CMLENN ELER YKLEM : Cmlede ii, hareketi, yargy, bildiren ekimli unsura denir.

Not :Bir cmle birden ok eden oluabilecei gibi tek bir yklemden de oluabilir. * Ertesi gn okula mfettiler gelmiti.(C) * Dnyorum (C) * Gzeldi. ( C )

Not:Yklem genlikle cmlenin sonunda bulunur; ancak gnlk konumalarda, ataszlerinde ve iirde yklemin yeri deiebilir.

*Gel abuk buraya! *Sakla saman gelir zaman . *stanbul u dinliyorum gzlerim kapal

Not:Her szck ya da szck gurubundan yklem yaplabilir.

*Gecenin yalnzlnda sadece seni dnrm (fiil) *Kasaba halk meydanda toplanmt.(fiil) *Yaadmz gnler tpk bir rzgar gibiydi.(edat) *Bu olaylarn sulusu odur. (zamir) *Sabah uyandnda gzleri l ld.(ikileme) *Konumalarna ister istemez kulak misafiri oldum. (deyim) *almak yaamn bir parasdr. *Oday ssleyen ey rengarenk ieklerdir. (sfat) *renmenin bir yolu da okumaktr.

*Ali derslerinde ok baarlyd.

2.ZNE

Yklemin bildirdii ii, hareketi yapan veya yargnn gereklemesine ara olan unsura denir.

Not:zneyi bulmak iin ykleme kim, ne sorular sorulur Yklemi isim olan cmlelerde ise olan kim, olan ne sorular sorulur.

*Seyirciler fotoraf sergisini ok beendi. *Ailece bulmaca zmeye merakldrlar. *Gzel gzler tl ardndan grnsn. *Cokun nehirler gibi alamak istiyorum. *Ben bu yzden yalnzla hasretim . *Keskin bir rzgar eser imdi dalardan. *htiyar kadn gitmeme taraftar deildir.

Not: Yklemi edilgen fiillerle kurulan cmlelerin gerek znesi yoktur.

*Yemekten sonra erkenden yatld. *Okula kadar yrnd. *Kahvaltda aylar iildi. *Akam ge saate kadar derse alld.

eit zne vardr:

A.Gerek zne: Yklemin bildirdii ii hareketi bizzat kendisi yapan znedir. Cmlede iki ekilde gsterilir:

1)Ack zne: Cmle iinde ak bir ekilde gsterilir

*Yamur ok iddetli yad. *ocuk iki gndr hasta yatyor. *Gemi ufukta yava yava kayboluyordu. *Geceleri bir ses uykumu bler.

2)Gizli zne: Cmlede dorudan yer verilmeyen ancak yklem tad eklerden anlalan znedir.

*Ertesi gn ona telefon ettim. *Grmeyeli hemen de bizi unutmusun. *Bu ky kasabasna her yaz gelirim. *Kumsalda yry yapyorlar.

NOT:Yklemi isim olan cmlenin znesi gerektir.

*Siyah renkli araba satlktr. *Dn akam pencereler kapalyd.

B)Szde zne:Yklemi edilgen atl cmlelerde,aslnda nesne olan ge zne olarak kullanlr.

*Aataki meyveleri toplad. *Aataki meyveler toplan. *renciler btn snf temizledi. *Btn snf temizlendi. *Hep bir azdan ilahiler okunuyor. *Dn iin yemekler yapld

C)rtl zne Yklemi edilen atl cmlelerde bazen ce, tarafndan, nedeniyle,gibi szckler kullanlarak ii bizzat yapan varla da yer verilebilir.

*Yolcu otobsleri belediyemizce hizmete ald. *Yarma halk tarafndan ok beenildi *Kar nedeniyle yollar kapand.

NOT:Her szck ya da szck grubu zne olabilir.

*Geen gn evin duvar yklmt.(isim tamlamas) *Bahesinde okyanuslar yetiiyordu.(isim) *Derdini sylemeyen derman bulamaz.(sfat fiil) *Sana bakmak suya bakmaktr.(isim fiil) *Okumak zihni dinlendirir.(isim fiil) *oluk ocuk otobse dolmutu.(ekeylem) *Yamurlu havalar yarndan sonra lkeyi terk edecek(sfat) *Kimse seni benim kadar dnmez(zamir)

3)NESNE znenin yapt iten, hareketten etkilenen unsurdur Uyar :isim cmlelerinde yklemi edilgen atl cmlelerde ve geisiz fiillerde nesne yoktur. Nesneler ek alp almamasna gre ikiye ayrlr.

a)Belirtisiz Nesne Ykleme ne sorusu sorularak bulunur. Belirtme durum eki (--i) almam olup yaln haldedir.

b)Belirtili Nesne Ykleme kimi, neyi, nereyi sorular sorularak bulunur.Belirtme durum eki olmutur.

*Bu yrede kzlarmz kilim dokur. *Yolun kenarna kocaman ktkleri ymlar. *O kpei mahallenin ocuklar da aryordu. *Bu ehirde tm sokaklar seni dnr. *Bamdaki gkleri bir deniz sanyorum. *Kadn kendine bir elbise alm. *Ben akmla bahar getirdim *Buram buram kekik kokar *O buulu gzlerinde parlak yldzlar seyrettim. *Okulda sigara imek yasaktr. *afak glleri ufukta bir bir soldu. *Dn akam buray yakmlar.

4.ZARF TMLEC

Yer yn sebep miktar durum ve zaman bildirerek yklemi aklayan unsurdur. Zarf tmlecini bulmak iin ykleme, nasl, niin, neden, ne kadar, ne zaman, kim tarafndan ne tarafndan, sorular sorulur.

*Dostluklar mr boyu srnce gzeldir. *Bu gece her zaman diini trnana takarak alr. *Yreimdeki yara gittike byyor. *Gne her doduunda y l nzlk bana vurduunda beni hatrla. *Trabzonlara yaslanp ark sylyor bir kadn. *Krgn krgn yzme bakma Rosa. *Ipssz bir gecede karlamtk seninle. *Gmen kular gneye doru g ediyordu. *Rusyaya tonlarca fndk ihra edildi. *Scaktan tm ekinler yanmt. *Bu yl yamur yamad iin rn de az oldu. *Bu konser belediye tarafndan dzenleniyor.

UYARI:Yn isimleri yaln halde zarf tmleci olurlar.Belirtme durum eki (-i) alrsa belirtilinesne,-e/-de/-den,hal ekini alrsa dolayl tmle olur.

* Hizmeti,ieriyi iyice sprsn. n. *Adam yavaa ieri girdi.

*Bir sre sonra ieriden bir ses geldi.

5)DOLAYLI TMLE Ynelme,bulunma ve kma bildirerek cmlenin anlamn tamamlayan unsura denir. NOT:Dolayl tmle olan e mutlaka e/-de/-den hal eklerinden birini alr. *Buluma yerine hemen gelmi. *Senin kirpiklerinde bir damla oldu akam. *Alamayan ocua meme verilmez. *Bir havuz kenarnda yan yana oturmuuz. *Eskicinin sesi sokan bandan duyuluyordu. *Askerler kuyunun azna birikmiti. *Bu gazeteci yazlarnda gereklerden hi sapmaz. *htiyar,btn mirasn karsna brakmt.

NOT:Dolayl tmleci bulmak iin ykleme; kime,kimde,kimden,nereye,nerede,nereden sorusu sorulur. UYARI:-e/-den hal eki iin edat grevinde kullanlyorsa ya da sebep bildiriyorsa zarf tmleci kurar. -de/-den hal ekleri zaman bildiren szcklerin zerine gelirse zarf tmleci olur. *Korkudan kzn dili tutulmutu. *Babasyla kavga ettiinden eve uramyor. *Birazdan hava kararacak. *Yaz akamlarnda yldzlar seyrederdik. *Denize yzmeye gidiyorum. *Ailesine yrekten balyd.

6)EDAT TMLEC Baz edatlarla bekleerek cmleyi ama, ara, birliktelik, zglk, karlatrma, gibi anlamlarla aklayan unsurdur. *almak iin yurt dna gitmi.(ama) e.t. *Kadn olunu bulabilmek iin gazeteye ilan vermi.(ama) *Bu tatly senin iin ayrdm.(aitlik,zglk) e.t. *Yamur yad iin baraj tam.(z.t.,sebep) *Yaraly hastaneye ambulansla gtrmler.(ara) *Bu yaz Bodruma ailesiyle gidecek.(birliktelik) *Adam fkeyle yzme bakt.(z.t. durum) *Ali,arkadalarna gre derse daha ok alyor.(karlatrma) *Bana gre bu i olmaz.(gr) *Diree kar on adm yrd.(z.t. yn) *Sen bile doum gnm kutlamadn. e.t. NOT: in edat kendinden nceki szckle birlikte neden-sonu ilgisi kurarsa zarf tmleci, ile edat durum ilgisi kurarsa zarf tmleci, kar edat yn ilgisi kurarsa zarf tmleci olur. CMLEDE VURGU Trkede cmle vurgusu yklem zerindedir.Bu nedenle hangi e daha ok vurgulanmak isteniyorsa ykleme yaklatrlr. *Arkadalar onu kapda bekliyormu.(D.T.) *Arkadalar kapda onu bekliyormu.(Nesne) *Kapda onu arkadalar bekliyormu.(zne) e.t.

UYARI:Cmlede mi soru edat varsa bu edattan nce gelen e vurgulanmtr. *Bu akam siz stanbula m gideceksiniz? (d.t.) *Bu akam siz mi stanbula gideceksiniz? (.) *Bu akam m siz stanbula gideceksiniz? (z.t.) *Bu akam siz stanbula gidecek misiniz?(y.)

NOT:Cmlede soru szckleri varsa soruya verilecek cevap olan e vurgulanmtr. *Masamdaki kalemleri kim alm? ---Aye.(zne) *Bu saatte nereden geliyorsun? ---Okuldan.(Dolayl tmle) *Baheden ne kopardn? ---Elma.(Nesne)

CMLENN ELERYLE LGL GENEL ZELLKLER

1) Hibir e szck saysyla snrl deildir.Bir e,bir tek szckten oluabildii gibi birden ok szckten de oluabilir.

*Bu yzyln en ac olaylarn yaam ve dile getirmi b.li. n. olan Dadalolunu deiik bir bak asyla incelemeliyiz. z.t y

*O , dn, bize, babasyla geldi. . Z.T. D.T. E.T. Y.

2) Cmlede zne,nesne,dolayl tmle ve zarf tmleci aklaycsyla birlikte kullanlabilir.

*Bir yl kalacam bu ili Siirti, ok zleyeceim. B.li n. Aklyc.

*Annesini, o ok sevdii ileli kadn,elleriyle topraa Bli n. verdi. Aklaycs

*ocuk;sevinle,etekleri zil alarak,telefona kotu. Z.T. Aklaycs

*Teyzem, Adanada olan,buraya gelecekmi. . Aklaycs

3)Bir cmlede birden fazla zne,dolayl tmle, nesne, zarf tmleci ortak bir ykleme balanabilir.

*Annesini,babasn,akrabalarn ve btn arkadalarn grmek istiyordu.

*Evde,okulda,sitede,her yerde ayn konu konuuluyordu.

4)elere ayrmada tamlamalar, deyimler ve bileik fiiller blnmez.

*Bahenin,birka yl nce yaplan duvar

s.. (zne,belirtili isim tam.) ykseltilecekmi. . y.

*O her zaman ince eleyip sk dokur (yklem,deyimden olumu) y. *Yallara, yardm edelim.(Yklem,birleik.fiil.olumu) y. *Olay anlatmna dayanan eserler beeniyle okunur. s..(sfat tamlamasndan olumu)

5)Hitaplar,nlemler ve balalar;e d szcklerdir. (Bamsz tmlelerdir) *Arkadalar, beni dinler misiniz? .d *Geleceiz; fakat ok kalmayacaz. .d *Eyvah,ocuk dt. .d 6)iir dizeleri ya da devrik syleyiler,kurall cmle biimine evrilirse daha kolay bulunur. *Hakkdr, hr yaam bayramn hrriyet, *Hrriyet, hr yaam bayramn hakkdr. . y.

7)Soru cmleleri deiik eleri buldurmay amalayabilir. Sorulara verilecek cevaplar hangi eyi oluturuyorsa, soru cmlesi o eyi buldurmaya yneliktir.

*--Kimi seviyorsun? --Seni (Seni seviyorum) (Soru nesneyi buldurmaya ynelik.) *-Kim yapm? -Babam (Babam yapm) (Soru zneyi buldurmaya ynelik) *-Nereye gidiyorsun? -Okula (Okula gidiyorum) (Soru d.t.yi buldurmaya ynelik) *-Ne zaman geldin? -Dn (Dn geldim) (Soru z.t.yi buldurmaya ynelik) *-Krlan neydi? -Bardakt (Krlan bardakt) (Soru yklemi buldurmaya ynelik)

8) -mi edatyla oluturulan soru cmlelerinde -mi hangi eden sonra gelmise soru o eyi buldurmaya yneliktir.

* Bugn bize gelecek misin?(Soru yklemi buldurmaya ynelik) * Bugn bize mi geleceksin?(Soru D.T.yi buldurmaya ynelik) * Bugn m bize geleceksin?(Soru Z.T.yi buldurmaya ynelik) * Sen mi bugn bize geleceksin?(Soru zneyi buldurmaya ynelik) * Seni mi arm?(Soru B.L N.yi buldurmaya ynelik)

9)Bir cmlede vurgulanan e, yklemden hemen nce gelen edir. * ocuklar,sevgiyle beslenir.(Edat tmleci vurgulu) e.t. *Cmert olmadan nce doru olmay bil.(B.li n. vurgulu)

*Kitabm sende kalm.(D.t. vurgulu)

SORU: Aadaki cmlelerin hangisinde soru,zneyi buldurmaya yneliktir? A) Beni mi aradlar? B) Aa m ineceiz? C) Dn m geldiniz? D) Yamur mu yayordu? E) ok mu yoruldun?

SORU: Sabah olunca,gnein ilk klar dalarn doruklarn aydnlatt. Aadakilerden hangisi,eleri ve elerinin sralan bakmndan bu cmleye benzemektedir? A) Zaman,onun iin ok nemlidir. B) Kardeinin yerinde imdi o alyor. C) Evde yalnz kalnca mzik dinler. D) Babasnn arkasndan o da ie gitti. E) ki saat sonra su,depoyu doldurur.