BLRUBN METABOLZMASI VE SARILIKLAR

Do.Dr. Mustafa ALTINIIK ADTF Biyokimya AD 2006

1

Bilirubinin olumas
Eritrositlerin paralanmasyla ortaya kan hemoglobin, retikloendoteliyal sistemde (RES) yani balca karacier, dalak ve kemik iliinde yklr ve hem ksmndan bilirubin oluur.

nsan kannda, paralanan eritrositler kemik iliinde gerekleen abortif hemoglobin sentezi ile oluan hemoglobin,

hemoglobin olmayan hemler,

karacierde yklan miyoglobin, katalaz, peroksidaz, sitokrom b5 sitokrom p-450 de bilirubin kaynaklardrlar3

lk oluan bilirubin, indirekt bilirubin (serbest bilirubin, ankonjuge bilirubin) olarak bilinir.

ndirekt bilirubin suda znmez, idrara gemez ve safra ile atlmaz.

ndirekt bilirubin liposolubldur, membranlardan kolaylkla geerek dokulara diffze olabilir. ndirekt bilirubin Van den Bergh reaksiyonunda diazo reaktifi ile direkt reaksiyon vermez; ancak %50 etanol, kafein veya re ile ilemden sonra reaksiyon verir.
4

Karacier d retikloendoteliyal sistem hcrelerinde meydana gelen indirekt bilirubin, genellikle albmine balanarak dolam yoluyla karaciere tanr.

Bebeklerde plazmada indirekt bilirubin %20-25 mgdan yksek olduunda santral sinir sistemine geerek kernikterus denen nropatik tabloya neden olabilir. Slfonamidler, salisilatlar ve tiroit hormonlar, albmin zerindeki yksek affinite yeri iin bilirubinle yarrlar ve kern-ikterus oluumunu kolaylatrrlar.

ndirekt bilirubin, hepatositlerin dz endoplazmik retikulum mikrozomlarnda mikrozomal bir enzim olan UDP-glukuronil transferaz enziminin katalizledii bir reaksiyonda, glukozun glukuronik asit zerinden yklm yolunda oluan UDP-glukuronik asitle tepkimeye girer ve glukuronik asitle konjuge olur, bylece direkt bilirubin (konjuge bilirubin) oluur.
7

Direkt bilirubin Van den Bergh reaksiyonunda diazo reaktifi ile direkt reaksiyon verir

Direkt bilirubin suda znr ve safra ile atlr.

Direkt bilirubin normalde kanda bulunmaz veya ok az bulunur. Ancak safra ile atlmnn engellendii durumlarda kanda artabilir ki kandaki dzeyi %1,5 mg atnda idrarda 9 saptanr.

Safra ile barsaa gnde 300 mg kadar atlan bilirubinin

%85i glukuronidlenmitir, %10 kadar slfatlanmtr, bir miktar serbesttir, ok az miktar eker alkolleri ve asidik disakkaritlere balanmtr.

10

Barsakta glukuronattan ayrlan bilirubinin byk ounluu ekumda ve zellikle sa kolonda bulunan anaerobik bakterilerin enzimleriyle indirgenir ve bilinojenler veya robilinojenler denilen bir grup renksiz bilirubin rnleri oluur.

11

robilinojenler, barsaktan emilerek portal dolam yoluyla karaciere gelirler. Karaciere gelen robilinojenlerin byk ksm moleklnde baz deiiklikler yapldktan sonra tekrar safra yoluyla barsaa atlrlar, ok az bir ksm ise byk dolama geerek idrarla dar atlr.
12

robilinojenler, kolonda okside olarak bilinler veya robilinler denilen renkli bilirubin rnlerini olutururlar.
Hemolizin artt durumlarda, barsak florasnn henz olumad yeni doan bebeklerde ve geni spektrumlu antibiyotiklerle barsak florasnn tahribinde bilirubin, kolonda robilinojenlere ve sonra robilinlere dnemez. Havann molekler oksijeni ile oksitlenerek yeil renkli biliverdine dnr ve bu nedenle dk yeil renkli olur

13

Serum total bilirubin dzeyinin normal deeri, doumdan hemen sonra miadnda doan bebekte %0,4-4,0 mg arasnda,

prematre bebekte %8 mgdan dktr.

Doumdan gn sonra miadnda doan bebekte %1,0-10,0 mg arasnda, prematre bebekte %12 mgdan dktr. 1 aylk bebekte %0,1-0,7 mg arasndadr,

erikinde %0,2-1,0 mg arasndadr.

14

Serum total bilirubin dzeyinin normalden yksek olmas hiperbilirubinemi olarak tanmlanr. %0,5-2,0 mg arasnda hiperbilirubinemi subikter ile birliktedir. St ocuklarnda %4-5 mg arasnda erikinlerde de %2 mgn zerinde hiperbilirubinemi klinikte belirgin ikter (sarlk) ile tannr.
15

Hiperbilirubinemilerin snflandrlmas
Bilirubin metabolizmasndaki bozukluun yerine gre kanda indirekt bilirubin veya direkt bilirubin artar. Hiperbilirubinemiler, kanda artan bilirubin tipinin indirekt bilirubin veya direkt bilirubinin oluuna gre iki ana snfa ayrlrlar:

Ankonjuge (serbest, indirekt) hiperbilirubinemiler Konjuge (direkt) hiperbilirubinemiler

16

Ankonjuge hiperbilirubinemiler
ar bilirubin yaplmna bal ankonjuge hiperbilirubinemiler, hepatik uptake bozukluuna bal ankonjuge hiperbilirubinemiler bilirubinin konjugasyonunda bozuklua bal ankonjuge hiperbilirubinemiler

17

Ar bilirubin yaplmna bal ankonjuge hiperbilirubinemiler

Hemolitik ikterler Nonhemolitik ikterler
Hemolitik ikterlerde serum total bilirubin dzeyi %5 mgdan dktr.
18

Hepatik uptake bozukluuna bal ankonjuge hiperbilirubinemiler

Gilbert sarl: serbest bilirubin dzeyleri %1,2-3,0 mg kadardr, %5 mg deerini nadiren aar.

19

Bilirubinin konjugasyonunda bozuklua bal ankonjuge hiperbilirubinemiler

Yeni doan fizyolojik sarl Crigler-Najjar sendromu tip I Crigler-Najjar sendromu tip II
UDP- glukuronil transferaz yetersizlii, eksiklii veya 20 yokluuna bal olarak ortaya karlar.

Konjuge hiperbilirubinemiler
hepatositlerden atlm bozukluuna bal konjuge hiperbilirubinemiler kolestaza (intrahepatik veya ekstrahepatik) bal konjuge hiperbilirubinemiler

21

Hepatositlerden atlm bozukluuna bal konjuge hiperbilirubinemiler

Dubin-Johnson sendromu Rotor sendromu

22

kolestaza bal konjuge hiperbilirubinemiler

Hepatit sarl Kolestatik sarlk Safra talarna bal tkanma sarl Tmre bal sarlk

23

Hepatit sarl, hastaln balangcnda indirekt bilirubinin, safra kanalikllerinin tkanmasyla direkt bilirubinin artmasyla karakterizedir. Total bilirubinin % 65ini direkt bilirubin ve %35ini indirekt bilirubin oluturur. Kolestatik sarlk, safra kanalikllerinden ve safra kanallarndan atlm bozukluuna bal olarak ortaya kar. Sk olarak hiperbilirubinemi ile birlikte hiperlipemi de vardr

24

Safra talarna bal tkanma sarl, artp azalan hiperbilirubinemi ile karakterizedir. %10 mga kadar ykselen hiperbilirubinemi olabilir. Tmre bal sarlk, srekli artan hiperbilirubinemi ile karakterizedir. Genellikle %20 mgdan yksek hiperbilirubinemi saptanr.

25

Bilirubin tayini
Btn bilirubin analiz metodlarnda ana prensip, bilirubinin diazo reaktifi (slfanilik asit+sodyum nitrit) ile verdii renkli bileiklerin renk iddetinin tayinidir. Bu renk, ntral ortamda krmz, iddetli asit veya alkali ortamda ise mavi grnr.

26

Total bilirubin tayini iin nce albumine bal olan bilirubin (indirekt bilirubin), metanol, dimetil slfoksit (DMSO) veya kafein+sodyum benzoat gibi bir madde ile proteinden uzaklatrlr, sonra diazo reaksiyonu (Van Den Bergh reaksiyonu) ile bilirubin tayini yaplr. Direkt bilirubin tayininde total bilirubin tayini ve indirekt bilirubini albuminden ayracak herhangi bir madde ilave edilmeden dorudan tayin (direkt bilirubin tayini) yaplr; her iki bilirubin farkndan indirekt bilirubin deeri hesaplanr.
27