( )

31-40

. 21 -30

: -

~1~


( )

~2~


( )

XXXI
LECTIO PRIMA ET TRICESIMA

citius, altius, fortius: , , (
).
errare humanum est:
grosso modo:
homo homini lupus:

Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is

cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius

eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est;

"Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano

virtute antecellat". Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi

permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et

armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra

revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

~3~


( )

Latino bello T. Manlius

Consul, natus nobili

genere, praefuit exercitui

Romanorum. Is cum aliquando

. ,

abiret castris, edixit ut

abstinerent omnes pugna. Sed paulo

1.

post filius eius praeterequitavit

castra hostium et

lacessitus est proelio a duce

hostium his verbis;

"Congrediamur, ut cernatur

eventu singularis proelii, quanto

Latinus miles antecellat virtute

Romano". Tum adulescens,

. ,

confisus viribus suis et

permotus cupiditate

pugnandi, ruit in

( ),

certamen iniussu consulis; et

fortior hoste, eum

() ,

transfixit hasta et spoliavit

armis. Statim hostes petiverunt

salutem fuga. Sed consul, cum

. ,

revertisset in castra, multavit

morte adulescentem,

cuius opera hostes

fugati erant.

~4~


( )

, ,
, . ,
, 1. ,

: ,

. ,
( ),
() ,
. . ,
, , 2
.
1. .
2.

pugna ae= ()
hasta ae= ()
fuga ae= ()
opera ae= , () [:
. operae arum= ]

Titus Manlius ii/-i= ()
filius ii/-i= ()
bellum i= ()
castra orum= () [:
castrum i / castellum i=
]
proelium ii/-i= ()
verbum i= ()
arma orum= (o) [ . .]

consul ulis= ()
dux cis= ()
miles itis= ()
hostis is= ( & )
adulescens ntis= , - ( & )
virtus utis= () [. .
virtutum & virtutium]
salus utis= ()
cupiditas atis= ()

Latinus-a-um= ,
paulus-a-um=

nobilis-is-e=
omnis-is-e= ,
fortis-is-e=
singularis-is-e= ,
( )

is, ea, id (.- .)

hic, haec, hoc ()
quantus, quanta, quantum (.)
suus, sua, suum ( .)
qui, quae, quod (.)

~5~


( )

mors, mortis= ()
vis, .: vim= () [
. .]
genus eris= , ()
certamen inis= , ()

exercitus us= ()
eventus us= ()
iniussus us=
()

praeterequito , -avi, -tatum, -tatum, -are1 (praeter+equito) =

pugno, pugnavi, pugnatum, pugnare1 =
spolio, spoliavi, spoliatum, spoliare1 (+. . & .)= ,

fugo, fugavi, fugatum, fugare1 =

multo, multavi, multatum, multare1 (+. ) =
permoveo, permovi, permotum, permovere2 = ,
abstineo, abstinui, abstentum, abstinere2 (abs+teneo)(+.) = ,

edico, edixi, edictum, edicere3 (e+dico+ . . ut)=
lacesso, lacessivi, lacessitum, lacessere3 (+.+.)=
cerno, crevi, cretum, cernere3 (. . conspectus)= , [..:
cernor, conspectus sum, cerni]
antecello -, -, antecellere3 (+.+.)=
confido, confisus sum, confidere3 ()= ,
ruo, rui, rutum, ruere3 (. .: ruiturus, -a, -um)=
transfigo, transfixi, transfixum, transfigere3 (trans+figo=) =
peto, peti(v)i, petitum, petere3 = ,
revertor, reversus sum, reverti3 ()
&
revertor, reverti, reversum, revertere3 () = (
)
nascor, natus sum, nasci3* (, . .: nasciturus, -a, -um)=

congredior, congressus sum, congredi3* () (cum+gradior)=

,
abeo, abii (abivi), abitum abire4 ( eo) =
praesum, praefui, -, praeesse (+.)= ,

~6~


( )

:
1. N
, .
2. N
, , .
3. N 4
, , .
4. nobili genere, singularis proelii, viribus suis: N
.
5. N
, .
6. N
, .
7. N
.
8. N 2
.
9. N 3
.
10. praefuit, abiret: N
.
11. T .
12. N , :
) Dux hostium proelio adulescentem lacessebat.
) Filius consulis ducem hostium hasta transfixit.
) Adulescens fortior hoste armis eum spoliavit.
) Ille confisus viribus suis et cupididate pugnandi permotus in certamen ruit et
hostes fugavit.
) Consul filium suum supplicio capitis adfecit.

~7~


( )

XXXII
LECTIO ALTERA ET TRICESIMA

alter ego: ,
a posteriori:
a priori:
curriculum vitae (c.v.):
de facto:

Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae

iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines

fortissimorum virorum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum-

scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et

administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando

homines excellentes animum et mentem meam conformabam. Sic enim -laudem et

honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi

esse ducendo- me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

~8~


( )

Pleni sunt omnes libri, plenae voces

sapientium, plena vetustas

exemplorum;

(/

quae omnia iacerent

in tenebris, nisi accederet

/ ,

lumen litterarum. Quam multas

imagines fortissimorum virorum -

non solum ad intuendum,

() -

verum etiam ad imitandum - nobis

reliquerunt scriptores et Graeci et

Latini! Quas ego, cupidus gerendi

! ,

bene et administrandi

rem publicam,

semper mihi proponebam.

Colendo et cogitando

excellentes homines conformabam

animum et mentem meam. Sic enim

. -

- expetendo solum

( .)

laudem et honestatem, ducendo

omnes cruciatus corporis et omnia

pericula mortis esse parvi

(/

),

potui obicere me pro salute vestra

in tot ac tantas dimicationes

~9~


( )

, ,
(/ )
, .
- () -
- , !
, ,
.
. - (
.)
(/
),
.

tenebrae arum= () [
.]
littera ae= (),
litterae arum= ,
()

Graecus i=
Latinus i=
liber bri= ()
animus i= ()
vir, viri = ()
exemplum i= ()
periculum i= ()

sapiens ntis= () (
. sapio3= / )
scriptor oris= ()
homo inis= (+)
vox cis= , ()
vetustas atis= () [ .]
imago inis= ()
excellens ntis= ( .
excello)
mens, mentis= ()
laus, laudis= ()
honestas atis= , ()
mors, mortis= ()
salus utis= ()

plenus-a-um =
multus-a-um =
cupidus-a-um =
(+ )
publicus-a-um =
parvus-a-um =

fortis-is-e = ,
omnis-is-e = ,

ego (. .)
meus, mea, meum ( .)
vester, vestra, vestrum (
.)
tot (
.)
tantus, tanta, tantum ()

~ 10 ~


( )

dimicatio, onis= ()
lumen inis= ()
corpus oris= ()

cruciatus us= , ()

res publica, rei publicae= ()

imitor, imatatus sum, imatari1 ()=

administro, administravi, administratum, administrare1 =
cogito, cogitavi, cogitatum, cogitare1 = ,
conformo, conformavi, conformare, conformare1 = ,
iaceo, iacui, iacitum, iacere2 = ,
intueor, intuitus sum, intueri2 (in+tueor) ()= ,
accedo, accessi, accessum, accedere3 (ad+cedo)= , ,
relinquo, reliqui, relictum, relinquere3 (re+linquo)= ,
gero, gessi, gestum, gerere3 = ,
propono, proposui, propositum, proponere3 (pro+pono) (+. +.)=

colo, colui, cultum, colere3 = ,
excello, excelui, excelsum, excellere3 = , ,
expeto, expetivi, expetitum, expetere3 (ex+peto)=
duco, duxi, ductum, ducere3 =
obicio, obieci, obiectum, obicere3* (ob+iacio)=
possum, potui, -, posse =

:
1.
iaceo2 iacio3*.
2.
quae in tenebris omnia:
.
3.
quam:
.
4.
excellentes: i,
.

~ 11 ~


( )

:
2.
.
3. omnes cruciatus, salute vestra, meam mentem, tantas dimicationes:
.
4. ,
.

5. multas, fortissimorum, parvi:

.
7. , ,
.
8.
.
10. : iaceo, accedo, propono, obicio.
11. imitor intueor.
12. obicio administro.
13. proponebam: -
.
14. potui, reliquerunt: .
1. o
: iacerent, accederet, reliquerunt, potui, obicere.

.
.
. .
2.
( ): tenebris, litterarum, libri, imagines, virorum, scriptores, animum,
pericula, salute, lumen, voces, exemplorum.

3. N :

. . . . . .

me
meam
vestra
tot
quas
tantas
4. :

multas
cupidus
parvi

fortissimorum

~ 12 ~


( )

XXXIV
LECTIO QUARTA ET TRICESIMA

ad calendas Graecas ,
ad hoc '
ante meridiem (a.m.)
ante portas

Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum

venerunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium

domesticorum in tecto conlocavit. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis

ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!)

virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is

fores reserari eosque intromitti iussit. Praedones postes ianuae tamquam sanctum

templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt. Cum ante

vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent,

domum reverterunt.

~ 13 ~


( )

Cum Africanus esset in Literno,

forte venerunt ad eum complures

()

duces praedonum salutatum.

Tum Scipio, cum existimasset

. ,

eos venisse captum

se ipsum, conlocavit in tecto

praesidium domesticorum. ut

() .

praedones animadverterunt quod,

abiectis armis

appropinquaverunt ianuae

),

et clara voce nuntiaverunt

Scipioni

(incredibile auditu!)

- !-

venisse se admiratum virtutem

eius. postquam domestici rettulerunt

haec Scipioni, is iussit

( ) ,

reserari fores eosque intromitti.

Praedones venerati sunt

postes ianuae tamquam sanctum

templum et cupide osculati sunt

dextram Scipionis. Cum posuissent

ante vestibulum dona, quae

homines solent consecrare

immortalibus deis, reverterunt

domum.

~ 14 ~


( )

,
, . ,
,
() . ,
( ),
- !-
. ( ) ,
.
,
. ,
, .

ianua ae= ()
dextra ae= () ()

Africanus i= ()
domestici orum= ()
[ . .]
deus i= ()
Liternum i= ()
arma orum= () [ . .]
praesidium ii/-i= , ()
tectum i= ()
templum i= ()
vestibulum i= / ()
donum i= ()

praedo onis= , ()
dux, ducis= ()
postis is= () [. .: -e i]
homo inis= (+)
foris is= () [ .
.: fores ium]
virtus utis= () [. .: -um
ium]

clarusaum= ,
sanctus-a-um=
dexter, dext(e)ra, dext(e)rum=

complureses(i)a=
incredibilis, is, e= (
)
immortalis, is, e= (
)

is, ea, id (.-.)

se (. .)
ipse, ipsa, ipsum (.-)
hic, haec, hoc ()

saluto, salutavi, salutatum, salutare1=

existimo, existimavi, existimatum, existimare1=
conloco, conlocavi, conlocatum, conlocare1 =
appropinquo, -avi, -atum, -are1 =

~ 15 ~


( )

nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nuntiare1=

admiror, admiratus sum, admirari1 (ad+miror) () =
resero, reseravi, reseratum, reserare1 =
veneror, veneratus sum, venerari1 () = ,
osculor, osculatus sum, osculari1 () =
consecro, consecravi, consecratum, consecrare1 = ,
iubeo, iussi, iussum, iubere2 (+ ) =
soleo, solitus sum, solere2 () =
capio, cepi, captum, capere3* = ,
animadverto, animadverti, animadversum, animadvertere3 = ,
abicio, abieci, abiectum, abicere3* (ab+iacio)= , ( )
intromitto, intromisi, intromissum, intromittere3 (intra+mitto)=
pono, posui, positum, ponere3 =
revertor, reversus sum, reverti3 ()
&
revertor, reverti, reversum, revertere3 () =
venio, veni, ventum, venire4 =
audio, audi(v)i, audire, auditum, audire4=
refero, rettuli, relatum, refferre =
:
1. complures: . .: -ium (
plures).
2. existimasset existimavisset: . .
3. : dexter, -xt(e)ra, -xt(e)rum / .: dexterior, -ior, -ius / .: dextimus /
dexterrimus, a, um.
:
1. N ,
debeo
. N :
) Iniuriae repugnare debemus.
) Pueri magistrum honorare debent.
) Populus Romanus duos consules deligere debebat.
) L. Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerere debebat.
) Pueri patribus parere debent.
) Claros viros cogitare debetis.
) Boni cives senatui parere debebunt.
) Antiqui Romani laudem expetere debuerunt.
) Libros scriptorum legere debemus.
) Patri suo subvenire debebas.

~ 16 ~


( )

2.
debeo. tibi:
a) Constituenda (sunt) iudicia.
b) Revocanda (est) fides.
c) Omnia severis legibus vincienda sunt.
d) Subveniendum rei publicae est.
1.
.
2.
.
3. clara voce, deis immortalibus:
.
4.
.
5. complures: .
6. clara, sanctum: .
7. haec, quod, ipsum:
.
8. capio.
.
9. :
conlocavit, solent, posuissent.
10. .
.
11. rettulerunt:
.
12. ,
. ,
:
) Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit.
) Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinqua-verunt.
) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is praedones intromitti ius-sit.
) Praedones postes ianuae venerati sunt.
) Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum
reverterunt.

13. salutatum auditu

.
14. .
) Quod ut animadverterunt, ianuae appropinquaverunt.
) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari iussit.

) Cum ante vestibulum dona posuissent, domum reverterunt.

15. abiectis armis:
- cum.
16. :
abiectum, relatum, reversum, expulsum, victum, conditum, petitum, doctum, receptum, debitum.
17.
.
Is fores reserari eosque intromitti iussit.
18. .

~ 17 ~


( )

) Tum Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit.

) Quod (= id) ut praedones animadverterunt
) Cum ante vestibulum dona posuissent
) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt
19. o
: venisse, rettulerunt, intromitti, posuissent, reverterunt.

.
.
. .
20.
( ): ianuae, duces, tecto, voce, armis, postes, deis, fores,
templum.

21. N :

eum
se
ipsum
quod

haec
22. , :

clara
sanctum
dextram
immortalibus
incredibile

~ 18 ~


( )

XXXVI
LECTIO SEXTA ET TRICESIMA

a posteriori
a priori
ave, Caesar, morituri te salutant , ,
casus beli

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias

contemnere posset. Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt. Ille se in

scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum

praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.

Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur,

vultum risu solvit et protinus dixit: " Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis

ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam

ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi

posse".

~ 19 ~


( )

Manius Curius Dentatus

utebatur maxima frugalitate, quo

posset facilius contemnere divitias.

quodam die venerunt ad eum legati

Samnitium. Ille

() .

praebuit eis se spectandum

assidentem in scamno apud focum et

cenantem ex catillo ligneo. contempsit

1.

divitias Samnitium et Samnites

mirati sunt paupertatem eius. Nam

() . ,

cum attulissent ad eum magnum

pondus auri missum publice,

, 2,

ut eo uteretur, solvit

, , ()

vultum risu et

() 3

protinus dixit: " ministri

supervacaneae, ne dicam ineptae,

legationis, narrate Samnitibus Manium ,

Curium malle imperare locupletibus

quam fieri ipsum locupletem; et

mementote me nec acie posse

vinci nec pecunia corrumpi ".

,
. () .

1.
() . , ,
2, , , () ()
3 : ,

.

~ 20 ~


( )

1.
2.
3.

divitiae arum= [ . .] ()
pecunia ae= ()

Manius i= ()
Curius i= ()
Dentatus i= ()
legatus i= ()
focus i= , ()
catillus i= ()
minister -stri= ()
scamnum i= ()
aurum i= () [ . .]

Samnites ium= [ . .:
Samnis, -itis] ()
locuples etis= (+) [. .: -i
e, . .: -ium um, . .: -es
is]
frugalitas atis= () [
.
]
paupertas atis= ()
legatio onis= ()
pondus eris= ()

vultus us= ()
risus us= ()

dies ei= ()
acies ei= , ()

magnus-a-um=
ligneus-a-um=
supervacaneus-a-um= ,

ineptus-a-um= ,

facilis-is-e= [.
: facile faciliter, faculter]
locuples etis= [.:
locuple]

ceno, cenavi, cenatum, cenare1= ,

specto, spectavi, spectatum, spectare1 = .
miror, miratus sum, mirari1 () =
narro, narravi, narratum, narrare1 =
impero, imperavi, imperatum, imperare1 = (+)
assideo, assedi, assessum, assidere2 = ()

~ 21 ~


( )

praebeo, praebui, praebitum, praebere2 (prae+habeo) = ,

utor, usus sum, uti3 () = (+) / ~ frugilitate =

contemno, contempsi, contemptum, contemnere3 =

mitto, misi, missum, mittere3 = ,
affero /adfero, attuli, allatum, afferre /adferre3 = , ()
solvo, solvi, solutum, solvere3 = ,
dico, dixi, dictum, dicere3 =
vinco, vici, victum, vincere3 =
corrumpo, corrupi, corruptum, corrumpere3 =
malo, malui, -, malle = ()
-, memini, -, meminisse = ()
possum, potui, -, posse = ()
:
1.
.
2.
.
3. magnum pondus, ineptae legationis:
.
4.
.
5. magnum:
.
6. facilius: .
7. quodam, ille, eis:
.
8. praebuit, venerunt:
.
9.
.
10. attulissent, fieri:
.
11. posset, malle:
.
12. Narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare.:
.
13. :
) Dominus servos misit agros cultum.
) Senatus duo legiones mittet auxilium sociis latum.
183

) Exercitus in castra venit ea defensum .

) Hostes eos viros mittunt istud scelus factum.
) Galli totam praedam in eum locum contulerunt eam divisum.
) Has litteras tibi scripsi consulis mortem nuntiatum.

~ 22 ~


( )

14. Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent:

.
15. o
:
contemnere, cenantem, mirati sunt, attulissent, uteretur.

.
.
. .
16.
( ): pecunia, catillo, pon-dus, auri, legationis,
divitias, ministri, frugalitate, legati.

17. N :
.
.

quodam
eum
ille
ille
se
ipsum
me

18. , :

maxima
ineptae
ligneo
supervacaneae

~ 23 ~


( )

XXXVII
LECTIO SEPTIMA ET TRICESIMA

corpus
de facto
de iure
de profundis
directiva ,
dum spiro spero
dura lex sed lex

In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse

nequeamus. Equidem, ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et

facere, quae ad concordiam pertinerent; sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare

cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius. Omnia sunt misera in

bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea victores ferociores

impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur.

Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit

victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit.

~ 24 ~


( )

Res deducta est in eum locum,

T ,

ut, nisi qui deus vel aliqui

casus subvenerit, nequeamus

esse salvi. Equidem, ut veni ad urbem,

. , ,

non destiti omnia et sentire et dicere et

facere, quae pertinerent ad concordiam;

sed tantus furor invaserat

omnes, ut cuperent pugnare,

, (/

etsi ego clamabam nihil esse

),

miserius

(/

civili bello.

) .

in civilibus bellis omnia sunt misera,

sed nihil miserius quam ipsa

( )

victoria: ea reddit victores ferociores

impotentioresque, ut,

( , ),

etiamsi non sint tales natura,

cogantur necessitate

(/

esse. Enim exitus

) .

civilium bellorum sunt semper tales, ut

fiant non solum ea, quae velit victor,

, ,

sed etiam ut victor obsequatur

()

iis, quorum auxilio parta sit

victoria.

T , ,
, . ,
( ),
,
(/ ),
(/ )
. , ( )
: ( ,

~ 25 ~


( )

), ,
(/ ) .
, , , ()
, .

concordia ae= () [ .
]
victoria ae= ()
natura ae= ()

locus i= () [. .: loci orum=
, loca orum=
]
deus i= ()
bellum i= ()
auxilium ii/-i= () [auxilia
orum=
]

furor oris= ()
victor oris= ()
urbs, urbis= ()
necessitas atis= ()(+.
) [ . .
, ]

casus us= , ()
exitus us= ()

res, rei= ()

salvus-a-um=
miser-era-erum= , ,

omnis-is-e= , [
,
]
civilis-is-e=
ferox cis= ,
impotens ntis=
,

is, ea, id (.-.)

qui, quae/qua, quod ( )
aliqui, aliqua, aliqud (
)
qui, quae, quod ()
tantus, -a, -um ()
ego (. .)
nihil ( )
ipse, ipsa, ipsum ()
talis, -is, -e ()

pugno, pugnavi, pugnatum, pugnare1 = ,

clamo, clamavi, clamatum, clamare1 =
pertineo, pertinui, pertentum, pertinere2 (+.)= ,
deduco, deduxi, deductum, deducere3 = ,
nequeo, nequivi (& nequii), -, nequire ( eo) ( & ) =

desisto, destiti, -, desistere3 (+.) =
dico, dixi, dictum, dicere3 =
facio, feci, factum, facere3* =

~ 26 ~


( )

invado, invasi, invasum, invadere3 = , ,

cupio, cupivi, cupitum, cupere3* =
reddo, reddidi, redditum, reddere3 (red+do` + .+ .) = ,
cogo, coegi, coactum, cogere3 (cum+ago` + .) =
obsequor, obsecutus sum, obsequi3 () (ob+sequor)=
(+.)
pario, peperi, partum, parere3* (... .: pariturus, -a, -um) = / ~ victoriam
=
subvenio, subveni, subventum, subvenire4 (+) =
sentio, sensi, sensum, sentire4 = ,
fio, factus sum, fieri () = ( facio)
volo, volui, -, velle () =
:
1. desisto:
2. nequeo: eo.
3. subvenerit: ( ).
:
1.
.
2.
, , .
3.
.
4.
.
5. casus aliqui: .
6. ( )
.
7.
, .
8. 3
.
9. .
10.

,
.
) Filio Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito.
) Ego non desisto omnia facere, quae ad concordiam pertineant.
) In eum locum res deducitur, ut omnes, victores et victi, in periculo magno simus.
) Belli civilis exitus talis est, ut nemo victor sit.
) Tantus furor omnes invasit, ut pugnare cupiant.
11.
.

~ 27 ~


( )

XXXVIII
LECTIO DUODEQUADRAGESIMA

errare humanum est
errata
et cetera (etc.)
ex libris 1. : , ,
.
2. ' .
3. , , .

Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit

omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum

aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa,

rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: "ego

libenter tibi mea sede cedo". Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit. Nam mortua

est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit; postea is puellam in

matrimonium duxit.

~ 28 ~


( )

Caecilia, uxor Metelli, dum

, ,

prisco more petit

nuptiale omen filiae sororis,

ipsa fecit omen. Nam quodam

nocte persedebat in sacello

cum filia sororis

expectabatque dum audiretur aliqua

vox congruens proposito.

Tandem puella, fessa

, /

longa mora standi,

rogavit materteram, ut sibi cederet

paulisper loco. Tum Caecilia dixit

puellae: "ego libenter tibi cedo

sede mea ". Hoc dictum paulo post

confirmavit ipsa res.

Nam mortua est Caecilia, quam, dum

, ,

vixit, Metellus amavit multum;

postea is duxit in matrimonium

(/ )

puellam.

:
, ,
, .


. , /
, .
: .
.
, , ,
(/ ) .

~ 29 ~


( )

Caecilia ae= ()
filia ae= ()
puella ae= ()
mora ae= , ()
matertera ae= ()

Metellus i= ()
locus i= () [. .: loci orum=
, loca orum=
]
sacellum i= , ()
propositum i= ()
dictum i= ()
matrimonium ii/-i= (o)

mos, moris= , , () [.
.: mores um= , ]
uxor, uxoris= ()
soror oris= ()
nox, noctis= ()
vox, vocis= ()
sedes is= () [* . .: -um]
omen, ominis= ()

res, rei= ()

priscus-a-um=
longus-a-um= ,
paulus-a-um=

nuptialis-is-e= (
.)

ipse, ipsa, ipsum (.-.)

quidam, quaedam, quoddam (..)
aliqui, aliqua, aliquod (.-.)
ego (. .)
tu (. .)
sibi (. .)
meus, mea, meum ( .)
hic, haec, hoc ()
is, ea, id (.-.)
qui, quae, quod ()

expecto, expectavi, expectatum, expectare1 =

sto, steti, statum, stare1 =
rogo, rogavi, rogatum, rogare1 (+ .) =
confirmo, confirmavi, confirmatum, confirmare1 =
amo, amavi, amatum, amare1 =
persedeo, persedi, persessum, persedere2 =
peto, peti(v)i, petitum, petere3 =
congruo, congrui, - , congruere3 = ,
cedo, cessi, cessum, cedere3 (+.) =
dico, dixi, dictum, dicere3 =
vivo, vixi, victum, vivere3 =
duco, duxi, ductum, ducere3 = / ~ in matrimonium =
facio, feci, factum, facere3* = ,
fatiscor, (fessus sum), fatisci3 () =
morior, mortuus sum, mori3* () (... .: moriturus, -a, -um) =

~ 30 ~


( )

audio, audivi, auditum, audire4 =

:
1.
.
2.
.
3. more prisco, omen nuptiale, sacello quodam, aliqua vox, mea sede, hoc dic-tum, res ipsa:
.
4. longa:
.
5. , ,
.
6.
.
7. standi: .
8. mortua est, persedebat:
.
9. duco facio.
10. N ,
:
) Dum more prisco omen petit filiae sororis, ipsa fecit omen.

) Expectabat dum aliqua vox congruens proposito audiretur.

) Quam Metellus, dum vixit, multum amavit.

) Ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et facere...

) Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissennt, vultum risu solvit.

) Atilius Regulus, cum Poenos in Africa funderet, ad senatum scripsit.

) Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces ad eum vene-runt.

) Quod, ut praedones animadverterunt, ianuae appropinquaverunt.

) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari iussit.

) Cum ante vestibulum dona posuissent, domum reverterunt.

~ 31 ~


( )

) Is cum aliquando castris abiret, edixit

) Consul, cum in castra revertisset, adulescentem morte multavit.

) Cum Octavianus Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens.

) Quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat...

) Plato, cum eum fugitivum esse cognovisset, hominem comprehendit.

) Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, devertit ad Pacuvium.

) Cum omnes recentem esse dixissent, inquit

) Cum Nasica ad Ennium venisset eique ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit
illam domini iussu id dixisse.

) Ego cum te quererem, ancillae tuae credidi te domi non esse.

) Cum lacrimae suae vincerent prorumperentque, egrediebatur.

11. o
: petit, persede-bat, audiretur, cederet, mortua est.

.
.
. .

12. N :
.

ego
ipsa
is
quodam
aliqua
mea
hoc
quam

~ 32 ~


( )

XL
LECTIO QUINTA ET QUADRAGESIMA


ex officio
exampli gratia (e.g.)
gratis
grosso modo , ,
. :
grosso modo
habeas corpus 1. (: ). ,

habeas corpus 1679, '.
2.

Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis

iudicaretur. Cuius voluntati nemo obviam ire audebat; solus Quintus Mucius

Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit. Quin etiam cum

Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae: "Licet mihi ostendas agmina militum,

quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, nunquam tamen ego hostem

iudicabo Marium. Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero

urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.

~ 33 ~


( )

Sulla, occupata urbe,

coegerat armatus
senatum ut iudicaretur
quam celerrime C. Marius
hostis.
voluntati cuius nemo audebat
ire obviam; solus Quintus
Mucius Scaevola augur
interrogatus sententiam de hac
re noluit dicere.
Quin etiam cum Sulla ei instaret
minitans,
is dixit Sullae:
"Licet mihi ostendas agmina
militum,
quibus circumsedisti
curiam; licet miniteris
mortem, tamen ego nunquam
iudicabo Marium hostem.
Etsi sum senex et
infirmo corpore, semper tamen
meminero urbem Romam et
Italiam conservatam esse a
Mario.

,
(),
,

( ).


, ,

, .
,
(/
), :

(/ ),

,
,
(
).
,


(/
).

, (),
,
( ).
, ,
, .
, (/
), :
(/ ),
, ,
( ).
,
(/ ).

~ 34 ~


( )

Sulla ae= ()
Scaevola ae= ()
sententia ae= , ()
curia ae= ,
()
Roma ae= ()
Italia ae= ()

Gaius Marius= ()

hostis is= (+)
augur uris= ()
miles itis= ()
senex, senis= () [* . .:
senum]
urbs, urbis= ()
voluntas atis= , ()
mors, mortis= ()
agmen inis= , ()
corpus oris= ()

senatus us= ()

res, rei= ()

solus-a-um= (
.)
armatus-a-um= ,
[ . . . armo1=
] [ .]
infirmus-a-um=

celer-ris-re=

qui, quae, quod ()

nemo, nemo, nihil (
)
hic, haec, hoc ()
is, ea, id (.-.)
ego (. .)

occupo, occupavi, occupatum, occupare1 =

iudico, iudicavi, iudicatum, iudicare1 (+2 .: + ..) = ,
interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogatum, interrogare1 =
( )
minitor, minitatus sum, minitatum, minitari1 (+.) () =
insto, institi, -, instare1 (+.) (. .: instaturus, -a, um)=

conservo, conservavi, conservatum, conservare1 =

audeo, ausus sum, (ausum), audere2 (+.) () =
circumsedeo, circumsedi, circumsessum, circumsedere2 =
cogo, coegi, coactum, cogere3 =
eo, i(v)i, itum ire ( eo)4 = / ~ obviam =
(+ .)
dico, dixi, dictum, dicere3 = / ~ sententiam = ,

~ 35 ~


( )

( )
ostendo, ostendi, ostentum / ostensum, ostendere3 =
- , memini, - , meminisse () =
nolo, nolui, -, nolle = ()

1. solus: ,
ius i.
2. senex: . . senum.
3. memini: ( :
memento, mementote).
4. . licet + ( : licet=
, ut + ).

1.
.
2.
.
3. corpore infirmo:
.
4. celerrime: .
5. , ,
.
6. ire:
.
7. noluit:
.
8. audebat, instaret:
.
9. occupata urbe: .
10. interrogatus: .
11. cum Sulla ei instaret, dixit:
.
12. meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse:
.
13. o
: coegerat, aude-bat, noluit, minitans,
conservatam esse

.
.
. .

~ 36 ~


( )

14.
, : urbe,
senatum, agmina, re, hostis, augur, senex, cor-pore, mortem.

15. N :
.

. .

. .

cuius
nemo
hac
is
quibus
ego
solus

207

[
208
209
210

Cum Sulla urbem occupavisset ()

, /
Postquam Q. Mucius Scaevola interrogatus est,
Dixit is Sullae instanti ()

211

Meminero Marium urbem Romam et Italiam conservavisse. ]

~ 37 ~


( )

30

. 21:
Pro quo acceperunt: . .
Capitolium. pro quo,
.
Qui diu fuerat divisam: . .
Camillus. . . qui,
.
Quod illic pensatus est: . .
quod, -
. .
Unde tamen reversus est: . .
exilium. unde,
. in exilium.
. 23:
Ut ignoraretur a marito: . .
ut, . ,
,
. , ,
(paravit) (
). . ita.
.
Cum illa intaverat: . . . cum
, . , .,
.
(simulabat ac respondebat). .
.
Quid ageret puer: . . inerroganti.
() . quid .
, ,
. ,
interroganti respondebat
( ).
Cum lacrimae vincerent / prorumperentque: . .
- . cum ,
. .
(egrediebatur) .
Ut simul imponeretur: . . orabat.
ut, . ,
., . ,
, (orabat) (
).

~ 38 ~


( )

. 24:
Cum P. Cornelius venisset / eique ab ostio dixisset eum non esse: .
, que.
- . cum
. -
. .
(sensit) .
. .
Quid postea Nasica fecerit: . . accipe.
() . quid .
, ,
. ,
. (accipe)
- ( ).
Paucis post diebus venisset / et eum a ianua quaereret: . .
- . cum
.
- . : .

. (exclamavit). .
.
Etsi domi erat: . . .
etsi. .
. . .
Quod Nasica mentiebatur: . . .
. quod, - .
indignatus .
.
Quid Nasica responderit: . . scire.
() . quid .
, ,
.
. (visne scire)
- ( ).
Cum te quaererem: . . - cum

. - .
. . (credidi)
.
. 25:
Quando putetis ex arbore: . . .
interrogo . quando
, ,
.
. . (interrogo)
- ( ).

~ 39 ~


( )

Cum omnes dixissent: . . - .

cum
. - .
. . (inquit)
. .
.
Quae nimia vobis est: . .
fiduciam. . . quae,
.
Nisi vos consulueritis: . .
nisi, . (consulueritis).
consulturum esse, credideritis.
. : nisi consulueritis, : neminem
consulturum esse. (
). , ,
. . (consulueritis) . (nemo
consulet): nemo patriae consulet nisi vos ipsi patriae consulueritis. . .
. . .
Quo Carthago deleta est: . .
bellum. . . quo in quo,
.
. 27:
Cum Accius venisset: . . - .
cum
. - .
. . (devertit)
. .
.
Ubi Pacuvius recesserat: . .
Tarentum. ubi.
(.) .
Qui multo minor natu erat: . .
Accius. ubi. ()
.
Cui Atreus nomen est: . .
tragoediam. ubi. (.)
.
Quae scripsisset: . . esse.
. quae
. .,
. (dixit esse) ( ).
: quae scripserat.
Ut dicis: . - . .
. ut ,
. ita

~ 40 ~


( )

( itaut). .
.
Quae deinceps scribam: . .
fore. . quae. ()
.
Quod in pomis est: . .
idem. . quod. (.)
.
Quae dura et acerba nascuntur: . .
fiunt. . quae.
.
Quae gignuntur mollia: . .
fiunt. . quae.
.
. 28:
Cum eum cognovisset: . . - .
cum
. - .
. . (comprehendit et tradidit)
. .
.
Quanti homo sit: . . spectare.
. quanti . ,
., . ,
. . (
spectare noli) - (
).
Qui tam nihil est: . . est
. . . qui, .
[ (-
). : Si quis tam nixili est () parvi preti est ()].
Ut nihil possit fugitivi: . . ut
nihil . , ,
. ,
, (adfectus est)
(
). . . tanto, .
.
. 29:
Cum Octavianus rediret: . . - cum

. - .
. (occurrit)
. .
.

~ 41 ~


( )

Ut corvum doceret parem simulationem: . . ut

. , .,
. ,
(incitavit). .
incitavit.
Quotiescumque avis non respondebat: . .
. cum (quotiescumque) ,
. , , .
. (solebat). .
.
Quanti nullam adhuc emerat: . .
. . quanti. (.),
.
tanti ( tantiquanti).
.
. 30:
Et si habet luxuriae: . . . : debemus laudare (
).
Quod Asiam vidit sed in Asiam continenter vixit:
. . quod,
- .
.
Ex qua constituta est: . .
Asiae. ex qua,
.

~ 42 ~


( )

29-40

~ 43 ~


( )

+
+
+

1.
2.
3.
4.
5.

. +
: e.g.
salutatio Caesaris()
:
e.g.
nomen Asiae
:
e.g.
corvus sutoris
:
e.g
homo ingentis magnitudinis
:
e.g.
pars exercitus

. +
1. () :(. . : e.g. avem viginti
milibus sestertium emit)
- + aestimo - facio - duco = ,
- + emo ( = ) - vendo ( = )
- + sum (parvi preti est)
e.g. avem emit tanti, quanti nullam adhuc emerat.
2. : - + accuso = (e.g. accusatus est proditionis)
- + contemno =
3. - :capitis
*K: : pater morte eum multavit ( = )
4. : :

- interest ( = )
- refert ( = )
- = . E.g
Corvum Caesaris emere interfuit.
5. - miseret =
- paenitet =
- piget =
- pudet =
- taedet =

+ = ,
...
+
=
, ...
e.g. me paenitet verborum meorum.

6. = < -.
e.g. venit corvo in mentem verborum dminis sui.
7. + sum e.g. sapientis est.
. + -
1. (): -cupidus (= )
-peritus ( = )

~ 44 ~


( )

2. : + .:

- ubi : e.g ubi terrarum sumus.

- satis : e.g. satis salutationum audio.
+ . : nihil, aliquid.
+ . .: multum (e.g multum pecuniae).

1. - () (),
: - - : coniungo - aproppinquo, similis
-
-
2. - :

- dico =

- do =
- : ob - prae - pro - in
(obtulit - proponebat)

3.
. : e. g. Filius mihi est.
. - : (+consulo, metuo).
. :
: e.g. Ille mihi mortuus est. (= ).
: (32) .
. + : placet licet ( = ) ...
:
:
:
-exemplo
-auxilio
+ sum ( )
-usui
+ -
-adiumento
.
-solacio
E.g. - Murena patri (= ..) magno adiumento fuit.= O M.
.
- Murena patri solacio fuit.= . .
- Caesar equitatum auxilio legionibus ( .) misit. =

.

~ 45 ~


( )

( ) 3

(superativus)
(instrumentalis)
(locativus)

1.
ex, de, ab +

nobili genere natus ( )
( ) poculum ex auro
- ( ) +
- , , , : castris abeo pugna abstineo
vinum a mercatoribus non importatur.
( ) fortior hoste.
- singularis proelii eventu cernetur.
: pauci ex militibus - ex quibus

2.
cum elephantis Alpes transiit
: Tarquinius hoc modo imperium perdit.
homo squalida facie.
hasta eum transfixit.
: - per () +
- . : opera, beneficio, auxilio +
Opera adulescentis per adulescentem hostes fugati erant.
- . : - :
- :

compleo : militibus murum complevit,

afficio : supplicio est adfectus,
confido : viribus suis confisus (25).
dignus: longiore vitae dignus erat. (26).
fretus: fretus viribus suis.(18).

(Paulo, quanto)
virtute antecellit.
cupiditate pugnanti permotus.
+ : iussu, iniussu, rogatu + : Iniussu consulis.
pater eum morte multavit
(): avem viginti milibus emit.

3.
in Asia
ultimis annis.

~ 46 ~


( )

,
, .
( )
.
() ,
. , :
(2 )
4 ( )
. .
: (+ -e 3 4 ) + -ndi ndo ndum
ndo.

pugna-ndi
pugna-ndo
pugnan-dum
pugnan-dum

()

.
.

:

:

( ): e.g.

Cupiditas pugnandi (pugna)= , .

( , ):
causa + . / gratia + . .
OTIKH: + :

aptus-a-um=,
idoneus-a-um=
e.g. locus idoneus pugnando
commodus-a-um=
utilis-is-e= .

: ad, in + .
: dux milites ad pugnandum hortatus est:
.
: facile est ad cognoscendum.

( ) : e.g. fortiter pugnando vicerunt.

EM (-: de, ex, in, ab) : e.g.
vivendo: .

liber de beate

~ 47 ~


( )

1.
2. : (+ -e 3 4 ) + ndus nda - ndum
3. :
4. : . .
5. + sum:
:
1.
homo non ferendus ( ).
2.. ' :
- ,
.
deleo Carthaginem-->delenda est Carthago (=
).
- ,
.
subveniendum est reipublicae (subvenio+.).
militibus pugnandum est fortiter pro patria
3. ,
: do, trado, mitto, relinquo-accipio,
suspicio, permitto
urbs militibus diripienda tradita est (=
)

~ 48 ~


( )

1.

.
2.
sum :

.. Omnia sunt excitanda =

.
(.

).
1. sum: . , .
.
..
constituenda
iudicia
(sunt).
Revocanda fides (est).
Comprimenda
libidines (sunt). Propaganda suboles
( est ).
2. +
omnia tibi sananda sunt =
.

1.
2.
3.
4.

1.
2.
3.
4.

1.
: . .
.
2.
:
..
subvenientum
est
reipublicae.
(subvenio + OTIKH).=
.
(. .:
).

debeo +
(+sum):
.
:

.

.
,
.
sum , debeo.
..: Caesar debet / debuit excitare iustitiam.
Iustitia Caesari excitanda est / fuit.

. :
( ) .

.

( um).
sum , debeo.
.: Tu debebas subvenire civibus Romanis.
Civibus Romanis tibi subveniendum erat.

~ 49 ~


( )

T (= supinum):
1.
2. : + -tum ( sum) tu ( su)

3. - : : ama-tum,
deletum, lectum, auditum.
: ama-tu,
deletu, lectu, auditu.

: ,
.. Praedones venerunt Scipionem salutatum =
.

. (- um)
1. :
2. um + : eo, venio, mitto ... E.g. Praedones
venerunt salutatum.
3. . ... : e.g. .
4. :
e.g. Praedones venerunt Scipionem salutatum.

. ( u)
1. :
2. u + : facilis, difficilis, iucundus, incredibilis, mirabilis.
3. : dictu, factu, auditu, visu. : e.g.. hoc facile dictu est, hoc incredibile
auditu est, hoc mirabile visu est.

+
1. (-um): E.g. Praedones venerunt salutatum.
2. : E.g. Praedones venerunt ad salutandum.
3. causa ( gratia) + : E.g. Praedones venerunt salutandi causa.

~ 50 ~


( )

(eo, venio, mitto .)
:
1. Legatum miserunt, ut nuntiaret ( .) .
.
2. Legatum miserunt, qui nuntiaret (. . .) .
() .
3. Legatum miserunt nuntiatum (. -urn) . .
4. Legatum miserunt nuntiandi causa (causa gratia + . ) .
() .
5. Legatum miserunt ad nuntiandum (ad + . ).
nuntio ()
victoriam ( )
: ().
1, 2 3.
, 4 5,
(victoriam)
(= . . XXXII) (= .
. XXXIII). .
: ()
() (nuntiandi, nuntiandum)
(nuntiandus -a -um)
.
: legatum miserunt victoriae nuntiandae causa
( 4) legatum miserunt ad victoriam nuntiandam ( 5).
: ()
(. )
(. ) ()
( ) , ()
()
(
).
.
. .
()
(causa, gratia . ad, in de, ex, in ab
.) ()
(
) . :
campus proelio committendo aptus (: proelium committendo)
.
scripsit librum de corpore curando (: de curando corpus)
.


.
. :

~ 51 ~


( )

ars gerendi rem publicam ( ars gerendae rei publicae)

orationis elegantia augetur legendo oratores ( legendis oratoribus)
() .
in narrando aliquid breves esse debemus
.

31. Congrediamur, ut cernatur (. .)
Congrediamur, qui cernamus (. ) (. . .) a quibus
cernatur.
Congrediamur cretum(. ) ( -um)
Congrediamur ad ( in) cernendum (. ) (. . .)
Congrediamur cernendi causa ( gratia) (. ) (. . .)
32. Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum ad intuendum, verum
etiam ad imitandum scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt. (. .
.)
Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum ut intueremur, verum
etiam ut imitaremur scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt. (. .)
Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum quas ( qui) intueremur,
verum etiam quas ( qui) imitaremur scriptores et Graeci et Latini nobis
reliquerunt. (. . .)
Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum intuitum, verum etiam
imitatum scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt. ( um).
Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum intuendi causa (
gratia), verum etiam imitandi causa ( gratia) scriptores et Graeci et Latini nobis
reliquerunt. (. . .)
! , ,

:
Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum ad ( in) intuendas (eas),
verum etiam ad ( in) imitandas (eas) scriptores et Graeci et Latini nobis
reliquerunt.

Quam multas imagines fortissimorum virorum non solum intuendarum (earum)

causa ( gratia), verum etiam imitandarum (earum) causa ( gratia) scriptores et
Graeci et Latini nobis reliquerunt.

~ 52 ~


( )

34. A) complures praedonum duces salutatum (eum) venerunt. (

um).
B) Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset ( um)
) (Praedones) nuntiaverunt virtutem admiratum se venisse. (
um)
36. Cum ad eum attulissent, ut eo uteretur (. .)
40. Sulla senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis
iudicaretur. (. .)
41. Quin taces, ut consequaris, quod vis? (. .)
49. . Porcia cultellum tonsorium unguium resecandorum causa ( gratia)
poposcit.
B. Brutus ad eam abiurgandam venit.
Brutus ad eam obiurgandum venit. (. . .)

(attractio gerundiva)

,
. .
,
, .
[
: utor, fruor, fungor, potior,
. .. spes potiendae urbe-->spes potiendae urbis (=
).]
legatum miserunt causa nuntiandi victoriam-->legatum miserunt causa
nuntiandae victoriae
legatum miserunt ad nuntiandum victoriam-->legatum miserunt ad
nuntiandam victoriam
- :
Cassius auctor erat Caesaris interficiendi (=
)
Cassius auctor fuit Caesaris interfecti (=
)

consilium de interficiendo Caesarem

causa resecanti ungues (-is)
ad obiurcandum eam
ars gerendi rempublicam
ars gerendi respublicas

~ 53 ~


( )

Quod,
quia,
quoniam, cum
(+ .

(
)
/
( ,
)

(propter, ob ...)

Ut
Ne
(quis/quid
...)
Quo ( +
. .
)

(
)
(
)

1.. .
2. ( )
3.(causa/gratia+.
) . .
4.
(ad+.)

. .

Ut
Ut
non/nemo
...

(
)
(
)

-

)

~ 54 ~


( )

Ut
Ut
non/nemo
...

:
1.
2.


:

(
)
(
)

( facio, efficio
... . efficitur, sequitur),
( . accidit, fit
...),
( .
reliquitur, restat ...)
--------------

tempus est, lex

est ...

dum quoad quamdiu

(
).

dum

postquam (= ), ut (= (
,
),
simul, )
simulac (simul atque) cum
primum (= ), ubi
dum,
donec,
quoad, (
quamdiu
(=
),
priusquam, antequam (= -
)
)
(
,
)

CUM
cum + : .
cum + : (, ,

).
cum

~ 55 ~


( )

. cum
.
cum + : vix,
aegre (= ). , ()
.. vix animum somno
dederat, cum repente apparuit ei species horrenda (=
,
, ).
cum
,
.

.

:
* postquam (), ubi ut (, )
simul () . ,
( 11, 94)
* cum , repente (=
), . ( )
vix (vixdum), aegre ( ) . cum
(cum inversum). ( 14, 112)
* cum (, ) .. cum civitas
bellum gerit (gerebat), magistratus creantur (creabantur). ( 15, 120).
* dum
, :
. ( 20, 147).
* cum
( ) (
). cum , ""
, .
* cum .. cum
venit = , . cum
,
. .
cum venisset , .

~ 56 ~


( )

Si / nisi +

Si / nisi +

Si / nisi +

Si / nisi
.

Si / nisi
.

Si / nisi

Si / nisi

. 30
: si habet Asia suspicionem quandam luxuriate,
: Murenam laudare debemus

. 32
: nisi litterarum lumen accederet,
: quae iacerent in tenebris omnia.

. 43
. : nisi peperissem,
: Roma non oppugnaretur.

~ 57 ~


( )

. : nisi filium haberem,

: libera in libera patria mortua essem.

. : si pergis,
: at contra hos aut immatura mors aut longa servitus manet.

. 48
: si quid durius ei videtur,
: a cerva sese monitum esse praedicat.

.

.
25

: nisi vos ipsi patriae consulueritis ( -
)
: neminem consulturum esse ( -
) : credideritis

: nisi ipsi patriae consulueritis ( )
: nemo consulet ( ) : /

37

: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit ( )
: ut salvi esse nequeamus ( -
)

~ 58 ~


( )

: deducta est

: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (
) : salvi esse nequimus ( ) :
/
42

: si iste in Manliana castra pervenerit ( -
)
: neminem tam stultum fore... neminem tam improbum (fore)...(
- )
: intellego

: si in Manliana castra pervenerit ( )
: nemo tam stultus erit.nemo tam improbus (erit).... :
/
45

: si adire non possit ( - )
: ut epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. (
- )
: monet

: si adire non poteris ( )
: epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice (
) : /
45
( )
: si intercepta sit epistula ( -
)
: ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur ( )
: curat et providet

: si intercepta erit epistula ( ) :
nostra consilia ab hostibus non cognoscentur ( ) :
/
49

: si tibi consilium non ex sententia cessisset ( )
: quam aequo animo me ferro essem interemptura ( )

~ 59 ~


( )

: si tibi consilium non ex sententia cesserit (

)
: aequo animo me ferro interimam ( ) :
/

1.
(a/ab + , ).
2. (
).
3. ,
.
..: Plinius tres apros capit / cepit.
Tres apri a Plinio capiuntur / capti sunt.
1. N , :
) Arria filio funus ita paravit, ut maritus suus id ignoraret.
) Filius libenter cibum sumpserat.
) Cum lacrimae, diu cohibitae, illam vincerent, egrediebatur.
) Ille milites orabat ut hominem interficerent.
) Ille milites interrogabat num nostri exercitum hostium vincerent.
2. N , :
) Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine.
) Hanc ficum ex arbore ante tertium diem decerpsi.
) Romani bello Carthaginem deleverunt.
) Romani cum Carthaginiensibus bellum sumpserunt, quo Carthago deleta est.
(
)


.
( , ..)
(
.
:
1. ( )
.
,
.

~ 60 ~


( )

2.
* .
se ( ).
..: Antonius Catilinam interfecit.
Sallustius tradit Antonium Catilinam
interfecisse.
* :
, .
.
. ..
: Hercules boves adduxit () (=
) dicitur fertur ( ) : Hercules
() boves adduxisse ( ) dicitur (
).
:
1.
(,
)
.
2.
(
( ).

. .

:
1.
Cicero narrat
.
) P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venit.
) Nasica ab ostio Ennium quaerebat.
) Ancilla iussu domini mentiebatur.
) Nasica sensit Ennium intus esse.
) Ennius vocem Nasicae cognovit.
) Nasica Ennium impudentem esse dixit.
) Ennius indignatus erat.

~ 61 ~


( )

2. N Servius tradit:
) Galli urbem Romam everterunt.
) Camillus post factum in exilium rediit.
) Romani prope a muris hostem habent!
) Ficus Carthagine decerpta est.
3. Plinius scribit:
) Filius mortuus est.
) Scribonianus arma contra Claudium moverat.
) Erat ascensurus navem.

(. 13, 1 ..):
1.
.
2. () ,
.
3. (
).
,
( ).
..: Camillus Gallos delevit; Camillus pecuniam receipt.
Gallis deletis a Camillo,
Camillus pecuniam recepit.
Camillus Gallos delevit; aurum receptum est. Gallis deletis a Camillo, aurum
receptum est.
:
1. .
:
) Hercules boves refecit. Hercules dormivit.
) Camillus aurum recepit. Camillus ex exilio reverses est.
) Antonius Catilinam vicit. Milites interfecti sunt.
) Caesar magnum numerum hostium cepit. Caesar legatos misit.
2. .
) Gaius Antonius consul erat. Catilina contra rem publicam coniuravit.
) ertia parvula erat. Aemilius Paulus victoriam reportavit.
) Hannibal dux erat. Carthaginienses exercitum Romanum interemerunt.
) Sullpicius Gallus legatus erat. Luna defecit.
3.
:
) Scribonianus arma contra Claudium movit. Scribonianus occisus est.
) Paetus aegrotus erat. Arria occulte () funus paravit.

~ 62 ~


( )

) Arria naviculam conduxit. Arria navem secuta est.

1. . N
,
, . N

.
) Galli exercitum Romanum profligaverunt. Galli urbem Romam everterunt.
) Veientana praeda non aequo iure divisa est. Romani Camillum exilio affecerunt.
) Camillus aberat. Romani Camillum dictatorem creaverunt.
) Camillus Gallos secutus est. Camillus Gallos interemit.
) Sulpicius Gallus metum exercitus vicerat. Imperator adversarios vincere
2. :
) Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse.
) Ancilla Cornelio, qui ab ostio quaerebat Ennium, dixit eum domi non esse.
) Ennius, quod indignatus erat, exclamavit se domi non esse.
) Cum Ennius domum revertisset, cubiculum intravit.
) Nasica Ennium domi latere vidit.

, , :
.
, ..
inter vela praetenta (= quae praetenta erant) foribus se abdidit. (. 20)
.
.
. .
(audio, video)
, adgnosco facio, praebeo, accipio, relinquo.
.. Me se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis
spectandum praebuit. (. 36) Eum latentem adgnovit. (. 20)
.
1.
.. Exclusus ab insidiatoribus Caligulae, recesserat in diaetam. (. 20)
2.
.. Cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae. (. 40)
3.
.. Quod illic appensum civitati nomen dedit. (. 21)
4.
.. Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus
cognoscantur. (. 45)

~ 63 ~


( )

5.
.. Turn Camillus absens dictator est factus. (. 21)
6.
.. Nam cum ad eum... attulissent, usurus eo, vultum risu solvit et protinus dixit,
(. 36)
:
.

(, , ).
.. Extractum imperatorem eum salutavit (. 20). To eum
extractum salutavit.
.

,
. .
, .

. .. : '
,
:
His rebus dictis discessit = ,
, .
:
1.

.
.. Occiso Scriboniano (= ut occisus est Scribonianus)... (. 23)
2.
(
).
, ,
. ,
.
.. Sulla, occupata urbe, senatum (= Sulla, cum occupavisset urbem, senatum coegerat
(coegerat) (. 40)
3.
sum (sens)
absens praesens, 1

~ 64 ~


( )

, ,
.
.. Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus... (. 20)
Brenno duce... (. 21)
Patre imperatore... (. 30)
[1.
sum , ,
...]

, ,
, XXI (21).

1.

qui, quae, quod (
) ( ).

, .

()

( )
( )

.. ...non destiti omnia pertinentia ad concordiam facere > non destiti omnia, quae
pertinerent ad concordiam, facere. (. 37)
()

( )
( )

.. ...cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent... > cum lacrimae suae, quae diu
cohibitae erant, vincerent... (. 23)

~ 65 ~


( )

2.

quod, quia, quoniam

( )
( )

cum

(
)

( )
( )

()

.. Accius tragoediam suam ei desideranti legit (.) > Accius tragoediam suam ei,
quod desiderabat, legit / Accius tragoediam suam ei, cum desideraret, legit.
()

( )
( )

.. Gallus, periculum veritus, constituit... > Gallus, quod periculum veritus erat,
constituit Gallus, cum periculum veritus esset, constituit... (. 45)
()

.. Dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur > Dum obvia turba eum, quod
moriturus sit, miseratur / Dum obvia turba eum, quod moriturus esset, miserabatur.
(. 20)

3.

. (

).

cum + .

()

dum + ( ).
dum, quoad, quamdiu +
( ).

~ 66 ~


( )

.. Is Gallos abeuntes secutus est > Is Gallos, cum abirent, secutus est / Is Gallos, dum
abeunt, secutus est. (. 21)
cum +

()

postquam, ubi, ut, simul +

.

.. Occiso Scriboniano Romam trahebatur > Cum occisus esset Scribonianus, Romam trahebatur / Postquam occisus est Scribonianus, Romam trahebatur. (. 23)

. ,
.
( ,
),
. ,
.
.. 21 deletis legionibus > Cum Galli delevissent legiones. Postquam Galli
deleverunt legiones
:
- Cum () + sum

Cum () + sum

.. 21 Brenno duce ... > Cum Brennus dux erat. Cum Brennus dux esset.

4.

:
etsi +
licet +
( ).
.. ...absens dictator est factus > ...etsi aberat, dictator est factus / ...licet abesset,
dictator est factus. (. 21)
:
.

~ 67 ~


( )

.
:

:
1.
,

.
2.
,
( )
.
3.
,
.
4.
,

.

-
,
. ,
.
-
, .

.
:
1. ,
- -

( ),
( ),
.

~ 68 ~


( )

2.
sum - -,

.
3. ,
,

.
..
-quod illic aurum pensatum est ~ auro illic pensato.
-et eum a ianua quaereret ~ et eum a anua quaerens
-si pergis ~ te pergente

. 21-30

21:
flumen : . . / . .
everterunt : . . / . .
immensam pecuniam : . .
acceperunt : . . / .
fuerat : .
exilio : . . / . .
aequo iure : . .
est factus : . . . / / . . .
abeuntes : . . / . .
secutus est : . .
recepit : .
civitati : . .
nomen : . .
hoc factum : . .
reversus est : ..

23:
puer : . . / . .
filius : . . / . .
mortuus est : .
funus : . .
ignoraretur : . .
cubiculum : . .
arma : . .
vivere : . / . . . . .
ageret : . .
quievit : .
bene : . .
cibum : . .

~ 69 ~


( )

sumpsit : . / . .
lacrimae suae : . .
cohibitae : . .
prorumperent : . .
egrediebatur : . .
siccis oculis : . .
redibat : . . . / . . .
partibus : . / . . . .
erat ascensurus : . . .
navem : . . / . . / . .
imponeretur : . . .
conduxit : . .
ingentemque navem : . .
secuta est : . / .
24:
ostio : . . / . .
domi :
ancilla : . .
sensit : . / . .+..
fecerit : . . / ..
quaereret : . / .
indignatus : .
diebus: . .
ianua : . .
mentiebatur :
vocem tuam : . .
credidi : .
vis : . . . / .
cognosco : . /
25:
attulit : . . / . .
quodam die : . . / . . / . .
curiam :
ficum praecocem : . . / . . / . .
ostendens : . . / . .
patribus : . . / . .
decerptam esse : .
putetis : . / . .
recentem : . .
scitote : . .
muris : . . / . .
cavete : . / . .
tutamini :
opibus : / . . / . .
nolite : . / .

~ 70 ~


( )

confidere : .
nimia : . .
consulueritis : . / /
extremo discrimine : . .
27:
grandi : . .
aetate : . .
devertit : .
multo : . .
minor : . .
fiunt : . . ../..
videri : . .
paenitet : .
meliora : . .
pomis : . .
nascuntur : .
gignuntur : . . /
matura : . .
nomen : . .
28:
fugit : . . / . .
abiit : . . / . . / .
comprehendit : . / . . .
custodiam : . .
summa : . .
mitte :
deduc : . .
preti : . .
nihil : . . / . . (. . nemo, .)
nihili : . . . . (. ., .)
scelus : . . / . .
paucos menses : . .
29:
homo quidam : . . / . . / . .
occurit : . / . . ..
multum : . .
emere : / .
satis : . . ( . .)
sutorem : . . / . .
doceret : . . / . .
parem salutationem : . , . / . , .
operam :
avis : . . / . .
oleum : . . / . .

~ 71 ~


( )

impendebat : . . / . .
didicit : / . .. / . . . .

salutatione : . .
verborum : . . / . .
haec verba : . .
risit : .
viginti milibus : . .
nullam : . + . .
salutationum talium : . .
30:
iudices : . .
viro fortissimo : . . / . .
patri : . .
adiumento: . .
periculis : . .
solacio : . .
suspicionem . . / . .
vidit : . . / .
vixit : . / . .
rem : . . / . .
obiecerunt : . . / . .
laus : . .
generi : . .
dedecus : . .
susceptum : . / . .
finem : . . . . .
nomini : .
stipendiorum :
felicitatis : . .
aliquod flagitium : . . / . .

. 31-37
31:
omnes : . . / . . / . . .
genere : . . / . .
cernatur :
eventu : . .
hasta : . .
filius : . .
verbis : . .
adulescentem : . . / . .
viribus : . . / . .

~ 72 ~


( )

singularis proelii : . . / . .
abiret : . . / . . .
ruit : . / . .
confisus : .
exercitui : . . / . . / . . / . .
natus : . . . / . . / . / . . .
certamen : . . / . . / . .
fortiori : . . . / . . . / . . . . . .
revertisset : . . (.)
opera :
morte : . .
32:
libri : . . / . .
iacerent : . / .. .
obicere : . . . / /
excellentes : . . / . .
colendo : . . / .
sapientium : . . / . .
imitandum : . .
vetustas : . .
tenebris : . .
lumen : . . / . .
imagines : . .
cruciatus : . . / . .
corporis : . . / . .
parvi : . .
plena : . .
multas : . .
fortissimorum : . .
34:
complures praedonum : . . / . . .
deis immortalibus : . . / . . / . . / . . / . .
dextram : . .
rettulerunt : .
reverterunt : . / (. .)
esset : . .
forte : .
venerunt : . . / . .
praesidium : . .
tecto : . .
animadverterunt : . .
fores : . . / . .
templum : . .
posuissent : . . / . . / .
venerati sunt : .

~ 73 ~


( )

36:
facilius : . .
maxima : . .
cenantem : . . .
contemnere + corrumpi :
pondus : . . / . .
auri : . .
uteretur : . . / . .
vultum : . . . . .
Manius : . . / . .
ministri : . . / . .
malle : . . / .
fieri : . / .
acie : . .
posse : . . / .
mirati sunt :
37:
deducta est : . . +..
eum locum : . .
casus aliqui : . . / . .
dicere : . .
cuperent : . / . . .. / . . ..
facere : . / . +. ..
tantus furor : . . / . .
nihil : . . / . . / . .
bello civili : . .
miserius : .
victores ferociores : . . / . .
auxilio : . .
velit : . / .+ . . .
obsequatur : .
parta sit : . . / .
reddit : . / . .

~ 74 ~