Ph l c N0 5. Quy n u tr i u hnh - 3.

Nh ng ki n ngh c a Trung tm nghin c u "Heritage Foundation thu c Vn phng T ng th ng Bush Ph n "Quan h M - Lin X" Trong ng l i i ngo i c a M , Lin X l i t ng ch y u c a s b t an. Hi n nay, Lin X ang di n ra nh ng thay i r t r rng, v M c n th ng xuyn theo st nh ng di n bi n Lin X. Nh ng thay i bao g m: nh ng tro lu "c i t ", "cng khai", "dn ch ha" do th lnh Xvi t Mikhail Gorbachov khi mo v vi c xt l i m t ph n h c thuy t qun s v chnh tr i ngo i c bi t t i nh m t "t duy m i" (tn m t cu n sch l lu n c a Gorbachov). Trong quan h i v i Lin X, T ng th ng m i c n lnh o nhi m v chung sau y: - Lm gi m m i e d a qun s c a Xvi t i v i phng Ty duy tr n nh chi n l c b ng con ng ki m ch m nh m v c hi u qu m t cu c xm l c v i s c m nh e d a; - Khch l Matxcva v cc n c v tinh c a n theo u i m t ng l i i n i v i ngo i ph h p hn v i n n an ninh v nh ng gi tr c a phng Ty. Lin X, nh ch Nga ti n b i c a n, l m t c ng qu c a dn t c, trong dn t c i Nga chi m cha c m t n a dn s nn h r rng l dn t c thi u s . c c s ng h t tr c c a nh ng dn t c khng ph i Nga trong cu c u tranh ginh chnh quy n c a mnh, th lnh Bolshevik Vladimir Lnin trao cho h quy n tch kh i thnh ph n c a Nga v thnh l p nh ng qu c gia c ch quy n. Tuy nhin, vo nm 1922, ng ta s d ng s c m nh qun s bu c h vo cng m t qu c gia. V n ny cho t i nay v n cha c cch no gi i quy t, m b ng ch ng c a n l nh ng v b t pht tnh c m dn t c m i y t i Armenia v nh ng n c c ng ha vng Baltik i c l p, n u cha ph i v m t chnh tr th cng l kinh t , i v i Matxcva. Chnh quy n m i c n v ch ra chi n l c di h n lin quan t i vi c phi thu c a ha cc n c c ng ha dn t c Xvi t trong thnh ph n ch Xvi t. u tin, T ng th ng m i c n g i Lin X b ng ci tn th c s c a n - ch thu c a cu i cng trn th gi i. Sau , c n ng h v ng ch c v m t tinh th n cho nh ng l c l ng gi i phng dn t c ch ng thu c a trong lng Lin X. S tn thnh m M nh n c t

m t n a dn chng Xvi t s b p c m t cch ng k i v i ph n ng chnh th c tiu c c c th x y ra t nh ng ng i Xvi t. Nh ng sng ki n cho nm 1989 ... 3. Ph n ng v i tnh hnh kh ng ho ng cc n c Trung u v ng u. Nh ng di n bi n ti p theo c a tnh hnh kh ng ho ng cc n c Trung u v ng u l h t s c r rng, tnh hnh kinh t ang x u i nhanh chng, kh ng ho ng v c s php l c a th ch cc ng c ng s n ang c m quy n v nh ng tn hi u sai l m t Matxcva ang tr nn su s c. Tnh hnh Hungary v Ba Lan c bi t m t n nh. T ng th ng m i c c ph i hnh thnh m t nhm lin b v khu v c Trung v ng u, ng i ng u l c v n c a T ng th ng v an ninh qu c gia, ch u trch nhi m phn tch chnh sch ton c u c a Xvi t. Trong thnh ph n c a n c n c s tham gia c a cc i di n H i ng An ninh qu c gia, Qu c h i, B Qu c phng, Thng m i v Ti chnh. Ty theo kh nng, trong th i gian ng n nh t, t ch c chuyn gia ny c n ki n ngh cho T ng th ng nh ng gi i php ph n ng c a M v ngo i giao, kinh t , chnh tr v qun s i v i tnh hnh kh ng ho ng Trung v ng u. Nh ng gi i php ny c th bao g m: - Tuyn b c a cc lnh o cc n c NATO v vi c ln n s can thi p c a Lin X; - Ph chu n v kinh t ch ng Lin X khi Lin X can thi p qun s ; - Tri u h i cc i s cc n c phng Ty r i kh i Lin X; - Tri n khai l c l ng v trang NATO m t m c s n sng chi n u khc; - Hnh ng ph i h p c a cc n c phng Ty t i Lin H p Qu c. T ng th ng c n th o lu n cc phng n hnh ng c th nu trn v i cc ng minh c a M v hnh thnh nn m t c ch nh t nh b o m m t ph n ng chi n thu t thch h p c a cc ng minh tr c m i tnh hu ng kh ng ho ng Trung v ng u. 4. C ng c an ninh kinh t c a phng Ty. Trong nh ng i u ki n Lin X ti n hnh chi n l c ch ng v tch c c i v i nh ng th tr ng thng m i v ti chnh c a cc n c phng Ty, M c n ginh v mnh vai tr th lnh trong vi c c ng c an ninh kinh t phng Ty. Hoa K c n h ng s ch c a cc ng minh vo v n "cam k t khng c ng nh c" cc kho n vay do cc t ch c ti chnh phng Ty cung c p cho Lin X (d i d ng v n b ng ti n m t); xc nh n Hi p nh 1982 k v i cc n c ng minh v vi c c m m i tr c p c a b t k chnh ph no cho nh ng kho n n c a Lin X; h n ch hn n a vi c chuy n giao cng ngh b m t cho cc n c thu c kh i Xvi t v h n ch s c l p nng l ng c a cc n c phng Ty b ng cch xc
2

nh n cc h n ch thi t l p n c Ty u.

trn i v i vi c xu t kh u kh t c a Lin X vo cc

5. Ch m d t tr gi cho vi c bn ng c c vo Lin X. Vi c bn ng c c c a M cho Lin X t ng b ch m d t sau khi Lin X can thi p vo Afghanistan c Chnh quy n Reagan ph c h i. Cho d khng nh t thi t ph i ngn c n i v i vi c bn ng c c cho Lin X, song c n th y r ng vi c bn ng c c vo n c ny c th c hi n trong th i gian g n y v i gi th p hn gi Chnh ph M thu mua c a cc trang tr i. S khc bi t thu c v nh ng ng i ng thu . V d , c 6 nghn gi (bushel - n v o l ng Anh tng ng 34,6 lt. ND) h t ng c c bn cho Lin X, nh ng ng i ng thu M ph i b 4722 USD, tng ng v i m c thu c a m t gia nh trung lu M v i 4 thnh vin vo nm 1987. Nh ng h p ng di h n cho vi c bn ng c c ang n ch a m t nguy c hnh thnh m t vng kinh t M l thu c r t l n vo nh ng n t hng thng m i t pha Lin X. Vi c bn ng c c, n u nh n v n c ti p t c, c n c th c hi n khng thng qua b t k trung gian no v khng c s tr gi c a Chnh ph M . T ng th ng m i c c c n ra l nh cho cc v b tr ng nng nghi p v thng m i a ra nh ng ch d n lin quan t i v n : b ng cch no M c th ch m d t m i s tr gi t pha Chnh ph trong vi c bn ng c c cho Lin X. 6. T ch i k k t nh ng hi p nh m i gi a Lin X v M trong lnh v c lin l c, n u Matxcva khng ch m d t vi c ph sng pht thanh c a cc i phng Ty. Vi c Lin X ph sng chng trnh pht thanh c a i "T do" l vi ph m Bin b n k t lu n m h k t i H i ngh Helsinki. Washington nhi u l n ph n i song khng c b t c k t qu no. y ban lin b trao i X - M c d ki n thnh l p ho c (n u t ch c s khng c hnh thnh) lnh o V nh ng v n quan h v i Lin X v cc n c ng u trong b my c a H i ng An ninh qu c gia c n a ra nh ng ki n ngh lin quan t i vi c Hoa K ph chu n ch ng Lin X trong tr ng h p h ti p t c ph sng cc chng trnh c a i "T do". Nh ng ph chu n c th bao g m vi c h n ch cc chuy n thm chnh th c c a i di n X Vi t vo M v t ch i c p visa cho nh ng tuyn truy n vin c ti ng c a Lin X. 7. Thnh l p m t qu ti n t d tr ti tr cho cng vi c c a i pht thanh "Chu u t do", v "T do". Ph n "chnh sch i v i cc n c ng u" K t khi ch Xvi t ti p thu cc n c Trung v ng u sau Chi n tranh th gi i II, chnh sch c a M i v i khu v c ny thin v nh ng hnh ng i ph. Trong su t m i nm, quan i m lo i b ch ngha c ng s n, k t khi n c hnh thnh, ngoi nh ng l i hoa m , v n cha c c m t kh i u hi u qu no. Tuy
3

nhin, bi h c thu c t kinh nghi m v n d ng h c thuy t c a Reagan t i Grenada, t i Afghanistan v Nicaragua ch ng t v s lo i b c th thnh cng. Bi n th c a chnh sch c v n d ng vo trong quan h v i cc n c Trung v ng u. Nhi m v t ra l thc y nh ng b t l i d th y i v i i b ph n dn chng khu v c ny. Thnh cng t s h tr c a M cho ho t ng b m t Ba Lan ch ra r ng M c th tc ng m t cch c ch n l c t i quan i m dn ch cc n c Trung v ng u. S b t n ngy cng tng cao khu v c ny l k t qu c a s thay th t t y u cc th h , nh ng kh ng ho ng kinh t v nh ng tn hi u hai m t t pha Matxcva, ang c th t o ra nh ng kh nng thu n l i cho l c l ng dn ch m t hay m t s n c. ginh c m c tiu cu i cng m chnh sch c a M ang theo u i i v i cc n c Trung v ng u, - nh quy n dn t c t quy t, i u hnh dn ch i v i nhn dn khu v c ny, - chi n l c c a M c n bao g m 3 thnh t . M t l, M c n thc y s xu t hi n m t x h i cng dn ph h p v chnh tr c kh nng thch th c m t qu c gia c ng. S gip c a M cho phe dn ch , b m t cng nh cng khai, ang l phng ti n thc y nhanh kh nng thch th c . Hai l, M c n s d ng th ng xuyn nh ng n b y v kinh t v chnh tr gy p l c ln ng l i i n i c a nh ng ch cc n c Trung v ng u. M c n s d ng m t cch c phng php v r rng thi c a mnh i v i cc n c khu v c ny khch l qu trnh t do ha n i b , m t n n c l p ngy cng l n i v i Lin X v m t c i cch kinh t tri t , ng th i lo i b s h i sinh c a ch ngha Xtalin. Chnh sch "khu bi t ha" ang thi t l p m i lin h gi a cc c p trong quan h ngo i giao v kinh t c a M v i cc n c Trung v ng u v s tn tr ng quy n con ng i c a nh ng n c ny. Chnh sch t o i u ki n cho qu trnh t do ha Hungary v Ba Lan, nh: m r ng nh ng pht bi u cng khai, c thi th a nh n s i l p v chnh tr , vi c truy st nh ng ng i ch ng i g t gao hn. Trong qu trnh thch nghi th n tr ng v i nh ng i u ki n c a t ng n c trong khu v c ny, M c n khch l t i Trung v ng u nh ng l c l ng t i ch ang i c l p v chnh tr , gi m thi u vai tr c a nh n c trong n n kinh t v th c hi n r ng ri nguyn t c quy n dn t c t quy t. Nn xc nh cc k t qu theo con ng m m i n c c th trong khu v c ny tr i qua t c m c tiu ny c a h . Nh ng phng ti n lin l c m i, c bi t l vi c truy n tr c ti p qua v tinh d a trn nguyn t c truy n cc tn hi u pht thanh, truy n hnh thng qua nh ng v tinh qu o v khng s d ng nh ng my truy n pht trn m t t, ang bao trm ton b cc n c Trung v ng u. Khc v i pht thanh v vi n thng thng th ng, nh ng tn
4

hi u c truy n qua lin l c v tinh th c s khng th b ph sng v n l phng php hi u qu nh t v m t chi ph ph v s c quy n thng tin c a ch c ng s n. Vi c pht thanh qua v tinh c th c p d ng nh s h tr c a cc ngten v tinh tng i n gi n. V d , t i Ba Lan, y l bi u t ng m i c a s ph n vinh. Chng ta c n xem xt m t cch ton di n vi c pht tri n cng ngh pht thanh tr c ti p qua v tinh. ng th i, chnh quy n m i c n gy p l c v i Qu c h i tng ti n ti tr cho vi c p d ng cng ngh lin l c m i ny. B ng cch ny, "s bng n video" cc n c Trung v ng u, m t trong nh ng nguyn nhn c a n l kht v ng c a dn chng i v i vn ha phng Ty, s b o m cho chng ta c c knh lin l c t t nh t v i cc dn t c khu v c ny. Chng ta c n tng c ng s l ng v kh nng thm nh p c a cc bng hnh t i cc i s qun v cc trung tm vn ha M . Nh ng sng ki n cho nm 1989 ... 2. Thi t l p c ch h tr cc phong tro dn ch cc n c Trung v ng u. Qua kinh nghi m gip ho t ng b m t Ba Lan, chnh quy n c n thi t l p h t ng c s h tr cc l c l ng gi i phng dn t c v dn ch khu v c ny. T ng th ng c n thuy t ph c Qu c h i v s c n thi t ti tr (b m t v cng khai) cho vi c mua cc s n ph m nh my thu pht sng c c ng n, sn, n ph m bo ch, ho c cc thi t b in n, u video. ng th i, Qu qu c gia h tr n n dn ch c n b t u lm r cc kho n ti tr cng khai c th chuy n i (nh Ba Lan l thng qua Vi n Nghin c u cng on t do c a phn vi n Lin on Lao ng M v i h i Cng on s n xu t). Ph n "H c thuy t gi i phng" H c thuy t gi i phng l k ho ch hnh ng c m c tiu thch th c ch Xvi t. N d a trn nh ng nguyn t c v phng php c a Ronald Reagan, nn c g i l H c thuy t Reagan. ch Xvi t d n c hnh thnh su t m i nm qua, ng th i cc nh lnh o Xvi t kin tr v lin t c s d ng m i kh nng bnh tr ng. N u ni m t cch tr u t ng, ch Xvi t c t ch c theo cc vng t p trung t trung ng n cc vng xa xi khc bi t nhau v th i gian v v tr a l. Nh ng vng nh hn bao g m cc qu c gia n m g n v i trung tm qu c gia Nga v trong su t m t th i gian di l m t b ph n c a ch . N u xem xt ch Xvi t d i gc ny, th vng u tin thu c v lnh th s c t c ginh c n n c l p sau cu c cch
5

m ng c a nh ng ng i Bolshevik, nhng sau b Matxcva chi m o t, hi n nay nh l C ng ha Armenia, C ng ha Gruzia v C ng ha Ucraina. Vng th hai, bao g m nh ng qu c gia ri vo s ki m sot c a Matxcva do hi p c lin bang m Matxcva k v i Hitle nm 1939 c: Estonia, Ltva, Ltvia v Moldova. Vng th ba c a ch Xvi t bao g m cc qu c gia b Matxcva chinh ph c do Xtalin vi ph m Hi p nh Ialtai v Potsdam v do phng Ty t b vi c ch ng l i Xtalin, cng nh do k t qu c a Cch m ng Cuba nm 1959. Vng th ba ny t o thnh h t nhn ch Trung v ng u c a Matxcva v bao g m cc qu c gia Bungary, Ti p Kh c, ng c, Hungary, Ba Lan v Rumani, cng nh ng ph m chi m c c a Nh t B n v Cuba. Vng th t v l vng xa trung tm nh t bao g m cc qu c gia b cu n vo ch Nga t nh ng nm 1970. Vi c Washington t b chnh sch ton c u c a mnh trao cho Lin X m t kh nng to l n nh t bnh tr ng sau nh ng nm 1945 - 1948. Do xa xi v a l v ngha i v i Matxcva, vnh ai th t ny tr thnh vng bin gi i c a ch . l nh ng qu c gia nh Nam Ymen, Vi t Nam, Mdmbch, Angola, Lo, Campuchia, Etiopia, Nicaragua v Afghanistan. trong s nh ng qu c gia ny c c Grenada tr c khi c Qun i M gi i phng vo thng 10 nm 1983. Cho d m t s th lnh M , c bi t l B tr ng Ngo i giao John Foster Dalles trong chnh quy n c a T ng th ng D. Eisenhower (1890 - 1969, T ng th ng th 34 c a M , giai o n 1953 - 1961. ND) i lc ku g i lo i tr ch Xvi t " tuy n u", cn m t s khc, t bi t l John Kenedy th c s gip nh ng ng i u tranh gi i phng t n c h kh i s th ng tr c ng s n, Ronald Reagan v n l T ng th ng M u tin trnh by m t cch l gic v s c n thi t gip t pha Hoa K trn quy m ton th gi i cho m i phong tro khng chi n ch ng l i nh ng ch c ng s n. S gip ny t pha M c mang tn g i l "H c thuy t Reagan", cho d chnh Reagan khng s d ng thu t ng ny. N c b t ngu n t H c thuy t Truman cu i nh ng nm 40 c u Th Nh K, Hy L p v cc n c chu u khc thot kh i s th ng tr c a Xvi t. H c thuy t gi i phng hi n nay ti p t c v b sung thm H c thuy t Reagan. N t o ni m tin cho cc n c n m trong nh ng vng t p trung c a ch Xvi t. Nh ng phng ti n hi n th c ha h c thuy t gi i phng v nh ng m c tiu g n c a n i v i cc n c c a m i vng c khc nhau. S gip m M coi l hi n th c v thch h p ng h nh ng ng i u tranh v t do Afghanistan, Angola v Nicaragua, khng thch h p v i Ba Lan, Ltvia ho c Armenia. i v i m i vng, M c n c m t chnh sch ph h p.
6

Chnh sch c a Reagan lm thay i tnh ch t cu c u tranh cc n c thu c th gi i th ba. Ngy nay, Afghanistan, Angola, Cam-pu-chia, Etiopia, Lo, Mdmbch, Nicaragua v Vi t Nam nh ng ng i n i d y ch ng Xvi t ang ti n hnh m t cu c u tranh v trang ch ng l i nh ng ch tn c ang d a vo s h tr qun s c a Lin X. l s thay i tri t tnh ch t c a nh ng ho t ng u tranh du kch t i cc n c thu c th gi i th ba. Su t ba th p k sau Chi n tranh th gi i II, tnh ch t c a nh ng ho t ng u tranh do nh ng ng i n i d y c ng s n ch y u l i d ng s h tr c a Xvi t xc nh nh m ch ng l i khuynh h ng thn phng Ty v qua k t qu thu c nh m hnh thnh nn vng th t c a ch . Tuy nhin, vng th t khng ph i l vng duy nh t hi n nay ang thch th c s th ng tr c a Xvi t. Ln sng b t bnh ang bao trm cc thu c a Xvi t t i c ng u. Do khng cng nh n tnh ch t h p php c a nh ng ch b Matxcva tri bu c. Nh ng ng i Sc ang i t do tn ng ng, nh ng ng i Hungary i dn ch , nh ng ng i dn ng c i quy n di tr, nh ng sinh vin Ba Lan i nh ng t do mang tnh kinh vi n. l nh ng bi u hi n ch ng i trong m t b u khng kh v nh v chnh tr . S th ng tr c a Xvi t cn b thch th c ngay t i vng th hai v ba. Hng trm nghn ng i tham gia tu n hnh t i "cc n c c ng ha" Xvi t Armenia v Azerbaizan ng h nh ng yu sch v lnh th c. Nh ng ng i H i gio cc n c c ng ha Trung ang ti n hnh bi u tnh i t do tn ng ng. Nh ng ng i Estonia thnh l p M t tr n dn t c tng t nh m t ng chnh tr th hai. M c tiu cu i cng c a h c thuy t gi i phng c n c hi n di n trong qu trnh xa b ch Xvi t, m ra tr c hng trm tri u ng i m t kh nng nh ch dn t c t quy t. B ng cch ny, s hi n th c ha c hai nh c b n - l trao quy n t quy t cho cc dn t c ny v c ng c n n an ninh c a phng Ty. Vo th i i m Reagan ln n m quy n, M t ng ng h phong tro khng chi n c a nh ng ph n t Thnh chi n Afghanistan. Vo nm 1986, M t ng h tr cho cc phong tro khng chi n v trang Afghanistan, Angola v Nicaragua. D a vo s h tr ny, bao g m vi c cung c p cc tn l a phng khng v ch ng tng hi n i, cc nhm khng chi n bu c i phng c u th tr i hn v trang b ph i ch m d t nh ng ho t ng qun s . Nh ng ph n t Thnh chi n Afghanistan th m ch bu c Matxcva a ra tuyn b v vi c rt qun i c a mnh ra kh i Afghanistan. y l th t b i u tin c a Qun i Xvi t k t sau Chi n tranh th gi i II. N u Qun i Xvi t s rt qun theo nh ng th i h n tuyn b v m t Afghanistan phi c ng s n ra i, th s l m t n qun s v tm l ng s i v i Matxcva.

Hn n a, sau khi thnh l p i pht thanh "Radio Marti theo ki u c a "Chu u t do", chnh quy n Reagan kch ng phe i l p chnh tr t i Cuba. T nm 1985, chnh quy n th c hi n s h tr ti chnh b m t cho Cng on "on k t" Ba Lan v cc nhm i l p khc c a Ba Lan, cng nh h tr d i hnh th c b m t a vo Ba Lan nh ng vn b n ph phn, k thu t in - nhn b n, cc thi t b thu pht radio v cc bng video. V n c b n th c hi n h c thuy t gi i phng l cc thnh vin Qu c h i, CIA v nh ng b ngnh then ch t khc khng mu n l i d ng c h i ang m ra nh cc phong tro ch ng i trn th gi i. kh c ph c quan i m ny, T ng th ng m i c b u c n l p ra m t c quan h tr cc phong tro ch ng i c th m quy n th c thi h c thuy t gi i phng... M , trong khun kh c a h c thuy t gi i phng, c n gip nh ng ng i n i d y ch ng Xvi t ang ti n hnh ch ng cc ch Etiopia, Lo, Mozambik v Nicaragua. i u khng km ph n quan tr ng l chnh quy n c n b t u ngh t i kh nng s d ng h c thuy t gi i phng i v i cc n c khc c a ch Xvi t, v ni ring, t ra v n lm cch no M c th khch l t t nh t cho nh ng ng i ang u tranh i t do chnh tr t i cc n c ng u ho c th m ch ngay t i Lin X. T do ha th c s s xi mn ch Xvi t. Chnh quy n m i c n bc b nh ng yu sch c ti i v i t t ng m i trong lnh v c ng h cc l c l ng dn ch . Gim c c a c quan h tr cho cc l c l ng ny c n khch l t ch c th ng nh t c a Lin on Lao ng M v i h i Cng on s n xu t, cn trong cc c quan khc l Phng Thng m i M v B gio d c v Lao ng nh m tm ki m nh ng con ng h tr cc l c l ng dn ch . Ch ng h n nh: t ch c th ng nh t c a Lin on Lao ng M v i h i Cng on s n xu t c th nh n lnh m t s v n hu n luy n cc th lnh i l p c a cc n c ng u, cn B Gio d c - chuy n cc b n th o bn v s u vi t c a v n t quy t. ng nhin, m c v tnh ch t h tr c a M cho cc phong tro u tranh vng th t c a ch l khng th s d ng cho cc n c khu v c th hai v ba. Trong ph m vi th ba i v i nh ng thu c a Xvi t ng u v Cuba, M c n tch c c ha cc chng trnh nh m khch l n n dn ch , c l p dn t c v tin c y l n nhau gi a cc l c l ng v trang c a cc n c thnh vin Hi p c Varsava. Theo th i gian, i u ny s d n n vi c Matxcva s b vy ch t hn, gi ng nh i u x y ra vo nm 1968 Ti p Kh c - m t trong nh ng n c v tinh ng u b lung lay. M c n t o i u ki n c i thi n m i lin l c gi a nh ng ng i ch ng i cc n c ng u, b ng cch t o nn kh nng h c k ho ch v th c hi n nh ng hnh ng ph i h p. M c n tch c c ha nh ng n l c c a mnh thi t l p cc m i lin l c
8

v i cc nh lnh o cc phong tro i l p b m t v cng khai v khch l nh ng ph n ng ch ng i. Chnh ph M c n chnh th c yu c u Matxcva ti p t c gi m s ki m sot c a Xvi t i v i cc n c ng u. Chnh quy n m i c n ra nh ng tuyn b ng h nh ng ng i bi cng v nh ng ng i tham gia hnh ng ph n i cc n c ny ng vo th i i m T ng th ng gy p l c i v i Matxcva i h cho php cc cng on c l p, th c hi n nh ng chu n m c chung trong lnh v c quy n con ng i v xy d ng x h i dn ch . Nh ng s ki n di n ra trong th i gian g n y Lin X cho th y nhi u nhm dn t c t ng b ch Xvi t chinh ph c khng ch u ch p thu n s ph n c a mnh m t cch vnh vi n. S cng th ng trong cc m i quan h gi a Armenia v Azerbaizan v nh ng v n yu sch lnh th cho th y nh ng g ang di n ra khng ch n gi n l s tranh ci gi a cc t nh trong cng m t qu c gia (tng t nh cu c u kh u v v n lnh th gi a Indiana v Ohio M ), m cn l xung t gi a nh ng qu c gia khc nhau. T ng th ng m i c n trao cho cc c v n ch ch t c a mnh so n th o m t k ho ch hnh ng th ng nh t gi a M v i nh ng s ki n quan tr ng ang di n ra Lin X. K ho ch nh v y c n s d ng m i phng ti n thch h p trong kh nng c a M khch l dng thng tin t do n v i cc ph n t dn t c v m i lin l c c hi u qu gi a h v i nhau. M c tiu ch y u l c n khch l tro lu ly khai, tng t nh vi c c ng c s t gic ng dn t c c l p. lm suy y u hn n a s ki m sot c a Matxcva, i pht thanh "T do" c n m r ng vi c pht cc chng trnh c a mnh b ng ti ng c a cc dn t c ang n m trong vng th nh t c a ch . Nh ng c nhn v cc i di n chnh th c c n chuy n vo cc qu c gia b p b c ny nh ng vn b n b ng ti ng m c a h v ch ra nh ng khc bi t gi a dn t c c a nh ng qu c gia ny v i dn t c Nga. H c thuy t gi i phng cng c n c s d ng t o l i th h i sinh tn gio trong lng Lin X. Chnh quy n c n t ch c chuy n nh ng cu n Kinh thnh vo lnh th Xvi t, t nh t c d ch sang 10 ti ng dn t c khc nhau, cung c p cho cc tn Lin X nh ng cu n sch m lu nay h cn thi u. Chnh quy n m i cng c n tm ki m nh ng kh nng s d ng l c l ng chnh th ng h i gio Kazakhstan, Crgxtan, Tajikistan, Turkmenistan v Uzbekistan. i u ny c th c th c hi n b ng cch s d ng nh ng ph n t Thnh chi n Afghanistan c kinh nghi m cung c p hng tri u b n Kinh Koran qua bin gi i Afghanistan - Lin X. Nh ng ng i t ng bu c c Qun i Xvi t ch m d t

nh ng hnh ng qun s ny c th gip dn chng vi c t ch c nh ng phong tro chnh tr b m t. Nh ng sng ki n cho nm 1989

cc n c c ng ha Xvi t trong

1. Chnh quy n m i, trong m i quan h h u c v i Qu c h i, c n thng qua o lu t v vi c gip nh ng ng i u tranh v t do nh m xem xt vi c thnh l p c quan ng h nh ng phong tro khng chi n dm nh n lnh trch nhi m ph i h p th c hi n h c thuy t gi i phng gi a cc t ch c h n c lin bang thch h p; vi c b nhi m gim c c quan ny do T ng th ng v c Ngh vi n ch p thu n, gim c ph i l thnh vin c a H i ng An ninh qu c gia; ph chu n qu ng h cc phong tro khng chi n m c 1 t USD/nm, v i s ti n ny chnh quy n c th h tr c cc phong tro khng chi n. Khng m t i m no trong o lu t ny c hi u nh l s c n tr vi c m r ng s h tr cng khai hay b m t i v i b t k phong tro khng chi n no... T i ng u, chi n l c c a M nh m ginh quy n t quy t dn t c v dn ch cho cc dn t c khu v c c n bao g m ba thnh t . M t l, M c n gip cng khai v b m t phe i l p ch ng c ng, dn ch . Hai l, M nn t s pht tri n cc m i quan h c a mnh v i cc ch c a ng u ty theo chnh sch i n i m h ti n hnh. H tr cc n c ny t do ha chnh tr , tch ra c l p v i Lin X, phi t p trung ha v kinh t v t h u ho quy n s h u. ng th i, ch ng tr v tr ng ph t m i s ti l p ch ngha Xtalin. Cu i cng, c n t Matxcva vo nh ng i u ki n h ph i tr gi v th ng xuyn t ch i vi c th a mn quy n dn t c t quy t cho cc dn t c ng u. Chnh sch Xvi t trong khu v c c n l nhn t quy t nh tc ng vo quy m h p tc chnh tr v kinh t v i phng Ty. Ph n "c ng ng tnh bo M " Nhi m v c a c ng ng tnh bo M l nh gi nh ng kh nng, nh ng i m nh y c m v cc d tnh c a cc n c khc, tr c h t, c a nh ng n c c coi l i th hi n th c ho c ti m nng. Trong m i tr ng h p, khi hnh vi c a cc qu c gia khc l nguy c th c s i v i n n an ninh qu c gia M , cc chnh sch c a M th ng c g ng tc ng vo chnh sch c a nh ng n c ny u s d ng cc tin tnh bo... Nh ng ki n th c n gi n v i u c th x y ra, ng nhin th ng khng . C n c thm kh nng tc ng t i cc s ki n, ngn ch n nguy c i v i n n an ninh qu c gia M v b o v nh ng l i ch c a M . M t s bi n php ny c ti n hnh cng khai v l m t b ph n c a cc chi n d ch qun s v ngo i giao thng th ng c a
10

M . Nhng do m t lo t nguyn nhn, c m t s bi n php c n u tin che gi u, ho c, ni m t cch khc, c ti n hnh nh nh ng chi n d ch b m t, trong s lin can c a M i v i chng tr nn khng th nh n ra ho c t gy tranh ci. Nh ng chi n d ch b m t c th bao g m: cung c p h tr qun s v kinh t ; hu n luy n cc nhn v t n c ngoi; ng h cc l c l ng i l p v nh ng phong tro gi i phng dn t c n c ngoi; ch ng tuyn truy n th ch,... Khi xt t i ph m vi nguy c i v i n n an ninh c a M v s pht tri n nh v bo c a nh ng s ki n m t n nh t i nhi u n c thu c th gi i th ba, nh ng chi n d ch b m t v n ang l cng c ch y u b o v an ninh qu c gia c a M . Trong m i tr ng h p, vai tr c a chng trong nh ng nm g n y cng c tng c ng v khuynh h ng ny r rng s c ti p t c... V m c tiu ch y u c a cc chi n d ch tnh bo i ngo i l tuy n m cc i p vin n c ngoi v lm vi c v i h , T ng th ng m i c n kh ng nh s c n thi t ph c h i on chuyn gia v ngn ng v khu v c hi n ang b y u i do th h c a Chi n tranh th gi i II l n l t v hu. Vi c chu n b ngn ng v ki n th c v cc vng ring bi t nh v y c bi t c n t i nh ng nh phn tch ang lm vi c t i cc c quan a l. Nh ng ki n th c su s c v b t c n c no cng nh v vn ha c a n i h i ph i c m t th i gian lu tr nh t nh t i n c , cng nh kh nng c v gi i thch c b ng ngn ng c a n c . Do cc tr ng cao ng v i h c M khng s n c m t s l ng chuyn gia nh v y, cc c quan dn s v qun s c a M c n m r ng chng trnh o t o ring, k c th i gian lu tr c a ng i h c n c ngoi thm nh p hon ton vo mi tr ng ngn ng a phng. Nh ng ng i c tuy n m khng nn ch l y t s sinh vin t t nghi p cao ng. M l m t qu c gia a dn t c c nhi u ng i r t c nng khi u ngo i ng ho c tinh thng ngo i ng . T trong c m t bi n ng i ny c th tuy n ch n c m t s l ng ng c vin kinh nghi m v o t o h lm vi c trong mi tr ng vn ha n c ngoi, ni m m c kinh nghi m c nh gi cao hn tnh thanh nin. Ph l c N0 6. G ng s ng, ng g c ng. Hy c v chuy n i Phng v x h i l m t gi i php phi b o l c c a phng th qun s . Yu c u c a n ch y u l trch nhi m i v i phng th t n c khng ph i do chnh ph v qun i, m do chnh nh ng ng i dn th c hi n. Khng m t chnh ph no trn th gi i mu n quan tm lu di t i phng v x h i, b i khi hnh thi ny c ti n hnh trong
11

 i s ng x h i th cng c ngha l kh nng i khng v i s tr n p t pha chnh ph trong dn chng c tng c ng. S u vi t c a phng v x h i l b o l c ch ng l i dn chng c ngn ch n b ng nh ng bi n php phi b o l c, m cha c n t i s ng h c a d lu n th gi i. Trong nh ng i u ki n nh th , li u ai s s d ng b o l c quy m l n? S hi n di n c a l c l ng v trang th ng tr c th ng c bi n minh b i l do c m i e d a c a "k th". N u l c l ng qun s c nh l t chnh ph , th ai s ngn ch n h ? "Ai s canh gi chnh nh ng ng i canh gc?". Trong phng v x h i, v n ny khng h x y ra b i phng v x h i c thi t l p nn t s tham gia mang tnh qu n chng c a ton th nhn dn v n khng c n t i l c l ng qun s chuyn nghi p. Nh ng bi n php phi b o l c c s d ng ch ng l i nh ng k xm l c cng c th c s d ng ch ng l i l c l ng qun s nh chi m chnh quy n. V v y, phng v x h i l m t hnh th c b o v c coi l thch h p nh t v i l t ng t do v dn ch . Phng v x h i bao g m s khng ph c tng c a qu n chng trong lnh v c chnh tr , kinh t v x h i nh m m c ch ch ng i l i hnh ng xm l c qun s ho c vi c thanh tr ng (tr n p) chnh tr . Phng v x h i c hnh thnh trn nguyn t c l khng m t chnh ph no, cho d l dn ch hay c ti qun s , c th t n t i m thi u s ng h th ng c a i a s dn chng. Cc phng th c phng v x h i a) Cc bi n php t ng trng: - Tuyn b (pht bi u, g i th, ki n ngh ) chnh th c; - Dng kh u hi u, truy n n, bi u ng ; - Tu n hnh, t ch c canh phng (ch ng ph ho i bi cng); - Mang, m c nh ng bi u t ng th hi n s ph n i (V d nh cc cng dn Na Uy ci ghim k p gi y ph n i s chi m ng c a c pht xt). b) T ch i h p tc: - T y chay v m t x h i, kin quy t khng ra kh i nh; - T y chay t pha nh ng ng i tiu dng, cng nhn, nh ng ng i bun bn; c n tr ho t ng bnh th ng (Embargo); - Bi cng, ch lm vi c theo ng nh m c (khng lm hn nh m c), co b nh ngh lm vi c; - T ch i th c hi n thu v cc ngha v , rt h t ti n ra kh i ngn hng v qu ti t ki m;
12

- T y chay cc cng s nh n c; - Khng tun l nh, tr hon trong cng vi c; - T ra thi u nng l c (ch m ch p, v ng v , nh m l n). c) Can thi p v c nh tranh - Ngn c n phi b o l c v chi m gi ha bnh m t ta nh (khu v c) no ; - Gi "th t l c" cc gi y t , ti li u c n thi t; - L p ra nh ng t ch c phi chnh th c song hnh v i s i u hnh c a qu c gia, nh: trong in n v i pht thanh, giao thng v n t i, b o hi m x h i, chm sc s c kh e, gio d c,... M i ng i c th t lm c g Phng v x h i ch y u d a trn m t m ng l i dy c s h p tc gi a dn chng. V v y, r t c n c ng c m i quan h x h i ny. Nh ng m i quan h nh th c th t n t i trong cc cu l c b th thao, nh tr m u gio, cng on. i u ny bao g m cc m i quan h h u ngh gi a nh ng ng i lng gi ng, ng nghi p, sinh vin. T t c nh ng m i quan h ny v cng quan tr ng trong b t k m t chi n d ch phng v x h i hi u qu no. Nh ng m i quan h khch l m i ng i ch ng i l i i qun chi m ng hay m t cu c o chnh qun s v l c i ngu n c a nh ng t t ng m i. Trong b t k bi n php x h i no, c n hnh ng mang tnh h p tc v ph i bi t r ng c hng nghn ng i cng ang hnh ng nh v y - v d nh trong m t cu c t ng bi cng nh m c n tr l c l ng chi m ng. Kh nng hnh ng nh t tr ny ch c th c c trong nh ng m i quan h pht tri n t t p. Cc c ng ng a phng Kh i u l trn cc ng ph , sau l cc vng trung tm, nh ng ng i lng gi ng v i nhau c th l p k ho ch ch ng i. C r t nhi u phng php ch ng i khc nhau. C th lm o l n ho c tho g cc bi n bo giao thng nh ng i Sc t ng lm ch ng i s chi m ng c a Xvi t vo nm 1968. Cch th c ny, i v i dn chng a phng th khng thnh v n , song s lm qun chi m ng m t phng h ng. Nh ng ng i dn a phng c th tr chuy n v i binh lnh c a qun i chi m ng lm quen v i h . Cch th c vi t kh u hi u ln t ng c th c s d ng tuyn truy n hnh vi phi b o l c v h p tc ch ng i. C th s d ng cc my ch , my in v nh ng i pht thanh nghi p d vo ho t ng ch ng i. Cng nhn c a cc nh my, x nghi p Nh ng cng nhn c a cc nh my, x nghi p c th t ch i giao n p cc thnh ph m lao ng c a mnh, n u h hi u r quy trnh cng nghi p v, khi c n thi t c th
13

lm ng ng quy trnh . Nh ng bi n php c a ra s d ng ph i ty theo tnh hnh c th . N u, v d ang c m t cu c t ng bi cng di n ra, th nh ng ng i cng nhn ph i bi t cch lm cho nh my, x nghi p ng ng ho t ng sao cho nh ng ng i l khng th v n hnh c. Trong qu trnh u tranh r t lu di, nh ng cng nhn s n xu t hng ha tiu dng v n c th ti p t c xu t x ng nh ng s n ph m c a h . Nh ng cng nhn trong dy chuy n s n xu t v kh, nhin li u v nh ng lnh v c cng nghi p khc c t m quan tr ng i v i i qun chi m ng hay i v i cu c tr n p c a chnh ph , c n ph i ty theo kh nng m ph ho i quy trnh s n xu t t i nh ng nh my, x nghi p ny. Iohan Galltung ni r ng, s ch ng i c hi u qu nh t, qu trnh s n xu t t i cc nh my ph i d a vo m t s l ng khng l n nh ng thnh t bnh th ng nhng r t quan tr ng, n u chng b tho g ho c ph ho i th khng th thay th ngay c. C th lu gi cc phin b n c a nh ng thnh t ni an ton, th m ch m t n c khc. K xm l c khng th v n hnh nh my cho d chng s d ng t i b o l c hay c g ng h t s c. Nh ng ng i cng nhn c th : a) Bi t cch ph ho i ng m qu trnh s n xu t cng nh cch lm ng ng tr n b ng cch gy ra nh ng h h ng nh nh t trong nh my; b) Bi t cch thay i nhanh nh t nh ng phng th c s n xu t t o ra s n ph m c l i hn cho x h i; c) Ln k ho ch h th ng lin l c v phng th c ra quy t nh trong gi i cng nhn v gi a nh ng ng i cng nhn v i cc nhm ng i khc; d) Ti n hnh "th nghi m" nh ng phng php thay i qu trnh s n xu t ho c ph ho i n; e) Chia s kinh nghi m v i nh ng cng nhn khc v v i dn chng. Nh ng ng i l p trnh v nhn vin my tnh My tnh c c k quan tr ng trong nhi u lnh v c c a x h i cng nghi p hi n i, k c trong lnh v c s n xu t cng nghi p, trong h th ng lin l c, trong k ho ch qun s v trong cng vi c c a cc cng s nh n c. Do , nh ng ng i lm vi c v i my tnh r t d dng ch ng i l i b t c m t nhm no nh chi m o t chnh quy n. Nh ng nhn vin ny c m t v tr c bi t thu n l i, b i nh ng k l khng th d dng thay th h ; th m ch khi p d ng s c m nh c ng b c, k xm l c v n khng th b o m r ng "khng c sai, l i" trong h th ng my tnh, r ng s li u c cung c p l ng nh chng mong mu n. chu n b ch ng i c hi u qu , cc nhn vin v l p trnh vin my tnh c th :
14

a) Bi t cch b m t lm ng ng ho c gy l i i u hnh c a cc my tnh; b) So n ra nh ng chng trnh th ch ho c t o ra nh ng thay i khng th nh n bi t trong nh ng chng trnh ang s d ng c th s d ng trong tr ng h p th t c n thi t; c) Lin h hnh ng v i nh ng nhn vin v l p trnh vin ng c m; d) Ti n hnh "th nghi m" nh ng phng php ph ho i h th ng hay thay i i u hnh my tnh; e) Thng bo thng tin v nh ng phng php ch ng i cho nh ng ng i khc cng trong lnh v c k thu t my tnh v cho ng o dn chng. Nh ng v d khc C th ln k ho ch chi ti t v nh ng ph n ng ckh nng x y ra i v i s xm l c trong t ng nhm x h i khc nhau nh trnh by trn. Sau y l m t s v d : a) Cc nhn vin nh n c c th tiu h y ho c lm "th t l c" h s c a nh ng ng i ch ng i (dissident) v c a nh ng ng i khc h khng n m trong i t ng i u tra c a cc t ch c an ninh; b) Th k cc cng s v cc nhn vin vn th c th "tnh c " chuy n nh ng thng tin quan tr ng cho nhm ng i i l p; c) Nh ng ng i ng c m trong l c l ng v trang c th c nh bo cho cc thnh vin c a phong tro ch ng i v cc chi n d ch, hnh ng s p di n ra; h c th gieo r c s nghi ng trong qun i v t ch i th c hi n nh ng m nh l nh ho c "hi u sai" nh ng m nh l nh . d) B t c cng vi c no do b n xm l c yu c u, u c th b "tr hon" ho c "khng hi u r". y l phng php u tranh t t nh t i v i b t k chnh ph no, v r t kh phn bi t gi a nng l c h n ch th c s hay gi v . C n lm g trong tr ng h p b tr n p quy t li t Phng v dn s c th l bi n php tin c y ch ng i qun xm l c, bu c ph i coi tr ng ki n x h i, nh v n th ng x y ra ph n l n cc n c dn ch . Nhng li u n c hi u qu th c s i v i nh ng k xm l c tn c? R t c th n ch hi u qu trong vi c ch ng l i nh ng v tr n p d i ch c ti c a Ht le v Xtalin? S ch ng i phi b o l c i v i qun i chi m ng pht xt t ng c hi u qu H Lan, an M ch v Na Uy trong Chi n tranh th gi i II. V d , ch pht xt c a Widkun Quisling (1887 - 1945, th lnh ng pht xt Na Uy. ND) c nh a h c thuy t pht xt vo sch gio khoa ph thng. Cc gio vin cng khai t ch i vi c : nhi u ng i b b t giam v b a vo tr i t p trung. Nhng h v n ti p t c
15

ph n i, v cu i cng Chnh ph Quisling, do khng mu n nhn dn Na Uy mang lng h n th i v i ch , ph i tr t do cho nh ng ng i b b t. Cc tr ng h c khng bao gi ph i tuyn truy n ch ngha pht xt. Th m ch ngay t i n c c pht xt, s ch ng i phi b o l c t ng c hi u qu trong m t s tr ng h p. Vo nm 1943, t i Berlin, hng nghn ng i v c a nh ng ng i Do Thi b b t giam (c nh ng ph n khng c ngu n g c Do Thi) bi u tnh tr c cc nh t. Cu i cng, nh ng ng i b b t c th t do. Ngay c chnh quy n c ti nh t cng c n t i s ng h th ng ho c khng ch ng i c a i b ph n dn chng. Cha c m t chnh ph no trong l ch s m nh t i m c c th t n t i m thi u s ng lng (cho d l cm l ng) c a chnh dn chng. N u chnh ph duy tr m t ng l i khng h p lng dn v c nh n p b ng b o l c i v i phe i l p, th s tr n p s d n n vi c ngy cng c nhi u ng i ch ng i l i chnh ph . Phng v dn s th c s c th l bi n php c hi u qu ch ng l i s tr n p quy t li t. Tuy nhin, khi g p s tr n p tn b o c n c bi t th n tr ng l a ch n nh ng bi n php v sch l c ch ng i. Trong nh ng tr ng h p nh th , "nh ng l i" khng th nh n bi t trong th c hi n cng v v "gi i thch khng ng" cc m nh l nh t ra l i h i hn c . Khi s ch ng i c c s ng h r ng ri n s tr thnh phong tro cng khai khng tun l nh. Ph l c N0 7. Nh ng k ho ch c a M . C c Tnh bo Trung ng. Phng phn tch nh ng v n Xvi t. Ngy 25 thng 4 nm 1991 "Vng vy Xvi t"* 1. Cu c kh ng ho ng kinh t , nh ng nguy n v ng v n n c l p v cc l c l ng ch ng c ng s n ang ph ho i ch X vi t v h th ng chnh quy n: - Boris Eltsin tr thnh k th s 1 c a tr t t c v c nh ng vi n c nh t t tr thnh nh lnh o u tin c ton dn b u ra trong l ch s n c Nga c c tnh chnh th ng nh quy n y tr ;

B n bo co b CIA ki m duy t trong khi cng b theo i m B1 v B2 c a o lu t M v T do thng tin. H s lu tr c a H i ng An ninh qu c gia M . Nh ng d bo c a CIA v Lin X.

16

- T i Ucraina, n c c ng ha l n th hai v i 50 tri u dn, ang y m nh phong tro theo h ng i ch quy n; - Cc chnh quy n Belarus cng nh n v b t u m phn v i y ban nh cng, nh ng ng i ang ch ng l i s cai tr c a ng c ng s n, cng nh c a Kremli. - Cc n c c ng ha vng Baltik ang s d ng s im l ng ng lo ng i trong cc m i quan h v i Kremli c ng c nh ng th ch m i v m r ng s ng h t pha nh ng ng i dn ng c, m tr c h t l ng i Nga, i c l p; - Gruzia tuyn b n n c l p c a mnh, t t c cc n c c ng ha cn l i ang ng h vi c trao quy n cao hn cho chnh quy n a phng; - Nh ng ng i th m nh cng kin quy t i tho mn nh ng yu sch c a h v s h u kinh t , cng nh nh ng thay i v chnh tr v c c u kinh t . L i ku g i c a h ang nh n c s h ng ng trong cc lnh v c cng nghi p khc; - N n kinh t k ho ch - t p trung b tan r hon ton v c thay th b ng m t h th ng nh ng h p ng i chc (barter) c p a phng v n c c ng ha, tng t nh m t th tr ng s khai, cha th x p vo m t h th ng r rng; - Vi c Trung ng nhi u l n cam k t ki m sot i v i truy n hnh qu c gia trung ng khng ngn c s ra i c a cc hng pht thanh - truy n hnh m i v g n 800 t bo c l p m i chuyn i su vo chi ti t c a cc tin t c; - ng C ng s n Lin X ang b tan r v m t quy m khu v c cng nh v t t ng. Cc l c l ng tnh tr ng phi thai ang pht tri n m t h th ng cc ng m i. 2. N m trung tm c a s h n lo n , Gorbachov t m t nh c i cch y nhi t huy t bi n thnh k ch n l c c ng c v tr v ng ch c c a mnh. Nh ng l i tuyn b cng khai ch ng t r ng Gorbachov l a ch n ng l i c ng c v th chnh tr c a ring mnh, v cng do p l c i v i ng ta t pha nh ng ng i n c (traditionalist) mu n ng ta p d ng nh ng bi n php kin quy t hn. nh c a ng ta nh m duy tr s t n t i c a lin bang c i u hnh t trung ng, s lnh o c a ng c ng s n v n n kinh t k ho ch - t p trung y ng ta t i nh ng mnh khe sch l c khng th gi i quy t c nh ng v n c b n v ang c n tr (m khng th ngn ch n c) vi c hnh thnh m t h th ng m i; Cu c trng c u dn ton lin bang khng gy nn m t nh h ng no t i vi c m phn v m t hi p c lin bang m i; M t chng trnh ch ng kh ng ho ng v a c cng b c n i dung khng hn g m t trong nh ng k ho ch kinh t c a chnh ph v gi ng nh c a nh ng

17

ng i ti n nhi m n ch a y nh ng h a h n c i t nh m i n m t s khng th c;

n nh

Trong nh ng n l c gy nh h ng th ng tr i v i cng vi c c a Xvi t T i cao Lin X, Gorbachov th i ph ng t ch c ny, sau khi bi n n thnh m t nhm g m nhi u thnh vin a dn t c. Qu trnh ph v vai tr c a th ch x h i ny - m t t ch c theo nh ban u c cng nh n l nh m th ng nh t cc i bi u c a lin bang v cc n c c ng ha, - bi n n thnh m t di n n tranh lu n. H u qu t nh ng th t b i v tr l t lo chnh tr c a Gorbachov lm uy tn c a ng ta s t gi m t i m c b ng khng. Th m ch c nh ng ng i thn c n v i ng ta, nh ng c ng s truy n th ng c l a ch n cng ang xa r i ng ta. 3. Gorbachov th c s i m t v i s l a ch n bi k ch trong nh ng n l c c a mnh nh m a Lin X ra kh i khun kh c a h th ng h l u, ki t qu , c k . R rng l cc mnh khe gip cho ng ta duy tr c quy n l c v lm thay i h th ng ny n m c khng th o ng c l i, song chng cng ng th i ko di v lm tr m tr ng thm cn h p h i khi chuy n qua h th ng m i, v l m t th b chnh tr trong so snh l c l ng: - N n kinh t ri vo vng xoy khng l i thot v ch c s may m n c a hon c nh m i c kh nng ch m d t s suy gi m GDP xu ng cn hai con s ; - L m pht c a nm qua l 20% v n s tng g p i; - Thi quen gi i quy t cc v n theo nguyn t c "trn - d i ", c bi t l i v i cc n c c ng ha, lm n y sinh m t cu c chi n tranh lu t php gi a cc c p chnh quy n v t o ra thm m t tnh tr ng bt nho v php lu t bn c nh tnh tr ng bt nho v kinh t . 4. Trong tnh hnh h n lo n ang gia tng nh th , kh nng bng n c a cc s ki n tng ln ng k : - S b t mn x h i b i i u ki n kinh t cu c s ng b gi m st c kh nng d n t i nh ng xung t l n x n quy m l n, c bi t l trong tnh hnh suy thoi trong th i gian g n y cc trung tm cng nghi p c a cc n c c ng ha c ng ng i lao ng; - Th o n b t thnh c a cc chnh quy n trung ng, cch ph n ng b ng b o l c Vilnius c th gy nn nh ng ph n ng kch ng m i c a cc l c l ng ch ng chnh ph , nh ng l c l ng c kh nng li ko c s c m tnh c a phng Ty v pha mnh; - Gorbachov, Eltsin v nh ng nhn v t n i ti ng khc (nhng khng ph i l t t c ) c th ch t v lm vi c cng th ng qu m c ho c b st h i, i u c kh nng gy nn nh ng h u qu khng th l ng tr c;
18

u c th s xu t hi n m t, th m ch m t s th lnh m i c nh h ng, tng t nh t ng x y ra nh Walensa Ba Lan, hay Landsbeghis Ltva, v h s b t u lm ra l ch s ; - Nh ng lnh t i l p, trong lin minh v i Gorbachov ho c khng c ng ta, c th i t i k t lu n r ng h ch cn m t c h i cu i cng v h s b t u hnh ng d i ng n c b o v php lu t v tr t t php lu t. 5. Trong t t c nh ng phng n c th bng n trong di n bi n tnh hnh, c bi t nguy hi m l nh ph c h i m t n n c ti cng khai, ho c i u ny i km v i khuynh h ng bc b nh ng t do v a ginh c v tnh hnh m t n nh t t y u ko di. i u ng ti c l vi c chu n b ti n hnh s cai tr c ti c b t u theo hai h ng: A- Gorbachov c th khng mu n cc s ki n s o ng c nh v y, nhng b n thn ng ta l i ang tng c ng nh ng c h i cho quy n l c c nhn c a mnh b ng cch xa lnh nh ng nh c i cch, ng th i tm ki m ch d a t nh ng ng i n c , b ng cch i u hnh thng qua cc s c l nh, nhng l i ph nh n t duy v vi c s d ng ch c ti hi n th c ha cc nh c a mnh. B- i u nguy hi m nh t l gi i lnh o cao c p c a qun i, B N i v v KGB ang ti n hnh vi c chu n b s d ng r ng ri s c m nh trong i s ng chnh tr : a) Nh ng bi vi t, bi pht bi u v nh ng l i tuyn b c a nhi u nh lnh o trong s ny ang hnh thnh nn c s tm l cho xu h ng . Kriuchcov ln n s can thi p c a n c ngoi v kh ng nh r ng trong nhi u tr ng h p, s ng h c a cc qun nhn l c n thi t khi ph c tr t t trong n c. Akhromeiev i ph i c bn tay m nh m . Iazov ra ch th cho php trong tr ng h p c n thi t c s d ng v kh b o v cc t ng i v nh ng cng trnh qun s ; Tuy cng nh n r ng vin ch huy n v n tr Vilnius c hnh ng khng thch h p, song ng ta bc b vi c ng i ch huy ph i ch u trch nhi m v vi c st h i nh ng cng dn v t i. Varennicov, T l nh B i L c qun, t i phin h p c a Xvi t T i cao yu c u ph i c m t chnh sch c ng r n hn i v i nh ng n c c ng ha vng Baltik, cn r t nhi u ng i ch huy qun i g i ki n ngh cho Gorbachov v nh ng bi n php c ng r n ng th i yu c u c s d ng nh ng bi n php i v i cc cu c mt tinh. b) ng C ng s n, v i s ph chu n c a Gorbachov, ang lm t t c nh ng g c th duy tr vai tr ch o c a mnh trong L c l ng v trang, ch n ch nh b m t c a mnh trong vi c duy tr cc c c u c a T ng c c Chnh tr . Ti n hnh cc i h i ng c p ton qun v c p th p hn nh m th ch ha nh ng c ch m i, ng
19

th i tuyn truy n t t ng b o v th ch Lin bang i u hnh t Trung ng b ng m i gi. M t chi n d ch cho v hu v thay th t i a nh ng s quan ch ch t c t t ng dn ch c ti n hnh... T i Matxcva, ngy 28 thng 3, kho ng 550 nghn binh lnh v s quan qun i v l c l ng n i v , v i s tham gia c a KGB, c tri n khai m t cch chnh xc v c t ch c. i u ny ch ng t r ng c c u ch huy ti n hnh nh ng chi n d ch nh th c hnh thnh. R t c th chnh nh ng ng thi chu n b v t ch c v tm l s d ng b o l c nh th bu c Sevardnadze ph i phng v "m t n n c ti tng lai". 6. Nh ng k ph n ng d sao cng s hnh ng, cho d c hay khng c Gorbachov. ch ng m u tin c a h l n ny s l Boris Eltsin v nh ng ng i dn ch Nga; - Eltsin, th lnh duy nh t c qu n chng c m tnh v c n c c ng ha c a ng ta, c bi t l Ucraina, ng h ; - ng ta d n d n v h t s c kh khn y phong tro Nga n ch t tr ; - Nh ng ng i mong mu n duy tr m t Lin bang c i u hnh t Trung ng u hi u r ng h s khng t c i u n u n c Nga tu t kh i s ki m sot c a mnh. M i khi ph c ch c ti cng khai s c b t u Matxcva b ng vi c b t giam ho c th tiu Eltsin v cc th lnh dn ch khc, nh ngi Th tr ng Popov v v ph c a ng ta l Xtankevich, b ng vi c chi m gi t t c cc phng ti n thng tin i chng... y ban c u nguy dn t c (ho c n c th mang m t ci tn khc t nh nhu c hn) s c thnh l p v tuyn b nh c u T qu c b ng nh ng bi n php kin quy t, nhng t m th i m ng cho dn ch v nh ng c i cch kinh t . 8. Vi n c nh lu di c a hnh ng ny khng l n, th m ch m t thnh cng tr c m t cng cha c b o m; S l ng nh ng n v qun i m h c th d a vo ti n hnh tr n p l r t h n ch ; N u cc nh dn ch s khng ch u li b c, m i u ny hon ton c th tin ch c, th s r t kh duy tr c s on k t c a nh ng ng i tham gia th c hi n b o l c;

20

M i hnh ng ch ng Eltsin s l ng n l a thc y nh ng hnh ng nh ng ni khc, n khi l c l ng an ninh qu c gia v qun i s ph i cng ra thi t l p s ki m sot i v i cc thnh ph khc Nga. Th m ch, n u cu c b o ng Nga thnh cng, m t lo t cc n c c ng ha khc s l i d ng tnh tr ng l n x n vo nh ng m c ch c a h . N u cu c b o ng khng th t b i ngay l p t c th nh tr c nh m khi ph c ch c on cng s ph i ch u th t b i sau m t vi nm n a. i v i cc th lnh c a n, khng th c m t chng trnh no mang tnh xy d ng, hn n a, h s khng c ti m l c kinh t cng nh i sch chnh tr c n thi t thi t l p n n c ti. Ch c l kinh nghi m th c thi tnh tr ng qun qu n Ba Lan s c l p l i v i thnh t b sung c p cc n c c ng ha, song h u nh ch c ch n s r t m mu v t n th t l n v kinh t . 10. Th m ch, cu c b o ng ch c l s khng th ngn ch n c l c l ng a nguyn ln c m quy n vo cu i th p k ny. Nh ng l c l ng s t n cng trung tm v c ng c chnh quy n khu v c, trong khi l c l ng c a nh ng ng i n c (traditionalist), hi n ang ki m sot chnh ph v cc c quan trung ng, s ngy cng gi m st v th c a mnh do chng khng cn s c s ng t n t i trong tng lai c a chng trnh... 11. Qu trnh ti n tri n ch m ch p c a l c l ng a nguyn, trong vi nm t i s t h tr c m t nguy c c a b o lo n v s th t v ng c a cng chng v vi c thi u kh nng ginh c nh ng c i thi n nhanh chng. Hi u r i u ny, h r rng c n n l c t n cng ginh c s t ph, tr c h t l trong vi c k k t hi p c lin minh trao cho cc n c c ng ha m t ti ng ni c tr ng l ng trong ho ch nh ng l i c a Trung ng. R t c th , h s t c i u ny. Th m ch, Gorbachov rt cu c khng b m t i v tr c a mnh trong s nghi p c a h . Khi ph i i m t v i s l a ch n: d t khot v tri t ng v phe nh ng ng i n c nh ng ng i cm ght Gorbachov v khng tn ng vi c s d ng l c l ng cng khai ho c m t l n n a l i ng v phe nh ng nh c i cch, Gorbachov r t c th s l a ch n con ng th hai. B t ch p m i chnh sch tr n p, chnh quy n Trung ng vo chnh lc s ch p nh n ho c th m ch cn x ng m t s bi n php c th t o ra c s cho nh ng n l c c i cch, nh: - Thng qua m t lo t o lu t c n thi t c i cch h th ng th tr ng; - Vin tr l c a Gorbachov l Sakhnazarov cng v i Eltsin bn v nh ti n hnh h i ngh "bn trn" ton dn, cho d nh ng m c tiu m m i bn a ra r t khc nhau;
21

- Chnh ph lin minh v Chnh ph Nga b ng cch ny hay cch khc, cho d l r t ch m ch p, s hnh thnh m t c ch i u ha nh ng b t ng v phn chia trch nhi m v l c l ng v trang v KGB, tr c h t l thng qua vin Th ng t ng Kobetx ng u y ban v Qu c phng v An ninh. Tng t nh v y, m t ban cng tc th ng nh t c a cc b tr ng ngo i giao cc n c c ng ha v i s ch tr c a B tr ng Ngo i giao Lin X: - Ti n hnh m phn v i cc n c c ng ha vng Baltik, cho d s r t ph c t p v r t khc nhau trong nh ng m c tiu cu i cng c a m i bn. Cho t i nay, nh ng ph n ng khc nhau cha mang ngha chi n d ch v s khng c ngha chi n d ch, n u chnh quy n Trung ng v n kin tr nh ng nh h ng chnh sch hi n nay c a h . Nhng n u h th hi n nh thay i ng l i chnh tr , nh ng ph n ng s t o ra ti m nng thot kh i b t c hi n nay. 12. Cc nh c i cch ch c l s khng b l m t b c ti n no c n tr vi c xc ti n m t cu c ang p, v sau c th ginh m t s t ph v m t chi n l c. Cho d c hay khng c Gorbachov, c hay khng c cu c b o ng, Lin X cng s bi n d ng thnh m t s qu c gia c l p v lin minh c a nh ng qu c gia cn l i, bao g m c Nga, vo cu i th p k , n u nh khng th s m hn. Lin minh s c nh ng quy m, ti m l c kinh t v ti m nng s n xu t v n cn l m t c ng qu c qun s hng u, nhng vi c phi t p trung ha c c u s ki m ch kh nng khi ph c chnh sch qun phi t v hi u chi n tr c y c a n. 13. Tnh hnh v a qua Lin X v s a d ng trong s ti n ha g n y c a n ang t chng ta tr c nh ng phng n c th pht tri n c a cc s ki n trong nm t i: a) Duy tr tnh th b t c hi n nay cng ng ngha v i vi c t phng Ty vo th ti n thoi l ng nan nh m cn b ng t i u nh ng l c l ng ch ng i khc nhau. Th l ng nan ny c th tr nn su s c hn do cu c u tranh ngy cng tng cao v n n kinh t b ri vo vng xoy. Nh ng v xung t x h i tng t nh cu c nh cng c a nh ng ng i th m v s bng n tham v ng Belarus b t c lc no cng c th y tnh hnh vo h ng b o l c cng khai ho c qun qu n. Th m ch, n u s vi c khng i t i m c , th n n kinh t c a Lin X v n ngy cng tr nn sa st hn, cn Gorbachov th tng c ng c u c u phng Ty. M c d Lin X v n c th c g ng p d ng nh ng sng ki n qu c t m i no , v d , t i vng C n ng v trong lnh v c ki m sot v kh, th s pht tri n c a nh ng b t n n i b v n lm gi m st ng k nh h ng ngo i giao c a h , v r rng, s c n tr tnh hi u qu c a nh ng sng ki n . S pht tri n tnh hnh b t n trong n c s gy nn hi u ng tiu c c ng u d i d ng xa b nh ng h p tc v kinh t
22

v khng cn kh nng hnh thnh nn m t n n t ng m i trong quan h Lin X ng u; b) ph c h i n n c ti, i v i phng Ty cng c ngha l l p l i nh ng s ki n Ba Lan nm 1981, nhng r rng l s tn kh c v m mu hn. Nh tr c y, t n c v n s trong tnh tr ng qu qu t v kinh t . Ch m i s b o m duy tr s h p tc v i th gi i cn l i v ch c l s rt b qun i ra kh i ng u. Trn th c t , ng l i i ngo i s tr nn hi u chi n hn, nhng m t Lin X nh th s khng th khi ph c l i nh h ng ton c u tr c y c a mnh, cng nh v tr c a n trong "th gi i th ba". R t c th n y sinh nh tng c ng ng k vi c bun bn v kh l y ngo i t ; tm ki m sng ch pht minh C n ng; s d ng " i qun th 5" ng u nh m l t nh ng n n dn ch m i hnh thnh . Gorbachov hay ai khc n m quy n, v th c ch t s khng c s l a ch n no khc, ngo i tr ph c h i tr t t , v con ng t t nh t tc ng t i hon c nh ( c u cc kho n tn d ng v u t c a n c ngoi vo trong n c) l ti p t c h p tc ng th i c nh ng hnh ng ph n i mang tnh t ng trng. Mi n l hnh ng tr n p khng v t qu s ki n d man t ng di n ra trn Qu ng tr ng Thin An Mn (Trung Qu c), s ng tnh c a phng Ty trong cch l gi i s ki n cng nh cc bi n php p tr l c bi t t kh nng x y ra; s t ph nhanh chng c a l c l ng a nguyn s t o nn nh ng vi n c nh t t nh t c c s n nh trong v ngoi, d a trn tinh th n tho thu n v h p tc. Nhng chi n th ng ny c a phe a nguyn cng s t o nn nh ng v n c a n. Kh nng c a l c l ng a nguyn c th i u hnh m t cch hi u qu l cha ch c ch n v s khng th b o m v lu di, c th ch l trn m t th h . V n dn t c khng th gi i quy t c trong ngay m t lc, cn s cng th ng trn lng cc n c c ng ha v gi a cc n c v i nhau v n t n t i ngay chnh trong m t h th ng chnh tr - kinh t t i u nh t. M t s n c c ng ha s khng do nh ng nh dn ch i u hnh, song t t c cc n c s u k v ng vo s h tr t pha M . Nh ng th lnh m i, do ch h ng, thi kin quy t v uy tn a phng c a mnh ln n m quy n, s khng c c kinh nghi m trong cc v n qu c t v h s a ra nh ng nhi m v v yu c u v t qu th c l c - i u ny x y ra v i m t s ng i nh h . Cho d c nh ng kh khn nh v y v ch c l qu trnh thch ng trong, ngoi v i nh ng nguyn t c x th m i s ko di, s t ph , c bi t l n u n x y ra trong h t nhn Xlav, c th t o ra vi n c nh t t nh t cho s ha hon gi a ng v Ty, tng t nh vi n c nh t ng y quan h Php - c n tnh tr ng hi n nay gi a hai n c.
23

Ph l c N0 8. Iuri Bondarev: N c Nga, Ng i i u? Chng ta c khng t ng i trong ngh thu t m ni m vinh quang c th i ph ng v c xy d ng b i bo ch l a d i c h th ng, bi n h thnh nh ng ci bng ng thng v n c c i v i v mu m chnh tr . N u nhn v t c a vn h c phng Ty nh m t i m t m c tiu l giu c, phong lu, h nh phc b i s d i do ti n c a, th nh ng nhn v t c a Tolxtoy v Doxtoievxki v h u nh c a ton b vn h c Nga, v th c ch t, u th v i l i ch , v h c th l nh ng k ch t phc ngy th trong con m t k th dn phng Ty. Cc nhn v t c a chng ta c n t i c m t th gi i: nhn h u, cng b ng, s th t, tnh yu, lng trung thnh, t c l ci v cng khi tr t ng t ng, t duy, m c v k c cn t n t i. ngha c a cu c s ng li u c r ng m cho ng i tm c c c vng khng? Tr t ng t ng v vng v a gi i thot v a n d ch chng ta. Ch c i u s gi i thot v s n d ch hon ton khc nhau. Tnh ch t b t n c a h c thuy t M phng Ty - l s kh ng ho ng ngy m t su s c c a ton c u ha, khng cn ph thu c vo ch, vo s gi i thch siu lu c c a nh ng k c m quy n, m ph thu c vo l c l ng thin nhin hoang d i th ch v i ton nhn lo i. Li u vi c h y di t m nh t v nhn dn Afghanistan, ch khng ph i tr ng tr b n t i ph m, b ng hng nghn qu tn l a v bom c ngha g? Tr ng ph t? Bo th? n mi ng tr mi ng? Tr t i? Th t n c c i khi tr ng ph t m t k t i ph m khng tm th y, khng b t c, m ch c xc nh b ng lng mong mu n tr th c a M , v tr t ng t ng khiu khch, b t l c - nh m t b nh d ch kinh t m - kch ng nhn dn M v chu u ph thu c M b ng bo ch v truy n hnh hng ngy. V n ny khng ch l chnh tr , khng ch l n i au v v kh xm ph m c a mnh. Ti kh ng nh kin quy t r ng nh ng ng yu nh sng ph n chi u t tnh cch "khng ch u khu t ph c" c a gng th gi i, v ni chung, yu gi c m vay m n, nguyn th y v v m t dn t c c Cha tr i l a ch n. huy n tho i b t i dn M t h c mnh trong t m chnh mnh nh

M i dn t c u ch n con ng ln tr i c a mnh. Ng i M cho r ng con ng ln tr i c a h c o b ng ti ng ng ng t ngo ch t chc c a nh ng qu tn l a, b ng ti ng n b ng ti ng khc c a tr em v ph n , b ng cu c di u hnh c a s c m nh qun s m khng b tr ng ph t; d ng nh khng cn m t m nh t no cha t ng b bom n c a Anglo Saxon cy x i v cha t ng b n pho c a M h t tung ln khi h kh ng nh "n n dn ch th gi i" b ng mu. T t nhin, khng ph i c n c M qu b t l c (debility), nhng chnh n c M l a ch n, - s l a ch n m n c c pht xt t ng l a ch n; s c m nh cao hn lu t php - m t h c thuy t b nh ho n
24

c a s th ng tr th gi i, c a s d th a i v i "t ph vng", v trong th c t l l i h a cu i cng c a k ti n ni tr n th . Ti khng th c m t cht t ng t ng r ng m t chnh khch khng cn t duy lnh m nh l i ng v pha c l i cho tinh th n dn t c. M t s c m nh kiu ng o khng b h n ch , m t s d t nt v lng c c khng bao gi ch p thu n mnh l k b i tr n, ch ng no m th n ch t cha hi n ra trong con ngi c a n. Trong nhi u chnh khch, nh n th c, tnh kin tr v lng t tn lun t n t i s t, t a nh gi tr c a T qu c h . N u m t tri t gia khng ch a c cn b nh c tn g i l "t duy" c gi i thch v tr quan, n u nh vn v h a s th ng xuyn s ng theo "m u", c nh ng cu n sch t t, c nh ng nhn v t c a h lun th c hi n nh ng hnh ng cao p, th chnh khch lun khoc cho nh ng l i ni c a mnh b xm c-king dim da, h n ng c tu ng nh ang che ch n i b t h nh c a t t c nh ng ai ang cng qu n, h chia s nh m t d u ng t, nhn vo b n tr tr ng h c v phn pht nh ng chi c k o. Cng vo lc , b ng cn b nh ham h quy n l c khng th ch a n i, b ng thi tn sng s c m nh c a th gi i ny, h cha t ng m t l n ngn ch n s mu trong cu c chi n tranh hi n i. H bo ch a thi hn h v s nhu nh c c a mnh b ng ch ngha nhn o ng knh v nhn quy n. C th l Bin Laden khng t n t i m do cc chnh khch b a t ra, cn m t "Bin Laden" khc ang i d o v th c hi n nh ng t i c kinh t m! khng mang ti ng l k y m th , ti d ng nh ph i in cu ng ca t ng nhn dn, tr tu c a dn t c, lng dng c m, lng t t, thi qun mnh, s gan d , qu kh khng th no qun c a dn t c, ni m vinh quang c a dn t c. Qu kh khng th o ng c. Ch c hi n t i l thu c v con ng i. V d sao ti cng c m nh n c ni m vui th m l ng khi nh t i Ng i, n c Nga thn yu c a ti. V t t c nh ng g g n b Ng i v i tu i thanh xun c a chng ti sau chi n tranh v i. Trong 15 nm cu i ny "cc nh dn ch kh knh" ph n b i v bn ng T qu c c a ti t i 3 l n, sau khi lm mo m nh ng chn l t t p, c ng b c thanh nin, ph ho i tr ng h c, bi n cc nh tr thnh bi t tr ng, cn nh ng thnh ph i kht thnh d ch b nh lao; c n c c hng tri u ng i m t vi c lm, hng tri u ng i khng c chm sc, v s gi mi dm, k b o hnh, c p c a, gi t ng i... v hng tri u k "ngy th" c tin... L y Cha lng lnh, ng lm cho h thnh nh ng k ng c hn chnh mnh! Trong 15 nm y n c Nga n y ni ra m t d ng ti u th dn, m t nhnh m i c a n t lu c nui d ng d i nh ng hnh th c v phng n khc nhau trn t Hoa K. Ni ng ra l nh ng ng i b m chm, b gh n s c trong bao lo toan, trong n n n cm o kh c nghi t hng ngy, trong m m ng ho v m t mi ng n ngon, y ti n nghi v s th a mn r i l i run r y, t m m hi l nh khi dng suy ngh ch c ch c l i ph i quay v v i ci d dy r ng. Khi con ng i y ch ng l g c . Khi
25

ng i y tuy t v ng. Nhng ng i b b ba m b i m t ni m tin gi d i, b huy n ho c b i s lu c qu quy t c a nh c m quy n. i u ch y u: khng ph i n hm nay ti m i r l ng ci m chng ta hi n dng, chng ta b l t da, hon ton thu nng t v . Khng ph i l s chn ch n, th n tr ng m l thi ang y m ba bu c chng ta an ph n n l . Chng ta ang b h gi d i v ti n, h h y ho i v c p bc trong khi th t ra nh ch , cn chng ta - nh ng k ng thng, c c k ngy n v qun mnh "Th t tuy t v i c lm ng i t do v khng ph nh t n a"! i ta t c o t chnh n ph c, khng cn kh nhu nh c v y u u i ng c i b ng thi ng l i m t ng t v dn nc l mb mt im c i i h p ban qu n l

"Hy tin vo i u t t nh t, nhng hy xem xt t i i u t i t nh t"! Li u c trnh c nh ng s m mi u gi d i trong th c t c a chng ta? Nh ng c h nh b qu ng vo s t rc v s bt nho c c c a ci g i l i n nh M ang n i cn in b i tnh d c, b i s sa a v tr tu , b i s nhi m b n trong tm h n, b i b nh ho n trong t duy, b i s qu qu t trong s th t v ngn t ang c xy nh ng b n nng th v t, nh ng ki u lng m v gi t ng i. D ng nh t t c chng ta ang ni v i nhau t i ngha trang cu c i, m nh ng b m t c a nh ng ng i lng qun ci ch t ho c h s ch t sau m t pht. l n n t ng cho s t n t i c a con ng i sao? R t nh ng o c gi hoang d, mu, b o l c, s i b i c c, thi s hi? ng nh v y, nh nh ng con l a trn sa m c, h hon ton b u c v bng ho i b i m t x h i M ang go r ng v t do v dn ch . V n c Nga b c vo th k 21 y b t l i. Nh ng tr m dn, s tr tro gh t m c a nh ng i u v s ang d o b c trn t n c chng ta. Chng ta bi t r ng s nn nh n l m t ph m ch t Nga tuy t v i, nhng trong mn sng c a s gi tr, b n lo n tm th n d ng nh chng ta lng qun r ng cu c s ng con ng i qu ng n ng i c th nn nh n n v cng. Chng ta ang s ng trn n c Nga. Song khng cn l n c Nga m ng cha ta lm cho n tr nn hng m nh, b t khu t. Hnh nh c a n tr nn mo m nh trong "nh c i" v i u c i c a chng ta khng cn nh trong hi k ch, m gi ng nh ti ng th n th c. Nh kinh t h c Smeliov cho r ng "ton b th k 20 i v i n c Nga l t t h u: trong c m t th k n ph i tr i qua 8 cu c chi n tranh, 6 cu c cch m ng. T nm 1914, n c Nga b h y di t t i 3 th h ..." Bn c nh , trong i s ng nhn lo i, n c Nga ang di n ra nh ng bi n i nguy hi m, trong tm th c con ng i ang c nh ng thay i, nh ng ph m ch t t t nh t bi n m t: o c, tinh th n, tnh yu, lng dng c m, thi qun mnh, tnh ng ch, lng trung thnh, danh d .
26

T t c nh ng bi u hi n nhn tnh ny ang gi m d n theo nm thng. Nhn lo i tr nn tr n, chai s n v hoang d i m t cch ng s b i khi c s c m nh bao trm v tr v quy n l c c a s kiu ng o qu ng khng cn thi t nh to i v i b n thn v rt cu c ph n b i l i chnh mnh. Th i i c a nh ng thin ti qua, th i i c a k d i kh n. Ti khng ch ng tnh v i nh ngha ny c a Xtalin, m cn c m nh n th y th i i hi n di n kh p m i ni: trong chnh tr , trong ngh thu t, trong cc m i quan h i s ng, trong s tr ng v ng c a lng lng thi n, trong tnh yu t i m c th tnh. Th i i c a lng nhn o qua, th i i c a nh ng k ng knh n th t ng i, c a s c c tinh t v c nh ng tn l a c cnh t i. Cc nh chnh tr ng th i tr tu , s d man, s gi d i v b p b m d n d t qu n chng. Song tr chi quy n l c c a nh ng k giu c mang m c tiu: ton c u ha th gi i, th ng tr th gi i v s pht t c "t vng"... nh ng gi c m ng t ngo c a chng g i nh t i K ho ch East (Phng ng) do Rozenberg v ch ra c. K ho ch ny, r rng, c th tr thnh hi n th c n u nh n c Nga khng lm cho n b ph s n. Hon ton khng th nghi ng r ng sau khi chi n th ng Lin X, th v i ti m l c c a chng, b l Htle s d dng chi m c c Anh v M b i chng c m t i qun m nh nh t, hn h n qun i M v tinh th n chi n u. K ho ch "East" b ph s n. K ho ch ton c u ha cng ra m c tiu th ng tr th gi i, cha h n c cc qu c gia l n nh giang r ng tay ti p nh n. B i nhn lo i s ch cn duy nh t m t kh nng - gi t mnh tr c s e d a ho c tr c nh ng m nh l nh ng t ngo gi tr t pha M . V y th, nh kinh t hay nh chnh tr s lnh o th gi i? K no s gi nh cao ch huy v a ra ch th cho cu c s ng c a chng ta? "Nhng chng ta ch n l a ra cc chnh tr gia c a mnh, v trong th m h a ch y u c a chng ta, chng ta c n kin quy t, th ng th n bu c t i chnh mnh, thi l i bi ng t suy ngh, tnh l i v s ngy ng u tr v t duy, thi tin t ng v v ng vo "s may m n" Th ng s trao cho m t cu c s ng sung tc. Nhn dn khng cn t tn, ng hn l h r t r i chnh quy n c a nh ng k giu c tn tr ng cc quy n con ng i c a mnh. H run r y, s hi khi by t thi ph n khng "nh ng lnh t " v s xi m n nh c a chng tr c phng Ty, r i khng cn l chnh mnh n a khi m t b ph n nhn dn tr nn i b i, h h ng. B ph n tr nn k , c c, lun p nh ng c v ng v m t cu c s ng an nhn, th a mn, giu c d dng m hng ngy h v n th y trn mn nh v tuy n, nh nh ng g c trang tr trn cy thng Noel. B ph n tr nn sa a b i nh ng c nh tnh
27

d c ki u M v ki u Nga. B ph n khng cn bi t n n i au, n i b t h nh v nh ng tai h a c a ng i khc; m ph n khng cn bi t x u h , "c nh c i b " lt m t cch thn m t tr nn bnh th ng, song nh ng t m thn tr n tru ng l i khng g i nn xc c m t nhin, m ch gy ra nh ng ti ng c i cay c c a nh ng k ph ng th nh ng i u b t th ng". Ti bi t r ng thi ph n n c a ng i Nga t a th y tri u. Trn bi n, khi tri u rt xu ng - m ; khi tri u ln - vang ng, d d i, mnh li t. Ti khng hnh dung n i cu c i mnh l i thi u n c Nga, nhng gi y T qu c c a ti d ng nh tr nn xa l i v i ti; n ang tr ng thi th y tri u rt xu ng th t b bng. B no c a chng ta ch t a nh con mu i, song con tim v n p. Cn ph n n Nga hi n nay l th . Cn ph n n c a s th t t t l m v ang h y ho i s c s ng. l m t nguy hi m ch t ng i. L tr trao cho con ng i c h i l a ch n. Ho c ch p nh n s tr v c a chnh nh ng k chnh khch o c gi , c a nh ng k ti u th dn ang c p bc th tr ng, c a nh ng k tham v ng quy n l c v l i d ng lng nhn h u c a nhn dn? Ho c l m t n c Nga v i - c l p, t ho, t do v i m t n n vn ha cao nh t th gi i? Ti khng cng nh n ch ngha b o th lng m n, ng th i ti cng khng ph nh m t lu n i m c a thuy t ngy t n th (Eschatology) trong quan i m v l ch s . L ch s ang cho ti th y m t s v n ng chuy n t nh ng v n ph c t p ang th nh hnh sang n gi n v cu i cng t t l m. N c Nga, n c Nga thn yu c a ti b l a d i, b c p bc, ch u ng bao b t cng... Nhng d sao, n u ng n l a hy v ng cha b d p t t, m nh t Nga cha b au thng giy xo n m c hoang tn, n u trong u bu n cha m t s c v n ng v kht v ng v cu c s ng t nhin, th khi m t con tu m cng c th thot n n b ng n l c c a ton b th y th on - v trong linh h n chng ta s r c chy ln m t ni m vui ti sng.

b n c c thm thng tin v s ki n ny, chng ti l c d ch bi vi t c a Oleg Davydov ng trn bo c l p (Nga) ngy 18/8/2001. Chnh bi n Thng 8 nm 1991 m mu c a cc t ng th ng

28

M t m h, c ba ng i ng ngoi hin nh c a khu bi t th c bn v i nhau v vi c c n ph i b t gi Ch t ch KGB Kriuchkov, B tr ng Qu c phng Iazov, B tr ng N i v Puto, Ph T ng th ng Lin x Ianaiev - nh ng ng i, v th c ch t, l b xng c a " y ban qu c gia v tnh tr ng kh n c p" Lin x. Ngy 29 thng 7 nm 1991, t i Novo-Ogarev, ba nhn v t - Gorbachov (T ng th ng Lin x), Eltsin (T ng th ng Nga) v Nazarbaev (nh lnh o c a Kazakhstan) th th m v i nhau. C ba b c ra ngoi tr i b i Eltsin c c m gic ang b ng i khc nghe tr m cu chuy n c a h . V th t s l ng i c a Kriuchkov ang ghi l i cu c ni chuy n ny. M t th i gian sau khi cu c b o ng th t b i, chnh Eltsin c t n m t xem b n gi i m c a l n ghi m ny. Trong cu n "Nh ng ghi chp c a T ng th ng" (Nxb Chnh tr qu c gia, H., 1995) Eltsin c m t cu k t: "C th , chnh cu n bng ghi m ny l ci c sng c a thng 8 nm 1991". V chnh bi n x y ra tr c khi k k t b n Hi p c Lin bang m i c chu n b k cng t i Novo-Ogarev. Galia Xtavrotova, ng i n m c thng tin, sau ny cng khai tuyn b r ng "T ng th ng Nga li u c k b n hi p c m theo xc nh n vo ngy 20 thng 8 l ng ta l mi ng". N u hi u r Eltsin th khng c g ph i nghi ng i u . Th m ch, khng lo i tr vi c ng ta c th t o ra m t v b b i (scandan) ngay trong l k k t: t u chung l nh m khng k ci g h t. R i trong b t k tr ng h p no - ngay sau khi pha Boris Nikolaievich (Eltsin) k k t th nh ng b c ti p theo d t khot s d n n vi c Hi p c Lin bang m i khng cn cht gi tr g i v i Gorbachov. Phe dn ch c a v nguyn th n c Nga chu n b n n mng cho vi c ny r i. Ngay trn trang u c a bo c L p, ngy 8 thng 8 nm 199, c ng "L i hi u tri u g i T ng th ng Nga B. N. Eltsin" c a nhi u nh dn ch , trong ng i ng u danh sch 7 ng i k l Iuri Afanaxiev, ti p n l Elena Bonner. B n hi u tri u ny cho th y r ng "nhn dn Nga khng c bi t n vn b n hi p c so n th o hnh th c chu n b cho vi c k k t ny", cn vn b n tr c th l i cha c th o lu n v khng c tn thnh. Ni chung, khng ai c th gi i thch v sao n c Nga, cng ch nh cc n c c ng ha khc, l i c t i hai v T ng th ng trn mnh v m i ng i khng h mu n ph thu c vo m i quan h c a h . C n g ph i c t i hai Xvi t t i cao - ngu n g c t o ra xung t c a php lu t? C c n t i hai Chnh ph - Chnh ph ny ch ng ln Chnh ph kia nh th ? V li u Chnh ph h p hi n c th cng lc chung s ng v i hai n n hi n php?. Ring Gorbachov cng mu n b n Hi p c ny c k k t trnh nh ng v n nh tnh tr ng trn. Hn n a, c nhi u i u c p n trong "L i hi u tri u..." hon ton t nh to. Khng th cho php k k t nh ng vn ki n quan tr ng, nh Hi p c
29

Lin bang - t o nn m t nh n c m i, m l i b m t v cha c th o lu n r ng ri (Vn b n chnh th c c a hi p c ch c cng b vo ngy 16/ 9/1991). Tuy nhin, d sao cc l i ku g i t nh to g i cho Eltsin ny cng th t s m dn v nh m ch ng l i Gorbachov, b i m c ch cu i cng c a cc tc gi "L i hi u tri u..." ch l khng cho php k k t b n hi p c. Khng ai dm kh ng nh ch c ch n r ng "L i hi u tri u..." c a cc nh dn ch danh ti ng c Eltsin nh t tr t tr c n t ng chi ti t, nhng i u ch c ch n n l thnh ph n trong chi n d ch c a gi i lnh o Nga nh m h y b vi c k k t Hi p c Lin bang m i. B. Eltsin t ng c nh ng c g ng to l n Ngh vi n Nga thng qua quy t nh v vi c k k t hi p c ny v rt cu c quy t nh c thng qua. Khi , li u ai c th ngh r ng vn ki n ny (ng hn l m t cu c a n) l i tr thnh ch ng ng i v t th t s cho nh ng hnh ng sau ny c a T ng th ng Nga? l cu c ghi cu i quy t nh: "Tr c khi k k t, b n Hi p c Lin bang ph i c trnh ln Xvi t T i cao C ng ha Lin bang Nga". Vi c on i bi u chnh th c c a LB Nga sau hai tu n n a, vo ngy 20 thng 8, s k k t Hi p c Lin bang m i c cng b . Phin h p ti p theo c a Xvi t T i cao Nga th ch c th tri u t p vo gi a thng 9. Tm l i, s xung t gi a T ng th ng Eltsin ang khao kht k hi p c v i cc ngh s tun th nguyn t c bu c ph i tri u t p kh n c p Xvi t T i cao ho c ph i chuy n ngy k... Ng i nh n ra mu thu n v t v i Eltsin v n c tnh nguyn t c chnh l vin c v n c a T ng th ng Nga, Ch t ch y ban Php lu t c a Xvi t T i cao C ng ha Lin bang Nga Xergey Sakhrai. V cng chnh Sakhrai, b n thng sau tr thnh b no c a cu c chnh bi n Belovez. Gorbachov v n th n tr ng, song i khi cng b c l cho m i ng i th y vai tr th c s c a Eltsin trong vi c t o ra han c nh c a cu c chnh bi n thng Tm: "ng ta su t vi thng li n (Nazarbaiev th l v i ti i u ny) ti n hnh nh ng cu c m phn ln lt v s th a thu n duy nh t "b n n c" - Nga, Ucraina, Belarus v Kazakhstan. Vi c m phn lc l i tn, lc si n i, t ng khng r i b v T ng th ng Lin bang Nga v c nh ng ng i khc n a". Nh ng ng i khc bao g m cc nh dn ch Nga v nh ng nh lnh o dn ch hn c a cc n c c ng ha lin bang. Nh ng con ng i ng knh ny r t mu n t o d ng ra m t ci g m khng c Gorbachov. R i h cng tm ra c phng th c lm c i u . Ngoi nh ng hi p c song phng m h k k t thng qua v nguyn th Trung ng, h cng th k cc hi p c cc nhm n c. B qua Gorbachov, ngy 14 thng 8 nm 1991 t i Taskent k t thc cu c g p gi a t ng th ng cc n c c ng ha vng Trung v Kazakhstan. Trong cu c g p ny h bn v m t hi p c lin bang v thng qua quy t nh v vi c t ch c H i ng T v n cc n c c ng ha.
30

Cn ngy 16 thng 8 nm 1991 (ngy cng b vn b n chnh th c c a Hi p c Lin bang), Eltsin bay t i Alma-Ata g p Nazarbaiev trao i b n ph chu n hi p c gi a Nga v Kazakhstan. Tuy nhin, khng ch c nh ng g thng bo. Tr c ngy 20 thng 8 v n cn nh ng i u c n ph i bn lu n - n i dung cu c g p t i Taskent v t i cu c g p s p t i c a nguyn th 15 n c c ng ha, khng c s tham gia c a Trung ng, khng c Gorbachov - v T ng th ng duy nh t cho n t n lc cha bi t g v cu c g p ny. - c ho ch nh vo cu i thng 8 t i Alma-Ata. y l m t b t ng qu l n i v i Gorbachov. Cha k hi p c m cc n c c ng ha coi th ng Trung ng, v y trong tng lai s th no? Trong ngy hm , Gorbachov v i v b kch ng, to ti ng h i Boldin v cu c h p c a lnh o cc n c c ng ha t i Alma-Ata: - Anh c hi u, ci g i l th no khng? Cc th lnh a phng coi th ng ki n c a T ng th ng Lin x khi gi i quy t cc v n qu c gia. l m mu. Ti khng b qua chuy n ny. C n p d ng ngay cc bi n php... Ngy 18 thng 8. Sau khi bn nh v i Nazarbaiev k ch b n hnh ng cho cu i thng 8, Eltsin ch p thu n ngh c a v nguyn th C ng ha Kazakhstan i th gin: H t i m t vng ni c su i ch y xi t bao quanh... c ti c tng, dn nh c s ng... Eltsin k l i: " n lc ph i v thi. Nazarbaiev khng bung tha chng ta u. Ti hoa c m t ln r i. Lc u nh m t ti ng. Sau l i thm ti ng n a. Lng m n khch phng ng c a Nurxulxtan Abisevich (Nazarbaiev) th t d ch u, thanh l ch. Nhng r i. Ti c m gic chuy n ny c g khng n... Ti khng ngh r ng vi c lu chng ta Alma-Ata c ba ti ng ng h l tnh c u". Khng ai bi t l con ng i ny nh m ch i u g. Vo lc 5 gi chi u, trong khi T ng th ng Nga ang t n h ng th th gin phng ng, T ng th ng Lin x ang ngh theo ki u chu u t i lu i Foros, ng i ta bo co r ng cc ng ch Baklanov, Boldin, Varennicov, Senin i ti n hai vin t ng Plekhanov v Generalov c a y ban An ninh qu c gia. Tr c khi ti p cc k mu ph n, Gorbachov n ch v mnh. Chuy n c ghi trong cu n nh t k c a b ta nh sau: "Mikhail Xergeyevich b t thnh lnh lao vo phng ti. Anh y c v kch ng. " x y ra chuy n g r t t i t , - anh y ni. - c th l r t kinh kh ng". Sau ng ta cho v bi t ai n v ni ti p: "H yu c u g p ti. H ang trong khu nh ngh , c nh nh. Nhng ti c m i ai u!". Chng ta hnh dung th s r i lo n: "M i lin l c b c t t! l s c l p! Th c ngha l c m mu? B b t giam?". "Ti s khng phiu lu, khng thng ng. Ti s khng u hng b t c m t s e do , b c bch no".

31

Nhng lm g c ai ni l ph i "e do , b c bch". nh ng ng i m i n v n ng ch d i c a ra vo v i v knh tr ng, cho d h khng ch u ni v tnh hnh lc trong n c. B n mi pht sau, v nguyn th qu c gia t phng ngh b c ra. Gi ng ni c a ng ta l v t c gi n: " x y ra chuy n g? T i sao khng bo tr c? Sao i n tho i khng s d ng c?". R t c th , chnh Gorbachov cng mu n ti n hnh tnh tr ng kh n c p. Chnh ng ta nhi u l n kh ng nh tnh hnh l r t cng th ng, c n ph i p d ng nh ng bi n php c bi t no thot kh i kh ng ho ng ang e d a nghim tr ng t n c. Tuy nhin, i u cha hon ton kh ng nh ng ta mu n ti n hnh tnh tr ng kh n c p. Nhng ng ta khng ra m nh l nh , th ng ta cng khng c vi c ch ng l i tnh tr ng kh n c p. Theo Anatoli Lukianov: "Ngy 3 thng 8 nm 1991, ch hai tu n tr c ci g i l cu c chnh bi n, Gorbachov t i phng h p cc b tr ng xc nh n "trong n c c s hi n di n c a tnh tr ng kh n c p v s c n thi t cc bi n php kh n c p" ng ta cn kh ng nh thm r ng "nhn dn s hi u i u ny!". "S c n thi t cc bi n php kh n c p" cn c ni t i ngay st tr c khi ng ta i ngh Foros (ngy 4 thng 8)... S khc bi t r t c b n l: l i bng gi c ni t i nh b t k nh ng i u khc trong dng ngn t b t t n s hon ton khc h n v i l i ni tr c khi i n ni ngh khng bao gi tr v - v l i ni c xem nh nguy n cu i cng... V i nh ng k quen n l a c a c p trn, th l i ni c a Gorbachov v "s c n thi t cc bi n php kh n c p" c coi nh l i ch d n: c n p d ng cc bi n php kh n c p khi ti v ng m t. Chng ta quay tr l i Foros. Nh ng ng i c Matxcva c n b c vo phng c a T ng th ng. Sau khi quan st h v nhn th y Plekhanov, Gorbachov gi n d : "Anh n y c vi c g?" v u i vin ch huy c quan b o v KGB i. Sau , ng ta a ra cu h i c th u tin: "Cc anh i di n cho ai, nhn danh g ni?". Boldin k l i r ng, anh ta c c m gic Gorbachov r t s n u nghe th y nh ng ng i n y i di n cho gi i lnh o Nga. Boldin gi i thch c m gic c a mnh r ng: "Cu c g p m t nguyn th cc n c c ng ha s p di n ra lm cho ng ta ngy cng lo l ng, v nh ng ta d on l c m mu no . i u d hi u l t i sao Gorbachov l i cho r ng c "m mu no ": m i cch hai ngy ng ta s ng s v chuy n ny khi trao i v i Boldin. Nhng cha r v sao v T ng th ng l i c th ngh r ng nh ng ng i n y l i can d vo m mu v i Eltsin. M c d vo th i i m ng ta th c s lo l ng v m t v m mu c a cc t ng th ng, m theo ng ta, l do Eltsin c m u. "Sau khi nghe ni n nh ng ng i m ph n l n trong s ny tr c kia t ng theo l nh c a T ng th ng ho ch nh ra cc bi n php d phng trong tr ng x y ra hon c nh kh n c p, th Gorbachov d u i". Nh ng v khch khng m i ti p t c ni n th m h a
32

trong ngnh cng nghi p, nng nghi p, qun i... H ngh ng k s c l nh v ti n hnh tnh tr ng kh n c p. Boldin nh n th y Gorbachov khng ch t i nh ng i u h ni v ang suy ngh v vi c g c a ng ta, r i sau "b t ng ng ta h i; li u r ng cc bi n php c a tnh tr ng kh n c p c tc ng t i ban lnh o Nga. Sau khi nghe c cu tr l i kh ng nh, ng ta t ra bnh tnh hn nhi u". Con ng i ng i trong t v tham gia vo cc tr ngu xu n c a y ban qu c gia v tnh tr ng kh n c p, t t nhin, ch l m t nhn ch ng t i. Nhng, trong l i ni ra c a anh ta cng c s th t m c m c c a mnh. Theo nh ng thng tin c a Gorbachov th B. N. Eltsin l k ngn c n nhi u nh t i v i vi c k Hi p c Lin bang m i. Ngay lc ny y Boris ang th a thu n v i Nazarbaiev i u g , nh: c cch g khng c n t i T ng th ng lin bang?... V y th v n b t gi Eltsin (n u ng ta c l nh) c l hon ton h p php. Th t ra, khng ai ni r ng Gorbachov t ra v n b t giam Eltsin, song cng c vi c ng ta ni v vi c b t giam v th lnh Nga. i u ny do chnh Gorbachov k : Baklanov " ni r ng Eltsin b b t giam. M c d sau ng ta ch a l i l s b b t giam trn ng (khi r i Alma-Ata)". Khi gi i thch i u ny, v T ng B th nh n xt r ng: "do b cu n theo cc s ki n, cc k m mu nh b ng cch ny cho ti hi u r ng h lm ch c tnh hnh v khng c ng li", "D u sao t t c nh ng ng i ny cng do ti ti n c v gi y h ph n b i l i ti", "Ti cng quy t bc b s thon ngh ch c a h , ti tuyn b r ng ti s khng k b t c s c l nh no". i u ny l ng b i n u ng ta k vo s c l nh c ngha l ng ta d n b c n m t cu c xung t m khng bi t n s d n n u. Khi b t ch i, Baklanov ni: "N u ngi khng mu n chnh mnh k s c l nh v ti n hnh tnh tr ng kh n c p, th ngi hy y quy n cho Ianaiev. Ngi c vi c ngh ngi, chng ti s lm "cng vi c b n th u", r i sau ngi c th tr v ". Cn khi Gorbachov "t ch i l i ngh ti n ", Varennicov ni: "V y ngi hy t ch c". Gorbachov tr l i: "s khng c chuy n ". Sau (theo cc ti li u i u tra) vin t ng ny b t u qut n t ... Li u c chuy n nh v y x y ra v i T ng th ng c a m t c ng qu c khng? ng ta v nguyn nhn no m i ch b m t lin l c, nhng ngay khi hon ton v n c th s d ng i b o v c a mnh t i c Matxcowva. Vladimir Medvedev ( i tr ng i b o v c a T ng th ng) vi t r ng: "V m t k thu t, l chuy n v v n: b t gi h lm con tin v a v Matxcowva. n Th r i ra tuyn b , t c th phanh phui ra b t c k no tu thch. Hm m i ch l ngy 18... V sao Gorbachov khng tnh ra? ng ta khng r tnh hnh?..." T i sao T ng th ng khng pht i m t tn hi u no cho ai ? Cu tr l i c a ng ta l: "Tr c h t l ti tnh r ng vi c ti t ch i ch p thu n nh ng yu c u t i
33

h u c a y ban qu c gia v tnh tr ng kh n c p s lm cho nh ng k ch mu sng m t ra.... Hn n a, b t gi h t i khu nh ngh khng gi i quy t c vi c g. B i nh ng k ch mu ang Matxcva, vo th i i m h n m chnh quy n trong tay" R i cu c ti p ki n cng k t thc. Gorrbachov ni: "Chng ti chia tay nhau. Khi h i kh i, ti khng km ch c, ti ch i r a h "theo ki u Nga" mudakami". Cc ng ch c a ng ta ng c nhin. Baklanov ni: "Nhng chnh ng ta v a m i cho r ng vi c ti n hnh tnh tr ng kh n c p l l i thot duy nh t. C chuy n g x y ra v y?". Trong khi , chnh Kriuchcov, Lukianov, Pavlov, Pugo, Iazov, Ianaiev ang ch i, lo u. H s n sng gnh vc v n m nh c a T qu c, nhng h ang ch i c bi t quy t nh c a T ng th ng...

34