Giao Trinh Ly Thuyet Tin Hieu Va Truyen Tin

Gio trnh L thuy t tn hi u v truy n tin
L i ni u
Ngay nay, cc lnh v c khoa h c my tnh v truy n thng
thm nh p l n nhau v g n k t d n n lm thay i r t nhi u lnh
v c cng ngh v s n xu t. Chnh i u ny lm cho r t nhi u
lnh v c khoa h c cng ngh c nh ng i u ki n c s pht
tri n m nh m . Trong hon c nh , vi c nghin c u tm hi u v l
thuy t tn hi u v truy n tin ngy cng tr nn quan tr ng v c n
c t trong m t tnh hnh m i.
V i yu c u c n c m t gio trnh cho sinh vin ngnh i n t
- Vi n thng, gio trnh L thuy t tn hi u v truy n tin c
bin so n. Trong qu trnh bin so n khng trnh kh i thi u st
mong c gi gp gio trnh ngy cng hon thi n h n.
ThS. on H u Ch c B mn K thu t i n t
3
Su tm bi: www.daihoc.com.vn

Ch ng 1
Cc khi ni m c b n c a l thuy t tn hi u v truy n tin
1.1. V tr, vai tr v l ch s pht tri n
1.1.1. V tr, vai tr c a l thuy t thng tin
Trong cu c s ng con ng i lun c nhu c u trao i, giao ti p
v i nhau, ci m m i ng i trao i v i nhau g i l thng tin. Nh
s pht tri n c a khoa h c cng ngh , con ng i cng c th nh n
thng tin t i, bo, m ng internet, truy n hnh ... v.v. Hay n gi n
nh cc b n sinh vin nh n thng tin t gi ng vin v ph c t p h n
n a l s lin l c, thng tin gi a cc m ng my tnh v i nhau. i u
c ngha l thng tin l ci g c truy n t i t ng ny t i
i t ng khc chuy n, thng bo m t i u g . Thng tin s
ch c ngha khi i u g m bn nh n ch a bi t.
Nh nh ng v d trn trnh by, thng tin c th c ch a
trong nhi u d ng nh hnh nh, m thanh, vn b n. Nh ng d ng ny
l v b c v t ch t c a thng tin. V b c c th hi u l ph n xc,
thng tin l ph n h n.
M t trong nh ng ph ng ti n di n t thng tin l ngn
ng , thng tin ch c th c truy n t, hi u n u c hai bn
truy n v nh n hi u c ng ngha c a nhau.
Thng tin c th c truy n ho c l u tr . Mi tr ng th c
hi n vi c c g i l mi tr ng ch a tin hay knh tin.
4

Cc i t ng s ng lun c nhu c u tm hi u v th gi i xung
quang thch nghi t n t i v pht tri n. Thng tin tr thnh m t
nhu c u c b n, m t i u ki n c n cho s t n t i v pht tri n.
Ngy nay, khi khoa h c pht tri n m nh m th thng tin ngy cng
tr nn quan tr ng i v i m i con ng i. M i hnh ng c a con
ng i u xu t pht t nh ng suy ngh c a ng i . M i suy ngh
l i ch u s nh h ng c a nh ng thng tin m ng i c
c, do v y hnh ng c a con ng i ch u s nh h ng c a
thng tin.
ng v kha c nh khoa h c l thuy t tn hi u v truy n tin
nghin c u nh m t o ra m t i u ki n t t cho vi c x l phn tch
tn hi u v truy n tin nhanh chng, an ton v l u tr hi u qu . M t
cch t ng qut l thuy t tn hi u v truy n tin nghin c u cc v n
v x l thng tin.
M t s lnh v c nghin c u c a mn h c:
- Phn tch, t ng h p tn hi u
- M ho ch ng nhi u
- Nn d li u
- M t m ho
L thuy t thng tin c nhi u ng d ng trong cu c s ng v
khoa h c k thu t. S bng n v thng tin ang lm thay i di n
m o cu c s ng c a con ng i, t o ra s pht tri n m nh m c a
cc ph ng th c truy n thng, truy n tin v l u tr thng tin. Cng
chnh nh thng tin m con ng i c cung c p nh ng c s l
thuy t v ci nhn tri t h c su s c h n v cc v n con ng i
g p ph i hm nay v trong t ng lai. L thuy t thng tin c p
d ng trong h u h t cc lnh v c cng ngh nh truy n thng, nn,
b o m t, c bi t c p d ng vo trong lnh v c gio d c
nhi u kha c nh nh o t o, nghin c u v pht tri n cng ngh .
5

V y l thuy t tn hi u v thng tin c l ch s hnh thnh
pht tri n nh th no?
1.1.2. L ch s hnh thnh v pht tri n
Ng i t vin g ch u tin xy d ng l thuy t thng tin
l Hartley R.V.L. Nm 1928, ng a ra s o l ng thng tin l
m t khi ni m trung tm c a l thuy t thng tin. D a vo khi ni m
ny, ta c th so snh nh l ng cc h truy n tin v i nhau. Nm
1933, V.A Kachenhicov ch ng minh m t lo t nh ng lu n i m quan
tr ng c a l thuy t thng tin trong bi bo V kh nng thng qua
c a khng trung v dy d n trong h th ng lin l c i n.
Nm 1935, D.V Ageev a ra cng trnh L thuy t tch tuy n
tnh, trong ng pht bi u nh ng nguyn t c c b n v l thuy t
tch cc tn hi u.
Nm 1946, V.A Kachenhicov thng bo cng trnh L thuy t
th ch ng nhi u nh d u m t b c pht tri n r t quan tr ng c a
l thuy t thng tin.
Trong hai nm 1948 1949, Shanon C.E cng b m t lo t cc
cng trnh v i, a s pht tri n c a l thuy t thng tin ln m t
b c ti n m i ch a t ng c. Trong cc cng trnh ny, nh vi c a
vo khi ni m l ng thng tin v tnh n c u trc th ng k c a tin,
ng ch ng minh m t lo t nh l v kh nng thng qua c a knh
truy n tin khi c nhi u v cc nh l m ho. Nh ng cng trnh ny
l n n t ng v ng ch c c a l thuy t thng tin. Ngy nay, l thuy t
thng tin pht tri n theo hai h ng ch y u sau:
L thuy t thng tin ton h c: Xy d ng nh ng lu n i m
thu n tu ton h c v nh ng c s ton h c ch t ch c a l thuy t
thng tin. C ng hi n ch y u trong lnh v c ny thu c v cc nh
bc h c l i l c nh : N.Wiener, A. Feinstain, C.E Shanon, A.N.
Kanmgorov, A.JA Khintrin.
6

L thuy t thng tin ng d ng: (l thuy t truy n tin) Chuyn
nghin c u cc bi ton th c t quan tr ng do k thu t lin l c t
ra c lin quan n v n ch ng nhi u v nng cao tin c y c a
vi c truy n tin. Cc bc h c C.E Shanon, S.O RiCe, D. Midleton, W.
Peterson, A.A Khakevich, V. Kachenhicov c nh ng cng trnh
qu bu trong lnh v c ny.
1.2. Tin t c v cc khi ni m c b n
1.2.1. Cc nh ngha
1.2.1.1. Thng tin
Thng tin l m t khi ni m tr u t ng, phi v t ch t v r t kh
nh ngha. C nhi u cch nh ngha v thng tin. D i y l m t
s nh ngha:
Thng tin l s c m hi u c a con ng i v th gi i xung
quanh thng qua vi c ti p xc v i n.
Thng tin l m t h th ng nh ng tin bo v m nh l nh gip
lo i tr s khng ch c ch n c a n i nh n tin. Ni m t cch ng n
g n, thng tin l ci m lo i tr s khng ch c ch n.
nh ngha u tin ch a nu r b n ch t c a thng tin, nh
ngha th hai ni r h n v b n ch t c a thng tin v c dng
nh l ng thng tin trong k thu t.
Ngoi ra c ng i cn nh ngha thng tin l nh ng tnh ch t xc
nh c a v t ch t m con ng i (ho c h th ng k thu t) nh n
c t th gi i v t ch t bn ngoi ho c t nh ng qu trnh x y ra
trong b n thn n.
V i nh ngha ny, m i ngnh khoa h c l khm ph ra cc
c u trc thng qua vi c thu th p, ch bi n, x l thng tin. y
thng tin l m t danh t ch khng ph i l ng t ch m t
hnh vi tc ng gi a hai i t ng (ng i, my) lin l c v i nhau.
Theo quan i m tri t h c, thng tin l m t qu ng tnh c a th gi i
7

v t ch t (t ng t nh nng l ng, kh i l ng). Thng tin khng
c t o ra m ch c s d ng b i h th c m.
Thng tin t n t i m t cch khch quan, khng ph thu c vo
h th c m. Trong ngha khi qut nh t, thng tin l s a d ng. S
a d ng y c th hi u theo nhi u ngha khc nhau: Tnh ng u
nhin, trnh t ch c,
1.2.1.2. Tin
Tin l d ng v t ch t c th bi u di n ho c th hi n thng
tin. C hai d ng l tin r i r c v tin lin t c.
V d cc b c nh, b n nh c, bi ni, b ng s li u, ...v.v l
cc tin.
1.2.1.3. Tn hi u
Thng tin l m t hi n t ng v t l, n th ng t n t i v c
truy n i d i d ng v t ch t no .
Nh ng d ng v t ch t mang thng tin c g i l tn hi u.
Trong k thu t c th hi u, tn hi u l cc i l ng v t l
bi n thin, ph n nh tin c n truy n.
C n ch r ng khng ph i b n thn qu trnh v t l l tn hi u
m s bi n i cc tham s ring c a qu trnh v t l m i l tn
hi u. Cc c tr ng v t l c th l dng i n, i n p, nh sng,
m thanh, ...v.v.
1.2.2. S kh i h th ng thng tin
Ngay nay, v i s pht tri n m nh m c a cng ngh i n t
vi n thng, c r t nhi u cc h th ng thng tin khc nhau c
hnh thnh v pht tri n. Khi vi c phn lo i cc h th ng thng
tin c th c d a trn nhi u c s khc nhau. V d nh d a trn
8

c s v nng l ng mang tin c th chia cc h th ng truy n tin
thnh cc lo i nh :
- H th ng thng tin v tuy n dng sng i n t
- H th ng thng tin quang h u tuy n dng nh sng
- H th ng thng tin dng sng m, siu m (nng l ng c
h c)...
Hay d a vo cc bi u hi n bn ngoi m ta chia thnh cc h
th ng nh :
- H th ng truy n s li u
- H th ng truy n hnh
- H th ng i n tho i c nh cng c ng
- H th ng thng tin di ng,...v.v.
Chng ta cng c th chia h th ng thng tin thnh hai lo i h
th ng:
- H th ng truy n tin r i r c
- H th ng truy n tin lin t c
Tuy nhin, m t cch t ng qut h th ng thng tin c th c
bi u di n b i s kh i sau:
1.2.2.1. Ngu n tin
Ngu n tin l n i s n sinh ra hay ch a cc tin c n truy n i.
Khi m t ng truy n tin c thi t l p truy n tin t ngu n tin
n n i nh n tin, m t dy cc ph n t c s (cc tin) c a ngu n s
c truy n i v i m t phn b xc su t no . Dy ny c g i
l m t b n tin. Do c th nh ngha:
9
Ngu n tin Knh tin Nh n tin
Nhi u
Hnh 1.1. S kh i h th ng thng tin

Ngu n tin l t p h p cc tin m h th ng truy n tin dng
l p cc b n tin khc nhau truy n tin.
N u t p tin l h u h n th ngu n sinh ra n c g i l ngu n
r i r c. N u t p tin l v h n th ngu n sinh ra n c g i l
ngu n lin t c.
Ngu n tin c hai tnh ch t: Tnh th ng k v tnh hm .
V i ngu n r i r c, tnh th ng k bi u hi n ch xc su t
xu t hi n cc tin l khc nhau.
Tnh hm bi u hi n ch xc su t xu t hi n c a m t tin
no sau m t dy tin khc nhau no l khc nhau.
V d : P(x/ta) P(x/ba)
Thng tin tr c khi truy n i c th c x l m ho
nn, ch ng nhi u v b o m t.
1.2.2.2. Knh tin
Knh tin l n i hnh thnh, truy n hay l u tr tn hi u mang tin
ng th i x y ra cc t p nhi u ph hu tin t c.
Trong l thuy t tn hi u v truy n tin, knh tin l m t khi
ni m tr u t ng i bi u cho h n h p tn hi u v t p nhi u.
truy n tin, ta th ng s d ng m t mi tr ng no
truy n. Mi tr ng truy n tin th ng r t a d ng. Mi tr ng
khng kh, ta c th truy n tin d i d ng m thanh, ti ng ni hay
b ng l a (nh sng). Mi tr ng t ng i n ly th ng l n i x y ra
s truy n tin gi a cc v tinh nhn t o v cc tr m rada m t t.
Hay c th truy n tin b ng nh sng qua cc mi tr ng truy n l
s i d n quang trong tn hi u mang tin c truy n d i d ng
nh sng,...v.v.
Cho d truy n tin d i b t k mi tr ng no cng u b nh
h ng b i nhi u. Nhi u r t phong ph v a d ng, ph thu c vo
b n ch t c a mi tr ng truy n tin. V d khi truy n tin b ng m
10

thanh th nh ng ti ng n xung quanh chnh l nhi u hay khi truy n
b ng sng i n t qua nh ng n i c i n t tr ng m nh th cng
s b nh h ng. Nhi u c nhi u lo i nh nhi u c ng tnh hay
nhi u nhn.
1.2.2.3. Nh n tin
N i nh n tin l n i ti p nh n thng tin t knh truy n v khi
ph c l i thng tin ban u nh ngu n tin pht i. Tin n c
n i nh n tin th ng khng thu c nh tin ban u truy n i v
ch u s tc ng c a nhi u. V th , n i nh n ph i th c hi n vi c
pht hi n sai v s a sai. H n th n a, n u ngu n tin c th c hi n
m ho nn hay b o m t th n i nh n tin cng ph i th c hi n vi c
gi i nn hay gi i m b o m t nh n l i tin.
N i nh n tin th ng c ba ch c nng c b n:
- L u gi tin, v d nh b nh my tnh, bng ghi m, ghi
hnh,...
- Bi u th tin lm cho cc gic quan c a con ng i hay cc b
c m bi n c m th c x l tin, v d nh bng ghi m, hnh
nh,...
- X l tin a tin v d ng d s d ng. Ch c nng ny c th
th c hi n b i con ng i hay b ng cc thi t b my mc.
1.2.3. H th ng thng tin s
Cc h th ng thng tin t ng t c ti p t c pht tri n t
th k tr c v t c nhi u thnh t u. Tuy nhin, h th ng
thng tin t ng t c nh ng nh c i m c h u khng th kh c
ph c. Cc h th ng ny th ng r t c ng k nh, khng hi u qu v
chi ph r t cao. V d v n v nhi u trong h th ng thng tin
t ng t lun lm au u cc nh khoa h c.
11

Cc h th ng r i r c (s ) c nhi u u i m v kh c ph c
c nh ng nh c i m c a h th ng lin t c. Ngy nay, cc h
th ng r i r c ngy cng c pht tri n m nh m v thu c
nh ng thnh t u v t c ngoi s mong i.
th c hi n c cc h th ng r i r c tr c h t ph i r i
r c ho tn hi u mang tin. C hai lo i r i r c ho: R i r c ho theo
tr c th i gian hay cn g i l l y m u v r i r c ho theo bin
hay cn g i l l ng t ho.
L y m u tn hi u l t m t hm ban u ta l y ra nh ng m u
nh ng th i i m nh t nh. i u quan tr ng l lm th no c
th thay th t ng ng cc m u l y c v i tn hi u g c. i u
ny c gi i quy t b i nh l l y m u c a Shannon. Shannon
chnh l cha c a l thuy t tn hi u v truy n tin.
nh l l y m u Shannon c pht bi u nh sau:
M t hm S(t) c ph h u h n, khng c thnh ph n t n s l n
h n
max
(= 2f
max
) c th thay th b ng cc m u c a n c l y
t i cc th i i m cch nhau m t kho ng t /
max
hay ni cch
khc t n s l y m u F 2f
max.

Hnh 1.2 minh ho i u ny.
Bin c a tn hi u th ng l m t kho ng lin t c (S
min
,
S
max
). L ng t ho l phn chia kho ng ny thnh m t s m c nh t
12
S(t)
S
max
S
min
t
Hnh 1.2. Qu trnh l y m u tn hi u

nh, ch ng h n l: S
0
= S
min
, S
1
= ...,..., S
n
= S
max
v qui cc gi tr
bin khng trng v i cc gi tr ny v cc gi tr g n v i n
nh t. C ngha l s c sai s khi th c hi n l ng t ho. Nh v y
vi c l ng t ho s bi n hm S(t) thnh m t hm S'(t) c d ng b c
thang. S sai khc gi a S(t) v S'(t) c g i l sai s l ng t ho.
Sai s l ng t cng nh th S'(t) cng g n v i S(t).
Hnh 1.3 minh ho qu trnh l ng t ho.
Khi th c hi n vi c r i r c ho tn hi u ta s c cc ngu n
tin r i r c. Trong nhi u tr ng h p chng ta th ng ch nghin c u
cc ngu n r i r c. M t b ng ch ci A g m m k hi u l m t ngu n
tin r i r c, A = {a
1
, a
2
, ..., a
m
} v i nh ng xc su t hi n p(a
i
) v i i =
1,..., m. Ngu n tin ny khng di n t m i quan h gi a cc tin tr c
v tin sau nn c g i l ngu n tin khng nh r i r c.
C nhi u ph ng php bi n i trong h th ng thng tin s
nh d i y minh ho .
13
S(t)
S
n
S
1
t
Hnh 1.3. Qu trnh l ng t ha

14
Hnh 1.4. Cc ph ng php bi n i thng tin
s trong cc kh i ch c nng c a h th ng.

1.3. o thng tin
o c a m t i l ng l cch ta xc nh l n c a i
l ng . M i o ph i tho mn 3 tnh ch t sau:
- o ph i cho php ta xc nh c l n c a i l ng.
i l ng cng l n, gi tr o c cng ph i l n.
- o ph i khng m.
- o ph i tuy n tnh, t c l gi tr o c c a i l ng
t ng c ng ph i b ng t ng gi tr c a cc i l ng ring ph n khi
s d ng o ny o chng.
xc nh o thng tin, chng ta nh n th y r ng thng tin
cng c nhi u ngha khi n cng hi m g p, do l n c a n
ph i t l ngh ch v i xc su t xu t hi n c a tin, hay n l hm
f(1/p(x
i
)) cho tin x
i
c xc su t xu t hi n p(x
i
). M t tin khng cho
chng ta l ng tin no khi chng ta bi t tr c v n hay c xc
su t b ng 1.
xc nh d ng hm ny, ng i ta s d ng tnh ch t th ba.
Gi thi t r ng c hai tin x
i
v x
j
l c l p th ng k m i tin
khng ch a thng tin v tin cn l i. N u hai tin c xc su t hi n l
p(x
i
) v p(x
j
), l ng tin c a m i tin l f(1/p(x
i
)) v f(1/p(x
j
)). Gi
thi t hai tin ny cng ng th i xu t hi n, ta c tin (x
i
, x
j
), l ng tin
chung cho tin ny ph i b ng t ng l ng tin c a t ng tin ring bi t.
Khi hai tin xu t hi n ng th i, xc su t xu t hi n ng th i c a
chng l p(x
i
, x
j
), v ta c:
f(1/ p(x
i
, x
j
)) = f(1/ p(x
i
)) + f(1/ p(x
j
)) (1.1)
V hai tin l c l p th ng k nn:
p(x
i
, x
j
) = p(x
i
) + p(x
j
) (1.2)
V y nn:
15

f(1/ (p(x
i
).p(x
j
))) = f(1/ p(x
i
)) + f(1/ p(x
j
))
(1.3)
Nh v y, trong tr ng h p ny hm f ph i c d ng hm loga.
V y hm log(1/p(x
i
)) l d ng hm c th ch n lm o thng tin.
Ta c n ki m tra tnh khng m c a hm ny. V ta c 0 p(x
i
) 1 nn
1/p(x
i
) 1 hay log(1/p(x
i
)) l khng m.
Thm vo khi m t tin lun lun xu t hi n th l ng tin
nh n c b ng khng, ta s ki m tra i u ki n ny. Khi p(x
i
) =
1, do v y log(1/p(x
i
)) = 0.
V y hm log(1/p(x
i
)) c s d ng lm o thng tin hay
l ng o thng tin c a m t tin c a ngu n tin. L ng o thng tin
c a tin x
i
c a ngu n tin no th ng c k hi u l I(x
i
) :
I(x
i
) = log(1/p(x
i
)) (1.4)
Trong bi u th c trn c s c a hm loga ch a c ch ra. Tu
vo c s c a hm loga ny ta s c cc n v o l n thng tin
xc nh. Hi n nay, th ng dng cc n v o sau:
Bit hay n v nh phn khi c s loga l 2;
Nat hay n v t nhin khi c s loga l e;
Hartley hay n v th p phn khi c s loga l 10.
V d 1. Ngu n A c m k hi u ng xc su t, m t tin do
ngu n A hnh thnh l m t dy n k hi u a
i
b t k (a
i
A). Chng ta
s xc nh l ng tin ch a trong m t tin nh v y. Tr c h t hy
tm l ng tin ch a trong m t tin a
i
. Do ng xc su t nn m i tin a
i
u c xc su t l 1/m, do :
I(a
i
) = logm
L ng tin ch a trong m t dy x g m n k hi u b ng n l n
l ng tin c a m t k hi u (v chng ng xc su t):
I(x) = nlogm
n v l ng tin tu thu c cch ta ch n c s c a log, l bit,
nat, hay Hartley n u c s l n l t l 2, e hay 10. R rng khi m k
16

hi u c a ngu n c nh ng xc su t khc nhau v khng c l p
th ng k v i nhau th l ng tin ring t ng k hi u ph thu c vo xc
su t xu t hi n p(a
i
) c a n:
I(a
i
) = log 1/p(a
i
)
V l ng tin ch a trong m t dy k hi u c a ngu n khng
nh ng ph thu c vo xc su t xu t hi n t ng k hi u m cn ph
thu c vo xc su t c i u ki n. Khi ni m ny s c c p
n m t cch chi ti t cc ch ng sau.
V d 2:
Hy xc nh l ng tin ring ch a trong m t nh c a b nh
bn d n.
Gi i:
M t nh nh bi t c th ch a cc tin l 0 hay 1. Ngu n
tin l ngu n tin nh phn N=2.
Ta t nh sau: tin a1 t ng ng v i 0 v a2 t ng ng v i 1.
V ng xc su t nn P(a1)=P(a2). V ta c cng c:
P(a1) + P(a2) = 1.
Hay P(a1) = P(a2) =1/2
V y: I(a1) = I(a2) = log
2
2 = 1 (bit)
V y m t nh c l ng tin l 1 bit n u tnh theo c s 2.
V d 3:
Cho m t ngu n tin c 8 tin v i phn b xc su t nh sau:
Tin a
i
a
1
a
2
a
3
a
4
a
5
a
6
a
7
a
8
Xc su t
P(a
i
)
1/4 1/4 1/8 x 1/16 1/16 1/16 1/16
Hy xc nh l ng tin ring c a a
4
.
Gi i:
Ta c P(a
4
) =1/8 v I(a
4
) = log 8 = 3bit.
17

L ng tin ch a trong m t dy k hi u c a ngu n khng nh ng
ph thu c vo xc su t xu t hi n t ng k hi u m cn ph thu c
vo xc su t c i u ki n. Khi ni m ny s c c p n m t
cch chi ti t cc ch ng sau.
1.3.3. L ng tin trung bnh th ng k - Entropy c a ngu n
tin
1.3.3.1. L ng tin trung bnh th ng k c a ngu n tin
L ng tin trung bnh c a m t ngu n tin A l l ng tin trung
bnh ch a trong m t k hi u b t k c a ngu n tin. Ta th ng k hi u
l I(A) v c tnh b i:

A a
i i
A a
i i
A a i
i
i i i
a I a p a p a p
a p
a p A I ) ( ) ( ) ( log ) (
) (
1
log ) ( ) (
(1-5)
V d 4:
Ta s d ng l i i u ki n c a v d 3. By gi hy tnh l ng
tin ring c a cc k hi u v trung bnh c a ngu n tin.
Gi i:
Theo bi u th c 1-4 ta c b ng gi tr l ng tin ring c a cc tin
nh sau:
L ng tin
ring
I(a
1
)
a
2
a
3
A
4
a
5
a
6
a
7
a
8
2 2 3 3 4 4 4 4
Theo bi u th c (1-5) ta c:
I(A) = 2*2*1/4 +2*3*1/8 +4*4*1/16 = 2,75 bit.
i u ny cho ta th y r ng c th bi u di n cc tin trong ngu n
tin A b ng chu i c chi u di trung bnh l 2,75 bit thay v dng 4
bit.
18

By gi ta xt m t s bi n i m t ngu n X thnh ngu n Y
thng qua s truy n lan trong m t knh truy n. Qua b t k m t knh
truy n no cng u c nhi u do v y s truy n lan X qua knh
thnh Y khng ph i l m t - m t. Ta s i tm kh nng x
i
no c
kh nng l n nh t chuy n thnh y
j
trong qu tnh truy n tin.
T y ta c khi ni m l ng thng tin t ng h , l ng tin
cn l i c a x
i
sau khi nh n y
j
(l ng tin i u ki n).
L ng tin cn l i c a x
i
sau khi nh n c l y
j
xc nh nh
xc su t h u nghi m:
) / ( log
) / (
1
log ) / (
j i
j i
j i
y x p
y x p
y x I
(1-6)
L ng tin t ng h l hi u l ng tin ring v l ng tin cn
l i c a x
i
sau khi nhn c y
j
(l ng tin i u ki n). Do v y ta
c:
) (
) / (
log ) / ( ) ( ) , (
i
j i
j i i j i
x p
y x p
y x I x I y x I
(1-7)
M t khc ta c:
j
j i j i
y x p y p x p ) / ( ) ( ) (
Do v y k t qu ta c:

j
j i j
j i
j i i j i
y x p y p
y x p
y x I x I y x I
) / ( ) (
) / (
log ) / ( ) ( ) , (
(1-8)
Tnh ch t c a l ng tin:
1. L ng tin ring bao gi cng l n h n l ng tin v n ch a
trong b t k m t k hi u no c lin h th ng k v i n. Ngha l:
I(x
i
)>=I(x
i
,y
j
)
2. L ng tin ring l m t i l ng khng m: I(x
i
)>=0 nh ng
I(x
i
,y
j
) c th m c th d ng.
3. N u X v Y c l p th l ng tin c a c p x
i
y
j
l:
) ( ) ( ) (
j i j i
y I x I y x I +
M t cch t ng qut ta c:
19

) , ( ) ( ) ( ) (
j i j i j i
y x I y I x I y x I +
1.3.3.2 Entropy c a ngu n
Nh trn trnh by, l ng tin trung bnh l l ng tin trung
bnh ch a trong m t k hi u b t k c a m t ngu n tin cho. Khi ta
nh n c tin ng th i nh n c m t l ng tin trung bnh ngha
l b t ng v tin cng c gi i thot. V v y b t ng v
l ng tin c ngha v t l tri ng c nhau nh ng v s o l i
gi ng nhau.
y ta ch xt ngu n r i r c.
b t ng c a tin x
i
trong ngu n X c xc nh b i:
) ( log
) (
1
log ) (
i
i
i
x p
x p
x H
(1-9)
Khi b t ng trung bnh c a m t ngu n tin tnh b i:

X x
i i
X x
i i
X x i
i
i i i
x H x p x p x p
x p
x p X H ) ( ) ( ) ( log ) (
) (
1
log ) ( ) (
(1-10)
T cc bi u th c trn ta th y v s o H(X)=I(X).
H(X) c g i l Entropy c a ngu n, l m t thng s th ng k
c b n c a ngu n tin.
Tnh ch t c a H(X) ( cng l c a I(X))
1. H(X)>=0. N u p(x
i
)=1 th ta c H(X)=0
2. H(X) l n nh t n u xc su t xu t hi n c a cc k hi u c a
ngu n b ng nhau. Lc b t nh c a m t tin b t k
trong ngu n l l n nh t. T c l:
H(X)
max
logN. V i ngu n c N tin.
Ta c th ch ng minh i u ny nh sau:
N u c N tin cc xc su t xu t hi n b ng nhau th H(X) =
logN.
Xt:
20

0 1
1
) 1
1
(
1
log log log log ) (
1 1 1 1 1

N
i
N
i i
i
N
i
N
i i
i i
N
i
i i
N N p
p
N p
p N p p p N X H
l i u ph i ch ng minh.
V d 5:
Cho X={0,1}, p(0) = p, p(1) = 1-
p.
Tnh H(X) v v th ph
thu c vo p.
Gi i:
H(X) = -plogp - (1-p)log(1-p). Ta th y p=1/2 th H(X) =1 t
gi tr l n nh t.
3. N u hai ngu n X={x
1
, ..., x
n
} v Y={y
1
, ..., y
m
} l c l p th
v i z={x,y} ta c:
H(Z) = H(X) +H(Y)
1.4. T c l p tin v d c a ngu n
Thng s thng k quan tr ng nh t c a ngu n tin l Entropy.
Thng s th hai chnh l t c l p tin. T c l p tin ph thu c
vo tnh ch t v t l c a ngu n tin.
T c l p tin R c tnh b i bi u th c sau:
R = n
0
H(X) (1-11)
Trong n
0
l s k hi u l p c trong m t n v th i gian.
n v c a R l bit/s n u H(X) tnh theo bit.
d c a ngu n c nh ngha l s chnh l ch gi a H(X)
v H(X)
max
.
R
s
= H(X)
max
- H(X) (1-12)
d t ng i c a ngu n c nh ngha nh sau:
max max
max
) (
) (
1
) (
) ( ) (
X H
X H
X H
X H X H
r
s

(1-13)
1.5. Tn hi u, bi u di n v phn lo i
21
1
0 0,5 1
p
H(X)
Hnh 1.5. S ph thu c c a H(X) vo p

Tn hi u l s bi n i c a m t hay nhi u thng s c a m t
qu trnh v t l no theo qui lu t c a tin t c. Nh v y truy n
tin ta s d ng cc d ng v t ch t no truy n. C n ch r ng
chnh s bi n i c a tham s c a qu trnh v t l m i l tn hi u.
Trong ph m vi h p c a m ch i n, tn hi u l hi u th ho c
dng i n. Tn hi u c th c tr khng i, v d hi u th c a m t
pin, accu; c th c tr s thay i theo th i gian, v d dng i n
c tr ng cho m thanh, hnh nh. . . .
1.5.1. Cch bi u di n hm tn hi u.
D i y ta trnh by m t s tn hi u th ng g p.
- Ki u li t k: hay cn g i l d ng b ng, cc gi tr c a tn
hi u c li t k trong m t b ng gi tr .
T 0 1 4 ...
S(t) 0 3 7 ...
- D ng th : d ng th c lo i t a cc v t a c c
(d ng vc t ):
Khi tn hi u l th c ta c d ng th l tr c s . N u tn hi u
l tn hi u ph c ta c m t ph ng ph c nh hnh 1.7 minh h a.
Bi u di n ph c c a tn hi u th ng c d ng:
j
Ae c (1-14)
Trong A l bin v l gc pha.
22
S(t)
t
Hnh 1.6. a.H cc. B. H t a c c
S(t
1
)
S(t
2
)
S(t
0
)
a b

1.5.2. Phn lo i tn hi u
N u phn lo i tn hi u theo d ng
ton h c th ta c hai lo i tn hi u:
- Tn hi u lin t c
- Tn hi u gin o n
Chng ta cng c th phn tn hi u thnh hai lo i l tn hi u
tu n hon v khng tu n hon.
Theo d ng v t l th ta c lo i tn hi u ng u nhin v ti n
nh.
Trong th c t k thu t i n t vi n thng ta cn chia cc tn
hi u thnh cc lo i tn hi u: tn hi u l ng t , r i r c, s v t ng
t .
1.6. M t s d ng tn hi u c b n
D i y gi i thi u m t s d ng tn hi u th ng g p khi
phn tch h th ng truy n tin.
a. Tn hi u d ng hm e m
Tn hi u hm e m th ng c bi u di n d i d ng bi u
th c sau.
t
Ke t v

) (
(1-15)
Trong K, l cc
h s . D ng tn hi u ph
thu c vo cc gi tr trn
c minh ho hnh
1.8.
b. Hm nh y b c
n v
23
Im
Re
Hnh 1.7. H t a
c c.
0
b
a
Hnh 1.8. D ng tn hi u e m

Hm c bi u di n b i bi u th c sau:
'
<

a t khi
a t khi
0
1
) a t ( u
y l hm thay i gi tr t 0 ln 1 ( ho c gi tr b t k) t i
th i i m t=a. Hnh 1.19 l minh h a m t s tr ng h p c a hm
nh y b c n v .
c. Hm Dirac (hay hm xung n v )
Khi vi phn hm nh y b c n v ta c hm xung n v hay
hm Dirac. Th ng k hi u l hm ny l hm (t).
dt
du
) t (
(1-17)
Ta th y r ng hm ny l m t hm ton h c khng ch t ch v
t i th i i m t>0 th vi phn ny b ng 0
nh ng l i khng xc nh t i t=0. M t
cch t ng qut hm ny c nh ngha
b i cc i u ki n sau:
1. (t) = 0 t i t 0
2. (t) = t i t=0
3.
1

dt ) t (
D ng hm (t) c minh h a hnh 1.10.
d. Cc hm lin quan n hm sin
D i y l minh h a m t s d ng hm lin quan t i hm sin
nh hm t t d n, tch c a hai hm sin.
24
Hnh 1.9. Hm nh y b c n v
Hnh 1.10. Hm xung n v

1.7. Cc c tr ng c b n c a tn hi u
1.7.1. Cc thng s
v c tr ng c a tn
hi u
a. di c a tn
hi u
di c a tn hi u l
kho ng th i gian t n t i
c a tn hi u t khi xu t hi n n khi k t thc.
b. Kho ng bi n thin c a tn hi u:
= S
max
- S
min
c. Tr trung bnh c a tn hi u:
0
0
1
t
t
tb
dt ) t ( s s
d. Tr hi u d ng
0
0
2
t
t
hd
dt ) t ( s s
e. Cng su t c a tn hi u
Cng su t t c th i c a tn hi u s(t) c tnh b i:
2
) t ( s ) t ( p
Cng su t trung bnh c tn b i:
25
Hnh 1.11. a. Hm t t d n. b. Tch hai hm sin.
S(t)
S
max
S
min
t
Hnh 1.12. Cc thng s c a tn hi u

0
0
1
t
t
dt ) t ( p P
f. Nng l ng c a tn hi u

dt ) t ( s P . E
2
1.7.2. Cc thnh ph n c tr ng c a tn hi u
M t tn hi u b t k bao g m hai thnh ph n chnh l thnh
ph n tn hi u m t chi u v thnh ph n xoay chi u. Ch thnh ph n
bi n i m i ch a tin t c. Gi tr trung bnh c a tn hi u chnh l
thnh ph n m t chi u.
Ngoi ra m t tn hi u s(t) c th tch ra lm hai tn hi u ch n
v l .
Ch ng 2. C s l thuy t phn tch tn hi u
26

Ch ng ny s cung c p cho chng ta nh ng cng c c b n
phn tch tn hi u. l cc chu i Fourier v php bi n i
Fourier.
2.1. M u
c th phn tch tn hi u thnh d ng t ng c a cc tn hi u
thnh ph n, cc tn hi u n v thnh ph n ph i tr c giao v i nhau
t ng i m t. V v y khi dng m t cng c ton h c phn tch tn
hi u th tn hi u n v ph i c d ng hm e m ( ho c t ng c a cos
v sin.).
Hai tn hi u f(t) v g(t) c g i l tr c giao v i nhau trn
o n [a,b] n u chng th a mn i u ki n:
'
g(t) f(t) khi 0

g(t) f(t) khi 0 C
dt ) t ( g ) t ( f
b
a
*
(2-1)
Trong g
*
(t) l lin h p ph c c a g(t).
V d 2.1:
Cho hai tn hi u
t jm
t jn
e ) t ( g
e ) t ( f
0
0
Ch ng minh r ng hai tn hi u trn tr c giao v i nhau trn o n

[-T
0
/2; T
0
/2] v i w
0
= 2/T
0
.
Gi i:
Xt tch phn theo bi u th c (2-1):
'
1
]
1
g(t) f(t) m n khi 0

g(t) f(t) m n khi
0
0
0
0
0 0 2
2
2
2
0
0
0 0
T
T
) m n (
T
) m n ( sin T
dt e e dt ) t ( g ) t ( f
/ T
/ T
t jm t jn
b
a
*

i u ny t c khi ta ch n tnh ch t sinx/x 1 khi
x0. l i u ph i ch ng minh.
27

D a vo tnh ch t tr c giao ta c th phn tch tn hi u ph c
t p thnh t ng cc thnh ph n c a tn hi u n gi n th a mn i u
ki n tr c giao.
2.2. Chu i Fourier
M t tn hi u c hm s(t) b t k c th c vi t d i d ng
t ng c a cc thnh ph n cos, sin nh sau:
] t f n sin b t f n cos a [ a ) t ( s
n
n n
+ +
1
0 0 0
2 2
(2-2)
V i tn hi u tu n hon s(t) th ta c
0 0
0
2 1

f
T
. xc nh
cc h s a
n
v b
n
ta s d ng cc bi u th c d i y.
+
+
+
0 0
0
0 0
0
0 0
0
0
0
0
0
0
0
2
2
2
2
1
T t
t
n
T t
t
n
T t
t
tdt f n sin ) t ( s
T
b
tdt f n cos ) t ( s
T
a
dt ) t ( s
T
a
(2-3)
V d 2.2:
Xt m t sng vung c d ng sau:
) 2 f(x f(x)
0 x khi 0
x 0 khi
'
<

v
) x ( f
1
Xc nh cc
h s c a chu i
Fourier khi phn tch
tn hi u thnh t ng
cc tn hi u cos v
sin.
Gi i:
Theo nh
ngha ta c:
28
Hnh 2.1. Tn hi u xung vung.

2
1
2
1
0
0

dx a
T ng t ta c:
0
0
0
2
2
n. xdx n cos a
n
) n cos (
n
xdx n sin b
n

1
1
2
2
0
0
Ta th y r ng khi n ch n th cosn =1 v khi n l th cosn =0,
v y nn:
'
nl khi
n
2
n
ch n khi 0
n
b
Cu i cng ta c hm f(x) c th vi t l i nh sau:
1
]
1
+ + + + ...
x sin x sin
x sin ) x ( f
5
5
3
3 2
2
1
V d 2.3.
Xc nh chu i Fourier c a tn hi u cost c ch nh l u nh
hnh sau:
Gi i:
Ta c:

2 1
2
2
0

tdt cos a
T ng t ta c:
29
Hnh 2.2. Tn hi u cost ch nh l u

1
]
1
1 2
1
1 2
1 2
2
2
1 2
2
n
) (
n
) (
ntdt cos t cos a
n n
n

V b
n
= 0.
V y:
nt cos
n
) (
n
) (
) t ( s
n
n n
2
1 2
1
1 2
1 2 2
1
1
+
1
]
1
1
]
1
+

Dng cng th c EULER, c th a d ng s(t) trn v d ng
g n h n ( d ng hm m ph c ).
Theo cng th c EULER e
j2nfot
= cos 2nf
o
t + j sin 2nf
o
t
M t cch t ng qut ta c th vi t l i bi u di n s(t) d ng chu i
Fourier nh sau:
n
t nf j
n
e C ) t ( s
0
2
(2-4)
Trong n l s nguyn. C
n
c tnh b i bi u th c sau:
T t
t
t nf j
n
dt e ) t ( s
T
C
0
0
0
2
1

(2-5)
Ngoi ra ta c cc bi u th c quan h sau y:
) b a ( C
) b a ( C
a C
n n n
n n n
+

2
1
2
1
2
1
0 0
(2-6)
2.3. Bi n i Fourier. Ph c a tn hi u.
2.3.1. Bi n i Fourier
Bi n i Fourier c a tn hi u s(t) b t k c nh ngha b i
bi u th c sau:
[ ]

dt e ) t ( s ) f ( S ) t ( s F
ft j 2
(2-7)
Trong f l t n s c a tn hi u.
M t cch t ng qut hm S(f) l m t hm ph c c a t n s v c
th c vi t l i nh sau:
30

S(f) = X(f) +jY(f) (2-8)
Trong X(f) l ph n th c v Y(f) l ph n o. Ho c S(f) cng
c th bi u di n theo d ng modul v pha nh sau:
) f ( j
e ) f ( S ) f ( S

(2-9)
V i:
)
) f ( X
) f ( Y
( arctg ) f (
) f ( Y ) f ( X ) f ( S
2 2
(2-10)
ph c h i s(t) t bi n i Fourier ta dng bi n i ng c.
Ta c bi u th c sau:

df e ) f ( S ) t ( s
ft j 2
(2-11)
V y bi u th c (2-7) v (2-11) cho ta c p bi n i Fourier.
Bi n i Fourier dng chuy n tn hi u t mi n th i gian
sang mi n t n s v ng c l i. Ta th ng s d ng i u ny
th c hi n vi c phn tch ph tn hi u. Sau y ta xt m t s ph c a
cc tn hi u c bi t.
2.3.2. Ph c a m t s tn hi u c bi t
a. Hm c ng
Hm c ng c minh h a trn hnh 2.3. Bi u th c ton h c
c a hm l:
'
t
t
0
A
) t ( s
T nh ngha c a php
bi n i Fourier ta c:
) x ( c sin A
f
f sin
A
f j
e e
A
dt e A dt e ) t ( s ) f ( S
f j f j
ft j ft j
2
2
2
2
2
2 2
2 2

31
Hnh 2.3. Hm c ng

nh c a hm c ng c cho hnh 2.4.
b. Hm e m
Xt m t hm e m c bi u th c nh sau:
'
<
>
0 t khi 0
0 t khi
t
e
) t ( s
Theo nh ngha ta c ph c a tn hi u ny c xc nh b i:
f j
dt e e ) f ( S
ft j t
2 1
1
0
2
+

c. Hm Dirac
xc nh bi n i F c a hm ny ta p d ng tnh ch t sau
y c a hm.
) ( s dt ) t ( ) t ( s 0
(2-12)
Do ta c bi n i F c a hm xung n v l:
1
0 2 2

f j ft j
e dt e ) t ( ) f ( S )] t ( [ FT

V y Hm Dirac c bi n i F l 1. D a vo i u ny ta tm
bi n i F c a m t hm s l h ng s A b t k.
32
Hnh 2.4. D ng ph c a hm c ng

d. Hm s(t)=A
Theo bi u th c bi n i F c a hm Dirac th ta c A A(f).
Khi A=1 th F[1]=2()=(f).
M t tnh ch t n a c a hm Dirac c nh c t i trong ph n
ny gip ta tm bi n i F c a tn hi u
t f j
Ae ) t ( s
0
2
.
N u d ch m t kho ng th i gian no th ta c:
) t ( s dk ) k ( ) t k ( s dt ) t t ( ) t ( s
0 0 0
+

Ta c c p bi n i F sau:
) f f ( A Ae
t f j
0
2
0

e. Hm nh y b c
Hm nh y b c n v c m t b i bi u th c sau:
'
<
0 t khi
0 t khi
0
1
) t ( u
Minh h a c a tn hi u nh y b c cho trn hnh 1.9.
By gi tm bi n i F c a hm u(t) ta nh ngha m t hm
d u sau y:
'
<
0 t khi
0 t khi
1
1
) t sgn(
(2-13)
Theo ta c th vi t l i bi u th c bi u di n cho hm nh y
b c n v nh sau:
2
1 ) t sgn(
) t ( u
+
(2-14)
Theo ta c:
) f ( F
2
1
2
1
1
]
1
Ta xt hm d u sgn(t). Hm ny c th c xem nh l gi i
h n c a hm e m. Ngha l:
33

[ ] ) t sgn( e lim ) t sgn(
t a
a
0
(2-15)
Do bi n i F c a sgn(t) s l:
[ ]
f j f j a f j a
lim ) t sgn( e F lim )] t [sgn( F
a
t a
a

1
2
1
2
1
0 0
1
]
1
+
+
+

V y bi n i F[u(t)] =
f j
) f (
2
1
2
1
+
2.3.3. i u ki n t n t i bi n i Fourier.
Qua cc v d trn ta th y r ng trong m t s tr ng h p c
bi t m c d tch phn theo nh ngha tnh bi n i F l khng
h i t nh ng tn hi u v n t n t i bi n i F b ng cch tnh gin
ti p.
M t cch t ng qut t n t i bi n i Fourier th nng l ng
c a tn hi u ph i b gi i h n. Ngha l:
<

dt ) t ( s E
2
(2-16)
N u tn hi u t n t i bi n i Fourier th ta cng c th xc
nh nng l ng qua ph c a n.

df ) f ( S d ) ( S E
2 2
2
(2-17)
C hai bi u th c ny u c th dng xc nh nng l ng
c a tn hi u. Bi u th c (2-17) c g i l nh l Parseval . Nh
v y nng l ng tn hi u trong mi n th i gian b ng nng l ng tn
hi u tnh trong mi n t n s .
2.3.4. Cc tnh ch t c a bi n i Fourier
a. Tnh tuy n tnh
N u s(t) l t ng c a hai thnh ph n tn hi u s
1
(t) v s
2
(t) th ta
c:
34

) f ( bS ) f ( aS ) f ( S
) t ( bs ) t ( as ) t ( s
2 1
2 1
+
+
(2-18)
V d 2.3. Xc nh ph c a tn hi u s(t) sau y:
t cos t cos ) t ( s
4 3

+
Gi i:
Ta c cng th c Euler:
2
2
0 0
2 2
0
t f j t f j
e e
t f cos

Nh xt ta c c p bi n i F:
) f f ( A Ae
t f j
0
2
0

Do v y ta c:
)] f ( ) f ( ) f ( ) f ( [ ) f ( S
8
1
8
1
6
1
6
1
2
1
+ + + + +
b. Tnh d ch chuy n theo th i gian
N u:
) f ( S ) t ( s
Th ta c:
0
2
0
ft j
e ) f ( S ) t t ( s

(2-
19)
V d 2.4. Xc nh ph c a tn hi u
sau:
'
< <
t khi
2 t 0 khi
0
1
) t ( s
Gi i:
Theo nh ngha c a bi n i F ta c:
) f ( c sin e
f
f sin
e dt e dt e ) t ( s ) f ( S
f j f j ft j ft j
2 2
2
0
2 2

c. Tnh ch t d ch t n s
N u
) f ( S ) t ( s
Th ta c:
) f f ( S e ) t ( s
t f j
0
2
0

(2-20)
V d 2.5. Tm bi n i F c a tn hi u sau:
35
Hnh 2.5. Hm c ng cho v d 2.4

'
<
t khi
t khi
0
1
2 t j
e
) t ( s

Gi i:
V s(t) chnh l hm c ng c A=1 nhn v i thnh ph n e m
nn ta c:
) f (
) f ( sin
) f ( S
1
1 2
d. Tnh co dn theo th i gian

N u
) f ( S ) t ( s
Th
)
a
f
( S
a
)] at ( s [ F
1
(2-21)
Ta th y r ng n u a>1 th tn hi u c lm gin. Ng c l i
a<1 th lm co tn hi u l i.
e. Ph c a o hm v tch phn
N u
) f ( S ) t ( s
Th
) f ( S ) f j ( ]
dt
) t ( s d
[ F
n
n
n
2
(2-22)
V
f j
) f ( S
] d ) ( s [ F
t

(2-23)
f. Ph c a tch v tch ch p hai tn hi u
Tr c h t ta nh ngha tch ch p c a hia tn hi u:
36
Hnh 2.6. Ph c a tn hi u d ch t n


d ) t ( r ) ( s d ) t ( s ) ( r ) t ( r ) t ( s ) t ( s ) t ( r
(2-24)
Theo tch ch p c a hai tn hi u c tnh ch t giao hon.
Ta c:
) ( S ) ( R )] t ( s ) t ( r [ F
) ( S ) ( R )] t ( s * ) t ( r [ F

2
(2-25)
g. nh l v s bi n i u
nh l i u ch th hi n qua bi u th c sau:
)] f f ( S ) f f ( S [ ] t f cos ) t ( s [ F
0 0 0
2
1
2 + +
(2-26)
Ch ng 3. ng d ng ph ng php ph phn tch c tnh
c a tn hi u v h th ng
3.1. Knh truy n d n tn hi u
3.1.1. Khi ni m v r ng ph tn hi u
r ng ph c a tn hi u l kho ng t n s m trn t n t i
ph c a tn hi u k t t n s cao nh t t i t n s l n nh t.
37

Gi s ta c m t tn hi u c s phn b ph nh hnh 3.1 th ta
c r ng ph c tnh nh sau:
f=f
max
- f
min
(3-1)
Trong d i t n s t f
min
t i f
max
ta
nh ngha t n s trung tm c a bng
t n l f
0
:
2
0
min max
f f
f

(3-2)
3.1.2. H tuy n tnh b t bi n
M t h th ng c th c hi u l m t t p h p nh ng nh
lu t lin k t m t hm th i gian l i
ra v i m i hm th i gian l i vo.
S kh i n gi n c a m t
h th ng nh :
- Input hay ngu n tin r(t).
- Output hay p ng c a ngu n tin s(t).
C u trc v t l th c t c a h xc nh h th c chnh xc gi a
r(t) v s(t). S lin h gi a Input v Ouput c dng k hi u l mi
tn m t chi u r(t) s(t).
N u h l m t m ch i n, r(t) c th l i n th ho c dng
i n v s(t) c th l i n th ho c dng i n c o b t k n i
u trong m ch.
M t h c ni l Ch ng ch t ( Superposition ) n u p ng
do t ng cc tn hi u vo l t ng c a cc p ng ring t ng ng.
Ngha l, n u s
1
(t) l p ng c a r
1
(t) v s
2
(t) l p ng c a r
2
(t)
th p ng c a r
1
(t) + r
2
(t) l s
1
(t) + s
2
(t).
N u:
r
1
(t)s
1
(t)
r
2
(t)s
2
(t)
38
Hnh 3.1. S phn b ph tn
hi u
S(f)
f
f
min
f
max
Hnh 3.2. S kh i m t h
th ng

Th khi :
r
1
(t)+r
2
(t)s
1
(t)+s
2
(t)
H n th n a m t h c g i l tuy n tnh n u:
ar
1
(t)+br
2
(t)as
1
(t)+bs
2
(t)
M t h th ng c ni l Khng i theo th i gian ( Time
invariant ) n u p ng c a m t tn hi u vo khng ph thu c vo
th i i m m tn hi u tc ng ln h .
M t th i gian tr ( Time shift ) trong tn hi u vo s gy ra m t
th i gian tr b ng nh v y trong p ng c a n:
N u r(t) s(t)
Th r(t-t
0
)s(t-t
0
)
M t i u ki n cho m t m ch i n khng i theo th i gian
l cc thnh ph n c a n c tr gi khng i v i th i gian ( gi s
cc i u ki n u khng i ). l i n tr , t v cu n c m.
3.1.3. Hm truy n
M t h th ng tuy n tnh b t bi n theo th i gian c c
tr ng b i hm truy n.
c tr ng ha m t h th ng tuy n tnh khng i theo th i
gian, ta c th dng m t ph ng php r t n gi n. Thay v c n
bi t p ng c a m i tn hi u vo, ta ch c n bi t p ng c a m t
tn hi u th (test input) m thi. Tn hi u th l xung l c.
Xem php chng:
r(t) = r(t) * (t) =

d ) t ( ) ( r
(3-3)
Ta xem tch phn ny l m t t ng:
39


n
) n t ( ) n ( r lim ) t ( r
0
(3-4)
Ph ng tnh trn bi u di n t ng tr ng l ng c a cc xung n
v b tr . Nh v y, tn hi u ra l m t t ng c a cc p ng ra b tr
c a m t xung n v duy nh t.
Gi s , ta bi t p ng ra c a m ch do m t xung n v duy
nh t gy ra v k hi u l h(t) (p ng xung n v ).
V y p ng do tn hi u vo c a ph ng trnh (3.4) l:

n
) n t ( h ) n ( r lim ) t ( s
0
(3-5)
N u by gi ta l i l y gi i h n n tr thnh tch phn, v y ta
c:
) t ( h * ) t ( r d ) t ( h ) ( r ) t ( s

(3-6)
T bi u th c (3-6) ta th y r ng p ng c a tn hi u no cng
c th tm c b ng cch ch ng n v i v i p ng xung c a h
th ng.
tm p ng xung c a h th ng ta s d ng hm tn hi u
xung n v Dirac v bi n i Fourier c a n b ng 1. Do v y n
ch a m i t n s .
Trong th c t ta khng th t o ra c hm xung n v l
t ng . Ta ch c th xem n x p x v i m t xung c bin r t l n
v di xung r t nh .
By gi t bi u th c (3-6) ta th y r ng:
S(f) = R(f)H(f) (3-7)
Trong S(f), R(f) v H(f) l cc bi n i F c a cc tn hi u
s(t), r(t), v h(t). Do v y:
) f ( R
) f ( S
) f ( H
(3-8)
H(f) c g i l hm truy n c a h th ng. i khi n cn
c g i l cc hm chuy n hay hm h th ng.
40

3.1.4. i u ki n truy n tn hi u khng mo
Khi tn hi u truy n qua mi tr ng truy n d n ta g i l knh
truy n th tn hi u khng b mo d ng th ph c a tn hi u ph i
n m l t trong d i thng c a knh truy n truy n.
Trong th c t khi truy n tn hi u th ng b mo. n gi n
y ch xt mo tuy n tnh.
Mo tuy n tnh c th gy ra nh ng v n trong cc h th ng
truy n xung ho c trong thng tin s . S mo ny c c tr ng
b i th i gian lan t a (spreading) do hi u ng nhi u ng ho c do
c tnh c a knh.
H(f) = A(f)e
-j(f)
(3-9)
A(f): Th a s bin ; (f): Th a s pha.
S mo d ng sinh ra t hai th a s ph thu c t n s ph ng
trnh (3.19). N u A(f) khng l h ng, ta c s mo bin . N u (f)
khng tuy n tnh v i f, ta c s mo pha.
Mo bin .
Tr c h t gi s (f) tuy n tnh v i f.
Hm truy n c d ng:
H(f) = A(f)e
-j2fto
(3-10)
Trong h ng s t l c a pha l t
0
, v n bi u di n cho th i tr
c a knh.
M t cch t ng qut phn tch bi u th c ny v i s bi n thin
c a bin l khai tri n A(f) thnh chu i Fonrier.
Theo ta c:
0 n
n
) f ( H ) f ( H
(3-11)
Cc thnh ph n H
n
(f) c d ng bi u th c cosin sau:
0
2 ft j
m
n n
e )
f
f n
cos( a ) f ( H

(3-12)
Chng ta c th lin k t v i l c Cosine , m c tuy n bin
cho sng Cosine trong dy thng nh hnh 3.3 (v i n = 2).
41

Khi hm h th ng c a b l c ny l:
'
+ + +

)] t
f
( f j exp[ )] t
f
( f j exp[ a Ae e )
f
f
cos a A ( ) f ( H
m m
ft j ft j
m
o
0 0
2 2
1
2
1
2
2
0

Khi n u tn hi u vo l r(t) th tn hi u ra s(t) s c d ng:
)] t
f
t ( r ) t
f
t ( r [
a
) t t ( A ) t ( s
m m
0 0 0
1 1
2
+ + + r
(3-13)
Ph ng trnh (3-13) cho
th y p ng c d ng c a m t
phin b n khng mo c a input
c ng thm 2 phin b n b d i th i
gian (time - shifted) ( ti ng vang /
a l ) echoes/multipaths.
Tr l i tr ng h p l c t ng
qut, ta th y Output c a m t h
v i s mo bin l m t t ng cc input b tr .
V y v i:
0
2
0
fr j
n
m
n
e )
f
f n
cos( a ) f ( H

(3-14)
Th l i ra Output s(t) c a m t l i vo Input r(t) s l:
+ +
0
0 0
1 1
2
n m m
n
)] t
f
t ( r ) t
f
t ( r [
a
) t ( s
(3-15)
Mo pha :
S thay i pha t tr ng h p khng mo (pha tuy n tnh) c
th c c tr ng b ng s thay i d c c a c tuy n pha v
c tuy n c a m t ng t g c n m t i m trn ng cong
c tuy n.
Ta nh ngha Tr nhm (Group delay hay tr bao hnh) v tr
pha (Phase delay) nh sau:
42
Hnh 3.3. B l c cosin

f
) f (
) f ( t
f
) f (
) f ( t
ph
gr
(3-16)
Hnh 3.4. minh h a tr
nhm v tr pha.
i v i m t knh
Khng mo l t ng, c
tuy n pha l m t ng
th ng. V y tr nhm v tr
pha u khng i v i m i f. Th t v y, c hai s b ng v i th i tr
t
0
c a tn hi u vo.
3.2. i u ch tn hi u
3.2.1. Khi ni m
Hnh 3.5 trnh by m t m u d ng sng c a ti ng ni m ta
mu n truy n i. N khng c m t c tr ng ring bi t no v ty
thu c r t nhi u vo m thanh c t o ra. V d ng sng chnh xc
khng c bi t, nn ta c th ni nh th no v h th ng c n
thi t truy n n ?
Trong tr ng h p ti ng ni ( hay b t k m t tn hi u Audio
no ), cu tr l i d a vo sinh l h c. Tai ng i ta ch c th p
ng v i nh ng tn hi u c t n s kho ng d i 15kHz ( s ny gi m
theo tu i tc ). V y n u m c ch cu i cng c a ta l nh n nh ng
tn hi u audio, ph i gi s r ng nh F c a tn hi u l b ng khng
khi f>15kHz.
S(f) = 0 , f > fm ; V i f
m
= 15kHz .
43
Hnh 3.4. Tr nhm v tr pha.
Hnh 3.5. D ng tn hi u m thanh

Nh ng ha m ho c nh ng d ng c pht m khc, c th t o ra
nh ng thnh ph n t n s cao h n 15kHz, d tai ng i khng th
nghe c. Tuy nhin, n u m t trong nh ng tn hi u ny i qua m t
b l c h thng c t n s c t 15kHz, th ng ra c a b l c ( n u
a n loa ) s t o l i gi ng nh tn hi u vo. Nh v y, ta gi
s r ng tn hi u b gi i h n b i m t t n s trn ( upper frequency
) vo kho ng 15kHz.
By gi ta gi s l y m t tn hi u audio v c truy n qua khng
kh - B c sng c a tn hi u 3KHz trong khng kh kho ng 100km.
M t anten 1/4 sng s di 25km! i u y khng th th c hi n. V
n u gi s ta c th d ng c anten th ta cn g p ph i 2 v n .
Th nh t, lin quan n nh ng tnh ch t c a khng kh v t n s
audio. Nh ng t n s ny truy n khng hi u qu trong khng kh.
Th hai, s giao thoa do cc dy t n c a cc i pht ph ln nhau.
V nh ng l do , ta ph i c i bi n tn hi u t n s th p tr c
khi g i n i t n i ny n n i khc. Tn hi u c i bi n t nh y
c m v i nhi u so v i tn hi u g c.
Ph ng php chung nh t th c hi n s c i bi n l dng tn
hi u t n s th p bi n i u ( c i bi n nh ng thng s c a ) m t
tn hi u t n s cao h n. Tn hi u ny th ng l hnh sin.
M t cch t ng qut tn hi u ny c th c vi t d i d ng:
44

) t f cos( A ) t ( s
c c
+ 2
(3-16)
Khi ta l a ch n t n s sng mang thch h p c th truy n
i xa m t cch hi u qu .
V d 3.1: i u ch FM c a i pht thnh H i Phng c t n
s sng mang l f
c
=93,7MHz.
V d 3.2: V i m t t n s sng mang l 100MHz, hy xc nh
chi u di anten h p l pht sng.
Ta c:
) m (
. f
c
3
10 100
310
6
8

y l chi u di anten h p l khi dng pht v tuy n.
T bi u th c (3-16) ta cng nh n th y r ng c th thay i
bin A, t n s f v pha c a tn hi u. T ng ng ta c ba lo i
i u ch c b n l i u ch bin , i u ch t n s v i u ch
pha.
3.2.2. i u ch bin
a. i u ch bin sng mang b nn 2 bng 2 c nh DSB
SCAM
( double - side band suppressed carried amplitude modulation ).
N u ta i u ch bin c a sng mang ph ng trnh (3-16),
ta c k t qu :
S
m
(t) = A(t) cos ( 2f
C
t+ ) (3-17)
T n s f
C
v pha khng i
Bin A(t) thay i cch ny hay cch khc theo s(t).
n gi n, ta gi s = 0. i u ny khng nh h ng n
k t qu cn b n v gc th c t t ng ng v i m t d i th i gian
45

/2f
c
. ( M t s d i th i gian khng c xem l s mo d ng trong
m t h thng tin ).
A(t) thay i nh th no v i s(t)? Cu tr l i n gi n nh t l
ch n A(t) b ng v i s(t). i u s a n d ng sng bi n i u
AM.
s
m
(t) = s(t) cos 2f
C
t (3-18)
Tn hi u lo i ny g i l bi n i u AM sng mang b nn 2 bng
c nh v nh ng l do m ta s th y ngay sau y:
t S(f) l bi n i F c a s(t). Nh l ta khng c n g h n l
S(f) ph i b ng zero i v i nh ng
t n s cao h n t n s c t f
m
. Hnh
3.6 ch m t S(f) bi u di n cho yu
c u .
ng ngh r ng S(f) lun ph i
l nh v y, m n ch l bi n i F
c a m t tn hi u t n s th p t ng qut, c dy t n b gi i h n.
nh l v s bi n i u ( ch ng II ) c dng tm S
m
(f):
S
m
(f) = F [s(t)Cos2f
C
t] = 1/2[S (f + f
C
) + S (f - f
C
)] (3-19)
46
Hnh 3.6. D ng ph tn hi u

Nh l bi n i u m t sng mang b ng s(t) s lm d i t n s
c a s(t) ( c chi u ln v chi u xu ng ) b i t n s c a sng mang.
Hnh 3.7 minh h a i u ny:
i u ny t ng t v i k t qu l ng gic c a m t php nhn
m t hm sin v i m t hm sin khc.
) B A cos( ) B A cos( B cos A cos + +
2
1
2
1
Hnh 3.7 cho th y, sng bi n i u s
m
(t) ch a nh ng t n s trong
kho ng f
C
- f
m
v f
C
+ f
m
.
N u gn nh ng tr tiu bi u vo cho f
m
= 15kHz v f
C
= 1MHz, ta
s th y kho ng t n s b chi m b i sng bi n i u l t 985.000
n 1.015.000Hz.
- Th nh t: V i kho ng t n s ny, th th anten c chi u di
h p l c th xy d ng c. l m t trong 2 v n c n gi i
quy t.
- V n th hai, l kh nng tch knh trong m t h a h p
(Multiplexing). Ta th y, n u m t tin t c bi n i u m t sng hnh sin
t n s f
C1
v m t tin t c khc bi n i u m t sng hnh sin t n s f
C2
th cc nh F c a 2 sng mang b bi n i u s khng ph ln nhau.
V f
C1
, f
C2
tch bi t nhau t nh t l 2f
m
.
47
Hnh 3.7. Ph c a tn hi u i u bin DSB
SCAM.

N u cc t n s c a 2 sng bi n i u khng cch nhau xa l m,
c 2 c th dng 1 anten, m c d chi u di t i u c a anten khng
nh
nhau
cho c 2
knh
[trong
th c t ,
m t
anten c dng cho c 1 kho ng t n s .
Ta nh n m nh l i r ng, cc tn hi u c th c tch ra n u
chng khng b ph ln nhau ( ho c v th i gian, ho c v t n s ).
N u chng khng ph nhau v th i gian, c th dng cc c ng hay
cc Switchs tch. N u chng khng ph v t n s , cc tn hi u
c th tch ra b i cc b l c d i thng. V y, m t h th ng nh hnh
3.9 c th dng tch sng mang b i u ch .
48
Hnh 3.8. D ng ph c a hai tn hi u i u bin

N u nhi u tn hi u c truy n trn cng m t knh, ch c
th c tch ra
t i my thu b ng
cc b l c d i
thng. Cc b l c
ny ch ti p nh n
m t trong cc tn
hi u hi n di n
trong tn hi u i u ch mong mu n. Hnh 3.10 minh h a cc b l c
ny.
V d 3.3. M t tn hi u tin t c c d ng:
t
t sin
) t ( s
2
Tn hi u ny c
i u ch bin b i sng
mang v i t n s 10Hz( v
d minh h a m thi). Hy
v d ng sng AM v bi n
i F c a n.
Gi i:
N u i u ch AM
DSB SCAM th ta c d ng
tn hi u sau i u ch nh sau:
t cos
t
t sin
t cos
t
t sin
) t ( s
20
2
10 2
2

49
Hnh 3.9. Tch hai tn hi u i u bin.
Hnh 3.10. Cc b l c dng trong gi i i u ch bin
.

D ng
sng tn
hi u nh
hnh 3.11.
Ta
th y r ng
bi n i F
c a tn hi u
l hm c ng v tn hi u chnh l hm sinc.
Bi n i F c a sng i u ch c tnh b i nh l bi n i u:
2
10 10 ) f ( S ) f ( S
) f ( S
m
+ +
Theo nh l i u ch ch ng t r ng m t hm th i gian v i
hm sin s d i nh F c a hm th i gian i trong mi n t n s .
V y n u ta l i nhn S
m
(t) v i m t hm sin ( t n s sng mang ),
th
50
Hnh 3.11. D ng tn hi u cho v d 3.3.
s(t)
Hnh 3.12. D ng ph c a tn hi u s(t) v tn hi u sau i u ch v d 3.3.
Cos2f
c
t
Hnh 3.13. Qu trnh gi i i u ch tn hi u i u bin.

nh F s d i lui xu ng n t n s th p c a n. Php nhn ny cng
d i nh F ln n 1 v tr gi a kho ng 2f
C
, nh ng thnh ph n ny d
dng b lo i b i m t l c h thng. Ti n trnh ny v hnh 3.13.
S ph c h i tn hi u c m t nh sau:
2
4
2 2 2
t f cos ) t ( s ) t ( s
t f cos t f cos ) t ( s t f cos ) t ( s
c
c c c m

+

Sau khi cho tn hi u g(t) qua b l c thng th p ta c thnh
ph n tn hi u c n truy n i s(t)/2 (m t n a c a s(t)). Qu trnh trn
c g i l qu trnh gi i i u ch tn hi u i u bin.
b. i u ch bin sng mang c truy n bng 2 c nh
DSB TCAM
Trong tr ng h p ny ta c i bi n b ng cch thm m t thnh
ph n sng mang. Bi u th c th c hi n nh hnh sau:
t f cos A t f cos ) t ( s ) t ( s
c c m
2 2 +
(3-20)
V y khc v i tr ng h p tr c DSB SCAM trong tr ng h p
ny ta truy n m t thnh ph n r rng sng mang Acos2 f
c
t.
C th vi t l i bi u th c (3-20) nh sau:
51

t f cos )] t ( s A [ ) t ( s
c m
2 +
(3-21)
Khi bi n i F c a tn hi u c d ng nh hnh 3.14 sau:
Ty thu c gi tr bin c a s(t) l a v A m d ng tn hi u
i u ch trong mi n th i gian c d ng khc nhau.
3.2.3. i u ch FM v PM
3.2.3.1. i u ch t n s
a. M u
Xem m t sng mang ch a b bi n i u
s
C
(t) = A cos(2f
C
t + ) (3-22)
N u f
C
b thay i ty theo thng tin m ta mu n truy n, sng
mang c ni l c bi n i u t n s . Cn n u b lm thay i,
sng mang b bi n i u pha. Nh ng n u khi f
C
hay b thay i theo
th i gian, th s
C
(t) khng cn l Sinusoide n a. V y nh ngha v
t n s m ta dng tr c y c n c c i bi n cho ph h p.
Xem 3 hm th i gian:
s
1
(t) = A cos 6t
s
2
(t) = A cos (6t +5)
s
3
(t) = A cos (2t e
-t
)
52
Hnh 3.14. S i u ch v d ng ph tn hi u.

T n s c a s
1
(t) v s
2
(t) r rng l 3Hz. T n s c a s
3
(t) hi n
t i ch a xc nh. nh ngha truy n th ng c a ta v t n s khng
p d ng c cho lo i sng ny. V y c n m r ng khi ni m v
t n s p d ng cho nh ng tr ng h p m t n s khng l
h ng.
Ta nh ngha t n s t c th i theo cch c th p d ng c
cho cc sng t ng qut. T n s t c th i c nh ngha nh l nh p
thay i c a pha.
N u t nh sau:
) t ( cos A ) t ( s
(3-23)
Ta s c c nh ngha c a t n s t c th i:
dt
d
) t ( f
i

2
(3-24)
Trong f
i
c g i l t n s t c th i.
V d 3. 4.
Tm t n s t c th i c a cc sng sau:
'
>
< <
<
2 t khi t cos6
2 t 1 khi t cos4
1 t khi
t cos
) t ( s
2
Gi i:
T ng qut sng c d ng bi u di n ton h c nh sau:
)] t ( tg cos[ ) t ( s 2
Trong g(t) l m t hm c d ng hnh 3.15. T n s t c th i
cho b i:
53

dt
) t ( dg
t ) t ( g ) t ( )] t ( g . t [
dt
d
dt
d
) t ( f
i
+
i
f hay
2 2
Hm f
i
(t) cng c m t
gi ng g(t).
V d 3.5.
Tm t n s t c th i c a
hm sau y:
] t sin t [ cos ) t ( s 10 1000 2 10 +
Gi i:
p d ng nh ngha ta c:
t cos
dt
d
) t ( f
i

10 10 1000
2
1
+
D ng hm c a t n s t c th i c cho trn hnh 3.16.
b. i u ch t n
s
Bi n i u FM
c pht minh b i
Edwin Armstrong nm
1933 [cng l ng i
pht minh my thu ki u
i t n (superheterodyne - siu phch)]. Trong bi n i u FM, ta bi n
i u t n s t c th i f
i
(t) b i tn hi u s(t). V cng v c th tch
bi t cc i v i nhau, ta ph i d i t n s(t) ln n t n s sng mang
f
C
.
Ta nh ngha bi n i u FM nh l m t sng v i t n s t c th i
nh sau:
f
i
(t) = f
C
+ K
f
s(t) (3-25)
54
Hnh 3.15. D ng hm g(t).
Hnh 3.16. Hm c a t n s t c th i v d 3.5

Trong : f
C
l t n s sng mang (h ng s ) v K
f
l h ng s t
l , thay i theo bin c a s(t). N u s(t) tnh b ng volt, K
f
c n
v l Hz/v ho c 1/v.sec .
V t n s l o hm c a pha, nn:
] d ) ( s K t f [ d ) ( f ) t (
f c
t
i

+

0 0
2 2
(3-26)
Khng m t tnh t ng qut gi thi t i u ki n ban u b ng 0,
sng i u ch c d ng nh sau:
] d ) ( s K t f [ cos A ) t (
t
f c fm

+
0
2
(3-27)
Chng ta th y r ng n u s(t)=0 th ta c tn hi u i u ch l sng
mang thu n ty.
T n s s thay i t f
c
+K
f
{min[s(t)]} t i f
c
+K
f
{max[s(t)]}.
Khi m K
f
r t nh ta c i u ch FM bng h p. Ng c l i K
f
l n ta c lo i FM bng r ng.
c. i u ch FM bng h p:
Khi m K
f
r t nh ta c i u ch FM bng h p, khi ta c
th dng php tnh x p x n gi n ph ng trnh c a FM.
Ta vi t l i bi u th c sau:
] d ) ( s K t f [ cos A ) t (
t
f c fm

+
0
2
t hm g(t) nh sau:
t
d ) ( s ) t ( g
0

(3-28)
V y ta vi t l i c nh sau:
)] t ( g K t f [ cos A ) t (
f c fm
+ 2
(3-29)
Khai tri n hm cos ta c:
55

)) t ( g K sin( t f sin A )) t ( g K cos( t f cos A ) t (
f c f c fm
2 2 2 2
(3-30)
N u K
f
r t nh th ta th y r ng c th g n ng nh sau:
t f sin AK t f cos A ) t (
c f c fm
2 2 2
(3-31)
T bi u th c (3-31) ta nh n th y r ng php tnh ny tuy n tnh
v i g(t) t c l tuy n tnh v i s(t). By gi ta i tm bi n i Fourier
c a n. Ta c:
f j
) f ( S
) f ( G
2
V y t (3-31) ta c:
]
f f
) f f ( S
f f
) f f ( S
[
j
AK
)] f f ( ) f f ( [
A
) f (
c
c
c
c
f
c c fm
+
+
+ + +

4
2
2
(3-32)
D ng ph c a i u ch FM bng h p cho trn hnh 3.17.
FM bng h p c 3 v n :
- T n s c th tng cao n m c c n thi t truy n i c
hi u q a, b ng cch i u ch nh f
C
n tr mong mu n.
56
Hnh 3.17. Ph c a tn hi u tin v i u ch .

- N u t n s sng mang c a ngu n tin ln c n cch n t nh t
2f
m
, th cc tn hi u ch a nh ng ngu n tin khc nhau c th truy n
cng lc trn cng m t knh.
- s(t) c th h i ph c t sng bi n i u. V ph n sau ta s th y,
cng m t kh i hon i u c th tch sng cho FM trong c 2 tr ng
h p K
f
nh v K
f
l n.
Kh bng c a sng FM l 2f
m
, ng nh tr ng h p AM hai
c nh. Th d dng ti ng hut so (t i a 5000Hz) bi n i u m t
sng mang. Gi s s d i t n t i a l 1Hz. Nh v y, t n s t c
th i thay i t (f
C
- 1)Hz n (f
C
+ 1)Hz. Bi n i F c a sng FM
chi m m t bng gi a (f
C
- 5000)Hz v (f
C
+ 5000)Hz.
R rng, t n s t c th i v cch th c m n thay i gp
ph n (c 2) vo kh bng c a FM.
G i l Bng h p khi K
f
nh , l v khi K
f
tng, kh bng s tng
t tr t i thi u 2f
m
.
S i u ch / gi i i u ch FM b ng h p nh sau:
57
Hnh 3.18. a. S i u ch , b s gi i i u ch FM bng
h p.

N u K
f
nh khng cho php tnh x p x nh ph n trn,
ta c FM bng r ng. Tn hi u c truy n:
fm
(t) = A cos 2[f
c
t + Kfg(t)]
Trong g(t) l tch phn c a tn hi u ch a tin s(t). N u g(t) l
m t hm bi t, bi n i F c a sng FM s tnh c. Nh ng
trong nh ng tr ng h p t ng qut, khng th tm bi n i F cho
sng FM, v s lin h phi tuy n gi a s(t) v sng bi n i u. Nh ng
phn gi i th c hi n trong ph m vi th i gian.
Ta gi i h n trong m t tr ng h p ring, dng tn hi u mang tin
l m t Sinusoide thu n ty. i u ny cho php dng l ng gic
trong phn gi i.
S(t) = a cos 2f
m
t
a: h ng s bin .
T n s t c th i c a sng FM c cho b i:
f
i
(t) = f
C
+ aK
f
cos 2f
m
t
Khi sng mang FM c d ng:
] t f sin
f
aK
t f cos[ A ) t (
m
m
f
c fm
2 2 +
(3-33)
Ph c a d ng tn hi u ny c c nh s d ng hm Bessel.
y ch a ra k t qu nh hnh 3.18:
58
Hnh 3.18. D ng ph i u ch bng r ng c a tn hi u d ng sin

S i u ch v gi i i u ch c a FM ban g r ng nh hnh
3.19.
Khng c s khc bi t c b n gi a bi n i u pha v bi n i u
t n s . Hai t y th ng c dng thay i cho nhau. Bi n i u
m t pha b ng m t sng th cng nh bi n i u o hm c a n (t n
s ) v i sng y.
Sng bi n i u pha cng c d ng:

pm
(t) = A cos (t).
Trong (t) c bi n i u b i s(t). V y:
(t) =2 [f
C
t + Kp s(t)] (3-34)
H ng s t l Kp c n v V
-1
. Sng PM c d ng:
)] t ( s K t f [ cos A ) t (
p c pm
+ 2
(3-35)
Khi s(t) = 0, sng PM tr thnh sng mang thu n ty.
Ta c th lin h PM v i FM b ng cch dng nh ngha c a
t n s t c th i:
59
Hnh 3.19. S i u ch FM bng r ng

f
i
(t) = f
C
+ Kpds/dt (3-36)
Trng r t gi ng v i tr ng h p c a FM.
Th c v y, khng c s khc bi t gi a vi c bi n i u t n s
m t sng mang b ng s(t) v vi c bi n i u pha c a cng sng mang
b ng tch phn c a s(t). Ng c l i khng c g khc nhau gi a
vi c bi n i u pha c a m t sng mang b ng s(t) v bi n i u t n
s cng sng mang y b ng o hm c a s(t). V v y, t t c cc k t
qu c a i u ch FM trn y th cng c p d ng cho i u ch
PM.

60

Ch ng 4. R i r c ha v l ng t ha tn hi u
4.1. R i r c ha tn hi u
4.1.1. L y m u
i m t sng ch a tin Analog thnh tn hi u r i r c, tr c
th i gian, ph i b ng cch ny hay cch khc, c r i r c ho.
S i tr c th i gian lin t c thnh m t tr c r i r c c th c
hi n nh ph ng php l y m u.
nh l l y m u ( i khi cn g i l nh l Shannon, ho c nh
l Kotelnikov ) ch ng t r ng: N u bi n i F c a m t hm th i
gian l b ng v i f > f
m
v nh ng tr gi c a hm th i gian c
bi t v i t = n T
S
( v i m i tr nguyn c a n ) th hm th i gian c
bi t m t cch chnh xc cho m i tr c a t.
M t cch t ng qut nh l Shannon c pht bi u nh sau:
M t tn hi u t ng t b t k c di h u h n s(t) c th bi u
di n b ng cc i m r i r c m kho ng cch theo th i gian gi a hai
i m lin ti p nhau khng v t qu 1/2f
max
, trong f
max
l t n s
l n nh t c a tn hi u s(t).
Ngha l:
max
s
f
T
2
1
(4-1)
Ni cch khc s(t) c th c xc nh t nh ng gi tr c a n
t i m t lo t nh ng th i i m cch u nhau. T n s l y m u l f
s
=
1/T
s
hay f
s
2f
max
.
61

Nh v y, t n s l y m u t nh t ph i 2 l n cao h n t n s
c a tn hi u c l y m u. Nh p l y m u t i thi u, 2 f
m
, c
g i l nh p l y m u Nyquist. Th d , n u m t ti ng ni c t n s
max 4KHz, n ph i c l y m u t nh t 8.000 l n/sec. Ta th y
r ng kho ng cch gi a nh ng th i i m l y m u th t l ngh ch
v i t n s cao nh t c a tn hi u ( f
m
).
C t nh t 3 cch ti p c n v i nh l Shannon. Ta s trnh
by y 2 cch.
Tr c tin ta ti p c n nh l ny theo nh ng hi u bi t v
i u ch AM.
Ta l y tch c a m t chu i xung v s(t). N u chu i g m nh ng
xung h p, th output c a m ch nhn l m t phin b n c m u ho
c a tn hi u g c. L i vo khng ch ty thu c vo nh ng tr m u
c a l i ra m cn vo m t kho ng nh ng tr chung quanh m i i m
l y m u. Nh ng h th ng th c t th ng l y m u trong m t
kho ng th i gian nh xung quanh cc i m l y m u. Hm nhn
khng nh t thi t ph i ch a cc xung vung hon ton, n c th l
m t tn hi u tu n hon b t k.
Php nhn s(t) v i p(t) nh
hnh 4.1 l m t d ng " ng m
c ng " (Time Gating ) hay
Switching. Ch ch c a ta l ch ng
t r ng tn hi u g c c th c
h i ph c t sng l y m u, s
s
(t).
62
Hnh 4.1. Ti p c n theo i u ch AM

Gi s s(t) b ng 0 t i nh ng t n s cao h n f
m
. Bi n i F c a
n S(f) b c t t i f
m
.
V chu i xung nhn vo gi s l tu n hon, n c th c
khai tri n thnh chu i F. V v p(t) c
ch n l hm ch n, ta c th dng chu i
l ng gic ch ch a cc s h ng cosine.
V y:
s
s
(t) = s(t)p(t).
Bi u di n theo chu i Fourier ta c:
+
+
1
1
0
2
2
n
s n
n
s n s
t nf cos ) t ( s a ) t ( s
] t nf cos a a )[ t ( s ) t ( p ) t ( s ) t ( s
0
a
(4-2)
Ta th y r ng thnh ph n th hai trong bi u th c 4-2 chnh l
m t sng AM, trong tn hi u ch a tin l s(t) v sng mang l nf
s
.
Bi n i Fourier
c a n nh hnh sau:
T p trung t i g c,
l bi n i c a a
o
s (t).
Cc phin b n b d i t n
l bi n i c a cc s
h ng bi n i u ch a trong d u . Ta th y cc thnh ph n khng
ph nhau v f
S
> 2f
m
. ( l i u ki n c a nh l l y m u ). V y
chng ta c th tch ra b ng cch dng nh ng m ch l c tuy n tnh.
M t b l c LPF c t n s c t f
m
s h i ph c l i thnh ph n a
o
s(t).
l i u c n ch ng minh.
63
Hnh 4.2. D ng ph tn hi u.
Hnh 4.3. D ng ph tn hi u l y m u

By gi ta ti p c n nh l Shannon theo ph ng php ton
h c.
Ta tri n khai S(f) thnh chu i Fourier trong kho ng -f
m
<f<f
m
,
d ng chu i nh bi u th c 4-3.
n
f jnt
n
e C ) f ( S
0
(4-3)
Trong
m
f
t

0 . Theo chu i Fourier ta cng c:

df e ) f ( S
f
C
f jnt
f
f m
n
m
m
0
2
1

(4-4)
Nh ng khi bi n i ng c FT ta c:

m
m
f
f
ft j ft j
df e ) f ( S df e ) f ( S ) t ( s
2 2
(4-5)
V ph c a tn hi u S(f) b ng 0 ngoi kho ng f
m
.
By gi ta so snh hai bi u th c 4-4 v 4-5 ta th y r ng:
)
f
n
( s
f
)
nt
( s
f
C
m m m
n
2 2
1
2 2
1
0

(4-6)
Ph ng trnh trn cho ta th y r ng C
n
c xc nh m t khi
s(t) c bi t t i cc i m t=n/2f
m
. Khi C
n
c bi t th hm S(f)
cng s c xc nh. Hay ni cch khc ta cng bi t c s(t).
Do nh l l y m u c ch ng minh.
By gi ta tm s(t) t cc gi tr C
n
:

n
f / f jn
m m
m
e )
f
n
( s
f
) f ( S

2 2
1
(4-7)
Bi n i ng c ta c s(t):

+
+

n m
m
m
f
f
ft j f / f jn
m m
]
n t f
) n t f sin(
)[
f
n
( s
df e e )
f
n
( s
f
) t ( s
m
m
m

2
2
2
2 2
1
2
n
(4-8)
64

V y ta c th dng bi u th c 4-8 tm s(t) t nh ng gi tr
c l y m u.
4.1.2 Cc ph ng php r i r c ha
nh l l y m u g i ra m t k thu t i m t tn hi u
Analog s(t) thnh m t tn hi u r i r c. Ta ch c n l y m u tn hi u
lin t c t i nh ng th i i m r i r c, th d m t danh sch cc s
c l y m u s(0), s(T), s(2T)...
truy n tn hi u r i r c m u ho , danh sch cc s s
c c trn m t telephone ho c c vi t trn m t mnh gi y
g i FAX.
M t ph ng php r t h p d n cho vi n thng l bi n i u vi
thng s c a m t sng mang ty vo danh sch cc s . Tn hi u
c bi n i u sau c truy n trn dy ho c trong khng kh
( n u bng t n n chi m cho php ).
V thng tin c d ng r i r c, nn ch c n dng tn hi u mang
sng r i r c (thay v dng sng sin lin t c nh 2 ch ng tr c).
Ta ch n m t chu i xung tu n hon lm sng mang. Cc thng
s c th lm thay i l bin , b r ng v v tr c a m i xung. S
lm thay i m t trong ba thng s y s a n 3 ki u bi n i u:
- PAM ( Pulse Amlitude Modulation: i u ch bin xung ).
- PWM ( Pube Width Mod: i u ch r ng xung ).
- PPM ( Pulse Position Mod: i u ch v tr xung ).
65

a. i u ch bin xung PAM
C hai lo i PAM l
PAM nh ph ng v PAM
t nhin. Gi s c s
c
(t)
l cc xung vung dng
i u ch tn hi u.
N u l y tch th ta c
PAM nh ph ng, ng c
l i ta c cc xung PAM
t nhin.
D ng c a tn hi u
PAM t nhin c cho trn hnh 4.5
By gi ta l y bi n i F c a PAM xc nh knh sng c n
thi t. Tr c h t l xem
tr ng h p c a PAM l y
m u t nhin. D a vo
nh l l y m u. Khai tri n
s
C
(t) thnh chu i F. R i
nhn v i s(t). K t qu thu
c l 1 t ng g m nhi u sng AM v i cc t n s sng mang l t n
s cn b n v cc ho
t n s
C
(t). Hnh 4.6
minh h a i u ny.
66
Hnh 4.4. D ng sng mang v tn hi u PAM nh ph ng
Hnh 4.5. D ng tn hi u PAM t nhin
Hnh 4.6. D ng ph c a tn hi u i u ch
PAM.

N u l d ng PAM nh ph ng th ph c d ng sau:
Ph tn hi u c cc h s C
n
l b ng nhau v i m i n khc
nhau.
S kh i i u ch PAM c cho d i y (hnh 4.8):
b. i u ch r ng xung PWM
67
Hnh 4.7. D ng ph tn hi u PAM nh ph ng.

Nh tr ng h p c a PAM, ta l i b t u v i m t sng mang
l m t chu i xung tu n hon. Hnh 4.9, ch m t sng mang ch a
bi n i u, m t tn hi u ch a tin s(t) v sng bi n i u PWM.
r ng c a m i xung bi n i u thay i tu theo tr m u t c th i c a
s(t). Tr m u l n h n s lm r ng xung bi n i u r ng h n. V
r ng xung thay i, nn nng l ng c a sng cng thay i. V y
khi bin tn hi u tng, cng su t truy n cng tng.
Hnh
4.9 minh
h a qu
trnh
i u
ch
r ng
xung.
68
Hnh 4.8. S kh i i u ch PAM.
Hnh 4.9. Qu trnh i u ch r ng xung.

Cng nh trong tr ng h p FM, PWM l m t php i u ch
phi tuy n. Xem m t th d n gi n minh ch ng i u . Gi s
tn hi u ch a tin l m t h ng, s(t) = 1. Sng PWM s g m nh ng
xung c r ng b ng nhau, v m i tr m u th b ng v i m i tr m u
khc. By gi n u ta truy n s(t) = 2 theo PWM, th ta l i c m t
chu i xung c r ng b ng nhau, nh ng r ng c a chng l n
h n khi truy n s(t) = 1. Nguyn l tuy n tnh s cho k t qu l
r ng xung c a tr ng h p sau g p i tr ng h p tr c. Nh ng
y khng ph i nh v y, nh hnh 4.10.

N u ta gi s tn hi u s(t) bi n i ch m ( l y m u v i nh p
nhanh h n so v i nh p Nyquist ) th cc xung ln c n s c r ng
h u nh b ng nhau. V i gi thi t ny, c th phn gi i x p x cho
sng bi n i u, theo chu i Fourier. M i s h ng c a chu i l m t
sng FM, thay v l m t sng sin thu n tu.
Ta s trnh by m t d ng
c a kh i bi n i u v m t
d ng c a kh i hon i u cho
69
Hnh 4.10. Tn hi u c n i u ch l h ng s .
Hnh 4.11. Tn hi u rng c a.

PWM. Trong c hai, ta u dng sng rng c a chuy n i gi a
th i gian v bin . i u ny t ng t nh cch th c cho FM,
ta th y r ng cch d nh t bi n i u m t tn hi u l tr c tin
i n thnh AM. Tn hi u rng c a c dng v hnh 4.11.
Qu trnh i u ch c ch ra hnh 4.12.
Tr c tin tn hi u s(t) c l y m u v gi c s
1
(t).
Tn hi u rng c a b d i xu ng 1 n v t o nn s
2
(t). T ng c a
s
1
(t) v s
2
(t) t o nn s
3
(t) v vo m ch so snh. Nh ng kho ng th i
gian m s
3
(t) d ng l nh ng kho ng m r ng t l v i tr
gi m u g c. L i ra c a m ch so snh l 1 khi s
3
(t) d ng v l 0 khi
s
3
(t) m. K t qu l s
4
(t), l m t sng PWM. r ng xung c th
c hi u ch nh b ng cch tng gi m s(t). Trong hnh v , ta gi s
r ng bnh th ng s(t) n m gi a 0 v 1.
70

S hon i u c th c hi n b ng cch tch phn sng PWM
trong m i kho ng th i gian. V chi u cao c a xung th khng i,
tch phn t l v i r ng xung. N u output c a tch phn c l y
m u v gi t i tr gi cu i c a n, k t qu s l m t sng PAM.
71
Hnh 4.12. Qu trnh i u ch PWM.

c. i u ch v tr xung PPM
PPM c l i h n PWM v m t tri t nhi u v cng khng c
v n cng su t thay i theo bin tn hi u.
M t tn hi u ch a tin s(t) v sng PPM t ng ng v hnh
4.13.
4.2. L ng t ha tn hi u
a. Khi ni m
L ng t ha l qu trnh bi n tn hi u t ng t thnh tn hi u
l ng t , k t qu thu c tn hi u l ng t lin t c v m t th i
gian nh ng b l ng t ha bin thnh cc m c[3].
72
Hnh 4.13. Tn hi u tr c v sau i u ch PPM.

C hai lo i l ng t ha l l ng t ha u l l ng t m
cc m c l ng t lin ti p lun lun u n b ng nhau, ng c l i
n u trong qu trnh l ng t c t nh t 2 kho ng cch gi a hai m c
l ng t khng u nhau th ta c l ng t ha khng u.
B c th nh t chuy n i m t tn hi u analog lin t c
thnh d ng digital l i tn hi u thnh m t danh m c cc s . ( i u
ny c th c hi n b ng cch l y m u hm th i gian). Danh m c
cc s k t qu bi u di n cho nh ng tr lin t c. l m c d m t
m u no c th tr ng ra nh l m t s lm trn, nh ng th c t
n s c ti p t c nh m t s th p phn v h n. Danh m c cc s
analog sau ph i c m ho thnh cc Code Words r i r c. Bi n
php tr c nh t hon t t vi c l lm trn m i s trong danh
m c. Th d , n u cc m u n m trong kho ng t 0 n 10V, m i
m u s c lm trn n s nguyn g n nh t. V y cc t m
( code words ) s rt ra t 11 s nguyn ( t 0 n 10 ).
Trong a s cc h vi n thng digital, d ng th c t c ch n
cho cc t m l m t s nh phn 0 v 1. L do ch n s tr nn r
rng khi ta bn n k thu t truy n chuyn bi t. Tr l i th d trn,
converter s ho t d ng trn nh ng m u t 0 n 10V b ng cch lm
trn nh ng tr m u n Volt g n nh t, r i i s nguyn thnh
s nh phn 4 bit ( m BCD ).
S chuy n i A/ D c xem nh l s l ng t ho
( quantizing ). Trong s l ng t ho u n, cc tr lin t c c a
hm th i gian c chia thnh nh ng vng u n, v m t m s
nguyn c k t h p cho m i vng. Nh v y, t t c cc tr c a
73

hm trong m t vng no u c m ho thnh m t s nh phn
gi ng nhau.
Hnh 4.14 ch nguyn l l ng t ho 3 bit theo hai cch khc
nhau Hnh 4.14a, ch kho ng cc tr c a hm c chia lm 8 vng
g n nhau. M i vng k t h p v i m t s nh phn 3 bit. N u dng c
2
3
=8 m c th ta th y s t hi u qu h n.
Hnh 4.14b
ch s l ng t
ho b ng cch
dng s lin h
c a input v
output. Trong
khi input th lin
t c, output ch
l y nh ng tr r i r c. B r ng c a m i b c khng i. V s l ng
t ho l u n.
74
Hnh 4.14. Minh h a s l ng t ha

75

Giao Trinh Ly Thuyet Tin Hieu Va Truyen Tin

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh Ly Thuyet Tin Hieu Va Truyen Tin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gio trnh L thuy t tn hi u v truy n tin

g(t) f(t) khi 0

Ch ng minh r ng hai tn hi u trn tr c giao v i nhau trn o n

g(t) f(t) m n khi 0

d. Tnh co dn theo th i gian

0 . Theo chu i Fourier ta cng c:

You might also like