Professional Documents
Culture Documents
Nepali - LGP Act 2055
Nepali - LGP Act 2055
@=
kl/efiffM
kl/efiff ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf,
-s_ :yfgLo lgsfo eGgfn] ufpF ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf / lhNnf ljsf; ;ldlt
;Demg' k5{ .
-v_ ufpF kl/ifb\\ eGgfn] bkmf * adf]lhd ul7t ufpF kl/ifb\\ ;Demg' k5{ .
-u_ ufpF ljsf; ;ldlt eGgfn] bkmf !@ adf]lhd ul7t ufpF ljsf; ;ldlt ;Demg'
k5{ .
-3_ j8f ;ldlt eGgfn] ufpF ljsf; ;ldltsf] ;DjGwdf bkmf & adf]lhd /
gu/kflnsfsf] xsdf bkmf &% adf]lhd ul7t j8f ;ldlt ;Demg' kb{5 .
-s_ :yfgLo :jfoQ zf;gdf :yfgLo lgsfoxnfO{ ;Ifd / k|efjsf/L agfpg cfjZos
kg]{ clwsf/, lhDd]jf/L / >f]t ;fwg lgIf]k0f ug]{ .
-v_ :yfgLo lgsfodf :yfgLo hgtfsf] nflu ;f]Rg] / hjfkmb]xL jxg ug{ ;Sg] ;+:yfut
;+oGq / sfo{ut ;+/rgfsf] lgdf{0f u/L ljsf; ug]{ .
-u_ :yfgLo lgsfoxnfO{ ;'lDkPsf sfd, st{Jo / lhDd]jf/Lx / hjfkmb]xL jxg ug{sf
nflu cfjZos kg]{ >f]t ;fwgx ;+sng / kl/rfng ug]{ clwsf/ ;'Dkg] .
-3_ :yfgLo lgsfoxnfO{ lgIf]lkt sfo{ ubf{ k|hftflGqs k|lqmof, kf/bzL{ Jojxf/,
hgpQ/bfloTj / hgtfsf] ;xeflutfdf cfwfl/t gful/s ;dfhsf] :yfkgf ug]{tkm{
pGd'v u/fpg] .
-_ :yfgLo g]t[Tjsf] ljsf; ug{sf] lglDt :yfgLo lgsfonfO{ cfk\mgf] If]qdf hgtfk|lt
pQ/bfoL agfpg k|efjsf/L ;+oGqsf] Joj:yf ug]{ .
-r_ bLuf] ljsf;sf] nflu cfwfl/t ;]jf k|bfg ug]{ sfo{df :yfgLo :jfoQ zf;gdf lghL
If]qnfO{ ;xefuL x'g k|f]T;flxt ug]{ .
efu @
ufpF ljsf; ;DaGwL Joj:yf
kl/R5]b !
ufpF ljsf; If]q , j8f ljefhg / j8f ;ldlt
$=
ufpF ljsf; If]q / s]G b| tf]Sg]M -!_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn clw/fHosf] s'g} u|fdL0f OnfsfnfO{
ef}uf]lns cj:yf, hg;+Vof, jfl;Gbfxsf] ;fd'bflos Pstf jf ljljwtfnfO{ ;d]t Wofg lbO{
rf/ lsNnf vf]nL ufpF ljsf; If]q tf]Sg ;Sg]5 . o;/L ufpF ljsf; If]q tf]Sbf g]kfn ;/sf/n]
cfjZostfcg';f/ lhNnf ljsf; ;ldltsf] k/fdz{ lng]5 .
-@_
g]kfn ;/sf/n] ufpF kl/ifb\\sf] k/fdz{df pkbkmf -!_ jd]flhd tf]lsPsf] ufpF
ljsf; If]qleqsf] kfos kg]{ :yfgnfO{ ;f] If]qsf] s]Gb| tf]Sg ;Sg]5 .
-#_ pbkmf -@_ adf]lhd tf]lsPsf] ufpF ljsf; If]qsf] s]Gb|df ufpF :t/Lo ;a}
sfof{nox /x]g5g\ .
%=
j8f
j8f ljefhgM
ljefhg bkmf $ adf]lhd tf]lsPsf] ufpF ljsf; If]qnfO{ g]kfn ;/sf/n] ef}uf]lns
cj:yfnfO{ ;d]t Wofg lbO{ oyf;+ej a/fa/ hg;+Vof kg]{ u/L gf} j8fdf ljefhg ug]{5 .
^=
l;dfgf x]/ km]/ M -!_ bkmf $ adf]lhd tf]lsPsf] s'g} ufpF ljsf; If]q jf bkmf $ adf]lhd
ljefhg ul/Psf] s'g} j8fsf] l;dfgf x]/km]/ ug{ cfjZos k/]df g]kfn ;/sf/n] ;DalGwt
ljz]if1 ;d]t /x]sf] ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldltsf] l;kmfl/zdf lgjf{rg cfof]usf] :jLs[lt lnO{
k|ltlglw ;efsf] ;b:osf] lgjf{rgsf nflu sfod ePsf] lgjf{rg If]qnfO{ c;/ gkg]{ u/L
To:tf] ufpF ljsf; If]q jf j8fsf] l;dfgf x]/km]/ ug]{5 .
t/ o;/L l;dfgf x]/km]/ ubf{ lgjf{rg x'g] ;fn eGbf Ps jif{ cufj} ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ s'g} ufpF ljsf; If]qsf] l;dfgf x]/km]/ x'g cfjZos 5 egL ;DjlGwt ufpF kl/ifb\\sf]
b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t e} ;DalGwt lhNnf kl/ifb\\n] l;kmfl/z u/]df pkbkmf -!_ sf]
clwgdf /xL g]kfn ;/sf/n] l;dfgf x]/km]/ ug]{5 .
&=
*=
ufpF kl/ifb\
\s f] u7gM
kl/ifb sf]
u7g -!_ bkmf $ adf]lhd tf]lsPsf] ufpF ljsf; If]qdf Ps ufpF kl/ifb\\ u7g
ul/g]5 .
-@_
ufpF kl/ifb\
\s f] ;b:osf] kbfjlwM
kl/ifb sf]
kbfjlw -!_ ufpF kl/ifb\\sf] ;b:osf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 .
-@_ ufpF kl/ifb\\sf ;b:osf] kbfjlw u0fgf ubf{ kbfjlw z'? x'g] ;fnsf] >fj0f ! ut]b]lv
u0fgf ul/g]5 / kfFr jif{sf] kbfjlw ga9fO{ k|To]s kfFrf} jif{sf] cfiff9 d;fGtdf kbfjlw ;dfKt
ePsf] dflgg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmf adf]lhd ufpF
kl/ifb\\sf] ;b:osf] kbfjlw ;dfKt x'g' cufj} ufpF kl/ifb\\sf] gofF ;b:osf] nflu lgjf{rg
;DkGg ePdf ufpF kl/ifb\\sf] ;fljssf] ;b:osf] kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 / ufpF
kl/ifb\\sf] gjlgjf{lrt ;b:oxnfO{ g} sfo{ ;+rfng ug]{ clwsf/ x'g]5 .
-$_ s'g} sf/0fjz lgwf{l/t ;dodf s'g} ufpF ljsf; ;ldltsf] jf j8f ;ldltsf]
;b:osf] kbsf] lgjf{rg jf ufpF kl/ifb\\sf] ;b:osf] dgf]gog x'g g;sL c? ;dodf eP klg
To:tf] ;b:osf] kbfjlw u0fgf ubf{ lgwf{l/t ;dodf lgjf{lrt jf dgf]gLt eP;/x dfgL
kbfjlwsf] u0fgf ul/g]5 .
-%_ s'g} ufpF kl/ifb\\sf] ;b:osf] kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf] nflu
dfq ;f] l/Qm kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:osf] kbsf] nflu k|rlnt sfg"g adf]lhd pk
lgjf{rgf/f / dgf]gLt ;b:osf] kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
!)= ufpF kl/ifb\
\s f] ;b:osf] nflu rflxg] of]U otfM
kl/ifb sf]
otf ufpF kl/ifb\\sf] ;b:o x'gsf] nflu b]xfo
adf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf] x'g'kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"g adf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf],
-u_ ufpF ljsf; ;ldltnfO{ a'emfpg' kg]{ ;a} lhG;L jf gubL a'emfO;s]sf],
-3_ ufpF ljsf; ;ldlt;Fu 7]Ssf k6[f jf rn crn ;DklQ;DaGwL Jojxf/df s'g} lghL :jfy{
gePsf],
-_ ;fj{hlgs ;DklQ lxgfldgf u/]sf] g7x/]sf],
t/ c;"nL ePsf] k|df0f k]z u/]df of] v08 nfu" x'g] 5}g .
-r_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPsf] eP To:tf] ;hfo e'Qmfg u/]sf] tLg
jif{ JotLt ePsf] .
-5_ s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] .
!!= ufpF kl/ifb\
\s f] ;b:otf sfod g/xg]M b]xfosf] cj:yfdf ufpF kl/ifb\\sf] ;b:otf sfod /xg]
kl/ifb sf]
5}gM
-s_ bkmf !) adf]lhdsf] of]Uotf gePdf,
-v_ cfk"m a;f]af; ul/cfPsf] j8f jf ;f]sf] efu ;DalGwt ufpF ljsf; If]qaf6 lemlsPdf jf
cGo s'g} ufpF ljsf; If]q jf gu/ If]qdf uflePdf,
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efklt, pk;efklt jf ;b:osf] kbdf lgjf{lrt ePdf jf lhNnf
kl/ifb\\sf] ;b:odf dgf]gLt ePdf,
-3_ k|ltlglw ;ef jf /fli6o ;efsf] ;b:osf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ ePdf jf /fli6o ;efsf]
;b:odf dgf]gLt ePdf,
-_ dgfl;a dflkmssf] ;"rgf glbO{ nuftf/ tLg k6s;Dd ufpF kl/ifb\\sf]] a}7sdf cg'kl:yt
ePdf,
t/ To:tf] ;b:onfO{ ;kmfO k]z ug]{ dgfl;j df}sf glbO{ lghsf] ;b:otf sfod g/x]sf]
;"rgf lbOg] 5}g .
-r_ bkmf ( adf]lhdsf] kbfjlw ;dfKt ePdf .
-5_ k|rlnt sfg"g adf]lhd e|i6frf/sf] cleof]u jf g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]u jf
tLg jif{eGbf a9L s}b ;hfo x'g] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPdf,
-h_ /flhgfdf lbPdf,
-em_ d[To' ePdf .
kl/R5]b #
ufpF ljsf; ;ldlt ;DaGwL Joj:yf
!@= ufpF ljsf; ;ldltsf] u7gM
u7g -!_ bkmf $ adf]lhd tf]lsPsf] ufpF ljsf; If]qdf ufpF
kl/ifb\\sf] sfo{sfl/0fLsf] kdf Ps ufpF ljsf; ;ldlt u7g ul/g]5 .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltdf b]xfoadf]lhdsf cWoIf, pkfWoIf / ;b:ox /xg]5g\M
-s_ ufpF ljsf; If]qleqsf k|rlnt sfg"g adf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf g]kfnL
gful/sxn] lgjf{rg u/L k7fPsf Ps hgf cWoIf / Ps hgf pkfWoIf,
-v_ ufpF ljsf; If]qsf] k|To]s j8fsf k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf
g]kfnL gful/sxn] cfcfkm\gf] j8faf6 PsPshgfsf] b/n] lgjf{rg u/L k7fPsf gf}
hgf j8fWoIfx,
-u_ bkmf * sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf ufpF kl/ifb\\sf ;b:ox dWo]af6
Pshgf dlxnf;lxt ufpF ljsf; ;ldltf/f dgf]gLt b'O{ hgf ;b:ox .
!#= ufpF ljsf; ;ldlt :jzfl;t / ;+u l7t ;+: yf
yf x'g ]M -!_ k|To]s ufpF ljsf; ;ldlt
cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf :jzfl;t / ;+ul7t ;+:yf x'g]5 .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltsf] cfkm\gf] Pp6f 5'6[} 5fk x'g]5 .
-#_ ufpF ljsf; ;ldltn] JolQm;/x rncrn ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{ / a]rlavg
ug{ ;Sg]5 .
-$_ ufpF ljsf; ;ldltn] JolQm;/x cfkm\gf] gfdaf6 gfln; ph"/ ug{ / ;f] pk/ klg
;f]xL gfdaf6 gfln; ph"/ nfUg ;Sg]5 .
!$= ;b:osf] kbfjlwM
kbfjlw -!_ ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:osf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:osf] kbfjlw u0fgf ubf{ kbfjlw z'? x'g] ;fnsf] >fj0f !
ut]b]lv u0fgf ul/g]5 / kfFr jif{sf] kbfjlw ga9fO{ k|To]s kfFrf} jif{sf] cfiff9 d;fGtdf
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmfadf]lhd ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt x'g' cufj} gofF ;b:osf] nflu lgjf{rg ;DkGg ePdf ;fljssf] ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 / gjlgjf{lrt ;b:oxnfO{ g} sfo{ ;+rfng ug]{ clwsf/
x'g]5 .
-$_ s'g} sf/0fjz lgwf{l/t ;dodf s'g} ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:o kbsf] lgjf{rg jf
dgf]gog ;DkGg x'g g;sL c? ;dodf ;DkGg eP klg lgjf{lrt jf dgf]gLt ;b:osf]
kbfjlw u0fgf ubf{ lgwf{l/t ;dodf lgjf{lrt jf dgf]gLt eP;/x dfgL kbfjlwsf] u0fgf
ul/g]5 .
-%_ s'g} ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:o kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf]
nflu dfq ;f] l/Qm kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:osf] kbsf] nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd pk
lgjf{rgf/f / dgf]gLt ;b:osf] kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
!%= zky u|x0f ug'{kg]{M -!_ cWoIfn] lhNnf GofofwLz;dIf, pkfWoIf / ;b:oxn] cWoIf;dIf /
cWoIfsf] cg'kl:yltdf pkfWoIfn] lhNnf GofofwLz;dIf / ;b:oxn] pkfWoIf;dIf zky
u|x0f ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df n]lvPb]lv afx]s ufpF kl/ifb\\sf cGo ;b:on] cWoIf;dIf / cWoIfsf]
cg'kl:yltdf pkfWoIf;dIf zky u|x0f ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd zky u|x0f gu/L ufpF kl/ifb\\sf ;b:o tyf ufpF ljsf;
;ldltsf ;b:oxn] kb u|x0f ug{ kfpg] 5}gg\ .
!^= kbTofu ug{ ;Sg]M -!_ cWoIfn] pkfWoIfdfkm{t\ ufpF ljsf; ;ldlt;dIf / pkfWoIf tyf
;b:oxn] cWoIf;dIf /flhgfdf lbO{ kbTofu ug{ ;Sg]5g\ .
-@_ pkbkmf -!_ df n]lvPb]lv afx]s ufpF kl/ifb\\sf cGo ;b:oxn] cWoIf;dIf /flhgfdf
lbO{ kbTofu ug{ ;Sg]5g\ .
!&= ;b:osf] nflu rflxg] of]U otfM
otf ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:odf lgjf{lrt jf dgf]gLt x'g
b]xfoadf]lhdsf] of]Uotf x'g' kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf
k'u]sf],
-u_ ufpF ljsf; ;ldltnfO{ a'emfpg' kg]{ ;a} lhG;L jf gubL a'emfO{ ;s]sf],
-3_ ufpF ljsf; ;ldlt;Fu 7]Ssfk6[f jf rncrn ;DklQ;DaGwL Jojxf/df s'g}
lghL :jfy{ gePsf],
-_
-r_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPsf] eP To:tf] ;hfo e'Qmfg
u/]sf] tLg jif{ JotLt ePsf] .
-5_ cGo k|rlnt sfg"gn] cof]Uo gePsf] .
!*= ;b:otf sfod g/xg]M b]xfosf] cj:yfdf ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:otf sfod /xg] 5}gM
-s_
-v_
cfkm" a;f]af; ul/cfPsf] j8f jf ;f]sf] efu ;DalGwt ufpF ljsf; If]qaf6
lemlsPdf jf cGo s'g} ufpF ljsf; If]q jf gu/ If]qdf uflePdf,
-u_
-3_
-_
dgfl;j dflkmssf] ;"rgf glbO{ nuftf/ tLg k6s;Dd ufpF ljsf; ;ldltsf]
a}7sdf cg'kl:yt ePdf,
t/, ;b:onfO{ ;kmfO k]z ug]{ dgfl;j df}sf glbO{ lghsf] ;b:otf sfod
g/x]sf] ;"rgf lbOg] 5}g .
-r_
-5_
-h_
/flhgfdf lbPdf,
-em_
d[To' ePdf .
!(= ;DklQ ljj/0f ;fj{hlgs ug'{ kg]{M ;b:on] bkmf !% adf]lhd zky u|x0f u/]sf] ldltn] tL;
lbgleq cfkm" / cfkm\gf] Psf3/ ;uf]nsf kl/jf/sf] ;b:osf] gfddf /x]sf] rn crn ;DklQsf]
ljj/0f ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
t/ cWoIf / pkfWoIfn] cfkm" kbaf6 x6]kl5 klg kbaf6 x6]sf] ldltn] tL; lbgleq
To:tf] ;DklQsf] ljj/0f ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
@)= ufpF ljsf; ;ldltxsf] juL{s /0fM
/0f g]kfn ;/sf/n] hg;+Vof, ef}uf]lns ljljwtf tyf
oftfoft, ;+rf/, lzIff / :jf:Yo ;DaGwL ;'ljwfxsf] cfwf/df ufpF ljsf; ;ldltxnfO{
tf]lsPadf]lhd juL{s/0f u/L sd ;'ljwf pknAw / cljsl;t ufpF ljsf; If]qsf ufpF ljsf;
;ldltnfO{ ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltsf] l;kmfl/zdf ;fwg / ;'ljwf ;DkGg u/fO{
ljsl;t ug]{ Joj:yf ldnfpg ;Sg]5 .
kl/R5]b $
a}7s / sfo{ k|0 ffnL
@!= j8f ;ldltsf] a}7sM
s -!_ j8f ;ldltsf] a}7s sDtLdf dlxgfsf] Ps k6s a:g]5 .
-@_ j8fWoIfn] a}7s a:g] ldlt, ;do / :yfg tf]sL j8f ;ldltsf] a}7s af]nfpg] 5 .
-#_ j8f ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf j8fWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf a}7sdf
pkl:yt j8f ;ldltsf ;b:oxn] cfkm"dWo]af6 5fg]sf] ;b:on] j8f ;ldltsf] a}7ssf]
cWoIftf ug]{5 .
-$_ cWoIftf ug]{ JolQm;lxt tLghgf ;b:osf] ax'dtn] a}7ssf] lg0f{o x'g
;Sg]5 .
-%_ j8f ;ldltsf] a}7s;DaGwL cGo s'/f j8f ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/]adf]lhd x'g]5 .
@@= ufpF kl/ifb\
\s f] a}7sM
kl/ifb sf]
s -!_ ufpF kl/ifb\\sf] a}7s ;fwf/0ftof jif{sf] b'O{ k6s a:g]5 .
-@_ ufpF kl/ifb\\sf] a}7s ufpF ljsf; ;ldltsf] cWoIfn] af]nfpg]5 .
-#_ k|To]s jif{ ufpF kl/ifb\\sf] a}7s ;fdfGotof >fj0f d;fGt / kf}if d;fGtleq af]nfpg'
kg]{5 .
-$_ ufpF kl/ifb\\sf] k|To]s a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] ufpF ljsf; ;ldltsf ;b:ox
afx]s kl/ifb\\sf cGo ;b:on] cfkm"dWo]af6 5fg]sf] ;b:on] ufpFkl/ifb\\sf] a}7ssf] cWoIftf
ug]{5 .
t/ ufpF kl/ifb\\sf] a}7sdf cWoIfsf] 5gf}6 x'g'eGbf cl3 ufpF kl/ifb\\sf pkl:yt
;b:ox dWo] pd]/sf] lx;fan] h]i7 ;b:on] ;f] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-%_ ufpF ljsf; ;ldltsf] ;lrjn] ufpF kl/ifb\\sf] ;lrjsf] sfd ug]{5 .
-^_ ufpF kl/ifb\\sf] a}7s a:g] ldlt, ;do / :yfgsf] ;"rgf a}7s a:g] lbgeGbf sDtLdf
kGw| lbg cufj} ufpF ljsf; ;ldltsf] cWoIfsf] lgb]{zgdf ;lrjn] ufpF kl/ifb\\sf ;a}
;b:oxnfO{ k7fpg' kg]{5 .
-&_ ufpF kl/ifb\sf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:ox?
pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-*_ u0fk"/s ;+Vofsf] cefjdf ufpF kl/ifb\\sf] a}7s a:g g;s]df ;ft lbgsf] ;"rgf lbO{
csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 . ;f] a}7ssf] u0fk"/s ;+Vof Ps ltxfO{ x'g]5 . ;f] u0fk"/s ;+Vof klg
k"/f x'g g;s]df ;f]sf] ef]lnkN6 k'gM csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 . ;f] a}7sdf hlt;'s} ;b:o
pkl:yt eP klg a}7s ;+rfng x'g]5 .
-(_ ufpF kl/ifb\\sf Ps ltxfO{ ;b:oxn] s'g} vf; ljifodf 5nkmn ug{ a}7s af]nfO{
kfpF egL cWoIf;dIf lnlvt cg'/f]w u/]df To;/L cg'/f]w u/]sf] ldltn] tL; lbgleq ufpF
kl/ifb\\sf] ljz]if a}7s af]nfpg' kg]{5 .
-!)_ ufpF kl/ifb\\sf] a}7ssf] lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-!!_ ufpF kl/ifb\\sf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@#= ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7sM
s -!_ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7s sDtLdf dxLgfsf] Ps k6s
a:g]5 .
-@_ cWoIfsf] cfb]zcg';f/ ;lrjn] ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7s af]nfpg]5 .
t/ tLg dxLgf;Dd klg cWoIfn] a}7s af]nfpg] cfb]z glbPdf Ps ltxfO{ ;b:oxsf]
lnlvt cg'/f]wdf ;lrjn] ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7s af]nfpg]5 .
-#_ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf cWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf
pkfWoIfn] / pkfWoIf klg cg'kl:yt ePdf a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] cfk"m dWo]af6 5fg]sf]
;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-$_ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt
;b:ox pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
10
-%_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;DalGwt Onfsf ;b:onfO{ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7sdf
efu lngsf] nflu cfdGq0f ug'{kg]{5 .
-^_ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7ssf] lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-&_ ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7s;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@$= a}7ssf] lg0f{oM -!_ o; P]gdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s ufpF kl/ifb\\ / ufpF ljsf;
;ldltsf] a}7ssf] lg0f{o pkl:yt ;b:oxsf] ax'dtsf] cfwf/df ul/g]5 .
t/ bkmf @^ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ / -u_ adf]lhdsf] k|:tfj ;DjGwdf lg0f{o ubf{
;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] ax'dtsf] cfjZostf x'g]5 .
-@_ ufpF kl/ifb\\ / ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7sdf dt a/fa/ ePdf a}7ssf] cWoIftf ug]{
JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5 .
@%= j8f ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ ufpF ljsf; ;ldltcGtu{tsf] k|To]s j8f ;ldltsf]
sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ j8fleqsf] af6f], ;8s, k'n, 9n, kf]v/L, tnfp, O{gf/, s'jf, wf/f cflb ;kmf ;'U3/ /fVg] .
-v_ j8fleqsf kmf]x/, d}nf / ;8] un]sf j:t'x km\of+Sg] tyf ;/;kmfOsf] lgldQ
j8fjf;LxnfO{ clek|]l/t ug]{ k|aGw ug]{ .
-u_ j8fleqsf] hg;+Vof, 3/, hUuf, kf6L, kf}jf, wd{zfnf, d7 dlGb/, dl:hb, u'Daf cflb
b]j:yn, db/;f, klt{ hUuf, kf]v/L, tnfp, O{gf/, s'jf, wf/f cflb ;fj{hlgs dxTjsf
wfld{s tyf ;f+:s[lts :ynxsf] nut /fVg tyf ;+/If0f ug{ ufpF ljsf; ;ldltnfO{
;xof]u ug]{ .
-3_ j8fleqsf] gx/, s'nf], k}gL cflbsf] x]/ ljrf/ ug]{ .
-_ j8fleqsf klt{ hUuf / 8fF8f, eL/, kfvf, cflbdf j[Iff/f]k0f ug]{ / jftfj/0f ;+/If0fdf
;xof]u k'ofpg] .
-r_ j8fdf :jf:Yo s]Gb|, :jf:Yo rf}sL cflbsf] Joj:yfkgdf ;xof]u k'ofpg] .
-5_ j8fdf ljBfno tyf k':tsfnosf] :yfkgf / ;+rfngdf ;xof]u k'ofpg] .
-h_ j8fleq ;+rfng ePsf] / k"/f ePsf] cfof]hgf tyf sfo{qmdxsf] /]vb]v
ug]{ .
-em_ j8fjf;LxnfO{ JolQmut 36gf btf{ ug{ pTk|]l/t ug]{,
-`_ j8fleqsf lk5l8Psf hghflt, c;xfo, ckf+u tyf a]jfl/; JolQmxsf] ;+/If0f /
hLljsf]kfh{g ;DjGwL sfo{df ;xof]u k'ofpg] .
-6_ ;DalGwt ufpF ljsf; ;ldltn] lbPsf] lgb]{zg tyf cfb]zadf]lhdsf] cGo sfd ug]{ .
11
12
13
-$_ k|f}9 lzIff tyf cgf}krfl/s lzIff ;DaGwL sfo{qmd agfO{ ;+rfng
ug]{, u/fpg] .
-%_ k':tsfnosf] :yfkgf / ;+rfng ug]{, u/fpg] .
-^_ v]ns"bsf] ljsf; ;DaGwL of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug]{ / ufpF:t/Lo v]ns"b
ljsf; ;ldlt u7g u/L v]ns"bsf] ljsf;df ;3fp k'ofpg] .
-&_ cfly{s b[li6n] cToGt lk5l8Psf pTkLl8t hghfltxsf 5fq5fqfxnfO{
5fqj[lQ lbg] Joj:yf ldnfpg] .
-_ l;+rfO{ / e"Ifo tyf gbL
g bL lgoGq0f ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ ufpF ljsf; If]qleq cfjZos kg]{ l;+rfO{, afFw, s'nf], k}gL, kfgL3f6 cflbsf]
cfof]hgf tof/ u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-@_ ufpF ljsf; If]qnfO{ k|efj kfg]{ e"Ifo / gbL lgoGq0f ;DaGwL sfo{qmd tof/
u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-#_ ljB't pTkfbg tyf ljt/0f ug]{, u/fpg] .
-r_ ef}l ts ljsf; ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ ;fd'bflos ejg, lj>fd u[x tyf ;fj{hlgs ;f}rfno agfpg] .
-@_ ufpF ljsf; If]qleq lgdf{0f x'g] 3/, ejg, ;8s tyf cGo ef}lts
k"jf{wf/ cflbsf] nflu dfkb08 tof/ u/L ;f] lgdf{0f ug{ tf]lsPadf]lhd :jLs[lt
lbg] .
-#_ ufpFsf] e"pkof]u of]hgf th'{df u/L sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-$_ a;f]af; If]qdf cfjZos 9n lgsf;sf] Joj:yf ug]{, u/fpg] .
-5_ :jf:Yo ;]j f ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ ufpF:t/Lo :jf:Yo s]Gb|, :jf:Yo rf}sL tyf pk:jf:Yo rf}sLx ;+rfng /
Joj:yfkg ug]{ .
-@_ ufpF ljsf; If]qdf k|fylds :jf:Yo lzIff / ;/;kmfO tyf kmf]x/ d}nf
Joj:yfkg ;DaGwL sfo{qmdx tof/ u/L sfof{Gjog ug]{ .
-#_ h8La'6Lsf] ljsf; tyf lj:tf/df ;xof]u k'ofpg] .
-$_ kl/jf/ lgof]hg tyf dft[lzz' sNof0f ;DaGwL sfo{qmd ;+rfng ug]{ .
-h_ jg tyf jftfj/0f ;DaGwL
;DaGwLM
DaGwL
-!_ klt{ hUuf, 8fF8f, eL/ kfvf Pj+ ;fj{hlgs hUufdf j[Iff/f]k0f ug]{, u/fpg] .
14
-@_ ufpF ljsf; If]qsf jg, jg:klt, h}ljs ljljwtf, e";+/If0f ;DaGwdf sfo{qmd
tof/ u/L ;+rfng ug]{, u/fpg] .
-#_ jftfj/0f ;+/If0f ;DaGwL ljleGg sfo{qmd agfO{ ;+rfng ug]{, u/fpg] .
-em_ efiff / ;+: s[l t ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ ufpF ljsf; If]qleqsf wd{:yn tyf wd{zfnf, kf6L, kf}jf cflbsf] nut /fvL
/]vb]v / ;+/If0f ug]{, u/fpg] .
-@_ ljleGg efiff, wd{ / ;+:s[ltsf] ;+/If0f ug]{, u/fpg] / ltgLxsf] ljsf;df
;xof]u ug]{ .
-`_ ko{6g tyf 3/]n' pBf]
p Bf]u ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ ko{6sLo If]qsf] ;+/If0f, ljsf; / lj:tf/ ug]{ tyf To:tf 7fpFdf k|b'if0f x'g
glbg] Joj:yf ug]{, u/fpg] .
-@_ ufpF ljsf; If]qdf 3/]n' pBf]u ;+rfng ug{sf] lgldQ pTk]|/ssf] sfd ug]{ .
-6_ ljljwM
ljljw
-!_ dfgj ;fwgsf] ljsf; ug]{, /f]huf/ tyf :j/f]huf/sf] ca;/ k|fKt x'g] Joj:yf
ug]{ .
-@_ ;xsfl/tfsf] nflu ;xof]u k'ofpg] .
-#_ ufpF ljsf; If]qleqsf] hg;+Vof, 3/, hUuf tyf kz'sf] nut /fVg] .
-$_ b}jL k|sf]k lgoGq0f ug]{ ;DaGwdf cfjZos sfd ug]{, u/fpg] .
-%_ k|rlnt sfg"gadf]lhd hGd, d[To' tyf cGo JolQmut 36gf btf{ ug]{ .
-^_ ufpF ljsf; If]qleqsf c;xfo, cgfy / ckf+u afnaflnsfxsf] nut /fVg] /
ltgLxnfO{ pko'Qm 7fpFdf /fVg] Joj:yf ug]{ .
-&_ ufpF ljsf; If]qleqsf dlxnfxsf] pTyfgsf] nflu cfjZos of]hgf tof/ u/L
sfof{Gjog ug]{ .
-*_ /fli6o gLltcg'k cgfy afnaflnsf, c;xfo dlxnf, j[4, ckf+u tyf
czQmxsf] ;+/If0f ;DjGwL sfo{ ug]{ / ;fdflhs s'/Llt x6fpg] tyf r]nLa]6L
Pj+ gf/L ;+/If0f ;DaGwL sfd ug]{, u/fpg] .
-(_ ufpF ljsf; ;ldltsf] :jfldTj tyf lgoGq0fdf /x]sf] rn, crn ;DklQsf]
;+/If0f ug]{ .
-!)_ ufpF ljsf; ;ldltsf] ljlgod th'{df u/L ufpF kl/ifb\\df k]z ug]{ .
15
-!!_ ufpF ljsf; If]qleq dfbs kbfy{sf] laqmL ljt/0f tyf h"jf tf; cflb h:tf
cg}lts sfo{sf] lgoGq0f ug]{ .
-!@_ ufpF ljsf; ;ldltnfO{ cfocfh{g x'g] ;xsf/L, cf}Bf]lus tyf Joj;flos
sfo{qmd lghL If]qsf] ;d]t nufgLdf ;+rfng ug{ k|f]T;flxt ug]{, u/fpg] .
-!#_ ;xsfl/tfdf cfwfl/t ljljw sfo{qmdx th'{df u/L ;+rfng ug]{, u/fpg] .
-!$_
16
17
-$_ ;b:osf] sfo{ ;Dkfbgdf ;DalGwt j8f ;ldltsf ;b:oxn] ;xof]u ug'{ kg]{5 .
#@= ;lrjsf] sfd, st{Jo
Jo / clwsf/M
clwsf/ ;lrjn] cWoIfsf] k|ToIf lgb]{zgdf /xL b]xfoadf]lhdsf]
sfd, st{Jo / clwsf/sf] k|of]u tyf kfngf ug]{5M
-s_ :jLs[t ufpF ljsf; sfo{qmd sfof{Gjog ug]{ .
-v_ lgdf{0f sfo{df x'g] vr{sf] lx;fa lstfa /fvL km/kmf/s u/fpg] .
-u_ ufpF ljsf; If]qleq ;+rflnt / ;DkGg cfof]hgfsf] cBfjlws clen]v /fVg] .
-3_ ufpF ljsf; ;ldltsf] cfo / Joosf] lx;fj /fVg] .
-_ ufpF ljsf; ;ldltn] kfl/t u/]sf] ah]6leq /xL ufpF ljsf; ;ldltsf] lg0f{o sfof{Gjog
ug{sf] nflu vr{ ug]{ .
-r_ n]vf k/LIf0f u/fpg], a]?h' km5\of}{6 u/fpg] / a]?h' /sd c;"n pk/ ug'{ kg]{ eP
sfg"gadf]lhd c;"n pk/ ug]{ .
-5_ rn, crn tyf lhG;L ;DklQsf] nut /fVg] .
-h_ ufpF kl/ifb\\ tyf ufpF ljsf; ;ldltsf] a}7sdf pkl:yt eO{ lg0f{o dfOGo"6 ug]{, lg0f{o
k'l:tsfsf] lhDdf lng] / lg0f{o k|dfl0ft ug]{ .
-em_ ufpF ljsf; ;ldltdf bfo/ ePsf d'2fsf] ldl;n lhDdf lng] .
-`_ hGd, d[To' tyf cGo JolQmut 36gf btf{ u/L ufpF ljsf; If]qleqsf] hg;+Vofsf] nut
b'?:t /fVg] .
-6_ ufpF ljsf; ;ldltcGtu{tsf sd{rf/Lxsf] k|zf;sLo lgoGq0f ug]{ .
-7_ k|rlnt sfg"gadf]lhd tf]lsPsf cGo sfdx ug]{ .
kl/R5]b %
ufpF ljsf; ;ldltsf] Goflos clwsf/
##= Goflos clwsf/M
clwsf/ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s]sf] ldltb]lv ufpF
ljsf; If]qleqsf] b]xfosf d''2fxsf] z'? sf/afxL / lsgf/f ug]{ clwsf/ ufpF ljsf;
;ldltnfO{ x'g]5M
-s_ hUuf tkm{ ;fFw ;Ldfgf, ;GwL ;k{g, cfnLw'/, afFw k}gL, s'nf] jf kfgLsf] afF8kmfF8 tyf
af6f] jf lgsf; ldr]sf] d'2f,
-v_ afnL cd{n d'2f,
-u_ j]7a]u/ ;DaGwL / Hofnf dh'/Lsf] dxn cGtu{tsf] d'2f,
-3_ u/La s+ufnsf] dxn cGtu{tsf] d'2f,
18
g;s]df jf pkbkmf -#_ adf]lhd d'2fsf kIfxn] cfcfkm\gf] tkm{af6 PsPs hgf dWo:ysf]
gfd gk7fPsf] cj:yfdf ufpF ljsf; ;ldltn] bkmf #% adf]lhdsf] dWo:y ;"rLdf /x]sf tLg
hgf JolQmnfO{ dWo:y lgo'lQm ug]{5 .
-%_ pkbkmf -@_, -#_ jf -$_ adf]lhd dWo:ydf lgo'lQm ePsf dWo:yx dWo]af6 Ps
hgfnfO{ ufpF ljsf; ;ldltn] dWo:y ;ldltsf] cWoIf tf]Sg]5 .
#%= dWo:yxsf] ;"rLML -!_ o; P]g cGtu{t bfo/ ePsf d'2fsf] z'? sf/afxL / lsgf/f ug]{
k|of]hgsf nflu ufpF ljsf; ;ldltn] :yfgLo JolQm Pj+ ;fdflhs sfo{stf{ dWo]af6 pko'Qm
19
b]lvPsf JolQmxsf] ;xdlt lnO{ ltgLxsf] gfd, y/ / jtg ;d]t v'nfO{ dWo:yxsf] ;"rL
tof/ u/L ;fj{hlgs hfgsf/Lsf] nflu ufpF ljsf; ;ldltsf] sfof{nodf k|sfzg u/L /fVg'
kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] dWo:yxsf] ;"rLdf ufpF ljsf; ;ldltn] oyf;+ej dlxnf tyf
lk5l8Psf ju{nfO{ ;d]t ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
#^= clwsf/If]q sf] k|of]u M -!_ dWo:ysf] clwsf/If]qsf] k|of]u tLg hgf dWo:yn] ;fd"lxs kn]
ug]{5g\ / ax'dtsf] /fo dWo:ysf] lg0f{o dflgg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dWo:yxsf] aLrdf ax'dt geO{ cnucnu /fo ePdf tL
/fox pNn]v u/L ufpF ljsf; ;ldlt;dIf k]z ul/g]5 / pQm ljifodf ufpF ljsf; ;ldltn]
;dy{g u/]sf] /fo g} dfGo x'g]5 .
#&= lg0f{o ug]{ k|s [ofMf -!_ dWo:yn] cfk"m;dIf k]z ePsf] d'2fdf oyf;+ej ;DalGwt kIfxsf]
aLr jftf{ u/fO{ ldnfkq u/fpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd kIfxsf] aLr ldnfkq u/fpg g;s]df To:tf] d'2fdf dWo:yn]
bkmf #^ adf]lhd cfkm\gf] clwsf/If]qsf] k|of]u u/L lg0f{o ug]{5 .
#*= d'2 fsf] nut sf6\
\g M] bkmf #& adf]lhd ldnfkq jf lg0f{o ePsf]df ;f] ldnfkqdf jf lg0f{odf
sf6g]
ufpF ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] 5fk nufO{ cfkm\gf] clen]vdf /fvL ufpF ljsf; ;ldltdf bfo/
ePsf] pQm d'2fsf] nut s6[f ug'{ kg]{5 .
#(= d'2 f ;DaGwL sfo{ k|0 ffnLM
ffnL o; P]gadf]lhd ufpF ljsf; ;ldltaf6 z'? sf/afxL / lsgf/f x'g]
d'2fx bfo/ ug]{ k|s[of, To:tf] d'2f ;DaGwL hfFra'em tyf sf/afxLsf] tl/sf, Dofb tfd]n ug]{
ljlw, kIfx pkl:yt u/fpg] k|s[of, Dofb tfl/vsf] Joj:yf, d'2f l5Gg' kg]{ cjlw, ldnfkq jf
lg0f{o ubf{sf] sfo{ k|0ffnL tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
$)= k'g /fj]b g ug{ ;Sg] clwsf/M
clwsf/ bkmf #& sf] pkbkmf -@_ adf]lhd ePsf] lg0f{odf lrQ ga'em\g]
kIfn] lg0f{o ;'gL kfPsf] jf yfxf kfPsf] ldltn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt lhNnf cbfntdf
k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
$!= lg0f{osf] sfof{G jogM
jog -!_ ufpF ljsf; ;ldltsf] cfkm\gf] clwsf/If]q cGtu{tsf d'2f dfldnfsf]
;DaGwdf ePsf ldnfkq jf lg0f{oadf]lhd kIfxn] ltg'{a'emfpg' kg]{ bfloTj k"/f ug{ d~h'/
u/]df ufpF ljsf; ;ldltn] tTsfn ldnfkq jf lg0f{osf] sfof{Gjog ug'{ u/fpg' kg]{5 .
20
-@_ s'g} kIfn] ldnfkq jf lg0f{oadf]lhd ltg'{ a'emfpg' kg]{ bfloTj k"/f gu/]sf] cj:yfdf
ufpF ljsf; ;ldltn] To;/L ltg'{ a'emfpg' kg]{ bfloTjsf] ljj/0f;lxtsf] nut dfnkf]t
sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd n]vL cfPdf ;DalGwt sfof{non] k|rlnt sfg"gadf]lhdsf] /Lt
k'ofO{ ldnfkq jf lg0f{osf] sfof{Gjog ul/lbg' kg]{5 .
$@= d'2 f ;g]{M ufpF ljsf; ;ldlt P]g, @)$* adf]lhd ul7t ufpF ljsf; ;ldlt;dIf /x]sf] d'2f
jf ph"/Lx o; P]gadf]lhd ul7t ufpF ljsf; ;ldltdf ;g]{5g\ .
kl/R5]b ^
ufpF ljsf; ;ldltsf] of]hgf th'{d f / sfof{G jog k|l qmof
$#= ufpF ljsf; ;ldltsf] of]hgfsf] th'{d fMf -!_ k|To]s ufpF ljsf; ;ldltn] ufpF ljsf; If]qsf]
ljsf;sf nflu cfjlws / jflif{s of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufpF ljsf; ;ldltsf] of]hgf th'{df ubf{ ufpF ljsf; ;ldltn]
cfjZostf cg';f/ jfXo k/fdz{ ;]jf k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-#_ ufpF ljsf; ;ldltn] of]hgfsf] th'{df ubf{ b]xfoadf]lhdsf cfof]hgfxnfO{
k|fyldstf lbg' kg]{5M
-s_ pTkfbgd"ns tyf l56f] k|ltkmn k|fKt ug{ ;lsg] .
-v_ ufpFsf hgtfsf] hLjg:t/, cfDbfgL / /f]huf/ a9fpg] tyf k|ToIf nfe x'g] / ul/aL
lgjf/0fdf ;xof]u k'ofpg] .
-u_ sd nfut tyf a9L hg;xeflutfdf ;+rfng x'g] .
-3_ :yfgLo ;fwg, ;|f]t tyf zLkaf6 ;+rfng x'g] .
-_
21
-v_ ufpF ljsf; If]qsf j8f ;ldltx, pkef]Qmf ;ldltx / u}/ ;/sf/L ;+:yfaf6
cfof]hgfx dfu u/L ;f] sf] cfwf/df of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-%_ cfjlws of]hgf th'{df ubf{ lgDg ljifo ;dfj]z ug'{ kg]{5M
-s_ ufpF ljsf; If]qsf] ef}uf]lns, cfly{s Pj+ k|fs[lts ;Dkbfx / ltgLxsf]
jt{dfg pkof]u .
-v_ ljleGg If]qdf t'ngfTds nfut nfesf] lx;fan] pTkfbg ug{ ;lsg]
;+efjgfx .
-u_ lk5l8Psf hfthfltx Pj+ u/LjL ePsf] If]q tyf To; If]qdf ul/Psf jf
ul/g' kg]{ ljleGg ljsf; sfo{x .
-3_ dlxnf / afnaflnsfsf] nflu cfod"ns / ;Lkd"ns ljsf; sfo{x .
-_ ;DkGg ePsf ljleGg ljifo If]q cGtu{tsf cfof]hgfxsf] ljj/0f /
ltgLxsf] ;+rfng tyf ;+ef/ ;DaGwL Joj:yf .
-r_ ljsf;sf ;+efjgfsf cfwf/df ljleGg ljifo If]qut cNksfnLg Pj+ bL3{sfnLg
ljsf; sfo{x / k|b'if0f /f]Sg] sfo{x .
-5_ :yfgLo afl;Gbfaf6} tof/ ul/g' kg]{ ljleGg ljifo If]qsf hgzlQm ljsf;
;DaGwL of]hgf .
-^_ jflif{s of]hgf th'{df ubf{ lgDg s'/fnfO{ cfwf/ lng' kg]{5M
-s_ /fli6o ljsf; gLlt;DaGwdf lhNnf ljsf; ;ldltaf6 k|fKt lgb]{zgx .
-v_ cfjlws of]hgfn] kl/nlIft u/]sf ;dli6ut cfjZostfx .
$$= ;|f]t gS;f tof/ ug]{M k|To]s ufpF ljsf; ;ldltn] ufpF ljsf; If]qsf] ljsf;sf lglDt
ufpF:t/Lo j:t'ut tYof ;+sng u/L ufpFsf] j:t'l:ylt b]lvg] ;|f]t gS;f tof/ ug'{ kg]{5 .
$%= cfof]hgfsf] ;+e fJotf cWoog ug'{ kg]{M ufpF ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] of]hgf sfof{Gjog ug]{
qmddf b]xfoadf]lhdsf s'/fx ;d]t v'nfO{ cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoog ug'{ u/fpg' kg]{5M
-s_ cfof]hgfsf] nIo,
-v_ cfof]hgfaf6 kmfO{bf kfpg] hgtfsf] ;+Vof / kmfO{bfsf] lsl;d,
-u_ 5gf}6 ug{ nfluPsf] cfof]hgf gofF xf] jf cw'/f] xf],
-3_ cfof]hgf ;+rfng gu/L cGo s'g} pkfoaf6 cfjZostfsf] k"lt{ jf ;d:of ;dfwfg x'G5,
x'Fb}g,
-_ cfof]hgf ;DkGg ubf{ nfUg ;Sg] vr{ tyf ;fdu|Lsf] d"No tyf nfUg] ;dosf] cg'dfg,
-r_ pkef]Qmfxaf6 k|fKt x'g ;Sg] gub, j:t'ut >d / To:t} cGo of]ubfg,
22
-5_ pkef]Qmfaf6 p7\g ;Sg] z'Ns jf dd{t ;Def/ vr{ jf ;+rfng Joj:yf, /
-h_ cGo v'nfpg' kg]{ s'g} s'/f eP ;f] .
$^= cfof]hgfsf] 5gf}6M -!_ cfof]hgfsf] 5gf}6 ubf{ bkmf $$ adf]lhdsf] >f]t gSzf tyf
cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoog k|ltj]bgsf] cfwf/df ug'{ kg]{5 .
-@_ cfof]hgf 5gf}6 ubf{ jftfj/0f ;+/If0f tyf ;Da4{g ug]{ lsl;dn] cfof]hgf 5gf}6 ug'{
kg]{5 .
-#_ cfof]hgf 5gf}6 ubf{ a9L eGbf a9L :yfgLo jfl;Gbfxsf] ;xeflutf / >d k|fKt x'g]
cfof]hgfx 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-$_ ufpF ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] cg'bfgsf] cg'dfg k|fKt ePkl5 k|fyldstfsf]
cfwf/df cfof]hgf 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-%_ 5gf}6 ePsf cfof]hgfsf] hfgsf/L ufpFjf;LxaLr ;fj{hlgs u/fpg' kg]{5 .
$&= ufpF ljsf; ;ldlt / ;/sf/L, u}/ ;/sf/L lgsfox aLr ;dGjo ug]{M ufpF ljsf;
;ldltn] cfk\mgf of]hgf / ;]jf sfo{qmd th'{df ubf{ ufpF ljsf; If]qdf ljleGg ;]jf / ljsf;
sfo{qmdx sfof{Gjog ug]{ ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L, u}x|;/sf/L tyf bft[ ;+:yf;Fu b]xfosf
ljifodf ;dGjo sfod ug'{ kg]{5M
-s_ s'g} klg ;]jfsf If]qdf ul/g] nufgLdf ufpF ljsf; ;ldlt / ;DalGwt lgsfo aLr
bf]xf]/f]kg x6fpg] .
-v_ nufgLstf{x aLr cfk;df kl/k"/s ;dGjo sfod ug]{ .
-u_ b'a}sf] sfo{ljlwdf pkef]Qmfxsf] e"ldsf d'Vo kn] sfod ug]{ .
-3_ nufgLaf6 ufpFjf;Lxn] clwstd nfe xfl;n ug{ ;Sg] tl/sf ckgfpg] .
-_ ljleGg sfo{qmd sfof{Gjogsf] ;do tflnsf lgwf{/0f ug]{ .
$*= ufpF ljsf; ;ldltsf] of]hgf ;+rfngM
fng -!_ ufpF ljsf; ;ldltsf] of]hgf b]xfoadf]lhd
;+rflnt x'g]5g\M
-s_ ufpF ljsf; ;ldltsf] cfkm\g} >f]taf6,
-v_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] cg'bfgaf6,
-u_ g]kfn ;/sf/sf] cg'bfgaf6
-3_ ljleGg u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfaf6 .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltn] cfof]hgf 5gf}6 u/]kl5 ;+rfng tflnsf agfO{ sfof{Gjog ug'{
u/fpg' kg]{5 .
23
-#_ u}/ ;/sf/L ;+:yfaf6 ;+rfng x'g] sfo{qmd ufpF ljsf; ;ldlt;Fu ;Demf}tf u/L
;+rfng u/fpg' kg]{5 .
-$_ lhNnf of]hgfdf ;dfj]z ug]{ cfof]hgfx ufpFkl/ifb\\af6 kfl/t u/fO{ lhNnf ljsf;
;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
-%_ ufpF ljsf; ;ldltn] ;+rfng ug]{ sfo{qmddf u}/ ;/sf/L ;+:yfxsf] nufgL ;d]t
x'g] cj:yfdf b'O{ ;+:yf aLr ePsf] ;+emf}tf cg';f/ cfof]hgf ;+rfng x'g]5 .
-^_ g]kfn ;/sf/sf] cg'bfgaf6 ;+rfng x'g] ljz]if cfof]hgf g]kfn ;/sf/f/f tf]lsPsf]
k|s[of adf]lhd ;+rflnt x'g]5 .
-&_ ufpF ljsf; If]qdf /x]sf] gu/ ljsf; ;ldltn] of]hgf th'{df ubf{ ufpF ljsf;
;ldltsf] k/fdz{df ug]{5 .
24
-#_ ;DalGwt ;+:yfn] cfof]hgf ;DaGwL k"0f{ ljj/0f ufpF ljsf; ;ldltdf k]z ug'{
kg]{5 .
-$_ u}/;/sf/L ;+:yfn] cfof]hgf ;+rfng ubf{ ufpF ljsf; ;ldlt;Fu ;dGjo /fvL
ug'{ kg]{5 .
-%_ ufpF ljsf; ;ldltn] u}/;/sf/L ;+:yf dfkm{t of]hgfx sfof{Gjog / ;+rfng ug{
;Sg]5 .
%@= cfof]hgfsf] ;dLIffM
;dLIff ufpF ljsf; ;ldltn] ufpFljsf; If]qleq ;+rflnt cfof]hgfxsf]
q}dfl;s kdf ;ldIff ug'{ kg]{5 .
%#= cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/sM
km/kmf/s -!_ cfof]hgf ;DkGg ePkl5 tf]lsPadf]lhd hfFrkf;
/ km/kmf/s ug'{ u/fpg' kg]{5 .
-@_ cfof]hgf ;+rfng ug]{ lgsfoaf6 cfof]hgf ;DkGg ePsf] hfgsf/L ufpF ljsf;
;ldltdf k|fKt ePkl5 k|fljlwsn] k]z u/]sf] sfo{;DkGg k|ltj]bg / d"Nof+sgsf] cfwf/df ufpF
ljsf; ;ldltn] hfFrkf; / km/kmf/s ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ sf] k|of]hgsf] nflu cfjZos x'g] k|fljlws ;xof]u ufpF ljsf; ;ldltdf
pknAw gePsf] cj:yfdf lhNnf ljsf; ;ldltn] pknAw u/fpg' kg]{5 .
-$_ ufpF ljsf; ;ldlt cfkm}+n] ;DkGg u/]sf] cfof]hgf ;DaGwdf lhNnf ljsf;
;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{5 / lhNnf ljsf; ;ldltn] o:tf] cfof]hgfsf] k|fljlws
hfFr / d"Nof+sg u/fO{ ;f] sf] k|ltj]bgsf] cfwf/df ;f] cfof]hgfsf] hfFrkf; / km/kmf/s ug]{5 .
Joj:yfkg -!_ ufpF ljsf; ;ldltn]
%$= hfFrkf; ePsf cfof]hgfsf] dd{t ;Def/, lj:tf/ / Joj:yfkgM
cfof]hgf ;DkGg ePkl5 cfof]hgfsf] dd{t, ;Def/ / lj:tf/sf nflu cfof]hgfsf] ;]jf k|fKt
ug]{xaf6 ;]jf z'Ns lng ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;]jf z'Nssf] /sdaf6 cfof]hgfsf] dd{t, ;Def/, lj:tf/ /
Joj:yfkg ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd cfDbfgL vr{sf] cWofjlws ljj/0f ufpF ljsf; ;ldltn]
tof/ u/L /fVg'kg]{5 .
kl/R5]b &
cfly{s Joj:yf
%%= ufpF ljsf; ;ldltn] nufpg kfpg] s/M
s/ ufpF ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] If]qdf tf]lsPsf]
b/df ga9\g] u/L ufpF kl/ifb\af6 kfl/t b/df b]xfoadf]lhdsf s/x nufpg ;Sg]5M
25
26
-@_ ufpF ljsf; ;ldltn] s;}sf] /sd snd p7fO lbPdf p7]sf] /sdaf6 ;]jf z'Ns
lng ;Sg]5 .
%&= b:t'/ M ufpF ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] If]qleq tf]lsPsf] b/df ga9\g] u/L ufpF kl/ifb\af6 kfl/t
b/df b]xfoadf]lhdsf] b:t'/ nufpg ;Sg]5M
-s_ 6]lnlehg, lel8of] / cGo pks/0fsf] nfO;]G; tyf gjLs/0f b:t'/ .
-v_ aS;f}gL b:t'/ .
-u_ l;kmfl/z b:t'/ .
%*= laqmL u/L cfo cfh{g ug{ ;Sg]M ufpF ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] If]qleqsf b]xfosf j:t'x
laqmL ug{ ;Sg]5M
-s_ ;/sf/L ktL{ hUufsf] df6f] .
-v_ ;fj{hlgs kf]v/L jf au}+rfsf] pTkfbg .
-u_ ufpF ljsf; ;ldltsf] ;DklQ .
-3_ ufpF ljsf; If]qleqsf] jg k}bfjf/ dWo] ;'s]sf] sf7 bfp/f, xfFuf, lem+hf,
h/fh'/L cflb .
-_ v/ 3fF; cflb .
%(= C[0 f lng ;Sg]M ufpF ljsf; ;ldltn] ufpF kl/ifb\af6 :jLs[t ePadf]lhd ufpF ljsf;
;ldltsf] xs ef]usf] rncrn ;DklQ lwtf] /fvL jf g/fvL jf g]kfn ;/sf/sf] hdfgLdf a}+s
jf cGo s'g} ;+3;+:yfaf6 C[0f ;fk6L lng ;Sg]5 .
^)= ufpF ljsf; ;ldlt sf]i fMf -!_ ufpF ljsf; ;ldltsf] Pp6f sf]if /xg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf b]xfoadf]lhdsf /sdx /xg]5g\M
-s_ g]kfn ;/sf/ jf lhNnf ljsf; ;ldltaf6 k|fKt /sd .
-v_ b:t'/, z'Ns, dx;"n,axfnaf6 k|fKt /sd .
-u_ ufpF ljsf; ;ldltsf] rn crn ;DklQ jf cGo j:t'sf] laqmLaf6 k|fKt /sd .
-3_ ;fj{hlgs vf]nf gfnfsf] kfgL ;fj{hlgs k|of]uafx]s cGo k|of]uaf6 k|fKt /sd .
-_ rGbf, bfg, ;xfotf jf pkxf/af6 k|fKt /sd .
-r_ ufpF ljsf; If]qleqsf] jg k}bfjf/ rf]/L lgsf;L /f]Sg] sfddf ;xof]u k'ofPafkt
kfpg] /sd .
-5_ cfod"ns sfo{qmdaf6 k|fKt /sd .
-h_ a}+s jf cGo s'g} ;+3 ;+:yfaf6 lnPsf] C[0f ;fk6L /sd .
-em_ b08 hl/jfgfaf6 p7]sf] /sd .
27
-`_ g]kfn ;/sf/n] tf]lslbPsf] jf cGo k|rlnt sfg"gaf6 k|fKt clVtof/Laf6 cfpg]
/sd .
-#_ sf]ifdf hDdf ePsf] /sd a}+sdf hDdf ug['{ kg]{5 .
^!= sf]i fsf] /sd vr{ ug]{ tl/sfM
tl/sf -!_ sf]ifsf] ;+rfng cWoIf jf lghn] tf]s]sf] ;b:o / ;lrjsf]
;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
-@_ ufpF kl/ifb\af6 jflif{s ah]6 tyf sfo{qmd :jLs[t gu/L sf]ifaf6 /sd vr{ ug{
kfOg] 5}g .
-#_ ;lrjn] ufpF kl/ifb\n] kfl/t u/]sf] ah]6 tyf sfo{qmdsf] clwgdf /xL ufpF ljsf;
;ldltsf] lg0f{o sfof{Gjog ug{ sf]ifaf6 /sd vr{ ug{ ;Sg]5 .
-$_ sf]ifsf] /sd vr{ ubf{ tf]lsPadf]lhd vr{ ug'{ kg]{5 .
-%_ sf]ifaf6 vr{ u/]sf] /sdsf] cfly{s k|ltj]bg ufpF kl/ifb\sf] a}7sdf k]z ug'{ kg]{5 /
ufpF ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] cfo / Joosf] hfgsf/L k|To]s ufpF kl/ifb\\sf] a}7s ePsf] ldltn]
Ps dlxgfleq ;fj{hlgs kdf j8fj8fdf ;d]t u/fpg' kg]{5 .
^@= /sdfGt/M
/sdfGt/ ufpF kl/ifb\af6 :jLs[t jflif{s ah]6sf] zLif{ssf] bz k|ltztdf ga9fO{ ufpF ljsf;
;ldltn] /sdfGt/ ug{ ;Sg]5 .
t/ e}k/L cfpg] / cfly{s ;xfotfdf eg] /sdfGt/ ug{ ;lsg] 5}g .
^#= lgdf{0 f tyf cGo 7]Ssf k6[fM -!_ ufpF ljsf; ;ldltn] lgdf{0f sfo{ u/fpFbf b]xfoadf]lhd
ug'{, u/fpg' kg]{5M
-s_ 7]Ssf k6[f tyf cGo sf/f]af/ tf]lsPadf]lhd x'g] u/L .
-v_ ufpF:t/Lo of]hgfsf] lx;fa lstfa ;DalGwt lgsfoxn] /fVg' kg]{ u/L .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltn] cfkm}+ jf u}/ ;/sf/L ;+:yfdfkm{t\ ljsf;lgdf{0fsf sfo{x
tf]lsPadf]lhd pkef]Qmf ;d"x, 7]Ssf jf cdfgtaf6 u/fpg ;Sg]5 .
-#_ ufpF ljsf; ;ldltaf6 ul/g] 7]Ssfk6[fsf] lnvtdf cWoIf jf lghn] tf]s]sf] ;b:o
/ ;lrjsf] ;+o'Qm b:tvt x'g'kg]{5 .
^$= lnnfd laqmLsf] Joj:yfM
Joj:yf ufpF kl/ifb\af6 :jLs[t gLltcg';f/ ufpF ljsf; ;ldltnfO{ sfd
gnfUg] ;/;fdfg jf ;DklQsf] lnnfd laqmL tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
^%= ah]6sf] afFs L /sdM
/sd Ps cfly{s jif{df vr{ x'g g;sL afFsL /x]sf] ah]6sf] /sd rfn" jif{df
cw"/f /x]sf cfof]hgf / sfo{qmd ;+rfng ug{sf] nflu cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6df ;dfj]z
ug'{ kg]{5 .
28
29
kl/R5]b *
b08 ;hfo
&)= b08 ;hfo ug{ ;Sg]M -!_ ufpF ljsf; If]qleq s;}n] b]xfosf] s'g} sfd u/]df lghnfO{ ufpF
ljsf; ;ldltn] b]xfoadf]lhd ;hfo ug{ ;Sg]5M
-s_ csf{nfO{ cK7]/f] kfg]{ lgot /fvL ?v nufpg] jf kvf{n nufpg] jf 3/, 6x/f cflb
lgdf{0f ug]{ h:tf sfd u/]df ufpF ljsf; ;ldltn] ;f] x6fpg cfb]z lbg ;Sg]5 /
To:tf] cfb]zadf]lhd gx6fPdf ufpF ljsf; ;ldltn] ;f] x6fpg ;Sg]5 . o;/L
x6fpFbf nfu]sf] vr{ c6]/ ug]{ JolQm;Fu c;"n u/L Ps xhf/ ?k}+of;Dd hl/jfgf ug{
;Sg]5 .
-v_ csf{nfO{ b'Mv lbg] lgotn] afwf ca/f]w k'ofpg] u/L 9n lgsf;, rlk{, ;]km\6L 6\of+sL
agfpg], /fVg] h:tf sfo{ u/]df ufpF ljsf; ;ldltn] To:tf] sfo{ /f]Sg, eTsfpg jf
x6fpg cfb]z lbg ;Sg]5 . ;f] cfb]zadf]lhd /f]Sg, eTsfpg jf x6fpg gdfg]df
ufpF ljsf; ;ldltn] dflg; k7fO{ /f]Sg, eTsfpg jf x6fpg ;Sg]5 . ufpF ljsf;
;ldltn] o;/L eTsfpFbf jf x6fpFbf nfu]sf] vr{ cfb]z gdfGg] JolQmaf6 c;"n u/L
Ps xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-u_ ufpF ljsf; If]qleq lglb{i6 :yfgdf kmf]xf]/ d}nf gkmfnL htftt} kmfn]df To:tf] kmf]x/
d}nf x6fpg nfUg] vr{ ;d]t ;DalGwt JolQmaf6 c;"n u/L Ps ;o ?k}ofF;Dd
hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-3_ ufpF ljsf; ;ldltsf] Ohfht a]u/ s;}n] ;fj{hlgs af6f], uf]/]6f], 3f]8]6f] jf :yfg
3]g]{ jf /f]Sg] cfjt hfjtdf cj/f]w v8f ug]{ sfd u/]df To:tf] 3]/f, af/ jf
cj/f]wsf ;fdfg x6fpg nufO{ Ps ;ob]lv kfFr;o ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-_ ufpF ljsf; If]qleqsf ;fj{hlgs ;DklQ s;}n] xfgL gf]S;fgL u/]df jf cltqmd0f jf
ckrng u/]df jf ;fj{hlgs ;+/rgf lauf/]df k|rlnt sfg"gn] ;hfo tf]s]sf]df
;f]xLadf]lhd / gtf]s]sf]df kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf u/L To:tf] xfgLgf]S;fgLsf]
lauf] ;DalGwt JolQml;t c;"n pk/ ug{ jf ;fljs cj:yfdf tof/ ug{ nufpg
;Sg]5 .
-r_ ufpF ljsf; If]qleqsf ;fj{hlgs hUufdf s;}n] cglws[t kn] 3/, 6x/f cflb
lgdf{0f u/]df jf ;fj{hlgs hUuf ldrL To:tf] lgdf{0f sfo{ u/]df ufpF ljsf;
;ldltn] To;/L lgdf{0f sfo{ ug]{ JolQmnfO{ kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf u/L lgdf{0f
u/]sf] 3/, 6x/f cflb eTsfpg] cfb]z lbg ;Sg]5 . ;f] cfb]z gdfg]df dflg; k7fO{
30
3/, 6x/f cflb eTsfpg nufpg ;Sg]5 . ufpF ljsf; ;ldltn] o;/L eTsfpFbf
nfu]sf] vr{ ;DalGwt JolQm;Fu c;"n u/L lng ;Sg]5 .
-5_ s;}n] cfkm\gf] l5d]sLsf] 3/, cfFug jf rf]sdf kmf]x/ d}nf kmfn]df jf jftfj/0f
b'u{lGwt x'g] sfo{ u/]df ufpF ljsf; ;ldltn] v08 -u_ adf]lhd hl/jfgf u/L kmf]xf]/
d}nf x6fpg nufpg ;Sg]5 .
-h_ ufpF ljsf; If]qleq s'g} lsl;dsf] oGq h8fg u/L jf s'g} pks/0f jf dgf]/~hgsf
;fwgf/f 5/l5d]s jf ;dfhdf zflGt e+u x'g] s[ofsnfk u/]df ufpF ljsf; ;ldltn]
To:tf] sfo{ gug{ jf pks/0f x6fpg kg]{df x6fpg] cfb]z lbg ;Sg]5 / ;f] cfb]z
gdfg]df ;DalGwt JolQmnfO{ kfFr ;o ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-em_ ufpF ljsf; ;ldltn] k;nxdf d"No ;"rL /fVg] cfb]z lbg ;Sg]5 / ;f]adf]lhd
d"No ;"rL g/fv]df ;DalGwt k;n wgLnfO{ kfFr ;o ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-`_ 5f8f rf}kfof lgoGq0f ug{ ufpF ljsf; ;ldlt jf j8fxdf sf~hL xfp;sf] Joj:yf
u/L sfg"gadf]lhd lauf]afnL ;d]t e/fpg ;Sg]5 .
-@_ ufpF ljsf; ;ldltn] 7]s]sf] jf nufPsf] s/ b:t'/, z'Ns, dx;'n tyf c;"n ug{
afFsL cGo /sd s'g} JolQmn] ga'emfPdf ufpF ljsf; ;ldltn] kfFr;o ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{
;Sg]5 / ufpF ljsf; ;ldltn] pknAw u/fPsf] ;]jf To:tf] JolQmsf] xsdf aGb ug{ ;Sg]5 .
-#_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod, ljlgod jf cfb]zsf] pNn+3g u/L s;}n]
s'g} sfd u/]df o; P]gdf cGoq b08 ;hfo tf]lsPsf]df ;f]xLadf]lhd / gtf]lsPsf]df ufpF
ljsf; ;ldltn] kfFr ;o ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-$_ o; bkmfcGtu{t ;hfo kfO;s]sf]df k'gM ;f]xL s;"/ bf]xf]ofP/ ug]{nfO{ ufpF ljsf;
;ldltn] k6s} lkR5] bf]Aa/ ;hfo ug{ ;Sg]5 .
-%_ o; bkmfadf]lhd ufpF ljsf; ;ldltn] u/]sf] ;hfodf lrQ ga'em\g] kIfn] lg0f{o
yfxf kfPsf] ldltn] k}tL; lbgleq ;DalGwt lhNnf cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
&!= b08 hl/jfgfsf] c;"nLML bkmf &) adf]lhd ufpF ljsf; ;ldltn] u/]sf] b08 hl/jfgf bkmf
@^) adf]lhdsf] k|lqmof ckgfO{ c;"n pk/ ul/g]5 .
31
efu #
gu/kflnsf ;DaGwL Joj:yf
kl/R5]b !
gu/ If]q , j8f ljefhg / j8f ;ldlt
&@= gu/ If]q / s]G b| tf]Sg]M -!_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn clw/fHoleqsf] sDtLdf aL; xhf/
hg;+Vof ePsf] / lah'nL, ;8s, vfg]kfgL / ;+rf/ Joj:yf ePsf] s'g} If]qnfO{ rf/ lsNnf
vf]nL gu/ If]q tf]Sg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/n] kxf8L / lxdfnL
If]qsf] sDtLdf bz xhf/ hg;+Vof ePsf] / lah'nL, oftfoft, vfg]kfgL / ;+rf/sf] Joj:yf
ePsf] s'g} If]qnfO{ rf/ lsNnf vf]nL gu/ If]q tf]Sg ;Sg]5 .
-#_ g]kfn ;/sf/n] gu/ kl/ifb\\sf] k/fdz{df pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd tf]lsPsf] gu/
If]qleqsf] kfos kg]{ :yfgnfO{ ;f] If]qsf] s]Gb| tf]Sg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd tf]lsPsf] gu/ If]qsf] s]Gb|df gu/ :t/Lo ;a} sfof{nox
/xg]5g\ .
&#= j8f ljefhgM
ljefhg bkmf &@ adf]lhd tf]lsPsf] gu/ If]qnfO{ g]kfn ;/sf/n] ef}uf]lns cj:yfnfO{
;d]t Wofg lbO{ oyf;+ej a/fa/ hg;+Vof kg]{ u/L sDtLdf gf} j8fdf ljefhg ug]{5 .
&$= l;dfgf x]/ km]/ M -!_ bkmf &@ adf]lhd tf]lsPsf] s'g} gu/ If]q jf bkmf &# adf]lhd ljefhg
ul/Psf] s'g} j8fsf] l;dfgf x]/km]/ ug{ cfjZos k/]df g]kfn ;/sf/n] ;DalGwt ljz]if1 ;d]t
/x]sf] ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldltsf] l;kmfl/zdf lgjf{rg cfof]usf] :jLs[lt lnO{ k|ltlglw
;efsf] ;b:osf] lgjf{rgsf] nflu sfod ePsf] lgjf{rg If]qnfO{ c;/ gkg]{ u/L To:tf] gu/
If]q jf j8fsf] l;dfgf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
t/ o;/L l;dfgf x]/km]/ ubf{ lgjf{rg x'g] ;fn eGbf Ps jif{ cufj} ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ s'g} gu/ If]qsf] l;dfgf x]/]km]/ x'g cfjZos 5 egL ;DjlGwt gu/ kl/ifb\sf] b'O{
ltxfO{ ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t e} ;DjlGwt lhNnf kl/ifb\n] l;kmfl/z u/]df pkbkmf
-!_ sf] clwgdf /xL g]kfn ;/sf/n] l;dfgf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
&%= j8f ;ldltsf] u7gM
u7g gu/kflnsfsf] k|To]s j8fsf k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf
k'u]sf g]kfnL gful/sxn] bkmf &* adf]lhd gu/ kl/ifb\sf] ;b:osf] nflu rflxg] of]Uotf
k'u]sf JolQmx dWo]af6 lgjf{lrt u/]sf b]xfoadf]lhdsf] j8fWoIf / j8f ;b:ox /xg] u/L
Ps j8f ;ldlt u7g x'g]5M
32
33
-%_ s'g} gu/ kl/ifb\ ;b:osf] kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf] nflu
dfq ;f] l/Qm kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:o kbsf] nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd pklgjf{rgf/f /
dgf]gLt ;b:o kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
&*= gu/ kl/ifb\
\s f] ;b:osf] nflu rflxg] of]U otfM
kl/ifb sf]
otf gu/ kl/ifb\sf] ;b:o x'gsf] nflu
b]xfoadf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf] x'g'kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf],
-u_ gu/kflnsfnfO{ a'emfpg' kg]{ ;a} lhG;L jf gubL a'emfO{ ;s]sf],
-3_ gu/kflnsf;Fu 7]Ssf k6[f jf rn, crn ;DklQ ;DaGwL Jojxf/df s'g} lghL :jfy{
gePsf],
-_ ;fj{hlgs ;DklQ lxgfldgf u/]sf] g7x/]sf],
t/, c;"nL ePsf] k|df0f k]z u/]df of] v08 nfu" x'g] 5}g .
-r_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPsf] eP To:tf] ;hfo e'Qmfg u/]sf] tLg
jif{ JotLt ePsf],
-5_ s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] .
&(= gu/ kl/ifb\
kl/ifbsf]
\s f] ;b:otf
;b:otf sfod g/xg]M b]xfosf] cj:yfdf gu/ kl/ifb\sf] ;b:otf sfod
/xg] 5}gM
-s_ bkmf &* adf]lhdsf] o]fUotf gePdf,
-v_ cfkm" a;f]af; ul/cfPsf] j8f jf ;f]sf] efu ;DalGwt gu/ If]qaf6 lemlsPdf jf cGo
s'g} ufpF ljsf; If]q jf gu/kflnsfdf uflePdf .
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efklt, pk ;efklt jf ;b:osf] kbdf lgjf{lrt ePdf jf
lhNnf kl/ifb\sf] ;b:odf dgf]gLt ePdf,
-3_ k|ltlglw ;ef jf /fli6o ;efsf] ;b:osf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ ePdf jf /fli6o ;efsf]
;b:odf dgf]gLt ePdf,
-_ dgfl;j dflkmssf] ;"rgf glbO{ nuftf/ tLg k6s;Dd gu/ kl/ifb\sf] a}7sdf cg'kl:yt
/x]df,
34
t/ To:tf] ;b:onfO{ ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sf glbO{ lghsf] ;b:otf sfod g/x]sf]
;"rgf lbOg] 5}g .
-r_ bkmf && adf]lhdsf] kbfjlw ;dfKt ePdf,
-5_ k|rlnt sfg"gadf]lhd e|i6frf/sf] cleof]u jf g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]u jf
tLg jif{eGbf a9L s}b ;hfo x'g] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPdf,
-h_ /flhgfdf lbPdf,
-em_ d[To' ePdf .
kl/R5]b #
gu/kflnsf ;DaGwL Joj:yf
*)= gu/kflnsfsf] u7gM
u7g -!_ bkmf &@ adf]lhd tf]lsPsf] gu/ If]qdf gu/ kl/ifb\sf]
sfo{sfl/0fLsf] kdf Ps gu/kflnsf u7g ul/g]5 .
-@_ gu/kflnsfdf b]xfoadf]lhdsf k|d'v, pkk|d'v / ;b:ox /xg]5g\M
-s_ gu/ If]qleqsf k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf g]kfnL
gful/sxn] lgjf{rg u/L k7fPsf Pshgf k|d'v / Ps hgf pkk|d'v,
-v_ gu/ If]qsf] k|To]s j8fsf k|rlnt sfg"g adf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf g]kfnL
gful/sxn] cfcfkm\gf] j8faf6 PsPs hgfsf b/n] lgjf{rg u/L k7fPsf
j8fWoIfx .
-u_ bkmf &^ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf gu/ kl/ifb\sf ;b:ox dWo]af6
Pshgf dlxnf;lxt gu/kflnsff/f dgf]gLt b'O{ hgf ;b:ox .
*!= gu/kflnsf
gu/kflnsf :jzfl;t / ;+u l7t ;+: yf x'g ]M -!_ k|To]s gu/kflnsf Ps cljlR5Gg
pQ/flwsf/jfnf :jzfl;t / ;+ul7t ;+:yf x'g]5 .
-@_ gu/kflnsfsf] cfkm\gf] Pp6f 5'6[} 5fk x'g]5 .
-#_ gu/kflnsfn] JolQm;/x rncrn ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{ / a]rlavg ug{
;Sg]5 .
-$_ gu/kflnsfn] JolQm;/x cfkm\gf] gfdaf6 gfln; ph"/ ug{ / ;f] pk/ klg ;f]xL
gfdaf6 gfln; ph"/ nfUg ;Sg]5 .
*@= ;b:osf] kbfjlwM
kbfjlw -!_ gu/kflnsfsf] ;b:osf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 .
35
-@_ gu/kflnsfsf] ;b:osf] kbfjlw u0fgf ubf{ kbfjlw z'? x'g] ;fnsf] >fj0f ! ut]b]lv
u0fgf ul/g]5 / kfFr jif{sf] kbfjlw ga9fO{ k|To]s kfFrf} jif{sf] cfiff9 d;fGtdf kbfjlw ;dfKt
ePsf] dflgg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmfadf]lhd ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt x'g'cufj} gofF ;b:osf] nflu lgjf{rg ;DkGg ePdf ;fljssf] ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 / gjlgjf{lrt ;b:onfO{ g} sfo{ ;+rfng ug]{ clwsf/ x'g]5 .
-$_ s'g} sf/0fjz lgwf{l/t ;dodf s'g} gu/kflnsfsf] ;b:o kbsf] lgjf{rg jf
dgf]gog ;DkGg x'g g;sL c? ;dodf ;DkGg eP klg lgjf{lrt / dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw
u0fgf ubf{ lgwf{l/t ;dodf lgjf{lrt jf dgf]gLt eP;/x dfgL kbfjlwsf] u0fgf ul/g]5 .
-%_ s'g} gu/kflnsf ;b:osf] kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf] nflu
dfq ;f] l/Qm kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:o kbsf] nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd pklgjf{rgf/f /
dgf]gLt ;b:o kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
*#= zky u|x0f ug'{kg]{M -!_ k|d'vn] lhNnf GofofwLz;dIf, pkk|d'v / ;b:oxn] k|d'v;dIf /
k|d'vsf] cg'kl:yltdf pkk|d'vn] lhNnf GofofwLz;dIf / ;b:oxn] pkk|d'v;dIf zky
u|x0f ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df pNn]v ePb]lv afx]ssf gu/ kl/ifb\sf cGo ;b:oxn] k|d'v;dIf
/ k|d'vsf] cg'kl:yltdf pkk|d'v;dIf zky u|x0f ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd zky u|x0f gu/L gu/ kl/ifb\ tyf gu/kflnsfsf
;b:oxn] kb u|x0f ug]{ 5}gg\ .
*$= kb Tofu ug{ ;Sg]M -!_ k|d'vn] pkk|d'v dfkm{t gu/kflnsf;dIf / pkk|d'v tyf
;b:oxn] k|d'v;dIf /flhgfdf lbO{ kbTofu ug{ ;Sg]5g\ .
-@_ pkbkmf -!_ df pNn]v ePb]lv afx]s gu/ kl/ifb\sf cGo ;b:oxn] k|d'v;dIf
/flhgfdf lbO{ kbTofu ug{ ;Sg]5g\ .
*%= ;b:osf] nflu rflxg] of]U otfM
otf gu/kflnsfsf] ;b:odf lgjf{lrt jf dgf]gLt x'g
b]xfoadf]lhdsf] of]Uotf x'g' kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf],
36
37
38
kl/R5]b $
a}7s / sfo{ k|0 ffnL
*(= j8f ;ldltsf] a}7sM
s -!_ j8f ;ldltsf] a}7s sDtLdf dlxgfsf] Ps k6s a:g]5 .
-@_ j8fWoIfn] ldlt, ;do / :yfg tf]sL j8f ;ldltsf] a}7s af]nfpg]5 .
-#_ j8f ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf j8fWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf a}7sdf
pkl:yt j8f ;ldltsf ;b:oxn] cfkm" dWo]af6 5fg]sf] ;b:on] j8f ;ldltsf] a}7ssf]
cWoIftf ug]{5 .
-$_ cWoIftf ug]{ JolQm;lxt tLghgf ;b:osf] ax'dtn] a}7ssf] lg0f{o x'g
;Sg]5 .
-%_ j8f ;ldltsf] a}7s;DaGwL cGo s'/f j8f ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/]adf]lhd x'g]5 .
()= gu/ kl/ifb\
\s f] a}7sM
kl/ifb sf]
s -!_ gu/ kl/ifb\sf] a}7s ;fwf/0ftof jif{sf] b'O{k6s a:g]5 .
-@_ gu/ kl/ifb\sf] a}7s gu/kflnsfsf] k|d'vn] af]nfpg]5 .
-#_ k|To]s jif{ gu/ kl/ifb\sf] a}7s ;fdfGotof >fj0f d;fGt / kf}if d;fGtleq af]nfpg'
kg]{5 .
-$_ gu/ kl/ifb\\sf] k|To]s a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] gu/kflnsfsf ;b:ox afx]s
kl/ifb\\sf cGo ;b:oxn] cfkm"dWo]af6 5fg]sf] ;b:on] gu/kl/ifb\\sf] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
t/ gu/ kl/ifb\\sf] a}7sdf cWoIfsf] 5gf}6 x'g'eGbf cl3 gu/ kl/ifb\sf pkl:yt
;b:ox dWo] pd]/sf] lx;fan] h]i7 ;b:on] ;f] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-%_ gu/kflnsfsf] ;lrjn] gu/ kl/ifb\sf] ;lrjsf] sfd ug]{5 .
-^_ gu/ kl/ifb\sf] a}7s a:g] ldlt, ;do / :yfgsf] ;"rgf tyf ljifo ;"rL a}7s a:g]
lbg eGbf sDtLdf kGw| lbg cufj} gu/kflnsfsf] k|d'vsf] lgb]{zgdf ;lrjn] gu/ kl/ifb\sf
;a} ;b:oxnfO{ k7fpg' kg]{5 .
-&_ gu/kl/ifb\sf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o;+Vofsf] %) k|ltzt ;b:ox?
pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-*_ u0fk"/s ;+Vofsf] cefjdf gu/ kl/ifb\sf] a}7s a:g g;s]df ;ft lbgsf] ;"rgf
lbO{ csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 . ;f] a}7ssf] u0fk"/s ;+Vof Ps ltxfO{ x'g]5 . ;f] u0fk"/s ;+Vof
klg k"/f x'g g;s]df ;f] sf] ef]lnkN6 k'gM csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 ;f] a}7sdf hlt;'s}
;b:o pkl:yt eP klg a}7s ;+rfng x'g]5 .
39
-(_ gu/ kl/ifb\sf Ps ltxfO{ ;b:oxn] s'g} vf; ljifodf 5nkmn ug{ a}7s af]nfO{
kfpF egL k|d'v;dIf lnlvt cg'/f]w u/]df To;/L cg'/f]w u/]sf] ldltn] tL; lbgleq gu/
kl/ifb\sf] ljz]if a}7s af]nfpg' kg]{5 .
-!)_ gu/ kl/ifb\sf] a}7sdf lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-!!_ gu/ kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
(!= gu/kflnsfsf] a}7sM
s -!_ gu/kflnsfsf] a}7s sDtLdf dxLgfsf] Ps k6s a:g]5 .
-@_ k|d'vsf] cfb]z cg';f/ ;lrjn] gu/kflnsfsf] a}7s af]nfpg]5 .
t/ tLg dxLgf;Dd klg k|d'vn] a}7s af]nfpg] cfb]z glbPdf Ps ltxfO{ ;b:oxsf]
lnlvt cg'/f]wdf ;lrjn] gu/kflnsfsf] a}7s af]nfpg]5 .
-#_ gu/kflnsfsf] a}7ssf] cWoIftf k|d'vn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf pkk|d'vn] /
pkk|d'v klg cg'kl:yt ePdf a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] cfkm" dWo]af6 5fg]sf] ;b:on]
a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-$_ gu/kflnsfsf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:ox
pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-%_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;DalGwt Onfsf ;b:onfO{ gu/kflnsfsf] a}7sdf efu
lngsf] nflu cfdGq0f ug'{kg]{5 .
-^_ gu/kflnsfsf] a}7ssf] lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-&_ gu/kflnsfsf] a}7s;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
(@= a}7ssf] lg0f{oM -!_ o; P]gdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s gu/ kl/ifb\ / gu/kflnsfsf]
a}7ssf] lg0f{o pkl:yt ;b:oxsf] ax'dtsf] cfwf/df ul/g]5 .
t/ bkmf ($ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ / -u_ adf]lhdsf] k|:tfj ;DjGwdf lg0f{o
ubf{ ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] ax'dtsf] cfjZostf x'g]5 .
-@_ gu/ kl/ifb\ / gu/kflnsfsf] a}7sdf dt a/fa/ ePdf a}7ssf] cWoIftf ug]{
JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5 .
(#= j8f ;ldltsf]
;ldltsf] sfd st{Jo / clwsf/M
clwsf/ gu/kflnsf cGtu{tsf] k|To]s j8f ;ldltsf] sfd,
st{Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ j8fleqsf] hg;+Vof, 3/, hUuf, kf6L, kf}jf, wd{zfnf, d7, dlGb/, u'Djf, dl:hb, b]j:yn,
db/;f, klt{ hUuf, kf]v/L, tnfp, Ogf/, s'jf, wf/f, 9'Fu]wf/f cflbsf] nut /fVg tyf
;+/If0f ug{ gu/kflnsfnfO{ ;xof]u ug]{ .
40
-v_ j8fleqsf] af6f], ;8s, k'n, 9n, kf]v/L, tnfp, Ogf/, s'jf, 9'Fu]wf/f, wf/f, axfn, d7,
dlGb/, u'Daf cflb ;kmf ;'U3/ /fVg] .
-u_ j8fleqsf] kmf]x/ d}nf / ;8]un]sf j:t'x kmF\ofSg] tyf rf]s / uNnL ;kmf /fVg] tyf
;/;kmfOsf] lgldQ j8faf;LxnfO{ clek|]l/t ug]{ k|aGw ug]{ .
-3_ j8fleqsf] gx/, s'nf], k}gL cflbsf] x]/larf/ ug]{ .
-_ j8fleqsf] klt{ hUuf / 8fF8f, eL/, kfvf cflbdf j[Iff/f]k0f ug{ / jftfj/0f ;+/If0fdf
;xof]u k'ofpg] .
-r_ j8fdf :jf:Yo s]Gb|, :jf:Yorf}sL cflbsf] Joj:yfkgdf ;xof]u k'ofpg] .
-5_ j8fdf ljBfno tyf k':tsfnosf] :yfkgf / ;+rfngdf ;xof]u k'ofpg] .
-h_ 5f8f eO{ lx+8]sf rf}kfofx kqmfp u/L ;DalGwt lgsfodf a'emfpg] .
-em_ j8fleqsf] uNnL tyf ;8sdf ljh'nL aQLsf] k|aGw ug]{ .
-`_ j8f ;ldltsf] cfo / Joosf] lx;fa tyf cGo sfuhftx ;'/lIft /fVg] .
-6_ j8fleq ;'ky d"Nodf vfBfGg tyf cGo cfjZos j:t'sf] laqmLsf] nflu gu/kflnsfnfO{
;xof]u k'ofpg] .
-7_ v]ns'b ljsf;sf] nflu v]ns'bsf ;dfgx ljt/0f ug]{ / efiff ;+:s[ltsf] ljsf;sf] nflu
snf, gf6s tyf ;f+:s[lts sfo{qmdxsf] cfof]hgf ug{ ;xof]u ug]{ .
-8_ j8fdf c;Qm la/fdL ePsf] a]jfl/; jf c;xfo JolQmnfO{ glhssf] c:ktfn jf :jf:Yo
s]Gb|df k'ofO{ cf}ifwf]krf/ u/fpg] .
-9_ j8fdf s'g} c;xfo jf j]jfl/; JolQmsf] d[To' ePdf lghsf] bfx ;+:sf/sf] Joj:yf
ldnfpg] .
-0f_ j8fsf afnaflnsfxnfO{ la=l;=lh=, kf]lnof]sf] Joj:yf ug]{ tyf ;?jf /f]usf] /f]syfdsf]
Joj:yf ug]{ .
-t_ j8fjf;LxnfO{ JolQmut 36gf btf{ ug{ pTk|]l/t ug]{ .
-y_ gu/jf;Lxsf] r]tgf:t/ psf:g ljleGg lqmofsnfk ug{ ;xof]u ug]{ .
-b_ ktL{ hUuf ;+/If0f ug{ ;xof]u ug]{ .
-w_ j8fleqsf k|frLg :df/sxsf] ;+/If0f ug{ ;xof]u ug]{ .
-g_ j8fleqsf P]ltxfl;s, k'/ftflTjs, ;f+:s[lts tyf wfld{s dxTjsf dlGb/xsf] ;+/If0f ug{
;xof]u ug]{ .
-k_ df}lnstf emlNsg] ;f+:s[lts gfrufg tyf ehg ;d]tnfO{ lg/Gt/tf lbg gu/kflnsfnfO{
;xof]u ug]{ .
41
-km_ j8fleqsf lk5l8Psf hghflt, c;xfo, ckf+u tyf j]jfl/; JolQmxsf] ;+/If0f /
lhljsf]kfh{g ;DjGwL sfo{df ;xof]u k'ofpg] .
-a_ ;DalGwt gu/kflnsfn] lbPsf] lgb]{zg tyf cfb]zadf]lhdsf] cGo sfd ug]{ .
($= gu/ kl/ifb\
\s f] sfd, st{Jo / clwsf/M
kl/ifb sf]
clwsf/ -!_ gu/ kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/
b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ gu/kflnsfn] k]z u/]sf] ah]6, of]hgf tyf sfo{qmdx kfl/t ug]{ .
-v_ gu/kflnsfn] k|:tfj u/]sf s/, b:t'/, z'Ns cflb nufpg] tyf p7fpg] ;DaGwL
k|:tfj kfl/t ug]{ .
-u_ gu/kflnsfn] k|:tfj u/]sf] C0f lng] jf crn ;DklQ a]rlavg jf x:tfGt/0f ug]{
;DjGwL k|:tfj kfl/t ug]{ .
-3_ gu/kflnsfsf] n]vfk/LIf0f k|ltj]bgaf6 sfod ePsf a]?h'dfly 5nkmn u/L k|rlnt
sfg"gadf]lhd lgoldt ug{ gldNg] a]?h'sf] xsdf a]?h' km5\of}{6sf] nflu cfjZos
sf/jfxL ug{ gu/kflnsfnfO{ lgb]{zg lbg] .
-_ gu/kflnsfn] cfk\mgf] cfGtl/s >f]taf6 Joxf]l/g] u/L k|:tfj u/]sf] sd{rf/Lsf]
b/jGbL, kfl/>lds, eQf tyf cGo ;'ljwfdf cfjZostfcg';f/ :jLs[lt lbg] .
-r_ gu/kflnsfsf] k|zf;lgs sfo{xsf] d"Nof+g u/L gu/kflnsfnfO{ cfjZos lgb]{zg
lbg] .
-5_ gu/ If]qleq ;+rflnt ljsf; lgdf{0f sfo{xsf] d"Nof+g u/L cfjZos lgb]{zg lbg] .
-h_ gu/kflnsfsf] ljlgod :jLs[t ug]{ .
-em_ tf]lsPsf] cGo sfd ug]{ .
-@_ gu/ kl/ifb\n] gu/ kl/ifb\sf] s'g} Ps ;b:osf] cWoIftfdf lgh;lxt a9Ldf kfFr
hgf ;b:ox /x]sf] Ps n]vf;ldltsf] u7g ug]{5, o:tf] ;ldltsf] sfd, st{Ao / clwsf/
tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
-#_ gu/ kl/ifb\nfO{ ljleGg ljifodf cfjZos ;Nnfx / ;'emfj lbgsf] nflu pkbkmf -@_
adf]lhdsf] n]vf ;ldltdf /xg] ;b:ox afx]s gu/ kl/ifb\sf cGo ;b:oxnfO{
tf]lsPadf]lhdsf ljifout ;ldltxdf /xg] u/L gu/ kl/ifb\n] ljleGg ;ldltx u7g ug{
;Sg]5 .
-$_ gu/ kl/ifb\sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
42
(%= ;Nnfxsf/ ;ldlt u7g ug{ ;Sg]M -!_ gu/kflnsfn] cfjZos 7fg]df cfk\mgf] sfddf ;xof]u
k'ofpg ;dfh;]jL, a'l4hLjL, k|fljlws 1fg ;Lk ePsf tLgb]lv gf} hgf;Ddsf] Ps ;Nnfxsf/
;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-@_ ;Nnfxsf/ ;ldlt ;DaGwL cGo s'/f tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
(^= gu/kflnsfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ gu/ kl/ifb\\sf] lg0f{o / lgb]{zgx sfof{Gjog
ug{', u/fpg'sf] cltl/Qm gu/kflnsfn] gu/kflnsf If]qdf clgjfo{ kdf ug'{ kg]{ sfd /
st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ cy{ ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ gu/kflnsfsf] jflif{s ah]6, of]hgf / sfo{qmdx tof/ u/L gu/ kl/ifb\df k]z
ug]{ .
-@_ cfo / Joosf] n]vf / tT;DaGwL cGo sfuhftx cBfjlws kdf /fVg] .
-#_ :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL gu/kflnsfsf] lg0f{o sfof{Gjog ug{ /sd vr{
ug]{ .
-$_ gu/ kl/ifb\n] :jLs[t u/]sf] s/, b:t'/, z'Ns cflb p7fpg] .
-v_ ef}l ts ljsf; ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ gu/kflnsf If]qsf] e"pkof]u gS;f agfO{ cf}Bf]lus, cfjf;Lo, s[lif, dgf]/Ghg
:yn cflb If]q tf]Sg] / sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-@_ gu/kflnsf If]qdf cfjf; of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-#_ gu/kflnsf If]qdf vfg]kfgL / 9n lgsf; ;DaGwL of]hgf sfof{Gjog ug]{ tyf
To;sf] ;+rfng / dd{t ;+ef/ ug]{, u/fpg] .
-$_ gu/kflnsf If]qleqsf ljleGg 7fpFxdf xl/of] If]q, pBfg / dgf]/Ghg
:ynxsf] ljsf; ug]{, u/fpg] .
-%_ gu/kflnsf If]qsf ljleGg 7fpFxdf ;fj{hlgs ;f}rfnosf] Joj:yf ug]{,
u/fpg] .
-^_ gu/kflnsf If]qdf lgdf{0f ul/g] 3/, ejg cflbsf] gS;f kf; ug]{, u/fpg] .
-&_ ;fd'bflos ejg tyf lj>fd u[x agfpg] .
-u_ hn>f]t , jftfj/0f / ;/;kmfO ;DaGwL
;DaGwLM
-!_ gu/kflnsf If]qdf /x]sf vf]nfgfnf, s'jf, Ogf/, kf]v/L, tnfp, 9'Fu]wf/f cflbsf]
;+/If0f u/L ;b'kof]u ug]{, u/fpg] .
43
-@_ gu/kflnsf If]qdf l;+rfO{ of]hgf nfu" ug'{ kg]{ ePdf To;sf] of]hgf agfO{
sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-#_ gu/kflnsf If]qdf ;+efljt gbL, s6fg, af9L tyf e"Ifo cflbsf] lgoGq0f /
/f]syfd ug]{, u/fpg] .
-$_ gu/kflnsf If]qdf x'g] hn, jfo' tyf WjgL k|b"if0f lgoGq0f u/L jftfj/0f ;+/If0f
ug]{ sfo{df ;xof]u ug]{, u/fpg] .
-%_ gu/kflnsf If]qleqsf jg, jg:klt tyf cGo k|fs[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f ug]{,
u/fpg] .
-^_ gu/kflnsf If]qdf ;/;kmfO{sf] sfo{qmd ;+rfng ug]{, u/fpg] .
-&_ kmf]x/ d}nf ;+sng, 9'jfgL tyf tx nufpg] ;DaGwL sfdsf] ;+rfng /
Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .
-*_ gu/kflnsf If]qdf ljB't pTkfbg tyf ljt/0f ug]{, u/fpg] .
-3_ lzIff tyf v]ns"b ljsf; ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ cfkm\gf] ;|f]taf6 gu/kflnsf If]qdf k"j{k|fylds ljBfnox :yfkgf, ;+rfng /
Joj:yfkg ug]{ tyf :yfkgf ug{ cg'dlt lbg] .
-@_ gu/kflnsf If]qleq ;+rfng ePsf ljBfnoxsf] ;+rfng / Joj:yfkgdf
;xof]u k'ofpg] / To:tf ljBfnoxsf] :yfkgf / vf/]hLsf] l;kmfl/z ug]{ .
-#_ gu/kflnsf If]qleq dft[efiffdf k|fylds txsf] lzIff pknAw u/fpg ;xof]u
ug]{ .
-$_ cfly{s b[li6n] cToGt lk5l8Psf pTkLl8t hghfltxsf 5fq5fqfxnfO{
5fqj[lQ lbg] Joj:yf ldnfpg] .
-%_ gu/kflnsf :t/Lo k|f}9 lzIff tyf cgf}krfl/s lzIff ;DaGwL sfo{qmd tof/ u/L
sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-^_ gu/kflnsf If]qdf k':tsfno tyf jfrgfnosf] :yfkgf, ;+rfng tyf Joj:yfkg
ug]{, u/fpg] .
-&_ v]ns"b ljsf; sfo{qmdx agfO{ sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-*_ gu/kflnsf :t/Lo v]ns"b ljsf; ;ldlt u7g u/L v]ns"bsf] ljsf; ug]{,
u/fpg] .
-_ ;+: s[l t ;DaGwLM
;DaGwL
44
-!_ gu/kflnsf If]qleqsf ;f+:s[lts tyf wfld{s dxTjsf :yfgxsf] nut tof/
u/L ltgLxsf] dd{t ;+ef/ u/L ;+/If0f / ;Da4{g ug]{, u/fpg] .
-@_ gu/kflnsf If]qleqsf k'/ftflTjs j:t', efiff, wd{, snf / ;+:s[ltsf] ;+/If0f,
;+j4{g Pj+ k|of]u ug]{, u/fpg] .
-r_ lgdf{0 f tyf oftfoft ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ gu/kflnsf If]qleq g]kfn ;/sf/sf] lhDdfdf /x]sf] ;8safx]s cfjZos kg]{
sRrL, kSsL ;8s, k'n, sne6{xsf] of]hgf agfO{ lgdf{0f tyf dd{t ;+ef/ ug]{,
u/fpg] .
-@_ gu/kflnsf If]qleq a;kfs{, l/S;f, 6fFuf, 6s cflbsf] kfls{ Joj:yf ug]{,
u/fpg] .
-#_ gu/kflnsfsf] oftfoft cfjZostfnfO{ ljrf/ u/L 7]nf, l/S;f, 6fFuf cflbsf]
clwstd xb\ tf]Sg] / ltgLxnfO{ btf{ u/L gDa/ lbg] .
-5_ :jf:Yo ;]j f ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ gu/:t/Lo c:ktfn, cfo'j]{lbs cf}ifwfno / :jf:Yo s]Gb|xsf] ;+rfng /
Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .
-@_ gu/kflnsf If]qleq :jf:Yo rf}sL tyf pk:jf:Yo rf}sLx vf]Ng], ;+rfng /
Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .
-#_ kl/jf/ lgof]hg, dft[lzz' sNof0f, lj:tfl/t vf]k, kf]if0f, hg;+Vof lzIff /
hg:jf:Yo ;DaGwL sfo{qmdxsf] th'{df / sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-$_ dxfdf/L tyf ;+qmfds /f]usf] /f]syfdsf] Joj:yf ug]{, u/fpg] .
-%_ gu/kflnsf If]qdf hg:jf:Yosf] nflu xflgsf/s rLhj:t'sf] ;fj{hlgs k|of]udf
/f]s nufpg] jf x6fpg] .
-^_ hg:jf:Yodf k|lts"n c;/ kg]{ lsl;dsf pkef]Uo j:t'sf] a]rljvg / pkef]udf
/f]s nufpg] .
-h_ ;dfh sNof0f ;DaGwLM
;DaGwL
-!_ a]jfl/; d[ts JolQmsf] bfx ;+:sf/sf] Joj:yf ug]{, 6'x'/f, c;xfo tyf
cgfyxsf] nflu cgfynosf] Joj:yf ug]{, u/fpg] .
-@_ dlxnf tyf afnaflnsfsf] lxt / sNof0f;DaGwL sfo{qmd ;+rfng ug]{ tyf
cg}lts k]zf Jofkf/ lgoGq0f;DaGwL sfo{ ug]{, u/fpg] .
-em_ pBf]u tyf ko{6g ;DaGwLM
;DaGwL
45
-!_ gu/kflnsf If]qdf 3/]n', ;fgf tyf demf}nf pBf]usf] k|j4{gdf pTk]|/ssf] sfd
ug]{, u/fpg] .
-@_ gu/kflnsf If]qleqsf] k|fs[lts, ;f+:s[lts tyf ko{6sLo ;Dkbfsf] ;+/If0f,
;Da4{g, lj:tf/ / ;b'kof]u ug]{, u/fpg] .
-`_ ljljwM
ljljw
-!_ gu/kflnsf If]qsf] ;8ssf] bfofF afofF / cGo cfjZos 7fpFdf j[Iff/f]k0f ug]{ .
-@_ sfGhL xfp;, k'zjwzfnf /fVg] :yfgsf] lgwf{/0f / Joj:yfkg ug]{ .
-#_ gu/kflnsf If]qsf] P]nfgL tyf ;/sf/L klt{ hUufxsf] ;+/If0f ug]{ .
-$_ d;fg 3f6sf] lgwf{/0f / Joj:yfkg ug]{ .
-%_ Jofkf/ tyf jfl0fHosf] ljsf;sf] nflu sfd ug]{ .
-^_ gu/kflnsfsf] ljlgod th'{df u/L gu/ kl/ifb\df k]z ug]{ .
-&_ b}jL k|sf]k lgoGq0f ug]{ ;DaGwdf cfjZos sfd ug]{ .
-*_ gu/kflnsf If]qleqsf] hg;+Vof tyf 3/ hUufsf] nut /fVg] .
-(_ k|rlnt sfg"gadf]lhd hGd, d[To' tyf cGo JolQmut 36gf btf{ ug]{ .
-!)_ gu/kflnsf If]qleqsf c;xfo, cgfy / ckf+u afnaflnsfxsf] nut /fVg] /
ltgLxnfO{ pko'Qm 7fpFdf /fVg] Joj:yf ug]{ .
-!!_ ax'nf tyf 5f8f s's'/ df/L ;fj{hlgs lxtsf] ;'/Iff ug]{ / d/]sf kz'k+IfL uf8\g]
7fpF tf]Sg] .
-!@_ vt/f pTkGg ug]{ ?v sf6\g nufpg], 3/ kvf{n cflb eTsfpg nufpg] .
-!#_ gu/kflnsf If]qsf] 3/sf] Ans gDa/ cBfjlws /fVg] .
-!$_
46
47
48
49
-r_ j8fleqsf ;fj{hlgs dxTjsf :ynx ;/;kmfO ug{ / ;fj{hlgs ;8s, rf]s, uNnL
;kmf ug]{ sfddf j8f;ldltnfO{ ;xof]u k'ofpg] .
-5_ 5f8f rf}kfof Pj+ /]ljh /f]u / cGo o:t} ;+qmfds /f]u lgoGq0f ug{ j8f;ldltnfO{
;xof]u k'ofpg], /
-h_ tf]lsPadf]lhd cGo sfo{x ug]{ .
!))= ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ k|d'vsf] lgb]{zgdf gu/kflnsfsf] ;Dk"0f{ k|zf;lgs sfdsf/afxL ug]{ .
-v_ k|d'vsf] lgb]{zgdf :jLs[t gu/ ljsf; sfo{qmdsf] sfof{Gjog ug]{ .
-u_ gu/kflnsf cGtu{t lgdf{0f x'g] vr{sf] lx;fa /fvL ;f] lgdf{0fsf] lx;fa km/kmf/s ug{ k]z
ug]{ .
-3_ pkef]Qmf ;d"x, u}/ ;/sf/L ;+:yf jf cGo lgsfoaf6 ;DkGg cfof]hgfsf] clen]v b'?:t
/fVg] .
-_ gu/kflnsfsf] cfo / Joosf] lx;fa /fVg] .
-r_ gu/kflnsfsf] :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL lg0f{o sfof{Gjog ug{sf] nflu vr{ ug]{ .
-5_ gu/kflnsfsf] lx;fasf] n]vfk/LIf0f u/fpg], a]?h' km5\of}{6 u/fpg] / a]?h' /sd
sfg"gadf]lhd c;"n pk/ ug]{, u/fpg] .
-h_ gu/kflnsfsf] rn crn ;DklQsf] lhG;L nut /fVg] / ;+/If0f ug]{ .
-em_ g]kfn ;/sf/af6 v6L cfPsf / gu/kflnsfsf ;Dk"0f{ sd{rf/Lxsf] /]vb]v / lgoGq0f
ug]{ .
-`_ gu/kflnsfsf] a}7sdf pkl:yt x'g] / cfjZos k/]sf] sfd ug]{, u/fpg] .
-6_ gu/kflnsfdf bfo/ ePsf d'2fsf] ldl;n lhDdf lng] ;DaGwdf cfjZos Joj:yf
ldnfpg] .
-7_ hGd, d[To' tyf cGo JolQmut 36gf btf{ u/L gu/kflnsf If]qleqsf] hg;+Vofsf] nut
b'?:t /fVg] jf /fVg nufpg] .
-8_ gu/ kl/ifb\ / gu/kflnsfsf] a}7sdf pkl:yt eO{ lg0f{osf] dfOGo"l6 ug]{, lg0f{o k'l:tsf
lhDdf lng] / lg0f{o k|dfl0ft ug]{ .
-9_ gu/kflnsfcGtu{t sd{rf/Lx?sf] k|zf;lgs lgoGq0f ug]{ .
-0f_ k|rlnt sfg"gadf]lhd tf]lsPsf cGo sfdx ug]{ .
50
kl/R5]b %
gu/kflnsfsf] Goflos clwsf/
!)!= Goflos clwsf/M
clwsf/ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]s]sf] ldltb]lv
gu/kflnsf If]qleqsf] b]xfosf d'2fxsf] z'? sf/afxL / lsgf/f ug]{ clwsf/ gu/kflnsfnfO{
x'g]5M
-s_ hUuf tkm{ ;fFw ;Ldfgf, ;lGw ;k{g, cfnLw'/, afFw k}gL, s'nf] jf kfgLsf] afF8kmfF8 tyf
af6f] jf lgsf; ldr]sf] d'2f,
-v_ afnL cd{n d'2f,
-u_ j]7j]u/ ;DaGwL / Hofnf dh'/Lsf] dxn cGtu{tsf] d'2f,
-3_ u/La s+ufnsf] dxncGtu{tsf] d'2f,
-_ rf}kfof x/fpg] / kfpg]sf] dxn cGtu{tsf] d'2f,
-r_ 3/ agfpg]sf] dxnsf] * g+= / ( g++ cGtu{tsf] d'2f,
-5_ sNof0f wgsf] dxn cGtu{tsf] d'2f,
-h_ gf;f] w/f}6sf] dxnsf] % g+= cGtu{tsf] d'2fafx]s ;f] dxn cGtu{tsf] cGo d'2f,
-em_ c+za08fsf] dxnsf] !) g+= cGtu{tsf] OHht cfdbcg';f/ vfg nfpg lbg'kg]{ ljifosf]
d'2f,
-`_ kfgL 3f6sf] k|of]u tyf ;fj{hlgs ;DklQsf] ;'/Iff ;DaGwL d'2f,
-6_ uf]jw afx]s rf}kfofsf] dxn cGtu{tsf] cGo d'2f,
-7_ r/g, 3fF;, bfp/f ;DaGwL d'2f,
-8_ csf{sf] 3/leq hjh{:tL k;]sf], a;]sf] jf k:g, a:g vf]h]sf] d'2f,
-9_ ;/sf/L d'2f;DaGwL P]g, @)$( sf] cg';"rL ! / cg';"rL @ df pNn]lvt d'2f afx]s g]kfn
;/sf/n] gu/kflnsfnfO{ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]sL lbPsf cGo d'2f .
!)@= dWo:y ;ldltsf] u7gM
u7g -!_ bkmf !)! adf]lhd gu/kflnsfdf bfo/ ePsf d'2fsf] sf/afxL
tyf lsgf/f ug{ gu/kflnsfn] dWo:y ;ldlt u7g ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd gu/kflnsfn] dWo:y ;ldlt u7g ubf{ bkmf !)# adf]lhdsf]
dWo:yxsf] ;"rLdf /x]sf JolQmx dWo] d'2fsf kIfxsf] ;xdlt ePsf tLg hgf JolQmnfO{
dWo:ydf lgo'lQm ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd dWo:yxsf] ;"rLdf /x]sf JolQmx dWo]af6 dWo:y lgo'lQm
ug{ d'2fsf kIfxsf] ;xdlt x'g g;s]df d'2fsf kIfxn] cfcfkm\gf] tkm{af6 PsPs hgf
dWo:y lgo'lQm u/L To;sf] gfd gu/kflnsfdf lbg' kg]{5 . To;/L b'O{ hgf dWo:ysf] gfd
51
k|fKt ePkl5 gu/kflnsfn] bkmf !)# adf]lhdsf] dWo:yxsf] ;"rLdf /x]sf JolQmx dWo]af6
csf]{ Ps hgf dWo:y lgo'Qm ug]{5 .
-$_ pkbkmf -@_ adf]lhd dWo:ysf] lgo'lQmdf d'2fsf kIfxsf] ;xdlt x'g g;s]df jf
pkbkmf -#_ adf]lhd d'2fsf kIfxn] cfcfkm\gf] tkm{af6 Ps Ps hgf dWo:ysf] gfd
gk7fPsf] cj:yfdf gu/kflnsfn] bkmf !)# adf]lhdsf] dWo:yxsf] ;"rLdf /x]sf ;+ej
eP;Dd ;DalGwt j8fsf tLg hgf JolQmnfO{ dWo:y lgo'Qm ug]{5 .
-%_ pkbkmf -@_, -#_ jf -$_ adf]lhd dWo:ydf lgo'lQm ePsf dWo:yx dWo]af6 Ps
hgfnfO{ k|d'vn] dWo:y ;ldltsf] cWoIf tf]Sg]5 .
!)#= dWo:yxsf] ;"rLML -!_ o; P]g cGtu{t bfo/ ePsf d'2fsf] z'? sf/afxL / lsgf/f ug]{
k|of]hgsf nflu gu/kflnsfn] gu/kflnsf u7g x'gf;fy :yfgLo JolQm, ;fdflhs sfo{stf{,
sfg"gljb\ dWo]af6 pko'Qm b]lvPsf JolQmxsf] ;xdlt lnO{ ltgLxsf] gfd, y/ / jtg
;d]t v'nfO{ dWo:yxsf] ;"rL tof/ u/L ;fj{hlgs hfgsf/Lsf] nflu gu/kflnsfsf]
sfof{nodf k|sfzg u/L /fVg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dWo:yxsf] ;"rL tof/ ubf{ oyf;+ej gu/kflnsfsf ;a}
j8faf6 k|ltlglwTj x'g] u/L ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] dWo:yxsf] ;"rLdf oyf;+ej dlxnf tyf lk5l8Psf
ju{nfO{ ;d]t ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
!)$= clwsf/If]q sf] k|of]u M -!_ dWo:ysf] clwsf/If]qsf] k|of]u tLg hgf dWo:yn] ;fd"lxs kn]
ug]{5g\ / ax'dtsf] /fo dWo:ysf] lg0f{o dflgg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dWo:yxsf] aLrdf ax'dt geO{ cnucnu /fo ePdf tL /fox
pNn]v u/L gu/kflnsf;dIf k]z ul/g]5 / pQm ljifodf gu/kflnsfn] ;dy{g u/]sf] /fo
g} dfGo x'g]5 .
!)%= lg0f{o ug]{ k|s [ofMf -!_ dWo:yn] cfkm";dIf k]z ePsf] d'2fdf oyf;+ej ;DalGwt kIfxsf]
aLr jftf{ u/fO{ ldnfkq u/fpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ldnfkq u/fpg g;s]df To:tf] d'4fdf dWo:yn] bkmf !)$
adf]lhd cfk\mgf] clwsf/sf] k|of]u u/L lg0f{o ug]{5 .
!)^= d'2 fsf] nut sf6\
\g M] bkmf !)% adf]lhd ldnfkq jf lg0f{o ePsf]df ;f] ldnfkq jf lg0f{odf
sf6g]
gu/kflnsfn] cfkm\gf] 5fk nufO{ cfkm\gf] clen]vdf /fvL gu/kflnsfdf bfo/ ePsf] pQm
d'4fsf] nut sf ug'{ kg]{5 .
52
53
-v_ gu/sf hgtfsf] hLjg:t/, cfDbfgL / /f]huf/ a9fpg] tyf k|ToIf nfe x'g] / ul/jL
lgjf/0fdf ;xof]u k'ofpg] .
-u_ sd nfut tyf a9L hg;xeflutfdf ;+rfng x'g] .
-3_ :yfgLo ;fwg ;|f]t tyf zLkaf6 ;+rfng x'g] .
-_ dlxnf Pj+ lk5l8Psf ju{ tyf afnaflnsfnfO{ k|ToIf nfe x'g] .
-r_ jftfj/0fLo ;+/If0f tyf ;Da4{g ug{ ;3fp k'ofpg] .
-%_ cfufdL jif{ ;+rfng x'g] of]hgfsf] th'{df ug{ rfn' jif{df b]xfoadf]lhd ug'{ kg]{5M
-s_ k|To]s jif{sf] dfu{ dxLgf;Dddf gu/kflnsfn] g]kfn ;/sf/, lhNnf ljsf; ;ldlt
tyf cGo ;DalGwt lgsfoxaf6 cfufdL cfly{s jif{sf] lgldQ dfu{bz{g tyf ;|f]t
;fwgsf] k"j{cg'dfg k|fKt ug'{ kg]{5 . gu/kflnsf cfkm}+n] klg cfufdL cfly{s jif{sf]
;]jf tyf ljsf; sfo{qmd th'{dfsf] lgldQ ljleGg j8f ;ldltdf cfof]hgf 5gf}6
tyf sfo{qmd th'{df;DaGwL dfubz{g pknAw u/fpg' kg]{5 .
-v_ gu/kflnsf If]qsf j8f ;ldltx, pkef]Qmf ;ldltx / u}/;/sf/L ;+:yfaf6
cfof]hgfx dfu u/L ;f]sf] cfwf/df of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-^_ cfjlws of]hgf th'{df ubf{ lgDg ljifo ;dfj]z ug'{ kg]{5M
-s_ gu/sf] ef}uf]lns, cfly{s Pj+ k|fs[lts ;Dkbfx / ltgLxsf] jt{dfg pkof]u .
-v_ ljleGg If]qdf t'ngfTds nfut nfesf] lx;fan] pTkfbg ug{ ;lsg] ;+efjgfx .
-u_ lk5l8Psf hft hfltx Pj+ u/LaL ePsf] If]q tyf To; If]qdf ul/Psf jf ul/g' kg]{
ljleGg ljsf; sfo{x .
-3_ dlxnf / afnaflnsfsf] nflu cfod"ns / ;Lkd"ns sfo{x .
-_ ;DkGg ePsf ljleGg ljifo If]q cGtu{tsf cfof]hgfxsf] ljj/0f / ltgLxsf]
;+rfng tyf ;+ef/ ;DaGwL Joj:yf .
-r_ ljsf;sf ;+efjgfsf cfwf/df ljleGg ljifo If]qut cNksfnLg Pj+ bL3{sfnLg
ljsf; sfo{x .
-5_ :yfgLo afl;Gbfaf6} tof/ ul/g' kg]{ ljleGg ljifo If]qsf hgzlQm ljsf; ;DaGwL
of]hgf .
-&_ jflif{s of]hgf th'{df ubf{ lgDg s'/fnfO{ cfwf/ lng' kg]{5M
-s_ /fli6o ljsf; gLlt ;DaGwdf /fli6o of]hgf cfof]u / lhNnf ljsf; ;ldltaf6 k|fKt
lgb]{zgx .
-v_ cfjlws of]hgfn] kl/nlIft u/]sf ;dli6ut cfjZostfx .
54
55
56
-$_ pkef]Qmf ;ldltn] To:tf] cfof]hgfaf6 ;]jf k|fKt ug]{ pkef]Qmfaf6 ;]jf z'Ns c;"n
ug{ ;Sg]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd k|fKt ;]jf z'Nssf] /sd ;DalGwt cfof]hgfsf] dd{t ;+ef/ /
;+/If0fdf vr{ ug'{ kg]{5 .
-^_ pkbkmf -$_ / -%_ adf]lhdsf] cfDbfgL vr{sf] ljj/0f pkef]Qmf ;ldltn] cBfjlws
u/L gu/kflnsfdf k]z ug'{ kg]{5 .
!!*= cfof]hgfsf] ;dLIff Pj+ d"N of+gM
g -!_ gu/:t/Lo s'g} klg cfof]hgf ;DkGg eO{ ;s]kl5 ;f]
sf] k|fljlws hfFrkf; Pj+ cfof]hgf d"Nof+g u/fpg' kg]{5 .
-@_ gu/kflnsfaf6 ;+rflnt ;a} gu/:t/Lo cfof]hgfsf] q}dfl;s ;dLIff ug'{ kg]{5 .
-#_ cfof]hgfsf] k|efj d"Nof+g / ;dLIff ubf{ ;d]l6g' kg]{ If]q tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!!(= pkef]Q mf ;d"x u7g ug{ ;Sg]M -!_ gu/:t/Lo cfof]hgf sfof{Gjog ubf{ cfof]hgfaf6 k|ToIf
nfe kfpg] JolQmx dWo]af6 gu/kflnsfn] ;DalGwt lgsfodfkm{t\ pkef]Qmf ;d"x u7g ug{
;Sg]5 .
-@_ pkef]Qmf ;d"xsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!@)= pkef]Q mf ;d"x / u}/ ;/sf/L ;+: yfn] cfof]hgf ;+rfng ug]{M -!_ pkef]Qmf ;d"x / u}/
;/sf/L ;+:yfn] cfof]hgf sfof{Gjog / ;+rfng ubf{ gu/kflnsf;Fu ;dGjo /fvL ug'{ kg]{5 .
-@_ cfof]hgfsf] nut Oli6d]6 tf]lsPadf]lhd ug'{ kg]{5 .
-#_ pkef]Qmf ;d"x / u}/;/sf/L ;+:yfn] cfkm\gf] sf/f]af/sf] lx;fa lstfa cBfjlws u/L
;f]sf] n]vfk/LIf0f u/fO{ ;DalGwt gu/kflnsfnfO{ a'emfpg' kg]{5 .
!@!= u}/ ;/sf/L ;+: yfnfO{ k|f]T;flxt ug'{ kg]{M -!_ k|To]s gu/kflnsfsf] If]qleq gu/ ljsf;
sfo{qmdsf] klxrfg, th'{df, ;+rfng, /]vb]v d"Nofg tyf dd{t ;Def/ ug]{ sfo{sf] nflu
gu/kflnsfn] u}/ ;/sf/L ;+:yfxnfO{ k|f]T;flxt ug'{ kg]{5 .
-@_ u}/;/sf/L ;+:yfaf6 ;+rfng x'g] cfof]hgfx cfkmg} >f]t / gu/kflnsfaf6 k|fKt
>f]taf6 ;+rfng x'g]5g\ .
-#_ cfof]hgf ;+rfng ug]{ u}/ ;/sf/L ;+:yfn] cfof]hgf ;DaGwL k"0f{ ljj/0f
gu/kflnsfdf k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ gu/kflnsfn] u}/ ;/sf/L ;+:yfdfkm{t\ of]hgfx sfof{Gjog / ;+rfng ug{ ;Sg]5 .
!@@= lgb]{zg kfng ug'{ kg]{M gu/kflnsfn] gu/ ljsf; of]hgf th'{df / ;+rfng ug]{ ;DaGwdf
/fli6o of]hgf cfof]u, g]kfn ;/sf/ / lhNnf ljsf; ;ldltn] lbPsf] lgb]{zg kfng ug'{ kg]{5 .
57
58
59
cfDbfgL vr{sf] ljj/0f tyf cfufdL cfly{s jif{sf] of]hgf tyf sfo{qmd / cg'dflgt cfo /
Joosf] ljj/0f v'nfpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd k]z ePsf] ah]6 :jLs[ltsf lgldQ k|d'vn] gu/kl/ifb\\;dIf k]z
ug'{ kg]{5 .
!#!= ah]6sf] afFs L /sdM
/sd Ps cfly{s jif{df vr{ x'g g;sL afFsL /x]sf] ah]6sf] /sd rfn" jif{df
cw"/f /x]sf cfof]hgf / sfo{qmd ;+rfng ug{sf] nflu cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6df ;dfj]z
ug'{ kg]{5 .
!#@= >]: tf /fVg]M -!_ gu/kflnsfn] gu/kflnsfsf] cfo / Joosf] >]:tf tf]lsPadf]lhd /fVg' kg]{5 .
-@_ gu/kflnsfn] gu/ kl/ifb\af6 tf]lsPsf] ;LdfeGbf aflx/ uO{ k|zf;lgs vr{ ug{
kfpg] 5}g .
!##= kfl/>lds / a}7s eQfM
eQf -!_ k|d'v / pkk|d'vn] tf]lsPadf]lhd kfl/>lds kfpg]5g\ .
-@_ ;b:oxn] gu/kflnsfsf] a}7sdf efu lnPafkt gu/ kl/ifb\\n] tf]lslbPadf]lhdsf]
a}7s eQf kfpg]5g\ .
!#$= gu/kflnsfsf] ;DklQM
;DklQ -!_ gu/kflnsfsf] If]qleqsf] b]xfosf ;DklQpk/ gu/kflnsfsf] xs
x'g]5 / To:tf] ;DklQsf] /]vb]v, dd{t / ;Def/ tyf k|aGw gu/kflnsfn] ug'{ kg]{5M
-s_ gu/kflnsfsf] sf]ifaf6 ag]sf], v/Lb ePsf] jf g]kfn ;/sf/ jf s'g} ;+:yf jf
JolQmn] lbPsf] ;DklQ .
-v_ s'g} JolQm ljz]ifsf] lghL xs gePsf] / g]kfn ;/sf/ jf lhNnf ljsf; ;ldltsf]
lgoGq0fdf g/x]sf] ;fj{hlgs 9n, gfnf, k'n, kf]v/L, b]jfno, lzjfno, kf6L, kf}jf,
3/, s'jf, wf/f, Ogf/, uf}r/, kfgL3f6, lgsf;, rf]s, uNnL, ;8s, af6f] / ;8ssf
bfofF afFofsf ?v .
-u_ gu/kflnsfsf] :jfldTjdf ePsf 3/, hUuf, kfs{, pBfg, a;kfs{ cflb .
-3_ k|rlnt jg;DaGwL sfg"g jf g]kfn ;/sf/n] lbPsf] jg .
-_ k|fs[lts ;Dkbf .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;DklQ gu/kflnsfn] g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lagf a]r
lavg ug{ jf c? s'g} Joxf]/fn] xsef]u 5f8\g kfpg] 5}g . :jLs[lt lagf a]rlavg u/]df jf
xs 5f]8L s;}nfO{ lbPdf h'g;'s} cj:yfdf klg :jtM ab/ x'g]5 .
!#%= n]vf k/LIf0fM
k/LIf0f -!_ gu/kflnssf] cfo / Joosf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f cfkm}+n] ug]{5 .
-@_ gu/kflnsfsf] cfo / Joosf] clGtd n]vfk/LIf0f n]vf ;ldltsf] l;kmfl/zdf gu/
kl/ifb\af6 5gf}6 ePsf btf{jfn n]vf k/LIfsaf6 u/fpg' kg]{5 .
60
-#_ clGtd n]vf k/LIf0f x'Fbf tof/ ul/Psf] cfly{s ljj/0f ;xltsf] clGtd n]vf k/LIf0f
k|ltj]bg k|d'vn] n]vf ;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
-$_ k|d'vaf6 k|fKt clGtd n]vf k/LIf0f k|ltj]bg dfly n]vf ;ldltn] 5nkmn u/L
cfk\mgf] /fo ;'emfj;lxt gu/ kl/ifb\df k|:t't ug'{ kg]{5 .
-%_ n]vf ;ldltsf] /fo ;'emfj;lxt k|fKt k|ltj]bgdf n]lvPsf a]?h'dWo] gu/ kl/ifb\n]
lgoldt ug{ ;Sg]5 . gu/ kl/ifb\n] lgoldt ug{ gldNg] a]?h'sf] ;DjGwdf c;"n km5\of}{6 ug]{
k|of]hgsf nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd cfjZos sf/jfxL ug{ gu/kflnsfdf k7fpg]5 . o;/L
k|fKt ePsf]df gu/kflnsfn] ;/sf/L afFsL;/x c;"n pk/ u/fpg' kg]{5 .
kl/R5]b *
s/ z'N s, ;]j f z'N s, b:t'/ / ef8f
!#^= dfnkf]t tyf 3/ hUuf s/M
s/ gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleqsf] k|To]s 3/hUufdf gu/
kl/ifb\af6 kfl/t ePadf]lhd 3/sf] cfsf/, k|sf/, agf}6 / ;f] 3/n] rr]{sf] xftf sDkfp08
;d]tsf] cfwf/df tf]lsPadf]lhd 3/hUuf s/ nufpg ;Sg]5 .
-@_ gu/kflnsfn] gu/If]qleqsf] hUufdf tf]lsPadf]lhd dfnkf]t tyf e"lds/ nufpg
;Sg]5 .
!#&= axfn s/M
s/ -!_ gu/kflnsf If]qleq s'g} 3/, k;n, Uof/]h, uf]bfd, 6x/f, ;]8 -5Kk/_ sf/vfgf,
hUuf jf kf]v/L k"/} jf cf+lzs tj/n] axfndf lbPsf]df gu/kflnsfn] axfn /sddf
tf]lsPadf]lhd axfn s/ c;"n ug{ ;Sg]5 .
-@_ gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleq cfkm"n] lgdf{0f, /]vb]v jf ;+rfng u/]sf] xf6 ahf/,
;fj{hlgs :yn, P]nfgL hUuf jf af6f]sf] 5]pdf yfKg lbPsf c:yfoL k;nxdf tf]lsPadf]lhd
axfn la6f}/L nufpg ;Sg]5 .
t/ ;fj{hlgs cfjfudg / ;/;kmfOdf afwf k'Ug] u/L jf :yfoL k;n lgdf{0f ug{ lbg
x'Fb}g .
!#*= Joj;fo ;fwg s/M
s/ gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleq tf]lsPsf] Jofkf/ Joj;fo jf k]zfdf
k"FhLut nufgL / cfly{s sf/f]af/sf] cfwf/df tf]lsPadf]lhd Joj;fo s/ nufO{ c;"n ug{
;Sg]5 .
!#(= ;jf/L s/M
s/ gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleqsf tf]lsPsf] ;jf/Ldf tf]lsPadf]lhd ;jf/L btf{ tyf
jflif{s ;jf/L s/ / cfkm\gf] If]qdf cfpg] ;a} k|sf/sf] ;jf/Ldf tf]lsPadf]lhd k6s] ;jf/L
s/ nufpg ;Sg]5 .
61
62
;+:yfnfO{ gu/kflnsfsfn] ;]jf pknAw u/fPafkt nfUg] ;]jf z'Ns afx]s cGos/ b:t'/, z'Ns
dx;"n nufpg kfpg] 5}g .
t/ To:tf] 5"6 g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ jf cf+lzs :jfldTj ePsf] ;+:yfg jf ;+3
;+:yfsf] Jofkfl/s sf/f]af/nfO{ k|fKt x'g] 5}g .
-@_ ljb]zL C[0f jf ;xfotfaf6 ;+rflnt kl/of]hgfsf] nflu g]kfn ;/sf/ jf s'g} ljsf;
;ldltn] k}7f/L u/]sf] dfn ;fdfgdf gu/kflnsfn] s'g} s/, b:t'/, z'Ns, dx;"n nufpg kfpg]
5}g .
!$&= P]g , lgod ljkl/t s/, b:t'/ , z'N s jf dx;"n lng gkfpg]M gu/kflnsfn] of] P]g jf o;
P]gcGtu{t ag]sf lgodx ljkl/t s'g} klg k|sf/sf] s/, b:t'/, z'Ns jf dx;"n p7fpg
kfpg]5}g / p7fPdf g]kfn ;/sf/n] ;f] sfo{nfO{ /f]Sg / To;/L p7fPsf] s/, b:t'/, z'Ns jf
dx;"nsf] /sd ;DalGwt JolQmnfO{ lkmtf{ a'emfpg] cfb]z lbg ;Sg]5 .
!$*= C[0 f lng ;Sg]M gu/kflnsfn] gu/ kl/ifb\af6 :jLs[t gLlt cg';f/ cfkm\gf] xs ef]usf]
;DklQ lwtf] /fvL jf g/fvL jf g]kfn ;/sf/sf] hdfgLdf a}+s jf cGo s'g} ;+3 ;+:yfaf6 C[0f
;fk6L lng ;Sg]5 .
kl/R5]b (
ejg lgdf{0 f ;DawL Joj:yf
!$(= cg'd lt glnO{ ejg lgdf{0 f ug{ gx'g ]M gu/kflnsf If]qdf k|d'vaf6 ejg lgdf{0f ug]{
cg'dlt glnO{ s;}n] klg ejg lgdf{0f ug{ x'Fb}g .
:ki6Ls/0fM
:ki6Ls/0f o; kl/R5]bdf ejg lgdf{0f eGgfn] gofF ejg agfpg], k'/fgf] ejg eTsfO{ k'gM
lgdf{0f ug]{, tNnf yk ug]{, df]x8f km]g]{ jf ;fljsdf yk36 u/L em\ofn, 9f]sf, afb{nL, sf}zL,
bnfg, 6x/f ta]nf jf Uof/]h agfpg] jf sDkfp08jfn nufpg] sfo{ ;Demg' kb{5 .
!%)= cg'd ltsf] nflu b/vf:tM
b/vf:t -!_ gu/kflnsf If]qdf ejglgdf{0f ug{ rfxg] JolQm jf ;/sf/L
sfof{non] ejglgdf{0f ug]{ cg'dltsf] nflu ejgsf] gSzf;lxt tf]lsPsf] 9fFrfdf
gu/kflnsf;dIf b/vf:t lbg'kg]{5 .
:ki6Ls/0f
:ki6Ls/0fM
i6Ls/0f o; kl/R5]bdf ;/sf/L sfof{no eGgfn] ;jf]{Rr cbfnt, ;+;b\, /fhkl/ifb\\,
clVtof/ b'kof]u cg';Gwfg cfof]u, dxfn]vf k/LIfs, nf]s;]jf cfof]u tyf cGo ;+j}wflgs
lgsfosf] sfof{no / zfxL g]kfnL ;]gf Pj+ g]kfn k|x/Lnufotsf ;a} ;/sf/L sfof{no /
cbfnt ;d]t ;Demg'kb{5 .
63
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ejg lgdf{0f ug]{ cg'dltsf] nflu
b/vf:t lbFbf ;/sf/L lgsfon] /fli6o ;'/Iffsf] b[li6n] ejgsf] gS;f k]z ug{ gldNg] ePdf
b/vf:tdf ejgsf] nDafO{, rf}8fO{, prfO{ / tNnf tyf hDdf If]qkmn dfq pNn]v ug{ ;Sg]5 .
:ki6Ls/0fM
:ki6Ls/0f o; kl/R5]bdf gS;f eGgfn] ejg lgdf{0f ;DjGwL /]vflrq, ljj/0f / cGo
sfuhkq ;Demg' kb{5 .
!%!= gS;fdf v'nfpg' kg]{M gofF ejg lgdf{0f ug]{ gS;fdf cGo s'/fxsf] cltl/Qm ;f] ejgsf] 5'6[}
rkL{ / ;slk6 tyf To:tf] ejg csf]{ ejg;Fu hf]8L agfpg] ePdf ;f] ejgsf] 5'6[} lsnf;
/xg] u/L gS;fdf v'nfpg' kg]{5 .
!%@= xs ef]u sf] lg:;f jf d~h'/ Lsf] lnvt k]z ug'{ kg]{M ejg lgdf{0f ug]{ cg'dltsf] nflu bkmf
!%) adf]lhd b/vf:t lbFbf cfkm\gf] xs ef]usf] hUufdf lgdf{0f ug]{ eP xs ef]usf] lg:;f /
c?sf] xs ef]usf] hUufdf lgdf{0f ug]{ eP lghsf] xs ef]usf] lg:;f;lxt d~h'/Lsf] lnvt k]z
ug'{ kg]{5 .
!%#= hfFr a'e m ug]{M ejg lgdf{0f ug]{ cg'dltsf] nflu bkmf !%) adf]lhd b/vf:t k/]kl5 ;f]
b/vf:t l/t k"j{ssf] 5 5}g hfFra'em u/L s'g} l/t gk'u]sf] eP ;f] k'ofpg nufO{ l/t k"j{ssf]
b/vf:t k/]sf] ;ft lbgleq gu/kflnsfn] b]xfoadf]lhd ug'{ kg]{5M
-s_ To:tf] ejgsf] lgdf{0faf6 ;+lwof/ s;}nfO{ lk/ dsf{ kg]{ eP cfkm"nfO{ dsf{ k/]sf] ljj/0f
v'nfO{ kGw| lbgleq ph"/ ug{ cfpg' egL cfkm\gf] sfof{nodf, ;+lwof/sf] 3/ b}nf]df /
ejg lgdf{0f x'g] 7fpFdf ;a}n] b]Vg] u/L ;"rgf 6fF:g],
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] ;"rgfdf pNn]lvt Dofb gf3]sf] tLg lbgleq OlGhlgo/ jf
cf]e/l;o/ / cGo sd{rf/L ;d]t ;+o'Qm kdf v6fO{ b/vf:tdf pNn]v ePadf]lhd ejg
lgdf{0f ug{ ldNg] gldNg] s'/fsf] hfFr ug{ nufpg] .
!%$= k|l tj]
tj]b g k]z ug]{M bkmf !%# sf] v08 -v_ adf]lhd vl6Psf sd{rf/Lxn] ejg lgdf{0f ug{
ldNg] gldNg] s'/fsf] hfFra'em ug]{ ;Gbe{df ;h{ldg ubf{ ;/hldgdf pkl:yt ePsf JolQmn]
eg]sf s'/fx ;d]t v'nfO{ ;h{ldg d'r'Nsf tof/ u/L b/vf:tdf pNn]v ePadf]lhd ejg
lgdf{0f ug{ ldNg] gldNg] Joxf]/f v'nfO{ To;/L hfFra'em ug{ vl6Psf] ldltn] kGw| lbgleq
gu/kflnsf;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .
!%%= cg'd lt lbg]M -!_ bkmf !%# sf] v08 -s_ adf]lhd ph"/ gk/]sf]df bkmf !%$ adf]lhd
k|ltj]bg k|fKt ePsf] ldltn] ;ft lbgleq k|d'vn] ejg lgdf{0f ug]{ cg'dlt lbg' kg]{5.
64
-@_ bkmf !%# sf] v08 -s_ adf]lhd ph"/ k/]sf]df ;DalGwt kIfnfO{ af]nfO{ tYo s'/f
kQf nufO{ xs a]xsdf lg0f{o lbg' kg]{ cj:yfdf afx]s bkmf !%$ adf]lhd k|ltj]bg k|fKt
ePsf] ldltn] tL; lbgleq k|d'vn] cg'dlt lbg' kg]{5 .
-#_ bkmf !%# sf] v08 -s_ adf]lhd k/]sf] ph"/Laf6 ejg lgdf{0f ug]{ hUufdf t]/f] d]/f]
k/L xs a]xs 5'6\ofpg' kg]{ b]lvg cfPdf To:tf] ph"/L k/]sf] ldltn] k}+tL; lbgleq cbfntdf
ph"/ ug{ hfg' egL krf{ v8f u/L ;DalGwt kIfxnfO{ ;'gfpg' kg]{5 .
t/ To:tf] hUuf dWo] s]xL efudf dfq ljjfb k/]sf] / To:tf] ljjfb k/] hltsf]
hUufdf cbfntaf6 7x/]adf]lhd x'g] u/L afFsL hUufdf ejg lgdf{0f ug{ d~h'/ u/L csf]{
gS;f;lxt b/vf:t lbPdf To:tf] b/vf:t k|fKt ePsf] ldltn] kGw| lbgleq k|d'vn]
cg'dlt lbg ;Sg]5 .
-$_ o; bkmfadf]lhd ejg lgdf{0f ug]{ cg'dlt lb+bf gu/kflnsfn] tf]lslbPadf]lhdsf]
b:t'/ lng' kg]{5 .
!%^= gS;f kf; ug]{M -!_ bkmf !%% adf]lhd k|d'vn] s'g} ejg lgdf{0f ug{ cg'dlt lbFbf To:tf]
ejgsf] gS;f ;d]t kf; u/L lbg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|d'vn] s'g} ejgsf] gS;f kf; ubf{ ef}lts ljsf; of]hgf /
k|rlnt sfg"gadf]lhd lgwf{l/t dfkb08 cg's"n x'g] u/L gS;fdf cfjZos yk36 u/L kf;
ug{ ;Sg]5 .
!%&= gS;fdf x]/ km]/ ug]{M bkmf !%^ adf]lhd kf; ePsf] gS;fdf kl5 s]xL x]/km]/ ug'{ k/]df tNnf
yKg], df]x8f abNg] jf nDafO{, rf}8fO{ a9fpg] s'/f afx]s k|rlnt sfg"gadf]lhd lgwf{l/t
dfkb08df k|lts"n c;/ gkg]{ u/L cGo s'/f ug{sf] nflu k|d'vn] gS;fdf x]/km]/ ug{ :jLs[lt
lbg ;Sg]5 .
!%*= ;"rgf lbg]M bkmf !%& df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf !%$ adf]lhd k|fKt k|ltj]bg
cg';f/ jf cGo s'g} sf/0fn] s'g} ejg lgef{0f ug{ cg'dlt lbg gldNg] ePdf k|d'vn] To;sf]
sf/0f v'nfO{ To:tf] k|ltj]bg k|fKt ePsf] ldltn] ;ft lbgleq bkmf !%) adf]lhd ejg lgdf{0f
ug{ cg'dltsf] nflu b/vf:t lbg] JolQm jf ;/sf/L lgsfonfO{ ;"rgf lbg' kg]{5 .
!%(= ph"/ L lbg ;Sg]M -!_ k|d'vn] bkmf !%% adf]lhd Dofbleq cg'dlt glbPdf To:tf] Dofb
gf3]sf] ldltn] / bkmf !%* adf]lhd lbPsf] ;"rgfdf lrQ ga'em]df To:tf] ;"rgf kfPsf] ldltn]
k}+tL; lbgleq bkmf !%) adf]lhd ejg lgdf{0f ug{ cg'dltsf] nflu b/vf:t lbg] JolQm jf
lgsfon] gu/kflnsf;dIf ph"/ lbg ;Sg]5 .
65
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} ph"/L k/]df gu/kflnsfn] tYo s'/f a'emL cg'dlt lbg' kg]{
b]lvPdf oyfzLl3| cg'dlt lbgsf] nflu k|d'vnfO{ lgb]{zg lbg' kg]{5 .
!^)= ejg lgdf{0 f ug'{ kg]{ cjlwM
cjlw -!_ o; P]gadf]lhd s'g} ejg lgdf{0f ug{ cg'dlt kfPsf]df
To;/L cg'dlt kfPsf] ldltn] b'O{ jif{leq To:tf] ejg lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Dofbleq ejg lgdf{0f ug{ g;s]df Dofb yksf] nflu
gu/kflnsf;dIf b/vf:t lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd s'g} b/vf:t k/]df k|d'vn] klxn] nfu]sf] b:t'/sf] kfFr k|ltzt
b:t'/ lnO{ b'O{ jif{sf] nflu ejg lgdf{0f ug]{ Dofb yk ul/lbg ;Sg]5 .
!^!= hfFra'e m / sf/afxLM
sf/afxL -!_ gu/kflnsf If]qdf s;}n] lgdf{0f u/]sf] jf ul//x]sf] ejgsf]
;DaGwdf b]xfosf] s'/fxsf] hfFra'em ug{ k|d'vn] s'g} OlGhlgo/, cf]e/l;o/ jf sd{rf/LnfO{
v6fpg ;Sg]5M
-s_ To:tf] ejg lgdf{0f ug{ o; P]gadf]lhd cg'dlt lnPsf] 5, 5}g .
-v_ To:tf] ejg o; P]gadf]lhd kf; ePsf] gS;f cg';f/ lgdf{0f ePsf] jf eO/x]sf] 5,
5}g, /
-u_ To:tf] ejgn] ;fj{hlgs hUuf, af6f], dlGb/, rf]s, 9n, gfnf, kf]v/L cflb ldr]sf] 5,
5}g .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd hfFra'em ug{ vl6Psf] JolQmn] To;/L vl6Psf] ldltn] kGw|
lbgleq k|rlnt sfg"gsf] l/t k'ofO{ hfFra'em u/L cfkm\gf] ;'emfj;lxtsf] k|ltj]bg k|d'v;dIf
k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ ejg lgdf{0f ug]{ JolQm / ejg lgdf{0f sfo{;Fu ;DalGwt ;a}n] pkbkmf -!_ adf]lhd
hfFra'em ug{ cfpg] JolQmnfO{ lghn] ;f]w]sf] k|Zgsf] hjfkm lbg' / dfu]sf] sfuhkq lbg' jf
b]vfpg' / cfjZos ;xof]u k'ofpg' kg]{5 .
-$_ pkbkmf -@_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bg cg';f/ s;}n] o; P]gadf]lhd cg'dlt
glbO{ jf ;fj{hlgs hUuf, af6f], dlGb/, rf]s, 9n, gfnf, kf]v/L cflb ldrL ejg lgdf{0f u/]sf]
jf ul//x]sf] 7x/]df k|d'vn] ;f] ejg jf To;sf] s'g} efu eTsfpg] cfb]z lbg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -@_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bg cg';f/ s;}n] o; P]gadf]lhd kf; ePsf]
gS;fdf k|d'vsf] :jLs[lt a]u/ x]/km]/ u/L ejg lgdf{0f u/]sf] jf ul//x]sf] 7x/]df k|d'vn] Ps
nfv ?k}ofF;Dd hl/afgf ug{ jf ;f] ejg jf To;sf] s'g} efu eTsfpg] cfb]z lbg ;Sg]5 .
-^_ pkbkmf -$_ jf -%_ adf]lhd cfb]z lbg' cl3 k|d'vn] To:tf] ejg lgdf{0f ug]{
JolQmnfO{ cfkm\gf] ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;a df}sf lbg' kg]{5 .
66
67
-u_ gu/kflnsf If]qleq lglb{i6 :yfgdf kmf]xf]/ d}nf gkmfnL htftt} kmfn]df To:tf] kmf]x/
d}nf x6fpg nfUg] vr{ ;d]t ;DalGwt JolQmaf6 c;"n u/L kGw| xhf/ ?k}ofF;Dd
hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-3_ gu/kflnsfsf] Ohfht a]u/ s;}n] ;fj{hlgs af6f] jf :yfg 3]g]{ jf /f]Sg] cfjt
hfjtdf cj/f]w v8f ug]{ sfd u/]df 3]/f, af/ / cj/f]wsf ;fdfg x6fpg nufO{ kGw|
xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-_ gu/kflnsf If]qleqsf ;fj{hlgs ;DklQ s;}n] xfgL gf]S;fgL u/]df jf cltqmd0f jf
ckrng u/]df jf ;fj{hlgs ;+/rgf ljuf/]df k|rlnt sfg"gn] ;hfo tf]s]sf]df
;f]xLadf]lhd / gtf]s]sf]df gu/kflnsfn] kGw| xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf u/L To:tf]
xfgL gf]S;fgLsf] ljuf] ;DalGwt JolQml;t c;"n pk/ ug{ jf ;fljs cj:yfdf tof/
ug{ nufpg ;Sg]5 .
-r_ s;}n] cfkm\gf] 3/, l5d]sLsf] 3/, cf+ug, rf]sdf kmf]x/ d}nf kmfn]df jf jftfj/0f
b'u{lGwt x'g] sfo{ u/]df gu/kflnsfn] kGw| xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf u/L To:tf] xfgL
gf]S;fgLsf] ljuf] ;DalGwt JolQml;t c;"n pk/ ug{ jf ;fljs cj:yfdf tof/ ug{
nufpg ;Sg]5 .
-5_ gu/kflnsf If]qleq s;}n] s'g} lsl;dsf] oGq h8fg u/L jf s'g} pks/0f jf
dgf]/Ghgsf ;fwgf/f 5/l5d]s jf ;dfhdf zflGt e+u x'g] lqmofsnfk u/]df
gu/kflnsfn] To:tf] sfo{ gug{ jf pks/0f x6fpg kg]{df x6fpg] cfb]z lbg ;Sg]5
/ ;f] cfb]z gdfg]df ;DalGwt JolQmnfO{ kGw| xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-h_ gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleqsf k;nxdf d"No;"rL /fVg cfb]z lbg ;Sg]5 / ;f]
adf]lhd d"No;"rL g/fv]df ;DalGwt k;n wgLnfO{ kGw| xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf
ug{ ;Sg]5 .
-@_ gu/kflnsfn] 7]s]sf] jf nufPsf] s/, b:t'/, z'Ns, dx;"n tyf c;"n ug{ afFsL cGo
s'g} /sd s'g} JolQmn] ga'emfPdf gu/kflnsfn] b]xfoadf]lhdsf] sf/jfxL ug{ ;Sg]5M
-s_ o; P]gadf]lhd p7fpg kfpg] s/, b:t'/, z'Ns tyf c;"n ug{ afFsL cGo /sd s'g}
JolQmn] ga'emfPdf To:tf] JolQmsf] rn, crn ;DklQsf] :jfldTj x:tfGt/0f /f]Ssf
ug{ ;DalGwt lgsfonfO{ n]Vg, Jofkf/ Joj;fodf l;naGbL tyf tfnfaGbL ug{ /
lgsf;L k}7f/L nufotsf sf/f]af/ /f]Ssf ug{ ;Sg]5 .
-v_ gu/kflnsfn] o; P]g adf]lhd p7fpg kfpg] /sd v08 -s_ adf]lhd ;DjlGwt
JolQmsf] 3/, hUuf, sf/f]af/ jf h]yf /f]Ssf ubf{ klg p7\g g;s]df gu/kflnsfn]
68
lghsf] 3/, hUuf jf cGo s'g} h]yf eP ;f] lnnfd laqmL u/L c;"n pk/ ug{
;Sg]5 .
-u_ o; P]g cGtu{tsf] sfd sf/f]af/sf] l;nl;nfdf s'g} 7]s]bf/n] /fv]sf] w/f}6L jf
hdfgt ;f] sfo{ ug{ g;s]sf] cj:yfdf gu/kflnsfn] To:tf] w/f}6L hkmt u/L jf
hdfgt lnnfd laqmL u/L c;"n pk/ ug{ ;Sg]5 .
t/ hkmt jf lnnfd laqmL u/L k|fKt x'g cfPsf] /sd To:tf] JolQmn]
gu/kflnsfnfO{ a'emfpg' kg]{ /sd eGbf a9L x'g cfPdf a9L ePsf] /sd ;DalGwt
JolQmnfO{ lkmtf{ lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ jf -u_ adf]lhd gu/kflnsfn] lnnfd laqmL ubf{ k|rlnt
sfg"gadf]lhd ug'{ kg]{5 .
-$_ o; P]gadf]lhd ltg'{ a'emfpg' kg]{ s/, b:t'/, z'Ns, dx;'n tyf c;"n ug{ afFsL
cGo s'g} /sd ga'emfPdf gu/kflnsfn] pknAw u/fPsf] ;]jf To:tf] JolQmsf] xsdf aGb ug{
;Sg]5 .
-%_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod, ljlgod jf cfb]zsf] pNn+3g u/L s;}n]
s'g} sfd u/]df o; P]gdf cGoq b08 ;hfo tf]lsPdf ;f]xLadf]lhd / gtf]lsPsf]df
gu/kflnsfn] Ps xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-^_ o; bkmf cGtu{t ;hfo kfO{;s]sf]df k'gM ;f]xL s;"/ bf]xf]ofO{ ug]{nfO{ gu/kflnsfn]
k6s} lkR5] bf]Aa/ ;hfo ug{ ;Sg]5 .
-&_ o; bkmfadf]lhd gu/kflnsfn] u/]sf] ;hfodf lrQ ga'em\g] kIfn] To:tf] lg0f{o yfxf
kfPsf] ldltn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt lhNnf cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
!^^= b08 hl/jfgfsf] c;"nLML o; P]g adf]lhd gu/kflnsfn] u/]sf] b08 hl/jfgf bkmf @^)
adf]lhdsf] k|lqmof ckgfO{ c;"n pk/ ul/g]5 .
kl/R5]b !!
ph"/ L / tT;DaGwL Joj:yf
!^&= ph"/ LML -!_ ;b:o jf gu/kflnsfsf s'g} sd{rf/Ln] lbPsf] cfb]z jf cx|fPsf] sfd pk/ lrQ
ga'em\g] JolQmn] o; P]gdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s k}+tL; lbgleq k|d'v;dIf ph"/ ug{
;Sg]5 .
69
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ph"/ k/]df To:tf] ph"/ k/]sf] gAa] lbgleq k|d'vn] lg0f{o u/L
lbg' kg]{5 . pQm Dofbleq k|d'vn] lg0f{o gu/]df ;DalGwt JolQmn] g]kfn ;/sf/;dIf ph"/
ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ph"/L k/]kl5 k|d'v jf g]kfn ;/sf/n] cfjZos
hfFra'em u/L To:tf] cfb]z ;b/, ab/ jf kl/jt{g ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k|d'v jf g]kfn ;/sf/n] u/]sf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
-%_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd s;}sf] ph"/L k/]kl5 To:tf] ph"/Ldf lg0f{o lbg]
clwsf/Lsf] cfb]zn] ;DalGwt sfd sf/afxL d'ntjL /fVg ;lsg]5 .
!^*= d'2 f rnfpg] xbDofbM
xbDofb of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod jf ljlgod cg';f/ jf k|rlnt
sfg"gn] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L u/]sf] s'g} sfdsf] ;DaGwdf gu/kflnsf, k|d'v, pkk|d'v,
;b:o jf sd{rf/L jf gu/kflnsfn] sfddf nufPsf] JolQm pk/ b]xfodf n]lvP adf]lhd geO{
d'2f rNg ;Sg]5}gM
-s_ d'2f rnfpg] sf/0f / jfbL x'g]sf] jf lghsf] jfl/; eP To;sf] gfd / 7]ufgf vf]nL lnlvt
;"rgf gu/kflnsf, k|d'v, pkk|d'v, ;b:o jf sd{rf/L jf gu/kflnsfn] sfddf nufPsf]
JolQmnfO{ a'emfPsf] jf x'nfsf/f /lhi6/ u/L k7fPsf] Ps dlxgf ggf3L, /
-v_ d'2f rnfpg] sf/0f ePsf] tLg dxLgfleq d'2f bfo/ geO{ .
!^(= st{Jo kfng ubf{ jf clwsf/ k|of]u ubf{ c;n lgotn] sfd u/]d f aarfp
rfpM
rfp k|d'v, pk
k|d'v jf gu/kflnsfn] s'g} sfddf nufPsf] JolQmn] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod
jf ljlgodadf]lhd ug'{ kg]{ st{Jo kfngf ubf{ jf kfPsf] clwsf/ k|of]u ubf{ c;n lgotn]
u/]sf]df ;hfosf] efuL x'g]5}g .
efu $
lhNnf ljsf; ;ldlt ;DjGwL Joj:yf
kl/R5]b !
lhNnf ljsf; If]q / Onfsf ljefhg
!&)= lhNnf ljsf; If]q tf]Sg]M g]kfn ;/sf/n] :yfgLo k|zf;g P]g, @)@* adf]lhd sfod ePsf]
k|To]s lhNnfnfO{ lhNnf ljsf; If]q tf]Sg ;Sg]5 .
!&!= lhNnf ljsf; If]q sf] Onfsf ljefhgM
ljefhg -!_ k|To]s lhNnf ljsf; If]qnfO{ g]kfn ;/sf/n] of]
P]g k|f/De x'Fbfsf] avt sfod ePsf] Onfsf ;+Vof g36\g] u/L sDtLdf gf} / a9Ldf ;q
Onfsfdf ljefhg ug]{5 .
70
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljeflht lhNnf ljsf; If]qsf] Onfsfxsf] ;Ldfgf x]/km]/ ug'{
k/]df g]kfn ;/sf/n] ;DalGwt ljz]if1 ;d]t /x]sf] ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldltsf] l;kmfl/z
Pj+ lhNnf kl/ifb\\sf] k/fdz{df lgjf{rg cfof]usf] :jLs[lt lnO{ l;dfgf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
t/, o;/L l;dfgf x]/km]/ ubf{ lgjf{rg x'g] ;fn eGbf Ps jif{ cufj} ul/;Sg'
kg]{5 .
kl/R5]b @
lhNnf kl/ifb\
kl/ifb \ ;DaGwL
;DaG wL Joj:yf
!&@= lhNnf kl/ifb\
\s f] u7gM
kl/ifb sf]
u7g -!_ bkmf !&) adf]lhd tf]lsPsf] lhNnf ljsf; If]qdf Ps lhNnf
kl/ifb\ u7g ul/g]5 .
-@_ lhNnf kl/ifb\df b]xfoadf]lhdsf ;b:ox /xg]5g\M
-s_ lhNnfleqsf k|To]s ufpF ljsf; ;ldltsf cWoIf / pkfWoIf ,
-v_ lhNnfleqsf gu/kflnsfsf k|d'v / pkk|d'v,
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltsf ;b:ox,
-3_ lhNnfleqsf k|ltlglw ;ef / /fli6o ;efsf ;b:ox, kb]g ;b:o,
-_ lhNnfleqsf Pshgf dlxnf;lxt ;dfh;]jL cfly{s tyf ;fdflhs b[li6sf]0fn]
lk5l8Psf hflt, hghflt, blnt tyf cflbjf;L dWo] lhNnf kl/ifb\df k|ltlglwTj x'g
g;s]sf ju{sf bkmf !&$ adf]lhd lhNnf kl/ifb\sf] ;b:osf] nflu rflxg] of]Uotf
k'u]sf JolQmxdWo]af6 lhNnf kl/ifb\f/f dgf]gLt 5 hgf JolQmx .
!&#= lhNnf kl/ifb\
\s f] ;b:osf] kbfjlwM
kl/ifb sf]
kbfjlw -!_ lhNnf kl/ifb\sf ;b:osf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 .
-@_ lhNnf kl/ifb\sf ;b:osf] kbfjlw u0fgf ubf{ kbfjlw z'? x'g] ;fnsf] >fj0f !
ut]b]lv u0fgf ul/g]5 / kfFr jif{sf] kbfjlw ga9fO{ k|To]s kfFrf} jif{sf] cfiff9 d;fGtdf
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmf adf]lhd ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt x'g' cufj} gofF ;b:osf] nflu lgjf{rg ;DkGg ePdf ;fljssf] ;b:osf]
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 / gjlgjf{lrt ;b:oxnfO{ g} sfo{ ;+rfng ug]{ clwsf/
x'g]5 .
-$_ s'g} sf/0fjz lgwf{l/t ;dodf s'g} lhNnf kl/ifb\sf] ;b:o kbsf] lgjf{rg jf
lhNnf kl/ifb\sf] ;b:osf] dgf]gog x'g g;sL c? ;dodf eP klg To:tf ;b:osf] kbfjlw
u0fgf ubf{ lgwf{l/t ;dodf lgjf{lrt jf dgf]gLt eP;/x dfgL kbfjlwsf] u0fgf ul/g]5 .
71
-%_ s'g} lhNnf kl/ifb\sf] ;b:osf] kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf]
nflu dfq ;f] l/Qm kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:o kbsf] nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd pk
lgjf{rgf/f / dgf]gLt ;b:osf] kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
!&$= lhNnf kl/ifb\
\s f] ;b:osf] nflu rflxg] of]U otfM
kl/ifb sf]
otf lhNnf kl/ifb\sf] ;b:o x'gsf] nflu
b]xfoadf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf] x'g' kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf],
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ a'emfpg' kg]{ ;a} lhG;L jf gubL a'emfO{ ;s]sf],
-3_ lhNnf ljsf; ;ldlt;Fu 7]Ssf k6[f jf rn crn ;DklQ ;DaGwL Jojxf/df s'g} lghL
:jfy{ gePsf],
-_ ;fj{hlgs ;DklQ lxgfldgf u/]sf] g7x/]sf],
t/, c;"nL ePsf] k|df0f k]z u/]df of] v08 nfu" x'g] 5}g .
-r_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfo kfPsf] eP To:tf] ;hfo e'Qmfg u/]sf] tLg
jif{ JotLt ePsf],
-5_ s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] .
!&%= lhNnf kl/ifb\
\s f] ;b:otf sfod g/xg]M b]xfosf] cj:yfdf lhNnf kl/ifb\sf] ;b:otf sfod
kl/ifb sf]
/xg] 5}gM
-s_ bkmf !&$ adf]lhdsf] of]Uotf gePdf,
-v_ cfkm" a;f]af; ul/cfPsf] If]q ;DalGwt lhNnf ljsf; If]qaf6 lemlsPdf jf cGo If]qdf
uflePdf,
-u_ k|ltlglw ;ef jf /fli6o ;efsf] ;b:osf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ ePdf jf /fli6o ;efsf]
;b:odf dgf]gLt ePdf,
-3_ dgfl;a dflkmssf] ;"rgf glbO{ nuftf/ tLg k6s;Dd lhNnf kl/ifb\sf] a}7sdf
cg'kl:yt /x]df,
t/ To:tf] ;b:onfO{ ;kmfO{ k]z ug]{ dgfl;j df}sf glbO{ lghsf] ;b:otf sfod
g/x]sf] ;"rgf lbOg] 5}g .
72
73
kbfjlw ;dfKt ePsf] dflgg]5 / gjlgjf{lrt ;b:oxnfO{ g} sfo{ ;+rfng ug]{ clwsf/
x'g]5 .
-$_ s'g} sf/0fjz lgwf{l/t ;dodf s'g} lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;b:o kbsf] lgjf{rg
jf dgf]gog ;DkGg x'g g;sL c? ;dodf ;DkGg eP klg lgjf{lrt jf dgf]gLt ;b:osf]
kbfjlw u0fgf ubf{ lgwf{l/t ;dodf lgjf{lrt jf dgf]gLt eP;/x dfgL kbfjlwsf] u0fgf
ul/g]5 .
-%_ s'g} lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;b:o kb s'g} sf/0fjz l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf]
nflu dfq ;f] kbsf] k"lt{ lgjf{lrt ;b:o kbsf] nflu k|rlnt sfg"gadf]lhd pklgjf{rgf/f /
dgf]gLt ;b:o kbsf] nflu dgf]gogf/f ul/g]5 .
t/
-!_ kb l/Qm ePsf] ldltn] Ps jif{leq pklgjf{rg jf dgf]gog ul/;Sg' kg]{5 .
-@_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] nflu pklgjf{rg jf dgf]gog ul/g] 5}g .
!&(= zky u|x0f ug'{kg]{M -!_ ;efkltn] lhNnf GofofwLz;dIf, pk;efklt / ;b:oxn]
;efklt;dIf / ;efkltsf] cg'kl:ytdf pk;efkltn] lhNnf GofofwLz;dIf / ;b:oxn]
pk;efklt;dIf ;ky u|x0f ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df n]lvP b]lv afx]s lhNnf kl/ifb\sf cGo ;b:on] ;efklt;dIf /
;efkltsf] cg'kl:yltdf pk;efklt;dIf ;ky u|x0f ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd zky u|x0f gu/L lhNnf kl/ifb\ tyf lhNnf ljsf;
;ldltsf ;b:oxn] kb u|x0f ug]{ 5}gg\ .
!*)= kb Tofu ug{ ;Sg]M -!_ ;efkltn] pk;efklt dfkm{t lhNnf ljsf; ;ldlt;dIf / pk
;efklt tyf ;b:oxn] ;efklt;dIf /flhgfdf lbO{ kb Tofu ug{ ;Sg]5g\ .
-@_ lhNnf kl/ifb\sf dgf]gLt ;b:oxn] ;efklt;dIf / ;efkltsf] cg'kl:yltdf pk
;efklt;dIf /flhgfdf lbO{ kb Tofu ug{ ;Sg]5g\ .
!*!= ;b:osf]
;b: osf] nflu rflxg] of]U otfM
otf lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;b:odf lgjf{lrt jf dgf]gLt x'g
b]xfoadf]lhdsf] of]Uotf x'g' kg]{5M
-s_ g]kfnL gful/s ePsf],
-v_ PSsfO{; jif{ pd]/ k"/f ePsf] / k|rlnt sfg"gadf]lhd dtbftf x'g of]Uotf k'u]sf],
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ a'emfpg' kg]{ ;a} lhG;L jf gubL a'emfO{ ;s]sf],
-3_ lhNnf ljsf; ;ldlt;Fu 7]Ssf kf jf rn crn ;DklQ ;DaGwL Jojxf/df s'g} lghL
:jfy{ gePsf],
74
75
-#_ k|To]s jif{ lhNnf kl/ifb\sf] a}7s ;dfGotof kmfNu'0f d;fGtleq af]nfpg' kg]{5 .
-$_ lhNnf kl/ifb\\sf] k|To]s a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] lhNnf ljsf; ;ldltsf
;b:oxafx]s lhNnf kl/ifb\\sf cGo ;b:oxn] cfkm"dWo]af6 5fg]sf] ;b:on] lhNnf kl/ifb\\sf]
a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
t/ lhNnf kl/ifb\\sf] a}7sdf cWoIfsf] 5gf}6 x'g'eGbf cl3 lhNnf kl/ifb\\sf pkl:yt
;b:oxdWo] pd]/sf] lx;fjn] h]i7 ;b:on] ;f] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
-%_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;lrjn] lhNnf kl/ifb\sf] ;lrjsf] sfd ug]{5 .
-^_ lhNnf kl/ifb\sf] a}7s a:g] ldlt, ;do / :yfgsf] ;"rgf tyf ljifo ;"rL a}7s a:g]
lbg eGbf sDtLdf kGw| lbg cufj} lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efkltsf] lgb]{zgdf ;lrjn]
lhNnf kl/ifb\sf ;a} ;b:oxnfO{ k7fpg' kg]{5 .
-&_ lhNnf kl/ifb\sf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:ox?
pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-*_ u0fk"/s ;+Vofsf] cefjdf lhNnf kl/ifb\sf] a}7s a:g g;s]df ;ft lbgsf] ;"rgf
lbO{ csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 . ;f] a}7ssf] u0fk"/s ;+Vof Ps ltxfO{ x'g]5 . ;f] u0fk"/s ;+Vof
klg k"/f x'g g;s]df ;f] sf] ef]lnkN6 k'gM csf]{ a}7s af]nfpg' kg]{5 ;f] a}7sdf hlt;'s}
;b:o pkl:yt eP klg a}7s ;+rfng x'g]5 .
-(_ lhNnf kl/ifb\sf Ps ltxfO{ ;b:oxn] s'g} vf; ljifodf 5nkmn ug{ a}7s af]nfO{
kfpF egL ;efklt;dIf lnlvt cg'/f]w u/]df To;/L cg'/f]w u/]sf] ldltn] tL; lbgleq lhNnf
kl/ifb\sf] ljz]if a}7s af]nfpg' kg]{5 .
-!)_ lhNnf kl/ifb\sf] a}7ssf] lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-!!_ lhNnf kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!*^= lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7sM
s -!_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7s sDtLdf dxLgfsf] Ps
k6s a:g]5 .
-@_ ;efkltsf] cfb]z cg';f/ ;lrjn] lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7s af]nfpg]5 .
t/ tLg dxLgf;Dd klg ;efkltn] a}7s af]nfpg] cfb]z glbPdf Ps ltxfO{ ;b:oxsf]
lnlvt cg'/f]wdf ;lrjn] lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7s af]nfpg]5 .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7ssf] ;efkltTj ;efkltn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf
pk;efkltn] / pk;efklt klg cg'kl:yt ePdf a}7sdf pkl:yt ;b:oxn] cfkm" dWo]af6
5fg]sf] ;b:on] a}7ssf] ;efkltTj ug]{5 .
76
-$_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7sdf tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt
;b:ox pkl:yt ePdf a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-%_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7ss]f lg0f{o ;lrjn] k|dfl0ft ug]{5 .
-^_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!*&= a}7ssf] lg0f{oM -!_ o; P]gdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf;
;ldltsf] a}7ssf] lg0f{o a}7sdf pkl:yt ;b:oxsf] ax'dtsf] cfwf/df ul/g]5 .
-@_ lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7sdf dt a/fa/ ePdf a}7ssf]
;efkltTj ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5 .
-#_ kb]g ;b:on] dtbfgdf efu lng kfpg] 5}gg\ .
kl/R5]b $
lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/
!**= lhNnf kl/ifb\
\s f] sfd, st{Jo / clwsf/M
kl/ifb sf]
clwsf/ -!_ lhNnf kl/ifb\sf] sfd / st{Jo b]xfoadf]lhd
x'g]5M
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltn] k]z u/]sf] ah]6, of]hgf tyf sfo{qmdx kfl/t ug]{ .
-v_ lhNnf ljsf; ;ldltn] k]z u/]sf] s/, b:t'/, z'Ns, dx;'n, C0f jf ;fk6L tyf
cfGtl/s >f]t ;DjGwL k|:tfj kfl/t ug]{ .
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltaf6 ;+rflnt lhNnf of]hgf ;DjGwL sfo{qmdxsf] d"Nof+sg u/L
cfjZos lgb]{zg lbg] .
-3_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] n]vf k/LIf0f k|ltj]bgdf 5nkmn u/L sfod /x]sf a]?h'x
km5\of]{6 ug{ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] .
-_ lhNnfdf ;+rfng x'g] lhNnf:t/Lo ljifout sfo{qmdnfO{ :jLs[lt lbg] .
-r_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ljlgod :jLs[t ug]{ .
-5_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] k|zf;lgs sfo{xsf] d"Nof+sg u/L lhNnf ljsf; ;ldltnfO{
cfjZos lgb]{zg lbg] .
-h_ lhNnf ljsf; ;ldltn] k|:tfj u/]sf] sd{rf/Lsf] kfl/>lds, b/jGbL eQf tyf cGo
;'ljwfdf cfjZostfg';f/ :jLs[lt lbg] .
-em_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;DklQ a]rlavg, x:tfGt/0f jf ef8fdf lbg] ljifodf lg0f{o
ug]{ .
-`_ cfkm"df /x]sf s]xL clwsf/ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|Tofof]hg ug]{ .
77
-@_ lhNnf kl/ifb\sf ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] ax'dtaf6 k|:tfj kfl/t geO{ lhNnf ljsf;
;ldltn] b]xfosf] sfd ug{ ;Sg] 5}gM
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;DklQ a]rlavg jf x:tfGt/0f ug]{ .
-v_ C0f lng] .
-u_ s/, b:t'/, z'Ns, dx;'n nufpg] .
-3_ tf]lsPsf] cGo ljifo .
-#_ lhNnf kl/ifb\n] of] P]g tyf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod tyf ljlgodadf]lhd
cfkm"nfO{ ePsf] clwsf/ k|of]u ug]{5 .
-$_ lhNnf kl/ifb\n] lhNnf kl/ifb\sf] s'g} Ps ;b:osf] cWoIftfdf lgh ;lxt a9Ldf
kfFrhgf ;b:ox /x]sf] Ps n]vf ;ldltsf] u7g ug]{5 / To:tf] ;ldltsf] sfd, st{Jo /
clwsf/ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
-%_ lhNnf kl/ifb\nfO{ ljleGg ljifodf cfjZos ;Nnfx / ;'emfj lbgsf] nflu pkbkmf #_ adf]lhdsf] n]vf ;ldltdf /xg] ;b:ox afx]s lhNnf kl/ifb\sf cGo ;b:oxnfO{
tf]lsPadf]lhdsf ljifout ;ldltxdf /xg] u/L lhNnf kl/ifb\n] ljleGg ;ldltx u7g ug{
;Sg]5 .
-^_ lhNnf kl/ifb\sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!*(= lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ lhNnf kl/ifb\\sf] lg0f{o / lgb]{zgsf]
sfof{Gjog ug''{ u/fpg'sf] cltl/Qm lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfd / st{Jo b]xfo jd]lhd x'g]5M
-s_ s[l if ;DjGwLM
;DjGwL
-!_ s[lif tyf kz' ljsf; ;DaGwL lhNnf:t/Lo gLlt agfO{ ;f] cg'ksf sfo{qmdx
th'{df Pj+ ;+rfng ug]{ / ;+rflnt sfo{qmdxsf] lg/LIf0f / cg'udg ug]{,
u/fpg] .
-@_ lhNnfdf cfjZos kg]{ aLpm, lahg, dn tyf cGo s[lif ;fdu|Lxsf] Joj:yf
ug]{, u/fpg] .
-#_ lhNnf ljsf; If]qleq s[lif k|;f/ ;DaGwL ;]jf pknAw ug]{, u/fpg] .
-$_ s[lif xf6 ahf/ / d]nfsf] k|j4{g ug]{, u/fpg] .
-%_ s[lif pkhsf] ahf/ Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .
-v_ u|fdL0f vfg]kfgL tyf j:tL ljsf; ;DjGwLM
;DjGwL
-!_ lhNnf ljsf; If]qsf] u|fdL0f Onfsfdf Ps eGbf a9L ufpF ljsf; If]qsf
hgtfxnfO{ nfe x'g] vfg]kfgL of]hgfxsf] th'{df / sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
78
-@_ lhNnf ljsf; If]qsf] u|fdL0f Onfsfdf j:tL tyf ahf/xsf] ljsf; ;DjGwL
of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-u_ hn ljB't ;DjGwLM
;DjGwL
;;fgf u|fdL0f hn ljB't tyf cGo phf{ ;DjGwL cfof]hgfxsf] th'{df,
sfof{Gjog, ;+rfng, ljt/0f tyf dd{t ;+ef/ ug]{, u/fpg] .
-3_ lgdf{0 f tyf oftfoft ;DjGwLM
;DjGwL
-!_ lhNnf ljsf; If]qleqsf] lhNnf:t/Lo ;8sxsf] u'? of]hgf tof/ u/L lhNnf
kl/ifb\af6 :jLs[t u/fpg] .
-@_ :jLs[t lhNnf:t/Lo ;8sxsf lgdf{0f, ;+rfng, cg'udg, d"Nof+sg tyf dd{t
;+ef/ ug]{, u/fpg] .
-#_ lhNnf ljsf; If]qleq cfjZos kg]{ emf]n'+u] k"nxsf] of]hgf th'{df, lgdf{0f /
dd{t ;+ef/ ug]{, u/fpg] .
-$_ lhNnf ljsf; If]qleq ;+rfng x'g] oftfoftsf ;fwgx ;DjGwL cfjZos
Joj:yf ldnfpg] .
-%_ k|rlnt sfg"gadf]lhd 3 >]0fLsf 7]s]bf/xsf] Ohfhq kq lbg], vf/]hL ug]{ /
gjLs/0f ug]{ .
-^_ hndfu{ / /f]kj]sf] ljsf; tyf k|j4{g ug]{ .
-_ e"l d ;'wf/ tyf e"l d Joj:yf ;DjGwLM
;DjGwL
lhNnf ljsf; If]qleq /x]sf] P]nfgL tyf ;/sf/L klt{ hUufxsf] ;+/If0f /
;Da4{g ug]{ .
-r_ dlxnf ljsf; tyf c;xfo ;DjGwLM
;DjGwL
-!_ lhNnf ljsf; If]qleqsf dlxnfxsf] pTyfgsf] nflu cfjZos of]hgf tof/ u/L
sfof{Gjog ug]{ .
-@_ /fli6o gLlt cg'k cgfy afnaflnsf, c;xfo dlxnf, j[4, ckf+u tyf
czQmxsf] ;+/If0f ;DjGwL sfo{ ug]{ / ;fdflhs s'/Llt x6fpg] tyf r]nLa]6Lsf]
Pj+ gf/Lsf] ;+/If0f ;DjGwL sfd ug]{, u/fpg] .
-5_ jg tyf jftfj/0f ;DjGwLM
;DjGwL
-!_ jg, jg:klt, h}ljs ljljwtf / e";+/If0f ;DjGwL of]hgf tof/ u/L sfof{Gjog
ug]{, u/fpg] .
-@_ jftfj/0fsf] ;+/If0f / ;Dj4{g ug]{, u/fpg] .
79
80
81
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltn] o; P]gsf] clwgdf /xL JolQm, ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yf
jf JolQm;Fu tf]lsPadf]lhd ;+emf}tf u/L ljsf; lgdf{0fsf sfdx ug{ ;Sg]5 . To;/L ePsf]
;Demf}tfsf] hfgsf/L g]kfn ;/sf/nfO{ lbg' kg]{5 .
t/ cGt/f{li6o u}/ ;/sf/L ;+:yf jf ljb]zL;Fu g]kfn ;/sf/sf] k"j{ :jLs[tL geO{
To:tf] ;Demf}tf ug{ ;Sg] 5}g .
-$_
k|efjsf/L 9+un] ;+rfng gePsf] jf To;df s'g} lsl;dsf] clgoldttf ePsf] hfgsf/L x'g
cfPdf lhNnf ljsf; ;ldltn] ;f] ;DaGwdf cfjZos ;'emfj lbg jf sf/jfxLsf] nflu
;DalGwt lgsfo;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
-%_ o; P]gdf n]lvPb]lv afx]s lhNnf ljsf; ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/
tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!()= pk
pk;ldlt u7g ug{ ;Sg]M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] sfddf ;xof]u k'ofpg
cfjZostf cg';f/ pk;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g x'g] pk;ldltdf pkef]Qmf ;d"xsf k|ltlglw, u}/
;/sf/L ;+:yfsf k|ltlglw, dlxnf, lk5l8Psf ju{, a'l4hLjL, ;dfh;]jL tyf ljz]if1 ;dfj]z
x'g ;Sg]5g\ .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g x'g] pk;ldltsf] sfd, st{Jo, clwsf/ / sfo{ljlw
lhNnf ljsf; ;ldltn] tf]lslbPadf]lhd x'g]5 .
!(!= ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd
x'g]5M
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7s af]nfpg ;lrjnfO{ lgb]{zg lbg] .
-v_ lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7sdf k|ltj]bg / k|:tfj k]z ug]{, u/fpg] .
-u_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ah]6 tyf sfo{qmdx th'{df ug{ cfjZos Joj:yf
ldnfpg] .
-3_ lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf; ;ldltsf] lg0f{o sfof{Gjog u/fO{ k|ult ljj/0f tof/
ug{ nufpg] .
-_ pk;efklt tyf ;b:oxnfO{ ljifout kdf sfo{sf] ljefhg ug]{ / lhNnf:t/Lo
ljifout sfo{qmdxsf] /]vb]v / ;dGjo ug]{, u/fpg] .
-r_ lhNnf ljsf; ;ldltsf tkm{af6 cfjZos l;kmfl/zx ug]{ .
82
-5_ cfkm" lhNnf aflx/ uO{ ;ft lbg eGbf a9L ;do lhNnf ljsf; ;ldltdf pkl:yt x'g
g;Sg] ePdf pk;efkltnfO{ sfo{ef/ lbg] / pk;efklt klg gePdf pd]/sf]
cfwf/df h]i7 ;b:onfO{ sfo{ef/ lbg] jf s'g} sf/0fjz sfo{ef/ ;DxfNg g;Sg]
cj:yf k/]df ;lrjnfO{ hfgsf/L lbg] .
-h_ lhNnf:t/Lo sfo{qmdsf] ;Gbe{df ;b:o / ;lrjnfO{ sfh v6fpg] .
-em_ lhNnf ljsf; If]q cGtu{tsf ufpF ljsf; ;ldlt ;ldltxsf] lg/LIf0f tyf ;dGjo
ug]{ .
-`_ tf]lsPsf] cGo sfd ug]{ .
-@_ ;efkltn] d'gfl;j sf/0f afx]s nuftf/ tL; lbgeGbf a9L cfk\mgf] lhNnf 5f8\g
x'Fb}g .
-#_ ;efkltn] lhNnfleqsf ljsf; lgdf{0f sfo{sf ;Gbe{df ;ft lbg;Dd lhNnfleq
cfkm}+ sfh :jLs[t u/L hfg ;Sg]5 .
t/ cfk\mgf] lhNnf aflx/ hfg' k/]df lhNnf ljsf; ;ldltaf6 :jLs[t u/fO{ sfhdf
hfg ;Sg]5 .
!(@= pk
pk;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ pk;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/
b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ ;efkltsf] cg'kl:yltdf sfo{afxs ;efklt eO{ sfd ug]{, /
-v_ tf]lsPsf] cGo sfd ug]{, u/fpg] .
-@_ pk;efkltn] d'gfl;j sf/0f afx]s nuftf/ tL; lbgeGbf a9L cfk\mgf] lhNnf 5f8\g
x'Fb}g .
!(#= ;b:osf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ ;b:oxsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd
x'g]5M
-s_ cfkm"nfO{ tf]lsPsf] ljifo;Fu ;DjlGwt ljifodf lhNnf ljsf; ;ldltn] tof/ u/]sf]
of]hgf lhNnf ljsf; of]hgfdf ;dfj]z ug{ nufpg] .
-v_ cfkm"nfO{ tf]lsPsf] ljifo;Fu ;DjlGwt ljifodf lhNnf ljsf; ;ldltaf6 eP u/]sf
sfd sf/jfxLsf] ;do ;dodf lg/LIf0f ug]{ .
-u_ cfkm"nfO{ tf]lsPsf] ljifodf lhNnf ljsf; ;ldlt / lhNnf ljsf; ;ldltsf] ljleGg
;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;fdflhs ;+:yfx / pkef]Qmf ;d"xaLr ;dGjo sfod
/fVg] Joj:yf ldnfpg],
83
-3_ cfkm"nfO{ tf]lsPsf] ljifo;Fu ;DjlGwt ljifosf ljsf; tyf lgdf{0fsf] sfddf ePsf]
k|ult ;DjGwdf cfk\mgf] ;'emfj;lxtsf] lnlvt hfgsf/L lhNnf ljsf; ;ldltdf k]z
ug]{ .
-_ cfkm"nfO{ tf]lsPsf] ljifodf pkef]Qmf ;d"x tyf u}/;/sf/L ;+:yfx u7g ug{
:yfgLo hgtfnfO{ k|f]T;flxt ug]{ / ltgnfO{ ljsf; sfo{qmddf kl/rfng ug]{ .
-r_ ;DalGwt ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] a}7sdf efu lnO{ a}7ssf] sfd
sf/jfxLsf] ;DaGwdf lhNnf ljsf; ;ldlt;dIf k|ltj]bg lbg] .
-5_ tf]lsPsf cGo sfo{x ug]{ .
-@_ ;b:on] d'gfl;j sf/0f afx]s nuftf/ tL; lbgeGbf a9L cfk\mgf] lhNnf 5f8\g
x'Fb}g .
!($= ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ ;efkltsf] k|ToIf lgb]{zgdf /xL ;lrjsf] sfd, st{Jo /
clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5M
-s_ lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;lrj eO{ sfd ug]{ .
-v_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] lg0f{onfO{ ;efkltsf] ;fdfGo /]vb]vdf /xL sfof{Gjog ug]{,
u/fpg] .
-u_ lhNnf of]hgfsf] sfof{Gjog lg/LIf0f tyf k|ult d"Nof+sg ug]{, u/fpg] .
-3_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] k|zf;lgs, n]vf Joj:yf tyf ljsf; sfo{qmdxsf] lg/LIf0f ug]{,
u/fpg] .
-_ lhNnf:t/Lo sfo{qmdxsf] k|ult lg/LIf0f u/L ;dLIff ug]{, u/fpg] .
-r_ lhNnf ljsf; ;ldlt, lhNnf kl/ifb\ jf lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;b:osf] kb l/Qm eO{
lgjf{rg u/fpg' k/]df ;DjlGwt lgsfonfO{ hfgsf/L u/fpg] .
-5_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfof{nosf] k|zf;sLo k|d'v eO{ sfd ug]{, u/fpg] .
-h_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] rn, crn tyf lhG;L ;DklQsf] nut /fVg], ;+/If0f dd{t ;+ef/
ug]{, u/fpg] .
-em_ lhNnf kl/ifb\ / lhNnf ljsf; ;ldltsf] a}7sdf pkl:yt e} lg0f{o dfOGo"l6 ug]{, lg0f{o
k'l:tsf lhDdf lng] / lg0f{o k|dfl0ft ug]{ .
-`_ n]vf k/LIf0f u/fpg], a]?h' km5\of]{6 u/fpg] ;DjGwdf cfjZos sf/jfxL ug]{, u/fpg] .
-6_ lhNnf ljsf; ;ldlt cGtu{tsf sd{rf/Lx?sf] k|zf;lgs lgoGq0f ug]{ .
-7_ k|rlnt sfg"gn] tf]s]sf sdx ug]{, u/fpg] .
84
-8_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod jf ljlgodadf]lhd ;'Dk]sf] jf tf]s]sf] cGo
sfdx ug]{ .
kl/R5]b %
lhNnf ljsf; ;ldltsf] of]hgf th'{d f / sfof{G jog k|l qmof
!(%= lhNnf ljsf; of]hgfsf] th'{d fMf -!_ k|To]s lhNnf ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] lhNnfsf] ljsf;sf
nflu cfjlws / jflif{s ljsf; of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd th'{df ul/Psf] of]hgfsf] cfwf/df /fli6o of]hgf cfof]u / g]kfn
;/sf/sf] ;DjlGwt dGqfnon] lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ sflt{s dlxgfleq cg'bfg /
cfjZos gLlt tyf dfu{ bz{gx pknAw u/fpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd of]hgf th'{df ubf{ lhNnf ljsf; ;ldltn] cfjZostf
cg';f/ afXo k/fdz{ ;]jf k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-$_ cfjlws of]hgf tof/ ubf{ lgDg ljifox ;dfj]z ug'{ kg]{5M
-s_ lhNnfsf] ef}uf]lns, cfly{s Pj+ k|fs[lts ;Dkbfx / ltgLxsf] jt{dfg pkof]u,
-v_ ljleGg If]qdf t'ngfTds nfut nfesf] lx;fan] pTkfbg ug{ ;lsg] ;+efjgfx,
-u_ lk5l8Psf hghfltx Pj+ a9L u/Lla ePsf] If]q tyf To; If]qdf ul/Psf jf ul/g'
kg]{ ljleGg ljsf; sfo{x,
-3_ dlxnf / afnaflnsfsf nflu cfod"ns / ;Lkd"ns ljsf; sfo{x,
-_ ;DkGg ePsf ljleGg ljifoIf]q cGtu{tsf cfof]hgfxsf] ljj/0f / ltgLxsf]
;+rfng / ;+ef/ ;DjGwL Joj:yf .
-r_ ljsf; ;+efjgfxsf cfwf/df ljleGg ljifo If]qut cNksfnLg Pj+ bL3{sflng
ljsf; sfo{x,
-5_ :yfgLo afl;Gbfaf6} tof/ ul/g'kg]{ ljleGg ljifo If]qsf hgzlQm ljsf; ;DjGwL
sfo{x,
-%_ jflif{s of]hgf th'{df ubf{ lgDg s'/fnfO{ cfwf/ lng'kg]{5M
-s_ /fli6o of]hgf cfof]u / ;DjlGwt dGqfnoaf6 k|fKt lgb]{zgx,
-v_ /fli6o nIo tyf gLltsf cfwf/df to ul/Psf lhNnf:t/Lo gLlt tyf nIox,
-u_ cfjlws of]hgfn] kl/nlIft u/]sf ;dli6ut cfjZostfx .
-3_ ufpF kl/ifb\\ / gu/ kl/ifb\\af6 k|fKt of]hgfx .
!(^= ;fwgsf] cg'd fgM
fg lhNnf ljsf; ;ldltn] jflif{s of]hgf th'{df ug'{ cufj} b]xfosf >f]t /
;fwgxsf] cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5M
85
cWoIf
kb]g ;b:o
;b:o
;b:o
-#_ pkbkmf -!_ cg';f/sf] a}7sdf ljifout of]hgf th'{df ;ldltxaf6 k|fKt
cfof]hgfxnfO{ ;dGjo tyf k|fyldstf lgwf{/0f u/L PsLs[t lhNnf ljsf; of]hgfsf] k
lbOg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7ssf] sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
!((= >f]t gS;f
gS;f tof/ ug'{kg]{M k|To]s lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf;sf lgldQ lhNnfsf]
j:t'ut tYof+s ;+sng u/L lhNnfsf] j:t'l:ylt b]lvg] u/L >f]t gS;f tof/ ug'{ kg]{5 .
@))= cfof]hgfsf] ;+e fJotf cWoog ug'{ kg]{M lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; of]hgf
sfof{Gjog ug]{ qmddf b]xfoadf]lhdsf s'/fx ;d]t v'nfO{ cfof]hgfsf] ;+efJotf cWoog ug'{
u/fpg' kg]{5M
-s_ of]hgfsf] nIo
86
87
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; of]hgf th'{df ubf{ ufpF kl/ifb\ / gu/
kl/ifb\n] agfpg] jflif{s ljsf; sfo{qmdnfO{ cfjZos 6]jf k'ofpg' kg]{5 .
@)$= lhNnf ljsf; ;ldlt
;ldl t / ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L lgsfoaLr ;dGjo ug]{M -!_ PsLs[t
lhNnf ljsf; of]hgf th'{df ubf{ lhNnfleq ljleGg ;]jf / ljsf; sfo{qmdx ;+rfng ug]{
;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfaLr a}7s a;L jflif{s ljsf; of]hgfaLr ;dGjo sfod ug'{
kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;dGjo sfod ug{ ;DjlGwt sfof{no k|ltlglwnfO{ af]nfO{
lhNnf ljsf; ;ldltn] a}7s ug]{5 . ;dGjo sfod ug]{ l;nl;nfdf s'g} dte]b ePdf /fli6o
of]hgf cfof]un] cfjZos dWo:ytf ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cfof]lht ;dGjofTds a}7sdf b]xfosf s'/fxdf ;dGjo
sfod ug'{kg]{5M
-s_ s'g} klg If]qdf ul/g] nufgLdf bf]xf]/f]kg x6fpg] .
-v_ nufgL ug]{ ;+:yfxaLr cfk;df kl/k"/s ;dGjo sfod ug]{ .
-u_ lhNnfjf;Lxn] clwstd nfe xfl;n ug{ ;Sg] k|ljlw ckgfpg] .
@)%= of]hgfsf] sfof{G jogM
jog -!_ g]kfn ;/sf/n] jflif{s sfo{qmd / ah]6 kfl/t ePkl5 lhNnf
ljsf; of]hgf sfof{Gjog ug{ ccfjZos dfu{bz{g;lxt lgsf;f k7fpg' kg]{5 .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltaf6 kfl/t sfo{qmd lhNnf ljsf; ;ldltsf] lgb]{zgdf
sfof{Gjog ug'{ u/fpg' kg]{5 .
-#_ of]hgf sfof{Gjog ug]{ lhDd]jf/L ufpF ljsf; ;ldlt jf pkef]Qmf ;d"xsf] x'g]5 .
-$_ lhNnf:t/Lo of]hgf cGtu{tsf cfof]hgfx pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t sfof{Gjog tyf
;+rfng u/fpg ;lsg]5 . lhNnf ljsf; ;ldltn] cfjZostf cg';f/ afXo k/fdz{ ;]jf k|fKt
u/L sfof{Gjogdf 6]jf k'ofpg ;Sg]5 .
@)^= cfof]hgfsf] x:tfGt/0fM
x:tfGt/0f -!_ lhNnfdf ljleGg ;]jf / ljsf; sfo{df sfo{/t ;/sf/L jf cw{
;/sf/L lgsfoxn] z'? u/]sf] cfof]hgf ;DkGg ePkl5 ;DjlGwt lhNnf ljsf; ;ldltnfO{
x:tfGt/0f ug'{ kg]{5 . To;/L x:tfGt/0f ePsf cfof]hgfsf] ;+rfng lhNnf ljsf; ;ldlt /
;DjlGwt lgsfoaLr ;xdlt eP cg'k x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]hgf x:tfGt/0f ug]{ lgsfon] lhNnf ljsf; ;ldltnfO{
k|fljlws tyf k/fdz{ ;]jf pknAw u/fO{ lhNnf ljsf; ;ldltsf] Ifdtf ljsf; u/fpg' kg]{5 .
88
@)&= lgb]{zg kfngf ug'{kg]{M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltxnfO{ lhNnf ljsf; of]hgf th'{df /
;+rfng ug]{ ;DjGwdf /fli6o of]hgf cfof]u / g]kfn ;/sf/sf] ;DjlGwt dGqfnon] ;do
;dodf cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbPsf] lgb]{zg lhNnf ljsf; ;ldltn] kfng ug'{ kg]{5 .
@)*= pkef]Q mf ;d"x u7g ug]{M -!_ lhNnf ljsf; of]hgf cGtu{tsf cfof]hgfx sfof{Gjo ubf{
cfof]hgfaf6 k|ToIf nfe kfpg] JolQmx dWo]af6 lhNnf ljsf; ;ldltn] ;DjlGwt lgsfo
;d]tsf] k/fdz{ lnO{ pkef]Qmf ;ldlt u7g u/fpg' kg]{5 .
-@_ pkef]Qmf ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@)(= pkef]Q mf ;d"x tyf u}/ ;/sf/L ;+: yfn] cfof]hgf ;+rfng
fng ug]{ af/]M -!_ pkef]Qmf ;d"x
tyf u}/;/sf/L ;+:yfn] cfof]hgfx sfof{Gjog / ;+rfng ubf{ lhNnf ljsf; ;ldlt;Fu
;dGjo /fvL ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltn] pkef]Qmf ;d"x u}/;/sf/L ;+:yf dfkm{t of]hgf sfof{Gjog /
;+rfng ug{ ;Sg]5 .
-#_ cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ pkef]Qmf ;d"x / u}/;/sf/L ;+:yfn] cfk\mgf] cfly{s
sf/f]jf/sf] lx;fj lstfj tyf n]vf cfjlws u/L /fVg' kg]{5 .
-$_ cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ pkef]Qmf ;d"x / u}/ ;/sf/L ;+:yfn] cfk\mgf] sf/f]jf/sf]
n]vfsf] k|ltj]bg lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ lbg' kg]{5 / n]vf k/LIf0f u/fpg] lhDd]jf/L
cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ lgsfo / lhNnf ljsf; ;ldltsf] x'g]5 .
-%_ cfof]hgfsf] nut Oli6d]6 tf]lsPadf]lhd ug'{kg]{5 .
-^_ pkef]Qmf ;d"x / u}/ ;/sf/L ;+:yfn] cfof]hgf hfFrkfF; eO{ km/kmf/s ePkl5
cfof]hgfsf] dd{t ;+ef/ tyf ;+rfngsf] nflu ;]jf k|fKt ug]{ pkef]Qmf;Fu cfjZos z'Ns lng
;Sg]5 .
@!)= ;'kl/j]I f0f tyf cg'u dgM
dg -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] of]hgf jf sfo{qmd th'{df ubf{ cg'dfg
ul/Psf >f]t ;fwgxsf] kl/rfng nIo cg'k eP gePsf], cfof]hgfsf] sfof{Gjog tflnsf
cg';f/ eP gePsf] PsLg ug{ tyf cfof]hgfsf] sfof{Gjodf b]lvg] afwf Jojwfg jf c8\rgx
;dfwfgsf] nflu cfjZos lgb]{zg lbg ;DjlGwt lhNnfsf ;f+;bsf] cWoIftfdf k|To]s jif{sf]
nflu j0ff{g'qmdfg';f/ Ps ;'k/Lj]If0f tyf cg'udg ;ldltsf] u7g x'g]5 . pQm ;ldltdf lhnf
ljsf; ;ldltsf ;efklt, lghn] tf]s]sf] lhNnf ljsf; ;ldltsf ;b:o tyf ;DalGwt
sd{rf/Lx? ;d]t /xg]5g\ .
89
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7s ;fdfGotof rf/ dlxgfdf Psk6s a:g]5 /
;f] a}7sdf lhNnf ljsf; ;ldltsf ;DjlGwt ;b:on] efu lng' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7sdf cfof]hgfsf nflu cg'dfg ul/Psf] ;fwg,
k|fKt ePsf] ;fwg / ug'{kg]{ sfdsf] n]vf hf]vf ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] a}7sn] sfo{ tflnsf / nIo cg';f/ sfd gePsf]df
;DjlGwt kIfnfO{ ;r]t u/fpg ;Sg]5 .
@!!= ;dLIff / d"N of+s gM
g -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; of]hgfsf] ;dLIff / d"Nof+sg
b]xfo cg';f/ ug'{kg]{5M
-s_ ;DkGg ePsf k|To]s cfof]hgfsf] Ps jif{kl5 k|efj d"Nof+sg ug]{ .
-v_ ;+rfng eO/x]sf cfof]hgfxsf] ljifout ljj/0f tyf k|ult d"Nof+sg k|To]s ^
dlxgfdf ug]{ .
-u_ ;DkGg ePsf cfof]hgfsf] dd{t ;+ef/ ;DjGwL Joj:yfsf] d"Nof+sg k|To]s jif{ ug]{ .
-3_ cfof]hgfaf6 nfeflGjt ;d'bfosf] lsl;d / kl/0ffd klxrfg ug]{ .
-_ cfof]hgfaf6 ePsf] pTkfbg j[l4 Pj+ /f]huf/Lsf] cj;/x klxrfg ug]{ .
-r_ cfof]hgfaf6 kof{j/0fdf k/]sf] k|efj klxrfg ug]{ .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; of]hgfsf] ;dLIff b]xfo cg';f/ ug]{5M
-s_ pkbkmf -!_ adf]lhd d"Nof+sg ePkl5 lhNnf ljsf; ;ldltsf] lgoldt a}7sdf
;dLIff ug]{ .
-v_ v08 -s_ cg';f/ x'g] ;dLIff a}7sdf ;/sf/L, u}/ ;/sf/L / bft[ ;+:yfsf
k|ltlglwxnfO{ ;d]t cfcfk\mgf] If]qaf6 ;+rflnt lhNnf:t/Lo sfo{qmdxsf] k|ult
ljj/0f;lxt ;dLIffsf nflu cfdGq0f ug]{ .
-u_ ;dLIff a}7sdf k|fKt ;'emfj ;d]t /fvL To;sf] k|ltj]bg ;DjlGwt cfof]hgf ;+rfng
ug]{ lgsfodf k7fpg] / To:tf] k|ltj]bg lhNnf kl/ifb\sf] lgoldt a}7sdf k|:t't
ug]{ .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd lhNnf ljsf; of]hgfsf] ;dLIff / d"Nof+sg ubf{ lhNnf
ljsf; If]qleq ;+rflnt s'g} cfof]hgf jf sfo{qmddf s'g} lsl;dsf] clgoldttf ePsf]
hgfsf/L x'g cfPdf lhNnf ljsf; ;ldltn] cfjZos sf/jfxLsf] nflu ;DalGwt lgsfodf
l;kmfl/; ug]{5 .
90
@!@= ;"rgf tyf clen]v s]G b|M lhNnfsf] jf:tljs l:yltsf] klxrfg / of]hgfa4 ljsf; k|lqmof
clej[l4 ug{ k|To]s lhNnf ljsf; ;ldltdf Ps ;"rgf tyf clen]v s]Gb| /xg]5 . To:tf]
;"rgf tyf clen]v s]Gb|n] b]xfoadf]lhdsf ;"rgf tyf clen]v ;+sng u/L /fVg' kg]{5M
-s_ lhNnfl:yt k|To]s ufpF ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf tyf lhNnf ljsf; ;ldltsf]
cWofjlws j:t'ut k|ltj]bg .
-v_ lhNnfsf] jflif{s d"Nof+sg k|ltj]bg .
-u_ k|To]s ufpF:t/Lo Pj+ gu/:t/Lo cfjlws of]hgf .
-3_ lhNnfsf] cfjlws of]hgf .
-_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] jflif{s n]vf k/LIf0f k|ltj]bg .
-r_ k|To]s ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfsf] jflif{s sfo{qmd .
-5_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;dli6ut jflif{s sfo{qmd .
-h_ lhNnfleq ;+rfng eO/x]sf u}/;/sf/L tyf lghL If]qsf sfo{qmdsf] ljj/0f tyf k|ult .
-em_ lhNnfleq ul/Psf cWoog cg';Gwfg k|ltj]bgx .
@!#= hfFrkf; tyf km/kmf/sM
km/kmf/s -!_ cfof]hgf ;DkGg ePkl5 cfof]hgfsf] hfFrkf; / km/kmf/s ug'{
u/fpg' kg]{5 .
-@_ cfof]hgf ;+rfng ug]{ lgsfoaf6 cfof]hgf ;DkGg ePsf] hfgsf/L lhNnf ljsf;
;ldltdf k|fKt ePkl5 k|fljlwsn] k]z u/]sf] sfo{ ;DkGg k|ltj]bg / d"Nof+sgsf] cfwf/df
lhNnf ljsf; ;ldltn] hfFrkfF; / km/kmf/s ug]{5 .
@!$= cfof]hgfsf] ;+rfng tyf dd{t ;+e f/M
f/ -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] ;DkGg cfof]hgfxsf]
;+rfngsf] nflu ;DjlGwt lgsfo jf pkef]Qmf ;d"xnfO{ x:tfGt/0f u/L ;+rfng tyf dd{t
;+ef/ ug{ u/fpg ;Sg]5 .
-@_ 7"nf cfof]hgfxsf] ;+rfng tyf dd{t ;+ef/sf] sfo{ ;DjlGwt lgsfon] afF8kmfF8
u/L ug]{ lg0f{o ePdf lhNnf ljsf; ;ldltsf] k|fljlws tyf ljQLo >f]t ;d]t ljrf/ u/L
dd{t ;+ef/sf] sfo{ ;+o'Qm kn] ug{ ;lsg]5 .
-#_ cfof]hgfaf6 cfjZos z'Ns p7fpg] cleef/f cfof]hgf ;+rfng / dd{t ;+ef/ ug]{
lgsfosf] x'g]5 .
-$_ lhNnf ljsf; ;ldltn] pkef]Qmfxaf6 p7fpg] ;]jf z'Ns tyf dd{t ;+ef/ vr{
lhNnf ljsf; ;ldltn] lg0f{o u/]adf]lhd x'g]5 . o:tf] z'Ns lgwf{/0f ug{ cfjZos k|fljlws /
cGo ;xof]u ;DjlGwt lgsfoxaf6 k|fKt ug{ ;lsg]5 .
91
kl/R5]b ^
cfly{s Joj:yf
@!%= lhNnf ljsf; ;ldltn] nufpg kfpg] s/M
s/ -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; If]qdf
tf]lsPsf] b/df ga9\g] u/L lhNnf kl/ifb\\af6 kfl/t b/df cfkm"n] lgdf{0f u/]sf] jf cfkm"nfO{
x:tfGt/0f eO{ cfPsf ;8s, af6f], k'n, l;+rfO{, s'nf], kf]v/L cflbdf s/ nufpg ;Sg]5 .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljsf; If]qdf tf]lsPsf] b/df ga9\g] u/L lhNnf
kl/ifb\\af6 kfl/t b/df pmg, vf]6f], hl8a'6L, jgs; -v/_, sjf8L dfn, 9'Fuf, :n]6, afn'jf tyf
k|rlnt sfg'gadf]lhd lgif]lwt hLjhGt' afx]s cGo d[t hLjhGt'sf] xf8, l;+u, KjfFv, 5fnf
cflb / tf]lsPadf]lhdsf cGo j:t'df s/ nufpg ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] s/af6 k|fKt /sd dWo] #%%) k|ltzt ;Dd /sd ;DalGwt
ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfnfO{ lbg'kg]{5 .
@!^= ;]j f z'N sM
s lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] If]qleq tf]lsPsf] b/df ga9\g] u/L lhNnf
kl/ifb\af6 kfl/t b/df b]xfoadf]lhdsf] ;]jf z'Ns nufpg ;Sg]5M
-s_ cfkm"n] lgdf{0f u/]sf jf cfk\mgf] lhDdf /x]sf cltly u[x, k':tfsfno, lrlsT;fno,
wd{zfnf, ;ef u[x cflbsf] ;]jf z'Ns .
-v_ cfkm"n] lgdf{0f u/]sf s'nf], k}gL, afFw cflbsf] ;]jf z'Ns .
-u_ :yfgLo ljsf; z'Ns .
-3_ tf]lsPadf]lhdsf cGo ;]jf z'Ns .
@!&= b:t'/ M lhNnf ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] If]qleq tf]lsPsf] b/df ga9\g] u/L lhNnf kl/ifb\af6
kfl/t b/df b]xfoadf]lhdsf] b:t'/ nufpg ;Sg]5M
-s_
gbLxdf hn ljxf/ ug]{, 8'+uf tyf t'Og rnfpg] / df5f dfg]{ cg'dlt tyf gjLs/0f
b:t'/ .
92
@!(= C0f lng ;Sg]M lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf kl/ifb\af6 :jLs[t gLlt cg';f/ cfk\mgf] cs
ef]usf] rn crn ;DklQ lwtf] /fvL jf g/fvL jf g]kfn ;/sf/sf] hdfgLdf a}+s jf cGo s'g}
;+3 ;+:yfaf6 C0f ;fk6L lng ;Sg]5 .
@@)= /fhZj afF8kmfF8 ;DjGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ b]xfosf] /sddWo] tf]lsPadf]lhdsf] /sd ;DjlGwt
lhNnf ljsf; ;ldltn] kfpg]5M
-s_ 3/ hUufsf] vl/b laqmL jfkt g]kfn ;/sf/nfO{ k|fKt x'g] /lhi6];g b:t'/,
-v_ vfgL, k]6f]lnod, jg, hn>f]t tyf tyf cGo k|fs[lts >f]tsf] /f]oN6L afkt g]kfn
;/sf/nfO{ k|fKt x'g] /sd .
-u_ ko{6sx lhNnf ljsf; If]qdf k|j]z ubf{ g]kfn ;/sf/nfO{ k|fKt x'g] k|j]z b:t'/ .
@@!= lhNnf ljsf; ;ldltsf] sf]i fMf -!_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] Pp6f sf]if /xg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf b]xfosf /sdx /xg]5g\M
-s_ g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g] /sd .
-v_ s/, b:t'/, dx;'n tyf z'Nsaf6 k|fKt /sd .
-u_ ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfaf6 p7fOPsf] dfnkf]tsf] kRrL; k|ltzt /sd .
-3_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] rn crn ;DklQ jf cGo j:t'sf] laqmL, axfn, ef8f,
Jofhaf6 p7]sf] /sd .
-_ s'g} JolQm jf ;+:yfaf6 k|fKt pkxf/, rGbf, cg'bfg jf ;xfotfsf] /sd .
-r_ ljb]zL ;/sf/ jf cGt/f{li6o ;+3 ;+:yfaf6 k|fKt /sd .
-5_ /fhZj af+8kmf+8af6 k|fKt /sd, b08 hl/jfgfaf6 p7]sf] /sd .
-h_ lhNnf ljsf; ;ldltn] ;+rfng u/]sf cfod"ns sfo{qmdaf6 k|fKt /sd .
-em_ lhNnf ljsf; ;ldltn] a}+s jf cGo s'g} ;+3 ;+:yfaf6 lnPsf] C0f ;fk6L /sd .
-`_ cGo >f]taf6 k|fKt /sd .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltn] v08 -r_ adf]lhdsf] /sd k|fKt ug'{cl3 g]kfn ;/sf/sf]
:jLs[lt lng'kg]{5 .
-$_ sf]ifdf hDdf ePsf] /sd a}+sdf /fVg' kg]{5 .
@@@= sf]i fsf] /sd vr{ ug]{ tl/sfM
tl/sf -!_ sf]ifsf] ;+rfng ;lrj / lhNnf ljsf; ;ldltsf] n]vf
k|d'vsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
-@_ ;efkltn] :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL cfly{s ;xfotfdf tf]lsPadf]lhdsf] /sd
vr{ ug{ ;Sg]5 .
93
-#_ ;lrjn] lhNnf kl/ifb\n] kfl/t u/]sf] ah]6sf] clwgdf /xL lhNnf ljsf; ;ldltsf]
lg0f{o sfof{Gjog ug{ /sd vr{ ug{ ;Sg]5 .
-$_ sf]ifsf] /sd vr{ ubf{ lhNnf kl/ifb\n] kfl/t u/]sf] ah]6sf] clwgdf /xL k|rlnt
sfg"gadf]lhd vr{ ug'{ kg]{5 .
-%_ ljsf; sfo{qmd ;+rfng ubf{ ljifout sfo{qmdsf nflu k|fKt /sd ;f]xL sfo{qmddf
vr{ ug'{kg]{5 cGo sfo{qmd / zLif{sdf vr{ ug{ kfOg] 5}g .
-^_ n]vf k|d'vn] tf]lsPadf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfDbfgL vr{sf] n]vf /fVg' kg]{5
/ To;sf] n]vf k/LIf0f u/fpg' kg]{5 .
-&_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] k|zf;lgs vr{ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@@#= lgdf{0 f, vl/b tyf cGo 7]Ssf kf :jLs[l tsf] Joj:yfM
Joj:yf lgdf{0f, vl/b, 7]Ssf k6\6f jf cGo
cfly{s sf/f]jf/ ;DjGwL k|lqmof tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@@$= /sdfGt/
/sdfGt/M
Gt/ -!_ lhNnf kl/ifb\af6 kfl/t jflif{s ah]6 zLif{ssf] aL; k|ltztdf ga9fO{ lhNnf
ljsf; ;ldltn] /sdfGt/ ug{ ;Sg]5 .
t/ e}k/L cfpg] / cfly{s ;xfotf zLif{sdf /sdfGt/ x'g] 5}g .
-@_ e}k/L cfpg] /sdsf] vr{ tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@@%= lnnfd laqmLsf] Joj:yfM
Joj:yf lhNnf kl/ifb\af6 :jLs[t gLlt cg';f/ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{
sfd gnfUg] ;/;fdfg jf ;DklQsf] lnnfd jf laqmL tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@@^= ah]6sf] af+s L /sdM
/sd Ps cfly{s jif{df vr{ x'g g;sL afFsL /xg uPsf] ah]6sf] /sd rfn"
jif{df cw'/f /x]sf cfof]hgf / sfo{qmd ;+rfng ug{sf] nflu cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6df
;dfj]z ug'{ kg]{5 .
@@&= lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfo / Joosf] ljj/0fM
ljj/0f -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnfdf
cfGtl/s ;|f]t ;fwg, dfnkf]t /sd, :yfgLo ljsf; z'Ns, bfg, rGbf, ;xfotf, pkxf/, cGo
s/, b:t'/, dx;"n, z'Ns tyf ;DklQ jf ;fwg ;|f]t, laqmL, C0f tyf cg'bfgaf6 k|fKt x'g]
/sd 5'f 5'} b]lvg] u/L >]:tf /fVg' kg]{5 .
-@_ cfo / Joosf] zLif{s / lx;fjsf] >]:tf tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
@@*= k|zf;lgs vr{s f] xbM
xb g]kfn ;/sf/n] ljz]if kn] ls6fg u/L vr{ ug{ :jLs[lt lbPdf afx]s
g]kfn ;/sf/n] lbPsf] cg'bfg /sd tf]lsPadf]lhdsf] k|ltzteGbf a9L k|zf;lgs sfddf vr{
ug{ kfOg] 5}g .
94
95
efu
efu%
:yfgLo lgsfo ;DjGwL ;fdfGo Joj:yf
kl/R5]b !
g]kfn ;/sf/ / :yfgLo lgsfo aLrsf] ;DaGw
@#$= g]kfn ;/sf/n]
;/sf/ n] lgb]{zg lbg
lb g ;Sg]M -!_ g]kfn ;/sf/n] :yfgLo lgsfonfO{ k|rlnt sfg"gf/f
tf]lsPsf] sfo{x ;Dkfbg u/] gu/]sf], lk5l8Psf hghflt, dlxnf tyf afnaflnsfxsf]
lxtnfO{ cfjZos k|fyldstf lbP glbPsf], kof{j/0f ;Gt'ng h:tf ljifon] k|>o kfPgkfPsf]
h:tf ljifoxdf lgoldt cg'udg u/L cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd g]kfn ;/sf/n] lbPsf] lgb]{zg kfng ug'{ ;DalGwt :yfgLo
lgsfosf] st{Jo x'g]5 .
@#%= ljz]i f sfo{q md nfu" ug{ ;Sg]M g]kfn ;/sf/n] :yfgLo lgsfosf] ;'b[9Ls/0f tyf Ifdtf
clea[l4 ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df u/L nfu" ug{ ;Sg]5 .
@#^= g]kfn ;/sf/n]
;/sf/ n] cg'b fg lbg]M -!_ k|To]s jif{ g]kfn ;/sf/n] :yfgLo lgsfonfO{ tf]lsPsf]
Go"gtd cg'bfg pknAw u/fpg'sf] cltl/Qm ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] hg;+Vof, ljsf;sf]
:t/, /fhZj kl/rfng ug{ ;Sg] ;+efJotf / Ifdtf, ljQLo ;fwgsf] cfjZostf, cfo / Joosf]
lgoldt clen]vg sfo{, n]vf k/LIf0fsf] l:ylt, cfly{s cg'zf;gsf] l:ylt h:tf cfwf/df yk
cg'bfg /sd pknAw u/fpg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|fKt x'g] cg'bfg /sdxsf] vr{ k|0ffnL / sfo{ljlwx g]kfn
;/sf/n] tf]Sg ;Sg]5 .
@#&= ljQLo cfof]u u7g ug{ ;Sg]M :yfgLo lgsfoxn] nufpg] s/ tyf g]kfn ;/sf/ / :yfgLo
lgsfo aLr afF8kmfF8 ug'{ kg]{ /fhZj ;DaGwdf cWoog tyf cg';Gwfg ug{, s/ k4lt tyf
n]vf k|0ffnL ;d;fdlos agfpg lng' kg]{ gLltut ljifodf ;'emfj k|:t't ug{ g]kfn ;/sf/n]
:yfgLo lgsfosf] ;DalGwt dxf;+3sf] k|ltlglw ;d]t /xg] u/L ljQLo cfof]u u7g ug{
;Sg]5 .
@#*= lgnDag / e+u ug{ ;Sg]M -!_ s'g} :yfgLo lgsfon] b]xfosf] s'g} sfd sf/afxL u/]sf] 5 eGg]
kof{Kt cfwf/ ePdf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L To:tf] :yfgLo
lgsfonfO{ lgnDag ug{ ;Sg]5M
-s_ g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$& ljk/Lt x'g] u/L g]kfn clw/fHosf] ;fj{ef}d;Qf,
cv08tf, /fli6otf jf ;fDk|bflos ;b\efjgfdf cfFr cfpg] s'g} sfd sf/afxL u/]df .
96
97
cWoIf
pkfWoIf
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o;lrj
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltsf] sfo{ljlw ;ldlt cfkm}+n] tf]s]adf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltn] cfkm\gf] sfdsf] k|ltj]bg k|To]s jif{ k|ltlglw
;efsf] ;DalGwt ;ldlt ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k]z ePsf] k|ltj]bgdf To:tf] ;ldltaf6 k|fKt lgb]{zg
sfof{Gjog ug'{ u/fpg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] ;ldlt cGtu{t ;f] ;ldltsf] dfu{ lgb]{zgdf sfd
ug]{ u/L Ps sfo{ ;ldlt u7g x'g]5 .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] sfo{ ;ldltdf b]xfoadf]lhdsf ;b:ox /xg]5g\M
-s_ :yfgLo ljsf; dGqL jf /fHo dGqL
;+of]hs
;b:o
;b:o
98
;b:o;lrj
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd u7g ePsf] sfo{ ;ldltdf g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf ;b:oxsf]
kbfjlw # jif{sf] x'g]5 .
-*_ pkbkmf -^_ adf]lhd tf]lsPsf ;b:oxnfO{ g]kfn ;/sf/n] k'gM @ jif{sf] kbfjlw
yk ug{ ;Sg]5 .
-(_ pkbkmf -^_ adf]lhd tf]lsPsf ;b:oxsf] ;]jf, ;'ljwf / kfl/>lds g]kfn
;/sf/n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
@$@= clwsf/ ;'D kg ;Sg]M -!_ g]kfn ;/sf/n] o; P]gadf]lhd cfk"mnfO{ k|fKt ;a} jf s]xL clwsf/
g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L s'g} ;ldlt, ;+:yf jf clwsf/LnfO{ ;'Dkg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|bfg u/]sf] clwsf/ h'g;'s} avt g]kfn ;/sf/n] lkmtf{ lng
;Sg]5 .
@$#= ;DalGwt dGqfnon] kfngf ug'{ kg]{ s'/ fxM
fx -!_ :yfgLo :t/df ul/g] ljsf;lgdf{0fsf]
sfo{x?nfO{ ufpF:t/Lo sfo{qd, gu/:t/Lo sfo{qmd tyf lhNnf:t/Lo sfo{qmd egL ;DalGwt
dGqfnon] tf]Sg''kg]{5 .
-@_ :yfgLo lgsfosf] cfufdL jif{sf] sfo{qmdxsf] nflu lbOg] cg'bfgsf] cg'dfg
sflt{s dlxgfleq ;DalGwt dGqfnon] :yfgLo lgsfonfO{ k7fpg[' kg]{5 .
-#_ :yfgLo lgsfosf] sfo{qmd ;+rfng ug{ ;DalGwt dGqfnon] :yfgLo lgsfonfO{
k|fljlws kdf ;Ifd agfpg cfjZos ;xof]u ug'{ kg]{5 .
-$_ ljifo gtf]sL :yfgLo lgsfodf k7fOg] jflif{s cg'bfg :yfgLo ljsf; dGqfnon]
k7fpg' kg]{5 .
@$$= ;dGjo ;ldlt u7g ug]{M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] ;lrjfnosf ljsf;;Fu
;DalGwt ljifout OsfOsf k|d'v, gu/ k|d'v tyf ;]jf s]Gb|xsf ;+of]hsx /x]sf] Pp6f
;dGjo ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltn] lhNnfleqsf] ljsf; lgdf{0fsf] sfo{ ;Dkfbgdf
;dGjo ug{ ;xof]u k'ofpg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPadf]lhd
x'g]5 .
99
@$%= lhNnf:t/Lo
lhN nf:t/Lo sfof{nox?n] ;xof]u ug'{ kg]{M :yfgLo lgsfoxn] cfkm\gf] If]qleq ljsf; /
lgdf{0f;DaGwL sfd ug{sf] lgldQ ;DalGwt lhNnf:t/Lo sfof{no;Fu ;xof]u dfu u/]df To:tf
sfof{noxn] :yfgLo lgsfonfO{ cfjZos ;xof]u pknAw u/fpg' kg]{5 .
@$^= /fhg}l ts bnxn] ;xof]u ug'{ kg]{M :yfgLo lgsfon] of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgodadf]lhd cfkm"n] ug'{ kg]{ sfd ug{sf] lgldQ /fhg}lts bnx;Fu ;xof]u dfu u/]df
To:tf /fhg}lts bnxn] cfjZos ;xof]u pknAw u/fpg' kg]{5 .
@$&= k|x/Ln] ;xof]u ug'{ kg]{M :yfgLo lgsfon] sfg"gsf] kl/lwleq /xL u/]sf] cfb]z jf lg0f{osf]
kfngf u/fpg ;xof]u dfu u/]df :yfgLo k|x/Ln] cfjZos ;xof]u ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b @
k|zf;sLo ;+u 7g / sd{rf/L Joj:yf
@$*= sfof{nosf] :yfkgfM
:yfkgf k|To]s :yfgLo lgsfosf] cfcfkm\g} sfof{no x'g]5 .
@$(= sd{rf/L b/aGbLsf] >[hgfM
gf -!_ :yfgLo lgsfon] cfk"mnfO{ cfjZos kg]{ sd{rf/Lsf] b/aGbL
sfo{af]emsf] cfwf/df k|To]s lgsfon] ug'{ kg]{ sfo{xsf] k"0f{ ljj/0f tof/ u/L ;DalGwt
kl/ifb\af6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
-@_ sd{rf/Lsf] b/aGbL :jLs[t ubf{ ;DalGwt kl/ifb\n] sd{rf/Lsf] nflu rflxg] tna,
eQf, ;+ro sf]if s6[L /sd, pkbfg tyf lgj[Qe/0f cflbsf] nflu nfUg] vr{sf] Joj:yf ;d]t
ug'{ kg]{5.
@%)= sd{rf/Lsf] kfl/>lds tyf cGo ;'l jwfM
jwf -!_ sd{rf/Lsf] kfl/>ldssf] lgwf{/0f ;DalGwt
:yfgLo lgsfosf] kl/ifb\af6 x'g]5 .
-@_ sd{rf/Lxsf] tnadfg g]kfn ;/sf/sf] lghfdtL ;]jfsf sd{rf/Lxsf]
tnadfgnfO{ cfwf/ dfgL lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-#_ :yfgLo lgsfon] cfkm\gf] >f]t, ;fwg / k|zf;lgs ah]6sf] kl/lwleq /xL cfkm\gf
sd{rf/LxnfO{ :yfgLo eQf Pj+ cGo yk ;'ljwf lbg ;Sg]5 .
@%!= cfof]hgfsf] nflu yk sd{rf/Lsf] Joj:yfM
Joj:yf s'g} vf; cjlwdf ;DkGg x'g] cfof]hgfsf] nflu
cfjZos kg]{ sd{rf/Lsf] nflu nfUg] k|zf;lgs vr{ ;DalGwt cfof]hgfdf g} /fvL cfof]hgfsf]
sfd ;lsPkl5 :jtM g/xg] u/L ;DalGwt kl/ifb\n] sd{rf/L lgo'lQm ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
@%@= k|fljlws ;]j f / sd{rf/Lx s/f/df lng ;Sg]M s'g} vf; k|s[ltsf] lglZrt cjlwdf
;DkGg x'g] sfdsf nflu ;DalGwt kl/ifb\n] k/fdz{ bft[ JolQm jf ;+:yf jf sd{rf/Lx
s/f/df lng ;Sg]5 .
100
101
102
103