ANALIZA NIELINIOWA

Zasady oglne nieliniowej analizy konstrukcji

Nieliniowa analiza konstrukcji, w myl terminologii stosowanej w EC2, to analiza wykorzystujca nieliniowe prawa fizyczne, czyli nieliniowe zalenoci midzy napreniem i odksztaceniem, a tym samym midzy momentem i krzywizn. Ten typ analizy bdzie przedmiotem niniejszego podrozdziau. Prawa fizyczne dla elbetu s w istocie silnie nieliniowe, dlatego mona spodziewad si rosncej roli analizy nieliniowej w projektowaniu konstrukcji elbetowych i spronych. rdem nieliniowoci w analizie konstrukcji mog byd take nieliniowe zwizki geometryczne, jednak ten typ nieliniowej analizy jest w EC2 zwany analizy drugiego rzdu. Analiza taka, w odrnieniu od analizy pierwszego rzdu, uwzgldnia wpyw przemieszczeo na rozkad si wewntrznych i napreo, a zatem i na koocowe przemieszczenia i odksztacenia. Zgodnie z definicj w EC2, pkt 5.8.1, efekty pierwszego rzdu to efekty obliczone przy pominiciu wpywu przemieszczeo na rozkad si wewntrznych (tzw. zasada zesztywnienia), ale przy uwzgldnieniu imperfekcji geometrycznych. Efekty drugiego rzdu to rnica pomidzy wynikami analiz 2. i 1. rzdu, czyli efekty wynikajce z wpywu przemieszczeo na wyniki analizy. Efekty drugiego rzdu uwzgldnia si w projektowaniu smukych elementw poddanych silom ciskajcym (slupy, pale, ciany), a take konstrukcji niestonych lub o steniu podatnym. Jeli obcienie takich elementw lub konstrukcji ma charakter dugotrway, to zawsze uwzgldnia si pezanie. Norma EC2 podaje warunki, kiedy efektw drugiego rzdu nie mona pomind. Omawia take sposoby uwzgldnienia tych efektw w projektowaniu konstrukcji przenoszcych siy ciskajce. Nie jest to treci niniejszego rozdziau. Rozwaania te zakooczymy uwag, ze efekty 2. rzdu mona uwzgldnid sposobami uproszczonymi (zawartymi w EC2 i kolejnych wersjach PN), a take stosujc analiz drugiego rzdu wtedy zalecana jest metoda nieliniowa, chod dopuszcza si take metod liniow. W zalenoci od typu konstrukcji i obcieo moliwa jest wic kada kombinacja metod: (L1) liniowa 1. rzdu, (L2) liniowa 2. rzdu, (N1) nieliniowa 1. rzdu i (N2) nieliniowa 2. rzdu. Zasada superpozycji skutkw obowizuje tylko w metodzie L1. Przedmiotem dalszych rozwaao bdzie analiza nieliniowa, tzn. uwzgldniajca nieliniowe prawo fizyczne. Analiza nieliniowa pozwala uzyskad blisze rzeczywistoci rozkady si wewntrznych oraz przemieszczeo konstrukcji i lepsze oszacowanie jej bezpieczeostwa [3.15], [3.23], [3.53], [3.54] ni na to pozwala metoda liniowa. Opacone jest to jednak wikszym nakadem pracy obliczeniowej. Ciekawe porwnanie rnych metod analizy przedstawia praca *3.8+. Poniej omwimy zasady analizy podane przez EC. Warto podkrelid fakt, ze zalecenia EC odnonie do analizy nieliniowej byy znaczco zmieniane w kolejnych wersjach tej normy, co dowodzi, e stan wiedzy stale si zmienia. Uwany czytelnik tych rozdziaw normy EC i niniejszego rozdziau podrcznika zauway, ze tylko czd zaleceo EC ma charakter obligatoryjny. Znaczna czd zaleceo ma form propozycji, ze zwrceniem uwagi na fakt, e szczegowe zasady analizy nieliniowej naley dostosowad do szczeglnych cech problemu. Metody analizy nieliniowej mona stosowad zarwno do stanw granicznych nonoci, jak i uytkowalnoci konstrukcji. W obliczeniach obu stanw metody analizy musz speniad rwnania rwnowagi, rwnania zgodnoci przemieszczeo (rwnania geometryczne) i prawidowo przyjte prawa fizyczne. W analizie stanw granicznych nonoci bezwzgldnie wymagane jest sprawdzenie, czy lokalne przekroje konstrukcji s zdolne przenied odksztacenia plastyczne, ktre pojawiaj si w analizie sprysto-plastycznej. Naley przy tym uwzgldnid niepewnoci parametrw materiaowych i modelu. EC wyraa w sposb nadzwyczaj oglny to, ze parametry maj realistycznie odzwierciedlad sztywnod elementw, uwzgldniajc niepewnod. Przykadem takiego podejcia jest wprowadzenie w EC2 z 2002 roku zasady sprawdzania kta obrotu w przegubie plastycznym z zastosowaniem obliczeniowych (a nie rednich jak byo dotd) wartoci staych materiaowych. Do tej kwestii jeszcze powrcimy.

Analiz nieliniow wolno stosowad zarwno do konstrukcji poddanych zewntrznym obcieniom statycznym, jak i do konstrukcji poddanych osiadaniu podpr, wpywowi temperatury lub innemu wymuszeniu odksztaceo statycznych. W analizie konstrukcji, gdzie dominujc rol odgrywa obcienie statyczne, mona pomind wpyw poprzednio przyoonych i usunitych obcieo i mona zaoyd monotoniczny wzrost rozpatrywanego obcienia. Jest to wielkim uatwieniem, gdy w oglnoci w analizie sprysto-plastycznej naleaoby uwzgldnid ca histori obcienia i powstajce przy tym odksztacenia trwale. Jak juz wyej wspomniano, metod nieliniow (nieliniowod fizyczna) mona stosowad zarwno w analizie pierwszego rzdu, jak i w analizie drugiego rzdu. Przyjmujc prawo fizyczne mona wykorzystad nieliniowe zwizki fizyczne - dla betonu i stali przedstawione w EC, pkt. 3.1.5 i 3.2.2, uwzgldniajce sprysto-plastyczne cechy materiaw. Przy stosowaniu metod numerycznych mona przyjd, ze rysy s rozmyte albo skoncentrowane. Zaleca si uwzgldniad wspprac betonu midzy rysami (angielska nazwa: tension stiffening), ktra zwiksza sztywnod elementw. W analizie nieliniowej prowadzonej dla celu sprawdzenia stanu granicznego nonoci, a w szczeglnoci w nieliniowej analizie drugiego rzdu, naley stosowad obliczeniowe wartoci parametrw materiaowych, np. fcd =fck/c. Wspczynnik wg EC2 uwzgldnia wpyw obcienia dugotrwaego na wytrzymaod betonu na ciskanie i niekorzystne wpywy sposobu przykadania obcienia. Wpyw czasu na zmiany odksztaceo dugotrwaych w ciskanej strefie betonu ilustruje rysunek 3.19. Przy zginaniu elementw elbetowych wystpuj due

Rys. 3.19. Zmiany odksztaceo, napreo i wysokoci strefy ciskanej betonu wskutek dugotrwaego dziaania obcieo [3.57] gradienty odksztaceo. Oba te efekty ujmuje wspczynnik redukcyjny 1 zwikszajc bezpieczeostwo projektowanej konstrukcji. Proponowana w EC2 wartod = 0,85 jest dod bezpieczna, bo np. nie uwzgldnia wzrostu wytrzymaoci betonu wskutek ograniczeo odksztaceo poprzecznych przez strzemiona. Wprowadzenie podanych wyej zasad analizy do praktyki projektowej wymaga wykorzystania techniki komputerowej. W komputerowej analizie statycznej konstrukcji najpopularniejszy metody jest metoda elementw skooczonych (MES) w wersji przemieszczeniowej [3.58]. W analizie liniowej prowadzi ona do liniowego ukadu rwnao: Ku = P, gdzie K jest globaln macierz sztywnoci konstrukcji (elementy tej macierzy s stale), u jest macierz kolumnow przemieszczeo wzowych, za P jest macierz kolumnow obcieo wzowych. W analizie nieliniowej elementy macierzy sztywnoci K s funkcjami przemieszczeo u, przez co ukad rwnao jest nieliniowy: K (u) u = P . Rwnania powysze wyraaj warunki rwnowagi konstrukcji. Jeli oddziaywaniem zewntrznym jest zmiana temperatury lub wymuszone przemieszczenia, to oddziaywania te tworz odpowiedni macierz P nie zmieniajc charakteru macierzy sztywnoci K. Istnieje rozwinita wiedza i bogate oprogramowanie komputerowe w zakresie rozwizywania takich ukadw rwnao nieliniowych. Najczstszym sposobem jest tzw. metoda Newtona-Raphsona polegajca na rozwizywaniu poprzez przyrost P od zera do wartoci koocowej i na iteracyjnym rwnowaeniu tzw.

si rezydualnych na kadym kroku przyrostowym, tak by zapewnid spenienie rwnao rwnowagi na kadym poziomie obcienia P z wymagan dokadnoci [3.16], [3.23], [3.58]. W nieliniowej analizie drugiego rzdu macierz sztywnoci K jest funkcj przemieszczeo i napreo K(u, ). Sprawdzenie stanu granicznego konstrukcji polega wtedy wprost na wyznaczeniu punktu krytycznego (granicznego lub bifurkacji) przy zastosowaniu obliczeniowych wartoci staych materiaowych. Analiza nieliniowa prowadzona wedug wyej opisanych zasad, zwana w EC2 metod ogln analizy nieliniowej (pkt 5.8,6), pozwala na kadym kroku iteracyjnym sprawdzid, czy odksztacenia spryste i niespryste betonu i stali mieszcz si w dopuszczalnych przedziaach. Do tego niezbdne s jednak zaawansowane programy komputerowe. W odniesieniu do belek i pyt cigych EC2 proponuje uproszczon metod sprawdzania warunku dopuszczalnych odksztaceo niesprystych. Metoda ta oparta jest na koncepcji przegubu plastycznego w belkach lub linii zaomu w pytach i wykorzystuje wyniki wieloletnich badao teoretycznych i eksperymentalnych prowadzonych na belkach i pytach, np. [3.4], [3.19], [3.30]. Badania te wykazay, ze zdolnod do obrotu plastycznego maleje wraz ze wzrostem stopnia zbrojenia. Wynika std, ze nie naley przezbrajad" przekrojw krytycznych, a przede wszystkim w przekrojach krytycznych nie naley tyczyd zbrojenia na zakad. Jeli czenia na zakad nie mona uniknd, to przy obliczaniu zdolnoci przekroju do odksztaceo niesprystych naley uwzgldnid cakowity przekrj zbrojenia. Wiadomo, ze w przypadku, gdy przekrj belki jest mocno zbrojony, to z warunkw rwnowagi przekroju pojedynczo zbrojonego wynika duy zasig strefy ciskanej x/d, co moe grozid niebezpieczeostwem miadenia betonu w strefie ciskanej. Zniszczenie tego typu jest szczeglnie grone, gdy na og ma charakter kruchy i przebiega nagle. Oznacza to, ze rezerwy odksztacalnoci potrzebne do obrotu w przegubie plastycznym s mae. Dlatego ze wzrostem x/d zmniejsza si dopuszczalny obrt w przegubie. Rozpatrywany obrt w tzw. przegubie plastycznym w rzeczywistoci nie zachodzi w jednym przekroju prta, jak si zakada w modelu idealnym, lecz jest wynikiem bardzo duych krzywizn w tym przekroju i w jego bezporednim otoczeniu. Na maym obszarze zlokalizowane s bardzo due odksztacenia. Zjawisko to w mechanice zwane jest lokalizacj odksztaceo. W belce elbetowej objawia si ona powstaniem w otoczeniu przegubu plastycznego rys o znacznej rozwartoci w strefie rozciganej, z rwnoczesnym powstaniem duych odksztaceo w strefie ciskanej betonu. Aby teoria redystrybucji momentw (zarwno w metodzie liniowej; jak i nieliniowej) miaa wartod praktyczn, musz byd spenione warunki umoliwiajce bezpieczny obrt w przegubie. Musi byd zatem zapewniona rezerwa odksztacalnoci tak stali, jak i betonu ponad stan odksztaceo towarzyszcych obcieniu w chwili powstawania przegubu. Koncepcj przegubu plastycznego jako lokalizacji krzywizn na pewnym odcinku wprowadza wersja EC2 z 2002 roku (w poprzednich wersjach zakadano przegub idealny w jednym przekroju). Przyjto, ze jest to odcinek o dugoci 0,6/h mierzony w obu kierunkach od punktu ekstremum momentu, gdzie h oznacza wysokod belki lub grubod pyty. Rysunek 3.20a ilustruje przyjt w EC2 definicj kta obrotu w przegubie plastycznym nad podpor poredni. Jest to kt wzajemnego obrotu dwch przekrojw oddalonych od siebie o 1,2h. Maksymalne dopuszczalne przez EC2 wartoci kta przedstawia rysunek 3.20b. Linie cige odnosz si do przekroju zbrojonego stal klasy B o redniej cigliwoci (wydualnod charakterystyczna uk 5%). Linie przerywane odnosz si do stali klasy C o wysokiej cigliwoci (uk7,5%), dlatego dopuszcza si wiksze wartoci kta . Nie zaleca si stosowania stali zbrojeniowej klasy A o niskiej cigliwoci (uk2,5%). W EC2 podano tylko graficzn reprezentacj dopuszczalnych ktw . Czasami wygodniej jest posugiwad si form analityczn, dlatego odczytane z rysunku 3.20 funkcje przedstawiamy w nastpnym podrozdziale w formie wzorw (3.16). Dopuszczalne kty , podane na rysunku 3.20b, dotycz przypadku, gdy smukod cinania = 3,0. Dla innych smukoci cinania odczytane wartoci kta naley przemnoyd przez wspczynnik .

Smukod cinania jest to stosunek dugoci odcinka belki pomidzy przekrojami zerowego i ekstremalnego momentu (po redystrybucji plastycznej) do wysokoci efektywnej d. W uproszczeniu mona obliczyd z obliczeniowych wartoci momentu i siy poprzecznej w przekroju = Msd/(Vsd*d). Poza warunkiem dopuszczalnych ktw wg rysunku 3.20b spenione muszy byd warunki ograniczajce zasig wzgldnej strefy ciskania x/d:

Rys. 3.20. a) definicja kta obrotu b) dopuszczalny obrt plastyczny przekroju elbetowego belki lub pyty, dla smukoci cinania = 3; linie cigle dotyczy stali klasy B (rednia cigliwod), linie przerywane stali klasy C (wysoka cigliwod) xld 0,45 dla betonw klasy niszej lub rwnej C50/60 (fck 50 MPa), xld 0,35 dla betonw klasy wyszej lub rwnej C55/67 (fck 55 MPa). Wspomnied naley, ze problem zdolnoci prtw elbetowych do obrotu plastycznego (ang. rotational capacity) nie jest jeszcze wszechstronnie zbadany i nadal prowadzi si wiele badao zarwno teoretyczno-numerycznych, jak i dowiadczalnych. Niewystarczajco rozpoznawane s wpywy: skali (wymiary elementw), dugoci odcinka, na ktrym wystpuje lokalizacja odksztaceo, strzemion, zbrojenia w strefie ciskanej, obcieo powtarzalnych, siy poprzecznej i normalnej. Przy obecnym poziomie wiedzy przepisy EC musz byd zatem nieco zachowawcze, poniewa zdolnod do obrotu ma decydujcy wpyw na bezpieczeostwo konstrukcji projektowanej z uwzgldnieniem redystrybucji momentw. Przepisy EC2 w tym zakresie podlegay drastycznym zmianom, i to w kierunku dalszego ograniczenia kta obrotu plastycznego. Mona oczekiwad, ze przepisy dotyczce nieliniowych metod analizy statycznej i projektowania konstrukcji elbetowych bd nadal udoskonalane.

Naley stanowczo podkrelid, e analiza nieliniowa nie pozwala stosowad zasady superpozycji skutkw. Dlatego analiz naley przeprowadzid oddzielnie dla kadej majcej znaczenie kombinacji oddziaywao zewntrznych P. Stanowi to powane utrudnienie w projektowaniu, tym bardziej e przed przystpieniem do analizy naley wstpnie przyjd zarwno wymiary elementw, jak i ich zbrojenie. Z tego powodu niemieckie komentarze do EC2 [3.26], *3.34+, jak rwnie EC2, zachcaj projektantw do stosowania analizy nieliniowej jako rozszerzenia analizy liniowej z redystrybucj. Polega to na tym, ze juz na wstpie przyjmuje si pewn redystrybucj momentw, zwykle wiksz ni pozwalaj przepisy dotyczce analizy liniowej z redystrybucj, omwione w punkcie 3.4.2. Nastpnie sprawdza si wielkod niesprystego obrotu w przekrojach krytycznych przez cakowanie redniej krzywizny (1/r)m. Postpowanie takie zostanie opisane i zilustrowane przykadem w dalszych punktach podrozdziau 3.5. Wersje EC2 z lat 1992 i 1999 dokadnie opisyway sposoby obliczania kta obrotu w przegubie. Kluczow rol odgrywaj tu wzory na zalenod midzy momentem M a krzywizn 1/. (W wersji EC2 z 1999 nadmieniono, ze nie ma zgody wrd autorw normy, czy istnieje potrzeba tak szczegowego opisu). Oglne zasady metody nieliniowej, wzorowane na EC2, opisalimy w punkcie 3.5.1. W punktach 3.5.2 i 3.5.3 podane zostan szczegowe propozycje obliczania krzywizny 1/ i obliczania kta obrotu w przegubie plastycznym. Wykorzystamy szczegowe wskazwki podane w EC2-1999, ale zmodyfikujemy je tak by byy w zgodzie z wersjami pniejszymi. Dotyczy to przede wszystkim wprowadzenia obliczeniowych wartoci parametrw materiaowych i nowej definicji kta obrotu przekrojw oddalonych o 1.2h.

Udoskonalona metoda analizy elementw prtowych poddanych zginaniu z udziaem lub bez udziau siy osiowej
Do wyznaczenia krzywizny 1/ przyjmuje si prawo paskich przekrojw Bernoulliego. W pewnym uproszczeniu krzywizn wyznaczyd mona wtedy ze wzoru: gdzie: (1/r)m rednia krzywizna w rozwaanym przekroju, rednie wyduenie stali obliczone z uwzgldnieniem wsppracy betonu midzy rysami, odksztacenie skrajnego (najbardziej ciskanego) wkna betonu (ze znakiem minus dla ciskania) z pominiciem wsppracy betonu midzy rysami. Zwizki naprenie odksztacenie dla betonu i stali przyjmowad naley zgodnie z rozdziaami 4 i 5. Uwzgldnienie wpywu zbrojenia na odksztacenie elementu zbrojonego w betonie nie jest proste, dlatego EC2 z 1999 pozwalaa stosowad zalenod zilustrowan rysunkiem 3.22a. Odcinek prosty OR opisuje liniowy stan przed zarysowaniem. Zakres RF odnosi si do stanu po zarysowaniu. Wspprac betonu rozciganego midzy rysami (tension stiffening) mona uwzgldnid przyjmujc poniej podan zalenod pomidzy rednim odksztaceniem i napreniem w stali w zarysowanym betonie: [ ( ) ]

gdzie: smr rednie wyduenie stali obliczone dla przekroju niezarysowanego, pod obcieniem wywoujcym zarysowanie (rys. 3.21), sr naprenie w stali obliczone dla przekroju zarysowanego, pod obcieniem wywoujcym zarysowanie (rys. 3.21), s naprenie w stali obliczone dla przekroju zarysowanego, pod danym obcieniem, 1 wspczynnik uwzgldniajcy przyczepnod zbrojenia (1 = 1 dla prtw ebrowanych i 1= 0,5 dla prtw gadkich),

2 wspczynnik uwzgldniajcy rodzaj i czas trwania obcienia (2 = 1 dla obcienia krtkotrwaego i 2= 0,5 dla obcienia dugotrwaego lub wielokrotnie powtarzalnego).

Rys. 3.21. a) przekrj pod obcieniem momentem rysujcym, b) wykres odksztaceo bezporednio przed zarysowaniem, c) wykres odksztaceo bezporednio po zarysowaniu Wzr identyczny z (3.12) znajduje si w PN z 2002 r., a podobny wzr wystpuje w EC2, pkt 7.4.3. Omwimy zwile sposb korzystania ze wzorw (3.11) i (3.12) w przypadku zginania bez udziau siy osiowej. Aby wyznaczyd rednie odksztacenie sm ze wzoru (3.12), a nastpnie redni krzywizn (1/r)m ze wzoru (3.11), trzeba rozpatrzyd trzy stany rwnowagi przekroju: (1) Obcienie momentem rysujcym Mr stan przed zarysowaniem (rys. 3.21a, b). obliczenie pooenia rodka cikoci (wartod x) przekroju sprowadzonego (beton + stal), obliczenie momentu bezwadnoci I przekroju sprowadzonego, obliczenie momentu rysujcego Mr, przy ktrym skrajne wkno osiga naprenie rwne obliczeniowej wytrzymaoci na rozciganie fctd ze wzoru (przedstawione tu obliczenia su do analizy stanu granicznego nonoci wtedy stosuje si obliczeniowe wartoci cech materiaw; czciej bardzo podobne obliczenia wykonuje si w celu obliczenia ugid i szerokoci rys przy sprawdzaniu wymagao ze wzgldu na stan graniczny uytkowalnoci wtedy stosuje si redni wartod wytrzymaoci fcm): obliczenie maksymalnego wyduenia wkna betonu ctr:

obliczenie redniego wyduenia stali smr bezporednio przed zarysowaniem, z proporcji: (2) Obcienie momentem rysujcym Mr stan po zarysowaniem (rys. 3.21a, c), wyznaczenie stanu odksztacenia w przekroju i obliczenie naprenia w stali sr (3) Obcienie rozpatrywanym momentem M przekrj zarysowany: obliczenie naprenia (s w stali odksztacenia c najbardziej ciskanego wkna betonu (znak ujemny dla ciskania). Zalenod (3.12) wana jest w przedziale od obcienia rysujcego, przy ktrym naprenie rozcigajce w betonie osiga wartod fctd do obcienia pod ktrym naprenie w zbrojeniu osiga granic plastycznoci. Zalenod t ilustruje odcinek RF na rysunku 3.22a. Poza punktem F (rys. 3.22a), odpowiadajcym osigniciu przez naprenie w zbrojeniu granicy plastycznoci, przyjmowad mona, e przekrj zachowuje si jak przegub plastyczny przenoszcy stay moment niezalenie od krzywizny lub obrotu, a do osignicia granicznego obrotu

plastycznego, podanego na rysunku 3.20. Zaoenie to jest wane w przypadku, gdy przyrost momentu powyej F jest pomijalny. Pomija si te wpyw zbrojenia poprzecznego. Jeli przyrost powyej punktu nie jest pomijalnie may, wtedy przyjmuje si liniow zalenod napreo w stali pomidzy punktem granicy plastycznoci i punktem nonoci stali, tzn. liniowe wzmocnienie. Przedstawionej na rysunku 3.22a nieliniowej zalenoci pomidzy napreniem i odksztaceniem odpowiada nieliniowa zalenod pomidzy momentem zginajcym M a krzywizn 1/r. Zalenod t przedstawia rys. 3.22b, gdzie krzywizna 1/r = (s-c)/d. Charakterystyczne punkty na osi rzdnych tego rysunku odpowiadaj punktom zaznaczonym na osi rzdnych rysunku 3.22a.

Rys. 3.22. Nieliniowe zalenoci dla przekroju elbetowego z uwzgldnieniem wsppracy betonu midzy rysami: a) zalenod midzy napreniem i rednim odksztaceniem w stali; zakres wanoci rwnania (3.12), b) zalenoci midzy momentem i redni krzywizny [3.34] Tak wic Mr jest momentem rysujcym (wtedy naprenia w stali po zarysowaniu s rwne sr), Myd jest momentem obliczeniowym, (gdy naprenia w stali s rwne fyd, a w betonie fcd) i wreszcie Mym jest momentem granicznym przy uwzgldnieniu rednich wartoci napreo w stali fym i w betonie fcm . Zalenoci (3.11)-(3.15) umoliwiaj wyznaczenie deformacji sprysto-plastycznych konstrukcji, a wic pozwalaj obliczyd przemieszczenia i kt plastycznego obrotu w przegubie. Pozwala to sprawdzid, czy kt ten ma bezpieczn wartod. Dopuszczalny kt obrotu plastycznego = pl,d przedstawiony zosta na rysunku 3.20. Poniej przedstawimy wzory aproksymujce funkcje (x/d) dla najczciej spotykanych klas betonu, tzn. dla betonw klasy niszej lub rwnej C50/60 (fck 50 MPa, c2u = - 0,35%). Zbrojenie stal o redniej cigliwoci (klasa B, uk 5%): ( ( ( ( ( ) ( ) ( ) ( ) ) ) ) )

Zbrojenie stal o duej cigliwoci (klasa C, uk 7,5%):

W powyszych wzorach x/d oznacza wzgldn wysokod strefy ciskanej w stanie nonoci granicznej, tzn. pod obcieniem granicznym. W przypadku wysokiego procentu zbrojenia lub w przypadku wystpowania siy osiowej (ciskajcej) moe si zdarzyd, ze moment zginajcy nie osignie wartoci My odpowiadajcej uplastycznieniu zbrojenia rozciganego. Wtedy procedur projektowania rozpoczyna si od obcienia, pod ktrym odksztacenia ciskajce w betonie osigaj wartod 0,002 i od tego punktu

prowadzi si obliczanie kta obrotu plastycznego przez cakowanie zalenoci moment-krzywizna a do osignicia stanu granicznego nonoci.

Uproszczone metody analizy elementw prtowych poddanych zginaniu z udziaem lub bez udziau siy osiowej
Przy wyznaczaniu obrotu plastycznego drog cakowania krzywizny midzy przegubami mona na og posugiwad si uproszczonym wykresem liniowym moment krzywizna (rys. 3.23). Wykres taki mona wyznaczyd prowadzc prost od pocztku ukadu do punktu ((1/r)m, Myd), gdzie Myd jest momentem zginajcym, wywoujcym w zbrojeniu naprenie rwne obliczeniowej granicy plastycznoci fyd obliczone dla przekroju zarysowanego, a (1/r)m jest krzywizn dla momentu Myd obliczon z uwzgldnieniem wsppracy betonu rozciganego midzy rysami. Wartod (1/r)m obliczyd mona ze wzoru:

gdzie: (1/r)cr krzywizna obliczona dla przekroju zarysowanego w czystym stanie zarysowanym, dla odksztacenia w stali i odksztacenia w skrajnym wknie betonu , tzn. (1/r)cr = (cy-c)/d, wyduenie stali odpowiadajce obliczeniowej granicy plastycznoci =fyd/Es, rednie wyduenie stali odpowiadajce s=fyk fym obliczone z uwzgldnieniem wsppracy betonu midzy rysami wg wzoru (3.12). redni krzywizn 1/r dla danego momentu M oblicza si wtedy z proporcji (por.rys. 3.23):

Rys. 3.23. Przybliona zalenod moment rednia krzywizna