Homeostaza i bolest

Doc. dr. sc. Nina Poljiak Milas Zavod za patoloku fiziologiju Veterinarski fakultet u Zagrebu

Homeostaza
Odravanje stabilnih unutarnjih uvjeta usprkos promjenama vanjske okoline odvija se na svim razinama viestaninog organizma odrava se fiziolokom adaptacijom koja zauzvrat rezultira dugotrajnom genetskom adaptacijom

Adaptacija
Sposobnost mijenjanja u skladu sa zahtjevima okolia Fizioloka adaptacija odvija se iz minute u minutu s ciljem odravanja stalnih uvjeta u organizmu Genetska adaptacija ukljuuje procese korisnih mutacija i prirodne selekcije, koji se odvijaju tisuama godina

Okoli
Vanjski okolo Unutarnji okoli Okoli svake stanice ine susjedne stanice i intersticij. Intersticij matrica polukrutog gela bjelanevina i specifine koliine vode.
Vaan aspekt homeostaze je odravanje pravilnih koliina svih materijala u intersticiju.

Adaptivni mehanizmi
Sve adaptacije dogaaju se na staninom i biokemijskom nivou Biokemijska adaptacija
poveanje ili smanjenje normalnih biokemijskih aktivnosti promjena enzimske aktivnosti

Morfoloka adaptacija
promjene izgleda stanice veliine, oblika i pozicije jezgre, sadraja organela, prozirnosti

Ogranienja za adaptivne procese

dostupne hranjive tvari redoks potencijal tropni faktori starost labilnost ili stabilnost stanica

Specijalni adaptacijski mehanizmi

Hipertrofija Hiperplazija Atrofija Indukcija organela Autofagija Heterofagija Degranulacija leukocita

Hipertrofija
Poveanje veliine stanica unutar organa, bez poveanja broja stanica.
s o p i c o c o m . c h a t . r u

www.netterimages.com

Poveanje broja organela mitohondrija, endoplazmatskog retikuluma. U poprenoprugastom miiju poveanje broja miofibrila odnosno miozinskih i aktinskih miofilamenata.

Hiperplazija
Poveanje broja stanica - autonomna kontrola tkiva nad brzinom dijeljenja staninih komponenti. - direktno poveanje aktivnosti organa, opskrbljivanjem jedne funkcije veim brojem stanica

Atrofija
Ope smanjenje veliine organa - obujma stanice - broja stanica senilna atrofija
Uzroci Pad tropnih hormona Gubitak inervacije Autofagija Manjak glukoze, kisika i limitirajuih aminokiselina

Negativne posljedice uzimanja anabolikih steroida:

Akne, gubitak kose, agresivnost

Ginekomastija, ateroskleroza,LD

www.yu-fitness.com

Indukcija organela
Poveana vrijednost enzima koja prati porast veliine i broja organela udruenih s enzimima
Poveanje endoplazmatskog retikuluma Povean sadraj mikrosoma Poveana koliina enzima

Razvoj tolerancije na farmake Unakrina indukcija

Autofagija
Proces u kojem stanice razaraju vlastite organele Sve stanice organizma izvode autofagiju za vlastito dobro Zamjena iscrpljenih i oteenih organela Slom i probava samo unutarstaninog materijala Primarna meta autofagije su sastojci citoplazme Za razliku od autolize autofagija je adaptivni mehanizam ivih stanica

Heterofagija
Probava egzogenog materijala Specijalizirane stanice Oznaavanje fagocitoze adaptivnim procesom primarno se bazira na fagolizosomu, koji je adaptivna organela jer olakava prehranu i obranu.

gak.med.kagawa-u.ac.jp

Degranulacija leukocita
Prividno gubljenje granula iz neutrofila, eozinofila i bazofila tijekom obrambenih postupaka fagocitin heparin histamin
www.myfoodtest.com

Bolest - maladaptacija
Mnoge ili sve bolesti mogu biti promatrane kao stanje maladaptacije
Adaptacija moe izdati iz slijedeih razloga Uvjeti koji su iznudili adaptaciju mogu se pogoravati do te mjere da je uinjena adaptacija nedostatna Prethodna ili osnovna stanja mogu ve u poetku osuditi adaptaciju na neuspjeh Dodatni stresori mogu unititi adaptivne mehanizme nakon to su ve poeli djelovati

Smrt organa i tijela stanini fenomen

Smrt stanice je slijed dogaaja koji zapoinje letalnom ozljedom i zavrava s zavrnim stupnjem autolizom
Za autolizu su odgovorni Gaenje ATP sinteze u mitohondrijima Obustava sinteze proteina

Posljedice
Gubitak kontrole nad ionskim transportom u membranama stanice i organela Neregulirani gubitak kalcija iz membrana u citoplazmu Osmotsko utjecanje vode u citoplazmu i organele Zavrna ruptura intracelularnih i plazma membrane

Promjene na mitohondrijima

ebiomedia.com

Bubrenje mitohondrija Gubitak specifinih mjesta enzima Prekid oksidativne fosforilacije Zaustavljanje sinteze proteina Poremeaj aktivnosti intramitohondrijske RNA i RNA polimeraze

srs.dl.ac.uk

Promjene Citoplazmatske membrane

Morfoloke promjene na membrani Kidanje dezmosoma i odvajanje susjednih stanica Unitena podruja i puknue membrane Izdvajanje kalcija iz membrane osmotski pomak i poveanje permeabilnosti za natrij i druge ione

Promjene endoplazmatskog retikuluma i ribosoma

Bubrenje glatkog i zrnatog endoplazmatskog retikuluma Odvajanje ribosoma i poliribosoma Prekid sinteze proteina
www.roche.com

Lizosomi i jezgra
Formacija autofagosoma Zgunjavanje kromatina kariopiknoza Pucanje jezgre karioreksa Enzimska razgradnja kromatina karioliza Promjena pozicije jezgre

www.cdli.ca

Smrt na staninom i tkivnom nivou

Podruje mrtvih stanica unutar tkiva nazivamo nekrozom
Nekrotine stanice su podvrgnute procesu enzimske degradacije do gradivih molekula Nekroza podrazumijeva da je podruje mrtvih stanica in situ Produkti nekroze predstavljaju opasnost za susjedne zdrave stanice

Nekroza uzrokuje upalni odgovor susjednih tkiva, koji omoguava polimorfonuklearnim stanicama lizu i uklanjanje rezidua.

Tipovi nekroze
Mokra (liquefakcijska) nekroza
(esto je povezana s infekcijom piogenim bakterijama)

Suha (koagulativna) nekroza

(pri nedovoljnoj perfuziji tkiva i posljedinoj anoksiji)

Kazeozna nekroza
(pri infekciji bacilom tuberkuloze)

Razlika izmeu nekroze i apoptoze

Gangrena
Nekrotino podruje u kojem se zbog anaerobnih uvjeta razmnoavaju anaerobne bakterije, one djelovanjem litikih histotoksina poveavaju podruje nekroze.
Predisponirajui faktori Nedostatak kisika u tijelu Oteenje krvoilja dijabetes melitus - ateroskleroza

Smrt zbog sloma kompenzacije organa

Kompenzacija ukljuuje adaptaciju cijelog organa Dekompenzacija miokarda
Kompenzatorna hipertrofija i dilatacija srca Samolimitirajui procesi - ograniena mogunost poveanja koronarnog krvotoka - problemi provoenja impulsa

Rediferencijacija metaplazija
Neprekidni tetni stimulansi uzrokuju rediferencijaciju stanica preko mitotike diobe gdje stanice keri pokazuju rediferencirajue promjene morfologije i funkcije
Labilne stanice - epitelne i mezenhimske stanice metaplazija: promjena zrelih stanica u drugu zrelu staninu formu iste embrionalne tkivne kategorije primjer: promjena pseudovierednog trepetljikavog epitela traheje
u skvamozni epitel pri nadraivanju udahnutim zagaivaima