PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBEK - Zakaźne

PODR CZNIK POBIERANIA PRBEK
do laboratoryjnych bada diagnostycznych chorb zaka nych zwierz t
Opracowanie: G wny Inspektorat Weteryn arii
PROJEKT WSP FINANSOWANY ZE RODKW UNII EUROPEJSKIEJ I BUD ETU PA STWA
Warszawa 2008
Spis tre ci Spis u ytych skrtw ................................................................................ 3 I. II. Wst p .................................................................................................. 4 Cz oglna ..................................................................................... 5 a. Oglna procedura pobierania prbek................................ ............ 6 b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materia u biologicznego ................................ ................................ .................. 8 i. Prbki od zwierz t ywych ................................ ................. 8 ii. Prbki od zwierz t martwych (prbki post-mortem) ......... 9 iii. Prbki rodowiskowe ................................ .......................... 10 c. Procedury dodatkowe zwi zane z pobieraniem prbek od zwierz t w stadzie podejrzanym ................................ .............. 10 d. Zestaw do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada w zakresie chorb zaka nych zwierz t (ilo ci minimalne) ................................................................12 Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t z zastosowaniem w a ciwej metody badawczej ........................................................................... 13 a. Byd o ................................ ................................ .............................. 14 i. Enzootyczna bia aczka byd a................................ .............. 14 ii. G bczasta encefalopatia byd a ................................ ........... 16 iii. Gru lica byd a ................................ ................................ ..... 18 iv. Zaka ne zapalenie nosa i tchawicy / otr t byd a ............... 20 v. Zaraza p ucna byd a ................................ ........................... 21 b. Zwierz ta winiowate ................................ ................................ .... 23 i. Afryka ski pomr wi ................................ ...................... 23 ii. Choroba Aujeszkyego u wi ................................ .............. 24 iii. Choroba p cherzykowa wi ................................ .............. 27 iv. Klasyczny pomr wi ................................ ........................ 32 c. Zwierz ta jednokopytne ................................ ................................ 36 i. Afryka ski pomr koni ................................ ....................... 36 ii. Niedokrwisto zaka na koni ................................ ............. 38 iii. Nosacizna ................................ ................................ ............ 39 iv. Wirusowe zapalenie t tnic koni ................................ ......... 40 v. Zaraza stad nicza ................................ ................................ . 42 d. Ma e prze uwacze ................................ ................................ .......... 43 i. Trz sawka owiec ................................ ................................ . 43 e. Ptaki ................................ ................................ ............................... 45 i. Chlamydioza ptakw ................................ .......................... 45 ii. Grypa ptakw................................ ................................ ...... 46 iii. Mykoplazmy drobiu ................................ ............................ 48 iv. Rzekomy pomr drobiu ................................ ....................... 50 f. Pszczo y ................................ ................................ .......................... 52 i. Zgnilec ameryka ski pszcz ................................ .............. 52 1
III.
PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K
ii. Zgnilec europejski ................................ ............................... 54 g. Zwierz ta akwakultury ................................ ................................ . 55 i. Bonamioza ................................ ................................ ........... 55 ii. Marteilioza ................................ ................................ .......... 57 iii. Wiosenna wiremia karpi ................................ .................... 59 iv. Wirusowa posocznica krwotoczna ................................ ...... 61 v. Zaka na anemia ososi................................ ........................ 63 vi. Zaka na martwica uk adu krwiotwrczego ....................... 65 h. R ne gatunki zwierz t ................................ ................................ . 67 i. Bruceloza ................................ ................................ ............. 67 ii. Gor czka Q ................................ ................................ .......... 70 iii. Listerioza................................ ................................ ............. 72 iv. P cherzykowe zapalenie jamy ustnej................................ . 74 v. Pryszczyca ................................ ................................ ........... 75 vi. W glik ................................ ................................ ................. 81 vii. W cieklizna ................................ ................................ ......... 83 IV. V. VI. VII. Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych ....................... 85 Aktualizacja i zg aszanie uwag do Podr cznika ...................... 89 Bibliografia ....................................................................................... 90 Za czniki .......................................................................................... 94 a. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych................................ .. 95 b. Za cznik 2 Protok pobrania prb ................................ ........... 96 c. Za cznik 3 Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi ................................ ................................ ....... 98 d. Za cznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego............................. 100 e. Za cznik 5 Arkusz wynikw bada w kierunku brucelozy u byd a/kz/owiec/ wi ................................ ................................ .. 102 f. Za cznik 6 Arkusz wynikw bada w kierunku enzootycznej bia aczki byd a ................................ ................................ ............... 103 g. Za cznik 7 Opis prawid owo pobranej prbki do bada w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testw ...................... 104 h. Za cznik 8 Przygotowan ie p ynw utrwalaj cych ................... 105
Spis u ytych skrtw

SKRT AGID c-ELISA ELISA ELISA gB HA IF IFAT MIT NPLA OA OKAP OWD PCR RT-PCR SN ZNACZENIE
Test immunodyfuzji w elu agarowym - Agar gel immunodiffusion Kompetencyjny test immunoenzymatyczny - competitive ELISA Test immunoenzymatyczny - Enzyme-linked immunosorbent assay Test immunoenzymatyczny - test ELISA IBR-IPV Serum gB Blocking Hemaglutynacja Odczyn immunofluorescencji Metoda immunofluorescencji - Indirect Immunofluorescence Antibody Test Test izolacji wirusa na bia ych myszkach Odczyn seroneutralizacji - Neutralising peroxidase-linked assay Odczyn aglutynacji probwkowej Odczyn kwa nej aglutynacji p ytowej Odczyn wi zania dope niacza Reakcja polimeryzacji a cuchowej - Polymerase chain reaction Reakcja polimeryzacji a cuchowej z odwrcon transkrypcj - Reversetranscription polymerase chain reaction Test seroneutralizacji
I.
Wst p
Podr cznik pobierania prbek do laboratoryjnych bada diagnostycznych chorb zaka nych zwierz t, zwany dalej Podr cznikiem, jest adresowany do wszystkich jednostek i osb pobieraj cych prbki od zwierz t w celu: 1. diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t, 2. sprawowan ia nadzoru nad zdrowiem zwierz t, 3. wystawiania certyfikatw po wiadczaj cych zdrowie zwierz t, 4. monitoringu skuteczno ci leczenia lub szczepie . Celem Podr cznika jest ujednolicenie post powania jednostek i osb pobieraj cych wy ej wskazane prbki w zakresie: procedury pobierania prbek, stosowania odpowiedniego sprz tu, pakowania pobranych prbek, zapewnienia odpowiednich warunkw termicznych przy przechowywaniu i transporcie prbek, opisu pobranych materia w i informacji, ktre powinny by przekazane do laboratorium, terminowego dostarczania prbek do odpowiednich laboratoriw diagnostycznych. Podr cznik nie jest dokumentem prawnie wi podstawy prawnej decyzji administracyjnych. cym i nie mo e stanowi
Wersje elektroniczne za cznikw niniejszego Podr cznika s dost pne na stronie internetowej G wnego Inspektoratu Weteryn arii (www.wetgiw.gov.pl).
II.
Cz
oglna
Przy podejmowaniu decyzji dotycz cych prbek, ktre b d przekazane do laboratorium, niezb dne jest posiadanie znacz cego zasobu wiedzy o chorobach zaka nych oraz odpowiednich umiej tno ci pobierania prbek, gdy badanie laboratoryjne rozpoczyna si ju w momencie prbkobrania, a pobieraj cy prbk w ten sposb w badaniu tym uczestniczy. le pobrana, niew a ciwie przechowywana lub le przes ana prbka mo e by powodem fa szywie dodatnich lub ujemnych wynikw bada laboratoryjnych lub mo e nie nadawa si w ogle do analizy. Prbki mog by pobierane od zwierz t ywych, zwierz t pad ych, poddanych ubojowi lub zabitych, jak rwnie ze rodowiska, w celach, ktre podano we Wst pie. Prbki powinny by pobierane z uwzgl dnieniem celu, kierunku badania i metody, ktr b d badane, a ich wielko i liczba powinny pozwala na uzyskanie statystycznie wa nych wynikw. W przypadku chorb o przebiegu klinicznym pobrane prbki powinny by reprezentatywne dla stanu zdrowia i stwierdzonych zmian. Wskazane jest pobranie prbek od kilku zwierz t, co stwarza wi ksze szanse na wykrycie czynnika zaka nego (wirusw, bakterii). W programach nadzoru i monitoringu zdrowia zwierz t, przy braku klinicznych przypadkw chorb, liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. Ta cz stotliwo mo e by r na dla r nych jednostek chorobowych i r nych stad. Pobieranie prbek powinno przebiega z zachowaniem ostro no ci i nale ytej uwagi, tak, aby unika niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierz cia jak rwnie zagro enia dla osoby/osb zaanga owanych w procedur prbkobrania. Ponadto, prbki powinny by pobierane w taki sposb, aby unikn ich ska enia krzy owego. W ka dym przypadku manipulacja materia em biologicznym pochodz cym od zwierz t ywych lub martwych wymaga zachowania ostro no ci w celu unikni cia potencjalnego ryzyka zaka enia chorobami odzwierz cymi, ska enia rodowiska lub rozprzestrzenienia si choroby. W zwi zku z powy szym, nale y w a ciwie zabezpiecza zwierz ta i tkanki generuj ce niebezpiecze stwo ska enia. Wszystkie pobrane prbki powinny by starannie opakowane, oznakowane i przekazane do laboratorium w najkrtszym mo liwym czasie z zachowaniem odpowiednich wymaga termicznych. Specyficzne wymagania w zakresie pobierania prbek do badania w kierunku okre lonej choroby z zastosowaniem okre lonej procedury badawczej s podane w Cz ci III niniejszego Podr cznika. Szczeg owe procedury pobierania prbek (post powanie zabezpieczaj ce, liczba prbek, cz stotliwo badania, itp.) w ramach realizacji programw PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 5
zwalczania chorb lub planw gotowo ci, zawarte s w opracowanych i zatwierdzonych planach i programach i powinny by przestrzegane przy wykonywaniu czynno ci zwi zanych z ich wdra aniem. a. Oglna procedura pobierania prbek Przed pobraniem prbek nale y starannie przeanalizowa cel, dla ktrego b d one pobrane, gdy wp ynie on zarwno na ich rodzaj i liczb , jak i warunki, ktre b d musia y by zapewnione aby uzyska wiarygodne wyniki. Materia od ywych zwierz t nale y pobiera bez zadawania zwierz ciu zb dnego blu oraz z zachowaniem szczeglnej ostro no ci w celu unikni cia niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierz cia, jak rwnie zagro enia dla pobieraj cego prbk lub innych osb uczestnicz cych w prbkobraniu. Koniecznym mo e by mechaniczne poskromienie zwierz cia, zastosowanie rodkw uspokajaj cych lub narkozy. Miejsca, z ktrych pobierane s prby, nie mog by odka ane, poniewa nawet nieznaczna ilo rodka odka aj cego mo e inaktywowa zarazek . Nale y takie miejsca oczy ci lub op uka wod bez detergentw i rodkw dezynfekcyjnych. Prbki materia u biologicznego pobiera si czystymi ja owymi narz dziami najlepiej jednokrotnego u ycia. Pobrane prbki powinny by oznaczone liczb bie c , pod ktr badane zwierz zosta o wpisane na list w protokole pobierania prbek (Za cznik 2, 4, 5 lub 6). Pobieraj cy prbki ka dorazowo powinien sprawdza zgodno ich oznakowania z oznakowaniem zwierz t, tak aby nie dosz o do zamiany kolejno ci w protokole. Zu yty sprz t i odzie ochronna jednorazowego u ytku powinny by wyrzucone do wyznaczonego do tego celu, szczelnie zamykanego pojemnika i przekazane wyspecjalizowanej jednostce do utylizacji lub zutylizowane pod urz dowym nadzorem w gospodarstwie. Miejsce, w ktrym pobierano materia zaka ny, po zako czeniu tych czynno ci oczyszcza si i odka a, a pozosta y materia biologiczny i/lub cz ci zw ok zwierz t usuwa si w sposb uniemo liwiaj cy szerzenie si choroby, zgodnie z obowi zuj cymi przepisami. Z uwagi na to, e materia biologiczny mo e zawiera niebezpieczne czynniki zaka ne, ka da prbka pobranego materia u powinna by odpowiednio opakowana i transportowana z zachowaniem szczeglnych rodkw ostro no ci. Opakowanie musi zapewnia : - dobre zabezpieczenie prbki, tak aby w czasie transportu nie zmieni a ona swoich cech w stopniu uniemo liwiaj cym otrzymanie prawid owego wyniku, - ca kowit ochron przed zaka eniem ludzi zaanga owanych w transport prbki. PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 6
Ka da pobrana prbka powinna by umieszczona w mocnym szklanym lub plastikowym sterylnym, szczelnie zamykanym pojemniku (w miar mo liwo ci zakr canym korkiem z gumow podk adk lub uszczelk ) zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Zamkni cie to nale y oklei dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika nale y po zamkni ciu starannie zdezynfekowa , a nast pnie op uka czyst wod . Ka dy pojemnik nale y zaopatrzy w etykiet zawieraj c : - numer identyfikacyjny i opis zwierz cia, - rodzaj i numer prbki, - dat i miejsce pobrania. Przekazywanym prbkom powinno towarzyszy pismo przewodnie wskazuj ce m. in. nadawc , pochodzenie przekazywanego materia u biologicznego wraz ze stosown informacj na jego temat, identyfikacj zwierz t, od ktrych pobrano prbki oraz wskazaniem kierunku badania, w celu wykonania ktrego prbki s przekazywane (wzr pisma przewodniego zawarto w Za czniku 1; wzr protoko u badania, zawieraj cego informacje na temat zwierz t, rodzaju prbek, terminu ich pobrania, itp., zawarty jest w Za cznikach 2, 4, 5 i 6). Po starannym zapakowaniu prbki, pojemnik z prbk i za czonym pismem przewodnim umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub pude ku drewnianym i transportuje do w a ciwego laboratorium zgodnie z zachowaniem odpowiednich wymaga czasowych, temperaturowych, itp., zawartych w Cz ci IV Podr cznika. Na opakowaniu zewn trznym kontenera (pude ka), w ktrym przewozi si pobrany materia biologiczny, nale y zamie ci nast puj ce napisy ostrzegawcze i informacje: Materia biologiczny zaka ny! Nie otwiera podczas transportu! W sytuacjach szczeglnych kontaktowa si z* ....................................................... ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................
*
Poda imiona i nazwiska lub nazwy oraz adresy i telefony nadawcy i odbiorcy.
Wskazane jest, aby osoba odpowiedzialna za pobrane prbki (Powiatowy Lekarz Weteryn arii lub osoba p rzez niego upowa niona), zg osi a w laboratorium przewidywan dat i godzin dostarczenia prbki, aktualne swoje dane (imi nazwisko, adres, telefony itp.), umo liwiaj ce nawi zanie kontaktu, je li oka e si to konieczne.
b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materia u biologicznego i. Prbki od zwierz t ywych Pobieranie prbek krwi Krew jest materia em biologicznym najcz ciej poddawanym badaniom laboratoryjnym: hematologicznym, serologicznym, wirusologicznym, bakteriologicznym, parazytologiczn ym. W ka dym przypadku prbki powinny by pobierane ja owo, a u ywany sprz t powinien by sterylny. Do testw serologicznych krew pobiera si na skrzep (probwka bez antykolagulantw). W celu pozyskania surowicy, krew pobran pozostaw ia si w temperaturze pokojowej na oko o 2 godziny. Po wydzieleniu si surowicy skrzep mo na oddzieli od cian probwk i steryln d ug ig , a nast pnie prbki umie ci w lodwce w temperaturze 4C. Po kilku godzinach lub nast pnego dnia prbki mo na odwirowa 1000g/10 -15min., surowic zdekantowa lub przenie pipet do probwek typu Ependorf. Do pozosta ych wymienionych wy ej rodzajw bada krew pobiera si do probwek z dodatkiem rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu takich jak sole heparyny czy kwas etyleno-dwuamino 4-octowy (EDTA). Prbki pobrane na antykoagulant nale y delikatnie wymiesza . Do wykonania reakcji PCR preferowany jest EDTA. U du ych zwierz t krew pobiera si z y y jarzmowej, u wi najlepiej z y y czczej przedniej, a u drobiu z y y skrzyd owej. Pobieranie prbek ka u Ka do bada powinien by wie o oddany lub pobrany bezpo rednio z prostnicy. Prbka ka u nie powinna by mniejsza ni 10g. Ka do bada parazytologicz nych powinien wype nia ca y pojemnik. Czas przechowywania i transportu nie powinien przekracza 24 godzin, a prbki nale y przechowywa i transportowa w temperaturze oko o 4C. Alternatywn i cz sto zalecan metod jest pobieran ie wymazw z prostnicy (albo kloaki u drobiu). Wymazwka w czasie pobieran ia musi mie kontakt z b on luzow , a jej powierzchnia powinna by pokryta ka em. Pobrane wymazy najlepiej przechowywa i transportowa w temperaturze 4C. Pobieranie prbek ze skry W chorobach , ktre powoduj powstanie zmian p cherzowych nale y pobra z zachowaniem zasad aseptyki, o ile to mo liwe, 2g tkanki nab onkowej, nie mniej jednak ni 1g lub o powierzchni 2 cm 2 i umie ci w 5ml buforu fosforanowego z gliceryn w rwnych cz ciach, albo buforu tris o pH 7,2 7,6, najlepiej 7,4. Z p cherzy nieuszkodzonych nale y pobra p yn aspiruj c go strzykawk i przenie do sterylnych probwek. Transportowa w temperaturze 4C.
Pobieranie prbek z uk adu rozrodczego Prbki mo na pobiera w dwojaki sposb: p ucz c pochw lub worek napletkowy albo poprzez pobranie wymazw. Te ostatnie mo na pobiera rwnie z szyjki macicy, jak i z samej macicy. Nasienie pobiera si za pomoc sztucznej pochwy lub przez sztuczn stymulacj pr cia. Do bada przesy a si frakcj bogat w plemniki. Do przesy ania wymagan e s specjalne pod o a transportowe. Pobieranie prbek z oka (worka spojwkowego) i jamy nosowej Prbki pobiera si w sposb delikatny z powierzchni spojwki. Wymaz wki powinny by mocowane na elastyczn ych aplikatorach. Ze wzgl dw bezpiecze stwa nie u ywa si wymazwek z aplikatorem drewnianym (uchwytem, r koje ci ). Wydzielin z nosa pobiera si wymazwk zwil on w pod o u transportowym, a kontakt wymazwki z wydzielin powinien trwa oko o 1 minuty. Pobieranie prbek mleka Przed pobraniem prbek mleka nale y dok adnie oczy ci i wysuszy strzyk i uj cie kana u strzykowego bez u ywania rodkw dezynfekcyjnych. Pierwsze strumienie mleka nale y usun , a nast pne pobra do pojemnika (probwki). Do wykonania niektrych testw mo na pobiera z jednego gospodarstwa mleko zbiorcze. Mleko do testw serologicznych nie mo e by zamra ane, podgrzewane, czy te gotowane jak te poddawane gwa townemu wytrz saniu. Je eli przes anie prbek do laboratoriu m op ni si , mo na doda rodek konserwuj cy. Prbki do bada bakteriologicznych, je eli jest to konieczne, mo na zamra a . ii. Prbki od zwierz t martwych (prbki post-mortem) Po mierci zwierz t mo na pobiera prbki tkanek do przeprowadzania bada laboratory jnych w r nych kierunkach. Szczeg owe procedury przeprowadzania sekcji zw ok s opisane w wielu podr cznikach z zakresu anatomii patologicznej. Lekarz przeprowadzaj cy sekcj powinien legitymowa si du ym zasobem wiedzy z obszaru chorb zaka nych i patologii, ktra pozwoli mu dokona w a ciwego wyboru tkanek i narz dw do bada . Sprz t niezb dny do sekcji zale y od wielko ci i gatunku zwierz cia, ale zazwycza j niezb dne s : n , pi a, topr, skalpele, kleszcze, p sety, no yczki, w tym rwnie z jednym ramieniem t pym do otwierania jelit. Narz dzia do pobierania prbek powinny by ja owe. Przeprowadzaj cy badanie musi posiada wystarczaj c ilo kontenerw, pojemnikw z pod o ami transportowymi dla okre lonych prbek i kierunkw bada . Niezb dne jest posiadanie i u ywanie w czasie sekcji odzie y ochronnej takiej jak: kombinezony, fartuchy, r kawice i buty gumowe, a tak e maski ochronne na twarz i oczy. Te ostatnie s PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 9
szczegln ie wa ne, je eli u zwierz cia podejrzewamy chorob odzwierz c i istnieje potencjalne ryzyko zaka enia. Wykaz niezb dnego sprz tu i odzie y ochronnej przedstawiony jest na stronie 12 niniejszego Podr cznika. iii. Prbki rodowiskowe Prbki rodowiskowe mog by pobierane w celu monitorowania higieny w miejscu przebywania zwierz t albo mog stanowi element nadzoru nad drogami rozprzestrzeniania si choroby. Pobieranie prbek rodowiskowych jest szczegln ie wa ne w zak adach wyl gowych, stacjach unasienniania oraz rze niach. Najcz ciej pobieranym materia em jest pomiot albo ci ka, wie y ka . Wymazy pobierane s te z powierzchni przewodw wentylacyjnych, urz dze do karmienia i pojenia zwierz t. Pasza mo e by pobierana z urz dze do karmienia, jak rwnie z silosw (zbiornikw). c. Procedury dodatkowe zwi zane z pobieraniem prbek od zwierz t w stadzie podejrzanym Cz onkowie zespo u pobieraj cego prbki, przed przyst pieniem do prbkobrania, powinni omwi plan czynno ci, ubra odzie ochronn , przeprowadzi dezynfekcj osobist , a nast pnie rozpocz przegl d stada i badanie kliniczne zwierz t podejrzanych oraz pobra prbki. Wykonuj c powy sze czynno ci nale y zachowa szczegln staranno w celu unikni cia rozprzestrzenienia czynnika zaka nego. W podejrzanym stadzie przegl d zwierz t gatunkw podatnych przeprowadza si na podstawie aktualnej ksi gi rejestracji znajduj cej si w ka dej siedzibie stada, odr bnie dla poszczeglnych gatunkw zwierz t oznakowanych i ich numerw identyfikacyjnych (je eli zwierz ta posiadaj indywidualne oznakowanie). Podczas przegl du sporz dza si wykaz zwierz t chorych, podejrzanych o chorob lub o zaka enie, a tak e zapisuje si wszystkie objawy chorobowe, ktre mog wiadczy o zaka eniu. Okre la si rwnie miejsca lokalizacji poszczeglnych zwierz t w gospodarstwie. Przegl d zwierz t rozpoczyna si w pierwszej kolejno ci od cz ci, w ktrej znajduj si zwierz ta uznawane przez w a ciciela lub przedstawiciela w a ciciela za zdrowe. Zwierz ta chore, podejrzane o chorob lub zaka enie bada si na ko cu przegl du. Je li zalecenia tego nie mo na spe ni , szczeglnie gdy stado jest liczne a pomoc niewystarczaj ca, przegl d z konieczno ci rozpoczyna si od zwierz t podejrzanych o zaka enie, chorob lub od chorych. Zwierz ta przebywaj ce na pastwisku w pobli u gospodarstwa zap dza si do pomieszcze inwentarskich. Zwierz ta przebywaj ce na pastwisku z dala od gospodarstwa, gromadzi i bada si na pastwisku, szczeglnie, gdy zachodzi obawa, e w czasie ich przemieszczania do obr mog oby zwi kszy si ryzyko PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 10
rozprzestrzeniania czynnika zaka nego, zainfekowania innych zwierz t lub rodowiska. W celu zmniejszenia stresu zwierz t mo liwe jest zastosowan ie rodkw uspokajaj cych oraz, je eli jest to wskazane, miejscowego znieczulenia. Uspokojenie i znieczulenie korzystnie wp ywa zarwno na bezpiecze stwo obs ugi jak i zwierz t. Zmniejsza rwnie zagro enie dla obs ugi podczas badania klinicznego, a przede wszystkim umo liwia: dok adne badanie i ocen zmian chorobowych , ocen i wybr materia u biologicznego do bada oraz w a ciwe pobranie prbek. Uspokojenie jest szczeglnie wa ne przy osobnikach trudnych do poskromienia oraz sprawiaj cych problemy podczas badania. Zwierz tom, ktrych nie mo na schwyta , rodek uspokajaj cy w iniekcji nale y poda przy u yciu lotek wyrzucanych z broni pneumatycznej. Je eli przed badaniem i pobieraniem prbek wymagan e jest oczyszczenie miejsc niezb dnych do przeprowadzenia badania lub pobrania prbek (np. racic), nale y obmy je czyst zimn wod i mi kkim kawa kiem tkaniny lub g bki. Nie nale y stosowa myd a, detergentw, chemicznych rodkw dezynfekcyjnych lub dezynfekcyjno-myj cych, gdy rodki te mog inaktywowa czynniki chorobotwrcze w materiale biologicznym i spowodowa , e prbka b dzie nieprzydatna do badania laboratoryjnego (wynik mo e by fa szywie ujemny). Narz dzia do pobierania prbki i pojemniki na prbki rwnie nie mog mie kontaktu ze rodkami dezynfekcyjnymi, a do chwili szczelnego zamkni cia prbki w pojemniku. Poza sporz dzeniem protoko u pobrania prbek (Za cznik 2, 4, 5 lub 6), ka de zwierz , od ktrego zosta a pobrana prbka nale y oznaczy atwo dostrzegalnym znakiem np. farb w aerozolu, aby mo na by o je atwo odszuka , je li konieczne b dzie powtrne pobranie prbek. Po zako czonym badaniu klinicznym i pobraniu prbek wszyscy, ktrzy brali w tych dzia aniach udzia , powinni dok adnie zdezynfekowa r ce, narz dzia, najbli sze otoczenie i odzie ochronn . Odzie po zdj ciu nale y umie ci w podwjnych workach foliowych, worki dok adnie zamkn , a ich powierzchnie zewn trzne zdezynfekowa i przekaza wyspecjalizowanej firmie do utylizacji lub zutylizowa pod urz dowym nadzorem w gospodarstwie. Uwaga! Je li podejrzenie choroby zostanie potwierdzone, zaleca si aby cz onkowie zespo u pobieraj cego prbki przez trzy dni unikali kontaktw ze zwierz tami podatnymi oraz nie przebywali w miejscach gromadzenia si takich zwierz t.
11
d. Zestaw do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada rozpoznawczych chorb zaka nych zwierz t (ilo ci minimalne) W sk ad zestawu do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada rozpoznawczych dla chorb zaka nych zwierz t wchodzi: 1. Kombinezon ochronny z kapturem ................................ .. 2 szt. 2. Fartuch gumowy ................................ ................................ 2 szt. 3. Pokrowce ochronne na buty lub buty gumowe .............. 2 pary 4. R kawice gumowe ................................ .............................. 2 pary 5. Okulary ochronne lub maska na twarz ........................... 2 szt. 6. rodki przeciwblowe i uspokajaj ce 7. P seta ................................ ................................ ................... 2 szt. 8. No yczki chirurgiczne z ostrym ko cem .......................... 2 szt. 9. No yczki z jednym ko cem t pym ................................................ 2 szt. 10. y eczki z ostrymi kraw dziami ................................ ...... 2 szt. 11. Skalpele ................................ ................................ ............... 2 szt. 12. Strzykawki jednorazowe ................................ ................... 5 szt. 13. Ig y do strzykawek ................................ ............................ 100 szt. 14. Probwki z ig do pobierania krwi (min. 10 ml): a) dla byd a ................................ ................................ .. 50 szt. b) dla wi ................................ ................................ ... 40 szt. 15. Kleszcze donosowe dla byd a ................................ ............ 1 szt. 16. Kleszcze donosowe dla wi ................................ ............. 1 szt. 17. Zg bnik do pobierania prbek luzu w przypadku podejrzenia o nosicielstwo ................................ ............... 1 szt. 18. Pa eczki do wymazw z nosa dla wi , ja owe w probwce z pod o em transportowym .......................... 10 szt. 19. Probwki ze rodkiem przeciwkrzepliwym (heparyna lub sl potasowa EDTA) ................................ ................... 10 szt. 20.Pojemnik na prbki ma y (20 30 ml) odporny na rozbicie z zakr canym korkiem ................................ ....... 4 szt. 21.Pojemnik na probwki du y (100 200 ml) wy o ony materia em amortyzacyjnym i resorbuj cym z zakr canym korkiem ................................ ......................... 2 szt. 22. Kontener do transportu, ch odzony ................................ 2 szt. 23. Roztwr 10% formaliny ................................ ..................... 24. Soda kaustyczna w p atkach (0,5 kg) lub inne rodki dezynfekcyjne 25. Pisak wodoodporny ................................ ........................... 2 szt. 26. Naklejki samoprzylepne ................................ ................... 100 szt. 27. Ta ma uszczelniaj ca ................................ ......................... 5 szt. 28. Worki foliowe na zu yte materia y ................................ . 100 szt. Ponadto, wskazane jest, aby w czasie pobierania prb posiada : 1. termometr lekarski, 2. notes i pisak, 3. kolorowy mazak lub farb w aerozolu do znaczenia zwierz t, 4. latark , zapasowe baterie, 5. formularze drukw oficjalnych (pismo przewodnie, listy zwierz t). PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 12
III. Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t z zastosowaniem w a ciwej metody badawczej
Uwagi oglne Cz III Podr cznika zawiera wytyczne w zakresie pobierania, przechowywania i transportu prbek materia u biologicznego pobranego w celu diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t przy zastosowan iu w a ciwej metody badawczej. Wytyczne uporz dkowane s materia biologiczny, i tak: wed ug zwierz t, od ktrych pobierany jest
- Cz zielona zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych byd a; - Cz r owa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t winiowatych; - Cz granatowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t jednokopytnych; - Cz fioletowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych ma ych prze uwaczy; - Cz pomara czowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych ptakw; - Cz ta zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych pszcz ; - Cz niebieska zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t akwakultury; - Cz br zowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych wsplnych dla r nych gatunkw zwierz t. Choroby przenoszone przez zwierz ta, ktre stanowi zagro enie rwnie dla zdrowia ludzkiego (zoonozy) i w zwi zku z tym wymagaj ce szczeglnej ostro no ci, zosta y wskazane poprzez umieszczenie w punkcie UWAGI SPECJANE nast puj cej informacji: Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci.
13
BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM AGID ENZOOTYCZNA BIA ACZKA BYD A Enzootic bovine leucosis - EBL ELISA
Krew zwierz t podatnych. W zale no ci od statusu epizootycznego regionu, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z programem zwalczania lub kontroli EBL. ja owa ig a prbwka bez antykoagulantu Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do 2/3 obj to ci (oko o 7 ml) nale y zamkn szczelnie korkiem. wie o pobran krew nale y odstawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej, a nast pnie (najlepiej tego samego dnia) dostarczy do laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz . Prbki surowicy mo na przechowywa w lodwce( w temperaturze +5C 3C) do 7 dni lub zamra arce (temperatura - 20C 3C). Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 6 Arkusz wynikw badania w kierunku enzootycznej bia aczki byd a Najlepiej w dniu pobrania prbki. W razie trudno ci w dostarczeniu prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej przechowa je do dnia nast pnego w temperaturze 2-8C. ZHW w Warszawie, TP w Ostro ce PIWet-PIB w Pu awach ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy, OT we W oc awku ZHW w odzi ZHW w Krakowie ZHW w Warszawie, TP w Siedlcach ZHW w Warszawie, TP w Ostro ce ZHW w Opolu ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Bia ymstoku Oddz. w om y ZHW w Gda sku ZHW w Katowicach ZHW w Kielcach ZHW w Poznaniu ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie ZHW w Szczecinie ZHW w Szczecinie Oddz. w Koszalinie PIWet-PIB w Pu awach
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
14
PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej bia aczki byd a
15
BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE G BCZASTA ENCEFALOPATIA BYD A Bovine spongiform encephalopathy - BSE Szybki test Szybki test BioSzybki test Szybki test ELISA. Rad. Enfer TSE. IDEXX. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy bia ka prionowego (PrPSc) szybkimi testami w prbkach pobranych z rdzenia przed u onego. Rdze przed u ony z regionem zasuwki (Za cznik 7 Opis prawid owo pobranej prbki do bada w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testw). Zgodnie z programem zwalczania. Specjalna y eczka (szpatu ka).
MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
Do badania nale y pobra rdze przed u ony z rejonem zasuwki. Ka d pobran prbk wk ada si do odr bnego pojemnika (patrz rwnie Za cznik 7) Nie zamra a , przechowywa w temperaturze 2-8C.
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej.
ZHW w Warszawie ZHW w Warszawie TP w Siedlcach ZHW w Gda sku ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie PIWet-PIB w Pu awach
ZHW w Gda sku
ZHW w Krakowie PIWet-PIB w Pu awach
PRAWODAWSTWO UE
PRAWODAWSTWO
Rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiaj ce zasady dotycz ce zapobiegania, kontroli i zwalczania niektrych przeno nych g bczastych encefalopatii Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r. zmieniaj ce za cznik X do rozporz dzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybkich testw Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz
16
POLSKIE
zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
17
BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST GRU LICA BYD A Bovine tuberculosis Wykrywanie drobnoustrojw z rodzaju Mycobacterium w materiale biologicznym. Obejmuje nast puj ce etapy: wst pne badanie anatomopatologiczne prby tkankowej badanie mikroskopowe badanie hodowlane badanie biologiczne na zwierz tach laboratoryjnych identyfikacj genotypow izolatw Mycobacterium. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Do bada diagnostycznych pobiera si : wycinki chorobowo zmienionych narz dw i organw mi szowych, takich jak: p uca, w troba, ledziona wraz z okolicznymi w z ami ch onnymi w przypadku uboju, padni cia lub zabicia byd a, ktre wykazywa o dodatni wynik w te cie tuberkulinowym; w z y ch onne: oko ogardzielowe, oskrzelowe, rdpiersiowe, nadwymieniowe, k ta uchwy, krezkowe oraz wn ki w troby w przypadku braku zmian chorobowych oraz w przypadku zabicia byd a, ktre wykazywa o dodatni wynik w te cie tuberkulinowym; inne prby, w epizootycznie uzasadnionych przypadkach: - ka , - mleko, - wydzielina narz dw rodnych, - wykrztusina, - nasienie, - mocz. Badana laboratoryjnie jest ka da sztuka byd a tuberkulinododatniego poddanego ubojowi lub zabiciu oraz ka de zwierz pad e, u ktrego w czasie sekcji stwierdzono zmiany anatomo-patologiczne nasuwaj ce podejrzenie gru licy. Prby pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, najlepiej jednorazowego u ytku: - wydzielina narz dw rodnych, pobierana jest ja owym tamponem lub kateterem; - wyksztusina, pobierana jest p dzelkiem dotchawicowym; - nasienie, pobierane jest za pomoc sztucznej pochwy; - mocz od samic, pobierany jest kateterem. Dodatkowo: mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci; wodoodporna ta ma samoprzylepna. Do zapakowania wszystkich pobranych prb: kontener, mocny karton lub drewniane pude ko. Miejsca, z ktrych s pobierane prby nie powinny by odka ane, ze wzgl du na mo liwo inaktywowania czynnika zaka nego nawet przez nieznaczn ilo produktu biobjczego. Miejsca te oczyszcza si lub p ucze wod bez detergentw i produktw biobjczych. Prby inne: - Ka , pobierany bezpo rednio z prostnicy. Wielko prbki 2-5 g. - Prby mleka, pobierane s ja owo w ko cowej fazie udoju, w obj to ci oko o 25-50 cm3 z ka dej wiartki. W okresie letnim do prby mleka mo emy doda kwas borny, do uzyskania ko cowego st enia w prbce 0,5%. - Wydzielina narz dw rodnych - obj to prbki 2-10 cm3.
UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA
REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI
PROCEDURA POBRANIA PRBKI
18
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
- Wyksztusina, pobierana jest p dzelkiem dotchawicowym. - Nasienie - obj to prbki 10-50 cm3. 3 - Mocz - obj to prby oko o 100 cm . Ka d prb umieszcza si w mocnym, sterylnym, szklanym lub plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Przykrycie okleja si dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika po jego zamkni ciu odka a si , a nast pnie p ucze si czyst wod i osusza. Ka dy pojemnik zaopatruje si w etykiet zawieraj c opis zwierz cia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj prby, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza zwierz cia. Prby zapakowane w sposb okre lony powy ej umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pude ku i transportuje do laboratorium w temperaturze 4-8C. Dopuszcza si transport zamro onych prb, bez rozmra ania ich w trakcie transportu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Prby przesy a si bezpo rednio do laboratorium, w mo liwie najkrtszym terminie.
PRAWODAWSTWO POLSKIE
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r. zmieniaj ce za cznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gru licy byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zaka e zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu u drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
19
BYD O K IERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA ZAKA NE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY / OTR T BYD A Infectious bovine rhinotracheitis / infetious pustular vulvovaginitis IBR/IPV ELISA gB SN Test izolacji. Krew zwierz t podatnych. Wycinki narz dw wewn trznych p odu, o ysko, wymazy z worka spojwkowego, nosa i uk adu rozrodczego. Sprz t u ywany do sekcji. Prbki pobiera si do sterylnych naczy , szczelnie zamykanych, ka dy narz d oddzielnie.
REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI
Do okre lenia w przypadku przyj cia programu zwalczania. Sterylna prbwka.
Krew pobiera do sterylnych probwek z zachowaniem zasad aseptyki.
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
Nie zamra a .
ZHW w Bydgoszczy ZHW w Kro nie ZHW w Poznaniu ZHW w Szczecinie Oddz. w Koszalinie PIWet-PIB w Pu awach Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
20
BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM c-ELISA ZARAZA P UCNA BYD A Contagious bovine pleuropneumonia - CBPP OWD
Krew zwierz t podatnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . ja owa ig a probwka bez antykoagulantu Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku, zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do 2/3 obj to ci (ok. 7 ml) nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Probwki z krwi dok adnie oznakowa i do czy pismo przewodnie. Prbki pe nej krwi, wie o pobranej, przed transportem, nale y odstawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przerost flor bakteryjn . Transport i przechowywanie surowicy w stanie zamro enia -20C. W czasie transportu surowica nie mo e ulec rozmno eniu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W dniu pobrania prbki. W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej, do dnia nast pnego przechowa je w ch odni (4C ). Zebrane i przechowywane w ch odni (4C) surowice s przydatne do bada w OWD przez 2 dni. Prbki surowic, ktre nie zostan przebadane w ci gu najbli szych 48 godzin nale y zamrozi w temperaturze -20C w szczelnie zamkni tych probwkach.
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM
LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a
21
tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrze nia 2007 r. w sprawie zwalczania zarazy p ucnej byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
22
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI ELISA Krew zwierz t podatnych. Od podejrzanych o chorob zwierz t. jednorazowa ig a sterylna probwka bez dodatku rodka konserwuj cego lub tubostrzykawka Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od wi choruj cych maksymalnie d ugo lub od wi podejrzanych, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem ASF. Krew nale y pobiera ig jednorazow do sterylnej probwki (lub tubostrzykawki) bez dodatku rodka konserwuj cego; z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci. Po pobraniu krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a . AFRYKA SKI POMR WI African swine fever - ASF
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 12 godzin od pobrania.
PIWet-PIB w Pu awach
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie zwalczania afryka skiego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
23
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST CHOROBA AUJESZKYEGO U WI Aujeszky's disease in pigs Diagnostyka przy yciowa: ELISA Izolacja wirusa z wymazw (rzadko) IF z wymazw (rzadko) Diagnostyka po miertna: Izolacja wirusa z narz dw IF z narz dw (rzadko) Przy yciowo: krew badania serologiczne ( winie, dziki) wymazy z cz ci nosowo-gard owej izolacja wirusa (warchlaki, tuczniki) Po miertnie izolacja wirusa: winie: po owa mzgu pozyskana z ci cia pod u nego, migda ki, ledziona, p uca od wie o pad ych prosi t lub warchlakw (najbardziej polecany materia to tkanka mzgowa) inne zwierz ta: cz rdzenia kr gowego odpowiedzialn za unerwianie cz ci skry obj tej wi dem, skra wraz z tkank podskrn w miejscach wykazuj cych wi d Krew winie W badaniach serologicznych krew pobiera si od reprezentatywnej liczby zwierz t:
REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK
a) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 95%

prawdopodobie stwa wykrycia Wsp czynnik szerzenie si czynnika zaka nego Wielko Liczba prbek stada 1* 2 5 10 20* 50 50 48 35 10 12 100 95 78 45 22 13 150 130 95 49 25 13 200 155 105 51 26 14 300 189 117 54 27 14 500 225 129 56 28 14 750 246 135 57 28 14 1000 258 138 57 28 14 1500 271 142 58 29 14 2000 277 143 58 29 14 5000 290 147 59 29 14
b) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 99%

prawdopodobie stwa wykrycia: Wsp czynnik szerzenie si czynnika zaka nego Wielko Liczba prbek stada 1* 2 5 10 20* 50 50 50 42 29 17 100 99 90 59 36 19 150 143 117 68 38 20
24
200 300 500 750 1000 1500 2000 5000 SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI
180 235 300 343 368 395 410 438
136 160 183 197 204 212 216 223
73 78 83 85 86 88 88 89
40 41 42 43 43 44 44 44
20 20 21 21 21 21 21 21
Krew winie sterylna ig oprobwka, niezawieraj ca dodatkw rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu krwi. Dziki sterylna ig a i sterylna prbwka nie zawieraj ca dodatkw rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu krwi lub probwko-strzykawka o pojemno ci co najmniej 7,5 ml. Wymazy z nosa sterylny patyczek wymazowy. Wycinki narz dw sterylny, szczelnie zamykany pojemnik. Krew winie krew nale y pobra z y y czczej przedniej lub y y jarzmowej powierzchownej do 3/4 obj to ci sterylnej ig oprobwki. Krew z ig y powinna wolno sp ywa do probwki po ciance wewn trznej, co zmniejsza ryzyko wyst pienia hemolizy. Dziki krew pobiera si bezpo rednio po odstrzeleniu, podczas wytrzewiania z jamy klatki piersiowej, du ych y brzusznych lub komr serca. Krew pobiera si do 3/4 obj to ci sterylnej probwki lub do ca kowitego wype nienia probwko-strzykawki o pojemno ci co najmniej 7,5ml. Przy pobieraniu krwi probwko-strzykawk jej konus nale y zanurzy we krwi, po czym powoli odci ga t oczek do uzyskania oporu, a do wyra nego klikni cia , po czym t oczek od ama , a konus strzykawki zatka zatyczk . Uwa a aby nie zaaspirowa powietrza lub innych elementw. Wymazy z nosa w celu pobrania wymazu nale y unieruchomi zwierz , trzymaj c za ryj jedn r k , delikatnie odchyli g ow ku grze, a drug r k umie ci koniec sterylnego patyczka wymazowego w nozdrzu zwierz cia, w cz ci dystalnej jamy nosowej i energiczne potrze nab onek luzowy, dla pewno ci, i wymaz zawiera zarwno luz jak i komrki z wn trza nozdrza. Wycinki narz dw - materia nale y pobra z zachowaniem zasad aseptyki, umie ci w oznaczonym pojemniku. W przypadku wi materia em preferowanym przy izolacji wirusa jest w pierwszej kolejno ci mzg oraz migda ki, a w dalszej kolejno ci pozosta e wycinki. Krew Po nape nieniu probwki krwi nale y j szczelnie zamkn i czytelnie oznakowa . winie pozyskan krew pocz tkowo przechowywa w temperaturze pokojowej, do czasu wydzielenia si surowicy, je eli to nie nast pi do 12 godzin wwczas w celu przyspieszenia wydzielenia surowicy czyst ig oddzieli formuj cy si skrzep od cianki probwki. Po wydzieleniu si surowicy, prbki podda sch odzeniu do temperatury 2-8C. Podczas przechowywania krwi w ch odziarce chroni prbki przed przypadkowym zamro eniem prowadz cym do hemolizy. W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wp ywem wysokiej temperatury, bezpo redniego oddzia ywania promieni s onecznych i wstrz sw. Prbki nale y transportowa w pozycji pionowej. Dziki po nape nieniu probwki nale y umie ci w pozycji pionowej, w miar mo liwo ci chroni przed wstrz sami i mo liwie szybko umie ci w temperaturze pokojowej w celu wydzielenia si surowicy. Po wydzieleniu
25
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA
CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
si surowicy prbki podda sch odzeniu do temperatury 2-8C. Podczas przechowywania krwi w ch odziarce chroni prbki przed przypadkowym zamro eniem prowadz cym do hemolizy. W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wp ywem wysokiej temperatury, bezpo redniego oddzia ywania promieni s onecznych i wstrz sw. Prbki nale y transportowa w pozycji pionowej. Wymazy z nosa wymazwk umie ci w probwce z pod o em transportowym dla wirusw i w stanie sch odzenia do temperatury 2-8C przes a do laboratorium. Wycinki narz dw prbki niezw ocznie podda sch odzeniu do temperatury 2-8C i w takim stanie przes a do laboratorium. Prbek nie nale y zamra a . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych oraz, w zale no ci od pobieranego materia u: Za cznik 2 Protok pobrania prb lub Za cznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego Krew - czas od pobrania prbek do ich dostarczenia do laboratorium nie mo e przekracza 48 godzin. Wymazy z nosa i wycinki narz dw - w czasie nieprzekraczaj cym 24 godzin dostarczy do laboratorium. Diagnostyka przy yciowa: ZHW w Bydgoszczy (ELISA) ZHW w Kro nie (ELISA) ZHW w Poznaniu (ELISA) ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie (ELISA) ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie (ELISA) ZHW w Szczecinie (ELISA) PIWet-PIB w Pu awach (ELISA) Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
26
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST RT-PCR UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA CHOROBA P CHERZYKOWA WI CZ I Swine vesicular disease - SVD Rozpoznanie wirusologiczne. ELISA Test izolacji.
SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI
Nab onek (materia najbardziej odpowiedni) Krew zwierz t podatnych. p ynna zawarto p cherzy krew od wi i dzikw. Dodatkowo: ka wymaz z nosa. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. W celu kontroli wyst powania SVD corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi . Je eli choroba wyst puje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4 zwierz t. Prbki pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, do ja owych naczy , najlepiej jednorazowych. zawarto p cherza: strzykawka z ig , krew: probwka z etykiet , w systemie pr niowym, ka : y eczka, naczynie z szerokim otworem i zakr c pokrywk , wymazy z nosa: ja owy wacik lub wymazwka. Uwaga! Naczynie na prbk o pojemno ci ok. 10ml musi by przystosowane do ewentualnego zamra ania, szczelnie zamykane, aby gaz nie przedosta si do jego wn trza, poniewa spowoduje obni enie pH i inaktywacj wirusa (prbka taka jest nieprzydatna do badania). Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3. Prbk , ka d oddzielnie, pobiera si od zwierz t 5-10ml zarwno od ywych lub martwych, (zabitych lub pad ych). zwierz t zdrowych, Nab onek - prbk ze cian nieuszkodzonego lub podejrzanych, chorych i wie o rozerwanego p cherza, nie mniej ni 1g rekonwalescentw. (wielko znaczka pocztowego 2 cm2). Prbk krwi pobra Zawarto p cherza - pobra strzykawk z ig , ja owo. Podczas tyle ile tylko mo liwe, nie mniej ni 3g. pobierania krew Krew - 5-10ml zarwno od zwierz t zdrowych, powinna powoli podejrzanych, chorych i rekonwalescentw. sp ywa po ciance Prbk krwi pobra ja owo. Podczas pobierania probwki, do 2/3 krew powinna powoli sp ywa po ciance obj to ci, nie dopu ci probwki, do 2/3 obj to ci, nie dopu ci do do hemolizy krwinek hemolizy krwinek Probwki nape nionej krwi Probwki nape nionej nie otwiera . krwi nie otwiera . Ka - 20g ka u od wi lub z pomieszczenia, w ktrym przebywaj lub przebywa y winie podejrzane o chorob p cherzykow wi . Wymazy z nosa Pobra co najmniej dwa wymazy z nosa.
27
Wirus choroby p cherzykowej wi , oporny jest Po pobraniu delikatnie zarwno na wahania temperatury w szerokim wymiesza krew ze zakresie i pH w granicach warto ci 2,5-12. rodkiem Jednak e, w zwi zku z faktem, e epizootie zapobiegaj cym chorb wi z objawami p cherzowymi, krzepni ciu - EDTA zw aszcza w pocz tkowej fazie traktuje si jako (kwasem etylenodwupodejrzenie pryszczycy, prbk transportuje si w aminoczterooctowym) warunkach optymalnych dla wirusa pryszczycy, lub solami heparyny, a tj. pH 7,2 -7,6 oraz temp. +5C( 3 C). nast pnie sch odzi . Nab onek - prbk nab onka sch odzi , nie Nie zamra a . zamra a . Transport w +5oC(3 C). Krew transportowa Surowicza zawarto p cherza - warunki sch odzon +5C transportu jak w przypadku nab onka - pH 7.2 (3C). 7.6, temperatura +5C( 3 C). Ka - transport w +5C(3C). Wymazy z nosa pobrany materia natychmiast umieszcza si w buforze (p yn Eagleà do hodowli tkankowej/gliceryna z antybiotykiem). Transport w +5C(3C). Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Nab onek do laboratorium nale y dostarczy natychmiast (w czasie kilku godzin) w tym czasie mo e by przewo ony bez buforu. Jednak e, je eli istnieje obawa, e czas transportu mo e wyd u y si , nab onek nale y umie ci w ma ej ilo ci buforu 2-5ml, sk adaj cego si z rwnych cz ci 0,04 M buforu fosforanowego i gliceryny (PBS/gliceryna) lub innego rwnowa nego buforu (wa ne pH 7,2 -7,6). Transport w +5C(3 C). Ponadto, dla ochrony przed rozwojem mikroorganizmw do buforu dodaje si jeden z ni ej wymienionych antybiotykw w st eniu: (i) penicylina 1 000 IU (ii) siarczan neomycyny 100 IU (iii) siarczan polimyksyny B 50 IU (iv) mykostatyna 100 IU Wymazy z nosa - do laboratorium nale y dostarczy natychmiast (w czasie kilku godzin). Jednak e, je eli zachodzi obawa, e transport mo e trwa powy ej kilku godzin, prbk nale y zamrozi w suchym lodzie lub ciek ym azocie. Zak ad PIWet-PIB w Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli Zdu skiej Woli
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn
28
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
29
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SN CHOROBA P CHERZYKOWA WI CZ II Swine vesicular disease - SVD ELISA rozpoznanie serologiczne.
Krew pe na zwierz t podatnych lub surowica pozyskana z krwi zwierz t podatnych. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. W celu kontroli wyst powania SVD corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi . Je eli choroba wyst puje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4 zwierz t. jednorazowa ig a sterylna probwka bez dodatku rodka konserwuj cego lub tubostrzykawka Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3. Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od wi chorych lub ozdrowie cw, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem SVD. Z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci, nie dopu ci do hemolizy krwinek. Po pobraniu pe n krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a i transportowa sch odzon +5C (3 C). Surowic sch odzi lub zamrozi . Transportowa sch odzon +5C(3C) lub zamro on . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania
30
chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
31
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA KLASYCZNY POMR WI Classical swine fever - CSF, Hog cholera Rozpoznanie wirusologiczne. Izolacja wirusa klasycznego pomoru PCR wi w hodowli komrkowej. CZ I
SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI
Najw a ciwszym materia em do bada laboratoryjnych s migda ki (pierwszy narz d, w ktrym dochodzi do namna ania si wirusa, i w ktrym utrzymuje si on najd u ej), w z y ch onne uchwowe, ledziona i nerki. W przewlek ych i nietypowych przypadkach choroby wskazanym jest przes anie do bada rwnie ko cowego odcinka jelita biodrowego oraz mzgu. W przypadku, gdy pad a winia uleg a autolizie do bada laboratoryjnych pobra nale y ko d ug i/lub mostek. Do wczesnego wykrywania CSFV bardzo przydatne s prbki pe nej krwi. W celu kontroli wyst powania CSF corocznie bada si prbki w ilo ci zgodnej z rozporz dzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t. W czasie wyst pienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z Decyzj Komisji 2002/106/WE W zale no ci od pobieranego materia u: ig a, prbwka, sprz t niezb dny do przeprowadzenia sekcji. Narz dy: materia patologiczny przeznaczony do bada laboratoryjnych pobiera si od zwierz t wykazuj cych objawy choroby (gor czka) ubitych diagnostycznie lub wie o pad ych (do 4 godzin). Krew: do bada nale y przes a oko o 5ml krwi pobranej, do probwek z wersenianem potasu (K3EDTA) w proporcji 1,8mg EDTA/ 1ml. Ka da prbka tkanki powinna zosta umieszczona w oddzielnym plastikowym woreczku, odpowiednio zamkni ta, w o ona do drugiego woreczka i opisana. Prbki nale y przechowywa i transportowa w szczelnych, odpornych na zniszczenie pojemnikach. Prbki nie mog by zamra ane. Nale y je transportowa w temperaturze lodwki. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Prbki nale y podda badaniu w ci gu 24 godzin od pobrania. Ka dorazowo, przed wysy k prbek, nale y o tym powiadomi laboratorium rozpoznawcze.
Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzaj ca Podr cznik Diagnostyczny ustalaj cy procedury diagnostyczne, metody pobierania
32
prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych s u cych do potwierdzenia klasycznego pomoru wi Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
33
ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST KLASYCZNY POMR WI CZ II Classical swine fever - CSF, Hog cholera Rozpoznanie serologiczne - s u y jedynie jako pomoc w przypadkach podejrzenia klasycznego pomoru wi . Je li od wi podejrzanych o CSF albo z materia u pochodz cego z gospodarstw, ktre mia y kontakt z przypadkami choroby nie wyizolowano wirusa lub nie wykryto jego antygenu wzgl dnie materia u genetycznego, to celowe jest przeprowadzenie bada serologicznych. NPLA ELISA Krew zwierz t podatnych. W celu kontroli wyst powania CSF corocznie bada si prbki w ilo ci zgodnej z rozporz dzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t. W czasie wyst pienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z Decyzj Komisji 2002/106/WE Ig a, prbwka. Prbki krwi do bada powinny by pobrane od ozdrowie cw oraz od wi , ktre mia y styczno z zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem CSF zwierz tami. Dla dok adnej oceny sytuacji zdrowotnej w stadzie oraz okre lenia dynamiki szerzenia si zaka enia wskazane by oby pobranie prbek krwi od zwierz t z r nych grup technologicznych (w r nym wieku). Krew, w obj to ci do 5ml, nale y pobra z y y czczej przedniej (vena cava cranialis) lub z y y jarzmowej (vena jugularis) do odpowiednich probwek. Probwki z pobran krwi zostawia si w temperaturze pokojowej na okres 2-3 godzin. Po tym czasie nale y oddzieli skrzep od ciany probwki przy u yciu szklanej bagietki lub d ugiej, ja owej ig y a nast pnie wstawi probwki do lodwki na okres 14-18 godzin (na noc). Po tym czasie uzyskan surowic nale y przela do ma ych, zamykanych szczelnym kapslem probwek typu Eppendorf o pojemno ci 1,5ml. Tak przygotowane prbki nale y odpowiednio ponumerowa (identyfikacja zwierz t!) i przes a , w temperaturze lodwki, do laboratorium. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej, nie p niej ni w ci gu 24 godzin.
UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK
ZHW w Bydgoszczy ZHW w Gda sku ZHW w Kielcach ZHW w Poznaniu PIWet-PIB w Pu awach Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzaj ca Podr cznik Diagnostyczny ustalaj cy procedury diagnostyczne, metody pobierania
34
prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych s u cych do potwierdzenia klasycznego pomoru wi Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
35
ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI AFRYKA SKI POMR KONI African horse sickness Badanie wirusologiczne. Badanie serologiczne. Zwierz ta ywe - pe na krew. Krew zwierz t podatnych. Zwierz ta pad e - wycinki ledziony, p uc, w z w ch onnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob , od zwierz t pad ych z podejrzeniem choroby. W zale no ci od pobieranego materia u: - krew: sterylna ig a i prbwka, - wycinki czyste, ja owe narz dzia, najlepiej jednorazowego u ytku. Zwierz ta ywe - pe na krew (co Od zwierz t, ktre prze y y najmniej 10ml) pobrana od zwierz t zaka enie wirusem AHS nale y chorych w okresie gor czkowym na pobra po oko o 20ml krwi. antykoagulant (EDTA, heparyna); Zwierz ta pad e - wycinki pobiera do 10% zbuforowanego roztworu glicerolu, pH 7,4. Prbki nale y przechowywa w temperaturze 4C. Do laboratorium nale y je dostarczy jak najszybciej, najlepiej w termo torbach z wk adami ch odz cymi, ktre utrzymuj temp. oko o 4C podczas transportu prbek. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej. W przypadku pobierania prbek w zwi zku z podejrzeniem choroby, prbki nale y dostarczy do Laboratorium Zak adu Wirusologii Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego - Pa stwowego Instytutu Badawczego (ul. Partyzantw 57, 24-100 Pu awy).
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania afryka skiego pomoru koni Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe
36
Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
37
ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI AGID Krew zwierz t podatnych. W przypadku podejrzenia choroby od wszystkich podejrzanych zwierz t. sterylne probwki i ig y lub tubostrzykawki. NIEDOKRWISTO ZAKA NA KONI Equine infectious anaemia
Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do oko o 7ml nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Nie zamra a . Surowica uzyskana z prbki krwi nie mo e mie znamion hemolizy lub by zanieczyszczona flor bakteryjn . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 24 godzin.
ZHW w odzi ZHW w Kro nie ZHW w Poznaniu ZHW w Szczecinie
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
38
ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI NOSACIZNA Glanders OWD Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Krew zwierz t podatnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . sterylne probwki i ig y lub tubostrzykawki.
Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do oko o 7ml nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i zamykanych hermetycznie. Surowica uzyskana z prbki krwi nie mo e mie znamion hemolizy lub by zanieczyszczona flor bakteryjn . Mo na przesy a te surowic w ilo ci 2-3ml. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 24 godzin.
ZHW w Kro nie ZHW w Gda sku ZHW w Szczecinie PIWet-PIB w Pu awach
39
ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA SN WIRUSOWE ZAPALENIE T TNIC KONI Equine viral arteritis-EVA Test izolacji.
Krew zwierz t podatnych.
W przypadku podejrzenia wyst pienia EVA: wymazy z worka spojwkowego i nosogardzieli lub prbki krwi. W przypadku mierci lub poronienia rebi t: wycinki narz dw wewn trznych (p uca, ledzina, w troba, o ysko) i w z y ch onne krezkowe. W celu wykluczenia siewstwa wirusa z nasieniem do badania nale y przes a prbki nasienia pobrane od ogierw serologicznie dodatnich. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . Sterylna prbwka i ig y. wymazwki (przy yciowo) sprz t niezb dny do sekcji (w przypadku zwierz t pad ych)
Krew pobiera do sterylnych probwek z zachowaniem zasad aseptyki.
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM
Wymazy i prbki krwi prbki krwi pobra na antykoagulant z wyj tkiem heparyny. Prbki nale y pobra mo liwie jak najwcze niej po wyst pieniu gor czki u zaka onych zwierz t. Nasienie - nale y pobra i przes a do badania frakcj nasienia bogat w plemniki. Zaleca si pobranie dwch ejakulatw pobranych najlepiej w odst pie kilku godzin lub dni. Nie zamra a . Wycinki - prbki nale y sch odzi Przesy a w temperaturze lodwki lub zamrozi i jak najszybciej wys a po wcze niejszym uformowaniu do laboratorium. skrzepu w temperaturze pokojowej. Nasienie nale y sch odzi i w stanie sch odzonym przes a jak najszybciej do laboratorium. Je eli nasienie nie mo e by natychmiast wys ane do laboratorium nale y je zamrozi w -20C i przes a do laboratorium w stanie zamro enia. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej. Jak najszybciej. Je eli nasienie nie mo e by natychmiast wys ane do laboratorium nale y je zamrozi w -20C i przes a do laboratorium w stanie zamro enia.
40
WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
41
ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM ZARAZA STADNICZA Dourine OWD metod probwkow (metod OWD metod mikromiareczkow makro). (mikrometod , metod p ytkow ). Krew zwierz t podatnych. Od wszystkich zwierz t podejrzanych o chorob . Sterylne ig y, probwki.
Krew pobiera si z y y jarzmowej w ilo ci oko o 7ml. wie o pobrane prbki krwi nale y pozostawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej (od 18C do 25C), a nast pnie dostarczy do laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przero ni cie prbek. Surowice wydzielone z prbek krwi silnie zhemolizowanych lub zanieczyszczonych flor bakteryjn nie nadaj si do bada OWD. Silnie antykomplementarnie dzia aj tak e wszystkie zwi zki chemiczne, ktre wi jony Mg i Ca np. wersenian sodowy, stosowany jako antykoagulant przy pobieraniu krwi. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W dniu pobrania. W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej, do dnia nast pnego przechowa je w ch odni (2-8C). ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Szczecinie ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Szczecinie PIWet-PIB w Pu awach
42
MA E PRZE UWACZE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE TRZ SAWKA OWIEC Scrapie ELISA Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy bia ka prionowego (PrPSc) szybkimi testami w prbkach pnia mzgu. Rdze przed u ony z regionem zasuwki. Zgodnie z programem zwalczania. y eczka (szpatu ka).
MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
Do badania nale y pobra rdze przed u ony ma ych prze uwaczy, z rejonem zasuwki. W przypadku podejrzenia postaci atypowej zaleca si pobieranie dodatkowo prbek m d ku. Nie zamra a , przesy a w temperaturze lodwki.
ZHW w Krakowie ZHW w Gda sku ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie PIWet-PIB
Rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiaj ce zasady dotycz ce zapobiegania, kontroli i zwalczania niektrych przeno nych g bczastych encefalopatii Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r. zmieniaj ce za cznik X do rozporz dzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybkich testw Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii
43
oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu u drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
44
PTAKI KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI CHLAMYDIOZA PTAKW Avian chlamydiosis OWD Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Krew zwierz t podatnych. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. ja owa ig a prbwka bez antykoagulantu Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku, zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Przed pobraniem krwi upowa niony lekarz weterynarii powinien sporz dzi list zwierz t zgodnie ze wzorem zawartym w Za czniku 2. Krew nale y pobiera ja ow ig z y y skrzyd owej. Do probwki bez antykolagulantu pobra 1 do 2 ml krwi, zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Uzyskana z prbki krwi surowica nie mo e by zhemolizowana lub zanieczyszczona flor bakteryjn . wie o pobrane prbki krwi nale y pozostawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przero ni cie prbek. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych W dniu pobrania prbki (zalecane). W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na je do dnia nast pnego przechowa w ch odni (2-8C), ale po kilku godzinach formowania si skrzepu w temperaturze pokojowej.
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
45
PTAKI KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA GRYPA PTAKW Avian influenza HA Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Od ptakw pad ych do bada pobiera si : tchawic , p uca, mzg, ledzion , serce, w trob , nerki oraz jelita z tre ci lub ka . Przy yciowo pobiera si od ptakw wymazy z tchawicy i szpary podniebiennej oraz wymazy z kloaki wraz z ka em. Wskazane jest rwnie pobranie prbki z innych zmienionych narz dw. Prbki do izolacji wirusa AI powinny pochodzi od co najmniej 5 ptakw wie o pad ych i/lub chorych, poddanych humanitarnemu ubojowi. Wymazy z kloaki wraz z ka em nale y pobra od co najmniej 20 ptakw. sterylne plastikowe pojemniki lub podwjne, wodoszczelne, szczelnie zamykane plastikowe woreczki waciki do pobierania wymazw z kloaki Ze stada podejrzanego o zaka enie nale y pobra wymazy z kloaki wraz z ka em (na waciku musi by wyra nie widoczny ka ). Prbki nale y pobiera z zachowaniem zasad aseptyki, do sterylnych plastikowych pojemnikw lub podwjnych wodoszczelnych plastikowych woreczkw, szczelnie zamykanych, oddzielnie lub jako prbki zbiorcze, z wyj tkiem ka u i tre ci jelit, ktre puluje si oddzielnie. Przechowywa i transportowa w temperaturze 4C.
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Natychmiast po pobraniu.
Decyzja Komisji 2006/437/WE zatwierdzaj ca podr cznik diagnostyczny dotycz cy grypy ptakw, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami
46
wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie zwalczania grypy ptakw Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
47
PTAKI KIERUNEK BADANIA METODA / TEST MYKOPLAZMY DROBIU Avian mycoplasmosis Wykrycie zarazkw Mycoplasma poprzez wykazanie wzrostu na pod o ach PPLO charakterystycznych kolonii mykoplazm, a nast pnie ich identyfikacja na selektywnych dla mykoplazm pod o ach, z zastosowaniem testw biochemicznych i/lub immunologicznych. Odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych). ELISA. Od ptakw ywych nale y pobra prbki krwi i/lub wymaz z tchawicy, ze szczeliny podniebiennej, kloaki lub pr cia. W stadach gdzie prowadzona jest inseminacja nale y pobra prbki spermy. W zak adzie wyl gowym do bada pobiera si zamar e w czasie klucia zarodki (z nie uszkodzon skorup ) Od ptakw pad ych lub dobitych nale y pobra prbki z jamy nosowej, zatok, tchawicy, workw powietrznych, jajnika i z jajowodu, kloaki lub pr cia. W rodowisku kurnika pobra wymazy z systemw wentylacyjnych, z poide i karmide . Zawsze nale y pobiera 60 prbek danego materia u. Sterylne ig y, probwki, wymazwki i p sety.
REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
Prbki krwi pobra od ptakw losowo schwytanych (z y y skrzyd owej lub po skrwawieniu). W laboratorium do badania mo na czy (pulowa ) po 10 prbek indywidualnych. Przechowywa w temperaturze od 2 do 8C.
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Jak najszybciej.
PRAWODAWSTWO UE
ZHW w Krakowie - odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych) - ELISA ZHW w Warszawie - odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych) ZHW w Poznaniu - odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych) - ELISA ZHW w Szczecinie - odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych) - ELISA PIWet-PIB w Pu awach - odczyn aglutynacji p ytowej z u yciem antygenw (zinaktywowanych) - ELISA Dyrektywa Rady 90/539/EWG z 15 pa dziernika 1990 roku w sprawie warunkw zdrowotnych zwierz t, reguluj cych handel
48
wewn trzwsplnotowy i przywz z pa stw trzecich drobiu i jaj wyl gowych Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
49
PTAKI KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA RZEKOMY POMR DROBIU Newcastle disease - ND Izolacja wirusa i jego identyfikacja metod HA. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Od ptakw pad ych i/lub chorych poddanych humanitarnemu zabiciu do bada pobiera si : tchawic , p uca, mzg, ledzion , w trob , nerki oraz jelita z tre ci lub ka . Przy yciowo pobiera si od ptakw wymazy z tchawicy i szpary podniebiennej oraz wymazy z kloaki wraz z ka em. Wskazane jest rwnie pobranie prbki z innych zmienionych narz dw. Prbki do izolacji wirusa ND powinny pochodzi od co najmniej 5 ptakw wie o pad ych i/lub chorych, poddanych humanitarnemu ubojowi. Wymazy z kloaki wraz z ka em nale y pobra od co najmniej 20 ptakw. Sterylne plastikowe pojemniki lub podwjne, wodoszczelne, szczelnie zamykane plastikowe woreczki; Waciki do pobierania wymazw z kloaki. Ze stada podejrzanego o zaka enie nale y pobra wymazy z kloaki wraz z ka em (na waciku musi by wyra nie widoczny ka ) i umie ci w pod o u transportowym (1-2ml PBS z dodatkiem antybiotykw: penicylina 10 tys. JM/ml, streptomycyna 10mg/ml, gentamycyna 0,25 mg/ml, mykostatyna 5 tys. JM/ml ). Prbki nale y pobiera z zachowaniem zasad aseptyki, do sterylnych plastikowych pojemnikw lub podwjnych wodoszczelnych plastikowych woreczkw, szczelnie zamykanych, oddzielnie lub jako prbki zbiorcze, z wyj tkiem ka u i tre ci jelit, ktre puluje si oddzielnie. Transportowa w temperaturze od 2 do 8C.
Za cznik 1 - Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych
PIWet-PIB w Pu awach
Dyrektywa Rady 92/66/EWG wprowadzaj ca wsplnotowe rodki zwalczania rzekomego pomoru drobiu Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie zwalczania rzekomego pomoru drobiu Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia
50
2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
51
PSZCZO Y KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI ZGNILEC AMERYKA SKI PSZCZ American foulbrood Izolacja i identyfikacja bakterii Paenibacillus larvae z badanego materia u w drodze bada mikrobiologicznych (hodowlanych i mikroskopowych). 1. Patologicznie zmieniony czerw * - przy stwierdzeniu w rodzinach pszczelich obecno ci patologicznie zmienionego czerwiu; 2. Mid lub zapasy pokarmu - z rodzin podejrzanych o zaka enie, w ktrych nie stwierdza si klinicznych objaww choroby. Z kilku pni chorych lub podejrzanych o chorob . Metalowa y ka, du y skalpel albo n u ywany w pasiece lub du y n sto owy. Patologicznie zmieniony czerw - z chorych rodzin, z plastra z czerwiem krytym nale y wyci fragment o wymiarach 10 x 10 cm (wg OIE oko o 20 cm2). Pobrany wycinek powinien zawiera mo liwie du o komrek ze zmienionym chorobowo czerwiem, natomiast niepo dana jest w nim obecno miodu. Mid lub zapasy pokarmu - metalow y k wybra prbki zapasw pokarmu z komrek plastrw z czerwiem. Prby mo na pobra z pojedynczych rodzin lub mo na pobra prby zbiorcze, wwczas 1 prba zbiorcza stanowi zapasy pokarmu z 6 rodzin. Wielko 1 prby powinna wynosi oko o 50ml miodu (zapasu pokarmu). Prby miodu do bada mo na rwnie pobra z miodu ju odwirowanego (przeznaczonego do sprzeda y). Jednak w takim przypadku, wykrycie w prbce obecno ci przetrwalnikw nie pozwala na dok adn identyfikacj zaka onych rodzin. Patologicznie zmieniony czerw - w przypadku wycinkw plastrw, pobrane prby nale y lu no opakowa w papier i najlepiej umie ci w twardym, kartonowym lub drewnianym pude ku, zabezpieczaj cym przed zgnieceniem. Do pakowania prb nie nale y u ywa materia w utrudniaj cych przep yw powietrza (torby plastikowe, folia aluminiowa, opakowania szklane lub metalowe), ktre sprzyjaj rozwojowi ple ni i utrudniaj wykonanie bada . Mid lub zapasy pokarmu - prby miodu powinny by umieszczone w czystych, szklanych opakowaniach, zabezpieczonych dodatkowo przed st uczeniem. Oznakowanie prbek - na papierowym opakowaniu, w ktry zapakowano pobrane wycinki plastrw, umieszcza si numer ula. Ka d prbk (mid i wycinki) zaopatruje si w etykiet zawieraj c opis i numer identyfikacyjny, rodzaj prbki, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza pszcz . Temperatura - czynno ci przygotowawcze przeprowadza si w temperaturze pokojowej. Transport i przechowywanie prb w temp. poni ej 0C. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Jak najszybciej, nie p niej ni przed up ywem 24 godzin od pobrania.

*
Czerw
w pszczelarstwie
czna nazwa stadiw rozwojowych pszczo y miodnej od jaja do poczwarki.
52
LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrze nia 2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca ameryka skiego pszcz Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
53
PSZCZO Y KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM ZGNILEC EUROPEJSKI European foulbrood Izolacja i identyfikacja bakterii Melissococcus plutonius z badanego materia u w drodze bada mikrobiologicznych (hodowlanych i mikroskopowych). Patologicznie zmieniony czerw *. Z kilku pni chorych lub podejrzanych o chorob . Metalowa y ka, du y skalpel albo n u ywany w pasiece lub du y n sto owy. Z chorych rodzin, z plastra z czerwiem krytym nale y wyci fragment o wymiarach 10 x 10 cm (wg OIE oko o 20 cm2). Pobrany wycinek powinien zawiera mo liwie du o komrek ze zmienionym chorobowo czerwiem, natomiast niepo dana jest w nim obecno miodu. W przypadku wycinkw plastrw, pobrane prby nale y lu no opakowa w papier i najlepiej umie ci w twardym, kartonowym lub drewnianym pude ku, zabezpieczaj cym przed zgnieceniem. Do pakowania prb nie nale y u ywa materia w utrudniaj cych przep yw powietrza (torby plastikowe, folia aluminiowa, opakowania szklane lub metalowe), ktre sprzyjaj rozwojowi ple ni i utrudniaj wykonanie bada . Czynno ci przygotowawcze przeprowadza si w temperaturze pokojowej. Transport i przechowywanie prb w temp. poni ej 0C. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Jak najszybciej, nie p niej ni w ci gu 24 godzin.
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Czerw
w pszczelarstwie
czna nazwa stadiw rozwojowych pszczo y miodnej od jaja do poczwarki.
54
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK BONAMIOZA Bonamia ostreae Mikroskopowa identyfikacja Bonamia ostreae na podstawie cech morfologicznych barwionych preparatw odciskowych i histologicznych. Do laboratorium nale y dostarczy ywe ostrygi lub prawid owo pobrane prbki, zabezpieczone w p ynie utrwalaj cym (Za cznik 8 Przygotowanie p ynw utrwalaj cych). Materia do bada stanowi preparaty odciskowe oraz histologiczne przygotowane z ostryg. Liczba ostryg stanowi cych prb zale y od wielko ci produkcji danego obiektu, jednak nie mniej ni 30 sztuk. Zale no wielko ci prby od liczebno ci produkcji i prawdopodobie stwa wykrycia patogenu, przy za o onym rozpowszechnieniu patogenu w grupie i stuprocentowej czu o ci metody badawczej, obrazuje poni sza tabela autorstwa Ossiander i Wedemeyer, zawarta w podr czniku do diagnostyki chorb zwierz t wodnych OIE:
Liczebno produkcji Przy 2% rozpowszechnieniu, wielko prby Przy 5% rozpowszechnieniu, wielko prby Przy 10% rozpowszechnieniu, wielko prby
50 50 35 20 100 75 45 23 250 110 50 25 500 130 55 26 1000 140 55 27 1500 140 55 27 2000 145 60 27 4000 145 60 27 10.000 145 60 27 100.000 lub 150 60 30 wi cej Skalpel, no yce i no yczki, kasetka do bada histologicznych lub probwka, p yn utrwalaj cy. ywe ostrygi powinny by pobierane z obiektu/strefy hodowli w taki sposb, aby dana prba umo liwi a przegl d i ocen stanu zdrowotnego ca ej populacji mi czakw, a wi c wszystkich grup wiekowych. Prbki zabezpieczone w p ynie utrwalaj cym - w czasie przeprowadzania sekcji skalpelem dokonuje si poprzecznego ci cia poprzez tkanki mi kkie ostrygi tak, aby preparat zawiera przekrj przez jak najwi cej narz dw. Prbk umieszcza si w kasetce do bada histologicznych lub probwce i utrwala w p ynie utrwalaj cym minimum 2 dni. Stosunek p ynu do prbki powinien wynosi 1:10 (Za cznik 8 Przygotowanie p ynw utrwalaj cych). Ostrygi transportowane do laboratorium musz by tak zabezpieczone, aby nie uleg y uszkodzeniu ani nie wyst pi y ni cia. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Transport ywych ostryg do laboratorium powinien odby si do 24 godzin od od owu.
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM
55
Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotycz ca warunkw zdrowotnych zwierz t, obowi zuj cych przy wprowadzaniu na rynek zwierz t i produktw akwakultury Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzaj ca minimalne wsplnotowe rodki zwalczania niektrych chorb ma y Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek oraz metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i potwierdzania wyst powania u mi czakw Bonamiosis (Bonami ostreae) i Marteiliosis (Marteilia refringens) Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2006 r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zaka nych mi czakw Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
56
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK MARTEILIOZA Marteilia refringens Mikroskopowa identyfikacja Marteilia refringens na podstawie cech morfologicznych barwionych preparatw odciskowych i histologicznych. Do laboratorium nale y dostarczy ywe ostrygi lub prawid owo pobrane prbki, zabezpieczone w p ynie utrwalaj cym (Za cznik 8 Przygotowanie p ynw utrwalaj cych). Materia do bada stanowi preparaty odciskowe oraz histologiczne przygotowane z ostryg. Liczba ostryg stanowi cych prb zale y od wielko ci produkcji danego obiektu, jednak nie mniej ni 30 sztuk. Zale no wielko ci prby od liczebno ci produkcji i prawdopodobie stwa wykrycia patogenu, przy za o onym rozpowszechnieniu patogenu w grupie i stuprocentowej czu o ci metody badawczej, obrazuje poni sza tabela autorstwa Ossiander i Wedemeyer, zawarta w podr czniku do diagnostyki chorb zwierz t wodnych OIE:
Liczebno produkcji Przy 2% rozpowszechnieniu, wielko prby Przy 5% rozpowszechnieniu, wielko prby Przy 10% rozpowszechnieniu, wielko prby
50 50 35 20 100 75 45 23 250 110 50 25 500 130 55 26 1000 140 55 27 1500 140 55 27 2000 145 60 27 4000 145 60 27 10.000 145 60 27 100.000 lub 150 60 30 wi cej Skalpel, no yce, n , kasetka do bada histologicznych lub probwka, p yn utrwalaj cy. ywe ostrygi powinny by pobierane z obiektu/strefy hodowli w taki sposb, aby dana prba umo liwi a przegl d i ocen stanu zdrowotnego ca ej populacji mi czakw, a wi c wszystkich grup wiekowych. Prbki zabezpieczone w p ynie utrwalaj cym. W czasie przeprowadzania sekcji skalpelem dokonuje si poprzecznego ci cia poprzez tkanki mi kkie ostrygi tak, aby preparat zawiera przekrj przez jak najwi cej narz dw. Prbk umieszcza si w kasetce do bada histologicznych lub probwce i utrwala w p ynie utrwalaj cym minimum 2 dni. Stosunek p ynu do prbki powinien wynosi 1:10 (Za cznik 8 Przygotowanie p ynw utrwalaj cych). Ostrygi transportowane do laboratorium musz by tak zabezpieczone, aby nie uleg y uszkodzeniu ani nie wyst pi y ni cia. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Transport ywych ostryg do laboratorium powinien odby si do 24 godzin od od owu.
WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM
57
Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotycz ca warunkw zdrowotnych zwierz t, obowi zuj cych przy wprowadzaniu na rynek zwierz t i produktw akwakultury Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzaj ca minimalne wsplnotowe rodki zwalczania niektrych chorb ma y Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek oraz metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i potwierdzania wyst powania u mi czakw Bonamiosis (Bonami ostreae) i Marteiliosis (Marteilia refringens) Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2006 r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zaka nych mi czakw Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
58
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK WIOSENNA WIREMIA KARPI Spring viraemia of carp - SVC Identyfikacja wirusa (ELISA) wyizolowanego uprzednio w hodowli komrkowej. Ryby ( ywe lub martwe). Ilo ryb 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek pobieranych do bada monitoringowych; 2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby; 3. 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek do bada w ramach realizacji programu zwalczania SVC. Zasada priorytetw przy doborze ryb w prbce: 1. ryby wykazuj ce objawy chorobowe oraz ryby o os abionej kondycji, 2. ryby nale ce do najbardziej wra liwych na infekcj wirusw, wg za czonego wykazu: a. Karp (Cyprinus carpio) i koi karp b. Amur (Ctenopharyngodon idella) c. To pyga bia a (Hypophthalmichthys molitrix) d. To pyga pstra (Aristichthys nobilis) e. Kara srebrzysty (Carassius auratus) f. Kara pospolity (Carassius carassius) g. Kara z ota rybka (Carassius auratus) h. Lin (Tinca tinca) i. Sum (Silurus glanis). Plombownica do zaplombowania prbki oraz: ywe ryby - pojemniki (kontenery) zapewniaj ce bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby: worek foliowy (2 szt.), papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, ld lub wk ady ch odz ce, pude ko styropianowe. Do bada monitoringowych w kierunku SVC, prbki pobiera si , gdy temperatura wody w ci gu doby nie przekracza 15C. Prbki ryb do badania pobiera si dwa razy w ci gu roku w odst pie minimum 4 miesi cy (w miesi cach marzec-maj i wrzesie -grudzie ). W przypadku podejrzenia wyst pienia klinicznej postaci SVC nie stosuje si ogranicze termicznych, czy te czasowych. Ka da prbka ryb powinna by zaplombowana przez nadzoruj cego pobranie urz dowego lekarza (ewentualnie upowa nion przez niego osob ) oraz zaopatrzona w pismo przewodnie. ywe ryby transportuje si w pojemnikach (kontenerach) zapewniaj cych bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby umieszcza si w worku foliowym, zawija si w papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, a nast pnie uk ada mi dzy warstwami lodu lub wk adw ch odz cych. Ca o umieszcza si w worku foliowym, a nast pnie w pude ku styropianowym. Temperatura wewn trz opakowania na pocz tku transportu powinna wynosi oko o 4C, natomiast na ko cu, tj. przy odbiorze w laboratorium, nie powinna przekracza 10C. Ryby nie mog by zamro one! Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych
59
CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Czas transportu prbek do laboratorium mo e wynosi maksymalnie: - w przypadku ryb ywych - 6 h. - w przypadku ryb u mierconych - 12 h. ZHW w Bydgoszczy
Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek i metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wyst powania niektrych chorb ryb oraz uchylaj ca decyzj 92/532/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
60
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK WIRUSOWA POSOCZNICA KRWOTOCZNA Viral haemorrhagic septicaemia - VHS Identyfikacja wirusa (ELISA) wyizolowanego uprzednio w hodowli komrkowej. Ryby ( ywe lub martwe). Ilo ryb 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek pobieranych do bada monitoringowych; 2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby; 3. 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek do bada w ramach realizacji programu zwalczania VHS i IHN. Zasada priorytetw przy doborze ryb w prbce: 1. ryby wykazuj ce objawy chorobowe oraz ryby o os abionej kondycji, 2. ryby nale ce do najbardziej wra liwych na infekcj wirusw, wg za czonego wykazu: Pstr g t czowy (Oncorhynchus mykiss) Pstr g rdlany (Salvelinus fontinalis) Pstr g potokowy (Salmo trutta) oso atlantycki (Salmo salar) Szczupak (Esox lucius) Lipie (Thymallus thymallus) Korygonidy (Corygonus sp.) Plombownica do zaplombowania prbki oraz: ywe ryby - pojemniki (kontenery) zapewniaj ce bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby: worek foliowy (2 szt.), papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, ld lub wk ady ch odz ce, pude ko styropianowe. Do bada monitoringowych w kierunku VHS, prbki pobiera si , gdy temperatura wody w ci gu doby nie przekracza 15C. Prbki ryb do badania pobiera si dwa razy w ci gu roku w odst pie minimum 4 miesi cy (w miesi cach marzec-maj i wrzesie -grudzie ). W przypadku podejrzenia wyst pienia klinicznej postaci VHS nie stosuje si ogranicze termicznych, czy te czasowych. Ka da prbka ryb powinna by zaplombowana przez nadzoruj cego pobranie urz dowego lekarza (ewentualnie upowa nion przez niego osob ) oraz zaopatrzona w pismo przewodnie. ywe ryby transportuje si w pojemnikach (kontenerach) zapewniaj cych bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby umieszcza si w worku foliowym, zawija si w papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, a nast pnie uk ada mi dzy warstwami lodu lub wk adw ch odz cych. Ca o umieszcza si w worku foliowym, a nast pnie w pude ku styropianowym. Temperatura wewn trz opakowania na pocz tku transportu powinna wynosi oko o 4C, natomiast na ko cu, tj. przy odbiorze w laboratorium, nie powinna przekracza 10C. Ryby nie mog by zamro one! Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Czas transportu prbek do laboratorium mo e wynosi maksymalnie: - w przypadku ryb ywych - 6 godzin
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE
61
POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
- w przypadku ryb u mierconych - 12 godzin. ZHW w Bydgoszczy
Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek i metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wyst powania niektrych chorb ryb oraz uchylaj ca decyzj 92/532/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zwalczania chorb zaka nych ryb Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
62
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK ZAKA NA ANEMIA OSOSI Infectious salmon anaemia - ISA Identyfikacja wirusa (IFAT) wyizolowanego uprzednio w hodowli komrkowej. Ryby ( ywe lub martwe). ryb 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek pobieranych do bada monitoringowych; 2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby. Plombownica do zaplombowania prbki oraz: ywe ryby - pojemniki (kontenery) zapewniaj ce bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby: worek foliowy (2 szt.), papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, ld lub wk ady ch odz ce, pude ko styropianowe. Do bada monitoringowych w kierunku IHN prbki pobiera si , gdy temperatura wody w ci gu doby nie przekracza 15C. Prbki ryb do badania pobiera si dwa razy w ci gu roku w odst pie minimum 4 miesi cy (w miesi cach marzec-maj i wrzesie -grudzie ). W przypadku podejrzenia wyst pienia klinicznej postaci IHN nie stosuje si ogranicze termicznych, czy te czasowych. Ka da prbka ryb powinna by zaplombowana przez nadzoruj cego pobranie urz dowego lekarza (ewentualnie upowa nion przez niego osob ) oraz zaopatrzona w pismo przewodnie. ywe ryby transportuje si w pojemnikach (kontenerach) zapewniaj cych bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby umieszcza si w worku foliowym, zawija si w papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, a nast pnie uk ada mi dzy warstwami lodu lub wk adw ch odz cych. Ca o umieszcza si w worku foliowym, a nast pnie w pude ku styropianowym. Temperatura wewn trz opakowania na pocz tku transportu powinna wynosi oko o 4C, natomiast na ko cu, tj. przy odbiorze w laboratorium, nie powinna przekracza 10C. Ryby nie mog by zamro one! Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Czas transportu prbek do laboratorium mo e wynosi maksymalnie: - w przypadku ryb ywych - 6 godzin - w przypadku ryb u mierconych - 12 godzin. Ilo
Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek i metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wyst powania niektrych chorb ryb oraz uchylaj ca decyzj 92/532/EWG
63
Decyzja Komisji 203/466/WE ustanawiaj ca kryteria podzia u na strefy i urz dowego nadzoru w nast pstwie podejrzenia lub potwierdzenia wyst powania niedokrwisto ci zaka nej ososia (ISA) Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zwalczania chorb zaka nych ryb Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
64
ZWIERZ TA AKWAKULTURY KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK ZAKA NA MARTWICA UK ADU KRWIOTWRCZEGO Infectious haematopoietic necrosis - IHN Identyfikacja wirusa (RT-PCR) wyizolowanego uprzednio w hodowli komrkowej. Ryby ( ywe lub martwe). ryb 1. od 30 szt. do 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek pobieranych do bada monitoringowych; 2. 10 szt. ryb z objawami klinicznymi - w przypadku podejrzenia choroby; 3. 150 szt. ryb dwukrotnie w ci gu roku - w przypadku prbek do bada w ramach realizacji programu zwalczania VHS i IHN. Zasada priorytetw przy doborze ryb w prbce: 1. ryby wykazuj ce objawy chorobowe oraz ryby o os abionej kondycji, 2. ryby nale ce do najbardziej wra liwych na infekcj wirusw, wg za czonego wykazu: Pstr g t czowy (Oncorhynchus mykiss) oso atlantycki (Salmo salar) Pstr g potokowy (Salmo trutta) Pstr g rdlany (Salvelinus fontinalis) Pstr g arktyczny (Salvelinus alpinus) Plombownica do zaplombowania prbki oraz: ywe ryby - pojemniki (kontenery) zapewniaj ce bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby: worek foliowy (2 szt.), papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, ld lub wk ady ch odz ce, pude ko styropianowe. Do bada monitoringowych w kierunku IHN prbki pobiera si , gdy temperatura wody w ci gu doby nie przekracza 15C. Prbki ryb do badania pobiera si dwa razy w ci gu roku w odst pie minimum 4 miesi cy (w miesi cach marzec-maj i wrzesie grudzie ). W przypadku podejrzenia wyst pienia klinicznej postaci IHN nie stosuje si ogranicze termicznych, czy te czasowych. Ka da prbka ryb powinna by zaplombowana przez nadzoruj cego pobranie urz dowego lekarza (ewentualnie upowa nion przez niego osob ) oraz zaopatrzona w pismo przewodnie. ywe ryby transportuje si w pojemnikach (kontenerach) zapewniaj cych bezpiecze stwo, odpowiedni przestrze i warunki, a w szczeglno ci: wentylacj , w a ciw temperatur , zaopatrzenie w wod i tlen. U miercone ryby umieszcza si w worku foliowym, zawija si w papier posiadaj cy w a ciwo ci absorpcyjne, a nast pnie uk ada mi dzy warstwami lodu lub wk adw ch odz cych. Ca o umieszcza si w worku foliowym, a nast pnie w pude ku styropianowym. Temperatura wewn trz opakowania na pocz tku transportu powinna wynosi oko o 4C, natomiast na ko cu, tj. przy odbiorze w laboratorium, nie powinna przekracza 10C. Ryby nie mog by zamro one! Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Czas transportu prbek do laboratorium mo e wynosi maksymalnie: - w przypadku ryb ywych - 6 godzin - w przypadku ryb u mierconych - 12 godzin. Ilo
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO
65
MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek i metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wyst powania niektrych chorb ryb oraz uchylaj ca decyzj 92/532/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zwalczania chorb zaka nych ryb Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
66
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE BRUCELOZA Brucellosis OA OKAP OWD Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. W obr bie rodzaju Brucella wyr nia si 6 podstawowych gatunkw maj cych w rd zwierz t swoich g wnych ywicieli: B. abortus (byd o), B. melitensis (kozy, owce), B. suis ( winie), B. canis (psy), B. ovis (owce) i B. neotomae (szczur pustynny). rd em zaka enia dla ludzi mog by chore na bruceloz zwierz ta oraz produkty pochodz ce od tych zwierz t, a szczeglnie mleko i jego przetwory. Najwi ksz zjadliwo ci dla cz owieka odznaczaj si B. melitensis i B. suis wywo uj ce zazwyczaj d ugo trwaj c chorob o ci kim przebiegu. Cz owiek wra liwy jest te na zaka enie pa eczkami B. abortus i B. canis. Wyj tek stanowi B. suis biotyp 2, ktry uwa any jest za niepatogenny lub ma o patogenny dla cz owieka. Nie stwierdzono dotychczas zachorowa u ludzi wywo anych przez B. ovis i B. neotomae. Krew zwierz t podatnych, pobrana od ka dego zwierz cia. Zgodnie z programem zwalczania. lub jednorazowa ig a sterylna probwka
MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI
tubostrzykawka, antykoagulant - w sytuacji okre lonej poni ej mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem wodoodporna, samoprzylepna ta ma rodek do odka ania zewn trznej cz ci pojemnika oraz woda do jego przemycia r czniki do osuszenia pojemnika Krew pobierana jest od zwierz t, z wyj tkiem samic: - ci arnych, u ktrych pord powinien nast pi w terminie 2 tygodni; - u ktrych pord nast pi w terminie do 2 tygodni od dnia pobrania prbki. W przypadku samic, ktre poroni y, do bada serologicznych pobiera si , w terminie od 12 do 20 dni po poronieniu, krew1: - z dodatkiem rodka zapobiegaj cego krzepliwo ci (antykoagulanta), w przypadku bada na wykrycie bakterii we krwi (okres bakteremii); - bez dodatku rodka zapobiegaj cego krzepliwo ci, w przypadku bada na wykrycie przeciwcia brucelozy. Probwk nape nia si w taki sposb, aby krew sp ywa a wolno po jej wewn trznej cianie, a do nape nienia probwki w 2/3 jej pojemno ci. Pobran krew stopniowo sch adza si . Surowice otrzymane z Niedopuszczalne jest zamra anie pobranej krwi. prbek krwi silnie Prbki krwi z antykoagulantem powinny zosta zhemolizowanych lub wymieszane. zanieczyszczonych flor Ka d prbk umieszcza si w mocnym, bakteryjn nie nadaj sterylnym, szklanym lub plastikowym si do bada w OWD. pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem wie o pobrane prbki
Pobranie krwi do bada bakteriologicznych mi dzy 12 a 20 dniem po poronieniu nie zwalnia z obowi zku wcze niejszego wys ania do laboratorium poronionego p odu w ca o ci lub wycinkw narz dw wewn trznych oraz wycinku o yska.
1
67
LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
zabezpieczaj cym przed wyciekiem. Przykrycie krwi nale y pozostawi okleja si dooko a wodoodporn ta m na oko o 2 godziny w samoprzylepn . temperaturze Powierzchni zewn trzn pojemnika, po jego pokojowej, a nast pnie zamkni ciu, odka a si , a nast pnie p ucze si dostarczy do czyst wod i osusza. laboratorium. W czasie Na pojemniku umieszcza si etykiet zawieraj c transportu prbki krwi opis zwierz cia i jego numer identyfikacyjny, nale y chroni przed rodzaj prbki, dat i miejsce jej pobrania, imi i przemarzni ciem lub nazwisko oraz adres posiadacza zwierz cia. nadmiernym Prbki zapakowane w wy ej opisany sposb, przegrzaniem, gdy umieszcza si w mocnym kartonie lub powoduje to hemoliz drewnianym pude ku i transportuje do lub przero ni cie flor laboratorium w temperaturze 4C. bakteryjn prbek. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 5 Arkusz wynikw bada w kierunku brucelozy u byd a/kz/owiec/ wi Prbki przesy a si bezpo rednio do W dniu pobrania laboratorium, przed up ywem 24 godzin od ich prbki. pobrania. W razie trudno ci O przewidywanym terminie dostarczenia dostarczenia prbek przesy ki powiadamia si laboratorium. krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na je po kilku godzinach formowania si skrzepu w temperaturze pokojowej, przechowa do dnia nast pnego w ch odni (2-8oC). ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy ZHW w Kro nie ZHW w Bydgoszczy, ZHW w Kro nie ZHW w ZHW w OT we W oc awku ZHW w ZHW w ZHW w odzi Bia ymstoku Bia ymstoku ZHW w ZHW w ZHW w Krakowie ZHW w Gda sku Bia ymstoku Oddz. ZHW w Warszawie ZHW w Poznaniu w om y TP w Siedlcach ZHW w Poznaniu ZHW w Gda sku ZHW w Warszawie Prac. w Koninie ZHW w Poznaniu TP w Ostro ce ZHW w Szczecinie ZHW w Poznaniu ZHW w Opolu PIWet-PIB w Prac. w Koninie ZHW w Kro nie Pu awach ZHW w Szczecinie ZHW w ZHW w PIWet-PIB w Bia ymstoku Pu awach ZHW w ZHW w Bia ymstoku Oddz. w om y ZHW w Gda sku ZHW w Katowicach ZHW w Kielcach ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie ZHW w Poznaniu ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie ZHW w Szczecinie PIWet-PIB w Pu awach
68
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie zwalczania brucelozy Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zaka e zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 lutego 2006 r. zmieniaj ce rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zaka e zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
69
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI GOR CZKA Q Q fever OWD Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Krew zwierz t podatnych. Od wszystkich zwierz t podejrzanych o chorob . jednorazowa ig a probwka bez antykoagulantu Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku, zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Przed pobraniem krwi upowa niony lekarz weterynarii powinien sporz dzi list zwierz t zgodn z Za cznikiem 2. Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do 2/3 obj to ci (ok. 7 ml) nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Probwki z krwi nale y oznaczy liczb bie c , pod ktr badane zwierz zosta o wpisane na list . Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku, zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Surowice wydzielone z prbek krwi silnie zhemolizowanych lub zanieczyszczonych flor bakteryjn nie nadaj si do bada serologicznych. Silnie antykomplementarnie dzia aj rwnie wszystkie zwi zki chemiczne, ktre wi jony Mg i Ca, np. wersenian sodowy. wie o pobrane prbki krwi nale y odstawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej, a nast pnie (najlepiej tego samego dnia) dostarczy do laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przero ni cie prbek. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W dniu pobrania prbki. W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na je do dnia nast pnego przechowa w ch odni (2-8C), ale po kilku godzinach formowania si skrzepu w temperaturze pokojowej. PIWet-PIB w Pu awach
DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia
70
2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
71
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA LISTERIOZA Listeriosis Horyzontalna metoda wykrywania obecno ci i oznaczania liczby Listeria monocytogenes; metoda wykrywania obecno ci zgodnie z opisem zawartym w PN-EN ISO 11290-1 oraz PN-EN ISO 11290-1:1999/A1. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. W zale no ci od postaci klinicznej choroby do bada diagnostycznych pobiera si : - krew - chorobowo zmienione narz dy wewn trzne - mzg - rdze kr gowy - p yn mzgowo-rdzeniowy - poroniony p d - mleko. Od zwierz t chorych, podejrzanych o chorob i pad ych z podejrzeniem listeriozy. Prbki materia u pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, najlepiej jednorazowego u ytku. Dodatkowo: mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem, wodoodporna, samoprzylepna ta ma, rodek do odka ania zewn trznej cz ci pojemnika oraz woda do jego przemycia, r czniki do osuszenia pojemnika. Ka d prb umieszcza si w mocnym, sterylnym, szklanym lub plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Przykrycie okleja si dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika po jego zamkni ciu odka a si , a nast pnie p ucze si czyst wod i osusza. Ka dy pojemnik zaopatruje si w etykiet zawieraj c opis zwierz cia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj prby, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza zwierz cia. Prby zapakowane w sposb okre lony powy ej umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pude ku i transportuje do laboratorium w temperaturze 4-8C (do czasu wys anie prbki nale y przechowywa w temperaturze 4C. Dopuszcza si transport zamro onych prb, bez rozmra ania ich w trakcie transportu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Prbki przesy a si bezpo rednio do laboratorium, w mo liwie najkrtszym terminie. O przewidywanym terminie dostarczenia przesy ki powiadamia si to laboratorium. ZHW w Krakowie
PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM
Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17
72
listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych, zmieniaj ca decyzj rady 90/424/EWG i uchylaj ca dyrektyw Rady 92/117/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciwdrobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
73
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE P CHERZYKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ Vesicular stomatitis ELISA rozpoznanie serologiczne; ELISA rozpoznanie test w wersji liquid-phase blocking wirusologiczne. (LPBE). Krew zwierz t podatnych. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji, je li choroba wyst puje w formie klinicznej, pobra prbki od 2-4 zwierz t. ig a jednorazowa sterylna probwka (lub tubostrzykawka) bez dodatku rodka konserwuj cego Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od zwierz t chorych lub ozdrowie cw, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem VS. Z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci. Po pobraniu krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a .
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 24 godzin. W przypadku pobierania prbek w zwi zku z podejrzeniem choroby, prbki nale y dostarczy do Laboratorium Zak adu Wirusologii Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego - Pa stwowego Instytutu Badawczego (ul. Partyzantw 57, 24-100 Pu awy).
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie sposobu i trybu zwalczania niektrych chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
74
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRYSZCZYCA CZ I Foot and mouth disease - FMD ELISA rozpoznanie serologiczne; SN - rozpoznanie serologiczne. test w wersji liquid-phase blocking (LPBE). Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Krew zwierz t podatnych. W celu kontroli wyst powania pryszczycy corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk byd a albo wi . Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji (nie mniej jak od 3 zwierz t chorych). Ig a jednorazowa, sterylna probwka (lub tubostrzykawka) bez dodatku rodka konserwuj cego. Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3 Podr cznika. Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od zwierz t chorych lub ozdrowie cw, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem FMD. Z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci. Po pobraniu krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a .
Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe
75
Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
76
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA PRYSZCZYCA CZ II Foot and mouth disease - FMD RT-PCR - rozpoznanie ELISA - rozpoznanie wirusologiczne. wirusologiczne. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Do badania pobiera si : nab onek (materia najbardziej odpowiedni) p ynna zawarto p cherzy mleko krew Dodatkowo: p yn z jamy gard owej (probang) wymaz z nosa i pyska nasienie Nie mniej jak od 3 zwierz t chorych. W celu kontroli wyst powania pryszczycy corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk byd a albo wi . Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3. Prbki pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, do ja owych naczy , najlepiej jednorazowych. zawarto p cherza: strzykawka z ig , krew: probwka z etykiet , w systemie pr niowym, mleko: naczynie z szerok szyjk i z zakr canym przykryciem. luz z cie ni gard owo prze ykowej (probang sample) od byd a, wymaz z nosa od wi : zg bnik prze ykowy, wymazy z nosa: ja owy wacik, Uwaga! Naczynie na prbk ok. 10 ml musi by przystosowane do ewentualnego zamra ania, szczelnie zamykane, aby gaz nie przedosta si do jego wn trza, poniewa spowoduje obni enie pH i inaktywacj wirusa (prbka taka jest nieprzydatna do badania). nasienie: ja owe naczynie. Nab onek - prbk ze cian nieuszkodzonego lub wie o rozerwanego p cherza, nie mniej ni 1g (wielko znaczka pocztowego 2 cm2). Zawarto p cherzy - pobra strzykawk z ig , tyle ile tylko mo liwe. Mleko - ok. 20ml od byd a w okresie laktacji. Prbk mleka po kilku strzykni ciach do przedzdajacza pobiera si do naczy z szerok szyjk i z zakr canym przykryciem. Krew - 5-10ml zarwno od zwierz t zdrowych, podejrzanych, chorych i rekonwalescentw oraz od ktrych trudno pobra inny materia w ilo ci wystarczaj cej, szczeglnie owiec, kz i wi . Prbk krwi pobra ja owo. Podczas pobierania krew powinna powoli sp ywa po ciance probwki, do 2/3 obj to ci, nie dopu ci do hemolizy krwinek. luz z cie ni gard owo prze ykowej (probang sample) od byd a, wymaz z
77
nosa od wi - pobra co najmniej 2 ml, od doros ego byd a, ciel t, owiec i kz ,wyj tkowo od wi . Technika pobierania luzu: a. Zwierz poskromi stosownie do gatunku i wielko ci, otworzy jam g bow . b. Zbiorniczek zg bnika prze ykowego (rozmiarze dostosowanym do gatunku i wielko ci zwierz cia) umie ci za korzeniem j zyka w kierunku prze yku. c. Zg bnik przesuwa w d prze yku do momentu a zbiorniczek b dzie wyczuwalny palcami w grzbietowej cz ci gard a przed wej ciem do krtani. d. Zg bnik przesuwa do przodu i do ty u w celu zeskrobania luzu z komrkami z b ony luzowej gard a i prze yku, a nast pnie wycofa . Od wi ywych wymazy z nosa, jamy g bowej pobiera si ja owym wacikiem i natychmiast umieszcza w buforze (p yn Eagleà do hodowli tkankowej /gliceryna) z antybiotykiem, jak w punkcie 1).Transport +5C (3C). Nasienie - pobiera si do ja owych naczy szczelnie zamykanych. Wirus pryszczycy wra liwy jest zarwno na wahania temperatury jak i pH. Optymalne warunki dla wirusa: warto pH 7,2 7,6 i temp. stabilna +4C. Nab onek prbk nab onka sch odzi , nie zamra a . Transport w +5C (3C). Zawarto p cherza - warunki transportu - pH 7.2 7.6, temperatura +50C( 3 0C). Mleko do pobranej prbki nale y doda bufor (p yn Eagleà do hodowli tkankowej /gliceryna) i antybiotyk, sch adza i transportowa w +5C (3C). Krew po pobraniu krew i rodek zapobiegaj cy krzepni ciu (EDTA kwas etylenodwu-aminoczterooctowym) agodnie wymiesza , sch odzi . Nie zamra a . Krew transportowa sch odzon +5C (3C).
78
LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE
luz z cie ni gard owo prze ykowej luz ze zbiorniczka - 2ml przela do czystego naczynia szklanego, przezroczystego z szerokim otworem, upewni si , e zawiera tkanki i materia komrkowy, nie powinno w nim by widocznych zanieczyszcze pokarmem. Doda 2ml buforu transportowego, agodnie wstrz sn . Prbki zanieczyszczone tre ci pokarmow odrzuca si (s nieodpowiednie do badania w hodowli komrek) i pobieranie powtarza si po przep ukaniu jamy g bowej zwierz cia czyst wod lub roztworem p ynu fizjologicznego. Prbki zanieczyszczone krwi s nieprzydatne do badania. U owiec luzu jest zwykle ma o, ponadto jest g sty i trudno przela go ze zg bnika, dlatego po pobraniu (ok.2 ml) luz wyp ukuje si buforem w obj to ci 2ml. Wymazy pobrane od wi natychmiast umieszcza si w buforze (p yn Eagleà do hodowli tkankowej /gliceryna) z antybiotykiem. Transport +5C (3C). Nasienie - do prbki doda bufor i antybiotyk. Transportowa w +5C (3 C). Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Nab onek - do laboratorium dostarczy natychmiast. W czasie do 10 godzin mo e by przewo ona bez buforu. Je li czas transportu mo e by d u szy, nab onek nale y umie ci w ma ej ilo ci buforu 2 5 ml, sk adaj cego si z rwnych cz ci 0,04 M buforu fosforanowego i gliceryny (PBS/gliceryna, lub innego rwnowa nego buforu (wa ne pH), transportowa w +5C (3C). Ponadto, dla ochrony prbki przed rozwojem mikroorganizmw do buforu nale y doda jeden z antybiotykw w st eniu: penicylina 1 000 IU, siarczan neomycyny 100 IU, siarczan polimyksyny B 50 IU lub mykostatyna 100 IU. luz w ci gu kilku godzin. Gdy zachodzi obawa, e transport mo e trwa powy ej kilku godzin, prbk zamra a si w suchym lodzie lub ciek ym azocie. Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli
79
AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
80
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST W GLIK Anthrax Badanie materia u na w glik powinno obejmowa : badanie mikroskopowe przes anych rozmazw jak rwnie sporz dzonych w laboratorium barwionych wed ug metod stosowanych w celu uwidocznienia otoczek, posiew materia u na pod o a bakteriologiczne w celu izolacji i identyfikacji patogenu, prb biologiczn na myszkach je eli uzyskane wyniki innych bada by y ujemne, odczyn termoprecypitacyjny Ascoliego, testy alternatywne metoda PCR. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Do bada laboratoryjnych pobiera si : a) od zwierz t ywych krew oraz preparaty mazane na szkie kach podstawowych, b) ma owin uszn w przypadku, gdy zw oki wykazuj rozk ad gnilny oraz gdy nie przeprowadza si sekcji zwierz cia, c) ko d ug w przypadku daleko posuni tego rozk adu zw ok, d) wyj tkowo, od zwierz t poddanych ubojowi lub pad ych pobiera si wycinki ledziony lub chorobowo zmienionego narz du, e) od wi podejrzanych o posta gardzielowo-j zykow w glika (glossoanthrax) w z y ch onne oko ogardzielowe oraz wycinki galaretowato obrz k ych tkanek, f) je li zachodzi konieczno badania skr - wycinki o rozmiarach 5x10 cm, a gdy to nie jest mo liwe ze wzgl du na warto skry, skrawki z cz ci nieprzedstawiaj cych wi kszych warto ci. Zwierz ta chore, podejrzane o chorob , pad e z rozpoznaniem lub podejrzeniem w glika. Prbki materia u pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, najlepiej jednorazowego u ytku. Dodatkowo: mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem, wodoodporna, samoprzylepna ta ma, rodek do odka ania zewn trznej cz ci pojemnika oraz woda do jego przemycia, r czniki do osuszenia pojemnika. Ka d prb umieszcza si w mocnym, sterylnym, szklanym lub plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Przykrycie okleja si dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika po jego zamkni ciu odka a si , a nast pnie p ucze si czyst wod i osusza. Ka dy pojemnik zaopatruje si w etykiet zawieraj c opis zwierz cia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj prby, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza zwierz cia. Prby zapakowane w sposb okre lony powy ej umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pude ku i transportuje do laboratorium w temperaturze 4 - 8C. Dopuszcza si transport zamro onych prb, bez rozmra ania ich w trakcie transportu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb
PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM
81
CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE
Prbki przesy a si bezpo rednio do laboratorium, w mo liwie najkrtszym terminie. O przewidywanym terminie dostarczenia przesy ki powiadamia si to laboratorium.
Dyrektywa Rady 92/117/EWG dotycz ca rodkw ochrony przed okre lonymi chorobami odzwierz cymi i odzwierz cymi czynnikami chorobotwrczymi u zwierz t i w produktach pochodzenia zwierz cego, w celu zapobie enia zaka eniom i zatruciom przenoszonym przez ywno Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn . Dyrektywa Rady 90/426/WE z dnia 26 czerwca 1990 w sprawie warunkw zdrowotnych zwierz t, reguluj cych przemieszczanie i przywz zwierz t z rodziny koniowatych z pa stw trzecich. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/99/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych, zmieniaj ca decyzj rady 90/424/EWG i uchylaj ca dyrektyw Rady 92/117/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie zwalczania w glika Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
82
R NE GATUNKI ZWIERZ T KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA W CIEKLIZNA Rabies MIT
Test immunofluorescencji bezpo redniej. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. W zale no ci od wielko ci zwierz cia do badania przesy a si : ca e zw oki w przypadku ma ych zwierz t( w tym nietoperzy); g ow w przypadku domowych zwierz t mi so ernych (psy, koty) lub wolno yj cych zwierz t mi so ernych (lisy, jenoty, borsuki, kuny itp.); mzgowie w przypadku du ych zwierz t; pobrane mzgowie musi zawiera kompletny pie mzgu oraz m d ek i rg Ammona. W przypadku podejrzenia w cieklizny: ka de pad e zwierz z podejrzeniem w cieklizny oraz ka de podejrzane zwierz , w przypadku jego kontaktu z cz owiekiem. W celu kontroli wyst powania w cieklizny u lisw wolno yjacych, materia pobiera si od 8 lisw odstrzelonych na ka dych 100 km2 obszaru, na ktrym lisy zosta y obj te szczepieniem ochronnym przeciw w ciekli nie. czyste, ja owe narz dzia, najlepiej jednorazowego u ytku papier absorpcyjny nas czony 10% wodnym roztworem formaliny plastikowy, mocny, szczelnie zamykany worek lub metalowy pojemnik hermetycznie zamykany du y szczelnie zamykany worek polistyrenowy pojemnik ld (ew. suchy ld) materia absorbuj cy (np. lignina) samoprzylepna ta ma pude ko kartonowe wy cie ane foli G owa - g ow zwierz cia oddziela si od zw ok tak aby pozosta y przy niej dwa pierwsze kr gi szyjne; Mzgowie - nale y otworzy czaszk i pobra mzg i przes a do laboratorium. Pobrane mzgowie musi zawiera kompletny pie mzgu, a tak e m d ek i rg Ammona (hippocampus). Zw oki ma ych zwierz t lub g owy zwierz t du ych s zawijane w papier absorpcyjny nas czony 10% wodnym roztworem formaliny, a nast pnie wk ada si je do plastikowego worka (mocnego, szczelnie zamkni tego).Je eli pobrany zosta tylko mzg (du e zwierz ta) nale y w o y go do plastikowego worka lub metalowego pojemnika hermetycznie zamykanego. Numer kolejny prbki powinien by napisany pisakiem wodoodpornym na worku lub pojemniku. Pierwsza paczka wk adana jest do du ego worka, ktry jest szczelnie zamykany i umieszczany wewn trz polistyrenowego pojemnika wraz z workami z lodem i materia em absorbuj cym (np. lignina). Przy transporcie na wi ksze odleg o ci mo na u y suchego lodu do ch odzenia prbki. Pude ko polistyrenowe oklejane jest mocn ta m samoprzylepn . Koperta zawieraj ca wszystkie potrzebne informacje o prbce jest do czana do pude ka, ktre umieszczone jest wewn trz pude ka kartonowego wy cie anego foli . Pude ko powinno posiada wyra ne oznaczenia o materiale zaka nym. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych W punkcie Uwagi nale y wskaza , czy stwierdzono kontakt zaka ny z lud mi/zwierz tami oraz opisa charakter powy szego kontaktu. Za cznik 2 Protok pobrania prb (ewentualnie)
83
CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY
Materia do badania wirusologicznego powinien nadej stanie wie ym.
do laboratorium w
PRAWODAWSTWO UE
ZHW w Warszawie TP w ZHW w Kro nie Ostro ce ZHW w Opolu ZHW w Kro nie ZHW w Katowicach ZHW w Poznaniu PIWet-PIB w Pu awach Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania w cieklizny Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t
84
IV.
Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych
WOJEWDZTWO
NAZWA LABORATORIUM
DANE ADRESOWE
DOLNO L SKIE
50-900 Wroc aw, ul. Pu askiego 52 tel.: 0-71 341-70-67, 071 341-70-68 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-71 717-45-37 we Wroc awiu zhw.wroclaw@wroc.wiw.gov.pl www.wroc.wiw.gov.pl 85-090 Bydgoszcz,ul. Powsta cw Wielkp. 10 tel.: 0-52 349-33-38, 322-83-44 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-52 349-33-41 w Bydgoszczy bydgoszcz.zhw@wetgiw.gov.pl bydgoszcz.zhw@wp.pl www.bydgoszczwiw.neostrada.pl/zhw.htm
KUJAWSKOPOMORSKIE
87-100 Toru , ul. Antczaka 39/41 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-56 655-30-26 do 29 w Bydgoszczy, Oddzia fax: 0-56 659-85-06 Terenowy w Toruniu torun.zhw@wetgiw.gov.pl Zak ad Higieny Weterynaryjnej 87-800 W oc awek, ul. Planty 16/18 w Bydgoszczy, Oddzia tel.: 0-54 234-10-38 Terenowy we W oc awku wiwwloc@neostrada.pl 20-336 Lublin, ul. S owicza 2 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-81 744-36-91, 92 w Lublinie lublin.zhw@wetgiw.gov.pl www.wiw.lublin.pl 66-400 Gorzw Wlkp., ul. Boh. Warszawy 4 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-95 720-42-63 w Gorzowie Wlkp. fax: 0-95 720-42-64 gorzwwlkp.zhw@wet.zgora.pl Zak ad Higieny Weterynaryjnej 65-358 Zielona Gra, ul. Olbrychta 1 w Gorzowie Wlkp. Pracownia tel.: 0-68 453-73-61 Bada Serologicznych w zielonagora.zhw@wet.zgora.pl Zielonej Grze 93-569 d , ul. Proletariacka 2/6, Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-42 635-14-14 w odzi fax: 0-42 636-86-24 zhwlodz@wp.pl 97-300 Piotrkw Trybunalski, Zak ad Higieny Weterynaryjnej ul. Rzemie lnicza 26 w odzi Oddzia w Piotrkowie tel.: 0-44 646-46-76 Trybunalskim zhwpiotrkowtryb@om.pl 30-695 Krakw 69, ul. Brodowicza 13 b Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-12 411-81-22; 411-30-90 w Krakowie fax: 0-12 411-82-18 sekretariat@zhwkrakow.internetdsl.pl
LUBELSKIE
LUBUSKIE
DZKIE
MA OPOLSKIE
85
WOJEWDZTWO
NAZWA LABORATORIUM
DANE ADRESOWE
02-156 Warszawa, ul. Lechicka 21 tel.: 0-22 846-01-68; 846-30-51 do 55 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-22 846-30-51 w Warszawie zhw@op.pl zhw.wawa@wiw.siedlce.com www.zhw.wawa.eta.pl MAZOWIECKIE ZHW w Warszawie Terenowa Pracownia w Siedlcach 08-110 Siedlce, ul. Kazimierzowska 29 tel.: 0-25 631-10-85; 644-01-91 w. 24, 25 zhw.siedlce@wiw.siedlce.com www.wiw.siedlce.com 07-412 Ostro ka, ul. Sk adowa 8a tel.: 0-29 769-01-00; 769-06-26 zhw.ostroleka@wiw.siedlce.com
ZHW w Warszawie Terenowa Pracownia w Ostro ce
OPOLSKIE
45 - 836 Opole, ul. Wroc awska 170 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-77 457-50-10 wew. 317 w Opolu zhw@wiw.opole.pl 38-400 Krosno, ul. ciegiennego 6/A Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-13 432-59-23 w Kro nie fax: 0-13 432-69-33 krosno.zhw@wetgiw.gov.pl
PODKARPACKIE
ZHW w Kro nie Pracownia Mikrobiologii i Immunologii w Rzeszowie ZHW w Kro nie Pracownia Chorb Ryb i Chorb Zaka nych Zwierz t w Przemy lu
35-959 Rzeszw, ul. Warszawska 12 tel.: 0-17 852-12-42 37-700 Przemy l, ul. Lwowska 7 tel.: 0-16 678-75-93
PODLASKIE
15-959 Bia ystok, ul. Zwyci stwa 26 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-85 651-62-91 w Bia ymstoku zhw.bial@wiw.bianet.com.pl sekretariat.zhw@wiw.bianet.com.pl 18-400 om a, ul. Nowogrodzka 160 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-86 216-34-58 w Bia ymstoku Oddzia w fax: 0-86 216-26-05 om y zhwlomza@op.pl 80-316 Gda sk, ul. Kaprw 10 tel.: 0-58 552-12-68; 552-12-69 fax: 0-58 552-25-63 Zak ad Higieny Weterynaryjnej zhwo@gdansk.wiw.gov.pl w Gda sku 80-125 Gda sk, ul. Kartuska 249 tel.: 0-58 302-04-04; 322-38-75 zhwgd@gdansk.wiw.gov.pl LOM Laboratorium Oceny Mleka 82-200 Malbork, ul. Boczne 8 tel.: 0-55 272-24-35 lom@malbork. com
POMORSKIE
86
WOJEWDZTWO
NAZWA LABORATORIUM
DANE ADRESOWE
L SKIE
40-585 Katowice, ul. Brynowska 25a tel.: 0-32 609-16-39; 609-16-31 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel./fax: 0-32 609-16-34 w Katowicach zhw@katowice.wiw.gov.pl www.katowice.wiw.gov.pl
25-116 Kielce, ul. ciegiennego 205 tel.: 0-41 361-64-98 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-41 361-67-54 WI TOKRZYSKIE w Kielcach kielce.zhw@wetgiw.gov.pl zhw@wiw.kielce.pl www.wiw.kielce.pl/zhw 10-702 Olsztyn, ul. Warszawska 109 tel.: 0-89 524-05-07 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-89 524-05-78 w Olsztynie zhw@olsztyn.wiw.gov.pl zhwkierownik@olsztyn.wiw.gov.pl www.olsztyn.wiw.gov.pl Zak ad Higieny Weterynaryjnej 14-100 Ostrda, ul. Sienkiewicza 13 w Olsztynie Oddzia w tel./fax: 0-89 646-63-23 Ostrdzie ozhwostroda@olsztyn.wiw.gov.pl 60-166 Pozna , ul. Grunwaldzka 250 tel.: 0-61 868-93-47 Zak ad Higieny Weterynaryjnej fax: 0-61 868-47-00 w Poznaniu biuro.zhw@wiw.poznan.pl www.wiw.poznan.pl Pracownia ZHW w Kaliszu 62-800 Kalisz, ul. Warszawska 63a tel.: 0-62 767-20-25 fax: 0-62 767-66-23 zhw.kalisz@wiw.poznan.pl
WARMI SKOMAZURSKIE
WIELKOPOLSKIE
Pracownia Bada 62-500 Konin, ul. Ko ciuszki 37b Serologicznych ZHW w Koninie tel./fax: 0-63 242-84-94 Kierownik zhw.konin@wiw.poznan.pl Pracownia ZHW w Lesznie 64-100 Leszno, ul. wi ciechowska 150 tel./fax: 0-65 520-64-98 zhw.leszno@wiw.horyzont.net 64-100 Leszno, ul. wi ciechowska 150 tel.: 0-65 529-58-01 fax: 0-65 529-27-05 bse.leszno@wiw.poznan.pl
Mi dzywojewdzka Pracownia Diagnostyki TSE w Lesznie
ZACHODNIOPOMORSKIE
71-337 Szczecin, ul. Ostrawicka 2 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-91 489-82-25 w Szczecinie fax: 0-91 489-82-45 zhwsekretariat@wiw.szczecin.pl 75-816 Koszalin, ul. Po czy ska 70 Zak ad Higieny Weterynaryjnej tel.: 0-94 343-90-48 w Szczecinie Oddzia ZHW w fax: 0-94 342-62-84 Koszalinie sekretariat@zhwkoszalin.pl www.zhwkoszalin.pl
87
WOJEWDZTWO
NAZWA LABORATORIUM
DANE ADRESOWE
LUBELSKIE
24-100 Pu awy, Aleja Partyzantw 57 Pa stwowy Instytut tel.: 0-81 889 30 00 Weterynaryjny - Pa stwowy fax: 0-81 886 25 95 Instytut Badawczy w Pu awach sekretariat@piwet.pulawy.pl www.piwet.pulawy.pl Zak ad Pryszczycy Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego Pa stwowego Instytutu Badawczego w Zdu skiej Woli 98-220 Zdu ska Wola, ul. Wodna 7 tel.: 0-43 823 51 34 fax : 0-43 823 52 75
DZKIE
KUJAWSKOPOMORSKIE
Oddzia Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego Pa stwowego Instytutu 85-090 Bydgoszcz, ul. Powsta cowi Wlkp. 10 Badawczego w Bydgoszczy, tel. 0-52-349-31-40 Zak ad Fizjopatologii Rozrodu i Gruczo u Mlekowego
88
V.
Aktualizacja i zg aszanie uwag do Podr cznika
Aktualizacja Podr cznika Zaktualizowane cz ci niniejszego Podr cznika, jak rwnie dodatkowe fragmenty rozszerzaj ce jego tre , s dost pne na stronie internetowej G wnego Inspektoratu Weterynarii (www.wetgiw.gov.pl). Uwagi do Podr cznika Uwagi do Podr cznika mo na zg asza na adres: podrecznik@wetgiw.gov.pl.
89
VI. Bibliografia Niniejszy Podr cznik zosta opracowany w oparciu o nast puj ce dokumenty i akty prawne: 1. 2. 3. 4. Zbir Metod Diagnostycznych 2007 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczania chorb zaka nych zwierz t (Dz. U. Nr 69 p oz. 625 z p n. zm.) Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals 2008 Manual of Diagnostic Tests for Aquatic animals 2006
Rozporz dzenia: 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiaj ce zasady dotycz ce zapobiegania, kontroli i zwalczania niektrych przeno nych g bczastych encefalopatii Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r. zmieniaj ce za cznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r. zmieniaj ce za cznik X do rozporz dzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybki ch testw Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania afryka skiego pomoru koni (Dz. U. Nr 131 poz. 1408) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie zwalczania afryka skiego pomoru wi (Dz. U. Nr 158 poz. 1658) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie sposobu i trybu zwalczania niektrych chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania (Dz. U. Nr 158 poz. 1659) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gru licy byd a (Dz. U. Nr 258 poz. 2585) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t (Dz. U. Nr 282, poz. 2813 z p n. zm.) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania w cieklizny (Dz. U. Nr 13, poz. 103) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zwalczania chorb zaka nych ryb (Dz. U. Nr 60, poz. 528) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie zwalczania brucelozy (Dz. U. Nr 79 poz. 690) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie zwalczania w glika (Dz. U. Nr 88, poz. 750) Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t (Dz. U. Nr 126, poz. 1058) 90
13. 14. 15. 16. 17.
18. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie zwalczania rzekomego p omoru drobiu (Dz. U. Nr 158, poz. 1330) 19. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrze nia 2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca ameryka skiego pszcz (Dz. U. Nr 187, poz. 1574) 20. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe (Dz. U. Nr 242, poz. 2045) 21. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy (Dz. U. Nr 28, poz. 205) 22. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2006 r. w sprawie zwalczania niektrych chorb zaka nych mi czakw (Dz. U. Nr 73, poz. 512) 23. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi (Dz. U. z 2007 r. Nr 2, poz. 17) 24. Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich (Dz. U. Nr 104 poz. 714) 25. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrze nia 2007 r. w sprawie zwalczania zarazy p ucnej byd a (Dz. U. Nr 178 poz. 1261) 26. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie zwalczania grypy ptakw (Dz. U. Nr 239 poz. 1752) 27. Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a (Dz. U. Nr 249 poz. 1852) 28. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t (Dz. U. Nr 17, poz. 107) 29. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie sposobu i trybu zwalczania choroby p cherzykowej wi (Dz. U. Nr 40 ,poz. 237) 30. Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej bia aczki byd a (Dz. U. Nr 4 7 ,poz. 278) 31. Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u wi (Dz. U. Nr 64 poz. 397)
91
Dyrektywy: 32. Dyrektywa Rady 64/432/EWG w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn 33. Dyrektywa Rady 90/426/WE w sprawie warunkw zdrowotnych zwierz t, reguluj cych przemieszczanie i przywz zwierz t z rodziny koniowatych z pa stw trzecich 34. Dyrektywa Rady 90/539/EWG w sprawie warunkw zdrowotnych zwierz t, reguluj cych handel wewn trzwsplnotowy i przywz z pa stw trzecich drobiu i jaj wyl gowych 35. Dyrektywa Rady 91/67/EWG dotycz ca warunkw zdrowotnych zwierz t, obowi zuj cych przy wprowadzaniu na rynek zwierz t i produktw akwakultury 36. Dyrektywa Rady 92/66/EWG wprowadzaj ca wsplnotowe rodki zwalczania rzekomego p omoru drobiu 37. Dyrektywa Rady 92/117/EWG dotycz ca rodkw ochrony przed okre lonymi chorobami odzwierz cymi i odzwierz cymi czynnikami chorobotwrczymi u zwierz t i w produktach pochodzenia zwierz cego, w celu zapobie enia zaka eniom i zatruciom przenoszonym przez ywno 38. Dyrektywa Rady 95/70/WE wprowadzaj ca minimalne wsplnotowe rodki zwalczania niektrych chorb ma y 39. Dyrektywa Rady 98/46/EC z dnia 24 czerwca 1998 r. nowelizuj ca za czniki A,D (Rozdzia I) oraz F do Dyrektywy 64?432/EEC o p roblemach zdrowia zwierz t w handlu byd em i trzod chlewn wewn trz Wsplnoty 40. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/99/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych, zmieniaj ca decyzj rady 90/424/EWG i uchylaj ca dyrektyw Rady 92/117/EWG Decyzje: 41. Decyzja Komisji 2001/183/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek i metody diagnostyczne do celw wykrywania i potwierdzania wyst powania niektrych chorb ryb ora z uchylaj ca decyzj 92/532/EWG 42. Decyzja Komisji 2001/618WE ograniczaj ca mo liwo obrotu i handlu winiami mi dzy krajami lub regionami r nym statusie epizootycznym w zakresie choroby Aujeszkyego 43. Decyzja Komisji 2002/106/WE zatwierdzaj ca Podr cznik Diagnostyczny ustalaj cy procedury diagnostyczne, metody pobierania prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych s u cych do potwierdzenia klasycznego pomoru wi 44. Decyzja Komisji 2002/878/WE ustanawiaj ca plany pobierania prbek oraz metody diagnostyczne stosowane w celu wykrywania i potwierdzania wyst powania u mi czakw Bonamiosis (Bonami ostreae) i Marteiliosis (Marteilia refringens) 45. Decyzja Komisji 203/466/WE ustanawiaj ca kryteria podzia u na strefy i urz dowego nadzoru w nast pstwie podejrzenia lub potwierdzenia wyst powania niedokrwisto ci zaka nej ososia (ISA) PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 92
46. Decyzja Komisji 2006/437/WE zatwierdzaj ca podr cznik diagnostyczny dotycz cy grypy ptakw, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE 47. Decyzja Komisji 2008/185/WE wprowadzaj ca zakaz handlu winiami dla krajw, ktre nie s wolne od choroby Aujeszkyego lub, w ktrych nie jest realizowany program zwalczania tej choroby 48. Decyzja Komisji 2008/650WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi
93
VII. Za czniki
94

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBEK - Zakaźne

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBEK - Zakaźne

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PODRĘCZNIK POBIERANIA PRÓBEK - Zakaźne

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PODR CZNIK POBIERANIA PRBEK

do laboratoryjnych bada diagnostycznych chorb zaka nych zwierz t

Opracowanie: G wny Inspektorat Weteryn arii

PROJEKT WSP FINANSOWANY ZE RODKW UNII EUROPEJSKIEJ I BUD ETU PA STWA

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

Spis u ytych skrtw

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

ZHW w Gda sku

ZHW w Krakowie PIWet-PIB w Pu awach

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI

PROCEDURA POBRANIA PRBKI

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

Do okre lenia w przypadku przyj cia programu zwalczania. Sterylna prbwka.

Krew pobiera do sterylnych probwek z zachowaniem zasad aseptyki.

PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM

LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK

a) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 95%

b) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 99%

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

180 235 300 343 368 395 410 438

136 160 183 197 204 212 216 223

PROCEDURA POBRANIA PRBKI

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK

SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI

PROCEDURA POBRANIA PRBKI

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM

LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI

PROCEDURA POBRANIA PRBKI