UYKU LABORATUVARI KURULUMU VE

YÖNETİMİ

Dr. Önder Öztürk

S.D.Ü. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Uyku Laboratuvarı
 TARİHÇE
• Uyku ve rüyaya olan ilgi ilk çağlara kadar
gitmektedir.
 Aristo
 Hipokrat

• Milattan 3.yüzyılda Büyük İskender döneminde

Pontus devletinde yaşayan Dionizos’un
 Oturduğu yerde uyuduğu, horladığı
 Solunum durmalarının boğulur gibi olduğu ve
uyandırmak için etine iğne batırıldığı söylenmekte
• Uyku bilimi ile ilgili ilk çalışmalar; 1834 yılında İskoç bilim
adamı Robert MacNisch’in yaptığı çalışmalarla başlar.

• Fakat uyku biliminin gelişimi 20. yüzyılda büyük bir ivme

kazanır.

• Uyku apne sendromunu bilimsel anlamda ilk kez 1956

yılında Burwell ve arkadaşları tanımlamıştır.

• Elio Lugaresi 1972 yılında İtalya’da İlk Uluslararası Uyku

Apne Sendromu Sempozyumu düzenlenmiş.

• Christian Guilleminault 1972 yılında solunumsal

parametreler uyku çalışmalarında kullanmaya başlamış.

• 1974 yılında Jerome Holland tarafından gece boyu uyku

çalışmalarına POLİSOMNOGRAFİ denilmiştir.
• Ülkemizde uyku hastalıkları konusunda
çalışmalar Dr. İsmet Karacan’ın öğrencileri
tarafından seksenli yılların ikinci yarısından
sonra başladı.
 Dr.Erbil Gözükırmızı
 Dr. Hamdullah Aydın
• Göğüs Hastalıkları camiasında ise 1994
yılında
 Dr. Sadık Ardıç
 Dr. Oğuz Köktürk
 OBSTRÜKTİF UYKU APNE-HİPOPNE
SENDROMU (OSAHS)
• OSAHS, uyku sırasında üst solunum
yolunda tekrarlayan obstrüksiyonlarla
karakterizedir.
• Bu obstrüsiyona bağlı olarak,
inspirasyonda en az 10 saniye süre ile
hava akımı azalırsa hipopne, durursa
apne olarak adlandırılır.
 Tanı Kriterleri
• Gündüz aşırı uykuya eğilim (başka bir nedenle
açıklanmayan)
• Aşağıdakilerden en az ikisinin varlığı (başka bir nedenle
açıklanmayan)
 Uyku sırasında boğulma hissi
 Uyku sırasında tekrarlayan uyanmalar
 Yeterince dinlendirmeyen uyku
 Gündüz yorgunluk hissi
 Konsantrasyon bozukluğu
 Gece boyunca alınan polisomnografik kayıtlarda uyku
saati başına 5 veya daha fazla obstrüktif tipte
solunumsal olayların bulunması.

• Uyku apne tanısında altın standart POLİSOMNOGARFİ’ dir.

UYKU ÇALIŞMASININ YAPILDIĞI YERLER

• Uyku bozuklukları merkezi: Uyku alanında

araştırmaların yapıldığı, sorunu olan
hastanın değerlendirilerek PSG yapıldığı
ve tedavisinin planlandığı yerlerdir.
• Uyku laboratuvarı: Sadece bir konuda
(uykuda solunum bozukluğu,uykuda EEG,
NPT gibi ) inceleme yapan yerlerdir.
• Medikal Direktör: Uyku bozuklukları merkezinin başında ,
uyku bozuklukları alanında eğitim almış bir tıp doktoru
bulunur.
 Göğüs Hastalıkları
 Nöroloji
 Psikiyatri
 Kulak Burun Boğaz gibi

• Diğer personel: Bir tıp doktoru, idari sekreter, uyku

teknisyenleri ve konsültan biyomedikal mühendisi.

• İdari Sekreter :
 Gündüzleri sürekli olarak merkezde 1 sekreter
bulunmalıdır.
 Sekreter randevuları vermek, yönlendirmeleri yapmak,
dosyaları düzenlemek için gerekli bilgiye sahip olmalıdır.
• Uyku teknisyeni: Medikal direktörün altında
çalışır.
(Hemşire, sağlık memuru, sağlık teknisyeni)

 Uluslar arası standartlara uygun şekilde eğitim

almış olmalıdır.

 Eğitim içinde polisomnografın kalibrasyonu,

kullanılması, kayıt sırasında izlenmesi, ortaya
çıkan değişmelerde gereken acil düzenlemeleri
yapabilmesi ve kaydedilmesi, kaydın
değerlendirilmesi
 Yukarıdaki işlevler tüm gece hasta başında
olmalarını zorunlu kılar.

 Gece teknisyeni 4 hastadan daha fazla hastanın

takibinden sorumlu olamaz.

 Gece teknisyenleri eğer noktürnal ventilasyon

takibi veya titrasyonu yapıyorsa 2 hastadan
daha fazla noktürnal ventilasyon hastasından
sorumlu olamazlar.
 Uyku Merkezi
• Uyku Merkezi olarak adlandırılan yerin diğer
kısımlardan ayrı olması, ayrı telefon hattının
bulunması
• Odalar:
 Her odada tek yatak olmalıdır .
 Odalara bağlı polisomnograflar teşhis ve tedavi
için gerekli tüm parametreleri kaydedebilecek
kapasitede olmalıdır.
 Yatak odaları uyku bozukluklarının profesyonel
olarak teşhisine ve tedavisine imkan verecek
yeterlilikte olmalıdır.
 Gündüz uykuluk hali de aynı odada incelenebilir
olmalıdır.
 Büyüklüğü lokal şartlara göre düzenlenebilir.
Tercihen 12 m2’ den küçük olmamalıdır.
 Özellikle sese karşı olmak üzere bina içi ve dışı
uyaranlar açısından yalıtılmalı, ısı ve ışık
açısından ayarlanabilir olmalıdır. Havalandırma
olmalıdır. Oda gündüz testleri için
karartılabilmelidir.

 iki yönlü ses bağlantısı, düşük ışık ya da infrared

ile çalışan kayıt ekipmanı ve video cihazı
bulunmalı, bunlar kontrol odası ile bağlantılı
olmalıdır.

 Odalarda yada laboratuarda lavabo, tuvalet

bulunmalı, temel ihtiyaçlar (yatak,sandalye, masa,
elbise dolabı gibi) hastanın evini aratmayacak
konforda olmalıdır.
 Kontrol Odası

• Kontrol odası etkili bir şekilde fonksiyon gösteren

büyüklükte ve rahatlıkta olması gerekmektedir.
• Teknisyenlerin uyanık kalmasını sağlamalı ve
acil durumlarda hasta odasına ulaşılması kolay
olmalıdır.
• Hasta odası ile kontrol odası arasında iki taraflı
konuşma ve duymayı sağlayan sistemin olması
• Uyku çalışması sırasında video kaydının
yapılabilmesi
• CPAP veya BIPAP ile yapılacak titrasyon
çalışmalarında uzaktan kontrol sisteminin olması
 Çalışma Prosedürleri

• Uyku merkezinde uygulanan prosedürler

(acil durumlarla ilgili plan, teknik
prosedürler, kalite değerlendirilmesi gibi)
herkesin görebileceği şekilde yazılı olarak
asılması
 Ekipman

• Her oda en az 12 kanal (4 tanesi

EEG,EOG,EMG) içeren bir polisomnografa bağlı
olmalıdır.

• Polisomnograf AC kanallarının yanısıra DC

kanallarda da kayıt yapacak donanıma sahip
olmalıdır.

• Polisomnograflar, tüm gece kayıtlarının verilerini

30 ya da 60 dakikalık epoklar şeklinde
gösterebilir olmalıdır.
 Ayrıca bulunacak tıbbi cihaz ve malzemeler

• Oksijen tüpü ve maskesi

• Laringoskop,
• Ambu,
• Endotrakeal entübasyon tüpleri,
• Noninvaziv ventilatör (BİPAP özellikle)
• Laboratuar ve Radyolojik Görüntüleme
Hizmetleri
 Minimum PSG Montajı aşağıdaki
parametreleri içermelidir

2 EEG (C3-A2, C4-A1)

2 EOG
1 Çene EMG
Horlama sinyali
Vücut pozisyon sensörü
Oro-nasal hava akımı ( Termistor kabul edilmez)
Solunum eforlarının kaydı
2 tibialis (bacak) EMG
EKG
Oksijen satürasyon kaydı
Video kaydı ve monitoriasyonu
 Aşağıdaki diğer parametrelerin de
kaydı önerilmektedir
Oezofagus basınç kaydı
24 saat pH-metre
Vücut ısısı kaydı
NPT (Nocturnal penile tumescence)
Non-invaziv devamlı kan basıncı kaydı
Uzun süreli aralıklı kan basıncı kaydı
Çok kanallı EKG
Transcutaneous O2, CO2
Oksimetreden pletismografik sinyal
Artırılmış sayıda EEG
Artırılmış sayıda EOG (vertikal göz hareketleri)
Artırılmış sayıda EMG
Videometri : Senkron video ve sinyal kaydı
PTT
 Temel Protokol

• EEG,çene EMG ve EOG kayıtlarına genelde

EKG eklenir. 12 kanallı bir kaydedici ile Multiple
sleep latency test (MSLT), inkomplike narkolepsi
ve diğer intrensek hipersomniler tespit edilir.
• Uyku apne protokolü: temel protokole ek olarak,
bacak EMG ,oro-nazal solunum, göğüs ve karın
solunum hareket kaydedici, parmak ucu
oksimetre, trakeal mikrofon ve vücut pozisyonu
parametreleri gereklidir.
 Kayıt ve Bildirim Sistemi-1

• Hasta raporlama:
 Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflamasına
göre sınıflanmalıdır.
• PSG rapor içeriği :
 Uyku parametrelerini,
 Hipnogramı,
 Tüm gece sinyal özetlerini
 CPAP basınç trendini (uygulanan hastalarda)
içermelidir.
 Kayıt ve Bildirim Sistemi-2

• Hasta rapor içeriği :

 Hastanın uyku bozukluğu hikayesini,
 Uykuya ait parametreleri,
 Tüm gece sinyal özetlerini ve mutlaka PSG çıkışlarını
içermelidir.
 Rapora eklenen uyku parametreleri hekim tarafından
imzalanmalıdır.
• PSG raporlarının arşivlenmesi :
 PSG raporları saklanmalıdır. Fihrist sistemi ile saklanan
kayıtlar kolayca ulaşılabilecek şekilde depolanmalıdır
• Protokol kayıt defteri
 Hasta Kabulü-1
• Hastanın PSG için değerlendirmesi.
• Hastanın şikayetlerinin, özgeçmişinin ve
kullanıdığı ilaçları belirlenmesi amacıyla anket
uygulanır.
• Hastanın fizik muayene bulguları boy, kilo, ve
boyun çevresi dahil sistemik muayenesi yapılır.
• Hastaya detaylı bir USY muayenesi KBB’ce
yapılır.
• Kan tetkikleri, akciğer filmi, sinüs filmi, SFT rutin
olarak istenmeli.
 Hasta Kabulü-2
• Hastaya PSG uygulanacak ortamın gösterilmesi
• Hastaya yapması gereken genel önlemler
hatırlatılır.
• Banyo yapması
• Erkek hastaların sakal traşı olması
• Hipnotik ilaç kullanıyorsa en az 5-10 gün
önceden bırakması
• Çalışmanın yapılacağı gün kafeinli içecekler ve
alkol almaması
• Mümkünse gündüz uyumaması istenir.
 Hasta bilgilendirme formu
Hasta ismi:
Randevu tarihi:
Uyku Laboratuarında uyku çalışması yapılacak hastalardan uyması istenen kurallar:

1.Randevunuz olduğu gün saat. 20:30’da laboratuarda olmanız gerekmektedir. Bu saate kadar
gelmediğiniz takdirde randevunuz iptal edilecektir.
2.Sabah 07:00 kadar uyku laboratuarına kalacak şekilde beraberinizde pijama (rahat mümkünse
eşofman dışındaki giysiler), terlik ve havlunuzla geliniz.
3.Uyku çalışması yapılacak gün çay, kahve, kolalı veya alkollü içecekler içmeyiniz.
4.Aşırı yorgunluk test sonuçlarını olumsuz etkileyeceğinden test yapılacak gün aşırı yorucu işlerden
kaçınınız.
5.Test yapılacak gecenin gündüzünde uyumayınız.
6.Kullandığınız ilaçlar var ise test yapılacak gün bu ilaçları kullanıp kullanmayacağınızı mutlaka
danışınız.
7.Uyurken yanınızda bulundurmak istediğiniz bir obje var ise (yastık, oyuncak vs.) yanınızda
gtirebilirsiniz.
8.Uyku çalışmasında refakatçi kabul edilmemektedir.
9.Hastaların uyku çalışması yapılacak gün laboratuara gelmeden önce duş alması, erkeklerin sakal
tıraşı olması uyku kayıt kalitesini artıracak ve daha iyi değerlendirme sağlayacaktır.
10.Eğer randevunuza gelemeyecekseniz öncesinden lütfen 2112424 numaralı telefonu arayarak
bildiriniz.
11.Sosyal Güvence ( Emekli Sandığı, Bağkur, SSK ,Resmi Sevk) evraklarınızı yanınızda getiriniz.
12.Sonuçlar için lütfen iki gün sonra 13:30 ile 16:00 arası telefon ediniz. (Tel:0246 2112424)
13.Size layık şartlarda hizmet vermek için yukarıda okuduğunuz önerilere uyduğunuz için
Teşekkür ederiz.
 POLİSOMNOGRAFİ

• Uyku sırasında, nörofizyolojik,

kardiyorespiratuar, diğer fizyolojik ve
fiziksel parametreleri belli bir periyod,
genellikle gece boyunca, eş zamanlı ve
devamlı olarak kaydedilmesi şeklinde
tanımlanır.
• Uykunun evreleri
• Uykuya dalma zamanı
• Uykudan uyanma
• Non REM, REM uykusu ayrımı
• Uykunun hangi evre ile başladığı
• Uyku kalitesi
• Uyku sırasında oluşacak klinik durumlar
hakkında bilgi verir
• Uyku Laboratuarımız çalışmalarına ilk
olarak 2001yılında Prof. Dr. Ahmet
Akkaya’nın poligrafik çalışmaları ile
başladı.

• 2005 yılından beri Compumedics E serisi

(44 kanal ) ile uyku bozukluklarının
tanısını koymaya çalışmaktayız.
UYKU LABORATUVARIMIZ

Medikal Direktör Prof. Dr. Ahmet Akkaya

Doç.Dr.Ünal Şahin
Hekimler
Uzm. Dr. Önder Öztürk

Ali Osman Karahan

Teknisyen
Yusuf Başkonak

İdari sekreter Sevilay Yenipınar

 -In somno mente et artificio-
uykuda akıl ve tecrübe

Uyku laboratuvarlarında; aklımızı, bilgimizi ve

tecrübemizi kullanarak teşhis, tedavi, araştırma ve
diğer faaliyetler sürdürülmektedir.
HYPNOS

Teşekkürler