Trang 1

CHNG 1: CC BNG CHNG THC NGHIM V MI QUAN H GIA GI VNG V LM PHT 1.1 Vng l du hiu ch bo v bo him chng li lm pht. Nghin cu ny c gng iu tra xem liu vng hay du l ch bo tt hn v lm pht v c gng tm ra gia vng v du, u l nhn t cung cp hng ro chng li lm pht tt hn Th Nh K. Cc mi quan h lu di gia gi du, vng v t l lm pht c iu tra bng cch s dng d liu hng thng v gi du, vng v t l lm pht. Cc d liu bao gm cc giai on t ngy 10/02/1994 n ngy 12/02/2008. Pht hin ca nghin cu cho thy rng ch s CPI hin th mt mi tng quan cao vi c gi vng v gi du. Kt qu cng cho thy vng l mt ch s d bo lm pht tt hn so vi du. Nghin cu kt lun rng kh nng bo him ri ro lm pht ca c vng v du ph thuc vo s tn ti ca mt mi quan h n nh lu di vi t l lm pht, vi lu rng vng v CPI cng nh gi du v CPI khng c quan h ng lin kt c ngha l khng c mi quan h lu di gia t l lm pht v gi vng, gi du. Sau s sp ca h thng Bretton Woods nm 1971, cc nh u t bt u tm kim cc loi tin t lm "ni tr n an ton". Tuy nhin cc loi tin t an ton nht li c lin quan n nguy c kinh t v chnh tr. Vo thi im u t vng ha ra l mt cch t bo him ri ro. Vng ng vai tr tin t trong nhiu th k v khng bao gi c s dng trong qu trnh sn xut do n gi sc mua ca n v lu di (Jastram, 1977). Vng khc vi cc ti sn khc bi v tim nng i vi vng l tnh thanh khon cao v n phn ng vi nhng thay i gi (Lawrence, 2003). Hn na, khng ging nh cc hng ha khc, vng c sn xut tch ly, tt c s vng tng c khai thc vn cn tn ti n ngy hm nay (Ranson v Wainwright, 2005). Bi v vng khng phi l u vo ngnh cng nghip chnh, gi c tng i ca n khng thay i theo chu k kinh doanh (Ranson v Wainwright, 2005).

Trang 2

Hi ng Vng Th gii (2005) tuyn b vng l mt hng ro hiu qu chng lm pht, c tng quan nghch vi ng la M v do l tin t tr n chng li lm pht tt. Nu vng l hng ro hon ho trong ni b mt quc gia th gi vng tnh theo ng tin trong nc nn tng mc tng t nh ch s gi trong nc. Nu vng l hng ro hon ho bn ngoi mt quc gia th gi vng tnh theo ng tin nc nn tng cng mt t l tng t nh t gi ca nc . Vng c coi l mt hng ro chng li lm pht nu nhng thay i trong li nhun trn u t vng c th b p c nhng thay i trong mc gi chung ca mt quc gia c th. Sherman (1986), Jaffe (1989), Chua v cng s (1990) chng minh rng vng cung cp li ch cho vic a dng ho. Ariovich (1983), Aggarwal v cng s (1992), Dooley v cng s (1995) ch ra rng vng l mt hng ro hiu qu chng li lm pht, tnh trng bt n chnh tr v ri ro tin t. Laurent (1994) iu tra cc mi quan h gia gi vng v ch s gi bn bun M v kt lun rng gi vng v ch s gi bn bun c quan h tng ng cht ch t nm 1888 n nm 1992. Tuy nhin gi vng c tm thy bin ng hn so vi ch s gi bn bun trong ngn hn. Garner (1995) kim tra cc tn hiu bc ngot ca gi vng trong giai on 1960-1995 ti Hoa K xem gi vng c phi l ch bo tt v lm pht. Mahdavi v Zhou (1997) so snh gi vng v gi hng ha, u l ch s lm pht hng u bng cch p dng phng php ng lin kt qua cc thi k 1958:Q1-1994:Q4 v 1970:Q11994:Q4. Kt qu nghin cu cho thy gi vng c th l ch bo lm pht tt ph thuc vo khong thi gian kim tra. Harmston (1998) xy dng sc mua ca cc ch s vng bng cch chia cc ch s vng cho cc ch s gi bn bun v so snh cc ch s ny vi nhau gia cc nc M, Anh, Php, c v Nht Bn trong nhng khong thi gian khc nhau. Nghin cu ca ng khng nh rng vng l ni tr n hiu qu chng li lm pht lu di. Gosh v cng s (2002) cng kt lun rng c mt mi quan h lu di gia gi vng v ch s gi bn bun ca M bng cch s dng d liu hng thng 1976-1999 vi k thut

Trang 3

ng lin kt. Ranson v Wainright (2005) p dng phng php bnh phng b nht (OLS) xem liu du hay gi vng l ch bo tt hn v lm pht v li sut khng d kin trc c. Nghin cu kt lun rng gi vng tt hn so vi gi du trong vai tr l yu t d bo lm pht nm ti. D liu s dng trong phn tch c ly t thng 01/1996 n thng 02/2008 vi 146 quan st. D liu bao gm cc quan st hng thng ca gi vng, gi du v t l lm pht da trn ch s gi tiu dng thu c t Istanbul Gold Exchange, Ngn hng Trung ng ca nc Cng ha Th Nh K v Reuters. nh gi mnh ca mi quan h gia gi vng v t l lm pht, du v t l lm pht, phng php n gin nht l nhn vo cu trc tng quan ca cc nhn t c o bng h s tng quan. Kim nh nghim n v v tiu chun ADF c p dng cho chui s liu gi vng, gi du v ch s gi tiu dng xem xt cc thuc tnh tnh ca chng. Kt qu nghin cu thc nghim cho thy CPI c lin quan cht ch vi c gi vng v gi du vi thc t l vng c tng quan vi ch s CPI nhiu hn so vi gi du. Cc kh nng bo him ri ro lm pht ca vng v du ph thuc vo s tn ti ca mt mi quan h n nh lu di gia t l lm pht v gi vng, gi du. Tuy nhin, kim nh ng lin kt khng nh rng gi vng v CPI cng nh gi du v CPI khng c quan h ng lin kt, c ngha l khng c mi quan h lu di gia t l lm pht v gi vng, gi du. 1.2 Lm pht gy nn s tng gi ca vng. im mi ca bi nghin cu ny l tin hnh phn tch v mi quan h ng lin kt v ng b ho gia th trng vng v du giao ngay cng nh giao sau. Tc gi a ra khung khi nim rng khi gi du tng, to sc p lm tng lm pht, iu ny thc gic cc nh u t u t vo vng chng li lm pht. Bi nghin cu cng kim tra mi lin h di hn gia gi vng v gi du trn th trng giao sau cc k hn thanh ton khc nhau v chng c lm sng t mi quan h ng lin kt. iu ny hm rng: (a) cc nh u t s dng th trng vng lm cng c chng li lm pht, v (b) th trng du c

Trang 4

th c s dng d on gi th trng vng, v vy hai th trng ny u cng khng hiu qu. Cc ti liu v th trng vng, bao gm c th trng vng giao sau, bao ph mt s lnh vc nghin cu khc nhau. Ball v ng s (1985) kim tra cc hnh vi gi hi t trn th trng vng giao sau v h tm thy s tn ti ca hi t gi. Bertus v Stanhouse (2001) tm kim bong bng gi trong gi vng tng lai v s dng phn tch nhn t nng ng, khng th tm thy chng c ca bong bng u c hp l. Cai v ng s (2001) xem xt cc yu t trong bin ng li nhun hng ngy ca cc hp ng vng giao sau v thy rng trong s 23 thng bo v kinh t v m ca M, bo co vic lm, GDP, CPI, v thu nhp c nhn c tc ng ln n bin ng li nhun ca vng. Ciner (2001) xem xt cc mi quan h di hn gia gi vng v gi bc v khng tm thy mi quan h trong di hn gia gi ca hai kim loi ny. Pht hin ca ng mu thun vi nhng nghin cu trc ca Adrangi v ng s (2002), Wahab v ng s (1994), Escribano v Granger (1998), tt c nhng ngi ny u tm thy quan h ng lin kt gia gi vng v bc giao sau. Bailey (1998) nghin cu tc ng ca cung tin i vi s bt n ca th trng vng v thy rng s bin ng ca vng gia tng khi tc tng trng ca cung tin cao hn mong i. Cng mch suy ngh, Christie David v ng s (2000) phn tch tc ng ca cc tin tc v m pht ra i vi gi vng v gi bc, v h thy rng gi vng phn ng kh mnh i vi tin CPI. Th trng vng c s tng gi kh vng chc trong sut thp k qua. in hnh trong sut giai on 2002 2008 mc tng gi ca vng trung bnh hng nm khong 18.5%. Cng trong thi gian , gi du cng tng kh mnh, mc trung bnh 53.9%. iu ny a ra cu hi: phi chng th trng du ang dn dt th trng vng? Nu iu ny xy ra, c ngha l gi du c th c s dng d on gi ca th trng vng v ngc li. iu ny cng c ngha l c s khng hiu qu trong c hai th trng.

Trang 5

Mi lin h gia th trng vng v du c th gii thch tt nht thng qua cc knh lm pht. Khi gi du tng cao th mc gi chung cng tng (xem thm Hunt, 2006; Hooker, 2002). Khi mc gi chung (hay lm pht) tng, gi vng cng tng do vng cng l mt loi hng ho. iu ny m ra kh nng l vng c th c s dng chng li lm pht (xem thm Jaffe, 1989). Melvin v Sultan (1990) cho rng c mt knh khc thit lp mi quan h gia th trng vng v du. Lun im chnh ca h l gi du tc ng ti gi vng thng qua knh doanh thu xut khu. V c bn vng l mt phn ca knh u t d tr quc t ca mt vi quc gia bao gm c cc quc gia xut khu du, h lp lun rng nu c mt c sc dn ti mong i vic mua vng th d kin trong tng lai gi vng s tng ln. Khi gi du tng, nhng nh xut khu du thu li t vic du tng, Melvin v Sultan (1990) lp lun rng iu ny s c th tc ng n gi vng, min l vng bao gm mt phn quan trng trong danh mc u t ti sn ca nhng nh xut khu du (lin quan n cc quc gia khc) v h s mua vng tng ng vi s giu c ca mnh. iu ny s dn n s gia tng nhu cu v vng v vng s tng gi. Do gi du tng cao ko theo s tng gi ca vng. Bi nghin cu a ra ba gi thuyt: Gi thuyt 1: s tng gi ca du gy ra lm pht Gi thuyt 2: lm pht gy nn s tng gi ca vng Gi thuyt 3: nu gi thuyt 2 l ng th s tng gi du gy ra s tng gi ca vng. D liu c s dng l gi vng v gi du giao ngay hng nm trong giai on 1963-2008 i vi nc M. Gi du l trung bnh gi xng du ca th gii, trong khi gi vng c o lng bi n v tnh USD/Oz. T l lm pht c tnh ton t tc tng trng ca ch s gi tiu dng (CPI). Ba d liu ny c th l gi vng, gi du trung bnh v CPI c ly t thng k ti chnh quc t, c xut bn bi qu tin t quc t.

Trang 6

th 1.1: Tc tng ca gi vng, gi du v t l lm pht ca M trong giai on 1963-2008

Cc quan st chnh l tc tng trng ca gi du v gi vng giao ngay di chuyn rt cht ch vi nhau, trong khi lm pht n nh m khng c s chnh lch ng k so vi tc tng ca gi vng v gi du. V vy, mi quan h gia lm pht v gi du; lm pht v gi vng r rng khng phi l ho. Tc gi xc nhn iu ny da vo kinh nghim sau bng cch tip cn phng php bnh phng nh nht. Lin quan n ba gi thuyt tho lun trn, bi nghin cu a ra ba m hnh hi quy tng ng vi tng gi thuyt nh sau: Gi thuyt 1: t = 0 + 1goilt + t Gi thuyt 2: ggoldt = 0 + 1t + t Gi thuyt 3: ggoldt = 0 + 1goilt + t

Trang 7

Trong , goil, ggold l tc tng trng ca CPI (lm pht), bnh qun gi du, v gi vng. S d ca nhng m hnh ny c xc nh tng ng l , , v . Kt qu ca phng php c lng bnh phng nh nht (OLS) tng ng vi ba gi thuyt nh sau: t = 0.039 + 0.041goilt + t (10.759) (3.358) ggoldt = -0.064 + 3.119t + t (-1.162) (2.870) ggoldt = 0.039 + 0.365goilt + t (1.430) (3.842) Kt qu thc nghim trong ngn hn h tr cho nhng gi thuyt tho lun trn v mi quan h gia gi vng v gi du; ni cch khc, kt qu tm thy s h tr cho c ba gi thuyt. Tm li: (a) s gia tng gi du gy ra lm pht, (b) s gia tng lm pht dn n s tng gi ca vng, v (c) s tng gi ca du lm cho vng tng gi. Mt vi nghin cu kim tra mi quan h gia gi vng v cc bin kinh t v m khc, v d nh lm pht cng c tm thy c ngha thng k ng k v c mi quan h cng chiu vi gi vng. Mt nghin cu khc ca Jaffe (1989) nghin cu v mi quan h gia lm pht v li nhun ca vng s dng s liu hng thng trong giai on t thng 9/1971 n thng 6/1987. Da trn phng php c lng bnh qun nh nht (OLS), ng thy rng trung bnh ch s gi tng 1% ko theo gi vng thay i khong 2.95%. Kt qu ca bi nghin cu ny cng tng t - tc gi tm thy s tc ng khong 3.1% - mc d c mu c s dng trong hai nghin cu khc nhau hon ton. C mu bi nghin cu s dng l t nm 1963 2008 cng l c mu mi nht v c xem xt trong giai on gn y v s tng gi ng k ca gi vng. Bi nghin cu ny ng gp thm vo nghin cu th trng giao sau bng cch kim tra cc mi quan h di hn gia gi du v gi vng giao ngay v

Trang 8

giao sau cc k hn khc nhau. Cc l thuyt ng lc cho mi quan h ny bt ngun t vic cc nh u t s dng th trng vng chng li lm pht. S dng phng php ng lin kt, nghin cu cho thy th trng vng v th trng du giao ngay cng nh l giao sau c s lin kt cht ch trong k hn 10 thng. Pht hin ny hm rng cc nh u t s dng th trng vng nh mt hng ro chng li lm pht. N cng ng rng th trng du c th c s dng d on gi th trng vng v ngc li, do c hai th trng ny cng khng hiu qu. 1.3 S tc ng ca gi vng i vi lm pht S dng d liu ca 14 quc gia trong giai on 1994-2005, nghin cu tm thy gi vng em li thng tin ng k cho vic d bo lm pht trong tng lai i vi mt s nc, c bit l nhng nc p dng chnh sch lm pht mc tiu chnh thc. Mt s ch s hng u c theo di bi cc ngn hng trung ng v cc c quan khc trong nn kinh t d bo t l lm pht. Gi cc ti sn ti chnh cng c tm thy hu ch i vi thuc tnh ch bo hng u ca lm pht v t sut sinh li ca chng tnh n lm pht k vng, nhng sc mnh d on ca cc ti sn ti chnh ch c tm thy trong mt s giai on v i vi mt s nc nht nh, xem thm kho st ca Stock v Watson (2003). Trong s ti sn ti chnh , c th k n gi vng. Trong thc t, vng thng c phn tch vi vai tr l hng ho, nhng khng ging cc hng ha thng thng khc, vng c s khc bit lch s, vng v ang c s dng bo tn gi tr v l ni tr n chng li lm pht. Nu xem vng l mt loi ti sn ti chnh, vng c th c k vng xc nh l nhn t d bo hng u cho lm pht. Cc nghin cu gn y kim tra cc ch bo hng u khc nhau cho lm pht, nh l nghin cu ca Stock v Watson (1999), Cecchetti, Chu v Steindel (2000), Boivin v Ng (2006) v Banerjee v Marcellino (2006) khng xem l gi vng nh l mt ng c vin ca ch bo hng u. Tuy nhin, vi s ng thun chung ang ni ln t nhng nghin cu ny cho thy

Trang 9

rng rt kh khn tm mt ch s hng u cho lm pht m c th th hin tt bc ngu nhin (random walk), nn vic xem xt gi vng ti thi im ny c th l mt quyt nh ng gi. Vng l mt ti sn c bit, v vng va l mt loi hng ha, v d trong vic sn xut trang sc v cc thit b cng nghip, va l ti sn ti chnh, ni n c th c s dng nh bo tn gi tr. Vng khng c i th trong vic lm ti sn bo tn gi tr sau cng, v n c mt li th tm l hn cc ti sn khc xut pht t vic s dng n cho mc ch ny bao trm nhiu th k qua. Bi nghin cu ny mong mun thit lp c vi nhng chuyn ng trong gi vng, vi mt mc no , c th d bo c mc lm pht trong tng lai. V l thuyt, s gia tng k vng lm pht lm gim sc mua ca ng tin, do , s c tm l tm n vng bo tn gi tr. iu ny s lm tng nhu cu vng, khin gi vng tng cao, do , gi vng cng cao l tn hiu cho thy t l lm pht cao hn trong tng lai. Lu rng, i vi bt k quc gia c th, t l lm pht c tnh bng cch s dng gi tr ng ni t. V l mt ni tr n chng li lm pht, cc nh u t phi xem xt t l li nhun t vng th hin bng n v ng ni t. Bi v gi vng c xc nh ti cc th trng th gii v c nh gi bng USD, nn gi vng trc ht phi c nhn bi t gi hi oi hin hnh trc khi tnh ton t sut sinh li ca n. Trong nghin cu ny s dng d liu hng thng ko di trong giai on t thng 09/1994 n thng 12/2005 ca 14 quc gia. D liu gi vng c s dng l gi vng hng thng c tnh trung bnh t gi hng ngy vi n v tnh USD/Oz. T l lm pht c tnh bng s dng ch s gi tiu dng ca cc nc. T gi hi oi c ly t ngun d liu thng k ti chnh quc t ca IMF. Kt qu thc nghim ca nghin cu cho thy gi vng c th d bo tt cho lm pht i vi nhiu nc vi khong thi gian ln n hai nm. Kt qu nghin cu cho thy:

Trang 10

Gi vng l mt ch s thng k ng k nht i vi cc nc OECD thng qua chnh sch lm pht mc tiu. C th nu gi vng th gii tng 10% thi gian ny, t l lm pht ti Canada s tng 0,25% trong 12 thng k tip. Ti New Zealand, quc gia u tin thc hin chnh sch lm pht mc tiu, 10% gia tng ca gi vng th gii s dn n mt s gia tng 1,1% trong t l lm pht trong 24 thng ti, nu t gi vn khng i.

i vi cc nc OECD khng thng qua chnh sch lm pht mc tiu chnh thc, nh Nht Bn v M, nghin cu cho thy sc mnh gii thch ca vng i vi lm pht ni chung l yu hn. Vng l mt yu t d bo quan trng ca lm pht M trong vng mt nm mc d mc ph hp ca phng trnh ny l tng i khim tn. Vng khng cho thy c yu t d bo i vi lm pht ti Nht Bn.

i vi cc nc ngoi nhm OECD, vng l du hiu chnh xc cho lm pht ti Trung Quc trong khong thi gian t 6 thng n 1 nm. C th vng tng gi 10% s ko theo t l lm pht ti Trung Quc tng 1.2% trong 12 thng tip theo; tuy nhin, cht lng ca cc d bo ny c th b nh hng bi t gi hi oi ca Trung Quc, c c nh trong sut phn ln ca mu thi gian nghin cu.

Mt so snh su hn ca gi vng vi cc ch s lm pht khc cho Canada chng t vng vn cn ngha thng k khi c ghp i vi cc bin khc, chng hn nh tin, khong cch sn lng, lm pht ca M hoc gi du. 1.4 Tc ng ca s thay i trong lm pht k vng n gi vng. Bi nghin cu ny xem xt nhng thay i trong lm pht k vng tc ng n gi vng giao ngay nh th no. Cc bi bo ti chnh thng cp n vic gi vng chu nh hng bi nhng thay i trong lm pht k vng. Bi nghin cu ny xem xt v kim tra thc nghim l thuyt trn c s mi quan h gi thuyt. N cng cho thy rng c s l thuyt cho mi quan h ny l khng r rng. Nhng ngi ng h l thuyt hiu ng lm pht k vng lp lun rng nu lm pht k vng tng ln, cc nh u t s mua vng u c

Trang 11

trn s tng gi ca vng hoc chng li s mt gi ca ng tin php nh. D bng cch no cc p lc mua vng s gy ra mt s gia tng gi vng ngay lp tc. Bi nghin cu ny cng xem xt tc ng ca lm pht n li sut v chi ph ca vic gi vng. S gia tng trong lm pht k vng s lm gi vng tng cao hn, tuy nhin n cng lm cho li sut tng ln v v vy lm gia tng chi ph ca vic gi vng. Bt k li nhun u c no t vic gi vng trong sut thi k lm pht s b trit tiu bi chi ph ca vic nm gi vng cao hn (v d chi ph li sut cao hn). Theo , s khng c ng c cho vic mua vng v vng v vy s khng phn ng vi nhng thay i ca lm pht k vng. C rt nhiu bi nghin cu hc thut cng nh cc bi bo ti chnh i su nghin cu tnh hiu qu ca th trng vng v phm vi m vng cng nh cc ti sn khc c lin quan n vng cung cp c hi a dng ha tt hn l u t vo c phiu. Mt cch m nh u t thng u t vo vng l c gng tin on nhng thay i trong lm pht k vng v sau mua vng vi d on lm pht k vng s ln v ngc li s bn vng khi d on lm pht k vng s gim xung. Cc bi bo ti chnh ch ra rng c nhng bng chng ng k cho thy c mt mi quan h mnh m gia lm pht k vng v gi vng. Cc nh phn tch th trng thng cho l nhng thay i ng k trong gi vng do tc ng ca thay i trong lm pht k vng. Alan Greenspan, cu ch tch Cc d tr lin bang M nhn xt rng vng l mt ch s rt tt ca lm pht v rt c ch trong cuc chin chng li lm pht. Mc d c c s cng nhn rng ri v mi quan h gia lm pht v gi vng, tuy nhin khng c bng chng thc nghim thuyt phc h tr n. Garner (1995) xem xt nm yu t d bo hng u cho lm pht, trong c vng. Kt qu l ng ch tm thy s h tr yu duy nht cho sc mnh d on ca cc ch s. Mahdavi v Zhou (1997) kim tra phm vi m gi vng v gi cc loi hng ha khc trong vic d on lm pht, v h kt lun rng s ng gp ca vng i vi vic d on lm pht l khng c ngha thng k.

Trang 12

Cecchetti, Chu, v Steindel (2000) cho thy rng khi bao gm vng trong cc ch s hng u d bo lm pht th kt qu kim nh ca m hnh c h s m, ngha l gi vng tng cao hn c lin quan n lm pht thp hn hon ton ngc li vi gi thit ban u. Trong bi nghin cu ny s dng nhng thay i bt ng ca ch s gi tiu dng (CPI) nh l i din cho nhng thay i bt ng ca lm pht k vng. Bt c khi no c s thay i bt ng ca ch s CPI, gii ti chnh cho rng cc nh phn tch s xem xt li d bo ca h v lm pht trong tng lai. V d, nu ch s CPI bt ng tng mnh th s c hiu l lm pht s cao hn trong tng lai. Do ngun vn cn thit u t vo vng i hi cc qu phi t b vic u t vo cc ti sn khc, nn chi ph u t vo vng l chi ph c hi u t ca cc qu vo cc ti sn khc vi cng mc ri ro. Nhng nghin cu trc cho thy rng vng v nhng ti sn khc lin quan n vng (nh cc cng ty khai thc vng v cc qu tng h) hoc l khng c tng quan hoc l tng quan m v rt yu vi cc ch s ca th trng. V cc nghin cu cho thy rng vng c h s = 0 (hoc xoay quanh mc 0), t l phi ri ro l mt mc c th chp nhn c i vi chi ph ca vic nm gi vng. Bi nghin cu ny xem xt tc ng ca nhng thay i ca lm pht k vng vi chi ph gi vng bng cch o lng tc ng ca nhng thay i bt ng ca ch s CPI vi nhng tri phiu chnh ph M n hn ti cc k hn 1, 2, 3, 5, 7, 10 nm. Mt mi quan h dng ng k ch ra rng chi ph ca vic nm gi vng s tng ln cng vi mc tng ca lm pht k vng. Bi nghin cu trnh by hai l thuyt khc nhau nhng c cng mc ch gii thch mi quan h gia lm pht k vng v gi vng. Gi thuyt u c lp lun rng nhng thay i ca lm pht k vng s lm cho gi vng thay i tc thi. Gi thuyt chi ph thc hin lp lun rng lm pht k vng cng cao s lm cho li sut tng cao hn (hiu ng Fisher). Li sut tng cao s lm cho chi ph ca vic nm gi u t vo vng tng cao hn v trit tiu i phn no li nhun nhn c t vic u c vng. Theo , gi thuyt chi ph thc hin d on

Trang 13

rng gi vng s khng thay i khi lm pht k vng thay i. Mi quan h ny c kim tra bng cch s dng nhng thay i bt ng ca ch s CPI nh l thc o ca thay i trong lm pht k vng, Kt qu cho thy rng nhng thay i bt ng ca ch s CPI khng c tc ng n gi vng. Nhng kt lun c rt ra t bi nghin cu: Gi vng khng thay i nh l kt qu ca nhng thay i trong k vng v lm pht trong tng lai. Nhng bi bo ti chnh thng gn cht s thay i ca gi vng vi nhng thay i trong lm pht k vng c th sai lm. Thm ch nu mt nh u t c tm nhn xa hon ho v bit rng lm pht trong tng lai s khc bit ng k vi k vng ca th trng, th nh u t cng khng th thit lp c s u c c li nhun t th trng vng c li t nhng thng tin . Tuy nhin nh u t c th tm kim c li nhun u c t th trng tri phiu, hay ni cch khc, nh u t nn s dng th trng tri phiu u c trn s thay i ca lm pht k vng thay v l s dng th trng vng. Cui cng, khng th xc nh c lm pht k vng ca th trng bng cch xem xt gi vng giao ngay. KT LUN CHNG 1 Vi nhng bng chng thc nghim ca nhng nghin cu tin trn th gii v mi quan h gia gi vng v lm pht, c th cho thy rng gi vng v lm pht tn ti mt mi quan h tc ng qua li v trong mt s trng hp c th s dng gi vng lm ch s d bo lm pht trong tng lai.

Trang 14

CHNG 2: XY DNG M HNH V KIM NH MI QUAN H GIA GI VNG V LM PHT TI VIT NAM GIAI ON 2002-2010 2.1 Cc yu t tc ng n gi vng v lm pht 2.1.1 Cc yu t tc ng n gi vng: Th nht, nhng thay i v chnh sch tin t cng vi nhng bin ng chnh tr trn th gii nh chin tranh, khng blm thay i gi tr ca USD. Th hai, gi du tng cao, chi ph nhin liu cho sn xut tng, hng ha tng gi, dn ti tnh trng lm pht, ko theo l s mt gi ca ng USD. Th ba, sn lng ca cc cng ty khai thc vng gim, nh hng ti ngun cung trong lc nhu cu s dng vng ngy mt tng nht l cc th trng mi ni nh Trung Quc v n . Th t, ng thi ca gii u t v cc qu tin t cng nh cc quc gia trn th gii tng t l d tr vng. 2.1.2 Cc yu t tc ng n lm pht: Lm pht v thc cht l s mt gi ca ng tin so vi hng ha, dch v, vi nguyn nhn chung l s mt cn i gia tng cung v tng cu, m biu hin ca n l mt cn i tin hng. Nguyn nhn ch yu ca lm pht bao gm nhng yu t tc ng n hai v ca quan h cn i ny, tc l cc yu t tc ng n tng cung hng ha v cc yu t tc ng n tng cu tin. Tin t l nguyn nhn trc tip ca lm pht. Tc tng d n tn dng cao gp nhiu ln tc tng GDP. Nm 2010 so vi nm 2000, tn dng cao gp trn 13,7 ln, trong khi GDP ch gp trn 2 ln; h s gia tc tng ca tn dng v ca GDP ln n trn 6,2 ln-mt h s rt cao. Do vy, d n tn dng/GDP mc khong 125%, cao gp i con s tng ng ca nhiu nc. Cng vi tng trng tn dng l tng trng tng phng tin thanh ton, m tng phng tin thanh ton ca Vit Nam khng ch l tin ng m cn c vng, c ngoi t.

Trang 15

Tnh trng vng ha v la ha kh cao cng gy ra tc ng tiu cc i vi lm pht trn 4 mt. - Ht vo th trng vng v USD mt lng vn ln ca x hi m khng c u t trc tip cho sn xut kinh doanh to ra sn phm cn i vi tin. - Vng v USD tr thnh phng tin thanh ton, lm cho tng phng tin thanh ton tng ln. - Gi vng trong nc bin ng, nhiu ln cao hn gi vng th gii, tc ng ti nhp lu, ko t gi bin ng theo. Khi gi vng v t gi tng cao li tc ng n tm l, n lng tin vo ng ni t... - T gi tng tuy khuyn khch xut khu, nhng li lm khuych i lm pht trong nc v y l yu t lm cho lm pht ca Vit Nam cao hn lm pht ca th gii; lm tng n quc gia khi tnh bng VND. Gi c th gii tng l mt trong nhng yu t quan trng tc ng i vi lm pht trong nc xt trn cc gc khc nhau. 2.2 Gi vng v lm pht trong thi gian t 2002-2010 T nm 2001 n 2005, gi vng th gii lin tc trong xu hng tng mnh, c lc tng t bin. Bt u t 2001, khi Tng thng George Bush chnh thc ln nm chnh quyn ti M th cng l thi im khi u ca chu k tng gi vng, c bit l t sau v khng b 11-9 cho n nay. y l chu k tng gi di nht trong vng 3 thp k qua. Nu nh mc tng gi vng th gii trong giai on 1991 1995 v 1996 2000 gim ln lt l -1,44% v -29,65% th giai on 2001 2005 tng mnh ln 90,04%. Trong giai on ny, iu kin nn kinh t nc ta ni chung v th trng vng ni ring hi nhp cng su rng vi th gii v trong iu kin thng tin hin i nn gi vng trong nc theo nguyn tc bnh thng nhau vi gi vng th gii, ng thi gi vng nc ta cng phn nh tc th, cng chiu v theo st gi vng trn th trng th gii. Nu nh mc tng gi vng trong nc giai on 1996 2000 l -6,16% th giai on 2001 2005 tng mnh ln 102,07%.

Trang 16

Bc sang nm 2006, th trng kim loi qu vn lin tc ln cn st tng gi v lin tc lp nhng k lc mi. Trong phin giao dch ngy 12/5/2006, gi vng c lc tng ln mc cao k lc 731 USD/ounce mc cao nht k t thng 1/1980. Nh vy, so vi u nm 2006, gi vng tng khong 200 USD/ounce tng ng 38,1%. Gi vng trong nc sng 12/5/2006 vt mc 1,5 triu ng/ch ti hu ht cc a phng. Nh vy, gi vng trong nc tnh n thi im (12/5/2006) tng 46% so vi u nm 2006. th 2.1 Din bin gi vng th gii theo thng t thng 7/1982 3/2006

USD/ounce 800

DIN BIN GI VNG TH GII THEO THNG

(giai on t thng 7/1982 - 3/2006) 31/12/2005 (tng 90,04% so 31/12/2000)

700 31/12/1995 (gim 1,44% so 31/12/1990) 31/12/1990 500

600

31/12/2000 (gim 29,65% so 31/12/1995)

thng 9/01 400

300

200

100

0 7/82 7/83 7/84 7/85 7/86 7/87 7/88 7/89 7/90 7/91 7/92 7/93 7/94 7/95 7/96 7/97 7/98 7/99 7/00 7/01 7/02 7/03 7/04 7/05

Ngun: Nguyn Hu T-Phng PTKT&DB-V CSTT-NHNN, Nhng din bin bt thng trn th trng vng: Nguyn nhn, tc ng v gii php, 19/05/2006. Vic gi vng tng cao gy nn hi chng tm l lm nhiu ngi dn x i mua vng, mt s rt tin tit kim mua vng. Tuy nhin, trc s tri st tht thng ca gi vng th gii khin khng t ngi dn b thua thit nghim trng

Trang 17

do u t theo phong tro gi ln th x i mua, gi h th o t bn. y cng l mt nguyn nhn k vng tc ng y gi vng trong nc tng cao ngoi nguyn nhn chnh l do gi vng th gii bin ng. Nhn vo th nh u t cng c th thy tng cu v vng (c trang sc v u t l) Vit Nam u tng ln r rt t nm 2002 n 2008 nhu cu v vng trn th trng hin nay cng ngy cng tng, gi vng cao k lc nhng vn c u t mua vo. Hin tng ny xy ra n gin bi v nh u t tip tc k vng gi vng s cn cao thm na. th 2.2 Nhu cu v vng Vit Nam 1992 2007 (vt: Tn)

Ngun World Gold Council Nhn qua 3 th 2.3, 2.4 v 2.5, chng ta thy r tc ng ca tng yu t n xu hng ca gi vng. C th, trong khi xu hng ca t gi la M v gi du l tng t nm 1998 n 2001 giai on ny gi vng tng i n nh. T nm 2001 n 2003 gi vng tng nh v gi du gim nh trong khi t gi la M tng cao. T nm 2003 n nm 2007, gi vng, gi du v t gi la M cng trong xu hng tng cao. th 2.3 Gi vng TG v gi vng Vit Nam t nm 1998 n 2007

Trang 18

Gi vng TG (/lng)
35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 -

Gi vng VN (/lng)

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Ngun Cc Thng k TP. H Ch Minh v website www.kitco.com T gi la M tng ln hng nm, giai on t 2000 n 2003 tng cao, sau tng nh t nm 2004 n 2007 th 2.4 T gi la M t nm 1998 n 2007
T gi VN/USD 16,500 16,000 15,500 15,000 14,500 14,000 13,500 13,000 12,500 12,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Ngun Cc Thng k TP. H Ch Minh Gi du th gii tng nh t nm 1998 n 1999, t nm 2000 n 2003 gim nh v tng mnh t nm 2004 n 2007. th 2.5 Gi du th gii t nm 1998 n 2007

Trang 19

Gi du th gii (USD/thng) 70.00 60.00 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00 0.00 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Ngun Reuters Hai ni lo tri ngc thng tr trong nm 2008 l lm pht v gim pht to nhng cn sng tri st lin tc cho vng. Vng lin tc gia tng gi tr cng vi s leo dc ca ch s lm pht trong nhng thng u nm 2008, tuy nhin na cui nm cn li tht s l qung thi gian kh khn cho gi vng khi n phi lin tc d tm nhng y mi trong bi cnh ni lo suy gim kinh t ton cu gia tng. Nm 2008 chng kin s lan rng ca cuc khng hong ti chnh ton cu xut pht t s sp th trng a c ko theo mt s lng con n ln cha tng thy ca th trng cho vay di chun ti M. nh hng ca n khin nhiu nn kinh t trn th gii chao o v trong bi cnh lm pht tng cao, cc nh u t t chuyn vn sang th trng vng - loi hng ha an ton v hp dn trong thi k lm pht v xu hng ny thc s to ra mt hu phng ht sc vng chc gip qu kim thng tin chinh phc nhng nh cao mi. Vo ngy 17/03/2008, th trng tin t th gii ghi nhn mc gi k lc trong lch s ca gi vng mc 1.033,90 USD/Oz. Ch tnh trong qu 1/2008, vng gia tng c 14% gi tr ca n. Ni m nh v lm pht ngy cng e da ton cu, trong biu hin r rng nht l vic gi du c tip tc leo ln tng mc, mc sau li cao hn mc trc v vic FED lin tc h li sut chng vi s tn ph ca cuc khng hong tn dng trong khi cc NHTW khc li c gng gi li sut mc cao nhm kim ch lm pht li cng gy sc p nng n cho ng USD.

Trang 20

Trong khi ngun cung vng c du hiu gim st do vic khai thc vng cc nc kh khn hn khi phi tm vng su kh ln v tr lng cao cho cng nhn, cng thm nhng bin ng v chnh tr chp cnh cho gi vng thng hoa. Vic gi vng cao ngt ngng khin cho mt b phn cc nh u t t ra e ngi khin nhu cu mua vng gim 19% trong qu 2 nhng nhng din bin phc tp v tnh hnh lm pht ca ton cu cng vi s h tr ca yu t ng hnh lu nm vi vng l du th, vng vn tip tc gi vng c v th ca mnh. Khng ai c th ng du th c th cn mc k lc 147,27 USD/thng vo ngy 11/07/2008 bi lc hu thun xut pht t nhiu nguyn nhn: ng USD tip tc mt gi, xung t v a chnh tr ln cao, tr lng du c phn hn ch, hot ng u c trn th trng, tnh hnh thi tit khng my thun li... Vng tn dng c li th ny v duy tr c phong trong mt khong thi gian kh di. Tuy nhin, tnh cht hm trnh bo ca vng trong thi k lm pht ang gim dn bi cuc khng hong kinh t ton cu bc sang thi im mi: cc nn kinh t dn u th gii bt u bc l nhng du hiu gim tc v ni lo suy gim tng trng kinh t m xa hn l suy thoi kinh t bt u lm au u cc nh lnh o khu vc Chu u, M , Nht, Trung Quc... Ngun vn trn th trng bt u tp trung vo nhng ti sn c mc bo ton vn cao nh tri phiu chnh ph, tin mt... S lao dc n chng mt ca th trng chng khan trong thi bui kinh t kh khn khin cc nh u t nhanh chng thanh l hp ng vng - loi hng ha c mc thanh khon cao - b p nhng khon thua l trn cc th trng khc. ng USD bt ng li ly li c li th ca mnh khi cc nh u t nhn ra rng y vn l ng tin an tan nht v chim khi lng giao dch ln nht trn th trng ngoi hi. S ging co gia hai xu hng: bn vng b l, nm gi USD mt v nhu cu st gim trong bi cnh suy thoi kinh t vi vic mua vo lai hng ha vn t lu i c tnh an ton v bo ton gi tr khin vng c nhng phin tri st tht thng v giao ng trong bin rng t 750 980 USD/Oz. Cn sng thn ca cuc khng hong ti chnh ton cu gy ra nhiu hu qu nng n: s thua l, v, quc hu ha, ph sn, v n Chnh ph cc nc

Trang 21

phi a ra cc k hoch h tr cho nn kinh t tuy nhin nhng gii php ny vn cha pht i nhng tn hiu ng mng no cho th trng. Hn na, ni m nh v mi lo gim pht a thi k bong bngca th trng hng ha i vo hi kt trong gim su nht phi k n du th c lc gim ti 70% so vi nh im hi thng 7 v lin tc trt di n nay mc cho nhng n lc ca cc nc sn xut du ln nht th gii nh OPEC, Nga, Arab Saudi ct gim mnh sn lng. Vng v du khng cn c th tip tc ng hnh cng nhau: trong khi du lin tc trt dc khng phanh t thng 7 n nay v c lc gim ch cn 33.87 USD/thng (19/12); vng vn gi c phong l loi hng ha gim gi t nht trong ch s Reuters/Jefferies CRB Index ca 19 loi hng ha (ch gim khang 12% gi tr) nh nhng tnh cht truyn thng vn c ca n. Nhu cu i vi vng vi t cch l mt hng an ton khng mt i thm ch c tnh hnh kinh t khng my sng sa, nht l d m t v sp Lehman Brother v cc t chc ti chnh khng l khc a gi vng ln nh cao vo ngy 10/10/2008 mc 950USD/Oz, ng thi vi nhng rc ri vn cha c tho g trit ca cc nn kinh t hng u v vic FED quyt nh a li sut v mc thp nht trong lch s, cng thm nhng bin php bm USD vi khi lng khng l vo nn kinh t chng khng hong ang to p lc mt gi tr li i vi USD v khin ngi ta t cu hi v s hnh thnh ca mt chu k lm pht mi s l lc h tr cho th trng qu kim tip tc ghi im. Nguy c gim pht s cn bao trm nn kinh t ton cu trong nm ti s l mt l do hn ch tng gi ca gi vng. Tuy nhin vi nhng kh khn hin ti ca nn kinh t, khi cng c li sut khng cn c th d dng s dng (kh nhiu quc gia h thp li sut ng tin ca mnh), cc quc gia ln trn th gii s buc phi ngh n vic in thm tin ra lu thng v vay mn a quc gia v chnh iu ny s li tr thnh ng lc tt cho gi vng phc hi. Hn na khi kinh t ton cu ly li c mi lc tng trng, nhu cu hng ha s tng tr li cng l mt l do gi vng tip tc leo dc.

Trang 22

Nm 2009 chng kin s xut hin lin tip nhng mc gi vng cha tng c trong lch s, ng thi cng ghi nhn nhng bin php can thip tch cc nhm bnh n th trng vng ca Ngn hng Nh nc. Tng kh u n trong cc qu 1, 2 v 3 ri bt ph mnh trong qu 4 l xu hng chnh ca gi vng th gii nm 2009. Khi ng nm 2009 vi mc gi khong 880 USD/Oz, gi vng giao ngay th trng th gii n ngy 23/12 ng ca mc gn 1.090 USD/Oz, tng xp x 24%. Mc nh cao lch s ca gi vng giao ngay ng ca ti th trng New York hin l mc 1.215,8 USD/Oz thit lp vo ngy 2/12/2009. Mc gi ny b xa k lc ng ca 1.002,8 USD/Oz ca nm 2008. Di tc ng ca gi vng th gii, gi vng trong nc cng lin tc khin th trng i t bt ng ny n bt ng khc. Nm 2009 l mt nm gi tng kh nhanh v mnh cha tng c ca vng trong nc. Ngy lch s ca th trng vng trong nc nm ny l 11/11, khi gi vng ln lt chinh phc cc mc gi 27, 28, ri 29 triu ng/lng ch trong vng c vi gi ng h bui sng. nh cao mi thi i ca gi vng trong nc nm 2009 l mc 29,3 triu ng/lng. u nm 2009, gi vng trong nc ng mc gn 18 triu ng/lng. Tnh ti ngy 24/12, khi gi vng mc 26,5 triu ng/lng, th gi vng trong nc tng 8,5 triu ng/lng, tng ng 47%. iu ng ni l gi vng th gii nm 2009 lp k lc gia lc khng hong ti chnh khng cn cng thng nh nm 2008, ng thi ri ro lm pht cng khng phi l mt mi lo ln ca hu ht cc quc gia. Tuy khng pht huy c ti a vai tr hm tr n an ton, gi vng nm nay li c h tr nhiu bi chnh sch tin t v ti kha ni lng ca nc M. Xu hng suy yu ca t gi USD do Cc D tr Lin bang M (FED) duy tr li sut c bn mc thp k lc l nhn t nng tch cc nht cho gi vng trong nm. Thay v l vng, knh u t c xem l vnh trnh bo hng u nm nay trn th trng th gii chnh l ng USD. Trong hu ht thi gian ca nm, ng bc xanh c nng mi khi c thng tin kinh t bt li xut hin, v gim gi khi c tin tt.

Trang 23

Gim d tr USD v tng d tr vng l cch a dng ha d tr ngoi hi m ngn hng trung ng nhiu quc gia, c bit l cc nn kinh t mi ni ln nh Trung Quc, Nga, n , Brazil..., ang thc hin. Trong t Qu Tin t Quc t (IMF) bn 403,3 tn vng ang din ra, n mua 200 tn, Sri Lanka mua 10 tn, Maritus mua 2 tn. n , Trung Quc v Nga c gii quan st xem l nhng khch hng tim nng cho vic mua nt s vng cn li t IMF trong t bn ra ny. Th trng th gii nm 2009, m ch yu l qu 4, cng chng kin mt s s kin gy sc, c tc ng mnh n gi vng, trong khu vc Trung ng c ng gp kh tch cc. u thng 10, th gii xn xao trc tin n mt s nc vng Vnh ang m thm bn tho mt k hoch nhm loi ng USD ra khi giao dch du la. Thng tin ny sau b cc nc lin quan ph nhn, nhng cng y t gi USD th gii st su, gip gi vng c nhng bc tng tc mnh. Sau , n cui thng 11, th trng mt ln na bt ng trc vic tp on Dubai World ca Dubai c nguy c v n. Ri ro v mt cuc khng hong n th gii Arab thc y gii u t quay tr li vi tri phiu kho bc M v USD tm kim s an ton, ko t gi USD tng v gi vng quay u i xung. Ni lo v khng hong n cng ti Hy Lp gia tng sau khi ba hng nh mc tn nhim Fitch, S&P v Moodys nh tt hng mc tn nhim n ca nc ny, cng gy bt li cho gi vng trong thng cui nm. Theo s liu hng tin ti chnh Bloomberg cung cp, trong 11 thng u nm 2009, cc loi tri phiu c nh mc tn nhim thp trn th gii em n cho gii u t t l li nhun 58%, tip l th trng hng ha vi mc li nhun 36%, vng (34%), chng khon (29%), tri phiu doanh nghip (23%), v tri phiu chnh ph (8%). Nm nay s l nm tng gi th 9 lin tc ca vng th gii. Trong nc, gi vng t u nm ti ngy 24/12 tng gn 150%, ch s VN-Index tng 51,8%, cn li sut tit kim VND k hn 1 nm thi im u nm 2009 vo khong 8%.

Trang 24

Nhn chung, gi vng trong nc nm 2009 bin ng cng chiu vi gi vng th gii. Tuy nhin, do cn chu tc ng t tnh hnh cung cu v bin ng t gi USD/VND nn gi vng trong nc nm ny c thi im thp hoc cao hn gi vng th gii ti c triu ng/lng. thi im gia qu 1, khi ngi dn t bn vng cht li mc gi 19-20 triu ng/lng, cn doanh nghip mnh tay gom mua xut khu, gi vng trong nc c lc thp hn gi vng th gii 1,5 triu ng/lng. Trong khi , vo gia qu 4, khi cc nh u t tranh mua vng, gi vng trong nc li thng xuyn cao hn gi th gii. Trong ngy st nh im 11/11, gi vng trong nc c lc cao hn gi vng th gii 3,6 triu ng/lng. Tha hoc thiu cung vng l l do chnh m cc cng ty kim hon a ra l gii cho s vnh gi trn. Tuy nhin, nhiu kin cho rng, s lch gi ny l kt qu ca hot ng ghm gi hoc thi gi ca gii u c. th 2.6: Gi vng TG, gi vng VN v t gi USD giai on 2008-2010
40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0
01 /2 0 04 08 /2 00 07 8 /2 0 10 08 /2 00 01 8 /2 00 04 9 /2 0 07 09 /2 00 10 9 /2 0 01 09 /2 01 04 0 /2 0 07 10 /2 01 10 0 /2 01 0

Gi vng trong nc (Ngn VND/Lng) Gi vng th gii quy i (Ngn VND/Lng) T gi USD/VND

Ngun Cc thng k TP.HCM v website www.kitco.com S ln xung ca t gi USD/VND th trng t do nhiu thi im cng l mt nguyn nhn quan trng khin gi vng trong nc khng tng gim cng bin vi gi vng th gii, thm ch bin ng ngc chiu vi gi vng th gii. Qua th 2.6 v 2.7, chng ta thy xu hng gi vng trong nc l cng chiu gi vng th gii v t gi la M nhng ngc chiu vi gi du.

Trang 25

th 2.7 Gi du th gii t nm 2008 n thng 3/2010

Gi du TG (USD/thng) 100 80 60 40 20 0 2008 2009 2010 91.48 70.26 53.56

Ngun website http://www.ioga.com Nm 2009 tip tc chng kin tm l m ng ca cc nh u t vng nh l trong nc. Trong qu 1, ngi dn t ra sng sut khi xp hng bn vng cht li cc mc gi 19-20 triu ng/lng. Trong qu 2 v qu 3, do sc ht t s phc hi ca th trng chng khon v nh t, th trng vng trong nc kh trm lng mc d gi vng ln lt chinh phc cc mc 21-22 triu ng/lng. Tuy nhin, vi nhn nh rng gi vng kh c th tng xa hn, nhiu nh u t khi vay vng bn, vi hy vng khi no gi xung s mua vo tr n. n qu 4, khi gi vng ln 24-25 triu ng/lng, hot ng u t nh xung vn din ra. n u qu 4, khi gi vng tin v 26 triu ng/lng, nhiu ngi bt u thc s lo ngi v khon n bng vng ca mnh. Ti lc ny, nhiu ngi cung cung mua vo thanh ton s vng vay nhm ct l, khin tnh hnh ngun cung vng trong nc thm phn cng thng gia lc hot ng nhp khu vng cha c ni li. Nhiu ngi khng vay vng cng mt ht kin nhn khi thy gi vng lin tc leo thang nn cng t i mua. Trc nhng din bin bt thng ca th trng vng trong nc, Ngn hng Nh nc quyt nh cho ni li hot ng nhp khu vng nhm h nhit th trng. Quyt nh c cng b vo chiu ngy 11/11 ny c xem nh mt liu thuc gii nhit hiu qu v kp thi i vi cn st vng ang nh im. Trc , hot ng nhp khu vng b tm ngng hn 1 nm.

Trang 26

Sau khi vn ngun cung c gii quyt, gi vng tip tc c nhng bin ng mnh do xu hng leo thang ca t gi USD th trng t do. Tuy nhin, vn ny c khc phc sau khi Ngn hng Nh nc nng mnh t gi USD/VND lin ngn hng v thu hp bin t gi t +/-5% v +/-3% vo ngy 25/11/2009. T thi im ti nay, vi s n nh ca t gi USD/VND trn th trng t do v ngun cung vng khng cn khan him, giao dch trn th trng vng din ra kh n nh. Qun l sn vng l mt vn ln c cc c quan chc nng cn nhc trong nm 2009. Ngn hng Nh nc trnh Chnh ph hai phng n v qun l sn vng: mt l chm dt hot ng sn vng; hai l tip tc cho hot ng th ch cho php cc ngn hng thng mi c m sn, ng thi mc k qu c th ln ti mc 100%. Tuy nhin, Th tng chnh ph ra quyt nh chm dt hot ng sn vng vo ngy 30/03/2010 mc ch chnh n li hot ng ny trong thi gian ti. Gi vng nm 2010 din bin theo hnh rng ca vi chiu i ln l ch o v lin tip t ph cc k lc mi, c phm vi trong nc v quc t. Ngay trong thng 01/2010, gi vng tng 53.89% so vi thng 01/2009 ng mc 26.5 triu ng/lng. Mc d NHNN iu chnh t gi hi oi lin ngn hng tng trn 3% ln mc 18,544 VND/USD t ngy 11/02/2010 i i vi chnh thc tng gi vn tn dng ngn hng thng qua p dng li sut tho thun cho cc khon vay trung di hn t 26/02/2010 song ch s gi vng thng 02/2010 li gim 2.03% so vi thng trc, v tng 42.58% so vi cng k nm 2009. Gi vng trong thng 02/2010 gim nguyn nhn l do trong thng ny NHNN cp quota nhp khu vng cho SJC bn vng ra bnh n th trng. Gi vng thng 03/2010 li tng 1.21% so vi thng trc nhng gim 3.76% so vi thng 12/2009. Ch s gi vng thng 04/2010 gim 0.8% so vi thng trc, tuy gim 4.53% so vi thng 12/2009 song vn cao hn 33.89% so vi cng k nm 2009 v xoay quanh mc 26.5 triu ng/lng.

Trang 27

Ch s gi vng thng 05/2010 tng 1.91% so vi thng trc, tuy gim 2.71% so vi thng 12/2009 nhng vn tng ti 35.62% so vi cng k nm 2009 v xoay quanh mc 27.5-28 triu ng/lng trong khi gi vng th gii lin tip lp k lc vt 1,250 USD/Oz ngy 12/05/2010 v na cui thng 06/2010. Gi vng trong nc thng 06/2010 bin ng mnh theo xu hng tng, c thi im ln ti 28.6 triu ng/lng. Gi vng thng 06/2010 so vi thng trc tng 3.09%, so vi thng 12/2009 tng 0.3% v so vi cng k nm trc tng 32.43%. Din bin gi vng rt phc tp v ph thuc vo din bin gi vng th gii trong khi gi vng th gii lp nhng k lc mi 1,250USD/Oz ngay u thng 05/2010, ph v k lc 1,227 USD/Oz ca nm 2009, thm ch c d bo ln n 1,300USD/Oz ngay trong thng 0708/2010. Gi vng ti Vit Nam dao ng quanh mc 28.5 triu ng/lng, c thi im ln n trn 29 triu ng/lng song vn cn thp hn gi th gii nn hin tng xut vng di hnh thc vng n trang xut hin, em v ngun USD khng nh cho t nc. Gi vng thng 07/2010 tip tc tng 2.15% so vi thng trc v dao ng quanh mc 28 triu ng/lng. Trong thng 08/2010 gi vng gim 0.88% so vi thng trc, nhng tun cui thng 8 gi vng tng vt ln trn di 29 triu ng/lng do gi quc t ln khong 1,240USD/Oz v NHNN iu chnh ph gi VND t ngy 18/08/2010. Ch s gi vng thng 09/2010 tng 3.58% so vi thng trc, tng 5.19% so vi thng 12/2009 v tng ti 34.35% so vi cng k nm 2009. Din bin gi vng rt phc tp v ph thuc vo din bin gi th gii trong khi gi vng th gii ng nh d bo ca thng trc lp k lc mi ln trn 1,300USD/Oz vo cui thng 09/2010. Gi vng ti Vit Nam cui thng 09/2010 dao ng quanh mc k lc mi l 31 triu ng/lng, c thi im ln ti 31.5 triu ng/lng, cao hn gi th gii khong 400 500 ngn ng/lng nn hin tng thu gom USD trn th trng t do nhp lu vng xut hin trong khi NHNN vn cha cp quota nhp khu vng chnh thc. Gi vng thng 10/2010 tip tc tng 7.87% so vi

Trang 28

thng trc v c thi im cao hn gi th gii n gn 1 triu ng/lng. Gi vng t mc k lc trong thng l 33.5 triu ng/lng trong khi gi th gii cng t k lc 1,388USD/Oz ngy 14/10/2010. Gi vng thng 11/2010 tng ti 8.67% so vi thng 10 v tng ti 36.24% so vi cng k nm 2009. Th trng vng v USD t do lin tc bin ng trong thng 11/2010, thm ch gi thay i tng gi trong nhiu ngy. u thng 11/2010, gi vng vt ln n k lc mi thi i l 38.3 triu ng/lng, ng thi t gi USD/VND trn th trng t do cng ln ti 21,500, sau gi vng dao ng trong khong 34.5 36.5 triu ng/lng v USD/VND dao ng trong khong 21,000 21,500. Thi gian ny, NHNN tuyn b khng thay i t gi hi oi chnh thc 18,932 VND/USD (theo trn t gi giao dch chnh thc ti cc NHTM l 19,500 VND/USD) n ht thng 01/2011 li cng lm cho th trng ngoi hi cng thng do chnh lch t gi gia th trng chnh thc v th trng t do ln n khong 2,000 VND/USD. Thng cui cng ca nm 2010, vng tip tc tng 5.43% so vi thng trc v tng ti 30% so vi cui nm 2009, dao ng quanh ngng 36 triu ng/lng trong khi CPI c nm tng 11.75% (bnh qun tng 9.19%) cn t gi USD/VND ch tng 9.69% so vi cui nm trc (bnh qun tng 7.63%). Theo bo co ca Hi ng vng th gii, lng vng hin c ti Vit Nam (ly lng vng nhp khu tr i lng vng xut khu) l khong 1,000 tn, tng ng vi 45 t USD. Tuy con s ny cha c cng nhn, nhng chc chn mt lng vng rt ln ang c ngi dn nm gi, ang tr thnh lung vn hot ng khng chnh thc, gy sc p khng nh n chnh sch tin t v tng trng kinh t ni chung v hot ng ca cc NHTM ni ring. Lm pht Vit Nam bt u tng cao t nm 2004, cng vi giai on bng n ca kinh t th gii v vic tng gi ca nhiu loi hng ha. Nm 2007, ch s CPI tng n 12.6% v c bit tng cao vo nhng thng cui nm. Nm 2008 l mt nm ng nh i vi kinh t v m cng nh tnh hnh lm pht Vit Nam. CPI lin tc tng cao t u nm, kt thc nm 2008, ch s CPI tng 19.89%.

Trang 29

Trong hai nm 2007 v 2008 ta thy rng nguyn nhn lm pht l do nhiu yu t bao gm c chi ph y (ch ph ca cc nguyn vt liu tng ln), lm pht nhp khu t nc ngoi vo, cng vi cung tin vt qu tc tng trng thc t ca nn kinh t l nguyn nhn gy ra lm pht cao. Nm 2009, suy thoi ca kinh t th gii khin sc cu suy gim, gi nhiu hng ha cng xung mc kh thp, lm pht trong nc c khng ch. CPI nm 2009 tng 6.52%, thp hn ng k so vi nhng nm gn y. th 2.8: Tc tng cung tin v lm pht 1995-2008
tc tng cung tin v lm pht t 1995 n 2008
60.000% 50.000% 40.000% 30.000% 20.000% 10.000% 0.000% -10.000% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Lm pht tc tng M2

Ngun: IMF v ADB Cc kim nh thng k cho thy t c mi tng quan cht ch gia lm pht v cung tin ngay trong chnh nm . Hnh di cho thy mi tng quan ny mc rt thp (R2 = 0.0264). Nhng tham s thng k ch ra rng t nm 1995 n 2008, CPI tnh theo nm vo cui k (thng 12) v tng trng cung tin M2 trong nm gn nh khng c mi quan h no. th 2.9: th phn tn ca tc tng M2 v lm pht

Trang 30

th phn tn ca tc tng M2 v lm pht

25.000% 20.000% 15.000% 10.000% 5.000% 0.000% -5.000% 0 0 0 0 1 1 y = -0.0811x + 0.0837 R = 0.0264
2

Ngun: IMF v ADB Nguyn nhn l do tr gia tng trng cung tin v lm pht Vit Nam thng l 5 - 7 thng nn s liu cui k tnh vo cng mt thi im s khng phn nh c mi quan h ny. th 2.10: Tng trng tn dng, cung tin M2 v CPI t 1996 n 2009

Nm 2008, lm pht tnh theo cui k ln ti 19.89%, y l mc cao nht k t nm 1992 n nay. Tng trng cung tin M2 ln nh im thng 10/2007 n thng 1/2008 vi mc xp x 50%. Tng trng tn dng ln mc nh trn 55% vo thng 1 n thng 4 nm 2008 (so vi cng k nm 2007, thi on 12 thng). Hu

Trang 31

qu CPI cng ln mc cao nht t thng 6 n thng 10 nm 2008 (quanh mc 28%). Nm 2009, lm pht mc thp mc d tng trng tn dng v cung tin tng kh mnh k t mc y hi u nm. R rng tng trng tn dng v cung tin cha tc ng ngay n ch s gi tiu dng nhng c th li nguy c lm pht cao trong nhng thng ti. Vo thng 8 nm 2009, CPI xung mc thp nht 1.97% so vi cng k nm trc, cch 8 thng th tng trng tn dng vo cung tin M2 u mc 20%. Tng trng tn dng v cung tin M2 thng 8 nm 2009 ln lt l 37% v 40%. Tng trng tn dng ln cao nht c thit lp hi thng 9/2009 vi mc 43.61%. Nh vy, tng trng tn dng v cung tin cao khng gy ra lm pht ngay lp tc, thng lm pht c tr t 5-7 thng so vi tng trng tn dng v cung tin M2. Ngoi ra, trong thi k suy thoi tr ca cung tin n lm pht cng thng ko di hn. th 2.11: Tng trng tn dng, cung tin M2 v CPI t 01/2007 n 11/2009

Nhn vo th din bin CPI di y c th nhn thy sau khi lm pht ln n mc nh im vo nm 2008 v suy gim vo nm 2009 do tc ng ca suy thoi kinh t th gii, th ngay cui nm 2009, ch s CPI bt u gia tng tr li; ti u nm 2010, xu th ny vn tip tc v ngy cng r nt. Tuy nhin, cng phi tnh n tnh quy lut ca lm pht trong nm. Quan st din bin CPI trong th

Trang 32

bn di c th thy, nu khng c g t bin, nhng thng u nm, CPI thng tng nhng sau s n nh v gim dn, ri li nhch ln trong nhng thng cui nm. Ni nh vy khng c ngha l nguy c lm pht cho nhng thng tip theo ca nm 2010 l khng ng lo ngi khi nhng yu t gia tng lm pht ang hin hin. Nm 2008 l mt v d cho thy nhng din bin bt thng ca ch s ny v rt c th mt kch bn tng t s xy ra nu khng c cc bin php kim sot tt lm pht. th 2.12: Thay i CPI so vi cng k

Ngun: Tng cc Thng k Biu 2.13: Thay i CPI so vi thng trc

Ngun: Tng cc Thng k

Trang 33

Cc yu t gia tng lm pht nm 2010 Sc p lm pht cho nm 2010 n t nhiu pha: T cc yu t cu ko, chi ph y n cc yu t tin t v tm l. Yu t cu ko Nn kinh t phc hi sau nh hng suy thoi kinh t th gii, nhu cu tiu dng cng nh sn xut dn tng tr li. Cu tng gip kch thch nn kinh t nhng vn ng lo ngi hn l nhu cu gi to, lm gi c tng cao khng cn thit. Cn cn thng mi Vit Nam chu thm ht ln ko di trong nhiu nm (nm 2007 thm ht hn 12 t USD, nm 2008 mc thm ht tng ln n trn 17 t USD). Sang nm 2009, khc vi cc nc khc, mt cn bng cn cn thng mi thu hp li khi chu tc ng ca khng hong, mc thm ht cn cn thng mi Vit Nam c gim xung nhng khng ng k, nhp siu vn mc 12,2 t USD ngang bng vi nm 2007 v cao hn rt nhiu so vi nhiu nm trc . S ni lng chnh sch tin t v chnh sch ti kha theo chng trnh kch thch kinh t y mnh nhp khu, gp phn lm thm ht cn cn thng mi ln quay tr li. Tnh trng thm ht cn cn thng mi trin min v chnh lch gia t gi chnh thc v t gi trn th trng t do to tm l lo ngi Vit Nam ng mt gi, to ra cu gi to, gi c tng cao. Tuy nhin, vi nhng ng thi iu chnh t gi gn y ca NHNN nhm gip gim chnh lch 2 mc t gi ngi dn gim tch tr hng ha, vng, la, h thp nhu cu gi to, gp phn kim sot gi c. Yu t chi ph y Bn cnh , nm 2010, gi c ca nhiu yu t u vo nh gi than, gi in, gi xng v gi nc ng lot c iu chnh tng. Ngoi ra, theo l trnh, trong nm 2010 s tng lng, cng vi tnh hnh kinh t th gii m ln s lm gi c cc mt hng tng Tuy nhin, khng phi c gi u vo tng bao nhiu th gi c sn phm tng ln by nhiu nu cc doanh nghip c cc bin php qun l chi ph, tit kim c chi ph sn xut h gi thnh sn phm. Mt nhc im khc ca th trng Vit Nam l yu t tm l c tc ng mt phn kh ln ti gi c hng ha. V mt l thuyt, tin lng tng ln b p mc tng ca gi c, gip m bo

Trang 34

v nng cao i sng ca ngi dn. Tuy nhin, trc khi tin lng c chnh thc tng ln, th thng tin tng lng cng y gi cc mt hng thit yu ln cao. Yu t tin t ng sau nhng nguyn nhn trc tip trn l vn c hu ca nn kinh t trong nhiu nm qua. Sau nhng nm pht trin kinh t b suy gim cui giai oan 90, t nm 2000, cc nhn t lm pht bt u c nui dng khi gii php kch cu tng trng thng qua gia tng chi tiu cng v u t ca cc doanh nghip nh nc c a chung kch thch nn kinh t. Tuy nhin, kh nng sn xut trong nc li khng p ng c s tng ln ca nhu cu ni a. Chi tiu ca Nh nc (so vi GDP) tng t 5% nm 2000 ln trn 8% t sau nm 2005. T l vn u t/GDP cng tng ln n 34% nm 2000 v n 40% t nm 2004 n nay. Nm 2009, bi chi ngn sch ln cao, chim 7% GDP trong khi h s ICOR tnh bnh qun 5 nm cho c 2 giai on 2001 2005 (4,6%) v 2006 2010 (5,8%) ca Vit Nam u cao gp i so vi Malaysia hay Indonesia khi cc nc ny trong cng giai on ging Vit Nam. Thc t, ch s ICOR cao cng khng phi l iu ng lo ngi nu n c gii thch bi s gia tng c s h tng, xy dng pht trin y mnh nn tng kinh t nhng tnh hnh Vit Nam, tng chi u t cho kt cu h tng trn GDP cao nhng kt cu h tng vn cn nhiu bt cp. iu ny cho thy c cu u t ca Vit Nam c vn , c cu kinh t cha thc s hp l to iu kin pht trin bn vng cho nhng nm sau. Vic bm tin ra u t kch thch tng trng kinh t, song h s ICOR cao, nguy c lm pht l kh trnh khi. Tc tng trng tn dng nm 2009 mc 38%, gp 7 ln tc tng trng GDP, cao hn nhiu so vi mc chnh lch 3,5 ln gia tc tng tn dng bnh qun v tc tng GDP trong 5 nm trc. y l sc p gy ra lm pht cho nm 2010. Trong ngn hn tn dng c vai tr nht nh i vi tng trng kinh t, nhng nh hng ca tn dng i vi lm pht cng khng nh v ngy cng tng ln. Xem xt th tng trng GDP v ch s gi tiu dng trong mi quan h vi tn dng

Trang 35

t nhng nm 90 cho n nay c th thy tc ng ca tn dng ln CPI giai on 91-99 yu hn (khong cch trong tc pht trin ca 2 ch s xch li gn nhau hn giai on sau) so vi nhng nm 2000. th 2.14: Mi lin h gia tng trng tn dng vi tng trng kinh t v lm pht

Mt s nghin cu nh lng v vai tr ca tn dng ngn hng i vi nn kinh t v nh hng ca n n CPI, cng a ra kt lun rng: cng vi s pht trin ca th trng vn, s giao lu kinh t quc t ngy cng gia tng th vai tr ca tn dng ngn hng i vi tng trng kinh t s gim dn. Mt khc, theo kt qu ca m hnh SVAR (C ch truyn ti CSTT qua knh tn dng ca Vit H (2006)) nh gi tc ng ca c sc tn dng n sn lng, lm pht cho thy, tn dng tng 1,6% s lm tng mc sn lng l 0,24%, lm pht l 0,35% vi tr l 24 thng. Nh vy, c th thy vai tr ca tn dng i vi tng trng kinh t Vit Nam vn quan trng, nhng ang c xu hng gim dn v nh hng ca tn dng n lm pht l ln hn n tng trng. y l iu rt ng lu tm khi nhn vo tnh hnh tng trng tn dng hin nay. Trong nhng nm qua, tc tng trng tn dng Vit Nam kh cao. Nm 2009, khi nn kinh t va vt qua cn sc lm pht, li tip tc i mt vi cn suy thoi ton cu, mc tng trng tn dng vt xa k hoch 25% t ra ban u, tng ln n gn 38 %. Tng trng tn dng l mt trong nhng tiu ch quan trng gip vc dy nn kinh t trong ngn hn. Tuy nhin, tng trng kinh t bn vng, nhng khng

Trang 36

phi tr ci gi qu t ca lm pht th vic m bo cht lng tng trng tn dng tn dng thc s gp phn ci thin v to iu kin pht trin nn tng kinh t thc, nng cao nng lc sn xut cho nn kinh t l ht sc quan trng. T nhng din bin thc t gi vng v lm pht ti Vit Nam trong thi gian qua, tc gi xy dng m hnh kim nh da trn hai gi thuyt sau: 2.3 Gi thuyt 2.3.1 Gi thuyt 1: Gi vng tc ng n lm pht Gi thuyt ny da trn lun im cho rng: Th nht, khi gi vng bin ng ko theo gi nhiu loi hng ha c bit khc bin ng theo. Tc ng r nht l khi gi vng tng th gi ngoi t - c bit l USD trn th trng cng tng. Gi vng tng cao nh hng n xu hng tng ca tt c cc loi hng ha thit yu khc, y c yu t tm l rt ln. Trong khi , nn kinh t lun trong tnh trng nhp siu, cn i ngoi t lin ngn hng lun cng thng. Hai yu t cng hng ny lm cho tm l ngi dn cng b y ln. iu ny dn n ngi dn c xu hng tch tr cc loi hng ho, to nn s bin ng trong ngun cu trong khi ngun cung cha kp thi thay i, do lm gi cc loi hng ho ny tng cao. Th hai, gi vng tng nh hng n ch s CPI. Mc d vng khng c tnh vo 572 nhm hng ha v dch v tnh CPI, nhng khi gi vng tng, cc nguyn liu u vo phc v cho vic sn xut, ch tc cc dng sn phm c lin quan n vng hoc ngnh vng bc qu s tng theo, dn n gi bn tng i vi nhm hng ha ny. Khi gi bn ca cc sn phm kim loi qu tng, cc sn phm ny s tc ng gin tip n 572 nhm hng ho v dch v chnh thc ni trn. Th ba, mt nh hng trc tip r nt khc l tc ng n TTTC (th trng tin t, chng khon v thm ch l bt ng sn). Nh phn tch, khi gi vng tng gy nh hng gin tip n ch s CPI, nhng du hiu v lm pht xut hin. Nu t l lm pht khng dao ng trong vng kim sot theo k vng chung ca nn kinh t, NHNN s phi xem xt thc thi mt s gii php nh iu chnh li

Trang 37

sut c bn, iu chnh t l d tr bt buc v iu tit tng phng tin thanh ton ca nn kinh t kim ch lm pht. Bn cnh , th trng chng khon v bt ng sn c coi l sn phm thay th cho vng ca cc nh u t, mt khi c hi u t ti th trng vng tng cao th th trng chng khon s ngay lp tc thiu tnh thanh khon v th trng bt ng sn t si ng l ng quy lut. Gi vng tng nh hng trc tip n kh nng huy ng ngun vn ca khu vc ti chnh: Khi gi vng tng ngi dn rt tit kim u t vng thay v gi tit kim ti ngn hng. ng thi, vn rt ra li loanh quanh th trng vng v ngoi t dn n kh nng huy ng vn ca cc NHTM b gim st, nh hng n hot ng kinh doanh ca h thng ngn hng ni ring v nn kinh t ni chung. Gi vng tng khin th trng ngoi t t do bnh trng mnh m: Tnh trng la ho Vit Nam khng ch biu hin bng t l tin gi ngoi t/Tng tin gi trong h thng ngn hng m cn l khi lng ngoi t lu hnh ngoi h thng ti chnh. Khi gi vng tng v chnh lch ln vi gi vng th gii lm cho nhu cu mua USD trn th trng t do nhp khu vng ln dn n t gi USD/VND tng vt, vt ngoi tm kim sot ca NHNN. Mc d vng khng cn ng mt vai tr quan trng trong h thng tin t th gii, nhng gi vng c th l mt ch s d bo tt cho lm pht. L do l nu ngi ta tin rng vng l ti sn bo tn gi tr trc lm pht th vi s k vng lm pht tng cao hn s dn n mt s cc nh u t chuyn vn ca h ra khi cc ti sn ti chnh vi li sut danh ngha c nh thnh vng hoc trang sc. Do ngun cung vng l tng i c nh, gi vng c th tng mnh vi ngay c mt s gia tng nh trong nhu cu. Trong r hng ha tnh ch s gi tiu dng (CPI Consumer Price Index) khng bao gm vng, nn gi vng tng khng trc tip lm tng lm pht. Tuy nhin theo truyn thng, ngi Vit thng neo gi hng ha c gi tr ln vi gi vng, in hnh l gi bt ng sn, do gi vng tng th gi hng ha tng theo. Vy tng gi vng lm tng lm pht (CPI). 2.3.2 Gi thuyt 2: Lm pht tc ng n gi vng

Trang 38

V mt l thuyt trong mt nn kinh t c thu nhp, ch s gi tng th nhiu mt hng c kh nng bo tn gi tr, trong c vng s tng gi tc thi. L tng nht l gi c hng ha tng theo cng mt t l theo mt s m hnh nhp mn kinh t v m. Vy lm pht tng th gi vng tng. Ngoi ra, khi c lm pht, ngi dn trnh gi tin mt, mua vng bo ton vn l mt trong s nhng la chn hiu qu nht. Cu vng tng th gi s tng v mc tng s cao hn mc tng ca lm pht. Gi thuyt u c lp lun rng nhng thay i trong k vng lm pht s gy ra nhng thay i ngay lp tc gi vng . Thc t Vit Nam trong nhng nm 70, 80 nn kinh t thi k ny l nn kinh t tp trung, bao cp khng to c ng lc pht trin, lm suy thoi nng lc sn xut x hi, lm pht gia tng vi tc chng mt khin cho ng tin mt gi. Cc ch trng, chnh sch khng ph hp nh: i tin, kim k ti sn, kim tra hnh chnh, iu chnh gi bn bun gi bn l, khin cho tm l ngi dn lun hoang mang, chnh v vy ngi dn khng tin tng vo tin ng m tch tr vng, vng tr thnh vt m bo gi tr tin ng. Lm pht ca nc ta trong nhng nm 70, 80 dng cao, rt nghim trng v nguy him: Gi c hng ho tng vi tc phi m, nh im vo nm 1986 vi t l lm pht l 774.7 %. Ch s gi bn l nm 1985 tng 13,97 ln so vi nm 1980; nm 1987 tng 124,42 ln so vi nm 1985 v nm 1988 tng 181,48 ln so vi nm 1985. Khng ch ring ngi dn, ngay c cc n v sn xut kinh doanh cng xem vng l ni tr n tm thi tt nht cho vn lu ng khi cha mua c nguyn liu. Gi ca tt c cc loi hng ha u c ngi dn nhm tnh v quy ra vng. Lc ny, mc d Nh nc khng cng khai tha nhn vng lm chc nng lu thng, thanh ton nhng trong thc t ngi dn trao i, mua bn bng nhng n v tin vng. V d: Mua bn nh ca, xe c, vo nhng dp l Tt, nhu cu v vng tng cao gy sc p y gi vng ln. Nh vy, trong giai on ny vng ng vai tr ln thay tin ng trong cc giao dch thanh ton. Vic gi vng tng cao gy nn hi chng tm l lm nhiu ngi dn x i mua vng, mt s rt tin tit kim mua vng.

Trang 39

Ring t nm 1999 n nm 2002 nn kinh t Vit Nam thi k ny c nhiu i khc, cc thnh phn kinh t trong XH c khuyn khch m rng hot ng kinh doanh. Nhiu chnh sch kinh t thng thong c ban hnh cng vic thu ht u t t nhiu ngun c bit t cc nh u t nc ngoi, lng d tr ngoi hi. Hnh lang php l dn c m rng m bo li ch cho cc nh u t. Tm l tch tr vng trong dn chng gim ng k so vi thi k trc, ngi dn mnh dn u t kinh doanh, m rng hot ng sn xut. Th trng ngoi t, th trng chng khon, th trng bt ng sn dn hnh thnh v pht trin to nn cc knh u t hp dn gip nhng nh u t trong nc v nc ngoi c thm nhiu la chn cho ngun vn u t ca mnh. Vi vic kim gi c tc lm pht mc an ton, ng tin Vit Nam khng cn b mt gi nh thi k trc, dn chng tin tng vo tin ng, mc d gi vng trong nc c bin ng do nh hng gi vng th gii nhng khng nh hng nhiu n th trng trong nc nh trc y. Nh vy, vi thc t xy ra c th thy rng lm pht c tc ng n gi vng. 2.4 M hnh kim nh Chng ta s dng phn tch nhn qu theo phng php Granger nhm xc nh mi quan h nhn qu gia bin lm pht v tc tng gi vng. Theo Granger (1969) phng php phn tch cc mi quan h nhn qu thc hin nh sau: V d, nu mun kim tra quan h nhn qu gia X v Y, chng ta kim tra cch biu din Y theo X v X theo Y. T tng nh sau: Nu bin X (Gi vng) gy ra s thay i ca bin Y(lm pht), th s thay i ca X s c trc s thay i ca Y, vi hai iu kin phi c c l: Th nht nu X gip cho vic d on Y tc l trong hi quy ca Y i vi cc gi tr tr ca Y v nhng gi tr tr ca X nh l cc bin c lp, s ng gp mt cch c ngha vo kh nng gii thch ca hi quy. Th hai l Y khng gip cho d on ca X. V rng nu X gip cho d on ca Y, v Y li gip cho d on X th iu ny dng nh l c mt s bin khc ang gy ra s thay i ca c X v Y.

Trang 40

Cch ny ph bin trong thc t xem xt c hai chiu tc ng (X l nguyn nhn ca Y, Y nguyn nhn ca X). Trong khi quan h nhn qu theo Granger chng ta t gi thuyt kim nh X khng l nguyn nhn ca Y, v nu c th bc b gi thuyt ny, n ng rng X l nguyn nhn ca Y. kim nh liu c tn ti mi quan h nhn qu Granger gia hai chui thi gian Y v X trn Eviews, ta xy dng hai phng trnh sau: (1) X t = i Yt i + j X t j + u1t
i =1
n

j =1

(2) Yt = i Yt i + j X t j + u 2t
i =1 j =1

xem cc bin tr X c gii thch cho Y (X tc ng nhn qu Granger ln Y) v cc bin tr ca Y c gii thch cho X (Y tc ng nhn qu Granger ln X) hay khng, ta kim nh gi thuyt sau y: Phng trnh (1): H 0 : 1 = 2 = .... = i = 0 Phng trnh (2): H 0 : 1 = 2 = .... = j = 0 kim nh cc rng buc ny, ta c th s dng ba cch kim nh sau: Likelihood Ratio (LR), thng k F ca kim nh Wald, v Lagrane Multiplier (LM). tng c bn ca ba th tc kim nh ny l nh gi s khc bit gia m hnh gii hn v m hnh khng gii hn. Nu cc rng buc khng nh hng nhiu n mc ph hp ca m hnh, th chng ta c th chp nhn cc rng buc l hp l. Ngc li nu m hnh gii hn khng ph hp bng m hnh khng gii hn, th chng ta c th bc b gi thuyt H0 (bc b m hnh gii hn). Ngoi ra, LR thng c s dng kim nh c nn a thm hay b bt mt hoc mt s bin gii thch vo hoc ra khi m hnh hay khng. Trong bi nghin cu ny, tc gi i theo hng s dng kim nh LR. Cch quyt nh quan h nhn qu Granger nh sau: Nhn qu Granger mt chiu t X sang Y nu cc bin tr ca X c tc ng ln Y, nhng cc bin tr ca Y khng tc ng ln X.

Trang 41

Nhn qu Granger mt chiu t Y sang X nu cc bin tr ca Y c tc ng ln X, nhng cc bin tr ca X khng tc ng ln Y. Nhn qu Granger hai chiu gia X v Y nu cc bin tr ca X tc ng ln Y v cc bin tr ca Y tc ng ln X. Khng c quan h nhn qu Granger gia X v Y nu cc bin tr ca X khng c tc ng ln Y v cc bin tr ca Y khng tc ng ln X.

Vi gi nh rng khi cc yu t khc khng i th d liu chui thi gian l chui d liu duy nht hm cha y cc thng tin thch hp gii thch cho nhng s thay i trong mi quan h gia cc bin. Gujarati (2003,696) cho rng khi hi quy chui d liu thi gian th mt vn quan tm l phi kim nh mi quan h nhn qu gia cc bin xem xt trong cc bin, bin no l bin nguyn nhn v bin no l bin kt qu. xem xt mi quan h , tc gi s dng m hnh nhn qu Granger. Theo Granger, ta s tin hnh c lng cc phng trnh hi quy gia gi vng v lm pht, t kim nh c tn ti mi quan h nhn qu hay khng. iu kin cn c th thc hin c kim nh nhn qu Granger: Cc bin lm pht, gi vng phi l cc chui dng v/hoc ng lin kt (khng c hin tng tng quan gi). Chiu hng ca mi quan h nhn qu c th ph thuc vo s bin trong m hnh. Ni cch khc, kt qu kim nh Granger rt nhy cm vi vic la chn tr cc bin. Nu tr c chn b hn tr thc s, th vic b st bin tr thch hp c th lm chch kt qu. Ngc li, nu ln hn, th s bin tr khng thch hp s lm cho cc c lng khng hiu qu. Cc phn d khng c hin tng t tng quan. Nu c hin tng tng quan cn phi thc hin vic chuyn sang mt dng m hnh thch hp hn. Kim nh ng lin kt: Gujarati (1999,460) cho rng mc d cc chui thi gian khng dng nhng rt c th vn cn tn ti mi quan h cn bng di hn gia chng nu cc chui thi

Trang 42

gian ng lin kt ngha l phn d t phng trnh hi quy ca cc chui thi gian khng dng l mt chui dng. Gi s hi quy Y theo X:
Yt = 1 + 2 X t + ut

(**) (***)

Hay ta c th vit li l: ut = Yt 1 2 X t

Vy nu nh phn d ca phng trnh hi quy l mt chui dng, th kt qu hi quy ca phng trnh (**) c ngha, tc khng c hin tng tng quan gi. Trong trng hp ny, hai bin X v Y c gi l ng lin kt v h s c lng 2 c gi l h s hi quy ng lin kt. Ni theo ngn ng kinh t hc, hai bin ng lin kt khi chng c mi quan h di hn, hay n nh vi nhau. Nh th th nu ta kim nh phn d t phng trnh (**) v nhn thy phn d l dng ( c phn phi chun), th cc kim nh truyn thng (Kim nh t v F) vn p dng c cho chui thi gian khng dng. Theo Granger, kim nh ng lin kt nh cch kim nh trn trnh hin tng hi quy tng quan gi. M hnh ny c th c m rng cho trng hp m hnh hi quy c k bin gii thch. kim nh ng lin kt, ngi ta s dng kim nh DF hoc ADF theo cc bc sau y: (1) Hi quy phng trnh dng nh phng trnh (**) v c c phn d ut (2) Thc hin kim nh nghim n v cho phn d ut trn. Nu gi tr tuyt i || tnh ton ln hn gi tr tuyt i || tra bng th phn d l mt chui dng, v v th phng trnh (**) l phng trnh hi quy ng lin kt. Lc ny c th kt lun X v Y thc s c mi quan h di hn. V gi vng v lm pht cng tng theo thi gian nn khng th hi quy trc tip gi vng v ch s gi tiu dng vi nhau trnh vic m hnh b hin tng hi quy gi mo (spurious regression). T phn ny chng ta hiu G l t l tng gi vng thng ny so vi thng trc, P l CPI thng ang xt, USD l t l tng tng gi USD thng ny so vi thng trc. Do Vit Nam v Trung Quc c nhiu im kh tng ng c v chnh sch cng nh tm l tch tr vng ca ngi dn nn tc gi chn tr l 6 thng theo kt

Trang 43

qu nghin cu ca ngn hng Trung ng Canada (nghin cu tin th ba) ng vi trng hp ca Trung Quc. M hnh kim nh gi vng tc ng ln lm pht c dng
P = ai * P (i ) + a j * G ( j ) + C1 + 1
i j n =6 n=6

(1)

Trong : C1 l hng s, 1 l sai s, P(-i) l lm pht thng trc, G(-j) l mc tng gi vng ca thng trc M hnh kim nh lm pht tc ng ln gi vng c dng
G = bi * P (i ) + b j * G ( j ) + C 2 + 2
i j n =6 n=6

(2)

Trong : C2 l hng s, 2 l sai s M hnh kim nh tc ng ca t gi USD/VND i vi lm pht v gi vng : Do gi vng th gii hin nay ch yu c yt gi v giao dch bng USD, Vit Nam li l nc ch yu nhp khu vng, nn tiu tn mt lng USD khng nh, nh hng n cn cn thng mi quc gia. Hin nay hot ng nhp khu vng vo Vit Nam ang c qun l rt cht ch, cc doanh nghip kinh doanh vng mun nhp khu phi xin hn ngch t NHNN. Khi chnh lch gia gi vng trong nc v th gii tng cao, khng c php nhp khu qua ng chnh thc, nh u c y mnh mua USD nhp lu vng, to p lc khan him tin USD v y gi USD ln cao, n lt n li nh hng trc tip y gi vng tng tng ng, to vng xoy gia vng v USD. Do tc gi s tin hnh kim nh tc ng ca t gi USD/VND i vi lm pht v gi vng. Khi a t gi USD/VND vo hai m hnh trn th m hnh (1) v (2) tr thnh :
P = ai * P (i ) + a j * G ( j ) + a t * USD(t ) + C1 + 1
i j t n =6 n =6 n=6

(3) (4)

G = bi * P (i ) + b j * G ( j ) + bt * USD(t ) + C 2 + 2
i j t

n =6

n =6

n =6

Trang 44

2.5 D liu 2.5.1 Ngun d liu : T l lm pht c tnh ton t tc tng trng ca ch s gi tiu dng (CPI). S liu CPI, gi vng, t gi USD/VND c ly t ngun tng cc Thng k, cc thng k TPHCM. Theo tc gi th vi vic ly s liu t gi USD/VND nh trn l im hn ch ca ti v gi vng trong nc thng c quy i t gi vng th gii theo t gi USD/VND trn th trng t do. Tuy nhin, s liu t gi USD/VND trn th trng t do khng th thu thp y trong sut khong thi gian nghin cu. 2.5.2 Giai on : D liu c ly trong giai on t thng 01/2002 n thng 12/2010. 2.6 Kt qu kim nh 2.6.1 Ma trn hip phng sai gia gi vng v lm pht Bng 2.1: Ma trn hip phng sai gia gi vng v lm pht G G P 12.86055 0.412521 P 0.412521 0.797074

Trong l thuyt xc sut v thng k, hip phng sai o s bin thin cng nhau ca hai bin ngu nhin (khc vi phng sai ch o bin ng ca mt bin). Ma trn hip phng sai trn th hin mi quan h gia s bin thin ca hai bin gi vng v lm pht. Hip phng sai dng c ngha dao ng ca hai bin ny cng hng (tng hay gim). 2.6.2 H s tng quan gia gi vng v lm pht Bng 2.2: H s tng quan gia gi vng v lm pht G G P 1.000000 0.128845 P 0.128845 1.000000

Trang 45

H s tng quan l mt ch s thng k o lng mi lin h tng quan gia hai bin s ngu nhin. H s tng quan gia gi vng v lm pht l 0.128845. 2.6.3 Kim nh ng lin kt gia gi vng v lm pht Bng 2.3: Kim nh ng lin kt gia gi vng v lm pht : Sample (adjusted): 6 108 Included observations: 103 after adjustments Trend assumption: Linear deterministic trend Series: P G Lags interval (in first differences): 1 to 4 Unrestricted Cointegration Rank Test (Trace) Hypothesized No. of CE(s) None * At most 1 * Eigenvalue 0.194161 0.103329 Trace Statistic 33.46860 11.23383 0.05 Critical Value 15.49471 3.841466

Prob.** 0.0000 0.0008

Trace test indicates 2 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level * denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level **MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values

Vi mc ngha 5%, ta thy Trace Statitics > Critical Value nn bc b gi thuyt H0 : khng c ng lin kt gia gi vng v lm pht, ngha l gia gi vng v lm pht c tnh ng lin kt v tn ti mi quan h di hn gia chng, do khng tn ti hin tng hi qui tng quan gi trong m hnh trn, v cc kim nh thng k truyn thng vn p dng trong cc trng hp ny. 2.6.4 Gi thuyt 1: Gi vng tc ng n lm pht
P = ai * P (i ) + a j * G ( j ) + C1 + 1
i j n =6 n =6

Kt qu kim nh m hnh (1) Bng 2.4: Kt qu kim nh gi thuyt gi vng tc ng n lm pht Dependent Variable: P Method: Least Squares

Trang 46

Sample (adjusted): 7 108 Included observations: 102 after adjustments Variable C P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient 34.74035 0.411472 0.072747 0.240375 -0.095958 0.040922 -0.094443 0.030682 0.062023 -0.002456 0.018403 -0.046703 0.017419 0.462760 0.390323 0.696235 43.14214 -100.8476 1.987788 Std. Error 12.25421 0.106559 0.112656 0.112767 0.110734 0.102024 0.095367 0.020533 0.021398 0.022774 0.022487 0.021977 0.022032 t-Statistic 2.834973 3.861456 0.645745 2.131601 -0.866561 0.401106 -0.990307 1.494316 2.898519 -0.107862 0.818386 -2.125075 0.790624 Prob. 0.0057 0.0002 0.5201 0.0358 0.3885 0.6893 0.3247 0.1386 0.0047 0.9143 0.4153 0.0364 0.4313 100.7465 0.891674 2.232306 2.566862 6.388469 0.000000

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Vi gi thuyt gi vng c tc ng n lm pht, chng ta s kim nh c phi cc bin t l tng gi vng G(-1), G(-2), G(-3), G(-4), G(-5), G(-6) l nhng bin tha trong m hnh hay khng, ngha l chng ta kim nh gi thuyt H0: h s ca cc bin G(-1), G(-2), G(-3), G(-4), G(-5), G(-6) ng thi bng 0 vi mc ngha = 5%. Nu kt qu kim nh bc b gi thuyt H0, c ngha gi vng c tc ng n lm pht v cn thit a cc bin t l tng gi vng vo m hnh kim nh. Kt qu kim nh LR trong Eviews nh sau: Bng 2.5: Kt qu kim nh LR cho gi thuyt gi vng tc ng n lm pht Redundant Variables: G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) F-statistic Log likelihood ratio 2.746481 17.32719 Prob. F(6,89) Prob. Chi-Square(6) 0.017023 0.008153

Trang 47

Test Equation: Dependent Variable: P Method: Least Squares Sample: 7 108 Included observations: 102 Variable C P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient Std. Error 46.80617 0.476929 0.118787 0.179331 -0.145252 0.031147 -0.125454 0.363287 0.323074 0.733629 51.13016 -109.5112 2.002301 t-Statistic Prob. 0.0003 0.0000 0.2972 0.1165 0.1885 0.7698 0.2018 100.7465 0.891674 2.284534 2.464679 9.033973 0.000000

12.31065 3.802088 0.101920 4.679452 0.113332 1.048141 0.113218 1.583948 0.109671 -1.324433 0.106118 0.293515 0.097601 -1.285375 Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Kt qu hi quy trn cho thy gi tr xc sut Prob. F(6,89) = 1.7023% < = 5%: bc b gi thuyt H0, c ngha l cc cc bin t l tng gi vng G(-1), G(-2), G(3), G(-4), G(-5), G(-6) khng phi l nhng bin tha trong m hnh, hay ni cch khc s tng gim ca gi vng c tc ng n lm pht. Gi vng tng 1% th lm pht s tng 0.030682% trong thng tip theo. Adjusted R-squared = 39.0323% c ngha l: M hnh gii thch c 39.03%, cn 60.97% s c gii thch bi cc yu t khc ngoi m hnh. 2.6.5 Gi thuyt 2: Lm pht tc ng n gi vng
G = bi * P (i ) + b j * G ( j ) + C 2 + 2
i j n =6 n=6

Kt qu kim nh m hnh (2) Bng 2.6: Kt qu kim nh gi thuyt lm pht tc ng n gi vng

Trang 48

Dependent Variable: G Method: Least Squares Sample (adjusted): 7 108 Included observations: 102 after adjustments Variable C G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient Std. Error 197.9561 0.222340 -0.194583 0.111098 -0.063215 -0.090891 -0.117043 0.491814 -0.615817 0.546626 -0.352880 -0.077518 -0.813309 0.180596 0.070115 3.565152 1131.217 -267.4417 1.972707 62.74911 0.105141 0.109572 0.116618 0.115146 0.112536 0.112815 0.545646 0.576866 0.577437 0.567026 0.522423 0.488338 t-Statistic 3.154724 2.114688 -1.775853 0.952663 -0.548997 -0.807663 -1.037473 0.901342 -1.067523 0.946641 -0.622334 -0.148381 -1.665462 Prob. 0.0022 0.0373 0.0792 0.3433 0.5844 0.4214 0.3023 0.3698 0.2886 0.3464 0.5353 0.8824 0.0993 101.8355 3.697118 5.498856 5.833411 1.634629 0.096189

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Vi gi thuyt lm pht c tc ng n gi vng, chng ta s kim nh c phi cc bin lm pht P(-1), P(-2), P(-3), P(-4), P(-5), P(-6) l nhng bin tha trong m hnh hay khng, ngha l chng ta kim nh gi thuyt H0: h s ca cc bin P(-1), P(-2), P(-3), P(-4), P(-5), P(-6) ng thi bng 0 vi mc ngha = 5%. Nu kt qu kim nh bc b gi thuyt H0, c ngha lm pht c tc ng n gi vng v cn thit a cc bin lm pht vo m hnh kim nh. Kt qu kim nh LR trong Eviews nh sau: Bng 2.7: Kt qu kim nh LR cho gi thuyt lm pht tc ng n gi vng Redundant Variables: P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6)

Trang 49

F-statistic Log likelihood ratio

1.080210 7.169949

Prob. F(6,89) Prob. Chi-Square(6)

0.380440 0.305416

Test Equation: Dependent Variable: G Method: Least Squares Sample: 7 108 Included observations: 102 Variable C G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient Std. Error 104.1915 0.258184 -0.157238 0.167497 -0.060693 -0.064659 -0.166453 0.120925 0.065404 3.574171 1213.596 -271.0266 1.978606 22.13291 0.101303 0.105705 0.107259 0.107346 0.106641 0.104376 t-Statistic 4.707540 2.548640 -1.487514 1.561613 -0.565396 -0.606326 -1.594744 Prob. 0.0000 0.0124 0.1402 0.1217 0.5731 0.5457 0.1141 101.8355 3.697118 5.451502 5.631648 2.178015 0.051751

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Kt qu hi quy trn cho thy gi tr xc sut Prob. F(6,89) = 38.0440% > = 5%: chp nhn gi thuyt H0, c ngha l cc bin lm pht P(-1), P(-2), P(-3), P(-4), P(5), P(-6) l nhng bin tha trong m hnh, hay ni cch khc lm pht khng tc ng n gi vng. 2.6.6 Kt qu kim nh Granger gia gi vng v lm pht Kt qu kim nh quan h nhn qu Granger gia gi vng v lm pht ti Vit Nam trong giai on t thng 01/2002 n thng 12/2010 vi tr (lag) t 2 n 6 thng nh sau: Bng 2.8: Kt qu kim nh quan h nhn qu gia gi vng v lm pht

Trang 50

Lags 2 3 4 5 6

Null Hypothesis G does not Granger Cause P P does not Granger Cause G G does not Granger Cause P P does not Granger Cause G G does not Granger Cause P P does not Granger Cause G G does not Granger Cause P P does not Granger Cause G G does not Granger Cause P P does not Granger Cause G

F-Statistics Probability 6.65911 0.00192 1.73398 0.25779 4.99909 0.00287 0.92989 0.42935 3.17655 0.01699 1.18700 0.32157 3.36552 0.00775 0.96114 0.44587 2.74648 0.01702 1.08021 0.38044

Kt qu hi quy trn cho thy: Vi mc ngha = 5%: kt qu bc b gi thuyt H0: gi vng khng c quan h nguyn nhn kt qu vi lm pht (vi tr c xc nh t 2 n 6 thng), ngha l gi vng c tc ng n lm pht. Do hip phng sai gia gi vng v lm pht dng nn gia gi vng v lm pht c mi quan h cng chiu, gi vng tng th lm pht tng, gi vng gim th lm pht gim. Vi mc ngha = 5%: kt qu chp nhn gi thuyt H0: lm pht khng c tc ng n s thay i ca gi vng (vi tr c xc nh t 2 n 6 thng). 2.6.7 S tc ng ca t gi USD/VND n m hnh kim nh Vi nhng kt qu kim nh trn c th thy gi vng v lm pht c quan h nhn qu, nhng rt c th chng ta b qua mt bin quan trng l s tc ng ca t gi USD/VND n c gi vng v lm pht. Khi a bin t gi USD/VND vo m hnh v kim nh, ta c kt qu l tc ng ca t gi USD/VND i vi lm pht v gi vng khng c ngha thng k. Xin xem kt qu bng di: Bng 2.9: Kim nh ng lin kt gia gi vng, lm pht v t gi USD/VND Sample (adjusted): 6 108 Included observations: 103 after adjustments

Trang 51

Trend assumption: Linear deterministic trend Series: P G USD Lags interval (in first differences): 1 to 4 Unrestricted Cointegration Rank Test (Trace) Hypothesized No. of CE(s) None * At most 1 * At most 2 * Eigenvalue 0.211050 0.166731 0.073600 Trace Statistic 51.07773 26.66129 7.874264 0.05 Critical Value 29.79707 15.49471 3.841466

Prob.** 0.0001 0.0007 0.0050

Trace test indicates 3 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level * denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level **MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values Vi mc ngha 5%, ta thy Trace Statitics > Crititcal Value, nn bc b gi thuyt H0, ngha l gia gi vng, lm pht v t gi USD/VND c tnh ng lin kt v tn ti mi quan h di hn gia chng, do khng c hin tng hi qui tng quan gi trong phng trnh v cc kim nh thng k truyn thng vn p dng trong trng hp ny. Bng 2.10: Kt qu kim nh gi thuyt t gi USD/VND tc ng n lm pht Dependent Variable: P Method: Least Squares Sample (adjusted): 7 108 Included observations: 102 after adjustments Variable C P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) G(-1) G(-2) Coefficient Std. Error 79.60627 0.345528 0.073753 0.252742 -0.072829 0.045926 -0.081871 0.029781 0.063668 t-Statistic Prob. 0.0020 0.0025 0.5154 0.0267 0.5160 0.6554 0.3975 0.1635 0.0044

24.88038 3.199560 0.110715 3.120862 0.112900 0.653259 0.112024 2.256138 0.111658 -0.652244 0.102525 0.447952 0.096265 -0.850480 0.021185 1.405764 0.021740 2.928592

Trang 52

G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) USD(-1) USD(-2) USD(-3) USD(-4) USD(-5) USD(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat

0.003287 0.025010 -0.041093 0.012820 -0.012461 -0.021473 -0.079390 -0.137432 -0.150920 -0.048280 0.508197 0.401541 0.689800 39.49341 -96.34094 1.982402

0.023192 0.141749 0.022997 1.087510 0.023023 -1.784876 0.022772 0.562968 0.091596 -0.136048 0.100586 -0.213481 0.101327 0.102386 0.101090 0.102163 -0.783500 -1.342291 -1.492935 -0.472582

0.8876 0.2800 0.0779 0.5750 0.8921 0.8315 0.4356 0.1832 0.1392 0.6378 100.7465 0.891674 2.261587 2.750553 4.764822 0.000000

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Vi gi thuyt t gi c tc ng n lm pht, chng ta s kim nh c phi cc bin t gi USD(-1), USD(-2), USD(-3), USD(-4), USD(-5), USD(-6) l nhng bin tha trong m hnh hay khng, ngha l chng ta kim nh gi thuyt H0: h s ca cc bin USD(-1), USD(-2), USD(-3), USD(-4), USD(-5), USD(-6) ng thi bng 0 vi mc ngha = 5%. Nu kt qu kim nh bc b gi thuyt H0, c ngha t gi c tc ng n lm pht v cn thit a cc bin t gi vo m hnh kim nh. Kt qu kim nh LR trong Eviews nh sau: Bng 2.11: Kt qu kim nh LR cho gi thuyt t gi USD/VND tc ng n lm pht Redundant Variables: USD(-1) USD(-2) USD(-3) USD(-4) USD(-5) USD(-6) F-statistic Log likelihood ratio Test Equation: Dependent Variable: P 1.278037 9.013367 Prob. F(6,83) Prob. Chi-Square(6) 0.276370 0.172828

Trang 53

Method: Least Squares Sample: 7 108 Included observations: 102 Variable C P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient Std. Error 34.74035 0.411472 0.072747 0.240375 -0.095958 0.040922 -0.094443 0.030682 0.062023 -0.002456 0.018403 -0.046703 0.017419 0.462760 0.390323 0.696235 43.14214 -100.8476 1.987788 12.25421 0.106559 0.112656 0.112767 0.110734 0.102024 0.095367 0.020533 0.021398 0.022774 0.022487 0.021977 0.022032 t-Statistic 2.834973 3.861456 0.645745 2.131601 -0.866561 0.401106 -0.990307 1.494316 2.898519 -0.107862 0.818386 -2.125075 0.790624 Prob. 0.0057 0.0002 0.5201 0.0358 0.3885 0.6893 0.3247 0.1386 0.0047 0.9143 0.4153 0.0364 0.4313 100.7465 0.891674 2.232306 2.566862 6.388469 0.000000

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Kt qu hi quy trn cho thy gi tr xc sut Prob. F(6,83) = 27.6370% > = 5%: chp nhn gi thuyt H0, c ngha l cc bin t gi USD(-1), USD(-2), USD(-3), USD(-4), USD(-5), USD(-6) l nhng bin tha trong m hnh, hay ni cch khc t gi khng tc ng n lm pht. Tng t kt qu kim nh cho thy tc ng ca s thay i t gi USD/VND n s thay i ca gi vng khng c ngha thng k. Xin xem bng di: Bng 2.12: Kt qu kim nh gi thuyt t gi USD/VND tc ng n s thay i gi vng Dependent Variable: G Method: Least Squares Sample (adjusted): 7 108 Included observations: 102 after adjustments

Trang 54

Variable C G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) USD(-1) USD(-2) USD(-3) USD(-4) USD(-5) USD(-6) P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat

Coefficient Std. Error 184.3978 0.218836 -0.181560 0.110945 -0.076432 -0.061828 -0.145734 0.546530 -0.509985 0.247706 -0.033458 -0.591247 0.446718 0.391585 -0.544205 0.595711 -0.323972 -0.185975 -0.722022 0.220700 0.051695 3.600289 1075.852 -264.8824 1.996009 129.8587 0.110571 0.113470 0.121045 0.120030 0.120165 0.118853 0.478069 0.524993 0.528857 0.534385 0.527620 0.533221 0.577860 0.589260 0.584689 0.582782 0.535111 0.502438

t-Statistic 1.419988 1.979153 -1.600080 0.916566 -0.636769 -0.514522 -1.226170 1.143202 -0.971413 0.468380 -0.062610 -1.120592 0.837774 0.677647 -0.923540 1.018850 -0.555906 -0.347546 -1.437039

Prob. 0.1594 0.0511 0.1134 0.3620 0.5260 0.6083 0.2236 0.2562 0.3342 0.6407 0.9502 0.2657 0.4046 0.4999 0.3584 0.3112 0.5798 0.7291 0.1545 101.8355 3.697118 5.566322 6.055287 1.305880 0.205876

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

Kt qu kim nh LR: Bng 2.13: Kt qu kim nh LR cho gi thuyt t gi USD/VND tc ng n s thay i gi vng Redundant Variables: USD(-1) USD(-2) USD(-3) USD(-4) USD(-5) USD(-6) F-statistic Log likelihood ratio 0.711883 5.118467 Prob. F(6,83) Prob. Chi-Square(6) 0.640973 0.528711

Trang 55

Test Equation: Dependent Variable: G Method: Least Squares Sample: 7 108 Included observations: 102 Variable C G(-1) G(-2) G(-3) G(-4) G(-5) G(-6) P(-1) P(-2) P(-3) P(-4) P(-5) P(-6) R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood Durbin-Watson stat Coefficient Std. Error 197.9561 0.222340 -0.194583 0.111098 -0.063215 -0.090891 -0.117043 0.491814 -0.615817 0.546626 -0.352880 -0.077518 -0.813309 0.180596 0.070115 3.565152 1131.217 -267.4417 1.972707 62.74911 0.105141 0.109572 0.116618 0.115146 0.112536 0.112815 0.545646 0.576866 0.577437 0.567026 0.522423 0.488338 t-Statistic 3.154724 2.114688 -1.775853 0.952663 -0.548997 -0.807663 -1.037473 0.901342 -1.067523 0.946641 -0.622334 -0.148381 -1.665462 Prob. 0.0022 0.0373 0.0792 0.3433 0.5844 0.4214 0.3023 0.3698 0.2886 0.3464 0.5353 0.8824 0.0993 101.8355 3.697118 5.498856 5.833411 1.634629 0.096189

Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion F-statistic Prob(F-statistic)

V mt l thuyt, gi vng trong nc tng cao hn so vi gi vng th gii l do chng ta ang chu s tc ng ca t gi USD/VND, nhng kt qu kim nh li cho thy mi quan h gia gi vng, lm pht v t gi USD/VND khng c ngha v mt thng k. iu ny c th l do trong m hnh s dng d liu t gi USD/VND do NHNN cng b, trong khi gi vng giao dch trn th trng thng c tnh ton theo t gi USD/VND t do. Tuy nhin, trong nhng nm qua t gi USD/VND chnh thc cng thng theo st xu hng ca t gi USD/VND t do, nn kt qu c th c ghi nhn l t gi USD/VND, lm pht v gi vng khng c quan h nhn qu.

Trang 56

KT LUN CHNG 2 Trong phn nghin cu ny, tc gi i su vo phn tch mi quan h nhn qu gia gi vng, lm pht v t gi USD/VND. D liu c hi quy da trn phng php bnh phng b nht OLS km theo cc iu kin rng buc kim nh bin tha LR trong m hnh. Kim nh ng lin kt c thc hin v d liu cho kt qu gia gi vng, lm pht v t gi USD/VND c tnh ng lin kt v tn ti mi quan h di hn gia chng, do khng c hin tng hi qui tng quan gi trong phng trnh v cc kim nh thng k truyn thng vn p dng trong trng hp ny. Cui cng, kim tra mi quan h nhn qu gia cc bin gi vng, lm pht v t gi USD/VND tc gi thc hin kim nh nhn qu Granger (Granger Causality). Kt qu kim nh nhn qu Granger cp gia gi vng v lm pht v kim nh Granger c bin kim sot t gi USD/VND cho thy gi vng c tc ng n lm pht, gi vng tng s lm cho lm pht tng (s bin thin cng chiu). Do , lm th no bnh n gi vng, lm th no kim ch lm pht hay ni cch khc l lm th no n nh v m l mt cu hi t ra cho cc nh hoch nh chnh sch kinh t ca t nc.

Trang 57

CHNG 3: MT S GI CHNH SCH QUN L TH TRNG VNG Trong bi cnh gi tr ng ni t thp, p lc mt gi ln, th s gia tng mnh gi vng theo xu hng hin nay s lm tng ng lc s dng vng vi tnh cht l mt cng c tin t, cho tt c cc mc ch ct tr, d phng, nh gi v thanh ton, c bit l trong iu kin Vit Nam, vi cc quy nh v giao dch kinh doanh vng cn kh thng thong (Trung Quc mi ni lng quyn s hu vng c nhn vi nm tr li y) gy kh khn cho vic qun l tin t ca cc c quan chc nng. Vic tng mnh gi vng v s dng vng cho cc mc ch tin t s i gi ca cc mt hng c mua bn, thanh ton bng vng, gy sc p khng nh ti lm pht trong nn kinh t. Mt khi thiu c ch qun l vng vi tnh cht l mt cng c tin t trong trng hp ny s kh c th t c cc mc tiu kim ch lm pht, n nh v m, c bit vi xu hng gi vng , ang v s cn din bin phc tp. Qua nghin cu kinh nghim quc t v qun l th trng vng v nhng hn ch bt cp trong cng tc qun l vng thuc d tr ngoi hi nh nc v th trng vng trong nc, c th rt ra mt s bi hc hay xut c ngha l lun cng nh thc tin i vi qun l vng ca Vit Nam. Cc gi chnh sch ny nu c p dng cn c mt l trnh thch hp. 3.1 Chnh sch ti chnh tin t ph hp Nn kinh t Vit Nam tnh t nm 1990 n 2010 lin tc trong tnh trng bt n nh. Th trng tin t tn dng c nhiu du hiu gim tnh thanh khon; th trng chng khon lun trong tnh trng bt n; th trng bt ng sn ng bng v ngy cng c du hiu sa st nghim trng. Tnh trng lm pht ca nn kinh t cha c du hiu kh quan. Xt mt cch khch quan th cc nguyn nhn tc ng ti thc trng nn kinh t ca Vit Nam ni trn trc ht l do khng hong kinh t ca quc t, trong c bit l gi du v cc nguyn liu u vo tng cao. Th n l nhng thin tai, bnh dch xy ra trin min i vi nn kinh t ca Vit Nam trong nhng nm qua. Tuy nhin, mt nhn t c tc ng khng nh ti tnh hnh

Trang 58

trn phi xt n l cc chnh sch iu hnh tin t tn dng, cc gii php chng lm pht va qua cha thch hp. Cc gii php chng lm pht da trn chnh sch tht cht tin t ca Vit Nam bao gm cc vn c bn nh tng li sut c bn, tng t l d tr bt buc i vi cc ngn hng, rt bt tin khi lu thong chng lm pht. Sau hn mt nm, cc gii php tht cht tin t ny dn n nhng kt qu khng mong mun. Cc NHTM lao vo mt cuc hy ua tng li sut tin gi, li sut tin gi m cc ngn hng huy ng tin n li sut trn 19%, thm ch 21% nhng vn kh huy ng. Vi li sut ny th c n 90% cc DN khng th vay vn ngn hng kinh doanh c v t l sinh li ca vn ch s hu (ROI) ch trn di 12%/nm. Kt hp vi gi xng du, vt liu u vo tng trong khi gi u ra b khng ch chng lm pht, cc DN cng ri vo tnh trng thua l v c nguy c b ph sn hng lot. Khi cc DN gim sc cung hng ha hoc thua l dn n cc khon thu ca nh nc s gim st, dn n gim thu ngn sch. Bn cnh , tnh trng cp b gi, tr gi trn lan cc mt hng chng lm pht s lm cho cc khon thu ngn sch vn gim do cc DN b thua l hoc ph sn li tr nn tht thu nhiu hn. bo m chi ph cho b my hnh chnh vn nng n v cp b l cho cc mt hng nh nc khng ch gi u ra, Nh nc c l khng c cch no khc l phi pht hnh tin hoc i vay b p. Tnh trng ny s dn n tnh hnh lm pht vn trm trng s trm trng hn. Bi hc v lm pht nm 1982 n 1986 vn cn nng hi i vi Vit Nam. Vic tht cht tin t, tn dng bng cch bt buc cc NHTM tng t l d tr bt buc, yu cu cc NHTM mua tri phiu vi li sut thplm cho s vn kh dng cho vay ca cc ngn hng gim i, dn n h phi u t s vn cn li sau khi tr phn d tr ct kho vo nhng lnh vc c ri ro cao nh cho vay chng khon; cho vay kinh doanh bt ng snvi li sut cao nhm b p cho s vn huy ng li sut cao ang phi d tr trong kho hoc mua tri phiu chnh ph vi li sut thp. Kt qu l, nguy c cc NHTM b mt vn, thua l ang ngy cng hin hu; tnh thanh khon ca h thng ngn hng ngy cng ln su vi kh khn chng cht.

Trang 59

Chnh sch tn dng can thip bng bin php hnh chnh nh trn, khng nhng lm kh cho NHTM m cn y cc DN vo kh khn v chi ph li sut tng cao v kh khn trong vic vay vn. Tc ng ca cc bin php ny c nh hng lan rng v su sc n th trng chng khon v th trng bt ng sn. Kt qu lm cho hai th trng ny lao dc khng phanh nh cp trn. V vy chng lm pht, chng khng hong kinh t, n nh v pht trin nn kinh t, Vit Nam cn tham kho cc gii php ca M trong thi gian va qua, FED- Cc d tr quc gia Hoa K thc hin 3 gii php c bn: Th nht, ct gim li sut. Mc ch ca gii php ny l nhm bo m cho cc DN ca M huy ng c vn vi li sut thp gim chi ph, gim gi thnh trong iu kin gi xng du th gii tng cao. Trong trng hp gi u ra cha th tng tng ng vi u vo i vi cc hng ha m DN bn ra, th vic ct gim li ca FED l ht sc quan trng gip cc DN ca M tn ti v hot ng kinh doanh c li. Bn cnh , vi li sut thp, cc ngn hng cho vay tiu dng li sut s thp, iu ny gip cho cc con N ca ngn hng gim bt cng thng v vn vay v thc y sc tiu dng ca nn kinh t; Th hai, bm tin vo lu thng trn hai knh: cho cc NHTM vay vi li sut thp ngn hng cho cc DN vay li sut thp nhm tay tnh thanh khon i vi h thng ngn hng, ng thi han thu cho ngi dn nhm kch cu tiu dng i vi nn kinh t; Th ba, khng khng ch bt k gi u ra ca hng ha no, k c xng du. FED c quan im rt r rng khng dng gii php hnh chnh can thip vo gi c th trng, m dng cc bin php kinh t nh chnh sch thu, chnh sch tn dng li sut thp v tng tnh cnh tranh ca nn kinh t. Nhng gii php ca FED c kim chng qua nn kinh t M, khi p dng vo nc ta c th s c nhng iu chnh ph hp hn. 3.2 n nh tm l th trng Nhng t tng gi vng va qua, nht l nhng ngy u thng 11/2009 v thng 11/2010, nm trong thi im nn kinh t kh n nh, nh ch s lm pht l mt con s, tin ng khng h mt gi, d tr ngoi t v n nm trong chun cho

Trang 60

php... Nh vy, p lc ca nhng ch s kinh t v m khng buc ngi dn phi tm n vng nh l th hng ha bo tn gi tr dng tin. Cng cn nhc li, vo thi im cui thng 10 v vi ngy trc khi gi vng hn lon trong u thng 11, gi vng cng rt cao, nhng giao dch ht sc trm lng. Vy m khi gi vng ln lt ph v cc ct mc 26 triu ng/lng ri n 27 triu ng/lng, hin tng tranh mua tranh bn bt u xut hin, nh im l ngy 11/11, gi vng v gi USD th trng t do b y ln mc cao nht t trc n nay: trn 29 triu ng/lng v 20.000 ng/USD. Tuy th trng vng trong nc lin thng vi gi vng th gii, th nhng vic gi vng trong nc lun vt gi vng th gii t 1 triu ri n 5 triu ng, cho thy bn cnh vic u c, c s tip tay ca tm l m ng. Lin tip trong nhiu nm, xy ra nhiu cn st gi, nh nm 2007 l chuyn xp hng ng k mua nh khi cn nm trn giy vi k vng s bn li vi gi cao hn nhiu, y gi nh t vo cn st, ri chuyn cui thng 4/2008, ngi dn n n i mua go y gi go ln cao gp my ln gi bnh trong khi Vit Nam l nc xut khu go ng th hai trn th gii. Nu nh cn st nh t l do u c kh r nt, cn cn st go l do tin n th s hong lon l t gii thch cho hin tng chen ln mua vng lc gi im nh. Nu nh nm 2009 chng kin vic ngi dn x i mua vng khi gi vng ln mc cao k lc, th mt kch bn tng t din ra vo nm 2010, khi gi vng trong nc v quc t leo thang mnh m. L gii cho iu ny, trc ht l do yu t tm l. Tm l lo s ng tin mt gi, tm l thiu lng tin vo ng tin VND trong lc lo ngi gi vng trong nc s cn tng na khin nhu cu vng tng mnh trong khi ngun cung c hn, khin th trng chng kin cc cn st gi vng nh trong hai nm qua. Mt chuyn gia n t Ngn hng Nh nc cho rng, c hai nguyn nhn khin ngi dn chy theo cc cn st gi. Th nht l sc hp dn trong la chn u t ngn hn ca ngi dn i vi cc ti sn c gi tr nh USD v vng. Rt nhiu ngi hy vng vo nhng cn st to sng cao sinh li ln. Tuy nhin, ch c mt b phn nh ch ng u c l kim li, cn a s ngi dn b cun vo

Trang 61

dng xoy tm l l b thua l. Th hai, nhiu ngi dn vn quen tch tr vng v USD nh l ti sn m bo. Khi gi chm bin ng, ngi dn s mt gi tr ti sn nn vi ra mua bn gy xo trn th trng, to nn cn st. Trong din bin mi y, NHNN khng nh nhng bin ng t gi USD/VND trn th trng t do c nguyn nhn chnh do nhu cu mua USD t mt b phn dn c, xut pht t tm l trong dn v s thao tng ca gii u c. Bin ng t gi trn th trng t do mc d khng gy nhng xo trn i vi hot ng ca h thng ngn hng, nhng c nguy c ri ro i vi ngi dn. Bng thc t din ra v nhng phn tch chuyn mn, cc chuyn gia vn ku gi ngi dn hy bnh tnh trc cc bin ng ngn hn. Gi c c th ln xung, nhng ch l mt phn b ni ca th trng v c rt t tc ng n cn i v m v USD hay vng. Nhng cn sng trn th trng t do khng dnh cho hu ht nhng ngi dn thiu kin thc v kinh nghim v tin t. ng v tm l m b cun vo vng xoy ca nhng cn st ngn hn chuc ly nhng ri ro. Nh vy, tm l m ng l mt yu t chi phi trong cc cn st gi, nht l khi nim tin vo s nhanh nhy trong qun l gi ca cc c quan c thm quyn b xi mn th ngi dn d b dn dt bi thng tin truyn ming, tin n thi, v ch ch c vy, ch cn mt nhm ngi c tim lc kinh t lm ng tc gim cung hng l cn st gi xut hin. Thc t, i vi mt c nhn, vic gi vng tng vi chc phn trm c l khng gy nh hng g nhiu, nhng tm l bt n khin rt nhiu ngi x i mua th kim loi qu him ny cng lc, th li l him ha cho c mt nn kinh t. Vic ha gii "tm l m ng " khng qu kh, nu c s can thip nhanh chng v kp thi t cc c quan qun l nh nc. Trong cn st go nm 2008, ch cn Chnh ph yu cu cc tng cng ty lng thc m kho a go d tr ra bn ng gi nh trc khi cn st xy ra, th ch trong vi ngy, gi go bnh n tr li. Cn khi gi vng leo ln nh im, Thng c Ngn hng Nh nc tuyn b cho nhp khu vng khng hn ch, qu bng gi ngay lp tc x hi. Tuy nhin, nhng phn ng y ca c quan qun l nh nc thng l qu chm. Chng hn, khi gi vng

Trang 62

ngy 3/11 vt qua ngng 24 triu ng/lng, gy ngc nhin cho nhiu ngi, v sau ln lt vt qua gi vng th gii nhiu triu ng, ln n nh im ngy 11/11, th Ngn hng Nh nc mi phn ng, tc l chm c tun. Nguyn nhn c th l do p lc kim ch nhp siu, gim lm pht, duy tr t gi n nh khin cc c quan qun l nh nc n o, nn ko di quyt nh cho nhp khu vng; hoc nh gii thch ca mt vin chc ngn hng khi tr li bo ch, rng, t lu Ngn hng Nh nc khng cn can thip th trng vng v y ch l mt loi hng ha bnh thng. im ny c th ng khi th trng vng hot ng lnh mnh, thng tin minh bch, nhng khi th trng vng cn qu nhiu bt cp, th rt cn s can thip cng nh cc pht ngn v cung cp thng tin chnh thc, c cht lng v trch nhim cao ca cc c quan qun l nh nc. Lm c iu ny l gip ngi dn nng cao nhn thc v kinh t th trng, n nh c tm l khng b xoy vo cn lc tin n v gip loi b hiu ng tm l m ng gy ra nhiu tc hi khng ch cho nn kinh t quc dn. gp phn ngn chn hiu qu cc yu t tm l v tin n tht thit tng t trong thi gian ti, cn ch : Th nht, m bo hon thin v tun th cc nguyn tc qun l kinh t v cnh tranh th trng, gim thiu v khc phc cc biu hin v lm dng cng c qun l hnh chnh, mnh lnh v hin tng vn ng hnh lang, chy chnh sch v li ch ngnh c quyn, bt chp li ch v uy tn quc gia m bo cc bin ng chnh sch phi minh bch v c th d bo c trong xu hng n nh, nht qun, ph hp cc nguyn tc kinh t th trng v yu cu cam kt hi nhp, cc thng l th gii, cng nh cc tn hiu th trng khch quan. Th hai, pht hin v trng pht kp thi, nghim khc cc c nhn v t chc tung tin n tht thit nhm mc tiu ph hoi chnh sch, u c v cnh tranh khng lnh mnh C th p dng x l hnh s vi cc vi phm c bit nghim trng, thng bo rng ri lm gng trong dn chng. Th ba, tng cng gio dc dn tr, nng cao nhn thc v kinh t th trng v hiu bit php lut, tng kh nng t nhn thc v cnh gic, trnh hnh ng kiu by n, v tnh

Trang 63

hoc c tip tay v tr thnh nn nhn ca tin n Th t, tng cng v th ch ho cc pht ngn v cung cp thng tin chnh thc c cht lng v trch nhim php l cao nh k v khng nh k ca cc c quan v i din nh nc, cc t chc kinh doanh c lin quan, cng nh ca cc ngnh v doanh nghip ang c c quyn kinh doanh cao, nh xng, du, in Cn nhn mnh rng, nhng nghin cu, d bo di hn v kp thi v th trng, nhng tuyn b ng lc ca cc nhn vt c trch nhim v uy tn, nhng tin tc c cp nht hng ngy, hng gi t i ng bo ch v cc phng tin thng tin i chng hin i, cc quy ch kim tra th trng t xut, c hiu lc v hiu qu cao s l nhng cu thnh khng th thiu c trong c ch bo v s cnh tranh v hot ng lnh mnh ca kinh t th trng c qun l v m ca nh nc Vit Nam, t bo v li ch ca ngi tiu dng trnh khi nhng thit hi t s u c v c nhng di dt ca chnh mnh. 3.3 Xy dng phng n tng lng vng d tr Vng vn gi vai tr quan trng trong d tr ngoi hi ca cc nc, c bit i vi cc nc ang pht trin, lng vng d tr c xu hng tng theo xu hng tng ln ca tng d tr ngoi hi. Ty theo tnh hnh ti chnh quc gia m NHNN nn tng d tr vng trong d tr ngoi hi nh nc, coi y l vn chin lc lu di. Gim d tr USD v tng d tr vng l cch a dng ha d tr ngoi hi m ngn hng trung ng nhiu quc gia, c bit l cc nn kinh t mi ni ln nh Trung Quc, Nga, n , Brazil..., ang thc hin. Trong t Qu Tin t Quc t (IMF) bn 403,3 tn vng ang din ra, n mua 200 tn, Sri Lanka mua 10 tn, Maritus mua 2 tn. n , Trung Quc v Nga c gii quan st xem l nhng khch hng tim nng cho vic mua nt s vng cn li t IMF trong t bn ra ny. Vng tr thnh mt knh huy ng v lun chuyn vn lin thng gia cc th trng ti chnh (tin t, tn dng, ngoi t, chng khon, vng). Gi vng ngy cng chu nh hng ca li sut tri phiu chnh ph, thu thu nhp, hoch nh chnh sch ti chnh v tin t Trong chin lc ca cc quc gia, d tr vng

Trang 64

tr thnh cng c thc hin mc tiu khng ch tin t, nng cao uy tn v tm nh hng trn trng quc t. Do vy, Vit Nam cn xy dng phng n tng lng vng d tr tng ng mc tng tng d tr. ng thi, a dng ha hnh thc u t nh gi tit kim, cho vay, hay y thc cho qu u t nng cao hiu qu u t vng thuc d tr. Nhm bnh n gi c v n nh th trng ti chnh trong nc, nh nc cn d tr vng v a dng ha d tr ngoi t mt cch hp l. Do tm l vn cn tn ti t thi k kinh t bao cp trc y, cc nh phn tch c tnh rng lng vng ct tr trong dn kh ln ch yu di hnh thc vng thi, nn. gim i lng vng tch tr trong dn, huy ng ngun vn ny phc v cho vic pht trin t nc, nh nc cn c cc chnh sch kinh t v m hp l, ng lc n nh th trng, khng xy ra nhng t gi c t bin xy ra nh trong nhng nm qua, nng cao gi tr ng tin Vit Nam, iu ny s gim i tm l tch tr vng phng ri ro trong dn chng v d nhin lng vng ny s c y i u t. 3.4 Tng cng s qun l ca NHNN i vi th trng vng Hot ng ca th trng vng nh hng ti hiu qu thc thi chnh sch tin t v ngoi hi ca quc gia, do vy, vi nhng nc cha hon ton t do ha TTTC nh Vit Nam hin nay th s qun l ca NHTW i vi th trng vng l cn thit. V hnh thc qun l, NHTW c th qun l bng cc bin php gin tip nh cp php xut nhp khu. Bn cnh , NHTW cng cn c c ch ch ng can thip mua bn trc tip trn th trng khi c chnh lch gia gi vng trong nc v gi vng th gii nhm hn ch tnh trng bun lu. thc hin c iu ny cn c s phi hp cht ch v ng b t Chnh ph, cc B hu quan nh B Cng thng, B Ti chnh, NHNN, B K hoch v u t trong vic xy dng khung php l trong qun l vng. Gia cc n v ny, n v ch tr l NHNN v ch c NHNN thc hin qun l v d tr vng. NHNN, v vy, nn: Son tho Ngh nh qun l vng theo hng Nh nc tp trung, thng nht qun l; thng nht cc vn bn v qun l vng theo Lut NHNN, Php

Trang 65

lnh ngoi hi ca ngnh ngn hng, cc vn bn ca B Cng thng, B T php, B K hoch v u t trnh Chnh ph ban hnh. Xem xt cc vn qun l vng, son tho cc ch ti ring cho kinh doanh vng v sm a cc quy nh ny vo cuc sng. Cha nn p dng cc sn phm phi sinh trn th trng vng trong iu kin hin nay, v v mt qun l l cha sc, v mt kinh doanh l cha iu kin phng chng ri ro. Hn na, sn phm phi sinh ang cn c thi gian nh gi li trn th gii v vai tr thc s ca n trn cc th trng ti chnh. 3.5 Tin ti t do ha th trng vng Cng vi qu trnh t do ha TTTC, th trng vng cng cn c t do tng bc nhm ph hp vi trnh pht trin chung ca th trng ti chnh. Theo kinh nghim ca nhiu nc, trong c Trung Quc, tin trnh t do ha th trng vng bt u t t do ha th trng vng vt cht, sau n kinh doanh vng ti khon v cui cng l xa b kim sot i vi hot ng xut nhp khu vng. i vi hot ng kinh doanh vng trn ti khon, mc d l knh u t hp dn nhm gip nh u t a dng ha danh mc u t nhng do mc ri ro cao nn cn c qun l cht ch. Tuy nhin, trong giai on u ch cho php nh u t c nhn tham gia vi t l k qu 100% nhm hn ch ri ro, ch yu to cho nh u t mi trng tip cn, tch ly kinh nghim trong lnh vc kinh doanh vng ti khon. Hot ng xut nhp khu vng do lin quan n cung cu ngoi t nn trong iu kin cn cc bin php kim sot ngoi hi, qun l t gi th vn cn thc hin kim sot hot ng xut nhp khu vng. Nn cho php xut nhp khu vng nh loi hng ha thng thng, vn l chnh sch thu v ph i vi xut nhp khu vng. Nn s dng cng c th trng trong qun l vng, hn l dng cc quyt nh hnh chnh. C nh vy, s khc bit gia vng trong nc v quc t s gim dn, t gim hot ng u c lng on th trng. 3.5.1 Chnh sch nhp khu vng

Trang 66

Khi gi vng tng t bin, vic nhp khu vng s lm gim nhit th trng vng nhanh chng. Do , chnh sch nhp khu rt cn thit v kp thi can thip khi th trng vng c bin ng. Nh nc cn xem vng nh mt loi hng ha thng thng, cho php ngi dn c t do mua bn, trao i trn th trng theo mc gi c cung cu quyt nh. Khi cn thit, nh nc ng ra can thip nh mt nh kinh doanh thc s. Trong khong thi gian t sau nm 1975 n thp k 1990, vng ng vai tr quan trng trong vic tch ly v phng thn ca ngi dn do cc chnh sch kinh t ca nh nc thi k ny khng hiu qu, mt s bin ng gi d rt nh cng nh hng ln n nn kinh t. Vi kinh nghim xng mu trong thi bao cp, nh nc ta c nhiu thay i kp thi, ph hp vi tnh hnh mi, nh cc ch s kinh t rt thun li. Ch s GDP ca Vit Nam gia tng ng k, kim gi lm pht mc mt con s - mc an ton v c li nht. Vi nhng thay i to ln , vng tr v ng v tr ca n trong nn kinh t Vit Nam hin nay. Gi c ca vng khng cn nh hng qu ln n XH. Gi vng Vit Nam ph thuc ch yu vo gi vng th gii v cung cu trong nc, cn cc nhn t khc ch nh hng rt t n gi vng. 3.5.2 Chnh sch xut khu vng Trung bnh mi nm nc ta nhp khu khong 60 tn vng theo ng chnh ngch, ngoi ra cn mt lng vng khc c nhp vo bng con ng nhp lu gy tht thot ngoi t kh nhiu. Tuy nhin, lng vng nhp khu vo cha c s dng hiu qu, ch yu c dng sn xut vng ming, vng trang sc v c gi li ch yu trong dn, lng vng xut khu rt t, ch yu di dng vng nguyn liu v vng trang sc. Do vng i vo nc ta ch yu theo 1 chiu nhp vo, gn nh khng c u ra nn vic u t, kinh doanh vng trong nc cn b hn ch rt nhiu. C th, khi gi trong nc ang gim chnh lch thp hn gi th gii, ngi dn em bn vng rt nhiu, cc doanh nghip kinh doanh vng s mua vo nhng li khng c php xut khu bn ra thu li. Do , vic kinh doanh vng trong nc cn hn ch rt nhiu cha pht trin c, ch lng

Trang 67

vng trong dn chng. Nu c php xut khu, doanh nghip li phi bin vng ming, vng trang sc thnh vng nguyn liu xut i, gy tn km chi ph cho cc doanh nghip v ngn hng mun xut khu vng. 3.6 Tng bc tin ti thnh lp sn giao dch vng quc gia Khi th trng c t do ha hon ton, mi ro cn trong c hot ng xut nhp khu c g b th vic thnh lp S giao dch hng ha trong c sn giao dch vng nh sn giao dch vng Thng Hi (SGE) l cn thit a th trng vng trong nc lin thng vi th trng vng quc t, xy dng TTTC hon thin, ng b. Do nhu cu tch tr, u t vng vt cht v ti khon trong dn hin rt cao (Theo kt qu cuc iu tra th nghim quy m nh do y ban Gim st Ti chnh Quc gia thc hin trn a bn H Ni, gn 1/3 s h gia nh tham gia kho st c u t v tch ly bng vng, trong 92% gii thch tch tr vng do thi quen v tm l phng chng lm pht. Cng theo kt qu iu tra ny, vng v ngoi t chim ti 17% trong c cu u t), v th, knh u t vng phi c khi thng, to ra dng chy cho th trng vng di s kim sot ca Nh nc. S giao dch vng quc gia l gii php cho th trng vng v l bc iu chuyn tt yu ca th trng ti chnh. cc nc, khng ch c cc ch th nh nh khai thc, tinh ch, bn l... tham gia s giao dch vng. Nh u t c nhn, t chc cng c th tham gia thng qua cc cng ty mi gii. S giao dch vng thc hin trn c s khp lnh lin tc, gi vng s do cung cu quyt nh. T y loi b tnh trng thao tng, thi gi hoc ghm gi qu mc bi mt s i tng u c nh thi gian va qua. Bn cnh giao dch vng vt cht, s giao dch cung cp giao dch vng ti khon, a dng ha nhu cu u t, tch tr, bo him ca ngi dn. Vng l loi hng ha c bit, ng thi c vai tr nh mt ngoi t d tr nn vn cn duy tr qun l nh nc i vi hot ng ca cc S giao dch ny nhm m bo th trng hot ng minh bch, hiu qu, m bo tnh n nh ca TTTC v nn kinh t. NHNN c th l u mi t chc, thnh lp, gim st v qun l vn hnh s giao dch vng. 3.7 Hi nhp th trng vng th gii

Trang 68

3.7.1 Kinh doanh vng theo tiu chun quc t Hin nay, vng tin t Vit Nam cha p ng tiu chun quc t, cha uy tn c chp nhn lu thng trn th trng quc t. S lu hnh nhiu loi vng Vit Nam nh SJC, thn ti, phng hong, bng la, AAA nhng ch c vng SJC chim v tr c tn l mt minh chng cho vic sn xut, ch tc vng khng m bo tiu chun quc t v l nguyn nhn cn tr s pht trin cc hot ng kinh doanh vng, trc ht l vng vt cht v sau l s pht trin ca th trng vng ghi s. Ngay th trng trong nc, vng do c s ny sn xut cng cha c cc c s sn xut kinh doanh khc chp nhn theo cht lng vng m c s sn xut cng b. V vy, ngi u t kinh doanh vng thng s b thit hi nu khng bn vng ti ng c s m nh u t mua vo trc y. Trn th trng quc t, vng tin t ca Vit Nam hin nay cha c th gii chp nhn lu thng (ch c mt s t doanh nghip Trung Quc chp nhn vng SJC ca Vit Nam). Do vy, uy tn v nng lc pht hnh vng tin t Vit Nam l vn mu cht vng tin t Vit Nam gia nhp th trng quc t. t c iu ny ni pht hnh khng ni no khc ngoi cc ngn hng c bit l ngn hng nh nc. Ngoi yu t cht lng, mt s m bo lu thng lu di trong tng lai cng rt quan trng. 3.7.2 H tr v to iu kin ngnh kim hon Vit Nam tham gia vo th trng th gii Ngnh kim hon Vit Nam hin nay vn ch yu lm th cng, sn phm lm ra cha ng nht v cha t n trnh tinh xo, do sn phm kim hon trong nc cha sc cnh tranh vi cc sn phm tinh t hn c lm t my mc hin i v tc phong cng nghip nc ngoi. V vy, nh nc cn c chnh sch h tr trong vic xut khu vng nh cho php xut khu vng ming, vng nn, vng trang sc, ng thi to iu kin cc th kim hon trong nc c dp giao lu v hc tp thm kinh nghim t cc ngh nhn nc ngoi, u t cc my mc, thit b hin i trong ch tc trang sc ngnh kim hon Vit Nam tin xa hn trong tng lai.

Trang 69

KT LUN CHNG 3 Trn c s kt qu kim nh cho thy gi vng c quan h nhn qu vi lm pht, tc gi a ra mt s gi chnh sch n nh v pht trin th trng vng, trnh gy ra hin tng u c, thao tng gy nhiu lon xo trn nh hng n th trng vng cng nh trnh tc ng tm l nh hng n mt bng gi chung (CPI). Tuy nhin nhng gii php ny cn c s kt hp ng b, cht ch vi cc chnh sch ti chnh tin t khc c hiu qu tt nht.

Trang 70

KT LUN
Lm pht l cn bnh ca nn kinh t Vit Nam nhng nm gn y, tuy l tnh trng chung ca nn kinh t ton cu, nhng lm pht ca Vit Nam qu cao so vi cc nc trong khu vc. Lm cao pht ko di lm suy gim nim tin vo mi lc ca tin ng, h qu l nn la ha trong nn kinh t v nhp siu vng. Lm pht cng lm thm ht thng mi v t gi b km nn, tng ri ro ca hot ng kinh t, v suy gim mc sng ca ngi lao ng. Km nn t gi th bt li cho ngoi thng, nhng ph gi tin ng n 9.3% (ngy 11/02/2011) cng t nhiu lm st gim lng tin ca cc i tc quc t. V vy, kim ch lm pht c xem l nhim v cp bch ca chnh ph trong nm 2011. By nhm gii php ca Ngn Hng Nh Nc (NHNN) tu trung l s dng chnh sch tin t, qun l th trng vng v th trng ngoi hi theo tinh thn Ngh quyt 11/NQ-CP ca Chnh ph ngy 24 thng 02 nm 2011 v nhng gii php kim ch lm pht, n nh kinh t v m, v bo m an sinh x hi. Chnh sch cm mua bn vng ming da trn gi thuyt kim sot gi vng lm gim lm pht v n nh v m. Ngi dn hay neo gi hng ho c gi tr ln vo gi vng, gi vng tng th gi hng ho tng theo. Mt nghin cu ca Ngn Hng Trung ng Canada cho 14 quc gia vi s liu t 1994 n 2005 cho thy gi vng l ch bo cho lm pht. Hn na, kt qu nghin cu ti n giai on 1991-2009 cho thy bin ng ca gi vng v bin ng gi chng khon c tc ng qua li. Bnh n gi vng, do , cng gp phn bnh n th trng vn. Chiu ngc li gi vng c th l h qu ca lm pht. Khi lm pht ngi ta trnh gi tin mt, vng l mt la chn. Nu khng c quota nhp khu vng, th gi vng trong nc s cao hn gi th gii. Lm pht cng lm tng t gi, vy gi vng s tng kp, va do t gi va do cu tng. Nu c hai chiu tc ng u ng th c mt vng xoy tng gi, lm pht lm tng gi vng ng thi gi vng tng khin lm pht trm trng hn. ct t vng xoy lm pht-st vng cn tm ng nguyn nhn gy ra lm pht. Kim chng quan h nhn qu gia lm pht v gi vng phi xem xt nh hng ca cc bin s v m c lin quan nh t gi, cung tin, li sut, gi bt ng sn, v chng

Trang 71

khon. Kim nh quan h nhn qu gia cc bin s kinh t da tng ca Clive Granger (Nobel Kinh t 2003), c th, gi vng c xem l c tc ng ln lm pht nu vic gi vng ca cc thng trc gip d bo lm pht ca thng ny tt hn. Hai bin s ny c tc ng qua li theo c ch phn hi nu tng gi vng gip d bo lm pht ng thi lm pht cng gip d bo gi vng. Khi gi vng ca mt k gii thch c lm pht ca cng k th ta c quan h nhn qu tc thi. Gi vng v lm pht to thnh vng xoy tng gi. Bt ng l quan h nhn qu gia t gi USD/VND v lm pht khng c ngha thng k; tuy nhin USD tng gi so vi VND nh hng tc thi ln gi vng. Vy t gi ch c tc ng gin tip ln lm pht, thng qua gi vng. Trong gii hn ca ti ch nghin cu mi quan h gia lm pht v gi vng, t a ra hng gii quyt bnh n th trng nhm mc tiu gim lm pht, n nh kinh t. Tuy nhin, lm pht cao ngoi s tc ng ca gi vng cn c tc ng ca cc bin s v m khc, c bit l s tc ng mnh ca cung tin nh tc gi c cp trong chng 2. Do , khuyn ngh chnh ph nn cng quyt thc hin chnh sch ti kha v chnh sch tin t tht cht i km vi vic kim sot th trng vng./.