KTP Kumpuan Thupui 2012-2013

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 17

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN (Presbyterian Church of India)

KRISTIAN THALAI PWL

LAL ISUA NN

2012 - 2013 KUM PUAN KAIHHRUAINA

Kristian Thalai Pwl LAL ISUA NEN 2012 - 2013 KUMPUAN THUPUI KAIHHRUAINA

Published by Central Kristian |halai Pwl Aizawl, Mizoram

copies - 5000

Printed at TM Offset Printing Press Canteen Kual, Aizwl: Mizoram Ph : 0389 2312796 / 9862563084

THUHMAHRUAI Kum 1987 a\angin (kum 1999 tih loh chu) K.|.P.-in thupui bik neiin Kum Puan kan nei \hin a. Kum 24 chhungin thupui chi hrang 16 kan nei tawh a. Tuna mi Lal Isua Nen tih hi 2011-1 K|P Rorel Inkhawm, Bethlehem Kohhrana neih \uma thlan niin, thupui 17-na tur a ni. Central K.|.P. Committee 623:IV(9) chuan ruahmanna siamtu turin mi pali - Pu Lalmuanawma, Convener, Pu Saizamliana Sailo, Secretary, Pu Lalthanmawia leh Tv. V.L. Muanchhana te a ruat a. Anni ruahmanna chu Committee-in a pawm hnuah hma laa bawhzui a ni a. A Kaihhruaina Bu tihchhuah leh ngei \ha tiin a ziak turin Rev. Rosiamliana Tochhawng, Lecturer, Aizawl Theological College chu sawm a ni a. Anin chak tak leh phur taka hma lain a ziak zo thei mai a. A chulmam leh enfel chu Kristian |halai Editorial Board member-te leh Pu Saizamliana Sailo kutah dah leh a ni a. A tawpa proof reading min tihsak turin Pu Lalremmawia, Chaltlang ngenin anin mam \ha takin a tlang a zial mum a, a chungah kan lawm hle a ni. Kum danga la tih ngai loh, a bu zir mai bakah Kum Puan thupui behchhanin film siam a ni bawk a. A hautak dawn tih hrechungin Dinthar Branch te chu Film buatsaih turin kan ngen a. Annin chauh leh hah pawh sawi lovin, an branch sum tam tak sen belhin Film \ha tak mai an puitlin thei a. Hei hian kan Kum Puan a tihlawhtling lehzual hle dawn a, an chungah kanlawm em em a ni. Thupui hi vaqwi 6 a kaihhruaina zir zan hian a tawhah Tih tur dah a ni bawk a. Hei hi branch tinin ngai pawimawhin tihhlawhtlin vek ni ngei selo, a sawt lehzual ang tih a rinawm hle a ni. Lal Isua nen engkim a ropui tih hla kan sak angin K.|.P. member, Kum Puan zirtu zawng zawngten damchhungin engkimah Lal Isua nen ti thei vek ila, a va nuam dawn em!! A zirtu zawng zawngtetan Malsawmna lo ni ngei rawh se.

Dated Aizwl, The 14th February, 2011

(UPA LALRINMUANA) General Secretary Central K.|.P.

A CHHUNGA THU AWM TE

1. Isua hi tu nge?

..... ..... .....

(April & May) .....(June & July)

5 10

2. Isua nen - Inlaichinnaah..... ..... 3. Isua nen - Tunlai khawvelah ..... 4. Isua nen - Rawngbawlnaah ..... 5. Khawiah pawh Isua nen..... ..... 6. Lal Isua tel lo chuan ..... .....

.....(August & September) 17 .....(October & November) 25 .....(December & January) 31 .....(February & March) 37

THUPUI-1-NA

ISUA HI TU NGE?
Chhiar tur: Matthaia 16: 13-20 Johana 18: 33-34 Lal Isua khan a dam laiin, Miten Mihring Fapa hi tu nge a ni an tih? tiin a zawt a; he zawhna hi min zawt ve ta se engtin nge kan chhan ve ang ? A zirtirte pawh khan miten an sawi dan hrang hrang an han sawi chhawng phawt a; |henkhatin, Baptistu Johana, an ti a; \henkhatin,Elija, an ti a; \henkhatin, Jeremia emaw, zawlnei tu-a emaw, an ti, tiin an chhang a ni. Baptistu Johana kha Isua aiin thla ruk emaw lekin a upa a, Isuan rawng a bawl \an tirh laiin a lu an tansak tih kan hria. Kha Pathian mi ropui tak kha a lo tho leh ta niin \henkhat chuan an ngai a ni ang. Elija kha zawlnei zinga ropui berah \henkhatin an ngai a, Messia a lo kal dawn hunah Elija kha lo kal hmasa turah an ngai (Malakia 4:5). Jeremia pawh zawlnei ropui tak, an chan a chhiat laia an hnam chhanchhuaktu ni tura an beisei leh Messia lo kal dawna lo kal hmasa tur niin an ngai bawk. Eng pawh ni se Isua chu Pathian tirh, mi ropui takah chuan an ngai phawt mai. Miten an sawi dan hriat ringawt Lal Isuan a duh tawk lo. Pilatan,Juda-te lal i ni maw? tia a zawh pawhin Isua chhanna chu, Hei hi nangma rilru puak chhuaka i sawi nge, mi dangin an hrilh che, ka chungchang thu hi? tih a ni (Johana 18:34). Isua kan hriat dan hi eng nge ni ve? Miin an sawi dan mai a ni em? Isua chungchang kan sawi hian keimahni rilru puak chhuaka Isua kan hriat dan kan sawi nge miin Isua chungchang an sawi dan kan sawi chhawng ve mai mai? Isuan a zirtirte a zawhna chu, A nih leh, nangnin tunge a ni mi tih, tih a ni. Mite sawi dan leh hriat dan chu eng pawh lo ni se kei hian Isua hi tunge nia ka hriat? Mi mal takin Isua hi ka hre ve tawh em? Isua hi tunge a nih? Chhanna hrang hrang a awm thei ang. Kristian ni lo khawvel mi ropui tak tak zingah pawh Isua ngaisang a, a zirtirnate \ha ti em emtu an tam mai. India rama mi ropui tak tak, Raja Ram Mohan Roy te, Mahatma Gandhi te pawh khan Isua chu zirtirtu ropui leh mihring nun dan tur zirtirtu ropui tak niin an ngai a, a zirtirnate pawh \ha an ti em em; mahse, Pathian Fapa, chhandamtu ang chuan pawm har an ti. Gandhi-a khan Isua zirtirna kha a ngaisang em em a, a bik takin tlang chunga Isua thu sawi kha a nun kaihruaitu ber pakhat a ni; mahse a lehkhabu pakhat What Jesus Means to Me (Isua ka hriat thiam dan) tih buah chuan, Isua hi Pathian Fapa mihringa lo chang tih leh amah ringtute chauhin chatuan nunna an chang ang tih hi chu ka pawm theih piah lam a ni aA thihna leh a thisenin khawvel sual a tlan tih te hi ka chhia leh \ha hriatnain a pawm thei lo a ni, a ti. Muslim sakhaw lehkhabu Quran-ah pawh Isua chu zawlnei ropui tak anga tarlan a ni a, Mari fapa, mi ropui leh danglam bik ni kumkhua tur niin an ngai a (Quran 3:45; 19:19; 4:171) Pathian Fapa ang chuan an pawm thei lo a (Quran 5:75-78; 43:57-63), Lal leh Chhandamtu ang chuan an pawm thei lo. Keini hian Isua hi eng angin nge kan hriat ve le? ISUA - Mihring Fapa : Lal Isua khan amah insawi nana a hman tam ber chu Mihring Fapa tih hi a ni awm e. Chanchin |ha bu liah hei hi kan hmu hnem hle a, hmun dangah chuan kan hmu meuh lo thung. Isua hian amah insawi nan Pathian Fapa tih hi a hmang meuh lo a, Mihring Fapa tih hi a insawi dan langsar ber a ni. Thuneihna te, tlawmna te, ropuina te, tuarna te leh a thihna te nen sawi zawmin Mihring Fapa a nih thu hi a sawi \hin. Hei hi mihringte chhandamna hna, mihringte aiawha thawktu a nihna leh mihringte aiawha sual thiltihtheihna hnehtu a nihzia sawina a ni. Tu pawh keimah leh ka thu zahpui apiang, Mihring Fapa hian ama ropuina nn, a Pa ropuina nn, a vantirhkoh thianghlimte ropuina nn a lo kal hunah chuan chu mi chu a rawn zahpui ang, a ti (Luka 9:26) . Isua khan zawlnei tiin a insawi bawk (Marka 6:4; Lk 13:33). Zawlnei chu Pathian hnen ata thu dawnga puang \hintu an ni a. Thuneihna nen thu a sawi \hin a, thunei takin a zirtir \hin a ni. ISUA - Pathian Fapa : Isua khan, Pathian Fapa, tih hi mahni insawi nan hmang chiah lo mahse Pathian chu 'Ka pa' tiin a ko \hin (Marka 14:36), chu chuan Pathian Fapa a nihzia a tilang. Pathian Biak In chu, Ka Pa in, a ti a (Luka 2:49). Chung lam a\anga Pathian aw pawhin, Ka Fapa duh tak, a rawn ti (Matthaia 17:5; Marka 1:11;). Ramhuai zawlte pawhin Pathian Fapa a nih an puang (Marka 3:11). Chuvangin, Isua chu Pathian Fapa a ni. ISUA - Kawng leh Thutak leh Nunna : Isuan amah a insawi dan pawimawh tak dang leh chu, Kawng leh thutak leh nunna a nih thu hi a ni (Johana 14:6). Pa hnen thlen theihna kawng awm chhun niin a insawi a, amaha kal lo chu tu mahin Pa hnen a thleng dawn lo a ni. Isua Krista hi Pathian hnen kan thlen theihna kawng awmchhun a ni.

ISUA - Tidamtu: Isuan rawng a bawl lai khan, Natna tinreng leh chak lohna tinreng, a tidam a (Matthaia 4:23). Taksa natna a tidam a, mitthite pawh a kai tho hial a ni. Rilru lam leh thlarau lama natna neite pawh tidamin amahah chawl turin a sawm a, Nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka chawlhtir ang che u, (Matthaia 11:28) tiin amahah chuan thlarau chawlhna a awm tih a sawi. Chuvangin Isua chu taksa, rilru leh thlarau damna leh chawlhna a ni. Amah chu khawvel damna tura lo kal a ni (Johana 3:17). Isua chu Chhandamtu a ni. Isua a lo pian dawn khan Lalpa vantirhkoh khan, Ani chuan a mite an thil tihsual lakah a chhandam dawn si a, a ti a (Matthaia 1:21). Baptistu Johana pawhin, Pathian Berm No, khawvl sual kalpuitu tr saw! a ti (Johana 1:29). Isua chu chhandamtu a ni a, amah ring apiang chuan chatuan nunna an nei dawn a ni (Johana 3:16). Isua hi Lalpa vantirhkohvin a sawi lawk angin sual lak ata chhandamtu a ni a, mi sualte tuar ai tuarin amah ringtute chu a chhandam a ni. Amah chauh chu chhandamtu a ni a, min chhandam thei hming dang reng an awm lo (Tirhkohte 4:12). ISUA - Zalenna Thlentu : Isuan a rawngbawlna tur a puanin, Riangvaite hnnah Chanchin |ha hril tra mi ruat avngin Lalpa Thlarau chu ka chungah a awm; Ani chuan salte hnna chhuahna thu leh, Mitdelte hnna mitvr neih lehna thu sawi tr te, Tihduhdah tuarte chhuahtrna tr te, Lalpa lungawi kum thu sawi tr tein Mi tr a ni, tiin a sawi a ni (Luka 4:18-19). A sawi ang ngei hian a rawngbawlnaah mi hnuaihnung zawkte ngai pawimawhin an zingah rawng a bawl a. Mi lian leh thiltitheite a hmachhawn fo va, rahbeha awmte tan zalenna thu a puang a ni. Thlarau lam thil chauh ni lovin taksa thilah pawh zalenna thlentu ropui tak a ni. ISUA - Thihna Hnehtu : Mihring nuna beidawnthlak em em mai chu thihna hi a ni. Mi ropui ber leh hausa ber pawh ni ila kan la thi dawn. Thiamna leh theihna sang zelah hian thihna dang thei khawp thiamna a awm lo. Isua chu thihna chungah pawh thuneitu leh hnehtu a ni. Khawvela rawng a bawl laiin mitthite a kai tho a, amah ngeiin thihna chu temin ropui taka tho lehin thihna chu a hneh a, ama zarah chuan a ringtute chuan thawhlehna kan beisei thei ta. Krista thawhlehna chu ringtute tan thihna hnehna leh ropui taka thawhlehna tur hmahruaitu a lo ni ta (I Korinth 15:1-58). ISUA - Lei leh Van Lal ber : Isua chu mihringte anga lo piangin mihring dinhmuna a hnuaihnung ber bawih dinhmun leh chumi ai pawha la hnuaihnung zawk mi sual thiam loh chang dinhmun hial pawh luahin tlawm takin leiah awm mahse lei leh van lal ber a ni bawk (Philippi 2:5-11). Lei leh vna thuneihna zawng zawng ka hnnah pk a ni tawh, (Matthaia 28:18) tiin engkim chunga thuneitu a nihzia a sawi a. Lal ber a nih angin amah zuitute nunah pawh a aia lal an awm a phal lo. Isua hian a zuitute nunah pawimawh ve tak nih mai a duh lo va, lal ber leh thuneitu ber nih a hauh tlat a ni. Amah zui tur chuan engkim kalsan a \ul a, mahni nun nen lam pawh a thuhnuaia awm tura zui a ngai a ni. LAL ISUA - Rorel tura lo kal leh tur : Lal Isua chu Pathian thutiam ang ngeiin a thi a, thihna hnehin a tho leh tih Bible-in min hrilh. Pathian thutiamte hi a thlawn ngai lo va, a thleng dik zel \hin. Lal Isua pawh hi a lo kal leh ngei dawn tih Bible-in min hrilh a (Matthaia 24:30; 25:31; Johana 14:3; Tirhkohte 1:11; Philippi 3:20; I Thessalonika 4:15; II Thessalonika 1:7,10; Tita 2:13; Hebrai 9:28). Chuvangin, Isua hi a lo kal leh ngei dawn a ni. Tunah hre duh lo leh awih duh lo awm mah se Isua lo kal leh hi mitinin an la hmuin a hmaah an la \hing\hi dawn a ni. Hun tawpa roreltu tur pawh Isua hi a ni a, Mihring Fapa a nih angin mihringte rorelsakna pawh a kutah pek a ni (Johana 5:27); tichuan, hun tawpah chuan mi zawng zawng ro a relsak dawn a ni (Matthaia 25:31-33). Isua nihna zawng zawng kan sawi zo thei lo ang. Bible-in min hrilh chin pawh hi sawi zawh mai theih a ni lo. Kan tana zawhna pawimawh tak chu, Isua hi ka hre ve tawh em? Isua chu eng angin nge ka hriat? tih hi a ni. SAWI HO TUR : 1. Mi dang sawi dan hriat leh mahni ngeia kan hriat danglamna eng nge ni? TIH TUR : Hnathawhna hmun, in chhungah, zirnaah, \hian leh ngaihzawngte nen kan inkawm lai hian Isua hi kan hre reng nge kan awmna hmun leh hun a zirin ka hriain ka hre lo. Hei hi mahni theuh inzawtin Isua hi hre reng thei turin inhlan ila.

THUPUI -2-NA

ISUA NEN -INLAICHINNAAH


Chhiar tur: Matthaia 5:21-26; Marka 12:29-31 Mihringte hi a huhova khawsa \hin kan ni a, tu mah hi mahnia awm hrang hlak thei kan awm lo. Mihring chu mihring dang nena a inlaichin chauhin mihring a tling a ni. Hausakna te, hmel\hatna te, chakna te, zai thiamna te, lehkha thiam te, felna te leh mihringa nihna \ha hrang hrang pawh hi mi dangte avanga hlu chauh a ni. Khawvelah hian mahni chauhin awm ta ila, hausakna leh hmingthanna, hmel\hatna leh zeinate pawhin awmzia a nei tlem khawp ang. Mi dangte avanga hlu kan ni a, inlaichinna \ha a\ang chauhvin mihring nun hi a nuam a ni. Mizo pi leh pute khan, |henawm do aiin khaw sarih do a thlanawm zawk, an lo ti a. Mahni bul hnaia awm chhungkaw pakhat nena inrem lova indo ai chuan khaw dang pasarih do pawh a thlanawm zawkah an ngai, chutiang khawp chuan nunhona an ngai pawimawh a ni. Inlaichinna kan tih hian mi dangte nena kan awm ho dan, kan nun ho dan, kan inkar thu sawina a ni. Kan bul hnaia awmte hi an pawimawh ber. Khualkhuaa chhungkhat hnai tak aiin kan \henawm te, kan bul hnaia awm te, kan \hian leh kan thawhpui ni tina kan nun ho puite hi ngaih pawimawh tur a ni. Mihring awm khawm zingah inlaichin dan \ha kawng hrang hrang a awm thei ang. Sipai awm khawm chu thuneitu indawt chhawng hmangin inthununna \ha tak nen an awm khawm a; nupa chu hmangaihnain pumkhatah a siam a ni. Mi dangte nena kan nunhonaah hian Isua Krista zuitu ka nihna hian eng anga pawimawh nge a nih? Inlaichinna thuah Isua zirtirna ka zui thei em? Mi dang nena kan inlaichinnaah hian Isua a tel ve em? ISUA NEN - Chhungkaw inlaichinnaah : Mihring inlaichinna bulpui ber chu chhungkua hi a ni. Chhungkaw nunhona a nawm chuan nun a nuam a, chhungkuaa kan hlim loh chuan hmun dangah hlim \hin mah ila hlimna a kim thei lo va, chhungrilah kalhtu a awm tlat zel. Chuvangin, chhungkaw inlaichinna \ha kan neih theih nan theihtawp chhuah a \ul. Isua kha chhungkuaah a lo piang a, nu leh pa leh unaute pawh a nei a ni. Isua naupan lai leh kum sawmthum mi vel a niha rawngbawlna a \an hma zawnga a nun dan hi Bible-in a ziah meuh loh avangin kan hre tlem hle. A pian thu kan hre chiang a, Aigupta-a tlanbopui a nih thu leh an lo kir thute pawh Bible-ah kan hmu. Kum 12 mi a niha Temple-a an hruai thu kan hmu bawk (Luka 2: 41-51). Isua chu mihring \han dan pangngai angin a \hang chho a ni. Lukan, Tin, Isua chu a fing deuh deuh va, a lo lian telh telh a, Pathian leh mihring duhsakin a awm deuh deuh va,(Luka 2:52) a tih hian rilru, taksa leh thlarauva a \han dan a sawi a ni. Isua hian nu leh pa a nei a, a pa Josefa hi thingrem siamtu, mistiri a ni awm e. Isua kum 12 a niha Temple-a an hruai khan a pa hi a tel ngei a; mahse, Isua rawngbawlna chanchinah a pa tel ve thu kan hmu tawh lo. A pa hi a thi hma a nih an ring. A nu Mari erawh chu a thiha a thawhleh thlengin Isua rawngbawlna chanchinah kan hmu. Isua hian unau - Jakoba, Josea, Juda, Simona leh farnute a nei (Marka 6:3). Fa tir a nih avangin a unau tarlante hi a naute vek an ni ang. Lukan, Isuan a zirtir \antirh lai khan amah chu kum sawmthum lai a ni tawh, a ti a (Luka 3:23). Isua hian engati nge kum sawmthum a nihah rawngbawl hna a \an le? A hma zawng hian eng nge a tih ang? Ngaih dan tlanglawn takah chuan Isua pa hi a thi hma a, Isua hian a naute kaihruaiin chhungkua a enkawl phawt nia ngaih a ni. Amah hrechianga inngaite khan, Thingrem siamtu kha a ni lo vem ni? an ti a (Marka 6:3). Isua khan thingrem siamin chhungkua a enkawl a nih hmel hle mai. Hei hian Isuan chhungkua a dah pawimawh hmasak dan a tilang thei awm e. Lal Isua hian chhungkaw inlaichinna \ha hi a ngai pawimawh hle. A thu sawi \henkhatah chhungkua a dah pawimawh lo em ni tih theih tur chu a awm. A nu leh a unauten biak an tum tih an rawn hrilh khan, Ka nu chu tunge ni? Ka unaute pawh chu tute nge ni?..Tu pawh ka Pa vna mi duhzwng ti apiang chu ka unau te, ka farnute, ka nu te an ni asin, (Matthaia 12:48-50) tih leh, Tu pawh a nu emaw, a pa emaw keimah aia hmangaih zwk chu, ka mi ni tlk a ni lo; tu pawh a fanu emaw a fapa emaw keimah aia hmangaih zwk pawh, ka mi ni tlk a ni lo, (Matthaia 10:37) tih te leh, Tu pawh ka hnna lo kal chuan, a pa te, a nu te, a nupui te, a fa te, a unau te, a farnu te, ama nun nn lam pawh a huat loh chuan ka zirtr a ni thei lo vang, (Luka 14:26) tih te han chhiar hian Isua hian chhungkua a ngai pawimawh lo em ni a tih theih. Mahse, Juda-ho thil sawi dan kalphungah thil an khaikhinin, Hei ai hian hei hi ka duh zawk, ti mai lovin, Hei hi ka duh a, hei hi ka duh lo, tih an ching a. Chutiang sawi dan kalhmang chuan Isua hian a sawi a ni. Pathian nena inlaichinna chu thil pawimawh ber a nih thu a sawi a, chumi tehkhin pha teuh ber nia a ngaih chu chhungkaw inlaichinna

niah a ngai a. Chuvangin mihring inlaichinnaah chuan chhungkaw inlaichinna a dah sang ber tihna a ni. Lehlamah chuan Isua hian chhungkaw inlaichinna \ha nei lo chuan Pathian biak leh Pathian hnena thilpek pawh \ha a ti lo. Unau inhmangaihna a dah thupui hle , ...tu pawh unau chunga thinur apiang chu, a chungthu rel a ni ang a; tu pawh a unau, mi chhawih pa, ti apiang chu, rorelna snga a chungthu rel a ni ang; tin, tu pawh, mi pa, ti apiang chu, hremhmun meia kal tlk a ni ang tih ka hrilh a che u. Chutichuan, maicham bula i thilpek i hlan lai ngeia i unauvin i chungah lungnih lohna a nei tih i hriat chhuah leh chuan, chuta maicham hmaah chuan i thilpek chu hnutchhiah la, kal langin i unau rem zet la, chumi hnuah chuan i thilpek chu rawn hlan rawh, a ti (Matthaia 5:22-24). Kan chhungkaw inlaichinna a chhiat chuan Pathian nena kan inkar pawh a buai thei, chuvangin Pathian tana thilpek i dawn pawhin chhungkua inrem hmasak phawt a \ul. ISUA NEN - |henawm khawvengte nena inlaichinnaah : In\henawm khawven dan tur chungchang pawh Lal Isuan min zirtir a, chu chu hmangaihna a ni. Nangmah i inhmangaih angin i vengte pawh i hmangaih tur a ni, tih chu thupek ropui ber dawttu a ni, a ti a (Marka 12:31). Kan \henawm khawveng te, kan bul hnaia khawsate nen inhmangaih tawn tur kan ni. Inrel tawna insawichhe tawn lo turin min zirtir a ni (Matthaia 7:1-6). |henawm khawvengte nena kan inlaichinna hi Isua nen a nih chuan hmangaihnaa inlaichin tawn tur a ni. ISUA NEN - |hiante nena inlaichinnaah : |hian chungchang pawh hi Isuan a sawi ngun hle. A zirtir, a hmangaih ber berte sawi nan \hian tih a hmang a; a zirtirte hnenah, |hiante ka ti tawh zwk ang che u, (Johana 15:15) a ti. |hian chu engkim inhrilh tawn tur niin a ngai a, ani pawhin a Pa hnena thil a hriat zawng zawng a hrilh avangin a zirtirte chu, A \hiante an ni, a ti. |hian inhmangaihna chu a dah sang hle a, Mihringin a \hian aia a nun a paih aliama hmangaihna nasa zwk tu man an nei lo, a ti (Johana 15:13). |hian chuan englai pawhin a hmangaih reng a; Mangan n atan unauva piang a ni, (Thufingte 17:17) tia kan hmuh angin Isua zirtirnaah pawh \hian chu hmangaihtu, phatsan lova thih pawh ngam a ni. |hian \ha chu mamawh indila inpe tawn tur niin a ngai (Luka 11:5-8). |hian chhan thih ngam, tia Mizo pipute inzirtirna ang khan Isua pawh hian a zirtir a ni. Isua khan \hian a ngaina hle a, duhsaktu pawh a nei nual a ni, Lazara pawh kha, Kan \hian, a ti (Johana 11:11). Sum leh paite pawh hi \hian siam nana hmang turin min zirtir, Sum lemin in tn \hiante siam rawh u; sum a boral huna chatuana awmnaah chuan an awmtr nn che u, a ti (Luka 16:9). ISUA NEN - Mipa leh Hmeichhe karah : Mipa leh hmeichhe inlaichinna leh nupa nun tur pawh Isuan min zirtir a ni. Kan taksa pengte hi inngaihna hmanrua tur a ni lo. Mipat hmeichhiatna sual hi a lang chhuak mai ni lovin rilru dik lo pawh hi sual niin a zirtir a, Ngaih chka hmeichhe melh apiang chu, a thinlungah a uir tawh reng a ni, a ti (Matthaia 5:28). Chuvangin, i mitin a tihtluk ai chuan kher chhuah a \ha zawk a ti. Nupa nun a zirtirnaah in\hen hi a duh lo hle; Pathianin a zawm tawh chu mihringin \hen suh se, (Marka 10:9) a ti hmiah mai. Nupa chu pumkhat an ni tawh a, mipa pawhin a nu leh pa kalsanin a nupui a vuan tur a ni a ti. Hei hian, Nu leh pate ai pawhin a nupui chu a hmangaih zawk tawh tur a ni, a tihna a ni ang. Kan rama nupa in\henna a tam em em mai te hi nupa inlaichinnaah Isua a tel tawk loh vang a ni. Pathian Ram leh Hmangaihna : Isua thuhril laipui ber chu Pathian ram chungchang hi a ni. Pathian ram chu amah leh a rawngbawlnaah khan a thleng \an a, a famkimna lam hawia \hang lian zel tur a ni. Pathian ram chu mihring leh Pathian inlaichinna thar a nih rualin mihringte inlaichinna a ni nghal bawk. Isuan, Pathian ram chu in zingah a awm a ni, a ti a (Luka 17:21). Chu Pathian ram chu Pathian duh anga mihring an awm a, a duh anga an awmnaah a lo thleng a ni. Isua hian mihring inlaichinna pum pui a khaikhawmna chu hmangaihna a ni a; mihring inhmangaihtawnna hi Pathian ram zia, \hang zel tur chu a ni. Hmelmate hmangaih : Mihring inlaichinna chungchanga Isua zirtirna zawm harsa tak chu hmelmate hmangaih thu hi a ni. In hmlmate chu hmangaih ula, a hua che u chu an \hatna tr ti ula, nchhe lawhtu che u chu malswmsak ula, a sawisatu che u chu \awng\aisak rawh u. Biang lehlama bngtu che chu lehlam pawh dawh rawh; tin, i puan lksaktu hnnah chuan i kawr lk pawh hnial suh,(Luka 6:27-29) tiin min zirtir a ni. Kan chunga \hate chunga \hat chhuah ve hi chu a har lo, amaherawhchu, hmelma kan tih em loh pawhin min ngeitute, min ertute leh kan chunga \ha lote chunga \hat hi har kan ti. Mi sual nia kan hriatte lakah kan beidawng hma hle. An \hatna tur kan

tih pawhin kan tlin rei lo khawp \hin. Isua chuan, An \hatna tr ti ula, pktir rawh u, beidawng hauh lovin; tichuan in lawmman a tam ang a, Chungnungbera fate in ni bawk ang; ani chuan lawm nachang hre lote leh mi sualte a khawngaih \hin, (Luka 6:35) a ti asin. Isua nen heng mite hi kan inlaichinpui dawn chuan Isua duh dan kan zawm a \ul ang. Heng mi t> ber chunga in tih hi ka chunga ti in ni : Mihringte hian kan aia chungnung zawk, hausa zawk leh thil ti thei zawkte tlawna an duhsakna beiseia an laka \hat chhuah hi kan ching hle. Kan aia hnuaihnung zawk leh hniam zawkte kawm leh chung mite nena inlaichinna neih chu kan peih meuh lo va, kan duh lutuk lo. Kan theih sang ber pawh an chunga khawngaihna eng emaw a changa lantir a ni deuh mai awm e. Lal Isua erawhchu mi hnuaihnung ber berte nen an inlaichin \ha hle. Mi hausa leh Lazara chungchang a sawiah pawh khan mi hausa kha a sualna dang sawi a ni lo va, a bula mi rethei kha a khawngaih lo va, a \anpui \ha lo; chu chuan hremhmunah a hnuk lut a ni. Hun tawp rorelnaah pawh, Hng ka unau t> berte znga mi pakhat chunga in tih chu ka chunga ti in niHeng mi t> berte zinga mi pakhat chunga in ti lo chu ka chunga ti lo in ni, (Matthaia 25:40 & 45) a la ti dawn a ni. Chuvangin, mi t ber chunga kan tih chu Isua chunga ti kan ni tih i hre thar leh ang u. Miin in chunga an tiha in duh tur ang zelin mi chungah pawh ti ve rawh u : China mi fing Confucius-a khan, Miin in chunga an tiha i duh loh tur chu mi chungah pawh ti suh, tiin a zirtir niin an sawi a. Lal Isua pawhin miin kan chunga an tiha kan duh tur ang mi chunga ti turin min zirtir a ni. Hei hi mihring inlaichinna atana dan rangkachak a tih theih awm e. Sawisel kan duh loh chuan mi dang sawisel lo mai turin Isuan min zirtir a ni. Mi chungchang kan sawi dan leh mi dang chunga kan thil tih turte hi kan chungah miin ti dawn se kan duh em tia inzawt zel chunga kan tih chuan mi dangte nen inlaichinna \ha tak kan nei thei ang. Mi dang nena kan inlaichinna hi Isua nen ni zel se, Isua min zirtir ang hian inlaichinna nei ila khawvel pawh hi a va nuam dawn em. SAWI HO TUR : 1. Mi dangte nena kan inlaichinna ah Isua duh ang kan zawm lohna lai engte nge? 2. Isuan mi t> ber a tihte hi kan nunhonaah hian tute nge ni ang? TIH TUR : Isua nena inlaichinna tichhe thei tur chu kalsan a, a \ul chuan tuar ngam tura inhlan.

_________________________________________________________________________

THUPUI -3-NA

ISUA NEN - TUNLAI KHAWVELAH


Chhiar tur: Matthaia 5: 13-16; Luka 9: 23-27 Isua khan a hun lai mite kha tihmawh leh khirh tak tak niin a hre ve a ni ngei ang; Nimahsela, tnlai chhuante hi eng nen nge kan tehkhin ang ? Naupang dwr hmunah te \hua, an \hiante auva, 'Phnglwng kan tumsak che u a in lm si lo va. Kan \ap vak a, ^wm in inch<m si lo, tiate ang hi an ni, (Matthaia 11:16-17) tiin a hun lai mite nun chu nun chawmawlh niin a ngai a ni. Chhuan sual tak leh uire hmang,(Matthaia 12:39) tih te, Chhuan rinna nei lova tihmawhte, (Matthaia 17:17) ti tein a sawi a. Chutiang karah chuan amah zuitute chu kraws pua zui turin a phut tlat a. Miin khawvl hi a pumin nei sela, a nun chn si sela a tan eng nge sawt ang? Tu pawh tnlai chhuan uire leh thil sual tih hmangte zinga kei mi zahpui apiang, Mihring Fapa hian, vantirhkoh thianghlimte nena a Pa ropuinaa inthuama a lo kal hunah chuan, chu mi chu a rawn zahpui ve thung ang, (Marka 8:36 & 37) a ti hmiah mai a ni. Kenneth A. Meyers-an, Tunlai huna Kristiante tan hian vantlang nun phung nawlpui kara nun hi mi thianghlim kal hmasate huna tihduhdahna leh hripui kara nun a harsat tluk zetin a harsa ta

a ni, a tih hi a dik hmel khawp mai. Kristian hmasate khan tihduhdahna nasa tak an tawk a, chu bakah hripuiin a nuai fo bawk. Chutiang karah chuan Lal Isua zuitu nih kha a harsain mi tam takin an tlin lo reng a ni. Chutiang tihduhdahna tuar tlang zo tur chuan rinawm taka Lal Isua zuitu nih a ngai a ni. Chutiang bawkin tunlai khawvel nunphung nawlpui han thlir hian hetiang kara zuitu rinawm tak nih chu thil harsa zet mai a ni ta; chuvangin, kristian tam tak chu tunlai khawvel nunphung hian a lem zo ni te pawhin a lang. |halai hrisel \eng \awng nih a, tunlaia \halai nun tlangpui hre ve pha tawk nih bawk si chuan kristian \ha nih tluan chhuah hi huphurhawm tak a ni ta mai em ni le?
ISUA NEN - Tunlai zauthauna khawvelah : Tunlai khawvel hi tisa chkna kawnga zauthauna khawvel (sexually saturated world) a ni a tih theih ang. Psychologist hmingthang, Father of Psychoanalysis an tih mai Sigmund Freud-a khan mihring rilru zaa sawmriat vel (80%) hi sex ngaihtuahnain a luah niin a hria a, chumi upbeh tlat chu mi mal nun(personality) tihniamtu niin a ngai a. A kutchhuakte avang chuan kum zabi sawmhnihna laihawl vel khan khawthlang rama mipat hmeichhiat kawnga inlumleh burhna (sexual revolution) a siam a, chu chuan khawvel hi a hneh zau zel emaw tih mai tur a ni. Kum 1940 leh 1950 chhova mite kha Love Generation emaw Baby Boomer Generation emaw an ti \hin a, a chhan chu khatih lai khan mite sex-ah an tlan nasa a, chuvangin nau an piang zawih zawih a, chutia naute an pun nasat em avang chuan, Nau tipungtu an ti a ni. Kum 1960 chhovah phei chuan Hippies Movement an tih mai chu a lo chhuak a, \halai tam takin an in chhuahsanin saruak deuh thaw thawin tuipui kamah an inpho nasa mai a nih kha. Kum 1969 nipui laia Woodstock Rock Festival te kha, Three Days With Sex, Music and Rock, (Ni thum chhung mipat hmeichhiatna, rimawi leh lam) an ti tawp mai a ni lawm ni kha. Kohhranin an khap sex te chu, I can't connect nothing into nothing, \hin (eng mah lo hi eng mah lo vah ka zawm thei lo ve) an ti vel mai mai a nih kha. India thuziak thiam Salman Rushdie-an Midnight Children'(zanlai fate) a lo tih pawh kha awm tak a ni. Kan sawi tak ang khan khawthlang ramah sex zalenna an puang a ni ber mai a, chuvang chuan sex-ah an zalen em em mai a, kan hriat angin Kohhran \henkhat phei chuan mawngkawhur bishopah te an neih tak avangin an buai a ni. Damdawi thiamnate a lo sang zel a, chuvang chuan mualphona tam tak kan pumpelh thei ta, hengte hian kan nun hi a tizalen zo ta em ni? Khawvel ram ropui ber ber tlukchhiatna chu pawn lam a\anga runtu ni lovin chhungril nun kehsawm hi a ni. Ziaktu hmingthang Norman Vincent Pearl-a te chuan American civilization khuan rawih lam a pan niin an ngai a, a chhan chu chhungril nun \hatna a tlahniam chak lutuk an ti. Sex-in mihring rilru luah thuk hre ranin thil zuartuten fakna hmanraw tinrengah an hmang ta mai emaw tih tur a ni a, slipper fak nan pawh nula mal tihlan a lo ngai a. Chanchinbu hrang hrangah te pawh ruak deuh keng kung thlalak kan hmu hnem hle. Internet lamah lah chuan zahmawh bawmpui tih mai tur hawn theihin a awm reng a, TV, Computer leh mobile phone-ah te pawh mi tam tak en mai theih a awm bawk si.

Sex phalrainain min hrut vel a. Tunlai khawvelah mi tam tak chuan sex hi mihringa ch^kna dang tuihal leh ril\am ang mai (just another appetite) a lo ni ta. Kan ramah ngei pawh \halai tam tak chuan remtih duna hman chu pawi lovah an ngai tawh emaw tih tur a ni. Inngaihzawn te pawh hi sex tel lo pawhin a theih em em laiin inngaihzawnna hian sex a keng tel tlat emaw ti pawl an awm.
Hetiang khawvelah hian Isua duh dan chu a pangngai reng. T<r hi eng ang pawhin sawi mawi mah ila, a chakna a hloh chuang lo ang hian sual hi sawi nep mah ila a sualna a reh chuang lo tih hi i hre reng ang u. Sex chungchanga tunlai mite ngaih dan chu lo danglam mahse Isua zirtirna chu a danglam lo. Kan zir tawh ang khan ngaihmelh pawh uire tiin, I mit ding lamin a tihtlk che chuan, kher chhuak la, paih daih rawh; i taksa a puma Gehenna-a paih ai chuan, i taksa png pakhat boral chu i tn a \ha zwk a ni, (Matthaia 5:29) a tih zawm zat a nih kha. Hei hi mipat hmeichhiat chakna chungchang a sawi zawmna a ni. He sual avanga Gehenna-a paih ai chuan mit kher chhuah pawh a \ha zawk a ni. Isuan inneihna a chawimawi tih kan hria a, inneihna pawn lama sex hman erawh chu \ha a ti lo. NENISUA NEN- Tunlai zalen chkna khawvelah : Kan hriat \heuh angin kum 1914-1918 inkar leh kum 1939-1945 inkar khan khawvel indopui rapthlak tak tak a awm a nih kha. Khang indonate khan \halaite nun a sawisa rethei em em a, sipaiah \angin sang tam takin an nunna an chan a ni. Indona chhumpui zing hnuaiah zalenna ngaiin an rum vawng vawng a ni ber mai. Indopui a lo tawp a, zalenna hun thar a inhawng ta a, chutih rual chuan \halaiten zalenna an zawng nasa a, chhungkaw

inphuarna te, sakhua leh hnam inphuarna hruite chu an tal chat ta \hawt \hawt mai a. Chutiang nun zalen chawi vawngtu French philosopher ropui Rosseau-a(Raw-su) te chuan hringei, mahni duhthua tal vel mai mai te kha 'noble savage' (hringei zahawm) tiin an lo ngaisang hmasa tawh a, Nike company ho thupui(slogan) Just Do It tih hi \halai nun hruaitu chu a ni ta ber mai. Spice Girls hla 'Wanna Be' tih ang deuh khan, I duh chu ti pawp mai rawh, eng mah ngaihtuah a ngai lo, I duh leh duh loh a thu a ni mai tih khan an nun a hruai nasa em em a ni. Chuvangin, sex leh drugs a lo hluar em em a, nawmna zawnnain \halaite a hruai nasa a ni. A \hat leh \hat loh te, a zahawm leh zahawm loh te ai chuan a nawm leh nawm loh kha thil tih tehna kipui ber a ni deuh thaw mai a ni. Mahni duh ang anga zalen taka awma, mahni nuam tih zawng leh \ha tih zawng ang anga awm duhna khawvelah kraws puin Isua kan zui thei ang em? Kraws chu mahni thihna tura thiam loh changten an put \hin a ni a. An duh angin an awm thei tawh lo. Kan zui Isua hian khawvel nunphung pangngai ang zawm ve a, peih tawka zui turin min ti lo va, a duh anga nung turin min duh. Zuitu chu a mi zui kalnaah a kal ve ang a, a mi zui duh dan angin a awm ve tur a ni. Just do it kan ti ve thei lo, Isua ni se engtin nge a tih ang? Hei hi Isua duh zawng a ni em? tia Isua thuhnuaia intulut tur kan ni. NENTunlai chhuan zet chu \henkhat ISUA NEN- Uchuak taka mahni hmasial khawvelah : chuan Me-Generation (Keimah ti zel ho chhuan) an ni e, te an ti. Charles Robert Darwin-an Evolution Theory a sawinaah thil nung tinreng hi a thei leh a chak apiang an ding chhuak a ni (survival of the fittest) a ti a. Chutiang rilru pua mihring nun kan thlir vang chu a ni mai thei e, a thei ber, a chak ber nia din chhuah tumin uchuak takin mahni \anghma kan sial hlawm a nih tawh hi! Eiruk thubuai lian tak takin chanchin thar a luah reng a, eirukna kan buaipui em em ta mai. Mihring nuna thil hlu rinawmna te, takna leh mi dang hmangaihna te a tlahniam a, a thei theiin mahni theihna zawn \heuhah inhai vur kan tum ta. Isua kha mi dangte tana nunga inhlan ral raih a ni a, a zirtirna pawh mi dangte tana nun a ni ber mai. Tunlai khawvela Isua nena nung tur chuan mahni inphat a, chn ngam a ngai a ni. Engkim mai inchuhna khawvelah hian mi dangte tana hmun kian thei leh mi dangte tana ham\hatna kian thei khawpa Isua nena nun a \ul a nih hi. Mizo pipute khan nun dan tur an inzirtirnaah, Sem sem dam dam, ei bil thi thi, an lo ti a. Isua zirtirna nen he inzirtirna hi a inhmeh hle. Isua chuan khawvel thil te hi boral leh mai tur a nih zia a hrechiang a, he khawvel thil hlun lo tur ai chuan chatuan thil boral ve lo tur ngaihtuah zawk turin min ti a ni. He khawvel thila inhaivur chu \iau vut chunga in sak ang lek a ni a, Pathian duh zawnga nun erawh chu lungpui chunga in sak ang maia nghet leh tlo a ni. Amah zui tumtu tlangval hausa chu a neih zawng zawng pachhiate hnenah pe turin a ti a; tichuan, vanah ro a nei dawn tih a hrilh. Mahse chu tlangval hausa chuan a thei si lo, Naute u, sum ringte tn Pathian rama luh a va harsa \hin em! Mi hausa Pathian rama luh aiin sanghawngsei, hriau benga luh tlang a awl zwk, a ti hial a ni (Marka 10:24-25). Pathian leh sum rawng in bwl kawp thei lo ve, (Luka16:13) tiin sum leh paia duham chungin Pathian rawng a bawl theih loh thu a sawi a. Khawvel sum leh paia rinawm lo chu thlarau lam thil hlu kawl tlak an ni lo a ti (Luka 16:11). Khawvela inhai vur tum lovin van lamah ro khawl khawm zawk turin min ti a ni. Leia slrl leh tuikin a ei chhiatnaah, rkruten an reh pawha an rknaah hian, in tn rote khwl khwm suh u; vnah, slrl leh tuikin a ei chhiat lohnaah, rkruten an reh pawha an rk hek lohnaah chuan, in tn rote khwl khwm zwk rawh u, a ti (Matthaia 6:19-20). ISUA NEN - Intihlarna khawvelah : Kum 1966 khan The Beatles-a an zaitupa John Lennon-a chuan, Kristianna hi a bovin a la tawm vek ang. Inhnial buai pawh a \ul lo. Ka sawi dik ngei tih hi kan la fiah dawn. Tunah pawh hian Isua ai chuan kan lar tawh zawk, a ti hial a nih kha. Tunlai khawvel hian lar a ngaisang a, mi lar kan lawm a ni. Sumdawngten an thil siam chhuah tihlar tumin theihtawp an chhuah a, chutiang zelin eng kawngah emaw tal mi hriat hlawh tumin intihlar dan kawng hrang hrang kan zawng a ni. Lar theihna tur a nih phawt chuan pawisak kan nei mang lo. Isua khan intihlar a tum lo a, a mak zawng leh mi hriat hlawh zawnga rawngbawl pawh a tum hek lo; lalah siam an tum pawhin a bikbo san mai a ni. A thil mak tihte pawh kha sawi lo turin a khap hial \hin zawk a ni. Lar duhna hi chapona rilru a ni a, Isua erawh chuan inngaitlawm turin min zirtir a ni. ISUA NEN - Thil thar ch^ka tuihalna khawvelah : Tunlai khawvel nuna langsar em em chu thil awm dan nghet laka helna (rebellion against establishment) leh thil thar chka tuihalna hi a ni. Thil awm dan nghet tawh sa hrim hrim hi an ning a ni ber mai. Chuvangin, a \hing hi an ngaithei thlawt lo, thil thar an zawng nasa em em a, a ngai an ning zung zung a, a thar zawnna lamah an hmanhmawh em em a ni. Chuvangin, thil muang hi an ngai

thei lo a ni. Tichuan, tunlai \halai khawvel chu nun ninga a thar bawh huam huamna khawvel a ni ber mai. American philosopher lar Aldous Huxley-a lehkhabu Brave the New World tih khan thil thar daichhin chkna lamah mi a hruai nasa hle. Chutianga hlimna an zawn nasat em em lai chuan an nun chhungrilah mi an khawharin nun hlimna tak tak an hmuh si loh avangin tharum thawhna a hluar em em mai a, film-ah pawh inngaihzawnna no hnep hnep aiin thisen chhuah zuai zuaite chuan \halaite mit a la ta zawk a ni. Isuan khawvela nawmna zawnga tuihal leh chawl thei lote hnenah, Ka lo chawlhtir ang che u, tiin a hnenah chawlhna leh hahdamna a awm thu a sawi a ni. Mi thianghlim Augustine-an, Nangmahah ka nunin hahchawlhna a hmuh hma chuan ka nun hi a tuihal a ni, a tih ang khan kan nun hian zawn a nei a, chawlhna a zawng a, kan dap kual kan dap kual \hin a; mahse, Lalpaa nun kan neih loh chuan nun tuihal chhawktu tak tak a awm thei lo. Khawvel thil danglam zelte hian kan nun tuihalna hi a chhawk zo lo. Thil awm sa \ha leh dikte chu kan vuan tlat tur a ni a, khawvel chu eng ang pawhin lo danglam \hin mah se nun hian danglam ve ngai lo, innghahna a mamawh a, chu chu Isua hi a ni. ISUA NEN -Tunlai Technology khawvelah :

Science leh technology-a hmasawnna hian mihring nunah awlsamna leh nawmna tam tak a thlen a, chutih rualin Pathian rinna leh Pathian ngaihna pawh a tihniam thei a ni. Science leh technology thiamna avangin mihringin thil ropui tak tak a tithei ta. Kum zabi sawmpakuaah khan science leh technology \hang nasa tak khan mihringteah beiseina a siamsak nasa hle a, Pathian pawh ngai mang lova khawvel nuam leh duhawm tak siam theih an inbeisei a ni. Mahse, khawvel indopui pakhatna leh pahnihna khan science leh technology thiamna hian mihringte hnenah thil \ha mai ni lovin ralthuam hlauhawm pui pui a pe a ni tih kha a tilang fiah hle a, hlimna leh lawmna pe tura an beisei khan mi sang tam tak thihna a thlen a nih kha.
Kan hriat angin technology-in min chiah hneh hle mai. Khawl thil \ha leh \angkai tak tak a lo chhuak a, awlsamna min siam nasa khawp mai. Lehlamah heng khawl thilte hi hman sual chuan chhiatna min thlen a, rualawhna \ha lo leh dik lovah min hrui thleng thei a ni. Khawl thil man to tak tak kan duh avangin nu leh pate thawh chhuah sa kan dil chhuak a, a theih loh leh sum hmuh dan ngaihtuahin thil dik lo leh \ha lo kan tih phah thei. Khawl hi kan mamawh tak tak a ni em? Kan hman dan hian Pathian min hlattir em? Lal Isua hi lo kal ta se,I mobile phone-in a tihtluk che chuan paih daih rawh, i computer-in a tihtluk che chuan paih rawh, khawl thil \ha tak tak nena hremhmuna kal ai chuan, nei lova vanrama kal a \ha zawk min ti ve mai ang em? A tawp berah chuan khawvel hi la boral mai tur a ni tih i hria ang u. Isua zuitute chu khawvel thil inthlak danglam zung zungin kan nun a kaihruai tur a ni lo. Tui kianga thing phun, lui kama zung kai, Khaw lum lo thleng pawh hlau lo, A hnahte hring reng si, Khawkhen kum pawisa lo. Rah chhuah \hulh chuang si lo ang hi a ni ang, (Jeremia 17:8) tih ang khan dinna nghet tak neiin kan kan nun a buai ve chuk chuk tur a ni lo; kan nunna a petu Krista hnena thuhruka a awm tlat avangin kan zam ve mai mai ngai lo va, a boruak chhaihin kan inthehliam mai mai ve tur a ni lo. Nun chhan fel tak neiin, nun hawi lam tur fel tak neiin chumi kawng chu ding takin kan zawh tur a ni. SAWI HO TUR : 1. Tunlai khawvelah Isua zui tiharsatu engte nge nia kan hriat? TIH TUR : Tun a\ang chuan a hma aia Isua hi kan \ih a, thil reng rengah Isua ni se engti nge a tih ang ti tura inzawt chunga ti thei tura inhlan.

_________________________________________________________________________

THUPUI -4-NA

ISUA NEN- RAWNGBAWLNAAH


Chhiar tur: Marka 10:45; Johana 15:1-8 |hahnemngai takin rawngbawl hna kan thawk mawlh mawlh a, \ul tak leh hah takin kan tih tur kan ti mawlh mawlh a, chu rawngbawl hna chu Isua nen kan thawk em? Kohhran hruaituten emaw K|P hruaituten chanvo min pe a, lawm takin kan thawk a, \ha tak pawhin kan ti a ni thei e; mahse Isua nen kan rawngbawl hna chu kan thawk em le? Rei tak chu kohhranah rawngbawl hna kan lo thawk tawh pawh a ni mai thei, a tih dan phung kan belin kan thiam viau tawh pawh a ni mai thei; Isua nen kan thawk em? Rawngbawl hna hi kan chunga a lo tlak avangin kan thiam ang angin kan thawk ve mai em? A nih loh pawhin a tih dan phung kan thiam leh bel tawh em avangin nal takin kan thawk a ni mai em? Kan rawngbawlnaah hian Isua a tel tak meuh em? Pawl tan emaw kohhran mal tan emaw Branch tan emaw group tan emawa \hahnemngai nge kan nih Isua tana \hahnemngai. Mahni inenfiah a \ul hle mai. Isua ngai : nena rawngbawl turin Isua nen kan inzawm a

Isuan, Tu pawhin ka rawng a bwl chuan mi zui rawh se; ka awmnaah ka rawngbwltu pawh a awm ang, (Johana 12:26) a ti a. Rawngbawltu chu Isua zuitu, a hnena awm reng a ni tur a ni. Isua nena rawngbawl tur chuan amah nen inzawm tlat a \ul thu Isuan heti hian a sawi kha, Keimahah awm reng rawh u, kei pawh nangmahniah ka awm reng ang. Png chu grp hruia a awm reng loh chuan amahin a rah thei lo ang bawkin, nangni pawh keimahah in awm reng loh chuan in rah thei lo vang. Kei grep hrui chu ka ni, nangni a pngte chu in ni; tu pawh keimaha a awm renga kei pawh amaha ka awm rengna chu, chu mi chu tam takin a rah \hin; keimah lovin eng mah in ti thei si lo. Mi keimaha a awm reng loh chuan png anga paih chhuahin a awm a, a vuai \hin; tin, an fawm a, meiah an paih a, a kng \hin, tiin (Johana 15:4-6). Isua hnena awm renga amah nena kan inzawm loh chuan rawng bawl vakin inhre mah ila, rah a chhuah \hin lo, Isua nen kan inzawmna a nungin a \ha em le? Isua nena rawngbawl turin Isua zirtir angin rawng kan bawl tur a ni : Isuan rawngbawlna chungchang a zirtir dan zawng zawng kan sawi kim hman lo vang. Rawngbawlna chungchang a zirtir dana langsar tak chu chhiahhlawh anga rawngbawl hi a ni. A zirtirte khan ropui an inchuh deuh \hin a, mahse, ani chuan rawngbawltu chu mi zawng zawng chhiahhlawh anga rawngbawl tur a nih thu fiah takin a zirtir a ni. Amah ngei pawhin chutiang chuan rawng a bawl a ni. ...tu pawh in znga mi lian nih duh apiang chu in rawngbwltuah a awm zwk tr a ni, tu pawh in znga hmasa ber nih duh apiang chu mi zawng zawng chhiahhlawhah a awm bawk tr a ni. Mihring Fapa meuh pawh rawngbwlsaka awm trin a lo kal lo va, rawngbwl tr leh mi tam tak tlan nna a nun pe zwk trin a lo kal a ni si," (Marka 10:43-45) a ti. Nimahsela kei zawng in zngah rawngbwltu angin ka awm hi, (Luka 22:27) tiin rawngbawl hna mite tana rawngbawl a nih thu a zirtir a ni. A zirtirten hre thiam ngei se a duh avangin a tawpah phei chuan a taka entirin, zirtirte ke silin chhiahhlawh hna a thawk a, chutianga ti ve tur chuan a zirtir nghal a ni (Johana 13:1-20). Rawngbawlnaah hian lansarh leh hruaitu chan tum tlat mi an awm \hin. |henkhat chu hruaitu an nih loh emaw chanvo an neih loh emawa ti \ha duh lo an awm fo mai. Kohhran in\henna tam tak pawh hi hruaitu nih inchuhna leh mi pawimawh nih chak vang niin a lang. Mi dangte rawngbawlsak aia rawngbawlsaka awm nuam ti tlat mai a awm theih. Kohhran ngelnghet leh liana hruaitu nih duh vang leh kohhran ta awm peih loh vangin kohhran indan te pawh a harsat chang a awm. Isua nena rawng kan bawl tak zet chuan Engtin nge mi dangte rawng ka bawl ang? tih kan inzawt ang a, rawng inbawlsak tawnnaah chuan remna leh lungrualna a awm \hin. Isuan rawngbawl dan tur min zirtir ang hian rawng kan bawl em? ISUA NEN - hmun kilkhawr leh langsar lo zawkah : Kum thum chhunga Isua rawngbawlna kha han thlir ila, a hun laia miten rawngbawlna pui bera an ngaih leh an dah san em em Jerusalem Temple-ah a \an lo. Galili bial, bial changkang lo hmusitawm, hnam tin inchawhpawlhna, thil \ha pawh chhuak ve theia an ngaih lohna biala thingtlang khaw te reuh t tah a hun a hmang tam ber mai. Hmun langsar leh mi hriat hlawh emaw hmun nuam emaw a zawng lo. Lamlianah leh daiahte chhuaka mi chanhai zawkte zinga rawngbawl turin min duh a ni. Rawngbawlnaah hian hmun langsar leh hriat hlawh deuhah te kal kan chak \hin. Missionary ni tur pawhin foreign-ah emaw hmun changkang deuhah chuan kal kan hreh lo, mipui pawhin chutianga

kalte chu kan ngaisang deuh emaw tih tur a ni. Chutih lai chuan hmun changkang lo leh mi changkang lo zinga rawngbawl chu kan chak lo a ang hle; mahse, Isua rawngbawl dan ang a ni si lo. Khawi hmunah pawh rawngbawl ila, Isua nen chuan a nuam \hin. Biak Ina thusawi tur chuan vannei kan inti mai thei, amaherawhchu, khawimaw laia tuma hriat mang lohte zinga rawngbawl chu kan phur lo. Isuan engtinnge min ngaih ang? Zaipawl rawngbawlnate hi \halai rawngbawlna pawimawh tak a ni. Isua a pian khan van zaipawl an zai a, Isua pian thu kha zaipawlin an rawn puang a nih kha. Kha zaipawl ropui tak kha a ngaithlatu lei lama kan hriat theihte chu a hun laia mihring tling mang lova an ngaih chhiarpuia an chhiar tel loh berampu tlem te an ni. Inkhawmpui Liana a hun \ha lai mi tam takin an ngaihthlakna tura zaite kan chak laiin mi tlawm t> t leh mi tl>m t> ngaihthlak turin zai kan phur lo viau em? Mi hriat hlawh lo lai leh chawimawina kan dawn lohna hmuna tlawm taka rawngbawlnate pawh hi Isua anga rawng kan bawl dan tur pawimawh tak a ni. ISUA NEN - Thlarau hruaiin thlalerah : Isuan rawng a bawl dawn khan baptisma a chang a, a chungah Thlarau Thianghlim \huro angin a lo fu a; tichuan, Thlarau chuan thlalerah a hruai lut a, ni sawmli leh zan sawmli chhung eng mah ei lovin a awm a nih kha (Marka 1:12). Thlarau Thianghlimin a hruaina hmun kher kher kha a mak ngawt mai, thlaler hmun ro leh khawharah a ni daih mai! He thlalerah hian thlemtuin nasa takin a thlem a, chung thlemnate chu a hneh hnuin rawng a bawl tak tak chauh a ni. Nasa takin rawngbawl turin a inbuatsaih a ni. Thlarau Thianghlim hi eng angin nge kan beisei ve le? Thlarau Thianghlim kan chanin Biak Inah hlim taka zaiin kan lam a, nuam kan ti a, a lawmawm e. Mahse, Biak In pawnah hmun khawhar leh rovah, thlemna nasa tak kan tawhna hmunah Thlarau hruaiin kan awm ve em? Isua ang hian Thlarau hian thlalerah min tir chhuak ve em? Hmun ro leh khawhar kan tuar thei lo lutuk hi kan \han theih lohna bul pakhat chu a ni ngei ang. Kan hlim loh chuan hrehawm kan ti a, Thlarau Thianghlim pawh hi intihphur leh intihhlim nan mai kan duh ta mai em ni ? Thlarau hruaiin thlalerah Isua angin kan kal ve dawn lo vem ni? TAWTAWRAWT I HMAAH TAWTAWRAWT HAMTIR SUH : In >ng chu mi mit hmuhin ng rawh se, chutichuan in thil tih \hatte an hmu ang a, in Pa vna mi an chawimawi thei ang, (Matthaia 5:16) tia thil \ha tih a zirtir laiin Isua hian mite fak leh chawimawina beiseia mahni thil tih\hat mite hmuh theih tur zawnga tarlan chu a ngaisang lo hle. Thilpek rawngbawlna a dah sang hle a, mite hnena \anpuina pek pawh a zirtir a, Tin, tu pawh hng mi t> tak znga pakhat hnnah hian, zirtr a nih avnga tui v^wt no khat chauh pawh pe apiang chuan, tih tak meuhvin ka hrilh a che u, an lwmman chu an ch^n tawp lo vang, a ti (Matthaia 10:42). Hmeithai rethei a neih ang tawk thawhtu chu a fak hle (Luka 21:1-4). Mahse, Isuan mite fak hlawh beiseia mi hmuha thilpek chu a duh der lo. Chutichuan, mi hnna englo in pkin, mi vervkten mi fak an hlawh theihna tra inkhwmna inahte, kawtthlrahte an tih \hin ang hian, i hmaah tawtawrwt hamtir suh. Tih tak meuhvin ka hrilh a che u, an lwmman an hmu zo tawh. Nang erawh chuan mi hnna englo i pkin, i kut ding lamin a tih chu i kut vei lamin hre suh se, i englo pk chu arkin a awm theih nan; chutichuan, i Pa arka hmu \hintu chuan a rl ang che, (Matthaia 6:2-4) a ti. Thilpek rawngbawlnate hi a \ha e, mahse a pek dan rilru erawh a dik tur a ni, mihring mithmuha mawi atan mai kan pe a nih chuan chutiang thilpek rawngbawlna chu Isuan min pawmpui lo ang tih a rinawm. |awng\ai pawh hi ringtuten kan tih ngei ngei tur a ni. Isua pawh a \awng\ai \hin tih kan hria. |awng\aina nen lo chuan rawng a bawl theih loh tluk a ni. Mahse, \awng\ai danah pawh a dik lo a awm thei tho mai. Isuan mi hmuh tura hmun langsar laia \awng\ai \ha a ti lo, miten sakhaw mi leh \awng\ai mi angin min hmu se tih rilru pua \awng\aite chu an lawmman hmu zo tawhin a sawi. |awng\ai dan dik a sawi chu mahni pindanah t m hmuh lohva mahnia \awng\ai a ni. (Matthaia 6:5-6). Pharisai leh chhiahkhawntu \awng\ai dan tehkhin thua sawiin Pathian hmaah inngaitlawm taka \awng\ai turin min zirtir a ni (Luka 18:9-14). Kan \awng\ai hian rilru dik tak puin kan \awng\ai em le? Isuan min zirtir dan ang hian kan \awng\ai em? Chaw ngheia \awng\aite pawh a \ha, mahse kan tumna rilru a dik tur a ni (Matthaia 6:16-8). ISUA NEN - Mi dangte nena rawngbawl ho : Isua chu Pathian Fapa engkim ti thei ni mahsela amah maiin rawng a bawl lo. Mi dangte nen rawng an bawl ho zel a ni. Zirtir sawm leh pahnih a ko va, chung mite nen chuan rawng an bawl a, an tih theih tawk a tihtir a, a zirtir a ni. Khawvelah a awm reng dawn lo tih a hria a, a awm loh hnuah pawh a rawngbawlna chhunzawm zel turin a zirtir lawk vek a ni. Zirtir sawmpahnih mai ni lo, a aia

tam zawkte pawh rawng a bawlpuiin mi sawmsarih lai a tirh chhuah chang pawh a awm (Luka 10:112; 17-20). |um khat chu a zirtirten Isua hminga ramhuai hnawtchhuak ve an hmu a, an zinga mi a nih ve loh avangin an khap ngawt mai a. Chu chu Isua hnenah an hrilh a, Isua chuan, Khap tawh suh u, tu pawh nangni dodl lo chu in lama \ang an ni si a, a ti (Luka 9:50). Isua hian rawngbawlnaah mi dang tel ve theih a duh a, an zinga tel ve lo a nih vang ngawta khap a phal lo. Thawh ho a duh a, amah pawhin thawhpui tam tak a nei a ni. Rawng kan bawlnaah hian mi dangte nena thawh ho hi Isua duh dan a ni. Ngaih dan zim t neia kan tih dan anga ti ve lo leh kan pawla mi ni ve lote ngai thei lo nih hi Isua duh dan a nih a rinawm loh. Isua chuan a awm loh hnua hruaitu ni tur a chher chhuak a, chutiangin keini pawh hruaitu tur chher chhuah te, mi dangte nen rem taka rawng bawlte Isua nena rawng kan bawl dan tur a ni. Isuan a zirtirte hnenah, Nangnin mi thlang lo, keiman ka thlang zwk che u a, va rah tr leh in rah awm reng trin ka ruat bawk a che u, (Johana 15:16) a tih ang khan keini pawh Isuan a rawng bawl turin min thlang a ni. Ka nghwngkawl bt ula, ka hnnah zir rawh u, (Matthaia 11:29) a tih ang khan rawngbawl turin Isua nghawngkawl kan bahpuia a hnen a\anga kan zir zel a ngai a ni. Isua nen lo chuan Isua tana rawngbawltu \ha a nih theih loh. SAWI HO TUR : 1. Isuan rawngbawl dan tur a zirtirnaah hian eng nge pawimawh bera kan hriat? 2. Isua duh dan zawm lo hian rawng a bawl ve theih thovin kan hria em? TIH TUR : Rawngbawlna kawng \heuhvah talent aia inpekna dah hmasain Isua duh dan, Krista rilru pu thei tura inbuatsaih.

_________________________________________________________________________

THUPUI -5-NA

KHAWIAH PAWH ISUA NEN


Chhiar tur: Matthaia 28:16-20 Lal Isua vana a lawn dawnin a zirtirte hnenah Chanchin |ha hril turin thu a pe a, Tin, ngai teh u, kei kumkhuain, khawvl twp thleng pawhin in hnnah ka awm zl ang, (Matthaia 28:20b) a ti a. Amah ringtute hnenah an hnena awm zel a tiam a ni. Khawi hmunah pawh Isuan min awmpui a duh a, keini hian Isua nen awm zel kan duh ve em ? Isua hi hnawk kan tih chang a awm em? ISUA NEN - Hnathawhna hmunah : Bible-in hnathawk turin min zirtir a, Thawk peih lo chuan ei pawh ei suh se, ti hial khawpin thawk taima tur pawhin min zirtir a ni. Mihring sum hlu taihmak a ni tih Bible-ah kan hmu bawk. Kan hnathawhna hmunah hian Isua nen thawk ta ila kan thawh dan a danglam ang em? Isua hian mahni hnaa rinawm leh \hahnemngaih min zirtir a ni. Isuan Pathian chu hnathawk reng niin a sawi, Ka Pain tn thleng pawhin hna a thawk reng a ni, kei pawhin ka thawk ve a ni, (Johana 5:17) tiin hnathawh chu Pathian zia niin a tarlang. Isuan zirtir a kohte pawh an hnathawk mawlh mawlh lai a ko hlawm a ni. Talent tehkhin thua kan hmuh angin mahni hnaa \hahnemngai lo chu hrem phu niin a ngai (Matthaia 25: 14-30). Isua zuitu chu a taima tur a ni, hnathawhna hmunah Isua nena thawk kan nih chuan kan theihtawpin kan thawk tur a ni. Kan hnaah kan rinawm tur a ni. Isua nena hnathawktu chu a hnaah rinawm leh \hahnemngai takin a thawk tur a ni. Office hna a ni emaw hlo thlawh a ni emaw mi hnuaia inhlawhfak a ni emaw mahni hnaa rinawm hi Isua nena hna kan thawh dan tur a ni. Dik takin thawk ila, Isua hmuhpui leh hriatpui tlakin i thawk ang u. Tu pawh tlmte chunga rinawm chu tam tak chungah pawh a rinawm \hn; tupawh tlmte chunga rinawm lo chu tam tak chungah pawh a rinawm lo \hin a ni. Sum lem chungah mah in rinawm loh chuan tuin nge sum tak chu kawltr ang che u, (Luka 16: 10-11) a ti. Kristian inti sia kan rama hnathawk kan thatchhe ta riau leh eiruk a hluar em em te hi eng vang nge

ni ang? Isua hi Biak Inah chauh em ni kan duh? Mangan laia \anpuitu atan chauh em ni kan duh. Kan hnathawhpui atan, kan thawh dik leh dik loh te, kan thawh \hat leh \hat loh te min ensaktu atan Isua hi hmang ila, kan thawk \hain kan thawk dik ngei ang. Kan hnate hi Isua nen i thawk ang u. ISUA NEN - Hmun dangah : Tunlai khawvelah mi hi kan zin vel nasain lehkha zir leh hnathawkin chhungkua, khawtlang leh kohhran uap phak lohnaah kan awm nasa ta hle mai. Mahni in chhung, kohhran leh khawtlang kan pelha min hrechiangtu an awm tawh meuh lohna hmunah hian Isua hi kan theihnghilh fo mai. Mizo \halai tam tak ram pawnah hnathawk leh lehkha zirtein kan chhuak hlawm a, a \ha a ni. Mahse, tam tak chuan kan ram kan pelh chiah hian Isua kan rinna kan dah \ha ta mai emaw tih tur a ni \hin. Sakhaw dang betute hnuaia an thawh avanga sakhaw dang serh leh sang leh inthawina ang chi lo ti ve mai te a awm theih. Ruihtheih thil chi hrang hrang leh mipat hmeichhiatna kawngah te pawh miin min hmuh loh chiah chuan zalen riau te pawhin kan inhre \hin a ang khawp mai. Kan awmna apiangah Isua chuan min hmu reng si. Mahni khua kan pel a, mahni kohhrana rawngbawltu pawh hmun dangah chuan pawisak nei mang lo, Isua zuitu nun dan tur anga nung ta lo mai leh inkhawm leh rawngbawlna te pawh inthlahdah zui mai a awl. Kan chhungte emaw, kan khua emaw, vengte emaw, kan \hian leh rawngbawlpuiten emaw min hmu phak tawh lo mah se Isua chuan min hmu reng a ni. Hmun danga kan kal pawhin Isua nen ti zel ang u. ISUA NEN - Ngaihzawngte bulah : Isua hian mihring hi a tir a\ang rengin mipa leh hmeichhiaah Pathianin a siam thu a sawi a, mipa leh hmeichhia chu innei tura ruat kan nih thu pawh a awm a ni (Marka 10:1-12). Amah ngei pawh inneihnaah kalin inneihna a chawimawi a, a thilmak tih hmasak ber pawh inneihnaah a ni (Johana 2:1-11). Hei hian mipa leh hmeichhe inhmangaihna a pawmpuizia pawh a entir nghal a ni. Isua hian inngaihzawnna hi a hnawl lo. |halaite hi nupui pasala inzawng mek kan ni hlawm a, hetah hian fimkhur a ngai hle. Pathian thilpek hi a hlut poh leh hman sual a hlauhawm a ni. Mihringte tana Pathian thilpek hlu tak, zalenna pawh hman sual a nih avangin sualah kan tlukpui a ni. Mipa leh hmeichhe inhmangaihna pawh hi hman sual theih tak a ni. Mizo \halaite pawh hian kan hmang sual nasa a, kohhrana kan inthununna tam ber hi mipat hmeichhiat hman sualna a ni awm e. Kan inngaihzawnna ah hian Isua nen tih theih zel a va \ul em! Hmun falah pahnih chauha kan awmte hian sualin min buan nasa hle \hin. Isua duh dan chin zelah inngaihzawn a \ul a ni. Kan awm dun dante hi Isua tel vena tlak a nih a pawimawh. Isua nen kan awm tih hre chunga kan tiha mawi chauh ti ila, chutiang hmangaihna chu a thianghlim a, malsawmna pawh kan dawng ang tih rin tlat tur a ni. ISUA NEN - Min mamawhtute hnenah : Mihringte hi inmamawh tawn vek kan ni a. Mizo pi leh puten, Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a awm thei lo, an tih angin mi lian leh hausa pawhin mi dang an mamawh a, mi rethei ber pawhin mi dang tan tih theih kan nei vek bawk. Isua nun pum pui kha mi dangte tana nun a ni a, a mamawhtu apiang hnenah an mamawh ang zelin a pui \hin a ni. Mihringin \anpui ngai leh min mamawhtu kan hmuh hian, |anpui ngai an ni chiah em? |anpui ila a hlawkpui ang em? tih te kan inzawt fo mai. Vawi khat chu ringtu \ha tak hian a khualzinnaah mi pakhat a \anpui a, chu pa chuan amah \anpuitu hnenah chuan a hming a zawt a, lawmthu sawi leta eng emaw pek a duh a ni. Mahse chu khualzinpa chuan, Samari mi \ha hming kha min hrilh theih chuan ka hming ka hrilh ve ang che, a ti e an ti. Isua tehkhin thua Samari mi \ha khan \anpui ngai kha tunge a nih a, eng vanga \anpui ngai nge a nih lam a ngaihtuah lo, \anpui a ngaih avangin a \anpui a ni. Isua pawh khan \anpui ngai a hmuhin a chhan lam a ngaihtuah em em lo, a \anpui mai a ni. Chuvangin, 'Isuan engtin nge a tih ang,' tih inzawt chungin mite kan \anpui tur a ni. Min mamawhtute bulah Isua nen awm ta ila, Isuan engtin nge a tih ang? Chumi chhanna chu keini pawhin kan tih ve dan tur chu a ni. ISUA NEN - Harsatna hmunah leh thihna hlim kawr ruamah pawh : Mihring nunah hian harsatna hrang hrang a lo thleng \hin. Harsatna kan tawh a inang kher lo vang. Sum leh paiah a ni thei, mi dangte nena kan inkarah a ni thei, kan hna chungchangah a ni thei, hriselna thu a ni thei, rilru lam harsatna pawh a ni thei e, eng pawh ni se harsatna kan tawh chang pawhin Isua nen chung harsatnate chu hmachhawn tur kan ni.

Isua hian harsatna hrang hrang tuarte a pui peih hle a, thil mak a tihte pawh mite a khawngaih em vang a ni. Amah Isua ngeiin, Nangni thawkrim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnnah lo kal ula, keiman ka chawlhtr ang che u,(Matthaia 11: 28) tiin rilru hah leh harsatna tuarte tan a inhawng reng a ni. Min \anpui a duh a, min hre thiam a, min tihdam a duh a, min tidam thei bawk. Tunlai khawvelah rilru hah avanga rilru lam harsatna nei leh mahni intihlum an pung sawt hle. Harsatna an tawh avanga Pathian an rinna hloh ta derte pawh an awm bawk. Chung mite chuan harsatna leh manganna hmunah, 'Isua nen,' ti lovin an tuar tlawk tlawk a ni ang. Keini Isua neitute chuan harsatna karah pawh Isua nen kan awm a, kan mangan leh ritphurh min phurhpuitu Isua kan nei a ni. Joseph Scriven-a hla hian a tifiah ngawt mai : Lal Isua kan \hian \ha berin, Kan mangan laiin min lawm; Ama hnena kan \awng\aiin, Kan thlen apiang hi a pawm. KHAWVEL ENG - Tlang chhipa khaw awm : Lal Isuan amah zuitute chu, Khawvl ng in ni e. Tlng chunga khaw awm chu thuhrk theih a ni lo. Miin khwnvr hlin hrai hnuaiah an dah ngai lo, a dahnaah an dah zwk \hn; tichuan in chhnga mi zawng zawng a n \hn. Chutiang bawkin in ng chu mi mit hmuhin ng rawh se, chutichuan in thil tih \hatte an hmu ang a, in Pa vna mi an chawimawi thei ang (Matthaia 5:14-16). Isua zuitute chu khawvel, kan awmna apianga Isua tana eng tur kan ni. Chutianga khawi hmunah pawh Isua tana eng kan nih chuan kan nun a\angin miin Pathian an chawimawi thei dawn a ni. Khawiah pawh awm ila, Isua ringtu kan nihna a lang zel tur a ni. ISUA ZAHPUITU - Isuan a zahpui ve ang : Hmun \henkhata Isua kan chhuan viau lai leh kan lantir \hat viau lai hian hmun tam takah chuan Isua hi zahpui mai a awl \hin. Isua ringtu ni ve lo hnam dang karah te, kan \hian, Isua ringtu kan nih avanga \hing min titu bulah te, kan ngaihzawngte bulahte pawh Isua ringtu kan nih hi zahpui mai chang a awm \hin. Isua ringtu kan nihzia a lan avanga kan ch^n dawn a, mi hmuhsit kan hlawh dwn chuan Isua hi kan phat mai duh hle. Isuan khawvel tawpa ro a rel hunah chuan amah zahpuitute chu a zahpui ve dawn a ni. Tupawh keimah leh ka thu zahpui apiang, Mihring Fapa hian ama ropuina nn, a Pa ropuina nn, a vntirhkoh thianghlimte ropuina nn a lo kal hunah chuan chu mi chu a rawn zahpui ang, (Luka 9:26) a ti tlat mai. Khawi hmunah mah Isua hi zahpui tur kan ni lo, kan zahpui a nih chuan min la zahpui ve dawn a ni tih i hria ang u. SAWI HO TUR : 1. Isua hi hnawk tih chang neiin kan inhria em? 2. Isua nena harsatna leh manganna tawh thlamuanawm dan sawi ni se. TIH TUR : Lal Isua tan kan >n theih \hin lohna, harsa kan tih \hinah tun a\ang chuan harsa mahse Lal Isua zahpui miah lova >npui ngam trin intiam thei ila. _________________________________________________________________________

THUPUI-6-NA LAL ISUA TEL LO CHUAN Chhiar tur: Marka 8: 34-38 Kan kum puan thupui 'Lal Isua nen' tih kan zir tawp ber hun tur kan lo thleng ta. Isua hi tunge a nih kan hria a, amah nen lo chuan khawvelah hian hlimin inhre \hin mah ila kan hlimnain a daih rei dawn lo tih te pawh kan hria, kan thih hnuah phei chuan Isua tel lo chuan Pathian hnen kan thleng zo dawn lo a ni. Isua tel lo hian kan nung ngam em? Engkimah, kan inlaichinnaah, kan rawngbawlnaah, kan awmna hmun apiangah, kan thil tihna apiangah Isua nen kan ti phal em? Isua hi kan harsatna min

sutkianpui tur leh kan ritphurh min chhawk tura kan duh em em lai hian kan nun peng hrang hrangah tel ve zel tur leh a duh dan ang zela ti tur hian kan phal thung em tih hi inzawhfiah ngai tak a ni. Isua nen lo hian nun kan zuam em le? Pathian tel lo nun : Kum zabi 17-na vel a\anga mihringin science leh technology lama nasa taka hma a sawn a\ang khan sakhaw thurin leh inzirtirnate chu science a\anga hriatna leh thiamnain a nek chep tial tial a ni. Thudik anga miin an lo pawm \hin leh Bible ngei pawhin khawvel awm dan nia a sawi \henkhatte chu science thiamnain a rawn hnawl a, zawi zawiin science-in thudik a tih chu thudik pawmawm zawkah ngaiin mite thinlungah Pathian rinna a lo tlahniam telh telh a ni. Lei leh van awm dante leh leilung leh a chhunga thil awmte lo indin dante chu science a\anga hrilhfiah tumin an bei a, Pathian an dah bo telh telh a, chu chuan mihring nun dan tur pawh Pathian tel lo mahnia ro inrelsak tur zawngin a hruai ta a ni. Mahse mihringin Pathian tel lo lei leh van awm dan a hriat nasat poh leh nun hian awmzia a nei lo. Scientist ropui tak mai, Nobel Prize hial pawh dawng tawh Steven Weinberg-a chuan lei leh van lo awm \an dan a chhuina lehkhabu The First Three Minutes tihah chuan, Lei leh van (universe) hi kan hrethiam nia kan hriat nasat poh leh kawh mumal a nei lo telh telhin a lang a ni, tiin a khaikhawm a ni. Nun hruaitu atan leh mihring nuna thuneitu atan Pathian rin a nih loh chuan mihring nun hian awmzia a nei thui lo khawp mai. Science leh technology-a mihringin hma a sawn chak em em lai khan khawvel \ha zawk leh nuam zawk siam theih an inring a. Mawlna m bova khawvel mihring zawng zawng inhmangaih tlang dial diala kan awm theih an ring a, science thiamna hmanga natna leh thihna hial pawh tihbo an inbeisei a ni. Mahse, chung thiamna te chuan mihring tana muanna thlen a hnehin ralthuam hlauhawm pui pui siam chhuakin indona chawh chhuah a ni a, chu chuan Pathian tel lo chuan khawvel hi beidawnna mai a ni tih a pho chhuak a ni. French philosopher ropui tak mai Jean-Paul Sartre chuan, Khawvel hi chu hetia awm zawng hi a ni mai a; kan nun kan tih ve pawh hi hetia kan neih zawng mai a ni, a ti a; a thuziak pakhat No Exit tihah phei chuan, Nangmah kha i nun chu a ni mai a, chu zawng mai chu i ni," a ti tawp mai a ni. Nun hian awmzia a nei lo a, nun chhan pawh kan nei hek lo. Chutianga Pathian tel lova mihring finna behchhana nun tumna rapthlakzia entirna \ha tak chu thuziaktu lar tak Ernest Hemingway-a kha a ni awm e. Mihring nun hi a thlir vang vang a, Eng mah lo a\anga eng mah lo pana ni rei lote zin, (A short day's journey from nothingness to nothingness) ang lekin a ngai a. Nun dan \ha ber nia a hriat chu engkim mai tem chhin a ni a; tichuan, thihna ngei pawh temchhin duhin amah leh amah a inkap hlum ringawt mai a nih kha. Augustine-an, Kan thinlung hian Pathianah chawlhna a hmuh hma chuan thlamuanna a hmu lo a ni, a tih kha a dik a ni. Pathian tel lova nun chu nun chauh leh beidawnna mai a ni. Isua nen lo chuan Pa hnen kan thleng thei lo : Lal Isuan, Keimah hi kawng leh thutak leh nunna ka ni; keimaha kal lo chu tu mah Pa hnn an thleng ngai lo,(Johana 14: 6) a ti a. Mi tam tak chuan Pathian a awm tih pawh an ring a, a hnena kal pawh an duh; Pathian an hlau a, a tihlungawi dan tur pawh an dap a ni. Mahse, Pathian hnen thlen theihna kawng chu Isua a ni tih an hre lo. Isua hi Pathian leh mihring inkara palai a ni, Pathianin mihring a dawrna leh mihringin Pathian a dawrna chu Isua Krista a ni a. Pathian leh mihring inkar dawhzawmtu chu Isua Krista a ni. Chuvangin, Isua nen lo chuan Pathian kan pawh thei lo va, a hnen kan thleng thei lo. Keimah lovin eng mah in ti thei si lo : Lal Isuan a zirtirte hnenah, Keimah lovin eng mah in ti thei si lo, (Johana 15:5) a ti. Lal Isua tel lo chuan engmah hi kan ti thei tak tak lo a ni. Keimahniin kan inchhandam thei lo a, Isua kan mamawh. Pathian nena inlaichinna nei tur leh kan mihringpuite tana nung tur pawhin Isua kan mamawh. Isua chu Grep hrui niin keini hi a pengte chu kan ni. Grep pengte chu a hrui pui ber ringa nung leh rah chhuah ve thei an ni. Keini pawh Isua nena kan inzawm chauhin rah kan chhuah thei a ni. Isua tel lo hian thil ti thei ve tawk hian kan inhria em? |halai kan ni a, chak leh tha za rual kan ni. Kan suangtuahna pawhin a thleng sang hle ang. Kan duh angin ruahmanna kan siam a, kan duhna lamah kan kal a, kan duh ang kan ti a. Zalen niin kan inhria a, ropui ve riau te pawhin kan inhre \hin. Mahse Isua chuan, Keimah lovin eng mah in tithei si lo, a ti.

Lalpa I tel lo chuan eng mah ka ti thei lo ve, kan ti ve thung em aw? Isua Krista zuitu chuan Isua tel lo chuan eng mah ti thei lo niin a inhre tur a ni. Isua duh ang zela thil ti tur chuan amah Isua

nen zel tih a ngai si. Kan thil tih zawng zawng hi Isua nen kan tih zel dawn chuan, Isu, i tel lo chuan hei hi ka ti ngam lo, i tel lo chuan hetah hian ka kal ngam lo, tia Isua sawm zel tur kan ni. Hausakna, sum leh pai kan duh Khawvel hi a pumin nei mah ila - Isua tel lo chuan : a, kan zawng a, theihtawp kan chhuah \hin. Sum neih theih dan tur zawngin ngaihtuahna leh tha leh zung tam tak kan seng \hin. Mahse, sum leh pai kan neih dan te hi 'Isua nen' tih ngam a ni em le? Isuan mi hausa pakhat chanchin a sawi hi ngaihtuah ve leh teh ang. Mi hausa pakhat hi a lo hausa em em a, a buh leh sumte dahkhawm a, thlamuang taka awm der der a tum a ni. Nimahsela, Pathianin a hnenah, Mi ^, zninah hian i thlarau an lksak dwn che a ni, i thil dehchhuahte kha tu ta nge ni ta ang le? (Luka 12: 13-21) tiin a rawn zawt a ni. Khawvel hausakna hian nun min pe thei lo. Miin khawvl hi a pumin nei sela, a nun chn si sela, a tn eng nge swt ang? (Matthaia 16:26; Marka 8:36) tia Isuan a zawhna kha min la zawt reng a ni. Isua tel lo chuan hausakna leh sum leh pai pawh hian hlutna a nei tawi khawp mai. A rei berah dam chhung a daih a, dam chhung hi chatuan ngaihtuah chuan mit khap kar ang lek a ni. Isua tel lo chuan dam chhung pawh hausakna hian a daih lo fo, nun a nawm si loh a, thla a muan chuan si loh chuan khawvel pum pawh hi nei ila eng nge sawt ang le? Isua tel lo chuan sum leh pai hi hlauhawm a ni. Isua tel lo chuan retheih phei chu a va hrehawm lehzual em! He khawvela rethei bawk, thih hnu piah lama thlarau tana beiseina nei bawk si lo tan chuan nun hi a va han hahthlak lehzual dawn em! Isua tel lova hausak a \ha lo va, Isua tel lova retheih phei chu a hlauhawm zawk hial awm e. Isua tel lo chuan - Nun ka zuam lo : David Beckham-a, mi lar leh hausa, engkim mai nei theia kan ngaih hian a chanchin (My Side a ziak a, a nun chhungril a ziah chhuahnaah chuan, Mahnia ka awm chang hian zawhna pathum 'engtia lo awm nge ka nih a, eng vangin nge hetia ka awm a, khawnge ka kal zel dawn, tih te ka inzawt tlut tlut \hin a ti. Khawvela mi hlim thei ber ber leh nuam ti ber ber awma kan hriatte pawh hian an nun chhungrilah chuan kim lo awma hriain an lo zawng nasa hle hlawm mai. A chhan chu mihringte hi Pathian ringa amah rinchhana nung tura siam kan ni a, kan nun hian innghahna tur a mamawh a, kan innghahna tur dik chu Pathian a ni. Pathian aiawh zo eng thil mah khawvelah hian a awm lo. Chuvangin, kan hria emaw hre lo emaw pawh ni se kan nun hian nghahchhan tur a zawng reng a ni; Pathiana innghahna a hmuh hma loh chuan chawl lova a zawn zel tur a ni. A Pawimawh Berah Lal Isua : Lal Isua zuitute kan ni a, ama zara chhandama awm kan ni a, amah avang chauhvin Pathian hnen kan thleng thei a ni. Chuvangin kan nun zawng zawngah hian a lal ber tur a ni. Pathian thuah pawh hian Isua chungchang hi dah pawimawh ber tur kan ni. A chang chuan Isua chanchin ziakna Chanchin |ha bute hi kan hlamchhiah \hin, Bible pum min hriat thiamtirtu atan pawh Isua zirtirna hi hmang ila, nun dan tur min zirtirtu leh kaihruaitu ber atan pawh Lal Isua lo ni zel rawh se. Sawi ho tur : 1. Isua tel lova nun leh Isua nena nun danglamna eng nge ni? 2. Isua nen lo hian nun kan zuam em? Eng hunah hian nge Isua hi kan mamawh lo nia kan hriat? Tih tur : Thih dawn darkarah pawh Isua nen ti thei tura inbuatsaih.

You might also like