Za[tita na kulturnoto nasledstvo -Dva aspekti na za[tita na kuturnoto nasledstvo 1.

Institucionalno nivo(na me\unarodno i na nacionalno nivo) a)dr`avni b)dr`avni-nevladini organizacii,agencii,zdru`enija v)verski institucii-Makedonska pravoslavna crkva, Islamska verska zaednica 2.Pravno nivo(na me\unarodno i na nacionalno nivo) 1.Institucii na me\unarodno i nacionalno nivo 1.1 Me\unarodni institucii koi deluvaat na dr`avno nivo -Unesko-najva`na institucija koja se zanimava so za[tita na kulturnoto nasledstvo,institucija na obedinetite nacii Unesko zna~i organizacija na ON za obrazovanie nauka u kultura Ima 160 zemji ~lenki osnovno pod telo koe se zanimava so za[tita na kulturnoto nasledstvo e komitetot za svetsko kulturno nasledstvo(~ija zada~a pretsavuva odreduvawe na listata na kulturno i prirodno nasledstvo ima 189 vrednosti, a samo 24 se i kulturno i prirodno nasledstvo kako [to e i ohrid.Komitetot izgotvuva lista na kulturno nasledstvo vo opasnost) -Sovetot na Evropa-ima svoj specijaliziran komitet za kulturnoto nasledstvo R.M e ~lenka i treba da gi ratifikuva site pravila koi gi donesuva ovoj sovet -Ikrom-me\unaroden centar za konzervacija i restavracija so sedi[te vo Rim formiran na inicijativa na Unesko -Policiski organi i organizacii-koi imaat specijalizirani oddeli za otkrivawe na kriumi~arite so k.n(interpol, eupol) 1.1.2 Me\unarodni institucii i asocijacii koi rabotat na nevladino nivo -Ikomos-Me\unaroden komitet za spomenici i spomeni~ki celini(1965g. e osnovan vo Var[ava i denes ima pove]e od 60 zemji vo svojata strukturata-organizirani na nacionalno nivo-vo R.M ima i nacionalen komitet

-Ikom-Me\unaroden komitet na muzei ima 15.000 ~lenovi(sekoj muzej mo`e da bide ~len) no ima I nacionalni zdru`enija-116 -Europa Nostra 1.2 Institucii na nacionalno nivo a)Dr`avni *ministerstvo za kultura *uprava za kulturno nasledstvo *specijalizirani institucii(konzervatorski centri, muzei i dr. *institucii vo bezbednosen sistem(policija, carina, sudstvo) *institucii [to delumno go tretiraat kulturnoto bogatstvo b)Nevladini *zdru`enija *agencii *komiteti v)Verski *mpc *islamska verska zaednica 2.Pravno nivo na za[tita na kulturnoto nasledstvo a)me\unarodna pravna za[tita b)Nacionalna pravna za[tita a)Me\unarodna pravna za[tita -zadol`itelni(konvencii) -dobrovolni(preporaki) b)Nacionalna pravna za[tita -ustavot na R.M -zakonot za za[tita na k.n od 2005g -zakonot za kultura od 2005g Zakonot za za[tita na kulturnoto nasledstvo -Opfa]a: *Predmet na za[tita -vidovi, kategorii, identifikacija,na~in na stavawe pod za[tita -prava i dol`nosti na imatelite -ograni~uvawe na pravata na sopstvenost *Osnovi na za[tita

-k.n se za[tituva spored negovite vrednosti, zna~ewe i stepen na zagrozenost -bez ogled vo ~ija sopstvenost i vladenie se nao\a *Subjekti na za[tita -dr`avata so svoite organi i slu`bi -edinicite na lokalna samouprava -pravni i fizi~ki lica opredeleni so zakon -sopstvenici i drugi imateli -pravo na sopstvenost na k.n -R.M, lokalnata samouprava i dr pravni i fizi~ki lica *Vidovi kulturno nasledstvo -Nedvi`no k.n *spomenici *spomeni~ni celini *kulturni predeli -Dvi`no k.n *arheolo[ki predmeti *etnolo[ki predmeti *istoriski predmeti *umetni~ki predmeti *tehni~ki predmeti *arhivska gra\a *bibliote~ni dobra *fonote~ni dobra *Re`im na za[tita i koristewe na k.n(se voveduvaat op[tite zabrani kako [to se uni[tuvawe, prikrivawe, zabrana za izvoz na k.n od osnovno zna~ewe) zabrana za uvoz *Kontrolni i dr.merki za dvi`noto k.n -proverka na potekloto -privatni zbirki *upravata za k.n vodi posebna evidencija za kolekcionarite i za privatnite zbirki -kontrola na trgovijata so antikviteti *sekoj trgovec so antikviteti, umetni~ki i dr.predmeti na kolekcijata dol`en e da vodi registar za potekloto na predmetite, so podatoci za liceto od koe e nabaven predmetot opis i proda`na cena, podatoci za kupuva~ot -razmena i otstapuvawe na k.n

-iznesuvawe vo stranstvo-samo so odobrenie na upravata -izvoz na k.n-samo so odobrenie na upravata -izvestuvawe na carinskite organi -uvoz na k.n -restitucija(vra]awe) na k.n *Za[tita na k.n od nezakonski dejnosti -merki za bezbednost -nacionalen akcionen plan za prevencija na kriminalitetot protiv k.n koj go donesuva vladata -planovi za bezbednosna za[tita na k.n -treba da gi poseduvaat javnite ustanovi i imatelite -ovlasteni slu`beni lica za bezbednost na k.n *Procenka na [teta-se propi[uva od voen sudir ili prirodna nepogoda spored metodologija propi[ana od vladata *Prava i dol`nosti na imatelite na za[titenite dobra -pravo na stru~na pomo[ -pravo na nadomestuvawe na vonredni tro[oci -pravo na pravi~en nadomest poradi ograni~uvawe na re`imot na za[tita -pravo na javna prezentacija na privatni zbirki -pravo na povlastici -pravo na deponirawe *Dol`nosti na imatelite -prijavuvawe na k.n -~uvawe, odr`uvawe i izvr[uvawe na propi[anite merki dopu[tawe za istra`uvawe i sproveduvawe na merki za za[tita -otstapuvawe na za[titenite dobra za kulturni manifestacii -ovozmo`uvawe dostapnost na za[titenite dobra na javnosta -izvestuvawe na noviot imatel za statutot i re`imot na k.n *Posebni ograni~uvawa -opredeluvawe na staratel -prenesuvawe na dvi`noto pravo poradi za[tita

-opredeluvawe na na~ini udeli za koristewe na za[titenoto dobro *Organizacija na za[tita na k.n -nacionalen sovet -upravata

Definirawe na kulturata Ii sistemot na postavuvawe na kulturna vrednost Poim i zna~ewe na kulturata 1.Da se vospostavi menaxment filozofija -da znaeme da upravuvame-sovremen koncept -so noviot zakon ima pravo da poseduva vrednosti legalno zavereni 2.Implementirawe na principi na integralna i aktivna za[tita na kulturnata vrednost ne samo fizi~ka za[tita tuku socijalna 3.Da se razvie sistemot na znaewe od aspekt na univerzalnite vrednosti a odgovornosta e lokalna Definicija za kulturna vrednost -Dinami~na kategorija se definira na razli~ni na~ini sinergiraj]i pove]e elementi -Kulturnoto nasledstvo e zbir na materijalni i kulturni dobra [to ~ovekot gi sozdal vo svojata dolga istorija -Kulturata vo sebe vklu~uva znaewa, veruvawa, umetnost,obi~ai, sposobnosti ,naviki od ~ovekot kako del od op[estvoto -Kulturnoto nasledstvo se vsu[nost mestata so elementite za kulturna i prirodna sredina koi imaat osobeni estetski i istoriski ,nau~ni i socijalni zna~ewa i voedno se od posebna va`nost za zaednicite [to se posetuvaat Spored Unesko- vo k.n dava 3 grupi na spomenici:

1.klasi~ni-kako materijalni ostatoci koi [to gi opfa]aat site vidovi na poedine~ni artefakti 2.komplesi-zbirni vrednosti 3.mesta-kako delovi od nasledstvo koi se integriraat naj[irokite istoriski, sociolo[ki, kulturni nastani Sekoe nasledstvo nema ista vrednost tuku se gradi vo pove]e kategorii najzna~ajna e na Unesko Svetskoto kulturno i prirodno nasledstvo 138 objekti-za[titeni pod Unesko Specifi~nosti pri osiguruvaweto na kulturno umetni~ki vrednosti 1.Problemi pri osiguruvawe -utvrduvawe na vistinska vrednost -kolkava e vrednost na o[tetuvaweto(nastanatata [teta) -utvrduvawe na avtenti~nosta 2.Karakteristiki pri osiguruvaweto -polisite treba da bidat mnogu fleksibilni -treba dase ima vo predvid kakva polisa ]e se dade odnosno koi rizici ]e gi pokrie osiguruvaweto 3.onoj [to ]e dojde da osigura ]e bara razli~ni osiguruvawa pr.slikar da go osigura svoeto ateqe 4.{to mo`e da se osigura -umetni~ki ateqe -galerija -muzej -poedine~na izlo`ba -antikvarnica -aukciska ku]a -privatni kolekcionerski zbirki -zaedni~ki(pove]e lica da formiraat edna zbirka) -otstapuvawe na odredeni dela za izlo`ba i sl 5.Izlo`bite mo`e da bidat -trajni -privremeni *doma[ni *stranski -osiguruvawe na sliki

-osiguruvawe na nakit -osiguruvawe na mebel 6.Pokrivawe so osiguruvawe -delumno pokrivawe -celosno pokrivawe *Procentualna klauzula e vsu[nost vrednost na edno umetni~ko delo dobieno so pregovori (artefakt-sekoe delo [to mo`e da se prenesuva) *Pod artefakt se podrazbiraat site dela [to sodr`at umetni~ka vrednost i se prenoslivi *Vrednosta e uslovena od nivnata retkost, relativnata starost, sostojbata na so~uvanost, umetnikot [to go sozdal deloto, upotrebenite materijali i tehnologijata na izrabotka, kulturnata va`nost [to ja ima, pripadnosta na odreden stil *Vrednosti (pravila za procenka) 1.Dali e toj seu[te `iv ili ne(umetnikot) 2.Ako e `iv koe e tempoto na negovoto produkcija i dali e produktiven 3.Dali ima dosie na negovite prodadeni dela i koja e vrednosta na negovite prodadeni dela 4.Kakov e trendot na negovite dela(dali vrednosta opa\a ili ne) 5.{to mo`e da ni slu`i kako komparacija pri odreduvawe na vrednosta 6.Dali ima dobieno nagradi i priznanija vo toa pole 7.Dali ima ne[to objaveno za toj umetnik 8.Vo kolku dela katalo[ki e zastapen 9.Koi galerii i muzei poseduvaat i prodavaat negovi dela 10.Koga i kade ima postavuvano izlo`bi 11.Kolku e va`en kako umetnik za idniot razvoj na umetnosta Sodr`ina na polisa 1.adresa-kade e ateqeto 2.ime na kolekcijata 3.detalna inventarizacija-popis i opis

4.vrednost na kolekcijata(poedine~na i celosna) 5.pokrivawe(celosno ili delumno) 6.dali polisata vklu~uva transport 7.Aneksi za dopolnitelni izmeni 8.Vremetraewe