‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ ‪:‬‬

‫√§‪…UeÃI æÃuA À B«…Õj‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺟـﻪ ﺗـﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺭﻭﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣـﻲﮔـﺮﺩﺩ ﺍﺯ‬
‫ﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻑ ﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺴﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ﻓﺮﻕ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﻣﻘﻮﺑﻞ ﺑـﺮﺍﻱ ﻳﻜـﺲ‬
‫ﺍﻝ ﻛﺎﻣﻞ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﺩﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻣﺎﻓﻊ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﺳـﻬﻢ ﺧـﻮﺩ ﺑـﻪ ﺗﻔـﺎﻫﻢ‬
‫ﻧﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺛﺒﺎﺕ ﺩﻭﻟـﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭﺗﺎﺏ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻘﺶ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧـﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻬﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲﺍﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲﺩﻫـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺁﻳﻨـﺪﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻣـﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ ﺍﺧـﺘﻼﻑ‬
‫ﻣﺘﻌﺎﺭﺿﻴﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺭﺍﻩ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺑﻮ‪.‬ﺩﺟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺁﻧﻬـﺎ ﺗﺎﻛﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻕ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﺧﺬ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮔﻴﺮ ﺍﻣﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮕﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺍﻧﺪﻙ ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻭﺑﻪ ﺭﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺮ ﺳﺮﭼﻴﺰﻫﺎﻱ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﻛﺎﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺭﺳـﻲ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺒﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨـﮓ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑﻨـﺪﻱ ﻳـﻚ ﺯﻳـﺮ ﻧﻈـﺎﻡ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﺒﻨﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻗـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗـﻊ ﺁﻥ ﻇﻨـﺎﻣﻲ ﻋﺠﻴـﺐ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍﻫـﻲ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻓﻌـﺎﻟﻲ ﺩﺭﺟـﺎﻱ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﻠﻲ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﻳﻚ ﻭﻳﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣـﺎﻝ ﺁﻧﻜـﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎﺯ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺁﻭﺭﺗﺮﻱ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺭﻱ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻔﻘﻴﺮ ﺩﻳـﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻴﺶ ﻧﮕﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻜﺸﻮﺭﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺟﺤﺎﻧﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺗـﺎ ﺷـﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻃﻲ ﺳﺎﻝ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﻮﺩ ﺍﺷﻜﺎﺭ ﻧﻤﻲﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻟﺰﺍﻣﹰﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺩﺭ‬
‫ﺳﻴﻄﺮﻩ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻱ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﺪﺍﺭ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻈـﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﻧﺎﺭﺳﺎﻳﻴﻬﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺑﺨـﺸﻨﺪﻩ ﺗـﺎﻛﻨﻮﻥ ﻛـﺴﻲ ﻛـﻨﺶ ﻭ ﻭﺍﻛـﻨﺶ ﺑـﻴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻬـﺎﻱ‬
‫)‪(۱‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﭘﺮ ﺗﻼﻃﻢ ﻭ ﭘﺮ ﺗﻬﺎﺑﺖ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺭﻩ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻫﻬﺎﻱ ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﻣﻮﺛﺮ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻜﻔـﺮ ‪ ،‬ﺗﻌﻘـﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻭ ﺑﺠﺎ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﺍﻫﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻫﻢ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺸﻤﺎﺭ ﻣﻴﺮﻭﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺬ ﺗـﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﻣﻨﻄﻘـﻲ‬
‫)‪(۲‬‬
‫ﻭﻗﺎﻃﻊ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻄﻮﻟﺐ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺳـﻪ ﻋﻨـﺼﺮ ﺍﺳﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﻓﻨﻮﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪﺍﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻓﻨـﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﻱ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﻟﺘﻘﺎﻁ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳـﻨﺘﻲ ﻗـﺪﻳﻢ ﻭ ﻋـﺼﺮ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻴﺸﹶﻮﺩ‪ .‬ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺟﺒﻨﻪ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﻮﺍﻝ ﻫﻤـﺪﻩ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻛﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﻨﺪ؟ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﺎﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺳـﻪ‬
‫ﻻ ﺑـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎ ﹰ‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﻲﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻘـﺪﺍﺭ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻳﺪﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬ﺭﺍﻩ ﻋﻤﻠـﻲﺗـﺮ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﻤﻜﻬﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻠﻤﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻤﻜﻬﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻠﻤﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﺷـﻮﺩ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﻧﻈـﺮ ﺍﻋﻄـﺎ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﺍﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬ﺭﻭﺵ ﻓﻌﻠﻲ ﺩﺭ ﻛﻤﻜﻬﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻤﻜﻬﺎﻱ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣـﺪﺕ ﺑﺒـﺎ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺯﻭﺩ ﺭﺱ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﺕ ﺗﻮﺳﻌﻪﺍﻱ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﮔﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﺭﻳـﺴﻚ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﺍﻱ ﻳﺮﺍ ﺑﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺷـﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺍﺑـﺴﺘﻪ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺩﻭﻡ‪،‬ﺗﺤﻮﻝ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﮕﺮ ﻭ ﺣﺎﻓﻆ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﺑـﻪ ﻧﻬﺎﺩﻫـﺎﻱ ﻧـﻮﺁﻭﺭ ﻭ‬
‫ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺍﺳﺖ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﻜﻢ ﻭ ﺣﻔﻆ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎﻱ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﻣﻔﺴﻼﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺛﺒﻴﺖ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪﻭ ﺗﺤـﺖ ﺍﻳـﻦ ﺷـﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮﺍﻳﻲ ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻭ ﻧﻮﺳﺎﻥ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺰﺍﻉ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﺳـﺴﺎﺕ ﺣـﺎﻓﻆ ﻭﺿـﻊ ﻣﻮﺟـﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﺳـﺴﺎﺕ‬
‫ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻧﻜـﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻛـﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﺰ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻛﺴﻲ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﺩ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺤﺚ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺮ ﺭﮊﻳـﻢ ﺟﺪﻳـﺪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻋﻘﻴـﺪﻩ ﺧـﺎﺹ ﺩﺭ‬

‫‪۲‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎﻱ ﺍﺳﺎﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻳﻚ ﺭﮊﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺑـﺎ ﺍﻗﺘـﺼﺎﺩ‬
‫ﺍﻟﺘﻘﺎﻃﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺭﮊﻳﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻜﺐ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﻭ ﺳـﻮﻣﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻠﻲ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪–A…UeÃI –B«iAlIA‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮﻩ ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﻣـﻲ ﺭﺳـﺪ‪ ،‬ﺣـﺎﻭﻱ ﻧﻴﺮﻭﻫـﺎﻱ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﺼﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪﻳﻠﻲ ﻭ ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮﺩﺭ ﺍﺕ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺟﻬـﺖ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺗﻐﻴـﺮﺍﺕ ﺩﺭﻋـﺎﺩﺍﺕ ﻣـﺮﺩﻡ ﻭ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻛﺎﻻﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﺍﻛﻨـﻮﻥ ﺩﻭﻟـﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺍﻟﮕـﻮﻱ ﻣـﺼﺮﻑ‪ ،‬ﻭ ﻛـﺎﺭﺑﺮﺩ‬
‫ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎﻱ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺟﺰﺋﻲ ﻭ ﻛﻠﻲ ﺩﺭ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﺭﻭﺯ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﺁﺏ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻏﻴﺮ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﺜ ﹰ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﺏ ﻧﻴﺰ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﺏ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻨﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣـﺼﺮﻑ ﺁﺏ ﺁﻧﻬـﺎ ﺍﺯ ‪ ۵‬ﻣﺘـﺮ‬
‫ﻣﻜﻌﺐ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﺏ ﺑﻬﺎﺀ ﻣﻌﺎﻑ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۲۲‬ﻣﺘـﺮ ﻣﻜﻌـﺐ ﺁﺏ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲﻛﻨﻦ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺁﺏ ﺑﻬﺎﺀ ﭘﺮﺍﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺼﺮﻑ‪،‬‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﻱ ﺗﺼﺎﻋﺪﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻌﺪﻳﻠﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻛـﺎﺭﻛﺮﺩ ﺁﻧﻬـﺎ ﺩﻭﻟـﺖ ﻗـﺎﺩﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺟﺎ ﺑﻊ ﺟﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ )‪ (۳‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺭﻓـﺎﻫﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﺪﻩ ﺫﻳﻞ ﺣﺎﺩﺙ ﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺍﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۱‬ﺍﺧﺬ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺗﺼﺎﻋﺪﻱ‬
‫‪ -۲‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ‬
‫‪ -۳‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺤﺮﻭﻡ‪.‬‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺮ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻳﻬﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺑﻴﺎﻓﺰﺍﻳﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﺭﺗﻘـﺎﺀ ﺳـﻄﺢ ﺍﺷـﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -۱‬ﻓﺮﺍﮔﺮﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ -‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﻓﺮﺝﻭﻧﺪ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮔﻠﺒﺎﺩ‪ -‬ﭼﺎﭖ ﺷﺸﺸﻢ ‪ -۱۳۸۰‬ﺹ‪۲۱۲‬‬

‫‪۳‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫√§‪…UeÃI …Õj‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﻭﺭﻱ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻴﻦ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﭘﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻻﺗﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ؛ ﺁﻳﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﺁﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ؟ﻭ‪...‬‬
‫ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻔـﺎﻭﺕ ﻭ ﺗﺨـﺼﻴﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺮﺍﻱ ﻧﻴـﻞ ﺑـﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺒـﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭼﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺭﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ))ﺍﻟﻒ(( ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ))ﺏ(( ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷـﻮﺩ؟‬
‫ﻭ ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﻴﻢ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺷﺨﺼﻲﺍﺵ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟‬
‫ﺍﻏﻠﺐ ﻣﺘﻮﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۴۰‬ﭘﺮﻭﻓـﺴﻮﺭ ﻭﻱ‪،‬ﺍﹸ‪ ،‬ﻛـﻲ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ )) ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ(( ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻭﺟـﻮﺩ ﻧـﺪﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﻣﺘﻮﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﺟﺰﺋﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺎﺭﺑﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎﺏ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺘﻀﺎﺩ ( ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺁﻥ ﭘﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ))ﻛﻲ(( ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ – ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫)‪(۴‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ -‬ﻣﻴﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‬
‫)‪(۵‬‬
‫‪ -۱‬ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻛﻤﻴﺎﺏ ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺨﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﻮﺑـﻞ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﻱ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺨـﺼﻴﺺ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ) ﺑﻮﺩﺟﻪ ( ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﻧﺴﺒﻲ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻗﻄﻌـﻲ ﻭ ﻣﺸﺨـﺼﻲ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺩﺭ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻫﺪﻑ ﺧﺎﺹ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻫﺪﻑ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺧﺮﺝ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﻑ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻻﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧـﻴﻢ‬
‫ﻛــــــــــــــــــــــﺎﻓﻲ ﻧﻴــــــــــــــــــــــﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘــــــــــــــــــــــﺖ ﻓﻠــــــــــــــــــــــﺴﻔﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧﻮﺍﺳـﺘﻪﻫـﺎﻱ ﻣـﺎ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻤـﺎﻥ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﮔـﺮ ﻭﺟﻬـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ))ﺍﻟـﻒ(( ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ‪۵‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ))ﺏ(( ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﻛﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﻳﻢ ﻧﻪ ﻫـﺮﺩﻭ‬
‫ﺭﺍ‪.‬‬
‫ﺑﺮﭼﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩ؟ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻳﻚ ﺟﻮﺍﺏ ﻛﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺍﺭﻧـﺪ ﻣـﻲﺗـﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻛﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﭘﻴﮕﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﻓـﺮﺩ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﺎ‬

‫‪۴‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻴﻦ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﺮﺍ ﺍﻭ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟـﺖ ﭼﻨـﻴﻦ ﺍﻧﺘﻈـﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺤﻮﻩ‬
‫)‪(۶‬‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﻓﺎﻋﻲ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺭﻓﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺿﺎﻓﻲ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﭘﺎﺳﺨﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ))ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﺨﺶ ﺻﺮﻑ ﺷﻮﺩ((‪ ،‬ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ)) ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺻﺮﻑ ﺷﻮﺩ(( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺪﻳـﺪﻩ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻭ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﻧﺰﻭﻟﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻣﺼﺮﻭﻓﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺰﻭﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺁﺧـﺮﻳﻦ‬
‫ﺭﻳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺑﺪﻧﻲ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﻄﻠﺒﻴﻢ‪ ،‬ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻤﺘﺮ ﻭ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔـﺮ‬
‫ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻛﻞ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳـﺎ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺳﻮﺍﺭﻱ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭ ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳـﺖ ﺍﻣـﺎ ﻻﺳـﺘﻴﻚ ﭘـﻨﺠﻢ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﻳﺖ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﻲ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺷﺸﻢ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻗﺒﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺗﻔﻨﮓ ﺿﺪ ﺗﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮﺭ ﻛﺮﺩ ﺍﮔﺮ ﺩﻭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬـﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺩﻭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺍﻓﺰﺍﺭﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻔﻨﮓ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﻳﺎﻝ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﺧـﺮﻳﻦ‬
‫ﺭﻳﺎﻝ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺎﺭﻧﺠﻚ ﺩﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺻﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻔﻨﮓ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤـﻞ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮﺍﻝ ﺳﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻄﻮﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩﻧﺪ؟ ﺍﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺟﺎﺩﻩﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﭼﻄﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮﺩ؟ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻻﺕ ﺑﺎﻻ ﺩﺭ ﺗﺠﺮﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻌﻴﺎﺭ ))ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ(( ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫)‪(۷‬‬
‫‪ -۳‬ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﺩﻭ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻙ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻭﺳﻴﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺗﻔﻨﮕﻬﺎﻱ ﺿﺪ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻔﻨﮓ ﺑﻮﺩﻧﺸﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﻨﮓ ‪ ،‬ﻧﺎﻧﺠﻚ ﺩﺳﺘﻲ ﻭ ‪ ...‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣـﺎ ﺗﻤـﺎﻡ ﺁﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺩﻓـﺎﻉ ﻣﻠـﻲ ﻛﻤـﻚ‬

‫‪۵‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻫﻢ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺷﺮﻭﻉ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺷﺮﻭﻉ ﺟﻨﮓ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(۸‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻘﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻃﺮﺣﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﻃﺮﺣﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺍﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎﺏ‪ ،‬ﺍﻣﻜﺎﻥﭘـﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺳﺎﺩﻩﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻳﻚ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻭ ﻣـﺸﺨﺺ ﺟﻬـﺖ ﺭﺳـﻴﺪﻥ ﺑـﻪ ﻫـﺪﻓﻬﺎﻱ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺗﺮ‪،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻧﺪﺍﺭﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺟﻬﺖ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﺎﺹ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ – ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗـﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮﻱ ﺳـﺮﻭﻛﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻃﺮ ﺣﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺹ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﺭﻡ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻣﺨﺼﻮﺻﹰﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻼﻙ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺣـﺪﺍﻛﺜﺮ ﺭﺳـﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻨﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﺍﺩﺍﻣـﻪ‬
‫ﻣﻲﻳﻼﺑﺪ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺍﺣـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺍﺿـﺎﻓﻲ ) ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ(ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﭼﻮﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﻬﺎﻱ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻤﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺗﻌـﺪﻳﻞ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﺍﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺳﻮﺩ ﺍﻣﻜﺎﻧﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺘﻮ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ) ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ( ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻠﻴﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ – ﻣﻨﻔﻌﻴﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ۰‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﻳـــــــــــــــــــــــــــــــﺎﺑﻲ ﻣﺨـــــــــــــــــــــــــــــــﺎﺭﺝ ﺑﺨـــــــــــــــــــــــــــــــﺶ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺭﻭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻼﺭﻫﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۴‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ – ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺭﺍ ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ – ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﻣـﻲﻣـﻲﺩﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺵ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺁﻟـﻦ ﮔـﻮﺭ ﺩﻭﻥ ﺗﻌﺮﻳﻔـﻲ ﺳـﺎﺩﻩ ﺍﺭﺍﺋـﻪ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ‪ ،‬ﻫﺪﻑ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻃﺮﺡ ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﺗﻮﺭﻣﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻦ‪ :‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌـﺖ‬
‫ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻋﻤﻠﻲ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻄﻮﻟﺐ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﻃﺮﺣﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺭﺍﻩﺣﻠـﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﮕـﺮﺵ ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪﺕ ) ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺟﻨﺒـﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﺍﻧﻌﻜﺎﺳﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻃﺮﺡ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﻭﺭ ﻭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ( ﻭ ﻧﮕﺮﺵ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ) ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﻳـﻚ‬

‫‪۶‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻃﺮﺡ ﺑﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﺯﻳﺎﺩ ﻫﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺍﺳـﺖ( ﺍﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬـﺎﻱ‬
‫)‪(۹‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ -‬ﻣﻨﻔﻌﻴﺖ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻳﻚ ﻃﺮﺡ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺭﻭﺑﺮﺕ ﺳﺎﮔﺪﻥ "ﺁﻟﻦ ﻭﻳﻠﻴﺎﻣﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﺭﺍﻫﻬﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛـﻪ ﺷﺨـﺼﻲ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﺳـﺖ ﺍﻧـﺪﺍﺯﻩﮔﻴـﺮﻱ ﻭ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ –‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﭘﺎﺭﺗﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﻓـﺎﻩ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻛـﻪ ﺣـﺪﺍﻗﻞ ﻳـﻚ ﻋـﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫)‪(۱۰‬‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﺪﺗﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪–BU‬گ‪…UeÃI ie œºuA  A‬‬

‫ﻫﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ"ﻫﺎﻱ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻳـﺎﺩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻃﻼﻕ ﺍﺻﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺻﻞ ﻭ ﺷﺮﻁ ﺁﻥ ﺗﻐﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺫﻳﻞ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ -‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺭﻳﺎﺿﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬
‫ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺧﻠﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﺻـﻮﻝ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﻟﻲ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺁﺭﺍﺀ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻳـﻦ ﺍﺻـﻮﻝ ﻳـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺩ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺧـﺎﺹ ﺧـﻮﺩ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﺳـﺖ ﺍﺻـﻮﻟﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻠﻲﺗﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﺪ ﺍﺻﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻼﻋﻜﺲ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳـﻚ ﺍﺻـﻠﻲ ﻣـﻮﺭﺩ‬
‫ﻗﺒﻮﻝ ﻫﻤﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺑﻌﻀﻲ‪ .‬ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۸۵‬ﺗﻮﺳـﻂ ))ﻟﺌـﻮﻥ‬
‫ﺳﻪ(()‪ (۱۱‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ "ﻟﺌﻮﻥ ﺳﻪ" ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻻﺑﻼﻱ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺍﻗﺘـﺼﺎﺩ ﻭ‬
‫)‪(۱۲‬‬
‫ﻣﺎﻟﻴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﻣﺪﻭﻥ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺯ "ﻟﺌﻮﻥ ﺳﻪ " ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪…UeÃI æÃuA‬‬
‫ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺻﻮﻝ ﻭﻧﻜﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺟﻬﺖ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﺺ ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻱ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺣـﺘﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﻮﺷﺸﻬﺎ ﻭ ﻻﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴـﺮﺩ ﺑـﻪ ﺍﻳـﻦ‬

‫‪۷‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻃﻮﺭﻱ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ‬
‫ﻭ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮﺩﺩ ﻭﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺩﺭ ﺧـﺼﻮﺹ ﺁﻥ ﻣﻄـﺮﺡ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﺕ ﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣـﺪﺕ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻃﺮﺡ ﻭ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮﺩﺩﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﺮﻱ ﻓﻌﻠﻴﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﮕـﺮ ﺍﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ) ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ( ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎ ) ﻧﻈﺎﺭﺕ( ﺑﺮ ﺍﺳﺎ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪﻱ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻭ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ‪ ،‬ﺍﺟﺮﺍ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ( ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺁﻥ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺫﻳﻞ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫‪ -۲‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫‪ -۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫‪ -۴‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫‪ -۵‬ﺳﺎﻳﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ‬
‫‪ -۶‬ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﻠﻤﻴﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻬﺘﺮ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﻟﺰﻭﻡ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻭ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﻗﺎﻃﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻭ ﻛﻨﺘـﺮﻝ‬
‫)‪(۱۳‬‬
‫ﺩﺧﻞ ﻭ ﺧﺮﺝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺟﻮﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺣﻴﻒ ﻭ ﻣﻴﻞﻫﺎ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ‪:‬‬
‫‪-۱‬ﺍﺻﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﺩ ﭼﻌﻪ ﻛﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺩﺭ ﭼﻪ ﺯﻣـﺎﻧﻲ ﻭ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﭼﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻋـﺎﻟﻢ ﺯﻣـﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈـــﺮ ﮔﺮﻓﺘـــﻪ ﻧـــﺸﻮﺩ ﻭ ﭘـــﻴﺶﺑﻴﻨـــﻲ ﻫﺰﻳﻨـــﻪ ﺍﺟـــﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪﻫـــﺎ‪ ،‬ﻣﻨـــﺎﺑﻊ ﻻﺯﻡ ﺑـــﺮﺍﻱ ﺗـــﺎﻣﻴﻦ ﺁﻧﻬـــﺎ ﻭ‬
‫ﻼ ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻟﻪ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻤ ﹰ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍﺕ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﭘﻴﺶﺑﻨﻲ ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺑـﻪ ﺳـﻬﻮﻟﺖ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﭘـﺬﻳﺮ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺟﻮﻱ‪ ،‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﺸﺎﺭﻭﺯﺍﻥ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮﺍﺕ ﻓـﺼﻠﻲ ﺩﺭﺁﻣـﺪﻫﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﺻـﺎﺣﺒﺎﻥ ﺑﻌـﻀﻲ ﺍﺯ ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻭ ﺣﺮﻓـﻪﻫـﺎ ﻧﻈﻴـﺮ‬
‫ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ ﻭ ﻫﺘﻠﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻥ‪ ،‬ﺩﻭﺭﻩ ﻛﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﻃﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﹰﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﺩﺭﺍﻣـﺪﻫﺎﻱ ﻫـﺮ ﻛـﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺟﻮﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﻱ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻳﺎ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤـﺴﻮﺱ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﺯﻳﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻟﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬـﺎ ﻓﻘـﻂ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻛﻮﺗﺎﻩﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﻛﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﻃـﻲ ﻣـﻲﻣﻜﻨـﺪ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻝ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺭﺍ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎﻱ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﻣـﺮﺩﻡ ﺍﺧـﺬ‬

‫‪۸‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺳﺎﻝ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﻢ ﺍﺻﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑـﻮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻠﺤـﻮﻅ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻪ ﻭﻗﺖ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺻﺮﻑ ﺑﺤﺚ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫)‪(۱۴‬‬
‫ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﻗﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(۱۵‬‬
‫ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻳﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻄﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ‪ ۲‬ﻋﻠﺖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺷﻤﺮﺩ؛ ﻳﻜﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﻓﻨﻲ ﻭﺩﻳﮕﺮﻱ ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻓﻨﻲ‪ :‬ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺩﺭ ﻳـﻚ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻟﺬﺍ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎﺭ ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻭﺑﺪﺟﻪ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺩﻗﻴﻖ ﺭﺍ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋﻮﺍﻣـﻞ ﺍﻗﺘـﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻼﺕ ﻭ ‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻳﻜـﺴﺎﻝ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ :‬ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠـﺲ ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺍﻳـﻦ ﺯﻣـﺎﻥ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻥ ﺻﺤﻪ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ‪ .‬ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﻧـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺭﻏﻢ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺻﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺡ ﻭ ﻣﺘﺮﻗﺐ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ؛ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﻟﺤـﺎﻅ ﮔـﺴﺘﺮﺵ ﺭﻭﺯ ﺍﻓـﺰﻭﻥ ﻧﻘـﺶ ﺩﻭﻟﺘﻬـﺎ ﺩﺭ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻗﺘـﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﺕ ﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫـﺎﻱ ﺍﺩﻭﺍﺭﻱ ﺍﺟﺘﻨـﺎﺏ ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻬﻲ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺁﺗﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻠﻲ ﺯﻣﺎﻥ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻃﻮﻝ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۶۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻠﻴﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺟﺎﺭﻱ ﻭ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛـﻞ ﻛـﺸﻮﺭ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﺳﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻬﺪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﺟﻮﻩ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﺸﺪﻩ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓـﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ﻣـﺎﻩ ﺳـﺎﻝ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﺑﺮﮔﺘﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻜﺴﺎﻝ؛ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻳﻜﻪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺑﺤﺮﺍﻧﻬﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ‪ ...‬ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬
‫‪1‬‬
‫‪،‬‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪﻥ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ‬
‫‪12‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻭ ‪ ...‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﻳﻜﻤﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﺎﻫﻪ ﻭ ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫)‪(۱۶‬‬
‫) ﺩﻭ ﻣﺎﻫﻪ ( ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۸‬ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭ ﻣﺎﻫﻪ ﺍﻭﻝ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۹‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺍﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫‪۹‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ -۲‬ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬

‫ﺑﺪیﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻨﺪﻱ ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮﺍﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻲﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﻮﺍﺭﺩ ‪ ۱۳‬ﻭ ‪ ۱۸‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻭ ﺳـﺎﻳﺮ ﻗـﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ‬
‫ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺘﻮﻟﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﻇﻒ ﺳﺎﺕ ﻻﻳﺤﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛـﺸﻮﺭ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻜﻠﻔﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓـﻮﻕ ﺍﺭﺳـﺎﻝ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻔﺎﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻮﺟﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻳﻜﺠﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺍﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﮔـﺮﺩﺩ‪ .‬ﺭﻋﺎﻳـﺖ ﺍﺻـﻞ‬
‫ﻭﺣﺪﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ؛‬
‫‪ -۲-۱‬ﺍﺯ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻱﻫﺎ ﻭ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۲-۲‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮ ﻣﻄﻠـﻮﺑﺘﺮﻱ ﺍﻋﻤـﺎﻝ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -۲-۳‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۲-۴‬ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻱ ﻛﻼﻥ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﺗﻮﺭﻡ ‪ ،‬ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ‪ ،‬ﺍﺭﺯ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧـﺎﺧﻠﺺ ﻣﻠـﻲ ﻭ ﺑـﺪﻫﻲﻫـﺎﻱ‬
‫)‪(۱۷‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -۱‬ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﺎﻣـﻞ ﻭ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﻮﺩ ﻭ ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻣـﺪﻫﺎﻱ ﺩﺭﻳـﺎﻓﺘﻲ ﺑـﻪ ﻭﺳـﻴﻠﻪ ﺩﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭﻱ ﻭﺍﺭﻳﺰ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۳۹‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪:‬‬
‫ﻭﺟﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛـﻞ ﻛـﺸﻮﺭ ﻭﺻـﻮﻝ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽـﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣـﺪ‬
‫ﺷﺮﻛﺘﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﻧﻜﻬﺎ ﻭ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻭ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎﻱ ﺑﻴﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎﻱ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰﻱ‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ‪ ۵۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ‪:‬‬
‫))ﻛﻠﻴﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎﻱ ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭﻱ ﻛﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻣﺼﻮﺏ ﺑﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪((.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺍﺻـﻞ ﺭﺍ ﺧﺪﺍﺷـﻪﺩﺍﺭ‬
‫)‪(۱۸‬‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻭﺟﻮﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﺘﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫)‪(۱۹‬‬
‫ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪۱۰‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ -۲‬ﺍﺻﻞ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬

‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻭﺭ ﻣﺸﺮﻭﺡ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻳﺰ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳـﻞ‬
‫‪ ۱۳۴۴‬ﺷﻤﺴﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ))ﺍﻣﻮﺭ‪ ،‬ﻓـﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ((‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺻﻞ ﺗﻔﻀﻴﻞ‬
‫‪ (۴-۱‬ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﺑﻲﺍﻃﻼﻉ ﺑﺎ ﺭﺟﻮﻉ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﮔﺎﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ (۴-۲‬ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻬﻠﺘﺮ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪ (۴-۳‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ (۴-۴‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﻭﺯ ﻣـﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺩﻭﻟـﺖ ﺭﺍ‬
‫)‪(۲۰‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﻞ ﺁﻥ ﻳﺎﺭﻱ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻣﻠﺰﻡ ﺑﻪ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺩﻗﻴﻘﺘﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺷﻔﺎﻑﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﺮﮒ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﻋﻤﻼﻳﺖ‬
‫ﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛﻨﻨﺪ ﻟﺬﺍ ﺗﻼﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﺋﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -۳‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﻤﻴﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻲ ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﻛﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛـﺸﻮﺭ ﻣـﺎ ﻋﻤـﺪﺗﹰﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣـﻮﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻗﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ‪ ،‬ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺻـﻮﺭﺕ ﮔﻴـﺮﺩ ﻭ ﺻـﺮﻑ ﺁﻣـﺪﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫)‪(۲۱‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺠﻮﺯﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻴﮕﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳـﻪ ﺍﺟـﺎﺯﻩ ﻣـﻲ‬
‫ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺭﺍﻩ ﻭﺻﻮﻝ ﻭ ﻭﺟﻮﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺮﺍﻩ ﻳﻚ ﺟﻮﺍﺯ ﻣـﺸﺮﻭﻁ ﺍﺳـﺖ ﻭ‬
‫)‪(۲۲‬‬
‫ﻛﺴﺐ ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎ ﻻﺯﻡ ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺍﺻﻞ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﺍﺻﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺍﺟﺮﺍﻳـﻲ ﺻـﻮﺭﺕ ﮔﻴـﺮﺩ ﻧـﻪ ﻋـﺎﺩﺍﺕ‬
‫ﺳﻨﻮﺍﺗﻲ‪ ،‬ﭼﺮ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺎﺩﺍﺗﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭼﺎﻧﻪﺯﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪﻱ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻜﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺻﺎﻝ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻱ ﺩﻭﻟـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﺑـﺮﺍﻱ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺩﻩ‪ ۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺴﺎﺑﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪۱۱‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫)) ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻋﺒﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺣﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ‬
‫)‪(۲۳‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻳﺪ((‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳـﻨﻮﺍﺕ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻴﻜﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳـﺎﺱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﻭ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺕ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺘﻬﺎﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺍﺯ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻴﻒ ﻭ ﻣﻴﻞ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺑﻜﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺭﻭﺵ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳـﺰﻱ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺕ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -۵‬ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﺩﺭﺍﻣﺪ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ‪ ،‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻴﺴﺘﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭﺍﻣﺪﻱ ﻭ ﺳﻘﻒ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺩﻗﻴﻖ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻱ ﻛﻼﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪ ‪ ،‬ﺣﺠـﻢ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺕ ﻭ‬
‫)‪(۲۴‬‬
‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺻﻴﻞ ﺳﺒﺐ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭﺍﻗﻌﻲﺗﺮ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛﻤﻚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۸‬ﺍﺻﻞ ﺗﻔﻴﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺍﺯ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻪ ﺑﻜﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺍﺯ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻣﻴﺘﻮﺍﻥ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﺮ ﻳـﻚ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻌـﻴﻦ ﻧﻤـﻮﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎﻱ ﻣـﺴﺘﻤﺮ ﺩﻭﻟـﺖ ﻋﻤـﺪﺗﹲﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺨـﺎﺭﺝ ﻣـﺼﺮﻓﻲ ﻭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺁﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻛﻼﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ) ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﻛﻞ‪ ،‬ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ‪ (...‬ﺍﺛﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺍﺯ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻭﻟـﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﻭ‬
‫)‪(۲۵‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۹‬ﺍﺻﻞ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﺻﻞ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻬﻬﺎ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭ ﻣـﺼﻮﺏ ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ ﻭ ﺗﺠـﺎﻭﺯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻤﻮﻧـﻮﻉ‬
‫ﻻ ﺩﺭﻗﺎﻟـﺐ‬‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻓﺼﻮﻝ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺩﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌﻤـﻮ ﹰ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻳﺎ ﺭﺩﻳﻒ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭﺝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ ﻣـﺼﻮﺏ ﺟﻤﻬـﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻴﭻ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻲ ﻭ ﻟﻮ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺼﻮﺏ ﺩﺭ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺠﺎﺯ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺗﺨﻠـﻒ ﻣﺤـﺴﻮﺏ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪(۲۶).‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻣﺼﻮﺏ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺼﻮﺏ ﻗﺎﺑـﻞ ﺧـﺮﺝ ﺍﺳـﺖ ﻧـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‪.‬‬
‫ﻻ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻣﺤﻮﺩ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺗﺤﺪﻳﺪﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﹰ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ‪ ۱۱۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴـﹰﺎ ﻣﻨﻈـﻮﺭ ﺷـﺪﻥ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﻳـﻚ‬

‫‪۱۲‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗـﺼﻮﻳﺐ ﺍﻋﺘﺒـﺎﺭﺍﺕ‬
‫) ‪(۲۷‬‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺧﺮﺝ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻣﺼﻮﺏ ﻳﻚ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﺭﺟﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺣﻬﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ )ﻭﻟﻲ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺎﻫﹰﺎ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ( ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺧـﻮﺩ ﻋﻤـﻞ ﻧﻜـﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۹۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺴﺎﺑﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﺐ ﻣﺼﻮﺏ ‪ ۱۳۶۶‬ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺼﻮﺏ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛‬
‫))ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻴﻜﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺧﻼﻑ ﻭﺍﻗﻊ ﺫﻳﺤﺴﺎﺏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻳﺎ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭﺯﻳﺮ ﻳﺎ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻣﺠﺎﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﺍﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺼﻮﺏ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺟﻬﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻳﺎ ﺗﻌﻬﺪﻱ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎﺕ ﺩﺭ ﺣﻜﻢ ﺗﺼﺮﻑ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﻩ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪(( .‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۵۰‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻓﻮﻕ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛‬
‫)) ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺣﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ((‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻭﺭﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺷـﻬﺎﻱ ﻋﻠﻤـﻲ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺷـﺪﻩ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻬﻬﺎ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﺎﻭﺭﺩ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺻﻞ ﻓﻮﻕ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘـﻖ‬
‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﺎﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫‪ -۱۰‬ﺍﺻﻞ ﻭﺿﻮﺡ‪:‬‬
‫ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻧﻲ ﺍﺻﻞ ﺷﻜﻞ ﻭ ﻣﺤﺘﻮ ﻱ ﻭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺷﻔﺎﻑ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﺍﻫﻢ‬
‫)‪(۲۸‬‬
‫ﺷﻮﺩ‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻋﺪﻡ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺳﻨﺘﻲ ﺁﻥ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎﺭﺕ ﻛـﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛـﺎﺭﺍﻳﻲ ﺩﻭﻟـﺖ ﻭ ﺷـﻔﺎﻓﻴﺖ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑﺨـﺶ‬
‫)‪(۲۹‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﻜﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۱۱‬ﺍﺻﻞ ﺻﺤﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‬
‫ﺍﺻﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ ﻭﻟﻲ ﺍﮔﺮ ﺑـﺮ‬
‫ﺍﺳﺎﺱ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻬﺎ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺩﺭﺟﻪ ﺻـﺤﺖ ﻭ ﺩﺭﺳـﺘﻲ ﺁﻥ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﻴﻴﺒﺎﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫‪۱۳‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﻏﻴـﺮ ﻭﺍﻗﻌـﻲ ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮﺩﻩ ﻭ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻭ ﺣﺬﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺻﻞ ﻓﻮﻕ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺭﺍ ﺣﻞ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۱۲‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻭ ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ‪ ،‬ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺿﻊ ﻭ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮﺩﻳـﺪﻩ ﻭ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻗﻮﻩ ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ) ﺭﺧﺞ ( ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﺪﮔﻴﺮ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻣـﻮﺭ‪ ،‬ﻓـﺼﻞ‪ ،‬ﺩﺳـﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺑـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻜﻤﻞ ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻣﻔﺎﺩ ﻗـﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻋﻤﻞ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
‫ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺷﺮﻁ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻣﺼﻮﺏ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻭﺛﻐﻮﺭ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎ ﺩﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭﺟﻮﺩﻱ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﻲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﻼﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷـﺪﻩ ﺩﺭ ﻗـﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻟﻄﻤﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺛﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺁﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺍﻩﺍﻱ ﺟﺰ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻴﺶﺑﻨﻲ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺷﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﻓﺼﻮﻝ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻓـﺼﻞ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻻ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑـﺴﻴﺎﺭ ﺭﻳـﺰ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺩ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﻴﺘﺮﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻫﻴـﺎﺕ ﻭﺯﻳـﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫)‪(۳۰‬‬
‫ﺷﻮﺍﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -۱۳‬ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺪﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺪﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﻭ ﺗﻔـﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺑـﺎ ﺣـﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﺛﺒﺖ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻨـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﻟـﺬﺍ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻬﺎ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺭﻳـﺰﻱ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺭﻋﺎﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﻴﺘﻲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺘﹰﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣـﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺑـﻪ ﺍﻳـﻦ ﻣﻔﻬـﻮﻡ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺟﻤﻪ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻬﺎ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻧـﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻭﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺷـﺘﻪ‬
‫ﻝ ﺍﮔﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻛﺴﺮﻱ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗﺰﺍﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺫﻳﻞ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺭﺍﻩ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﻮﺩ؛ ﻣﺜﺎ ﹰ‬

‫‪۱۴‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ‬ ‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻬﺎ‬
‫٭٭٭‬ ‫٭٭ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬ ‫ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫٭‬ ‫ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﻓﺮﺿﻲ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ‬
‫‪-۲‬ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺗﻌﺪﻝ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﻳﺪ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺯﻭﺍﻳﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻭ ﻧﮕﺮﺷـﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟـﻪ)ﻧﮕـﺮﺵ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ( ﺍﺭﻣﻮﺯﻩ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺎﺭﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﺑﺤﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻼﺳــﻴﻚﻫــﺎ ﻋﻘﻴــﺪﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳــﺴﺘﻲ ﺑــﻴﻦ ﺩﺧــﻞ ﻭ ﺧــﺮﺝ ﺩﻭﻟــﺖ ﺗــﻮﺍﺯﻥ ﺑﺮﻗــﺮﺍ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﻛــﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ﺭﺍﻣﻄﻠـﻮﺏ‬
‫ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺍﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮﻱ ﺗﻬﻴـﻪ ﻭ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻱ ﻛﻼﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻌﺪﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﻣﺎﺣﺼﻞ ﺁﻥ ﺛﺒﺎﺕ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻭ‬
‫ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺮﺍﺳﺘﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﻛـﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‪ ،‬ﻣـﺎﺯﺍﺩ ﻭ ﻳـﺎ ﺗﻌـﺎﺩﻝ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺍﻱ‬
‫ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻮﺍﺯﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﺭﺳﺎﺯ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺟﻬـﺖ ﺭﺳـﻴﺪﻥ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺎﺩﻝ ﺍﻗﺘـﺼﺎﺩﻱ ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫)‪(۳۱‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻫﺪﺍﻑ‪:‬‬ ‫‪ -۱۴‬ﺍﺻﻞ ﺗﻨﻮﻉ‬
‫ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺍﻫـﺪﺍﻑ ﻛﻮﺗـﺎﻩ‬
‫ﻣﺪﺕ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻢ ﻣﺪﺕ ﻭ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪﺕ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۱۵‬ﺍﺻﻞ ﻛﻔﺎﻳﺖ‬
‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺿﺎﺀ ﺗﻤﺎﻳﻢ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻳﻬﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -۱۶‬ﺍﺻﻞ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﻣﺠﺮﻱ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻋﻤﻼﻳﺖ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻱ‬
‫)‪(۳۲‬‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻧﺪﻙ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨـﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﻱ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻗﻼﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﺧـﻮﺩ ﻳـﻚ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎﺩ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛـﺮﺩ ﺑﻮﺩﺟـﻮﺩ ﺁﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺻﻼﺡ ﻃﻠﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻃﺮﻓـﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺒﻠـﻎ ﺍﻥ ﻧﻈـﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺭﻳـﺰﻱ ﺑـﺮ‬
‫)‪(۳۳‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﻮﺛﺮ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫‪۱۵‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫)‪(۳۴‬‬
‫‪ -۱۷‬ﺍﺻﻞ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﺭﻭﺯ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﮕﺮﻱ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮﻭﺍﺯﻳﻬﺎ ﻭ ﺍﻭﻫﺎﻡ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟـﻪ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺭﺍ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻃﻲ ﻛﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ؛‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻳﻜﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻇﻨﺎﺭﺕ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎﻱ ‪ ۱۹۴۰‬ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺍﻭﻝ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻭ ﻫﺪﺍﺗﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎﻟﻬﺎﻱ ‪ ۱۹۷۰‬ﺍﺯ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻜﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﻭﻟﺘﻬﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪۱۹۷۰‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ) ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻟﻒ‪ -‬ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ ) ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ(‬
‫‪ -۱‬ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪ :‬ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻭﺣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -۲‬ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺩﺭﺑﻮﺩﺟﻪ‪ :‬ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺤﺖ ﺩﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻣﻠﻴﺖ ﻭ ﻛﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺻﻞ ﺷـﺎﻣﻠﻴﺖ ﺑﻴـﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﺎﻱ ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻭ ﺣﺮﻛﺎﺕ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﻫـﻴﭻ ﻧـﻮﻉ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺣﺬﻑ ﻧﻤﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﻛﺎﻣﻠﻴﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﺎﻟﺺ ﺩﺭ ﻓﺮﻣﻬﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺍﺭﻭﺩﻩ ﺷـﻮﺩ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻭ ﻛﺎﻣﻞ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۳‬ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺎﺩﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺪﻝ ﺑﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻃـﻲ ﻳـﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﻳـﺎ ﺳـﻨﺪ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﻄـﺮﺡ‬
‫ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ :‬ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺳﻘﻒ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﺁﻥ ﻣـﺸﺨﺺ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺁﻥ ﺳﻘﻒ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺏ‪ -‬ﺍﺻﻞ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ )ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ(‬
‫‪ -۱‬ﺍﺻﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﻮﺍﻱ ﻣﺎﻟﻲ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻌﺐ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﻳـﻚ ﺣﻮﺿـﭽﻪ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻥ ﺣﺴﺎﺏ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۲‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻓﺼﻮﻝ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣـﻮﺍﺩ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻄﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺟﻤﻊ ﺭﻳﺰ ﻣﺎﺩﻩﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺸﻮﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻳﻚ ﻓﺼﻞ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪-۳‬ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎﻱ ﺭﻳـﺰ ﻳـﻚ ﻓـﺼﻞ ﺑـﻪ ﻓـﺼﻞ ﺩﻳﮕـﺮ ﻭ ﻳـﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺪﮔﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺭﻳﺰ ﻣﺎﺩﻩﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺭﺍ ﺟﺎﺑﺠـﺎ ﻛـﺮﺩ ﻭ ﮔـﺎﻫﻲ‬

‫‪۱۶‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻳﻚ ﺭﺍﻫﻲ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩﻱ ﻛﻢ ﺁﺭﻭﺩﻱ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮﺩﻑ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻣﻘﺮﺭﺍﺗﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺝ‪ -‬ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﻡ ) ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ – ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ(‬
‫‪ -۱‬ﺍﺻﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﭘﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﺡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖﻫﺎ ﻭ ﻫﺪﻓﻬﺎﻱ ﺩﻭﺭ ﺑﺮﺩ‬
‫‪ -‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﻤﻲ ﻭ ﻛﻴﻔﻲ ) ﻫﺪﻑﮔﺬﺍﺭﻱ(‬
‫‪ -‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ‬
‫‪ -‬ﻃﺮﺡﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬
‫‪ -۲‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻓـﺼﻮﻝ ﻭ ﻣـﻮﺍﺩ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺁﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻃﺮﻑ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻣـﻮﺍﺩ‬
‫ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖﺑﻨﺪﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﻋﻤـﻞ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻓـﺮﺍﻫﻢ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪ -۳‬ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺩ ﺭﺩﺁﻣﺪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﺳـﺎﺱ ﻭ ﺿـﺮﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻭ ﺑـﺮﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻛﺴﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪(۳۵‬‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺯﻳﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻣﺮﺍﺣﻞ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻗﻮﺍﻱ ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ – ﻣﺎﻟﻲ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻓﺼﻮﻝ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ‬
‫‪-‬ﺍﺻﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ -‬ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺩﺭﺍﻣﺪ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‬

‫‪۱۷‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﹰﺎ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﻋﻤﻞ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻑ ﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻴﺴﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ﻓﺮ ﻕ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮﻩ ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻭﻱ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺗـﺼﺤﻴﺤﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻠﻲ ﻭ ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﻓﺮﺍﺭﻭﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻋﺎﺩﺍﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺁﻧﻬـﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻌﺪﻳﻠﻲ ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺯﻳـﻊ ﻣﺠـﺪﺩ ﺩﺭﺍﻣـﺪﻫﺎ ﻭ ﻛـﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻳﻬـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻗـﺪﺭﺕ ﺗـﺸﻮﻳﻘﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻳﻬﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﻣﺮﺩﻣـﻲ ﺑﻴﺎﻓﺰﺍﻳـﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺍﺭﺗﻘﺎﺀ ﺳﻄﺢ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻈﺮﻳﻬﻬﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺎﺻﺪ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۴۰‬ﻛﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻱ ﺗﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ))ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ(( ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛـﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺘﻮﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﻋﻤـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺑﻨـﺪﻱ ﺍﺷـﺎﺭﻩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﻛﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ – ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ -‬ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ؛ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺰﺍﺩﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﻧﺴﺒﻲ ﺍﺳﺘﺨﺎﺩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺷـﺪﻩ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﺨﺶ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ؛ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﺩﻭ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﻴـﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻧﻬﺎ ﺩ ﻧﻴـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺑـﻴﻦ ﺻـﺎﺣﺒﻨﻈﺎﺭﻥ‬
‫ﺍﻳﻨﺮﺷﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻓﻨﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺯﻣـﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻨﺪﻱ ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺣﺘﻲﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛ ﺩﺭﺍﺗﻤﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﺭﺍﻣـﺪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﺻﻞ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻳﺎﻥ ﺳﺎﺕ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣـﺸﺮﻭﺡ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺭﻳﺰ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳـﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺭﻗﻢ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻗﺖ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟـﻪ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎﻱ‬

‫‪۱۸‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻋﺎﺩﺍﺕ ﺳﻨﻮﺍﺗﻲ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺪﻡ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ‪ ،‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﻗـﺪﺍﻣﻲ ﺩﺭ ﺧـﺼﻮﺹ ﺑﻮﺩﺟـﻪﺭﻳـﺰﻱ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺳﻘﻒ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺍﺛﺮﺍﺗﺸﺎﻥ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻱ ﻛﻼﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻞ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺼﻮﺏ ﻣﻴﺒﺸﺎﺩ ﻭ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻞ ﻭﺿﻮﺡ ﺍﺻﻞ ﺷﻜﻞ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺷﻔﺎﻑ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷـﻮﺩ ﺗـﺎ ﺍﻣﻜـﺎﻥ ﻧﻈـﺎﺭﺕ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻮﻝ ﺻﺤﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺟﻪ ﺻﺤﺖ ﻭ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﭘﻴﺶﺑﻨﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺣـﺪﺍﻛﺜﺮ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺗﻜـﺮﺍﻱ ﺷـﺪﻥ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺍﻣﺪﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺿﻊ ﻭ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪﻩ ﺧﺮﺝ ﺷـﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻭﻗﺎﻉ ﻣﻜﻤﻞ ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻗـﺎﻧﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻋﻤﻞ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻬﺎ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻧﻌﻄـﺎﻑ ﭘـﺬﻳﺮﻱ ﻫـﺮ ﺳـﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻗـﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻨﻈﻴﻤـﻲ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺟﻤـﻊ ﻛـﻞ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻬـﺎ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻬـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﻣﻌـﻴﻦ ﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺗﻌـﺎﺩﻝ ﺍﺯ ﺩﻳـﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺯﻭﺍﻳﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﻼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪ ۳‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﻣﻠﻲ ﺭﺍ ﻃﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﻣﻔﻬـﻮﻡ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻳﻜﻪ ﻗﺒ ﹰ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺍﺻﻮﻝ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮﺍﻻﺕ ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‬
‫‪ -۱‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺣﺎﻭﻱ ﭼﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -۲‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭﻛﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫‪ -۳‬ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﻲ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﭼﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫‪ -۴‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺍﺩﺭ؟‬
‫‪ -۵‬ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ؟‬
‫‪ -۶‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﺻﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ -۷‬ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﭼﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻧﺸﺎﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺳﺎﺕ؟‬
‫‪ -۸‬ﺩﻻﺋﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ -۹‬ﺍﺻﻞ ﻭﺣﺪﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺰﺍﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -۱۰‬ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -۱۱‬ﺍﺻﻞ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺰﺍﻳﺎ ﺁﻥ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ؟‬

‫‪۱۹‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ -۱۲‬ﺍﺻﻞ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ -۱۳‬ﺍﺻﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﭼﻪ ﻣﺤﺎﺳﻨﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫‪ -۱۴‬ﺍﺻﻞ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -۱۵‬ﻣﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺻﻞ ﻭﺿﻮﺡ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -۱۶‬ﺍﺻﻞ ﺻﺤﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟‬
‫‪ -۱۷‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺻﻞ ﺗﺨﺼﻴﺼﻲ ﻭ ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﻜﻤﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫‪ -۱۸‬ﺍﺻﻞ ﺗﻌﺪﻝ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -۱۹‬ﺍﺻﻞ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -۲۰‬ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪WWW.ACCPORTAL.COM‬‬

‫‪۲۰‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪی‪ -‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آرون وﯾﻠﺪاوﺳﮑﯽ – ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺳﻤﻌﻮد ﻣﺤﻤﺪی‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﭼﺎپ اول ‪ 1376‬ص ‪-380‬‬
‫‪379‬‬
‫‪-2‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎرﺑﺮدی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ -‬ﺷﻤﺎره ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ -1371‬ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ‪ -‬ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دﮐﯿﺘﺮ ﮐﯿﺨﺴﺮو ﺳﺒﺤﻪ ص ‪37‬‬
‫‪ -3‬ﻓﺮﺍﮔﺮﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ -‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﻓﺮﺝﻭﻧﺪ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮔﻠﺒﺎﺩ‪ -‬ﭼﺎﭖ ﺷﺸﺸﻢ ‪ -۱۳۸۰‬ﺹ‪۲۱۲‬‬
‫‪ -4‬اﺑﺮاﻫﯿﻢﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻬﺪی‪ ،‬اﺻﻮل ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺎﺷﺎرت داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﮐﺮﻣﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ اول ‪ ،1383‬ص‪104‬‬
‫‪5- Relative Value.‬‬
‫‪-۶‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل – دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺪی اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﮋاد و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺳﻤﺖ – ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص‪.109-111‬‬
‫‪ -7‬ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‬
‫‪8-Relative Effectiveness‬‬
‫‪-9‬ﻓﺮار ﮔﺮد ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﻠﺮ ﺑﻮدﺟﻪ – اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ – ﻧﺎﺷﺮ ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﻠﯿﺎد‪ -‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ ‪ 1380‬ص‪.241‬‬
‫‪ -10‬ﺑﺮداﺷﺘﯽ از ﻣﺎﻟﯿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ -‬ﻣﻮﻟﻒ ‪ :‬دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺟﯿﺮوﻧﺪ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻮﻟﻮی – ﭼﺎپ دوم ﭘﺎﺋﯿﺰ ‪ -1368‬ص ‪ 37‬و‬
‫‪36‬‬
‫‪ -11‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺗﺤﻠﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ -‬ﻓﺎﯾﺪه ﺗﺎﻟﯿﻒ روﺑﺮت ﺳﺎﮔﻦ و آﻟﻦ وﯾﻠﯿﺎﻣﺰ‪ -‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ‪ – 205‬ﺗﺮﺟﻤﻪ دﮐﯿﺮت ﻣﻨﺼﻮر ﺧﻠﯿﻞ‬
‫ﻋﺮاﻗﯽ ﭼﺎپ اول ‪ 1372‬ﺻﻔﺤﺎت ‪115 – 116‬‬
‫‪12- Leon says.‬‬
‫‪13- I Bulkhead, Government Budgeting, (New York, John Wiley & Sons Inc, 1967).‬‬
‫‪ -14‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل ‪ -‬دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪی اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﮋاد و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮج وﻧﺪ‪ -‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ‪ -‬ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص‪112‬‬
‫‪-15‬ﻗﺪﯾﺮ اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﮐﻠﯿﺎت ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﭙﻬﺮ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ ﺳﺎل ‪ ،1366‬ص ‪538‬‬
‫‪-16‬ﺻﺮاف‪ ،‬ﻓﺮﯾﺪون‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ و ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺗﻬﺎرن‪ 1353 ،‬ص‪8‬‬
‫‪ --17‬ﻣﻮﺳﯽﺧﺎﻧﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ و ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻨﺸﯽزاده‪ ،‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺻﻮل و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و روش ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزا‬
‫ﺳﺎﻻﻣﯽ ﻗﺰوﯾﻦ ‪ ،‬ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص‪.43‬‬
‫‪-18‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ در اﯾﺮان‪ )) :‬از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ((‪ -‬ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺌﺐ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ -‬ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ -1379‬ص‪1-20‬‬
‫‪-19‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ اﯾﺮان))از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت(( ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ -‬ﭼﺎپ اول ﻓﺮوردﯾﻦ‬
‫‪ -1379‬ص‪ 21‬و ‪20‬‬
‫‪-20‬ﻓﺮارﮔﺮد ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮدﺟﻪ‪ -‬اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ‪ -‬اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﻠﺒﺎد‪ -‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ ‪ 1380‬ص‪51‬‬

‫‪۲۱‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪-21‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ در اﯾﺮن ))از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ(‪ – 9‬ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺌﯽ – ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﭙﺎ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ – ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ -1379‬ص‪21‬ه‬
‫‪-22‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل – دﮐﯿﺮت ﻣﻬﺪی اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﮋاد و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ‪ -‬اﻧﺘﺸﺎران ﺳﻤﺖ – ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص ‪-124‬‬
‫‪123‬‬
‫‪-23‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﺗﺐ اﯾﺮان – ))از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ((‪ -‬ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ -‬ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ – 1379‬ص ‪22‬‬
‫‪-24‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ در اﯾﺮﻧﺎن‪ )) -‬از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ(( ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ‪ -‬ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ -‬ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ﻣﺎه ‪ -1379‬ص‪23‬‬
‫‪-25‬ﻓﺮزﯾﺐ ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ‪ -‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی در اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺰﮐﺮ آﻣﻮزش ﻣﯿﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ دوزادﻫﻢ ‪ 1380‬ص ‪403‬‬
‫‪-26‬اﺑﺮﻫﯿﻢ ﻧﮋاد – ﻣﻬﺪی – ﭘﯿﺸﯿﻦ ص ‪119‬‬

‫‪-27‬ﻣﻮﺳﯽﺧﺎﻧﯽ‪ -‬ﻣﺮﺗﻀﯽ و ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻨﺸﯽزاده ‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ ص ‪69‬‬

‫‪28- Public Expenditure Management, Hand books the word Bank, 1998, P16.‬‬

‫‪ -29‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ در اﯾﺮان )) از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎت((‪ -‬ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ – ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ – ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ – 1379‬ص‪25‬‬
‫‪ -30‬ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی دوﻟﺘﯽ اﯾﺮن‪ )) -‬از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ(‪ 9‬ﻣﻮﻟﻒ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺑﺎﺋﯽ – ﻧﺎﺷﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ – ﭼﺎپ اول‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ‪ -1379‬ص‪ 26‬و‪25‬‬
‫‪ -31‬ﻣﻮﺳﯽﺧﺎﻧﯽ و ﻣﺴﻌﻮود ﻣﻨﺶزاده ‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ ص ‪70‬‬
‫‪32- Public Expenditure Management, Hand books the word Band, p12.‬‬
‫‪- 32‬اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻬﺪی و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎرات ﺳﻤﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص‪131‬‬
‫‪ -33‬ﻣﺎﻟﯿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺖ‪ -‬ﺣﺴﻦ رﻧﮕﺮﯾﺰ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪی‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﺮوژﻫﺸﻬﺎی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ – ﭼﺎپ اول – دﯾﻤﺎه ‪ 1377‬ص‪202‬‬
‫‪- 34‬اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻬﺪی و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻓﺮجوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺮل ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎرات ﺳﻤﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ اول ‪ 1380‬ص‪131‬‬
‫‪ -35‬ﻣﺎﻟﯿﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﻂ ﻣﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺖ‪ -‬ﺣﺴﻦ رﻧﮕﺮﯾﺰ‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪی‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﺮوژﻫﺸﻬﺎی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ – ﭼﺎپ اول – دﯾﻤﺎه ‪ 1377‬ص‪202‬‬

‫‪۲۲‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ واﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪WWW.ACCPORTAL.COM‬‬

‫‪۲۳‬‬