Professional Documents
Culture Documents
Kim Ders
Kim Ders
LYS KMYA - 10
D E R S H A N E L E R
P E R YO D K S S T E M - I
Ad Soyad :...............................................................
Bu kitapn her hakk sakldr. Tm haklar bry Birey Eitim Yaynclk Pazarlama Ltd. ti.e aittir. Ksmen de olsa alnt yaplamaz. Metin ve sorular, kitap yaymlayan irketin nceden izni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayt sistemiyle oaltlamaz yaymlanamaz.
PERYODK SSTEM - I
Periyodik cetvel, benzer fiziksel ve kimyasal zelliklere sahip elementleri, gruplar iinde bir araya getirmek amacyla hazrlanmtr. Elementlerin fiziksel ve kimyasal zellikleri elektron konfigrasyonlar ile ilgili olduundan periyodik sistemde elementler artan ............. ................................... gre sralanmlardr.
GRUP
1
PERYOT
IA
18 VIIIA
2
BAIL ATOM KTLES GRUP NO IUPAC GRUBU ATOM NUMARASI SEMBOL
1 1.0079
1
3
H
HDROJEN
4.0026
IIA
6.941
4 9.0122
13
IIIA
13
5
IIIA 14 IVA 15
10.811 6 12.011 7
VA 16 VIA 17 VIIA
14.007 8 15.999 9
He
HELYUM
Li
LTYUM
Be
BERLYUM
5 10.811
18.998 10 20.180
B
BOR
ELEMENT SM
B
BOR
C
KARBON
N
AZOT
O
OKSJEN
F
FLOR
Ne
NEON
11 22.990
12 24.305
Na
SODYUM
Mg
MAGNEZYUM
IIIB 4
IVB 5
VB 6
VIB 7
VIIB 8
VIIIB
Al
10 11
Si
SLSYUM
P
FOSFOR
S
KKRT
Cl
KLOR
Ar
ARGON
IB 12
IIB
ALMNYUM
19 39.098
20 40.078 21 44.956
22 47.867 23 50.942 24 51.996 25 54.938 26 55.845 27 58.933 28 58.693 29 63.546 30 65.409 31 69.723 32
72.64 33 74.922 34
K
POTASYUM
Ca
KALSYUM
Sc
SKANDYUM
Ti
TTAN
V
VANADYUM
Cr
KROM
Mn
MANGAN
Fe
DEMR
Co
KOBALT
Ni
NKEL
Cu
BAKIR
Zn
NKO
Ga
GALYUM
Ge
GERMANYUM
As
ARSENK
Se
SELEN
Br
BROM
Kr
KRPTON
37 85.468
38
95.94 43
(98) 44 101.07 45 102.91 46 106.42 47 107.87 48 112.41 49 114.82 50 118.71 51 121.76 52 127.60 53 126.90 54 131.29
Rb
RUBDYUM
Sr
STRONSYUM
Y
TRYUM
Zr
ZRKONYUM
Nb
NYOBYUM
Mo
MOLBDEN
Tc
TEKNESYUM
Ru
RUTENYUM
Rh
RODYUM
Pd
PALLADYUM
Ag
GM
Cd
KADMYUM
In
NDYUM
Sn
KALAY
Sb
ANTMON
Te
TELLR
I
YOT
Xe
KSENON
55 132.92 56 137.33
Cs
SEZYUM
Ba
BARYUM
57-71
72 178.49 73 180.95 74 183.84 75 186.21 76 190.23 77 192.22 78 195.08 79 196.97 80 200.59 81 204.38 82
207.2 83 208.98 84
(209) 85
(210) 86
(222)
La-Lu
Lantanit
Hf
HAFRYUM
Ta
TANTAL
W
WOLFRAM
Re
RENYUM
Os
OSMYUM
Ir
RDYUM
Pt
PLATN
Au
ALTIN
Hg
CIVA
Tl
TALYUM
Pb
KURUN
Bi
BZMUT
Po
POLONYUM
At
ASTATN
Rn
RADON
87
(223) 88
(226)
Fr
FRANSYUM
Ra
RADYUM
89-103
104 (267) 105 (268) 106 (271) 107 (272) 108 (277) 109 (276) 110 (281) 111 (280)
Ac-Lr
Aktinit
Rf
RUTHERFORDYUM
Db
DUBNYUM
Sg
SEABORGYUM
Bh
BOHRYUM
Hs
HASSYUM
Mt
Ds Eu
ROPYUM
Rg
RNTGENYUM
METNERYUM DARMSTADTYUM
LANTANT
57 138.91 58 140.12 59 140.91 60 144.24 61 (145) 62 150.36 63 151.96 64 157.25 65 158.93 66 162.50 67 164.93 68 167.26 69 168.93 70 173.04 71 174.97
La
LANTAN
Ce
SERYUM
Pr
PROSEODYUM
Nd Pm Sm
NEODYUM
PROMETYUM
Gd
GADOLNYUM
Tb
TERBYUM
Dy
DSPROSYUM
Ho
HOLMYUM
Er
ERBYUM
Tm
TULYUM
Yb
TTERBYUM
Lu
LUTESYUM
SAMARYUM
AKTNT
89 (227) 90 232.04 91 231.04 92 238.03 93 (237) 94 (244) 95 (243) 96 (247) 97 (247) 98 (251) 99 (252) 100 (257) 101 (258) 102 (259) 103 (262)
Ac
AKTNYUM
Th
TORYUM
Pa
PROTAKTNYUM
U
URANYUM
Np
NEPTUNYUM
Pu
PLUTONYUM
Am Cm
AMERKYUM KRYUM
Bk
Cf
Es
ENSTENUM
Fm Md
FERMYUM
MENDELEVYUM
No
NOBELYUM
Lr
LAVRANSYUM
BERKELYUM KALIFORNYUM
eitlii yazlabilir. 1. periyot hari her periyot bir alkali metal (1A grubu metali) ile balar.
Atom numaras en kk
GRUP
Periyodik cetvelde ................ ............................ grup denir. Periyodik tabloda Amerikan tanmna gre ....... ve ....... olmak zere iki tr grup vardr. Bu gruplarn says ....... tane A , ....... tane B eklindedir. Bu gruplardan ....... grubu kolona ayrlmtr.
1A
8A 2A 8B 3A 4A 5A 6A 7A
3B 4B 5B 6B 7B
1B 2B
Ayn grup elementlerinin genelde fiziksel ve kimyasal zellikleri .........................dir. A grubu elementlerine ............ ................... (............ ..................) elementleri, B grubu elementlerine ................ (........... ...................) elementleri denir.
R | | S | | T
UYARI
(Periyodik cetvel) B grubu elementleri (gei elementleri) periyodik cetvelin 4. periyodundan balar.
RNEK 1: Periyodik cetvel zerinde yapt almalara balarken, Dimitri Mendeleyev elementleri nce aadaki zelliklerden hangisinde gre sralad? A) Atom numaras C) Erime noktalar B) Atom arlklar (ktleleri) D) Younluklar
RNEK 2: Periyodik tablo ile ilgili olarak aadaki ifadelerden hangisi yanltr? A) Yatay sralara periyot denir. B) Dikey stunlara grup denir. C) Ayn grup elementlerinin kimyasal zellikleri benzerdir. D) Elementlerin nkleon saylarna gre dzenlenmitir. (1975 - SS) E) A grubu elementlerine ba grup elementleri denir.
RNEK 3: Periyodik cetvelin yatay srasna periyot, dey stununa grup denir. A grubu 123 B grubu X Y 123 W A grubu 123 R Z Q A) X ile Y ayn gruptadr. B) Z ile Q ayn periyottadr. C) R, nc periyottadr. D) W, altnc periyotta B grubundadr. E) Periyodik cetvelde 8 adet A grubu vardr. (2007 - SS Fen-1)
1A
1s s-blok
Buna gre, verilen periyodik cetvel ve cetvelde yerleri belirtilen X, Y, Z, Q, R, W elementleriyle ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
BLOK TRLER
Elementler elektron dalmlarna gre s, p, d ve f olmak zere drt blok altnda toplanabilir.
Ba grup elementleri p-blok
8A
2A
2s 3s 4s 5s 6s 7s Gei elementleri d-blok
3A 4A 5A 6A 7A 1s
2p
3B 4B 5B 6B 7B
3d 4d 5d 6d
8B
1B 2B
3p 4p 5p 6p
s bloku Temel hal elektron diziliinde en yksek enerjili (en son) elektronlar s orbitalinde bulunan elementleri kapsar. Bunlar IA ve IIA grubu elementleridir. Hidrojen ve helyum hari s bloku elementlerinin tm metaldir.
2He 3Li 4Be
d bloku Temel hal elektron diziliinde en yksek enerjili elektronlar d orbitallerinde bulunan elementleri kapsar. d bloku elementlerinin tm metaldir. Periyodik tabloda s ve p bloklar arasnda kalan blgedir. 3B, 4B, 5B, 6B, 7B, 8B, 1B ve 2B elementleri d bloku elementleridir.
21Sc
: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d1 = (Sc bir d bloku elementidir.)
p bloku Temel hal elektron diziliinde en yksek enerjili elektronlar p orbitallerinde bulunan elementleri kapsar. p bloku elementleri metal, yar metal ya da ametal olabilir. 3A, 4A, 5A, 6A, 7A, 8A (He hari) p bloku elementleridir.
8O
f bloku Temel hal elektron diziliinde en yksek enerjili elektronlar f orbitallerinde bulunan elementleri kapsar. f bloku elementlerinin tm 3B grubunda olup iki sra halinde tablonun altnda gsterilmitir. f bloku elementlerine i gei elementleri de denir. f bloku elementlerinin tm metaldir. f bloku elementleri 6. ve 7. periyotlarda yer alr.
58Ce
: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f 2 = (Ce bir f bloku elementidir.)
RNEK 4: Atom numaralar ardk olan nX ve n+1Y elementlerinin periyodik zellikleri bakmndan aadakilerden hangisi kesinlikle olanakszdr? A) Ayn dey stunda olmalar B) Ayn yatay srada olmalar C) Ayn blokta (s, p gibi) olmalar D) Kendi aralarnda bileik yapmalar E) Baz bileiklerinde ayn deerlikte bulunmalar (2002 - SS) RNEK 5: X element atomlarnn temel haldeki elektron dalmnda tam dolu orbital says 5 tir. Buna gre, X elementiyle ilgili olarak aadakilerden hangisi kesinlikle yanltr? A) p blok elementidir. C) 2. periyot elementidir. B) s blok elementidir. D) 3. periyot elementidir.
RNEK 6:
1 3
A) Her blgede metal bulunur. B) 1. blgede s blok elementleri bulunur. C) 2. blgede d blok elementleri bulunur. D) 4. blgede i gei elementleri bulunur. E) 3. blgede yalnz ametaller bulunur.
E) d blok elementidir.
Baz gruplarn zel isimleri Periyodik izelgede baz gruplarn zel isimleri vardr. 1A : Alkali metaller grubu
8A
Alkali metaller
Halojenler
Y Z R
2A : Toprak alkali metaller grubu 3A : Toprak metaller grubu 7A : Halojenler grubu 8A : Soygazlar grubu B grubu: Gei elementleri (d ve f bloku elementleri)
LANTANTLER AKTNTLER
RNEK 7: X bir halojen, Y bir alkali metal, Z bir gei elementi, Q ise, bileiklerinde en dk 3, en yksek +5 deerlikli elementtir. Periyodik cetvelin ayn yatay srasnda (periyodunda) yer alan bu drt element, soldan saa doru nasl sralanr?
RNEK 8:
X Q
Periyodik cetvelde yerleri gsterilen elementlerle ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr? A) X, Q, Z, Y B) Y, Z, Q, X C) Y, Q, Z, X E) Y, Q, X, Z (1988 - YS) A) X, s bloundadr. C) Z, bir halojendir. B) Y, p bloundadr. D) Q, bir lantanittir. E) R, bir soygazdr. (1995 - YS) D) Y, X, Z, Q
Soygazlar
R | | S | | T
f bloku elementleri
gei elementleri
123
hatrlatma
PERYOT VE GRUP BULMA Bir elemenin periyodik tablodaki yeri (periyot ve grup numaras) o elementin temel haldeki elektron diziliine gre belirlenir. Bir elementin temel haldeki elektron diziliinde s orbitalinin en yksek katsays periyot numarasn verir. Temel haldeki elektron dizilii s orbitali ile sonlanan elementler A grubundadr. Elementin grup numarasn s orbitalindeki elektron says verir. (2He:1s2 hari) Temel haldeki elektron dizilii p orbitali ile sonlanan elementler de A grubundadr. Elementin grup numaras p orbitalindeki toplam elektron says ile ayn temel enerji dzeyindeki s orbitalindeki elektron says toplanarak bulunur. 2+p orbitalindeki elektronlar da elementin grup numarasn verir. Temel haldeki elektron dizilii d orbitali ile sonlanan elementler B grubundadr. B grubu elementlerine gei elementleri denir. Grup numaras, d orbitalindeki elektronlarla bir st enerji dzeyindeki s orbitali elektronlar toplanarak bulunur. x y (n+1) s nd x+y= Grup numaras B grubu
Soygaz (8A)
2He 10Ne 18Ar 36Kr 54Xe 86Rn
RNEKLER: Atom numaras 83 olan X elementinin periyodik tablodaki yerini bulalm. X elementinin atom numaras (83), 6. periyottaki soygazn atom numarasndan (86) 3 eksiktir. Soygazlar periyodun son elementi olduundan bu elementle soygaz 6. periyottadr. X elementiyle soygazn (8A) atom numaras arasndaki fark 3 olduundan elementin grubu 8 den 3 karlarak bulunur: 83=5A X 6. periyot 5A grubu 5A 6A 7A 8A 2 1. p 10 2. p 18 3. p 36 4. p 54 5. p 86 6. p
Atom numaras 40 olan elementin periyodik tablodaki yerini bulalm. Bize sorulan elementin atom numarasna en yakn olan soygaz, 4. periyotta olup atom numaras 36 dr (Elementin atom numaras soygaznkinden 4 fazla). Soygazlar periyotlarn son elementleri olduundan bize sorulan element bir sonraki periyotta yani 5. periyotta olacaktr. Soygazla elementin atom numaras arasndaki fark (40-36) 4 olduundan ve her periyot 1A grubu ile baladndan element 4B grubunda olacaktr. Element 4A grubunda olamaz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta 5. periyotta 3B grubundan balayan gei elementlerinin olacadr.
1A 2A 3B 4B 8A 36
4. p 5. p 37 38 39 40 5. periyot 4B grubu
RNEK 9: Atom numaras 87 olan X elementi ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
RNEK 10: Atom numaras 5. periyot soygazndan 2 eksik olan X elementi ile ilgili aadakilerden hangisi yanltr?
A) 7. periyot elementidir. B) Alkali metaldir. C) p blok elementidir. D) Kendisine en yakn soygazdan bir fazla elektronu vardr. E) Deerlik elektron says 1 dir.
A) ekirdek yk 52 dir. B) 6A grubu elementidir. C) p blok elementidir. D) Temel haldeki elektron dizilii kresel simetri zellii gsterir. E) Bakuantum says 5 tir.
zet
PERYODK SSTEM VE ZELLKLER
Periyodik tablo, elementlerin artan atom numaralarna gre sralanmasyla oluturulmutur. Periyodik tabloda yatay sralara periyot (7 tane), dey stunlara grup (8 tane A , 8 tane B) denir. Periyodik tabloda her periyot bir alkali metalle balar (1. periyot hari), soygazla biter. A gruplar ba (ana) grup, B gruplar yan gruptur. Ayn grup elementlerin fiziksel ve kimyasal zellikleri benzerlik gsterir.
Ksaca,
Periyot no 1 2 3 4 5 6 7
lk element
1H 3Li 11Na 19K 37Rb 55Cs 87Fr
Son element
2He 10Ne 18Ar 36Kr 54Xe 86Rn
Element says 2 8 8 18 18 32 ?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
PERYODK SSTEM - I
1.
Birey Dershaneleri
KONU TEST
4.
Periyodik cetvelde B grubu elementleri ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
Modern periyodik cetvelle ilgili, I. Elementler ktle numaralarna gre sralanmtr. II. Benzer zellikteki elementler alt alta yazlmtr. III. Ayn periyotta bulunan elementlerin elektron ieren enerji dzeyleri says eittir. ifadelerinden hangileri dorudur?
Birey Dershaneleri
A) d ve f blou elementleridir. B) Gei elementleri adn alrlar. C) Tm metaldir. D) Tm bir tek (+) deerlik alr.
A) Yalnz I D) I ve II
B) Yalnz II E) II ve III
C) Yalnz III
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
2.
Z Q
5.
X Y Z T R
Periyodik tabloda yerleri belirtilen X, Y, Z ve Q elementleri ile ilgili aadakilerden hangisi yanltr?
Birey Dershaneleri
Periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementlerle ilgili A) X ve Y ayn periyot elementidir. B) Z, toprak metalidir. C) Q, 5A grubu elementidir. D) Z ve Q nun blok trleri farkldr. E) Y, B grubu elementidir.
Birey Dershaneleri Birey Dershaneleri
A) X; kresel simetri zellii gsterir. B) Y; deerlik elektronlar says 1 dir. C) Z; temel haldeki elektron dzeni 4d5 ile sonlanr. D) T; atom ap X ten kktr. E) R; halojenlerin ikinci yesidir.
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
3.
Periyodik cetvelde baz grup ve periyotlarla ilgili aadaki ifadelerden hangisi kesinlikle dorudur?
6.
Birey Dershaneleri
A) Her dey srada 6 element bulunur. B) Periyotlarda 8 veya 18 element vardr. C) Soygazlar ns2 np6 yapsndadr.
Birey Dershaneleri
PERYODK SSTEM - I
7.
Birey Dershaneleri
KONU TEST
10. X ve Y
iyonlarnn elektron says Z 21 tron saysna eittir.
1 +2 +3
Bir elementin periyodik tablodaki yeri bilinirse bu elemente ait aadakilerden hangisi bilinemez?
iyonunun elek-
Birey Dershaneleri
A) X, 3. periyodun 7. elementidir. B) Y ve Z nin s orbitallerindeki toplam elektron says ayndr. C) Deerlik elektronlar says en kk olan Y dir. D) nn de bulunduklar bloklar farkldr. E) Z, bir elektron verirse Y atomuna dnr.
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
11.
Birey Dershaneleri
8.
X, Y, Z, T ve Q elementleriyle ilgili aadaki bilgiler veriliyor. X : Alkali metal Y : Toprak alkali metal Z : Halojen T : Soygaz Q : VA grubu elementi Buna gre, bu elementlerden kresel simetrik yk dalmna sahip olmayan aadakilerden hangisidir?
Birey Dershaneleri
Periyodik cetvelde yerleri belirtilen X, Y ve Z atomlar iin, I. periyot numaras, II. blok tr, III. s orbitallerindeki toplam elektron says
Birey Dershaneleri
A) X
B) Y
C) Z
D) T
E) Q
A) Yalnz I D) I ve II
B) Yalnz II E) II ve III
C) Yalnz III
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
Birey Dershaneleri
9.
Deerlik elektronlar s ve p orbitallerinde bulunan X elementi ile ilgili aadakilerden hangisi kesinlikle dorudur?
A) Elektrik akmn iletir. B) 2. periyotta bulunur. C) Ametaldir. D) p blou elementidir. E) Asal gazdr. 1-E 2-D 3-D 4-D 5-C 6-B
Birey Dershaneleri
, , , , ,
Birey Dershaneleri
7-C
8-C
9-D
10-E
11-A
12-A