Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 4

153

a,efom' ifo0k #blrd

154
wifc,sauwf[v
Dk 0fwu
Jk MKif*fS *MKw
H .Jk w
dG o
f
aygwf7iH rf ;I tm,Sa=ot*'J AJaG w"i*f fS =ukwo
f MKifusm
u"ed `f KifAm" / wUtw
f uJatefa=gcsmif!m/ u"ed `f Kif a=sm=sm
u"ed `f Kifrav,SmaukmrH w
GJ mG u
f "de`f Kifatefa=geF,mS *fS n;
aumfpud"ef`Kifok0#blrd7?
yJ~a=o='gJ hAdK[fu"ed `f Kifo0k #blr*d *Sf Sf wGK7T ;`Kif
refacwfv"K[f yGKid `f Kif\u
F avif/ rJw
G mG 0f w
k =f [
dk =f aTk uvm
o (yGKid w
f u
dk *f vm) ,uUmefaw0frS =faS =oyGyF LG uGmef7;
0ifu7? ryWu
H `Tk Kifo]k/D `KifrwWr/ `Kifrwfrvk/D `Kifusmf
crF/ `Kifa70f/ `KifutfoiH /f `KifvKI if/ `Kif=v/ `Kifzm
oD/ `KifAa*g/ `Kif*rMKid w
f tf*aSf v0f ywrfEu
l "de`f Kifok
0#blrhd ymxm*fS euk,
T "KaBwHememomf =fyS KG id w
f `d mfhym
uwf="Hif*fS aoImHwDauwf7? `Kifwtf*fS*fS e==fShy`Kif
u"def`Kifok0#blrda[if7? yJ~u"def`Kifok0#blrd*fS v
tmwkyu
f aTk ukm`H KifwtfawH ==f7S EHw
G yj KG id `f Kif (57)yGKid f
`Kif*Sf *Hq
G akT uwfy~J7m.m0ifrefaBwH7?
pyfu}Tk mef=wef7m.m}meFued" `f Kifo0k #blrd wJk
{u7m.frefod"if]rRapwF*fS ykwfv0fvdufw"tf EHGwj
="iH u
f w
d u
f w
d ?f a=owrf=Tk =d[
k Af m,yf usmfapwF=aTk u
vmoa7mif? pyfut
Tk cdit
f cg u"ed `f Kifo0k #blrd =,fS
hymxm*fw
S Jk yJ~vu
d 7f m.m0ifref A"mwtf*;v0f yJ~AhF .F
(1700) =faS 7mif? n;vZKw
T tf*aSf v0f *;v0fA!
Dk tf
ud"e`f Kifo0k #blr=d ,fhS ymxm yJ~tcdiu
f MmawH uMmusmf
BwJa*gwr[HGuWKT=fS!D A'wfh*dKyf (100) o'mHhyif=H"ifa7mif
*;wjtkdwf7?
ya7if y k d e f h =yf
u"ed `f Kifo0k #blr*d Sf aCmtcdit
f cgawH[rDk ;I
y~Jwkduftm,S=kd[ft*'J*fS =fS`Kif.'LqufapMmHA'duf y"dufa.'mf
rJu
G =Dk w
Sf Jk yJ~ya7ifqufapMmAH 'du*f Sf hymuwf="iH 7f ? n;Ad'uf
El`Kifa7mr/ acgr/ `KiftEd +,
d / `KifBuKufwtf uMKifoHG
7mefvmS *J w;="iH t
f w
dk 7f ? ryWu
H x
Tk 0f/ h=ifpid /f orY,w
k o
f G
arm0fa.m0f/ BuufpMef/ AMJ/ *OKJ.A/ pyfukT&kd[fqk&kd[f
=ke*f rMKid /f aBomHoZK/ r\JaBomH*efwtf*Sf =fAS u
'd w
f w
d Ef u
l "ed f
`Kifo0k #blr7d ? otmiftmElya7ifqufapMmAH 'u
d af ukmH
ud"e`f Kifw'[o
f tmifya7ifwyTk vkH yJ~`Kif*aSf v0f awm
wufa.'mfarm0f="Hif7? yJ~vdufauMrfaumef*ultm7myf

rJw
G M csLorWv
D 0f yJ~uaTk t=FA0G u
f MH (8)hyif hyif*Sf {u7m.f
ref0HG yked Bf uF.afS .'mw
f 7j ? ykid v
f 0fpid f A'u
d f (5) VufE=GH "iH *f ;?
yJ~tcdit
f cgawH uaygwfAu
d' *f rMKid f yWw
d o
f !
GH muku
T e"d `f Kif
otmifwtf*Sf awm0fcsKT/ ,mwfcaw0fy;/ qk/ &k[
d q
f k
vky*f OKJememomf 7jomf0cGH sLp"wf orWv
D 0fy~Jvu
d af uMrf
n;7?
n;Ad'uEf u
l "de`f Kifoid C
f Tk (u"ed `f Kifo7F v
d um)
ud"ef`KiftdE+d,*rMKdif eukTu|if*MKif,m uMKifoHG7mefAd'uf
ud"e`f Kifo0k #blr7d ? umv*fS ==f7S aqmrfaviftmyJ~
*MiH w
f 7j`mf*Sf aoImq
H aTk uwf yJ~.mwf (550) 7? pMet
f *Mj
x0f wdwfElu"def`Kifok0#blrd*fS hymuwf=,fSwfSauHG
auHGa7mif? ya7ifqufapMmHA'duf AkDa.'mfarm0f="Hif*fS *HGqkT
auwfyJ~vdufp"wforWDu"def`Kif*rMKdifukDav0f ya7ifydkef
h=yfaumef*ulref u"def`Kifok0#blrdt]du*fS ==fS7
=fSya7ifuarMmefwkTyvkH aBomHoZKa!mif[kD*fS csdif\wf
auwf*7GH ? rl[w
dk af 7m[krD ;I aumef*ulrefwtf*Sf aCm
umvy=wj=H"if yJ~=ukwfa=ooMKifusm`KifBuKufawH
AFh.FA'wf (2000) hyif*fSa[if ==fS7avyfv0fuGwfya7if
wkyT vkaH BomHuDk aoImq
H aTk uwfvu
d 0f ifrefcrm7? ya7if
wkaT BomHumM wrfa`HuKM ifErl efcrm 7jomf0aGH [if*;v0f7?
uGwyf rG wkyT vkaH BomH*Sf nHiw
f yk u
f rTk efcrmwtfuDk hym
xmpkyd t
f mud"e`f KifBuKuf/ ud"e`f KiftEd +,
d awHu7Dk ?
A"mwtfvyk u
f MKiftyJ~u"ed `f KifA"m vufBuj!tf
*Saf [if uGwyf rG wkaT BomH*Sf uvd*eHG u
J EJ rl efwtf7?
a,efo'mif
yJ~u"ed `f Kifo0k #blr!
d tf*Sf a,efo'mifrefwtf
*fS hymxm="iH 7f ? refwtf*ESf u
l ydk u
f MmawH7a[if =f*S ulEHG
ukaT ,efo'mifwJk umvqufapMmaH ukmu
H "ed `f Kifa.'maf .'mf
wtf*Sf uqHiaf ,efo'mif omwko
J MKifwedk t
f w
kd 7f ? quf
apMmH=;ryWHuTk yv0/ uvd*/ tdEd+7m r=fSaumefud"ef`Kif
tdE,
+d wtfwkJ uvd*u
GH w
G cf sLaufS uGwyf nmeufowf
uGwaf uMmefBuuU=ed /f uGwt
f mP AFou0f/ uGwAf t
Dk yk ]f yk f
ud"e`f Kif/ ynmuGww
f /J uGw*f gxmref,ef/ h*ef*OKJ/
uGwaf uMmefv[
G Bf ud,mwtf*aSf v0f avyfuMKiftw
dk 7f ?
yJ~yGrcsL.efvdufywf*fS 7yfpyfvdufbmomoifoBudKwf
aukmv
H u
d b
f momygVdwJk El*zSf efA=fS csL.efvu
d yf wfref
tdkwf7?

155
taESeq
f ufaqmrfaukmu
H "de`f Kifa.'mw
f kJ uvd
*H*G hrifnm!f orWyD nm uGwyf nmwtf*w
Sf Jk zefA=fS
BuKduu
f w
d u
f o
Tk bm0wd`mfa=o/ h*Kdy*f i'd f =kT .uk.ukwkJ
nHi*f =GH aSf ,efom' if.uktydik *f Sf 7ifwKM ifw7j ? zefA=faS uwf
ynmuGdifuGKduf/ ynmokckr `Kdef\wf.dyf*Mdyf ryWHuTkyGr
avf=S a,fw
S id w
f uf/ tcdu
k ef memwtf*u
Sf 7Dk ? uGwyf nm
okckrref*fS pkTukTpdkyfacwfv"K[f nanmH`Kdef\wf.dyf*Mdyf
oma,sefAJGravmef7?
yJ~ya7ifbmom*fS \dkef7a&fSaofSp|KJap|mfAFo'L 0g=
*ul[Ed +LuDak v0f yawfaS uGwAf =k b
< mom=kv
T "K[fpK| aJ p|mf
a&SfaoSf=H"ifAk=<bmom7? yJ~AFh.F (589) yJ~tcdifumv
usmBf wJuKW =T Sf yJ~ue"d `f KiftEd ,
+d *fS oY[w
dk u
f n
kT ;Adu
' \f gaum
ukaT =Hwzkaukmb
H vu
d (wylaukmw
H A0f) wJk auGwf
Ak=<bmom*fS pdkyfuMKifud"ef`Kifok0#blrd7? yJ~umv
usmBf wJuvd*GH (2) 0f*S aSf v0f usmBf wJr[
GJ mefaukmw
H t
M &Sef
(6) .uk upydk u
f MKifu"de`f Kifo0k #blr7d ? vufBuj!tf
umvusmfBwJuvd*GH (8) 0f*S Sf usmfBwJuuMKif ud"e`f Kif
ok0#blr7d ? usmfBwJy=wj="Hif yJ~`Kifo0k #blrd vkurj JG
owWm[wkJ wHGx|;pFys;uTk]7f uk{u7m.frJG[mefaukmH
aumef`KifaumefuGmef*rMKdif7? yyWHEl*fS aumefref *HGrdif
auwfwaGH `mif]7fusmBf wJwkJ yawfaS &Saf ofu
S KM ifA=k b
< mom
tdkwf7?
yJ~ouU7m.fomoem (236) o'm*H Sf rSmax7f
aom!aukmHrSmax7fOwW7oYoUKdyfoUwJk crFywefom
oem (5) .uk w'[ef aoImyH wefomoem uuMKifu"def
`Kifo0k #blr7d ? yJ~at=F AG0u
f MH (4) *fS r[max7fA=k <
aCmo*fS Elu"de`f Kifo]Do
k 0k #blr!
d tf utmwUtf
odiC
f Tk (ud"e`f Kifo7F v
d um) wJk csmJapMmaH uwfeifyd
uwfyd7? a,efo'mifref*fS =kifo.dkifukTAk=<a,efo'mif
7?
a,efo'mifrefa.'mfhymuwfrJGhyum*fS *GHqkT*HG
nmwfeukTrwfuM;uM;*fS =fSa,efo'mifw"tf0gefa[if7?
*HGykwf*Mwf&kyf7jeukTw"tf0gef*fS 0gwf*gwfndaoif? uGwf
wJAkDykwf*Mwfv0f*fS ckd[fpdkyfodwfAJGravmef7? uGwfwJ
w"tf0g*rMKdif0GH yJ~uTkyGKdifwd`mf`Kifok0#blrd `KifaBwH*fS
pku
T t
Tk cdiv
f "K[f aoImq
H aTk uwfrmef=i"H !
f 7D ? yJ~yrG cJg]rHuf
`Kifo0k #blrad BwH*Sf Ak&D yk .f m=doidk yf w
k v
f 0feukw
T "t0f gef
emem*fS uvd*v
GH 0f7? usmfapwFurk m7 ElumG ef0ifu*f*S Sf

=ufywefv0feukT`Kdwfw"tf0gefuM;uM;*fS =fSuGwfwJref
aumef`Kifok0#blrda7mif?
uGww
f .J iH af =0wjusmfwavefn;aumf apwF
rswdiw
f mef r'KyH ~JumG ef,uUmefaw0fr*S u
Sf /Dk uGww
f t
J mP
AFo0U u
f smfaoH*u
Sf Dk =fu
S w
G w
f J auMmefv0fuw
Tk "t0f gefz
tkw
d 7f ? usm]f mwfaomfumG ef.u
k o
f u
k af ukmu
H m" ifyw
k *f w
M f
v0f&yk =f yfpid /f &ky=f yfacsHwtf*Sf hymuwfwaj uG7H ? uGwf
wJwtf!tf*Sf =faS ,efo'mifw"t0f gef*ulrefwtf7?&kyf
usmyf drm*rMKid f hymom=f/ ozduv
f ik /f wkid yf w
" o
f /j~ orkuf
acGw/f u~Kid w
f "t=f w
Sf rfwtf*Sf =fu
S w
G w
f w
J "t0f gef*rMKid f
a[if7? uGww
f [
J w
Dk u
Jk MKifwtf*Sf yJ~u0Tk w
k =f [
dk o
f u
D smf/
usmf]mwfaomf yJ~umG ef.u
k o
f u
k f aoImq
H aTk uwf tawH
rJu
G iH f t!tfru
GJ iH 7f ?
otmiftmEluw
G w
f w
J "t0f gefwkJ phrdKif`Kdwpf iH f
aBwH*rMKid /f uke`f Kdwf (xtke`f Kdw)f *rMKid /f u"mif`Kifvv
Dk Dk
*rMKid /f usmfyw
kd f (usmfapwFyw
dk yf w
dk )f *rMKid f =fw
S rf aoImH
qkyT ~`J KifaBwHo0k #blrd ,uUmefaw0frS uGmef0ifu7?
yJ~tyJ~o'mcH a7wf El 1975-o'mH pdyk f 1978-o'maH wH
Eluu
Tk arMmefcgJ ]rHu`f KifaBwHo0k #blr*d Sf 7Hiaf uwfuTk
*Hq
G w
Tk u
kd `f Kdwf phrdKifaBwH*rMKid f cJg]rHuv
f 0f*w
Sf kJ aoImH
qTyk nmy7ef/ AFo0U rf efwtf acwfo0k #blrw
d tf*w
Sf Jk
csdi\f wfauwf hy[fEal ,efo'mif*ulysLwtf!7D ?
oGuf*HG=kifw0fap'[fpkTA+ef o'oBwKuMKifAwkduf
Elu\Tk aF .'m*f Sf u"mif`Kif/*=d[
k w
f /d `Kifp=Tk ik o
f '*rMKid f aoImq
H Tk
auwf yJ~ukT=avmify7if\Fa.'mf ud"ef`Kifok0#blrd7?
phrdKifaBwHBw[fuMmuMmawHwtf*aSf v0f *Hq
G aTk uwfuDk
7? uGwfwJynmokckr ykwfw"tf ygefw"tfud"ef`Kif
ok0#blrd*fSwkef ==fS7wkyfo"Kif="HifukTuGwfwJacwfysL*fS
aoImq
H aTk uwfu7kD ? AkhD yifu"ed `f Kifo0k #blrad BwH wefwj
=H"if*fS phrdKif*rMKdif aus0fa*g0fAPifA|ifayifu~wf="Hif*fS vWL=kT
w"tu
f 0uf o"0=f w
Tk "tu
f 0uf=w
Sf kJ wkyo
f "[=f "iH n
f iH b
f Hk
a=0wj/ eefa=0wjwtfa7mif? [kyD wdek pf v0ftw
kd 7f ?
`Kifa.'mo
f 0k #blr*d Sf =f`S Kifr'Ku
H akT o'[q
f ufapMmAH 'duw
f kJ
pF="HifAGJravmef7? =fS`Kif.'LqufapMmHA'dufrJG`Kif yJ~wkduf
tm,S=[
kd t
f *J'*Sf vkyyf "u
d af uGaH uGaHG 7mif? yJ~`Kif*Sf rd'[*f MKid f
AJrG avmef7? n;ygrf7yfpid af v0f*MKid 7f ? h=ifpid *f Sf e==fAS 'u
d f
oH7G mefp oH7G mef="Hi7f ? ok0#blr;I *fS wdx0f/ `Kifwx
d 0f
*Ht
G ]dygY ,fomf07HG ? =fw
S rf tPmau'[w
f tf*Sf csL.efw=j "iH f

156
vduf0if*MKdifuTku'yfa7mif *HGqkTauwf7?
[kdwf*fS7 a,efo'mifref yJ~`Kifok0#blrd*fS
=faS ,efom' ifrefaBwHumM awHwkJ hymxmuMKify~w
J u
kd t
f m,S
u"ed `f Kifa.'mrf wH*G ;BuKufwtf/ tdE+d,wtfuDk rJ[
G mef
aukmHud"ef`Kif*7d/ acgr/ a7mrwtfuDk pyfzsyf=H"ifwJk
=faS ,efo'mifaBwHuMmuMmawH rJhG yumuk7D ?
tvkTtoFya7ifyMef*w;u"def`KifA"m wdkeftkyf
]kyyf ikd hf yFwkJ vuU7*j Sf yJ~umva.'m0frwfv"K[f ]rHuv
f 0f
a,efo'mifrefok0#mblrdaBwHBw[f*fS pyfzsyf=H"ifukT
y&lud"ef`Kifok0#blrd0HG *M;wdwD="Hif7? uarMmefcJg]rHuf
`Kifok0#blrdaBwHBw[f*fSav0f *kdwf*pgefvFGy7muMKif
7ifwMKifuMKif*fS \kdef7[HGpkdyf=wJk [GH`Kdufayif=fSuMm7 wJk=fS
tmA'wfu0ufu~KdyfuMH qdkuf=fS[Dkp*HG=H"if7?
qufwkJ *wEl!tf oGu*f q
HG uf7ifwMKiftm
*fS EHw
G =j "Hi!
f =D w
Sf kJ y&la,efo'mifwtf!tf vduyf wf
aBwHuMmawH[v
Dk 0f uaygwfuw
G w
f aJ ,efo'mifref`Kif
ok0#blrd0HG =kifoYv0foufoF*rMKdif*Sf aoImHqkTaoImH
nmwftm="Hif!D7? yJ~umv*fSa,efo'mifrefok0#bl
rdaus0faus0fa*g0fa*g0f omwJk uj7mifvbkdufuMKif
a7mif?

a0g[m7uM m J b mom
wUtw
f JU
='JghAdK[f
hy`Kif
7m.m}meF
udwu
f w
d f
Am,yf
`Kif.'L
ya7ifqufapMmHAd'uf
orY,w
k o
f G
ya7ifwkTyvkH
vduaf uMrf
BuF.fS

,mwfcaw0fy;
omwJk
*hrifnm!f
uGid u
f KG u
d f
nanmrf
oma,sef
p|KJap|mf
rJo
G wWm[
w"tf0gef
usmf]mwfaomf
oDusmf
uarMmef
wkyo
f "Kif
wkyo
f "[f
a.'m0frwf
\Fa.'mf

uwWDyg
yd
k
tawG;tac:
wl7,
d m
hidrUf anmif;
om,m
udk;uG,f
wpfywf
*0Hausmuf
usKdufxD;aqmif
bk7m;7ifhyif
vkyfief;
qifwl
wlonf
rsufarSmuf
yifv,f

rmH h rarm0f a .wf


wif=kif0ef? ? uMmEJ v
l u
d yf a7if ok0#blr,
d Ofaus;
rSK/ pk;d 7m.m/ 1980 hynfhESpf? rGefjynfe,faeUr*Zif;

uGsef;q,f
tcsufthcm
hrdKUhy
hrdKUawmf (rif;aehynf)
twdtus
taemufahrmuf
pcef;hrdKU
ukefoG,fa7;
[if;cuf
pkdufysKd;a7;
rSwpf k (rSww
f rf;)
wefckd;

You might also like