6th International Advanced Technologies Symposium (IATS11), 16-18 May 2011, Elaz, Turkey

Endstriyel Otomasyonda Siemens Simatic S7-300 PLCnin Kullanm

R. Bayndr1, S. Vadi 2
2

University of Gazi, Ankara/Turkey, bayindir@gmail.com University of Gazi, Ankara/Turkey, vadi.seyfettin@gazi.edu.tr Programlanabilir Lojik Kontroller(PLC) ierisinde bir program olan ve giri / k (I /O ) cihazlarna bal bir CPU dan ( Merkezi lem Birimi ) oluan saysal kontrolr veya endstriyel bilgisayarlardr. PLCnin almas, giri/k tarama modu ve program ileme modu olmak zere iki modda gerekleir. Giri/k tarama modunda, CPU, btn giri ve klar tazeler. Program ileme modunda ise, CPU, hazrlanan program ilk satrdan son satra kadar deerlendirir. Program deerlendirme sresi, programn uzunluuna ve CPU eidine gre deiir [7]. Yaplan literatr taramasnda PLC kullanlarak yaplan almalarda genellikle Siemens S7-200 PLC kullanlmaktadr. Ancak gnmzde yaplan almalarda hz, gvenilirlik, ilem hacmi, maliyet, kapasite gibi kavramlarn ar bast orta byklkteki almalarda ise S7-300 ve S7-400 PLC ler kullanlmaktadr [8]. PLC nin yaps aadaki gibidir

The Use of Siemens Simatic S7-300 PLC in Industrial Automation

AbstractMost of the automation systems needs more reliable, faster and comprehensive solutions in these days as a result of rapidly evolving technology. There are several companies with their several products in the market to serve efficient solutions for such requirements. The most used Programmable Logic Controller (PLC) devices are manufactured by Siemens Company to develop a better control for several types of medium-scaled automation systems. This paper is mainly focused on the usage, programming techniques and key features of the S7-300 type of PLC which is a prominent product of Siemens family and used in automation systems in general. Furthermore, since there is not enough document in Turkish about the PLCs and lack of technical information, some special topics are also described in detail such as establishing a connection between hardware and software units and usage of the CPU 315-2 DP, SM321 DI and SM322 DO modules as well. KeywordsPLC, S7-300, Step 7 Simatic Manager

I. GR retim alanlarn (otomasyon, makine, tarm, v.b.) otomasyonsuz, PLCsiz dnmek mmkn deildir. 70li yllardan itibaren endstride PLC kullanm hzl bir ekilde yaygnlamtr. Programlanabilir Lojik Kontrolrler (PLC) ve mikrodenetleyicilerdir. PLCler endstriyel otomasyon sistemlerinde dorudan kullanma uygun zel giri ve k birimleri ile donatlmlardr. PLCler genellikle endstriyel otomasyon, sera kontrol, trafik kontrol sistemlerinde olmak zere birok yerde kullanlrlar [1-2]. Genel olarak, PLC'ler rleli kontrol sistemlerinden domutur ve her ne kadar rle, zaman rleleri, sayclar ve buna benzer dier cihazlarn yerini imdi PLC iindeki mantk ve entegre devreler aldysa da aslnda PLC bu cihazlar hala varm gibi alr. Fakat PLC kontrol, bir bilgisayarn yapabilecei hesaplamalar yaparak rlelerin yapabileceinden ok daha hassas, gvenilir ve esnek bir kontrol salar. PLC'lerin almasn aklayan semboller ve dier kontrol kavramlar da rleli kontrol sistemlerinden gelmitir ve ladder (merdiven) diyagram programlama ynteminin temelini olutururlar. Fakat bu sembolleri ve kavramlar aklayan ou terimler bilgisayar dilinden gelmitir [3-6].

Besleme kayna CPU (Merkezi lem Birimi) Bilgi ve program hafzas Giri /k nitesi evrebirimleri (Programlayc vs.)

Siemens S7-300 PLCler orta performansl farkl otomasyon sistemlerin kontrolnde ve gelitirilmesinde MPI, Profibus veya Endstriyel Ethernet gibi haberleme alarn kullanarak, SCL, Graph gibi st dzey programlama teknikleriyle programlanabilme zelliine sahiptir. II. NEDEN PLC ?

Gvenilirdir. Daha az yer tutar ve daha az arza yaparlar. Yeni bir uygulamaya daha abuk adapte olurlar. evre artlarndan kolay etkilenmezler.

206

R. Bayndr, S. Vadi

Daha az kablo balants isterler. Hazr fonksiyonlar kullanma imkan vardr. Giri ve klarn durumlar izlenebilir.

Resim 1de Siemens S7-300 PLCye ait bir fotoraf verilmitir. Bu fotoraf zerinde PLC modlnn blmleri gsterilmitir. Tablo.1de ise Siemens firmasna ait PLC serilerinin zelliklerinin kyaslamas verilmitir.

RUN-P: alma modu (Bilgisayar tarafndan hem okuma hem de yazma anlamnda erime mmkn) SF: Grup Hatas, CPUda ya da modllerde bir hata var BATF: Pil hatas, pilin gerilim seviyesi dk ya da pil yok DC5V:5 Volt DC sinyali FRCE: Bir ya da daha fazla giri ya da k zorlanyor RUN: CPU almaya balarken yanp sner, alma modunda ise srekli yanar. STOP: Durma modunda srekli yanar. Hafzay sfrlama ilemi sresince yava bir ekilde yanp sner, ilemin bitmesiyle beraber hzl olarak yanp sner [9,10]. Tablo 1: Farkl Siemens PLClerinin zellikleri

SIEMENS Dijital giri, k says

2 3 4

S7-200 (216) 128 bit

S7-300 (312C) 1024 bit (10DI-6DO) 128byte 128 128 2048

S7-400 (416) 128 Kbit 8192 byte 512 512 16384 512 Kbyte 0.08 msn Yapsal

S7-300 (314 IFM) 1024 bit

Resim 1. Siemens S7-300 PLC Grnts

Analog giri, k says Sayc says

20 byte 256 256 256

64 byte 64 128 2048

1 numaral blge, g kaynan temsil etmektedir. PLC ye bal olan modllerin g ihtiyacn karlamak iin kullanlmaktadr. (Maksimum 2A, 5A ve 10A modelleri mevcuttur.) 2 numaral blge, Merkezi lem Birimidir(CPU). 3 ve 4 numaral blgeler ise, dijital giri-k veya analog giri-k modlleridir. Resim 2de, S7-300 PLCnin lemcisi(CPU) grlmektedir ve bu modl zerindeki blmler aada verilmitir.
Durum Ledleri

Zaman eleman says Durum tespit iareti says (Yardmc rle) alma Hafzas alma hz Program ileme ekli

8 KByte 0.8 ms Yapsal

16 Kbyte 0.3msn Yapsal

24 Kbyte 0.3 msn Yapsal

Hafza Kart Giri Yuvas alma Seim Modu Anahtar

MPI Balant Noktas

Resim 2. CPU Yaps

MRES: Hafza Reset STOP: Durma Modu RUN: alma Modu (Bilgisayar tarafndan sadece okuma anlamnda ulam mmkn)

A. PLC Nasl alr? S7-300 PLClerin girii 24 VDC veya 120/230 VACdir. 24 V ile alan S7-300 20.4V ile 28.8 Vluk gerilimler arasnda da alabilmesine ramen buna izin verilmemelidir. Girie uygulanacak gerilim buton, snr anahtar, scaklk, seviye, basn sensrleri gibi anahtarlama elemanlar zerinden alnr. Giri bilgisi giri grnt belleine yazlr ve buradan merkezi ilem nitesine gnderilir. Merkezi ilem nitesindeki bellek iki ksmdan oluur: ROM bellek: Cihazn kendine ait olan bilgilerin tutulduu ve sadece okunabilen bellektir. RAM bellek: letilmesi istenilen program barndran ve silinebilen bellektir. RAM bellek iki ksmdan oluur. Programn yazld ykleme alan (Load Memory) ve programn altrld alma alan (Work Memory). Yazmlanan program Micro Memory Carda yklenir. Giri grnt belleinden alnan bilgi iletilecek programa bildirilir ve program yrtlr. Elde edilen veriler k grnt belleine yazlr. Veriler k sinyali olarak k

207

Endstriyel Otomasyonda Siemens Simatic S7-300 PLCnin Kullanm katna aktarld gibi tekrar giri grnt belleine giri bilgisi olarak gnderilir. k sinyalleri kontrol edilen sisteme ait kontaktr, rle, selenoid gibi alma elemanlarn srer. PLC transistr kl ise DC 0.5A, triyak kl ise AC 1 A ve Rle kl ise AC/DC 2 Ain gemesine izin verir. S7-300 PLClere 32 modl eklenebilir. Her raya 8 adet sinyal modl eklenebilir. Maksimum 4 ray kullanlabilir. Her sinyal modl 32 bitlik veri ierir. Toplam 1024 bitlik veri ilenebilir. Raylarn kendi aralarnda haberlemesini salamak iin haberleme birimine ihtiya vardr. Eer sadece 0 nolu ray kullanlacaksa 3.slot bo braklr. Orta byklkte projelerde kullanlan yeni nesil S7300 PLCler, S7-200 PLClere gre farkllklar gstermektedir. S7-300 PLClerin program olutrulurken S7200lerdeki gibi kendi ierisinde otomatik olarak deil yazlmcnn projeyi olutururken adm adm kendi tercihine gre semesi gerekir ve projede ihtiya duyulan giri k saylarna gre sinyal modlleri eklenmektedir.S7-300 PLClerde her rack zerine 4 tane modl toplamda 32 adet sinyal modl eklenebilmektedir. S7-200lerde ise ilemcisine gre en fazla 7 adet ek modl taklabilmektedir [9,10]. III. S7-300 PLC LE PROJE OLUTURMA S7-300 PLC serilerine program yazmak iin Siemens firmasnn Step7 Simatic Manager program paket yazlm kullanlr. Step-7 de proje olutururken izlenecek ilem sras; Simatic Manager programn amak iin Start / Simatic / Simatic Manager adresi takip edilir. Simatic Manager aldnda ilk olarak Resim 3deki pencere alr. Yeni bir proje oluturmak iin Next > butonuna tklanr. Oluturulmu bir projeyi amak iin Finish butonuna tklanr.
Resim 5: Programlama Dili ve Organizasyon Bloklar Seme Penceresi

Pek ok editr programda olduu gibi programlamann yaplmas iin kullanlacak programlama dili ile almann yaplaca organizasyon bloklar Resim 5teki gibi seilir. Resim 6 da ise oluturulmak istenen projeye bir isim yazlr ve Finish butonuna tklayarak ilem sonlandrlr. Alan Hardware Penceresinden semi olduumuz CPU, COUNTER, PID modl vs listelenir. CPU seilmemise ve donanm sralamas hatal yaplmsa Step 7 Lite yani editr program uyar verir.

Resim 4: CPU Seim Penceresi

Resim 3: Yeni Proje Oluturma Penceresi

Bu aamada artk almada kullanlacak olan CPU nun tanmlanmas yaplr.

Resim 6: Projeye sim Verme ve lem Sonlandrma Penceresi

208

R. Bayndr, S. Vadi Donanm tanmlanrken ayn rn seme katalogunda ayn rnden birden fazla tanml ise CPUnun portunu kapatan kapan altnda CPU versiyonu ve d yzeyinde ise sipari kodu bulunur. Donanm tanmlanrken bu deerlere dikkat edilmelidir. A. Programn Kullanm Bir kumanda ya da kontrol sisteminin zmne ilikin szel ya da matematiksel kurallarn PLC program belleine aktarlmas zel bir programlama dili ve derleyicisi araclyla yaplr. Bu programlama dilleri LAD, STL, FBD dir. PLC programlama dilleri, komut ile programlama ve grafiksel programlama olarak iki ana balk altnda toplanabilir. STL komut ile programlama tekniine, FBD ve LAD ise grafiksel programlama tekniine girmektedir. Bunlar aadaki gibidir. Options Set PG-PC-Interface tklanarak Resim 3deki pencereden PC-PLC haberlemesini salamaya ynelik gelitirilen arayzler listelenir. PC ile PLC arasndaki haberleme protokol olan MPIn zelliklerini belirlemek zere Resim 7de grld gibi ilk olarak PC Adapter(MPI) seilir ve arkasndan Properties butonuna tklanr.

Resim 7: Options Set PG-PC-Interface Penceresi

Ladder(Merdiven) Diyagram

Resim 8de alan pencerede kullanlan arayzn S7-300 PLC ile haberleme iin kullanlacak fiziksel ortam (Usb, Com Port) belirlenir.Ayrca haberlemede kullanlan parametreler ayarlanr.Bu parametrelerin anlamlar yledir ; MPI adress: PCnin, MPI ana balandnda alaca adres belirlenir. Tmeout: MPI anda bir hata olutuunda an ne kadar sreyle izleneceini belirler. Mesela ada haberleme younluundan dolay cevap paketlerinde bir gecikme olduunda ayarlanan sre kadar PC cevabn gelmesini bekler.Alabilecei deerler 10 s., 30 s., ve 100 s.dir Transmission Rate: Ada kullanlacak haberleme hz belirlenir. Alabilecei deerler 1.5 Mbps., 187.5 Kbps., 19.2 Kbps.dr. Highest Station Adress: Aa bal olan cihazlara verilebilecek en yksek adres girilir. Alabilecei deerler 15, 31, 63, 126dr. MPI a, seri olarak kendine has bir protokolle, RS 485 fiziksel katman zerinden haberleen bir a yapsdr. Adaki haberleme hz, adaki modlleri birbirine balayan haberleme kablosunun uzunluuna ve ada haberleen modl saysna baldr. Bu balamda PC ile PLC arasndaki haberleme hzn ve timeout sresini an durumuna uygun olarak semek gerekir.

Statement List(Komut Dizini)

IV. PC LE PLC HABERLEMESNN SALANMASI Bilgisayar ile PLC arasndaki haberlemeyi salamak iin farkl yollar mevcuttur. Bunlar; ISA Yuvas zerinden ( r: MPI-ISA Card ) PCI Yuvas zerinden ( r: CP5611 ) PCMCIA Yuvas zerinden ( r: CP5511 ) USB k zerinden ( r: Simatic S7, PC Adaptr)

PC-PLC arasndaki balanty salayabilmek iin haberleme ilemini salayan cihazn ayarlar yaplmaldr. Bu ilem STEP 7 ile beraber gelen PG-PC- Interface program araclyla yaplr.

209

Endstriyel Otomasyonda Siemens Simatic S7-300 PLCnin Kullanm VI. SONU 70 li yllardan itibaren endstride hzla yaygnlaan PLC kullanm, gnmzde pek ok marka ve yzlerce modele ulamtr. PLC kullanmna olan talebin hzla artmasnn nedenleri, PLCnin zellikle fabrikalarda otomasyon, asansr tesisatlar, otomatik paketleme, enerji datmlar sisteminde ve tama band sistemlerinde, doldurma sistemlerinde ve daha birok alanda retimi destekleyen ve verim artnn yan sra rn maliyetinin minimuma ekilmesidir. Klasik rleli kumanda sistemlerinin yerlerine PLC sistemi ile programlanabilir kontrol sistemlerinin almas teknik ynden byk bir yeniliktir. Endstride, Siemens S7-300 PLC ok fazla kullanm alanna sahiptir. Kullanclar donanma gre program yazarken teknik bilgiler nem arz etmektedir. Bu makalede, yazlmn donanmla haberlemesinde kullanlacak olan Siemens S7-300 PLCnin nasl kullanlaca hakknda teknik bilgi yetersizlii gibi eksikliklerin ortadan kaldrlmas, Step 7 Simatic Manager editr program kullanlarak PLC programnn oluturulmas ve dikkat edilmesi gereken hususlar verilmitir. KAYNAKLAR
[1] H. Ate, R. Bayndr, PLC Kontroll Srtnme Kaynak Cihaz Tasarm ve Uygulamas, Zonguldak KaraElmas niversitesi Teknoloji Dergisi,Yl 5, 2002, Say 3-4, s.97-104. [2] . olak, R. Bayndr, S. Kucu, PLC Kontroll Asansr Eitim Seti Tasarm ve Uygulamas, Erciyes niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, s.86 94, 2007. [3] R. Bayndr, E. Bekirolu, S. Toksoy, PLC Tabanl PID Denetimli Mesafe lm Sisteminin Tasarm ve Uygulamas, TMMOB IV Otomasyon Sempozyumu, 2007. [4] A. Bekta, R. Bayndr, . olak, Asenkron Motorlarn Korunmasna Ynelik PLC Tabanl Bir Uygulama, Politeknik Dergisi, Cilt:10 , Say: 2 s.117-121, 2007. [5] H. M. nver, ndksiyon Ocaklarnn G Kaynaklarnda Kullanlan Eviricilerin PLC ile Denetiminin Tasarm ve Gerekletirilmesi, Elektrik-Elektronik- Bilgisayar Mhendislii 10. Ulusal Kongresi, 2003. [6] S. Soygder, H. Alli, Programlanabilir mantksal denetleyici Kullanlarak PID yntemi ile robot hz denetimi, Frat niversitesi Fen ve Mhendislik Dergisi, Vol 18, s.113-121, 2006. [7] A. Ezer, PLC ile Loto Makinesinin Kontrol, Gazi niversitesi, F.B.E., Yksek Lisans Tezi, 2003. [8] S. Kurtulan, Programlanabilir lojik kontrolrler ve uygulamalar, Bileim Yaynclk, stanbul, 1996. [9] R. etin, S7-300 PLClerde Programlama. Ankara: Pelin Ofset, 2008. [10] Y. Eminolu, PLC Programlama ve S7-300. Ankara:Ege, 2008.

Resim 8: Properties PC Adapter(MPI) Penceresi

V. STEP 7 SIMATIC MANAGER PROGRAMININ SIMLASYON LE HABERLEMES Simlasyon program gerekte PLCnin bilgisayara bal olmadan kullancnn yazm olduu PLC programlarnn altrlmasn salar. Simlasyon ile haberleme yaplrken OPTIONS seeneinden Set PG/PC Interface sekmesi seilir. Daha sonra PLCSIM(MPI) seenei seilerek programn altrlmas salanm olur ve Resim 10da grlen kullancnn program yazaca ekran alr.

Resim 9: PLCSIM(MPI) Seme Penceresi

Resim 10: PLC Programnn Yazld Pencere

210