1.Trong iu kin hi nhp v pht trin nh hin nay, cc mi quan h kinh t trn mi lnh vc ca mt nc ngy cng c m rng ra cc nc khc.

n v thanh ton khng ch l ni t, m cn l cc ngoi t khc nhau. Hot ng chuyn i ng tin ny thnh ng tin khc trong qu trnh quan h gia cc nc, nhm nc vi nhau lm ny sinh phm tr t gi hi oi. Vic phn tch v d on c t gi hi oi, cng nh hoch nh mt chnh sch t gi hi oi ph hp l mt vn cc k quan trng. Cho n nay, c nhiu cng trnh nghin cu v ti t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi. Song y l mt vn c th ni cn mi m i vi Vit Nam, nn cha c nghin cu mt cch quy m, y . V c bit trong giai on chuyn i nn kinh t, nhiu thuc tnh v c trng mi xut hin nhng cha c nh hnh r rng, nn vic iu hnh t gi trong qun l v m nn kinh t th trng nc ta vn cha c gii quyt tha ng, tng xng vi v tr ca n trong h thng l lun v thc tin T gi hi oi l mt phm tr kinh t nhy cm v rt phc tp . Kinh t th trng thng xuyn vn ng th t gi hi oi cng nh nhng hin tng kinh t khc bin ng l l tt nhin ,l hp vi quy lut vn ng ca s vt ,ca hin tng . Tuy nhin nhng din bin c tnh bt thng , khc l ca hin tng kinh t tt phi do nhng nguyn nhn ,hoc do nhng trc trc no lm cho hin tng kinh t din ra chch hng theo logic bnh thng . iu lm chng ta phi thn trng xem xt cc nguyn nhn t mi pha,mt cch ton din c nhn thc , quan im ng n , lm c s tin cy cho vic iu chnh cc hot ng thc tin Nghin cu s vn ng ca t gi hi oi l mt vn phc tp nhng cng y mi m v hp dn , nht l trong bi cnh nn kinh t pht trin v vn ng khng ngng. Do , ti ca nhm chng ti l i su v lm r v Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi ti Vit Nam. 2.Phm vi nghin cu: Phm vi nghin cu ca tiu lun gii hn trong lch s hnh thnh t gi hi oi v thc trng t gi hi oi ti Vit Nam. S hnh thnh v vn ng ca t gi cng chnh sch t gi hi oi qua cc giai on t trc thng 3/1989 n nay. 3.Ti liu tham kho:

Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 1

1. Thi k lu thng tin vng v tin c : T trc cng nguyn, sau cuc phn cng lao ng x hi ln th 2, vng v bc c thnh thi tr thnh ng tin ng tr cc loi tin khc nh : c , v s , da th... v dn chim v tr c tn trn th trng hng ho tin t.Tuy nhin do vic dng vng thi tnh theo trng lng gy rt nhiu kh khn cho trao i , nn tin c ra i . Bt u t cuc phn cng lao ng ln th 3 , trong lu thng xut hin loi tin c ca cc li bun giu c ( khc tn ngi pht hnh vng v trng lng vng ) v sau do thng nghip m rng th tin c khng cn do cc thng nhn, nh th c m do nh nc . Mi nc tu theo phong tc ca mnh a ra nhng ng tin ring mang du n quc gia v khc vi ng tin cc quc gia khc v trng lng v n v ng tin , vi n v tin vng khc nhau, dn n xu hng ngi dn nc no s dng ng tin nc . Trong quan h ngoi giao, vic xc nh t gi trao i hon ton gin n, ch vic so snh trng lng kim loi thc t ca hai ng tin vi nhau. 2. Ch bn v vng v vng - hi oi : Trong ch ny, vic xc nh t gi gia cc ng tin vn l vic so snh trng lng vng m mi n v tin giy lm i biu , hay c th ni l vic so snh hm lng vng cha ng trong mi n v tin t ca mi nc. T gi hi oi trong giai on ny giao ng xung quanh im vng. im vng l ngang gi vng ca cc ng tin cng ( hoc tr) chi ph vn chuyn vng( ph vn ti , ph bo him, ph ng gp v th tc ph) gia cc nc hu quan. Khi t gi vt im vng th nc mc n s khng dng tin quc gia mnh mua ngoi t dng vo vic tr n, m h s chuyn vng ra nc ngoi tr n. Vi c trng ny ch bn v vng l mt ch n nh , sc mua ca ng tin rt t khi b bin ng. Trong giai on u ca nn kinh t t bn ch ngha ,
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 2

ch ny t ra c nhiu u im. N c kh nng iu tit khi lng tin trong lu thng mt cch t pht khng cn n s can thip ca nh nc theo c ch: s tng gim khi lng tin t trong lu thng lun t l nghch vi s tng gim d tr vng trong nn kinh t. Do , vic la chn phng hng x l t gi rt t khi phi t ra. Tuy c nhiu u im lm cho ch ngha t bn pht trin nhanh chng trong giai on u, nhng ch bn v vng khng tn ti c lu. Nguyn nhn chnh l do trong nn kinh t th gii c s pht trin khng ng u gia cc nc, dn n mt hin tng tt yu l nhng nc giu tch tr c nhiu vng, cn nhng nc ngho th tin du hiu trn lan v h cng khng c kh nng c vng v lng vng d tr cn kit. i ph vi tnh hnh ny, chnh ph cc nc ngho ngn cm vic xut khu vng t do.Nh vy, trong quan h gia cc nc ch bo v mu dch t do thay th cho ch mu dch t do,vng khng cn c lu thng gia cc nc- ch bn v vng bt u tan gi vo u chin tranh th gii th nht. n nm 1924, nc Anh chuyn ch bn v vng sang ch giy bc ngn hng c chuyn i ra vng khng y : Khng lu hnh tin c bng vng, tin giy ch c i ly vng thoi( ch bn v vng thoi- mi thoi nng 12,444kg vng ). Khi bng Anh (GBP) l loi ngoi t mnh ch cht trong thanh ton quc t, d tr quc t. Tin giy ca cc nc tuy khng i c ly vng nhng c th i ly bng Anh. Ch tin t thng qua ngoi t mnh i ly vng gi l ch bn v vng hi oi ( y l ch bn v bng Anh). Trong ch ny bng Anh c t do chuyn i ra vng: 1700 GBP = 400 ounce = 12,444 kg vng. Khi bng Anh sp th cuc sn vng li di chuyn t sang M. USD l loi ngoi t mnh th hai trn th gii lc by gi. Chnh ph M v khng mun d tr vng cn kit nn u nm 1934 phi tuyn b nh ch i USD ra vng trong nc.
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 3

Nh vy, t nm 1934, tm thi khng cn ng tin no c th i ra vng c na. Mt ln na tin vng li rt khi lu thng v thay th bng tin du hiu.

3. Ch t gi c nh - ch bn v USD: n nm 1944, ti hi ngh Bretton Woods, qu tin t quc t (IMF) ra i, vi iu l u tin l xy dng t gi c nh cho mi ng tin. Theo ch ny, cc nc phi quy nh hm lng vng ring cho ng tin ca mnh v so snh vi hm lng vng ca USD (1 USD = 0,88867 gr vng nguyn cht ) c mt t gi chnh thc. Bin giao ng ca t gi khng c vt qu 1% ca t gi chnh thc c ng k ti IMF. Nu vt qu bin ny th ngn hng TW phi can thip bng cch mua vo hoc bn ra mt lng USD nht nh nhm bo v t gi chnh thc vi USD. Thng qua tin t s c i ra vng theo gi: 35 USD = 1 ounce vng. Nh vy v nguyn tc vng vn ng vai tr trung tm so snh sc mua ca cc ng tin vi nhau thng qua USD. VD: Ni dung vng ca GBP l 2,488281 gr vng nguyn cht. Nh vy ng gi vng ca GBP s l : 1 GBP = 2,488281/0,888671=2,8 USD. Nh vy t gi chnh thc ca 1GBP s l 2,8 USD nu nh khng c nhng yu t trn th trng tc ng. S d ch ny c th tn ti trong sut thi gian di l do lc M c lng d tr vng ln nht th gii 24,7 t USD khong 20000 tn vng, chim 70% d tr vng ca th gii t bn- USD tr thnh phng tin thanh ton v d tr quc t. Vo nhng nm 70, tnh trng khng hong USD din ra thng xuyn, M pht hnh trn 166 t USD tin giy, iu ny c ngha l ngn hng TW ca cc nc lun phi mua USD bo v t gi.Lng USD ny li c i cc d tr lin bang M lm cho kho vng ca M gim i nhanh chng . i ph vi tnh ttng ny, ngy 15-08-1971 M phi tuyn b ngng chuyn i USD ra
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 4

vng theo t gi chnh thc. Sau ngy 18-12-1971 th tuyn b ph gi USD mc 7,89%. Ti ngy 12-02-1973M li ph giUSD tip 10%. Qua 2 ln ph gi lin tip, ch bn v USD sp hon ton. Sau khi ch USD sp th ton b c ch thanh ton quc t t bn ch ngha b hn lon, USD b dnh ch i ra vng. Do trong thanh ton quc t gia cc nc, ngi ta i hi ngy cng nhiu iu kin m bo bng vng. Mc d M tm mi cch loi vng ra khi thanh ton quc t,nhng mt s nc (nh Php) li c xu hng dng vng lm c s cho thanh ton quc t Cuc u tranh gia cc nc thng qua vn vai tr ca vng ngy cng mnh. Tuy nhin, khng c du hiu g chng t h thng tin t c th phc hi c ch bn v vng v vng -hi oi. Cc nc t bn c kinh nghim khng th s dng ng ngoi t mnh ng vai tr tin t quc t c, bi v nht nh nc c ng ngoi t mnh s lm dng, lm thit hi n li ch ca cc nc khc. 1. S hnh thnh v vn ng ca t gi cng chnh sch TGH trong giai on trc thng 3/1989 thi k hoch ho , tp trung kinh t Nm 1950 c coi nh l mt ci mc khi m Trung Quc , Lin X v cc nc ch ngha x hi ng u thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam , t nn mng u tin cho vic hnh thnh cc quan h kinh t - thng mi gia Vit Nam v cc nc.Trong hai nm lin tip,1952-1953,Vit Nam ln lt k hip nh thng mi v ngh nh th mu dch tiu nghch vi Trung Quc.T ngy 25 thng 11 nm 1955, t gi chnh thc c quy nh gia ng Vit Nam(VND) v nhn dn t Trung Quc(CNY) l 1 CNY=1470 VND. T gi gi ny c xc nh da trn vic so snh gi bn l ca 34 mt hng tiu dng ti mt s tnh ln ca hai nc. Vo thi im ny, t gi Rp ca Lin X (SUR) v nhn dn t ca Trung Quc (CNY) l 1 CNY = 2SUR. T ,t gi tnh cho tm thi gia ng Vit Nam v Rup ca Lin X l 1 SUR = 735VND.Sau t
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 5

i tin vo u nm 1959 (1 ng Vit Nam mi bng 1000 ng Vit Nam c) cng c nhng iu chnh t gi tng ng vi s thay i mnh gi ca ng tin (1SUR = 0,735VND). n u nm 1961 t gi gia ng Vit Nam v Rup ca Lin X c iu chnh li l 1SUR=3,27VND,do hm lng vng trong ng Rup c iu chnh tng 4,44 ln. Nm 1977, cc nc x hi ch ngha tho thun thanh ton vi nhau bng tin Rup chuyn nhng ( l ng tin ghi s dng trong thanh ton mu dch gia cc nc trong khi vi t gi c quy nh sao cho ti khon gia cc bn sau khi trao i ngoi thng theo khi lng c ghi trong hip nh k kt vo u nm th cui nm s d phi bng zero ) c hm lng vng quy nh l 0,98712 gam trn mi ng Rup chuyn nhng. Bn cnh t gi Nh nc cn s dng t gi kt ton ni b 1SUR=5,64VND , c hnh thnh t nm 1958 v c xc nh trn c s so snh gi c hng ho xut khu ca Vit Nam bng ng Rup nhn dn t vi gi hng ho bng ng Vit Nam trong 3 nm 1955, 1956, 1957. T gi kt ton ni b ny dng thanh ton gia cc t chc v n v kinh t Nh nc c thu chi ngoi t vi ngn hng, tnh thu chi vi cc i tc ngoi thng. T gi kt ton ni b ny c xc nh c nh cho n tn nm 1986 mi c iu chnh li l 1SUR=18VND, nm 1987 iu chnh li l 1SUR=150VND , cui nm 1988 mi c iu chnh li l 1SUR=700VND v cho n thng 3 nm 1989 th hu b ch kt ton ni b ny. Sau khi bt u c ch trng thu ht vn u t nc ngoi (1985 ) th vn lung ngoi t bng Dola M vo Vit Nam phi c tnh n ( nht l khi Vit Nam thng qua lut u t nc ngoi vo nm 1987). V TGHD chnh thc gia ng Vit Nam v Dola M c xc nh mt cch ch quan theo t gi hin ti gia ng Vit Nam v ng Rup ( nm 1985: 1SUR=18VND v mi tng quan Dola-Rup xem nh tng ng 1:1.Do , TGHD chnh thc gia ng Vit Nam v Dola M vo nm 1985 l 1USD=18VND ) . Cng bt u t nm ny, th trng ngoi t ch en m ch yu l th trng Dola M bt u bt pht mt
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 6

cch mnh m v s tr lc ca ba dng chy l: dng kiu hi ca kiu bo v thay th dn cho nhng kin hng qu biu m mt phn ng k l di hnh thc bt hp php. Nhng lng ln Dola M c ct tr t khi min Nam c gii phng bi cc tiu t sn Si Gn c cng bt u c tung ra t nhiu.Th ba, cng vi vic xo b ngn sng cm ch th dng chy hng bun lu qua bin gii cng gia tng theo. Mc TGHD trn th trng ch en c hnh thnh v vn ng theo nhng tn hiu quy lut th trng c mt s chnh lch ln so vi t gi chnh thc, s bt hp l trong vic xc lp TGHD giai on ny thc cht khng quan trng i vi c nn kinh t ni chung v t gi l mt loi gi c, m bn thn phm tr gi c c bn l khng tn ti trong nn kinh t tp trung, bao cp ngoi tr vic c nh hng xu n ngn sch Nh nc. Vi vic thc hin t gi kt ton ni b, mc t gi chnh thc thng c nh trong thi gian tng i di v thp hn rt nhiu so vi mc t gi trn th trng.VD:giai on t nm 1985 n 1988, 1 Rup c gi vo khong 1500 VND, 1 Dola c gi vo khong 3000 VND . Trong khi , t gi kt ton ni b trong thanh ton quan h xut nhp khu mc khong 1SUR=150VND v 1USD=225VND. T , 1 Rup nhp khu Nh nc phi b l mt s tin l 1350 ng v 1 Dola phi b l 2775 ng. Nh vy, nu kim ngch trong nm 1987 l 650 triu SUR-USD , trong khu vc ng Rup l 500 triu v khu vc Dola l 150 triu th s tin phi b l ln n 900 t VND . Tnh hnh ny dn n mt thc trng l nhng a phng, nhng ngnh ngh no cng xut khu nhiu th ngn sch Nh nc cng phi b l nhiu. Nu b l khng hay chm tr s dn n tnh trng n chng cht ln nhau v thiu vn kinh doanh. Bn cnh , do t gi chnh thc quy nh thp, cc t chc kinh t v c nhn c ngoi t li tm cch khng bn cho ngn hng, cc t chc i din nc ngoi hoc c nhn nc ngoi cng hn ch vic chuyn tin vo ti khon ngn hng chi tiu m thng a hng t nc ngoi vo hay s dng trc tip tin mt trn th trng. Thc t ny va gy thit hi v kinh t cho Nh nc va lm
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 7

pht sinh nhng tiu cc trong i sng kinh t x hi, thc y mnh m nhng hot ng phi php v chnh iu ny tc ng ngc tr li lm tnh hnh t gi trong th trng cng din bin phc tp. i vi nhp khu, Nh nc thng ng ra phn phi nguyn vt liu, trang thit b, my mc nhp khu cho cc nghnh n v trong nn kinh t vi gi r ( theo t gi chnh thc). Nh vy, cc nghnh, cc n v c phn phi hng nhp khu th c chnh lch gi. Do , cch thc xy dng v iu hnh t gi cng c ch ngoi thng nh vy c xem l mt trong nhng nguyn nhn c bn dn n nhng thm ht trm trng trong ngn sch Nh nc giai on ny. Tm li, TGHD c xc lp v vn hnh Vit Nam trong giai on trc thng 3/1989 l mt h thng kh phc tp, c xc lp theo phc v cho k hoch do Nh nc quyt nh, khng xut pht t lut thc ti trong nn kinh t trong v ngoi nc m hu qu l lm cho vic tnh ton,phn nh thu chi ngn sch Nh nc b sai lch, cng tc iu hnh ngn sch Nh nc gp kh khn, cn tr cc quan h kinh t c trong v ngoi nc. y cng l va mt biu hin v cng va l kt qu ca mt nn kinh t k hoch ho tp trung. 2. S vn ng ca t gi v chnh sch TGH t thng 3/1989 n nay, thi k nn kinh t vn hnh theo c ch th trng vi nh hng x hi ch ngha. 2.1. Giai on t 1989-1992 Giai on ny c th c coi l ci mc quan trng trong pht trin TGH nc ta khi quan h ngoi thng c bao cp vi cc th trng truyn thng ng u v Lin X(c) b gin on , khin chnh ta phi chuyn sang bun bn vi khu vc thanh ton bng dola M.K t c ch t gi n nh c thay th dn bng c ch Nh nc iu tit theo quan h th trng. i ti mt chnh sch TGH t ch nh ngy nay,c ch qun l ngoi t ni chung , qun l hi oi ni ring tri qua nhng diu chnh ln.

Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 8

Chnh trong giai on ny nn kinh t chu tc ng ca chnh sch th ni t gi.T gi hi oi VND/USD bin ng mnh theo xu hng gi tr ng dola M tng lin tc km theo cc cn st, cc t bin vi bin rt ln ( T cui nm 1990 tr i ) . nh cao ca mc tng t gi USD l cui nm 1991 . Ngy 4/12/1991 gi dola M trn th trng t nhn ti H ni v Thnh ph H Ch Minh l 14.450 VND/USD . Gi dola trong thng 12/1990 tng t 60 n 80% so vi mc gi u nm. Mc d trong giai on 1989-1992 chnh sch qun l ngoi t ca Nh Nc c nhiu thay i , nh chuyn t hnh thc qun l theo t gi kt ton ni b bnh qun cho tt c cc nhm hng ho v duy tr tng i n nh cc t gi ny , hoc nu c thay i th cng ch mc nh nhm n nh h thng gi vt t v xut khu , nhp khu , nn t gi cng b vn cch xa mc gi hnh thnh trn th trng. Din bin t gi hi oi t nm1989 n nm 1992 khng nhng ni nn khong cch gia t gi ca nh nc vi t gi hnh thnh trn th trng t do m cn phn nh xu hng tng nhanh ca gi tr ng dola c khu vc nh nc ln th trng . Nm 1990,gi tr ng dola vo thi im cui nm tng ti 50% so vi u nm . Mc tng gi USD trong 1991 cn cao hn .Tnh trng leo thang ca gi ng dola kch thch tm l nm gi ng dola , nhm u c n chnh lch gi . Ngoi t vn khan him li khng c dng cho hot ng xut nhp khu m cn b bun bn vng vo gia cc t chc trong nc . Mi c gng qun l ngoi t ca chnh ph t em li hiu qu . Giai on ny Ngn hng khng kim sot c lu thng tin t . Trong cc nm 1991-1992 do nh hng ca s v cc mi quan h ngoi thng vi LinX v ng u , nhp khu gim st mt cch nghim trng ( nm 1991 l 357.0 triu USD n nm 1992 ch cn 91,1 triu USD ). Cc doanh nghip tin hnh nhp khu theo hnh thc tr chm v phi chu mt li sut cao do thiu dola , dola thiu li cng thiu dn n cc cn st dola theo chu k vo giai on ny.
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 9

n u nm 1992 Chnh ph c mt s ci cch trong vic iu chnh t gi ( nh buc cc doanh nghip c dola phi gi vo ngn hng , bi b hnh thc quy ng t gi theo nhm hng..) lm cho gi dola bt u gim ( cui nm 1991 t gi VND/USD c lc ln ti 14500 n thng 3/1992ch cn 11550 VND/USD v tip tc gim cho n cui nm 1992. 2.2. Giai on c nh t gi 1993-1996. Vo thi im cui nm 1992 , do kt qu s can thip ca Ngn hng Nh nc vo th trng ngoi t, t gi dn n nh khin cho lng ngoi t u c trong cc doanh nghip c tung ra , hng mnh vo kinh doanh xut nhp khu . ng thi c mt lng ngoi t c chuyn v do ngi Vit Nam nc ngoi gi v cho ngi thn tng ln khong 300-400 triu USD lm cung ngoi t ln hn cu ngoi t v ko theo t gi VND/USD gim mnh. Lnh vc ti chnh - tin t bt u tr ngi. Bn cnh , cng vi vic qun l cc i l thu i ngoi t cn lng lo, s chnh lch ln gia TGH th trng chnh thc v th trng ch en dn n vic cc i l li dng danh ngha ca Nh nc bun bn trc li, cc ngn hng khng thu mua c lng ngoi t ng k qua ngun ny. Mt mt tnh trng ny lm hn ch kh nng kim sot cc lung ngoi t lu hnh trong nc. Mt khc lm gia tng cc giao dch trn th trng ch en bt hp php, tm l u c, gm gi ngoi t tng mnh. - Vic ngn hng Nh nc khng ch chnh lch gia t gi mua v t gi bn l cng nhc. iu ny lm cho t gi vn hnh thot ly hon ton quan h cung cu v khng khuyn khch cc t chc tn dng, cc ngn hng thung mi hot ng theo ng quan h ni ti ca n v thc t khng t cc ngn hng thng mi ph ro. Cui cng s vn ng ca t gi trong giai on ny gi nn mt s im cn lu trong vic iu hnh chnh sch nh sau: * Trc tin, nhng vn ng ca TGH trong giai on ny cho thy TGH ca Vit Nam ph nhy cm trc nhng thay i ca tnh hnh kinh t t bn ngoi

Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 10

v yu t tm l, cn cn thng mi lun l nhng yu t c trng s ln i vi s vn ng ca TGH. * Vic s dng cc cng c hnh chnh trong can thip vo t gi l cn thit vo nhng lc cung cu, ngoi t c nhng mt cn bng nhng phi mnh yu t tm l khng c kh nng pht huy tc ng xu. Cc nghip v trn th trng cn qu s si, khi th trng mua 2.2. Giai on t 92 n khi n ra cuc khng hong ti chnh ng Nam (thng 7 nm 1997). Trc nhng tn ti ca victh ni mt kim sot t gi, chnh ph thay i c ch iu hnh t gi vi nhng ni dung c th sau: - Quy nh bin giao ng ca t gi vi t gi chnh thc c cng b bi Ngn hng nh nc (cng b t gi chnh thc mi ngy v xc nh r bin giao ng); Tng cng sc mnh ca cc bin php hnh chnh m c th l buc cc n v kinh t (trc ht l n v kinh t quc doanh) c ngoi t phi bn cho Ngn hng theo t gi nht nh. - Bi b hon ton hnh thc quy nh t gi nhm hng trong thanh ton ngoi thng gia ngn sch vi cc n v kinh t tham gia vo hot ng ngoi thng. Thay vo l vic p dng t gi chnh thc do Ngn hng nh nc cng b. hn ch tc ng ca cc yu t phi kinh t, mt mt chn ph tng cng cng tc thng tin, cho cng khai homt cch nhanh chng v chnh xc ch s kinh t quan trng nh t gi chnh thc, t gi th trng, ch s gi, s bin ng gi vng Nh vy hn ch c hot ng u c, gii tm l hoang mang. Mt khc, chnh ph cng thng quan nhiu hnh thc, tc , mc can thip th hin r quyt tm ci cch trit nn kinh t ni chung v p dp tt nguy c bng n tr li lm pht ni ring. Mt khc, chnh ph cng cho thy c s ch trong tng cng thc lc kinh t cho hot ng can thip vo t gi bng cch gia tng mnh m d tr ngoi t, lp qu n gi. theo s liu bo co thng nin ca Ngn hng nh nc cho
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 11

thy, chnh ph thng dnh mt t trng kh ln trong tng lng tin cung ng thm cho nn kinh t tng ti sn c ngoi t. Nhng bin php can thip trn phn no xo i tm l gm gi ngoi t, gp phn lm gim Dola v t gi c n nh trong nhng nm tip theo. - y mnh hot ng ca trung tm giao dch ngoi t ( trung tm giao dch ngoi t ti trc tip H Ch Minh c m ca t thng 8 nm 1991 ) cho cc n v kinh t v cc t chc tn dng trao i , mua bn ngoi t vi nhau theo gi t tho thun, to ra mi trng iu kin cung cu thc s gp nhau . Sau , tin dn ti vic thnh lp th trng ngoi t lin Ngn hng thng 9 nm 1994. Tnh n cui nm 1992, u nm 1993, nhng bin php can thip em li mt kt qu nh mong i, nn u c ngoi t v c bn c gii to, nhng ng ngoi t c hng mnh v hot ng kinh doanh xut nhp khu. Tnh hnh cung - cu ngoi t c ci thin vi cng k trong nhng nm trc , Dola c xu hng gim gi. Mc t gi trn th trng ch en ch giao ng trong phm vi t 10200 n 10400 ng Vit Nam n 1 la M. Thm ch c lc t gi tt xung mc 1USD = 9750VND. Mc d c nhiu kin cho rng tnh hnh ny phn ln l nh vo lng kiu hi vo nhiu (c tnh trong thng 1 nm 1993, nhn dp tt nguyn n, c trn 60.000 vit kiu v thm qu em theo mt lng ngoi t khong 400 triu Dola M). D nhin khng th ph nhn ng gp ca lng kiu hi ny vo vic lm ra tng cung ngoi t trn th trng. Trn thc t cho thy, lng kiu hi ny tng gim hon ton khng n nh qua cc nm v ch tp trung vo nhng thi gian ngn nht nh trong nm, trong khi tnh hnh cung - cu ngoi t v TGH lun c n nh trong sut thi gian di t nm 1993 n u nm 1997. Mc t gi trn th trng chnh thc cng khng c s chnh lnh nhiu so vi t gi trn th trng ch en, l minh chng cho thy, mc d c s can thip mnh tr li ca nh nc, nhng t gi vn c xc nh tng i ph hp vi quy
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 12

lut ca th trng. iu ny c th c chng minh bng thc t l t gi ca cc Ngn hng v t gi trn th trng ch en bin ng tng i st gn nhau. Mt minh chng na l tnh t nm 1993 n 1996, tnh hnh gi c ng Dola M trn th trng tin t quc t thng xuyn c s bin ng mnh so vi hng lot cc ng tin ch cht khc nh: Yn Nht. Mc c, NDT ca Trung Quc Trong khi , ng Dollar M li c s n nh trn th trng Vit Nam, iu ny cho thy bin php can thip ca chnh ph m c bit l Ngn hng nh nc tht s pht huy tc dng mt cch mnh m. Trong bi cnh nn kinh t th gii v th trng tin t quc t y bin ng m nn kinh t x hi Vit Nam li t c s n nh v tng trng cao, iu ny th hin tnh hp l v c bn ca cc t s kinh t v m v tt yu l c bin s TGH.Tuy nhin, khi nh gi v mi quan h gia TGH v ngoi thng ca Vit Nam t cui nm 1992 n u nm 1997, tt c cc cng trnh nghin cu trong nhng nm gn y v cng theo nhn nh chung ca cc nh kinh t th y l giai on tng gi mnh ca ng tin Vit Nam. Cc kt lun thng cho rng: Chnh iu ny l nguyn nhn gy ra tnh trng tham ht ln trong ngoi thng ca Vit Nam. V d: Nu c tnh mt cch tng i v ly gc l nm 1992 th u nm 1997, ch s gi tiu dng ca Vit Nam tng 36.8% trong khi M l 16,5% th theo thuyt ngang gi sc mua, nu t gi chnh thc vo u nm 1993, l 1 USD = 10500VND th u nm 1997 t gi phi l 1USD = 103000(1+ 16,5%) = 12095VND. Trong khi , t gi chnh thc trn th trng Vit Nam thc t ch khong 1USD = 1100VND. Nh vy theo ngang gi sc mua, ng Vit Nam tng gi thc t xp x 9%. v s liu thc t cho thy nu xt v gi tr tuyt i bng tin t th thm ht trong cn cn thng mi ca Vit Nam c s tng lin tc qua cc nm (1993 l 547, 1994 l 1170, 1995 l 2345, 1996 l 3150 triu Dollar M). Nu so snh mc thm ht ny vi tng kim ngch xut khu th con s cng c chiu hng tng ln (nm 1993 l 8,4% nm 1994 l 12,8% nm 1995 l 18,4% v nm 1996 l 17,7%)
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 13

Bn cnh s thm ht trong cn cn thng mi ca Vit Nam phi c bit nghim trng trong 3 nm lin tip 1994,1995, 1996, c th ni phn ln l do tc ng trc tip ca vic Trung Quc ph gi mnh ca ng NDT vo u nm 1994. S liu thc t cho thy, ngay sau cuc ph gi kim ngch nhp khu t Trung Quc (chnh ngch) tng ln rt nhanh. Nu nh trong nm 1992 kim ngch nhp khu t Trung Quc l 31,8% USD, chim 1,3% tng kim ngch xut khu th trong cc nm 1994, 1995, 1996, con s ny ln lt l 144,2% triu USD chin 2,7%, 793,9 triu USD chim 10,5% v 926,5% triu USD chim 8,8%. Thc t cng ch ra rng se iu hnh chnh sch TGH v chnh sch ngoi thng ca Vit Nam trong giai on t cui nm 1993 n u nm 1997 i khi qu th ng. S ph gi mnh ca ng NDT vo cui nm 1993 l mt s kien khng c tc ng trc tip n ngoi thng ca Vit Nam ni ring v nn kinh t ni chung. Nhng c th thy rng trong sut nhng nm 1993 n 1995, hon ton khng c bt k mt iu chnh no trong chnh sch t gi hi oi nhm phn nh hay i ph tnh hnh ny (iu ny phn nh tnh t ch trong chnh sch tin t ni chung v trong c chnh sch t gi hi oi ni ring l cha cao). T gi tnh ch trc tip gia NDT ca Trung Quc v Vit Nam cng nh hot ng bun bn tiu ngch cc tnh bin gii pha bc hu nh vn c "th ni".

2.3. Giai on t thng 7 /1997 n ngy 26/2/1999 Ngy 2/7/1997 Thi lan phi "th ni" TGH kt thc gn 14 nm duy tr mt ch c nh v cng l ngy nh du lm n ra cuc khng hong ti chnh ng nam vi mt nh hng rng khp trn phm vi ton th gii. Vit nam cng khng th trnh khi cuc khng hong. Theo nh gi chung ca cc nh nghin cu cng nh ca cc c quan th cuc khng hong ny hon ton c nh hng t nhiu i vi nn kinh t Vit Nam. Xt thm gc v m, s tc
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 14

ng ca cuc khng hong ti chnh ng nam i vi nn kinh t Vit Nam to nn mt cn sc rng khp th hin trn mt s mt sau: Th nht, i vi lnh vc ti chnh Ngn hng - To sc p gim gi ng Vit Nam trn th trng ngoi t - Tc ng xu n hot ng giai dch ngoi t - Tng gnh nng n cho cc doanh nghip - Gy sc p i vi li sut ng tin Vit Nam v e do s mt n nh ca h thng Ngn hng. -Tc ng n xut khu: t trng xut khu ca Vit Nam sang khu vc chu - Thi Bnh Dng chim khong 70% tng kim ngch, ring cc nc ASIAN chim 23% tng kim ngch trc khi sy ra cuc khng hong nn cuc khng hong tt yu s lm gim xut khu ca Vit Nam. - Tc ng n nhp khu: S mt gi ca ng tin trong khu vc kch thch gia tng nhp khu, trc ht l nhp khu tiu ngch t Thi lan v hng trung chuyn t Campuchia, Lo v Vit Nam. Thc t cho thy, n cui nm 1997, hng lot cc bo i u ln ting v tnh trng nhp lu hng gia tng mnh cc tnh bin gii ty nam. Th hai , i vi lnh vc u t: Do t gi tng, li sut tng, th trng hng ho din bin phc tp cng vi d on khng tt trong tng lai tt yu s l cc doanh nghip hn ch u t v Ngn hng cng rt d dt khi cho vay. u t nc ngoi vo Vit Nam c xu hng gim ngay t trc khi n ra cuc khng hong, sau khi cuc khng hong, nhiu d n u t d dang b nh li, nhiu phng n u t mi tm hon v iu ny cng tht r hiu khi m cc quc gia b khng hong nng n li l nhng quc gia ang dn u danh sch nhng quc gia u t nhiu nht vo Vit Nam. Th ba, i vi thu chi ngn sch nh nc.

Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 15

Gnh nng n nn v chi ph nguyn liu tng ln cng vi st gim ca th trng tiu dng ln th trng xut khu lm nhiu doanh nghip b thua l t s nh hng xu n ngun thu ngn sch. Bn cnh , s xa st ca nn kinh t tt yu i hi phi ra tng mt s khon chi. Bo co ca Ngn hng nh nc v hot ng tin t, tn dng Ngn hng trong 6 thng u nm 1998 ch r " Thu ngn sch 6 thng thc hin t 30% so vi k hoch nm. Chi ngn sch kh khn hn mc bi thu bi chi c xu hng gia tng". Th t , Tng trng kinh t d tr quc gia v n nc ngoi. Khng hong khu vc gin tip nh hng n cn cn vng lai, n u t ca nc ngoi.T , gy ra kh khn cho s pht trin kinh t ni chung (tc tng trng 5,8% trong nm 1998 l mc tng trng thp nht k t nm 1989). N kinh t kh khn s tc ng suy gim n tng cu, gim thu nhp v tiu dng ca c dn. th trng suy yu mt phn s tc ng ngay lp tc n cc Ngn hng thng mi. D tr quc gia tt yu s phi chu sc p suy gim mt phn do ngun cung ngoi t gim bt, mt phn do p ng nhu cu ngoi t thit y cho nn kinh t v hc tr cho ng Vit Nam vo nhng lc cao im. Trong bi cnh , chnh sch TGH ca Vit Nam v c bn khng c g khc so vi giai on t nm 1993 n khi n ra cuc khng hong ti chnh ng nam . Nhng l giai on vi nhng iu chnh nh, lin tc trong chnh sch TGH, ni chung v cng tc qun l ngoi hi ni ring nhm hn ch nhng tc ng ca cuc khng hoangr. Nu trong giai on t cui nm 1992 dn thng 7 nm 1997 ch c mt ln duy nht iu chnh bin giao dch t 1% n 5% vo ngy 27/2/2997 th t thng 7/ 1997 n u nm 1999 c nhiu ln thay i vi cc mc chnh nh sau: Ngy 13/10/1997 thng c Ngn hng nh nc quyt nh m rng bin giao dch nn mc 10%. Ngy 16/2/1998 Ngn hng nh nc quyt nh nmg t gi chnh thc t 1USD = 11175VND nn mc 1USD = 11800VND, tng 5,6%, ngy 7/8/1998, Ngn hng nh nc quyt nh thu hp bin giao dch xung
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 16

cn 7% ng thi nng t gi chnh thc ln 1USD = 12998 l 1USD = 12992 VND, ngy 6/11/98 l 1USD = 12989VND ngy 26/11/98 l 1USD = 12987VND cho n ngy 15/1/99 th t gi chnh thc ch cm mc 1USD = 12980VND . Vic Ngn hng nh nc iu chnh lin tc t gi chnh thc cng bin trong giai on ny c nhiu l do, do gt b nhng l do khc v ch ng trn gc la chn ch t gi th c th thy. Nu phn loi ch t gi gm 3 ch chnh l ch t gi c nh, ch t gi th ni thun tu v nm gia hai thi cc ny gi chung l ch t gi bn th ni hay th n c qun l, th vic c nhiu nhng iu chnh trong t gi chnh thc cng bin tuy khng lm thay i v c bn m hon ton ph hp vi l thuyt v la chn ch t gi: "Mt ch t gi th ni s gp phn hn ch nhng cn sc v xut pht t th trng th gii (n khng hongr ti chnh ng Nam ). 2.4. Giai on 26/2/1999 n nay. Trc ngy 26/2/99 TGH c ngn hng Nh nc cng b hng ngy v trn c s cc t chc tn dng c php mua bn trong mt bin nht nh. Ngoi ra cn tn ti mt loi t gi l t gi ch en to ra mt h thng a t gi phc tp t gi chnh thc ca NHNN cng b khng c xc nh theo tn hiu th trng nn khng c ngha kinh t. Tuy vy khi c s thay i ca t gi vn c nhng tc ng n nn kinh t. n nay khi nn kinh t vn ng mnh theo c ch th trng th vic xc nh t gi nh trn khng cn ph hp vi quan h cung cu trn th trng v thng l quc t. T 26/2/99 TGH chnh thc cng b hng ngy c xc nh trn c s bnh qun mua bn thc t trn th trng ngoi t lin ngn hng ca ngy giao dch gn nht trc , ng thi bin giao dch cng c rt xung l0,1%. (Quyt nh 64/1999 Q - NHNN7 v 65/1999/Q-NHNN7). C th ni y l mt bc i mi rt quan trng khng nhng trong quan nim, trong t duy m c trong thc tin qun l, vi c ch ny lm cho t gi hi oi
Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 17

trn th trng vn ng mt cch khch quan phn nh ng hn cc quan h cung cu v ngoi t trn th trng, ng thi cng ph hp vi c ch iu hnh t gi ca nhiu nc trn th gii. Song song vi vic thay i c ch iu hnh t gi NHNN Vit Nam cng c quyt nh thay i c ch iu hnh li sut (Q s 241/2000/QD NHNN1 ngy 2/8/2000 bng vic bi b c ch iu hnh li sut c bn thay bng v t chc ti chnh c quyn n nh li sut cho vay i vi khch hng nhng khng c vt qua mc li sut c bn v bin quy nh trong tng thi k.

Lch s hnh thnh v thc trng ca t gi hi oi Vit Nam

Page 18