Professional Documents
Culture Documents
Prospect For A Democratic Future
Prospect For A Democratic Future
jrefrmh'Drkdua&pDtvm;tvm
Burma: Prospects for a Democratic Future
OD;atmifcif
vGwfvyfaomtm&StoHrSpDpOfxkwfv$ifhcJhonhf
avvd_if;xJupmtkyfpif toHv$ifhaqmif;yg;
Voice of Burma pmapmif
http://www.faxtoon.com/vob.htm
rS jyefvnful;,lazmfjyonf
owif;ESihfjyef=um;a&;aumfrwD
jrefrmEdik if 'H rD u
dk &ufwpftiftm;pk
jrefrmh'Drkdua&pDtvm;tvm
1? jrefrmh,Ofaus;r_eJ@ EdkifiHa&;"avh
2? 'Drdkua&pDacwfuay;wJhoifcef;pm
3? Armppftpd;k &eJ@ tar&duefEikd if jH cm;a&;vrf;pOf
4? a'oqkdif&mvkHjcHKa&;eJ@ jrefrmEkdifiH
5? jrefrmhjynfwGif;ppfeJ@ wkdif;&if;om;ykefuefr_
6? ppfwyf&J@tcef;u
7? jrefrmhp;D yGm;a&;wk;d wufr_ tvm;tvm
8? jrefrmhpD;yGm;a&;eJ@ rll;,pfaq;vkyfief;
9? rl;,pfaq;xkwfvkyfr_jy\em
10? urBmhty,fcH Armppftpdk;&
11? jrefrmEdik if rH mS &if;ES;D jrKyfEw
HS hJ Ekid if jH cm;ukr%
` rD sm;
12? ynma&;eJ@ tpd;k &&J@u
13? use;f rma&;tajctae
14? jrefrmhEikd if aH &;emvefxzk@d tvm;tvm
jrefrmh'Drkdua&pDtvm;tvm
Prospects for a Democratic Future
(1)
jrefrmh,Ofaus;r_eJ@ EdkifiHa&;"avh
'Drdkua&pDjyKjyifa&;vkyf+yD; vGwfvyfr_eJ@w&m;Oya'pdk;rkd;r_udk t"du OD;pm;ay;wm[m
rsufarSmufacwfurBm&J ordkif;a&pD;a=umif;jzpfygw,f? 'gayrJh Armppftpdk;&uawmh
acwfaemufjyefqJG+yD; tm%m&Sif"avh&Sifoefatmif vkH;yrf;aewJhtwGuf jrefrmjynfrSm
'Dru
dk a&pDukd jyKpkysK;d axmifv@dk &ygrh vm;vd@k Edik if jH cm;ynm&Siaf wGpOf;pm;aewm tawmf=um
aeyg+yD? 'Dynm&SifawGa&;om;jyKpkxm;wJh pmwrf;tcsKdudkpkaygif;+yD; tar&dueftajcpkduf
urBmh+idrf;csrf;a&;azmifa';&Sif;u 1998 rSm pmtkyfxkwfa0ygw,f?
jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvmrsm; vdk@ trnfay;xm;+yD; pmrsufESm 300 ausmf
&Sdygw,f? xkwfa0xm;wm 6 ESpf&Sd+yDjzpfayr,fh jrefrmjynfrSm 'Drdkua&pD&zdk@ tvm;tvm
r&Sdao;wmrdk@ 'Dpmtkyfudk tydkif; 14 ydkif;cJG+yD; tywfpOfwifjyoGm;ygr,f?
,ckwifjyr,fh jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tydkif; 1 rSm ygarmuQ Joseph
Silverstein a&;om;jyKpkwJh jrefrmhEkdifiHa&;"avhpmwrf;udk tusOf;csKH;wifjyvkdygw,f?
jrefrmjynf[m taemufEkdifiHr[kwfwJhtwGuf taemufwkdif;rSmokH;wJh vl@tcGifhta&;
t,ltqudk jrefrmEkdifiHrSmusifhokH;vkd@rjzpfbl;vdk@ Armppftpkd;&u ajymavh&Sdygw,f? ppf
tpdk;&[m kd;&mtpOftvmeJ@tnD tkyfcsKyfaewmrdk@ EkdifiHjcm;uvmwJh 'Drdkua&pDeJ@ vl@
tcGit
hf a&;oabmudk vufcpH &mrvkb
d ;l vd@k qifajcay;ygw,f? 'g[m ppftm%m&Sif pepf
ukd wkid ;f jynfuvufcv
H mapzd@k &nf,
G +f yD; jrefrmh,Ofaus;r_e@J Edik if aH &;"avhukd tvJo
G ;Hk pm;
vkyfaewmomjzpfa=umif; &Sif;jyxm;wJhpmwrf;ygyJ?
(2)
'Drkdua&pDacwfu ay;wJhoifcef;pm
ygvDref'Drkdua&pDusifhokH;wJh zqyvacwfu&,lEdkifwJh EdkifiHa&;oifcef;pmawGudk avhvm
okH;oyfxm;wJh ar&Du,fv[ef&Jpmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tydkif; 2 rSm
tusOf;csKH;wifjyygr,f? vGwfvyfa&;&prSm jynfolvlxkaG;aumufwifajrmufwJh
t&yfom;tpd;k &tkycf sKyfpOfu jrefrmjynfrmS 'Dru
dk a&pDtvm;tvmaumif;w,fv@kd ajym
=uygw,f? 'gayr,hf 'Drkdua&pDtpdk;&oufwrf;u q,fESpfausmfom&Sd+yD;/ ppftpdk;&
oufwrf;u tESpf 40 ausmfvmwJhtcgrSmawmh jrefrmjynfrSm bmjzpfvkd@ 'Drdkua&pD
qdwfokOf;oGm;&wmvJ/ Armh,Ofaus;r_"avhu tm%m&Sifpepfudk vufcHvkd@ qdwfokOf;
oGm;wmvm;/ 'grSr[kwfvnf; ppfacgif;aqmifawGukd,fusKd;&Smvdk@ 'Drdkua&pD qdwfokOf;ae
wmvm;ponfjzifh pOf;pm;p&mawGwoD}uD; ay:xGufvmygw,fwJh?
wdkif;oljynfom;udk tcsKyftjcmtm%mykdiftjzpf todtrSwfjyKwJh 1947 tajccH
Oya'[m 14 ESpfom &SifoefEkdifygw,f? 'DtajccHOya'rSm z,f'&,fqdkwJhpum;vkH; rygay
r,fh jynfe,fawG[m txdu
k t
f avsmuf vkyyf idk cf iG &hf =dS uygw,f? jrefrmh'rD u
dk a&pDordik ;f rSm
1947/ 1951/ 1956/ 1960 ponfjzifh taxGaxGaG;aumufyGJ}uD; 4 }udrf usif;yEdkifcJhyg
w,f? yxr&SpfESpfrSm zqyvtzGJ@csKyfu vuf0g;}uD;tkyfEkdifcJhayr,fh 1956 aG;aumufyGJ
up+yD; twkduftcHwyfaygif;pk ay:xGufvmygw,f? jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHtrsKd;om;
nD!Gwfa&;wyfaygif;pkvkd@ trnfay;xm;ayr,fh yrnw tzGJ@ vkd@yJ vlodrsm;ygw,f?
yrnw tzGJ@udk axmufcHtm;ay;olwkd;yGm;vmwmeJ@ 1960 aG;aumufyJGrSm OD;Ek&J
jynfaxmifpkygwD tEkdif&wm[m ,SOf+ydKifr_udktm;ay;wJh ygvDref'Drdkua&pDpepftwGuf
tvGef aumif;rGefwJhtvm;tvmjzpfw,fvdk@ qkdygw,f?
'gayr,hf tay:,HtjrifeJ@ twGif;okyf[m wjcm;pDjzpfaeygw,f? 1947 tajccH
Oya'udak &;qJw
G hJ trsK;d om;acgi;f aqmifawG[m t*Fvyd u
f kd armif;xkwzf @kd om OD;pm;ay;=u
+yD; vpfb&,f'Drdkua&pDwnfaqmufa&;ukd OD;pm;ay;wmr[kwfygbl;wJh? 1947 Oya'rSm
'Drdkua&pDqdkwJhpum;ukd rawG@Edkifygbl;? e,fcsJqef@usifa&;eJ@ qdk&S,fvpfvl@abmif
wnfaqmufa&;udkom jrefrmtrsKd;om;0g'DawGu tmkHpkduf=u+yD; udkvdkeDe,fcsJ usifhokH;
cJhwJh t&if;&Sif'Drkdua&pDukd axmufcHtm;ay;wmrsKd; rvkyfcJhygbl;? ukdvdkeDe,fcsJ vufcsuf
a=umifh qif;&Jcsrf;omuGm[r_ }uD;rm;ae+yD; pD;yGm;a&;rnDrr#jzpfaewmudk r#r#ww jzpf
oGm;atmif tpdk;&ukd vkyfykdifcGifhay;xm;ygw,f? 1947 tajccHOya'udktwnfjyKpOfu
jrefrmjynf[m vuf0JEdkifiHjzpfw,fvkd@ OD;EkuajymcJhwmukd=unfh+yD; vGwfvyfwJhjrefrmEkdifiH
udk acgi;f aqmifoal wG[m vpfb&,f'rD u
dk a&pDoabmxm;udk jriw
hf ifcsio
f al wGr[kwb
f ;l
vdk@ ar&Du,fv[efu okH;oyfygw,f?
(3)
Armppftpdk;&eJ@ tar&duefEdkifiHjcm;a&;vrf;pOf
Armppftpdk;&eJ@ywfoufwJh tar&duefEdkifiHjcm;a&;vrf;pOfudk tar&dueftrsKd;om;
ppfwuUodkvfygarmuQ Marvin C. Ott a&;om;xm;wJhpmwrf;udk jrefrmh'Drkdua&pD tvm;
tvm tydkif; 3 rSm wifjyvdkufygw,f?Adkvfae0if;vufxuf txD;usef rqvvrf;pOf
usifhokH;pOfu jrefrmjynfudk tar&duef pdwfr0ifpm;ovkd urBmuvnf; arhxm;cJhygw,f?
1988 rSm qENjyolt&yfom;awGudk ppfwyfuypfowfvdk@ a':atmifqef;pk=unf EdkifiHa&;
0ifvkyfawmhrS jrefrmjynfudk tmkHpkdufvm=uygw,f? vl@tcGifhta&;tcsKd;zsufcH&qkH;EkdifiH
tjzpf xif&Sm;vmygw,f? 'gayrJh 1988 aemufydkif; ckdudk;&mrJhjzpfvmwJh Armppftpdk;&u
wkwfudkajy;uyfwJhtcgrSmawmh jrefrmjynf[m r[mAsL[mt& ta&;ygvmwJhtwGuf
jrefrmha&;&m tar&duefEkdifiHjcm;a&;vrf;pOfudk jyefvnfokH;oyfoifhw,fvdk@ Marvin Ott
u okH;oyfygw,f?
obm0o,HZmwuG,f0+yD; t*Fvdyfpmwwf vlwef;pm;awG&SdwJh jrefrmjynfudk
wkd;wufzGH@+zdK;zdk@ tvm;tvmtaumif;qkH;vdk@ wcsdefu owfrSwfcJh=uygw,f? yxrqkH;
0ef}uD;csKyfjzpfol OD;Ek[m [kdcsDrif;/ qlumEdk/ csLtifvkdif; pwJh a'ocHacgif;aqmifawGeJ@
&ifabmifwef;+yD; bufrvdu
k v
f y_ &f mS ;r_udk wnfaxmifco
hJ jl zpfygw,f? 'gayr,fh Akv
d af e0if;
(4)
a'oqkid &f mvkjH cHKa&;eJ@ jrefrmEkid if H
a'oqkdif&mvkHjcHKa&;rSm jrefrmEkdifiHyg0ifEkdifr,fhtcef;ueJ@ywfouf+yD; okH;oyfxm;wJh
pmwrf;udk jrefrmh'Drkdua&pDtvm;tvm tydkif; 4 rSm wifjyvkdufygw,f? pmwrf;jyKpkol
uawmh Australia Edik if H Victoria jynfe,fu Deakin wuUov
kd u
f xdu J.Mohan Malik
qkdolyJjzpfygw,f? umuG,fa&;eJ@ vkHjcHKa&;udpPrSm pmwrf;trsm;tjym; jyKpkxm;olygyJ?
jrefrmjynf[m obm0o,HZmwuG,f0+yD; tdENd,/ wkwfeJ@ ta&Sawmifa'ot=um;
rSm wnf&Sdwmrdk@ a'oa&;&mrSm t"dutcef;u yg0ifEkdifr,fh tvm;tvm&Sdygw,f?
'gayr,fh Armppftpdk;&tokH;ruswJhtwGuf wkwfvufatmufcHb0udk a&muf&Sdvm&yg
w,fwJh? 'ga=umifh jrefrmjynf[m tokH;cscHb0uae vGwfvyfwJhZmwfaumiftjzpf
yg0ifEdkifrvm; qdkwmudk Mohan Malik u okH;oyfxm;wmygyJ?
wkwf/ tdENd,eJ@ ta&Sawmiftm&SqufqHa&;rSm Armppftpdk;& b,fvkdtcef;u
yg0ifw,fqdkwmudk okH;oyfxm;wmjzpfygw,f? jrefrmjynfudk tdrfeD;csif;EkdifiHawGu
tE&m,fray;ayr,hf wdkif;&if;om;ykefuefxuGr_eJ@ 'Drkdua&pDv_yf&Sm;r_&Sdaewmrdk@ Armh
wyfrawmf&Jwm0ef[m jynfwGif;EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_udk ESdrfeif;zdk@jzpfaeygawmhw,f? ppf
tm%m&Sifpepfwnf+rJa&;twGuf 1988 'Drkdua&pDta&;awmfykHudkacsr_ef;vdkufwJh Arm
ppftpdk;&[m urBmhty,fcHb0a&mufoGm;+yD; rsufjzLqdkufvmwJhtwGuf wkwfudk rSDcdk
tm;xm;vm&ygw,f? tdENd,eJ@wkwft=um;rSm vGwfvyfwJh =um;cHEdkifiHtjzpf wnf&Sd
cJw
h jhJ refrmjynf wkw=f oZmcHjzpfvmwmudk tdE,
dN u pd;k &dryf gw,f? tdE,
dN taemufbuf
u ygupPwefeJ@ tdENd,ta&Sbufu jrefrmeJ@b*Fvm;a'h&SfrSm wkwf=oZm}uD;rm;vmwm
[m tdENd,tpdk;&twGuf &wufrat;p&mjzpfaeygw,f?
uarBm'D;,m;u crmeDueG jf rLepfukd wkwu
f tok;H csovdk Armppftpd;k &ukd tok;H
csr,fq&kd if a'oqdik &f mvkjH cHKa&; ,k,
d iG ;f vmEkid w
f ,fv@kd awmif awG;a=umufoal wG &Sv
d myg
w,f? wcsKduvnf; Armjynfudk wdbufjynfvkd jzpfoGm;atmif wkwfu vkyfaewmvdk@
awG;awmae=uygw,f? wkwf[m pD;yGm;a&;eJ@ r[mAsL[ma&;a=umifh Armppftpdk;&eJ@
vufwGJaewmyg? jrefrmjynfeJ@ a&mif;0,fazmufum;kHomrubJ jrefrmjynfuwqifh
b*Fvm;yifv,fauG@txd oGm;vmEdkifr,fqdk&if wkwfukefoG,fa&;twGuf trsm;}uD;
tusKd;&SdEdkifygw,f? jrefrmhyifv,fjyif[m wkwf&Jr[mAsL[mrSm ta&;}uD;wJhtcef;u
yg0ifaeygw,f? wkwf&J EdkifiHjcm;ukefoG,fa&;rSm 85 &mckdifE_ef;udk yifv,fa&a=umif;u
o,f,lykd@aqmifwmrdk@ 'Dvrf;a=umif;vkHjcHKzdk@ ta&;}uD;ygw,f?
'Dae&mrSm wkwfa&wyf vGwfvyfpGmoGm;vmv_yf&Sm;Ekdifzdk@udpP[m ta&;}uD;vm
ygw,f? tdE,
dN ork'&N mrSmoGm;vmwJh wkwo
f abFmawG[m Armhurf;k;d wef;rSm tem;,l
(5)
jrefrmhjynfwGif;ppfeJ@ wkdif;&if;om;ykefuefr_
jrefrmhjynfwiG ;f ppfe@J wkid ;f &if;om;ykeu
f efrt
_ a=umif; puFmylwuUov
dk f rEk\aA'uxdu
Ananda Rajah a&;om;xm;wJhpmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tydkif; 5 rSm
wifjyvkdufygw,f? wkdif;&if;om;vufeufukdifv_yf&Sm;r_ ESpfaygif;rsm;pGmjzpfyGm;aewJh
jrefrmjynfukd Oya'oabmt& Ekid if aH wmfv@dk omac:&w,f vufawG@rmS awmh Ekid if aH wmf&J
toGifvuQ%m yDyDjyifjyifr&SdwJhtwGuf csnfheJ@aomEkdifiHawmfvdk@yJ ac:&ygvdrfhr,fwJh?
vGwfvyfa&;&+yD;r=umrD uGefjrLepfygwDeJ@ u&iftrsKd;om;tpnf;tkH; a&Sqifh
aemufqifh vufeufudkifawmfvSefa&;qifEJ$=u+yD; 1962 rSm Adkvfae0if; ppftm%m&Sif
pepfwnfaxmifwJhtcg vufeufudkifawmfvSefwJh wkdif;&if;om;OD;a& wkd;yGm;vmygw,f?
1988 'Drkdua&pDta&;awmfykHudk ppfwyfuacsr_ef;wJhtcg Armwkdif;&if;om; ausmif;om;
vli,fawGyg vufeufukdifawmfvSefa&;rSm yg0ifvm=uygw,f? csif;ausmif;om;uvnf;
csi;f trsK;d om;wyfO;D udw
k nfaxmif+yD; vufeufuikd v
f mwJt
h wGuf 1990 rSm vufeufuikd f
awmfvSefa&;tzGJ@aygif; 25 zGJ@ &Sdae+yDvdk@ Ananda Rajah u rSwfwrf;wifxm;ygw,f?
'gayr,fh Auy uGefjrLepfygwDyuJGoGm;wmudk tcGifhaumif;,l+yD; Armppftpdk;&[m
udk;uef@tkyfpk/ 0 tkyfpkeJ@ typftcwf&yfpJ&mu tjcm;vufeufukdiftzJG@awGeJ@yg typf
tcwf &yfpJEkdifcJhygw,f? wcsdefwnf;rSmyJ ppfwyfudkwkd;csJzJG@pnf;+yD; tm;opfavmif;EdkifwJh
twGuf jynfwGif;ppfrSm ppftpdk;&u tay:pD;&oGm;ygw,fwJh?
wkid ;f &if;om;vufeufuikd v
f y_ &f mS ;r_ukd avhvm&mrSm 0da&m"dqef@usirf /_ o[Zmw
rjzpfr_/ a&SaemufrqDavsmfr_/ usKd;a=umif;rnD!Gwfr_/ a&SaemufrnDwJhtrSefw&m; orRKwd
0da&m"d pwmudk awG@&w,fvkd@ qdkygw,f? Oyrmqkd&if rdrdwdk@[m vlrsKd;wrsKd;wnf;ygvdk@
auG;a=umfaewJh wkdif;&if;om;tkyfpkxJrSm tcsif;csif;pnf;vkH;nD!Gwfatmif rvkyfEkdifr_/
&Srf;wkwfvdk ujym;awGu wkdif;&if;om;acgif;aqmifjzpfaer_/ vufeufudkifv_yf&Sm;r_udk
r=umc% trnfajymif;r_/ *dk%f;*%tuGJt+yJeJ@ cGJxGufr_/ &efola[mif;eJ@ r[mrdwfzGJ@r_
pwmawGa=umifh bkH&efol Armppftpdk;&udk wkduf&mrSm a&&SnfcHwJhnD!Gwfa&;wyfOD;udk
wkid ;f &if;om;awG rwnfaqmufEidk w
f mvd@k Ananda Rajah u ,lqygw,f? Armppftpkd;&
&Jvkyf&yfxJrSmvnf; usKd;a=umif;rqDavsmfwmawG trsm;}uD;&Sdygw,f? 'Dvdk usKd;a=umif;
rqDavsmfwmawG qef@usifbuf0da&m"dawGudk taotcsm cGJjcrf;pdwfjzmokH;oyfwmrsKd;
rvkyf=uao;ygbl;wJh? 'ga=umifh wkdif;&if;om;vufeufudkifawmfvSefa&;rSm yg0ifolawG
udk,fwkdif 'Djy\emawGudk b,fvkdjrifovJqkdwmudk odzdk@vdkygw,fwJh?
vGwv
f yfa&;acwf &Sr;f jynforkid ;f rSm wkid ;f &if;om;vufeufuikd af wmfveS af &;/ Auy
uGefjrLepfv_yf&Sm;r_/ KMT wkwfjzL v_yf&Sm;r_/ rl;,pfaq;xkwfvkyfr_ pwmawG a&maxG;
yg0ifaeygw,f? wkwfjynfwGif;ppfrSm ppf_H;wJh KMT wkwfjzLwyf&if;tcsKd &Srf;jynfxJ
0ifa&mufpcef;cswmudk wkdufxkwfzdk@twGuf ppfwyfapv$wf&mu &Srf;jynfrSm ppftkyfcsKyf
a&; usio
hf ;Hk +yD; zdEydS n
f O ;f yef;awmhwmygy?J 'ga=umifh &Sr;f jynfrmS vufeufuikd af wmfveS af &;
tzGJ@aygif; 10 zGJ@avmufay:xGufvmygw,f? bkH&efolArmppftpdk;&udk xdxdrdrdwdkufckduf
Edkifzkd@ &Srf;nD!Gwfa&;wyfOD;udk wnfaxmifzdk@ }udK;pm;cJhayr,fh ratmifjrifwmursm;aeyg
w,f?
&Srf;jynfrSm tusKd;pD;yGm;trsKd;rsKd; tkyfpktrsKd;rsKd;&Sdygw,f? EkdifiHa&;pdwfr0ifpm;wJh
wkwfvkyfief;&SifawGu vufeufypPnf;eJ@ bdef;a&mif;0,fr_udk vkyfudkif=uygw,f? &Srf;
acgi;f aqmiftcsK [
d m =oZmtm%m}uD;rm;atmifom t+ydKiftqdik }f udK;yrf;=u+yD; ,kw&dW w
dS hJ
EkdifiHa&;rl0g' rcsrSwfEkdifbJ jzpfaeygw,fwJh? 'DvdktajctaerSm Armppftpdk;&u &Srf;tzGJ@
awGeJ@yl;aygif;aqmifGufvkduf oyfv#KdvdkufeJ@ 0ifa&mufar$aESmufaewma=umifh &Srf;
awmfvSefa&;rSm nD!Gwfa&;r&Ekdifwmvdk@ awmfvSefa&;acgif;aqmifwOD;jzpfol acsmifZH
a&mifa0 (ac: ) Eugene Thaike u ajymygw,fwJh? Eugene Thaike [m yxrqkH;aom
jrefrmEkdifiHorw apma$odkuf&Jom;jzpf+yD; r=umrDubJ uae'gEkdifiHrSm uG,fvGefoGm;yg
w,f? &Srf;vufeufudkifawmfvSefa&;rSm acwfrrDwJh rqDavsmfawmhwJh EkdifiHa&;tawG;
tac: &Sdaevdk@ acwfynmwwf Eugene Thaike u jyKjyifzdk@ }udK;pm;cJhwmygwJh?
ppftm%m&Siq
f ef@usiaf &;eJ@ zuf'&,fEidk if aH wmfwnfaxmifa&;twGuf a&w
S ef;u
OD;aqmifaeol[m KNU u&iftrsKd;om;tpnf;tkH;jzpfygw,fwJh? rme,fyavmrSm
1976 u trsKd;om;'Drdku&ufwpfwyfOD; wnfaxmifuwnf;u wkdif;&if;om;vufeuf
(6)
ppfwyf&J@tcef;u
Armhwyfrawmf&Jtcef;ueJ@ywfouf+yD; okawoD Andrew Selth 1997 ua&;wJh
pmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tydkif; 6 rSm wifjyvkdufygw,f? vlxkua&m
'Drdkua&pDEkdifiHawGuyg axmufcHtm;ay;aewJh a':atmifqef;pk=unf OD;aqmifwJh jrefrmh
'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_eJ@ etzppftpdk;& EdkifiHjcm;axmufcHr_&zdk@+ydKifqdkif&mrSm ESpfbufpvkH;
txkduftavsmuf atmifjrifaew,fvdk@ qkdygw,f? taemufwkdif;'Drkdua&pDEkdifiHawG
'%fcwfta&;,lwmudk cHae&wJh Armppftpdk;&udk wkwfeJ@ tjcm;tm&SEdkifiHawGu
tultnDay;aeygw,f? 'gayr,fh EkdifiHjcm;u b,fvkdyJulul jrefrmhtem*wfudk jrefrmh
jynfwGif;tajctaeuom qkH;jzwfygvdrfhr,fwJh?
ppfwyfaxmufcHwJhtzGJ@tpnf;uom jrefrmjynfrSm tm%m&Edkifwmrdk@ ppfwyf&J
Ekid if aH &;oabmxm;rSeu
f efz@kd tvGet
f a&;}uD;ygw,f? 1990 rSm jynfov
l x
l k aG;aumuf
wifajrmufcw
hJ hJ Edik if aH &;tzG@J tpnf; tckxufxt
d m%mr&ao;wm ppfwyfu raxmufcH
vdk@ygbJ? wyfwGif;rSm tuJGt+yJjzpfvdk@ ('grSr[kwfvnf;) ppfqifa&;rSm tustqkH;rsm;vkd@
ppfwyftm;enf;oGm;&ifawmh EdkifiHa&;tajctae ajymif;vJoGm;Ekdifygw,fwJh? 'gayr,fh
e0w/etzvufxufrSm rqvacwfuxuf tqaygif;rsm;pGm ppftiftm; wkd;yGm;vm
ygw,f?
1988 up+yD; ppfwyfwdk;csJykHukd tao;pdwfa&;xm;ygw,f? tiftm; wodef;
&Spfaomif;ausmf&SdwJhppfwyfudk 7 ESpftwGif; ESpfqwkd;vmatmifvkyfEkdifwm awG@&ygw,f
wJh? bmaiGrvkHavmufvkd@ ajcvsifav#mufae&wJh ArmhwyfrawmfrSm ajcjrefwyfeJ@
ajcvsiw
f yfq+kd yD; =unf;wyfEpS rf sK;d om&Syd gw,f? wenf;qd&k ifjzifh pufypPn;f udt
k m;rud;k bJ
vltiftm;ukdtm;ukd;wJh ppfwyfygyJ? e0w/etzvufxufa&mufrS wkwftultnD
ppfvufeufypPnf;opf 0,f,lwmyg? 'ga=umifh ESpftenf;i,ftwGif; vltiftm;a&m
vufeuftiftm;yg ESpq
f wk;d vmw,fqw
kd m[m vufawG@r[kwb
f J pmGuaf y:rSm wk;d vm
wmvnf; jzpfEikd yf gw,fw?hJ tiftm;w0ufom&Sw
d w
hJ yf&if;awGukd etzacwfrmS t+rJwrf;
awG@Edkifygw,f? wkdif;jynftkyfcsKyfa&;rSm ppfwyfyg0ifavav 0g&ifhppfAdkvf wyfxJrSm enf;
avavygyJ? EdkifiHa&;eJ@ vkHjcHKa&;udk ppfwyfuquf+yD; csKyfudkifoGm;r,fqdk&if wyfxJrSm
t&m&SdrvkHavmufwJhjy\em ydk+yD;}uD;rm;vmEkdifygw,fwJh? avhusifha&;rvkHavmufr_/
pdwf"mwfusqif;r_/ ppfoabmw&m;acwfaemufusr_/ acgif;aqmifr_nHhzsif;r_ pwJh
jy\emawGudk 'Duae@ &ifqdkifae&ygw,f? 'D=um;xJ ppfwyfwkd;csJawmh t&ifu&SdwJh
jy\em[m ydkqdk;vmygw,f?
vufeufypPnf; ta[mif;tjrif;udkokH;wJh rqvacwfwyfrawmf[m acwfrD
vufeufo;Hk wJh tdref ;D csi;f Ekid if aH wGukd r,SOEf ikd yf gb;l ? tykyd pPn;f r&vk@d &yfxm;&wJh ppfypPn;f
ursm;ygw,f? 'ga=umifh 1988 aemufydkif; ppfwyfwkd;csJwm[m tdrfeD;csif;awGeJ@&ifabmif
wef;Ekdifatmif }udK;pm;wmvkd@vnf; ajymEkdifygw,fwJh? 'gayr,fh acwfrDvufeuf &Sdao;
wm r[kwfygbl;? tckokH;aewJhvufeufypPnf;[m 1970 eJ@ 1980 jynfhvGefu twwf
ynmeJ@ xkwfvkyfxm;wJh ppfypPnf;yJjzpfygw,f? 'ga=umifh vufeuftqifhtwef;[m
rqvacwfxuf omayr,f h Bangladesh ukd rDkHom&Sdygw,f? tdENd,/ wkwf/ xdkif;eJ@
puFmylukd r,SOfEkdifao;ygbl;?
ppfwyfuw
kd ;kd csw
J idk ;f ppfqifrp_ rG ;f &nf xufjrufvmwmr[kwyf gb;l ? wk;d yGm;vmwJh
vltiftm;/ vufeuftiftm;udk rSefuefpGmtokH;jyKEkdifwJh r[mAsL[m&Sdzdk@vdkygw,f?
'DynmrSm ArmppfAkdvfawG ru|rf;usifygbl;? 'ga=umifh vltiftm;eJ@ vufeuftiftm;
o[Zmwjzpfzdk@ tawmf=umvdrfhOD;r,fvdk@ qdkygw,f? twwfynmeJ@ pufr_vkyfief;u
acwfaemufusaewJh jrefrmjynfrSm pufud&d,mypPnf; jyifqifEkdifpGrf;r&Sdao;wmrdk@
EkdifiHjcm;udk tm;udk;ae&OD;rSm jzpfygw,fwJh?
tiftm;}uD;EkdifiHawGu Armppftpdk;&udkzwfcs+yD; 'Drdkua&pDt&yfom;tpdk;&udk
wifajrmufvdrhfr,fvdk@ ppfacgif;aqmifydkif;u awG;a=umufaewm[mvnf; ppfwyfwkd;csJ&
wJh ta=umif;&if;wckjzpfykH&w,fvdk@ Andrew Selth u qkdygw,f? b*Fvm;a'h&Sf/ tdENd,/
wkwf/ avm/ xkdif; p wJh EdkdifiH 5 EkdifiH[m jrefrmjynfeJ@ e,fedrdwfcsif; qufpyfaeygw,f?
jrefrmhaumif;uif[m us,f0ef;+yD; jrefrmhurf;kd;wef;[m &Snfvsm;vSygw,f? 'gayr,fh
jrefrmtpdk;&tqufquf[m wkdif;jynfudkumuG,fEkdifwJhtiftm; wcgrS &SdcJhzl;wmr[kwf
vdk@ tpdk;&wkdif; ppftiftm;wkd;csJrSmygyJwJh?
'gayrJh tckacwfrSm ppftiftm;wdk;csJwJh&nfG,fcsufuawmh jynfwGif;rSm}uD;pdk;+yD;
EkdifiHa&;tm%mudk vuf0g;}uD;tkyfxm;Ekdifzdk@jzpfygw,f? ppftiftm;okH;+yD; wkdif;jynfudk
t+rJwrf;cGpD;zdk@}udK;yrf;wmudk [ef@wm;aeol[m a':atmifqef;pk=unfeJ@ 'Drdkua&pDtkyfpk
yJ jzpfw,fqdkwmudkvnf; ppfacgif;aqmifawGu em;vnfxm;=uygw,f? 'ga=umifhrdk@
tajccHOya'a&;qGJ&mrSm ppfwyftvdkusvkyfr,fhtpdk;&rsKd; ay:aygufvmatmif }uHpnf
aewmygyJ?
wyfxrJ mS tuJt
G +yJjzpfvm&if ppftm%m&Sipf epf tajc,kid v
f mEkid yf gw,f? 1948
rSm wyfwGif;ykefuefr_awGjzpfyGm;cJhvdk@ wyfrawmf[m yuGJysufpD;cgeD; jzpfcJh&ygw,f?
'ga=umifh 1962 rSm Adkvfae0if; tm%modrf;pOfup+yD; wyfxJrSm tuGJt+yJrjzpfatmif
txl;*kpkdufcJhygw,f? 'Dae&mrSm axmufvSrf;a&;udk t}uD;tus,fokH;+yD; t&yfom;
v_yf&Sm;r_udka&m ppfAdkvfppfom;v_yf&Sm;r_udkyg apmifh=unfhygw,f? ppftpdk;&udkopPm&Sdol
tcGifhxl;cHpm;&+yD; uvefuqefvkyfol tjypfay;cH&wJhenf;pepfjzpfygw,f? aemufvdkuf
aemufom;rpkEkdifatmif ppfAdkvfawGudk b,fae&mrSmrS =um=umrxm;ygbl;? wae&mrSm
(7)
jrefrmhp;D yGm;a&;wk;d wufr_ tvm;tvm
pD;yGm;a&;wkd;wufr_wckvkH; EkdifiHa&;ay:rSmrlwnfaewJhwkdif;jynf[m jrefrmjynfyJvkd@ tpcsD
+yD; a&;xm;wJhpmwrf;udk jreffrmh'Drkdua&pDtvm;tvmtydkif; 7 rSm wifjyvdkufygw,f?
pmwrf;&Sifu tar&duefjynfaxmifpk rufqmcsL;qufjynfe,f Tufts wuUokdvfu
abm*aA'ygarmuQ David Dapice jzpfygw,f? vGwv
f yfwjhJ refrmEdik if u
H kd pwifO;D aqmifwhJ
'Drdkua&pD t&yfom;tpdk;&vufxufrSm 10 ESpfavmuf pD;yGm;a&;wkd;wufzGH@+zdK;cJhayr,fh
AkdvfcsKyfae0if;acgif;aqmifwJh rqvppftpdk;&acwfrSm tdrfeD;csif;EkdifiHawGu ausmfwuf
oGm;wmudk cHvkduf&ygw,fwJh?
tckacwfrSm tuef@towfeJ@usifhokH;wJh aps;uGufpepf[m rqv vrf;pOfxuf
omw,fv@kd ajymEkid af yr,fh pD;yGm;a&; &Sio
f efw;dk wufatmif rpGr;f aqmifEidk yf gb;l ? tdref ;D csi;f
awGvw
dk ;dk wufz@HG +zdK;vmatmif vkyEf idk w
f phJ rG ;f &nf ppftpd;k &rSmr&Syd gb;l ? obm0o,HZmw
uG,f0wJh tmz&duEkdifiHawGvdk c%wzwf wdk;wufvmEdkifayr,fh wjynfvkH; emvefx
vmEkdifrSm r[kwfygbl;wJh? 'Djy\emawG[m aemufwufvmr,fh 'Drkdua&pD t&yfom;
tpdk;&udk quf+yD;'kuQay;aeOD;rSmygyJ? 'gayr,fh 'Drdkua&pDt&yfom;tpdk;&[m EdkifiHjcm;
tultnD trsm;tjym;&rSmrdk@ pD;yGm;a&;jy\emudk jyKjyifxdef;odrf;zdk@ ykd+yD;vG,fulvdrfh
r,fvdk@ qkdygw,f?
(8)
jrefrmhp;D yGm;a&;eJ@ rl;l ,pfaq;vkyif ef;
,ckwifjyr,fh jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tykdif; 8 rSm jrefrmhpD;yGm;a&;eJ@ rl;,pfaq;
vkyfief;ta=umif;udk wifjyygr,f? pmwrf;jyKpkoluawmh jrefrmjynfta=umif; pmtkyf
pmwrf; trsm;tjym;a&;om;xm;wJh owif;pmq&m Bertil Lintner ygyJ? rqv ppf
tpdk;&acwfrSm &Srf;jynfxGufbdef;pdrf;udk xkdif;-jrefrme,fpyftxdo,f,l+yD; wkwf
vlqdk;*dk%f;eJ@ a'ocHvufeufudkifawGu bdef;jzLjzpfatmif csuf,lygw,f? aemufawmhrS
xkid ;f Ekid if u
H wqifh Ekid if jH cm;udw
k ify@kd ygw,f? 'Dbed ;f arSmifcv
dk yk if ef;udk aiGy&kd mS wJAh rmppfAv
kd ef @J
xkdif;t&m&SdtcsKdu ulnDygw,f? bdef;arSmifcdkvkyfief;u &wJhaiGrJudk xdkif;/ a[mifaumifeJ@
puFmylub%fwdkufawGrSmtyfESHxm;+yD; w&m;0ifpD;yGm;a&;vkyfief;awGrSm &if;ESD;jrKyfESH=u
ygw,f? 'DacwfrSm csefusDzl; (ac: ) cGefqmvdk@ trnfwGifwJh &Srf;-wkwf[m txif&Sm;qkH;
ygyJ?
'gayr,fh 1988 rSm 'Drdkua&pDta&;awmfykHjzpfyGm;+yD; 1989 rSm Auy +ydKuGJoGm;
wm[m rl;,pfaq;vkyfief;tajctaeudk t}uD;tus,f ajymif;vJoGm;apygw,fwJh? 88
'Drdkua&pDta&;awmfykHudk ppfwyfuacsr_ef;vkdufwJhtcgrSm ausmif;om;vli,f waomif;
eD;yg; wkdif;&if;om;vufeufudkifawG&Sd&m xkdif;-jrefrme,fpyfudk xGufajy;ckdv_H=uygw,f?
e,fpyfae u&if/ u&ifeD/ rGefeJ@ ytdk0fhvufeufudkifawG[m rl;,pfaq;xkwfvkyfol r[kwf
ygbl;? olwdk@xuftiftm;aumif;oluawmh Auy uGefjrLepfygwDygyJ? 1968 u 1978
txd q,fESpfq,frdk; wkwftpdk;&axmufyHhr_ukd&&SdcJhwJh AuyrSm vufeufcJ,rf; trsm;
tjym;&SdwJhtwGuf awmckdvmwJhausmif;om;vli,fawGudk vufeufwyfqifay;EkdifwJh
taetxm;rSm &Sdygw,f?
Armppftpdk;&pGyfpGJovkd 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_eJ@ AuyuGefjrLepf tquftoG,f
&Sw
d mr[kwaf yr,hf awmcdw
k ahJ usmif;om;vli,ftzd@k uawmh vufeuf&&if ,lr,fo
h abm
&Sdygw,f? e,fpyfae wdkif;&if;om;vufeufukdifawG tm;enf;oGm;atmif b,fvkd vkyf&
rvJvdk@ Armppftpdk;& t=uHxkwfaecsdef 1989 {+yDvrSm AuywyfwGif;ykefuefr_ jzpfyGm;
awmhwmygyJ? Auy vufatmufucGJxGufoGm;wJh wkdif;&if;om;vufeufudkiftiftm;pk/
xkdif;-jrefrme,fpyfu wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJ@eJ@ ausmif;om;vli,fawG yl;aygif;
oGm;rSmudk Armppftpdk;& pdk;&drfa=umufvef@aecsdefygyJ? AuycGJxGuf tkyfpkeJ@aqG;aEG;zdk@
xkdif;e,fpyfaewdkif;&if;om;tzGJ@u ukd,fpm;vS,fapv$wfayr,fh Armppftpdk;&u vufOD;
oGm;+yD; typftcwf&yfpJEdkifcJhwmygyJ? bdef;arSmifcdk ukd;uef@wkwfavmfppf[ef&J =um;0if
aqmifGufr_a=umifh Armppftpdk;& typftcwf&yfpJa&; vkyfEkdifcJhwmjzpfygw,f?
Armppftpdk;&u rwkdufbl;/ tjcm;vufeufudkiftkyfpkawGeJ@ ryl;aygif;bl;qkd&if
(9)
rl;,pfaq;xkwfvkyfr_jy\em
vl@tcGifhta&;csKd;zsufr_eJ@ rl;,pfaq;a=umifh jrefrmjynfudk vlodrsm;ygw,f? bdef;jzL
xkwfvkyf&mrSm vGefcJhwJhESpftenf;i,favmufu jrefrmjynf[m yxrae&m,lcJhayr,fh
tckawmh 'kwd,jzpf+yD; Afghanistan u yxrjzpfaeygw,f? ,ck jrefrmh'Drdkua&pD
tvm;tvm tykid ;f 9 rSm tar&duefEikd if jH cm;a&;Xme xdyw
f ef;t&m&Sd Robert S.Gelbard
a&;om;jyKpkwJh rl;,pfaq;pmwrf;udk wifjyvkdufygw,f? 'Daqmif;yg;ukd vGefcJhwJh 6 ESpfu
a&;cJah yr,fh jrefrmhr;l ,pfaq;pD;yGm;a&;qdik &f m tar&duefoabmxm;[m rajymif;vJao;
ygbl;? jrefrmjynfrSm w&m;Oya'r&Sdwma=umifh vl@tcGifhta&;csKd;zsufr_eJ@ rl;,pfaq;
jy\emjzpfyGm;ae&wmvdk@ qdkygw,f?
wm0efrJh/ Oya'rJhvkyfaewJh Armppftpdk;&[m EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&; jy\em
awGudk rajz&Sif;EkdifwJhtwGuf jrefrmhrl;,pfaq;jy\em[m EkdifiHjcm;wkdif;jynfawGudkyg
tE&m,fay;vmygw,fwJh? vGefcJhwJh tESpf 20 ausmfup+yD; tar&duefudk Armhbdef;jzL
a&mufvmwJhtwGuf rl;,pfaq;jy\emudkajz&Sif;zdk@ tar&dueftpdk;&u pdwf0ifpm;vm
wmygyJ? rqvppftpdk;&acwfu rl;,pfaq;wkdufzsufa&;tpDtpOfudk tar&dueftpdk;&
ulncD yhJ gw,f? 88 'Dru
kd a&pDta&;awmfyu
Hk kd ppfwyfuacsre_ ;f vku
d af wmhrb
S J tar&duefu
tultnDukd &yfqkdif;vdkufygw,f?
e0w/etzppftpdk;&acwfrSm rl;,pfaq;xkwfvkyfr_t&Sdeft[kefeJ@ wdk;yGm;vm
ygw,f? typftcwf&yfpJwJh wkdif;&if;om;vufeufudkiftkyfpkawGudk rl;,pfaq; xkwfvkyf
cGifh ay;xm;wmudk=unfhr,fqdk&if Armppftpdk;&[m rdrdvkHjcHKa&;eJ@ pD;yGm;a&;ukd t"du
OD;pm;ay;wm xif&mS ;ygw,f? ud;k uef@wkwef @J 0 wkw&f J rl;,pfaq;vkyif ef; ae@csi;f ncsi;f
}uD;xGm;vmygw,f? bde;f arSmifckd cGeq
f mwOD;wnf; ppftpd;k &ukd qufvufqef@usicf ahJ yr,fh
(10)
urBmhty,fcH Armppftpdk;&
1988 'Drkdua&pDta&;awmfykHukdzcGif;vdkufwJh Armppftpdk;&[m urBmhty,fcHjzpfoGm;wJh
twGuf wkwfuGefjrLepftpdk;&udk tm;ukd;vm&ygw,f? wkwfudkrSDckdtm;xm;vGef;vkd@
jzpfay:vmwJjh y\emawGe@J ywfouf+yD; tar&duefq;D edwv
f w
$ af wmf Edik if jH cm;qufqaH &;
aumfrwDu ta&Stm&Sa&;&mokawoD Frank Jannuzi jyKpkxm;wJhpmwrf;udk jrefrmh
'Drkdua&pDtvm;tvm tydkif; 10 rSm wifjyvkdufygw,f? t&ifuawmh wkwfuGefjrLepf
tpdk;&[m Auy-ArmuGefjrLepfygwDukd ulnDaxmufyHhcJhwmrkd@ tudk}uD;-wkwfeJ@
nDav;-AuyqufqaH &; jzpfcyhJ gw,f? tckawmh Auyudk tm;ray;awmhbJ Armppftpd;k &
udkom ulnDaxmufyHhaewmrdk@ wkwfjrefrmqufqHa&;[m tudk}uD;-wkwfeJ@ nDav;etz qufqHa&;jzpfvmw,fvdk@ qdkygw,f?
(11)
jrefrmEdik if rH mS &if;ES;D jrKyfEw
HS hJ Ekid if jH cm;ukr%
` rD sm;
jrefrmEdkifiHrSm wkdufkduf&if;ESD;jrKyfESHwJh EkdifiHjcm;ukr`%DawGta=umif; tar&duef
jynfaxmifpk Yale wuUokdvfygarmuQ Mark Mason a&;wJhpmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pD
tvm;tvm tydik ;f 11 rSm wifjyvku
d yf gw,f? Edik if jH cm;rSm&if;ES;D jrKyfEw
HS hJ Multinationals
ac: EkdifiHpHkukr`%Dta=umif;udk ygarmuQ Mason u txl;okawoevkyfygw,f? jrefrm
jynfrSm yxrqkH;&if;ESD;jrKyfESHwJh taemufwkdif;om;[m ay:wl*Djzpfygw,f? 16 &mpkup+yD;
jrefrmjynfrSm ay:wl*Dukr`%DawG &SdcJhygw,f? 'gayrJh t*FvdyfudkvkdeDb0 a&mufawmhrS
jrefrmjynfrSm EkdifiHjcm;ukr`%Dtrsm;tjym; &if;ESD;jrKyfESHvm=uwmyg? vGwfvyfa&;&awmh
vnf; EkdifiHjcm;ukr`%DawG[m jrefrmhpD;yGm;a&;rSm ta&;}uD;wJhtcef;uu qufvuf
yg0ifcJhygao;w,f?
1962 rSm Adkvfae0if;acgif;aqmif+yD; ppftm%modrf;vdkufawmhrSyJ EkdifiHjcm; &if;ESD;
jrKyfESHr_udk vufrcHoavmuf jzpfoGm;ygw,f? urf;vGefa&eH&SmazGa&;eJ@ vufeufcJ,rf;
xkwv
f yk rf u
_ vG+J yD; Ekid if jH cm;wku
d f u
kd &f if;ES;D jrKyfErHS u
_ kd tESpt
f pdwaf vmuf ydwyf ifcyhJ gw,f?
e0w/etz ppftpdk;&wufvmwJhtcgrSm EdkifiHjcm;wdkufkdufjrKyfESHr_udkvufcHwJhOya'udk
1988 rSm jymef;+yD; 1989 up+yD; EkdifiHjcm;t&if;tESD;awGudk vufcHvmcJhygw,f? 1996
txdvufcHcJhwJh EkdifiHjcm;&if;ESD;r_ a':vmoef;aygif; okH;axmifausmfzdk; Armppftpdk;&u
twnfjyKayr,fh vufawG@taumiftxnfazmfEkdifwmu a':vm oef;waxmifausmfzdk;
om &Sdygw,fwJh? twnfjyKxm;wJh &if;ESD;jrKyfESHr_xJrSm a&eHeJ@ obm0"mwfaiG@u trsm;
qkH;jzpf+yD; c&D;oGm;eJ@ owWKwGif;vkyfief;u aemufuvkdufaeygw,f?
jrefrmhukr`%DtufOya't& rSwfykHwifxm;wJhvkyfief;awGrSm &if;ESD;jrKyfESHxm;wJh
EkdifiHjcm;ukr`%Dvnf; &Sdygao;w,f? rl;,pfaq;u&wJhaiGeJ@ &if;ESD;xm;wmawGvnf; &Sd
ygw,f? 'D=um;xJ tpdk;&pm&if;Z,m;u b,fawmhrS jynfhpkHwmr[kwfwJhtwGuf jrefrm
jynfu EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHr_ukd cef@rSef;&wm tvGefcufcJw,fvdk@ qdkygw,f? uGefjrLepf
AD,uferfu Edik if jH cm;&if;ED;S r_yrm%[m jrefrmjynfxufrsm;ygw,f? jrefrmjynf&J Ekid if jH cm;
&if;ESD;r_[m uarBm'D;,m;wdk@ avmEkdifiHwkd@eJ@ ydefromvdefromjzpfaew,fvdk@ qdkygw,f?
avmEkdifiHvlOD;a&[m jrefrmhvlOD;a&&J q,fykHwykHomjzpfayr,fh EkdifiHjcm;&if;ESD;r_rSmawmh
twlwl jzpfaeygw,f?
jrefrmjynfrSm EkdifiHjcm;ukr`%DawG vma&muf&if;ESD;&wJh t"duta=umif;&if;udk
vnf; azmfjyxm;ygw,f? obm0"mwfaiG@/ u|ef;opf/ "mwfowWK/ ig;vkyfief;/ pkduf ysKd;a&;
pwmawGrSm tjrwf&Edkifwm[m yxrta=umif;&if;ygyJwJh? c&D;oGm;vkyfief;rSm &if;ESD;
wmuawmh jrefrmha&S;a[mif;,Ofaus;r_eJ@ obm0tvSa=umifhjzpfygw,f? aemufwcsuf
(12)
ynma&;eJ@ tpd;k &&J@u
tar&duefjynfaxmifpk 0g&Sifwefrawmftajcpdkuf tm&Sazmifa';&Sif;t&mxrf; John J.
a&;wJh jrefrmhynma&;pmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pDtvm;tvm tydkif; 12 rSm
wifjyvkdufygw,f? vGefcJhwJhtESpf 40 twGif; tmqD,H (ac: ) ta&Sawmiftm&SEdkifiHawG
zGH@+zdK;wkd;wufvm=uygw,f? pD;yGm;a&;wkd;wufwmeJ@twl ynma&;/ usef;rma&;rSm &if;ESD;
jrKyfESH=uwJhtwGuf vlr_tqifhtwef; jrifhvmygw,f? 'gayr,fh 'DtxJrSmjrefrmjynf ryg
ygbl;? rqvppftpdk;&&J txD;usefpD;yGm;a&;vrf;pOfa=umifh jrefrmhb0 c|wfjcHKusoGm;
ygw,f?
rqvppftpdk;&udkqef@usifwJh 88 'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_udk ppfwyfuESdrfeif;+yD; e0w
ppftpdk;&zJG@vdkufwJhtcgrSm ppfwyfwkd;csJa&;udk OD;pm;ay;wJhtwGuf ynma&;/ usef;rma&;
tygt0if vlr_a&;bufrSm tokH;p&dwfenf;oGm;ygw,f? ynma&;eJ@ usef;rma&;bufrSm
,dk,Gif;ysufpD;vmykHukd a':atmifqef;pk=unfu t+rJwrf; axmufjyygw,f? 'gudk wkH@jyef
wJhtaeeJ@ Adkvfcif!Gef@u ynma&;twGuf tar&duefa':vmoef;&Spf&meD;yg; okH;a=umif;/
txufwef;q&mq&mrawGudk 1996 u ajymjyygw,f? tpdk;& owfrSwfwJhtwkdif;
wa':vm 6 usyfE_ef;eJ@wGufjyawmh oef;&Spf&mjzpfaeayr,fh umvaygufaps;eJ@wGuf&if
awmh oef; 50 awmif &SdrSmr[kwfygbl;wJh?
usef;rma&;eJ@ynma&;rSm aiGukefrcHcsifwJh ppftpdk;& wufaeor#awmh jrefrmh
pD;yGm;a&;[m tdrfeD;csif;EkdifiHawGudk rDatmifvkdufEkdifrSmr[kwfygbl;? t&nftcsif;&Sd+yD;
w&m;r#wpGmtkyfcsKyfr,fh tr_xrf;aumif;vnf; jrefrmjynfrSm ay:xGufvmrSmr[kwfyg
bl;? usef;rmoefpGrf;+yD; ynmwwfwJhEkdifiHom;uom wkdif;jynfpD;yGm;a&;udk wkd;wufzGH@+zdK;
atmif vkyfEkdifpGrf;&Sdw,fvkd@ qkdygw,f?
Brandon
(13)
usef;rma&;tajctae
jrefrmhusef;rma&;tajctaeta=umif; World Vision ac: NGO woD;yk*~v u,fq,f
a&;tzGJ@u jrefrmjynfwm0efcH David A.Chandler a&;wJhpmwrf;udk jrefrmh'Drdkua&pD
tvm;tvm tydik ;f 13 rSm wifjyvku
d yf gw,f? jrefrmjynfrmS vlO;D a& 60 &mckid Ef e_ ;f uom
usef;rma&;0efxrf;eJ@xdawG@Ekdif+yD; a&aumif;a&oef@udk tokH;jyKEkdifygw,fwJh? uav;
oli,f 16 &mcdkifE_ef;[m tm[m&"mwf tvGeftrif;csKdwJhae+yD; 43 &mckdifE_ef;uawmh
tenf;tusO;f csK w
d ahJ ea=umif;/ iSuzf sm;a&m*g/ wDbt
D qkwaf &m*g/ aoG;vGew
f yk af uG;a&m*g/
AIDS a&m*g pwJh a&m*gjzpfyGm;r_E_ef;[m wkd;yGm;aea=umif;/ 1997 ukvor*~tpD&ifcHpm
rSm awG@&ygw,fw?hJ xrif;eyfreS Ef idk zf @kd twGuf tjyif;txefek ;f uefvy_ &f mS ;ae&wJh rdom;pk
awG[m usef;rma&;p&dwfrwwfEkdifygbl;? 'ga=umifh ukvor*~tzGJ@tpnf;eJ@ NGO woD;
yk*~vtzGJ@awG&JtultnD[m ta&;}uD;ygw,f?
tm[m&"mwfjynfh0oleJ@,SOfvkduf&if tm[m&"mwfcsKdwJhol[m aozkd@ tvm;
tvm ydkrsm;ygw,f? 'ga=umifh 'DudpPudk *krpdkufvdk@ rjzpfygbl;? pyg;awmifvkd ykHaewJh
jrefrmjynfrSm b,folrSriwfEkdifbl;vdk@ ,lqcJh=uayr,fh tckawmh uav;oli,f 16
&mckdifE_ef;[m tvGeftrif; tm[m&"mwfcsdKwJhaea=umif; od&ygw,f? World Vision
tzGJ@u u,fq,fa&;vkyfief;vkyfaewJh re,ftcsKdrSm pkHprf;ar;jref;wJhtcgrSm rdom;pk
trsm;pk[m &dumQ rvHak vmufv@dk xrif;&nfaomuf+yD; nbufrmS a&aEG;=urf; aomuf=u
&ygw,fwJh? rsm;aomtm;jzifhuawmh om;ig;udk wcgw&Hompm;Ekdif=uygw,f? rdom;pk
awG[m touf&SifoefEkdifzdk@ tpGrf;ukef}udK;pm;ae&ygw,f?
vlOD;a& 60 &mckdifE_ef;[m tpdk;&usef;rma&;XmerSm aq;ukocGifh&Sdw,fqdkayr,fh
aq;0g;&Sm;yg;r_/ usef;rma&;0efxrf;rvkHavmufr_/ q&m0efaq;cef;zGifhr_ pwmawGa=umifh
vufawG@rSm wkdif;oljynfom;[m yk*~vduaq;kHaq;cef;eJ@ wkdif;&if;aq;q&mawGudkyJ
tm;udk;ae&ygw,f? iSufzsm;a&m*g/ wDbDtqkwfa&m*g/ aoG;vGefwkyfauG;a&m*geJ@ AIDS
a&m*ga=umifh aoqkH;olOD;a& wae@wjcm; wkd;yGm;aeygw,f? AIDS ac: udk,fcHpGrf;tm;
usqif;r_a=umifh aoqkH;olOD;a&vnf; wdk;yGm;aeygw,f? World Vision woD;yk*~v
u,fq,fa&;tzGJ@u ulnDaewJh+rdK@e,f 4 ckrSmqkd&if AIDS a&m*geJ@aoqkH;ol wae@
wa,mufavmuf&Sdw,fvdk@ qkdygw,f? HIV a&m*gydk;pJGuyfwJhyk*~dKvf[m 6 vu 3 ESpf
twGi;f AIDS a&m*gvuQ%mjywmudk aumhaomifrmS ppfaq;awG@&&dS w,fv@dk qkyd g w,f?
HIV a&m*gy;kd [m vlwef;pm;toD;oD;rSm ysE
H @HS aewmrd@k HIV/AIDS a&m*gq;kd jy\em[m
jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m trsKd;om;jy\em}uD; jzpfvmygawmhw,f?
uav;ynma&;eJ@ usef;rma&;udk rdbuwm0ef,lwm jrefrmhkd;&m"avhyg? 'gay
r,fh vifr,m;ESpfa,mufpvkH; tvkyfvkyfwJhrdom;pkrSm uav;xdef;zdk@ jy\em&Sdygw,f?
tpdk;& vlr_zlvkHa&;XmeuzGifhxm;wJh ae@uav;xdef;ausmif;awG[m xdef;ausmif;&r,fh
uav;OD;a&&J 2 &mcdkifE_ef;avmufom vufcHEkdifwmrdk@ yk*~vdu-uav;xdef;ausmif;/
&yfuGufuav;xdef;ausmif; ponfjzifh udk,fhenf;udk,fh[efeJ@ wDxGifxm;wJhtpDtpOfawG
ay:aygufvmwm awG@&ygw,f?
jrefrmjynftygt0if wkd;wufzHG@+zdK;pEdkifiHawGudk=unfh&if raeuav;oli,fawG&J
ynma&;/ use;f rma&;[m aus;vufu uav;oli,fawGxuf trsm;}uD;omaewm awG@
&ygw,f? jrefrmjynfu wkdif;eJ@jynfe,fawGudk E_dif;,SOf=unfhr,fqdk&if wdkif;awGu uav;
oli,f usef;rma&;eJ@ ynma&;tajctae[m jynfe,fawGxufomaewm awG@&ygw,f
wJ?h wkid ;f &if;om;awGaexdik &f mjynfe,f[m wdik ;f xuf tqifeh rd ahf eygw,f? 'Dvjdk zpfaewm
(14)
jrefrmhEdkifiHa&;emvefxzkd@ tvm;tvm
jrefrmjynfrmS Ekid if aH &;emvefxEkid zf @dk twGuf Edik if jH cm;om;eJ@ Ekid if jH cm;a&mufjrefrmawG yg0if
vkyfukdifEkdifwJh tcef;ueJ@ywfouf+yD; David Steinberg a&;xm;wJhpmwrf;udk jrefrmh
'Drkdua&pDtvm;tvm tykdif; 14 ed*kH;ydkif;rSm wifjyvkdufygw,f? David Steinberg [m
tar&duefEikd if H Georgetown wuUov
dk f tm&Savhvma&;Xme !e=f um;a&;rSL;jzpf+yD; jrefrmh
a&;&mpmtkyfpmwrf ;tawmfrsm;rsm; a&;om;cJholjzpfygw,f? ola&;wJh rsufarSmufacwf
jrefrmjynfpmtkyfudk avv_dif;xJupmtkyfpifrSm wifjycJh+yD;jzpfygw,f? jynfwGif;jynfy
tE&m,fudk pdk;&drfxdwfvef@aewJh Armppftpdk;& tjrifrSef&+yD; wkdif;oljynfom;tusKd;udk
o'<gw&m;tjynfheJ@ aqmifGufvmEkdifzdk@twGuf EdkifiHjcm;uulnDEkdifw,fvdk@qdkygw,f?
jrefrmhjy\emudk jrefrmEkdifiHom;u ajz&Sif;&rSmjzpfayr,fh EdkifiHjcm;om;eJ@ EdkifiHjcm;a&muf
jrefrmuvnf; wwyfwtm; yg0ifEkdifw,fvkd@ Steinberg uqkdygw,f?
avhvmqef;ppf+yD;a0zefo;Hk oyfwmrsK;d jrefrmjynfrmS vkycf iG rhf &Sw
d t
hJ wGuf Ekid if jH cm;
&Jtcef;uu ta&;}uD;vmwmygwJh? wjynfvkH;&ifqkdifae&wJhjy\emudk tjrifhqkH;
acgi;f aqmifyikd ;f qD wifjywJt
h pOftvm qdwo
f Ok ;f cJw
h m rqvacwf uwnf;uyg? 'ga=umifh
Ekid if jH cm;avhvmolawG od&adS ewJh jy\emeJ@ tedmkaH wGukd ppfacgi;f aqmifyikd ;f u rodwm
rsm;ygw,fwJh? ukd,f0g'jzef@xm;wmeJ@ vufawG@jzpf&yfuGmjcm;wmudk odjrifEkdifwJh ynm
^m%fr&SdwJh ppfacgif;aqmifawG[m jy\emudk ajz&Sif;EkdifpGrf;r&Sd=ubl;vkd@ Steinberg u
jrifygw,f?
rqvacwfuwnf;u owif;rSefudkrxkwfjyefbJ EkdifiHa&;tjrwfxkwfEkdifatmif
vdrfnm0g'jzef@vmwmrdk@ jzpf&yfrSefeJ@ jy\emudkaxmufjyzkd@udpP[m EkdifiHjcm;om;&J
wm0efvkd jzpfvmygw,f? 'Drdkua&pDEkdifiHrSmawmh tpdk;&tjypftemtqmudk owif;
rD'D,m uaxmufjywJhtwGuf tpdk;&[m xifovdkrvkyf&Jygbl;? vGwfvyfwJh woD;
yk*~vowif;Xmer&SdwJh jrefrmjynfrSm tpdk;&&J ykef;v#Kd;uG,fv#Kd;vkyfr_/ pm&if;vdrfr_eJ@
t*wdvkdufpm;r_udk azmfxkwfzkd@udpP[m EkdifiHjcm;om;&Jwm0ef jzpfvmygw,f? 'ga=umifh
EkdifiHjcm;om;eJ@ EdkifiHjcm;a&mufjrefrm&Jwm0efwck[m owif;tcsuftvuf jzef@csda&;
jzpfvmygw,fwJh? ppftpdk;&[m ol=um;apcsifwJhowif;udkom xkwfjyefa=unm+yD;
vdrfnm0g'jzef@ygw,f? 'Dvdkvkyfzefrsm;vmwJhtcgrSm udk,fvdrfxm;wmudk ukd,fu jyef,kH
vmygawmhw,f? 'ga=umifhrkd@ a0zefwmudk wkdif;jynfysufatmifvkyfwmygvdk@ ppftpdk;&
oHukef[pfaewmyg? EdkifiHjcm;om;[m a0zefkHwifrubJ jyKjyifa&;vkyfzkd@vnf; ppftpdk;&
udk wkdufwGef;Ekdifygw,f? aumif;rGefwJhtkyfcsKyfa&;pepfwnfaqmufzdk@eJ@ vl@tcGifhta&;
&Sio
f efvmatmif jyKjyifajymif;vJz@kd ppftpd;k &udk ulnaD xmufyahH ewJEh ikd if aH wGu wku
d w
f eG ;f
Ekdifygw,f?
jrefrmEkdifiH'Drkdu&ufwpftiftm;pk
Forum for Democracy in Burma
P.O. Box 83
Mae Sot, Tak 63110
Thailand
democraticforum@csloxinfo.com
jrefrmh'Drkdua&pDtvm;tvm
Cambridge, Massachusetts
BROOKINGS INSTITUTION PRESS / Washington, D.C.
jrefrmEdkifiH'Drkdu&ufwpftiftm;pk
owif;ESihfjyef=um;a&;aumfrwD