ความหมายของเอกสารประกอบการสอน ได้มีผู้ให้ความ

หมายของเอกสารประกอบการสอนไว้ต่างๆกัน สามารถสรุปได้ดัง
ต่อไปนี้
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารที่บอกเทคนิค
การแก้ปัญหาการเรียนการสอนเฉพาะเรื่องหรือเฉพาะจุดประสงค์
รายวิชา เพื่อให้ครูหรือนักเรียนไว้ใช้ประกอบการเรียนการสอน
เรือ่ งใดเรือ
่ งหนึ่งตามหลักสูตรที่ใช้ในสถานศึกษาซึ่งจะต้องมี
หัวข้อเนื้อหาครอบคลุมและครบถ้วนตามรายละเอียดของวิชาที่
กำาหนดไว้ในหลักสูตรไม่น้อยกว่า 1 รายวิชา (กรมวิชาการ.2533 :
91)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารต่างๆที่นำามาใช้
ในการประกอบการเรียนการสอนทุกระดับ ซึ่งประกอบด้วยเนื้อหา
แผนการสอน สือ ่ ประเมินผล ใช้เป็นแนวทางการเรียนการสอน
1 รายวิชา (นภาลัย สุวรรณธาดา.2533 : 116)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารที่ควรใช้ประกอบ
การสอนรายวิชาใดวิชาหนึ่งที่ต้องสอนตามหลักสูตร มีหัวข้อและ
เนื้อหาครอบคลุมและครบถ้วนตามรายละเอียดวิชาทีก ่ ำาหนดไว้ใน
หลักสูตรไม่น้อยกว่า 1 รายวิชา และครอบคลุมด้านต่างๆ เช่น ความ
มุ่งหมาย เนือ ้ หา กิจกรรมและวิธีสอน อุปกรณ์ที่ใช้วัดผลประเมิน
ผล เป็นต้น (จำาเนียร น้อยท่าช้าง และ วีณา นันทพันธา
วาทย์.(2534 :16)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารรูปแบบต่างๆที่
ผลิตขึ้นเพื่อใช้ในการจัดสภาพการเรียนการสอนนอกเหนือจาก
ตำาราหรือแบบเรียนที่กำาหนดไว้ หรือขยายแนวทางและประกอบ
แผนการจัดการเรียนรู้และประสิทธิภาพการสอนให้สูงขึ้น โดยมี
เนื้อหาสาระตรงตามจุดประสงค์การเรียนรู้รายวิชาที่หลักสูตร
กำาหนด อาจใช้ประกอบการสอนรายจุดประสงค์หรือทุกจุดประสงค์
ในรายวิชานั้นๆไม่น้อยกว่า 1 รายวิชา (สุรชัย บุญญานุสิทธิ์.2535 :
1-2)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารหรืออุปกรณ์ที่ครู
ใช้ประกอบการสอนวิชาใดวิชาหนึ่งตามหลักสูตรที่ใช้ในสถาน
ศึกษา มีหัวข้อและเนื้อหาครอบคลุมและครบถ้วนตามรายละเอียด
ของวิชาที่กำาหนดไว้ในหลักสูตร ซึ่งครอบคลุมด้านต่างๆ ดังนี้ จุด
ประสงค์การเรียนรู้ สาระสำาคัญ เนื้อหา กิจกรรมการเรียนการสอน
สื่อการเรียนการสอน การวัดผลประเมินผล ตำาราและหนังสืออ่าน
ประกอบ แบบทดสอบท้ายหน่วยการเรียน (นคร พันธุ์ณรงค์.2538
: 124)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เอกสารหรืออุปกรณ์ที่ใช้
ประกอบการสอนวิชาใดวิชาหนึ่งตามหลักสูตร มีลักษณะเป็น
เอกสารหรืออุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องในวิชาที่ตนสอน ประกอบด้วย
แผนการสอน หัวข้อคำาบรรยายโดยมีรายละเอียดพอสมควรและ
อาจจะมีสิ่งต่างๆเพิ่มขึ้น เช่น รายชือ
่ บทความหรือหนังสืออ่าน
ประกอบ (วิเชียร เกษประทุม.2539 : 2)
เอกสารประกอบการสอน หมายถึง เป็นสือ ่ ที่ผู้สอนจัดทำาขึ้น
เพื่อใช้เป็นแนวทางในการจัดกระบวนการเรียนรู้ให้เป็นไปตามจุด
ประสงค์หรือมาตรฐานของหลักสูตรโดยทั่วไปประกอบด้วย จุด
ประสงค์ เนื้อหาสาระการเรียนรู้กิจกรรม กระบวนการเรียนรู้ สื่อ
การเรียนรู้ การวัดผลประเมินผลหรืออาจมีกิจกรรมเสนอแนะเพิ่ม
เติม (กรมวิชาการ.2544 : 35)
กล่าวโดยสรุปแล้ว เอกสารประกอบการสอน หมายถึง
เอกสารที่สร้างขึ้นมาเพื่อเป็นคู่มือในการพัฒนาการเรียนการสอน
ในรายวิชาใดวิชาหนึ่งโดยมีจุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาวิชาและ
กิจกรรมการเรียนการสอนที่ครอบคลุมครบถ้วนตามคำาอธิบายราย
วิชานั้นๆที่หลักสูตรกำาหนดไว้ไม่น้อยกว่า 1 รายวิชา

เอกสารประกอบการสอนเป็นเอกสารที่สร้างขึ้นมาจากการ
ศึกษาคำาอธิบายรายวิชาของแต่ละวิชาที่กำาหนดไว้ในหลักสูตร
ทรงจิต ปราสาท. (2532 : 19-22) ได้กำาหนดองค์ประกอบ
ของเอกสารประกอบการสอน ดังต่อไปนี้ ในแต่ละหน่วยการเรียน
จะประกอบด้วยความคิดรวบยอด จุดประสงค์ เนือ ้ หา กิจกรรมการ
เรียนการสอน สือ ่ การเรียนการสอน แบบฝึกหัดและคำาถามท้าย
หน่วย
บันลือ พฤกษะวันและดารา ศิรเิ จริญ. (2537 : 43) ได้
กำาหนดองค์ประกอบของเอกสารประกอบการสอนในแต่ละบท
ประกอบด้วย จุดประสงค์ เนื้อหา กิจกรรมการเรียนการสอน การ
วัดและประเมินผล หนังสืออ่านประกอบ เชิงอรรถตามที่กล่าวอ้าง
เพื่อระบุแหล่งวิชาที่ไห้ผู้เรียนต้องค้นคว้าเพิ่มเติม
 กรมวิชาการ. (2545 : 36-38) การสร้างและผลิตสือ ่ โดย
ทั่วไปมีกระบวนการดังนี้
1. กำาหนดวัตถุประสงค์
2. ศึกษาและกำาหนดสมบัตข ิ องนักเรียน
3. กำาหนดและวิเคราะห์เนื้อหาสาระ
4. กำาหนดจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
5. กำาหนดรูปแบบและวิธีประเมินผล
6. กำาหนดวิธีการและแนวทางการเสนอเนื้อหา
7. กำาหนดแหล่งข้อมูลที่สนับสนุนการจัดทำาสือ
่

เอกสารประกอบการสอนเป็นครูมือครูชนิดหนึ่งทีม ่ ีความ
สำาคัญในการเรียนการสอน ดังที่มีผู้กล่าวถึงประโยชน์ของเอกสาร
ประกอบการสอน ดังนี้
พิสันต์ ด่านไพบูลย์. (2536 : 19) ได้กล่าวถึงประโยชน์ของ
เอกสารประกอบการสอน ดังนี้
1. ทำาให้ผท ู้ ำาได้มีโอกาสศึกษาหลักสูตรอย่างละเอียด เช่น
หลักการของหลักสูตรและคำาอธิบายรายวิชาของวิชานั้นๆ เพือ ่
กำาหนดขอบเขตของเนื้อหาและจุดประสงค์รายวิชาที่จะจัดทำา
เอกสารประกอบการสอนให้เป็นไปตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตร
2. ทำาให้ผทู้ ำาได้ฝึกฝนการค้นคว้าแหล่งวิชาการต่างๆ
ตลอดจนการทำาเชิงอรรถ บรรณานุกรม อ้างอิง เพื่อให้เอกสาร
ประกอบการสอนมีความสมบูรณ์หรือสำาหรับผู้สนใจศึกษาราย
ละเอียด
มิง่ ขวัญ ธรรมสโรช. (2539 : 18) ได้กล่าวถึงประโยชน์ของ
เอกสารประกอบการสอน ดังนี้
1. ทำาให้ได้ปฏิบัติงานอย่างมีระบบและเป็นขั้นตอนเกีย ่ ว
กับการศึกษาหลักสูตรรายวิชา กำาหนดขอบเขตของเนื้อหารายวิชา
การกำาหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ การค้นคว้าเนื้อหาอย่างละเอียด
การเขียนกิจกรรมการเรียนการสอน การสร้างสือ ่ อุปกรณ์การเรียน
การวัดผลประเมินผล ตลอดจนการจัดทำาหนังสือและตำาราอ่าน
ประกอบ
2. ทำาให้มีคู่มอ ื สอนที่สะดวกในการจัดกิจกรรมการเรียน
การสอนที่มีคณ ุ ภาพ ส่งเสริมให้ผู้เรียนบรรลุผลการเรียนรูต ้ าม
หลักสูตร ตลอดจนเป็นประโยชน์ต่อครู อาจารย์ที่สอนแทน
สามารถดำาเนินกิจกรรมการเรียนการสอนได้หรือประโยชน์ต่อครู
อาจารย์ หรือผู้ทส
ี่ นใจนำาไปเป็นแนวทางหรือปรับปรุงประยุกต์ให้
เหมาะสม

พิสันต์ ด่านไพบูลย์. (2536 : 28-29) ได้รายงานผลการ

พัฒนาเอกสารประกอบการสอน รายวิชา ส 061 ภูมิศาสตร์เบื้องต้น
เพื่อแก้ปัญหานักเรียนขาดความรู้พื้นฐานทางภูมิศาสตร์ ครูขาด
เทคนิคการสอนที่ดีและขาดสื่ออุปกรณ์ที่เหมาะสมกับเนื้อหาวิชา
ผลจากการพัฒนาเอกสารประกอบการสอนที่ดเี หมาะสมกับการนำา
เป็นคู่มือครูผสู้ อนในรายวิชานี้อย่างดียิ่งและสามารถทำาให้นักเรียน
ได้รับประสบการณ์ในการเรียนการสอนรูปแบบการเรียนรู้ใหม่ๆ
จนทำาให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดีขึ้น
สุรพินทร์ สุทธฑิจิรพันธ์. (2538 : 101) ได้รายงานผลการ
สร้างเอกสารประกอบการสอน รายวิชา ส 053 ประชากรกับสิ่ง
แวดล้อม ว่ามีจุดประสงค์เพื่อแก้ปัญหาการขาดสือ ่ ตำารา ในการ
เรียนการสอนที่เป็นปัจจุบัน จากการทดลองใช้กับนักเรียนใน
โรงเรียน พบว่า เอกสารประกอบการสอนสามารถช่วยให้
ประสิทธิภาพการเรียนการสอนดียิ่งขึ้น
เดือนฉาย ศรีสวัสดิ์. (2541 : 18) ได้รายงานผลการสร้าง
เอกสารประกอบการสอน รายวิชา
ส 071 ท้องถิ่นของเรา เรื่อง วัฒนธรรมของจังหวัดเชียงใหม่ พบว่า
เอกสารประกอบการสอนมีประโยชน์ในการใช้เป็นคู่มือครูเพื่อ
พัฒนาการเรียนการสอนของครูและพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของ
นักเรียน ทำาให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพและผู้เรียนบรรลุ
จุดมุ่งหมายของหลักสูตร
สมศักดิ์ ประชุมชนะ. (2542 : 43-44) ได้ทำาการวิจัย เรื่อง
การสร้างเอกสารประกอบการสอน รายวิชา ส 031 การปกครอง
ของไทย เรือ ่ งรัฐธรรมนูญไทย สำาหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอน
ปลาย ผลการวิจัย พบว่า ผลการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียนก่อนเรียนและหลังเรียน
โดยใช้เอกสารประกอบการสอน นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำาคัญทางสถิติทร ี่ ะดับ 0.5
รัตนา เกิดนาวี. (2542) ได้ทำาการวิจัยเรื่อง การสร้างและหา
ประสิทธิภาพของเอกสารประกอบการเรียนการสอน แบบสืบเสาะ
หาความรู้ สำาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 วิชาวิทยาศาสตร์
จำานวน 3 เล่ม ผลการวิจัยพบว่า เอกสารประกอบการสอนมี
ประสิทธิภาพผ่านเกณฑ์ทก ี่ ำาหนดไว้ คือ 75/75 ที่วางไว้ ดังนี้คือ
เล่มที่ 1 มีประสิทธิภาพอยู่ที่ 82.21/75.54 เล่มที่ 2 มีประสิทธิภาพ
อยู่ที่ 84.02/76.77 เล่มที่ 3 มีประสิทธิภาพอยู่ที่ 89.98/78.24
บุปผาพร สุวรรณไตรย์. (2549) ได้ทำาการวิจัยการใช้
เอกสารประกอบการสอน เรือ ่ ง การร้อยมาลัย ของนักเรียนชั้น
ประถมศึกษาปีที่ 5 ปีการศึกษา 2549 ผลการวิจัย พบว่า
1.เอกสารประกอบการสอนที่สร้างขึ้นมีประสิทธิภาพตาม
เกณฑ์มาตรฐานเท่ากับ
82.10/85.74 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่ตั้งไว้ คือ 80/80
2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนทีเ่ รียนโดยใช้
เอกสารประกอบการสอน ทีส ่ ร้าง
ขึ้นโดยส่วนรวมมีค่าคะแนนเฉลี่ยผลการทดสอบก่อนเรียนเท่ากับ
21.59 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 3.70 คะแนนเฉลี่ยคิดเป็น
ร้อยละ 55.44 ทดสอบหลังเรียนมีค่าคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 30.76
ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 2.63 ค่าคะแนนเฉลี่ย คิดเป็นร้อย
ละ 85.74
3. ผลการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิท ์ างการเรียนก่อนเรียน
และหลังเรียน พบว่า ค่าคะแนนเฉลี่ยก่อนเรียนและหลังเรียน แตก
ต่างกันอย่างมีนัยสำาคัญทางสถิติที่ระดับ 0.50 โดยค่าคะแนนเฉลี่ย
ผลการทดสอบหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน

จากการศึกษางานวิจัยทีเ่ กี่ยวข้องกับการสร้างเอกสาร
ประกอบการสอนในการพัฒนาการเรียนการสอนและพัฒนาการ
เรียนรู้ของนักเรียน พอสรุปได้ว่า เอกสารประกอบการสอน เป็น
คู่มือด้านการสอนได้เป็นอย่างดี เพราะทำาให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนเป็นไปตามความมุ่งหมายของหลักสูตร