Migne. Scripturae Sacrae Cursus Completus. 1837. Volume 13.

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 744

i

O'

tti

Vnti)

'

ttx tiftt

SCRIPTUR^E SACREE
EX COMMENTARIIS OMNIUM PERFECTISSIMIS UBIQUE HABITIS, ET A MAGNA*
PARTE EPISCOPORUM NECNON THEQLOGORUM
EUROPiE CATHOLICJ),

UNIVERSIM AD HOC INTERROGATORUM

DESIGNATIS,

UNICE CONFLATUS,

Plurimis

annotantibus presbyte ris

ad docendos

levitas

pascendosve populos alte

positis.

ANNOTA VIT VERO SIMUL ET EDIDIT


J. P. M****.
EDITIO NOVISSIMA.

TOMUS DECIMUS-TERTiUS.

IN ESTHER.

IN JOB.

PLURIM^l ANNOTATIONES.

APUD EDITORES,
IN

VU

CALL1C DICTA

RIE D'AMBOISE, BARRIRE D'ENFER.

ELENCHUS
ATJCTORUM ET OPERUM
QUI IN HOCCE VOLDMINE CONTINENTUR.
+mt**

SERARIUS.
In librum Estlier praedicenda septem.

MENOCHUS.
In librum Estlier Commentarium.

S.

HIERONYMUS*
ORDERUS.

Prfationes in librum Job.

In librum Job Commentarium

capite

primo ad 25

ROSENMULLEB. IAHN.- CALMET. RONDET. SENAULT, -HOURGANT. SACY. DUGUET. DUCLOT. DRACH. NATALIS ALEXANDER.- CORNELIUS A LAPIDE.- GROTIUS. SAIVCT1US. - ESTIUS. T1RINUS, LYRANUS.-VATABLUS. -MERCEKUS, - MENOCH1US. - SERARIUS. - CODURCUS. STULTTUS. DRUSS.-COCCEIUS, CASTALIO. PINEDA

- LUD. CAPPELLUS. -

JAC. CAPPELLUS,
Annotationes.

INDEX REKUM.

I/O

vd3
in via dicta

(mibcbat Sftignc,
d'Amboise
,

hors

la barrire d'Enfer.

MEM<
Menociiius

VITA.
Horum

(Joannes Stephanus), natione


Menochii praeac scriptis

censenlur et histori varice narranlur.

Italus, patri Papiensis, Jacobi


sidis

primus tomus prodiit sub nomine Joannis


Coronaei; reliqui ver nomine auctoris, Ro-

et jurisconsulti celeberrimi

suis notissimi filius, Socielalem Jesu die

25

m,

typis Manelphii et Casoni, ab

anno 1646

anno 1595, aetatis Scripturam et moralem theologiam publie


maii,
collegio Mediolanensi, vota

17, ingressus, sacram


in

ad 1654.

Posthumi

prodire de

conomi

chrisiian libri octo, Venetiis, typis Babae, in-4,

quatuor professus,

1656, et Hhtoria sacra miscella ex variis auctoribus collecta, Venetiis,

docuit; exinde in multis gravibusque Socielalis administrationibus versatus, octogenario

apud PaulumBalionum,
virum

in-4, 1657.

(Biblioth. Societatis Jesu.)


liquet

major, niigravit ex

domo professorum Romaj

Ex operum Menocbii catalogo

in regionem, ut confidimus, semper viven-

non vulgaris eruditionis, longioris vit labo-

tium, die quart februarii anni 1655.


Scripsit latine eruditissimus Paler
:

rem pen
Hiero-

uni Scripturae addixisse, unde ma-

jus eommentalionibus ab co editis in sacros

jwlitica, sive instilutionis politic sacris Scri-

Libros pretium venit. Nulla enim Menochio


rvera deest
sacri

pturis d'eprompt libros

1res,

Lugduni

apud

interpretis

virtus

non

Petrum Prost, 1625,


nomic ex
Lugduni, apud

in-8; Instilutionis co-

linguarum
i.on

et antiquitatis

Judaicifi cognitio;

sacris Lilteris

deprompt

libros duos,

sacri

idiomatis

labore

et

meditatione

Andram

et Jacobuin Prost,
lit-

coniparala perilia, quse Scripturae qu parte

1625, in-8; Brevem explicalionem senss


teralis tolius Scriplur,

2 vol. in-folio editam,

primo Coloni, apud Joannem Kinkium, 1630


(cui

accessit in prima

editione Lugdiinensi

non aliunde qum ex ips Scriafferat non Palrum Ecclesise assidua lectio; non sana et solidis nixa principes theologia non solers in qurendo, sed
obscura
pti:r
est,

kicem

appendix ad notas in Epistolas beati Pauli


Aposloli);

tradition i

perptu insistens
felix sagacitas in

studium

non
;

De

Repubtic

Hebrorum

libros oc/o

modesta et

conjiciendo

non

in-folio, Parisiis, lypis

Antonii Barbier, 1648.


:

ngnua nescientin3 in aliquibus dubiis confessio;

Italit
Cliristi,

edidit Menociiius

Historiam vii

vol.

in-4

Historiam

sacram ex

non

diligens in

non pefspicua brevitas in exponendo; annotando cura, qu nihil


praetervolet
:

L'bro

Acluum Apostolorum, in- 4; Diatribas


opre manuali appeltal , 6 vol. in 4", qnibus

difficultalis

non

diffunditur

eruditas, guas Storeas ab anthjuorum moimclio-

non digreditur, non eruditionem peregrinam


ostentat
,

mm

pressus

quidem, sed

uber, sed

plnra Scriplur loca diserte expomintur, qustiones

suiiciens.
i

amniorcs solvunlur , anliqui

rilus re-

(Pr/efat. d.

Avenion.anni 1778, 3 v.

in-4.)

I SERARII
IN

ESTHEB PRiEDICENDA SEPTEM.


Primum.

Qu

inscriplio?

nibus efferuntur, non qud ista idem valeant nomina, sed qud earum libri non aliter

Ab Hebrsis liber

hic fer vocalur Megillatli

qum ipsarum
apertis indicat

vocabulis inscribantur,prout
epist.

Esther, seu, ut antiquils pronuntiabant et

idem Hieronymus
:

140, bisce verbis


et

scribebant, Megella, id est, volumen, quemad-

Ruth,

Esther,

et

Judith

modm

et

Jeremi 56,

vers. 27, 28,

vox

ista

tant glori
indiderint.

sunt, ut sacris voluminibus

nomina

vertitur. Ideque'infra,

cap. 9, 26, et in no-

Hujus porr nominis, Esther, in:

tatiuncul ante cap. 13, volumen vocatD. Hie-

lerpretatio varia traditur

vel

enim
vel

est occulta

ronymus. Olim tamen simpliciter inscriplum


fuisse Esther, ostendit
Hist. cap. 25,
epist.

demoliens, vel medicin exploralio, et contemplalio


,

apud Eusebium
;

lib.

vel medicina turturis

pulchra ut

Origenes
ait, et

et

I).

Jlieronymus

105
3.

llulh,
s.

Esther iisdem nomi-

quemadmodm ex Uagadath iradit auctor Aruch, cm et. inde Gisccorum aTp, de quo
luna,
i

XIII.

H
in Judicesdixi,

IN

LIBRUM ESTHER PRjELIMINARIA.


cohorlationis
instar
,

is
erat accurata

apud Eliam Thisbi, ducatur,


propLer
soni

eorum

et ab Italis Stella vocari dicalur mulicr, cui

omnium, quae
qnotannis
li'

conligissent, cognilio, et iterata

Eslber

nomen

videlicet

in

leclio,

cmque

seinel ista misisset,

prdnuntiatione similiiudinem.

Apud Persas
,

el aiias adluic

poslca lilteras mitleret v. 29,

astrum seu aster vocatur Eslber

unde

et

non amphshistoriam.sed praeceptum taulm


et horiaiionein misil. Aceedit Latinus noster

apudLaertium
HE8ep(Arivso8ai

ait

Xanthus Lydius Zoroastrem


,

aTpoTYiv
;

id est,

interpretari

inierprcs,

qui v. 26, liane plan sententiam


;

astrorum

sacrificulum

indidemque

Eslber

superioribus verbis collegit, et ita expressit


Cu)icta
quas gesta
surit,

dicta est, inquit in Eusebianis animadversio-

epistol, id est, libri

nibus Scalig. pag. 15, Rabbini ver Eslber et

Imjus volumine continentur, aut, si forte, ut in

Susannam
scilicet

gamatrica nomina esse doeent,


iaty-nya.

Graeco est, verlerit

Cmicta qv gesta sunt,

quae Graecis
litterse

nominanlur, quorum
dnotant.

epistol hujus volumine continentur, idem sem-

numros eosdem

per

intelligitur,

prsesertim

si

advertas

in

Vide

sis.

cunclis quae lic epistol continebantur, fuis1

V
1

300
6

se quae susliniieiinl Judaei

quae

deinceps

co

immiitaia

sini, id

est, quae

mutatio ipsorum

400

V
2

miseriiis et calaniitates insecuta sit.

Allerum,
1
:

500
c.

12,

v. 4, iu

Laiino, sud in Graeco c.


-rrept

200
661

50
5

Majio^ao sapais

tv Xvytsm totwv, Mardonarrationibus


,

chus

scripsit

de

Irise

vel

Ut

legi posse, raji tvj

lyai totcv,
liane,

Mardoclius

661
II.

scripsit de lus

narrutionem

quemadmoi (taWu>i

Quisauctor?
:

dm
prima, Es-

paul ante dicitur,


d;

^pa^v

tc{

Opiniones doclorum quatuor

Xo'-^ou; ToTi'j;

(tvias'ouvw^

scripsit

rex werba
vel

dram

esse

D. Augustini

lib.

18 Civil. 36, et
ta-

sive narraliones islas in

monimemum,
el

ad me-

Isidori lib. 6 Orig. cap. 2.

Ante utrumque

moriam.

Lic.t

enim de somnio
bine
eilici

insidiarum

men

Eusebii Chronicum anno mundi 4734,

de quibus

ial'ra,

detectione, ipsum tantum-

idipsum quasi nonnullis jam assererelur,


negavit. Et ver est ea etiaui opiuio

mod
niliil

seripsisse

posse videalur,
latis

quorumnominat

tamen impedit quin ea verba


Et ver ex

pan-

dam

in

ibro Baba bathra cap.

1,

Judaeorum.

dantur, cimi quae isloram, eadem et aliorum


raiio
sit.

Altra,

quae Anniani

Philonis

est,

islis

et supeiioribus

Joacbimum

lilium Jesu, qui Josedec, et pacet


f.

verbis simu! junctis, tota pen scriptio haec

Reineccio, ton. 2,

275. Terlia, viros ma-

ab

illo

profecta oslenditur. Quid enim praster

gnae synagogae profert,

quam

docet R. Moyses

ea quae periculum anteeesserunt, Ipsumqne

Camius

lib.

Darclie lesclion liacodesch. Et ntiin Aiigli Calvinianorura

periculum, et ejus crn instamis, lm depulsi


causas modosque
,

rum, magnum illum


nis hujus
c. 8,
t

continet? Terlium mibi


assensti

magistrum, Bellarmini allatratorem, opinio-

argumentum ab plurium doclorum


ducilur, Chrislianorum
ita

ignarum

esse,
<

dm

controversi

et

Judaeorum.

Nam
iis-

I,

argum.

I, scribit,
,

auctorem hujus

libri

senseruni Lyranus, Carlhusianus, Fevar-

Esdram aut Joachim sacerdotem.aut ipsum Mardochaeum docli staluunt,


fuisse, aut

deniius, Moyses Hispanus, R. Abenezra,

que,

si

libeat, adjici

possint VaiaMus Gene-

<

alium nesciunt.

Quarta, euni ipsum qui


res
gessit,

vensis editionis, el Joannes Drusius.

Quod

tan tas hoc bbro

commcmoralas

me
in

ver de Esilier, quasi et haec aliquid, hoc

omnibusque adfuil vel potis paefuit, iuardochaeum libri ejnsdem auclorem censet, in
qu quidem sententi
infra, ego, si ipso
,

commenlario, un cum Mardochaeo


paululm, quod
dilatans
:

labo-

rsset,

additum, claie astruit Graecus lextus,


in

praeter eos de quibus

cap. 9,
traclius,

Laiino est con


a'r.p
vi

addatur oper aliqnid elium cum

*w.l
,

'fpaijiev

Paa cj-

Mardocho contulisse Estheram. Et de Mardocho quidem teslanlur b;ec. Primum cap. Scripsit itaque Mardoclius omnia 9, vers. 20
:

Xmaa, u^aTVip
^ato,

p.ivaJp
tote

xai MapJo^ao;

7vcriaav,

ariio^.a.

ttioto).^;

tv

<I)poupa.

Et

scripsit

Esther regina, plia Am'na,

hc,

et

Utteris

comprehensa m/ait ud Jndccos.


;'i

dab

el

Mardochus Judarns

qn

fecissent

Ubi signifcatur totam histori seriem


dochaeo scriplam
laisse
:

Mar-

ipsamqueconprmaliohcm

epistol;

ipsorum

Pliru-

deinde missam ad
litteris,

rim; de quibus suo loco.


III.

Judaeos omnes, idque

cum

quas ad

eosdem dahai
que
suae

Qui interprtes?
verterun
,

praicipiens et adhortans, ut
Si de
:i

festum qnotannis diem agerent, libcraiionismeiiiiii'iam

iisqni Graecc aut Latine

Omni

Ix'tili

cl.

honore

alin\ sicli d)^!o. Autel). Hii'ro!i\niuni,f:usS6


GrifcCas,

celebrarcnt.

Ad huo

cuiiu fuciendum,

magnae

cm

lm Lalinos

translaloroB

jam

15
aliquos,
uli tradit

IN

LIBKUM ESTHER PK/ELIM1NARIA.

14
invidiosa es.ei,

ipse epist. 112. Et Graeci


Interprtes, ut

casdes

admodm
alicui,

oam

viro
aliis

quidem fuerunlpar sepiuaginta

docto

personis et circtimstanliis

ab eodem ibidem ostenditur lam in principio,

repraesentare placuisse, donec lempore ipso,

cm vulgalam dilionem nominal, qum sub


linem, iteuique in nolulis huic libro altextis

animis extraneorum mltigalis, Joachimo


pontifice, qui

idem

dies

Pimrim instituent,

partim Lysimachus, de quo infra, cap. 11, ipse

dn

histori relata esset.

(l)Audiimus verin

tandem Hieronymus, de
librum istum revelans
(sic

arclrivis

llebrorum
Biblia

enim

Regia

melis legunt, quod in Roinan, Basileensi et

Anluerpiensi D. Hieronymi editione est


vant) verbum verbo Iranstulit expressis,

rele-

prout

loco jam cilaio ipseniet loquitur. Si ver, qui

exposuerunt, quranlur, est apud Cassiodoruin


lib.

lib.

Divin,

lect. 6, Bellator,

Ruperlus
alle-

(1) Grotius haec, ut vocat, Estheris additamenta censet esse rhetorica exereiiia piorum Hellenistarum, qui orn;mdis veris h storiis ca scripsre qu* illis temporibus probabilit;fieri, dici aul scribi potuerani; lnec libris addit;i aut injecta, quia nihil niali coniinebanl, auc.toritatem cum lempore accepisse; haee additamenla videri opus t'roselyii. Hanc opinionem mo* refellemus. (Natalis Alexander.)

8 de Victoria Verbi, Rabanus,

qnoad

goriam, ut in Judith, Lyranus, Hugo, Carthusianus, Fevardenlius. Ataddi poiest Hebraicus

Baueret Seiler aulumant substaniiani jibri esse veram historiam, qnae vagis traduionibus etornamenlis dictionis posteaanciafiusset. (Janssens.)
<

Le

livre d'Estlier, dit Voltaire, est

un ro-

Rtrusch seu Expositio,


,ditae

qu separatim

Yenetiis

auctoreGaone, seu Rabino Elis Gelico,


usque ad capitis 5 mdium,

itemque Josephus Gorion editionis Basileensis


lib

2, cap.

ubi Alexandri Magni res gestae incipiunt. Go-

rion ver editionis Cracoviensis unico quidem


libri

primi cap.

quarto, sed ben longo; et


lib.

Josephus Flavius

11, cap. 6.

Vidi etiam
in

nian sans vraisemblance. Nous avons en hbreu le livre d'Es'her, reu unanimement des Juifs et des Chrtiens. Les Juifs l'ont toujours compris dans le catalogue de leurs Livres sacrs, compos de vingt-deux Ivres, selon Joseph . Origne, le concile de l.aodic'eenFan 366, saint Jrme, comprennent le livre d'usiner dans les vingt deux que les Juifs admettaient ; il a t cii par saini Clment de Home et par Clment d'Alexandrie.

aliquando de Eslher et Assuero


vetere Bibliothecae
lensis

sermonem

Josplie, dans le livre

que nous venons

d'in-

reverendissimi

Herbipo-

manuscripto codice.
IV.

Qu

auctoritas?
fol.

Lutherus, Symposiacorum cap. 69,

580

diquer, dit expressment que ce canon ne contenait (pie les livres (fui ont t crits depuis Mose jusqu' Artaxerxs. Dupin prtend (pie les livres crils sous te rgne de ce prince ne sont pas compris dans le canon des Juifs mais il esteontraire en cela Josplie et ce canon mme, puisque la succession des prophtes
;

lEgo, inquit, ade librum hune (secundum

Machabaorum)et Estherodi, uivellem nullo

modo

exstare.

Loquitur ver seri de libro,

prout Hebraic jam legitur.

Cm

enim

isia

diceret, objecit ei, qui Ilebraicarum


rurri perilus

littera-

habebalur et aderat, M. Forsle-

rus,

fieri

ab Hebraeis librum illum maximi, et


et Isaiam (1),

quidem pluris qum Danielem


neque se
i

lie

aut de quibusdam tantm ejus

quidquam respondet. Hancque Lutheri vocem, lanqum oraculum


parlibus loqui, autaliud

accepisse videntur

illi

quos,

magnum

in

Lu-

theranorum
qui

scholis consecutus
fol.

necius tomo 2,

42, refert,

nomen, Reijam reperiri,


hi-

eamdem
sit
:

liane

Estheris

cum Judith

stori

suspicentur, sic ut in iragicomdiam

versa

Nain cm, ut

ait, facla

Judis

(1)

Ejus praestantiae concedere aiunt ipsa

Danielis et Isaiae scripta.

Addunt omnespro-

phelicos et agiographos libros in adveniu Messiae forcabolendos, unico tantm libro Esiheris snperslile, cui parem cum libris Moysis seternitatem as'serunt. Licl autem vler uni genlis malorum ne memoria quidem persevrare ultra illud tempus debeat, sua niiiilominssolemnia festo Sortium stabunt; stabit et lectio ejus libri ex oraculo Estheris 9, 28 Iiti sunt dies, quos nulla unqum delebit obtivio. (Calmet.)
:

Zacharie, Agge, Malachie et celle de Nhmie, tons compris dans le canon des Hbreux, s'iend jusqu'au rgne d'Anaxerxs inclusivement. Ce canon existait avant le livre de l'Ecclsiastique, puisque son auteur y comprend les douze petits prophtes. Or i'auteur du livre de l'Ecclsiastique vivait du temps de Ptolme, lils de Lagus, comme nous le prouverons en son lieu. D'ailleurs il est constant, par diffre ns textes du livre d'Esiher, qu'elle eut pour poux un roi de Perse, en sorte que le livre qui porte son nom a peut-tre t insr dans le canon des livres hbreux avant sa mort. Or, nous le demandons, qui persuadera-t-on jamais qu'une histoire faitepbusir, qu'un roman allgorique, ait pu tre adopt par tout un peuple comme un monument historique, dans le temps mme o celle fausse pice veinait d'tre fabrique? Ce n'est pas tout les Juifs, de concert avec Eslher et avec Mardoche, tablirent en mmoire de leur dlivrance une lie qu'ils fixrent au quatrime du moisadar. Cetie fle, qui est encore marque dans le calendrier des Juifs, se clbrait non-seulement du temps de Thodose le-Grand, qui fit " ce sujet ime loi insre dans son code, non -seulement du temps de Josplie, qui en rapporte l'institution Eslher et Mardoche, mais encore du temps de Judas Machahe. Cette fte tait mme tablie Jrusalem avant le temps des Mcha bes, comme on le voit encore dans Josplie. Entrera-t^il jamais dans la tie des peisome? senses qu'une fic qui se trouve gnralement observe chez les Juifs la lin du sii le qui a suivi celui au commencement duquel a
:

15

IN

LIBRUM ESTHER PIUELIMINAIUA.


jam confundi
damnasse,

16j

Judith principiis,qud apud novatoresistosloco


historia
illa,

Appionem, Athanasius Synopsi, Epiphanius'


haeresi 29, ubi Nazaraeis etiam Hebraic legr'

quam cum
et

ist

vellent. Videtur
illud

tamen Lutheruspostea suura

narrt, citatque passim Rabbinos complures

judcium

votum

stullitiae

Rabbi Elisseus in e quam supra memoravi


posilione.

ex-'
'

dtn in praefatione suae versionis, decimi tan-

tm capitispartem
in Lalino

versu 4, et quae deinceps


rejicit,

Alterum

Quod

in

eodem

capite decimo

sequuntur, capita

hancque

versu quarto residuum est, et

qu* sequuntur
Probatur

fersententiam retinenthodicm Lutherani


alii,

capitula omnia, canonica sunt (1).

tm Calviniani apud Wittakerum, conet contra

primo

qui, prter D.

Hieronymum, veteres

irovers. 1, quaestion. 1, capite 8, libro contra

librum hune approbrunt, de eo, prout in


editione vulgat, quae Ecclesiae est, erat, lo-

Campianum
mullm

Duraeum. Joannes etiam


iis

Drusius,lib.8Animadv.cap.l6,vult
Iribui,

nonadeb

quebanlur. Sed

cum
,

istis

omnibus

erat,

uti

etsuis in notis additiones apocry-

D. Hieronymus ad ea ipsa capita

commonet,

pkas non rar appellat, sicuti et Catholicorum

Graecaque hodierna
testatur. Ergo.

et

Athanasii Synopsis

nuper pauci, quidam, de quibus postea

(1).

Secundo, approbrunt eadem

Duo

breviter statuo

Unum,

capita priora

decem, usque ad decimi versum quartum, esse


canonica. Probatur
Bellarmino
lib.

conciliumLaodicenumcap. 59, Carlhaginiense cap. 47; Origenes in Psal. 1, apud Eusebiuni


lib.

de

6 Histor. cap.
lib.

25; Cyrillus catech. 4;


cap. 18
;

Verbo Dei, cap.

4, et adduci fer possunt quae


allala sunt. Satis

Damascenus
Psal. 1
;

4,

S. Hilarius in
epist.

pro Tobi et Judith

jam

sit

Innocentius primus
;

Ritffi-

Ecclesiae in Trident, sess. 4, definitio, et He-

nus

in

Symbolum
c.

S. Auguslinus lib. 2 de

braeorum
veterum,

omnium

sententia,

tam recentiocontra

Doclr.
iis ipsis

8; Alcirnus ad sororem. Tertio, ex

rum, de quibus supra Forsterus aiebat, qum


de quibus Josephus
lib.

capitibus non secs

qum

sacris

lit-

teris testimonia

laudant D. Cltrysostomus ho(2),

mil. 3 ad

poplum
(5),

Auguslinus

in Psal. 51,

d arriver l'vnement qui a donn lieu son institution, n'a d'autre fondement qu'un ro-

epist.

199

D. Ambr. 3 Offic. 15; D. Basi-

man 1 Au reste ce sont les anabaptistes qui ont fourni Voltaire cette ide extravagante.
(Ducloi.)

commenlitiam ac lictiac Lutherani quidam impie asscrunt. Probatur primo exHebraeorum Canone, in quo liber Estber locum babuit.Itein ex solemnibus Phurim diebus, quos Judaeis per multa secula religios observalos constat ex 2 Machabseorum 15, 37, et ex codice Theodosiano \.Judos, lit. de Jutlis. Nemo autem
(1) Historiam Estber tiani esse Anabapiista

(1) Vetera concilia et Patres omnes, cm Gneci, tm Latini, qui librum Estber in sacrarum Scripturarum canone recensent, eo de volumine loquuntur, quo tum ipsi, tum Ecclesia universa illorum temporibus utebatur. Porr legebat Ecclesia libros sacros juxta editionem quam S. Hieronymus passim vocal

Vulcjatam, quae Grcorum tingu et lilteris conAt Editio Grseca 70 Inlerpretum septem postrema capita habet, eaque ex Hebraeo
fine tnr.
illos

sanse mentis sibi persuaserit lesti bujus religionem et anniversariam celebritatem ex fig-

in

niento aut tragicomdi originem habuisse. Tertio, ex Gra:c editione 70 Seniorum, qui eos duntaxat libros interpretati sunt, quos Hebri in Canone habebant. Quarto, ex Josepho qui, libro 11 Antiquitatum cap. C, banc historiam inseruit, cm tamen professus sit non semelse ea duntaxat narraturum, vel narrasse, quae in sacris Hebraeorum libris habentur.Quint, ex traditione et Ecclesiae judicio, quse hune librum semper ut canonicum habuit, ut constat ex sacrorum librorum Canone descripto ab Orlgene in Exposilione Psalmi 1, apud Eusebiuni lib. d Historia: ecclesiaslicas cap. 25; S. Cyrillo Uierosolymiiano, S. Epiphanio libro de Mensuris et Ponderibus, cap. 28; S. Joanne Damasceno lib. 4 de Fide ortliodox, cap. 18, ab Ecclesiae etiam Latinae Patribus, summis pontiheibus et conciliis, sciliect S. Hilario Praei'atione in Psalmos, S. Hieronynio in Prologo Galeato, Epistol ad

esse interpretatosprobat summa ipsorum vertendo lidos igitur et olim in Hebraico exemplari fuerunt seplem illa postrema capita, et Ecclesia semper illa pro canonicis habuit.
:

(Nat. Alex.) Fuit quasdam mulier Hebra, Eslher erat ipsi nomen. Haec Eslher universum Ju(2)

daeorumpopulum internecionedelendum sic eripuit: poslqum Persarum rex omnes pas-

sim Judaeos interimi jussit, et nullus erat qui contra iram illius obsistere posset; splendidiorem vesiitum exuta mulier, et sacco amicla, eteinere substrato. divina clemen liae supplicabat, ut secum ad regem ingrederetur, et talia orans verba ad ipsum dabt: Grata, Domine, [ac verba mea, et da setmonem ornatum in os meum. Haec et pro magislro nos nunc Deum oremus. Si enim mulier pro

<i

Judaeis supplicans barbaricuni cohibere l'urorem poluit, iiiult magis doctor nosterpro tali civitate, et cum tant Ecclesia suppli-

Paulinum, et Praefat. in librum Eslher S. Augustino lib. 2 de Doctrin christian, cap. 8; concilioLaodiceno, canone ultimo; Carthaginensi 111, canone 47; Innoccntio 1, Epistol ad Exuperium Tolosanum episcopum; Gelasio tandeinque ab 1, in synodo Roman, etc. ; Eugenio 1, in decrelo pro instructione Armenorum, et sacra svnodo Tridentin, sessio;

cans, benignissimum et mitissimum hune regem llectere polerit. > (Nat. Alex.) (5) Nempe, inquil.apud patres, Esther illa regina Deum timens, Deum colens, Deosubdita, marito rgi alienigenae non eumdem secum colenti Deum, tamen subjecla serviebat; quae cm in exlremo periculo, non suo tantin, sed etiam genlis su, qui tune erat

populus Dei, Domino prosternereturorando,

ni 4.

(Natal. Alex.)

in ips oratione su dixit, itasibi esse orna-

17
lins
'

IN
1.

L1BKUM ESTI1 ER PRJELIMiNRIA.


Hjgronvmus

18

2 contra Eunomium
1

D.

stlier, ail,

pro temperanli ponitur, quae

in cap.

Galat.

Alexaiuler pontifes ad on) ns

repudiala ob arroganliain Vaslbi regina in

orliiodoxos. Quarto, ex sria Origenis probatione,Epist. ad Julium Afric. (1)


:

<i

regniim subrogatur.

Nam ipsius
Dominum

temperantiae
il-

Vide,

ait,

hoc indicium est spciale, qud leonem


lum, de quo ipsa ad
dicit
:

ne imprudentes

et

inscientes

abrogeinus

Et du
As-

exemplaria quae habentur passim in Ecclesiis.

mihi gratiam in conspectu


sueri rgis
;

leonis,

id

est,

At ejtisniodi sunt exemplaria, in qui-

in

mansuetudinem convertit,

bus et jam et olim, ut ex dictis palet, capitula


lii

ejusque edictum inslinctu


i

Aman intempe

haeefuerunt.Quinl, exTiidentiniconci;

ranlissim superbientis et genus Judaeorum


in

sess. 4, bisee verbio

Siquislibros ipsos inte-

perdere cupientis,
slirpis transtulit.

consolationem suae

gros,

cum omnibus

au/s partibus, prout in

Eccle-

Sexto, exargumentoruui,

si catlwlic legi consueverunt, et in veteri Vulgat

quae objiciuntur, solutione.

Latin ediiivne habentur, pro smcris

et canonicis

non susceperit,

et tratUliones

prdicias sciens
sit.

et

Contra posteriores hujus


pioponuntur

libri

parles argumenta

prudens contempserit, anuthema

Hinc ergo
ait,

et solvuntur.

argumentor dupliciter
omnibus
suis

primo,

dm

cum
,

Sunt apud Willakerum, quibus posteriores


Hbri bujus partes

partibus

scilicet ut in Daniele

oppuguenlur, argumenta
:

Marco, Luc, Joanne, in quibus ca de quibus


nonnulli olim conlroversali sunt, upprobantur.

quatuor.

Piimum

In posterioribus capiiibus

eudem quae

in prioribus repetuntur.

Res-

Et

nisi concilii

mens

ista foret,

nonne

pondeo, boc ipso prioribus coniinnari posteriora, et contra, posterioribus priora. Si conliteri

ridiculusesset apborismus, lolum aliquid Iau-

dare et de ipsius partibus addere?

Quomodo

lamen ex

isl ratione

quid possit, est

enim sine partibus autillud qnstare, autprobari possit? Deinde dm subdit, prout in Ecclesi legi consueverunt
l'ugis et
,

videi

auctorem non unum esse, quod antea


est.

concessum
quae

Alterum
et

sunt

isto in

libro

ut

omne

scilicet luci-

parm vera

consona videntur.

Resdifficilia

contenliosis insidiis ei'ugium obstruain Ecclesi legi

pondeo primo, quidemessebunchaereticis mo-

lur.
fcri

Al videmus

ex cap. 13,

rem perpetuum,
colligant, ut quia

ut libri alicujus auctoritalem


ille

4 post Dominicain secundam Quadrage-

elevaturi, omnia. quae

contineat,

simae,

indidemque

in Miss

contra Paganos, et

non quolibet statim

expli-

ex capite 12, Dominic 21 post Pentecosten.

cari ea possunt, falsa

omnia judicentur. Dein-

Unde Rupertusl8 de
ait, Ecclesiae

Victoria cap. 12

Sacer,

de, peto ut singula suis loeis reservare liceat,

chorus, per singulos annos sla-

ne anle explicationem explicare omnia oporteat.

lui is

diebus, dclamt anlc


(scilicet

Dominum,

in

Do tamen

haerelicis istis, haerelici

Bez

person illorum

Judaeorum): Everte
odium repugnantium

praefalione in novuin

Testamenlum, laudali
diffi-

cor ejus, scilicet rgis, in


nobis,

senteniiam, hoc ipso libro, de bis ipsis


cultalibus, consignalam.

nos aulem libra in


;

manu
et lib.

tu;

ex ca-

Nescio,

ail in

cap.
lit

pite 14, vers. 11, 14, 19


Oiiic.

12 de divin.
vers.

3, fol. 93,

Joannes Drusius, qum reci


erudilis
,

capite

25, ex capite

14,

13

ab

honiinibus
falsi

qui

additionibus

tum regium, sicul pannum menstrualem ; et ita orantem confeslim exaudivil, qui cor dis inspector eaui verum dicerc scivit. Laudat eumdein locum Enarralioiie in Psal(Nat. Alex.) 51. (1) Edilionis Hodolpbi Westenii : In mulsanclis libris invenimus, ut i lis aliis, inquit, alicubi quidein plura apud nos exstarent, qum apud Hebraeos; alicubi vero pauciora. non omnia possint si Excmpli grali, cm mul comprebendi, pauca exponemus videi licet ex libro Estberse, ubi nec preces Mardochaei, nec Estherae (quae legeniem aedili

Eslher

crimen mponunt ex loco tam


>

dubio

et controverso.
ill

Loquitur

scilicet

de

insigni

dillcultate,

quomod

fuerit

Aman
Ista

mum

Macedo, de qu suo locoinfra. Terlium:


in Hebraeo capita
cidisse.

non sunt, nec verisimile exRespondeo Gur, quaeso, non ve:

risimile?
haeretici,

An

integros libros excidisse fatentur

particulas excidere poluisse nega

bunt? Licet ver cap. 9 Drusii ejusdem


verba
<pri

istis

objicere,

dm

istud exponit, -^ali-

caie possunt) apud Hebros habentur; sed nec pistolae, vel Amani de deletione Jugentis script, vel Mardochaei sub daicae nomine Arlaxerxis eumdem populum
i
,

et pt^xiov.

Existiinant, inquit, fuisse

brum^ulgejusaetatis notum. Quodsiitaest,


intercidit
nis,

cum

aliis,

ut liber Recti, et Salomo-

morte absolventis.

Idem

loin.

Joannem

ex cap, 14 hujus hbri nonnulla profrais, ait: Quin Mardochaeus etiam in bbro Estber juxta non exisienles vocat inimicos Sepluaginia, Ne tradideris scsptrum tuum, Isral dicens Dmine, nonexistntibus. Eumdein locum profer't S. BasiliusliI>.2cojiiraEiinomhim,p. 57 Et sapiehtissrta Eslher :Nou tradas, Domine, scevtrnm tuum iis qui non sunt. t (Nat. Alex.)
:

Medras lddo, liber Bellorum Domini, Annales regum Isral. Sed Origenemlococita-

to potis audiamus, qui

hoc ipsum, quod WitAssueri

lakero incredibile videtur, verisimile asserit.

Et Flavius Josepbus libro 11, cap.


Epislolas
citt,

6,

cm

lib.

10, cap. 12, fonliet lib. 1

bus Ilebneis baurire se pron>ninr,

19

IN

LlimUM ESTHER PR/E1.IM1NAKIA,

W
ne unius aut alterius, qui
,

pleraque refert Hebraeus Gorion GracovienCalholirortim de quo supra. Quartum apocryphis ea censuerunt, D. Hiequidam in
sis,
:

paucorumjudiciumsynodo cecumenicae oflicere quidquam potest, quam ideirc paul diligentiits explicabam,

ronyimis(l) praefaiione in hune librum; Rabanus eiirmi inprsefatione, et sub fiiicni Com-

e synodo posteriores fuerunt


fas

temeritate,
(1).

quisquam deinceps putet, quod nefas

mentariorum cap. 10;Lyranus, Hugo, Burgensis Addit. 2, cap. 3 et 7; Sixins Senensis (2)
]ib. 1, et

S.

Hieronymus postrema

illa

Cajetanus iu hune librum.

Res-

iiitrprelibus assttia dixisset,

capita fuisse ab privatae ipsius

pondeo, hosce posteriores D. Hieronymi esse aucloiitat"") serntos, Hieronymum ver He-

braicum, qui tuin


(!)

erat,

contextum

(3).

Neque
variis

Enipsius verha

Librum Estber

iranslaloribus constat esse vitialum; quein de archivis Hfbraeorum revelans, ver ego xprssns irausuili. Quent li bnrtt v'iho ibi'um ediri Vttlgata lacmiosis hiiic in de trahit, addens ea quae ex < verboruin sinibus el audiri, sicuisoli< tempore dici pnterant, tu m est si holaribus disciplinis, sumpto thei mate, excogiiare qiiibus verbis uti poiuil qui i injuriait] passus est; vel qui injuriant fecf. (Nat. Alex.) (2) Hec additamenta sintne deuierocanonira? Cunimunis sentenlia est haec addilamenta esse partent secundi canonis; ast Sixlus Senensis Biwioihee sanel, 1 dist. 6, p. 22,
,

opinioni fquinivis nobissit inprimis venerandutn S. H;eronyini noinen ) Ecclesiae caiholic*i aucioritaieiu jure meriio opponerenius, quaj libros oinnes Scriptura sacne prout in septuaginia Inlerprettini Vulgatolim edilione li.ibetilur, canoiiicos habuil ab Aposlolorum. lenipoiibusjelin concilio Tridenlino, sessione 4, hbris canonicis recensilis, illosoinnes auaIhemate confiait. (Nat. Alex.) (I) Teiner igilur in un notis pr*cedenlibus lahnius libenitn cuique judieiutn relinquil de illorum addilamenlorum canonicitaie, eitiii ait a Nec piitanduni est Benedictuni XIV
:

Sixli Senensis

senteniiam proliavisse,

cm

ejus librum Milan te sibi dedieatuui acceplavit. } (Ediiores.)

23, apocryphis accenset, et setibii : < Sed venii hoc Iopq in mentent sinuil adnionere
cet adhortari
piurn et

benevolmn teclorem,

ne me leiiieriliiis argut, quod luec sepiem i postrema c.qiita cauoniris Seripiuris avulsa, iu hune ullimtim apocryphoruin ordinem dcrta sanclae rCdegei'iiit, ae si oblilus sim synodi Tndeuiiiue, qud sub analhematis
iulerniiiiaiione recipi jubet onines libros inlegros, prout in Ecclesi catholic legi in veteri Tulga'ta Latin i consiieverunt, et edttione habcnlur; est enini canon ille inlelpartibus quae ligendus de veris et germanis spectant, non au ad Iibtoruin iniegritatem

Frustra ver Sixlus noster Senensis synodi Tridenlinae jiidicitini alienum in sensnmdelorquet, ut leineritatis nota seliberet, canonem illiiui intelligendum esse respondens de veris ae. germants partibus qu ad librorum integriiaietn spectant, non autein de laceris quibusdam ppendicibus, et pannosis addi la mentis, quovis incognito auctore lemer apposiiis et utcumque insntis, qualia sunt h> jusMiodi capitula. De illis enim partibus Tiideiuinus canon irttellig'iur, de quibus niovebalur ab baereticis controversia alioqui
:

decreitini

cm

inutile fuisset ac supervacaneum, adtnilli toturri non possit absque partibus

ipsont coniponentibus. Pra'terea, si lgitima esset Sixii Senensis exceptio, via haereiicis

tem de l.iceris quibusdam ppendicibus et pannosis addiiamentis, quovis incognito auclore letnei appositis et ulcutnque insulis, qualia san snnl hujusmodi uliiina capimil, qu non sol'ra Hugo Crdinalis,.Nico laus Lyferisls, Dionysius Carthusiauus, cseterique recentioFes interprtes neganl esse ca-

nonica, s<'d et divusHieronymus loto Fstiier i voluniine resectceu vitialam partent, et laei niosis, ni ipsus diclis utar, verborum sinibus confictain ex hisquaeexlemporedicietaudiri poterant, sicut soliluin est scholaribus disci pulis, sumpto ihemate, excogiiare quibus ver bis uti potuit, qui injuriant passus est, vel qui Origenes qiioque in Epistol injuriant feeil. ad Jiilium Al'ricaniint, hneceadeinaddilainenia explodit. > De his cuilibet Iibertim esloiudiciitin; librum tmen Six li Senensis, Benedictus XIV Milan te sibidedicatuui acceptavit.(Iahn.) T Respoiidelur S. Hieronyinutn ex Ile(. >) brasorum inagis sentenlia quant su ila locuiiin, ut sluditiut laboreinque stiuni contmendarei, ac suae ex Hebneo verslonis utilitatem diinonslraret; cteim in Coinuientario Epi* stolae ad Galatas cap. 1, ipsum laudare velut

Scrpliire canoricae teslimonium lum 11 capitis 14 libri Estber:

versum

il-

Ne

traitas,

Domine, srepirum tunm his qui non sunt. Quem locuiit ei Origenes, et S. Basiliug antea laudaverant; et S. Joannes Chrysostomus lesiiinoniuin ex eodem capite deprompserat, quod et S. Augustimtsfecit. El si expropria mente

aprirtur ad rtjicienda qu vellenl sacrorum librorum capita. Tertio, concilium diris devovet eos qui libros inlegros non receperint, ru m oiim>bus suis partibus, prout in Ecclesi catludu legi consueverint. (Nat. Alex.) J'fi quia hsec fragmenia constat non esse ejusdem aucioris, ac liber Esiher Hebraicus, ,'nultiis luii Ludovicns CapeHusin eo ut probaret nibil luec esse piaur tabulas Graculi cujsdam scripioris cujus Lnd. ('apclli prcipiuini argumentuui erat.pugnas plurinias esse eoruni fragmentorum cum libro Esiher Ilibraico. Nos cas pugnas facile tolli posse credimus; prntsertim siaitendiuir ad Gtaeeum contextum. Niinirmex interpretalioneLatinft oriuntur plerajqu ille pugnae, quas reprebendit Lud. Gapellus. Sed nobis est ad sinCapite 10, versn 6 gula respondiMidiim Segmcnhaie reprebendit Lud. Gapellus tum quod h.beiiir cap. 10 de inlerprelatione somnii Mardoeha'.i ejithdem est cum cum ipso som pr.Tecedeniibus farinae, un ne.nipe utriinique somnium est nuga nio Graculi , qui additainenla illa onmia i loris v. G: conimenttis est. (ju'd autem illud est Purvusfons... in lurent solemque conversuse^tr ver vald, qui fous in solem et lus Mirum < cent apte dici possit cun versus, et accoinmonaluram; nam verli i dat ad ici uni illaruni seu excrescere parvum fonlcni quidem in ingnient fluvium facile coneipi poiest;
;
:

at funtem conversum esse in lucem et in solem animo coneipi non potest, ne dici, nisi perabsurb et perridicul. Invebitur Lud. Capellus in Gnvculum wgatorem, qui

, ,

S!

IN

LIBRUM KSTHER J'R/ELIMINARIA.


riant

22

lamen

tri|>licUer.

Nam

Thalmudicis

V Quis
.

ejus in Bibliacis ordo ?

posl Threnos anle l'aralipomena staluitur,


Massorelis post cosdeni Threnos, sed ante Da-

Hebraei

omnes ipsum

in eo

divinorum or-

dine collocant, qui agiograpliorum dicitur. Vatanien

nielem et Esdrani
sortes

Germanicis Judaeis, post

non
;

dicit

solem
sul,

nam

Graeca dicunt
,
:

et an ii ce muli, quasi diceretur

fonlem miitatum esse in Et lumen erat et mult non autem... sol aquce
:

nmltas.

Ergo abest

culp
:

Sut foetus est in aquas Graeus scriptor,

quo tempore appacujus sente ntia eral tlis ru il in soin n is ions parvus qui crescebai in
et visas fuisse, sole llumcn, luxisse soleiu radiante, aquas militas ejusdem fouiis, qui jam (lumen erat. Vide eanidem sentcnliam
,

c. infer.

versu 11. Caplie eodem, Versfu 10, Vulgatus conver:

lii
i
i

Et

('nus sortes esse prterepit...

Quid
)

lioc

moiiKlri est? (inquit

Lud. Capellus.

Nemp
:

ad horam et tempus et diemjudicii. Atque e&de'm sortes inielligiintur, quas fecerat Deus in visu soninii. Amb:e sortes venre in Judxus clin gentes, tempore eo quo Deusjudicalurus erat gnies Judaeis inimicas. Nihil hic dicitur de soriibus Pliurim, quae niemoianiur versu 13 ubi dicitur ide dies Pliunm Jud;rosesse ce! 'raturos, quia Deus sorles addxrat in g. nies et in Juilaeos , sicut in somniis visse liicrani. Capitoll, versu$, ubilegitur: Anno secundo etc., Lud. Capellus < Juxia scgmenlum Mardoclia'iis anno secundo Assueri illud t ji m erat imer primos aulae regiae,.. Ai ex
, ;
,

;fludii ad diras (lies Pliurim; subdii enini Veiiitqiu iitraqite sors in statutum aient. Al luit)

i i

mita

cril

sensus illoruni verborum

Dens

r
<

prepit ilnas esse sortes, unan populi sni, altrram runcliirum geutium. An hoc viill ? Quomodo du* sunt aies Pknrtm, quae Jtadae'is rvantur, iia Deus universos hbrilines in iu (huis paries velu ti sorte dispescuit
;',

non pris aulx doniesiuos , nisiposiquni t Esiher Assuerojani nupserat...,nemp post septimum Assueri annuni. i Facilis responsio est, per annum secundum regui Arlaxerxis nolari aununi eumdem quo somniuni vidit Mardocliaeus, non .aiiciu annum quo in anl ministrabat, ut neque (|uo habit abat in urbe Su

cap. 2, v. 11*, liquel Slardochaeuin

fuisse inter

itnkws nemp
i

et

genliles.

gidirm et insiilsuiu, ui'ii id e^set? > Miruin prol'e< t Lud. Capel-

Al ver qum qumqiie inepl argu-

cm impugiicl nugatorem Grcutum huie liiem mov.'re non ex ejus verbis Graecis, sed ex La'in, Reefetfn in terpi'ltibn. Dens prcepii esse duas Gr;vca non dieiini sortes, sed fclt ifiia sortes, n'enp ii somiijp. N.iui hoc versu 10 somiiiuin enarra'tur, in f uo Dons vidcbalur lacre duas sorles imam pro tar'l, ateram pro genlibus. Deinde subd(lur, versu H, soinuii interpretalio 1rs verbis: liaque amb sortes venerunt , niminim in Juda os sors salulis, in gentes internei ionis. Per adverbinm itaqne vel propterea fit conlinuatio soiniui narrandi, quasi diccrelur Libravit Deus popultim suum, etc.; versu 9 Propterea fecerat iu visu duas sortes, ut eis soriibus aduinbraret salutem populi sui mox fuluram genlium autein caedein. Capit eodem, versu 11 ubi convertit Vnlsttus Venit uiraque sors, Lud. Capellus < Tuin quidsibi, inquit, volunt isla Venit i ut raque sors in statutum ex illo juin temp re dtmf'Qah iste stalutiis dies Y Ar!)Uror, dei cimus quarlus dies niensis adar, in quen sorte ab Aniano projeel, caedes Judrorum
lan.
, :
:

sis ; (jnippe hirc est orationis sries: Anno secundo rtaxcrxis. ..Mardoclia us vidit somruni: ill autem fuit vir magnus... habitons in aul rgi in qu srie planum est annuiu secundum annecii ad unum somuium. Capit epdh), versu 4, ubi h'giiur Ille erat de numro captivorum : Si hoc segmenluni (in quii Lud. Cqicllus) vcruin est reliqui libri nieinbium, quid opus fuit cap. 2, 5 et 6, i Mai dochsei genus et stemna repetere, et annotai e euin fuisse cum JecbonilNabuchodo nosore traiislaluin labylonein siquidein id ante in supposititio isto ligmento ipsum jam t (cap. 1 Gracaeediiionis) fucrat annolatum? Concdiiur Capello id seginentuiu non esse
,
:

reliqui libri Esiher


esi

jigmentum
,

membruin an propterea Hoc unuin reprehendere debuit


;

CapeHus

quoi! [ipc i'iagmenlum fuit in cap.

Graecat edilioiiis libri Esiher allatum , nempe ex aliis liionuinciitis. Nam, ut ait Hierpnymus, inilio pra'fationis in Danielem, librum Est lier varii's iraustatoribus constat esse vitiatum. Dicit ILero'iymiis, variis irauslatoribus, non autem fabulatoribus : et vitiatum idem est. ac interpolatum ; hoc est, cm varii interprtes historiain
.

Esiher ex variis

libris

Ilebraicis translulis-

est destinata.

Et qnoinod tuin

ulraqti' sois

et gemium venit in flluin diein? quia diesilla, quae primo ratura erat < luctuosa Judaeis, laeta gentibos, posfea coiii tra cecidit, ut esset loeia Jud;eis, inclnosa ver genlibus, qui Judasis e die ntr'fecti i sunl? Hic sensus vald coaclus esset. Tuin i juxta hune sensum signiicarent ill verba juin tempore? Qnoduani erat illud < Bx illo leinpus? ai forte hacc est illius nugaioris t niciis Venit attaque sors in statutum ex illo tempr dlrn hoc est, ab eo tempore quo t Judaei Hbrati sunt machinatione Amanis, db's illi /"/wnmobservati sunt Judasis in iA

Judaeorum

hune librum quaedain, quae ab aliis scriptoribus meuiorata fuerant, in libro ver Esiher omissa. Haec autem addiia
seni, i'ui>se conjecta in

An

luerunt velm fragmenta, ad calcem libri, deinde mal iaimissa in Graecum conlextum. Capit 12, versu 1, ubi Yulgatus habet Moraba'ur autem eo tempore, etc. i Segmen tum inquit illud narrt dlectas Mardo, :
:
t

cluvo
v.
1
:

eunuchrnm

insidias

anno eodem

nempe secundo
anno

Assueri. Nain... dicit, c. 12,

15 diem adar. Sed non tum eo sensu sortern accipit quo pris cm diceret Pt'cepit JJeus duas esse sortes... Arguunt ista hominem pueriliter et inepl argutnlotn. i
et
:

lapidem allidit Lud. Capellus, viliosm Lalini scriptoris interpretauonem, Grsec dicitur Et vnre due ill

Ad euindem
nempe ad

Morabalur autem eo tempore , nempe illo secundo Assueri, qiiem annum nolaverat, cap. 12, v. 2... At secundum vec rum Esiherae librum insidiae illae non sunt i Mardocho deteci, nisi ptqum Esthera Assuero jam erat in iuatrimonio juncta. cm rgi nondni ila Mardocliaeus eniin i esset nolus et familiaris, ut enm recicom pellare e de re posset, vel auderet, insidias Esihera ver rgi , illas Esiherae revelavit v. 22, Adhuc Mardochae romine, cap. 2, argumentant ^eU^is contra nugatorero. Gias
, , ,

3
Ecclesiasten
,

IN L1BKIIM

ESTHER PK/ELIMINAKIA.

ante Danielem Esdram, Parali-

loeo citalo, S. Prosper pag. 2, de Praed.; con-

pomena. Noslrorum quidam recensent ante


Judith, uti Athanasiana Synopsis, Cassiodorus
cap. 6 et 14
,

cilium Laodicenum editione prima post Huth,

quo etiam loco

legitur in Hebraicis Plantini


,

divin.

Lectionum

Augustinus

Bibliis in-4 editis

anno Judaeorum minore

culum ex interpretalione Lalin, non ex Graeco exemplari fiempe addit Latinus inlerpres, eo tempore. Nullam temporis notam assignat Graecnsscriptor Mardoehaeo consilia eunucho;

rum

revelanti.

Capite eodem, versu 5, ubi, ddit ei munera : inquit cap. 12 i Allirmat v. 5 , data esse < Mardoehaeo rege munera, pro revelalis tinsidiis. At Estherae lil)ri cap. 6, v. 5, di, , ,

reprehendit Capellus, qud revelatio insidiarum narretur cap. 2, postqum jam fuit narrata cap. 1 (in Graec editione). Hoc jam diluimus. Fragmenta bac sunt quae non fuerant in Graecum textum imntittenda, quiahaecaddita sunt ad locupleiandam historiam , non autem ad librum Esther viiiandum , ut ait Hierony-

mus.
Capite 13, versu 6, ubi legimus vobis significaniur in litteris scriptis
: :

li qui

rnreedis Mardoehaeo essedalum. > Euin Eslherae locuin non recl interpreUilur Capellus. Quaesierat rex quid honoris et glof tributum fuisset Mardoehaeo cui aulici ex rgis senlenli responc

srie aflirmalur

niliil

Aman

derunt, non, nihil est ei rfatum, sed nihil factum est cum eo , seu nihil ci lionoris attribuest; vide notam nostram in hune loeum. non fueData fuerant Mardoehaeo munera rant concessi honores quos ei postea rex concessit ex consilio Aman, pro tanlo in re; ,

Deinde fa hoc reprehendit Lml. Capellus in cit imposior ille Assuerum... admodm consultum ne dicam fatuum qui jubeat subditis suis ubiqueterrarum interhei gentem i tantam, per universam imperii sui dilionem dispersam, lacito, nec indicato, gentisillius

, , i

tum

nomine sed indemnit et indiscriminatim eos omnes jubens jugulari et penits ex,

scindi, quos

Aman

indicavisset.

Salis erat

gem

heneiieio.
7,
:

Dicit Erat tum Aman fuisse apud Assuerum gloriosum et... Mardoehaeo fuisse infensum f ob dlectas Mardoehaeo eunuchorum in sidias... At ex genuino Estherae libro, c. 3 , i v. 1 clseqq. , constat Amanem non fuisse eunucho< exaltatum, nisi post dtectas illas insidias, neque e de causa fuisse illum < Mardoehaeo infensum, sed ide qud illi non i assurgeret. Itaquc nec ipsi sibi constat im postor nec illi cum germano Estherae lie libro -convenil. > Capile 3, versu ljegilur: Post hatc (hoc est post eunuchos morte muleta tos), rex Assuerus exaltavit Aman... etposuit lolium ejus super omnes principes quos habebat. Ex quibus verbis cpligit Capellus non anlea

Deinde versu

Amanem jam tum

gentem Judaeorum nominari in diplomate ab Aman conscripto; sed eam gentem rex salis significabat, quam dicebat leges habere caelerarnm gentium legibus contrarias; itaquenor. necesse fuit nomen ipsum Judos non omilli.

Qud

mm

si forte Aman aiiqu resciverat esse Esther ex gente Judaeorum , facile intelligilur cur Judaei non nominali fuerint in e epistol, cui subjectum erat rgis chirographum; nain liniere poterat, ne hoc etiam resciret rex pris qum consilia sua ad eventum perduclf

essent.

fuisse

Aman

in aul illustrera.

Hoc unum

col-

ligere licebat,

antea Aman in aul solium lialieret, tum solium ejus faclum fuisse rege excelsius caeleris aulicorum soliis, et impersse regern utomnes aulici eum adorarent; quem honorem tam singularem rex Aman non detulisset, nisi antea fuisset in aul intercaeteros illustris. Docet liber Esther Aman fuisse Mardoehaeo propterea infensum, quia sibi non assurgeret ; non docet null etiam ali de ergo etiam potuit causa fuisse infensum Aman odisse Mardochaeum quia factas rgi

cm

Capile eodem, versu 14, ubi ne gloriam Dei transferrem: Quasi vero ( inquit honor qui po Capellus) salutatio et civilis tuit Ainani Mardoehaeo deferri ) non aliud i sit loto gnre diversum ab adoratione,seu i cultu religioso qui soli Deo reddi dbet, c Nec Aman adorationem religiosam ab aulicis requirebat, sed salutalionem et honorem civilem... ; (leclere ejenua usurpalur passim in honore civili , nec necessari intelligilur de cultu religioso. Nos e de re clerico respondimus ad Eslher cap. 3. Concedilur Capello, non ilagitsse Aman cultum religiosum. Verm quia cultus civilis quem poslulabat Aman eo modo erat ei persolvendus

adhominem

quo Judaei Deum adorabant

noluit

Mardo-

insidias patefecisset. Non mirumest non nines odii Aman causas memorari in libro Esiher, in quo cuncta compendios narranlur, et ea lanitn, quae ad slalum Judaeoruni perti-

nebant. Urget Capellus hoc modo Quin et Mardochus in praecatiuncul ill qu;e illi i adirigitur cap. 13, v. 12, non aliam profert Amanis in se irae causant, nisi banc, qud
:

illum non salularet. Quid tm , Capelle'.' si banc altrant odii causai ignora bat ipse Mardocbaeus? An Aman consiliuin suum Mardoehaeo patefecorat? Verisimile est dtectas fuisse Aman insidias ab ipsis Eunucliis facinoris conseils, aique eas ac rgis aures non pris venisse, qum rex Aman deprehendissel in regina; cubilc incumbentem.Nam cm aulici regem iralum viderunt , erat commodum tempus accusandi Aman quod qnidem facere aulici antea non ausi fuerint, quia in rgis favorc principem locum obtinebat
<

Nain (|uid,

cbaeus laedere conscientiam nec suam , nec suoiurn. Capite 14, versu 2, ubi convertimus ImVulgatus plevit cinere ac sordibus caput suum convertit Cinere et stercore mplevit caput in Primo (inquit Lud. Capellus ), quamvis c luclu graviori cinere aut pulvere caput asapud Judaeos esset, crines < pergere soliuim autem lacerare apud gentes, non videntur tamen ea salis convenirc Esiherae, cui mox i post illum luclum adeundus erat Assue rus..., neque crines lacerati tam cit repa rari possunl , nec caput cinere et stercore
:

tam

facile purgari

aique mundari
el f>Ji odoris

ut

ivihil

illuviei et

remaneai, quod Assuerum ofi'endissct... nec laceratio ciiniiim salis eonvenitcum lege quae hahe-

sordium

1!), v. 27, et c. 21, v. 5. Ilke lur Lcvil. c. arguliae hominein gravem parm decebant Optim vidit Groljusesse stercore idem aupie

Aman,

et

ab omnibus metuebalur. Ullimuin

vol nord bus Ne uegare debuit Capellus eas soldes fuisse laies quai facile absiergi possent, cm Eslher non esset ita dolore
luto,

25
326, hoc videlicet

IN

LIBRUM ESTHEK PR^LIMINARlA.


pliet priores, Josue et
alii.

2C
lu Tridentina ver
liber

modo

siatim post Beutero,

noinium

Cunticum cantieorum, Ruih

Tlircni,

sessione

ordinem

iste

eum

tenet

EcclesiasteSj volumen Est lier, et

tum subjun-

quem
sam

in Bibliis nostris

videmus, et hactens
,

guutur, qui ab iisdem Hebrais vocantur, pro-

secuti sumus, et

quidem rect

propter cau-

allalam prolegomeno 7, in Judith.

amens, ut sese redigeret ad eum statum , in quo adir Assuerum non jani posset. Dicilur Esther implevisse cincinnis suis locum in quo erat inundus ejus muliebris, nimirm reseciis crinium cincinnis ut omnem omnin capilis ornatuin exueret, quod quidem long aliud est
,

qum
j

lacerare crincs.
:

Capileeodem, versu 13, ubi, cm antc leonem adero Assuerum inquit Capellus, rei gem et virum suum vott leunem, non salis modeste nec salis pi neque enfin idem bcebat in virum suum, quod Paulo in Neroi item cm iilum leonem vocal. Severum profeci reprehensorem qui nolit reginam
,
,

Dcum suum
tuin

in secreio

orantem, vocare mariJui

Estherae quod Apostolo Paulo licuit? Credibilius est Paulum, quia id Estherue iicuisse crederet,

suum leonem lm cm rex erat in daeos Leone ferocior! Cur ver non lieu L

edem
:

versu 7 Ille, altoltens oculos, Hase ila vellicat Lud. Capellus Ea dicit, quse ln'slori Eslherae adverf santur; nain cap. S,v.-2, cm videret Ast suerus Estherani ingredientem , statim.illa ei placuit eique porrexit virgam auream.... At hic nugator iingit Assuerum primo irat tum ardentibusex indignationeoculisEsthet ram intuitum esse mox ver, cm eam prterrilam videret, concidisse et animo defet cisse, subito, nuiiato animo, ad eam de solio adeurrisse suo ulnis excepisse auream virgam collo ejus imposuisse, eamque blan dis verbis esse allocutum. Omitlo qum pueriliter et indecorc circa Estherani anxium t lingal et sollicilum Assuerum, alque ea facienlem qua gravilatem tanii rgis super solio sedentis parm dcent. Primo Capel:

Capite 15,
:

conspexit hatus.

it

licenti fuisse

usum.

Capite eodem, versu 15, ubi, me detestari cubile incirmmcisorum : Atqui eo casu (qua lis erat Estlier*) ejusmodi nupliae non fuec runl iUioitse ; nam interdictum de non elo. candis liabus Israelitarum alrenigenis solos
c

<
c

Cliananitidis terra; incolas ci. forte proxiaccolas, non ver alios Judse remotiores elhnicos spectahat... Etenim matrem

mos

Timotbei Eunicen videra us ludari Paulo, quu nupserat homini geniili. Capello respondetur non ide ludari Paulo Eunicen, qud nupscrit homini gentili, aique eumdein Apostolum, qui ejus lautiavit pieiatem, dixisse: Nolitejugum ducere cum infidelibu. Iiaque roct Eslher, quamvis legitimo j une ta connubio, spernebat cubile incircumeisorum. Nam haec pars erat miseia; Judaeorum, ex quo dispersi erant inter gnies, ut mairimonia jungerent cum populis ver religione alienis;
i

haec pugnare cum libro Estlier , qua^ tanien non pugnant. Dicilur in libro Esther placsiisse rgi reginam, cm eamvidit; hic autem non narralur non placuisse ut eam aspexit, vel ei fuisse iratum. Nimirm rex vidons feminas, quas intrare non jusserat primo irasciti!i',nondm agnoscens Estherani, seu quia erat adhuc longum al regia intervallum,seu quia una famula reginam antegrediebatur, quam vidit rex, antequm reginam conspiceret ; qu conspect, cor ejus mutatur. Haec non persequitur singulatim liber Eslher, quia compendiosseriptusest. Secundo ait Capellus, regem concidisse et animo
lus ait
defecisse,

antequm

solio exiliret,

mal inter-

suum.

qud cert feminae piae placere nequaqura poierat, etsi diligebat ut par erat. marilum
,

Abominor enim sidiadema regium... Atqui nulla fuiljusta causa, curabo minareturillud, cm lgitim et bon cum conscienti ab e ferri potuerit illud diadema, nec potuerit modo, sed et debuerit, si < quidem ea adfastigium regium eveela erat. faedet ha3c confulare, ex quibus sequeretur non licere rgi pio dicere se aspernari regios
:

Capite eodem, versu 10


glori

gnum

me:

Intelligit...

ornaliis, quia scilicet mentemgerat glori su excelsiorem. Est abominari, hoc loco idem ac despicientiam liabere , seu aspernari. Debebat Estlier ferre diadema, non proplcrea illud non aspernari. Capite eodem, versu 17 Non comedit an,
:

convertere, sollicilus, vel anxius ; neque enim hoc verbum cum verbo, exiliit, in edem sententi jungeretur, si significaret, animo defecil ; diceretur in roedio regem ad se rediisse , seu animum rcpiss pris qum adderetur, exiliit. Tertio, videtur Capello fuisse regem circa Estherani pueriliter anxium. Verm nulla causa gravior essepoleralanxielatis , nec rex fuisset conjux Esther uxore dignus,nisi talem se tune exhibuisset, qualis in hoc fragmento exhibetur. Capite eodem v. 13, ubi Vulgatus habet: Pro omnibus lex constituta est : < Cert, inquit Lud. Capellus si pro omnibus constituta fuit lex... , ergoetpro Esther. Etipsa satis t agnoscit cap. 4, v. H, legem illam non mi, ,

prtons -ywviTO:

nam debuerat

sibi qum aliis omnibus ns Hanc quidem legem pro se ips

esse latam. > fuisse factam

alla imicibos
<

Aman
,

hoc couvivio comedit suos Eslher non Aman, cibos. An hoc ben fa cium luit, ut ips semper displicuerit cont vivium reg.s? An debuit sic esse affecta < erga virum Assuerum? R eS|)
in

pon.ieo

Am;m,cur mox eum solum vocat cum re^e ad convivium et cum eo comedit ? Resquia

Si odorat convivari

cum

Eslher arbilrabatur, quia rex ei legi forsa subjecerat ipsam reginam sed rex , cm eam vidit ex periculo legis exanimatam , revocavit meniem, et Esther; declaravit nihil ei ab
;

ist lege esse

metuendum.
,

Capiie 16

versu

10

ubi
:

Aman

vocatur

Macedo,

sic ait

Lud. Capellus

nem

<
j

vocat Macedonem ; vocaverat Bugaeum. Atqui neque Bugaeus idem est quod Macedo; neque Hebr. gag
significat

Primo Amacapite autem 12,

subjungit, non bibebat vinum libaminum ltaqne adversabalur Esther cibos rgis non quia rgis cibos, sed quia, ab idolo

sic esse affecta erga rgis cibos, quia, ut

Debuit

lemporis
rat.

mox

Macedonem... Quin et vix tum Macedonum nomen Persis innotueHoc ultimum nimim incaut Lud.

aiea'prae-

Capellus. Fieri enim vix poteral quin Persa; scirent esse in Graeci Macedones, quorum regnum in Grasci erat jam tum antiquuni. Esse noterai Aman Macedo, quamvis de stirpe

87
VI.

IN

LIBKUM ESTHER PR/EL1MINARIA.


loco
:

28

Qu

Liber, inquit, Esther, multipliciter et

Militas

Ecclesice

sacramenta

continet

quia

ipsa

Breviter D. Hieronymus Praefatione in So-

Esther Ecclesiae typo populum de periculo


librt, et interfecto

puoniam,

et qui

eum

secutus est Rabanus hoc

Aman

qui interprete,

tur iniquitas

parlem convivii
in posteros.

et

diem

ce-

Agag, sive Amalecita, si vnrant in Macedoniaiu parentes ejtis>, alqne il)i domicilium habuerant. Eo modo oral Aman sua nascendi origine Macedo quamvis ex majoribns Aixalecitis voi alur Bug-Mis fon ex urbe Macedoniie, in qu fuerat natus ei educiius. Capite eudein versn 12, ubi (egiuir Qanatus est nos regno et vit privare Lud. Capellus: Primin, quin veri spccieabborrei, Amai nis consiliuin fuisse ipswn Eslheram rgi
,

lebrem mittit

VII.

Qu

divisio?

Nostris in exemplaribus Latinis capita sunt


16, in Grsecis

tamen

10, sed ita ut quae


in hisce
,

illis

16 continentur, ea

10 insint omnia,
nos alieno.

suo lanien loco posita

qu apud

charissimani conjngem in Judico. uni s t rage atque caede involvere? Quin et ejusmodfi... Ainanis consiliuin non modo veri specie i abliorret, sed me congruit, im adversatur i vco et genuino Eslher;^ libro. Neque eniin indic.it Amaneni ullum concepisse in is i ipsani Es'herani odiiini... nott duniaxal lo tain iudignationen Arnanis in Myrdochaeum c causant esse qud non ab eo colerelur... Sed et cm Aman apud suos gloriaiur de i honore qno in anl regi aficiebaur , eo i eliam nomine sibi plaudit, qud ab Esiher i Solus cnm rege ad convivium invitalns esminime Es.therse set.., qno satis ostendit se fuisse infensum. Secundo, an inlerfeclis Mardochxo et Eslher et Judeeis, solitarius < proplrea fnisset Assuerus?> os nodos stringit Lud. Capellus, quos jpsesolvere, si voluissel potiiissel. Primo, non miruin luit Aman voluisse ipsam Esiher in Judieoritm caede involvere, si rgis eii un viiae a regno insidiabaiur. Al niliil l.de narrainr in libro gejiuino Esiher. An prop'.erea falsum quia non narralur'.' Al plaudit sibi Aman qud regin ad convivium solus. inviielur. Yeriim si talis erat Aman, ut mulliplicius faltaiarum machiiris ulcrciur lit legimus versu 13, an machinationcsillas suas amicis ci uxori patefecerit? Ceri haec non pgn m!, ni conju ratio nem fecerii Aman in regein et in regiuam, atque ut li ce ejas coi bro Esll <'r omitiatur, j iralio in quoniam haec Judieorum ces non tain proxiin tligebal quant odium ejtis in Mardochfleuiu et
i
,
, , 1

ii

ni

eniin D.

Ilieronyuio proposituni esset


in

oslendere

qm

Hebraeis tanlm essent, et


,

qu
riora

in Graecis
illis

superessent

haec ipse poste

subjiinxit, et quidein in praefatione

ait, 9 capitulis distincts,

per alphabeti Hueras

ex minio usque ad litteram thta. Pro minio

tamen

legit

Roniana D. Ilieronymi editio


intelligi

mi-

nec potnit ea capi, seu


scribebatur
iiaec

ab

iis

ad quos

Episiola. Quni ver id abesonom csi rgi etimico ad eihnicos scribenti phrasim et vocem tribuere quam nec ipse ,

intclligat , nec illi ad quos scribil! i Capello respondetnr Persas facile intelltxisse quid signilic.aret Deus muximus; iiaque eos non potuisse non intelligere quid signilicaret Deus altissimns. \ocavcrai Cyrus Deuin Judieorum
cli. Ipsi cognati Aman non nesciebant Deum Judoruna esse Deum altissinutm , ciim ei dicebant Si de semine Judorum est Mardochus, anle quem cadere cpisii, non poteris ei resistere. Fieri non poterat ut Persas ignorrent id quod rex poslea dclart, Deum Jud. connu prospra omnia fecisse Per* s^s, alqve eumdem Deum esse ipsorum potestaiis au-ctorern cm vidrent in suis inoiiiimenlis hoc conl'essum fuisse ipsum Cyiuin , imperii soi conditorem. Capite. eodem, versu 17, ubi Vulgatus Es tit'eias sriatis esse irritas, objicii. Capellus litieras, seu edicta regum l'eisarum, nunqum fuisse revocata. Ncnio id ignorai ilaque accusandiis fuit interpres Latinus, non Graecs scnptor apnd quem non facit rex edictum sniim itrilum, sctl hoc lantrn dicil rectfacietis,si non al tende ti s lit 1er is Aman, quasi dicerel Nfc ttendite ad cas litieras, elsi non

Dominum Deum

in Juda?.os.
A;;:
il

An
:

soliiarius fnisset
A

Assumas

si

iuii

eci-sci et

rdochaeum et

regi-

nam
cti

? Nimiimi urgt Capellus islud uiiuni ediver bu! a m, in qno adiclp rex iratus loquitur , non conjuraiio ipsa narrai nr. Soliludo lit circa regein , si cjiis amici inerfici ntur. Ita luqui poterai Ariaxerxes (Je Aman jamjam future interfectore, et sua: uxon's, et hominis

fiierimt revocaiaeJ

Denique versu 22, ubi: Vos


vestris
t

igilur diebus

regiio suo ainicissimi, (jui conjuraiionem nuper patefecerat, Capite eodem, versu 14, ubi, et xegnum Per

sotemnibus arinnmerat&n.

Assuerurn

fingit

juhcntcm

ut

dus Plmrim non solm

samm

ad Macedoja.es translaturum
,

multa advi-

huc conquerilur Capellus

cui

absurdum

delur privatuni hoinim un CQgilare de Iransferendo impero Persarum ad Macedones; quorum Maeedonuin nojnen vix nun lemporis in i'ersi aiidiiuin c.-sct. Nen'iin hjec v.iba duo, ad Macedones, possunl niliil aluni signilicare ipiin nd Iwminem Macdonien , ul erat. Aman qu un interprelatiQne inuiilia n'uni argumenta quae congerit Capellus, ut.probet fieri non potuisse ut ab Aman Macedones in
;

Juda'is, sed ai) omnibus..., in.pcrdsui suhpro feslis habeantur... i ditis observeiilur et j Atqui genuinns Eubt'rx liber docet dies illos Juda'is duniaxai Mardochaeo et. Eslher, non rege esse indiclos. Ihee. reci Capellus; nain constat ex bislori Esiher Hebratc, non edem Epistollicentiam datant fuisse Judaeis ut ulciscerentur inimicos suos, qn iniperaluii) fuit, ut dies Phurhfi celebraren

Persidcm vocarerilur,
Capite

eodem

versu

IG, ubi JndiKi nomiet qliissimi


:

nantur
*

filii

Dei maximi

tqui

htee est vox etpht-aais, inquit Capellus, non reyis prol^ui aupio elhnici, sed prophet* ;

Itaquevidentur versus 18, M), etc,,usquc ad 24, transcripii ex Epistola Esiher et Mardochaei, et allait in reg s Epistolam, non fanqnm pars Epistolae ejusdem sed tanqum frag/nenium Epistolie stlier et Mardocbai, quiimod i clera fragmenta qu adilita ad hune Librum et alierio i" loco posita. (Houbigant.)
tur.
, ,

4S

IN

LIBRUM ESTHER PILELIMINARIA.


c;ipiie 10,

30

nimo, quod intelligendum foret ex

stissimo codiee S.
tiuii

qud

littera

Graecorum minima

iota scilicet

Germani Pratensis derivanobis communicavit plurimm et al


,

notari solet.
cia sunt
:

Omnia ver
enim ad

haec adjuncta tripli-

vel

historiae /inem spectant,

et ea statim traduntur versu 4 capitis decimi et inilio

undecimi, vel ad historiae principium,

et deineeps leguntur capite 11 et 12, vel deni-

quead mdium, ethabenlur cap.


Sic
libri totius

13, 14,15, 16.

parles constilui possuat qua-

tuor. In

prima sunt nonnulla quas Judaeorum


antecedunt, usque

et pericula et liberationeni

et versiohibus Grcis abhorret. Varianlia in e plurima, lum et addiia alque detracta quaedam non levis momenii. Saep illam laiidavimus sub nomine veteris Vulgat", seu veteris Latin* sive Ilalicae versionis. Plures san ferebantur in Ecch si Latin versiones non minus qurn noslrse jetais Grasse; inter se discrepanies. Porr haec Latina versio, de qu modo, mira interdit m barbarie et obscurilate horret. lia ibidem socundum Ariaxerxis ediclum aegerrim lector asscqnatur.
, ,

liebrapo

adcapul3, vers. 6;

in

secund periculum Juusque ad caput 4


;

daeorum
in tei ti

capitis 3 vers. 6,

eorumdem
(1).

liberalio c. 4

usque ad

c. 9, vers.

17; inquart quatnam liberationeni

consecuta

Quis Grsecam versionem adornayerh res apnd orudilosambigua. Yeterum nonnulli cum pluribus receniiomm opinati sunt septuaginl a Interprtes uncumcaeleris Hebraie scriplis li bris banc eliam liistoriam vcrlisse. Moyenlurautem potissimm qud Interprtes illi Craecae fidei mldidisse leganiur quidquid
,

est.

(1) Versio Graeca bujus libri salis ab Hebraeo discrepat, ex qu plurimac addiiiones in veterem Vulgatam ante S. Hieronymum derivat sunt, ac deinde in nostris editiombus Latinis, eliam post versionem S. doctoris, mansernnl;

in

canons Judaeorum
in

aetate Ptolcmsei Rliila-

delph, legebatur.

Pon

librum Estberis jam

tum

cacone

fuisse

minime ambigunt.

Ilsec laitier

sententia plan lextui Estheris


,
:

quanqum

rejeciae

ad calcem

libri, et reli-

quo textu, qui ex Hebraeo adornatus est, avolsae. Porr ejusmodi additiones Gratcus variis
habel e. g., in Ironie primi capitis somnium Mardochaei et prodita conspinuio duoriim eunuclioruin leguntur; et ca;>iie i< rlio, post v. 13, legitur Epistola Assucri pro delendis in univers Assueri ditione Jndaeis data capite 4, post v. 17, oratio Mardoebari, ac deinde Estberis pro sainte univers.': gmis Judaicae Deo impeirand capite 4, post v. inserta in 8, legitur parva quaedam addiiio capui. 15, v. 2, 3, nosirae Vulgat.'. Gitecus capite 5, nbi ingressum Estberis ad Assirent narrai, salis discrepat luni ab Hebraei, lum Vulgaae narratione. In nonnullisGraecisexernplanbus capite (i, post v. 10, quaedam leguntur, frustra qusere.nda in llebiao et in nostr vel in fraguienlis Vulgat ad calcem ejus libri in edem Vulgat; quin et desunt in edilione Graec Complutensi. Ediclum rgis pro Judaeis legitur capiie 8, post v. 12. Capiic 10, v. 3 usque ad exilum capitis, legitur inlerpretalio soninii quod Mardochaeo per quietem conligit et inst tulio festi Purim. Denique ibidem anuus adscribilur quo versio Crseca ejus libri Hierosolyma in ^Egyptum delaia est. Fusis haec annotavimus, ut, si lihueril, conferantur inler se addiiiones ex Graeco et veieri Vulgat ciiin textu Lalino, et ad suutn singuliB locum revocari possint, ut devariis ejus histoearumque eonnexione jurie narrationibus dicium feratur. Hebraeus Scripior, qui sub nomine Josephi Gorionis bodi nobis innoin locis
:

cm in Gra:co ejusdem 11,1, luec leganiur Anno quarto, regnantibus Ptolemo et CJeopati , aitulemnt
repugnare videtur
libri capite

Uosiilieus,
et

<:iti
,

stu-erilos et Lvites esse ferebuittr,

Ptotcmaus
,

fdius ejus

liane epislolum Plut-

mterpretatum esse Lystmachum Ptolemi filium in Jrusalem. Porr si Piolemaeus l'hdorueior jusque, eonjux Cleodixerv.nl
,

rim

qvam

<

piira hic stgnificqntur, i( quod in eofiniu-niario aperielur, illud eonstiluaiiins oporiel, dj posl sfptiiaginla Interprtes, si illi sub Piole.

versionem iiujns Grsecum Ly^imacbo fuisse adornatam :eur enim see;,s lierosoym in yEi;ypium
librj in

inseo Philadelpho claruerunl,

transfereudus ei. t liber, qui di puteai opeva Septuaginta ibidem nosebatur? Si ver quartum bujus Piolemaei annum non ad Philomelorcm rfrendum coulendas, cens.. scpie versionem ante Sepluagipta in jEgypturn (lelala-m fuisff; cur Inierpreies illi veriVre librum jam in Graecum Lysiinacho liauslaiiim laborssent? Fae aulem verterint nihil nos connu versio juvat quai enim su pres t versio, ha c nonnisi Dosiiheo in ^gypluni translata videtur, qncmadmodm veiba snperis recitala
: ;

satis insinuant.

Eidem Lysimacho

facile

Iribuendas credi-

quas diximus. Is ver Lysimacbus religios ade verba texis secnius


addiiiones
,

mus

non est, queinadmodm caeieris veluslis sacrorum librorum inierpretibus servalum est. Liberiiis non rare excurril nec lamen liber minus probalus est, neque ab auclorilale su
;

tescit

non ignorai addiiaincnia


in

illa

quae

le-

guntur

Graeco et in Latino libri Esther, inseritque in suam hisloriam lib. 2, cap. 2, unde conjicere mrit licet nec Judieos illa ignorasse latuisse tamen Josephum bistoi i;

excidit , cm nihil ille adjecerit seu texiui seu veritali repugnaiis. Qui in e fuerunt sententia, omnia quae in Graeco supra Hebraeum rednndant veritati exemplarium archeiypo,

rum
lere
;

(varia
illi

enim

fuisse crt duni


dicli

tribui

opor-

san nulliim

sui

dociimenium

invitus suspicor. Versiones etiam Graecae inter se non penits consenliunt. Editio Romana et ea quain

cum non

Usserius nobis procuravit obet/s cl asteriscis Origenis nolatam , salis inter se conveniuul fusiores lamen sunt qnim alla versio Graeca ab eodem Usserio regione Origenianae dita. Editio Complutensis minus abest Ro, ; ,

varia exemplaria neque Origenes, nevteresScripturse interprtes, quila,Symmachus et Tlieodotion, nnqum noverunl. Josephus Gorionis in su Hisiori Judaic 1. 2, cap. 2, cas omns addiiiones probat, et in

solidum exhibent.

H*c enim

nemo, neque

S. Ilieronymus,

librum

suum
,

bisloricus deessent.

qud

transfert. INihil de illis Joscphus in ejus Graeco exemplari

man.
Velus Latina versio, S. Hieronymo vetustior, cujus P. Martianjeus exeinplar MS. ex vetu-

Cm S. Ilieronymus versionem bujus lim ex Hebraeoaggressusest, texlnm hune tanqum archeiypuni\mic habendum esse minime an-

31

IN

LIBRUM ESTHER

52
Injuriant
fecit.
>

bigebat. In ejus sententiam convenisse Ecclesiam , probal S. doctoris versione , atque in canonem recept , satis constat. Eruditissimi etiain nostri scriptores aniinadvertunt Lysi-

est

vel qui

Luculeiitum
;

biijus rci
gatae,

exeniplum praebet MS. veteris Yulquo plura nos anknadvertimus prae-

machurn

in

su versione adornand ingenio


,

suo plus ninii obsecundsse uti, e. g., cm in edicto Assueri pro Judaeis loquentem inducit eunidem regem , veluti tempore belli Persaruin in Macedones vixisset, his verbis: Aman, animo et gnie Macedo ; et Cocjitans (Aman) regiium Penarum transferre in Macedonas. Observt etiam S. Hieronymus eos qui hune libruin exscripserunt, plus nimi sibi induisisse, cm non rare virosin edeni hislori Ioquen:

bent etiain Graci lexis addilamenta. Si quyeras qu lingu scripta sint hujus libri addilamenta , respondeo Textus Chaldaicus horum addilamenlorum, in codicibus quibusdam Hebraicis repertus, ex Graeco conversus fuit et in codices illos illatus est. Lingua
:

enim borum fragmenlorum Graeca Judaeum prodit Grae scribentem, nec ullum versionis ex Cbaldaico exhibet vestigium. Slyli quoque
in diversis fragmentis diversitas diversos auctores arguit. Quae chaldaica versio jam fusior, jam succinctior est, quni textus Graecus ; dita fuit ab Evodio Assemani in Biblio1

tes

induxeriut muiii videbatur


queniadinodrn
:

sibi aptissi-

Sieut solitum est scholari,

bus disciplinis, sumpto theinate excogilarc quibus verbis uti poiuit, qui injuriam passus

thec Vatican, ex qu eam de var. lect. V. T. desumpsit.

itossi

Speciin

(lahn.)

Mitra
GOMMENT ARUM.
CAPUT PRlMUM.
1. In diebus Assueri, qui regnavit

ab

1.

CHAPITRE PREMIER. Au temps d'Assurus, qui a rgn


l'Ethiopie,

depuis

indi usque
viginli
2.

iEthiopiam

super centum
:

les Indes jusqu'

sur cent vingt-

septem provincias

sept provinces,

Quando

sedit in solio regni sui,


fuit.

Su-

2. Lorsqu'il fut assis sur le trne de son

san civitas regni ejus exordium


3.

royaume, Suse devint


pire.
sui,

la

capitale de son

em-

Tertio igitur anno irnperii

fecit

3.

La troisime anne de son rgne,

il

fit

grande convivium cunctis principibus et


pueris suis, fortissimis Peisarum, et

un grand
les

festin tous les princes de sa cour,


,

Me-

tousses olliciers

aux plus braves d'entre

dorum
coram
U.

incly se

tis,

et praefectisprovinciarum,

Perses, aux premiers d'entre les Mdes,

aux gouverneurs des provinces, en sa prsence,


divitias gloriae regni
,

Ut ostenderet

4.

Pour

faire voir la gloire cl les

richesses
l'clat

magnitudinem atque jactantiam potentiae sua;, multo tempore, centum


sui, ac
videlicet et octoginta diebus.
5.

de son empire, ainsi que sa grandeur et

de sa puissance. Ce

festin

dura long-temp*,

ayant t continu pendant cent quatre-vingts


jours.

Cmque implerenlur

dies convivii,
5.

invitavit

omnem populum

Et quand

le

temps de ce

festin finissait

qui inventus

le roi invita tout le

peuple qui se trouva dans

estinSusan,
et jussit

maximo usque ad minimum;


et

Suse, depuis
Il

le

plus grand jusqu'au plus petit

septem diebus convivium prpa-

commanda qu'on

prpart un festin pendant


vestibule de son jardin
la
,

rari in vestibuio horti

nemoris

quod

sept jours, dans


et

le

regio cultu et
G.

manu consitum

erat.

du bois qui avait t plant de

main des

Et pendebant ex omni parte tentoria

rois avec
G.

une magnificence digne d'eux.

aerii coloris, et carbasini ac hyacinthini,

El de tous cts taient suspendues des

sustentata funibus byssinis, atque purpureis,

tenlures de bleu cleste, de blanc et d'hyacinthe, lesquelles taient soutenues par des

qui eburneis circulis inserti erant, et

columnis marmoreis fulciebantur. Lectuli

cordons de

lin

lin,

teints

en carlate, qui
d'ivoire
,

taient passs dans des

anneaux

et

quoque aurei

et argentei super
et

pavimen-

attachs des colonnes de mar!>re. Des

lits

tum smaragdino
dispositi crant
:

pario stratum lapide


varielale pi-

d'or et d'argent taient rangssur un pav cou-

quod mira

vert d'mfiraude et de marbre blanc, qui tait embelli de figures avec une admirable varit
11 7.

ctura decorabat.
7.

Bibebant autem qui invilali eranl,

Ceux qui avaient

invits buvaient

33
aureis poculis, et
cibi inferebanlur.
aliis

COMMEiVTAlUUM
atque
aliis

CAPIT

I.

31
;

vasis

dans des vases d'or


uns des autres.

et les viandes taient

Vinum quoque,
,

ut ma-

servies dans des bassins tous diffrents les

gnificenli regi dignrb erat


et

abundans

On y

prsentait aussi du plus

excellent vin, et en grande abondance,


il

comme

praecipuum ponebatur.
8.

tait

digne del magnificence royale.

Nec erat qui nolente^ cogeret ad


sicut rex statuerat, praele

8.

Nul ne contraignait boire ceux qui ne


;

bibendum, sed

voulaient pas

mais

le roi avait

ordonn

ponens mensis singulos de principibus vellet. suis ut sumeret unusquisque quod


,

que l'un des grands de sa cour que table


plairait.
,

ft assis cha-

afin

que chacun

prit

ce qu'il

lui

Vasthi quoqueragina fecitconvivium feminarum in palatio , ubi rex Assuerus


9.

9.

La reine Vasthi

fit

aussi

un

festin

aux
avait

manere consueverat. 10. Itaque die septimo,


hilarior, et post

cm rex

esset
in-

nimiam potationem

femmes dans le palais o le roi Assuerus accoutum de demeurer. 10. Le septime jour, lorsque le roi
en
gait
,

tait
,

mero, prcepit Maumam, et Bazatba, et Harbona, etBagatha, et Ab


caluisset

chauff

par l'excs du

vin

il

commanda

Maumam,
,

Bazatha, Harbona, Ba-

galha, Abgalha

Zlhar, et Charchas, les sept


la

gatha, et Zethar, et Charchas, septera eunuchis qui ia conspectu ejus ministra,

eunuques qui servaient en


Assuerus,
11.

prsence du roi

bant,
11.

Ut introducerent reginam Vasthi


,

Dfaire venir devant

le

roi la reine

Vasthi, le diadme en tie, pour faire voir sa

coram rege
principibus

posito super caput ejus diaet

beaut tous
qu'elle tait

les

peuples et aux grands, parce


belle.

demate, ut ostenderet cunctis populis


pulchritudinem
illius
:

extrmement

erat

12. Mais Vasthi refusa d'obir, et ddaigna

enim pulclira vald.


12. Quae renuit, et

de venir, selon

le

commandement que

le roi

ad rgis imperiura,
,

lui

en avait
,

fait faire

par ses eunuques. As-

quod per eunuchos uaandaverat


contempsit.

venire
fu-

suerus
fureur,

irrit

de ce refus et transport de

Unde

iratus rex, et nimio

rore succensus,
13. lnferrogavitsapientes, qui ex

13. Consulta les sages qui taient toujonrs

more

prs de sa personne
rois, et

selon la

coutume des
faisait

par

le conseil

desquels

il

toutes

regio sempe.fei aderant, et illorum faeie-

choses

parce qu'ils savaient les

lois et les

bat cunota consilio,


juta

scientium leges ac

coutumes.
14. (Or entre ces sages les premiers et les

majorum

ik. (Erant

autem primi

et

proxiini,

plus proches du roi taient Charsena, Sthar,

Charsena, et Sethar, et Admatha, et Tharsis,

Admatha, Tharsis, Mares, Marsana

et

Mamula

et

Mares, et Marsana, et Mamuchan,

chan, qui taient les sept principaux seigneurs


des Perses et des Mdes, qui voyaient

septem duces Persarum atque


qui videbant faciera rgis
eiuii
,

Medorum

face

du
les

roi, et qui avaient

coutume de

s'asseoir

et primi post

premiers aprs

lui.)

residere

soliti

erant.)

13. // leur
tait la

demanda donc quelle peine mrile

15. Cui senlenti Vasthi regina subjaceret, qua; Assueri rgis imperiura,

reine Vasthi, qui n'avait point obi au


roi lui avait fait faire-

quod

commandement que
par ses eunuques.
16.
et des

per eunuchos mandaverat, facere noluisset.

Mamuchan rpondit en prsence du


premiers de sa cour
:

roi

Mamuchan, audiente Non solm reprincipibus rege, atque Vasthi sed et omnes gem laesit regina
16. Responditque
:
,

La reine Vasthi
encore

n'a pas seulement offens le roi, mas

tous les peuples et tous les grands qui sont

populos, et principes qui sunt in cunctis


provinciis rgis Assueri.
17. Egredietur

dans toutes
17.

les

provinces du roi Assuerus.


la

Car cette conduite de


la

reine parvien-

enim sermo reginae ad


,

dra

connaissance de toutes les femmes, et


,

omnes mulieres
suos, et dicant
:

ut eontemnant viros
ut re-

leur apprendra mpriser leurs maris


disant
:

en
la

Rex Assuerus jussit

Le

roi

Assuerus a

command

reine Vasthi de venir se prsenter devant lui,


et elle l'a refus.

gina Vasthi intraretad eum, et illanohiit.


18.

Atque hoc exemplo omnes

princi-

18. Et son exemple toutes les

femmes

des'

pura conjuges Persarum ataue

Medorum,

erands srinneurs des Perses et des Mdes me-,

55

IN
:

LIBRUM ESTHEB
unde
priseront les
Ainsi
la

36

parvi pendent imperia maritorura


rgis justa est iudignatio.

commandement

de leurs maris.

colre du roi est juste.


qu'il se fasse

19. Si tibi placet, egredialur edictnm

19. S'il vous plat ainsi,


dit par votre
la loi

un

facie tu, et scribatur juxta

legem Perprteriri

ordre, et

qu'il soit crit selon

sarum atque Medorum


illieitum est, ut

quam

des Perses et des Mdes, qu'il n'est pas

nequaqum
sed
ili,

ultra Vasthi

permis de violer, que

ingrediattir ad regera,
altra, quae

regnum
accipiat.

illius

la reine Vaslhi ne se prsentera plus devant le roi; mais que sa

meliorest

dignit soit

donne

une autre qui


soit publi

la

mrite

20. Et hoc in
est)

omne (quod latissimum

mieux

qu'elle.

20. Et

que cet dit

dans

les

pro-

provinciarum tuarum divulgetur imperium et cunctae uxores tara majorum


,

vinces de votre vaste empire, afin que toutes


les

femmes, tant des grands que des

petits,

qum minorum
norem.

dfrant marilis suis ho-

rendent hommage leurs maris.


21.

21. Placuit consilium ejus rgi et prin-

Le conseil de Mamucban plut au


;

roi et

cipibus

fecitque rex juxta consilium Ala-

aux princes
22. Et

et le roi

fit

selon son conseil

muchan,
il

22. Et misit epistolas

ad universas pro-

envoya des lettres toutes

les proet

vinces de son royaume, en diverses langues

vincias regni sui, ut

quque gens audire

en divers caractres,

afin

que chaque nation

et lgre poterat, diversis liuguiset lilferis,

pt entendre et lire, statuant que les maris


eussent tout pouvoir et toute autorit chacun

esse viros principes ac majores in


suis, et

domibus

hoc per cunctos pop dos

divulgari.
Vers. 1. - In dieihis Assueri

dans sa maison, et que cet dit ft publi parmi tous les peuples.

COMMENT AiilUM.
(1).

Septuaqui-

bysem

alii

Artaxerxem
;

Mnemonem
alii

alii

ginta habent, Artaxerxis. Assueruin

hune
alii

Artaxerxem Longimanum

Aslyagem pa3, Salian.

dam
0)

aiunt esse Darium Hysiaspis;


Qiaeritur cur

(Jam-

trem DariiMedi. Vide Serar. quaesi.

Hcbraicet Ch ildak ab, ilesp. et , hic liber incipiai. Est lu apud istarum nation uni scriptores usiuiissimum, ut videre est iiiitio Exodi, Leviiici, Numeiorum, Josuae, Judicum, limli, Regtirh librorum omnium secundi Paralip. Esdr Baruch , Ezechielis, Joua:, prions Machabseorum, omniumque Gorionis Commenlariorum. Sed jam

nologos et commenlariorum scriptores distrahit tum de Assuero ipso, luni de Assueri aetaie, nos Darium Hysiaspis seculi sumus. In illo eniin nancisci nobis visl sumus linaments onmia quibus Scripiura Assuerum viruni Estiieris exhib't. Qui REGNAVIT AB INDIA USQUE AD j42tH10PIAM, SUPER CENTUM VIGINTI SEPTEM PROVINCIAS. Darium Hystaspis univetsae Asiae impersse ex Herodolo discimosi lndos annis subegil; movit et in Scythas , /Eihiopesque jam indc Cambyse h ibebat subditos. Ingens est equidem

contempla los quippiam a'megressum cum quo isiu:l qnod jam scribebant, colligatuin'velent, sive id serparrirtio
,

Judiib, q. 1 , scriptores sempetf


c. 1

mohul sacros

isliusrnodi

tiim

j'ni

prehensuin,

esse, ide qfle

modo
his'lora

coin-

hc vol

cum

superioi ibus aniejam pfajscripiis foisioriis, per, et, istud copulatur., vel cert cum eo quod prior'c IbC .narrant Graeci, exposito jam soninio. L iiiiius iritrpres imerdm quidem expr.'ssil, iiiterdm, nti hoc loco, dissimulavii, claritalis snij > is ergo. (Serarius.)
i

Hebrus incipit conjunctione et. Animadversum <'st Judsos trbrorum suoruni plerosque ita exordiri. In codicibus Graecis iliilio libri rcitatur somnium Mardoclii, quod in
codicibus
noslris Latin iis legitur
c;ipiie

11,

2, etc. Grecorum codicuni plerique pro Assucro l'eruot Artaxerxem; non dsuni lamen

qui

Assuerum leganl- Codex manuscriplus


Vulgal.e, qffm
lialiel

veteris

nobis coiniiiunicavit

Assuerum et Arlax>rxem. Nomcn Ariaxerxis unicum legitur in


P. Martin* OS,

num rascentiirti viginlisepiem provinciarum; ingens, inquam, sed non incredibilis. Disciinus en ni ex Danude Darium Meduin aeiale Cyri, imperium in cciiunn vigmti provincias dislributuin rexisse. Hum; proyinciarnni numeruin annotasse in texlu suo Herodotum, in quo tamen hodi nonnisi viginti Icguniur, Drusius arbitraliis est. In eensu equidiin provinciarum quae Dario Hysiaspis parebant, octoginia descriplae ab illo legunnir , quanquiu non scini'l illas confuse, iteqtie sigillatim expressas annotai. Sed ex narralionis srie inlell gimus II -rodiii consilium illud uliqtie non fuisse, ut accuralum catlnglim provinciarum imperii Persici describeret; sed riienlem illi fuisse ui expimeret viginii niaxinias imperii paries pro li ibuiis descriplas, qua; in v.nias provincias dividebantur. Aliud quid non negligendum in re prasenii addit idem
i

fragmenlis Esihens. Nomen Arssueri vel Artaxerxis famillarissimum fuit regibus Persidis; ac viris quibusdam ductissimis persuasions
cidit

communem
ni

fuisse

omnibus

appellatio<

nem,

Pharaonem

prisejs Agypli regibus,

Caesarcm Roinanorfn impeatoribiis, Vrtaxerxcs Persic sona't Magnum Bellaiorm. In unio senientiaruin variciate, quas cliro-

exigerentur, regionein in parasang.*s disiributam fuisse (erat parasangi mensura trereniorum stadioniin ade^que passuum duoaeclm millium et quingenlorum). An centuni viginti seplem is'.;e [irovinciie tolaein eranl parasangae, tributorum coininodo servientes ? Egregi demonstravit Brissonius , satrapas fuisse quossci ipior, id est, ul facile iribula
,

57
lom.
ceps.
5,

COMMENTAKIUM
anno mundi 3590,

CAPUT

I.

58

num.

2, et dein-

Persidis ad ripas Cboaspis fluviisita. Sic dicta


liliis qttse iilic

plurima proveniunt.

Ab

Fndia usque au M'ttilfa lui, quaruni


cfcideftt&ls.

iila

Reg.m ejus exordium fuit. Pris quidem re-

terminus erat brinlalis, haec

gnare cceperat, tertius enim jam annus regni


ejus agebatur, ut dicitur versiculo sequenli,

Super centum

vicinit septem provinchs. H;e

rWra,

meditiotit,

vocanhir

in

Hebraeo, quod

sed ultimum quasi

complementum

acceptai

vocabulum

radie T>"j, clun, derivaiur,

quod

possessionis fuit sedere Susis urbe metropoli,


in

judicare signilicat. Erant eiiim satrapi, sive


praefecturse, quibus gubernandis, ei juri di-

primario solio regni sui

exordium enim
quare Hebr.

hic pro prima civitate ponitur;


et Chald., pro exordium,

cendo satrapae aut


Vers. 2.

praefecti conslituebantur.

habent metropolis.
servis.

(1)

Susan civitas
provinciis

metropolis

Vers. 5.

(1) Pueris,

dam

pluribus simul

imperantes.

Agens Josephusdeprovinciantm distribulione sub Dario Medo, Daniele longissim discrepat; propheta enim nonnisi cenlum viginli,
historiens ver trecenlas sexagiula exiiibet. Sed cin reeenset sairapias imperii Darii Hystaspis, oaleulis Hebri et Grasei , centum
seilieel

restituendi, Artaxerxes Susis versabatur. Ein urbe consuetas habuisse Darius sedes ex uni versa histori Estheris palet, ibi omnia

dem

quas in e narrantur gesta sunt. Allirmat Strabo apertissim, Cyrum ejusque suteesso,

septem

et viginli, congruit.
:

Hebrus pro lidi et jEUuopi legit Ab lloddo usque ad Clius. Sed nonien lioddo interprtes ouines aecipiunt de
Iricii
,

cm Medos subegissent, intelligerentque dilionem habere suam longissim remotam, siiniilqnc Susas veluli in cenlro tolius imperii jacere, nec distare lum Babylone , lum ab aliis subdilis regno gentibus, regiam in e et
res,

qnam

Ilon-

diam

vel

Hendiam Targum

appellat. ilanc pro-

imperio suo adjecisse Darium bunc, Hcrodotus est anctor. Id ta m en inteUig de sub Xerxe enim aliquibns indift populis anle Darium Hystaspis, in exercitu Xerxis Indi leguntur. Sub postremo Iioc principe gravissimiim solvebant tributum, irecenwirum seilicet ac sexagiula lalentoiuni auri non pr;eparaii, nec liquati, sed rudis. Regio Clins est \ el ^Ethiopa ad meridiem /Egypii, sive illa Arabise pars quse ad orientent et angulum maris Rubri jacet. Ulut usurpeiur, verissim semper alfirmatur paroisse banc regioneni Dario, qui Arabiam etiEtliiopiam pesside.bat. Quanqum explicandum cense.o de /Eiliiopi lestante Herodoto, jEihiopiain tributo tu esteras provincias obuoxiam non fuisse cm sol dm modo muneris loco singuiis irienniis dedisset binos cha-nices auri ignem non experti
viiiciain
; , ,

metropolim imperii constiluisse. urbe scribit Plinius < Vtus regia Dario Hystaspis fdio condila. > tur imperii sui metropolis ab illo
:

De edem
Persarum,
Meril
igi-

fuisse affirmatur.
alibi
,

Moram

ibi

constitula libentis qum

ducenos fasces ebeni, et quinos Athiopes pueet vicenos grandes lphant orum dents. , H*c /Elbiopiae propri dicl conveniunt. (Calmet.) i On ne sait, dit Voltaire, quel tait cetAset

ros

surus, mari d'Estlicr. & Nous savons incontestablement que ('tait un roi de Perse qui rgna plus de douze ans ; que ses tats s'tendaient depuis l'Inde j'isqu en Ethiopie. INous savons en ouire que l'empire des Perses, compter depuis Cyrus jusqu' Alexandre, qui y mit fin, n'a dur que deux cents ans. Ces faits certains mnent sur la voie ceux qui voudront savoir quel est celui d'entre les rois de Perse qui fut mari d'Esther ; mais, comme ce point d'histoire est tranger notre plan, nous en renvoyons la discussion
d'autres.

tantisque accessionibus illam trahebat ornavit, ut ejus prinius conditor dici queat. Hebraeus legit planit'is Cm sederet rex Assuerus super solium regni sui, quod in Susan aire. Vox Hebraea Dirait, qnam cum interprelibus non paucis reddimus arcetn , est aliis turris,\el urbs,\e] metropolis. Benjamin Tudelensis in Ii.inerario affirmt superesse adhuc splendidissimas a-dium Assueri reliquias Susis, vel, ut ille appllat, in Elam. Jacebant Sus* ad amiiem Choaspem, priscis celebrem, quod illius lautumitiod aquis reges Persidis 'iiereutur in polum , casque secum ferrent in vasis argenieis, cm iter baberent. Lenis ibi hienis; sed aestalJs fervor immodicus, ade ut ne angues quidem viam permeare possint quin station sole eorrepti crementur. (Calmet.) Fecit grande convivium cun(1) Vers. 3. ctis principirus et pueius suis. !n Hebro, servis suis; quomodo vocare subdiios mos est Oiieutis. Craeci hic posure, tg tXot xai to; >.oiml; I'Ovegi, amicis et cteris gentibus. Vide 5. Etiam Romani imperatores saep i il Ira,
:

epulo exce pre.cum senatuetiam plebem.In Domjliani Stalius Hi cm liomttleos proceres, trabeataque Csar Agmina nlle , simul jussit decumbere menais. Et pr.ehctis provinciarum. Provincia hic in Hebraeo rU'ID , Mdina, quod nomen etiam nune in Hispani quibusdam regionibus maepiilo
:

net.
F.

(Grotius.)

Qijando sedit in solio regni (1) Vers. 2. sui, Susan civitas regni ejus exormum fuit.

(Duclol.)

bulatur Chaldaeus Assuerum voluisse sedere in solio Saloinonis, quod Nabuchodonosor Jrusalem transtulerat in Babylonem,
et Cyrus Babylone in Persidem; cmque solium non caperet Dariurn, eum jussisse aliud simile fabricari, atqne in eo formando artifices per biennium laborsse ; ideque tertio anno in eo sedisse Darium, ac hoc convivium insu uxisse. Putant nonnulli Darium boc epalum appar^se ut eo diem suum natalem public gratulatione cclebrarel. Hoc enim moris fuisse Persis docet Atben. lib. 4, c. 6, et Plato
,

admodo.ni conciliari hic posse videtur Scriplura cum profanis scriptoribus testitttibus imperii Persarum metropolim fuisse Babylonem, postqum Cyrus illam successoribus Nabuchodonosoris eripuit sed ex iisdem pariter scriptoribus discimus Cyri suceessores anni partent egisse Susis, alteram Ecbaauis, lertiam Babylone. Rex Artaxerxescominodam sibi ducebat Susis inorani ut ex Nehemi inteliigimus cuir enim Nehemias facultatera impetravitredeundi Hierosolymam, et muia
: , ;

Mr

in Alcibiade.

Et hedorum

inclytis. Hebr., parthenim,

quod

aliqui verlunt paratimt, quasi hi

jem

sint q'ii


,,

,,

59
Inclytis, Hebr.
,

IN LIBRIJM
salrapis, seu principibus.

ESTHLR

40

Vers. 4.

(1)

Centum et octoginta diebus,

ultim sex metisium hebdomad, universo populo regiae civitatis epulum ddit, non excluSusis est, in anno regni sui tertio, fecit convivium. Chaldaeus Quando cytsivit sedere super solio regni sui, quod in Sus'an. Graecus apertissiui Ors v6povi78, Josephus, cm
:

mcnsibus nimirm sex.


Vers. 5.

va implerentur dies convivii;

apud Xenophontem, scilicet qui pari habcnlur honore e.t conditione q. d. Principes aequales. Verius esl Partbenim non esse Graecum sed Persicura salraparum nomen.
ftoTijAoi,
:

conslituisset

(Corn, Lap.)

Aulumant quidam Assueri conviviuni fuisse duplex, purpura torum unum, plebis alterum sed numquid ita convivio adhibita plebs, ut
;

Potis igitur dicendum unum fuisse perpctuum, nulloque inlerruptum die convivium , cujus partes tara en plures fuerint, non lanlm si inenses et dies considerentur , sed si ipsi etiam convivai.o res et convivae. Nam rex et regina convivium instituerunt et viri et feniinae invitati sunt, ab illo i 11 , ab rgin h se. Viri rursm vel purpurati , vel plebei erant. Illi quidem toto convivii tempore , isti ultim tantm
lui<n

purpurati

excluderentur

127 salrapiarum principes. Nec aliud vult Latinus Quando sedit in solio regni sui, Susan civitas regni ejus exordiumfuit. Nam duo, quae un veluli periodo caeteri textus narrant' hc iste, duabus. Eorum unum est, cpisse in Susano solio sedere, et, e ips sessione tune primo consecutum esse, non ut quoquo modo rex esset (jum enim regni ejus annus
:

erat tenius), sed ut rexperfectus, et omnibus quasi numeris absolutus. Quemadmodm enim

et salrapae sroul affuerint Cajetanus alios postalios venissc ait, ut his abeuniibus, qui succdrent,
:

hebdomade. Quritur an omnes principes

nos irnperator, ut omni perfectione augustus sit, certis quibusdam in locis coronas aliquot accipere dbet, tumque primo censetur omni laude cumulatus imperaior, cm etiam si annus imperii ejus agatur plusqum tertius et quartus , quemadmodm in Carolo V visum est, coronam ullimam accipit; ita et tu m Susa Persici regni, perfecli

apud

alii. Enimver nimim videiur omnes uno eodernque tempore provincias

praesi essent

exordium erat, quando ejus in solio residebat rex. Aliernm, tertio regni anno epulum is'.iul exslruxisse. Tertio igitur anno imperii sui fecit grande convivium. Alioqui posset
scilicet,

eamdem

praefectis carcre , et quidem lot menses. Dici lamen potcst , vel omnes, vel ceri perpau-

significare sentenliam Latin us, si sic inlelligatur Quaudo sedii in solio regni sui, et
:

qui quasi nulli erant, exceptis, omnes siadfdisse. Hoc enim epuli Uni magis congruebat; majorem omnium admirationem, et muluo conspeciu hilaritatein cumulabat, potestque colligi ex ultimo epuli die, din populo et principibus simul regina} pulchritudincni ostentare voluitvers. 11, vicarii lamen et inferiores singulis in sairapiis magistratus erant, qui turbarum si quid nasceretur, occurrerent. (Serarius.) (1) Quxritur quaenam fuerit epuli causa. Respondeo Duplex in contextu monstratur. Hua, ni ostenderel (rex) divitias glori regni sui, ac magnitudinem at<iuejactantiam potenti su
cis,
ra'ul
,
:

quando Susa civil as regni ejus exordiumfuit sed una tantm fieri periodus deberet se,

quensque
Fit auie
;i

illud

igitur,

expungendum

foret.

ut quemadmodm illa particula, quando, sic et alise repeii, pluribus-

non rar

que conjungi debeant, proui.de particule, indocci in Psal. 56 R. David, v. 5 In medio leouiim dormivi conlurbatus. Persarum ver regum enthronismus tam scribitur celebris cxstitisse, ut semper ante eum mensem in quem
ter,
:

ille incidissei,776-fo'|Avat

imci ponerentur, quas

vers. 4. Vcrisimile lamen id non esse ait Drusius, et ne interpretem nostrum absque c:uis mendacii arguisse videatur, verti vult Cm ostendisset, vel potis dkm ostenderel, seu in oslendendo. Et hoc quidem poslremum ver:

appettabant. (Serarius.) Potest convivii hujus ont duratioms aut inccplionis tempus quaeri; illud in solorum quidem purpuratorum epulo, fuit centum octoginta dierum, qui dimidiatum annum , diebus duobus pauculisque boris minus, efficiunt, nisi annum apud Persas tuin dierum

ipsi

Wuhak

360 fuisse dicamus, quemadmodm significare


videtur lib. 5 Curtius, dans rgi 3G0 pellices, quasi recentem quolidi, si libido tulisset, baberet. Tune enim plan anni rnedii epulum fuisset. in plebeiorum ver epulo dies positos sex aiunt ipsi Septuaginta ; sed Hebraeus Chaldaeus, et Josephus Graecus, septem. Si in iliis ergo beptuaginia mendum non est, dies eos tanim quibus maxime caluit convivium, enumerrunt, ultimo, quod desiit, praeterilo, quem lamen in Vaslln postea nominant. Quis non miretur tam altam pacem, tantam rerum

botens

in

Hebraico

est.

Sed nonne causa eo

est, fecit convivium in mlendendo divitias glori regni sut, nisi ut ostenderel? Quid est,

ipso signilicatur?

Quid

Impiger extremos currit mercalor ad Indos,


Nisi,

Pauperiem fugiendo et divitias conquirendo, pauperiem ut fugiat diviiiasque conquirai? Drusius multa scriplilat, ingenium Itemque
:

oslentel

Catholicosque carpal; intellexit Josephus, dm magnifie regemepuluni insiruxisse ait, quemadmodm scilicet rgi erat consenlaneum appartint i divitiarum suartim ostentatio,

omnium

alfluentiam

tantm curis

nem. Chaldaicus Targum similiier


:

Et demon-

quo omnibus lando, rex,

otii fuisse,

negoliisut lotos 187 dies epu-

Posteaqnm slravit ipsis. Septuaginta ver ostendisset ipsis divitias. Altra epuli causa
fuit

ut sui

regni primordia

non simpliciter
in

quidem prima, sed prima


,

urbe Susan qum celeberrima redderet. In bc enim praecipuus regni Ihronus erat, in quo urbe ot AlexandiT postca Magnus sedere votait,
et cm sederet, Demarato Gorinthio, aliisque o Graecis , prae gaudio, lacrymis elicuit. A hauc causain indicat Hebraeus texlus: In diebus, inquit, istis, cm sederet (id est, cm sedere inciperet) rex super (lirom regni nui, qui
i

principes, Susanaeque plbes transigrent? Prodiditin Politicis ristoteles memoriae , Siculum Dionysiuin totos 90 dies ebrietali vacsse. Mirm san sed mirum inagis inveniri asolos non paucos, quibus tota viia"nil nisi perptua comessatio , ebrietas.
,

lusio.

1 1

Quando vero incperit nihil habeo assevorare, nisi quod credibile videatur eo tempore Susa regeiii venisse, quo ob amnitatem clique salubritatem venire Persarum regibus moris erat. Ver antem istud fuisse, Plutarchus auclores sunt Xenopbon ib. 8
, ,

41
sis

COMMENTAKll M. CAPUT
etiam eo tempore principibus et satra-

I.

42

Carbasini. In

hcbro

est

vox ejusdem soni,


colorein plerique

pis (1).
In

313D carpas

quam viridem
alii

vestibulo horti et nemoris, in atrio re-

significare volunt.

giorumhorlorum.
Vers. 6.

Hyacintihni;

habent

rubri.

Aerii coloris(2), Hebr. et Chald.


dus. Et carbasini, Hebr. DS"D carpas, id est ; viridis. Unde mulli legendum hic censent
lib.

liabet, candidi.

de Exilio, /Elian.

10 de Animalibus

e.

G,

ubi vir appiiiu doclus lirissonius mendum quoddam inesse puiavit lib. 1 de Kegno Persarum , cm tanlin velit iElianus dicere Persas islos id consecuios ut Susis seslatem quamdarn vere ipso consequerentur stale ver liyemem Ecbalanis, id est, cluin, quod
,

carpasini (ut littera b in affinent p cornmutata sif, uli saep fit), uti habent Sept., hoc est, viridis. Hic enim color mir oculos recrai; ita Hebraei, Serarius, Sanchez, Pagn.
,

Vatab. , Marin us et alii. Nonnulli ex vocis similitudine suspicantur carbasinum esse coccinum,quod vulg carmosinum vocant. Hebr.

in votis habere polerant

jucundissinium

et

moderatissimum ver, aestivo calore lemperatum, aestatem hyberno frigore. Tanta ver amnitas epulis, ostentation], ludis, deliciisque omnibus aptissima. Accedil qud verni tequinoctii principio, moris apud Persas esset
nuptias

enim carpas, id est, carbasinum, sive carpasinum, hoc loco tantm reperitur; unde genuina ejus significatioignoratur. Verm priori exposilioni, quod scilicet color carpasinus sit viridis , favet qud Arabes ctiarnnm apium horlense (pelroselinum), quod summ est viride vocant carfs quod per crasin idem est cum Hebr. carpas uti ex Aben-Esr scribit Malthiolus in Dioscor. 1. 3 c. 69. Hinc et petroselinum dictum est quasi pelrarum <reXvov, hoc est, apium; nam inter petras melis nascilur, teste Plinio 1. 20, c. 12. Alius ergo est color carpasinus, scilicet viridis; alius carbasinus pfopri dictus; hic enim est candidus, ita appellatuscarbaso, quod est linum mirae tenuitatis ideque candicans teste Plinio 1. 19 c. 1. Est elcarplws herba quae
,

(ieri,

ut ait

lib.

15 Strabo.
(Serarius.).

Il

lit

un grand

festin qui
festin

tre- vingts jours; un

dura cent quade cent quatre-

< vingts jours parat bien long. Trs-long, sans contredit, si on avait toujours t table. Mais est-il inconcevable qu'un roi de Perse ait voulu que pendant six mois le palais ft ouvert tous les seigneurs de son vaste empire qui venaient le complimenter de son avnement au trne, et que pendant ce temps ils y fussent magnifiquement traits mesure qu'ils arrivaient? le texte ne signifie rien de
,

alio

plus-

buceras, similitudine cornuum bovis, dicitur, de qu Plinius lib. 24, cap. 19, quae pariter est viridis.
,

nomiue

D'autrfs critiques ont prtendu qu'il n'pas ais de concevoir qu'Assurus et rassembl dans les sept derniers jours tous les habitants de Suse , depuis le plus grand jusqu'au plus petit, dans le vestib'ile de son jartait

din.

On peut supposer que tout ce peuple fut distribu en sept classes diffrentes, dont chacune avait son jour, pour viter la confusion. Qu'on partage ensuite les convives de chaque classe en plusieurs repas dans le mmejour; qu'on les divise par troupes de quelques milliers ; ds-lors il y aura place pour tous, et toute difficult s'vanouit. On trouve dans l'histoire profane un exemple de cette rptition

Ebuuneis. Heb. argenteis. Sic et Sept, et Chald. Lectuli quoque aurei et argentei. Nota priscos primo usos scllis, et assedisse ad mensam (uli modo assedimus), ut patet ex Genesi 43, v. 33, et ex Philone libro de Vit Joseph, et Athenaeo libro primo. Unde apud Homerum in Odysso passim conviva dicunlur assidere mensae. Postea lamen Judse, Persae, Graeci , Homani et ontnes fer gends ttsa sunt accu,

cnelprandio, ut non lam sedentes, jacentes in leclulis mollis cnarent, ac sumpto cibo in iisdem quiescerent, vel etiam dormitarenl; fatigalum enim ex labore
bitu in

qum

de

festin

en mmejour et en

mme lieu.

Vers. 5. consitum erat.


(1)

hegio cultu et manu Nam Cicero, 1. de Senectute, testatur Cyrum regem Persarum su manu agros etliortos excoluisse. Ait enim Cm
:

Quod

(Duclot.)

et quiescit jacendo Accttbils autem baec erat forma accumbebant convivae reclinat super parte corporisin cubitum sinistrum, infra ver in longum porrect et jacente in lecto , capite leviter erecto, dorso pulvillis
reficilur

corpus

magis

quant sedendo.
:


<

autem admirarelur Lysander et proceritatem arborum et directos in quincuncem ordines , et bumusn subactam atque puram, et suavitatem odorum , qui afflarentur floribus; tm eum dixisse mirari se in eo diligenliam, sed etiam solertiam ejus quo essent illa dimensa atque descripta et ei
, ;

modicsuffulio. In singulis autem lectulis accumbebant terni aut quaterni hc ratione, ut ejus qui supremo loco accumberet pedes juxta secundo loco accumbentem porrigerentur et secundi pedes juxta tertio accumbentem , et ita deinceps. Kursm ejus qui secundo accumbebat occiput ad umbilicum aut pectus primo accumbentis obversum erat ac eodem
, ,

Cyrum
mensus

respondisse
:

Atqui ego

isla

sum

di-

mei sunt ordines, mea descriplio, multae eliam istarum arborum me manu suntsatae. i (Corn, Lap.) Et pendebant ex omni parte (2) Vers. 6.

accumbebant. Hinc intelleximusquomodsanctus Joannesin ultini


caeteri deinceps

modo

tentoria aerii

(ita legendum , non rei , vel aurei) coloris ac carbasini et hacinthini. Per tentoria accipe tapetes, et aulaea ad palos et arbores in horto suspensa, tum ad ornalum

cn Christi , in ejus pectore , quasi in sinu recubuerit ; et quomod sancta Magdalena Christi ad mensam accumbentis pedes retr , sive post eum stans lavare potuerit. Hinc denique patet quid significet triclinium , scilicet
locum refeclionis,
circa
in

quo communiter

terni

lum ut convivas sole, imbre et vento protgrent. Erant hsec coloris aerii, id est, candidi, ut habent Hebr. , Pagn. et Vatabl. Aer enim pellucidus et luce splendidus apparet candis.
s.

erant lecti. Hinc pariter lectuli hi mensales vocati sunt thori, stibadia, thoralia, accubilalia , quae passim obvia sunt apud Ciceronem, Plinium, Athenacum, Senecam , Virgilium, etalios. Vide Ciaconiuin, FuJgen-

mensam

xm.
*^r*" ? "s

45
Funibus
cvssins.

IN LlBltlJM estiie:;

u
,

Byssus

tenuissimi

lini

diversis coloribus, iia composilis inter se

ni

quoddam genusest, ex eo plexi funes. Lectlli, non ad dormiendum sed ad


,

homines
dis-

feras, arbores, etc., referrent.

Vers. 7.

Aliis atque alms vasis

(1).

Quod
si-

cumb'mdum
hatli,

in

convivio praeparati.

ferculorum

multitudinem et varieiatem

Smakagd'ino lapide. In Hebraeo est,

JVQacrystalli-

quod Rabbi David


vertit.

fuisse ail duri lapidis

genus, marmorf simile. Chaldaeus

num
mor
,

Pario, lapide candidissimo, quale est raar-

(1) Prisci Persue sub Cyro et ante Cyrum in cibo et polu admodm i'ure frugales, alque , ut ait Xenophon, lib. 1 Cyrop;ediae, habebant pro cibo panem , pro obsonio naalurtium , pro potu aquam fluminis. Unde Cicero Tuscul. 1
:

quod ex Paro insul

Persarum
tur
,

viclus, ait,

Xenopbonieexponii

Graeciae advebitur.

<

MlKA VARIETATEPICTIIRY DECORABAT, lapidibuS

quos negat ad panem adhibere quicquam prler nastuniuni. Hinc duri for-

Ursinum, et alios in Triclinio. SuPEa pavimenium; in pavimenlo crgo liumi prandebant, et cnabant Persan, moreOrientiun,

lalium, irqu ac fecit Judith, c. 12, v. 19, ut palet ex Gneco. Nec eniin aiterius mensae nie ii Ha lit mentio.

Pario, id est, candido marmore ex insul Paro, quod cleris praistantius est et pretiosius.

Pictura, ex lapidum varietate, opre quasi musivo inlexia et contexia consurgeus. Lapides lii hebraic vocantur dur et socharet; quinain hj fuerint ignoratur. (Corn, Lap.) t Les voiles de bleu cleste, les lits d'or et paraissent dignes du i le pav d'meraiides < coq d'Aboulcassen. i Le texte original ne parle poinl il'meraudes, mais de marbre tachet et de marbre blanc. Esi-il tonnant qu'un successeur de Cyrus, matre d'un terrain immense dans la partie du inonde la plus riche
et la plus fertile,
les

tesque evasre ad laliores et bella , quibus regnum et monarchiam obtinuerun, quam invalescente gul et luxu perdiderunt. De priscorum Persarum lemperanii et poslerorum luxu, vide Xenophoutem lib. 8, Siobseum serin. 42 et 44, Herodotum lib. 9, Aihen. lib. 4. Cert in Satiirnalibus Macrobius ait mensam priscorum fuisse sacrait), ac veteres primm numinis meminisse, deinde ben precaios convivis ac post precatinein dapibus cum modesii usas, Seiinus apud Slobauim ait reges Persarum ante cibum de modesti disputasse, et anle potuni de tenir
,

et Auguslum irinis lntm ferculis exhibuisse conviya, leslis est Sueton, in ejus Vit, cap. 14 Convivia ni

peranii.

Qmn

qum,

t t

inquit, et seriiis inibat et matusv relinquebat cm conviv;e et cnare incipereni, priiis qum le dis; umberel, et permanereni digresso eo. Cnam ternis feivulis, aut, cm abundanlissiin senis prLi,
i

nomm
,

le

grand

roi

par tous

dresser dans son palais et dans ses jardins des tentes d bleu cleste et les meubler de siges garnis
ait
l'aire

crivains du temps

pu

Nos souverains d'Europe, si loigns des terres qui produisent les mtaux
d'or et d'argent ?

prcieux et les belles teintures, n'ont-ils pas des tapisseries superbes des sofas , des fauteuils, des voitures, garnis, d'or et d'argent? 11 faudra donc traiter de fables tout ce que les voyageurs racontent des richesses immenses qu'ils ont vues dans les tais du Mogol et des autres souverains de l'Inde ? On peut observer que pendant le festin de cent quatre-vingts jours que le roi don< nait aux seigneurs, la reine Vasihi en donaussi un aux dames de Babylone. > nait Nous pouvons aussi observer que ce fut Suse et non Babylone que se donna cette
,

non nimio sumptu, ita summ comiNain et ad cominunionem sermonis tacentes, vel submissim fabulantes provocaet aut aciomata bat et liislriones, aitt eiiam triviales ex circo ludos inierponebat, ac frequentissim arelalogos, t id est, placide loquentes. Servius in lib. 1 jSneid. ait
bat, ut
taie.

, ,

priscos duobus tantm ferculis usos. Adde veieres in inens sapiemes et serins miscebant sermones ut patel ex Atbcn. de
:

Cnissapieniiurn; erantergo sobrii, accavebant ne brii delirum quid dcerenl. Unf M Varro numeruni convivarum hc lege de(init, ut neque minor qum Graiiarums.it, ixqus qum Musarum numerosior , ait Macrob. I. I Saturn. c. 4. Gratis; autent sunt iris, Musse ver sunt 9; idem Macrob. 1. 7 Sic, ail,
:

fte.
Elavien Josphe remarque que ce n'tait pas la coutume en Perse que les femmes < mangeassent avec les hommes, et que mme il ne leur lait pas permis de se laisser voir Celte remarque sert d< aux trangers. fable incroyable d'lrodoie, que truire la i les femmes de Babylone taient obliges de une fois dans leur vie aux se prostituer trangers dans le temple de Militla. Quel raisonnement Vasihi, reine de Perse, mangeait part a Suse avec les dames de la cour, tandis qif Assurus traitait les seigneurs. Josphe remarque celte occasion que bs Persanes ne se laissaient pas voir aux trangers, et de l Voltaire conclut que chez les Babyloniens, dont les Perses avaient dlruii l'empire , les femmes ne pouvaient pas se prostituer aux trangers dans le temple de Militla. Quant la prtendue fable d'Hrodote les curieux peuvent voir comment M. Larchcr a rfut U critique. (Duclot.)

! ,

apud mensam phifosopnandum esl, ut cfateri bquoris ad liiiam nati (vmi) adhibeantur, non modo Nympharum, se;l Musarum quoque admixtione lemperies, etc., cm non minus qum dulcedo viui, hilarent
verba convivium.
s

(Corn, Lap.) iisdem vasis exnibebantur; vel fori, ininislrati"s prionbu's, ilerm dabantur novs'. De su'mpluosilate convivioruin reguin Persarum argiiim ntum caper licet ex iis quae de Lysan narrai llerodocm enim castra Mrdonii iuiperaloris tus copiaruin Xi-rxis oc'cupssl, coquis Mrdonii imperavit ut sibi pra'ndium, quale M trdonio solebant, prparaient. Pariiciunt illi sed cm lectos, aureasqiie mensas aureos item scyphos lancesque, el onusta lebeubus, aliisque aureis rgntisque vasis plaiistra vidit; cm deniq'u inuilus esl suniptusilatem col'i'vvii et dapum, conlinere se non potuit ,
4

Dapes nunqum

in

(juin

qui lot opibus

Persarum demenliani mirretur, (|iiippe rerumque copia non contenu,


,

Laeedacuiones tnops laccsaerent. Hebraeus

hominum genus, armis


11

u jus versiculi

non

di-

45
gnilicat, et

COMMENTAR1UM. CAPOT
immensara mensariorum vasorum
;

I.

4
(1).

Vers. 9.

Fecit convivium
,

R e gio etiam
,

supelleclilem

et Jicet

non exprimalur
et

in sa-

ipsa splendore

non

in

propatulo

sed in re-

cro texlu

probahile est auream

argen-

honeslos ingenuosque homines


:

et

team
dum

amicos,

fuisse.

Vers. 8.
(I).

Nec

erat qui cogeket ad biben-

Innuilur lege Persarum cogi solitos

convivas ad bibendum, qu lege solulos voluit


esse ad boc cQnvjyium invitatos.
ftlos

plena erai singulis libertas Siccat inquales calices conviva, solulus Legibus insanis. In republic probe inslitul soi erant magistratus, silaus

qmbus

eliam

benies, ne polando

curai erant.couvivia prohimodus excede.reiur. Age,

regum
poetic

hic fuit ab Horatio notalus in Arte


:

Reges dicuntur magnis urgere

cutullis,

El

tor gure mero.

Pi'./fcro.NENS

mensis singulos (2)

etc.

Mensa,

Lacedmonuni rex, eleofus qtau pnneamdem quam Lie Assuerus , legem slainisse feriur. EwpedoJes rex convivii ciu ad nimium poium coegissel convivas , mane allerius diei reus ad.judices delaus fuil. VeleresPersa: seiueJ taulummod
ceps couvivii
,

ruiii

inoderatores appositi primarii viri

ne

quid lurbaretur, et ut onania dcore et juxta


rgis

singulis diebus vescebaniur, cavebanii|ue ne deicneni in triclinium vini lagenam, ne nimis large polarenl. Sed ab bis morihus deinceps

prscriplum

firent.

stinguit vasa, quibusinferebanlur.

En lotum:

Etant vasa aurea ad propinandum , et vasa vasis itrantes , et vinum regium mulim seeun-

dm manum
:

rgis; id est, large aflundebalur. Pocula aurea et argentea , et carGrx'Ciis buuculo calix pvsitus, t aient orum triginta milliutn. Vinum tnultum et suave, quod rex ipse

codex Graecus, ab Usserio productus: Pocula erant solido auro, elcopiosa; vinum erat vino rgis, quale rex ipse bibebat. Perspicua suiil omnia in Syriaco pnium ministrabant vasis aureis ; vasa aulem vasis diversa erant , et vinum abunderat, utpote datum rege. Unde accepius sit ejusmodi calix carbunculo triginta Millium alenioriun, de quo Graecus , non salis intelligimus. Meminit Josephus vasorum interniientium gemmis, aureoriimque et argenteorum. Tartemplo Nabugain.producia exhibet vasa chodonosore rapla, quibus pro.duclis, ait, Assueri vasa fulgorem suum amiserunt, et veluti
bibebat. Velus
:
,

oninin recesserunt. Darius Hystaspis,Jienipe Assuerus, de quo hic, sepnlcralein hauc epigraplien tuinulo suo inscnpsit Novi largis bibere ac ferre vinum. Cyrus junior, per legaios suos, apud Gnaecoa glonabaur viucere se fratrein suum Artaxerxem bibendo , ac vino fereudo. Alexander inagnus convivas suos effus bibere cogebat aique hune esse Persarum morein salis constat ,mt ejusmodi Bem ab illis exigrent, de quorum sirenuitate et robore periculum facluri erant, liges dicuntur magnis urgere cutullis, El tvrguere mero, quem perspexisse laborant,
: ;

An

sit

amiciti dignus.

Hujus, quem exponimus, lextus llebr;pns ila sonat ad litteram.: Et potus secundhm le-

gem non cogens, quia sic fundaverat rex i-vper omni magno doms suw , ut quisgue [acerel secundrp voluniatem. Grsecus Potus autem Me non sftunditm les;es consultas ; -sic euim voluit rex, et prcepil conomis facere voUtuiatem ipsius el convivarum. Neglecla est lex regionis jnbens convivas vel invilos se mero ingurgiiare; alia lex Assueri pro hoe convivio lata est, ne qnisbiberecogereiur. Grscns ita-cum Ilebiaio eongruit. ... (Calmet.) (1) V'EiiS. S.. Vasthi quoque regi.\a fecit CONViiJM feminauuji. Unie apposil llib. Va:

plunibe.a effecia sunt.


(4)

(Caluiet.) J alioqui apud reges fieri solet. liges dicuntur magnis urgere culullis El lorquere mero.

Quod

Eliam apud Romanos bibendi modi imperatores, erant et magistri. Gra;ei interprtes boc loco Potatio aulem fiebat uull lege pruposit;
:

sthi
lila

quod et putaiio, vel et stamen ; slamina snnl opra feminaium. Pro Vasthi Grac est Asti; Joseph. Scesti; inest
et

idem enim

lia etiini rex vobterat, etjusserat dispensaturibus

deque couiposita

siuil noinina

Pcisica Asta-

lum guud ipse, tutti quod alii vellent. Similis buic rgi Cleomenrs, in cujus Vil Plutarchus Nolenti poculutn nunqnm prcebuit.
suis facere
:

spes el Hy-slaspes.

Unde nonnulli eum Sera-

rio suspicaiblur banc VasJlii fuisse fiiiam Ilyslaspis, ac soiorem Darii mariii sui. Favet

(Grotius.)

Derogandum tune censuit rex mori Persarum jubenti convivas omnes loi. exhau(2)

vire pocula,

quoi rex couvivii iinperabai. Ar-

bitrio singuloiuu id permisit rex, et ne quispiam incoiiiniod bac lege niiuiiini bibendi

Ciesins asserens fraiiem Assueri l'uisse Oudiaspen, quod nomen alludi" ad Vasthi quasi haec Oudiaspis fueiii soror. P^rs enint s<jores dueebuii in uxores, ut do< et llemdotus in Cambyse, Curlius 1. 8, Pbn. 1. 36, c. 8. (Corn, Lap.)
:

rege couvivii consliiuto , cogeretur,, singubs mensis aliquein noinine suo pifecit, qui libertatem , quam rex permiserat , tuereiur. Moris hujus queui innuimus., couvivii re,

Scriptur et profanis Rectorem (couvivii) te posuerunt? Noli exxolli : esto in Mis quasi unas ex ipsis. Curam iltorum habe el sic confide, et omni cura tu explicita recumbe. Sortito eligebalur. Nec rgna vini sortiere talis , ait Horatius. Imperabat convivis leges, quas violare
in

psm

institueiidi

exempla non desnnt

In palatio, sub teclo , non in horiis , ut rex, id feminarum pudori eralcouvenieniius. (Grotius.) Vasthi quoque becina fecit co.nvivium feminarum. Nomen Vasthi long non abcsi twmine Atoss, HW-k Cyri, quai primo (juidem nupseral Cambysi Iratri suo, deinde Mago,qs;i sese pro Smerdi obtruserai ; denique Dario

Sed ex Herodoto discimus Darium eamdemque. il l liberos genuisse, di res publicas moderaam. Quare minime
Ilyst:ispis.

quatuor ex
dici

nefas esset.

ft

Oi

ri

met, Vel bibe, vel abi, ait

Grrecumadagium.

S. Hieronymus ; Accusatiunis occasio est, adjurt um per regem frquent is

von bibisse. Sed legum ejusmodi usus nullus erat ferm nisi in conviviis ganeonum apud
;

potest repudiata fuisse Dario, aiino regni sui tertio. Huic alise accesserani uxores, inter qm~ Ariystone, quam virginem (luxerai. Hauo cura sibere non mal misceas neque nomen, si Aty>tonen legas, plurimm dicro:

47
gio palalio
,

IN
ut

L1BRUM STHER
est.

48

pudor

et

modestia mulieribus

Hebrcei tamen

postulabat.

latur

num. 14 appelMamuchan, eumdeni faciunt cum Amano.


qui

eum

Vers. 10.

(1)

Maumam. In graeco

est

Aman,

Eunuchis, aulicis, Sairapis, ut habet Chaldaeus.

isque videtur esse qui postea in

crucem actus

pat. Hanc Darius charissimam habebat, caeterisque uxoribus praeferebat, oui et statuam solido auro cusam erexit. Filiani fuisse Cyri iradit Herodotus. Sed facile in hc re He: odotus lapsus est; neque illi succurrit in sepli-

libro, quid scripserit in tertio, liliant sciJicet Cyri, Darii uxorem, Aiossam fuisse, ab Artyslone, quam virginem duxerat, long di-

mo

ITAQUE DIE SEPTIMO , CUM REX ESSET HILARIOR, ET POST N1M1AM POTATIONEM INCALUISSET meko. Nain et quae sequuntur plus impels habent qum rationis. At Deo jus est dcrta sua etiam sic exequendi; voluit rex oslentare Persis formant uxoris suae , quod nec feminae dcorum, nec rgi tutum erat; sed reges

quicquid

veliitt

facile
;

inveniunt sententiae
bis lusciniolis

Tersam. Vasthi feminas eonvivio exceperat in palatio, in loco scilicet teclo, ut modestia sexs postulabat, cm viris mensas rex statuisset in horlis, et regiorum hortorum vestibulo.

suae approbaiores sua cantio.

neque deest

Nomen ipsius apud Quse Vasthi regina? Septuaginta est A.<mv, apud alios, Asti, apud Josephum Ouunn, et in libro expositionum Hebr. exponitur, aut bibens et potans, aut duplicans et ponens , aut stamen. Aliquando, Persarum more, componi videtur, indeque lieri apud ./Eschilum in Persis, Astaspes,Hyslaspis, Hystatchmas, forte et Astyages, sicuti et ab Esther est Astrampsychus et Zoroaster. Assuero ver huic frater, Ctesi referente, fuit Oudiastes, ad regina nomen vald accedens. Quemadmodm apud nos feminarum quaedam nomina virorum noiuinibus afiinia
sunt, ut Lucia, Terentia, Nicolaa, sic et apud Persas,utG/o?sapiidPlutarchum inArlaxerxe, et Ariadaynte apud Herodot. lib. 9. Est autem Rabbinorum commentum, ex Ballhasare, de quo Daniel. 5, natam ipsam, quae tyrannide importunissim, servas Hebraeas, die sabbati laborare cogeret , nudasque ob ambulare , hancque causam esse cur jecta nuda si t, dieque sabbati, qui seplimus etiam vocalur, mal

(Galmet.)

Septem eunuchis qui in conspectu ejus ministrabant. Vox D'D'ID spadones signiiicat ; talibus aulem hominibus etiam nunc Orienlis reges ad minisieria feminarum uli soient. Heptas, celeber apud Persas numerus.
.

(Grotius.)

Multaerant minisieria eunuchi,utex Hippocrate fibro de sepiimestri Parlu, aliisque tant


multis, diligentissimo scriptore Biissonio
lib.

de Reg. Pers. laudalis, palet. Ex his septem praecipui erant, qui idcirc dicuntur rgis [aciei ministrare, seu ut nos 1er, in ejus conspectu,

eorumque nomina recensentur. Au.v. I. Mauman. 1.


II.

III.

Bazalha. ilarbona.
Bagatlia.

11.

Ba^v.

III.

0app.
Bapart.

IV.

IV.

ZagaXr. V. Abagatba. VI. Zethar. VI. Aaraa. VII. a ?a g. VII. Charchas. Haec ver diversilas vel indicat unum nomen pro alio positum, vel Giaecuiii lextunt depraV.

vatum, cm Hebraeum Laliniis omnin exprimat, missis tantm illis quae ex aspiralionibus et punctis fersemper oriuntur.
(Serarius.)

Superiorum forte regum alicujus, vel ex optimatibus unius filia fuerit, forte ipsius etiam soror, ut ex fralris illo nomine, et ex Persarum consuetudinesuspicari liceret, quae cum sororibusnuptiaspermittebat, ut in
perierit.

Cambyse ostendit Herodotus, Curtius


Plinius
lib.

lib.

8,

Die septimo, et convivii posiremo, rex immodic merum biberat qu rgis ebrietate usus est Deus, ut arcana consilia sua expleret. Superbia Vasthi, et aestus vini in Assuero, felicitatem et conservalionem populi Dei pe:

36, cap. 8. DU nempe suas habure torores, Et non Molid tlialamos timure sororum, inquit apud Ovidium Metam. 9, libidinosa nescio quse. Im et filias palribus apud eosdem Persas nupsisse teslis suo in Artaxerxe Plu-

pererunt, Pr^ecepit Maumam.... septem eunuchis, qui in conspectu ejus ministrabant. Graeci pro Maumam legunt Aman. Utruinque deest in Syriaco, qui quinto loco recenset Tharash, qui non legilur in Hebraeo. Aliis etiam in nobi texius inler se plurimm discrepant. Bagatlia et Abgatha nomina sunt eunuchum exprimentia, priode acBagoas. Septuaginta legunt Aman, Bazan, Tharra, Barazi, Zatlwlilia, Abataza, et Tharaba. Vtus manuscriptum Italie dition is Maosma, Narbona, Nabattlia, Zalii, JEchid.es, Thares, et Tharecta. Numeruin sepleiiarium superslitione qudam Persae olim sequebanlur. Septem viri rgi consiliis inferis, v. 14, sese offerent. Raphal, in Tobi 12, 15, unum se esse prodidit septem angelis ante faciem Domini assislentibus, quasi consuetudinem Persarum spe-

tarchus, prout supra etiam memini. De ipsius speciesatis in textu. Testatur ver Xenophon speciosissimas fuisse Persicas feminas, et Am In Perside, ait, feminarum mianus lib. 23
:

minibus

pulchritudo excellit. > Ideque et Plutarcho auclore, Persarum feminas vocabat Alexander tov (j.|;.T>v x-pi&ova;, oculorum dolores. Quanta ergo regin hujus, quae cacteras feminas antecellebat, pulchritudo ! Reginae convivium simillimum regio fuit quoad rerum omnium maguificentiam , nisi
i

differt, in ips rgi cm fierel, loco operto et viris secreto. Sic apud Dionem, lib. 55, ovante Druso, et populo epulumdante, simili epulum mulieribus Livia et Julia dederunt. (Serarius.) Cum rex esset hilarior, (1) Vers. 10. et post nim1am potationem incaluisset wero.

qud loco
scilicet

clrit.

Vers.
,

11.

(Calinet.)

Ut introducerent reginam

Leges Persarum permitti'banl rgi Persarum semel in anno, scilicet in festo Solis, quein Persae colebant ut Demn, iuebriari; verm quod semel penniserat lex, sa'pis prosuo imperio usurpare poterat rex. (Corn. Lap.)

Vasthi etc. , ut ostenderet cunctis populis ET PltlNCII'IBUS PULClllUTUDINEM 1LL1US. JuSSit hoc Assuerus partim ex leroulenti, parttut ex libidine; quare incaula, imprudens, superba, inhonesta, et inverecunda fuit haec ejus jussio, ui proinde Vasthi non tenebalur obedire pudoris et castitatis causa, ne sua forma prncipum jam raero aestuantium oculos, ani-

49
Vers. 12.

COMMENTAItlUM. CAPUT

I.

50
Portasse renuit superbiiis

Qu.e renuit

(1).

Graves auclo-

abnuit.

>

qum
(1).

res reginae l'actum excusant: Stulto rege con-

par erat.

sullior, inquit Sulpitius,

pudens virorum
,

Vers. 13.

Interrogavit sapientes

loculis speciaculum corporis prsebere


I

jussa

mosque in su concupiscentiam illiceret, uti Candaules rex Sardorum illexit Gygem amicum suum in amorein uxoris suae, osiendens quocirca Gyges, per annulum ei illam nudain magicum faciens se invisibilem, occidit Candaulem, et uxorein ejus sibi ascivit, uti narrt Herodolus lib. 1. Fabulantur Rabbini Vasihi pari modo ab Assuero jussam prodire nudam in convivium. Addunt ex Balihasare, de quo Daniel, c. 5, natam ipsam, qnae tyrannide importunissim, servas Hebraeas die sabbati laborare cogeret, nudasqueobambulare, hancque causam esse, cur jecta nuda sit, dieque sabbati, qui septimus etiam vocatur, mal perierit. Sed apage obscnitas isia obscnorum
:

ctum Vasthi et damnt factum Assueri. Ac primm videtur qud imperium rgis, quoniam factus hilarior et posl potationem meio calefactus, jussit reginam in locum convivii introduci, utejus pulchritudinem cunctis populiset principibus ostenderet, haudquaquiim fuisse legitimum, nec poluisse verse legis habere raiionem. Aitamen peccsse videtur Vasthi non in legem, quae, ut dixi, lgitima non fuit, sed ratione scandali et contumaciae. Quam causam graviter explicat oratione sua Mamuchan rgis consiliarius. Caeterm non
videtur haec fuisse salis jusla repudii causa, maxime si de separatione perptua loquamur, quam lex divina non permit lit, nisi in casu fornicationis. Sed leges divinas gentiles non habebanl, et lex nalurae in iis erat obscuraa.
(Estius.)
Stulto, ait, Severus Sulpitius de Vasthi rege consuliior, pudens virorum oculis speciaculum corporis pia-bere jussa abtanl ipso laudabilior quanl in nuit; legum pudorisque constanii perseverantior nain, ul prudenter monet S. Hier. Epist. ad
:

Rabbinorum. Erat enim pulciira valde. Persicse mulieres caeteras pulcliriludine superabant. Und Alexander Magnus noluit videre Darii jam
Persicas ait Plutarcb. et. Curt. In Perside ferninarum pul ait Ammian. lib. 73. cbritudo excellit, (Corn, Lap.) ul introducerent reg1nam vasthi coram posito super caput ejus diademate. ri:ge Graecus l^git regem accivisse Vaslbi, ut diasatrapis et universo demate illi imposito populo illarn exhiberet, et ab illis regina saluiaretur. Sed cur illa venire recusssel? Chaldaeus accitarn fert, ut nuda et coronata prodiret. Veram causam aperit Josephus; accilniti enim dicit rege, ut omnium imperii sui mulierum formosissimam esse ostenderet. (Calmet.) (1) Auctoritati legum regionis innixa, leguin, inquam, velantium ne pudicae mulieres prodirent in convivium, venire recusavit, non sine quodam regalium jussionum contemplu Venire contempsit. Haec facile mulieris superbia Assuerum all sauciavit. Censet Josephus regem misisse illam accitum pluries. Apiul Hebraeos, adfuisse feminas conviviis, hisi forte privatis familiae vel religionis, ex Scriptur nusqum constat. Idem mos apud Graecos Neque in convivium adhibetur (uxor), nisi propinquorum neque sedet nisi m interiori parte sedium, ait JEmilius Probus. Ingenuis feminis non licebat conviviis virorum se sistere aspiciendas; id enim meretricium est. Vide lier Moscbov. tom. 1, (Calmet.) p. 571, 572. Renuit forte superioribusverbisqum oporH tebat, ut quse regem prse amore sibi putabat obnoxium. Alioqui erat contra mores quod rex jusserat; nam de Persis Plutarchus in Tliemistocle Non solm uxores, verm et pretio emptas, et conenbinas ita asservant ul ab exlraneo nullo videantur, sed domi < quidem vivant inclusse; in itineribus ver < curribus vehantur in quibus sint taberna cula quae eas undique circumdent. > Josephus hoc loco Reverenti Persarum i legum, quae ab alienis spectari mulieres i vlant. > Et nimio flrore succensus. Ubi ad vinum ira accessit , haud facile retinet modum. Multa talia in Alexandri liistori. (Grolius.) 'Jlrm hic jusla fuerit causa repudiandas reginae, dubitari potesi? Sulpitius laudat fai

se coesi uxorein et filias, dicens : feminas esse oculorum dolores,

Furiam
i

tell

us,

Non /Elhnei igns, non Vulcania non Vesnvius ei Olympus lantis ar

doribus aestnant, uljuveniles mednllae vino pieuse , dapibus inflammatae. j Et Tertull. Monde Jejun. adverss Psychicos c. 1 t strum sciliect habereiur libido sine gul, ciim haec duo tain imita atque concreta sint, ut si disjungi omnin poluissent, ipsi pris t ventri pudenda non adhaererent. > Denique Plutarch. in Tliemistocle asserit apud Persas fuisse capitale reginae, aut re^iae alicnjus concubinae lecticani propu'is accedere, ipsamque videre. Rect ergo ex lege naturae, aequ ac positiva Persarum , Vasthi noluit suam speciem ostentare convivis lemuleniis.
:

UtinaiB Vasihi imilenlur feminae chrisliasuam formam palm ostentant, im fucant, ut juvenes in su ainorem illiciant, itaque eornin corpora et animas lenocinantur eum sfcterno tain su qum ipsorum exinse, quae

Nam oculi siml in amore duces, et formotio s illicique femin nilril illecebrosius. UNDE IRATUS REX, ET NIMIO FURORE SUCCENsus, protulil contra Vasthi iraenndam et iniquam repudii senlentiam, quae seqiiitur. Nam
:

vir omnis vinotentits est ira inferior et mentis vacuus, ait Sophocles apud Stobseum, serin. 18. (Corn, Lap.)
ita huic mori assueverat, ut ne (1) Magos ebrius quidem ejus oblivisceretur. Qui EX MORE RECIO SEMPER El ADERANT ET SC1ENTIUM 1LLORUM FAC1ERAT CUMCTA CONSILIO Seplem leges ac jura majorum. Josephus Persis quibus apud ipsos commissa est legum interprelalio. Multm spectatur in iis qui consilium rgi daturi sunt cogniiio juris patrii. t Ad consilium de republic dan dum, caput est, nsse rempublicam, t ait Cicero, 2 de Oratore. Sic imperator Severus Alexander clarissimorum in jure virorum usus est consiliis, Ulpiani, Pomponii, Celsi, Modestini, Pauli, Proculi, Venuleii.
: , ,
:

(Grotius.)
Interrogavit sapientes, seientes Hebraeus tempora. Codices Giaeci discrepant inler se.
:

Editio Romana Dixit rex amicis suis. Graecus Origenis apud Usserium Dixit rex amicis suis Dixit scientilms tempora. Vtus alius codex
: :
:

SI

I.IUIU
iraii

M tSTHER
Vers. 15.

52

Fecit quod

non soient

ut scilicel sapien-

Cul sententi^: Vasthi recinv

tcs consulant. Videtur hoc

non palam faclum,


ter eos ipsos iterm ordo pari ratione quidam fuerit, ut pro majore scillcet aut minore di-

sed seorsim in regio consilio.


rex omhibus sapientibus, et omnibus scientibus Dixit legejn, et judicinm. Vtus Lalina verso omnibus priucipibus legem et judirium. Targum interrogatos dich iflios Issa< bar, viros scnti leinporiiiu et lempestainm excultos Joseplms l'ert regem reliclo protins convivio convoyasse consiliarios, de tant re deliberatnrniii. Si'd eur in ips mnsa viros sapientes non consuluerit cum Persarum mos ferrel, ut de rebns gravissiinis inier epulas vi un ni:

gnitate, rgi assiderent propis aut longis, ut est in Atbenaeo libro 4, Xenoph. libro 8. Quintum, eos, quorum tania erat dignitas, numro septem fuisse, prout etiam Esdr* 7 traditur. Unde ver sepienarius iste nume-

(Calrnet.) que dthberaretur 1 Rh is sapienies viri erant, earum qiue apud Persas vigerent doctrinariiiu seientis; ,

simil eerl

sapieuliAque clanssimi,

et

Ma/i, vel

magiarum anium

perili

dicebantur.

Neque
<|iii

ii vuhjo, sed vel npiimatum (ilii, vel ad regnj speu.i eduiabaniur, nti ex Cicrone de Diviiiaii'iie , Laerli in piincipio, lut !< ho iu Ariax et Theinistocle diseiinus. De bis ver plura cap>'t istnd aperil. Prininin, trriipora ipsus ywrisse. lia enim diseri habet Hebrs.HS, (|iiod aliVjui de astrologis interpreiantur; de chron'ojogis et hisloriarum veteruni jgnari.s alii. Negari enim non poiesl quin sapientiaeqii rlgo et hisioria prndenli certissima veluii mater sit, queinadmodin pridem noirunt Lrvbjs, Diodorus, Dionysius, Grgoras, Zo'nars, nuper ver eleganti eliam
1

rus, qiiem in septem eunueh s stipra jain viapud Persas celcbralus? An sepsapienium ad bosadmiratio perlinuerai? An septem planetarum , quibus brunis elorum dignitas, vis et efficienla conineretur, imitatio quad un erat? An inde fd poli us faclum, quod qui lyranrios niagos linpelu facto susiulerunt, u' principes septem fuerint, ut ab IWodoto luculenter tradilum est? Quemaamdum enim dies quo ab bis oceisi sunl, fsl quoluinis meniori ceJebratlis est, dictusque yi p.af&<pcva, sic et borum quasi libertatis vindicum nninerus omnibus graiiosus et venerabilis visus. Et apud Herodotum lib. 5, niittit ad Ainyntarn Persas prseiipuos septem Megabyzus. Sic fortassis hodi, imperii (iomani electores septem, olim in urbe diaconi regionarii septem, notariiregionarii septem, subdiaconi et deferisores lotidem, de quibus lomo 8 Barnius. Vide Tobi:ie cap. 12, q. 8. Sextum, qui ver tune fuerint bi septem, ndminatim explicatur,sed,
diiuus, adeo tem GrapcFe
1 1
1

apud Lipsini libello Berriatius. Rursmque lui jus apud Persas, maguam fuisse babitarn ralionem, infra, oppnrliiniore loeo, ditam. Plenior
si

nominibus cum Hbrao collalis, observanda quae in eunuebis antea monui. l.'Carsena.
II.

Seihar. III Admatlia. IV. Tharsis. V. Mres.

VI. Mersena. VII.

Memucam.
uti Danielis
I.

lairien

et certior interpretalio videiur,

ver de hisce omnibus panl


contractis.

In Sepluaginta aliter, et fer


(i,

et siderum, quibus temporum nolatio fit, seientiam et gesiarum rerum cognitioneth nn isi temporum cognitione comprebendi existimemus; et vero si addatur boc etiatn terfihi, ut nrint isti qnid quoqno lempore, tani in divins qu'un in humanis ngoliis agendnr sit, qui dies festi, qui operosi, quid bis vel illis diebus sacrificanduiii, agenduin, caerc'moniarum aut aetionum faciendum. Sic enim i Parai. 12, v. 52, eruditi quidam, et in Xcnhphohle apud Cyrjim Magi desoribumur, et bos vidi'tur po^pou; nunc'upare Diod. I. 2; altcmm osdm npsse legem et judcium,

Nam,

nomina
II.

lan-

tm
III.

tria

ponuntur.

ApxEuao.

Sapaar.

MaXetisap, et posiea quartus, qui in Ilebrae; et Laiino septimus est additur Mw,

y.ao,

prou t eliam Josepho nominalur.


(Serarius.)

Septem buces Persarum, atqce Medori'm, qui videbant faciem rgis, boc est,'eraut intiini,et eonsiliarii, et familiarissimi rgi. Nain,

Ut ait Just.
<

lib. 1, in fine

Apud Persas

pt-r;

sona rgis sub specie majesiatis oeenliiur


c. 7, 8,

quod valet, mniq insiilula, consueludines et leges e.allere opiim. Noster, scientes leges ac jura
ut

llebrt'o iierm est

qui in rgis Indfghaijoni'in inciderat, faciem operuerunt, quasi in digni qui videret regem, quem adeo pffenderat.

unde

Aman,

Persarum

Similem

fastum

usurprutU

noii!iul!\

majorant, Teri'iiim, moris fuisse ut ad bos, si oriretnr, referrel rex, eorum senientias percunetareliir. Nam pro eo quod noster ait, qui ex more tegni semper ei aderant, Hebraic dieilur, sic (eos seilicet interrogare) mos era; rgi aiite facis omnium scientium legem et j'idicium, nt non lantm astrologi, iiistoriologi, tbeologi, sed jure consulii eliam essentj Joseplto, habentes tegvfn interpretationem, sive, legnm nferpretan'Hriim curam et scientiam. Idenque et ab llerodolo diemilur,
qui'd negotii

reges, ac bodi usurpant reges Sinarum. Id Ipsum Persa?. Mdis, aeque ac regnum aceeberunt. Nam de Dejore rege Medorum, ait < Cavet, ut nec conspiei Ilerod. lib. 1, p. 21 regem quopiamfas esset. > Nam, ut ait Quidquid in exeelso Valer. Max. 1. 2, c. 7 fasiigi posiiurn est, hum il! et trii consnequ sit venerabilius, vacuuiM esse tudiue, ' (Corn, Lap.i convenu. Propinqnus ad eum Charsenallebroeus nempe inler viros consiliis primus. Trs hosce principes Medorum exhibet Gracus
: : : ;

interprtes palriarnm legum;et omnia, inqtiit, tu illis recunibuni,i\h eodemque et Plutarcho in

Ariax. vo'-anlur

reijii

judices.

Quartum, ho-

rnui maguam exiiiisse mntiitudinem, sed ita ut inter eos discrimina et gfadtis quidam essenl. Nain eorum filiqiii rgi propiores erant, Persarum SWdorurriqiic principes, rPgs l'aciem videntes, id est, cum e' versanies, faC'teni il eum adituin babentes ad intima ans nnlavi venieuies, ci sVmper asfeistpnid esi, prifes' 's'e/(iites pfhno loto in rei/no
1

Arcesum, Sarsathum, ex M alise arum. Velus Mardochui, Soratha, Eas, PaVulgat legit kasalras, Malesath, et Mucheas. Porr septem bi viri consiliis, ipsissimi ercduniur qnos
:

a"

mos iinplo, quod

Ifftlssm patebat',

imperio,

prii|cfparus et dignhafes ohtinehles, licet in-

Persa; appcllabanl propinquos, vel necessarios vel forte ex Jiidicfbos, vel perpetuis rgis illis nlagfstratibuS erani, qui suinino imperio jus dieebant in regiolre, legnm eranl inierbreles, ae prineipem in omnibus ilineribns eoiniiabantur. Ipsi pariler reges illus constib'bant, resque illis suas commiltebant Ht eitemplo Canibvsis et Artaxerxis docemur, (Calrnet.)
:

53

COMMENTA RICM. CAPUT


(1).

I.

54
In-

subuceret

De

rogiti

iia

loqiiitur

rex

NrOMAQUAM VaSTHI INGREDIATUn AD RE6EM.


jusa
lata
,

quasi magni alicujus criminis rea esset; god


consiliariis

sententia contra

innocentem reginani

ad adulandiiiu composais occasio

quam

etiamsi culpae alieujus ream face-

item praebuit, ut illam regno privait dam dicerent.

Vers. 17.
clc.
,

Echedietur sermo uegin#:(2)


;

narrbjlur factum reginae

lioc

exempio

animalai omnes rcgni ituilieres viris suis pa-

rre

recusabunt.

Salis apparet

imbeeillum
,

fuisse consiliarii linjus


ita in

arguinentum

et euna

gratiim
19.

irati rgis
QlIA5I

Ioculuni fuisse.

'.EUS.

PR/ETERIRIILLIC1TUM ESt(3).
,

Atqueade

null ratione revocari


,

necptn-

cipe quideni ipso

qui

eam

tulit.

(1) IJebraeus:

Conjungenda
uieiti

!i;.

Secundm legem quidogendvm. c cum iniiio v. 13 (reliqna


et toVus

pis urnes, et posiius est super os laci, quem obsignavit rex annula sno, et annulo opthnainm suomm. Ex libre E>dra-. discimus derogalum fuisse, cdicio Cyri proudas t\q, deinpi illis itb rt'axerxe iaculiat'e, ut lehipji rest.'iurationem uigere'ni. Sed posi nnrios plures, 'Darius perquisituin in tabulariis e'dclrri Cyri r.eperluiiquc expleii j'ussit. ffret liaiii sese inferius edicium re;;is, abAniano ndverss Judaos laluni, alero edicio Judaeis amieo revoea'ium. Ne nieh inliclas iveiim, in loi lic re (h repiulio Naslbi ne vei'iuin quidem de sigillo septem sapientuni, sed lnluinmfl de rgis sigillo occurrere. Exeiiipluin pariler exliibet 'JiodorusSiculus, quo probari videlur, unicuin rgis verbuni irrevocabijis dfeli loco
:

fuisse. Cliarideinus Atlie'niensis

apud"pariiim

li prni|isi incliHluiiliir). Ali( :;liqu itl hic SUpplen'l D<xerunt tfhd facto o'piis est;' et jure quid fuciemlum de regin. (Synopsis.) Responditql'e Mamiichan. Priinus forte scntcntiam rege ii,i< rrog.uis. yGroiius.)
:

vers.

15

vers

eni autem saser erjierat in' re qndem, sed piio audaeius nionilum dedisse't iegi,s(aiim iialieopio morePersarum anepius, lctoiibus dalus est, ut nare'ur.'E praedpftl d consiliobrevi rediil Darius, opiaiisiipie Cbarideiniiin bbrare sed res erat
:

Condomanum

dicilurac iii'pitts Aman. C.nV.eiis quidam codex pr Mamuehanlegit .Bhgk'u. Velus Laiina versio fert Mafttoclius. Pot ro hic priinus dixit semenliam, qnanqum Ihlrsptm illos psffem'us. Hicoido, cm de lebus deliberandnm esse sVrvabauir, ut junior senteiui.un priinus dicereft. (Clmel.) (2) Divulgabitur hoc factum , id est fama facti. Ut co.yie.mna.yl vinns' soos nTanb ut i;'i, etc. ea causa erit ut eonteinnant. Ile!)., ad jdcieiidum spemere, i. e. , ut dent onem eonteninendi sic eniin I iphil quaiidoque' accipilnr rectis tamen signififflem esse
,

In rrgiuii

Mkmudmim

nequo enim l'as <'ial non i'sequj quod regia actorilas ah ea iinperaverat.
(le-prrala
;

(Calmet. Apparet quamdain fuisse formani legum faciendarum ap"d Persas, secundm quanifactse leges bilinino tant iinniulabiles, ut ilhe quse sacra* apud iVomahos voeabnlur. Vide Daniel. 6, 8, 12, 15, et Proeopium, ubi agit jrspt Ar-fl; cppoupou, de castelloOblivionis. Videtur

'

autem forma qube leges faciebal iininutabiles , bac finisse, oi non 'rgis tanlm, sed et principum signis ninniretur. Vid Dan. 6, 17.
St:i)

accipi

\'r'.

BEGM'M ll.LIUS ALIEIIAQU.E MEL10R EST ILL\ Cravis pnVpro culp levi, si iamen
(Grotius.j
INGREDIATDr,elC.;
(regiri
II.

cai, ut in kal, siinpliciter conttmn'ere, loquilur

culpa.

enim de proprio conlempui, quia sequitur


ocnlis suis
,

in

pTMEQUAQUAM VASTHI ULTRA


regxum
iice'Hiaiil),
I.irs

arrognter, abjecio onini qui declrafr per , ocnlos. Ei imcant, suit, hommes.- (Synopsis.) Vers. 18. Atqve hoc ixemplo gaines prinCIPIM CONJUGES PERSARUM A'IQUE MEDORUM PAKvipendent isipep.ia mari ORUM. Nain ut rgis ita rgi as vitia imiiari genns obsequii judicatur. Josephus hoc loco Nulla millier mari lum suiiiii verebitur, excinplum habens regnae arroganliam adverss te qui omnibus limperas.(Groiius.) IJ.NUE REGIS JUSTA EST INDICNATIO. Hi'brseilS Est, ve] erit conlemptus, et indignatio. Accipi

id est,

pudore, et m'agita fast

lilulum, dignilatem et inagniALTERA, QUjE MELtOR EST 1LLA, AcciPiAT. Plntarch. in Artaxerxe agens de Perzelotypi , et sis Sunt barbari. ait, maxime fin uxores fri. s In hunclocum commentans Luiberns, omnes pudoris leges limitesque excussit, doeens quod si'uxor ad opus conjugale sit dilicilior, vocetur ancilla, eique dicalur marito : Si nolis lu , vult alia; si non voit veniat ancilla. t Dignum lali paiell uxor, operculuin ; dignum tali propliet Priapi ora:

de contompiu qiioad fcininas, et de indiguaiione quoad inariios tieglecos. Erit auiern ions perpetuus dissidioruna et lilium. (Cabnet.) (3) Duplicis generis edicla apud Persas ferebanlur. Solemnia erant qusedam, perptua, irrerocabilia, quibus nec ipse se rex nec alios absolvere poterat. Edicta baec solemni riiu liebant, ncredenteassensu opiimatum, seu viroruin a eonsiliis rgis. Hujus exempluin exhibe* e^ictum Darii Medi, quo cavebalur ne
nisi
,
.

he verba non possinu

culum. Sanis S. Hier. Epist ad Rusticum i Pbilosoplti hujus seculi, inquit, soient amoreni veierem a more novo quasi clavnm clavo exi pellere. Quo'! et Assuero rgi septem prin:

ipes

fecre

Persarum

ut Vastbi reginae

qiiemquam nisi unum regem spatio tridierm adiril, quidqnam rogaturus. Aha erant minus solemnia et minus imna,qu3e
qiiis

ginia

cm a rege privatoconsilio suo darentur, revocari poierant ab illo, et privifgium exemptionis coneedi. Hae un facile rgis s';iilo muniebaritur, cin il.i obsignarentur sigillo regio, et septein principum rgis consiliis,ut
colligere licet ex illo Danielis
:

puellarum amore com pescerent. Illi vitiutn vilio, peccatum peccato i ineditantur nos amore virtutum yitia su per mus. Dclina, ait malo, et fc bonum. t Qnre pacem et persequere eam. Nisioderimus c inaliim, bonum amare non possumus. > Tropol. Vide hic ut convivium Assuri in mrorem desinat, et extrema gattdii luetns occupet, ac rex Vastbi reginam conjugemque suam pulcherrimam abdicet et repudiet. t Sic iluvii, inquit illa, in alveo suo dulces sunt cm tamen admarede.currunt, fiuntantari. Vide Chrvs. hom.'6 in Epist. ad Hebr. in Morali. Sic primbrum conviviorum ei deliciarutn
desideriiini, aliarum
:

postridianus est

(lies

doloris et pnitentiaR.

Allatus est la-

(Corn, Lap.)

55

IN
,

LIBRUM ESTHER

56

remus

non tamen ea

gratis ade, ut propie-

rca regno esset exturbanda.

Veus. 22.

(1) Viros.

Maritos.

Majores. Dominos.

Ut qileccjmque gens audire (1) Vers. 22. et lgre poterat , .rHM Secundm scripturam suam, sive ejus, i. e. characleribus cujusque provinciae ; vel cujusque regionis stylo
,

et

modo

scribendi.

Et hoc per cunctos populos divulgari , et loquatur secundm linguam populi sui, i. e. , et promulget lingu propri et vulgari edictum regium uxoribus , ut ab iilis intelligi possit. Sed jam id edictum lingu vulgari proponebatur, ut vel mulieribus, etc. , intelligi posset. Quodedixit quisque (nempe praefectorum quibus illud rex mandaverat), lingu populi sui, Alii plan aliter vertunt et tanquni regii deparlem exponunt, cum anlecedentibus conjungentes Moniti estote ut sit omnis) vir dominants super uxorem suam, et cogal eam loqui secundm linguam viri , et secundm sermonem populi ejus; ut cogat uxorem discere linguam suam, si est fitia lingu alien; et non mulet consueto more virorum su lingu, sallem ad toquendum lingu alina; ut esset dominator, elc, et loqueretur lingu populi sui. Videntur viri ex Ignavi uxoribus lanlm passim concessisse ,
creti
:

su lingu loqui, et qud nemine cogi possit linguam suam mutare pro allerius beneplacito. Vide Dan. 1, 4. Romani linguam Lalinam in provincias sedevictas intulerunt, ellcges in edem publicari statuerunt. Loqui secundm linguam populi sui, proverbiali quodam sermone dici crediderim pro eo quod est, vivere more palrio, et servare consuetudinem gentis sua?; ut idem ferm sit cum eo quod prsecedil lmperet quisque domi su. (Synopsis.) Diversis linguis ac litteris. Nam ad quemque populum lingu cujusque rex scribebat
,
:

inlra, 3, 12.
:

(Grotius.)

Esse viros principes, q. d. Viros, sive maritos in domibus suis debere esse principes ac dominari suis uxoribus, filiis et lamulis. (Corn, Lap.) C'est une ide comique, dit Frret, d'irnaginer qu'Assurus ait fait un cdit pour or donner que les maris eussent tout pouvoir et c toute autorit dans leurs maisons. Celdit serait peu vraisemblable en effet si on l'envisageait selon nos murs et selon les usages de nos gouvernements modernes ; mais si l'on voulait se placer dans 1rs sicles o ce fait
,

s'est pass,

si peregrini idiomatis uxorem quisduxisset, ejus linguam cum ips in familiam inlroduci

ut

paleretur. Id jam edicto regio corrigitur, ut et bc in parte viris auctoritas restituatur. Dominii signum est, et virum decet, propri

et si on connaissait mieux les des anciens IVrses, leurs ides leurs opinions, leurs prjugs, on eu jugerait tout autrement. Nous voyons chez les anciens peuples et chez les sauvages modernes, bien d'autres choses qui nous paraissent fort tranges ; le principe de nos philosophes est de vouloir retrouver partout les murs et les usages de leur sicle. (Duclot.)

murs

CAPUT
1

II.

CHAPITRE
1.

II.

His

ista gestis

postqum rgis As,

Ces choses s'tant passes de


la

la sorte,

sueri indignatio deferbuerat

recordatus

lorsque
il

colre du roi Assurus fut calme,

est Vasthi, et quee fecisset vel quse passa sset.


2.

se ressouvint

de Vasthi

et

de ce qu'elle
;

avait fait, et de la peine qu'elle avait subie


et
il

Dixeruntque pueri rgis ac ministri


:

en eut du chagrin.

2.

Alors
:

ejus

Quaerantur rgi puellae virgines ac


lui

les serviteurs et les officiers

du

roi

dirent

Qu'on cherche pour


;

le roi

des

filles

speciosae
3.

qui soient vierges et belles


3.

Et mittantur qui considrent per

Et qu'on envoie dans tontes

les

provinbelles

universas provincias puellas speciosas et


virgines; et adducant eas ad civitatem

ces des gens qui considrent les plus

d'entre les jeunes


les

filles

qui sont vierges, pour

Susan

et tradant eas in

domum

femina-

amener dans
le palais

la ville

de Suse,

et les
la

mellrc

rum

sub

manu

Egei eunuchi, qui est prae;

dans

des femmes, sous

conduite
les

positus et custos mulierura regiarum

et

de l'eunuque Ege, qui a soin de garder

accipiant

mundum

muliebrera, et caetera

femmes du
pour
4. les

roi; l
,

on leur donnera tout ce


tant pour leur parure que

ad usus necessaria.
h.

qui est ncessaire

Et quaecumque inter omnes oculis

autres besoins.

rgis placuerit, ipsa regnet pro Vasthi.

Et celle qui plaira davantage aux yeux


sera

du
Placuit sermo rgi; et ita, ut suggesserant, jussit fieri.
5.

roi

reine
il

la

place de Vasthi. Cet

avis plut au roi; et

leur

commanda de
la ville

faire

ce qu'ils
5.
11

lui

avaient conseill.

Erat vir Judaeus in Susan civitate


filius Jair, filii Se-

y avait alors dans

de Suse un
fils

vocabulo Mardochaeus,
mei,
6.
filii

homme
fils

Juif

nomm
fils

Mardocbe,
la

de Jar,

Cis,

de

stirpe Jemini,

de Smi,

de Cis, de

race de Jmini,

Qui translatus fuerat de Jrusalem

6.

Qui avait t amen de Jrusalem au


roi de Babylone,

eo tempore quo Jechoniam regem Juda

temps o Nabuchodonosor,

Nabuchodonosor rex Babylonis, transtulerat.


7.

avait transport Jchonias, roi de Juda.

Qui

fuit nutritius

filiae

fratris

sui

7.

Il

avait lev la

fille

de son frre Edisse,


;

lidissae,

quae

altero nomine vocabatur

appele autrement Eslber

elle avait

perdu

57
Esther, et

COMMENTARIUM. CAPUT
utrumque parcntem amiserat
facie.
:

If.

58

son pre et sa mre. Elle tait fort belle, et


avait

pulchra nimis, et dcora

Mortuissibi

bonne grce. Son pre

et sa

mre tant
fille.

que ptre ejus ac matre, Mardochus

morts, Mardoche l'adopta pour sa

eam adoptavit in filiam. 8. Cmque percrebuisset rium, et juxta mandatum


Egeo traderentur eunucho

rgis impeillius

8.

Cette ordonnance du roi ayant donc t


lorsqu'on amenait Suse

publie partout,

multae

plusieurs fdles belles, et qu'on les mettait entre


les

pulchra? virgines adducerentur Susan, et


:

mains de l'eunuque Ege, on

lui

amena

Esther quo-

aussi Esther entre les autres, afin qu'elle ft

que inter cteras puellas ei tradita est, ut servaretur in numro feminarum.


9.

garde avec les femmes destines au


9.

roi.

Quae placuit

ei, et

invenit gratiam in

Esther plut Ege, et trouva grce delui


;

conspeclu illius: et praecepit


acceleraret

eunucho ut

vant

et

il

commanda

un eunuque de se
lui tre

mundum
domo

muliebrem, et trade-

hter de
lui

lui

prparer tous ses ornements et de

donner tout ce qui devait


filles
,

accord,
la

ret ei partes suas, et septeni puellas specio-

avec sept

parfaitement belles de

mai-

sissimas de

rgis, et

tam ipsam qura

son du roi

pour la servir, et d'avoir grand


la

pedissequas ejus ornaret atque excoleret.


10. Quae nolnit indicare
ei

soin de tout ce qui pouvait contribuer

populum

et

parer et l'embellir

elle et ses filles.

patriam Miam
peral
11.
ei,

Mardochaeus enim praece-

10. Esther ne voulut point lui dire de quel

omnin reticeret Qui deambulabat quotidi an(e veut de hc ie

pays et de quelle nation

elle tait,

parce que
le
si-

Mardoche
11.

lui avait

ordonn de garder

slibulumdoms,in qu elecl virgines servabantur, curam ageus salutis Esther, et


scirevolens qoid
12.
ei

lence sur cela.

En peine de

l'tat

d'Esther, et voulant
il

savoir ce qui lui arriverait,

se promenait
la

accideret.

tous les jours devant

le

Cm autem
,

vestibule de

maison
venu,

venisset

tempus singu,

o taient gardes
12.

les vierges choisies.


filles tait

larum per ordinem puellarum


rent ad regem
cul tu

ut intra-

Lorsque

le

temps de ces

explelis

omnibus quae ad
ita

elles taient

prsentes au roi, en leur rang,


fait

muliebrem pertinebant, mensis


:

aprs qu'on eut


saire

tout ce qui tait nces-

duodecimus vertebatur
sex

duntaxat, ut

sex mensibus oleo ungerentur myrrhino,


et
aliis
,

pour augmenter leur beaut pendant l'espace de douze mois, se servant pour cela,

quibusdam pigmentis

et aro-

pendant

six

mois, d'une onction d'huile de


les six autres,

matibus uterenlur.
13.

myrrhe, et pendant
et d'aromates.

de parfums

Ingredientesque ad regem, quid-

quid postulassent ad ornatum pertinens,


accipiebant, et ut eis placuerat, compositae
detriclinio

15. Lorsqu'elles se rendaient auprs

du

roi,

on leur donnait tout ce qu'elles demandaient

pour se parer;

et elles passaient
,

de

la

chamles

feminarum ad

rgis

cubiculum

bre des femmes celle du roi

avec tous

transibant.
IU. Et quae intraverat vesper, egre-

ornements qu'elles avaient

dsirs.

14. Celle qui tait entre au soir, sortait le

diebatur

man

atque inde in secundas


quae sub

matin; et
tres

elle tait

conduite del dans d'aula

aedes deducebatur,

manu

Susa-

appartements, lesquels taient sous

gazieunuchi erant, qui concubinis rgis


praesidebat
:

nec habebat polestatem ad

regem
'

ultra redeundi, nisi voluisset rex,

main de l'eunuque Susagazi qui veillait sur les concubines du roi; et elle ne pouvait plus se prsenter devant le roi, moins que lui-

et

eam

venire jussisset ex nomine.

mme ne
15.

le voult, et qu'il
la

ne

l'et

command
fut pass

15. Evoluto

autem tempore per ordidies

expressment, en

dsignant par son nom.


le

nem,

instabat

quo Esther

filia

Abi-

Aprs donc que


rang,
le

temps se

hail fratrisMardochaei,

quam

sibi

adopla-

selon son
Esther,

jour approchait auquel

rerat in filiam, deberet intrare ad regem.

fille

d'Abihal, frre de

Mardoche

et

Quae non quaesivit muliebrem cultum, sed

que

celui-ci avait adopte

pour

sa fille, devait

tre prsente au

roi. Elle

ne demanda rien
sa parure

quaecumque voluit Egeus eunuchus custos virginum, haec ei ad ornatum ddit. Erat

pour se parer
le soin

mais l'eunuque Ege, qui avait

de ces

filles, lui

donna pour

enim formosa vald,


chritudine
,

et incredibili pul-

tout ce qu'il voulut; car elle tait trs-belle,


et ses attraits incroyables

omnium

oculis

gratiosa

et

charmaient et ravis-

amabilis videbatur.

saient tous ceux qui

la

voyaient.

59

IN

LIBRUM ESTHER
16. Elle
roi
la

60
fut

16. Ducta est itaque ad cubiculura rgis

donc mene

la

chambre du
tbelli,

Assueri

mense decimo, qui vocatur tebeth,

Assurus, au dixime mois appel

sepfimo anno regni ejus.


17. Et adamavit

septime anne de son rgne.


17. Et le roi l'aima plus

eam rex

plus

qum

que toutes

les

au-

omnes mulieres, habuitque gratiam et misericordiam corara eo super omnes mulieres, et posuit diadema regni in capite
ejus, fecitque

tres

femmes,
lui

et

elle

trouva grce et faveur


,

devant
il

au dessus de toutes les femmes


la tle le

et
fit

lui

mit sur
la

diadme

royal, et la

eam regnare in

loco Vasthi.

reine
18.

place de Vasthi.

18. Et jussit convivium praeparari per-

El

il

commanda qu'on
les

ft

un

festin trs-

magnificum cunctis principibus

et servis

magnifique tous
viteurs,
Il

grands

et tous ses ser-

suis,pro conjunctione et nuptiis Eslher.

pour

le

mariage et

les

noces d'Esther.

Et ddit requiem universis provinciis, ac

soulagea les peuples de loutes les provinces,


les

dona
-

largitus est juxta

uiagnificentiam

en diminuant

impts, et

il

fit

des dons di-

principalem.
19.

gnes del magnificence d'un prince.

Cmque secundo
et

quaererentur vir-

19. Et lorsqu'on cherchait des filles

pour

la

gines

congregarentur,
rgis
:

Mardochus

seconde

fois

et

qu'on

les assemblait,
la

Mardoroi.

manebat ad januam
20.
et

che demeurait toujours

porte du

Necdm prodiderat Esther palriam, populum suum juxta mandatum ejus.


ille

20. Esther n'avait encore dcouvert, ni son


pays, ni son peuple, selon l'ordre que Mardo-

Quidquid enim
bat Esther
:

praecipiebat, observa-

che

lui

en avait donn, car Eslher observait

et ita

cuncta faciebat
,

ut eo

tout ce qu'il lui ordonnait, et elle faisait toutes

tempore

solita erat

quo eam parvulam

choses

comme

lorsqu'il la nourrissait auprs

de

lui,

tant encore toute petite.

nutriebat.

21.Eo

igitur

tempore, quoMardochus
irati

21. Lors
la

donc que Mardoche demeurait


roi qui

ad rgis januam morabatur,

sunt

porte du roi, Bagalban etThars, deux eu-

Bagalban

et

Thaes duo eunuchi rgis,


insur-

nuques du
entre du

commandaient

la

premire

qui janitores erant, et in primo palatii

palais,

mcontents,

rsolurent

Hmine prsidebant volueruntque gere in regem et occidere eum.


:

d'attenter sur le roi et de le tuer.

22.

Quod Mardochum non

latuit, stailla

22. Mais Mardoche, ayant eu connaisssance

timque nuntiavit regina? Esther, et


rgi, ex

de leur dessein, en avertit aussitt

la

reine

nomine Mardochaei, qui ad


inventum

se

rem

Eslher. La reine en avertit le roi, au

nom

de

Mardoche dont
23.

elle avait

reu

l'avis.

deluleraf;.

23. Quaesitum est, et

appen:

On en

fit

les

recherches; et
et l'autre

le

complot

susest uterque

eorum

in palibulo

man-

ayant t reconnu, l'un

furent penhistoires,
roi.

datumque est historiis, ditum coram rege.

et annalibus tra-

dus; et tout ceci fut crit dans


et

les

marqu dans

les

annales

par ordre du

COMMENTARIUM.
Vers.I.

Recordatus est Vasthi

(1), illius

pn quam
colenti.

passa erat
,

componenti

et ve-

etiam subiil rniseralio, levcm culpam


(I)

cum gravi

terem benevolentiam

et

consuetudinem re-

PoSTQUAM REGIS INDIGNATIO DEFERDUERAT.


in

Citm
Iiubi

restu indignalionis et vini


et

rex consi-

Forljamfartipnitebat.Sednerevoearetsentenliam, obslabat et
ritas Isesa fuerat;
l'.tcti

preeps nimis

inconsultum cepisset
;

illius

indignitas,

quo

pnituit. Persas, ut nimadverfirfliis, de rbus graviss mis inter epulas deliberabatit, al sentenliain stabilem absolutamque non ferebant, nisi re inane alterius diei per|pTfs. Iloe. autern rei prashti defnit. Assurus, et qui illi aderant sapientes, exlenipnraneum edictum promiilgrunl , implerique jiisseriint, Vasthi actntm repudialn. (rwtis fert Maiie alterius diei non ultra, rerordalus est rex ipsius Vastlv, in mnnirn hnbetix qialia hrniaext, et ipiomod'o conde>nnui'erat eam. Distant h;ec loto ccelo ab lle!>r;o. (Calmet.) Recortu titr est Vasthi, exclns.nenuper ii xori% d turbaae rgime, lam speciosne, tacu graliosx\
:

stalini ilium consilii sui

nonsnamod<XsiHlet.oiiiniummariiorum auctoetirrevocabiledecreiumt'er-

sarum, quo ipsa jam passa erat damnationem, et j ussa exulare. E*"gO qua:renda alia qu in
illius loc.uin

subrogaretur.

(Tirinus.)

Conferendo peeuam quam ei inflixerat, et factum quod ipsa ferera't, videbaur sibi quod culpam pa'ua xce&sissct quia fecerat honesiate ci vereenndia muliebri, propter quod anxiabnuir, eatn >evoeare non aude-ns, ne
,

principes regni contra se provoearet ex fraloin populo fi ctioiieedicli irrevoeabilis, ei


i

prripfer

unain

mulierem

rrputartur
et

muper cin

lahdis

i.an(;n:'im efieffliflatius

mollis, et

consequens reg&O piivaielur,

maxime

01

CO.V1MENTARIUM.
Vers. 2.

CAPUT
Benjamin
lis

II.

6)
tempore
Sail-

Qu^rantur rgi puella:,


,

etc. (1),

ut palet ex viris, qui


,

qu.neriiur

Assuero nova uxor

ut

eA inducta,

et

David vixerunt

prioris aboleatur desiderium.

milia
,

mmorantur

in

quorum nomina his siRegum histori. Fieri


Saillis

Vers. 3.

(2)

Mundum muliebrem

ornatum
for-

etiam poluit ut Mardochaus

stirpe

muliebrem

et

eaomnia qu ad colendam
Jair

esset per Jonathan et Miphibset.

mam

faciunt (3).
5.

De
,

stirpe Jemini

Vers.

Film

film Semei

film

Vers. 6.

Qui

qui idem Benjamin est.


(1).

translatus fuerat

Re-

Cis(i). Erant haec

nomina frequentia

in tribu

non esset de semine regio.


(1)

(Lyranus.)

qui Eslherem regi stirpisfpminam, etMardochseum virum fuisse interoplimaiesgentissuae


tradunt. Errai JosepliusscribeiiSjMardocbaeuin habitasse Babylone, nec migrasse Susas , nisi Iranslal ilh'ic Esthere. Jam enim principio Susis consederat. (Calmet.) Licet Mardochaus cum Zorobabel et Jesu poritif. sub Cyro Bibylone rediisset in Jrusalem, im umus primoribiis et ducibus redeuntium fnisset, ut palet 1 Esdrse 2 v. 2 , tamen ipse mox Jrusalem rediit in Susan , e quod esset virmagnus, et inter primos aul regi ut dicilur c. 11,4. Erat enim ad januam rgis, quasi ejus ostiarius cubicularius et corporis regii custos. Ostiarios enim regiae fuisse rgis custodes , teslalur Xenopbon
, , , ,

Nam

Sucressore vovo rincitur omnis amor. (Grotius.) Mittantur qui considrent (2) Vers. 3. per tniversas provincias. Ita lerebal regionis mos, cm de iradend rgi puell in sponsam agebatur. Habii simili per totuni regnnm perquisilione, David Abisag Sunamitidem accepit uxorem. Turcarum imperatores venustissimas imperii sui pu< lias selignt, quas in gynaeceo suo collocent. Ntilla hic distinctio inter ingnues et plebeias. Principi qu omnes servhini. Tradant eas in domum feminarum. In locum desiinatmrt puellis, undique conquisilis. Alia erat baec donius ab a-dibus vel eonclavibus regiarum, caterarumque mulierum, rgi jam destinatarum. Vide ini'eris, v. 14. Sub manu Lgei. Eunucbi hujus nomen in Graecis quibusdam codicibus non logimus ; in alits eslGogaios: in veleri Latint, A ggwus. ACCIPIANT MUNDUM MULIEBREM , ET CTEUA AD usus necesSarIa. Hebrams Dare purificaforia, earum, qugecumque necessaria snnt ad lavan-

et

HerOd.

Unde Jdsepbus Ben Gorion

ait

Mardochseum unum
v. 3.

fuisse tribus Parthenim, id esl, aulae piiucipibus et palalinis, de quibus

Sic Daniel ob suam problalem et prophetiam Nabuchodonosor pra?positus fuit


loli

Babyloni, Daniel. 2, v. 48, eilobias, licet

Hebrus etcaplivns, ob suam fidlitatem fuit coriomus Sainianasar, Tobi 1 ita virtus
;

extulit
visoS'.

priscos Judoeos

'alis

genlilibus in-

etc.

dum, purgandum, detergendum iingendum, Vox Hebrsea significalpropri/w/re; quare


,

Prr Mardochits Heb. idem est quod Mardachat, id est','mtjrrha, Vl anraritudo contritionis,\e]myrrltacontita, Vel docens 'contrit ionem, vel myrrha purissima; ita Serar. Iiem myrrlia contritionum marirm,xc\ paupertatum meanmi, vel pauperitm meorvm (d'ach enim est pauper) ,

propri intelligenda hic siuit balnea, ungiienOv cibi, pigmenta, quidquitU:onferre potest venustati, exclusis vestibsj: mundomuliebri,et ornamentispretiosis. (Calmet.) In Hebraeo una vox 'pin, quae et mundum et ornatum continet. Apparet id infra, 12.
(Grotius.)
(3)

xelmyrrh pntitatum me arum aul jnsioniin meoruin; dacl.a enim Syriar est mi)iid.'irc,]iii,

Et qvmcvmqw,

inter omnes

id est

super

omnes.
Oct'LIS REGIS PLACUERIT, IPSA REGNET PRO VAOculis, scilicet exterioribus propter pulchritudinem, et oculis mentis propter de-

sthi, elc

lectationem
libus.

in

eam inventam,

et

consimi-

IPSA REGNET PRO VaSTHI , etc., Ut SIC dolor prcedens delur oblivioni. Placuit sermo rgi , etc. , quia videbatur si lu boc esse ad suam consolationem.

Et

ita ut suggesserant, jussit fieri,

man-

dando slaihn execulioni. (Lyranus.) (4) Judseum hune Benjamitam fuisse, inferis constabit. Nomen Judi transivit in cominnnemappellationem omnium tribu Judas

B njamini, 1 omnium pariter ex aliis trihiihus, qsise duobus illis junci sunt, post reditnm captivitate. Mardochus, ex interpreil
1

li.ibei Pagn. in o-mniaque apte conipetuni Mardochaeo, qui cum Hebr;eis per Aman desiinalus ad necem amara passus est sed per Esiber omne fel in mel, amariludo in dulcedinem, msliliain laetiliam conversa est. Mardochaus filius Jair, film Semf.i film Cis, de stirpe Jemini id est, de tribu Benjamin, ait Chald. , Septnag. et Josephus. ISam Jemini fuit vir nobilis ex lic tribu; vel cerl Benjamin per Apharresin to ben idem est quod Jamin, velJefn/N.HinccolligimusMardOcbaenm et Esiber oriundos fuisse ex Benjamin, et de strpe regi Salis, idque asser.t Joscpbus Serarius et alii. Cis enim fuit paler Saiilis, bic Jonaih et Mephiboseih ex quo descendere videlur Mardochus et Esiber. Muli* enim generationes inlermediae subliconlur bie, aeqn ac alibi. Addit Cbald. Mardochuserat

nficare, juslilcarc. Ilac ormiia


,

Nom. Hehr.

libus nonnullis, inter eos fuit, qui redierant

Mierosolymam sub Cyro ciim Zorobabele ac rieinde restituerai sese Susis intermissum lempli opus tfetmas, et gentem suam prsidio
,
,

ileslilulnm

r*

Palansiin.
fii.ii

Filius Jair, Jemini. Codex

Semei, filii Cis, de stirpe


illan in

nianusnptns veteris Vulgat

geneiilogiam Mandohsei bic tacet; sed

stium pro populo paiebil ex decursu historiae. Hinc palet Esiber fuisse filiam Cvs, pro quo Herod. lib. 3 bahel , filia Cyri, quia ipse non nrat Cis , sed Cyrum , piiialiaqne Esther esse Persianam non Judaam. Esiber enim, sive Hadasa videlur esse Alossa Hero(Coru. Lap.) doti.
vir pius
,

et orans ante
id

Deum
,

suo;

qum

verum

sit

exord'O
filii

libri legit

Semei,< fdii

Mardochaus filius Jarim, Eme. Censel Cbalda'us, Semei


:

(l)Idest,

qui maledictis et injnriis Cis principem lamili Saulis. Iline facile petitur senleuiia eorum ,
,

bunc illum fuisse Pavidem excepil;

sap ehim mina inter


.

cnjiis majores translati fuerani; llebrsei parenluni et liberornm nose mutant. Confer. Esd. 1, 2.

et

(Grolius.)

Locus hic torque) clironologos. A translatQ

,,

63
laiivum qui
,

IM
refert
,

LIBKUM ESTHER
enim
,

64
tulerat
,

Mardochaeum
in se
,

ipse

iranslatus est

vel

vel in avo

aut
Sic

Nabuchodonosor qui tamennunqumviderant Jrusalem, nec translaii


tate

quam

proavo suo
lib. 1

si
,

in captivitate genitus est.

indefuerant, sed eoruin parentes.


Vers. 7.
dicilur
,

Esdrae 2

Zorobabel
in

et Josue

et

Nehe-

Fiu<e fiutris
filia

sui (1). In
;

Hebraeo
graeco

mias dicunlur reversi

Jrusalem de captivi-

filia

patrui Mardocbaei

in

etiam dicilur

Aminadab

frai ris patris

Mar-

Jechoni per Nabuchodonosorem usque ad leriium Darii Hyslaspis annum , annorum <>cloginta spatium intercedit. Etsi Mardochaeus 15 annorum puer deductus in captivitalein stauatur, illi utique agendi erant aetatisanni quinque et nonaginta cim Esther nupsil Assuero. Anne ejus aelatis vir par eralimplendis muiieribus, quae Mardochaeo rex coinmisisse hic legitur, et vitam adhuc ad piures annos prorogare potuii? Judaei, quos inlerpreies nonnuiiisequuntur, vixisse illum aiunt ad annos centum et nonaginta et octo. Al'ii translatai!) censent Babyloneni non in sequidem, sed in avo vel paire adeque illum re ips ortuui fuisse Babylone vel Susis. Verm decem vel duodecim setatis annis Mardochaeo, cm ductus fuit in captivitalein, traditis.salva esse omnia arbitramur. Agebat ille aetatisaniios nonaginta, cm ad dignitatem ab Assuero vocatus fuit. Nec rbus arduis agendis aetas
, ;

docbaei
rarius
patris
,

cui consentit Chaldaeus. Iiaque Se-

putat in
et

textu latino
,

desse

vocem

legendum

fili fratris patris sui.


,

Ediss*. Hcbraea vox


signilicat
;

hadassah myrlinam
est hebraeis.

nam

liadas

myrlus
,

Esther. Hebr. "inDN*


traditur inlerpretalib

cujus
vel

nominis varia
occulta

enim est,

demotiens
platio
;

vel

medicince exploralio et contem,

vel medicinatur turis

vel pulchra ut

lima (2).

(1) Im patrui, ut est in Hebraeo. Graeci Filia Amitiadabi fratris patris sui. Nutritium, tov Tpotpv, sive pETTYipa etiam Caesar dixil in Bello civili. Erat in procuration regni, propler
:

nanciscitur oplimae corporis habitudinis, et necessariis viribus inslructum. (Calmet.) Qui translatif fuerat, in Babyloneni. 4 Regum cap. ultimo, t qui, Rup. lib. 8, c. 5 Cajet. , Scaliger et Serarius referunt ad Cis, quasi hic cuni Jechoni translatus sit , non ver Mardochaeus ; sic enim, inquiunl, ipse

illa

impar censenda

est,

cm virum

tatempueri, nulritius ejus eurmclius. QUJE AI.TERO N0M1NE VOCABATUR ESTHER. HanC
esse Aniistrin quidam putant. Sibi eam adoptavit in filiam. Accepil sibi in /iliam, st in Hebraeo id est , eo aflectu eam educabat ac si filia esset, infra 20. Josephus
: ,
:

Amabat enim eam quasi filiam. (Grotius.) Quo propinquitatis gradu Mardochaeus ad
Estherem accederet, dissidium est senlentiarum. Vulgalae Josepho, aliisque nonnullis
,

vixissetducentos circiter annos, quod illoaevo


erat insolitum. Verm to qui, referre Mardochum, non Cis liquet, tum quia hoc sermonis nexus, et plana constructio, quae tota est de Mardochaeo, exigit; tum quia Mardochaeum cum Jechoni translatum esse diserte dicilur c. 11, 4, ex quo liquet ipsum in su person, non in suo ptre vel avo (uti nonnulii explicant), fuisse translatum. Unde colligo et concludo historiam hanc contigisse non sub Ar taxerxe Longimano, ut multi volunt; mult minus sub Artaxerxe Mnemone , quia tamdi vivere non potuit Mardochaeus; quod enim Scaliger ait eum vixisse ducentos annos, alii 165, alii 190, incredibile videtur, et confutatur ex eo quod Esther, quae erat Mardochasi neptis ex fratre, v. 8, vocetur puella, id est juvencula. Erat enim ipsa sine dubio in aelale florenti, cm ob formam caeteris virginibus
praelata,

Esther neptis est Mardochaei sed Hebraeo, Graeco, Chaldaeo, Syro et interpretibus plerisque est tanlnmmod patruelis filia patrui Mardochaei. Graecus Estherem filiam tribuil Aminadabo patruo Mardochaei , qui Mardochaeus futuram sibi sponsam educaverit. Sed pro A minadab legendum est Abihail, ut inferis, v. 15, consiabit. Lectioni huic ferenti educatam fuisse Estherem Mardochaeo futu;

ram sibi sponsam, Rabbinorum quidam accedentes, tradunt, illam utpote familiae suae hse-

redem, ducendam fuisse Mardochaeo


:

inter

conjux data est Assuero; quomod

enim rex anum rugosam et deformem appetiisset, vel admisisset in uxorem? Quare Mardochaeus palruus Esther non potuit tune esse centum annorum. Concludo ergo et assero
historiam hanc contigisse sub Dario Hystaspis, illumque fuisse Assuerum marilum Eslhcr, cujus aetatem et annos sic subduco et calculo Mardochaeus cum Jechoni iranslatus in Babyloneni, erat puer circiter triennis. Adde 70 annos captivitatis Babylonicae, deinde 1res annos Cyri, sex Cambysis, ei 1res Darii Hystaspis (tertio enim regni anno duxit Eslliereni ut palet c. 1 , v. 3,) conflabis annos vitae et aelatis Mardochaei 85 , ita ut Esther fratre juniore Mardochaei genila fuerit 30 circiter annorum, quae aetas estjuvcntutis floridae, aplaque conjugio. Hinc liquet unum eumdcmque fuisse Mardochaeum (non duos, ut vult Serar. et alii), qui cum Esdr, Nehemi, Zorobabel , Jesu pontif. vixit, fuilque unus ducibuspopuli redeunlis Babylone. (Corn, Lap )
:

necessarios maxime propinquo sed alii codices Graeci, Chaldaeus, Syrus et Josephus legunt, educatam Mardochaeo tanqum filiam, in deliciis habitam perinde ac filiam, vel sibi adoptatam, uti malunt Vulgata et velus Italica. INoinen Edissa significare creditur myrrhinam, et Esiher ovem. Jamsuperisanimadveriimus, Estherem ipsam esse Arlyslonen, de qu Herodotus. (Calmet.)
(2)

Quis adducendarum puellarum mos?ln

Davidis histori mos istejtm cernitur, 3Beg. 1, et hodi in TurcicisSultanis. Vendi alioqui Babylone solebant puellae in uxores prout opibus quisque valebat ita formosissimas coemebat, ut est apud Herodotum I. 1. Sic et pueri, qui eunuchi firent, magno ad reges istos numro adducti. Imperator Justiniatnis fdqui isliusmodi merces conquirebant que traclabant, legibus de Eunucliis et Lenoui, ; ,

bus

quoad potuit, sustulit apud Baronium


7.

tomo

Unde, et que adducta Esther? Si eidem Josepho esset credendum, Babyloni Susarn adducta fuisset, sed explosum hoc, cum Susis habitasse Mardochseum ostensum est, quem isle
cuiiiEsther, vel eliam post, Susam nscendisse rei'ert. Ideoqne tantm, Susian Mardochaei ilomo, in regiam domum venisse die.ndum.

65

COMMENTAIUUM. CAPIT
Vers. 9.

II.

16
puellae ad rgis con-

Que placmt
,

ei. (1)

miriim

ut Vatablus

Cajetanus
,

Eunucho niEman. Sa
,

rius

neque enim slatim

speclum admittebantur.
Pr^cepit eunucho
dito.
;

etSalianus interpretanlur

licet aliter

Sera-

alteri

eunucho

sibi

sub-

Erat ver domus regia, ut isto quidem cap. 2, tradiiurmuliiplex; aliain qu rex ipse habita-

qu ipsius feminae, quam gijncona Graeci nominriint, aut gynconitidem, apud Vitruvium hb. 1, cap. 10, et base rursm duplex, altra, in qu virgines, quam iidem parilienoua dicunt; altra in qu niulieres. Et nam ejuspars prior illa bipariila etiam fuit una quasi commuiiis erat allera raelior et
bal; alia, in
: ;

millas, inaures, unguenta, spcula, thiaras et caetera ad cultum corporis speclantia ; et traderet ei partes suas. Id est, dimensum ciborum
et epulas, quae demens regi singulis praebebaniur, ut et adolescenlulis illis Danielis 1.

A'erisimile
cibis,

quoque

est,

Estherem abjimmundis
,

salubritaie, amniiateqiie praeslanlior atque jucundior. Licet eniin Lalino in textu, partis

qui Hebraeis lege vetiti erant, tam ante' quin post nuptias regias abstinuisse exemplo eorumdeni adolescentum. Et facile erat delicatae puellae

apud famulos

su amantissimos

appareat est lanien in Hebraico expresstim ad versiculi 9 finem. Et causa erat ut pulchritudo magis conservaretur et augeretur, possuntque probari etiam ex iis quae de gynseceis tradunt Athenaeus lib. 1, cap. 11 etult. Jusiinus Talia lib. 1, Philostratus lib. 1 de Apollonio. verTurcici Suliani saraia, de quibusPandecies turcicuscap. 14. In bis enim muliercularum grges, ade utcm pnitentiam, riiu
liujus melioris

non

facile vestigium

praetexere se non oblectari his vel illis ferculis; et in tanto ciborum delectu nunqum deerat quo liceret vesci. Cerl de idololbytis nunqum seguslsse, ipsamet aflirmatcap. 14, (Tirinus.) v. 17etseq.

suo, agere, libidineinquc non

omnin

tollere,

sed uiinuerelanim vellet Amuraibes hodierni Sultani paler, quingentas emiserit, anno Domini 1575, uii senbit lib. 25 liist. Nalalis Cornes. Cuitradita? Hisce leminisproeesse solebant magnae auctorilalis eunuclii, ut ait Heliodorus lib. 9 iEtbiop., Philostratus lib. 1 de Apollonio, Clemens Alexand. lib. 3 Paedag. cap. 4, Lucianus in Eunucho, qui ab oinni eassiupro vilioque diligeniissim cuslodirent, licet interdin ovimn custodes, lupi comperli sint, uli Gyrillo apud Suidam, verbo, 8yuxo,' Luciano lococitato,Philo>iratolib. 1 deVitis sopbist., D. Ambrosio episi. 53, didicimus. Et hi quae ad vicium, ainictum et cultum muliebrein facerent, sludiosissim curabant omnia. Parthenoni ergo praepositus erat versiculis 3, 8 et 15, Egus, qu^. Uebraic quandoque dicitr Hegevel tfe/yea, quandoque We</a/Sepluaginla A^a. Gynaeconi alteri eunuchusalter, Scliaaschgaz sve Susagazus in Septuaginta rbc. Esthtr ver luit priori stalim tradila, versiculo 8. Cuin quoi virginibus adducla Estber? Ma-

Consuetudo Quanuli praeparata Estber ? 12, ut collectae itiusmodi virgines, antequm ad regium thalamum admilterenlur, annum integrum in Parthenone praparentur, iia ut e respicere videatur illud Comici Dm moliuntur, dm comuntur, annus est, quod et de Sybarilicis feminis , antequm ad publica festa irent memorat Athenaeus lib. 12, c. t>; et in eo, praeter voluptatem , aliqua etiam videlur honestatis cujusdam habita ratio, ne partus forte aliquis ex alio conceptus, rgi ascribereiur. Nescio lanien an non fueerat, vers.
:

domo esset comFieri enim poluit , ut virgunculae aliquae viro nondm maturse adducerentur, quae taniisper dm adolescerent. aliis, quae ut ad regem irent, aptae jam erant pedissequae ministraeque forent. Quod si probari posset
rint, qtiibus diuiurnior ea in

moratio.

quidem

anie notati esset enodatio. Video vers. 8, itiusmodi pedi&sequas; sed quae rgis domo accersitae sint. Cm tamcii feminarum, et eaipsa, quae virginum est, rgis etiam domus vocetur vers. 8 , in Hebraeo , cur ea intelligi nequeat ? et cur non poiis qum allera? Quod enim facerenl in rgis propii
lacilior nodi
,

domo isiinsmodi puellae regina praeserlim cm milla jam esset? Nam iis quas musurgos
apud Aihenaeum lib. 3, forsan excenon invenio, quae honesl illic halanim bitare possent. Ciiin ver in pueris
oiixerunt
plis, alias
,

gnum earum fuisse numerum textus indict, dm ex omnibus provinciis, quae 127 erant, adducias narrt. Vixenim tam ihfelix ulla,unde ires aul quatuor non adducerenlur. Unde Josepbus, ex aliqu foriassis auditione aul lcclione, quadraginlas fuisse asserit. (Serarius.) (I) Placuit eunucho destinato adexcipiendas undique puellas. Et tkaderet ei rAUTES suas, ut reliquis, quas excipiebat in domum et in aedes regias vel traderet munera, puellis ejusmodi destinata, mundum muliebrein. vesies, etc. Et tam IPSAM QUAM PEDISSEQUASEJUS ORNARET. llebraeus adlilteram E t mutavit eam et puellas ejus in bonum, in domo feminarum. Coinmotliorem illi sedein et splendidiorem ddit ejus conclave in melius mutavit. (Calmei.) Et invenit gp.atiam , etc. Et hoc factum est ex divin ordinatione ut cit promoveretur ad regiam dignitaiem, et sic liberaret populum Isral periculo sibi imminente de propinquo. (Lyranus.)
; : :

Egeus eunuebus praecepit


infrions ordinis
liaris
,

alteri eunucho et sibi subdilo, cui pecu,

incumbebat cura serviendi Estheram


pree caeteris
puellis

ut acceleraret ei

omnem

mundum

muliebrein, verbi grati, torques, ar-

ut ante rgis faciem starent, triennalis esset praeparatio, Daniel. 1, quidni et ut ejus thoro reciperentur, in virginibus? Si ergo fuisset, tertio Kegis Assueri anno, banc in domum ascita, ei anno priinm septimo, ut.infra dicemus cidem nupsisset , trs in praeparatione anno posuisset. Si ver sexto anno adducla fuisse, iiimin tanlni in pra'paralione annum babuisset. Videtur ver hic tanlummod praeparationis annus in virginibus istis numerari et in texlu celebrari, quia is prae aliis omnibus necessarius et operosus. Sed quid, quod narraturvers. 9, mundum in e viuliebrem acclralum? Duplex esse queat sententia Una, non expectandum integrum annum in e praecolend et praeparand ; sed festinaniis breviorique tempore in e factum , quod toios 12 menses in aliis fiebat. Et huic rei argumento estqud vers. 16 , dicitur ad rgis cubiculum mense decimo adducla , quasi acceleleraiionis causa, menses duo adempli fuissent. Aliera sententia est , cm per setatulam , et aliquem forte morem , expectandum cum e adhuc fuisse, ne qui postremi hujus anni proprius erat ornatus et praeparatio ei adhiberetur, pratfestinatuiu tamen, et, ob eximiaiu
,
:

67

IN

L1BRUM ESTHER
Traderet
significans
ei

68
partes suas
,

ACCELERARET MUNDUM MULtEUREM , quampi'iluiu tribueret ornamenta muliebria , vestes,


torques
,

est phrasis Hebrsea


,

mundum muliebrem
,

qui eijiro

et alia corpori

ornandoidone.

su dabatur
.suas

sicut et caeteris. Vel

per partes

ejus speciem et gratiam

tempus hoc rnundi

muliebris anticipatum r nullo tarnen modo curtatuui. Quse enini ipsi gralia lieret , quod tamen in acceleratione isi spectatum teStus signifie tt, si consueti ornatus et concinnationes ei detraherenlur? si minus qum aliai ungeretur et polireiur? Si rgi postea minus forte placuisset in quo, prsiterqum in prproperaute, solemnesque. unctiones et ornatus delrahenle, culpa huesisset? Ad liane praeterea intelligeniiam magnoper invitai Hebraicus texlus , cujus b'sec sententia Et festinavit ad ipsi dandum ornamenta ejus, et partes ejus, et udipsi dandum seplem puellas. Duisset alioquin Et festinavit in dundo, Seu cni daret ornamenta. De niense deeimo, qui objictur, inla explicabitur. Niinc illud aliingeudum. Quisnam die q.ii omit hae acceleravil? Si llcbraicum textuin aiiendas; cuui Cajetano statues eunucbuin fuisse: aceepia
,
: :

demensum intelligit ciborum mens;*! regi.quale etiam prbebalur adolescenlulis illis Dan. 1.
Septem puellas
Vers. 10.
,

quae

illi

ut pedisseqtia

honoris et obsequii causa adessent.

Qu*:
Non
est

noluit inimcare

ei

popu-

lum
si

(1)

etc.

hoc

it

accipiendum quanoluerit
;

inlerroganti palriam

suam aperire

sed significatur
se
,

eam de

su palri nihildixis-

sicut

braeo vertunt

nec rogata fuerat. Unde alii ex He Porr Esiher non indicabat


:

populum suum,

et natale

solum suum.
Susis
,

>

Non

rogabatur autem, quia

cm
,

ut vide-

tur, esset nala et educata

omnes eam Sune


Vllior

sianam

et

Persidem existimabant.
,

Ut DE UAC RE OMNINO RETICERET


haberetur, ulservili gnre nata
vel divin inspiralione
;

est, inquit, Estlier, in doumm rgis in ma iiuui, seu p'trtestateni llegai cusiodientis fe minas , et plaeuit puella in oeulis ejus, et
a

vel

ne genti

suas invidiam conlliretapud Persas et


,

Medos;

hveuilillinisericordiaih
leravit

corameo,

ut divina in hebraeos
(2).

et acce,

ornamenta

ejus,

ei paries ejus

ut

providentia magis appareret ex inspirato

daret ipsi puella. Si ltiiium, eamdem ipsam axeleraiionein rgi tribues. Quia vers. 9 ail Et prcepit eunucko ut acceleraret tnundum muliebrem. Sed for le fecit hoc uterque , rex per euuuclaim, cmab eo de ex'uni lutjus forma edoctus fuisset, eunuchus perse quidem, ex rgis tamen imperio et voluntata. Quomod prseparata Esiher? Quatuor in rbus virginum isiarum ad regem praeparatio
:

ma istiusmodi deliciarum species generatim comprehendantur. Altra res, versu 9, partium nomine denotatur. Grc. f.epic Hebr. manotli, quibus omnia, quai feminis smgulis constitula ranl,
,

quoad cibuui,

ut in adolescenlulis Danielis 1, , conti.nenlur, ut 6pecula, inaures, armillae el alia , d

ad vestitum et cultiim spectabant

videlur: Prima vers. 9 d eitor mundus muliebris, et Hebraic hoc capite partim merouk, partim lliamruuk, qud carnissordes desila

fricet,

omninque abslergit, sicque mulieris


, :

corpus mundiiui politumque redd.a ut ait R. David, quo fr modo, lib. 34. Livius Mun
<

diti* ornatus et eulius, haie feminarum insignia suut ; bis gaudent elgoriantiir; hune

quibus Isaiae 3, qua; mundus muliebris polis q'um primum illud vocari possent. rant ver Persicae intiieres rerum ad omauin periineniium plus aequo sludiosae, inquit fcb. 12, cap. 1, Aihenaius. AtqUe bis rbus , cerli quidam redilus constiluli erant, nti Regum dixi, et repelam 3 Machab. cap. 4,
vers. 30.

munduin muliebrem appellaverunt majores nsiri. > Rorum vr q<b corpus ta muni
:

darent elexpolnent tria, vers. 12 ei 13, gnera indical primuin, oleuin myri hinum, seu myrrhe un non myrlinm aul lourteuiii , cm Hebraic hic siimor, et Grac a|/.pviv&v. Est ver crp-pvn myrriia , (j.upvn ver ei queinadmodm supra dixi, hadus, myrlus. Valet scilicel oleuui hoc ad en'thndatonein ab omni l'tore el sudorc, ad glabriiiem et molli liem. Plinms lib. 13, c. I, ei per Myrrba, inquit se uuguentum fac.it sme oleo, siac dunta< xat. Aboqui nimiam anaritiidinem afferl, > quam ob causam, dicil Aruth, Rabbinis vocari slacton, depdalivum m>gm-ntum, quo uinntur m>dier es. Allerum B sarnin, Gi"ecp<.>[/,<xT<x
,

Tnia res, erat locus quidam jucundior el splendidior; facit enim ei is ad bonum coiporis habituin bonain valetudinem et speciem aliquid proui medicis inlelligi pot est , ,iiegj
, ;

tH;

uaepa;.

Sed hoc non omnibus


,

lanliini

puellis oblingV.bat

eunuchus,
sperabat.

quas graiissimas habebat quasque rgi maxime placiiuras


,

Quaria demni eranl, ancillulae


,

de quibus

quod posiposueiit, qua varia eranl perodorifera el de.Iicalissiina ungueoia, quae cm A is ex rbus, im ver ex Heliocallule couli'iebiiitur. Hc enfin cum < adipe., inquit Plinius iib. 24, cap. 17, leonidecocia ; addilo croeo, et paluieo vino no Magos et Persarum reges , ut bat perungi corpus aspectu jiicunduin, ideomi eamdem Heliocallidem nominarl. i Abisamim ver ,
et noster eiiam, nisi

suum bisam odoranuir non mal Germanorum uonnulli. Tertiiun, Gra:c. <ju.rW[xaTa, noBler pigmenta, Hebraicus gnrale illud thamruke nomen rctinei , ut plrinia et nobijissi-

supra. Quas Lalinus nosier.dicit spectosiss nuis, vertu ni alii, convenienles dgnus, spectab les, qua ob formam vel nobilitaiem speelatu dign;e esseni, el haruni numerus rursm seplenarius, fori ob causam supra noiaiam ut in puellis ips;e sedicet seplem illorum proceru m uxores, honore aliquo aflirereniiir. Oplim ver Plaulus Negoiii, ait, quantum in < rauliere un est qua* noctes, djesque, om< ni atlale, semper ornatur, lava tur, poliiur.i (Serarius.) CI) Judaeorum gens exasa erat et neglecla in e regioue; lautaque dignilas , ad quam crverai Esiher, rar caret invidi. (Calinet.) // se promenait tous les jours (2) Vers. 11. devant le vestibule del maison otaient gardes les vierges choisies, se mettant en peine de l'tat
,
:

d'Estlier, et, voulant savoir ce qui lui arriverait.

Nous

pouvons considrer celte inquitude de Mardoch'e l'gard d'Esther, comme une

69
Vers. 12.
us

COMMEJSTARIIM. CAPUT

H.
,

70
unctio"

(1)Oleo m.rrhino,
grco
et

ex myrrli,

Pigmentis. Grsecus vocal ^.r^-va.

patet ex

hebr;to. Valet au teni

ns scilicet aut lotiones


vint habentes.

abslergendi sordes

oleum hoc ad emundationem ab omni ftore


etsudore, eladglabriliem
et mollitiem cutis.

Aromatibus. Quse varia erant perodoriera


et delicatissima

unguenta.
ad regem. Prijis,

excellente ligure de la vigilance des pasteurs l'gard des mes, dont ils doivent travailler procurer le salut par tous les soins dont ils

Vers. 13.

Ingredientes

qum ad regem ingrederentur


quse volebant ad corporis
nia
illis

postulabant
,

sont capables. Plus la lumire de la foi leur fait dcouvrir de prils, eu voyant ces mes tout environnes de la corruption du sicle, et exposes aux diffrents piges de leurs ennemis invisibles, plus ils se sentent engags
veiller sur
elles

ornatum

quse

om-

dabantur.
,

Triclinio feminarum

gynaeceo, parthenone.
(1), alias

par

les avis salutaires qu'ils

In secundas *;des aedes. Vers. 15. Non qu^sivit muliebrem culVers. 14.
(2)

leur donnent, et surtout parles prires qu'ils offrent sans cesse Dieu pour les prserver de tant d'occasions de mort. Comme ils savent que le iion rugissant tourne toujours autour

tum

scilicet

extraordinarium.

Vers. 16.
r.

Ducta est ad cubiculum Assuehoc Eslheris peccatum


, ;

Nulluin in

nam
illius
,

opposent l'inquitude et la vigilance de leur charit celle de la mal ce et de Ja fureur de ces esprits de tnbres et ils se mettent vritablement eu peine, comme Mardoche de l'tt de celles que le Seigneur a confies
d'elles
ils
, ,

pour en dvorer quelqu'une,

quse ad
fichant
si

regem inducebantur
,

concubinae

id est

uxores inferioris notae

nisi

quam ad regin dignilatem rex

vellet eve-

leurs soins.
(l)VEiis.t2.

(Sacy.)

Mensis duocecimus. Iniegroer-

goannosingul* virginesoruabautur et excolebantur anlequm Assueruin dirent; nimirui sex prioribus mensibus ungebantur oleo myrrbino, sive ex myrrh conlecio, aliis sex piet aronraiibus dlicat is, et odoribus utebantur, ac piaesertim confeciis ex Htliocalbde juxta Minium supra. Causa fuit , quod femihae Judaeae, aequ ac Peiskaj ob regionis calorem graviter oleant et hircinuin odorem sub axilis exhalent, qui ungucnlis sensini corpore imbibitis abstergendus est, ut suavem quo imhuti sunt, odorem exhalent. Urine l'iinios lib. 13, c. 1, unguenli et ungendi usum eloriginem Persisascribit it'ersarum, inquit , esse dbet gentis unguentum; illi madent eo et accersii commcndaiione innaluin virus exlinguunt. Prirnuin , gluvie

gmentis
,

quod equidem inveniam

casiris Darii rgis

expugnatis, in reliquo ejus apparatu Ale< xaudir cepit scrinium uugueniorum postea ejus uosiris quoque mter liuda voluptas atque bonesiissima vilae Loua adt tissmia t missa est. Quin et Scripiura Cant. 4, unguena ex myrrh, croco, nardo,eic., eisdem assignat, lia Lyran. Sanchez et alii. Si ita uncta et ornala est Esiher, ut placeret homini morlali, quoniod grati et virtutibus uncta et ornata fuit B. Virgo, ut fieret sponsa Dei t mater Christi. (Corn. Lap.) Cette longue prparation qu'on exigeait de ces filles avant qu'elles pussent ire prsentes au roi marquait davantage la majest de ce prince auquel on les destinait; et peut;

tre aussi, selon que l'a remarqu un interprte, qu'on laissait couler tout exprs cet espace, de temps pour s'assurer davantage de la iidlit de ces mmes filles, qui avaient

l'honneur ensuite de devenir les femmes du roi, entre lesquelles il en choisissait quelqu'une, qui il donnait la qualit et le rang de reine ; toutes les autres, quoiqu'il les re-

rendre dignes de plaire ses yeux divins par les parfums spirituels des vertus chrtien* ries, et surtout d'une humble et vraie chastet? Et combien tous les Chrtiens, dont lsmes et les corps ont t consacrs Jsus-Christ par le baptme, sont-ils obligs, non seulement de conserver avec soin li beaut toute spirituelle de la divine ressemblance qu'ils, y on; reue, mais de faire crotre tous les jourSv en eux par de nouvelles vertus et par une charit plus abondante, les traits divins de ce caractre d'enfants de Dieu, qui leurat era-, preint dans ces eaux sacres, afin qu'ils soient dignes d'tre enfin admis dans la chambre du Roi cleste, de laquelle sont exclus tous ceux qui osent s'y prsenter sans avoir la robe nu, piiale, dont il est parl dans l'Evangile? C'est sans doute ce que l'Espril-Saint a voulu nous faire principalement envisager dans ces circonstances d'un ornement tout sculier et profane que l'on demandait celles qu'Assuiiis devait reconnatre pour ses femmes. Aussi l'Ecriture va nous faire remarquer qu'Eslher qui avait en ce temps l des penses plus saintes et plus releves que toutes les autres filles que l'on prsentait au roi, songeait plu* tt cette beaut intrieure qu'exigeait de ses servantes le Dieu d'Isral qu'elle adorait, qu' tous ces autres ornements extrieurs qu'elle ngligea comme indignes d'elle. (Sacy.). Er qu/e intraverat, etc., (1) Vers. 14. ut sic de pluribus una tanqum delectabilior et amabilior eligeretur, et tanqum regina coronarelur. Qui concubinis rgis pr/ESidebat. De victu et de vesliiu corivenienli eis providendo , tamen verisimile est qird istae quse admisste fuera nt ad cubiculum rgis, erant ejus uxores; dicebantur tamen concubin? , qu , scilicet, sicut et de norr erant principales uxores Abraham legitur quod Sara dicitur propria et
se

principes ejus uxor alise autem dicuutur concubin*, ut habeturGen. 25, omnes tamen
,

connt pour ses femmes lgitimes, n'ayant que le nom de concubines. Que si pour plaire un roi mortel, ou usait de tant de parfums, et on travaillait durant tant de temps acqurir quelque beaut passagre combien, plus forte raison, celles qui sont destines devenir les pouses du Dieu immortel doivent-elles employer toute leur vie
, ,
,

(Lyranus.) erant ejus uxores. Instabat dies, quo debebat (2) 1ers. 15. intrare ad rgis cubiculum, secundm modum et ordinem superis positum. Qu/E non quasi , sicut ali , ponens se tota-

quantum ad hoc in eunuchi dispesitione. Omniumque oculis. Decorem enim corporis dcor gratiae et virlutis mirabiliter augmentaliter bat.

(Lyranue.)

,,

7!
hre.

IN

L1BRUM ESTHER
Vers. 17. Vers. 18.
vinciis (2)
,

72

Quod

ver Estlier viro nuberet

infideli

(1) Miseiucoudum

favorem.

nutu Dei factum est , qui lias nuplias in publicum gentis Judaeaebonum conciliari voluit.

Ddit requiem universjs pro-

tributa

minuendo. Josephus de

Mense decimo
gpondet.

(1)

qui nostro decembri re-

locorum

lsraelitas perlinere illam ostendit.


,

Ea

ver causa est depravationis et ver Dei religionediscessionispericulum. Quod quidem,


si

ja(1) Qui congruit mensibus decembri et nuario. Gestasunthaec anno Assueri seplimo. ltaque triennium jam fluxerat, vel quadriennium repudio Vasthi, quod anno teriio Darii contigit. Graecuset vtus Vulgata fe-

praecis

nudque

hominum

infirmitates

spectare velimus, et omnibus, et semper, et ubique impendit. Quis tutus sit cum Sa,

lomon
ralem

tutus

non fuerit?
,

Si

tamen

mo-

runt, exhibitam fuisse rgi Estherem mense (Galmet.) duodecimo, qui est adar. Ergo per quadriennium expectavit Eslher, ob mullitudinem virginum quae adducebantur antequm ipsa duceretur ad Assuerum nam ipse tertio anno regni sui rpudit;
,
:

Vasthi, curavit quaeri alias feminas speciosas, inlcrquas erat Esther. Porr hae, feminae boc ipso, quod ducebantur ad Assuerum, febant ejus concubinae, id est, secundariae uxores quibus deinde unam primariam rex in reginam eligebat, uli hic elegit Esther. Matrimonium enim fiebat per mutuum viri et feminae consensum in copulam maritalem.Unde Joseinquit, venisset i Cm, phus lib. 11, c. 6 ejus< ad regem Esther, ipse ill delectalus eam lgitim ducii uxo que amore captus , < rem, et nuptias cum eperagit. duodecimo qui mensis < mense septimi aimi regni ejus,
; :
,

ex quorumdam aliorum, verbi causa , Jacob , et similium constanli, ex personarum etiam , quae matrimonium ineunt , virtute, temporum rerumque occasionibus librara adhibeamus, posse hoc interdm periculum abesse judicabimus sicque potuisse Assuero Estherem nubere, prout citato loco pluribus explicat Bellarminus. Si recussset , stuprum ei forte rex aduller intulisset neque dubito quin Mardocho Deus rnagni alicujus pro tol gente boni spem aliquam injecerit, ut non modo non repugnaret , sed conjugium etiam istud peroptaret. Alioqui dicil ipsa cap. 14 versic. 15 Nsti quia detesior cubicule incircumcisorum et omnis alienigen. Sansi Hebraeas du, ; :

quamdam

cere vellent alienigense, Judaeorum eos saeris initiari oporluisse non in Din tantm Gnes. 3i, sed in llerodis etiam sorore Salome apud Josephum lib. 16, cap. 11, videmus.
,

Adar vocalur.

Quaeres an Esther iidelis licite poluerit nubere Assuero infideli. Resp. potuisse quia Deut. 7,3, tantm vetantur Judaeis conjugia cumCliananaeis, non autem cum Persis, aliisque gentibns. lia Bellar., Serarius, Sanchez et alii. A dde Estherem non poluisse recusare hoc rgis edictum ne ejus in se caeterosque Judaeos iram provocaret im si ipsa restitisset, potuisset rex e nolenti abuli, illique vim inferre. Denique sentiebant Eslher et Mardocliaeus Dei instinctum ad conjugium cum rege ineundum, ut eum toli genti suae conciliarent, itaque periculum necis ab Ama,

apud Evagrium lib. 6, cap. 20, Persarex Chosrocs, anno Domini 593, cm in S. Sergii martyris templum insigne donum , aureum discum miuerel, gralias 11 i agens, in Cm eo inscnbi curavit Sira chrisliana esset, et ego gentilis lex nostra non per liittebai nobis potesiaiem mulierem chri stianam uxorem ducendi. (Serarius ) Posuit diadema regni in (1) Vers. 17. capite ejus, reginam coronavit. Inter pluies, quas ducebani reges Per^idis uxores, unam seligebant in reginam, cui caetei ;e uxores ccu
et

Im

rum

noilli

impendens, discutrent.

Alleg.
ait S.

Esther regina est B. Virgo Maria

Bonaventura in Speculo c. 7, quae in Assumpiio< ducta est in cubiculum Rgis gratiam ne, in cubiculum quietis aeternae < veri Rgis babens super omnes mulieres, id est, super omnes intelligentias angelicas et super omnes beatas animas, ut sit in
,

oblemperabanl obsequio dgnrante in superslitionem auctore Dione.^ Diadema , nota regiae dignitatis in regibus et reginis, viltaerat, iju capilli et capuladstringebanlur. Monimain uxorem Milhridatis diademate suo fauces sibi fregisse legimus.
domiiiiie
,

figura, cum crule (vel distinct.


(2)
sil,

Regibus Persarum cidaris erat qnadratigulari purpure) /asti albo


(Csdmet.) concesat reges in nuptiis lacre soient Graeci

Levamenta aliqua onerum

ipsis

beatoMaria gratia super gratiam nam rever in capite ejus Rex regtim rum
:

omnium

ben

Icpeaiv (m'mai., remissioneni concessit.


<

diadema regni posuit tam impretiabile tain quod hoc omni delectabile , lam mirabile
,

linguae inenarrabilc,
bile est.

omni ingenio

inscrula-

Quocirca Meiliodius in Hypapantem, docet sacrum Mariae capu! Deo coronatum esse; idcirc Robert. 1. 5 in Cant. 4, Coronaberis de cubilibus leode'ill exponit num, (lemoulibus pardorum. i Coronaberis, ait,

LARGITUS EST JUXTA MAGMFICENriAM Esiheri vaxaXu7mipia principale!. Ddit dona pro detectione. Anthyllam urbem rgis Persarum uxoribus in calceamenium datam

Ac DONA

ut in clis regina sanctorum , et in terris (Corn, Lap.) regina sis regnorum. Potueritne ipsa Israeliiica ethnico rgi nubere ? Prohihet id quidem Dt-us Deuter. 7, Esdr. 1, cap. 9 et 10, ut ibi audivimus ; sed praeceptum istild primo restringi consuevit ad eos ethnicos qui in terra Chanaan habilabant; deinde , ad eos Judaeos, qui in terra
<

Herodolus lib. 2. (Grolius.) Hiclocus dupliciier exponitur Uno modo, qud mandavil universis provinciis ut durantibus nuptiis Kslher, cessarenl ab operibus servilibus. Alio modo, qud ddit eis requiem soluiione tributi pro illo anno, vel saliem pro parte anni, et hoc est magis probabile quia cessatio ab operibus tanio tempore non esset gratiosa, sed magis damnabilis eloperosa.
ait
:

(Lyranus.)

Acdona, principibus
in talibus feslis.

suis, sicut solet fieri

promissionis habiial>ant, Uli de priori refert Bellarminus lib. 1 de Mal. cap. 25, de posteriori nott hoc ipso loco Cajetanus. Causa tamen quae in Deuterouomio e legi subditur, et 3 Reg. 11 repelitur, ad omnes bique

ET JUSSIT C0NVIV1UM PR^PARARI PRO CONJUNCTIONE ET NUPTIIS ESTHER. Et DEDIT REQUIEM AC DONA LARGITUS EST. UNIVERSIS PROVINCIIS Quaeritur quant requiem poiucrit dare suis provinciis 1 Neque enim in polestate tegis est
,

73
festo

COMMENTAKIUM. CAPIT
tempore populis ob nuptias indiclo
principe dignam.
invi

ir.

74

m, ines (1).

Non signilicat post nuptias Esther


Vasihi

lerprelalur.

iterm quaesitas virgines, sed repeterevidelur

Primcipalem
Vers. 19.

quod faclum tuera t post repudiatam

Cumque secundo qu^ererentur

ad subtexendam historiam duorum eunuchonibus aliis, cumeunuchis, cum rege, qui super hoc illo varia eam rogitarenl, factu perditlicile videri poterat, quanta magis, (jusc Dei ipsius erant ne violaret omni cura siu dioque perfecit? Eapropter paternarum traditionum minime immemorem tradit Sulpitius. Sed totum hoc olet inquit Drusius, glossam Judaicam. Cur, quaeso? Eliamne judaizat Sulpitius? An traditionum omnium tetrum ade
,
,

suis provinciis dare

stium

cm

id

pacem ab incursione hodependeat ab hoslium volun-

tate? Respondeo, intelligendum esse, qud propter novum connubium et gralas nuptias cum regin Esther relaxaverit Assuerus eo
,

anno provinciis

solita tributa,
laelitiae

nempe

ut hoc

modo

oinnes rgi*

sent participes. Ddit rex inter alia requiem, id est, irn-

et liberalilatis es(Estius.)

munitatem

quibusdam

tribulis

ut

est in

Graeco, universis provinciis suis. Alioqui mal audierat Darius Hystaspis rigidiore tributorum exactione, inqnit Herodoius. (Tirinus.) Rilus Quae nupliarum solemnitas fuerit? Persarum regum nuptiis usitalos proponit lib. 15 Strabo, Arianus lib. 6, et Plutarcbus

in

Artaxerxe.
,

Ex

islo

tamen capite
,

hi

haben-

imposuit rex Eslheris capiti regiam seu , ut noster vers. 17, diadema regni, itemque Josephus et Septuaginta nisi qud hi, t ia$r,|j.a r& -yuvatxsiov, diadema femineum seu uxorium, ut ab eo quod regibus proprium erat distinguant aller ideque ihrofecileam pro Vasihi reginam nuni , et eunuchos , et ancillas, et reditus,

tur:Primus,
cidarim regni

id est,

nomen ? Quin potis, olet, isto quidem tempore Drusiana liaee oratio pulmonem haerelicum. Quomod tamen fieri potuii ,ut cihorum si delecttim haberet si aquis crebris eiueretur, si idgenusalia usitaret, non nolaretiir? non , qud sua de prosapi verbis reticebat factis eloqueretur? Daniel profect ne potu cibaluque regio pollueretur leguminibus et aqu tanlm uti idque ab eunucho prapposilo precibus impetrare debuil. An is tm necessitatis a.-liculus ut cm in Dei conlemptum ii lune rilus non vitarentur, possent coram aliis omitti ? An in rgis mens, ea
, ,
,

eihi

num immundumve
caelcris,
(1)
veit.

potionisque copia erat, ulsi quid porciesset, non ederetur,

quod

satis foret

sumeretur?
(Serarius.)

quae reginse debebantur caeleraquc oninia attribua; 'rtius, convivimii magnificentissimum suis principibus et famulis quos Perside, Media cseterisque sine dubio provinciis inviirat, ddit, fuii<[iie lanta magnificentia, utdeinceps tanqum prqverbium usu contritum celcbraliiniqne fuerit, Eslheris convivium ut inHebraeosignificaturvers. 58, loco
, , ,

Non

liquet quid

illa

vox
esse

secundo, sibi

Indicatnr

viigines

cdngregatas;

verborum illorum Pto conjunction et nuptiis in* Es/lier. Quamdi ver durrit convivium
: ,

qu, vel quai e, dicilur. 1 Virqiiasitse sunt, rgnante Estlier quod et tertio et sapis faclum esset, nisi Esiher obsiilisset, etc.; in.-aiiabdis enim crut rgis libido. Un a rgi non suffeeil uxor, sed unifias ducebal licel ex iis una regna:
aillent vel

non

gines

secundo

Hebraeo et Latino nulia signficatio est, nisi, qud ex Persicorum regum magnificentia , ex superiori illo convivio, et ex hodiernis principuni viroruui nuptiis, conjecturani aliquam ducere liceat. Josephus tamen toluni mensi m Septuaginta hebdomadam unicam , seu dixit septem dies. Quid si seplem mmes, ut prions convivii magnificentia superaretur? Cm alia hic eliam addantur, quae antea non fuerunt, prout sequitur. Quartus requiem provinciis universis fecit. Quod ad relationem ab inquiquasi hoc vald populis sitione virginum grave ac non potis jucundum fuisset, relulit Cajetanus, praeserlim cm aliam inquisitionem , rgnante jam Esthere, adbuc poslea ut festos ob fateatur. Josephus e refert nuptias dies populis esse voluerit, idque per de quibus postea, angaros sive tabellarios part. 2, quaest. 7, iis nuntirit. Septuaginta ver cfuiv verterunt , quasi iribulorum relaxatio quaedam eo tempore facla fuisset, quae ab aliis rs'Xeia vocatur. Id enim lib. 5 Herodoius in Magis, et lib. 6 interdm fieri testatur, itemque apud Justinum lib. 11, Alexander. Quintus, dona ddit, et ulrumque isiud juxla manum et potentiam regiam ddit, seu, ut noster vers. 18, juxta magnificenliam prinprincipe dignam cipalem , id est principi
, ,

leheret, etc. Cm ergo. denu. virgines quaerebanlur, eic.,post prinium delctum, quo capta est Esii.er, habitu est abus delecius in pellices regis. 2 Sensus est, cm gynaeceo rgis singula ad suos se recepissent. Verm postqn.u cum iis concubuerat, rex non receperunt se sii/gulae ad suos sed in gynaeceum pellicum etc., nec quisquam cum illis postea congrediebalur. 5 Secundo, id

nomen

est, in
gatee

gyncenm seenndum. Bis ergo congresunt virgines, 1" cm deducereniur ad Hegaeum 2 cm domo rgis oinnes conve,

nisssent in

domum

tum

est

et

absurdu;,).

Sasagazi. Sed hoc violenSic enim confusio

esset virginum et conctihinarum. Al dici potest virgines hic vocari quae paul ante fuerant , ut Virg. Eclog. 6 de Pasiphae matre trium filiorum Ali ! virgo infelix, <>u le dementia cepit ? 4 Est hic 7Tavo&3, rfrendum enim hoc ad illa quae supra os. Islud, secundo, refertur
:

ad tempus secundarum
:

nupliarum , habita ralione priorum nupliarum Vasihi et posteriorum ipsius Esther id est, tempore secun,

darum nupliarum. Reddit ralionem cur Mardoebaeus conjuralionem in regem inielligere poluit nempe assiduilatem ejus ad januam rgis ex quo tempore haec secunda conquisitio virginum facla esl ; nain altra praecessisse videtur, quo tempore rex duxit Vasihi. Non signilicat post nuptias Esther iterm quaesitas virgines , sed repetit quod ante factum fuerat, ad subtexendam historiam duorum
, ,

lanto consentaneam

ut vers. 7.
Israeli-

An
tarum

in parthenone, et post nuptias,


,

quoad cibos

Esther?

Mardochaei praecepia omnia diligenlissim servavit vers. 20, et in bis illud, ut patriani populumque suum reticeret vers. 40 et 20, quod sanc in sermonibus cum virgis.
s.

et similia, rilus servrit

quae conligerai, dm denu virgines quaererentur ad nuptias Esther, sicui pridein qua?sitx erant ad nuptias Yasllii.

eunuchorum

XIII.

IN

IMlUM ESTHEU
Vers. 21.

viim

quae coutigerai diras denuo quaerern>


,

Tempore quo Mardocu/Eus,


,

etc.
vir-

tur virgines ad secundas rgis nuptias

sicut

Non
gines

est
,

idem tempus quo quaerebantur

pridem
Vastlii

quaesitae fuerant

ad priores
lta

quas
,

cum
Sa
,

sed aliud posterais


,

cm

scilicet

jam

rex contraxerat.
,

Vatablus

Esther regium conjugium


pta erat.
Irati

et dignitatem ado-

Sanch. Salianus
nuptias contraxit

et

non

displicel Serario.

Bis ergo quaesitae surit virgines;

primo cm

sbntduo eunuchi (1 ). Sivepropler

Vastlii

cum

Vasthi

secundo cm
dans le srail d'Assurus les usages reus dans lesouries du grand-seigneur. (Duclot.) (1) II priai m inter caeters corporis custodes loeiim tenuisse ab aliquibus creduniur. Apud alios janitoruni ordinem non superabant ; sunt denique aliis tliesauri custodes. Chaldasus et Graeci quidam codics causa m , quae illos ad c puli't , Cuisse aiunt novam Slardochcei dignitatem Estlieris

duxit stherem. Si quis ver eliam post ma-

trimonium cum
cere voluerit
,

Esllier collectas virgines di-

id

factum dical rgis intemuxorcs


,

peranti multas sibi

et

conenbinas

qurentis

(1).

Manebat ad januam. Versabatur, aut batur, more auIicorumPersicorum , iit prsest essent rgi , etc. (Synopsis.)
i

tenebatur Mardochaei animus Sollicitus pro nuptiis Esiheris, donc illa regem adiit, ejusque uxor delecia luit. lard'ochai eonsuetudo in regi opportunum il 11 aditum pratbuit ut rgi serviret in re sunun, cujus eventus inl'eiis pa'lebit. Ex bis verbis:
,

vel metum, ne Mardochaeus ejus grasublime tollerctur. Sed inelus erat plan ii. au s-, cm Esther nec suam adbuc, h c Mardochaei conditionem aperuisset; neque Mardochaeus ipse se vel leviter, nisi dc

ms,
in

li

tecta
ni
*
'i

enuchorum
i

porlidi

pfodidit.

Denique

rli

aiferri potest, srv

Cm

qurereniur secundo

colligi posse vide-

tur, primo rgis connubio conquisitas tolo imperio Cuisse puellas fqr'mosissimas , quod etiam in secundo lioc connubio servatuui est. Censent quidam Assuerum nullas probsse puellis ad se primo allatis, quarc ii conquisitas esse ac Culurum Fuisse ut le
,

illornm proposi h daeus, co


i

ee causa simulregem, sive d rtione qu eimoliti fuerint. Cense Chali

illos

stherem veneno,

gl idio

piie 12, -(i,


ci

suo perinYere. Ex eacolligere videmur, socium illisaccul iculo

ssisse

A
solium
,
,

iiem

facile

obsirustirl

ci

ut

in

loco Assucri. Jllud constat,


lovisse

num odium semper


ochaeum

oeeultum

in

qurerentur, nisi l'astidiosus rgis mor in Esibere quievisset. Persuasum est aliis, select rege Esthere, delectum allemm institutum Cuisse earum , quae uxorum locum secundarium habiturae essent. Alii denique mal un t, Assuerum, ut stherem induceretad detegendum genus suum , simulasse se non satis adhuc piobare ejus venustlem, quare
tertio
alias conquiri puellas jussisse
:

hic consprationem dfeocere Mardochceo et populo ejus, ro duobus eunuchis rgis, qui fuerant inierfecti.

quod

Tradit
qui
er|
i

iter
is

Josephus, conjurationem banc gnitam indicio Bamabari Judsei, domesticos Iterutrins ex ettnachf enim rem subodoratns, dtetulit ad im, qui statim ad Estberem, etilla
;

cm verconi
,

ad regem.

(Ca1tnet.)

stantem

in consilio

suo stherem invenis


(Calmet.)

destitisse. Prior interpreiatio caeteris pra'l'e-

ftominamur hodi in rtebrac texluetGorio le, Biglhanet Theres, in nosiro


hnqu.iia
c

lu

renda

est.

(1) Vers. 20.

Necmjm prodiderat
,
,

et

hares,

in Seplnagirrta, eap.

stuer

patriam suam et populum suijm juxta mandatiim ejus, ne aut ipsi ex gnie odium aut genti ex ipsius fortun invidia Crearetur. Et 1TA CUNCTA FACIEBAT UT EO TEMPORE SOLITA ERAT, QUO M PARVULAM NUTR1EBAT. RarUOl plan in regin ita o!>servarc propinquum. Pleraeque nolunl meminisse quid fuernt.
,

Gabaiha et Tharra, in Josepho Flan'o Bagathocs l imiur llebraie T custodes kasapli. Sigrtificat ver sapli interrftr) vasa ci supelleciilem , ni Zachariae 12, inierdm limen, ut 3 Keg. 14, Sophon*. vers. 14, E/echiel. 40. Ilinc K. Salonione putantur isti ut paulo aute dieere meinini , pocutis rgi
,

Cuisse, va
res
,

trumque

custodes, k nosiro, janito-

(Grolius.)

jam regina

Vide bic raram Estlieris obdientiam qu imo imperalrix effecta , ita tamen uti otjdiebat p rvula obedit Mardochseo atque per liane obedienliam Drus eam prudeniissini per omnia direxit ut Amaniim supplantaret et populum uece liberret. (Corn, Lap.) Il n'y a pas un seul cheval arabe, ditVoldans les curies du grand-sefgm ur, taire dont l'a gnalogie ne soit entre les mains comment Assuenis n'au du grand-euyer rait-il pas t mforrii de la patrie de la fa mille et de la religion de la tille qu'il dclai rail reine? Nous nous en tenons la rponse que le critique a donne lui mme, en Observant que les princes de CAsie n'avaient gure que des concubines; qu'ils dclaraient princesse celle de leurs esclaves qui prenait le plus
,

primo in plutii limine prsidentes. Va venus, cm Chaldaeus bos eliam vocet custodes palteraia, id est, paralii, Josephus pX.iu<0[/.a 70'J>.ax.a , Sepluaginta Cap. 1, tt,v aXviv (pu^fftjovT*?, quei.i.uhiiodm lib. 5, Herodotus 5vuXoupo6?. Non dissrniilis in vertendo vaest, 2 Reg. _2 et 23, ubi nmfet, janiiores (empli , alii cusiod s vasorum. ormn conet
i

juralionis

participera Cuisse Amanem dicit cap. 2, sed de lioe postea. Jam erat Quando h:e l'actae insidias? Esther reg a vers. 22. ideqtre anno Assueri oetavo, vel post. Quod erg cap. 12 dicitur: Morabalur autem eo t empote , nitelligeiulum sic , qud eo jatn tempore cum ipsis niorahatur, non tamen qud insidias, qu:e siaiim suhjunguiitur, tin slruxerint. In Graee.overo,

Gorion

lib. 2,

d'ascendant sur eux.

La Camille, la religion sont fort indiffrentes qui ne suit que son got et sa passion alors il n'est la beaut , les agrments l'ont tout donc pas surprenant qu'on ne suivit point
;
:

dni hujus ejusdem coinmorationis cap. occasione per prolepsin eae insidiaenarraniur, non appositum esi Eo terhpore, sed siniplir.TJ/aaE, id est, qieievit , habitaciter dictum vit, su ut llebraie hic dicitur vers, l) Km', sedens aut habitans in porta rrqi qiiemadmodm eliam Actor. 18 dicitur l'auI ,

77

COMMENTA KH . CAM
,

i'

il.

78

rcpudium, sivo propler Esilier el Mardochamm promolos sive studio Macedonicarum rerum

Vers. 22.

Mwii.utii

im

:,r,N

i.\nr, (i).\ti-

AmanoMacedoni consentienles
in

conjurrunt

facienie Pliai nabazo servo altrais eunuchorum , ut ait Joseplms.


ci

dicium

regem.
Corinlhi sedisse

Vers. 23.

(2)

Appensus

in

patieulo

ac-

scx menses. Witlakerus vult dici facias e nocte quae Maraochsei sltitthium consecuta est, qud addituiu su fw vuxto', sed lioc ad somnii eognoscendi desrdcrium et curam tieniiorem spcial, mi Supra diclum est, neque lic ipsa particula in LatinS est, quae lanien esse Gracis eiuendatona spe jam vidimus.
et
,

lus

annum

tus in

crucem.
et jubente.

Coram rege. Rege volentc


cio

tum quia paul post Xerxes

iilius

Darii

Quoinodo eaedein cognite. Rabbi Salomori os corni Mardochaeo de liisee insidiis, Tfmrsensi sermone, ailocuios ait quasi euni
,

is

non

iatellexisset.
et

An Graeous?

At sermo Tbarsensis quis?


orne itrai Hatdbchastis?

cum

Naiu eunticki quideni non rare Gr*ci tant sed Mardocha us in Perside natus educalusv fueral, supra diclum. Quia tameii non dsuni, qui uno in loco varias discanl linguas unde ista eunucliis coniideniia ut de tanti , moroenti rc, tain secur, coram alio, aaereat Flavius Josphus eunucliorum alteri fuisse narrai lamnlum gnre Judaeum noniine Baruabazum, qui Mardochaeo index fuerit. Is

Codomanno et Pers.s translulit ad se etMacedones. (Corn. Lap.) (1) Dicitautem Josphus qud hoc scivit per quemdam Hebraeum qui erat famulus valde iamiliaris unius illorum eunuchorum. KaDDi SaTomon ver dicit qud hoc scivit (pua coram Mardochaeo in idiomate Tharsensi de rgis intoxicatione loquebantur, credentes qud Mardochaeus illud idioma ignoraDario
,

gessit contra Macedones et Graecos tum quia Alexander Magnus qui fuit rex Macedem*, post aliquot annos monarchiam

b.'l!iim

ret

(Lyranus.) Cur, ex Mardochaei nomine, rgi eaedein


regih indioat? Maxiu.a graii.e apffd Persas reges

"

tnsidiae

aliisdiciiur

pro ab Plutarcbo in 9, Eustalhio Odyss. a, doeetur; in Septuaginta cap. 1, duo sigiiiucantur, primo psum audiisse.dm cum us versaretiir, deinde ipsuin insil solerti ex illoruin dictis faclisque intima
pnvuc, xstpaXi et ospevx/i, uii

ydicanip,

Phamabuzus, cm Macedonespro
Ut
Pi'tTTiro;

xsgaXYi et fUgevcji)

Gntcis Problemalibus, problein.

eorum

consiiiainvestigsse, certque conjecisse. Sic Cognovit. ait, nmstitationem duomm eunuchorum reqis. (Serarius ) lltATl SUNT Bagvtha.n ET ThARES DUO El *;uchi (palatini ei auliri Darii), etc., volueromtque
et cap. i, i,b. 2, Goriot)
;

INSURGERE IN REGEM, ET OCCIDEKE EUM. Qtl de Varii varias probabiliier assignant Sfpiuag. banc dam, qud rex *p8ispr*titliss Mardoehaeura , alii qud Vasihi rpudiasse! eique subrogasset Esiherep. Alii. qud su dignitateetgradii non essrit conienti sed majorern, uno regnum ambirent, sicui Smerdes Magus aine Dariun. perdo|.n regnum occuperai. Alii verisin.ilis, qud voWrint regnuni ad Aman qui erat priions rege irans terre, ide([ue. conjurations

causa?

de liribizo ei Kiieoniitra idem Diodorus lib' la; l.in deniqne proprius ille honor eo.um qui bene de rege ...erili essent, ut Orosanq vocareniur apud Herodotum lib 8 Ut er^o rgis beiievoleiiiiam et munificentiam Mardochaeo Esther conciliaret, ejus nou.ine in>idias
istas patele.it.

voecs: Mmento diei hujus, rex, ut apud Plularclium in Arlax. ubi de Ca'nio et ali.s nlura ; bine ille Syloson se Dario BystaspigTndicari lanlm cupiebat it h apud Hero?1 dot. bb. 3; bine de Alcibiade primns reei sigmiicare ayebai Pbarnabazus apud Diodoriim bb. 14, de Oronie socios satrapas diedores, ut miineribus ornaretur prudente
,

cura erat queniadn.odinn el Jeges et facta ipsornm osleudunl. Ume enim lam celebraium illud pmomfegi datum,'et aqua manu hausiabinc llae, si in penculis rex quoquam juvareiur

rend*

refe-

Nam jam
,

conscium val auciorem arbiirantur, idoue colbgunt ex eo quod c. 12, 6, dicitur Am,
xineni, qud bi duo eunuchi suspendereninr fcrant ergo illi amici, fa.no.es ei adminrstri' Aman ut qaeso per eus rege pse illud qtrasi primas rgeoccnparet, ei e quod ait rex cap. 10, 12, de Aman Qui in tantum arroqan, ,
i :

rhm

fuisse

offensas foisse Mardclio, e qud ipse causa

nuiio, de Paraljpoflianis. ainbsin; in


est
:

Hebran diciintur liber Verborum dieid est, rerum quae sjngulis diebus aceidisseitt ..^i.Mgi.iores, ut, hbronm. Reeuii
nales,
,

relatum ante rgis faciem v. 23, id est ip, vidente ac prudente seu voiente ac jubente ut liabet Joseplms Flavius. Gorion videlur accipere pro Us, qu rgi accidissent. Posiea vero idem ip M m lllHgno CUU1 War( bi lrtinu, releciuin et compensai um 6 Ouas , vero diana voc^vi. et ttstr, Hhiorids et
, ,
,

quideni ih diaria id

<

an-

rum

Mwmutum
:

G^aco

in regi biblioihec, ob

dochtt^nhPttthlia; cum laud, seu


et cap.
Liltcra:
,

Ma,encomh

luv

tumorem

miereturei spiritu , idest, vil. Ambilio enim regnandi niliil non molitur, et onmia subvertit. Favet quod scribit Josippus filins Gorionis sederet, inquit, Mardoclwus

sublatus est, ut reqno privart ini

Um

commentmo vopfiofMs regibus, el ab ipso Assuero Omnia enim qa> qaol fais acciderent notabamur grammathUs, de quifaus
cal rernm gestanan.

memoria

quibus ungulotUm dierum

qontinefur. Jose,pnus

'

'

P^la rgis, advmitsusurrium duorum en"chorum rgis custodier.lium


consultanth.m
porta..,

in

Pularcl. s,nrbeu,,s ocl.,e..,nf, 1L


!

!lia! c'

et

contra regem , errent ad regem Macedoni*; qui uni ind.xerat regibus Persarum.

quon.od levarent mam.m et abla.um ejus caput de-

Verborum reqnm Perarum. Gra..i Ilia iistas ilos videtur Plmius lib. 12, cap. 15, reqnm sert bas vocare, de quibus infra. (Serarius.)
5-,

10, vers.

cap.

.,!>.

si.n.liier, liber

Medorum

et

jam

bel-

essent in crucein, ei conatus est exlermit nar omnes Judaeos. De belle hoc rege Macedoni* Dario et Persis irtdicto, nil alili legimus; poluit tamen aliqua esse ejussnsp^

tem eunucbi suspensi essent in cruce tus est Aman vald, qud Constitari Sl ,i

Cm

> eus. 2o. biia est. G.aci

auira

acti

o flTXae T0; ,-. XJt, rex ipisiionem habuit in duos unuchos. ET APPE.NSIS ESI UTERCIE EOBIIM IN
.

QoeiTiHi est, qustio bafa^b;

AvwTau ?w , crucifixit ail Josphus minus proprte qoon.od cl Graeci imerpretg., info, /, 10. At lue ndem interprtes. h.
,

PATIBUr'o

pendit.

Pna

p.Z<-

sui

frequens

in

Perfide',

vers'. '\i.

79

IN LlBRl.Yl

ESMER

80

MANDVrUMyUE EST H1SORI1S ET ANNAUlll'S TRAEt DiriiM coram rege. Brevis in Hebraeo scriplutn est in libro Verborum dierutn corm
:

scripta hsec res est in diurnis , qua apudregein asservabantur. Vide infra, 6, (Grotius.) 1, 2.
rege. Id est

Scriplum est in libro Planis in Hebraeo Verborum dierutn corm rege. Graecus Rex prcepit seponere in commentario in regi bibliotliec, pro benevolenti Mardochi, in encomio. Hinc disciraus veteres Persarum reges niliil
:

habuisse antiquius qnm ut rcs memori dignas posteris comraendarent, curarentque ut

rerum sub imperio suo gestarum commentarii scriberentur. Morera hune sub Cyro animad-

vertimus. Euindeiu pariier Alexander Magnus servavil. Nunqum non aderant Xerxi in cxpeditione adverss Graecos scribae, qui corm illo describerent et copiarum numerum , et quae gererentur non negligenda. Legirous inferis, 12, Mardochaeum in privato etiani commentario suo scripsisse quaecunique per eam occasionem gesla sunt. (Calmet.) Praeter historias communes ubi scribebantur facla notabilia quilibet rex pro tempore suo faciebat scribi unum librum in quo facla sni temporis ponebantur, et lioc ad memoriam futurorum quia ex factis praeteritis diriguntur bomines in agendis de futuro. (Lyranus.)
,
,

CAPUT
1

III.

CHAPITRE

III.

Post haec Assuerus exaltavit

Aman
Agag
:

i.

Aprs

cela, le roi
,

Assuerus leva en hon,

filium Amadathi, qui erat de stirpe


et posuit solium ejus super

neur

Aman

fils

d'Amadath

qui tait de

la

omnes

princi-

race d'Agag

et lui

donna rang au-dessus de

pes, quos habebat.


2.

tous les princes de sa cour,


in foribus
,

Cunctique servi rgis, qui

2.

Et tous

les

serviteurs du roi qui taient

genua et enim praeceperat ois imperator. Solus Mardochaeus non flectebat genu, neque adorabat eum. 3. Cui dixerunt pueri rgis, qui ad fopalatii versabantur, flectebant

la

porte du palais flchissaient les genoux

devant

adorabant

Aman

Aman
le

et

l'adoraient

parce que

le

sic

souverain
seul

leur avait

ne

flchissait

command. Mardoche point les genoux devant

lui, et

ne l'adorait point.

3.

res palatii praesidebant

Cur

praeter cae-

la porte

Les serviteurs du roi qui commandaient du paiais lui dirent Pourquoi n'o:

teros
k.
ille

non observas mandatum rgis?

bissez-vous point

comme

les

autres au

com-

mandement du roi?

Cmque hoc
nollet audire,

crebris dicerent, et

i. Et aprs lui avoir dit cela fort

souvent,
ils

nuntiaverunt Aman,
perseveraret
eis se esse

voyant

qu'il

ne voulait point

les

couter,
s'il

scire

cupientes utrm
:

in

en avertirent

Aman

voulant savoir

de-

sentenli

dixerat enim

Ju-

meurait toujours dans cette rsolution, parce


qu'il leur avait dit qu'il
lui tait

daeum.
5.

tait Juif, et qu'il ne

pas permis de rendre cet honneur un

Quod cm

audsset

Aman,

et expe-

autre qu' Dieu.


5.

rimento probsset qud Mardochaeus non


flecteret sibi genu,
est vald,
6.

Aman,
lui, et

ayant reu cet avis, et reconnu


flchissait point les genoux ne l'adorait point, entra dans

nec se adoraret, iratus

que Mardoche ne
devant

Et pro nihilo duxitin ununs Mardo:

une grande colre.


6. Et il compta pour rien de se venger seulement de Mardoche ; car il avait appris

chaeum mittere manus suas audierat enim

qud
luit

esset gentis Judaea?

magisque vo-

qu'il tait

omnem Judaeorum,

du peuple
la

juif, et

il

voulut de plus

quierant inregno

perdre toute

nation des Juifs qui taient

Assueri, perderenationem.

dans
7.

le

Mense primo (cujus vocabulum est nisan), anno duodecimo regni Assueri, missa est sors in urnam qua? Hebraic dicitur phur, corm Aman quo die et quo mense gens Judaeorum deberet inter7.
, ,

Ainsi

royaume d'Assurus. la douzime anne du rgne d'As-

surus, au premier mois


qui s'appelle en l'urne devant
et

nomm

nisan, le son,
fut jet

hbreu phur,

dans

Aman, pour

savoir en quel mois


la

en quel jour devait prir


il

nation des

fici

et exivit

mensis duodecimus, qui

Juifs; et
8.

sortit le

douzime mois appel Adar.


au roi Assuerus
:

vocatur adar.
8.

Or Aman

dit

Il

y a un

Dixitque

Aman

rgi Assuero

Est
tui

peuple dispers par toutes les provinces de


votre royaume, gens spars les uns des autres
,

populus per omnes provincias regni


dispersus, et se

mutu

lesquels ont des lois et des crmonies

separatus, novis

tranges, et qui de plus mprisent les ordon-

utens legibus et caeremoniis, insuper et


rgis scita

nances du roi; et vous savez fort bien


est de l'intrt
souffrir

qu'il

contemnens

et

optim nsti
insoles-

de votre royaume de ne pas


les

qud non expdit regno tuo ut


t>at

que l'impunit

rende encore plus

per licentiam

insolents.

81
9. Si tibi placet,

COMMENTAIS UM. CAPUT


dcerne
ut pereat, et
arca9.

111.
s'il

82
vous
plat, qu'il

Ordonnez donc,
et je paierai

p-

decem
riis

millia talentorura

appeudam

risse,

aux trsoriers de votre

gazae tuae.

pargne dix mille talents.

10. ulit ergo rex

annulum quo

ute

10. Alors le roi tira de son doigt l'anneau

batur, de
filio

manu

sua, et ddit

eum Aman
hosti

dont

il

avait
fils

coutume de

se servir, et le
la

donna

Amadalhi de progenie Agag,

Aman,

d'Amadath, de
;

race d'Agag,

ennemi des Juifs


11. Et lui dit:

Judseorum
11. Dixitque ad

Gardez pour vous l'argent


;

eum
sit

Argentum quod
:

que vous m'offrez

et faites

de ce peuple ce

tu polliceris,

tuum

de populo ge

que vous voudrez.


12. Ainsi

quod

tibi placet.

au premier mois appel nisan,

|.

12. Vocatique sunt scribae rgis

mense

treizime jour du

mme
la

mois, on

fit

venir les

primo nisan
mensis
:

terti

decim die ejusdem


est
,

secrtaires du roi, et l'on crivit au


roi

nom du
l'avait

el

scriptum

ut jusserat

Assurus en

manire qu'Aman
du
roi,

Aman, ad omnes satrapas

rgis et judices

command,

tous les satrapes

aux ju-

provinciarum, diversarumque gentium,


ut quaeque gens lgre poterat, et audire

ges des provinces et des diverses nations de


l'empire des Perses, en autant de langues diff-

pro varietate liiiguarum, ex nomine rgis


Assueri
:

rentes qu'il tait ncessaire pour pouvoir ire


lues et

entendues de chaque peuple

et les

et litterae signatae ipsius

annulo,

lettres furent scelles

de J'anneau du roi,

13. Missae sunt per cursores rgis

ad

13. Et envoyes parles courriersduroi,d;.ns

universasprovincias, ut occiderent atque


delerent omnes Judos, puerousque ad

toutes les provinces, afin qu'on tut cl qu on

extermint tous
qu'au vieillard,

les Juifs,

depuis l'enfant jusenfants et les fem-

senem, parvulos
boc
est, tertio

et

mulieres, uno die,

les petits

decimo mensis duodecimi,


bona eorum diripeepistolarum haec

mes, en un

mme

jour, c'est--dire, le trei-

qui vocatur aclar, et


rent.

zimeijour du douzime mois appel adar, et

qu'on

pillt

tous leurs biens.

14.
fuit,

Summa autem
omnes

14.

Or

le

contenu de ces

lettres tait

que

toutes les provinces sussent son intention, et

ut

provinciae scirent, et para-

qu'elles se tinssent prtes

pour ce

mme

jour.

rent se ad prsedictam diem.


1

15. Les courriers qui avaient t envoys se

Feslinabant cursores qui missi erant,

htrent d'excuter
sitt cet

les

ordres du roi. Et aus-

rgis

imperium explere. Statimque


,

in

Suc-

dit fut affich

dans Suse dans

le

san pependit edictum


lbrante convivium
,

rege et

Aman

mme temps que


un
festin, et
la ville

le roi et

Aman

clbraient

et cunctis Judaeis,

tous les Juifs qui taient dans

qui in urbe erant, flentibus.

fondaient en larmes.

COMMEN rARlUM.
Vers.
san)
,

1.

Exaltavit Aman. Quem


,

alii

Per-

Amalecitarum

rex ex

lib.

Reg.

cap.

15.

alii

Amalecitara

alii

Macedonem

faciunt.

Admodm
fuisse
,

probabile est
,

eum

ptre ac gente
,

Macedonem
atque

matre Persam
,

loco Aga-

gneum sive Bugseum


lecitam
;

et antiqu origine

Amaali-

ita in singulis
,

opinionibus

quid erit probabile


contraria.

nec

ulla erit alteri

plan

De stirpe Agag
(1)

(1).

Notissimus est lue


,

Chaldaeus manuscriplus addit Aman fuisse ideque evectum ab Asssuero intumuisse et factum iniolerabilem. Nam , ut dicitur Prov. 30, vers. 21 , per tria movelur terra, el quartum non potest suslinere ; per servum cm regnaveril , etc. Addit Chald., Aman qui cap. 1, 14, vocatur Mamufuisse illum chan , suasitque Assuero repudiare Vasthi ac in ejus locum subrogsse tiliam suam sed

mancipium
,

accidisse

liliae
,

lantum tamque fdum venuis

Erat ergo
:

Aman
fuit
1

regi
cidi

Agag enim jussil Samuel,

Amalecita ex stirpe rex Amalec, quem ocReg. cap. 15. Ita Joseph.,

protluvium
iisuper

Aman

ut suo foetore omnes abigeret. ascendisse Jerosolymam , ut


, ,

Lyran., Sanchez, et

alii.

Dices, cap. 16, vers. 10 et 14, dicitur

Aman

gnre fuisse Macedo ac alienus sanguine Persarum , atque conatus regnum Persis transferre ad Macedones. Resp. eum stirpe fuisse Amalecitam , sed patri Macedonem nimirm parentes ejus fuerunt Amalecitae sed Amalecitis partim per Saule'm, partim per Nabuchodonosor caesis, parentes Aman profugerunt ad alias gentes , et per errores casusque venerunt in Macedoniam, ibidemque sedem lixerunt ac genuerunl Aman.
et
,

animo

templi fabricam impedirel pluraque similia quae videnlur Rabbinorum esse commenta et (Corn, Lap.) figmenta. Quem Graeci, et hos secuti Latini, Amanem dicunt, eum Hebrad et Chaldaei eum aspiratione, Hamanem , eique hoc rect nomen d;itum quod valet conlurbantem , tumulluantem properantem, et, si verum essel quod Rabanus ait , iniquilatem. De ipso autem opiniones tern sunt prima Sulpiiii esse Persam; secunda, esse Ainaleeil;im; teriia, Macedonem; lerliam ver sentenliam magis probant Sepfuaginta, cap. 9, et noslra verv>ii> cap. 15,
, ,
:

il

IN

LICKIM ESTHKR
suit

84
ejns

Posurr solium ejus

etc.

Quomod Evilme,

ihronum

super
,

ilironum regum

qui

rodach rex Babylonis exaltans Joanuin


vers.

po-

eranl

cum

eo in Babijlone

4 Rcg. 25. 28.

10

et 14.
.
i

Quomod

ver

si

Macedo
,

est

aut si Ainal cita quomod Macedo ? Xeligerat lnnc lib. 1, cap. 7, dillimliii' ni Bellarminus. Sed quia ex e sese ne ejus gubiUi ad hfeiorfae lempus ro >' ulit expl calionem adjunxit; putavit minime candidus iile YVniakerus, eonlra poslenoiuin capittnn auctorilatem bic s l)i irhimpiiamltiui. Gandidis git, ejiisdiii lcel hsfeseos bohio; Joan. Drusius, ni supra eiiam aituli Nescio, < ait , loi. 9 >, qum rect hop liai ab ha " n < bu lui! lis, qui ci-, (eapitibus uliimis) i'alsi c crimen mputuini ex loco taHi dubio ae conlW)werso Su is deinde diiii ultali expliean-.i. (I r.is imperlil qund et ipse pro vrilijaiii l'.ciam. Ac primo, ex eo quod dicitur c ipite isio 3 Ex sth-pe Agug, non efficftnr iMiiii eese Ainalecnam. Nain primo licbraic dieimr imiiiiiii, /ilins II anime. latlui lltiaguyi v. I Haengagi, quod iiuiii"ii signifjcal Haagagaeujm, vcl, ut cap. 8, vers. 3, gagitath, qui esse potesi, vid c\ loco aliquo Agug nominalo, ut ait
Aiii:iltii
? sc piiti-sf,
,
.

'

.'ji'l

>iiiis

v
,

e.v

stirpe ulieujiis

Agag, quod
lieel.

q<na inlerpres noster accepit, sequainiir

nos Sepluaginta ab Agago illo Sed secundo abducere videnlur, dum Boa-p.cv vert'iunt, et
F^iiinus noster, cap. 12, vers. G, et. Comploteuses aliique G r:*< qui o*yaov vocant in Rei

sem. Octav, 1 Reg. 15, cum Agag regem capium legimus num liliorum ejus ullum elapsuin putemus. Secundo, Macedo polis fuisse videtur, primo quia id non obscure vel ambigu ut in Amalacit nomine fit, sed p"rspicu, disertque citai us locus asseverat. Secundo quia et bisius, et pal ris, et lilii noinina, cum Macedonicis apte congruunt, si, nti diversis in linguis lit , et jam supra in eunucboruni sapientiinique nominibus vidimus perexigna mutatio Sit. Nain ab Aman et Amedalba, seu, ni Josepbus vocal ab Amadano qum long abest Aniynibis? ab Aridatlia et Aridai. cap. 9, Arid us ? Tertio, fuil in Maredoni urbs diita MgtB, qiia> eadem Edess, ni ail lib. 7. Jtistiniis, (an ci-.Mar/cg, ul ail l'Iin. lib. 5, c. 23?) .Var ii>>;iei n.ni pen oi'inripiuii! cl capal fuit, et vEgum mare. Cur ab islis Haagagi dtel non polnit scu Agaijus vc!, ut ftWMier, ex eorum stirpe Agag qui ex connu siiipc kgagi dicebantur ab ^garnro vej J.vad l'onii dorninatu? El non v.-dd abluduni Gr.tca o-yaio? y.ai Bou-(%iff. Forl ab illo iiiquit Drusius loi. 93, Bnge quein Macedonein fuisse Sed :dtestatur, Mb. S, H'er'dolns.
,

Vatablo, praseftrrti Cum, Nom. 24, idt'in Agag m!> iisdem Sepliiagiula Cog vocetur. Giawsaliis Psog. Unde fiori poiuit
gils Bibliis, et
,

ver interdm pro g, testis 1). Hieronymus Lib. de Locis, ulii Ryblu-n apnd Ez cbielcm in llcbrao esse nott
et Psogieus,
['oui
/>

Gogus

unde yMu effici potuisset. Rursiunque Babriam pro Gubri legi apud Suidam inonet
Gu'i-I,

Adrian. Jun. lib. de Coma, cap. 10. Tertio, sit Agag, an soins ille Amaleeilarum rex, lioc sibi nonien iia vcndtlat , ut eo abus nullus alibi possit? Qua; lex qu ratio id nomiiiis pluriims commune esse vetet? Siculi Saiil non soins in Israebs pegrbusi sed, ali eiiam Grn. 88; vers, 37, Xamhri, 5 Reg. 10', rgis uomen est. Ai Jerem. 25, rgionis l'.-rsidis, lit eo loco arbiiralur Hieronyrims' Quarto, s ne lion dissimilia aliis in populis inveniuntur. Gage in Lyoi est. ni ail |ib, ">, cap. %1{ l'In., ibidemqiic amiiis Gagis unde Ga athes lapis, ut ab
, ,

lucinalus videiur. Nain -vi ilr.o-ioi vocal Ilerodtus , non qui ex Eione ad Slrynionein orbe orius essel sed qui inde siiblalus, scu occisns, cuni aiiicredat, fv ^aioEOfvTwv, cl de rursm ixOpwwos iXX)<jjrovTov. Inter islis hos ver Boges, <jui ex Mascnseis erai laudatur. Tertio, beri poiuit, ut ab AmalecUis essent Mac "Jones. Nam ob illatam Saiile eaedm , poiucrunt liqui aul'ugcre , ni ille 1 Rcg. 1, basque in paries venin-, suque ob Rgis nicmoriam el ;, ntis aliqua statnere. inter Israelil.ariiin oscs nonne, cum In'i/n'Uibus Tyrum, Ainalcc rcceiiselur Fs.d. 82'.' Fi-eri ergo potuit ut fiigerent Amalecitarun) aliqui Tyewnn q posteri, 'vro Nalun diodonosore capta, in ietas Gnaeciae ors! devenirent. Ait enim !d). .'i, in iS ia.n, cap, 2^, I). Hier*,
, ,
;

'.

inlus

in

Issyi

lornm
evad

hisioi

iis,

ob-"
ie

tridi

nullam
,

Garl

ara
i

ris

el ad Ccrt

codejii Bcribilur
iiiiikIi'iii

I>1).

">li,

lib.

0,

cap.

cap. !9. Sicul 7, popiili A^aganiniilae.

qui
s.-tj
li!i.

Ms
m
>;i:
1
,
i

il

r .lu.vi

!n

'prUhiortfaharrftdoper-i <i;:io, c: DuHiorfts

Qiiini, quia pin a ri Wcrtrhaagagi vocar quasi wperlmm, elalurn et mbUtnem. Nain <\aij, iindi' \w\ liitiT.ii!i,i|n,!- spae i-itio appn sodiciinrque al) Hebraeis Heemanta ; fit, let
,

cap.

iraiiiiiit

prima
;

fi

in

quosdam el advenas lies venisse Macedoniam ei ujidm, Craflao qiio'dam


grinos
',

Agag,

icciiiin gigntfreat

et

supremam dom
,

partent, Judicum 9, 2 Reg. 2, Exod. 30, Dent. 22. Unde hagagi dici poiest qui in lerio est, qui sublimis et in suinmo velu! constitutus
i ,

Ai;arnrn floi un Granao l' enntiblis? Unde JEgi maris? num simili ant fabula au! scopnlo? Unde Ma'gog? uudf E 'es

duce,

/E','a.

Deindc,
de c

v.udt*

num

fabula

tpris v

sa, qu;c in

eque
:

allo<lere videntur Hebraea

dttffl

addi-

tur liex s:islulii cuni, et posait solium ejus super omtes principes, et, cap. 4, Gr;ec. bmpiftevo, cap. 13, superbissiwus, et P^uyaiSo; est lionio

nivnlem vers IS, Svr penii'is , nominanlur? Putai quidem Slepbanus Maquod ccdon'.ci Svriaiam Edessani vociialain crcdcrcin, si |iost Alcxandri lempora prinu'im
i

b;\;e.

magnua,

arog ms,

lelluris inutile
v.

pondus apnd
in tc\tu

acjuaruii)

noininalio exliiissel. vd, si Ed-ess, v.i ni ille ail , inigai'onen' Orwe M,


.

iMisi.iibiuin lliad.

Amaiecit vox

gnificarel

G<iT

non ab ^gg

? cuir

non

simili

nusquin. Sejuim quin geiieaiogia illa, qu.iii! largimiicis supra [iosui, fabilatis opiiuonem salis arguit. N.un a b Agag usquc a:l Iv-aii asccndendo gfenewftlbnes anert tantm quinque, ab

eodem
tamen

fet ad Ainanem (b'sccndciido , 16, et si non pluies, quod 3 Ueg. cap. (i, pro*

pasoenda'fflm capraruci cl ovinrn opporluni15? 1 rU-g. tate, qu:v in pairi olim tuerai ca.i'j! el aliqua noininis eognalo. pra'sprtim Maceies < oi-'drrenmr. Puisse Si Amaleciles \ eiM M iccdonas quoixlainViaectas iiuncupaios
,

te.-.ialer lierai!

non pauciores ab Es liptiis ad Saniuclis lempora suntanni qum al) codent Ipamuel ad Rabbinicum Assuerum Cambybavi, ealteni
,

lliius lliad.

Philippiis
lioclii el

l.uslad.s ajuidSicpliiiniiii' E,Uesycliius, Gellius bb. 9, c. 3, ail Maceti rex, Ausoiiius de An,
,

Alexandri

85
Vers. 2.

CCI

CKf'UT
r

III.

86

Non feectebat genu


arma
i

heqvb au>

*t

eum. Persarum reges divino honore coli

Macetumque
Et
1.

altoll/te nomcn, 2 Achilleidos Statiu

Didici quo Poucs Quo Macet sua

rotalu,

esa citent,

' ponere, Et solilos Macedones pro jmm: !:t,'siu adh simulque liltei arinn
i \

moiiei
Oc'Xo)

magnum
pro
,

etyiuologi
0;/.t.).

uin
ta
i

in
n

a'iSu

pro

Solus Mardoch:us non flectebat genu, neqve AiioiiuiAT ium. Cur Mardochaeus noluit flectere gen/u coram Aman ? Hespondet priinCi lihpiim manuseriptnin ob rei indignitati'm, eo quod Aman i'uisset servus Mardocliaei; sed Imcincerlum est et pnri'im verisiniile, nec in:o id ret'iuat lardoch:f us, dieens , it

et IV.Jo

Fuit
,!
1

n in
ai

Per:

GaJaatide

bcilicei. traii:,

an

regtetae,

cap. rants

i"i,

Vestigia pednm pis deoscnlari pamsem: Seundo, Judsei causam dam


:

urbs magna cl munim i; in Lalino Mageth voeatur, sed


ced.

qud
in Graeeo., 31aI

Am.iii in veste pcts gesulrii idnlorum

Sed hoc

Aman
15,
et ide
i[iira

luit
isle

e**maIeGi, nt
occidit
,

vid
ibi
I

un

Reg.
31
c

ineeiium et iniproOsjet: aiiam causam :ill't-rt nian essel Amalecila de stirpe


:i'qu

quem Samuel
Saiil

ut

uteni
Ji.
i'

ab HehraMs dcleri
illud

Aman

habebal exosos

rra Isral vastavit regiil interliciens Aroalecilas vil es ,


il g. parvulos, ut habelur viuH:;r liai:,! uicillir l!
i

[]

15.
J

S
I

kl
,

liliuui

Amadalhi

ani.
,

ad

odmm speclaAm.-dee, non ad linnoin Perside tanio Mar!i br;eon!!ii periculo iiegiinduin. Jinhei, inqui, iinum , id > C. j"t. 'eh.ii, prineipi , iilrum(p;e Deo ;
ut. 24.
<\cali;ir.! genKis
i

Wim

mm

quod

riicuni aliqni

quod

ide-i;.
;

(si

populus
'

:"
.

V( ]i:it

uiiumque

sibi
>

flccii

Amaleciurum cl. Macedonum se.! nia est quia videtur verum


,

ctavit Mardncliseus.

Veriim

;;

i:nque
.i

ri'gio

in
;

Gr*ci secundui onines

liislorioesi

gewn

videtur. Nain Abrnliain irn proslratus in


,
;

grap';os

terra ve.i ,E.;yplum et tcrrani


:

ii

iecitaruj

promissionis ,.et pro;ii

len.un
Isral

Edom primo oui, u oce.urr,eJTunt iiliis ad pqgnanduui contra eos in u e. o, ut Iiabclur Exod. 17,eli.-l;e terne sunt valric

distantes. Et ide aliter dieitur et i*eljs, q. ol Aman dicilur animo et gnie Macedo per siiniliiiidinem, quia Maoedoties j.;in rebell

iinpcrio Persaruui. Et Ai eis abstulit iiionyreh 'ani , eain Iran

lo fe
i

al>

ii dixi Gnes. 25, Gabriel Yasqu.'z rie Adoratione lib. cap. 5, enset Mardoebxnni nogcnutlectere et adorare Aman, e quod ,;!.ilidi geeulleelere! et adoraret Deum, quia ha e quoiidiana g<r;u!]exio eral reservala ex ;nore Judaeorrtm. Aman autem quotidi ingrediens aulam regiam, quotidi Mardochneo et palatinis exigebat banc genuflexionem. Ve-

s //. Ih,

7. Qiiini,

<

ne ad

ul>etur 1 Mach. 1. (Lyranus.) Contra hoc, tpiod diximus , Am.'ii fuisse objieitur. q'id inla c p. 10, dieitur luisse aaUno et gnie erin faeilis esl re.-pousio. Eieri eniin potuU, ut qui a ex gnre palerno essel Auialecit materne gnre essel ex Mac< udus, vel contra. Nain per dlversas sti sexs , non rur qunquc ad diverses, et longissim dissitas origines genealo^i.e referun-

Graecqs,

rm Wardoehreus ne semel quidem vol n t genufleetere et adorare Aman. Si enim sei

mel hoc
set.

licuisset

utique et quotidi licuis-

..

if

lur.

(slj

Quomodo et cur exaltalus Aman ? bus Persarum Medorumque prim posilus, ut in Gen si quod cierarum oniiiiu.it spolia eollcati pitri
i ; ..

Omni)

Dico ergo Veram causam assignat ipse cap. 43, li, dicens Sed timui Marrio 'hu'iis ne honorem Dei mei Irausferrem ad hominem, et ne quemquam adararcm, exceplo Deo meo. Idem do et Joseph lib. 11, cap. 6'. Nam , ut reci ail Severus Sulp. lib. 2, Assuerus Aman sibi in constiiiierat ideque eum propri ul Deum adorari jiisserat. Reges enim Persanin suis honorem riivinum et adorationem Deo diAitam exig'bant ni palet et Justino lib. G, ilerod. 1. 7, nbi ait, Cacedaemones licet noluisse adorare Xerxem jussos quia erat
:
. : , , ,

Capite 3 et
rgis pafer
,

-i,

ci i

imr

ve
in Mit!i;i!.;

>.

i(i,

Posa. Apud Plutardium


<

eo uipdo quo

bis

aAio patris noincuhi)G, qui Persarum rgi proptiores honoris ergo, vocabuntur. Qui pori istam eo in reguo, bellis prajserti dignilalem adeplus erat, propri
,

ns,

Artabano t Noinquiunl, ]>ulchei rima lex honorare , a, et adorare inia^inem Dei omnia serf Rex ait is. t Q. Curtitis de Dario
in
:
:

cci'i u

paul ;inte veetus


caltais.
lr.ro

ei

deorum

suis

honoribos

llinc

ssehyltfs dixit,

biilo

Surent*

nuncup
;

pjLuit, Car i ii.si.gnitus dignijUie fuerit,, ea eap. 15, vers. 5, causa ti'adifjr, <|UJ sapir:i.i cl lie cae praeclleret, Talis eniin putabalur. Praeclar

Strabone lib. et 50, intelligere Suidas

in Crasso,

no

lib.

24

hoc Cyro insiiiulum , ut ex nierilis, apud Peisas , honorum esset dislributio Xefuil
,

tiophote leste lib. 8. (Serarius.) Vide hic quin Assuerus exaltrit Aman, ut cum praeceperit adorari quasi deum aliquem et numen. Peges enim Persarum volcbant adorari ni dii et numina. Unde sicut Jupiter in clo dieitur creare minores deos , sic Assuerus Aman creavit, quasi minorem Deum n terra sibique proximum, ideque ab omnibus adoranduin. Ita Serarius, de quo mox piura.
,

buiere reges. Idem de IVr.i, asserii Xerrophn Orat. de Agesilao, et Arist. Ii!i. 5 iilietor., Isoerates in Panegyr., lib. 10, ndiodorus lib. 7 et 9, Seneca lib. 5 de Denef. cap. 12, Herodianus lib. 1, Laniprid. in Vil Alexandri Severi, Ht nullum teste Curtio 1. de re sit dubium. Hinc lia 8, em Cleo Siculus Alexandro suaderet ut divinum sibi noinen assumeret , exemplum adduxit Persarum, quos ante ipse domuisset; dixit enim , Persas non pi solm , sed inter deos coi etiam prudenter reges suos
,
:

<

1re.

Mardochaeus dissimulare poterat intentionem Aman ac simpliciter cum adorare adoratione civili et politica, nimirm flectere genu ei seseque in terrain prosiernere ut non Deo; ni enim gestus externi prineipi
Dices
,
,

indillcreiiie

s:

m m

et

mente

facientis disert-

87

IN

LIBRUM ESTHER
tum volebat Aman Mardochus (1).
Vers. 4.
(2)
,

88

volebant subditls (1); huic supparem cul-

quem

mrita negabat

minanlur, ut si ille liabeat inlentionem ver adorantis, censeantur esse gestus adorationis
et lairiae ; sin honorantis duntaxat, censeantur esse gestus reverenliae et honoris politici. Jta Salianus, qui proinde putat Mardochum,

Dixerat enim
,

eis se esse Jud^eum,


illo

ideque religione impediri ne divino

honore

Amanum afficeret
,

ne

forte putaret ex
,

superbi

aut fastu illum abnuere. Esdras


et
alii
,

Esdram

Nehemiam

hos gestus adorationis

Nhemias

aliquando exhibuisse regibus Persarum , non Resp. id lacre ut diis, sed ut principibus. non potuisse quia rex publie jusserat eum adorari , ut Deum ac ut talis adorari volebat Aman idque expresse exigebat ut colligilur ex cap. 13 et 14. (Juare si ei obsecutus fuisset Mardochus, ab omnibus judicalus fuisset adorare Amanuin ut numen uti cleri adosi id fecisset , grave dedisset rabant. Adde scandalum Judis omnibus, maxime illo tempore quo Judi in 1er idolpjatras versantes cavebant omnem idololatri speciem etiam levissimam. Unde Esdras Nhemias Mardochus, Zorobabcl , Jsus, cierique in aul Cyri, Darii et Artaxerxis versantes, nunqum (Corn, Lp.) leguntur adorasse. (1) C'est, une coutume trs-ancienne en i Asie, dit Voltaire, de se prosterner devant les i rois et mme devant leurs principaux olioccidentaux toujours t ciers... Les peuples i trs-mal in Cormes des usages de l'Orient, se un roi de Perse i sont imagins qu'on saluait Mardoche, n comme on adore la divinit l'Orient ne devait pas s'y et nourri dans i mprendre il ne devait pas refuser de faire < au satrape Aman une rvrence usite dans pays. > Le Clerc avait dj propos le cette objection ; nous rapporterons la rponse J'ai, dit-il , exaqu'y fit le pre Houbigant min tous les exemples que Le Clerc entasse

qui

apud reges Persarum


genus tenerenfuit dif-

grati floruerant

privilegio fortass oblinuc-

runt ne ad
tur
,

illud adorationis

ut putat Serarius. Id

autem non

ficile

ab regibus impetrare, postqum rpagriam


attirais

de vero Deo in eorum

opinionem

in-

generaverunt
Vers. 6.

(3).

Pro nihilo

duxit

parm

exi-

stimavit (4).

Cui dixerunt pueri r.rct-, Vers. 5. FORES PALVTII PR.ES1DEISANT. Sci.-C'i' li sunt, cur rgi non obediret, imperanli ut Amaiio eadem ac rgi obsequia praestai' Hi Mardochum interrogsse videntur, rit p:riculum de illo facerent, seu fallendi tetoporis grati, potis qum ut illum perderent. Quanta
(1)

QUI AD

Mardochi constant!;: inlelligere volebant, an ftrmus adverss Amanum ve! futurus esset, cm Aman ips rem esset iniellecturus. lia innuit Vu.lgala; sd Graecus et narrasse illos velus Latina versio notant.
esse,
,

Amano, Mardochum negare ebsequinni, co


qud Judaeus
bus
palalii, et

esset.

Aderat Mardochaus

l'o

i-

nmnus aliquod habuisse vlde.tur, ex quo rex illi moram in autant imperavit, Preucepit dtecta eunuchrum conspiraiione
:

ei rex, ut in aul palatii

i
i

pour

justifier

geait; je n'en ai trouv

ce qu'il s'est
les

honneurs qu'Aman exiaucun qui tablisse propos de prouver. Dans tous


les

moraretur, datis ei p o (Calmet.) detatione muneribus. (2) Ac proinde ex su )es>e rvelas sibi ullum honorera exbibere hontini nalo slirpe (]vola divinits nam alioqui Judis non illieituin erat rees et principes eo modo vnrai i, quem mos Orienlis receperat, Sic David Saiilein -Trpoirsxvias 77Eawv (m irpo<7(i>7r&v, ; '(k;, veneratns est in faciem cadens de more, narrante (Grotius.) Josepho. Quod cum audisset Aman, et (3) Vers. 5.
:

i
i < i

<
<

qu'il cite on trouve le mot hiqui signifie s'incliner, se courber; on ne trouve dans aucun le mot carak filchir le genou, mettre le genou en terre. Je ne m'en suis pas tenu l l'aide des coneordances hbraques j'ai parcouru tous les textes de l'Ecriture, dans lesquels le mot carah se rencontre; je n'en ai pas trouv un seul o il soit employ pour marquer le salut qu'on fait un prince, un monarque; au contraire, j'en ai trouv plusieurs o ce mot est employ pour marquer le culte d au premier Etre.... Puisque les Perses, seIon le texte d'Esther, ne se bornaient pas

exemples
,

stachavali

une profonde rvrence mistachavim mais que de plus ils mettaient le genou en terre, caraliim, on comprend aisment comment i Mardoche ne voulut pas rendre Aman un que les Juifs ne rendaient qu' honneur > En effet, c'est la raison que Mardo< Dieu. Vous che donne lui-mme de son refus
<
,

expeiumento probasset, quod Mardocii.eus nox hiatus sibi flecteret cenu , nec se adoraiiet est valde; et pp.o nihilo duxit, in unum m.vltnocH^EUM, etc. Mie consequenter ponitur ipsa machinatio,et non solm contra Mardochum sed occasione ejus contra totum popnlum Judaicum, maxime quia eum tarn habebat odiosum propter interfectionem Agag de cujus
,

stirpe erat, ut
lis

nem Amalecitarum
rgis, et
Id

prdictum est, et destructioper Judos tempore Sailpatet littera ex dictis usque ibi.
(Lyranus.)

(4)

est,

parm
ulcisci,

se

uno homine

dignum putavit se in nisi et omnem gentem

m'tes tmoin

mon Dieu

que ce n'est ni par

genti originis

orgueil ni par mpris que je n'ai point flchi le genou devant te superbe Aman; j'aurais bais
*a>is

everteret. (Grotius.) MaGISQUE VOLUIT OMNEM JlID.EORUM, QUI ERANT

su* inimicam

d'Isral

peine les traces de ses pieds pour le salut ; mais j'ai craint de transfrer un mortel l'honneur qui n'est d qu' Dieu. Cette distinction entre l'inclination trs -profonde et

l'agenouillement semble s'tre conserve chez les Orientaux. On voit dans la planche d'une marche solennelle du grand seigneur que Thvenot a fait graver, les spectateurs inclins presque jusqu' terre devant le grandseigneur qui pisse, mais sms flchir le genou.
,

REGNO ASSUERI, PERDERE NATIONEM. TO magis jam ante voluisse Aman perdere Mardochum et Judos, qud ipse duos eunuchos amicos suos accussset, utin crucem agerentur, ut dixi c. 1,21. Jam autem accedente ali injuria, suoque contemptu, ut ipse censebat, in su sentcnii confirmatus, magis voluil eosdem exterminare. Hinc liquet primo suIN

innuit

(Duelol.)

perbi et crudelitas Aniani, qui propter unictim Mardochum voluit occidere omnes Judos |lan innoxios; Solus Mardochaeus,

89
Vers. 7.
lio

COMMEINTAUllM. CAPUT

III

99

Mense

primo (1)

qui fer mar-

Qu.e hedraice dicitur phur. Notant plerlqne

nostro respondet.

Pur

sive

Phur non esse vocem Hebraicam


;

sed Persicam
te offendit; illura ergo solm persequere, si libet; cur iram in omnes Judaeos, qui te non offenderunt, evomis? Secundo, magna dignitas Mardochaei,qud propter eum

eam lamen Pagninusllebratani


,

Aman,

putat radice "HS phur


fringere et conterere
cular
et
,
:

quae significat conet significat loV-

unde

in

quo uvae
,

vel

olivae

coinprimnniur

decreverit totam Judaeorum gentem interimere, quia sciiicet Mardochaeus erat eorum choragus, et quasi dux et princeps, ut ab eo regerentur, et quod ille faceret, caeteri facerent, eiusaue exemplumsequerentur. (Corn. Lap.) cet Aman , dit Voltaire qui veut i Pour une nation parce qu'un faire pendre toute ne lui a pas fait la < pauvre de cette nation que jamais une folie si i rvrence, avouons

Aman

confringuntur

etsimpliciler vas in quod


,

sortes conjiciuntur

et per

metonymiani sr-

tem ipsam.
Qui vocvtur Adar
respondet.
Vers. 8.
,

et februario nostro

fo

Per omnes provincias


,

recni ni-

spersus (1)
possit.

ut

si

malus

sit

ubique nocere

horrible ne tomba dans la tte Est-elle plus ridicule et plus < de personne. horrible que celle de !Nron,qui lit mettre le feu aux quatre coins de Rome pour avoir une image de l'embrasement de Troie; que ce qui s'est pratiqu plus d'une fois Maroc et ail

ridicule et

si

leurs, de faire voler les ttes d'un grand

nom-

bre de spectateurs pour honorer la marche triomphante d'un souverain ou l'entre d'un

ambassadeur? La haine d'Aman contre


sa source de plus loin
:

les Juifs avait pris

fermet inflexible de Mardothe ne fit que rveiller les mauvaises dispositions de ce sairape contre les Juifs. 11 regardait l'existence de celte nation comme un obstacle perptuel ses projets ambitieux il avait prouv combien la fidlit de Mardoche tait redoutable aux tratres, puisqu'elle avait t fatale aux deux conjurs qu'il protgeait. L'Ecriture dit expressment qu'Aman, parvenu la place de premier ministre, cherchait toutes les occasions de nuire Mardoche et aux Juifs pour venger la mort des deux eunuques qui avaient t excuts aprs que Mardocbe eut dcouvert leur conspiration. Ainsi le projet d'Aman contre les Juifs ne fut pas simplement l'effet d'un accs de fureur, il fut le fruit d'une haine invtre et d'une ambition d(Duclot.) mesure. Mense primo, cujus vocabulum (1) Vers. 7. est nlsan anno duodecimo regni assueri , missa est sors in urnam. Pliur, unde nomen festo Purim, vel sortium, Pcrsica est potis vox, qum Hebraica; quare textus fert tantummod StiT Min TE, P/ir, id est, sors. Nisan primus est mensis anni sancti in calendario Hebraeorum, et marlio atque aprili conla
;

sorlibus? aiebat Cicero de Divinatione. Caeteris ver in locis sortes plan rel'rixeUsum illarum damnai vera religio. runt. t Sola christiana religio nisi peniliis morem exscindere, communi saliem existimaiione illum dejicere, ac mentibus expellere poluit inanem illam spem quam bomines in sorlibus aliisque ejusmodi divinalionibus collocabant. Hebraeus bujus loci ad lilteram Projicere fecit Phur, vel sortes corm se, die in diem, et mense in mensem duodecimum ; ipse mensis adar. Adar duodecimus est mensis nisan,et anni sancti poslremus. Constat auiem ex v. 13 sortes indicsse illi diem decimum 1ertium adar; et ex n, 12, intelligimus, die terli edictum trucidandi Hebratos decim nisan latum fuisse, atque in provincias missum. lia Deus permisil, in Amanipnam, etlaleniiuin providenliae suae consiliorum exseculionem, ut ea res sorlibus commilteretur, et sortes integri anni moram juberent, ut sciiicet con< i
: ,

gruum temporis spaiium daretur Mardocbao


et Estberi impio edicto occurrendi,

ipsumque novo plan contrario delendi. Addil hic Grae:

cus

Cecidit sors in quart am et dcimant mensis,

qui est adar. Mendum idem recurrit v. 13, ubi pro die decim terli legilur decim quarto.

Ejusmodi ariolorum, deiinientium qu mensis

gruil.

Eo

igitur

jacere cpit sortes pro

mense superstitiosus Aman mense et die, qu die

agendum esset incminit Isaias. Superstitiones sunt Chaldaeis pelitae, quas adhuc regnare apud Indos, Domino Dernier (Calinet.) asserente, discimus. Est populus per omnes pro(1) Vers. 8. vincias REGNI TU1 DISPERSUS, ET A SE MUIUO SEPARATUS, NOV1S UTENS LEGIRUS. Novis, Iieilipe recenter inveclis, vel plan singularibus, et
die aliquid
,

exitium Judaeorum exorsurus esset. Misellus hic homo, qui obtrudere se pro numine volebat, emendicare cogitur arbitrium sortium, ut consilium suum expleat. Duodecim facile sortes educebantur pro numro mensium, ac seligebatur mensis qui melioris spei omen offerebat; deinde singulis mensis diebus sorti t eductis, illa tenebatur, quam oplimam sors
Indicabal.

caeteris aliarum geniium diversis. Hoc facile indicat ea vox, novis. Caeterm inler omnes

constabat Judaeos legibus vetustissimis uli. Quod additur, nempe Populus est h se mutub
:

separalus, verilalis colorem aliquem referre poterat ex divisione Hebraeorum regni Juda et

Denjamini ab

Israelilis

decem fribuum. Sed


:

nibil taie textus

Hebraeus ferens

lotus dispersus, et divisus inler populos in

Est populus omni-

Persae et Orientales vulg omnes sorlibus, ilivinationi et curiosis artibus plurimm studebant. In rbus gravissimis et seriis insana haec oracula consulebamur. Nabuchodonosor

bus provinciis regni lui, et leges eorum variantes ab omni populo. Velus haec est calumnia, qn invidia saep in Hebraeorum nomen creata est. Gens est segregata et remota caeteris, com-

miscet sagittas'in bivio, antequm in Judaeam proliciscatur. Inanem esse sortium artem , profanorum sapientes nrant ac demm vulgusipsum in majoriseculorum luceveritas
;

mercium vel fdera cum alienis respuem; spernens vel negligens aliarum geniium numina, leges, rilus < Novos ritus, conlrarios:

< c i

que

caeteris

isla
<

non latuit. < Hoc quidem divinationis genus vita jam communis explosif. Quis enim
,

magistralus

aut quis vir itlustrior utitur

fana illic epulis, secreti cnbiculis. Apud ipsos fides obstinata, misericordia in promptii, sed adversus omns alios hostile odium. > Hujus

mortabbus indidil (Moses) proomnia quae apud nos sacra. Sepai-jli


;

"I

IN LJBttlLYl ESfllEl;

92
,

se mutuo se aratus

ii L

facile

opprimi

argenti
lexlu.

ut est in IIebra:o

Chaldaeo et Graeco

possit.

Talentum

unum

siclorum tria millia

Novis legibus. In Perside scilicet

lioui

continebal.

Siclus

unus quatuor Hispanicis

enim leges Hebra'orum erant perantiquac. Noyas leges, aut rcligiones in rempublicam in-

regalibusasquivalebat.
oflert

Amanus

Pecunis summam banc ne forte causaretur rex, Juimminui; itaque


quibus

ducere perculosum. Itaqne hoc litulo Aman,


Hebraeos vocal
in

dap.orum clade

tributa regia
,

invidiam.

decem
aerarii

millia talenla offert

damnum

Helis scitaconiemnens, ul Mardoehaeus praecepiain adoTalohem.

compensetur.
,

Arcariis Gkzs.
turbae excitenlur,

thesaurariis.

Permentum, ex qu
ei

Vers. 10.

Tulit
et

rex annuluji

(1),

etc.

reguo publicque paci creelur periculum.


Vers.
9. (1)

Decem

ad

lilteras

dcrta contra

Judaeos obsi-

millia

talentorum,

gnanda rgis

ipsius

nominc

(2).

nonne in permiciem reipublicae an non puhliea uldilas postulai ut quantocis deleatur ? His coloribus Aman Judos pinxit Assuero. Ea gens lat per totum
indolis
g ns

nata

esi'.'

principes hiijus

terme

Isral

transi verat in

imprium dispersa erat lotus Mediam, aliasque


:

quinque librarum nosiri nuniismaiis conliciunt, qua auri vis pro privati vinbus esl ineredibiJis. Sperabat facile Aman pecuniam se relalurum ex addiclis (isco rbus Israelilarum. Josephus editionis Hulini iegit quadrag.Lu.tn
millia lalentorum
millia.
;

sed

Grcus exbibet decem

provincias, qu illos Theglaihplialasar et Salmaiiasar transtulerant. Qui ex Judaeis data sibi

Cyro

l'acultaie

remeandi

in

Judam

usi es-

erant, pro numro eorum qui in Chahhe perseveraverant. (Calmet.) Dixiique; dixera enim, J. scilicet aniequm sortes jiceiet. Eienim msi rege implrsset poleslaiem occidendi Jtideos, frustra ac teiner banc sortftim conjeclionem instituissei. Expcnde liic Ainani stullitiam, qui fa/cultaie JudaeoS. eMingiicndi COncSs ad tenipus usqoe dsignt:!' caedis annum interposuit, quo lempore aui muiari posset rgis vol un ta s, nul JuOaei^ aliter provideri. i'ER OMNES PHOVINCIAS.... DISi'EUSUS, Ul, SI malus sil, ubique nocere possit. Multis populis iholslias exbibet. Lieei aliqui Judxorum redierint Jrusalem, plurinii lamen, arnore uxorum, filiorum, possessionum in
sent, raii
,

Suspicanlur quidam agi hic de talenlo Babvlonieo, quod SerodotusseptuaginU niinis Euboicis a'.qiiat, /El;anus ver duabus et scptuaginta minis Allicis, juae ex Budaii calculis
septingenlosauieosGiillicos red(luiit.(Caliiiet.)

regno remaiiserarit. i'.T A SE MT SEPARATUS, Ul

facile Opprillli

Decem millia talentorum, scilicet argenti, ut est in l!cbi;eo, Ciiaidaco et Graeco, iii est, quinque inillioiies aureoriiiu in specie, si de Attieis taleniis (ut probabile esi) sil sermo; sin de HrJuaais, dupla erit summa. In gens ceri vis pecuniae, et quain verisimiliter ex praed ludst&msa collegisset; nain diserte jubebanlur miuislii regii bona Juda'orum d:\ipere, ul hic dieitur v. 15. Callido consilio defert eam suuiiiam Aman rgi Assuero nain sciebai regem , ulcumque ad rein atleiHuin , nullo alio argumento detineri posse, quo minus consenti ret suac peiitioni de Judacissimul omnib'is jngulandis, qum quod ingens qnolannis SwtMOUl regiis proventibus, ex iribulo Jud:<*oriim colhgi consuela, deinceps deperi:

pussent, cm arma conjiingere neqUeant. Dissiptes, disparatus. Votait (Sulg.ilus) diCere, ab aliis separatus. Tacitus de JudatiS Separati epulis, discrti cubdibus. Cieero pro Flacco Slanlibus lllerbsolymfs, paea tisqute Judneis, tam'en islortirtl religio acro rum splendore hnjiis imperii gravilate nrninis nosiri, majoruiYi ihstltutis abhorii'b :t. Juvenal. de iisdem Judaeis i
: :

rei.

Unie m^lo medendo summaiii

ofl'eri.quai

midtoruii)
liceret,

annorum

dainnis insiaurandis sui-

rum. Qud
tus,

nea;pe ex spoliis eoruindem Jud*osi. forte rex, seu pudore prpediin

seu aflcctu

lam

summam non

adinilleret,in

Ainanem conqiulsus, oblapiomptuesse

sciebil, uieioinnis in se unumdevolverciur. Et ita aceidit ex rgis quidein animi senienti; sed qu minus reipsa Irucrelur Aman,

Roritrias otuiem suliti

Judieum ediscunt et Novis tffENS CEGIB9 etc. WSVU Drvrm D'J tSQ, ci leges eorum mutantes sunt ab omiii ppul. Liges habent novas et ignoias in Perside; Alioquin leges H> Imeoruin erant per,

coulemnere leges, servant et meluuni jus.

an irpi:
!>:

cis scita

coNTEMNEvs. Innuit fartuin Mar,

dorh
Ivr

etc.

inlercurrit machina e>siis manus, qua pessimi bominis pessima consilia inipsiusmet (Tirinus.) caput reiorsit. (1) Quo iiTF.BATUR (ad obsignanduni decrela sua et hueras regias), et deiht tu.ii Aman, ut ipse decreluin de Judaeis perdeudis e forma et ratione conscriberel, qu volebal, illudijue quasi rege pioleregio annulo obsiguarel Cliim,niniiriiin ut illud legentessiato die ma,

v\ est (il ni: ur niMiTTATiiR sua; e\ qu turl>ye et scdiliones excite mur. (Synopsis. ) (I) Veis. 9. Si tiiii place;-. Ilebr. Si super rrf/ein boiiiim, subaudi, est. Deci.kmche UT peret, Ib'lir., ui perdant eos, sciliett rehqui rgis subdiii; vel poiiiis, ad perdeaditm eus, vel, ut ipsi perdantur, locutio Ilola bu min iuipiTsnualis. (Synopsis.) OlCI'.M MII.I.IA TALENTORUM APPNDAM AHCU1IIS cu.i. u:.e. Si honilrt taleiiiorum idem l'iai se
rffci

hltertaii,

paianies regem hoc Ihnc Ale.\;,nder Magnus, viclo Dario, cm ad Asiaticos scriberet, annulo qucni D.uio absUilerat, lilteras signabal, co siguificans sejam Asiae esse regem. Idem mri us, dins ami u u ni l'erdiccas, hoc ipso cuin
cl.irenl oinnes Judai'os,
velle et jubere.
1

reg'iu (lesignavil, lesle Curlio


.Jii-'ino
I.

1.

G Cl

ull.,

ac

17.

(Corn, Lap.)

lquod TftX Itotlem sape


"25, "22,

Ilosri JiiD+.oiiiJM. Inlerpretalio Illa lirmalur, signilicet, ul Exod.

idcnloruui suinmam quadragies oelies ih-ecs rentenoriiiri tiiillium si'xcrniorurn scpimig nia
Il

hiaii oruiii

valor,

decem

mill

mn

IjiHhs

ihilluiu,

oclingeiitaium

supluagilita

Nain. 10, 9. et 25, 18; 2 quod vox qu.e regilur (DHliTn) est genilivi caMis. Oppiie-sii;o J" i.i os, i. e., eui animiis eral opprimend ,lud;eos, et aueioriias. (Synopsis ) Ai.ci'.nti'm tiUM Six, (2) Vehs. H.

95
Vers. 15.
ii

COMMENTRIUM:

CAI'i

III.

94
nndique septi
facile

(I)Cursores. Vide

inir.;,

cap. 8,

g eripere hoslibus

non

uni

10.
om.nes Jud.eos (2)
,

poterant. Credibile tamen aliquos elapsossibi

Ut occiderent
~jS

qui se fu-

consuluisse.

Vers.

15.

pnj, datifm

tibi,

ace, la
?
:

rreyb
:

(nempe, guem
Vel verl.e

servalo id tibi. De populo D"m atque etiam populus iste vis), ut facias de eo. tibi tlar

(1)

Clbrante convivium. In
:

Ad popultim veto istitm quod atti et, permissuni tibi esto ul facias de en Heb. in eo. Penuillo populuni tu potestaii.
:

scirent. Ilebr. Exemplar scriUT omnes ptur (subaadi v erat) ut daretur lex in quolibet provinci, memifestum nnnilits pupulis, id est, laoiiestabantur, vel innotuerunt. qirae litler.e Verto Summa (i S t arum lit ta arum (Heb.
t

Vocatique su.nt sciub.e. De lits Vers. 12. vide Rrisson. Persic. 1.2, p. 180. Ad omnes s.ukapas; Persica vox est, signi/icans ikajestatis janitores, idest, principes magniqui jugiter vident faciem rgis. Ahi veriiinl proceres astistentesconspeclui, principes, CbaltL ptfeclof. (Synopsis.) WlSS.E SUNT L1TTK!(,E, rVDVJl (1) Vc'lS. 15. D'ISD, et m'iti litter; intinitivus pro pian. rvhvz pro nblM. Quidam pulani e.ssp praMcritum niphal irregulare, pro mU3, et coestrudionem irregularem esse, sing. cum p!ur.,

(Synopsis.)

satrapis.i

ederetur (nempe ai> illis Heb., ddfetuf) tex (i. e:ju*ituhl regi>) r vinciis, qtiae paierei mnibvkpopuHs (Heb. patois, publie scilicel allixi. oinniiiinqueoculisexposjta). Lifterae non erant clausae, sed aperce, atque ticyljcae, ut appellant vulgp p_at#ptes. pUjnS aiunt esi-e Chald., seii Syriacum aul Pers. voca! uitihi, et idem oui, in cum |.TiI/"13. Tri-ypacv, sive ivy. -caut Gr Tr,'p:'.' o'i, xscriptum ci. U. IJ^alhaii r (Synopsis.) verlit t-cv, i. e., v;in am. Summa autem, id est, seutenliain birevi.
scripti
itlii'.s)
le".

fuit, ul

mittetur epistol, i. c., una ququc episiolarmii. Per ci RSORES,qui Persis angari, vel astand, nobis poslie. De bis vide Xenophon, Cyrop. 8, 252, Herod. 1. 8, num. 98, Brisson. de Regno Suidas -.^'hcj; interprPers. 1. 1, p. 179
vel,
et
:

talibus

i'rovi.ncix paraient se ariius, et ad interfeetionem Judaeoriim qua omnibus dabatur licentia hoc faeiendi, cl bon coi um diripiendi, ad quod molli erant ineli,

Ut omnes

nati.

(Lyranus.) Quse rgis, de Judaeorum tnterneciofi,

tera;?

Il.ibeniur cap. 15.

lii-

in L.itino, sed

hoc

tt ur

fpay.fy.aTstpo'pou; s&iaoK, qui l/tteras (erebant per successionem; nempe, tabellarii ajii

succenluriati suit, e!c. Grci, t Porr, in manu cursornm, pic, per cursores, est elegaos et freque.ns Ilebrais mus. Delerent omnrs Jun.cos. Sie < Milliridales
aliis veltili
PtXiocipcov.
<

un

epistol

80000 crvium Romane

uni, in

Asi per urnes negotiandi G perso, i inieremit, t ait Valer. 9, 2; simil. A;;pianus et Florus. (Synopsis.) (2) Barbara fuit bnec Amani crudelilas, qu omnes omnin Juchcos, eriani Gemmas et pueros innoxios, neei deslinavit, ne scilicei al;quis eoruin in virum evadens, slrag''i!i banc su gentis uleiscerelur, et Aniani capul peteret. Idem faciunt Japonesaliique barbari. (Corn, L j>.) i Les critiques trouvent Aman bien in<bi cile de faire aflieber et publier par toutl-eiini pire le mois et le jour o l'on devra tuer tous les Juifs; c'tait les avenir trop l'a yao.ee et leur donner lout le temps de sYn fuir et mme de se venger, s Les In les plus mchants ne sont point l'abri des prjugs et de la superstition; les sorte taient chez b's Asiatiques ce que les auspices el les augures iaient chez les Romains. Aman pratique ici l'gard des Juifs quelque chose de semblable ce que Nabuchodonosor avait pratiqu pour se dcider sur le peuple qu'il devait attaquer le premier. Les divinations par le sort taient en usag chez les Scythes, chez les Arabes, chez les Germains et surtout chez les Perses. Est-il plus tonnant de voir Aman se dcider par le sort, que de voir les gn? raux et les consuls du peuple romain rgles les plus hautes entreprises sur les poulets sacrs? D'ailleurs Aman, enivr de la bauie '>veur dont il jouis ail, envisageait bs Juifs disperss dans le vase empire qu'il gouvernail son gr, comme une proie qui ne pouvait lui chapper. Peut tre mme n'aurait-il pas le fche qu'un grand nombre ft sorti volontairement des tats de Perse; ce moyen moins odieux n'aurait pas t moins c'd'eace pour
I

cap. 5, in Grseco, ubi in D. Ilieronymi nota. tione notandum, non eodm omnin modo verba cilari, quo lioe cap., vers, li, scripla. Nain pro, et bona eorum diripeient, habeiur, diii) /tenait. In illis V'r rex maximus, i ^e^-a, ut alis e\poRui, dieilur. Al cap. 15, v. 6, quomoil cauiis dies lca(iiiur dniwus quurius me sis duodimi, cni cap. 2, vers. 12. 11ebraie, Cbaldai<, Latine s decimus leriius, ul supra visnm? An emeudanduin? An ila polis explrcandum Nnllus miserealur eon-m qunrl dechn die? id est, ila pridi c;esi fundilfisque deleti sinl, ut cujus misereri liceat, nulliis die quarto decimo supersit. Totus terrarum orbis, vers, -i, e-iis, qui rgis imperio pareba I, ni si per atacesin dicalor ut v. 2. Li ;rque unen loci.s eodenj priore modo expjicalur Josepno in accusalione Amnis dienlis genus Juda orum y.y.t. if, oit*
i :
i

tuwo, U.

rarum ver ea,ruin swi)filiic.vi's. Salomone et R. N.ilhan.


21>, V.

Li, Gracce
vr^paipty,

25, epist. irepl yyjav. rpi tuttcv TiOTov, noslro verlitur, conliuem hoc, a.bErasmo, tu lia c (cnnaiv ; ali aliis Qu sutrrmam, seii
:

Ad.

dmn
ru--,)
>.;'-j-E'.v,

i.Hu!

OJttii

eat

tpiia

Tuirc'w;

seu

>.aw.Cxv'.v, $iaaietv.

usitaia, de qui-

bs Gellius lib. 2, cap 2o. Cursores erant il!i, qui apud Persas a-j-p.joi vocabantttr, de quitus
ira Striluu vers. 12, Chaldaico Targum vocnlur liblarfn, quasi librarii. Scribuhtur liiter div; rsis et char.icteribus et lintuis, pro pop'.iloi'imi diveisiiati vers. 12, el deslinamur ad satrapas, qui Hebraic lue Achasdarpane Lnde ipsi fori si G*cis norninali, au judices, ([ui Heb. ageli, et adduniuretiam llei
1
.

ivinciarum principes, ut signilicetur

ordo et modus quo litteriK isl proiiuL'anda-, (Serarius.) el exccuiioin mandaiHhe. (I ) F esi iNABANT.tc.Heb. Exivrunt compulsi, verbo rtgis. Statim voluit Anianns dcretom vulgarj, ne rex, cujus ingenium noverat bc, mularet animuiu, elc. Pependit El icvji, Heb., lex data est, i. e., pronudgaia, v< ahixa. Sic Tertull. advers.;;
1

s'en dlivrer.

<D;:<lol.)

Vers, li

St>.vu\

bpistoubum

ii.lc

fuit,

Augustianis censibus adltuc tune 4 fortassis pendnlibus.


larcinn.
I.
:

95
graeco est IxuomovTo, compotabant
,

IN LIBIU1M

ESTHER
mundus gaudel; vos autem, 6
tes, plorabitis et flebitis, tibas in

96
innocenJoannis 16. Pro flenHebraeo est, conturbatos fuisse, seu
justi et

comes-

sabanuir.

Rege, etc., clbrante convivium. Heb., sedebant ad bibendum, t 1VWT2, convivium, dicilur ~7W bibere, ut Graec, <jujrd<riov wro. JuD.eis in crbe. Heb., et urbs Susan, cives Sus, i. e., Judaei in Susan, ubi plurimi erant. Forsan et reliqui cives, pacis qum belli appetentiores, metuenles quorsm evaderetgla<lius seine]

sciTapuneTo i oXij, et Malthsei 2, vers. 3, et Act. 21. Vox alioqui bocalu qua lletum dnott, ad nabocah,
licet et

conturbatam et confusam civitaiem, luctu

mrore, prout in Graeco

quae contnrbationem hic significat, proxim accedit. Illi ver, uti Graecus textus ait, Ix-o-

strictus ad internecionem tt innorenliura virorum, etc. Flentibus, 131S3 perplexa, turbata, et con-

i'usa

luctu ac
rgis et

De
,

(Synopsis.^ mrore. Vere Amants compotatione.

compotabant, comessabantur. Nain 6 poculum, et ipsa compotatio, quae etiam nwvKj^o dicitur, de qu lib. 11 et 14 Alhenaeus.in Lycurgo, Pyrrho et Antonio Plutarchus ade ut in adagiis etiam sit, cotlioniuvovto.
x(8>v

est et

bic

sare.

(Serarius.)

CAPUT
1.

IV.
sci1.

GHAPITRE

IV.

Quae

cm

audsset Mardochaeus,

dit vestimenta sua, et indutus est sacco,

Mardoche, ayant appris ceci, dchira ses vtements, se revtit d'un sac, et se couvrit
la

spargens cinerem capiti


dise civitalis

et in plate

m-

tte

de cendre

et jetant

de grands cris au
il

voce raagn clamabat osten-

milieu de la place de

la ville,

faisait clater

dens amaritudinem animi sui


2.

l'amertume de son cur.


2.

Et hoc ejulatu usque ad fores palatii

Et

il

vint en se lamentant jusqu' la porte


,

gradiens.

Non enim

erat licitum indulum

du palais

car

il

n'tait pas
le palais

permis d'entrer

sacco aulam rgis intrare.


3.

revtu d'un sac dans


3.

du

roi.
les villes,

In omnibus quoque provinciis, op-

Dans toutes

les

provinces et

pidis ac locis,

ad quae crudele rgis dog-

et

dans tous

les lieux

o ce cruel
par

dit

du

roi

ma

pervenerat, planctus ingens erat apud

avait t envoy, les Juifs faisaient paratre

Judaeos, jejunium, ululatus, et fletus, sac-

une extrme

affliction

les jenes, les cris

co et cineremultispro strato utentibus.


h. Ingressae

et les larmes, plusieurs se servant

de sac

et

autem sunt

de cendre au lieu de
puellae Esther
4.
ei.

lit.

Or

les filles
le lui

et eunuchi,

nuntiaveruntque
:

Quod quam quem


ei ut

d'Esther et ses eunuques vinelle fut

rent et

annoncrent;
;

conster-

audiens consternata est

et vestemmisit,

ne cette nouvelle

elle

envoya un habit
lieu

ut ablato sacco induerent


accipere noluit.
5.

eum

pour en revtir Mardoche, au


il

du sac dont
le re-

tait couvert,

mais

il

ne voulut point

Accitoque Athach eunucho,


ei

cevoir.
5. Elle le roi

rex ministrum
iret

dederat, praecepit
,

appela donc l'eunuque Athach, que

ad Mardochaeum

et disceret ab eo

lui avait

donn pour

la

servir, et lui

cur hoc faceret.


6.

commanda
ivit

d'aller vers
il

Mardoche, et de savoir

Egressusque Athach,
in plate

ad Mardo,

de

lui
6.

pourquoi

agissait ainsi.
sorti, alla vers
la

Athach, tant

chaeum stantem
ostium palatii
7.
:

Mardoche,

civitatis

ante

qui se tenait dans


la

place de la ville devant

porte du palais.
7.

Qui indicavit

ei

omnia quae accidepromisisset, ut in

Et Mardoche

l'instruisit

de tout ce qui

rant,

quomod Aman
argentum.

tait arriv, et

de quelle sorte

Aman

avait
roi

thesauros rgis pro Judaeorum nece inferret


8.

promis de remplir d'argent

les trsors

du

pour
edieti,

le
Il

massacre des
lui

Juifs.

Exemplar quoque

quod pen-

8.

donna

aussi

une copie de
la

l'dit

qui

debat

in Susan, ddit ei, ut reginae osten-

tait affich

dans Suse, pour

faire voir la

deret, et

moneret eam ut intraret ad re-

reine, et pour l'avertir d'aller auprs du roi,


alin d'intercder

gei.etdeprecaretureumpro populo suo.


9.

pour son peuple.

Regressus Athach, nuntiavit Esther


dixerat.

9.

Aihach, tant retourn, rapporta Esther

omnia quae Mardochaeus


10. Quae rcspondit
et

tout ce que Mardoche lui avait dit.


10.

ei,

etjussitut dice-

Esther, pour rponse,

lui

ordonna de

Mardochaeo

dire ceci

Mardoche

11.

Omnes

servi rgis,

et cunctae quae

11.

Tous

les serviteurs

du

roi et toutes les

sub ditione ejus sunt, nrunt provinciae,

provinces de son empire savent que qui que


ce soit,

qud

sive vir, sive millier,

non vocatus,

homme

ou femme

qui entre dans

la

ntcrius alrium rgis intraverif, absquc

salle intrieure

du roi sans

y noir t appel,

i)7

COMMUN TARIUM. CAPIT


:

IV.

S
l'instant

ull cunctatione statim interficiatur

nisi

est mis

mort

mme,
et

moins que

forte rex derit


sit

auream virgam ad eum

teten-

leroi n'tende vers lui son sceptred'or,

comme

prosigno clementia?, atque

ita

pos-

une marque de clmence,


la vie.

ne

lui

sauve ainsi

vivere.

Ego
,

igitur

quomod ad regem
jam diebus

Comment donc
fait

puis-je maintenant en*

intrare potero

quae triginta

trer vers le roi, puisqu'il y a dj trente jours


qu'il

ne m'a

appeler?

non sum vocata ad eum?


12. Qiiod
13.

cm

audlsset

Mardochus
:

Rursm mandavit Esther, dicens Ne putes qud animam tiiam tantm libres, quia in
Judaeis.

entendu cette rpons^ Manda encore Esther, disant Ne croyez pas que parce que vous tes dans la
12. Mardoche,ayant

13.

maison du
votre vie,
14.
si

roi

vous pourriez seule sauver

domo

rgis es

prae cunctis

tous les Juifs prissaient;

Car

si

vous demeurez maintenant dans de quelque


la

lk. Si

enim nunc

silueris,

per aliam oc:

l'inaction, les Juifs seront dlivrs

casionem liberabuntur Judaei


dormis patris
tui, peribitis.

et tu

et

autre moyen, et vous prirez, vous et

mai-

Et quis novit,
veneris, ut in

son de votre pre. Et qui

sait

si

ce n'est point
lai

utrm
tali

ideirc ad

regnum
?

pour cela

mme que

vous avez t leve

tempore parareris

dignit royale, aiin d'tre en tat d'agir

dan*
Mar-

une occasion comme


haec

celle-ci?

15.

Rursmque Esther
:

Mardochaeo

15. Esther envoya dire de

nouveau

vcrba mandavit
16. Vade, et

doche
16. Allez, assemblez tous les Juifs

congrega omnes Judos,


et

que vous

quos

in

Susan repereris,

orate pro me.

trouverez dans Suse, et priez tous pour moi;

Non

comedatis, et non bibatis, tribus die:

ne mangez et ne buvez point durant trois


jours et trois nuits; et je jenerai de

bus et tribus noclibus

et

ego eum

ancillis

mme

meis similiter jejunabo, et lune ingrediar

avec mes
le roi,

lilles.

Et aprs cela j'entrerai chez


qui
le

ad regem, contra Iegem faciens, non vocata, tradensque

contre

la loi

dfend,

et sans y
prii et

me

tre appele, en

m'abandonnant au

morti et perieulo.
la

mort.
17.

17.

Ivit itaque

Mardochaeus,

et fecit

Mardoche

alla

donc excuter ce qu'Es-

omnia

qua3

ei

Esther prseceperat.
magna clajiabat(I). Apud

ther lui avait ordonn.

COMMENTAIUIM.
Vers. 1.

Voce

Septuaginta legitur
gens,

eum

clamasse

Tollitur

qu

nihil injuste egit.

Primo vestes (1) Quis Mardochaei luctus ? ipse suas dilaceravit. Fuit , in magni doloris significatione , vestium lia;c laceratio perusitata Jud. 11, vers. 55, 1 Reg. 4, vers. 12 , Job 1, vers. 20 , 1 Machab. 2, vers. 14, alibi ;
,

et

quidem etiam apud

genliles

Judith 24

vers. 14 et 17, in Suetonio cap. 35, Julii , cap. 41, Neronis, in Dione lib. 40, 51 et 56, in Julio Capitolino (le Gordianis, in Plutarcho de Ciceronis Vii. In suppliciis et funeribus morem eumdern explicat lib. 2 Semestrium , cap. 10, Petrus Fabet. Deinde indutus et saccum, seu , ut alis in Script, veriitur, cilicium, proutjarn notavi Judith 8,et cinerem, et quidetu, ut ait Graecus xaTE7raaaTo ctto&ov, itoster sparsisse aitsuo capiti, morem scilicet vetereni

non erat. Nimirm quimoCdomibus regum sunl , Mail h. 11. Nullus illic aspero Joannis cilicio locus; riullus Mardochaei sacco nullus humilitalis et pniientiae schemati , quo hic nomine utitur Josephus, idemque paul post vocal oa-pv
illam accedere fas
l'bus vestiunlur, in
;

ayr.u.v.,

apud Damascenum
latii

miserabite. Jn Josaphati et Barlaain , histori , videmus painnine, regum oculis communes etiam
,

Tertio

exprimens Josephus xaTax,eay.evo; <nr&av. su domo vir honeslus et palalinus, mediam in urbem exiit. Quarto, clamore valido et peramaro clamavit. Quid clamrit
, , ,

ut senex i-aecus , claudus , aliisque idgenusm;dis obsitus nullus videalur. Sexto, inissam ab Esthere honestam , cuique jam aula pateret , vestem respuit vers. 4. Septini, tam seri , tant conslanter tainque graviier et efficaciler rgi nain monet vers. 15 et 14, ubi illud , peribitis; explicat Josephus, G tv Xif upy,6vTti)v id est, ob ipsos quos non , qud coniempsisset , vili pependisset
iieudicus
,

humanae naturae miserias peiuis arceri


aeger,
,

explicrunt tamen septuaginta et Josephus , populum scilicet innocentent , qui iroprob nihil admiserit , tolli medio. Fuit ver publicus ejusmodi clamor apud Persas magnis in malis usitatus, ut ostendil libro 3 et 8 Herodotus , libro 4 et 5 Curtius. Quinl , isto modo usque ad locum qui v.6ptatea urbis dicilur, ante palatii portant progressus est. Cm ver alis ad portant ipsam veniendi et ibidem coinmorandi jus et dignitalem haberet, protit supra vidimus
etsi res ip=2 ioquitur,
,

ipsimet domum ejus paternam deleluri essent, sed rursm cap. 15, vers. 1, 2 3, ubi eam revocat ad memoriam pristinse humilitalis. Octave quae mandavit Esther, jejunia preces , sacrosque populi conventus , probavil ipse illico, aliisque studiosissim suasit ac
, , ,

persuasit.

Quis Judaeorum aliorum luctus?


rudelis ubique Luctus ubique , pavorel plurima morlts imago, qucumque rgis crudele ( quod explicationis ergo appositum in Latino est) dogma pervenerat. Dogma ver est Hebraicum Uath , quod

ciir

tamen

a<i

illun
v. 2,

usque tum nonadierit,


quia sacco indutum ad

causa Bubdilur

9:>
*

IN
LUS. (1)1.

LIBRUM STIIER
(a-

100

NlJNTiAVERUNT
;>

El,

ex qno

enfin
,

men non

inferliir

:ell:s,

aut cunucho
g'^ret.

tanqum rem novani niirabilem, luctuot:-ibil cogitantes an ipsam reginam altin-

cubiculariosscivisse .rer.us ejus; niiutiaveruiit

vers. 8, stalutum , verliiur, v. lex voeatur cl 19, et c. 5, vers. 8, hic v. 16 scitum , cap. 6, nyjn-fx^.i. *ai xfcpa. Sic v. r o-yu.a siiiniliir etiani Acior. !5, 16, et ap d Deniosihenem qui cil.mir ff. de M. Iri legis delinitiotie , piid jfogepkuin Jib. 1 contra Apioiiem , tx ffs5'9-]f(j.s'voc, et, libro 1 i, c.ip. 16 , 17, 22, 26, libro 15, cVip 10. cap; 4. b. 16 Hic v. 5, lie q'iibus et eruii Iristilia , et ad saiiciissinuini niinien placaudujn ,, religio signilicetur, ponuntur. Luclus

supra, cap.

1,

VESTE! J11SIT, UT ABLATO SACCO, etc., Ut seilict paltum honesto babitu adir posset, et fori ciun regin colloqui
;

forte,

inquam,

un
tur

ri

mufferes regia2 magn cura custodieban-

(1).
,

Crudele rgis dogma


rdicidr
i.
:

id est,

decretum seu

usiirpauirTAct. 15, v. 16, e.lap'id Driiioslheneni, Joseplmin et ali'os.


-'i,,iili

modo

Jejunium.

III.

Flelus.IV. Pln'ctiis. V. Sa
!

et VI. cinis substr.ntus, prb !ec!o. (Se: .

(Tirinus.) Vehs. 5. Fngmess.i sunt, scilieet ad ipsain Esthr, quae liabitabat in conclavi , ne il. exibat d rumores audiendos sicut
(1)

ci

Vers. 2. Non exui erat i.icnu.u incutujm SACCO AULAM REGIS LNIUAliE. Ne.. S id 6 dutis lugubri veste, cnere et sapeo teclis. Dbita pnncipibus et Deo veneratio ne quis ad illos nisi opliin CO slibus pro conditione deceniib ufi Cavit Deus ne saerdotes in templo 1 quidquani pr;e se ferrent qun n ut funiis propinquoruin agerent, nisi i
.

nioislri.
,

busdain rbus neve sii\deren| vs;,s,c>inamque cderent. Inofeiosiirn


,

ridiciis

coniineri

j'acro y fpufi

c
j

Iioiriinein

enim
,

airaiiini eo

am
!

m;

apparere indecorum tus carcere Josephus , vestibn indu tus ntelioribiis ad Phatpnem prodcius e !. Vtus Lalina versio fei t Manl- .h indututn ex sedibus rjsgiis per ined
miiiis

adiisse

induius

reginse, ibique c ulieris progredi non auderl veslibulo atrii sub^t ti is-c. A
,
'

dmum

ex imsolrta reiauditu. vestem insff, ut Mardocbaeus honestis leret, et aul.mi rglam ingredi pos>et. QUA.li a((;ip;:i;e MOlurr; quia adbue non venerai temptis conSolalionis propter ipid r misit rviinistruni s)'i fauiiliarm ad unn ut siret causant sua; tlesbfaUanis. (Lyr.ums.) Athach. flic Arhrathaios Gr.eco, apud m vero Uathan nppellaiur. (Cabuci.) Mardochum ab e missus Hatach, h iosepho pet proM.bcsin dicitiv4 :';-.; ;c;, et Sfptnaginia /paBaic. \ est'lll ergo cl ganliorem initio obiu'iit uim de accessu ad m, ses xcsavl per quamdarn i' P gei % 1!, de qu pail po-t n umnem eiiain cum vita^ penctilo, ndil, nixe rogaus Deus ut propitijis
svi
,

Quoi) auime.vn, etc.

i"

'

in

cubiculo suo vocem c';;ma: sis unjus,ex [ratribusagnovisse cm Hebraic !o retur; sta,
j

ii

nt argumentum qiierclarnm e\ploraret smul oIFerens vestes quae aulam deceri -.1; &ed "lanioch u ssse luctum deponerc is e'eunulinique
luisisse,
,
,

euniiehum

!(). Josephns significat boc earn ad Mardoclweum data mandasse, et forte Mruniqtte adbibuil, eunuelii scilieet m, ut L.tinus, !l."brseus et Grap.ci signilieanr,, et proprias littras, qnas Judaeis aliis re posset; nisi iniartiXt tw MapSbx<fl

iiurs v.

epistol

riv aTv W8(n48w itcvov

cbuii)

cm hoc
tiiani
,

ad rgi
et
iri

cur quieta sedes,

dicamus idem v-d'ere quod apud Septuaginta iZamoTtOx, aiit legendu m forte bit i-ndrtiki., mundavii Mardochmo, el per eunucliinh. Ait ergo primo
,

slenud? Scilo, te

domum

jfenus
auli
Ilaec

cl.

pop

ilijuii

duos sse. Ejus edieti exemplar.


recitanlur
;

m bis
vel

in Sus, id est, in peni-

num
omiya
fus

partem (piia palatiuin exu ei ad urbe/ji vel


,
i

ipsutti

in e\-

sed iu

p le, sicut bodi eliam, qui


oleiis
:

rfb'r;
,)
i

arce descendit,
a
;

No.\ erst licitum, iNtjtiTi'M scco lico) AULAM RGIS INTRAilE. N


triste autmiserabile
i

tarnn en. Sei untT,

<)

ns
i

qups
x\
,

iu

congre Susan rpereris

i/:.-. ''./ydauov,

Jos.

fref

:ti

is

rgis.

-p-p'.v.
i

II

':

Ft; )oc).Tiaav auvaetiuii in c plivilale,

Sic in

Josaphat
,

ei

BaVla;
ii

loca

Damascenus

in

quae ad preces et Dei culluni


[use

palai

communes,
,

etiani

hum
;

ecclfsiae ab isiis dicunlur, i il .-lirai-iiiii bic verbiiin

arceri jussas, ut nuliu nex caecus , claudus , obsitus videri rege p


(1) VERS. 5.

irfi

nd eus
nus.)

al
..

$e'(.

PEANCTl,:,
i

IN6ENS ERAT,

;:(!

osiendenduiii animi an a Jejunium, ad carirs ajlliptionpm. Ululatus, etc., ad ^ Deipropii

1 1 *

i 1 1 c i

j 1 1 1

tialiouein.
l , OPPIDIS AC CttUBELE REGIS DOGJ1A PERVENEJIAT. Nota decreluin, sou edi kii i.:: in vocatur dngma it t/j Sojcev, qu'id eo StatlUtur quod
IiN
,

OMNIBUS QUOQIIK PKoVINCi


QIJ.E
;

LOC1S, AD

visum
ctuin

est principi. Intelligi


p.ilet,

aulem ipsum
,

edi-

quia boc eod. c. v. 8 snbjicitur de Mardocaaeq miitenie ad reginam Esiher Exemptt- i/uoijue edidi, rmo pe lebal in
:

dedil ci

ut reginc Oitenaer et, s

ilicet

inter-

llUllliu iilo inler psujp et

regin

iuj,

(Eslius.)

ipsi adbue bodi synagogam yocent belh ce:cs, et siniplicter cnesetn, quae est don n. orationis, iuquit Elias Tlnsbi, de qu j m diciuiii aliquid Jndiib 4. Tertio, orale pro me, q le a dmociHi etiani pelierat olim Judillia, de qu in ipsius hislori cap. 8. Hic taroeo [Iebiaic, Graec et ChauTadicitur,: Jejimaie pro me. Quia tamen ad exploraudiim Deuni jejunatio ista feferebalur, et ei conjuncia ei 'in oratio fuit, ut ex Josepho, et infra, cap. et 14 constat idcirc vel ab interprle posnum, vel margine supposilnni est: Orale pro me, et Sic eliam Cbaldaicurn liimmi ccipiendurn. Neque generali hc voce contenta fcisther, epud per eam velit niagis aperil. alj comedatis neijtie btbalis. At quanidiii? Tribus diebus, iuquit. At noctu forte suineie aliquid licebat. Turcicuin boc jejuniuni
i

!.

...

IOi
Vers. 7.

COMMUN rAKIUAl CAPLT

IV.

102

Qui indicavit

ei

omnia qvje

Vers. 16.

Tkadens me

siorti

et pebi-

accderant. Fidelissimum oportct fuisse liunc

cimuchum,
significat,

cui Mardochaeus reginae gentem

quam ne rex

quidein adhuc didice-

rat (1).

Vers. 11.

Auream

virgam, sceptrum au-

reum

(2).

est, et
Offic. 1

pen illi simile, quod Cicrone de improbatur cm 30 dierum essent


: ,

cuni hoste paclae induciae, noctu populabalur agros quidam qud dierum essenl paclae, non noctium induciaa. Nihil Deo ingeniosa isia

non jejunantium
c;illiiliias

sedjejunantessimulantium

impetral.

Quam

ut explodat
,

Esiher

Nocte

et interdi

sed

subdit , ut noster
:

Soient ver jcjiiiiiorum suorum temporibus, Turcae Conadmoneri ut stanlinopoli , ante solis orium surgant et comedant , sicque ad vesperum jejuisant, tumque tot si velint , nocte helluantur. Pulat ver bic Lyranus , licuisse tamen Judaeis eo triduo aliquid, modo perpariim, quod quasi nihil videri possel gustare.
Tribus diebus
et

tribus

noctibus.

contra basilicam rgis ; at ille sedebat supra solium suum. Quicumque rgi occurrissel expeditas habens et nudas manus exira manicas vestis; qui in solio rgis sedere ausus fuisset ; qui ejus vesiibus, licet Irilis , sese induisset ; qui ex ej us uxoribus quampiam aspexisset ; qui inter venandum praedam corm rege vulnerssel; quivel summis labiis deguslsselaquam auream, qu rex solummod et lilius ejus natu maximus ulebantur ; onmes exiremo supplicio null venae spe damitabantur. Quam absurdus esset hic mos, gravissimus ac satvus , ut oslenderel Agesilaus rex Lacedaeinonum , plan contrarias sibi leges constiluit. Persae majeslatem in eo collocabant , ut rar prodirent; Agesilaus null non die prodire gestiebat. Persae majestaiis esse rebaniur, si diflicilem aditum permitterent :Agesilao veraccidebat gratissimum omnibus, quisu indigerent,

pervium se exhibere. Apud Persas affeclai cunctatione rcs producebantur, quae mora commendare populo principis obsequium censebalur. His plan opposiius Agesilaus nihil habebat a'nliqus quam ut expediret omnia , et accedentes ad res agendas quam cilissim (Calmel.) remitteret. Qu lex rege, invocatos arcens? Neinini patuisse in regiam aditum, absque regisjussu. teslatur Herodotus lib. 1,5, 6 Ammianus lib. 14, Plautus Milite. Excipit ver Herodotus medio tollendis illos qui tyrannis Magis operam navssent, nisi forte rei quippiam ohnubi nalera jssisst rex agerct. At, hic
,

(1) Vers. S.
lialionis

pllo suo. Graecus addit

Deprecaretur eum pro poM emor dierum liutnitu, quomodb nutrita es in manu me;
:

Serarius.)

quoniam Aman secuiulus rege loculus est contra nos ad mortem. Invoca Dominum, et loquere rgi
(Calmel.) pro nobis libra nos morte. (2) Vers. H. Omnes servi recisnorunt... QUOD S1VE VIII i SIVE MULIER NON VOCATUS, INABSQUE ULLA TER IUS ATRIUM REGIS INTRAVERIT CUMCTAT10N STAT1M INTE1SF1C1ATUR nisi TCX ad illum auream virgam porrexerit. Animadversum est superis reg^s Orientis rar in publicum prodire: id autem majestatis esse censcbant, qu majus apucl popnlum sibi conciex c , liarent obsequium et venerationem quam sibi arrogabant, Numinis prrogativ. Apud Persas persona rgis sub specie majestaiis occulitur, ail Justin us. Coram rege non vo:

calum venire
in parte
:

capitale erat.

Versabatur

ille

splendidissim interius vor cubiculum locus erat sauni rgi desiinatus. Cm cer et inaccessus aliquos regni proceres baberet convivas , excipiebat illos in exteriori conclavi. Vescebantur humi, quos rex ex intimo penetrali inluebatur transverso velamine pretioso ipse intrim nemine visus, qud rgis penetrale
, ,

doms auro gemmisque

esset

obscurum nullamque nisi per oslium lucem admitteret. Conclave hoc anterius exprnrittfr hic sub nomine atrii interioris. Nemini non vocato illc venire sine vitae discrimine icebat. iEdesregiae gemina babebant conclavia seu aulas, intimam aliam exterioremalteram, et praeter haec penitius conclave, ubi regium solium surgebat. Haec omnia non obscure sese offerunt speclanda in libro
, ,

etiam uxrem, non nisi vocatam accedere potuisse cernimus. Circumslabaut , inquilJosephus eo loco, ubi ad insidias supra narratas, narrandasaccedit, regem, qui secures kabebant ad eos qui invocati veuissenl , plecteudos. Istud tamen de securibus forte Roman orum consuetudlnesumpsit Josephus, cm reges isios circumstarent polis speculatores doryphori, melophori, ul aiunl lib. 7 Xenophon, ei lib. 12 Alhenaeus. Legem porr islam ab hoc ipso rege lauim ait eodfin loco Jo^ephus, elGorionides lib. 2, cap. 4, dicit eum aegr lulisse qud Esther ad ipsum veniens, violasse! legem suant, addunlque nonnulli Abaanis hoilalu latam^ne ulla ulli pro Judaeis rogaturo via esset. lia enim inlerdm aulici poientiores omnia ad rgis oculos et aures itinera inlercludere et obsepire soient, prout de comit Candidiano aliisque palalinis ad Ephesinam svnodum Theodosio missis, refert lonso 5 Baronius. Niliil texlu quod objiciam, habeo. Assuero tamen isto vetustiorem legem arbitror, propler ea quae ex Herodolo et aliis initio aiebam deinde quia similes duritatis plenissimas leges apud eosdem Persas legimus, in eos qui exerlis extra manicas manibus, rgi fon occurrissenl, ut ait Cyrop. lib. 2,
;

conclavi se conlinebat rege occitus est in intimas des, ubi rex ipse cubabat, positusque in conspectu requisitus fuit ecquid prsemii dandum esset viro qui regem ab impendenli
Esther.
In exteriori

Xenophon
scribit

qui in rgis sella sedissent, uli

Aman

cm

neceliberaverat, Esiher 6, 4. Ingredi in sanctius illud conclave

capitale erat. assidebat solio in extrem pariete intimi conclavis, cm Esiher se inir insinuavit. Conclave illud appelatur basi.ica rgis , et consistorium palatii

non vocalis

Vide Esiher 9,11.

Tandem Assuerus

Diodorus lib. 17, Curtius lib. 8, qui cjusdem vestem , laceram licet ac donatam , induissent , Pluiarchus Artax, qui ejusdem pellicem aspexissent; idem ibidem, et Diodorus lib. 11, qui in venatione ante ipsum, lelo feram petiissent. Xenophon et Plut. loc. cit. Demm, quia ita sentit cap. 10, lib. 8, de Vict. Ruperlus Cur, ait, lanla erat diffit cultasadeundi regem? Nniirm hoc venerat t ex nimi ventositale miser* vanitatis ut
:

m.

Hebraea domus rgis, cap. 5,1: Stetit Estlicr in clrio doms regi, quod erat interius,
in

rex magni imperii plus homine putaretur h bore a|i((iiid nec vilior fieret ex usu pu,

403

IN LlltllUM

ESIHEK

104

blicae visionis;

maxime apud Persas


,

nios iste

sancilus fuit, ut persona rgis occullaretur sub specie majestatis. Quod si recl memini, narrt etiam auctor libri de Mundo , et de quibusdam bodi regibus Damianus Goes su in Legalione. Videtur ver idem Rupertus, sequentibus verbis, indicare quemadmodm Aman legis bujus rgi suasor esse potuerit, non ut tm primo ferretur, arctissimque servaretur. El quia iis in rbus aliquid etiam doctrinae aliud inesl, legantur. E lege, ait, dia bolus per Aman abuti voluit, ut dm illeac< cusalor tam familiaris rgi immineret et ad t excusandum nulli aditus pateret, ad exorandumnullus accessus fieret emuncla rgis < senten lia currerel irrevocabilis, atqueita dra coni il devorare liceret, non solm conce< ptum , verm totum corpus mulieris in utero < liabentis, id est, gentem universam delere < pens quam erant promissa quemadmodm

, I i
,

tous les ges? Un Irait qui caractrise la hauteur, la dfiance , la cruaut barbare des despotes de l'Asie est-il incroyable? ne sait-ou pas que de nos jours on punit encore de mort, dans ces cours, des indiscrtions et de simples inattentions? (Duclot.) Vers. 13. Ne putes quod animam tuam tantum libres. Duplex liis verbis sensus 1 Ne tibi blandiaris fulurum ut commune malum te , utpote rgis familiarem , non tan-

idem Mardochaeus ad Deum orans dicit Et nunc tua volunt mulare promissa , et delere hredilalem tuam, elclaudere or a laudantium
,
:

<

atque extinguere gloriam templi et allaris lui. t (Serarius.)


te

selon l'avis de saint Paul qui rapporte toutes les saintes Ecritures l'instruction des fidles, lever un peu nos esprits et les porter.jusqu'au trne adorable du Dieu tout-puissant, dont celui du roi Assurus n'tait qu'une faible image combien devons-nous nous tenir heureux do ce qu'il a bien voulu nous appeler par son Verbe et sa parole ternelle, c'est--dire, par son Fils unique et notre Seigneur Jsus-Christ, qui nous a acquis par le mrite infini de sa mort la libert de nous approcher sans crainte du trne de sa redoutable majest pour lui prsenter toute heure nos prires et nos supplications, comme celui qui s'est engag de nous exaucer en vue de cette divine victime qui s'offre contisi
,
, ,
, ,

Que

nous voulons

Si Aman Judaeorum omnium exitium molitur, in te pariler calumnias apud regem struet, ut pereas; 2 Ne discrimen hoc populi ceu rem alienam te censeas quod scilicet dignitatem gras quae te ab injuria hostjum liberet. Operam tuam Deus in hc re postulat nec alio consilio evexisse te videtur, nisi ut liberatricem populo suo pararet , uti olim cm Josephum misit in yEgyptum. (Calmei.) Quod animam tuam tantum libres id est liberare debeas, et de facto liberabis, e qud fcis in domo rgis, quasi regina, cui utique rex parcet sed cogita lui ollicii esse ut loiins populi lui animam id est, vitam neci destinatam liberare debeas , et de facto liberabis si regem tuum martum quasi regina adeas et depreceris. (Corn, Lap.) Vers. 14. Tu et domus patris tui periwtis, Deo punicnlehunc populi tuineglectum et immisericordiam vel vindicantibus ipsis Judaeis, quos nunc despicatui halietis ail Josephus. (Corn, Lap.)
gat.
, ,
:

Si EN1M NUNC SILUER1S , PER AL1AM OCCASIONEM lirerabu.ntuu JuD.Ei. Miram viri fiduciam Oiniii H* ei human spedestituts, educejiduna
!

tamen

discrimine

populum

Deosperat,
nisi
iil;i

denunlialque Eslberi fulurum ut


,

in

banc rem anuiialur, Deus tamen ahis utniur instruments ;>d liberlatem quam cerlamsibi spondet procurandam. Graecus legit Nisi aulem audieris in tempore Iwc , al'mnde auxilium,
, :

nuellement lui pour nous Combien devonsnous priser davantage cet accs si favorable que nous donne auprs de notre Pre cleste la dignit que nous possdons d'enfants de Dieu que cet autre que les grands du sicle t les amateurs du monde recherchent avec iant d'ambition pour se pouvoir approcher des rois de la terre dans l'esprance d'en ob!

et protectio eritJudis.

(Calmet.)

Tu, etc.
tacere
,

pri buis.

Tam malum

est

semper

quant malum est semper loqui. Et quis novit? Sunt h;ec verba dubitantis; spem tamen indicant , q. d.:Etsihoc nerao hominum cerl novit , cm nondm sil Deo patefaclum, tamen ego sic opinor, et probable est. (Synopsis.)

tenir quelques faveurs temporelles! Mais combien , d'un autre ct , doivent trembler ceux qui, pouvant bien regarder ce

puissance d'Assurus comme la figure du trne de la puissance de Jsus-Christ qu'il a confre aux princes de son Eglise , entreprennent de s'en approcher sans qu'ils y soient appels par une vocation lgitime! Il est sans doute, et tout bon, et tout-puissant, pour faire misricorde ceux qui il lui plat, en tendant sa verge d'or; pour redresser et purifier parla charit ce que la cupidil rendait impur et tortu devant ses yeux. Mais qui osera s'assurer de ces effets extraordinaires de la clmence d'un Dieu? et qui ne s'attachera aux voies plus sres d'une vraie vocation , qui doit tre fonde principalement sur l'humilit et sur la vue de sa propre indignit?

trne de

la

L'exemple de ce courage et de celle foi a quelque chose de si grand, qu'on ne peut y faire assez de rflexion et qu'il mrite d'tre extrmement pes par tous ceux qui ie trouvant, comme Esther, dans quelque grande occasion de donner a Dieu des marques de
,

leur vritable fidlit, craignent quelquefois de s'acquitter de leur devoir, par la vue des suites fcheuses et des prils qu'ils envisagent. Qu'ils jeitent les yeux sur cette princesse et qu'ils considrent devant Dieu, s'il leur sera plus permis dmnager leur fortune aux dpens de leur salut, qu'il ne l'tait Esther; et si une reine ayant expos, et sa couronne, et sa vie, pour tre fidle Dieu, ils ne devraient pas rougir de la honle et de la crainte qu'ils ont d'exposer un rien et un nant pour assurer leur salut. (Sacy.)
,

(Sacy.)
<t

y
l

l'crivain de ce

roman

dit Voltaire

pris qu'on coupait la tte toute femme ou concubine du roi qui entrait chez lui sans tre appele? >O le critique a-t-il pris le contraire? N'est- il pas ridicule de contredire sur ce qui s'est pass il y a plus de deux mille ans un auteur contemporain qui cite les archives des Perses et des Mdes, et qui a t cru dans
a-t-il
<

Vers. 15. Mandavit, etc. Heb. Tum edixil referri, vel, ad rfrendum, id est, ut referrent , indelinil. Forte tamen uni Ha:

tacho id mandauin ex vers. 5 ; sic supra 12 Ut responderent. Malo, ut referret , quia uni llalacho diclum. (Synopsis.) Vers. 10. Congrega omnes jud<eos, ia ecclesiara, in oratorium. Aliorum uralioues suisconjungi postulat.
,

v.

i0 5

oOMMENTAKIlM. CAI'LT
(1). In

IV

106
etiamsi

culo

Hebraeo est

El quando
e.,

peribo,

peribo, id est,

me peine

oporleal, ut

habcnt Septuaginta.

Quosin Susan repereris,


potis, qui sunt.

i.

qui habitant;

spondeo,
bibatis.
xai

Mon comedtis et non


pretatur JOSepllUS,
Ta^ajAvn,
i.

Ben
toi;

Tpocpvi

totw

inlertiSeoh no-

bis legis dicit ad

e., cibis et potibusdelicatis abstinere

jubens. Taies erani xerophagiae istae Tertull. memorai, in quibus abstinebatur omni ju-

rulenti et viridioribus quibusque pomis , ne quid vinositatis vel ederetur, vel polaretur. Seinel tantm in die comederunt , et inodicnm ; modicum autem pro nihilo reputatur. Vide Augustin, de Moribus Eccl. catliol. 23 , ubi dicit multos Catholicorum i non quotidie
i <

utpote regina vereisi nec ipsa contineri videretur, juxla illudquod eam rex infra c. 15: Quid habei Esiher ? Ego sum (rater tuus , noli meluere ; non morieris. Non enim pro te , sed pro omnibus lic lex constitula est; nibilomins eliani potenebatur regem adir. Nsito tali periculo cessitas enim eripiendi lotam genlem suam de
, , , , ,

sub noctem reficere corpus, quod usitatissiinum est, sed continuum triduuin, vel amplis saepissim sine cibo ac polu duccre. Tribus diebus ettribus noctibus, i. e., tribus
seinel

merit in corde ejus praeponderare intrim debebat periculo privato maxime quia intrims gentis jam cert erat destinatus , periculum autem personae ejus non erat certum. Atque ita ex lege naturae obligabatur Esiher servare genlem suam et populum Dei ab inmaxime tam serio jusl csede vindicare Mardochseo , ut praemillilur, admonita.
, , , ,

diebus integris. Intellige per synecdochen duas tantm nocles, unum diem plnum , et duos non plenos. Eadem locutio Matth. 12, 40. Probatur haec sentenlia ex cap. 5, v. 1: Die tertio, etc., Esiher stetit in alrio, etc. Igilur eo die non jejunavit. Prima dies jejunii constitit tantm altra parte diei naluralis; cceperuntenim jejunare prandio, cm primin exposuit rem factam illis; quod faclum est die, non nocle.

(Estius.)

CONGREGAOMNES JUD^OS, ETORATEPROME. Hebraeus Congrega omnesJudosSusarum, etjejunateprome, adopemscilicet mihiimpetrandam, ut consilix) meo Deus faveat. Rogai Esiher ut
:

tribus diebus et tribus noctibus iejumwm prorogent, id quod eliam conceptis verbis exprimunt texlus Hebra3iis Graeci et Syriacus. Sed Chaldueus Jejunaie pro me et orale ante Dominum mundi nocte et die. Quolidi semel ad vespe,
:

Et
est,

ego, etc., similiter jejunabo. lia D., id


,

per triduum. Non aliis quod ferre nolit onus imponit. Erat tenella, et regina et rgis formam servare debebat cibo tamen et potu
;

lotum triduum
fundit.

sibi interdicit

precesque ef-

Cum ancillis meis, Heb. puellis. Eae sunt, ministrae comits. Harum altra dominam prodeuntem manu suslentabat , altra portabat synna. Ita Jos. hic Credibile est eas fuisse proselytas.
,

ET TUNC 1NGREDIAR AD REGEM


i

CONTRA LEGEM

aciens. Suntquaedam tam violentae^pouTcEi?, ut in iis legem servare velle, sit in leges prae-

cipuas peccare. Addam quaedam ex Valerio Maximo P. Scipio, cm ad necessarium reipublicae usum pecuniam ex aerario promi opus esset, idque quaestores, quia lex obstare videretur, aperire non auderent prit valus claves poposcit, patefactoque aerario ; legem ulililaii cedere ceegit, 3,7. 1. Ubi f domeslica quies seditionum agitata fluctibus est priscae consueludinis auctoritas convel litur, 3, 8, 6. Agesilaus, cm adverss rem: ,
,

publicam Lacedaem. conspirationem ortam noctu comperisset , leges Lycurgi continu abrogavit quae de indemnatis supplicium asumi vetabant itaque ut semper esse pos sent leges, aliquando non fuerunt, 7, 2, 12. Sic et Lacedaemonios, cm ad Pylum captos infamiae eximerent , dixisse ait Appianus , x.oiu.o8(i)v cl vojaoi cmi u.epov, dormi ant vel sileant,

<

leges Itodi.

(sub. est)

etc. IfO vn "fflU quod non secundm legem. Tradensque me morti , etc. TVUN TCN31 ^miX, et quando peribo, peribo, i. e., si contingat me perire , actum erit de me , vel lubens peribo; q. d.: Lubens periclitabor de vit pro sainte populi mei. Eadem locutio, Gen. 43, 14 Cm orbatus ero, orbatus ero. Magnanima vox femin. Sunt verba cominiitentis sese gubernationi divinae in metu cass adversi inque ill acquiescentis. Si pereundum est me vel sic perire juvabit. Duke et dcorum est

Contra legem

cibum pro consueio jejunandi more , accepisse censct Lyranus. Cibis delicatioribus abstinuisse Joseplius id est , ait Grotius imperavil ut omni jurulenti absiinerent; denique xeropliagiam iniperavit. Grave fuisset equidem universuin populum adigere ad inediam per 1res (lies noctesque productam ut rari ulique nihil cibi polsque admilterent fuissent, qui illud oneris sustinerent. Duas facile nocles et integrum diem esuriales habuerunt. Nec tridui hujus exituin exspeclavit Esiher sed ips tertiA die adfuit Assuero , ii inox narrabitur. Offerunt se hic et in Judilh 6, 15, loca ctibus religiosis et communibus precibus deslinata. Vtus Laifha Prdica sanitatem , et annunlia Versio fert jejunium et dicito presbyteris , ut faciant jejunium. Lactentes autem sparent nocte matribus quibus suis boves , et pecora non pascanlur diebus ego et ancitla meajejunabimus. Quaedam addil de hoc jejunio quae in Graeco et in He(Calmet.) braeo frustra quaeras. Nota hic fortitudinem pietatem et harilatem Eslheris quae se pro populo moriis periculo offert, confidens Deum affore; ideque prudenter publicum omnium per trs dies conlinuos jejunium exigit ut eo Deum placent, ejusque gratiam sibi concilient. PorrS.Ambr., Esther, inquit pul lib. de Eli et Jejunio ichrior facia est jejunio Dominus enini gra tiam sobriae mentis augebat. t Undesequitur 2 Cmqne vidisset Esiher reginam itanc. 5 lem placuit oculis ejus. Jejunio ergo et oratione Esther sibi decorem , populo liberalionein Amano crucem Assuero lecticam , et Deo gloriam comparavit. ldipsuin ita prosequiiur Omnegenus suum , id est, lotum S. Amb. populum Judaeorum persecutionisacerbitaie i liberavit ita ut regem sibi faceretesse sub-

ram

t i

jectum

non

libidinis

amore flammatum
;

pro patri mort.


(1)

(Synopsis.)
feceril conlra

An Esthcr
s.

legem

Re-

sed clesti commiseralione conversum ita et honor ut pna retorqueretur in impium i sacris redderetur allaribus. Itaque illa , quae itriduo jejunavit continu et corpus suum (aqu lavit plus placuit et vindiciam reluAman aulein, diiin se regali jactatconvi< Ht. inter iusa vina pnam tuae cbriclalis i vio
, , ,
,
,

s.

xiu.

17
<

IN

L1DRUM ESTHER

108

Est ergo jejunium reconciliationis sacrilicium, virlulis incrementura , quod * fecit etiam feminas f'oriiores augmento gra< tiae. EtCleni. Alex.l. 6Strom.c. 4: a Rurait , perfeci ill fkle Esther Israelem sus ,
exsolvit.
<

atyramiicpotestateliberans, et crudelilate satrapae, sola millier afflicla jejuniis , restitit armaiis copiis innumerabilibus , tyrannicutn

ver le roi contre la loi qui le dfend , et sans y tre appele , en m'abandonnant au pril et la mort. On peut remarquer ici quel est l'avantage d'avoir un auii fidle et ferme , qui donne sans intrt et sans complaisance un conseil sage. Si Mardoche avait eu moins de fermet et de lumire, il et consenti sans peine cette raison si spcieuse que la reine Esther
lui avait reprsente touchant le pril o elle s'exposerait en allant trouver le roi sans tre

<per lidem solvens decretmn, et tyran num quideui miligavit. Aman ver rpressif, et Israelem perlect ad Deum oratione illsesum
<

mande

; ,

et

conservavit.

>

essentiel

Esther aurait manqu un devoir d'o dpendait tout son bonheur.

Alleg. Esther reprsentt Ecclesiam , unde S. Prosp. part. 7 Pratdict. c. 38 , recensitis heroicis Estheris facinoribus, snbdit: Sic Ec clesia sancta crucis periinit inimicos. Sic se pro suis, periculis Iihjus modi opponit. Sic datis in morte suis laboribus vitum confe< rendo minislrat ; ulpote regina , qu suo
,

Mais parce que la lumire de l'Esprit de Dieu fit connatre Mardoche ce qu'il devait conseiller cette princesse , sans s'arrter toutes ces apparences humaines , Dieu remplit en mme temps de sa force le cur humble de sa nice pour lui faire excuter le conseil qu'il
,

lui donnait.

rege sponso et domino adinonctur eique dicitur Libra eos qui ducunlur ad morlem et tredime eos qui occiduntur. Cu jus beneficiot rurn rfugia , ipsi quoque ejus appeiunt ini< mici. > (Corn, Lap.) Allez, assemblez tous les Juifs que vous trouverez dans Suse et priez pour moi. Ne manyez point et ne buvez point pendant trois jours et pendant trois nuits , et je jenerai de mme avecles femmes qui me servent; et aprs cela j'irai trou,
: , ,

encore trs-remarquable qu'elle ne met confiance que dans la prire et dans le jene. Aussitt que la volont de Dieu lui a t dclare ptr son oncle , elle se dispose l'excuter sans dlibrer davantage. Mais sentant que cette action devait tre soutenue par une vertu plus qu'humaine elle demande les prires de tout le peuple, qu'elle invite jener pour cet effet, comme elle s'engage jener aussi de son ct. (Sacy.)
11

est

sa

CAPUT
1.

V.
1.

CHAPITRE

V.
revtit

Die autem lertio induta est Esther

Le troisime jour, Esther se


roi, qui tait

de

regalibus vestimentis, et stetit in atiio

ses habits royaux, et se prsenta dans l'appar-

doms

regi,

quod erat
:

interius, contra

tement du
vis

dans l'intrieur,

vis--

basilicam rgis

at ille sedebat super so-

de

la

chambre du
le

roi.

Or

il

tait assis
,

sur

Jium suum in consistorio palatii, contra

son trne dans


la

fond du palais

vis- vis de

ostium doms.
2.

porte de sa chambre.
2.

Cmque vidisset Esther reginam stan-

Et ayant vu paratre
il

la

reine Eslher, elle

tem, placuitoculis ejus, et extendit contra

plut ses yeux, et

tendit vers elle le scep-

eam yirgam auream, quamtenebalmanu;

tre d'or qu'il avait la main. Eslher, s'appro-

Qu
3.

accedens, osculata est summitatem

chant, baisa

le

bout de son sceptre;

virgae ejus.

Dixitque ad

eam

rex

Quid

vis,

3.

Et

le roi lui dit

Que

voulez-vous, reine

Esther regina?

qu est petitio tua? etiarasi


petieris
,

dimidiam partem regni


tibi.

dabitur

Esther? Que demandez-vous? Quand vous demanderiez la moiti de mon royaume

me
,

je

vous
h.

la

donnerais.
elle lui

At

illa

respondit

Si

rgi placet,

4.

Mais

rpondit
s'il

Je supplie

le roi

obsecro ut venias ad

me

hodi, et

Aman

de venir aujourd'hui,

lui

plat, au festin

tecum, ad convivium quod paravi.


5.

que
5.

je lui ai prpar, et

Aman
:

avec

lui.

'

Statimque rex

Vocate, inquit, cit


d

Et aussitt

le roi dit

Qu'on appelle Aman


la

Aman,
quod

ut Eslher obediat voluntali. Veno-

sur le-champ, afin qu'il obisse


la

volont

runt itaque rex et


eis

Aman ad convivium
postqum vinum
petis ut detur

reine.

Le

roi et

Aman

vinrent donc au

regina paraverat.

festin
6.

que

la

reine leur avait prpar.

6. Dixitque ei rex,

Et
:

le roi lui dit,

aprs avoir bu beaucoup

biberat abundanter
tibi? et

Quid

de vin
et

Que

dsirez vous que je vous donne,


?

pro qu re postulas? etiamsi dimipetieris, impetra-

que

me demandez-vous
la

demanderiez

diam partem regni mei


bis.

moiti de

Quand vous me mon royaume, je

vous
7.

la

donnerais.
lui
:

7.

Cui respondit Esther: Petiti


:

mea
et

Eslher
prire

rpondit

Voici

ma demande

et preces sunt ists


8. Si inveni in

ma

conspectu rgis gratiam,

8. Si j'ai
lui plaise

trouv grce devant

le roi,

et qu'il

et et

si

rgi placet ut det miliiquodpostulo,

de m'accorder ce (pie je demande,


le roi cl

mcam

implcal pctiiioncm

-,

veniat rex

et

el

de faire ce que je dsire, que

Aman

109

COMMENTAltlUM. CAPUT
ad convivium quod paravi
die
cis,

Y.

<(0
festin

Aman
9.

et

viennent encore au
par
;

que

je leur ai pr-

cras aperiara rgi voluntatem

meim.

et

demain

je dclarerai

au roi ce qua

Egressus est Raque

illo

Aman
et

je souhaite,
9.

Isetus et aacer.

Cmque

vidisset

Mardosed nec

Aman

sortit
;

donc ce jour-l content

et

ehseum sedehtem ante fores

plein de joie

palatii,
,

non solm non assurrexisse

sibi

ayant vu que Mardoche, qui tait assis devant la porte du palais, non-seuet

motum quidem de
dignatus est vald

lement ne
s'tait
il

s'tait

pas lev devant

lui

mais ne
il

loco sessionis suse, in:

pas

mme remu

de

la

place o
;

tait,

en conut une grande indignation


10. Et, dissimulant sa colre
,

10. Et dissimulat

reversus in do-

il

retourna

mum
il.

suam

convocavit

ad se arnicos
:

chez lui, et

il fit

assembler ses amis avec sa

suos, et Zares

uxorem suam Et exposuit iliis magnitudinem

femme
di-

Zars.

11.

Et

il

leur reprsenta
le

quelle

tait la

viliarum suarum, filiorumque turbam, et

grandeur de ses richesses,


de ses enfants
l'avait lev
,

grand nombre
le roi

quanta eum glori super omnes principes


et servos suos rex elevsset.

et cette

haute gloire o
les

au-dessus de tous

grands et

12.

Et post bc ait: Regina quoque

de ses

ofliciers.
:

Esther nullum

12. Et aprs,

alium vocavit ad convivit


fait

vium cum rege, prter me: apud quam


etiam cras
13. Et

il dit La reine Eslher n'a inaucun autre que moi au festin qu'elle a

cum rege pransurus sum. cm hsec omnia habeam, nihil

au roi, et je dois encore demain dner


elle

chez

avec

le roi

13. Mais

quoique

j'aie

tous ces avantages,

me

habere puto, quamdi videro Mardochaeum Judum sedenten ante fores regias.

je croirai n'avoir rien, tant

que je verrai
devant
la

le

Juif Mardoche

demeurer

assis

porte

du palais du

roi.

14.

Responderuntque
:

ei

Zares uxor

14. Zars, sa
lui

femme, et tous
:

ses autres amis

ejus, et cseleri amici

Jub parari excelaltiludinis quin-

rpoiidirent
leve,
;

Faites dresser une potence


ait

sam trabem babentem


quaginta cubitos,
et

fort

qui

cinquante coudes

de

die mari rgi ut

haut
fasse

appendatur super eam Mardochus, et


sic ibis

demain malin qu'il y pendre Mardoche et vous irez ainsi


et dites
roi
;

au

cum rege

plein de joie au festin avec le roi.


lui

ltus ad convivium.
,

Ce

conseil

plut

et

il

ordonna qu'on prpart un*

Placuit ei consilium

et jussit

excelsam

haute potence.

parari crucem.

Vers. 1.

Basilicam, palatium
Induta

COMMENTAltlUM
(1).

CONSISTORIO PALATII. Hebr., Chald. et Septuag., in


stat id
simili

est ... regalibus ve(1) Vers. 1. stimntis, rruiD "iriDN unbm, et induit s,' Esther regno , h. e. , veste regi. Ellipsis noniinis relati ( nenipe vestim.) Similis loculio Induit se sacco et chiere , i. e. , vesliinento cinere cousperso. Sic dormire mortem , pro , somnum mortis. lndumenlo regni , i. e. quod erat symbolum reg,ae majestaiis. Circumdata est glori sn , vel , sptendorem suum induit
:

domo

regi.

c.ipite procdent!, ipsam populo Jmlaico jejunaturam tribus diebus et liilms ndctibUS? Njiii si tertio die regt'm invitavil ad convivium ii>itur eo

quod dicitur

cum

die non jt-juuavit.

An

l'on dithUuiVi

qud

Esthf

ifoti tofiitrl
i

iriduiim jejimaveril, sed


,

reliquis r.dliuc j^junantibus

ipsa sit li>gfs*s

Ovidius Auferimur enttu. In atrio domus reci,e i. e. tabernaculi regii ex aulaeis sericis vel aureis , etc. , in quo rex residebat. Contra basil'.cam rgis. Hebr. contra domum rgis , M.ir. E regione porlse qu in basilicam ingrediebantnr. Basilica hic vncalur aula regia put inlimum regrs cubiculum quod Esiher non est ingressa sed tantiim airiuin interius illi vicinuui ila ut rege in cubiculo considente posset conspici. Sedebat super solium suusi insidebat solio regni sui ; malim solio regio suo. Allixum in lITIZOO non regitiir ab ill ips voce sed
:

mature cousulfiet SSffiitl Judaeorum sed id non apparct quia nondiiin co die proposnit pHitioncni snam rrgi, sed dKtulitin diem sequeniem. Quare non est. improbabilis sententia eoriim qui respondeiil hoc
,

ad itgem
;

ut

ji'junititn

dici

iridiianum

per sy

iihn

praeced.

ND3

ut Psal.

2,6,
meum
;

super Tzioncm

montent 'linp sanctum


sanctitatis tne.

non

montent (Synopsis.)
,

Paul post atidilur qud codem die regetn vocaveril Esiher ad suum convivium. Qnaritur hc occasione quouaodo cum hoc cwisi,

quia j-juniuin istnd incoeplumpraiidio prima; diei , et continuaiuni loto die secundo, deiii l'un soluliim sit in prandio vel vesper die! terihe ila ut loto illo tempore nitiil cornedj rint. Sic enim dicitur capili prictdciiti v. 1C : Non comedatis , et non bibatis tribus diebu* et tribus noctibns , sed synecdochic acceplis.El haec expositio adjuvat nos ad intelligendum illud Mat th. cap. 12 Sicul fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus , ii erit et Fitius Itominis in ventre terne tribus diebus et tribus nociUma. Nempc intelligendo de lempore
, , : ,

quo
ii;\

fuit

Cb^iMus

iri

spulcrrj et llmbo

fo-

se\t usrqae ad Pstba man.

(Estius.)

441

IN

L1BKU.M

ESTHER
offensus

112

Vers. 2.

Placuit

Esther (1), sed non

qud

accessisset invocala, quasi ipso

primo siatim ingressu, ut patet ex cap. 15, 9,


Conferre haec juvat cum histori quae Die aulein ita reciiatur capite 15 Vulgatae et vesiiinenia ornats sui < tertio deposuit icircumdataestglori su.C unique regio ful gerethabitu, et in vocsset omnium reciorem assumpsit duas faroui et salvatorem Deum , t las , et super unam qu'idem innilebatur , quasi prae deliciis et nimi teneritudine coraltra autem < pus suum ferre non sustinens dominam , defluen lamularum sequebalur
(1)
:

cum

suo ediclo contemneretur.

Virgam auream, in clemenliae signum, ul


dicitur cap. 4,
,

num.

11.

tia in humum indumenta sustentans. Ipsa aulem roseo colore vultum perfusa, et gratis ac niiettlibiis oculis tristem celabat animum,

et iiimio timor contraclum. Ingressa igitur


cuncta per ordinem ostia , sletit contra regem ubi ille residebat super solium regni
,

tum aulaeo purpureo coloribusque variato na- V instratum. Xerxes solio insidens aureo vale praelium suorum cum Graecis prospicie- \ bal. Par erat Alexandro Magno solium Babylone, in quo ipsiusdefuncti cadaver exposilum fuil.Luxum hune unis regibusPersidis tribuere visus est div Clirysosiotnus, illos enim nomine regum aureo solio insidenlium compellat. Ignorabat ille Salonionem, Judaeorum regem, ejusdem metalli s*d magnificentiae plane super ioris solium sibi parasse. Chaldaeus Paraphrastes censet solium Salomonis per manus regum /Egypli el Chaldaeae transisse ac tandem Susas delatum fuisse. Sesacus Roboa, ,
,

sui , indutus vestibus regiis , auroque fulgens et pretiosis lapidibus , eralque terribilis as< pectu. Cmque elevsset faciem , et ardentibus oculis furorem pectorisindicsset, re<

gina corruit , et in pallorem colore mutalo, super ancillulam reclinavit caput. lassum Convertitque Deus spirilum rgis in nianexilivit suetudinem , et festinus ac metuens do< de solio , et sustentans eani ulnis suis rediret ad se, his verbis blandieba nec Quid habes, Esther ? Ego su m Ira ter tur noli metuere. Non morieris: non enim tuus pro te , sed pro omnibus haec lex consiituta et lange sceplrum. Cm est. Accde igitur
,

moillud eripuit llierosolyinae Sennacheribus ex ^Egypio cepit ipse vicissim illud relinquere Ezechias rgi Juda coactus esl , cm vicias fugatusque Judae discessit. Pliarao Nechaus Josiam eodem solio spoliavit, el in yEgypto habuil, donec in niaiiuin Nabuchodonosoris venit, (|iio Babylonein trauslalurn fuit. B;ibylone Cyro capi solium Susae habuerunt. lluic insidere conatus esl Assuerus , at solium sessorem recusavit. Moliius est saliem ul par alterum per artifices Alexandriae pararetur sed lanli moluninis res lentata biennio opus Salomonico inferius evasit. Haec Rabbi;
:

nis doctoribus debetnus.

({ueilla reliceret, tulii auream virg;m , et posuit super collum ejus , et osculalus est et ait : Cur mini non loqueris ? Quae eam ,

braeus
cessit

EXTENDIT CONTUA EAM VIRGAM AUREAM. HeExtendit ad eam sceplrum auri ; et ac:

Vidi te domine quasi angeum respondil Dei et conturbatum est cor raeum prae lituae. Vald enim mirabilis es , < more gloriae domine, et facis tua plena est gratiarum. < Cmque loqueretur, rurss corruit , etpen est. Kex autem turbabatur , et exanimata <omnes ministri ejus consolabantur eam. > pro lta Graecus et Vulgata inferis capite 15 dtiobus prioribus capitis hujus versiculis. Pugnare inter se nonnihil Hebraeus Graecusque in eo videntur , qud in Hebraeo legitulisse stalim ac Esther Assuero adfuit tur graiiam in oculis ejus ; et regem exteiuiisse ad eam sceplrum auti , quod in manu su, et dixisse ei : Qu tua postulatio ? usque ad dimidium regni, et dabitur tibi. Sunt haec plan diversa ab iis quae superis legimus. Sed quaenam historia si diversos ejusmodi varietates non offert scriptores exercuerit ? Res aliqua levis ab uno omissa et ab alio supplela negolium non facessil: si quae sunt repugnantia inter se, bis torquae nullo modo conciliari queant qiientur ingnia. Primo quidem Assuerus , visa Esthere, quam non acciverat, indignants est , sed brevi territam esse intelligens fulgore majestatis , et melu regiae offensionis quam in ore suo legerat , remisit sese ac de
: ,

Eslher , et tetigit in capite sceptri; illud tamen osculatam fuisse non legit. Regum Persarum sceptra aurea erant, desinebantque in figurant aliquam, vel llorem, vel fructuin vcl (Calmet.) animal , ul aquitain. Alleg. , virga aurea est B. Virgo, per quam Deus loti bumano generi olfensus eidein reconcilialus est, de qu Balaam valicinatus est, Num. 2i , sub fin. dicens Orietur Stella (B. quae vera Eslher et <jrrip) ex Jacob Virgo et consurget virga de Isral , et percutiet duces Moka , vastabiique omnes/ilios Seth. Haec est, inquitB. Petrus Datnian. serin, de Assumpl., virga illa qu retiinduntur impetus adver, , ,
:

sanliumdaemoniorum virga Aaron perquam lin ni cl mirabilia. Baculum aulem crucis inquo non solm verberalus est sed lellige, occisus ille insaliabilis homicida qui mor, , ,

liquium passant Eslherem amplexatus nuit , simulque protens super collum Estheris , quin et manibus tradit aure virga , bono esse animojussit. Cm illa sese collegit, cuspidem virgae osculatura , ori admovit.

susii-

tua, consotata sunt. > (Corn, Lap.) Placuit Esther oculis rgis , placuit cerl sed non primo statim ingressu ; nam , ul div. 9 el seq. , rex, visa Esthere , citur c. f5 et araenlibus oculis furorem terribilis aspectu pectoris indicabat. Nempe putabat illam re:

tibus hominum paseilur et nulritur. In gine virg et baculo cruce miserorum et consolatio eonlinetur , sicui subliniis Virga , ait , phela clar voce dclart

Vir-

spes pro-

<

et baculus tuus ipsa

me

giniKlibertaieinadsuaemajesiaiiscontemplum
speelare , nimiaeque vel arroganliae esse , vel audaciae. lta Josephus Gorionides, qui addit regem aegr admodm tulisse qud regina ,

Historia est haec accuraiis quidem descripta, sed Hebraeo plan non opposila. Rex sedens super solii m iiegni sui , in extrme parle sanctions cubiculi,ceu numen in sancluaio. Solium islud affeclatam regibus illis magnificentiam totam explebat. lia ab Athenaeo exhibetur. Solium erat aureum quatuor aureis gemniatisque columellis ful,

uhr irrepens
el vestigio
,

violsset

legem suam. Forsan


,

eam satellitibus obtruncandam dare cogitabat, cm melu perculsa Eslher linqui coepit animo et spiritu destitui. Sed
rex (cujus cor exlempl mutavil Deus), reginae suae periculo territus , solio desiliens, suis labentem uluis excepil , ul ibidem narratur,
(Tirinus.)
,

113
Vers.
3.

COMMENTAMUM. CAPUT

V.

114

Etiamsi

dimidiam partem re-

saep

enim Hebraei praeteritnm usurpant loco

gni (1); sic in magnificentiae et liberalitatisar-

futuri (1).

gunieiitum loqui solilos reges confirmari potost

exemplo Herodis, Matlh. cap. 14.

Vers. 4.

Venus

ad convivium

(2).

Noluit

cras. Magnse prudentiae fuit in Esthere, non slatim sua vola pandere, primo, quia consultum non erat, in circumfus satellitumet au-

stalim Esiher aperire petilionem suani, sed

eum

sibi

magis demereri convivio, in quo


liilarior,

eliam factus
cederet.

facilis postulata

con-

Accedit qud nunc

nnilii aderant,

quos abesse oplabat; et aberat Aman, quem

maxime
Vers.

adesse oporlebat
6.

(3).

Postquam
phrasim,
Paravi

vinum riberat abun-

danteii (4), sic interpreialus est D. Hierony-

mus Hebraeam
Vers. 8.
(1)

in convivio vini.
,

licorum turb, genus suum, gentem patriamque evulgare; secundo, aberat initio Aman, et accepto nuntio forsan elabi potuisset; tertio, propensum in se rgis animum novsuhinde morul, magis magisque stabilire, quin et augere studebat; quarto, observt Lyranus Estherem solum semper Amanem eum rege invitasse, ut apnd reliquosoptimates majorent ide invidiam subiret; quint, addi posset Estherem voluisse praesentem adesse Amanem ut palm rgi faceret se candido sinceroque animo ad hosiem suum accusandum ve, ,

eis (5)

id est,

parabo

nisse, utpote

Rejes ut magnifici

et librales

videren-

cinus

quem vellet coram adesse, et faqucumque vellet aut posset, via excu,

tur, sic loqui soiebant. Ul eliam in Herode patuii, Mat th. 14, et in Xerxeapud Herodot., qui) nuriis, quidquid vellet, pelere jussa , urbes,

ibesauros et exercilum

petiit, et

im-

pei ravit.

(Tirinus.)

(2) Ide invitavit eum ad convivium, ut inagis iircliriaret ad se rgis animum sciebat
:

sare; long aliter qum soleant viles animi qui quos exosos habent, clam et furtiv apnd principes accusant, caventque sludiosc (quia causse suae plermque dillidnnt), ne vel accusator innotescat, vel accusalo locus purgandi (Tirinus.) se delur.

enim qud

deliciae

miilierum emolliunt virilm

animum. Kt Aman tecum.

Graecaaddu ni Estherem causam invitationis addidisse, dicendo Dies mea insignis est hodi; quasi dicat : Hodi mihi festum est, ide:

Dicit Rabbi Salom. qud ide solum Aman eum rege inviiavit ad hoc, qud alii principes magis moverenliir invidi videntes qud sicut ei odio contra ipsum,

habebat erga regem gratim singularem, ita crederent cumregin fainiliarem, etsicpostea pro eo non amphus agerent. (Lyranus.) Credilur Esiher Assuerum ad cnani invitasse; semel enim quotidiad vesperam reges Pers irum cibum capiebant et si Lalinus codex, v. 12, pr.indium exprimil, hc vox pro convivio generaliin usurpatiir. (Calmet.) Posi pices opus estpriideiiti, qu Estheri non deluit. Non slatim promit animi cogitaia, sed disponit occasiones. (Grotius.) Venerunt itaque rex. Invi(3) Vers. 5. tavit enim eos ad convivium simul rationibiis j.un diclis, scilicet utrex magis ad peiitionem ejns incliiiaretur, et Aman inagis odiosus principibus ejus redderetur factum est eliam hoc divin dispositione, ut intrim Mardoclmiselevari , et Aman cadere inciperet, ut patet c. 2. (Lyranus.) TOTOiai, dixit ei rex in (4) Hehraeus convivio vini. Persae. olim in principio convivii moderai, in line ver largis vino sese peruebant, ita inanum eum vino ceu eum liosle coiiferentes. Cert.ibant inier se, qnis validis potaret, quisve melis l'errei vinum. Fama est Turcas eaelerosque Orientales toto convivio pot u abstinere, praeterqum n line. (Calmet.) Etiamsi dimidiam partem regni mei petieris,
;

et convivium instruendum voco ergo regem, utillnd sua praesenti cohonestet. Prudenter Esther regem secundo invitavit ad convivium, ut in eo suam peiitionem salutis Judaeorum rgi exponeret. (Corn. Lap.)

que laeiandum,

(1) Vers. 9. CHituM. Sequitur

Cumque vidisset Mardo-

Indignatijs est. Id est, quia,

secundm Philosophum, 2 Rhetoricae, parviirae. Reputavit autem se parvipensum ultra moduui, e qud vidit Mardochnpuin, non solm ipsum non adorasse,
pensio esi caura sed nec eliam sibi assurrexisse. (Lyranus.) Hic rursm dicitur qud Mardochaeus noluerit adoiare aut venerari supeibum Aman, at-

que ade nec


niente

movisse quidem se loco, veadorantibus.

Aman caeterisque eum

Ex

quibus verbis salis colligitur

Mardochneum non solm divinum honorem rcusasse impen-

dere Aman, sed etiam civilem, aliis principi(Estius ) bns exhiberi solitum. Magna: hoc erat conslantiae Mardochae,
hosii scelestissimo loti genli Judicoriim exitium machinanli, ne quidem assurrexerit, ut suam in Deo fiduciam ostenderei, et Amano ipso facto superbiam suam et crudelilatem exprobraret. (Corn, Lap.) Convocavit ad se amicos suos, Vers. 10.

qud Amano,

pn

iMPETRABis. Liberalior Assuero fuit Deus in B. Virginem, qui eidem lolum regni sui , pnt cli imper ium concessit. Undeangeli ei quasi
reginae sua; aecinuerunt Roma; ad casiellum S. Angeli Regina cli, ltare, allluia , uli fusis alibi narravi. llli enim quasi malri suae
:

tractandnm de puniiione Mardochaei qnam summ desiderabat quod patet ex hoc qud diviliassuas, prolem numerosam, honores sibi impensos rege et regin pro nihilo computabai quamdi Mardochaeus vivebat; et (Lyranus.) patet littera usque ibi. Et Zares uxorem suam. Euripidesin Andro
etc., ad
:

macb

rioXX av Epoi p-Yi^av?' ^uvyi -yp

ei.

Christus nihil negare polest quare summum Dei in homines posi. Verbum incarnaium beneficium est B. Virgo hanc enimnobis dedil, ut per eam omna ab ipso impetremus, ut ipsa nobis omnes clementia3, omnipotentise et divinilatis ibesauros aperiat omnosqne gratias ni eis recondilas elargiatur per Fitium suum. (Corn, Lap.) Vestat re\ et Aman, eliam (5) Vers. 8.
:

Arles reperies mille, quando femina es. (Grotius.) Exposuit illis tiliorum turbam. Vers. 11 Ampla filiorum coron cingi , gloriosum erat apud Persas. Post gloriam armis partam, ait Herodotus, nihil pulehrius sibi ducunt qum fdiisabundare. Quibus id contingit, argis rege et ab amicis quotannis muneribus cu(Calmet.) mlaniur. Ni'm.um aihjm vocayit ad comVers. 12.
.

115
Vers.
gias (1)
;

l\ l.lltKlJM

ESTHEK
suiiin;
dicit

116

13.

Se&ENTEM
fateri

ante
plan

Fonts

i-

enim tantm

Quamdi

videra

non audet

morbtim
grand orgueil aurait pu faire faire un autre queMardocbe, une profonde humilit le fit
l'..i
.',

vivium

ci!\i

wf.ge, p:-..ter me.

Reges Persarum

ii.'terdiun convives adhibehain maifem ci nxores. Anaxerses fraies ;nij -lit, quml lamep eau iivuru et singulare noiatuin est. lliim ahquando Anaxerxes ad corivivijirii v.) gset T'nrainrarn f'reiensem, vil. ex airs, Eutiliium b}oriyhii, ea res ppljmates uffeiidil, cm is honos unis pecessariig rgis debereiur. Vtus Laiina Yersiq IWt Amanuin redisse in tloiniim su.'un pOSt CfiBnam, ifei lis houijmbns siipaium quibus colebatur, MardochuBO hune ilb honorent exbb r rcusante. (Calme}..) scifliat Aman Estheri Viardorlia-um (I) N tam bropiiiquiim atsciebat morlem non meritinii. ferai Aman talis qitalem scriplor Octa?i llercidisob oculOS ponil, C<lit hic rege.-t, calcet ut omnes,
soli vcsci soebait;
,

n ,.,',,;il,L ^

I.

r>-

/..

pimr

ser avec joie les traces le saint d'Isral.

mmes

des pieds

d'Aman

Que si l'on voit en la personne de Mardoche un rare exemple de cette humble fermet qui met l'homme au dessus de tout ce qu'il y a de grand sur la lerre, en mme temps qu'elle l'abaisse profondment sous la main de Dieu, on en voit un tonnant dans la personne d'Aman, de l'orgueil le plus consomm dont on ait peut. tre jamais entendu parler. Tout
,

I'it laque uli-;n'is, millniiiqne levet.

Ta-ii'n

nierai cnpit
ijla
:

e.vs,;

potens.
ejiis in-

Egregia
ihiiic .id

pi

rafa
>

liiiic

tn

Senece consolapotentiam
(Grolius.)

Plybium
te,

Nemo

juria sensil.

Mugis ero

qnm

tu

[isuiii

Mardochb;

Aman, crucial Mardochaeus, Crucies ; nihil igiiur habes sine quia Mardochus habet omnia,

ideq tu nibil. Jute exclamt S. Bern. lib. 1 de G'insider. t Anibiiioambieniiuinerux.quo modo omnes torqijens, omnibus places? Ni lui aeerbis crucial, nil nmlestis inquitt, i nil tamen apud miseros porttes celebris s i negoiiis 'jus. Et scrm. 4 de Ascens. nions in quein iscendil anglus, et Ist est diabolus faelus. t Fesliv S. Ansehn., Iib.de
:

l'empire des Assyriens flchit, le genou devant lui par l'ordre mme de l'empereur. Un s- Mil Juif refuse, par pit de lui rendre cet honneur, qutons les autres lui rendaient; et le dpit plein de fureur qu'il en conoit lui fait regarder la grandeur de ses richesses, te grand nombre de ses fils, cette haute gloire o le roi l'avait lev au-dessus de tous tes grands de sa cour, et l'honneur tout particulier que la reine Entier lui avait l'ait de l inviter, par deux fois, lui seul, avec leroi, un grand [ebtin; il lui l'ail, dis-je, envisager tout cela comme un rien et comme un nant, tapt que ce Juif refusera de lui rendre ses respects comme tous les autres. O ambition, s'crie S. Bernard, qui es toimme la croix des ambitieux, comment peuxtu plaire ceux que tu dchires si cruelle,

Similil. cap. 77, bonorem comparai p ipilioni Sic. inqiiit, agunt ilii qui inuudi hujus bo:

disposition o tait Aman est proprement celle dp l'ange superbe, qu'il nous ligurait, et qui, par l'excs de son orgueil, a m-

ment La

i i

pusri qui sequiinlui- ppiilouein. P.qnliones eninicinn volant, trauiiiein rectum nunqum icncni; sed lic illcque se agitant; cinque alicubi residere videanntr, nec ibi di morantur. IIos autem sequntes cm pueri capere volunt, cii pst eus currere satagunl, et quia non ad suos pedes, sed ad papdiones intendunt, aliquand'o in foveam eadunt. Plermque cm cut accednnt, , et cos apprehendere tentant, papiliones avolant; qnando eosappreiienderunl, exultant de nihilo, quasi niagnuin qnid fiierint adepti. Similiter faciunt, qui niundi bujus honores appelant. Honores
.-ippeiuui,

nores

quomod

de devenir le chef de tous les enfants d'orpuisque, quelque soumission que lui , rendent tons les idoltres, figurs par tous ces adorateurs d'Aman, il regarde ettout ce grand nombre n'e^fauts dontil est le pre, selon la paroledeJpsi|s-.p;hrist: Vos xpalrediqtjolqesiis, et loties ses riches dpouilles dont il fadsagloire, et tout cet. honneur dont il joint dans une grande parlie de la terre parmi ceux qui sont ses esclaves, comme un rien et comme un nant, tant que les vrais serviteurs de Dieu , figurs
rit

gueil

inmquni cerlam terrent de uno ad i alium transvolant, t (Corn. Lap.) Si M irdoche n'avait pas mis toute sa confiance en Dieu, pour l'amour duquel il refusait de rendre Aman ce que tous les peuples du royaume lin rendaient par ordre du roi, il est certain que, se voyant prs de prir avec louie sa nation pour ce sujet il et mieux aim faire cder sa premire fermet l'extrmit prsente o il se trouvait. Mais comme un vrai serviteur de Dieu ne reconnat jamais, selon la pense d'un ancien Pre, aucune ncessit de violer ce qu'il doit son divin matre, tant engag, au contraire, une seule ncessit indispensable, qui est de ne point pcher, il ne crut point que le pril si pressant o il se voyait put le dispenser de son devoir envers Dieu. Aussi l'Ecriture a soin de nous l'aire remarquer que non reniement il
Itujus
rridt

cnim

iviam,

sed

incerlis diverliculis

par Mardi be, en quelque petit nombre qu'ils soient, refusent de lui rendre les adorations qu'ils ne doivent qu' Dieu seul. Heureux ceux qui demeurent fermes jusqu' la (in lui refuser ce qu'il leur demande! puisque, connue nous l'apprend un saint Pre de l'Eglise, on ne lui sacrifie pas en une seule manire, en lui ofl'raiiiexicrieuremenlde l'encens, et en pliant le genou devant son autel; mais qu'auianl de fois qu'on suit la concupiscence dont il est l'auteur, et qu'on s'attache aimer ce qu'il nous promet , on se prosterne en quelque faon devant lui. Ce qu'il a d'il extrieurement Jsus-Christ, il ledit sans cesse au fond du cur de tous les hommes Hc omnia tibi dubo, si cadens adoraveris me ; Je vous donnerai toutes ces grandeurs, tonte cette gloire et tous ces grands biens, si vous m'adorez. Etrange proposition, qui fait horreur entendre, mais qui n'est que trop souvent reue dans le cur sans qu'on y pense, puisque c'est le prix auxquel le dmon achte ses
:

adorateurs!
Jiis-Christ dclare que ceux-l mritent d'elle ses disciples, qui sont pauvres et qui renoncent tout; et le dmon dclare, au

ve se leva point piiur faire honneur Aman lorsqu'il passa devant lui, mais qu'il ne se remua pas mme de la place oit il tait. Ce qu'un

contraire, qu'il rendra riches et grands dans

H7
sedeutem, et

CbMMNtARUM. CUTI
non
:

VI

lit
cae,

Doue videra non adoran-

majorent ejus igiioniuuam, et terrorem

tnn me.
Vers. 14.

terorum.

Erat

aulem

crux

e infamior

Jussit excelsam parari cru-

quo

altior.

Ilaque Chrisli Domini crucem refuisse celsiorem

cem (1); ut facilis undique videri posset, ad


qui voudront l'adorer. C'est chacun examiner sur ces deux rgles lequel de ces deux chefs d a rsolu de suivre. S'il veut cire reconnu pour disciple de JsusChrist, il faut qu'il soit humble, et que l'amour de la pauvret rgne dans son coeur; que s'il aspire aux grandeurs et aux richesses du monde, il a lieu d'apprhender que, selon la disposition de son rceur, il ne se soit dj prostern en quelque sorte devant celui qui se vante de les donner ceux qui l'adorent. (Saey.) (1) Sed quam Mardochnco parsti, 6 Aman , tihi ipsi Ij.yisli. In ill enim inox suspeiideris, Qui foveam fodit, injiixia ijlud Eccl. 27, 29
le
:

liquorum patibulis
nis est tradilio.
1, cap. 7.

non

ina1.

Vide Gretserum de Cruce

monde ceux

ci

et in

eam,
c<>,

et

qui atatuil lapident pioximo,

o/'-

fendel in

et

qui laqmumaliisponil, peribitin

Mo. Vide

ibi dicta.

Porro criicem polis quant roguin, gladium, aliudve tornienlum parari jussit, quia crux apud Pcrsas erat usitata , eralque ignominiosissima. Aliam causant ex Rabhinis dat Chd Dixit (Zadaeus mantiscriplus, quem audi In ignem non res uvor ad Aman marilnm) < poteris mil! re Mardocliaeum, quia liheratus < est Abraham paler eje.s ab co. In aquis non
:
:

ratus est ab eo Daniel Propheta. Verumlafaciant palibulum in altiUldinem quin quaginta cubitorum, et man die rgi ut suspendatur Mardochus super eum; quia in hoc nunqum probatus est nniis ex bis, i qui Iiberelur inpaijbulo ligni. Verm lr.ee Rabbinici erebrj solita sunt (igmenia. (Corn, Lap.) Jub parari excelsam trabem quinquaginta cubitis proceram. Patibula qua celsissima erant, eadem erant maxime ignominiosa. Galba, damnatocivi Romano, intploranti le ges, et civem se esse Romanum lestifjcanti, quasi solalio et honore aliquo peenam levaturus, nuilari multque super capteras altiorem, et dealbatam statui criiccm jussit Solebant Judoei qudarn die apud illos solemni

<

men

it

(!

qu forlasse memoriam liiertaiis ab Esthere procurais recolcbant eremare imaginem qtiamdani Amani et ttn eum ill crucem,
,
,

illius quam hic Mardocho paraverat re lamen ver in opprobrium religionis christianae, et crucis Jesti Chrisli. Blorem

ceu figurant
:

< c

poieiis
leonls

suiToeare cuin

quoniam

liherati

hune vetuerunt imperatores, et statim obsolevit. Cnecns et velus Vulgata Amani uxorem,

sunt ab co Moyses et (ilii Isral. In lacttm non poteris immittere eum, quia libe-

qu

hic Zare dicitur, appellanl Zasaram.

(Calmet.)

CAPUT
1.

VI.

CHAPITRE
insomnem,
il

VI.

Noctem

illam duxit rex

1.

Le

roi passa cette nuit-l sans


lui

dormir; et

jussitque sibi afferri hislorias et annales

commanda qu'on

apportt les histoires

priorum temporum. Quae cm


sente legercntur,
2.

illo

pr-

et les

annales des annes prcdentes de son

rgne. Et lorsqu'on les lisait devant lui,


il tait crit de Mardoche avait donn avis du dessein des eunuques Bagathan etThars,qui

plum

Ventum est ad illum locum ubi scrierat quomod nuntisset Mardoinsidias

2.

On

vint l'endroit o

quelle sorte

cliaetis

Bagathan

et

Thares eunu-

chortim regem
piehtium.
3.

Assuerum jugulare cuaudsset rex


ait
:

avaient voulu assassiner le roi Assurus.

Quod cm

QuL4

3.

Ce que
et

le roi

ayant entendu,

p;ol:;V; fide honoris


olireus
illins

ac pttmii

Mardoei servi

honneur

quelle

il dit Quel rcompense Mardoche


:

a-t-il ''eus

pour cet acte de

fidlit?
Il

Ses sern'a reu

oonsecutus est? Dixertint


:

viteurs et ses om'eiers lui dirent:

a minjstrj

Niliil

omnin mercedis
inquit
,

aucune rcompense.
4.

accepit;
4.

Slalunque rex

Qtiis est,

in

Le

roi ajouta

en

alrio?

Aman quipps

interius atrium do-

dans l'antichambre? Car

mme temps Qui est l Aman tait entr


:

rosregiae intravrat, ut sqggereret rgi,


et jttiteret

dans l'aniicliaihbre
bre du
roi,

la

plus proche de

la

chamlui

pour

le

Mardochseum

prier de

commander que
potence qui

affigi

patifoulo

Mardoche
Ses

ft attach la

quod
5.

ci

fuerat prparattim.
:

avait t prpare.

Responderunt pueri
Dixitque rex
:

Aman

stat in

5.

officiers lui

rpondirent
dit
:

Aman
:

est

sttio.
6.

lngrediatur.
ait
illi
:

dans l'antichambre. Le roi


G.

Qu'il entre

Cmque

esset ingressus,

Aman

tant entr, le roi lui dit

Que

0;iid dbet fieri viro qtiem rex

bonorare

doit-on

faire

un homme que

le roi dsire

de iderat? Cogilatis tmlem in corde suo

honorer? Aman, pensant en lui-mme


maginant que
le roi

et s'i-

Aman,
7.

et repulans

qud nulktm alium


rex hono-

n'en voulait point hono-

rex, nisi se, vcllet honorare,

rer d'autre que lui,


7.

Respondi!

Homo, quem

Lui rpondit

L'homme que

le roi

veut

rare cupi t.

honorer

\\9
S.

IN

UBRUM ESTHER
8.

120

Dbet indui vestibus

regiis, et

imponi
caput

Doit tre revtu des habits royaux, ci

super equum, qui de sella rgis est, et


accipere

plac sur un

mme
et

cheval que
recevoir sur

le

roi a cou-

regium diadema super

suum
9.

tume de monter, dme royal


;

la tte l dia-

Etprimus de regiis principibus acty-

rannis teneat
civitatis

equum

ejus, et

per plateam
:

le premier des princes et des grands du roi tienne son cheval; et que, mar-

9.

Et que

incedens clamet, et dicat

chant devant
Sic
crie
:

lui

par

la

place del ville,

il

honorabitur,

quemcumque
:

voluerit

rex

C'est ainsi que sera honor tout

homme

honorare.
10. Dixitque ei rex

qu'il plaira

au roi d'honorer.
rpondit
,
:

Festina

et
es,

sum-

10.

Le

roi lui

Htez-vous, prenez

pt stol et equo, fac, ut locutus

Mar-

une robe
avez

et

un cheval

et tout ce

que vous
,

dochaeo Judaeo, quisedet ante fores palatii.

dit, faites-le
la

au Juif Mardoche

qui est

Cave ne quidquam de
praetermittas.

devant

porte du palais. Prenez bien garde

his quae locutus es,

de rien oublier de tout ce que vous venez de


dire.

11 Tulit itaque Aman stolam et equum, indutumque Mardochaeum in plate civitatis, et impositum equo praecedebat, atque clamabat: Hoc honore condignus est,

11.

Aman

prit

donc

la

robe et

le

cheval

qu'il

avait dsigns. Et ayant revtu


la

Mardoche de
avant
lui,

robe dans

la

place de
cheval,
il

la ville, et lui

fait

monter
:

le

marchait devant

quemcumque rex
12.

voluerit honorare.
est

et criait

C'est ainsi que mrite d'tre honor


qu'il plaira

Reversusque
palatii
, :

Mardochaeus ad
festinavit ire in

tout

homme
;

au roi d'honorer.
la

januam
13.

et

Aman

12.
lais

Et Mardoche revint

porte du pa-

domum suam

lugens et operto capite

et

Aman
il

se hta d'aller chez lui, gmisla

Narravitque

Zares uxori suae et

sant, et ayant
13.

tle couverte.

amicis omnia qu evenissent sibi. Cui responderunt sapientes, quos habebat in


consilio, et

Or

raconta Zars, sa femme, et ses


lui tait arriv.

amis tout ce qui dont


il

Et les sages
lui

prenait conseil et sa
:

femme

rpon-

uxor ejus

Si
,

de semine Juante

dirent

Si ce

Mardoche, devant lequel vous


est de la race des

daeorum

est

Mardochaeus

quem

ca-

avez
Juifs,

commenc de tomber,
vous ne pourrez
lui.

dere cpisti, non poteris


cades in conspectu ejus.
14.

ei resistere,

sed

lui rsister,

mais vous

tomberez devant

Adhuc

illis
:

loquentibus, venerunt

14. Lorsqu'ils lui parlaient encore, les eu-

eunuchi rgis

et cit

eum ad convivium,

nuques du
venir
prpar.

roi survinrent,

et

l'obligrent de
la

quod regina paraverat, pergere compulerunt.

aussitt au festin

que

reine avait

Vers. 1.
(1) Si

Insomnem(I).

COMMEN TARIUM.
Divinits ab As-

suero

somnum ahlatum

affirmant Septuagin-

non totam, saltem postremam illius parlera. Neque id ex corporis invaletudine aut dyscrasi, vel nimiis animi curis, sed Numinis
providenti, ut aiunt Septuaginta et Josephus. Ubi adverte qum mirabililer oculus ille qui nunqum dormit, et omnia gubernat, affliciis desperatisque, utvidebatur, Judaeorum rbus adesse et subvenire contendat, praeter
solius

ut legerel suos annales, indequerecordaretur


beneficii sibi

Marocho

praestiti,

eumque

honoraret; simul ut Assueri exemplo moraliter doceret reges et principes, noctes totas

non sterterein lecto, sed publicis maximisque reipublicae negotiis invigilare, ac pro iis Deum
obsecrare. Scitum est illud Homeri
:

opinionem,

praeter expeclationem omnium. (Tirinus.) Conservationi populi sui, et Mardochaei honoribus advigilans Deus, somnum ab Assuero fugavit. Vtus lialica versio hoc omittil, atita

O Sd

Non

vSpa xaEtiSetv. decel virum consiliarium totam noctem dormire.


7ravvuxuv
fSouXYKpo'pov

que
<

rem

narrt

<

Judaeorum autem Deus

gubernavit

manum

lecloris ad librum,

quem

scripserat rex memoriam facere Mardochaeo, < qui eum liberaveral periculoduorum eunu< chorum Haslagaei et Thedertaei, illum jugu lare cupientium. Legil leclor Mardochaei be< nelictum ; quod in mentem revocans rex, Nihil fecimus viro huic in interlocutus ait
:

praemium beneficii quod nobis praestilit? Aman autem vigilabatinatrio, ettrecenti viri

eum

eo, etc.

Deus per angelum procuravit et direxit ut Assuerus nociem insomnem duceret eo fine

In convivio fuerat Assuerus, vinum abundanter, citra ebrietatem tamen biberat cubifugilque ab eo somnus. Soient tuin discedit ver insomnia hujuscemodi nobis vel ex causa interiore, vel exteriore interdirai evenire. Interior est, vel corporis aegritudo et dyscrasi quaepiam, vel amici cura, sollicitudo et contentio, sive voluntaria sit, sive involuntaria, ut in debitore illo apud Arislophaneni, in poet, cm argenti nescio quid accepissel. Exteriorest vel naturalist strepitiisquispiain vento, flahro, clamoribus et siinilibus, vel supernaturalis Deo, angelo, daemone. Nulla hic aegritudo fuit, cm et postridi ad convi:

vium

lapins rediret rex.

Alhanasiana Synopsis

121
ta, qui

COMMEISTAIUHM. CAPUT
habent
:

VI.

122

Dominus autem amovit somill.

Vers.
pit (1),

3.

Nihil

omnino mercedis acce

num

recje

nocte

quod meriti graliam acqut; nam

rgis prudenti et sollicitudini insomniam hanc tribuit. Nam, ut ait ille, Turpe ducem tolas prudentem sterlere noctes. Milites, ait S. Chrysoslomus horoili 1 ad populum, ducem suum lecto detenluni cer,

nentes, segnioreshunt el ad pugnam tardiores. Septuaginta ver et Josephus, ipsi Deo, qui somnuni depulerit, causani caindern ascribunt. Licet ver paulatim animadvertei e, quemadmodm mirabiliter oculus ille, qui nunqum dormit, omnia gubernet, modisque, prter opiuionem nostram, aptissimis ad subveiiiendum utatur. Unde ait Josephus a Deuiu, cim quid moliretur Aman vidissel, ipsum erat irrisisse , eoque quod fuiuruin oblever non totam no ciatum fuisse. Pulo ciem pervigilsse regem, sed post nociis mdium, antequm dilucesceret, vigilarecpisse. Tune eniin legi eplum est, ita ut cm ad Mardochaei benefieium pervenlum esset, jam adessent matulini rgis salulatores, optimales,

aures regia?, et imperatoris oculi, quidam ho* mines vocabantur ; per oficiorum gnera rex ille ab hominibus deus esse credebatur,cm omnia, qua ubicumque gererentur, ille Oia( seuiarum delatione discebat. (Corn, Lap.) Cur historias sibi legi rex voluit ? Ne illud lemporis inutiliter et olios consumeret, i inquii Josephus O Po'jXo'f/.evc p-^i 7roXe'<jai tt,v -j'pumav. Praei larum saniis qui ad reipublie clavum Sedenl, exemplum, ina et omnibus. Nain Ecclesiastici 35, vers. 29 Multam maliiium docuii oiioiitas. Suppetebant ei lot voluptatum illecibr, lot feminae, lot qua; lotas ei noctes cantilareni , psaltriae et musurgi, ii ti refert Athenasus lib. 12, et Suidas,

: :
1

et

pr

caeteris

Aman,

ut Mardochaeo

crucem

posceret.

lllud ver, inquitlib. 1

de Regno

Persarum Brissonius, nunqum

satis laudis

lum.insiitulumapudPersas viguit, ul, quem admodm refert libro ad imperitum prini cipem Plutarchus, quotidi cubiculariorum unuseam ad rem consiitutuR, mane rgis i cubiculum inirans clamarel Surge rex, et ne%otia cura qu le Mesorvmasdes curare , volait, t Est autem Mesoromasdes , ut ait initio Laerlius, sol, qui ab aliis etiam diceba:

hisce tarueii omnibus posthabitis, libros posnescio an Estlieris convivii frucius hic exisiimari non debeat. Dicebant Platonici conviva?, apud Ciceronem Tusculan 5, Platonis cnas in posterum etiani diem prodesse, et prosunt ea3 dapes quibus sobrielas el honesti uiilesque sermones adsunt, de quo pulchrae sentenlia in cap. 3 Pirke auoth, sent. 3. Poposcit ver hisloriarum libros, quia ei jucundissimam obleciationem eae suppediiant, et mai imam ad res gerendas prudentiam, mnliiplicemque ulilitatem, proui disseruerunt Cicero 2 de Oral., 2 de Finib., Livius iniiio decad. 1 principio, Diodorus lib. 1 aliique couiplures. Pudeat Chrislianos quibus Amadisii, Kollwagi ridiculariique et obscni
cit, et
,

lur mitlires, quasi (ascttti, id est, mediator, inquit libro de Iside Plutarclius, quasi scilicet mdius inter Deum bon uni, qui Oromazes vel Oromasdes, et malum, qui Areitnanius. Jl'SSITQUE SIBI AFFF.RKl HISTORIAS ET ANNALES, diurna, ut diximus supra, 2, 25, litleras memoriales dierum, Graeci hoc loco. Mos aulem erat Persarum libris inscribere nomina eorum qui rgi operam navssent egregiam. Herodotus Urani a Phylacus ver perscriplus fuit < ut beu de reg meritus. i Xerxes in Epi:

lantoper in manibus. In libro ad 5, militarem alioqui ducem hisce verbis instruit Eerrandus Carlhaginensis Sacerdoium poslulationibus liber palescat aditus, frequenletur oratio ; leciionis i studium, quamvis undique occupationibus inundanlibus, ign desiderii spiriialis, remot tepiditate, fervescat. Et ad Constanauc'tores

Reginum, rgula
:

linum Magnum, ut Alphonsos aliosque, de quibus Josuae 1, dixi, nunc omittam scribit
pola Porphyrius

slol ad

Pausaniam

Manebit

tibi

hoc benenostr.

ficium semperperscriptum in
:

domo

t
t

Exslat apud Thucydidem 1 , Piocopius Goihicorum 2 Aflirmans eum ex hoc facto < amicum fore rgi Chosroae, nomen autem ejus cum hoc beneficio mansurum semper

Inler belli pacisque virlegum sanctions et jura, etiam Musis tibi familiaribus ade vacas, ut inter tt divinae majeslaiis insignia, quibus invictus semper inprimis
:

ttes,

triumphos

et laureas,

es,

hujus eliam studii in le micet splendor

eommentaqud in hc re riis suis haec legisse Hic, egregium se praestilit, in praemium accepit piovinciain alius ob fidemsuam muneribus
in
: :

(scriptum in Persarum libris. Narrt Josephus Assuerum

(Giolius.)

all'ectus est.

Tum

venit ad Bagatboi et Tlieo-

destis

eunuchorum contra regem conjura-

lionem Mardochaeo patefaclam. El, cm hoc tantm scribadixisset, etad aliud rerum igeslarum caput properaret, rex eum inhitbuit, percontatus an scriptum haberet quid
t

ex e re praemii fuisset conseculus. (Juo respondente nihil scriptum esse, rex jussil eum tacere, el quota hora nociis esset interrogabat. Cmque audsset qud jam di-

luculum esset, praecepit ni si quem ainicoirum jam invcnerinl pro i'oribus rgise; sibi nunlialum venirent. Cimique famuli renun

egregius. s Et de eodem ver magno imperalore Eusebius lib. 4 ipsius Vitae, cap. 15 : Equidem, ait, suam ipsius mentem quodarn i quasi afllatu et instinciu divinarum exagge rans, toias sasp noctes sine somno tradu xii, et cm per otium liceret,oraliones scribebat, idque ad summam usque senectu lem, prout, c. 5, scriptor idem persequitur. Neque ver mihi videntur isliusmodi Persarum reges barbari, quos, ut ait lib. 3 de Ira Seneca, nulla eruditio, nullus Ut ter arum culius imbuissel, qui, eliam in curru, otii vitandi causa, physiriumsecabant, /Elianoscriptore lib. 14 Hist., cap. 12. Solebant vei Persarum acta in pelles seu diphteras referri, ut oslendit Diodor. Siculus, eacdemque vocantur Esdrae 6, vers. 2, ai x.i^a.XlSi;. Sic enim legitur Epe'Sn v t^ mlu v -rt (Bapu :

tpaXt; jj.i, xai toto -je-j'papi.p.vov v arf, Tvoavr.u.a,

liassent adesse

Amanem,

etc.

inventa est in urbe in arce cephalis una, et in e commentarius hic scriptus erat. Licel in aliis
Graecisaliter eliam legaur, quoad vocesafas, uli nott quae in Septuaginla Romanis notai io est, ideque et aliter nostro interprte ver(Serarius.) tatur.
(1)

Persarum reges, tu Xenophon 1. 8 Cyrop. docet, ministros, seu o'liciales (juosdain babebant, qui regum aurcs el oculi uppellabar<iur.
ApuleiusJilnodeMunilo,
ex Arisiotele describens
:

aulae Persicac
<

fastum

etj inter eos, ail,

Levibus

ille

quidem muneribus donaus

123
alioqui

IN I.IUKI

M ES'MIEK

124

honorem aliquem

et

munera pro

dela-

tione aceeperat (1).


fuit,

permissnsque fores aul frequentare;

forte eiiam inter pnetorianos adlectus fuerat ; sed minima erant haec pro grandi beneficio, quodregi exhibuerat, in fastos relatum-Gratti

Assiierum dicimus, venerint in sanclius rgis euhiculum, usurpatorem regni Magum interfecluri. Antequm Darius ad imperiuin eveheretur, septem conjurationis socii (ide mutu obligat spoponderunt illum cui regoum obtigisset, liberuin ad seadituin et colloquiiiin
,

ritus

codiceshcsibi non omnincolusreni. Gruecus Usserii fert Assiierum, accitis lectoribus, legi jussisse commentarios; cinque audsset conspiraiioucin duoriun spadonum Mardochaeum patefecis.se, iilumque indonaium adliuc e^se
,

Rex Stratonices inadignum Combalo prajinium repensurus, ita illum alloculus e.si Permitlam tibi I. iliberam luorum ultionem. II. Cumulabo l < muneribus aureis argenteisque, Assyriis i vesiibus et equis regiis. IH. Me etiam non i aeoitus et nemine probibeute adibis.
reliijuis sociis factuniin.
:

obstupuis.se primni

imn

sedere soJAi, niliilque illi v&rid pessim se faclmn agnoscere sum ad suos quaesivisse, quid prasmii rependendum esset viro cujus benelieio discrimen illud vaserai. Sed corporis custodes, ait,
:

dixisse se in regio bcneficii Dpendisse;

mm

Mardochaeo non favebant, Amanuin clam

in

animo

metueiiles. Inlellexit id rex, et cm diluculum lierct, qu*sivit quis adessei. Aderat forte Aman, qui venerat primo diluculo, Mardochaci supplieioni iinpelraturus. Alias Graeca; cdjlioncs ilebraeo magis conveniunt.

Hebraeus, Grsectis, Cbaldaeus, Syrns, cum interprenbiis plerisqne, ponunl atrium exterius pro atrio vel conclavi interiore. Quod lamen facile concilialur, si ponamus Amanuin primo qiiidem in atn'o exteriori aul* stelisse; deinde lit inlellexit corporis custodibus, regem experrecium e misisse, nt sciret quisadesset, in interiorem adiuni partem venit, sive in

conclave illud quod sanction cubiculo proxim accedit. (Calmet.) Hebr. et Chald. est alrium exterius; nain inlerius nisi rege vocatisingredi non licehai.
Interius ergo, id est, intra palan'uin in atrio, regii erat exterius, sed respe< tu exiiini erat interius. Erant enita io palaiio atria varia, quorum alia aliis erant inleriora, vel exteriora. UT SUCGEBF.RET REGI, ET JUBERET MaRDOCIIjGI'H affigi PATiBULO. Festiiiabat Aman ac lucein pmverlerat, ut inatntinus priniusque regem adiret, peleretque Mardochaeum suspendi, an-

(Calmet.)

Notandum quod duabus rbus potissimm


scilicet praemiis ac , praemiis excitantur animi ad adjuvandam et fulciendam renipublicam; sup-

quod respectu intimi cubieuli

continetur respublica

suppliciis. Nani
pliciis

ver deterrentur improbi, ne loedtni. Hinc ergo merit rex Assuerus pro sainte rrgni sollicilus qurit quid honoris ac prmii Mardochaeus fuerit consecutus, qui, dcteclis insidiis, non solm rgis, sed tolius regni saluli ac paci consignerai? Sed quaeriiur quo-

mod

id

quod

hic dicitur,

Mardochum

nul-

lam |tro e re mercedem rcpiss, non pugnet cum eo quod infra, capile 12, legitur in lic yerba de Mardochaeo prodente bas insidias ? Rex autem quod gestum erat, scripsil in commentariis, sed et Mardochus rei mcmcriam
Prcepitque et rex, ut in aul palaiii moi arelur, datis ei prodelaiione muneribus. Rcspond&f.r ista non pugnare, et quod
lilteris tradidil.

aliis occuparetur, ut summum desiderium suum de vindicando su contemplu, per necein crucis infamem Mardochcci contemplons expleret. Superbia enim a>qu ac ira et indignatio non sinebant eum quiescere, donec vindictqm banc snmerel. Scil Deus, justus superbire etinjuslitiae jndex ac

tequm rex

viiitlex,

retorsit,

sum

in

omn'in Amani io ipsum idqueper paries gradalim, donec ipedem ips cruee quam Mardocbieo
vindielain

erexerat, suspenderet; in

Amano
claudo.

ergo liquet,

ide, cap. 12, jussiis sit Mardochaeus in aul palaiii niorari, ut oblat occasione, dignam

quhm veniin

sii

illud:

Noxa

caput sequitur. Et:

su (ide, quam erga regem oslemWat, iiierre(|em acciporei, nec tamen illani usqucad illud teiii|)iis acceperit, scilicet, olicinui aliquod tani (ide diguuiu, sed laiitun donuin aliquod

(la<b antcdente

seeUslum

Deseruit pede

pna

Superbosenim

sternit, et fulminai Altissimus. (Corn, Eap.)

cxtemporaneum,
olferret.

donec aliquid
dicitur
:

majus
(Eslius.)

se

Cap.

12, v.

5,

Prcepit Mardo-

Dieu veillait pour le salut de son peuple, tandis que sou ennemi veillait aussi pour le perdre. L'ambition si cruelle du superbe

ch;t'o rex, ut in aut palaiii moraretur, dati* ei

pro dlai ione munetibus. Vcrisiniile est regem, juxla notain salis celebremque J'ersarnm graliludiiiem, de qu Hcrodnlus, eliani lune lenipnris de condigno lionore, praunio ac mercedi; MardoGl)peo decernciul soi cogitasse; sed oper Ainanis, qui aegerrini ferebat isto.ru eunuchnnim per Mardochaeum detecloruni supplicium, id oiiinc vel imprdilnm, vel astut dil.iiuup primo, deiu eliani oblivioni prorss

iradituni fuisse.
(1) Viens,

h.

Aman

(Tirions. 1 interius atrium


in

ivibaveuat,

n;"isnn-nm,

ulrium exterius.

Eillerp Latina hic corrupla est. Atrium lu le rius nemo ingrediebainr, nisi voralus. lu atrip

exteciore morubaiilur aulici. Aman mai titiniis priiiiusque regem adibal, anteqnm rex aliis occupai et u r. (Synopsis.) Venerat Aman usque in exterius cuhiculuin, pcculiari amiei rgis privilegio; id eiiiin tantummoilo amicis et opiiinalilius pcrmissiiui erat. Iiiscinius ex llerodoto qu ratione sep lein conjurati, quos inler Darius liic, queiii

Aman lui capsait une insomnie, comme la divine providence en envoya une au roi Assurus. Celui dont l'orgueil ne pouvait plus supporter la fermet de Mardoch-, prvint le jour pour parler au roi le premier, et lui demander la mort de ce Juif qu'il hassait. Mais cclni qui prend en sa divine protection ses serviteurs, avait dj prvenu l'esprit lit il d'Assuras en faveur de Mardoche tourner la confusion d'Aman cette passion si ardente qu'il tmoignait contre un homme (|!ii ne l'avait offens que parce qu'il craignait d'offenser Dieu car, si Aman ne se ft point lant ht de venir trouver le roi pour un dessein si criminel, il n'et pas servi luimme, comme il va faire, honorer et mener en triomphe celui dont il demandait la
; ;

mort.
Irs-juste d'adorer en celle rensagesse et la justice du Dieu d'I ral, qui se moque des desseins de ses ennemis, et qui en fait voir la vanit par ces
il

est

donc
la

contre el

grands exemples, donl

la

seule ide doit tou-

CUMMKNTAIUUM. CAPl!T
Vers. 7.

VI. 8.

126

Honoraiu:

cipit (1), exiniii

ho-

Vers.
cui

Qui

de &bih rgis est(1),


solet.

noris exhibilione.

nimirm rex insidere

ncr les justes. Qui d'entre les faibles et les pauvres pourra craindre la violence des puissants et des mchants, s'il met en Dieu sa confiance, comme Mardoclie ? Mais qui d'entre
ces mchants osera seglorilierde sa puissance, s'il envisage un Aman renvers lout--coup sous les pieds de Mardoclie dans le temps mme qu'il se prparait le faire pendre? Que si ces renversements subits des vains projets des imitateurs d'Aman n'arrivent pxslous les jours aux yeux des hommes, et si ceux qui ressemblent Mardoclie se trouvent accabls sous leur violence, la foi nous assure nanmoins que ce qui ne se fait pas visiblement en ce monde se fera un jour en l'autre, et qu'il paratra enfin la vue de toute la terre, combien doivent tre honors ceux que te Dieu souverain de tout l'univers a rendus dignes de participer sa gloire, aprs les avoir fait participer aux souffrances de son Fils? Ce que la sainte Ecriture rapporte ensuite touchant le conseil qu'Aman lui-mme donna au roi, sans qu'il y penst, pour lever en honneur Mardoclie, et touchant le commandement que le roi lui fit de servir aussi luimme comme de hraut au triomphe de celui pour lequel il avait fait prparer une si haute

honore ; accipiuntpro VPnS, qwod non est necesse. Turbavit non paucos hae.c phrasis, quaetamen Hebraeis salis usilaia est, ui V/">N, nempe facial, nominal absolulum. Sic veito Quod attinet ad virum (Synopsis.) (i) Vers. 8. Dbet indui vestibus regiis. Regiae Persarum magniliceniia: pars erai non inliina splendor et pompa vesliuni. Tiara recta in capite assurgebat, et purpureo, albo radiato, diadeniateanibiebatnr. Qi< in reprincepsregni oplimatibus distinguebatur; gerebant enim illi tiaram recuivam et retr cadentem. Regia vestis liuini fluens, purpnrea, nitens gemmis et auro Ilte residebat super solium regni sui, indu/us vestibus regiis, anroque
:

VU

fulgens, et pretiosis lupi iibus.

Gracus

ferl lan-

Slolam byssinetn. Cyrum majorent) profjciscenteiu ad s.icrilicium exhibet Xenophon indiitum SU) l partim purpure, pariim alb id est, albo radial. Permiilebal interdiiin amicis usum purpura', quai lamen nilnl albi referrel. Men.inre Q. Cuilius et l'bilostratus vesiium, auroiniexlis animalium imaginibns disiinclarum Pallum auro dislinctam
:

tummod

aurei accipifres, velut rostrisinter se corruerent,

adornabant.

potence, est trs-ais entendre, et n'a besoin d'aucune explication. On peut dire seulement, en prenant ceci dans un sens spirituel et plus lev, que si Aman, selon quelques
la figure du dmon, et parconsquent Mardoclie, celle du Sauveur, nous trouvons dans l'un et dans l'autre une excellente reprsentation de ce qui est arriv dans la grande affaire qui regardait le salut, non pas seulement des Juifs, mais en gnral de toutes les nations. Le dmon avait obtenu en quelque sorte la perte de tous les hommes; et l'arrt de leur condamnation tait crit dans cette cdule dont parle le saint Aptre, qui nous tait si contraire. Mais Jsus-Christ a

Persarum reges inlerdm regia ornamenta necessarjis et amicis permilieb.ini. Cyrus , teste Xenophonte, coegit familiarium snorum
principes Medic slol uli, qu ipse ulebalur eosque qui necessarii rgis appellabantur liai et diademate ornavit. Mignificas sa p vestes largiebaur, et nlemne regum Persarum munus, quo aliorum legatos donabnnt, talentum erat probatissimi argenti, addilis armillis, acinace, torque; quare omnium rerum prelium a qnabai mille daricos accedebat
; ;

interprtes, tait

omnibus stola Medica. De coron, quae et aurea fuisse dicitur, sermo est inferis Coronam anream portons
:

effac celte cdule, et

il l'a

entirement abolie, en

l'attachant sa croix; il a dsarm les principauts et les puissances figures par Aman,
et les la face de tout le

amenes hautement, comme en triomphe, monde, aprs les avoir vaincues

par sa croix. Que si Mardoclie n'a point t attach la potence, comme Jsus-Christ le fui la croix, c'est qu'il tait seulement destin pour en tre la (igure; de mme qu'lsaae, qui reprsentait encore le mme Sauveur, n'a point t non plus immol. Mais enfin cette potence, o fut
ensuite attach Aman, avait t faite pour Mardoclie; et s'il n'y fut pas effectivement
attach, c'tait pour marquer en quelque sorte que ce ne serait pas tant Jsus-Christ, ligure par Mardoclie, que le dmon et le pch, reprsent par Aman, qui y seraienlatta-

erat auro texta , vel aureis figuris phrygio opre ornala. De coron nihil hic legunt uierque Graecus editioms Komanae et Complutensis, neqne velus altra versio Usserii. Siliil etiam de ill legunt inferis, v. M, nbiexplelum rgis imperium narratur. Sed Grrecus cum aniniadversionibus Origenis ab eodem Usserio edilns congruil hic cum Hebrsfio, Syro, ei Vulgai omissio autem diadematis, v. 11, nihil probat, cm locus ille epilogum non salis accurauiin , nec integrum omnium exhibeat. Josephns silet diadema ; sed addit torquem au-reum, de quo
in capite. Vitla fortass
:

nihil in texlu. Caeterm regium diadema silii imponere apud Persas capitale eral. (Calmet. Dbet indui vestibus regiis, stol seu pall regi liujus enim solitis mentio fit, non tu;

chs, puisque le Sauveur, n'tant demeur que peu de temps sur la cro<x, y a attach et enchan pour toujours celui-l mme qui avait t l'auteur de sa mort. (Sacy.) Vers. 5. Aman stat in atrio. Aula prafecii et optimales aderanl pr foribus aula?, 2-d nutum rgis parati. (Calmet.) COPITANS QUOD NULI.UM AMUM REX VERS. 6. Nisi SE vEU.ETiio.NOu u;E. Spcimen egregium hominis superhi et dulci foitun ebrii. (Grotius.) Qui regem hunori/icat. (1) Velus vulgala (Calmet.) ysn viro, cujusrexdeleclatur

Erat haec vestis exlima, quae toiuin corpus tegebal,ad talos usque demissa. Eadeni eral purpnrea auro interlexla. Vide Justin. Indumentum regium, Ileb., 1. 12, et Curt. 3, 7 regni, quod est symbolum regni, ei quo rex induitur, cm vilt ostendere regiam suam majeslatem. ET ACOPERE REGIUM DIADEMA , etC. "3?fcfl
nicas.
:

lUXIim^aino^nJ.Diflicultatem

in bis ver-

bis finxerinit sihi inlerpreies, quia pei tinacjter voluernnt de coron agi qu capili viri im

TWZ

TOV,

esset, cm phrasis Hebraea engat de coron inlelligi quae regii equi capili imponi solet: siculenm deequo dixit, Vb "TON, tune (/"em vel)itur rex; ita de eodem dicit, "TON1

ponenda

"TONT2,

et in cvjus capite ponitnr

coron rttjm'

4*7
Vers. 9.

IN

LIBRUM ESTHER
Vers.
12.

128

Tyrannis

(1),

principibus, pro-

Rf.versus est ad januam pa-

ceribus, satrapis (2).


in cujus equi capite inipositum est (id est, imponi solel) diadema. Recl hune sensum approbat Vatablus; et recl observt idem non

latii (1), ad prislinuni scilicet oilicium, et, ut

videtur, ad prislinum

eliam sacci vestitum,

dm

viderei quo exitu fabula cpta claude-

relur,

cm

interea

Judaei

peraclo jejunio

postea mentionem coron, vers, seq., inter ea quae proferenda putabat Aman, nempe veslimentuni et equum, quia corona solm ad descriptionem equi pertinueral. Apud Persas auteni solebat equus dterre diadema regni. Reliqui aulem interprtes coronam viro, non e<jUo, imponendam judicant, et sic vertunt Imponatarque diadema, regni capiti ejus ; t iro verto cilarim, non diadema; dislincla haec erant capilis ornamenia. Nam cidarim soli reges et reginae gestabant diadema ver geslabant cognati ngis, teste Xenoph. lib. 8 Cyrop. Porro, diadema piirpureum erat, Curl. lib. 6; cidaris aotein erat caerulea fascia albo distincla, Cnrt. lib. 3. (Synopsis.) Tiaram inflexum qui regulis concedebatur cm rectum, qui et cidaris, soins rex magnus
lieri
:

magn expectatione penderent.


Operto capite
oculos
(2)
,

qud ferre non posset


quasi

intuenlium

se,

exprobrantes

obsequium ab eo exbibilum inimicosuo.


Vers. 13.

Narravit Zares

(3), etc., uli-

freno equi arrepto deducere per universam

urbem regiam juralum sunm bosiem Mardochaeum et tanqum domino ac rgi suo de,

servire, adeque etpraeconis instar, laudes illius et mrita ubique inlonar. quanium

gesiarel, Herodolus lib. 7 , ~\TO , quod bic in Hcbraeo est, salis laie patet , et qualecumque insigne bonoris signilicat, ita ut Josephus transtulerit irEf>'.a'jy_Eviov xpuaov, torquem au; supra, ubi de Augustae ornainento agitur, eadem est vox, 1, 2, et 2, 17. (Grotius.) (1) D'QmSn, qui regulisunt, nohilistimuducibus exercits vox peregrina est, forte Persica, paratimis. Nomen tyranni invidiae nihil habet in Vulgat; usurpalur enim pro principe, vel domino. Usurpalur apud veteres pro rege Pars mihi pacis eritdextram letigisse tyranni. Hebraeus legit Uni de principibus rgis majoribus. Graeci Uni amicorum rgis honoratorum.
, : :
:

modeslo Mardochaeo decus! quantum iyian.no arrogantissimo dedecus epcnii potenits quando vull Deus, et exaltai humiles. Sed nota qum ad omnia regum istoruni jussa paratos esse quoslibet principes oporluerit, cm hic omnium primus ac supiemus in re tam ardu, lam sibi probro?, non ausiis siladverss subituni rgis imperium vel ver!

bum umini commutare.

ream

Vers. hoc honore CONUIGNUS EST, QUEMCUMQUE REX VOLUERIT HONORARE. Vide bic s ubi tam summamque reruni commuialionem, qu Mardochaeus neci deslinalus in regiam dignitatem aiiollilur, (ilque quasi aller rex, idque suo liosle Amano. qu> proinde bic babuit dolores et, angores pi u ri :

11. Clamabat (Aman)

(Tirinus.)

Syrus Cuidam proceribus rgis Parthis. Peu plateam civitatis incedens clajiet Sic honorabitur quemcumque voluerit rex honorare. Fs bonos Mardochaeo perpetuus mansit, non brevis unius diei; nunqum enim non relinuit jus gestandi tiaram, ac vestes pro more necessariorum rgis, utendique equo aureis frenis insigni. Aman coacius fuit per fora et compila Susarum prconis loco clamare Mardochaei decus. illi rege collatum Mardochaei inquam quo invisum inagis habebat neminem. Festina, et sumpta stola (2) Vers. 10. ET EQUO F.VC UT LOCUTUS ES, MaRDOCH/EO JVDJEO. S/o/,idest, veste regi ut dixerat Aman vers. 8, quam Septuaginta et Chald. vocant
: ,
,

primo enim torsit eum mos el maximos honor bic, quem speraverat, sibi ablatus; secundo, qud is translatus esset in hoslem suum capilalem Mardochaeum tertio, qud ipse hoc bonore eum deberet allicere quarto, qud ipse qui pris adorabainr ab omnibus ut Deus, jam esset equiso et praeco Mardochai vilis Judaei; quint, quod inopinat siniul hase omnia in eum ingruerent. Fabulantur
:

slolam byssinam; unde et Xenopbon, 1. 8, Cyri rgis lunicam purpuream semiulbam vocal; aliisverb, inquit, semialbam gestare non licet. Inlellige regem misisse Amano, ut tor-

quem quoque aureum

, et acinacem aureum, et armillas aureas darei Mardochaeo. Moris

enim fuit bis insignibus ornari eum quem rex honorare voluisset, ut patet 3 Esdrae 9, et ex cap. 4, et ex ^tnilio iJosepho 1. 2 Antiq. Proboin Artaxerxe. Qui sedet ante fores palatii. lbi tum sedebat Mardochaeus quasi vilis et abjectus sed posi bunc honorem rege sibi delatum, introduetus est in aulam palatii, l'actusque rgi
, ,

Rabbini lit ia m Amani in caput patris transeuntis mandant eftiidisse, puiantem se in caput Mardochaei illam elfundere, ideque Amanum dixisse El tu quoque , filia me//, confudi(Corn, Lap.; stime. (1) Reversus... ad januam, iterm observans quo loco essentres Esiher, nihil superbiens de dignitate qu ipsi contigerat. (Synopsis.) (2) Hoc Inclus indicium commune erat Hebraeis, Persis, Graecis, aliisque. David midis pedibus et lecto ore Hierosolymis fugit. Imperat Deus Ezecbieli ut gradiatur velat facie, i'utura populi sui infortunia significaturns. Rex Persarum Darius moriem uxoris plorans, os operuit. Apud Graecos Demaraus coacius abdicaie se regno, collegit sese in privalam domnm operto vullii. Demosthenes in cm quodain exsibilaius,pudore opertus, velatque (Calmei.) facie in domuin suam fugit. Philippus scurra, cm, Socrale prasenie risiiHi movere frustra sa?pifis tentsset, capite
:

obduclo cnain reliquit; Xenopbon Sympos. Demosthenes sibilo excepius capiie operio

domum

abiil;

IMut.

in

familiaris et palalinus, ut patebitcap. 16, 13. (Corn, Lap.)

Sumpta stola
:

id est, veste

regi

et

equo

(3) Vers. 13. tes...Si desemineJud^orum estMardoch/eus... non poteris ei resistere. Sapienics isii nu-

Cm

Demostli. (Synopsis.) responderumt sapienVil

diademate; nam mox sequilur Cave ne quidquam de his qu locu/us es, prlermittas. Sic matutino pendiluculo fer unne ad c/r-vivii tempus, coacius est
regio, utique etregio

iipnrbissimus

Aman

vice stratoris fuif^i, et

mro erant facile amicorum, virorumque Amani, et forte eliam magorum. Illos facile jam consuluerat, cm necem Judaeo.nunc ver iterm rum sortibus commisit convocal, utinre praesenti deliberet. Sed
consiliis
:

129

COMMENi'AKlUM. CAPUT
et tot

VI

130

que sciebant quae palan) gesla erant,


Urbe celebrabantur, sed efl'undere
siiniii

instinctum divinum ruinas imminentis prae-

animum

nunlium agnoscere

nihil

velat

nisi

malis

voluit ad

mroris levamentum.
,

exislimare sapientes liosce magos fuisse, qui

Si

de semine Jud/eorum

etc.

Audierant

consulto daemone responderint.


Vers. 14.

fortass frquenter Persa3 Judaeos narrantes

Pergere compllbrunt. Modus

divinits patrata prodigia in ^Egypto

etc.

hic loquendi significal

horam jam
,

fuisse tar-

ad populi Israelitici tutelam. Peculiarem eliam

diorem

et optasse

Amanum

si lien"

posset,

abslinere convivio.

probe agnoverunt illi Mardochaei dignitatem sinistrum esse omen Amano, faustum Judneis. Quare suaserunt ut ab injuriis illorurn desisieret. Vaticinium hoc non aliter exhibet
,

poteris repugnareei, quiapropheta est. (Calmet.) Sapientes, etc., quorum oper in sortibus

jaciendis usus erat, 3. 7.


Si DE SEMINE JUDORUM EST MARDOCH EUS , ANTE QUEM CADERE COEPISTI, NON POTERIS El REsistere. Ex fato popnlorum de singulorum
falis judicabant. Judaei gravissini oppressi, Cyri temporibus contra spem omnein resurgere cperant; de Amalecitis audierant oraculum esse, eos Judorum manu perituros.

texlus, prioris

qum

uli

conjecturam sinistro eventu


in

nioliminis

Mardochaeum ductani.
interprtes pleri-

Sed

Grae.cus, Chaldaeus, et

senieniiam suam ex eo petiisse, ipid Dei palrocinium in Judaeos optiinc nssent. Edocti erant non uno exemplo rerum , quae in regione sua coutigerant; nrant quid accidisset Scnnacberibo, quid Holoferni quin et nsse etiam poterant liistoriam Judaeorum. Ea gens ta m nmlta virium et amoris Dei sui
(pie aiunt eos
;

(Grotius.)

ut Persae erga se documenta expei la fuerat illa ignorare penits non possent. Censet Lyranus , null veri specie, sapientes illos non ignorasse libros Scrjpturae, quos Judaei , ait, Persicis litloris jam tradiderant. Addit hic quiddam Josepbus, quod in Scriplur quidem non legitur, sed petitur ex v. 9 capiiis sequenlis, Sabuchadarum scilicet eunuchum, niissum ut Amanuui ad convivium rgi u.ne vocaret, visa in alrio Amaui celsissim trabe, qunesivisse domesticis cui snpplicium illud p.iradeslinari Mardoretur cniqne audiisset ut ver Amanum Esiheri chaeo, rem siluisse tradilum vidil, ut dueeretur ad snpplicium eam rem rgi aperuisse. Vtus Italica versio amicos et uxorein ita loquenies ad Amanum Si de gnre Judorum est Mardoinducit chus, incipe humiliari in conspeclu ejus : non
,

Dixerunt autem hoc amici Amani , vel 1 divino quodam instinctu, instar sibyliarum et Caiphae : talem instinctum ruinac imminentis prnuntium agnoscere nihil velat; vel 2 consulto daemone; vel 3 human sapienillos Dei prospicere soles punire , etc. Audierant forte Judaeos narrantes divinits patrata prodigia in ^Egyti,

solertique conjectura. Audierant


illis

populum esse, Deiimque

pto, etc. (Synopsis.) Dicii hic Glossa Hebiaica quod sapientes illi qui erant de consilio Aman, viderant libros

Moysi, quia aliqui Judaei captivi jam Iranstnlerant eos in linguam Persicam, et ibi viderant qud Hebraei comparantur stellis cli et terrae pulveri, ut habetur Gen. 13 et 15, et ide dixerunt Quando inripiunt cadere, d^ducunturad nihilum quasi pulvis, et quando incipiunt praevalere, ascendunt sicut cli Stella;. (Lyranus.)
legis
:

CAPUT VU.
1. lntravit

CHAPITRE
Aman,
ut bi1.

VII.

itaque rex et

Le

roi vint
la

donc,

ainsi

qu'Aman, pour
lui dit

berent cum regin.


2.

boire avec
2.

reine.

Dixitque

ei

rex eliam secimd die,


:

Et

le roi,

dans

la

chaleur du vin,
:

postqum vino incaluerat


tio tua, Estlier, fieri? etiamsi

Qu

est peti-

encore ce second jour

Que me demandezla

ut defur tibi? et quid vis

vous, Eslher, et que dsirez-vous que je fasse?

dimidiam partem regni met


respondit
Si inveni
si

Quand vous me demanderiez


royaume,
je

moiti de

mon

vous

la

donnerais.
:

petieris, impetrabis.
3.

Ad quem

illa

grattant iu oculis tuis, rex, et


placet,

tibi

3. Esther lui rpondit O roi, si j'ai trouv grce devant vos yeux, je vous conjure de m'accorder, s'il vous plat, ma propre vie,

dona mihi animam meam, pro qu

pour laquelle
4.

je vous prie

et celle

de

mon

rogo, et

populum meum, proquoobsecro. k. Traditi enim sumus ego et populus meus, ut conteramur, jugulemur et perlamus. Atque utinam in servos et famulas

peuple, pour lequel je vous supplie.

Car nous avons t

livrs,

moi

et

mon

peuple, pour tre fouls aux pieds, pour tre

gorgs et extermins. Et plt Dieu qu'on

tenderemur!

esset tolerabile
:

malum

et

nous vendit au moins, hommes

et

femmes,

semens tacerem

nunc autem

hostis noin re-

comme
ble
,

des esclaves! ce mal serait supporta-

et je

ster est cujus crudelitas

me

redundat

contenterais de gmir dans le

gem. 5 Respondensque rex Assuerus, ait Quis


:

silence; mais maintenant nous avons

un enroi.

nemi dont la cruaut retombe sur le 5. Le roi Assuerus, rpondant, dit


celui-l
faire ce
,

Qui est

est iste, et cujus potentiae,

ut hsec audeat

et qui est assez

puissant pour oser


i

facere
6.

?
:

que vous dites?


lui

Dixitque Esther

Hostis et inimicus

6.

Eslher

rpondit

C'est ce cruel

Aman

no.ster

pessimus

iste est

Aman. Quod

ille

qui est notre

ennemi

et

notre adversaire.

13t

IN LIBItl'M
illico

ESI HEU Aman, entendant


terdit,

audiens,

obstupuit, vultum rgis ac

ceci,

demeura
les

aussitt in-

regin ferre non sustinens.


7.

ne pouvant supporter

regards du

Rex autem

iratus surrexit, et de loco

roi et de la reine.
7.

hortum arboribusconsitum. Aman quoque surrexit, ut rogaret Esther reginam pro anima su intellexit enim rege sibi paratum malum.
convivii intravit in
:

Et

le roi

se leva

en colre
il

et,

tant sorti

du

lieu

du

festin,

entra dans un jardin


se leva aussi de table et
la

plant d'arbres.
ne jeta

Aman

genoux pour supplier


la vie,

reine Esther

de

lui

sauver

parce

qu'il avait

bien vu

8.

Qui cm reversus esset de horlo nelo-

que
8.

le roi tait

rsolu de le perdre.

moribus consito, et intrsset conwii

Assurus, tant revenu du jardin plant

cum,

reperit
in

Aman

super lectulum cor:

d'arbres, et tant rentr dans le lieu

du

festin,
tait

quo jacebat Esther, et ait Etiam reginam vult opprimere me praesente, in domo me! Necdm verbum de
ruisse,
,

trouva qu'Aman s'tait jet sur


Esther, et
il

le lit

dit

Comment!
en

il

veut

mme
et

faire violence la reine,

ma

prsence

ore rgis exierat, et stalim operuerunt


faciem ejus.
9.

dans

ma maison
Aman.

peine cette parole tait


roi,

sortie de la

bouche du

qu'on couvrit

le

visage

DixitqueHarbona, unus deeunuchis


9.
:

qui stabant in ministerio rgis


,

En lignum
,

Alors Harbona, l'un des eunuques qui


,

servaient d'ordinaire le roi

lui dit

Il

quod paraverat Mardocho qui locutus


est

y a

pro rege,

slat in

domo Aman habcns


in eo.

altiludinisquinquaginta cubitos. Cut dixit

une potence de cinquante coudes de haut dans ht maison d'Aman, qu'il availfait prparer pour Mardoche, qui a donn un avis salutaire
au
roi.

rex

Appendite

eum

Le

roi lui dit

Qu'Aman
la

y soit pendu.

10. Suspensus est itaque

Aman
:

in patiet rgis

10.

Aman

fut

donc pendu

potence
la

qu'il

bulo quod paraverat Mardochseo


ira qtiievit.

avait

prpare Mardoche, et

colre

da

roi s'apaisa.

COMMENTAIUUM.
Vers.
1.

Ut biberent cum kegina. Septuaenim


;

Vers. 4.

Redundat
ei

in

regem

(1)

maxieri-

ginta, aufttfec^ vocant

Graeci symposia,

mum

enim

subditorum

numerum

quse Latini
beiulo,

convivia

Hebraei

etiam bi-

niTOD misihe

convivium appellave-

runt

(1).

oblinnit ut occideret omnes Judos : quare et ego, quae suin Juda, ab eo occidenda suin, sicque tu privaberis me regin, meoque toro,

Vers. 3.

Dona mihi animai! meaji


meo
indulge.

(2), etc.,

vitam mihi et populo

Postquam vino incaluerat. (1) Vers. 2. Darius enim fuit vini bibax. Unde ejus sepulcro inscripliim fut hoc elogium Possttm mul:

tm
lib.

vini bibere, illudque reci ferre, teste Allian.

10. Idem et de ipso Cyrus minor praedicabat, ut Plutarch. in Artaxerxe commmort.


<

quein lantoper auibivisti et anibis. Non tam ergo in me qum in te , Assuere, mi rex et marite , Aman iste injurius et violentus est sequ ac subdolus, ac fraudulentus. (Corn, Lap.) Atque utinam in sekvos et (1) Vers. 4. famulas venderemur, ut vit nobis condonat, saltem rgi el Persis famulari et ancillari possemus. NlJNC AUTEH HOSTIS NOSTER EST (qtli me et Jtl

Cambysen regem, queinudmodm Selib.

daeos

et

omnes

vult spoliare

vit)

cujus

<

5 de Ira, c. 14, scribit, nhnis Ucdilum vino PriRxaspes unus charissimis monebat, ut |>arcis bibeiet, tuipeni esse dicens ebiietalem in rege , quein oculi 6mnium auresque seqiiereniur. Ad hoc ille Ut scias, inquil, qiiemadmudm nunqum excidam milu, approbabo j un, et pculos post vinuin in ollicto esse el inanus. Bibtt deinde
:

neca

proind crudelitas redlndat in regem, luin quia per suum edictiiin neeis Judteorum , qui
iiigeniihus tribulis ejus serarium loeiiplelant, q nique plurimas opras rgi piaestani, et ex quihus nmlios validosque milites pro su re-

gnique lutel conscribere valet; im quos velut sapientes provinciis suis praeheere potest, uli pra-lectus fuit Daniel cum tribus sociis ;
hisce, inquam et plurimis emolumentis quai ex Judasis lu, Assuere, percipis, et majorapercipere potes, privt te Aman. Idem gravent et perennein ini'ainiam libi conllat apud omnes gnies, quod gentem noslram innoxiam, imo ben de te meritam, fundiis exlennmes. In te ergo vel maxime crudelitas Ainani Judaeorum peiens exierminium redundat. (Corn, Lap.) Er GEMEtfs tacerem si de honore regio deberem iransferri ad stalum ancillarem et in hoc indicavit populum suum ; de quo supra tacueral usque ad tempus opporlunum. Nunc\uti;m. Quia no!)is inlerfectis insidiabitur vil* ejus, unde in person rgis dicitur
, ; ,

liberalis plus; ei

qum

<
t

jam

alias, el e.ipacioribus seygravis et vinolenius, objurgaio-

ris sin liliiiin

procedere ultra limen

.bel

i c i

<
i

allevaique super capiitsinisir manu slare. Tune iniendit arcuin, et ipsum eor adolesceutis (id eniin se petere dixerat) tigit, recisoque pectore, haerens in ipso corde spieiiluin ostendii; ac rspciens pat rem, an satis certain haberel rnanimi inierrogavil. Al ille negavit Apollinein potuisse cerlis miilere. Diiillum mal perdant animo, magisqueconditione. t Hucusqu Seneca. (Corn, Lap.)
,

(2) Id est,

vitam meam. Acre


:

fuit

hoc telum,

quo percussit Esiher Assuerum, et magis Amanuni, quasi dicat Aman iste fraude te

135
ptebat, et ipsius

COMMliNf/AIUU.U. CAPtlT

VII.

13*
etc., quasi

conjugem liadebat morli

(1).

Vers. 7.

Rex iratus surrexit,


homincm
intueri
,

nolens ultra

ut scelestum

Mardochum, nfra , 16, de ipso Aman : cujus jide et bene/iciis vivimus, et coi.sortem regni nostri Esther cum omni gnie su novis quibusdum atque inau.iitis machinis expetitlt in mortem; hoc eugitans ut Mis interjeclis insi-Haretnr noslr sulitudiui, etc. Rabbi Salom. aliier exponit hoc Cujus crudelitas redund it in
:

Nam

caput,et ominosura spectaculum.

magnanimitatem

Estlieris,

qu non absentem

regem

id est, in

damnurn

rgis, quia

si

con-

suluisset vendere Judacos in servituiem populo alterius regni, rex inde habuisset magnain pecuniam in Ihsafis suis reponendani, quam non posset habere de cadaveribus ruor-

secret , nti faciunt timidae et viles niulierculae , sed pra^sentem palm coram Assuero accust, ut ipse scit accusalionem esse sinceram et veram, quam Aman negare non possit unde inopinat hc accusatione quasi fulmine ictus, Aman obstupuit et obmuturt. Discant ab Eslhere principes ntagnorum potentiam et insolenliam non metuere,
:

Amanum

| '

sedpremereet cakare. Hoc regum


:

est.

Ver
pli.

luoruni. Vel si consuluissel Jud;eos occuparc in openbus servibbus rgis, haberet rex inde magharn utiliiateni, sicm rex yEgypti de servitute Judaeorum , civitales et' castra rgis dihcaniium, ut habeiur Exod. 1, et sic patet quod consilium Aman non fut utde rgi , sed damnosum. Prima tamen expositio videlur ralionabilior. (Lyranus.) Posleriora htijus versus verba apud Pagninum ex llebrceo, sic uansferunlur Quanqum lioslis nec recompensaret damnurn rgis, ut sit sensus, qud pereumibus Judaeis eliam rex
:

Seneca in Hercule furenie Ars prima regni est, posse et invidiam Et in OEdip. Odia qui nimim limet, Regnare nescit. Et in tbeb. Simul ista mundi conditor posuit Deus :
:
:

Odium atque regnum.


(Corn. Lap.) juger aisment de la surprise o avait t le roi, lorsqu'il avait entendu de la bouche de la reine mme qu'on attentait sur sa vie. C'est pourquoi son extrme affection pour une princesse si accomplie, l'ayant comme transport hors de lui celte nouvelle , il pressa Esther de lui dclarer qui tait

On peut

damnurn passurus fuerit nec pecuniam ab Aman rgi promissam ad ejus fiscum uilatens posse compensare tributa quai ex Judis recipiebat. Alii sic exponunt Salius fuisset geniem nostram tolam vendi in servituiem. Sic euim mull plus acciperet rex, quam offert Aman. Neuter sensus malus est. (Estius.)
,
:

Ignorasse
lisse rgi
lia

videtur Esther Amanum obtuob danini rpart ionem deeem mil-

cet insolent qui osait ainsi s'attribuer un pouvoir qu'il n'avait pas. Car jusque-l il n'avait encore rien compris ce que la reine voul. il lui dire , quoiqu'il aurait pu sans doute se souvenir de la demande que lui avait faite

taleniorum, et regem illi omnia remisisse. Mardochaeus id reginam non monuerat, idque
forlass ipse SJardocfiaus ignorabat. Graecus

Aman
prir

quelque temps auparavant

un peuple

comme

pour faire , avait reprsent rebelle ses volonts. Mais peut-tre


qu'il
lui

magnoper discrepat ab Hebraio ita enim versiculum Imuc legif Venditi sumus ego et
;
:

populus meus iii perailionem, et direplionem, et servituiem, nos et fdii nostri in pueros et ancillas, et non audivi, heglexi; non enim dignus est crimhialor md rgis. Syriacus Nec quiescil ho:

stis

damnurn rgi facere. Chaldaeus

Non

est

damno rgis. Hebrus na commode redditur :MaIum nosirum levius duceremus, nisi in regem redundarel. Vei potiiis Non is est adversarius nosier, cuhosti afllictio, et cunctatio in
:

que Dieu pe mit que ce souvenir s'effat de son esprit, afin que l'ide de la cruaut d son ministre le frappt plus sensiblement; et d'ailleurs le grand credit que ce ministre s'tait acquis sur l'esprit du roi avait pu porter ce prince faire peu de rflexion sur ce qu'il lui avait dit touchant ce peuple car il parat effectivement qu'il le rendit maitre tout d'un coup de faire ce qu'il voudrait, en lui confiant son anneau royal , pour irailer ceux dont il lui parlait selon qu'il le jugerait
;

jus graliam tanli rex emat. (Calmet.) Quis est iste, et cujus poten(1) Vers. 5. ti,, ur n.cc audeat facere? Hebraeus Quis hic, cl ubi ilte? quod implevil cor sunm ad jacieudum sic? Syrus Quem extulil corsuum, ut hc facerel? Quis tanluni iacinus pairare ausus est?

propos, sans approfondir, comme il l'aurait d , une affaire de celle importance.

Esther, voyant donc le roi dispos couter favorablement ce qu'elle avait lui dire, lui dclare tout d'un coup, avec une force extraordinaire, que l'ennemi qui voulait la perdre avec toui son peuple tait cet Aman qui

Qum

misera est principum condilio! Impio homini sese credens, Assuerus, irahiturimprudens in l'admis iniquissimum svissimumque et rbus suis plan oppusitum, quippe quo aerarium suum ingenti pcni spiaflur. Facinus moliebatur Aman quod in ipsum regem ejusque honorent quodaniinod recidebat, cm reginam ipsam tolam ejus i'amiliam et populum commiini exilio obvolveret. Ut hsec mala praecaverent, quibus optimiquique principes facile exponuniur, rege
, ,
,

P rsidissapienlissiinsluduissevidenlur, quipraefeclis consiiiutis, qui omuia accurat perpenderent et dferrent ad priricipeni. Hinc nomen illis aurium et oculorum rgis. Saep tamen oculis bisec sive necessarium scientiae lumen, sive voluntatis sincerae acies deerat easque aures obstruendi, ac surdas faciendi ars inveniebalur. (Calmet.)

busdam

prsent au festin. El elle le fait avec d'autant plus de libert, qu'elle sait qu'tant prsent, il sera couvert de confusion la vue du roi et que ce prince sera aussi d'autant plus irrit contre son ministre, que, sachant qu'ila os conspirer contre la vie de fa reine, il ne pourra point soi. frir l'insolence qui le porte se prsenter encore devant sa personne, et se trouver un festin avec lui. Car c'tait l sansdouleprineipalemenl ledessein qu'Esther avait eu, en invitant ce ministre avec le roi. Mais, pour comprendre quel fut l'tourdisEcm'ltt d'esprit o celte parole de la reine jeta Aman , il suffit de se souvenir que cette princesse avait cach jusqu'alors avec grand
tait
,

Vi.r.s. G'. Dixitq-e sther: IIo.-tiset iniMICIS NOfER PESSlMg IS'IL EST A.UV.N. Sota IC

soin qu'elle tait Juive, et qu'ainsi cet ennemi dclar des Juifs entra tout d'un coup dans une frayeur et dans un trouble inconcevables, lorsqu'il apprit de la propre bonche de la

reine et en prsence du roi

son poux

que

, ,

135
Vers. 8.

IN LIBKU.M

ESTHER
sive

136
inquit, D. Alha-

Super
in

lectilum cokkuisse (1);


reginae
leclo

genua compleclendo, ut
in

cupiebat

ille

accubitorio

n isius

Synopsi

sive

qucumque

ali

redit cruel et barbare qu'il avait fait publier coaire toute cette nation la regardait ellemme comme tous les Juifs, et, par consquent qu'il s'tait servi de l'autorit du prince et de son anneau royal pour sceller un arrt de mort contre la personne de l'pouse bien-aime d'Assurus. Aussi le texte sacr nous fait remarquer qu'il demeura tout interdit , ne pouvant plus supporter les regards ni du roi ni de la reine. (Sacy.) (1) Ccenabant ergo in leclulis, ut Graeci et
,

Statim operuerunt faciem ejus, tanqum rei convicti , cl morte damnati ila enim mos feiebat adverss illos qui ad supplicium trahebantur. Pbilotas perduellionis accusatus, velaloca|)ite coram Alexandroproduclus est. < Dm obligantur oculi, dm vestis exuilur, deos patrios, gentium jura invocabanl. De reo quodam ad supplicium rapto hc Tacitus
:
:

Trahebatur damnalus, quantum obduel veste, et astriclis faucibus nili poleral, clamitans. > Graecus Aman audiens, confusus est
:

Romani.
Etiam reginam vult opprimere. Vide qum sil lubricus in aul viventium status, ut suspiciones, saep etiam non ver,ad eorum perniciem valeant. Aman tamenboc malum Deo eratmeritus etenim reginam opprimere voluerat, quanqum alio sensu. (Grolius.) Reperit Aman super lectum (non nocturnum ad somnum, sed convivalem in quo inensae accumbebant) corruisse, in quo jacebat Esther, ut supplex ad genua ejus provolulusab e postulret vilain sibi donari. UndeS. Atbanas, in Synopsi t Aman, inquit, cm regein mrore aflectum,et ira commotum pro pter indignum contra Judaeos facinus vi disset illo absente, reginae supplicavit, ad i genua illius procumbens. Rex cm ingressus videret Aman genua reginae coniingere
:

facie;\el,e\ altra edilione

Aman
illum.

ad supplicium,

non vivat ;

Ail rex: Traliatur et traxerunt

Reges Persarum morte damnabantsub-

dilos, causa eiiam judiciali rilu non cognil , qud scilicel illos perinde ac vilissima servorum capita baberent. Praelerea Amani crimen notissimum erat, et ips rei confessione cer-

tum.

Quomod

periit

Aman? Primo

(Calmel.)
fa

m uli

et

stipatores regis vers. 8, ejus faciem operuerunt. Morem ait Abenezra fuisse, ut cui rex irasceretur, ejus statim vultuin niinislri obnuberent quasi qui regem aspicerel, indignas foret. Mavult id referre Greiserus n osier cap.
,

21,lib. 1 de Gruce ad morem quo crucifigendis caput obnubi, faciesque veari solebat. Ghaldaeus tamen vult dedecore, confusione ac rubire cooperlum fuisse. Sepluaginla
,

lurpitudinis causa face rel, jussit eum in ligno,i etc. Idem tradit Seveius Sulpit. Deiude, inquit, regressus < rex vidit Aman reginae genua complexum. Olim enim supplices tenebant genua ejus cui supplicabant , quasi sedem misericordix , idque ob quatuor causas, quas fus recensui

suspicatus qud id

i6Tpiti t> 7Tpo5c7T(;.,

quod

Coiii|>! u teiises

ver-

Exodi

4, 15.
:

Etiam reginam vult opprimere, hoc rex , partini ex ira, partiin ex zeloiypi, qu deperibat Eslberem
!

Er ait (rex) me prsente


liaee

Pixil

enim suspicax est mali et rivalium , etiam ubi re ips nil laie est uli in Aiuano hic nibil erat.Suspicatur ergo Amanum velle Eslberem opprimere , id est, non tam vil qum pudiciliae vim ejusafferre, illectum exuni ejus forma, uti edem illectum se sentiebat Assue(Corn, Lap.) rus. Qui nrunt quanl olim cautione regesPersidis uxores et pellices suas custodierint, ut capite damnarent nedm qui ilias volassent sed propis accessissent ad lecticam vel coram illis transissent in itinere; qui inquam, haec nrunt, illi ulique intelligent quanta ira Assuerus exarserit quanlaque esset audacia Aman, qui vel in ips supplicis conditione superbus in accumbeniis reginae lecto supplex cadere impudentissimausus fuit. (Galmet.) Operuehunt faciem ejus ; nempe adstantes aulici caput obnupserunt.quod lieri solitum iis quibus rex iralum se osi.enderet; vel, ne postbc videretur rege, et magis succeuseret illi vel tanqum isindignus esscl qui regem oculis aspicerel vel, ut rei mortis et pen condemnali. Crucifigcndis obnubebatur caput; bine illud ferale carmen /, liclor, colliga manus, caput obnubito , infelici arbori snspendito. t Carnifex rapinarum sequester, ei ob ductio capilum, et bonorum ubique muleta tio, versabatur, ait Anuniau. Marcel. Polixenaemorti deslinatae caput peplis velabaur, teste Eurip. in llecub. Festus voce nupliat, parricidae caput obnubi solitum asserit. Livel. Chronol. Pers. (Synopsis.)
,

tuut, erubuit [acie. Sed palet vox Graeca latins, ut non ruborem lanliim, sed et pallorem, tristiiiain, aliaque idgenus omnia complecli possil, adeque illam etiam faciei velationem, si apud Persas in usu fuit. .Veni enim illud sic poiest Immutalus est fucie; lum suspensus es/.Solebani apud Persas bon a rei cujusque et mala facta comparari, ut aiunt lib. 7 Herodoius, lib. 16 Diodorus et si praeponderarent bona , liberabatur, ut Sandaces, Tiribazus; sin m;.la , plectebalur. Muli ver
:

Amanis majora m.da fuerunt,

etsi nulla hic

videtur insiiiuta comparatio. Palibulum ver suggessil Harbona, quem Josephus Lalinus vocal Sabuchadar, Graecus, Sabuebadas, Septuagiuta Bougatan, qud ad Amanem, ut ad convivium cit veniret, missus cap. 6, vers. 14 , palibulum illud vidisset, et quorsin esset

Amanis famulorum
interrogsset,
.

quemdam

(seu) doinesiicorum inquit Josepbns.

Habuit ver illud aliitudinis 50 cubitus. Quo crux altior c inf.imior, uti probat 1. 1 de Gruce idem Gretserus c. 7; bine et ex Suelonio in Galba c. 9, qui cuidam leges imploranti mutari crucem jussit, multque praeter capteras altiorem et dealbatam statui. Fuisse ver nibil esse duclavis eumdem Amanem lixum bii ait idem Gret. cap. 19, neque obesse appuidendi verbum cap. 7, ut ex Deut. 21 palet vers. 22 ubi appensus in patiiiulo dicitur, qui more Judaico ligno ipsi sullixus erai. Et liguum quidem illud doini suae ipse Mardochaeo Aman erexerat inde tamen exempium est, et loco alio lixum ante scilicet Susorum urbis portas, ut babetur in Graeco cap. 8 , in Laiino 16, vers. 18, prorss uti Darius prae, , ; ,

Tollatur lignum cipiebat, Esd. cap. 6, vers. 11 de dumu ejus, et erigalur et configalur in eo.
:

Franciscus Georgii, lom. 6, fol. 9, problem. 580, ait boc lignum ab arbore scienliae boni et mali fuisse; nimim allegoric. Illud potis Mibi considerandum quod ait Josepbns
:

ait,

venit in

mentem

divinutu

Numcnadmi-

137

COMlUENlAlUlM. CAPUT Ml.


11e-

15S

raliono posset, reginam ad nusericoidiam


ctere.

qui delexit insiaias

eunuchorum,
eo

et

Je rege

ben merilus
,

est.
in
: :

Operuerunt faciem ejus


regii.

famuli
,

scilicet

Appendite eum
figite.

clavos in cruce con,

Solebant enim Pers

ut post Abe-

Septuaginta

STaupw8rT<o

crucifigaiur.
:

nezra,inquit Vatablus, operire faciem ejus, in

Sic cap. ,8 seq., num. 7, dicitur


affigi

Ipsum

jussi

quem rex
tur ab eo
,

iralus esset,

ne poslhc videre-

cruci (1).

et inagis succenseret, vel

qud
in

indignus

esset

qui

ultra
lib.

regem
1,

aspiceret.

nominibus propriis variaverint codices.


(Grotius.)

Grelserus de Cruce
refert ad

cap.

21, hoc

En mgnum,
spondeo
v. 5,
:

etc.

Unde hoc noverat? Re,

morem quo
,

crucifigendi caput ob-

nubi, faciesque velari solebat, saltein apud

Romanos

apud quos
:

ferale illud

carmen

li-

clori occinebatur
bori suspendito.

Caput obnubito,

infelici r-

Vers. 9.

Qui

locutus est pro rege (1),

Hic missus erat ad Amanem c. 5, tune patibulum viderat , et Mardochaeo paratum domeslicis intellexit teste Josepho. Sic dicit, videns regem oflcnsu.m, et Amani, ob fastum infensus et reginae gratiam captans. (Synopsis.) Appendite eum in eo, ex vetere verbo
et
,
,

il

Si xaxri P&uXt) t PouXeffavri xax<rm.


vutt aliis

Qui mata
t

sp

est sibipessimutipti.

rari, ipsiusque
re, qui
nivit,

sapientiam et justitiam disce-

et illo

non solm Amanis improbilatempu-

Toi; aTMv jrrspot;


AXio-xcijAEaa.

sed idem etiam plan supplicium quod t in alium machinatus erat, ipsius esse fece rit, sicque aliis cognoscendum exhibuerit, fieri iuterdni ut quae contra alium quis parit, ca nesciat sese contra se ipsum pris comparasse, t Rursmque, quod in S. Ambrosii Vit refert S. Paulinus de Ariano
,

Nostris, aves,

En

capimur

alis.

Suspknsus est itaque Aman, (1) Vers. 10. non in domo su, sed in porta urbis Susorum,
ut dicitur c. 16 18. E enim patibulum ex domo Aman translatum fuit ad majorent ejus
,

(Grotius.)

quodam

haeretico Euthymio , qui hasreticae imperatricis magnis pollicitationibus excitatus, tdomum jtixla ecclesiam sibi et < carrum parrat , ut sanctum catholicum episcopum in exilium raperet. Sed iniquitas t ejus in veriicem ipsius descendit (ait ex Psalm. 7 Paulinus); post annum enim eo< dem die, quo illtun rapere se arbilrabalur,

eodem carpentoimpositus, de edem domo,


ipso ad exilium destinants est, reputans si<bi,justo judicio Oei id in se esse couversuni, ut in eo carpenlo dirigerctur ad auxi lkim, quod ipse paraverat saeerdoti. Quod c ben disposiium terris, ut diguus iniqui iu dus consilii primis aucioribus obstet ait 1 in Eutrop. Claudianus, idque duobus, Thraqui Busiride omnium primus sii scilicet occisus, et Perilli, qui suo in tauro , tristem primus apud Phalaridem., mugituin edidit, exemplis probat , quae eadem lib. 1 de Arte rcitt, laudalque Suhnonius Neque enim lex justior ulla est Quant necis artifices arte perire su. Jam lib. 2 in Galat., cap. 3, D. Hieronymus: Si, ait, crueem quam Aman paraverat Mardochaeo , non ipse, pro suo meriio, conscendisset, puto Mardochaeus in eam non ut maledictus , sed utvir sanctus ascenderet. (Serarius.) Dixitque Harbona. Hic in (1) Vers. 9. Graeco est, Bcj^aav, Bugathan, in Josepho '2a6oux^a{, Sabuchadas, undeapparetquantm
, ;
, :

ignominiam ut omnibus ingredienlibus et egredientibs urbem jam suspensus esset spectaculo et ludibrio, qui paul ante ab omnibus adorabalur ut Deus. Vide hic primo quantae elicaciae furint jejuriia et preces Eslheris Mardochaei et Judaeorum secundo, qum verum sil illud B. Virginis Dposait et exaltavit Inimits; tertio, pctent.es de secle
,
, ,

qum mundana omnia


ecce enim repente Mardochaeus imus pii et superbi

sint instabilia et

vana

Aman sumnius lit imus, et fit summus nimirm im;

Tolluntur in attuni Ut lapsu graviore ruant. Quarto, et propri, qum malum,


alteri struit

quod quis inique, instruentem revolvatur, ac justo Deijudicio in ejuscapulrecidat.Crux Mardochaeo data fuit paranli e.'iim parala Amano. Sic Phalaris Perillum suggerentem sibi , ut reos torqueret in bove aeneo ign subjecto, ut eorum mugitu aures suas obleclaret
,

prirnuni in

bovem

conjecit, de
:

quo

Ovid.

lib. 1

de Arte amandi
tauro violenti

Et Phalaris
Torruit
;

membra

Perilli

infelix imbuit auctor opus.

(Corn, Lap.) Suspensus est itaque Aman. Tar' fcm ta iTt-^sipa Tupawix^c tpiXia, talia sunt prmia amiciti regalis, dicebat Aratus Sicyonius.
(Grotius.)

CAPUT
1.

VIII.
1.
la

CHAPITRE
Le
et

VIII.

Die

illo

ddit rex Assuerus Esther


adversarii Judo-

mme

jour
la

le

roi

Assuerus donna

reginae
fiino
,

domum Aman

reine Esther
;

maison d'Aman, ennemi des


fut prsent
qu'il tait

et

Mardochceus ingressus est ante


ei

Juifs

Mardoche

au

roi

car

faciem rgis. Confessa est enim <jud esset patruus suus.


2.

Esther

Esther

lui avait

avou

son oncle.

Tulitque rex annulum,


recipi jusserat
,

quem ab
MardoMardo

Aman
<:ho.

2.

Et

le roi prit

l'anneau qu'il avait

fait

ter
fit

et tradidit

Aman,

et le

donna

Mardoche. Esther
sa maison.

Esther

autem

eonstituit

aussi

Mardoche intendant de

cineum super
S.
6.

domum

suam.

XIII.

l5 g
3.

IN

LlIiKHM LSIIEK
3.

140

Nechis
,

contenta, procidit ad pedcs


,

Esther, n'tant pas encore contente, se

ad eum oravit, ut malitiam Aman Agagita?, et machinargis

flevitque

et locuta

jeta

aux pieds du

roi,

et le conjura avec larla

mes de rendre vaine


forms pour perdre
4.
lui

malice d'Aman

fils

liones ejus pessimas quas excogitaverat

d'Agag, et les mchants complots qu'il avait


les Juifs.

contra Judaaos, juberet irritas


U.

fieri.

Le

At

ille

ex more sceptrum aurenm


illaque consurgens stetit

roi lui tendit son sceptre d'or,


la

pour

donner, selon

coutume, des marques de

protendit

manu, quo signum clementi


:

sa bont.

Et

la

reine, se levant et se tenant

monstrabatur
ante
5.

en sa prsence,
5. Dit
:

eum
Et
ait
:

S'il plat

au roi

si j'ai

trouv grce

Si placet rgi, et

si

inveni

devantses yeux, et que


pas importune, je
le

ma prire ne lui paraisse


conjure de vouloir or-

gratiam in oculis

ejus, et deprecatio

mea
,

non

ei

videturesse contraria, obsecro, ut

donner que

les

premires lettres d'Aman,


les

novis epistolis veteres


sidiatoris et hostis

Aman

litterae

in-

ennemi des Juifs, qui ne cherchait qu'


perdre, par lesquelles
les
il

Judorum, quibus eos

avait

command qu'on

in cunctis rgis provinciis perire praece-

perat, corrigantur.
6.

extermint dans toutes les provinces du royaume, soient rvoques par de nouvelles
lettres
;

Quomodo enim

pofero sustinere ne-

6.

Car comment pourrais-je soulenir


et la ruine de tout

la

cem
7.

et interfectionem populi

mei?

mort
7.

mon peuple?
la

Responditque rex Assuerus Esther

Le roi Assuerus rpondit

reine Esther
Esther
la

reginae et

Mardochaeo Judaeo

Domum

et

Mardoche Juif
;

J'ai

donn

Aman
cruci
,

concessi Esther, et ipsum jussi affigi

maison d'Aman
attach
la

et j'ai

command

qu'il ft

quia ausus est

manum

miltere in

une croix, parce


les Juifs.

qu'il avait os lever

Judaeos.
8. Scribite

main contre

ergo Judaeis, sicut vobis


,

pla-

cet, rgis

nulo meo.

nomine signantes litteras anHc enim consuetudo erat, ut nomine mittebantur,

8. Ecrivez donc aux Juifs au nom du roi comme vous le jugerez propos, et scellez les lettres de mon anneau, (car c'tait la coutume,

que nul

n'osait s'opposer aux lettres qui taient

epistolisquae ex rgis
et illius

envoyes au anneau.)
9.

nom du

roi, et cachetes

de son

annulo signatae erant,

nemo

au-

deret contradicere.
9.

Les secrtaires et

les crivains
le

du

roi

Accitisque scribis et librariis rgis

ayant t appels (c'tait alors

temps du

(erat

autem lempus

tertii

mensis qui ap-

troisime mois appel siban) le vingt-troisime

pellatur siban), vigesim et terti die


illius, scriptae

de ce en
la

mme

mois, les lettres furent conues


,

sunt epistol, ut Mardo,

manire que Mardoche voulut

et

chaeus voluerat

ad Judaeos,

et

ad prin-

adresses aux Juifs, aux grands seigneurs,

cipes, procuratoresque et judices qui cen-

aux gouverneurs

et

aux juges qui commanjusqu'en Ethiopie; et

tum

viginti

septem provinciis ab Indi


:

daient aux cent vingt-sept provinces du royau-

usque ad iEthiopiam praesidebant

pro-

me, depuis
elles

les Indes

inciaeatqueprovinciee, populo et populo,

furent crites en diverses langues cl en

divers caractres, selon la diversit des pro-

uxta linguas

et litteras suas, et Judaeis,

vinces, des peuples et des Juifs, afin qu'elles

prout lgre poterant, et audire.


10. Ipsaequeepistolse, quse rgis

pussent tre lues et entendues de tout

le

nomine

monde.
10. Ces lettres

mittebantur, annulo ipsiusob.signata3 sunt,


et missae per veredarios, qui per

que

l'on envoyait

au

nom
,

omnes

du

roi furent

cachetes de son anneau

et

provincias discurrentes, veteres litteras

portes par les courriers, afin que, parcou-

novis nuntiis praevenirent.


11. Quibus imperavit rex ut conveni-

rant toutes les provinces,

ils

prvinssent les

anciennes lettres par ces nouvelles.


11.

rent Judaeos per singuhs civitafes, et in

Le

roi leur

commanda en mme temps


en chaque ville, et
tous, et de se

unum
eum

praeciperent congregari, ut starent

d'aller trouver les Juifs

pro animabus suis, et omnes inimicos suos,


conjugibus ac liberis et universis

de leur ordonner de s'assembler


tenir prts
et

pour dfendre leur

vie,

pour tuer

exterminer leurs ennemis, avec leurs femet toutes leurs

domibus, inlerficerent atque delerenl, et


spolia

mes, leurs enfants

maisons, et

eorum

diriperent.

de piller leurs dpouilles.

12. Etconslituta est per

omnes

proviji-

12.

Et dans toutes les provinces

fui

marqu

141
cias

COMMKNTARIUM CAl'UT
una
ultionis dies, id est, tertia

VIII.

142

dcima

un
le

mme
13.

jour pour cette vengeance, savoir,

mensis duodecimi adar.


13.

treizime jour du douzime mois, adar.

Summaque

epistolse haec fuit, ut in

La substance de
Qu'on
lit

cette lettre

du

roi

omnibus

terris ac populis, qui rgis As-

tait

savoir dans toutes les pro-

sueri subjacebant imperio,

notum

vinces et tous les peuples qui taient soumis


fieret
l'empire

du

paratos esse Judos ad capiendam vindi-

roi Assurus,

que

les Juifs

taient prts se venger de leurs ennemis.


14. Et les courriers partirent en bte, portant celte lettre
,

ctam de hostibus
14.

suis.

Egressique sunt veredarii celeres

et ledit

du roi

tait alficb

nuntia perferentes, et edictum rgis pe-

dans Suse.
15.

pendit in Susan.
15. Mardochseus

Mardoche sortant du

palais et d'avec le

autem de palatio

et

de

roi,

parut dans un grand clat, portant une


et

conspectu rgis egrediens, fuigebat vesti-

robe royale de couleur d'byacinthe


cleste,

de bleu
la tte,

bus regiis, hyacinthinis vidolieet, et aereis,

ayant une couronne d'or sur

coronam auream portans


civitas exultavit

in capite,

et revtu d'un

manteau de

soie et de pourpre.

et amictus serico pallio

atque purpureo.
atque

Et toute
dans

la ville

fut dans les rjouissances et

Omnisque
est.

Mata

la joie.

16. Et

une nouvelle lumire sembla se lever


la

sur les Juifs, ainsi que

joie, l'honneur et

16. Judis
est,

autem nova lux

oriri visa

l'allgresse.

gaudium, honor

et tripudium.

17.

Parmi toutes

les nations, les

provinces

Apud omnes populos, urbes atque provincias, qucumque rgis jussa venie17.

et les villes

o l'ordonnance du

roi tait

por
de

le, les Juifs taient

dans une joie extraordi-

bant, mira exultatio, epulae atque convivia, et

naire;

ils

faisaient des festins et des jours

festus dies, in tantura ut plures

ftes; jusques l,

que plusieurs des autres

alterius gentiset sectaa,


et

eorum

religioni

ations, et qui taient d'une autre croyance,

cremoniis jungerentur. Grandis enim

embrassrent leur religion et leurs crmonies; car la crainte

cunctos Judaici nominis terror invaserat.

du nom

juif avait rempli

tous les esprits.

COMMENTA KlllM.
Vers. .

Domum Aman
ejus

(1), quasi fisco re-

significat

faclum esse rgi intimum cubicu-

gio addictam

ob domini crimen. Nomine au-

larium, et ad ejus familiaritatem admissum.

tem doms bona


lur.

omnia comprehendunfaciem rgis,

Patruelis. Vide dicta supra, cap. 2,


Veus. 2.
(1),

7.

Ingressus

est

ante

qnod
(1)

Tradidit Mardoch/EO trans Tulitqle rex annulum oueh Vers.


2.
,

juslissim promeruil

proscriptions bonorum suorum Aman , reus majestatis adverss reginam, quam commune edictum, in universam Judaeorum genlem ab eo procuratum ex obliqno feriebat. Amani bona rgi debebantur, cui iniegruin ei*at muneris loco cuilibet tradere. Neino melis ditari nu reba(1)
,

Pnam

ab Aman recipi jusseuat, et tradidit Maiidoch&o. Erai hic annulus regius, quo Aman liueras suas de Judaeis inierhciendis subsignaverat quasi sigillo regio. Iiaque hic annulus eratsuinmae dign tatis et aueioiiatis, feciique

(ur impii bominis spoliis, quam qui illius iniquilate discrimen subieranl. Regibus Hebrajorum idem erat jus, mi docuii David, rbus Mipbiuoselb], nli JonUKP, in Sibam iran.-latis.

Mardorh-tMim rgis vicaritim et quasi alternai regem. Unde Alexander ab Alexandro 1. Gnial, c. 9: Apud Persas iuquit, douari annulo rege ainicili* signum eral, eo arguiiiemo illos in intimant sodalitatein et j vineulum maxiini fcederis admiuere signiii~
,

ca rites.

univers supelleclili Assuerus Eslheri largilur illa ver in suum jus


ciini
;

Domum Amani

Mine et Mardocha-ns vestibns regiis et coron anre decorains fuit, ac c. 9, v. 4, vocalus princeps palutii, ac cap. 10, v. 3, secundus rege, aique, ul ailJoseph. 1.11, cap. 6, simul aim rege gubernavit imperium.

transtulil
didit.

omnia, et curanda Mardocho traSed rbus liorum Amani se conlinuit; nibil omnin ex iisablatum, quanqunin
cas

rex Judaeis permisit,


tradidit.

cm

miseros

illis

necandos

Ingressus est ante faciem rgis ; ad regem venit , vel polis adlectus fuit inter sepiein principes rgis minislros, qui vident jariem ejus, seu quibus liber est ad regem aditus. Qnin et inter illos primus creatus est appellaur cnim inferis, v. 9, 4, princeps palatii, et cap. secundus rege. \,ty, 3, Confessa est Esthk qiod esset patruus syus seu potis patruelis ; legimus euim superis, 2, 7,Esiberem ex patruo Mardochaei
; , ,

ESIHER AUTEM CONSTHUIT MauDOCH/FUM super domum suam ut ejus es^et conomus imo rector, uti fuerat antequm ipsa esset regna. Serarius censet Estherem ddisse Ma rdocbaeo doinuin Amani, sibi rege donatam, idque iradit Joseph. 1. 11, c. b'; verm hoe propri bis verbis non sigmlkatnr. (Corn Lap.) Concessiim Amant) videtur, ut anniilum
,
,

gesiaret , ejnsque nomine obsignaret ut munus ageret, quod apud nos magnus regni cancellarius. Vcl forte acceptum
rgis

edicta

annulum

quo

ortam

esse.

(Caimet.j

Judaeos nonclm

obsignrtret edictum adverss restituera. Rex autem ar-


143
latA etiaiu in

IN

LIBHUM LSTHEi;
Vers. 7.

m
Esther reuin^e
et Mauloui.lo;
fieri,

eum

dignitale, et

munere quo
et

Aman
lorein

funclus erat.

addilur Mardochaeus, quia intelligebat rex pe-

Super domum suam, praefectum,


doms.
Vers. 5.

modera-

titionem Mardochaeo per reginam

ide

eliam ad

eum

Et

rex convertit orationem.


in Judjeos;

contraria

(1),

rgi scilicet,

Quia ausus est manum mittere


sensus videtur

ejusquevoluntali.

pendere

ide

Septuaginta
:

Veteres Aman lltter.e.

Aman

potis vocat
,

addunt
Paratus

Quid

adhuc quris? quasi dicat

qum

rgis

ad minuendam invidiam

et quia

sum

facere
:

quod

voles.

Est autem
erat, in

suggerenle

Amano
regia

conscriplae fuerant, tan-

hujusmodi sensus
gratiam vestram

Quod

difficilius

demque quia

Persarum edicta revocari


1,

feci,

ut scilicet viruni prin-

non poterant, supra, cap.


lh

19

(2).
,

cipem

et

graliosissimum ignominios morte

gumentum daturus Mardochaeo


iidem

habere , annuium illi iiiisil. Sunt qui credant, merum hoc fuisse ornamentum uii armillas et torques, ex quibus nulla Mardochaeo auctoritas accedebat. Hislamen rpugnt versiculus oclavus hujus Scribile Judis rgis nomine, capilis ferens signantes Hueras annulo meo. Esther constitut Mardoch^um super domum suam. Hebraeus, Chaldaeus, Syrus : Esther constituit Mardoclium super domum Aman,
, :

penits suuin comse

domum ejuseverterem; quanl magis quod reliquum est vestr causa perfi*
mulctarem, et
ciam
et 8
(1)!

acceperat rege. (Calmet.) Ut novis epistolis veteres Vers. 5. (1) Aman litter* cohriganiur. Rgis edicia ejus sigillo munita, ac t'ulta assensu opiimalum regni, revocari non poterant ; edicta ver, quae obsignata solummod rgis sigillo mitiebantur, revocari potuisse videntur. Elsi autem consuei lege revocari vetabantur, attamen res plan nova et singularis, error rgis ignorantis scelus amici sui, abusus regiae amicitiae, rei gravitas, reginae vita, et necessariorum ipsius atque amicorum turba quos iniqua sentenlia obvolverat, Judaeorum omnium exitium, justam utique et necessariam
,

quam dono

nam fecit potestatem litteras scribendi , annulo suo obsignandi quotquotet quoquo modo vellent Esther et Mardochaeus. Spcciatim ver quaenam concedereniur exprimilur vers. 11, videlicet quatuor haec primum ut in omnibus urbibus Judaei congregarent satrapas principes, populos, milites. Nam Judaeis Hebraic dicitur ddisse litteras, id est, in eorum gratiam, ut ista in singulis urbibus
et
,
: ,

lirent.

Latinus ver noster cadem

ista

ex-

cussit, sed sermonem de Persis instituendo. Si ver Judaei eos congregabant , ipsi c. 8 ,
v. 11,

Judos conueniebanl seu ad


(rjveTuaxeiv

eos, c.
,

16,

nosler verlit ipsis esse adminicuto. Allerum, ut slarent pro animabus suis ad delendum iuierficiendum et perdendum hostes suos, idque eum ope et auxilio roboris populi et provinciarum, nam particula hebraica, eth , valet hic eum, vel,
axo;
,

v. 20.

per,

ut Gnes.

4.

v.

1, et

saep alibi

et

sulficiebant

causam, ut novo edicto primum


(Calmet.)
diflicilis,

scripserat, et sigillaverat lilteras de occidendis Judaeis nomine rgis : rgis autem Persarum litterae et dcrta erant irrevocabilia, ut palet
in Daniele
c. 6,

abrogaretur. Hic erat nodus

nam Aman

damna to ad lacum leonum, Dan.

Quocirca Esther genuflexione, lacrymis, omnique arte connisa est ut regem llecieret ad irritandas hasce lilteras. Ac prudenler hc ratione et methodo usa rem confecit qud diceret has non esse rgis sed Amani lilteras, quas ipse inscio rege subdol scripserat, et annulo regio obsignrat. Cm autem jam rgi conslaret Amauuin fuisse insidiatorem et proditorem , aequum esse ut acta ejus scriptaque proditoria irritentur, utpote fraudulenter ignoranti rgi supposila, ac in rgis et regni toiius damnum aequ ac dedecus promulgata. Hc ratione persuasitregi, ut litteras Amani quasi hostis et insidiatoris sui abrogaret, ac contrarias in Judaeorum lavorem dictaret, uti ipse rex asserit in iisdem c. 16, 17. Sic enim rex noxam et infainiam
v.

15.

robur seu virtus provinciarum dicuntur , qui in singulis locis erant, milites et praesidia, de quibus Xenophon in Cyropa'di. Tertium, ut spolia vel forlunas istorum diriperent , idquedieuno unique, sciliceteodemilloquem internecioni praelinierat Aman, qui erat mensisduodecimiadar, dies decimus tertius. Haec autem scripta sunt omnibus omnium provinciarum subditis et Judaeis et omnibus proprio suo charactere et lingu, v. 9. Quartum, addunt Septuaginta, ut suis legibus Judi ipsi

enim unic semper, omnibus ab aliarum gentium regibus impetrare conati sunt, ut videre est apud Josephum lib. 11 , cap. ult. 1. 12, c. 4,
uterentur, seu viverent. Id
prae aliis
,

17, c. 7 et 10, lib. 17, c. 12, et in Codice lib. 1, lit.9,deJudaeiset Clicolis. (Serarius.)
1.

Judis,

Scribite Judis, vel, pro (12) Veks. 8. S'y valet pro, ut Jud. 9, 17. Litterae eniinscriptae sunt non tantm ad Judaeos, sed eliam ad satrapas, eic. Ut epistolis.... hegis.... nemo auderet contrvdicere, non est ad revocandum, id est, non est taie ut quis revocare possit.

i^nSpN,

Quidam

omnem prions edicti se abstersit, et in Amanum translulit dit m contrarium decrelum


,

pro Judaeis
,

edidit.

(2) Vers. 6.

Quomodo

(Corn, Lap.) potero sustine-

re etc? WNTI l^H rtM'N S. Nam quomodb potero et videbo, eic? Hebraica phrasis , pro potero videre? nempe , prae dolore. Vel Potero ferre et videre? Poiero vivere, si videam calamitatem illam , etc! Interfectionem populi mei TTTtID p3N3. Heb. in perditiunem, cognaiiunis me? (Synopsis.) '. : modo rege concessa Judaeorum Jibefalio'.'

Cuaiuluiisfciru concessa

omnia

vers. 7

secuti Hebraeos, ad primas illas Amanisliiierasreferunt, q. d. Videieut genti vestra; ali ratione qum decr,eli revocatione consulatis; nam illud ex lege Persarum est irrevocabile. Confer Dan. 6, 8, 12, 15. Hinc Diod. 1. 14, cm Darius Charidemum morii adjudicsset, < stalim pnituit... , sed quod regi auctorilate factum fuerat, ihfctum reddere nefas erat. Verm non erat illud (Amanis) edictum factum eo more quo leges sacrac et immulabiles, qualis illa supra, 1, 19. Plerique haec referunt ad secundas bas litteras pro Judaeis scriplas. lia Pagn. , qui vertit Scrivturam enim quee scribitur, etc., non licet
: :

H5
Vers. 9.

COMMNTARUM CAH'T MU.

146
His jus erat cujusvis, aat

(t)

Qui

appellatur siban

et

angaros vocabant.

maio nostro respondet. Potuerunt

citis scribi

naves, aut etiam ipsos hominesrapere ad cur-

litterae, et ad provincias mitli, sed opus

non

sum

bine factum, ut

-j-japsiieiv,

angariare,

fuit, quia aliquot adhuc menses supererant

cogre significet.

usqiie ad

diem

csedi destinatum.
scilicet

Veteres litteras, Amani jussu scriptas


transmissas.
Vers.
11.

et

Provincue atque provinci/e, singulis


provinciis.

Starent pro animabus

suis,

Linguas et litteras; edicta enim e lingu


scrib

congregarentur pro negotio ad eorum incolu-

bantur qu utebatur populus

ad quem

mitatem vitamque spectante,


bussuis ullionem sumerent.

et ut

de hosti-

ilestinabantur.

Et
plum

JuD/EIS PROUT LEGERE POTERANT.


edicli

quod lingu provincias


erat

in

Exemquam

Interficerent atque delerent (1);


rii
,

ex cap.

rajllebalur,

conscriptum, in hebraeam

linguam conversum communicabatur Judis


injbi

degentibus, ut scirent quid regio do-

gmate contineretur. Per vEREDARios(2),quosPers Vers. 10.

utuntur. Alii accipiunt de mulo vel dromedario, vel equo, quo utitur labellarius, vel equo magni prelii, vel equo, qui regiis sumptibus alitur. Altra obscura vox est hachaslranim , quam viri doctissimi mulum interpretantur ; est enim astar Persis mulus, ex quo plurale astarim vel aslarnim formatur. Junii et Grotii opinione eadein est vox cum astand, de qu 1rs
torici
,

revocare; q. d. Ergo neque isla scriplura, quam jubeo vos ita scribere, revocabilis erit. Sed ex v. 5 constat regem bis verbis recusare id quod fuerat petitum, nempe, ut edictum prias rescinderetur. Alii tamen, cum Yulgaio,
:

veluti de

nomine cursorum apud

veteres Persas. Conjectura haec essel probabilis, si pro hacliastranim , Iegeretur liachaslandim quod aulem ili penits adversalur
:

illud est,

sententiam ampleciuntur; q. d. Poterant igitur priora rgis edicta per posteriora corrigi. Talibus litteris omnes parebant tanqum plenam voluntatis regiae pro eo tempore fidem facientibus. Sic Grasci et Josepbus.
illani
: ,

equam

signilicare deiiionstratur.

nimirm qud sequens vox Ramach Verlendum


,
:

esset igitur plan inepte Veredarii filii equarum. Veredarii filii Fateor quidem reddere illos

(Synopsis.) Accitisque scribis et libraiuis. Scribse erant primicerii, qui litteras dictabant, librarii qui scribis diciata describebant, tuin ut ad provincias milterentur,
(1) Vers.

9.

parentum, qui servilem veredarii artem exercebant. At significationein banc vocis Ramach nulloargumentoasserunt. Graecus editionis Romanae legit tantumMiserunt litteras per tabellarios. Sed mod Graecus editionis Usserii addit Qui ferebantur
veredariorum,
(ilii
:

lum ut in arcbivium publicosreferrentur.

tabulas annalesque (Corn, Lap.) Ehat tempus tertii mensis.... siean. Siban vel siran congruebal maio et junio. Edictum Amani latum fuerat die terii decim primi
et
:

cquis vecloribus , principes filii Ramacliim. Syrus Miss sunt lilter per cursores et vereda:

mensis novum boc edictum post duos integros menses scribitur, die scilicet terti dcima tertii mensis. Qui ver fieri potuit , ut duo integri menses primo edicto Amani ad cjus necem praeterierint, em Scripturae narratio indicare videatur, Eslherem et Mardocli.eum paucis post diebus ejus edicti abrogationcm impetrsse? Graecus equidem Roman bie vigesim terti nisan, id est, editionis ferl decim postpromulgatum Amani edictum, pro die decim terti sivan, quam legit Hebraeus, et ipsa pariter Clialdaeus , Syrus, Vulgata Graeca editio cum animadversionibus OrigeDie terti nis. In veteri Latin versione est mensis primi. Sed in bc lectionum discrepanti, Hebraei et Vulgatae paries non inviti sequimur. Nihil repuguans illa exbibet. Quanqum un narraiionis srie referunlur gesia Estberis et Mardocliaei , nibil probibet quomins inter velus novumque edictum bimestre inteivalluin constiluatur. (Calmet.) Textus HebnEus torquet interprtes. (2) Vcrli potest Missi sunt cursores in curribus quos traliebant equi velocissimi et muli filii equarum. Trs voces arduae sunt prima est rerliescli, quae cert sonat jumentum enrrui
: ,
:

de armentis rgis. Kevocari 3, 15, de veredariis (Calmet.) Persarurn. IPS/E EPISTOL/E, QVJE REGIS NOMINE M1TTEBANTUR , ANNULO IPSIUS 0BS1GNAT.E SUNT, ET M1SS/E PER VEREBAHIOS, QUI PER OMNES PROVINCIAS DISVETERES LITTERAS NOVIS NUNTIIS CURRENTES PR/EVENiRtNT. Illud totum , qui per omnes provincias, etc. , non est in Hebraeo , nec apud Septuaginla, sed in Hebraeo sic legiiur: Qu mittebanmr permanum cursorum, qui veliebantur equis velocibus, midis filiis eqnarum. Deindequod Ut veteres litteras no dicitur in nostro texlu vis nuntis prvenirent , praecis intelligendo verum esse non potest. Nain litteras Aman jainanleduos menses missat erant, et ad singulas provincias pervenerant, sicut expresse babemus supra, cap. & In omnibus provinciis, oppidis et locis, ad qu crudele rgis edictum
rios, insidentes equis

hc possunt dicta superis

pervenerat, planclus ingens erat apudJudus.Ua-

que propri loquendo litterae Aman novis istis nuntiis non poterant praeveniri, sed sensus est Qui per omnes provincias discurrentes
:

aptum, robustum et pernicissimum. Docent id Micbasas et bic locus, in quo jungilur quadrig veredani. Dislinguilur simplici equo ad equilsndum deslinato. Denique Richsa Syriac constanter equum dsignai. Quare cerio certis credimus, rerhescli positum esse pro equo currni apto, pernicissimo, quo vereda-

veteres litteras novis nuntiis praevenirent , videlicetsecundmeffectum. Nain litterae Aman nondm fuerant executioni mandatae quia per eas tantm data fuerat potestas occidemli omnes Judapos mense duodecimo bae aulem Jiiterac missas sunt mense ter'io. Atque iia per eas tempestiv salis veteres illae litterae fuernnt (Estius.) praeventae et inefficaces redditae. cum conugibus ac libeInimicos... (1) quaeres quo jure poterant innocenris, etc. Apud Pertes cum reis interficere? Resp. 1
, , ,
:

ses,

ob patiis crimen

liberi

uxores, etc.,

et

pleclebanlur, ut palet etiam ex Esther, 3, 15, 9, 14, et Justin. 1. 10, et Herod. 1. 3, et

m
10, nuin. 20,
colligitu.r

N I.IBKLM
hosles Judaeorum, non

EJTHEK
autem jure
pitale est. slalui in

148
eos

hujusmodi pna,

gine forma

j.idicii

interfectos fuisse. Potuit

quia innocenti .nortem machinatum esse ca-

Amm

an. Marcel.

1.

23, ubi

ob noxam
,

in-

unius omnis propinquitas prit; parentum ne 2 inl'.mies jugulari polerant injurie memores, Tel in regeui vel in Judaeos hosliliter agerent: 5" intervenire poterat inspiralio Dei, cui praVfes eaiis:j-siippc.iunt etiam

iquit,

irium in alteriuscommodum decernebat. Darius in lacum leonnm exponi jussit accusatores Danielis cum uxoribus et filiis. Ab Assuero impelraverat Aman, ut Judi indiscriminatim

cujuscumque
tur,
et res

jusios inierfieienili cw inifvis; quarum una est, ni in filiis parentes puiinmiur. Vide 1 Sam. 15, 3, 4. Non videntnr Judaeis ulli inbine semper fer dinocentes interfei li
:

curuur

occisi

iv'r/,

c.

v.

12

15.

El cnr

.Tiatiset conditionis trucidarenillorum paterent direptioni. Ex capite 9, 44, discimus, necatos fuisse decem Amani lilios cum pitre, sed ab illorum supellectili Judaeos absiinuisse. Tradit Justinus librolO, Bupplicium sumptum fuisse de conjuratis Darii ; luin conjuges omnium cum liberis , ne quod vesiigimn tanli sceleris exstaret, interfeci sunt. Sed justas fuisse leg^s base dixeri-

non parcerent parvulis, qui parcebant sub(Bouartius.) stantiae: QUIBCS IMPEUAVIT, HT CONVENIRENT JlID.EOS 1ER 9liiil rex Hueras SINGi LAS'ciVifATES. H >'l ;*- tis ad Judos, qui erunl in singul civiiaiibns, ad se
:

ni se dcl'-ndereiil dverSS , hosies. ilJosqnedlerent. infleih lectionem


congrratvi'Mini

mus? Nom fas est communi supplicio sontem cum insonie obvolvere? Legum Persicarum instituta tueri nos hic
non aggredimur
qui sub

sequuntiir ClWlds, Syrus et in'erpretuin plerfqti, sed Gr.icus hic abest plurimuni ab Prwcepit ci rex uti lgions Ilelirain ei, Yulgtta suis l oriChi civilale, el nlcisci se, et de adverdclere illos saris ipsorum facer', s'uut volant
,
:

quin neclaudamus Judaeos, eorum imperio agentes his legibus


; ,

regendosse

in iis pariier, in quibus saeva et iniqua continent, permitlebant. In re lamen praesenti ab hostibus suis poenam lalionis aucloritate public;\ et principis jussu exigebant.

d arbininni, diripere res illorum , et vustareagrosadversariorumsuoruw,etdhtribuere lilios , et in 1er se ut bell capios , uxores
interficere
, ,

(Caluiet.)

Nous ne voyons pas que la plupart des interprtes se soient beaucoup mis en peine de
justifier celte

spolia itlonim, quoi inlerfccerinl in dieun, terli dcima die iiuodecimi menss adar. Hoc est

ordonnance, par laquelle

command aux

il fut Juifs de tuer tous leurs ennemis,

exemplar e/siolarum
tur
l.i

quifi

scriptu; sunt. llecita-

iVegr epistoa, qualis legitur inl'eris,

cap

te 10.

Utstare.nt no anim \ius suis. Familiaris est haec plirasis i'riler Bebreos, ut exprimant defensi meiii c! deeertaiinem. Ammadversum est alibi defenen se usurbari inlerdin pro
nlcisci. PrvUegiuiri hoc ah Assuero Judaeis concssum, nlciscendi elprivalas injurias per se pnniendi nece adversariorurn singulare licei, exeinplis Uinien in Scriptur et apnd profanos non caret. Gabaonitis inique olhn Saiile vexalis, illos ulcisci Saiilem, nece ipsius posierorum, David passs est. Ipse David gratias Deo agit, quod ejus bnfici uliionem hoslium suorum specirit. Slralonh es mnriius

avec leurs femmes et leurs enfants, et de piller tous leurs biens. Cependant on a quelque lieu de s'tonner que Mardoche et Esther, qui procurrent cet dit, aieni pu se porter un excs si cruel en apparence, et qu'on pouvait regarder comme n tant gure trioins pernicieux l'Etat, que celui auquel Aman avait

poteslatem Cnrribalo
terliceret. Quarii in

fecit, ut

hosies suos

in-

repisenii Judaei xer-

cuerunt ultioncni, ea principis et legnin ductoritate, onmi crimine ci scetere purgahalur. Cni Dens sibi uni ullioneni rservt,
privatam injuriarum proseculioneni tanlumvelat liberuin veto permit lit, ul quisqne openi iinplorct magis'lrtum qui jus nomine rbus praesuiit, cjusque ictoritate iulciuntar. Si fuis Judaeos malo nlciscendi aniino et consilio, quod c.aro et sangis dicivcrii, in adversarios saeviii, ac data libertale facile abiisusesl, illud inique praeter rein et proposituin erat. Oplimis sap rbus et maxime liitis boulines abuluiilur. In liis rbus ta agendiim esl, ul agerei jtidex, vel justiliaadniinister, et judicis executor. Sunt qui cre-

voulu engager le roi contre les Juifs. Mais il faut se souvenir, premirement, que ces choses se passaient duranl le temps de l'ancienne loi, qui tait un temps de rigueur, o Dieu avait ordonn qu'on donnt un il pour un il, el une dent pour une dent: c'est--dire que l'ennemi pt se venger de son ennemi, suivant la loi, que l'on nommait du talion. Ainsi les Perses ayant eu la volont de tuer les Juifs et de piller tous leurs biens, Mardoche et la reine Esther ne firent rien contre la loi, lorsqu'ils engagrent Assurus ordonner que les Juifs se vengeraient de leurs ennemis, qui taient ceux de la loi de Dieu, en leur faisant souffrir

mod

eux-mmes ce qu'ils avaient eouMil d'exercer contre eux.


,

D'ailleurs on peut prsumer que l'esprit de Dieu, qui avait conduit jusqu'alors, tant la reine que Mardoche, leur inspira aussi bien

qu'au roi d'en user ainsi, pour des raisons que J'on est plus oblig d'adorer que de pntrer.
C'est mme ce que ce prince semble exprimer, en quelque faon dans ses lettres, lorsqu'en Que parlant de la mort d'Aman il dclare c'est Dieu, et non pas lui, qui lui a fait souffrir
,
:

cette

peine qu'il a mrite

et

il

parait claire-

dani, rgis ediclo l'acullaieni .Judajisdatain non quidem ut hosies aggrederemur ipsi, sed ut aggridicntes illos repellcrenl; nec posiremis liiieris deleri priores, ulpole irrcvocabiles legc Persaruni. Sed iia se gesserunt adverss Persas Jud.fi, ut apert conlrariuin demonsirent.

ment que Dieu exaua en

cela l'excellente
,

Vide capui

9.

ClJM CONJUGIBUS AC I.1BER1S... ET SPOLIA F.ORUM diriperfnt. Ouiuia hsec ex lege et consuctudine Persarum gesta sunt. Solemne erat illis , ul totani exsiinguerent rei familiam, ejusque res ad reijeni devolvercnl, qui de illis ad arbi-

que prire rapporte vers la fin de ce livre cette princesse lui avait faite, et que lui-mme lui avaitmise dans le coeur, lorsque dans celle profonde affliction dont elle tait pntre la vue des maux qui allaient fondre sur lotit Faites , Seigneur, retomber Isral, elle s'crie sur eux leurs mauvais dessei/s, et perdez celui qui a commenc nous faire ressentir les effets de sa cruaut afin qu'il prisse lui mme avec tous ceux qui lui sont unis. Dieu ayant donc rsolu de punir les ennemisd'lsral, qui ne secon:

149
VERS.
12.

CoMMENTARll'M. CAPUT

VIII.

130
,

TRTIA

DECIMA MOSIS DUODE-

seu vends legis


et

quae Judaico

more

geita-

(imi aar,

ifa

sidem

(lies,

ail

mnclandos

bantur; ut

Judaeos ab
pra,

Aman

fuerat consliluta. Vide su7,

lica

palam omnes religionera genlem Mardoehaei nssent. Sed magnihaec descriplio dbet utique aliquid Rabscilicet

cap. 3,
1.

nuni.

et cap.

9 sequenli

num.

Vers. 13.

Notum
in

fieret, etc.

fortass

JudaHorum inimici
intrim

carcerem

dati sunt, ut

dm

slatuia adveniebat dies,

eorum

causae cognoscereniur judicibus.

Vers. 15.

Aereis
(2).

(1),

candidis, ut est in

Hebr.

et

Cbald.

tentaient pas, comme dilEslher, de l'opprimer par une dure servitude, mais qui attribuaient la
force de leurs bras la puissance de leurs idoles
,

doule, trs-justement condamner tous ces ennemis de son nom et de son peupla la mme peine qu'ils avaient voulu lui faire
a pu, sans
souffrir.

Mais nous pouvons ajouter, selon un sens plus spirituel , que Dieu a voulu peut-tre nous tracer dans ce qu'on vit arriver alors , une figure de la manire dont les vrais Isralites doivent se conduire l'gard de leurs ennemis. Un disciple de Jsus-Christ ne connat point d'autres ennemis durant cette vie, que le pch et les passions diffrentes, qui

bini auctoris licentia;. Regum Persarura tunica purpure erat, auro variata. Serico pallio atque purpdreo. Tunicae seu vesti auroniienti, et albo radiatae, addebant Persae aliam vesi.em, ceu pallium purpureum ei jnanicalum. Graeci redibint hic Hebrseum : Diadema byssirvnn et purpureum, (Calmet.) Cur ad dignilatem tatitam eveclus Mardochaeus? Respondel sub Danielis cap. 2 liriem D. Hieronymus, < ut quemadmodm in Josepho, Gnes. 41 , Danh-le, Dan. 2, sic in Mardoclueo l.aberenl captivi elperegriuanles Judaei solatia, videntes hominem gentissn, /Egyptiorum esse principem , vel Chahloeovel Persarum. Chaldaica paraphr asis < l'uni Caniicorum 7, vers. 5 Pauperes, ail, po( pulo qui ambulabantapud principem bine et inde, e qud egeni sunt , fiiturum est , ut induanlur purpura, sicul indutus est Daniel Mardochaeus in Sui in civilale Babylonis, et sis, propter merituni Abraliae, quem regem conslituit ab initio seculi, et propter justi liam Isaac, quem ligavit pater ejus utoflerret eum, et propter benignitalem Jacob, qui det corticavil virgas in canalibus. (Serarius.)

La chute d'Aman

fut l'lvation de

Mardo-

sont pour

lui

autant d'instruments de mort,


,

se sert toute heure pour le donc permis et il est mme command un Chrtien, de perscuter, de har et de tuer dans lui-mme tous ces ennemis qui s'opposent son salut. C'est cet Aman,

dont

le

dmon
il

perdre,

est

de la race d'Amalec, et tous ceux qui


unis,

lui sont

que Dieu nous a ordonn, par la bouche de son s?int lgislateur, d'exterminer entirement, sans faire jamais aucune paii avec eux. C'est pourquoi saint Puni ne nous parle dans toutes ses lettres, que de faire mourir en nous les membres du pch, et que de crucifier le vieil homme, qui s'oppose l'homme nouveau. Jsus-Christ nous a command lui-mme d'arracher notre il, et de couper notre pied et notre main, s'ils nous sont une occasion de scandale pour nous perdre c'est--dire qu'il n'y a rien de si cher en nous que nous ne
;

che, et le roi, voulant rcompenser sa (idlit, d'autant plus que la reine Esther lui avait dit qu'il tait son oncle, ordonna qu'il serait vtu comme lui-mme et lui fit rendre les plus grands honneurs. Que si l'on est tonn, aprs ce que l'on a dit du refus que Mardoche avait fait auparavant de porter le diadme royal , qu'il consente prsentement porter une couronne d'or et une robe royale , l'on peut bien dire avec lui que c'tait Dieu mme qui faisait toutes ces choses A Deo facta sunt ista, c'est--dire, que ce fut par la lumire de son esprit qu'il se conduisit en tout.
,
:

Mais nous pouvons ajouter encore , selon que saint Bernard a voulu faire cette histoire d'Eslher que Mardoche tant la figure de Jsus-Christ, il n'tait pas temps encore qu'il se couvrit du diadme royal, tant qu'Aman, l'ennemi du peuple de Dieu, avait du
l'allusion
,

devions retrancher, s'il s'oppose notre vrai bien. (Sacy.) Yestieus uegiis, IIvacjn(1) Vers. 15. tui.ms viDELiCET et aeiieis. llebraeus Ilyacin-

que tous ses compagnons condamns la mort mais qu'il put


crdit, et
;

taient
le

faire

srement

et avec gloire

Iorsqu'Aman ayant

t attach la potence qu'il lui avait prpa-

Veste lujacinthin et byssin. Velus Latina lerl, piodiisse illum reet

thinis

nlbis.

Synis

gio more indulum cum coron aure, et diademate, ac veste byssin. Hyainlhus caeruleuii colnrem saturnin exhibcl.byssusaureiini. Ma; ooehaei vestes fusis describit Chaldaeus Prodiit, ait ille, veste carbasin , viridi et hyacinthin indutus, cum catenul puriscsimoauro, insertis gemmis coruscanlq. Gerebut eiiam torquem diiissimum, tegebatur: ,

que

avilira

purpure lunic aureis iaiaginibuss alioruinque animalium context, ciijus


,

quadraginta et viginli talenta aurea ae^abat. Cingulns beryllis afl'aliin disPersico more caligatus erat, linguebaiur. caligasque ornabanl gemmae et aureae bulke c stispensus ex aureo annulo ad latus pende<bt acinaces Medicus in acinsee autem caclat cernebatur imago Hierosoiymai et fortuna urbis pro capulo erat. Galea Medo rum more vari picla tegebat caput et micabat aurea corona i supra galeam seu < diadema auri magnum, insculptis phylacteriis,

i : : ; , ; ,

iiinius valor

remport l'avantage sur ses ennemis, tout conspirait faire clater le triomphe de Jsus-Christ en sa personne. Les larmes de Jsus-Christ, dit saint Ber nard, en appliquant la dlivrance des Juifs i la rdemption des hommes, me couvrent de confusion el me percent de douleur. Je me jouais au-dehors au milieu des places publi dans le ques, et l'on prononait cependant < secret de la chambre du roi un arrt de mort contre moi. Son fils unique, ayant su celte diai nouvelle, sortit, aprs avoir dpos son dnie; et paraissant en public revtu d'un sac, couvert de cendre et les pieds nus, il voir que pleurait et il criait d'affliction, de
re, el son peuple ayant

son serviteur tait condamn souffrir Ja mort. Je le contemple dans cet tat ; et tant surpris d'un spectacle si nouveau et si tonnant, je demande quelle en est la cause

et je l'apprends.

aussi nous autres , l'exemple de ce grand saint, dans la personne de Mardoche, revtu d'un sac, Jsus-Christ,

Contemplons donc

151
VEns.
riiin

IN
17. Mira

LIBRUM ESTHEK
stis circa

152

exw.tatio, etc., Hebro-

ex Hebrafcis Mosaicae legis sanctitate, et ex geEsther, Mardochaeum et

scilicet.

Aman

di-

KORUM RELICI0N1 IUHGERENTUR (1), COgnit


couvert de toutes les marques de notre mortalit, qu'il a prises volontairement pour nous sauver de la mort. Mais envisageons ensuite dans ce mme Mardoche , tout couvert de gloire, Jsus-Christ triomphant, et du dmon, et de la mort, et de tous nos ennemis ; et soyons du nombre des vrais Isralites , qui prennent part comme ils le doivent, la gloire et la joie de ce triomphe. El toute la ville, dit l'Ecriture fut dans des (rampons de \oie ; c'est -dire tous les Hbreux et tous ceux qui avaient quelque union avec eux. (Sacy.) Jud.is autem (timor, (2) Vers. 16. mrore et angore conl'eclis, et quasi semigaudium, mortuis) nova lux ORir.i visa est
, ,

vin erga suos providenti.

Cunctos, Hebraeorum inimicos.


lyti,) (iebant, in

Judaeorum ctum se recipie-

bant; sive rvera, sive simulatione, lacrent. lia fecerunt, vel 1 quod vidrent mirabilem banc Judaeorum salutem sine speciali Dei providenti accidere non potuisse; vel 2 ob Esteris et Mardochaei sanciitalem eum tant
auctoritate et glori conjunctam ; vel 3 quod sanctitatem legis Mosaicae ex Hebraeis cognoscerenl; vel 4 ut sibi securitatem hoc modo pararent, metuentes et libertatem edicto datant, et potenliani Mardochaei; quod sequentia verba innuunt, etinfra 9, v. 2, 3, 4. (Synopsis.) La frayeur que l'on commena avoir des Juifs, devenus en un instant si redoutables par le grand crdit de Mardoche et parla protection toute puissante de la reine Esther ; la crainte dont chacun des Perses fut saisi en son particulier, en voyant la libert qu'Assu rus avait donne ce peuple de tuer tous ses

honor et tkipudium. L:t* tti eiiiit) gestienles exnltabant, choros agenteset tripudiantes. Estherest B. Virgo, de qn in sensu Alleg. Quasi Stella mystico dicitur Eccles. 50, 6 matulinain medio nebut, quoniam velut fulgida Stella proeessit effugans tenbras, de qu Ipsa est S. Bernar. hom. 2 super M issus est: < nobilis Stella Jacob, cujus radius universum
, :

ennemis,

et

pouvant apprhender pour

soi-

mundum illumint, cujus splendor praefulget in supernis, et inferos pntrt, terras etiam perlusirans, et calefaciens inagis mentes

qum corpora,
>

fovet virtules
in

viiia.

Denique nott Serarius

excoquit hc Amuni
: :

1 Ex:.ltragdi septuplicem catastrophen in Ira tatus supra omtes principes erat Aman omnespostea dejectus est; 2 alterum regc Ihronuiii habebat: Mardochaeo eqtium sterneie poslea debuit, ut ejus veluti strator, et pe5 Minacissima in eum verba clibus esset plurima jecerat:et eum laudare, praeconis instar debuit; 4 Pater rege vocabatur, et ab eodem postea laesae majestalis reus, perduellis,
;

d'tre regard et mis en ce rang, la surprise o ils taient de ce changement tonnant par lequel ceux qu'on avait condamns la mort , taient devenus les matres de la vie de ceux qui voulaient les perdre, et enfin l'admiration et la vnration qu'un si grand miracle, qu'ils ne pouvaient attribuer qu' la providence et la toute-puissance du Dieu des Hbreux, put bien leur donner pour la religion de Mardoche et d'Esther, les rendirent trs-disposs se joindre eux. Ainsi plusieurs, soit par crainte, soit par pit, embrassrent la religion des Juifs et se firent , selon Joseph, circoncire. Il est facile de remarquer la vrit dans la
figure; et ces grandes rjouissances du peuple Juif, devenu vainqueur de ses ennemis , qui embrassrent mme sa religion avec ses crmonies, nous reprsentent fort bien, non pas seulement le changement que l'on a vu arritiens, la terreur

mme

proditor, Tpt6aXmf>io; nominalus est; 5 Indignans, oculisqum infestissimiset torvissimis, Mardochaeum intuebatur, et rgis postea vultum l'err non potuit; 6noncontentusunius Mardochaei caede, omnium Judaeorum sanguinem haurire volebat, et ipse non solus , sed tot eum domo, eum decem charissimis filiis in crucemactusest; plurimaque ejusdem eum ipso animi , gentilium milita contrucidata ; 7 quod lignum , quemque diem Mardochaeo ,

princes tant devenus chrdu nom adorable de JsusChrist s'est rpandue dans toute la terre, et a attir un nombre infini d'trangers son service parla crainte qu'ils ont eue de ses juge-

ver, lorsque

les

ments

mais encore celle


lin

fte

vraiment so-

Judaeisque caelerisad

praescripserat, iis ipse eum suis miserrim prit. (Corn, Lap.) Lntantiim ut pluresalterius gentis etsect^e, eorum (Judaeorum) religioni et cremoniis jungerbntuu, id est , circumciderentur, et ad

necem

du monde, lorsque par un changement beaucoup plus capable


lennelle qui se fera la

d'imprimer de la terreur dans tous les esprils, ceux qui taient mpriss, humilis et foules

Jiidaismum verumque Dei cultum converterentur. Videbant enim banc mirabilem et insperatam Judaeorum salutem et exaltationem
sine speciali Dei, res populi sui curantis, providenli accidere non potuisse. Quare Dei po-

aux pieds comme des victimes destines la mort, seront tout d'un coup levs au-dessus de tous ceux qui les hassaient, et que JsusChrist, leur souverain protecteur, exterminera leur vue tous leurs ennemis, c'est--dire, tous les mchants qui auront refus de se joindre eux dans un mme cur et un mme
esprit.

clementiam et providentiam erga lentiam Judaeos agnoscentes, eum verum esse Deum profilebantur et venerabantur. Ad hoc etiam juvit non pariim Estheris et Mardochaei religio et sanctitas, juncta eum tanl auctoritate et unde sequitur gloria Grandis knim cunctos Judaici noministerror invaserat, ne sibi lacrent quod Amano l'ece,
: :

rant, quodquepropediemcaeterishostibus suis ex rgis edicto, v. 13, facluri erant. Quaie ne haberenttir hostes Judaeorum, ideoque occiderentur, ostendebant alii ver alii lict se eorum esse amicos, (iebantque proselyti.
,

Prvenons donc ce malheur pouvantable en nous joignant promptement par une solide pit aux vrais serviteurs de Dieu. Ne craignons point d'tre humilis avec eux pour quelque temps; et que la crainte de l'oppression passagre des mchants ne nous fasse jamais perdre l'esprance de celte fte solen,

la fin

nelle et ternelle, qui sera pour tous les lus de leurs maux et de toutes leurs frayeurs. Les Juifs ne craignaient alors que la mort du

(Corn, Lap.)
(1)

corps dont ils taient menacs ; mais les Chrtiens ne doivent craindre principalement que
celle mort ternelle
,

mrvrvo

judaiiantes, Jutlrri (vel vrose-

doni

la

mort du corps

153
lait

COMMENTARIUM. CAPUT

IX.

154

si grand la figure. C'est pour prvenir un malheur que nous devons employer, comme Mardoche et comme Eslher, tomes nos pri-

nos jenes et toutes nos larmes; et et l'on peut bien assurer que ce grand homme cette grande princesse taient eux-mmesdans ces sentiments, puisqu'un homme qui propoint testait en parlant Dieu, que ce n'tait par le dsir del gloire qu'il agissait, et qu'il tait prt se mettre sous les pieds d'Aman, si son devoir l'y et oblig qu'il ne voulait adorer que Dieu seul, et que s 'il dsirait de vivre
res, tous
;

c'tait afin de louer son saint nom , et qu'une princesse qui dclarait de la mme sorte en sa prsence qu'elle avait en abomination tout es tes marques de sa grandeur, et qu'elle ne se rjouissait qu'en lui seul, ne pouvaient tre certainement regards que comme des saints, qui participaient par avance la grce de la loi nouvelle, qui nous l'ait envisager dans le temps prsent les choses futures, et qui nous fait rapporter toute la gloire de ce monde celle de Dieu. (Sacy.)
,

CAPUT
1. Igitur

IX.
1.

CHAPITRE
Alors
le

IX.

duodecimi mensis quem adar decim jvocajri ante jam diximus, lerti (die, quando cunctis Judaeis interfectio
'

treizime jour du douzime mois


dit

que nous avons dj


Juifs, et

auparavant se nommer

adar, lorsqu'on se prparait tuer tous les

parabattir, et hostes

eorum inhiabant san-

que ceux qui taient leurs ennemis,


les plus

guiui, versa vice Judi superiores esse

aspiraient se repatre de leur sang, les Juifs

au contraire commencrent d'tre


forts, et

cperunt,
2.

et se

de adversariis vindicari.

de se venger de leurs adversaires.

vilates,

Congregatique sunt per singulas cioppida etloca, ut extenderent


contra inimicos et persecutores

2. Ils s'assemblrent

dans toutes
,

les villes,

les
la

bourgs et les autres lieux

pour tendre

manum

main contre
;

leurs

ennemis

el leurs perse-

suos. Nultusque ausus est resistere, e

cuteurs

et

nul n'osait leur rsister, parce


leur puissance avait saisi
les

qud omnes populos magnitudinis eorum


formido penetrrat.
3.

que

la

crainte de

gnralement tous
3.

peuples

Nam

et proviociarum judices et du,

Car
et

les

juges des provinces, les gouver-

ces, et procurttores

omnisque dignitas

neurs

les

intendants, et tous ceux qui

quae singulis locis ac operibus prerat,

avaient quelque dignit dans tous les lieux, et


qui prsidaient sur les ouvrages, relevaient

extollebant Judaeos timor Mardochaei


h.

Quem

la gloire

principem esse
:

palalii et

p!uche
,

des Juifs, parla crainte de Mardo-

rimm

posse cognoverant

fama quoque

4. Qu'ils savaient tre


lais et

grand-matre du pa

nominis ejus crescebat quotidi, et per


ctnictorum ora volitabat.
5. Itaqtte

avoir beaucoup de pouvoir. Sa repu

talion croissait aussi de jour en jour, et volait

pereusserunt Judi inimicos

par toutes
5.

les

bouches.
firent

magna, et occidertmt eos, reddentes eis quod sibi paraverant facere 6. In tantum ut etiam in Susan quingentos viros interficerent, extra decem
suos plag
:

Les Juifs

donc un grand carnage


ils

de leurs ennemis; et, en les massacrant,

leur rendirent le mal qu'ils s'taient prpars


leur faire
;

filios

Aman Agagil
isla

hostis
:

Judaeorum,
Es-

G. Jusque-l

que, dans Suse

mme,

ils

tu-

quorum
7.

sunt nomina

rent cinq cents


fils

Pharsandatha, et Delphon,

et

hommes, sans compter les dix d'Aman, filsd'Agag, ennemi des Juifs, dont

pbatha,
8.

voici les
7.

noms

Pharsandatha, Delphon, Esphata


Phoratha, Adalia, Aridatha,

Et Phoratha, et Adalia, et Aridatha,


8.

9.

Et Phermestha, et Arisai, et Aridai,

9.

Phermestha, Arisai, Aridai,


ils

et

Jzatha.

et Jezatha.

10.

substantiis

Quos cm occidissent, prdas de eorum tangere noluerunt.


Stalimque

10. Les ayant tus,

ne voulurent toucher

rien de ce qui avait t eux.


11.

il.

numerus eorum, qui


,

On

rapporta aussitt au roi

le

nombre

oceisi erant in
est.

Susan

ad rgent relatus
In urbe Susan

de ceux qui avaient t tus dans Suse.

12. Qui dixit regin

12.

Et

il

dit la reine

Les Juifs ont tu


de Suse, outre

interfecerunt Judaei quingenlos viros, et


alios

cinq cents
les dix
fils

hommes dans
le

la ville

decem

filios

eos exercere
ciis?
fieri

Aman quantam putas cdem in univenis provin:

d'Aman. Combien grand croyez-vous


carnage
qu'ils font

que doit tre


les

dans tou'es
davan-

Quid ultra postulas?

et

quid vis ut

provinces? Que

me demandez-vous

jubeam?
Cui
illa

tage, et

que voulez-vousque j'ordonne encore?


lui

13.

respondit

Si rgi

placet,

13.

La reine

rpondit

S'il plat

au

roi,

155

LN

L1BRI1M

ESTHEK
que
les

156
Juifsaieut le pouvoir de faire encore
qu'ils

fecerunt detur polestas Judaeis, ut sicut ste et crasfaciant, etdehodi in Susan,

demain dans Suse ce


d'hui, et

ont

fait

aujour-

cem

filii

Aman

in patibulis

suspendanlur.

que

les

dix

fils

d'Aman

soient pendus

Staih. Praecepitque rex ut ita fieret. pependit edictum, et detimque in Susan

des potences.
14.

Le

roi

commanda que

cela ft fait; et

aussitt l'dit tait affich dans. Suse, et les

cem

Aman suspensisunl. Congregatis Judaeis quart decim 15. die mensis adar, interfecti sunt in Susan
filii
:

dix

fils

d'Aman

furent pendus.

Les Juifs s'lant assembls encore le quatorzime jour du mois d'adar, turent
15.
trois cents

trecenti viri

ne;

eorum ab

illis

direpta

hommes dans

Suse, sans vouloir

substantia est.
16.

rien prendre de leur bien.


16. Les Juifs se tinrent aussi prts,

Sedetper omnes provincias, qu


,

pour

la

ditioni rgis subjacebant, pro animabus interfecti; hostibus suis steterunt Judi

dfense de leur vie dans toutes les provinces


qui taient soumises l'empire

du

roi

et

ils

ac persecutoribus suis

in tantura ut se-

turent leurs ennemis et leurs perscuteurs

ptuaginta quinque millh occisorum implerentur, et nulus de substantiis

en

si

grand nombre, que soixante-quinze mille


furent envelopps dans ce carnage,

eorum

hommes
17.
Ils

sans qu'aucun des Juifs toucht leur bien.

quidquam contingeret. 17. Dies autem tertius decimus mensis adar, primus apud omnes interfectionis
fuit, et

commencrent tous tuer


Ils

leurs enils

nemis

le

treizime jour du mois d'adar, et


firent

cessrent au quatorzime.

de ce jour

quart decim die csedere desieconstituerunt esse solemnem,

une

fle solennelle qu'ils

ordonnrent de c-

runt.

Quem

lbrer dans tous les sicles suivants avec joie


et par des festins.

ut in eo

omni tempore deinceps vacarent

epuis, gaudio atque conviviis.

18.

Mais ceux qui taient dans


fait

la ville

de

18. At hiqui in urbe Susan caedemexer-

Suse avaient
zime
et le

le

carnage pendant

le trei-

cuerant, tertio decimo et quarto decimo die ejusdem mensis in cde versatisunt:

quatorzime jour de ce mois, et

n'avaient cess qu'au quinzime. C'est pour-

quinto decimo autem die percutere desierunt. Et idcirc

quoi

ils

fixrent ce

mme jour

pour en

faire

eumdem diem

constititiee.

une
19.

fl solennelle

de festins et de rjouis-

sances publiques.

tuerunt solemnem epularura atque 19. Hi ver Judi, qui in oppidis non

Les Juifs qui demeuraient dans


et

les
,

muratis ac

viilis

morabantur, quartum
ut exultent in

bourgs sans murailles


choisirent
le

dans

les villages

quatorzime jour du mois d'adar,


festin
,

decimum diem mensis adar conviviorum


et gaudii

pour tre un jour de

dans lequel

ils

decreverunt

ita

font une grande rjouissance, et s'envoient les

eo, et mittant sibi


et

mutu partes epularum


omnia

uns aux autres une partie de leurs mets


leurs festins.

et

de

ciborum.
20. Scripsit itaque Mardocheetis

20. Mardoche eut donc soin d'crire toutes ces choses; et en ayant fait

lia?c,

et liltei

is

comprehensa misit ad Juomnibus rgis provinciis


in vicino positis

une

lettre,

il

l'en-

dos, qui
procul

in

morabantur, tam

qum

voya aux Juifs qui demeuraient dans toutes les provinces du roi, soit dans les plus proches

ou dans

les plus loignes,

2t. Afin que le quatorzime et le quinzime

Ut quartam decimam et quinfam decimam diem mensis adar pro festis sus21.

jour du mois d adar leur fussent des jours de ftes, qu'ils clbrassent tous les ans perp
tuitc par des

ciperenl, et revertente

semper anno, so-

lemni clbraient honore


22.

22. (Parce
ulti

honneurs solennels, que ce fut en ces jours-l que

(Quia in

ipsis

diebus se

sunt

les Juifs se

Judi de inimicis suis, et luctus atque tnstilia in hilarilatem gmdiumque conversa sunt); essentque (lies isli epularum atque leit'i*, et milterent sibi invicem

que leur deuil


joie et

vengrent de leurs ennemis, et et leur tristesse fut change en

en allgresse;) et que ces jours fussent

qu'ils des jouis de festin et de rjouissance, partie de les uns aux autres une s'envoyassent

leurs

mets

et qu'ils

fissent

aux pauvres
fte solen^

ciborum partes,
argirenlur.

et

pauperibus munuscula

quelques prsents.
23. Et les Juifs tablirent

une

23. Susceperuntque Judi in

solemnem

nelle,

conformmeM

ce qu'ils avaient

com-

tum cunch q"*

vo U mpor!.' fa-ere ecc-

mente

selon l'ordre de fatre en ce temps-l,

137

COMMENTAKIUM. CAPUT
,

IX.

158

perant

et quae

Mardochaeus

litteris fa-

que Mardoche leur en avait donn par ses


lettres;

cienda mandaverat.
24.

Aman

enim,

filius

Amadathi,

stirpis

24.

Car Aman,

fils

d'Amadath, de

la

race

Agag ,

hostis et adversarius

Judaeorum

d'Agag, ennemi dclar des Juifs, avait form


le

dessein de les perdre, de les tuer, et de les


;

cogitavit contra eos malura, ut occideret illos, atque deleret : et misit phur, quod

exterminer

el

il

avait jet

pour cela

le

phur,

c'est--dire, le sort,

en notre langue.
,

nostr lingu vertitur in sortem. 25. Et postea ingressa est Esther ad

25. Mais Esther entra ensuite chez le roi


le

suppliant de rendre vaines les entreprises


lettre, et

regem, obsecransut conatus


rgis
irrili firent
:

ejus litteris

d'Aman, par une


sur sa tte
Juifs. Enfin
le
,

de faire retomber

et

malum quod contra

mal

qu'il avait

mdit conire
,

les

Judos cogitaverat, reverteretur in caput ejus. Denique et ipsum et filios ejus affixerunt cruci.
26. Atque ex illo
pellati sunt

on pendit
fils.

Aman

une croix aussi

bien que tous ses

26. C'est pourquoi depuis ce temps-l, ces

tempore

dies

isti

ap:

jours ont t appels Phurim, c'est--dire, les

Phurim,

id est, sortium

jours des sorts, parce que


dire, le sort, avait t jet
cette lettre,

le

phur, c'est--

qud phur,
fuerit
.

id est, sors, in

urnam missa

dans l'urne. Et
de Mardoche,

ou plutt ce

livre

Et cuncta quae gesta sunt, epbtolee,

contient tout ce qui se passa alors.


27. Les Juifs donc, en
avait t arrl contre

id est, libri hujus

volumine continentur.
Judaei

mmoire de ce qui
ensuite, s'obli-

27.

Quque

sustinuerunt, et quae dein-

eux, et de ce grand

ceps immutata sunt susceperunt

changement qui

tait arriv

super se et semen

suum, et super cunctos,

grent, eux et leurs enfants, et tous ceux qui

qui religioni eoruoi voluerunt copulari

voudraient se joindre leur religion, d'en


faire en ces

ut nulli liceat duos hos dies absque soemnitate transigere


:

deux jours une

fte solennelle,

quos scriplura testatur,

sans que personne pt s'en dispenser, selon


qu'il est

etcerta expetunt tempora, annis sibijugiter succedentibus.

marqu dans

cet crit, et ce qui s'ob-

serve

exactement chaque anne aux jours

28. Isti sunt dies, quos nulla


delebit oblivio
:

unqum

destins cette fle.


28.

Ce sont
de
la

ces jours qui ne seront jamais

et

per singulas genera-

effacs

mmoire des hommes,


El

et

que

tiones cunctae in toto orbe provinciae cel-

toutes les provinces d'ge en ge clbreront

brabunt; nec

est u!la civitas

in

qu dies

par toute

la terre.

il

n'y a point de ville en


c'est--dire, des
les Juifs et

Phurim, idest, sortium, non observentur Judaeis, et

laquelle les jours de

phurim,

ab eorum progenie, qu

sorts, ne soient observs par

par

his caeremonits obligata est.

leurs enfants, qui sont obligs de pratiquer


filia

29. Scripseruntque Esther regina

ces crmonies;
29. Et la reine Esther,
fille

Abihail, et Mardochaeus Judaetis, eliam

d'Abihal, et

secundam epistolam, ut omni studio


ista

dies

Mardoche
lettre; afin

juif, crivirent

encore une seconde


le

solemnis sanciretur

in

posterum.
Jtuaeos, qui

qu'on et tout

soin possible de

30. Et
in

miseruntad omnes
viginti

faire de ce jour une fle solennelle dans toute


la

postrit.

centum

septem provinciis rgis

50. Et

ils

envoyrent tous
les

les Juifs

qui

Assueri versabantur, ut haberent pacem,


et susciperent veritatem

demeuraient dans

cent vingt-sept provin-

ces du roi Assurus,


et suo

pour

qu'ils

eussent

la

31.

Observantes dies sorlium,

paix, el qu'ils reussent la vril,

tempore cum gaudio celebrarent,


observanda susceperunt

sicut

31.

En observant

ces jours des sorts, et les

constituerunt Mardochaeus et Esther, et


illi

clbrant en

leur temps, avec grande joie.

se, et se-

Les Juifs s'engagrent donc, selon que Mardoche et Esther l'avaient ordonn, observer,
toute leur postrit, ces jenes, ces

mine suo,
dies,
32. Et

jejunia et clamores, et sortium

eux

et

cris et ces jours des sorts.

omnia

quae libri hujus, qui vo-

52. Et tout ce qui est

contenu dans ce

livre

catur Esther, histori continentur.

qui est appel Esiher.

Vers. (1) 6.

(1) Vers. 1. mensis , qiiem adar vocarl ante jam diximiis, decima ter-

Decem filios Aman Igitur duodeclmi

COMMENT ARIUM.
,

(2)

ex c.

16,

num.

18, constat

Amanum cum suis edem

T1A DIE, QUANDO CUXCTIS JUD/E1S 1INTERFECTIO PARABATCR, ET IlOSTES EORl'M I.NIIIARANT SANCUINI

159
die

IN I.1HRUM

ESTHER
aliorum turb exemptos,
vatos ad necem.
in

ISO
banc diem reser-

actum incrucem. Diccndnm ergo cum Se,

rario et Saliano

decem hos Amani

lilios

ex

VERSA VICE Jun^CI SUPEUIOl'.ES ESSE COEPERUNT. Adar mensis duodecimus et anni ultimus respondelnostrofebruario.PrimusenimlIebraeorum mensis erat nisan, id est, martius, qui:) in eo celebrabant Pascha, Exodi 12. Porr Judaei ulebantur mensibus lunaribus, non solaribus; quare neomenia,sive novilunium, erat prima dies mensis dcima tertia ver dies erat provim antecedens plenilunium hoc enim incidebat in diem decimum quarlum. Hic ergo
;
:

totius doms reginae, seu rerum Amani, quas rex dono reginae dederat, Mardochaeus agebat. Auxerat illum Assuerus diviliis et honoribus; denique magna erat viri in urbe et per provincias auctoritas. (Calmet.) Vers. 5. Percusserunt inimicos, elc, 132 "D'1, et percusserunt omnes inimicos, etc.

mura

dies pridianus plenilnnii februarii desiinatus luerai caedi Judaeorum, et mox vice versa aedi liostium Judaeorum, Quocirca etiamnm Juda i illo die in synagogis suis quotannis legiint lii-

storiam Esiher et quoties fit mentio Amani, pugnis et malleis puisant scamna perinde ac si caput Amani ferirent, uti testantur Ant>nius Margarita lib. de Ritibus Jndaeorum, et Greg. Tolosanus, Syntag. lib. 2, c. 16, numro 10. Porr Judas Machabaeus aliudfesiuni hc edem die l adar instituil, ob insignrm vicioriam edem die de Nicanore oblcntam, de quo 2 Machab. ult. v. 37. (Corn, Lap.) DuODECUMI MENSIS TERTIA DECIMA DIE. Qlia>. dies ab impio Amani edicto deslinata erat in excidium Juda3oriim, ipsa eadem daia est ul; ,

tioni

Jndaeorum

in bostes. lia

ssep roaliiiam

ac scelesta consilia impioruin ludit Numinis providentia. Nunquni Deus ila penils chl-

rnm

sibi

populum

deseruit, ut

argument!

identidem non exbibuerit,

ipsis adversarioillos patrocinii.


,

riim oculis perspicua, sui erga

Josephum in Jgypto, Danielem Babylone Mardochaeum Susis tuetur. Praetereundum non ducimus, in veteri Italien versione totam
banebistoriam ultionis Jndaeorum de hostibus omilti, iniegros enim undeviginti priores versiculos bujus capitis negligit. (Calmet.)
Vers. 2.

Congregati sunt.

Istud pendei

pr.incipio superioris versus, Duodecimi mensis, etc. et parenibesis observanda est.

Constructio to riDil cum praepos. 2 rara est; reperitur tamen Num. 22, v. 6 1 Sain. 18, 11: 2 Reg. 3, 24. Pi.aga magna, etc., priNI aVl UTI rOO, plag gladii et occisiunis, et perditionis. Reddenies eis, etc. V"">1 jeceruntque inosoribus suis, vel, contra o-orcs sues, ila ut 2 notet objectum. (Synopsis.) Itaque percusserunt Jid/fj INIMICOS SUOS PL\GA MAGNA, ET OCCIDERUNT EOS, REDDENTES E1S, QUOI) SIRI PAUAVERAN1 FACEP.r, Qlia'H j)0lesi, ulrm reel hoc (actum l'un il? et quomod non fuerit contra praeceplum Domini de non expetend vindicti Nain videri posse qun Judieis suilicere debuissej, se esso periculo imminente liberalos, et qud non debuissenl ultra procedere ad inimicorum suorum interfectionem. Sed respondeo l'a et um illud fuisse justum et legitimum. Nam processit public! et lgitima poteslate, videlieet rgis Assueri, qui jur poierat hostes Jndaeorum tali modo punire. Quantum aulem ad Judaeos exequentes banc caedem, non videiur dubitandum, quin Mardochams, et Estlier habuerint piain intenlionem, videlieet conservandi populi Dei, et vindicandi ciillum divinum, qui tune in co solo populo erat. Et idem sentienduni de aliis piis viris in illo populo. Neque curandum, qud plures in illo populo Judaico fuerint. qui magis ad vindicandas suas injurias intenti fuerint, qum adpium hujusniodi scopum. Nam et hoc tempore principes non dlient omittere bella justa, etiamsi ea gerere
;

non possinl,

nisi

per mulios milites improbos.


(Estius.)
In Susan, etc.,

Nullus ausus est,


fistere potuit, qnia Judaeis.

etc., id esl,

nemo

illis

re(2) Vers. 6.

omnes gnies timebantsibi

(Valablus.) Vers. 3. Provinciarum judices, et duces, t.r i>roc(jratoi'.es, omnisque DiGMTAS. Hebraetis Principes provinciarum, et satrap, et duces, et [orientes opus rgis; praefecti rgis et procuratores, nempepraefecturamgerentes provincia-

riTah pft&2 bine patet rn>3n subjectum nomini non signilicare paltium ; nec enim probabile est lanienam islam fuisse peraciam in palatin; vel, ibi degisse 500 viros, qui occisi dicuntur;

]W

rum et annuos census curantes. Graecus Principes satraparum (seu potiiis satrapiarum, praefecti alicujus regionis), tyranni (reges vectigales et subdili) et regii scrib lionorabant ludos. (Calmet.) Et duces, D^DITOnsm, et satrap, principes magni, qui jngiter manent apnd regem, et ejus l'aciem vident. Ab ItfrlN Cbald., magnus, et TT maner?j et D'OS facis. Temporuni erant homines, ul sunt ejus generis plerique. Omnisque dicnitas, etc., *WH ro^Son WV^ jboS, et facientes opus qnod erat reijis, qua'Sto res et tbesaurarii. Extou.erant Jud,cos; D'NTO, honorabant muncrabant. (Synopsis.) Vers. 4. Quem principe! esse palatii, et pi.imiMUM posse cognoverant, etc. Ilebraeus
,
:

decem Amanis filios, praesertim posi suspensum pat rem, degisse. Et Ut interfickrent, etc., Heb. ad verb.
vel, ibi
:

inlerfecerunt et perdere, vel, perdiderunt. Nota

cnallage,

nempe,
in

infinit,

pro indic.
(Synopsis.)

Susan quingentos viros interficerent exira decem filios Aman, quos primos
publie in theatro, ut videtur, quasi reos rsedem enim inrege damnatos occiderent chorunt filiis Aman hostis sui jurait, quasi primitiis primisquejustaesuae vindiclae victimis deiiideeornin jam occisoruni corpora poslero die suspenderunt in patibulis, utdiciiur v. 14, ad majorem Amani ignominiam el liostium terrorem. Igitur mense lerlio rex lnlit ediclum, ut Judaei trucidarent filios Aman, canterosque suos adversarios, ul dicluni est e. X, v. 9. Quare Judaei mox filios Aman, ne fug elaberentur, incliiserunt incarcerem, a post
;'i

Ut etiam

;'i

Nam Mardochns magnus in dvmo


ejus vadens in

rgis, et

omnes provincias, et magitque extotlebalur. Versiciilum hune omitlit Graecus editionls Romanae; sed (Jaserii edito ila legit Et M ardochus in dies extotlebalur ; j'tsseral enim rex nomen ejus per totuni regnum Vium diffandi et fuit impens magnus. OEcono:

fuma quia magis

novem menses, pu ta die 13 mensis duodecimi, qiioc caedi erat deslinata, eos jugulrunl,
et

posterodiejugulatos suspenderunt. Dices: Cap. (, 1S, rex ferens hoc ediclum, ait Amanuin et omnem cognationem ejusanteportam Susan pendere in patibulis ergo filii Amar.
;

161

COMMENTAMUM CAPUT
.

IX.

62

Veks. 10.- -QuOS CUM 0CCID1SSENT

(1), quill-

Pr^das tancere noluerunt, ne viderenlur


avariti potis duci,

"enlos

iilos.

qum justiliae

zelo.

Vers. 41.
co occisi sunt mense tertio, non duodecimo. Resp , per cognationem ibi non intelligi (ilios (alioquin eniin eos explicit nominssel), sed cognatoset ailines Aman; hi eniin ut ejus fautores cuin eo suspensi sunt; filii ver ad coinmunein omnium csedem, et ad diei 13 adar publicum speclaculum jusise vindicue rser(Corn, Lap.) vai! fure.

Numerus ad rgem relatusest,

cum

ut post totfunerajuberet caedi finem iinponi.


Vers. 13.

In

patibulis suspendantur (1).


\

tamen ejus relictis haeredi. Porr, habebant lu (nempe filii Amanis) sua bona praeter paterna.
' (Grotius.) C'est une leon excellente de dsintressement pour tous ceux qui ont reu de la part

Extra decem
lii

filios

Aman. Decem Amani

fi-

post aliquot menses supplicio patris, die neinpe lerti deciin adar, neci traditi videntur. Ilorum cadavera palibulo suspensa fuisse man alterius diei decimae quart, dicemus inferis, vers. 13, 14. Idem satis diserte indicat
textus Graecusin versiculisexHebraeoexpresSed ex edicto Ariaxerxis, quod Grsecum tanluminodo legitur, discimus, Ainanum ejusi|ue (ilios suspensos fuisse ad porias Susarum; quod repugnare videtur iis, quae modo diximus qui eniin decem Amani filii suspendio pericrunt quo tempore liilerse rgis datae sunt, si nonnisi die lerti dcima adar sublali sunt, posi aliquot menses promul^aiione edicti, quo potestas liebat Jud*is ulciscendi hostes? Constituainus igilur necesse est, decem filios simul cum paire neci traditos Cuisse, queinadmodin velus Vulgala in fine capiiis docet; Scripluram ver inleris versiculisl3, 14, supplicium illorum e pilogoquodam recitare. Hactens cadavera illorum projecta neque acia l'uerunt in patibulum, j icueranl , nisi post diem decimani terliam adar. Tosis.
:

de Dieu un ordre pour exterminer les ennemis de son peuple, en les rendant par la foi les amis de Dieu, selon qu'il fut ordonn saint Pierre, dans cette vision qui lui marquait la conversion des gentils, de tuer et de manger. Que ces personnes considrent donc dans celte figure de la conduite des Juifs l'gard des Perses, l'loignement qu'elles sont obliges d'avoir de toute apparence d'avarice dans

une fonction aussi sainte qu'est celle de la prdication de la vrit et de la conversion des mes. Mais qu'elles en soient encore plus convaincues en considrant la sainte gnrosit du grand Apire, qui proteste qu'encore qu'il et reu le pouvoir de vivre de l'Evangile, et pour parler de la sorte, des dpouilles de ceux qui taient auparavant ennemis de Dieu, il a mis sa gloire ne point user de ce pouvoir. Disons encore dans un autre sens, que ce mme exemple del conduite si dsintresse de ces Juifs, est d'une fort grande instruction pour tous les fidles, qui doivent
songer exterminer dans eux mmes les ennemis de leur salut, et y crucilier le monde avec le vieil homme d'une manire si parfaite, qu'ils ne s'en rservent aucunes dpouilles, et q:i'ih abandonnent au monde et au dmon tout
(Sacy.) ce qui leur appartient. Rex Qui dixit, etc. Heb. (1) Vers. 12. d'.iit recjin; sunt verba gratulanlis. Quantam putas, elc? Heb. In reliquis provinciis rgis (i. e. meis,) quid fecerint? q. d. : Cert muli plures ibi inlerfecerunt. Abund itaque saiisfeci petitioni luae. Plus tamen of(Synopsis.) fero. Detur potestas Jld^eis, ut (2) Vers. 3. s1cut fecerunt bodie in susan, sic et cras faciant. Ex lege bumanitatis et clemeuiiae nimia videtur uliionis cupidilas in Esthere et Jusi tamen ad a=quiiatis libram rem exdaeis pendamus, intelligemus utique, ullionem banc justos talionis, quae justitia est maxime naturae congrua, limites non excedere. Judaeoruin hosteslibentissimvenerantin partes consiliorum Amani, ejusque molimen in universam Judaeorum gentem magnoper probaverant. Decreverant animum viri nequissimi omnin explere, saevire in omnes, parcere nemini, res miserorum diripere, eorum denique vel ncmen et memoriam delere. Mitisse gesserunt Judaei salis eniin illis fuit corporibus nocere, rbus illorum intactis; nec arma su muni, nisi posiqum ipsi vim hostium expert) sunt, ac

lam banc periodum, qu cxbibenlur Amanus

decem liberi in porta Susarum suspensi, in edicto Ariaxerxis insertam fuisse ab Estbere et Mardoclueo, scribenlibus posl aliquot re gest annos, Fevardentius suspicatur. lien aliter explicans Serarius, censet, Auianuin toianique ejus domum, oinnes scilicet domeet
sticos,

in crucem aclos fuisse, sed servatos crdit in carcere decem

eodem simul lempore


iiiios,

Amani

postposito

eorum

supplicio

us-

que ad decimam terliam Adar, ut lanqum


primiliae uliionis Judaieae
(1) VEiiS. 10.

haberenlur*-

SUBSTANIllS EORUM taxgere noluerunt, tum ut osienderefl t se non aliud quin vit* su*, incolumiiaiem quaerere; banc eniin perdere volebant ii qui occidebanlur; quare se non inbiare opibus, nec propler opes innoxiiini aliquein divitem (uli saep fit) inter noxios inlerucere; lum denique, quia Aman uipote Judaeoruni juramsbostis, erai quasi anaibeiua, ut nemo ejus et fi"iorum res allingere auderet. Idem fecre cateris occisis, quorum facultates diripere noluerunt, ut dicilur v. 16, etsi rex id eis concessisset c. 8, 11. Utinam cliristiani duces et milites eos imiientur, qui non lantm inimicos, sed etiam amicos saep spoliant, im
'

Pit^DAS DE

(Calmel.)

spe praedae mactant! (Corn, Lap.) Pr*das....tangere noluerunt, licet id rex concesseratsupra,8, 11. Id fecerunt, 1 ne viderenlur avanli potis duci quni justiliae
zelo, et studio (lel'endendi su, quod ncessitas postularet. Simile est Gen. 14, vers. 22. 2 Ut

venerunt in discriinen denique nibil moverunt injussu rgis, et praeter leges justae ul:

tionis.

per haec rgi gratilcarentur, cujus fisco illa bona cedebant. Aniiquits senteiuia illa apud Hebraeos obtinebat Si quis Israeliiam aut bona' ejus prodere voluisset gentibus, aut si quis tolam Judaeorum universitatem magn alfecisset conlumeli nibil mali facturum kraeliiam si ei perniciem procuraret, bonis
:

Decem filii Aman in patibulis suspendantur, cadavera eorum cruce pendeant. Necati fuerant die praecedenti. Hic olim in Perside mos regnabat. Aman in porta Susarum suspensus (Calmet.) relictus fuit. Sicut fecerunt hodie, D?n n*0, secundiim sic sEggjus, Heb. Iwdi; elegans diclio vtus hodi, pro, lwdiern;via long, i. e., ton:
:

4GS
Figantur crucibus ad ignominiam
,

IN
et

LIBKLM LS11ILU
Vers. 15.
tos,

164

ad ma-

Trecent; viri, praHer quingen-

lorum terrorcm.
ginqua
;

quos pridi occiderant.

Vers. 16.
i.

Steterunt pro animabus suis(l).

e.

Secundm edictum quod adho-

Vide superiori cap. num. 11.

diernum dieni prnpri perlinet. Filu Aman suspendan.tur. Non ad doloroin,


nain

cum

reliclis interfecli crant, sed

ad infa-

nii.tm, et

et exenipluin.

maloriim tenorem ; adexeerationem Coipora eoriun nioriua ponan:

lurostentiii,

more llebraio. Idem mos Persis Ories Polycratem, poslquiu modo indigno ipsum occiderat, patibulo imposuit i 11e;

Sic pellis Jiagatis detra cta fuit Parysatide, et deinde ab edem in paiibulum sublatus luit; Ctesias in Persi(Synopsis.) cis, tium. 58.
rod.
1.

3, n.

125

Et decem

filii

Aman,

etc.

Nempe

jugulati

fuerant boc ipso die, et verisimililer in publie tbeatro; atque ita caedes hostium Judxorum ab Amanis liliis, tanqum primitiis cperat, qui ad eum usque diem , per novein circiter menses in carcere et vinculis detenti fuerant. Dices Cap. 16, v. 18, in litteris quibus
:

jubentur omnes provinciarum omnium prsides auxilio Judaeis esse, ad cxdendos condict die suos hostes, dicit rox, Amnnum et omnem cognationem ejus anie portas Susan pendere in patibulis. Atqui litterae isi.;e niiss sont nono merise anle promiscuam ha ne caedem, ut dicitur c. 8, v. 9. Quomod ei go ad tenipns promiscuae hujus canlis asservatos dicinius filios Aman? Hespondeo, quia ibi per cojnaiio-

nem Amanis, non


in pmibiilis

sed cogiMti et i.iiisuniles propinqni intelligunlur. Nain si etiain lilii


lilii,

lune slispnsi inissenl, boc. ipsononien, ad rei exaggera%ionem exprestum fui-set. Jam ver volneruut Judaji

rum

(iiiorum

iilios

lyranni taniisper in vincnlis detinere,


jor
i

ul

posimodin m.

pompa, ab

illis

tanqum

primitiis, ut dixi, public ca'dis imlium (icret. Alque ita f;ictum consi;si ex hoc tooo. Postri-

ditamen qum jugulaii essent, cadavera trucidaiortim palibulis allixa


,

mais encore la sret de son trne et de sa personne, comme il le marque dans son dil. Est-ce l une cruaut excrable et en mme temps un conte dpourvu de sens commun? Il faut encore observer que ces ennemis des Juifs qui furent mis mort n'taient pas des Persans, nation qui les protgea toujours, mais vraisemblablement des Cuibens ou Babyloniens, qui les avaient opprims lorsque l'empire de Babylone subsistait, et des Amalcites du nombre desquels tait Aman, que le texte dil avoir t de la race d'Agag, ancien roi d'Amalec. (Josphe dit expressment qu'Aman tait Amalcite.) Ces babyloniens, dont Cyrus avait dtruit l'empire, et les Amalcites rfugis chez eux et incorpors avec les Cuibens, taient naturellement ennemis des Perses; aussi se rvolirenl-ils ouvertement coatre Pari us, lils d'IIystaspe, et tramrent-ils des conspirations sous le rgne d'Assurus ou d'Artaxerxs. Esi-il donc surprenant que ce prince, aprs avoir dcouvert les trames d'Ain m et de ses complices, leur ait fait subir le niiiie sort qu'ils taientdisposs faire souffrir aux Juifs, amis sincres el sujets fidles de son gouvernement? 3 Les dix lils d'Aman avaient pri ds le commencement de cette rvolution ainsi ils taient morts quand la reine demanda que leurs corps fussent exposs snr des potences la vue du public. Elle voulut par l faire un exemple effrayant des perscuteurs injustes de son peuple, el sans doute ces Amalcites tenaient de l'insolence et de la cruaui de leur pre. (Duclot.) Septuaginta quinque millia. (1) Vers. 16. Gracns nonnisi quinque millia legit. Editio Complulensis Decem millia et triginta quinque. Gracus Josepbi Vulgatie congruit Septua;

majorent eonlumeliain longi-que duralumin exemplum. (Tiinus.) Le roi dil la reine Esther Vos J ni ts ont tu anjouni'luii cinq cents personnes dans a la ville de Suse combien voulez-vous qu'ils en tuent encore? El la reine rpondit S'il plat au roi il en sera massacre autant de: : :

snnt, p.ulini ad parhm ad severius

ginta quinque millia. Sed versio Kufini fert sex et septuaginta, vel seplem et septuaginta millia.
(Calniet.)

Ingens fuit hic hosiium ideque et esesorum nurnerus, quia Judaei de vit securi esse non poterant, nisi iisoccisis. Et hoc est quod hic dicitur Pro animabus suis (pro vit sua tuend constanier caedenies hostes suos) ste,
:

main qu'aujourd'hui.;-... Il faut pardonner aux critiques s'ils ont exprim toute l'horreur que leur inspirait l'excrable cruaul de celle douce Esiber, et en mme temps, leur mpris pour un conie aussi dpourvu i Esiber n'a point de sens commun, s

ipsi

terunt Jud.i interfectis hostibus, etc. Nisi eniru interfecli fuissent, timendum erat, ne

rursra Judaeos invaderent, im contra regem


rebellaient. Porr jussit Mardocbseus Judaeis, ut i.iligenter inquirerent et annotarent qui rever essent Judseorum hostes, ne quis amicus vel innoxius inter hostes et noxios occi-

autant de perparoles du lexte Qu'on accorde aux Juifs de (aire demain dans Les Juifs Suse ce qu'ils ont fait aujourd'hui s'assemblrent encore le quatorzime jour du mois sonnes
le

demand qu'il ft massacre encore


lendemain; voici
les

d'Adar,, et
ft

ils

Suse. Esiber

turent trois cents hommes dans demanda donc seulement qu'il

permis aux Juifs de tuer le lendemain ce qui restait de ceux qui avaient conjur leur perte. 2 Venons maintenant au fond de l'objC'Jon. Soixante et quinze mille personnes furent, sacrilies la conservation de trois ou qua'.re millions de Juifs rpandus alors dans
tcul l'empire des Perses. Esiber crut celte mesure ncessaire la sret d'un peuple si nombreux, qui s'tait trouv la veille d'une extinction totale el qui pouvait encore y tre expos. Le loi en l'accordant eut gard , non guIemeRl au salu'. de ce? millions d'innocents.

deretur, ideque per novein menses caedem dillerri jussit, scilicet mense lerlio usque ad diiodecimum. (Corn, Lan.) An non peccrunt Judi suas injurias uloiscendo, et occidendo hostes, inque iis innocentes? Kesp. 1 De affectu Juda-orum non laboro; nain quod opus probavit Deus ipsi inordinato ailectu exsequi poterant. 2

in

Principis aucloritas gladium iisporrexit, ut scelcratorum cap.ia svirent. Obj. : At qn polerat iex ilbs hoc permittere , ut innocentes punirent, etc.? rusp. 1. Mos Per-

cnlpam loiain familial occidere. 2 Octo menses eranl inter conscriptionein et execulionem edieti; in iis juss l Mardoc. observari , quid Amanis studiosi ad misissent capilali pn dignuin. 3 Hoc modo
s

un m erat, ob

uniiis

cxlingui videbantur seditionum stirpes, extin-

1C5
Vers. 17.

COMMENTARUM. CAPUT

IX.

466
In

Quem (1),
,

diem
;

scilicet deci-

mum
die

quartum extra Susas

eo enim

primm
ini-

solemnem ritum (1), quem quotannis rptrent et festum agerent, conVers. 23.
vivia clbrantes, etc.

meiu

et periculo

et

delendorum

micorum labore conquieverunt. Susis vero, ubi eaedes biduana fuit,quintum decimum (2).
ctis

Amanis

f.iutoribus.

Ex

lege talionis

erat, ut quam Juda:is rnortem machinarentur, eamdem paterehtur ipsi. Quin eiiam hocpaclo cauluin est secuiiiati Jud&orum in poslerum,

et

liostibus

ipsorum

lalia

audendi

anirnus

admptlisest. 5

Amanis filijn'r

occisi erant.

tanqum Amulecit, ex
Deut. 25, 17, etc.

QuARTA DECIMA DIE C/EDERE (1) Y ERS. 17. desierunt. In ccede e pariier die perseverru sed , mi ex versiculis 13 et 18 discimus dpique desierunt liostibus suis sublalis et die taiidem deni quinl, quiet pace lrui cperunt Quinto decinw aufem die percutere desierunt, ut legitur vers. 18. Anirnadverlisse juv;it in hoc meo commentai ioabsolulae caedis ceriuin tempus nonnibil confundi. Susis enim desilum est saeyir die 4 mehsis Adar ; in cseleris ver urbibus nonnisi d:e 15 ejusdem

lege Exod. cap. 17, 8, (Synopsis.)

et 1 Machab. 4, dies quo restilutum est et dedicatum altare. (Estius.) Vers. 21. Ut quartaji decuiam et quintam DECIMAM PRO FESTIS SUSC1PERENT. iNoiI OlIUlibuS Judaeis gemini solemnes dies sibi succedentes indicuniur imperatur tantummod Judaeis qui Susis sunt, ut diem quintam decimam festam aganl; caeteris ver per provincias destinata est dies dcima quana, qu hostes mactare. ubique cessrunt. Couler versiculos 18, 19, cum secundo Machabaeorum v. 37.

(Calmet.) Dies 14 erat festum sortium minus; dies 15 festum sortium majus. (Synopsis.) Vers. 22. Pauperibus munuscula largirentur. Bnsbequius cp. 4, pag. 3433, teslalur Turcas, cm festum aliquem diem clbrant mens sua dapes ad amicos miltere, quod et Romanis olim, et Hispanishodi in usu est. (Calmet.)

Quia in ipsis dierus, etc. "IU7K iru D'13'3 2H3, secundm dies quibus quieverunt , id est,
qiiietem sibi paraverant.

niensis.
:

(Calniel.)

Dies autem, etc., Hebr. Die decimo tertio, sub., I.oc fcerunt, vel, interfei tiofuit. QliEM CONSTITUERONT ESSE SOLEMNE5I CtC
,

Essentque dies, etc. Verlunt : Celebrando eos dies oonvki. Stibobscur ; inallem sic, (aciendo itl:>s dies dies convivii. Et mitticrent sibi, elc. Hebr., et missionis quisque, vel (ujtnque proximo suo ; verbale nonien , missio, eumdem casum relinet , cum

*J"fiN \VO"J"\ 13--

m31,
;

et quiescere in et), et facere

eum diem
infinit-

convivii

et quieverunt... feeruntque,

pro prt. Quieverunt ver... clbrantes, vel, et fcerunt illum diem diem convivii. Non loquilur hic de omnibus Judaeis, sed de iis qui per provincias dispersi erant, et ccedem fcerunt 13 taiiti'mi die; at in Susan etiam 14 die. llli die 14, melu cl periculo et labore cdis quieverunt; Susis ver, ubi csedes triduana crat,
,

verbo mttere; qualis illa constructio secundm everdonem Sodomam et Gvmorrham id


, ,

est

Sodom

et

illa

Graecorum

-h

vm,imot.

tm 0i, quia
(1)

7r/ipTev

sic constiuitur.

(Synopsis.) Vers. 19. Mittant sibi mutuo partes epularum. Mos mittendi invicem partes victimarum quae immolabantur canerarumque epularum , qn paiabaniur ad convivia ubi(2)

die 15.

queapud veieresoccurrii.Servabantid Judaei, pratsenim in feslis miss victimarum parle non ad egenos modo cibo carentes sed ad amicos, ut de strenis fieri solet. (Calniet.) In oppidis non biuratis, etc. Hebr., in urbibus pagorum, id est, in pagis urbium. Ita ut exsultent in eo. Verio Ceiebrrurit diem, etc., lliti, et missu portionum, JY12Q hic sunt quse Grscci iro<po'piTa, Laiini iihssitia, sive res missites appellant. Eas partes veteri ritu miliebant sibi muiu ; inlerdm etiam apponebant convivis , quas vel domum pote, , , : ,

(Synopsis.) Nulla erat Mardocbseo auciontas dies festos indir.cndi ac decemendi de religione. Erat id sacerdolum vei illis consultis, tolius gentis principum miinus. Quare nionenlis roganlisque consilium fuit polis qum imperium et ediclum nisi putes, in legem transisse post sacerdolum et principum tolius gentis assensum. Hic autem non accessisse pris videtur, qum posi altras Mardocbnei ei Esiheris hueras, de quibus in vers. 20. Jpse pariier Assuerus banc festam diem suis indixit , non tamen perpetuain, nec tanqum rilum religiosuin , sed civilem , nique publici gaudii diem, ob subi ilum Amanuni, servatam reginam, totanique genlem Judaicam, quam lum primm
,

hahere epit ceu nationem regno utilein , et Deo eharam. Festo huic nomen inditum fesli Sortium

cmque
geat
illud
,

leviiati

ac saeviti Judaeorum indul,

rant auferre, vel miltere quo volebant.


(Synopsis.) Vers. 20. Scripsit Mardoch^us omnia h.-ec. Librihujusauctor vulgMardochaeus creditur. (Calmet.) Idem repetitur vers. 23, 27 et 28. Etposleriori loco sic legitur Isti sunt dies quos nulla unqum delebit oblivio, et per singulas generatiorp.s cunct in tolo orbe provinci celebrabunt, ubi observandum si prter feslos dies per Moysen Deo praascriptos, proceres populi Judaici instituerepotuerunt alios insuper dies
:

suiiimam in eo curam posuerunt liodi usque sanctissim observent.


,

ut

(Calmet.) D'TliTn S3.pl, ad verb.: Et suscepitJehudi.Euaae numeri, besti clamt , puell incedit. Acceptavit ut quisque Judorum. Neque prohibitum erat populo Judaico praeter dies feslos in lege inslitutos alios instituere in beneficiorum Deo acceplorum memoriam. Sic et jejunia quae-

Susceperuntque Jud^i
,

etc.

festos in inenioriam

rum

certorum Dei beneliciopoterunt idem etiam facere proceres,


in

fieu praeposili Ecclesioe

memoriam
,

benefi-

eiorum per homines sanctos ejus singulares amicos, nobisprslitorum, celebrando eorum
dies aiiniveiaris. Sic etiam, Judith ul t. dies quo Holofernes cjcsus esl , festus instiluitur

posl legem instituta Zach 7, vers. 3, 5, Mardochaeus et Estherhc in re auctoritate praeiverunt,non imperio.INov hujus festi insiitutione non esl peccatum in legem illam (qu praeceptum erat ut mandatis Dei nihil vel adderetur, vel demeretui), quia hoc festum non est instiiuium, ut per se esset eultus Dei, sed tantm ut esset meinoriaic (Synopsis.) ;is
et cap. 8, 19.
i

dam

(U

16"
Vers. 24.

IN

L1BKUM ESTHER
Vers. 27.

168

~ Aman

enim;

quae tribus hisce


,

Susceperunt super se

(1), etc.
le-

versiculis continentur sunt suiiima

et argu-

Seipsos, filiosque suos obslrinxeruut ad

menlum eorum,
Hebratos.

quae Mardochaeus scripsit ad

stum quotannis celebrandum.


ut liquel ex ejus vil apud Surium die 20 septemb. Anagog., dies phurim , id est , sortium erit dies judicii, quo Christus sortes piorum in

Misit phur. Vide dicta supr cap. 3,

num.

7.

QUOD NOSTRA LINGUA VERTITUR


gnini versio sic habet
:

IN

SORTEM. Pa-

Projecit pur, ipsaest

eorum sententia qui pulant pur, sive phur, non esse hebraicam vocem,sedpersicam. Videdicla cap. 3, num.
choral.
confirinatur

Ex quo

bc vil afflictoruui et impiorum in hc vil exultantium commutabit ac piis perpeluam


, ,

laelitiam, impiis

perennem gehennam

assigna-

bit

65,

7(1).
\)

docet Sapiens cap. 5, 1, Isaias cap. 12, et Christus ipse Luc* 6, vers. 21,
uti

et 23.

Vers. 23.

Ingressa est

Estiier

etc.

rWUI,

et, vel sed, cm ilta venisset, etc., sub. Esthera. Nihil certius. Relativuni pro ant-

cdente; quo

qum remotissiinum

est.

Atque ex illo tempore dies Vers. 26. isti (13 et 14 adar, quibus Judaei inactandi maclrunt suos hostes) appellati sunt phurim, eo quod phur, id est , SORS, id est, sortium MISSA FUERIT IN URNAM. SiC IlOC l'eStUlll , ait
:

(Synopsis.)

Sanchez, phurim appellalur, id est, non libertate, qum eo die consecuti sunt Judaei
hostibus interfectis, aut domilis sed sortibus quas consuluit Aman, et quae in eunidem decimum lartium diem inensis adar Judaeorum caedem destinrunt, ut di'im dies illo anniversarioreditu recurrit, periculi illius renovetur memoria , in quo fuerunt, et quaem habuerunt animorum consternalionem et an gorem, cm de sortibus ac die nuntium accepre. Perperm in Sept. Nom. pro phurim ut habent Sept. Complut., legilur pkrurim; unde
:

qu/E gesta sunt, epistol^, id est, HUJUS VOLUMINE CONTINENTUR. HinC COlligilur Mardochaeum libri hujus esse auctorem. Ipse enim aucior fuit epistolae hujus epislola auiem idem continebat, quod continet hic liber, sed qu pris in epistol breviter scripserat Mardochaeus , eadem in librum hune referens fusis conscripsit et accuratis elimavit. (Corn.Lap.) Qu^eque sustinuerunt (Judi (1) Vers. 27. ab Aman ejusque asseclis), et qu-e deunceps immutata sunt, sorte caedis Judasorum ab ipsis in hostes conversa rpte, libri hujus volumine
I.IBRI
: ,

Et cuncta

continentur, atque in horum memoriam et graliaruin aclionem susceperunt Jud<ei supeu se et super semen suum ; hoc est , obligruiit se, suosque filios, et posteros, quin et proseiytOS, QUI RELIGIONl EORUM VOLUICRUNT COPUI.AIU, celebrare hoc l'estum phurim, id est, sortium, UT NULLl L1CEAT DUOS HOS DIES ABSQUE S0LO1NI,

et Joseph dies hos ppoopacu; appellat. Nisi nialis Sept, et Josephum vocein phurim addil litler r commutasse in cppouptp. , ut alluderent ad Grxcura etymon verbi poupw quod serDies lii ab vare et custodire signifiait, q. d. bostibus fure vocati phurim, id est, sonium, Hem contraction uni , quibus scilicet genus
,
:

nostrum confringereut (hoc enim signilicat Hebr. et Arabic phur), sed Deo per Esther t Mardochaeum ex phurim facli sunt pcjptp., id est, custodes et conservatorii, quibus scilicet in vil incolunies conservaremur, hostibus ver facli suntiidem dies phurim, id est, confractionum quibus nimii m ipsimct nobis coufringerenlur et mactarenlur.
;

tate transicere non quod omnes ulruniqiie diem debeant agere fesium, sed qud alterum ex duobus vel cerl tertium caede nain Judaei habitantes Snsis, quia (am die 13 qum 1 1 caeciderant suos hosies, hinc die 15 adar quo cessraut caede, IVs'.um phurim clbraruul caeleri auiem qui uno die cilis puta deeim quart caede abstinucrant fdem di^ fesium agebant. Qu'os (dies) Scriptura (idest, epislola Mardochaei postea tol Synagog conflrmata) testatur id est , conteslaur et mandat
,
, :

''

esse dos.

annu memori

et gratitudine recoleu:

annis sibi jugiter succedentibus, ut scilicet qiioiannis celbrenturcerto statutoque tempore, pula diebus

Et certa expetunt tempoiia

14

el 15,

jam

dictis,

idque non solm ex Mar,

Sic allegor. dies passionis Christi fure dies phurim, id est, sortium et confraciionuro, quibus scilicet Judaei niiserunt sortem de occidendo Cbristo pro Barrab , ac milites de dividend Christi crucilixi tunic tune enim ipsi carnem Christi confregerunt clavis, flagellis, spinis; sed hi dies phurim perChristum facli sunt phrurim, sive pp&upaoi, id est, custodes et conservatorii, quia omnes in Clirislum credentes, sperantes, et diligentes liberrunt peccato, morte et inferno. lidem dies Judaeis
, :

doelvi, sed et Assueri decreto qui idipsum non solm Judaeis sed et Persis, caeterisque eentibus suo imperio subdilis praecipil c. 16, v. 22 el 24.
,

fesium Sortium significat fesium gaudium beatorum in clo de triumphato daemone, mundo, lyrannis, caeterisque perse,

Anagog.

et

sunt phurim, quia il lis ipsis puta in Paschate post 38 an nos Jrusalem Tito capta, vastata et fundits excisa est. Idipsum praesignificavit sors in die expiatiouis jaci solita in duos hircos, alterum emissarium , alterum pro peccato immolandum, Levi. 16, v. 8 et 9. Vide ibi dicta.
l'acti
,
,

Tmpol., l'est n m phurim agunt sancli cm sortes advers in prospras comniutantur, uti commutatae fure sancto Job c. ait. Jfosepho Cen. 41, 41, Mosi Exodi 4 et 5, Davidi, Tobiae, alisque sanctis ac nominal itu S. Euslachio,
,

cutoribus , qui sortes miserant de eorum perdilione; sed per virum unum , et per unam mulierem liberati sunt, id est per Clirislum cl Mariant , et inimicos suos gladiis punienl sicut scriptum est Psalm. 14!i, 6 Et gladii ancipites in manibus eorum ad faciendam vindiclam in nationibus increpationes in populis , ad alligandos reges eorum in compediet nobiles eorum in manicis ferreis bus ut faciant in eis judicium conscriptum ; gloria hc est omnibus sanctis ejus. Hoc in fine seideo culi , id est, in die judicii, continget duodecimo niense celebratur. Die decim quart agitur, id est in plenilunio quoniam CMin sancti cum Cbristo jiidicabunt naiiones, et doininabunlur popnlis jam Ecelesia sancloi uni pleniludiiiein decoris sui habebit
,
:

IG!)

GOMMENTARIUM. CAPIJT
et deciveritatis
,

X.
quasi dicat
,

170
precantes eis salutem

Duos hos dies, decimumquartum

mumquintum.
Scriptura. Mardochaei epistola.

pacem
futura tempora requi-

et

veram

felicitatem ac prosperitatem.

Vers. 31.

Et clamores,

preces ad

Deum.

Expetunt tempora
runt.

cam
Uthaberentpacemetsusciperent
In hebr. est,

dcrta, ita expetunt, non Judaeis modo,

Vers. 50.

veritatem

(1).

verba pacis et

solemnitati additur dies decimus quintus, ut signilicetur hoc secundo die gaudium , quod saneti capient , videntes semper impiorum persecutorum damnationem , sicut in isai scriptum est : Et egredientur et videbunt cadavera virorum qui prvaricati sunt in me. Verrais eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur ; et erunt usque ad satietatem

Verm

quibus id Mardochaeus, et Esther primo, deinde tota Synagoga praescripsit; sed ab omnibus quoque genlilibus, qui sub imperio rgis Darii per omnes 127 provincias degebant nam omnibus sub poen capitis id injunxit idem rex publico suo rescripto, capite 16", vers. 22 et 24. Monent denique Esther et Mardochaeus
:

Judaeos. (Tirinus.) Ut haberent pacem et susci(1) Vers. 30. trent veritatem. Hebr. Miserunt episiolas verborum pacis veritatis, id est, precantes eis

Ribera 1. 5 de Templo (Corn, Lap.) Qileque sustinuerunt Judaei ab Amane ejusque complicibus ; et qu/e deinceps immutata sunt versa sorte in ipsorummet hostium capita supple , continentur hoc volumine. In quorum gratain nieinoriara lege perptua susceperunt Judwi super se et semen suum; id est obslrinxerunt se tuni suo nomine, tum filiorum et posterornm, im et omnium proselylorum , seu qui religioni Judaic voluerint copulari; horuni inquam , omnium nomine susceperunt festum hoc sortium deinceps Neque idli lice t duos hos CieJbrare quotannis
visionis
c. ult.

omni carni.

Ita

singuli tenerenlur

non qud utrumque diein solemnem habere, sed ex duobus singuli unum nam qui Susis in urbe regi degebant, quia non
dies absque solemnitate iransigere
,
: ,

vacrant caude hostiuin nisi 15 die mensis adar, ipsum illum diem liabebant festum;
quia uno die citis caede absti, nuerant, uno quoque die cilis, nempe decimo quarto ejusdem mensis idem festum celebrabant.Undeuniversim dicebanlur Judaei duos ilios dies celebrarc, quia unum idemque festum utroque die non in eodem sed variis in loeis cclebrabanl. Quos duos dies Scriptura, seu Epistola per Mardochacum primo conscripta sed postea per capita Synagogae conlirmata, celebrandos testatur, seu contestatur et praecipit, et tempora certa , per legem publireliqui
, , ,

est, omnimodam prosperitatem, et exhortantes eos ad veritatem, id est, fidelitatem et constantiam in servandis promissis de festo phurim staiisdiebus celebrando.(Corn. Lap.) Et illi susceperunt observanda jejunia et clamores. Nempe more aliorum festorum praemittebatur solemni festo jejunium. Qud si 13 mensis adar institutum fuit, Jud Machabaeo postea antiquatum fateamur oportet ; nam is , ut patet ex secundi Machabaeorura ultimo, vers. 37, die ill 13 festum aliud indixil , ob nobilissimam victoriam de Nicanore tune obtentam. Festo ver diei jejunium non conveniebat, ut colligitur ex 2 Esdrae 8, vers. 10. Porr jejunio publico conjungi solebant publicae quoque preces, qu hic clamores vocanlur, qud clament ad Deum. Sed huic profeci maxime quadrabant , ob ingentes fletus, ejulatus et clamores in clum, quos olim ante seu post liberationem Judaei profuderant. Soient ver eiiaiiinm lioc tempore Judaei magnum in suis synagogis hoc festo , dm Amanis historia pc*legitur slrepitum excitare , malleolis et pugnis scamna et pulpila ferientes, inscripiumque Amanis nomen eradentes, ut nott Anionius Margarita et Gregorius Tholosis. Unde forsan ille mos Christianorum, ut dm redemptionis nostrae memoria et Christi cruciatus quotannis repetunuir^strepitus aliquis in ecctesi, post eas quae tenebrosae dicuntur matutinas. (Estius.)

pacem, hoc

CAPUT
1.

X.
1.

CHAPITRE
Or
la

X.

Rex ver Assuerus omnem terram


:

le

roi

Assuerus rendit tributaire

et cunctas naaris insulas fecit tributarias


2.

toute
2.

terre et toutes les les de la


le livre

mer.

Cujus fortitudo et imperium, et diatque sublimitas


,
,

Et on trouva crit dans

des Perses

gnitas

qu exaltavit
in libris

et des

Mdes quelle
le

a t sa puissance et

son

Mardochaeum scripta sunt dorum atque Persarum


:

Me-

empire, et
il

haut point de grandeur auquel

avait lev
3.

Mardoche

3.

Et quomod Mardochaeus Judaici

El de quelle sorte Mardoche

juif de

:;(i)ciis

secundus rege Assuero fuerit;


Judaeos, et acceptabilis

nation, devint la seconde personne dans l'em-

et

magnus apud
et

pire du

roi

Assuerus,

comme

il

fut

grand

parmi

les Juifs, et

aim de tous ses frres,


faire

Iilebi

fratrum suorum, quaerens bona po,

ne cherchant qu'
et

du bien sa nation
la

pulo suo

loquens ea

qu ad pacem

ne parlant que pour

prosprit de son

seminis sui pertinerent.

peuple.

expressi.

Qu habentur in Hebro,plen fide Hc autem, qu sequuntur,


qu
et litteris continen-

(J'ai traduit fidlement ce qui se

trouve

dam

scripta reperi in edilione vulgat,

l'hbreu

mais ce qui

suit
oit il

Je rai trouv crit

Grcorum lingu
tur.

dans l'dition vulgate,


et

est

contenu en langue
il

Et intrim post finern libri hoc caoitulwn ferebatur, quodjuxta consues. s.

criture
fin

grecques.

Cependant

avait

aprs la

du

livre le petit chapitre qui mil,

que

xni.

171

IN
,

LIBKUM ESTHER

172

tiulinem noslram obelo

id est

veru,

prnolavnus
k.

(a).
:

nous avons marqu, selon notre coutume, d'un obelus, c'est--dire, une petite broche).
4. Alors

Dixitque Mardocbeeui
ista.

A Deo
quod

facta

Mardoche

faisant rflexion sur tout

sunt
i

ce qui tait arriv, dit:


,

C'est Dieu qui a


il

fait

5.

Recordatus sum somnii


significantis
fuit.

vide-

toutes

ces choses; et

les avait rvles

par

ram, haec eadem


6.

nec eorum

avance.
5.

Car je

quidquam irritum
et in

me

souviens d'une vision que

j'avais

eue en songe, qui marquait tout ce

Parvus fons, qui crevit

in fluvium
est, et in

qui tait arriv, et qui a t accomplie jusqu'


la

ucem solemque conversus


accepit

moindre circonstance.
6.

aquas plurimas redundavit;

Esther est

Je

vis

une

petite fontaine qui s'accrut


:

quam rex
reginam.
7.

uxorem ,

et voluit esse

et devint

un fleuve
et

elle se

changea ensuite

en une lumire
et

en un

soleil, et elle se r-

Duo autem dracones, ego sum,


Gentes, quae convenerant
,

pandit en une grande abondance d'eaux. Cette


petite fontaine est Esther,

Aman.
8. ni sunt,

que

le roi

pousa

et

il

voulut qu'elle ft reine.

quiconati sunt delere


9.

nomen Judaeorum.
Isral est,

7.

Les deux dragons que je


et

vis, c'est

moi-

Gens autem mea,

quae

mme
8.

Aman.

Dominum, et salvum fecit liberavitque Dominus populum suum


clamavit ad
;

Lespeuples qui s'assemblrent, sont ceux


dos

qui ont tch d'exterminer de dessus la terre


le

nom

Juifs.

nos ab omnibus malis, et

fecit

signa
:

ma-

9. Isral est

mon

peuple, qui cria alors au

gna atque portenta inter gnies

Seigneur

et le

Seigneur sauva son peuple.


Il

10. Et duas sortes esse prcepit,

unam

II

nous dlivra de tous nos maux.

fit

des

popub Dei ,
tium.

et alteram

cunctarum gen-

miracles et de grands prodiges parmi les nations.

11. Venitque utraque sors in statutum

10. Et
l'un

il

ordonna

qu'il

y et deux sorts,
et l'autre

ex

illo

jam tempore diem coram Deo


:

uni-

du peuple de Dieu,

de toutes

versis gentibus

les nations.

H.
12. Et recordatus est
sui,

Et ce double sort vint paratre devant

Dominus populi
sua?.

Dieu, au jour
les nations.

marqu ds

ce temps-l toutes

ac misertus est haereditalis

12.

Le Seigneur
il

13. Et observabuntur dies

isti

in

mense

se ressouvint de son

peu-

ple, et

eut compassion de son hritage.

adar, quart dcima et quinf decim die


ej usdem

13.

Ces jours seront distingus entre tous


c'est--dire, le

mensis ,cum omni studio et gaudio


in cun-

ceux du mois d'adar,


zime et
le

quatormois.

in

unum ctum populi congregati,

quinzime jour du

mme

ctas deinceps generationes populi Isral.

Tout

le

peuple s'assemblera pour cela avec un

Verba haec sunt S. Hieronymi ; editio ver vulgata, de qu loquitur, est vtus Latina editio, ipsius tempore usitata.
(a)

zle tout particulier, et avec

grande joie, et

cette fte sera clbre par le peuple d'Isral

dans

la suite

de tous

les ges.

COMMENTARlUffi,
Vers. 1.

Omnem terium,
,

et cunctas ma-

Fecit tributarias

tributum

illis

imposuit,
,

ris insulas (1)

scilicet sibi subjectas.

occasione publcae alicujus necessitalis

aut

(1) Initio regni Assuerusjura dabateentum et viginti septem provinciis. Arma etiam lulit in lndos, Ionios, Graecos; et plureE Graecorum

verissimaffirmatur Darius rognasse in omnem terrain et omnes insulas, id est, in omnes re-

urbes terram et aquam miserunt, indicium


submissionis, quod Persae victis exigebant. Urbes Chersonesi et regionem ad laevam Helilli submiserunt, et ab iisdem Phcenicibus imperium illi in insulas maris ^Egaei partum est. Movit et in Scythas. Denique in inscriplione quam apud Thraces

tune noscebantur. Cavendurn ne phrases istae ad htteram accipiantpr, uti neque stricte accipiendum est quod dicimus, Romanis imprtofiBbs univorgiones quae

enim

est,

lesponti, Phniiae. classes

victor reliquit, regem se totius continentis appellat. Classes inslruxit florentissimas, suoque adjecit imperio insulas et mare; sive insularum nomen cuin Ilebris accipiatur hic

pro regionibus marilimis, caeteris<jtic, quas nonnisi marilimo itinere Asiatici adir polerant, sive propri signilicalione sumalur, uti apud Gr;ccpel Lalinos sonat. Semperenim

vel terrain habitabilcm paraisse. Posait tributum Hebraeus legit tantummodo super terram et maris insulas. Voccm omnem praeterit. Sed indefinitae senlentine pro universalibus babentur, nisi cerlis astringanlur modis seu communi sermonis consueiudine, seu orationis serio. Gesta haec refert Usserius ad anniim niundi 5509. Ilactens imperii provinciae tributum rever nullum solvebant. Dabat unusquisque rgi munera ex iis quae bumusgignebat, fructus, bolluas, frumentum, equos. Vetercm hune ino:

sum orbem

173

COMMEJpTAKUJM.

CAl'Ul' X.
Vl;rs.

m
arv Xo\o,
JlhJ Xcfyo

ad cplljgenda.s pecuniasad be]]um jiecssarias (1).

Vers. 3.
multitudini.

FOXS ESTIIER EST (1), etc. Rect parvus fons Esllierem referebat quae ,

6. PARV4JS

Plebi

(2),

hebr. et

chald.

Gfp

rcapriXSv ir'

est

Vers. 4.
<q>ud

Dixitque

Mardocileus

(3)

cm

res vel minima, "12.7, irapyjXOsv carere, ut Matthsei 5, 18.

aulem

est eventu

(Grothis.)
nilul

se expenderet

tragdiae Amanis cata-

Quidam
cecidit

ita

vertunt

Quarum

quicquam

stroplien (4).

ad irritum; ut

rem corrigens Darius, singulis provineiis tributum imperavit, et statim quideni gravissi-

rum quae in somno verbis significat certissimo


nium eventu somnium
fu 'sse.
(1) Vers. 6.

nibil fuerit irriium eovisa fuerunt. Itaque hfs illud

earum rerum omcomprobatum


(Vatablus.)

mum, ut scilicet populus diinidio tribun' condonalo, beneiicii loco id aecipiens, reliquura libentis solveret. Sed Pers oncribus hisce parm at.sueti, conlincre se non potuerunt, quin Darium haberent C60 iiummularium vel mercatorein, qui Jiberlalem qiiodanunod venaleni exposuisset, quique vi exigeret ea quae majores sui populis spont oblala excipiebant.
(i) Vers. 2.

lucem solemque conversus Diserte quidem non exprimit Graecus, lontem transisse in lucem solemque, sed habet solummod Lux et sol ortus est, et aqua multa parvo fonte. Haee sententia pronior et
In

est.

aequior videlur.

(Galmet.)

Scripta sunt

(Calinet.)
in libris

Medo-

in fluvium. w (rpa vr 7VST TTOTa(*o;, parvus fons faclus est fluvius, i. e., evasit, aut excrevit in fluvium. Et erat

Exiguus fons crevit

Persarum. Non uno Scripturse lestimouio disciuius, quanlo olim studio Jitteris mandandi servandique posleris rerum gestarum memoriam Pers tenerentur. (Calinet.) Loques ea qu* ad pacem se(8) Vers. 3. minis sui pertinerent; vefba nonnisi ea loquens, quae pacem et feliciiatem gentis suas foverent. Phrasis hase docet soliciuidinem Mardochaei, omnibus aucioritatis suae nervis annitentis pro ielicitale genlis su; vel pla-

rum

ATQiiE

LUX ETSOL ET AQUA MULTA, q. d, E.X Ulllltr mortis in lucem et conspectum solis .udaei translati sunt; et flumen exundavit, id est, gaudio illos Estber perfudit. Omare suos po:

luit irrigatione

sedat et molli, et concilalo


dis-

impetu adversariorum omnia munimenta


turbare, et vires

omnes subvertere.
(Vatablus.) irrigans vitam bominis
si-

Flumen terram
gnificat,

exundans ver gaudium, ex jgyptio-

moda.

nis, optanlis genii suai bona omnia et comUie desinit textus Hebraeus libri Estheris; nec plura addunt Ghaldaeus et Syrus.

rum

eodem

sol ver, (Grotius.) Parvus fons, qui crevit in fluvium, et in


teste,

disciplina, referente

Achmete;

regem

significat.

Quae deinde sequuntur, alium S. Hieronymo interprtera lubent. Fragmenta sunt vteris Lalinae Vulgat, express* Graec versione,
tulit Alexandriain Dosilheus presbyter, de quo nos iiiferis, capite 11, 1. (Calmet.) Qu.erens bona, etc., Hebraismus, i. e., studens coiiunodo et utititaii populi sui, comiterque alloquens omises populaies suos. Quidam legunl, loquens pacem omni smini ejus; neinpe populi hoc est, coiniler alloquens omnes suos populares et familiares ex populo suo. Qurere bonum alicujus, phrasi Hebraic, est studere cornmodis ejus. (Valablus.) (3) Mente versanti ea, qnae hactens contgerant, succurrit visum olim somnium, quod legitur in fronle bujus libri apud Graecas editiones. Porr somnii bujus narrationem habes capite sequenti, v. 5 usqtie ad finem capilis. lia ver Mardochus somnium interpretalus est pro eyentu, quem oculatus ipse testis spectavit. Parvus fons sensim in fiumen aucius exhibet Estberem,adorbis imperium evectam. Dracones gemini ad vorandom parali, ipsi sunt Aman et Mqrdochus lux quae micuit, imbecillioribus vires ad certamen addens, et inclytos dissipans, auxilium est improvisum Deo missum Judaeis. (Calmet.) Dixitque Mardocileas, cm jam suspnso Aman inieltigret somnii sui signifcationem. (Corn, Lap.) Recordatus sum somnii quod (4) Vers. 5. ILEC EADEM SIGNIFICANTIS. Somnium > IDERAM, hoc erg fuit Deo immissum Mardochaeo, ut perilud sigriilicart futuram exaltatonem su et Estheris, ae colluetationem cum Amanb. Quocir'ca hoc somnium ordine historico collocandum est initio bujus libri, totiusque hstoriae, uti ibidem collocatur in Graecis Rom.
:

quam

lucem solemque conversus est, et in aquas plurimas redundavit, esther est, quam rex ACCEPIT UXOREM, ET VOLU1T ESSE REGINAM. SOUInirat ergo Mardocbaeus, uti narratur c. seq. v. 5, se videre parvum lontem, qui crevit in fluvium, et in lucem solemque conversus est;

acpostea intellexii hune lontem esse Esierem, quae antta abj^cta et vilis, poslea ita
crevit, ut facta sit regina, et
iiini et

gentem Judreo-

mir adauxerit, ideque quasi sol in Perside totoque orbe radiis suae virtutis et majestatis eft'ulserit.

numro,

et robore, et glori

Apte Estber comparatur

l'outi,

primo, quia

sicut fons aquas continu eructans producit ingentem fluvium, sic Esl lier sua opra et studio iogentem produxit Judaeorum populum,

multosque genlilium ad Deum et Judaismum convertit, ut dielum est c. 9. ult. Secundo, ipsa suis oculis et lacrymis quasi foutibus extinxit immane Amani incendium in Judaeos
conflatum, a3qu aciram Dei. Tertio, ipsa iisdem quasi aquis torrentis ingentibus et vehementibus obruit, et demersit 75 millia genlilium Judeeis adversantium. Quarto, fons hic, qui ante erat in tenebris c. 11, 8, hoc est in summo mroreet angore, in lucem solemque, id est, in lucidum solem (est hendyadis) conversus est, puta in summam latitiam et felicitatem, cm Judaeos morte liberavit, eosquede hostibus triumphare fecit. Porr apposit fons hic dicitur conversus in lucem et solem, quia magna est affinitas et analogia fontis et solis primo, quia sicut Ions est origo et seaturigo fluminis, sic sol est luminis; sicut eniin flumen manat fonte, sic lumen sole; similis enim est utriusque productio, profluxus et emanatio, nnde Hebr. "M ner, id est, lux et lucerna, alludit ad TO naliar, id est, flumen, et adllN or, id est, lumen, quia significat prottuxum seu propagatiohem luminis ceu tttHntTils, id est, seminis et posteritatis. Secundo, quia quod fons est in terra, hoc
:

Similesomnium
Gnes. 41,
et

Deo immissum fuitPharaon, Nbuchorfonosori, Daniel. 2. (Corn, l/.'p ) NEC EOP.tM QUICQUA.M IRRITl'M FUIT. In Gi aeco
:

176
in In

175

IN
initiis

L1BRUM ESTHER
lucem solemque,

non solm ex parvis


sed etiam

magna

facta est

lucidum solem.

magnum

restinxit

incendium.

sol est in clo; sicut enim fons est quasi oculus terrae, sic sol est quasi oculus cli, totum clum orbemque lustrans et ornans. Unde

Vers. 7. Duodr\cones, ego et Aman (1). Ben dracones Mardochaeus et Aman: Ambo enim potentes, ambo vigiles, alter ad servan-

Hebr. VV, ain, tam oculum qum fontem siquod oculus est in domine, hoc ions est in terra, et sol in clo. Tertio, quia flumen ex fonte manans limpidum est perspicuum et clarum instar crystalli (im crystallus non est aliud qum aqua fontis conglaciata) acradiis solis illuminatum resplendetut sol. Quarto, quia ex fonte et aquisprimigeniis creatus est sol et cli. Unde et Hebr., scamaim, q. d., ibi aqu, vocantur, uti ostendi
gnificat, quia
,

domum

ejus inducta fuit

seplimo ver deut palet c.

mm
2, v.

anno adeuindem introducta,


16.

Nimirm

haec est via et meibodus,

qu

uti-

pluribus Gen. 1, 7. Simili modo et analogi Esther hic quasi aquea, id est, pauper et abjecta, ab Assuero evecta ad solium regale quasi ad clum , facta est gloriosa et radians
ut sol, ut jure fons solis, de quo Josue 15, v. quod c. 7, et c. 18, 17, vocari possit juxta id H, 11, de e dicitur : Lux et sol ortus est, et Immiles exaltali sunt, et devoraverunl inclytos.

tur Dei providenlia, ui eos quos vult exaltare et glorificare, pris humiliet, vilesque et ignobiles elliciat. Qui ergo idipsum in se experitur, spe ceri melioruni erigat animum, sciatque se esse in rect via, qu Deus suos deducii ad sublimitatem et gloriam quia, ut ait Sapiens, gloriam prcedil Immilitas. Et Dominus primo
;
:

mortificat, et deind vivi/icat; primo deducii ad inferos, et deinde reducit, 1 Reg. 2, v. 6.

Hinc S. Script, ssep lumen et flumen combinat, ut Ps. 35, 10 : Domine, apud te est fons vil, et in lumine tuo videbimus lumen. Et Apoc. 22, 1, lumen gloriae beatorum describitur per fluvium paradisi, cm ait Et ostendii mihi fluvium aqu vit, splcndidum tanqum crystal:

Allegor., hic ions in solem conversus similisfonti solis, de quo Josue, ad litteram significans Eslherem, mystic reprsentt B. Virginem quae Apoc. 12, 1, vocatur mulier amicta sole. Unde S. Fulgent. serm. de Laud. Virg.: s Facta, inquit, Maria fenestra cli, < quia per ipsam Deus verum fudit seeuli lu men. s B. Damascenus Orat. 1 de ISaiiv. Virg., vocat eam portam vit , fontem lucis, quo

que

nomine eam vocant complures

lum procedentem de sede Dei et Agni. Denique in fontibus subinde per reflexionem radiorum sol su eligiem exprimit, facitque parelium, id est, alterum quasi solem, ut fons ipse videatur esse sol, uti dicam c. seq. v. 10 et 11. Hocestergo paradoxum, bieroglyphicum Mardochaei somnium Ex aquis sol, id est, ex tribulatione oritur gaudium, ex adversilate
:

;ilii. Epiphaniusserm. de Laud. Virginis, bis verbis Virgo sancta, lucis aeierna; mater; lucis, inquam, quae in clis illumint copias ange lorum; lucis, quae. illumint ipsoium Seraphim incomprehensum oculum lucis, quae
:

it

prosperitas, ex desolatione consolai io, ex mrore laelitia, ex bumiliatione exulialio, ex mortificatione resurrectio. Fingunt poetae solem, cm occumbitex labore diurno anlielum,
se aquis et mari immergere, ut noctu seablnat et refrigeret; quare man ex iisdem rurss

vegetum prodire

et renasci; sic aquae

humi-

liationis rfrigrant meniem operibus charitatisstuantem, ut humilior et vegetior ex illis ad eadem resurgat et regrediatur. Tune lit

istud, quod dicitur Job. 11, 16 Miseri quoque oblivisceris et quasi aquarum, qu prterierunt, non recordaberis. Et tjuasi meridianusfulgor consuryet tibi ad vesperam; et, cm le con:

sumplum

Malach. 4, 2

meum

putaverit, orieris ut Lucifer. Et illud Orielur vobis timentibus nomen sol justiti, et sanitas in pennis ejus; et
:

eqrediemini, et satietis sicut vituli de arment o.

illumint solem splendidis facibus; lucis, quae Unes terra; illumint ad credendum Trini< taii; lucis, quae dixit Ego sum lux mundi : lucis, mise dixit Ego lux in mundum veni; lucis, quae assuinpia est et illuminavit cun cta quae surit in clis et in terra; et iterm uterum habentem inextinguibile lumen sepi.ies luceniis gratiae! Cbrysippus, Oralione ad Deiparam Ave, inquit, fons lucis, omnem hominem illuminons; ave, solis ortus, qui nullum ferre potest occa8 sum. lldephonsus, serm. 1 de Assumptione Maria, inquit, secundm verlmm Ile braicum interpretatur Stella maris; mare < praesens seculum est, Stella autein B. Virgo Maria, de qu ortus est ille, per quem illu minaturomnis mundus. Hinc securi fis acce dite ad laudem Virginis, et illuminamini, quoniam ipsa est, per quam vera lux in mari t Ecclesia in t hujus seculi refulsil. Miss in Praefalione de B. Virgine, hc edem metaphor utitur illis verbis Qu Virginitatis glo
:
: : : :

Vide ibi dicta. Denique somnium hoc allusit ad morem Persarum, qui solem colebant quasi numen, ac reges suos vocabant soles. Unde Cyrus Persic idem est quod sol. Et Sapor Persarum rex, teste Marcel. 1. 17, scribens ad Constantium imperatorem, hune sibi arrogat titulum Rex regum Sapor, particeps siderum,
:

ri permanente,

lumen ternum mundo


:

effudit,

Jesum Christum Dominum nostrum. Ephrem ser mone de Laudibus Virginis Ave, inquit, fulgidissima, ex qu Christus proces Stella
ave, per quam clarissimus Soljustitise nobis illuxit; i et iterm, Virginem Luciferam appellat; sequ ac Cyrillus, 1. 1 de rect Maria, ait, vitae genitrix, Fide ad reginas Mater pulchritudinis, maximipara Luciferi. (Corn, Lap.) Idem Aclimetes o cipei; (1) Vers. 7.
i

sil;

et (rater solis et

lun, Constantin fratri meosa-

ergo Mardochaeus per visum vidit Eslherem quasi solem, paul post inlellexit eam fore reginam Persarum, ac capite gestaturam coronam solarem, id est, radiis aureis quasi solaribus distinctam. Addit Josippus lilius Gorionis 1. 2, c. 2, Mardochaeum Eslherem in persecutione Amani alllictam consolatum fuisse refricatione hujus sui somuii, inlulem.

Cm

xaO'

Z'aou

e;

);8po; vaXo-fto; xpvovrai,

generatim ad inimicos referuntur.


,

serpentes (Grotius.)

Draco jam abanliquo hieroglyphium symbolum est tum regum tum militiae pral'eciorum teste Pierio. Et nominatim ihter
,

deque spe cori libprationis secuturae. Idem dicas de quadriennio loto, quo Esther quasi
vilis,

Persas

ferociores et

instructiores milites

domo

incognita, et oblivioni tradita latuit in Assueri; nam amio secundo Assueri in

draconum nomine appellantur; ut ail Lucianus. Quae iit AniDnem et Mardochum optim (Tirinus.1 quadrant.

177

COMMENTAKWM. CAPIT
,

X.

178

dam,alter adperdendam gentem Hebraeorum;


anibo tremendos sibilos per nuntios tolo Artaxerxis regno dimissos, ediderunt.

Vers. 8.

Gentes
num.
7.

qu^e convenerant. Vide

detur aut etiam pro approbare : qu signihcatione verbum justificare in Scriptur accipitur ut ita Deus Israelem suum populum esse atque haereditatem declarrit, neque ab hostibus deleri passus fuerit.
:

sequenti cap.

(Vatablus.)
;

|
'

Vers. 9.

Signa magna atcue portenta(I) Venitque utraque sors


:

admirabilem catastrophen eversionis


exaltationis Mardochaei (2).

Aman et
in sta-

Vers. 11.

tum, etc. In gracco est


tes lice

Etvenerunt duce soret

ad horam

et

tempus,

ad diemjudicii co-

ramDeo et omnibus genlibusfi). Sententiaest:duplicis generis sortes

ab aelerno constituit Deus,


;

unas Hebraeorum, altras Amani et suoruni


lise

son peuple , et pouvaitil bien ne plus se souvenir de ceux qu'il avait choisis pour tre son hritage? Comment donc est-il dit ici que le Seigneur se ressouvint .de son peuple, comme s'il l'avait effectivement oubli Celui en la prsence duquel tous les temps passs le temps prsent et tous les temps venir sont comme un instant, ne peut sans doute rien oublier; et il est absolument impossible que quelque chose se drobe sa connaissance. Mais il y a deux sortes de connaissances en Dieu l'une par laquelle,
avait-il oubli
,

Dieu

sortes in

eamdem incurrerunt diem


et funesluna

laetum

et

faustum Judaeis infelicem

eorum

inimici, eo

enim die
y.aX

trucidati sunt (4).

Ta re'paTa r [/.EfXa. Sic vocantur non tantm qu reruin naturam immulant , sed et ea quse subitam alque mi(1)
ai[/.sa

Ta

ram habent rerum


nem.

irepiivTeiav

Duas (2) Vers. 10. u.naim populi dei , et alteram cunctarum gentium. Graecae ediliones inter se non omnin congruunt; ferunt enim qusedam Du istce venerunt in conspectum judicii Dei ad horam , tempus , et diem , quo irnplendae erant coram omnibus gentibus. Ali us codex legit Et du sortes acceperunt ad tempus , horam et diem dominationis omnipotentis in universas qentes. Quasi scilicet horae el tempus, quae sortes et futur os casus dirigunt ad varios deos pertiiierent quorum singuli suos baberenl distin: :

circumvolutio, (Grotius.) sortes esse pr^ecepit,

il tant un tre infini comprend gnralement toute chose; et l'autre parlaquelle, tant rempli de bont , de vrit et de justice il reconnat pour ses serviteurs ceux qui parti cipent en quelque degr cette bont celte justice et cette vrit qui fait son essence divine. Selon la premire de ces deux connaissances, il n'avait pas oubli son peuple, puisque, dans l'oppression mme que souriraient les Juifs c'tait Dieu qui appesantissait sa main sur eux pour les chtier de leurs crimes et qui par l leur faisait connatre qu'il s'en souvenait alin de venger leur ingratitude. Mais, selon l'autre connaissance dont nous venons de parler il est vrai de dire que Dieu avait oubli Isral , et qu'il ne le connaissait plus pour son peuple parce qu'Isral avait lui-mme oubli le Seigneur, et qu'il ne le connaissait plus pour son Dieu. Ainsi ce peuple ayant t emmen captif dans un royaume tranger en punition de ces crimes,
, ,
, , , , ,

ctos dies et temporis articulos ; Deo autem Israelis contigisse , ut die, qu res accidit,

comme on
des Rois
,

l'avait
il

vu dans

le

quatrime livre

omnium

imperaret. Absurdam banc sententiam minime tribuo interpreti Graeco , ex quo ad:

ditamenta libri Estlieris tenemus quem si ex proprio sensu hanc sententiam secutum quis velit, statim in bac re abjicere ac reprobare non dubitabimus. Geminae hae sortes non obscure spectant sortes Pliurim ab Amauo missas. (Calmet.) Subest bic allusio ad factum Amani, unde
dies Phurim nomen accepit sicut Aman fecit sortes , ila
salulis
,

Estlieris 3, 7

Deus sortes duas

habet dispositas , pro Judaeis

exitii
;

pro gentibus aliis sed eas suis temporibus


:

dispenst. Non dissimile illud Homeri auro lances suspendit Juppiter ambas ; hnponitque duas sortes, quarum Hectoris illa, Hc erat JEacidce , mortem huic illive ferentes; Has librat; Hectorei devergunt pondra fati. (Grotius.) In statutum ex Mo (3) Quidam ita reddunt

semblait effectivement que Dieu l'avait oubli, le laissant gmir sous une dure captivit. Mais lorsqu'un pril pressant, et que la vue de la mort laquelle ils taient tous condamns, les engagea avoir recours aux jenes, aux prires et aux larmes , comme aux seuls moyens qui leur restaient pour sauver leur vie , Dieu se souvint d'eux parce qu'euxmmes se souvinrent de leur Dieu; et il fut toucli de compassion pour son hritage, parce que ce mme hritage le reconnut pour son matre, et n'esprait plus qu'en lui seul. Ainsi il est admirable de voir la conduite du Seigneur envers son peuple. 11 pouvait sembler aux paens qa il avait abandonn
,

Ex

jnm tempore diem ; sed ego malo certum ac constitutum tempus intelligi quo Dominus judicum editurus erat, in quo salutem populi suicum exitioliosiiumconjungeret.(Vatablus.)
,

(i) Vers. 12. su*. Graecus ad


:

Misertus
litteram
:

est hvereditatis Juslitiam fecit po-

entirement Isral, lorsqu'il permit que le roi des Perses sollicit par Aman , condamnt tout ce grand peuple la mort ; mais c'tait au contraire parce qu'il ne l'avait pas abandonn, qu'il permit qu'on publit cet arrt contre eux. Car il voulait les toucher salutairement par cette frayeur de la mort, et les obliger de recourir leur Dieu qu'ils paraissaient avoir oubli , afin que, se rveillant de cet assoupissement o ils taient, ils mritassent d'obtenir sa misricorde, et de ressentir les effets de sa divine protection. (Sacy.)
,

pulo suo ; vel Justificavit hreditatem suam. Graici interprtes justitiam pro misericordi

usurpare soient. Utraque interpretatio valet.

Rationem habuit
puli sui
,

justitiae

et innocentiae
est.

ejusque misertus

po(Calmet.)
hreditatis loco magis
vi-

su.

Quidam vertunt: Et misertus est Sed verbum Gra-cum hoc


asserere

pro

ac

vindkare

accipiendum

Vers. 13. In mense adar quarta dcima, et quinta decima die ejusdem mensis. qu3 MapJoxw Vi^pa, dies Mardochaica , 2 Machabseoru'm 15,37, vulg de'es DHID, id est Sort ium, ohm etiam Amanea, ut dicimus ad Esth. 3, 7. Discimus autem et bine et ex Macbabaic hisiori, praeter festos dies Deo inslitutos, aliquospotuisse insiitui populo. (Grotius.)

179

.
CAPUT
Xi.

IN
I

LIRRUM

F.STIIER.

180

CHAPITRE
1.

XI.

1.

Anno quarto, regnantibus Ptolemaeo


et Ievitici
i'ius ejus,

La quatrime anne du rgne de PtolPhilometor et d Cloplre son pouse,

et Cieopatra, atliderunt Dositheus, qui se

me
tous

sacerdolem
PtoI'mseUs
rirn,

gencris fertbat, et

deux trs-affectionns aux


la

Juifs,

Dosithe,

hane epistolam phu-

qui se disait prtre et de

race d Lvi, et

quant dixerimt iulerpretatum esse


filium in Jrusa-

Ptolme, son

fils,

apportrent Alexandrie

Lystmachum Plolemaei
lem.

cette pitre de phurim, qu'ils disaient avoir


t traduite dans Jrusalem
fils

par Lysimaque

de Piolme.
suit , jusqu'au verset 6

Hoc quoqne pincipium eral in edit forte l'iilgal, quod nec in Hebro,
nec aptid ullwn fertur interpretum.
2. Anno secundo, rgnante Artaxerxe maximo, prima Mt mt-nsis nisan vidit somnium Mardoehaeus filins Jairi, filii Se,

(Ce qui
fait le

du

cliapitre 152,

commencement de
il

ce livre dans l'dition

vnlgate, mais

ne se trouve point dans l'hbreu,

ni dans aucun autre interprte.)


2.

La seconde anne du rgne du

trs

grand

Artaxerxs,

nomm
(ils

aussi Assurus, le
fils

premier
de Jar,

jour du mois de nisan, Mardoche,


fils

mei,
S.

filii

Cis,

de tribu Benjamin.
qui habitut in urbe
et inter

de Smi,

de Cis, de

la

tribu de Ben-

jamin, eut une vision en songe.

Homo Judus,
magnus,

3.
ville

C'tait

un Juif qui demeurait dans


la suite
la

la

Susis, tir
regia.
U.
,

primos aulae

de Suse, et qui dans

devint un

homme
du
roi.
Il

puissant, et des premiers de

cour

Erat autem de eo numro eaptivof

4.

tait

du nombre des
roi

captifs

que Nabu-

rum quos
rege Juda
5. El
:

ranstulerat

Nabuchodonosor

chodonosor,

de Babylone, avait transfrs


Jclioniafs, roi

rex iiablonis de Jrusalem

eum Jeehoni
:

de Jrusalem avec

de Juda.
Il

5. Voici la vision qu'il eut

en songe.
,

lui

hoc ejus sorhniumfuit


et

Apparueterram

semblait qu'il entendait des voix

de grands

runt voces,

tumultus

et tonitrua, et
:

bruits et des tonnerres, et que la lerre tremblait et tait


6.

terrr motus, etconttirbalio super


6.

dans de grands troubles.


temps,
il

Et ecce uo dracones magni, paratise in prselium.

Et en

mme

vit paratre

deux

quc contra
7.

grands dragons prts combattre l'un contre


l'autre.
7.

Ad quorum clamorem cunct conci-

lat sunt nationes, ut pugnarent contra

Toutes

les

nations s'murent aux cris

qu'ils jetrent, et elles se disposrent

com-

gi-ntem juslorum.
8. Fui (que dies iila
t

battre contre la nation des justes.

tenebramm

et dis,

8.

Ce jour

fut

un jour de tnbres, de pd'angoisses, et d'une grande


terr%.
la

.riminis, tribulationis et angustiae

et in-

rils, d'afiliclion,

gens formido super terram.


9.

pouvante sur
9.

la

Contuibataque

est

gens justorumti-

La nation des justes, dans

crainte des

mentium ma!a
tem.
10.

sua, et praeparata ad

mor-

maux

la

qui lui taient prpars, tait daffs un

trange troubls\ se regardant

comme

destine

mort.
Ils

Clamavciuntque ad

Deum

et

illis

10.

poussrent leurs cris vers Dieu; et


,

vocifrant ibus, fons parvus crevit in fiuvittin

maximum,
Lux

et in

aquas plurimas

re-

au bruit de ces cris une petite fontaine devint un grand ilcuve, et rpandit une grande

dundavit.
il.
et sol ortus est,
et

abondance d'eaux.

humiles

exaltati sunt, et

devoraverunt

inelytos.

La lumire parut, et le soleil se leva ceux qui taient dans l'humiliation furent paraissaient levs, et ils dvorrent ceux qui
11.
;

et

tout puissants.

12.

Quod

citm vidisset Mardochzeus, et

12. Mardoche ayant eu cette vision ensonie,


et tant sorti

stirrexisset destrato, cogitabat quid


f'acere vellet
;

Deus

du

lit,

pensait en lui-mme ce

et

fixum habcbat inanimo,

que Dieu voulait

faire.

Cette vision

lui

de-

scire cupiens quid significaret

somnium.

meura fortement imprime


pouvait marquer.

dansl'espril, ayant
lui

grande envie de savoir ce que ce songe

181

COMMENTAKlllM. CAPUT

XI.

182

Vers. 7.

Anno quarto
est.
lib.

COMMEN TARIUM.
(1), etc.

Initium
,

Filius Jairi, etc. Vide dicta supra, cap. 2,

hujus capitis hoc versiculo comprehensum


ex grseco desumplum
Ptolem/EO. Pererius
catalogo

num.

(1).

Vers. 4.

De numro aptivor'um
ibid.
ri.

(2),

etc.

13 in Danielera in
fuisse

Vide dicta

6.

regum Persarum putat hune

Ploleniaeum Philnietorem^Egypti regera,sex-

tum ab Alexndro Magno. Hanc epistolam phurim. Fortass

intelligit

tolum librum Esther, qui ad Judaeos per mo-

dum

epistolae niissus est.

Dieu , qui avait rsolu de se servir de Mardoche pour faire les grandes choses que nous avons vues le disposait Cela par des voies communes, en permettant qu'il s'engaget la cour, et que cet engagement lui procurt le moyen de rendre au roi un sel-vice trs-con,

Vers. 2.
xerxis.

Ajwo

secundo (2) regni Arta-

Regnantibus Ptoleji/Eo et Cleopatra, Mo enim aevo primo Ptolemaeo Lagi rege ^Egypli caeteri onincs vocati sunt PlOlemaei, regihae ver Cleopalrae. Hic Ptolema;us fuit is, qui cognoniinatus est Philometor,sextusb Alexndro magno ac Judaeis impens faVit im omne regnum suum gubernandutn conimisit, ac duces militiae sua
(I)

sidrable afin qu'il s'ouvrt par l une voie pour deveiii. dans l suiie comme le sauveur de loui son peuple. Ce qu'on voit trs-clairement c'est qu' l cour mme d'un prince
, ,

in ^Egypto.

idoltre, duquel il tait cnpiif, comme tous les Juifs, il se conserva toujours dans la sainte libert des vrais Serviteurs de Dieu qui re,

gardent leur divin Matre dans la personne des rois, et qui n'envisagent principalement que ses intrts et sa gloire an milieu de tout l'clat d'une cour qui sert ordinairement en
,

constitit

Ohiam

blouir tant d'autres.

Ainsi

il

et Dosithaeuin Judaeos, teste

est

imposant

2 contra Appion. incertum est an hic Dosithaeus sit idem cum Dosithaeo sacerdote, qui epistolam Phurim, id est, Sortiuni, Mardochaeo Hebr. scripiam, et Lysimacho in Graecum conversam , lulit in Jrusalem , titi bic dicitur. Porr hic versus non est
1.

Josepho

ne additus Sept. hj enim viPhilomeiorem sub Ptolemaeo Philadelpho , sed ab aliquo posteriore scrib hagiographo liisloriie causa interjectus. (Corn, Lap.) (2) Hic incipit epistola Mardochaei, qu Scripta fuit anno secundo Artaxerxis, id est Darii Hystaspis imperantis in Perside. Artaxerxes enim erat commune nonten regum Pfersarum, sicut Assuerus Medorum, ut dixi. Erat enim idem annus, quo Darius concessit Juda3isfacultatem resumend fabricaih tempi, quam inchorat Cyrus, sed inhibuerat ejus hlius Cambyses, ut palet 1 Esdrae c. 4 et C.
ftlardocndei
,
:

xerunt ante

de considrer Mardochedarls ce poste si dangereux, non pas tant comme Uh officier du roi, que comme un ministre du Seigneur tabli par sa providence pour veiller la conservation d'Isral et rempli de son esprit pour se conserver lui-mme contre l corruption de l'esprit du sicle. Il tait dans cette disposition d'un cur docile qui se laisse conduire Dieu, et qui cout humblement Ce qu'il lui plat de lui ordonner, lorsque le Seigneur l'avertit en songe de ce qui devait arriver ensuite, et le prpara un grand coinbat, par la vision qu'il lui envoya, selon qu'elle est rapporte dans ce chapitre. (Sacy.) Vir magnus et inter primos (1) Vers. 5. aul^e regi/. lh sublime digrtitatls nonnisi post hoc somiliiith venit. Per prolepsim hoedicilur. Veteris Vulgat manuscriptum Homo magnus
, ,

(Corn, Lap.)

Somnium Mardochaeiincidit in annum cundum Assueri , alio nomine Artaxerxis

se-

vel

Darii Hystaspis , anno ante celeberrimum nmtis rgis convivium, quo lempore Mardochieus et Esther nihil cogitabant minus qum de touusgentis discrimineetdignilate.adquam uterque deinde evecti fuerunt. Nomen mail', vel etiam ntaximi rgis addisolebai regibus

curons in aul rgis; et hc visio quam vidil. Quod multo brevius est qum quod in nostris codicibuslegitur. (Calmet.) (2) Erat ex caplivilate quant captivaverat Nabuclwdonosor. Quae verba Graeci texts non tam significant eum in su personcaptivum fuisse abductum cum iis qui tempore Jechoniae translati sunt, qum eum fuisse de illo populo qui eo tempore fuit abduclus in captivitatem. Nam totus ille populus vocatur captivitas.

Persarum; qui

et illudsibi vindicabanl in edi-

ctis et inscriptionibus.

Unde et Cyrus et Darius dicuntur captivitatem remisisse in Judaeam, cm tamen jam post annos septuaginta captivitatis paucissimi
essent, qui in propri person fuissent captivi abducti ; sed scilicet in suis majoribs ex iisdem in rnjuivitate nati. (Estius.) Vers. 5. Et hoc ejus somnium fuit apparuerunt voces , et tumultus , et tonltrua, et telir/e motus , et conturbatio super terram. Haec omnia significabant tumultus et conturbationes, quas Aman excitavit contra Judaeos

(Calmel.)

Narrai Scriptura hic

somnium
,

visum

anno secundo

Mardochaeo rgnante Artaxerxe

rege maximo , seu ut Grseca Iiabent , tantiim in posilivo (magno). Verm cm tune nondin
detexisset Mardochaeus insidias duorum eunuchorum, qurilur quomod hic dicatur vir magnus , et inter primos aulae regi , cm nonnisi di post rege jussus sit honorari ?

Eteniin de insidiis

eunuchorum

per edictum jubens omnes occidi. Erant enim

miim narratur

et aliis pri-

capiie sequenti.

Respondeo

per prolepsim, seu anticipalionem, illum hic voan magnum et honoratum , ut qui postea
talis fuerit, quod non rarum est in Scriptura. Aut etiam qud dicatur vir magnus, ei inter primos aulae regi, quia erat minister regius, aulam seu atrium rgis cum aliis observahs! Sic enim accipi bic nomen aulae regiae omnin
,

apparet ex

iis

quae cap. seq. narrantur.


(Esiius.)

Judaeorum millia , qui omnes erant necandi cum uxoribus, liliabus et ancillis. Cogita quanta in eis fuerit consternatio, tumultus et comploratio. Vers. 6. Partique contra se in pr^lium. Graec Processerunt prlidri /n'aue, nimirm Mardochaeus contra Aman. (Corn, Lap.) Vers. 7. Ut pugnarent contra gentem justorum, puta contra Judaeos, qui erant populus iidelis Dei cultui dicatus. (Corn, Lap.) Universae per jroperium Assueri geutes,
rhulta centena

,,

183
Vers. 8.
Vers. 9.

IN

LIBRUM ESTHEK
Inclytos
,

184
qui pris inclyti erant,

Vers.
cap. 10,

Discriminis, periculi. Gens justorum. Judaei. Vide dicta 10. Fons parvus
,

Amanum

cum

suis.

etc.

Vers. 12.

Scire cupIensquid significaret


et

num.

6.

Vers.

H.

Lux

somnium (1), quod Deo missum,


et sol, etc.
(1).

myste-

Reddita

rio

et significatione

non carere

intelligebat.

Judaeis serenitas post conctatum ab

Amano
vertunt, nec mal , si ad sensum referas. Sed propri dicuntur qui glori excellant ut bujusmodi homines significet ab bis qui humiles erant atque obscuri, obscuratos atque extinctos. (Vatablus.) Cogitabat quid Deus facere (1) Vers. 12. vellet, et fixum habebat in animo (invesligare, et scrutari somnii significationem), scire cuiSoloi

turbinem.

Amano

consentientes, in perniciem genlis Judaicae conspirrunt. Graecus : Cunci naiiones

prparrunt se ad pugnam , ad impugnandam gentem justorum. Veteris Vulgatae manuscriptum fert, utrumque draconem processisse ad certamen, ac graviter conilixisse, perque diem tenebrosam et malignam dominatos. Fremitum ingentem editum terr babitatoribus, unoquoque draconum clamores metuente. Statim (Calmet.) ver fonteni prosiliisse, etc. Lux et sol ortus est; et (1) Vers. 11. humiles (Judaei) exaltati sunt, et devoraverunt inclytos, niniirin Aman cum ejus asse-

piENSQuiDSiGNiFiCARETSOMNiuM.Hincpatet Mar-

dochaeum cm primo viditsomnium.ejus significationem non intellexisse, sed sensim ex re-

rum

clis,

caeterisque sibi adversantibus.

Fons parvus fuit Esther cum suis Judaeis , quae primo vilis et exilis crevit in fluvium, im in lucem et solem conversa est cm effecta regina Mardochaeum et Judaeos extulit, ut de Aman et hostibus suis eos mactando
,

eventu, et Dei instinclu eam cognovisse. Sentiebat tamen in gnre sibi Deo inspirari, aliquid magni in favorem Judaeorum eo significari. Unde Josippus filius Gorionis, lib. 2 : Cm Aman , ail , Mardochaeo tam infensus < esset ait ad suam Esther, impletur somj nium quod narravi tibi in diebus juventutis tuae. (Corn, Lap.)
,

Somnia quaedam

ita

mentem

afficiunt, ut

triumpharent. Alludit ad fonticulos, qui in profundis locis , ut puteis et antris modic exiliunt, ideque obscurisunt ettenebrosi; sed dm afiluxu vicinarum aquarumerescunt, fiunt lympidi el lucidi, juxta illud Forts eral illimis nitidis argenteus undis ; im fiunt fulgidi instar solis , praesertim dm radiis solis ila verberantur ut sol in eis vel ilidem vel seipsum exprimt, ut fit in parelio, quando sol in nubibus aqueis rarefactis transparens alium quasi solem in eis spectandum exhibet. Simili enim modo Esther, post adeptum regnum, majeslateet glori refulsit quasi sol. Vide dicta cap. praeced. vers. 7. (Corn, Lap.)
, : ,

cadere nullo conalu possint. Scrta qudam conscienti sentimus, gravis aliquid illis inesse. Et cm Deo mittuntur , ut in re praesenii, fus est studium aliquod in iis investigandis collocare , mentem adhibere ad rei exituin, et lgitimas coujecturas procurare, rerum eventu collato cum iis quae perquietem menti observata sunt, vel interrogaio vero prophel si ad manum est et pro genuino cognoscitur, ut fersemper in lsraele. Graecus fert hic Mardochaeum somnii imagine occupatum in omni verbo , voluisse cognoscere hoc usque ad noctem. Veteris Vulgatae manuscriptum
, , ,

Devoraverunt inclytos.

Quidam

superbos

Hc visio impticita erat in sensu suo donec revelata fuit. Sensus erat quodammod obvolutus et implicilus, donec resolulus fuit Mardochaeo. (Calmet.)
legit
:

CAPUT
1.

XII.
1.

CHAPITRE
Mardoche

XII.
la

Morabatur autera eo tempore in aul rgis cura Bagatha et Thara eunuchis


rgis, qui janitores erant palatii.
2.

tait alors

cour du roi

Assurus, avec Bagatha et Thara,


roi,
lais
:

eunuques du
porte du va-

qui taient les gardes de

la

Cmque
,

intellexisset

cogitationes
2.

Et ayant eu connaissance de leurs des,

eorum
didicit

et

curas diligentis pervidisset,


in

seins

et

reconnu par une exacte recherche


il

qud conarentur

regem Arta-

cequ'ils machinaient,

dcouvritqu'ilsavaient
il

xerxem manus mittere,


eo rgi.
3.

et nuntiavit super

entrepris sur la vie du roi Artaxerxs; et

en donna avis au
3.

roi.

Qui de utroque habita quaestione,

Le

roi

commanda qu'on
mener au
et

leur

ft

leur pro-

confessos jussit duci ad mortem.


U.

cs

et
il

aprs qu'ils eurent


les fit
fit

confess

leur

Rex autera quod

gestura erat scriet

crime,
4.

supplice.

psit in
rei

commentariis ; sed

Mardochaeus

Le

roi

crire en des mmoires ce qui


:

memoriam

litteris tradidit.

s'tait

pass alors

Mardoche
la

le

mit auss

5. Prsecepitque ei rex, ut

inaul palatii

par crit, pour en conserver


5.

mmoire.

moraretur, datis
ribus.

ei

pro delatione mune-

Le

roi lui
il

commanda de demeurer dans


lui
fit

son palais, et
qu'il lui avait

des prsents pour

l'avis

donn. Ces prsents furent

si

peu
les

Amadathi Bugaeus coram rege et voluit erat gloriosissimus nocerc Mardochajo et populo ejus, pro
6.

Aman

ver

filius

de chose qu'ils ne furent point crits dans

mmoires du
6.

roi.
fils

Mais

Aman,

d'Amadath Buge, avait


en grande gloire
et
;

duobus eunuchis rgis qui fuerant interfecti.

t lev par le roi

et

il

voulut perdre Mardoch'ce

son peuple,

185

GOMMENTAKiUM. CAPUT XH.

186
dcouvert la conspiration de

Hucusque promium.
tur, in

Qu sequunscri-

cause

qu'il

avait

eo loco posita erant, ubi

ces deux eunuques qu'il aimait, et qui avaient


l tus en punition de leur crime.
(Jusqu'ici
/'

ptum

est in

volumine

avant-propos. Ce qui suit tait mis


livre

l'endroit du

o est crit

Et diripuerunt bona, vel substanlias

Et

ils

pillrent

leurs biens

ou leurs

ri-

eorum.

chesses.

Qu
mus.

in sol vulgat editione reperi-

(Ce que nous avons trouv dans la seule dition vulgale.)

Epistolae

autem hoc exempter

fuit.

Or

la

teneur de

la

lettre

qu'Aman

crivit

contre les Juifs tait telle.

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Vers. 2.

Morabatur Mardochaeus. Nuntiavit rgi Per Eslher


(1),
(2).

quam Esther ad regnum


secundus

evecta est

et ipse

Rege constitutus.

reginam, ut habemus supra, cap. 2, 22(3).


Vers. 4.

Vers. 6.

Bugus
:

(1). In Bibliis rgis


,

ha-

Scripsit
,

(4).

Per scribas

et

li-

betur, Ugus

idem ver videtur esse


3,

quod
1, di-

brarios suos.

Agagus; nam, ut supra, cap.


Datis
ei

num.

Vers. 5.

muneribus

(5).

Post-

citur, fuit

de stirpe Agag.
in

Morabatur eo tempore in (1) Vers. 1. AULA REGIS CUM BaGATIIA ET TlIARA. Ex (|U0 Estber regias aedes ingressa est, Mardochaeus regi non recedebat, e frquenter venliians, ut de regin incolumitate cerlior fieret. Historiam banc jam superis, 2, 21, alliginius. Videtur autem Mardochaeus, post hanc rem,
in aul gessisse, ut unus esset eustodibns forium. Vide v. 5 Prcepit ei rex, ut in aul palatii moraretur; et couler cum capile 3, 3,4, 5. Verbahaec Eo tempore, non ita accipienda sunt, quasi spadonum conjuratio eodem sinml tempore contigeril, quo somnium Mardochi, narratum capite praecedenti, et anno secundo Arlaxerxis adscriplum conjurationis enim an nus cuin seplimo ejusdem principis congruit (Calmet.)
:
:

constat
fuerint.

quod

commentarios

relata

non

(Calmet.)

munus

MouABATCR,
divcrsabatur
(2) Vers. 2.
silia,

r.niiyjxat

xr,

aXvi, quiescebat, vel

in aul, ut

Tcu;
i.

minister aulicus. (Vatablus.)


x.a.1

Aman vero filius Amadathi (1) Vers. 6. bug/eus erat glouiosissimus coram rege, et voluit nocere Mardocu^o ET OPULO EJUS, PRO D1JOBUS EUNUCHIS REGIS QUI FUERANT INTERFECTI,... ET DIRIPUERUNT BONA, VEL SUBSTANTIAS forum, etc. Haec una fuit causa odii Aman in Mardochaeum.iNam hujus conspirationis videtur Aman fuisse conscius, aul etiam particeps. Nam capile ultimo dicitur, qud conatusfuerit regem regno privare et spiritu. NihilominiMs huic causse accedebant et aliae duse una, qud Aman erat gnre Amalecita, et proinde invisum babebat populum Israeliticum, ex causis allatis capite tertio, versu primo. Altra, quia Mardochaeus Jud*us recusabat ei dferre honorem, capite qmnlc. (Eslius.) Aman porr Bugus vocalur pro Agaggmvs (ut est in Hebraeo et Latino sup. c. 3, v. 1).
I

Xo*yiGu.o

toc p-epifAva,

cogitaiiones et curas,

e., nefaria

eorum con-

anxi suscepta atque agitata de rege inet indicai'il rgi

Graecasubinde usurpant beth pro gamma, teste S. Hieron. Et causa cur ita hic fecerint Graeci, fuisse videtur, qud vellent alludere ad

Nam

terficienda.

mores superbos Amanis; nam Bugus


de
cat

signifi(3ou,

Eosque ad regem detulit,


ipsis.

magnum jactalorem, composito verbo ex

Haec conjuratio dtecta fuit anno seplimo Assueri, sup. 2, 16, 21. (Vatablus.) De utroque habita qu/ESione, (5) Vers. 3. CONFESSOS JUSS1T DUCI AD MORTEM. LegilllUS in

quod Graecis auxesin


bovis

Grco, quaestionem de

reis

habitm
:

fuisse, et

magnitudine) VOLUIT NOCERE MarDOCH/EO, ET POPULO EJUS, seu Judseis omnibus, ut dicitur capite tertio, versu sexto, pro duobuseunuchis. Quid his cum

affert (Po, quasi dicat, elf ouw, id est, glorior, jaclo.

confitenles appensos fuisse. Hebraeus capitis secundt de quaeslione nihil habct fert autem

Ainane

commune

fuerit, dixi
,

in fine c. 2.

tanlummod, re expens etexplorai utrumque reum in patibulum actos fuisse. (Calmet.)


inTa<jv to 5o uvo-/_ou;,am/05 eunuchos torsit atque cruciavit, ut confessionem suscepii sceleris ab illis exprimeret. Hoc enim significat ExEi^, hoc loco. 77vi-Yx8n<iav, suspend fuerunl; verboir^o(j.at, quod suffocari strangularique significat, laqueoqne vitam [mire: quo gnre Spplicii ii afficiuntur qui suspensi suffocantur.

vel substantias. S. Hieronymus monet, post ea verba scilicel, et bona eorum dirigrent, quae sunt in capile 3, versu 13,collatam fuisse in VulgatGraecorum, seu septuaginla Interprelum editione, Episto-

Et diripuerunt bona

lam

rgis,

qu Judaei un omnes die jugulari

jubebantur, quae Epistola hic capite sequenti reciialur. Et de facto eam ibidem positam videbis in Graecis codicibus qui nunc existant Citt eamdem Epislolam Josephus, quam ex septuaginta lnterpretibus deprompsit, verbis quidem nostr Vulgat nonnihil dissidentem, (Tirinus.) sedsensu concordantem.

(Vatablus.)
(4) Kai "*j'pat{<ev tcX-jou; tgtgu sic (j.viu.o'auvov, et scripsit sermones hos in commenlario, i. e., in

co libro inquem acia publica referebantur:


:

ita

BuG/EUS. v^o^o;

v-rvicv

tc jaoXw

inclgtus

enim dicitur p.vir,u.o'auv&v, aul >7rsjw,[/.a, conimentaiim, mmorise causa conipanilus Xo'foi autem, sive sermones, ilebrajis pro rbus accipiuniur.
(5)

coram rege; apud regem.


S'tv Xaov

summo
Ka.c
,

in

honore atque glpri

^r/iae xaxciroi<Tai MapS'cyo.Icv

(Vatablus.)

Mimera h;ec quanqum


,

ignBiatur

inunuscula

lamcii

fuisse ex

quid fuerint eo

qurebat malum in ferre, aut dure Mardocho ejusque genti, id est, exitium illis moliebatur, ut necem duorum eunuchouTo

rum

ulciscerelur.

(Vatablus.)

f
CAPUT
Xlll.

IN

LlimUM ESTHEK

188

CHAPITRE

XIII.

i. Rex maximus Artaxerxes ab Indi

(Ce qui suit jusqu'au verset 7, ne se trouve que

usque.iEthiopiam, centum viginti septem

dans l'dition vulgate, chapitre 3.)


1.

provinciarum principibus etducibus


ejus imperio subjecti sunt, salutem.

qui

Le grand

roi Artaxerxs, qui rgne depuis

les Indes jusqu'en Ethiopie,

aux cent vingt-

sept provinces

aux princes et aux seigneurs

soumis son empire, salut.


2.

Cm
,

plurimis gentibus imperarem


ditioni subju-

2.

Quoique je commandasse tant de naque j'eusse soumis tout l'univers


la

et

universum orbem mea3


volui

tions, et

gssem

nequaqum

abuli potentise
et lenitate

mon

empire, je n'ai pas voulu abuser de


;

magnitudine, sed clementi

grandeur de

ma puissance mais j'ai gouvern


clmence
et avec douceur, et sans

gubernare subjectos, ut absque ullo terrore vilam silentio transigentes, optat


cunctis mortalibus pace fruerentur.
3.

Kies sujets avec


afin

que passant leur vie doucement


ils

aucune crainte,
si

jouissent de la paix qui est

souhaite de tous les


3.

hommes.

Qurente autem me

consiliariis

Et ayant demand ceux de

mon

con-

meis, quo

modo

posset hoc impleri, unus

seil

de quelle manire je pourrais accomplir

qui sapienti et fide cteros pra?celle bat


et erat post

ce dessein, l'un d'entre eux,

nomm Aman,

regem secundus, Aman nomihi in loto orbe terrarura

lev par sa sagesse et par sa fidlit au-dessus

mine,
4. Indicavil

des autres, et le second aprs le roi,


4.

Nous

donn

avis qu'il y a

un peuple

populum

esse dispersum, qui novis ute-

dispers dans toute la terre, qui se conduit

relur legibus, et contra

consuetudinera faciens,

omnium gentium regum jussa conviolaret.

par de nouvelles

lois, et qui,

s'

opposant aux
les
la

coutumes des autres nations, mprise

comcon-

mandements des
de tous
5.
les

rois

et trouble

par

temneret,

et

universarum concerdiam
didicissemus, videntes

trarit de ses sentiments, la paix et l'union

oationum su dissensione
5.

peuples du monde.
,

Quod cm

Ce qu'ayant appris

et

voyant qu'une

imam gentem rebellem adverss omne hominum genus perversis uti legibus,
nostrisque jussionibus contraire
,

seule nation se rvolte contre toutes les autres, suit des lois injustes,

combat nos ordon-

et tur-

nances

et trouble la paix des provinces qui

bare subjeclarum nobis provinciarum pa-

eous sont soumises


6.

cem
G.

atqiie

concordiam

Nous avons ordonn que tous ceux qu'A,

Jussimus, ut quoscumque Aman, qui


est, et se-

man

qui a l'intendance sur toutes les prole

vinces, qui est

second aprs

le roi, et

que
fuit

omnibus provinciis prpositus


cundus
liberis

nous honorons

comme
,

notre pre, aura

quem patris loco coli mus, monstraverit, cum conjugibus ac


rege
,

et

voir tre de ce peuple

soient tus par leurs


et leurs enfants,

ennemis, avec leurs femmes


le

deleantur ab inimicis suis, nnllus-

quatorzime jour d'adar, douzime mois de

que eorum misereatur, quart decim die


duodecimi mensis adar anni prsentis
7.
:

cette anne, sans


,

que personne en

ait

aucune

Ut

nefarii

homines uno die ad

inf-

compassion 7. Afin que ces sclrats

descendant tous

res descendentes, reddant imperio nostro

en un

mme jour
la

dans

le

tombeau, rendent

pacem, quara turbaverant.

notre empire

paix qu'ils avaient trouble.

Hucusque exemplar epistol. Qu sequuntur, post ewn locwn scriptareperi, ubi legitur :

(Jusqu'ici la teneur de la lettre.

Ce qui

suit,

je

l'ai

trouv crit aprs l'endroit o on Ut :)


allant,
fit

Et Mardoche s'en

tout ce qu'Es-

ther lui avait marqu.


,

Pergensque Mardoclueus
quae ei

fecit

omnia
et

(Toutefois

il

ne se trouve point dans l'hbreu,


in-

mandaverat Esther. JSec tamen habentur in Ilebraico, et apud nullum penits feruntur interprtant.

on n'en voit rien non plus dans aucun des

terprtes.)

(Ce qui

suit,

jusqu' la fin du chapitre 14, ne

se trouve que dans l'dition vulgate, chap. 5.)


8.

Mardochus autem deprecatus est Doininum, memor omnium operum ejus,


8. 9.

Mardoche

alla prier le

Seigneur, se sou-

venant de

toutes les uvres merveilleuses


:

qu'il avait faites

Ltdixit: Domine, Domine rcx om-

9.

Et

il

llti

dit

Seigneur, Seigneur, roi

nipotens, in dilione enim tua enneta sont

loui-pssiit,

toutes choses sont soumises;

189
posita, et

COMMENTAKIUM CAPUT
non
si

XUI.

190

est qui possit tuae resistere

votre pouvoir, et nul ne peut rsister votre


volont.
Isral
,

voluntali,

decreveris salvare Isral.


et terram, et quid-

Si donc vous avez rsolu de sauver


le

10.

Tu fecisti clum

vous

sauverez trs-aisment.
fait le ciel et la terre, et

quid cli ambitu continetur.


11.

10.

Car vous avez

Dominus omnium

toutes les cratures qui sont sous


es,

le ciel.

ne est qui

11.

Et vous

tes le

Seigneur de toutes cho-

rsistt majestati tu.

ses; et nul

ne peut rsister votre souveraine


vous savez
le

J2. Cuncta nsti, et sois quia

non pro

majest.
12.

superbi et contumeli, et aliqu gloriae


cupiditate fecerim hoc, ut

Tout vous est connu;


je n'ai point

et

non adorarem

que, quand

ador

superbe

Aman
13.

superbissimum
(Libenter enim pro sainte Isral
vestigia

Aman, ce
pris, ni

n'a t ni par orgueil, ni par

m-

par un secret dsir de gloire;

etiam

pedum

ejus

deosculari

13.

paratus essem.)

joie les traces

Car j'aurais t dispos baiser avec mmes de ses pieds, pour le


eu peur de transfrer un

honorem Dei mei transferrem ad hominem, et ne quemquam adorarem, excepto Deo meo. 15. Et nunc Domine, rex Deus Abraham, miserere popuii, quia volunt nos
14. Sed timui ne
,

salut d'Isral.

14.

Mais

j'ai

homme
15.
rois,

l'honneur qui n'est d qu'

mon

Dieu,

et d'adorer

un autre que mon Dieu. Maintenant donc, Seigneur

roi des

Dieu d'Abraham, ayez piti de votre

inimici nostri

perderc, et hreditatem

peuple, parce que nos ennemis ont rsolu de

tuam
16.

delere.

nous perdre,

et

d'exterminer votre hritage.

Ne

despicias
tibi

partem tuam

quant

redemisti

de JEgypto.
et
et

Ne mprisez pas ce peuple que vous vous tes rendu propre que vous avez ra16.
,

chet de l'Egypte pour tre vous.

17. Exaudi deprecalioncm rfleam,

17.

Exaucez

ma

prire

soyez favorable
fait

propitius esto

sorti et funiculo tuo

une nation dpnt vous avez


que nous employions
fermez pas

votre partage.
joie, afin

converte luctum nostrttm in gaudium, ut


viventes laudemus
et

Changez, Seigneur, nos larmes en


la vie

nomen luum, Domine,

que

.vous nous
et

ne claudas ora
18.

te canentiu m.

conserverez louer votre saint


la

nom;

ne

bouche de ceux qui vous louent.


cria

Omnis quoque
eis

Isral pari

mente
,

et

18.

Tout

Isral

au Seigneur, et

lui

obsecratione clamavit ad

Domiuum

adressa ses prires dans un


qu'ils se

mme esprit,

parce

qud

certa

mors impenderet.

voyaient

la veille

d'une mort cer-

taine.

COMMENIAIUUM.
Vers. (1) 2.
(1)

fectis

Tvpyat;, prVers. 1. locorum ac praesidibus qui provinciis praeerant, qui p^ccrat etiam appellanlur, id
,

Univep.sum orcem Pkincipiisus,

(2)

vel

hyperbole, vel loquitur tanlm de orbe Persico.

Silentio, quiel et pacal.


Vers.
4.

Populum dispersum (1), etc.,

est.gubernatoresprovinciarum. (Vutablus.) Clementia et lenitate gurer(2) Vers. 2.

NARE, s7rtsixE'(JTpcv x.cd (j.et' r,7vic.TV]T<; SW^-vojv, clementis et cum lenilate ac mansuetudine tracions eos qui meo imperio subjecli sunt. Quibus verbis significat imperium, moderatum et

mundum infestaribellis el sedilionibus, etiamsi tanlm de Europ, aut magn ejus parle loqunmur. Sic dicitur
concurranl; et totum

non tyrannicum.
Qlietim ac pervium, ta ut possint tulo per totum regnum iter facere. (Vatablus.) Cum plurimis gentibus ujperarem et UNIVERSUM ORBEM ME/E DITIONI SUBJUGASSEM etC Non propterea haec appendix rejicienda est quia lue dicitur Artaxerxem seu Assuerum universum orbem su dilioni subju^sse quem tamen constat, ne decimam quideni partem orbis obtinuisse, quia etiam ante bas appendices Scriptura sacra sichabel Rex
, , ,
:

g *

ver'o

Assuerus

omnem terram

et

cunclas maris

Utroque loco ergo locutio est hyperbolica, qu omne vel universum ponitur pro vald mullo. Nec abhorret talis
insulas fecit tributarias.

loculio

communi loquendi consueludine. Vulg enim dicimus totam civitatem concurrere ad aliquod speclaculum, si vald mulli

Assuerus sibi subjugsse universum orbem quia subjugaverat magnam orbis partem, videlicet totum fer Orientem, qui mulias et magnas provinciascomplectilur. (Estius.) Y itam silentio (id est, quiel, sine turbis et tuniullibus) transigentes, in pace et iranguilli(Corn, Lap.) tate, ut habent Grseca. Universarum concordiam na(1) Yeus. 4. tionum sua dissensione violaret. Grcus Aileb ut imperium nostrum, quod regere sine oercl conamur, servare se non posset in pace t.n tionis hnjus causa, caeteris plan sejuncta.Josephus brevior est; it enim pro versiculis 4, j Monuit nos, malani esse gentem, 5, scribit s qua aliis plan legibus regitur, quae regibus non paret, qu communibus aliarum gen tium moribus abhorret, quque monarchiam odit, et res nostras minime amat. (Calmet.)
,

To

vo'(j.oi

vTGeTov itfit irv eovo, legibus con-

trurium apud

omnem gentem,

i.

c., vavriw, dis-

191
explicata haec sunt supra cap. 3,

IN

LIBRUM ESTHER
8(1).

195s
est,

num.

dictum
16,
il

decim

terli

itemque infra cap.

Vers. 6.

Quartadeci.ua oie

(2).

At supra

num.

20. Fortass hoc loco significaiiir,


,

Judeos occidendos esse 13 die

ut

non

li-

sidentemque ab instilutis acraoribus caeterarum omnium gentium. Haec enim legum discrepantia vehementer gentes offendebat. npo;
t
(ati

ceat ultra

decimumquartum diem, cujusquam


(i
).

illorum misereri. Ita Salianus


nil

xaTaTiiveoai

[j.Ep.-7rr(o

auvap^av, ut non

deducatur sine defeciu principats, vel polis, sine offensione hominum et querel. Adverbium

enim
quod

est
ita

cal, aut conqueri.

verbo |M|aoh.ch, quod queri signifiHinc jAp/jrTw xaTeu6uvojj.EVGv, est rect conslilutum, ut omni crimine

querelqne careat. 3vo; (1) VERS. 5.

ht
,

(Vatablus.) mint^ar^ay^ iravri

ergo haec antilogia habet virium, ut suspefacial auctoritatem et fidem horum capitum, ut volunt novantes. (Corn, Lap.) Mardocii^us autem deprixa(1) Vers. 8. tus est Dominim. Porr liane orationeni Mardocha;i dicil S. Hieron. non haberiin Hebraico, scilicet quo ipse utebatur exemplar ei apud

clam

genlem in rebellione omni semper homini positam. Kal Javwv to {lAETpot; -rrpa^aaai, mal affectant in res nostras, de iisque mal senlientem, malevolam. Huic noJtamxvrb;
vflpiirw xeifievov

nulliim penits interpretum reperiri,

pu la Symet.

machunt, Aquitain, Theodotionem

similes.

opponitur. (Vatablus.) Gens solitariaet separata , reliquo hominum generi opposita, vitam legum peregrinam permutons, et dissmtiens nostris rbus, pessimaque consumens ma/a, et ut regnum noslrum
niini

euvou, benevolus
:

Graecus

pacem et constantiam non consequatur. (Calmet.) Quoscumque Aman monstkave(2) Vers 6. rit. Editionis Romanae codiccs Quoscumque

monslraverit in litteris ad vos scriptis. Edilio cuni animadversionibus Origenis Quoscumque Aman nobis monstravit. Aman , qui omnibus provinciis pr^epositus est, et secundus a rege, et quem patris loco COLiMUS. Graecus Aman prpusilus in rbus, et secundus nobis pater. Reges palris nomine donabanl viros ex subditis suis graves, quos plurimi faciebant. Hiramus rex Tyri palrem appellavit artificem quemdain perittim, quein mittebat ad Salomonem ; ex quo intelligimus, quanto olim studio viri in arle su exiinii colerentur. Reges Persidis certum habebant vi: :

Aman

septuaginta Interprtes reperlam fuisse, ipsemel hic affirmt, cm ait se eam in Vulgat edilione scriptam reperisse, ubi legilurpost un cm c. \. Atqui septuaginta Interpretum versio est ex Hebraeo, ut omnibus nolissiinum est. Porr hanc orationeni Mardochaei j.nn ab anliquo legit Ecclesia in sacro Missae ofiicio, frri quarl Dominicae 2 quacliagesimae, et in Miss contra paganos, et Dominic2l post. Pentecosten. Unde constat, etiam bas parliculas, ex decreto SS. concilii Tridenti ni, pro sacris et canonicis, habendas esse, ut dixi iniiio hujus libri. (Tirinus.) Re.citalur hoc versu qratio Mardochaei, ante quam S. Hier, ita praefatur Hc mm habentur in Hebraico, scilicet illo breviori quo usus fuit S. Hier., nec apud nllnm feruntur inlerprelum,
:

Nam apud

niniiriim Aquilam,

Syinmachum, Theodotio-

nem, quintam

et sextant editionem, et similes.

excipiendi sunt Sept., quia ex eis hsec nam ante cum versio Sept, erat vulgala, qu ulehatur Ecclesia; ex vulgat autem haec se transtulisse fatelur 5. Hier, in
transtulit S. Hier.;

Nam

rorum numerum, quos necessariorum nomine


distinguebant. Communis erat illis cum rege diadematis super tiaram usus regem osculo salutabant, id quod aequalium erat; cuidam aderant convivio, quod ex necessitudine convivarum appellabatur, quasi convivium familiarium. Trs corporis Darii custodes, proposilo problemate apud terlium librum sdrae, rogrunt regem , ut victoreni titulo cognati rgis donaret Cognalus Darii vocabitur. QuARTA DECIMA DIE DUODECIMI MENSIS ADAR. Repugnare baec videntur Hebraeo, Chaldaeo, Syro et Vulgatae, in capitibus 3, 12 et 8, 12, et 9, 1, ferenlibus, terti dcima die. Codices lamen Graeci cum Josepbo constanler exhi;
:

Promio

c. 15.

Porr haec oratio Mardochaei pia est, nervosa et ardens, quam proinde usurpt Ecclesia in Miss feri quarl post Domin. 2 Quadragesimae, ex quo liquel illam, uli et cetera horum capilum esse Seiipluram canonicam juxta decretum concilii Trident, sess. 4.
(Corn, Lap.) Oratio haec Mardochaei revocanda est ad finem capitis 4 Mardochaeopersuascr.it Kslhcr, ut convocalis Judaeis communes preces offerrent Deo, prosoerum exituni impelrainri facinori, quod ipea in salutem populi sui mctlilabalur; tune igitur Mardochaeus orationeni hanc insliluit. In veteri Italic vrsrone ibseritur hic oraiio omnium Jndacorum Susis versanlium. Igitur Deum patruin suoruni invocantes inducunlur in hanc ferm senici.liani; Domine Deus, qui unus es in clo Dens, et nemo est alius te. Si nos sanct parus :e nuislegibus et praeceptis luis, vitam agere ponunc tuissemus perptua pace tranquillam ver ciun praecepta tua neglexerimns, grandia haec mala in eaput nostruni provocavimus. Jusluses, pacilicus, niagnus, sublimis, Doiiiine, et oinnes viae luae, judicia. Nunc, Domine, lihera lilios tuos captivitate, et uxorcs nostras ah injuria. Ne permittas exitium nostruni, lu qui inisertus es nostr in /Egypto. Confirma super nos hodi misericordias tuas quam dilexisti miserere haereditalis tuae ncque tradas nos furori adignosce nobis versariorum ; ne patiaris nos ab illis opprimi. Adjlcit erulem Vulgata, exemplum regii edicti palam telisse Susis urhe regi, ut nemo
: : :

bent quartamdecimam. Statuendum

est igitur,

manum
terli
,

caedi

nec nisi die decim quarl, et bidu in obvios quoscuniquc Judtfos satviendum. Nisi corruptum hic Graecnm textuin maluerimus; nam. praeier aueioritateni Ilebraei, allerum Assueri edictum pro.lud;eis,datum, narralumquc capite 8 in Grco et cipite 16, in Latino,conceptis verbisexpriniit, die decim terti adar llebraeoruin adversarios seseadillostrucidandos coin parasse. Congruu ut ea quae lpguntur capile 9, 1, in Graeco, et in caeteris lextibus. In manuscripto veteris Vulgalae edictum hoc ita clauditur El quicunique ubdiderit aliquem c semine Judorum domi su, non soliim inter hommes, sed etiam inl ivolucres, igni damnabilur et omnia bona i.Jius cum eo crrmnbvitur. (Calmet. Dei.EANIUII QUVRTA DECIMA DIE MENSIS DUODECIMI adar. Nain 13 die jussi sunt inchoare caedrtin, sed die 14 eamdem perlicere, uti sorte oniinulal fecisse Judaeos palet cap. 9, 17;
:

admovendam removendam

fuisse die deciin

iiiiioraret, fuisse

autem Susis Judaeum homi-

193
Vers. 14.

C0MMEN1AK1UM. CAPUT

XIV.

194

Honorem Dei trasferrem ad

hominem

(1).

Ut enim diximus supra capite

Sorti et funiculo tuo (3), haereditati tuae, populo tuo, quem ut pecuVers. 17.

tertio, divino cultu adorari volebat

Vers. 16.

Partem tuam
et
.

(2).

Aman. Hebram

lium tuum foves

et dfendis.

solitos funiculus metiri fines

Notum est olim camporum; hinc


,

gentem, quae haeredi tas tua,


est.

peculium tuum

funiculus accipitur pro portione hsereditatis


et sorte quae unicuique obvenit (4).

nera, qui m un us quoddam apud regem gerebat, viruniplurimiapudregeshabitum, tribu Benjamin, virum justum, ductum Nabuchodonosore captivum, cm Hierosolyma sub Jechoni

capta est. Hic, ut intellexit quid rgis jussio ferret, vestes suas scidit, etc. Tum l'us narratur quae instituta fuerit ratio, ut Esther periculum Judorum doceretur. Denique recitatur oratio Mardochaei, plan alia ab
in texio nostro
ill

quae

Latino legitur. (Calmet.) Libenter enim. pko salute Vers. 13. Isral etiam vestigia pedum ejus deosculari paratus essem; vestigia , vel propri accipe, quae pede pulveri vel terrae imprimuntur; vcl metonymic ipsos pedes peduinqne planlas, quibus haec vestigia terras imprimuntur. Unde Josippus Gorionides habet Paratus qui in ejus est pe t'uissem lingere calceum,

sauver Isral, il n'y a aucun dit, ni aucun arrt, quelque irrvocable qu'il puisse tre, qui ait la force de rsister votre volont toute-puissante. Telle tait la foi de cet humble serviteur de Dieu au milieu du plus grand pril o il pt jamais se trouver ; et telle doit tre aussi 'Iiumble et ferme confiance de tous les Chrtiens au milieu de tous les dangers et de tous les ennemis de leur salut qui les environnent. Ils ont sans doute de plus grands sujets d'tre dans la crainte, s'ils envisagent leur propre faiblesse, la corruption du sicle qui les environne, la force et la malice des dmons. Mais ils ont encore de plus grands sujets de se ras-

dibus, et pulverem quem ipse calcsset. Vullu in terrant Alludit ad illud Isaiae 49, 23 demisso adorabunt te, et pulverem pedum tuorum Coram Mo prolingent. Et ad illud Ps. 71, 9 cident JEthiopes, et inimici ejus terrain lingent. lia Seraiius et Sanchez, qui multis exemplis ostendit vestigium saep sumi pro pede vestigium imprimenle terrae, id est, pro planta pedis, quae terrain premit et lutum sordesque colligit; banc enim osculari actus est summse demissionis et veneralionis. (Corn, L;.p.) Seigneur, Seigneur, (loi tout-puissant , toutes choses sont soumises votre pouvoir, et nul ne peut rsister votre volont, si vous avez rsolu de sauver Isral. Ce qui est de mme que s'il lui Nous connaissons l'impuissance o et dit est votre peuple de se dlivrer de ce pril ; mais nous connaissons aussi que vous tes tout-puissant pour le sauver. Nous savons qu'Aman, l'ennemi des Juifs, s'est acquis un empire absolu sur l'esprit du roi des Perses; mais nous savons aussi que toute la puissance de ce prince et tout le crdit de ce ministre sont soumis votre empire. Nous avons entendu publier celte cruelle condamnation qui condamne tout Isral la mort, et nous savons

: : :

surer s'ils regardent la misricorde infinie de Jsus-Christ et la confiance toute divine qu'il leur commande d'avoir en lui , aprs qu'il est devenu victorieux de leurs ennemis, lorsqu'il leur dit ces paroles si consolantes Vous aurez des afflictions dans le monde; mais sogez pleins de confiance, parce que j'ai vuincu le monde : c'est--dire je l'ai vaincu non pas seulement pour moi, mais pour vous, afin que vous soyez invincibles toutes les tentations.
, , :

(Sacy.)

que
Mais

la

volont du roi, exprime par cet dit,

est irrvocable

du royaume. nous sommes encore plus convaincus


selon
les
lois

que votre divine volont s'excule toujours infailliblement; et que si vous avez rsolu de

adorari ut Deus. (Corn, Lap.) Graecus addit Neque in superbi, negue in glori cupiditate feci hoc. Seu potis Id nunqum faciam cupiditatis et superbi; hominis cujuspiam grali. (Calmet.) (i) Scilicet haereditariam, id est, populum Isral, quem tibi in haereditatem et peculium, quasi probrium et peculiarem ex omnibus gentibus selegisli. (Corn, Lap.) Viventes, id est, salvi, va(5) Vers. 17. lenles, prospr agentes. (Vatablus.) Et ne claudas (Graec, ne perdas, id est, ne claudi et perdi sinas) ora te canentium. Sic enim amplis tibi canere non poterunt, iiaque laus tua peribit et tibi et nobis. (Corn, Lap.) Maxima vi ad Dominum cla(4) Vers. 18. mavit, xsxpaav axo arwv, clamaverunt ex viribus suis, i. e., summo animi studio et contentione. In quo significatur maximus ardor orationis. (Vatablus.)
(1)
:

Volebat enim

Aman

CAPUT
1.

XIV.
1.

CHAPITRE

XIV.

Esther que-que regina confugit ad

Dominum, pavens periculum quod imminebat.


2.

La reine Esther eut aussi recours as Seigneur, pouvante du pril qui tait si
proche.

Cmque

deposuisset vestes regias,

2. elle

Et ayant quitt tous ses habits de reine,


en
prit

fletibus et luctui apta et

indumenta

suscepit,
et
ster-

de conformes son

affliction et

pro unguentis variis, cinere

ses larmes; et au lieu de tous ses divers par-

core implevit caput, et corpus


miliavit jejuniis
:

suum huin qui,

fums

elle se
;

couvrit

la

tte

de cendres et
les

omniaque loca,
consueverat

d'ordures

elle affligea

son corps par

je-

bus antea

nes; et s'arrachant les cheveux, elle en remplit

Iaetari

crinium

tous les lieux o elle avait accoutum de

laceratione complevit.
3.

se rjouir auparavant.

Et deprecabatur
:

Dominum Deum
qui rex noster
le

3. Elle

fit

ensuite cette prire au Seigneur


:

Isral, dicens

Domine mi,

Dieu

d'Isral, et lui dit

Mon

Seigneur, qui

195
es solus, ad.juva

IN LIBKUVt

ESIHEK
o je
suis,

{%
puisque vous tes
le seul

me

solitariam

et cujus

tes seul noire roi, assistez-moi dans l'abandon

praeter te nullus est auxiliator alius.


k.
est. 5.

qui nie

puissiez secourir.

Periculum

meum

in

manibus meis

4.

Le

pril

o je

me

trouve est prsent et

invitable.

Audivi ptre

meo

qud tu
reti

Do-

5.

J'ai

su de

mon

pre, Seigneur, que

mine, tulisses Isral de cunctis gentibus


et patres nostros ex

vous aviez pris

Isral d'entre toutes les na-

omnibus

majo-

tions, et que vous aviez choisi nos pres, en les

ribus suis,

ut
,

possideres

hreditatem

sempiternam
es.

fecistique eis sicut locutus

sparant de tous leurs anctres qui les avaient devancs, pour vous tablir parmi eux un
hritage ternel
le
:

et vous leur avez fait tout

bien
0.

6.

Peccavimus

in conspectu tuo, et id-

que vous leur aviez promis. Nous avons pch devant vous,
cela

et c'est

circ tradidisti nos in

manus inimicorum

pour

que vous nous avez

livres entre les


l'avions

nostrorum
7.
es,

mains de nos ennemis, comme nous


mrit;
7.

Coluimus enim deos eorum. Justus

Car nous avons ador leurs dieux. Vous

Domine;
Et nunc non
eis sufficit,

tes juste, Seigneur, de nous avoir rendu leurs

8.

qud

duris-

esclaves.

sim nos opprimunt servitute, sed robur

8.

Et maintenant

ils

ne se contentent pas
;

manuum suarum,
putantes
9.
,

idolorum potentiae d-

de nous opprimer par une dure servitude

mais attribuant
9. (1s

la

force de leurs bras la

puissance de leurs idoles,

Volunt tua mutarepromissa, etde-

veulent renverser vos promesses, ex,

lere beeredilatcm

tuam

et claudere ora

terminer votre hritage

fermer

la

bouche
de

laudantium

te,

atque extinguere gloriam

ceux qui vous louent,


10.

et teindre la gloire

templi et altari^ tui


10.

votre temple et de voire autel et Iaudent

Ut aperiantoragentium,
in sempiteraium,

Pour ouvrir
la

la

bouche des nations, pour

idolorum forlitudinem,

et praedicenl car-

/a/relouer

puissance de leurs idoles, et pour

nalem regem
11.

relever jamais un roi de chair et de sang.


1
1

Domine, sceplrum tuum his, quinonsunt, nerideanl ad ruinam nostram sed couverte consUium eorum
tradas,
;

Ne

Seigneur, n'abandonnez pas votre scep-

ceux qui ne sont rien, de peur qu'ils ne se rient de notre ruine mais faites retomber
tre
:

super eos

et

eum

sur eux leurs mauvais desseins, et perdez celui


qui a
effets

qui in nos cpit

sae-

commenc

nous faire ressentir

les

vire, disperde.

de sa cruaut.

12.

Mmento

Domine

et

ostende
,

te

12. Souvenez-vous de nous, Seigneur;


tr. z

monafflic-

nobis in tempore tribulationis uostrae

et

-vous nous dans

le

temps de notre
la

da mihi fiduciam

Domine, rexdeorum,

tion; et

donnez moi de
dans

fermet et de

l'as-

et universee potestatis.

surance, Seigneur roi des dieux, et de toute

puissance qui

est

le

monde.
des paroles

13. Tribue

sermonem compositum

in

13.

Mettez dans

ma bouche
roi,

ore
cor

meo

in

conspectu leonis, et transfer

sages et convenables, afin que je paraisse sans

illius in

odium

hostis nostri, ut et ipse

danger en
furieux

la

prsence du
lion
;

que la colre rend

pereat, et cseteri qui ei consentiunt.

comme un

et transfrez

son cur,

de
cet

l'affection qu'il

a pour

Aman,

la haine de
afin qu'il p-

homme
lui.

qui est notre

ennemi,

risse lut-m(ne
i

avec tous ceux qui conspirent

Nos autem libra manu tu, et adjuva me, nullum aliud auxilium babentem, nisi te, Domine, qui habes omnium
\k.

avec

14. Dlivrez-nous par votre puissante


et assistez-moi
,

main

Seigneur, vous qui tes

mon

soienliam
15. Et nsli quia orierim gloriam ini-

unique secours, vous qui connaissez toutes


choses
15.

Et qui savez que je hais

la gloire

des

quorum
sorum,
16.

et dlester cubile incircumeiso-

injustes, et
cis et

que

je dteste le

lit

des incirepn-

et

omnis alienigen.
scis

de tout tranger.

Tu

necessitatem

meam, quoi
et

U>.
el

Vous savez

la

ncessit o je
j.;

me
la

trouve,
inagui-

abominer signum

superbiae

gloriae

qu'aux jours que

parais dans

197

COMMENTAKIUM. CPliT
,

XIV.
j'ai

98
en abomination
que
li

mea?

quod

est

super caput

meum

in die-

ficence et dans l'clat,

bus ostentations mea?,


quasi
in

et dtester illud

marque superbe de ma

gloire

je porte sur

pannum

menstruata?,et non portem

ma

tle, et

que

je la dteste

comme un
la
,

linge

souill et qui fait horreur;

que je ne
silence

porte

diebussilentiimei,

point dans les jours de

mon

lorsque

je ne suis point oblige de paratre en public;


17.

Aman
gis, et

Et qud non comederim in mens nec mini placuerit convivium r,

17.

Et que je

n'ai point

mang
du

la table
roi
;

d'Aman,
idoles

ni pris plaisir

au

festin

que

non biberim vinum libaminum

je n'ai point
;

bu de vin

offert sur l'autel des

18. Et

nunqum
,

la?tata sit ancilla

tua,

ex quo hc translata sum usque in pra?-

sentem diem

nisi in te

Domine Deus

depuis le temps que j'ai t amene en ce palais jusqu'aujourd'hui, jamais


18. Et que
,

votre servante ne s'est rjouie qu'en vous


seul,

Abraham.
Deus fortis super omnes, exaudi vocem eorum qui nullam aliam spem habent, et libra nos de manu inimicorum
19.
et

Seigneur Dieu d'Abraham.

19.

Dieu puissant au-dessus de tous, cou-

tez la voix de

ceux qui n'ont aucune esprance


la

qu'en vous seul. Sauvez-nous de

main des

erue

me

timor

meo.
IN MAN1BUS ME1S

mchants,

et dlivrea-moi

de ce que je crains.

COMMENTARIUM.
VeRS.I.

PeIUCULUM MEUM
mea
,

Vers. 5.

Audi vi a ptre
oriu

me<?

etc.,

in.

est(1). Vita

periclitatur, et versatur in

discrimine

ad eum modum quo ea quae in manibus gestantur, atque ideo extern direptioni
,

Grco est li me.

Audiam ab

meo

in tribu fami'

lacerare ex doloris vehementi ut

et casibus

obnoxia sunt. Sic David


:

commiserationem

et

omnes ad complorationem commo-

psalm. 118, num. 109, dicebat

Anima meain

manibus meis semper


v
-j'&vt

("&).

(1)

flavarou

jcaTeiXnjmsV/i, in
:

agone

morlis

depreliensa.
signilicet.

Quidam vertunt

Anxio
morlis

metu mords perculsa; ut

a-ywv sollicitum

metum

(,'atablus.)

Pavens periculum. Septuaginta, in agone morlis bomprehensa, nempe in quali fuit etiairi Jaddus ponlitex, cni Alexander Magnus infeslo agmine peteret Jerosolymam, teste Josepho. Ilem Onias, 2 Machab. 5, adeque et (Tirinus.) Christus ipse in horlo. Ta ^.xta ts S"o'ti arns, ne(2) Vers. 2. stimenta glori su, i, e., prclaris, quibus regina ornari solebat cm in publicum prodiret. Pro unguentis. Hoc nomine ea omnia intelliguntur qu cultum aut usum habent jucundum et suavem : cujus generis sunt quaecumque odorata, quse ad voluptatemreferuntur. Ko-repi&v, stercore,'\. e., lulo, ut Job. cap. 30, v. 19, Ezech. 27, 30. Ut hocsuavissimis illis odoribus unguenlisque opponatur hic

autem deformis
testis erat.

actristis

habilusanimi

aflict

verent, uti de se narrt Esdras 1. 1, c. 9, et de Alxandt Hircani iili et socru Herodis, ac Salomo sorore Herodis refert Josephusl. 15, (Corn, Lap.) c. H, et 1G, c. 11. Adiuva solitariam, tumquia in Vers. 3. aul i< gis gentilis sola sum Judoea, tuni quia ornai iuunaBtj auxilio sum destituta, ut sequitur; tam quia nulliushoininis, sed Dei solius aloqiijmm et consulationem desidero. Josippus ait Estherem s jc orsse Ego lac habita sola, ego bi domo rgis sola, absque ptre et abscpie maire sum. Sicut pupilta paupercula, qu ostiatim mendical, ita ego mendico miserationes tuas fenestratim, id est, per singulas fenestras ab un in aliam pergens, ut in clnm prospiciam, indeque auxilium tanla afllictionis Deo expectem; hc enim de causa solebant Judai oranies solaria conscendere, et per fenestras in clum prospicere, uti fecit Judith c. 8,5, Daniel c. 6, 10, im Christus bcde causa montes conscendebat, ibique erat pernoctansinorationeDei, Luca; 6, 12. (Corn. Lap.) BoiOido'v [aoi tv [Ao'vi, succurre mihi solitari, i. e., inopi ac desertae ab omnibus. Hase enim inopia et solitudo, omniumque humanorum
1-.

(Vatablus.)
in quibus

Omnia loca,

Mtari consueverat,
:

CRINIUM LACERATIONE C0MPLEV1T. GraCUS Olllnem locum exultationis su implevit crinibus crispatis suis. Alius codex Implevit insignibus dejectionis su omnia ornamenta, et omnem elegantiam crispationum suarum. (Calmet.) Humiliavit jejuniis. To jejuniis non est in Gra?co,sed intelligitur Hebraei enim humiliationem corporis vocant jejunium ; nil enim ita ^rnem deprimit ac jejunium; unde Hebraei jejunium ab Esther indictum die 13 adar appelant taanith Esiher, id est, humiliationem, hoc est, jejunium Estheris.Sapienter S. Ambr. epist. 88 < Esther, inquit, regem superbum suis inclinavit jejuniis; j qu de re plura
:
: :

auxiliorum destitutio fidles homines excitt ut ad Deum confugiant; id etiam Deo pergratum est, cm ita abjecti destitutique ad eum respicimus, ejusqueopem imploramus. Esther Deo primm suam populique Judaici solitudi-

nem

exponit,

cm neminem

quo sperare

in terra respiciat possit aut implorare auxilium,

cm acerrimos nemo impun


sibi

habeat adversarios, quibus se aut utiliter opponat; omnem dicit inlerclusum esse aditum ad salutem,

nisi

Deus

manum

vindicem porrexerit.

(Vatablus.) Vers. 4. Periculum meum (Josippus anima mea) in manibus meis, id est, prasentissiinum et

summum est; quod enim


facile effundi, vel fure

in

manibus gpslatur,

dixi c. 4, in fine.

Crinium aciratioxi:. Solcbant veteres in grandi caianiilale el bJaricUi inanus cortiplodore, peclus tundere, gnas veilcrc, crincs
i

aut hoste eripi et auferripotest. Sic David fugiensSaulem, et hosies quserentes eum occidere, ait psalm. 418, v. 109, A nimu mea in manibus meis, id est, vita mea est iti summo perivulo ut eani manu ge-

m
ri

IN

LIBRUM ESTHER
po

200
tollere,

POSSIDERES H.EREDITATEM SEMPITGRNAM,

lit

crelum tuum
Vers. 11.

quo

scilicct

nossalvarc

pulus israeliticus haereditas tua esset in teruni (1).

et fovere statuisli (I).

Sceptrum tuum (2), gentem

Vers. 7.

Coluimus Deosalienos
,

(2).

Non

in

qu rgnas.
His qui non sunt, idolis, eorumque cullo-

quidem

ipsa

aut Mardochaeus, sed majores


in se

eorum, qui idololatri divinam


vocrunt.
Vers. 8.

iramproex

ribus.

Vers. 12.

Da

mihi fiduciam (3),

ut

cum

Robur manuum suarum

(3), etc.

rege securagam, lidenter et sine timor.


sed et Jrusalem
(1) Vers. 10. gem, DariUm vel

Graeco verti potest: Adjunxerunt

vires,

manus-

que suas ad idolorum suorum manus, vel eis se quasi ministros contra nos praebentes, vel quasi

cum

lemplo eveni curssei.


(Corn,

Lap.) Et pr^djcent carnalem re-

jurantes, et injecta dextr fdus pangentes.


Vers. 9.

Aman,

qui quasi rex et tyran-

Tua mutare promissa

(4)

de-

nus nobis dominatur, ut prdicent zum nobis, noslroque Deo potentiorem nos omnes occidisse et exterminasse. (Corn, Lap.) E pEr; ^arauv, ad virlutes vanorum, id est,

eam auferre volentiof(Corn, Lap.) feram. Periculum meum, i. e., est propinquum et paratum, sicut ea quae in manibus versantur. Vel est metonymia, id est, vita periclitans. In
stare videar, et cuivis

idolorum lalsorumque deorum, qui nihil aliud sunt qum vanitas ligmentumque hominum.
(Vatablus.)

manibus
psal.

dicitur esse,

118, 109, q. d. : (Valablus.) bire parata sum. PECCAviMUS.Sancti.cm incul(1) Vers. 6. pataui vitarn egissent, noluerunttamen pater-

quod facile elabi potest, Ultimum discrimen su-

Populus israeliticus nomine scepiri designatur Jerem. 51, 19, Habacuc. 3, 14. Sceptrum potest etiam signiheare summum polentiam. Sceptrum his, liominum opinione, tradere videtur Deus, quibus grandia atque
(2)

norum scelerum expertes videri. Haec bumilis confessio accessum part expeditum et mollem (Valablus.) ad divinam clementiam. Coluimus enimdeos eorum, non (2) Vers. 7. ego,'sed majores nosiri in Jrusalem sub Manasse, aliisque regibus idololatris. lia Josippus (Corn, Lap.) Gorionides. v' wv 'o^saf.Ev to eo; arv, pro eo qud deos ipsorum glorificavimus, aut honoravimus, cultum illis nbuentes. (Valablus.) Robur manuum suarum IDOLO(3) Vers. 8. RUM POTENTliE DEPUTANTES, llOC est, Ut VcTlit Josippus Ecce ipsi (Aman ejusque asseclae) c non dicuntte( Domine) nos in manus suas tradidisse, sed idolis suis (Milhrae, id est, so(Corn, Lap.) lis) id acceptum ferunt. Iste versus et seq. continet argumenium decoro et utili, q. d.: Deus, elide tyrannicas

inusitala patrare pcrmiltit. Esher rogal, ut

duabus rbus Deusapud homines suam

exisii

malionem tueatur, lliberando populum cujus


viia undique erat obsessa periculis; 2 opprimendo llos qui parrant insidias et machinas

undecumqueiucredibilianirnorum ardoreconjavi g3<ji, Us qui non sunt, id est (ut ail Paulus 1 Cor. 8,4) nihil sunt. Scimus, inquil, quia nihil est i.iolum in mundo. Tpetyov tyiv pouAw arv it' aro, couverte consilium ipsorum in eos; ut ila sit verum illud quod quodaui diclum esl Consilium malum comutStruxerant. To
:

tori

pessima res

est.

Tbv

Si. p[;.e\/ov <p'

yp;
i.

ira-

paSi-jp.Ti<7ov,

eum autem quicpitin

nos,

e.,

<

ft

qui machinatus est nobis exitium constitue exemplum, ut ejus scoleratum consilium in caput ipsius converiatur. napa^s^ji.aT^iv enim Tiv, est aliquem in exemplum proponere. Vers. 11. Ne tradas sceptrum his, qui non sunt, numinibus, vel impiis, vel peccatoribus. Prior interpretatio melior. In hoc capile non semel nuniina nomine nihili, rei inuiilis, qu non est, appellanlur. Sceptrum hic signiiicare potest Israelem, qui non semel eodein nomme expriniilur in Scriptur, ut apud Jeremiam Isral sceptrum hreditatis ejus. Vox Hebr. "C2V, quae sceptrum, eadem et tribum signilical. Accipi etiam potest pro suprem polesla'.e Ne tradas sceptrum, potestatem tuam idolis, nec idololatris rpte ab illis potestatem el auctoritateni qu abutuntur. EUM QUI IN NOS COEP1T S^VIRE , DISPEKDE. Gratcus Qui incpit super nos, vone in exemplum malorum. Culpam hic re^a amoliri, et in Amanum transferre Esther videiur. (Calmet.)
: : : :

adversariorum vires; id divinam decetpotentiam promissaque fidelia. Taie meretur supplicium superborum, et amentium liominum arrogantia, Dei populumimportabili jugo prementium, et Deo impudenter insuliantium. v TuxpowjA ^ouXea;, in amarilu.line servitutis.
Ta "/,"?*; aTv mm r; y.Etpa t.v euJwXcov tv, jjosuerunt manus suas super manus idolofl/ixav

(Valablus.)

pro, junxerunl, aut dederunt dexteras idolis suis, id est, promiserunt (idemque dederunt, aut juraverunt se consilium di'cretumque tuum aboliluros, in quo tu staluisliet promisisti te populum tuum conserva turum. Qui fidem et obsequium alicui praestant, manus suas ponunt super manus ejus; vol, sicut homines societatem contrabunt manibus junclis, Jerem. 50, 15, et 1 Macbab. 11, 50, pari modo ipsi diis se obstrinxere, manus siinula(Valablus.) crorum tangendo. Volunt tua mutare promissa, (4) Vers. 9. quibus lu palribus nosiris Abrahae, Isaac, Jacob, Moysi, etc., promisisti te fore Deum et proteclorem nostrum, et delere h^reditatem tuam (id est, populum Isral, qu quasi tuum peculium te solum ut Deum et Dominum suum agnoscit et colit), atque extingueregloriam templi et altaris tui, jam recentcr in

rum suorum,

Ne TRADAS SCEPTRUM TUUM


eis

HIS QUI

NON SUNT,

Jrusalem

ab

hoc

Assuero

id

est

Dario

Hystaspis reaedificati , 1 Esdrae 6. Si cnini Dario persuasisset Aman perdere Judaeos omnes in Perside, non stetisset hic ejus odium,

dii, ut ascribalur divinitas et omnipolentia tua; q. d.: Ne sinas daeinonibus quasi diis attribui potentiam divinam, quasi per illain Aman eos colens nos perdiderit, ut daemones de te, Domine, triuinplient, ac pro te ut dii colantur. (Corn, Lap.) rv<ioa8iTi, Notum tefac; id (3) Vers. 12. est, fac ut cognoscaris Deus noster, etservalor intempore calamilalis nostrae. (Vatablus.)

id est, falsis diis et idolis qui

non sunt

2 01

COMMENTAIUUM. CAPUT
ici

XIV.
Assueri

202
matrimoniuin

Rex deorum,
dii

est
in

pegum

principum et

Nain
sensi,

in

tantmn- co

judicum, qui etiam


vocantur.

psalm. 81, et Joan. 10,

ut tuo

parerem imperio, alioqui libenmea nuptura.


(1),

tis pauperi alicui gentis

Vers. 15.

Seruonem compositum
appellat. Sic

(1),

pru-

Vers. 16.
scilicet

Necessitatem meam

qu

denlem, ben concinnque struclum.


Leonis.
Assueri,

me

cogor ornare.
,

quem ob potentiam

vel

Signum superbi/E me.

diadema, seu cida-

fcrociam

leonem

D. Paulus Ne-

rim, insigne regiu dignitatis. Erat auteni dia-

ronem

2 ad Tim. 4.

dema
incircumcisorum (2).
In

fascia,

qu caput circumdabant aut

liga-

Hostis nostri,

Aman.
Cubile

bant reges, ut patel ex ejus etymo.


die

Vers. 15.

ostentationis me.e

cm

videri, et

coram
Ita apposit compone et (1) Quasi diceret dispone verba mea in ore meo, ut Darii, niariti
:

rege, aut in publicura apparere oportet.

Quasi pannum menstruat^e, qui sordidissimus


est.

animos mitigem Judceorum misericordiam infleclam. Hinc S. Aug. L 1 de Doctr. e. 15, docet coucionalorem idem christian quod Esther lac ant concionem debere Deo Hagitare, ut nimirm ita componal verba in ore suo, ut audilorum mentes pntrent . feriant, et compugnant. Eece Esther accedens tremit ut capella co~ ad Darium non vocala ram leone, quasi ab co devoranda ideque
inei, qui terribilis est ut leo
,

In

diebus

silentii met,

cm domi sum
in

in

et

ad

me mcorumque
,

gynceo,

in privalo conclavi.

Vers. 17.

Non comedi

mense Aman

ci-

bos lege vetitos; nec deliciis regalium epularum


delectata sum.

culum

tola afflicla et compuncla unius Dei opem ardentissim implorai et impetrat. Sic S. PauLiberalus lus Neronem voeat leonem dicens sum de ore leonis, 2 Timoth. 4, 17. Nam, ut diita et Sicut rugitus leonis citur Prov. 20, 2 levror rgis. Id in Dario palebit c. seq. (Corn, La p.)
: :

non esset ne averteretur patern et conjugium istud multm prodesse poterat populo Dei, sicut et profuit. Unde MardocbSus, c. 4, dicebat ad eam Et quis novit utriim ideireb ad regnum veneris ut in
ei

religione

TfilBUE SERMONEM COMPOSITUM IN ORE MEO CtC. Ut magis constct banc appenilicem esse Scripturam sacram notandum h;cc verba cilari Chrysostemo homil. 5 ad populum Antiocbeluun; et citantur quoquc ab Auguslino lib. 4 de Doclrin christian, cap. penult., ubi quia Angiistinus ex boc loco sumit piam admonitionem ad eos qui verbum Dei tractant verba
, ,
,

tempore parareris? etc. Ilaque Esther et volunlaria uupsit Assuero, et tamen dicit hic se detestari cubile neinpe ut inox subjicit Tu scis ncessitaient meam; nupserat, scilicet, ut necessitatem et calamilatem populi levaret qu aliter miligari non posse videbatur. Unde et concludit banc suam orationem bis verbis Deus forlis super omnes exaudi vocem eorum qui nullam aliam spem habenl , et libra nos de manu iniquorum, et crue me timor meo.
tali
,
:

',j

(1)

Qu compellor me
,

Sive inquit, apud poprol'eremus pulum vel apud quodlibet diclurus aliquis vel qui* apud populum dicendum sive dictalurus, oret, ut legendum buscumquc Deus sermonem bomun det in os ejus. Si entra regina oravit Esther, pro sa gtitis temporari saluie locutura apud regcrii ut sermonem darel; < in os ejus Deus congruum
ipsius

Il

more Persico ornare


ncessitas luec

(Estius.) ut reginam regaliter ut rgi marilo meo pla,

j]

neefacerem, nisi Aug. ep. 199 ad Ecdiciam eam reprehendit, quod uni Deo placera volens indiscrelo zelo habilum
ceam, quod u tique nollm

me
,

cogerct. Hinc S.
,

<

cipiat,

quanta magis orare dbet, ut taie munus acqui pro atern hominum sainte in verbo et doclrin laborat! Haec Angusti(
:

nus.
,

Estius.

Ego quia sum fidelis et (2) Quasi diceret detestor conjugium et copulam Dei cultrix ciim Dario infidcli et idololatr; sed tamen eam
admitto et pcrmillo
,

inonaehaj assiunorel et sua in pauperes distribuens inscio marilo ei displiceret, eique adulterandi occasionem darct. Quod abominer signum superbi.e me.e quod est super caput meum in diebus ostentationis me,e cm scilicet in publico vel coram rege compareo meque ut reginam in habilu ornatuijuc regali oslendo. Signum superbise voeat
,
,

regiam cidarim sive coronam auro gemmisque dislinclam


liiirim

quam celsam
in

et

necessitate

adacla,

ut

geslabat,

uli

etiamnm
,

quasi nonnulla: ca-

capile

cum mihi meisque Judxs placem


:

et conciliem.

Quseret aliquis rgi Assuero homini incircuinciso et idoloru'ni cullori? Neque enim invita ad hoc compulsa
,
,

(Corn, Lap.) Quomodo ergo nupta erat

fuerat, sed in numerum pucllarum rcgiarum consentiente patruo suo Mardochseo fuerat relata e spe, ut apparet, ut in uxoreni rege ducerelur. Dicendum ergo, sicul Icx illa de exceplionem vitando conjugio alienigenarum habebal, quotics alienigena Iransiret ad rcligionem Judaicam, ita etiam meril eadem lex dispensationem patiebatur si ex tali conjugio non mcluerctur, ne fidelis alienarelur cullu veri Dei, et simul magnum reipublicse bonum inde posset cxpectari. Ita enim fuit in proposilo. Hune locum citt August. episl. 199 et
,

ut turritae vel tur(Corn, Lap.) T GYijj.tioj To; Tr^5]pas y.ou , signum superbi meoB, i. e., pricclarum capitis ornainentuin, ut est diadema, reguin reginarumque insigne. magnificentia. fs fiy.iiitejsrifX'jlcc, verli potest , in diebus ostentationis tries > poets bjzva&tMi //.ou i. e., quibus in publicum prodeo regio habilu
ita

put

ornant et altollunt

rigera! esse videantur.

orna la.

Ut pannum menstrualem. Apud Hebros


sordidum magis
menstruatie
, ; ,

nihil erat

aut abominabilc,

unde quod stomaclium movebat ad nauseam et erat visu aut odoralu fdum cum panno menstruatai provcrbiali specie comparabalur. Femina, dm
,

qum pannus

Hieronym.
s.

aliquot locis.

Nempc Esther
,

ita

in menslruis , abominabilis et polluta censebatur Lev. cap. 20, v. 18. Kv V-f Kt s h-i'jyy/.i /j.o\j, in diebus silentii met , i. c., eo tempore quo publico careo, mecumque ut pri v ata

erat

erat instructa Mardochseo patruo


s.

ut peri-

inulier vivo.

(Vatablus.)

xm.

203
Vinum libaminum in idolorum honorera
;

IN

LIBRUM ESTIIER
eorum
nisi

vinum, cujus pars aliqua


fuissel

effusa

(1).

' w]*^*? |MT*aMiS [mw* (t) Vers. 18. die mutationis, aut translalionis meoe, i. e.,ex

qui plan perditi nullam spem habent uno Deo. A timor meo, i. e., ab his quae timeo. Multa timebat ab Amano ejusque fautoribus; se ips ver timebat muli inagis, ne su infirmilate muliebrique languore vicia, aut adir non auderet regem, aut cerl
in

eo tempore quo ad hanc vitae dignitatem aique splendorem sum traducta. imXmupvuv, deploratorum, aut Vers. 19.

ad ipsius conspectum territa deficeret, et linguconstrici suum non posset ollicium pra> stare, elquidsentiret aperire. (Vatablus.)

CAPUT XV.

CHAPITRE XV.
(J'ai

Hcquoque addita reperi in editfane


vulgat.

trouv aussi dans l'dition vulgate l'ad-

dition qui suit. S. Jrme.)

(Les trois premiers versets de ce chapitre se trouvent dans le quatrime chapiire de

Et mandavit ei (haud dubium quin esset Mardochaeus) ut ingrederetur ad regem et rogaret pro populo suo et pro
!..
,

l'ancienne vulgate.)
1.
11

manda

Esiher (* c'est--dire, sans


d'aller trouver le roi, et

doute, Mardoche)
de
le prier 2.

pour son peuple

et

son pays.
des jours de

patri su.
2. tatis

Souvenez-vous,

lui dit-il,

Memorare, inquit, dierum humilitua? , quo modo nutrita sis in manu

votre abaissement, et de quelle sorte vous

avez t nourrie sous

ma

main, parce qu'Ale roi,

me, quia
est
3.

Aman

secundus rege locutus


:

man, qui
3.

est le

second aprs

lui a

contra nos in mortem

parl contre nous pour nous perdre.


,

Et tu invoca

Dominum

et lflruere

Invoquez-donc

le

Seigneur; parlez pour

rgi pro nobis, et libra nos de morte.

nous au
(J'y ai

roi; et dlivrez-nous de la mort.

trouv pareillement ce qui

suil. S.

Jrme.)

ISecnon et ista

qn subdita

sunt.

(Ce qui suit


jusqu'
la fin

depuis ce quatrime verset


livre, se

du

trouve au chapitre 5

de l'dition vulgate.)
k.

Die autem tertio deposuit vestimenta


sui, et

4.

Le troisime jour, Esther


dont
elle s'tait

quitta les ha-

ornats
5.

circumdata

est glori su.

bits de deuil

revtue, se para

de ses plus riches ornements.

Cmque

regio fulgeret habitu, et


et

5.

Releve par cet clat de

la

magnificence
le

invocssetomnium redorera

salvatorem

royale, aprs avoir invoqu Dieu, qui est

Deum,
6.

assumpsit duasfamulas,

conducteur

et le

sauveur de tous,

elle

prit

Et super unaru quidem innitebalur,

deux de ses
6.

quasi prae deliciis et nimi teneritudine

filles de chambre Sur l'une desquelles elle s'appuyait,

corpus suum ferre non sustinens


7. Altra

comme
:

ayant peine se soutenir, cause de

autem famularum sequebatur


delluentia
in

son extrme dlicatesse.


7. L'autre suivait sa matresse, lui portant

dominam

humum

indu-

la

robe, qui tranait terre.


8. Elle

menta sustentans. 8. Ipsa autem roseo colore vultum


celabat

cependant, avec un teint vermeil

et

per-

des yeux pleins d'agrments et d'clat, cachait la tristesse de son


saisie
9.

fusa, et gratis acnitentibusoculis, tristem

me, qui

tait

toute

animum,

et

nimio timor contracuncta per ordinem


ille

de frayeur.

ctum.
9. lngressa igitur
ostia, stelit

elle se

Et ayant pass de suite loules les portes, prsenta devant le roi au lieu o il iait
son trne avec une magniiieence

contra regem, ubi


sui,

reside-

assis sur

bat super solium regni

indufus vesti-

royale, tant tout brillant d'or et de pierres

busregiis, auroque fulgens, et pretiosis


lapidibus, eratque terribilis aspectu.

prcieuses

il

tait terrible voir.

10. Aussitt qu'il eut lev la tte, et qu'il


l'eut

aperue, la fureur dont

il

tait saisi

pa-

10.

Cmque

elevsset faciem, et arden-

raissant dans ses yeux lineelants, la reine

tibus oculis

furorem pectoris indicsset,

tomba comme vanouie;


teint se

et la

couleur de son
elle laissa

rsina corruit, et in pallorem colore


tato,

mu-

changeant en pleur,
la fille

tom-

lassum super ancillulam reclinavit

ber sa tte sur


11.

qui

la

soutenait.

caput.
il. Convertitquc

Deus spiritum rgis

En mme temps, Dieu changea

le

cur

'

Celte parenthse est de S. Jrme.

205
in
V

COMMENIAIUUM CAPOT
et feslinus ac

XV.
de
la

26
douceur.
11

mansueludinem,
de
solio,

metuens
ulnis

du

roi, el lui inspira

se fva

exilivit
suis,

et sustentans
se, his

eam

tout d'un coup de son trne, craignant pour

donec rediret ad
:

verbis blan-

Esther; et

la

soutenant entre ses bras jusqu'


,

ce qu'elle ft revenue elle

il

diebatur
12.

Ja caressait,

en

lui disant

Quid habes, Esther? Egosum

frater

12.

Qu'avez-vous, Esther? Je suis votre

tuus, noli metuere,

frre; ne craignez point.


:

13.

Non

morieris

non enim pro

te,

13.

Vous ne mourrez point; car cette

loi

sed pro omnibus


14.

hc

lex constituta est.

n'a pas t faite


les

pour vous, mais pour tous


et touchez

autres.
14.

Accde

igilur, et
illa

lange sceptrum.

Approchez-vous donc,

mon

15.

Cmque

reticeret, (ulit aureara

sceptre.
15.

virgam,

et posuit super

collum ejus, et
:

Et voyant qu'elle demeurait toujours


le silence,
il

osculatus est
lo<jueris?

eam

et ait

Cur mihi non

dans
lui

prit son sceptre d'or; et le


le

ayant mis sur


:

cou

il

la baisa

et lui

16.

Qu

respondit: Vidi te, domine,


,

dit

Pourquoi ne

me

parlez-vous point?
:

quasi angeluiu Dei

et

conturbatum
tua?.

16. Esther lui rpondit

est

Vous m'avez paru


et

cor

meum

comme un
troubl par

ange de Dieu,
la

mon cur

a t

prae

timor gloriae

crainte de votre gloire.

17. Vald

enim mirabilis es, domine,


rurss corruit,

17. Car, seigneur, vous tes admirable, et

et facis tua plena est grstiarum.

votre visage est plein de grces.


18.

18.
et

Cmque loqueretur,
est.

En
Le

disant ces
elle

paroles, elle retomba

pen exanimata
19.

encore, et
et

pensa s'vanouir.
;

Rex autem turbabalur,

omnes

19.

roi en tait tout troubl

et ses of-

minislri ejus consolabantur

eam
inchoaii jeju-

ficiers la consolaient.

COMMENTARIUM.
Vers. (1)
njj et

4. Die

tertio

(2).

Vers. 9.

Erat terribilis

aspeciu

(I),

precum.

vel ex natali truculenti et lerilate, vel ex ira,

Vestimenta ornatus sui, Graec, vestimenta


lucts.

Gloria sua
bus
(3),

preliosis

et regalibus vesli-

banc teneritudinis ut per eam Assuerum commoveret ad miserieordiam. Et ver erat tenera et debilis, tum ex sexu, tum ex jejunio, tum ex metu; unde et corruit. (Corn, Lap.)
,

Vers. 1 Mndavit ei ut ingrederetur ad regem. Historia haec, sed minus fus, nar(Calmet.) ratur superis, capite 5. Nutrita sis in manu mea per Vers. 2.
(1)
.

manum meam,
,

penne, meamqu opem quanqum et propric infantes geet bperarn stanmr manu sinuque nutrieum (qualis Esid est,

thri fue'rat Mardochatis) , ibique nutriuhtur. Locotus est contra nos in mortem, id est, ad mortem, ut nos morti addixerit per rgis edi(Corn, Lap.) clum.

Mehorare dierum humilitatjs


culus hic

cum

tu.. Versisequeuti exhibentur in Graeco

capilis 4, inier versiculos oclavum et nonum, quj suiis illorum locus est. Hic autem in Gnecis codicibus omittilur.
(2) Vers. 4. sui modesli el

Deposuit vestimenta ornatus


msti, quo ad luclum et peeni:

(Calmet.)

Tristem celarat animum et niVers. 8. mio timor contractum. INoverat enini Darium ac edictum ejus de nece Juesse terribilem daeorum jam lalum et promulgatum , ex lege Persaruni non posse revocari; rursm capitale esse regem adir, nisi quis b eovocatus esset. Quare sciens certum se adir capitis periculuin, plena erjl limore et trepidatione, ne res mal cederct ac rex excandescens juberet illico ediciuni suuin de Jffflaes mactan(Corn, Lap.) dis executioni niandari. Timorem habebat Eslber, primo propter ingens periculuin tum sibi, [uni iidis omnibus impendens casu qno non su'ceederet , quod leiitaluin ibai; secundo, propter ancipitem dubiumque rei eventiiin ; lerii, propier rgi Assueri in Ihrono suo, tanto cimi splendore etapparaiu majestalem tiam, utvcrsu
,
, ,

nono

dicitur, erat trrribitis aspeciu.

Quarl

tenliaminduta el ornala ert. Und Grac est


Deposuit vestimenta lucts.

Circumdata est gloria sua, id est, glorios coron regi caeterisque vestibus aureis et gemmeis, uipoie regalibus se induit; sic Job, cap. 19, 9, aU Spoliavit me jlori me, quam explicans sundu Et abslulit coronam de capite meo; Job enim erat rex et coron regi
, :
: ,

propier subitam ingenienique rgis train ac furorem, quein subinlrante regin iudicabat torvo vullu, oculis ardentibus ipsam prosequens, ut babetur v. 10, et dixi cap. 5 v. 2. Pulabatenim ad sua>, majestatis contemptum speelare, quod regina tam libr accederct non vocata. Sed iram rgis compescuil mox
,

Dfis.
(1)

(Tirinus.)

coronabatiir. (Corn, Lap.) Et super unam quidem inni(3) Vers. 6. tebatur quasi pr,e deliciis (Grcec, Btf'fau'epn film, id est, quasi dlicate agens dlicate se regens) et nimia teneritudine co.pus slum
'

ferre non susTiNENS.Assumpsil Esther spei

cri

Verisimile est Estherem trepidaiitem non prop accessisse ad regem sed lerribfi ejus aspeciu conterritam sTetisse einins ad osliuni, quod erat ex adverso rgis in solio residentis. L'nde cap. 5, 1, dicitur steiisse n atro iloniiti regi, quod erat fnferrits contra basilic am r'gfs: (Corn, Lap.)
,

207

IN

L1BKUM ESTHER
12.

20
(1).

gu ellerbuerat, cm viditregiuam invocatam


contra legem accessisse
(I) VERS. 10.
(1).

Frater tuus

Blandienljs vov

est

intimae amicitiae, et familiarilatis. Sic sponsus


cant. 4,

ELEVASSET FACIEM , ET AilDENTIBUS OCULIS FUROREM PECTORIS INDIcasst, quem conceperal, ail Josippus, aequ ac Josephus , ex eo qud Eslher non vocata contra legem ad se ingressa essel, putans se ab Esther contemptum. Reges Persarum enim magnain, im divinam majestatem prae se fecitant, et magnam rvrent la m, im latriam suis exigebant, volentes adorari ut dii. Accedebat, qud Darius natur erat cbolericus et l'erox , ut palet ex eo quod de ipso narrt Se Cm bellum, inneca 1. 3 de Ira , cap. 16 quit, Scytbis indixisset Orientera cingentibus, rogatus ab Obazo nobili sene ut ex < tribus liberis unum in solalium patri relinqueret, duorum oper uleretur, plusqum rogatus pollicilus, omnes se dixit illi reniis surum , et occisos in conspectu parentis abi

CUMQUE

Vers. 13.

sponsam sap sororem suam vocat. Pro omnibus (2). Communes

homines
teneris.

aflicit

lex nostra

et

qui infr re-

giam dignilatem sunt, ideque ejus pn non


Vers. 14.
tiae

Tange sceptrum
est, placati et

quodclemen-

signum
(3).

benevoli in le ani-

mi

Vers. 16.

Quasi angelum Dei

(4). Ccelilis

ejus in mansuetudinem convertisse. Valet quoque idem argumentum contra omnes eos

jjecit, crudelis fut unis, si

omnes

abduxisset.

Subdit simile de Xerxe Darii


ibio,

iilio,

qui Phy-

inquit, quinque filiorum patri unius vacaiionem petenli, quem vellet eligere per misit. Deinde quem elegerat, in partes duas posuit, et distraclum ab utroque viae lalere bc victim lustravit exercitum. Regina corruit. Suspicantur aliqui illam simulasse deliquium animi, ut iram rgis ilecteret. Verm pallor, ei ea quae secuta sunt, indicatverum fuisse deliquium. Nam, ut praecessit, ipsa accessit nimio timor contracta; deinde videns regem in tant majestale scintillanlibus et furibundis oculis se intueri tremore perculsa, quasi exanimata corruit. Majesias enim regia mir percellitaccedentes

qui negant aliquam gralise operationem , sine praevio niotii volunialis. Vide eliam Job. 12, et Proverb. 21. (Estius.) A-^uvitra, id est, cum anxietate ac sollicitudine de solio suo exiliens; boc enim verbo significat regem vald perturbatum fuisse subii regina; defeciione. Quidam vertunt Festinus quod non displicet, modo eam l'e: :

slinationem Kal iraps^Xei

cum

solliciludine

conjungamus.
consoiabatur

ar-inv Xo-jxt; eipvivowE, et

eam

wianis, quibus

huerigebat et confirmabal. (Vatablus.) (1) Frater, id esl, maritus qui te amo non ut mariius et dominus, sed ut frater, socius

verbis pacifias, id est, benignis ac

eam

et sequalis. Nota conjuges subinde se mutu compellare i'ratres et sorores , idque partini pudicitia et casliiatis, partim benevolentiae et arcli amoris conjugalis causa, praeseriim

quia prima

mundi

post

Adam

et

Evam connu-

graves qui alis neminem metuebant, solebantque cum princicm ad pibus libr et familiariter agere Philippum II, Hispaniae regem, aliquid petituri accdrent, ac rex in eos oculos suos cum regi graviiate defigeret, consternatos obmutuisse ac licet rex comiter eos invilaret ut sua proponerent tamen ne verbum quidem (Corn, Lap.) effari potuisse. Convertitque Deos spiritum Vers. 11. rgis in mansuetudinem. Convertit tum per miserabilem aspectum collabenlis reginse, tum per inlernuin instinclum et impulsutn quo eum Uectebat ad commiserationem ut iram
viri
,

ad eam. Narrrunt

bia fure fratrum et sororum. Sic sponsa in Canticis sponso voealur soror ; sic sapientia vocatur sponsa sapientis , Sap. 8, 2. Eadem arnica et soror nominalur, Prov. 7 , 4. Deni-

que (quod huic loco proprium est) Persae solebant sorores accipere in uxores, teste S. Hier. lib. 2 contra Jovin. Idem ex Herod., Agatbi, Clem. Alexand. Diogene , Laerlio, docet Brissonius lib. 2 de Regno Pers. p. 214. (Corn, Lap.) Commune prceptum nostrum (2) Grcus est, Sanctio est haec le alina reliquos ob,
:

ligat,

te et
,

me

exceplis.
esl

Cm

te

reginam

rreavi

legibus superiorem constitui. Juris


:

comrautaret in mansuetudinem et hlandiiias. Cor rgis enim in manu Domini , qubcumque voluerit inclinabit illud, Proverb. 21, 2; prsertini quia videbat Assuerus Estherem ex contiuptu non accessisse, ut putabat,sed sumui
se meluere et revereri (boc enim reges qua> runt), adeque ex reverenli et tremore cor(Corn, Lap.) mre et deliquium pati.

Romani axioma
lula non est
,
,

Augusta

licet legibus soilli

Hathunclocumugustinus
Cristi, capite 24, et

libro deGrali argurnenloex hisverbis

petito,

tanqum testimonio sacrae Scripturse urget Pelagium et Cleslium contra quos scribit. Docebat Pelagius, tum demm hominem participem fieri gratiae Dei, si primm homo su libra voluntate se Deo subjiciat et cor suum in manu Dei ponat. Contra docet Auguslinus, secundm rectam et catbolicam lidem, Deum non solm voluntatem indiflerentem et non reluctantem, per gratiamsuam trahere ad bonum, verm etiam efficaci grati su malam et repugnantem voluntatem ad bonum convertere, idque ostendit exemplo rgis Assueri , qui cm ardentibus oculis fu,

(Calmet.) Et osculatus est eam, quasi (3) Vers. 15. sponsam dilectam, ut hisce blanditiis eam quasi exanimem sibi redderet. Eslher hic repraesentat B. Virginem qu Assuerum , id Deum iratum loti generi humano ob est peccata Adae et posterorum adiens cum duabus ancillis, hoc est, cum duplici creatur, angelic sciltcet et human, ait S. Bonav. in Speculo cap. 3, mystic eum duplici virtute et vil, activa scilicet et contemplativ, clinique obsecrans, prae sacro Numinis metu et reverentl quasi in deliquium corruit, sed Deus ei blandiens et osculans concessit quod postulabal, nimirm salutem generis humain'. (Corn, Lap.) (4) Oris tui majeslas angelo similem mihi

gia tribuunt

principes tamen (\u ipsi habent.

eadem

privil-

speciem exhibuit. Chaldaeis et Hebrasis eadem erat ferm de natur angelorum opinio. Animadversum est, Judaos nunqiim inag's novisse et coluisse angelos, quni post captivitatem neque unqum antea ade perspicu de illis Scriplura locuta est. llominis maje;

rorem pectoris
ptura

Deum

indicaret, testatur Scrisubito spiritum et indignalionem


sui

209
aliciijus faciem,

COMMENTA1UUM. CAl'UI
dcore et majestate plenam.

XVI.

210

Vers. 17. Plena est gratiarum (l},splendoris et dignitalis.

Sic Ezechiel. cap. 26, 14,


luin appellat, et

regem
lib.

Tyrii
1

Ange-

David Acliin

Reg. cap.

29, 9, et Thecuitis
14, 20.
i

Davidem

lib.

2 Reg. cap.

dine non solis Hebraiis, sed et Persis aliisque gentibus usilat, ut colligere possumus ex tain
f'requenti

angelorum mentione

quam

facie-

stas,

angelicam imitans, sive illi comparata , legilur etiam in Genesi 33, 10. Ita enim ibi Jacob fratrern suum Esa affatur Sic vidi fa:

bant Hebrai etiam ciim loquenntur gentilibus verbi grati, David cum Acbis rege Getb
:

Philistaso.

ciem luam quasi viderim vultum Dei. (Calmet.) VlDI TE, DOMINE, QUASI ANGELUM DEI. Verba surit Eslher ad Assuerum. Nec tamen in bis verbs adulatio est. Nanti talibus verbis non

bltndus et mitis Dei et angeli maxime proprium est bominibus bcnefaere, et fausium aliquid aflerre, et vocula quasi, similitudinem dnott non qualitatem. Qud autem apnd regem infidelem Esther mentioaliud sigm'iicatur , gratiosus aspecius.
,

qum

Nam

Etquidem de Persis narrt Cedrenus, in admirabili ill Cosdroe rgis Persarum ab Heraclio devicti spbaer angelos fuisse qui regem circumstabanl; et tamen genlilis erat Cosdroes. Unde constat, non ignotos fuisse angelos Persis gentilibus. (Tirinus.) Angeli nomine, proverbiali ut reor, spe,
, ,

cie, eximium aliquid in quocumque gnre significant llebraei. Modo ad bonilatem refertur, ut 1 Sam. 29, 9; modo ad sapientiam , nC

nem
ipsa

fecerit angeli,

non

est

mirandum. Nam

suo more ioquebatur, etiamsi inter infiQuin etiam legimus 1 Reg. 29, Acbis regem Geib dixisse ad Davidem Bonus es lu
dles.
:

2 Sam. 14, 17; modo ad polestatem , uii Sam. 19, 27, bic ver ad majeslatem. Addo etiam eam esse angelicse nalur prsestaniiam^ eam excellentiam, ut corani angclo, inlerior bominum nalura obstupescat et lorpeat ,
etiamsi

in oculis meis, sicut anglus Dei, verisiniiliter,

benevohun sese anglus,

quia tam brevi tempore

versante apud
,

Davide, hnjusmodi phrasim

eum modumque lo,

prbeat.

et amabilem (Valablus.)
,

quendiabeo

didicerat. (Esiius.) ViDI TE, DOMINE, QUASI ANGELUM DEI l'd est , angelic majestate, splendore, terrore. Et credibile est id dixisse ex

(4) Kat T 7rpoa(i)7rov <rcu j^apTcov f/.eorov cis tua gratiarum plena.

el fa-

Vers. 19.

Kat

-rcca

ri

epairaa arou, omnis

parmi seu
XVI.

simililu-

farnutatus ejus, id est, lotus satellitum ejus ac minislrorum ccelus. (Vatablus.)

CAPUT

CHAPITRE
(Copie de
la lettre

XVI.
le roi

Exemplar epistol rgis Artaxerxin,

que

Artaxerxs en
les

quam pro Judis ad


provincias

totas regni sui

voya en faveur des Juifs dans toutes

pro-

inisit : quod et ipsum in Hebraico volwnine non habetur. 1. Rex magnus Arlaxerxes ab Indi usque iEthiopiam, centum viginti septem

vinces de son royaume; laquelle lettre ne se

trouve pas non plus dans

le

texte hbreu.)
(S.

Jrme.)

Le grand

roi Arlaxerxes, qui rgne depuis


,

les

Indes jusqu'en Ethiopie

aux chefs

et

aux

provinciarum ducibus ac principibus, qui


nostrae jussioni oftediunt, salutem dicit.
2.

gouverneurs de cent vingt-sept provinces qui


sont soumises notre empire, Salut.
2. et

Multt bonilate principura, ethonore

Plusieursabusant de

la

bont des princes,

qui in eos collatus est, abusi sunt in su-

de l'honneur qu'ils en ont reu, en sont


et insolents
ils

perbiam
3.

devenus superbes
ni3.

Et non solrn subjectos regibus


sibi

Et non-seulement

tchent d'opprimer

(nntur opprimere, sed datam

gloriam

les sujets des rois;

mais, ne pouvant porter


gloire

non

ferentes, in ipsos, qui dederunt,

mo-

avec modration
combls,
ils

la

dont

ils

ont t

luintur insidias.
h.

font des entreprises contre ceux


ils

mmes dont

l'ont reue.

Nec contenti sunt

gratias

non agere

4. Ils

ne se contentent pas de mconnatre


les droits

beneficiis,
lare,

et humanitatis in se jura vio-

les

grces qu'on leur a faites, et de violer dans

sed Dei quoque cuncta cernentis

eux-mmes
mais
ils

de l'humanit naturelle
qu'ils

arbitranlur se posse fugere sententiam.


5.

s'imaginent
la

mme

pourront se

soustraire

justice de Dieu qui voit tout.

Et in tantum vesani proruperunt,

5.

Leur

folie a

pass un

tel

point, que,

ut eos qui crdita sibi officia diligenter

s'levant contre ceux qui s'acquittent de leur

observant, et
laude digni

ita

cuncta agunt ut

omnium
cuniculis

charge avec une grande


duisent de
lous
telle

fidlit, et

qui se con-

sint,

mendaciorum

sorte qu'ils

mritent d'tre
tchent de
les
:

conentur subvertere,
6.

de tout

le

monde,

ils

perdre par leurs mensonges et leurs

artifices,

Dm

aures principum simplices, et


alios

6.

En surprenant par
la

leurs dguisements et
,

ex su natur

stimantes, callid

par leur adresse

bont des princes

que

fraude decipiunt.

leur sincrit naturelle porte juger favora-

blement de
7.

celle des autres.


les

Qu res

et ex vclcribus

probatur

hi-

7.

Ceci se voit clairement par

anciennes

211
storiis
,

IN

LIHRUM ESTIIEll
histoires;
et

212
on voit encore tous
les jouis

et ex bis

quo modo malis

qu gmmltir quolidi, quorumdam suggestioni-

busregum studia depraventur. 8. Unde providendum est paci omnium


provinciarum.
9.

combien les bonnes inclinations des princes sont souvent altres par de faux rapports.
8. C'est

pourquoi nous devons pourvoir


et

la

paix de toutes les provinces,


ne soit trouble par

empcher

qu'elle

les artifices

des mchants.

Nec putare

debetis,

si

diverse jubcaievitate, sed

9.

Que

si,

dans ce dessein, nous ordonnons


celles

mus, ex animi nostri venue


reipublic poscit
tiam.

des choses qui paraissent diffrentes de

pro qualitate et neeessllate temporum, ut


utilitas,

que nous avions ordonnes auparavant, vous ne

ferre senten-

devez pas croire que cela vienne de la lgret de notre esprit, mais plutt que c'est la vue

du bien public qui nous oblige de former nos ordonnances selon la diversit des temps et
la

ncessit de nos affaires.


10.

10. Et ut manifestais,
intelligalis,

quod dicimus,
et ani-

Ce qui

suit

vous fera mieux connatre

Aman

filins
,

Amadalhi,

ce que nous disons. Nous avions reu avec

mo

et

gente Macedo
et

alienusque Per-

bont auprs do nous Aman,


gine, qui n'avait rien de

lils

d'Amadaib,
sang

sarum sanguine,

pielatem nostram su
,

tranger, Macdonien d'inclination et d'ori-

crudelitate commaclilans

peregrinus

commun

avec

le

des Perses, et qui a voulu dshonorer notre

oobis susceptus est

ll.Ettantam

in

se expertus

humani-

tatem, ut paler noster vocartur, et adoraretur ab omnibus post regem secundus


12. Qui in
:

clmence par sa cruaut. 11. Et aprs que nous lui avons donn tant de marques de notre bienveillance, jusqu' le
faire appeler notre pre,
et le faire

adorer

de nos

sujets

comme

le

second aprs
tel

le roi,

tantum arrogahtiae tumorem

12.

11

s'est lev

un

excs d'insolence,
la

sublalus est, ut regno privare nos uitere-

qu'il avait entrepris

de nous faire perdre

tur et spiritu.
13.

couronne avec
fide et
13.

la vie.
,

Nam

Mardochaeum, cujus
,

Car

il

avait fait dessein

par une mali-

beneficiis

Yivimus

et

consortem regni
su, novis

gnit inoue et toute nouvelle, de perdre Mar-

nostri Esther,

cum omni gnie


:

doche, par

la fidlit et les

bons services du-

quibusdam atque
petivit in

inauditis machinis ex-

quel nous vivons, et Esther, notre pouse et


la

compagne de notre royaut, avec tout son

mortem

peuple;
illis

\U.

Hoc

cogitans, ut

interfeclis,

M.

Afin qu'aprs les avoir tus, et nous


il

insidiaretur noslrae solitudini, et

regnum

avoir tce secours,

nous put surprendre aux Macdoniens

Persarum transferret
15.

in

Macedonas.
mortalium

nous-mmes,
15. Mais

et faire passer

l'empire des Perses.

Nos autem,

pessimo

nous avons rcfiHli que


la

les Juifs,

Judaeos neci deslinalos, in nulla penits

qui taient destins

mort par

cet

homme

culp repei imus


utentes legibus,

sed contrario justis

dtestable, n'taient coupables d'aucune faute;

mais qu'au contraire,


lois trs-justes,

ils

se conduisent par des

16. Et

filios

altissimi et

maximi, semet

1G.

Et

qu'ils sont les enfants

du Dieu trsla

perque viventis Dei, cujus beneficio


patribus nostris et nobis

haut, trs-puissant et ternel, par

grce

regnum

est tra-

duquel ce royaume a t donn nos pres et

ditum, et usque hodie custoditur.


17.

nous-mmes,
17. C'est

et se

conserve encore aujour-

Unde

cas Jilleras, quas sub noii!e

d'hui entre nos mains.

mine nostro
irritas.

direxerat,

sciatis

esse

pourquoi nous vous dclarons que


vous avait envoyes contre eux
ei

les lettres qu'il

en notre nom, sont nulles,


18. Pro

d nulle valeur;

quo scelere ante portas

htijus
18.

El qu' cause de ce crime qu'il a coma t

urbis, id est, Siisan, et ipse qui


tus est, et oriihis cognatio ejus

macbinamis,
il

pendu avec tous


la

ses proches, delui-

pendet

in

vant

la

porte de
et

ville

de Suse; Dieu
ayant

ptibuils
ei

non nobis, sed Deo reddente

mme,
la
11).

non pas nous,

lui

fait souffrir

quod meruit.
19.

peine qu'il a mrite.

Nous ordonnons que cet


soit

dit,

que nous
le

Hoc autem edictum, quod nunc

vous envoyons,

affich

dans toutes

213
raittiraus, in cunctis

COMMElNTAKIUM. CAI'Ui XVI.


urbibus proponalur,
villes, afin qu'il soit

214
permis aux Juifs de garder

ut liceat Judis

uti Iegibus suis.

leurs lois.

20. Quibus debetis esse adminiculo, ut


eos, qui se ad necem eorum paraverant,

20. Et vous aurez sein de leur

donner du

secours, afin qu'ils puissent tuer ceux qui se

possint interficere terti decim die


sis

men-

prparaient les perdre, le treizime jour du

douzime mois appel adar.


21. Car le Dieu tout-puissant ieuf a fait de

duodecimi, qui vocatur adar. 21. Hancenimdiern, Deusomnipotens,


et lucts, eis vertit in et vos,

ce jour un jour de joie, au lieu qu'il leur devait tre

mroris
22.
dies,

gaudium.

un jour de

deuil et de larmes.

Unde

inter caeteros festos

22. C'est pourquoi

nous voulons que vous

hanc habelole diem, et celebrate


Isctiti,

mettiez aussi ce jour au rang des jours de fles,


et

eam cum omni


cognoscalur,

ut et in posterum

que vous
23.

io

clbriez avec toute sorte de

rjouissances, afin que l'on sache l'avenir,

23.0mnesquifideliterPer:isobediunt,

Que tous ceux


aux
leur fidlit

qui rendent

obissance

Perses
le

sont

une prompte rcompenss

dignam pro
pro scelre.
1k.

fide recipere

mercedem

qui

comme

mrite, et que ceux qui

aui.em insidiantur rcgn

eorum, petite

conspirent contre

le

royaume reoivent une


ou

mort digne de leurs crimes.


et civiles,
24.

Omnis utem provincia

Que

s'il

se trouve quelque province

quae nolueiit solemnitatis hujus esse particeps, gladio et ign pereat, et sic deleatllfr,

quelque

ville

qui ne veuille point prendre part


solennelle, nous voulons qu'elle
,

celle fle

ut non solm hominibus


invia
sit

sed etiam
,

prisse pnr le fer et par le feu

et qu'elle soit

besliis

in

sempiternum

tellement dtruite, qu'elle demeure inacces-

p:o

siblepour jamais, non-seulement aux hommes,

exemplo contempts

et inobedieutiae.

mais aux btes

afin qu'elle serve

d'exemple

du chtiment qui
dements.

est

d ceux qui dsobis-

sent aux rois et qui mprisent leurs comman-

COMMENTAHIUM.
Vers. (1) 3.

Non ferentes

moderat.
(2).

mi significationes exliibendo

et ldeleni

pro

Vers.
.(1)

4. Gratias

non agere

GratianiNnlla liominum nlio fuit, quse bnficia niajoiibus grati animi significaiionibus rependere studuerit nemo magis qum Persa; ingrali animi vitium exhorruit. llorum principes crebra dederunl exempla nobilis hujus sludii , eos beneficiis cumulantes , qui sibi uti:

Rex jiagnus ArtaxerxeS. Vers. 1. Ciialdaii reges, quique illis successcruntrpges Prsarm , magnificos tilulos si!>i usurpabant rgis regum. Arlaxerxesille, qui Esdram misit Hierbsolymam eumdem sibi litulum vindicat in liitcris ad praefectos provinciarum trans
,

Eupliraiem datis. Denique vix aliter appellabanlur reges Persidis, qum nomine magni rgis, ut hodi nomen magni Dornini de Turcarum imperatore communiler usurpatur.

Quod bic recilatur edictuin , Grac legitur apile 8, 13, etc., qui suus illius loeus est.
autem purissimo Grasco sermone, quare non temer stylo eleganti et florido Grsecam habuisse originem suspicari licet nec versionem esse ex Hebiae translatant; Qui nosir.e jussioni obediunt. Gracus Ta
Scriptum
est
;

lem opeiam conlulerunt; id quod regi semper ab illis liberalitate prsestitum fuisse constat. Mos legum auctoritate conlirmatus fereiisque dies bat ut in jus vocarentur ii dicerelur qui graii animi olliciis del'uissent. llinc Assuerus vehemenler ade in turpe hoc
,

Amani vilium invehitur. Vers. 5. Et in tantum vesani* prorupeuunt, ut eos, qui credita sibi officia d1ligenter observant.... mendaciorum cun1culis
et iiulignuni

tyi-io% tppovoat, qui nostra sapinnt; qui favent rbus et parlibus nostris. Vers. 2. Honore, qfi in eos collaius EST, ABUS1 SUNT IN SUPERBIAM. GrSCUS II llOC versiculo cl pro principibus babeusp-yjTcvTa, qua phraet Eep^ixa;, benelicos vel librales sis est tlebrreorum aequ et llellenisiarum amiliaris, qu et usus est Jsus Christus Qui potesialem l.abent super nos, benefici vocantur. Versiculuni hune ita legit Gra3cus Multi plurima eorum qui benefaciunl bonilate frequentis honorait magis superbiunt, et non solm subjectos nobis quarunt afjligere, et ubertalem suam non patentes ferre , etiam in suos benefactores (Calmet.) conaniur machinari.

conentur subvertere. Turbata est ade in Gnt'co sententia,ut nemine hucusqiie salis aptum ex ill sensum expressum noverim. lia ut qttos nos illam reddimus Accidit sp
:

princeps arcliori sibi amiciti vinculo devin.xit quibus imperii ctavum credidit , dominos suos in extrema discrimina induxerint , quippe quibus uti velleni ob privalas injurias suas persequendas, innocentium sanguine effuso ; circumvenienles doli nesciam eorum mentent, et prudentiam doto, astu atque mendacio. Vtus altra versio UsSap qui vocali serii hune sensum admitlit sunt principibus in partem cunruin , inter
:

amicos adscripti in caput illorum mala inevitabilia induxerunt, reos innocentis sangui,

nis constituenles (vel impellentes ad injustam innocenlium condenmaiioneni) astu et men-

(2) Gr.x'cus ita

sonal ad litleram

Et

gratiiu,

dacio

dinem non solm ab hominibus auferentes sed et inexperienti bonorum elationibus elevati, et".

eorum mentem

quo utunlurad decipiendam sinceram qui suprem auctoritate po,

tiuntur. Josephus hce verba ita aepit,

ut

215

INLIBKUM ESTHEK
avari, aut

216
creduli ministri ipsis principibns
;

congestis in ipsos beneficiis servitutem repen-

dendo

(1).

dcdocoris labem aspergunt

quae enim rhini-

Vers.

9. Non

ex animi nostri i.evitate


et

(2).

Neque liocrepugnatlegiMedorum
quae subreptitia Vers.
10.
et fraude

Persarum,

quia haec solm jubet irrevocabilia esse decrela


,

non sunt extorta.


nostram commacuimpii,

Pietatem

lans

(3).

Saepenim piorum principum


:

in nostram
c

versionem veniat Ex bis ver quidam ab amicis rbus administrandis adet privalo in nonnullos odio flagran, est tes, deceptis iis, quos pens

moti

Amaleciiam plerique faciunt; el Joseplius hic pro Macedone legit Amalecilam , et prit eo quod hic est, Amanum transferre studuisse ini perium Persis ad Macedonas , fert , regnum tradere voluisse extraneis, vel alienis. onvenil inler omnes , aetateDarii Hystaspis Grifcae Macedonum genlis nomen nec salis nolum fuisse, nec Persis metuendum. Eorum fauia post Philippum Macedonem et Alexandrum Magnum primo increbuit. P. Harduinus sermon nu hic non esse contendit de Macedonibus Europae sed de ali ejusdem nominis gnie in Asi minori. Docet apud Plinium legi Mace louas Caduenos in Lydi Macedonas Aschilacos in OElide Hircanos in loni ac denique Myso-Mucedonas in Mysi; ade ut omnes Asiau Minoris orae, quae ^Egaeo mari alluuniur, totaque inde regio usque ad ditionem Crcesi frequenlaretur Macedonibuse Nolissima ver erat tune ea regio Persis in que s et Darium Hystaspis diuturnum bcllum egiss s
, ; ;
;

summum

criminibus et calumniis teffecerunt, ut in innoxios ira efferreniur, ex qu salmis discrimen adierunt. (Calmet.) Dum aures principum siji(1) Vers. 6. et ex sua luiuha alios .estimantes pl1ces callida fraude DECipiuNT. llinc discant principes et quivis alii , non facile accusationibus nec nimis uni et accusatoribus credere sed pluies audiant, consiliario conlidere si veritatem scire volunl; nain qui citb crdit,
t
,

imperium

falsis

tevis est corde et minorabitur. (Eccl. 19, 4.)

Sic Josue et Hebraei decepli sunt Gabaonitis, quia nimis facile cis menlienlibus crediderunt. Sic Hololernes caesus est Judiib, quia temer ei credidit. Sic Samson Dalil su proditus est, quia ei secretum forliludinis suae in capillis sitae credidit. Credidit temer utipbar uxori accusanli Josephum de stupro, et Absalom Cbusai, Roboam adolescentibus, ideque decepti sunt et in ruinam acii. Denique Aman affectavitregnum Assueri, e

qud

tolum ipsi credidisset. Idem etboc quoque sevonoslro, qui cm regibus etprincipibus dominarentur, ipsorum ditioneset rgna invaserunt. (C. Lap.) Vers. 7. Qu/E res et ex veteiubus probatur historiis. Graecus implexissimus est hic ver sensus elici potest Discere id possumus
ipse illud
l'ecre alii olim,

non ex

vetustis
iis

modo

historiis

uli

jam

dixi-

llerodolus libro 6. Haec solutio facil,' solvit sed vereor ne quis opponat Macedonibus Asiae Minoris id nominis pri, uni accessisse post bella ibi gesla Macedo, nibus et Alexandro; atquebancappellalionem veliisiiorein demonstrari , vix credo. Certa mihi sedet persuasio , nomen Macedonis iiic positum esse pro peregrino vel Graeco. Libri bujus, vel saltem harum additionum auclor e aetate scribebat , qu Grapcorum vel Macedonum nomen in Asi univers resonabat. Provinciarum vasti bujus tracts indigenae omnes communi hoc nomine designare solebant peregrinos, qui in suas sedes vnrant. Syri et iEgyplii corumque reges et iniperaiores, cujuscumque tandem essent gentis , Macedones appellabantur. Discere id licei non uno libiorum Machabaeorum, eorum praesertim qui ex Arabico versi sunt, lestimonio. Libri quidein Esiheris aurlor
tradit

nodum

mus

etiam quae coram nobis gesta sunt, quanta saep per iniquitatem geri contigerit injust crudelitate eorum , pens quos auctoritas est. (Calmet.) (2) Graeci codices inter se vald discrepant.
,

sed ex

aliter

Assuerumvel Arqum taxerxem loquenttm induxit: sed Hebraeorum


illiusaetasl'erret,

religio bis peccatis


<

non

offendilur. (Calmet.)
,

Komana
les

edilio fert

Procuramus pacem,

uten-

t
< i

mutalionibus , ea autem quae ad conspectum veniunl discementes semper cum mamuet ponderatione. Editio Graeca Sepluaginta ab Conamur servare pacem , neUsserio data glectis accusationibus, vel calumniis quibus
:
,

Dans redit d'Artaxerxs ou d'Assurus rapport dans le chapitre 1G de noire Vulgte et dans les exemplaires grecs mais qui Aman est appel n'est point dans l'hbreu Macdonien d'inclination comme d'origine il y est accus d'avoir voulu faire passer aux Macdoniens l'empire des Perses. Or on ne
,
,

circumvenire nos conantur distinguent es ea, qu coram oculis nostris sese exhibent, clementi
,

prveniente.

(Calmet.)

Nec putare debetis si diversa jubeamus (rcvocando Amani decrelum de Judaeis occidenEX ANIMI NOSTRI VENIRE LEVITATE Ut legem quae jubet dcrta reguni esse irrevocabilia leviter violemus vel abrogemus nam decrelum prius non fuit rgis , sed Amani qui illud rege per fraudem et mendacium extorsit ideque subrcptitium injuslum et impium ac proinde cognii jam verilate rege hoc novo edicto revocandum et corrigendum. (Corn, Lap.) Aman gente Macedo. Licet (3) Vers. 10. enim natus esset in Perside, tamen stirpem et originem ducebat Macedonibus ac proinde in Macedones quasi in suos cives erat propensus, ideque alienus et adversus Persis, ab eis regnum ad suos Macedones subdol ransferrenitebalur,utsequitur.(Corn.Lap.)
dis)
,

Persarum

conoit pas, disent les critiques , comment un homme de la race d'Agag et d'Amalec pouvait tre d'origine macdonienne, ni comment les Macdoniens ont pu avant Phii lippe et Alexandre donner de l'inquitude i aux rois de Perse. M. l'abb Clmence que avec beaucoup de probabilii croit cetie dillicull vient uniquement d'une mprise de celui qui a traduit en grec l'dit d'Artaxerxs. La lettre Phurim ou des sorts dans laquelle cet dit tait insr, fut d'abord crite en hbreu et ensuite traduite en grec Jrusalem , d'o elle fut envoye en Egypte sous le rgne de Ptolme Philomlor. L'original hbreu de celte lettre n'existe plus, mais on ne peut douter que cette lettre et l'dit n'aient t d'abord crits en hbreu. On le voit videmment el par l'nonc de cet dit , et par Josphe qui l'a transcrit en entier ; enfin par le tmoignage formel d'Origne. de Il est^ vraisemblable que le traducteur celte pice lut dans l'exemplaire hbreu dont

,
, ,

2l7
siri

COMMENTARIUM. CAPUT
conlra jus et
fas

XVI.

218

moliuntur, ea regibus,

lus hic erat dignitatis,

quo eliam Pharao Jo-

quibus serviunt, adscribuntur.


Vers. 11.
il

Pater noster vocaretur. Tilu-

sephum cohoneslavit. Videqux diximusGen. 41, num.43.


Vers. 12.

se servit le mot Cithi qui signifie Macdonien et le mot Cthim qui signifie les Macdoniens; au lieu de Coulhi et Couthim, Cuthen,

Regno

nos privare niteretur


fuisse particeps

et spiritu. Creditur enim


conjurationis
Vers. 13.

eunuchorum.
Cujus fide et beneficiis vivijuts,

Culhens , que les exemplaires corrects devaient porter, de l il transforma en Macdoniens ceux qu'Assurus avait nomms Cnthens dans son dit. Voici sur quoi M. l'abb Clmence appuie sa conjecture. D'abord il est constant que le mot Cthim dsigne les Macdoniens chez les Hbreux. On le prouve par plusieurs passages et surtout par le premier livre des Machabes qui dit expressment qu'Alexandre le-Grand sortit du pays de Cthim pour dtruire l'empire des Perses. En second lieu, il est trs ais d'expliquer comment un descendant d'Agag et
,

propler retectam conspirationem.


Machinis, graec vald significanler
xct y.so'S'tv irapa),o-ft<jjj.ot;,
:

woXuirXo-

multiplicibus varique

contextis arlificiorum imposturis.

Vers. 14.

Nostr-e soutudini

(1).

Nobisso-

d'Amalec, descendus eux-mmes Id'Esau, a t dsign dans l'dit d'Artaxerxs par le mot de Cuthen. Les Amalr iles habitaient primitivement celle partie de l'Arabie qui conline la Palestine: ils avaient pour voisins tant l'orient qu' l'occident des peuplades descendues de Chus pre de Nemrod. A l'orient tait Hevilab, l'un des fils de Chus. A l'occident on trouvait Jlhro , aussi descendu de Chus, puisque l'Ecriture nomme sa fille Chuschite. HabacuC joint les demeures des Chusens celles des Madianiies. Il est dmontr par une foule de passages de l'Ecriture et des auteurs profanes que les descendants de Chus peuplrent d'abord la Susiane , les deux rivages du golfe Persique l'Arabie dserie, jusqu' la mer Rouge, d'o leu rs colonies pntrrent ensuite dans le pays que nous appelons prsentement Ethiopie. Enfin Babylone fut fonde par Nemrod, fils d Chus. Lesmalciiesse trouvaient donc au milieu des Chusens lorsque Saiil les extermina de leurs anciennes demeures. Alors ceux qui chapprent au glaive des Hbreux se rfugirent chez les Chusens orientaux; et vofl pourquoi du temps d'Esther il se trouva Suse et dans les provinces voisines tant de partisans d'Aman Ainalcite et descendant d'Agag. Ces Amalcites, runis aux Chusens ou Babyloniens, virent avec joie les Juifs captifs dans ces mmes rgions o ils les avaient autrefois contraints de se rfugier; et lorsque les Perses eurent subjugu ls Babyloniens ils portrent aussi impatiemment qu'eux le joug de ces nouveaux matres. Ils virent surtout avec indignation la protection qu'ils accordaient aux Juifs. Les B.ibyloniens s'taient dj rvolts contre Darius lilsd'Hjslaspe. Les Amalcites mls avec eux ourdirent de nouvelles trames sous Ariaxerxs. Ce prince, qui en futenlin inform, traita Aman leur chef
,
, ,
,

(I)Vers. 14 Ut iNTERFECTis(Judaeisac praesertim Estbere et Mardocho fidelissimis amicis meis, et vilae me:e tutoribus) insidiaretir soi itudim nostr/e, ut me tam fidis custodibus orbatum quasi solum et carentem fideli cuslodi per dolum et fraudem occideret, meumque regnum occuparet. Verm id esse liquet ex eo, qud haec epistola non tam rege quanti ab Esther et Mardochseo sit dictala, quierant probi veraces et Deum timentes qui ex secretis Amani epislolis, atque ex complicihu9 habita quaestione et diligenli examine fraudes et conjurationem Amani in regem detexe, , , ,

runt et demonstrrunt.
:

Ilic

verum

est

illud

Eccles. cap. 11, v. 36 Admit te ad te alieni/enam , et subvertet te in turbine , et abalienabit te luis propriis. Vide ibi dicta.

Et regnum Persarum transferret


nes.

in

Maceoo,

Serarius putant Assuerum maritum Estheris fuisse Artaxerxem non Longimanum , sed Mnemonem , sub quo vixit Philippus pater Alexandri magni, qui regnum Macedonum e usque exiguum et
et

Hinc Scaliger

obscurnm amplilicare et illustrare ccepit. Vedico per Macedones hic intelligi omnes Grsecos, quia inler eos eminebanl Macedones ii ergo prae caeteris omnibus Graecis hic nominanlur, quia Aman erat Macedo qui proinde pro Persis se vel alium quempiam

rm

et sa nation,

Aman

mritaient, nomma Cutlien dans son dit, et lui reprocha


ils le

comme

maluissel, qum Aiheniensem, Spartanum aut alium Graecum Gnecos autem sub Dario Hyslaspis fuisse metuendos, et de Persis mal meritos docel Herodotus lib. 7; et Diodorus Siculus I. H, scribit Xerxem, olympiade 75, movisse arma conlra Grcos assiduos jarn tum infeslissimos(|iie Persici nominis bostes; unde Xerxes conlra eos duxit undecies centena inillia Persarum, qnae omnia paucis Graecis caesa, fusa fugataque l'ure; additque, Xerxis patrem Darium, naagnam niateriam ad classisXerxianae conlra Craecos mittendae aedificationem , praeparsse. Justinus etiam, 1. 2, docet Darium Hyslaspis bella gessisse contra Athenienses, in quo bello asserit jam tum emicuisse virlulem et gloriain bemistoclis adolescenlis. Denique, quarto anno ante mortem, Darius hic cnm Gra-cis
:

Macedonum regnare

d'avoir voulu faire rgner les Cuthens, anciens habitants du pays, en la place des Perses. t)';qrs cet expos , on comprend aisment

dimicavii,

Graecis
tavit

apud Marathonem celeberrimo in Romanisque historiis prarlio., mi noquoque Severus Sulpitius, Hist. I. 2.
,

qu'un traducteur grec, qui vivait sous la domination des Macdoniens, vainqueurs des Persans et qui avait l'esprit rempli de leur puissance, aura pris le moiClhim pour le mot Couthim, c'est--dire la Macdoniens pour les Cuthens. Enfin Josphe qui rapporte l'dit d'Artaxerxs, ne parle, en aucune f on, des Macdoniens, mais qualifie Aman (VAmalcite,
, ,

et l'accuse d'avoir voulu faire passer d'aunes l'empire des Perses. (Duclol.)

Consentit Josippus Gorionides, qui et addit, duos illos eunuchos contra Assuerum conjurantes , ideoque per Mardoehum delatos et suspensos, destinasse caput Assueri sive Artaxerxis dferre ad regein Grnecorurn, ut ei graiificrentur ; eunuchos autem hos fuisse propinquos Aman; quia enim lumadhuc (utpote di ante Pbilippumet Alexandrum)obscu-. rissimum erat Macedonum imperium, hinc

Aman Macedo

illud illustrare voluit

translalo

, ,

ftl'J

IIS

LIBRUM ESTHEK COMMENTARIUM. CAl'UT

XVI.

220
lib.

lis

relictis.ctabsqueillorumlitleli pracsidio(l).

Leges apud Persas, inquit Ammianus,


22, impendi formidatae, per quas ob

Vers. 18.

Et omnis cognatio

ejus (2).

noxam

unius, omnis propinquitas prit.

ad se et suos Macedones nobilissimo Darii et Persarum imperio, im monarchie; utipostea transtulit Alexander Magnus. (Corn, Lap.) Nos autem Jumeos (1) Vers. 15 et 16. NECl DESTINATOS IN NULLA PEN1TUS CULPA REPERIMUS , FILIOS ALTISS1M1, ET MAXIM1 , SEMPERQUE viventisDei. Significanthaec verba, uipote ab ipso Assuero scripta , eum cm ista scriberenturjiabuisse noiiliani unius veri Dei et fortass de e re instruclum fuisse Mardochaeo, qui factus eratprinceps palatii. Neque. id mirum videri dbet de Assuero, cm etiam majores ejus aliquam talem noliiiam habue-

Vers. 24.

Gladio et ign (1), graec

$o'p%Ti xa TCupl,

lance et ign.

Sed etiam
geralionem.

bestiis.

Dicntr haec per exag-

victoriae

Porr non mirum Darium jussisse hoc festum Judaeorum etiam Persis Orientalihus celebrari, tumquia ipse tolus pendebat sua Eslhereet Mardochaeo, tum quia ipsejam verum Deum Hebrseorum agnoverat et cole(Corn, Lap.) bat, ut palet v, 16. Nous devons bien faire attention ce que
la

Sic inprimis Nabucbodonosor tandem agnovil qud Excelsus dominetur super regnum hominum, et cui voluerit det illud, Dan. c. 4. Deinde Cyrus , ut habemus 1 Esdrce 1 , Omnia rgna terr et 2 Paralip. ullimo, dicit ddit milii Dominus Deus cli, et ipse prcepit miliiut dificarem ei domum in Jrusalem. Item Darius simiiia coniiietur 1 Esdrae C, et Dan. 6. Ex quibusoslenditur mirum non esse, si etiam Assuerus confusam de Deo habuerit noliiiam. Potest lamen et aliter dici , hanc epistolam scriptam esse dictante Mardochaeo praefeclo
rint.
:

reine et le saint homme Mardoche font dire ce prince, lorsqu'il reconnat publiquement la vue de tout son royaume la providence adorable du Dieu des juifs , en les appelant/^ enfants du Trs-Haut, trs-puissant et
c'est ce Dieu, et qui a [ail souffrir Aman, leur perscuteur , la peine qu'il a mrite. Que ceux donc qui se regardent avec beaucoup plus de raison comme les enfants du Dieu trs-haut , trs-puis-

ternel, et

en dclarant que

non pas

lui,

palatii. Ita

e. 8, regem dixisse ergo Judis , sicut vobis place ex rgis nomine , signantes litteras annulo (Estius.) meo. Utraque solutio bona est. Vers. 16. Cujus (Dei) beneficio et patriBUS NOSTRIS ET NOBIS REGNUM EST TRADITUM. Patres inlellige reges prcdentes, praesertim

enim habemus
Scribile

ad Esther

sant et ternel, puisqu'ils ont vritablement pour pre celui qui est le pre de notre Seigneur Jsus-Christ, reconnaissent avec foi qu'ils dpendent tous moments de son ternelle providen-

Cyrum,

cui

Deus per Isaiam


,

c.

45,

1, praedi-

xit et promisit
1 sdrae 1, 1,

regnum idque Cyrus agnovit ideque Judaeos Babylone liberos dimisit


idem agnovit noster hic Darius, et ex 3 Esdrae 4, v. 43 ut patet ex eo loco
,

que les liommescorrompuset criminels peuvent bien former des desseins de mort contre eux; mais qu'ils ne peuvent les excuter sans son ordre ; que c'est lui-mme qui prend le soin de venger ses serviteurs lorsque ceux qui veulent les opprimer y pensaient le moins; que toute la force de ceux qui sont faibles,
ce;
,

tels qu'taient alors les Juifs,

consiste avoir

et seqq.
(2)
filii

Nota

(Corn, Lap.) cognatio, id est, cognati; nam


,

Aman nono uiense post hoc ediclum, puta mense ultimo adar, occisi et suspensi fure Ht dixi c. 9, 13, quia, ut ait Ammian., lib. 25,
leges
t

apud Pcrsas impendi erant formidalae, uipote per quas ob noxam unius omnis pro(Corn, Lap.) pinquitas periret. Et ipse qui maciiinatus est, et ohms cognatio ejus pendet in PATiBULis. Quaeritur quomod baec vera sinl, cm epistola baec scripta
sit

mense

tertio

ni patet ex capite 8

et ca-

recours au Dieu tout-puissant; et que les armes par lesquelles on peut s'assurer de surmonter toute la fureur des hommes, sont celles que Mardoche et Esther, avec tous ceux de leur nalion , employrent pour mettre couvert leur vie dans un pril si pressant c'est- dire la prire, l'humilit et le jene. Ceux dont le cur est rempli d'une vaine conliance en eux-mmes, ne comprennent point ces vrits si consolantes pour les justes, et si terribles pour les mchants. Us ne reet gardent que la main arme des hommes ils n'ont point les yeux de la foi pour envisager les secrets ressorts par lesquels celle
; ,

pite 6 dictum sit

decem

iilios

Aman tlemm

main, tout arme


cl n'a

interfectos

fuisse, et in patibulis suspensos

mense duodecimo? Adliancapparentem repugnantiam respondeo id quod lue dicitur, et omnis cognatio ejus , non esse inielligendum de liliis ejus qui postea mense duodecimo interlecti leguniur, sed de iis tantm qui nondm mancipt i et alibi commoranies, adhuc in domo ejus inventi sunt, tain sanguine illi juncli qum alii domestici. Nam vox Grae,
, ,

ca signilicat doinesticam

familiam scilicet einancipatos et minislros. Altcrum aulem locum, cap. 9, accipienduin esse de (iliis qui, uxoribus duClis, seorsim aul aliis in locis habebanl i'amilias. Idque salis consonat cum eo quod ibidem subdilur Quos cm occidissent , prdas de substantiis eorutn langerenoluerunt. (Estius.) Inter ceteuos festos. llabebant Vers. 22. praesertim Mithrae, id enim Persae sua lesta est Soli, quem ut Deum colebaril, dicala.Tale quoqiie fuit iestuui ob caulem Magorum, quod hic Darius Magis in regiio succedens perpeiim celebranduiu indixeral leste Ilerodot. lib. 3.
,

uxorem

liberos

nondm

qu'elle est, ne se remue de force qu'autant que le bras du Dieu tout-puissant lui en donne la libert. C'est cette foi que nous devons demander sans cesse et c'est celui qui est le Pre des lumires pour nous l'inspirer que l'Ecriture nous propose tous ces grands exemples des temps passs, dont la lecture ne doit pas se terminer mais l'dification une simple spculation du cur, et l'accroissement d'une pii (Sacy.) solide et digne du Christianisme. Qu/E noi.uerit solemmtatis (1) Vers. 24. quae huic meo edleto iiu.ius esse particf.ps non paruerit Judaeosque non defftnderit hoc
; ,

enim ediclo bumanissimo vult aboleri illud prius quod per Aman de internecione JdceOrumscribi jusserat, lia edoctusde innocenta
Judaeorum, at que adcadinclioreminentemanimumque in Judaeos conversns, priorem illam ut crudelitaiis plenam senlentiani revocat et d.imnat. Non soi.um iiominimjs invia, elc. Loquendi genus lequens api d l'roplietas Jerem. 9,' 10, et 12, 4 cic. E/.ecli. 14, 13; (.Vatablus Sophon, 1, 3.
,

GOBDZR VTA.
Corderus (Balthasar)
,

ntucrpiae natus anno 1592,

magno

tonbus prastitum

flout noniinc

dm

VindoboasB in Auslri'

quoad

hiatrise

thologiam ex cathedra proliteretur. Jcsuitarum socui ailscriptus oral, non uno cxornavit dofctrifa gnre sed grcae imfiirofe lingu*
cielate.n
, ;

studio se

devovit
,
'

eamqne

didicit penits

i(a

Ht

eximias auedilio-

clorum "Hdiomateceieberrimorumvulgaverit
,

suum
sine

Scriptur sacra ade arduum explicalis evolvre; nenio ver lucidentis. Quidquid probaiissimi nntea coitiirientatorcs et pracipu erudilus Pinecla in Job elucubraverant sedulo lustraverat Corderus; quidquid vera scientise saKique ermeesir, iis sparsum eral, perdus elicuit ac
,
,

ns, nolisquc optiniis illuslraverit. Commenlarium in Job, quod recudiinus, Anluerpia; prodiit 4046, in-P, ' grseco-lalin , cuin hoc iiluo Job elucidalus. Mulli quidem iibruni hune
:

Patrum sen.cn,ls illustrare, neenon in gratiam Concionatorum (ubiid opporiunumvidebilur) easdem nonnihil feinta ^s.ussubindediducere, atque uberis explanarc. Uedi autem operam, non tam ut
,

ctrmas asceticasque moribus formandis aptas liones ebcerc ac seleetis sanctorum

sit, exponere atque ; ex omnibus, subject ratio patitur , spiritales do-

inslilu-

nbVas

el curiosas

ingenio aut cerebcllo

ex

meo dommiiSGfeer

"os
,

qum

etplicatf-

ut nihil

non

qmbusque auctoribus probatum afterrm quo sacer


,

sanelis Patriims el oplimis

exlusdilucid cxpieelur, et simul lectorum animi

pitteiri

intlammenlur.

ITic

unicus est scopus

quo

meus

tor mea eoliimat ttiustria\ quem ut eerliori' via ral.oneque assequerer prajcipuorum Patrum et ,
;

fecit.

Opus

est

medulke plnum

in

quo

fer

digressione ull omnes eyegeseos i'acics Mgacitr cons.derantur. Sic Corderus ipse de scopo laboriseue ratione loquilur
:

PR^FAT/O AD LECTOREM.
egssc

pro oblal ex incidenti occasione in operibus ipsorum tofih* illustrnta tanqum eximios floscu los colligerem, quibus instar apis sdul a argumetatosaj spirilalia niella exprimerai. l.uic o^eri
,
,

<m

ascetacorum net-non inlerpreluin ciarissimorum'iucubralioncs diiigenler penolvi ut Jobi loca singua.


,

lanquni alveari proprio inserenda


fa.i

el suis
,

Ne actum

versdmsccu
der, post
tt illustres
,

qua-nue

cellulis

recondenda

(ifc'j

Jobi in-

quilnisli-

toi prtes,

bot

hanc edens Elueidationem


,

lis uli

plenfiiiis in

hoc iiprimis
esse,

sciai vclm

mlriifft billii prbpbsiturtl

MB bc
iis

omnes

textifc

cccurruni

diflieuliales, el

nrhnm
xW-

alioquin in vastis Pat, -un aliorumque voluminibd S disnersa ., 11 s,iaio.. ! ),


)

qu

pronlptu sint simul collecta

auctorum

.cacmaximo
,

de
i

seniemifas
fefcllf
,

<ri

mdium

Haborcv.xetlor.nunquminveirre,!:.

afferre,

asdjl

nare
,

Cordera ms.^er
ata^bbriibug;
/

ut censerc, cmi id Pined ntislro

eilidu

i" opra S.
1

lucub-iit.- r ei

crudit felum

pagtt, bi-f, An.ueroi*

0.3

i:

orjgmalem

veluti

nectiam ad fextum Lyiu.n lapidem singuM scmpulnsit


;

g;

Byonim Arec
o-ia.in

cuin
,,,

sius explorare ac revocare, in

mmos,
l
.

2% Catcunu Patnon reorjm

wus

quidem maxime genuina videatur) aedilucid


<

est PolduParisiis ediins; d praniiss' brevi ftjox mifc'

quo multus

graico-lalin, Antuerjia10i,< 3 vol Catevmn fiiS. Lncmn , i(i2S. i-(- //( g;

in-f
'_

litire
'

exposilione, ubi fepuagirila , Symmdclius, \qil, ll.eodoiion aliiqe aniiquissirui interprtes Gnecl
,

Pluloppooi
gia-eo-laiine

S'

'^

l
'

?f
de
:

hl
I

M '

Joau

!>>"-

V Hfw
.

Joanni C

Vf ndi crectioue , Vi-ulob..,,ciun disserta tione in Pascha. 5f> S

m\
Cu

smgularem quempiam variantibus suis leclionibus sensum apenunt, aut novam txti lueem

rilliapologos traits. 6", S. Cyril". Alexihdnni

op.'-s

Jeremiam propheiqm
Corderus Komae

ntueipi,

lG-i8.
aplatis

aflenml

paulo eimcleatis quu, haclens Jobi comme.ua-

obiit,

anno Christ. 1050

ver 58.

IN LIBRTJ M JOB
I.

Quis

libri hujus

auctor?

Jobi amicis (1)

utpole calamitalis cjus ac patienti

De

libri

hujus auctore sunt

admodum
:

sorum dscfpahtesque

vari diver

senientia

suum

nonnnulii enim

pluies docii et sagacis ingenii

(i)Fure post A. Schultensiuni in Prfaliohe ad in hune librum Commenlarium fol. '*'" col b
vi
i ,

ui J, C. liasse

,, ,

,, ,

S23
testibus
,

IN

LIBRUM JOB
,

224
,

conseriptum volunt

Salomone
,

aJii (1)

ob

sapientialibus ejus libris conformilateni

composilum
;

gentontiarum quibus scatet gravitatem

ac

styli

cum

asserunt

alii

ab aliquo ex prophetis

(1)

plures

das Bnch Hiob, indem Magazin fur \r.\rt. 1, p. 162), M. H. Sthulmann (in Prolegomenisad vernaculam hujus libri yersionem p. 25, seqq.), Bernslein in Commentai super hoc libro in den Analekten vol. 1, part. 3, p. 122, seqq., qui et prologum et epilogum Jobeidos recentiori cuidam auctori adscriberent, vel ob styli prosaici poetico diversitatem vel ob Satan} in promio factam mentionein, vel ob alias rationes, quas tmen docte et soliilis argumentis refellerunt Eicbhorn Einleit in das A. T. p. 3, 644, a. p. 5!)5, seqq. Pareau Commentai-, de immortalitatis notitiis, p. 186, seqq., Bertholdt Einleid. in die Scliriften des a. u. n. Testant. part. 5, p. 2151, seqq., Scharer in Prolegomenis ad versionem Jobi vernaculam p. 57, seqq., et, qui potissimm Stuhlmanni etBernsteinii ralionibus respondit, Theoph. Frid. Jaeger, in Commentai', de integritate libri Job, Tubing 1819, in-quarto, p. 2, seqq. Nos quidem nobis nequaquni persuadere possumus, prologum et epilogum non profectum esse reliqui libri auctore. Opus omni ex parte imperfectum habes meros sermones, quorum causam, ralionem et finem ignoras, exordium et clausulam si dnias. (Rosenmuller.) Ast cur nec in prologo, neque in sermone Dei Quia Eliu neque in epilogo de Eliu fit mentio? non venit cum caeteris amicis ; memorari in prologo non potuit in quo adventus aniicorum referlur. Quia autem nec antequm omnes conticuissent, locutus est, neque deinceps ab ullo responsum tulit in sermone Dei. et in epilogo prsetermissus est orator, qui multis operos nihil dixit, quod dictum ab aliis nondm fuisset id enim unum addidit, peccatores Deo per somnia , per legatos vel angelos, et per casus adversos moneri , ut in se redeant se probent et resipiscant

(Vermuthungen

itber

bibl. h. oriental. Literat,

cm Psalmos Davidis et Proverbia Salomonis non semel spectare demonstrelur, iisque utalur vocibus, qute non pris qum post hos reges in usu fuerunt. Quai de angelis Satanse apud auctorem legimus, lnec cum aetate novissimorum regum Juda satis congruunl. Voces amplis centuin ibi occurrunt, in vetustis Hebrseorum libris plan ignot, quarum sicentior est,

Arabico ac recentioribus Judseorum scriptis repetenda est. Nec minoris in eam rem momenli babenda sunt propria siderum nomina , et ornamenta sermonis , veteribus
gnificatio nonnisi Chaldao, Syriaco et

Judis insueta. Hc Codurcum movent, ut auctorem hujus operis esse suspicetur sive prophetam aliquem Idumaaum , sive Isaiam prophetam scriptum enim circa ea tempora librum arbitratur. Eruditio, senlentiarum ac styli majestas, et eloquenlia salis cum Isai congruunt; occurrunt eliam voces nonnulloe eidem prophelae faniiliares. Ipsum Isaia nomen sub verborum qudam ambage latens in ipso libri exordio vidisse, sibi Codurcus blandilur, in primis illis Hebri verbis n\l fiN Iscli haiah, vir fuit, quibus simile sit nomen (Calmet.) TOUft. Bellum argumentum liane Codurci conjecturam levissimam esse quis non videat, cm ex libro Jobi locutiones hujusmodi in
;
!

Isaiam derivatas sequ dici possit? Qu resporisione Crotii conjectura pariter dilllalur, Pnel'alione Com-

mentariorum in Job asserentis, libri Job auctorem quicumqe tandem fuerit, Davide et Salomone recentiorem esse qud ex horum scriptionibus pleraque
,

quod

caeteris

quoque verbis

aliis

dictum fuerat.

(Iahn.) Ligtfootus aliique nonnulli opus vindicant Eliu, arctissimo vel amicitiaevel cognationis vinculo cum Jobo conjuncto, si uterque Nachore, uti creditur aliquibus , deducantur. Huic opinioni favere videlur ipso cap. 52, 15, ubi ita loquens Eliu inducitur : JExtimuerunt, nec responderimt ultra. Quoniafn igitur'xpctavi, et non sunt locuti , respondebo et ego partem meam. His verbis tanqum operis auctorem designare se Eliu vidtur. Sed quid facient ejus opinionis assertores,

(Nat. Alex.) agnosci possunt. Moses, ut gesta, libri, et cantica ejus tostanlur, vir erat praeclaris animi dolibus praeditus, 40 annos in yEgypto, et 40 in Arabw versalus, bas regiones qum optim novit, atque in Pentaleucho vastam quo que notitiam arlium, historia! naturalis, et inpvimis lepr prodit, tradilam majoribus religionem unius veri Dei, et morum probilalem perpetu et graviter inculeat, quae onmia in libro Jobi rocurrunt, ubi et. de Palaestin et rbus hujus regionis, in quam Moses non venit, altum est silentium. Hic concenlus libri Job cum adjunctis Mosis, verisimilliniam proi'eclo reddit sententiam Thalmudicorum et plurium Palrnm Cra>corum et Syrorum qui Mosen Jobi auctorem ess
illc translata
(1)
>

statuunt.

Argumenta contra auctorem Mosen.


t

sed ubique in loto libro ipsi de 6e amici Jobi loquentes inducunlur, quasi actores? (Calmet.) (1) Opinio, qu Salomonem operis auctorem constitua, pluribus seculis ccepit, cm asserlorem habeat firegorium Nazianzenum orat. ad Exquat. , Polychron. in Calen aliosque nonnullos inter recentiores ver defenditur Spanbemio in Hist. Jobi Jacqueloto, et P. Harduino in Chron. vet. Testam.
ille
,
, ;

cm non

modo

Ast in

libris
,

cum

feiieitate
libri

et

Mosis perpetu connectilur probitas improbitas cum inl'elicitate quod


, ,

auctor

Harduinus annum emortualem Jobi constiluit anno 35


Davidis
in
vis
;

scriptique

Salomone

libri

epocbam confert

annum secundum
,

vel tertium ejus regni.

Atquam-

probanda esset sententia quae hune librum Salomoni tribiiil nemo suadebit ut Jobum sub regno Davidis , sive Salomonis collocemus. Habemus plan persuasum, illum utroque eo rege mult cssc vctu,

stiorem.

Job negal, adeque Moses esse nequit. Hebrsei librum Jobi Si id rvera ita se haberet Mosi repugnantein, saeris libris nunquni accensuissent. Yerum 1 Job nihilomins tandem resliluitur, et feliciorest qum nte morbum fueiat, quod geminum est historiae quam Moses refert de Josepho Gnes. 37, 1-50, 26. 2 Job exaggerat. quidem sententiam suain, probosesse int'elices, et improbos folineque tamen ullibi negat, probilalem honiini es prodesse et ordinariam esse viani ad felicitatm improbitatem ver honiini esse noxiam, et viam ordinariam ad infelicilalem id soluni conlendil hune rerinn nexuni non esse perpetuum et conslanlem cujus ratio homines latet. Id ipsum ver Mosen, exemplum Hebrasorum in /Egypto oppressorum docuil
, , ,
; ; , ,

Quod opinionem de Salomone


videlur,
]tie

poperit, illud fuisse

quod sentenliis abundel, vocibus phrasibusomnin Salomonieis, qu;c et hic et in Ecclcsiaste


:

quorum permulti probi, calamitatvbus obnui vit decedehant, quin eorum oppressores Eelices dieni obirent supremum. Moses itaque oplim novit, illum
probitatis cum feiieitate, et improbitalis cum infeliciast id in Pentatale nexufK, r^n esse perpetuum
;

utrinqucenimnobilissimunisaelogium texitur vera sapientia in eo constiluitur, uttimorDei servetur; ejusdemque sapientia; solus auclor Deus ab auctore utnusque libri asseritur.Ad lisec phrasiuni et vocum consensus utrinque sunmius. Codurcus hune librum di post Jobum lilteris mandatum fuisse cens t. Jobus, inquil Moyse antiquior uit sed rcrum ab ipso geslarum historia multo reet Proverbiislegunlur;

pentist

teuchovel attingere, cum scopo libri pugnsset, ubi praecipere, et obseyvantiaia.praeeeptorum per rationes cpngruas urgere pportebat; hic faeere nientioneni, fuisse probitali non seinper respondere felicitlem infringere animum et conaium observaudi mandata. C;elerni ex historia elucel, populos constanter pro
,

225

PR/EFATIO.
,

22
:

Moysc

ad solatium filiorum Isral


,

durissim in
fuisse

contendunl
nio
,

sed communior longque verior fert opi(1)


,

/Egyplo servitute oppressorum

concinnalum

ab ipsomet Jobo

ut

rerum suarum
fuisse

gnaris-

simo, primm Syriac conscriptum, ac deinde in


bilate eluclari, et res suas augere; improbitate ver cnervari et deprimi, atque id unum urget Moses in Pentaleucho in Jobo autem non de populis sed de hominibus singulis sermo est. 3 Dei consilium in calamitalibus Jobi quod primis duobus capitibus exponitur, erat manifestare sinceram viri probitatem, et hujusmodi probationes occurrunt non solm in liistoi Abrabami et Josephi, sed in libris quoque subsequenlibus Moses sa>p nionet, cavere hcet illa, Deuni enim luecesse adinissurnm, ut Hebraeos probet, Exod. 8, 2, 15, 16 13, 3, 4 15, 25 20, 20 Deut. 7, 19 29, 2. Jobus itaque Pentateucho in sunun doctrin consentit. Ha quoque si linguae character Arabiam
;

Hebraicum sermonem Moyse

conversum
,

(2),

unde adliuc qumplurimis


hanc confirmt

teste S.

Hieronym

Sy-

rismis et Arabismis aspersus legitur.


,

Opinionem ver
propheta-

qud

et alios

passim sacra? Scriptura


,

codiecs, ut Judicum ab ipsismet judicibus


ruin propbetis
,

Josue

Esdram ab Esdr Josue ab eodein eaeterosque ab iisdem quorum insigniti sunt


, ,

nominibus

compositos fuisse constet

(5).

rum, Arabicarum, cm Pentateuchus purissim fluat?


(Calmet.)
(1)

spirat

et Iropi

allegoriae

et similitudines
,

rbus

aucloreni Arabicis deproinpl sunt , id non probat non esse Mosen, qui tt annos inter Arabes conimoralus est. Quod autem urgeri solet, ad taleni rcruin Arabicaruin usum requiri , ut auctor libri in Arabi cducalus fuerit, quia ingenium poeta maneat, quale. admilli nequaqum pin juventule formatum fuit les! ; nain ingenium pola? ardens et imaginatio vivax omncs impressiones facile excipit, et bine mutat sede commoralionis, mutalur. Denique in Jobo /Egyptiaca quoque permulla sunt, ut illi dicto
, :

Ceux qui croient, comme


,

goire, Suidas et quelques autres

pape saint Grque Job crivit luile

mme

Quo

fiteril

imbuta recens, servabil odorem

adhucdm

conslet veritas.

se fondent particulirement sur un endroit du livre o Job souhaite que tout ce qu'il Quis milii tribual ut a dit soit crit dans un livre scribantur sermones meil quis mihi det ut exarentur in libro ? 11 parait faire un souhait semblable dans un autre endroit. La preuve que l'on prtend tirer de ces deux passages ne parat pas convaincante; car dans ces deux passages il ne s'agit pas d'un livre qui dt tre crit ; mais Job se sert d'une figure pour montrer combien il est persuad de la vrit des choses qu'il avait

son histoire

An Job

ante egressum ex /Egyplo scripltts?


nihil

avances. Et quand

mme

nous supposerions que Job

In libro Job Hebra-orum ex /Egyplo scribi mile autem non est, aucloreni recentioreni tanto inrerum sui vi prorss ut genio et acte polluisse oblilus, se totum in tam seram aniiquilaiem transferac si ante bunc egressum vixissel. rel et scriberel Ncc facile percipitur, Hebraeum Palasslinensem sibi comparasse tam profundam yEgypti et Arabise noti(iam, qualem auctor libri prodit. Magna quidem ars in-disposilione, eloculione alque personarum indole lalet, sed quae eam alaieni non superat, ex qu adsunt poemala Exod. 15, Deut. 52, et Ps. 90; Num. 21, 27, 50; Num. 23, 7, 10; 18, 2-i 24, 5, 9; 15, 2-i qu, ut carmina Jobi 27, 1 29, 1, D^Suo vocanlur, qu voce Salomo non sublimia poemata sed sentenlias

occurrit

quod ante egressum non potuissel verisi:

a dsir que l'on mt par crit toute son histoire, et qu'on rapportt tous ses discours , on ne pourrait en conclure qu'il a excut lui-mme ce dessein. On pourrait dire en faveur de ce sentiment qu'il n'y a que Job ou quelqu'un de ses amis qui ait pu rapporter avec exactitude tous les discours et les dialogues que nous lisons dans cet ouvrage ; et c'est peut-tre aussi pour cette raison que plusieurs l'ont attribu Job ou ses amis. Mais cette raison n'est pas dcisive l'auteur, quel qu'il soit , pouvait avoir tir ces discours de quelques mmoires dresss au temps du rtablissement de Job. (Rondet.)
:

dsignt.

CQnsilium )losis in libro Jobi.


Si Moses est auclor Jobi, fugilivus in Arabi librum scripsit,quod (emporisspatiumplura innuunt, ut silentium de rbus Hebraicis; noliones vocum, qu dein Ker legetu in alias mutatse sunt ; orthographia AraIropi et similitudines ex Arabi petiUe. Moses ica Hebra'is, Jobuni illustre exemplum pietatis, probitatis, et constanlia; in rbus adverses proposuisse videtur, ut oppressi in /Egypto , in religione unius veri Dei constantes persvraient; bine calamitates Jobi sislii
, ,

Texlus Hebraeus non est versio. Loquentes in hoc Arabes , non arguit librum Arabic scriptum et in Hebraicum idioma translatum fuisse. Occurrunt quidem permulta, ex dialeclo Arabica explananda ast in sublimi poemate mirandum non est pluies rariores voces et notiones esse obvias, quae in tenui rerum Hebraicarum supellectili non supersunt, el ditissim sorore Arabica conservt* fuerunt. Orthographia Arabica, spis recurrens, non indicium versionis, sed argumentum est, auctorem longiori ternpore inler Arabes commoratum fuisse. Omne au(2)

libro esse
,

1
i

utprobationem, qu sinceritas pietatis et probitatis explorarelur, et per finem quoque miseriarum Jobi, spem liberationis confirmt. Haec autem Moses nonnisi per ambages proposuit ncc ad integrum popu,

lum

sed ad singulos , quorum erat perseverare, accommodavit. linc consilium Dei in calamilalibus Jobi, primis duobus capitibus aperit , quod Hebraeoruni quilibet sibi applicaret. Allusio ad Hebraeos manifesta esse videlur in sennonibus Jobi et amicorum ; vix enim dubitari polest , similes dispulationes inter pios Hebraeos, promissionumdivinarum memores, et /Egy,

tem dubium lollil styli indoles, qualis in version exspectanda non est. (lahn.) (5) Auctor libri Job fuit Hebraeus. Si liber Jobi non luit scriplus Arabic sed llebraic auctor profect Hebraeus tuit ; alius quippe lingu Hebraic non ila flexibili uli poluisset. Neque in ali antiqu gnie taleni de Deo et moruin disciplina doctrinam reperies , qualis in Jobo legitur. Denique auclor in prologo et epilogo usu nominis mrp Hebraeum se prodit. Fallun tur ilaque qui censent esse opus alicujus Edornita vel Arabis quo Hebrsei alioquin librum non recepissent. Si plura occurrunt Arabica , id unum colligi potest auctorem longiori ternpore in Arabi commo, ,
,

ratum

fuisse

in Palsestin

profect nen vixit

nam
,

de rbus bujus regionis altum observt silentium


,

plios vel Ilebnvos iinpios accidisse, et multos Hebrorum bis ad Cultum idolorum fuisse perlractos, quod

Moses per bunc librum impedireelpnccavere


(lahn.)

nititur.

Verm

si

Moysi liber sine controversi tribuendus

esset,

nunqtim Judaei de illius auctore inter se disceptarent. Cur in yeteri Testamenlo ante Ezecbielem et Tobiam ne nomen quidem Jobi legitur? Unde tanta barbararum vocum lu vies, Cbaldaicarum, Syriaca-

(lahn.) quale Palscstinensis non observsset. Spinosa, tract, theol.-polit. , cap. 10 Jobum hune prolanum hominem esse suspicalur, qui magn in humilem fortunam lapsus , ac tandem priori restilutus, de providenti divin disceplandi occasionem pluribus exhibuerit et materiam ipsum ver libri scriplorein per olium scripsisse pulat , non verbis quideui Jobi relalis sed variis aliorum sententiis. Qu autem magis magisque opus placeret , exarbsc instar
:

, ,

2-27
,

IN
,

LIBRBI

JOl

228

Eoelicarum lucubrationum ubi clus dcorum quiusse Momusvel Salan exhibe! procuditur. Liber est a profano seriplus, gitur, si Spinos credimus
,
,

quem lameri wen Jehovah


tu
,

in

Hebra'irs aliquis recensuil, cin et noeo legatur, et quolibet nuniinum cul,

conjecturaruni istarum levilatem doclissimus Huetius ostendil. Ex prima sequi negat librum Job lalis jam Mosclegibns Cuisse consriptum. Rem enim, uli acla est, referre potuit auclor, nul l habita Hcbraica; lgis ralione.

tsienim,
,

inquit,

solis

eliam et lume
,

minime omnium

si l'as est

Muscs de
lass

filiabus successione

legem nondm tulerat removendis id for,

dicere , rpreherisjbili lectorem arceat. Prolect, si prol'ani hominis nomin aliquis signifneque cseremonias catur, qui nec Mosaicam legem rilusque servrit , concedimus non invili , Jobum hominem ptofanum haberi posse, quod vulg interprtions maxime probatur. At si velis bomiuem supersr'tiosis ritibus' irretilum , cm Deus verus purusque ej'is cultus ignolusfuerit, qui vilae sanctimoniam non colueril; id ver neque dams, neque dari posse lotus hic liber ostendil. Quieumque demmha))eaturlibri bujusec scriplor, 1 Auclor est Dei Spib;ec explorala certaque sunt ritu allalus, cujus mente divino illusliai lumine, inanus Deo dirigebalur, ut sancti viri gesta et sermones religios sanctque narraret. 2 Juda;us est qui de eloquenli, scienti et philosophi exiinius Numinenec absuida nec vulgaria sontiebal. 3 Kef'ert
, : ,

vel Arabum usus obtinebat. Altrant ohiecturatn nibil finnioini esse respondet,

jam Hebncorum

cm non

Pistna sdlrii incolis, sed gentibus universis Cainiliare sit alias gnies ex situ appellare; et
,

Madianilica regio, in qu jnrum Job Mose scriplum plures volunl ad Arabiie et Ausilidis occasum posila sit. Terliam conjecturam cxplodit, negando quod ad Pbaraonis et /Egyptiorum inleritum ba?c verba referanlur. Nain ad opus tertia; diei bc perlinerc long
(trobabiliusesl. Idostendunlanlecedentiaelscquenlia.

Praceditcnim hic versus 10: Tcnninum circiimdedit


Ksqncdiim fmiantur lux et tenebr. Sequilur ejus ornavit clos; ex quibus manifestm est, hcad opra sex dierum perlinere, ex quibus Dei omnipolentiam et magniludinem Jobus demonslrat. Nomine ver superbi Deo percussi marc ipsum designatur, cui legem posuit ne fines suos transiret. Aquas enim tunienles iigurato sermonc superbas in Scriptur vocari ncminem latet. Jerem. 12 vers. 5 Cm aillent in terra pacis scants fiteris , quid facis in superbi Jordanis ? Secundo id cvidenlis elucescit colata hoc versu 12 capitis 27 libri Job cum versu 9 capilts 1 Geneseos. Tertio id confirmt veterum el rctenliorum interpretum consensus. (Nat. Alex.) Scriptor ignoratur; at quisquis esl, credibile est fuisse anle Ezcchielem posteriorem autem Davide ac Salomone, ex quorum libris el sentenliae et oquendi qudam gnera videntur hc translata. SunSet quaidam Ioquendi gnera quae non reperias nisi apud Daniele) , Esdram et paraphrastas Cbaldicos. (Gtotius.) Pourquoi Grolius ne disait-il pas plutt que David et Salomon avaient puis dans le livre de Job ces sentences et ces expressions? L'un est-il plus sr ou plus probable que l'autre? Mais aprs tout, il n'est pas si difficile de croire que deux auteurs s'expriment et pensent peu prs de mme, lorsqu'ils parlent du mme sujet. L'Esprit de Dieu qui se servait de !a plume des crivains sacrs pour instruire les hommes, a pu rvler aux auteurs des livres saints les mmes vrits. (Bible de Yence.)
aqs
,

ver: Spiritas

quas ipse, deductis , exprimil, ul characleres onines loquentium, aHalem , religionem , sensus. prsejudieia , mores , silum regionis servrit. 4" Ulitur plerinque nominibus El , Elolta , Elohim, Saddai, cm
senlentias Jobi et Scriptur vocibus,
ila

amicorum

loquenlem Jobum et amicosinducit; rarver nomine Jehovah , nisi cm personam bislorici ipse perse agit.
Pcrfectu scienti , pariter dsignt e pbrasi quue san huic scriptori peculiaris est, caetrisque insueta. 5 Arabes Stenitas pro more Ilebrorum Orientales appellat. G" Procellam meridic ingruere dicit. 7 aurmn seplentrione deferri. 8" Sidra poli meridionalis latere. Htte plan omnia sive Idunneo sive Palsestino eongruunt. 9 Jordanem v'elt pro:

Deum

celebratissiinumque anmem commmort. 10 Bellua; planta;, gemma;, aves, quarum illc nieminit inlduma;, Jmke, linitimisque regionibus notissimoe sunt. Hisce eharacteribus Hebramm scriptorcin necesse est agnoscas , qui Idumum sive Ara-

ximuni
,

bem aliquem loquentem

inducit.

Solemnc Cuisse Arabibus, inler quos Iduinsci censebantur, cadavorum suorum curam negligere priscis
,

seripioribus narrantibus discimus. Defuncia corpora ait Slrabo , sive inbumata relinquebant sive limo locisq'ue inmmndis sepeliebant contra quin /Egypliiet pjerique Orientales solerent. Ycieris hujus negligentise vestigia cernirhus in Jobo, apud quem de, sanie et vermibus quibus derunetoruin corpora scalent, mentio est. Sermo tamen eliam est apud illum de sepulcris in ru[>c excisis, et in soliludine conslitulis; qu
, ,
,

A qnoiiam el quando scriptus sit Jobi liber 1 Ab Hebrseo scriplum esse librum, elsi quibusdam
pegari video , qui Edomiticae potis aut priscae Arabica; gapienli et doclrimc monimenlum judicarc mallent a), mihi tamen e minus est dubium , qu

ex re hune

Arabum morem apud onmesqu Arabes


.

(Calmet.) non obtinnisse suspicamur. Spanhemius, llistoria; Job cap. 15, Jobo aut ejus amieis res in adversari priinm Cuisse lingu palri relatas opinatur, Arabica nimirm seu Syriac veleri, et ex iis demiun circa Davidis aut Saloinonis lempora ab bomine llebraeo conllalam eam quam babemus bisloriam. Opinionem islam trs conjectura; probabilem lacre videntur. Prima petilur ex versu penultimo libri Job ubi ha;c legunlur Deditque plidbus Pater sans hreditatem inter patres earttm id enim ab llebraio scriptore consulta nolalum aiunt, quod Ilebraico Jure in bonorum paternorum divisione feminse Cratribus in parlem non vocarenlur. Unde colligunt, lalis jaui Mose legibus librum Job esse conscripium. Altra conjectura ex eo ducitur, qud Job diclus est. niqgma inter omnes Orientales ; quo nomine Arabes
, :

Idum;ei et Arabes, et omnium maxhri Themaaudiebant vid. Jerem. 49, 7, I3aruc|i 3, 22. Qui ab Arabe profeelimi librum slaluunl, lmc potissimm argumentt utuntur, qud pluies in tllo reperiuntur dictiones, Ioquendi modi signilicaliones elvoeabulorum l'orina;, ad Arabicamdialecl uni vei geh(a)

nitse, sapihtes

les,

qum

tri

ullo alio Vel. Test, libro.


,

Quod Spanbe-

miimi movil ut carmen nostrurii niaxim ex parle ex Arabico in llebrum sermonein trarislalum crederet. Vid. Hist. Jobi, cap. 116, 9, p. 384, seqq., ubi pluribus argumemis suani de auclorc libri senleniiam adslruil. a lert sermones, proul ullr citrque habiti, Cuisse Arabicos, el Arabic ])iimm descrptos', in domesticasque tabulas relalos, jam anleMosen, ab ipso Jobo et amieis, post hetuni diri cass exilum ainica inler eollo([uia sua ha;cce cer,
, ,

laniina

recolentibus
,

et in

posteritalis

memoriain

Hebra:is Pahcslinain incolenlibus dici solebant. Ex (pio colligunt, auclorem libri Job Pala-slina; incolam Cuisse. Tertia conjectura sumitnr ex illis Jobi verbis In furtitudine illiits repente maria cap. 21 , vers. 12 conqreqata sunt, et prudent ia ejus percussit snperbnm ; qu'se ad /Egyptiorum et Phai'aonis in mari Hiifiro nufragiuni et interilum rclerunl IL Srlomoh et Grolius. At
:

miltere gestienlibus. llinc scriptorem Hebrum , non quidem Mosen ut mulli lelenderunt, inter quos Huetius (et rtostr aetal J. D. Miehaelis), non Salomonem ut Grolius aliique, sed alum aliquem vel ante vel circa lempora Salomonis, llebra veste et civilate
,
,

douasse hocce Jobiei t.lss nouuinentum sub forma tragici carminis ad arehetypum Arabicum lidelissim
,
,

expressi.

Ac

long jam anle Spanhemiuni Aben-Esra

m
, ,
, 1 ,

PR/EFAHO.
crum
et

m
inlcrnum habet Jobus
,

plura in illo deprehenderc niihi videor, quoc Hebi amm scriptorcm haud obscure arguant. Mull onim in Jobo opinioncs loquendi occurrunt nolioncs sentcnli guee lebris proprise sunt ad pedenique formula euliares. Homo ex lulo efjormats ad pulverem rediturus dicitur, Job. 10, 9, ijsdeni l'er verbis legimtis. Spiritus vite lioquae Gen'sos 5, 19 niini Deo indilus mcilui' Job. 27, 3, ni Gnes. 2, 7, 7, 22. Imbe'eillitas fragililasque bumani gencrs iisiiem verbis, quibus Isai describitur Job. 5
,
i, ,

babetet Salomon

(a).

G, "7; 102, 12; 103, 15. Eluvio Noahica hau'q" obscure dcsignalur Job. 22, 15, 10. Ab iisdcfti crhninihus Jobus se liberum ait, quai ut maxime detcslanda iisejern pen verbis in lege Mosaic notanlur, ab injuria potissimm, duritie, inbumanitaie in egenos, peregrinos, viduas, parentibusque orbalos, nec non ab aslrorum adoratione. Alite colles imtitm esse occunit Job. 15, 7, et Provci'b.' 8, 25. Suuimi Numinis sedes in nubium caligine 'nSTtS) ponitr J /.). 22, 13, 14, plane ut 1 Reg. 8, 12. Sa-

40, G,

7; l's.

57,2; 00,

Bibere iniquitatem sicut aqnam, pbrasis est utrinsque (b). Spirilus seu ventos appendere Peunt , utrinque legimus (c). Jobus ad amicos dicebat, ex eorum sijenlio, si nullam unqum vocem emisissent, judicinmde ipsorum sapienlia capiendum fuisse; stullum silentem lanqunt sapientem baberi, Salomon do cuit (</). Mnes in inferno collocat Jobus ; ctum sive locinu manium infernum denominat Salomon (c). Diviliis inique collectis nunqum juvari viruiu impium, sed dlas in manus piorum dilabi , ait Jobus ;
et Salomon (/'). Tumidae mentis audaciam huniilitaiem consequi plcrmque, sapis inculcat Salomon, qiiod ipsuin et Jobus asseruit (g). De crealione terr marisque paria utrinque spectes (/<). Periturum impium ejusque memoriam fulurum tandem ut n>alc oleat veluti dapes corrupt , uterque profiletur (/). Cujus consensus lam manil'esti quoenam sit causa? llauserilnc Jobi scriptorex Psalmis et Proverbiis? an ver carminum illorum et adagiorum auctores nnilati sinl Jobum? an originem debeant communi fonli, qui tum in Jobum, tum in Psalmos et Proverbia manrit nemo quidem sibi sumat ut se prajcisc definiri possc censeat. Jobeidos tamen auclorem ab alio quicquam mutuatum esse quo suum opus cxornarel quis exspeclabit tali poel cujus omne reliquum car-men lot lantisque propriis virlulibus clucet, ut sunt argumenti dignilas apla digerendi ratio senerudilionis pompa tentiarum sublimitas ingei/ij icunditas? Magis vei credibilc est, derivala esse quasdm Jobo in Psalmos et Proverbia. Alque bujus quidem adagiorum senlentiarumque collectionis jiartem priorem jam Hiski tempore exslilisse quo ea relraelata etadaucta fuit, constat ex Proverb. 25, 1. Qlid si igitlir haud vana sit suspicio, lcclum fuisse Jobi poema Psalrnoi'Gii Miliquioruiu auctoribus, et libri Proverbiorum compositoribus , hostrm librum sallem jam ante lliski tempora exlitisse necesse
ail.
, , , ,
,

lomon
tare, et

ail

Dominas

dixit se velle
:

in

caligine liabi-

l's:;!.
,

18, 12, legitur


:

Posait tenebras lalibn-

tumsuum

ca!iginem,et Ps. 97, 2

undfqite circ se tabernaculm suum, scil. Nubes et caligo cira eum (a).

Pdrr comparere

coram Dei

facie

cum

jubila, Job.

53, 2G, solemnis est formula , qn Hebri signiicant publicas gratins agere liosliis oblatis, vid. Exod. 23 , 15; Ps. 27, 4; 95, 2. Confessionis peccalorum formula eadem Job. 53, 27, qu Exod. 9,27; 10, 1G, Jos. 7, 20. Israelilam scriplorem eliam liocarguit, rtod cap. 40, 25, Jordanis in majoris fluviic-xempluin adducimr; majorent enim in Palocslin aut proxim
viciui Jsr;;eliia:

oon habebanl. Denique inmnneripen

Jobi sunt loci, loqnendi formulis in Psalmis et scripraeserlim jiiis Salomoncis obviis, consoni. Magna noslii libri cum Proverbiis deprebenditur sentenliarum , vocuin cl loculionum consensio. Utrinque enim insigne Sapicntiae clogium lexitur; vera Sapienlia in

eo consliluitur,

si limor in Dcum leneatur, cjusdemque Sapienliae solus auctor Deus ab auctore ulriusque operis asserilur. Ad ha3C pbrasium et vocuni con,

est (k).

nia

illa

loca
et

Sunt tamen, ut dicamus, quod res est, omin quibus concordia quaedam Jobi cum
,

sensus utrinque

summus

(b).

Patere oculis Dei scpul-

ad cap. 2, 11, librum Jobi ex alio idiomate in Hebrim franslqtum , idebque difftcultatibus obsituvi esse censuil. Vcrm non lam ad Arabici qum poilus ad Aramaici seu Cbaldaici sermonis naluram et indolent propis accedere libri Jobaei linprobavit lernstcin in Comment, laud. ubi oslendit , nullum esse bujus lij). 49, seqq., bri caput, in quo non plures Cbaldaie verborum formai cl significationes Chaldaico loquendi usui propri;e ocenrrunt , ut Chaldaicus libri color unicuique ullr in oculis incurrat. Qucc pro Edomitic origine libri proferuntur argumenta , san perquin infirma, ben reluirait C. F. IUcltler in Progr. de setale libri Jobi defmiend (Lips. 1799, 4). 1 1 p. 25 quam scripionem repeti curavimus ad calcem libri Lowlliiani de S. llebi'.corum Poesi, nobis edit. Lips. 1815. (a) Petila heee phrasis nube ill super arc fderis conspieu, divince praesenliae symbolo, Levit. 1G, Detis caliginis in2. Vid. J. G. Carpzovii dissertt. cola, Lips. 1728, repelila ad calcem Apparals Antiquilat. S. Codic. p. 748, seqq. (b) Veluti rV>Ht1 sapieutia, Job. 5, 12, 6, 15, 11, G, 12, 1G, 2G , 5, 30, 22, nonnisi in Proverb. recurrit, 2, 7, 5,21, 8, 14, 18, 1. Item nn, calamitas, Job. G, 2, 50, 50, 13, et Prov. 10, 5, 11, G, 17, 4, 19, 13. llem lYrnnn, prudentia gubernandi consilia, Job. 37, 12, et Proverb. 1. 5, 11, 14, 12, 5, 20, 18 , 24, G. lient nn , simplex, Job. 5, 2, et Prov. 20, 19. IlemrUN, omis, Job. 2G , 6, 28, 22, 51 , 12, et Prov. 15 , 11 , 27 , 20 neenon Ps. 88 , 12. Porr 7INV7 'poy, profunda orci, Job. 11, 8, et Prov. 9, 18. Alia plura bujusmodi in Jobo lantummod et Proverbiis omirrenlia coljegil J. I>. Micbaclis in der

Proverbiis deprebenditur, ejusmodi , ut non lam imilalione ex illo expressa esse videanlur, qm'mi communem polis unius ejusdemque asvi sermonem , scientiam , disciplinam , philosophandi raiionem, communes denique opinioncs atque noliones ar-

Psalmis

guant.Quse

qum

ila sinl,

noslrum poema

si

Hiskiac in-

guam

ila

Job. 26, 6, et Prov. 15, 11. Job. 15, 16, 54, 7, Prov. 26, G. Job. 28, 25, Prov. 8, 28, 29. ) d) Job. 15, 5, Prov. 18,28. e) Job. 26, 5, Prov. 2, 18, 21, 16. (f) Job. 27, 1G, 17, Prov. 28, 8. 16, 18, 18, 12, 29, 23. (g) Job. 22, 29, Prov. 58, 4, 8, Prov. 8, 26, 29, 50, 4. (/)) Job. (i) Job. 20, 7; Prov. 10, 7. add. Ps. 37, 10, 56. (k) Salomonis sevo Jobi librum assignrunl Spanbemius , Hist. Jobi, cap. 10, ij 40, p. 500, Koiimirus prolegom. cap. 8, 3, C. F. Slaeudlin in Comment, super Jobi libro , in Symbolis ad hstoriapi et pbilosoph. religioniset elbi'es (Beylriige zur Plijlosopiie und Gescbichle der Religion und Siiinilcluc) vol. 2, p. 2G0 , seqq. et . F.'Rcbter in Progr. de tate libri Jobi dcjiniend, supra ad fin. not. 1, ad 7. laud. Ex argumenlis aliis pluribus, quibus bic vir doclissimus ad probanclam banc seiitenliam usus
est,

non

in
,

ullimis
illam

ponendum
,

videri possit

quod

peregrinarum regionum noliliam, boc poemale conspicuam Salomonis temj)OiiI)iis lebryeo tante facibs comparari tpotuisse quanto arcliori vinculo llebraei lune temporis cum e.xlernis

attulit, 7

Einleit, 1G, p.

93.

regionibusconjuncli tenebanlur. Verni nonnisi vicinas P.J.eslina; terras, /Egyplum el Arabia.m quibuscum tlebr;eis nullo non lempore necessitudo inlerccdebal Jobeidos scriptorem cognilas babuisse (ieprcliendimus. Qjiare hoc ad scriploris iclatcm dliniendam niliil valebit.
,
,

*t
II.

IN
Quis Job
et

LIBRUM JOB

232

quando vidai!.'
vir fucrit bcatus
ille

Quis

(1)

aulem quaniusque

care resipiscentem, ut in Arabico quod in Corano sur. 58, 10, de Davide, et v. 44, de Jobo ipso ponilur. Verba sunt Euge servum ! utique erat ille resipiscens, Nomen et omen babel, quod lobo ealens conq. d.
: :

ter et Zedekix lempora scriptum statuamus, non vercuduni nobis fuerit ne longis verbale aberremus. Cerl serioribus reipublicas temporibus assignandum esse libruni, suadcre videtur ad Chaldaismum vergens illiussermo (a). Ulteris autem progredi, etscripto,

ris

nomen

expiscari velle

vanam

et nullius fructs

ille informatur resipiscens, poslqum duriuscula dixisset, illumque landaus. Adde quod Issacbaris (ilius qui Gnes. 40, 13, P, quod detruncatum PN est, Num. 20, 24, TIHTl, revertitnr, id est, resipiscens vocatur. Altra senlenliaest G. II. Benistein proposila in Commentai', vernaculc

venit,

quatenus

contra

Deum

operam judicamus.

(Rosenmuller.)

In lant ergo opinionum de auclore libri Job arietatc , consultius est nibil asserere , nisi incerlum esse

scripto de libri Jobcei cetate, argumenlo et consilio, quod legitur in den Analekten fur das Studium der

exeget.
not.,

quo scriplus

l'uerit;
,

neque ex traditione

cni neque ex Seriptur nec iirmis ullis rationibus pro,


:

1VH

und dogmat. Thologie vol. 1, part. 3, p. 6 verbo yn iufensus fuit, perscutons est,
,

significalu passivo, ul

bari possit quis sit illiusauctor. Proinde concludamus cum S. Gregorio Magno Praefalione in Job, cap. 1 Quisbc scripserit, vald snpervacu quaerilur,
libri Spiritus sanctus fideliter qui hacc scribencredatur. Ipse igilur haec scripsit da dictavit. Ipse scripsit, qui et illius operis inspira tor extitit , et per scribentis voceni imitanda ad nos ejus l'acta transmisit. Si magni cujusdam viri susce-

<einn tamen auclor

<

cptis epislolis legeremus verba, caque quo calamo qusereremus, ridiculum profecl i fuissent scripla, csset, si non Epistolaruni auctorem scire, sensum-

sed quali calamo earum verba imi pressa luerint, indagare studermus. Cm ergo rem ejusque rei Spiriluni sanclum auclo cognoscimus rem lenemus, quia scriptorem qurimus, quid aliud agimus nisi legentes lilteras de calamo perscruta(Natalis Alexander). <niur?>

que cognoscere
,

natus, TD7 inebriatus, denotare eum, qui hostililer tractatur, quem l'aluni inimicum persequitur. Nobis quidem niagis placet prior il!:i vulg recepta sententia. (Rosenmuller.) Cm cerla Jobi actas lateat, \h est cur de emorluali ipsius anno cerlum aliquid statuamus. Allameii slatuta ejus calamitatis epoclia nonnullis posl exilum Hebroeorum ex ^Egjplo annis, vilain producere potuit ad usque judicein Otbonielem. Dicm clausisse credimus Denabai, in Arabi deseil, ubi rgnasse censemus. Non uno in loco Jobi sepulcrum colebatur ; cclebralissimum erat in Tracbonilide n ans Jordanem ad l'onles amnis, quo in loco pluribus seculis pyraniidalum monumenlum, quod Jobi l'eiebalur, sletit. Locusbujus pyramidis constituitur iater urbes Tneinan, Suetbam et Naamalh, quas olim spectsse ad
,

~'h

Eliphazum, Baldadum,

et

Sopbarum, amicos

Jobi,

quae tamen sunl prtermiltenda (a) Neque argumenta ad probandani seriorem libri actalem Bernsteiniopetito sermone illius chaldaizaiile, op,

ipsasque insignes Cuisse aiunl. Sed regionem Uns long ab bis lotis abfuisse, salis demonstratum arbitror in

Commentariis.

posuit Kosegarten

utetiam doctissinius Gesenius, falclur omnium vet. Test, librorum poeticormn diclionem dialectos Aramaeas propis accedere; dictio ad librnm ramsea Jobi itaque non necessario probat recenlioris originis esse, sed tantm, libruni slylo poelicocoinpositumcssc. Secundo aulem nobis, solo sono quodam linginc et dictionis peculiari, induciis, aniequm historia linguae Hebradca; vaxforumque

Primo

ipse,

Paraplirasles Cbaldus , Josepbus Cocus, Jobum ex Armeni deducit, ubi ejus tumuluin monstrari testanlur, qui per ea loca iier babuerunt. Verni bic Mabometanus quidam fuisse copiaruiu imperator creditur , nostromult recenlior. Paraphrastcs alius Chaldaius Conslantinopoli Jobum arcessit, unie Facile error eoium qui aiunl Jobi lipsana eondila esse Cnstantinopoli, quo ex Arabi translata erudili

ejus dialeclorum accuralissim excussa el dilttcidala isit, d antiquitate et origine librorum non nimis lenier dijudicandum esse censemus. Nam quamdi linguae nondm mortu in oie hominuin vers;

levs et impercepiibiles fer varialiones in lis existant, qua; post secula oblivione obruunlur, vel se permulanlur ; inde mullae i minus rect inler
i

gumentationes lais, ex linguarum peculiaritate tila;, originem trabunt. Dialectus Coreischitica, e. ;., ante Coranum scriptum apud solos Coreischitas invaluit, post Islamismum slabililum ver generalis Arabum sermo l'aclus est. Si igilur, cm liber Ara,

bicus inveniretur dialecto Coreischitic conscriplus, aliquis asserere vellet, bunc librum post Mobame dem scriptum esse , quia auclor dialecto Coreiscbiticusus sit, nonne falsa esset argumentalio, quiim etiam ante Mobamedem ab aliquo Goreischit conscribi potuisset? Nonne simili modo dialectus illa (si Aramaeam eam nuncupare jam juvel), j Aramsea
<

censuerunl, abisprunm.ibi spultur manaulem opinio non apud Cliristianos moil sed et apud Turcas invaluit. Verm salis di inde demonstratum est, virum illuni, cujus in suburbiis Constanlinopolis monslrabalur, Arabem fuisse ejusdem nominis, in obsidione ub ipsis Constantinopolitan anni 072 occisum, el urbis mnibus sepultum. Exstat adhuc eoloco templum, quod Moschasam dicunt, ubi illius sepulcrum non minori religione qum Sultanorum sepulcia, frequenlatur. D. Cangius non quidem asserit Jobi lipsana Cnstantinopoli coli; sed ait tantummod exstitisse in e urbe monasterium S. Jobi, ejusque cnobii abbates conciliis nonnullis adslitisse. Vide Constantin. Christian, lib. 4, pag. 104, n. 18. Sepulcrum nibil illud Jobi, quod oslendilur extra uibem illam est aliud qum lumulus ducis cujusdain Jobi, quod Turcis assiduis votis coli ac l'requenlari legimus in

erentibus. H;ec
,

um

ilinerariis.

ante cxilium (|u liber Jobi exaratus est, Babylonicum in aliquo Iraclu Judaea;, vcl conlinium invalere, liberque iste, cujus lo Judyrac regionum peculiamn ta natura et indoles originem quamdain prodit, componi poluissel?
cliani
,

Ejus reliquias Romce servari , plurium seculorum annis sacra persuasio credidil ; verm jam iode ea lipsana rurlosublata nuspiam app.ii uerunt. Sancli viri nomen legitur invelusiis Martyrologiis , adjecto prophetae, sancli etmartyris tilulo; ejus vero cultus in liali el Hispani maxime obtinet. Plures etiain ceclesias et uosocomia de ejus nomme dedicala sunl; et
:

Sl'M significalu inler plures alias sententias quas recensuit Simonis in Onomast. Vet. Test. p. 270 et 437, duaesunt potissimm, quae reliquis sunt probabiliores. Una, quae qum plurimis plaait, esse radice 31 n, quod Arabic redire, id est, et in conjugaconverti ad Deum, resipiscere dnott tione secund peeuliariter, luudare Deum ; nomen forD> castigator, T5 prwvalens, fortis, et signiii(1)

De nominis

secuto septimo ejus sub nomme ecelesia et monaste(Calmet.) rium Cnstantinopoli spectabanlur.

Fabni
Scena

scena.

bistoria; ponilur in terra

Uz. Quae ubi quae-

ma

renda sit, multse el varias sunt hominum doctorum conjecture, ex quibus tamen dure tantummod, aut 1res sunt, qua: sinl conimeinoralu dignse. Prima est eorum ijui Usitidem credunt Iduniseac esse parlem.

255

P&FATIO.
parte, Euphrati
rior,

254

Tribus il li polissimm argumentis sententiam suam deiendunt. Primum est, quod Jeremias Thren. 4, 21, filiam Edom habi tare ait i ferr Hz, et vaticiniorum cap 25, 20, reges terra; Uz jungit regibus jEgypli, Arabise et Philislhaea;. Sed ibidem paul post dislinguitur terra Uz ab Edom, quse v. 21 recensetur cum Ammon, Moab, Tyro, adeque eadein non suit. Unde intelligitur, Threnorum locum hocsibi velle, Idumscos linibus vehemeiiter dilatatis sedes suas protendisse usque in terrain Uz. Qu enim, quso, cogitari potest causa, cur vates notissimi populi sedes commemoraret, nisi iil qu usus est, loquendi formula, voluisset superbiam notare Idumorum, qui gnies finitimas suis armis subogerunt, alque in suam ditionem redegerunt (a) ? Plan sic iidem qui Edom appellantur Jerein. 49, 7, mox v. 8, veniunt nomme bedon, qui Dedanitae Arabise Desertae incol fuerunt, ab Edomitis, ut vero simile est, postmodm subjugati , qu et spectat locus Ezech. 25, 15. Neque magis probat arguinentum secundum, quod pro Usilide in Idum quaerend aflerunt, ab Uzo, Seiri nepote ex Dischanne, in terra Hororum vel Idumceorum (Gnes. 56, 28), pelituin. Est enim prter veri speciem omnem terras tractui minime angusto (b) nomen inditum fuisse ab uno Uzo, minimo omnium in Horseis ducibus, qui postea expulsi ab Edomo et posteris. Et si vel maxime anle Esad tempora hsisset illi tractui nomen Uz, non retentum deinceps id nominis fuit sub Edomitis, quo tempore perpetuo audivit illa regio terra Edom. Nec verisimile Jeremise asiate ldumseam stricte dictam denominatam iuisse ab Uzo illo floro terra Uz, nullis vel in Mose vesligiis. Mult infirmais tertium argumentum amicos Jobi omnes in Idumreis fuisse qum tamen de uno Eliphaso Tbemanil constet ex Edomo prognalum de reliquis non item. Et cujus,
,

ac Mesopotamia; conligu, Usitidem censent eollocandam. Quarum c entenliarum poste-

Spanhemio (a) polissimm commendala, reliomnibus es! verisimilior. Nam primo, ultra Arabiam stricte sic aictam, seplenlrionem versus s tam
quis
suisse Usitidem, suadet ordo quem servat Jeremias recensendis populiscap. 25, 20 (b). Eam regionem a> Uzo, Naboris filin natu maximo Gnes. 22, 21, nomen accepisse, inde credibile lit, qud illa Carris, Msopotamie australis urbi, prisiina; Nahorfs sedi (c) vicina. Plan ut ex Buzo, ejusdem Nahoris filio allero fuit Buzitis, Arabise regio, Jerem. 25, 25. Qu circiter loca Ptolemaeus commmort Ausitas (d), id est, Ausitidis
,

iucolas,
sit

quo Domine Alcxandrinus Hebramm

yv con-

stanter reddit. Accedit, qud ea pars Arabiye Dserta;

omnium maxime contermina Chaldis, de quorum incursione historia in ipso exordio. Vicini itidem Saba:i, de quorum irraptione in armenta et famulos Jobi expressa mentio, cap. 1, 15. (Bosenmuller.) Il s'agit maintenant d'examiner de quelle nation tait le saint homme dont l'isistoire nous est rapporte dans cet ouvrage. Les uns disent qu'il tait Syrien descendant de Nachor les autres qu'il tait Idumen descendant d'Esa. Quelques rabbins le font Chananen, et prtendent qu'il mourut dans le pays de Chanaan, peu de temps avant que les Isralites en fissent la conqute sous la conduite de Josu c'est le sentiment de rabbi Salomon Yarbhi qui croit que la mort du saint homme Job est marque au chapitre 14 des
; ; ,

Nombres,
tection des

lorsqu'il y est dit que toute la force ou proChananens se retira d'eux Becessit ab eis
:

omne praesidium. Dans l'hbreu il y a une expression que l'on pourrait traduire par le mol latin umbra, en sorte que l'on pourrait dire Becessit ab eis umbra; par celte ombre les rabbins entendent Job, qui tait
:

cumque

In regionis

incolae
,

fuerunt,

non necessari

nec iisdem omnes orti conditoribus, quamvis amicilise vinculo conjuncti. Niiidem Jobo conlerranei
uti

hil solidiore

iundamento

altra nititur sententia (c),

Damascenam, Arabibus hodi Al-Gutlia dictant. Neque enim sol levi aliqu litterarum aut soni similitudine quicquam conlicitur. Est
terrain

Uz

esse vallem

aulern illud nomen Arabibus appellalivum , vallibus locisque quibuscumque bumilioribus alque irriguis commune, sed Damascenae xar' ifyrv inditum. am porr Usitidem, cujus in vel. Test, mentio facla, terra; tractum salis lal patenlem fuisse, qui plura rgna aut, si mavis, regulorum ditiones comp.ehenderet, docet locus Jerem. 25, 20. Superest tertia senlenlia, terrain Uz in Arabie Dserta, seu Scenilide sitam fuisse. Qu Arabia seplentrione Mesopotamia; parle, et Eupbrate fluvio, ab occidente partions Syriie, Palsestin et ldumsea;, vel Arabia; Petraeae, meridie Arabise Felicis montanis, ab oriente Chaldseae pariter et Babyloniie monlanis terminatur (d). Sed qum luee ipsa in immensam longiludinem et latiludinem per vastissimas eremos porrigalur, alii in parte ejus mridional!, Arabiam Felicem versus, alii in septentrional!
(a) Locutione haud absimili usus Milliades erga Lenmios, expugnat Chersoneso, referente Cornel. Nepote in Miltiade, cap. 2 t llli enim dixerant, cm
:

par sa vertu et sa saintet comme l'ombre et la protection sous laquelle les Chananens taient couvert. Ce raisonnement est digne du jugement fauss d'un rabbin. Pour dcouvrir quelle tait la patrie de Job, il faut examiner quel tait le pays nomm lins au commencement de ce livre o il est dit // y avait dans la terre de Eus un homme appel lob. Nous trouvons dans la Gense trois personnes de ce nom qui ont pu donner celle dnomination au pays qu'ils ont habit : Aram, fils de Sem eut un iils appel Uns le mme nom esi aussi donn au (ils an de Nachor, frre d'Abraham la troisime personne qui ce nom est donn dans la Gense est le premier (ils de Disan fils de Sir, Horren, dont Esa occupa le pays, au moins en partie. Les descendants de Uns, /;/> d'Arum, habitrent dans la Traclionitide en Sy: ie Josphe, et aprs lui saint Jrme, croient qu'il ut ondateur de la ville de Damas. Les descendants de Hus, fils de Nachor, fixrent leur demeure, selon la plupart des interprtes, dans la Msopotamie car ce iut de ce pays que Kbeeca fut amene pour tre donne en mariage Isaac. A l'gard du troisime Hus qui descendait de Sir, on convient que ses descendants habitrent dans l'Idume appele ta terre de Uns dans Jrmie
,
: ,

profectus e pervenisset, sese de< dituros ; se aulem domum Chersonesi habere. (b) Talein enim Suisse necesse est Usitidem, si ea in Idum sita uerit, ut quidam ex loco Thren. 4, 21, colliguiit, sed fals, ut vidimus. (c) Cujus auctor Bochartus in Phaleg. i. 2, cap. 8, et propugnator J. D. Micliaelis in Spicleg. Geograph.

vento bore

domo

Jobi cap. 4, p. 10 , seqq. Conf. Bschingii, qud ibi post reges terra? Uz stalim sequunlur Philisthoci. Nam ab Usilide vates reversus ad austrum, orasquePalaistinmarilimas, ordine recenset populos illum terrarum traclum tenenles, Philis(ha;is exorsus. (c) Gnes. 11, 51, 24, 10. Ta rap t)v Ba&jXuvav 7r (d) Geograph. lil). 5
(a) Hist.
(b)

Nec

obstat,

extera;, part. 2, p. 126,seqq. , et in der Einteitungin die gbtt lichen Schriften des atten Bundcs,

Hebneor.
,

part. 1 7, p. 55, seqq., cui tura ei virtut., p. 97.

addendus Ugen Jobi na-

(rf) liodi lolusille terrarum Iractus desertum Syri audit, vid. Christoph. Kommel Abulfedea Arabi descriptio illastrata , p. 90; Bschingii Erdbesclireib.

Ka'j^awd;, Osirai (ita enim legendum esse, non Aidtai, jam monuil Bochartus, Phaleg. lib. 2, cap. 8, p. 91 ; lib. 4, cap. 9, p. 252, et post eum Spanhemius; 1. c. p. 72). Ptolcmum aulem in descriptione Arabi testem fide dignissimum esse, cognoscitur ex hisce Stephani de Urbibus (sub v. \
iji^Toi;

p.wa)

iTroXejAao

to-rciaTOi;

vinp

irepi

toc

px-.A,

von Asie, p. 559, 548.


S.
s.

07rcjSr,v

-pp

f'9T0

iiTopriaai Kpi|i>

Ta rS Apaia.

XIII.

, , ,

:v>
:

IN L113RUM JOB
Rjouis-toi, et sois

236

remqui s'exprime en ces termes plie d'allgresse, fille d'Edom, qui demeures dans la terre de Hus. Si le saint homme Job a habite dans dernire terre de Hus, il s'ensuit qu'il a t
IdUmeri c'est aujourd'hui l'opinion la plus suivie, et qu'adoptent dom Calme t, le pre de Carrires et l'abb de. Yence. Saint Jrme nous assure que les Hbreux prtendaient que Job tirait son origine de Nachor, frre d'Abraham. Ce saint docteur s'est dclar pour ce sentiment dans ses Traditions Hbraques sur la Gen se, chapitre 22, en parlant de Hus fils an de Nachor; il dit que Job descendait de ce Hus, et que c'est ce qui est marqu ds le commencement du livre // y avait dans la terre de Uns qui porte son nom homme appel Job. C'est donc mal propos, ajoute saint Jrme, que quelques-uns le font descendre de la race d'Esaii, par la raison qu' la lin du livre il y a une addition qui marque qu'il tait le quatrime de ia race d'Esaii ce qui ne se trouve point dans l'hbreu. Ce sentiment, embrass par saint Jrme,
;

Job

et

quo mundi seculo

vixerit (1)

manifest

colli-

celle

parat n'avoir

aucun Ibnoement solide

quoiqu'il ait

t suivi par quelques ailleurs assez anciens, tels qu'Alcuin , Bde et saint Isidore ; l'abb Rupert l'a

aussi embrass

et

parmi

les

nouveaux

Lirait

et

adopt. Le cardinal 'Cajlan, aprs avoir expos les raisons de l'incertitude o l'on est sur la patrie de Job, se dtermine croire qu'il demeurait dans l'Arabie-Ptre; il prtend que la terre appele Hus portait ce nom cause de Hus , (ils d'A am , et

Spanheim

l'ont

petit-lils

de Sente plus grand nombre des Pres et des auteurs ecclsiastiques est pour l'autre sentiment, qui l'ait descendre Job d'Esaii. Ce sentiment est fond particu-

Le

lirement sur ce qu'on lit la fin du livre de Job dans la version des Septante o il est dit que Job demeurait dans la terre Ausitide (c'est ainsi que le traducteur grec appelle la terre de Hus) que ce pays tait sur les confins de ildnme et de l'Arabib; que le premier nom de Job tait Jobab , et qu'ayant pris une femme de l'Arabie, il en eut un fils nomm Ennou ; que pour lui il tait [ils de tar, un des fils d'Esaii, et que sa mre s'appelait Bosorra ; qu'il tait par Esa , le cinquime (ou selon l'arabe le sixime) depuis Abraham ; que les rois qui rgnrent dans l'Llume, o Job rgna, furent premirement Balac, fils deBor, demeurant dans une ville nomme Dnaba ; qu'aprs lui rgna qui est celui qu'on appelle Job, que Job eut pour successeur Asom, que tait d'une rgion nomme Thman ; et le reste, qui est tir du chapitre 56 de la Gense, versets 51 et suivants. Toutes ces circonstances paraissent dcider en faveur de ceux qui croient que Job tait un des descendants d'Esaii, et qu'il tait Idumen demeurant dans la terre de Hus. Mais comme elles ne sont point dans le texte hbreu, il s'agit de savoir de quelle valeur peut tre ce fragment. L'auteur nous assure l'avoir tir du syriaque et on il est trsle voit aussi la lin de la version arabe ancien puisque Thodotion l'a place dans sa traduction. Saint Augustin semble l'avoir regard comme faisant partie du livre de Job, puisque ce saint docteur dit qu'on peut conclure de ce qui est rapport dans ee livre (pie Job tait Idumen, et d'une troisime gnration depuis Jacob ou Isral; et c'est ce qui n'est marqu que dans le, fragment dont nous parions. Ce de saint Augustin est trop beau et trop instructif pour ne pas le rapporter ici dans tonte son tendue. On y trouve, selon la remarque d'un savant commentateur, une leon de la plus solide thologie. On ne peut nier, dit ee saint docteur, qu'il n'y ait eu parmi les nations des hommes li.l'es qui pouvaient tre mis au nombre des vrais Isralites appartenant la cleste Jrusalem et ceux qui le nleseraient convaincus du eonlr lire par Pexem< raient tple de Job, cet homme si saint et si admirable, qui m'tait ni du nombre des Isralites, ni des proslytes i de la religion judaque, mais qui lirait son origine du
, ; , ; ; ,

peuple de l'Idume, o il avait pris naissance et o il est mort. Ce saint homme est tellement lou par la parole de Dieu mme, que pour ce qui regarde la pit et la justice, il n'y a aucun homme de son temps qui puisse lui tre compar. Or, quoique nous ne point dans les annales ou chroniques des trouvions Hbreux dans quel temps il a vcu nous pouvons cependant conclure de ce que nous lisons dans le livre qui porte son nom, et que les Isralites ont reu comme un ouvrage d'une autorit canonique; nous pouvons, dis-je, en conclure qu'il a vcu dans la troi sime gnration depuis Isral. Or, je ne doute point que la Providence divine n'ait dispos cet vnement de telle manire que nous fussions persuads par l'exemple de ce saint homme, quand nous n'en au rions point d'autre, qu'il a pu exister parmi les na tions de saints personnages qui ont vcu selon Dieu et lui ont t agrables et qui par l appartenaient la Jrusalem spirituelle. Et nous devons croire que cela n'a t accord qu' ceux auxquels un seul nidiateur entre Dieu et les hommes, Jsus-Christ, a t rvl et connu. (Rondet.) (1) vEtas, in quant auclor libri Jobum posuit, ex amieis ejus erui polest nam tribus Schuach, ex qu oriundus est Ilildad, posteris Abrahami, Gen. 25, 12 alque tribus Theman, qu est Eliphazus, ex posteris Esa orta est, Gen. 56, 15; quare tas in qu Job sistilur, incidit in tempora, non modo Abrahamo, sed etiam Esa mult posteriora quae tamen nimis recentia statui non possunt, quia nulla de celeberrimo exitu Hebraoruin ex ^gypto, fit mentio, et Jobus aMatem 200 annorum allingit, qum tas, paul post exilum ex .Egyplo, rar aliquantum ullra annos 70 et 80 exlemleretur. Jobus itaque in ultimum seculum ante egressum Israelilarum ex /Egypto poni videtur. Id per alia quamiam indicia conhrmatur, uli qud antiqua carniina allegantur, quibus antiquissimo sevo doctrina conservabatur, 8, 8-18, 12, 11-26, 15, 1755 ; qud certa quantilas argenti vocatur resita c. 42, 11, uli Gen. 33, 15; et qud alia non memoratur idololalria, nisi cultus solis et lun, 51, 26-28. (lalin.) Qu vixerit a;tale Jobus, res est in ambiguo. Sunt
, ,
; ,

TW^,

statuant palriarchis et Moyse vetustiosunt qui Moysi et servituli ^gyptiacae Hebrreorum malinl alii cum tempore itineris Israelitici per deserlum, sive cum Judicum setate eomponunl. Revocant alii ad Davitlis et Salomonis tempora alii ad captivilatem usque Babylonicani, vel sub ipsam caplivitatem. Tandem sub Assuero et Estbere vixissc, et scholam Tiberiadis in Paheslin moderalum esse, antequm captivus Babylonem dueeretur, Habbinorum

qui

covum
;

rem

quorumdam

est sentenlia.

Major tamen Judaeorum


;

pars nalalem

ejus
in
ipsi

annum componunt cum primo


/Egyptum ingressu
/Egypte abierunt.
obiisse ver

patrum suorum aiunt, quo anno

illum ver spectare credunl locuin Numerorum 14, 9 Hecessit ab eis omne praesidium (Hebiaic umbraculum). Deus, inquiunt, cduclo ex ethnicis Jobo, ornai illos pnesidio niulavil. Recepla magis opinio ad Moysis tatem revocat, ut historia Jobi inter Genesim xodumque mdia slaluatur ac proinde calamitas viri contigisse credenda est, anlequin Isi -aelilie ex /Egypto icesserent. (Calmet.) Verm qu ad eani sententiam vindicandam qui eam defendunl pniissimni urgent, nullam in universo libro legura Mosaicarum mentionem ieri, riluum, morum, rerum Israeliticarum speciemaut unibrani repe; iri plan nullam, h;ec, inquam, nequaqum (juod illi volunt, probant. Ne enim hislori llebraicse aut rerum Israeliticarum quidquam immiseerelur vetabat tabula? scena, quse non inira lsraeliiie;e terrae
:

Ad

fines essel. Eodem pcrtinel , qud nullmn culls Levitici vesligiuni in hoc libro deprehenditur. ipim Jobus veri quidem Dei cullor sisteretur, sed non

Nam

237
gitur ex

PRJEFATIO.
Appendice editionis Septuaginta et Tlieodo,

238
,

tionis (1)
,

quam

S. Augustinus,
,

Ambrosius Chryso, ,

Israclita (a)

nihil

eorum qu ad cullum Levilicum


licuit
;

stomus Polychronius Olympiodorus


verus
,

Julianus

Se-

spectarent,
guit

commemorari
iis

neque
,

igitur id ar-

Evagrius in Caten

ut legitimam historiai

quibus sacrilicioruni usus nec ad certum locum, nec ad sacrorum ministres, sacerdotes, hosque tribu Levi, nec ad certos
ritus in Levitico descriptos, restrictus fuit. Alia ver, quae nonnisi remotissinio a;vo congruere volunt, ut

Jobum

vixisse temporibus

parlent
lib. 1
,

amplectuntur

ideque Bellarminus nosler


cap. 4
,

de Verbo Dei
ordinis
,

non immrit canoni,

cam jam

pro legibus (b), insoinnia pro oraculis (c), voces ad aurcs perlt pro monitis divinis habentur, et seriorum Hebraeoruua cogitandi judicandique modo convenire, rect animadvertit Bernstein. Contra insunt buic libro, ut idem vir doctissimus ver observai, plura quse lectori persuadeant, vixisse Jobum iis temporibus quibus homines svi patriarchalis simplicitatem jamdudm egressi essenl. Et Jobum quidem ipsum vitam urbanam degisse, et, nisi princeps suurbis fuerit, cert tamen inter ejus primores fuisse, testatur ipse in jucund iil pristin
elfata

qud senum

censendam docet ut qua; pro tali recepta sit non publico quidem Ecclesiai sed plurium doctorum judicio lubet autem ejus verba retertii
,

citare
a

quae sunt ejusmodi

Hic fertur ex Syriaci

codicis intcrpretalione inAusidite habitasse, in fini-

bus Idurnsese et Arabise

eratque

illi

nomen Jobab
,

cm autem
filium
,

accepisset

uxorem Arabissam generavit


;

cui

nomen Emmon
fdiis
sit

erat porr ipse ex ptre


fdius
,

quidem Zare de
sorra;
,

Esa

malris ver Bo-

il

ut ipse

quintus ab Abraham. Et hi sunt

suaefelicilatis pictur cap. 29, bisce verbis v. 7, 8, 9 Qiiando ad portant par urbem pro/iciscebar,

reges qui regnaverunt in

Edom
:

cujus regionis ipse

quoque principatum
n

tenuit

Primus Balac fdius,

Ant

in foro

sedem

meam parabam,
sese,

Videntes

me juvenes abdebanl

Deor

et

nomen
,

civitatis ejus

Senesqiie assnrgebant et stabant. Principes cont.iebant verba,

autem Jobab

qui vocalur Job

Dennaba post Balac post hune autem


;

<

Asom

qui erat dux ex regione Themanitide


filius

post

Admot ad

os

manu.

Urbani strepils menliofit 39, 7 (al, 10). Ad sententiam judicis scriplo consignatam alludit 13, 20, ad tabulas signalas, quibus rei causa in judicio defendilur, 31,25, ad sermones in libro lilieris mandalos, 19, 23, et ibidem v. 24, ad morem publica monumenla plumbeis vnluminibus inscribere, aul saxo insculpere aivo patriarchali baud magis congruunt quam 20,

hune autem Adad

Barad

qui excidit

Madiam

in

campo Moab;

et

Amici porr qui ad


Esaii
,

nomen civitalis ejus Getham. eum venerunt Eliphaz, de fdiis


, ,

Thsemanorum rex
,

Baldad tyrannus Sau

cliseorum

Sopbar rex Minaorum.


III.

qm

24, commemoratio armature ferreae, ant equi bellici descriptio 59, 31, seqq. Neque vitae pasloritiae, qualem pairiarchas egisse constat, convenit illa Jobi conteetatio 31, 58, se non alienos fundos injuslo modo occupasse, et possessoribus eripuisse. Neque anliquissimorum illorum lemporum luit, quod 3, 15, 14, nientio lit regum, qui urbes arcesque collapsas refctaurabant, ut inde sibi gloriam immortalem para(a) Qud nulla apud Jobum menlio sit palriarcliarum, quorum tamen fala ac res gestas scriptorem Ia tere non potuisse, ex Hebraico lotius libri colore eli ciendum existimem boc igitur sileniium, cm non forluitum, sed de industri quaesitum sit, oportel ut icausam babeat gravissimam, quseque sapienlissimo
i
;

Jobi gnas et familia.

Ex quibus
filio

patet
,

primo Jobum famili genereque


,

geruilem fuisse

non Judseum

adequc non ex Hus


(ut Hebrsei

Nachor

fratris

Abraham prognatum
in

volunt, quos S.

Hieronymus
et

in Quslionibus in

Gene,

sim

Bupertus

Babanus

cap. 56 Geneseos
1

et

Philippus presbyter et Lyranus in cap.

Jobi sequun-

rent, quique palatia incredibili auri copia refertissima possidebant. Homines Jobi sequales accumulandi auri,

argenti,
ris

gemmarum vestiumque

preliosarum lliesau-

sit. Ac talein mihi reperisse videor in generali libri consilio, quod non modo ad Israelilas, ised ad alias etiam gentes quascumque specavciit. Est scilicet carminis argumenium manifest lmjustmodi, ut qum latissim pateat, quandoquidem ab tomni aevo et apud omnes gnies maxima semper luit i hominum ad carpendam Providenliue iniquitalem iproclivitas , atque prsestanlissimum divinunique

auclore digna

metallisque terr visceribus eruendis imentos fuisse probant loca 20, 15, 23, 10, 27, 16, 17, 28, i-2i. Sceleralos deniqueproceres et optimales eo quo vixit Jobus tempore in pauperes et imbelles superbi et violenli sajviisse, produnt qua: 2i, 2-16, legun(Bosenmuller.) tur (a).
(1)

Ea lamen

additio nec in

Hebro

legitur,

nec in

Aquil et Symmacho; sed Tbeodolion, qui fidem Septuaginta bique observt, nihil in e re sibi licere arbitratus, sancl illam servavit. Adcalcem Bibliorum
est, Jobi nonnulla, ad avilam ejus regionem perlinenlia, frustra in texlu llebrypo ouorenda, complectens. Illam oppugnare omnibus viribus recentiores quidam conali sunt, pluribus deinonstrantes meram esse ad libitum conlictam fabellam. Neque nlurimi habita fuisse ab Origene, S. llieronymo et Polychronio videtur. Nos etiam, quidquid pro il vindicand afferatur, l'ateamur oportet neque in Canone recenseri, neque omnibus numeris certam asserlamque haberi posse. Quod autem illa narrai de genealogi et patri Jobi, id verissim ade diclum credimus, ut nihil melis uspiam legatur ne quid dicam de auctorilate quam apud nos obtinet antiquilas, additionem et genealogiam amplexa. Qu;c san ratio tamdi apud nos valebit, quamdi validis arguments (Calmct.) erroris non arguamur.

tpoema ad barum reprehensionum perversitalem demonstrandam scriptore procul dubio deslinatum


erat. ltaque

Gracorum

et

Arabicorum additio rejecta


alia

genealogiam, et

prudenter noluit poeia eximius talia imsuam gentem unic pertinerent. tQuanqum enim et ad peculiarem Israeliarum et ad t consuetudines ac noliones apud eos vel recopias, vel cognhas, ipse Israelita quiiiu esset, non alluderenon poluit, nec cavere omnin, ul ad vi rationem se coinponeret Israelilas nihilomins eorumve pro avos nominatim conmiemorare, aul exempla ex hot rum vel illorum histori iiluslrandi causa adjicere thoc igitur vetabal, ut puto, carminis indoles, cujus scena non apad Israelilas, sed in Idumae collocare tur, qudque, etsi Israeliarum usibus inprimis inserviens, non borum tamen in gratiam, sed long i generaliori consilio ad compescendas hominum quo rumcuinque de divino regimine querelas componeretur. s Pareau in Commentar. p. 119, seq. (b) Id. 8, 8 ; 15, 10, 18.

miscere, qu;e ad

(a)

(c) 4,

12, seqq., 33, 15.

Dissert,

Vide infra, ad calcem Comment, in librum Job de tempore quo sanctus ille vir vixerit.

,,

$39
tur)
,

ES sed ex

USRUM

JOB
,

240
Volaterranus
,

Ahrahamo
,

et Esaii (1), uti

cum

plerisque

Gregorius Turonensis
bert us

Abulensis

Al-

Grcis Origenes

et Latinis S. Gregorius, Sedulius

Magnus

aliique docent

quos

citt

Pineda nos-

(1) Probatur ex clesiastieis S. Ireno,

antiquis Palribus et auctoribus ec-

S. Hippohjto, Eusebio Csarcensi et Emisseno, Apollinario et Eustalhio , quorum opinionem de Melchiscdeco et Jobo recensens S. Ilie-

ronymus, epistol 126 ad Evagrium, scribit Aiunt ipsum quoque Job non fuisse de gnre Levi, sed de stirpe saii, licet aliud Hebrsei autunient. > S. Athanasius, seu alius apud ipsum auclor Synopseos Scriplurae sacr, idem confirmt. Vixit autem Job, inquit ante lempora Mosis. Erat enim quinlus ab ex posteris Esaii. > S. Joumes Chnjso Abraham , stomus sermone 2 de justo et beato Job eidem sentenVir erat in li subscribit. Explicans enim hc verba terra Ausitide, ait Prdicat eum et natur et 4 provinci, ut quemadmodm miraris homiiiemausupraque bominem vivenlem, et provinciam diens ex qu tantus fructus floruit ver mireris qualisrosa in spinarum medio germinaverit, diligen que attende. Provinci namque Ausilis , Esaii pro ter vincia erat. Nominat profani pravique Esaii sedem Ne quis fornicator, aut prot sicut inquit Apostolus ut Esaii. Qu discas, quibus ex malitiae scbolis i (anus
:

erat ex regione vEsitidis , quae sita est ad fines Judaea et Arabise, lilius prognalus ex liliis Esaii, ila ut sit quinlus ab Abrahamo. Favet denique Arisleas apud Eusebium libro 9 Praeparationis evangelic. Objicies insignem S. Hieronymi locum libro Qua>
i

slionumseu Tradilionum Hebraicarum in Genesim Primogenitus Nachor fralris Abraham de Melch


:

uxore ejus, lili Aran, natus est Hus, de cujus stirpe Job descendit, sicut.scripium est in exordio volumi nis ejus Vir fuit in terra Hus nomme Job. Mal igiEsaii; ! tur quidam exislimant Job de gnre esse siquidem illud quod in fine libri ipsius habetur e quod de Syro sermone translalus est, et quartus sit ab Esaii, et reliqua quse ibi continenlur in Hebrais voluminibus non habenlur. t Respondelur S. Hieronymi, seu Hebrseorum approbatam ab ipso sententiam praevalere non debere Patrum reliquorum
n
*
:

opinioni in Scriptura sacra fundalae, cm nullo nilatur argumenlo. Qud enim (ilius Naclior primogenitus Hus appellalus sit, non probal, ab ipsius nomine terrain quam Job incoluit fuisse nuncupatam , adeque

quantus veritatis fructus eruperit. Sed hune non modo Esaii provinci tulit, sed et radis ipsa prava pronepos enim accusati et reprehensi erat. Nam Scriptura quintum ab Abraham dicit esse Job. Quo;

ipsum ex stirpe Nachor fuisse oriundum. Trs enim homines in sacra Scriptura legimus eodeni nomine

vers.

Hus appellatos qui diversis temporibus vixerunt. Primus fuit lilius Arani et Semi nepos Genesis 10, 23 aller primogenitus Nachor Genesis 22, v.
,
,

Abraham ejenuit modo autem quinlus Isaac, Isaac Esaii; Esaii Raguelem; Raguel Zaram; Zara Job. Successionem ergo ab Abraham habuitper
sit
,

audi

21

terlius inter Horr;cos, sive Corrhseos, Genesis 36,

vers. 28. Est

autem

verisimilius terrain

Hus

cujus

Esaii. Ostendit igitur Scriptura radicem, qu fru ctum adniireris. S. Augustinus libro 18 de Civilale Dei, cap. 47, idem asseril. Nec ipsos, inquit, Judajos existimoaudere conlendere, neminem pertinuissc ad
praeter lsraelitas, ex quo propago Isral esse cpit, reprobalo ejus traire majore. Populus enim rever , qui propri Dei populus dicerelur , nullus alius fuit ; humilies autem quosdam non lerren, sed clesti societate ad veros lsraelitas supern cives patri pertinentes etiam in aliis gentibus fuisse, ne< gare non possunt, quia si negant, facillim convinJob, qui nec indi< cunlur de sanclo et mirabili viro id est, advena populi Isral gna, nec proselytus, luit, sed ex gente Idumae genus ducens, ibi ortus, < ibidem mortuus est ; qui divino sic laudatureloquio, ut quod ad justitiain pietatemqu attinet, nullus ei bomo suorum temporum eoajquetur. Qu lempora i ejus quamvis non in\ eniamus in chronicis , colligi

Deum

Job incola luit, nepote Semi nomen sumpsisse, qum filio Nachor. Id enim asserunt septuag. Interprtes, quorum seiilenliani suo suffragio sanclus ipse Hieronymus comprobat in Traditionibus Hebraicis ad cap. 10 Genesis. Hus, inquit, Trachonitidis et Damasci conditor, inter Paheslinam et Glen-Syriani tenuit

matur ex hristiano Adrichomio sancl;e in dimidi tribu Manasse


,

principatum, quo septuag. Interprtes in libro Job, erra Hus , regionem Auubi in Hebrajo scribilur sitidem quasi Husilidem translulerunt. t Id confirin Theatro terrae
:

ultra , habit ationein Jobi bis verbis describente

Jordanem cap. 95
,

Terra Hus regio, quaj Hebraic voce Hus sive Huz,

Us

et

Uz

dicitur septuag.

Interprelibus

Grc

AciTi?,

autem

ultra

quasi Qmn?, Husitis , nominatur. Sita est Jordanem , in Trachonitide regione, in-

<

mus tamen ex

libro ejus,

raelitse in aueloritateiii

quem pro su merito Iscanonicam receperunt, terli

<
i

generatione posteriorem fuisse


lus

qum

Isral. Divini-

<
(

autem provisum fuisse non dubito, ut ex hoc uno sciremus etiam per alias gnies esse potuisse qui secundin Deum vixerunt eique placuerunt pertihantes ad spiritalem Jrusalem. Quod nemini con, ,

ter Palaeslinaui et Caelesyriam medi. Et cap. 78 : Pyramis sepulchri bati Job, qu;e etiam in planiorilocis terrae Hus ad Orientem Suetae civitatis bus monstralur Gnecis, aliisque gentibus, qud Pro4 pheta ibi sepullus sit, in honore habetur. i Pra3terea S. HieronymusEliu, unuin examicis Jobi, cui nomen Buzili ex stirpe Nachor pariter progeni,

cessum

fuisse credendum est, nisi cui divinils revelalus est unus Mediator Dei et hominum homo Christus Jsus, qui venturus in carne sic antiquis sanctis praenuntiabatur , quemadmodm nobis venisse nunlialus est.

<

in Dei civilatem, Dei domum, prsedestinatos perducat ad Deum. Favet eidem sentenli;e Tbeodoretus Genesim, ubi haie habet Unde Job in sit? Ab Esaii. Hoc enim docet quae de

onmes

uluna eademque per ipsum fides Dei templum


qua;stione 95

originem traco scriplaest


1,

i t

hisioria

Vf r enim

crut,

inquit Job.

in regione

Ausitide. Hoc itidem demonstravit et beatus Moses, qui Gencs. 30, describens successiones eorum qui regnaverunt ab Esaii sic ait Mortuus est Baluc, et de Bosora. Qu:e t regnavit pro co Jobad filins Zar histori Job. Favet etiam omnia consentant cum S. Gregorius Magnus, IV; H'alionc in librum Job. FaDasilii Porphyrogevet Ecclesia Grseca in Menologio maii Beatu? Jo.b, inquit, nili imperatoris ad diem
,
:
:

ii
!j

|[

ex allero videlicet ejus iilio, cui nomen Buz, Genesis 22, 21. At septuag. Interprtes, cap. 32 libri Job vers. 2 Ausitidis regiouis homineni appelant, adeque Idumasum laciunt, et ex Esaii prognatum. Nec ver probabile videlur, quod S. Ilieronymus addit, istum Eliu amicum Job fuisse Balaam arioluin, Nunieroruni qui maledicere voluit populo Hebrso 23, et gladio inleremptus est ab Hfebrseis proxim ante morlem Mosis, Numeiorum 31, 8. Enimver cm S. Ilieronymus in Traditionibus Hebraicis ad cap. 36 Genesis Elipbaz allerum ex tribus illis ainicis Job et socium Eliu ex Esaii prognatum asserat Et peperit Ada Esan Elipbaz, explicans : illa verba inquit, cujus Scriptura in Job vo Isle est Eliphaz lumine recordalur. Islililii Esaii, et isti principes eoruin, ipse est Edoin; ipsum Eliu vixisse necesse est, priusqum Jacob in /Egyplum descenderel. A descensu porr Jacob in yEgyiium usque ad Exodum anni ducenli et quindecim fluxre; ad obituin autem Mosis, quem Balaami c;edes paululm antecessit anni ducenli quinqiiaginla quinque. Ex quo sequilur, si ille Eliu fuit Balaam anolus, ipsum ultra du-.
luni tradil
,

841
1er cap. 1
,

PR^EFATIO.
vers. 1
,

242

genealogia est istiusmodi


Isaac genuit Esa nuit Zare
libri
; ;

num. 52 secundm quos Jobi Abraham genuit Isaac;


,
: ;

rat,

quam habemus apud Eusebinm


25
:

libro 9 Prsepara,

tionis evangelicae, cap.

Aristaeas

inquit Polyhi-

slor,

Esa genuit Raguel


,

Raguel ge

Zare genuit Jobab

sive

Job

uti

palet ex

Geneseos capite trigesimo sexto, ubi generatio-

de Juiheis Historia, auctor esl Esa ex Bassar conjuge Jobum in Idum lilium genuisse, sedcmquc sihi in Ausilide regione ad ipsum Idumaeae et Arabise confinium delegisse. Eumdem aequitate
in su
:

nes Esa recensentur.


IV. Liber Jobi

prastantem, acpeeore inpriiuis abundanlem luisse quippe ovium seplem millia eamelorum tria millia,
,

veram hisloriam
continet.

et

non parabolam

paria

quingenta, giegalesque asinas tolidern numersse, copiam agrorum non absimilem. Ac Jobum quidem Jobamum anlea noniinalum esse. Porr

boum

Patet secundo hanc non esse fabulant

quamdam

aut

Deum exploranda
grati
,

hominis

probandaeque viiiuiis

parabolam
confictam
,

(1)

ad patienliae loleranliaeque exemplar

nophontis deinde secuti sunt haeretici Anabaptisl et Lulhculpote in qu Job et rani) sed veram esse hisloriam
, ,

ad instar personati alicujus Cyri Xenononnulli volunt Hebrorum , quos ( ut

nienta
;

amici ejus propriis suis nominibus appellanlur


in parabolis
lib.

quod

nunqum
,

servari solitum docent Ircnseus

diulurnis eum gravibusqoe calamilalibus exercuisse. Priihm enim asinarm boiini(|ue arlalrofiibs per vim abaela esse; tum oves simul aique pastores ign clils immisso Gonfla grasse inox et camelos lalronibus similiter abd clos, filiosque omnes ilium ruina oppressos fuisse ; postrem illum etiam eo ipso die ladissimo lolius corporis ulcre laborsse. Quibus in angustiis posilus cm esset, ad eum invisendi caws Eiipham Themai

2
,

cap. 6

et Tertullianus lib.

4 adverss Marcio,

nitarum regem, Baldadem Sauchscoium tyrannum Sopharan Mannorum regem, et Elium Barachiclis
,

nem

aliique.

Quin

et

regionum quoque

quas inco-

luerunt et eliamnum hc tate nostr visuntur, no-

mina exprimuntur, necnon liberorum numerus


tivitas,

na-

locus habilalionis

ac mortis genus diserte


viri justi

reccnsetur; quique milites substantiam


prsedali
fii'ii

dei

sint

quod

in ticlis et

commentitiis hisloriis

Zobilem convenisse. Qui cm eum alloquio solarentur, ipsum, tametsi consolatione omni carei cl fulurum tamen respondisse, uti pietalis saae laudem bac in tanl malorum acerbilale perpeluam reiinerel. Deum ver hc ejus integritalis el eonslantise vi majorem in modum probal non ipsum tanlm morbo librasse, veim etiam ingentibus deinceps opibus ac forlunis cumulasse. lleec Aiexander Polylilium
,

non

solet.
,

Adde, quod

bis

omnibus majus momen-

histor ex Aristae.

tum
runt
Sic

obtinet

a'lia
,

quoque oracula divina Jobi nomiet iis vit

nalim meniinissc
,

accensere qui cert extile-

nunqum ulla fuit dubitatio. enim apud Ezechielem ait Dominus c. 14, 15
et

de quorum

Terra
cans,

citm peccaverit mihi, ut prvaricelur prvari-

Probatur etiam ex antiquis Patribus, qui ximhim illum et sanclissimum heroem clbrant, et Cbrislianis ceu palienti exemplar in adversis imitandum proponunt. ItaOrigenes homili 4 in Ezechielem, Hbi exponens illum Prophet locum El si fuerint is'i 1res viri in medio ejus, ait Quomod polesl in terra pec( catrice trium istorum pariter numerus commorari
: :
.'

extendam manam

meam

super
in

virgatn punis ejus; et

immitam

eam , et conteram eam famem, et inEt


si fuerint trs
;

terftciam de e
viri isti in
fia

hominem
ejus
,

et jumentum.
,

Quomod lam diversis temporibus viveitiuni pol( st inlerse vita conjungi? In prseseriii legimns, in pec catrice terra eos pariter consistere, id esl, Noe, qui

medio

Noe

Daniel
,

et

Job

ipsi justi-

su Ubcrabunt animas suas

etc.

stianorum Judscorumve dubilavit


Danielque exlilerint
;

nemo Chriunqum quin Noe


Atqui
,

ergo neque Jobi historia in du-

quoquam jure potest. Alibi etiam cum Tobi comparatur, et in exemplum toleranlia* proponitur his verbis Tob. 2,12: Hanc autem lenta

bium revocari

tionem ideb permisit Dominus evenire


daretur exemplum patienti ejus
,

Mi

ut posteris

sicut et sancti Job.


,

Quare
Lalini

sicut nec Judaei


,

nec Chaldaei

nec Graeci, nec

de historic Tobiie verilale unqum dubitnec de Jobi libro


et in
ulla superest

runt
tio.

sic

ambigendi ra-

Adde quod
fit

novo quoque Testamento ex,

pressa Jobi

mentio
,

et

cum ipsomet
5, 11
,

Christo Do-

mino conferalur
nuncupatur
:

et

quidem ab eo qui

frater

Domini

in diluvio fuit, et Danielem qui in cptvitat Babylonis commoralus est, et Job qui temporibus patriarcharum et Moysi vixisse perhibetur. Hoc enim tempus invenimus vitaa Job. Ibidem ubi prsemisit, Noe, Job et Danielem ab Ezechiele fuisse prae caeleri eo loci commemoralos, ex Hebrseorum sentenii, quia tria temporaviderunt, laelum, triste, et rrsm laetum, subdit Videamus an el Job tria tempoia habuerit. Fuit quidem locuples erant quippe ei oves septem millia, cameli tria millia, jga boum quin genta, et supellex multa vald, filii septem, filise trs. Deinde accepit potestatem diabolus adverss urti. Vide tempora commutata. Dives in liberis pal pente orbus efficitur ; dives in censu dominus ad ulli mam dedueitur egestatem. Ecce duo tempora post ihaec, apparetei Dominus, et loquitur ei de nube, et ipse Job eaquacsunt in libro ejusscripta respondit. Igitur in primo tempore Dei laudibus prdicatur in secundo tentationi traditur, et saevissimo ulcre per cussus pedibus usque ad caput iristia et dura perpetitur ad extremum factae sunt ci oves quaiuor<
i

Ecce, inquilJac.
'.

beatificamus eos

qui sustinuerum

sufferentiam Job audistis, et finem


etc.

Domini

vidistis

Denique Spiritus ipse sanctus

cujus inslinctu et assistenti liber hic conscriptus est,


stalim sub initium Jobi

dicens

Vir erat in terra Hus

nomen et patriam expressit nomme Job etc.


,

cenlos et quinquaginta quinque annos vitam produ xisse,quod neminihomini eaetatecontigit.(Nat.Alex.) in eo quem de Ju(1) Probatur ex Aristce daeis edidit Commentario. Fuit autem id Arisiaeae opus Alexandro Polyhistore velustius, qui insignem ex eo depromptam pericopen lunibrationibu suis intexue,

millia, cameli sex millia, juga boum mille, asin pascentes mille , et nascuntur ei filii seplem, et fili. Atque ila et in Job tria tempora deprehen dimus, quie in juslis hominibus reperimus. s Ita auctor trium Librorum in Job Origeni fals adscriptorum, libro 1 Similiter aulem et in eonventu Ecclesiae in diebus sanclis legitur passio Job, in diebus jejunii, in diebus abstinente, in diebus in quibus tanqum compatiuntur ii qui jejunant et abstinent, admirabili Job in diebus in quibus in jeju nioetabstinentisanctam Domini nostri Jesu Christi passionem sectamur. Cujus passionis atque resur rectionis Domini formant atque exemplum Job passio

decim

in

multis gerebat

sirut

ii

qui dilijentis rqiii!-

245

IN

L1BRUM JOB
:

m
,

iront; repererunt. Item : Alius fide fulget, ut Abraham ; alius castitate lucet, ut Joseph; alius man Blietttdine ,ul homo Dei Moyses ; alius constanti atc t

Ita S. Joannes Chrysoslomus homili 6 ad populum Antiochenum Ex throni, inquit, regii aspectunullum erit spectantibus lucrum, sed temporalis dunta

que toleranti vehemenlium dolorum, sicut admirabilis


:

xat deleclatio
disciplinant

nullam habens utililatem

ex iimo
et

Joh. i'El eum quintutn ab Abraham fuisse asserit. Ita Tertullianus libro de Patienti, cap. 14 fet licissimum ilhim quoque, qui omnem patienti spe-

Job autem viso

omnem
,

quis capiet utilitalem

teiem adverss omnem diaboli vim expunxit quem tnon abacti grges, non ilhe in pcore divite, non fdii uno ruina; impetu adempli, non ipsius denique corporis in ulcre eruciatus, patienti et fide Doemino dbita exclusif; quem diabolus totir. vhib;is frustra ccidit. Neque enim respecta Dr-i lot dcloribus avocatus ille est, sed constitit nobis in exem plumet testimonium, tara spirilu qum carne, tain t animo qum corpofe, patienliye perpetrandae ut ne que damnis secularium, nec amissionibus charissi!

exhortalionem ad patienlia; ralionem. Itaque multi nunc longam et transmari nam peregrinationem terrse finibus in Arabiam i abeunt ut (imum illum cernant et conspicati ter ram deosculentur quse illius victoris certamina et cruorem omni auro pretiosiorem suscepit. Neque
et
, , ,

multam

morum nec corporis quideni conflictationibus succidamus. Quale in illo viro ferelrum Deus diabolo extruxit! Quale vexillum de inimico glori;e suse exiulit, cm ille homo ad omnem acervum nuntiorum nihil ex ore promercl nisi, Deo gratias; cm uxorem jam malis delassatam et prava remdia suadentem execrarelur Quid? Ridebat Deus quid? Dissecabalur malus, cm Job immundam ulcerissui rcdundaniiam magn quaniniilale destringerct cm erumpenles bestiolas inde in eosdem specus et pastus deformosae earilis ludendo revocaret. Itaque operarius ille viclori Dei relusis omnibus jaculis lentalionum Ioric clypeoque palienli, et integrita tem mox corporis Deo recuperavit et quse amisetrat, conduplicala possedit. El si filios quoque reslil ni voluisset, paler iterm vocaretur. Sed inaluil in illo die reddi sibi. Tantm gaudii, securus de Domino c distulit. Sustinuit tam voluntariam orbitalem ne

prsetexta, quantum illud corlune resplendebat, non alieno, sed propriolotum sanguine. Iflcera ver illa gemmis omnibus erant chariora. Margaritrum enim natura nihil vit s nostr;e prodesl, nec ulluin usum habenlibus necessarium explet; ulcra ver illa sunt omnis trisliliae consolatio. Et ut discas qud hoc verum est, si quis filium legitimum unigenitum amitlat, ostende nfl nitas ipsi gemmas et non consolaberis dolorem ; coniinonefaciens autem ipsum vulnerum Job facile mederi poteris, sic dicens Quid luges, homo? Tu quidem filium unum amisisti beatus aulem ille cm

enim tantm radiarel


pTs

<

omnis filiorum ctus ablatus fuisset, in ips quoque carne plagani acce'pit, cl nudus in fimo sedebal, un

clique

saisie

diilluens
;

dm

paulalim

ipsius

caro

justus, verax, in Deum pius, omni nial re ahslinens, Deum virlnlis testera habens. Si enim ha;c verba dixeris, omnem lugentis irislitiam

coiisumeredir

exlinxeris, el

omnem dolorem

sustueris, et sic justi

vulnera rnargaritis uliliora fiant. Imaginamini igiiur et vos atblelam illum, et existimate vos cernere fi

muni illum, et ipsum in medio stercoris sedentem ; statuara auream, gemmalara, qualem dicere non novi ; neque enim tam pretiosam valeo materiam invenire, ut
illi

sine.aliqu patienti viveret.


Ita S.

t
:

cruentalo corpori comparari possit. Sic

Cyprianus libro de Bono patienti; Sic Job examinatus est et probatus, et ad summum fasligiura laudis patienti viriule proveclus. Quanta adverss eum diaboli jacula emissa Quanta admota tormenta! Jactura rei familiaris infligitur, numerosae sobolis or bitas irrogatur dives in censu dominus, et in liheris i pater ditior ; nec dominus repente, nec paler est
!

omni

inateri pretiosissim carnis illius natura erat multo venerabilior, el ulcra solaribus radiis splen(lidiora.
;

vulnerum vasiilas, et tabescentes ac fluentes tarins edax quoque vermium pna consumil. Ac ne quid omnino remaneret, quod non Job in suis ten tationibus experirelur armai diabolus et uxorem

accedil

< t

aniiquo nequili su usus ingenio, quasi omnes per mulierem decipere posset el lallere, quod fecit in mundi origine tamen Job gravibus ac densis conflictalionibus frangitur quomins inter illas anguslias et pressuras suas Dei benediclio victrice patienillo
;
,

Hi enim corporis oculos illuminant illa ver mentis noslra? lumina illustrant; illi diabolum peni lus exesecaverunt. Propterea namque post illam pla gain resilivit, nec deinceps apparat. Tu ver, dilc cle, et hinc disce tribulalionis lucrum quantum est; etenim quando dives erat, et otio fruebatur justus, unde accusaret ipsum habuit, mendaciter quidem; verm eniraver habuit unde diceret Num te gratis iicolit Jobl Postqum ver ipsum spoliavit et fecit pauperem, nec hiscere quidem amplisaususest. Et a cm dives quideni esset cura ipso pugnare parabat et supplantre mmabatur postqum ver paUperem
:

fecit, et

omuia

abstulit, et in

extremum dolorem

in-

lia

proediceretur.
S.
Basilius

homili 4 de gratiarum Aetmne Nonne Job adamantine corde erat? Non impata ipsi terant ex lapide viscera? Momento temporis un et tedem plag obtriti liberi decem conciderunl in det lectabili et pcrqum amn domo. Quo potissimm ttempore se mutu oblectabant, hoc in istos gniale illud domicilium decussit diabolus. Mensam libcrotrum madentem sanguine conlemplalus est. Liberos vidit haud uno quidem progna.los tempore al unum t communemqiie sprtitos vitse exitum. Non ejulavil tnon sibi divulsilcomam, vocem ingenerosam nullain
Ita

duxit, tune repulsus est; et quando sanum quiclera erat ipsius corpus, manus apponebat ; ut ver ipsius tune aufugit victus. carnera vulneribus implevit Profanorum certaniinum pugiles cm adversariorum capila conlriverint , tune viclores sunt et coronan4tur; hic ver cm justi corpus contrivisset , lune
,

victus est, et retrocessit et postqura ipsius latera undique confodit, ipse quidem nihil prol'ecit repo, ;

temisit, magis ver celebrem illam et omnium ore tdecanlalam gratiarum aclionem deprompsit Domi<nus ddit, Dominas abstulit : sicut Domino placuit, ita et faction eut. Sit nomen Domini bndiction. NulIone hic ute'.ialur sensu doloris? Id quinam poluit fieri? Nain el hic de seipso dicit Ego fievi super tomni affliclo. bide se proferens estne m t Atqui SeripUir;n Veritas hoc illi adslruil testimonium ah ipso slans, quia pr;c((T e.ctcras virlulcs verax t fuit. Ail enim llomo irreprehensibilis , jus/us, pius, (renie. Tu divrso uteris cantilenis nescio quibus iSd ciendum in auditorum animis lamcntabilcm m: :

situm enim thesaurum non abstulit, nobis autem ipsum clariorcm reddidit. Et sermone I de juste) et beato Job tom. G Annuus inquit, ad nos hodi ad nos mirabilis pugil 4 eertalor orbis advenit, venit qui permultm diabolo pulsa alque angelis par tus, et permultm Deo testimoniis compiKbatus ; bravia ab qui permultm diabolo tritus, et multa angelis spectatoribus corisecutus qui ab inimico mirum in modum csesiis, et niagnusvir magnisdignus 4 coronis in orbe a Deo ostensus... angelica lingua no4 bis necessari accdt, que summis, ut ita dicam, divins unguenti alabaslrum tangentes, Ecclcsiam simul repleamus. Audiaraus histoiiani de ip o di centem In omnibus lus qn cvcneruut ei, nihil pecLege et banc, cavil Job lubiis in conspectu Domini. el iresalios ejusdm argumenti<seraones elegantissi, :

nios.
lia

trorem.

S.

Hicronymus

epistol

103

Job cxemplar

545
palienliae

PH/EFAT10.

246

qu non

mysteria suo sermone compie-

ctilur?
Ita S.
:

Augustinus sermone 81 de verbis Evangelii inquil sub inagn Sedebat i pressura Job in stercore, inops sine ope, sine substanti, sine filiis; plenus, sed vermibus, quod qui dem ad bominem perlinet exteriorem. Sed quia et ints Deo plenus eral, laudabat Deuni et pressura illa non illi erat scandalum. Ubi ergo scandalum?

secundm Matthum

Quando

accessit ei uxor, et ait

Die aliquid

in

Deum,
\

Cognoscamus igitur, quoniam et ubi diabolus vulnerat, sagitt Domini vulnerare dicantur. Nempe sic legimus qud cm in concilio angelorum sanctum Job servulum suum Dominus conversus ad diabolum prdicaret ut urerctur invidus et bumani generis adversarius (laus enim inferioris substanti viri, j condemnatio ejus est qui de statu superiore dejectus est), responderit diabolus, quia non gratis Job Domi num veneraretur, qui mitu Dei omnibus abundarel. Sed mi/te, inquil, manum tuam, et fange otnnia qu


, ,

et morere. Omnibus quippe ablalis diabolo, exercilato Evaservata est, non ad consolationein, sed ad tentationem viri. Ecce ubi scandalum. Exaggeravit miserias ejus ; miserias etiam suas cum illius , et cpit persuadere blasphemiam. Illi auteni, qui erat et mitimitis, quia Deus ex Icge su docuerat eu

linbet

ndeatmts

si

non

in

faciem

te

benedicat. Et

Deus polestatem ddit diabolo, ut niiUeret manum suam in omnia qu haberet J<b. Quibus gestis, cm

sanctus Job immobilis in su fortitudinepermaneret, quia non est motus Job aut inieritu filionim nul ti m spendio l'aeultatum; iterm Dominus ad diabolum | dixit iiludens e\ qud dissipasse! omnia qu haix igaverat diebus malignis, pr~ multa erat in corde ejus diligentis legem Dei, et non erat illi scandalum. j| buerat Job, liosejus inleremissot ipsum (amen noquaquam movere de virtuiis statione potuisset. Et tifia scandalum erat, sed illi non erat. Denique vide Qua-cuirque habet homo, pro a t ille respondit mitem in lege Dei, lege dico lrh. Nam lex illa in su dabit. Sed riiitte, inquit, manum tuam , et i tabulis data Judis nondm erat temporibus Job, carnem et ossa eji's. Etaccepit iterm potestatem ut sed manebat adhuc lex terna in cordibus piorinu mitteret manum suam in corpus ejus lamen ut ani unde illa descripta est qu populo data est. Quia mam ipsius custodiiol. El perfudit ulceribus san ergo mitigatus erat lege Dei diebus malignis, et cluin Job, ubi est egressus Domino. Adverlimus ipaxei multa erat diligenti legem Dei, viie qum sit ergo qud m; nus Domini dicatur ubi est iominis mitis, quid respondet. Hic disce quid proposui qui diabolo iniestanle, lenlatio. Siquidem et Job manum tsint miles. Locuta es., inquil, tanquhm una ex Domini tiixil ess qiisese (eligeril, et sagittas Domini insipientibus mulieribus. Si bona percepimus de manu esse memoravit sagittas piralarum. t Domini, mala non sustinemiis 1 1 Et sermone 91 lia S. Gregorius Magnus Prsefatione in librum Job Gratis ergo amandus est Deus. Nam diabolus boc sancto Job, nesciens quid inillo ints agerelur, macap. 2 Ad eonfulndam impudonliam nostram, genNumquid gratis colit iilis homo ad exempliim deducitur gnum crimen objecit, dicens ul quia obeclire homo lgi siih lege posilus despieil, ejussaitem com*Job Deum?... Sed lalis erat vir Job, de quo nihil posset confmgere nota enim erat et nimis clara vita paratione evigilet, qui sine lege legaliler vixit. Qu hoc objecit ejus. Sed quia multas habebat divitias ver autoritate liber iste sit pradiius, ila sacrarum quod elsi esset, in corde esse posset, in moribus ap paginarum soliditats allestatur, dm per prophelam parre non posset. Colebat Deum faciebal olcomoEzechiclem dicilur, qud Ires soummod viri libesynas, et quo corde faciebat, nemo sciebat, nec ipse trentur, Aoeseilicei, Daniel et Job. Ne immrit in diabolus, sed Deus noverat. Perhibet Deus lesiimo ter HebrortHi vilas in auclorilalis reverenliam vita nium servo suo; diabolus calumniatur servo Dei. jusli genlilis auducitui', quia redemptor nosler sicut Permitlitur ille tentari, probalur Job, confunditur ad redempiionem Judorum et gentilium venit, ita diabolus. Invenitur Job gratis colre Deum, gratis i utrorumque vocibus prophelari voluil. s Et cap. 6 diligere Ad ostenderidam innocenliam, venit Abel non quia aliquid ddit , sed quia scipsum ad docenDominus ddit, Dominus ab non abstulit. Ail enim dam aclionismundiliam, venit llenoch ad insinuansit noistulit; sicut Domino plaait, ita faction est dam longanimilatem spei et operi:;. venit Noe; ad imen Domini benedictum. Ignis tenlationis accessit manilestandam obedientiam, venit Abraham ad de< sed aurum non stipulam invenit ; abstulit sordes monslrandam eonjugalis vil caslimoniam venit non convertit in cinerem. Et sermone 345 postre Isaac ad insinuandam laboris tolerantiam, venit Jaeditionis monachorum congrgations sancti Mau cob ad repelendam |)ro malo bonas retributionis ri de spiritalibus diviliis loquens , hc liabet His gratiam, venit Joseph; ad ostendendam mansuetu diviliis plenus erat sanctus Job omnia uno ictu dlnem venit Moyses ad int'ormandam contra adversa perierant , nihil in domo ejus rcmanserat quibus liduciani, venit Josue; ad ostendendam inler flagella paul anle opulentus videbatur, subito mendicus, in palientiam venit Job. Ecce qum l'ulgentes stellas stercore capite usque ad pedes vermibus scatens. in elo cernimus, ut inoflenso pede operis, iler noQuid istmiseri miserius? Quid interiore lelieitate strae noctis ambul'etas. ielicius? Perdiderat omnia illa qu dederat Deus; Ita Ecelesia Gfsca pariter et Lalina B. Jobi meraosed habebat ipsum, qui dederat omnia, Deum. Amriam in saeris Faslis celcbrans, luicc ad diem 10 maii, tdus, inquit, exivi de utero matris me, nudus reverilla ad diem G. lit f'enologio Basil ii Porpbyrogeniti tar in terram Dominus ddit, Dominus abstulit ; siiniperatoris, ad dictamdiem hc leguntur Memoria eut Domino plaait, ita factum est sit nomen Domini Jobi viri jusli, ei multorum certaminum vicloris. benedictum. Cert pauper est'.' Cert nihil habet? Si ProphetaVit autem annos quinque et triginla ac nihil remanet de quo thesauro gemm ist laudis Christi Incarnalionem p-raecessit annis mille nongenDei proi'erebantur ? Postea usque ad carnem tenta lis viginli et quinque. Hune coram Deo jstum, ac tor accessit omnibus sublalistentalricem muliorem di multmqiie probalum, expelivit Deo diabolus, reliquit. Evam dimisil, sed Adam ille non fuit. El ibi ul qum diversimod affligeret. Cm autem Deus vel qualis inventus est? Quomod respondit uxori blas lot eum magis illustrent ac gloriosum reddere, tradi phemiam suggerenti? Locuta es, inquit, tanqnhm una dit omn diabolo qui non modo eum fbrtun bonis ex insipientibus mulieribus. Si bona suscepimus de ac liberis spoliavit, sed et ipsum rnnrbis ggredins, manu Domini, mala cur non toleramnst vifm pu vulneribus ac plagis undiquecircumseptum, in ster trem et integrum fdum et pulchrum ? vulnequilinium dejeeit. Verm sanctus vir rm omnes ratum et sanum in stercore sedentem, et in ecelo bas aerumnas constanter pertulisset, et in omnibus regnantem? Si amamus, imitemur. t Deo grattas egisset, diabolum summo allecit dedeIta S. Ambrosius libro de Paradiso cap. 2 t Dia cor. DrtU eli ni dpl majores divitias super 1erboli malilin, inquit, Job sancli viri lecit esse virlu ram assecutS et uxorem resumens ac liberos susitem et patientiam clarioiem. IIujus malilia juslitislm cipiens, cm Deo de more sese surtim gi alum excejus exercuit, ut cerlaret etvinceret, et vietoriam hibuisset, in parc deecssii. j Ilis pen gemina sunt, t corona sequeretur. t Et Enarratione in Psalmum 57 qu in MS. synaxario Constaminopolitano , et in Me s
I
,

<t

m
,

.r

LIBRl'M JOfi
<i

248

nis ne novo Anthologio habentur. In Menaeis , lolum officium ccclr-siasticum est dp S. Jobo, etejs virttes, pfaesertim patiehtia, dignis laiulibus cclebrantur in

linguoe sua; partieulam

potis

quamdam

elTundentes indiderint sed nominum proprielatem rbus ipsis


;

Canone, cujus acrostichis


Tov
u.tta.Xov
ci.l'.'.'t

est

y.i/.r.ivt

wo

innatam esse, ejusdm omnino tam apud Gracos qum apud barbaros rationis. Sanclus etiam Chrysostomus boniili 51 in Epist. ad Romanos, arcanas

Job canere dignum est mille pumarum vincm. Eodin die celebratur memoria Jobi jusli apud Syei apud Arabes et /Egyptios rs in Typico S. Sabae in Marlyrologio, quod ex Arabico Gratin fiimonius Latine edidit. In antiquissimo llieronyiniani Marlyrologii apograptio Epternacensi ad dim 10 maii legitur Alibi depositio -lob prophtie. Al natalis Job prophei exprimitur in MS. Scrcnissimac reginae Sueei;c ah iiolstcnio laudato depositio apud Noikenim. s'udum nomen Job l'rophet adscriptum est Marlyrologiis Usvardi et Adonis. Uvandelbertus boc cum versu clbrt ad eumdem diem Has qnoque Job putiendi exemple sanclus honort Sic denique Martyrologium Romanum In terra Uns, sancti Jobpropheta; , admirand patientiai viri. Qbjicinnt hrelici historiam Jobi fabulosam probari ex ipsius atnicorumque noniinibus, quae scenica surit et argumenlo quod tractatur (ut in tragdiis
, : ; :

nominum significationes in Scriptura Sacra diligenter considerandas esse monet. Est, inquit, et in midis hisce noniinibus magnum invenire tbesauruni nam si didiceris qu ratione Abraham ita vocatus sit qu ratione Sara qu ratione Isral qu Samuel multarum reruni historias et bine invenies. Poteris au lem et temporibus et locis hoc ipsum eongerere. Nam Ads nomen non modic philosophi nos im buet idem faciet et lilii ipsius, et \ixoi'is, et aliorum iplurrum; multarum siquidem rerum monumenta suiii nomina. San in noniinibus vim quamdam arcai ; , s , , , i ;

nam

et t'atidicam esse, profanis aucloribus


:

visum

est

qu de re eleganter Ausonius Nain diviiiare est nomen componere, quod sit Fortnnue et moram, vel necis indicium ;
,

Pro/esil tibi nomen sic fata dederunt Viclima quod Trojic primo futurus crus.
tfnod vutem , medicum quod Lapyga dicunt, Discendus artes nomina prveiwmt. Procul chrislianis auribus l'ati nomen sed divino consilio viris niaximis et Deo speciatim eleetis nomina imposia nemo nescil. Quid ergo niiruin si Job loi calaniitalibus et serumnis allligendus Deoque
;
, ,

Idmona

(.;

.i

solel), sciliect suadenda', patientise,

congruis

si-

gnificationibus accommodais.. Job eniin , secundm visu nominis, idem est ac dolens : Uns consilinm significat, ut palm lit consilio ac prudenli gravissi-

mas

calamitats et serumnas superari. Suas etiam

arcanas significationes babent aniicorum ipsius nomina. Baldad enim idem est ac vetustu scrta; So-

eleelus ut beroicae patientise exemplar lidelibus praeberet, utque insignis Christi viri dolorum , typus es,

phar idem quod speculator; Elipbas, idem quod uurum l)ei. Quibus designatur \ hum H assit idem, boc est nec opuni vi nec consilio et prudenli prastanlem potenli, nec sapienti hominum statu virtutis sua; deji'ci posse. Secundo modus ac stylus quo bc de,

set, ips vi nominis sui dolorem expressil? Quid mi rum si ejus aniicis nomina imposita sunt , quorum ex

scripla est bistoria,

enim pros

fabulosam esse arguit; parlim parlim carminibiis hexamelris et penla-

metris exarata est, quod tragdiam sapit. Tertio concilium angelorum Deo praside, colloquium Satana-, qustiones Deo factae responsiones dsemonis, parabolic inlelligi debent idem eslo igitui de reiiquo argumenlo judicium. Quarto, incredibile esl, quod vir inter onincs Orientales spectalissimus repente ad tanlam redactus sit egestatem, ut in slerquilinio sedeut saniem ex ulcerit, rbus omnibus ita deslitulus ribus suis fluentem testa abslergerecogeretur. Quinl, Josepbi de Jobo silentium suadere videtur Jobmn ficliliam esse personam, et qusede ipso narrantur, meram fabulam esse, aut cerle parabolam. Rcspondetur ad primun futile esse id argumentum cm noniinibus niyslicam sa:p significalionem, et rbus ipsis atque evenlis congruentem inesse , providente Deo, aul parenlibus, qui ipsa imponunt , quodam modo prasagienlibus , probent Abeli, Noe, Abrahami Jacobi aliaque hujusmodi nomina quorum arcanas significationes Scriptura sacra passim notai. Alque bine sumi exquisilae llebraorum sapientiae firmum argumenlum oslendil Eusebius, libio 11 Praparatibnis evangelicx, cap. 6 Mosem illum, inqui long antequm vel ipsum philosophie iquit nomen auditum esset in Gracia, de nominum iinpoc sitione tam saep lamque diligenter sua passim ibistorift dispulavil, quique parlent corum qui apud isescerni omnium, uti singulorum maxime natura ipostulabal, cognomenta slaluil; parlim corum, ubi agerclur, mutalionem, divino i de viris sanctioribus i tolam arbitrio judicioque reservavit, em abs natur ipotis qum ex nnpositione qudam su rbus sini gulis constate nomina intclligeret ; principem boc in i gnre ducemque secutus Plato, eamdem prorss iih'-istit viam, nec aliorum qum barbarorum men tionem facit, apud quos eam nominis imponendi rac tionem servari testatur ; Hebraos opinor significans, i cm apud alios san barbaros hoc sludii solerlia:que i genus iaud facile reperias. Enirnver docet in Crai tylo, ncquaqum id nomen babendum esse, quod ex tcondicto mutuoqucconsen6u, nonnulli unamaliquam
,

quaedam ejus bisloiiaj conpossent? Id cert Jobum scenicam esse ac (icliliam personam, et quae de ill narrantur fabuUvjaut parabolae loeo babenda, minime probat. Ut enim ait S. Gregorius Pffationis in Job cap. 7 Quia beatus Job venturi Redemploris speeiem tcneat, etiam nomine demonsirat. Job quippe inter pretatur, dolens. Quo nimirm dolore vel Medialoris passio vel sancta; Ecclesia; labor exprimitur quai multiplici prxsentis vit;t! latigalione crucialur. Et lib. 1, cap. explicans i! ta verba Vir crut in terra Hits nomine Job, ita seribit Ha;c per historiam fa cta credimus, sed per allegoi iam jam qualiler sint implela videamus. Job namque inlerprelaur rfo lens, llus ver consiliator ; queni Cigo alium B. Job suo nomine expriniil, nisi eum de quo propbela loquitur, dicens Volores nostros ipse portavit ? Qui Uns terrain inhabitat, quia in corde populi consiliatoris rgnai. Arcana ergo nominum signiticalio
signiliealionibus allgorie

gruentes

eliei

;"),

ti

historias vertati

non

ollieit

imo nominum comme-

moratio confirmt egregi historias veriiatem, naria-

tionemque aiiquain

dam

ostendit. (Inde S.

epulonis et

parabolarum numro eximenJoannes Cbrysostomus divitis La/ari mendici veram esse historiam, non

parabolam, ex adscriptis noniinibus propriis approbal, homili de Divite et Lazaro. iNeque, inquit, in para bola dicenda nomina sunt. Paraoolae fllae sunt ubi poiiunlur exempla, cl lacenlur nomina. > Et long anle ipsum Terlulianus libro de Hesunectionc earnis:Quid illic Lazari nomen, inquit, si non ifl verij talc resest? Adsoripta igitur Jobi elainicoium ejus, et terra llus, aliarumque uibium nomina, elsi m\siicisgravida signrficationibusj probant Jobum aliquando cxlilisse, et qu:e de eo in Scriptura sacra narrantur,

veram

"sse historiam.

Rcspondelur ad seeundum, veras historias non sooint solut oraiione, sed et carmin conscribi ac Cittrrari

quod multis exemplis facile probarelur et in Scriptura sacra mulla hujusniodioccurrunt, ut canlicum Moysis, Deuleronouiii 52, canticum Debborae et Barae, Judicum 5, canticum David 2 Regum22 etalia passim canlica; lotus Psalniorum liber, in quo nmlta sunt hislorica , plurinia prophetica, Jeremiie Lamentationes, etc. Quanivis ergo liber Job sit ex parle verposse,
;

sibus conscriotus, perperm et inscit

omnin

colli-

249
gitur fabulosam

PRiEFATIO.
confici,

250

historium in eo enarrari, et Jobum seenicam personam esse, net usqum inter mortales vixisse, maxime ern ea quae propri historica sunt, el ad vitam, mores, calamitatem ac prosperitalem Jobi pertinent, duobus primis libri eapitibus, et postremo, solut oratione narrentur verba ver Job,
ipsui:<
;

um in summis animi et corporis dolorihus carmina ad uxorem et amicos fudisse, aut ipsos vicissim virum tt malis oppressum versibus esse allocutos. Haec responsio sumpla est ex S. Hieronymo , Praef'atione in Job i A principio itaque voluminis, inquit, usque ad t verba Job, apud Hebraeos prosa oratio est. Porr < verbis Job, in quibus ait Pereat (lies in qu natus < sum, et nox in qu dictum est : Conceptus est liomo ; i usque ad eum locum, ubiante finem voluminis scri ptum est Idcircb me reprehendo, et ago pnitentiam tin favill etcinere, hexametri versus sunt, dactylo spondeoque et propler linguae idioma currentes crebr recipientes et alios pedes, non earumdem sylIabarum, sed eorumdem lemporum. Inlerdm quo:

Ero

interlocutiones, ejusdem responsiones, metricis numeris illigentur, corumque delectu verborum exprimantur, non quae prolata sun , sed quae proi'erri tempore potuerunt. Non enim veris.mile est Jo-

amicorum

Respondelur ad quinlum, ex Joseplii silentio niliil cm multa ad sacram historiam pertinentia prsetermiserit, multa inlerpolaverit. Adde qud Judaic gentis historiam narrandam susceperat quod ut exequeretur, necesse non fuit ut Jobi meniinisset, neutiqum ex Ilebro, sed ex gentili populo oriundi. Denique Jobi meminit, ejusque historiam notam habuit Josepho antiquior Aristeus ab Alexandro Polyhistore laudatus, apud Eusebium loco superis descripto. (mt. Alex.) Convicti igitur jam sunt qui Jobum morlalibus un;

qum

interl'uisse

plan negarent, atque

ita

meram

poetae ficlionem hoc libro contineri dicerent. Conlra alii omnia et singula, quae volumine hoc enarrata sunl, ver gesta, atque sermones Jobi ejusque amicorum prout hic consignt! leguntur, ita ab illis ver prolalos esse aiunt. His ver multa et gravia sunt qu adversantur. Tacila relinquo quae in lihri exordio leguntur
,

de Satan in Dei conspeetum sese un


sislente,

eum

Dei

(iliis

instar ministri aut appariloris

coram rege

adstanlis et ad ejus imperia exequenda accincli, item de Yamiliaribus ultr citrqueDeum inter et Satanam habiliscolloquiis; lwec, inquam, lacita mihi sunt re-

ique rhytbmus

pedum
c

ipse dulcis et tinnulus fertur numeris solutis, quod metrici niagis qum simplexle-

ctor intelligunt.

finem
tione

A supra dielo autem versu usque ad parvm connna quod remanet, pros oracontexilur. Quod si cui videlur incredulum
libri,

tFlacci,
i

morein noslri Sapphus, vel Psallerium, vel LamentalionesJeremiae,vel omnia ferm Seripturarum cantica comprebendi lgal Philonem, Josephum, Origenem, Caesareensem Eusebium,
metra
scilicet esse

apud Hebraeos, et Grcique Pindari, et Alcaii,

in

el

linquenda, qum ipsi il i qui ctera omnia hoc libro consignais ver gesta esse autumant, h;ec tamen tro gie dicta esse non dubilent. Verm sunt alia plura quae eo modo, quo sunlnarrata, ver accidisse vix est credibile. Primo enim toi numerirolundi, atque etiam duplicali in vilas Jobi enarratione concurrunt, qud casu consistere non estopinabilc. Decem ci liberi perOrientaliuni ierunt lilli septem ( in quibus sacrum numerum est agnoscere), trs lilia ad horum modum
1

eteorum testimonio me verum dicere comprobabit. Hespondelur ad terlium, non elevari veritatem historie, qud aliqua ligural dicta in e inlelligantur. Quis enim dixerit S. ugustinum non credidisse crcationcni rerum, prout Moyse narralur initio (eneseos, historiam esse verissimam, quia sex dies figural intelligendos ccnsuit ? Praeterca pro coucesso su-

mi non dbet qud concilium illud angelorum in eoque acla, per metapboram inlelligenda sint cm
, ;

rem ver ila gestam, et propri accipiendam contendant, eo tamen, qui spiritibus conclbres interprtes

venu modo. Quanqum


ptori
verisiinilius
ii
t i

Ikcc imaginari visione scrisacro repraesentala, non reips ita gesta, sit
;

quod tamen

historiae veritati

non

oflicit,

ncc vcriiali historiae Acbab non absimile Jlieheae Vidi, inquit, Domiprophtie visuni, 2 Regum, 22 nion sedentem super sotinm suum, et omncm exercitum
:

minus

cti asSistentem ei dexlris et sinistris ; et ait DoAchab reqem Isral, ut ascendat, : Quis decipiet et cadat in Ramolli Galaad. Et dixit unus verba liu-

juscemodi, et alius aliter. Egressus est autem Spirilus,

coram Domino, et ait : Ego decipiam illum. Cui locutus est Dominas : lu quo ? et ille ait : Egreel stetit

diar, et ero spiritns

mendax
:

in ore

omnium

propiieta;

rum

ejus.

Et

dixit

Dominas

Decipics, et prvalebis

egreslcre, et [ac ita.

storiae

Hespondelur ad quartum, non esse supra fidem hiqud vir polenlissimus et ditissimus ad extre-

sit, in sterquilinium dejeclus, semel admiltamus, quod Dei auctoritas credre jubet ,concessam diabo'.o in omnia ejus bona, el corpus potestatein, e solm lege ne ipsum perimeret mirum non esse qud boininum animi eiiam l'amiliariuin, etsubdilorum, ab eo penits alinai sint, ad eum slatuin redaclo, ulcadaverspirans videretur, tolusque ex ulceribus et l'oetore conflatus; Davidem regem reliclum et piodilum suis, et tolius pen regni conspiratione expelilum ad mortein, tempus conjurationis Absalomkica?, fidem conciliare slatui Jobi in illani Jobi egeslatem extreni alanttate dereiicli calamitatem, dolores, derelictionem, e minus incredibils videri, qud in bis typus Chrisli luerit in passione su cognalis, discipulis, ab ipso Ptre derelicti.

mam egeslatem redactus


et a suis derelielus, si

septem ovium millia, 1res camelorum mille prseterea boves et pert'ect dimidiato numro asina quingenta. Pro his redduntur deinde 14 ovium, 6 camelorum, 2 boum millia, ac mille asinae, exacte duplicalis numeris liberi lolidem quot habuerat, 7 filii, 31li, hosque eipaiit una ex malis residua uxor, non cert juvencula, sed decem jam antea liberorum, et ver adultorum, mater. Annorum, quos post cladem felices egit Jobus, eadem ratio; duplicali sunt ex numro sepluagenario. Ha',c omnia artificem arguunt, historise conditorem, qui rotundos arripere numros solet. Tum Jobi illa amicorumque colloquia, qu long maximam totius operis partem implent, ver habita et scripto fideliter mandata quis sibi persuadeat? Num tibi credibile fit, miseruin hominem,nirore conf'ectum,ac morbo superincumbentejam absumptum et seminccem, eum, inquam, velut pro concione diceret, sermones ade longos lanlo apparalu, lant copia, tt fgurarumluminil)us distinctos, quin et melri legibus adstrictos, eum familiaribus habuisse? eos similiter amico respondentes pari tenore prorasse? Haeccine sunt colloquia decumbentis amiei lectulo assiden(ium? Laudat quidem A. Schultensius, ut persuaderet, rem non ade esse incredibilem, Arabum lcullatem carmina non meditata lundendi. Cui tamen rect Michaelis respondit i Ut non negem vald gen tem poesi sluduisse, ejusque etiam exteniporalil; l:, nunqum (amen mihi perouadebo, id quod omnes ingenii humani vires superare praestanlissimorum poetarum exempla docent, perfecta ade carmina, i (juibus niliil sublimius niiiilque lugubrius, uterque orbis audivit, coloqefldo efiusa esse. Deos mihi fmgit, non hommes, qui talia.ab illis sperat. Ac ver
;

ridicula

artis

l'uisset,

in

lant

rerum

fact

ade

uli oratione:. slirissiinos

acerbitate dolores pulcber-

rimocarmine deplorar^,
simis solari versibus
(a).

et

desperantem elaboratis-

Quod qum prud entires

(a) Ita

jam Mercerus

Non credendum,

inquit, iu

ctanta morbi gravitate tantm fuisse olii Jobo, ut hsec ita carmin dicere poluerit. Aut pauciora, aut p!uia dixit. Sed hic est eorum, qua; dixit, sensus, redaclus t postea in banc verborum formulant scriptore hujus
<

libri. >

4SI
V. Jobi liber est canonic anctoritatis.

LN

L1BHUM JOB
historicam ejus

252
veritatem
in

qusestionem amplis

adducere aul
,

in

dubium revocare audeat; quando-

Hisce omnibus probe diligenterque expensis

neMatedicta dies in qu natus sum ; dies in qu peperit me mater, non sit benedicta. Scriplum est Job 15,
vers.
et utrus ejus

minem

fore arbitrer

tam injustum rerum aestimato-

rein, qui canonicam libri hujus aucloritatem (1) et


superioris setalis interprtes ben sensissent,.non pauci fure qui Jobi et amicorum sermones poetic exornatos hoc libro nobis proponi arbitrarentur; simpliciora familiariora, quin et alicubi parciora, alicubi fusiora
fuisse adhibita verba,taliatamen nobis tradita, qu maleriam sermonum, modumque et ordinem disserendi exprimant, secundm diverses affeclus,qnibus colloculores animati ferunt. Nequeidlamen dubiisomnibus diluendissufticiat. Restai a!ia dilficullas, eaque baud le-

55: Concepit dolorem,-et peperit iniquitatem, prparat dolos. Scripsit David psalmo 7,
: :

de qu nionuit Boullier, in Disquisit. crit. in libruni Jvi Si qusecumque ini'anda perpessus est Jobus, ipsum cap. 50 commemoranlem audits, ca ejusmodi sunt, atise longius mult temporis spatium postulant, quin rerum cap. 1 narratarum inilioad iriumviromin adventum usque eflluere potuit. Omni igitur veri specie caret, taies sermones fuisse prolatos Jobo, tanvis,

Job,

Ecceparluriit injnstitiani, concepit dolorem, iniquitatem ; et Isaias cap. 59, vers. 4 Conceperunt laborem, et peperemnt iniquitatem. Scriplum est Job 19, vers. 7, 8 Ecce clamabo vim patiens, et nemo imdict ; vociferabor, et non est qui judicet. Semitam nostram circumsepsit, et transire non possum , et in callc meo tenebras posuit. Scripsit Jeremias Threnoruin 5, 8, 9 Sed et cm clamavero et rogavero, exclusif oralionem meam ; conduisit vias meas lapidibns quadris, semitas meas subvertit. Scriptum est Job 21, vers. 7, 8, 9 Quare ergo impii vivunt, sublevati sunt,
et peperit
:

vers. 14

confortutique divitiis ? Semen eorum permanet totem eis, propinquorum turba, et nepotum in conspectu eorum. Domus eorum secur sunt et pacat, et non est
Scripsit Jeremias cap. 12, vers. impiorum prosperatur ? ben est omnibus qui prirvaricantur et inique agnnll Plant'asti eos et radicem miserunt ; proficiunt et faciunt fructum ;
illos.

virga Dei super

expertus esset, quicquid flebilis hujus querimonia complectitur. Rpugnt manifesta hislorise tnor, rerumque gestarum sries. Quippe ea non exiguum temporis inlervallum requirunl, quod scriploris narratio inlercessisse non patilur. Satina enini alque ini'and cakunilalis fama amicorum aures perculisset , proper accurrisse credibile est,
capilis

qum rvera jam

1,2: Quare

via

prope es tu ori eorum, et long renibus eorum. Scriptum est dcsapienli Job 28, vers. 12 et sequentibus Sapientia verb ubi invenilur el quis est locus intelligenti ? Nescit homo pretium ejus, nec invenitur in terra suaviter viventium. Abyssus dicil Non est in
: :

ut grotantem inviserent, et alllieto condolerenl. fecerunl quoque , perseptem inlegros (lies luctuoso silentio transmissos. Reliquum tempus conlinenlibussermonibus insuinptum. Quis interea locws

me

Quod

et

marc

loquitur
ejus.

Non

est

mecum. Non dabitur

pordilissimorum nebulonum, misera viri sanclissiini clade exultantium sannis, triumpbis, conlunicliis quibus se undique, nec semel impetituin querilur? Ha?c igitur omnia elsi talia sunt, quse omnem verisimilitudinem excdant, iis tamen ego non c adducor, ut in eorum sentenliam transeundum putem, qui nllum
, ,

nec jippendetur argentum in conferetur tinctis Indi coloribus, nec lapidi sardonicho pretiosissimo vel sappltiro. Non adwqnabitur ei aurum vel vilrum, nec commutabnntur pro e vasa auri... Nonadquabitur ei topazius de sEthiopi, nec linctur tnnndissim componetur. Scriplum est Sapientia; 7, vers. 8, 9 Prmposui illam regnis et sedibus, et divitias uiliil esse duxi in comparatione illius. Quouiam omne aurum in comparatione
e,

aurum obrizum pro


commutatione

Non

unqiim Jobum
hil

exslitisse prorsiis nogsnt.

Eteiwm

ni-

mos lulit, ver person vol histori poematis et moral* labuhe argmnenlum peti (a). Quod Homerus epopaa paomnino
vetat,

im antiquissimus

id

Grseeos nlim poet factitrunt. Nulla igitur idonea causa est duhitandi vixisse olim Jobum aliquern, singulari pietate, virlute alque animi constanti inler varia et maxima forlunarum discrimina conspicuum, cujus bistoria pro liini'amento substernitur undc libri scriptor materiam cepit poematis. Qu ver poet ingenio, quac versa historie sint deputanda nemo hodi nostrm unreils et tragici
a[)iul
, ,

arena est exigv.a, et tanqnhm lutnm stimabitur argentum in conspectu illius. Scr-iptum est Job 28, vers. 28 Ecce timor Domini, ipsa est sapientia. Timor Scribit Salomon Proverbiorum 1, vers. 7 Domini principium sapienti. Scriptum est Job 24, Qui non accipit persouas principum, nec covers. 19 gnovit tgrannum, cm disceptaret contra pauperem; opus enim mannum ejus sunt universi. Legitur SapienNon enim subtraliet personam cujustia; G, vers. 8 quam Deus, nec verebitur magnitudinem cujusquam,
illius
:

?uuniam pusillum
,

et

magnum
:

ipse fecit. Job. 54, vers.

qum

conficiat. Mulla quidem et varia in hanc rem conjeclari possunl, et versunlconjecta; quin pluies fure, qui separatis iis qua; ad fictiones et ornamenta carminis, ex ipsorum opinione, sint referenda, quai in facto posita essent, conarenlur deflnire. Quorum

Circumdedi Und terminis meis, et posui vectem, et ostia, et dixi : Usque hue venies, et non procdes amplis, et lue confringes tumende mari scriplum est
tes fluctus tuos.

vers.
et

29

De eodem legitur Proverbiorum 8, Quando circumdabat mari terminum suum,


:

tamen
docet,

invicem disercpanlia;, et res ipsa abund esse operani, rerum gestarum verilatem conjectando assequi vclle. (Hosenmuller.)
et

vanam

'

C. Boederlein in scho'iis in libros poe* Equidcm si quid verum video] i Jobi memoriam di conservavit Iradilio, pnpularc historiarum inter Orientales promptuarium , quart scriptor sarer arreptam e\po!ivil, ita ut sumrnara carminbus rei quidem libri ex ahtiquis historiis el pelerel, velut de Ulysse Homerus, de /Ene Virgi lius multa autem adderet de ingenio suo, quse ad ("jusque in doclrin i vilain ornalumque narralionis, mofm utililalem facere credebal. (1) Illud probant primo senlenlia; ex libro Job delibat ab agiogrphis scriptoribus, qua's passim per tolum saCroi'uni voluminum corpus sparsas interprtes deprebenderunt. Scriplum est Job. 5, 2 Vert ut dies in qu natus sum, et nox in qu dictant est Conceptus est homo. Scripsit Jeremias cap. 20, vers. 14
(a)
.1.

Ben

ticos vet. Test. p. 1

legem ponebat aquis, ne transirent fines xuos. ScriQuis prparat corvo escam est Job 58,, vers, il suam, quando pulli ejus clamant ad Deum, vagantes eh S'ibd non habeant cibos ; legitur Psalmo 146, vers. 9 ni dut jument is escam ipsorum, et pullis corvorum invocantibus enm. Adde qud lestimonium libri Job tanqum sacri el canonici prolrl S. Paulus 1 ad Corinlhios 5, vers. 19 Sapientia enim hujus mundi stulComprehenli'tia est apud Deum ; scriplum est enim dttm stipieutes in asluli eorum. Id aulein scriptum Qui apprehendit sapientes in asest Job 5, vers. 15 luli eorum. Probatur secundo ex Hebraorum consensu, librum Job in sacrorum voluminum canonem rfrendum. Probatur tertio ex summ Patrum, conciliorum, et lolius Ecclesia; Grc et Latitlte consensione, scilicet 1" ex Melitone in pistol ad Onesinium, cujus

plum

fragmentum
in

legitur

apud Eu9ebium libro 4


;

ecctesiaticae, cap. 20, editionis Valesii

historie 2" ex Origene

Expositlohe Psalmi 1, ut relert Eusebius libro 6 Histonse ecclesiaslicse , cap. 25; 5 ex S. Athanasio

253

PR^FATIO.
et

254
sacra sua dogmata

quidem
seu
alio

Prophet,

et

Apostoli ejusdem teslimo-

niis

comprobent stabiliantque

Synopseos Scripturae sacrae secundo operum volumine dita auctore 4 ex concilio Laodi5 ex S. Gregorio INazianzeno ceno, canone ullimo carmin 33 6 ex S. Cyrillo Hierosolymitano Catechesi 4, llluminatorum 7 ex S. Epiphanio hresi 5, qua? est Stoicorum n. 6, et libro de lensuris et Ponderibus, cap. 4 8 ex S. Hilario Praefalione in Psalnios 9 ex S. Hieronymo, qui libruni Job primuni inipsius
;
;

Justi/icationem mcam quant cpi tenere, non deseveqtte enim reprehendit me cor meum in omni vit me. Denique sic Deum alloquitur cap. 50, vers. 21 : Mutatus es milti in crudelent, et in duriti mans tu adversaris milti.

ram

et in ler agiographa reccnset in Prologo Galeato Epistol ad Paulinum sic de eodeni loquitur: Job exemplar patientiae, qu non mysteria suo sermone c compleclitur ? Pros incipit, versu labitur, pedestri
,

Respondetur, cmbeatus Job propbeta fuerit, pleraque ejus verba secundm superficiem litterse accipienda non esse, sed altiorem in eis sensuin considerandum, quem sub eis latere voluit Spiritus sanctus. Non est ergo censendus diei suo maledixisse ex iinpatientis animi motu sed ex pietalis affeclu quia non spectabat dieni primai condilionis, in qu boino in ju, ,

semione

finitur; omnesque leges dialeetica: proposilione, assumptione, confirmatione, dtermint. Sin-

gula in eo verba plena sunt sensibus. Et ut de cteris sileam, resurrectionem corporum sic prophetat, ut nullus de e vel manifeslis vel caulis scripserit. tScio, inquit, quod Redentptor meus vivit, et in novist simo die de terra surrecturus sum, et rursm circum dabor pelle me, et in came we videbo Deum ; quem

visurus

sum ego

ipse, et oculi

mei conspecluri

sunt, et

non

alius.

Reposita est hc spes

mea

in sinu

meo ;

10 ex S. Augustino libro 12 De Doctrinchristian, cap. 8; 11 ex concilio Carlhaginensi III, celebralo anno 597, canone 47; 12 ex limocentio I, ponlilicc

maximo, Epistol ad Exuperium, Tolosanum cpiseo13" ex Gelasio I, in synodo Roman 70 episco14 ex quinl synodo cumenic in qu dam; natus estheodorus Mopsuestenus, inter alios errorcs, per omnia reprobans Scripluram Job, et conscriptori maledicetts. (Idem autem est dicere Sancto Spiritui.)

pum

porum

Efiutichat

autem Theodorus Mopsuestenus


uni ex fdiabus Job

hujus

li-

bri scriptorem ostentare voluisse fabularum etlmica-

rum scientiam, cm
Amalthe
cornu,

nomen imposait

pretum, qvtx et Vulgalam nostram vocatur, Job 42, 14 15" ex S. Joanne Damasceno libro 4 de Fide orthodox, cap. 18 46 ex Nicephoro palriarch Constantinopolitano 17 ex Eugenio IV, ponlilce maximo in deereto pro in; ; ;

secundm versionem Septuag. inlerCornu stibii, secundm Hebra-um textuin

structione Armenorum ; 18 ex concilio Tridentino sessionc 4. Objiciunl ha;retici nonnulli, eum librum non esse

canonic
et

aucloritalis, in

quoproponiturceu

palientise

moderationis exemplar seculis omnibus clbraitdum, vir qui in lanlos impatienti motus erumpit, ut diei nalivilatis suse maledicat; ut adverss Deum indignabundus obmurmuret qud eum in lucem ediderit ut Dco tyrannidem exprobret, et justiliam illius accuset ut de sua ipse jusliti prsumai aique glorietur ut denique aninumi despondeat in calamitale, ac laqueum optet prae diulurnis et acerbis dolorihus lus. porr cbaracteribus describitur illo in libro Jobus, et tamen proponitur utpalicnli et moderalionis exem; ; ; ;

etsanctilatecrealusest, sed diem nalivilatis, qu in peccato conceptus, et miseriis obnoxius, editus in lucem est ; diem illum spectavit ut adilus est vil prsesentis, calamitalibus, tentationibus, peccatis, morli dcmm subdil , non quatens audilus est ad vilam iiituram. Diem illum spectavit secundm judicium hominum qui res bumanas et perituras inagni iaciunt, quorum vanam opinionem vult conlundere , non secundm ordinem divinae Providenti. Sic maledixit diei su Jeremias cap. 20, vers. 14 etsequenlibus Maledicta dies, in qu natus sum ; dies in qu peperit me mater mea, non sit benedicta. Malediclus vir qui annuntiavit patri meo , dicens : Natus est tibi puer masculus ; et quasi gaudio ltiftcavit eum. Sit liomo ille ut sunt civitates guas subvertit Dominus, et non pnituit eum ; audiat clamorem mane , et ululatum in tentpore meridiano , qui non me interfecit vulv , ut fieret milti mater mea sepulemm, et vulva ejus conceptus ternus. Quare de vulv yressus sum , ut viderem laborem et dolorem, et consumerentur in confusione dies mei ? Job itaque, ut scit observai S. Gregos ius Magnus libro 4 Moralium, cap. S Nequaqum maledi clum per impatientiam protulit, qui ad maledictionis vocem amicis adbuc tacentibus erupit. Si enim ira motus malediceret, auditodanmosubstantia%cognit morte filiorum, eum procul dubio ad malediclionem dolor excitaret, Sed lune quid dixerit audivimus. Ait namque Dominus ddit, Dominus abstulit. Rur sm Si ira motus malediceret , sallem percussus in corpore, vel mal suasus conjuge, malediclum in ferre poluisset. Sed quid tune respondit agnovimus. Ait namque Locuta es quasi una ex stuttis mulieri bus. Si botta suscepimus de manu Domini, mala quare non sustineamus ? Post hc vero describitur , quia amici veniunt, fient, consident, lacent ; moxque sub jungilur hoc, qud diei suo maledixisse perhibetur, Nimis itaque congruum est ut suspicemur, eum nullo instigante , nullo puisante, ex impatienli ad vocem t maledictionis erumpere, quem nimirm novimus insliti

bomo

omnibus celebrandum ;"ille itaque liber canonic auctorilatis. Probatur minor ex ipsiusmet libri sententiis. Legimus enim cap. 5 Pereut dies in qu nutus sum , et nox in qu dictum est Conceptus est liomo. Dies iltc vcrlatur in tenebras , non requirat eum Deus desnper et non illnstretur lumine Sit nox illa solitaria ncc
plar seculis

non

est

ter damna rerum mortemque filiorum, inter vulnera corporis , inter verba mal suadentis uxoris , magna Creatori prconia humili mente reddidisse. Patei'ecit ergo qu mente haec quietus dixerit, qui toi Dei lau des etiam percussus enarravit. s Addit S. Gregorius cap. 6 , maledictum duplex in Scriptur sacra distinguendum esse Aliud videlicet

, :

quod approbat,

aliud

quod damnt.

Aliter

enim ma-

lande (ligna maledicanl ei qui maledicunt diei , qui parati sunt suscitare Leviathan. Obtenebrentur stell caligine ejus ; exspectet lucem, et non videat, nec ortum surgentis aurora' ; quia non conclnsit ostia ventris qui nec abstulit mala ab oculis meis. Quart portavit me non in mtv mortttus sum, egressus ex utero non statim periil Job 6, v.2 JJtinam appenderentur peccata mea, quibus iram menti et calamitas, quant patior, in stater. Quasi arena Maris hc gravior apparent. Job 7,
:
,
:

lodiclum profertur judicio justiti, aliter livore vindict. Maledictum quippe juslili judicio ipsi primo homini peccanti prolatum est, cm audivit Mate:

Maledictum judicio juslitiae profertur, eum ad Abraham dicilur Maledicam maledicentibus tibi. Rursm quia maledictum non judidicta terra in opre tuo.
:

cio justitiai, sed livore vindicte promitur, voce Pauli

vers.

anima mea, et mortem ossa mea. Desperavi, nequanuam uljam vivant. Job 9, vprs. 22, 23, de Deo dicilur Intra nocentent et impium ipse tvnsumit. Si flagellt, occidat temel, et non de pnis innocentum rident. Job 27, vers.
:

IS, 16

Quamobrem suspendium

elegit

Apostoli pra?dicantis admonemur , qui ail Benedicite, et nolite maledicere. Deus ergo maledicere dicitur, et tamen maledicere homoprohibetur, quia quod liomo agit malili vindicta;, Deus non facil nisi examine et virlute jusliti*. Cm ergo sancli viri m:de:

<t

dictionis senleniam proferunt, non ad banc ex volo uliionis, sed ex jusliti examinis erumpunl. Inls enim subtile Dei judicium aspiciunt, et mala ioris

exsurgentta quia maledicto debeant ferire, cognos-

,,

255
nec non
in publicis

IN
etiam conventibus atque

LIBRUM JOB

256

officiis

ab Ecclesi univers hic liber Jobi recitetur, legatur,

cuut ; et e in maledicto non peccant, que ab interno judicio non discordant...'. Igitur si subtiliter beati i Job yerba pensamus, non est ejus maledictio ex person dclinquenlis, sed ex rectudine judicis ; non est sed doctrina tranquilli. Qui enim tam ira commoti , recta nudedicens intulit, non perturbationis vitiosuc cubuit , sed doctrin inagisterium impendit. Vidit

nam appendendo appenderetur ira mea, et infortunium meum in bilancibus &levarent pariter. Quia nnnc pr
aren marium gravesceret. Sic versio septuag. Interprelum Si ver quis appendens appenderet iram meam, et dolores meos tolleret in statcr pariter et
:
,

quippe amicos cum clamore flere vidit vestes scin dere, vidit pulvere capita conspergere, vidit conside rationesua; percussionisobmulescere ; et vir sanclus inspexitquia hi qui prospra temporalia requirebant, ex comparatione mentis propriae aut lemporali fra,

qud transipercussum desperat non firent, nisi ipsi desperatani nientem ab spe incolumitatis in terna; subtraherenl et dm crumpit foras in vocem doloris vulneratis inls oslendit virtutem medica ininis, dicens Pereat dies in qu natus sum. Quid enim dbet per diem nativitatis, nisi ouine hoc lem pus nostr'mortalilalis inlelligi ? Quod quamdi nos

etum

adversitate crediderant. Perspexit

tori affliction*

<

in

nitatis nobis

bac nostrse niutabilitatis corruptione reiinet, aeterincommutabililas non apparet Qui igi'?
:

diem jam ternitatis videt, egr diem sua; mrlalitatis sustinet. Et notandum, quia non ail Pereat
tur
dies in qu conditus sum ; sed Pereat dies in qu natus sum. In die quippe justitine homo est conditus,
:

sed

in tempore culp natus. Adam enim condised Cain primus est natus. Quid est ergo diei nativitatis maledicere nisi aperl dicere Dies mutus,
,
:

jam

labilitatis pereat, et dies ternitalis

erumpat ?>
:

nymus

Pressis ac planis,#agisque ad litteram S. Hielibro 4 in Jeremim, ad eaput 20 Nos ver, inquit, legentes illud Beati Job Maledicta dies in qu natus sum , et nox Ma in qu dixerunt : Ecce
:

utique aren maris gravior eril. Sic paraphrasis Chaldaica Utinam appendendo appenderetur ira mea, et conturbatio mea in stater levaretur simul. Qnoniam mine aren maris gravior essel. Ita versio Arabica : Utinam adesset qui iram meam, et quod evenit mihi, in slater simul appenderet, Caeterm divins Providenti ordinem in sua ill calamitate Jobum adorasse ; haecver eo duntaxat fine dixisse, ui iniquas amicorum exprobrationes esse ostenderet, confirmant ejus verba in eodem capite Et hc mihi sit consolatio, inquit, ut afjligens me dolore, non parcat, nec contradicam sermonibus sancti. Qu est enim fortitudo mea, ut sustincam ? Aut quis finis mens ut patienter agam? Nec fortitudo lapidum fortitudo mea , nec caro mea cenea est. Ecce non est auxilium mihi in me , et necessarii quoque mei recesserunt me. Qui tollit ab amico sno miser/cordiam, timorem Domini derelinquit. Fratres mei prterierunt me, sicut torrens qui raptim transit in conrallibits.... Quare detraxistis sermonibus veritalis, cm vobis nullus sit qui possit arguere me ! Ad increpandnm tantitm eioquia concinnatis,et in ventum verba profertis. Addi potesl Jobum hc ut Christi typum dixisse, cujus dolores in stater velut appensi, spectat innocenti palienlis, cl satislacientis dignitale, peccalis lioniinuni, quorum se vademprsebuit ac iidejussorem, praeponderrunt. Mine S. Grcgorius Magnus ait libro 7 Moralium , cap. 2 < Quis alius stater nomine, nisi Dei et hominum Mediator exprimitur? Qui ad pent
: : , :

Maledictus homo qui annuntiavit palri < mco , dicens : Nains est tibi prier ; buic leslimonio coaptamus quod scilicet melius sit non esse, qum < vivore in suppliciis juxta illud quod scriptum est Job 5 Mors vira requies, oui Deus clansit viam suam. Et iterm Quare data est misero lux, et vita his qui i in amaritudine sunt ? Et in Evangelio simpliciter t dictum legimus Mattb. 26 Melius ei fuerat, si natus non fuisset ; non qud sit melius ei qui natus non lueiit sed quod melius sit non esse, qum mal esse. Aliud est enim omnin non esse aliud, cm sit, abs que ull intennissione cruciari quomod mortem quietam vt miserae pmeferimus. Unde et Amos c. 5, appellat tenebrarum, et diem afflictionis. Et Ja eob, e qud vixerit in dolore et angusti, dies vit;e su:e ]>arros et pessimos vocat Genes^ M. Et Paulus Apostolus dicil Galat. 1 Ut eriperet nos de prsenli ! seculo nequam. Et iterm Epbes. 5 Redimentes tem pus, qnoniam dies mali sunt. Ad secundum locum respondetur, ba;cverba l'tinam appenderentur peccata mea, etc.,nullam omnin divinne justice, aeeusationeni conlinerc, sed Eliphasi objurgalioni respondere, quasi dieat sanctus Job Ulinam qu lance pondraient amiei calamitatem quam patior, et peccata quse commisi Cert calamitas praeponderaret, maxime si atlendatur Deo statutalex, <|iii giavissimas et acerbissims pcenas in leviorum pecealoiumultioneiii infligerenOn solet. Vel peccaloruni
;

masculus

et

nostrse meritum venit, ac secum justitiam simul et misericordiam detulit sed misericordi lance proeponderans culpas nostras parcendo a levigavit. In manu etenim Palris, quasi stater miri libraminis laclus bine in se calamitatem nostram , et illinc peccata suspendit. Sed gravis ponderis cala mitalem moriendo innotuit et apud misericordiam

;
, ,

sandum vil

lev esse peccatum, quod relaxatur, monstravit. Vir igitur sanctus colloquenlis amiei senten tiis claustris silentii excussus, et prophelici Spiri lsallluenti repletus, dicatsu, dicalhumanigeneris

suam Deus

voce Utinam appenderentur peccata mea quibus iram merui, et calamitas, quam patior, in stater ! Quasi aren maris hc gravior appareret. Ac si apert diceret: Damnalionis noslr nialum lev creditur qui;) necdm cognit Bedemptoris a?quila(e pensa tur. Sed utinam veniat, et rumnam tanliexilii mi sericoi-dB su lance suspendat, et quid post auxilium requiramus, edoceat. Ad tertium respondetur, natura? senlienlis, etacerbissimos dolores lerre non valentis, interpretem esse bunc Jobi sermonem, non superioris anima; partis.

: , ,

intelliguntnr ibi qtierlae etgemitusJobi.quas veriebanl amiei, qud ad malediclionem nalalis diei sua; ipsum erupisse viderenl ; quasi dieerel
ipsi vilio
:

nomine

appenderetis dolorem ac gmit US meos, et queiimoiii.s, ipias velul peccata gravissima mibi improperatis, cum calamitate quam patior! Quasi arena maris hsec gra\ior appareret. Unde et rerba mea dolore siuit jilma quia sagiltm Dmini in me sunt, quorum indiqiiatio ebibit spiritual tneum et terrores Dominimilita ' < ?rie.AlquepostremahsCexplicatio ad tevimn Hebr m, ad versionena septuag. Interl'liniin
;
,
<

pretum etChaldaieam paraphrasim acommodata


Sic enim reddilur ad

est.

verbum

lextus Ilebraeus

Vti-

Se se itaque Jobo ol'erebant consilia desperationis quae damiones per somnia visionesque terroris plenas suggerebant. Unde ait Terrebis me per somnia , et per visiones horrore concuties. Quamobrem eleqit suspendium anima mea , et mortem ossa mea. Sed long aberal eonsensu rehgiosus animas, spessuas omtes in Deo collocans, etianisi ipsum occideret. Etiamsi occiderit me , inquit, in ipso sperabo. (Job 15, 15.) Qud si mysticaplaeeal explieatio, suspendium anim;ie exallalionem ejus terrenis ad cleslia signilicat , et mors ossium , terren lorlitudinis niortilicationcm, secundum S. Gregorium libro 8 Moralium, cap. 14: Quid per animant, inquit, nisi mentis intentio ? Quid t per ossa, nisi carnis fortitudo designatur ? Oninc au tem quod suspenditur, procul dubio al) imis levai ur. Anima ergo suspendium eligil ul ossa nmriantur , quia dm men:is intentio ad alla se sublevai oiiinem in se lrlituiiinem vitae exterioris necal. Sancti enim viri cerlissim sciunl, quia babercin bc vil requiem nequaqum possunt, et idcircsu: ,

257
exponatur, et
conciliis occuinenicis
in 1er

PR/EFATO.
sacros
Palet tertio
,

258
VI.

Job rex
inter

fuit.

Scripturae libros annumcrelur.


c

Jobum
uli

Idumseos

regem seu
supra
ci-

eligunt, quia nimirm desideria terrena deserentes, ad animum tollunt. Suspensi autem, mortem suis ossibus inferunt , quia ainore supern;ie pa-

spendium

principem

fuisse,
is,

Septuaginla

loco

dat.

Recl ergo

neqwaqum
quia elsi qui
gilalioni.

qui peccatorem se confessus est, se suo corde reprehendi confitelur


illicita

trise in

virtutum sludiis accincti

hoc quod fortes

mrtass cogitando

del'uit

unqum
co-

fuerant, vinculo humililaiis insequunlur. Siniiliter dcsppralionis nomine intelligil terrena; spei abjectionem, et voluplalum temporalium abdicalionem; justi quippe desperare,jnquit, est praV i sentis vit* bona aeternitatis electioie dsrere, mancsura quaererc, et in rbus temporalibus ultra fidiit ciam non babere. Qui luec agcns , nequaquin se ultra vivere asserit, quia vivilieatrice morte quotidi

pris in

mundo

eclitudini, iorli

tamen mentis cerlainine

restilit

vitapassionis se occidit.

quartuin respondefur, verba illa Si flagellt occidat semel et non de pnis innnocentum rideat ; desiderium mords rvera minire, sed condifionatum dunlaxat, et divins voluntatis ac providenli arbiOccidat, si ita decrcvit, trio suspensum quasi dicat nec ila se gerat, ac si pnis innocentum obleetaretur, cas perennes faciendo. Ridere Dei, inquit S. Grego:

Ad

justili su insolenter glorialuni nec se juslum in conspectu Dei superbe existimsse, verba ipsius cap. 9, exarala diserte probant. Ver scio, inquit, quod ita six, et quod nonjustijicelur homo compositus Deo Quantns sum ego , ut respondeam ei, et loquar verbis mets cum eo ? Q'detiatnsi habuero quippiam justum , non respondebo, sed meum judicem deprecabor. Et cm invocautem exaudierit me, non credo quod audierit vocem meam.... Sijnsti(icare me voluero, os meum condemnabit me ; si innocentent ostendero, pravum me comprobabit. Etihmsi simplex fuero, hoc ipsum ignorabil anima mea.... Verebar omuia opra mea, sciens quod nonparceres delinquenti...

Cert

Jobum de
,

non

luisse

humaine nolle alliictioni de pnis innocentum ridere ait, secundm exlernam reruin faciem loquilur, quomod et multa in et secundm judicium carnis
<
i

iius libro 9, cap. 15, est misereri. i Vcl, cm Deum

Si lotus fuero quasi uquis nivis, et fulserint velut mundissim manus me, tamen sordibus intinges me, et ubominanlur me vestimenta mea. Neque enim viro, qui similis mei est, respondebo, nec qui mecum injudicio
guere, et ponere

libro Ecclesiastis intelligenda sunl


signilicat,

hoc

est,

Deum

ex

sequo pios alque impios quoad res externas tractare nec minus ad pioruin calamitates, qum ad impiorum pnas ridere, quia juslos quandoquc omni prorss ope deslituere videlur. Hune vero locum mysticuM in sensum trahit S. Gregorius, desiderium human redemplionis per Christum consuininandae liis Jobi verbis exprimi asserens Anle Redemptoris igi:

Non est quiutrumque valeat armanum suam in ambobus. Ad sexlum respondeo, Jobum humano more loqui, cm Deum bis verbis alloquitur Mututus es mibi in
ex wquo posait audiri.
:

crudelem

et

ligural locutionc severitalem

divime

justitifle signiticarc.

advcnlum, inquit, pnam suamclecliomneshabuerunt, quia stuanle desiderio Incarnalionis ejtis myslerium videre cupierunt.... Pnaj itaque inno< cenlum sunt desideria Justorum. Quousque ergo electorum suorum vola Dominus non eompatiens
i

lur

dislulit, quid aliud

qum

innocenluni pnas

risil ?

laque vir sanctus venluri Redemptoris dona consi derans, et volorum suorum dilalionem graviter to* lerans, dicit Si flagellt, occidat semel, et non de p nia innocentum rideat. Ac si aperl exorel, dicens Quia vita nostra quotidi llagello vindicl pro culp atteritur ille jam veniat, qui pro nobis semel sine culp moriatur ut de innocentum pnis Deus ultra < non rideat, si ipse carne passibilis appareat, in cujus desideriis se mens nostra castigat. Vel cert, si risum Deiejus laetitiam appellat, de innocentum pc nis ridere Dominus dicitur, quia qu nobis arden lis quritur e de nobis suaviiis kelalur. Quasi < quoddam quippe ei ex pn gaudium lacimus, cm < per sancta des deria pro ejus amore nos castigamus. i Ad quinlum respondelur, sanclum Job, cm ait: Non reprehendit me cor menm in omni vit mc, de gravioribus dunlaxat loqui peccatis, non de levioribus, sine quibus justorum vila non agilur. lia hune locum exponilS. Gregorius libro 18 Moralium, cap. 5 Quae ri polest, in<|uit, quo pacto corde suo reprehendi se denegat, qui se peccsse superis accusai, dicens i Peccavi, qnid faciam tibi, custos Iwminum ? Vel cer t Si juati/icare me voluero, os meum condemnabit me. Sed sciendum est, qud sunt peccata qu;e jui stis vitari possunt, et sunt nonnulla quae etiam jui stis vitari non possunt. Cujus enim cor in hc cor ruplibili carne consislens, in sinistr cogitatione non labitur, vel si usque ad consensus foveam non mert galur ? Et tamen haec ipsa prava cogitare peccare est. Sed dm cogitaliom resistilur, confusione su t animus liberatur. Mens ergo justorum, etsi libra est perverso opre, aliquando tamen corruit in perpeccalum ergo labitur, quia c versa cogitatione. Et et tamen unde se saltem in cogitatione declinatur
:
:

Sicul enim Deum accipimus sine. zelo zelantem, sine ira irasenlem, ita sanclo Job etiam sine crudelitate diei potuil crudelis. Crudelis quippe dicitur, qui dislricl ieriendo non pareil, ut videlicel hoc loco crudelis district (eriens possil inlelligi, et ulcisceiuhe culpa; non parcens. Unde Isaias quoque cm videret ultiuii judicii diem non jam cum veni, sed cum dislriclione esse venlurum, ait c. 13 : Eccc dies Domiui vniel crudelis , et indignatione plenus, et ir furorisque ejus, ad ponendam terrain in so~ liludine, et peccatores ejns conterendos de eu. Sanctus igilur vir, ul hancerudelitatem sibi polis assereret eongruere posse qum Deo, ait Mutalus es milii in crudelem. Ac si aperl dicat Qui in te ipso crudelilalis nihil habens, mihi quem respirare perseculione non sinis, crudelis videris. lia enim Deus crudelis esse non potcsl, sicut neemutari ullatens potest. Sed quoniaan in Deo nec crudelilas, nec mutabiliias unqum venil dm mihi , dicit quod in semelipso
: : ,

nec crudelem, nec mulabilem senliat, oslen dit. Nain dm circa nos qmedam prospra et adversa varianlur, in eo qud nos mulamur, quasi ejus circa nos mulatum animum suspicamur. Ipse vero in se incommutabilis permanens, aliter atque aliter in cogitalione sentitur hominum, pro qualilate merito< rum. Nain et lux solis cm nequam est, sibimetipsi dissimilis, inrmis aspera, sanis autem oculis lenis videlur eorum videlicel immulalione, non su. Unde, ul praediximus, dicens Mutatus es, adjunxit,wi//'; ut ipsa bc crudelilas alque mulalio non sit in qualilate

Deum

judicis, sed in
aliis

mente
:

palientis.

Quod

relexit

dicens

Et

in duriti

verbis quoque mans tuw udverei in

saris mihi.

Manus etenim Dei dura eredilur, cm voquod


nobis displi-

Iuntati nostra; contraria, hoc

cet Ieriendo persequitur, et flagella ingeminal , cm dolentis anima clementiam exspeelat. (Nat. Alex.)

stamment

L'aulbenlicilet lacanonicit du livre de Job a cont reconnue dans les glises grecque et

latine d'un

consentement unanime.

C'est pourquoi on doit tre surpris de ce que dit Junilius Africanus dans son trait des parties de la loi

<

metipsam postmodm llendo reprehendat , non habet, quia antese repara. t, qum per consensum ca-

divine , lorsqu'il avance que parmi les Hbreux il y avait, selon le tmoignage de saint Jrme diversit de sentiments sur la canonicil du livre de Job. Ce Junilius, qui vivait vers le milieu du cinquime sicle,
,

met

le livre

de Job au

mme

rang que

le livre

de Ju-

259
lato

ns

LIBRUM JOB
sacrificandi

260

ex Genesi probant
7,

et ipse

de se innuit cap. 29
,

junxisse, ita ut ejus regale foret sacerdotium, ex ipso

vers.

ubi inter alia


,

Quando, inquit
in plate

procedcbam
calhe;

munere

quo capite primo functus


:

scri

ad

portant civitatis

et

parabant

bilur, manifest

comprobalur

nam
Deo

ante ceuainina
sacrificium offo-

arammihi;
et

videbant

me

juvenes, et abscondebantur
;

sua oclavo quoque die pro


rebat; et, ut D. Gregorius

filiis

senes
,

assurgentes

slabant

principes

cessabant

lib.

4, Moralium cap. 4,

loqui
in

et

digitum superponebant ori suo. Haec cert

annotavit, tune simul mysterium resurrectionis recolebat. Post

vulgarem hominera minime quadrant. Et paul


:

plagam ver
,

et

luculentam ejus de hosti-

post subdit

Si voluissem ire ad eos, sedebam prunus


excrcitu,

bus victoriam
sacrificia
;

Dei jussu etiam pro amicis obtulit

cumque sederem quasi rex circumstante


Caten nott

eram
in

ut in fine libri cap. 42, narratur. Ut bonus

tamen mrentium consolator. Ubi Olympiodorus


illud, quasi,

igitur sacerdos

pro

delictis

primm

suis

(nam

delicta

non propter simililudinem

liliorum sua reputabat) hoslias offerebat; deinde in-

adhiberi (ut vult Cajetanus), sed ut rvera


testate regi viguisse intelligamus.

eum

po-

super amicorum delicta

sacrificiis

expiavit
,

cisque

Im regem maxivir

Deum

reddidit propitium ac placatum

qui se Jobi

mum
inter

seu regem regum fuisse colligitur ex capilis


:

faciem spoponderat suscepturum.


VIII.

primi versu 3, ubi dieitur

Eratque

Me

magnus
Job quasi patriarcha populi
Israelitas colentis.

omnes Orientales. Pluribus hc probat Pincda

Deum

extra

noster, ostendens regiam Jobi dignitatem

non minus
et vivendi

legibus fuisse

qum armis munitam


ornatam
(1).

alque omnibus

Patriarcbam insuper fuisse cognosces,


inslitulum consideraveris
,
:

si

ejus genus

virtutibus ver regiis

siquidem ex

stirpe

Abrah
,

VII. Job sacerdos fuit.

ex qu cteri fer omnes patriarchae


traxit,

posteriores

originem

eamque admodm pro,

Sacerdotalem prterea dignitatem


dith et les

cum

regia con-

pinquam

utpote ex

filiis

Esaii trahis Jacob

duode-

deux livres des Macbabes, qui n'taient point dans le canon des Hbreux , et il parle de mme des deux livres des Paralipomnes, des deux d'Esdras et de celui d'Eslher, qu'il met avec celui de Job. Aprs
quoi le disciple qu'il veut instruire demande pourquoi ces deux livres ne sont pas placs au nombre des critures canoniques? Le matre rpond que la raison en est que ces crits taient reus avec cette diffrence parmi les Hbreux , selon le tmoignage de saint Jrme et des autres Quoniam apud Hebros quoque super hc diffrent i recipieban ur, sicut Ilieronymus cterique testantur. Il est bien vrai que selon le t:

cim patriarcharum parentis; ut non immerit quasi


patriarcha populi
seri possit
,

Deum

extra Israelitas colentis cen-

prsertim

cm

cteris fer excellenlis

palriai chis Chrisli

Domini typum exprimeret.

IX. Job propheta.

Prophelam eum
lib.

(i)

agnoscit prdicatque Gregorius


1
,

17 Moralium cap.

ubi de Jobo loquens

San,

ctus, inquit, per vulnera et verba sic loqualur

sua

ut

moignage de saint Jrme

les

Hbreux comprenaient

etiam nostra significet,

et

plerumque per propheti

ces livres sous le nom Aliagiograplies , et les distinguaient de ce qu'ils appelaient la loi et les prophtes; mais il n'en est pas moins vrai qu'au rapport mme de saint Jrme, les livresque les Hbreux appelaient hagiographes faisaient partie du canon des Hbreux. En effet, selon la remarque de ce saint docteur dans son prologue intitul Prologns Galeatus, le canon des
la premire conce sont les cinq livres de Mose. La seconde contient ce qu'ils appellent les prophtes, et dans cette classe ils mettent d'abord le livre de Josu le livre des Juges avec celui de Ruth les quatre livres des Rois les trois grands prophtes, et les douze petits prophIsaie Jrmie Ezchicl tes. Enfin la troisime contient ce qu'ils appellent les hagiographes, la tte desquels ils placent le livre de Job, ensuite les Psaumes, les Proverbes, l'Ecclsiastc, le Cantique des Cantiques, Daniel, les Paralipomnes, les livres d'Esdras et de Nhmie, et le livre d'Esther.

spiritum ventura narret, prsentia transcendt. Sanctus item Augustinus Serm. 2 de Nativitatc non prophelam solm, sed eximium prophetarum appellat
,
,

dicens

Similiter et Job prdicat eximius prophetain carne

rum

Et

me
,

videbo

Deum

quod de

Mo

tempore proplietavit
nostr camis induta

quando Christi Deltas habita

Hbreux

est divis

en

trois parties
;

tient ce qu'ils appellent la loi

est.

Sed ut nemo illum prophe,

tam appellaret
abund

illud

tamen oraculum

quod de re-

surrectione corporum admirabili claritatc profudit,


satis est
,

ut

summis etiam prophetis jure

merito aggregetur. Unde D. Hieronymus ad

Pamma-

C'est ainsi que saint Jrme mme nous donne l'ordre des livres qui composaient le canon des Hbreux. Ainsi il tait bien loign de penser que les Hbreux ne reussent point dans leur canon le livre de Job. On peut consulter encore ce que ce saint docteur en dit dans sa lettre Paulin , et dans les deux prfaces qu'il a composes sur ce livre. 11 est certain qu'il n'a

jamais place le livre de Job au mme rang que ceux de Judith et des Machabes comme le suppose Junilius Africanus; et nous devons regarder comme une chose constante que le livre de Job a toujours t reconnu comme canonique, tant par les Hbreux que (Bible de Vence.) par les chrtiens. (1) Qum 19, 9, non diadema et vestilus regius, seu luctus solummod indicetur, nulla est ratio Jo(Iahn.) J)um et amicos ejus regibus accensendi.
, _

(1) Sanctus Job gestabat personam magnum magn propheti ; unde quse in libro ejus videntur quasi as pera et blasphma, ait S. August. Enarrat. in Psalm. KM serm. 4, habent intellcclus suos. Quod putare mus aliter esse nisi Deus perhiberet testimonium et antequm loqueretur Job, et poslea qum totum locutus est. Perhibuit Deus primo testimonium di cens Homo simplex et rectus, ac timens Deum , et recedens malo. Dixit hoc Deus ante tenlalionem Ne quis autem in illis verbis forte rnal intel illius. ligeus scandalizaretur, et putaret justum quidein vi rum fuisse Job ante tentationem, in tenlalione au,

tem
t

gravi defecissc, et
finitis

blaspliemam ,
,

lapsum esse in sacrUegam omnibus sermonihus et ipsius


,

amicorum ejus, quihus ci consolalio redidebatur, dicit Dominus testimonium, illos non veNon estis locuti, rum locutos sicut servum ejus Job inquit, coram me rectum, sicut servus meus Job.
Joli
et
:

Deinde jubet ut

illc

pro

eis offerat hostias,

quibu*

eorum peccata

solvantur.

(Nat. Alex.)

*G1

PR^EFATIO.
tum
,

62
etc.,

chium scribens adverss errores Joannis Hierosolypost contextum illum Jobi rccitalum Quid juitani
:

Job.

51,

16. Et, utpaucis


is

concludam,

tanlusfuit Job

coram Deo, ut

etiam de

illius pietate

hc, inquit, proplieti manifestais post Cliristum,


ctione loquitur.

NuUus

tant apart

innocenti atque jusliti glorietur in conspectu angelo-

qum

ipse ante Cliristum, de resurre-

rum suorum, ad Satanam dicens Job 1,8: Numquid quod non sit similis considersti servum meum Job
,

illi

in terra ? etc.

Nec erubescit

S.

Chrysostomus boni.
,

X. Job marhjribus accensetur.


1,

de patienti Jobi

eum

angelis

parem prdicare

et

quoque illum censeri cupit Chrygostomus hom. 5 ad populum Antiochenum Natn


Inter martyres
,
:

ab iisdem certaminum suorum spectatoribus plurima


bravia consecutum esse.

Angelorum cert partem


facile

etsi

inquit

ante tribunal non


,

fuit constitutus

nec

vald

magnam
in
vi

princeps

dmonum

seduxit
;

ce

judicis

vocem audivit

non

vidit carnificem;

attamen

secum

perditionem attraxit sempiternam


nullque fallaci ut
potuit.

Jobum

mullh tnartyribus graviora passus est, etc. Eadem fusis prosequitur hom. 1, inEpist. 2, ad Corinthios.
Tametsi ergo beati martyres plurima tormenta miracujusmodi reieruntur de bili constanti perlulerunt
,

tamen null
ret inducere

Deum blasphema-

unqum
XIII.

Job Chrisli typus.


si

Nihil ergo

camino Azari

Anani

et Misalis
,

de lacu leonum

mirum,

Jobus

tt

tantarumque virtuJesu Chrisli


(1)

tum ac dignitatum
(1) S. Gregorius cap. 6 : Job non

titulis

illustris,

DanieUs, lapidatione Jeremiae

Zacbarise et Stephani,
,

de sectione Isai, de cruce Ptri, Andra? et Philippi de excoriatione Bartholomaei


Joannis
,

dolio
,

fervenlis olei

submersione dmentis

leonibus Ignatii

Magnus praefatione in librum Job, tantm loquendo sed etiam patiendo, Cliristum prophetavit sed quia Redemptor nosler unam se personam cum sanct Ecclesi exhi,
;

incendio Polycarpi, cralicul Laurenlii, etc., attamen

long acriora et diuturniora perpessus est Job, quan-

huit , quisquis eum in semelipso signilicat , modo !iunc px capite, modo ex corpore dsignt, ut non

do

et

corpore et animo, idque ab hostc

visibili

alque

invisibili,
fuit
;

im

et

ab ipsomet omnipotente cxcrucialus 19


,

ail

enim
sicut
:

c.

22

mini

me

Deus ? item

13 Quare persequiManus Vomini tetigit me ;


et c.
:

et alibi

Manum tuam

long fac

me,

etc.

idque

nullis externis consolalionibus

hominum

vel angelo-

rum

qu
,

frquenter beatis marlyribus concessa

fuerunt

tyrium

qum durum longumque marqum infractum animi robur quanta opus


subnixus.
!

fuit patienti

XI. Job confessoribus et vircjiuibus comparatus.

Sed nec

vilrc

sanclimoni et castitate sanclis con-

fessoribus sacrisque virginibus ull ex parte cedit,

nain de seipso

ait

Pepigi fdus

cum

oculis

meis

ut

sed etiam corporis teneat. propheta ejusdem Domini verba exQuasi sponso posuit mihi mi tram , et primons ait a quasi sponsam omavit me ornamento. Quia igitur ipse ipse est in corpore sponsa , ne in capite sponsus cesse est ut cum nonnunqum aliquid de cnpile dincilnr, sensiin ac subil etiam ad A ocem corporis de rivelur et rursm cum de corpore aliquid dicitur, * repente ad vocem capitis ascendatur. liealus ergo Job venturi cum suo cerpore typum Redemptoris insinut , uxor ver ejus qua; eum ad maledicen dura provocavit, vitam carnalium dsignt, qui inlra sanctam Ecclesiam incorrectis moribus positi qu per fidem bonis juxta sunt , e per vitam duris premunt; quiadm quasi infidles vilari non possunt, fidelibus tant deteris, quant et interis toleran tur. Aniici ver ejus, qui dm consulunt, invehun tur, haereticorum iiguram exprimunt, qui sub spei ie consujendi agunt negolium seducendi. t (Nat. Alex.) Encore que tout soit auguste en la personne de Jcapitis
,

solm vocem

Unde

et Isaias
,
:

<l

ne cogitarem guident de virgine. Quibus verbis dclart se continenti

studiosissimum
fuisse
;

carnis
,

delicias
,

nunqum sectatum
stitisse. Id

sed corde

ore

oculis

desideriis, totoque corpore et

animo castissimum exlus verbis c. 51, v. 1


,
:

ipsum rurss dclart

Si deceptum est cor

meum
,

super muliere
,

etc.

Rara

profecto vit puritas castitasque

non dico

in nobili-

bus

aulicis

principibus

sed eliam in saciis homi-

nibus vix tant peri'ectione reperienda. Ante legem

prcepla
ximi
tui
,

legis servabal

Non
et

conaipisces matent vro-

Deut. 5, 21
,

antequm mundo innotes:

ceret Evangelium
derit

hoc Evangelium tenebat

Qui

vi-

mulierem ad concupiscendam eam, jam mchatus

est in corde suo, Matth. 5, 28.

XII. Jobi pietas et charitas in pauperes.

Quanta ver

pietate, benevolenti et chariiale


,

pau-

perum omne genus complecteretur


satis

hsec ejus verba

manifestant

Si negavi

inquit, quod volebant


;

pauperibus, et oculos vidu exspectare feci

si

comedi
;

buccellam
si

meam

soins, et
,

non comedit pupillns ex e

despexi pereuntem

eh quod non habuerit indumen-

sus-Christ que ses actions aussi bien que ses souffrances mritent d'tre adores, et que sa grandeur exige des hommes autant de respect que son humilit, Pre ait pris plaisir il semble nanmoins que son rendre ses peines plus glorieuses que se6 miracles, et qu'il ait eu plus de soin de faire connatre tous les sicles son innocence que son pouvoir. En effet Jsus-Christ a bien eu plus de figures de sa Passion que de sa gloire Abel arrosa de son sang la terre naissante ; Jacob fut maltrait par Esa Josepli fut vendu par ses frres , et neTnonta sur le trne fle l'Egypte que par les degrs de la servitude et de la prison et sans taire un ennuyeux rcit de tous les justes qui ont souffert, il sullit de dire qu'on n'a point vu de sicle qui n'ait port quelque innocent malheureux mais peine s'est-il trouv trois ou quatre princes, tant parmi les fidles que parmi les profanes, qui aient t les figures de Jsus-Christ victorieux ou triomphant car si vous exceptez Josu qui nous l'a reprsent dans ses combats Cyrus en ses conqutes et Salomon en sa gloire. , vous ne verrez que des marques de ses faiblesses, et des avis que le Ciel donne sans doute la terre de ses souffrances futures il l'a permis ainsi parce que la gloire des hommes n'tait pas assez solide pour reprsenter celle du Fils de Dieu, et que leurs misres taient assez vritables pour exprimer ses douleurs il jugeait bien aussi que le scandale de la croix avait besoin de prcaution , et que si plusieurs innocents n'taient affligs, les peine^
, ,
:

263

IN

LIBRUM JOB

264

regum

Rgis, Patriarche novi Teslamenti, prophte

potentis opre ac sermone,

martyrum

coryphaei, con-

viduarum consolatoris ac pupilloruni protecioris typumgesserit; et rex inmedi gentililalc ilium rcent
praeliguraret, cui
et

fessorum speculi, virginum sponsi, pauperum palris,

dictumesl Psal.

2, 8

Postula me,
possessionem

dabo

tibi gentes

hrditaient

am,

et

que Jsus-Christ devait endurer feraient

mrite. Or, entre tous ces grands hommes l'honneur de porter le caractre d'un Homme-Dieu souffrant el d'lre les ombres de son innocence opprime le Ciel n'en a point mis au monde un pi s illustre que Job; car, outre que sa naissance le rend
,
,

son qui ont eu


tort

tuant terminos terra?.

XIV. Job nomiiiesuo Ckiistvm quoque prfignravtt.

Sed ad
cessit et

dignitatis

atque virlutis siniilitudinem ac-

nominis;non quidem ut nonien nomini rc;

recommandable que les gentils parmi lesquels il vises incomparables vait donnent de l'clat sa pit malheurs lui ont acquis tant de rputation dans le monde que Mose ne trouva point de meilleur exp, , ,

demptoris ac salvatoris, sed muneri responderet


pulchr S. Cregorius
dicens
<
:

uli

lib.

G Moraliuni cap.

ostendit

Cunetisverascienlibusliquet, qud ilcdemplotis suis allegalionibus


;

dient pour adoucir les misres des Isralites captifs dans l'Egypte que de leur faire le rcit de ses infortunes. Eii effet , de quelque affliction que la patience d'un homme ait t prouve , il a toujours pu remarquer dans l'histoire de Job des sujets de consolation car sa vie fut traverse de tous les malheurs qui se peuvent imaginer, et sa vertu fut exerce par toutes les disgrces qui la pouvaient rendre plus illustre ses biens qui consistaient en troupeaux , furent enlevs par des trangers , ou consums par la foudre ses maisons furent abattues par la violence des vents ; ses entants fuient accabls sous leurs ruines , et le diable , qui suscitait tous ces orages , lui en lit donner les avis en un mme jour, afin que mettant son me en dsordre , l'impatience el la douleur tirassent des reproches ou des blasphmes de sa bouche mais ses esprances s'tant trouves aussi vaines que ses efforts , il attaqua son corps par des maladies si tranges qu'on ne saurait concevoir comment un homme a pu rsister tant de douleurs ; car leur longueur n'adoucissait point leur violence, leur excs ne diminuait, point leur nombre, et souvent une mme partie tait frappe de maux contraires qui semblaient ne s'accorder ensemble que pour faire souffrir davantage cet homme gnreux. Sa femme se servit de tous les artifices qui sont ordinaires son sexe pour le porter au dsespoir ; ses amis employrent toute leur loquence pour lui persuader qu'il tait criminel et lui ler la consolation que lui donnait la pense de. son innocence. Comme leurs reproches et ses plaintes font le principal dessein de ce livre, aussi sont-elles le principal sujet de cette Prface, et je crois qu'il est bien dilicile d'entendre l'histoire de Job , si l'on ne sait les motifs qu'ont eus ses amis de l'accuser, et les raisons qu'il avait de se dfendre. Rien ne portait plus de prjudice ce grand homme que sa misre, et ce qui devait donner de l'clat sa vertu lui donnait de l'obscurit; car ses amis, qui pensaient que la peine fut toujours un effet du pch de celui qui souffre, le croyaient coupable, parce qu'ils le voyaient
: : , ; ; ,

torem mundi

curai sancla

Scriptura promittere
ut per ejus scilicet
et

euinque per eleclos omnes


sluduit designare.
dicitur,

membra,

Unde

<

idem B. Job Lalino eloquio dolens

ut per

ejus el nonien et vulnera Redeinploris noslri passio

designetur, de qu Propheta ait Isaie 53, \


laitfjuores ttostros ipse
tulit,

Ver
ipse

et

dolores nostros

iportavit.ii

Eam

siniilitudinem ac parallclisinuni Piet Tirinus succinctis suis in Jo,

neda noster fusis

bum Commentariis
damner

nec non Saliaus in Annalibus

celui dont la vertu tait aussi connue que )a malheur. Les plaintes de Job taient bien fondes sur de plus justes motifs car sa conscience ne lui reprochait poinl de crimes le Saint-Esprit qui parlait aux hommes par sa bouche, parlait intrieurement son cur, et ne lui permettait pas de croire qu'il ft puni pour son pch toutes ces raisons nanmoins n'eussent pas excus ses plaintes, si une plus forte ne l'et oblig de les former ; mais comme il tait la ligure de Jsus-Christ, qui devait unir en sa personne l'innocence avec la peine du pch el qui par un arrt de la justice de son Pre devait tre le plus afflig, comme il tait le plus juste de tous les hommes il fallait ncessairement qu'il se dfendit et qu'il employt toute son loquence pour persuader ses amis que s'il tait malheureux il n'tait pas criminel. C'tait sans doute
;

celte puissante considration qui fournissait tant d'excellentes raisons son esprit et tant de belles paroles sa bouche; il soutenait son innocence, de peur que celle de Jsus-Christ ne ft intresse; il
parlait avec chaleur, parce qu'il plaidait la cause de son Matre ; et comme il tait sa figure aussi bien que son avocat , il s'levait au-dessus de la condition d'un

homme
et lui

mortel; il traitait presque d'gal avec Dieu, demandait plutt justice que misricorde. Cette

malheureux
avec
ils

la

ne pouvant accorder son innocence justice divine , ils aimaient mieux condamner
,

el

vrit tant bien pese fera voir videmment tout le monde que Job tait oblig dparier en termes puiset qu'il n'en pouvait employer de plus humbles de plus modestes, qu'il ne trahit l'honneur de Jsus-Christ, el ne laisst des scrupules dans l'esprit de ses auditeurs qui eussent fait tort la cause qu'il dfendait. Or, comme le Pre ternel n'a rien fait que pour son Fils comme il a cr les anges pour porter ses ordres dans le. monde les dnions pour excuter ses vengeances les hommes pour obir ses lois les princes pour gouverner ses peuples, les prtres pour publier ses louanges, les justes pour tre ses figures el les prophtes pour prdire ses merveilles il a voulu que le premier livre du monde lt son apologie, et, que la plus aivcienne des histoires ft consacre son innocence car les Pres de l'Eglise tombent d'accord que ce discours est le premier que le Saint-Esprit a dict; qu'il avait bien auparavant parl par la bouche des hommes, niais qu'il n'avai point crit par leurs mains; que ses oracles ne se savaient que par la tradition , el qu'il n'y avait poinl encore d'Ecrilure-Sainle que l'on pt consulter pouj apprendre ses volonts. (Snault.)

sants
ni

un homme qu'accuser un Dieu. Le principe sur lequel


appuyaient tdus leurs discours tait vraisemblable consquences qu'ils en tiraient leur paraissaient infaillibles; le grand soin que Job prenait se dfendre passait dans leur esprit pour une opinitret, ses rponses leur semblaient plus obscures que des nigmes el ses plaintes aussi criminelles que des blas;

les

phmes
,

si
,

bien

qu'ils

n'taient

injurieux

leur

prochain que parce qu'ils taient trop zls pour Dieu el ne blessaient la charit que parce qu'ils dfendaient la religion. Comme leur procd ne nian3uait pas d'excuse, aussi ne pouvait-on pas l'exempter e faute; car tant voisins de Job, la rputation qui ne pardonne rien aux princes, el qui rend leurs pchs aussi publics que leurs vertus, les avait suffisamment informs de sa probit les confrences qu'ils avaient pu avoir avec lui pendant sa lionne fortune les devaient assurer de la saintet de sa vie, el s'ils ne pouvaient connatre les causes de sa disgrce ils (levaient suspendre leur jugement et ne pas con;

265
veteris Testament!

PR^I
ad

ATIO.
natior
?

266
'!

annam mundi 2344 ade diis

ganter expresserunt, ut nihil

habeam magnoper
libri

quod addam. Restt tanlm, ut de


argumente- pauca dicamus.

hujus stylo et

XV. Liber Job difficilis et obscurus. Quod ad stylum hujus libri attinet, is semper ab
omnibus babitus
est et difficilis et

perobscurus

(1)

tum qud
(1)

poetic (2)

phrasi utatur, verbis et loculio,

non librum Job explanare negant ipsi explanatores , quorum tu Commentarios, amicelector, si diligenter inspexeris facile videbis eam rem, multis tentatam, nemine adhuc fuisse perlectam. Nec aliter judicabat eruditus Schultens Prfalionis suse in Job pagina 4 Detexi, inqail, tpraecipuam causam magnae illius varielatis, dissen sionis atque ade confusionis qu interprtes libri luijus non tanlm se invicem toto clo dissident et quod uno, verm cliam se ipsis....discrepant,

Qum

difficile sit

non jam capite, sed versiculo struxre altero destfuunt nuspiam eunidem tenorem eamdem aciem disputalionis.... proeslanles. Alque ideni Sclmltens bocvilium esseomnium, quosundiqucconquisivitetex
i

qua; denique accuralior et ad finem consequendum aplior deduclio (a) Onmis Jobum inter et Iriumviros concertatio trino certaminum orbe (b) absolvitur, Elipbaso in singulis primas sibi partes viiuiicante, cui reliqui duo steinunt. Salis commode tribus commiltunlur pughandi partes ; nimis enim angustum .uisset et exile, persona singularis, confusum plan et importunum pugi:i;i;li uni turba. Ca:lerm Inumviri eamdem causam eodem ir modo omnes agunt. Miseri amici exhibenlur censores acerbi , severi , irritabiles pio solandi proposito in objurgaliones et conlumelias facile ahrepfi. Eliphasus quideni , qui lenissim omnium incp in acerbissima descendit convicia , et gravissim; cusaliones directe etspecia!i!ii Jobo iiii(';;ii, caeleri sibi temprant nam Bildadus loo majestate et sanclitulc bis ante ab altero oj nihil diceret, breviler lantm relraclans, et Zop ad silentium coniugiens, socium pariter desliluere, et Jobo causam cederc videntur. Parm mores eoram inler se discriminanlur ; afleciuum san gradationi qum morum diversilali impensis studetur. Qud si aliquam hc in parle varietalem desiderct delicala es (astidiosa recenliorum criliea, excusanda est nascentis plicoe artis simplicilale, quee tamen rerum graviiae
,
;'

cussit,interpretum,nondubilatallirmare.(Houbiganl.) (2) Liber partim solul, partimstrict oralione exaratusesl. Duopriora capila, etposlremi capilis finis versiculo septimo deinceps solut oralione scripta, quidquid bistoricorum est complectuntur, reliqua numeris adslricla. Sed hujus poesismelrum omnenos lalet, et quanqum rhytbmi vesligium aliquod rcierre videtur utruin rhythmum semper servrit cerlisque syllabarura nmeris adslricta l'ueril, cert pronuniiari non potest. Denique Hebraic lingn peritia et genuina ejus pronunfiandi ratio majori ex parte periil quare nemo sibi , quantmvis eruditus, blandiri jure merilque potest, sese certi aliquid de natur poeseos (Calmet.) velerum Hebraeorum assecutum. Saint Jrme a cru que l'ouvrage dans lequel nous trouvons l'histoire de Job tait crit partie en prose et partie en vers ; que tout ce qui regarde la narration, qui est la plus petite partie, tait en prose ; et que le reste , c'est--dire les discours et les dialogues entre Job et ses amis , tait en vers ; il ne fait point de dKlicull de comparer la mesure de ces vers celle des vers hexamtres usits chez les Latins et chez les Grecs et il prtend tablir son sentiment sur l'autorit de Philon, de Josphe et d'Eusbe de Csare. En effet on remarque dans les discours de Job et de ses amis un style vif et des expressions nobles et figures qui font l'essence de la posie; le tour des phrases et la diction sont tout--fait du gnie potique et c'est en cela
, , , ,
; ;

et senlen tiarum pondre abundcompensalur. Maxhv. quidem poema versalur in veliementioribus afe<

dolore, iracundi, indignatione, acerriniisque concertalionibus, ad lerrorem concitandum potissi comparalum , et sublimilatem fnprimis spirans. &ec lamen dsuni leniores animi moins, lucius cl queri-

mni admiserationem commovendam> Quanlm denique in rerum descriplionibus yaleathoc carmen, v.el
rerum naturalium, animalium prsertim imagines , vividissirnis clorfbus designatas exhibensostendit.
sola Dei oratio
,

JOBEIDOS
SYNOT'IS.
I.

Exordium

hsloricwn, pros oraliono,

c. c.

1,2.

IL Sermocinalio triplex, versa oraliono,

I. Bisceplalionum Jobum inter et triumviro invisentes, orbis lernarius, c. 5-51.

eimi
e.

Jobi oralionem, qu diem nalalcm execraiur


sequilur.

Z,

1. ci;m EliA. Congressus primus, c. 4-M. phaso, c. 4-7. N. Eliphasi oratio 3. Jobi c. 1-5 X. responsio 2. cum Bildado, c. 15-10 c. 6-7. Biidadi oratio c. 8. Jobi responsio c. 9-10.

(a) Verissim Lowthus, I. ProfectO qui repulabit modo


initia,

c. p.

716, jmlicavil
lia

qum parva

ucrit

que consiste

et l'arrangement

que dans la mesure du pied du vers. (Rondel.) Dramatibuspoema illud accenseri etsi hactenspossit qud plures in eo person inler se colloquentes inducunlur (); tamen propterea non esse justum drama, et ipsi inlelligunt harum rerum periti, et multis insuper docuit Lowthus (b). Neque reclius ad epicum genus referri, quod Ilgenius volui!, abEichornio ostensum. Quod autem buic poemati et legilimi
la vraie posie, plutt
,

gdia,

qum tarda inerementa ceperit G8ecoi<um Ixais nunqum poterit sine summ admirationc intueri tt ante seculis natumpoema tampulcbrq i,
'

dramatis et epici carminis titulum abjudicamus

nihil

de ejus pretio derogalum imus censendi sunt qui ad alienam


,

quod

ii

normam

potius lacre id inique exiet

ventum, lamsolerierdispositum, m perfectexplef'.um, tain singularis exempU; quod similil queimaginem quanidam dramatis statimariiipuit, anipsura absoiutiopedeposteris non difficile !uis a m in hoc ris exemplar aseendere. quem c gnre Graca poesis muii or oatque ta.u usu ante i45schyluin noiidiim (b) Primus certaminum orbis cap. -li; sec
s
il
l

15-21

tertins

22-51, continelur.

gere volunl
videri
,

unde necesse

est vitiosum

mancum

tol libri disposilione

pulcherrimum et perfeclissimum. Qu enim potest concipi inejusmodi argumento, difficili et recondito et ab onmi actioae
ia suo gnre est

quod san

ct observatum

numerum trhavmn redire, Bellermannoin progr. de libri

'i

abstracto,eeganliorconomia? quae distribulio ordi-

rent, ut Mercerus,
p. 76, seq. (b) In praelect.

librum in Actus et Scenas dispertiBeza alii , quorum partitiones exhibuitJ. G. Carpzovius in Introduct. in V. T. P. II.
(a)
,

Fure

qui

Indole et artificios Desigiiatioue (Erford. 1793, \), p. 4: Silenlio praetero ft*esfllias, tria millia oameloHebrans saeros ad rum et alios numros rolundos subsis to libri disposilionem propri non pertinentes magis in designalione ips. In prologo sirnl trs dia, , ;

slogi; in opre ipso trs eongressus sapientum; quili

35 de S. poesi Hebraeor. Conferendaetiam quae monuit Ilgen., Jobi Nat. atque Virtut.
s. s.

bel congressus tribus constat dialogis; catastrophe sea litissolulio Beoprolata iisdem tribus partibus absolvitur; tandem in epilogo tria prxcipu venta i memorat auclor.

xin.

,, , ,

-267

IN
(1)

L1BRUM JOB

2C8

nibus

ab usitaio loquendi

modo

discrepantibus

ac Syriacas Axabicasque voces quamplurimas Hebraeis


inlermisceal; luniquod dialecticisscateatacuminibus

cum Bildado, 18-19. Bildadi Jobi responsio, cum Zopharo, 20-21. N. Zophari Jobi responsio, 21. 20. 22-31. cum C. Congressus Eliphasi oratio, 22. phaso, 25-24. cum Bildado, 25-31. Jobi 20-31. Bildadi 23. Jobi responsio

Jobi responsio,
N.
3.
c. 1(3-17.

c. 11-20. a. Zophari oratio,c. 11. 3. Jobi responsio, c. 12, 13, 14. 1. cum Eli13. congressus secundus, c. 15-21. N\ Elipbasi oralio, c. 15. 1. pbaso, c. 15-17.

3.

cumZopharo,

ac

tricis,

quibus amici

Jobum circumvenire

et

convin-

cere niluntur, captiosis non rar arguliis ac sophis-

malis utentes, quie ab ips veritate et solid erudilione de flectant. Adde,

2.

c.

oratio, c. 18.
c.

3.

c. 19.

qud ne quidem omnia quae


qualia sunt

oratio

ab ipsomet Jobo adferuntur, ad exaclam theosopbi


sta'leram cxaminala probenlur
;

c.

3.

c.

illa,

quae

tertius,,

c.

1.

Eii-

c.

22-2'.

K.

c.

2.

ipsemet Deus sub lineni dispulaliouis in co reprebendit,


ipsqtie agnovit
,

oratio, c,

2.

N.

et lminililer confessus emendavit.


libri

ofato

c.

3.

c.

XVI. Argumenlutn

Job.

Elihui judicium de illis disceptationibus, scrnione tribus interjectis inlervallis conlinuato cap. 52-37. III. Dci oratio , qu omnem banc litem dirimit
II.

Argumenlum

(1)

porr ipsum disputatiouis per se

et 19 vcrsiuli in Septuagint desint, qui in

Hebraeo

c.

38-41.

III.

Clausula hisloria, pros oratione,

c.

42.

(Itoscmnuller.)
Dispositio et eloculio hujus libri subtile arlificium
(Se quo deincps disputatur explicat. Duo nempc Deijuuicia in clo sisluntur, in quibus qacque locum aplani lenent. Deus, is, fducilur; ut rector universi bni qui dstant aiiquis inter fdios Dei seu acutior, qui j iatens bique malais deprehendere se iationes ad posse gloriabaur , et hinc judicem Deum deerebat, iqeque nomen accusaloris, jnCT, adeptus, suae indoli conveninter ioquitur. Calamitates Jobi celeriier se insequuntur, ut quasi continuis rpetlis ictibus quasselur animus viri. Lepra riigr, mrbus execrabilis, quipro singulari Dei pn hbebtur, opportune electus est, ut conroversia excitaretur, et Job quidem miserrinius, nihilomins rationis compos sisteretur, qui cum amicis de causa suac miseri disputaret. Prologus et epilogus prosaicus est; disputatio atm uti et oratio Dei, sublimi refertur poesi, cui in caeteris libris Hebraicis nihil simile occurrit, nisi fortass cantica Mosis, xod. 15,Deut. 52, Ps. 90. Neque tamen omnes eodem modo loquuntur. Sermones Jobi reliquis ntecellunt; amicorum quilibet oratione discrepat ; revelationes et cantica antiquiora, quae allegantur, sublimiori stylo cncepta sunt Job 5, 17-21; 8,11-19; 12/15-25; 15, 20-35 sermones dcnique Deireliquos omnes post se relinquunt. In sermonibus Eiiu bservatur quaepiam affcclalio, quae singularem arleni prodit. Notiones quoque mullarum renim in exiguae molis libellum singulari arlc intextae suBt, praesertim de Dec, de religione, de morum disciplina ex liislori nalurali inpnmis de animalibus quibusdam, uti de equo bellico, hippopotanio et crocodilo 38, 59 41, 26, porr de fodinis c. 28, etdestellis 9, 9, 10, 20, 15-57; 9, 38, 51, 52. ndoles personac cujuslibet per lolum Iibrum cadem observatur. Job, ubique sibi similis, pius, sua' siij probitatis conscius, sed miseri dejectus, et morbo opad pfessus, atque reclamatiqne amicorum irrittes praacipitatas quasdam assertiopes abripilur, sua; innpcenlisc innixus audacior interdiim provoeator Dei, et unique auteni in queperior cavillator amicorum

prodii. Prologus letori snigma,

relas dfinit

et

audaciam magnitudine catamitalis


,

et excust. Amici , omnes sinceri cultorcs veri Dei acres probitatis defensores.conveniunl de justifia Dei, qu peccatores nunqum relinquat impunes, probis auteni beatam concdai vilam; ut id comprohont, provocant ad antiquiores revelationes, ad doctrinam v-

(Ialm.) , et ad experientiam. Yetercs Paires uti Origenes cl S. Hieronymus curis omnibus ad collationeni versionis Septuagint cum Hebraeo conversis, variantia pluriina, nostr adliuc aetale spectanda, deprehenderunti Plura congerit [uibs demonslrat, addita esse et de plura in exemplaribus Grcecis, contra arebelypi dem. Nott enim, post plura addilionum excmpla, acciderc non tar ut trs et quatuor inlerdm eliam 14 10

tran)
(1)

sibisuccedenles legunlur. Et S. Hieronymus naec se Apud Latinos ante eam translaobservata nolavil tionem, quam sub asteriscis et obelis nuper edidimus seplingenti fer aut oclingenli versus desunt ut dccurlatus et laccratus corrosusque liber fdita tem sut publie legenlibus exhibeat. Ejus querelae documenta nostr eliam setale exbibenl Grca exemplaria, et Lalinum veteris Italic, pluribus discrepantia ab exemplaribus Latinis, ex Hebraeo opra S. Ilieronymi adornatis, quoe sola in canoncm concilii Tridentini auctoritate relata sunt. (Calmet.) Le livre de Job est crit originairement en hbreu ml de quelques expressions tires des langues arabe et syriaque. La version des Septante est en plusieurs endroits Ircs-diflrentc du texte original. Comme l'ancienne dition vulgale faite avant saint Jrme tait dfectueuse ce saint docteur entreprit d'en faire une nouvelle sur l'hbreu. Il assure qu'il travailla cette nouvelle traduction, non pour blmer l'ancienne, mais pour rendre plus clair ce qui tait trop obscur pour suppler aux omissions et pour corriger ce qui avait t corrompu et altr. Dans une autre prface sur ce livre, il dit que, de mme que Job, dans le temps de son preuve, tait sur le fumier, et que son corps fourmillait de vers de mme le livre qui contient son bisloirc tait parmi les Latins comme dans le mpris d'un fumier niais et fourmillai! de fautes que comme Job avait t rtabli dans la gloire, la sant et la prosprit, aprs avoir souffert avec une patience et une rsignation admirable de mme sou livre avait t rtabli dans sa puret, et purg des fautes dont il tait plein auparavant par les mprises et la nce des copistes et peut-tre mme des traducteurs. Nous voyons encore aujourd'hui le fondement de ces justes plaintes dans le latin de l'ancienne version fort diffrente de celle qui a t faite par saint Jrme et dclare authentique par le concile de (Rondel.) Trente. (1) Primm quidem amici Job sic statuuivt, quandoquidem tt lanlisquc cladibus Deus amicum ipsorum Jobafilixit, ci Deum esse iratum eum igitur pnas commevel aperto vel occulto talcs aliquo scelere ruisse. Cujus suae senlentiae (estes adhibent gencraliones bominum priores, in quibus inauditum est, inquiunt, cap. 8, v. 20 Deum vel integros viros fume vel impios manu apprehendisse. Si quis aspernatiim nemo esset qui nostr; tatis bonio sic disputaret non ejus lementateni atque audaciam miraretur qui rem apert falsam sumeret, cm saepissim eveniat et summas miserias experiri hc in moriali vil viros bonos,etflorcntissimam fortunam, flaeitiosos. Tamen Job, id quod est. maxime consideranaum redargulionc lali non ulilur. Non id negal, quod sui amici patrum meinori teste eonlirmabant; quod tamen Job, si l'alsum id sibi viderelur, unoverbo, meritim, poterat confulare. Atque etiam idem Job aliennn negans taies se miserias crimine aliquo sud fuisse commertum, alterum tamen non dissimult, Deum sibi advefsari in qu ips sancti viri confessione advejsariorum causa ex parle vineebaf, cm suas dades Job sic acci:

269
altum
est ac

PRiEFATIO.
sublime
;

17
,

utpote in quo de divin disseri-

ratur, aul abesse ere'ditur

eiucet

tur providenti, qu res

quque

apud mortales

human administrantur dm dubia habetur, et deside;

postqum injurias miseris

illalas

noununqum et humanasque queri;


,

monias dissimulasse aut non curasse visa esset

pr-

peret, ut irdivinge consueta signa,

cmque ind non


,

parm animo

stuaret.

non falsos ita sinl, nos sic exislimamus mmorise testes Job amicos; alque adc, primis mundi temporibus , homines impios fuisse prater

Qu cm

esse ipsum judicet; itaque se habere adversantem quidem sua; fortun alque incolumitati Deum , non ide sua facta ulciscentem.

fuisse

solitum naturse cursum divin ira percussos iisque acceptos plagis, quarum sancti homines essent immunes; Deo optimo maximo humanas res ita modrante, ut Religionem in terris tueretur et ut homines cm cogitarent esse in clo tulia excmpla paterentur Deum justum quo mortales , ut rect sanctorum pramium sperare deberent, sic scelerum ullion.em limere. Nam sic Gain ex loco in locum profugus erra, , , , , ,

nolam et infamiam poslqum Dei timoris habenas excusserat, diluvio fuit exstinctum sic Sodomse incola; missis decloignibusperierunt; sic Onamflagiinteriit. Quibus veteribus Deo percussus liosus exemplis amici Job abutenles dm eum condemnabant Dei causam se suscipere credebant neque non eliani id amico suo crinicn inferebant, qud, cm Deum sibi adversantem experiretur ejus tamen iras mentisse se negaret. Quos quidem id lalebat, alium jam sua setate nasci rcrum ordinem. Enimver iis temporibus, quai Abrabamum inter et Moysen (luxer un t, fmem jam acceperant illprvit
,

parricidii sui circumferens


,

sic

hominum genus

docet Job, nihilomins a;stuat, ut parlim mente^reputans sua; condilionis atrocitalein parlim, quoqu se vertat non assequens, quid meditans Deus ad lalem se ignominiam destinant. Etenim ruinae Job ea erat species, ut eum homines impium esse de clo lactum facile crederent. Nam neque unqum acciderat, ut is homo, qui sceleris esset purus, loi, tam gravibus, tamque improvisis malis et Dei digito quasi notalis, opprimerclur. Eam ob rem ver sic stuabat Job, qud iragdi sibi l'acla; eum nodum, quem sacer scriplor , vel antequm in mdias res nos egerit solvit, ignoraret; nempe licentiam de se Salanaa lalem fuisse dulam; de qu rc si quidpiam Job rescitria

Qua;

cm
,

jam diximus

et ardentissiino dolore cruciatur

ter solitum, ut pietali, indulgenlise divin, sic sceleri,

cxiguum jam ejus palientia et (ides locum , ac pen nullum luisset habitura. Atque ex ignoralione tali proficiscunlur querimoni illa; sancli viri duplices primm, qud suas serumnasDeus cfi'ecerit taies, quales homini non penits flagilioso nunqum acciderint, usque e ut innocentiam suam hominibus dilicilis probare qum Deo possit; deinde qud sua Deus de ipso consilia ipsum celrit, ad easque ipsum anguslias deduxerit, utha;c qu pertineant, necipseinvesligare possit, nec ver suis accusatoribus aperire.
visset
, ,
:

ultionis, facta; vices;

tur

alque idduplici, ut quidem videex causa. Prima quia talium jam satis fuerat
,

exemplorum, postqum plurimis hominum sceleralorum pnis fuerat abund signilicalum esse in superis Deum ut virtutis remuneratorem ita scelerum ultorem sic ut talibus exemplis jam supersederi vel ex eo conveniret, qud ea non essent huinano generi
,
,

amplis necessaria. Altra causa petitur ex promissionibui Abrahamo l'aclis. Nam , cm Deus Abrahamo ejusque posteris eo se l'dere devinxisset, ut, quam eis terram Chanaan daiurus esset, in ips eos, si leges securos prstarel , cmque tali suas non violarent l'dere providentiae singularis , miraculorumque pleine promissio continerclur , satis intelligilur, eam providentiam singularem , qua; Abrahami posteris confirmatur , jam cessare apud ceeteros mortales ; e videlicet Dei voluntate, ut ex iis posteris vera Religio esset in posterum qua;renda ; atque ut ex ill natione cteri mortales Deum esse justum , atque hominum , post fata judicem esse cognoscerent , in qu eum vidrent dbita factis prmia vel in hc vit , persol, , , ,

ventem. Providenli

ac Dei promissorum Abrahamo factorum Job cm esset conscius uirumque sapienter faciebat ; unum , ut non negaret fuisse hactens , Deo vindice , percussos (lagiliosos ejus indulgentiam experlos bonos; alterum, ut arguel'it non sic semper jam nunc esse , ac deinceps iuturum. Qubd si verb , inquit cap. 24, de grassatorum pnis disputans, non ita erit, quis me mendacii arguere possit? Itaque amicos suos vocat Job ex veleri patrum mcmori ad prsentem. Idemque eos deinde docet 1, non ide indulgentis tractatos fuisse hactens
igilur divin; talis
,

Dis animadversis, tria facile explicantur, qua; dilicultatem habere hoc in libro non minimam , ini aliquam inter serepugnantiam, videbaniur. Unum, quomod Job non posset inlelligere cur Deus , cm sit justus iis ipsum malis alliceret qua; eadem mala si quis hodi vir justus experirelur nihil in iis novum nihil Deo indignum videret alterum , quonam pacto Job qui vir esset palientissimus eas ederet de suis malis querelas eas de Deo ipsum prementeconquestiones, qu hominem prse se ferrent maloruni impatientem, ac Deo propemodm iratum. Tertiam, qui constate possit nihil Job fuisse inconsideral locutum, postqum is de suis aceibitalibus tam multa, de Deoque conquestus est. Nam prima dillicultas sic solvitur : Ide Job laborat ut intelligat, quamobrem Deus, cm sit justus, lot se malis affeccrit, quia nunqum acciderat, ut modo diximus, talia (tali hominem non flagiliosum. Quod quidem satis dclart vel ipse Salan, dm postulat ex Deo ut sanctum virum sibi liceat experiri. Nam postulatione su conlilelur Salan, non se anlehc habuisse talem de sanctis viris licentiam. Altra dillicultas ita explicalur. Noii in eo Job insistil ul ;x;rumnas suas conqueratur graves esse, ac doloris plenas, quod quidem animi esset humilis et imbceilli; sed eas serumnas, quales gant, ita tangil, ut eas prohet esse de, , , ; , , , ,

lictis

suis
et 3

mult graviores. Utinam, inquit cap. G,


'

bonos, qud

ipsis

ben
iis
,

fructs debuerit;

nam

semine nati omnes


,

sint

actae vitae Deus prsentes hominibus, qui ex immundo nihil esse hc in vit mortali

rumn me eum me iniquitate edem lance un pendantur ! Omninb entra aren maris graviores ill sunt ; ob eam causam sunt verba mea detestatione plena; quse conquestio, ut nihil pra; se fert impalientiae , ita justam habet sua; causa; defensionem. Tertise igitur dillicultatisic occurritur Nihil ille inconsideral loquilur qui nihil dicit , quod non ad justam sui defensionem perlineat; atqui Job nihil non taie dicit: nam sive Job non intelligitcur ipsum Deus
v.

debitum; atque se ipsum ben actumsecum esse credere, qud sit post sua fata, remunerandus; 2 Neque ultionem scelerum scelcratis hominibus fuisse ita 'lebitam quasi ex Deo, res humanas modrante necessariam; sed ipsam Deum hactens sic temprasse, ut disccrent mortales non lemnere supremum Numen 5 quanqum ignort cur talibus a;rumnis ipse nunc conflictetur, sibi tamen certum esse, nullum se taie crimen admisisse proptcr quod Deus flagitiosum
, ,

justus opprimt, erat id contra perpetuam Dei adversm justos viros indulgentiam ; sive sua mala conqueritur inde adslruit nihil taie se fuisse commeritum ; sive denique cmn Deo ipso exposlulat , admiratur quidem rei novitalem, non autem e prolabitur, ut Deum, cujus dese consilium ignoret, non justum esse opi,

netur. Im totum se Job Deo tradit , quem demm post sua se fata Uedemptorem habiturum esse confirmt. Nihil igitur Job inconsideral locutus est. Verumenimver, quod Job non fuerat primm as-

1N
27

LIBRUM JOB
ull

272
affligat;

curseque clara interdirai prasentiic

su*

praebet docu-

interdm culp eorum

cl

utrm,

si id

potissimm, an Deus viros menta. Disputatur autem


conspicuos, absque justos, acsanclitaiesapicnlique
id Deus aperit secutus euni doeens , haec duo Leviatlmn et Behemoth alque nondum quiverjnt, auimalia etsi homines domare alque etiam nunc tamen habuisse condilorem Deum compressreui. habere ipsorum viriura ac ferocise ul mlelEtenim Deus haec duo monstra iia desenbit, edissen qui ad lbat Jo) parabolam de. eo Leviatlmn sinon , quique regnet atissima quque tollat aspectum super&i; atque etiam, quam ci licenliam de
, , ,
,

iieret,

cumdivin

foret aequitate

conjunctum. Fartera
amici plurimis opopinione

aflirmantem tuelur Jobus,

quam
in

pugnant argumentis, omnin


vexari, et calamitalibus

fals inibuti

tandem

parabolam texens

qu putabant solos peccatorcs


aflici
;

bc vil malis di~

non item viros probos,

qui nibil

istiusmodi molestiarum meruissent. liaiu

conlroversiam multis in ulramque parlcm rationibus


venlilatam tandem diremit ipse Deus, et Jobocausam adjudicavit unde verba tam Dei qum Jobi, (pue
:

Deus capite ullimoapprobavit,

in'allibilcm

canonic

esse comprimensuo servo dederit Deus, eam brevi dam Quocirca Job intellect parabol cogniloque 5: tandem Dei de se consilio, sic confitetur, cap. 42, v. captummeum supeEqo exposuiqm non intelligerem; Quasi dicat Nunc derabant nec ca ego assequebar. generis mmintelligo, non te, sed Salanam humani tuaeque sapjenliae hoslem, nii'hi lusse adversatum deinceps iulualque providentiae jam nunc esse ac servos tuos paru'n, ipsius ut poleslali permillas Atque inlelhtinti ind su;c l'ruclum reporlauiros.
, ,
:

filios

Scriptur continent veritatem; non item verba ami-

corum

ejus, uti capite 4 apert declaratur


et

et S.

Auin

guslinus, Gregorius, Cbrysostomus

Polycarpus

Caten diserte docenl.

XVIL Qu

sit

causa

finalis libri Job.

hujus Ratio aulem moralis, seu causa finalis libri ul litleram fuisse videlur conscribendi sccundm
, ,

sic docel, v. 5: aere se Dei parabolam Job commenter id Eqo te auribus audii'i mine te videt ocnlits meus ; me consihum quale est IN une plan ralclligo tuum de rem investigare antehc niiiil jam anquiro fuerit inau(!i'tamlaborans cimi ego te non jam audiam sed miln de me agendi quasi prsentera videam et tuas raliones manifeslaritem. amice leclor, In qu virisancli confessione vides, non ila eum sesc reprehendere, quasi quidquam fuis- g loculus, sed tantum- I set aut fals , aut inconsiderat modo incusare qui non inteilcxcrit Deo non fuisse I vmindignm qud ipsum Satan Deus ul Satanas esse, quod, ceretur, traderet affligendum, atque inde
,

omnibus

prserlim Ilebris, durissim sub


attrilis
,

id

temJobo

pus yEgyptiorum servilute

vivum

in

exemplum
mones
etc.,

toleranli (1) prseberetur, neenon


:

pna-

vers. 6, ila sufjungat : Ego Non id est factus simi , et qemo in cinere ac favill ; jam ego meam innocentiam sic tueor, quasi loi indi:

igitr miliimetipsi vilis

gHam

malis; sed eo, in quo sum, cinerc gemo, cxpectans donec id re complcveris, quod, parabol mox
te narral, fulurum esse deelapsti. Quod veio cumdem versum (>, ila reddit Vulgalus
Idrirch ipse
:

Quis est iste ? imperili? Omnin in iis verbis vilupcralur, non Job, sed ille Eliu , qui fineni postqum loouendi inox fecerat, quemque viluperan, verba fecerat erat neessaille pro Deo, ul aiebat jam Eliu >, ni nuni. Quod i Deus hoc loco facial, abeat vers. 7, indeninatus. Neque enim illum Deus cap. 42, accusai non fuisse aiiis Job amicis annumeral, quos Quis verbis recl loculos. Non langi ipsum Job us probat non obscura oralioms sries. etc. est iste Etenim cm veisu 1 dicatur Dominas autem allosubjunob ex turbine cmquc deinde veisu 2 Acctnge Quis est iste? etc.; poslea versu 5 atur Job nmbos tuos, quis non videl tuin de alio quam de Quis est loqui Deum, cm person terti foqmtor tum ad ipsum Job sermonem fien, cum
, ,
.

iste? etc.
:

me reprehendo
,

et

ago pnitentiam

in fa-

vili et cinere

cap. 59, vers. aiiiequm cap. 42, vers. 5


,

quidem constanler, postqum Leviter locnfus sum, cl 54, verlerat


facit id
:
:

mipienter loculus sum.


,

Sed hoc ipsum seu leviter seu iusipienler loaitns sum, quseritur utrm ver, siquidem cap. 42, vers. 8, loculum. lestatr Deus servum suum Job fuisse recl Non Job, inquit servus meus, orabit pro vobis
,

aqam vobiscum
non
sitis

coram

ut veslra meretur insania , eb quod ut servus meus Job. vie rect boatti
,

Enimver , nisi Job ut adversas res constanler exceperat, ila constanler luisset loculus, quantum inde ex'sapinli ejus virtulcquc deeresceret? Aut quam nos ci fidera habere posseimis, si qusodam ejus essent verba vituperanda , praBsertim cm sacer scriptor omiserit, quae verba Job vituperatione digna essent,
,

secund Accinqe lambos tuos? Nisi forte compellabat haie eadem seipsum persona in terti Job, tm cm quo quid esset Dei verba cap. 42, vers. 5, repclebal; deterret absuvdius'.'Quapropler ex tali seiiienlia nos dixit, persoipse Job, qui, codem veisu, posleaqum connam usurpans tciliam Quis est iste? etc., addit Ego expositi;.... vcl, linenler. prima person utens oralioms personas ut Vulgatus...., loculus sum. Nam persona terdiim mutt, docel alium se hominem m. nempe ipsum Eliu alium in prima mmirum se li esset, ut est, ipsum, designare. Quod quamvis non ita polius luetamen iis, quos dixi, inlcrprelibus, quidvis ex quo sequarat diceudum, qum illud sumcndmn sermombus vcl in Uci tur fuisse ullam vel in Job
:

docere. Venit quidem nunc nobis in mente Calmet, Praefatione in Job sic disputans, non omnia, quae Job vcl ad veri nordictilet, esse ad vivum resecanda mam sever exigenda nam sanctum virum more Orientalium mulla exaggcrsse. Qum id scriptum 'uitimprudenter Vel quid aliud dielurus is fuissel, si omnem filihro Job, queni esse canonicum negarct
,

dem
hxc

veliet

abrogare?
,
:

Fucrunt quidem non pauci interprtes q-ui Dei verba, (pue jacent cap. 38, vers. 2 Qnis est iste

qui involvit sententias sennouibus imperitis ? quasi de ipso Job dicta interpretarentur. In quorum sententiam si quis iliit, videat ne Deo contradicat, et ne iis-

(Uoubigant.) de servo suo testimonio inconstantiam. consilio scriptum esse post (1) Lib>'um Jobeum eo exslarct lucu enta exilium Babvlonicum ut in Jobo Baby oimago piorum inler Uebrxos, in captivilalem conjecit Joan. Uenicani un cura impiis avectorum, qui mter ejus ricusin Comraentrio in bunc Ubrum, Amstclodami in aaiographos vet. Test. Coaupentarios, sentenliam nci1731 loi., edilos, exslal. In similcm episcopus Gloceslnensis quam dil Gil. Warburton legalionem dcexposuil in opre quo divinam Mosis dmons tra(The divine lgation ofjloses monstravil Lond. 1738 et 1/41, neenon ,ed, tribus vol. in-8 quidem ediUone^dis1765, quinquevol. in-8, in qu <fltimo>hbro Jobi legitur in volumme
, , ,
,

sertatio

de

libro

dem, quibus inox Vulgatus, prematur incommodis. Utrm enim servo suo'Job Deus tanlam laiidem (ribuissel, si quaedam Job rect, quidam non rect disseniiss-i, vel si Job is vir erat in quem caderenl ser-

esse cnset,
exlio

histonae ver* vetus.issinmiuc de Jobo Babylomco superstructam.et in gratiam Judaeorum

sed

aV Ubrum hune

nihil aliud

qum parabolam

dam

fuisse Prge^ qnorevivisecuul cives suos in lenuibus eo consilio

reducum concinnatam

273

PiliEFATIO.
ac patienli victricis, nalurae et gratias,

274
libri Imjus.

rum
li

damio-

XVIII. Causa allegorica et anagogica

nis ac Dei, vel polis Satanas ac viri jusi divin gra-

Causa porr allegorica

libri

hujus

est,

ut Christi;

corrobort! duellum describcrctur


lib.

uti

pulchr

anagogica ver , ut cujuslibet viri justi patienlis ac re


surrecturi gloriadcsignarctur (1).

Prospcr

de Promissionibus ac prdiclionibus
9, et

Dei cap. 22, etGrci Patres in Caten cap.


dentius in Psycbomachi sua ostendunt.

Pru-

aulem tanli apud eos moment!, ex quo omnis eorum sues et metus, salus ipsa, DrideMl cur nullo verbo mentionem feccrit auctor qui ne fatis populi
,
|

summas angustias redactos solaretur. Sub Jobi person adumbrari putat populum Judaicum, vicinis sub amicilinc specie multa acerba passum atque aegr inter mullas rummas spirilum trahentem, quamvis jam ad obsequium divinarum legum se dudm composuisset et instarato divine cultu idolis aeternm valedixisset, et sic ut imlis

reipubliese primordiis ad

praeteritis et futuris scribetet',

mirum

et dilicilimun.i

nobis perspeclu.

nmuller.)
les sicles
le susciia

Dieu suscita Job pour fournir tous exemple de patience , dit l'Ecriture. 11

un du

in eo situm esse ut cives suos, specialis providentias supernaturali regimini Iiucusque assuclos, ubi prospra et adversa ipsis tribui solebant, prout olicii aut ben
,

merk nulliusque culp reus, tt mala perpeti tur. Scopum ver scriptoris pracipuum docet

videa-

milieu des peuples, infidles et 'trangers l'alliance sainte, comme pour donner ds lors aux gentils un gage de leur association future l'Eglise de JsusChrist. On voit dans la personne de Job ce que peut une vertu solide dans la plus brillante prospril et dans l'adversit la plus trange prouv et parlai/' dans l'une et dans l'autre fortune , il peut servit
, ;

aut mal gesli ratio postulabat moneat in posterum generaliori providenti dispensationi, cui deinceps ex aequo cum reliquis populis eos subjectos vult Deus malis lubenler acquiescere, ubi bonis sp adversa contra passim secunda omnia, ex abscondilis si tiae ralionibus, obtingere cemimus. Quam Warburtonii sententiam sub examen revocavit et pluribus argumentis ret'ellit Boullior in Disqnisitior.e critie in ibrum Job, prsemiss suis Observt. Miscellan. in hune ibrum, tacito suo nominc dit Amstelod. 1758, in-8, 8 5, seqq. G. H. Bernstein ostendere studuif, libri Jobi scriptorem hune sibi scopum propositum habuisse, ut in Jobi person populum Hcbramm exilii
,
, ,

(Texemple dans tous les tats. expos aux yeux fie tout l'uni.Ce grand homme vers, sur son fimtr et couvert d lpre, comme un spectacle qui tonne les anges et les hommes, est destin de Dieu pour tre tout la lois, le prdicateur, la figure et la preuve de la rsurrection du Sauveur rsurrection future des hommes au dernier jour. Il a prdit la sienne propre, et annonce celle Dieu nous donne lu Rdempteur! Dans sa personne des preuves de l'une et de l'autre lorsqu'il le fait
,
!
i

sortir,

pour

ainsi dire,

tre les bras

de

la

du milieu du tombeau et d'enmort et de la corruption par un

miseriis oppressum sisteret suorumque animos argumentas consolaretur qum maxime elieacibus quippe qu ducta essent e summi Numinis sapienti supra bumani ingenii caplum mirum quantum positaj ut nos long satius sit abditis divins providentiae
,
,

retour presque incroyable la sant , a la vie et un tat plus glorieux, plus heureux, plus florissant (Ronde!.) que le premier.
(1) Jpweffttto 0. ijifi'onpmi in ibrum 3ol>,

viis et rationibus

acquiescere,

qum easdem

irrito

conatu scrutari velle. Quam quidem suani de libri Jobei consilio sententiam prima Ironie adblandienlem, virum doctissimum pro eo quo pollcl mgenio,
,

rationibus salis speciosis , quae apud ipsum legendae sunt, adornsse fatendum est. Sed quomins illam nostram t'aciamus, illud potissimm nos prohibet, qud Jobus nationis Hebracorum typus minus aptus nobis videtur. Nimirm in Jobo nobis exhibetur vir integerrimus , inculpati moris , ab omni scelere aul insigni labe immunis ad hc, divini Numinis cultor acerrimus et conslantissimus , qui tamen , sic volenle Deo, infanda patitur , iisque tunditur plagis quas vix in flagitiosissimos nebulones clestis vindicta incutere solet. At plan contrarium apparet in Judis qui mritas se poenas ob multifaria peceata ab omni retr tempore commissa luisse ipsi ialenlur, haud long postqum terris peregrinis in patriam reversi essent, in public ill eorum confessionc, quam apud Nehemiam 9, 16-36, legimus. Addimus quae ver nobis in Bernsteinii sententiam monuisse videtur H. G. L. Kosegarten in Commentai-, exegei. crit. in Job. 19, 2327 (Gryph. 1815, 4), p. 9 Sed ponamusjam rem ita se habere , ut clar. Bernstein conlendit , vaki i mirandum est, auclorem in opre, quod praesentem statum abjectionis , futuramque felieem et gloriosam populi Hebraici restitulionem spectarel, nhi icr populi religione commmorasse, cujus solius vi et virtule , templo scilicet recondito , cultuqu saico instarato, quondam in pristinum statum gloi rise et polentiae se reversurum sperabat. ReUgionem Mosaicam contemptam et derelictam, solam malorum < suorum causam exislimabant lebri, liberationem ex
,

Cogor pet singulos Scripturae divime libros adversariorum respondere malediciis, qui interpretalionem meam repreliensionem Sepluagiula interpretum criminantur quasi non et apud Graecos Aquila Symmachus et Theodotio, vel verbum ve bo vel sensum sensu vel ex utroque commixtum et medi lemperalum genus translations expresscrint et omnia veteris Testamenli volmina Origenes obelis aslequosvel additos, vel deheoriscisque distinxerit dolione sumptos Iranslationi antiqna; insrait probans dmisse quod additum est. Discant igitur obtreclatores mei recipere in tolo quod in partibus runl, aut interprta; ionem meam cum asleriscis suis radere. Ncque enim lieri potest ut quos plura iatermisisse suseeperini non eqsdem etiani in quibusdam errasse fateantur, praecipu in Job cui si ea quae sub asteriscis addita sunt sublraxeris, pars maxima voluminis detruncabitur et hoc duntaxat apud Grcecos. Caeterm apud Lalinos, anteeam translationem quam sub asteriscis et obelis nuperedidimus, ut septingenti ferm aut ocliugeati versus dsuni decurtats et laceratus corrosusqu'e liber, fditaiem su publie legentibus prasbeat. Hscautem translatio sed ex nullum de veteribus sequitur interprelem ipso Hebraico Arabicoque sermone,et interdm Syro, mine verb i, nunc sensus, nune simul ulrumque res<inabit. Obliquas enim etiam apud Hebraos totus liber fertur et lubricus et quod Graec rhetores vocant
; , ,
,

<

ignominios captivitate reditumque in patriam nonnisi

qui aliud loquiiur, aliud agil ut striclis lenere maniblKj quanl fortis presser is, lanl cilis elabitur. Memini me ob intelligentiam hujus voluminis , Lyddaeum quemdam praeceptorem , qui apud Hebraeos primus baberi putabatur, non parvis redemisse nimimis; cujus doctrin an aliquid profecerim , nescio : hoc unum scio , non poluisse me interpretari , nisi
i<syyi<j.-'.~w/.ir,;
, :

dam

si

velis

anguillam aut mursenam

cum

redintegratione religionis patriam conjuu-.


;

ctam sperare audebant mule et recuperat Palaeslin, primum eorum negotium fuit exslruere tem,

plum,

et

ad

morem majorum

disponere cullum. Rei

inte intellexeram. Aprincipio il aque voluminis HSque a.i verba Job, apud ilebros prosa oralio est._ Poit vevbis Job in quibus ait l'eirat dies in qu nutui tum,
, :

,,

IN

LIBRUM JOB
,

276
ut vulg aiunt litteris onera magis exacodices : dummodo milii meisque permit-

875

Et mot

in

qu dictum

usqucSSmlocum,
ptum
est
:

homo est : Conceptus est ubi ante finem volumims scri. .

Jdcircb ipse nie reprehendo, famlla et cineie , Et aao pnitenliam currenversus sunt, dactylo spondeoque hexaiSi lingiuc idioma crebro recipientes et

uncialibus , rata , qum tant pauperes habere schedulas , et non tam pulchros codices qum emendatos. Ulraque editio , et Sepluaginla juxta Grsecos, et mea juxta Hebraeos , in Latiiium meo labore translata est. Eligat unusquisque

ps

nlio's

rhylhmus ipse duldem lemporum. Jnterdm quoque numcris lege metn solutis quod cis et linnuus ferlur lector intelligunt. A suineli ici magis qum simples finem hbn, parvum pradicto auteroversu usque ad
;

propter pedes non


et

quod

vult

et

studiosum
S.

me

magis qum malevolum


cumicm libvum.

carumdem syllabarum

sed corum-

probet.
jjjrtftttio

.tjicvonjnni in

comma quod remanet


Ouod
si

pros

oratione contexitur.

eui videiur
,

apud lclH'os

et in

incredulum, raetra scihcet esse morcni noslri Flacci , Gracique


,

Piudari, et Aie, et Sappho vel ferme ScripturaLamerittioneS Jercmi, vel omnia Josecomprchendi lgat Philonem

Psaltenum
,

vel

aul palmarum ut si sudore vults mei comederem panem , et ventris opus sollicita mente pertractarem; nullus morderct, nemo reprehenderet. Nuncautem quia, juxla sententiam Salvatoris, volo operari cibum qui non prit , et aniiquam divinorum voluminum viam sentibus virgultisque purgare , mihi genuinus infigitur corrector vitiorum , falsarius dicor,
Si aut
fiscellam junco texerem,
,

folia

complicarem

rum

Eusebium ; et eorum phuin, Origcncni, Csariensem me verum dicerc comprobabit. Aud.ant

ca.Uica

vetuslatis consueludo

Llimonio

aniiquam Sorasse, non ut interpretationcm obscura sunt, aut dcrcm sed ut ca qu in ill aul depravato, maniaul cert scriptorum vitio smissa, qui et 11enoslr interpretatione lirent festiora Lataio et ftrum sermonem ex parle didicimus , grammalios et rbc topen ab ipsis incunabulis inter
, :

ouapropter canes mei

idcirco a.e in hoc

volumme

la-

reprehen-

sed sererc. Tanta est enim etiam confessa plerisquc malunt vilia placeant, dm magis pulchros habere codices qum emendatos. Quapropter Paula et Euet

errores non auferre


,

ut

stoch.,

unicum

nohilitatis

et

humililatis
,

exemplar

proflabe'lo, calalhis, sportellisque munusculo monachorum, spirilualia hae et mansura dona suscipite ; ac beatum Job qui adhuc apud Latinos jacebat

stercore

sumus. res et philosophes deirili cos, post Sepluaginla cdilionera,


,

Quod
jam
,

si

Clnisli

apud GraLvan,

vermibus scatebat errorum , integrum immaculalumque gaudele. Quomod enim proba,

et

Symmacnus ac Sicoruscante, Judus Aquila et qui sunt rccepli heodotio , iudaizantes hserelici interpretatione _cerauka mys cria Salvatoris subdol
Mrunt
,

tione atque Victoria dupliciter universa ei sunt redita ego in lingu nostr ( ut audacler loquer ) dita unumfeci eum habere quae amiserat. Igilur et vos et quemque leclorem solit prsefatione commoneo , et in
:

in irXoc habentur apud ecclesiasticis vins ; quanlo magis et explananlur ab nalus , et et de parentibus chnsliams ego c hrislianus
et

tamen

Ecclesias,

portons cujus studium vexitium Crucis inmc fronte depravata corr.gere, et sacrafuit omissa repetere, aperire sermone vel a inenta Ecclesii puro ac lideli lectonbus non debeo refastidiosisj vel a malignis veteres ibros, vel in probari Habeant qui volunt descnptos vel membranis purpureis auro argenloque
, ,

principes librorum eadem semper anneclens rogo ut ubicumque prcdentes virgulas viderilis , sciatis non ea qua subjecta sunt , in Hebris voluminibus haberi. Porr ubi stell imago fulserit ex Hcbraeo in nostro sermone addita , neenon et illa qua; habere videbamur, et ita corrupta erant ut sensum legentilollcrent, orantibus vobis, magno labore corrcxi
, , ,

bus magis

rum

quid ex otio meo Chrisli Ecclcsiis eventuralus , qum ex aliorum negotio.


utile

GOMMENT ARIUM.
CAPUT PRIMUM.
\
.

CHAPITRE PREMIER.
et erat et

Vir crat in terra Hus,

nomine Job,

Tir

ille

simplex, et reclus, ac timens


:

Deum,

Pendant que les Isralites taient affligs en dans l'Idume, Egypte, il y avait au pays de Hus, situ homme qui s'appelait sur les confins de l'Arabie, un
1.

recedens malo

Job. Cet

homme

tait

simple et droit, faisant


et

le

bien,

cl s'loignanl

du mal,

de tout ce qui en avait la

moindre apparence.
2.

Natique sunt

ei

septem

filli

et tres fili.

2.

Sa
les

pit et sa justice biens


fils

avaient t rcompenses
l'avait combl.
II

par

immenses dont Dieu


el trois filles.

avait sept

3.

Etfutpossessioejus, septem millia ovium,

et tria millia

camelorum

quin^enta quoque
asin, ac familia
ille

mille chapossdait sept mille moulons, trois cents nescents paires de bufs et cinq meaux, cinq
5.
Il

iuga

boum,

et quingenlae
:

ses

il

avait

multa nimis

eratque vir

magnns

inter

tiques;

omnes
k

orientales,
iba.nl
(ilii

les orientaux
viclipsscs

domesde plus un irs-grand nombre de illustre \mmi tous ainsi il tait grand et et par ses qu'il surpassait par sa pit
,

Et

ejus, el lacicbanl

convivium

4.

Une paix

et

dans une union parfaite rgnaient

*77

COMMEMARIUM. CAPUT
et
ils

I.

278

perdomos,unusquisque in diesuo. Etmittentes


vocabant trs sorores suas ut comederent et
biberent

sa famille. Ses enfants allaient les uns chez les autres, se traitaient chacun leur tour.

cum

eis.

prier leurs trois

Us envoyaient surs de venir manger et boire avec


difficult d'y aller, la

eux

et elles

ne faisaient aucune

dissolution et les excs tant bannis de ces festins, qui ne

servaient qu' entretenir entr'eux l'union et la charit.


5.

Cmque in orbem transissent dies convivii,


illos,

mittebat ad eos Job, et sanctificabat

con-

5. Lorsque ce cercle de jours de festin tait achev, Job envoyait qurir ses enfants, il les purifiait par des

surgensque diluculo offerebat holocausta pro


singulis.
filii

crmonies institues h cet

effet

et aprs les avoir

Dicebat enim

Ne

forte peccaverint
suis.

ainsi prparcs au sacrifice, se levant de grand matin,


il

offrait

mei, et benedixerint Deo in cordibus

des holocaustes pour chacun d'eux. Car,

quoiqu'il ne vit rien de mauvais


duite,
il

dans toute leur con-

Sic faciebat

Job cunctis diebus.

disait

en lui-mme

Peut-tre que nies en-

fants auront commis quelque pch secret, et qu'ils auront offens Dieu dans leur coeur. C'est ainsi que Job se conduisait fous les jours de sa vie , aijaut un
soin constant et uniforme de se tenir invariablement

uni Dieu par une exacte pit, et d'y unir ses enfants par des sacrifices ritrs.
6.

6.

Qudam autem

ut assistrent

cm venissent filii De coram Domino adfuit inter eos


die,
,

Or, pendant que Job remplissait

si

parfaitement

d'un bon pre de famille et d'un fidle serviteur de Dieu, les anges, qui sont priiattfment les

les devoirs

etiam Satan.

enfants de Dieu, tant ses plus vives images


parfaites cratures, s'tant
le

et ses plus

Seigneur, pour

lui

un jour prsents devant rendre compte des ordres qu'il


Saaussi parmi eux, pour

leur avait donns, et pour en recevoir de nouveaux,

tan, leur adversaire, se trouva


lui

demander permission de

tenter les

hommes

et de les

sduire.

7.

Cui dixit Dominus


ait
:

Unde venis? Qui


,

respondens,
lavi

Circuivi terram

et

perambu-

7. Le Seigneur, qui prenait une extrme complaisance dans la fidlit de Job, et qui voulait s'en servir

eam.

pour confondre l'orgueil

et la

malice du dmon,
:

lui dit

D'o viens-tu?
terre, et je
tout des
l'ai

Il

lui

rpondit

J'ai

lais,

le

tour de la

hommes Irs-sonmis

parcourue tout entire, trouvant par mes ordres, et trs-emvo lont.


:

presss faire

ma

8.

Dixitque Dominus ad

eum
,

Numquid
st

considersti

servum

meum

Job

qud non

ei similis in terra,

homo

simplex, et reclus, ac

Le Seigneur ajouta Mais n'as-lu point consi drmon serviteur Job? Certainement il n'a point d'gal sur la terre c'est un homme simple et droit de
8.
;

timens
9.

Deum

et recedens

malo?
ait
:

cur, hiqn de tout dguisement et de toute injustice, qui craint Dieu, et se retire du mal.
9.

Cui respondens Satan,

Numquid Job

Satan

lui

rpondit

Est-ce en vain que Job craint

frustra timet

Deum?
tu vallsti

Dieu?

et n'est-il

pas bien pay de ses services!

10.

Nonne

eum,

ac

domum

ejus,

10.

N'avez-vous

universamque substantiam per circuitum, ope-

comme

pas environm'' de tous cts d'un puissant rempart, sa personne, sa mai

ribusmanuum

ejus benedixisti, etpossessio ejus

son et tout son bien?

Ne

les

avez-vous pas mis

crevit in terra ?

couvert de tout ce qui pourrait leur nuire!

N'avez-

vous pas bni

les

uvres de ses mains?

et tout ce

11. Sed extende paululm manum tuam , et tange cuncla qua? possidet, nisi in faciem benedixerit tibi.

qu'il possde sur la terre ne s'y multiplie-t-il pas de plus en plus? Est-il donc surprenant qu'un homme que vous traitez ainsi vous soit fidle!

11. Mais par grce, tendez


et frappez tout

un peu voire main,


s'il

ce qui est lui; et vous verrez


face,

ne vous maudira pas en

et s'il sera toujours cet

12. Dixit ergo

versa
in

Dominus ad Satan Ecce uniqu habet in manu tu sunt tantm eum ne exlendas manum tuam. Egressusque
:

homme
12.

juste et craignant Dieu que vous vantez tant.

Le Seigneur, qui voulai


et lui faire

Vorgueil du
la

dmon,

quelle tait

force d'un
:

homme

est Satan facie

soutenu par sa grce, rpondit Satan


:

Va,

Domini.

tout ce qu'il a est en ton pouvoir

mais

je te

dfends

279

iN

LIBRUM

JOtt
lui, ni

2 8o
de toucher sa personne.

d'tendre la main sur

Et Satan
la

sortit aussitt de devant le Seigneur, ratai de permission qu'il en avait reue, et plein d'impatience

d'en profiter.

13.

Cm autem qudam
et

die

filii

et

filise

ejus

15. Or

il

ne tarda pas long-temps en user; car un


fils

comederent
sui

biberent vinuru in

domo

fratris

jour que les

et les

filles

de Job mangeaient et bu-

primogeniti,

vaient ensemble dans la maison de leur frre an


14.

lk. Nuntius venit ad Job, qui diceret: Boves

Un homme

vint dire tout d'un coup Joli


et

arabant, et asinae pascebantur juxta eos,


15. Et irruerunt Sabaei, tuleruntque omnia,
et

Lorsque vos bufs labouraient,


paissaient auprs
15. Les

que vos neses

Sabens sont venus fondre tout d'un coup,


lil

pueros percusserunt gladio, et evasi ego

ont tout enlev, ont pass vos gens au


et je

de f'pe

solus ut nuntiarem tibi.


16.
alter,

me

suis sauv

seul,

pour venir vous en dire

la

nouvelle.

Cmque adhuc
et dixit
:

ille

loqueretur,

venit

1G.

Cet

homme
:

parlait encore, lorsqu'un second


ciel est

tactas

clo, et oves puerosque consumpt, et effugi


Ignis Dei cecidit
tibi.

vint dire Job


tons, et sur

Le feu du
les

tomb sur vos mouil

ceux qui
et je

gardaient, et

a tout rduit

ego solus ut nuntiarem


17.

en cendres;
en dire
la

me

suis sauv seul,

pour venir vous

nouvelle.

adhuc loquente, venit alius, et dixit Chaldaei feceruut trs turmas et invaserunt caraelos, et tulerunt eos, necnon et pueros percusserunt gladio, et ego fugi solus
Sed
:

et illo

17.

Il

n'avait pas achev de parler, lorsqu'un troi:

sime vint dire Job

Les Chaldens tant

sortis

cheval de leurs pays pour faire des courses, se sont


diviss

en

trois

bandes commandes chacune par son


vos chameaux
;

ut nuntiarem

tibi.

chef, et ils se sont jets sur

ils les

ont
;

enlevs, ont tu tous vos gens qui les gardaient


je

et

me

suis sauv seul,

pour venir vous en dire

la

nou-

velle.

18. Adhuc loquebatur


travit, et dixit
:

ille,

et ecce alius in-

18. Cet

homme parlait
mangeaient

encore, quand un quatrime


:

Filiis tuis et filiabus

vescentibus

se prsenta devant Job, et lui dit

Lorsque vos
dans
la

fils

et
.

et bibentibus

vinum

in

domo

fratris sui

primoregione

vos

fiiles

et buvaient

maison de

geniti

leur frre an

19. Repente ventus

vehemens

irruit

19.

Un

vent imptueux, s'tant lev tout d'un coup


dserf, a branl les quatre coins de la

deserti, et concussit quatuor angulos

doms,
tibi.

du ct du
maison
;

quse corruens oppressii liberos tuos, et mortui


sunt, et effugi

et l'ayant fait

tomber sur vos enfants,


ils

ils

ont

ego solus ut nuntiarem

t accabls sous ses ruines, et

sont tous morts. Je


la

me
20.

suis

chapp seul, pour yenir vous en dire

nou-

velle.

Tune

surrexit Job, et scidit vestimenta

20. Alors Job se leva de dessus son trne.


ses vlements, et s'tant ras la tte,
terre
:

Il

dchira

sua, et tonso capite corruens in terram ado-

il

se jeta par
et des

ravit;

et

au

lieu

de s'emporter en des murmures


le

maldictions contre
l'tait

Seigneur, ainsi que

le

dmon

se

promis,

il

adora Dieu.
la terre

Nudus egressus sum de utero me, et nudus revertar illc Dominus ddit, Dominus abstulit; sicut Domino placuit, ita factum est: sit nomen Domini benedictum. 22. In omnibus his non peccavit Job labiis
2
1

Et dixit

21.

Et montrant
il

il

devait rentrer par la

roalris

mort,
et

dit

Je suis sorti nu du ventre de

ma mre
tout

je retournerai l
,

nu.

Le Seigneur m'avait
:

donn

le

Seigneur m'a tout i

il

n'est arriv

que

ce qu'il

lui a plu.

Que

le

nom du

Seigneur soit bni.


si affligeants et si
il

22. Ainsi, dans tous ces malheurs

suis,
est.

neque stultum quid contra

Deum

locutus

extrmes, Job ne pcha point par ses lvres, et


dit rien contre

ne

Dieu

qui ft indiscret

mais

il

con-

fondit te

dmon par

sa douceur,
il

sa patience et sa sou-

mission la divine volont, et


insultes de cet esprit superbe-

vengea

le

Seigneur des

COMMENTARIUM,
Vers. 1.

Virerat.
in
i.

Interprtes hic

magnam vim
Ac primo

quidem
boli

Graeci,

qud Septuaginla non

M?, sed

v8pu-

ponunl
(1)

et

mysterium

nominc

islo vir (1).

ViVttPN
el

e., vir insignis. Id sign. U'i^, ut


vir, in

DTK
dia-

late

confusionem. Oslendit hoc, frustra ex imbeeillihumana: naturse impatient! poli patrocinium.


(Synopsis.)

vutgarem

plebcium hominem. Vocalur

281
itoi

COMMEiNTARtUM. CAPUT
legant, subslantiam seu
si

I.

282
S. Job toto hoc libro nobis
virtutis,

naturam propri denotari


erat, et

Cterm, cm

lanqum
fortis-

volunt, ne

diceret

Homo

non anglus,

absolulissimum solid

rar sapienli

quemadmodm
nit

Origenes annotavit, eteleganter expo-

simyuquc conslanlise spectaculum proponatur, magis

Chrysoslonms in Catcn, quain Comilolus noster


Yilam, inquit, virtute

mihi placet mdia


virili

illa

sentenlia, quse
sic feminis

nomen

vir

de

inlerprelalus est, ubi rationem reddens, cur ita scri-

robore exponit, ut

per forliludinem,

ptor sacer exorsus


c

si!

illu-

a pueris per sapientiam, et brutis per rationem di-

slrem explicalurus erat noslr vivendi ratione long


superiorem. Nequis
igitur,

stinguait'.

Primo enim masculam fortitudinem, ut


est,

ccrlaminumacpalienlia;

habeant necesse
propter Jobus,

qui viri nomine glorianlur. Quafuerit inter plagas

speclat magniliuline incredibili, peregrin


et

qudam

cm

adamantinus,
blasphemias

<

non human eum natur praxlitum arbilraretur,


in conspectu, ut ejus inslitutum

jure merito vir dicitur, ut ab uxore

in

naturam primo ponit

molliter resolut dislinguatur. Licet enim, ut Cliry-

mirere, qud
t

homo cm

esset
;

anus multis, virtute


in;

sostomus

ait

bom. 25

in Genesin, similes essentin nain virtule. In

tamen multis
dicavit, ut

antecellcret

communem naturam

tur, dissimiles

tamen erant

edem bc
Deus

<

quod

propositi peculiare erat oslenderel

significatione

nomen hoc

inferis accipitur, ubi


:

quoniam ejusdem cum cteris natur parliceps, supra naturam etiam ea qu;e homine majora sunt gescsit.

Jobum loquens c. 38, v. 5, ait Accinge sicut vir lumbos tuos. Ad quem locum D. Gregorius lib. 28 Moad
raliuin cap.

Juxta

Grcorum ilaqueexposilionem, vox<xv8p&>homo


dnott hoc loco

Scriptura, inquit, sacra viros vocare

mo

id est,

human

naturoe
:

eonsuevit, qui viasDomini forlibus, et

non

dissolutis,

imbecillitatem

}uo sensu etiam infra,cap. 7,dicilur


?

gressibus sequuntur.
dicil

Unde

et Sapienlia in Proverbiis
;

Quid

est

homo, quid maijnificas eum


:

Gui non absimile


es

8,4:0
Ego non

viri,

ad

vos clamito

ac

si

aperl dice-

est istud Psalmislse


ejus ? quasi

Quid

est

homo, quod mentor

ret

feminis, sed viris loquor, quia qui flux

miretur pius vates, qud

cm

nihil sit in

mente sunt, mea verba percipere nequaqum possunt.

homine, quod divini amoris vim excitare

possit, ejus

||

Hc, ut opinor, de causa in Deuteronomio di-

tamen continu Deus meminerit. Frequens nimirm


sacris scriptoribus et vald usilalus est istiuscemodi

vin lege caulum erat, ne vir et mulier commutatis


1er se vestibus uterentur,

ne

videlicet viri effeminarenvirili,

loquendi modus, ut

dm
id

difficile

quidpiam

et

arduum,

lur

Non

induetur, inquit, 22, 5, mulier veste

quod humanas

vires superet, explicare satagunt, per-

nec vir veste femine.

Quorsm enim ea probibitio


Ambrosius,

ali-

sonam

pris,

qu

perpclralum

fuit,

extnuent,

ter spectet, nisi, ut rect divus

epist. lfc

quemadmodm
Secundo,

pluribus Scriptura; locis et exemplis


allalis

ad irenum exponit, non tam de vestibus quhm dmoribus id dixerit.


rit,

Pined noslro in banc rem

confirmalur.

Dbet

igitur, quisquis viri

nomen gefeminam

et contrario fer

modo, plerique post Hie-

virilem quoque

animum

gestare, nec in

ronymum

et

Bedam
denotari

Latini per
,

nomen

vir

non subin-

lisrpi

ac molli conversatione degenerare.

slantiam aut naturam

sed qualitalem ac virlulcm

Dicitur secundo vir, ut puerili slulliti procul abesse significetur.

ammi volunt
6iis,

ut Job significetur

minime

Puer enim

est,

quanlvis tatepro:

flrmus fuisse homuncio, sed vir ver fortis ac generoqui tam animos
iortiter
illi

vectus, qui puerili siulliti vivit

quemadmodm

vir

cum daemone

ipso cerlaveril,

dicendus

est,

quamvis

infantililer balbutit, qui virili

tam

restiterit, vires ejus fregerit, et tarta-

prudenti vilam
sius,
r.tl

suam moderatur. Unde D. Ambro1,

reum
rios

illum bostem generosissim profligaverit, ac glo-

illa

verba Lue,

15

Erit mUgnus coram

tandem de eodem triumphrit. Alquc heec acnon


est

ino'.t Est, inquit, parvitas anima?, cl pueritia vir

ceptio est Hebraco texlui conformior, ubi

vox

lulis,

qu

seiiieet

lenentur

illi

qui apud saiam, C5,

DIX Adam
que vox

(qu ad naturam hominis corpoream), ne-

<

20, infantes dierum et pneri centum annorum appel

TZ713N

Enos (qu ad subslantiam ejus


designandam,

spirita-

(lantur.

Et paul post

(Anima:, inquit, numeran-

lem
6ed

sive aniinam

uti soient Hebr&'i),

lur Dottes non pro ratione lenipuris, sed pro quali

nomen VS isch, quod virile robur propri conUnde Eusebius lib. 11 de Praeparatione evangeliceap. 6, de recta nominum apud Hebraeos impositione agens, observt nomen JIK isch, ab tUNesch, quodignem signiticat, derivari e qud vir ignese, id est, activa, eflicacis ac valid natur sit pr femin. Quo sensu fer Herodotus in Polyhymnia dixit, Ilominotat.
;

laie virtutis, ut vir perfectus ille dieatur, qui careat

errore pueriliie

et

lubricum adolesccntia; animai

maturitate non sentiat.

Tertio dicitur vir, ut belluis rationis experiibus

per rationem dislinguatur

qua videri non dbet exi-

gua commendatio.

Nam
;

qui sine raiionis freno in sua

desideria prcipites f'eruntur, indigni plan sunt, qui


viri

ves

quidem

esse multos, sed viros perpaucos.

nomine appellenlur unde

in Seripluris

belluarum

Tertio Pineda noster hoc loco

nomen

illud vir, een-

nomina istiusmodi hominibus accommodantur, quos


viperas appellat Baplista, cquos Jeremias, vulpeculas

set esse titulum honoris ac dignitatis, ita ut vir hic

idem

sit

quod princeps aut

rex.
:

Hoc sensu Jacob

filiis

Salomon, jumenta David, lupos Ghristus,


teris.

et sic

de c

>

suis in
11
,

yEgyptum reversuris

Deferte,. inquit

Gen. 43,
,

Quae loca D. Ambrosius serm. 10 in Psalmum


: Scriptura, inquit,

viro

munera, priucipem significans Josephum

lo-

118 prudenter expendens

eum

tius igypti

prfectum. Plurimis Scriplurae


ut

locis eo-

hominem

dicit qui est ad

imaginent et similitudinem

dem modo hc vox accipitur,


Vers. 18, et

Numeroruin

cap. 27,

Dei; peccantein autem, non hominem, sed serpen

Actorum

cap. 17, vers. 31.

tem,autequum hinnientem

feminis, aul vulpeculam.

283

<

IN

LIBRUM JOB
:

284
,

aut

jumentum vocare

consuevit.

Et statim subdit
;

socius slruthionum

hoc est

Inter

homines
;

belluis

Vide ne quod Deus tribuit amittas


pcccsli, aliud esse cpisti, et illud

postqum enim
;

crudeliores

meam non cxui bumanitalem


el

item exem-

<
i

quod cras desiisti


mutatus

plo Lot, de quo D. Pelrus ait Epist. 2, cap. 2 vs

condemnaris aulem
fieres

in eo

qud

ipse

es, ut
;

Aspectu

auditu justus erat, liabitans apud eo.

ex homine serpens, mulus, equus, vulpecula

qui de die in dietn


cruciabant.

animam justam
iniquorum
,

iniquis

operibus

bis enim nominibs

jam nos Scriptura damnavit,

Nam

inquit D. Gregorius,

quia cxuti cleslisiinaginisornamento,ctiam

nomen

non delectando justus aures atqueoculos, sed ferkMido


tangebat.
j

bominis amittimus, qui graliam bominis non tene

Ubi recl observt Sanclius noster, non


;

Unde palet peccatores naturam bumanam quodammod abjeeisse, et ab hominibus in jumenla dgnrasse, ac solm juslum viri nomen commercri.
imus.

sine causa Lot aspectu audituque juslum pronunliari

quia nimirm hi duo sensus ab

improborum

socielale

venenum hauriunt,

et veluti

pestem quamdam eoruin

Nam,
plis

ut bcnc Philo Judieus

lib.

de Legibus non scri-

quse viderunt aut audierunt formas ad


millunt. Admirabile profect est, et

animum

irans-

Ilominein, inquit, Scriplura non vulgari loform;"i,

bumanam

exce-

quendi

sed per excellcnliain vocal

eum

qui

dens conditionem, visis auditisque non langi; an-

ver suo respondel nomini, cjeclis ex animo imman-

guemconlinu audire sibilantem, videre basiliscum,


aut basilisco videri, et nullumab angue autbasilisco
pati

suetis, rabidis ferinisque viliorum afifectibus; argu

mento
bcslia
liai

est,

qud post houiinem (de Noe loquens) adquia

delrimentum

vel sic utraque

bc animi

ostia

ob-

dit justus;

nemo

injuslus est

bomo, sed polis

serarc, ut

cm ubique

passim oecurrant, non lamcn

scctalorem

human forma pradila. In solum aulem juslinomen hoc quadrat. Job igtur cm
virili

animum coinquinent lurpium imagines objeclorum.


Amplissim proinde laude alque admira iione dignissi-

ab omni muliebri mollitie alienissimus, et

plan

mus

est B. Job, qui loco


sit,

tam lubrico

sleleril,

neque

robore prditus, in adversis qu constans, alque in


prosperis rbus moderalus,

lapsus

ubi eral periculum

ruin manifestuni,
;

omnia de manu Domini

nempe

in

consuetudine

acciperet, nec ullibi reclo virlutis tramile declinaret,

inter quos dici vix potesl,

hominum improbissimorum qum mulla peccandi peri-

jure oplimo dignus erat, qui per excellentiam viri

cula oecurrant, uti eleganter describit D. Cyprianus


lib.
<

noinine insigniretur.
slorico in gnre

Verm non

salis

fuit

sacro hi-

de Singularilatc clericorum dicens ^ < Mala con-

virum nominsse,
:

nisi

etiam ejus

versalio corniptionem seminat, cupiditalcm concipit,

palriam indicsset dicens


In

ignominiam

parit,

rabiem concitat, porrigit fu-

terra Hus. Septuaginta legunt,


regione Ausitide, seu Hussitide,
el

lu

x??

*f kieixifi-

riam, lasciviam pascit, petulanliam nulrit, casusex

&:, in

qu ab Hus,

allai,

ruinas dificat, perditione gaudel, intcrilinn


,

lio

Aram,

nepote Sem,utin Genesi babelur, 10,

fovet

confusionem mercatur

thesaurizat oppro-

22,

nomen

accepil, e! sila est inler

montcm Hermon

brium, criminationes exaggerat, accusalioncs inflammat, et catervalim in fascem glomerans numerosas


indagines caplionum, per infinita dedecora simplices

ac Traconilidem regionem.

bum
ma3

vocant

Idumum,

alii

Unde nonnulli etiam JoArabem appellant, Idu-

scilicel vel Arabise

terminos exlendcndo. Ex-

morles invehit

in

perniciem perdilorum.

Sic

ille

lu-

primilur autem ejus patria regio profana, qualis erat


Esaii qui

culenter. Quis igilur in consortio

hominum impiorum
insidias

eam

incolebat

ut provinciam, inquit Cbry-

tam multos laqueos tendenlium, tam mullas


machinantium,
liber cl illsus

sostomus bom. 2 de Palienli Job, ex qu lanlus

evadel? Qudsiquisaut
irretiri

fructus floruit, ver mirer is, qualisque rosa in spina-

piam

se-

nunqum

implicari

palialur ut recl
:

rum medio
raculum
provenire,

germinavcrit.

Quemadmodm sanmiaridque
felices segelcs

magnam
S.

profecl laudcm promerelur.

Nam,
scribil

esset, in lerr sterili


ila

Bernardus Epist. 24, ad Hugonem


;

Inler

plan mirandum, in vitios regione viet

bonos bonum esse, salulem habel

inter

malos ver
et secu-

rum probum
dici

justum educari. Plermque enim

ellaudem

illud tantai facilitalis esl,

quanl

patria suos unusquisque

mores

baurit, ade ut ipsa


sil,

rilatis;

hoc

lantae virlulis, quanlse cl diUicultalis.


illud,

queat quasi altra nalura, el miraculo simile

Quale nempe est

langere picem, et non inqui-

in

mal patria bonum ineolam

repcriri. Hae ilaque

nari ex e ? in igne sine lacsione versari ? el in tencbris

prima Jobi commendalio miraculi loco non cximenda,

absque caligine esse

ubi alludit sanelus doclor


:

qud nimirm

ipse vir sanelissimus de lerr scelera-

ad

illa tria

Scriplura loca, scilicet

Qui tangit picem


:

lissim el idololalrbe dedil nascorelur.

Hoc

ipsiun
1,

inquinabitur ab c, Eccli. 13, 1; item ad illud


dio ignis non

Inmc-

argumentum D. Gregorius

lib.
:

Moralium cap.

snm stuatus,

Eccli. 51,

(i

denique ad

verbis et exemplis lustrans

Sanelus, inquit,

vir
<-

istud

Factw

sunt tenebrm horribilcs in univers terra

lubi babitaverit dicilur, ul ejus merilum virlulis


i

.'lunjpli tribus
jilii

diebus
erat.

ubicumque autem liabitabant


scilicet

primatur, ul hoc ejus laudibus prolicial, qud bonus


inler malos fuit.

Isral ht

>

Exod. 10, 22. Quasi

non non

Neque enim vald laudabile


bonis, sed,

est,

minoris
peccare,
in

diflieullalis sit, in

consorlio peccatorum
inlici, in

bonum essccum

bonum

esse

eum

malis.

quam
non

in pioe

non

igne non comburi,


i)onderat

Sicul enim gravions culpnc est inler bonos


esse, iia immeflsi esi prseconii,
?

bonum
In-

lenebris

caligare. Va in

oamdem rem
Domino
et in

non

bonum
fui

etiam

ibidem Bernardus hoc prodigium sanclitalis in tenebris colliiceniist in Christo


liiissc
:

tcr malos exlitisse.


Jobi de se dicenlis,

Et eoniirinal cxcinplo ejusdem


,
i

Davideex-

30 29 FtMr

dr,iconum

et

Nam

d<>

Ghriato

Domino

dicilur Joan.

1,5:

285

COMMENTARIUM CAPUT
in tenebris lucet, et
;

I.

286

Lux
runl

tenebr

quia nimirm inter tam multa

eam non compreliendehominum pec-

inimicatus, sive paliens inimicitias, utpote qui


et

dmonis
permo-

amicorum insuper suorum

inimicitias san

cala cxlilit ^a^vriToi, hoc est, absque peccaio. David

ieslas suslinueril.

aulem de semetipso

canit

Habilavi cum liabitan/ibus

volueris,
ascito

Qud si primam etymologiam sequi SVN* Job idem nomen erit cum 32T Jobab,
et praesertim Syri at-

Cedar, Psalm. 119, 5, hoc

est,

cum

habilantibus tene-

tantm N, quod Hcbrsei,

bras; ubi non dicitse habitasse tenebras,


bilantibus tenebras, ac
caecalis, ipsi soli
si aliis

sedeum

ha-

que Arabes, teste Postelio in Arabica Grammatic,


spissim prligunt. Sin secundam secutus
tune diversum
erit
l'ueris,

vitiorum tenebris ocaffulsisset.

divin lucis radius

nomen,

et

Job fuerit binomius.

Eaindem prorss ob causam cocteri quoque patriarche lantam apud Deum gratiam invencrunt, tantamque benevolcntiam
eliam
ipsi

Tcrtia hujus nominis inlerpretatio est Didymi in Caten, cui Job


ilit

idem

est

quod paliens

id

quod cum

vir-

sibi concilirunt,

qud nimirni

tolerantise,

quae in hoc sancto viro pra;cipu

improbos probe vixissent, et inter peccatores peccato abslinuissent. Id quod D. Chrysoslomus in Psal. 11 eleganter expendens ide ininter
:

eluxit,

magis qum

cum nominis

ipsius etymologi

Ncque ver ad hoc comprobandum magnoper mihi laborandum censeo, cum hoc prae cleris
congruit.
fer sanclis sit Jobi peculiare

quit,

suntvel maxime beati judicandi vcleres, non


gesserint
,

encomium,

ut patien-

<

qud reele se

sed qud tune,

cum magna
qui se

lissimus appelletur, ade ut vrovo^aaTixti per

Jobum
in

esset virtutis sterilitas, et

nusqum apparerent
Gen.

patiens intelligatur, Jobique patientia

jampridem

irect grrent.
addit
:

Et rem ipsain exemplis illustrans


6,

proverbium

abierit; ita ut virlus

illa

in ipso

ade cx-

Hoc

significans Scriplura dicebat,


in generatione su.
t

celluerit, ul lieel aliis

etiam

qum

plurimis virtulum

tNoejustus
per se

Quasi non tam ipsa


generatione su, hoc

splcndoribus effulgeret, ab bc tamen polissimm no-

justilia

qum

justilia in

men

acceperil.

Quarta denique hujus nominis inter-

est, inter

improbos homines, prcipu commendelur,


ibidem Chrysosiomus luculentis
:

prelatio est D. Cypriani adverss Judos, ubi illud

quemadmodm

id

interprelalur,

ac

si

idem

sit

quod charissimus Deo.


sive Hebriei, sive Sy-

exponens subjungit

Propterea admiramur Abraham,

quod quidem ex ips nominis


riaci

propterea Lot, propterea Moysen,

qud
et

veluti in

Arabicive etymologi erui posse non immerit


difficile

profund rwcte stell apparebant,

tanqum ros
s

perqum

censet Pineda; liancce lamen interjure optimo congruere

inter spinas, et oves inter lupos innumerabilcs.


si

Ec-

prctalionem
inficiabitur
,

ipsi

quid igilur mirum,

tam

grati

Deo

acciderent, qui

nemoprudens quandoquidem ipsemet Deus de ipso


1,

tantasproeodifhcullalum moles superarent, ctsepotis

apert tesletur, Job


terra,

8,

quod non
:

sit ci similis

in

ab uno Deo ad pielalem duci

qum ab innumeris

homo simplex

et reclus

ita

ut in Jobo, tan-

peccatoribus ad impictalem trahi paterenlur.

Hic obiler notandum, non tantm inter Juda;os,


sed eliam inter gentes jam inde ab

qum filio suo charissimo, pr csDleris dileclo sibi maxime Deuscomplacueril, quemadmodm illa ver\>a
in lalibus circumslanliis prolata manifesl dclarant.

et electos suos amicos habuisse, qui


lis

pravx atque perversae


innocenti et in
o'.im

Deum fidles cum in medio genhabitarenl, summ lamen


initio

Ex quibus
jam
ejus quadrent

liquid patet

qum

allat nominis Jobi inlerpretationes in


;

vitee

Deum

pietate excellebant. Taies

modsuperest ut

onmes quatuor personam mysleria qu iisdem


apte
significatione

prter Jobum

fuerunt Abimelech et Melchisealii

insinuantur,

cm non minus nominis

dech, neenon Jethro in Madian, et


filii

in

Mesopolami,

Ammon,

aliique,

et Moab ex Lot, yEthiopes ex Cetur, quorum nomina sunt in libro vila;. Poslqum
viri

qum dolorum simililudine Christi typum gesserit, expendamus. Ac primam quidem inlerpretalionem, eamque Hebraici nominis etymologiai conformiorem,
qu Job dolens
significatur, Cbristo

ergo scriptor sacer

patriam indicavit, proprium

Domino tanqum

quoque nomen ejus expressit. Nomine Job. Quatuor omnin apud Interprtes
venio hujus nominis interprelaliones
:

vero Jobi archelypo inprimif- congruere, nulli dubium


in-

esse potest, qui ipsum ab Isai, 53, 3, virum dolo-

ac prima qui-

rum, et scientem infirmitatem,

dici inlellexeril,

quo-

dem clymologi conformior et magis propria videtur, quam tradunt S. Gregorius, Philippus Presbyter,
Chrysosiomus, et S. Hieronymus de Nominibus Hebraicis, qui

niam
sum,

ver languores nostros ipse lulit, et dolores no;

stros ipse portavit


et

et

putavimus eum quasi


,

lepro-

percussum Deo

et

humiliatum. Tantorum

gementem, dolentem, ululantem interpre-

deinde causam dolorum reddens ibidem propheta subdit


:

tankir, radice 33> iabab,

quod verbum semel dunJudicum quinto

Ipse autem

vulneratii
est

est

propter

iniquitates

taxat in Scriptur reperitur, sciliect


capile, ubi legilur v.

nostras; attrilus

propter scelera nostra,

Quando
sa-

28

Per feneslram aspiciens ulu-

nimirm ardentissimo salutis nostra desiderio inflammatus, ut pro peccatis


lisfaceret,

labat mater ejus, vel, ut S.


bat.

Hieronymus

vertit, ejula-

omnium cumulalissim Deo


.

Notant aulem Hebraicae lingu professores, verillud

innumeris sese opprobriis ac contumeliis,


su

bum

propri bellicum clamorem denotare

quod

neenon acerbissimis gravisoimisque tormentis


sponlc objecit, et in cruce

etiam in Jobi

cum

infernali hoste cer lamina optim

tandem

inter latrones

quadrat. Aliam hujus nominis

etymologiam

tradit

summ cum ignominiae


capile

nota pretiosum pro nobis san,

Origenes boni. 14 in cap. 11 Josue, derivando illud


radice
ficat
;

guinem vitamque profudit


quinquagesiino
descripsit, ut

quemadmodm
diseriissim

lolo fer

alab,

quod inimicari seu odio haberi


sit

signi-

tertio

propheta
figu-

ita

ut Job in passiv significatione idem

quod

non immerit Christus per Jobum

287
ratus,

UN

L1BRUM JOB
niunt esse
vitse

288
perfectionem
;

ob tormentorum quae susliouil magnitudincm, qu ac Job, im inagis primari gemens ac doleiis

quod confirmant ex
;

Hebro

textu, in

quo

an

tam, hoc loco legitur

quae

dici debeat.

\oxpcrfectum,
signiiicat.

innocentent,

integrum, immaculatum

Eadcm

plan ratio est de rcliquis quoque nominis

Unde

in sacris Litteris simplicitas

non rar

Job signilicalionibus, quae aequaii aui etiam potion


jure Christo
capitales animai nostrae hosles, diaboluni dico,

innocentia perfectioque
se confitebatur
:

nuncupatur.
in

Sic David de

qum Jobo congruunt. Quis enim trs munsibi infcstos

Quoniam ego

innocentia

me

in-

gressus sum, Psal. 25, 1, ubi pro

innocentia vertit
;

duin et earaeoa vel ade


habuit, vel

aique iniinicos
fuit

Aquila

^XirriTt,

in simplicitate
:

quemadmodm
in simplicitate

tam perfeclo

illos

odio proseculus
iis

ac

etiam S. Uieronymus reddit

Quia ego
it

Cbristus qui belluin induciaruni cxpcrs


fortissim
illos

indixit, et

me ambulavi. Symmachus legit,


tate

0.^.6^-1, inpuri-

superavit, ac de victis gloriosissim

maculis; Cajctanus ver in perfectione me. Sic

triumphavil? Quisilein tam lemcrariussil aut lirons,


qui vel palniam paiientiac, vel divins; pnerogativam
dilectionis

in Genesi, 17, 1, illud

nus

quod ad Abraham dicit DomiAmbula coram me, et esto perfectus, in Hebro


simplicitatem,

quoquam Christo
et ipse

pra?ripi

cxislimet,

cm

Deus patient/

unqum posse si!, Rom. 15,


sibi

est: Et esto simplex; ut intelligamus

eximiam quamdam esse vit ralionem virtutibus omnibus absolulam, in conspectu


l)ei

5, et Filius ille dilectus, in

quo clestis

Pater

preliosam, et ani;

complacuit, Matth. 3, 17?


tesi

Unde nullum superesse poilluu

mse Deo placenlis maximam perfectionem


etiam uno verbo innocenliam appellamus,

quam
abest
ci-

dubium, quin etiam duae

poslrenue, scilicet

cm

palientis ac

Deo charissin', nominis Job inlerprelaexcellentis ipsi Christo conveiuant.

ab animo scelus, nioribus macula, et veluli in


Ihar, sic in

tiones

pr Jobo

mente ac voluntale
ai'erat

est

virtutum omniiwn

Ha'c de Jobi nomine ejusdemquc interpretatione dicta


suliciant;

suavissima symphonia, quae Deo, angelis et homini-

nunc ipsum quod sequitur


via

lanti viri clo-

bus sununam

voluptalem. Hoc Septuaginta

gium consideremus.

claris expresserunt,
(1).

dm

sententiam
ai

modo
;

allalam

Et euat
non
ad

ili.e

simplex

Prima

viri justi

simest,

SIC Vei'lunt

lo.j<rrei vcoTtov |ag,

yivou

[/.Eu.ifre,
:

plieitalis est

commendatio, dequ, prout virlus

place in conspectu meo, et esto inculpabilis

sive

Com-

salis inler sapientes et pios scripiores convenit,


!

place coram me, et esto sine querel; significantes

Hinc D. Thomas seeund seeun

qusBst. 3, ait.. 5,

3, subjicit iliam virtuii vcrilalis,

qu vult ipsam

candidam Deo long

iliam simplicitatem et

niorum nnocentiam

gralissimani accidere, alque in


;

edem

sibi

sol ralione distingui, docetquc

simplicitatem nomi-

complacere

quam proplerea
versum

Innocenlius papa VIII

naii ex eo

quod non

tenilal in diversa,

neque aliud
;

(teste Onupiirio in Yit cjus)

adeo adamavit, ut symPsal. 25, 11, elegerit


:

inlerisiiilendal

qum

pr;ctendal exleris
:

neque

fu-

boli loco Davidis illum

cum rm

ullum vernis rnoribusve admisceat


iliud

liausit

nimi-

Ego autem
vertit

in innocentia

me
:

ingressus

sum

vel, ut

ex oraculis

diviriis,

quae simplicitatem

non

Teiesphorus item papa

In simplicitate

me

rai pro verbale aceipiunl, ut in Proveibiis, ubiSeptuaginla iegunt cap. 28, v. G,


rispeud^s-vos v -toiSer,

gradiar. In hc ergo signiiicalione vir simplex idem


est ac integer, quasi diverso vir

duplex seu versu-

vadens

in veritale

Vulgala rduit: Ambulans in sim-

lus

bomo

integer

non

sit,

sed defectivus et dimidiatus.


videri potest,

plicitate ;

ethoe ipso Jobi versiculo, ubiinlerpres nosimplex,


Graeci

Quod amigmati non absimile


videlicet

St8r legit,

babent

o&m8tw,

verax,

bomo

simplex integer

bomo
sit
;

sit, et

quomod homo du-

quasi

omnin idem

sintverilas et simplicitas.
[

plex aut multiplex integer non

ac

si

additio rei

Non

pauci quoque Patres Graoci simplicitatem pro


oblivioue acciphjnt
,

rem ipsam minuat,


homo,

et ablalio substanliae subslantiam


sit

KfiVwocoBca sive injuriarum

eam-

augeat; et simplicitate

bomo

integer et complt

que referuut ad aequabilem iilum animi statum, qui


nullisvaleat turbulentis afl'ectionibus commover, aut

et mulliplicitate sit

mutilus et dimidiatus.

ad injuriarum ullioncm concitari.


Casilius in Regulis brevioiibus,

Hoc modo Magnus


inlerrogatione 245,
1b'
:

est, quia

Verm homo aculus et multiplex integer homo non non salis homo est, sed quid monstro shnile,
chimra.
Dficit

et poetica vel dialcctica


||

enim subnatur,

exponit diclum illud Servaloiis Mallh. 10,


simplices sicut columb.

Estote
est,

slanli hominis, et desciscit rationali


val'rilie et

qui

Simplex sicut columba

mendaci versuli

se malitios mulliplieat,

qui ne cognai
illo

quidem de ulciseendo adversaria, sed


j

et

ab ineremcnlo decrescit, multiplicalionc dimidia-

ben de

mereri persvrt,

Eodem

fer sensu

tur.

Unde

duplicitas et versulia est contumelia

natur

S. Chrysostomus, boinil.
Christi

21

in

Malllucum, eaindem
et S. Gregorius
potissi-

et

dedecus humanitatis.
ll lam varie Patrum ac doctorum de simplicitate

Domini senleniiam explical;

Nazianzenus.orat. 19, paircm

suum ab hc
B. Slephano

opiniones orke videnturex nalurae et ingenii columba;


oonsideratione
j'

mm

virlulc laudans, et

cum

compo-

quam

Christus
et

in

Evangelio velut

nens, describil simplicitatem,

mores doit expertes,

ejusdem hieroglyphicum

exemplar proponit. Omniut Graeci Patres lo-

alaue injuriarum oblivionem. Alii simplicitatem defi-

bus quippe notuin est columbam avem esse mansuetam, simplicem, innoxiain,
et,

(1)
i.

Simplex, DU, perfeclus, integer, vit

scilicet,

(juuntur,

ito'wipf,

expertem pravitutis. De qu loquens


:

mmes.

e.,inculpatus. Respicit externam justitiam erga hoVir sine fucovel simulaiione. Fous hic est lo-

Ruperius

lib.

3 in Canlica

Simplicitas, inquit, co-

tius probitatis. in

corde

scilicet.

(Synopsis.)

lumbarum septem habel

insignia virtutum nalura-

289

COMMENTARIUM. CAPUT
avicula

I.

290
liquet,

Hum. Hc namque
deinde
i

primm
s

sine fell est;


nutrit,

ret.

Ex quibus omnibus abund


vox
illa

qum non
sit

nihil

vivum comedit, pullos alienos


colligit,

olios

simplex in ipso narrationis exordio


per

grana semper candidiora

etc.

Quibus simide unitate


et

proposila,

cm

eam minime

vulgaris, sed

prcipua
,

lia

jam ante

dixerat divus Cyprianus

lib.

qudam
tatis,

animi virtus designetur,

scilicet purilas

Ve-

Ecclesiae, esse

nimirm columbam simplex animal


etc.

ritas, benignitas, liberalitas et

innocenti, omnis

falsi-

llum, non

felle

amarum, non morsibus svum, non


Hocc et
siniilia

simulationis et peccali expers atque impermixta,

unyuhim laceratione violentum,

qua; virlulis bujus non vulgaris est laus, ob

quam

cm apud

se divini Patres expenderent, in

mansuetu-

primo ipsam loco inler heroicas Jobi virtutes recenset


Scriptur, qu sine reliquat

dine nullam ultionem appetente, atque omni amarulenti carente, aut ctiam
bilitate

non possint

consislere.

in

patientis

animi qua,

Unde Salomon Prov.


rum
diriget eos.

11, 3
si

Simplicitas, inquit, justo-

omnis perturbation is experte

prcipuarii

Nam

adsit fucus, tenebrosus erit qui

simplicitalis

laudem collocrunt. Hisce videtur favere


ionah, id est, columba,

justus videri vult, atque ade in viissuis facile aberrabit.

nomen ipsum Hcbraum HJV


qud
affixit, oppressif.

Rem

banc ipsemet Dominus noster, aelernaluxet


Luc.
11, 34, perpulchr oculi

T\T ianah driva tur, hoc est,

mrore

affecit,

veritas, in Evangelio

Columbam aulem
et

sic

dictam volunt,

simplicis

melaphor
sit

illustrt, qui

quidem
:

instar lu-

qud cm accipitrum
lentis

aliarum avium rapacium vionullis nalur

cernae cujusdam

corporis totius

Si enim, inquit,

unguibus exponatur, ipsatamen


sit

oculs tuus fueril simplex, id est, nullis pravis hunio-

armis instructa

ad inferendam aut propulsandam


lib.

ribus permixtus, totum corpus tuum lucidumerit


est,

hoc

injuriam. Hinc Tertullianus

de Baptismo cap.
et

8,

illuminabitur sic ut omnia


et in

membra

rite

suo

mu-

columbam vocat animal


censelque

simplictatis

inno'centi,

nere fungantur,
accens in

opcralione su, non secs atque

cum

nonnullis scriptoribus,

evangelicam

domo

lucern

omnes
;

qui ingrediunlur, ne

simplicitatem

tantoper

Ciiristo

commendatam
lib.

alicubi impingant, diriganlur


id est, vitiosis

si

autem nequam

fueril,

ipsam esse innocenliam,

quam

item

de Cultu fe-

humoribus iniectus, ctiam corpus tuum

minarum Graeco verbo usus nominat


nott ob

xixiav'.

Pulcbr

tenebrosum ait, membris reliquis non aliter


caeco

qum

in

autem Epip'nanius contra Colorbasios

hncresi 35, tria


;

suas

funcliones

obire

valentibus.

Significat

qu Ecclesia

in

Canlico columba nuncupetur

nempe Dominus hc metaphor, mente (qu oculus


animai
est) sar., et verilate

scilicet \ t axznov, to viasim xscl xaapv, ob innocen-

undeququeinslrucl, ni-

tiam,mansuetudinem

et

pnritatem;

q communi uno
quidictis
;

hilque fuci admixti habente, externas quoque hominis

nomine

simplicitas appellantr.

Ac de innocenti
jam

operaliones esse recias

i!l

ver errore aut pravis af-

dem

ac mansuetudine palet ex

de puritate

fection ibus ocesecat, operaliones

quoque pravas
ait

et
:

ver animi quoque clarum


dis simplicitatem

est, Alain in

Scriptur cor-

obliquas existere. Atque hoc est quod Sapiens


citas

nuncupari, ut

cm monet

Sapiens in
1,

jmtontm

diriget eos

quaj

cm

Jobi quo-

simplicitate cordis

qurere Deum, Sap.

1,
alii

quam
I]

prfma
juigit
! ;

iuerit,

rectitudinem exinde

ilii

apte ad-

S. Augustinus munditiam interpretalur,

ver sin;

iccns

ceritalem animi ab

omni dolo ac fraude


id est,

alieni

quam
Quare

Dcusxap&GpMTTK,

affecluum ac cogitalionmn

IEt mira
I

iiF.cri's

(1).

Rectitudo nimirm et simplicitas

inter se consensione conspirant,


et
sit

utpropemodm
Salomonem
:

cordis cognitor, potissimm respicit ac requint.

unum
idem

idem esse videantur,

et in divinis painis in

sapienteridemSalomon
gas

1 Parai.

29, 17

Scio, inquit,

rectus qui simplex. Hinc apud

Deus meus, qubd probes corda,


;

et simplicitatem dili-

Ecclcsiaste 7, 30, ubi noster interpres legit

Fecit ho-

unde

et ego in simplicitate cordis


;

mei ltus

obtnli

minem
suvETov,

rectum, Chaldseus verlit, innocentent ;Epipha,

universa

hc

ubi simplicitas cordis pro liberali

animo

nius hueresi 77
fecit

reddit

irevio's

-m

vfljwn&v ~>.cv xal


et

ac prompto affectu
luntas plena
sit,

commode

accipi polest, sic ut vo-

kominem simplicem

prudenlcm.
in

Ad
Me-

nullo avaritise studio restricta, neque

quem locum Thauraaturgus quoque Gregorius


exponit. Hinc ChMstuni item
talis et

ull intentione sinislr in

transversum acta. Et qui-

taphrasi su rectitudinem iiiam animi simplicitatem

dem ab Apostolo simplicitas eo sensu sumi videtur cm ait Rom. 12, 8 Qui tribuit in simplicitate, id
:

Dominum,

qui simplici-

innocenti laude omnes long superayit, ab

est,

animo
;

liberali, et

quantum

ratio ac facultates fe-

Isai reclissimum

nuncupari existimo

cm

ait

Ai, 2

ront

quo sensu item, 2 Cor.

9, 15,

commendat

sim-

Noli timere, serve meus Jacob, et rectissime,


elegi; ubi pro rectissimo Sepuiaginla reddunt,
ir/iuivoc,

quem
-p-

plicitatem communications, hoc est, largam

bonorum

crogationem ad pauperum etegenorum inopiamsublevandam, ibidemque, vers. 11, optt ut abundent in

in

lebro fonte est p"NIP iescurun; quod

rectum, dilectum, viden!emelcanentenif.imiic<U. Qua

omnem

simplicitatem, id est, habeant

unde copios

omnia

in

simplicem ac rectum

animum optim

qua-

aliorumnecessitatibusvaleant subvenire.

Eodem

pror-

drant, ulpote qui vitiorum et errorum nebulis defersis, in

ss sensu S. Jacobus in canonic su Epislol Dei munificentiam et effusam liberalitatem exlollcre volens,

clarissima gratiaa ac veritatis lce versetur, ut

jure merito Isral, id est, videns Deum, appellari pos(1) Et reclus, "WH Graecis x-/i8no, quo significatur interna rectitudo, pura conscientia. Includit hoc oiicium erga proximum, quod hic nemini nocet, sed (Synopsis.) suum cuique reddit.

Qui dat, inquit

c.

1, v. 5,

omnibus afjlnenler

ubi in

Grco

est TrX, propri simplicit)-,

quemadmodm

vertitVatablus; divino tamen judicio interpres noster


posuit affluenter, ut simplicitalis abundantiam indica

291
sit.

IN

LIBRUM JOB
In omnibus
his

292
non peccavit Job
labiis suis.

Qune simplicis et mundi cordis ost praerogativa sin-

gularis, es

qu

cm

liquidissimum ac juge gaudium in

Quinta denique est operis rectitudo, quae nec ad

aninium redundel, ad divinas quoque laudes jugiler


decanlandas excilalur. Sed ante omnia dilectus Deo
est, et diligit
tis

dexteram nec ad sinistram dclint, neque

in vitio-

rum extrema
est
illa

per excessum defectumve

deflectit.

Haec

Deum, quemadmodm
:

in Canlico diser;

via sive semita, quae in sacris Litteris recta no-

verbis declaratur 1, 4

Recti diligunt te

vel, ut in

minalur,
cjus.

cm

dicitur Luc. 3, 4

Rectas facite semitas

Hebneo est, rectitudincs diligunt te ; ut illam simplieem reeliludinem etrectamsiniplicitalemundiquepcrfeclam et amieam Deo intelligamus, in qu omnis virtutum essentia et rectitude consistit, omni curvitate et
iniquilalc submol. Haec igitur ut virtulem
suis

Omnem

porr hanc rectitudinem in se continet


ille,
:

et coniert spiritus

quem

sibi

David exoptabat di-

cens Psalm. 50, 12


ribus meis
;

Spiritum rectum innova in visceprimis parenlibus in


felicis-

et

quem Deus

omnibus
ne-

simo

illo

innocentiae statu bnigne contulerat, de


ait,

quo

numeris absolutam

et

undequque perfectam conrectificet

Ecclesiasles supra citatus 7, 30,

quodfecerit Deus

stitut,

quinque potissimm in nobis

liominem rectum.

cesse est, scilicel judicium, inlenlionem, affectum, lo-

Cm
netur,
et

igitur

Job simplieiter et absolul reclus nomirecensitam rectitudinem,

cutionem

et

opus ipsum, ne quid in

iis

niancum aut

omnem omnin jam


in

distortum reperiatur.

quidem

gradu perfecto, habuisse significalur.


quas Pineda

Ac prima quidem animi


tas

reelitudo, qua? judicii Veri-

Omilto
et

alias rectitudinis interpretationes,

nuncupalur,

sita est in

ejusdem cum eo quod veull in id

Sanclius afferunt, qui hoc loco illam pro grat apud


accipi posse putant
:

rum
Quo
2
in
:

ost conformilale,

absque

quod falsum
dcvialionc.

homines amabilitate et aequitate


iiic

aut erroneum vel temer


spectat
illa

praiumptum

sit

tf.ntm

moneo vocem

illam Sxato, id est, justus,

Davidis monitio dicentis Psalm. 57,


(ilii

quam
ill

Sepluaginta pro recto verlunt, non de singulari

Recta jndicale,

hominum, quod iterm Chrislus


7,

virlute,

qua unicuique quod suum

est reddilur,

novo Testamento inculcans Joan.

24

Jitslum,

intelligendam esse, sed magis ample

sumendam, pro

inquit, judicium jndicate.

virtute generali quae justitiam universam et

omnem
justt

Secunda reelitudo

est intenlionis, quae in

finem ulet pro-

simul honestatem complectilur.


in Scripturis
stoli,

Quo sensu vox


in illo
vivit.

limum, qui Deus


prium
ali

est,

aut saltem in

proximum

saepenumer usurpatur, ut
17
:

Apo-

virlutis alicujus

scopum

recta dirigilur, neque

Rom.

1,

Justus autem ex fide


ait 5, 1
:

Sapiens
in

usqum delorquetur.
10,
illi

Nam

justum,

inquit Sa-

quoque

simili

sensu

Justorum anim

manu
vi-

piens

10,

deduxit Dominas per vias rectas, et


scilicet vise reclac

Deisunt. Et

alibi 5,

16 :Justi autem in perpetmnn


x-niv,

ostendil

regnum Dei; ad quod

vent. Similiter

vox

id est, verus
est, ut

seu verax
ad

tendunt.

Mallh.

6, 12,

Hanc Chrislus quoque nobis in Evangelio per simplicem oculum totum corpus il-

haudquaqum tam stricte sumenda


in solis dictis relucet

eam

quae

veritalem significandam reslrin-

luslranlcm designavit;
intentione accipiunt
siiatcm, ut sine
ill
ill
;

quem

Patres passim pro rect

gatur, sed amplissim

sumenda, ut universam
et
vitee

verita-

cujus tantam docent esse neceset

lem,

scilicel justiliae
ap.Eu.TTTo;,

complectatur. Eodena
inculpatus, sine

nullum esse opus bonum,


possit.

cum

modo vox
querel
;

irreprehensibilis,
id est, in

nullum esse malum

item

at.o>u.o;,

quo ne momus qui-

Teilia reelitudo est affectas,

quo solum verum bosit,

dem

ipse carpere aliquid possit,

qum

latissime accipi

num, quod boncslum ac Deo gratum


nec ad ullum

desideratur

dbet, ut

omnem

prorss culpam, vitium et defectum

bonum terrenum, humile


tque haec
est

aut caducum,
apparcat, vicordis

negel et excludat (quoad scilicet


mittit),

humana

condilio per-

quanlmcumque etiam sensibus amabile


lios incurvalur.

omnimodam

ver, quae

quidem cum divin

quam David
illius

grali oblineri ac servari possit, connolet inlcgrila-

KHliiudineni appcllat, et ubique commendat, ulpole

qu

nos inlimos Dei amicos et prsidio

lulos

mor Domini,
addilur
:

tem. Sed unde hacclanta Jobo integritas? utique tiqui est initium sapientiae. Quapropter

clliciat,

qui salves facil rectos corde, Psalm. 7, 11.

Quos

S. Basilius, in
illos

hune Psalmum

sciibens, exponit esse

Ac timens Deum
colens

(1).

Sepluaginta vertunt fteofc


et horror, et similia (ut

qui

animum

relinent in neutram partem studio

Deum. Timor enim

ben

malitiae aut errore

vergentem, sed ad

virlutis

mdium
Veri-

eonlinenter dirccluin.

nott Sanctiusnoster) observantiamsaep ac rcligionein signilicant, quam Deo rerum omnium comlitori ac
quo et prospra sperantur, et adversa liexhibemus. Indicat hoc ipsum latri vocamentur, bulum quod soli Deo colendo sanctis Patribus et

Quart

est reelitudo loculionis, quae

verborum

Domino

tas vocalur, et in

eorumdem cum

ips

mente confordolum malinguae

milate consistit; haec

omnem

ialsllalem,

lum, niendacium
vilia,

cayillalionem cietcraque

erudilissimis thcologis atlribulum est (et ideirc hic

lanqum praescnlissimas humanae

socielalis pe-

per limorem

intelligi

docet Pineda), quod sacricujussignilicat, ut ex

stes, pcnits

limint et excludit, ut non immerito


perl'oclu: virlutis

dam horroris magniludinem


oui adjungilur ta particula
,

Graci

Aposlolus illam
lurit dicens
:

argumenluin esse vohujus lan-

verbi etymologic ralione patet. Est enim

^ih tremere,
;

Si quis verbo non ojfendit, hic perfectus


in Une. capitis

signifcationem augens
nisi

estvir, Jac.

3,2; unde etiam


perfeclionis

unde
(1)

Xa-roea nihil est aliud

Dei cullus
,

cum

in-

qum cerlum

icslimonium

quo viUc
1,

Tangit causam vera; sanclitatis

nempe pietatem
(Synopsis.)

ipsius piobilas comprobetur, de

Jobo dicilur

22

ergaDeum.

293
genti reverenlis animi
terror

COMMENTARIUM. CAPUT
melu conjunclus. Hinc oiiam
,

F.

294

Domini

aut,

eum

spirare faciet timorem

Domini ;

ita

apud Grcos Dei nomen invenil


est

quibus

$>

nimirm ut

tota Chrisli vita nihil aliud

qum continua
si-

idem
epist.

quod

linior

unde natum

0s;, sive Deus, ut

qusedam timoris Domini spiratio ac respiratio esse


gnificelur. Sic igitur etiam
plicilate ac

2 Clcmcns Romanus observavil. IIc spcial

hoc loco cm ab animi sim,

quoque scholiasUe Sixlinorum Dibliorunt doctissimi


hominis animadversio
jus
capilis nott
,

morum

rectiludine
,

qui

ad vcrsum

nouum huplan

sunt clarissimae atque divinac


illis

quae virlules omnin Jobum commendsset,

in

Septuaginta,

inslinclu
,

deinde banc veluli coronam adjicit, ac limens


:

divino, 9a&iv, id est, eultum Dei

passim verli

pro timor
tissimus

qud nimirm sacer

il!e

limor prceslan-

Deum quasi timor Domini splendorem omnem suum graliamque hausissc insinuentur. Quanlin
porr Jobus in alhleticis suis certaminibus timor

quidam Dei culluscensealur. Ex eo enim qud

praeslantissimam et incomparabilem illam majestatem

Domini robur

et praesidium acceperit, loto

deineeps

revereamur, oritur

in

animo limor

ille
;

sanelus
fit
,

et ad-

libro luculenler declarabitur,


spiritu timoris

quo

salis palebit

ipsum

miralione ac demissione plenissimus quo


oculos

ut

neque

Domini haud

leviter

duntaxat tinclum
fuisse;

eum

evangelico Publicano, Luc. 18, 15, in


,

autafusum, sed penits imbulum ac repletum


cujus

eluni atlollerc

et vix affari

Numen divinum audea-

odorem long fragranlissimum ad salutem


undique diffundit. Ne
igitur

pluri-

mus, sed abjecliin terram prosiernamur. Undetheologi Hebrorum revereutiam vocare soient 3WV iirah,
boc
es!
,

mum

timorem istum Do-

mini ade celebratum in Jobo sterilem et sine fruclu


extilisse opineris, illico subjungit
:

timorem. Hinc quod Evangelista legit, Bcnrn


,

tmm
ji:xia

adorabis, Maltb. I

10
,

in

Dcuteronomio

6, 15,

Et recedens a malo
T75y_ou.vo;

(1).

Septuaginta
,

verlunt

texlum Iebraicum

legilur tmebis,

boc est, re-

ao Travro?

jtovMppv irpa-yp.aTG;

abslinens ab
,

vereberis. Lia
religiosi

nimirm timida reverentia probi ac

omni pravo opre. Qui primus


Dei metus

est justitise gradus


,

et

animi nota est


et

minum

supra
,

Deum ut amabilissimum Donaturam omnem cveeir.m venerantis


,

timoris Domini effectus long saluberrimus


religiosus
ille

siquidem

omnium
,

est

rmora vitiorum,

alque adoranlis

cujus prxstanliam admirabilem vel


,

aculeus ver ad virtutem


juslitise chrislian.

quae praccipuae sunt parles


maleficio revocet
ull indigeat

ex colieet coiiigere

qud perfectio

legis

illi

tribuatur
,

Unde

Ecclesiasles aureas suas monilior.es brevi bc

est

meo

judicio nolius

Quod autem qum ut

proba-

sed gravissim scnlcnli coneludit 12,13,


cujus deinderalionem addit:
il est, in

Deum lime
omnishomo

lione; reprimit

enim l'uriosum illum animi impelcm,


ad omne scelus
et
flagi-

Hoc

est enim

q;:o corruplte naturae vitio

liocuno Iota honiinispcrfeclio consista. Qucm


ait

limn incilamur, suggcrilquc vires ad insullus inanici

locum S. Hieronymus exponens

inlcligrndum esse
;

cacodmonis
ter evitandas.

forliter

retundendos

et insidiosas car-

de timor omnibus virlulibus consummalo

quem Sa-

nis illecebras, quibus plurimi

mal percunt, prudenutpote nomothe:

lomoiuniidem principium, Prov.


est
,

1, 7;

vcl,ulinIIebraco

Unde

regius Vates divino san judicio


,

T\'W] restait

hoc

est

caput;

filius

ver Siracb
,

timorem Domini vocal legislatorem

Eccli. 12,

13

coronam sapienli nuncupavit

ad exi-

lam sapientissimum omnia


slitue
,

villa

prohibenlem

Con~
,

miam

ejus dignilalem alque excellentiam dec'arandam.

inquit Psal.

9,21,

leyislatorem super eos

ubi

Hinc etiam Scriptura sacra, quandoilluslriumvirorum


laudes ac virlules

S.
legi

Cbrysoslomus
:

subtiliter animadverlit
a-c, pone,

ab Aquil

commmort

sacrosanctum hune
coronidis loco

QoO, Kpie,

<poSr,[j.a

Domine, terrorem
,

Domini liniorem postremo,

et quasi

cis

quomod etiam
Theodolion
:

verlil S.

Hieronymus
,

nec mult

imponere consuevil, quotola virtulum fabriea splendidissim coronelur. Sic in evangelio Luc. 2, 25,

aliter

KaTa<rr/i<rov

Kpie

tpdov aTci, et

senex

ille

Simeon morum non minus qum capillorum


,

idem aureus ille doctor, bom. 2 ad populum Anliochenum timorem eumdem appellat x,aXtvov,
alio in loco
,

candore conspicuus
Cornlius
ille

et in Aclis

Aposlolorum 10
,

id est

frenum

quo

scilicet

impotentes animi afferalionis redigunlur.


,

belialor Cenlurio

post amplissimas

cliones coercentur, et in

gyrum

juslili ac religionis laudes, timor

Domini

potissi-

Quod
nai)!,

sibi usui fuisse

Job ipse fatetur dicens 51


fluctus

25

mm eommendantur.
posiqum fulurum

Quin

et Isaias Chrisli

Domini ac

Sanper quasi tumentes super me


ubi Septuaginta vertunt
,

limui

Servalorisnoslripraerogalivasvalicinaiidoenuinerans,
dixissel ut requiesecret super
,

<t>&'o

Kupou

Domimayj pi,

eum

spirilus sapienli et inlellects, etc.

ad extremum

eommulat oralione, lanqum


diusque allaturus, cap. 11
,

aliquid
:

majus gran,

me; haud obscure insinuans se timoris bujus beneficio ab omni malo dclinasse ac rectum virlulis iler lenuisse, hoc nempe veluli
limor Domini continuit
freno se regens
lus
,

v.

Et

replebit
replebit
,
,

inquit,
in
,

attonit

semper erat pietate dislen-

eum

spirilus timoris

Domini; ubi pro


,

Hevel
sit

ne quid

sibi

excidere pateretur, quod

amorem
;

brao

est

irmn
,

haricho

quod odorant
,

aut olere

erga

Deum suum

reverenliamque dehonestarel

ad

respirare

aut spirare faciet

interpretatur. Ut
timoris

hune lanqum ad sacrant anchoram

in cunctis lenla-

senSHS

Odoriferum
:

faciel illum spirilus faciet

Do-

mini

vel

Spiritm illum olere

timorem Domini,

ita scilicet

ut long lalque salutiferum timoris Domini


,

odorem spargat

quo contra noxium peccati balilum

praemuniamur, et suavissim virlutum omnium l'ragranli perfundamur. Vel respirare ejuscritin timor

(1) Idest, peccato, ab omni specie mali, q. d. : Tolis viribus se malo subtraxit, et viliis illius regionis , quae cullu Dei vivendique rgula degeneraveral. Nota qud non dical eum sauientem , (etsi in rbus naturlibus talis fuerit) forte ut ostendat sancti-

tatem laudi magis ducendam

qum

sapientiam, contra
(Synopsis.)

qum apud homines

fieri solet.

295

IN LIIHU'M
prae-

JOB
quam secum ducebat, quid et an ad eum primrent,
,
:

tionnm tempestatibus confugiebat, cjusdemquc

filiorum turb,
lent isti,
,

sibi vel-

sklio omnia penils animi pericula incolumis evadeut sapienter omnin D. Gregorius lib. 6 bat. Nam
,

Gen. 53 , 5

.nterro-

gatus respondit

Parvuli sunt, quos donavit mihi Deus

Anclwra cordis est Moralium cap. 27, pronuntiavit pondus timoris, quod apte convenit cum oraculo Sa:

servo tuo, divinse illos beneficentiaj acceptos referens.

Hoc porr
video,

feecunditatis

donum
:

veluli

propriam

ti-

pinlis Eccli. 1,

27

Timor Domini expellit peccatum.


timoris Dei spiritu
est

mentium Bominum benedictionem

Bavide celebrari
vir qui timet
erit

Cm
est,

igitur

Job, ut prcedenti versu demonstratum


illo

dm
,

ait Psal.

111, 2
:

Beatus

Do-

pcrfctssiriio

repletus

minum

et statim addit

Potens in terra

semen

fuerit,

omnin consequens
indissolubili

ipsum quoque ab
ac uni

ejus; generatio

rectorum benedicetur, etc. Similiter Psal.

omni malo penils


bono
,

recessisse,

Beo

summo
s

amoris nexu fuisse conjunctum.

cm beatos pronunlissel omnes qui timent Bominum lanqum peculiarem hujus timoris fruclum
127, 3,

Postquni igitur scriptor sacer illustres ejus animi


dotes brevi hoc elogio complexus esset
,

recensens
lateribus

Vxor tua
;

inquit

sicut vitis

abundans

in

corporis ex-

domus tu

filii

lui sicut novell

olivarnm in

indebona prosequitur;
inler veteris

inter

qu cm primas semper

circuilu mensa> tu.

obiinuerit felix et fcunda liberorum procrealio, quai

Ulque manifestis hoc quasi proprium timoris Bei praemium esse declararet imm,

Teslamenti benedicliones baud minima


:

diate subjungit

Ecce

sic benedicetur

homo

qui timet

habebatur, subjungit

Dominum.
sunt ei septem
filii
,

Cm

igitur sanctus

Job, ut antea demon-

Vers. 2.
fili/E.

Natique
in haturse

et tre s

stratum est, timor Bomini praedilus fuerit prorss


singulari
,

Tam

qum

script lege olim

maximi
,

hoc quoque timentium


,

Bominum
filios
,

praemio

semper loco quai non nisi


putabatur.

beneficii fuit habita soboles

numerosa

minime fraudatus septem omnin


sapientiai laude conspicuos
,

virlulis ac

propitio ac benevolo

Hc
,

spectat solemnis

illa

Numine concedi Bei Abrahamo

honesl ac

liberali',

facta promissio

quai inler patriarcharum bcnedictio:

rum qum
caruisse
<

filiarum

filias forma omnes Hune autem tam fdionumerum myslerio haudquaqum

ac tres

procreavit.

nes jure meruit principatum

Bcnedicam, inquilGen.

Bidymus
,

in

Caten pulclir oslendens cllo:

22,
cti

17, tb
,

et

multipticabo semen tum sicut stellas


lexlu ad

nestum

inquit

hoc loco catalogum filiorum

affert

quod

in

Graco

majorem emphasim,

et

Scripturamysticisrationibuscongruenlem.Quisenim

divini promissi

certiludinem ac magnificentiam dcbis geminato exprimitur


7rX'/i66v(ov
77>.-/8ijvw
:

ignort

numerum seplem
,

esse septem

charismalum
est perfe-

clararidam
EXc-yfv

eodem verbo
as
,

indicem

sicut trium appellatio ad id

quod

EXoyfitrw

icctt

to GKZ-ju.y.

ctius alque divinius referri solel?


Trinitatis

Nimirm

ut scia-

sou

bnedicens benedicam
,

te, et

multipiicans multipli-

emus,

fidem

septem

donorum opificem

cabo semen timm

ubi notant Paires, in anliquo po-

cselerarumquevirtutumcaputesse. Simili fer sensu

tissimm Teslamento copiosam liberorum multitudi-

S. Gregorius lib. 1

Moralium cap. 28

Septem

in-

nem

viris

juslis

in

pramium
somnum

virlulis

Beo

dai

quit,

fdii

nobis nascuntur,

cm

per conceptionem

consuevisse. Quperlineteliam illud Psalmil26, v. 5:

bon

cogilalionis sancti Spirits septem in nobis vrr-

Citm dederit dilectis suis

ecce lucreditas

Do-

ttes oriunlur. liane

mini

filii

merdes, fructus

ventris.

Quo

loco, juxta

pheta dinumerat,
:

cm

B.Basilium, Theodorelum et Euthymium,/^// pro in-

dicens

Requiescet

namque internam prolem prospirilus menlem fcundat, super eum Spirits Domini ; Spiintellecls
;

gentiluCTediiate,/w^<sw\'m>procopiosmercedcpo-

ritns

sapieuti et
;

Spirits
;

consilii

et

njihlur,qam mirifieexloililEcclesiaslicushisverbis,
A, 11
:

fortitudinis

Spirits scientite et pictatis

et replebit
,

Cum
filii

semine eorum permanent bona


,

breditas

eum

Spirilus timoris Domini.

Et trs

filiae

fuies

sancta nepotes eorum

et in teslamentis

stelit

semen

spes etcharitas, quia quidquid virile hi virtutum

eorum;
nent';

et

eorum propter illos usquein ternum maet cjloria

dsensus faciunt,

fidei, spei charitalique

conjungunt.
fdii

semen eorum

eorum non derelin guetter


et

Neque enta ad
quod agunt.

dparti perfectionem septem

per-

diserte docens
tali

amplam simul
tribui,
(ut

probam sobolem

pic-

veniunt,
t

nisi in fuie,

spe et charilate fuerit

omne

parentum

ac

soli

Beo debere acceptam


in

Alias hujus loci mysticas exposiliones

referri.

Nam

propheta regius verissim cecinit,

vide apud
cap. il
,

eumdcm
,

B. Gregorium
cap. 12.

lib.

Moralium

Psal. 12G, 1), nisi

Dominus dificarerit domum


;

et lib. 11

vanum laboraverunt qui dificant eam


stra pro copios proie

declarans fru-

Qurerit hic ulteris Pineda noster, cur scriptor Pa-

amplque

famili laborari, nisi

cer

cm pracedentem

vcrsiculum in recto extulcrit,


in obliquo exprosserit
, ,

Deus optimus maximus necessariam ad hoc induisent


feecunditatem. Hinc

hune immulal cralione


parentum
in filios

dandi

cm formosaRachel cum
:

marilo

casu ulens. El acul respondet


ut

id

eo consilio factum,

suo Jacob de impotenti liberos gencrandi exposlularel dicens,

dominium
et

et filiorum erga pa-

Gen. 30, 2

Da

mihi liberos
ei
:

prudcnler
pro Deo

rentes debitum insinuaretur. Liberos enim inler ulilia

omnin patriarcha sanctus respondit


ego

Num

parentum bona censeri

eorumdem dominio subnolum


est.

suml non obscure insinuans fdiorum procra lio-

esse, vel ipso naturai lumine salis perse

nem non la m human opus voluntatis ac poteslatis, qum supremi Numinis preipuum quoddam muhus
existere
,

Unde

lilii

inler opes possessionesque palernas


in

primo
pe

semper loco

Scripluris recensenlur. Hinc prima

id

quod

alias

item clar prol'essus

fuit

noslra mater Eva,

cm filium suum primogenitum


,

quando

fratri

suo Esaii

in itinerc obviant i'aclus, et

de

perissel, Gen. i, 2: Possedi

inquit, liominem ycr

297

COMMENTARIUM. CAPUT
,

I.

298

Deum
Dei

quibus verbis duo insinuari rect nott Chry,

evidentius periculum salutis invenitur, qud prae c;oteris divitiis

sostomus

scilicet

nlium et parentis possessionem et

amplis avaritiam foveat, ac

vitiis

omni-

munus

existere. Quin et interprtes ibidem obser-

bus pabulum subministret. Quamobrem Scriplurse sacrae, ubi divitum

vant, idem esse


si filius

verbum possidendi atque

gignendi, ac

juslorum meminerunt, nullam


,

l'er

nibil patris possessione distinguatur. Opti-

auri

unqum

faciunt menlionein

sed pecorum et

mo

igilur ordine

etiam hoc loco scriptor sacer, post,

agrorum, atque istiusmodi bonorum, qusedmprofluis

qum

Jobi liberos numeravit


:

caeteras

quoque posses-

augmentis animos satiant, non tam offendunt


,

siones ejus recensuit dicens

aut impediunt salulem


ejus septem millia

Vers.

5.

Et fuit possessio
ET QUINGENTyE

dm

ipsmet su abundanti cogunt

qum eamdem promoveant quodammod


affert saturitatem;
,

ovium, et tria millia camelorum

(1),

qu1ngenta quoque

etiam avarissimos quosque ad donandum. Solum ver

JUGA BOUM

ASIN/E. Altrant 1C
,

bonO-

aurum

est

quod nunqum

quin

rum temporalium benedictionem


que Testamen'o maximi
iiebat
,

quae in veteri quo-

polis habendi silim

semper accendit
,

famemque gin interitum

et propitii

Numinis

nrt rabidissimam

qu su possessores

argumentum eredebatur,
in
,

adjungit,

qu tune temporis

Irahat. Quapropter peracul Isaias2, 8,

postqum Juvitiis

agrorum possessione et in pecorum armentorumque copios multitudine potissimm consistebat. Hujuscemodiautemdivilias auro et argento minus noxias
existere, neque suos possessores

daeos inhonestis voluplatibus aliisque


fuisse significsset, ubi
fuit,

dedilos

ad aurum

et

argentum ventum

non

ipsos

sed terrain eorum argento atque auro

tam facile

regno

c-

repletam esse dixit , siquidem hsec metalla ut orbem

lorum excludere, sapienter advertit S. Chrysosto-

terrarum replerent

aniinum lamen hominis nun,

mus hom. 12
<

in epist.

ad Timotheum

ita

scribens

qum

replere poterunt

sed nova semper illum

sili

ac

Quid ergo dicemus de Abraham? Quid item de Job


qui innocens
,

plus habendi fam torquebunt. Id divine, uli solet,


intellexit S.

qui justus

qui verax

qui Dei cultor,


illis

Cyprianus

epist. 2, auri speciosa supplicia


:

<

qui malis omnibus abstinens prdicatur? Opes

nominans,

dm

ita scribit

Nec

intelligit

miser spe-

non

in auri argentique talenlis, sed in pecoribus


;

ciosa sibi esse supplicia


et possideri

auro se alligatum teneri


divitias.

erant

quse profecl divili et innocu

et divinits

magis qum possidere

Sic

Non enim terra; fructus, licet uberrimi, tam potenter trahunt hominem ad peccatum sicut aurum quod ideirc Dominus qui cleros plerospermissae sunt.
; ,

etiam Diogenes in Epistol su ad Chrysen

hominem
ele,

avarum

qui congest auri et argenti exquisil copia


et segritudinem

famem tamen

miser patiebatur

que

terrse

proventus obvios esse voluit

ab

hominum
illicio

ganter ipsum aiebat

f-fo^oi; a-.tsp y.fjac; %tA^-/%^-j.\


,

oculis prudenter abscondit, atque intimis terrse visce-

veluti aurco [une strainjulari

dignum san

tanl ve-

ribus addidit

ne tam illecebroso ad peccandum

cordi supplicium

ut auro pereat qui dprit aurum.

seducerentur.
Licet itaque absque piaculo dare

Procul profecl ab hc auri sacra fam S. Job abfuit,

operam concessis
sed in auri argen-

qui, ut ipsemet testatur

c. 51, v. 17,

non comedebat

Deo

terrse fructibus acquirendis

buccellam suam solus,

nisi

simul etiam pupillus coin re

tique investigatione atque acquisitione hoc


(1)

majus

et

mederet ex

e.

Quapropter ejus opes ac census

copia in Oriente, in Arabi, teste Par. 5, 21, ubi 50 camelorum ab Agaris, qui Idumis vicini erant. Horum usus erat, tum in bello , tum ad onera portanda , tum maxime ad polum nain cm ea regio arida sit , et aqua crassior, admixlo cameli lact potabilis fit, ut docet Arist. hist. animal 6, 26. Porr,
Plin. 8, 18. Vide 1 millia abducta sunt
;

Horum magna

pecuari et ruslic numerantur,

qu

divitiarum ratio

minus erat fraudibus ac

periculis obnoxia, et

humains

necessitalibus sublevandis magis opporluna.

Nam qui ex

usur et fnore aut negotialione compendia captant


mille se periculis injuriarum exponunl.

Quare
jugis

dm
et ar,

Jobi possessio in gregibus

ovium seu pecoribus


,

lac inultis pro potu fuisse discimus

ex Hornero

et

ex

Jud. 4, 19, Isa. 55, 1, Ezech. 25, 4, 1 Cor. 3, 2. iEthiopes etiam nunc lac camelorum bibunt. Deinde in locis illis aridis perpetuus est camelorum usus qud 11 Ji silim di ferant, quatridu scilicet , Arist. Hist. 8, 18, nec aquam lutulentam fastidiunt, sed libentis bibunt. Cameli in Judae vicinisque locis frequenlissimi erant. Hinc Cameli sine numro , Jud. 7 12, et Aristot. Hist. 9, 50 Nonmdli usque ad 5000 camelorum possident. Hinc milita proverbia manrunt Camelus per foramen acs. Colant culicem , et decjlutiunt camelum. Pro camelo sarcina. Multi cameli sencs portant pelles juvenum camelorum , etc. Ex numro camelorum Arabes suas et aliorum divitias stimant
: :

mentis camelorum
agris, qui

seu jumentis

boumque
et

seu

bobus

istis

arabantur

sila fuisse significa-

tur,

ab omni qunque injuriarum

injustorum con-

tractuum periculo remotissima fuisse insinuatur.

Postqum aulem grges

et

armenla recensuit,
dicens
:

fa-

mulorum illico mentionem facit Ac familia multa nimis (I),


(1)
,

ubi observaiidum est

Opulentia prisci vi hominisque tum inter suos primarii qualis Abrahamus fuit, hodique sunt Arabum Scenilarum principes regulive Emirorum nomine noti id est qui aliis prest impertque, dux,
, , , ,

ait

Lo African.
,

1.

9.

princeps.

Juga boum

ad terrain arandam. Vide v. 14. Tan-

mel tantuminod

tm ergo agrorum

possedit, quantum totjugis boum arari poest. Asin/e, quarum ibi usus erat maximus. Nam aratra trahebant, onera ferebant, principes etiam portabant.

quod prler hune locum se, Gnes. 2G, 14, occurrit, alii agricolationem , opus rusticum , ex usu verbi T2.V terrain coluit , Gnes. 4,2 (ut Gailicum labourage), alii servitium, famulitium, familiam, inlcrpretantur, ex signi,
,

Nomen

mas

ficatu

serviendi

quem
:

ilidem illud

Vide Jud. 5, 10, et 10, 4, et 12, 14. Sed ubi muli? Fortassis nondm inventi. Ubi equi? Bello illiidonei erant liber aulem virum pacificum describit.
;

Tiy

servus.

Ulrumque exhibet

~TJ obtinet , unde versionis Alexamlrina;

(Synopsis.)
s. s.

Kai b-Ki^tj'.a. wW-h jto'^pa, xa p-fa aT im t?,; 7^;. Videnlur duorum interGnes. 2G , 13, pretum versiones conjunclsc esse
textus hodiernus
[AefX*

xm.

, ,

, , ,

99

IN
et

LIBRUM JOB
inj

300

iamulos post pecora


nuitur
illos

armenta commemorari, qu
,

otiosis recipiant familiae


I

umvers. Cert non necessi


invexit

non ad

aliud fuisse conductos


i

qum

ut

tas aut

usus, sed luxus et vanitas otiosorum istius;

pecoribus et armentis

j)i

ospicerent, ac rei rusticse

modi multiludinein famulorum


venit
,

nec Deo

operani navarent. ld quod claris expresserunt Septuagnta dicenles


y.t^iXa.
:

sed vitio

quod

aliqui (principes hic cincti

semper

K.ai

mpviaa -xoXkh atpopa, yn$, et ministeriiim

-/.y.i

Ipfa
:

excipio) mullis undique

famulis appareant,

h
et

aT<.)

ii

ri;

multnm
;

contra quos pulcbr S. Chrysostomus in


Corinlliios boni. 40, sic ait

primam ad
sed
fastu

valde

opra

magna

erant ei super terram

nunie-

Verm
aliis?

necessitate nec
,

rosa scilicet niinislroruin turba

armentorum

ci agro-

humanitale adducti plures servi sunt

rum ram
ne

fruclibus respondebat, et juxta rei ruslicai ope-

solo.

Nam

quo familiares

toi

Quemadmodm
solam respi-

ac iabores famulorum

numerus mensurabatur
qui proventibus augendis
:
,

enim

in veslibus, in vit necessitatem


,

ullus essel desidiosus,

cere oportet

sic

in

famulis.

Quse ergo ncessitas


servo
1res

non incumberet.
Possedi
,

Simililer Ecelesiasles cap. 2, v. 1


servos et ancillas
,

cesl? Nulla san.

Herum unum uno


im uno servo

contenhros.

inquit

multamque fami-

lum

esse decebit,

liam liabui , armenta quoque et magnos ovium grges


ultra

Merit etiam Seneca in istiusmodi inertem

famuSuper-

omnes qui fuerunt ante me , ubi adverte qu seruli|

lorum turbam invectus

lib.

6, epist. 47

vorum et ancillarum rfrt multiludinein, gregum


que proventibus augendis, ne quis alios
cillas fuisse suspicetur, nisi
illi

bissima

inquit,

consuetudo ccenanlem dominum


:

servos et an-

slanlium servorum turb circumdedit


detergit
,

alius sputa
;

ex quibus lania proventuuni


j [

alius reliquias
,

teniulentorum

colligit

alius

copia nasci poluisset,


Iinc disce

quantam nullus anleahabuissel. non ad luxum sed ad subsidium non


,
, ,

<

pretiosas aves scindit

per pectus et clunes certis

ductibus eircumferens erudit

manu

frusta excutit.

ad

pompam
,

et ostentalionem

sed ad obsequiuni et

Inlelix qui huic uni rei vivit, ut allilia


nisi

decenter secet,

ulilitalem

servos ac famulos in faniiliam esse assu('hrislus, Luc. 1 7, 7, in evangelic pa-

i
|

qud miserior
,

est, qui

hoc voluptalis causa doAlius vini mini-

mendos. Id ipsum
rabol non

cet

qum

qui necessitatis discit.

obscure insinut,

dm

revertenle ex
|

ister, alius cui convivarum


i

censura permissa est,


,

agro famulo debere


sil

alius

cui possit taie


,

mensam parari docet, quasi non munus demandari. Et san


servis arantibus et laboran|

exspectat quos revocet in crastinum

etc. Sic per-

git

sapiens philosophus carpens famulorum mullitu,

qud comedant domini


solm

dinem ignavorum

non ob aliud introduclam qum ob

tibus venit. Nain faniuli otiosi et comptuli, ad fastuin


inlenti, inensas

superbissimam consueludinem.

dominorum vacuant, alque


5, 17

Haudquaqum
metsi esset
illi

profect taies erant famuli Job


;

ta-

subslantiam eoruin fundits everlunt ac perdunt. Apposit de talibus

familia multa nimis


,

sed omnes seduli,


suis jumentis et
,

Nahum

Custodes lui ,

inquit

omnes
des

laboriosi

omnes

frugi,
;

omnes

quasi locust. Ministres principuin et nobilium servos


sic appellat

aratris ligonibusque juncli


,

nulli inertes

nulli desi,

qui cis assislunt, et latera cingunt ad cuposito, pulcberrim legit edilio Tigu
lui locustas referunt.

nulli pigri

nulli vino lasciviaeque dediti


,

nulli
iis-

stodiam.
rina
sive
:

Quo

frugibus perdendis aut consumendis

sed omnes

Comptuli

Quo quid

verius

dem

congregandis et amplificandis
,

irrtenli.

felicis-

morum ipsorum levitalein, sive

calaniitalem, quaiu

siniani faniiliam

in

qu servi ac famuli non ad


,

olio-

copiosissimis etiam faniiiiis afi'erunt, consideraveris?

Servi san aratores bi segetes ditissimas faciunl, qui-

sum atque evanidum fastum noruni et verum adjunienluni


inquit Sapiens,
et

sed ad qusestum domi-

sunt

Qui serval ficum

bus impleniur bonea principuin


syc; at

implentur et men,

Prov. 27, 18, comedet fructus ejuS;


;

comptuli

isti

prorss

otiosi

doniinis

solm ad

qui custos est Domini sui glorijicabitur


lieu et

ubi

herum
,

pompam

assistentes, leviculas verissim locustas refe-

cum

servum cum

fici

cullore compart

nec

runt, quai segetes absumant, et diram

calamilatem regnis infrant. Fallar,


locuslis venit segelibus
,

si

famem atque majusdamnum


islis

otios cultorem agri jungit


, ,

qum ab

comptulis

doms sed ut doceat mutu connexa esse debeant. Tune enim domus
familia florel,

cum custode seu famulo qum hc duo niunera sibi


et

quando

faniulus domini cohaiiens ia;

m37 -popi'a m
gitur.

Alexandrin versione expressum leCnes. 20, 14, el Arabieus inerpres reddidit, non tantm supellectilem , sarcinas, verm et asseclas famulosque impedimenta itiheris (Gall. le train). Gasteri vetercs hoc Ioeo in significalione famulitii conveniunt. Aijuila ouXsUt , Synimahus oucTa Vulgata velus Ministeriutn copiosum ; Bierhymus Familia limita nimis, ('haldams N3nS"l2 servitium, ministeriutn (fals Bathius vocein Chahlaic.im agricolationem reddidit in not. ad b. 1.), quo eodeia noinine el Onkelos Oneseos loeo citalo ad exprrnenduifl !TTS? uss est. Khnchius nomen Hebraem !i Le.! /co(a''U!nyi2D)/>row;.7m^/T;_(nQlKnmNin) interpretatur, quem colend terra ita dictum putal.

teri

ab agri cullur non sepaiatur

im idem onmin
,

Syrus

et ibi et

est cultor agri et

domino

assistens faniulus

quemad-

modm

Rerum Europaj apud Aihenum scribit, ex Dardanis quemdam servos mille possedisse non neminem etiam plures
Agalhareides Gnidiuslib. 58
,

cl coi

uni

unumquenique

pacis

lempore agros colre,


consuevisse,

bello ver ingruenle militiae

nomen dare

suosque Drdani

illis

duces esse dominos. Quidni llorereni


nullus oliosus

quibus
,

faniulus,

nullus

comptulus

sed inilleni erant in agris vel in bello

ubi opus erat, certaines''

segelibus usurpant, ulssirhum lamen videtur, in familia notione acquiescera, veterum lanlm non omnium anetoritale confirmt:*!. (Itosenmullcr.)
fiter Latini

culia

)>;:>

arvis

Magni profect niomcnii


ut
el
illi

est deletus

famulorum,
glori

lanlm capianlur, qui domino

utilitali,

honori esse possint. Veterum e in re diligentiam

SOI
nott S. Chrysoslomus
,

LOMMENTARIUM. CAPUT
quos
ait

502

ad bonos probaios-

nore ac reverenti

qu Jobo ab omnibus

et

pr

que servos comparandos non tantm prudenliam adhibuisse

omnibus Orientalibus exhibebatur, exponunt. Quarto aliqui


ris
1,

magnam ac diuturnam
22 ad populum aurum dinunieras
lacis

, ,

in

expcriundo

etiam e causa saep longum

iter instituisse

verm Tu

inquit liom.

ut frugi
et cuni

servum commercatoribus

hoc ad sapienliam ejus referunt , qu cleeminebat, prout Ecclesiasles de semetipso ait 16 Ecce magnus e/fectus sum , et prcessi omnes
:

pares et
mullis
,

sapienti. Quinto

verba

et longas
lib.

interdm peregrinaail

liones suscipis.

Et

4 de Sacerdotio

eos qui

alii referunt id ad Jobi divitias et amplissimas facullates paul anle numeratas, sicut Isaac et Nabal in sacris Litteris magni id est prdi,

luancipiuni aliquod enipturiunt


niedicis
,

tum ostendere illud tum sponsores emptionis postulare tum in,

vites

nominantur. Sexto denique

alii

(et

meo

qui-

dem

judicio optim) banc

terrogare quoque vicinos, et diulurnum aliquod tem-

plissim

sumunt

ila

ut

vocem magnus qum amsimul omnes modo recensitas


,

pus poscere

inlra

quod probare
quandoquidem

illud

possint.

Et

magniludinis formas complectatur

quemadmodm

jure quidem merito tantam adhibebant in delectu ser-

vorum
gero et

diligentiam
inlideli

gravissima

sicut ex immowdamna et incommoda sic


,

etiam Salomon propter noininis, sapienli, divitia rum et univers su gloria celebrilatem ac majesta^

tem super omnes reges

terras dicitur magnificatus.

probo frugique servo multa existant

in

omnem

nio-

dum

opporlunitates non solm ad domeslicam servi,

Magis autem speciatiin censeo vocabulum magnus esse veluti a^pa^iaaa seu sigillum eorum quas dicta fuerunt, atque adeo cadere in omnia
Jobi elogio continenlur
,

lutem

verm etiam ad famili splendorem.

Nam
lib.

qu
primo

toto hocce

ut praclar gravissimus auclor Cassiodorus


epist.
,
:

4,

ut scilicel Job peculiari qu,

ait De claritate servientium crescit fama 3 dominorum. Unde scriptor sacer, postqum Jobum

dam
mor
lis

ratione

magnus

signiiieetur
,

rirtutibus,
ti-

nominatim
;

simplicitate

reclitudine ac Domini
,

familial

ben ordinat amplitudine et moriger


,

fa-

secundo

in generatione sua tertio possessione


,

ob copiosie sobopropler agroruni

mulanlium multitudine commendsset quanlus


illi

hiiac

felicitatem;

splendor accesserit subjungit

latifundia,

pecorum grges, armenta jumenloruiis


,

Eratque vir ille magnus inter omnes Orientales


(1).

ac famili totius amplitudinem

qu

eaeleris svi sui

Sepluaginta vertunt
<j>'

Kai

w
:

vpuiro,- s'xevo;

Orientalibus long antecellebat. Qurc videtur

maxime

E-j'Evr,;

Twv

r.Xiou
;

vy.ToXwv,

et erat

homo

ille nobilis

propria et genuina loci hujus expositio.


illa

Cm

enim vox
simul

inter orientales

Symmachus

reddit

Ms'^ictto; tcovtuv

magnus tolum quodammod Jobi elogium conciu-

tv varcixciv

maximus omnium Orientalium, ubi nodiversis

dat, par est ut omnia


ailiciat et

qu

in eo recensita sunt

tandum diversimod
limitari et exponi.

vocem hanc magnus


generis
sit

obsignet.

Allegoric

autem

in

typum

Christi

Domini dicitur

Primo enim
quod

aliqui

restringunt illam ad
,

clariiudinem seu nobilitalem


nobilis, clarus,
illnstris

ila ut

magnus idem

Job magnus inter omnes Orientales, hoc est, interprte Lyrano inler Christianos qui sicut Christo Cliri, ,

quemadmodm Sepalii

stiani

nominantur,
est

ita

tuaginta interpretanlur.

Secundo

referuntad fain
;

nomen

m
:

eliam ab eodem Christo, cujus

Oriens, Zach. 0, 12, dici possunt Orienfer Didymus in Calen ad Gnre, inquit, clarus inler Orientales
hlii

nominisque celebrilatem ac gloriam

quasi dicant fa,

tales. In

quem sensum
i

mam Jobi

toto Oriente fuisse celebralam


:

qu ralione
D. Tho-

hune locum

dicitur in Reg. 7, 9

Feci

tibi

nomen grande juxta


Atque
ita

pradicatur, quoniam lucis Deique

lucidis aclio-

nomen magnorum qui sunt

in terra.

mbus nuncupanlur
dore Solis
litatem.

mas

et

Lyranus accipiunt. Tertio nonnulli


fdiis Orientis,
illi

id

de ho-

<

ad orientera solem pertinent. Neque enim justus ab hominibus, se<l splen,

hi

(1)

Dlp-^S

justitias

id est, Orientalibus.
,

splendescentem assequitur nobi-

rntelligendi populi

miscellanei
,

^Egyptum

inter et

Jactent igitur in stemmatibus suis iacinosigna homines seculares


,

Euphralem habitantes qui Jerem 25, 20, recensenlur potissimm tamen Arabes. Rect Spanhemius Wsl. Jobi, cap. 4, 6, p. 84 Jobus Utzites maximus liabitus in (iliis Orientis non cert qu lal plag
,
:

rum nobilium
leones
,

et aquilas

tygrides aliasque famosiores

triumphorurn

imagines ostentent; tu ver quisquis cupis veraiuet

<

orientales patere poterant , sed in illis ipsis habitatoribus Orientis qui ex Nachore, fratre Abrahami
,

splendescentem assequi nobililatem, Jobum imitatus,


Solis justiliae splendoribus illam

tex quo etiam Utz fuit, Gnes. 22, 21, tum qui ex i Isrele fflo, quorum menlio Gnes. 25, 13, 15, dei nique qui ex Kelur prognati Gnes. 25, 6. > (Rosenmuller.) Celle expression ben Kedem , se trouve en plusieurs lieux de l'Ecriture ei signifie toujours les peuples orientaux l'gard de la Jude indpendamment des lieux de l'histoire, comme le comt d'Orient, dans la division cl la notice de l'empire qui comprenait le grand diocse dont Aniioche tait la grande mtropole est toujours nomm ainsi en quelque lieu qu'habitent ceux qui en parlent comme l'Asie-Mineure appele Natolie par corruption , est le pays oriental, Anatolie, pour quiconque en crit, quoiqu'elle ait eu ce nom par rapport Constantinople.
, ,

qure; tune enim


,

supra nobilissimos quosque elevaberis

cm

te chri-

stianarum virlulum cinxerint splendores. Sic elevatus


luit

Isaac patriarcha

ille

magnus
,

ille

orbis delici et

risus, ille innocentise victima

ille

typus Servatcris

perfectionisque exemplar
ita scribitur,

de quo
:

in hislori

mundi
Ta-

Gnes. 26, 13

Ibat proficiens atque suceffectus


est.

crescens, donec
lis

magnus vehementer
,

Joseph, Gnes. 49

22,

quem

filium

accrescentem
Taies denique

honoralo valicinio pater indigilavi.

omnes

viri sancti et justi

qui cuni Jobo in Oriente,

id est lucis regione, habitant,

quorum
et crescit

ideirc semita

(Duguet.)

quasi lux splendens procedit

usque ad per

303

IN

LIBRUM JOB
i

S04
Jacobi
filiis

fectam diem, Prov. 4, 18. Taies utique eiiam ad instar Jobi iilios lucis ac pacis progenerant , de cujus filiis

nir

de

plurima

scelera

narrantur.
,

Dicilur

enim iUiben cubile

palris contaminasse
,

Si-

subjungitur

Vers. 4.

Et ibant
:

filii ejus,

et faciebant CONSUO
(1).

meon et Levi cum prostitut


est, inter

dolos Sichimitas interfecisse

Judas

concubuisse. Hinc minime


filios tt

mirandum

VIVIUM FER DOMOS, UNUSQUISQUE


tuagillta legunt

IN DIE

SeptUaTrpo'

Jacobi

sceleribus coinquinatos una-

2u[AiropEud|j.ev&i

8k

utoi
,

aTO

nimitatem et concordiam servari nequaqum poluisse,


quae inter Jobi
filios

xXii.cu iroiouv tto'tov x' xuTviv ifApav

convenientes

omni

scclere vacantes arctissima


;

aillent

filii

ejus
;

ad

invicent faciebant convivium per


illa

singulos dies

ubi expende

verba

convenientes ad
,

semper atque integerrima perseveravit quandoquidem pax et concordia ibi solm firma sit, ubi estvirtus perfecta.

invicem.

Non enim hoc

frustra dicitur

sed ad com-

Pulclir id oslendit Origenes ad


:

hune

mendationem
lur.
<

mirabilis et inusitalae virtutis exprimiin

locum
filii

ita

scribens
;

Fuerunt

inquit,
,

Jobo seplem

Unde Olynipiodorus

Caten

Summae,
:

inquit,

et 1res

admirationis est quod de maribus dixit


tes inter se.

Convenien-

erant;

filiae numro decem animo ver unus numro plurimi erant, consensu ac concor-

Id est

Nullam ob rem de principe


;

di quasi unus, unaniinitate ac dilectione quasi idem;

i
i

loco erat

illis

contentio

maximum

ver, quod quis

non separabat autem eos zelus, non dissociabat eos Quare? Quia

que arbitrabatur ad allerum properare.


veluti

Et merit

invidia, sieut pridem fratres Joseph.

quidem

vel fratres

rem summae admirationis exlollit, qud tant inter se animorum consensione conillos pr-aelalionis
,

non exorta
lio,

est in eis prsevaricalio

neque coinquina,

sicul in

Ruben
et Levi

neque furor

interficiens

sicut

venant, ut nulla

cura

sollicitet, nulla

in

Simeone

neque odium fraternae maledifiliis

aemulationis cogitatio inquietet

sed sese invicem et

clionis sicut in caeteris

Jacob

sed erant omnes

socios et aequales aspiciant et honorent.


similis inventa est vel inter gemellos

Ecquando

unanimes

in pietate
i

pacifici in jusliti,

atque in Dei

uno eodemque

timor concordes,

parlu editos fratres concordia ? Nolissima est duorum

Fundabatur nimirm haec concordia


in

et

unanimitas

fralrum gemellorum Esa et Jacob historia, ut adhuc


in utero

onmimod

virtute filiorum Job, atque ideirc firma

materno existenles praeliabantur

quserens

slabilisque perseverabat,

quam minime habuerunt filii


multis scatebant sceleribus

aller alterum praecedere. Mirabalur et aegr ferebat

Jacob

quia singuli

eorum

mater prodigiosam Main uteri sui pugnam


itaque, ut,

perrexit

et delictis.
lib.

quidnam

sibi

hoc portentum

vellet,

oracu:

Pulchra est et vera sententia D. Ambrosii 3 Officiorum cap. 1G < Non potest homini ami,
:

lum

consuleret. Cui

Dominus respondit,Genes, 25,23


nimirm duo erant
,

eus esse qui Deo fuerit infidus.

In

vanum
:

scilicet

Du

gcntes sunt in utero tuo. Ecce tibi totam istius:

speras concordiam et unanimitatem servare


qui variis semetipsos sceleribus coinquinant
pris solidum probae atque innocentis vitae

cum

iis

modi pugnae causam


ubi enim duo sunt
licet gemelli,
,

in utero

require

licet fratres sint

licet

uterini
sint

fundamen;

mirum
,

et

inauditum

erit, si

non

de

tum, quod

si adsit

firmissimam concordiam spera

praelatione rixae
dite.

et in haereditalis sortitione discor-

sin desit, et liles et rixae

non deerunt.
illos

Illa igitur filio-

Unde

igitur

tanta

inter Jobi

filios

animorum

rum

Jobi per

orbem

iterala convivia satis apert pro-

concordia et consensio volunlatum ? utique ex virtutis


perfectione, sine qu nulla
bilis esse

bant quin optim inter

convenisse
,

abfuisse in-

unqum pax

firma vel sta-

videnliam

intercessisse

charitatem
,

quae

illorum
in dies

concordia potest.
religiosis

facilittes faciebat esse


officiis

communes

et

mutuis

Propone tibiob oculos duas domos, ambas


patribus familias gaudentes,
et
filiis

ambas

religione insignes,

mirum in modum augebalur ac fovebatur. Sed quomod dicet aliquis hoc iis laudi datur,
, ,

optim educalis clariores. Altra est domus

qud nullum agerent diem sine convivio, sine compotalione?

Jacob, altra est

domus

Job. In Jacobi
:

domo Joseph
filiis

cm

in

Deuteronomio, cap. 21, vers. 20, ju-

parente tener amabatur, Gen. 57, 4


fratres ejus

Yidentes autem

quod paire plus cunctis


,

amaretur,

beantur parentes filium comessationibus vacantem dferre ad judicem dicentes Films noster iste proter:

eum nec polerant ei quidquam pacific loqui. Ecce tibi pacem et concordiam fratrum in domo relioderant
giosissimi Jacob pcrlurbalam.

vus et contumax est

monita nostra audirc contemnii,


;

comessationibus vacat, et luxuri atque coiwiviis


pidibus

la-

At

in

domo Job

quis

eum

obritet

populus civitatis, etc.


,

quo

in loco

non
in

videt arctissimam fralrum concordiam, de quibus

Philo, libro de Temulenli


islius
filii

nibil

meminit de
ait
:

injuria

symbolum summae conjunclionis animorum


:

hic

nequam

sed solm

Conviviis vacat

dicilur

Ibant

filii

ejus

et

faciebant

convivium per

et compotalionibus.

Ecce

tibi

quantum
,

ciinien

sit

domos, unusquisque
filios

in die suo.

Cur

igitur inter Jobi

conviviis ac compotalionibus vacare


filius

ut proplerea

tanta potuit unanimilas custodh, quae inter Jafilios

parentibus traduci et exilio tradi jubeatur.


igitur

cobi
filiis

minime servala
non juslum,

fuit?
nibil

Quia nimirm de Jobi

Qunam
filios

ratione Jobus excusari polerit,

qui

nibil

non sanclum inaudi-

suos per singulos dies conviviis atque compota-

lionibus vacare permillcbat?

Cet usage se voit encore cbez les Chinois qui ont des confrries du mois , c'est--dire des socits composes de trente membres, dont chacun traite ses confrres un jour du mois. Hist. de la Cliine par Semedo, part. 1", c. 13. (Drach.)
(!)
,

pro tcmulenl et

Ad quod respondendum hoc loco conviviuni non in luxum dissolul comessatione aut
, ,

compotationc sumi

qualis bacebantium ac prodigo,

rum

filiorum esse solct

de qu citalo Deuteronomii

505
loco
fit

COMMENT AR1UM. CAPUT


scrmo
;

I.

OG

sed pro frugali, sobrio, casto et jucun,

dicens

Fratres ad convivium vocabant sorores suas,


,

do amicorum inter se convictu


ad Papyrium Prtum
t
< c

quem
:

convivii vocalib. 9, epist.

ut

secum manducarent
,

et

sic
:

secum

adoraient,

bulo propri significari docet ipse Cicero


ila

Deum
illas
,

et gratias

illi

agerent

ob hoc convocajant
Ecclesia sanctorum
,

scribens
,

Extra jocum
,

ut firent

omnes simul
,

moneo

te,

ut

cum

viris

bonis

jucundis

amantibus

congregatio

religiosorum
sit

convenais immaculalo-

tui vivas; nihil est aptius vit, nihil

ad ben viven-

rum. Vide qu tanta

virtus charilatis fralern, ut


,

duni accommodatius
sed ad

ncc

id

ad voluptatem refero,
,

ex corovivio Ecclesiam faciat

religionem et conven-

communitatcm vit* atque victs remissionemqse animorum qu maxime sermone afficitur


,

tum angelorum.

Ita

Origenes. liane autem loci ratio-

nem
stus
in

in eonviviis diligenter

observandam ipsemet Chri-

familiaii, qui est in eonviviis dulcissimus, ut" sapienlis nostri

exemplo suo docuit,quando ultimam cnamsuam

qum Grci cm-nwi

yi

av^stirvov, id est,
,

compotationem aut concnationem

nos convivia

vocamus, qud tum maxime simul vivatur.

Quod

cnaculo magno strato apparari jussit, Luc. 22, 12. Quoad alteram circumstanliam qua; est temporis notandum illud in die suo , non carere mysterio sed
,
,

non ver minus qum eleganter ab ethnico viro dictum Minulius quoque Flix adliuc magis illustrt,
cujus boc de Christianorum eonviviis- sacrosanctum

eorum probitatem atque temperanliam plurimm commendare ostendit enim illos haudquaqum no:

ctis

ac lenebrarum

sed diei lucisque

filios exstitisse
;

non tantm pu dica colimus sed et sobria nec enim indulgemus t epulis aut convivium mero ducimus sed gravitate hilaritalem lemperamus corpore casto sermone castiore. Unde illud prclarum Cyrilli apophthegma, quod in Mich, cap. 5, vers. 50, affert |3py.a
est

testimonium
,

Convivia, inquit,
;

atque ide sicut in die honest ambulsse

non in

comessationibus et ebrietatibus (quas Apostolus


nt.

dam-

Rom. 15, 15), non


et

in cubilibus et impudicitiis

non in contentione

mulatione (qu?e noctis et lenein oinni bonitate


,

brarum opra censentur), sed


jnstiti,

et

et

veritate

(qu ad fructus

lucis pertinent),
,

f ci; xal rputpYi zh ep-j-cv xcy eo3 , cibus et delici saiwtorum opus est Dei. Talia autem filiorum Job
T'Ai

convivia fuisse Origenis et aliorum


niis

Patrum testimo-

sit beneptacitum Deo , Ephes. 5 9. Omnis enim, inquit Jsus, Joan. 3 20, qui mal agit et non venit ad lucem , ut non arguanlur odit lucem

probantes quid

comprobatur,

uti

ex illorum ad hune locum


,

Com-

opra ejus

qui autem facit veritatem venit ad lucem

mentariis et ex jam diclis satis liquel

atque ex seoccurrit

ut manifestentur

opra ejus, quia in Deo sunt facta.

quentibus evidentis apparebit. Unde

facilis

Sanctitas quippe

lumen

est

si

dmentis Alexandriui
,

responsio conquerentibus, qud quolidian istiusmodi

comessaliones ad nimium luxum et delicias potis rcferrentur, ac tanti palris


fratres ac sorores
et pariter
filios

Pdagogo fidem habemus lib. 5 Quod sanction est autem amicum


est
;

cap. 6

sic dicenti

est ei

ex quo sanction

dedecerent. Quasi ver

quod propri appellatur lux. Hinc etiam ibidem

ejusdem famili quolidi simul vesci


sit, et

putat veteribus Grcis homineni appellatum cpwTa

comedere ignominiosum

non potis

qud lucem haberet

sanctitatis atque virtutis.

Et

in

li-

honorificuni ac manifestum fralern dilectionis indi-

bro septimo Stromatum de homine loquens qui in vit


perfectione colendoque
collocavisset
,

cium. Hoc enim consilio non invito


auctore atque hortatore parente
quolidiana inire convivia, ut
sanguinis
ceret.

sed, ut opinor,

Deo tabernaculum vit su


participatione lucidus,

communia hc et amorem quem insevit


,

sic ait

Non ignis

sed vult totus esse lux, hoc est, ut ego inlerpretor,

communio
refert
,

consuetudo aleret atque perfifortassis etiam


;

undique sanctitudine collucens.


filiorum Job in die
,

Cm

igitur convivia

Nec

qud eorum mensa


statui

id est

luce ac sanctitate celebra-

exquisitis et
talis
liliis,

ben conditis dapibus instructa esset


,

renlur, nil

mirum

qud sorores suas virgules puris-

enim mensa illorum

utpote principum
fruga-

simas, aut saltem matronas honestissimas ad


invitaverint.

eadem
UT CO-

erat conveniens, et pro


,

eorum conditione
illis

lis

dici poterat

quse alioquin pauperibus aut plebeis


,

Et mittentes vocabant trs sorores suas


NCEDERENT et biberent cum
eis.

esset nimis splendida

ideque in

damnanda.

Hinc etiam istiusmodi


Quis

Porr in bis eonviviis non solm temperanti ac


honeslatis, sed etiam loci ac temporis (quod in rbus

conviviorum sanctitas

et honestas confirmatur.
filias

enim pater ade exlex, ut

tant ornatas pudiciti


,

istiusmodi ad hoc ut bea vel mal fiant

qum maxiista

frequentare convivia permitleret


lis

mi

refert)
:

exactam esse rationem habitam


Per domos umisquisque
loci

verba
;

filiis,

si

immoderata

sint, crimini dantur'.'

qu etiam mascuQuo
maximo
id

dclarant

in die suo

ubi
:

igitur fine

honeslo venerand virgines fratrum com-

notanda est prima

circumstantia.
et

Non

dixit

potationibus assidere permittuntur? san

Per popinas aut tabernas ganeonum

lurconum,

convivarmn bono

fiebat

nani virginalis pudor et bo-

qu

sunt theatra vitiorum luxu et intemperanti do-

nestissimarum modestia puellarum eonviviis inserebatur,

minante, furente Lyo, et exultante Comi protervi


sed per domos, id
est, in sacris

ne

inter pocula

inordinatus discuinhcntiuin

religiosorum fratrum

affectus prosiliret; sed vel ipsamet intemperanti tan-

penatibus, in quibus non tam triclinium

qum tem,

tarum conspectum virginum vereretur. Eleganter rem hanc


cens
(

plum quoddam honoratum appareat, ubi temperantia consecretur atque prsideat cum qu pietas mode,

tractt D.
:

Chrysostomus boni. 2 de Job


,

sic di-

Suscipiebant autem et trs sorores

ut

come-

stia, religio,

prudenlia, frugalitas et insignium chorus

derent

cum

eis

et biberent.

Et quid ad utilitatem

virtutum epuletur. Cui expositioni applaudit Qrigenes

dic audienti? Quarc sororum. addit esuin? ut osleo^

,,

507

IN LLBRIJM JOB
scilicet

508
quibus sunt sanctus
et Dionysius.

datur
;

qud ad pudicitiam convivium agebaibi

Affirmant hoc nonnulli, in

< ttir

qudque

non

risus intercedebat dissolutus

Thomas

Alu sunt qui idem subobscur

fimnlodestiaque effusus,

mensam

injurians. Inducit

insinuant. Aperle docet Pineda noster,

quem

Bol-

ergo et comedentes virgines, qu speciem figurami

ducus sequilur. Ego

in re incerl

qu

probabilibus

que convivii ostendat ebrietate non deformatam.


itaque criincn
,

duntaxat conjecturis et congruentiis niiilur, magis

Non

non dedecus erat

qud

tantse
,

virgines conviviis et compotationibus adessent

qua-

runi incredibili pudiciti eliam intempcrantissimorum

qu Origenes Cajetanus, Eugubinus, Slunica cum quibusdam Ilebiis, qui putant non omnium hebdomadarum diebus singulis
inclino,
,

etSanctius noster,

immodestia sopirelur, alque ipsa convivia temperantiam redolern.


Ita
,

sed un vel pluribus in anno hebdomadis pro more


riluque gentis istiusmodi convivia
inter
,

Cliristum quoque, virtutum

om-

fratres et

nium magistrum
tis

in

Evangelio legimus frequentem


;

propinquos celebrari consuevisse

v. g.

solemniori-

inviianlium mensis admisse

quod san

summo virtu-

bus per
renlibus

annum
,

festis

aut nalalitiis cujusque recur-

xempo
illuni

faciebat.
,

Decel enim conviviis interesse

quod ad testandam confirmandamque mu,

virum

cujus aspect u et observanti componi

tuam benevolentiam

et ad

amorem

inter se foven-

possint discumbcntium

omnium

affectus.

Qu

specla:

dum abund
mos

satis fuisse videlur.

Nimis enim frequens

bal Pbilonis

monitum

libro

de Profugis, ubi

ait

Tu

et quotidianus

epularum usus, praetennim qud ani,

contra
i

cum omnibus

dignis

communicabis honorent,
,

laxet atque emolliat


,

corporis quoque valetudini

securitatem parans bonis viris

reliquos

admonendo

non parm obest


galia essent,

ac nauseam crt. Et esto Jobi


,

corrigens. Qud si ad compotationem aut sumptuosum convivium eundum erit, ito cum fiduci in,

filiorum, utpote probissimorum

convivia vald fru-

atque ad
,

omnem

temperantiam hone-

temperantem pudefacturus tu
,

dexteritate.

Cujus

stalemque composita
prantes natum est
raliori

ex benevol lamen urbanitale

igilur tanta est fiducia sapienlise

quse vel inter pocula

propter amici praesentiam inter


fieri
,

maxime eliam temaltcr

6lare possit,

im qu intemperantissimos quosque
et

ut

dm
,
,

alterum libe-

frenar'e atque intra rgulas rationis coercere possit


is

quodam haustu
meta
si

salulat

facile

aliquantulm
vilio

securus convivia adeat

utinam frequens sump-

temperantiae

deflectat

quod ut
,

minime

luosis ctiam divitum mensis accumbat.

Cterm cm

dandum
bit
,

est

raris contingat

ita

culp non vaca-

in conviviis

istis
,

filiorum Job (quoniam ipsi satis per

si

quolidian consuetudine pravus habitus con-

se temprantes et ad mati),

omnem

eranl honeslatem infor-

trahalur, qui
ris

minime opus
,

esset istiusmodi Catone aliquo

successu

damnum

tam corpori qnm spiritui grave temposi non exitium affei at. Trans,
, ,

Censore

jucundissimam gravissimarum virginum so,

acto itaque septemdiali conviviorum spatio

rorum suarum prasentiam

veluti

musicam

suavissi-

MlTTEBAT AD EOS JOB


tuaginta legunt
:

ET SANCTIFICABAT ILLOS. Sep,

mnm

in convivio,

ad majorem animorum symphoniam

Mittebat Job

et purificabat eos

ex-

alque honestissimam mentis relaxalionem adhibebant.


Myslic S. Gregorius, libro
1

surgens

man ,

et offerebat pro eis victimas


,

secundm

Moralium cap. 15,


sancli, per sep-

numerum eorum

et vitulum

unum

pro peccato pro aniillud,

convivium hoc filiorum Job exponit de convivio sapicnliae


,

mabus eorum; ubi expende verbum


preces

mittebat.

in

quo septem dona Spirits

Quid mitteret dicat Origenes: Orationes ad


,

Deum

teni fratres significala cis,

cum

tribus virtulibus tlieologi-

gratiarum actiones
;

Eugubinus

ad tcmplum

tanqum

sororibus spiritualiler

epulanlur,

et

Iwslias

Chrysostomus
:

munus sacerdotale. Pr omigilur vel

mutu bonorum communicatione diem lsetum ac festivum transigunt. De hoc convivio plura vide apud
Patreni Salazar et Cornelium Lapide,

nibus idem Origenes

Mittebat ad eos magistros, qui

pietatis admonerent. In

hoc

maxime

pra?cla-

ad locum

ra Jobi in

Deum pielas

et de filiorum

suorum

salute sol-

islum Proverbiorum cap.


cavit sibi

9, v. 1,

ubi sapientia difi-

licitudo elucet,qud peracto septemdiali

conviviorum

domum,

excidit columnas septem, immolavit vi-

circulo

ad spiritales quoque epulas


,

quibus
,

animum

ctimas suas, miscuitvinum, et proposuit


Yf.RS. 5.

mensam suam.
(1)
irjveTeXeVSi-

reficerent

illos invitrit

ide nimirm

ut Vatablus

CUMQUE

IN

ORBEM TRANSISSENT DIES


:

vertit, misso nuntio eos accersebat, et

ad rem diviiuun
ad
sacrifi-

convivii. Septuaginta vertunt

Ka av

prparabat ,

id est, paratos esse jubebat

oav

a! riu.Epai toD

-rco'-rcu,

cmqiie consummati cssentdies


sibi circularis ille

cium
nisi

solilo expiandi ritu preemisso. Sacris

enim non

convivii.

Qua;runt interprtes quid

omnin puri intresse potorant. Unde Iritum


Procul hinc
procul este, profani.
,

conviviorum in orbem circuitus

velit, qui hic dicilur

illud
,

consummatus an nimirm
,

loties

iteralum istud con-

vivium

ita singulis

institueretur continuisquc diebus

Quod
quo

genlilibus usitatum

et

per praconem proelain Apologetico,

ut ubi septem fratres totidem

hebdomadae dies con,

mari solitum docet Tertullianus


inter Cbristianos (ut in
:

pro

vivando explsscnl, bis transaclis

sequenlein iterm

Grcis
foi;

lilurgiis est) cla,

hebdomdr eodem orbe atque online rptrent;


9ic ut nulla loto

mabat diaconus

Ta

-^ia

roi?

sancta sanctis

anno septimana dicsve convivio vacua

pertransiret.

cujus formula? meminit S. Dionysius Areopagita ccclesiastic llierarcbiai cap. 5. De HebraMs autem res
est nota,

Le terme hbreu marque une rvolution priodique et les Hbreux appellent lliekoupltali les points
(1)
,

qum
22
,

varias habuerint purificaliones

ut

sacris uti aut intresse possenl;


Levitici cap.
et

de quibus consule
,

prcis des cquinoxes

et

des solstices.

(Duguet.)

ibidem interprtes

qui fusis cas

30 o

C0MMENTAR1UM CAPUT
tit

1.

51fl

prosequuntur et exponunt. Sic eliam in Exodo, 19, 10, Vade ad popnlum , et snetiait Dominus ad Moysen
:

Aristoteles lib.

2 Ethicorum cap. 2

Quoniam a
est

teneris unguiculis ea nobis


idcirc eliam dilicile
est

omnibus innutrita

fica illos hodi'e et cran, etc.

simililer

Samuel

Reg.

abstergere illam animi

16, 5

Sanctificavil Isai et filiosejus, et vocavit eos

affectionem
et penils

qu veluli nalivo quodam colore tincla


est vita nostra.

ad sacrificium. Pleni sunt divini libri similibus lestimoniis quibus Deus


,

imbuta

Res proiect
et

et

sanctum se appellat

et san-

maxime ardua atque operosa

est,

tam insitam

ctitatem populo suo postulat.

Sanctum ver idem

est

inustam animis inclinationem exuere atque deponerc.

quod purum ab omni prorss contagione ac labe

ani-

Qu

l'acit
i

dictum

illud Heraclili

XX-rcTep6.y

tf-vy

mum

inficiente.

Qulibet nempe res ex deterioris

^.a-^eaai

6u[y., difficilius est

voluptati repugiiare qu'ara

immixtione sordescit, ut argentum ex immixtione

ir. Et Aristoteles iterm lib. 10

Ethicorum cap.

plumbi

inquit S.
:

additque

Thomas 2-2 qust. 81 art. 8 Ide mens humana inquinatur, ex eo


, ,

de eodem argumento dispulans


liat

ratam banc pronun-

sentenliam

omnes nimirmea qu jucunda sunt

qud

inferioribus rbus

conjungitur.

Est igitur

potissimm sequi, fugere verb


fermit
,

Ma qu

molestiam af-

sanctimonia? proprium, defcare

animum ab omni

ac paul post addit

omnes propsndere ad voaffectionis


si

ut omnin purus et immaculatus coramDeoappareat. Hcresapud Grcecos sanclimo-

terren colluvione

luptatem. Vjs
alibi
,

autem hujus

unqum
atque

cert vel

maxime

in conviviis sese exerit,

niae

nomen invenit quibus


,

a-fio;,

id est

sanctus
,

quasi

etiam optimos quosque blanditiis suis delinitos non


et in vitia transversos agit. Quod cm minime ignoraret de salule liberorum merit sollicitus, nullam animo quietem conccdebat, nisi rite illos expisset et divino Numini legilimis obla-

aosijue terra, vel extra terrant significat

ut oplim
:

rar decipit
S. Job

Origenes hom. 2 in Leviticum animadvertit

Nam
;

quicumque

inquit

sese

Deo consecraverit merit


,

extra terram extraque

mundum

esse videbitur

ubi eliam sanctitatem ponit in separatione

mundo
,

lionibus ac sacriliciis concilisset.

Unde sequitur
;

sccularibus negotiis, concupiscenli carnis

et

ab

Co.nsurcensque diluculo
in propitiando

etc.

ubi notanda ejus

eo omni quod

animum commaculare
solet.

et

ad

Deum

Numine
';

diligentia singularis,
est, in

qud

di-

aditum impedire

luculo consurgeret

hoc

crepusculo matunno,
,

est,

Fructus porrhujuspuritatis long praestanlissimus qud liberum ad divinum Numen accessum praimpuris
:

cm

apptit lux

sed

lenebris velut caput aurora

nondm est suum


liiscliim
,

verin mediis
,

efferre cpil

id

beat, qui

sordidisque
,

negatur.
,

Pra3clar

quod Hebrsea vox n^'^H


nicare
,

quod propri madclart.

Chromalius
c

Mundilia

inquit

cordis et conscien-

vel

aurorare significat

manifest

tiac

purilas nullam
i

tiuntur.

introduxit
collocutus
sint tant

nubem ad intuendum Deum paHsec Moysen in clestem illam nubem in qu facie ad faciem cum ipso Numine est bac pii myst animam emaculant ut
;

Unde merit cumDavidedicere posset, Psal. 118, 147: Prveni in maluritate, quod Pagninus vertit, in crepusculo
ginla
,

velus Psalierium
upi S.

intempest uocte
,

Septua-

Ambrosius exponit
Augustinus,

ante lioras

apud
:

Deum

sancliores

quant in omni
,

vil

ante tempus,

nempe

ante consueium aliorum tempus


in

casliores

nihil

hc in re negligunt
,

sed in

omnem

atque legitimum; S.
quasi
et

immaturitate ;

partem oculos intendant


contrlant
Insomniis
:

ne vel minimam labeculam


cap. 2 de

nondm

vulgo tempus videatur esse


;

maturum
Isaise

memores

illius dicti Aristotelis

tempestrvm

CyriHus autem Alexandrinus in

On

j/.aAia-a

xaap Ta/tara

y.YiXtSoTai

cap. 59, in profundis tenebris interpretalur. Hinc S.

quod ea qu mundissima sunt citissim maculentur.

HieronymuS pro
Surqebam
ctus

Prveni

in

maluritate

vertit

Quamobrem Job veritus ne castissimis alioquin filiorum


suorum moribus ex
cula, quae
tant conviviorum frequenti vel

adliuc in
illud

tenebris. Sciebat

quippe vir san-

tempus

nntelucanum propitiando Numini


,

tenuisaliqua fortassis intemperanliae vel levitalis

ma-

esse

maxime opportunum
luctans

el

ad clestem benedi
lia

Deo

displiceret,

adhsesisset,

salutarem

ctionemoblinendam aplissimum.

Jacob, Gnes. 32,

singulis adhibet expialionem.

Vir quippe sanctus

cum Deo
lorsit,

in aurora

illius

benediclionem ex-

inquit Gregorius

lib.

Moralium cap. 5, noverat


sacrificiorum diluend
vitia,

qu deinde fretus omnium inimicorum suosuperavit. Sic Sapientia ipsa


iri
,

qoia celebrari convivia sine culp vix possent; no

rum vm

Prov. 8, 17,

verat quia

magn purgationc

denuntiat inventum

se ab

iis

qui

summo

inane

sunt epulae conviviorum. Nonnulla quippe sunt

ipsam quasierint, hoc est,

qui statim ul eVigilant,

quaeconviviis separari vix possunt. Pen enim sem-

< <

per epulas comitatur voluptas;

nam cm
,

corpus in re-

fectionis dlecta tione resolvitur, cor ad inane

gaudium
G
:

primam ad Deum referunl cogitalionem. Hoc igitur Job tam sollicit faciebat ut Polychronius in Caleii putei illum noctes duxisse insomnes ut summo ma, ,

relaxalur,

unde scriptum

es!

ExoJ. 51

Sedii

ne aris adslaret sacrificaturus


ejus pietatem
obtulit

ubi ilerm eximiam

ipopntns manducare

et bibcre,

et surrexerunt ludere.
;

expende, quoniam non qualecumque


sed

Pen enim semper epulas loquacilas sequitur


que venter
reficitur, lingua defrenatur.
i

cm,

sacrificium,

primum

et

nobilissimum
offerentis

Sic

ille

et

quod

dicitur liolocaustum (1),

quo mens
,

raeo quidem judicio prseclai.

Est enim
,

omnibus

notur insilus quidam amor voluplatis

qui se prodit

atque emei'gil in vil


convelli potest. Id

vixque ullius iiominis industri

Iwlocansta, ipse (1) Tfhv !Y?yn Obtulit patorfamilias , more patriarcharum , v.8

tanqum
,

T achi,

Gnes. 8, 20,

cl

Abrahami

Gnes, 12,

7,

8, 13,

quod niagno prorss judicio adver-

18,22,

13.

Mane ver ad

ea olferenda

sun\

, ,

311

IN

LIBHUM JOB
citus erat

312
Jobus
:

cum

re ips quse ign absumebatur sese velut in

cinerem et

nihilum redigebat, ad profilendam illam

dulgerent
dibus suis.
filii

interminatam creantis ac dominantis Dei majestalem, cui vita morsque obsecundant; idque non unicum

cm Ne forte , Quorsm

ejus

filii

reciprocis conviviis in-

inquit,

benedixerint

Deo

in cor-

veretur

sanctus patriarcha ut

sui

Deobenedicant? Idololatriam sapithic melus,


?

pro simul omnibus, sed singula pro singulis seorsm liberis offerebat. Quibus , ut Sepluaginta teslanlur,
insuper

an delirium palris senis de Roa

quoi exposilionibus inter-

prtes fatigant hune locum! Sed optim noster Marlinus


lib.

addebat aliud sacrificium,

scilicet

vitulum

Locorum singularium

cap. 9,

verbum
in
li-

pro pcccato.

Quam

bostiam ut in

luis

contagione m-

benedixerint,

interprelatur, vale dixerint. Sic

dicinal pro noxis


inlcr

filiorum offerebat, si quas forte


,

broGenesis,

cm

Jacob Patriarcha ingressusfuissetut


10, benedicto

convivandum contraxissent

et

ad miligandam

Pharaonem
egressus

salutaret, Gnes. 47,


est
,

rege

Numinis iracundiam, sicubi


disset.

fortassis

Deum

offen-

est foras, id

vale dicto.

Et

sic videtur

congrue expediri hic Jobi locus


:

et timor. Scilicet limet

Ne FOUTU PECCAVERINT FILII MEI, ET BENEDIXERINT DeO IN CORDIBUS SUIS (1). Vald SOlHDlCEBAT EN1M
("ipa.3

pius pater ne ejus

filii

dm

laut convivantur, et opi-

paris indulgent esculentis et poculentis,


id est, vale dicant. Soient

Deo benedicant,

quippe

delicise

mensarum

DWH)
,

dicitur,

quod eo temporc
, ,

illa fieri
,

vid. Gnes. 22, 3 Exod. 32 6. 1EDD numro, seu secundm numerv.m, subaudienduni prfixum a vel S ut 1 Sam. 6 4,18, Jerem. 2 28.

lebant

sopro

usque ade hominem Deo averlere,


et malit

utilli valedicat,

habere venlrem ut

Deum qum verum Nu:

men.
Vide quae cura
bat
in
:

Sa
filii
,

omnium illorum, filiorum et filiaruni elsi mox tanqum pracipui illorum soli nominantur.
,

Jobum

tangat

non apud se volve-

Qunam

ratione 1res

filias

meas honestis

viris

(Rosenmuller.) qui n'tait ni Juif ni Chrtien ayant vcu avant la loi de Mose conet par consquent avant celle de Jsus-Christ fondait d'une manire tonnante la fausse justice des comme elle confond encore aujourd'hui Isralites celle d'un grand nombre de Chrtiens puisque les uns se croyaient justes pourvu qu'ils ne tombassent point extrieurement dans les grands crimes que la dont le. culte loi leur dfendait et que les autres doit tre tout spirituel ngligent souvent cette pit intrieure qui est le partage du Christianisme et sont sans comparaison moins justes de la vraie justice, qui consiste dans la puret du cur, que n'tait toute la famille de Job. Nous pouvons juger, dit saint Grgoire de l'exactitude et de la svrit de Job corriger les fautes extrieures de ses enfants par cette sainte inquitude qu'il tmoignait pour purifier mme leurs curs, t Mais que diront cela continue ce Pre les past leurs des peuples fidles , qui ngligent de connatre les uvres mmes publiques de leurs disciples ? Et comment pourront s'excuser ceux qui n'ont pas de soin de gurir les plaies des actions de ceux que cDieu a commis leur conduite?! Cette purification des enfants de Job qui se faisait le huitime jour par la sanctification de leurs curs et l'oblation des sacrifices nous pouvait bien figurer celle qui s'est faite depuis dans l'glise et que l'on y continue encore principalement chaque dimanche qui est le jour saint auquel les enfants du Pre de famille doivent s'assembler dans la maison de leur commun Pre, qui est la maison de Dieu, en laquelle ils sont obligs de travailler se purifier en sa prsence de toutes les fautes qu'ils ont commises pendant la semaine et se rendre dignes d'en obtenir l'expiation par le mrite infini du grand et adorable sacrifice du corps divin de Jsus-Christ, qui a fait cesser tous ces autres sacrifices comme inutiles par eux-mmes purifier les consciences sinon en tant qu'ils taient les signes de cet unique et souverain sacrifice des Chrtiens. (Sac.y.) non soliim de (1) Verbum ")*n, ben precatus est convenientiuin verra etiam de digredientium, salutalionibus usurpari constat, vid. Gnes. 28, 3, 47, 10. Quia aulem eos valere jubemus , quibus digredimur, discessus ver etiam rennnliatw socielatis indicium est propterea "j"n, valedixit, usurpatur quoL'exactitude de cet
,

homme

juste

matrimonium collocabo? Qunam ratione filios meos divitiis augere, honoribus cumulare polero?
sed
:

Qunam

ratione ab eis crimina abigam, peccata


erat, qu-

excutiam? Hrec optimi parenlis una cura

nam

ratione liberos ad
,

onmein virtutem
pulcbr sanctus

effingeret

reliqua posthabebat

uli

Chrysosto-

mus, hom. 3
cens

in cap. 1

ad Philippenses, expendit di-

Pro

liberis suis sacrificavit

Job

et peccalis

illos liberavit,

ne quid, inquit, forte

cogitaverint in

cordibus suis.
:

Non

dicebat

Dabo

illis

gloriam

non

dicebat

Emam

illis

agros; sed quid?

Ne

forte cogi-

Quibus addendus Ciceronis locus, de Nat. Deor.

1.

1,

sub. fin. : Deinde, si maxime tatis est Deus, ut uitll grati , null hominum charitate teneatur, valeat ! Similem rationem esse formul /*peiv paai, et iroXX xa'petv v , pro simplici mittere , missum facere, observavit A. Scbultcns ad h. 1., exemplisque confirmavit. Hinc nostra plirasis Valedicere Numini, significabit deflectere reverenti ejus, Deo ejusque cultui aut obsequio nuntium remittere, quo sensu et infra, v. 11, et cap. 2, 5, 9, neenon 1 Reg. 21, 10, 13, occurrit. Joan. Seldenus tamen (de Jure nat. etgentium juxladisciplinam Hebrceoruni. lib. 2, cap. 11, p. 253) verbum "j"n ex ipso linguse hebiaea; idiotismo in utramque partent , pro varietate loci quo usurpatur, vel ben precari vel execrari significare existimat, ut apud Latinos, sacrare et imprecari. Nam ut tant) diris et exilio quempiam devovere, quam velut Numen seu Numini quidpiam conse< >nire significat interdm prius, et lam in bonam qum in nialam parlem inipreeainur, ita t "12, in quo iiihil est expressim notionis vocuin, quibus benet dicere et maledicere componuntur, dnott arden liori quodam animi affecta liomini optare ac impre cari sed sive salulem, sive exilium; ne Numini attribnere, sed sive laudes gratiasque (qui usus fre quenlior est) , sive conlumelias et probra. Eum sensum et hic et infra Syrus expressil verbis qua; Arabicus inlerprcs, et conviais affecerunt Deum, reddidit. Quod tamen huic loco, utpote durius, minus 1TO1N1 aptum videtur. Rcctis Chakheus: " pnj'yil, et irritaverint Dominnm in ammksms. Ale: ,

mp

que

Quo
Uhi

quiiin quis aliquid refait, seponit, parm curai. sensu et Virgilius Eclog. 8 , 58 Virile , sijlv. Servius Valete, non ben optanlis , sed renun: :

xandrinus duo Hebraica verba voce COinplexuS M-htote et uot


,
:

NTDn et "jll,
xfi

un

u.ou v

^lavcta a-

T<ov xa>c

vsvo'iaav -rep xv
filii

0eo'v.

Ne

forte peccaverint

mei

et

tiantis.

Junelim Catulius

Cum

suis

vivat valeatque.

in cordibus suis.

Sed vetUS Vulgala C maledixerint Domino (Rosenmuller.)

313
i

COMMENTAIUUM. CAPUT
namque essepoRegem,
illis
,

I.

314
filios
,

taverint aliquid incordibussuis. Quae

qui su culp
,

habent pessimis rnoribus indissolutos


,
,

teriteoruni militas quae in hcvit sunt? Nulla.

stitutos

immorigeros

sceleribus inqui-

einquit,

omnium, propitium

illis

efficiam, et nihil
i

natos

flagitiis

coopcrtos

ne

et ipsi

simul

cum

filiis

erit

amplius quod desiderari queat.


verbis Chrysostomi
: ,

Expcndendum

tandem aliquando mal pereant, juslam


nis vindictam in se provocantes.

divini Nunii-

liic in islis

quibus factum Jobi

Nam
igni

patres, inquit

laudat,

ac

si

piimum illud Pro liberis suis sacrificavit Job, dicat Mirum quod vir religiosus et cui litare
:

ibidem Origenes, qui non erudiunt neque corripiunt

filios

suos, et

ipsorum animas

inextinguibili

Numini cordi erat, pro nullo


lur nisi pro
filiis
;

alio sacra fecisse dica-

tradunt, etsemetipsosin furorem judicii demergunt.

non pro pecorum


,

sanitate,

non pro

Omnia enim
filios

quae deliquerint

filii

de parentibus recorripuerint

proventu agrorum

non pro propri incolumitate, sed


filiorum;

quirunlur, qui non erudierint neque


suos.

tantm pro pietale


patri antiquius, et praeferre.

nam hc nihil dbet esse hanc unam reliquis omnibus dbet


:

Tertio notanda sunt


forte
filii

illa

verba Grseci texls

Ne

Deinde etiam istud

Et

peccatis illos

li-

meicogitaverint mala in mente su, ubi lubet


:

beravit, quia

nimirm

haec erga

filios

Jobi cura pios

cum Origene exclamare

sinceritatem patris! di-

eos reddidit et frugi

fecit, et

tant benevolenti iilos


officiis
'

leclionem parentis! studiumgenitoris! Quis unquin

conjunxit, ut mutuis inter se

certarent. Nihil

enim

est

quod magis ad pietalem liberos formet


Dicebat enim Job

patrum tantam filiorum suorum curam habuit, ut non solm de operibus, verm etiam de cogitalionibus illorum esset
sollicitus
;

qum
mei
in

paterna cura in educalione filiorum.


:

neque tantm curaret ut beest, ut et probas ha-

Septuaginta legunt

Ne

forte fdii

n agerent
mala.

sed,

quod amplius

mente su cogitaverint mala contra Deum.

mi-

berent cogitationes.

Ne

forte

inquit

cogitaverint
occultis
si

ram

piissimi patris diligentiani, et


filios

plnum
ista

sollicili ti-

De

cogitationibus

nimirm

filiorum
,

moris erga

amorem
De
dubiis

In

quo plurima notatu


:

di-

sibi ignotis

ac soli

Deo

perspectis sollicitus

forte

gnissima occurrunt, ac inprimis verba


et in mente su.
cissel

Ne
;

forte,
fe-

nsevum

alibi

aut

maculam

contraxissent,

quantum

nimirm

trpidt
;

quid

quidem
ciis

in se erat, piacularibus illas hostiis ac sacrifi

de certis

de occultis formidat

quid egisset de
lib.

emaculare atque emendare satagebat.

Ne

forte

nianifeslis?
1

Quomod
Job
,

permitteret, inquilOrigenes

inquit Origenes, de impudiciti cogitaverint; ne forte

1 in

cap.

ut aliquid mali fdiis suis in verbis


,

ad impietatem declinaverint
lali

ne forte

illicita
;

medi-

atque operibus evidentioribus eveniret


cullis et abseonditis aut
c

qui pro oc-

fuerint

ne forte injusta concupierint

ne forte

oninin forsitan

non exi-

aliqua radix

amaritudinis exorta in animis


j

eorum
sub

stentibus

ila

nimim

sollicilus erat
:

atque curam geforte


,

ipsis nocuerit.

Quid ergo mirum

si

ejus

filii,

rebat; unde metuens dicebat

Ne

etc.

De

tanti patris disciplina


inslituli
,

ad oninem pietalem ac virtutem

peccatis incerlis et occultis filiorum totus anxius et


sollicilus illos expiabat
,

oninigenam quoque Deo benedictionem

piacularcs pro

iis

hostias ofla-

oblinuerinl? Ilinc

ferens atque immolans holocausla. Quid amplius

bona
que

quibus Deus

nempe miranda atque ingentia illa Jobum liberosqne ejus et fainiqui religiosisshn filium
Basilius
(scilicel
,

cre potuisset
quissent,
si

si

apert peccssent

si

publie deli-

liam universam legitur cumulasse. Sic de


Isaiae

infme aliquod scelus commisissent? Di-

parente

Amos quosuum in13


:

scant hinc parentes quantam salutis filiorum

suorum

sliluerat, refert

Magnus
ipsi

in

Isaiae cap.

curam habere debeant

neque publica duntaxat eoac salutaribus monitis et sa-

Quoniam, inquit,

Isaiae)

prophetiae

rum

flagitia

sed incerta etiam et occulta delicta ne


,

quoque magister
ctiore

exstiterat

sedulo curans

cum

san-

forte adsint
crificiis

metuenda
coram

simul

ac

puriore et prse

caeteris

eximio

expianda esse.
,

Vitulum unum, inquit ibidem


suis pro peccatis
filii
,

quodam

doctrinae pabulo educari.

Ob hoc Amos etiam


adscribitur.

Origenes

filiis

eorum jugu-

tanqum consors ejusdem prophetiae


insigni in

i
< <

labat Job,

ut videnles ipsi

metuentes ac pa-

Contra ver videmus viros sacrosanclis alioqui rauneribus addictos


,

ventes ab omnibus peccatis, quae animos perimunt,


declinarent
rent.
>
,

Deum
,

pietate atque erga

et

juventutis ignorantias se depelle-

proximum humanitate conspicuos et in aliis probatos, quod filiorum suorum probant educationem aut
neglexissent
diligenti
,

Notandum secundo Jobum hoc


filii

fecisse vjuando ejus

aut saltem
,

non

satis

erant jam adulti atque optimis rnoribus imbuti, ut


:

curassent

ad

aeternum

magno studio ac hominum docu,

Origenes loco citato expendens


filii t

Ne

forte

inquit

menlum

et

exemplum
,

divino judicio punitos

suminis

mei, qui in disciplina nulriti sunt, qui in eru-

cladibus affectos

funeste tandem fine vitam conclu-

ditione creverunt, qui in Dei timor exercitati sunt


si

sisse. Talis fuit Heli

sacerdos
ac

vir

quidem

in reliquis

in quibus vivis ego gaudeo


i

ipsi vixerint
>

Deo,

si

integer,

pietate

morum

suavitate

cumprimis
indi-

ipsi

creatore non recesserint.


filiis,

De

lalibus

nimirm

commendatus, qui propter filiorum improbitatem


cestosque mores
ligenti
,

ac tantis
rat,

quos publie peccsse nunqum vide-

quos non tant quanta par erat


,

quos probos, quos sancteducatos, quos un


lact pielatem ac

cum

emendare curaverat divinam


,

in se concitans

materno

timorem Domini suxisse


totus

ultionem, uno die


vit
,

noverat, pius parens adhuc sollicitus, ne occult forsitan aliquid deliquissent


,

liberis ac bonis

anxius metuebat.
sit

in

modum

pen uno temporis momento omnibus spoliatus miserandum occubuit. Erant enim filii Heli ut divinae
et
,

Quant ulique

potiori jure

timendum

parentibus

Scripturae loquuntur,

filii

Belial.id est, diaboli; tali ni-

, ,

515
,

IN

L1BRUM JOB
Bolducus et Cavotus
stabilire ac
,

3it>

mirm nomine dignus censetur pater qui liorum suorum crimina non einendat. Ergone, inquies, Heli diaba'iis est
,

confirmare nitunlur

suam de

quolidianis

nullo penits anni die exceplo


;

qui alis in saeris

litleris vir
ila

pius

probus

inter filios Jobi conviviis sententiam

sed optimo qui,

ac sanctus fuisse perhibelur?

profect in

quantum

dem judicio
suoseptem

Sanctius nostcr

vocem

illam

cunctis, ad

nempe

filios flagitiis
,

dcditos pro oficio paterno mini-

dies illos quibus per

septimanam intgrant

die quisque

me

casligavcrat

scd ad

omne

potis vitiorum genus


igitur

fratres aliquoties in
,

anno convivia cele-

liccnliae

frena

illis

relaxaverat. Licet
vitse laudabiliter
,

quoad

brabant, restringendo
;

vim argumenti adversario-

personam propriain

act ac virtutum

maximarum
suoriun
,

laude floreret

respectu tamen fdiorum


,

rum infringit malim tamen respondere, ut Jobi erga Deum pietati ac religioni concedamus cunctis diebus
,

ob neglectum muneris paterni

jure merito

id est

quotidi

ipsum
,

sacrificia obtulisse
illa

nequa,

diabolus et Belial appellatur, qubd, ut Origenes loquitur,

qum tamen
excepto
,

sequi

verba

versiculi quart i

in die

eorum animas

igui inextinguibili in interitum tradi-

umisquisque suo, ad

omnes

et singulos, nullo penits

dissct;

quod proprium
si

diaboli esse
ille

munus cognoscitur.

anni dies esse extendenda;


cunctis diebus
et id
,

cm prsertim

Quid ergo mirum

pater

diabolus nuncupetur, qui


,

vcul
tur,

istae

quae ad sacrificia referun-

non melis
li

filios

educaverat
illorum

et

nimi sua indulgen-

mult ampliorem,
,

quidem complexam habeant


quod superis de convivio
,

diabolo

ad

animas perdendas fautor

sigiificationem

qum

exliterat?Nam contra

filios

jam

adultos diabolus ne-

dicilur in die unusquisque suo

praeterqum qud plu-

quaqum praevaluisset, si exmal consuetudine, quam jam inde pueriti contraxerant, pater eos diabolo non subdidissel, uti pulchr S. Chrysostomus homil.
19 in Gcnesi
ostendit. Pro,
;

rima

sint quae faveant jugi et quotidiana sacriticio-

rum

oblationi

quae tamen militent contra tanlam


,

conviviorum frequentiam
stratum est
,

quae

uti

anlea demon-

filii

Belial,

Pagninus
filii

molestiac plus

vertit, filii
lentes.
iis

impii

Septuaginla

oi Xoiftul,

pesti-

viderelur, et dissolvendis

qum voluptatis allatura potis qum conglulinandis


dicta sunt pro corollasollicitudine

Quare Theodoretus flagitiosam


,

vitie

rationem

animis deserviret.

attribuit

et

Josepbus eosdem omni scelere con-

Ex

iis

quae ad

hune versum
,

taminatos fuisse scribit. Erant cnim moribus tam

rio collige

primo

solum peccatum omni


,

abominandis
clarissimus
ditus
,

ut

non

sit

mirum

si

parens eorum

atque cura cavendum

neque quidquam
,

praeter

ipsum

et

virtutum insignium ornnmentis prae-

magnoper limendum esse


ipsum ver malum
filiis

cm

nihil aliud praeter

divino judicio

pnas dependerit, qud


in

in vivi et

sit.

Jobi pietas hc evasit, qui


,

tium prcipites
auctoritate

et lascivientes

dies inagis,
sic utique

suis epulanlibus
,

non ventum validum

non do,

minime
non

coercuisset.

Non
et

Job
filios

ms eversionem
ne vel minima
ait

non mortem ipsam metuebat

sed

non

sic

cui

satis erat

verbo

exemplo

ipsis peccati labes conviviis adhaesis-

adhuc teneros ad
formasse
,

omncm

pietalem ac virtutem in-

eu depuis
,

Adam
,

des sacrifices o

les

hommes

nisi

etiam adultos pari cura sanctificaret


sacrificiis

taient les ministres

comme

fournissant la vic-

et quolidianis ipsos
liaret,

divino Numini conci-

time

ils

quemadmodm

verba sequentia manifest d-

Dieu
lui
ties

et

eussent une espce de communication avec une image de leur rconciliation future avec
,

clarant.

Sic faciebat Job cunctis diebus


(1)

(1).

Hinc Pineda,
,

Postrema hujus commalis verba

D'a^n-S^

multi referunt ad dies natalitios et convivales, quibus n orbem euntibus haecce sacra fuerint annexa. Matra tamen , semper, constanter, perpctim interpretari quomod saepissim alis hc plnasis sumilur, v. g., Gen. 43, 9,Deut. 4, 40, 5, 26, 1 Reg. 5, 1, ubi similiter ad tempus praeteritum accommodatur.

le Mdiateur qu'ils espraient et dont les hosimmoles avant sa venue tenaient la place. Car il ne faut pas s'imaginer que ce soit par un simple instinct naturel que les hommes, depuis le commencement du monde aient sacrifi Dieu des animaux en leur tant la vie et rpandant leur sang sur son autel.

par

La

raison, dis-je, et le sentiment naturel n'inspirent rien de tel ; il faut avoir appris de Dieu mme qu'on est spar de lui , et qu'on ne peut tre rconcilie que

(Rosenmuller.) Job tout te temps de sa vie. Les devoirs taient partags entre Job et sa famille celle-ci s'occupait une uvre de cbarit et Job se rservait pour les principales fonctions du sacerdoce. Il se dchargeait sur d'autres ministres d'un dtail qui aurait interrompu ses prires et son intime application Dieu et il tchait d'tre toujours assez pur pour tre en tat de purifier sa famille par ses sacrifices. H y a dans le texte original un mot qui signifie ordinairement un holocauste, olot, c'est--dire, une. victime entirement consume par le feu mais
C'est ainsi que se conduisait
; , , ;

cette signification
lorsqu'il
s'agit

rigoureuse a principalement lieu

de plusieurs sortes de sacrifices, et qu'on oppose l'holocauste ceux o le prtre et ceux qui prsentaient la victime avaient quelque part dans
les autres occasions.
ral, et la

par une victime digne de lui et capable de le flchir qu'on doit voir dans les animaux gorgs en sa prsence ce qu'on a mrit de sa justice qu'en transportant sur leur tte son pch et sa punition , on ne fait que se dclarer coupable jusqu' ce qu'une tte infiniment plus prcieuse que la ntre se mette notre place et pour apprendre mme aux plus grossiers et conserver dans tous les ges la promesse et l'attente d'un Mdiateur qui doit s'immoler pour les hommes que des sacrifices, cruels en apparence sont accepts par celui qui donne la vie aux animaux, et qui l'effusion de leur sang est inutile. Toutes ces vrits supposent ncessairement la rconciliation avec Dieu par un certain sacrifice; et, pour tablir et conserver cette esprance il a toujours fallu que quelques crmonies lui rendissent tmoignage, et qu'il y et des sacrifices o Dieu le prtre qui offrait la victime
;
;

Ce nom avait un sens plus gnVulgale le traduit ici par celui de sacrifice. Il n'est donc plus contre la vraisemblance, que les enfants de Job participassent aux sacrifices offerts par leur pre , et il est mme essentiel la religion qu'il y

pch parussent runis. 11 est vrai qu'alors l'hostie, partage entre Dieu et l'homme, perdait quelque chose de son intgrit; mais ce n'tait qu'en la figure, la vrit qu'elle annonait devant runir la perfection de l'holocauste avec le saint commerce de Dieu avec ( Duguet .) l'homme dans les victimes pacifiques.
et le
,

5iT
set,

COMMENTARIUM. CAPUT
ad quam
,

I.

518

si

forsitan adfuisset

eluendam piacuimmolare non

jectum, ut
miserius
,

si

bominum
Ne

judicia consulas,

nihil

eo

lares quotidi victimas pro singulis

nihilquc despectius aut abjectius excogitari

dubilabat. Dicebat enim

Ne

forte peccaverint fdii

posse videalur.

quis ver tantiim virum


et

adoque
mi-

mei, etc.

Qu

verba opportune ad

mentem noslram
ita

supremo Numini gralum


tatio

acceptum

in (antas

expendit Oleaster in cap. 8 Isai

scribens
,

Bo-

serais casu aliquo fortuito incidisse opinetur, consul-

nus paler, qui non solm

filiis

mala timebat
,

ncque
,

quaedam pramittilur,
in

in

qu Deus

il

qudam

solm expiabat peccata operis


cordis
;

vel locutionis

sed

Satan

Jobum

permitlit, ut alia neget, ne quis-

et ut

prudens magis

illis

convivia timet

<
i

quni mala qua; super eos vnrant. Cur, vir boue


illis

quam Deum nullam omnin ejus curam gessisse, aut dmoni pro suo libilu quidlibet in ipsum licuisse
exislimaret.

non timcs vcntum validum angulos doms con-

Hc

itaque consullatio in hunemodufla

culientem, desque magnificas evertenlem? Quia


oninia

describitur

bc pcccatorum
sunt
,

collatione

non sunt mala,


ille.

Vers.
FILII

G.
(1)

Quadam autem

die cum

vernissent
,

flagella

non peccata.
ade

Sic

Qud
,

si

pro

DEI

UT ASSISTERENT CORAM DOMINO


(2).

ADFUIT

alienis peccatis

sollicitus erat vir justus


,

quan-

inter eos etiam Satan


Filii

Varia;

sunt auctorera

tam

ne ipsemet delinquerel

sollicitudinem babuisse

putandus est?
attendent
,

Qum

caut ac diligenter sibimelipsi


filiis
,

qui tantam

ne peccarent

adhibuil
filiis

caution em? Discant patres quid sibi, quid


; ,

ti-

mere debeanl intelligant universi nullam adversitatem nullamque calamitatem aequ metuendam ut peccatum. Amplis dico,

quameumque

adversilatem

quameumque calamitatem omnin nullam fore, si peccalum absit. Istiusmodi enim qu vulg dicuntur mala si cum iniquitale seu peccato comparentur, jam
,
,

mala non sunt, bonitatis vestem induunt, im

et

no-

men. Sola

igitur

peccandi occasio ejusque periculum

sollicitudinem nobis afferat, et incutiat


Collige secundo
,

metum.

Dei, angeli provincial, in qu Job viveJob filiorunique ejus tutelares. Assistrent coram Domino, angelo quodam prcipuo, qui Deum rel'erebat. Ita explicanl D. Alhan., Olympiod., et ex recentioribus Pineda etSanchez. (Menochius.) (2) Stipervenit non vocalus nec exspectatus. Boni angeli spont venerunl Salan invitus et coactus. Indicalur cm ncessitas parendi tni impudenlia ad accusalionem Dei et bominum ipsum trudens; lum pronitas nocendi, tum malitise ejus divina accusatio. Hebraei Satanam vocant angelum mortis, nempe tern, inquit Nachmanni. (Valentius.) Supervacanea est conjectura quam Pareau in Commentai-., p. 190, proposuit pro ]HW quoliescumque in Prologo conspicitur, reponendum esse J13U?, ut
(1)
,

bat

et

qum

singulari Job in

Deum

reli,

vertatur castigator, propri flagrifer, 12!W


vel (lagello percussit
,

scutic

gione atque admirabili charitate prseditus fuerit

qui

quam conjecturam e
, ,

firmari

studium quidem

summum

colendi Numinis quotidian

existimat qud infra , 7 et 2 9 , ]~QV Deo , ipsum unde veniret roganti, respondisse narrt, bc ei verba

pro[iemodm sacrificiorum

innovatione

luculenter
in eo

mox

tribuit
:

na "]Snnnnb yiN3 mu?a

qu verba

oslcndit, ebaritatem ver prorss

admirandam

prodidit,

qud de ditandis

filiis

agendque illorum
solet
illo-

bseredilalc,

qu parentum
sollicitus,

fer

prima esse cura

nequidquam

de immaculat duntaxat

rum

vit cogitaret.

Non timebat enim ne


,

fortunas

suas epulando dissiparent


oflenderent. Itaque
triebnt
,

sed ne

Deum

in conviviis

non

sibi filios

procreabat ac nu-

sed Deo

cui soli illos potis acceptos et gra-

tos esse cupiebat

qum

sibi
,

quin im boc solm no-

mine

sibi

charos putabat

si

Deo

essent. Admirabile
officii

profect bic in Jobo parentibus omnibus

sui

propositum est exemplum


filiorum

ex quo prstabilissimam
,

educandorum rationem condiscant et stultorum simul parentum illorum damnatur vecordia,


quibus nulla vel perexigua est de pietate ac
probitate
,

morum
de
filio-

sed long

maxim

et fer tota est

rum hreditate procurand et amplificand sollicitudo. Hactens Jobum vidimus fortunae bonis omnibus
circumfluentem
,

agris

pecoribus

armentis aliisque

terra; fructibus ac proventibus ita

auctum

ut in ipeffu-

sum Pandora plenissimum copi cornu totum


disse viderew;

amplissim insuper famili splen,

dor, liberorum flicits oplimorun)


celebritas ita

nominis ac famse
priicfpss
illi

ipsum supra omnes Orientis

castigando per terram in eque grassando. Castigatoris sive lictoris clestis significalum nomini ]nu; tribuit quidem et Gaabius in nimadv. ad vernaculam bujus libri versionem se editam , sed repetit illum ligantli nolione quam Arabica verba prter alias obtinent. Cterm et in bc Satan mentione, serions tatis, qu libri bujus Prologus sit consignalus, argumentum detexisse quidam sibi visi sunt. Videlicet Satan , mali dmonis nolionem Hebros demm ex Cbaldorum pbilosopbi adscivisse, inde colligunt, qud Satanae nomen eo sensu in libris solm post redilum ex exilio conscriplis usurpatum reperitur, qum in antiquioibus scriplis illud nunqum ita ponatur, sed appellativ adversariuth denotet. Quibus tamen recl jam reposuit J. D. Michaelis in Epimelro ad Lowtbii Prlect. 52, p. 681 Audax profect , et periculosum est , in lanl libroa rum Hebraicorum paucitate , definire de singulis vo cabulis quo quque eorum significatio tempore orta t sit ; atque ut de boc ipso nomine loquar, facile ac cidere poluit , ut ab omni jam retr tale spirilus rebellis Hebris Satanas dicerelur, et tamen nu spiam in libris sacris hoc ejus nomen occurreret quia rara ac pen nulla in illis dsemonnm rebellium mentio. San existere spirilus malevolos , humano generi infensos vetustissima opinio est , populis long plurimis prresertim Orientis , fer communis ut minime sk mirandum , in libro , ad finem vergentis regni Judaici , uti verisimile , aevo scripto hujusmodi dmonis menlionem fieri. Legenda sunt, quae de hc re monuit Iahn Einleitung in die gttliclicr. Schristen des alten Bundes , t. 2, part. 3 , p. 784, edit.
sic vertit
, , : , , , ,

extollebanl

ut in ist regione nullus

omnin

qu-

sec.

Incongruum quidem
illo

parari posset.
isto

Jam nunc videamus ipsum summo humanae felicilalis fasligio ad imam usque roiseita

dia clitum concione

va. malicui videri possit malum dmonem comparere


,

Deumque cum
,

sermones miscere. Sed observan,

dum Satanam non minus ac cseteri


Dei imperio obnoxium esse

riarum et calamitatum ahyssum

depressum et de-

clestes spiritus, atque ex ejus jussis pen-

, ,

319

IN

LIBRUM JOB
Nazianzenus
Athanasius

320

de hc angelorum conventione ac super Jobi rbus consultatione cui etiam Satan adfuisse scri,

olim S. Dionysius Areopagita, Origenes, Cyprianus,


,
,

Ambrosius

et D.

bitur, sententiae. Ac primo quidem nonnulli mant hanc interlocutionem non esse veram

existi-

tenuerunt. Fuit enim hoc quasi judicium


ut Chaldseus interpretatur, aut concilium
,

Thomas quoddam
cui sancti

histo-

ri partent

sed per

modum

parabolae emblematic

angeli, qui faciem Dei assidue contemplanlur, consilia-

insertam, eo scilicet fine, ut hc ratione omnisc entia

Dei

divinaque circa res bumanas consilia


ac pravse

neenon

riorum seu assessorum more, divini Numinis irrradiationem nutum ac voluntatem circa rerum humana,

bon sanctorum angelorum


machinaliones
nerentur
:

cacodaemonum

rum gubernationem

observantes, eidemque

munerum
,

velut in imagine nobis ob oculos po-

atque ministeriorum

suorum rationem reddentes


tanqum
qui sanclis an-

quapropler censent hujusce narrationis


in

assistebant. Inter quos comparuit et Satan

verba non

sensu proprio

sed melaphoric acci-

pienda esse.

Verm cm

(ut in Prfalione ostendi-

hominum calumniator et accusator gelis eorumdem tutelaribus clientes


,

suos defendenlia

mus) communion Patrum consensu et Ecelesi decreto constet librum bunc non parabolam sed veram
,

tibus,

sese
,

opponebat ac resistebat.

nnirm

sonal littera
polest
,

qu quando
aliis

in su proprietate explicari
est.

bistoriani continere

non

est

cur hanc interlocutio,

nequaqum deserenda
est

Quamobrem hanc
Jobo ejusque
libe-

nem ab
et

liistorico
,

ad parabolicum

et contra

qum

res

exposilionem prae

probo, ac genuinam cense.


,

verba exigunt

sensu proprio ad

melaphoricum
Eugubinus

Neque enim existimandum


ris sive

in

trnnsferamus.

defendendis sive oppugnandis


inter
,

pugnam

et luc-

Secundo Hebraei

quos Eusebius

tam unqum defuisse


tulelares et

angelos bonos illorum


id

Hugo
bujus

et

Valablus sequuntur, aiunt hanc fuisse visioaut cuivis alleri

cacodmonas

quibus
,

tenebrarum

nem quamdam imaginariam Moysi


libri

principe

datum

erat negotii
si

ut ipsorum vit ac ruin

auctori

Deo exbibitam, qu de Jobi


bujus compositionem plenis
expositio
bac
i

insidiarentur, eosque,

possent, in exitium pertrahe-

rbus

in

ordine ad

libri

renl sempiternum. In hune fer


in

sensum S. Athanasius

inslrueretur.

Verm

tamelsi magis

Qustionibus ad Anliocbum de hoc diaboli


:

cum

qum

proecedens ration

consona videatur,

cum

ipso

angelis congressu, quaest. 12, sic interrogat

Cm

tamen conlextu parm congruil. Narrt enim sacer


textus, Satanam non pris Jobi fortunas
tisse
,

clo diabolus prolapsus


est in

sit

quomod scriptum
medio eorum?i

omnes everirro-

Job

quod

ingressi sint angeli Dei et starent


,

qum

Deo aut angelo Dei

vicario, in colloquio

in conspectu
(jusestioni
,

Domini

et diabolus in
:

isto,

quod hic describilur, istiusmodi cladem

Cui

respondet bis verbis


in

Non

dicit Scri-

gandi facultaiem accepisset;


inviclus athleta
fraclo

cmque Jobus tanqum


diaboli insullum in-

ptura

quod
:

clo diabolus venerit in mdium an-

primum
,

illum

gelorum

animo
Jobi

sustinuisset

in allero

iterm conventu
in ip-

angelorum Satanam comparusse, ampliorem

manifeslum igitur est qud in terra. (Etenim ubicumque sunt angeli, adstant Deo. Verm sciendum est qud per sanctum aliquem angelum
,

sum

corpus grassandi potestatem


;

postulasse
pes-

diabolo

loculus

atque impetrsse

ac

tum demin ulcre ipsum


in visione

reges per

sit Deus quemadmodm etiam bominem quempiam intermedium suum


,

simo verlice
alllixisse.

capitis

usque ad pedes operuisse alque


dunlaxat

alloquunlur adversarium;
sius
licet
,

Cm

autem Jobus non


,

qupiam imaginari
exutus
,

sed reapse fortunis omnibus


,

> ubi duo docet Athanascopum nostrum faciunt. Primm scihoc concilium non in clo esse habitum quo

quse ad

et ulceribus oppletus fuerit

cur sermonem

exclusifs est diabolus,


est
,

sed in terra,
,

uti verosimile

illum in congregatione angelorum inler Satanam et

Deum

seu angehnn Dei vicarium

ex quo tota haec

domo Jobi aut filiorum ejus in qu Jobus un cum filiis erant congregati, adeque simul adin
,
,

alllictio

originem duxisse narralur, ut figmenlum in


,

sol visione imaginari cuipiam objectum


tis reips,

et

non poquo

crant eorum angeli tulelares, qui de salute clientum suorum inter se tractabant inter quos mdius adfuit et

miro quidem, sed vero ac

spiritali,

Satan (quo nomine

fortassis appellabatur

mafilios
,

angelos decet

modo, habitum

fuisse

credamus?
id

lus

ille

damion, qui nalivitale Jobi nunqumab ejus


,

Tertio itaque, et oplim,

alii

censent

quod hic

latere discessisse dicitur)

qui sicut Job inter

narratur reips ver, prout ad litteram verba sonanl,


contigisse
,

suos

mdium

ac digniorem

locum occupabal

sic

atque haec est jam

communior

et verior
,

etiam inter angelos illorum tulelares, tanqum Jobo


assiduus, mdius quoque
adfuisse menioralur.

Pinedse

Sanctii et passim aliorum scnlentia

quam

Se-

cundo exponit quomod Satan non cum ipsomet Deo


dere (conf. cap. 2, 1, ubi Satanas pariter ne "on

D\"ON corani Deo lTinS

XeiToup^ew

dicitur). Ulilur

immdiate cellocutus

sit,

sed mediante aliquo angelo

Jova bujus daemonis ministerio vel ad supplicia exsequenda, vel quiun qucuniquc ex causa ei visum sil ., hominibus niala immitiere. Ulever, quantmvis mortalium gencri infensus nocendique cupidus, tamen caten quasi revinclus describilur, ac ne altingere quidem pios ausurus unquni nisi frena taxante Deo. Considcrarc cerl et altentis Jobuin circumspoclare potu'l Satanas orbom pcrainbulans lanire autem veni bujus ici necdm concess non po:
1

Dei internuntio seu interprte, qui hoc Ioco Deus appellalur, quia in
tabat. Istiusmodi

hoc eoncilio Dei personam reprasen-

autem angelum

in veteri Teslanienlo
in

Deum

nuncupari solitum docent D. Thomas


dist.

2 SenG de

tentiarum

8, quaest.

art.

G, Suarez

lib.

Angelis cap. 20, Vasquez in 1 parlem disput. 185,


cap. 2, et
alii

passim interprtes ac tbeologi.


filios

tuit

Koscnniuller.

Caeterm hoc loco per

Dei sanctos angelos

321

COMMENTARIUM. CAPTJT
,

I.

m
omnem ad
lib.
,

intelligendos esse patet ex contexlu Grseco


liabct
:

qui sic

tens excludat

exteriora missionem

s."c,

Et faclnm
Licet

est sicut dies

hc

et ecce verierunt

juxta S. Dionysium clest. Hierar. cap. 9 et 13, et


S.

angeli Dei ut starent coram Domino, et diabolus venit

Gregorium

17 Moralium cap. 9, soli quatuor

cum

eis.

aulem
filii

in Scripturis

homines sequ ac

primi ordines

scilicet

Seraphim

Cherubim

Ihroai

angeli subinde

Dei nuncupentur, ac rvera per

ac dominaiiones,
ficio, assistunt,

Deo

jugiler, ex proprio scilicet of

adoptionis gratiam taies esse significentur, phuibus

nec ad hominuni negolia curanda vei

tamen

titulis

ac prrogalivis angeli prae bominibus


sibi

dirigenda foras mi;(i soient. Quare nec in islo sensu

hoc nomen ac munus

qudamme-d vindicare
etiam ante

verbuin assislem'i hoc loco sumi polcst. Quinl,


assistere signilicet

si

posse videntur, primo, quia sicut ante homines creati,


et
gratiis

idem ac promptum

esse

et

expedi

amplioribus ornali fure,

ita

tum ad omnem Dei nutnm, quemadmodm milites


duci suo prsl sunt, ejusdemque imperia prompio

illos

hanc adoptionis dignitatem


;

et fdiationis

hredi-

tatem adiverunt

secundo

quia long majori ac ferflagrant


;

animo excipiunt

cm

id

omnibus quoque

angelis

ventiori in Deuni

Patrem amore ac cbaritate

commune
lio

sit,

qui semper ad

omnem
;

Dei voluntalem

tertio, quia in divinis nulibus observandis vigilanlio-

exequendam
non
salis

parali inveniuntur

istiusmodi signilca-

res, et in praeceptis ejusdeni exequendis mult


pliores et expeditiores exislunt.

promalias

etiam buic loco congruere videtur. Sexto,

Taceo plurimas

assistere
consiliarii

rationes

et congruenlias

ob quas pr bominibus

nonnunqum ponilur pro considre; unde supremorum praesertim Iribunalium no, ,

(Christum unigenitum ac primogenitum Dei Patris

minal im in imperiali camer Spirensi, assessores nuncupari soient. Sic etiam de lgislature
sacris libis legimus. Exod.

semper excipio) excellentius angeli filiorum Dei no-

Hebrorum

in

men dem

haoreditrint

quas pius contemplator ex eorum-

18,13:

Sedit Moyses ut

natur et proprietalibus ac virtutibus, S. Dio-

judicaret populum

epei

assistebat Moysi, qui


,

sensu

nysio in libro de clesli Hierarcbi luculenter descriplis, facile poterit assequi

verbi

illius

buic loco apprim congruit

in
,

quo Deus

medilando.
,

un cum angelis suis consiliiim


suJobi innocenli

inslituit

et

suum de
et sic

Porro

illa

verba

Cm

relussent ut assistrent

ac probitate judicium proi'ert. Sep;

blimiorem,

qum primo
Si

aspectu apparent, continent


est

lim denique assistere sumitur pro patrocinari


angeli noslii tulelares
assistunt,

eruditionem.

enim venerint, consequens

ut

coram Deo propi pro nobis


et

priorem

in

quo erant, locum mulrinl; unde Patres


et

dm

sibi

conmiissorum sive regnorum

et tbeologi

optim infrant angelos localiter moveri,


in locis simul esse

rerumpublicarum sive homiaum privatorum causam

cm omnibus
tium

non

possint,

certum

apud Deuni agunt ac tuenlur


stites

quapropter etiam adsignificatione ver-

ac delerminatum sibi
,

Deo praefixum babcre spascilicet spiritali sibique

nuncupanlur; Atquc
istud hoc loco
,

in isl

quod occupent
,

modo

bum

accipiendum esse patet ex eo qud


et accusalor
,

proprio
toto
,

ita

nimirm ut

quilibet

eorum

lotus sit in

Salan

tanqum Jobi calumniator


,

simul

lotusquc in singulis spatii scu sphaer sua; par-

adfuisse significetur

quemadmodm
:

pulchr ad hune
venirent an,

tibus ac punclis

quocumque

assignabilibus

quod

locum exponit Origenes dicens

Cm

scholastici ibeologi vocabulo sibi proprio vocant dfinitive


,

geli gratias

agere et confiteri pro sancto Job

venit

et

non circumscriptiv
iic

in

spatio

sive loco

et

diabolus malignitale

alque inflatione

replelus

vcrsari.

Quaa

operosis et accuralis discuterc non


,

adverss

memoratum

Job. Venienlibus videlicet an-

est nostri instituti


ri

sed scholaslicorum

qui in male-

gelis venit et diabolus, ut slaretante

Dominum. Ant

de angelis prolixas et fusas hc de re movere so-

geli

venerunt ut gratias agerenl etlaudarent; diabolus

ient quuesliones. Illaquoque verba, ut assistrent,

de

ver venit ut accusaret alque culparel.

Maximum

angelis prolata multiplicem

apud Patres

et theologos
,

profect nobisque prorss necessarium benignissimus

sortiuntur significationem et expositionem

ac primo

Deus
ferre

in

hoc angelorum patrocinio praesidium con-

quidem

si

assistere

sumatur pro faciem Dei contemangeli


;
,

dignatus est in quo gravissimi tbeologi claram

plari, sic assistunt

omnes boni

qui semper vi,

et illustrem divina; providenliae

partem constituunt.
et ing,

dent faciem Patris qui in clis est


tere capialur

secundo

si

assis-

id

quod accurato prorss judicio penelrans


in Mallhaei cap.
illis

pro laudare , juxta

illud Isaiae

0,1:

Vtdi

nue agnoscens Hilarius

18

negat

Dominnm sedentem
et stanlcs

super solium excelsum et lvation,


:

imbecillitalem nostram absque

spiritalium adver-

Scrapliim dicentes

Sanctus

sanctus, sanc,

sariorum insullibus resistere

ullo

modo
,

potuisse

tus

sic

omnibus etiam

bealis angelis convenit

nec ad

ideque nobis opus fuisse natur potioris auxilio. Quod

hoc velut ad aliquid novum lic venisse dicendi sunt,cm semper id faciant tertio si assistere idem sit
;
,

autem naluram poliorem illis attribut maximam eorum indicat dignitatem humana cuncta long superantem. Sunt enim cleslis aula; principes ac Palatini

quod immediatas Deo itluminationes accipere ,


id tribus

solis

primis ordinibus compelit


;

qui

supremam

apud supremum

totius

universitalis
,

Dominum

constituunt Hierarchiam
clest. Hirarchise
< i

quam
in

S. Dionysius cap. 7

ac
in

Monarcham cumprimis

graliosi

quibus dominans

ait
,

hoc ordincm naclam esse

cteris sublimiorem

qu

eam immdiate Deo


derivantur.

assislentem primav Dei apparitiones et initiationes


in

nobis Deus ac summus Imperalor ddit hominuni omnium quae sub clo sunt praefecluram alque curam quam Juslinus martyr Apolog. 1 propriissimo
et
,
,

tanqum
Quarto
,

proximam

principalis

vocabulo vocat

irpovoiav

id est

providentiam.
in

Hanc

si assistere stricte

ac proprf accipiatur, qua-

autem angelorum providentiam

Soliloqiiis suis,

, ,

, , ,

525
cap. 27
,

IN

LIBRUM JOB

394

more suo magn

devotissimi anirai signihca,

dio et desiderio

dm in hune modum conununem omnium parenlem Deum affalur


tione pi clbrt D. Augustinus
:

sim autem sancti

quramus regnum tuum etc. PasPatres appellant illos hominum p,

dagogos; S. Basilius etiam wjM'va,

id est, pastores;
xa.rr^iy.o)i<t;
,

Grandis est
dilcctionis

eis

cura

le

nobis
;

magnus

est effectus

Cyrillusapud Anastasium iVicnum


duces populi. Plures

seu

eorum erga nos

et

hoc tolum propier


,

eorumdem

appellaliones et ollicia

honorem
nos.
hacc,

tuai inaeslimabilis charilalis


:

qu

dilexisli

vide apud S. Dionysium Areopagilam libro de clesli

Et paulo posl

Bnficia

tua

inquil,

sunt

Hierarchi

ubi magnifie ac divine oninem

eorum
in

quibus nos honorilicsli, dans nobis angelos tuos

politiam exponit.

quibus omnibus liquid constat


eo-

spirilus in niinisteriuin

noslrum.

Hinc S. Hierony-

nius in Maltha-i cap. 18 prclar probat singularem


et

quantam opem ad beatam vitam adipiscendam rum apud Deum grati quantmque prsidii
,

in eo-

eximiam quamdam esse dignilalem aniniarum


exiinio beneficio

rumdem

tutel

reposilum habeamus.

quod

Deus earumdein curam,


tutelam, beatis

insli-

lulionem,

providentiam,
:

spirilibus
,

Verumtamen ne tam potenti tutelarium nostiorum p:sidio nimim praefidentes ac de nobis ipsis noxi
,

conimendet
i

Magna,

inquit, dignilas aniniarum


nalivitalis in

ut

securi

salutaremomnin metum deponeremus, eliam

unaqueeque babeal ab ortu


su

cuslodiam

Satan inter eos adiuisse describilur juratus animae


noslrse inimicus
<jOTvov, id est,
,

angelum depulatum. Rem banc expendens maniemoi i mente celebranda


,

cum quo bellum

ut Gracci dicunt
,

gnus Anlonius, cm suos invitarel ad immortalia Dei

fderis ac induciarum expers

et ir-

dona
alia

et bnficia

inler

rconciliable suscepimus. Subtilissima

nimirm

in-

Yii ltes

inquit

nobis ministiarc praecepit

genii illius machinatio dolos seniper struit ad

circum-

quas nunqum oculis corporis conspeximus.


1,

Alludit

veniendum opportunos

et

vim part ad eos quoque

nimirm ad locuin Pauli Heb.


tratorii spiritus appellanlur,

14

in

quo adminissalutis

debellandos atque superandos, qui virtute

jam

robusli

quos S. Cyprianus

videbantur. Id divino plan spiritu prsevidens Haba-

nostr ministrielles vocat; David ver Psal. 102, 21,


miuisiros; Terlullianus
verlil apparitores ,
lib.

cuc

qui luel et cerlamine

nomen
:

invenit

ubi

2 contra Marcionem cap.

8,

diram ac cruentam Salante piscalionem prophelico


penicillo depingit,
eleclns.

quod

videlicet

supremo
,

totius uniet

cap. 1,

16

Cibus
,

ejus,

inquit,
;

versilalis dictalori

Deo seniper appareant

prslo

Animas nempe
ita

cupit devorare

non
est

plebeias

sint ad

obsequium. Alias idem libro de Anima cap. 37,


officia

sed, ut

dicam

patricias, exquisitissimis cli

d-

angelos

divina nuncupat, verbo jurisconsulofficites


,

nis inslructas, heroicas et divinas.

Non

mullm

torum penu depromplo, quos vulg

id est,
alibi,
,

anxius aut sollicitus


flagitio

si

quis insigni aliquo scelere vel

administras, appellamus. Doctor gentium eosdem

nolatus occurrat,

nempe

Gai.

4,2,

adores vocat, Graec


tulores
,

oxovo'fM&u;

suam

illam praedam esse fuluram

jam cerlo prop colligit ut non opus sit ex,

quod S. Ilieronymus
lerpretalur. Pari

Syrus procuratores in,

cogilato

quopiam apparalu aul fraudibus ad l'allendum


quis objicialur Jobo

quoque ralione Epictelus ut Arriaveluli legilimos ac fidles

ac peruendumeuinqui su sponteproruitin peccalum,


et in

nus

lib. 1

cap. 14, annolavit, custodes genios im, ,

maluni precipilat.Verm

si

TpciTcu;
nii

nominal

patrimo-

similis, vir virlutum

omnium

prsesidiis et

ornamenlis

Dominici curalores, quod ipsum sacis oraculis

instructus

atque singulari quodani


,

Numinis amore

bausisse par est.

Piiilone Judieo lib. de Insomniis


>T9. x.%\

inflammatus

qui

omne

vitium cl flagitium vatniano


,

eleganler appellanlur etiam


oculi,

quo dicendi modo


,

scil

i^xX^ aures et alludit ad regum Per,

quodam

odio prosequalur

neque

su dunlaxal ipsius,

sed aliorum insuper salulis desiderio


tur, atque Dei gloriam amplilcare cupial
;

summo
viis

lenea-

sarum consuetudinem quisalrapas ac


raluni
olini

familiales suos

omni

studio promoverc alque


inse,

millebanl in provincias suo imperio subjectas explo-

hune omnibus mafiti


et

omnia quai

in iis firent

aul dicerentur. Lalini


;

quilur

in

bunc omnes

nequiliae nervos inlendil


,

in

isliusmodi

boinincs auricularios nominabanl

hune

mille nocendi artes excogitat


vitifi

oninem movet

Apuleius otacustas; jus

civile curiosos et beneficiarios;

lapidem ut ipsum religioso


et in viliorum

proposito dejiciat
arlificii

S. Gregorius Nazianzenus

xaTaa<M7tou,
,

inspectores

laqucos cipposque velernosi


,

Zonaras eodem sensu


tim

iro'^ra;

Tzetzcs Cbiliade sep-

macliinalione induclum

ac Dei tandem grali virtuin inlerilum secuni traliat

x'j^va.;, exploratoires;

Aristides xa-rW&ujj aus-

lumque prsidio spolialum

cullatores;

Seneca

lib.

5 de Beneficiis vestigiatores;

sempftemum. Hoc porr


closodium,
exemplo Jobi

dajnionis praecipuum in ele-

Valcnlinianus novell 7, discussores. Vull nimirm


Philo

cl indel'essum
fiel,

iisdem nocendi studium,


,

Deum lanqum supremum


, ,

lotius universilalis

manifeslum

cujus ardenlissimo

Monarcham
familiae suse

clesli su aul regi sanclos angelos, principes


,

((juippe cibi eleclissimi)

devorandi desiderio

cm

le

lanqum

(idos

<[uosdam auri,

nerelur, ut voti compos liercl, in angelorum conci-

cularios

et rcruin

omnium
,

inspectores

in

hune orquod

lium callidus

ille

velerator irrepsil
,

ad

quem Deus
,

bcin terrarum millcrc

ut aniniarum salutem cl Dei


Illud est

sive anglus concilii prises

locum Dei lenens

in

gloriam

procurenl ac promoveant.

hune niodum qui sequilur sermonem direxisse peilubelur


:

S. Auguslinus in Soliloquiis, loco superis cilato,


ni lest dclarai dicens
:

main

Inlrantel exeuntnobiscum,

Vkrs.

7.

Cui

uixit

Dominus

unde venis (l)?

attent considrantes

qumpi, qum honest


,

modio pravau nationis conversemur

quanloque slu-

(1) D'o viens-tu? Ce n'est point ainsi que Dieu parle aux saints anges : il les envoie , et il a la mme

525
Septuaginta verlunt
ades
1
:

COMMENTAR1UM. CAPUT
Et
dixit

!.

326
dicitur
:

Dominus diabolo

unde

Hebraeus textus hanc interrogationem effert in


:

fuluro

unde ventes! quo

modo

etiam Regia legunt.

Quod
pulant

aliqui
,

ab Hebris per lempus futurum exprimi


quippe qui quanlm-

Unde venilis? Satan vero unde veniat percunctatur ? Non enim requirimus nisi utique qu nescimus. Nescire autem Dpmini reprobare Nescio vos est. Unde quibusdam in fine dicturus est
:

nequaqum

ad insaliabile dcemonis erga nos odium ac


;

unde

sitis; discedite

omnes operarii

iniquitatis. Sicut
,

nocendi studium explicanduin


vis niulla nobis

et nescire

mentiri vir verax dicitur


;

qui labi per

mala

irrogrit, novis

tamen semper
cesset.

mendacium dedignatur
nesciat
,

non quia

si

mentiri velit

damnis

et molesliis inl'erendis
fortassis

nunqum
15
,

Sed

sed qud falsa loqui veritatis amore con:

nonnemo
cui
,

movebit hic qustionem, cur Deus,


ait
,

lemnat. Quid est ergo dicere ad Satan


nisi vias illius

Unde

venis ?

ut Apostolus

Heb. 4

non

est ulla crea-

quasi incognilas reprobare? Veritatis


ignort.

tura invisibilis in conspectu ejus

omnia autem

mda

et

igilur

lumen tenebras quas reprobat


itinera quia judicans

Et

aperta sunt oculis ejus


petat, per

ab ipso Satan sciseitetur ac

Satan

damnt dignum

est ut

qu

loca
,

vel per quas vias illuc advenerit.

quasi nesciens requirat.

Hinc nimirm Deus passim


,

Cui respondemus

liane interrogandi
,

formulam

qu

in Scripturis

peccatorum viam nescire dicitur


,

quia

Deus
tur
,

seu anglus Dei vicaius

hoc loco usus

scribi,

dm

peccant

intentionem suam

cum Deo minime

nequaqum

esse dubitantis aut ignorantis


,

sed

communicant
plorant.
cipibus

nec ejus consilium aut auxilium im-

severi potis judicis pro tribunali sedenlis

ac Sata-

Quo
apud

spcial eliam illud

quod improbis prinnon ex

nam lanqum reum


ac vecordiam
deseruisset
,

examinanlis

lacilque perfidiam
,

Oseam

Dominus improperat dicens


,

illi

ac principatum

suam exprobrantis qud ordinein suum perdidisset. Quo

Ose 8,4:
extiterunt
,

Ipsi regnaverunt
et

et

me ;

principes

non cognovi. Quod Septuaginla verlunt


,

sensu etiam in Genesi Deus

caverat interrogsse scribilur, Gen.

Adamum postqum pec5,9: Adam, ubi


est

hoc modo

Sibimetipsis regnaverunt

et

non per

principes extiterunt, et non indicaverunt mihi.


gelis

me ; Ab an-

es? et

Cainum Gen.
te ?

4, 9

Ubi

fraler tuus? et in
:

ergo probis hoc loco Deus unde venirenl minime

Evangelio villicum iniquitatis, Luc. 16, 2


audio de

Quid hoc
,

requirit,
et

qud vias

et itinera

ipsorum exacte cognoscat


sed nulum divins;

Sic et perfidis Judis ait Dcut. 52

57

approbet, quandoquidem ipso inconsullo aut invito


aggrediuntur aul moliuntur
;

Vbisunt

dii

eorum,

in quibus

habebant fiduciam? ac
:

nihil

Jud

proditori dixit Malth. 2G, 50

Amice, ad quid

voluntatis ac beneplacili in rbus

omnibus

diligentis-

venisti?

Omnes enim
,

isliusmodi inlerrogaliones

non

sim observant
quuntur.

cl fidelissim ac

promptissim exe-

nem innuunt
teri

tam dubitationem aut ignorationem qum indignalioet simul tacil insinuant jam criminis
,

Denique hc interrogalio Deo

in

hune finem ad
gloriam

reos ita convictos teneri

ut vel inviti scelus


illud

suum

fa-

Satanam directa

videlur, ut in laudes Jobi fusis ex-

compellantur

nec ulteris
aliter

excusare aut
accipit et
,

currendi et deinceps

qu ad majorem suam
angeli dixerunt ad

negare valeant. Nonnihil


exponit S. Gregorius
lib.

hune locum

de Jobo slatui vellel exequendi occasio prberetur.

2 Moralium cap. 5

dm

in

Quemadmodm
Gnes. 18, 9
:

igilur
est

Abraham
ut ex

hc interrogatione reprobalionis agnoscit mysterium


dicens
:

Ubi

Sara uxor tua? non qud igno,

Quid

est

quod venientibus angelis

eleclis

rarent, sed ut deinde nuntiarent ei futurum


ill

filium susciperet, sic ulique

Deus eliam hoc loco

connaissance de leurs actions que de ses propres volondevenu sa ts dont ils sont les ministres. Le dmon ne propre rgle voulant tre son principe et sa fin consulte que soi-mme cl sa passion, et c'est pour cela que Dieu lui demande d'o il vient mais tout rebelle ni moins il n'en est ni moins dpendant qu'il est soumis; il fuit la lumire mais la lumire le poursuit il en a perdu la vue , mais il ne peut et le dcouvre l'viter et en voulant se drober aux yeux de Dieu il ne l'ait que se le cacher lui-mme sans pouvoir russir se cacher lui il est contraint de lui venir rendre compte de tout ce qu'il a fait et de tout ce qu'il pense il trouve partout son inspecteur et son juge il marche toujours non seulement dans l'tendue de son empire sans pouvoir sortir de son enceinte, mais aussi sous les yeux du matre dont il fuit la prsence et chaque pas il se trouve arrt par une de ces pa, , ,
;

diabolum unde venirel interrogat, ut de Jobo sermo-

nem

ingereret, et

Satan licenliam daret ipsum

affii-

gendi,

qu

virlus ejus illuslrior evaderet, atque

hoc

modo omnia ad rationem

loquendi et inlelligendi no-

stram componerenlur. Huic ergo interrogationi quid


Satan responderit expendamus.

Qui respondens ait


bllavi
diabolus

Cmcuivi terra;, et peram:

eam.

Septuaginta verlunt
dixit
:

Et respondens

Domino

Postqum
,

circuivi terram, et

perambulavi eam qu sub clo


lib.

udsum. D. Gregorius
lmjus responsi

2 Moralium cap.

4, 5, 6, occasione

Satan

fusis exponit
et hi
,

ac dmonibus
ait

modum quo Deus cum angelis vicissim cum Deo colloquanlur


;

vas-lu? d'o viens-tu? On n'est pas tromp , quand un juge bien instruit d'un crime d'un homme , lui demande ce qu'il a fait et comment? Car on sait que de telles questions ont pour cause , non l'ignorance , mais l'autorit , et qu'elles exigent l'aveu du coupable , sans nanmoins en dpendre. 11 en est ainsi de Dieu plus forte raison , et personne n'est en peine du vrai sens de ce D'o viens-tu? ni de ce qu'il dit qu'il dit ici Satan
roles
: :

autem Deum
ipsis

quando angelos

alloquilur,

novas

quasdam

indere revelationes, quibus de Dei vo-

lunlate circa res se agendas plenis inslruantur,

adeque pro mandalis ac prceplis inserviant angelos


;

contra tune
in

Deo

loqui
,

quando ex

visis

exsurgunt

motum

admirationis

vel

cm

aflectiones suas ei

autrefois

au premier
:

homme

et

Can
:

en deman(Duguet.)

reprsentant, quas tamen non laluisse


dubitant.

Deum minime
qust.

dant l'un

es-tu? et l'autre

est ton frre

Unde

subtiliter D.

Thomas,

1 part.,

et qu'en as-tu fait ?

13, art. 5, tradit

hanc inter has locutiones difleren*

o ,, ,

327

LN LIRKL'M JOI?
et

528
possit.

liam, qud Deus loquens ordinctur ad angelum sicut

opprimere incautos

Ad

liunc censuni Chal-

agens illuminans

et

revelans

anglus ver loquens

daeus quoque paraphrastes istam daemonis circuitio-

ad Deuin, veut passum adnairans, cognoscens et acqui cipiens quidpiam ex Deo. Sed hsec scholasticis
,

nem

flexit

dm

ita vertit

discurrendo in terram, ut
,

inquirerem opra filiorum hominum


e. Itaque circuit ut seducat,

et

ambulando

in

hc de re fusissimas instituunt disputationes, accuratis

quinim ut

flagellet.

discutienda relinquo, et ad ipsam daemonis re-

Nam
et

ab eodem fonte Hebraico derivatur "CVl sclwt


significat,

sponsionem expendendam

me confero. Ac
,

inprimis ex

quod (lagellum

seu virgam qu quis cditur


,

eo qud terrain se perambulsse dicat


insinut, se

haud obscure
dae-

verberatur. Sed quid flagellum

inquies, ad circui-

non gregarium quempiam de plbe


,

tuni? Docebit nos id Forerius, qui in cap. 10 Isai


tradit flagellum,

monum
rent
,

sed inter suos principem


,

cui reliqui par-

Hebraic T3TO
et

sclwtli, sic

dictum,
quis
illo

extitisse

nec in

unam

duntaxat civilalem aut

qud circumpungat
flagellalur.

circumagatur,

dm

provinciam,

quam

infestaret, aut suis

qualibuscumque
in

legibus moderaretur, potestatem accepisse, sed

possit?

Quo quid aptius ad hoc propositum dici Numquid enim Satanae circuitio fl:igello
crudelissim caedat? Itaque

totum qum
tenuisse,
i'

lat patet

orbem sublunarem
est,

imperium
tt,v

abest, quoniam circuit ut nos decipiat, et deceptos


flagellis

ideque universam, ut in Graeco est,

dm
et

terram

cir-

cpavv,

qu sub clo

terram perambulsse ad

cuibat, circuilum islum in Jobi flagellum deslinavit

instar imperatoris aut rgis alicujus, qui fines imperii


sui et passibus lustral et imperio continet.

atque convertit, sed ad ejus

palmam

coronam, quia

nimirm

forti et

aequo animo flagella sustinuit athlela

Non

dixit

autem se perambulsse clum aut aerem,

forlissimus et invictus.

sed terrain.

Clum enim significat viros


immunes
, ;

caslos et pu-

Qum
et
sit,

porr formidandus

sit

omnibus istiusmodi

ros omnique libidinis vitio

bos autem non


,

Satanae circuitus, quantque vigilanli observandus

dicitur Satan perambulsse

quia bos timet

ncque

quanta forliludine atque constanli repellcndus


ipsemet princeps Aposlolorum diserte nos docuit

propis accedere audet


obsita
Ita<jue
,

ast terra obscura et tenebris

symbolum
Deus
:

est

eorum qui

luxuri fdanlur.
,

ita

monens

Epist. 1, c. 5, v. 8

Sobrii estote, et vi-

dicitur clos

perambulare

juxta illud

gilate, quia adversarius vester diabolus

tanqum

leo

Job. 22, 14

Circa cardines cli perambulat, diabolus

rugiens circuit qttrens


tes in fide.

ver terram.

Cujus ratio est, quia Deus castis

et

quem devoret ; cui resistite forNeque enim in hc su perniciosissim

muridis adhaeret, diabolus autem luxuriosis.


sancto Gregorio dixerim

Hoc ex
:

cruentissimque circuitione moderationem aliquam


adhibel aut quictem, vel

lib.

2 Moral, cap. 32

Cir-

pr

defaligatione

tanqum
utpote

cuivi, inquit,

terram

et

perambulavi eam. Et no,

in clivointerjungit utrespiret; acer

ubique aevividus
,

landum, qud non transvolsse


se asserit
,

sed praeambulsse
tentt

diu nocluque semper instat


spiritus;
tinuit)

nec somno eget

quia nimirm

quem

nequaqum

quam ob causam

anglus (cujus naluram rcest, vigil, appellatur.


lib. 2, epist.

ivelociter deserit, sed ubi molle cor

invenerit, ibi

ab HebraisT

lihir, id

pedem
talis

miserac

persuasionis

figit

ut

immorando
ubi

Quamobrem

Isidorus Pelusiota

104, du>

actionis p'rvae vestigia imprimat, et ex suae iniqui

monem
somnem

ait

ad nos decipiendos semper -jfjimtv, in,

simililudine quos valet reprobos reddat


illud

esse

et in

perptua quasi

vigili

excubare

promit verbum

perambulavi , quod longiorem


:

cmque

celeritate sit incredibili,


;

omnibus
,

in

moment
,

moram
pervolal
tentt
,

significat; q. d.

Omnes quidem
,

aggredilur

locis adest

dmque

abiisse putes

illico

advolat
fieri

et

diabolus,
,

omnes

puist; vcrin viros caslitate nitidos

celeris aillt peslilentem

ignem qum
,

posse

neque longiorem

sed

dm
cum

ad

moram traht dm eos hommes libidine diflluentes et


illos

quisquam
cuc cap.

cogitsset.

Quam
e]1l, "l

ut opinor, ob

causam

Hcbrai vocant ipsum

resceph,

quod Aquila, Haba-

luxuri flidos accedit, apud

demoratur,

in ipsis

5, vers. 5, volatile, S.

Hieronymus diabolum
illud

ambulat
sa lur.

ci

eis libenler

ac suaviler conver-

interprelatur. Significat

autem

vocabulum quidcilissim
et calainilairin

quid noxio et flammifero


ergo terram dicat Satan se perambulsse,
si

quodam impetu

Cm
mirum
2
j

nil

pcrvolans

cladem

pnstem, luctum

Jobum non

calcaverit,

non

vicert, qui in
in

circuml'ort, qualia sunt

fulgura venenala ignitaeque

clo mente vivebal? Unde Evagrius


:

Caten cap.

sagillas, quae subito visse subitquc tactac

perniciem

Idcirc

Jobum non perambulat,


in

quia non est sub

clo,

cm

clo

vitae suae posilas

habeat raliones

omnin est Satanas, quem propler volalicam maliliam igneumque impelum animi ciectis
afferunt. Talis

Jobum non perambulat, quiaclestcm erat i lerr ipsa major, major mundo. adeplus
;

politiam

inflammantem ac destruentem Dei

Filins in Evangeiio

fulgurdeclo cadens nuncupavit, Luc.lO,18.Adiniial)ili

tulit

Notandum ver id quod Lalinus circuivi, in Hebrao csseiy.UQ


;

inlerpres Irans-

enim celeritate noxam ubique circumvehit,


honestalis gratia'que doua adurit, et
et pertinaci
liles,

vint

omnem
s;ev

meschul, verbo

quantum

UIZ7 sclmt

quod propri

significat attent iheurrere,

contentione potest, labefactat. llinc gen-

circumspicere, et explorare; ut intelligamus

dacmonem

ut opinor, sacris, uti soient, libris occasions


Atc:i

tanqum exploratorem onmia ciirunispicero, omnia considrait, omnia luslrare, atque inprimis hominum
actiones,

sumpt maleficam quamdam ftnxfe de-un, quam


Trvra rai,
alllet

vocant, hoc est, lsionem, qud, ut Ilonierus canit

ipsasque animi propensioncs curiosis per-

omnes ldat,

et

pestilens

suum

virus

scrulariac rimari,qu via invadere, qu parte aggredi

mortalibus, quoquolquot tacli fuerint inlercam

CO.U:li.M-iiiiCiM.
univorsi. At profect noccntior

CAPUT

I.

>'>

cstdmon

infernalis,

retundendum
decrevit Deus

et illudendum divino prorss consilio

pessiruus
inslinclu

flic

genius, cujus pestilentissimo afllalu et

non aliquem cleslis exercits diicom

pcreunt

quolquot inlcrcunt
,

ejus

plan

militemve, sed Jobum, virum hutnilem acsfmplicem,

ncm'o, nisi divino munilus pracsidio

venenosum un-

cum

insolenlissimo lenebrarum principe in


,

arenam

quni halilum sine nox excipcre

aul igneos vibran-

introducere

ad singulare certamen

cum

ipso ineun-

tesque malleolos, nisi adamantino Dei scuto delensus,


sine letiali vulnere effugcre ullo

dum qu
;

occasione hic de Jobo dcinceps

sermoncm
Numquid

modo

potuit.

Impia

inslituit.

enim flla mens nunqum dormilat,sed semper in malum


vigil, et

Vers. 8.

Dixitque
,

Dosiinus ad eum
,

stimulis invidiae ferox, tt seculorum decursu


erudita,

consideras' s3hvum meuv, joh


lis in

quod non

six el simi-

jam inde ab initioad fallendum etvexandum


Evaj cupiditatem

tekfu

uomo simpibx et rectus ac timen3


:

strenu se in hoc opiiicio verst expolitque. Hincsicut


,

Deum, et recedens a malo? Sepluagiula verlunt


dixit ei

Et

C:dno parricidium

(iliis
;

hominuni
ita

Dominus
?
,

Attendis!! mente tu super


est

puerum
?

libidinem et Numinis oblivionem instillavit


et audaci pcrdilos ad Ialroeinium, avaros

scelere

meum
mal

Job

quod non
terax
,

juxta eum in terra

homo

ad aurum,

sine crimine
re ?

colens

Deum

abslinens ab otnni
:

sicarios ad i'errum,

pclulcos ad voluptalem, vanos ad

Hebrus pro

considersti habet

Numquid
loquendi

ambnionem impeliit. Quapropter divino prorssjudicio


Terlullianus

posuisti cor

tuum super servitm

meum ? Qui

I.

de Palienli

c. 1

Lata, inquit, atque

diffusa est operalio mali (hoc

est,dmonis) multiplicia
;

modus exaclam mentis observationem et studiosam qu nimirm id quod animi altenlionem dsignt
,

spirits ineitamenla jaculanlis

>

jaculantcm inlrodu-

oculis exlerioribus cernitur inlimo mentis sinu exci-

cil

inimicum, cor

et vitalia trajiccre

molientem. Edu-

pitur

et pensiculalis consideratur
1

atque minulim
:

cit

a.utem pharetr sua grandi et abominand mul-

examinatur, quo sensu in

Reg. 25, 25, dicitur

Ne

tiplicia incitamenta

seu inccnliva, fraudes exquisitas,


infinitos,

ponat oro Dominus meus rex cor suum super tirum


istum iniquum; id est
:

scelerum modos prop


culalur;

quos in animani eja-

Ne

iniqui istius hominis actio-

neque
,

frustra.

Innumerabiles enim sunt

nes minutim et attent expendas aut examines. Hoc


igitur loco simililer ista

illius Victoria;

ob quas

in
:

medio filiorum Dei insoCircuivi tenant


,

verba

Numquid
et

considersti
si

lenlissim glorialur dicens

et

per:

scrvum

meum

Job,

eamdem vim
,

habent, ac

dicerct

ambulavi eam.
f
< <

Ad

quein locum prseclar Origenes

Quando terram perambulsti

ad Jobum virum

Circuit, inquit,
giis,

oiunem lerram non carnalibus

vesli-

omni admiralione dignissimum pervenisli, numquid


forsan leviter ipsum pryeleriisti
,

sed circuilionibus iniquitatis; non lerrenis gres,

et quasi

de via per
consi-

sibus

sed spirilualibus seductionibus. Terrain cir-

transennam obiter aspexisli? an ver


deralio fixum et

illius te

cuis, diabole, ad
ille.

desolandum

et

exlenninandum.
isto

hrenlem

tenuit

et sedul ac

mi-

Sic

Vide quantum nocere tentet

circuilu
,

nutim omncs ejus acliones


scrulatus es et admiratus?

quemadmodm

ego per-

explort

nimirm

et

indagat hominuni studia


,

ut

Tanta nimirm anima;

unumquemque

aplis

machinis impelat

et armis op-

viitutibus exornatse pulchritudo est tantaque amabilitas,

portunis expugnet. Denique tangit etiam hoc respon-

ut non hominuni dunlaxat ad se oculos alliciat,


,

sum immanem illam dhiboli superbiam, qu cum ipsomet Deo de terrai dominio ac regno
conatur.

inflatus

verm etiam angelos


sit
,

atque ipsummet,

si

dictu fas

dimicare

Deum

in su rapiat

admirationem. Id ipsum S.

audet, et imperium Dei labefactare,suumquestatuere

Paulus insinuare videtur

cm

ait

Spectaculum
1

facti

Nam

perambulare terram idem est Hebris


in potestatem redigere,

sumus mundo
pingit

et angelis et

Iwminibus,

Cor.

- ,

9,
,

ubi

quod eam subigere, ac

quemalieni-

hune

mundum tanqum
,

ciicum agonalem
in

pa-

admodm

in Psalmis

suis David

rex

ait

In Idu-

lstram aut pulverem olympicum,

queni virisancti,

mam
gen

extendam calceameittum meum; mihi


Ps. 59, 10.
:

prserlim apostolici

velut pugiles animosi et athletai

Unde etiam in Deulelocus quem calcaverit pes tester, tester erit. Est enim istiusmodi perambulatio et conculcatio signum quoddam dominii ac potestatis in rem quam quis perambulando conculcat. Hoc ipso igitur daemon, quo se terram perainsitbditi sunt,

fortissimi ingredientes

gialissimum superis spectasaevo ardore

ronomio 11,

v. 24, dicitur

Omnis

culum prbent
furentibus
,

dm cum pammachis
infernalibus)
,

cum
,

pyetis malevolis et robustis (damoin

nibus

inquam
,

nomine Domini

di-

micantes
biles
,

semper
,

invicti et *a9a!f6Toi,

inexpugnaet

existunt

et

innumeras ab hoste palmas


,

oulsse jaclat

lotius

quoque orbis quodammod

sibi

victorias reportantes

cleslis totius theatri

plausum
in

arrogat principatum, et in

omnes quotquot
non

ejus

amIn

concitant ad gratulationem. Solet


viris sanctitale

nimirm Deus

bitu continentur tyrannicum usurpt imperium.


simili fer occasione
,

conspicuis sibi
;

qum maxime comte

arroganti

Cnristo quoque

poslmodm de

tolius

dissimili, coram mundi domiiiatu

placere, quinim et gloriaii


ait
:

unde apud Isaiam 49, 3,


gloriabor,

Servus meus es tu, Isral, quia in

suoerb se jaclsse fertur in Evangelio, ubi Dei


vn

Filio

et jure
ciae,

quidem merilissimo
testis locuples
:

cm
,

viri sancti sint deli-

montem

eveclo universa mundi rgna ostendisse


:

thsaurus et regnum Deo

im

et corona,
,

quemde viro

scribitur ac dixisse Malth. i, 8


i

llc omnia

tibi

dabo,

admodm

idem vates 62
El

-.aaens adoraveris

me.
mentis elafastum

justo apert vaticinatur

eris corona
in

glori in
lui,

aq hanc
s.
s.

igitur Satana; superbissimae

manu Domini,

et

diadema regni

manu Dei

tvjuem deprimendam
xni.

et inanis ejus jaclantiae

quibus verbis ostendit piam

animam dcore onuslarn

, ,

551
,

LIBRUM JOB
i

ISS

non modo Deo coronari , verm etiam ut aicbam, coque esse quodammod ipsius Numinis diadeina
,

<

versa

qu

sensu hauriuntur mala sese effundant


>

cunciis

tamen erimus superiores.


,

Nulla enim

om-

velut ornamento ltari ac gloriari.

Hanc
in
,

igitur

ob
|

nin mala

nullus quantmvis gravis ac violenlus

causam hoc etiam loco Dcus


animque sanctissim
sibi

in

Jobo viro intcgen imo


,

calamitatum aut tentalionum incursus unqum prvalebit adverss virtutes


fuerint.

complacens

ejusdem
dril vir-

qu

Deo
,

in nobis

laudat
totis

laudes et prconia gloriabundus excurril


tutes ejus prorss singularcs

Quapropler hoc satagamus

et in

hoc

ad

omnium quidem
il-

viribus

incumbamus, ut

frivolis et
,

inanibus

imitationem et admiralionem
et

diaboli yer invidiam

plausibus ac laudibus contemptis


est

hominum solam qu Deo


efficit

despectioncm veluti tropa

qudam maxime
sit

veram laudem mereamur, siquidem hc, prtersit et solida,

lustria nobis

ob oculos ponit,
,

et amplissimis in

cluna

qum qud vera


stabilil

ipsam in nobis

ac

laudibus extollit dicens


terra.

qubd non
,

ei similis in

veitalem.
est

De guo ,

die

locutus fuit? cui laie

amabo Deus ila unqum antea prconium unqum ddit? Maest,

solo

Deo

Hanc profect verissimam qu laudem insigni hc prrogaliv consesit ei similis in terra


;

culus est Jobus, quod non

quia

gna profect et vera laus est, qu non quritur,


sedtenetur
;

nimirm

in

omnibus virtutibus primas


viderai imilandum.

tulit, qui nul-

nec ex Iwminibus, sedex Deo

Rom.

2,
fa-

lum alium
Job

quam solam
ciendam
et

sanctus Paulus jure merito magni


,

ex ulroque mixtim qust. 118


i

Unde S. Augustinus t Ron est, inquit,


:

ambiendam docet

postqum inanes ho-

similis in terris
,

verus Dei cultor. Quis tantm

minum

laudes (ut sanclus Chrysostomus observai)


xevoSc^a; wjkO.vi,

potuit promereri

cui taie
,

Dominus testimonium

>; S'stvoTaTov

tanqum

pestitentissi-

perhiberet

nisi hic

qui non imitator invenilur,


gessit?
>

mum

van glori scopulum,


fallax est et
sit,

velis

remisque vilanduai
procedit ple-

sed auclor

eorum qu

Cm

igitur ipse

monuit. Laus enim

qu ab bominibus
vana
,

inprimis sibi

Dcum
,

singulari pietalis studio


,

colendum

rmque

prselerqum qud admo;

ac venerandum proposuerit

dm instabilis
at laus quae

ac plurimis mulationibus obnoxia

Dei cultorem

cujus

neminem antea videns sequerelur exemplum , merit


,

cussa

Deo venit vera est et solida, ei inconalque instar marmoris aut adamantis firma
,

etiam inler suos cotaneos


ceps
,

tanqum virtutum prinlaudis adosit ei similis in

banc primant

et

prcipuam Deo

manel ac perennat siquidem laus Dei ver eflicit el quemadmodm eleganter confirmt id quod laudat
,

ream
id

est conseculus,

qubd non

terra,

quod Origenes expendens probat eum supra omnes


:

D. Anselmus ad citalum Pauli locum annotavil


<

in sanelitate excelluisse patriarchas

Magnus

in-

Non ex

inani

inquit

vocabulo laudatur ab homi-

quit, erat in fide

Abraham, sed
Job

excellit illum

Job in

nibus, sed ex intima veritate

Deo qui per suam


,

toleranti.

Magnus

erat Jacob in cordis mundili,


illo

<

gratiam prstat

ei

unde laudari

possit.

Sunt
At

sed non fuil minor

in misericordi

adver-

nempe hominum laudes


nec quidquam
laus qua;
epist.

inania duntaxat vocabula,

sus cleros omnes priores et novissimos non suceubuit in virlulum sludiis.

rei continent aut conferre possunl.

Omnia enim qu
;

fece-

Deo

est

prselerqum qud

ut Synesius
,

runt sancli

fecit

etiam Job
,

quod autem suslinuit

02

loquitUl', X)8r,; }Ma6o; p ety;; art

vera

sit

eum

graliarum actionibus

hoc nihilomins nullus

virtutis

merces; insuper, ut Bion apud Stobum,


ait,

alius suslinuit.

Quod

etsi

verum

tamen

illa

erat

serm. 41,
efficit.

va irp^-aia

x3e<jT7(Tva irois,

res meliores

peculiaris Jobi excellenlia (ut rect nott Pineda noster)

Hinc quando quispiam Deo laudatur, quidefficilur,

eum

tanlis opibus

tanlam conjungere pietalem.


:

quid dicilur et ver dicitur, et reips


in eo confirmatur
:

alque

El san non absque ralionc hoc asseritur


frustra anle Dei
tatis

nam non
sancti-

v. g., si quis
,

de constanti vel
illico effi-

commendationem, ante Jobi


,

robore

fidei

laudetur Deo

lam robuslus

eum

diabolo disceptalionem

sic

minutatun ejus

cilur, et in veritale stabilitur, ut

ad instar cujusdam
et

ampliludo rerum earumque magnificentia describitur, quasi quid

caulis ac durissim rupis

quantmvis tumentes

innuens singulare
,

unicum extraor-

furentes perseculionum fluclus alque procellas tranquillus

dinarium pr cteris

simul opes ac sanctitatem

omnin ac securus
igilur

irrideat.

pietalem, munditiam Deique limorem possidere. Hinc


quasi de re unic ac extraordinari, gloriabalur Deus,

Quid

mirum

si

Jobi virlus in omni fortun


,

constans et inconcussa permanserit

cm

virtutes

qubd non

sit ei similis in terra.

Deo in homine laudat usque ade confirmeniur atque consolidentur, ut instar marmorum aut adamantis

Huic autem divino de Jobi virtutibus leslimonio

non absimile
canit Ecclesia

est illud
:

quod de
quo

sanclis pontificibus

advcrss oinncm vim et violenliam iiulurescant


?

Non

est inventus similis illi , qui


niliil

con-

et illaesai pennuncaiil

Quamobrem
:

divine

omnin
homi-

servaret leijcm Excelsi ,

aliud significalur
insigni pietalis
;

Chrysostomus
t
i

in

Calen

A cunciis,

inquit,

quni eorum

uuumqucmquc SUO seculo


,

tubus omnique lerrarum orbe conlemni quid lan-

glori fioruisse

et

pr cteris

excelluisse

non ennn
,

dem

obfueril

si

is

qui angelorum

Dominus
l'ueril ?

est

singulos

eum

singulis aliis viris sanclissimis

sed cuni

nostrarum rcrum laudator ac prco


de noslris laudibus Deo
,

Contra,

suis duntaxat qualibus el colaneis comparai.

quid juveril lerrarum el maris cunciis incolis


prdicari
,

Cm
moni
,

igilur

Job tant esset prdilus vit sanco-

silente ? Id igi-

merit Ipsum Deus tanqum pancraliasim


et

tur ipsi semper spectemus

ut de nobis prdiccl

quemdam

generosissimum pugilem in circum ago-

Dcus;

id

quod

si nacli

crimus, quanivis in nos uni-

naleiii et nubliani

arenam

adversit

Salanam

iiuro-

355

COMMENTARIUM. CAPUT
et ut simul oslcnderet

I.

334

ducit, ad insolentem superbissimi cacodaemonis arro-

Job malum (inquit Hugo Cardinalis) quod argueret


Satan, bonum ejus diminuit. Hoc
diaboli,

ganliam retundendam

ne-

nempe proprium

est

quaqum
soli

viribus diaboli adscribendum,

quod plurimi

cm
id

sit virtulis

inimicus, ac vcrae Iaudis invifit

hoinines in ipsius poteslalem redigantur, sed iilud

dus, ut

quod ex

virtute

vilio verlat, cl in pcjo-

iinproborum bominuin impietati atque


esse
,

perfidiae

rem parlem
mor, quem

accipiat.
in

Non

est, inquit, is
;

verus Dei

li-

imputandum
su

qud cm

facile divin opitulantc


,

Jobo tanlopcr collaudas non


,

est sinle,

grati diaboli conalibus possent resistere

vecordi

cerus amor, sed merccnarius

qui

non

te

proplcr

Deum

deserentes

spont ac volentes impiissim

sed propter lua colit,

ut in

eum

prdivite cornu

et dirissimse ipsius sese

mancipent

servituti.

Quarc

terrena bona confras, et collata conserves et amplifies.

risu et cacbinno sibiloque dignus videiur diabolus

Occultissimam nimirm animi inlenlionem in,

dm

sibi

lenler

mundi arrogans principalum insocoram Deo se terram circuiisse ac perambulolius

vidis oculis pcnelrabal

ut quae deforis pulcbra vide-

bantur ex internis maculis, quas suspicabatur , corrupta judicaret,

lsse jactitat,

cm Job, homo

natur sua imbecillis


,

quemadmodm
;

ad hune locum in Caait


:

in lanlis opibus tt peccandi periculis expositus

tt

lenoptim annotavil Olympiodorus, ubi


adverte

Animerant

voluplatum atque deliciarum illccebris ad peccatum


suaviter invilanlibus undique circumdalus, pernicioso

improbilatein
,

cm

ea quas dicta

incesserc non posset

animi sentenliam insectalur


quia quae

insuper perditissimorum
inaluni provocatus
,

bominum exemplo ad omne


daemone tentatus
,

et ad

ea quai latent se ideirc re.ert,


ilii

millies

nus-

aperla et explorata sunt

elabuntur.

>

Hoc nempe
et

qum lamen ab
desciverit, sed

ofcio

probi ac religiosi viri

unqum

proprium

est diaboli ingenium, elsolilum peifidi illius

suam

in dies virtutem gloriosissimis

veteratoris

articium

cuncta vitianlis

oplima

auxerit incrementis, et pugn


serit,

semper

victor eva-

quaeque calumnios traducentis. Humana?, quidem in(rinilalis

innumeras referens palmas ac triunipbos.


diaboli, principis nequiliae
, ,

esse cognoscitur, ex primis ac levibus in-

Unde cm Deus
coram eo

ac sce-

lerdm
pere, et

indiciis sinislram

de

aliis

opinionem conci-

lerum omnium macbinatoris malitiam punire vellet


Jobi juslitiam

eorum

i'acta

lemer judicare, neenon ea qua;


;

commendavit dicens

Numquo

dubia sunt in pejorem parlem inlerpretari

verm

illa

quid considersti servum

meum Job?

etc.

Fuit baec
,

qua? manifest bona sunt absque ullo pravitalis indicio calumniari


,

Jobi commendalio flagellum

quoddam immane
,

alque ex occull animi intentione

Satan vulneralus in rabiem et invidiam exarsit juxla


illud Davidis,

damnare,

solius damionis est et filiorum ejus.

Consul-

postqum

jusli virlules extulerat, di-

tius proinde,

multque sequius, etper

omnem modum

cenlis Psal. 111, 10: Peccator videbit et irascetur, dentibas suis (remet et tabescet
;

satius est, occulta qua;


factis,

non videmus ex externis rect


quae

ubi irascetur idem est

qu

nobis nota sunt, esse bona conjicere et

quod

invidebit

prout Vatablus exponit. Ea quippe

interpretari,

qum

exlerna bona ex occullis

lhvidiae natura est, ut alienis bonis crucietur.

Satan

ignoramus an

forte atteint, pravis intenlionibus

prquo-

igilur aiulilis Jobi laudibus statim iis tenebras offun-

sumere condemnare.

Ilc

quidem prsegnante

et

dere conatur.

dammod
respondens Satan ait
:

necessari argumentatione

Vers. 9.

Cm

Romanos magi-

Numquid
:

stratus malignilalis et injuslilia; arguebat et convin-

Job frustra timet Deum ? Septuaginta vertunt


gratis

Num

cebat Tertullianus in Apologelico capite tertio, qud

Job

colit

Dominum? Attende mecum

bic pauli-

nimirm

fidles

quos

alias

morum
,

probitate atque

sper ad malitiosam nequissimi veteratoris aslutiam, et


ut vaferrimum ejus calumniandi ingenium agnoscas

innocenti vil conspicuos nssent


cliristiano ipsis penits ignoto

ex solo nomine

peremplori damnaex
iis

confer boc ejus responsum

cum
et

verbis Domini prseti-

rent

cm mult qoius
damnare.

forci,

quae manifest
occullis

cedentibus, quibus simplicitale, rectitudine,

bona erant occulta probare, qum ex


festa

maniita

mor

divino

ab innocenti

eximi

in bis

omnibus
:

Cm

enim

dixisset

Quid

qud

virtutibus singularitale

Jobum

commendabat

ait
et

plermque
ut

clausis oculis in

bonum

ejus impingunt,

enim quod non


haec Satan?

sit ei similis in terra,

homo simplex

bonum

alicui

leslimonium (erentsdriiiscearitrtt
,

rectus, ac timens

Deum,

et recedens malo.

Quid ad

niinis

exprobralioncm. Bonus vir Caius 'Seins


:

sed

Numquid,

inquit, Job frustra timet

Deum?

malus tanlm qud chrislianus

subdit

LauJant

Non

illuslrcm ipsius candidissimi pectoris simplicita-

quae sciunt, vituprant quae ignorant, cl id quod


*

lem,non morum rectitudinem, nonvilscinnoccnliam, nec in bis omnibus singularem ejus praerogr.livam

sciunt ex eo
slius occulta

quod ignorant corrumpunt, cm

sit

ju-

de nianifeslispraejudicare; qum manis

commmorai, sed solum timorem


hc

in

mdium

affert

festa

de occullis praedamnare.

lia

Tertullianus.

ut illum cavillis impetal et traducat. Verba profeclb


diaboli sunt, id est, calumniatoris, ut Graecae

Ilic

Apostolus quoque priscorum

vilia

philosophorum

Ca-

perslringens bujuscemodi diserte meminit malignita


lis,

lena auctor boc loco prudenter observavit.

Non enim

dm

illos ait replelos

omni

iniquitale, elc., dolo,


1,

maligni sui spirils artisque veleratoriac manii'esiiora


signa vcl evidenliora dare potuit argumenta, quni

maliguitate, Graccc xatr,9e?,

Rom.

2D, qu

td (ut

rect ibidem annotai Justinianus nosler) Aristoteli est

qud

tant virtutum segcle tenuissimam duntaxat

vilium

quo omnia

in deteriorcm

parlem accipiunlur.

timoris servilis spicam elevet, et calumniis suis

com-

Unde SjTiacus

inlerprcs pro maligni tatewrlh pessi-

>nifiueadam ac discerpendam deeignet.

Non

fecerat

miscogitationibvt.

ipso

autem Pauli seculo hc lue

Zoo
infecto ila
libro

IN

L1BRUM JOB
pracvalere

336

niorum censor et Latinorum sophus Seneca


In hc

unqum

potuisse

e qud singulari

Dei

de Tranquillitate aniini, capite tertio , graviter


:

protectione tanqum vallo

quodam

validissimo cir-

P^pronuntiabat
"'<

lam insan hominum ambiNec crediderim


,

cumdaretur

Vatlsti, inquit,

eum, ac

domum

ejus,
:

tione, lot calumniatoribus in deterius recta torquen-

universamque substanliam per circuitum. Quasi dicat

<

tibus

parm

luta simplicilas est.

Tam
cm

firmo et potenti prsidio ipsum cl bona ejus


interna

leviorem esse hodiernam

hominum ambitionem
;

ut

lm externa

munivisli, et in circuitu un,

mitiores de proximis cogitationes habeant

im ver
e ad

qu

ipsi in

peccata proniores in

dies sunt,

muro quodam adamanlino cinxisti ut omnis ad ipsum tentandum et oppugnandum aditus


dique quasi
milii

actiones aliorum sinistr ac teinerario judicio inter-

hactens plan fueril occlusus.

pretandas procliviores feruntur, sive quia virtulem

clis suis

murum,

et

Deum enim elequidem adamanlinum igneumque,


,

alienam quasi deliclorum


aversantur, sive quia ipsi

vitiis

suorum exprobrationem dediti ex suo animo

existere sacri vales divinits illuminali testantur


in

ac

omnes stimant, etpropno pedemeliunlur; sive denique quia aliorum vituperationem suam esse lau-

dem

arbitrantur. Sic Pharisi invidi


,

ne Christi mi-

Amos 7, 7 Ecce, inquit, Dominusstabat super murum litum, quod Septuaginta signilicantis reddunt super murum adamantinum. Non modo velut mnia ex adamanle se hostibus objicil, verm ipsein
primis
:

raculis convincerentur

ipsum

in

Beelzebub principe

excubiis agit,e<

manu ejus adamas, hoc

est,

clypeus

daemoniorum

ejicere

dmonia
Satanse

jactitabanl, Luc. 11,


illius
,

adamanlinus gladiusque.
divini prsesidii

Arma omnia

ex adamanle, ut

15; erant quippe

hlii

qui Jobi erga

robur vimque invictam inlelligamus.

Deum

officia

non sine pretio benigna

sed

mercede
:

Hc eliam

spectat
:

quod Zacbaria; ore Deus

ipse pro-

conducta esse petulanter criminabatur. Unde subdil


Vers. 10.

nuntiat, c. 2, v. 5

Nonne tu vallasti eum


dmon

Ego

ero, ail

Dominas, munis ignis


ejus.

(1),

ac dohum

in circuitu, et in glori ero in

medio
,

Quid

igitur

ejus, universamque substantiam per c1rcu1tum, ope-

mirum

si

Job tutus omnin erat

quem adamanlinus

ribus manuum ejus benedixisti.et possessio ejus crevit


(2)

et igneus hic

in

terra? Malitios prorss

hic confirma-

rat, ut ipse fate tuf

munis tegebat etcustodiebat? CircuiveSatan, tanqum leorugiens lupusali-

re nilitur quod pnecedenti versu paul ante objecerat,

que lamelicus terrain universam, quaerens cibum

nempe Jobum minime


liberali,

gratis aut

animo ingenuo ac
quapropter

sed lucri causa ad instar mercenarii condicto

quo jojunianimi rabiem expleret; ubi autem ad Jobum, quem iaucibus suis jampridem deeleeluin,
stinrat, pervenisset,

quem

quasi pretio
singularia

Deum

colre ac venerari

adamantinum igneumque divin


sibi

quaedam Dei erga Jobum bnficia comm-

protectionis

murum
,

objectum

vidit.

Si

oppu-

mort, quibus quodammod ejus operam misse aut


conduxisse videretur. Quod

gnare Jobum vellel


erat,

per medios igns gradiendum


afflabatur, et irrili cona-

Jobo plurimm detrahit


veros ac sinceros, sed

dm agit, tam Deo qum Deo quidem quasi nullos


,

quorum stu immenso

lus ejus in

fictos

duntaxat et mercenarios

lan

umum et cinerem abibant. Dm ergo Sal'ruslra Jobum circuiret et circumsonaret ipse


,

amicos haberet ; Jobo autem, quod non virtulem coleret, sed

Deus

in glori erat in

medio

ejus,
,

reddens piam ani,

mercaturam exerceret. Perfecta enim

vir-

mam
tem.

tranquillam

gloriosam

victricem

Iriumphanr

tus et ratio postulat, ut

Deum

propter se

non tam
et

compendii noslri qum ipsiusmet bonitatis


stanlia; causa

pr-

Hoc igitur est quod Satan apud Deum gravissim conquerilur nempe Jobum tt undique clestibus
,

observemus. Ctcrm eleganti adwoi'atelur

juxta ac terrenis praiventum ac repletum esse benediclionibus,


dari
,

dm metaphor
(1)

Satan se

niliil

adverss

Jobum

lamquelrmo

divini prsidii vallo

circum-

ut

nullum unqum hactens accessum ad tenpoluerit.

Jam

subjieit Salanas,

qunam sint,

propter qu;e

Jobus serviat Deo, bnficia nimirm divina, qme liic invidiosissini commmorai. TTSD I"OU sepsistt (coin. verbuin 01'. 2, 8, et simile in Ira, 3, 23, neenon nomen rulUTO cum TU, maceri, junctum Isa. 5, 5, cirai eum (ut Thren. 5, 7, VTSI TU, sepsit circm me), inareesso quasi niunimento obseplum eum protegis. Chaldams Verbo tuo protexisti circa eum. Syrus Tu oble.risti maman tuant super eum. Quod Arabicus interpres ben
: :

landum ipsum aut oppugnandum invenire

Vrm
vidlicet

hic

non

levis occurrit dubilalio


divitias et
sibi

quomod

Satan conqueralur

terrenarum re-

runi

abundantiam obslaculo

ac impedimento

Cuisse,
set,

quomins Jobum hactens oppugnare valuisper se


alis

cm

maximum

ad

hommes

ad quvis

vilia et

peccata pcrlrahendosadjumentumet

sic reddidit

Tu

custodisti

eum manutu. A

circuitu,

circumqiique. Syrus et Arabs, in omui loco. Pendel adliuc verbo TT ntfO r\2V, opus manuum ejus id
,

tum

fferre videantur, ulpote

qme

facilem ad

momenomne
qui vo-

scelusviam slernanl,

et voluptatibus concupiscenliis-

est, oinnia ejus

negolia
,

ut Dcul. 2, 7, Aggx'i 2, 14. (Ilosenmuller.)


,

que loiniiem aepabulum subininislrenl?


lunl diviles fieri, inquit Apostolus, 1
in tentationemel

Nam

excrevit et non possit. Metaphor ducta ab aquis et fluviis, obicem perIringen tibus et l.it eiusih; vid. 2 Sam. 5,20, rnptura aquarum.'De multiludine long latque sesedifid (2) yi3 Prornpit auctum ila est, ul quasi

est

immensum

Tim.

6, incidunt

inlra sepla contineri

laqueum

diaboli,

et

desideria multa
in interilum
:

inutilia et nociva,
et

qu mergunt homines

perditionem. Et Veritas ipsa dicit, Jlatlh. 19,23


difficile inlrabit in

fundente nostrum verbuin usurpalur quoque Gencs. Kai r 12. Alcxandrinus 28, 14, 30, 43 Exod. 1 Kttrrn kto TvoXXa Ttoinua; w xvi; ^ri;. Vulgata velus Et pecora ejus multa fccisll super lerram. llicrony; , :
:

Quia dives

reguum clonim. Et

ite-

rm
Item

dico vobis, faciliits est cameliim ver foramen acs

transire,

qum

divitem intrare in regnum ccplorum.

iniis Et possessio illius crevit El possessionesejus creverunt in


:

in terra.

Chaldams

alio loco divitias spinis confert, qua; seniejv verbi


:

terra. (Rosenmuller.)

Dei sufibeent, dicens, Luc. 8,14

Quod autem

in spinas

3^7
cecidit, lu

C0>LMENTAK1UM. C:\PUT
sunt qui audierunt
,

I.

JW

et

solticitudinibtis et
,

retici

olim docuerunt, sed mala et pestifera est earnsn


,

divitiis et voluptatibus

vit mtes snffocantur

et

non

cupiditas

quae in avaro corde orilur, et suffocat se-

rfrant fructum.
tatis

Ecce

libidivitiacvel ipsiusmet Yeri-

mentem
neque

Dei. Si

enim omnis inordinatus diviliarum


ipsae cordis

teslimonio spinae sunt, ad vulnerandum acutissiet ad perdendas animas aplissima Satana: inslru;

affectus absit,

nec

intima thesaurzenlr,
in

iiue,

in arc occultentur,

sed

pauperes prudenter
nocitura:, sed
lltra;

menla

cur ergo conqueritur eas


fuisse

sibi

ad lentaiiduin

ac liberaliter erogentur, nequaqum

Jobum
neda
,

impedimento? Expende lanlm ejus

plurimas in

omnom

partem possessori suo

verba, quibus

maximam
,

inesse

emphasim
ejus

fatetur Pi:

sunt connnodilatcs, cique in hcvit contra malos

et lacilem invenies lnijus

dubii solutionem
,

omnes incursus munimenlo,


stolus supra cilatus

et in futuro spcuIo erunt

Vallsti, inquit

eum , ac domum

universamque

sempilerua:;elicitalis coronamenlo.

Qumbrem Apodii'ites

substuntiam per circuitum. Ulique non in corde, non


inliinis

non

dixit divites incider in tenficri

pracordiis inlixae hxrcbanl

diviliae

sedexle|

talionem et laqueum diaboli, sed cos qui


volunt,

ris pro vallo ac sepimento serviebanl, et sic ipsuin

hoc
,

est,

qui cordi infixum habent


ait, c.

amorem
10,
v.

di:

niuniebant.

Non

intima fdabant aut lancinabant, sed


,

viliarum

de quibus Ecclesiasticus

10

exteriora coronabant

ac

lali

vallo

circumcingebant

Nihil est iniquius quant

amare pecuniam. Hic enim


,

et

quod

nulla bellua

quantmvis ferox perrumpere aut


potuisset.

animant suam venaient


jecit

liabet

quoniam

in vit su pro-

transiliie ullo

modo

Hc

acit illud
:

D.

Au-

intima sua. Cave igitur


:

tibi,

ne intima tua possihsec intimai corprojicit


;

guslini in Psal. 103, concione 4, dicentis


est tentator,
potitit
vit,

Repulsus

deat cupiditas divitiarum


dis lui tenet,

dm enim

observalum
;

est

caput ejus, penetrare non

nullum bonum inde non


parlurit.

nullum

ad cor

muralam

civitatetn forinsecs

oppugna-

malum
vitise

ibi

non

Verm
soli

ubi cordis intima non

sed non expugnavit. Jam, ut opinor, aliquo

modo

cupiditali

immolantur, sed

Deo consecrantur,

di-

capis
illud

mysterium

sed hoc ut plenis intelligas, velim

nequaqum obsunt, sed


Deus

mult.is afferunt ulilita,

quod

in spinis

maniieslissimum est oculis notes


,

tes,

quemadmodm

Ecclesiastes ait, c. 5, v. 18

quemadmodm
scant,

videlicet spinae

si in

interiori

are

omiti homini, cui ddit

divitias atque substantiam,

frumento frugibusquc permixta: nascantur

et cre-

potestatemque

ci tribuit, ut

comedat ex

eis, et

fruatur

ipsammet aream lurpissim fdant, et universa


;

parte su, et ltetur de labore suo, hoc est

donum Dei.

semina suffocant

al si

non

ipsis
illi

aiwe visceribus excicircumponanlur,


;

Non enim

satis recordabitur

dierum vit su, eb quod

piantur, sed deforis duntaxal ut

ita

Deus occupel

eam undique
ullo

cinganl etcoroncnt

tanlm abest ut
offi-

divitem Dei beneficio


fluentem, et

aream tune

ciant, quin potis

modo delurpenl maximo tune illi


,
,

aut frugibus
sint

Ecce libi hominem pra> bonorum omnium copia circumad invidiam usque opulentum qui lamcn
deliciis cor ejus.
;

emolumento

nulla penits sollicitae et aerumnosae vitae spicula sentit,

atque ornamento
viunt, quae

dm

pro vallo et sepimento ser-

necullius

aream ipsam munianl, elscinenlem tutam

anxietatis.

unqum meminitmstitudinis aut animi Hoc enim indicant ista verba Non recor:

ac fcundam conservent. Pari


divitiae si intimis radies

modo ac rationespinosie

dabitur dierum vit su, in oppositionem istius divitis


avari, qui

agant praccordiis, et in ipso-

insomnem ducensnoctem
?

aiebat, Luc. 12,

met animi sinu


curis foveantur
,

anxiis vilte bujus solliciiudinibus et

17

Quid faciam, quia non habeo qub congregem frumeos


et

venena sunt praesenlissima, pestesverbise;

ctus

Et

dixit

Hoc faciam
et illc
;

Destruam horrea

que animorum nostrorum depopulalriees, quai quibuslibet spinis nocenlis ac truculenlis divini

mca,

majora faciam,
et

congregabo omnia
et

qu
:

nata sunt mihi,

bona mea

dicam anim

me

men

in

nobis penits suffocent dissipentque


,

al si

Anima,
Confer

Itabes

multa bona posita

in

annos plurimos, etc.

corde nequaqum excipiantur

nec affectus

illis

ad-

modo divitem cum

divite, et

quanta inter

illos

luerescat, sed ad Dei gloriam, el in

pauperum acegeagiis

intercdt differentia

evidenler cognosces. Hic


suae,

de

norum subsidium prudente; impendantur, tune simul


ornamento sunt ac inuniincnto non secs atque
sepes validissimac, quas nulla
transiliet.

numro annorum vitee


destruendis
tus,

quibus bona, quee reposita

habebatplurima, sufficere possint, deque horreiscrn

unqum

bellua nocitura

tm

instaurandis totus anxius et sollici-

Ex

dictis facile colliges propositi dubii so,

nullam neque die neque noctu quielis partem ca;

lutionem, et simul intelliges, cur divitia

quoe laquci

piebat

ille

ver contra omnis expers solliciludinis


nihil

esse soient pedibus insipientium, S. Jobo (utpote sapienti)

omnique cura vacans,


tectis

de horreis,

nihil

de sartis

minime nocuerint, sed potis profuerinl, juxla


12
:

aliisve

rbus

sollicitus

prae exuberanti animi


,

illud Ecclesiastae 7,
tiis, et

Utilior est sapientia

cum

divi-

tranquillitate nullas penits sentit molestias

et vix

magis prodest videntibus solem. Ut autem discas

recordatur dierum

vtse sua:.

Cur

igitur
,

dm

aller ita

q no nain pacto sapientia sibi utiles reddat divitias, ac facere


possit ut rcs alioquin ade exitiales proficu
,

curis angitur, ut inter illas pereat

hic diverso nulla

divitiarum delrimentapertimescit? Causani veram dat


Ecclesiastes
Scilicet
:

fiant ac salulares

audi
:

Salomonem

in Proverbiis di-

Eb quod Deus
,

occupet deticiis cor ejus.


,

centem,
id est
,

c. 14, v.

24

Coron sapientum

diviti eorntn,

non

diviliae

sed Deus cor ejus occupabat

et

opes et facultates sapientibus coronas immarpariunt


iis
,

ideirc nullam sollicitudinem, nullam animi molesliam

cescibiles

quia

dm
,

eas pauperibus distri-

aut perturbalionem, etiam inter divitias, patiebattir;

buunt, ex

aeternx sibi ipsis gloriaj corollas plectunt.

sed

summ

mentis tranquillitate,

summque laetili
ille

et

Non ergo

niaise

sunt

divitia

ut fanatici

quidam h-

jugi gaudio perfruebatur. Flix

omnin

enjus piau-


539
IN
!

,,, ,

,, ,

LIBRUM JOB
diabolus et Satanas
,

540
et ligavit

coMa Deus occupt


interilum, sed ad
titudiiki'in

siquidem huic etiam immensae

eum per annos

mille

diviti aurique ingens copia

non ad perditionem aut

ubi jure merito in vinculis retineri dicitur, quando-

conducent.

summam felicitatem animique beaCm ilaque diabolus non igtio-

qudem

nulli

unqum
,

vel in

minimo nocere
,

neque

([iieinquam aggrali

aut invadere

nisi

Deo concealiis

raret, quantum divilia viro sapienti ad virtutcs niaximas subsidium affermit, boc inprimis satagebat, ut tanto prajsidio Jobum spoliart, qu facilis ipsum in

dente, possii. Idem de omnibus eliam


adversariis intelligendum est.

nostris

Nam

neculli bomines,
esse

quanimvis

flagitiosi

ac malitiosi, detrimenlo

maledicenti* crimen impelleret. Quaproptcr ad


ait
:

Dcum
(1),

cuiquam possunt,
obiincant.

nisi

Deo lieentiam quodammod


vidit in

Unde Laban cm Jacob fugientem perse,

Vers. 11.

Sed extende paulului manum tuam

queretur, Gen. 51

21,

somnis diccntcm sibi

et tance
Satan

(2) cu.ncta

qvm, possidet. Videbat inimicus

Deum
cob
;

Cave ne quidqnam asper loquaris contra Japrotesuis

nihil

unqum rbus
volum
ita

ralionibusquc Jobi hacteaccidisse, sed ex voto

qua^ res non immeril viris probis in

ns adversum aut contrarium


vel potis supra
illi

ctione Dei c!i eommorantibus,

prospr fluxisse

om-

contumelias et injurias
consolation!.

dm ab inimieis patiuntur, maxim dbet


da'mon
satis sciret,

esse

nia, ut ad beatitudinem et plenam bujus vit felicita-

Cm

IgitUl

im exnisi

tem

nihil

amplius desiderari posse videretur. Benefica

ploratum penils haberet, se


prnViltent, adverss

nihil

onmin,

Deo

enim munificentissimi Numinis manus ad benedicen-

Jobum unqum prvalilurum


omnibus quibus polest niodis
suae
:

dum semper

extenta prvenerat

eum

in benedictio-

hoc inprimis
flgitat, ut

satagit, et

nibus dulcedinis, et plnum tam spiritualium gratia-

nimirm Deus protectionis

manum

rum qum temporalium bonorum


ipsum liberalissim effuderat
Huic ergo
,

icopi

cornu

in
fla-

Jobi faeultalibus nonnihil relrahat dicens


,

Extende,

nec ullum unqum

gellum adversitalis appropinquaverat tabernacu'.o ejus.


lanta; Jobi in ainplissimis divilis sanctitati

lanloper ab ipso collaudatae, invidens diabolus, ut

eam quemadmodm antea calumniatus

fuerat, mi-

pauiulm manum tuam et tange cuncta qn possidet. Ex quibus verbis apert colligilur qum parvi res omnes flux ac caducse vel ab ipsomet dmonc nestimenlur, cm omnes Jobi diviti;e, quantmvis amplissim ac plane regiae, sub isto adverbio pauiulm
,

nime veram acsolidam, sed fucatam dunlaxat ac mercenariam fuisse comprobaret, rogat Deum, ut manum
suam, quam hactens ad benedicendum protenderat

comprehendantur
iulm
tia:

Extende, inquit, pauiulm


id

manum

tuam. Ergone ver


est,

daemoni exiguum quid et pau-

cm

rgi opulentissimo lot tanta>quedivifilii

modo conversam
quibus de
l'aciat.

ali(iuantisper extendat ad flagella,

ac deliciaj, cbarissimi prterea


ipso,

(ilioeque

eum
est
Ita

illius

in vcr rcligione constanli

periculum

regno

eoque florentissimo,

et,

quod ampiius

Flix

namque status mulla persp


,

contegit vi-

un eum salule corporis auferuntur et perduntur?


prorss, quia nimirm idsolum quod

tia,

quse prodit aerumnosus. Extende

inquit, pauiu-

lm manum tuam. Propriis r.imirm manibus non satis fidit,

se

Deo

petit

utsu Jobum

manu

flagellet

adanimamspeelat daembn in prelio est; unde quodeumque corporis rerumquedamnumexternarum, quantum quantum illud sit, nauci floccique facit ac pro nihilo reputat,

quia
nis,

dmonum manus
:

noverat esse infirmas prae divi-

quemadmodm Didymus in Caten Grsec scit observavil dicens Vide qum veteratori qumque
f

quemadmodm

D. Gregorius

lib.

2 Moralium cap. 6
:

ad hune locum diserte testatur dicens

Neque enim
nisi

simulal non dicat


Imbecillilalis

Mibi permitte
sibi

sed

Tu

faciio.

Salua facere se aliquid multnm pulat

cm

in

enim suai probe

conscius est;

ubi

anima

soucit.
lot

Quamohrem hoc

unic satagebat, ut

enim magni Dei

p;)tenlissima vis

non adest, prorss

Jobum
ret

tantisque afflietionibus ad impatient iam

infirma et imbeciiliasunt universa.

Exhc itaqueda>
ipsum
nihil

provoearet atqu ad blasphemandum


,

Deum

impellenihilo

monis poslulalione manifest

colligilur,

quod

nisi

impetraret

caetera
ait
:

omnia pro

omnino cuiquam,

nisi

permissu Dei, nocere

unqum

ducbat. Atque hoc est quod

posse, tanlumque carnilcem esse, qui nemini, nisi de


Judicis scntenli, supplicium aut plagam ullam irro-

Nisi in faciembenedixep.it tibi (1), id est

nisi

pa-

lm

cl

corm
(2)
;

le

impie simul et impudenter blasphe,

gare valeat.

bet, quoiuins
ipsis, nisi

Quod magno viris probis solalio esse ddamionem relormidcnt, qui nullum

maverit

subaudi dispeream
1.

vel menliar. Ha?c

(1)DX
vid:
1

si, h.
,

de benignissimi milissimique Patrie eorum

mula solcmni

sic

est jurantis seque devotantis forfaciat mihi Numeii et sic addat

volunlate infcrre polest delrimentum. Quapropter in

Reg. 20, 10, 23. Conf.

Num.

14, 23, Jos. 11, 9.


:

Apocalypsi Deo alligatus dicilur

liis

verbis 20, 2

Et apprcheudit draconem,
(1)

serpentent autiquum, qui es!

Pbrasis T> ITW manum emisit in aliquid, h, 1. in inalam usurpatur pr, manum extendt Ad fadcndum aut percnticndum, ut s;cpis, veluli Kxnd. 3,20, 9, 15; 1 Sam. 24, G, 10; 22, 17; Ps. 55, 21. (Rosenmuller.) est, perde, u.-Jmgi:. digna iinprnbilate vetera(2) toris Saian;e. Tange nempe ad laedendum; ut Gen. 26, 11; sinlePs. lii, 5 et Ps. 105, 15. Ne tanyite christos meos, synecd.ngeneris. (Synopsis.)

Jerem. 22, G. Alexandrins et Vulgaus vi jr,v, cert; ut Ilebr. G, 11. "pE-TJ Contra faciem tuam, quasi iu os liiuni, non amplis corde tanlm sed, abji ' oinni Numinis reverenti palm profitebitur vanuni esse, Deo servire, ut illiMalach. 3, 14. Reet observai \ Schultens, banc pbrasin contemptionm simul al, ,

ne, et quasi insuliationcm in os, coll. infra21, 51. Do "p"D\ valedicturus, renunciaturus est, tibi.
(Rosenmuller.)
lienedicerc hic propri sumiliir et sensus est Manil'eslum liet quod antea tibi benedixerit, non in veio corde, sed in faciem, sive apert, vel, adoculum tanlm, (ut illi <p6aX[Ao'Sou(2) Alii

hune locum
,

aliler

exponunt
:

$41

COMMENTARIUM. CAPUT
reticentia vitandi mali ominis et religionis causa
;

I.

342
,

enim

At quam ob causam impudens dsemon


bra audacissimus
xeritl
,

et ad pro-

fieri solet
tio,

quapropter
,

eiv5|i-i|.b,

id est,

bona omina,

non

ait

maledixerit

sed benedi-

vocatur

in

sacris Litteris

non infrequens

cm

Num

diabolus quoque comis est et urbanus

res odios atque execrabiles honestis vocabulis ve-

erga inimicum

Numen,
;

nisi forte religiosior vult

ha,

stiuntur atque occuitantur.

lia

Didymus hune locum


:

beri, ut tutis feriat

quod

artiiicium nocendi est


toi

et

exponit, in Calen Graec, dicens


t i i

Verbmn

adhibuit

nequilia;

ingenium? Verm post

enumeratain Jomunificun

speciosius
tur.
t

ne Deuni verbo asperiore


:

ligere videre,

bum

bnficia noluit dicere maledixerit


,

Et Olympiodorus ibidem
:

Ne, inquit

Scri-

benefactorenl

sed benedixerit; ne vel infamem in(sic in

ptura diceret
:

Blasphcmabit

honesto usa vocabulo

gratitudinem verbo tenus usurparet


vilat

spociem

dixit
<

Benedicet; sicut de Naboth scriptum est 5

Rfeg. 12,

10 Benedixit
:

Deum

et

regem.
:

Simililer D.

commendet apud hommes); sod specioso vocabulo fdam ingratiingratiludinis


,

ignominiam

ut se

Chrysoslomus honi. 4 de Patienli Job


inquit, id est, maledixerit.

Benedixerit,

tudinem nomnavit. Quasi


facimis
sil,

vel ipso

damione indignum
,

Etenim Scriptura benedistatim ad

ingratm vrbrii referre

ac

si

diabolus
in-

ctis nialedieta velavit.


:

Quod

morum
liaec

do-

declinet ruslicitalem bujus vitii, et

impudentiam

ctrinam transferens

cEt quare, inquit,


discas,

scripla

gratitudinis impudcntissinuis Satan exlioneal.

Tarn

sunt? Ut tu

fidelis

cm

alieni mali turpia


J

execrabilis impietas ingratitudo est, ut cui grata est

narraveris,

edem verborum bonesiatevelarc, neque


operam praebens
,

execrabilior impietas
gratitudini
est est
,

impium judicet verbo tenus


viliis

in-

honesteris turpibus

sed turpium

communicare. Et qui nunqum


hoc vilium
,

salur

loculionem iugiens, juxta


<

illud Aposloli Colos.

3,9:

fasiidil

et cui impietas

pro coron
,

Deponite turpem sermonem de ore veslro.

mi!iler

ingratiludinem reputat conlumeliam

ulpote vi-

interpretaturTitelmannus,ad(litquc idem contigisse in


aliis

tium vel diabolo indecorum.


Plures alias aliorum interpretationes ad hune lo-

quoque rbus detestandis


,

quales sunt morbi


;

graviores ac terribiliores

epidemia et apoplcxia

cum

vide apud Pinedam et Sanctium qui

illas

accu-

quibus illam Dei donum, hanc recjium morbum vcleres


appellabant, ne propriis

rat expendunt; quas brevilatis causa

non recenseo,

rerum execrabilium nominisalis capio,

ne actum agam,
lioni

cl ut tanl citis qui Satanse postula-

bus uterentur.

Quam

inlerpretationem Pineda quoque

Deus responderit intelligamus.

nosterad hune locum sequitur. Nec


nostro Martino Roa
lib. 1

cur
9,

Vers. 12.
universa

Dixit ergo Dominos


in

ad Satan sunt
:

Ecce
in

singularium

Locorum cap.

qvm habet

manu tua

(1)

tantum

appendice

cum hc communi
minime conveniat
in Scripturis. Sic
,

inlerprelalione (ut

eum ne extendas manum tuam. Petierat praecedent


versu Satan Deo ut munificam benedictionis suae

ipse loquitur)

cm

expositio per
sil

antiphrasin seu conlrarium

sensum nec insolens

manum
riori tioni

Jobo aliquantisper abstraheret,

et universa

nec infrequens

cliam Ilcbrai, juxta


in adjurationibus
:

quoe larg pro'usione in ipsum bona contulerat seve-

hanc loquendiformulam, mala quse


ciat Detts, et

aliquantulm taclu auferret. Et ecce postulaejusslalimannuit, im plura

imprecabantur innuebant quidem dicentes

Hc

fa-

quam petiverat conmanu,utoptrat


ac fundits
tanta quanta erant
,

non tamen cxprimebant, autnominabant, ne mala fandomal omi1

hc addat,

Reg.

4, 14,

cedit; siquidemnonlevidens tantni

dsemon, Jobi bona


universa ipsimel

teligit,

sed

illa

narentur, ut bine eliam discamus inter loquendum ab


infaustis verbis
,

illico in
,

manus

tradidit

et

molestiam auditori allaturis


incivilem et illotum

ab-

destruenda concessit

ne videlicet pro more suo postillc

stinere, atque

omnem

sermonem
juxta illud

modm
ul'o

calumniator

causari meril posset, aut

ab humanis ac

seriis colloquiis

amputare
,

modo

prnelexere, vel leviorem

qum

oportebat in
,

Pauli Ephesios monentis c. 4

v.

29

Ornais sermo
est,

Jobi sanclilate
(1) Id est
,

proband Dei

manum

extitisse

vel

malus ex ore vestro non procdt. In Grco


Xo'-p, oairf;,

n;

propri, omnis sermo pntris, hoc est, ob-

scoenus; atque in e rc lanlain religionem adhiheri


cupit
,

ut

non modo immundilia omnis

et lurpitudo

absit corpore, sed ne nominetur quidem, sicut decet

tanctos. Itaque D. Paulus

lam verecundos esse cupit in sermone Christianos, quos vocat sanctos, ut ne nominetur quidem ab illis tnrpitudo, id est, ut Syrus
seu diclum impurum. Teriullianus
;

vertit, obscnitas,

vocat spurciloquium

S.

Hieronymus solcismum ma:

gnum ;

scribens enim contra Helvidium

Apud Chri-

stianos, inquit,

solcismus magnus
>

est et vitium,

Tantum in eum ne etc. Vide potentiam Satanse limitalam esse. Ad eum, i. e., vel corpus, vel animant, ejus. (Synopsis.) Non soke intelliguntur possessiones agrorum et pecoruin, ven'nn etiam familia universa servorum, liliorum etc. Unde Scriptura narrt pueros id est, servos ejus partiin gladio hostili pereussos, partim ign clesti consamptos im filios et filias ruina donnis oppressos. Neque tamen univers Satan usus est bac potestate sibi data. Nam uxori ejus pepercit ad hoc, ut per illam provocareturad blasphemiahi. Pepercit etiam nuntiis malorum qu iniulit sancto Viro (<|uos exislimaiidum est de famili ejus fuisse, id est, servos jus, quia aliorum interitum nuntianles, dicunt se solos effugisse); pepercit, inquam, ad hoc ut essent
in potestate lu.
, , , ,
;

turpe quid narrare.

certi et repentini nuntii malorum , qu sic animas sancti viri de repente pei turbatus Cactus, inclinaretur

>oi,

Eph. 6, 6,) more hypocritarum, Malth. 15, 8, ita ut imago quajdam apparuerit non pondus, obseq'uii Dices verbum -p-n luturum esse. Resp. Soient Hebri consuetudinem vel habitum per luturum tempus
,
1

ad impatientiam et blasphemiam contra

Deum. Neque

expheare.

suA potestate corporalilei' nocendi si!)i permiss, sed sa;p parcit in coijtoie ut giaviiis noceat in anima velut dm cesst maleficiis maleficiorum interventu, autsignis
ulitur
iliaholus
,

enim smpr

omni

(Sanctius.)

amotis.

(Estius.)

,,

-,5

El

LlMtUM JOB

5U

aliquem iniervenisse dolum seu lascinum, quobonoruin jacturam aut corporis cruciatus perpeli quidcm
visus esset
,

Nolandum secundo, long quidem aliA intention dmones pelere facultalem ad bomines tentandos
ali
|
j

reips tanien
in

neque

in

corporc plagam

ver

intcnlione

Deum banc

iis

concedere

illi

ullam

neque

facultaiibus

(ielrinicnluni aliquod

enim tentandi nos


!

i'acullatem postulant, ut gravissim

accej)issel.

Quamobrem non
paiieatiae illius

sibi soli

Deus Jobi proba,

nobis noceant

et

quanta possunt maxima inlerant

tionem

exercitationemque rservt

sed ipsummet

3
J

detrimenta, idqueex immani

quodam odioac pessim

diabolum
virtutis

vexatorem alque perect

exploratorem constituil, quando ejus potestati


perini-

manibusque cuncta Jobi bona possessionesque


sit, ut

voluntatequbumanum genus prosequuntur. Perniitlit vero Deus id optimas boncslissiniasque ob causas nonnunqum quidem ex molivo justiti, ut pro delictis

easdem pro
,

libitu

perderet

destrueret ac dis,

nos puniat

ut

plunmm

ver ex amore ac bc-

siparet

ne charissimis quidem pignoribus

quorum

nevolenli prorss singulari, ut nos erudiat, atque in

inleritus piissima patris viscera

maxime vellicabal, ab

omni gnre virtutum


prudenter sapiens
non
est tentatus,
filius

illustriores elliciat.

Nam,
:

ut

bac crudelissim lanien exemptis.


vice Jobi
luil esse

Nam

solm hc

Sirach

ait,

Eccli. 54, 9

Qui

personam Satan*
subjectam
liis
,

furori odioque

Deus noadbuc

quid

scit ? cui

consentit pulcbcrrima

quanqum

et illam postea

D. Augustini senlcnlia, serm.


JSescit se
ill

72deTemp.,
sit

dicentis

in

omnibus
et

quoc ad corpus speclant gravissim

Iwmo,

nisi
sit

in

tentatione discal se.


,

Absque
splendor

vexandam

torquendam permiserit, ut inox videbicil

quis vigor

aninii

quis illustrium

mus. Ex eo autem qud tam

Deus

petitioni

da>
'

monis annuerit

non mal

colligit

S. Augustinus

qu glorios Victoria; voluptas pra?miumque nescitur, quemadmodm elegantissim Cassiodofacinorum,


rus, lib. 1, Epist. 24, pronuntiavit
:

haudquaqum certum propitii Numinis esse argumenlum si statim annuat postulalis neque semper irati
,

Laletsubolio lau-

dabilis

i'ortitudo

et

dm

se

probandi non babet


i

esse Dei evidens indicium,

si

non

illico praestel petite,

spatium, occulta est lux tota meritorum.

quandoquidem non raro neget propilius qu concedit


iratus,

Nolandum
lere
,

tertio,

quemadmodm
1. bis verbis

Tractatu 6. et in Epist. Joanet

ut simul ac

Deum nequaqum diabolo permitsemel omnem quam posset ingrt


,

nis

cap.

exemplo Jobi confirmt

tenlationem, vi ac dolo bomines seducendo et in par-

Diabolus, inquit, peliit Job, et accepit. Petiit Aposlolus ut auferretur


pit.

tem suam cogendo

sed vald limitatam et viribus

ab eo stimulus carnis,

et

non acce-

nostris auxilio divino roboralis proportionatam ten-

SedApostolus magisexauditus est qum diabolus.


,

tandi concedere l'acultatem, juxta illud Apostoli


10,

Cor.

<

Apostolus enim exauditus est ad salutem

elsi

non

15

Fidetis autem Deus est, qui non patielur vos

ad volunlatem

diabolus exauditus est ad volunta-

tentari

supra id quod poteslis

sed faciet etiam

cum
enim

tem, sed ad damnationem. Ide enim concessus est


iste

tentatione proventum, utpossitis sustinere. Rect

<

tentandus

ut eo probalo esset

ille

cruciandus.

>

AbbasSerenus apud Cassianum,

collationc7, cap. 10,

Optim item ex hoc loco S. Gregorius


cap. 6 infert

lib.

2 Moralium

disputt ac docel, nullum alias sanctorum posse spiri-

ac probat,

nil

verss

hominem

posse vel

audere

omnin damionem adnisi Deo permit-

talium nostrorum bostium sufl'erre nequitiam, insidiis

occurrere

crudelitatem sustinere

si

non certamini

tente, confirmatque

exempo

legionis

damionum qu
,

noslro clementissimus arbiler atque agonolbeta prsesidens Cbrislus et exquarel colluctanlium vires, et

ne

in

porco quidem intrarc polerat sine Christi per

missione,

Expellenda, inquit, de homine, legio dice-

irimoderatos eorum repelleret ac refraenaret incursus.

bat, Luc. 8, 35: Si ejicis, mitte nos in porcos. Qui

Deus itaque tanqum prudens agonolbeta

aibiter-

enim per semetipsum

ire in

porcos non polerat, quid


sancti Job

que sequissimus, priusqum nos cum Salan duello


committat,
ut in ips
ita ipsius

mirum

si

sine

auctoris
?
t

manu
Sic

domum

arma bebetat viresque


non
sint

modificat,
;

contingere non valebal

ille.

Porr ad bunc

pugn

nostris imparcs

nostram

locum.

ver imbecillitalem tam valido gratia; subsidio instruit,


in Jobi facultatcs

Notandum primo, Deum neque


neque
in

tam

solide potenli

virtutis

su corrobort, atque

porcos ipsos poteslatem ullam dmoni per-

clestium armorum panopli adverss omnes insidias


et furiosos inimici incursus
stolo,

misisse, nisi pris illam postulasse!, ut

nimirm

in-

prmunit, ut cum Apo(idei,

lelligeremus volunlatem tentandi atque

nocendi esse

Ephes.

6, 11, in

omnibus sumentes scutum


tela

quidem

in

dsemone, permissionem autem Deo. Siest qui

in eo facile

possimus omnia

nequissimi ignea ex-

quidem dmon
lot

ad

malum semper

insligat

et

stinguere.insultus sustinere, insidias declinare, violen-

quot potest afferre hominibus detrimenta moli;

liam repellere ac gloriosam tandem vicloriam reportare.

lur

at

Deus

est

qui id justis

nobisque ulilibus de
in

Exemplo Jobi hoc

fiet

manifestum

in

cujus

causis permittit, ut

nimirm mens nostra semper


vigili,

oppugnatione cernimus ubique dmonis polestatem


certis

suosit ad virtulem cursu honestissimque

ne

semper limilibus circumscribi

quos transilire
in

quando
gnavo

in

languorem

et desidiam et

improbum ullum
diligenli ac

non

possit. Pi

imm enim ddit

ei

Deus polestatem
vel

l'acnus delabatur. Tentatio

enim homini

omnes Jobi

facullates, sed vetuit

ne

minimum

ejus

est cos

virtutis,

actionumque praestantissimain

personrc corporive vulnus infligeret. Deinde postqum

rum vivus aculeus, quam proindcD. Chrysostomus


l'sal.

jam prioribus calamitatibus callum obduxisset, eliam


corpus ejus pro
libitu diaboli

123

Ainvex-ii

yj^xalav

tpiXooo^x,

id est, conli-

affligendum tradidit

iiuampbilosophiaBCxercitationemJuremcritoappellat.

animam tamen semper

excepit.uti

mox

intelligemua.

54S

COMMENTARIUM CAPUT
quid, hc prima in Jobi facilittes potestate ira-

1.

3iG

Uod

reddere

at suis cupiditalibus litare statut, egredilur


,

petrat, diabolus gesserit consideremus.

miser facie Dei tanqum lupus rapiens


Id est, ab

tanqum

Egressusque est Satan a facie Domini.

ursus sviens

tanqum
,

leo rugiens

tanqum diabo-

eo concilio cui prerat anglus qui Domini personam


sustinebat et vicarium Dei agebat. Diabolus enim
plissim in

lus perditionem sitiens

siquidem suis precationibus

am-

non quoerit Dei obsequium, sed perversum suum cxplere desiderium concupiscit.

omnes
et

Jobi facultates polestate impelral,


illis

extremam
illaturus
,

omnimodam
,

ruinam ac

vastitateni

Pulclw

et

acul ad hune locum D. Gregorius,


8, qurit et simul exponit,

lib.

ab eo loco

in

qao divina prsentia


tantani

clarior

Moralium cap.
tan facie

quo sensu Sa-

apparebat,

illico recessit,

nimirm

divini

Nu-

Domini cuncta videnlis


:

et implcnlis exivisse

minis majestatem locique sanctilalem ultcris lrre non


sustinens, quasi ibi

perhibealur

Qu, inquit, ab eo exitur, qui dnn per

non auderet

ullas adverss

Jobum

molem

corporis

insidias machinari, ne conlra

debitam tam sacro sepeccsse videretur.

8 substantiam
|

nusqum est, per incircumscriptam nusqum deesl? sed quamdi Satan


quasi anle faciem Domini
exiit,
stetit

natui reverentiam impudenlis

pressusmajcstalispotentiappetitum su* malilia;exercere non valuit


facie
, ;

Idem ipsum Didymus Caino


tori

fratricid ac Juda; prodi|

usu venisseobservavit; quorum

ille

quidem

ri

autem Domini

quia relaxatus divinilfe


sui desiderii

nocentis ac Deo chari fratris sui Abelis

necem medi;

ab interna; retentionis angusti ad


effectum venit.

tabundus, egressus

est facie

Domini, Gen. 4, 16

hic

Ponit nimirm sanclus doctor dscquasi ligatum et compedilum, qu

vero, poslqum accepta bucceil introiisset in


tanas, ini'ami et infand

eum

Sa-

monem corm Deo

Dominum

prodilione pessimis

minus nocere Jobo posset; postqum autem licentiam


obtinueral libidinem suamexplendi ac Jobi bona invadendi, quasi vinculis solutum foras prorupisse, alque
in Jobi facultates

Judis traditurus, exivit continua, Joan 15, 30, sciUcet


cnaculo, in quo Cliristus
erat congregatus.
in Calen
:

cum

eaeteris Aposlolis

Nec immrit,

inquit Olympiodorus

statim involsse. Simili fer


illi

modo

Nullum enim studium itnprobum habet ami Deo commercium. Qud si igtur diabolus, pessimiquc
ejus
vel
filii

ac sensu apud Zachariam equi

robuslissimi, qui
exiisse dicuntur
victoriis suis

Romanum
agrandi
illi
,

designabant imperium

Cain

et Judas, in loco sancto corin

Domino
et

simul atque loluin

oibem terrarum

per-

angclico scnatu

suam

profligare

modestiam

licentiam impetrssent.

Ex quo

inleiligant

reverentiam Deo locoque sacro debitam denegare non


sinl ausi, quis, obsecro,

quorum

pervers:) studio et effrenatae cupiditali

tam

perfrictse sit frontis et

Deus morem

geril, se

jam
et

facie

Domini egressos
sit
,

esse,

proftigata; audaci, ut in conspeclu

Domini protervire non verealur?


:

quod qum miserum


cari nequit
,

calamitosum

satis expli-

et in loco sacro petulantis sese gerere

quandoquidem Deum ipsum bonorum


dercliquerint, utpostcupiditatessuas
facie
sit

Quamobrem

lic in

parte vel ipso dsemonc impuden-

omnium fontem
attirent.

tiores jure merilo existimandi sunt, qui

debitam

in

Quid porr Satan post hune

Domini

templis corni

Deo modestiam ac reverentiam minime

egressum adverss Jobum machinatus


Vers. 13.
fili/e ejus

audiamus.
film et
in

servant.

Cum autem quadam


libilu

die

(1)

Qualis porr ejuscemodi damionis facie Domini


egressio fnerit
,

comederent, et riderent

vi.num

domo

eieganter nobis descripsit Origenes,


:

lib.

fratris sui primogeniti.

Simul atque Satanae Jobi


grassandi
facilitas

in

Job ad hune locum dicens

Exivit diabolus

opes ac familiam pro


set,

data es-

facie

Domini, exivit tanqum lupus rapiens, tanqum


,

leo rugiens

tanqum ursus sanguinem appetens, lan[|

qum mal ignusserpens, tanqum vipor.isa'va aeperni|:

haudquaqum sibi procrastinandum ralus, primo quoque tcnipore (et ut in Grco est, xv &>;r,u.(a. a J-r quasi edem die) quo in domo primogeniti eonviviiiiTi
:

ciosa.

>Expcndeinodquotet(nialiabesliarumnomin

celebratur,

inflammalus invidi
artes adverss

et

furore rabius,
expedit, ipsnm-

Satanae sanclorum angelurumchoroegredienli allri-

omnes nocendi

Jobum

buanlur; interfueraiiniquus coucilinjustoruni, Jobi bona sibi permitli poslulaverat, et acceperat postulata,cum

que aggreditur. Hoc nempe tenipus


peiopportiinum, et ad
scelus aliquod impellendum
esse putabal. Erat

insidiis struen:!is

quibus plan ltus etexultabundus egrediebatur. Cur igituridcirc lupus, curursus,cur leo, cur scrpens,cur

Jobum superandum atque ad maxime accommodatum


dies
laetiliae

enim

et

bilarilatis
;

viperaab Origene nominatur? Juresanc meritissimo. Nain omnium bestiarum instar habendus est, qui bona
si

quando

filii

ejus ad i'estivas epulas convenerunl

quo
esse

tempore homines negligenliori ac

remissiori

Deo

illo

pe!, deslruat et
in sui

dunlaxat fine petit pcrmilti, utea dissiconsumt, non in Dei obsequium, sed

animo

soient,

minsquc de

bcllo

tam funesto
fit,

et atioci

cogitare. lia

nimirm plerumque

ut ira et anisibi

ipsius ac proximi
isli

maximum detrimenlum. Hue


homines, qui Deo bona for,

madversio Dei eos repente opprimt, qui magis


esse securi videbantur. Uisus

accdant mundiales

enim, inquit Sapiens, ordo


aci

tune postulant, qu Deo minime reddant


ptati potis ac vanitati

sed voluimmolent. Horuni enim orai j

(1)

Cm

in

orbem

rediissel

primogenilum,

tiones

non tam orationes aut precessint, qum ruv tus ferarum et Satan* machina tiones. Egreditur quis

cm

vino se exh Harassent forte et inebrissent. Securos opprimil judicium Dei, ul Matin. 24, 57, 1 Thess.

templo, surgit ab oratione, ex animi sententi potitus est volis suis gaudet de (init et oblent lite deque
, ,

Jobum secuium alque imparatum


I
i

bonis sibi adjudicatis exultai

sed

cm

illa

non Deo

Nota hic astum Satanae. Elegit diem Isetam, ut obruret. alamilates simul immittil, ut respirandi locus Jobo non concederetur. A levioribus damnis incipit, et in gravissimum desinit. (Synopsis.)
5. 3.

547
dotore miscebitur
;

IN L1BRIJM
et

JOB
,

SIS

extrema gaudii

luctus occupt,

sanctus quidem Chrysostomus

hom. 2

et 3

de Lau-

Prov. 14, 13. Accidit sp etiam contrario, ut in magn rerum desperatione Deus subito incxpcctatum
aliquod auxilium adferat, ab
et bonis
Jibci

dibus S. Job, existimat ipsummet diabolum in forma


nuntii ad

Jobum tam
id

atroci narratione percellendum


et

omni miseri vindcando


et

venisse

quod Polycbronius

Olympiodorus

in

Ca-

omnibus cumulando. Sic Joseph derepent


;

ten similiter sensisse videntur. Origenes ver putat


fuisse

alus carcere, et secundus rege factus est

hominem
afllicto

singulari damionis artificio suborna-

diverso

Aman

primo rege loco ad


,

patibulum

tum, ejusdemque verbis, admajorem animi perturbationem


adfercndam,compositis instructum, ut

exlempl raptus

infami laqueo vitam fmivit. Quae


ut inlelligamus, nibil

magno san Dei


esse in hc vit

consilio flunt,

glomeratim dirissima quque nuntiando, et rerum


jacturam maximarum iinmaniter exaggerando, Jobum
vel statu

tam securum aut tutum, quod corruere ac lebefactari non possit, et nullius tam desperatas esse res, quin
ciri facile

mentis dejiceret, vel saltem ad desperatio-

queant,

cum divin ope corrigi ac resarquemadmodm sapienter Salomon


pronuntiavit
:

nem
rum

provocaret.

Tertia, eaque verisimilior et

in Ecclesiasle 4, 14,

Quod de

carcere

interpretum sententia est

communior recentiotam hune qum reli-

catenisqne interdm quis ingrediatur ad regrmm, et alius

quos nuntios omnes fuisse ipsiusmet Jobiservos, quos


ad hoc diabolus cladi superstites esse voluerit, ut calamitatum et miseriarum tanlarum participes et oculati

natus in regno inopi consumatur.

Long aulem
casus
ille
,

nii-

serrimus

durissimusque censetur

quo

quis, uti Job. ex amplissimis fortunis ad

extremam egecalamita-

testes

earumdem

denuntiationideservirent.

Quod

statem, ex

summ

felicilate

ad

maximam

cm

Origenes de tertio nunlio censeat, idem quoque

tem, et ex lautissim beatissimque vit ad aorumnosam miserrimamque derepent atque inopinat redigitur.

Pineda noster dereliquis senliendum existimat. Expende modo quibus Satan primum adverss Jo-

Ctcrm quid tt accurrenles ad Jobum

nuntii

bum

belli

impetum commiserit.

Irruerunt, inquit,

apportent novi lubet explorare.

Subwi. At cur non potis inferni furias ad certamen

Vers. 14.

Nuntius venit Et irruerunt

ad Job qui diceret

evocavit, et validas

dmonum

legiones in
,

campum
diabolica

boves

(1)

arabant, et asin/e pascebanur juxta eos

eduxit?Cur humanusus
lotum hoc negotium
diabolus nullum
tervenit

est oper

cm

Vers. 15.

Sab^i

(2),

tulf.ru.nt-

non deessenl prsidia, quibus

et celeris et efflcacis

QUE OMNIA, ET PUEROS PERCUSSERUNT GLADIO, ET EVASI

confici potuisset?

Quia nimirm

EGO SOLUS UT NUNT1ARM

TIBI.

QuiSliam

llic

nUlltiuS

fuerit, disputant auctores

varianlque sentenlias.

Ac

omnin habet solatium, ubi non inhominum peccatum, unde nullam penits ex
ill

inrocentissimi sanctissimique Jobi vexatione jucundi-

epienum.jungitur (1) Nomen "pan, collectivum et adjcciivo!'emininomu?in,coiif'.SloriiiObs.p.8!\ sc(]' j. A. et 374, etGesenii Lehrged. p. 711. n. 2.

latem nullumque ex dirissima


sed contra potis

lanien gaudium,

nnnny

Schultens reddit Super manibus suis, quod explicnl Moresolito, prout assuevenint, quoniodEsdr. 3, 10, H< TJ ex instituto Davide 2 Chron. 29, 27,
:

immensum quoddam tormentum percepisset, nisi immania quoque hominum scelera et ilagitia inlercessissent. Quamobrem crudelem banc
tragdiam, vel potis tragicomdiam auspicaturus, primm excitt Sabos cdibus ac latrociniis famo-

Tn

more
seculi

significre ail. Alii,


:

Jarchium

et

Aben-Esdram

In locis suis, pascuis sibi designatis,

qum

baud rar spatium, tractum, locum denolet, ul Num. Tentoria fuerunt quisque H-TJ loco suo ; conf. 2, 17 Deut. 2, 37. 25, 13. Melius saltem hoc, qum quod Cocceius vertit Per manus, i. e., sub custodi illorum, nempe puerorum, exsequentiversu,co!L 1 Sam. 17,22. Nos lamen non dubitamus, DrTT>-T; h. I. vertendum esse juxta eos, scil.bovcs (quod gnrale epicnum est, mares et feminas notans, utdiximus), ;uo sensu spissim baec pbrasis occurrit, vid. Exod. J, I 5, Jud. 11, 27, 2 Sam. 15, 2. 18, 4. Neh. 3, 2. i%6p.w<u *tv, VulIta veteres omnes. Alexandrinus gata vetus et Hieronymtis Juxta eos. Chaldaeus", Sy(Koscnmuller.) rus, Arabs Ad lattis eomm.
: :

sos, ut in Jobi
diripiant,

armenta furibund involent,

et cuncla

mactent ac dispergant.
Psal.

Quemadmodm

D.
di-

Zeno Sermone de
cens
:

118 accurat observt

Cm diabolus potestatem

Job tentandi postu-

lsset, per direplionem substanliae ejus


primm deet

saeviturus,

homines ad pastorum caedes


excitavit,
>

ad dire-

ptionem pecudum

eosque in banc volunscilicet

tatem latrocinii accendit.

Hoc unum
satagit,

magni

slimat diabolus, hoc


artificio

unum

atque
fieri

omni
potest

suo veteratorio adornat, ut qum

(2)

SlSm

*OU7, Etirruit (delapsa est), Scba,

i.

<\,

gens Sabaea, Poster] Schebae, ilii Abrahami ex Ketur, Gen. 25, 1, 2, 3. Sclieba erat in Arabi, vcl Dserta, vel Felici. PlMimi semper in Arabi latrones in hune usque diem. llinc Arabes Saraccni dicti non Sar, ut quidam sommant, sed ab Aral), p"ID, furari et latroetnari. Sp in Syriam excurmat, Strabo est, Dioil. Sic 2, 1. 16, p. 779; vita itlis prdatoria 92. Kegio Uts inlermedia erat inlcr Sabseos ad ntoridiem, et Chaldicos ad Aquiloncm. njroi S' 6-rrp r? Xupa, etc., primi autem super Syriam Nabati et Sainquit Strabo i b;i felicem Arabiam incohmt, etc.,
quibus verbis docet rem maxiini momenti, nempe,
prgeter
alii

plurimis gravissimisque homines implicet peccalis, cm lisec videt, tune gaudet, tune vivit, lune exultt.

Cm
bum
ob

itaque

Sabi assiduis essent

latrociniis addicli,

et in iisdem

admodm

exercitati,

hos Satan ad Jo-

bonis suis omnibus spoliandum

maxime
illam

aplos et

opporlunos censuit,
loci vicinilatem

cm ob ingenii
,

crudelitatem,

tm

quandoquidem

felicis

Arabise parlem, quae terree


colercnt. Elsi

Hus contermina erat, inautem Sabi propler auri, thuris et gemmarum, quarum ista regio feras est, copiam ditissimi essent
,

Sabos

intima! Arabise,

quorum

:-lii

Rubro,
fflissej

latrociniis

nihilomins deditos, et pra>


solitos,

Persico mari vicini erant, cliam alios

ihi

etc.

verisimilc est ab Arabico vel Persico mari eos excurrisse, ut grges abigerent. (Synopsis.)

Nequc enim

das vicinis colligere


cap. 28, bis verbis
:

Plinius tradit lib.

(>,

Mirum

dictu, ex innumeris po-

549

COMMEMAR1UM. CAPUT
qua
in

I.

550
vulnera,

pulis pars

commerces

et latrocmiis degit, in

nibus

tibi infligi

cm

audis captivantes.
facit

univcrsum gentes dilissinice, ut apud qtias opes Romanorum et Parthorum subsidatlt, veiulcnlibus qu
ex mari
bus.

supernis regionibus

atque ade clo

tibi

hlium Deus. Id ver certo estargumento, qud ignis


clo demissus oves consumpsit.

aut silvis capiunt, nihil

invieem redimcnli-

Sic

ille.

Etenim

Hi igitur regiorie propinqu in Jobi agros


pastoribus truculenler

nullum plan cerlius argumentum esse potest miserrimi ac deplorati status hominis

irruenles, eosdeni l'd depopulali sunt, bobus et asinis abactis, et aratoribus ac


occisis,

Deo summ

exosi,

qum qud
f

permittatur e per malitiam

suam devepiacari
divini.

unico duntaxat tant coede superstite, qui

nire, ut ipsaemet ejus victimse, quibus


eral,

Deum
furoris
in

dirumillud nuntium ad dominunl perferret. Vers. 1G.

lomenta

liant
,

et

pabula

Cumque aduuc
:

ille loquerftub,

vemt
ET

Hinc putavit perfidus

si

tune

Deum
et

memoriam

ALTER, ET DIXIT

ICSIS DEI

(1)

CEC1D1T CLO,

revocarct, ac ejusservilia obsequiaque,


liam, sed inipalienliam

non ad patienmurmuratio-

TACTAS OVES PUEROSQUE CONSUMPSIT, ET EFFUC1 EGO SOlus ut nuntiarem


vastitatis
tibi.

impulsurum

Vix primus

ille

calaniitatis ac

nem

atque blasphemiam. Id quod expendens Orige:

nuntius pedem extulerat,

cm

ecce alius

nes ad hune locum


diabolos

Si,

inquit, Job scisset, quia


et quia maliei abstulerat,

mal ominosus coneslim


niinibus, sed ab ipsomel
tiet
;

advolat, qui

non jam ab hoinferri

eum

illo

hoc bellum faciebat,

Deo bellum

denunqno

gnus inimicus rem familiarem et Clios

cujus rei manifeslum oves de clo lact pxu-

omnin ad nihilum
in

ipsas tentationes deduceret, et

berent indicium. Miro id

dmonis

fiebat astu,

derisionem illum habens evidenter adverss ho-

tagebal.

Jobum ad maledicta in Deum eruclanda inipHIcre saNam cm prima calamitas e qud ab ho,

steni st;;ret; hoc celavit diabolus,

cm

istos inferret

laboivs; cleinentlssiinus

autem Dominus

in suspi-

minibus

prsertim Sabaeis

rapince lalrocinioque

cione erat, et

incusabatur his omnibus.


in

Ergo ob
in

dedilis illata i'uerat,

utcumque loleranda viderctur

hoc tune

Deum

memoriam

atlulil, ut

Dominus

ide priusqum alios bomines,

nempe Chakkeos, ad-

suspicionem Jobo veniret, ac proinde incusaret.


Vers. 17.

verss

interserit,

Jobum incitet, prima? et terti cladi alterani qu non ab hominibus, sed quasi ab ipso-

Sed,
:

et illo adiiuc loquente, venit

alius, et dixit

cliald^ei (1)

fecerunt tres turmas,

met immdiate Deo immissa videatur. Sed cur oves clesli ign tactas memorat ? Quia niniiiuni ex iis
placabiles

et invaserunt camelos, et tulerunt eos, necnoin et

pueros percusserunt gladio, et ego fugi solus ut

Deo victim

offerri soient.

Ut ergo maxi-

main Dei aversionem indignationemque declararet


conlingit oves ipsas, id est, victimas, quibus piacari

Deus debuerat,
sertim

factas esse

maleriam

diviiuc

irse

at-

Nondm secundus narralioni su ficm ecce tertius extempl adest majorum adhuc damnorum bajulus, qui 1res Chalda;orum cuneos, conglomeratis ad majorem impetum turnuntiareii tibi.

nem

imposuerat,

que indignalionis. Quo quid horribilius, honiini pra>

mis, in

camelorum grges

irrupisse,

eosdemque

dis-

Deum

timenti, posset accidere?

Hune

veter-

sipasse ac
et

nosum cacodaemonis
sarictus

astum
in

eleganter
ail
:

expendens

secum abduxisse denuntiat, servis intrim agasonibus camelorum prfectis et custodibus, se

Cbrysoslomus
nuntii,
,

Catcn

Pnituit dia-

praeler ut tan la; jacturae testis ac nuntius superesset,

bolum primi
posuerit
:

qud minus recl res gestas exsain


,

ad

unum omnibus
non tam

internecione deletis.

Qud autem

Mal

inquit, jaculatus

haudqua-

tertius hic nuntius prcedentis


pril,
ruslicitati aut

narrationem interru-

qurn collineavi, sagilta prorssaberravit.


<

Ab bomi-

mentis ex pavore pertur-

nibus asinas et boves abactos esse dixi. Potesl secum

bationi

tribuendum esse censet Bolduciusqum divinae

Job ipse ratiocinari

Homines

injuria

me

aficcerunt,

dispensationi, ad
ita

majorem hujus

sancti probationem

iDeone possim islhc adscriberc? Ergo


i

ut ejus coait
:

cuncta moderanti, ut anlequm ipse ex prcedenti


infelici

gilalio

ab hominibus ad

Deum

traducatur
et

Ignis
ignis

nuntio

paululm respirare, animumque perinlelicius

decidil

clo (Aquila autem

Tbeodotion

culsum ad se revocare potuisset, aliudpriore


dveniret, ut hic

Deidixerunl), bostes jam causari non potes, quasi


i illi

nimirm ratione

virtus ejus

omnin

supernis locis
ei,

ignem projecerint
injuriam
intulit,
illi

inflige

conlu-

singularis oinni ex parte agilata,


lalione privata, null

omni prorss conso-

<
t

meliam

qui

tibi

eum

qui te oppu-

tamen perlurbationc concussa,

gnavit maledictis incesse.

Cur

servis?

cur

eum

evidenlis
tuna; bona,

claresceret.
sic

adoras, qui tuas opes avertit? Noli pulare ab homi1

et

Quemadmodm enim forpn atque aflliclionis ma!a


qudam
mensur

proat vulg appellantur, eerl

Deo missus. np srf*E|MrwV, OeriXarov, ut credat Job se Deo puniri igne eliuis misso; vel, 2 ignis magnus, confer 1 Sam. 14, 15; Psal. 06, 7; .Ion. 3, 5, Urbs magna Deo; Act. 7, 20, formosns Deo. E coelo, i. e., ex are. Pon, aerea tradit Deus in poteslalem Sataliiee, sive inl'eriora
(1) Id est, vel,

Deus ad salnlem
immittit.

amicorum siiorum probationem


possessio long amplissima

Cm igitur Jobi

na;. Co.\su.mpsit,

cS^Nm, et

comedit, vel devoravit eos,

vel ea

to

runi,

cm

respicit et oves, et pueros. Nihil miVolsinii oppidum Tuscorum opulent issimum

mem

totum concrematum est fulmine, test. Plin. 2, 52. Effugi ego solls, etc., q. d. Me Deus superesse vo:

luit ^utsolet

in

magnis calamilatibus), qui

tibi

hoc

renuntxarem.

(Synopsis.)

(1) Cm Chaldaea dicatur terra longinqua respeclu Judae, 2 Heg. 20, 14, ideque ten llus reniotior erat, itaque Chaldaei quits yenerunt; unde, pro Clialdi, Scptu;ig., habent quits; nec cert peditcs, sed quits, soient excursiones lacre. Sed, praeterquJBi qud illa Chldaae pars in quam delati sunt Judau reniotior forte esset qum ista unde hi vnrant, cogilanduni est , in decursu lemporis populorum et gentium terminos plurimm variari. (Synopsis.)

551

m
un cum bubulcis
et agasonibus,

L1BRUM JOB
tiarem
tibi. Ulthiius hic

m
nuntius

ex bobus et asinis potissimni necnon ovibus camelisquc conslaret, atque in prima quidem vastitate boves
et asinas

omnium

durissimus

funestam charissimorum liberorum necem inopina-

in se-

tam annunliat, quant ad doloris ac mceroris ingens

ciind vcr grges

ovium simul cum pastoibus ea-

incrementum postremo loco

inlulit.

Nam

si

primum

rnmdem
slrage

custodibus perdidisset, in bc terti


ejus cameli abiguntur,

demm
servi

Jobus de filiorum morte nunlium accepisset, rerum


utique jacturam caeterarum long lenis tulisset,

omnes

omnesque

cm

camelorum

praefecti vicinis Chaldaeae regionis prae-

non tam

sibi

qum

liberis

opes congregsset, quos r-

donibus occiduntur. Cujus quidem atrocissimae cladis

bus omnibus ornalos esse cupiebat. Temporis insuper


Iocique circumstantia haud

nunlium tanl magis Satan ad blaspbemum quodpiam Jobo verbum adverss Deum extorquendum valilu-

parm quoque

viri sancli

luctum adauxit, siquidem

dies,

quo tam funest


illi,

cla-

ium
\

sperabat, quant haec calamilas erat propinquior

des accidisse ferebantur, proximus erat

in

quo

praecedenti, quae evidentis


id ebatur.

Deo immissa clils

pro

filiis

sacrificium et victimas placationis oblulerat.

Eo
felici

igitur

tempore, quo piissimus parens placato re-

Porr bos Cbalda?'^ aequ ac Sabaeos, Arabise


excursionibus non rar

conterminos, pr&d victitsse, atque Idumaeam suis


in, estasse

teslanlur historie.

Numine securior esse debuisset, bonorum et simul liberorum omnium ruina cladesque nuntiatur. Quod tempus eo
cenlibus sacrificiis

tune

ei

omnium

plan

Ac de

Sabaeis
;

quidem qnid Piinius scribat paul anle


lib.

polissimm consilio impostor

ille

vaferrimus ad hasce

retulimus

de Chaldaeis autem Xenoplion

3 Cy-

clades inferendas sibi delegisse credendus est, ut hoc

ropaedi tradit eos solis fer praedis vicinis regioni-

modo
ret,

f'acilis

Deo Jobi animum

averteret, atque ad

bus irequenti cxcursione

pelitis

vilam tolerare, quod

hlasp'.iemum aliquod verbulum effutiendum impelle-

ipsum sacris quoque


dacorum
bis,

litteris

coniirmatur, quae Chal-

quod

se

Deo penils exosum,

et sacrificia sua

similiter lalrunculorum
:

meminerunt
et
et

bis ver-

4 Reg. 24, 2
,

Immisitque

ci

Dominus lalrunculos
,

tanqum nefanda forent ab eo despecta cerneret. Loci quoque circumstantia illa non parm pii genitoris m\

Clialdorum

et

latrunculos

Syri

latrunculos

rorem aggravabat, qud haec luctuosissima liberorum


strages dita
t'uisset in

Moab,
in
si

et latrunculos filiorum

Ammon

immisil eos

domo

primogeniti,qui, ut Scri-

Judam,ut disperderent eumjuxta verbum Domini; ac videlicet omnes istae nationes quasi certos pracdones
depopulari ac depraedari consuevissent.
ille,

pturae loquuntur, lucerna patris et caput inler l'ratres

jure merit censebatur.


haec contigerant, fuisse

baberent conslitutos, qui vicinas regiones excursionibus suis

Hue accedit, diem illam, qu primam hebdoniadsc, quaeerat


et

velut encaeniorum et renovalionis fraiernae charilalis,

Vers. 18.

Adhuc loquebatur
:

etecce alius

quie lune solito

vehementis

ardentis accendi

1m

ravit, et dix1t

flllis tuis et filiabus vescenti-

consueverat. Quant igitur major erat alacritas

omju-

bus et bibe.ntibusvinumin domo fratris sui primoceniti.

nium fralrum ac sororum,


genili epulantium,

in

domo

iratris sui

primo-

Vers. Repeiste ventus veuemens(I)


19.
(3), qu/e

ir-

quanlque suavior inler

illos et

uuit a regio.ne desert1 (2), et concussit quatuor an-

cundior animorum tune concordi exislebat, tant

gulos d05ius
tuos
(4),

corruens

oppressit liberos

quoque gravior tam inopinato ac funesto casu rerum

et mortui sunt, et effugi ego solus ut nun-

omnium

confusio repente apparebal, tantque accr-

biora piissimo parenli de tt simul dileclissimorum


(1) nSvu rvn notandum, non dici D'H^N HT), quornod supra DMlSs VU, ut distinguai quia QTroNrTn semper de divin person, vel ejus propri operatione, usiiipatur. Exstat autem quatuordecies, nec unqnm veait pr-o venlo magno. (Codurcus.) "UVO ub ultra descrtum , ab ulteriore (2) parte deserti (iiber die Wiiste lier), ut 1 Parai. 12, 5C, 2 Parai. 20, 2. Alexandrinus y. ta; p%ou, Vulgala velus A deserto. Chaldseus NlaiQ m3DQ, latere
;

liberorum funeribus nuntia accidebant.

Sed hic forlass non nemo percunctabitur, cur non


in ipsmet
las
'

domo

patris,

quo non rar ad geniaies epusuperis indicaluin


?

Tnm
;

convenire soient, haec ruina contigerit, praesertim


pridi,
in

cm adhuc
fuit,

quemadmodm

convivium

e fuisset celebratum

Cur ergo
sicut

praeter

morem tam

lenlus ac segnis diaholus non pri-

deserti

Syrus

in /inibus deserti

Arabs

tractibus

seu- extremis deserti, nam Arabicum verbum dicitur quoque de terrai extremis. Desertum inlelligendum est Arabicum, austrum versus, Jobo versus septen-

di simul junclos in

domo
Cur

patris epulantes, et

novellas olivarum in circuitu


slenles oppresserai?

paternae mensae exi,

procraslinavit

donec in

triouem et Eupbratem habitante. E quibus deserlis auslralibus etiam alias in vet. Test, vehementiores procelleoriridicunlur, vid. Isa. 21,1 Jerem.4,11,15, 24. Os. 13, 15; Conf. Harmeri Observt, super Oriente, t. 3, p. 10 version. Teuton. (Hosenmuller.) (5) Le voyageur Bruce raconte qu'un jour, en s'loignant des villages des Nubiens et se dirigeant vers lasboch, il lut tout coup tmoin d'un tourbillon qui coupa une chaumire en deux comme si on l'et parlag; e avec un couteau, dispersa les matriaux de la parlie enleve, et laissa l'autre partie intacte sur pied. (Voyages, t. 4, p. 422.) (I)racb.) (4) Secur, et in summ bilaiilate ac concordi, convivanles. Non vulgaris haec "mrs eral, scd borrcnda, ut pulet Job se Deo invisum, et ab eo rejectum. Sed ita solet Deus suis interdm spem omnem
;
;

domo primogenili convivium haberetur? Ad quod respondetur, daemonem tune necdm in ipsammel
Jobi personam

potestatem adhuc ullam

habuisse

idcque parentem edem

cum

filiis

ruina involvere
uti sacer

aulopprimere nequivisse, praelerqum qud,


Textus indicat,

islo die pater filios sanctificsset, et

nomen Domini super


sacrum

eos invocssel, domi suae altare

erexisset, plurimisque sacrificiis replevisset.


isto die

Quamobrem
adimere, ut

nequaqum opprimi

poterant,

iis

ad solum

Dominum refugium
(Mercerus.)

pateat.

IX
quin ne vel
in

C0MMEMAR1UM. CAPUT
minimo quidem
contristari

I.

SS4

quamdi

in

vento adfuerit, quid opus erat omnes simul quatuor

domo

patris versabantur, in qti

pro

iis

pins pnrens
pacificas

doms angulos

concutere,

cm

vel

unicum conquasruina involven-

Deum invocaverat,
rietes
illi,

altare erexerat, victimes

ssse suflcisset ad onines Jobi

filios

immolrat. Siquidem inexpugnabilessunl damioni paintra

dos? Scilicet non unicus duntaxat daemon aliquisad

quos nonien Domini invocatur, el


filiis

ruinam islam adornandam erat deputatus, sed multi


simul dsemones ad lam crudele facinus concurrebant,

animarnm

negolia tractantur, et lerna

bona

providentur.

quorum
est,

nullus altero in perdendis Jobi


;

filiis

segnior

Verumtainen vald mirum

et

inusitatum, ac

videri cupiebat

quapropter glomeratim facto simul

nunqum

antea auditum, tanti


,

vira filios, lot

ipsosmet
donis

impetu omnes ex quo pariter doms angulos concusserunt, ut in

virtulibus prseditos

tt

prstantissimis Dei

momento

corrueret,

quemadmodm
om-

gratiisque munitos alque exornatos, furenle

monesic unqum opprimi


nobiles, atque

poluisse.

da> Numquid onmes

Origenes cens
<
:

lib. 1

ad hune locum eleganter annotavit dipoterat cadere, cur

Si per

unum angulum

indolis oplimse

adolescentes ac viri

ns quatuor angulos leligit? Quatuor angulos


ut ostenderet ferociam atque

teligit,

eranl, virtutum nndique muniinine valiali? mule igitur ssevientis furor


prsevaluit, ut
rei

animum suum

bomici-

dxmonis lanlm adverss


il!os

ipsos

dam. Nain omnes daemones mox ut


ter

relaxati sunt, et

tam immani

ruina obriierct? IIujus

<

permissionem acceperunt, continu onines generaliab omnibus partibus super

causam
:

praefata

texls verba insinuant,

qu

sic

domum

irruerunt fe-

babent

Filiis luis et filiubus vescentibus et bibentibus

slinantes, alque

adversum

inviceni rapienles, quis

vinum. Inter pocula videlicet non potest quis non paiera

primus liane iniquitatem acciperet, quis primus boc

dmonum

insidiis in

ruinam

et exitium

callid

homicidium perpetraret

ingentem unusquisque eosi

adornatis,

quemadmodin Origenes
:

in Calen Grsec

rum

sibi

reputans dolorem,
j

prior

illo

aller proce-

eleganter observavil diccns

Si precantes eos diabo;

deret ad ejus perditionem.

Tanlum nempe

singulis
,

lus invenisset, nibil contra eos efficere potuisset

vc-

adverss bomines duioiiibus innatum est odium

rm cm

ei fuit oblala occasio, fuit


i

tune demni potuit.

tam

dira et insaliabilis nocendi cupidilas, ut bac in

Sed quale tempus

opportunum? qualisve oppor-

parle

nemo

alteri cedere,

aut in boininum perditione


velit,

tunitas? Potus erat.

guise serviens se

Heu qum fallitur, quisquis dmonuni insidiis et insultibus li-

procurand segnior videri

sed infme sibi ac


si

turpe ducunt et ingenleni inde dolorem concipiunl,

berum

fore putat! Qua; coinessatio modeslior, qute

minus

aliis

nocuissc videanlur. Quaniobrcm quolies-

compotatio temperantior esse possit,

qum

illa

fuerit

cmqiic vel minima damni cuipiam inferendi occasio


sese offerl,
illico

liberorum Job? quorum exleriora omnia

sic

erant ad

simul onines accurrunt, el laclo


;

oninem bonestatem lemperanliamque composila, ut


ne sagacissimus quidem
et

agmme

in

liominem ingriiunt
si

hoc

sibi

quisque glo-

oculalissiinus

in

mores
|

riosum repulans,

nullus ipsum prsecesserit.

Qu^m
(il,

suornm

inquisitor et censor rigidissimus Job quidiis,

illorum rabiem eleganter exaggerat Psalmisla,

4,

quam

in

quod jure carperel, baberct


quod eum
quolidi

sed

si

quid

dicens

Quousque
,

irruitis in

liominem ? interficitis uni-

iort occulti,

latebat, in corde eiiminis, ut


iis

versi vos

verebalur, recedisset, pro


placabiles et sacrificia

Domino

bostias

puls

tanqum parieti inclinato et maceri deMagna profect dscnionum rabies et incrediqu


fit,

man
et

offerebat.

Nihilomins

bilis libido s;K\iendi,

ut simul

omnes

in unicun

tamen quoniam comessatio


illos

compotatio erat, stalim

miselluin atque nalur sua imbecillem liominem ex-

dmonum

insultibus patere laciebat. Sic etiam

surgant et irruant, ut ipsum interficiant.

Ad quem

Noevirum sanctissimum, cujus


apud oranes decantatissima
loquitur
i

involuntaria turpitudo

locum peracul,

uli solct, D.

Augustinus addubilat,

est,

vinum

decepit, de

quo eleganter S. Ephrm Tractatu de


:

Virginitale sic

quomod tt bostiuin lurmae, toi ininiicorum myriades, omnes simul unum eumdemque liominem possint
inlerlicere. Constat

cjuslus igilur hic Noe, qui inundaliones


universalis diiuvii vicerat,
;

enim

vel

ab unico interfeclum jam


ipsi nil ultra

aquarum tempore
potuerunt vincere

mo-

reliquos nil curaturum,


leant,

quod

nocere va-

dico vino victus est dormiens

aquae infmilas non

cm semel
Cur ergo

duntaxat mori possit, neque iterm


universi, sive cuncti,

ipsum, vinum autem vile inter dormiendum virum justum nudavit. Sic nempe potuit incauta gula, el quidem involuntaria, virum justum impellere, im et dejicere. Unde palet omnibus
manifest, quanlo studio gula viris etiam sanctis et
religiosis vitanda sit et

occidi.

ipsum

interfi-

cere dicuntur?Claram bujus rei rationem reddit ibi-

dem

sanctus Auguslinus,

dm bunc locum

ila verlit

Quousque apponitis super liominem.

Nam verbum

ap-

pono idem valet quod simul etjuxta pono, quo insinualur

cavenda.
illa

tantam esse dsemonum

in

liominem irruendi atque

Caeterm quonam pacto ac modo funesta


Jobi
fdiis illata
sit

clades

occidendi rabiem ac velocilatem, ut

nemo

se ab altre

consideremus

Ventus, inquit, ve-

prveniri paliatur, aut ut cujusquani telum adverss

hemens

irruit

regioue deserti, et concussit quatuor an-

liominem suo prponatur, sed onines simul irruerc,

gulos doms,

qu corruens oppressit libras tuos. Mirum san est ventum ex un qupiam cert et determinat deserti regione flantem onines simul quatuor

omnium
positum

tela

simul posita et apposita apparere, prae-

veri

nullum, quod
alteri cedat.

nemo

sil

qui in perdendo

bomine primas

doms angulos concutere potuisse. Quis taie quid unqum vel vidit vel audivit? Verm estodmon ipse in

Aliud bic notandum non minori dignum admiratione,

quomodo nimirm ventus adeo

furiosus,

adeo

355
ferox, ade rabidns, unicam,

ES

L1BRUM JOB
putains inter ea
miltit.

556
quae Deus ldi aut
perire per-

eamque principem totius nixam luncivilalis domum, solidissimis, ut par est, damentis et opiiin materiatam, ac finnissimis compactam
tral)il)iis, iia
,

Quod cm Job minime


sibi

ignoraret, sed firmissim

repente invaserit, concusserit, ac


illud primogeniti rgis

persuadcrct, nihil sciiicet istiusmodi

pnarum

conquassaveril

ut

augustum

et

calamitatum absque singulari Dei perniissione ac


quin potis aequo animo cuncla loleraret

palatium, totius provinci firmamenlum atque orna-

providenti contigisse, lantm abfuit ut eas molest


ferret
, ,

mentum,
sit

quasi in

momento

diclo citis subito cor-

ac

ruerit solo 3equatum, et in


;

atlamen

cseteris

acervum lapklum redactum non ajqu firniis, aul etiain mal


dibus ne minimum
Cujus
pro-

totum sese divino commitleret arbitrio, quo in

omnibus dependebat
calamitalibus,
in

unde

liebat ut tanlis

obrutus

materiatis ac ruinosis civium

animo lamen nunqum


in

dejiceretur, sed

quidein intulerit nocumenlum, sed nec cas forte infestaverit

Deo magis

dies urniaretur,

atque semetipso

omnin

vel letigerit.

rei

inilla

scmper
rauai

gloriosior evaderet.

Quod

solerler

expendens

fcct alia dbet aut polest assignari ratio,

qum quod
quemad-

S. Chrvsoslonius hoin. 5 de Patienti Job, sanctissi-

haec sola reliquis Dei permissu dainonis poleslaii


tradila

hune virum

in

pruo

illo ielicitalis
,

statu pluri-

ejusdemque

libidini relicla

fuisset,

mis bonis operibus vacantem

cum

semetipso in statu

modm

Olympiodorus

in

Calen eleganler annolavii.


hic

deinde miseriaruin et aerumnarum plurima visu borrida, audilu gravia, loleralu aspera, et

Alia similiter

non minus curiosa

quibusdam

uno veibo,
ulro ex

moveri solet

qiuestio, cur
et

niinirm diabolus, qui ad

qucumque

vulg mala nuncupanlur, perpctiente,


,

abigenda Jobi pecora


fcones occidenilos

armonta, pasloresque ctagaet

comparans atque componens


dubilal asserere, et

acul quaerit

Sabaeorum

ChalJ;eorum exercitus

capile Jobi virlus clarior et gloriosior apparuerit; nec

induxeral, non simili quoque exerciiu ad


lioruin Jobi

domum

fi-

lanqum ralum alurmare, Jobum

'""""" ~~" munitus accesseril?


et

invadendam, spoliandain

et

everlendam
|

ex su patienti long qumexbeneficenti illustriorein evasisse, l'acilque id ex * " ~" sacro lextu probat, "" qviandoquidem diabolus de ipso in florenti adbuc for'

llancce quueslioncm ctiam movet '


jjj!

optim solvit S. Clirysostomus in Epist. ad Olympiadem ita quserens de diabolo Cur in liberonim m:

lun plurima bona patranle mal suspicatus est di-

toritu non hostium

manum
:

comminisciltir? et immdiate

cens vers. 11

Tangc enneta qu
tibi.

possidet, nisi in fa-

banc addit solutionem


non pertnrbarctnr,
potestas
illi

Nempe

ut irruptiane
in

civitas

eiem benedixerit

Nequaqum lamen de ipsousque


forli el

nam

in

Job tantm, non

cteros

ad iinem gravissima quaeque mala quo,

con-

erat. Fieri

enim non poleral

ut civitas

sUnli animo tolrante quidquam isliusmodi


est suspicari
;

ausus

non gravissimo melu

percellerelur, si hostiles copias

ubi enim vidit inviclam ejus toleran-

mibus
dasiuon ad
tatis loco

suis appropinquare cerneret.

Quamobrem

liam jain esse


luit, et nullas

consummatam plan confusus obniu,

domum

filiorum Job in

celeberrimo civi-

amplis adverss
,

sitam accessurus ab exerciiu abstinuit, ne

fingere prsumpsit patebit


,

eum calumnias conquemadmodm ex sequenlibus


liis

cilra ultraque

Numinis permissionem

vel ipse mali

ac S. Clirysostomus discrlissim
:

verbis

metus aliquo modo cives posset allligere aut conturbare. Cm hc mente volvo, et tacil mecum cogitatione considero,

expressil dicens

Ut discas quoniam majorem diabolo


sublalis sibi bonis gratias egit,

plagam
i

inlulit,

cm

non possum non mirari quoque


3

illud,

qum cm

possidens miserabatur pauperum audi.

quod

in simili 1re casu, lib.

Regum
,

cap. 15, cui-

Cm

possidebat vel suspicionem diabolus habuit


;

dam

viro Dei contigisse

memoralur
fera, et

quem

Jero-

boamo ad suum populum revertentem de


gralitur
;

via leo ag-

quoniam non gratis te colil Job ubi ver universa surripuit omnibusque nudavit eum hic ver eam, ,

insiliebat in

ipsum

illico

euni oeci-

dem Deo
lurpe

servavit

mentem

tune obstruclum est

dcbat;sed, quod maxime mirandum

est,

neque ca-

illius

os

nec tune quid habuit dicere. Clarior


in prioribus justus erat
, ;

davere pascebatur, neque ipsum atlingere amplis


pra3sumebat, quin nec asino, cui insederal, vim ullam
aut molestiam inlcrebat. Et
l

namque qum
in deliciis

clarior

qum

vivens

eleemosynasque praibens. Sur-

cm

innatuin

sit

cunctis

repta enim bona generos et


tolerare mull

cum

graliarum aclione

animalibus ad leonis trepidare conspectum,

et

ad ru-

majus

est.

Nam

secundis quidem re-

gitum ejus

lotis

artubus catremiscere, solus asinus

ibus gratias referre Dca non

admodm

mirabile;

(ut nott Eucherius) leoni junctus assislebat inlie-

porro

cm multus

fuerit fluelus,

cymbaque circumexcellens est


s

Cur leo non incuticbal asino metum? cur qui vivum hominem aggressus fueial non devorabat occipidus.

acla periclitalur, lune

magna alque

patienliic atque bonai volunlalis oslensio.

sum^

D. Cregorius

lih.

4 Diaiogorum cap. 21, optiassignat dicens


:

Idem

in

edcm homili majoris

claritatis grali la,

mam
i i

hujus

rei rationiiin

Qui occi-

lis ac fusis singula pielatis

opra

quai Jobus obi-

dendi ausum

habuit, de occisi cadavere comedendi


t

verat,

cum

singulis palienliae aclibus,

quosexercucpiailciciido

licenliam non accepil.

Nulluin quippe maluin, nec

rat, inter se

comparando, bosque
:
,

illis

ullus timor mali audel nos invadere, aut Ibras prosilire

recensel dicens

Quando
aut

fuit illuslrior'/

cm domum
esi?

absquo Dei

licenli

seu perniissione divin

quin ne

cunctis aperuit

cm edem

cadente benedixit

pilus quidein capitis nosiri, ut ipsa Veritas in Evangelio Luc. 21, 18, testalur, vel in minimo
laedi

Deum, nulloque amaro sermone loculus


fuit'.'

Quando
,

aut

alacrior

cm pro

natis agebal sacrilieium


,

at-

perire potest, qui

non

sit

antea designalus

et

com-

que concordiam addueebat

aut

quando

ipsi? eonlu^.

357
mulatis

COMMENTARIUM. CAPUT
functisque
vit

I.

354
;

amarissimo morlis gnre

bur, quo lantas calamitates generos sustinuit

siqui-

limita

<c.aruit?
f <

facti

cum philosophi casum tulit? Quando magis cm de velleribus agnorum suorum ealcsunt nudorum humeri aul cm audiens de
, ,

dem haudquaqum
fuit

iis

consternatus succubuit, neque


ail.

de numro illorum de quibus David

Psal.

139, 17: In miseriis non subsistent; sed surrexit, id


est, infracto

clo ignem descendisse


cuin pasloribus
,

gregemquo consumpsisse
,

animo

stetit,

omnibus adversilatibus suad bellum sese

non

est turbatus
tulit

nec lumultuans

perior evasit. Surgendi prlerea verbo in Scripturis

quidperegit,sed mansuct
fuit?

calamilatcni? Quando

non rar designatur animus


comparanlis
,

viri fortis
sit

major

cm

ad oppressorum dei'ensionem cor-

ila

ut surgere idem
,

quod sese roboparatum

poris sanitale utebatur, contcrens molares iniquoet

rare, semelipsum erigere

et ad prselium se

rum,

medio denlium eorum pradam eripiens;


corpus
,

ostendere

promptum

esse et expeditum ad insultum

an

cm hoc ipsum

oppressorum sculum

hoslilem sustinendum, et inimici vires infringendas.

consumi vermibus videbat, sedensque


linio
c i

in sterquiilla

Quo sensu David rex potens


E.vsurgat
,

in prlio, Psal. 67,

saniem radebat testam accipiens? Et


praeclar gesta
:

qui-

inquit

Deus

et dissipentnr inimici ejus


dicittir

dem omnia

hc

auteni patibula tor-

dequeiis qui prliuia iniluri erant


14: Surgant pueri
,

2 Reg. 2,

mentaque erant

sed lamen plus


,

hc qum

illa

Job

el
,

ludaut corm nobis.

Cm

ergo

clariorem ostenderunt

siquidem
:

cm

illa

hebant
frustra

Job ab ipso damione jurato generis humaiii inimico,


se ad

contradixit tamen diabolus dicens


colit

Numquid

pugnam haud

obscuris signis provocari cerneret,


refugit, ne;

<
i

Deum Job

? His

ver contingentibus se occulille.

haudqiiaqum fractus animo congressum

tans terga ddit.

Sic

Pulcbrum san
forlis vir

et

Deo

que lerga inimico ddit, aut arenam deseruit


ptavit, ad prajlium se accinxit.

sed

dignum spectaculum,
decertat
,

in

quo

cum Satan
muet

tanqum forlissimus athleta surrexit, duellum acce-

et

omnes

ejus insidias casso vulnere deludit.


,

miram

infracti
!

animi

Ovat, triumphat Jobus

et insuperabili patienti

ioi'liludincm et

inaudilam generosilatem

Cur non

nitus tartareos ictus valenler elidil. Adversarius se-

potis sedebal, aut jacebal, ut quielis aliquantulm

mel itcrmque victus pugnam frustra instaurt

indulgeret animo loi tantarumque calamitatum nunliis

animosus virtutis pugil illustriorem de tentalorc trium-

recens exulceralo ? Quoniod adhuc surgere poluit vir


diviaus tamis dolorum et trisliiiarum spiculis saucialus? Quoniod non magis illum moles tanti discriminis

phum
catum

iterm

agit.
,

Mret audax dmon

se ab

homme
in pec-

vinci erubescens
,

nec extorsisse consensum

quem

lot

machinis intendebat. Firma quippe

oppriniebat? Crediderim san ad inaudila: suslinenl

et inconcussa in his

omnibus sua

conslitit

Jobo con-

Le

viri

pisentiam ipsasmel, quanlmvis alioquin


,

stanlia, nec solido virtutis

quadro vel ad lalum un-

per se giavissimas

leviorcs faclas esse calamitates

guem

deflexit. Vis

nsse quid acerbius ferai diabolus

quemadmodm
Calen Grac

pulcberiinio exemplo D. Dasilius in

cm

fructu tentationis fruslralur? audi Eiuissenum

(lejarayit dicens : Priori niinlio calu-

Homili de S. Stephano de non absimili casu sic elo-

niilatem n; .rranli poslerior interveniebat, qui acer-

quenter philosopliantem

Deinde

ait

ut antiquus

bioruni reruni a-griludinem

mroremque
,

afl'crebat

ille

religionis inimicus (diabolus,

inquam) eliam anle

calamilas calamitale erat apla


ilaruni

aique rumnae un;

ijudicium sentiat
<

pnam

malitiaj suae, per

quam

so

concursionem imilabantur

necdin prior

la:

sanctorum

gloria; intelligit militasse.

Sciiicet lotos

cryma desederal, cm recen lis causa afferebalur

invidia; odiique

nervos pugnacissimus damion con-

justus

aulem quasi scopulus consistebat, ac vim tem,

tendit

ut tentationis aut subdol fraude aut exertis


,

peslatis excipiens

fluctuum violentam incursionem

machinis Jobi subruat virtulem


fundiis labefactet;
videt, et se
et

el sanctitatis

goriam

redigebat in spumani, nibilque

eorum

quas conligo-

cm

ver tandem triumphatorem


,

runt dignum lacrymis existimavit.


nuntius venit
,

Postquni ver
llios
,

viclum dolet

et

palmam

victori invidet

qui dicerct in convivantes

et

qu gravis excrucietur
Audi enim qum

atrocioris invidia: lanien,


intelligit mili-

fi'.ias

violento flalu convivii

domum

irruisse

tune

per tenlalionem illam se Jobi glori


tasse.
forli et

eonimuni sensu nalur palefacto vestem conscidit


ut e re propensae voluntatis sua erga liberos signi-

constanli

animo banc

quoquc tam funestam


Vers. 20.

el

lucluosam iiliorum suorum

ficalionem daret.

lia

eleganler D. Basilius virum

cladem invictus athleta sustinucrit.

justum cum scopulo comparans, qui, ut ipse hrmior

Tii.xc

suiuiexit (1) Job.


et

Magnam
ait

huic

slat, sic

qu duris ac violeniis mole fluctuum verillos in

vcrbo, surrexit, vim

energiam inesse notant interDiaconus


,

beratur, e magis

spumeam

redigit levitalem.

prtes; ac inprimis Pbilippus


rari

eo decla-

Quemadmodm enim
runi

videre est densissimam unda,

magnam

viri

constntim

et

inviclum animi ro-

mo'em

in

scopulos impingentem
iiisaiii
,

in

eorumdem
spu-

Vel 1 prandio, sivc cn; vel 2 negolio quod tune agebat q. d. Keliclis omnibus aliis occupalionibus ad luctum se accinxit. Sed non necesse
(1)
; :

firmilate confrac* ni et

tolam
;

illico in

nam abire, aut

in

nebulam
,

resolvi

pari

modo mundi
irae,

eum piis sedisse; surgere enim quam agendum aggredi.


Djp, Surgere,
h.
1.

bujus persecutiones
et
(|ii;:libel

in sacris est, quic-

ac rabidissim* lyraiinorum
,

(Synopsis.) significalione aggrcie mi agenG.

adversilales

dm

viri

cujuspiam

forlis
fir-

ac conslanlis

marniorenm ac

solidissim virtute

dum
et

aliquid, ut 2

Sam. 13,31, Jon. 3,

Quoniod

Arabes usurpare soient, in formula ilivulgari, ab A. Schullens Firuzabadii Lexico adduel: SurTxit plangere, pro occepit plangere. (Rosenmuller.)

matum
dunt

peclus inveniunt, confestim mollescunt, et

omnem quodammod
.

acrimoniam.et acerbitatem perdurissima videbantur flagra,

ade ut qu

alis

, ,

oo

IN

LIBBLM JOB
illustrans D. Gregorius, lionui.

3C0
32
in Mallb., et coois
lidei

spuinarum lenitudines appareant. Pulchr ibidem Origeiies expcudens iiud verbum, surrexit, ait Primm
:

omnibus accommodans,
nihil

ait

Qui ad

agonem ve-

<

surrexit

et
,

ita

dcmm

se prostravit

surrexit ad

nimus, luctamen contra malignosspiritussumimus;


f

praelium
riae

prostravit se ad

pacem

surrexit ad victo-

autem maligni

spiritus

proprium in boc mundo


nudis luctari debemus.

<

perfectioneni, prostravit se ad coronae perceptiot

possident. Nudi ergo


igitur

cum

nein.

Ergone

victoriae perfeclio est

solummod mi-

Hanc

potissimm ob causam Jobus tanqum

litem insurrexisse ?

Cur non magis concertationi qum

atbleta generosissimus ex lege


scidisse

gymnic vestem con-

conatui victoria debetur? quia nimirm iilud ipsum


fervenler exsurgere ad pugnani quasi Victoria est et
operis consummatio. Scquitur:

pulandus est, ut nudus

manus consereret
que tonso capite
id

ac dimicaret. In

cum daunone nudo quem (inem quoinituris

(1) in

arenam descendisse memoralur;


pralium
usilalum
Plutarprae-

Et

scidit

vestimenta sua

(1).

Sed quorsm haec

quod antiquis

similiter

vesiimentorum

scissio speciabat?

Sex quidem

inler-

fuisse historiarum

monumenta

teslanlur.
,

Unde

pretationes ac rationes ejus exbibet Pineda noster,

chus narrt

Magnum Alexandrum priusqum


,

ad

Iiunc

locum explicandum vald accommodatas


ad praesens

lium committeret
et

praecepisse mililibus suis ut caput


vel capillus
in

Veriini illa milii prae cleris videtur

insli-

barbam raderent, ne
,

quidem

ipsis su-

lutuni

accommodatior, quam sexto loco


1

leviier attigit,
:

peresset
ullo

quo ab hosle
possent.

pugn prehendi aut teneri


capilis tonsione
,

et Origenes lib.

in

Jobuin claris expressit dicens


,

modo

Hc insuper

ut

Conscidit veslimenta sua


ipsas
:

sine
,

mor semetipsum ad
inquiens
,

ibidem optim observt Origenes, non obscure Jobus


insinuavit se paratuni non ad fortuna duntaxat
,

prparans plagas Ecce

corpus nu-

qu
qui-

(dum;
i

ecce corpus detcctuni; vos ilagellate, inimici,


satellites
,

jam perdiderat

bona dimittenda
,

sed ad corpus quo-

tanqum Dei
verberate
,

ego aulcin sufferam


,

vos

que ipsum Deo immolandum

et ad caput

suum

<

ego autem sustinebo

dicens

cum

Jere-

buscumque
genes

periculis pro

ejusdem

glori forliler obji-

Dorsum mcum dedi in flagella, i En ut innocennon modo se ab inflictis pnis non excuset illasvc subterfugiat verm eliam ad alias
i

clendum. Pulcln

id similitudine

seu metaplior Oricapilis tolon,

tissinius patriarcba

illustrai bis vcrbis:


,

Cm comam
:

disset

eam

adversariis projecil

Ecce
,

inquiens

prioribus accrbiores
l'erat
,

promptum
isla

et paratrai sese of-

lollite et

banc. Arbor

sum

fructifera

omnia

me
me

quemadmodni

vcslhnentoruin conscissio

superflua projicin, ut illibalus


i

perfectum fruclum
;

manifest dclart; quae simul eliam oslendil ipsum


artis

ofieram. Vilis

sum ben
,

maceriata

abscindo

luctaloria;

perilissimuin

pugilemque

forlissi-

universa supervacanea

ut incongruis omnibus dicar

nuin ac legum
tisse.

gymnicarum observantissimum
,

exii-

purgalus, ac

justitise

proferam perfectum fruclum.

Nam

luclatoribus
,

praescrtim Syris

id

olim

Et ut ipsum ob priores plagas nequaqum animo


concidisse aut prae

solemnc

fuisse constat

ut
,

quando manus cum advervestibus sese exuerent, aut

sario conserendic essent

jores potis excipiendas


laetiti
t

illasconscinderent, ac nudo pcclore in hostem insilirent.

spiritus

mrore contabuisse sed ad mapromptum extilisse et prae quodammodo exultasse ostenderet


, , ,

Ad quem
1
,

luclandi et dimicandi

morem

allu-

totondit, inquit,

comam

capitis

non ut lugens, sed


sicut

dens Aposlolus
agone contendit

Cor. 9, 25

Omnis

inquit, qui in

ut luctum

deponens alque projiciens, omnique luclu


existens
;

ab omnibus se abstinet.

Quem locum

per tolerantiam superior

Josepb

(2) Pallium suum, veslem superiorem, sive exteriorem. Al. timicum, ea est vestis intcior. Vestem eleganliorein. Id fecit ad testilicandum luclum suum, quo cor ipsius laceraretur. Conter Gen. 57, 34.

cm de

carcere Pharaone educeretur.

Ubi sin-

gularem Jobi tolerantiam expende; nam non minus


laetus

ab antiqu glori

et

pristino

splcndore ad

novas pnas et aerumnas inaudilas ferebatur, qum


qui carcere ad palatium educuntur
;

(Synopsis.)

Et tonso capite, ex more. Vide Plut, in Aristide, p. 599; Jun. de Coma, c. 5; Alex, ab Alex. 5, 18.
Aliter, etevulsit, etc.Capillos evulsit, prae impalienti. vellebanl in luclu, cm alii populi (ut lestantur Homer. lliad *', et /.. Ciccro Tuscul. Quaest.;

quemadmodm
qud
in liber-

enim

bi

londentur

in

signum

laetitiae

tatem asseranlur,

ita ille

tondebatur, ut proderet ani-

Comam

mum

geslie.itein

quo

se

majoribus pro Deo pnis

de Luctu ; Aristopb. in Ranis act. 1 scen. 7 Martial, epigram. 2, 11); tum Orientales pra> cipu. Vide Isa. 15, 2; Jer. 1(5, 6, et 48, 37; Ezecii. 27, 51; Amos. 8, 10. Sic fiebai calvities, quam lex vctuil, Lev. 21, 5; Deul. 14, 1. At Jobi leinporc nondm inlerdictuin erat, aut ipse sub ill Mosis lege rituum non erat. Mori igilur morem gessit, etdolori

Lucian.

lib.

bbenter offerebal tolerandis.

Verm

baec

porlionem esse dicta


cui nihil praeler

omnia secundm superiorem hominis intellige, qu nimirm punis,

Deum
si

sapit

animus sese

perfectissi-

mc

divinae voluntali ac dispositioni in


,

omnibus pari

quem

slupidusque et trunco similis.

liumanitas expiessit. Alio(|uin luisset aa^cj^-o; Vult nos Deus mala nostra sentire, et ejus manuin agnoscere, nec lanien (Synopsis.) dolori cedere. "hVCl UH Vlp^, conscidit pallium suum , DfO more non Orienlalium solin (vid. Genesj 57, 54, Jos. 7, 6 ; Eslb. 4, 1), verm Griecoruin eliam et Komanorutu. (Vid. Livium 1. 13 ; Suclonimn in Jul. C;cs. 55 ; Conf. Iahn, !3ibl. Arcba;ologic.,t. 1. part.2, p. 557, et Geier

promptiludine

non majori,

in diversis aequ ac

prospr accommodt
su voluptalis, quae in

cum liquidissimo spiritalis sensumm etiain exterioris inferioimmensum


solet,

risque bominis alflictione quasi per aatiperistasim intendi vcbemcntis et augeri in

dm

anima pia
(1)

omni prorss bumano


lonsionem

ac tcmporali solatia

Comarum
fuisse
,

in luclu
,

de Luctu llebrseor. cap. 22,

9, et 14.)

ptam

qum evulsionem

non minus rceeplurimis veterum te(Rosenmuller

(Rosenmuller.)

stimoniis 06tendit Bochartus,

361
deslituta totam

COMMENTARHJM. CAPUT
quanlam se in Deum sincerissime eum solum ejusque voluntalem
;

I.

52
honestalem mililarent

indicia contra virtulcm aut

transfundit, et praeler
ni]

quin po is cerlissimum ver palerni atque bunianissimi affects exsliterintargumentum, quae siomisisset,
in

penils desiderare se intelligit

unde tantum
si

in e

spiritale

gaudium

rsultat

ut nesciain

post beatifi-

omnium

plan genlium reprehensionem jure

m-

cum

niajus aliquod in terris dari possit.


iioc

rita incurrisset.
ctis signis
si

Atque hoc modo ulraque de prdi-

Cuin

tamen simul optim

consislit, ut infima
,

senlenlia inler se

qum oplim

oniliatur,

pars liominis, quae sensu potissimm ducitur


sibi

ea quai

prima secundm superiorein, altra ver secundni


portionem
exponalur.

propria sunt et sentiat et gerat, nec non exlernis


signis, v. g., singultibus,

inferiorem liominis

Tametsi

quoque

dolorem suum

tri-

enim aninio prorss heroico


riium
in lanlas se

et invicto secur.nn spi-

slitiamque, bonest

tamen ac moderat, prodat, prout


alis in vit similes affe-

aerumnas incidissc plurimm gau-

ipsemel Christus quoque Dominus noster in horlo ac


passionc
,

deret, et majoribus se pro

Deo

periculis et difficulla-

et

subinde etiam

tibus lubens volensque offerret,

secundm

inflmaui
,

ctus prodidisse cognoscitur. Et sic ea quae pro superiori parle

nihilomins partem liominis

quee sensu afficilur


,

et

animi pronipli

et expediti aut
,

eliam gausimul

dolorem maxiniuni percipiebat


signa

el ingentia meeroris
et in isliusmodi
,

denlis signa interpretati

sumus

qum optim

pr seferebat, decenlia (amen,

secundm inferiorem
sunt pro indiciis animi

liominis portionem
in

sumi pos-

calamitatibus viris eliam

fortissimis usilaia

qualia
,

summo mrore
Quare
in

alque extre,

lune erant, loco suo surgere, veslimenta scindere


capillos radere.
scidit

mis angusliis

consliluli.
scideril,

hoc sensu

qud

Job

igilur lot

funerum accepo nunlio

Job veslimenta

terrain pronus corruerit, signilicatio erant

qud caput tolonderit, et in maximi

vestimenla sua, quo crudi fiiiorum funeris justa

prout polerat solvat el acerbi doloris signa edat. In

doloris

quo secundm infimam liominis partem ur-

quo

illustrior Jobi pielas et aspectabilis virlus rnirific

gebatur.

Nam
ta

in dolore

consuevisse
stantur
;

sacra

quondam scindi qum profana monumenta leveslimenta


|!

eluxit, uli

pulchr in Caten Chrysostonius dclart


discideril,

Qud vestem

comamque

lolonderil,

haud

sic
,

nimirni Jacob veslimenta sua scidisse


filium
:

mireris; paler enim crat, ac pater liberorum amans;

scribitur

quando Josephum

suum

dileclissi-

natunc condolescentis sensus oslendendus erat


animique philosophia minime occultanda. Nisi enim
illud fecissel, suspicatus forsitan

mum

besli devoralum audiebat


,

Scissisque vesti-

bus indutus est cilicio

lugens filium

suum multo tem-

quispiam esset ejus

pore, Gen. 37, 54. Simililer in libris

Regum

narratur

philosophiam coramuni sensu humanitatis ablioirere.

David

in

funere Salis prcepisse viris omnibus qui


,

Ncnipe in fiiiorum strage peracerbum doloris


scissione Jobus publicat
, ,

cum sum
cum

eo exequiis intereranl
scissis vestimenlis

ut in signum doloris ip:

sensum vestium
phiam minime
tatis

ut

dm

plangerent
,

Et apprhendes
viri

inslum angorem oslcndit arcanam


occultaret.
,

virlulis philoso-

David veslimenta sua

scidit

omnesque

qui erant.

A communi

sensu humanitranquillitatem
ostendit

eo, et planxerunl, et fleverunt,


alibi

2 Reg.

1, 11;

idem
:

non abhorret
,

ut etiam animi

quoque

in

morte Abner prseeepil


,

bis verbis
,

obvelet

et

dm

doloris

sensum acerbis
foris exhibet,

Scindite veslimenta vestra

et

accingimiui saccis

et

animi immobifitatem leclis dissimule!. dcirc enim


gravissinii angoris

ptangite aille exequias Abner, 2 Rcg. 3, 31.

Quod
1, v.

et

documenta

ne imma-

fecerunt Ezechia; legali


et

lib.

4 Regum, cap.
19,

18,

no

fasligio subliniior appareret.

Quid porr ?
(2).

ipsemel Ezecbias

cap.

cm

audissent
,

impie advcrss

Deum

Assyrii loquerentur

et

qum qum
La-

CORRUE.NS

l.N

TERRAM

(1)

AD0RW1T

GcSlUS
,

SlO

corpoiis in terrain corruenlis, partial lugentis


tira

par-

ingens Hierosolymse excidiuni immineret. Id ipsum


inter exlernos
,

adorantis esse cognoscitur,

quemadmodm

re Mardonio infeliciler gesl


1.

rei natura docere, et recepus

jam inde

p'rimis

lem-

cedmonios

fecisse tradit Ilerodolus lib.


lib.

Ex qu
:

poribus
tur.

omnium

l'er

nationum usus approbare vide-

consueludinc apud Virgilium quoque


Il sciss veste Lalinus

12 .-Eneidos

Angor enim

et afilicli pavidique cordis jaclatio

non modo
let

ipsius animi, sed corpoiis


,

quoque

vires so-

Conjugis attonitus fatis urbisque ruina.

dejicere

sic ut faliscat et
hi,

su sponle collabatur.

Similem quoque ob causam olim

capillos

barbamque

Quaniobrem
sil,

quos ingens aliqua calamilas oppreset pulvere ac cinere semetipsos as.

londere solitos accepimus eos qui rbus prosperis ac


ltis coiuani alere consueverant.

ad suninii inroris ac doloris signilicalioneni l:u,

Quaniobrem

islius-

mi procumbere

uiodi externa doloris indicia, qua;

Jobusin lanl

libe-

peigerecoiisueverunt. Orantes ver istiusniDilic


in terrain abjectioneni adliibent
,

rorum suoruni

bonorum omnium direplione secundm exteriorem bominem edidcral neque a ruinnarum acerbilas, neque animi calainilalibus
strage alque
,

ad lestandam sin

gularein animi reverenliam erga suinmi Numinis


jcstateni,

ma
quo-

quam venerantur hanc


;

in clestibus
el

faligati impotentia,
lis

sed mos, ut jam oslendimus, niul-

que reperiri sacr liller prodiderunt,


eleganter Pelrus Chrysologus, Serin.
.,

expressit
:

seculis inveteratus expressit.


,

Neque ver perfecla

dicens

Pa-

virlus hoc nobis postulat

ut in calamitatibus aut
,

SBiumnis haudquaqum

dolcainus
,

quemadmodm
niliil

Zeno

et Stoici

opinabantur

sed ut

inhonesli

nihil indecori niliilque effeminati dolore

compulsi ad-

mittamus. Tanlm aulem abest, ut praedicta doloris


S.

Procidit luani, ut Josua fecisse !egideclarandi causa, 7, (i. (Rosenniuller.) (2) Ador.vvit, sub. Jchovam, eum laudans, el seilli (Synonsis.) cum humilitale submillens.
(i)

HS1N

1^\

tur animi

mrorem

s.

xui.

12

, ,

563
vent angeli
,

IN

LIBRUM JOB
<

364
Dominum
proslratus dejicit diabolum

poteslates metuunt , in faciem proruunt

Prostratus, pergit ibidem Origenes, oravit

cll seniores. Ubi in faciem proruere


,

idem

est

quod

Job

altum humiliavit

prono capite vehementer incurvari aut sterni solo. Qn-M specics orantium professionem continel indignitatis su;e in

exalialum supplanlavit, confudit fortem, deformavit


elatum. Super
liaec

aulem omnia formam ostendit


,

conspeclu magni Dei

estque evidens

ejus qui de clo venit

qui ut
,

granum
et

tritici in ter>

simmue vencrationis et profunda; aniini demissionis argumentum. Cm igitur Job et maxiin si quis un,

ram cadens diabolum


enim pugn

dejecit

fortem alligavh.

In spiritali

vincit qui sic sternitur, et qui

qum calamitatepremeretur,
testimonio
in

et c;eleris vel ipsius

Dei
!

premitur coronalur. Quare hic Jobi in terrant lapsus

terra

hominibus
,

piotato

praestarel

haudquaqum
mi

fuit fracli
,

animi signum

sed peritissi-

utramque

sinnil

ob causam

seilicet

ad rationabilem

luctalon'6 arlificium

et victoriam relaluri

alque
,

in lot adversilatibus cuniquc

moderalum luctum suum

indicandum, et ad Numinis benignissimi in tant reruni suarum vaslitate ac pen dixerim desperalione
,

coronam accepturi indicium. Prostravit enim se ut tolerantiai coron tanqum victor Deo donarelur.

Hue

speclavit Origenes

lib. 1

dm ait

Imperatores,

opcm opportune iinplorandam


pulandus
in aftlicl
est,

in terrain

corniisse

qui victores exstilerunt, non stantes

sed dcorsm

prsertirh quod isliusmodi orandi situs


lil).

adorantes coronam accipiunt. Sic Job in prima lenlalione ad orationein se proslravit


leranliic sua;
,

potisshnm fortun, et, ulTerlullianus

ut perfeclas lo

3 contra Marcioncin, cap. 18, loquilur,


nids
Ieat
,

in rbus alto-

Deo acciperet coronas.


,

Sic

ille.
,

Ne-

quales lune
ni

Jolii
,

erant

adhiberi plermque sc,

bilis

profect corona

quam

adversilas nectit

et (ju

idem

ait

facie

humi volntante

nimirm ad
fa-

vir paliens redimilur. Adversilatibus


ris

premeris? pete,

misericordissimi Dei in lanl necessitale auxilium


cilis

cohlumeliis? Omnia
,

ac<|uo

anima sustine

Jobi

exorandum et impetrandum. Id 'enim nimini quantum ad coinmovendam miseralionem valere sancti

exeniplo coronaberis

adversitas ipsa vertetur in colib.

ronam. Nain, ut sanclus Ambrosius,

2 de Abra-

omnes

arbitrantur.

Unde

Justinus Martyr in Diadicere


,

ham,

cap. 4, eleganler

ail, afflicliones viro forti

coron
illa

logo contra

Tryphoncm non veretur

tv 6>=iv
id est
:

sunt, inralido infirmilates snnt.

Qu
:

spectat eliam

y.OlavziQy.'. Tvi ht wpive Ttt)cX<rei

x?. ! v yrfvaai, .

S. Nili in Parnesi

monitio
et

Kapr'pei
:

x Mi/e*-

Deum

demulceri oratione qii snbmisso in terrum mi-

aTa-yp roi; overiv


in iis certantibus

are'tpavot

Perfer afflictiones;

ta et flcxis

humi genibus funditur. Hc autem orandi

nam

coron sunt.
ulla

specie Jobus Christi


nostri,

quoque Domini ac Scrvatoris


aliis

Cselerm quia nunqum virlus

coronalur
,

nisi

quemadmodm
,

pluribus in rbus, typuni


vita:

per suffragium orationis, sapienler omnin Job


illustrem lolerantiae

ut

expressisse videtur
sua; nocle in asslu

quando nimirm poslrem


animi immenso et
,

coronam

sibi

compararet slalim
,

illo

trisliti nia-

sub inilium cerlaminis tonnent

in terrain adora;- it

gnitudine

qu pen obruebatur

clestem Palrem
,

nobis relinquensexemplum, ut vestigiis ejus insista-

oraturus procidit in faciem suum


testatur, Malth. 26, 39.

sicut Evangelista

mus, alque

orationis suffragio virlutum


si

omnium

co-

ronas impelremus. Quinini

banc Jobi adoralionem


,

Porr bancce Jobi


s Sanctius nosler,

in terrain

prolapsionem ingenio-

exactis noimihil expenderimus

vel illam

ipsam liaod

Origenem seculus, ad agonislicani


retulil,
,

vulgarem de diabolo vicloriain relulisse comperienius,


siquidem calunmialor bus Jobum adaclurum
ille
,

artem

el

industriam

qu Jobus singulare ciim


ante omnia locuni
cuin
lali lioslo

jactaverate se ealamilali-

diabolo ccrlamcn inilurus

sibi

ut

Deo maledicerct
incurreret.

el

neln-

maxime opportunum, etadpugnam


autem locus
ab bunio
sic

ca-

dum

blasphemiae crimen

Quod lanlm
ipsuin ad

pessendam aplisshnum tu'issimumquc


terra
est
,

delegit.

Talis

abfuil ut efliceret, quin polis diverso

quippe

lioinini in e

nato el

Numen
l'ecto

rumcupato, maxime proprius; ad illam ergo

venerandum excitrit. Qu Victoria prominime parva censeri dbet cm lam Deo qum
pi
,

se contulit, in illam se demisit,tanqnin sapiens luclator

Jobo gloriam longe

maximam

pepereril:Deo quidem,
,

oplim inlelligens sese isliusmodi antagoniste rc-

quoniani ejus de Jobi pielale judicium


inlirBaare conabalur,

sislere

non posse

si

locuni

suum

desereret et non

mordicus tenerei. Quapropter

ut locuni

suum

pleuis

verum ac ralum,

et

quod damion minime falsum aut vanuin sed Jobi cuin Deo amiciliam nequa,
,

appreheneret etsecuriiis relinerel, pronus


corruil,
sil

in terrain

qum

iiclam aut incrcenariam


fuisse;

sed sincerani et
;

maglo-

unde omnes

diaboli sagiltas

lam

fliciter elu-

xime gratuitam

comprobavit

Jobum ver

alque vires infregit. Prudente* igilur seproslravii,


,

riosissinium reddidil,

dm

virlutes ejus pricstanlissi-

sed minime obmuluit


polis slalim ad
vertt, et

nec prac dolore

siluit

quin

mas

loto lerrarum orbe conspicuas et sole ipso elariol'ecil.

opem Numinis iinplorandam


adoravit.

se con-

res appai cre

Nobis porr

in

bc viclori proecla-

Deum

Quid ad b:ec diabolus ho'.'

rissimum cuin boslc callidissimo pugnandi cxcmplum


est

9tem suum jam lum proslralum vidons


oplim cxponit dicens

Origenes id

proposilum, quo docemiir, quonam pact

in

ad-

nerel diabolus

Qucm cm proslralum ccm autem oranlem gavisus est

versilatibus et rbus

debeamus,
reri

el

jam profligalis cum Deo agere qum maxime tune ipsum nobis demesi

alque adorantein audivit, obslupuit, alque cxpavit.

possimus,

videlicel,
et

quando adversa nobis


illa

in-

Dm

sub verbere tacebat et bumi sternebatur, gaude,

gruunt, baud iniquo

gro

animo leramus, ne-

bat boslis

de silentio vicloriain ominalus; at ubi

que inboncsl de Deo conqueramur, sed

eum lum

vel

oranlem

et

Deum invocanlem

excepil,

illico

cxpavil.

maxime revereamur

sincerque

mente adoremus.

365

COMMENTARHJM. CAPUT
fiet
,

I.

366
et vulg re

Hc enim ratione

ut in

omni adversitate prsesens

orat.

de Mortalitate, S. Gregorius hic

Dei auxilium ac praesidium, atque in afflictione maxi-

centiores.

mum

semper solatium simus experturi


;

quemadmo-

Verm
quod
solvit

statim

animum

puist diflicultas

quornod

dm Jobus luculenter satis expertus fuit


adoralionem non
dupi etiam pluribus
vit
,

cujus propter
,

dixit illuc; quae

vox relativa est, siquidem sepulcrum


praecessit.

ut in

modo Deus calamitates abstulit sed eum bonis postmodm cuniuladecursu historie patebit. Nunc ejus in rbus
expendamus.
:

rfrt

non

Hune nodum
Etsi

ingenios

Celada noster in doctissimo suo Commentario

in Judith, cap. 16,

56, dicens

non pnecedit

asperis pliilosopbiam

in Scriptur

nunqum lamen

discedit Jobi mente.

Vers. 22.

Et

dixit

Nudus

(1)

egressus sum de

Tarn enim frequens erat Jobo memoria morlis et sepulturae


sit
,

utero matris

me.-e,

et nudus revertar illuc. sed


rentrent matris

ut

cm
,

absolut dicit

illuc
,

intelligendum

numquid
introire
,

bomo in quemadmodm
potest

su

iteratb

de sepulcro. Sicut Magdalena


dixit absolut

quae semper cogi-

rogabat Jesum Nicodemus


ait

tabat Cbristum

hortulano, Joan. 20,


milii.

Joan. 3, 4? Cur ergo Job


in

se

nudum

illuc, scilicet

15

Si tu sustulisti

eum,

dicito

venlrem matris reversurum? Diversi diversimod


et

eum, cm

nullius praecesserit nientio?

Quem vocat Eum vocat qui


in

locuinhunc torquent
ce! illorum senlentia
,

exponunt

mihi maxime pla-

solus est in

mente, quem solum Jesum versai

me-

matrem intelligunt, quae communis est omnium mater, eodemque nomine ab Ecclesiastico vocatur, dmait: Jitgitm
qui lerram hic per

moria. Ita Jobus sic jugi memori versabat mente

sepulcrum, ut absolut dicens


sil

illuc

interprelandus
dixit

agere de sepullur.

Quod

igitur

Job

ex utero

grave super

filios

Adam

die exits de ventre matris


in

in

uterum

sanclus Gregorius dixit ex sepulcro in


ita sicut

eonim,
Eccli.

risque in
1.

diem sepultur

matrem omnium

sepulcrum. Atque
dicilur,
ita

ulerus matris sepulcruni


uterus lerrae. In se-

40,

Eamdem quoque
,

Plinius
,

matrem nomi:

sepulcrum

dicilur

nat

lib.
,

2 naluralis Hisloi
terra
cui uni

cap. 65

Sequilur,

pulcro enim veluti in utero lerrae usque ad judicii


tenipus abscondemur, lune

inquit

rerum naturae partium eximia


nalos

demm ex

illo

veluti

nova

<

propter mrita cognomen indidimus materna; vene,

qudam alque

admirabili nativitate in lueem prodiluri.


,

crationis; nos nascentes excipit


<

alit

semelque

Caelerin haec ratio

qu se
et

vir sanclus

consolaba;

editos suslinet semper, novissim

complexa gremio

tur, et eruditissima est viiu

simul solidissima

cujus

lum maxime
,

ut

mater operiens

etc.
:

Idem etiam

omneni

in eo esse silam

puto

ut demonstrel ex-

quod Job
est

dixit Ecclesiastes bis verbis

Sicul egressus

ternas

omnes

facultales

et seculi divitias,

nec non

nudus de utero matris su,

sic revertetur, et nihil

universa, quae fortunae bona nuncupantur, tandem


nobis auferenda et i elinquenda esse, sicut aliquando,

auferel
lus ad

secum de labore suo

Eccle. 5, 14; et S. Pau-

Timotbeum
,

SSiltil

intulimus in hune

mundum,
,

cm prinim nasceremur,
ig*lur

iisdem caruinius
,

quod
,

si

huud dubium

(/ubdnec auferre quid pessumus

Tim.

auferenda sint et dimitlenda quidTcfert nrm


illis
,

6, 7. Nazianzenus quoque in disticho carmin de hominis exlerni vilitale loquens


1-kI

statim an paul posl

privemur? Quae
,

ratio tanti
si

ait

A; racs; ovre;
;

profecl est
illam

momenti

et tain praegnans

ut

malur

tfOcp, bis sepulti

sunt qui vivunt in corruptione


id est,

expenderimus
,

et

profund cordi noslro impres-

tumulo enim lumulum pelunt,


in

ab utero matris

serimus
di,

haudquaqum opibus magnoper deleetanlaturi simus.


:

sepulcrum tendunt. Antea enim uterum matris


appellaverat piTpof rp.cv 'xuv,

nec earum jacturam nimis graviter


se

sepulcruni

matrem
inter

Quamobrem
P

quidam consolabalur dicens


-pp-vo,
y'jjj.vo; 0' Otto

pro tumulo liabens.

Unde

fer

convenit

jam

TT'iv

yolav &-kuu.i.
t<3

Commenlatoies

to illuc

inlclligendum esse de sepulin Epist.

Ka

Tt jj.aTinv (j.ayt 9co -^uu.vov


,

pwv

ts'J.o

cro. lia sanctus

Hieronymus
1

ad Tarasiam

Conscendi nudus terrain

nudusque subibo
?

S. Prosper parte

dePraedict., Gaudentius Brixiain

Quid frustra sudo funera nuda videns


Pleriquc autem
,

nus

su

Traetalu

Scripturam

S.

Cyprianus

quod plurimorum
sunt addicti, ac
,

est vilium

tair-

(1) Id est, miser et sunt quae sublata, nec

omnium rerum inops. Alina mea bona unqum putavi.

tenaciter fluxis et caducis bujus seculi divitiis inhas-

rent,

ita
,

loti

illis

si

nunqum

eas
iis

TISi pro TIN' , pro "INST1 Jercm. 8,11, ad formam quiescentium tertia he, ut pro "\tibo Ezecb 18, 16. Similem , sentenliam expressit Plinius Promio 1. 7 Hist. nat. : rlominem naliir tantni nudum, et in nud hune , i nalali die abjicit ad vagitus stalim et ploratum. t Vocula natt? referenda ad verba iQN |TDaD ; qua autem propri de utero materna, tum metaplwric de gremio terr , dici apparet , communi mortalium maire qua\ dicenle Varrone, omnes gentes peperit , et denu resumit , coll. Gnes. 3 , 19. Coll. 5, 14 12 , 7.
,

(Synopsis.) tertia radicalis expiravit , ut inlDTl

deserturi
fruituii

sed semper possessuri


;

alque aelernm

essent

quare

non possunt non


,

graviter

TO

earunidem amissione lorqueri


ille

quemadmodm
:

dives

evangelicus

quem

S. Lucas aniinae suae bis verbis

laelissim gratulanlem introducit

Anima, habes multa


requiesce
libi
,

bona posita
bibe
,

in
,

annos plurimos

coniede

epulare

Luc. 12,

19.
,

Ecce
el

bomineni in

incerto diviliarum sperantem

animi consolationem

omnem
qum

alque liduciam in iisdem reponenteni. Sed

Rect igitur Clialdaeus addidit Nmilp ira") ad 'domina sepulcri. Et sicut Davides Ps. 159, 15, uterum matris vocat Y"1N nvnnn infima terr , sic vieissim Jobus iifra 17, 14, patrem seu genitorem suum sepulcruni dixit, quod nos mortuos instar mains suscipit. (Rosenmuller.)
:

inanis,

qum

insana,

qum
illi

fallax islinsmodi

spes ac fiducia fuerit, ex verbis sequentibus manifest cognoscitur

Dixit autem

Deus

Stulte

Itc

nocle animant tuant rptant le


cunts erunt
?

qu autem

parsti

Inis nimirm falui hominie ievitalcm

, ,

3 C7
, ,
,

IN

MBRUM

JOB
imitanlis.

368

Deus eumque merit stultum vocat sive ut est in Graeco, <ppMa, vecordem, sine mente, sine judicio,
nspientem
licias
;

parenlis opificium

Nudus terra divino munere conformtes sum, minime fucatus, null re


supervacane oneratus
illc.
;

quippe

cm

sibi

perennes prop de-

ergo nudus quoque revertar

et longissim vit amnitalem pollicerelur,

ill ij)s

nocte vit et opibus spolit us

fuit.

Tum

ore

tibi in

Qu? nempe ad locum plangore liberum. Ecce rerum nuditale considrt vir justus primvi
bealam quan, ;

sacro ad suorum

omnium documentum divinum hoc


:

illius

status sortem gloriosam planque

epiplionema subjungil

Sic est qui sibi thesdiirizat, et

do

scilicet

omnes

in

Adamo nudo
munere

conditi nudi fuimus

non estin Deiini dires. Hoc est, stultus pariter et in


nocte rapiendus
divites
,

quam nudilatem
nullo scrt'o
ditas,

divino

adepti

null re su,

inquit Beda. Ut ergo sims


,

m Dem

pervacane onerabamur, nullo indigebamus amictu


!

nequaqum in incerto divitiarum sed in solo Dco vivo sperarc debemus cl in ipso totam nostram
,

doms opus erat. nudilas beala nuprimorum hominum gloria et justili cornes
!

fiduciam collocarc qui dat omnibus affiuentcr; idque nobis penils persuasum animisque nostris
,

originalis

Unum

peccatum secuti sunt amiclus


peccali vulneribus curandis

ve-

ne deciac
,

stium splendor, magnificentia palaliorum, ingnies


diviti
sita
;

piamur,

at

infixuni esse dbet, divilias

nempe

qu omnia

qu-

reliquas hujus scculi facullates

non tam nobis datas


,

sunt et inventa.

Unde
,

eleganter Clemens Alexancap. 10


,

qum

ad lempus duntaxal commodalas esse

ade ut

drinus libro 2 Pdagogi


dicit
flvrra
:

de pretios veste

quoeumque

die ac monientotDco visuni fueril,

summ
subli-

Ote

TTpo; mT?t,t

tyu

r -irspirrv -rcap tt.v XXy.v ia-

jure repeti nobis possint. Atque

hc
:

erat

illa

il

t <po^ov[i.ovov,

neque ad tegunientum habet aliquid

missima Jobi philosophia dicentis

Niulus egressus
revertar illc.

antplis nisisolum vitnpcrium.

Siquidem hominis vitu-

sum de

utero matris

me
,

et

niulus

perium

est sic affectum esse, ut tanlis egeat adscititiis

Quarc sentenliam san auream


Origenes
:

ila dilatai el illustrt

ornamentis ad suam turpitudinem conlegendam. Tertullianus simili ter libro


,

Non lugeo inquit, rei farmliars direplionem; ablat namque sunt mihi cum peculio pariter

de Pallio

cap. 3 et 4

contra

et

molesli atque curse. Nibil habui

cm venissem
,

luxum vestium agens eleganter notavit ingnia hommum primm quidem tegendo corpori qu nces,

nibil requiro

cm

iero. Nibil attuli natus

nihil

bine

sitas prcessil,

deinde ornando,
,

mox

eliam inflando,

auferam sublatus. Nudus

exiyi

de utero matris

me
vel

qu ambilio successit

varias

indumentorum formas

non peculium nec

fdios liabens,

neque

divitiis

pr*mulgsse. Cujus ambitionis et inanissim glori


tanta est vis et potestas
,

facultalibus indutus,

nudus

et ibo

sub lerram; nu;

ut fortissimorum

hominum
inler

dus

inquit

peculio

sed et peccato

nudus
,

divitiis

mentes aliquando

infregerit.

Quam ob causam

sed el impielalibus; nudus substanli


lia.

sed el injusli-

pompas

diaboli

quibus in lavacro divino abrenuntiat

Sicul enim camalibus facultalibus universis nu,

Chrislianus, merit sancti Paires vestium

cUltum

dus effeclus suai


ibo sub lerram
;

ita

et

ab omnibus

illicitis

nudus

orwalumque reponunt

el

jam

inde prima chrislian

nudus malis omnibus


in

ibo, bonis ver

vil professione voluerunt,

quantum

fieri

potesl,
illi-

omnibus indutus. Nihil inlidimus


haud dubium
exivi
(juin nec auferre

hune

mundum
diceret

affectionem liane aboleri,

qu

intimo in animo

quia possumus.
si

Nudus
:

gala est et vehementer infixa. Trahunlur enim

omnes
in

de utero matris me. Tanqum


est morlale
,

incredibili cupiditate eleganlissimi ornats splendo-

Quod

hoc indumcnlum

pervacua gloria

qu

sunt

qu est hc suterren h atque infi,

risque vestium
qiist.

quem amorem

S.

Chrysostomus

2 ad Olympiadcm jure nominal


el ^jiraaTa-i'oiviaTov,

morbum anim
diffirilem

d
sunt

divili
,

qu

sunt hoclie, et crastin


isti
,

die

non

gravem

ad superandum

qu

hodi arrident

crastin ver die eunt

aditqe esse argumenlum


in licum pw;j.V;

magnum

el apertissimuni
,

ad alium? Fumus

est deliciens, flos est transiens,


illas

Siz-^xpu.i-n;,

corrupt mentis

lsi
;

herba estarescens. Et quihabent

tanqum non
non habenl

conlurbalique judicii, aberranlisct deliranlis rationis


illius

habcanl, quia diutis non babenl;


n

cl qui

san conlagio tam lat patet, dulci qudam

illas,

tanqum

nibil amiserint, quia

non permanenel

licenli

nimim

el

impun lcnocinanle,

ut ab e

vx

les relinquunlur.

Qu

accepi, corpus scilicet

an-

mamhabeo, qu

alluli

nonamisi; superflua omnia


illc.
i

immunis ullus esse videatur. Itaque S. Jobus inlelligens rerum omnium stimatOT, et afllatu clesti pienus
,

derelinquens nudus ibo

Sic

ille

eleganfr et

iis

omnibus qu ad peccali vulnera concurrunl

copios.

divitiis,
:

inquam

splendidis vestibus,

teclis

piclis

Qualis igitur hic affectus" dicenlis

Nudus

revertar
el

gloriosi* tabulalis elerisque lerrenis rbus se penils

?7/c?Num

forlassis affectus est

hominis vceih

ca-

exulum videns, tantm


quin potis

abfit, ut,

clerorum more
se per

lamitatem suam deplorantis?absit, quin polis exultalio est

hoininuin, banc rerum exlernarum nuditalem lugerel,

hominis triumphantis
,

ac triumphi sui glo-

qum maxime gauderet


illam

eam

asse-

riam exaggeranlis

qud nimirm ad illuslrem islam

culuin esse spiritalem

ac myslicam,

qu ad
,

nuditalem pervenisset qu primv possessores juSliti in ipso paradiso

Deuin angelosque proxim accedimus, nudilalem

quondam, aureo
,

illo

seculo

quam
J}

S. Dionysius
,

lii>.

de

coelesli Hierarchi, cap. 15,

bealicl plan gloriosi apparebani


ilpistol ad

quemadmodm
,

in

(lescribit

t oET&y

x.al ii).'jrov x.al

yjrot

/.xl

xafla-

cens

Olympiadcm S. Chrysostomus exponit diNudus egressus sum de utero et nudus revertar

pe^y tt,;

tv xt{

7rpoa0rlxi, )cat t ivp; tt,v -nXirr^a. tr,v

6av $
i

tf ixtv <po(j.oiuTi>cy'v,

virtutem illam abstractam

tilliic.

Sed cjus tandem utcrimcminii?

nempe primi

el

expedilam

et

puram ab omni externoadditamento

COMMENT ARIUM. CAPUT

I.

37Q
,

quee
latur.

divin simplicitati quantum

fas est

assimi-

ctissimi Jobi philosophiam

qu

nihil

earum rerum
,

quas vel violenta preedonum manus abstulerat


sui ipsius ac

ve
ile

Porr ex hc omnimod

rerum om-

missus clo ignis absumpserat, vel rabiosus


turbo dissiprat
nihil
,

nium

nuditale

summa

illa

pefectaque animi iran-

esse
in

suum

exislimabat; adeoque

quillitas ac voluntatis absolulissima resignatio existe-

omnin

sibi

tanlo facultatum

omnium nau,

bat, qu se suaque

omnia plenissim Deo pro


:

ejus

fragio periisse meditabatur. Alina quippe considera-

arbitralu commiltebal dicens

bat esse
:

quaxumque hactens habuerat


,

et

nunc tam
nihil

DOMINUS DEDIT

DOMINES ABSTULIT
:

SICUT Do.MINO

repente sublata videbat

clar cognoscens, se
atluiisse,

PLACUIT, ITA FACTUM EST (1)

SIT NOME.N

DoMINI BENE-

eorum secum

in

hune mundum

scd nec

DICTIN
(1)

(2).

Considra bic mihi accuralissimam san-

auferre quid posse. Quapropter nullam sibi


illarum ablatione illatam esse putabat injuriam

rerum
,

Deest in Hebraeo et Chaldaeo. Groecorum est ad;

ditamentum

quod pariler veteres Latini codices versionis S. Hieronynii exhibent. Sunt tamen qui eamdem omnin lectionem cum Hebro sequantur.
(Calmet.)

verba "j"nQ T\)W DW\T, Schmidius rect observavit Est hic oppositio inter scopum diaboli, qui eratut Jobus Deo malediceret, et eventum rei , quo Jobus Deo gloria laudes tribuit. t (Rosenmuller.^ Que le nom du Seigneur soit bni. Il a bien raison de le dire , car c'est ici la grce la plus signale que Job ait reue jamais la protection de Dieu n'a t sur lui si visible jamais ses misricordes n'ont coul sur lui avec plus d'abondance et de profusion. Le dmon parat l'avoir dpouill, de tout niais il n'a contribu qu' le rendre plus heureux et plus riche. Il lui a ravi ce qu'il n'aimait pas et l'a rendu plus attentif conserver ce qu'il aimait, il voulait arriver jusqu'au trsor intrieur de son cur, mais il n'a fait que troubler la garde qui veillait son entre. Il prtendait l'affaiblir, le troubler, au moins le distraire en partageant ses penses entre ses perles et les biens solides qui lui restaient il n'a fait qu'augmenter son mpris pour tout ce qu'il pouvait perdre malgr lui et son attachement pour ce qui faisait l'objet de ses dsirs. Il esprait branler sa vertu en lui tant tous ses appuis sensibles et il n'a fait que montrer combien elle en tait indpendante. Enfin il voulait ter le masque dont il prtendait que la religion intresse de ce grand homme se couvrait et il n'a servi au contraire qu' lever les voiles qui en cachaient l'clat
(2)

Ad

qud nimirm Dominus ea human vitae cmmoda quai ad usum illi pris gratuilo munere concesserat, jam pro libitu ac jure suo subtraxisset. Tanlm igitur Jobus abfuit, ut, quod maximoper damion salagebat,
,

propler isliusniodi rerum ablationem Deo succenseret


aut blaspheniiam impingeret
,

quin potis pro gratuito

illarum usu hactens sibi lernenter indulto quantas

quidem polerat
gauderet.

gratias ageret

ac

Domino

eas suo

quo pris acceperat,


lumine
ila

jamdemm

reslitutas plurinim

Quod autem Jobus fecit, id naturaiduntaxat


Seneca docuit ad Poybium cap. 29,
est, qui
,

illustratus
:

scribens

Iniquus

muneris

sui arbitrium

danti

non

relinquit; avidus
,

qui non lucri loco habet

quod accepit
est
,

sed damiii

quod reddidit
;

ingratus
,

qui injuriam vocat finem voluptatis

stultus

qui

nullum fructum esse pulat bonorum

nisi praesen-

tium, qui non et in

prseteritis acquiescit, et ea ju,

dicat certiora
est

quabierunt quia de

illis

ne desinant
50,

non

liniendum.
ait
:

Id ipsum, cap.

adhuc

amplis illuslrans

Si quis

pecuniam redditam

isolvissese molesl ferai,


graluiluni receperat,

eam

preesertim cujus

usum

nonne injustus

vir habebitur?

Cogita jucundissimum esse quod habuisti,

humanum

et la beaut.

Considrons donc un moment ce juste prostern devant Dieu et lui rendant grces de ce qu'il n'a plus d'autre bien que lui riche par sa foi par sa soumission, par sa patience, plein d'amour et de reconnaissance plein d'esprance des biens futurs. Combien sent-on en le voyant en cet tat, la vanit de tout ce qu'il mprise et l'excellence de tout ce qu'il retient? Un regret semblable celui de la femme de Lot aurait pu lui rendre toutes ses pertes inutiles. Un soupir, un regard jet imprudemment sur ce que le dmon lui enlevait, lui en aurait t tout le fruit, et aurait fait tomber de sa tte la couronne que Dieu prparait sa patience et la sincrit de son sacrifice. Il et t alors vritablement pauvre et misrable puisqu'il perdait les biens intrieurs aussi bien
, , , , , ,

quodperdidisti. nQuae ratio ad animum in rbus adver-

sis componendum et tranquillandum, alque ad bonorum temporalium jacturam levis ferendam, momentum sanc maximum habere dbet ex qu istiusmodi
,

argumentum per modum dilemmatis formari potest nam vel inlelligimus quaslibet opes ac rerum externarum facultalcs gratuilo liberalique Dei munere nobis tributas esse vel non. Si hoc stulti sumus et impii sin illud jam ingrali erimus si illas pegro aninio di:

miserimus, quando Dei voluntate nobis sublracta


fuerinl.

Cm

ergo quilibet vir pius Dn pro ptre

colre ac venerari debeat,

ceitqu credere nihil


,

biens futurs et ternels , aussi bien que les prsents, et il et ajout des malheurs qui n'avaient rien de rel et de vritable , la folie volontaire d'abandonner son ennemi les biens secrets et invisibles vers lesquels il ne pouvait tendre
,

que

les extrieurs

les

absque Numinis providenti in orbe gri

qu cura

plusqum palern ipsum compiectatur, hoc quoque


sibi

persuadeat necesse est


,

quascumque unqum pa

lilur calamilates

haudquaqum

Deo tanqum
illatas esse.

ini-

main. Mais il n'avait garde de renoncer par cette aveugle fureur un trsor inaccessible l'envie et au mrite mme d'tre devenu pauvre; il pensait au contraire mettre en sret ce qu'on tait contraint de lui laisser, retenir ce qu'on lui enlevait en le reprenant des mains du ravisseur, et le fixant mme pour toujours par le sacrifice qu'il en faisait Dieu qui rend ternel tout ce qu'on lui sacrifie. Il se prparait ainsi, quoique sa pense en ft peut-tre trsloigne un rtablissement prochain par une soumission sans bornes; car tout est promis la pit, ce qui regarde cette vie , comme ce qui regarde l'aula
,

mico ipsum laedere volente, sed tanqum benevoio


paire
filii

sui

commodis studente

Quae

consideratio in advers fortun rebusque profligalis


viro probo jure

maximam

adferre dbet consolatio-

nem, quamD. Paulus Hebris in tribulatione constitutis opportune in memoriam revocat ita scribens
tre, et le
est

moyen

le

de consentir tout perdre quand

plus sr d'obtenir tout de Dieu, il le veut. (Duguet.)

,,

571

IN LIBRUJI
:

JOB

:,72

Heb. 12, 5

Obliti cslis eonsolationis


:

qu

vobis tan-

passus

sum detrimenfum. Merit postqum usus


,

qum

filiis

toquitur dicens
,

Fili mi, noli ngligera disci-

sum, reddidi muluanli mihi ea


placuerit
,

gratias agens.

Omne

plinant

Domini

neque fatigeis

dm ab

eo argueris.

quod Deo

bonum etjustum
illi illi

est. Placuitilli

Quem enirri diligit Dominus castigat ; flagellt autem omnem filium quem recipit. Ubi obiter notandum ab
Apostolo flagellationem et castigationem vocari consolationem
Unis ipsa
,

ut daret? ben placuit


juste

identidem ut auferret?
placuit,

placuit.

Quamdi
ei
,

habuimus;

quando placuit

non habemus. Quando habuimus,


,
;

juxta illud Psalmist


consolt a sunt.
sit el

Virga tua

et baculus

me

Qu

san consolatio quannihil

non propria noslra habuimus sed Domini et cm perderemus omnia, non propria perdidimus, Sed

tmvis solidissima

maxima,

tamen aut cert

abstulit qua; sua erant


cuit,
est,
ita

Dominus. Sicut Domino plavult

parm in serunns levt eos qui non sunt prstanli qudam virtule prditi ade scilicet magnum stuporem non solm vitia flagitiaque, verm etiam non ben sedat perturbationes mentibus afferunt. Quod cm Satan minime ignoraret, nihil qu satagebat,
,

factum

est.

Omne quod

Dominus

vita

requies,

aelerna

beatitudo est.

Vita enim in

volnntate ejus, lira in indignalione ejus, Psal. 39, 6.

Quodcumque ergo
sive mulctare
,

placuit

Domino
,

sive percutere

sive ditare

sive

pauperem

facere

qum

ut Jobo persuaderet calamitates istas

quas
illatas

omnia beatitudo

est incorruptibilis. Sic oportet


,

omin

patiobalur,

non tam

Deo qum

cra'turs

ns Christianos dicere

et

facere

et cogitare
eis

esse ac promansse.
lius, qui

Quaniobrem multiplex
dfiiiritibat
,

ille

nun-

omnibus quse eos circumdederint atque


rint
;

occurre-

Jobo clades suas


vel

vix

unqum

sive pecunias perdant, sive paupertas

ineumbal

easDeo, sed

Sabis, vol ChaUkcis,


sic vrlri

vol lurbirii

dicanl in Dis

omnibus cum sinceritate


:

Sicut

Domino

vhementi tribuebat, ut

sanelum ad impa-

placuit, ita factum est


secula.
s

sit

nomen Domini benedictum

tentiam provocaret, alquc in animi perlurbalioneni


impelleret.

tri

Sic

ille.

Nam

qui ad

Deum

calamilales suas mi-

SaluberrimahcJobiphilosophia,

si

unqum alis,

nime rcfert, neque ut ab ejuspatcrn manu profectas mansuetc suseipit, facile ad impalienfiam autindignationem slionilatur. Verm vir sanctissimus
aliter
,

nunc

cert vel

maxime
in

necessaria est medendis ani,

morum
beili

morbis san gravissimis qui hisce calamitosis


tt crvitatum

long

temporibus

ac provinciarum
catholicae religio-

de Dei providenli philosopbatus, divimc bene-

eversione ac vastilate
nis detrimento
,

cum maximo

placito voluntatis

omnem laborum ac dolorum suorm


,

nec non plurimarum perditione ani-

aeerbilatem miligabal et Icniebat


ferens sentcnliam
lit,
:

auream

illain

pf-

marum

perniciosissim grassantur. Tribus autem polot

Dominus ddit, Dominus ostnon

lissimm vir sanclus consideralionibus afllictum


tantisque calamilatibus

etc.

Scilicet

non torlorem, sed judicem,


Clirysostomus boni.

animum
,

erigebat

prima

eral,

executorem, sed auctorcm pnarum sufm altendcbat,


uli

quod bona
videbat,

istheee temporalia

qu

sibi

jam sublata

eleganler D.

7>

in

nequaqum homini propria

et connaturalia,

priorem Epistolam

ad Tbcssalonicenses
illi

annolavil.

sed alina polis et peregrina duceret,

quemadmoeijressus

Hinc acerbitas cruciatuum

diabolo inflicla in
et

din clar signilicavil


de utero matris

cm
el

dixit

Nndus

sum

Deum lanqum auclorem primum


fratribus
ctus
,

finem ultirniim

me
,

nndus revertat
et auferret
abstulit.
;

illc.

Secunda,
ait
:

relata sanetissimo viro dulcescebat. Tari

modo Joseph

quod

illa

Deus donaret
ddit

quapropter
Tertia
,

qondam vhditus, et in .'gyplim abduvendilioneni suam et exilium lidqaqum


ISon vestro,

Dominus
istiusmodi

Dominus

quod

in

bonorum

ablatione diviiue beneplacitum


:

odio fraterno, sed divin;c voluntatis beneplacito adscribebat


:

voluntatis agnoscerel dicens

Sicut

Domino

placuit, ita

inquil,

consitio,

sed Dei

factum

es/.

Juxta primam ergo Johi consideralionem

votuntate hc missus sum, Gcn. t, S. Quia


oxilii sui

igltiir

Deum

ob istiusmodi bonorum dispendium externorum haud-

auclorem venerabalur, ncc

in fratres odio

quaqum dbet homo succumbere


consternari. Propler

dolori vel Iristili

laborabat, nq servilulis moleslias sentiobat. Si-

secundam ver ne queri quidem


Cano-

mliterHeli quando pnre

illius

intendcbantur

cum

mcril potest.
gaudeal
,

Ob

lerliam denique oportet eliam ul

Deo minime
bouum

expostulav'it', sed poliiis


1

liumililer con-

juxta illud S. Jacohi in Epistola su

COrdavit dicens,

Reg.

18

Dominus

est: quod

nic monenlis, cap.


fratres

1,2: Omne gaudium


in

e.ristimate,

est in ocitlis suis faciat; in

quo

virtus ejus

haud

mei

cm

tcutationes varias

incideritis,

mcdioeriter enituit. Facile enim es!


consentire
,

coronanti Deo

scienlcs qn'od prolmtio fidei vestr patientiam operatur.

flagollanii diilicilliimim, nisi quis sibi ipsi


soli

Patientia autem
/'(('//

opns perfectum habet

ut sitis per-

jam perlbcC morluas


ejsque vohinlali
in

Deo cum

sanciis

viv.n

cl inteqri in ntlO dficientes. In

nullo san defecit

omnibus

se aceominoilet, qtlirllia
:

Job, qui verse patientise forma


cbaracler fuit, cujus

cl

perfecUe virtulis

imo Dei volunlalem pro su habeat.


job quando
lircc

nimirin

(eeil

exemplum nobis omnibus ad


in

vrba prfroiStiaVll
:

oifiiiitts

dedil,
est.

imitanduni proponit S. Antiochus liomil. 117,


vrsis

ad-

Dominus

abstulit

skMt

Dbrtiiib pldtUit itu


.!ire:'ni
,

factum

qu ac
,

prosperis ad
:

gratiarum exhortans

Quam

senlenliam
:

pldri

ita
,

pulchr dilatt

aelionem

cm

ail

Sive quis animi jucuridilateper,

Orighes

Quando

voluil

iii(|uil

dedil, ni

bonus;

cl

fruitur, sive trihulalione


alllictalur

sive nuhilo legilur jusliti,

quando
*

voluil,

idonlidem ut habens poieslalem absdedil,


el

anxius, aut cert effunditur gaudio, dbet


grBtisffum
ille

tulit.

Dominus

Dominus
;

abstulit.

Dedil

nihilomins adliiherc

aelionem. Qualis
;

ena

et itcrm abstulit sua

ego nihil amisi

nullum

non

olipciir luit

eximius

Job

is

enim

perditis

375

COMMENTARIUM. CAPUT
,

I.

374

sema omnibus
bus
fastigios

domo

insuper decfem contignationi,

docet Chrysostomus in cap. 5 ad Coloss. homil. 8,


sic scribens

adcequal solo

sed

et

filiis

intrim

Gratias itaque agamus, inquit, in


liai
:

om;

dm

genialiepulo invitant se et indulgent, ruina op-

nibus, quidquid

hoc enim

est

gralum esse

quam Domino pro liis rependit gratiarum actionem? Nimirm accepto hoc nunlio dicebat,
prcssis,
t

elenini reluis prosperis hoc lacre nihil

magni

fueril;

nani ipsa

rerum natura e

inipellil.

Quando ver

in

Dominas
cuit, ita

ddit

Dominus
est
:

abstulit

sicut

Domino

plas

extremis existentes gratias aginius, tune prclarum


est.

factum
lise

sit ttotnen
!

Domini benedictum.

Quando enim cteri maledicunt


Vide quanta

et fastidiunt,

qum

voces grata; Deo

qum
!

suavis

earum

nos gratias agimus.

sit

philosopbia.

divinis auribus concenlus accidit


duclili assimilatur,

Ver Jobus tuba>

qu dm

lunditur et prcmilur,

Primm, Deum ltihcas; allerum, diabolum pude lacis lertium, et quod mal lac tum est nibil esse
;

siniul eliam

producilur ac dilalalur, ut Dei laudes

lacis;

nam

et tu

simul gratias agis, et Deus dolorem

claris resonet,

quemadmodm
,

D.

Augustinus in

amputt,

et

diabolus abscedit.

Non
illc

potest etiam
afflictio-

Psal. 97, ad

illa

verba

in tubis duclili bus et voce tubcc


:

fieri

ut afflictionessentiat
agit. Nihil

homo
i

qui in

corne, eleganler annotavit dicens

Quid

sibi

volunl

nibus gratias
adversis

hc lingu sanctius,
,

qu

in

lub
sup.t
,

ductiles et tubee

corne? Ductiles lub re


;

Deo

gratias agit

etc.

Uiidc Joannes Avila


:

tundendo producuntur

si

lundendo

ergo va-

formartdis moribus magister opliinus

In

rumnis
gratias,

pulando. Eritis lub ductiles ad laudem Dei produ-

et doloribus, aiebat,

plus valet

unum Deo

ct,
sio,

si,

cm

tribulamini, proueialis. Tribulalio, lun-

qum

sex

mima

in rbus prosperis el

bon valetu-

profects productio est.

Tuba

ductilis

erat Job,
et orbitate

edine.

Nam Deo

gratias agere
est artificii

quando repente percussus


(iliorum
ductilis
sicut
,

tanlis

damnis

volum, vix

ullius

cm omnia fluunt ad at ver cm variis


arlis,

tunsione
:

ill

tant Iribulationis factus tuba


,

arunmis obruimur nihilomins velut pro beneficiis

sonuit

Dominus ddit
sonuit?
t

Dominus
:

abstulit

Deo se gralum

sistere,

hocrar
fil ii

hoc magni est

Domino

placuit, ita factum est

sit

nomen Domini
soniaiA

animi, hoc genuini est


Dei fdium probes,
pressas
,

Dei. Ut igitur te legilimum


et calamitatibus

benedictum.
ddit ista
actio grata

Quomod
ductilis
,

qum suavcm

flagellis cajsus,

tuba?

Sed qum hac gratiarum


diabolo
,

gratias ge

exemplo Jobi

qui tanqum sin-

Deo lam

lerribilis et ingrata

fuit.

gulare Dei

munus

ac benelicium

quameumque
resignatne

adver-

Potuit quidem Satan de Jobi virtule dubitare


ejus servitulis

potuit

srtatem et allliclionem obviis


ulnis et dilalato

voluntatis

obsequium exlenuare dicens

Num-

gratitudinis sinu

promplus excipie-

quid Job frustra limet


gratias agebal
;

Deum? quando
lot

in prospcrilate

hat

ne verbulum quidem ullum querulosum emit-

sed ubi audivit

calamilatibus pres,

tens.

Quamobrem mngnificum hoc


Deo meruit encomium
22.
,

et prorss singu-

sum

dixisse

Sit

nomen Domini benedictum

non
,

est

lare

gerfectissimae virtutis

ausus Jobi virtutem ac probilalem imminucre

aut in

*imiaque sanctitalis cerlissimuni argumentum.


Vl
P.S.

dubium tanqum minime firmam vcramque vocare, quemadmodm pulchr D. Chrysostomus Sermone de
Job et Abraham observavit dicens

I.\

OMNIBUS HIS

(1)

NON PECCWIT JOB

LAuis suis (2). In Hebrceo latis palet Iwec oratio, ubi

Adversa

fert

et
in

absolut absque ull restri tione dicitur -nS nN'-bi^

gratias agit;

magnitudo per quam magn mentis


Vides qud
si in

1VN

NT2H,

iil

est

In omnibus his non peccavit Job.

irislibus apparet.
lias egeris,

prosperitale gra-

Nec apponuntur
labiis suis, quai

ista

verba quoe Vulgatus transtulit

sycophanta diabolus factum tuum exte:

nec

in

Grco
tc;

textu ponuntur, qui sic


ou^senixotfcy

nuat et

dicit

Ntmquid Job frustra

colil
,

Deum ? Gra

habel

< tot&i^

t.%(j<.

arw
his

oSkv

tias igitur

elidere
possit.

Deo eliam in adversis ge ne quidquam bono opre malignus invidusque hostis


in prosperitatis

iiy.apTEv

Im

ii..

roO Kupu, in

omnibus

qu
,

ac-

ciderunt ei nihil peccavit Job coram

Domino

juxta

Gratiarum actio

autumno nata
et solida esl,

quam

translationem onuies fer Patres Gneei

Jobum

ct flaccescit,

neque di vernat; viget

ab omni penits eliam cogitatibnum peccato liberum


fuisse asserunt. Vulgatus tameiJ interpres, cujus ea-

qu

in

calamitalis

hieme nascitur;
;

et

siniul el sapidissima palato Dei

lgitima est

hc grata qu fla-

nonicaestaucloritas, baud temer verba


suis,

illa,

labiis

gellanti

exliibelur, fucata, qu;u blandienti tantm,

addidisse pulandus esl;

sed vel correctiorem

sicut rectS. Antiochus homil. 117 docet, his verbis

(quod Sanctius noster autumat) codiccni habuisse, in

nos admonens
<
c

Sive ipsi consolamur, sive

aflictat

quo

ista

verba in Hebraeo etiam exprimebantur

aut

nos qupiam tribulatio, et quocumque in statu consistinius


,

certematuro

consilio, et S. Spirits instinctu, expii-

juxta

apostolicam senlenliam gratiarum

cationis grati eadeiu adjunxisse aut transsumpsisse

actionem Deo exhibeamus.


insigni

Et nonnullis

interjcctis

ex capitis secundi versu decinio, ubi diserte dicitur

iHoc, inquit,

argumento internoscilur, qui

Jobus non peccsse


deelararel
!

nibil fucat gratus est,

dm

inter

mdias dcprehen-

sus calamitates loto pectore gratias agit

Domino
,

contra

cognoscibile indicium viri mal grali


,

si

dm
,

labiis suis, ut nimirm apertis daemonem frustra et irrilo conatu Jobum ad blasphemandum impellere voluisse, cm ne verl)ulum quidem inordinalum ab eo elicere poterit.
(1) Id est, in tolo
tae. Intellige

angitur qupiam tribulatione

tum

sit

querulus

si

'j

hoc negotio
iih:d

nfflietionis

sibi illa

murmure
sere
,

interstrepat

si

discrucietur ob hoc mi,

imtem usquead

tempus, de <;uo

lo-

si

tueatur causam
si

suam

el excuset

innocendissimilia

ctiam, et

qua lus

similia.

Sicille.

Nec

quitur lam ho<- capite qum sequenti. (2) Haec verba lubi/s suis, non legit Hbrus, et capite 2, 10, deducla sunl. (Calmet,)

fc.<

-75

IN

LIBKLM JOB

376

Haudquaqum ilaque vulgala lectio Hebro textui, quem nunc habemus, aut Graecae Septuaginta translalioni ullo modo contradicit aut rpugnt sed paul long aliter Sa tance qum tantiii elaris signiiical
; ,

rum.prsesertim loci,temporisac personarum oaciam habeat rationem, ut jure merito ostiuni circumstanii
dici possit
,

qud discretione pro rerum exigenti

modo

claudatur,

modo

aperiatur.

Neque

salis fuit

cogitaverat accidjsse,

diu pro nialediclione, quani

regio vati labiis suis oslium petivisse, nisi eliam ori

avidis autibus exsnectabat, et tanlo tentationusn appa-

custodiam postularet, hoc

est, ut

Septuaginta loquun-

ralu exloi quoi e salagebat, non nisi benedictionem et

tur, cpuXoxriv, cohorlempresidiariain,

excubias milila-

graiiarum actioncm ex ore Jobi expressit. Quare

ista

res, fidos satellites

ad os luendum ac niuniendum, ne

verba, cubiis suis, non ad virlutem Jobi restringendam


aut limilandani, quin polis ad camdeiu explanandaui,
et d.
Il

quod ex eo verbuli/m erumpat, quo lex divina elcommunis liominum <,ocielas violetur. Acut aulem loco
citato D.

quodaminod ainpliiicandam adjecta videnlur,


:

q.

Cbrysostomus animadvertit, baud absque


ostii et custodiaj fieri

/;;

lus

omnibus non peccavit Job, ne quidem

labiis

myslerio Davide et

nient io-

suis.

Hoc aulem quanta;


lingu

virtulis sit vel ex eo patet

nem; sed

ut intelligamus ostium

istiusmodi neque

quod
ler

m nullus
,

lioniinuin doniare possit, ut fraasseruit.

Domini Jacobus

Qu quidem

Aposloli

jnonentis
est.

magna

ut decet, et gravissima auctoritas


vel ips cert
,

semper apertuni, neque semper clausum esse oportere; 'sed interdm quidem claudendum, inlcrdm ver aperiendum esse, juxta illud Ecclesiaslne 5, 7
:

Ut tamen

siluissel,

experienti
esse facilius

Tempus
porta;;

taceudi, et tempus loquendi

si

enim, inquit,

quotidian satis

inlelligeremus

nibil

oporlcret ora perpetu palerc, non factaj essent


si

qum

ut lingua extra

viam

et oflicii

limites egredia-

aulem perpetu clausa

esse,

non

esset

tur, et in prcecipitiuni noxse rut. Quaiiiobreni acul

opus custodi.

Majorem adhuc

in

loquendo cauteEcclesiastici 28,

D. Augustinus in Psal. 58 observavil non frustra

lin?

lam adhibendam esse censet auctor


29, ita

guam

in

udo

esse,

quia facile labitur,


illa

quod

Theo-

monens

Vcrbis tuis facito staleram. Yult ni-

phrasto videlur mutuatus, cujus

verba leguntur

niirin nos tant diligenli uti in loquendo et e prudentia; animadversione, ut verba


cis

apud Slobceum serm. 57


quasi in udo est lingua
;

fp auv y "yXwaora, quo item sensu Nysseno


:

bi

omnia

veluli auri-

statera

ponderanda

et

examiuanda videantur.

homil. 1 in Eeclesiaslen

i"7p

y!

^ Xwaoa

eiiaTp&tp&

Quem locum more


D. Ambrosius
ti

suo docte graviterque illuslrans

lingua liumida et versatilis nuncupatur. Quai oninia

Profrant, inquit, sernioncs ad


juslilia;,

menSimi-

prop incredibilem labendi facililatem significant,

suram

libr

examinatos

ut

sit

gravitas in
>

quemadmodm

qui

in liumido lubricoque loco est

sensu, in sermone pondus, in verbis modus.


liter

titubante ac fallenle vestigio ruit facile, et opinionc


citis prolabilur. Id

D. Cbrysostomus in Psal. 140, eunidem locum


et lancent lingua;

quod
in

S.

Basilius prudenler anilingua;

exponens, staleram
cet, ut

faciendam do-

madvertens Homil.
Agapetus Diaconus

Psal. 55,
et

peccaluni

non solm verba gu oporlet efferamus, veilla

omnium maxime obrium


in

multimodum noniinavit. Et

rm

eliam

ipsa

qu par
:

esl caulione veluli


,

pond-

sua ad Justinianuni iniperalorem

rantes
in

expendamus

Si

enim

inquit

hoc facimus

Inslitutione, linguam lubricum instrumentant appellat.

auro, mull magis faciendum est in verbis, ut ni-

Quare cm
psus
,

lani facilis ac periculosus

sit

lingua; lailli

hil desit, nihil

redundet.

Vult nimirm aurei oris

jure merito prudentes omtes maxiniam


et fideleni cuslodiani

doclor ut verba non statera loquaciuni dolos et distorl


,

cautelam
suerunt
,

adhibendam esse cen-

sed veluti aurificis

trutin expendantur,
et

qu
pre-

quam
:

reghis propheia, infinnitalis ex hc

modestia prudenliaque honesta; mentis aurea


tiosa cfliciat, et raritas

parte suai conscius, Deo sibi poni postulabatdicens:


Ps. 140

conimendet

quasi

vit

sapiens,

Pone, Domine, custodiam ori meo

et oslium

circumstantiw labiis meis.


lib.

Quem locum
et

D. Gregorius

7 Moralium, cap.

ult.,

lerli parte in

Curie pa-

sloralis,

admonitione 15, de servand


inlelligit,
:

loquendo ac

hominum commendalionem merealur, pro sermone uniones et gemmas fondt. Et san si rem ipsam consideremus non mediocris quin polis long maxima loqui est hontinis laus
cujus os

atque lingua

silendoprudenti

raiioneinque hujus similiniiiiiiin ostiuni et

verbuni in tentpore suo; ade ut Salonton, sapieniissinius

tudinis assignait, ait

Quia

ape-

rerum

a;stimalor,

non vereatur ver ha opportune

rilur elclaudilur

quia ergo inquit ori suo poni non


peliit,

prolala rbus quibusque pretiosissimis comparare di-

obstaculum sed oslium

aperl docuil quod et

cens Prov. 25,

1 1

Malu aurea
;

in lectis argenteis qui

per disciplinam retineri lingua debcal, et ex necessitate laxari,

loquitur verbum in lempore suo


inlelligi

ubi per mala aurea


in

qualens os discretum
et

et

congruo lemtaciturnitas

debent globuli aurei perinsignes, quales


;

pore vox aperiat,


rclaudat.

rurss congruo

monilibus pretiosis poni consueverunl


ginla verlunt
cere verbum,
:

quare Seplua-

Eodeip fer sensu S. Cbrysostomus in suo


isluin

Malutti

aureum

in monili sardii sic di;

ad praxlictuin Psalniunt Coimnenlario locum


nein

quod Vulgalus
et

verlil, in lectis argenteis


,

exponil, addens clavem bujus ostii esse ipsam ralio:

Symmachus
cuis argent),

Theodotion transtulerunt

in

compisiitii-

Os ergo, inquit
rationem
ei

nostruni perpetu cuslodia-

subaudi

thecis, aut jignris, vel

quid

mus

lanquni

clavem adhibcnles.

le;

alii

verlunt, in clalis vasis argenteis, vel i cargenteis.

Pulchr autem Prophet ostium circnmstanti seu


ci rcumslans appcllatur
,

laturis

Quoniodocumquc ver siiniamus,

quod

niniirin prudentia in
sil,

hoc

salis constat

Salomonem

veluli

in

enibleniate

loquendo maxime uecessaria

quac cii'aunslantia-

incredibilem quainpiam pulchritudineui nostris ocu

377
subjicere voluisse, ut

COMMENTARIUM. CAPUT
quantum verba opportuno temIn

I.

573
:

Hebro

est

Nec
:

ddit

insulsum Deo

quod

SJ~

poreprolala decori ac venuslatis habeantintelligamus.

ptuaginta reddunt

Et non ddit insipienttam Dec,

Porr isliusmodi

in

sermonibus apl moderandis pru-

Olympiodorus

JSon incusavit

dentia res ade rara est, ut

omnin ver idem Sa:

Neqne

insipienter se gessit erga


est,

Deum ; Symmachus : Deum, id est, nequaqud tantas sine


;

lomon pronuntiaverit banc parmiam, Prov. 17, 27 Pretiosi spirits vir eruditus, ubi pretiosus idem est
quod rarus
spiritu
lit
,

qum de Deo conqueslus quam providenti


juste res

ull

su culp calamitates palerelur

neque

divinse quid-

spirits

autem pro sermone sumitur qui

detraxit, quasi

minus sapienter aut


,

queni spiranius,

quemadmodm apud PauSignilicat

humanas gubernaret alquc disponerel


et florere perversos
;

si-

lum;

Cor. 14, 45, orare spiritu idem est quod seruti

nendo probos opprimi

quae fer

mone

ad

orandum.

nimirm virum
et

communis miserorum
tiam afque

esse querela solet Dei providen,

eruditum ac
spirits,

diviit sapienti

prsedilum esse pretiosi

a^quitaleni incusanlium

quemadmodm
et

sermonis videlicet rari et considerati,


electi,

quod
sesli-

etiam rei alicujus criminis condemnati, aut judice


mulctati, sententiam

inde sequitur, ver pretiosi et

plurimique

velut

minus juslam

quam

mandi. Hinc S. Jacobus pretiosam illam lingu conli-

plermque
S.

sugillare consueverunt.
id

Atque hoc sensu

nenliam proprium esse vult indicium


sapientis, qui

viri perfect

Chrysoslomus,

quod Hebrus lextus ad sapienad justitiam,significans Jobum

jam ad

summum

virtutis

apicem con-

tiain retulit, ipse refert

scendcril, dicens cap. 3, vers. 2': Si quis in verbo

nullius injustiti

calumniam Deo impegisse. Origenes


dederat
et reips

non

offendit

hic perfectus est vir,

ex quo manifest
sit

ver hoc refert ad pra^cedens Jobi elogium seu enco-

colligilur quantse perfeclionis necesse

fuisse Jo-

mium quod Deus

ci

Jobus su in
,

bum,

qui vel ipsiusmel Dei leslimonio labiis suis non

adversis constanti
se prastans qualem

verum

esse comprobrat

talem

peccavit.

Deus eum prdicaverat, ade ut


argui ullo

NEQUE STULTUM
(1)

(1)

QUID CONTRA
ici

DeUM LOCUTUS

EST.

Deus

nullius insipientiye levilalisque aut mendacii,


,

La

folie

dont parle

l'Ecriture, lorsqu'elle
folie

quod contendebat dnion

modo

posset

contre Dieu, se ajoute, qu'il doit entendre, selon saint Grgoire, de l'orgueil extravagant de l'esprit de l'homme, qui ose accuser la justice du Seigneur, lorsqu'au milieu de ses chtiments il se regarde comme un innocent, et Dieu comme injuste. Or Dieu nous assure que Job ne tomba point dans cette folie criminelle, c'est--dire qu'il adora Irs-sincrement les ordres trs-justes de sa providence au milieu de cette preuve si rude qu'il eut souffrir.

ne profra aucune

Fa, inquit, quae Deus ad diabolum locutus est, tesli-

monium perhihendo
bendo
;

Job, non fecit infirma succum-

sed

fidelia illa

atque firma

fecit
sibi

cum

gra-

liarum actione sufferendo cuncta


Meril ergo dicit
:

accidentia.

Non

ddit insipientiam Deo.


illo

Non

exstiterunt

testimonia Dei de

infirma,

neque

mendacia per illum, sed

fidelia,

firma, vera.
illis,

necesse habuit Deus confundi de


fideli

per

Non qu velut

saint nous le reprsente comme ayant une excellente figure de Jsus-Christ. Le dmon, dit-il, depuis Adam jusqu' l'avnement du Fils de
t

Le mme

testimonium perhibuit

illi.

Ostendit enim sicut

Deus dixerat, qud non propter pecuniam illum colebal.


j

Dieu, avait possd le cur des peuples, et y avait, pour le dire ainsi, imprim les traces de sa malice et de son iniquit. C'est ce qu'il faisait entendre en disant Dieu qu'i/ avait fait le tour de la terre , et qu'il l'avait parcourue. Celui qui s'est revtu de no tre chair est venu ensuite pour tre dans cet tat < d'abaissement un sujet d'admiration et de frayeur cet ennemi superbe, qui Dieu dit de considrer son serviteur dans cette excellence de vertu qu'il poss dait par-dessus tous les autres hommes de la terre, lorsqu'il prsenta devant ses yeux son Fils unique dans la forme d'un esclave, mais tout rempli del vertu de sa divinit. Mais pour ne point Irop pousser et tendre celte figure il suffit de dire que ce divin Job ayant t, selon que le dit saint Paul, tent comme nous en toutes choses, et prouv par les peines qu'il a souffertes il a t trs-pari'aitement exempt de pch. C'est lui proprement que Dieu proposa au tentateur comme un modle accompli et qu'il exposa sa fureur pour tre un sujet de confusion son orgueil, qui ne put jamais, comme le dit S. Grgoire, allier ensemble une si profonde humilit et une patience si divine avec une si haute majest. NUtil nisisuperbum sapiens, dum esse hune humilem conspicit, Deum esse dubitavit.
, , , ,

lia

Origenes.

Latinus denique interpres

vocem stultum

refert ad

ipsuminet Jobum, ex cujus parte illam consideravit,


ut sit sensus
in

ipsum

nihil insulsi

aut stulti scommalis

Deum

effulivisse,

nullam plan slultam querimo,

niam

in lot alfiietionibus emisisse

nec ullam denique

ingrati aut indignantis animi significationem edidisse.

Qui sensus Pined nostro tuin

fini

proposito tuni ver-

bis ipsis jure congruentior videtur.

Siquidem

stultilia

maxime per linguam


de
Oratore,
;

se prodit

quapropler Cicero 3
dubitavit appellare

loquacitatem non

stultitiam

et festiv Theocrilus

de Anaximenis

ho-

minis loquacis et inconsiderali, Oratione, dixit illam

habere verborutn quidem flumen

sed mentis guttam.


ita

Nec minus argut Apuleius nott

fer natur

comparatum
plus linguse

esse, ut

illi

qui habent plus cordis, ha-

beant lingua paul minus, et diverso, quibus est


sit

cordis

minus

significans vires insi-

gniter cordatos ac prudentes

plermque esse lacilurnos

(Sacy.) Si nous tablissons un parallle entre Job et -piclte, nous trouvons que la conduite du premier l'emporte de beaucoup sur la philosophie sloque du Phrygien. Cependant le caractre fort que la nature avait donn ce dernier, avait encore t retremp dans les leons du Portique l'lvation de son esprit fut, pour ainsi dire, rafline dans le creuset de la philosophie platonicienne lundis que l'Arabe Job, qui vivait
;
;

ac

minime verbosos,
ita

stultos ver

maxime loquaces

et

garrulos existere,
ti et taciturnitas

ut stultitia et loquacitas, sapieninter se vinculo connecli

tam arcto

dans l'enfance de la socit, n'avait pas eu ces secours. Mais il pouvait dire au Seigneur avec le roiprophte Tu illuminas lucernam meam, Domine Deus meus, illuminas tenebras meas. (Ps. 1S, 2.) (Drach.)
:

579
Videantur, ut omnis loquax stultus
,

IN
et

LIBRUM JOB
<

380
jpse esset
,

omms

tacens

homo

talem ejus esse orationem.

>

Cm
Jobi

illud sapciiscettscri merit possit, juxla

parmia; Sa-

itaque ipsiusmet setern Veritatis teslimonio,

lomonis

Os stultorum pascitur imperiti. Vir autem

sermonem
insipicnlisc
ijisuin

et

ab omni peccali labe purum atque ab

sapiens reprudehs tacebit. Stultus quoque si tacuerit, quippe re ali tam certum de aliputabitur. Ex null

nota prorss

immunem

fuisse

constel,

quoque sanctissimum simul ac prudcnlissimum


Atque hic
est primi finis

potest cujus prudenti stullilive judicium formari quart ex loquel. Siquidem lingua mentis index certissimus est
;

exslitisse ncccsse est.

ceru

minis

in

quo Job de

infernali boste diabolo nobilis-

et pro signo sunt inlerioris hominis verba


ait S.

siinam victori
orbis universi

palmam

reportavit, et in conspectu

crumpenlia, ut
plietas.

Hieronymus
externi

lib.

2 super 12 Prointel-

lanqum pancratiastes invielissimus


,

Quod ipsum

quoque sapientes
lib.

toto applaudente theatro

in virtutis inauditae testi-

lexerunt, inter quos apud Tullium,

5 Tusculana,

monium admemoriam nominis sempiternam, hune


Deo honoris titulum
In omnibus his
el veluti

rum

Qualis cujusque animi affeclus esset

talem

stylographiam meruit
suis.

esse

hominem Socrates

disserebat;
II.

qualis

autem

non peccavit Job labiis

CAPUT
,

CHAPITRE
1.

II.

cm qudam die ve1. Factum est autem nissent filii Dei, et starent coram Domino, venisset

s'tant encore un jour prsents devant le Seigneur, et Satan s'tant aussi trouve parmi eux
les
,

Or

mmes enfants de Dieu

quoque Satan
diceret

inter

eos,

et staret in

2.
dit
:

Le Seigneur
J'ai fait le

conspectu ejus,
2.

d tour de
lui

D'o viens-tu?
,

Il

lui

rpon-

la terre

Ut

Dominus ad Satan
ait
:

Unde

ve-

l'ai

parcourue tout entire

mon ordinaire, et je cherchant toujours quel-

qu'un dvorer.
: N'as-lu point conqui n'a point d'gal sur la terre, qui est un homme simple et droit de cur, qui craint Dieu, et se relire du mal , et qui se conserve encore dans l'innocence, quoique tu m'aies port m'lever contre lui , pour l'aflliger sans qu'il l'et mrit et sans que sa fidlit en ait t branle ? . Satan lui rpondit Ce n'est pas une grande merveille de voir Job demeurer constant dans des maux qui ne touchent point sa personne. L'homme donnera toujours la peau d' autrui pour conserver sa propre peau, el il abandonnera volontiers tout ce qu'il possde pour sauver sa vie. 5. Mais tendez votre main, et frappez 9es os el sa chair ; et alors vous verrez s'il ne vous maudira pas

nis?

Qui respondens

Circuivi terram, et

3.

Le Seigneur

lui dit

encore
,

perambulavi eam.
3.

sidr
:

mon

serviteur Job

Et dixit Dominus ad Satan

Numquid
sit

considersti
ci similis

servum
et

meum
vir

Job, qud non

in terra,

simplex et reclus, ac

timensDeum,

recedens malo, et adhuc

rctinens innocentiam?

me

advcrss eum, ut

Tu autem commovisli affligerem eum frustra.


homo
tuam,
,

h.

Cui respondens Satan, ait: Pellem pro


,

pelle

et cuncla quae habet


:

dabit pro

anima su
5.

Alioquin mitte

manum

et

tange os
in

en

face.
6.
:

ejus et

carnem,
libi.

et tune videbis

qud

faciem

benedicat
6.

Dixit ergo

Dominus ad Satan

Ecce

in

manu tu est, verumtamenanimamillius


7.

serva.

Egressus igitur Satan facie Domini, per-

cussit

Job ulcre pessimo,


:

planta pedis

usque

ad verticem ejus
8.

Qui testa saniem radebat, sedens

in ster-

quilinio.
9. Dixit

autem

il Ji

uxor sua

Adhuc

tu peret

Le Seigneur dit Satan Va, il est en la main. Je l'abandonne sa chair ; mais ne touche point sa vie. 7. Satan, tant donc sorti de devant le Seigneur, frappa Job d'un ulcre malin qui le couvrait depuis la plante des pieds jusqu'au sommet de la tte. 8. Et Job, s'tant ;issis sur un fumier, tait, avec un morceau d'un pol le terre, la pourriture qui sortait de ses ulcres. que le dmon avait rserve 9. Alors sa femme comme un instrument trs-propre perdre cet homme Quoi? vous demeurez encore dans juste, lui vint dire votre stupide simplicit? Maudissez Dieu an moins prsent; et mourez, si vous pouvez obtenir par vos maldictions une mort qui vous dlivre des maux dont toutes vos bndictions n'ont pu vous garantir.
,
:

manes
rere.

in simplicitate tu ?

Benedic Deo

mo-

10. Qui ait ad illam

Quasi una de

stullis

mulieribus locula es;

bona suscepimus de manu Dei, mala quare non suscipiamus? in omnibus his non peccavit Job labiis suis.
si

H.

Igitur audientes trs amici Job


accidisset ei,

omne

malum, quod
tes, et

venerunt singuli de

loco suo, Eliphaz Themaniles, et Baldad Subi-

Sophar Naamathites. Condixerant enim,

Vous parlez comme une 10. Job lui rpondit qui n'a point de sens. Si nous avons reu les biens de la main du Seigneur, pourquoi n'en recevrons-nous pas les maux? Ainsi, dans toutes ces choses, Job ne pcha point par ses lvres ; et la violence de ses douleurs, les insultes de sa femme, la fureur du dmon, ne purent lui arracher une parole d'impatienceou de murmure : mais il demeura toujours dans la so?< # mission, le respect et la fidlit qu'il devait Dieu y 11. Cependant trois princes, amis de Job, ayan appris tous les maux qui lui taient arrivs, prtiren' chacun de leurs tats pour le venir trouver; Eiphas dfl Tliman, Baldad de Suh , et Sophar de Naamatli. Jls arrivrent tous trois en mme temps ; car ils s'taient donn jour pour le venir voir ensemble et le con:

femme

ut pariter venientes visitarent


larentur.
12.

eum

et conso-

soler.

12. Lors

donc que de
ils

Cmque

pttf le considrer,

levassent procul oculos suos

tait dfigur; et

ils eurent lev les yeux reconnurent point, tant il ayant jet un grand en la vue de

loin

ne

le

33!

COMMENTARIUM. CAPUT
,

II
il

332
tait accabl,
ils

non cognoverunt eum


super caput suum
in

et exclamantes plora-

maux

verunt, scissisque veslibus

sparseruntpulverem

clum.

pleurer ; et selon l'usage de leur temps et de leurs pays, ils dchirrent leurs vtements; ils jetrent de la poussire en ['air pour la l'aire retomber sur leur lte, montrant par ces signes extrieurs la douleur intrieure dont ils se sentaient pntrs, et la part gu'ils prenaient

dont

commencrent

13. Et sederunt cura eo in terra

septem die-

aux maux dont ils voyaient que Job tait afflig. 13. Ils demeurrent avec lui assis sur la terre durant sept jours et durant sept nuits et pendant tout ce temps, nul d'eux ne lui dit aucune parole de consolution, parce qu'ils voyaient que sa douleur tait excessive et trop violente pour tre adoucie par de simples paroles.
:

bus et septem noctibus, et nemo loquebatur ei videbant cnim dolorem esse veheverbum
:

mentem.

COMMENTARIUM.
Vers.
1.

Factum
FILII

est autem, cum quadam die

venisset quoql'e satan inter eos, et staret

in

con:

YENISSENT

DeI

(1),

ET STARENT CORAM DMINO

spectu ejus

2.

Ut mceret Dominus
:

ad Satan

Unde
(1)

venis(1)'.'Qui respondens ait


1

Circuivi terram,

Adfuit

cum

illis

et Satanas. cl

Quantum lemporis
datam
faculta-

et perambulavi eam.

duo

versiculi, capile

prceiis-

elluxeril inler

tem tentandi

primam Deo Jobum in rbus,

Salaria?

alteram banc,

manus

denti, versu sexto et septimo sunt expositi, ubi

in virum ipsuin injiciendi, ignoralur. Annum quidam conslituunt; menseni alii. Constat utique, spatium non minimum intercessisse , cm Dcus p&lientiam

dem

quibus hic verbis exprimuntur

unde palet hune


angelorum con-

fuisse

secundum super Jobi


cui

negoliis

venlum,

ilerm Satan inlerfuisse memoratur.

rem exprimenta jam cognilam quod utique minime brevem tcmporis moram postulat. Cseterm secundus hic adventus Satanse coram Domino, eamdcm babet cum priore qu exprimilur pervicaria veritatem. Parabola est diaboli in mal nocendi voluniate, et Dei providentia in Jobum, quem nonnisi cerlos intra fines tempusque (Calmel.) diabolo tentandum permisit.
Jobi
et
ita

laudet, ceu
id

exploralam;

Quantum autem spatium lemporis inter hune et priorem


illorum conventum intercesserit,

cm

id

ex Scripturis

nonconstet,nilcertihaberepossunms. Quarc haud solido niluntur


bi

fundamenlo,qui ex variis,quas quisque

si-

proingeniosuofingit,congruentiis,parlim ex diaboli

indole malitioset nocendi sludios,

parlimexejusdem

Les enfants de Dieu tant un jour venus pour se prsenter devant le Seigneur, etc. Si ce discours signifiait seulement que tout est prsont Dieu que les desseins des justes et des injustes lui sont galement connus, que les saints anges ne font rien que par son ordre, et que les dmons ne peuvent rien faire sans sa permission, et que l'usage qu'il fait de ses ministres obissants ou rebelles est l'effet de ses conseils ternels ; si c'tait l le sens propre de ce discours il en faudrait ler toutes les circonstances particulires, qui ne seraient capables que d'obscurcir toutes ces vrits qui sont gnrales, et qui embrassent galement tous les temps. Un jour prcis ne conviendrait pas; une assemble fixe ce jour conviendrait encore moins; des ides si limites dtruiraient la Providence, au lieu de l'tablir. Ceux qui rduisent la vrit de l'histoire une simple figure, ne pensent pas assez que la figure nuit
,

jam primo prscliodevicticonfusione


ve! producunl, vel conlrahunt
;

petilis,

tempushoc
sanctorum
ingesserit,

an item hc secund

vice, ut pris, sponle sua comparuerit, ac

angelorum congrgation! impudenter sese


l'auteur de la nature;

aucun spectacle,

dis-je, n'tait

plus digne des anges, que de voir ce formidable ennemi, auteur de tant de maux, dans le ciel et sur la terre, cit devant eux pour y avouer sa faiblesse
l'gard d'un seul

vertu

dont il avait calomni la que dcouvrir le riche trsor de son cur, en arrachant lui-mme tous les
,
,

homme

et dont

il

n'avait lait

voiles qui le couvraient.


verni aussi parmi eux pour se prDans la premire assemble, il tait Simplement dit que Satan y comparut sans ajouter ce qui est dit ici, pour comparatre devant Dieu; c'tait sans doute pour la mme fin mais elle est ici plus marque que dans la premire. Ce chef de tous les orgueilleux n'avait pu prvoir ce qui devait l'humilier mais dans celle-ci sa condamnation tait certaine et invitable. Il espre nanmoins l'viter par de

Et Satan tant

senter devant lui.

et que l'histoire , en tant aux faits toute ralit l'histoire son tour nuit la figure, en tant tout ce qu'il y a de figur. Ils n'ont point cru que Job fui, aussi grand qu'il est, ni qu'il mritt d'tre oppos
;

Satan , le chef de tous les dmons , en prsence de tous les saints anges, dont le dragon avait fait tomber un si grand nombre. Us n'ont pas assez approfondi le caractre incommunicable qu'il a dans le cours de l'histoire d'tre l'image de celui qui a cras la tte du serpent sducteur des hommes, d'tre comme lui l'objet de sa haine, pendant qu'il est l'admiration des anges , et d'tre comme lui l'unique d'entre les enfants d'Adam, qui soit choisi pour faire cesser la domination que l'usurpateur exerait sur toute la terre, cl pour changer son vain triomphe en une haine ternelle. Les enfants de Dieu tant venus un jour, et Satan tant venu aussi. Aucun spectacle n'tait plus digne des anges, que de voir celui qui avait entran par et placs sa chute tant d'esprits semblables eux mme dans de plus hautes dignits que plusieurs d'entre eux qui avait dpouill i'homme de tous ses biens, qui se servait des tnbres oii il l'avait plong pour s'en faire adorer, ei qui osail se placer dans le soleil et dans les astres, pour y recevoir le culte d
, , ,

nouvelles calomnies. Et le Seigneur dit Satan : D'o viens-tul On voit que c'est Dieu qui l'interroge, comme c'est lui qui l'a fait venir. Toute la suite est lie ce commencement, et il est vident que la malice et la calomnie du dmon n'est qu'un incident dans les desseins de Dieu, au lieu d'en tre l'occasion. // lui rpondit : J'ai fait le tour de la terre, et je l'ai parcourue tout entire. Je viens, rpondit Satan, de parcourir toute la terre, sans y trouver aucun obstacle je n'ai t arrt nulle part et je n'ai eu besoin que de visiter mes conqutes pour les conserver. Je fais ainsi ma ronde trs-frquemment pour viter toute surprise; mais ce que je fais est plutt une course qu'une visite tant mes sujets sont pacifiques et contents du choix qu'ils ont fait de moi pour les gouverner, qui de mon ct ne pense qu' les endormir, et qu' leur faire oublier ce qu'ils oui perdu. (Dugu/tj.
; , ,

, ,,

385
an ver ab
iisdem citatus,

US

L1BHUM JOB

ad instar rci aul capti viosit in

rat, cui

apponat incitamenta luxuriae, cui infundat


;

lenter adductus et attractus

judicium auttrium-

virus invidise

phum
modo

aequ incertum arbitror, qud nculrum in


;

gaudio

sacro lextu exprimatur


illud
et

pi

lamen Patres modo hoc,

tione

novit quem mrore conturbet, quem quem metu opprimt quem admiraseducat; omnium disculit consuetudinem
fallat,
,

contemplantur. Islud san in hoc negotio

ventilt curas, scrutatur affectus, et ibi causas quai-

cerlum

induhitatum

est

dmonem

licet

primo
j

iritnocendi, ubi quemque viderit sludiosis occu

prlio victum,

cum

victore

tamen suo pugnam denu


inielligilur,

pari,

Neque ver existimandum

est

hunece diaboli
siqui-

resumere non formidsse. Ex quo


sit

quanta

circuitum minus ferocem esse

qum sagacem,

hujus deterrimi hostiscontumacia, ut qui prostra-

dem

leoni rugienti et

pradam

devoranti comparatur.

tus ac fusus, ignominiosque in

fugam actus, majori


;

Vox enim

devorandi, qu S. Petrus, in hoc daemonis

qum

pugnam redinlegrarc non dubilet ita quoque postmodm bis Christo victus lertium prasante vi

circuitu describendo, u'titur, et ingens

hominum

pe-

riculum exprimit,

lium instauravit.
27,

Quam

ob causam B. Macarius, hom.


,

crudam Salanae cupiditatem, cujus hoc palmarium votum est omnibus hominibus
et

vocat

eum

koXkXox.w, sinuosum

mullis ulentem

vitam

gratise

simul corporisque eripere

si

quo modo

involucris, id est, versulissimum, et

summ

dissimu-

id consequalur.

Et ut ver aiebat idem orbis terr


:

latione praxlitum, qui habeat jj.yfapa xa Tpfiup,

maFulj

Ponlifex Lo Magnus, serm. 6 in Epiphaniam

Quo

chinamenta callido
fores,

artilicio instructa, et trplices velnti


;

rum

obtinere non potest mortes

impetit mores,

quibus effugiat et accdt


epist.

quemadmodum
,

nullam omnin nocendi ansam, quam non avidissim


arripiat, sibi elabi permittens.

gentius,

3 ad

Probam
,

eleganter describit bis


inquit

Vel devorare iixit,

verbis

Tanqum

diversis

maehinis

sic

qud sceleratum

innuir.erisulitur
nifesto cedit, ad

arguments;

et cni

certamine ma-

hoc se victum demonstrat, ut vincat,


Et paul post

monstrum cupiat omnes hommes in malitiosam et odiosam Deo naturam suam transmutare, atque simillimos sut efficere quemadillud
,

<

ad hoc fugam simult, ut persequeniem missis post

modum
cibi

scilicet in corporis

naturam ac conditionem
ille

lergum

sagillis occidat,

etc.
:

Ar-

immutari soient.
plan

Cm

ilaque stygius

cerberus

mis, quibus eliditur, surgit


ilejicit.

et virtute,

qu

dejicitur,

insatiabili

Jobum devorandi
,

desiderio aestuaret,

.Nullius scilicet hominis virtute et geslientis

faniem patiebatur ut canis

et circuibat
,

terram

si-

animi fiduci
tiir
;

conatu furioso et impressione revocavel

tienlissimus innocentissimi cruoris

prstolans

illud

im ver lum
sic in

maxime,

ut mirmillo in retia-

tempus quo salulem ejus devorare posse

ac spe

rium,
et

hostem

irruit,

cm objectum

videt fortem

omni

felicitatis spoliare.

Hc

igitur

de causa

cm

so-

erectm animum,quem elatus victori spe aggreYidil hoc


:

lam Dei proteclionem

sibi

obstaculo esse cerneret

di.it tir.

Ennodius

in Yit S. Antonii, et sic

quomins rabiem suam Jobi sanguine explere posset


iterm angelorum ccetuf se immiscet, ampliorem
forte impetraret, in
,

admonuh

Acrius circa robustos diaboli certamen


ilios

si

''si,

et

majoribus copiis

aggreditur.

Et divus

ipsum Jobi corpus soeviendi ac

Cyprianus martyr inclytus,


quit,

epist.

Forliorem, inet acrior factus,

grassandi pro libitu poteslalem peliturus.

quemque magis aggreditur;

Expende hic paulisper effrontem daemonis impu


denliam,

hoc ipso qud victus est, superantem supcrare conatur.

quam

jure meril Nazianzenus in Caten


:

Similia

quaedam

mult

ante

gravissimus

demiratur dicens

impudenliam ejus qui


paradisum
ille

lalia

ferlulliarius

prodiderat; qui,

cm

dixissct pervica-

audeat
tra

jam inde

principio in
,

con-

cissinium hoslem

eubdit; 'lAtquitunc

nunqum malitiaesu olium facere, maxime svit, cm bominem


;

figmenlum irrepseral
consistit.
t

nuneque

inter angelos

mdius

Nihil

verelur impudentissimus

plen sentit liberatum

tune plurimm aecenditur,


pat'et,

ille

spiritus,

dummod

liominibus nocendi aditum


loca

dm

exstinguitur.

Unde

sulant et imprudenter agant, qui

qum mal post unam

sibi

con-

inveniat.

Cur vereatur
fuit

sacra

qui in ipsomet

altrant

clo ausus

serere scandala et apostasiam prdiait,

que vicloriam ab ipso reporlatam arma deponunt


vigilias remittunl, et

eare? Merit Paulus


colluctatio adverss

Ephcs.
et

6,

12

Non est

nobis

noxi securilate negligentiores


anintae nostra;

carnem

sanguinem, sed adver-

fiunt,

cmscire debeantjuratuinillum
viclori nostr frangi
;

ss principes

et

potestates, adverss

mundt redores
neqniti
in

hostem nunqum dormitare, nunqum quiescere,


neque
,

tenebrurum luiritm, contra


clestibus; ubi S.

spirituaiia

sed potis
si

irritari,

cru-

Thomas

legit, adverss spiritnales

dclioremque evadere
tisper intermittat,

qud

forte

bellum

aliquari-

astutias in clestibus.

Quippe isestinimicusnoster,qui
vereatur sanctitatem, siqui-

hoc astu

facit,

ut nos incautos ex

nulli loco parcat, nullius

insidiis aggrediatur, et inopinat,

cm

id

minime

co-

dem
vit
,

in

ipsomet clo astutias suas et laqueos dedica-

gitamus, su

nimim securos opprimt

et exstinguat.
,

quos senserunt cleslia non minim stellarum

Qud autem terram se circuire dicat tum inflammali cujusdam ardoris ac


aditu undique cxplorando
,

id

argumenanimi

parte evacuata. Quis igitur non vigilet adverss ho-

diligcnti in
in

stem

qui in ipsomet beatitudinis penetrali laqueos

qu penetrare

tetndit, quibus
in ruinant, qui

mulla secum

millia asseclarum traxit

arcem

possit ad

eam devastandam

et fundits ever-

templorum immunitatem

nescit, alquc

tendam. Sagacissimus quippe explorator est, qui, ut


divine S. Lo,

in ipso sanctuario virus rias in

suum

spargit? Certc Z,acha,

sermone 7 de

Nalivitale, ait

Novit cui

ipsomet adyto sanctuarii

orationis

tempore

adhibeat auslus cupiditatis, cui illccebras guise inge-

incensum oblaturus,

dm angelormn

voecs excipit,

585
diabolicse tela perfidi

COMMENTARIUM. CAPUT
non
evitavit
et
;

II

386
inter angelos

dicitur

enim

ipsi,

textu,

quomod iterum

coram Domino

Lucac

20

Ecce

eris tacens,
fiant,

non poteris loqui

apparuerit. Sed cur angelic cinctus coron divino


tribunali sistitur?

usqne lu diem quo hc


verbis

pro eo qubd non credtisti

An

quia nupero prlio victus, toto


Ita
:

meis.

Id
:

quod pondrons D. Chrysostomus,


Caro nusqum de su conscienli
est

clo,
sentit

ne ludibrio haberetur, aufugerat?


Julianus in

plan

serin. 88, ail

Caten Grac,
quasi captus,

dum
nam

ait

Venit in

secura. Zacliarias ipso placalionis tempore offendit,

mdium angelorum

illum pudebat,

idm
Quo

crdit dubitat,

dm

postdata promerelur inipsa

currit; condeinnalur,
igitur

munera

cm

suscipit.

fugamque meditabatur. Ade nimirm pudebat illum ab homme, primo confliclu, superatum videri, ut prse
confusione sese

Ioco erit secura caro quse in agonali circo

abderet, atque

omnium aspeclum
Unde
fugam
conalibus for-

versalur, et luclain habet periculi

plenam adverss

subterfugeret, ne risum Clilibus propinaret.


palet quanti referai primis
titer obsislere
,

principes tenebrarum
in clestibus?
lavit, nulluni

adverss spiritales nequitias

dmonum
elisis

Cert qui clestia infestare non dubi-

quibus semel

facile in

plan locum vel sanctuarii vel paradisi

agunlur ac superantur. Caeterm quid ad Satanam

reverebitur. Itaque vel in ipso sanctuario, inler angelica colloquia

Dominus

dixerit,

audiamus.
dixit Dominus ad

cave aslum diaboli, qui

si

tahtm
securus

absit,
eris.

Vers. 5.

Et

Satan: Numquid
quod non
sit

in mediis etiam tempestatibus liber ac

considerasti

servum meum job

(1),

Propone

tibi

ex un parte

summam

paradisi volupta,

tem
tam

vitalium
,

arborum amnilatem
et ali ex parle
,

clestis

aura

serenitatem
,

arcam Noemo fabrica,

leonibus gravem

tempestatibus agitatam
;

flu-

ctuum

rabie percussam
altigit,

atlamen

in

arc securus

homo porlum
rat

cm
in

in paradiso, exitiali

veneno

percussus, mille mala incurrerit. Undelioc? Irrepse-

nimirm diabolus

paradisum, cujus contagione

tola illius loci sanclitas salubritasque deperiit. Aberat

ver ab arc Satan

quo absente

universas ridere

potuit tempestates. Pulclir D. Basiiius Seleuciensis,

oratione 5, exclamai

arca paradiso firmior


illic

illic

inamque cum
c i

aliis

navigabat serpens,
,

lignum

morlis

fuit

instrunientum
;

hic lignum salutis luit

gubernaculum
cebat,
hic

illic

perfugio
,

Adamum prvaricari Noemum petit, Qu


s

do-

nimi-

rm

serpens irrepit
,

onmia simul cum

illo

mala
exclufacili

sese insinuant

quse nullius loci

sanctitate

duntur; ubi ver adilus serpenli occluditur,

quoque
utique
tissim

negotio

clera

mala

superantur.
serpenti

Hune
diligen-

adilum

Jobus tarlareo
quare

occluserat;

nullum

ex

venenalo

ejus afflatu

damnum

percepit,

sed primo aggressu

inimici capite conlrilo, gloriosus plan Victor evasit.


Nihil san

homini gloriosius, qum prima


;

diabo'ici

furoris

conamina repellere quo nomineB. Cyprianus,


athlelas
helli

epist. 25, Chrislianos

dicens
bili

<

Vos surgentes

maxime commendat impetus primos hnmofregistis,


initia

As-tu considr mon serest important d'observer que le dmon avait vit de parler de Job que c'est Dieu qui le contraint de rpondre sur son sujet et qu'on ne peut en aucun sens l'aire dpendre de la malignit du dmon celle nouvelle preuve de Job. Tu me parles de la tranquillit de la terre que tu as conquise; niais tu ne me dis rien de mon serviteur Job, plus terrible lui seul ton gard, que tous les hommes ensemble et capable de renverser ton empire. L'as-lu bien considr cette seconde fois, aprs l'avis que je l'avais donn de le considrer de prs et d'en bien examiner les actions et les motifs? As-tu remarqu dans aucun temps un juste de celte espce? As-tu jamais l speclaleur d'une vertu si pure et si divine? Un tel homme te parait-il n'avoir rien au-dessus de l'homme? Sais-tu bien ce qu'il te cache? ne crainstu pas que, dans l'indigence et dans la pauvret o il parat tre , il ne soit pour loi cet irrconciliable ennemi qui te doit briser la tl par le talon mme que tu croiras avoir bris et qui fera tomber sur loi la victoire que tu penseras avoir remporte sur lui en le dpouillant de tout, except de lui mme et de sa vertu ? Je t'ai permis de lui ter tous ses biens dans un seul jour; tu l'es servi pour cela de lous les moyens que ton dessein de le porter au murmure et l'impatience a pu le suggrer; tu as ml ses perles les circonstances les plus propres lui ter toute confiance en nia bont. J'ai arme contre lui non seulement les hommes, autrefois ses allis, mais les vents r! l.i foudre, dont je dispose seul; j'ai accabl tous ses enfants, qui m'taient chers par euxmmes et par leur pre par un accident plus terrible encore que funeste; et qui parat une preuve vidente de mon indignation. Mon serviteur en a-l-il l
(1)

Le Seigneur

lui

dit
?

viteur

Job avec attention

Il

robore atque inconcuss stabilitalo

inde initia pugnandi orta sunt, unde vincendi

<

eperunt.

Nihil

enim animoshoslium magis

dejicit,

moins soumis? sa vertu a-l-elle suctels coups si sensibles et si redoubls? Est-il chapp sa bouche une parole, son esprit une pense son cur un mouvemen*
fidle et

moins

comb un moment sous de


,

eorumque
agit,

vires ade frangit, et atlonitos in

fugam

qum si primo se confliclu forliler repulsos aniExemplum hujus rei bic prae oculis habemus in celeberrimo illo cum diabolo certamine. Conflixerat nempe Numinis permissu cum viro innomadvertant.
centissimo

qui s'cartassent des rgles les plus exactes et le; plus svres de Injustice? A-t-il t, dans le tempt mme de la surprise moins plein de respect et df
,

pour mes ordres, moins persuad de ma Providence, moins convaincu de ma justice, moins rempli de confiance en ma misricorde? S'est
religion

dmon

nequissimus, crebroque ictu ada-

manlinum
conatu;

ejus peclus arielaverat, sed irrito plan


alhleta

nam optimus

tam valido
,

patientise

scuto erat undique circumdatus

ut primos eosque

gravissimos hostis impelus facile retunderet atque


infracto

animo

illsesus sustineret.

Quid tune

egit

Sa-

tanas? rm victus abiit?

Mode

audistis Scripturae

d'avoir l fidle toute sa vie? A-t-il vertu et la pit comme des dons inutiles? S'est-il affaibli dans l'attente des vritables biens? Al-il cru que ceux de celte vie fussent la rcompense prpare la justice? et toutes ses alllietions qui paraissaient le confondre avec le pcheur lui ont-elles arrach du fond du cur l'intime persuasion que le seul mal rel est de me dplaire et que tout, hors de m'offenser, peut tre commun au juste et l'injuste en cette vie l (Duguet.)
il

repenti

regard

la

387
El S1HU.1S
IN

IN

LIBRUM JOB
cis differentiam constituit
,

588
juxta numeruni illorum

TFRRA, VIR SIMPLES ET RECTUS


,

AC TI-

MENSDuUM, ET RECEDENS A MALO ET ADHUC RETlNENS (1) iNNOCEXTIAM? Tu AUTEM COMMOVISTI ME ADVERSt'S

qui un
sufixi

cum

Christo tribus in Calvarice loco crucibus


:

visebantur

Dicunt, inquit, homines quando


:

EUM, UT AFFLIGEREM
illa

(2)

EUM FRUSTRA
:

(5),

llM

pnam
nobis.

sustinent

Si meruissemus
injuste pati
:

non erubesceest

maxime notanda sunt


iiinoceiitiam;

vcrba

Et

adliuc retinens

remus, nunc autem


s

ignominiosum

admodm

enini

mirum

erat, et ad in-

Obloquium videtur
,

im

si

pro culp pateris

star prodigii mcril censeri poleral,

virum innoeen-

erubesce

si

sine culp

gloriare. Latro

magis esse
nostra ve-

lem
diris

et

nullius plane

criininis
,

conscium, sub lam

visqum

Christus?i) Tanta
,

nimirm

est

suppliciis

non

faliscere

ncque animo collabaepisl.


,

sania tautaque vecordia


Iatronis cruci

ut Christi Domini

crucem

scere. Id

quod D. Hieronymus
,

ai ad Julianum
,

postponamus. Long

alius profecl Jobi

accurat observans
i

Pulcbr

inquit
,

addidil

Et
est

sensus erat

qui innocentissim tt tautaque mala


,

adliuc persvrons in

innocenti

quia

diflicile
,

perpessus absque querimoni

in his

omnibus Domi-

pressam malis innocenliam non


ipso fide

dolere

et

hoc

no qu ac inprosperis benedicere non dubitavit. Calumniator igitur Satan


,

non

periclitari,

qud se videat

injuste su-

cm

in priori isto angelo-

stinerc quod palitur.


periclitetur,

nas patitur.

hominum seilicet ubi prter meritum injustas pHoc cnim omnibus est commune solaVides ubinain fuies
,

rum
in

consessu amplissimis Jobi laudibus, quas Deo


,

prospra fortun retulerat


asserens

invideret atque de-

traheret,

haudquaqum genuinam atque


quantaque omnino
facile
,

tium in pnis
se trs
il li

si

non immerenlibus

infligantur,

quo

gratuitam, sed fictam ac mercenariam esse istiusmodi

pucri ad alrocissiinas forriacis Babylonien


di-

pietalem

qu,

qualis

exslitisset,
fie-

flammas invicto animo subeundas comparabant,


cenles
:

divin duntaxat conlactu mans


rel manifesta
stulrat,
,

omnibus

Peccavimus, iniquitatem fccimus, Dan. 5, 29.


ubi quis nullius sibi
id

non tantum levidens ut Satanas poipse Jobi

Verm
dat,

conscius

peccati

pnas
!

manu Dominus

bona

tetigit,

verm

heu quanto

ipsius fidei periculo


,

conlingil

cliain tanta

quanta erant universa diabolic tradidat


,

Mirum san si suslineat lanloque oneri non succuinbat. Hoc jure merito lamontabundus exaggerat Hugo de S. Viclore qui dum expendit illud S. Pau,

potestati

ad libitum ejus discerpenda


;

dissipanda,

devastanda

neque tamen ex florente


statu
,

in

calamitosum
est Jobi in

muta lu rerum

quidquam immutatus
in

li

ad GaJatas, cap.

G,

14

Milii

autem

absit gloriari

Deum animus
Satanas

quomins

adversis

qu ac

in

nisi in cruce

Domini

noslri Jesu Cliristi, Iriplicem cru-

prosperis ei benediceret.
insullat
,

Quamobrem
,

jure merito
,

Dominus
et

qud

Jobo

quem jam
superatus

apprebendit sanclilatem ne elabi namp^na, macbazik, significal en m qui vim, possit robur et firmitalem aftert in retinendo etcompre(1) Id est, finniter
:

spe devoraveral

statu virlulis se dejecturum


victus

insolenier jactaveral, ipsemet


esset
,

ac

hendendo.

(Pincda.)
h.
1.
,

neque

tt

tentalionum machinis et adversila-

(2) Verbum H3, absorpsit, deglutiit, duclum ad omnium fortunarum ruinant, ut


dcitdi, deslrundi,

tra-

tuin lormentis constantiam ejus frangere aut labefa-

et alias per-

ctare ullo

modo
eum

potuisset.

Hoc enim

insinuant

illa
,

abolendi signiiicalu usurpalur, quia qu absorbenlur et degluliuiitur, ea tolluntur, perduntur, vid. 2 Sam. 20, 19, 20; Thren. 2, 2, 5, ubi cum verbo nnitf jungilur.

verba

Tu autem commovisti
frustra;

me

adversiis

eum
tu

ut

afjligcrem
f.
v.r.a.,

Septuaginta

vertunt
,

2b

-pycvra

aro iaxEvri iroXsaat


;

verb

(Roscnmuller.)
aflligil, (3) Qua'ritur quomod Deus frustra cum qui nihil omnino frustra l'ecil aut l'acit, sed omnia sapiciHissim disponit et in fines suos ordinal; deinde quomod frustra alllixil, gui eum ad hoc alllixil, ut virlutem palicnlue ejus coronarel, ilem utposteri in eo baberenl exemplum paticnlise, sicul Scriptura leslalur, Tobiie 2 liane autem tentationem ideb permisil Dominas evenire illi, ut posteris daretur e.rem:

dixisti substantiam ejus frustra perdere

ubi frustra in

Hebrseo est D3H chinnam, id est


sa
,

gratis,

absque cau-

sine suo merito. lia D. Chrysostomus, homil. 5 de


,

Patienli Job
sine tuo

exponit. Vel frustra

idem

est q.

d.

plum

piilientia;

ejus

sieut

et

beati

Jobi Quidam

cnmmodo quod inlendis. Quare Origenes, Olympiodorus ac D. Thomas hoc ad frustralas SalaEn fraclae nce spes referunt ac si Deus illi dicat
,
:

referunt ad coitatum diaboli, non ad llagcllum Dei,el jungunt cum ill voce , commovisti. Sed lucc conslruclio coacla videlur. Undc polis jungendum iilud frustra, cum voce proxim adjuncl quod et llebr. et Septuag. videnlur requirere, et adslipulalur Greg., ut signilicelur, qud Deus eum Sed quomod frustra? vidolifrustra alllixcril.
illud, frustra,
,

sunt vires tuae, spes elus,

irriti

conatus evanuerunt,

nec (juidquam abs


est. Sial

te

tant conlcntionc perCectum


instar tunis

adhuc Jobo pielas sua inlegra ad


1

lirniissima

frequenli

quidem
,

ariete

inuralique tor-

menlo vehemenler verberake


aut coiupiassake
,

sed miiiiin conusse

vel

instar rupis in

medio maris

cel hoc sensu

Tu me
,

adversiis

eum commovisli,

ul

eum

suum

sed l'rusira, id est, pruHer nierilum cun si! Iiomo juslus et imiocens et adliuc in innocenti sua perseverans. Hoc enini modo frustra Hebra pbrasi frquenter accipitur in sacris litteris sed et absque ut signifie! non solm sine causa merito et absque mercede. Sic etc. praeced. '.Numq/uid frustra Job timel l)eitm?u\ est, sine mercede; item, Absrondumus tendiculas contra iusiintem Provei b. 1 frustra, id est, nihil laie nicrenlein. Item in Psalm. 118 Perseculi sunt me gratis llcin, Joan. 15 : Odio habuerunt me gratis, etsimilia. (Eslius.)
allligereni
, , ,
,
:

constitua', ad quamsavienliumprocelkKtempestalum
conl'racta' alipie
Imi
illisne

despumanl confusionem suam.

que

abiil iiiiinica

lua rabics, qu Jobi bona inva-

sisti,everlisli, dissipsli'.'Quis Iructus libiodii ac l'uroris


tui ?
et

quorsm

invidias iidlainniata; faces? Ihce seilicet


illa

plura

istiusmodi continent pauea

verba

qui-

bus liuiiiano
et cassos

modo Deus
in suis

Salanje
,

ainbiliosos spirilus

conatus tacite deridet

queniadmodni Pa-

tres passiin

de Jobi patienli constanliique

-,89

COMMENTARIUM. CAPUT
ad

II.

590

Orationibus luculenter exponunt. Uniun multis adfero

Chrysostomum
,

qui

vocem

illam, frustra, ex-

omnium admirationem et Dei gloriam ipsiusque meritum ac memoriam nominis sempilernam. Nam
ulpulchr sanclus Gregorius,
ait

pendens isliusmodi sensu

Deum

ad Satanam loquenejus rei familiari

lib.

3 Moralium, cap. 2,
,

tem inlroducit: Frustra,


inquit,

aperta

aliis

virtutum exempla non daret

si

invidisti

illius

erga

me

pietatem
;

bonorum posdiceret

ipse sine tentatione permaneret.


,

Et paucis inleraflliclio,

sessione excitari
liajus est, pietate

aiebas

bonis jam omnibus spo;

jectis

quomod

frustra
,

et

non

frustra lot

nequaqum

ae

si

Vides

nibus exercitatus fuerit

eleganter exponit

dicens

nunc qum

fals

servum nicum Job baudquaqum


,

Beatus Job et non frustra perculilur, quia augelur

gratuitum ac genuinum arbilralus es

sed mercena-

meritum

et

tamen

frustra perculilur, quia

nullum
est, cui

rium acturpislucrisludiosum
s traduxisli,

eihnxisli, atque invidio-

punitur admissum. Frustra enim percussus

cm jam bonis omnibus exutus pietatem nequaqum minus qum ante colal? Itaque acul simul et argut Dominus illud adverbium, frustra quo diabolus veleratori supcriori capite usus est dicens Numquid Job frustra timet Deum ? in dmonem rctorquendo ail Tu autem commovisti me adverss enm ut affligrent eum frustra ; ostendens
:

culpa non reciditur


cui virlutis
lib.
,

et

non

frustra

percussus est

meritum cumulatur.
2
in Job,

Simili fer sensu

Origenes,
peruliles

basce afllictiones uli Jobo

ila

diabolo prorss inutiles extitisse asse-

rens

Diabolus, inquit, sine


allligi)
,

causa pelivil
peregit

(scilicet

Jobum
i

nibil
,

enim
nisi

neque perfecit

cm

rcs ejus perdidit

suam despeclionem atque

verissimam ac sincerissimam numerisque omnibus


absolulam Jobi virtutem
exstilisse, utpote qui

<

bumilitatem ostendit
causa provenit
,

Jobo ver hc res non sine

germani

sed ad ingniera gloriam et laudem

more
nequc
su

filii

oplimo parenli Deo nec mercedis intuilu


,

hujus rei perditio provenit


ejus.

corm Deo

et angelis

supplicii timor
,

sed merae charitatis impul-

Clerm Satan
ferre

tara illustrera Jobi vicloriam

obsequenlis

adbuc bonis

omnibus

spolialus

quo animo
di crepans
,
,

non

suslinens

sed prae invi-

qu ac Quod
ptura

prias studios pietatem excoluerit.


igilur

novas

tant luci calumni tenebras

Deus

ait

Tu autem commovisti

offundere conatur.

vOjo-s-ae;, idest, liumano

more loquitur, ad canoslrumaccommodal, utben sanctus Grego5 Moralium, cap. 2, annotavit


:

Vers. 4

Cuj respondens Satan


nv, cutem
pro cute,

ait

Pellem pro

pelle

(1)

et cuncta qime habet homo dabit pro anima

rius, lib.

Quia nos
(1) Tiy-IVa,
scil.

ferire nisi

commoti ncscimus
ut ejus factum ab

ipsa divina percussio,

]T)\ dabit,

commolio vocalur,
descendit
piatur.
s
,

et ad nostra

verba divin voce

quod ex
bialis

allero

raembro subaudiendum, quo prover-

homine utcumque caNeque enim illa passionis commotio in Deum


,

hujus formula; sensus salis declaratur. "Iiy, cutis, pro toto corpore, ut infra 16, 15, 18, 13, 1!), 26'. Cutis pro cute erit igitur; alienum corpus pro proprio,
h.I.

omnis prorss passionis ac mots experlem cadit sed quod liominibus dm quempiam feriunt usu
,
,

quemadmodm, Exod.
vila

21, 23, in

illo

U?S:

nnn VSa

veniresolet, Deo

ou-^KaTaaTt^w per condescensio-

ncm

atlribuitur, ut
,

quorsm Jobus

lantis calamila-

til)us affectus fuerit

intelligamus. Decreverat nimi,

rin Deus in amico suo Jobo

cujus fidem et con-

slantiam probe cognovcrat, vivum

quoddam virtutum
atque

omnium
justi

exeinplar orbi universo speclandum

imilandum proponere.
magis magsque
diabolus
ei

Cm

probalione opus essel,

autem ad hoc magn viri qu illustres ejus virlutes


,

clarescerent

illud

tempus

quo

detraxerat,
delegil

opporlunum

tanqum buic rei maxime Dominus ideque se diabolo


,

commoturn
impegerat

fuisse dicit ad
,

Jobum

allligendum

quia

lune ad calumniam
,

quam Salan
,

viro justo recens

pro vil, pariter vila propria et alina sibi invicem opponunlur, et noslro loco in allero raembro prias dclarante sequitur Cuncta, qu habet ho7>io, dabit TOS3 TiO, pro vil su. Quare TTJ -1V1 diclum pro TTO-Tjra , et priusT? alienam cutem signilicabit sensu non diversum ab UPnS 1UN Si. Formulae hujus adagialis igitur haec erit mens: Quivis facile alina pelle, i. e., corpore sustinel redimere propriam salulera, nec pellem tantra boum, camelormn, mancipiorum, sed el filiorum, si casus ita ferai, laeil pro pelle propria araitlit.Conf. Drusii Proverb. class. 1, lib. 2, 1. Ren Ephrmus Pellem pro pelle, pellem scilicet pecorum,quin et filiorum, dabit pro pelle propri. Innuit igilur Salanas, Jobum pro suo ipsius araore, nondra sensisse de suo quicqiam periisse, et ben cum illo actum, quod ipseinet, sospes el incolumis manserrt sed si ipse impetatur, non quo animo lalurum, verum illico maledicturum Deo, et vitam fore illi longe pietate chariorem itaque si plan con:

abolendam

et

sinecram Jobi erga

Deum
Jobi

pietatem declarandam, plenam ipsi in

omnes

facultates pro libitu grassandi facultalem concesserat.

Unde simul palet adverbium illud, frustra, nequaqum ad Deum aul ad Jobum rfrendum esse quasi nimirm Deus scopo et Jobus fructu per isliusmodi
,
,

injuste accusasse, alio docununc opus esse, ut Jobus in suo corpore adligalur. Chaldus nome) <ruvsxJoyuw pro inombro accepit, vertit enim N"UN SlnQN N'"QN, membrura

vinci debeal, se

Jobum

ment

TV
:

aniietionein inlento frustrati fuerint,

maxime

sint conseculi

sed ad

cm illum vel dmonem referri


Jobum ad im-

illa nostr formula; explicaHebra;is fer recepta Homo ne omnia mendu'a quidem qu chara habet, quin minus ignobilioiis jaclur alterum redimerct ; quanl magis igilur omnia,

pro raembro. Unde hausla


tio,

qui frustra tt tantisque lentationibus

palientiam provocare atque ad blaspiiemandum impellere conatus est lantmque abfuit ut virtutem
;

ejus,

afflictionibus obscurrit, quinini illam per cas long clarissimam reddiderit,

quodunic satagebat,

habet, pro vil su dabil! (Roseninuller.) Expression proverbiale, dont voici l'origine, selon les Biblical Researches, vol. H, p. 88. Dans les temps o l'usage de l'argent, signe reprsentatif des denres, n'tait pas encore commun, tous les achats se faisaient par change en nature. Les forls immenses qui taient rpandues sur toute la surface du globe attiraient un grand nombre de chasseurs, qui se pro-

qu

extra corpus

suum

591

IN

LIBRUM JOB
possit,

592

sua. In hc responsione ilerm manifest prodit se

quandoquidem

in

periculo naufragii quilibet

veteralorium Satanse ingenium extcrna

illa,

abslulerat bona, velut nimis parva extenuanlis,

qu Jobo qum

etiam sponte su rerum istiusmodi jacluram facere,

eamquc levem, dummod vilam serve! existimare


,

so-

ut ex

iis so'.iduni

de virtute ipsius judicium formari

leat.

Quamobrem
tant virtuti

istam

quam haclens

in

rerum ex-

lernarum amissione prae se tulerat animi quitalcm,


curaient les besoins de la vie en donnant des peaux de btes sauvages. Mais comme ils taient exposs se voir enlever leurs peaux par des voleurs, ils en donnaient une partie des hommes arms, pour les accompagner jusqu' leur destination. Les commentateurs expliquent ainsi L'homme sacrifie ses plus ses propres membres, pour proches parents, et de c sauver sa vie ; mais alors ces paroles, et cuncta qu (Dracb.) habet, n'offrent plus de gradation. L'insolence de celle rponse, bien loin de faire croire qu'elle n'a pas t relle, est une preuve qu'elle l'a t ; car l'Ecriture n'attribue personne pas mme au dmon, ce qui n'a pas t dit, et qui pourrait ne pas tre .avou. Can rpondit encore plus insolemment Dieu mme, lorsque Dieu lui demanda o tait son frre Abel Jou'en sais rien, lui dit-il est-ce donc que je suis le gardien de mon frre ? et
-

non
vitio

qum

ncessitai:, ve! polis phihmtiae


,

seu nimio propriae cutis amori


vitse cupidilali
,

aut limori t
esse.

in-

genit omnibus

tribuendam

Pulanl hic aMquipellem pro

pelle, vel, ut

ex

Hebrao

verli polest, pellem sub pelle, significare


ris

omnis gen-

opes,

qu

per synecdochen stipellex appellantur,

qud olim sub pellibus plermque asservari consuevissent, aut per


j

melonymiam, e qud
alia

videlicet

maxi-

me
dem
S!

quondam
et

divitiae pellibus

constarent, quandoqui-

tune vestes, et

utensilia

domsque

instru-

menta

ornamenta, atque ipsamet ade pecimia,


polissi-

qu

inler opes fer primas tenet, pellibus


et corio

mm
est,

conficerentur et cuderentur, ut videre


alibi.

est nanmoins indubilubluque c'tait Dieu mme qui parlait, et que Can en tait persuad le voiie qui couvrait sa Majest, donnait cet impie l'audace de lui rpondre ainsi et l'obscurit qui cachait au dmon le visage de Dieu, quoiqu'il en entendit la voix, lui laissa, comme Can, le moyen de suivre son orgueil et sa haine contre lui et contre son serviteur. L'homme donnera toujours peau pour peau. Vous n'avez pas encore touch Job, dont vous exaltez si vous ne lui avez encore enlev que fort la patience ce qui tait hors de lui, et l'preuve n'est pas alle audel des vtements il n'est pas tonnant qu'on les enlve un homme sans qu'il le sente ils ne tiennent pas lui comme sa peau ils. sont tout au plus semblables' lalainedesbrebis,qui ne se plaignent pas quand on la leur Ole. 11 est vrai que vous avez attaqu Job par un endroit plus sensible, en causant la mort ses enfants mais il se trouve heureux de n'avoir pas t cras avec eux dans sa maison il pouvait tre compris dans ce funeste accident, et il a raison de croire que c'est votre protection qui l'en a garanti. Dans tout le reste, il a vu de votre part la mme attention sur lui, et la mme bont la foudre qui est tombe prs de lui l'a pargn. Ceux qui ont enlev ses troupeaux el tu ses serviteurs, n'avaient qu'un pas faire de plus, pour le rencontrer et lui ter la vie votre main seule les a arrts, et il voit bien tant de marques, qu'il vous est cher, cl qu'il vous comptait pour tout, et ce qu'il avait pour peu de choses. Vous ne savez donc point encore si c'est vous ou lui qu'il est attach. 11 y a seulement une preuve qu'il vous aime plus que ses enfants et que tous les autres hommes, et qu'il est prpar sacriil
; ; , ; ; ; ;
;

Genesis 3^.21, et Levit. 15, 17, et

Qu

ex-

pusiiio acuta

quidem, sed non


;

satis

propria et huic

loco

lecti, el

aceommodala videtur quaremagisplacel vulgata communis interprelum explicatio, qu pra>


sic

positionem pro in su ordinarisignificalione sumens,


i

locum hune
cet alinant,
et

exponit, ut

sit

sensus

Pellem,

scili-

pu ta boum, ovium, camelorum, famulorum

ipsorum etiam filiorum, quorum

omnium Job

ja-

cluram fecerat, dabit quivis pro

pelle, scilicet propri,

quemadmodm
|

verba sequenlia manifest explicanl,

quand on peut substituer sa propre tte, celle des autres ? Le matre lgitime et le tyran sont ici bien connaissahles, et l'on reconnat sans peine la main qui a cr l'homme, de celle qui lui a impos la loi de
mort.

pour soi-mme l'univers entier son amour tendre pour lui-mme fait son indiffrence pour tout ausa prtendue patience n'est qu'un amourtre ohjet propre bien entendu, qui s'est fortifi et s'est accru par tout ce qu'il a perdu hors de lui. Sa peau, en un mol, lui est plus chre que toute autre el il consentira sans peine que vous immoliez l'univers ses yeux, pourvu qu'il soit pargn. Toutes ces calomnies sont renfermes dans ces paroles, que je ne fais que dvelopper. Mais admirons ici avec quelle bont Dieu parle des afflictions de Job. Tu m'as comme forc, dit-il au dmon contre mon inclination, et sans aucune ncessit, engloutir, submerger mon fidle serviteur sous un dluge de maux, qui n'ont pu teindre son amour pour moi, ni affaiblir sa vertu. Et considrons, au contraire, avec quel mpris le dmon regarde les malheurs de Job, et le saint usage qu'il en a fait. Qu'y a-t-il donc de si grand et de si merveilleux, osc-t- il dire Dieu, dans un homme qui n'a rien souffrir dans sa personne Est-ce donc l sa vertu ? N'cst-on pas trop heureux
fier
;

L'homme donnera tout ce qu'il a pour sa vie. Le dessein de calomnier le plus juste des hommes porte le dmon nous fournir utilement les marques d'une vertu non suspecte, et Dieu se sert de la malignit de notre ennemi pour nous faire d'utiles leons." 11 n'y a pas hsiter, dit Satan, entre soi-mme et son bien il faut tout donnu, ou consentir tout perdre pour jamais, s'il y va de la vie l'univers entier ne saurait tre un ddommagement pour quiconque se perd. N raison l'Evangile ne nous dit autre chose, et il est bon que les mondains coutent au moins cet article important, de celui qui les trompe sur tant d'autres. Pourquoi pargner des biens.qui, au jugement du diable mme, ne mritent pas d'entrer en comparaison avec le salut? Bni soit Dieu qui saiuirerla lumire des tnbres mmes, el qui se sert de l'ennemi de toute vertu, pour nous donner la rgle de notre conduite! Remarquons seulement sur cesmots Omnia qu iiabct (tout ce qu'il a), que le dmon n'avait absolument rien laisse Job qu'il s'tait servi dans toute son lendue de la permission qu'il avait, demande et qu'il avait reue de le rduire une entire indigence, et que Dieu l'avoue en disant qu'il l'a comme englouti et prcipit dans un gouffre, parce qu'il lui a t dans on seul jour ses biens, ses enfants et ses serviteurs qu'il est, par consquent, contre l'histoire et l'exprs
;

||

tmoignage de l'Ecriture, de supposer qu'il soit rgl Job des maisons, des troupeaux, des enfants el les serviteurs que le dmon ail pargns, el lorsque l'on trouve des expressions difficiles qui semblent en restreindre le sens gnral, on doit leur donner un sens qui ne combatte pas la vrit de l'histoire, mais qui (Duguct.) la suppose.

895
ul
sl

COMtfENTARlUM. CAPUT
idem Cuni co quod sequitur
:

II.

3'J4

Et cuncta qu haUbi prpo:

cuilibet prudenti et cordato viro cura el solliciludo

bet liomo dubit

pro anima su, id est, pro vil su,

esse dbet salutis


rnint si

anim su. Quid


tucretur,

e:

im prodest

lio-

qu rbus
silio

externis

omnibus potior

existit.

tnundum universum
,

animai verb su

pro

commulationem

significat, ut

Exodi22

Red-

detrimenlum patiatur

aut quant dubit Iwnw


? ait ipsa

commu-

det animant pro anima, etc., et rius


,

hoc sensu S. Grego-

lationem pro anima su


Iio,

Veritas in Evange-

Apollinarius

Lyranus, Vatablus et plerique


ele-

apert docens nimiam rerum temporalium solli-

recentiores gantis et

locum hune exponunt, ac pr cteris


in Job,

fusis Origenes, vel quivis alius ejus no-

moderandam eteoercendam, quinim pro tern salute anim conservand vilam


citudinemetcupiditateii

min,

lib.

probans res viliores ac minoris


preliosis inaximisque
,

ipsam et quidquid

in

charum

est

negiigendum, conaliter

momenli pro rbus


esse

exponendas

lemnendum

el

abjicicndum esse. Neque enim

Corium,

inquil, pro corio

corium divitiarum

liomo in die judicii, die turbinis ac tempestatis, nau-

pro corio corporis, corium bonorum pro corio osfamiliarem et divitias exterius corium,

fragium facile vitabit, nisi instar navis periditantis

<sium;rem
< i c

omnia cupiditatum

et divitiarum ortera tempestiv di-

interius ver

corium corpus
doleat,

et ossa intelligens, co-

miseril et se ablegaveril.

Quod sub obscur quidem


:

rium quod non vald quod vald doleat


hoc
,

rem familiarem, corium


;

sed eleganii metaphor insinuasse videtur Isaias, de


die judicii loquens his verbis, cap. 2, 12

corium corporis
est

ac

si

diceret

Dies bomini

Qid magnum passus


riatus,
est,

Job

exteriore corio deco;

exercituum super
per

omnem snperbum
:

et

exclsum, et su:

rem familiarem ablatam conlempsit


et apparebit constantia ejus

omnem arroganlem

et liumiliubitur

et

super oma"es Tkar

tange interius corium ejus, hoc est, carnem ejus dolore affice et contere
; ;

nes cedros Libaui sublimes, et super omnes


sis, et

super omne quod visu pnlchrnm


est
,

est.

Ubi minime
in

nunc
est,

facile fert

dolorem leniorem pro vehementiore,


pro gravior
;

mirandum

homines peccalores, qui

die

ili

pnam minorem

i

immuta

coria,

hoc

tremend Deo judieandi sent, superbos


tes aliisque isliusmodi

el arrogan;

dolorem
rei

et continu senties illum immutari.


in nobis

nomiiiibus compellari

sed

il-

Hujus

exemplum

videmus

riam

cm

lud

percutitur quilibet, vel cdilur, frquenter niannm

qad sacro vate naves Tharsis nominciitur. Cur igitur homines Deo judiplan
videtur,
simili

mirum

pro loto porrigit corpore

et dat
in

corium matins

candos appei'at naves? Utique ut

oslendat

pro corio corporis. Et hi qui

mari navigant,
in navi

cm

qunam

raiione ac via incolumes se conservare pas-

periculum passi fuerint, omnia, qu


< < < t <

habue-

sent, et ad optaluni

lern

salutis

portum pervenire.

rint,

contemnunt atque

in

mare

projiciunt, ul ipsi
in corporis inli-

Nam

quisquis, instar navis

omnia divitiarum ac reet in

vadant. Et quicumque divitum,


firmitatem inciderint,

cm

rum secularium onera, qu mentem deprimunt


profandum mergunt,
se projecerit, atque ab

omnem

substanliam suam

omni

benter offerunt, tantm ut corporis incolumitatem


recipianl. Sic, inquil, et

similium upidilate vacuus fuerit, in die turbinis et

Job omnes

divitias et

omnem

extrem
securus
in

calamitatis nauiragio

tutus ac de salute

rem familiarem

facile

contemnit, u! dolores non


Sic
ille,

erit.
:

Ad hoc

rtaque nos adftortns B. Nilus

continganl carnes ejus.

signilicans quli-

qum fortun bona communi liominum judicio certum aliquem habere gradum stimationis, secundm quem prudenteralia aliis prponanbet tam natur
tur
,

Ascetico Ne navis , inquit , pondre oppressa submergatur, eam sublevant, et preliosissima qu-

que

vel in prol'undum jaciunt

car non etiam nos

propter vitam prslantiorem ea despicimus

qu

ani-

el

viliora

pro

dignioribus facile dimillantur.


in

mam in

prol'undum delraliunt? Cur idem non possit


?

Hinc apud Hebros, ul


noster annotavit,
iil

Adagialibus sacris Delrio

Dei limor quod potesl timor maris

Sic

ille.

Qud

hc

sentenlia, pellem pro pelle, ab,

si igitur

vitam hanc mortalemet caducam, brevi finem


sollicit

in

proverbium quo ulebanlur

quoliescumque c-

habiluram, lam

conservare studemus, quanta


si

terorum bonorum pro corpore,


corporis minus nobilium pro

et etiam
iis

membrorum
;

cura studio<iue vilain grati, nunqum,

volumus,

quibus vita de-

interituram, sed perpetu duraturam,custodire debe-

pendet, periculum seu delrimentum erat subeundum.

remus?

Si vitam banc naturalem per se alias, nisi in


spiritali subservit,

Sed quomod, inquies,

dmon
cm ad

objicere

Deo

potuit

quantum vit

non admodm piv


;

Jobum prcedentes omnes

calamitates pro vit tuend


illud

tiosam tanlo amore complectimur


jori dilectione'proseqiienda esset
talis, li
|

quant utique maipsamet vita spiii-

;o

animo

sustinuisse,
in

usque tempus
?

i.ullain

adhuc

corpus Jobi polestatem accepisset

Ad quod optim

respondet Olympiodorus in Caten,

qu hoc rbus anlislat universis, qud ejus granaturalis hc vita ducitur Si itaque sumplibiis
!

dmonem

forte suspicatum fuisse

Jobum

ideirc nul-

non parcimus,
corporalem,
est",

et

omnes opes ac
bestiis

facultates in vitam

lum contra Deum irati aut blasphemi animi indicium prodidisse, quia nimirm meluebat, ne Dei ultio in
corpus ejusel vitam proserperet, quamobrem ne hoc
fieret leviora

qu cum

fer

libenter insumimus, et pro

nobis communis edem conservand


volupta-

genium nostrum dei'raudamus,


tibus valedicimus, nec

et deliciis ac

Ma

tacitum perlulisse.

Nam,

uti subdit,

laborem aul dolorem ullum re,

ctmeta

qu

liabet liomo, dabit

pro anima su, pro qu

cusamus aut subterfugimus miseram non amiltamus


,

dunimodo vitam

liane

tuend quivis libenter exponit omnia temporalia, nec


pensi habet divitias ut vilam servet,
despicit ac nihili ducit.
s. s.

quid non faciendum ut ha-

pr qu estera
eaque potissima

beamus

et

servemus vitam spiritalem, nobis ac clcpropriam ? Quid non sustinendum


i

Trima

igitur

lestibus spirilibus

xin.

>

305
ut spiritui
nullis

IN L1IJRLM
sua
sibi salus et

JOB
ipsemet faciendum judico.
et luctu

3<>G

valctudo intgra conslel


si

bit, et

O rom

stupendam,
!

san laboribus et impensis,

sapimus,

in hc,

et

omni admiratione, sed

dignissimam
tanti

qud

qu omnis nostra flicitas et bealitudo dpende


tuenel parcemus, ne illam

niniirm diabolus

animam bominis

sestimet,

cum setern vila; discrimine

aliquando perdamus. Corporis quidem. valetudinein, si forte graviori qupiam xgritudine afticialur, molestissimis etiam remediis curare

quam ipsemet bonio nibili facit? et qud mercator rei, quam mit, pretium exaggeret, venditor aulem dprimt

et flocci pendat.

Scilicet, inquit

Salvianus

lib.

non negligimus, q
opus. est, experiri

in

in Ecclcsiastem, dilectissimam esse

animam

liomini

etiam ferruna et ignem,


;

cm

iis

mi-

etiam diabolus non negavit


ciiiiclos

et quia avertere

omnin

nime dubilamus salutem ver anima?


slatam onini praesidio
iicinam
soi

variis tenlatio.inl'e-

nibus impugnalam, gravisshnis vitiorum moibis


spirilali

deslitucmus, ne ullam
si

'

idem tameu ebarissimas esse debere suas animas confitelur. Conatur quidem modis omnibus da;mon pernilitur,
i

ab atfectu animarum suarum

adhibebiinus ? Cert

utriusque vil

suadere bominibus ut animas suas


vi

vili

pretio vendant

periculum, et corporis animajque morfem

tamen

veritatis convictus

palm confitetur,

nihil

rend! squale, discrimen insLarel, aequlis saltem

omnin

pretiosius aut ebarius propri cuique

anima

utriusque servanda; cura nos soliieitare deberel, quan-

su esse oporlere.

Quis iglur, proclamt idem Sal-

qum

uiaxinue

sil

iniprudenliae,
vitae

non majorent luemhc

vianus, iuror est viles nobis animas nostras bail

salutis aniniae

quant

corporis custodiend solli-

beri,

quas etiam diabolus putat esse pretiosas


ille

Quis

citudinem habere. Si enim prudens quilibet majori


diligenti servel

iuror est viles nobis baberi, quas etiam

charas

bum
anima;
,

aut

aurum gemniasque pretiosas qum rem aliam viliorem, majori ulique soiiiin

nobis debere
lur ?
t

esse dicit
,

qui
sit,

viles facere

cona-

Plan

si

diclu fas

plus anima diabolo


,

cuiline studioque diligenda et custodienda est vila

quoniam om.ie aurum


exigua
;

comparalione

illius

qum ipsimet liomini, cujus illa propria est quodammod dbet etsi enim uterque misellam ca,

mena
poris

est

et

lanqum lutum slimabitur urSap.


1,

pitali

odio prosequalur, diabolus


in

quidem emens, homo

gentum

in conspectn illius,

vita

ver corpareils
;

ver vendens illam

servitutem ac perditionem sem-

lutum seu vapor

est

ad modicum

et

piternam

ille

deinceps exterminabitur, Jac. 4,

14. Hic itaque sit

mat, siquidem pro


et

tamen magni, hic parvi eam aestiill diabolus omnia rgna mundi
;

isusniodi inter vilam corpora'eni ac spirilalem inslitutae

gloriam illorum offert

homo

ver etiam gratis

il-

nobiscomparationis fructus, ut preliosiorem,

uti

lam prol'undit
simus rect

et obtrudit. Itaque, ut vir ille sapientis-

par est, impensis amemus, ac prastanliorein


gentis custodiamus.

dili-

colligit,

quicumque animas suas negligunt,


illas

etiani diabolo ipso


lio-

minoris

faciunl.

Caelerm nunc

Cert non possum non deteslari plurimorum

quorsm banc sentenliam diabolus


remus,
et in

atlulerit conside-

minum

vecordiam, acerbissimis san lacrymis deplo-

causa

venenum deprebendemus. Subdit


et

andam, qud tam parvi vel polis nihili animam suam

enim

faciant,

quam

tanli aestimat inimicus nosler diabolus,


diviliis et glori

Vers. 5
(1)

Alioquin mitte manum tuam

(1),

ut universa

mundi rgna simul cum

illorum polliceatur et in pramiium


peccali,

proponat unius
:

quo animam bominis elucrelur


promillit

Uc

omnia,
!).

inquit, tibi dabo, si cadens adoraveris me, Matth. 4,

Omnia mundi rgna


possit

praemium ?

et

quodnam majus esse omnem gloriam eorum qu; ;

nam
tum

bisce plura majoraque proponi possunl volupta-

ac deliciarum irrilamenta

Et nos quotidi pro


et

vilissimo

quoeumque

lucro, pro abjectis

minutis
'!

gaudiis animas ipsi nostras

exponimus ac venditamus
!

vecordiam

csecilatem

vel

ab ipsomet diabolo
la-

discamus nosmetipsos nostrasque animas magni


cre, qui de Jobo, cujus opes
rat,

omnes

liliosque evertepelle, et cuncta


;

cum Deo

loquens,

ait

Pellem pro

qu

habet Iwmo dabit pro anima su

ac
et

si

diceret

Domine, opinione mc l'alsussum,

mihimetipsi

imposui,

cm

dixi

Jobum

propter lemporalia dualaxat

bona divino

fuisse obsequio inancipatiim cl pietali ad-

dictum,iisqucspolialuinacnudatum,I)eostaiim male-

dicturum

neque ullam amplis rationem

religionis

aut anima; suae

curam babiturum. Verm

cnini vcio

quis est homo, qui non pellem et pellem det pro anima
su, id est, opes ac facilittes omnes, adeque iiberos
ipsos

non libenter exponat ac periic


servet

sinal,

':!

incolu-

mem

animam suam

saltem

ita

ratio pnescri-

prie. Satan, qui devant Dieu d'tre lemaitre du monde, et de n'y trouver aucune rsistance, n'oserait touche" la personne de Job. Il frmit de rage contre lui, niai? il ne peut lui arracher aucun cheveu. Il est doncvisiblf qu'il ne commande qu' des lches et des dserteurs et il est encore plus visible qu'il ne peut leur faire aucun bien, puisqu'il n'a pas mme le pouvoir de leuf nuire, ce qui est le partage des serpents et des scorpions, dont il mrite de porter le nom. Et frnppei ses os et sa chair. Ne vous conteniez pas, Seigneur, d'assiger Job par le dehors, attaquez-le par le dedans ne rservez plus sa personne, connue vous avez fait jusqu'ici, dans la crainte, sans doute, que je ne dcouvrisse sous la faiblesse de sa chair, celle de sa vertu. Car autrement, pourquoi m'auriez-vous si svrement interdit de ne rien attenter contre lui. Levez celle dfense qui met Job en sret, et qui m'te le moyen le plus efficace pour vous prouver qu'il n'esl pas diffrent de ceux dont je suis lemaitre, et qui sous une apparence de religion, dont ils n'ont que l'extrieur, s'aiment uniquement eux-mmes, et me sont ds lors entirement assujlis. Mais en tendant votre main sur Job, ne vousservez pas de cette main qui l'a si long-temps protg; ne la soutenez pas, et ne la rendez pas h gre de peur de l'accabler allez jusqu'aux entrailles et jusqu' la moelle de ses os; pentrez-le par les pointes de la douleur la plus aigu; rendez-le tout la fois sensible dans toutes les parties de son corps, afin que sa patience, si elle est aussi parfait que voOs le pensez, ait un exercice digne d'elle. 'Y;.ppcz-Ic depuis les pieds jusqu' la tte, et dans cet osait se glorilier
;

Mais tendez votre main, je vous

307

COMMENTARIUM. CAPUT
|

H.

398

TANCE OS EJUS ET CARNEM, ET TUNC VIDEBIS QUOD IN FAciem benedicat tibi. His verbis hoc potissimm contendit et intendit adversarius, ut quantum Deus de Jobo honoriiic locutus est, tantni de eodem mal
sentiat, et ut

miliam penits extinctam cerneret, nec se magistutum


fore judicaret.

Hanc porr falsam iietamque

religionis

speciem
:

soli sui ipsius

vitseque amori innixam tune de-

mm se manifest quasi detracllarv


tan impudenter jacttat ,

detecturum Sain

quem tanqum

itivictissimum alhletarn

siquando ampliorem

ipsum

suminis laudibus extulil, ipsum omnin mollein atque


proprise carnis

etiam Jobi corpus sueviendi acciperet poteslatem.

amantissimum expefiatur. Ex quo re-

niuu enim Domini, ut exponit D. Auguslinus

lib.

Ma2

sponso iterm manifest patel veteratorium diaboli ingenium, invidi facibus inflammatum, pulcherrimas

Qua}Stionum ad Siniplicianum, appellabat permissam

Domino manum suam,


accipere.
n

id est,

ipsam potestalem

quasque virtutes delraclionis atro quasi sepio inficientiset

quam volebat
in

Et ecce Deus
;

morem illi

ges-

calumnios

ali detorquenlis.

Nuiluni enim eral

sit

cbhcdendo quod

petiit

sed hanc nefariam ejus

Jobi tam egregium et singulr

oilicii

munus, quod

volunttem

ipsiusmet dsemonis perniciem et Jobi tu-

ver virlule profectum fateri vellet, scd in aliam sem-

tlam benignissim convertit.


lieri voiuit,

Dm

enim Jobi

tortor
illi

per causain referret long diversani.

rum

palrein

et

Hune calumniaarcbilectum imtantur omnes invidi,


uhquin

Jobi custos factusest, et


fabricavit.

immortalem
Ecce

gloria

coronam
6.

qui, ut frquenter usu venirc cernunus, vix


officia

Vers!

Dixit ergo Dominus ad Satan

in

inuniaque,

qu ab

aliis

ben ac laudabitter gealiis

manu tua est, verumtamen


ilisceveriiis

animai! illius serva (1).

runtur, virluii adscribunt, sed


vitiosis altribuere

plernque causis

Deus iterm Satanpetilioni annuens ple-

assueverunl,

et

indeteriorem pa

nam
pro
sed
et

illi

in

corpus Jobi tradidit potestalem, ut inillud

accipere:sic cum, qui fortiter agit, leinerri egisse


dictitant; qui vir sobrius ac frugi est,

libitu sviret,

dummod

vitam

ei

non eriperet,

hune parcum

animam

servaret. Flagellandum igitur Jobuni Sa-

tenacem sordidumque esse

claniitanl

virum magnani-

tan;e permisit

Deus; sedeur non ipse

flagellavil?

Ne

mum
tia

ac generosuni ambitionis et arrgantise iricusant,

videlicet Satan iterm calumniaretur mitis in

eum

et sic reliquas fer virtutes

omnes ad

Vicina

eorum

vi-

actum, calumniam ejus antevcrlil,


ei

dm perculiendum
Chrysostomus
:

delorquent, Haut licctoinnem lapidem movears, et in omnem te parlcm converteris, nunqum hoc ab invidis i.ominibusimpelratun.s sis, ut eum, quem oderunt
,

Jobuni
1

tiadit, uti

praeclar sanclus

homil.

ad populum Anliochenum

Non ipsum per:

cussit Deus,
et

ne rursm diabolus diceret

Pepercisti,

virum probum
:

et

boneslum
patris sui

fateri

aut appellare

non tantam quantam oporlebat


;

inlulisti tenlatio-

sustineant

diaboli

enim

mores imitantur,
patienlife atque in-

nem

sed

ipsi tradidit diabolo.

Hc

acut et inge-

quo vel ipsemet Deus omnipotens


nam.posl tam manifestum

nios S. Augustinus, epist. 120 ad Honorium, cap. 1G,


relert

noentise Jobi confessionem elicere


graluiti in

nunqum

potuit

dictum

illud Jobi 9,

20

Terra tradita est in

Deum animi argu-

manu
misit

impii, per

mentum, Jobiadhucsanclilatidetrahere non deslilil, quam etiamnum mercenariam esse contendit, quia liect extei na

tantm polest

nomen impii diabolum intelligcns,qui quantum illi Dominus permillit; perid est,

autemei Dominus, ut terram tangeret,

omnia quai possederat bona


aliquid

perdidisset,

bona Jobi lemporalia carnemque devastarel, non ver


ejus

adhuc tamen
salutem

habebalquod posset

amilti,

quod-

animam

autyitam auferret. Quis non videt frau-

que homines vel omnium maxime servatum cupiunt,


,

dis arlificern

omnin sapienter

Deo fuisse illusum,

et,

inquam

coi poris ac vitam,

quam rerum

ubi se victorem fore existimavit, victum cecidisse?

etiam

omnium

dispendio haud gravat redimunt. Ait

Quamobrem
tenti, cap.

eleganter D. Ambrosius,
:

lib. 1

de Pni-

ergo diabolus e duntaxat spectare illam Jobi benedictionem, et religionis, ut ipso interpretabalur,
speciem, non ut
vitam,

13

Diabolus, inquil, sanctum Job magis


;

nudam

armavit postqum vulneravil


ribus diaboli
(2)

qui dirisperfusus ulcepei tuiit, sed

Deum

veneraretur aut coleret, sed ut

quidem morsum
Prohibeo

venena

qu sola illi ex tam diro et miserabili rerum omnium naufragio supersleserat, conservaret quippe qui admodm meluebal, cm tam inopinato et luctuosocasu, momento quasi lemporis, numerosam fa:

Hoc

vari exponitur. Alii de vil spirituali acei:

ne tentando eum hic sensus rpugnt scopo hujus certaininis, quod diabolo contra Job Deoconcessum est. Nam si non licehal eum f npepiunt, ut sitsensus
tibi,

superes, et in

morlem animae indueas. Sed

accordez aucun intervalle; surtout ne lui rvlez point que ses maux sont une preuve, et non un chtiment. Cachez-lui que c'est moi qui vous ai comme contraint de l'abandonner et ne iui faites esprer aucun rtablissement livrez-le ses penses et ses rflexions ne lui laissez que la consolation insparable de sa vertu et de sa loi, si elles sont sincres. Attendez pour le moins que la tentation ail pris le temps ncessaire pour faire impression sur lui, avant que de lui donner aucune nouvelle lumire, et alors mme, tenez toujours votre main appesantie, et voyez si sa patience durera plus que l'preuve, ou si, comme je l'espre, et comme j'en suis mme certain, il ne vous traitera pas de cruel et d'injuste, dont les impies prouvent la clmence, mais dont les serviteurs ne ressentent que la duret. (Duguel.)
tat,

ne

lui

rare, frustra certamen suscepissel; et omnin diabolus sic maluisset abslinere tentando qum tetitard
sciret se non posse superare. Alii ergo rede vit corporali inlelligunt, ut sensus sil, prohiberi diabolo, ne eum occidat orporafiter. Sic Aug. Suntqui iniefigunt de usu rationis. Sed nec id apparet, quia etiam illud, sicut etprimum, rpugnt scopo cerlaminis. Nam usus rationis ad utrumque erat necessarius, sive ut Job vinceret diabolum, sive ut ab eo vincerelur, quia sine usu rationis peccari pou potest.

eum, quem

clis

(Estiu6.)

Dieu qui savait bien que la misre ne servirait qu' relever la vertu de Job, et confondre la maiiee du dmon, lui abandonna son corps, et n'exceptant que la mort, lui donna permission de l'prouver par toutes ces fcheuses maladies qui peuvent exercer la patience
de<

hommes.

(Sjiault.j

3^0

IN
sensit.

LIBRUM JOB
vis
ipsi

iOO
:

non

Et paul post subdit

<

Quanta

ipsius an imam servaret

Verumtamen

illius

animant

Christi, ut custodia

hominis imperetur eliam

serva.
salus.

Ecce fructum

tantae iribulationis, quae est animaa

<

diabolo, qui semper vult nocere. Imperante Christo


et diabolus

Pulchr S. Augustinus in Psalm. 26, de hc


:

ipse
,

lit

prseda? sua; custos.


,

Sic apud

diaboli in corpus Jobi potestate loquens, ait

Accipit
;

Hieronymum in Vit Hilarionis non mult ante mdium, leges malum damionem inlerrogatum cur in
S.

potestatem in

infiniis, et

immisit
;

maxima

et

summa

ipse expeliit ut perderet

Deus

tribuit ut servaret

Gazensis emporii oppido virginem invasisset, bis verbis: Quare ausiis es ingredi puellam Dei
,

factus ipsemel lupus custos ovis, qui ad

devorandum

respondisse:

accesserat.

Ideirc igitur tribulamur in corpore, ul

U t servarem eam
moni concess
serva.

virginem ; quoi

novum non videbitur


Job

salvemus animam, amiltimus temporalia, ut accipia-

consideranti hoc Dei oraculum in


facultate vexandi

summ malo da> Auimam illius


:

mus
niliil

alterna.

Quod cm optim

sciant viri sancti, quannihil

tmvis maximis aflciantur tormentis,


pavent, sed securi degunt
in
in
;

liment,

Credideram bujiismodi provinciam uni cli


,

quia

licet

corpora eo-

mentibus demandandam
tradilur custodienda.

ut servetur anima, daemoni

summa

Dei bonilas, cujus belit

rum rum

manibussinl tyrannorum, lamen anim ipso-

neficio diabolus nequissimo prevaricatore

vel in-

Dei sunt, quorum baud dubi eadem vox estcum Apostolo exclamanlium, Rom. 8, 35: Quis nos
separabit charitate Christi ? an tribulatio, an angustia,

manu

vitus solertissimus procurator.


boli

Nec niirum

Deo

dia-

consilium

ludificari,

cm

etiam ab Apostolo

an persecntio, an fams, an miditas, an pericutum,


?

illusum fuerit, quando, tanqum leo rugiens prada

an gludius

Qu verba

Salvianus,

lib.

2 ad Eccles. caait:

avidissimus

involabat Satanas in

eum quem

divus

tbol., religiosis viris


t

pulcberrim accommodans,

Paulus

ei

Iradiderat in carnis inlerilum, putans

cum

Non Aposlolus solam pecuniam, nec

solas deberi

corpore pariter et

animum
ita

disperdere. Sed Aposlolus

nobis divilias Deo dicit, sed et tribulationem, angu-

velul sapiens incanlalor

diabolum
;

elusit,

ut

dm
:

isliam, faniem, passionem, efusionem sanguinis

corpus ainigerel,

animum

servarel

Cor. 5, 5

Ju-

morlem denique onmi pnarum gnre sublimiter


lis

dicavi, inquit, trudere Iv.jnsmodi

carnis, ut spiritus sulvus sit in


Christi, In

Sutan in interitum die Domini nostri Jesn


ci:

fcondilam. Unde intelligant omnes


c

se

religiosi non saDeo reddere, eliamsi universas dederint facul-

quem ocum

D. Ambrosius paul ante

laies, quia licet

sua cuncla dispensent, ipsos se ta-

tatus Apostoli et polcnliam et prudentiain admiralur


<

nien debent.

Nempe non tam

Magna,

inquit, polestas,

magna
;

gratia, qu;e

imperal

Deus nobis tanqum debilum


gralius exbibelur

<
i

diabolo, ut se ipse destruat

se eniin deslruit,

cm

qum nos ipsos nuMumque illi spectaculum, qum cm cernit honostra


exigit,

bominem, quem tentando supplantare Studet, ex intlirmo fortiorem eflicit; quia dm carnem dbilitai,

minem
ri et

patienti, conslanli laeloque

animo pro Dei

glo-

honore

cum

periculis el

rumnis omnisque ge-

imentem

ejus corrobort. Illuditur ergo diabolus, ut

neris calamilatibus fortiter decerlantem. Quapropter

ipso mortis sua; vulnere contra se armet,

quem

de-

Dominus admirabili

palicnti Jobi supra

modum

re-

bilitanduin pulavil.

Et paul post idem S. docldr


lrttins, qui-

crealus, tam gralo sibi spectaculo diutis oculos suos

dganter ostendit ipsasmel diaboli


bus ad animas
rare,

pascere cupiebal, ideque ne per


leietur prohibebat, et
lacutales, liberos,

mortem medio

tol-

in

interitum

irabendas ulitur,

non

cm

Satana3 plenam in

omnes
serva,

tuendas;

plurimm conducere ad easdem saluli reslidm nempe Deus iia rem tolam savi sua

ipsumque corpus Jobi potestatem


illius

Iradidissel

Verumtamen, inquit, animam


:

providenti temprai alquedisponil, ut


lo tenlatus,

homo

diabo-

ac

si

diceret

Ne Jobum

rnihi occidas,
tollas
;

ne mihi tam
si

ad instar pueri

illius proplieliei, Isaiye

11,8,

egregium panci atiasten de medio

enim eum

lincavernam ejus

manum

initial, et

de latebris eruat

de medio sustuleris, thealrum nobis non plaudet ampis, lo!leti;rspeciaculuni, finietur


j

eum,
<
i

et

de veneno ejus

facial spiriluale
lit
;

anlidolum;
veneiuini ad
t

tragicomdia,

fe-

utquod venenum estmedicamenlum


interitum carnis;

slum, lusus quo


gralius

tiui diulis placet.

Nam

mihi nihil
fra-

medicamentum ad salulcm spirilils.


illa

qum

videre

bominem carneum, luteum,

Quando

igilur permitlit

Deus ut ha;c exlerna bona


in

gilem, in mediis tamcn cruciatibus atque gravissimis


doloribus, palienti invictum, sanclitaleconspicuum,
illustres

nobis auferantur, dmonique

nianus

tradit,

haudquaqum
dus
est,

id

iniquo erga nos animo facere putan-

de diabolo viclorias referentem.

sed amico et bencvolo, ut nimirm servetur

Voluit itaque Deus diabolo

quidem permittere Jo-

id in

nobis quod majus est alque prastantius, salus

bum

crudelissim lorquendi facultatem, sed interfinegavit potestatem,


invicta

scilicet

sulit,

quemadmodm
:

anima; nostra;, cui bac ralione prudenter conhoccc Jobi exemplo fil manifealli-

ciendi

quia postqum palienti


virlus

ejus satis lenlala, et

abond probata,

stum. Dominus enim Sataoao Jobum ad ipsum

gloriosissimisque victoriis illustrata foret, decreverat

gcndum exposcenti Hoc autem concessil

Ecce, inquit, in

manu

tu est.

eum omnibus

miseriis absolulum, gravissimisque la-

post dirutas domos, post agros

boribus perlncium, condigno quoquc prmio remunerari, et ca quac


illi

vastatos, post oves combuslas, post armenta erepta,

sublata
sicul

fuerant bona dupliealo

postliberos denique cliarissimos internecionedelelos.

foenore restilucre.

Nam

Deus Jobum

in inimici

Et ne

ulla diabolo

Jobum criminandi
accepit, sed

oceasio reliqua

manus tradendo innumeris incommodis exposuerat,


ita

superesset, plenam eliam in corpus ejus pro libitu s;u-

par erat ut

cum

iisdem liberando ad pristinum

fe-

iendi potestatem

sub hc eondilione, ut

licitiitis

statum posllimini reduceret, ut exemplo Jobi

m
tur ad similes, aiiimo tolerandas,

C0MMENTAR1UM. CAPLf
quando ingruerent, miserias aequo

II.

40-2
lia

et infinit Dei erga illumbenignitate posteri excitaren-

temporis mente semoto fuisse procreatam.

nin

rm
(ilii,

vel temporari palris


el

demenli insanire pulantur

omncmque

suain in

Deo

solo fidu-

paterno mentis slupore soboles obbrulcscit.


in

ciam collocandam. Hanc utique ob causani noluit Do-

Cseterm quid Satan, accepta jam


pro
libitu

Jobi corpus

minus Satanse Jobum occidendi facere potestatem, ne


careret laude
ill el

saeviendi

polestate, peregerit ex sequenti

glori quain ex ipsius liberatione

versu intelligemus.

et in pristinam felicilatcm resiilutione

polissimm

in-

Vers.

7.

Ecressus igitur Satan a facie Dominf,


ulcere
pessijio (1) a

tcndebal. Yiri eniin probi, qui inalis et miseriis prsidio Dei vindicantur,

percuss1t

joi!

planta pedis usque


dajmonis

mirum quantum

benignissimi

ADVERTicEM ejus.
facie

Quid

sibi velit ista

Nummis laudem

gloriamque ampiilieent. Quod non

ignovans David, hoc veluli potentissimo ad divinum

Domini egressio, snperiori capile, vers. 13, explicuimus. Quale ver fuerit hoc ulcus, quo Job percussus dicitur, incertum
Sciiptura definial
;

subsidium impetrandum argumento utitur, dicens,


Psalin. 87, 11
:

est,

cm de

illo

nihil certt

Numquid mortuis

facis mirabilia, aut

dubium tamen non


quiindoquidem

est, (juin long

mdit

suscitabunt,etconfitebuntur tibi ?

Numquid nur-

gravissimum

fuerit,

illud

pssimum

rabit aliquis in sepulcro misericordiam tuant et verita-

vocet, eque dicat planta


capilis fuisse

pedis usque ad vrticem

tem tuam

in perditione ?

ac si dicat.: Si ego his laboribus

absuniptus niorior, quo pacto tua misericordia,


in niiseris opilulando

qu

percussum, quod facile colligi polest ex dxmonis ingenio etampl ill licenti quam oblinurat in

maxime

se manifestt, et veritas

carnem ossaque Jobi ad libitum desviendi.


enim Deus omnia qu erant
Jobi, prter anilibidini permisisset, salis verosimile est

tua,

qu

in

promisso precantibus auxilio prxslando

Cm

demonslratur, cognosci poterit?

mam, Salan
et

Porr S. Gregorius, Origenes


spirituali

Olympiodorus de

hoc ulcus ad singula etiam corporis ejus niembra


mansse,
et

di-

morte sermonem, hic esse putant, quod

ad ossa ipsa medullamque ossium prne-

san videlur durum.


tt

Nam

(ut

ben ad hune locuni no-

trsse, sic ut

totum corpus conlabuerit. Quare non

Sanclius
in ipsius

nosler)

Deus non prohiberet dnsoni

improbabile videtur
plurimis,

Jobum non uno

dunlaxal, sed

quod

potestate

non esset

(nisi

forte ea est

iisque gravissimis ac

moleslissimis simul

Satan audacia, ut
Alii

ultra sibi possibilia contra

homines

rhorbis et ulceribus fuisse coopertum,


esset in eosanilas.

ade ul

rill

temerari intentel).

Morbos autem hos

diversi diversos
el

denique existimant his verbis


illius

Verumtamen
dinon Jobi

assignant

Primo S. Chrysostomus, Apollinarius

animant

serva,

Deum

vetuisse ne

Philo

Hebrus docent lepram seu elephantiasin eum

animam

sic doloribus

dementaret, ut mentis sacullas


'

obscuraretur aut debilitaretur, ade ut pro eo statu


meriti incapax existeret
tur, aut
;

(I) VI |TlUa, ulcre ntalo, i. e., ulceribus maiis, collective, diris ulceribus, hiflammatione mal, scabie

nepatienti bono fraudareblasphcnas prosilirel.

pessim

puslulis malis

calore enatis

qualibus

dementatus

in Dei

Deus .Egvptios, Exod. 9, 9, 10, qualestjiie minatur, Deut. 28, 27. Quale hoc ulcus, deliniri non
percussit
potest, quia Scriptura nihil dfinit.
alii

(Sic vel

mater

aie

peccali in viro sanelo praeavet

Quidam scabiem,

Deus.)

bulo
d.:

Verm Olympiodorus, in Caten, anima; vcaintelleclum ipsum seu mentem inteipretalur, q.


in corsic

elephantiasin, etc., nihil certi. Erat scabies fdissima, qualis est elephantiasis. Cum hoc ulcre om-

Principem aninii partent ie attinge; verm

ncs morbi doloresque admixti sunt. J'nu est ulcus et apostema ex lervente et acerrimo humore, cum quo
ignis sacer

poris cruciatibus animi

pugnam

e.xperire.

Nempe

conjunctus fuisse videtur, et


:

cum

iis

fre-

eum dur
tibi

vexa, ut ejus inlcllectum non dbilites,


filiis

nec mentis vivacitalem obscures; orbare eum


datur, ingentibus
divitiis

viduare, ldis et peraI

cerbis a;gritudinibus

eum

torquerc; atlamen princi-

quens animi deliquium. A planta pedis, etc., q. d. Singula membra singulis moibis in estata sunt, un excepta Jobi lingu, ex qu cerlam sibi Satanas vicloriam pollicebatur. Porr, hoc genus puslularum loto corpore nascuntur,
teste Gorrhaco.
|

pem animi

partem, mentem,

inquam, incolumem
cupis inclytuni

(Synopsis.)
sorti

serva, q. d.: Si penitis explorare


pietalis athletam,

ne mentem ejus

dbilites, aut in-

tellects vivacitalem

obtundas, sed magis exacuere

satagas,
fricet,

quo

ipse aculiori mentis

acumine vulnera re-

dolores adaugeat,

dm

dolendi causas subti-

lis exaggerat.
i

Pergens porr Olympiodorus :Cerl,


illi

inquil, corporis

facit

potestatem; verm ut
(id est,

eum

corpore

animam subducat
;

dementet) veniam
illi

non concedit

ut ex ftu duplicata

bona

reslii

de devant le Seigneur, frappa Job d'une effroyable plaie depuis la plante des pieds jusqu' ta tte. Saint Grgoire pape dit une belle parole sur celte plaie universelle dont le dmon frappa Job. Car il tmoigne que nul membre de son corps ne fut exempt de souffrance, afin que toute son me et part au triomphe Ut uimirum nihil in mente vacet glori, in cujus corpore nihil vacat pn. Cette plaie ou cet ulcre effroyable dont le dmon frappa Job dans tout son corps, pouvait, selon quelques interprles, avoir rapport celui dont il est dit dans l'Exode, que Dieu frappa les Egyptiens, el dont Mose dans le livre du
:
!

Satan tant

tlueret, atque deperdila redintegraret.


sollicit

Hoc

scilicet

pracavebat Deus, ne Jobus,

diris

obrulus ca-

laniiiaiibus statione serena

mentis subduceretur,
doloris

non quia non


ret, ajiquo

id

illi,

quomins

sensum capej

Deutronome menace les Isralites, s'ils violaient les ordonnances de Dieu. Saint Augustin dit que c'tait une pourriture universelle d'o sortait une infinit de vers. Mais enfin on ne peut douler qu'tant l'effet de toute la fureur du dmon, qui Dieu avait donn un plein pouvoir sur son serviteur, ce ne ft la chose du
la plus douloureuse, et la plus capable de lui perdre la patience. Aussi quelques anciens Pres ont cru que ce qu'il souffrait aurait d naturellement le faire mourir, tant il tait pvfepsif. fSaev.1

saltem exe parle solatio futurum erat,


ipsi

monde
faire

sed ae hoc generosa: posilimini


tura; soboli vilio verlerelur,

aliquando nasci-

ex ptre vel ad tantillum

03

IJBRUM JOB
adjunxisse memoretur,

404

Jobi ulceribus fuisse conjunctam. Secundo, euni podagr, chiragr, ischiade, adeque arthritide, id est,

cm

ipse solus sit instar


et dil

omat-

nium tortorum, ad discerpendum

cerandum

omnium
diculari

articulorum dolore laborsse colligitur ex

quc exquisilissimis tormentis excruciandum ingeniosissimus, cujusvel unicuscontactus quolibet tormento

cap. 16, 8, et cap. 13, 18. Tertio pbtiriasi, id est, pe-

morbo divexatuin

fuisse colligitur ex cap. 30,


fuisse palet
colli-

gravis

Jobum

excruciabat,
in

i(a ut,

quemadmodm D.

17

et 18.

Quarto dysenteri discruciatuin

Cbrysostomus

Calen Crac doeel,

manus d-

ex cap. 16, 14. Quint incubo oppressum fuisse


gitur ex cap. 7, 4 et 14. Sexto

monis acerbiori sensu doloris qum quadibet sariago, fornax et

marasmo,

id est,

tabe

>

quvis flamma, eum absumeret, et

tolius corporis, ex siccitatc et febri bectic extenu-

qulibt fera

immanior undique corpus circumrode

tum
dit

fuisse patet

ex cap. 19, 20,


id

et cap. 30, 16.

Ad-

ret ac devoraret.

Ne

quseras itaque in viro patien-

Pineda noster,

ex

aliis

quoque

locis onjectans,

lissinio alias

cruciatuum causas, neque requiras in

Jobum

laborsse lue venere, angin, fam cah'm,

ejus doloribusBabjlonicas fornaces, aut Macchabceo-

ign sacro, et cancro per lotum corpus serpente, qui


eresipelas nominatur, asthmatc aliisquc morbis innu-

nim

sarlagines, aut rugienles feras

esse cogita

sed unicam addxmonis manum, qu cteris tormentis


;

meris nobis incognitis.

Cm

enim Deus ipsum

dae-

omnibus durior acerbiorque

existit. liane,
:

credo, ob
et

monis

arbi trio polesla tique tradideril


est,

excruciandum,

causam

in

Apoalypsi 12, i2,plangitur

Vten

haudquaqum dubitandum
sxvili tartareus
ille

quin pro innat su

mari, quia descendit diabotns ad vos. Solius diaboli in


lrrani descendenlis

torlor tt in euni plagas


vil

mor-

bosque immiserit, quotquot salv

sustinere hu-

mil aies expvscit.


intentt,

mana unqum natura


lethalibus ulceribus
scilicet

potuit.

meminit, ac maximas inde calaNon minatur mottes, non cruces neque carnilicinas bominum aut membro;

Notant passim sancti Patres Jobum plurimis iisque

rum

lanienas recenset

unum

lamenlatur diabolum in

dmone percussum

fuisse,
si

qu

terram descendisse, cujus vel solius aspeclus omnibus

morlem

ipsi

certissimam attulissent,

Deus

bominum
Hinc

lanienis et carnificinis truculenlior accidit.

eorum

virus ad cor aliamve principem corporis par-

idem

anglus

Apocalypticus

immanissimam

tem vilalem proserpere permisissel. Quapropter S. Cbrysostomus Jobum inler martyres rel'erre non dubitat,

Christianorum apud Smyrnam perseculionem ac lanie-

nam
et

describens, Apoc. 2, 10

Ecce, inquit, missurus

quemadmodm

simili ferc ratione Patres

passim

est diabolus aliquos

ex vobis

in

carcerem, ut tentemini;
decetn. Nimirm bominum lanien

B. Virginem et S.
appcilant, quia

Joannem Evangelistam martyres


mortem
iis

habebilis
facile

tribnlationem

diebus

nimirm tanla tormenta suslinucrunt,


liaud

baud

immanis

illa

bellua ab

qua; nisi miraculo impedita fuissent,

desislil,

sed moras in torquendo nectit, quibus


delectatur, ac

sumspalio

dubi attulissent. De morbis porro S. Jobi vide fusis

moper

decem omnin dierum


alllixisse scribitur, ut

Pinedam noslrum

et

Origenem

lib.

2 in J;>bum, ubi

Smyrnenses Catholicos

crucia-

mirilic Jobi dolores ulceraque ampliiical.

tuum
Ca:sanus

varietate nocendi l'amem exacuerel, et

immaeffe-

Percussit itaque Satan Dei atbletam, sed infractus


ejus

nissimorum excrescere faceret cumulum tormento-

animus ldi non

potuit, uli prclar


:

rum. Quid
est, in

igitur

stygium

illud

monstrum non

dialogo tertio oslendit, dicens

Minime pereorporea
lieel

rat crudelitatis

in Jobi

corpus exercuisse credendum


rabiei suae exsaturandie ac-

vulnera hedebatur animus

nec vernies,

ulrem

quod tam amplam


?

perforarent, ints reposilum thesaurum adoriri poterant.

ceperat potestatem

Hujus aliquod saltem spcimen


ill

Non enim corpus Jobus

erat, sed

Jobus erat

sumere
Yehs.
in

licebit

ex specic

deformatissim, qu sc-

Non ergo Jobum ipsum lsil, qui in Jobi tanlm corpus saeviit, cm solus nihil fer commercii cum suo corporc haberet, tolus ferc in mentem iminigrsset, nihil, nisi spiritum, saperel, nihil cogilaret. Qud si ad nudilatem Jobum
i

ipsa vis animi rationis particeps.

quenli versu nobis describitur.


8.

Qui

testa saniem radebat

(1)

sedens

sterquilimo.

(2)

Addunt Septuaginta,

u rf;

m-

(1) In clephantiasis initio inlolerabilis persentiscitur

Satan redegeril, quando ipsum opibus spoliavit, quovis

prurigo, ut iricando manus et unguesabstinere nemo ro'jvaai xm<ja.9{ xai tmv xvT,CTy.v pOSSlt. AretaUlS 1. C. TiTovrai jv.eS' T,5ovri. Genna pruriunt, priiritus cum vo:

tamen regio paludamentopretiosioribus ulceribus


quando corpus ejus
lot plagis cooperuit, uti
:

vestivil,

VTi,

luptate scalpitiir. Mine narratur Jobus sumpsisse sibi testant, "D TunnS ut se e scaberet. Habent ho-

pulchr S. Zeno Serm. de Patienli

Ipsum, inquit,
magnis,

poslrem Jobum, quem

diviliis spoliaverat

magnis
lib.

vcslil ulceribus. >Similia dicit S. Cregorius,

3 Moral, cap. 6.
illo

Hic lantm observa quomod daemon, in primo

cum Joboconllictu,
rit,

mullossibicomniilitoncsadjunxe-

armatas Chahhcorum turmas conecripserit, qu?

di in Oriente manum eburneam, aut ali malei constantem, qu se SCbunt, ut doeel Cbardinius, Itinerar. Pers. I. 2, p. 342, edit. in-4". Et lericus nol. ad h. 1. non ita pridem Amstelodami c' UltraJecti hujusmodi manus ebufheas, ex Indi allai s, se vidisseasserit. Attamenet olini,apudUomanos,talc instrunientum us taluin novimus ex Apophoretis Martialis, qui lib. 14, epigr.84, de scalptorio, siVe manu sic Defe det manus hc icaptdas, mordente molcsto

t'ulice,

vel si

quid

piilice serdidiu.
c

ca;sis pastoribus

armenta pecoraque abigerenl; ignem


;

ccelo evocril, qui oves segctesque absumerel

fu-

rentes quoque venlos excitaverit, qui

domuni

liliorum

conquassarenl

sed ubi in ipsum Jobi corpus accepte-

Ideo forte Jobus, eo instrumento destitulus, testa eae (Uosenmuller.) radebat. Jobus in slercore extra (2) Apid Septuaginta sedet urbem. Ubique genlium elephantici ab bominum commercio am-baiitur, ne conlagiosi morbi lues propagarctur.

rai potestatem, nullos sibi ad illud

torqucndum socios

Sed in llebraeo

nihil satis

expressum de

sler-

405
Xiu?, extra civitatem, id contigisse,
e'ej

COMMENTAR1UM. CAPUT
e qud nimirm

H.

406

num

excluderetur, in quo etiam allegoric Cliristi


leprosi ab hoininibus reputati alque extra ci-

hantiacus esset, ideque

communi ctu homi-

tanqum

quilinio; docentque Itineraria, in iis regionibus sterquilinia, qualia apud nos, non occurrere, ne paleas equis substernendas servari. In hune usuin a'icubi

vitatem in ftidissimo Calvari loco incrucem acti

rude combat qu'on

lui livre,

il

est

uniquement occup

equoruni limus. Igitur explicandutn est de locosordido, ubi Jobusin pulvere et in sordi(Calmet.) bus sedebat.
suflicitur aridus
id

Quod autem dicitur "ENn-^irQ, ncbiere, sedisso, more graviter lugentiuni et alllict rum fecit, vid.
;

47, 3; 48, 5; Jerein. 6, 2G; Ezech. 27, 30 Jon. 3, 6. Quem lugendi modum etiam inler Graecos usitatum fuisse constat ex Odyss. 2, vers. 153, 1G0, ubi poeta Ulyssen ex naufragio in Ilhacam dejectum dicil sedisse itf a/pti i-> xc/irioi. ad focum in cineribtts.
Isa.

Alexandrinus "ENh-"pra
:

-\

tt:

^t^'.%-

mldidit,quod
:

secuta Vulgala velus In stercare, et Hicronymus In sterquilinio. Quo tamen illi nomini non lain fiinetum videntur voluisse indicare, qum potis locuin ignobilem et immundum, quod, ubi jacuil Jobus, ibi
stis

ex sanieaclabe madebat soluni, putridic carnis liufd constratum. Simililer fitneti noniine ihfiina
1

forlunae conditio significatur, Ps.

15, 6, 7; 83,
iw'wpo

Sam. 2,8. Et apud Homerum (Iliad. mus Hectorem lugens xuXtvo'[i.6vos kxt*
Sedens
vte,
in sterquilinio.

10, 414) Priadicitur.

(Rosenmuller.)

Heb.

in

chtere,

vel

pul-

more lugentium, cm cognosceret hoc sibi Deo immissum fuisse.Sic Priamus lugens mortem Hectoris,

sans oser dire qu'il a vaincu. // tait arec un morceau d'un pot de terre, la pourriture qui sortait de ses ulcres. Voil Job plus abandonn que Lazare, dont les chiens au moins lchaient les ulcres le voil couch devant le plus orgueilleux et le plus fastueux de tous les esprits, qui l'a rduit cette pauvret et celte misre, qui lui refuse jusqu'aux miettes et jusqu'au moindre soulagement, qui ne lui laisse qu'un fragment d'un pot de terre, pour essuyer le pus qui sort de ses plaies, et qui nourrit ses yeux pleins de fureur et d'envie, du spectacle de ses douleurs. Mais quel fruit lire-t-il d'un tel spectacle, qui devient l'admiration des anges et de Dieu mme ? Aprs avoir bris le vaisseau fragile qui renfermait le trsor qu'il voulait enlever, a-t-il pu parvenir jusqu'au lieu inaccessible o Job l'a plac ? A-t-il pu, par tant de plaies et tant d'amertumes, pntrer jusqu'au fond du sanctuaire o ce saint homme s'est rfugi pendant la tempte, et o il a mis en sret tous ses biens ? A-t-i! pu, en heurtant si violemment contre une maison de terre et de boue, branler le fondement sur lequel elle est btie ? Il voit que cet homme extrieur se corrompt par mille ulcres, mais
rsister et vaincre,
;

Pariler Ulysses, ut aniini dejectionem declararet, in foco et cinere sedebat. (Synopsis.] Sedens in sterquilinio. Nenipc extra civilateni, eo

m fimo sedebat.

est-ce l'homme extrieur qu'il voulait detruhe ? l'homme intrieur, l'homme secret du cur, abscon-

qud elephantiacus esset, ideque sejunclus solio suo, et paliatio regali, et ctu hoininum, inquiunt Apollinaris, Polychronius et alii. In quo typns Christi fuit, vulneribus pleni, extra urbem in Calvari cruciiixi.

(Tirinus.)
|

Job s'tant assis sur la cendre ('), etc. Aprs un chtiment si subit dans toute la constitution de Job, et dans le premier sentiment d'une plaie si extraordinaire et si universelle, qui ne se serait pas attendu quelques plaintes respectueuses, quelque gmissement accord la douleur, quelques paroles au moins qui auraient marqu sa soumission intrieure et son obissance ? Mais il fallait pour reprsenter celui qui devait demeurer muet dans une cruelle flagellation, et qui devait offrir ses pieds pour tre percs, et sans dire un sa tte pour tre couronne d'pines seul mot, il fallait que Job, frapp depuis la tte jusqu'aux pieds, joignt le silence et l'humiliation I obissance qu'il mit sur ses lvres une svre garde, tant au pouvoir de son ennemi, qui s'appli, ;

homo, qui est in conspectu Dei locuples, en moins riche aux yeux de Dieu ? N'a-t-il pas mis le comble sa patience en s'ellrant de l'affaiblir ? N'a-t-il pas l'ail jeter sa foi de plus profondes racines, en tachant de l'arracher ? Ne l'a-t-il pas contraint de s'unir plus troitement Dieu, et de recourir sa force en travaillant l'en sparer ? Tous ces coups sont donc autant de coups pour polir une pierre prcieuse qui en reoit un nouvel clat, pendant qu'il se
ditus Dei
est-il

lasse la frapper ?

il

l'embellit en prtendant

la

cou-

Chaque ulcre est une source d'o part la lumire; chaque plaie devient le principe de l'immortalit. Dieu prpare Job une maison ternelle,
vrir de boue.
lieu de la cabane que le dmon renverse, monstre de malice qui s'attaque l'argile cl la pous-

au

sire sans pouvoir aller au-del, sera ternelli rduit sous les pieds de celui qu'il croit maintenant

quait le sonder, et qu'il acceptt sans rpliquer, et mme sans se faire honneur de sa patience, tout ce

3ue Dieu voulait qu'il souffrit Je me suis tu, je suis evenu muet; je n'ai pas mme voulu dire de bonnes choses, et ma douleur s'est renouvele dans mon silence. chose de plus grand et de plus inimiII y a quelque table dans cette disposition, que dans la premire, o Job s'exhortait lui-mme la patience, en disant Le Seigneur me t'a t, et o il s'levait au-dessus de ses malheurs, en rendant grces Dieu de ses pertes, et en bnissant son nom. Tout cela est ici supprim par un sacrifice encore plus parfait et plus pur. Job renonce la consolation extrieure de publier qu'il est soumis, parce que cette consolation mme dcouvriil raprait plus qu'il ne veut du tond de son cur pelle toutes ses forces an-dedans, parce qu'il sent bien qu'elles lui sont toutes ncessaires, et dans le
: :

avoir rduit sous les siens. Ce grand homme ne s'tonnait point de la corruption et de l'infirmit d'une chair qui doit mourir pour renatre, et qui semblable au grain qui tire sa f< condit de sa corruption, enfante l'immortalit ut sa ; amme (pie la vertu divine se tience il prouvait rendait en lui plus sensible et plus prsente, proportion de sa faiblesse extrieure; et bien loin de
:

rougir de l'extrme indigence et du total abandonnement o il tait, il rendait grces en secret de ce que l'homme lait disparu, et que Dieu avait pris sa place. Virlus in injirmitate perficitur... placeo milii in injrcm enim infirmor, tune potens sum. mitati us meis Il est tonnant qu'tant couvert d'ulcres et de plaies, dont le sentiment tait trs-vif, et ne lui permettait pas de les toucher avec le linge le plus dlicat, sans en rendre la douleur encore plus aigu, il en essuyt Deo grattas le pus avec un fragment de pot terre agebat, non molli Ihiteo, sed testa saniem radebal (lue .tem. Mais cet homme admirable ajoutait la pnitence la patience, et une svrit volontaire des maux
:

personnes affligs, et surtout de celles qui relaient par un sentiment de pnitence, de se prosterner terre sous la cendre. Les exemples de l'Ecriture en sont frquents. Sterqailinium vient de l'ancienne version grecque comme il parat par ' les Pres et par les interprtes grecs, wufr L'dition de Complut* a comme l'hbreu.
(*)

C'tait l'usage des

voyait qqe le dessein de Dieu tait pour' lui plaire il y contribuait avec joie ; il insultait ainsi au dmon en enchrissant sur sa cruaut, et il regardait dans un fragment d'un pol de terre, l'image de son propre corps, vaisseau aussi
dj excessifs;
il

de

l'affliger, et

fragile et

commenait!

se briser.

au milieu de la cendre. Il est dit que le roi de Ninive touch de pnitence se revtit du ci-

Et

il

tait assis

407

IN
expressif
.

LIBRUM JOB
:

403
saniem delergenl

lypum
<

Tropologic ver S. Gregorius

in sterquilinio sedentis atque lesta

Sterqilinia, inquit,

sunt corda pnitentium,

>

in

spectaculum

m iris in clum

laudibus ell'erunl sanrti

quibus Cnrstus requiescit.


Inusitalum hoc et prodigiosum Jobi extra civitatem

Patres, et circa illud plurimas non minus utiles

qum

curiosas

movere

soient queestioncs, quas brevitalis ac


est

claritatis grati

visum

ad septem potissimm (qua-

cendre Indutus eut sacco et seditin cinere. Et Jsus-Christ parlant de la pnitence que les hahilantsde Sidonetde Tyr auraient l'aile, s'ilsavaienl t (('moins de ses miracles, dit qu'ils se seraient couverts d'un cilice, et se seraient assis sur la cendre.
lice; et s'assitsui' la
:

rum ordine
Prima

resolutiones subnectam) revocare.

sit,

cursancius Job

planta

pedis usqtred

verticeni capitis ulcre pessimo peicussus, etplurimis

gravissimisque morbis aflliclus,


fuerit,

civitatem

egressus

Nous sommes donc hien fondes regarder comme une suite de la soumission libre et volontaire de la pnitence de Job, le choix qu'il lit d'un lieu couvert de cendre pour s'y asseoir, pendant que sa chairpntre par les pointes de la plus cruelle douleur, tait devenue pour lui un affreux cilice. On a prouv que ces dernires marques d'austrit et de pnitence avaient dj parti; lorsque se prosternant contre terre, il adorait profondment la main qui lui enlevait tout ce qu'il en avait reu. Mais sentant redoubler les coups de celte main, et ne pouvant douter qu'il ne les et attirs, puisque c'tait sur lui que tombaient les plus pesants et les plus sensibles, il ajouta aux dispositions intrieures, l'extrieur mme de la pnitence, et se confessa publiquement pcheur dans le temps de sa plus parfaite innocence, et dans le moment o il ressemblai) le p'us au juste par excellence, qui devait expier dans sa personne les pchs qu'il n'avait pas commis, mais qui avait rsolu de les expier en s'en chargeant en secret aux yeux de son pre, et en public aux yeux des hommes. Combien l'orgueil de Satan est-il confondu par une telle humilit? Aurait-il jamais pens qu'avec tant de vertu on et pu tre si distrait, ou mme s'en d. lier tel point, qu'on la repeut-tre comme fausse, suis que le tmoignage de la conscience pt rassurer ? Se serait-il imagin qu'aprs qu'il aurait puis tous ses traits contre Job, cet homme perce de mille {lches, irait s'asseoir sur la cendre pour confesser qu'il est digne de plus grands supplices, el pour lcher de les dtourner de dessus sa tte, en acceptant avec un esprit humili et un cur bris ceux dont il prouvait la rigueur. Ce dernier caractre est au-dessus de tous les autres, et il met une exacte ressemblance entre Job et celui qui devait accomplir toute justice, en se confondant avec les pcheurs qui ont reu le baptme, el en consentant d'tre chass par l'Esprit dans le dsert, comme le bouc missaire charg de l'iniquit de tout le peuple. On trouvera peut-tre quelque difficult ce que je dis du silence de Job et de sa pnitence, avec les longs discours qu'il fait dans la suite, el qui ont presque tous pour but de justifier son innocence calomnie par ses amis, qui jugeaient de sa vertu par sa misre. Mais il faut distinguer les temps el les divers degrs de lumire et de rvlation, qu'il a p! Dieu de communiquer Job selon l'conomie admirable de ses desseins sur lui. Je sais qu'on les confond ordinairement, et que par une telle confusion, on ajoute de nouvelles obscurits un livre qui en est dj plein ; mais j'espre que Dieu me fera la grce de percer ces tnbres, en me rendant attentif sa conduite sur son serviteur ; et qu'il paratra clairement que Job a d se taire dans un temps, et parler dans un autre; qu'il a d s'humilier dans la crainte d'tre coupable, quand il n'a vu que lui-mme, el qu'il a d au contraire s'lever avec force, lorsqu'il a connu le caractre dont il tait honor. Enfin il a toujours parle trsexactement par rapport aux hommes, qui ont besoin de s'humilier sous lui et d'implorer sa mdiation auprs de Dieu, quoique Job ail en peu trop confondu

urbem in istiusinodi scgriludinem incidisset, in eam potins inlroduccndus videretur, qu commodis lanlis malis rcmedium afferri
si

cm,

extra

posset. Secunda,

poslqum jam civitatem deseruerat,


sit,

cur sub dio commoratus


juriis expositus, et

quibuscumque

aeris invil-

non ad donnun aliquam dt

lam suburbanam se contulerit,

quemadmodm
,

Ozias,
lcissc

4 Reg. 13, quando lepr se percussum sensit

meinoratur. Haud riim credibile est talem aliquam

domum

de'uisse

illi

prajsertim viro, qui rex eral, et

quidem maximus
j

inter Orientales ? ertia,

poslqum

sub dio commorari voluit, cur non mundiorem et

amniorem quempiam
res, v. g.,

sibi

locum

delegerit, inler flo-

herbasve virides, aut saltem inter mundos

lapids, juxt torrentem


I

aliquem aut fontem, ubi f-

loi

em suum

levis ferre atque ulcra sua


:

emundare

aliquanlu'm posse videretur


I

visus est
plis
J

nam limelum adiens, non tam semelipsum emaeuare qum am-

gardai

comme

trs-douleuse et

contaminare, atque immundiliam immundilia;

copulare voluisse. Quarta, poslqum ad sterquilinium


!

se conferre decreverat, cur laie delegerit, quod onini

immundiliae gnre,

scilicet

cinere ossium demortuoet stercore

rum, putredine cadaverum


scalebat. Quinta,
gisset,

flidissimo
ele-

poslqum talem omnin locum

cur in eo sederil, et non potis


uti alis

steterit.

Si

enim,
bolo,
bat,

diximus, conslilutum

illi

erat

cum

dia-

quem ad se oppugnandum venire non ignoramanus conserere, surgendum illi magis qum sedendum videretur. Nam sicuti pugnantibus sessio est
penils incongrua,
ita illisslatio est

prorss accomin

modala, ade ut David

Deum ipsum

adjutorem ad-

verss inimicos suos advocans, poslqum


in solio majestalis suae

eum

quasi

sedentem animadvertisset, ex:

clamaverit, Psal. 34, 4

Exsurge, Domine ,

et effunde

frameum,

et

conclude adverss eos qui

me

perscquuntur;

quodammod supponens neminem congrue


mico posse opponere
terit.

sese ini-

nisi qui surrexerit et

firmus ste-

Sexta, cur, in sterquilinio sedens, ad saniem ac


nihil

vernies ex ulceribus scaturientes abstergendos


aliud
as;
ibi
1 !

adhibuerit
abat.

qum
,

testam, quse ulcra magis exet

Septima quanto

cur tam longo tempore


null laborssel inlirinlolera-

manserit.

Quamvis enim
alio

mitate,
bi!e

ne ullo

dolore torqueretur,

tamen videri poterat, toto tempore quo tentatio

duravil,

quod haud exiguuin

fuisse constat, in fli-

dissimo sterquilinio commorari.

Ad primant
j

et

secundam quxstionem plerique Parespondent


ideirc

prop fie, et qu'il ait donne par l occasion aux sublimes leons que Dieu lui lait, dont l'application el le ministre sont peu connus. iDuguel.)
le

personnage

figur,

dont

il

n'tait

que

le

ires et interprtes
'

S.

Jobum

poslqum
civitatc

diabolo ulcre pessimo peicussus fuerat,

egressum, quia tam horrendum et abomina-

409
I)ilein

COMMENTARIUM. CAPUT
tolo corpore

II.

410

ftorem exhalabat, ut neque cives,


domesticique
illum
susli-

'I

versi Patres et interprtes diversimod respoudeail,

neque cognati, aut propinqiii


nere unqum valuisset,

varias hujus rei pro ingenio

quisquesuo rationes ac

ferre iillomodopossent; quin nec


si

semetipsum

congruenlias excogitantes.
|

cubiculo vel

domo qu-

Ac primo quidem noimulli credunt hoc ide


ctura, ut vir sanctus hc ratione

fa-

piam inclusus permansisset. Quamobrem ne flore


proprio suflbcarelur
,

extremam, ad quam

neque

ulli

incommodaret, aul
|

deveneral, miseriam

summumque conlemptum suum


suam
gloriam, qu lune potie-

perniciemadferret, exlra doinum, exlraque civitatem,

aliquatcns indicaret, sicuti contra quando rbus


prosperis ulebatur, ad
batur, indicandam
illi
,

communi hominum

consortio segregalus, sub dio,

loco patulo et obvio, ventorum flatibus sese exposuit,

et
,

ad honorem, qui ab omnibus

ad immanem, qui ex ulceribus prorumpebat, ftorem


liberiori

passim de erebalur

declarandum

se in cathedra

aliquantulm aura eventilandum.


in

Ita

Poly-

seu throno regali consedisse commmort.

chronius
eent
tes.
,

Caten, eui etiam


civitate

alii

Patres similia doIeprae adscriben-

Secundo
ad

alii

consent

Jobum

elegisse

locum istum

hune ejus

recessum

nimiam suam

trislitiam

luctumque leslanduin.
ing<*ns

Tarn enim horribilis et noxius est Ieprosi aspectus

Propriuin enim erat eorum quos

calamilas
,

halitusque, ut in legeDeus hujuscemodi extra civita-

opprimebat

ad luctui ac moerori vacnduro

lerram
inquit
,

lem

jusserit conimorari.

Unde etiam Ozias

et

ipse

eligere, et in e considre. Sic


et flevi, et liai. SimiSiler

Esdras

seJi

rex lepr percussus


eoactus
fuit.

regno simul et urbe excedere


j

Jeremias, ut D. Ambrosius
et

Job autem non qucumque, sed flidiserat,

nott, introducil

iilias

Jrusalem plorantes,
:

ad hoc

sim planque abominand lepr tactus


D. Gregorius homil
Ieprosi,
i
.

qualem
in

aplumsibi locum deligentes Sederunt, inquit,

in terra,

39

in

Evang. describit

carne
;

Thren. 2, 10.
quae
<

lia

quoque Deus ingentia Babyloni mala,

qu tumescentibus
lib.

vulneribus scinditur, et

illi

eventura,
:

etsummum mrorem allatura erant,


,

exhalantibus floribus impletur.

Quamobrem

ut

prdicturus
filia

Descende, inquit

sede in pnlvere

virgo

ben nott Origenes



i

in

Job

his qui in civi-

Babylon, non est solium


alii

fili

Chaldormn,

etc.

tate erant

molestiam ingerere non est passus. Se;

Tertio,

existimant virum sanctum ad sterquili-

dbat super acervum stercoris extra civitatem

me

nium,
!
!

vel, ut in

Hebrseo

est,

"1SN3 beeplier, id est, ad

solum, inquiens, circumdent mala


sta sint vulnera
,

mihi
,

soli

mole-

cinerem seu pulverem pnitentiae studio se contulisse.

mea.

>

His accedit
lib.

usitatum fuisse
,

Cinis

enim

et pulvis olim proprius erat

pnilib.

Persis

ut ex Herodolo

5 nott Clius

quibus

tentium locus,

quemadmodm

S.

Ambrosius

proxima erat regso Hus,


sos

in

qu Job habitabat, lepro-

de Pnilenti

cap. 6, evidenler ostendil,

quem proac pla-

omnes

ingenti abominatione prosequi atque civi-

pterea Ninivila ad praedicationem Jona pnitentiam

tatibus expellere,

tanqum apertos Numinis inimicos;

agen Ses tanqum huic rei

maxime opportunum

credebant enim leprse


vitio

morbum non tam

ex nalur

cando Numini aptissimum elegerunt, quorum ipsemet


rex in cinere ad multos dies consedisse memoratur.

qum ex deorum
illi

vindict provenire et immitti,

praesertim

qui grandi aliquo crimine adverss so-

Quarto his addendum


lib.

id

quod idem S. Ambrosius


1
,

lem

deliquisset.

Quin

et Isaias

eo ipso qud spiritu

2 de Pnitenti
ad luctam

cap.

S.

Jobum per hanc

in

prophetico prsevideret Christum quasi leprosum, exposuit ab

slerquilinio sessionem
scilicet ut

prcipu intendisse insinut


diabolo felicis ineundam
,

omnibus judicandum tanqum Deo perhumiliatum, ac


si leprse

cum

cussum
reret,

et

Iabes

illi

soli

adhse-

usitato athlelis stratagemale

talem inprimis locum


ictus lacilis

quem Deus tanqum maximum suum inimicum


Enimver
satis credi-

occuparet

in

quo omnes inimici

e!u-

vellet percutere et humiliare.

dere, atque ipsemet certis ac plenis adversarium

bile est

diabolum totam adverss Jobum civitatem


et concitsse
,

suum
possit
cinis,
ti

ferire posset.

Quis autem locus homini

cum

commovisse

ut ipsum quantmvis reet

cacodmone prajlium

inituro aplior aut lutior esse

gem tanqum Numini maxime exosum


cussum omnes aversarentur, ac
si

Deo per-

velut

monslrum abo-

qum qum

sterquilinium,

pulvis? Satis utique

qum sepulcrum, qum nolum et experienest


,

minabile se repellerent atque execrarentur. Etenim


,

rerum magistr comprobalum


quando

unamquanique

ut Phnius

lib.

cap. 22

ac Solinus cap. 66

rem tum maxime


existere,

vigere, ac validiorem l'orlioreinque


est in centro suo, sive
lia piscis

narrant, in Taproban insul totius populi decreto

dum

loco sibi

statutum

fuerit,

ut vel rex ipse

si

quando gravius quid

connaturali consistit.

Tobia;,

qui in aqiiis

deliquisset,

prohiberelur

communi hominum congressu et conviclu et ab omnibus tabe ac mrore conli,

vebementer

et potentersese agitabal, simul atque ex

iisdem exlractus

uerat,

illico

palpilare atque exspi

ciendus expelleretur

quant magis diabolum ad

si-

rare cpil. Ignis quoque qui inter ligna vciies

mile quid adverss Jobum, tanqum Deo invisum ca-

sim exarserat

decernendum Hussitas instigsse credibile est, ut ipsum velut monstrum mal onnosum et Deo honiinibusque execrandum procul se repellerent
put,
, ,

in puleum immersus couler!.:!! aquam crassam commulalus legitur. Ex qu:


,

ctrin Caius Prineeps curiosa-

eujusdam
pisce

dil

sohilionem invenil
lib.

quemadmodiim
l<

relcrl

Plititus

et extra civitatem ablegarent?

32, cap.

1,

mira de echenei

men
.

Ad

terliam vero, ([uartam et quinlam quslionem,

qui navigiis rentorandis vujg remort nuncupalur

cur nimirm Job civitate egressus ad tam ftidum

Ruant, inquit, \enii


i

!icet et sviaiil procelke.,

tmpe-

locum se

contulerit, et in slerquilinio consederil, di

al fuiori,

viresqae tantas compescil, et cogit starG

411

m
,

LIBRUM

JOi*

412

navigia

etc.

Hic igitur pisciculus limaci non absi-

brevissim urn conclusos conspiciebal. Considerans


itidem se paul post ad similem quoque statum ac

milis,
lis

cm

Caii Principis

ab Astur Anlium remigan-

quinqueremem solam. caeteris prosperum cursum tenentihus, subito in medio mari ad inslar arboris lirmiter radicatse immobilem sisleret, exilierunl proti-

locum redigendum
sepulcro,

facile

omnia contemnebat

et

tanqum

spiritali

quodam armamentario ac

vera:sapientiaepromptuario, acutissimas viva consideraiionis sagittas, quibus diabolum confoderet, de-

ns qui eum quaircrent, ctmor hujus cansani invesligarent; invenerunt

autem adiiacrentem gubernaculo,

promebat. Inde similiter sculum humililalis assumebat,

ostenderunlque Caio indignanlihoc fuisse qud se revocaret,

quo undique teclus

ojtnnes inimici ictus nullo

ne-

quadringentorumque remigum unanimcm


irustrarelur. Miranti autera et
ille

golio eludebat, enervubat, retundebat,

dm

se quasi

conatum

causam

sci-

putredinem

et

cinerem, ac jam mortuum et in sepul-

scilanti, cur pisciculus

navi forinsecs adhaerens

cro positum reputabat. Hinc mundi,

bonorum

gloriai-

eain tenuisset, nec


pttis,

idem

polleret in navigium receest,

que conlemjilus
bine divitiarum

quibus nihil in sepulcro

manet

prudenter omnin scilque responsum

boc

facultatumque

temporalium, qua;
,

ex eo provenire, qud in mari positus in loco suo naturali existeret,

mortuum minime
invicta
illa

comitari possunt

aspernatio

hinc

quo vim

omnem
illas

et retinendi

i'a-

patientia,

qu

dillicultates ac molestias

cullalem acciperet,

quam ex

aquis exlractus
nil valeret.

illico

omnes

invicto
,

animo fortissimo conslantissimque susibi,

perderet sic, ut penits extra

Cm
aliis

slinebat

nullam

utpote pulveri et cineri, injuir-

itaque loci proprietas ac constitulio in

rbus

riamautdespectum, quo non majorem mereatur,


rogari

tum vel maxime in bello ad victoriam obtinendam plurimm conferl. Quare vir sanclus cum
tantm
valeat,

posse

persuasum babens.
qusestionem

Atque hc

est

allissima Jobi in slerquilinio sedentis philosophia.

diabolo, hoste versutissimo nequissimoque prlium


initurus,
tali

Ad sextam porr
saniem raserit
ralione
illas
,

cur nimirm testa

locum

sibi

maxime opportunum,
omni

utpote mor-

respondent sancti Patres

Jobum bc

naturae proprium ac naluralem, delegil, sterquispurciti

ipsas quas diabolus ei inflixeral plagas,


in

linium scilicet spulcrale

re fer tum.
in loco

exasperare voluisse, et acriores


excitare,

carne su dolorcs

Sepulcra enim tune temporis extra civitalem

qu semelipsum generosis superaret, ac


Ita

quopiam suburbano non procul


sancto testatur;

portis

remoto ex-

de diabolo gloriosis triumpharet.


lib.

D. Gregorius
in

struebantur, ut S. Chrysostomus hom. 2 de Spiritu


illa

5 Moralium, cap. 3, et Apollinarius


lib.

Caten, et

ver

unum

tribus continebant,

elegantissim Origenes

2 in Job, cujus haec sunt

scilicet cinerem, pulverem aut putredinem. Ac cinerem quidem plermque continebant sepulcra regum acpotentm, quorum corpora cremabanlur, et in cinerem redacta urnse imponebantur, ac sepulcro con-

verba

Non

accepit molle aliquid ut abstergeret mol-

liter, leviter, leniler, arlificios

moderando atque
,

re-

levando
raderet

sed accepit testai duram

asperam

ut

cum

dolore saniem suam, et non extergeret

debantur. Pulverem ver tenebant anliquiora vulga-

bland aut modeste miligans atque relevans vehe-

rium ac plebeiorum hominum sepulcra,

quorum
imilla

mentem

illum atque inenarrabilem dolorem. Die,

corpora jam terra erant consumpta et in pulverem


conversa. Putredinem ver ac florem atque

bate atque Deo dilecle, ob

quam rem hoc

facis?

cur banc dolorem exaspras? cur augmentas? cur

munditiam omni stercore fdiorem exbalabant


Haec itaque simul omnia S. Job in

exaggeras testa radendo lamentabile hoc vulnus at-

sepulcra, in quae recens defunctorum cadavera erant


illata.

que saivissimam hancplagam? cmpotis debueras


observare, levare, fovere, ungere, defricare, ut per
ha;c universa mitiorem alque blandiorem redderes

unum

col-

ligens,
lit,

ad locum istiusmodi extra civitalem se conlu-

in

quo

erat cinis et pulvis, ac feetidissimum ster-

hune sa:vissimuni dolorem plagamque


Sed respondens justus
neque delassor
dicit
:

lerribilein ?

quilinium

demortuorum
aulem

sordibus

conspurealum

Egovici,

nonsuccumbo
nequedebiisti

quod sepulcralia omnis generis excrementa continebat. In eo


sedit, quia

bis doloribus, neque

istis
;

pnis

deficio,

non transcursim aut per


inspicere
,

litor

non enim sunt dolores

transennam obiler sepulcra vicina

sed

fortiores anirme

me
,

firmitatc,

non ha;c tormenta

constanter, quiet ac perseveranier eoruindcm conlemplationi inha:rerc,


et

duriora cordis mei duriti; exaggero atque coninio

tanqum loco morialihus

veo ipsos dolorcs


-

etc.

Yoluit

nimirm sanclus Job

maxime proprio et connaturali connuorari voluit. Non fecit san caeterorum more liominum, qui; dura
slerquilinium aliquod l'lidum perlranseunl, gressum
acclrant, nares obturant, oeulos avertunl; sed pa
tulis

sli'cnuuin se inililem piu'starc, cl in spiritalis miliiia>

discipliu:

'

probe inslruclum oslendere; agnovil se


vidit

speclaculum tactum Deo, angeliset hominibus;

omnia

in.'erni

agmina jam

sibi

opposila

et

ad con-

sensuuin

osliis et

anima- polcnliis, omnia qu;e

grcdicndiim accincta,

idequc slationem
in

sibi

suam

in

sepulerissunt attent vivacique mentis considera-

minime deserendam, sed


ininiicuni

nomine Domini advcrss

tione lustrabat, et singula minulim

expendebat
illi

se-

arma

spiritalia

sunienda esse. Inlellexil sa-

cum
pes
tes
,

cogitans quales

modo

essent anliqui

princi-

piens ac doctus strategus diaboli acies in duas pra;-

quos olim opibus florentos alque orbi dominan-

cipu parles esse disliibulas, cl in duo veluli cornua


linialas, ut ipsuni iilrim(|ucaggredianlur

parlim ex historiis noverat, parlim ipse viderai,

atque

unam

et

jam opibus regnisque


,

spolialos, ab amicis dneli,

quidem

inipii'ssioncm

facere ex parle

corporis per

ctos

ab hredibus expulsos

in cineres redactos et

inordinaas concupiscentiae carnisque commolic-nes

Ml
qu
se tenere ex parte animse
,

COMMENTARIUM. CAPUT
potenter militant ad versus animam; alteram ver
in

II.

414

morlis et sepulcri meditatione ac continua fragilitatis

qu varios superbise

humanse consideratione, quae


igitur

in testa designatur.

quae fons est et origo

omnium peccatorum, motus


ipse
,

Edocel

boc pacto Job ex imis ulceribus renasci,

excitt perniciosos. Contra duas itaque lias acies se

ex cinere lepr ortum adoriri, ex vermium morsibus


in

communire satagens
fflictam,

carnem

suam animo plane

vitam reducein evoeari. Corpus prospicil continuis

subdidit atque subjecit, quam,

licel

diabolo salis

dolorum arietibus delurbari, conculi fundits carnem


depascentibus vermibus
;

adbuc amplis
ille

allligere

non dubilavit,

dm

et

memor

luli,

quo

pri-

ad dolores, quos

inlulerat, alios adjecit graviores,

mordio compaclus

fuerat,

lutum resumit, lateriliam

durissim lesta scabiem ejus radens. Quis

unqum

admovet slruem,
lutum

et

iterm construit quod ceciderat.

advulnera delergenda lestam,

vel, ut in

Hebrasoest,

iEdificatus ex limo, ex limo reaedilical, testam adjicit


lepr;e,

Tinn hres, id est, asperam tegulam aut

rudem laterem

lulo, et inter

memorias orts

sui et exi-

adliibuit? Qui ulceribusalfligunlur, soient niollioribus

las construit,

manibus Dei edoelus, corpus iterm


felix

panniculis et linteis abstergere huinorem ellluentem,

quod
riaca

perierat.

Qum

ingenium, moriales
est

Tbe-

aut saltem bland


ficiunt,

manuum

applicatione,

cm

alia

de-

medela adverss toxica morlis,

emundare; Jobus ver crud

testa ad

saniem

testam

manu

versare,

morlem quasi corporis membris allidere, coet ileratis

gravissimorum

ulcerum delcrgendam

utitur.

Ver

gilatione evolvere, applicarc vulneribus,

vulnus ejus et Uvor et plaga titmens non est circumli-

refricare curis. Sic cadavere nova proies, cinere

gata, nec curata medicamine , nec fota oleo,


6, sed durissim tegul
talis

Isaiae I

vividus ftus, ex ulcre vegelum corpus exorietur.

magis exulcerala.

Quomod
,

quoi

testai,

quot latercs circmquque obvii pulverem


!

caro contra spiritum jam posscl insurgere


concupiscentiae

aut
?

pluunl, cuncla cinere candent

Nonne

vidisti

adole-

ullum carnalem

niotum

eructare

scentulum radianlem

oculis,

puniceum

genis, crispa-

Magnum

profecl

castigatio carnis per

roboratur.

munimentum militis spiritualis est quam dm baec alligiiur, spiritus Quapropter eam S. Ambrosius Ser. 2o,

lum comis,
tain cit

strennis artubus, virili robore pollentem,

emarcidum qum floridum?Transisli, etecce jam vultus


est, cutis vix legit ossa,

non erat neque dcor, neque vigor, exesis genis fugerant oculi, macies

acut et eleganter non infirmam, sed fortem infirmi-

tatem jure nuncupat; qu loquendi formula per antithesin non rar uti solet, sicut

putent dnies, dolent latera, vix movet pedem, jam


fatiscit.

cm spiritalem
operatur,

ebrie-

Ecce leslam, terge vulnera.


cogitatione piissim

tatem

quam
in

Spiritus

sanctus
:

sobriam

Ex edem quoque
servavit,

ortum quod

nominat

Hymno

canens

Lti bibamus sobriam


talis

Tertullianus doclrin long celeberrimus auctor ob-

ebrietalem Spiritus. Siquidem

ebrietas non

men-

Jobum

scilicel

usque adep fda sua ulcra

tem turbat nec ebrios


sobrios reddit.
epist.

facit

sed intelleclum acuit ac

astimsse, tantoque in pretio babuisse, ul lesta sa-

Qu etiam
,

plirasi

usus S. Augustinus
dixit

121

ad Probam

doctam
i'ortis

ignorantiam.
illa

niem radens, vermiculos tamen inde scalentes abire non sineret, sed ad carnis foramina revocaret, ad gloriosiorem de diabolo bosle victoriam atque nobilius

Pari igilur ratione ac


carnis, quae

modo

est iniirmitas

non infirmum, sed fortem reddit spiritum,


:

crigendum deinimico
quit

gloriae suie vexillum.

Quid?

in-

Apostolo dicenle

Cm

infirmor

2 Cor. 12, 10. Job itaque fflictam


sta rasit et

sum suam carnem letune potens


'

lib.

dePalienti, cap. 14, ridebat Deus. Quid?

dissecabalur malus

cm Job imniundam
in

ulceris su

magis exulceravit, ut spiritum redderet

redundanliam magnscquanimilatedistringeret,
erumpentes bestiolas inde

cm

fortiorem.

Ne aulem per superbiam

posset superari,

eosdem

specus et

ad sterquilinium confugit, ut ibidem onmes superbiae motus assidu morlis tontemplalione extingueret. Aliam, camque eleganiissimam simul et ingeniosis-

paslus foraminosae carnis ludendo revocaret;


testa ips, qu,

nimi-

rm
I

quod S. Chrysostomus

el

Grego-

rius lue ex loco Pauli notant, 2 Cor. i, 7, tliesaurum

simam bujus
rit,

rei

ralionem, car Job lesta saniem raselib.

suum

in

vase

fictili

seu testaceo velut asservabatl Si-

assignai S. Gregorius

5 Moralium, cap. , euni


;

mile quid de vermibus ex ulcre scaturienlibus, et

hoc

fecisse dicens, ut lutum lato tergeret


:

juvat ipsa
testa
njsi

magno
lulliani
i

in pretio babitis seu instar ihesauri asservalis

ejus verba audire, quie sic habent

Unde

refert Pamelius,

de sanclo Francisco ad dictum Teret in Vil S.

ex loto conficitur

Quid ver

est sanies corporis nisi


lesta perliibelur,

locum

Dominici Ferdinandus

lutum? saniem ergo raderc


apcrl dicerelur
:

ac

si

del Castillo, Suiius el Pelrus Ribadinera, aliique de

<

Lulo tergebat luluin. Pensabal

piissim femina cancro ad

mammas
S.

inl'estissimo labo,

quippe

vir

sanclus unde

sumplum
ficlilis

fuerat

quod geslalielile

rante, el niliilomins vernies, quibus scalebat, in ul-

bal, el fragmente vaste

confractum vas

cere nulrienle; qu

cm

Dominicus vermiculum
ddit
illa

radebat. Testa radebat saniem, ut semetipsuni in

ex
i

iis

unum

exposlulsset,

quidem non

fragmente consideraus, etiam de exlersione vulneris

dono, sed muluo, moxquerepetiil; qui


sanctissinii Patris versus esset in

cm

in

manu

suineret
lur Jobus
sederet,

curam mentis.

>

Sic

ille.

Haudquaqum

igi-

gemmam

pretiosis-

cm

luliini lulo tergeret, et in sterquilinio


.

simam,

mox

fuit in

ulcre reversus in
pli

vermem. Quo
sit.

vulnerum suorum pulredinem ad;tugebat,sed potis emundabai, quandoquidemad florein peccatoet ad

san oslensum,

qum
in

pro Domino pretiosum

Ad seplimam denique quiLStionem, quanlo


lempore Jobus
slerquinilio
jllud,

scilicet

rum excludendum,
das
nibil

lamentes animiplagascuranelicacius esse potest

sederit,

varii vari

accommodatius aut

respondent, tempusque

prout diversis conjectu-

4lo

m
nil certi

LIBRUM JOB
i

41C

is dut congruentiis nituntur, vel producunt vel con-

ges essent,

haudquaqum multis annis


durabat,

regnis et pro-

trahunl.Egoin reincert

statuenduinjudico;
!

vinciis suis abesse poluissent.

Toto autem tempore,


constanti Job

quare aliorum senlenths in mdium prolatis,


iis

quam

ex

quo hc
sit

afllictio

summ

man-

probabiliorem existimem, indicabo.

residens in sterquilinio, ne loeum suuin deseruisse,

Ac prima quidem
1

est

Suid apud Genebrardum

lib.

aut inimici insullus relonnidsse aut dclinasse ullo

Chronologie censentis Jobum integrum septennium


sterquilinioexegisse;quam sententiam Grseci aliqui

modo

viderelur.

Qu

lorlissimi athlte conslanti el

in

magnanimitale

ita diaboli

conatus onmis fractus el

Paires in Caten sequuntur.

Secunda
Job,

quorumdam apud Origenem lib. 2 in crcdentium tempus illud tribus annis cum dimiest

dio durasse in

typum Dominic pradicationis.

campo exeedere coaclus, Jobum plan dereliquerit, nec contra ipsum quidquam Deo amplis pelere sit ausus. Mirandum san qud sciai aliquando fera besac de Victoria desperans
quiescere. Cur, o diabole, amplis non inslas? cm non magis adhuc urges percussum? cur dolores non
lia

dissipatus est, ut prior ipse

Tertia est Sederis

Olam apud Genebrardum paul

ante citatum

lib.

Chronologie, dicentis Jobum uno

duntaxat anno in sterquilinio eonsedisse.

itras et exacerbas ?

cur

amphorem permissionem
non
flagilas?

ai-

Quarta denique, que

milii probabilior videtur, est

que nocendi

facultaterti

Quia nimirm

ipsiusmet Origenis sentenlia,docentis

Jobum per

ali-

invictissimus athlela tormenlis

minime cedebat, sed


et quidlibet

quol duntaxat, v.

g., trs

cum

dimidio, aut ad

sum-

majores ab

iis

animos sumebat,

adhuc

mum
tis:

quatuor menses
;

in sterquilinio fuisse

commo-

suslinere paratuseiat.Dummodquispiam in bac vil


tiihulationes

alum idque probat ipsiusmet Jobi leetimonio dicen-

aequo

animo aliquanlisper

suslineat,

Mmes

vacuos numeravi mihi, cap. 7, 3, dicturi


si

bievi tempore

omnia rabidissimorum etiam inimico2


:

liaud dubi annos,


rsset.

per annos ejus tribulatio dusiluit

rum

tela

evacuantur ac penits exhauriuntur, quemOrigenes


lib.

Nam

sicutde mensibus non

Job, sic ini-

admodm

in

Job eleganter ad hune


in islis ergo perseve-

que
set;

fortiori

nec de annis

siluisset, si

annos suslinuismenses,

locum declaravit dicens

Cm

nuncverquia non annos

suslinuit, sed

raret Job, nequissimus diabolus obstupuit, expavit,

meritsan annos non memorat, menses autem nominatdicenSjUtSeptuaginta legunt


sustinui menses vacuos.
:

desperavil , dicens: Ubi est prsumptio


est audacia?

mea? Ubi

tTr^etva

^va

xsvo,

omnem solliciludinem
juslus
in

exercui, et in Job

Hujus autem sententi conait


:

nihil feci,omnessagittasnequissima

pharetr mea;
persvrt,

gruam rationem reddens


sufficerel

Cur enim benedictus


illum,

evacuavi.

Dm

sustinendo

Deus diutis esset pernecaturus justum

cm

qum

cit

temporalium omnium malorum pharetr


!

brevissimum tempus ad superandum mali-

evacuantur et exhauriuntur

Rect Chrysostomus

in

gnissimum diabolum? Non enim hoc delectabatur


Deus, ut Job torqueretur, sed hoc potis, ut diabolus
convinceretur, et beatus Job juslus comprobaretur.
Nihil ergo aliud expectavit

Caten

sic accinit

Clarus hic et insignis victor imvirtute sustinuit, inopi, fam,


inimicis,

petum omnem mira


i

morbo, cruciatu, liberorum nece, amicis,


uxore, servis in

Deus

nisi

hoc sdum, quando

eum

irruentibus. Nulla

demm

hu-

diabolus universam suani iniquitatcm perficeret, et

manae miseria;
pore exhausta.

fuit
s

rumna,

qua; non

sit in

ejus cor-

quando Job universam tolerantiam suam adimpleret,


ut inexcusabiliter convinceretur diabolus, et juslus

Cernin' ut Jobus

omnem

inimici im-

petum generos sustinendo


cula, quae imbris instar in
|

fregerit, atque

omnes

ejus

ver appareret Job. Hoc nimirm non diulurno an-

nocendi artes eluserit, atque ignita tormentorum ja-

norum

spatio, sed brevissimo


est.

mensium tempore

irre]

ipsum ingruebant, infracto


perilurorum de-

futabiliterconsummatum
acut annott paucos

iltaOrigenes, qui ibidem


'

animo exceperit,
rit?
|

et

lotam diaboli pharetram evacuAet

illos

menses, quibus

allliclioista

Temporalia cert tormenta,

duravit, longissimo etiarn tempori jure merit quiparari, ratione scilicet

trimenta bonorum, quse in hc vit nobis accidere


possunt,

dolorum tam ingentium,

in

haudquaqum

viro cordato meluenda. Quid


illos,

quibus

dm

versamur, brve etiam tempus


si

longissi-

enim timeas labores ac dolores

quos

si

paululinn

mum
cuni

reputatur. Etenim

ad proximum aliquem lo-

suslineas, prorss vacuas? Cavendi potis ac Formi-

confeslim

quempiam lardigradum famulum miserimus, nisi domum rcdierit,sciscitari solemus, ubiuam


sit,

dandi labores futuri seculi, qui nunqum exhainiuntur,

gentium tanlo tempore moralus


ir

unicam etiam

lix in
vit

nunqum evacuantur, juxta illud Psalinista Camanu Domini vini meri plains mi.vto et inclinav
:

im hoc loquendi
ni

modo longum (empus appellanles; magis t:ium et amplis mensium spatium, in


doloibus et plagis Jobo transactum,
el

ex hoc in hoc; verumtamen f.r ejus non

est exinanita,

Psal. 74, 0. Videtur


ira?

quidem primo impelu Deustotum

ileeribus',

sua; vas in reprobos

quodammod

inclinare to-

probxum
lie
,
i

longum

dici

merit possit ac debeat

addi possit etiam alia congruenlia consideradigria,

tumque simul effundere; allamen nunquni exhaurictur, nunqum evacuabilur. In prsesenti seculo nullum
quantumvis grave malum non evacuatur
in futuro nihil

qud nimirm

J >bi

carnes tt vermihus
assidu
lot

suslinenti, at

erib s ejus jugiter fluentibus, et cas

pnarum damnato

minuitur, quemad-

ione depsettlibus, in

pabalum minime ad

modm

lalidico ore Isaias,cap. CO, 24, clamt dicens:


et icjnis

sufiieer potuisse vdeatilur, praetrqum qud


lr

Vennis eorum non morietur,

eorum non extin-

amici ad finem usque

alllictionis
;

ac certaminis,

guetur; el erunt usque ad satitatem visionis

omni carni.

cm.

42, Jobo adiuisse insinuentur

qui san

cm

re-

Quem locum

eleganter expendit divus Cyprianus, fc-

417
licitatem
in

COMMENTARIUM. CAPUT
eorum
qui teTIlDorafia
et brevi exhaurienda
Il

II.

41

ei

uxor ejus: Quousque sustinebis, dicens : Ecce permaneo

hoc seculo toruienta suslinent,

cum

miseri illorum

lempus adhuc

panmm
est

exspectans spem salutis

me
,

qui in futuro sempiterna reproborum supplicia subituri sunt, conferens, et ad

Ecce enim deletum


et

memoriale tuum de terra


et labores
,

filii

Deinetrianum

iia

scribens

fdi

mei uteri dolores

quos in vacuum

Servabuntur
i

cum

corporibus suis anima;

inlinitis

laboravi

cum rumnis
et

tu verb ipse in putredine ver-

crucialibus ad dolorem. Speclabilurillic nobis sem-

minm

sedes pernoctans sub dio, et ego errans et ancilla


,


< i

per qui bic nos spectavit ad lempus

et in

perseculio-

locum ex loco

domum

domo

exspectans solcm

nibus factis oculoruin crudelium brevis fruclus per-

quando occidet, ut requiescam in rumnis


qui

et doloribus

petu visione pensabitur. Vermis enim eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur ; et erunt ad

visionem universa carni.

sinl

UndepaLet qum diversse temporales noslrae, quas bic patimur miseri, ab

me nunc premunt. Sed dicito aliquod verbnm in Dominum , et morere. Vox mulieris , non viri quia teste Aristotele lib. 9 Hist. animalium semper am,
,

plis ad

desperalionem prompta, impatienter calami:

seternis

illis

quibus reprobi cruciantur

nostrse

enim

tates ferat

Mulier, inquit, magis invida et querula, et

exhauriuntur, illorum seinpilern sunt, nec

minuuntur; nos ad brve lempus hic in suram sustinemus, illi semper sub durissimo diaboli
flagello

unqum mundo pres-

iKialedicentior et

mordacior propterea anxia


;

et despe-

rans inagis

qum mas, atque imprudenlior, el mendameminisseque aptior.


s

<

cior, et facilior decipi,

Sed ex-

gemunt. Felices

igitur, et ter l'elices, qui hic

cum

heato Jobo temporales ad

modicum

leinpus

affli-

ctiones suslinent in patienti, ut sic

miseriam vadant
sibi

pendendum qud heee non tantm ex Jobi calamitatibus quantum ex diulurnitate earum ac longanimilale speque sancti commota quod prae se ferunl verba illa
;
:

sempiternam, atque immarcescibilem


seterna; glorice

comparent
:

Adhuc

tu

permanes, hoc est

etsi

expectans

te

delu-

coronam

sum
illi

videas, adhuc permanes in simplicitate, hoc est

Vers. 9.

Dixit autem

uxor sua

(1)

Adhuc

in innocenli tu.

Unde Chrysost. homil. 5 de Job


hoc
est,

TU PERMANES IN SIMPLICITATE TUA? BeNEDIC DeO , ET morere (2). Hcmultfusiselenucleaiis ila transferuntSeptuaginta: Tempore autemmulto transaclo, dixit
:

Quousque sedens exspectas de diei diemsalutem tuam?

Ob quod
lediceret
etsi in
'

uli fatua suasil ut benediceret,

ma.

Deum,

et

moreretur. Ubi notandum qud


sit

solandum esse debe(1) Quce, cm sibi socia ad se ret , fit Salante minislra. Haec tentalio morbo ipso
long gravior fuit. Adhuc tu permanes in simplicitat'e tua? "jniDru jp'Trili T/TO, Adhuc tu rtines integritatem, sive perfectionem tuam ? Vide quid tibi, dm eam ita mordicus rtines , ac(Mercerus.) ciderit. DiSeptuaginta Quoadnsque sustinebis ? Addunt cens: Ecce permaieo tempos adhuc panmm, exspectans spem salutis me. Ecce enim deletum est memoriale
: :

adversis laudanda

sufferenlia ac patienti,
in

tamen amplis spes firma ac patiens longanimilas


Deo, semper de
tardet
;

illo

sperans,

nunqum
sic

diihdens

elsi

moramque

fecerit,

cm non

Deus

in in

adver-

sis

ex patienti bonoretur quantum ex spe

ipsum

firm et longanimi.

Ex quo

sequitur non sic damioni

sufferentiam Jobi displicuisse


lirinam.
I

tuum de
res,

terra

filii

et filial,

mei

nteri dolores et lubo-

quantum spem in Deo Unde quod per mulierem indo'.uit non tantm patienti fuit , quantum spes ejus hrma evadenis te

quos in vacuum laboravi cum rumnis, niiser perierunl. Tu ver'o ipse in putredine vermium sedes, pernoctans sub dio : et ego errans et ancilta locum ex loco, et domnm domo, exspectans sole) , quando occidit ut requiescam ab rumnis meis , et doloribus , qui me nunc premuut. Sed dicito aliquod verbnm in Dotnhmm, et morere. Additamenla haec legunlur in Pa tribus Graecis, uti ei in codicibus quibusdam Bibliorum Latinis, atque in manuscriptis omnibus Septuaginta Nobilii dempta sunt ab editione (.omplntensi ut cum Yulgata inclis congrueret. H:cc lanien liabcri aliter non possunt, qum ut glossema librariis additum , adeque auclorilate penils carens. Sed quae uxor Jobi? Censuerunt quidam ipsam esse Dinam filiam Jacobi, quam Sichem lilius Hemor probro aifecit. Addunt, natam ex Din et Jobo puellam , use Putiphari yEgyplio nupla , genuit Asenetham osephi uxorem. Haec tamen apliora sunt puerulis Judaorum, quorum animos commenta omnia capiunl, dm specioso paternae traditionis nomine vesliantur. (Calmet.) (2) Quidam vix credentes in domo tain ben doct fuisse exemplum ih-rmos, mollire verba mulieris commod interpretalione satagunt, nimirm, ut sinl, vel s lilicita interrogatio de lideet conslanti, vel repreliensio ducise in integritate sua , s(ve qud iia in tger non essel ut sibi videbalur, sive quou integritati fdendum non esse putaret. Aiquicum hoc sensu non convenil, quoi! Job illam increp tanqum fl.agitiosa
:

Nonne deliras,qui Deo gratias agas,cm


Alii aliter accipiunt
:

mon sinat?
accipiunt

Quin supptica Deo, ut moriaris


luis

tanqum unicum malis


'

remedium.

Ita

Lucianus martyr el Joacbim. Perionius. Non placet Juliano in Caien, qud dfendit Jobi uxorem quam slultam vocat. Alii Valedic Deo, et morere. Aliis benedicere ponilur pro maledicere; quem sensuin postulant , et dmonis conatus hoc suggerenlis , et mens bujtis mulieris, et responsio Jobi. Maledic Deo, et mo, :

rere.
'

(Synopsis.)

lnler

morbi initium

et

hanc ab uxore tentationem

trium annorum et dimidii intervallum mullis poni ex Origene discimus. Ipse ver Origenes mensibus tantm nonnullis spart, cm Jobus non annos, sed

menses memoret

inferis
alii

capite 7

supervacuos. Censenl

Sustinui mmes uxorem tum denique ad


:

hanc impietatem devenisse , cm se adaclam sensit gravi rei familiaris angusl , ut stipeni quaerere cogerelur. Censel S. Ciirysostomus , menses pluies fluxisse ; faventque buic sentenUse Septuagiula : Tempore multo trai sacto, di.tit ei (Jobo) u.ior c^ns : Q/wnsquesustineiml Suidas et Olympiodopus J >1 >i morbum septennio prorogant. Sed falendumesl, niliil certi bac de re snppelere Vrba axons: Le edic Deo, et morere, non uno sensu redduiHur. Benedic jam m;!;c Deum, jusqwe erga le provideatia |um meritissiinas
s :

[|

(i;in
si a!
i,
.

morere
;

inler
'

iprinn ris mala. Irrii


:

loquentem, etc. Amaruienla luec ironia est Age V er, Deo benedic etiam moriens; egregiam scibcet ub eo refers mercedem qui e le adduxit ut li' pereundum sit. Age san Deo gratias , et morere q.d.
:

est

cet,'

': atque crrima n iiie Deum: e ei obsijnio nelatum quiriem Hngnemreis ic acul|ssins uoloium siimulis ad inter;

itum urget.

(Calmet.),

419
di
;

IN

LIBRUM JOB
tam
j

420

quam

pertsesa mulier, beneficiorum Dei immemor,


pusilli cl

tibi

tanqum animi
ti slull

ver muliebris, ex impatien(

sit,

aut

amicum, ut te jam jamque morte puniturus cerl non nisi ad miserias majores inlerendas
diabolus alllicluni Tobiai

viro suadens

1i-.ec

dixit.

vilain
!

prorogaturus viJeatur. Simili prorss ralione

Hic rmillis quseri solet primo

hc uxor
Pbilone
nain
ut
,

Jobi.

Alque

aliqui

qunam fueril quidem cum Judais

ac

modo

animum

per aiu-

leaiam uxoris exprohralionein ad desperalionem in-

et

Parapbraste Chaldo censent fuisse Dij

ducerc conatus

fuit.

Postqum enim Tobias ad extre-

patriarche Jacob filiam. Sed banc senlenliam


rejicit

maepauper(alisrumnam,Deodisponente,devenerat,
i

minus solidam merit

noster Sanctius
tradit

qui

probabiliorem
fuisse,

putat illam

qu;e

Arabissam
|

postqum oculorum lumen amiserat, quia illum malignus spirilus vidit quidem corporeo lumine dcstitu-

cm Sepluaginta
,

inferis capile ullinio in libr

hujus appendice tradant


suscepisse
fuerit qua

Jobum ex
insultt

Arabiss fdiuni

lum sed divino ints splendore coruscantem loris vacuum, intrinsecs Deo plnum, ad solita arma cu, ,

cui

nomen Enimon. An ver eadem hc


,

currit, et uxoris

linguam ad in.ercndum vebementis-

Jobo audacis

incerluni pulo

simai objurgationis opprobrium concitavit,

qu* dixit:

quandoquidem eum pro temporis


plures uxores babuisse par est
sit,
;

illius

consiietdine

Ver vaua facta

est spes tua, et

eleemosyn tu modo

an item h&c eadem


'

appuruernnt, Tob. 2, 22.

ex qu post suam in prislinum slatum restitutiofilios et tilias

Verw
dieentis
j

long aliud videtur fuisse Luciani Martyris


,

nem
line

complures suscepisse

in libri

hujus

de probitate oc prudenti uxoris Jobi testimonium

memoratur

a;qu incertum censet Pineda. Sed

hoc suo loco examinabimus.

res

Jobum imitatum fuisse Abrabamum, et libatque uxorem docuisse ut in Deum religionem


,

Secundo
liliabus

qua;ri solet

cur

dmon

occisis

filiis

ac
:

et inter se justitiam colerent et


nibil

exercrent

ade ut

solam uxorem esse superstilem voluerit. Et


et

bon

ist

famili religiosius nihilque amabiliu3

communis Patrum

interpretum sensus est id dia,

excogitari posse videretur.

Quare

illa

verba uxoris

bolico aslu faclum fuisse

ut

si

forte

tormenlis et
j

benedie Deo, et morere,


i

qu passim
, ,

interprtes expoipsa volebat

afflictionibus superare nequivisset, sicut

Adamum
modos

per

nunt infandum esse consilium

quo

ut

Evam

sic

per uxorem

Jobum

seduceret, per

quam
Ion-

contumeliosissim Deo insultarct


intelligebat atque explicabat;

alio

prorss

modo
tt

obtinere se posse credebat quod per alios

neque enim probabile

g gravissimos obtinere non potuit; nrat enim quid


posset in viros

videri censebat nobilissimam illam

matronam, qua3

uxorum

indulgenlia mollior, et longa


t

annos eo prceptore usa

fuisset, in palaestr

omnium
et

atque intima

vitae

ac thalami

onsueludo.

Quamob-

virtutum et laudabilium officiorum repente su et

rem ad invictam

Jobi constantiam labefactandam non

omnium

oblitam, in

eam fdam impietatem


Quare sensum
,

boniS.

invenit convenienlius lelum lingu uxoris, uli plchr

bile scelus incidisse.

illius dicti
:

Lu-

D. Basilius in Oratione de Patienti ostendit, dicehs

cianus hune volebat

quasi diceret

Vides

ebare
,

Cm
illius

hosti nill

jam relinqueretur quod deinde


,

fa-

marite

te

mecum

bonis omnibus spoliatum

grges

t
<

ceret, ad veteres suas insidias descendit

uxorisque

abactos, palalia

cum supelleclili
alfligi

incensa, libres inler-

meniem ad insanam
illius
illa

ac nefandani senlenliam

necionedeletos, nosque

inconsolabili calamilale,
in vil esse vcli-

< c c
i

adducens,
ac san

oper atblctam i'rangere conabatuf;


capite

nec quidquam esse ob quod diutis

quidem longo dolore renunlians,

mus

roga igitur

Deum

ut acceleral morte nos proet corporis

in terrain demisso, justo adstabat,

manus ob
illi

ca quae

bro, ini'orlunio et

non feiend bac animi


illa

intuebatur conculiens, et pielatis l'ruclus

expr-

vexatione liberet. El quidem


et

verba, benedie Deo,


,

<

brans. Recensebat piaelere velerein illam abundan-

morere

si

piimigeniam linguam allendamus

eo

tiam rerum omnium, praesenlia ver inala oslendebat


,

sensu capi possunt.

Nam

vox Hebrsca "jll berech non

ac qualem ex qualibus adeptus essel vitam, et


sacrificiis

tantm

significat beuedicere,
,

verm eliam
ita verlil

precari, ut
:

cujusnam modi pro mullis

ac viclimis

notai Valablus

qui locum hune

Bvppliba

mercedem
inculcabat.

Idem eadem ipsi Usurpabat autem semper verba animi

Domino

accepissel.

o
uxor

ui mriris. Quse explicatio ingeniosa quidem, sd

minime
a

lgitima videtur, quia alioquin liaudquaqnm


fuisse!

i i

parvi ac demissi plena

alque simul
et

talia

qua; et
ge-

Jobo tam acrem mrita

reprebensionem

virum fortem commovcre

animum quamvis

qua3 sequitur.

nerosum

inflectere possenl.
;

Errabunda

et serva va-

Vers. 10.

Qui

ait ad illam
(i)
]

Quasi una de stul-

gor, dicebat

regina servitutem servio, et ad scrvo;

TIS MULIERIBIJS

LOCLTA ES

SI

BONA SUSCEPIMLS DE

mm

meorum manus resplcere cocta sum quse quondam inullos bnigne nulrivi.nunc ipsa ex alienis nutrior. Ac san, inquibal illa, long honeslius
et convenienlius essel,
si

teipsum inedio tlires,

gladium

rfiB

Cratorifl

acuendo, quiu res adversas


,

<

aequo animo sustinendo


jugi proferres.
>

molcstiani et

libi

et

con-

HacienB Basilius. Eteodem lerm


cl Origenes

modo Chrysoslonius
quasi per

de

illa

loquunlur,
insultaveril

(i) riTO3n nns "\2~tD, secundutn loqui ( Infiiiilivus nominascens, ut Isa. .'I!), 13) iuhs siultaYnm, id esi, ut loqui solet siulla et impia qudam lemina. Eadem loqucndi formula 2 Sain. 13, 13. D'Szji "TriN3 " r! ^, L et 2 Sam. (i, 20. Q'pntnN, mats nebuloHum. ^12, stnltns , ssepe dicitur de homine profanol impio, ut Psalm. 14, I, ubi not. vid. Chaldaeiis Sicut Coquitiir una emjlribus, gnee committant jlagUinm in dofno patris s jnnuil Dinrh, Jacobi (iliani (eonf. Cnes.
'
,
:

'.t.

sarcasmum

aeerbissiiui.in
et

Jobo

dieens:

nunc, servi Deo,

benedie

et lauda

rum

54, 1, 2j, ex opiiii.me velere, Jobum vixisse leinp.ore Jacobi palnarchae,ejusqud banc liliam in malrimonitim duxisse. Nain, vers. '.', Chakkeus interpfes verba lie-

m
MANU DeI
lus
,

COALVlEiMAKlUM. CAPUT IL
MALA QUAR.E NON SUSC1P1AMUS? In OMNIBUS
inspiciens, dixit ei, etc.

422

Quem

respectum omnin

tor-

non peccavit Job labiis suis. Septuagiiita Jobi lisec dicentis gestum indignabundum grapbic expresserunt,

vum
in

fuisse significanl D. Basilius et D.


:

Chrysostomus

cm

aiunt

Sk t^x^a; hsy ar,

ille

verb

Caten Grc Cm, inquiunt, ea verba slomachum Jobo movissent pleno iracundiai vultu trucis
,

que aspeclu ad uxorem converlitur.


in

Addit D. Chry-

Dixit ei Dina (Rosenniuller.) uxor ejus. nrUN aliqua perQuasi una de stultis, etc. dit arum , sive nequam, SaJ defluere , quasi cujus mores, dicta et facta, aquae more fluunt, qusesit cor-

bra

inttTN

"lS

lONni

sic reddidit

sostomus homil. 5

Jobum

Ante vocem ab ipso


Ubi vides vocis

miun

prospeclu machinamenta repulit, leone truculentior


factus, furore plenus et iracundi.

reprehensioni lorvilalem totius oris prmittendam


esse,

ruptissima et dissolutissima , in quA nihil sani sit. Nabal nott is(p6ap|i.evov tv wwv, cujus animus et mens in tnala est ; nain 'bu est emori ; de planlis dicitur hoc dislat mo. Aquila, curiosus, sive conlenliosus, qui etiam etymologiani verborum amat interpres exprimere, habet pa nopeoowv, una defluentium, qn defluunt ut marcida et putrida folia. Stultam hic inlelligcimprobam et flagitiosam. Hcphrasis inScriptur sp impietatem arguit ; Ps. U, 1, et 74, 18, Jer. 29, 23. Vir sanctus, quamvis aillictiones proprias patienter suslinuerit, tamen injuriani Dci absque reprehensione sustinere non potuit. Graviter eam reprehendit, ut neccssarium erat, Levit. 19, 17. AddeProv. 27, 5, et 29, 15. Loqueris sicut inipise inulieres, quai Deuin negant.ac justitiamprovidenliamque ejus. Forte respimore cit Job mores Idumarum feminarum , quse gentilium, deos suos, si parm propitii essent, convi:

im

et
,

solam reprehendentis
ut
ii
,

tristitiam aliquanvilia
,

do suffcere

quorum reprehendunlur

emendentur. Sicut

igitur

Job sanctissim patiens,


,

ita

et sanctissim impatiens fuit

nam

ad

pnas impul-

sus sanctissim tolerabat


sanctissim resistebat
;

et

ad peccala provocalus

et qui flagellatus
,

dmone

palientissim obmutuit

lentatus ab uxore impatien:

tissim, ut ita loquar, exclamavit


tis

Quasi una de stul~


:

mulieribus locuta es. Ubi Lyranus

Vir sanctus

inquit,

quamvis
,

aillictiones proprias patienter susti-

nuerit

tamen injuriam Dei absque reprehensione


,

sustinere non potuit


lerandae, divinse

quia injuriai propriae sunt lo>

ens exceperunt. Sic jEneid. 2 Quem non incusavil (^Eneas) amens Iwminumque
:

autem vindicand.
istaa
,

Ben nott ad
acerbam
seu lo-

hune locum Sanclius noster

licet

demque
Et Eclog. 5 Atque deos alque astra vocat crudetia mater.
:

simul tamen etiam modestam esse Jobi reprehensio-

nem

qu

ita

iinpiam illam uxoris

Trappriacav

Sic Pers nihil eis


nisi optata

negandum putrunt qui ignem


,

quendi libertatemcarpit,ut simul religiososejus mores,


et superioris vii

(deum nimirm ipsorum) dportassent in fluvium, et, obtinerent ignem se mersuros in aquam
;

honestalem modestiamque insinuet

ac tacite

et extincturos minarentur. Referunt Plularchus de primo Frigido, et Strabo lib. 15 talium ingenium haac imitala videbatur. Porro reprehensio hu;c Ienis est; non stultam vocat, sed stultarum imita tricem,

quodammod commendet. Haudquaqum


,

enim ipsam absolut slultam, sceleslam


pellat
dicit,
,

impiam ap-

sed quasi

unam de
,

stultis

mulieribus loculam

quippe quae in eo sermone stultarum mulierum


sit

quasi seips defecerit


etc.

et superioris vitse bonestate,

(Synopsis.)

mores imitala
alienos
S.

et quasi semelips deficiens


transierit,

ad

Job, tout plein d'ulcres et couch sur son fumier, tait plus saint et plus fort que n'avait t Adam dans une parfaite sant , et dans un lieu de dlices. Melior Job vulueribus plenus in stercore , qum Adam integer in paradiso. Il tait plus fort, dit saint Ambroise, tant infirme et malade, que lorsqu'il tait trs-sain ; et sa
vertu se perfectionnait dans sa faiblesse. Car son me n'lait pas assujtie sa chair, mais il vivait de la vie de l'esprit. Et c'est pour cela que ses paroles taient des paroles spirituelles, et non charnelles Non carnis gemitus et corporis infirmitates , sed voce spirits loquebatur. Ce fut donc par le sentiment d'une vraie sagesse qu'il donna le nom d'insense sa propre femme et qu'il lui reprsenta l'extravagance qui la portait vouloir maudire celui de qui ils avaient reu tant de biens. Et cette force avec laquelle il reprit sa femme pour venger l'injure de Dieu , tait d'autant plus admirer qu'il faisait paratre une si grande douceur pour supporter ce qui l'affligeait lui-mme. Grgoire , de consi Qu'il est agrable, s'crie saint drer ce saint homme tout dpouill au-dehors des < biens de la terre, et tout plein de Dieu au-dedans i Le grand Aptre saint Paul, continue ce Saint, coni sidrant les trsors de la sagesse intrieure que Dieu avait renferms au-dedans de lui, et se regardant lui-mme au-dehors dans cette fragilit et cette corchair, disait Nous portons ce trsor i ruplion de sa fragile du dans des vases de terre. Ainsi le vaisseau Job semblait tre tout bris par les bienheureux mais le trsor intrieur de < ouvertures de ses plaies (Sacy.) < sa pit s'y conserva en son entier. Si bona suscepimus. Itanc ver Dominum coluerinms cm nos forlunaret; nunc ver, cm malis nos tdlicit, ab eo deficiamus? Agit ex eo quod inter homines consuetum est, qui ubi bona ab hominibus am:

mores ingeniumque
in

quemadmodm
insi-

Chrysostomus
,

Caten Groec non obscure


bis verbis

nut

dm

sic
si

Jobum ad eam
dicat
:

loquenlem
di-

inlroducit, ac

Nihil

te, nihil institutioue

sciplinque dignum attulisti.

Quas porr

hic Stultas
sit

mulieres

quariun Jobi uxor orationem imitata

intelligat,

non
,

est difficile conjectare.

Sanctus Chry-

sostomus
stultitiae

loco

jam

in

Caten

citato, pulat

Evain hic
qiise

insimulatam ac notatam esse, quippe

an-

tiqui instinctu serpentis

decepla virum un secum ad

praevaricandum pellexerit, et paradiso vitque beat


in

serumnarum

et

miseriarum voraginem pertraxerit

immerseritque.
textui

Verm Pineda noster Sanctiusque conformis non ad unam dunlaxat Evam banc
contrahendam, sed ad omnes

similitudinis particulam

plissima acceperint , leviora mala ab illis illata a>quo aniino ierunl. Alii sic legunt, quasi se st.letur J>b rcipient -s ; spe meliorum etc. Etiam a.ihuc bo vel qud tandem restituendi sint (in hc vit), vel de fulurse vil;e felicitat hc dicit. Sed prior sensus germanus est. Mala q tare no'i suscipiamusl Debenms accipere, sive excipere, scilicet cum afi'ectu, lubenti,
, :

mm

reverenli et acquiescertia ; id enim bap significat nempe ^s^ssBai, accipere, <juod ad donum su natur retertur. Magna lidei generositas esi , de calamitate sic loqui ul de iiiuneie. Job, uno verbo, eunidem afl'ectum circa bona et ea quse videntur mala oblata exigit. Est S-P bip ante , corm ; quasi sit obvitn eundo excipere, (Synopsis.)

423
potis insanas feminas

UN

L1BRUM JOB
gatas sequissimo
,

424

extenaendam censent,
,

in qui-

animo sustinuerat insolentem banc


non
potuit,

bus

scilicet
;

pariim est mentis


facile vel

parm

pietatis ac

pu-

insultantis sibi uxoris procacitalem ferre

doris

quapropter

odio vel amore, aut etiani


,

quin acriler illam increparet, ac manifesta: in


impietalis argueret. Nihil
|

Deum
solet

fastidio

ac dolore graviter exorbitant

et in dicta fa-

enim virum justum magis

claque impia temer prorumpunt. Prsecipu autem

commovere, aut ad indignationem provocare

Jobus ad ldumseas mulieres lanqurn


respexisse videtur, utpote ad

sibi

nolissimas

qum
sit

si

ab ipso quidpiam quod

Deo contrarium

omne

scelus et flagitium
;

postuletur.

Postqum ergo uxoris insipientiam

propensas, atque in

omnem
iis

audaciam projeclas

qui,

acri, uli

par erat, reprebensione castigsset, aptam


illi

bus

id

cum
,

caeteris fer gentilibus

commune

fuit

ut

qnoque

medicinam opportune adbibuit dicens


MANU DeI
,

deos suos

quando
,

parm p

'opiliis usa? fuissent

Si BOXA SUSCEPIMUS DE

MALA QUARE NON


illativa in

mal exciperent
rent
,

et convitiis

conttimeliisque afficeAit

suscipiamus (l)?Ubi notandaest vis


Dei, q. d.
:

voce

aut etiam verberibus plagisque operirent.

Non

cujuslibet

manu bona
vult

suscepimus,

igilur
ti,

Jobus uxori procaciter


ad convicia in

sibi

pietatem exprobran-

sed

manu

Dei, qui nulli dbet, qui gratis ddit, qui

et

Deum

congerenda proritanli, re-

bonus

est, et

bonum quodeumque
in

ergo cur non

ligiosos

ipsam mores, quibus enutrita fuerat, penits


,

similiter

mala? Quod equidem acutissim observavit


Job tomo
1,

exuisse

ac pro

iis

l)arbaram et gentilem inipielatem

Cbrysostomus Honi. 3
mala
sic

perpendens
prse-

assumpsisse visam.

suslinuisse

Jobum, ut nunqum ad

Pulcbr auleni boc loco Pineda nosler exp<m<!it vo-

inium, sed tantm ad


nia
:

Deum

respexerit,

quo om-

cem stulti tresque :idfert illius acceptiones, omnes Primam ut idem sil stullus quod in ad rem salis Hebro Nabal, id est, quod vi, vit, humore, sapore,
,
:

unde

tota ejus suslinentiae ratio, animus, robur,

non

prmio, non coron, non fructu, sed tan

tm quia
tieuti

sapienti destitutum est, quod languet atque marcescit,


et veluti

stomus, id

est,

Domino mala. Non novit (inquit Cbrysonon attendit, non renexil) se pro pa;

aridnm

fbtiutn decidit

bine rectissim inierl

corouandum

sed existimavit esse tantummodh

qud sicul Nabal secundm nomen suum stultns dicebatur, i Reg. 25, 25, quia cm lanta bona Davide
accepisset, sic abjecti sic vilis exslilit animi, sic consilii

ealamitatem Deo illatam. Nil sublilius nihilque de

Jobo excellentius
profund
de

dici potuit

tam

alt

enim lamque
tantaque

Deo

sentiebat, ut ad

tanla

inops
:

derit

sic

cipere, et

parvam benefactori gratiam repen Deo tantm bona sperare, mala nolle acsemper ad Dei servitutem accedere qua
ut nec
i
,

mala sufferenda non aliam necessariam a:stimaret rationem,


i

nisi

qud Deus ea

imniisissel

sic

ejus recognoscens

dominium, ut simul
sic ut

et in

supremum eo sumqui:

ad epulas invitatum et ad gaudia


stultili;c, abjecti

boc sumniae esse


j

mam
tatis

bonilatem
ratio

summa

sit justitise et

animi, nulliusque consilii, ac prorvit,

quod

ipse

fecit.

Deus

flagellt,

sullicit

ss esse hominisvi,
ti dcstilnli.

bumore sapore
,

ac sapien-

quanimiter ferendum, quia Deus

est, bsec

summa.
si

Quid rationes
slulli in

flagelli

inquiris,
,

si

ob peccata,
si

ob
si

Secundo nomen
ei

Ser'mluris

accommodalur
DeuloronoEt Paillas

dmrita,

si

ob probalionem
si

si

multa,
si

parva,
,

qui abjecte de Deo sentiens ipsum non agnoseit,


colit

maxima,

si

ingenlia,

ut pater,

ut judex

in ulti-

neque veram
mii
:

religionem

unde

illud

mos ex
Vis

his dejicics te et inextricabiles labyrintlios?


flagellt,
sullicit-

Popule

stulte et insipiens,

Deut. 32,

G.

quiescere? Die, Deus

Quare

vocal gentem insipientem idololatras, Rom. 10, 19. Edem spectat illud Davidis Populus insipiens inci:

mala de manu Domini non suscipiamus? Ex edein


quippe
perlas
;

manu
mors

sanilas et inlirmilas;
et vila in

divHtse
;

et

pau-

tavit, id est,

blaspbemavit

contempsit, nomen tuum,

manu Domini quare solam sa111a

Psal. 75, 18.

Ex quo
et

infertur
,

eum
illi

qui

Deo tantm

nitatem, divitias, vitam, et non infinnitatem, paupei-

bona

vult

non maia

qui

benedicit quando

talem,

mortem suscipiamus?
Dei
:

ptacebant, quia ex
?

prospra largitur, maleflicit quando adversa immittit,


sic

manu
lia:C

base quare non


:

placeanl

Illa

corpori

de Deo senlire sicut de idolis barbare nationes, qu:v. illa verberant accontumeliis auiciunt, si quando
infausta eis accidunt.

auimse serviunt

quare ergo non suscipiamus?

Inler

amicos et mercalores quovis lemprc negotia


res agebantur societas perres
in

Indemerit
hoc

talcs

non Chrislia-

ni, sed insipientes, stulti,

est, l'er idololalra dici

communia. Si cm ben durabat; nunc quando


sentenlia, et ad animttto,

transversiim

abire

possunt.
Tertio tandem contra publicam boncsiatem adaptatur hoinine corsf.illitiae

incipiunt, qiuire non snstineamusl

Dign

;a
;;

Jobo
i

nomen

ad insigne facinus

quem dura

vexatio

lunarum honorisque jaetura conturbat,

coinpi

dalo indignum,

uli

de praeposter libidine in libro


ille
:

Judieum

1!/,

23, dixit

Nolite facer

makm

hoc,

(1) D' pro 3VI etiammel subintellecto Ile Interro gativo, ut v. !), et 1 Sam. 22, 7. fecl observavit

cessutc ab hc stnltiti.

Quid ergo? ut dicam quod


mala

sentie

tantm bona

et

titilla

Deo exspcclare,
privposlerum

et

Stercerus, signare banc particulam utriusque membi i, quod sequitur, qualitatem, et ex aequo bonorum et adversorum auelorem colendum esse Deum, q. d.
:

Cm

ovfMiiunt

murmurare, bonilaiem
est

virlulis ex pro,

liane veto
,

sperilate pensilare, judiciuin

cl

pneposler

libidinis

facinus indignum.

nomen Undc non immerit


plagasque

meietur, atque boinine


Job,
qui tt

Scrumnas

et calamitates

sibi

diabolo irro-

nunc ver A. Scliullens simp'iciter pro itane verbl capiendum itam vtb putt, ut i Sam. 22, 7 |n> omnibus vobis dabit Isaides ngros et vineas ? (Rosenmullcr.)
, :

Deum coluerhnus, Cm nos for cm inalis nos afficit ab eo deficiemus?

D^-CU,

425
;

COHMENTARIUk. CAPl
ek'ganler expendit et
,
|

i H.

m
Homil.
:

amdum potentissima quam plificat D. Basilius Orat. 2 de Patienti ubi Jobum sic ad uxorem verba facientem, et ad veram rbus in
adversis philosopbiani cohortantem introducit
c
:

esse possil, qu rbus in adversis velut fortis ac ge-

uerosus atblta exemplo Jobi ad patienliam ungaris.

Quo

spectat illud ejusdem sancii Patris


sic peroranlis

(io',

<

Ve-

ad populum Anliochcnum

Fastum
tribuvi-

niant

libi

in
;

mentem

illa

bona quibus prinim cuet

inquit, contraint, et omttem exscindil torporem


latio, et

niulala eras

perpende meliora cuin deterioribus,

ad patientiam ungit,

et

humanarum rernm

reperies nullius bominis vitam

omni ex parte bea-

lilutem recelt, et

mullam

introducit sapientiam.

Quis

lam esse
est
pis,
:

semper
si

enini

lortunatam esse solius Dei

prudens oleuni islud


milia

sed lu

ex rbus prscntibus dolorem percipel


;

rejiciat, quo quoque habet Homil. 26, in

fortior evadit? Si-

Epist. 2 ad Corin-

ex

praeterilis consolationcin

nunc
clarum

lacry-

Ihios, ubi

de

alfiictionc loquens, ait

eam fastum amalque ad

mas

profundis, el

lune risum edebas


deliciis aiilluebas

nunc inopem
vitse

pulare,

et segnitiem

omnem

exscindere,

vitam agis, et pris


laticem bibisti
cslo.
,

palientiam inslrucre ac veluti inungere.

nunc turbidum bibens bono animo


cursus perptua clari
scis, veluti

Falluntur iiaquc gravissim qui allictionibus oppressi,

Nam neque fluminum


est

qud impalienliae signa exliibeant, qud doet

apparent; vita autem nostra, ut

flumen

mos clamoribus
clione et
id

femineo ejuhiiu repleanl, qud in


ructent, totum ab
aflli-

quoddam

perptu (luens, et undis vicissim suc;

Deum bominesque maledicta


ver
;

cedenlibus refertum
fluxit, altra

cujus una pars


est, alia

jam
ad

prseter-

tribulalionibus provenire existimanl,


pusilli el effeminati

cm

ver in cursu

jam de

lontibus

animi infirmitate pro-

imanat,

alia

verpost lluel;

et universi

commune

iiciscatur

in

quam omnis

culpa hujuscemodi reji;

niorlis mare imino, mala cur non suslinebimus? Num cogemus judicem ejusdem generis res nobis perptu suppe

feslinamus. Si bona suscepimus Do-

cienda

est,

non

in alliclionem

qu quantum

est

ex

se et divin deslinalione magis nulrit, fovet el amplifical,

quomod c vitam nostram gubernare debeat?Ipse suarumsenquomod vult res itentiarum potestalem habet
ditare?

Num

credimus

Dominum
:

nescire,

ad

quam enervet, delerat aul extinguat palientiam; quam si non inunga!, nonnisi'ab imb? Mke mentis
enim palientia du2 Cor, 12,
9.

vitio el angusti provenit. Gau-Jet

ris; et vertus in infirmitate per/icitnr,

nostras rgit

sapiens autem est, et quod ex usu


>

Cm

igitur vides

Deum

vulnera noslra deveiare et


spoliationc

est servis suis suppeditat.

Hc eadem

in

Caten

tribulalionibus

bonorumque

quodammod
omnin
et

Graec Comitoli nostri tribuuntur Chrysostomo, qui

explicaro alque exquirere, cerlum et evidens

Homili unic de B. Job

illa

ipsa ejus verba expen-

signum

est,

ipsum de medel cogitare,

tanqum

dens

Attende, inquit, verba foris putrescentis, ints

perilum medicum aut chirurgum plagas nostras sanare velle


:

integri; et statim illum


ter, inquit,

loquentem inlroducens
et

Pa-

ut

enim

iilas

curet, jH-is discooperial et


flageilis

numquid amandus est blandiens,

respuen-

explicet necesse est, id

quod

a adversitali-

dus comptais? Nonne ipse est Pater


pli.uim?
beralis

el impatiens disci-

busfacit, quas

omnes ad animi

nostri

Deus aequ Pater


Pater est

est, et

qu bonus ac

li-

Quare cum sanclo Jobo


in prosperis, et

in adversis

medelam dirigit. non minus qum


ungit,

cm

negat, et

cm
est,

annuit,

cm

dm

pungit
:

qu ac dm

Deo

recrt, et

cm

flagellt;

cm
sit,

vulnerat.et

cm

sanat:

gratias agere
teni

debemus
facit;

siquidem utrumque ad salu-

sive blandus, sive serius

Pater

nec amanlissiDei volun'as

nostram

ideirc

enim iribuiationibus nos

niam
est,

in

nos volunlatera mutt.


mulcet, et
;

Eadem

exercet, quia hoc expedit nobis, et vilain nostram, ne


vel otio torpescat, aut desperatione dispereat,

qu
et

qu

pungit, quae muneralur, et

modo

quse punit

eadem

est quae

morbum

elsanilatem, quai

prosperitalis,

modo

adversilatis salubri vicissitudine

opes

paupertatem, quaj gloriam et ignominiam imilla

ac varictate dispenst. Quin im temporalia hujus


vita; flagella

mittit. Placet prior

milis et benevola, hilaris et


altra, tristis et adstricta,

long certius esse divin eleclionis argu-

benigna? placeat et hc
acris et austera,
taris

inentum, majusque ad salutem nostram procurandam

eadem prorss

est

cum

priori. Salu-

momenlum
piis,

habere, non solm medicae artis princistir-

san admonilio, alque in rbus asperis oppor;

sed ex animalium quoque tractalione, et

tuna

uti et illa

quam

Medici similitudine
:

trahit

pium arborumque educatione


lenler oslendit sanctus Petrus
(i,

petil similitudine lucu-

idem sanctus Pater

in Psal. 148, ita scribens

Quem-

Damianus

lib.

8 Epist.
,

Hdmodhm medicum
fume excruciantem
vrentem
el
;

non solm nutrientem, sed elium

ila

scribens

Laudanda divina dispensatio


,

quse

non solm ungentem, sed etiam


,

ad hoc suos temporaliter verberat

ut perpetuis
;

secantem observamus

ita

etiam oportet

eos flageilis abscondat; ad hoc premit, ul clevei


dejicit
;

Deum

laudare pro omnibus. Audin' quisquis rbus in

ad hoc secat, ut sanet; ad hoc


i

ut exaltet.
sibi

adversis animo es tam dejecto et in muliebres queri-

Qui enim bona

agit, et

mala

suscipit

quidquid

monias effuso? Lauda


cl mit.

mis, et

Deum tuum etiam dm secat Quid dm ureris, dm secaris, querelas evoblasphma impius in Deum verba effundis?
est,

justse retributionis in terra subtrahitur,

hoc

illi

de

clo mulliplicis cumulatur. Porr autem medici

corporum quos desperant ad percipienda passim

Ungit nos rbus orosperis, urit et secat adversis.

quque
edulia

petierint alimenta relaxant


eis
:

at

quos erigendeleclationis

Utrumque medico
phico
sis

pro ulroque pariter


si

eum
loco

dos esse conjiciunt cuncta


rainaciler

noxi;e

lauda. Quid? qud tribulatio ipsa,


,

animo philosotibi

interdicunt

anlidola

insuper et

eque probe
S.

uti nris

unelionis

amara propinant, ut per amariludinis bausf.um ad


>4

S.

Zf II,

427
<
<

m
si
>s

L1BRUM JOB
sislas
!

m
est,

incolumitatis dulcedinem convalescant. Quid ergo

quoque necesse
tibi

quod

ni

feceris, tentatio

inirum,

medicus aniniarum oninipotens Deus et


quos ad vitam

isla

nequaqum

ccdet in pristinorum salisfactiote

<q
c

perptuas morli cernit obnoxios vivere delecta;

nem
pa,

delictorum ut pna, sed magis


te inficis

fdabit ut cul-

bililer sinal

el

elegit

sub

district

quoniam balneo

et

lotione contaminas,
tibi

iseverilalis suai lege constringat?

Nam
illis

et animalia,

alque pecuni ad solutionem debitorum

dal nova

quae in proximo niactanda disponiinus, indulgentis


victitare

nomina

contraliis

ac novas coemis
ille

obligaliones.

permiltimus, et largiora
illorum ver penuriam
,

alimenta prseniacieni parvi

A'onne miserrimus

fuit filius

prodigus qui, acce-

benius

et
,

pta palern substanli quae ipsi contigerat, luxurios

peiulinius

quai ad

usum

seminis

et

ad propagan-

vivendo illam dilapidavit? Atqui tentatio non minus

dam sobolem
et

reservanius. Viles quoque et quaique


;

qum

consolatio substantia tua est, qu probe exerci-

icundui arbores pulaliouibus jacent

striles

aulem,

tatus ac probalus ac fidelis invenlus, virlulem toleran-

qu

ignibus sunt tradendai

ramis cvagantibus
Noli itaque bujus

li et perseverantiae lucrari atque

ternum cli

re-

quo

liberis e diffusis patent.

gnum promereri debes


utique
lacis,

noli ergo illam negligcnter

vit felicilalem pravis bominibus invidere, sed condole


:

prodigere, aut incassm tibi oblalam puiare, quod

im quia

ipsi

non dolent potis ingemisce.


festinant.

cm

lentationi succumbis, et adversario

Qui

nimirm velut bruta animalia ad macellum


aulem pressuris atque
molesliis gaude, et
;

tentanli

minime

resislis.

Sin ver Dominus te tentet,

edendo properant, ad gladium lasciviendo

ut virtutem

tuam

illustriorem eciat, et pro e tibi

De
ut

tuis

ampliorem cleslis prmii coronam rtribut, cave


ne locum luum deseras, aut certamini te subtrabas, neque ad modicam pugn molestiam evitandam, requiem, gaudium el gloriam perpclu duraturam
tas. Sic

lotis in

Domino

viseeribus gralulare

quia qui nunc,

ita fatear,

pnarum inanium
ille.

levitale deprimeris,

remunerandus postmodm prcliosa auri pondra


portabis.
>

re-

ainit-

Sic

Moyses /Egyplioruni

divitias contempsit,
,

el

Quis edisserat quantis Deus tribulalionibus et anxietatibus, ac

Cbristi
in

improperium

illis

prposuit

quia aspiciebat

modo quidem
affiigere

corporis doloribus,
sibi

modo

ver mentis angoribus animam


reliquis

gralam ac pra)

remunerationem. David quoque inclinavit cor suuui ad faciendas justificationes Domini propler relributionem. Sic etiam Issacbar vidit requiem, quod esset

cbaram

consueverit?

qu lamen
suscipit,

ipsa istiusmodi allliclioncs

non iracund

non

bona, et terram, qud optima, cl supposuit

bumcrum

reluctanler admillit, non

mst

tolrt, sed leniler,


scili-

suum ad portandum.
in

Pari igitur et tu ratione oculos

patienter bilariterque sustinet.


cet

Quemadmodm

columba compari suo aliunde

deforis venientc

aspice, ac

ternam remunerationem intende, retribulionem requiem libi promissam contemplare, cujus


te

atque ipsam zelante roslro forsilan unguibusve lacerata


silet

consideratione excitatus, et super omnia Dei, qui

nequaqum
ac
sull'ei t,

irascitur aut indignatur

sed pacata

propler

bonum tuum
soli

tentalioni exposuit,

amore suc-

alque bac ips sua mansueludine et

census, ipsi

placendi desiderio incitatus, exemplo

suslinenti manifeste probat se in comparent nibil


deliquisse,
ita

Jobi fortiler dimica, inimici

impelum
,

frange, et in

fi-

neque maritalem unqum torum


pia

violasse

nem usque

virililer sustine

ut

le

supremus ago-

quoque

anima Dei sponsa correplionem Do,

nothcla fidelem invenial, et

cum

S. Jobo in hc vit

mini patienter sustinens

et

crucem ejus amanler


quippe quai non
vei

dono perfect
tatis afticiat.

virtulis, in ali

aulem pramio lerniSUIS.

cxeipiens, palm indicat se sponso suo fidelem esse,

ilhimque solum amare didicisse;


ttinc

IN OMNIBUS HIS

NON PECCAVIT JOB LABUS

Cm

tantm,

cm dona
tum
vcl

recipil,

etiam

cm
Dei

hc eadem veiba
fuerint
,

superiori capite versu 22, cxplicata

flagellislivet,

maxime amore

vigelet eharilale
l'amiliarilale

lue

tantm observa non absque gravi railla

creseit,

alque ab intima liduci cl


discedit. Si ergo

tione iterm boc loco


si

repeli atque inculcari. Nain


,

minime
niiiuis
,

ad instar Jobi tentel

le

Do,

rect expendalur signum


,

ex quo diabolus se fictain

ul apud alios tibi

nomen

justi conciliet

et

suo te amore dignum ostendat, ne ab hoste seductus


in
li

mercenarium aninium manifest deprehensuruin ac palm omnibus demonslraiuruni


Jobi sanclilatem
et

contrariam partem abeas, et ad injuslitiani


dficelas,

jusli-

receperat bat
,

in solis illud verbis iinpalienli consistc-

Jobum

imitare, qui

Domino ante

ten-

quae

si

vel semcl sanclo viro

daemon

extorsis-

talioncin laudatus, et probalionis ergo pugnai exposilus, post


cal,

set, procul dubio taii([um Jobi victor

ipsiincl

Deo

tenlalionem quoque
ei

Deum veraccm

prdi-

gloriabundus
laudes
,

insullsset.

Ut enim amplissiinas Jobi

dm

qu
cl

in adversis

ac in prosperis gralias

quas ante primant luctam Deo audiverat


,

agit, et in

utrque fortun pariter bencdicit. Similitcr


toc,

obfuscarct

lu

quoque

ad lentationem prpara
,

animam

periculum
possidet
,

fieri

carumdem an ver Jobo compelerent postulaverat dicens fange cuncta qu


.

tuam,

et virililer sustine in prosperis

et in adversis

non minus

nisi in

faciem benedixerit
:

tibi

cap. 1, 11,

qum gnam

Deo

gralias ge,

ne forte ad puin ipso

acsi Deo diccret

ul

Deus

in le gloriiicaretur egressus,

sanctum praedicas
sinceram
,

Tu quidem Jobum esse justum ac at ego contra minime veram ac

cunflictu et

tenlationis arliculo
,

bosli cedens

alque

sed fictain ac mercenariani istiusmodi san-

succumbens, non Deo gloriam

sed

tibi

ignominiam
si

clilatem esse contendo, qua; in prosperis duntaxat se


prodit
,

cl mortcm consciscas sempiternam. Quod

igitur

el in adversis

non

subsislil. Talent

autem Jobi,

tenlari le potitur

Dominus

ut tua peccata puniat, re-

quam

lantoper laudas, sanctilalem esse, liquida con-

429

COMMENTARIUM. CAPUT
Haec est

II.

430
totius belli

stabit ex verbis quae in adversitate prolaturus est

summa

quod diabolus eum sa n-

nam mi
ad

vix

eum

tanges

quin confestim verba blasphe-

c(o Jobo gessit, et ab eo victus

campo

cessit,

omnibus

atque impatientiae eructaturussit. Trutina itaque,


Jobi virtutem expendi dsemon voluit
,

testalum relinquens

Jobum
et

aequ in adversis atque in

quam

non

prosperis sincerum semper ac fidelem Dei cultorem


et

fuit alia

qum verborum

ejus in tribulatione
,

quam

amicum

exstitisse

minime mercenariam
;

sed

Deus ade justam judicavit ut ad veram servi sui sanclitatem manifestandam quasi ex condicto am,

liberalem omnin pietatem exereuisse

sic

autem po-

stremo hoc
runt, ut eas
luerit

praelio

omnes
atque

ejus vires exhaustae fue-

plissimam dmoni omnes Jobi facultates dissipandi


licentiam concesserit
,

nunqum amplis adverss Jobum va,

asserens ne vel sic

Jobum

ali-

instaurare
fuit,

ita

maledicum

ejus os ob-

quod impatientiae verbulum prolaturum.


primo
illo

Cm igilur in
Deo
stetisset,

structum
sit

ut apud

Deum Jobo

ultra detrahere

non

conflictu Victoria pro Jobo ac


:

scriptor sacer illico subjunxil

In omnibus lus non

et

Unde illustris haec Jobo nomen immortale ac


ausus.

Victoria et

Deo gloriam

diabolo ignominiam pe-

peccavit Job labiis suis. Quae verba ob

eamdem

cau-

perit

sempiternam.
Igitur audientes trs amici Job omne

sam denu post secundam pugnam jure merit iteravit, quia nimirm tota victoriae vis ac laus ex condicto utrimque posita erat in prolatione verborum
Jobi leinporc affliclionis
.-".ut
;

Vers. 11.

malum quod accidisset el, venerunt singuli de loco


suo, Eliphaz Themanites
(1),

et Baldad Suiiites, et
PARITF.ft
(2).

quae

si fuissent

impatientiae

SOPHAR NaAMATHITES

C0NDIXERANT ENIM, UT

indignationis,

omnin
,

iictitia et
,

fucala existimata
,

VENIENTES VISITARENT EUM, ET CONSOLARENTUR

fuisse! Jobi justitia

sin ver

uti accidit

in adversis
,

Trs hos amicos Jobi reges fuisse patet ex textu Septuaginta


,

;vqu
virtus

ac in prosperis Dei laudes resonssent

Jobi

qui sic habet


Sau^s'uv

Xtcp

eataavv

(3a<nXE;

undequque perfecla

et solidissima censerelur,

BaXSa
(1)

rpavvo,
venit, est

Swtfp

Mivawv fiaaO.e

ac Deus in Jobo victor diaboli proclamaretur.


egregi

Quod
tixo

HNin quod
relativo
,

prteritum cal, eum prae18, 21


,

more suo considerans Cbrysostomus in Homili quaj inscribitur, nemo lditur nisi seipso
ibidemque expendens diaboium sanctissimo viro subslanliam oinnein abstulisse non tani ut
riiii

lie

ut Gnes.

21,5, 40, 27.


,

eum paupeverbulum

^QTiri is^Sn Eliphas Themanites, id est ex lmili vel regione Themanitarum. Ulroque hoc nomine Eliphas gente Idumns fuisse sigmlicalur. Eliphas enim nomen fuit Esa lilii nalu maximi Gnes. 5G 4 10,
,
,

faceret,

qum
:

ut aliquod impatientiae

ab co exlorqueret

Sciebat

inquit,

hune rerum
lditur
,

11, 13. Tlieman ver illius Eliphasi iilius, vid. 1. c. Il, 15. Qum igitur heman Esa , Edomi fuerit ne-

ordiiiem diabolus,
seipso
;

nempe qud nemo


expetiisset

pos
nisi

dm

factum , ut Themau et Edom regiones intertcquipolleant , vid. Jerem. 49, 7, Ezech. 25, 13.
; ,
,

et ide

cm

beatum Job
bis dolens

om-

nem

substantiam ejus pessumdedit, non ut emii

Obad. v. 8, 9 et Huscham rex Idumaeorum fuit Themanites 'JOTin yiNQ ut notalur Gnes 5C, 24.
(Rosenmuller.) Themanites lictus vel, 1 viro; vel 2 regione, vel urbe QTI quod austntm sign. et Iditmwam ; havel Tlieman, melropoli Idumae. Themanites
, , ,

pauperem faceret, sed ut pro

impium

aliquem sermonem proferret in Deum.

Quare non

immerit verba patientiae atque bumilitatis ac resignationis in statu tribulalionis prolata

sunl veluti supre-

ma

in virtutis

opre manus

atque ullimum corona-

buit ea pars Arabiae semper philosophos praestaniissimos, Jer. 49, 7, Baruch. 3, v. 22. Meminit et Alcoranus. Baldad , Bildad, Merc. Suhites dictus Snah
,

menlum quotota
summalur, ade
feclionis

perfectionis ratio absolvi tu r eteonut


si

hoc desit, vel ipsummet per-

Abrahae ex Kelur, Gen. 25, 2. Sophar, "BIS, forte idem qui ISS Tsepho, filius Eliphaz, Gen. 36, 11;
filio

opus fulurum sitquodammodimperfectum.


in

Quemadmodm enim

statua
si

qupiam admodm
opificis

pulchr atque affabr fact,

poslrema

masa-

nus desklerarclur, atque ullima politura inscriptioque


dlirrent, tota reliqua ejus pulchritudo

parm

peret,

parmque

delectarel, pari
sit

modo
,

ac ratione

quanlvis quispiam
in

virtute praeditus

summoque

Deum
tamen

feralur amore, optimisque

sitdonorum cverbis utatur im-

leslium ac divinarum habitibus graliarum exornalus,


si

in tribulatione constilulus
,

variant. Naamatimtes , urbis , nomen sit. Fuerunt ni viri nobiles , et principes apud Idumseos vel (Synopsis.) Arabes, et sapienti clari. (2) Ambigunt nonnulli , utrm rever illi amiciti juncti eum Jobo fuerint. Insultasse illos Jobo, aifirmat Tobias. Equidem illi alllictum solari blandis verbis ngligentes , niliil sludent magis qum ut accusationes congerant , et addant dolorem afllicto. Sed in illorum colloquio consilium loquentium potis qum verba spectandum est, ac reputandum illos e collimsse , ut amicum ad sinceros pnitudinis sensus hortarentur , qu citis Dei sever ade punientis (Calmet.) iram leriiret.
,
,

nam nomina propria saep Naama incerlum an viri an

patientiae atque indignationis

erit

quidem

virtutis

ut Gracci Patres vocant,

a-ya).p.a,

id est,

statua, sed
,

minime absoluta
in

nec undequque perfecta

quippe

qu

deficiat

ac desideretur ullima politura pru,

densque
id

inscriplio

scilicet linguae

usus conveniens

TuS NliS, ut venirent ad condolendum ei. Vcrbum Hebraeis Chaldaeis et Arabibus movere, hue illc agitare significat ; sed construclum eum dativo est condolere , complorari, utinfra, cap. 42, 11. Jerem. 22, 10, forsan ab agitatione et commotione capilis , quaecondolentiumest gestus naturalis. (Rosenmuller.)
"h
"11J
,

quod optim loco


:

cilato S.

Chrysostomus annotavit
simulacrorum crepidine
:

dieens
<
i

Quemadmodm
libri

in

statuarumque basi
hoc loco

solet inscribi

Hic illeve posuit,

ila

auctor, postqum justi simulacrum

verbis absolvit, in crepidine hanc verbi inscriptionem

Quand le bruit de ses infortunes se fut rpandu et que les princes ses alpar les provinces voisines lis surent l'histoire de ses malheurs, trois d'entre eux partirent de leurs tats pour le consoler, et arrivrent en un mme jour, comme ils l'avaient arrt, a(in que joignant leurs raisons ensemble la douleur de son esprit se laisst .vaince leur effort et leur
, ,

reliquit: In omnibus his non peccavit

Job

labiis suis,

nombre.

(Senault./

431
Eliphaz
;

IN

LIBRUM JOB
vis lucro potiorem.

432

Thmanorum rex Baldad Saucheorum tyMinorum rex. Unde confirmatur Jobum quoque regem exstitisse, nam alioquin illi haudquaqum relict regali dilione su ex condicto ad ilrannus, Sophar
luni

bat, est desiderabile


felicitatis

Amicus enim ut Xenophon aienomen, hmo vix apparens, in,


,

refugium

vix invenienda possessio

sefeli-

cretorum receptor, indeficiens quies, amanda


citas,
s

consolanduni accessissent. Erat san prstanlis,


,

Sed eheu
,

qu Jobi
,

erat long

maxima

in-

simum hoc oficium quod inter se condixerant ut amicum runmis maximis oppressum consolarentur,
et simul

felicitas
illo

illi

ipsi

amici

qui ad ipsum in afflictissimo


,

statu

consolandum accesserant
,

nescio quo malo

viro calamitoso sunimoper


,

necessarium
(jlv

de sententi deducti

non tanlm dolorem ejus non

quandoquidem
tarpo, to;
<$k

ut Socrates aiebat, to

vocoaiv

absterserunt aut levaverunt, sed potis refricrunt


et exacerbrunt;
fortassis diabolo singulari astu
,
,

Tu/_oi<ji cpXot

Su

ivapetvw, infirmis

me-

in

dicos, miseris autem amicos oportet adesse. Est

enim

quo reliquam spem victori su collocrat


dente
,

illis illu-

nonexiguum miserorum levamentum, cm fidem amicorum et erga se bcnevolentiam agnoscunt eo praesertim in tempore cm ali omni consolatione nudi
,

et
,

ad hoc instigante

ut nihil intentatum relin-

queret

quo impatiens aliquod verbulum ex sanctis-

simi viri ore extorqueret.


rius lib.

Unde

eleganler D. Grego-

et intimis doloribus

afllicti in

alina benignitate con-

5 Moralium cap. 19,


,

cum

amicis

illis

vitia

quiescunt. Null cerl re magis vera cognoscitur amicitia,

compart

qu spenumer

ut incautos decipiant

qum

si

lemporibus iniquis amici adsint, juxta


:

se virlutes esse menliuntur.


illi

tritum illud apud Ciceronem

Amicus

certius in re in-

amici ad Jobum, ut

eum

in affliclione

Quemadmodm enim trs summ conhaudquaqum ipsum

cert cernitur, illudque Ovidii


Scilicet ut fulvum spectatur in ignibus

slitutum solarentur, accedentes,

aurum

sunt consolati

sed dolores ejus novis doloribus ac-

Tempore
Ilinc

sic

duro

est inspicienda fides.


lib. 1,

cumulrunt

alque corporeas afllictioncs gravioribus


,

Chilum apud Lariium


,

cap. 4, dicere so-

mentis vexationibus exulcerrunt

sic
,

eliam vitia,

lebat

promptis ad amicorura adversam fortunam


res secundas

non absimili

astu,

amicorum,

id est

virtutum

se

qum ad

accurrendum
,

nam

rbus pro,

vestimentis contegunt, et quasi ad nos sustentandos

speris advolant quilibet

eliam minus amici


,

at qui

ac roborandos accedunt
grali spiritali

cm tamen
et

ad

animum omni

adsunt, cessante fortun

lu

ver sunt amici.


,

Quam:

spoliandum
hi amici

occidendum adveniant.

obrem prudenler monet Ecclesiasticus Si possides amicum , in lentatione posside


facile credas ei teipsum.

cap. G, 7
eiim
,

Caeterm quid

Job in primo congressu ege-

et

ne

rint consideremus.

Est enim amicus secundm

VEUS.
SUOS
(1),

12.

CUMQUE ELEVASSENT PROCUL OCULOS


PULVEREM
reges

tempus suum
nis, etc. trs

et

non pennancbit in die tribulatioac prorss inusilatum


, ,

NON COGNOVERUNT EUM, ET EXCLAMANTES PLO,

Mirum san,
,

videre

RAVERUNT

SCISSISQCE VESTIRUS SPARSERUNT


in

reges

propriis dilionibus relictis

ad amicum

super caput suum


ad primum Jbi
sterquilinio

Ci.uM. Describitur hoc loco


,

suum Jobum,
illo

bonis omnibus exulum, in afllictissimo

geslus admirationis ac doloris


,

quem

amici
,

illi

statu
suis
lib.

visilandum et consolandum accurrere. Id

plagis horrendis cooperli


,

alque in

quod
genes

momentis expendens
5 in Job
:

et
,

obslupescens Oriinquit
,

sedentis

aspectum
:

attoniti

ediderunl.

Non

erant

taies beati

Sed

in primis

spectanda verba

non cognoverunt eum.


et

ilii

viri
,

quales nunc profect sunt


;

hommes, male,

Quippe cognoveranl Jobum opulenlum

principem

voli

ingrati
,

quicum ben

est cuilibet

tune

illi

non cognoscebant inopem

et

calamitosum hominem.

amici sunt

et sinceri alque puri

esse videntur

Non enim

est

idemmet qui

fueral rex, et qui

rum-

cm

cuilibet Iribulatio advenerit, tune videlicet


>

illi

discedunt, et despiciunt, et obliviscunlur.


grati sunt amici
,

Qui

enim commodi
parant,

sublal

commodi

spe, deserunt amiciliam.


adversse probant.

Sed amicos secund res

Unde Tarquinius Superfi'dos

Formula orfa^y-riN I^MJ'1 sustulerunt oculos suos , adhibetur in rbus gravioribus qu cum l'ortiore qudm animi commolione advertunlur, vid., e. c, Gnes. 13, 10; 43, 29. Num. 24, 2; aliter, pmn longinquo, emins, sub primum scilicet aspoclum, e
tamen
distanti,

bus jam exul factus dixisse fertur, se tum denique


cognovisse quos habuisset amicos
,

qu prius Jobum
,

facile agnovissent.

quos

infidos,

cm neulris gratiam referre posset. Cm igitur Job in summ su affliclione tribus polenlissimis amicis
fueril visitalus nis
,

videri posset
;

non omnin
ut

fuisse

bo:

omnibus
fideli

spoliatus

nam

Ecclesiasticus ait
:

Amico

nulla est comparatio


et

et

non

est

digna
il lins.

ponderatio auri

argenti contra bonitatem fidei

Unde eliam Socrates, omnium Gnccorum

sapienlissi-

mus

dicere solitus est nullam esse possessionem pre,

liosiorem vero bonoque amico


fructs capi
,

nec

aliunde plus
,

ilaque prposlerc facerc mullos

qui

pecuni dispendium gravis ferunt qum amici jacturani


tis
,

A. Schultens illud pmn exislimal ad exaggerandam qui lam fdis ulceribus Jobi calamitatem posilum ut difflueret, tam telrum quoque exhalaret odorem procnl horrorem incuterel neque quisquam propiS metu conlagionis. Salis ad eum accedere auderet not. fecena inslruitur Ps. 38, 12, ad quem loc. cou Hc laciunt Areti verba, quibus suam descriptionem hominis elephantiasi alfecli concludit Talcs qum sint, quis non auiugial? aul quis non aversetur, lied rater sil, qum lilis,aut pater.aut eliam gerniaiius /'/imetussit, nemorbus communicetur?Hebr. verem super capita sua jaculati sunt cluni versus, more (ogentium, vid. Oseae 7, 2. Sam. 13, 19. Fzccb. 27, 30, Thrcn.2, 10. Actor. 12,23. Hicvef gestusdblenlium, pulverem clum versus super capita jaculandi eo spectsse vidtur, ut inde tanqum tristi nebul ac nube capita sua cooperta jacere testarentur. Eodem
, ,
,

quique se beneficium perdidissc clamant gla,

rilu et Achilles Patrocli sui


1

morlem

plorssc describi-

collatum

cm

eo

sibi conciliaverint

amicum quo-

tur lliad. 2,22.

(Koscnmuller.)

455
nosus et pauper est
et
:

COMMENTARHJM. CAPUT
alius est

II.

434
fratris sui Lazari

quem

flicitas

evehit,

II, 35, ubi

Mariam
et

quem fortuna deprimit. Etsi enim homo semper sit homo non tamen in quvis fortun idem homo est. Mutt homo cum honore formam neque in prospra fortun eumdem illum invenies. Non enim qui priva,

rare vidit

Apostolus monet nos

mortem deploRom. 12, 15, (1re

cum

fient ibus.

Quse condolendi atque collacrymandi

ratio in

consolando plurimm valet.

Vers. 13.

Et sederunt cum eoin terra septem


,

DIE-

lus fuerat

ille

idem

est qui

ad honores ascendit
in

et

BUS ET SEPTEM NOCT1BUS


(1)

ET NEMO LOQUEBATUR
in pulvere,

El

VER-

contra

alius est,

quamvis perseveret
et

edem natur.

Sederunt tanqum

luctumque septem

Honores mutant mores, im


sona

personam. Alia per-

mox
si

est

sub eodem nomine. Unde non miran-

illi quondam Jobi eum non cognoscebant jam gerumnosum, quem paul ante florentem viderant.

dum,

amici

Caeterm quse admirationis ac doloris planctsque


gna ediderint contemplemur
:

si-

Scissis
;

inquit

vestibus

sparserunt pulverem super caput

ac scindere quidem

vestimenta doloris esse significationem superiori capite,

ad vers. 20, annotavimus.


illa

Eamdem quoque

si-

gnificationem habet

pulveris supra caput aspersio,

diebus produxre, quasi mortuuni Jugrent, gementes semper flentesque in silentio, neque cum eo loquentes, neque loqui cogentes. Silentium nonnisi post septem dies tandem abruperunt. Doloris, quo Jobus et amici affecti erant , gravitas, cum verbis non posset signilcari, melis silentio poterat. lis etiam turbis Jobi animus agitabatur , ut amicorum exhorlationes nec satis animadverlere posset, nec loquentium sermones quietus audire. Si qua tune ddissent verba labfactandum bis potis animum, et irritandum vulnus potis, qum mitigandum fore arbitrabantur. Persvrasse illos assidue septem solidis diebus apud Jobum,
,

quam
dicens

etiam in Threnis suis describit Jeremias, 2, 10,


:

Sederunt in terra, conlicuerunt senes fili Sion,


;

consperserunt cinere capita sua


etc.

accincli sunt ciliciis,

Iisdem igitur gestibus trs illireges usi sunladvein amici calami-

hementem suum stuporem ac dolorem


late

declarandum, et ad se aliquo tenus afflicli moribus


et

Olympiodorus non crdit, ratus ventilasse tanlummod ad illum saepis, et juxta assedisse. Sed textus apert contrarium docet. Origenes, sive alius scriptor Commenlariorum in Jobum sub ejus nomine, censet, loto illo spatio septem dierum v.c noctium ita inhsesisse Jobo amicos, ut neque cibo neque potu reercati divin et supra naturam virtute sustentarentur. Censet amicos ab Jobo domum deductos, minime decere
arbitrante, illos in loeo.sordido et in via esse, ubi hactens ipse jacuerat. Sed hsec inter incerta suntincertissima ; quin et Scripturse testimonio apert rpu-

confrmnndum. Prudentissimum san erat


nitatis

huma-

plnum hoc eorum consilium,


,

et

aptissimum

consolationem auspicandi principium

nisi illud post,

modm,

nescio quo spiritu instigati


Nihil

aculeatis suis

increpationibus vitissent.
alicujus alle\iandum aut

enim ad dolorem

mitigandum accommodatius

qum similem
assumere
,

illi

fieri

ac lugentis gestus habitumque


in se

transferre,
diare.

quodammod doloris partem mroremque cum amico dividere ac


et sic
,

dimi-

Nam

ut rect docet Cicero


officia

lib.

5 Tusculana-

rum, hsec sunt

coasolantium tollere gritudi,

nem fundils, aut sedare aut detrahere quamplurimm, aut supprimere nec pati manere longis aut
,

gnant qusedam uti illud, quod illi in pulvere eodem in loco ac Jobus sederint. (Calmet.) Septem diebus et septem nqctibus, non qud essent ibi continu quia oportebal eos aliquando refici et quiescere , sed quia tanto lempore sederunt ibi boris scilicet convenienlibus ; et istud est unum de remediis contra dolorem hominis afllicti, quando videt sibi remansisse amicos fidles qui inter majora bona hominis computantur quando videt eos sibi verc compati, ut babelur 2 Uhelorica* , quia sicut Irabs ponderosa iacilis portalur ab homine, quando habet aliquos secum comportantes, sic tristabile et dolorosum iacilis suslinetur ab homine quando videt aliquos sibi compatienles quasi partem doloris sui se, , ,
,

cum

partientes.

ad aliam traducere. Omnibus nempe modis fulciendi


sunt qui corruunt
,

nec cohserere possunt propter

magnitudinem
subituri trs

eegritudinis.

Consolatorum ergo partes


et ante
,

Videbant enim dolorem. Credebant enim Job ita tristiti et impatienti propter magnitudinem miseriai oppressum, quod non esset disposilus ad recipiendum verba eorum, licet aliter esset in re, ut palet ex pryeel ide secundm suam sestimationem expeclabant boram qu passio tristiliae et impatientise ipsius Job transisset, saltem in parte, ita qud vellet eorum verba recipere. Ex hoc habemus documenlum quod boinines in passione positi non sunt pro tune corripiendi, quia non sunt correctionis receptivi sed expectandum est quousque passio transeat, ut sic correetionem melis accipiant, et ci acquiesant. (Lyranus.) In maximis luclibus silentimn solemne est, Lament. 2, 10; vel, primo plan nibil loquebanlur. Mirum est viros sapientissimos etc. tamdi obmuluisse sed obstupescebant ad tantam calamitalem, ut inilio non haberenlquod biscerent. Non repererunt consolationis exordium, partim, quod dolqribus ejus participadictis
, ; , , ;

illi

reges

primm

omnia condoexclamantes

lentium gestus habitumque induunt


ploraverunt
,

et

scissisque vestibus
,

sparserunt pulverem
judicio accurat
illos

super caput suum

etc.

Quod magno

expendens Origenes
consilio

lib.

5 in Job annotavit

eo

hoc

fecisse, ut ejus factuni iwiitando

summam
ho
fecisli,

gro consolationem,

et

quem

poteranl
:

maximum
Quai
:

norem exhibrent. Quasi dicerent


i

Job, facimus, et quse gessisti gerimus


et

vestimenta

mostra scindimus,
<

terram supra capita noslra


,

namque et lu fecisti ante paululm utinam cseteros dolores tuos tecum dividere possemus! Hcsan condolenti mult magis Jospargimus. Sic
Job
;

buin honorrunt et consolati sunt

qum

si

verbis

tanlm,

etsi magnificis

intimum

doloris sui scnsuin


|
|'i

rent;partim, qud calaniitatis magmtudo vulgaria non admitteret solatia partim qud hsitaient de causa harum afllictionum partim qud nescirent quo animo Jobus esset. Inopportuna benerolentia
;

expressissent.

Non enim dolorem alterius rect consolator sublevat, nisi simul cum eo etiam doleat, quemadniodm ferrum cum alio lerro (ut sanctus Gregorius
ait)

sp
citas

inimicitia est

et segrotis saep seinio aut loqua-

non ben cohret,

nisi

utrumque ign mollescat.


luit

qui invisunt, molesta est; silentium majunt. Vel secundo, nullum. verbum, inte!ligeobjurgatorium,qualia plurima postea locuti sunt, qua etiam antea meditati sunt; sed Inbumanum putabant ade clamitosum .aspero sermone exulce-

medicorum aut eorum

lia

nirairm Cluisius quoque lucrymatus

Joan.

rare, etc. Velj tertio

hc verba non sum referenda

43S
tIM (1)

IN

L1BRUM JOB
Is-

436
,

:VIDEBAT ENIM DOLOREM ESSE VEHEMENTEM.

ante citato
tur.

aliisque Scripturse locis manifest colligiilli

liusmodi quoquc sedendi ia terra situm apud veteres


lugcntil)us fuisse

Quomodautemtres

amici septem integros dies

proprium ac familiarem tam ex hoc

apud Jobum
egerint
,

loco quiu ex secundi

Threnorum versu decimo paul

mrore considendo trar.sdiversimod explicant auctores. Ac Origenes


in silentio ac

ad tolos septem dies sed ad primum tantni eorum (Synopsis.) adventum. . Est-il croyable que des personnes qualifies aient pass sept jours et sept nuits sur la cendre auprs de Job sans prendre ni repos ni nourriture sans se mettre couvert sous des maisons ou sous des tentes, sans s'accorder le moindre rafrachissement et sans
, , , ,

considrer un tel objet, le soin que Dieu a pris de lui laisser tous les caractres capables de nous frapper. Sans qu'aucun d'eux lui parlt ; car ils voyaient que sa douleur tait extrme. Cela ne signifie pas seulement que la douleur corporelle tait excessive car une
,

se souvenir qu'elles avaient un corps? Est-il possible d'en user ainsi, et la faiblesse naturelle l'et-elle permis? Un silence si long-temps et si 'rigoureusement gard n'est-il pas aussi contre toute vraisemblance? Peut-on s'imaginer que des amis tendres, pleins d'esprit et de raison, entreprennent de concert un voyage pour consoler un ami , et qu'ils soient muets en sa prsence pendant sept jours et sept nuits de part et d'autre? Etait-il possibfc qu'un tel silence durt toujours, et l'excs de douleur dont Job paraissait accabl ne devait-il pas attirer quelques mots ibrt courts, si de longs discours ne convenaient pas? Mais de quelle utilit lui sont-ils en demeurant si long-temps dans la poussire auprs de lui? Comment le laissent-ils dans la misre et dans le besoin de tout, tant non seulement riches, mais princes et matres chacun en leurs tats? Comment sou firent-ils tranquillement qu'il continue leurs yeux d'essuyer le pus de ses plaies avec, un fragment de vaisseau de terre? N'ont-ils ni linge , ni tente , ni domestiques? Sont-ils eux-mmes sans mains pour ne le point relever de terre, et pou* ne lui donner aucun secours, au lieu de perdre tant de temps dplorer son indigence, dont ils avaient le remde, et qu'ils pouvaient gurir ou diminuer par leurs soins? Que n'ordonnaient-ils que leur ami ft transport l'instant dans la ville la plus prochaine qui leur tait soumise, et que ne disputaient-ils entre eux qui aurait l'honneur de le rtablir ou de contribuer son rtablissement, plutt que de contester inhumainement contre lui sur la cause de ses disgrces, comme ils le firent tous avec opinitret jusqu' la lin ? Y a-l-il un exemple d'une telle conduite depuis l'origine du inonde? Et peut-on , en runissant toutes ces circonstances ou les croire vraies ou les croire sans mystre? Ceux qui en nieraient la vrit, seraient des impies; mais il me semble que ceux qui n'y verraient qu'une simple histoire, ne seraient fidles et respectueux qu' demi. 11 n'est pas question d'adoucir ou de rendre vraisemblable ce que dit l'Ecriture, en ajoutant ou supplant, en rapprochant du naturel ce qui en parait d'abord trs-loign. On peut le tenter, quoique avec peu de succs ; car le fond de l'histoire conservera toujours malgr tous les adoucissements , quelque chose de Ibrt singulier et d'inoui. Mais, aprs tous les efforts humains pour donner plus de vraisemblance l'Ecriture, qu'aura-t-on fait de srieux et d'utile? On aura suppl ce qu'elle aura supprim , on aura distrait le lecteur du point de vue o elle voulait le fixer on aura dfigura un admirable tableau en y ajoutant mal propos ce que le matre n'aura pas
, , ,

aussi universelle que celle dont leurs yeux taient tmoins le prouvaient assez , mais que Job y tait si sensible, aussi bien qu' ses autres malheurs qu'il n'tait capable d'aucune consolation , et qu'il serait plus afflig si l'on osait lui reprsenter qu'il devait
plaie
Ils jugeaient ainsi de lui, parce plong dans ses penses et si profondment retir en lui-mme qu' peine s'tait-il aperu de leur arrive, qu'il ne leur avait dit aucune parole, qu'il n'attendait d'eux aucune consolation, et qu'il paraissait vouloir se rserver lui seul toute sa douleur et ne daigner point en faire part d'autres , persuad qu' de tels maux les plaintes et les discours sont inutiles. Ils ne se trompaient qu'en partie car ce saint homme portail une douleur dans son cur, plus sensible que toutes celles qui couvraient son corps. Il craignait d'avoir dplu Dieu, et il ignorait en quoi il lui avait dplu il craignait d'tre puni , et ne savait pas pourquoi. Ces deux sentiments l'occupaient

l'tre

un peu moins.

qu'ils le voyaient si

l'autre
la

tout entier ; et pendant que l'un servait modrer et que l'ignorance suspendait sa crainte , il ,
le silence.

demeurait dans

Mais

il

le

rompit, ds que

crainte eut prvalu ; et pour lors, il adressa ses gmissements Dieu , sans penser la prsence de ses amis, qui, n'entendant rien ses discours, parce qu'ils n'en connaissaient pas les motifs, les traitrent d'irrligieux et d'impies , et prirent la con'ession mme du juste, qui s'accusait de fautes inconnues et qui lui taient trangres , pour une fausse apologie suggre par l'impatience, par l'orgueil, et contraire l'quit des jugements de Dieu. Mais ce point particulier sera mieux expliqu dans la suite; et avant de nous y engager, il est, je crois, ncessaire de runir les rapports de Job avec J.-C. , qui ont t montres de temps en temps dans l'explication des deux premiers chapitres, et de les mettre dans un ordre et une liaison qui en fassent sentir la vrit.

voulu y mettre et, pour salis aire l'esprit humain, toujours mauvais juge des uvres de Dieu, l'on aura r orme ce que son esprit aura conduit avec une sagesse infinie, en ne conservant que les traits ncessaires son dessein et en cartant tous les autres. Laissons donc la peinture que l'Ecriture nous a faite, dans son auguste majest; contentons-nous de voir ce, s'est contente de nous montrer et en sup1)1 tout ce, qui a pu tre dit, ne considrons que l'tonnement, la consternation et le silence des amis
; ;

On a pu remarquer depuis que l'on suit l'histoire de Job, que tous les traits qui paraissaient lui convenir sont trop grands et trop majestueux, et que c'est moins lui que Jsus-Christ que l'Ecriture a voulu reprsente!'. Car en Jsus-Christ tout y est exact et vrai, mais tout est outr en Job. Il n'y a que JsusChrist de qui l'on puisse dire avec vrit que personne ne lui ressemble, et qu'il est lev par un privilge particulier au-dessus des hommes, et que, quoique fils d'Adam, il a une autre origine que tous ses descendants. Sa justice est parfaite, son loignement du mal est infini; son obissance et son respect pour Dieu sont sans bornes et sa crainte avec tous les dons du Saint-Esprit est en lui dans un souverain degr. Il est Roi de justice et de paix, il donne tout ses sujets, et il n'en reoit rien. Ses sujets sont aussi ses troupeaux, et ses troupeaux sont aussi sa famille, le Pasteur dont il est en mme temps le Roi Pre; il en est aussi le Prtre et le Mdiateur, mais
; ,

<ie

.(<>>. iSe soyonsattentife qu' l'tat o ils laissent leur .nui et aux Taux jugements qu'ils portent, et rgardons comme un salutaire avertissement de bien

comme MelchisPrtre sans succession humaine dech.S'in sacerdoce vient de Dieu seul, et sa victime, c'est lui-mme; car il n'offre point, d'animaux, et il n'en est pas, mme parl. Il n'exerce pas son ministre de mdiateur la manire des autres pond es et les purifie, et puisqu'il il agit.sur les consciences rpar la justice, c'est aussi lui qui la donne, bans lui. Dieu n'aurait aucun vritable serviteur sur la terre car tous les hommes et Satan en serait le matre
,
; , ;

457

COMMENTARIUM. CAPUT
ait

II.

438
,

quidem

Jobum

in

adventu amicorum sterquilinio


ac civitatem

illos virtute

sustentante

sine cibo et potu

exegisse.

surrexisse, et in

domum

suam

se rc-

Verm hoc Olympiodoro, quem D. Thomas, Lyranus,


Cajetanus, aliique passm sequuntur
tur
; ,

piss, ut tantos hospites

pro dignitate honesto saltem

minime proba-

loco exciperet, ibidemque septem integros dies, divin

cujns verba, quibus in Caten


:

nodum hune solvil,


assedissc amicos

sont hujusmodi
sont pcheurs et impnitents, ils sont tous condamns, et consentent l'tre. Le dmon, auquel ils ont t livrs, les retient par ce droit et par leur propre libert. Pour l'aire cesser la tyrannie de Satan et l'a f

Non

dicit

Scriptura totos septem


illi
:

dies totasque

septem noctes
,

perspicuum
assedissent
,

igitur est eos

ubi

magnam

diei parlent

discedere solitos ad necessaria

veuglement des hommes, Dieu lui en oppose un seul sur qui Satan n'a aucun pouvoir Yenit princeps hujus rtmni , et in me non habet quidquam, et dans lequel ce prince du monde ne trouve rien qui soit lui. La crainte d'tre tromp porte le dmon se dclarer contre Jsus-Christ, combattre sa doctrine, obscurcir ses miracles, et demander Dieu de tenter ses disciples, de disperser son troupeau, et de ruiner sa famille naissante, et de faire prir en un moment Satan vous a les fruits de ses soins et de ses travaux demand pour vous cribler, comme on crible le froment. Ecce Satan expetivit vos ut cribraret sicut triticum. Il passe jusqu' demander qu'il lui soit permis d'attenter sa personne, et que la protection de Dieu qui le couvre, et l'a souvent tir des mains de ses ennemis, soit suspendue pour un moment, et que sa vie mme n'en soit pas excepte. Ecce nunc liora vestra ,
:

conficienda, ac rurss redeuntes ad


sessitavisse;

munera mullam noctem

deinde abiisse, tum de


id

mane ad eumdem

revertisse
lentiuht

quod cerlissimorum smmque doamicorum proprium est. Quolidiani ver


:

sermonis consuetudinem complexa Scriptura simpliciter pronuntiavit

septem

illos

dies

septemque noctes
ait

propter

eum

sedisse.

Nam cm

Jacob

annos qua,

tuordecim servivissc et

diei sestu

exustum esse
tempore

ac
le-

noctis glaeic obriguisse, an ideirc


loto illo

nunqum sub

ctum consedebat? nullam

quietis

partent capiebal? Ilc ergo velle ad calculos revocare

ridiculum
famitiari

est.

Scriptura eniin
recedi.

ut dixi

asermone
igilur dies

non

Sic

ille.

Septem

et potestas tenebrarum. Jesus-Christ n'oppose sa violence et sa fureur que sa patience, l'humilit, le silence et l'obissance sans bornes pour les volonts de son Pre. Il ne se dfend que par une faiblesse qui part 'le sa force, et il se sert de ce que fait contre lui

lotidemque noctes amico suo assedisse dicuntur, quia

nimirm tolum
clurnum
,

iilud

lempus sive diurnum

sive no-

luctui prastitutum, lgitim


ilis

impenderunt,
alios

Aiin I 'irrru^minio il'mon pour lrt vin/inA L'ignominie (|(i gj^ C'Oi\ le vaincre. carte pour quelque temps son troupeau, qui n'tait que dispers, mais que l'incrdulit aurait fait prir, s'il n'avait pris soin de le rallier et dele raffermir dans la foi. Aprs tre ressuscit, l'Eglise de Jrusalem fut comme le berceau de toute sa famille, tous les biens y taient communs, et comme personne n'y voulait tre riche, tous consentirent tre nourris comme pauvres un tel dsir faisait que leurs repas ordinaires taient des repas de charit, et une sainte prparation et qui aux sacrifices qui les suivaient quelquefois taient souvent fixs au premier jour de la semaine. Mais cette Eglise si sainte dura peu une espce dq tourbillon accabla ses enfants sous ses ruines. Ils moururent tous sans laisser de postrit on ne continua leur succession que par des trangers, et sans ces trangers l'Eglise de Jrusalem tait perdue. Il ne resta pour lors que la Synagogue pure, sans mlange de justes et de fidles. Les enfants taient morts, les troupeaux enlevs, les pasteurs mis mort les seules prophties qui avaient prdit ces malheurs subsiselles venaient taient, et chaque nouvelle calamit en rendre compte. La Synagogue n'tait plus alors pouse, elle tait ennemie des souffrances de JsusChrist et n'avait, que du mpris et de la haine pour un Messie qui ne lui parlait que de dtachement et de patience. Elle tait peu diffrente des nations infidles, dont elle avait les sentiments et dont elle imitait le langage. Elle ne concevait rien dans les souffrances de J( siis-CIn ist qui n'et d la portera murmurer contre Dieu, s'il en tait le fils comme on l'assurait. Tous les Juifs n'taient pas nanmoins si dclars contre la croix du Sauveur quelques-uns, plus instruits et p'us modrs, taient dans l'tonnement et la perplexit ils s'affligeaient de ce que tant d'heureux commencements eurent une fin si funeste. Ils comparaient le pass avec le prsent, et consultaient les prophties o la gloire et l'ignominie de Jsus-Christ sont si mles et rpandent tant d'obscurit par ce mlange qu'ils demeurrent dans le silence et la consternation ; et eomme il fallait ou croire en Jsus-Christ ou le condamner, tous les Jui s passrent du doute au blas1A
le
AArv***.w*
; ,
: ;

quod ex consuetudine ab
in

impendi solet qui

suo dolore consolantur, juxta


:

illud Ecclesiastici 22,

13

Luctus mortui septem dies.

Quo

dieruni spalio Ja-

cobo quondam parentatum legimus. Neque enim vero


simile est

continuum

illud
,

tempus

ila

dolori ac luctui

totum

fuisse

impensum

ut sine ull intermissione

toto illo
rint,

tempore

1res amici

Jobo commenter assede-

quia hoc nimis inolestum accidisset

tum

amicis,
,

qui gravem illum halitum et teterrimum ftorem

quem corpus

Jobi in saniem resolutum

et lot ulceri-

ribus purulentuin jugiter exbalabat, tanto tempore


sustinere, aut ferre nullo

modo

potuissent;

fortass mult magis ipsimet Jobo, qui


et ejulando conso'ari

tum etiam suum lugendo


oculis sine

dolorem

in

amicorum

pudore non polerat. Deinde parm credibile videtur,


amicos
illos

reges tolum illud septemdiale lempus je-

junos transegisse.

Nam

in loco

tam ftenti ac sordido,

in ipsomet Jobi icteirimam

spectu quis vel in


cibos
in

mephitim exhalanlis conexlrem fam stomacho nauseante


illis

sumere potuisset? Jjbum autem un cum


concessisse
,

domum suam

ut ipsos honesto hospi,

tio exciperet, gratis

ab Origene dicitur

cm nullum
;

omnin habeat

in Scripturis

fundamentum

pTaeter-

Mais dans le temps que Job, qui tait sa figure, tait calomni par ses amis Joseph, qui avait cl vendu aux trangers par ses :r-res rgnait en Egypte la nourrissait, et y tait enfin reconnu et ador par sa
, , ,

famille.

Ces deux admirables figures de l'incrdulit des Jui s et de la foi*des gentils concoururent au mme temps, ou se sont suivies de fort prs, et l'on ne saurait assez adorer la divine Providence, qui a marqu dans deux hommes si merveilleux par leur vertu, gaiement exposs la haine et la calomnie, ('gaiement
i

phme,
crifice.

et se firent

sans avoir lui

un point capital d'accuser le juste reprocher que sa patience et son sa-

patients el rcompenss galemenj pour leur patience, les souffrances de Jsus-Christ et son triomphe , sa ., contradiction parmi les Juifs, et son rgne pa les
gentils.

(Duguel.)

439

UN L115KUM JOB
in isto stalu

440
ita

qum qud ipsemet Job ad istiusmodi munus traciandi

lam calamiloso
pro dignilate

taies

nospites prorss ineptus censerctur. Probabilissimum

donec tempore mitior admittat consolationem. Qud autem banc postmodm non salis aplani etJoboaccommodain
,

medentur

recenti dolore

tacendum

itaque vidcretur, el in re incert

ipsos stalis quolidi tcmporibus ad

maxime vero simile, Jobum extra civitriste

tam

altulerint
,

(cum Origenes

lib.

Olympiodorus

in

Caten

S. Gregorius in

Pr

atione in Job c. 5,

alii-

latem in sterquilinio sedenlem accessisse, ad tam


illud et insolitum

que Patres passim doceant


res), existimo

ipsos iuisse viros sanctos

spectaculum

cum

stupore contem-

et cordalos, ulpot sanclissimi

hominis amico familiaipso-

plandum, eique externis mslili


(

signis

condolendum

non tam maliti qum ignoranti


,

uti

textus Scnplurai non obscure insinuai), dolorisveiuti auonitossilentiomonstrsse,

rum tribuendum

qu comnuini

illius

temporis opi-

que magnitudinem
tacite significanles

nionedecepli exislimabanttantas pnas nulliDeonisi

majorem long Jobi dolorem

exis-

ob gravia scelera irrogari. Sed de bis postea pluribus.

tere

qum

ut verbis leniri possit.


(inquit Plutarcbus) in

Quemadmodm
vehementi fluxu
,

enim medici
piluil

Nunc ad sequens caput transeamus ut post diuturnum silentium sanctissimi Jobi oracula perci,

non slatim succurrunt pbarmacis

sed

foris

piamus.

admovent quod tempore concoqual bumorem, ac lum

CAPUT
1.

III.

CHAPITRE
1.

III.

Post haec aperuit Job os suwm, et maie-

dixit diei suo,

Aprs ces sept jours, Job, qui tait aussi demeur dans un profond silence, ouvrit enfin la bouche
;

connatre la violence de ses douleurs par la force de ses plaintes , il maudit le jour de sa

el voulant faire

2. 3.

Et tocutus est:
Pereat dies in qu natus
est
ille
:

naissance
,

qu dictum
k.

sum et nox Conceptus est homo.


,

in

Dies

verlatur in tenebras

non

re-

quirat

eum Deus

desuper, et non illustretur

lumine.
5.

parla de celte sorte jour auquel je suis n prisse; qu'il soit effac du nombre des jours heureux; et que la nuit en laquelle il a l dit de moi : Un homme est conu, ne soit plus mise au nombre des nuits favorables. 4. Que ce jour se change en tnbres ; que Dieu du haut du ciel ne le regarde non plus que s'il n'avait jamais l ; qu'il ne soil plus clair de la lumire ;
2.
il
:

El

5.

Que

le

Obscnrent

eum tenebra,

et timbra morlis

occupet

eum

ca!igo, et involvatur amaritudine.

6. Noctem illain tenebrosus turbo possideat, non computetur in diebus anni, nec numeretur

in meusibus.
7. Sit

nox

illa solitaria,

nec laude digna

8.

Maledicant

ei

qui maledicunt diei, qui


:

parati sunt suscitare Leviathan

soit couvert de tnbres et de l'ombre de la mort qu'une sombre obscurit l'environne, et qu'il soit plong dans l'amertume. 6. Pour celte nuit, qu'un tourbillon tnbreux la possde, et la fasse disparatre de telle sorte qu'elle ne soil plus compte parmi les jours de l'anne, ni mise au nombre des mois. 7. Que celte nuit soit triste et solitaire; que chacun retir chez soi la passe dans un morne silence; et qu'elle ne soil jamais juge digne de recevoir la louange qu'on donne aux nuits heureuses, ni d'entendre les cris de joie de ceux qui se divertissent. 8. Qu'elle soit maudite et mise au nombre des nuits fatales, par ceux qui marquent el qui maudissent le jour qu'ils croient devoir tre malheureux, et qui sont toujours prts de susciter Leviathan, oit te dmon, afin de le consulter, et de dcouvrir par lui ce jour qui leur 5.

Qu'il

mme

est cach.

9.

Obtenebrentur

stellae caligine ejus

ex-

pectet lucem et

non videat, nec ortum surgentis

9. Que les toiles qui devaient clairer cette nuit soient obscurcies par la noirceur ; qu'elle attende la lumire, et qu'elle ne la voie point ; et que l'aurore ,

aurorae

lorsqu'elle

commence
tous ces

paratre,

ne se lve point
,

pour
10. Quia
tavit

elle.

non

conclusit ostia venfris qui por-

10.
qu'elle

Que

maux

arrivent cette nuit

parce
,

me, nec

abstulit
in

mala ab

oculis meis.

11.

Quare non

vulv mortuus sum, egres-

n'a point ferm le ventre qui m'a port el qu'elle n'a point dtourn de moi, par une mort n ticipe, les maux dont je me vois accabl. il. Enefft, pourquoi ne suis-je point mon dans
le sein de ma mre? pourquoi n'ai-je point cesse e vivre aussitt que j'en suis'sorli? 12. Pourquoi celle qui m'a reu en naissant, ni'at-elle tenu sur ses genoux? pourquoi ai-je l nourri

sus ex utero 12.

non

statim perii?

Quare exceptus genibus? cur lactalus


?

uberibus
13.

du
silerem, et

lait

de

la

mamelle?
de ces secours, je dormila

Nunc enim dormiens

somno

15.
rais

Cm*

si j'avais t priv

meo

requiescerem

maintenant dans le silence de reposerais dans mon sommeil

mort

et je

me

14.

Cum

regibus et consulibus terrae, qui


;

aedificant sibi solitudines

15. Aut

cum

principibus, quipossident au-

rum,

et replent

domos

suas argento

qui, 14. Avec les rois et les consuls de la terre durant leur vie, se btissent force d'argent des palais magnifiques dans des lieux qui n'taient auparavant que d'affreuses solitudes. 15. Je dormirais, dis-je, avec ces princes, ou avec les princes qui possdent l'or en abondance, et qui remplissent leurs maisons d'argent.
,

441

COMMENl'AliiiJM. CAI'UT

III

16. Aut sicut abortivum absconditum


subsistrent
lucera.
,

non

vei qui concepti non viderunl

16. Ou bien le n'aurais point paru dans !e monde, non plus qu'un fruit avort dans le sein de sa mre", ou que ceux qui, ayant t conus, n'ont point vu le jour. Mais qu'y aurais-je perdu? quoi m'a servi
tout l'clat avec lequel j'y ai paru? et quoi celle grandeur et cette puissance, qui environne les grands du monde, leur sert-elle lorsqu'ils sont dans le tombeau? 17. C'est l que les impies ont cess d'exciter des tumultes et ces conqurants, qui ont troubl toute la terre pendant leur vie, sont en(inobligs de se tenir en
:

17. Ibi impii cessaverunt

tumultu, et

ibi

equieverunt
18. Et
.

fvssi

robore.
vincti pariter sine molesti,

repos.

quondam

non audieiunt vocem

exactoris.
et servus liber

19. Parvuset raagnusibi sunt,

domino
20.

suo.
est lux
?
,

Quare misero data

et vifca bis

qui in amaritudine anima? sunt

21. Qui

expectant

mortem
;

et

nonvenit,

quasi effodientes thesaurum

22.

Gaudentque vehementer cm invenerint

sepulcrum.
23. Viro cujus abscondita est via, et circum-

dedit

eum Deus

tenebris ?

18. C'est l que ceux qui taient autrefois enchans ensemble, ne souffrent plus aucun mal, et qu'ils n'entendent plus la voix menaante de ceux qui exigeaient d'eux des travaux insupportables. 19. L les grands et les petits se trouvent gaux l l'esclave est affranchi de la domination de son matre. 20. Pourquoi donc cette mort qui m'aurait t si avantageuse m'a-t-elle t refuse? Pourquoi la lumire a-t-elle t donne un misrable comme moi? et pourquoi la vie est-elle accorde ceux qui sont comme moi dans l'amertume du cur 21. Qui attendent, comme je fais, la mort avec impatience , et la mort ne vient point; qui la cherchent avec plus d'ardeur que s'ils creusaient dans la terre pour trouver un trsor; 22. Et qui sont ravis de joie lorsqu'ils ont enfin trouv le tombeau ? 23. Pourquoi encore une fois la vie a-t-elle t donne un homme comme moi, qui marche dans une route qui lui est inconnue et que Dieu a environn de tnbres gui souffre des tourments qu'il n'avait jamais
; ; ,
,

24.

inundantes aquae

Antequm comedam suspiro sic rugitus meus


:

et
:

tanqum

jj

prouvs, dont il ignore la cause, la dure et la fin, et dont il ne voit point le moyen de se dlivrer? 24. C'est l vritablement l'tal ojetne trouve. Je soupire avant que de manger ; et les cris que je fais sont comme le bruit d'un dbordemement de grandes

eaux
:

25. Quiatimor,
et

quem timebam,

evenit mihi

quod verebar
26.

accidit.

Nonne

dissimulavi? nonne silui? nonne

quievi? et venit super

me

indignatio.

25. Parce que ce qui faisait le sujet de ma crainte m'est arriv, et que les maux que j'apprhendais sont tombs sur moi sans que j'en puisse dcouvrir la cause, ni le remde. 26. Car enfin n'ai-je pas conserv la retenue et la patience dans le gouvernement de mon peuple, et dans les maux qui me sont arrivs ? n'ai-je pas gard le silence dans les injures quejai reues, et dans les pertes que j'ai faites? Ne suis-je pas demeur en repos dans ces occasions, au lien de m'abandonner l'impatience et aux murmures ? Et cependant la colre de Dieu est tombe sur moi
,

Vers.

1.

Post

COMMENTARIUM.
h^c aperuit Job
,

os sihjm. Hac-

tium,

qum
toi

in cjus prosecutione sancta locutio.

Hoc
,

tens siluerat vir sanctissimus aequo animo tribulaliois

inprimis
qui'iil

fuit in

sanctissimo Jobo prorss admirabile

pondus sustinens
Ambrosius

nec allant profrais querelam

tanlisquecoopertus plagis, principio siluerit,

quaproter post lamdiuturnum silentium jure meruit,


inquit
,

nec querulosum aliquod verbum protulerit. Quod accurat annolans Origenes,


lus verbis

ut

tandem aperiens os suum


illa

lib. 1 in

cap.

Job, merit

mysleria loqueretur. Quid enim aliud signifieant

admiratur

Cm,

inquit,

unum
:

ex pluri-

verba

Post hc, nisi post acceptas plagas, post aniidies silentio transactos,
,

bus videretur Jacob filium perdidisse,


nibus consolari non potuit
in infernm;
,

caeteris

om-

corum advenlum, post septem


po~t

<

sed dixit

Descendant

vermiculorum famem expletam

ut argut nott

<tlugens

Origenes, dicens

morem

esse Orienlalium, Persar-um,


inter pocula

peculii perdilionem, et post


,

magnanimus autem Job post bonorum omnium dire-

Medorum, Chaldaeorum

non loqui? Hanc


tacuit,

ptionem

ergo gentis suse consuetudinem observans vir patiens,

p|riter simul

omnium filiorum miserabilem interitum cm audisset, nonsuspiravit, non inet

dm

de

ii

ius sanguine

vermes convivabantur,
:

gemuit, non maledixit, non blasphemavity non culpa-

nec verbum ullum

dixit

sed post sedatam vermicu,

tyk.

>0

admirandam

stupendam omnibus non

lorum silim

post diuturnam in silentio patientiam


aperuit, ac loqui cpit
,

solni hominibus,sed etiamangelis patientiam, ipsis-

tandem aliquando os
nos, ut
si

docens

que ade dmonibus tremendam ac formidabilem

sanct dignque tribulationis tempore loqui


,
,

quemadinodm
mt, dicens
i
:

S. Chrysoslomus,

lib.

3 in Job exclaputo,

desideremus

dudm pris sileamus atque quo animo serumnas toleremus, cm cert non minus Deo
sit

Non solm onmes homines, sed


,

quod

et

audeo dicere

ctiam ipsos angelos alque

gralum

istiusmodi in principio tribulationis silen-

ornnes

damtoncs perterruH fohi tolerantia atque

5
"cconstantia, quia
<

IN

LIBRUM JOB

Ui
si

ta 1

<
i

in

cm Satan accipcret in eum potescru, cuncta hc in co exercuit, qu omnium corda pavorem deducunt et onmem animam stupere
,

ingens,

in

animum ben
et

sibi
>

conscium

inciderit,

confeslim prit,

evanescit.

Mira san tribula-

tionis

cum

corde jusli comparatio, in qu afflictionem

faciunt.

Et tamcn tanta sustinens non gemuit

non

quidem
jusli

vir sanctus

parvam

dicit scintillant

cor ver

maledixit,

non

est

conqueslus

quiuim, quictissiin
in tranquil.

intra se pace fruens,

lotum hoc negotium

lissimo silentio soli Dco dereliquit atque cnmmisit Quid

immensum. Ut igitur, pergit ibii dem Chrysostomus pr gaudio bon conscienti suae mrore arripi non potest, sic qui illud minime
pelagus vocat
,

ergo mirum,
si vicit, si

si

non

defecil, sisustinendo perduravit,

amplexus est, quibusviscorripi


i

et

expugnari posi

Dei auxilium impelravit, et onmes insullus

test.

Siletergoin tribuatione justus, et

aliquando

ininiieisuperavit?

cm nullum
qum

aptiussit
,

tribulationem fortiter perferendam

mdium ad sicut et ad opem


,

loquitur,

non

nisi

verba promit sanctissima,


fictte sanctitatis.

qu

sinl

signa verse et non

Talia ulique sunt

divinam promerendam
Isaise,

sic silere
:

juxta illud

etiam prsesentia Jobi verba,


sis specie

qu

licel

extern fortas-

50, 15,

aureum ver oracuium

Insilentio et spe

tenus duriter nimis sonare vulg videantui

erit (orlitudo vestra. In silonlio, inquit, idest, in susli-

peritistamen et mysteriorum capacibus divinae prorss pbilosopbi plenissima deprebendunlur. Atque


inprimis
lionis

nenli elomnisauxilii huinanidespicienli,etinspe, id


est
,

in soliiis divins; opis expectatione erit forliludo

Jobum

hic mysteria loqu

ipsum ejus orasic

vestra, scilicetadverss

omnium malorum
divinam
in

incursus.

exordium manifest insinut, quod


(1).

habet

Hinc

si,

nor.lro vilio et peceato

nos vindi-

Post u.ec aperuit Job os suum


Scriplura vix

Qu

periphrasi
mysteriis

in gravem quampiam tribulationem ruinnam inciderimus ex nullo san signo certiorem cit en ergendi cl saluteni consequendi spem elicerc polerimus qum si in ips tribuatione consti-

clam provocante,
et

unqum

utitur, nisi

cm de

gravissimisque rbus sermo instiluitur,

dm

variis

sacr pagince

locis patet,

quemadmout cm Chri-

stus in Evangelio

novam

discipulis

doctrinam tradi-

tuti iuniilitei- siluerimus,

nullum prorss qucrulosum

turus et beatitudinis mysteria revelaturus inlroducitur


:

verbum
hfti

profrantes, nec rbus exlernis consolatio,

Aperiens, inquit, os suum, docebat eos dicens

Beau

anxi requisiverimus

sed quiel ac pacitic

pauperes spiritu, Matth.

5,2,

etc. Simililcr in aclis

coilum divino tribulalionis jugo submiserimus. Job


flaque ad nostram doctrinam, priusqum loqueretur
si'.uisse sign-iiicalur
, ,

Apostolorum
zavit

Aperiens Phitippus os suum, evaugeliAct. 8, 55.

Mi Jesum.
os

Et

alio

doco 54
,

Aperiens,
etc.

ut discamus nobis silendum in

autem Petrus

suum

dixit, Act. 10,

Quare
islius-

qu null re i'acilis qum humili silentio superantur. Unde tantm abest ut, quemadmodrn stulta mundialium hominum fert opinio putribulationibus
, ,

diligenter notandus est

sermo qui immdiate

modi prsefationem subsequitur, quoniam myslerio magno non caret.

silli

cordis

sit

aut abjecti, quin poiis ver magni exsit


,

Et maledixit

diei suo (2).


les

Hc verba

veluti

summa

celsique

animi

indicium

et

Iaiissimi

regiique

cordis argumentons

quo clestis sapienti thesauri


oracuium
:

reconduntur
erogentur.

ut tempore opportune plurimis ditandis speelat illud


c.

Hc

Salvatoris
the-

apud

S.

Lucam,

6, dicentis

Bonus liomo de

sanro suo profert bomim; idque ipsum siatim explicans


subjungit
:

Ex

abundanti cordis os loqnitar. Cor


,

Arabes, les Indiens, et en g(1) nral tous les Orientaux, sont peu sociables et n'ont pas le got de la conversation. Ils parlent rarement peu cl avec froideur, except lorsqu'ils prouvent de grandes motions. Aussi ce n'est pas une petite affaire pour eux que de parler. De l vient qu'ils commencent souvent leurs discours par ces paroles: Ecoutez, je vais ouvrir ma bouche , voici ce que dit Blaam, /ils de Bor, elc. Ces introductions sont fort frquents
,

Les Turcs,

itaque tbesaurus est in quo verba conduntur

conei-

piuntur, conflantur aurea argenteaque


tiosa
;

admodm
,

prenisi

dans Homre dans Virgile


,
:

verm

illa

ipsa

non statim proferenda


,

sapienti abundaverint

quia boni bominis est

ex

abundanti cordis loqui


sui

impii ver ipsammet cordis


;

substantiam temer prol'undunt ac perdunt

cm

dans Hsiode, dans Orphe et mme dont je ferai remarquer l'expression suivante (.Eu. G, 75.) Il mit fin au parler de sa bouche: FlNEM DEDIT ORE LOQUEN'DI. (Diacll.) (2) Nalali. Maledixit eidem etiam Habacuc et Jeremias; id est, oplrunl cum nunqum fuisse in rerum natur, seu nunqum se nalos fuisse; idque juslissimas et gravissimas ob causas hempe quia dies ille
, :

enim anguslum habeanlcor, simul atque vel minimum


tribulantur aut affligunlur,
illico

replcntur indignatione

ac foras cmiltunt voces blasphmas


plenas; atjusti
,

atque impictale

cm

cor latum et aniplum habeant,

in tribuatione silenl, quia

non tam
,

cit

afliclionibus

adeque ipsa nalivilas et vita fuit ipsis infini tarum riiniriarum exordium et causa ut jam omittam peccatum originale , aliaque indd consequentia mala , verbi grati, periculum eternae damnalibnis : Job enim hic ab illis abstrtjlt et solas nalurales a'rumnas attingit. Porr cm snbest justa causa, licet vovere
natalis,
,

obruuntur

aut.

dejichmtur

juxta

illud

Sapientis
;

Non

contristbif justum quiquid ri acciderit

impii au-

malum , nempe, ut aut ut carcant aiquo suo ornamento. Nque yer Iseditur hie chrilas , cm adverss irratonabilia
et optare irralionalibus creaturis

non

sint

tem replebuntur malo, Prov. 12, 21. At cur non coniristabit? nisi quia, ut S.

Chrysoslomus, homil.

in

Epist. 2 ad Corinthios, ait,

non

alllictio,

non

insidi;e,

mon

aliud

quidquam prudentem animum molesti


;

affleere
laui in

queat

quin potins,

quemadmodm
,

si

scintil-

magnum

non si: Ippono autom non nvdcdici eis quatcns creatur Dei sunt, neque in odium proximi, s; d solm ut causant vel comitantur malum. Quin et maledicer'e ex zek) justitisc creaturis ratonallbus non qu tals, ied qu imp sunt, et ob Ingenfia qu procrant mala, pcccaiuin non est. l'ndc et CbriStUS 11, v. \\, non solide m infrugife 'se m
,

pelagus abjicias

eaffl
,

pro'ins ex*

tinxeris,

eodem modo molestia omnis

quanlmlibet

sed et reprobis hominibus, Matth. 25 v. 41 Discrdite me, maledicti. Item Malcdictus omnis qui vendet in
.

COMMENTARIUM. CAPUT
sunt totius senlentise quse hoc capite Jo'bo pertraclatur, pro cujus exactiori intclligenti
ligno.

III.

U6

quserenda

nonnulla etiam ex prsecedentibus suppo-

qudam

hic

nenda

neenon pauca obiter observanda occurrunt.

Unde non

est

qud hic confugiamus ad iocu,


:

quasi hae Jobi vcrba fuerint nain etiam rasolius scnss aul affectus inferioris tionis cl partis superioris verba esse constabat ex pncdelibcrato exordio , toloque oralionis decursu. Neque ver ex impalienii animi (ut quidam Hebra et luerclici noslri voluut) hic loquitur patient issimus Jol), ut palet ex 1 2 et ult. cap., sed ratio et pars aninii superior laxat consult habenas parti seu appetilui inierioii, utdolor inlernus in verba et querelaserumpat, quibus tain amicis praesentibus, qum posteris

tioncm indeliberatam

omnibus
acerbitas

testata fit
,

dolorum suorum
, ;

et

rumnarum
,

tiam

vilie

utpole quibus mortem et ab utero carenChrysosiolong proplet ila Origenes


Hilarius, S.

mus, Ambrosius, Hieronymus,


Bonaventura
,

Thomas,

Scotus et alii. Porr licere inffieai volitione et condilionat desiderare se nation non esse, vel in gnre non esse , dummod absolut et elicaci volunlalc resignatus sis in omnem voluntatem Dei (ut erat Job) palet etiam ex ipsius Christi exemplo Transeat h me calix iste. Damnandis quoMatth. 26 que melius esse , nunqum natos fuisse de (de est ex Matth. 26 vers. 24. Quidni possint etiam alii, qui multis magnisque rumnis tum animi tuin corporis involvuntur, prudenter idem exoptare , si Dei voluntas ea fuisset? maxime cm praeslet nunqum fuisse, qum Deum vcl semel offendisse, cmquc in gnre melius esse homini mori qum vivere non soii gentiles apud Herodolum et Ciceronem sed et SS. Patres, Cyprianus, Ambrosius, Gregorius, et alii' docuerunt. (Tirinus.) Non usus est sacer scriptor verbo TIN aut DT1, sed SSp, cui opponitur rb 133, glori afficere diem natalem, vel tanqum laetum et festum celebrare. Significat ergo Job natalem suum , qui dies aiiis honoralus esse
,
:

11 n'y avait que J.-C. qui ft capable d'une si grande charit que celle qui l'a port expier par une amre contrition et par beaucoup de larmes des pchs qu'il savait tre infiniment loigns de son cur ; et il n'y avait que lui qui ft capable d'allier une profonde humilit dans les souffrances avec une pleine certitude que c'tait par elles qu'il triomphait du dmon. L'infirmit humaine demandait que ces choses fussent spares dans Job, qu'il pleurt des pchs trangers mais qu'il ne st pas qu'ils lui taient trangers; qu'il vainquit le dmon par les souffrances mais qu'il ignort qu'il en devenait le vainqueur par ce moyen. La premire de ces ignorances rendait sa douleur vive sincre et profonde et la seconde en mettant en sret son humilit y mettait aussi sa victoire. Il est vrai que, lorsque ses amis commencrent le traiter comme criminel et lui reprocher distinctement des pchs qu'il n'avait jamais commis la tentation devenant plus forte et le sentiment intrieur de la crainte tant augment par une telle accusation , jusqu' devenir dangereuse et contraire l'esprance , Dieu jugea pour lors ncessaire de rvler son serviteur la gloire qu'il avait de tenir la place de son fils, et de lui commander d'en soutenir hautement l'innocence contre ceux qui attaqueraient la sienne et qui taient la figure de ceux qui s'efforceraient de dshonorer les souffrances du Messie par les calomnies et qui joindraient au crime de l'incrdulit celui du blasphme. Aussi depuis que ce mystre eut t dcouvert Job il ne pensa plus maudire le jour de sa naissance, ou dplorer les pchs inconnus qui lui at,
, ,

sibi vilescere et luetuosum esse, qud se in tanta mala protulisset. Porr, maledicit diei , etc., per prosopopiam , ut, si possibile esset , non fuisset, vel quotannis non redeat auspicalus. Sic indicat , acla illius diei (videlicet nativitatem suam) Jobo esse detestabilia. (Synopsis.)

solet,

Job

tait,

autant qu'un

homme

peut

l'tre,

la

ligure de J.-C. charg de pchs trangers , mais ports et avous comme s'il avait d les expier en

tiraient ce qu'il souffrait; mais, connaissant l'auguste caractre dont il tait revtu , il parla non seulement avec beaucoup de force et de dignit ces injustes amis , il osa mme parler Dieu en plusieurs occasions , avec la confiance et la libert du fils qu'il reprsentait , et son zle pour le fils unique du pre le porta se servir de quelques termes trop hardis non pour celui qui tait la vrit , mais pour celui qui n'en tait que la figure; et c'est de ces termes qui paraissent trop confondre l'image avec la

propre nom. Les Psaumes qui conviennent le plus J.-C. souffrant et s'immoiant pour nous, sont remplis de l'aveu de nos pchs comme s'il les et commis. C'est une telle charit qui nous a sauvs. C'est cette tonnante soumission qui nous a rendu propre le sacrifice de J.-C. C'est par la vrit avec laquelle il s'est mis notre place que nous avons t substitus la sienne. Que si J.-C. avait spar sa cause de la ntre , son innocence nous et t trangre et sa rsurrection ne nous et pas regard. Il fallait que Job pour reprsenter dignement J.-C, avout aussi des pchs qui lui taient trangre , puisqu'il ne les avait pas commis et qu'il les avout comme propres comme dignes de la colre de Dieu comme la cause de ses souffrances et que l'ignorance, o Dieu le tenait sur ce point, fit sur lui la mme impression que la charit de J.-C. devait faire sur son cur pleinement convaincu de sa propre justice, mais la dissimulant pour notre intrt, ou plutt nous l'appliquant p ur nous rendre justes. Si Job avait connu ce qui s'tait pass son sujet entre Dieu et Satan, et que le mystre de ses souffrances lui et t rvl avant l'preuve , ou dans les premiers moments, l'preuve n'aurait pas t complte la conso!atin et prvalu sur les maux
,

son

entre tous les hommes pour haine du dmon , et pour le vaincre avec ce qu'il a de plus terrible serait devenu une trs-grande tentation contre son humilit , qui devait tre la gardienne de son innocence.
et la gloire d'tre choisi

tfe expos,'

la

que Job fit pnitence quand il fut mieux insde la distance infinie qui spare le vritable vainqueur du dmon et le vritable Sauveur des hommes de quiconque n'est qu'une pure crature Dieu seul pouvant arracher au dragon la proie qu'il lui avait lui-mme livre dans sa colre, et Dieu seul pouvant abolir une maldiction ternelle et irrvocable par une satisfaction digne de la saintet et de l'immutabilit de ses dcrets. Il parut aussi avec quelle sagesse Dieu l'avait gard dans les tentations qu'il avait prpares son serviteur. Il le soutint contre les premires preuves, par le tmoignage intrieur de sa conscience Dieu le purifia ensuite par la crainte et par une persuasion intime qu'il lui avait dplu , mais en conservant en lui une esprance ferme d'tre rtabli dans la justice dont il n'et jamais un amour plus pur. Ole consola, lorsque ses amis le calomnirent, par la manifestation du mystre qui lui avait t cach , et de peur qu'un tat si sublime ne le teutt de vanit il lui apprit ce qu'il tait par son propre fond , et combien le plus juste des hommes tait loign du Fils unique du Pre , incarn pour sauver les hommes. Nous avons vu le premier degr de vertu soutenu par le tmoignage de sa conscience ; nous sommes maintenant au second, o non seulement sa conscience ne le rassure pas, mais mme lui fait entendre une rponse de mort, sans nanmoins trop discerner sur quoi cette rponse est fonde j et vous verrez bientt quel usage l'esprit de prophtie dont il fut alors rempli lui fit faire pour lui et pour tous les sicles . d'une
ralit
truit
, , , , ; , ,

447

IN
inprimis
quccritur, an licit
,

L1BRUM JOB
quseque
imprecari videtur.
,

8
Pro
cujus
qusestionis
fuisse

Ac

et qualis fuerit

haec Jobi maledictio


si

qu

diei

suo natali pessima

resolutione suppono primo

sanctum Job virum

patienlissimum
faitement au silence de ses amis
s'il

ut ex

iis,
,

affligeante et si triste disposition. Il connaissait parqu'ils le regardaient ,


,

qu duobus

praccedentiet conse-

bus capitibus dicta

sunt

abund patet,
,

moins comme malheureux, que comme coupable

et

el pens conserver dans leur esprit quelque estime, ou mme rparer celle qu'il avait perdue , il n'aurait eu garde de fortifier leurs prjugs contre lui, en paraissant s'abandonner devant eux au transport de la pins vive impatience. L'orgueil n'en use point ainsi une fausse philosophie n'inspire point de paratre si faible. Un bonime qui aurait t patient quand il n'avait point de tmoins, n'attendrait pas clater quand il en aurait et un homme capable de se taire devant eux pendant sept jours, ne risquerait pas de les scandaliser par un discours aussi inutile en apparence, et si contraire sa rputation. Mais l'esprit qui pousse ce nouveau prophte, est bien.au-dessus des penses que l'orguciLet la sagesse humaine peut inspirer. Job se considre comme seul avec Dieu, et dans l'amertume de son cur il lui parle comme n'tant entendu que de lui. (Duguet.) Quelques critiques ont dit que Job tant expos la cruaut du dmon a pch par impatience dans ses paroles et qu'aprs avoir servi Dieu durant sa prosprit avec une admirable droiture et simplicit de cur, la fureur avec laquelle le dmon l'attaqua < et les douleurs effroyables qu'il lui fil souffrir, furent plus Tories que sa patience, etc. Pour entrer dans l'esprit avec lequel Job parla dans l'excs de ses maux, il aut 1 connatre le dessein que Dieu eut en permettant Satan de le tenter, qui tait de (aire clater la vertu de sa patience, et de convaincre cet esprit calomniateur que ce n'tait pas par des vues intresses, comme il l'avait dit mais par un amour trs-pur que Job le servait. Ce principe tant tabli., il csl trs-visible que ce juste que le Seigneur proposait lui-mme au d. mon comme un modle de simplicit et de vertu a d tre victorieux de son ennemi dans ce grand combat ; autrement il faudrait reconnatre que Dieu a t vaincu par le dmon, ce qu'on ne sauivit avancer sans crime dit saint Grgoire. 2 il faut observer l'humble patience de Job dans la perte de tous ses biens et de ses enfants; les bndictions qu'il donna celui qui l'affligeait la svre r; , , , , , ,
, ,

quenter nihil ex impatienti p otulisse ut volunt Judaei , qui inique opinantur Jobum lot aerumna,

rum

atque dolorum pertaesum


;

gravi et iniquo

animo

haec maledicta congessisse


stiani auclores refellunt,

quos jure merito chricapite

cm

primo

et

secundo

expresse dicalur in his omnibus non peccsse labiis


suis, et

Deo

in fine libri, cap. 42, laudetur dicenle

Non
Job.

estis

locuti

corm me rectum

sicut servus

meus

de

la droiture d'un esprit qui juge quilablement des choses, ce n'est point un mouvement prcipit d'un homme qui est eh colre mais un sentiment clair d'un homme paisible et tranquille. 3 11 faut encore remarquer que, dans la langue originale, toute celte confrence qu'eut Job avec ses amis n'est point en prose mais en vers. Et l'on sait assez qu'il est naturel la posie d'user d'expressions vives et hyperboliques dont le sens doit tre entendu par rapport la disposition de celui qui parle et non la force de ces mmes expressions qui tiennent toujours quelque chose de l'hyperbole attache la
, , , ,

posie. 4 Ce qui fait encore voir qu'on ne doit point attribuer l'impatience les paroles de Job , c'est que Dieu mme prenant la fin la dfense de son serviteur contre ses amis, qui sous prtexte de justifier la divine

Providence dans les peines qu'il souffrait , avaient accabl son innocence, leur dclara que sa fureur s'tait allume contre eux , parce qu'ils n'avaient point parl (leva :t lui dans la droiture de la vrit , comme Job son serviteur : et leur commanda de l'aller trouver, afin qu'il prit pour eux et qu'il obtint le pardon de leur folie. Comment donc un homme, qui l'impatience aurait arrach des paroles de maldiction, aurait-il t en tat de prier pour ceux qui eussent paru
fort excusables de le blmer d'emportement , et qui avaient seulement prtendu soutenir l'intrt de Dieu, en ie condamnant lui-mme? Ainsi il parat que les fautes que Job avait faites taient bien lgres , que c'taient fautes non de malice, mais de faiblesse, et il n'y tomba que parce que , lorsqu'il voulut dtromper ses amis , qui regardaient son affliction comme la punition de ses crimes , il porta peut-tre trop loin la

primande

qu'il

fil

sa

femme,

lorsqu'elle l'excitait

l'impatience; le long silence avec lequel il supporta , durant plusieurs jours , les plus excessives douleurs , avant qu'il ouvrit la bouche pour prononcer ces paroles de maldiction qu'on lui reproche tout cela fait bien voir qu'il ne parla qu'aprs avoir convaincu et les hommes, et lesdmons , par ce longsilence , qu'il tait parfaitement soumis la volont de celui qui l'prouvait ; et que , s'il ouvrait alors la bouche , c'tait pour faire connatre ses amis qui taient prsents l'excs de ce qu'il souffrait aussi bien dans l'me que dans le corps. En effet nous n'eussions pas t instruits de ses souirrances inconcevables , s'il n'avait parl pour les dclarer, et pour en tracer une vive image par ces paroles qui exprimaient d'une manire trs-forte , mais trs-vritable , que ce qu'il souffrait tait tel qu'il et t plus avantageux, selon l'homme, de n'tre point n que d'tre expos des douleurs si pouvantables. Car c'est quoi se peuvent rduire, selon le sens littral , ces expressions si dures en apparence dont il a us, et sur lesquelles saint Augustin a dit qu'il n'y avait que ceux qui ne les entendaient pas qui
:

justification personnelle

de son innocence. tous les saints Pres ont propos Job comme un modle accompli d'une patience trs-parfaite, et ce qu'ils en ont dit est pris des Livres sacrs o Job est lou en divers endroits : c'est ce qui a fait dire un savant interprte (Corducus) que ceux qui blment ce saint homme dans ces paroles o il parat de la duret, ne peuvent pointappuyer leur sentiment
5

Enfin

sur aucun tmoignage de l'Ecriture; qu'ils ne prennent point, comme ils doivent, le vrai sens de ces paroles qu'ils sont opposs en cela tous les anciens qui, bien loin de condamner la maldiction qu'il donna au jour de sa naissance l'ont regarde comme une chose sainte et mystrieuse. Eslius , qui s'attache
; ,

les

condamnaient.
, ,

Ainsi ces maldictions ne tendaient autre, chose la lettre qu' exprimer d'une manire exagralive, et en quelque sorte hyperbolique, l'extrme misre o il se voyait rduit afin qu'on ft convaincu et de la toute-puiset de l'extrme malice du dmon sance de Dieu qui le soutenait. La maldiction qu'il prononce, dit saint Grgoire, n'est pas l'effet de la

quant

exactement au sens littral de l'Ecriture , dit la mme chose aussi fortement, cl, comparant cette parole de Job par laquelle il maudil le jour auquel il tail n avec celle de Jrmie qui s'exprime dans les mmes ternies, il assure qu'on ne peut douter en aucune sorte de sa patience en celte rencontre, aprs qu'elle a l loue par saint Jacques, aplre, et parla bouche de Dieu mme mais que ces sortes d'expressions, selon les Pres, taient hyperboliques et destines seulement donner une ide terrible de l'effroyable misre o l'un et l'autre de ces deux prophtes taient
,
;

malice .d'un

cur qui s'abandonne au

dsespoir, mais

rduits.

(Duclot.)

449

COMMENTARIUM. CAPUT
loqui
,
l

III.

4S0

Suppono secundo sanctum Jobum hic non


indeliberat
,

met

vif 02

carenti et mille mortibus long molestio,

qualia

nonnunqum verba senss seu


,

res gravioresque existere

ade ut satis esset nuntt tantisque miseriis

partis inferioris esse soient

sed maturo ac delibeproloquitur, sunt


,

qum

fuisse

nalum

qum

ob4, 3:

rato consilio proferre

qucumque

noxium, eo nimirm sensu quo Ecclesiastes, cap.


Luudavit magis morluos qum viventes,
utroquejudicavit qui necdkm natus
est,

enim

ejus verba rationis

seu partis superions

ut

et feliciorem

palet ex tain

praedeliberalo ejus exordio ac totius


,

nec vidit mala

exinde orationis decursu

prsesertim capile sexto


,

qu

sub sole fiunt.

Secundo

justissiinam ob

causam

versu octavo, et capile sepliino


capite

versu decimo quinto


sequentibus.

in tantis ainictionibus

ralionem seu pariem hominis

decimo

vers.

18

et

Quibus

superiorem

laxare appetitui inferiori habenas que-

suppositis,

relarum, ut sicdolor inlernus, qui erat pen intolerabiiis, in

Nota primo, propri tanlm maledici Deo vel crealuris

verba querula foras erumpens

paululm

ralione prditis
,

uti docet
,

S.

Thomas 2-2
virtulis

lenirelur. Intrim

tamen

S.

Job secundm supremam

qust. 76

art. 1

et

quia

sicut hue sol* bene,

hominis portioncm absolut voluntate patientissimum


et

dictionis ac boni spirilualis, v. g. charitalis

aU divinae

bcnepacilum voluntatis penits resi-

ac beatitudinis capaces sunt,


solis illis

ita

diverso

quoque
gravissi-

gnatum

fuisse, ad vilain etiam longissimam in tantis

propri maledicilur, quod idcirc

calamitalibus ducendani. Sicut, v. g., Christus

Domi-

mum est peccatum. Rbus auteni inanimatis ac ralione carentibus mali quidpiam imprecari non usque ade
j

nus in horto parti inferiori habenas

tristitise

laxavit,

acpassionemimminentcmdeprecalus
absolut voluntate
|

est,

quam lamen

est

malum

nisi

forte quis in

odium

proxinii id laita

cum

plenissim sui ipsius in Dei

ciat,vel quatens sunt crealurae Dei,


in

ut injuria
j

Palis voluntalem
pit

resignatione generosissiin susce-

proximum autipsummetNumen
crealura: cuipiam rationis

sanctum redundel.
aut aliquo sut
est,
si

atque suslinuit.
,

Nam
est

expert! maledicere
esse
,

Quaerilur secundo
esse, et

an

licite

Job desideraverit non

tantm optare illam non


verunatamen

non

fuisse.

Mufti id negant, quibus faverc


lib.

ornamento carere, quod oliosum quidem


causa
fit,
,

sine
reI

videtur D. Augustinus

j de libero Arbitrio, cap. G,

id charitati
iilas

propri non

7 et 8, pro quibus etiam militai

hc

ratio: quia ni,

pugnat
sin

quia charitatem erga

minime habemus;
j

niiim

omne
,

esse quantuinvis niiserum


,

lamen boexistt.
,

aulem justa quaepiam et gravis causa subsit, nullum prorss est peccatum iis hoc niodo malediNota secundo,
licet aliqui

num
Unde

est

ac proinde amabile

et

non odibile

res

omnes

naturaliter

amant suum esse

ergo

cere.

contra naturam est iilud odisse.

cum

S. Gregorio pro loci

Respondeo nihilominsidlicere, primo, quia quamvis

hujus cxplicationc ad allegoriam confugianl, propri

omne

esse

secundm
,

se

nud spectalum

bonum
in-

lamen ad litteram banc malediclionem, prout verba


sonant, accipiendam esse, cni nihil obslotquoinins

ait el

amabile

si

tamen

lot tanlisque
,

rumnis

voivalur, ni
rai

h;e pra^ponderent

tune long salius

sensu proprio sumi possit

ut rect S.
,

Chrysostomus
2 de Bono

ionique magis consenlaneum censebit omnis pru-

et Origenes ad hune locum

et S.

Hier on) mus in


lib.

densvelic non esse,

qumsemper iu miserum existere.


,

cap.

20 Jerenii*

ac S.

Ambrosius

Et ver hic sensus


datus
,

et rationis sus
,

dono natur
cur expeten-

mortis, neenon S. Hilarius in Psal. 119, oslendunl.

si nihil
,

fructs

sed sensum dunlaxat maloin

Sanctus enim Job,


mias, maledixit
il
1

quemadmodm Habacuc
hoc

et Jerc-

rum

exiiibet

quidnam

eo boni est

diei nativitalis su;e,

est,

malum
fuisse,

dus sit?

optavit,

scilicet

non esse

et

nunqum

Secundo
.
!

id

evidens est in peccaloribus et damna-

quia videlicet optabat se


in

nunqum
,

fuisse naluni,

nec

lis,

quibus citra controversiam long satis esset


in

lucem unqum prodiisse

idque juslissimas gra-

non esse, quam


ptua versari
,

peccato et in damnaiione per-

vissimasque ob causas, nempe quia dies hsec nativitalis infinilaruni ipsi

quemadmodm
:

de

Jud
erat

proditore
ci, si

serumnarum causa

et

exordium

Christus ipse teslatur, dicens


ins non fuisset
,

Boimm

na-

exstiterat, ac inpriinis

peccali originalis alioruinque


peri-

homo Me Matth. 2G, 24.


subscribunt

exeo pullulantium malorum,et per consequens


culi seternae

Tertio, quia huic sentenli passim

damnalionis.
,

Quanqum,

si

rigide

textum

omnes
sloinus

fer sancti Patres,


,

nominatim sanctus ChrysoOlympiodorus


in

exaniinemus

sanctus Job hoc loco peccato et culp


,

Polychronius

Caten

magis abstrahere

etsolassuas, quibus
,

inprsenvidea-

S. Ilieronymus in cap.

20 Jeremiae, quibus accedunt

tiarum opprimebatur
tur.

serumnas

dep'orare

iheo'ogi

D. Thomas, S. Bonaventura et Scotus in 4

Senlentiarum, distinct. 50,


praemissis et

cum

asseciis suis.

Quin

et

His igilur

annolatis

ad propositam

ipsa
si

quoque Gen'ilium oracula,

el profani sapientes,

quaestionem respondeo palienlissimum morlalium Jo-

paucos excipias, unanimiter docuermil satis esse


,

bum

gravi hc querel,
,

quam hoc

capile deponit et

mori qum vivere


13). 1, in

uti videre

est

apud Hefodolum
Artabano et

exaggerat
sterisque

primo

tanlm voluissc amicis suis pofacfe dol'orum


,

Soloneet Crso,

et lib. 7, in
,

omnibus testatam

suorum
repletur,
illas

Xerxe
in

apud Platonem
lib. 1

in Axiociio

apud Ciceronem
,

quos patiebatur, acerbitalem


vitae

neenon simul humaine


,

fine

Tusculanarum

quaestionum

alque

miserias

et

aerumnarum

quibus

illa

apud Euripidem

in Bellerophonle.

Ex

Christianis
lib. 1

jnagnitudinemoboculosponcre, ostendendo

ips-

aulem dchocargumenlo lege S. Ambrosium,

451

ES
,

L1BRUM JOB
suscipientes plus

452

Bono mortis
lilate, et

et S.

Cyprianum
vitae suie

tractalu de

Immorta-

damni qum commodi exinde


,

refer-

S. Gregorium ad lmnc locum. Poterat itaque


,

rent

Mentis ilaque

inquit

eorum

in alteram par-

prudenter Job laedere

ac

nunqum

in lu-

tem propensionem

et

luesionem suspectam

habens
aliorum

cem

prodiisse velle,

eo praserlim tempore quo tt

justus

lamentabatur.

Soient enim
,

justi

tantisque calamitatibus obruebatur; et hoc sensu con-

lanquni suas deflere calamitates

quomod etiam
et

sequenter poterat absque ullo peccato diei suo maledicere, id est, optare ut nunqum illuxisset. Est
eiiim Hebrais usitata toquendi formula, qu rei,

Jeremias propter populi iniquitatem et templi ever-

sionem execratus
in

est simul
in

suum natalem

diem,

quo nalus prodiit

lucem. Si hic autem non

quam non

esse

cupiunl, maledicere dicuntur. Sic

ferebat labores et afflicliones quae ex aliorum con-

Balac vocavit prophetam Balaam ut malediceret Isral,

stabant iniquitate

non mult magis palienlissimus

existimans hc ejus malcdictionc effecluin iri utpopulus esse dcsineret. Soient eliam Hebrai maledicere
lenipori velalteri

Job jure aegr ferebat qud quidam supplantabantur


;

et propterea

eum

taedebat vivere, ut qui

aliis

cuicumquc

rei

conjunctre

cum

inventus esset causa peccati.

quam non
regem

esse cuperent.

precatus est montibus Gelboe


Isral interfecissent
,

Hoc modo David dira iniqud in eis Philisthuei


,

Vers. 2.
tur
:

Et locutus est
et dixit.

(1).

In

Hebrao habe-

El respondit Job ,

Quse verba conficiunt


,

et

ejusdem copias prosi-

secundm hujus

capitis

versiculum

vel potis pri,

fligssent. Qu imprecatione

David solummod
illa

mum
lia

versum cum

tertio

conneclunt
,

in

quo forma:

gnificavit se optare ut Philisthis Victoria

nun-

imprecationis verba referuntur

qum

fuisset oblenta.

Jeremias quoque, non absimili


diei,

Vers. 3.
in

Pereat
:

quse sic habent

dies in qua natus sum, et nox

Jobo ralione ac sensu,


xil, uti et

qunatus

fuit, malediei

qua dictum est


(1)

conceptus est homo.


est ssep diei

(2)

est

nuntio

qui patri suo


,

primus indicaverat

filium esse
tatis

nalum

haud obscure verbis


significaus
diris
,

istis nalivi-

ipsum su pnitere
tolo

id

quod Jobus
facit.

de eo qui orditur sermonem, etiamsi nul la interrogatio pracesseil, vid. Deut. 26, 5, 27, 14. Rect Hieronymus Et

Verbum

fW

notum

locutus est.

(Rosenmuller.)
respondit, etc.

quoque

hoc capite
in
illis

imprecalionibus
,

Heb.
TTsxpvi

Et
in

rw respondit ssep de eo
in Daniele
;

Quare nullum

crimen est

sicut

nec crimen

dicitur qui ordilur

sermonem, ut

sic et

esse probavimus, juslas

ob causas optare non esse

nalum. Sanctorum enim virorum verba, exDei amore et ejusdem


tosae

Evang. Sic Deut. 26, 5, et 27, 13. Accipio pro, alternis loqui, ut apud Homerum. tm S' uo(AevfUEuo,

(Synopsis.)
! !

honoris zelo profecta, quibus calamimiserias aversabantur,

hujus

vitae

haudquaqum
,

temer ad alium sensum detorquenda

nec ad ira

noslra excusationem usurpanda sunt. Talia autem hc Jobi ac Jeremise verba fuisse constat, quibus
Job quidcm ex amore Numinis diei quo scilicet peccato vivere cpit, exquotantse miseria; prodicranl,
,

malum

imprecatur, optans, ut inquit sanctus

Am;

brosiuslibro de Bono mortis cap. 2, perire diem


seculi hujus,

quo sublalo dies lernilalis advcnial

Jeremias ver divini honoris atqae animarum zelo ineitatus diei suo maledicil, miseram banc vitam

cum

fulur

ill

beat

commutare desiderans, ne
,

videret calamitalem eorum

quos Dominus ex omnisibi

bus nationibus in populum


et in

peculiarem elegerat,

Pereat dies, quo sum natus Utinam nunqum Nunc, quia extitit, habeatur eo loco, ac si extitisset nunqum fuisset, deleatur memoria ejus Nain perire dicitur, cujus memoria non amplis superest. Simile illud Statu, Justi allatum Excidat illa dies wvo Neque an taie quid fieri posset, laborandum est nam qui in dolore sunt, aut graviori aliquoconcilali ail'ectu, multa dicunt aut cogitant, quai muni nalura non palitur, id quod in tot hc Jobi declamatione tenendum est, sed multis inlerpretibus neglectum. Vel possit fulurum "aN> verli in plus qum perfeclo conjunctivi, sensuque optandi Utinam periissel Sic infra, 10, 18 : Utinam expirassent, nec aspexisset me oculusl AnleTyus subaudiendum pronomen relativum "IUN, ut proxim ante TSJt*, et infra, vers. 16, Ps. 51, 10. 84, 0. rfrbm Et nox illa scilicet "UN', conf. vers. 6. Ante *1QN non pauci subaudiunt ")U?*C, in qu nocle dixit subint. dicens, i. e. qu dictum est ; impersonali loquendi formula, ut Gen.48, 1 Et dixit
(2)
! :

Josepho, scilicet aliquis,

suam

adsciverat familiaritalem;

nunlium autem
isli

nalivilalis

su execratus
optarel
,

fuit,

non quasi viro


zeli
,

mali quidpiam

scd ut doloris ac
:

sui

vim

et

magniludinem cxprimeret

lia

doleo
ut,

inquit,

dictum ei fuit. Vid. 1 Sam. 19,21,2 Sam. 16,23.,etN. G.Schroederi Syntax. , reg. 60. Ita Alexandrinus $ eircav, Yulgata veIn qu dictum est lus et Hieronymus haud aliter quod et habet Syrus Arabsque. Simplicis tamen non nox, qu dixit sol uni, verum et magis poeticum
i.

e.

populi

Deo

electi

miseram sortem,
poliiis

secundm

i.

e.

qu

nuntia

fuit nativitatis

me.

bonihiem loquendo, mallem

non

fuisse,

qum

tantain pervicaeium hoininuni incredulitatem cerner e,

antiquis inlerpretibus hc referri possit Chal1DN7 N'n'Sl, et nox qu dixit vertit, nisi is rhh pro nomine proprio habuisset angeli, conceplui

Ex

dji'iis, (|ui

tanlamque illorum calainitatem


inspiratur, audire. [ta passim

qua; mibi divinils

duorum sanctorum horum imprecationes SS. Patres cxponunl. Unus pro


omnibus audiatur Anaslasius Nicenus, qusest. 30 in Scripturam, qui, inquirens quomod Job cxceretur
diem suuni,ait ipsum hoc
zelo, ne
iri

bominum, ex Judorum dmonologi Deo prpositi, cui illud nominis, quod conceplus plermque
noctu
(il.

Vid. Buxlorlii Lexic. Chald. Talmud. p. 1140.

fecissc pio erga

proximum

ipso scandalizarentur qui ipsius noveranl

pietalem,etquaenon faserat dicerentautcogitarent, et


propter ipsum peccalo ssent obnoxii, aut

Deum

esse

qud in Veneto, Buxtortiano et Londinensi Clialdi iuterpretis lexlu ante frOTbl hc verba legantur Et anglus, qui prfectus est conceptui, quse tamen ab Antuerpiensi textu absunl. PWl Conceptus, progenilus, natus. Nain ffll quandoquo tat, per i. c. metonymiam anleoedenlis pro consquente, proercare, ut 1 Parai. 4, 17. Prit Muriam, unde D'Tin prognitures, proavi, Gnes. 40, 26, Aben-Esr observante. llinc Chahlus h. 1. NTOiTW', creutitsest,\Ml\l.Creare
factuni,
:

Unde

injustum existiinarcnt, autjusli vitam sinccr non

aulcm

iu lingu

Chaldaic est gignere, ut Yu'tfUius.jfi

455

COMMENTARIUM. CAPUT
enallage temporis, q. d.
fuisset dies
illa,
:

III.

454
scilicet

Hebra
et

Utinam

periisset

vitasmeaiTempustolli cupit,
et

diem or lus

sui

nunqum

el per

consequens nati-

noclem

suae conceptionis, ut ea quae isto

tempor

facta sunt,

nempe

nativilas et conceplio, simul aufe-

neid. 10, 705: Regina crt Purin. Nequaqum tamen absonum foret, verbi Vt) significatum usitatum concipiendi relinere, ita ut non solm natali diei mal imprecctur Jobus , sed eliam nocti qu primm mater se concepisse didicit ut signiiicarel inauspiea-

rantur, sicuti paul ante in simili

Davidem montibus
fuisse diximus,

Gelboe offensum

et

mala imprecatum

e qud certamen ac prseliuminilliscoinmissumcxecrarelur et segr ferret.

qu conceptus est homo, Hieronymus mascula proies IXl vit, i. e. quo sensu generaliori hoc nomen infra v. 25, 4, 17, 10, 5, 14, 14, occurril. Cielerm oninein hanc nala-

tam

fuisse

noclem illam
,

in

Alphonsus Salmeron nosler, Prolegomeno decimo,


istiusmodi maledicentiam peccato dfendit
,

qud

nimirm Job seplem


amicis transegerat
lus ftierat,
,

illis

diebus, quos in silenlio


,

cum

lisexecralionem imilaus est Jereuiias, 20,14, 18. Mir etiam cum Jobi sensu colludunt duo Ovidii loca, in quorum altero vir dolens et miser mal accepit dieni suuin natalem, qud loties advenerit, et vilam, quain ddit, faciat essediuturnam, lib. 5 Tristium, Eleg .15: Ecce supervacuus (quid enim fuit utile nasci ?) Ad sua natalis tempora uoster adest. Dure, quid ad miseros veniebas exulis annos ?
Dbiteras Mis imposuisse modum. Si tibi cura met, vel si pudor ullus inesset, Non ultra patriam me sequerere meam.

peccati
sil

in

quo conceptus ac naut in hujusmodi

immundiliam

eonlemplalus, cujus tan,

to horrore alque odio afliciebatur

execralionis verba prorumperet, quibus

baudquaqum

Dei, cujus conceptus et partus sunt, operibus, aut

eliam lempori vel creatura;


bat
;

ulli

maledicerc intende-

sed solm peccatum detestari atque execrari cu,

piebat

in

quo concipimur

et

naseimur, el per quod


consliluitur. Pari ier

Quoque

loco prinium

mal sum

tibi corjnitus injans,

anima terme, damnationis rea

tentasses ultimus esse milii. In altero , Epist. ad Ibin , lalem dicit fuisse natalem diem, qualem Jobus optt fuisse suum Natus es, infelix (ita dii volure) ne ulla
:

Mu

modo

S. Gregorius lib. 3 Moralium, cap. 7, Philippus

Presbyler, et S. Augustinus in Annolalionibus locum

hune exponunt, ac
tabililalis pereat, et

si

Job dicat

Dies peccati et
et X'ternitatis
,

mu-

Commoda
Lux quoque

itasceuti Stella, lesisve fuit.

lumen justilise

erum-

natalis, ne quid nisi triste videres, Turpis, et inductis nubibus atra fuit. Sedii in adverso nocturuus culmine bubo, Funereoque graves edidit ore sonos.

p:U

redeat per

Cbrislum immortalitas
amisi
;

quam per
mors Beda

Adam reatu prvaricalionis me quam alio delinquenle


,

et abeat

conlraxi. Similiter

Similes sunl versus quibus diem natalem execralur Naser Davud, princeps Mohaminedanus, qui medioseculo 15 nostr erae Palestine parlem tenuit, qum Eranci suas excursiones usque ad Neapoiin protendebanl. Legunlur in Aiilfed.e Annai. t. 4, p. 5(J0. Qu Reiskius Latine sic reddidil utinam mansisset mea mater innnpta, totam per latem suam, nunqum Domino meo (Deo) liero viro:

et D.

Thomas censent Jobum

hic delestari nuditalem


et natus fml.

jusliti originalis in
inlelligitur,

qu conceptus

Unde

qum

inconsult agant principes et opti-

males

illi

qui diem nalalem

suum magn

lxliti c-

lbrant

et in i'astos referunt,
;

nec non candido, ut


Job, qui illum dc-

aiunt, lapillo signant


leri

non

ita fecit

tj'ie

dcslinata
,

utinam

quandoquidem Deus eam

cupit et expungi.

deslinaveral prin-

cipi corduto, prudenli, puro et suari, tain


(afiincs),

quoad ramos
;

Considra qualem diem

homo

juslus deleri velit,


,

qnam quoad radicem (majores et paires) DesLiusset eam saltim uuam canon esse, quas striles, Ut nunqum audivisset kelum uimtium de j'tu se
prodito, scu masculo, seu sequiore ! Aut, quandoquidem utero me gerebat, utinam infelicc partit et ouus et animant excussisse! ! (Rosenmuller.) Pereat dies ,12iV , utinam perut, vel per tisse. Peribit ; sed Hebri oplalivum modum, Ad verb. qucm non habent, quandoque per fulurum sine parlicul exprimunt Utinam expungalur numro dierum anni! ulv. G. Utinam nunqum exliiisset nunc, quia exslitit, habeatur eo loco ac si nunqum fuisset, q. d.: nec celebrctur natalis ille Deleatur memoria ejus dies. Perierat quidcm primas, qui nascenti illuxerat, dies, quia praHericrat sed inlclligil natalem quotan: ! ; ;

non ulique diem rumnarum ac dolorum

in

(puo

dam

lucc diccbal, versabatur, sed


in

diem suam,
,

id est,

diem qu

domo

regi natus est

quam

secula sunt

lot gaudia, tt divili, lot

regi voluplales. liane ni-

niirm diem vocaresoienlhomines suam (l),et niiser


dceipiunlur.

Non enim

dies lemporaiium
,

felicitatum

sunt dies hominis jusli

quemadmodm
:

argut iu

Caten Olynq)iodorus observavit dicens

Quod enim
;

quemque

delectat

id

diem pulat suam

ila

errore

animi decipimur. Quare hanc diem justus cupil de-

nis rcurrente!)].
gil,

q. d.

Rabbi Salomon de praeterito inlelliUtinam non adveuisset Me dies ! etc. Alii


ilie

Gilbor, 2 Sam. 1, 21, el OEdipus in Euripide Cilha> ronis jugo, 1% p.' oSu\<5',quod me liaud peremit. Alio-

de fuluro, ut pro inauspieato habeatur


in

dies,
;

orbem quolannis

redit.

Ulrumque

inteiligo

cm nam

quin creatur iirationales non sunt maledictionis eapaces, nisi respeclu hominum. Vide Gen. 5, 14,17.
(Synopsis.)

eisi i.uod

tactum est inieclum fieri non possit, talia tamen soient bomines prae doloris magnitudine effundere, etc. Nolaimumporr,Jobum hic vilam lerrenam in se spectare, quo modo san non est optahilis, non autem prout adilus est ad vilam fuluram sic enim nec ipse optsset non esse, nec improbos in morte fe;

Natalis dies plerisque celebris oral et bel us, iiaeralPersis, Herod. Euterp. et Romanis, Malieers jira-iiicss.'i.

crob.l, 16, etc. At Thraces in lerod. elGynmosophistae in Stobaeo, in lucem editos lacrymis, morluos ver hclioribus cantibus, prosequcbantur. Ad hos se adjungit Job, etc. Prosopopia hie est, qu diei tribuit

eventuum productiooem, ut

in Prov. 27, 1 Nescis quid dies varit. Diei maledicit, ut David montibus
:

peuples de l'Orient, o la femmeestun objet de mpris, la naissance d'un garon est un vnement Irs-heureux. Les Arabes flicitent les jeunes maries en ces termes: Puissiez-vous vivre long-temps el avoir des enfante mles Les femmesjuives, quand elles sont enceinles, ne cessent de demander dans leurs prires d'avoir des garons. Ce n'est pas qu'elles mprisent leur sexe mais elles savent qu'en incitant au inonde des filles, elles s'exposent tre battues par leurs maris, que cela met en mauvais*; humeur car le Talmud, trait Kiduschim, fol. 82 verso, dit expressment, comme aussi peu galamment Heureux celui qui a des enfants mles, malheur celui qui a des
(1)

Chez

les

enfants femelles,

(Drach.)

455

LN

LIBRUM JOB

456.

leri,

ut quse solo nomine vicinitatem lucis imitatur.

plan ob causam Origenes ad hune locum scit observt

Miser lallimur,
dies

dm

ihter dies nostras

computamus
non puc-

Jobum haudquaqum morti mortisve


malcdixisse

nuntiis, sci-

temporalium telicilatum; quem communeni ac po-

licet segritudinibus

ac doloribus, sed potis diei nati,

pularera errorem B. Job hoc loco

damnans

vitatis sua

quod nimirm haec ipsum

senlem diem calamilatuin, sed praeteritam


cniin dies propri censenda est nostra nisi
tinenti

l'elicitatum

tentationibus et peccandi periculis

obnoxium

reddidis-

opia! deleri et exlingui ac penits obtenebrari. Nulla

set, ac salutis discrinni objecisset.

Quare Jobi verba


4

quam

susca-

cum Salomonis

oraculo eleganter componens:


,

Non

condecoramus
bis verbis
:

uli

pulchr Psalmista
,

maledicatur

inquit

dies mortis
(est

nec dies Unis, nec


conlirmatio et

nendo docet

Exuttavimus

et clectati su:

dies exits de
et

hoc seculo

namque

mus omnibus diebus

noslris, Psal. 89, 14; q. d.

Nullam

trequies,

dolorum omnium transits ac deposi-

diem nostram amisimus, omnes nobis


ac delectationi.

solatio fuerunt

tio)

sed dies nativitatis, qui tribulationum et angu-

Qusenam autem

lise
,

dies fuerint, quse


statiin subjungit
;

sliarum,

dolorum quoque ac miseriarum omnium,


et

sic universse slelerint

ad solatium

neenon peccalorum

impietalum inilium est atque


:

dicens

Llati sumus pro diebus quibus nos humilia Ai,

introilus. Meril igitur clamt

Maledicta dies

in

qu

a nuis quibus vidimus mala. Dies igilur tribulationum


rt sustinentise
lise

4
j

natus sum, quia meliorest dies mortis die nativitatis.

ver dies sunt, quarum nulla

viris

Confirmant
lione Lazari

id

ipsum Chrisli lacrym


fusse
,

in resuscita-

juslis et electis dprit, sed

univers

illis

ad gaudia

ubertim
,

de quibus

cm

quibus,

rescrvantur sempiterna. Quod


sia,

cm

rect nrit Eccie-

non

in die natali,

sed in die potis mortis, sanc-

dam ambigeretur et curiosis inquireretur cur nimirm sapicnlissimus Dominus eumdefleret, quem
continu suscilatum ibat, S. Isidorus Pelusiolahb. 2,
epist. 173,

lorum suorum
Origenes
cens
i
:

lesta clbrt,

quemadmodm

acut
(ii-

lib.

5 in Job ad hune locum annotavit,

acut respondit, non ideo


,

Dominum
,

fuisse

Diem mortis celebramus,


mori videntur. Propterea
et

quia non moriuntur


et

lacrymatum
tis
tis,

qud Lazarus

fuisset

mortuus

sed po-

hi qui

memoras sanvel

qud ad declarandam gloriam Suam,


in

loco quie-

ctorum facimus,

parentum noslrorum

amico-

quo

erat, ad

stadium et palsestram ancipitis pe-

ruiu in lide morientium dvote

tam illorum

reirigerio gaudentes,
in

memoriam agimus, qum etiam nobis

ricli

plenam,
,

et placido portu, in

quem

incolumis

pervenerat

ad altum et tempestatibus sestuans mare

piam consummationem

fide postulantes. Sicila-

revocaret. Ipsamct Isidori verba spiritali eruditione

que non diem

nativitatis

celebramus, quia in perpe

plena

sic

habent

Lazarus Salvatoris amicus erat


erat
;

tuum vivent

ii

qui moriuntur.

Sic Origenes

qui
<:i-

aniieus porr

cm esset,omnin probus

nec

ibidem pulcbram banc prmiseral admonitionem,


cens

enim purse
judicio ad

et labis

omnis experti justilise charus fuis-

Use audientes nos,


,

viri,

non congaudeamus

set, nisi justus exlitisset.

Deus enim non favore, sed

terreuse nalivitali

sed timeanaus plurimis hujus

amandum

duci solet.

Cm

autem

justiti
laiide

inundi tentationibus, sed paveainus terribi'i introitu

prsedtus esset, atque ex hujus vitse stadio

cum

in illud incorruptibilc secuium, ubi erit revelatio et


!

atque glori excessisset, non estdubium, quin in requie et honore esset.

inquisitio

omnium operum
hominibus.
,

atquc yerborum nostro-

Quoniam

igitur

ob suam gloriam
bis

rum. Animadverlamus, bomines, quse immulatio


facta est in

morte ad vitam excitalurus esset, collacrymavit,


verbis utens
:

Non

priores diem nativitatis

propemodm
qui

Eum

qui in portuni
;

jam

i
i

celebrabant

unam
,

vitam diligentes, et aliarn post


;

appulerat rurss ad lluctus et procellas voco

cum

banc non sperantes


introilus, sed mortis

nuncver nos non


diem celebramus

nativitatis

diem celebramus cm sildolorum atquc tentationum


,

utpotc ralentalio7,

jam coronam consecutus erat ad certamina rur4 sm duco. 11sec illc. Homines itaque perversi, quos Scriptura fdios hujus seculi nominare consuevit ma
,

nium dolorum depositionem atquc omnium

gna passim agunt diem

lsetitia;

significarione clbrant et festivum

num

efl'ugationem.

Hinc etiam, Ecclesiastse cap.

nativitatis suse, quia

nimirm ad
;

hic vi-

vers. 2, dies mortis diei nativitatis, et morlui vivenli-

vendum

et genio

indulgendum nascuntur
,

dplorant

bus Salomone longo

intei vallo

anleferuntur

quia

ver et abominantur diem mortis su

quia tune

om-

videlicet mortui, ut interprtes illa loca

exponunt, et

nibus, quibus in hc vit fruebanlur, deliciis privantur, et ad

S.

Ambrosius

loto libro de

Bono mortis iuseprosequiassidti versantur.

mortem perpetuam atque


;

aeternas miserias

lur,

jam extra stadium


,

sunt, et peccandi periculum

condemnantiir

at diverso jusli

qui

lilii

Dei nomi-

cvaserunl

in

quo viventes adhuc


in

nanlur, hic dplorant diem nativitatis suae, quia in co

Unde Olympiodorus
do indicalum
t
:

priorcm Salomonis locum mo-

ad aurnmnas hujus

vitae, et

aderueem Domini portanin die

Natalilius, inquit, dies in turbulen-

dam,

ac semper mortificationem Jesu in corporc suo


;

tum vita? hujus pelagus nos inducil, ubidrac latibulum suum posuit transits vero dies stadio nos
;

eircumferendam, nascuntur gaudenlver


tis,

mor-

abducit

ac

si

diceret

Vide unius
,

diei prae ali


(lies
esl

eumque solemnem ac iestivum clbrant, quia minime moriuntur, sed lune potis mori desinunt ac
vivefe ineipiunt
eis,
,

|ir;rslanliam elsecuritatem
tivitatis

quandoquidem
quod gravius

na-

quoniam
in

vita

Jesu manifeslalur in

omnibus rumnis,

et,

cum quo regnabunt

seternum, et perptua bea-

candi periculis ac da;nionum fraudions, et proinde

a:-

Uludine perfruentur. Quod


si

cm

ita

sit,

quid

mirum

terna; mortis ala; nos exponil, dies ver mortis lanto

S. Job in mediis ii'ibulalionum lluelibus eonstitulus,

nos discrimine penits exiniit liberalque. Eamdero

ad niortem, veluti tuiissimum salutis portum , adspi-

457
rrit,

COMMENTARIUM. CAPliT
ac diei nalivitatis su, tantarum origini miseilla,

III.

i'S

atque iterm et saepis pereat, ac de numro


si

riaruni,

mal precatus

sit

dicens

Pereat dies

in

qu

dierum ampulelur. Qud


felicem

dies,

qu quis peccat,
et In

natussum,et nox inqu diction est: Conceptusest homo.


Septuaginta legunt
et
:

de numro dierum dcleri debcat,


!

me miserum

Ka'nivM; nevm,
:

eijrav. iS'o paev,

quotnam tandem

dies erunt vitae meae, in

nox Ma, qu dixerunt

Ecce masculus. Quasi nobilis

qu dies omnino nulla crimine vacavil? Null profect. Unde religiosus quidam vir de famili Franciscanorum ut in Chronicis eorum terli parte lib. 8,
,
,

et inviclus athleta

masculus vocari minime suslincrot.


tt pres-

Sed cur non diceretur mas, qui invictus inter

suras stelil ? qui Satanx tela suslinuit ? qui amarissi-

cap. 27, refertur, qui septuaginta quinque annos in

mostot ruinarum fluctusadinslar rupis constantissim


excepit, et in semetipso confregit
?

Ordine transegerat, quopiam rogatus quotnam omnino exegisset


:

Praevidebat nimi-

JSe

unum quidem, respondebat


niliil

nioips\

rm
rem

vir egregius prophetico spirilu illustratus gravio-

tnentum; quasi qui mal tempus inipendisset, ut


humilitalis causa reputabat,
tur.
sibi vixissc in

Christi
,

Domini passionem ac fortitudinem long

videre:

majorem

comparans cerlamina virilem crubuit appellationem ulpote cujus robur femineum apcui sua
,

Quarc D. Bernardus, sermone 20


tibi

Caniica

Dignus, inquit, plan est morte, qui

tibi,

Domine
desipit
;

pareret comparatione Christi patientis, qui solus viri

Jesu, rcust vivere; et qui

non spit,

ver masculi

nomen per excellentiam merebalur quemadmodm Olympiodorus ad hune locum in Caten


,

et qui curt esse nisi propter te, pro nihilo est, et

nihil est.

Propter temelipsum

Deus,

fecisti

omnia

annotavit

dicens

<

Detestatur etiam eos qui

eum

et qui esse vultsibi, et non tibi, nihil esse incipit


inter omnia.

marem nuncuprunt, qud

crederet ejusmodi Domi-

Et paul post, suani vilain

in niliiium

num solum
venire.

fuisse

eique maris nomina propri conscilicet

abiisse lanientalus, sic

Deum

precalur

De me mi-

<

Postqum

Jsus in arenam prodiit,

ser vitsuscipe, obsecro, Domine, residuum

anno

et

adverss principes tenebrarum dimicavil, ipse solus


et virili virtute potuit gloriari
, ;

runi meoruin

pro bis ver quos vivendo perdidi


cor contrilum et huinilialuin Deus

de mascul
ver omnes

caeteri
,

quia perdit

vixi,

quantmvis invictissimi

athletae

etiam

non

despicias. Dies

mei

sicut

umbn declinaverunt
;

Job

ipse, Christi

comparatione robur potis femineum


,

et abierunt sine fructu,

impossible est ut revocem


amariiudine anima? mese.

quin masculum prae se tulerunt

licet

quoad nos no-

placeat utrecogiteni
Sic
ille.

libi in

strque similes non solm forlitudine viri et masculi,

Pergit porr Job diei suo maledicere.


5.

verm etiam giganles merit vocari


Vers. 4.

possint.

Vers.
(1)

Dies
(2)
:

Obscurent eum tenebr.e

(l)

et umbr*

ille (1) vertatur in tenebras,


,

non requirat

eum deus desuper

et non illu-

stretur lumine. Ter

eamdem

repetit sententiam,
si in

qu dixerat
tur, dies

Pereat dies.
erit
;

Nam

tenebras verta-

non

simililer si

Deus eam desuper non

nolione duplici pradilum, vindicandi aller, altra pollueiidi , duplex inde nala est locum nostrum interpretandi ratio. Prima haec Vindicent , occupent, afferani sibi eum (quasi jure propinquitatis; vid. Levit. 25, 25. Ps. 119, 134,) vel Utinam sibi vindicssent, seu occupassent illum lene:
:

Verbum Sn3 qum sit

requirat, id est, in
llius

numro dierum non ponat, nec


si

brae! lia

Symmachus

JLvTntoiri(ra.iTo ccriis
:

vindicent

ullam rationem habeat, sic eliam non erit,

nullo prorss

lumine

illustrelur.

Dies enim lumen

natur su postulat. Si igitur Jobusdiei, inqu natus


est,

tam

dira imprecetur, quant utique diriora dbet


diei,

homo

imprecari horae ac

qu

in

peccatum lapsus,

et per
(1)

peccatum mortuus est? Pereat profect dies

Meus

fuisset caligo
erit

natalis, v. 3, ait caligo ! Scilicet : si ! si nunqum exstitisset ! Diescert


lucis
,

omnis expers
ac nullus.
(2) lil

totus

mersus tenebris
,

idem

(Rosenmuller.)

, jure nolioneni haud rui&xsi rv, excipient bi speclavil Alexandrinus eam, ut Vulgata velus reddidil. Verm pneslal altra Contamine):/, seu utinam containterpretandi rtio minassent illum! Verbum SnA i. q. Chaldaicuni S"J inquinari pollui (ex cognt ione gutturalium Vnmi horum primam aleph, nonnunquam et in ain transformari, exempls quibusdam demonslravii A. Schultens in Clavi dialeclor. p. 1!)2), un ic Malach. 1, 7: bxza nrh, panis pollutus, et Thren. 4, 1. 3 o. Sn; : , polluti sunt sanguine, Hinch. 1. Chakkeus: iTn'paaCl, coinquinent cum, Aquila MbXvai, cotamirit. Hiro-

eam

sibi.

Et Theodolion

A-^rrsO(T<d

o.tt.v

propinquitatis redimat.

Eamdem
:

mbN

17nr\V Sn, ne requirat


;

etc., id est

nymus sensum

generaliori verbo expressif

Ofacureirt

vel 1 ut luceillum illustret

non habealur. Hic sensus firmatur ex verbis sequentibus vel 2 ne prosequatur favore suo sit dies inlaustus. Sic Deus
inter dies
; ;

cum, itidemque Syrus et Arabs: Operiat eum. pCTlvTJ liabitel, i. e., maneat, super eo incumbal ci, sive Uiinam mansisset super eo! n;:y forma fem,

requirit terram

, etc. Deut. H, v. 12. Non charuni habeat, quia de charis inquirimus ; vel 3, ne facial eam redire. Non instauret, ut Ecclesiast. 3, 15; vel 4 non requirat, scil. ad agendum aliquid in eo.

Sic solemus vitare dies nefastos; vel 5 non vocet Muni, ut dicitur vocare lates capite , Isa. 41, 4, h. e., sistere omnes aetates ab initio ad finem. Ne' curet ut coexistt cum aliis rbus. Utinam ne requisivisset

eum Deus,

id est,

eum

abdicsset, id est, nul-

Porr, Jobus hic et alibi passim Deum vocat .TnN; at cm ad Deum redit, vocat m.T quod forsan non caret mysterio. Non ii.lustretur lumine , TVH VtJ VDin 1H , ne eluceat (vel, illuxisset). 1TQ vox Chaldaica est vel Syriaca ; (vide Dan. 2, 22,) quales in hoc libro limita-. Id hune librum obscurum
lus fuisset.
: ,

lacit.
s. s.

(Synopsis.)

nina nominis p'>, nubes, hoc unico loco occurrens. airaeque nubis caliginem dcnolari, docel res ipsa. Alexandrinus: -Mi ir' a-rw poo:;, Vulg; ta velus Ventt super Muni caligo. Hieronymus Occupet eum caligo. Chaldacus Habite' super eonubes. S\ rus et Ar;:bs Iuclinet super eum nubes. HJ3S ab Aquil v'tpwa-.;. nubilum, Symmacho ix^. caligo, Tneodolione ouvc'iia, nubium collectio reddilum. In eoriim, qu sequuntur, verborum 3T 'TlD3 nTOa' esplicalione diilicullalem crt nomen H'"1D3. In ambigus enim est, capli situe radicale, an ver servile. Si radicale est, vox erit referenda ad T33, quod convenu cum Thren. 5, 10: Pelles nostr instar furni alrat sunt. Hinc Docliarlus in Geograph. S. p. G54, "inaj significarc pulat atrorem, ut utrores diei sint tenebr densissimae. A quo non multm diversus est Auri

Dens
:

xni.

.5

,,

459
:

IN

LIBRUM JOB
iii

460

MOims occupet eum caligo, et involvatur amaritudine. Idem per conlrarium amp'iiical. Quod enim
tigredhties , qu diem avem queata maxime tcrribi v.s. <Fda,quum.ingcril vox D'T'iOO. nigrefinf, inti'llexii liainl dubi Jobus intortunia ei calamitates non minores illis, quimis jam rrtic excrUciabtur . Has

prius per

lumen et

illustrt ionemexplicaverat,

idnunc
ain-

per tenebras et oliscuritalem exponit.


plificandi salis usitalusel
I

Quimodus

frequensest in Scripluris, et

villius, cui D>

*TTD3 sunt
obraere

demm cumque

ad quidpiam asseverandum, velexaggerandum, autve-

hementius inculcandum,

magnam vim
in illo
: :

obtinet. Obvia

aulemsunl exempla, ut
i

Confessas est, et non


Morieris, et non vives

optt igitur,utveDtorusdtes praevidisselet sensi&se anie, isque absterrilus iiculiquni acessisset. lia ulinain absverborum nostrorum hic ioret sensus teruissent stuih diem (n'atalem meum), ne veniret,
:

I'

cijavit,

Joan.
1.

20. Ilem alibi


:

4 Reg. 20,

El

Sumus

subtiis, et

non supra, Baruch


Tsalmis

2,5; quibus loquendi formulis


(requepliqs.

nihil est in

inibriunia,

qu

ulli

unqum
,

diei possinj inci d< -iv ie-

Ab incalesce.idi quem vcrbum TCW Os. 11,


terrima
!

e-ffewescendi sigrlicatu
1

limbra porr mortis non qulibet est umbra

sed

Reg. 3, 26; Gcn. 43, 50, obtinet , Bellermanh in item V&rsuch iiber die Marik lier Uebraer p. 180, 'DV '"PTO3 inlerptetalur stiis, fervores diei, quibus venlum illum urcjuem et 8;
lelhil'eruni , qui Arabibus Savenenatas dicilur, innui existiihal. tamen nescio annon inier diras liasce'exsecrationes languidiussil. Deylingio in observai. SS. c. 5. p. 12!), ay> HHEU sunt atrqtores diei, quibus inielligendos astrologos, derurh observtors, auspices! qui losdain, ad ncgotia auspicanda inidonos, et ad en las cavendos, notabant,, et lauqum alros

maxima

per

eam enim Hebra^

mclalepsi densissima3

lenebra; signiticantur, quales sunt sepulcri et iid'erni,

quas mors inducit. Multiplex autem est hujus umbra


a,eptio.

hatid

'.i
i.

hominibus

mum,

e.

Primm enim per umbram


stissima
!

mortis et tenebras tri-

rerum
est

l'acies

significatur,

tempus aerumna-

rum
; :

ac desolationis, et miseri externa , nihil enim

tristius

umbrosis mortuorum sepulcris


lsetiliae

sicut
est.

contrario lux iclicitatis et


j

symbolum
,

Se-

austqs damnabani. Hoc hominuin genus Johum hic alioqui, et petere ut trum el lerribdem reddant nalatem diem, id est, ut in fastis atro noient carbone, lanqum diem &rcpaxwv et int'austuin, quales RamaDis iiierunt Aies poslriduani (poslridie omnes kalen-r das, nouas, idus) quos, teste Macrobio, Saiurnal. 1. 1, cap. 16, majores cavendos putruiit, qitos etiam atros, celui infaust appellutione , damnruatt, Quibus laincn expiicalionibus omnibus hoc obstat , qud in noinine 'TiQO capli pro litter radicali minus rec habtur, adequ nomen ad 1)23 rel'erri nullo modo potest. Nain ad analogiam noniinum lerliam radica'cm gepiinantium "1*30 debuit esse ini33 cum patah sub prima, ul tSjh, Gnes. 49, 12, TUD, Pro.erb. 17, 15, T1S1&. Jerein. 45, 10. Non dubium igitur, re.e,

cundo

umbra mortis dicuntur tenebra

terrores ac

mortem adinstar unibrae comilantur. umbra omnes olim Patriarchie et quotquot anle Chrisli advenlum morlui sunt justi consedelonnidines, quai
In bc
,
,

runl, ubi nobis etiam


sol juslili

omnibus parata sedes


illuxisset,

erat, nisi

Christus
:

mundo

de quo Zachaet in

rias ceeinit

Illumina/ e lus qui in tenebris

timbra

mortis sedeut, Luc. 1, 79, id est, qui lucis sunt

nin experles. Nihil enim morte


cural aut occultai magis,
:

omrem quampiam obs-

cm
,

long iacilis cognos,

cere possis quid in tenebris bat


post

qum

quid honiini

rendum
Dseut.

es.se

ad

HO,

amants

ftit,

unde^Tia app.

morlem

accidat. Tertio

umbra mortis sunt providelicet

52,

versimod amari die,

ut eaph sit scrviie. Et sic tamen diTerxeant eum sicut cxplicatur. Aliqni
:

xima morlis pericula, quemadmodm


corpori suo proxima existit.
nit
:

umbra
cati-

Hoc sensu Psalmista

accrbus, quibus est vila aoerba et lueluosa, qui assidue mrtem optajil
i.

e.

quibus dies

est

Etsi ambulavero in medio timbre mortis, non

mebo mala, quomam tu mcc.imes, Psal, 22, 4. Quarl, mole nafcajem diiis di voveni. Aiii in Terreant cum , ut eos, quib'is umbra mortis longa est oblivio. Unde S. Gregorius accusativo exponuni | tcinpus est acerbum, et vita injueuuda, terreant si In umbr, inquit, mortis lib. 4 Moralium, cap. 20 lenebne, de quibus jam dixerat. Ili enim assidue (ici in oblivione latescere. i est divini amoris nolili el veut ob oeulos terriculameutis exterreri soient, Quinl denique umbra mortis est Dei et salulis su positif furiis consternari. Nos adstipulamur illis quibus Q'THO, amaritudiiies sunt muta, iufortuuiu, | ignorantia, praesertim idololatria.
et prse nialoriun
:

jj

quemadmodm, Amos8, 10,100"]' est

dies infausiu et
S

et

Arabibus nox amara, nox sunnni inlbrluuii,

Tropologic omnibus his modis

umbra morlis

est

11 pater infortunii , i. e. , diabolus. llinca, 1TD amara I peccatum mortale. diei erunt casus amari et acerbi diei, qux demm Primo enim est omnis miseriae ions et scalurigo. cumque diem reddunt trislem et iniaustum. Optt ^ Secundo, quia peccatum in umbr mortis, id est, in dirissima et alrocissiina qua;quc diei suo natali igitur accidere, ut velut ita ferrealur, ne compareal, aut I unqum posthc redeat. Pra'iixum d h. 1. abundat, || Tapax,8ei yi riy.ia., el turbata sit dies. Chaldams Exterreant eum quasi amaritudiiies diei anxietatis, qu et veritatis magis expressivum estqum similitudini domum Sqnctuasignilicandae inservit, ul et alias, veluti Num. 11,1: I affectas (ait Jeremias ob destructam rii, et Jonas qum projkeretur i:i marc Tarsens. YerFuit popnlus D'JJINnao sicut mrctles, i. e., niiens, ba tamen haniis inclusa in Bibliis Aniuerpianis non Obab. 1, 11 Tu quogue eras "Tnxo ta:;iy,ihm irins ex fnvolvqiur amaritudine ; non leg:mlur. llicriiiivinus soc us. lia ver eras illoruiu in Cru lelil e. eis, i
j,.

i'

'.

Joan.

1,

ii/. Gloria w;

[Acu'vgvs

i.

e.

ovrw

vi

<|ii

ni

D'TTSS

git, ul

CappeBusconiecii, benrelu-

Vide plura in Giassii Philol S.p.4'U,seq. edit. Dath., et in Gesenii Lclinjeb. p. 8i(>, n.<. Ca;lerni ad cum, quem nos adopta vunus, seiiMiiu c.)iiiui'.i lem vi levs mendandum non parum tacn qun tanlm non omnes expresscrunl. Vulj .ll.l vi lu nu eu n tnrbeiit c .m quani arriaf i id ue diei, quo K Aipiiia'. interpretatipne congrqit , quu; i(a snnai qUl cuai Aie iaux8au.ijr*Knxv arr,v to; itfxp*j/.{i.'c malcdicta .fit dies ;>ro drin' KLtft TXfa.tfiin i <u./pa
,
i f
I

Buxtorlo in Anli-t'rit! p. 7S0, sed qud sensum docie expressit. Observaiu tamen non mdignum pro 'TT133 in codd. quibusdam Uossianis "CHOa quod m gis eum llienmvmian versionc congruit.
lajtus
I
:

I.
i

de

llossi

;i

.M
,

cu

eum
:

ExhorresScholia cril. p. 1 18. Sy:us umarit.uiiiies diei. Singulans esl Ara'bs, qui
:

Il

,'

quotainon

in 'Coinplutensi

edilionc sic legiiur

K*i

acfcubu expriniaf, hic tamen ita WZ2 'T2 sunl exarbati animo , quasi h. 1. signilicentur qui viue per(Ilosenmuller.) i. - diem morlis sibi exoptant.
>j

um

>:-l

ExpeUut

m awuri a/imio.

461
lenebris mortis et inferni
,

CO.MMENTARIUM. CAPUT
quasi in

II

462
:

domo
,

regi prin-

nos monet Apostolus, dicens, Ephes. 5, 11

Nolite

cipatur. Tertio, quia ut timbra corpori

ita

peccatum
existit.
,

communicare infructuosis operibus tenebrarum. Ut enim


arbores umbroso quopiam luci loco constitutae, quod
so'aribus radiis non illuslrentur, infructuos sunt ac
striles, ita peccatoris opra,
|

morli, id est, aelern damnationi,

proximum

Quarto, quia peccauin


est,

Deo

traditur oblivioni

kl

manet expers oiunis


et salulis

boni. Quinte, quia

peccatum

qud luce ac vigore grasalutis

est Dei

su

practica

qudam

ignorantia

tis deslituantur, nullum

omnin

fructum

fe-

quemadmodm
cet.

S. Hieronyinus in cap. 9 lsai do-

runt.

Hanc

ilaque ob causam beatus Job diem nalivi-

talis et

noctem conceptionis suai ade delestalur, ac


illi

Expende quot

bic tcnebraruin species beatus Job


;

tam dira

imprecatur, oplans ut lenebr et

umbra
quia

congerat, quibus peccali dies offundatur


bras,.et carenliatn luminis, et

nam

tene-

mortis, caligo et amariludo illam invadant, suppri-

umbram

mortis, et ca-

mant

et obscurent, ac

denique faciant ut non

sil,

Figinem vocat,
aliquo

ut vel
,

tt

obscuritalum

nominibus
,

se tune peccali originalis labe fdatinn fuisse consi-

modo
et

depingat

vel polis
sil

adumbret

qum

derabat. Cscierm

em primo

versu diem nocteinque

tetrum

lenebricosum

peccatum, quod omni nos

simul execratus fuisset ac diris devovisset, et post-

divin luce privai, et tenebris plus


involvit,

dm

gratis nobis lumen eripit, et

qum cimmeriis bumanas

ntodm diem seorsm malediclis


in

infeslssel,

tandem

noctem quoque, qu conceptus


:

fuerat, per se inve-

quoque rationeselinferiores obtenebrat. Hinc sanclus


Dionysius ecdesiastic Hirarchise cap. 2, perit appellat Xap.t^ jcaxav.

bitur, dicens

Veus.
SIDEAT

G.

Noctem
opel,

ii.lam

tenebrosus turbo posIN DIEBIS ANNI


,

obscumm
et
fuit

et illune vitinm,

ipsmet
in sacris

(1),

NON COMPUTEITR

NEC NU-

caligine su

horrendum

vitandum. Quod
,

msRETUfi in MENSiBus. Pro te.icbroso turbine in

Hebro

caeremoniis declaratum

cni jubercnlur

omncs

habetur

biDtf

qui ad christianam religionem accdrent, in Baptismo


converti ad occasum
,

simee signilicanlur.

quo vocabulo tenebr obscurisNon solm aulm optt noctem

et

abrenuntiare principi lenecaliginis

istam illunem et obscuram reddi, bine procelloso infestari


,

brarum, ereboque fond


qiue peccato in

obscurxque noctis

qualem

ut

verm etiam plurimm

turful-

animam
in

invebitur. Apposit ad
:

hune

gura, fulminaque et horribiles tonitruorum fragores


comitari soient.

scopum Sve; ianus


i

Calen Graec
,

Illud

inquil,

ad banc senlentiam Jobi pertinel


sit,

ut peccatum per
luce, ab

Nott lue Pineda noster turbinis nomine ccelils


ejaculali signilicari soleredivinitsillatumsupplicium.

seipsum quale

nempe omni privalum


,

hominibus cognoscatur

ne aut

in

simulatam sese

Nam

Propbet rem arcanam huinanis symbolis des-

virlulem induat, aut specie qudam lucis rudioribus


faciat
,

cribentes,

Deum

inducunt velut

in

canipum in&re-

animis fucum
t

sed que cc ejus perspect

dientem contra insensalos flammifero curru inveclum,


cinchnn fulminibus
rabili potenti in

caligine vilari facile possit.

Hoc

si proi'ect

solm
cali-

et procellis,

quas dira et insupeilla

in peccato

homincs anmirent, caecam dico ejus

caput inimicum effundal. Sunt


:

ginem, atram faciem,imaginem tenebrarum,


mortis, et miserias
facili
,

umbram

Jeremi, cap. 50, 23

Ecce turbo Domini farqr egrsimpiorum conquiescet;


in

qua;

illi

supervenient, selernas,

diens, procella ruens in capite

uliquc negolio vitiorum laqueos evitarent, nec


iis

apud

Nabum quoque,
">Q ,

cap.

1,3: Dominas

tempe-

sponte sua sese

implicarent.

Cterm, prlerqum
sint lelerrimae,

quod

peccati tenebr;e

omnium

hoc

insuper mali habent, quod bomines ad

omne opus

"tT-bN , ne gaudeat inter aies anni (1) nr* id est, qud sit et habeatur inter dies anni. Sensum ei

bonum

prorss ineplos reddant


nibil

et

quasi manibus

pedibusque detruncent, ut

oinnW), quod quidem


ill

ad saltitem prosit, operari valeant. Hujus, ut opinor,


rei

symbolum fuerunt triduan


in

tenebr iEgypti,
:

de quibus

Exodo, cap.

10, 22,

habelur

Fact

sunt

poetic tribuit. Rfrendum nostruin ~rp ad ver um gavisns est, unde simiiler, Exod. 18. 9: , rrrnan-bs b "nn 1 "TiTl, gavisns est Jctl.ro super omni bono, et Piel irnnn, exhitarabis iltn, Ps. 21, 7. Apud Chaldaeos et Syros verbuin frquente/ boe signiiicatu reperitur. Dempto poelico colore, quo gaudenlis instar pingitur nox cupivis.-e , ut prsl esset in diebus

mn

tenebr horribiles in univers terra /Egypti, tribus


diebus

uemo

vidit fratrem siium ,

nec movit se de toco

in quo erat. Nulla

san operatio, quae aliquam quidem

lucem autsalutem adferat, pr densilale tenebrarum


peccaloribus permittilur
illos vinculis
;

quamobrem Sapiens merit


et

tenebrarum

long noctis compedilos

ts> dixit, quippe quibus lenebra pro vincuiis sint,

quibus eorum manus prpcdit

ni)

operari possint.

Quid ergo

talibus

expeclandum,
ligatis

nisi ut, juxla


,

paraboid est

lam Evangelicam,
teriores? Ubi

nianibas et pedibus
in

damnatis operibus, mittantur tandem

tenebras ex-

enim gratia dficit et peccatum adest, Bullum esse opus potest, quod ad salulem confrt
ss inutilia, laqueis ac tenebris apta.

sempiternam, sed omnia plan opra redduntur pror-

Und mrit

verlit Alexandrinus Mv, v'r, et; r,u.4j><x tviauro, non sit in diebus anni , ut Vulgala velus habel. Syrus et Arabs Non computetur in numro iicfnn anui. Dodyvellus in dissertt. 7 de yelerum Cyclis, aludi suspicalur ad supeistitiosum velerum morem , qui dies l'unestos aut atros quibus calamilosuni quid vel reipub!ie;e, vel privatis bominibus acidprat, ex fastis expungebant exemptiles illos dies, faet alio anni tempore intercalatione , supplentes. i& h. I. exp'i1 canduin esse latiori sensu , quem vox spis adr inittit, per vj/_T.u.pr. aut parles quasumque alias, quibus annus conficitur, Aurivillius reci animadvertit. NT-b* 'ni 1 TSctii , in numerum lui arum', id est, mensium, ut in Ira 7, 5, 29, 2, 59, 2; Exod. 2, %, qui apud Hebr&os lunares sunt, non veiat ca'endario, ut nos solemus dicere deleatur. q. d. Sic quoque Alexandrinus M ijiflu-inSet) e, i^Apa lAnvv, neque numeretur in diebus mensium, ut Vulgata velus reddidit. Chaldaius In numerum neomeniqrutn, 5eu calendarum non veniat. (Rosnmulltr.)
,
: :

anni

CE

465
stale
ejus
;

m
et

L1BKUM JO
que penits dierum
desiderat, et in
tt.

m
et

turbine

via.'

ejus

et

nebulie

pulvis
:

pedum
flamm
si-

noctium numro sublatain


exstitisse

similiter

apud Isaiam, cap. 30, 30

Terrorem

rerum natur nunqum

op-

brachii sui ostcndet in comminalione furoris et

iguis devorantis; allidet in turbine et in lapide grandiras.

Vers.
digna

7.

Sit nox illa solitaiua


: ,

(1)

mec laude

Rurss tenebrae permixto turbine pericula


evadendi spes, nulla sani

gnificant, ubi nulla

consilii

Hoc est Neque utrinque neque ex altra parle noctem illam nox altra cum qu possel mmie(2).

Quando igilur petit ut cum nocte turbo nsceatur, tristissima rerum facis et deploratus omnin satus inducilur. Sed quid est, qud cm obscuram de se noctem tt
capiendi lux affulgeat.
exoptalis caliginibus densis obtenebrrit, velul in-

rari, complectatur,

ita

ut nec ex

aliarum noctium

caligine

caliginis

su squalorem excusare,

neque

de invidiosis aliarum noctium tenebris suas ipsa tenebras defendere eonsimilium objectu sordiuni possil.

Porr
est,

si

nox

illa

solilaria foret, nec lande digna, id

considerat hoc excidit


diebus an/ ? Profect

verbum
nox non

Non computetur

in

neque

in notili hornimuti veisarelur,


licet

neque
calig

in

inter dies,sed inter

noctibus nuinerarelur,

edem sorderei

noctes computari assolet. Ecquis obscuram noctem in

fulgentium dierum srie

commemoret?

Clara, ut opi-

sortio

tamen exgrex ab aliarum noctium numro alque connon tain lenebrosa qum ipsae tenebra dice,

nor, diei lux obscur noctis tenebras vel

comme-

rfttur. Scilicet

tametsi

aliae

utrinque noctes, quiims

morationis sui consortio eliminabit, nec preunlcin

nox

illa

adnumeraretur, illam nova caligine minime


,

subsequentemve diem nox

pati polerit,

quin ejus capacto

infuscareni
tio

saltrn

de consimilis obscuritatis consor-

ligo lapsu fugitivo luci cedat.

Quo ergo

hc ab-

tenebrarum invidiam nequaqum extenuarent.


in

jeclissima nox inter dies polerat supputari ? Exinde,

Cxlcrum

principium

nataliliis nuptiisque, ul et
festivis

ut perit notavit Pineda noster,

cm non
,

nisi dies sit,


ali-

in victoriis ac

triumphis celebrioribus, noctes

qui in diebus anni computari possit

existimrunt
,

ignibus iiluslrari, elsaltibus, tripudiisque ac choreis

qui banc etiam sententiam ad diem pertinere

propter nubila noctem appelle!.


lius, homil.

2 in

quem Verm sanctus BasiHexameron, quem commentatorum

ad musicos numros adaplatis


tilae

et

omnis generis

Ia>-

signis,

maximo
est.

populi concursu et plausu olim

et

etiamnm bc

aetate nostr celebrari

consuevisse
laudis

proceres sequuntur, de nocte dictum putat, qud in

omnibus notuin

Hc

itaque

omnia gaudii,

diebus anni minime computetur. Scilicet nota erat

et exultt ionis signa procul die nativilatis et

nocte

mundi incunabulis tenebricos noctis


fuerit, ut

elatio, et

ineun-

conceptionis suae removet,

quam

ut inauspicatam et

dae societatis cumlucelubricambitio.ade ut neccsse

fatalem solitariam esse cupit, in qu

nemo

in publi-

Deus luce tenebras segregaret

Et

divisit

cum

prodire, aut conventus vel convivia celebrare

luccm tenebris, appellavitque lucem diem,

et tenebras

audeat, sed quilibet planclu et luctu vacet.


Septuaginta locum hune
xevi
Etvi

Unde
v

noctem, Gen. 1,4; quasi tenebricosus noctis squalor


praeluslrem diei claritalem de ejus consortio ambierit.

ita

transferunt
tti

xx i

Suvn, xa

(tin

'aoi

uTiv epoavYi

^nSi

Ergo Jobus arrogantiam

noctis percallens, et super-

/% [i.ovi

sed nox

illa sit dolor, et

non veniat super

eam

biam de

vilitatc

excresceniom perspectam lumens,

laititia neque.

gandium. In noctibus enim inauspicatis

cm

illam ignobiliorem et abjecliorem videt, tt delio,

neslamenlis et contuineliis obscuriorem

ne vetcres

phantasias adhuc patiatur, et de abjectione arrogan-

VocisTlOlJsignificationempropriamben expresSyrus et ex eo Arabs Nox hc sit orba, id est, desolala et solilaria vacuaque bominibus omnique
(1)
sif
,

tiam rsumt

vel

qud

elaliori

animo ambiliosis
et

animanli.

INisi

for lasse
,

inlelexerit sterilem,

prolis

prasumerel, prmatur relundit,

pnepropcro maanni,

omnis experlem ita ul nulla in e audiatur vox lta ob in.anlem recens natuni. Symmachus xSXy.to;,
:

lediclo praccavet, ne computetur in diebus

nec

mmeretur

in mensibus.

Nempe de

obscuri

homins

ingenio obscuram noctem consultissim taxt.

Quod autem
;

ait

Non computetur
:

in diebus

anni

idem

est ac

si

dicat

kalcndario et
ille,

faslis publicis

expungatur. Hactens enim dies

utpassim prin-

cipum nalaies soient

Jobi subdilis in l'astos relatus


feslivis gaudiis

geiiialibus quotannis epulis ac

cele-

brabatur, et inter prrccipuas anni soleinnilates compulabatur.

Unde Cialdxus

sic
,

exponit
in

tetur in diebus solcmnibus anni

Non compunumerum kulcnda:

yum mensium non


in

veniat. Cui exposition! l'avel id


:

quod
in

secundo dicilur hemistiebio

Nec mmeretur

mensibus.

Nam

primi quique

mensium
nulla

dies, qui ka-

lend aut neomeniae vocabanlur, vald olim solemnes habebantur. Cselcrm


sit

cm

omnin

dies

aut nox

quae non anno aut

mense aliquo

conti-

neatur, quando diem nativilatis et noctem conceplioilis

suse ab annis et

mensibus exclusam cupit utrauv


,

observant scriptores Gemarici, in civilalibus mariiiiiiis, id est, Pabestinensibus, mulicrem qiue prolluvio mensium laborat, indeque immunda habelur, diei miaS^. Vid. Buxtorfii Lexic. Chald. etTalmud. p. 412. Nain abeomnesse segregabant, ita ut solilaria esset. Hinc Severianus illud Synmiachi , ix&wro, recl ail significare [upwopfaiv, solam. El Kiniclii in LexiCQTnsfa explicat TTPl DOllff dsolation et solnni. Solitudo ver trislitiam parit. (Hosenmuller.) (2) 13, \ZT) N13H W, non veniat in c jubilas , nulla heta proclamatio; sit ita inl'austa nox, ut nulla in e agitelurlatitia. H331 ut fUl, quod frequenlis occurrit, jubilnm signilical p"i. de quo vid. not. ad Ps. 33, 1. Alexandrinus H331 dupliei voce, ecppcavy) et y.apP-ov), expressit, nisi sint dus iiilerpreiationes conjunclse. Legitur tamen jam in velere Vnlgal Nec veniat jucundilas neque gaudium in e. llieronyinus Nec laude digna, Ut Ps. 64, 1. TU") idem landatitmem meam. Laude is signilical cantum hetum, ut quo Dei bnficia celebrantur. Syrus quaque et Arabs tandem, posuerunt. Cbaldams Non veniat cautus galti sijlvesstris ad luudaudum in e. Hespexil mylliiim illuin 11ebraorum seriorum de gallo quodam elesli qui Deum laudare fingitur slatis hons. (RosenmuUcr.)
rejecta.

Scilicet

465
ei trislibus nisi forte

tOMMENTAIMUM. CAPLT
non soient
institui

111.

*C(5
:

hominum conventus
et

insectetur; quasi dicat

Omnes

maledictiones et im-

ad publicum aliquem planctum aut lamen,

precationesabaliis rbus in hanc noctem convertanlur.

tum

quod aninios contrahat


3.

lacrymas cieat.

Putat Pineda noster sanctum


(1).

VlillS.

MALEDICANT
est

Et QUI
,

MALEDICUNT DIEI

morem Allantum,
in .'Etbiopi
dote,

qui juxta
;

Jobum alludere ad montem istius nominis


enim
,

Locus hic plan arduus


que se maledicla
fueral? ut quid

est

in

quo extricando vald

commorantur
,

hi
,

testibus

Hro-

sudat commentalorum industria.

An non

satis

super-

Plinio et Mla

solem

lam dm orilur qum

nox

in

qu Jobus conceptus

dm
et

occidit, execrantur,

e qud torridus et ipsos

auxiliarem

aliorum malcdicentiam

regionem ipsorum ^>erdat.


Sanctius ver noster censet hic alludi ad

advocat? Quid, quso, addere possunl ad dira, quae


illi

morem

nocli Jobus ipse imprecatur? Muledicant, ait, et,


:

Hebrorum, quem Idumos quoque


fuisse satis probabile est
,

iinitari solitos

qui maledicunt diei ; q. d.


lias

Acerbiores

liis
,

contume-

qui in luctu lamentatrices

opto jaclai in obscuram illam noctem

unde

ici

feminas virosque lamentatores pretio conducebant,

obscura vituperatores non advoco, sed eos qui puro,


pranclaro et nitido diei effusis maledicunt,
scilicet

quibus familiare ac vnale erat artificium simulat


lugendi. Sic in libro Paralipomenon 2. cap. 35,

25

qui prclarissimis quibusque rbus soient probrosis

Omnes

cantores atque cantatrices usque in prsentem

maledicere, obscurissimis parcunt.

Ne ergo
illi

eoruni

diem lamentatiouem supra Josiam replicant ; similiter,

maledicentia obscura nocti parcat, quin

suas te-

Amos
luctum

cap.
,

5, 1G

Vocabunt

inquit,

agricolam ad
;

nebras exprobret
rit,

qui in clar diei luce

nyum

repe-

et

ad planctum eos qui sciant plangere

ubi

qucm lingua acerbis culpcl, nocti de me nativitate infaustae


lenocinio suspecta;.

maledical obscura:
et
,

vocantur ad planctum non solm agricol, qui ex

de lenebrarum
qui maledicunt

animo lugent, cm lacrymas

et

planctum simulare
,

Muledicant

ei

nesciant, sed etiam qui sciunt plangere

id est, qui

nimirm atrociorem malcdicentiam expelit, cupitque de more parcat tenebris, qu luci parcere nonsolet, im ut maledicentia edocta culpare etiam
diei;

plangendi et lacrymandi simulatoriam arlem didicerunl. Alios item ejusdem farina homines, ut vene(icos, hariolos,

divinos,

astrologos, genethliacos et

ea quibus nihil inest culpandum, sed potis Iauda.i-

similes

impostores, quibus superstitiosa plurimm

dum,

transeat ad noctem caliginisrcam et facinorinn

Iribuebat anliquitas, ad maledicendum

quoque mer-

oflicinam.

cede conduci consuevisse ex libro


stat,

Numerorum con-

Maledicere porr diei soient qui gravem aliquam

ubi Balac rex Moabitarum Balaam hariolum

calamitatem acceperunt,
pellerc
,

quam

ciim non possint de, ;

conduxisse memoratur, ut Dei populo malediceret,


sperans istiusmodi maledictione vires
infirmandas, et
fringendas fore.
facili illius

qu eam subicrant detestanlur quos , diem Job ut unusquisque diem suam pneiermiltens, secuni noctem qu ipse conceptus fuit malediclis
vult
, ,

populi

negolio retundendas atque in-

Simile quid Idumais quoque non


deditis

minus
lOV; sed aflixummetri causa est. Intellige vel 1 dies nataii suo, qud infelici die nal-i sunt, ut ego. Intelligo quos supr dixerat amaros dies; vel 2 diei scil. in quo malum illisevenit. Exsecrantur diem, quibus dies dolorem affert, ut nocle ab eo librt: quiescanl. Si hi noctem ipsam detestanlur, intelligitur, noctem eis terribiliorem esse qum aerumnas omnes diei vel 3 simplicits, qui diem et lempus execrantur. Sotiti exsecrave
(1)

superstitioni

usu venisse

satis

proba-

Suo omissum
,

scilicet, id est,

bile videtur, utpote qui istiusmodi verbis execratoriis vini


i

quamdam occultam
,

inesse existimarent,

qu vel

se avortrent
terent. Id

vel

in inimicos
:

mala omnia conver-

autem quod sequitur

Qui paratisunt suscitare Leviatiian (1), Septua(1) Vertunl plures Qui parati sunt canere lamentationespro mortuo , noctem hanc diris prosequantur. Sed Ludovicas de Dieu contendit, vocem Leviathan neque Chaldaic neque Syriac signilcare luctum eorum, vel lugubres cantilenas, vel lamentationes; vertilque integrum versiculum Qui maledicunt diei maledicant et nocli natalis mei Met tu; Leviathan, excita hos furiosos, et incita ad maledicendum. Leviathan pro d.emone usurpari non semel Patribus et interpretibus nemo nescit. Aliis Leviathan est mon: :

dies;\el 4 prficos, qui maledicunt diei obits ejus quem lugent in lunere. Apud Orientales erant et viri et feminse quibus vnales erant lacryma, quique (ut interdm ad laudandum et lta eantandum, sic. etiam interdm) ad lugendum et lamentandum conducebanlur; ut patet ex 2 Chron. cap. 35, vers. 25, Jer. 0, 17, 18, 20, Amos. 5, 16. Solebant autem taies cum iuclu suo exsecrationes miscere; vide Ezech. 30, 2, et maledicere diei in quo mortuus, qucm plorabant'
(Synopsis.) Maledicant Et, oui maledici'xt diei ; qui tristes agunt dies, qui malis alilicti lugent, nocti dira imprecentur. Vel qui maledicunt diei nalalis sui, nihilo mehora nocti conceptionis me* optent. Vel potis Qui mercede conducuntur ut mortuos lugeant qui laincntalionibus par en tant cadaveribus, noctem nata:

extinctus erat.

, vel crocodilus quam esse genuinam ; vocis hujus significationem puto. Ilebra^a vox than singulare est vocis thannim, qu;c sonat ubique marina monstra, vel magnos pisces fluviatiles. Leviali vel Leviath adjeclivum est femininum, sonans annexum

struin

marinum

argumentum lugubrium carminuni suorum sumant. Quidam sic exponunt Gentes qua> tela jale mei
in
:

ciunt adverss solem, sibi incommodum immod'ico aistu, diei natalis mei maledicant. Qui maledicunt diei, gentes nempe in ardenti, seu, ut vocant, torrido climate constitul. Heliodorus yEthiop. 1. 9, meminit solis directe incidentis capitibus hominum zonam torridam incolentium incidentis pariler directe puleisSienis et Meroes. (Calmet.)
;

adjunctum, glutine haerentom, facile ob squamas piscium quse invicem juncta in unam veluti texturam coalescunt. De piscatione Leviathan agit Jobus inl'eris 41 20. Hegem /Egypti dsignt Ezechiel sub nomine magnithau, vel thannim, id est, erocodili, qui ->Egyptius piscis est. Dabyloni* regem Leviathan appellat Isaias. Levialhani caput Domino contritum
, , ,

datumque
qui alibi
j '

in

escam populorum Chus

ait

Psalmista,

addil, Deum crasse Leviathanum, ut in mari luderet. Demonstrant haec apertissim , Leviathanum ingentem esse piscem fluviatilem , vel mari-

num.

Mil
ginta vertunt
:

IN

LIBRUM JOB
grandem, cujus
Aqnila
:

46S
infra, capite

[>.XXv to [/.e'fa wto<;


,

^eipwcaaSai, qui

quadragesimo,

fil

mentio,
qui pa-

habet

magnum
igitur

cetitm opprimere

scilicet

istum piscem
:

O?

7rxpsaxeua<jij.e'vct

e-Yepat

Asutav

Hune

sensnm ex hoc versiculo exprimimus


dici
,

qui satis parati sunt anima ad susciiandtmi crocodilum , maiedicant et nocli natas mei. Poir gnies, qilibus satis est animi ad suseitandum croeotlilum et maledicunt (liei, sunt hic ^Ethiopes, vl gnies ^Egypli superioris. lia pariter nota cas gnies dislinguit, ade illrum propria, ut ;diis plane non conveniat, nempe ill animi alacritatc, qu crocodilum excitare non vorentur. Bellua est amphibia, noctem agens in Nilo, diem is autem qui beliuani excitt in ripa rr non ejus praeda fit. De piscat crcodili, vcl de eerlamihe cum lerribili hc bellua loquens Jobus , ait, 40, 27, -il, 4 Pone super eum manum tuam, si aude's; mmento belli, nec ultra addas loqui; neque ulleris. iiluin lacessere velis. Ecce spesejus, qui l'crain aggredielur, frustrabitur eum. Non quasi crudelis stisi itabo eum ; quis enitn resistere potest vultui meo /Egyptii prolcl ita metucbanl crocodilum utnihil supra. Divinis honoribus iiluin colebant, feruntque, Artcmidorum quenulain grammaticum , invento dorinicnte in aren crocodilo, ade ejus aspeclu horruisse, ut improvisa stalim scientiai omnis oblivio, iui et dcmcnlia virum cepe, : , :

Qui tnaledicunt

de crocodilo sunt in tom. 1 pag. 545, ad Indos. Sepiuagiiita legunt Maledicat ei , qui maledicit diem illath qui habet magnum cetum vpprimere : hoc aulem conimiinilcr Patres exponunt de Jesu Christo, quo Levithan vel dsemon opprimendus erat. Hc tamen iriterpretalio allegorica esse potest non litte,

lur. Alia plura

540

lliner. .Maundrellii
:

(Calmet.) DV 'TIN qui diem exsecranlur aliqui putant esse taies, qui prse nialorum gravilale vilam suain exsecrantur, et se diris deyoyent. II i DT pro fOV, mitali suo, positum volun!. Sed qm allero versus heniistichio cerluin hominumgenus designelur, taie sine dubio et in hoc priore inlelligendum. Quale ver dissentiunt. Sunt, quicertos populos signilicari pillent, quostradunt veteres solem orinliri exsecralos esse. Veluli Allantes sou Alarantes, de quibus Herodotus, Hb. 4, c. 184 :
kii.-j.'ni- (al.

ralis.

'!

AvapavTe;)-

c-

xigotuiaoi

liai

[icvt v9p(.')Tttov

rwv

v.ij.iU

op.ev otoi

5Tp; toutoIui
ETTtTptet

t w.t u-E;,a/Xvm>ta.Tap(I)VTai, )cat itvra l octa^g Xotoos'sv'ai, o'ti ocps'a xatuv


'/.il

aroij; t rs; vtotoTCWif,

rry y/osviv arstov.

iit.

^lliiopes vel Allantes crocodilos i(a non vel illos excitaient, inlerlicorenl, carnibus eorum vescerontur. Docet id Psalmisia Tu confregisti capita dracpnis (Levialhan), dedisti cum escam poputis jEthipum, vol Chus. Tradil Ilerodotus, 1. 2, c. 69, circa urbem Elephanlinam, in .Egypio superiori,nedm nulluni culluin exhiberi crocodilo, sed et interfici beliuani et in cibuin servari. Ea urhs propri sub tropico jact , ubi iort seds oruni fuit, qui solem maledictis prosequobanlur. Infra El Itilinam est Tentyra urbs ad Nilum quorum cives crocodilum aggrediebantur, maciabani comedebant. lia crocodilum aspernabahtr, uti JEgyptiorum reliqui meluebanl. De Teiityris aliirmat Plinius, 1. 8, c. 15 Tentgri nusce-tes ta to sunt crotodilis tirrori, ut vo-

Verm

melucbanl, ut

Latine expressit Plinius, Hist. Nat.'l. 5, c. 8: Atlantes dgnres sunt Inunani rits, si credimus. < Nam neque nominum ulorum inler eos aopellatio est, et solem orientent occidenlemquc dira impreca tione contuentur, ut exilialem ipsis agrisque. > Simililer Nicolaus Damascenus apud Stobaeum, serin. 42
sic
:

Qu

ko-j.'. a.i-i; (al.

rxpjr.vTe;] AiSus; ovojj.aTO. oy. y^cuoiv,


(%

^Xtu

S'

iiyom

Xoi^cpcDvTt^

iroW-

xax

/i-/avT'..

Consen-

liunt Sirabo, lib. 17, p. 780, Mlai, S, Solinus, c. 31. Prout igitur Allantes exsecrabanlur solem, tanqum

multa mala in lucem proferentem, sic noctem illam, qu ualum diris devdvndam pronimliare Jobum exisiimanl.e ipid se in lucem prolruserit, maxime calamitalis ei sumiti miserise exemplum. Quam interpreiaiionem post Pinedam potissimm conmiendavit
Franc. Woergr
p.
1.

in primitiis Dissertt, sacrai*, diss. 2, 12, seqq., et Joan. Henr. Maius in Observt. SS.

cem quoque connu

fnuia)

t.

Quin

et vis naturalis

qu-

dam

gentibus ad lugandos crocodilos, ut Psyllis adalignes, Iribuobatur. Sed popularem hnc opiniOflem SfieC ridel, I. i Qnsst. naiural. rtNec i illos (crocodilos) Tenlyrita; gnris aul sanguinis
iiis

versfis

proprielaie superant , sed ontemptu ci lemeritate. Ullro ei.im insequhlur, ftigieillesqu hrjeclo trahunt tlaqueo; plerique pereunt, (|uibus minus prsens lannniis ad persequendum fuit, etc. Congruit his verbis Plinius, I. <S c. 23 : Tcrribilis haec contra fugaces bellua est, lugax conira insequentes. Ilinc facile petunlurverbaJobi, qu.e modo versamus: Qui tnaledicunt dici , qui parati siint suscitare crocodilum, maiedicant uoeti cohceptiotlis vel naialis mei. In Iduma; vivens Jobus res /Egypliorum ignorare non po
t
,

2, p. 1, seqq.; impugnavit ver J. II. Ursinus, in Analect. SS. piscatorii compendii, sed potis vit periculum, consilium alque instituium damnant, et illum exsecrantur diem, in quo ingressi sunt mare. Alii cogitant de pra'/icis, sive viris et feminis, ad lamenlationcs conduclis (Jerem. i), 17, 2 Parai. 35, 25), qui luclui suo diras exeeraliones iniseeie, et inl'ausluin illum diem, quo quis obierat, deleslari solili sint, coll.

Ezecii. 50, 2. Magis lamen congruum est, divinos, et hariolos, aliosque ejusmodi veteratores inlelligere, qui
suis

teral.

His arlibus insulani in Maniliis venantur crocodilos. illos audaces qtidam homines qui soli per se aggrediuniur belluam quanqum interdm ade immanem, ul bovi non cdai. Manum sinistram usque ad cubilum inuuiuni chirolhce; manu altra levant baculum pede longum ulfiAq acutumj ali cultruro; atque ita demiim accincti amnem prompti subedhi usque ad pectus. Crocodilos vix ac hominem intuetUr aquam ingiodientem slaiin l'aueibiis hintibus invehit se in illum. Venientem opperiens IndUs dxteram manum proicndit, quain audacter ingeril ori, prohibetque rtc claudalur. Altra intrim manu ut tandem ihlcrimat. replicatis ictibus belluam cril Porr crocodilns lacerta haud ahsimilis est, squ.nnis tegiturade lirmis iltvulneri nisi su! ventre ei collo nullus sit locuSi Multa paril ova dura nec ad lapidem illidenda, caqut! ul foveai sabulo ad amnis ripas infodii quo scilicel calorcel bmur, rerum omnium Shncipiis, illa pcrvadeiiilbus Uudem puilus cxcluda-

Sunt apud

imprecationibus ellicere posse pnedicarent, ut sors felicior inl'eliciorve, l'austi infausiive dies mine advocarentur, mine abigerenlur, et qui mercede ad hoc conducebanlur, ut maledicerenl iis diebus, in quibus inimici aliquid moliebantur, ne quid eo die ex votis succederet. Quale exemplum babemus, Num. 22, ubi Balacus, rex iMoabilarum, lileanium harioluni mercede conduxit, ul populo braelitico malediceretj qu imprecatione rratabat illius populi vires inlinnainni iri.
Conf. Joan. l'iid. Wichmannshausen dissertt. 2 de Maledictoribus diei, Vileberg. 1712, repelilasin novo Thesauro tholog. philol. t. 1, o. 783, se(|q. Hariolos
signiiieavil et

Chaldxus hcsu interprelation

>

MaI

iedicant ci prophtie, q><i maiedicant dici ultionh, id


quo Deus vinditiam sumit de immiiiendo. In verbis "TVh Tffll, explicandis, vald inler se interp.reles diserepanl. llehra-orum non pauci nonien trvnS cxponunl aba, tuctai/n suum, ul sii nomen TVn, quod apud scriptores Hebraioos seroris -ptatls signiiicatu oecuirit, vicinmn Aramasu WW<, tamentum, ] ver ailixum t'eniininuin apposilum voluni pro

esi, infaustn diei,

minibus, mala

iis

per enullagen genris. Cnde hic vermasculino Qui parati suai boruin nosirorum sensus eoascilur Qui subinde lucium suum excitare luctrnn suam,q.d. rciiovanl per horas et singula moiuenla, ita supcrv: :

*69
rati sunt excitare Leviathan;

C0MMENTAR1UM. CAPUT
Synunachus
:

III.

470
"toi(aoi

o! (asU&vte
;

Theodotion

tu7tvat S'panovToc,

qui prompti

Sts-ppw tv Aeuiav, qui habent suscitare Leviathan

sunt expergefacere draconem, scilicet

balenam proprio
so-

nienle calan)itatum mole opprimuniur. lia jam Chaldams Qui parati sunt} cinn suscitant?')-, commmorait lutum sunm. (Pro KD*Q"l3Sl, ((isod est in Basileensibus, ex regiis reponendum j'D'lO i3N"t. Vox facla videlur ex Grco 't&iuc;.) Ula vero interpretatio, elsi sensum minime ineptum fundal, vix lamen poterit ad:
,,

nomine Leviathan appellatam


cictatem eorum
signilicat,
ita

qu vox Hebraic

quia scilicet ingenli su


pisces

mole ac magnitudine

omnes superat, ut
igi-

integerquodammodo nions piscium videatur. Hoc


tur

modo Leviathan
,

acipiehdo alluditurad isliusmodi

rniili, qum nec lucts signilicatu alioulloveteris Teslamenli loco occurrat, nec ejusmodi nallages, qu pronomen relativum sullixum ad nomen diversi gene-

mb

celi capturani

cui naut;e et piscatores inienli

ma'"

dicere soient diei

tanqum

piscalioni

masini mcoin

ris referalur,

geminum exemplum
legitur, vel.

reperiatur.
lest,

}rvn

modo;

qiios petit

Jobus ut diei

nativitatis

su secum
minus

cseleris
luae el

omnibus, quibus

locis, bel-

potis maledicant,, utpolc longe magis inforlunatp

vis est

quidem crocodili, seu ingentis draconis cujusnomen. Yid. Bocharti Hieros. t. 5, p. 737,
| '

qum quo
cauti

ipsi

sperat prasd frustrantur, vel

seqq. edit. Lips. Et sic lu 1. ]WF>, prler Chaldaeum, acceperunt caMeri veteres tanlm non onines. Alexandrinus : (/.e'xxmv - .s'^a .wro; -/Eipwaaa ai, qui rnagnum cetum captwus est, ut in Vuigal vetere rdditum. Aquila: Ot irapE<ry.E'jaa(jiiv&i se-fspai Aei/io. v, eodeillque modo Hieronymus Qui parati sunt, suscitare Le:

ad illam propis

qum

par

est

accedentes,

prada factimal perant. Ubiad maledicorum mores aptissim notai S. Thomas, quod illi qui hujusmodi

magnos
tenebris

pisces piscantur, de nocle eos invadunl in


;

et ide,
,

quandodies

incipit apparere,

male-

viathan, neenon Synunachus o |asXXovts<; SiE-vetgsiv tov XE&iaflav, et Theodotioil Oietoiu/.i Etj'j'irvaat Spay.ovra. Syrus : Qui parati sunt adexcitandum Leviathan. Qu vrba Arabs sic reddidit : Qui parati sunt ut ventant ad servitium nostrum. Hariolos exislimavit signilicari, qui magico suo carmin dmones evocant, ut ad noslrum servitium piacsl adsint. Sed redeamus ad verba hebraica, eorumque inlerpretationem eam, in qu reiiqui veteres consenliunt : Qui parati sunt, suscitare Leviathanem. Quod alii aliter explicant. Quidam
:

dicunt diei

quia per hoc


scilicet

eorum opus

et intentio in

cimpeditur;

non ide maledico ore

diem

postulant, ut lali cqnslructipne infinilivus anle se S ha, beat, et dicalur jrvn TtTJl Tnvn. Ac speciaiim TTl" constanter citm i construi, docent loca infra cap. 18.24*28) Dent. 32,55;Proverb.24, 27;Esth.3,
in constructione 11, 8, 13. Sejungendnm igilur sequent 1 n, qtiod non pro ininitivo hbehdum,

nnny

Aben-Esr memorati, ad naulas referont, qui in naufragiodirisexsecranlurdieni,quonavemsuni ingressi,

susritator, ut

aum mox
'..

rsinus

in Analect.

videantur devorandi beiluis marinis. J. SS. t. 1, p. 40G, et t. 2, p. 19,

exislimat opinionem vulgi fuisse , Leviathanem suscitatum turbines tempestalesque ciere ; lum quassari terram, et maria tolli in fluctus; quoniod Giaxii Neptuno adscribebant causas lerrae motuum, unde et Sisichthou dictus est; et Sicui ptitabant, Encelado in latus se movente , conculi yElnam igncsqne evomere. J. H. Maius in Observt. SS. part. 3, p. 2, seqq. Leviathanem, cujus h. 1. fit mentio, in clo existim;;t qiuerendum, eumdemque designri dMpwjiii, qum scriptor noster, c. 26, 13, de clo verba faciens t?n yUappellat. Hune itrteptffpbv quosdam suis incaniationibus suscitare ausos esse, hoc est, magicis arlibus cli ordinem turbare, diiis imprcationibus ad suam voluntatem Hectere sidra, cloque deducere. Fuisse enim, qui propria; potestati subjectas constellaiiones crederent, qui lunam in terrain devocarent, locoque suo inlegrum cli exercitum moverenl, uti de rimineitse Foli Horatius Epod. 5, 43 : Qu sidra excantat voce Jhessala Lnnamque clo deripit. Cujusmodi loca plura alia congessit Maius, quibus suam interpretationem commendaret, quam lamen auciori suo relinquendam putainus, qum plan arbitrari sunialur, esse sideris nomen. Magis probari possint, qui de illo hominum gnre cogitant, qui suis arttbus serpentes exc.mtanl et suis latibulis evocant, eo consilio ut in unum loeum coactos follaat. lia bc verba primrent ad describendam magnitudinein operum, qiue ab islis incantatoribus perpelrari possunt.isensus hic prodeat Un'nih istm iliem ffleum nalafemdirisdevovercnl pcriiissimiqiiiqueiuhccxsccrandi arle. lia et Doederlein lExcilutor Levialhainis, exercitaiissimus incantator. Sunimus artifex ihabetur, cui paret immanbsinia bellua. Sehsus : Maqorum perilissimus uolel diem, qu tiatus sum, noi clan nec [allai impreculio. Sed commun huic veteruni interpretationi, qu verba jrv*S TTr; a*vrv;n verti soient Parati ad suscitandum Lcn ilhnrm, rect bpposuerunt, post Ludovic, de Dieu, A. Schulleira atque Aurivillius, non ferre illam purmn Hebi ajsmum, ut

sed pro" forma participial! (pfoTSQ), suscitam, scilicet M11H yw, etlIlU 1W. Hoc ver 1J1W ,l refert Scliultens ad nomen masculinum !"mb, ut nS 7 , |n *ib"l"'1>, noxexciiatrixLeviaihanissil dira dirissimorilm maforum mater, qua exsecrationc public obrui mereatur. integrum veisum ita vertit: Nomiuatim dcfiqaut eam imprecatores diei, prornpthsimi quiqu ctricem Leviathqnis. A qu interpretatione haud long discerdii Aurivillius, hoc lamen discrimine, T\VJ ad diem Jobj nalalein refert, et Hebrsa sic reddit : Exsec e tur ifttitm, qui dies deiK.vent, qui liane in rem adsn t parati, e.vtieereutur euin, tanqum excitatqrem Leviaihdnis. j Fert, hsquit, crocodili siEva et nocentis sima indoles, raplorem bi /m<e, vocant ea propler Orientales, ut excitalor. hujus appellari oniinn po tuerit dies quilihet maxime noxius, et veluti terrihiiiuiii nionsirojuni producior. lia ceii si natalcm i suuin appellsse crcdalur noster, in afleetum, quo rapiebatur animi, insigniler congruet, mullque erit forlius, qum -d; DV , 1TX quidquid tribui queat in excilndo premndvLeviatune, artis atque fcul talis. Quia nefastum diem euin el perniciosum, ultra j moiliim omneiii, seiiliebat, unum cliam illud mine habuit optabile, ut ratione qu demm cumque po!

jmb

nec unquam ingruisset. Non ihficior, sensus teneattir, quem di.\i, visum iri nexum vocum in hoc v.ersu so!u!ioreni, et prope interi uplum, iini'i i subinlelligenda esse uonnulla (]u; tolidem verbis in texla non lguhtur. Atqui in ore hominis, cujus lin gse impraht cutissihi tormina, quis mirareiiir, aiidii minus eoluerentia, nec apla satis sermoni tranquille atque ordine lqquen|iumii Malumus lamen cuni Schultehsio uaec verba ad nociem reierre,
tuissel excludi,
j

si

posceiile id oraiionis srie. Oninem astrorm lue speciem obscuxari vult ab illius iuauspicalaj noctis dens caligiue. Sic et Alexandrinus S/.oTw6n t*
ei
:

rr,;

vjv.tc xivr,;,

teneBrcant sidra noclis


:

illius,

ai

'

Vulgata vtus reddidit. Hieronymus Obi slela- zttlxul e ejs. Subaudiil antelDlfc'3 pndixum 3, exspeclt nec id quidem mal. ]\-<" *nsb H , el non sii, atei nis iffridatuf tenebris, ut nhquni adreniat dies. .4i!te uni optt ss nerlem illam, cui niria sncteJal dies, cuj'is splelidor ;ebris aliquid aeger animus nabeat mroris levanienium.
!
<

nec Chaldaismum, nec Syriasnnun, quae linguae omnes

(r.osennuillerj

471
invehunlur, quia vel

IN

LIBRUM JOB
Augustinum, sermone 18 de verbis Domini
thaeum
,

472
in

nvum
dum

in eo notent

qui possit

Mat-

reprehendi

siquidcm lotus pulclier est, splendidus,


;

et

sermone 83 de Tempore.

proficuus, salutaris

at

vile

ipsorum opus
illi

et

qu-

Vers.
EJUS
:

9.

Obtenebre.ntijR
,

Stella

caligine
Pergit

sluariam intentioneni inipedit, idcirc

maledicunt,
,

EXPECTET LLCEM

ET

NON
;

VIDEAT.

iliumque maledico ore atrociler proscindunt

et quia

nocti conceptionis sua;

maledicere

et sicut versu

ipsorum

avaiitia?

non

servit

et proposito

non obseQuare

septimo ab e removerat extema quaecumque orna-

quilur, ide acerbiori vituperio illum infamant.

menta
magni

quae vel ob festa nuptialia

vel

ob faustum

cm oplim
maledicentia

nsset Jobus
,

qum

sit

temeraria illorum
,

alicujus priucipis orlum, vel ob insignem

quam-

qu

vel innoxios culpat

quia ipsorum
etsi justissim

piam victoriam, aliamve ob causam,


signis et populi plausibus

festivis ignibus,

scopo

scilicet avariti
,

aut ambitioni
sibi

genialibus epulis, choreis ac tripudiis, aliisque ketitiae

non

favet

ad acerbiora exosae

noctis vituperia
,

noctem aliquam celebrem

non advocat obscura;


inculpato et praeclaro
luslribus radiis
Alii

noctis vituperatores

sed quibus

reddere consueverunt
illam splendoribus
,

munere

dies nocet

dm pra-

nunc naturalibus quoque lun slellarumque luce proita

eorum opus et scopum impedit. vocem Leviathan cum Chaldaeo, Rabbi Kimchi,
uli videre est

manantibus, frustrari ac penils

deslitui postulat,
,

neenon lam dens

caligine obtenebrari
,

qu

null

Vatablo et passim recentioribus interpretantur tamentationem seu luctum suntn


,

luce pelli aut dissipari valeat

adeque perpetufe

apud Pagniaiuntque

leterrimisque lenebris obducatur, quibus nulla un-

num

in

voce

mS

lava

et

apud Guidonem Fabricium


;

qum amplis

succdt dies

quae

oegro
possit

aliquod
,

in Lexico Syrochaldaico in voce Nlb leva

anim) meeroris levamenlum adierre


non plenam duntaxat lucem
sole oibi affulget
, ,

unde

Jobum

hic alludere ad

veterum

tibicines
,

planctores

qualis ab exorto

jam

ac planctrices

quas Nonnius Marcellus

Feslus

Pom-

sed imperfeelam quoque et du-

ponius et M. Varro prficas vocanl, e qud planctui


praeficerentur, de quibus vide Jeremiani, cap. 9, vers.

biam

qualis ab auror diffunditur, prorss excludit.

Porr per tantam banc obscuritateni non solm pelitur et

17, et ibidem Cornelium nostrum


tes et

aliosque interpr-

intendilur exterior
,

illa

trislis

et

horrenda
nubibus
calanii-

Pinedam cum Sanctio ad hune locum.


litteFam

tenebrarum opacilas
existil,

quse

densissimis

Ego autem secundm

hoc loco existimo


ita

sed omnimoda eliam rerum


,

omnium
qu

metaphoric Leviathan capi pro diabolo,


rati sunt suscitare Leviathan,

ut qui par
:

las, et inlerior aninii obnubil.itio


significalur, phrasi scilicet

trisiitia etallliclio
,

idem

sit

quasi dicat

Qui

Hebrajc

sicut per
jii-

ex impatienti

vel desperatione parali sunt

daemones

lucem omnia bona


telligunlur.

ita

per tenebras omnia niala

invocare, ac diras ciere, huic

mecum

diei nativitatis

et nocti conceptionis meae maledicant.


sic

Omnia enim

Argul locum hune Celada noster


vers.

in cap.

3 Tcbi;e
s:>.tis

optim cohaerent, sensus est simplicissimus, qualis

6,

119, expendens

Nescio, inquit, an

in aliis sacras Scriptur metaphoris.

Alque huic exhis verbis


:

idone luec dixerit Jobus, et calamiiale tuibalo ;;ac

positioni favet
< <

Lyranus ad hune locum


intelligitur diabolus,
ei

verba minus consult exciderint. Porto


nebris constet
,

cm nos

le-

Per Leviathan

quem
>

suscitare,

et ejus essenlia
nil

qualis qualis

illa sit,

habent mali homines


excitant
,

obedientes,

qui quasi dorillius


lib.

de lenebris subsistt,
nocti

tam noxium

et exiliale erit

mientem
lium
e

dm

ex se et non ex

sugge-

qum

albicantis aurora; lux, qu;e ejus inlerilum


solis

stione peccant. Tropologic S. Gregorius,


,

4 Mora-

pramuntiat, et nitidus fulgentis


splendoribus nox occidit
l'elicitatem
illi
,

exorius

ctijus

cap.

24

Oinnes
,

inquit

qui ea quai mundi

pril et tumulalur.

Ergo

sunt mente calcant


tione desiderant
,

et ea

qu

Dei sunt plen inten-

nocli apprecatur,
illa

non dire maledicit,


suo esse

Leviathan contra se suscitant

dm

exoptal, ul nox

soletn

non videat, nec orlum


in

quia ejus malitiam instigatione suae conversationis

surgentis aurorae; sic

enim diuturniorem

inflammant.

>

H;bc vide fusis sancto Gregorio loco

durationem exoplat,

et esse illius noctis allis l'undat.


,

citato deducta, ubi

dganter oslendit diabolum quieto


illos

Hcne
vile et

execratio dira ? an benevola benedictio

et

quasi jure possidere


,

qui sponte su

vitiis

se de,

boni imprecatio? Nisi forte aliquorum esse, ade est

dunt eos ver maxime impugnare consuevisse

qui

conlemptum, ut

nil

apprecari possis

illi

xqnc

cleslibus rbus expolili sunt, etsingulari animivoluntate

infeslum ac dirum.
leslias luculenler
nil

Verm

vald fallor,

nisi spei
;

mo-

cum Deo

copulanlur. Idem

argumenlum
1

pulid

hoc loco Jobus exaggerat


illi

scilicet

chr tractt Origcncs, homil. 2 super cap.

Exodi,

aequ felix aut faustum

nocti evenire polerat

ipsuni probans exempta Pliaraonis Israelilas persc-

qum lucem
exosam

surgentis aurorae, cujus exortu splendid

quentis,

quando

ad sacrificium
sibi
(ieri

Deo offereridum
similiter
in

tumulalur, non videre. At dira maledictio est, qu


illam
,

abeundi facullatem
homil. 3 in

poslulabant;

noctem

ferit,

cm Jobus ternam
,

optt
lo-

Exodum,

et homil. 12
,

Numros idem
Jobi
lib.

esse noctem

cui nulla succdt dies

ut ad
;

hune

confirmai cxcmplo hlumscoruin

uli et

1 in

cum

peril Sanctius noster annotavit


:

quasi

(lient

Job. De edein re lege S. Basilium, homil. 7 in Psal.

Jobus noctem dire execratus


execrabiis diem, id est,

Illa

mihi infesta et

29

et epist.

79 ad Eustachium
in cap.

et

sanclum Chrysoad De-

fitomum, homil. 3

6 Isaiae; item S. Hierony,

expeclet, nec illum

suum interiluin et liimulum unqum vide t. Nam etsi inpriilli

mum

lib.

2 adverss Pelagianos
et
lib.

et epist.
Isaiae
;

mis esset faustum nocti


tanta est suspens

lucem non videre


,

at

metriadem,

6 in cap. 14

neenon S.

et vanae spei molestia

tamque

475
est

COMMENTARIUM. CAPJT
aerumnosum di expectare quoi! nunqum vut tametsi illud non advenire magna flicitas
,

III.

47i
Quae san pulchra
,

Nec videal

in palpebras auror.

est
sol,

niel
sit,

parapbrasis poetica solis orientis

quasi

nimirm

acerbe tamen expeclatione diuturn torqueatur.


felix illa
felicitatis

mundi

oculus,

antequm exorialur, aurora, non secs


,

Nempe di duret men suaB speralae


enim molestiarum

nox execranda

dm
;

ta-

atque hominis dormientis oculus palpebra


videatur. Palpebras

operiri

spebus excrucietur

plus

autem aurorae vocat ipsum crealbicanlis aurorae splendo,

sentiet

sperando

qum

gaudii

pusculum,

id est
alii

primum

suam

felicilatem di possidendo.
lib.

rem
4 Moralium cap. 24,
trahit, ita vide-

quem

poctae radios

capillos

pennas

et

Tropologic S. Gregorius

Homerus roseos aurorae


tem.

digitos

appellant.

Sepluaorien-

hc
licel

nonnihil aliter ad

pium sensum

ginta reddunt, ioa^op&v SwiTsXJ.vTa,

Lucifemm

ut per caliginem levissima quaedam delicta atque

Verm

inter rcliquas

translationes mihi cuni


et arridet illa palpebraalludit.

imperfecliones minimac significenlur, quae viris justis


insint
,

Pined nostro maxime placet

quas procul dubio

divin opitulanfe grali,

rum, quae

eleganti

metaphor ad cli oculum

qu maxima

vitia vitrunt ac

superrunt, delere facile


,

Aurora enim videtur nobis solem, cli oculum, quasi


post nocturnum soporem et clausa lumina
,

possent, sed Deo permittente non delent

ne nimi

iterm

securilatesuperbiant, et sut cognilionem atque despi-

diductis et apertis palpebris vigilantem et videnteni

cientiam amittant.
c

Stella?, inquit, liujus noctis cali,

mundo

reddere.
:

gine oblenebrantur, quando et bi


,

qui magnis jam

Allegoric S. Gregorius libro 4 Moralium cap. 26

cvirtutibus splendent
<

adiiuc de obscurilate culpse


,

Orlus

inquit

aurorae est

illa

nova nativitas rcsur-

aliquid relinenles sustinent


clarilale luceant
,

ut eliam

magna
ut

vitae

rectionis,

qu sancta Ecclesia etiam carne suscilala

et

tamen adbuc noctis


agitur
,

rcliquias

oritur ad

contemplandum lumen
nimirm lux
id est

aelernitatis.

Pul-

<

nolentes trahunt.
proficiens

Quod ad boc
juslitiae

mens

chr autem Ecclesia


ratur, quia

in sacris Lilleris aurorae

compy-

<

ad virtutem

su melis infirmibonis Inceal, unde

ejus

adhue accrescit usque

<

tate roboretur, et inde veris in

ad perfectam diem,

fulurain beatitudinem, quae

eam etiam nolentem parva


obscurant.
i

reprebensibilia humiinlerjeclis, quae

lux plena jure nuncnpalur, quia ibi

omnia divino

ju-

ilier

Et paucis

propo-

bare circumfusa resplndrit, ctclostilucesplendidis-

siium hoc confirment, exemplis cap. 25, ibidem aliam


lnijus loci
las viros

sima coruscant. In hc ver


affulgeat, pii

vit:"

liccl lux

plena nemini
illo

moralem adjungit explicationem, per


,

stel,

tamen

viri aliquid

subind fuminis ex

sanclos
,

praesertim Ecclesiae doctores

in-

splendore trahunt,

dm per

virtutis exercitationem ac

lelligens
ctrinal

qui quanlmvis vitac sanclimoni et do,

rerum cleslium contemplationem nonnihil quodamniod de aeterno


'

luminc coruscent

terra

tamen ex peccato
,

illo

beatorum gaudio

prseibant.

originali relict caligine

oblenebrantur

qu

fit

ut

Vers. 10.
qui portavit
meis.

me

Quia non conclusit ostia ventris


(1)
,

minus clar clestia valeant contemplari.

Nox quippe

nec abstulit mala

ai!

oculis

illa

consensus videlicet ad cu'pam


,

qu ad nos

Vers. 11.

Quare non

in

vllv,\

mortuus

primi parentis est excessu propagala


oculiim tanl obscurilate pcrculit
in
,

mentis nostrae

sim

<

ut omnis liomo

(2),

egressus ex utero non statim perii ? ver". 12.


cur.

quare excel'tus cenibus?

lactatus

ui!c-

hujus vt exilio, caecilatis suae tenebris pressus,


,

quanllibet vi ad aelernitatis lumen intendcril

pe-

nelrare non possit

elc.

Vide haec fusis sancto

Gregorio loco citato deducta.

qui expergiscilur, et palpebras atlollit. Vocantur radii palpebr , crebr ipso: uni vibralione seu crispalione. Tb TMiTf passive sumo, ne respiciatur ab aurorae palpebris. Sensus est, eam noctem non subsequatur

Nec ortum surgentis aurore


(1)

(1). In

Hebraeo est

quasi per palpebras sucs radios effundit.


Id est, radios qui sub auroram emicare soient, nunqum eam excipiat aurora. Hieronymus Neque fvideal) orlum surgentis anror. Radii aurorae palpe:

ne aurora quidem. Sol, oculus mundi, oriens, Porr aurone uibuuntur penn, Psal. 159,9; rosei (liait i
dies,
,

in

Homero

lacerti,

comparanlur, qud earum more moveanlur jugidonec ad extrema orbis diffusi fuerint. lia et Sophocles, ab A. Schullensio ad h. 1. cilatus in Anbris

ter

(1) id est, ventris qui

pliarel et crines rosei, in Virg. Culice (Synopsis.) Apul. mit. lib. 5 de Asino. Non conclusit ostia ventris, '2133 ves.t.is mei,
;

me

gestavit. Ventris

mateni,

vol,

uleri mei, in

quo

scilicet

egojacui, et ex quoprodii,
:

ttgoiie, V.
f

103, 4

'iv0r,;

woV a

-f^Mani Au.igy.;
!

(3Xf''

r a:

apparnisti tandem, anror diei palpebra Nec vident radios anror. Aurivillius hune
ov,
:

Syrus

versum

denique, quem ego ad tempus possedi. El Nec abstulit mala, etc. "Im*1 "\T\U>\ Ad vcrb. abscondit molestiam, sive laborem, aboculis meis, pro,

non ad noctem, verm ad diem vult rfrendum, hoc sensu O utinam dies isle nunqum illuxissel, lueem ulinam cxpcclsset frustra, nec aurora illi adilnm alla patefecisset Sed inlerpreiationem vulg receptam foilius quid ingerere, sensumque fundere eleganliorem praeserlim qum quac inde v. 6 babentur ad noctem perlineant, nemo facile inficias iverit.
'
,

Ropele ; hypallage. negalionem, more Hebraeorum, neque abscondit, elc. Psalm. 1,5: Ab oculis meis, id est, conspeclu meo,
abscondit oculos meos molesti

me. Potest

etc.

et potentialit!' accipi, abscoudisset enim, Porr, ut vidcre dicitur pro experiri, et videre fa-

cere, pro,

sentiendum cxperiendumque
ab
oculis, etc., pro,

offerre, ila di-

(Rosenmuller.)
nec vident palpebras auror, i. e., radios sub auroram emicantes, qui radii palpebris comparanlur , vola! u cleri et motu eorum, donec ad extrema orbis diffusi fuerint ; radice 'py, quae volare significat. Pnlpebras, i. e., primum
*I7TO

'SSSya, ilNT

M\

curare alque eflicere ne quis senliat aut experialur. Confer Jer. 20,
citur, occultare

18.
(2)

(Synopsis.)

splendorem radiorum ah exoriluro palpebrarum speciem assurgenlium

sole
;

uti

inque in

metapbora ab eo

ab eo prolins ut de matrice prodii. Hoc et seq. versu est vilae ineuntis detestatio, quatuor gradihus distincte; tempore quo gesltus est in utero, quo emersit ex utero, quo ab obstetrice exceptus est et quo admota sunt ci uhera.
DiTTO, vutv, sive matrice,
etc- ? id est,

tempore quo adhuc eram

in utero, vel,

475
ribus?

ES

LiBRUM JOB
Yerm
bitur,

470

Eamdem
,

imprecationem eleganti gradatione


,

amplilicat

natura ordinem seculus

conceptione

nonnemo lortass dubitabit ac sciseitaquomod S. Job istiusmodi vota, qu manihic


,

ad nativitatem, nativilate ad exceplioncm sui l'aclam

feslam redolent desperationem

aut

licite

conciperc,
ut verba

ab obsletice super genua

1),

cl

ab hc ad laclalioncm

aut prudenter pronuntiare potuerit,

cm,

procedens. Prinini enim optt non fuisse conceplus,

ne seiumnos hujus

vitie

mala sustinere cogerelur;

secundo, non fuisse genilus, aut editus in lucem, sed


polis in vulv morluus, aut sallem eodein, quo natus fucrat
sibi
tilis
,

die de

medio sublalus. Tertio conqueritur


fomenta fuisse impensa
quibus ad
i

rem pessimam oplare quodanimod videalr, scilicel moriem in peccalo originali, el per consequens aHernam damnalionem. Cui respondendum est S. Jobum hic tantm rumnas suas cum morte comparare et banc
sibique
,

sonanl, adverss

Deum murmurare

am
,

nato solita tenella latis subsidia et infan,

prudenter

islis

praeligere. Istiusmodi enim Jobi vola


,

infirmilalis
in

sunt quasi voces pura natura

quam

hic sinit natu-

tantas

quibus tune versabatur, miserias et cala-

rales suas affectiones el miserias lamenlis

exprimere
originali

mitales, mille mortibus molesliores ac graviores, edu-

ac deplorare.
ejusque

Abslrahit igilur peccalo


ci

carelnr ac foveretur.
]T3Z)2 Egressus ex utero non st.vtim PERII? 5TUN1 ad verb., ex venin egressus uth, et expiravi. Plura hic subaudienda. Aut quare ex ventre egressus simt, et nonivel, non statim,) obii. Hepelc i-o xens duas voees NT noS, prozeugma. Ilcb. Cur non li itre exivi, et expirabam Copulalivimi enuntiaturti pro relativo leniporis. Porr, t yia propri dicilur de morte facili et placid. (Synopsis.) Hebr. Quare prvenerunt me (vcl, ccuprunt, id
:

pn

fiuura vit stalu. Non sunt enim


,

verba istiusmodi absolut* voluntatis

TXT

sed ianlum

velleitalis indicia

seu signa, quippe quae contineant


et irrevocabilis
,

votuin rei
I

jam prateril
,

ac proinde

impossibilis
excludi, aut
lerat ergo

qu consequenler quvis conditioncs


adjici aut subintelligi possint.

eidem

Po-

Job optare se in vulv mortuum


,

fuisse,

seclus scilicel morte in peccato

aut

si

ab eo per sa-

cramentum ordinarium, aut modum


et

extraordinariuni,
,

genua

exceperunt , ve!, occurreriv t, sive obvifniit tnth, Clini, sub. , obstetricis, curanlis novum parlum que, pro more, genibus excipienlis; scilicel ne perirem. Mira hsec sunt djvina; proVidenliae et ihsighia dona, qud flui et bstetricem et niammas paiel; qua; tamen Job hic convertit in maledjctionem. TOI et Cur lactatus itderirus? pj'N tt quid, vel quare, ubera suxi ; niera quai sugeretn, vel, ut , sive quod, sugerem TO pro w) et "O, pro ivtl, va, ut; vei pro "TON. Couler Psalm. 8, v. 5. Ubera, matris, aut obstetricis. (i) Verbum CPp A.Schultensin animadvrs. ad Job. anno 1708 edit. h. 1. eo voluit sighiflcalU capienduni, coram stitit, obtulit, et verba h;cc sic reddidit Quare me coram stiterunt, scilicel obtulerunt genua, patri videlicet, ut alludalur ad niorem, quo recens nati infantes nulricis genibus impnsili patri offerebafltur. Nec tamen id nioris fuisse, nec verbum hebraicuni iillo alio vet. Test, loco eodem illo signilicatu
est,
;

Dei clcmenliam ac privilegium anlc mortem

in

ulcro
set
,

cum Joanne
si

Baptist et Jeremi expiatus fuis-

ac grati Dei donatus.

Deinde,

dicamus Jobum hic natura


,

human per-

OHU

sonam sustinere et non tam de peculiari sorte su, qum de communi aetalis illius hominum loqui, facile
patet, cur eo

modo quo
,

dixi, abslrabat.

Cm

enim
,

tune

nccdm

ulla

essent sacramenla ex opre

ut

theologi loquuntur, operato justificantia, sed ad justi-

ficalionem de uccessitate medii contrilio supernaturalis,

cujus aclus long difficillimus nobisque


incertus existit, requireretur
,

admo-

dm

Deus tune temporis mull parcis


liam suam
clargiretur
,

cm pralerea qum modo gra-

cl
,

magna insuper medioac proinde millesimus


profect
,

reperiri

comprohare

potuit.

Et in

Commenta

rum

salutis esset ignoratio


,

Scbullens ipse illam suam inlerpretalionem sepnsuil. Qum verbum illud generalim anteivit, prvenit, dnoter, speciatim etiam antevertere aliquem officia et beneficiis , ollicios alicui occurrere, signilical, ut Deut. 23, 5. Neb. 15, 2., Ps. 21 4. [ta hic Jobo genua dicunlur offleios obvnisse-, quando se ei, ex utero materno prodeunti, subjecerunt, clinique, ne in terrain Quare exceptas caderet, exceperunt. Ilieronymus qeuilms. Alexandrinus Ka liom<ni<nrrrnaiv <j.ci -p'vara; Vulgala velus Et ut quid camtiteru t mihi genua Syrus Quare educavtl me gmi Arabs Quare educrunt me qremia. O'DTl, genua, alii intelligunt oftstetrich, qtlae feeluin ei utero recens exeunteffl excipil, alii patris, coll. Gnes. SO, 23, et Jahn Biblische Archa'ologie, t. i, vol. 2, p. 272. Sunt, qui bis verbis
,

quisque vix salvaretur

qu
,

vel

polis

mult magis dubium ciat


editus peccalo originali

an quis tune in lucem


foret, et

omnin expiandus
,

ab

oniiii ejus

labe cmaculandus

et deinceps
ill

semper
et posl-

in jusliti victurus,

aut cette in

moriturus esset,
,

an veto ab originali labe minime purgandus

modm

gravis peccaturus, indeque gravis daninansi in

dus esset, qum

sol originis culp morerctur;


,

prudenter ulique majori malo

periculo ac

damna-

liooi ininor praeligitur, ju\la coniinunc axioma, quod

ex duobus malts minus eligendum docet.


Mcrit igitur loi patienlissimi Jobi qucrcla; probro

respici pulent

ail

morem
.

pinribus antiquitalis popu.'is

usit.ilum,

quos alere non pussent, aut quorum forma ac species minus placrent, in agris expolilios,

aut

nendi, aut alio (piovis modo slalim oppi iinendi. Quare his, quos patres servalos esse vellenl, deain constiluerunt, qua- levandis inlanlibus, ubi primm materno prodiisseni utero, Levanam appellrunt.

non dantur, quasi non fuerint impatientise nota , sed quo ejus rumnosus dolor calamitalum indieium
,

pro

taxelur, ne stolid insensibilis putarclur. Audi Chry-

soslomum in Caten hoc ipsum ejus virtuti beniem Ac vide, inquit, hominis pietatem,
:

adscri-

ut ira-

Unde orlum apud Luinos


ire,

familire illud

Natos

tl-

(Uosenmuller.) s^u levure. Qdlqttes archologues croient que ces paroles ont irail M'usag (*s anciens de mettre les enfants nonveiiH-iii's sur les genoux de leurs pres. Le teste ii'u n'tant, pas susceptible de ce sens, on ne doit h pas le prter la Vulgate. (Uracli.)
!

cundiam onmcm
i

in
,

dicm

cfl'undat,

nec lineam banc

transilire audeat

semperque diem ac noctem inculconclusil ostia ventris qui portavit

cet

Quia non
t

me,

etc.

Ubi notai suspicitque viri pietatem et in,

noxiam iracundiam

ut quai in

diem ac noctem dun-

477

COMMENTARIUM. CAPUT
transilire audeat,

IU.

47*
alibi

taxt maledictorum injurias effundat, neque lineam

somno meo requiescerem. Adverte mortem hic et


passim in Scriplur
lari.

hanc

ne creaturam aliquam
lias

injuria?

capaceni injuriis leriat, im neque

inanimats el

Sic in libris
,

somnum et dormilionem appelRegum Dormivit Roboam cum pa:

insensibiles reaturas jactalis contumeliis ullatenns

ftibits suis

similiter et

Jroboam. Apostolus quoque


ait
:

Ueiioncslat

clm frivoam jactatorurn


:

causam consultissim subdit


ventris qui portavit

Quia non

scommalum commit o&tia


esse pro-

a
1

Corinthios scribens

Quidam autemdormierunt,
1

cap. 15, G.

Et dormiunt mulli ,

cap. 11, 30.


fili

Ex-

me. Neuipe
,

dm inanem

pressis ver Chrislus de priricipis synagogse

jam
sed

brorum causam
oplimus
illius
i'acil

oslendit

contumelias fore cassas et

defunct loquens
,

Non

est, inquit, mortu'd puetta,

rrito eflectu nullas dclart. Nain injuria; causa est

Lucai S,

52";

eodem modoLazari mortem dor:

miam non
Unde
realum
in

stimand inlerpres siquidem infaprobrosa pna, sed culpabiHs causa.


,

mitionem vocal d icehs


mit
:

Lazarus arnicas mater dor,

sed vado ut som:;o excitent eutn

Jon. 11, 11.

ut raUonabilis foret

jactata contumelia, quia


,

Sicul enim

somnus ad requiem
non

shsuurri natur

nocle non iuvenii

ubi posset xercere

ordinatur, alque ade vit;c hominuni accomniodatus


esl, ut baec sine illo Iransigi
possit
,

infamise judicium, non infuscat faniam


,

modo
honor

rei injuriis affectai

non
;

ita

quoque

sed

illi

sponl praibet obsequium


ipsis

morsjustorum ad vitam
mortuos, qui
in

et

requiem couducit sempi-

el illsus contumeliis
briis,

honoralur oppro-

ternam. Unde Spiritus in Apocalypsi beatos vocat


i.i

indeque sospes enatat, unde credi poterat naufragium subiisse. Ilaque jactat conlumeliae causa

Domino morntur, cap.


'

14, 13, id est


;

Domini

siiui

dormienles conquiescuni xuasi


lit

quo

expuluix contumelia? esl


existit.

ac

bonse

faiflae

vindex

sensu

scilicel B.

Stephanus,
,

in Aclis legitur, obdor-

mivil in
lib.

Domino

cap. 7

60. Mors ergo juslorum jure

Tropologic S. Gregoi ius

4 Moralium cap. 27,

mefito somnus nuncupaiur,

lum propler summam


in ips

quatuor

in

peccalo gradus assignat, conceptioni, na-

quietem menlisque Iranquillittin qu


r,oiiuntur,

m or le
qum

tivitali, gestationi

super bracbia

ci infantis lac

ul duiem ptis

somnum

capere

respondenles

Quatuor, inquit, mpdis peccatum per-

mori videntur, lum etiam; quia sicul somnus prselrili

tpetratur in corde, quatuor consummalur in opre;


i

(aboris iniermissi et rquis existit, ila sancti

in

corde

namque

suggeslione, declalii ne consensu


s

per

mortem

niolests vit* Imjus laboribus requies-

tt dfensionlsaudaci perpetralur,

Fil

cnim sugges-

cunt.

Quam ob causam

Spiritus

ibidem subdit

Ut

lio

per adversarium

dlecta tio per cai item concen-

requiescant laboribus suis, llvcc quies Psalmisl

sus per spirilum, defensionis audacia per elationem.

quoque cum somno


idipsum dormiam
potesl iilud

cohj'urigitur,

Unde

et illam
iis

pririii

hominis rectitudinem antiquus


fregit
,

et

requiecam.

cm ait In Qu eliam
:

pace in
relerri

ehostis
rius
,

quatuor iclibus

oie. lia S.

Grego-

quod
:

in

Deuteronomio
est

cap. 34,5, de

qui luec fusis ibidem et cap. 23, 29 cl 30, prof-

se dicilur terr

Mortuus

Moyses servus Domini in


,

sequilur at pulcbr dilatt.

Moab

jubente Domino, seu

ut ex

Hebro

alii

Non absimilem
cap.

B. Jacobus in Calholic su Epistol

peccali conceptionem et

partum

describil bis verbis,

1,14: Vnusqnisque

tentatur a concupiscenti su

abstractus et illectus. Deinde concupiscenti ciun conceperit


,

parit peccatum; peceatumverb,

cm

consutnest in-

mntiun fnerit > gnrt mortem. Ubi observre

signem metaphoram ab hurnan generalioue pelilam,


secundiim quam mater peccali
bitualis,
est

tune, (seqnens, lune s^ns temps, quo affigebatur quies esset mih), tempiis quo boc prinim ei accidit. Namsi ciibuissem, quietus essem Coc. nny sa;p est ypotbelicum vau sa'p conneclit consequens anlecedenli. ilanc explicationem suadet rd itipatXXiiXc tttriu que coli. Decumbereet dormire de morte dicilur, ul. et l'sal. 13, 4, el ei'iijilare de resurreclione, Fs;d. 17, 15, cujus tempus man dicilur Psal. 49, 15.
;

Et
concupiscenti ha-

S05I.NO

MEO REQUIESCEREM,
;

'")

ITU'

"N TI3TI?',

dormirent

semen

esl
,

lilillalio

seu deleclatiOj

quam

in

Quod
Aperl

a;l

obdormivissem, corpus altinel ne


vel,

ttuic

quies esset milii,

inlelligas

de anima.

geril concupiscenti
esl

pater esl libra volunlas, proies

ipsum peccatum.

Qu

proies vi ad

itic

impfleeta

oslendit se de lutui vit securum, de prsnli t.riui sollicilm fuisse. Nota modum po(lie,

est, ut

embryo,

v. g.,

peccatum ex indeiiberalione veul

niale, vel

omnih formata,

peccatum morlnle

deli-

beralum; nepos denique


bennoe.
Ilinc palet

est

mors,

scilicet setrnit ge-

primo, concupiscenliae motus sine con,

ceptu et consensu volunlatis nulla esse peccata


quia impossibile est visis non
alici et

i;

commuhi sensu
i

non moveri, tum quia de


luntarium.

ratione peccali esl esse vo!ib. G,

De quo
1.

vide D. Augustinum

Contra

Julianum cap.

Palet secundo

qu

I,

ni

peccia esse

natur su venialia, scilicet ea quae non suntplen daliberala.

tenllalent bic nunc per pra^lerilum, ut in TU'*', W33\E? nunc per lulurum, exprimi rd t;s amat l'ulurinii sensu prajtenli, ut 1 Ueg. 8, 1. Yerbum ni3 hic in syritaxi dativi cass usurpalur, ut Isa. 23, 12 cum casu recto infra, v. 2(J. (Synopsis.) Nu.NC EMU DORMIEXS SILEREM, ET SOMNO MEO UEhem. In lrunl bine quidam parvulos in solo peeclo originai decedentes nullum senlire dolorem. Sed id ex Lis verbis non convincitur. Sensus cnim vi boruin Job tanlm est Si in utero malris morluus essem, nequaqum jam bas querelas elTunderem, et omnium mortuorurn more cessarem conqueri. Cselerm an taies parvuli cliani dolorem sentiani, an laniin pna illis sil, (pid careant divin visione, Patres dispulativ loquunlur, pneler unum S.
i

Vers. 13.
(1)

Nunc
:

enim dormins silerem


sui). in

(1)

et
I

Hebr.

quiesceremm,

et securus otiarer, t nunc respicil prai-

Nunc jacerem

repuh-ro,

iH

Fuigent.de Fide cap 3 et 7, quiosetiam dolorem senss pli, vult esse ii.lei. Sed aliiputant non esse si sentiunt dolorem, pulatur is lei, alque aile, vissiiiius. lia D. Augustin. Encliiridii capite 93, et (Estius.) lib. 5 contra Julianum cap. 11.

, ,

,, ,

479

IN

LIBRUM JOB
curise siibdiaconuiu
:

iransfernnt, super os Jehovali, vel, ex oscnlo Jehovah; ut


sit

quin beati

inquit

moriui

sensus, ac

si

diceret

Sicut mater

dormientem

n sinu suo infanlulum solel ore ori suaviter applicalo


in lectulo reclinare,
ita

qui in Domino moriuntur, audientes Spiritu, ut requiescant jam laboribus suis non solm au,

Dcum quoque Moysem


mor-

<

tem, scd et succedit jucunditas de novitate ac de


aeternitate securitas.
1er

servum suum charissimuin


leia osculo in sinu

veluli impacto per

Bona proinde mors

jusli prop,

Abrah

quasi quietis lectulo, col-

requiem, melior
>

propter novitatem

oplima

qum plurima in Scripturis loca quibus morscum somno comparatur, ob maximam ad


locsse.

Sunl

et alia

propter securilalem.

invicem cognationcm, quant etiam Ethnici naturas instinctu agnoverunt.

Ex diclis patet primo juslorum hominuni occasuni non tam mortem qum sonmum esse quo nomine
,

mortem

esse

Unde Socrates dicere solebat similem profundo somno aut diutin pc-

Jobo aliisque hagiograpiiis anliqui Teslamenti , nec non in Evangelio et Apostolorum monumenlis vocatur et

regrinalioni.

Somnus enim profundior non


,

secs ac

quidem placidissimum

qui tolum boininem


et qualis

mors adimil omnem sensum


gressus aliquando in

et aninnis corpore di-

mirabili jucundilale perfundat,

ab Homero

suum domicilium

rediturus est.
,

divis altribuitur plan vii^u^o, id est inusitat et dul-

Cm
rito

ergo moriui sint ad vitam revocandi

jure

me-

cissimae suavitatis,
talis anliqui

quem

esse

dolem eximi
in

i'elici-

mors somnus nuncupalur, pneserlini jam post hristi resurreclionem, per quam mors superata est,
et

putaverunt. Quare Hesiodus in operibus

bona enumerans quibus


periuebantur,
^(j.'vo'j,

bomines

aure

tate

finem accepit

quai alioquin

ternm
,

fuissct

dura-

ait illos

mori consuevisse

&ima Sv
illud

tura.

Atque hc

est mortis Victoria

et

mors mortis
quod
,

ni

somno dulci perfusos. Unde natum

eam mortem somnum


ut Apostolus

appellat.

Quando

igitur Scriptura

dulce scribenlium

mendacium qui cm
,

vellent Ta-

vocat, myslcrium insinut,

Christus, morte su nostram

mortem occidendo

et

probanam insulam pingere ut hedcineum quemdam borlum omnium bonoruin exquisit copia redundantem
et eximi felicitate
si

resurreciione sua vilam nobis restiluendo, mirabililer

mirabilem

dicunt bomines

operatus
1

est.

In Christo enim omtes vivificabnntur

vit saturos,

Cor. 15, 22.

Ab hc metaphor
nimirm
luctui
,

et veritate

Paulus

occumbere morte voluerint, berbulam quaindam apud se natam capere, cui cm indormierint, ^ov;, ut ait Diodorus Siculus
lubore, et
lib.

argumentum

accipit

ad consolandum eos qui defun-

2, sine

clos lugent, ut

suo moderentur con-

absque ullo sensu molesti

veluli suavis-

sidcratione resurrectionis

cert credentes eos ali-

simo quoiam somno correplos,

extingui.

Yerm

quando
S.
tyri, die

evigilaluros, et ad vitam rediluros. Similiter


in Oratione

null fabul, quantmvis concinna: atque acutissimo


ingenio excogital
expresserint,
,

Ambrosius

ad sepulcrum

fratris sui

Sa-

bunc piorum liominuin somnum

septim post ejus obilum habita, eleganter

quorum anima; ver aure pro taprobagratiam habent suavitatis conciliatri-

osiendit et probat

mortem minime lugendam


et

esse

nic herbul

communis est, deinde, quia nos rumnis bujus

primm

quia

cunctis dbita
,

cem, cui cmindormierint, jucundissim emoriantur;

seculi absolvit

po-

qualem omnin mortem Job censet expetcndam.


Patet secundo
||

slrem, quia somni specie, poslqum mundi bujus


labore requievimus, vigor nobis vivacior

nullam
,

juslis in

bc misera
ill.

vit
,

refunditur.

requiem sperandam esse

scd in altra

beat

si

Quem dolorem
gralia?
li il

inquit

non soletur resurrectionis

quidem

in

Apocalypsi Spiritus amodb, id

est,

tem-

quem non
possit.

cxcludat

mrorem,

si

credas ni-

pore mortis, dicit viros sanctos requieturos esse la-

perire morte,

im

ipsius celerilate iieri plus pein

boribus suis

baud obscure
et

signilicans laborcs

usque

rire

ne

Idem
:

Oratione funebri in obitu


aliquis sit post

ad finem vit duraturos,


et

optatam requiem morte

Valenliniani sic ail

Quro ulrm

mortem sensus, an nullus; si est, vivit, im quia est, vit jam fruilur tem. Quomod enim non habet
sensum
,

non antea expectandam esse. Vide de hoc argumento plura cap. 9, vers. 18, notata.
Vers. 14.

Cui kfxibus et co.nsulibus


, ,
,

tei\u^: (1),

cujus anima et vivit, et viget, et remeabit


,

ad corpus

et facict illud

cm

refusa fuerit revivi-

(1) Pendent hsec verbis , jacerem ; dormircm. Qui uDIFICA^T sibi soutudines vel solilaria vel
J ,

isccre? Noluinns vos ignorare, fratres, de dormientit

bus, i Tliess. 4, 12.

Manel ergo corum


si

net resurrcctio.

Quod

gentes

quse

vita^ quos maspcm resurre-

ictionis
i

non

liabenl,

hoc uno se consolantur, quod

destrneta ; ruinas, i. e., diruta loca ut soient diviles. Vel , in vastitatibus. JEdes vel arces collapsas instaurant. In locis desertis et ruinosis, quai nulla speserat unqum cullum iri , sumptuosas ads excitant; vel, nomen sibi comparent, vel, qud reges , suas opes ut

dicant,

rum

qud nullus posl mortem sensus sit de unctoac per hoc nullus remaneat sensus doloris,

oslentent, res diliciles moliantur; vel quod delectentur secessu ; vel etiam, qud praeruptos montes et loca tuliora

quserunt

vel quia
,

regum

esl civitates

condeie

quanl magis nos consolationem recipere debcmus, pecca quia mors metuenda non sit, e quod Unis sit

torum, vita autem desperanda non

sit,

quac rcsur-

colonias deducere el deserlas terras incolere, regeni enim sequilur lurba (piasi examen. Nouai in morte sequalemesse eorum conditionem. Hic refutatur proSi ab utero mortuus esses, cariturus lepsis occulta
:

<

rectionere peraturIJob quoqueddcet nec

mortem
14,

ti:

fuisses vit bonis

etc.

Resp. 1" Rona

ista

non sunt

mendam, et polis optandam piis, dicens,cap.


me, snstinebo donec
epist.

1 i

Si eiiiinmortwis fuerit Iwmo vivet; consummatis diesviUr


iterni fiam. est
t

Pulcbr etiam S.

solida qu mors auiert. 2 In lianquillilate ill non sunl parles dtriores ejus qui ista non perceperit qum illorum qui possederint. (Septua. aliter lociim reddunl Qui gloriabanturdegladiis *i's.)!Nainmi"in
:

Bcrnardus

105 qu

ad

Romanum Romanne

etiam gladios

significat.

(Synopsis.)

481

COMMENTARIUM. CAPUT
dificant
sibi

III.

m
in

om

solitudines. Septuaginta vertunt


"fit, o

cum
diis.

regibus consiliariis terr qui gloriabantur in gla-

MT^aaiXuv (3ouXerav ta;

faufiwvTO

irl

^tpsdtv,

Expende modo
,

quo

illa

duo

inter se possint

W1 D^Sa DT \HS W, cmsiliarii


VIN
,

convenire
,

cum

scilicet dificare solitudines el gloriari in


in gladiis gloriari

regibus el consiliariis
gladiis.

terr scilicet morluus quiele dormirem in spulcre.


scilicet, ul

Siquidem

idem

est

quod de
forlis-

consules terr sunt consiiiarii


,

Hieronymns verrit regum el principuni

multitudine exercituumextolli, et frequentiam


;

pnes quos sunt gubernacula moderatores et gubernatores rerum. Quo sensu \'JV et inler splendida il!a nomina comparet, quibus magnus rex Isa. 9, 5, celebralus; insignitur. Ben Syrus et Arabs :; .Principes in'*> rnxin, terr. In verbis, quae sequuntur, qui dificant sibi solitudines, explicandis mirus inlerpretum dissensus. Sunt, qui cogiient de sepulcralibus

simoium militum oslentare dificare ver solitudines est omni frequenli et auxilio militari penils destilui, et

omni insuper hominum consorlio

carere.

n^n

An idem
in

possit esse in regibus et principibus gloriari

multitudine exercituum, quod dificare sibi soliluest.

dinem; profect idem prorss

Diim enim prin,

monumentis, in solitudinibus exstri soliiis. lia, post Pinedam Doederlein qui alludi pulat ad magnilica jEgvpliorum principuni conditoria alla^. pyramides,
,
,

ceps quispiam numerosissimum confiai exercitum

et

forlissimorum militum deleclum


in

facit,

copiasque suas

appralu siruebant. Cui senientire calculuui adjecit Pareau, in commentt, de immorialitalis Notiliis, etc., p. 13S, uol. Cappellusde praetoriis, aut yastioribus aedibus, unius principis incofatui destinaiis. Alii hotarputantpotentibruni stiidia, qui lionori sibi ducunt domos ita laxas dificare, ut non salis habeant quidquid spalii est inlra civilalum ninia insanis occuparenaolibus, sed eliain in dserta explicant loca ad qu aedificiorum superbiam extendunt. A. Schultens dificare deslatianes positum vult pro, destruclionem mortis desiniere quasi, el pro sepulcris morluoruni exivdilicaremonumcnla vivorum veluli, in quibus magnifie decuinbeiiles quodam-

quas deserlis

locis incredibili

immensum
,

adauget,

spenumer

dilicat sibi soli-

ludinem

el populis ac regnis inducil vastitatem, et

tandem aliquando ab omnibus derelinquendus, solus


Arabs Qui destructa seu vastata sibi dijicant. Quid ver Hebris signilcaret vastata extruere, non erat divinantlum sed ex linguse usu deiiniendum. In quo quidem e minus est dificullalis , qu (requenlis phrasis TTOZ ri"12"in, dificure vastata , oc:

mod

ininioraies

t'acli

esse videantur. J. D. Michaefis

in Supplem.p.'Oo, inler conjecl unis plures alias, quibus tamen nec ipse mullm liibuil et iianc proposuil
,

qu

ipsi verisimillima

rVU"in idem

es.se

quoil

ITUTl

permutalione), adylu, tem(solila litterarum B et pla.i Magnilica, inquit, sepulcra, mausolea, lemploruin

noiniii dici possint, el ver pyramides, Pliaraonuin sepulcra , verissim adyla sunt , ints in medio ali,

quod adyton babentes


<

in

quo regum corpora depo-

Verterim ergo Qui dfjkatit templa, mausolea, < sibi. t H. A. Scindions iioiuine main ex notion e Arabici, exislimavil palatin regia signilicari. Hecl ver I. P. Berg in specim. Animadvers. crilic. in loca qudam loin aJ calcem interprtai, leut. Jobi ab //. A. Schultens et II. MunstingHe belgic versioue et notis illustrati), p. 228,monui(, utraque illa vocabula, Arabicum el Hebrum prop idem valere, sine ratiorie idonesumi. Muli minus aulem probandum est, quod ipse proposnit, verba hebra relingenda esse ad Alexandrinam versionem, g fcmpuvr w itpeaiv, hoemodo lob rvnTl D'Ja.n quod vertit His , qui gladiis glriabantur suis. Qui quidem sensus quo pacto ex lasila.
:

libus verbis exsculpi possil , nie non posse perspieere, ingnue fateor , neque hujus su interpretalionis rationem adjecit ullam. Non difficile quidem est inlcllcclu, qui lacluni sit, ul in lalcm cogilalionem incideril.

menti observatum esse illud D'm, Habac. 1, 5, quod post interprelem Syriacum et Ed. Pocockium in Not. Miscellan. p. 52, seqq., baud pauci ut in quibusdam Lex. lieb. insolentes interprelanlur exaratum exslat, vox niliili insolent em se gessit contra alios. Verm hoc eliam admisso, minime tamen verba illa Bergioreposila, eo quo ipse voluil, modo verli posse, unusquisque Hebraic vel mediocriler doctus ipse intelligel. Ea quam Latine expressil Omirn sentenlia Hebraic sic exprimenda luit D'SSnnon, conf. Jerem. 9, 22, 23, Ps. 49, 7, 52 3. Proverb.25,14. Omninautem Alexandrino interpreti non vciiin lanlm tribui, qui qum semel sibi persuaScilicet videlur ejus
, , , ,
:

vocem main hic gladios significare, lolius loci sensum ulcumque reddidit. Similis in eodem nomine
sissel,

ITOTIvarietas Ps. 9, 7, ad quem loc. nol. nostr. conf. veteres Noslro ver loco , praeter Alexandrinum omnes consentiunt in leclione e qu nunc in codd. expriquolquot inspecti sunt omnibus reperitur menda. Hieronymus Qui dificant sibi solitudines. Qui fundant sibi solitudines. Syrus i haldus
, , : :

Malach- I, 4, Ezech. 56, 10, 53. sdr. 4 , quibus locis omnibus , milla est dubitatio signilicari e loculione res collapsas el ruina dejectas resuscitare ac resurgere facere. Qu ver perlineat noslro loco mentio regum et principuni, qui ruinas restaurant, sibi, id est, in usum , vel, ut et ad posleros propagalama m suain ampliarent renl (conf. Gen. 11, 4), raliones alii comminiscunlur alias. Plerique autumant mortis condilionem qualem regum turres pauperumque tabernas quo insinuari pede pulsautis. Alii slaluunt , lacitani his verbis removeri objectionem qud si ab ulero morluus luisset , caruisset vil bonis quibus usus ruerait. Negare ergo Jobum ha:c esse bona solida sive honor speclelur suminus in litulis principalibus sive voluptas maxima , in palatiis exlrueudis , sive divitise opesque (v. scq-). Hisce enim bonis omnes in morte spo'iari non minus et qui eis nunqum usus sit tranquillum es^e, quni qui omnia isla possederunl. Alii sic neclunl perin.de tuturum fuisse Jobo , si modo quiesceret u!)i el cum quibus jaceret , cum regibusne splendidis an cum obscuris aborlibus (v.lG). A. Schultens denique sensum hoc modoconcipit Si recens maire sepulcro illatus fuisset ne regalibus quidem forlunis lo'rlunas sibi suas videri postponendas sive viros illos principes defunctos jam consideremus, sive eliain vivos cm maxime ac florentes quippe ac sepulcra sibi superba struentes in vil eo ipso teslalum laeiant se niorti esse oppigneralos alque brevi ad plures esse descensuros. Nihil tamen horum scopo ac seriei salis videlur accommodatum esse. Videntur polis cerii quidam veluslioris aevi reges principesque potentissimi designari qui dm vive- eut, arces urbesque collapsas restaurabant, ut inde sibi gloriam immorlalem pararent, quique palaiia incredibili auri copia referlissima possidebant (v. scq.), vel qui in locis desertis et ruinosis, qu nulla spes eral unqum cultum iri sumpluosas sedes excitabant et magnilica paatia. Qui quidem reges quinam elquales l'uerint, liodi iruslra aliquis anquirat, nec illud seire mullm aliinet. Salis est nsse, pro Iwminibusjam long olim mortuis univers ac generatim quibuscum quietus dormire oplabat , nosirum , ut poetam decet, per synecdochen speciatim singularem aliquem hominum ordinem nuncupare el quidem certos quosdam reges, mollis anle tempestalibus lato fUnclOS , quorum memoria in hominum sermonibus ac nientibus lune adhuc hrebat. Horum
currit, veluti
9, 9. Isa. 44, 20, 58, 12, Cl
, ,
,

igilur sorli eo

nomine invidet

qud
ipsi

illi

dudm

quite fruantur, dm miseriis s'il eonlliciandom.

cum

dulci jamacerbissimis

(Rosenmuller.)

483
divin ir reservatur
,

IN

LIBRUM JOB
h

484
fieri

ut miserabili fine vitam conlocuples est Xerxes


el
ille

gnre

sibi

monumentum
si

vellet,

utsemorilu-

cuihil. Tcstis lnijus rci

regum

rum

agnosceret. Cert

Tribonianus
et

cum Jobo

;id

potcniium miraculum, qui tumore


sic vel

ambilion Perhonoris causa

regum corisumtttqe sepulturas,


(iiiicsfjuc,

mausola

solitu-

ab

ipsis

magnis monlibus

sib!

quas
in

sibi

dilicant,

irequenlis diverglori

verlicem inclinai! cupiebat, qui hsinabatur fiumini-

tisse),

atqe

iisdem

marcescenlis

exu-

bus, qui oceano


injiciebal, duxil

quasi

naturae oniinus', vincula

vias ci furentis libilin spolia potentissimis

terrarum

ad Thermopylas quingentas cl vig'mli

dominis delracta sagaci menlis oculo accuratiiis persset,

oclo myriadas bellaioruni, cni myris decem homi-

baudquaqum sanc lam vesanus aut excors


crederet persuadere Jusiiniano se posse
exlremurri vilac diem obiturum.
el ridiculuin id erat,
,

num

inillia

conlineai, qo exercilu ncscio an ullus


fuerit.

exliiisset, ut

unqum major

Ilaque

fluvii

cxsiccabantur,

cum nunqum
purile

Sed

seges agrorum onmis, prata viridia, silv ingnies,

omnin

cm non modo
diaconus

Europae el Asiae fructus, ul locuslis numro


nilis

ihii-

imperatores maximi
j

sed ipsa quoque fiorentissima

consumcbanlur. Scd quis tandem

finis

expedi-

olim imperia jacuerint. Quare

Agapetus

tionis? Rgis iiiga, pavor ingens,

dedecus immortale,
ltitiae cl

cap.07,inaureissuismonitisa(lJuslinianummortiscit
attribuit ira^ipa^xu; JdvTa?, omitivoros dents,
infligit,

mullnrum millium mors,


triumphi. Quis
el

lioslium piaula,

quos

unqum ade
Rege Gollio
seplimi
,

in gjadiis gloriatus fuit,

inquit,

omnibus,

nihil

reverila iu^.xTuv

tantam

sibi

dificavit soliludinerii ?
scribit

Similc

est

X*(Litf9T)Ta,

dignitalum splendores. IIxc igilur atque

quod

de Attalo
libri

Paulus Orosius
ipsuin

similia meditari oportet eos qui sibi in vil et in


le

mor-

circa fincm
credibili,

memorans

cum

in-

consullum esse voluerint.

Nam

ut ben

monet

Xerxian vix inferiore,


classe

ter mille et

dueen-

S.

Lo

ser. 5,

de jejunio seplimi mensis,


,

luec solli-

tarum navium

Romain cpntendisse, comque

cilisshaa medilatio esse dbet sapientis


islius vita; et incerta

ut

quoniam

jam

in lillore

innuruerabilem l'urlissimorum mililum

brves dics
<

sunl spalia, nun,

exercitum ad urbem invadeiulam expusuisset, ncscio

qum
ii::n

sil

mors morituro improvisa

nec inordina

quo panico terrorc subito correplum, et in fugatn versum, prima quque arrept navi solum Carlhagi-

incidat finem, qui se novit esse morlalem.


et ipse

Sanclus quoque Ilieronymus, magnus


sapieatja3, tanti fecit

doclor

nem

rediisse, ibi'einque

continu militari

manu

in-

banc medilationem, ul ad labes

terCcctum

m'.scrrim occ: buisse. Ecce

libi

Allalum
labri-

vitiorum eluendas parandamque vil christianse per-

inauditam rnaximarum navium mulliludinem

fectipncm pulet sufficere

undc

illud

tanlo ingenio

cantem. Ecquid landem

in

tanlo

navium
nisi

numro
solitudi-

dignum acroama
;'(')

Facile outemnit omnia qui se setn13oc

princeps potentissimus sibi

oetliiicavit

cogitai

moriturutn.

ulique quisquis
,

seri

nem, quando

solus

unic navi Carlhaginom fugit,


[

secum

et attenta

cogilatione pervoluit

el

assidu

pnas

ibi irato

numini dalurus? Ex

bis cl aiiis innu-

mcditatione sibi penits inculcat, conatur inprimis,

meris, quse brevitalis causa omitto, exemplis luculenler, ut opinor,


ges, palet,

qum ve:

principes et resibi ipsis

quantum mortalis quidem et instcJbilis bujus vilae inanes omnes rcrum futilium ac conditio patilur
,

qui in

gla.iiis

giorianlur,

plermque

noxiarum cogitaliones excludere


mi affectiones
in

omnes pravas

ani-

soliludinem edilicent.

gyrum

ralionis reduccre,

omnesque
minimas
ad

Cm
gum
et

igilur S. Job, uli sapiens erat, istiusmodi re-

morum

labes cmaculare, et quasvis, eliam


,

maguatuni miseras vicissiludines


,

et calami-

imperfetiones

quoad cum divin

grati fieri polest,


,

tates baberci penits explortes


et expcricnii et

aique ipso jam usu

sedul emendare ac penits oblillerare sludel

comprpbatas, jure merito ad quielem

omnimodam

spirits puritalem

et

omnis

terrena

malorum lanlorum finem, vcl per ipsam mortem, anbelal. Tanlis enim malis vita lia se repleta est, ut
comparalione sui mors remedium pulelur esse, non

concreliqnis vacuilatem

ac

soliludinem
:

cum Jobo
reqibus et

myslic suspirans el exelamans


silerem,
libus

utinam doiviiens

et sonuio

meo reqnicscerem cum

regum consu'.umque ..c in parle qum plebeiorum condilio, quos eadem manet sors, el non minus in marmoreo tuniulo, qum paupna. Neque melior
est

terr, qui difuaul sibi sotitudincs. Quibus

verbis arcano

quodam ac recondito sensu summa

cordis ac vits purilas veluti nativis ac pulcherrimis


suis coloribus de|iicla nobis repraseutatur. IIxc est

percs

in

suo pulvcre aul etiam insepulli pulrescunt.

Facessal igilur Tribonianus, nihus quHeiu civilium

enim

veluti quieta

quaedam dormitio
,

el

inquiclarum

legum inlcrpres, sed


das adulalor
y.ai

etactor viqlalorque divinarum,


liic,

sedalip cogitt ionum


i

nec non inutilium desiderioquasi


illa

et cbrislian religione abiiorrens.

ut ail Sui-

u;n soppralio,

qu mentem suavissimo

somno

&it.sam, et imposior, persuadere Ju-

reficit

vegetalque. Haec est item arcana

solitudo

siiniano imperatori conatus est

cum nunqum

nioi'iiri.

qu

per

omnigenam unmoderantise cuiuscumque vain

turum, sed cum


Slulla
tis

carne

in

cu'lum assumptum

cuilalem
slniilur;

singulis animai viribus


illi

spirilaliter
,

exqui

omnin impiaque

persu: siq, quai)) ipsi Oricns:iu

qum

consules et reges icdificant

imperalores invenlo

pucheirimo, el inpri-

sauo prudenli ]ue cousilio oinnein


nein amoliunlur,
et

se impcrfcclio-

mis salulari
inter

coiifulavci uni.
regiae

Nam

coronalo imperatori

impotenlibus animi molibus imsemeiipsos

pompam

magoiiicenlix glqriseque lubas


vario

perantj ac super

pcqsur

dislrictionis
lib.

undique resonanlcs supremi aube palalim


inarmore frusta offerre solebant,
et

rgnant,

prout pulchr S. Gregoiius

i Mora:

rogare,

quoex

lium cap. 28, htinc locum mystic exponit

So!i->

485

COMMENTARIUM. CAPUT
et

HT.

186

tudines, inquit, difieare est secreto cordis ler-

terea doctus divino Spiritu vates gloriam

doms

in-

renorum desiderioruni lumulius expellere


un

geniosissim appellat dicens

Ne

timueris,

cm

dives

intenlione lerna; patria; in anaorem intimai quielis

factus fuerit liomo, et multiplicata fuerit gloria


ejus,

doms
qu,

anhelarc.

An non cunctos cogitationum lumulius se


:

Psa!.48, 17. In cujus loci expositione merit ex:

expulerat qui dicebat

Uiiam

petit

Domino,

liane re-

clamt Chrysostomus
inquil,

egregiam sentenliam

quiram, ut inhabitem

in

domo Domini omnibus


et

diebus

philosophia; doclrinam
dixit

omni studio comple-

tvil

me?

Ps. 26, 4.

frequenti quippe lerreno,

ctendam induxit. Non


sim instruuntur,

opulentiam divitum et

rum desideriarum
nihil

fugerat

ad niagnam videlicet

splendidissima ornamenla, quibus des magnificenliscc-se

soliludinem semelipsuin contuleral, ubi c tulis

gloriam hominis, sed gloriam

extraueum conspiceret quo incompetens


,

nihil

doms. Nain

siragulae vestes, aurea

mensa, picturae
alia

rerum corporalium magnum pclierat, quielam mentem, in cquenidam secessum qu tanl puris Deum cerneret, quanl hune cum
amaret
;

lumultu

exquisita;, fontes,

aquduclus, ornata cubilia, et

bujusmodi, dcora sunt domorum, non dominorum.

Quid enim

illis

CQUleret,

qud aurea

sint

columnaet slulti-

se solo

solum invenerit.

Sic

ille.

Ad

liane

eamdem

rum
li

capitella, si ipsi capul

luteum babeant,

mentis purilalem regius quoque vates suspirabat ex inlimo cordis affeclu damans Quis da'it mild pennas
:

aut pravis opinionibus ut fuligine tinetum et de?

forme

Vide hacc fusis long oratione ver aure

sicut

cokmb,

et volabo, et

requiescam? Ps. 57,4.

S. Clirysostomo deduel, ubi pulchr ostenditnon au-

Cohimba;, avis limidse et circumspecla;, pennas optt quibusab omniprorss immunditi declinet, atquein
pace se
et interna quite

rum

et

argenlum, sed virlules veras esse hominis


quippe qua; soke etiam post morlem nobis-

divilias,

conservet.

divine S. Bernardus serm. 52, in


<

De quo desiderio ita Cantica j Ulinam


: ,

cuni pcrennaiit, et cclernm bant, alque ipsiusniet

Dei possessionc dilant


prailerquni qud

lerren ver fiuxacque opes


saiienl, niagnis

inquit, lic

morte ego frquenter cadam, ut evadam


,

nunqum liominem

laqueos mortis
i

ut non
,

senliam

vila;

luxuriantis

insuper molestiis et periculis circumdai sunt, et in

morlifera blandimenia
libidinis,

ut non obslupescam ad senavaritia:, ad iiacundiae et

morle tandem possessorem suum descrunt, ipsique


pereunt,
et

sum

ad slum

a;lern;e

non

rare-

perditionis

causa

impatientiae slimulos, ad

angores solliciludinum et

exislunl. Isiiusmodi ergo (iivitem

haudquaqum reveneque deseenFilius ele-

molcslias

curarum.

Moriutur anima

mea morte

renduin aut

in
i

prelio
tirierit

habendum censet Psaimista:


non sumet omnia
;

ijustorum, et nullaillamillaqueclfraus, nulla oblectet


i

Qtwnium cm
det

iniquitas.

Bona mors, qua; vitam non auferl sed


,

cum

eo gloria ejus. Id

quod ipsemel Dei

transfert in melius, bona,

qu non corpus cadil, sed


liaec

ganti parabol in evangeio nobis ob orulos ponit, ubi

anima sublevalur; verm


eaioriatur

honiinum
si

est.

Sed

diviiem quenidani avarum, ardore


bili

magno

et insatu-

anima mea morte etiam,

dicipotest,

cupidilalc diviliaium totum in thesauris lerrenis

cangelorum, ut praesentium memori excdons, re

congregandis oceupalum, acriler reprehendil, ut slul-

rum inferiorum corporearumque non modo


dilaiibus
,

cupi-

tum, cleslium ignarum, et prseter expecialionem ab


ic
!

sed et similitudinibus exuar


illis

silque ei

vil

et

usur lorlunarum eripiendum

adiort

pura
laiis

cum

communicatio
>

cum

quibus est puri-

enim de

homme quodamsimilitudinem, qui


bot in

boiiis ler-

simililudo.

Ita

sanclus Bernardus.

Ad boc
!

renis circumfluens anima; sua; ltissim gralulaba


tur,

igitur

aspirandum, ut mentem puram tranquillamque


efticias;

qud haberet

unnos plurimos reposila,


sive, ut est in

babeas, et leclum sponso clesti dignum


ille

eumque merit slullum vocal;


cr fo /a, r

Graco,

enim non

in

spinis

imperfectionum
,

neque

iimjn/em, sine mente, sine judicio.insipientcm.


sibi

inanium
floribus

tribulis solliciludinum

sed in sanctarum
|

Quippe em
sinuc vitse

perennes prop delicias et longispollicerelur

suaveolenlibus
halitu

cogitalionum

requiescere
foveri

amnitatm

homo
:

faluus,

ill

et

clestium

desieriorum

neenon

ips nocle vil et opibus spoliatus fuit


Itac

Stulte, inquit,

bysso puritatis involvi amat.


feceris
,

Quo magis

in bis pro-

nocte animant

tuam rptant

te;

qu autem

pa-^

e perfectis et

diulis ejus

aspeehi et

rsti cujns

erunt? Luc. 12, 20.

Tum

ore sacro, ad

amplexu perfrueris.
VERSIO 15.
AlJT

suorum omnium documenlum, divinum hoemonitum


CUM PRINCIPIBUS QUI POSSIDENT
(1).

addidit
dives.

Sic est qui sibi thesaurizat, et non est in


es!, siu'tus pariler est, et in

Deum

AURUM, ET REPLENT DOMOS SUAS ARGENTO

Eamdem
divi-

Hoc

nocle rapien-

adbuc sentenliam illuslrarepergitet amplificare,


les et optimales ex
aliis

dus, inquit Beda. Sic cuilibet accidil, qui congerendis


sludet opibus, ut sluhissim opinione delusus jiscun(issiiiKc

potenliae et

copiarum speeie-

bus, pryeserlim auri cl argonli, describens, quibus

beatissinraeque

forums,

prter

omnium

illorum

domus replentur

ac resplcndent; qua; prop-

spm,

et

cm minime

pufal, eripiatur vil, cl qua;

scelere ac infinilis prop aimiiiangoribuscor.quisive(i)Qui nomine main, v. prcod., magnifiais se- Il .., llis frueDda rHl!!(jU;il p pulcrorum moles, mausolea, si^iiiiican cxisiimnni, | .. Cseierm ul ad lexmm Cjiisque sensum htteralem, et hoc versu nomine Dira, dommtm, talia sepuicralia monumenta volunt intelligenda, alque alludiad ritm quo nminihil digressi sumus, reveriamur, non lam illuin veteribus frequentem, quo aurum, argenlum, ad domos auro ar^entoque relertas, et splendidissima niomlia, omms supellex pretiosa magnalum sepulcns . supellectile relueentes, qum ad ipsa regum princiinferri solebat, qud hic enunlielur implcre domos suas argento. (Kosenmuller.) pv.mque sepulcra et mausolea Job alludit qu me. .
i
I I

i87
ril

IN
eliam
:

LIBRUM JOB
12, dixerat,

188

domus

illorum dici

possunt, juxta illud

lucem. Hic idem repetit quod superis vers. 10, 11 et

Sepukra eorum, domus illorum in temum. Reges enim ac principes procercsque non solm cuin
Psalmistae

nimirm optare se nunqum

fuisse

na-

vestibus et ornamentis gloriosis, sed etiam cum ingentibus auri argentique et pecuniarum thesauris sepeliri
lib. 7

lum, sed lanqum flum immalurum, materais adhuc inclusum visceribus, aniequm in lucem ederetur
periisse, aut saltem
illico

mortuum ex
fuisse,

utero prodiisse, et
vitai

olim consuevisse manifest colligitur ex Josepho

absconditum

ne miserrinia; hujus

Antiquitatum cap. 12,


:

ita

de Davidis sepultur
iilius

niala cernere aut sustinere cogerelui

loquente
<

Sepelivil, inquil,

eum

Salomon Hieilla

Allcgoric S. Gregorius
lut aborlivos ait fuisse

lib.

4 Moralium cap. 56, veillos

rosoiymis magnifie, pneter solemnia

in reguni

primos

orbis incolas, qui

i'uneiibus, illatis eliam in monuiiienluin ejus

maxiconmilie

ante legem datani

verum Deum

coluerant, el

jam

in

mis

divitiis,

quarum magnitudinem

facile sit

limbo quasi in materno utero abscondili quiescebant,

jeclare ex hoc

quod dicenius. Nain post annos


Demetrii

tempus redemplionis
aggregari

et spiritualis

ac glorwsae per

irecentos llyrcanus pontil'ex oppugnalus ab Antioclio


imiiie Pio,
lilio,

Chrisluni nativilatis praistolanles, quibus Job apponi


et
<

volens pecuniam ei

summoper

d siderabai

Abortivum,

(i.u

e, ni

abduclo cxercitu obsidionein solveret, nec

inquil,

quia ante plnum tempus orilur, extinclum

vxeiis
vidis,

;iliiiiuie

sumere, aperl

cell

monumenti Dainillibus,

protins occultalur. Quos ergosanclusviralios abortivos vocat,

et prolatis inde tribus lalenlorum

cum

quibus se quiescere poluisse consi-

eoromque parle Anliocbo nuinerat, oppugnationis


periculo se exemii, sicut et alibi indicavimus.

deral, nisi eleelos quosque, qui ab ipso iiuindi pri-

Ac

<

mordio ante redemplionis tempus exorti sun),

et

rursni post multos annos elapsos Herodes rex ab


cell aperl

tamen

liuic

mundo

semetipsos morlifieare curavetabulas non

magnam pecuniam

sustulit

ad loculos

runt'.'

qui conscripl* legis

habenles

lamen qui reguni cineres continent neuler eorum pervenil, singulari enim arte ila erant sub terrain
conditi, ut ab ingredienlibus

quasi in utero mortui sunt, quia auclorem suuni nalurali lege

ti

limuerunt, et cni venlurum mediatoreni

monumentum

inveniri
loci
j

crederent, studuerunt sunimo opre morlilicandis

nequirent.

lia Josepltus.
iste

Sensus itaque hujus

voluptatibus, etiam quse scriplo non acceperant pra>

proprius est

quem

tradit Pineda, quasi

Job dicat

cepta

se, licet in extreni

qu premebatur, inopi morere;

servare. Tempus itaque illud, quod juxla mundi inilium morluos huic seculo paires noslro

tur, nec divitum

principumque

more ullam aureani


quin potis

prolulit, quasi abortivi utrus fuit.

Sic

ille.

argenleainve supel;eclilem secum insepulcrum dei'erret,

Tropologicc Berchorius trs hujus vocis abortivi


Iradit

non ide tamen minus qum

illi,

morales expositiones
ait designari

ac prinuim quidem per

long magis jucund ac pacal quielurum.

abortivum

morlalem condilionem, quia


ita

VeHS. 16.
SUBSISTEREM,
(1) llebr.

Aul SICUT ABORTIVUM ABSCONDITUM NON


(1)

nin.irm vita prsesens est

breviset misera, ut quo-

VEL QUI CONCEPTI

NON

VIDERUNT

dammod

videalur mori antequm nasci, juxla illud

Sapienlis, 5, 13:
:

Nos statim

nati desivimus esse, et

Aul

sicut abortus, sive abortivus, abdi-

essem, sub. ampliks absconditus, non inter vivas. Esse dicilur qui vivit ; non esse, qui moritur. Vide Gen. 42, 13, collai, cum Gen. 44, 20, Psal. 103, 10. Gymnosophisla, interrogatus ab Alexandro utriun pluies essent vivi an
tus,

ide ben potest aborlivo assimilari prseserlimob pec-

sive

nemp, super terram

calum

originale,

quo pris morimur qum nascainur.

Secundo signt peccati infectionem seu operis imperfectionem, juxta illud

Numerorum, Num.
fiai luec

12, 11

non enim esse morttws. Non essem, scil. in rerum natur, non viverem. Ant sicut absconditum et abortivum fui, i. e., sicut flusin matrice clausus prit. Sub. quare non, ex pracedenlibus. Aut taillas omninb essem, Quare non fui sicut, etc. tanqum abortivum absconditum , vel in utero vel, sub pulvere in sterquilinio. pCT3 dicilur, vel, qud in tali feelu sensuuin fores oppilat, sive obvel, qud in eo forma et lineanienla struct, sunt corporis non apparerent. Omnis ftus qui vivus non edilur, dici potest ^DJ, quod Graecisesl s/.T?c u.a, u.&,w|a. Sed mallem b23 esse, quod in Utero aniniam babuit, sed ibi inortuuni est. VlI QUI CONCEPTI NON VIDERUNT LUCEM. 1 Hebr. Sicut infantes (vel parvuti sive pneri) qui non vidcruut lucem, id est, non editi sunt in lucem, non nati nam

morlui:

Vivi,

dixit;

Obsecro Domine mi, ne imponas nobis hoc peccatum

quod

stult

commisimus, ne

quasi mortua et ut

"!

sua?. Quemadmodm ergo mulier nmltis variisque decausis aborsum palilur, aliquando quidem ex tonilrui fragore et

abortivum quod projicitnr de vulv matris

subil concussione aut lapidis projectione,

nonnunin-

qum

etiam ex sanguinis effusione, mutatione, aul

luilione,

non rar item pharmacis hunian induslri


eliam

ad informera flum vel abolendum vel ante tempus

expellemlum compositis aborsus procuralur,

sic

haud paucioribus de causis anima spiritalem aborsuni


facit, et

boni proposili

flum ex

divini Spirits inspi-

qui nascunlur lucem vident. Aut lux vitani dnotai, quam videre dicitur, qui e truitur ; ut Cobel. 11,7, Sir. 22, v. 10. Non videbunt lucem, sive soient, Psal. T)iy propri sign. parvulos 4i), II), i. e., non vivent. qui.jam aliquid agere et moliri incipiunl ; hic aulem usurpatur per cataclnesin de inl'anlibus in Utero matrls exlmclis. Hic sign. pueros nondwn editos, ut docenl verba seq. ; alibi infinies. Ergo ;nV puer modo conceptus, vel polis leinpore conceplionis et deinceps. Jobus prae impatienti inorlem optai, et eximia Pei niunera, vilain, ortum, etc., accust, nempe, tur-

ratione in mentis utero concepluin occidit et suffocat

per peccatum, et velul abortivum projicit et abscondit


;

nonnunqum quidem per


bono proposito

diabolic tonitruuni

lenlationis, aliquando item per


nioris

respectum humani

li-

resiliens,

aul sallcin illud

balus ha;c dicit, et non ex animo, doloris vi rationis usum impediente. Peccat intrim, quia et cor, et hngua, et omnia nostra, Deo ejusque gloriae inserviro (Synopsis.) oportet.

489

COMMENT ARIUM. CAPUT


ET
IBI
:

III.

490
Seplltagitlta Yei-

exequi procrastinans, et tandem omittens, quando-

REQUIEVERUNT FESSI ROBORE.


Exe aEe; ljsxauffav
<s[i.ci.ri,

que eliam per sanguinis emissionem,


in res externas elusionem,
tatis

id est,

nimiam

tttnl

Oujj.cv p^vi. bit".

vt'naaavfo
iras,

omnem

devotionis ac pie-

xarxoTuoi t>
ibi

ibi

impii accenderunt

/union

succum, quibus conceplus Spiritu sancto ftus


obli-

requieverunt fatigati robore. Alque hoc


aliis

modo

nott

foveri debuerat, evacuans ac perdens, aliisque sintili-

Olyntpiodorus in
lirauoav

libris legi

ipse tanien habei

bus de causis, quse vel bonorum propositorum

itemque aliud Scholion,

et sanctus Augusli-

vionem inducunt, aut ut ea quis sponte ac deliberat


voluntate frangat, efficiunt.
Tertio denique abortivum in meliorem partem ac-

nus: Deposuerunt furorem suum. In quibusdam codicibus est ie'iwwoav, quod idem valet. Theodolion reddit ix.iTta.am,
8j(av,

cessrunt

Symniachus
:

xb'-reairav

op-y?;;

ceplum dsignt liumilem animi dejectionem, quant


celici

as-

sedrunt ir furorem; Aquila -a.aa.-no

xj.vaa.i,

submissionem vocant, qu quis se pro nihilo

cessrunt turbare, seu tuniulUint ciere, aliisque

me-

et abjecto, reputat, et aliis postponit.

Quo sensu Apo:

tum
aliis

incutere et

vim

inferre, q. d.

Qui vix pacem

cum

slolus de semetipso dicebal, 1 Cor. 15, 8

Novissim

habere poterant,

et su tyrannide et tnalignitale

autem omnium tanqum abortivo

visus est et milii, se


tali

omtes opprimebant ac perturbabant, hos quidem ver


berantes, aliorum ver bona diripientes, alios denique

minimum Apostolorum
mine ac
Vers. 17.

vocans, et indignum

no-

Christi apparitione.

diversimod divexantes, eorum tandem pervicacilas

Ibi (1) impii

cessaverunt a tumultu

furorque finem in sepulcro inveniet

et

quorum robur

ac vires vel labore, vel thorbo aliove casu fessai et af(1) Nempe in plicila facla est

sepulcro; cujus menlio saltem imNndus versu 15. Sic in Job. 1, 21


:

flictse

sunt, ut mililum, agricolarum, opificum, infirin

revertar
Impii

Mue
cessaverunt a tumultu
, , ,

morum,

morte quiescent. Unde Seneca morlem

DWlZTI 7JY5 "ftin improbi ) cessaverunt terrorem , deimpii (vel potis sierunt metum, sub. facere. Desinunt alios cominovere, orbem conculere et tremefacere. Desinunt (Synopsis.) vexare illos qui in sepulcris jacent. Tribus sequenlibus versicuiis causant prsecedenlium affert, cur sibi melius essel, autjam inde malris utero mori, aut simul ac in hanc lucem prodiit. Quia qui decesserunt, omnibus Itujus vitae molestiis soluli et liberi sunt, qu immunilate jam suavissint fruerelur, ab his tanlis, qua3 mine palitur, malisliberatus. DV,ibi, inter mortuos, 11, vel in sepulcro cujus mentio implicit'a est 13, q. d. ibi , inquam ubi dixi, qud quieturus fuissent. U>VV\ Aben-Esra et Ramban hic accipiendum ob( i. e. Rabbi Moses Naclimanides) jactalis, irrequietis, conlinuo servant pro motu metuque agitalis, primari verbi VV1 significatione, turban, oppositunt r "CpV , sidit , vid. infra cap. 34, 29. 1 Sam. 14, 47 , et conf. not. nostr. ad Ps. 1, 1. Quod ipsum et A. Scltullensio placuit qui Wl, comtnotionem , sensu passivo voluil accipiendum et inlelligendam anxietatem tremebun,
:

describens ait:

Portus lern
et

est placidus quite

Euripides apud Stobseum serm. 274, malis


asserit dicens
:

eam

omnibus mederi
Kx)v

Ta
[-/.E^'iiTTOv

"'p

Oavclv
:

cpapjj.axov vo[&iTai

Mors enim

Maximum
Quibus
A'

exislimatur
sintilia

malorum

esse

remedium.
ait
:

Sophocles edisscrit, ubi


l.olabos Ixrfo; vofftov
:

O'

6vTG;

Ultimus morborum medicus

est

mors.
elegantissim

DWUHQ,

Denique

plenissinic

omnium

alque

un cum ralionibus suis deducit ac describit Diphilus


in

Fragntentisver aureis, dicens:


Vita liominum res est

Nulla usquhm
Furtis, dolore

vita est plena


,

admodum mutapilis. qu non sit malis,


;

morbis , tormentis, metu

fragore et fremitu erumpentem ; sic vertit Ibi irreunde verba in iSin D^VVI , quieto motujactati cessant concuti. Verin quemadmodm in duobus , qui proxim sequuntur, versibus exactores et vincti, domini et servi, sibi invicetn sunt oppositi, ila hoc quoque versu ptain credibile est voluisse opponere oppressoribus oppressos , quod sil retent vulgari interpretalione :Illic improbi cessant h commotione, subaudito 12 ante T5"l, coll. consliuctiotie verbi Sin infra , 7, 16. Proverb. 23, 4, vel construe: Omittunt commotionem , coll. Jud., 9, 9. 11,13. Isa. 1, 16, idest, desinunt alios comniovere et vexare , orbem concutere et tremefacere. Possit vero et ltoc sensu in nontine O^'UT) primari turbandi significatio speciari , ut taies propri nutentur, qui irrequieli sunt in turbandis aliis, et noctes ac dies eo loti sunt, ut aliis molestiam crent, alios vexent et opprimant. Nomen fJfl aliqui timorem explicant ex nolione verbi Til, pra; melu tremere, expavescere, Exod. 15, 14. Deut. 2, 25, vertuntque desinunt timor, quem aliis scilicet incutiebant. Sed praeslat,

dam

in (jnerelas

cnm

QV

Tantis malis ut medicus mors intervertit,

Requiemque

fert

Iwminibus

in

somnum

datis.

tione ir furoris (conf. verbum Proverb. 29, 9), qu ipsa infra 57, 2, commode capi potest. Eamdem notioneni, sed transitivo sensu, cxprcssitSyrus et Arabs: Nom ibi impii cessant ab eo , ut ad iram irritent. In altero hemistichio
et
,

roboris, id est, qui

verba fD 'yP aliqui verlunt labores robur et vires hominum frangunt,

supra vires nonmmqum miseris exiguntur. AliiLabores violenti (nsedem sigiiilicalione, qu Cobel. qui ab hnminibus duris per imperium et 4, id esl vint imponuntur. Ac san rcliquis omnibus qui,

SW

bus occurrit,
eeperunt
,

locis, est

nomen

substaiitivinn.

Ver uni
s
.

interprtes antiqui unaniini consensu pro adj< ut D , V , y sit pluralis participa passivi, licet Peil, VU\ idem cum 3T3', quse est foi nia

cipii alterius,

2 Sam. 17,2, toh.

1,

8.

Ctrumqui

lione h.

hoc nomen commotionis, 1. accipere, qu

inquietudinis, vexationis noipsa infra Vs. 26., cap. 14, 1, et Isa. 14, 3, occurrit, quo .postremo loco ei junguntttr tanqum synonyma 3SS, dolor, et nUJpn

nott fatigatum, defessnm. Veriendum igilur : Et iil quiescunl fessi robore, id est, defecti viri!);:;-, quorum robur quasi defaligatuir erat molestiis et vexationibse creatis ab intprobis ( a^V") ) , qui hic immodic laiigati erant, illic suavissimant nanciscuntur quietem.

rmnvn

servitus dura,

Ilinc

Hicronymus
:

cessaverunt tumultu. Sed Alexandrinus

Ibi impii xe oee?


:
:

E^auaxv 8u|j.()v -fii, quod vtus Vulgata reddidit Ibi impii deposuerunt furorem suum. Cepit 131 significaS. s.

Alexandrinus iy.il otvewuioavTo xaTswcirot au.&ri. Vulgat.". velus Ibi requieverunt fatigati corpore. Ilieronymus : Et ibi requieverunt fessi robore. Syrus et Arabs: Et ibirequie fruuntur, qui fatigati sunt in vit su
:
:

(Rosenmuller.)

xui.

16

491
,

IN

LlBRUM JOB
solvendis nominibus praestilutum
et rigidus exactor

m
jam elapsum
,

Plena similibus sunt poetarum prsesertim tragicorum iionuirenta. Sed hic nonnihi! enuceatis ex,

est

cum
et in

iabellis instat

et

ni

exlemcolo

pendenda sunt

illa

texts verba

Ibi requieverunt fessi

po id

quod dcbent solverint, obtorto os


trahit,

ad

robore. Id all dictum. Quis cnini robore fesss est,


cl

tribunal

jns ambulare

compelit) per
,

non potis ab imbecillilate? nain


fessi

in

mundo

fortes

mortem omni
in

molesli curisque librari

nec uliam

robore non

dicunlur, siquidem robore

nemo

sepulcro

exactoris

vocem ampis percipere aut


vivebant pessim oderant.
loci

viribus dficit, ini robore robuslus et vegetus evadit, et sic indefessus.

pertimescere , quarn
Ilunc

dm

Verni advrte quod limahum


;

genuinum hujus
sic

sensum esse patel ex


m

aliis
,

robur

inibecillitalis instar est

et sic viri

isli

prpo-

versionibus el ipso Scholio septuaginta interpretum

tenles et validi

non

faligantur et cadunl ab imbecilli-

quod

habet

LV.st

-|-x'p

eiciv

ic,

v^ TiXeuVla'JTl;

tate et impolenli, sed potenli et robore fessi sunt,

Ti;Twvr;pKTOft!>v

.izct.-/J}i .y.;

a-vaXXa-ykvTe;, Illic eilim

sunt

ab human glori
t

inglorii,

ab humano robore

fessi,

qui seculo obierunl ab exactorum molesli liberati.

ab human salute infinni.


ropologic bic locus oplini ad
viri justt

Ubi obiternola vocem av,

id est,

rnm

sive secutnm,

qm'tem,

apud Septuaginta,

uli et in lextu
strict;"

Grseco novi Tes-

quain inordinataruin morlificatione passionum oblinet, referri potest. Ibi eniin, idesl,

(amenti, non semper in

sua significafionc sumi


siifii

n myslic ii

pro ternitute, sed frquenter


sive duralione ips

pro extensione
aiviov

solitudine (de qu superis versu li, paulo arit egi-

lemporis

et

hoc modo

mus)
et ab

in

quain vir juslus strepitu peccatorum fugit,

vocari id
Sic

quod

in

hoc seculo sive lempore transit.


in Epist.

omni se perturbatione curarum temporalium

quod apud

S.

Paulum

ad Timotheum et
:

abscondit, in qu bi qui erant

qundam

impii, sed jani

ad Tilum est

irp xgo'vuv

ouvuv, Vulgata vertit

ante

per Dei graiiam ab inipielate liberati alque ad jusli-

tempera secularia.
miler Yulgal;ie

Cstrum Aquila magis confor:

tiam et pielalem informali sunt, cessant tumullu


tiorum, quia ne ab
onini peccatorum
iis

vi-

vertit

Aua

Sptoi

eSvW'

Siinitt
;

perturbentur, semelipsos ab
diligenter expurgant
,

vincti sine molesli fnerunt, seu prosprait sunt

Sym-

labe

et

ab

machus,

0(6

^eoficbrott

a.ylfcdi,

simul

in

vincnlis
,

omni ci'iminum clamore


gant.

se segregant, et procul elon-

habiti, turbatione liberi.

Pro voce aulem


et propria
est

(pGjoXd-you

Et

ibi fessi

sou rerin mundaiiarum pertsesi

qu ufunlur Septuaginta

tribuli

seu

robore diviae virtutis,

qu

ipsos ad secularia infir-

vecligalium exactoris, Aquila vertit

efrpar'avTf,

quod

mos alque ad
lati

spirilualia
,

fortes cfiicil, lli

exullan-

idem quidem
generalius;

valet

sed quid

communius

videlur ac
cogentis

tesque requiescunt

quoniam virlutum

divitiis

cuniu-

Symmachus

reddit

i-y.<ioi.y.z<sT,

nullo amplis voluptatuin aut

bonorum
pariter

desiderio

et extori/uentis.

importun torquenlur.
Vers. 18.

Signifieal

ergo Jobus se optare


quietis
,

mortem tanqum
iilis

Et qundam
:

vincti

(I)

sine

porium placid
in

ut vel

cum

sallem

qui

MOLESTIA NON AL'DIERU.NT VOCEM


gintavertunt
ipopcXo'-jou,

EXA.TORIS. Scplua&>c riao'jov

hc vil propter s alienum in carcercm deirudeuiir, et

Of.c.uu.aobv S

et

avt&t

uvjv

ab exactoribus plurimas moleslias susliab omni vexalione liber

Pariter autem sccularcs non audierunt vocem

lir coi>eli,!ii(ur, in seju!cro

exactoris.

Ubi seculares idem est quod temporales,


lemporalibus
ac
filii

tandem aliquando

posait conquicsccre.

rbus et negotiis secularibus seu


transitoriis et lerrenis addicti
,

Tropologic S. Gregorius
lucc viris
jusfis

qui in Scriptur

lit. 4 Moralium cap. 51, accommodt, qui qnouttam quidem

hujus seculi appellantur. Significat ergo talcs negotiatores,qi!i

vincti inanibus desideriis, sed

nunc subsidio gratis


soluti sine vincente aut

Isoe

seculo vald disiraimnlur , et in con-

diviiuc nexibus

peccatorum

inuis iaborbuS versantur, ac solliciludinibus anxiis-

pelurbante concupiscenlia; molesti tranquille vivunt,


nec andiunt vocem exactoris, diaboli scilicet tentantis,

que curis xcrucarir (prsesertim quando tmps


1T Simnl , pariter, sine discrimine omnes , ut li, .>, 74, G. <S. Alexandrinus l's. fw8uqfc*$v, quod Ilesychius fio, simnl, explical. Lexicon vtus, Drusio citatum Ly&8upx&3v, universi, unit, pariter, gregaiiin, simnl. D^TDN. vi:;ci, i[\ vineulis opus durum faeiebanl, ut (|ui ad metaila aut aii;im i:l genus duram
(1)
: :

aut niundi

aut carnis ad
vectigal

consensum, quasi
lares

malum trahenlis et peccali quoddam exigentis. Secu,

quidem dm adhuc

in vivis

sunl banc exactoris erunl


si

vocem frquenter audiunt; sed


sentiant.

jusli

eam non

exaudiant, neque in peccatum sibi proposilmn con

servitutem cl opus grave damnabantur, quibus assidue astabal, qui opus ab iilis severis exigerel twij, exactot, ergodiotta, ut Exod. 3, 7, 5, <>, 10. quod VuJgata Zach. 9, 8. Alexndrinus *opoXfou velul exactoris mididit, nec aliter Siioronymus. ll!o vero non tanlinn qui tributa et veciigalia exigit sed omnis omnin, qui opra oxi;;il et moras eastigal eessanlium signilicahir. Aquila Ei;irpiawTo, Symmaebus irowa-ptirte, eoactoris. Arabs Qui eos ad sei vitntem , seu oltsequiuiu n (igit. Exactoribus autem Vpvox, clamor tritrttar, q nroribus instabant, verbisque dm mters vinctos ', securKj non ultra terrebant. 133tW tranqu influentes vincula duriora, in quibus bic lenebanlur. (Rosenmuller.)
,
:

Hujus ergo exactoris vox

ut S. Gregorii

verbis utar, est tentatio misera) suggestionis. Audi-

mus aulem vocem


lione

miseri exactoris eimi ejus lentasi

pulsamur; sed non exaudimus,

pulsanti re;

sistimus. Audit eniin qui tenlalionem sentit


vei-o
(|iii

exaudit

tcntalioni

consentit.

Dicatur

ilaque de

jnslis:

Non exaudierunt vocem


ctsi

exactoris,

quoniam

suggeslionem ejus

audianl,

quia tentantur, non


s

cviudiunt, quia consenliie ("jiilenmunl.


Veus. 19.

Parvus et
STT31

ma<;nijs (I)

nu sunt, et

servus liber auominosuo. Concludit hic senleiiliam,


(1)

N1H

UV

pp,

parvus

et

magnas

illic

est,

493

C0MMENTAR1UM CAPUT
nonnihil fusis deduxit, ostendens
fieri
,

III.

494
dignitates

quam

omnes morte

parvi ad

majorum

non adspirent aut

affl-

sequales

quippe quae naturae lege tenuiores ho-

ciantur? Quis
et inde

tollet parvis illis desideria majoritatis

mmes

principibus ac potentissimis quibusque regibus


lib. 1

ortam

tristiliam

si

non adipiscanlur quse conparvi sunt, sed qui per,

exaequel,juxta illud Horatii

Carm.:

cupiscunt?
fectissimam

Verumtamen
sed

ibi

Mors sceptra

ligotiibtis

quat.

boni in is rationeni possident


,

qu

(il

ut

Mors quo puist pede pauperum tabernas

nemini invideaM
quid in
aliis

suum lucrum
in glori

reputcnt quid-

Regumque

turres.
illud poetae Graeci
:

magnum

exislere conspexerint. Pulchr

Quibus consentit
Kotv; X.po;

banc concordem sanctorum


:

inaequaiitalem
:

nxm,

Trvnut xs, xa faotXsatv

exponens D. Gregorius

libro

4 Moralium cap. 31

Commuais

locus

manet omnes,

et

pauperes
iis

et reges.

Quia

inquit, in hc vit nobis est discretio


:

operum,
tran-

Quae san magna consolatio est


scriis versantur, et

qui hic in

mi-

erit in ill discretio dignilaliim

ut qui hic alius alium

cum

advers forlun confliclantur,

superat merito,

illic

alius alium relributione


:

quibus mois in votis est tanqum praesenlissimum

scendat.

Unde

ait

Joan. 14, 2

In domo Patris met

malorum omnium remedium.


vitali

Dm

enim

spiritu

hoc

mansiones mult sunt. Sed in iisdem mullis mansionibus


erit

fruimur, necesse est ut qui fortun

sunt tenui
susti-

ipsa

retributionum diversilas concors


ill

gravia

non rar potentioribus incommoda


aliis
,

quia lania vis amoris in


in se

pace nos sociat, ut quod


,

neant. Et qui

servilem operam

et

libertatem

quisque non acceperit

hoc se accepisse

in alio

suam addixerunt recusare non possunt quin cum


duris plerumque conflictentur ingeniis
,

exultet.

Quo quid perfectius


qu

excogitari possit? Fallar

et

graviora
vel

si

hominis perfeclio ultra possit ascendere,


,

qum

ut
id

subeant

qum

vel ingenuus

pudor honest ferre

e charitatis perveniat

sibi

aeceplum Iribuat

morlalis infirmilas tolerare

commode
,

possit.

At ubi

quod

alteri

donalur, et quasi de proprio sic laeletur

semel ex bc mortali vit decesserint

quoad humasortiunlur

de fralrislucro. Quod
in

cm

verae perfectionis
ita in
lib.

sit,

sicut

nam
et

atlinet

conomiam, sequalem omnes

hoc seculo maligno rar reperilur,

clo perde Timor

conditionem.

Quemadmodm enim
quoque pauperum
et

in

morte regum

feclissim invenielur.

UndeD. Ephraem
3.

optimatum insolens ambilio


,

et tyrannicus cesst

Dei cordat monet


t

Promotioni fratrum ne invideas,


Joan. 4
filios
:

dominatus
vilis

ita

plebeiorum ser-

ait

enim Scriptura

Majus gaudium non


in veritate

ac misera condilio fineni capit. Id quod prclar


in Consolatione
:

liabeo,
lare,
s

qum

ut

audiam

meos

ambu-

Seneca

ad Martiam cap. 20
invito
,

bis ver-

Quidquid

scilicet in aliis

videbat prfectum, id

bis docet

Mors servilutem

domino

remittit

suum gaudium
que sponsa
ltabimur
in le.

pulabat vir divinus.

Quo speclans quo:

liaec

captivorum catenas laxat

hsec carcere educit


,

in Canticis aiebalcap. 1, 3

Exultabimus, et
ipsius, sed

quos imperium impotens vetuerat

hc

est in

quo

Ubi non solm de su


lliii

de

nemo humilitalem suam


percit
,

sensit

haec quae nulli pe,

omnium eliam aliorum


ediigtttftuT.
lib. 1 in

quasi de propri sibi

haec quae nihil alieno fecit arbitrio

haec ubi

Qdamobrenl eleganier Philippus Abbas


:

res fortuna mal divisit, et aequo jure genilos alium


alii

Cantica, cap. 15
vel
,

Tantus

inquit

ejus

amor

<

donavit, exaequat omnia.


in

aemulam

peuicein
si

non vcrclur, nec


illum

damnum
provo-

Anagogic
litatis
,

banc

spiritalis solitudinis

seu tranquil-

suum
cetur.
,

putal

ad an:andum

altra

domum,

de qu superis ad versum 14, egi,

Merit san pcrrecla

Dei sponsa non damin aliis

mus non tantm magni verm


piuntur, quia
servitule peccati liberatur, et in
sideriis admittitur.

etiain

pravi recivirtutis

num
erga

sed lucrum

unusquisque pro mehsur

Deum

inluetur.

suum stiihat id quod boni Unde sanclus Paulus ad

Philip-

requiem vanis de,

penscs scribens cap. 4,

1, itage, inquit, frtrs

mei

Non enim
,

solis sanclis

qui

Deum

charissimi et desideratissimi, gaudium

meum

et

corona

ntrnqum gravis offenderunt sed peccatoribus eliam


per pnitentiam conversis aelerna clorum habitatio
parata est. Ibi parvus licet non in loco

mea. At cur
vocat
,

illos

gaudium suum
ipsi

et

coronam suam

nisi

quia qud

gaudeanl

in

Domino ac cosensu
sa-

magnorum

ronentur, id

suum

repulet?

Eodem

spiritu et

edem domo cum magnis Deo donanie victurus est; ubi jam liber ab omni servitule peccati
tamen
null
in

D. Bernardus in Apologi ad Guillelmum

omnium
cur

crorum ordinum virites

in su

numerare non

refugit,

magnorum
:

invidi tangetur, et nullo livore con-

dm

ait

Denique requiiatur eliam


,

me

cm

sumetur

Quia
lib. 1

in ill beatiludinis

regione

ut

ait S.
,

omnes ordines laudem


enim omnes
et

omnes non leneo? Laudo


ubi pi vivitur in Ecclesi.

Prosper,

de Vit contemplativ cap. 4


sibi aliquid

nec
quia

diligo,
,

<

majoris meriti
arrogantia
ibi

quisquam arrogabit

Unmn
rum
tibi

opre teneo

caeteros charitate. Faciet

aulem

nulla erit

nec superiori inferior in>

charilas, ut

ne illorum quidem fructu frauder, quo-

videbit, quia ibi invidus nullus esse poterit.

institula

non sequcr. Plus aliquid dicam


,

Tu

Mirandum san
tranquillilas
fecla, ubi
dici

in
,

futuco beatitudinis regno

ubi
per-

caut

ge

potest autem conlingere


;

quia tu

somma pax
ibi

imperturbala

flicitas

frustra laboraveris

ut
,

autem ego
fieri

frustra diligani

nullus invidiae, nullus

tristitiae

locus est,

bonum quod

operaris

non

potest.
d'ici!

Quid sa-

nihilomins

esse parvos et magnos. Ubi enim


fieri

pienlius? Id quod S. Bernardus

de viilulibus

parvi magnique differentia est, qui


q. d.
;

possit,

ut

sacrorum ordinum pula dictum de omnibus bonis quae


in

Tarn magni

qum

parvi ex aequo

illic

sunt.

proximo relucent,

in quibus
,

dm

per charitatem
tibi

(Rosenjuuller.)

gaudes tanqum de propriis

eorum

eerlum ma-

, ,

495
net lucrum apud

IN LIBftUM

JOB
in

496
bominibus dedocuit; qu

Dominum

et

quod

fortass possessor

Sed banc moriendi scientiam, quam


siderabat Euripides, Cbristus

perdit tu integrum cusiodis. Caeterm ad Jobi queri-

copios

monias,

quibus nonnihil digressi sumus,revertamur.

Vers. 20.
VITA
1IIS

Quare

probe imbutus erat Paulus, desiderium habens dissotIvi, et esse

misero data

est lux

(1)

et

cum

Cliristo, Pliilip. 1, 23.

Ex quibus

fa-

QUI IN AMARITUDINE ANIM/E SUNT?

Probat

illU-

cile patet

qum

gravia sint vitae

liujus detrimenla,

tilem sibi esse vitam eo

argumente quod jam dudin


molesliarumquo porciperet.
nisi

qiuc vel vil ips

redimerc prudenlissiinus quisque


Tollenario nostro ad Ecclesiasta;
:

tractavimus, quia scilicet nibil ex e commodi, sed

cuperet. Quare

cum

plurimm

inconnnodi

cap. 4, hoc etiam ailirino


tio

Quandoquidem

rect?

ra-

Nain quid juverit liabere lucem, qu non


cl dtriments conspicias, cui merii
ligo, quae

damna

docere videatur lantum possc esse cruciatum tamvilae

prferenda sit caabsconderet?

que diuturnum, ut

fructui praeponderet,

eliam

tt

inala

occultaret alque

superiorem animai partem judicare (quod Viclor Antiochenus in


ten

Hinc pro niagno beneficio Deus

proinittit Josiae dicens

Marcum

ac D. Iiieronymus in Ecclesias-

2 Paralip. 54, 28
reris
in

Colligam

te

ad patres
:

tuos, et infeocitli

diserte affirmant)

interdm satius esse onmino


ac

sepnlcrum luum in pace

nec vidcbunl

non esse qum


forte ratio

in tormenlis versari,

proinde

kl

lui ornne

malwm quod

gs inducturus super locwn istum.

eliam secundm rectam rationem optari posse, nisi


aliqua
altioris ordinis inlerveniat.

Quid enim refert


ticiuntur'.'quod

illos

vitam dgere, qui doloro con-

Civi

lantum malumest, utvel ips morte

enim ex miserais

et crucialibus
infliciis, sive

bominum,
eliciat
,

sive in

(iepellendum jure merit censeatur, quandoquidem

pnam

peccatorum

ad virlulis exerci(qui

non

sine ralione sic natur inslructi et comparati

si-

tium comparalis Deus gloriam suain

aut

mus, ut quando maximis, quibus explicarinequeamus,


malis hnplicamur, vitam
illico

ad majeslalem ejus

aut jusliliam

aut aliam perfe-

cum morte commulare


usus dono
fructs nibilque ulili-

ctionem declarandam pertinent), liominis est rect


inslituti

cupiamus.

Nam
si

bic sensus et ralionis


nibil

potiorem diviiuc

gloria;

natur dalus,
talis,

omnin
in

tatis liabere

rationem. Itaque

qum suae commodicm aut Ecclesiastes

sed sensum duntaxat nialorum et incommodo-

aut S. Job meliorem esse conditionem judicant eorum


qui

riun exhibe t,

quidnam boni
sit

eo est quod expeten-

nunqum

nati sunt,
,

dumsit?

Cm

enim vivere apud optimos quosque


quod luetum alque alacrem
esse,

bitate versantur

aut

qum qui in tant bic accrcm alii viri sancli buic judicio
ita

auctores idem

consentanea
sunt
,

sibi

vovent,

semper animo comparati


,

quae tandem erit vita, perpetuo cruciatu aut

mrore
Aposto-

ut

si

nsscnl Deo aliter visum esse

aut hoc ad

contabescere? Quare prudenter


lus scribit

admodm
:

ejus gloriam pertinere, mallent eliam cum suo cruciatu

ad Corinthios bis verbis

ignorare vos, fratres, de tribulatione nostr


in Asi
;

Non volumus qu facta est

ac

r.iseri divinae gloriae

subservire. Al

si

nulla n-

cessitas cogit

Deum

per hujus aut

illius
,

cruebtum
quid velat

quoniam supra modum gravati sumus supra


se undique aerumnis
:

majestatem suam aut gloriam declarare

virtntem, ita ut tderet nos etiam vivere. obias quo-

quomins

lii

taies absolut

et

secundm

reclam
sic

que,

cm

circumventum cernemilii

rntionem vovere possint non esse potis


esse? Sed pleniorem
cis

qum

ret, aiebal, cap. 5, 6


vivere.

Expedit

mori magis qum

borum traclationem

Scbolasti-

dmirabilis plan est et Tlieologo dignaEuripi-

relinquentes, ad .rumnas vita; praesentis conlcm-

dis
vitae

sententia apud

Stobaeum serm. 285, quam ex


:

planduni

bujus malis concludit dicens


vit cupidi mort aies
!

Qui expectant mortem, et non venit, VERS. 22. GaUQUASI EFFODIENTES THESAURUM
Vers. 21.
(I)
:

cum

S. Jobo revertainur.

Qui posteront intucri lucem

DENTQUE VEHEMENTER
:

(2)

CUM INVE.NER1NT SEPULCRUM.

Semper

cupitis

plurimorum onus malorum.


!

Adeb vitam mortales amant


Scimus quidem vivere
;

pr

insciti verb

moriendi

Nullus non relinquere metuit hoc solis jubar.

(1)

Iiieronymus

Quare misero data

est

lux? Acce-

impersonaliter , subaudito jru , da)is. iVj Laboriosus, iaboranSfh. 1. pro serumnoso , ut infra , 20, 22. Chaldaeus 'SlS faligato molestiis. noS U723 et cur vitam dat amaris animo? i. c, iis qui pr miseri animo sunt acerbo , ac in perptua animi nislilia? quibus omnia in hcvit omnium miserianui! sunt plenissima , ut et vilae eos prorss tdeat, de quibus hsec ipsa locutio et infra, 21,35, Isa. 58, 45, Provcrb. 51,6, et de indignabundis Jud. 18, 25. Alexandrinus b. 1. in cod. Alexandrino Toi; v m*pa ^r/r,;. Sed Vulgala velus Animabus, qu sunt in do'J'ai? laribus, quod congruit cum Vatican) cod. ovai (j)ux. Cum Alexandrini end. Iccliono conspirat Hieronymus Ris qui in amaritudine anim sunt. Syrus Et vitam amaris animi, scil., cur ddit ? Pro quibus verbis Arabs haec ddit Et vitam quare vidit unima. (Hosenmuller.)
pit '[JT
:

DUm

]'
]

vopuac7GVTE< arv tnrep Oiaaupov, (1) AlexandrinilS qurentes eam tanquhm thesaurum. HieVulg. vet. Quasi effodieutes thesaurum. Chaldaeus ronymus Et serntantur eam magis qum thesauros bsc&nditos. Arabs: Qurant eam sicut thesaurum. (Rosenmuller.) qui sumnioperc (2) Qui ltantur ad exultationem gestiuut, l.ctantur, usque eo, ut prae lactiti exultent quiim invenerint sepnlcrum, si mori conlingal q. d. Qui summoper gaudeant, ut etiam gestiant, si dolur mori. IlitTonymus (iandentqne vehementer , si inveA. Schulnerint sepulcrum. Verba, TU ha D'naurn Qui ltantur ad choream iisque tens ita reddidit i. e., ut choream agilare gestiant. Nominis S'a significationem propriam (de qu vid. not. noslr. ad Ps. 22, 9, p. 598, edit. sec.) prcssis referre studuil quod itidein Syrus fecit, et Arabs: ltantur et congregant sese, videlicet chorcis ducendis ut Oseae9, 1 Ne tteris, Isral, ud choream usque, ntgentes alise, alludilui ibi ad choreas l'eslivas, in deaslroruni honorem celcbratas. Pro TUHnfnagel in animadvers. ad qusedam Jobi loca fasc. 1 (Hrlang. 1778.), p. 9, posl Hubiganlium, Sa tumulus, conjecil reponendum ut prius Qui viso tumulo iemislicbium ila sil verlendum (Rosenmuller.) laelanlur.
: :

497
Pergit describere eos qui
adjunctis
est

COMMENTARIUM. CAPU
amaro sunt animo
id
,

III.

49
sagaces oculos intendunt, et

ul ex

dam emins venienlem


multm
nectere
;

sumat argumentum ad

quod propositum
mori qum mise-

quantvis mor pr desiderio crucianlur et


tardet, videtuf
ita

cm non
avidis-

probandum,

scilicetsalius esse

tamen

illis

longissimas moras

ram vitam ducere. Nam homines liujusmodi, qui semper cum doloribus conflictanlur mortera spis in,

quoque

viri sancli

mortem qum

vocare et avidissim

expeclare

soient

tanqum

sim expectant et volis omnibus tanqum malorum depultricem et bonorum omnium proxenelam exoplant
,

unicum anxietatum suarum perfugium


portum securissimum qui tamen cm
;

et salutis

su

et

sic avide
,

mor-

dicat, ipsis

tem expectant

cupito frustrantur affectu

illamque

desiderio

quamvis Sapiens eam minime tardare tamen videtur moras iraherc pr nimio quo adclestes thsaurus sibi per morservi
I
,

optando longis abigunt, non propis accersunt.


\

tem
ipsa.

aperiendos anhelant. Veri quippe Dei

Et

no.\ venit.

Quod

in

Hebro

est

Et non

ut ben nott Alphonsus noster Rodriguez Tract. cap. 14, qu longis provehuntur, et
fini

Nempe ardenter expetis et desideras mortem? non modo non venit, sed non ipsa. Periit mors illam invocanti. Parm foret qud vocata mors non veniret eam cupide desideranti non ipsa abiit inquam
,
;

suo propin,

quiores atque perfectioni viciniores sunl

00 majori

constanti, accuratione ac fervore procedunt, et quasi


effodientes ad
1

thesaurum aspirant.
lib.

Sicut enim

in-

evanuit, periit, mortua illam cupienti


derii tui sepulcro

mors

est,

desi-

quit sanctus Gregorius fossores

4 Moral iuni, thesaurorum


,

tumulatur

et

de

fastidii tui

vulva

qu magis effoderint

et profundis

terram

nascitur.

Cupis longis vivere? mortem impensis

volis sollicita. Optas citisemori? illam effugere so-

leiler salage, siquideni prit su desiderio, quse nasci-

tur ex su fastidio.
cap. 9, 6
:

Hc

spectat illud Apocalypseos


,

suum incumbuntdiligen ti quia cm nrint ad thesaurum absconditum, quem indagant se jam propis accederc et parm ab eodem abesse ad diligenlis et animosis fodiendum
pntrant, e majori in opus

,
,

Qurent homines mortem

et

non invenient
eis.

animantur majorique
eruunt
;

cum

voluplate et gaudio terram


suae

eam;

desiderabunt mori, et mors fugiet ab

Pul-

ita

qui profects et perfectionis


,

ex

chr autem boc loco additur, quasi ejfodientes thesaurum, quia


scilicet illam,

animo
et fini

studiosi sunt

qu longis
,

in e

provehuntur,

quantum

fas est,

magis qum
illis

suo fiunt propiorcs

e laborant conlentiocontenlio major esse

thesauros exquirunt.

Consuelum

autem erat

sis.

Tant enim labor

et

temporibus

et inter reges et proceres

maxime

usi,

dbet

quant prtemium est vieinius. Gaudent ergo


,

tatum

uti

paul ant ad vers. 15 annotavimus

in

vehementer citm invenerint sepulcrum

id est,

cm jam

sepulcris thesauros recondere

un cum corporibus de,

ad mortem et sepulluram se pervenisse cognoscunt,


idequc qu propinquiorem sciunt esse diem morlis

functorum; quamobrem pauperes


thesauris

qui

istiusmodi
Is-

maximoper inhiabant, vehementissim


si

hoc magis ltanlur. Quare Paulus hune absconditum


lernaj patii thesaurum quaerentibus
ait

tabantur,

quando

terrain effodientes in sepulcrum


ali-

Hebr. 10,

aliquod inciderent, sperantes inde se thesaurum

24

Teneamus
enim

spei nostr confessionem indectinabilem

quem

eruturos. Ver

tamen verba

ista inviros

sanctos

(fidelis

est qui repromisit), et

consideremus invicem

reruin terrenarum pertaesos et clestium amantes


inprims quadrant
:

in

provocationem charitatis et bonorum operum, non dese-

Qui expectant mortem,


,

et

non venit;

rentes collectionem nostram, sicut consuetudinis est qui-

cm

contra perversos

et

hujus seculi vanitatibus


,

busdam, sed consolantes,


tis

et tantb

magis, quantb videri-

deditos

mors ipsamet expectet

alque ex

insidiis in-

appropinquantem diem. Ubi expendit optim D.


i\hu\ tantb
,

cautos aggrediatur et opprimt.

Nam

nescii
,

Homo fincm
liomincs in

Gregorius

magis, quantb videritis appropinscilicet

SKum

sed sicut pisecs capiuntur

liavw

et sicut aves

quantem diem

tune

magis consolantes vos-

laqueo

comprehenduntur
,

sic

bpitcntur

metipsos, ex ips propinquitate patria et


tione peregrinationis
perveneritis,
,

consumma-

tempore malo

cm

eis

extemplb supervenerit. Hinc


,

qud jam ad metam laborum

unum
illos,

capit in convivio

temulenlum

alterum in ludo

bravium prstolantes.
in mortis meditatione consistit, et for-

geslientem, alium in voluptate lascivientem, et


ut Christus
ait,

omnes

Myslic per sepulcrum hic inteiiigitur vera philosophia,


tiori

hor qu minime putant invadit

qu

et obruit, quia nullus illorum

mortem
qu

expectat. Spe-

contemplalio,

quam
et

viri spiritualcs

tanqum

thein-

rat aitemjustus in morte su, in

sibi

lucrum esse
dicentis
,
,

saurum inquirunt,

gaudent vehementer

cm

repositum agnoscit
Philip.

juxta illud

Apostoli
est

venerint. Est enim conteniplatio, ut noster Alvarez

1,21

Mihi enim vivere Christus

et

mori

de Paz, ejus elogia recensenSj

ait
,

requies laborum,
,

lucrum.

complemenlum desideriorum
est
,

perfectio virtutum

verbum ron hachait, quod, ut Pineda noster observt, vehemenlem animi affectum significat, quo quis inhiat in rem aliquam vel consequendam vel apprehendendam.Sic apud
Porr pro expectant in Hebrseo

prmium abnegationis finis oralionis, et ad assequendam menlis puritatem instrumentum effleacissimum hc inter omnia exercitia mentalia est reclior,
;

mundior, securior
tior,

quietior, jucundior,

permanen-

Oseamcap.

6, 9, ubi

Vulgatus noster in terpres


in

legit
:

sublimior, rarior, et vil beat similior; bsec


illud

Quasi fauces virorum latronum,

Hebro

est

Sicut

item est sepulcrum

gloriosum et desiderabile, in

expectant latruncuti virum. I.ati'unculi enim quando

quo

perturbalione
ait
:

mentis abscondimur, de cujus

quempiam ad depraedandum expectant, omnes

aditus

amatoribus Job
nit,

Qui expectant mortem,

et

non ve-

observant, omniajQcavic.inacucunispiciunt, et in pra>

quasi effodientes thesaurum, gouttent qe vekemen-

499
ter

I-N

LIBRUM JOB
quies; necestqud
tur et
tali

500

cm

invenerint sepulcrum.

Mortem quidem expequolidic


se prparant,

mrorem

adferat desepul-

ctant tu

carnis, ad

quam

humo

cogitatio, stat

enim ratum cli decrein

tum mentis qu
moriunlur, ni

peccatis et pravis animi affection ibus

tum, sepulcrum ejus fore gloriosum. Ilabeant ergo


nielle, ut llerodotus lib. 1 tradit, Babylonii

soli

Peo
:

vivant, juxla illud Aposloli dicstis,

sepulcra

centis, Cojos, 3, 3

Mortui enim

sed vita vestra

sua, at viri sancli in pietatis dulci ambrosi


tur. Gloria in

humancivili,

absondita est

cum

Cfiristo in

Deo. Quamdi ver hscc

rerum administralione parla viro


ait,

mors ade desiderata pien necdm venit, sunt quasi effodintes thesaurum laborantquippe, ulmorlem hanc,
:

ut Plularcbus

*aX^

yToJgiov, id est,

pulchram se-

pulturam

statut, at long pulcbrius bonoratiusque


religiosa; vitae
;

quam

jure meril ihesauri ad instar stimant, con-

sepulcrum ipsa pietas


veluti
ibi

bominibus suis
siti

spquantur; gaudentvcro velienienlerciun sepulcrum


conlemplatiqnis invenerint, quia in eo

manibus difical

ubicumque enim

fuerint,

mortem
et

islam,

memoria eorum
Vers. 23.

in benedictionc eril.

Jam

ileriun

qu perfelissim

mundo moriunlur

thesaurum,
in-

ad lextum et Jobi queredas redeamus.

quo divilessunt.virlutum accipiupt. Sicut enim,

YiRO cujus absondita est

via, et cir-

quil S. Gregorius lib. 5 Moralium, cap. 5,

sepulcrum

cumdedit eum Deus tenebris? Agit hic de viro suae


sortis

locus est quo


teraplatio

abseondilur corpus
esl

ila

divina con-

et

conditionis in extrem calamitate consti-

quoddam sepulcrum
foris

mentis quoabscon-

tuto, qui

circumdatus tenebris miseriarum et arum-

dilur anima. Quasi

enim huic adbuc numdo vivimus


vagamur, sed mortui insemorliiicali exteris in seigittir

n.iium nullam invenire possit viam, qu ad lucem,


id est,

cm mente ineum

kelam vitam

et

felicitatem vadt.

Hoc

ila-

pu'nv
o

:im:r,

cm

que, ut sensus et constructio


est ad
illud

coh&reat, rfrendum
:

ereto interpae. ronlemplationis celamur Sancli.

quod versu 20 dixerat


id est, vita,

Quare misera

viri ab

imporlunilale dcsideriorum temporalium,

data

est lux ?

quae sciiicet non tam vita


;

tumulluinutiIiumcurarum,clamoreperslrepeniium
perlurlialioiunnsemelipsossacri verbi gadio mortifi-

esl miseris

qum

longa mors

aptissim bis verbis

exponens calamitosi hominis conditionem, ut probet


ei
j|

carc non desinunt, alque


>

intiis

ante Dei i'aciem in


g

prorss inulilem esse

lucem,

quemadmodm
si

ad

sinu mentis abscondunt.


pulcri

Nequaqum igilur ad senomen exhorreamus nam quod amabo pala;

versum istum vigesimum


Cur dulur lux
viro, cujus

fusis explicatum est,


sit

qu
:

lmec referunlur, ut sensqs

bujusmodi ac

dicat

tium auguslius ips Dei

facic, quae

contemplantes ab-

absondita est via?\d est, qui


vit;

scondil? juxla iilud Psalmisla;,30,21 :bscundeseos in

nuilam viam invenire potest, qu bujus


in quibus versatur,
salutis iler ac si
efiugiat,

mala,

abscondilo fucici tmu conturbalioue Iwminum ; quando

et

quem

ita latel sua;

enim

in

conspeetu Dei adstant,

ita

ab eo prolegunlur,

ab co peni|s absconderetur, quippe

ut ex af'ectibus suis perliirbalionem non senliant.

omni luce
leat

destiluto, et densissimis

undique tenebris

C;elerm ue variantes

liujus lexts inlcrprclationes


legil
:

circumdato, ne ex diei solisque luce ullum capere va-

omiilamus, pro eo quod Yulgala

Gaudeulqne
si

emolumentuin, quai consequen ter

ei

frustra tri-

vehementer cm invenerint sepulcrum, icbn&a,

ver-

buitur.

Gm

aulem Vulgalus
interpretalur

vertit

Circumdedit eum

buni ex verbo interpreteris,


exultalior.em gaudc.t
Q.ii
ai
i

ita

sonat

Lcelu.iles

ad
:

Deus

tenebris,
ila

Cbaldum secutus
:

fuisse videtur, qui

uveuiant sepiderum; C\\aU\xi\

hune locum

Et umbravit Deus
:

apv.d

UetubuiJur exultatione, modo lturJur cum inve;

eum

in

Ilebro enim lanlm est


;

Circumdedit circa
vertunl Septua-

nerint locum sepalcr/

Sepluaginla

Lli autem

facti

eum Deus
gnta
:

quemadmodm quoque

smt si f'teri.J cousecuii, sciiicet mortem, aut sepulcrum mors viro requics. F quibus omnibus, ut paul
;

Conclusit enim Deus

super eum,

eanulemquc

quam nnnl expianavimus


inforlunali, cujus conatus

refert sentenliam. Verbis

ante dicebamus, rect concluditur viro juslo mortem haudquaqum horribilem, sed o])labilem, nec amaram, sed jucundam acciciere. Hinc videre esl non raro
ilos,

porr Hebraicis diserl exprimitur status hominis

semper

irriti

cadunl, ne-

que exilum umpini felicem sortiunlur, sed quidquid


molialur et quck-unique se vertat, delrimenlum
et
facit

qui eximi

Deum

in vit colueranl in

morte

lai-

tes ac ridentes, cujus borribili

melu
morle

aiii

exaniman-

ad tanlas angustias redigilur, ut quodammod

cir-

tur.
luit

Quod expressum
in

in

Gcraro viro sanclissimo voin

cumdatus
videalur,

Deo

et malis

undique circuniseplus esse

Deus, de cujus mirabili


Canlica

kclili

D. I>er:

ne evadere ullo

modo

possit.
:

Hoc sensu

nardus serm. 36
Ace.il us

in liuiie

inodum meminit
morli. Ibi
?

Psalmisla de scipso dicit Ps., 87,

Traditus sum et

iin mOEte
,

sum ego ad hominem

ut miraeuli, videre exullantein

non egrediebar,

id est,

eifugere pou poleram. Fl claris


:

et insuilanlem
est,

est,

ipsemet Job infra, cap. 7, 12


nul ceins, quia circ::r.idedisti

ISumqnid mare ego sum


carcere? Se ver

victoria tua ?

Ubi

mors, stimulus tnus

Jam

me

cum

non

est stimulus, sed jubilus.


et

Jam canlando morilur


atque inexplicahiii

mari compart, quia mare Deqpsliis ac


inferiscap. 58, narralur
]|

liltctiibus

home,

moriend cantal,

>

Flix profeclo animaqua:

conclusiim fuisse dicitur, ne terrain obrueret, sicut


:

in

morte exultai,

et insultt morli,

Circumdedi

illud terminis

dulcedine colliquescit. Fi

':'.
lus,
in
;

illa,

qu

mets, et posni vectem et oslia. lia

nimirm Job
fuisse

se un-

patriam et

dique miseriis conclusum et


rat,

immersum

memoj

evocatur

vix

enim limiina morte

ulemcrgendi nullam haberet poleslalem

pari

li

seselux aperit atque dies,

quam nox

nulla i igilur
II

modo

hic eliam
ail
:

miserum

et allliclum

hominis

vdteneforse sequunlur, sed aurea screnitas

et selerna

slalum describens,

Circumdedit circa eum

Dem,

1501

COMMENTAR1UM CAPUT
quas per
tencbras

III.

50-2

miscrias scilicet et calamitates,


significari

Deinde notanda est phrasis Hebraica, ad

facis panis

non semel
ista

in

prcedentibus exposuimus.

mei; signiilcare namque potest non solm, ut Vulgatus interpres vertit,

Clerm
etc.,

verba, viro cujus abscondita est via,


signilicent,

antequm comedam, sed etiam


Tanta est anim

hune etiamsensum habont, ut

ipsa

aliquid majus, q. d.

me

amari-

opra nostra se nobis abscondere, aile ut omnin

ludo, tantmque tenet

me

vil

me

tdium, ut sta-

ignoremus an rect fada

sint,

an secs, quod mul-

lim atque cibi ante oculos meos ad miserrimam hanc

tm

doloris et limoris nobis parit.

Atque

lioc

modo

vilam

meam utcumque

suslentandam apponuntur,

locum liunc exponit Sanctus Gregorius


cap. i, dicens
:

lib.

5 Moral,

ullr mihi erunipanl suspiria

emanentque lacrym,

Sp unde

placari judex credilur,

nec non intensissimos cogar rugitus eruclare, cibo


prorss abhorrens, atque
ita

inde ad irascendum placidis instigalur, Salomone


attestante, qui
ait
:

mecum

ratiocinans

Ad
fie-

Est via qu

videtitr

Iwmini re-

quid meitsa apponitur


rel, si

ei

qui vehementissim gaude-

jeta, novissima uulem ejus ducunt ad mortem.

Unde
?
si

exiempi mori

liceret, ac sepulcri

compos

postqum dicluin
:

est

Qnare data

est

misero lux

rel ? Alia

tam adhue

subtilior Hebraicis islis verbis


in

adjungitur

Viro cujus abscondita est via, ac

di-

subest significatio,

secundm quam
dicitur in

sacro eloquio

eatur

Cur hujus vit successus


existiniatione
judicis

apptit, qui

sub
ne-

passim dnotant simililudinem, qualilalem aut proporlionem, veluli


tibidii ante
est
:

qu

sit

iter sui operis

cm
et

Exodo

Non

erimt

scil?

Atque hoc erat quod Jobum gravissim angeignorarel, an

me, in Hebro es\,s?tper facis meas, hoc


existam,

bat,

nemp qud

bona qu gesserat

ali-

Quamdi ero

nempe

in

lernum

qu ex parte ad malum vergerent.


Vers. 24.
ginta reddunt
et fleo ego

deos alienos

non habebis. Item


ad

in Psalterio, ubi ha-

Antequm comedam suspiro(I). Septua:

betur

Et permanebit cum
legi'.ur,

sole, et ante

lunam, in He-

Aute escas quippe meas gemitus adesl,


:

braico texlu

facis

lun

et pau post ibisolis,

coarctatus timor. Aquila vertit


veniet.

Quia ad

dem
est,

pro ante solem Hebrus vertit, ad facis

hoc

faciem pauis mei gemilus

Quod

fer ad ver:

quamdi durabit

sol,

quamdi durabit
ad
facis,
aliis

luna. Qui-

bum respondet Hebro textui, qui sic liabet <;sb 19 NiH 'IVUN Qrp, chi liplme taemi anchati tavo, id est, nam ad facis punis mei suspirium meum veniet
viilii.

bus

in locis ista phrasis,

qualitatem temsignifient simili-

poris sonat, in

quibusdam ver

tudincm, ut
citur,

cm

hicinfra cap. 4, v. 19, de impiis direlut tine, in

Ubi inprimis notanda est particula

'3 chi,

qu

consumenlur

Hebro habetur,
ad
facis

lioc loco

commode
tum
ut

verii

posset qnare, vel quamob-

ad

facis tine. Ilaque si

phrasim hanc Hebraicam in


pa:

rem, vel ideb, tum ut causa tanti gemits et rugitus


indicetur,

priori qualilalis notione accipias, illud,


nis

ex prcedentibus oplima

cum

iis

mei suspirium

meum

vniel,

idem

est ac si dicat

qu

paul ante protulit colligalio nexusque appareat.


Ratio

Taitm suspiro quantum comedo, sive

tt suspiria

cur lanlo studio vilam oderit, ac exsecretur dieni quoque aulnoctem ortssui. Namante panem, cibuin, meum, venit gemilus meus, ipgmisco quotics mihi cibus est sumendus, dm mihi in menlem mea venit miseria. Quidam non incommod hae verba e pertinere putant, qud diro alque ftcnli ulcre percuss essent Jobi manus, et os, ac lingua, ita ut si vellet cibum sumere, ut naturam suslentaret deficientem, majorem ex illo dolorem caperel, quam c\ fam et morte. Quare quni illuin cruciarel lames, tamen ipsos horrebat cibos. Origenes, in lib. 2 in
(I)

omnium prcedentium,

emilloquot panis vel


ita

cibi buccellas accipio.

Atque hoc
significet

mortem

optet, et

intellgendum est,
cl

ut

verbum
exire,

venire

erumpere

cum impeiu

quemadmodm
niini cordis

su-

spiria soient et singultus, qui


sti

pr

angu-

suopte motu prodeunt


;

hos ergo Job ultra cohiillam,

bere non poterat

sicut

repugnantiam
sno,

qu Da-

vid laboravit in gemilu

Psal. 6, 7. S.

Ephrm

Serm. de Pcenitenli interpretatur laborem illum,


qui in gemitu, ne foras prorumpat,
titur.

comprimendo sen-

Job, Jobi morbum multis describens inler alia plura luec ait i Et quod erat omnium maximum, super f luec universa, lame et sili necabatur. Nam manibus cibum sibi, vel potum, ad os sibi porrigere non po terat, lamctsi manibus ad os porrigere valeret, ore caclabiis, putredine acvermibusplenus recipere non valebat. Conf. infr 6,7, et qu ex medicorum
:

Et cert interpres Vulgatus hune Hebraismum

elucidare voluit,
suspiro.

dm

vertit
si

Antequm comedam,
:

Idem enim

est ac

diceret

Quantum

vel

quoties comedo, tantm vel toties suspiro et lacrymas

fundo. Cui

modo

loquendi haud dissimilis est in Psalvoce ge-

mis

Oblitus

sum comedere panem meum. A

antiquiorum

et

recentiorum seiiptis ad illuslranduin

Jobi morbum collegit J. D. Michaelis in Isag. ad V. T. part. 1, p. 6i, n. 15, A. Scliultris v'rLa iSSh

mits mei adhwsit os


additur
et
:

meum

carni

me

et paul post

Quia cinerem tanqum panem. manducabam,

iam vertit

ad faciem,

mei. Sir suspirium ad modum pulchr et sublimi figura, posilum fueril pro Niuimentum quasi quotidiamim habere SOspiria, cordisque semet edentis dolores. Conf. Ps. tft, 4, I lleg. 22, 27, Isa. 30, 20. Malo tamen sensum illum priorem retinre, nnanimi veterum consensu conlirmaium. Alexandrinus TTpb -yp rUn girwv [j.o-j cTeva^u-o; jnest, Vu!g. vet. Ante escas quipve meas gemitus adest. Hieronymus Anteqnm comedam,

inlra 4, 19, 1 p. 287, seq.) panis

ad modum, ad instar (ut Sam. 1, 16. Conf. Slorii Observa.


i.

e.,

potum

meum cum

flelu

miscebam, quasi dicat

Tam

crebri ac sine inlermissione sunt gemitus mei, ut vix

panis

veniiis,
:

mihi ad cibum

sumendum tempus

supersit,

quinim

etiam ipso refectionis tempore inter bibendum mihi

lacrym ubertim erumpant


fluant.

et in calicem
flere

meum

de-

Atque hoc
:

est

tantm

quantum

bibere.

Unde subdit ET TANQUAM INUNDANTES

AQILE SIC RUGITIS MEUS (1),

suspiro.

Chaldus Quoniam ante prand'mm meum gemitus meus attendit. Syrus et Arabs Qnoniam ante
: :

(1) Et cffnnduntnr instar aqvttrum rugitus mei, i. e., ingentiamea suspiria. Rugitus vocat, tralalioneleoni-

panem meum

ascenait planclus meus.

(Roscnmullcr.)

bus duel, inconditos suos clamores, qualcs esseso-

505
:

IN

LIBRUM JOB

,504
percipit
ille
;

id est Pr doloris magnitudine tantus est gemilus et ejulatus meus, ut aquarum inundantium fragorem ac

nis

pabulum

que- vis

amoris per lacrymas

manai.

Sic

salis

aperl et diserte docens non

sonitum expriineie quodammod videalur.


genter autein
lic

Inlelli-

nisi

fervenlibus piorum desideriorum suspiriis et pro-

Yuigali interpretis versione verba

fusis

uberlim lacrymis ver devotionis gratiam obti-

Hebra
aqu
guite.r

explicanlur,

bantur, et sic
rutjilus

qam paululm ad vcrbum sonant


:

obscuriora videEffusi sunt sicut


:

neri.

Hc autem

talia

desideria sint oportet,

qu nos

dormitanles excitent, oblitos ad


et in alia distractos colligant
,

memoriam

revocent,

met, pro quo Septuaginla vertunt


iimore.
illa

Fleo

et

ad solam perfectio-

autem ego

courctaitis

Ex quo

manifestai ar-

siultitia;

Stoicorum

cruda nimis et hu-

main senss expers opinio, allirmantium viro forli nullum imqum concessum esse gemilum aut ejulatum, lamotsi maximis doloribus premeretur. Sicut

nem qurcndam quolidi magis magisque sollicitent, et qu in ali re qum in virlutis ofiicio nos requiem invenire non sinant, qu nos singulis momentis ignavi repreheudant qu ad sanctam quamdam impatientiam adigant, quia Deum diligentis non qu,

enim non dedecel virnni


tio et

forteni dolor,

wim

illum ra-

rimus
quia

et post

sponsum velocis non currimus

et

nalura postulcl, uti superis cap.

1, vers. 20,

necdm

illum perfecti amoris bradais adstrictum

probaviinus, ita nec sumnii doloris signa nobis natur indila homineia etiam sapienlem ullo

ligatumque tenemus. Talia denique sint


ventissimas postulationes moveant,

modo

de-

decere pulandasunl, qualiavelipsummelGnislumin


liorlo et
stat.

qu ad ferqu ad largam profusionem lacrymarum provocent et qu ex imo


,

cruce

alque ais aliquando edidisse con-

pectore suspiria, gemilus et singullus eliciant. Hujus-

modi enim desideria non tepida


lib.

et infirma

sed ar-

ropologic S. Gregorius,

5 Moralium cap. 4
istius,

dentia atque robusta

qu

diflicultates superent,

qu

buncversiculum exponens, docet perfeclionem


moili

animam lacrymis gemilibusque


ibi

conliciant

soient ip-

natur cibum esse qui lacrymis cmendus


sit
:

et

simet Omnipotenli vim inferre, in Dei cor penetrare,

gemitibus alque suspiriis comparandus

Nisi

conturbare sentenliam
,

iram discutere
ilinc
,

veniam
genus

enim, inquil, anima suspirel non comedit, quia qui i se in hoc secnlo per desieriorum clestium lamen

mereri

pacem extorquere.
indicit

omne
,

fer

divinarum Litterarum flelum

suspiria

planctum

ta

non humilit, lern

pallias gaudia

non degu-

bominibus

ut pnitenli

ver condimenProphetarum
quibus
in

stat.

verilalis

enim pabulo

jejuni sunl qui in hc

lum
libri

et

pabulum

devotionis. Pleni sunt

peregrinationis inopi ltanlur. Suspirat


alicit,

autem qui
eliam re-

aliaque
,

oracula
ut ad

sacrosancla,

in

nos

comedit, quia quos veritatis amor


monel Deus
stimenta.

ipsum convertamur

fletu et

fectio

conlemplationis pascit.

Suspirans Propheta

planctu, etscindamus potis corda nostra

qum

ve-

comedebal,

cm

diceret
4.

Fuerunl mihi lacrtjm

me
intiis

Evangelium
salulari

quoque
,

tolum lacrymis et

pattes, Psal. 41,

Luclu enim suo anima pascitur

imbre
lliti

illo

madet

in

quo

risus inar.esque

cm ad superna
quidem

gaudia (Icndo sublevalur; et

damnantur,

fletus et

lamenta commendanlur,
sui'o

doloris sui gcmiluin tolrt, sed


cl

ci rci'cclio-

idque auclore Filio Dei, qui inaudilis

monitis

lent ejulantiuni

lamenlanliinn. Compart autem

orbem inslruens,
lugebitis
tis,

Vie, inquil, vobis qui ridetis rame; quia


et

singultuinsuum cum rauco illo murmure, quod edunt aqu, dm yel per qccullos meatus cum slrepilu labuhtr, vel, dtri exundantes eccedunt alveum, et per circuml'usos campos lat ditlhiunt. Alii suspiria
Jobi ciiin ingenti aquarum mundatione conferri arbilranlur, quod "lia non sine ubre jacryniarum fluxu (Rosnnniller.) cdcicnKii'. lUigilus suos appellat suspiria cl ejulatus qui sunt i'er similcs voci leonin. Sic exponi poicsi Loens Quamvis me dira fams ad geniilus et lacrymas adigai, sic (amen ipsbs horreo cibs, qui dm reficiunt corpus, os cl linguam exulceranl acerbe, ut doleam
; 1

et

flebitis;

diverso: Beati qui nunc

fle-

quia ridebitis, Luc. 6, 25 et 21. Quod arcanum

Christi

dictum acut subtiliterque cxpcmlcns san

ctus Augustinus serm. 9 de Verbis Apostoli,

Ergo,

inquit,

in

ploratu oflieium est

in risu

pncmiuin

sapienti.

Vull nimirm hominis chrisliani oiliciuin

esse plorarc

qum
et

longa est vita prsens

post

miesse

grationem
lliti

vero ab hoc

mundo opperiendam
,

usuram
cl

magis apposiiis cibis, cl laei ymer alluenliiis, qum din pr lame, morlis immineret exlrema ncessitas.

pollicclur Deus.

quem sempiterni gaudii frucluni Cterm qu tantorum Jobo causa


extiterit
:

suspiriorum

gemituum

expendamus

(Snctius.j
aliqufs

Magnus

camanlium dolenliumque cum ge-

quant versu sequenti assignat dicens

niitu et planctu sonitus comparari frquenter solel cum sonanlibus et strepentibus lluciibus ; et quidem non sine eleganli : nam sicut in fiuclibus resonan-

Vers. 25.

Quia timor qim.m timebam


(1).

f.vcmt

mihi; et quod verebar ACCiuiT


(1)

Idc nimirm

Sonitus conjtmctus cuin aqua dolentium gemitus et suspiriorum sonitus comitari solet amarissimas lacrymas.
tibUS', est. frftgosus ille

Parce que ce qui

faisait le sujet de via crainte

maris amai,

ita

Mes repas sont inlerrompus par mes


je ne lois point d'eau

(Pineda.) soupirs, et

qui

ne

soit

mle avec mes

torrents qui ravagent les campagnes, et les rivires qui se dbordent, ne font pas plus de bruit que mes cris; et certes on me doit bien pardonner cet excs, car le mal que j'apprhendais m'est arriv, cl la crainte ne m'a laiss que pour m'aban-

larmes

les

m'est arriv, et que tes maux que j'apprhendais sont tombs sur moi. Que pouvait donc craindre Job lorsqu'il se voyait combl de toutes sortes de biens, et lorsque Dieu, selon que Satan osa le lui reprocher avait rempar de toutes parts et sa personne, et sa maison, et tout son bien? Que pouvait apprhender un homme que L'ennemi de tous les boulines n'osait approcher : Mais c'est cela mme qui
,

donner a

la

douleur.

(Senault.)

nous fait comprendre admirablement el quelle tait la lumire de sa foi au milieu de tout cet appareil si blouissant des richesses qui l'environnaient, et quelle
,

505
tt

COMMENTARIUM. CAPUT
imo
corde suspiria tantosque rugitus et ejulatus
id est, res

III.

506
sibi

tutus pro

humanse conditione naturse


,

aliquando

Job mittebat, quia timor,


et

omnin timeuda

evenire posse prudenter metuerat

jam ipsum oppriserumnarum im-

formidanda quam olim


,

in

rbus prosperis consti-

mebat

et vel invito

dolorum

et

mensitati prae mortali imbecillitale succumbenli, exest l'extrme fragilit de la fortune la plus clatante et qui parat la plus assure. Job assis sur son Irone , au milieu de ses trsors et de ses enfants , qui songe

primebat. Timor enim


|

ut ben Pineda nosler obser-

vat,

f/.:Tvu(/.ix>;

hoc loco pro re limend sumitur,

aux malheurs qui lui peuvent arriver, et qui apprhende celte pouvantable chute dont nous venons de parler, peut tre considr en quelque sorte comme la figure de Jsus-Christ que l'on vit depuis tout environn de gloire sur la montagne, s'entretenir au milieu de cet clat, des opprobres de sa croix. Quiconque l'exemple de Jsus-Christ et de celui qui en tait la figure, n'est point enivr ni de la gloire, ni des richesses, ni des plaisirs de ce monde, mais qui se regarde en possdant mme les plus grands biens comme la veille de les perdre peut bien comme Job , s'en voir dpouill sans tomber dans l'impatience. Mais ne pourrait-on pas demander pourquoi Job ayant comme il dit, apprhend ds auparavant tous ses maux qui taient tombs sur lui, semble nanmoins s'tonner de ce qu'il a prouv la colre du Seigneur puisque ce qu'on a prvu doit moins nous surprendre que nous affliger? On peut rpondre cela que lorsqu'il parlait de la sorte ce n'tait pas en effet qu'il ft surpris de se voir tomb dans de si grands maux puisqu'il les avait toujours apprhends mais il voulait seulement faire connatre ceux qui taient prsents que si la colre de Dieu, comme il le dit tait venue fondre sur lui ce n'tait en aucune sorte pour punir ses crimes , ou ses impatiences et ses murmures. Et la raison qu'il en rend est qu'il avait conserve une entire retenue, soit dans la conduite de son peuple, soit dans les premiers malheurs qui lui taient arrivs sans que l'on pt i'accuser d'avoir murmur contre le Seigneur. En quoi il tait une excellente figure de celui qui ayant paru comme un agneau plein d'humilit et de douceur, sans qu'il et jamais commis ni pu commettre le moindre pch n'a pas laiss de porter sur soi tout le poids de la justice et de la colre d'un Dieu irrit contre les pcheurs. Saint Grgoire pape nous donne lieu d'expliquer encore tout ce que Job dit dans ce chapitre d'une manire trs-difianle,- dont nous ne dirons ici nanmoins qu'un mot pour viter la longueur. Il tmoigne, comme saint Ambroisc saint Augustin et saint Bernard, que Job faisant sur son fumier la fonction d'un prophte, regardait le jour de sa conception et de sa naissance non tant en- lui-mme que par rapport au principe de sa conception et de sa misre qui est le pch. En maudissant donc ce jour ou cette
, ,
, ,

effectum pro causa accipiendo, et abstractum pro


:

concreto ponendo

eo quod nos legimus


advenerit, in
ter;

quemadmodm in Proverbiis pro Cm vobis id quod timebalis Hebrseo ponitur Cm venerit timor ves,
:

sic

enim vocem illam

hic accipiendam esse po-

sterais

hujus versiculi hemistychium (quod phrasi


,

Scriptur

prsesertim Psalmis usital, prioris expli-

catio est) manifest dclart:

Et quod verebar

accidit.

Quibus verbis

nihil aliud

significat

qum timorem
quod
quippe qui in

suum non
tantam
te

fuisse

vanum, cm
fuerit

nihil anle timuerit

non deinceps expertus

cumulat

summo
,

felicitatis fastigio

calamitatem repen-

incident

qualem ante se nemini evenisse unqum


sibi aut ulli

cerlumerat, sedvel

morlalium ingruere ali-

quando posse vix credibile videbatur. Tanta enim erat


calamitatum ejus magnitudo et enormitas, ut

omnem

humani senss captum im


long superaret.
toi

et

mentis cogitationem

Hc
in

ilaque vera et satis idonea erat


,

suspiriorum et rugituum causa

quod nimirm
long

runmas, quas

florente statu timuerat sibi forte


,

aliquando eventuras

in praesentiarum re ips

graviores et acerbiores experiretur

qum

vel ipse vel

quicumque

alius

praesag

sibi

mente

fingere

aut
in

concipere potuisset.

Dmonis enim exquisilum


et

crueiatibus excogitandis atque irrogandis ingenium et


arlificium
,

quod

in

Jobo affligendo
fuit,

torquendo pro-

pemodm exhauslum
cogitando assequi ullo
opinor, est

quis vel dicendo eloqui vel


possit ?
et

modo maxime simplex

Atque hic

ut

genuinus hujus

loci

sensus et commodissima explicatio, quippe quac in


suspiriis cl rugitu
scit, et

humanae carnis infirmitatem agno-

Jobi in malis, antequm accidanl, prsevidendis

sagacilatem atque prudenliam, nec non postqum


ingruerint, generos sustinendis conslantiamforlitu-

nuit

comme

dinenique commendet. Significat enim

Jobum semper
omnia

il

l'appelle,

il

prononait et en sa propre
,

personne , et en la personne de celui qu'il figurait la plus grande de toutes les maldictions contre ce prince de tnbres et de malheurs qui l'avait rduit dans l'tat si pouvantable o il se voyait, lequeltait la figure de celui o le Fils de Dieu devait aussi tre un jour rduit puisque a t par ce pch comme dit saint Paul que la mort, et par consquent toutes les suites de la mortont eu entre dans le monde. Et c'est aussi ce qu'il nomme si souvent la nuit; comme lorsqu'en crivant aux fidles de
,
;

proculishabuissehumanarum rerum vicissitudinem


et in

rerum omnium

affluenti soliluin adversa

formidare, quasi jam proxiin ex insidiis ipsum inva-

snra

quia ut eximius erat philosophus

exacte no-

verat res
et

humanas variis obnoxias esse mutationibus, momento nonnunqum temporis ita converti ut
,

nullum

penits pristini

sui

status post se

relin-

quant vestigium. In prosperis ergo adhuc constitulus


ita

Thessalonique, il leur disait qu'ils taient tous des enfants de la lumire et du jour, et non des enfants de la nuit et des tnbres. Job maudit donc, avec trsgrande raison ce qui a toujours t l'objet de la maldiction de Dieu mme. Et il invite le maudire avec
,

regiam suam fortunam intuebatur, ut eam deficerc

posse meditaretur; sic

mensam

instructu regio instra-

tam

et frequentibus

oneratam

ferculis videbat, ut ta-

tous ceux qui sont prts, dit-il , de susciter Leviac'est--dire, comme l'explique saint Grgoire ; tous ceux qui foulant aux pieds les choses du sicle, et regardant avec maldiction et avec mpris le jour du monde, qui marque sa prosprit, ne peuvent manquer de susciter contre eux-mmes la fureur de Leviathan , cet ancien serpent qui a tromp autrefois
lui

tlian

men non ignoraret in aureis non rar poculis venenum propinari, et extrema gaudii luctum excipere. Quamubrem neque arridenti sibi forluna; minium fidebat, neque ob regiam dignitatem sesc insolenler
parents. On peut tendre beaucoup davantage celte explication , qu'on laisse la pit et la lumire des fidles. (Sac y.)

et fait

tomber

dans, la disgrce

de Dieu nos premiers

507
eflerebat, aut

IN

L1BRUM JOB
KONNE OUIEVI
ptuaginta
?

50b
ET VENIT SUPER ME INMGNATIO. Sesine interrogationc efferunt hoc

pr

se alios dspiciebat, quos jacere

videhat in sordibus et advers fortun incommodis


urgfi
;

hc

mo-

sed eorum necessitatibus prout poterat sub,

do

Neque

in pace fui,

neque in

silentio,
:

neque in re-

veniebat

in die

bonoruin
,

ut Sapiens monet, non


,

quie; venit aulemmihi ira; q. d.


et inerter gessi in

immemor malorum
manl quidqufun
riii

neque

cm bomo
putans.

esset,

hu-

Non me segniter meo munere adminislrando sicul


,

se

alienum

Hc
in

mullis

mulli

alii

reges et judices, qui

dissimulant peccata,

elcganter explieatS. Chrysostomus boni. 14 de Ava,

et gravissima

etiam facinora connivendo non puniunt,


vel

ubi

fus

oslendit
et

quomod Job

rerum
flatu

qui silent ubi


inerti otio sese
iis

maxime clamare deberent, qui

omnium
minime
tiis

affluenti
inflattis

secundissimo

fortun

sese in angustis animi moderati spa;

dedunt, etgenio indulgent suo, cm vigilandum, etpro reipublic salute assidue l?boforet,

semper

continuerit

ac

deinceps

admirandae
:

randum
sit,

ut oflicii sui debito satisfacerent. lia

ipsius in adversis constanti rationem

reddons

In

Pineda noster.

Quem sensum
ita

Aquila claris expi es-

causa, inquit,

fuit,

qud,
toi

cm

dives esset, expeeta-

hune locum
,

vertens

Non me

olectavi,

non

bat egestalem,

cm

liherorum esset paler, ex;

indulsi genio

id est,

minime

deliciosa, sed laboriosa

pectabat ut subito fieret orbus

atque liunc timo-

mihi vita
in

fuit,

et tame'n gravis

hc

plaga et ira Dei

rem semper apud


semper apud

se suscepil, et
,

banc anxietatem

me

venit.

se aluit

intelligens

rerum humanarum

Optimi principis ac magistrats officium hoc versu


insinualur,

naturam, momenlaneamque volubilitatem negotio<

quorum

est si

quod sciant indignum

alio-

rum

considerans, coque dixit

Timor quem timebam

rum
in

facinus et maleficium corrigere, devios reducere


et

tevenit mihi;el

periculum qnod metuebam occnnit

viam, uno verbo emendare. Hinc probi

providi

Hoc nempe proprium est prudenli non ea modo qu ante pedes sunt considerare, sed illa quotmihi.
i

reipublic rectores in Scripturis canes appellantur,

qud reos scelerum atque impios


cere debeant
id ni faciant

allatrare, et

cm

que qua long


spiccre
;

sita vel

postmodm

fulura sunt pro-

opus fucrit morsibus impetere atque suppliciis coer;

absque hc enim providenli nec prcipitia

ab

Isai graviter repre-

videntur, nec apparet portus boni events, qu

cym-

henduntur, et dicuntur canes mnti non valentes


trare, Isai

la-

ba negoliorum tuto

et molli appulsu dirigalur, et coillud

56, 10; vel, ut

legit S.

Auguslinus in

guntur multi acroama


ejicere, non

imprudentium ore

invito

Psal. 81, canes muti nescierunt latrare.

Sed de multis
;

pulram , quod opusculo plan


docet.

festivo et

veris dici potest


si

noluerunt,

qum

nescierunt

qui

eleganli Joannes David noster merit eliminandum et

forte

muti

sint,

aut interclusam

vocem habeant,
illos

amputandum

Quare non probo hic quorumdam

non

id paliuntur,

qud nescio quis lupus


pectus

prior

explicalionem dicenlium idcirc

Jobum
cibi
illa

in

suo

illo

viderit, sed ignavus polenti alien

timor et spes

bonorum omnium

nauf'ragio ante

sumplionem
quasi

commodorum,
oritur
illa

aut abus quispiam

re.

humanus
Hinc

plorare et rugire solitum, qud

tune paleretur

linguam illorum feed ac pernicios


dissimulatio peccatorum
,

illigaverit.

qu dudm
isliusmodi

antea prvidisset ac timuisset,

malorum prcognitioseu prvisiodolorem

quam sapientes communibussententiis damnant omnes, cm in sceleribus connivent


illi

ejus ampliaret aut augeret,

cm

diverso potis

il-

qui

emendare debuissent.

S.

lum

lenire atque

imminuere debuissel,

quia, ut pro-

Hilarius in Psal. 138, isliusmodi dissimulationem ac

verbio dicitur, prvisa tela minus feriunt, et ut Seneca,


lib.

conniventiam adulat's silentium appellat, atque acriter ])erstringit, est quot et

de Consolatione cap.
provisa sunt
,

9, sapienler ait,

qu
nec

nec immeril, quoniam

incredibile

mullb ante

languidius

incurrunt,

quanta mala inde promanent.

Nam

in-

minus
circ

scit alio loco epist.

76, prcogitati mali mol,

primis

illi

ipsi

quod nefarium scelus non corrigunt


28, diser-

lis ictus venit.

Quare, ut jam exposui

dicendum

id-

admittunt,
te docet,

quemadmodm Agapetus num.


:

Jobum

tanta doloris signa edidisse, quia

mala

dicens

Idem

est

delinquere et non coercer

qu

timuerat et aliquo

modo

confus saltem cogita-

delinquenles. Aliis

autem

incredibiliter nocent, quibus

tione anticiprat, prter expectationem long niora et acerbiora


accidissent.

imma-

feneslram aperiunt lat patentem ad similem auda-

qum

cogitando assequi potuisset,

ciam concipiendam, ut ver etacutc Arnobius


contra gnies
:

lib.

4,
is

Nam,

ut sapiens

Hebrorum

scriptor
ail,

Qnisquis, inquit, patitur peccantem,

Josephus,
irap
acerbi.

lib.

5 Antiquitatum capite ultimo


Seiv,

Ta

vires subministrat

audaci. Neque

in

uno

sistit

ma-

irpo<jSWav

id est,

casus inopinati
alicere

sin/t

Long enim gravis soient

qu prler
silui ?

expectationem accidunt.
Vers. 26.
(1)

Nonne
:

dissimulavi?

(1)

nonne

Quasi diccret

Svam
,

illam

et

indignalione

plenam plagam non commerui, e qud


tates
,

timebam, evenit mihi. Ter idem dicit, ut vebemenexprimt inquieludinem animi sui. (Vatablus.) Illud videlur llicronymus dissimulandi verbo voluisse, Jobum suam polentiom ita temprasse, ot o humanilate atque modesli complexum esse alios, eiiam inflmos (cohf. inlra, 51 15), ut aliis major et potentior nullo niod(> videretur. Rect ver Alexantis
,

alias calamiimpatienter tulerim aut de illis importun conquestus sim cm contra quieverim etc. Alii vertunt Non habeo pacem , etc., i. c. Null p:ire fruor, neque conquiesco, neque quieleni haheo e.vcnit enim timor, feub. mihi.Pr doloris aicibilatc, inquil, null rationo quiescere possum nam quod
,
: : : :

drinus verbi Tvnni? h signilioationem expressit Out gipTpvaaa, et Vulgata velus, neque in pare fui. Obaldus Non fui tranquillus, sed addil expliealionis grali Inde h nnntio, i. e., inde quo lempore mihi nunlialum est de bobus et asinis; cl sic reliqua (|uoque nostri commatis verba singula infortuniorum nuntia. (Rosenmuller.)
: : :

509

COMMENTARIUM. CAPUT
vemt super

IY.

510
indignatio, ad

quoddam virus in conlum, sed ut poslilcntissimum quoqtre setaies infuit, ad quas peccandi squentes
consueludo transmiltilur,

me

mortem fdiorum
calamitatem,

rfrt,

merit improbat Slunica et Pineda noster, quod potis lucc a>! ;:ccrbissim;;m illani

quemadmodm
Epiplianii dicens

pulchr
:

quam
,

in

transrriittit

docet Ennodius in Vil ad posteros qui prsenlibus culpis igno-

Vitia

corpore ipse suo diabolo percussus sustinuit

refe-

renda videanlur

ita

niniirm ut prima pars versiculi:


silui? nonne quievi? ad cala-

seplunginia Intcrprescit. Jobitaque sccundm ab omni noxi dissimulation^ atquc luin leclionem
desidios adulante silentio, nec non inerli otio aut subnnislrant, quietc, qu vitiis pabulum et fomenta

Nonne dissimulavi? nonne


mitates
illas

quatuor, quibus patientia ejus


:

ptimm
plan

tentata fuit, referatur, quasi dieeret

Omnium

facultatum mearuni et possessionem amplissimarum,

atquc criminibus palrocinanlur,

per alienum se fuisse profitetur


verit se
nixerit
,

qum maxime semcm non dissimulaad


illa

quin et pignorum insuper ebarissimorum jacluram et

luctuosissimum interitum patienter atque aequo animo


tuli;

scire

aliorum

peceata, neque

con-

dissimulavi,
;

nullum indignanlis animi signum


;

cm

siluerjt, et hanpun adir passus sit, neque reprehensione severoque edicto inipudens sce-

edens

silui,

nullum querulosum verbum proferens


;

quievi, nibil

omnino reluclans sed

divinae in

omnibus

leratorum honiinum

iniprobilas

coerecri dcberel,

volunlati

meaccommodavi,ela?qu serenoac Iranquillo

neque tandem

quieverit,

donec aut peccatum aul

peccatores de terra exterminaret. Chajdaeus cum Vulgalo haec per interrogationem


efferens sensu prorss alio
r 6 ptcp

animo de manu Domjni mala suslinui qum bona susceperam cmque bc ratione sperarem mihi Deum
:

fore propitium atque


jj!

benevolum, diverso expertus

a<T7i*w

versum hune Nonne interprelatur hoc modo


:

exponit, cl
quievi?

sum durum, non


sibi

quasi

muneralorem recl factorum,


et

sed quasi scelcrum censorem ac vindicem. Hoc enim


volunt
,

t <

et

nonne pacalus

fui in

nuntio de bobus et asinis? et

illa

verba ultima,
affectus

venit super

me
et

indiira-

nonne tranquillus
et

fyi in

nuntio de incendio ovium?

gnatio

id est,

animi

indignanlis

indignatio per

nonne sedatus fui de nuntio camelorum ? et venit nuntium de filiis Ubi dissimulatio et
!

seenlis, quales sunt plagae et aerumnae

quas Job pa-

tiebatur.

silentjum

illud

cujus Yidgata versjo meminit, ex

Porro extrema haec verba nott Sanctius noster


occasionem et materiam praebuisse long
lalioni,
illi

Chakhei sententi refertur ad

eam animi

tranquillita-

dispu-

tem, qu Job fortunarum suanim jacluram absque querimoni pertulit. Quod autem iNa verba postrema,

quam

amici

cum Jobo

sequenti capite auspi-

canlur.

CAPUT
1.

IV.
1.

CHAPITRE

IV
la

Respondens autem Eliphaz Themanites,


:

Alors Elipliaz de Thraan, prenant

parole, dit Job

dixit

2. Si

cperimus

loqui tibi, forsitan molest

accipies, sed

conceptum sermonem tenere quis


et

poterit?
3.

Ecce docuisti multcs,


:

manus

lassas ro-

borsli

k. Vacillantes

confirmaverunt sermones
:

tui

et

genua trementia confortsli


5.

Nuro autem venit super te plaga


;

et de-

fecisti

tetigit te, et

conturbatus

es.
,

6.
tia

Ubi eittiraor

Unis, fortitudo tua

patien-

tua, et perfectio viarum

tuarum?
in?

7.

Recordare, obsecrote, quis unqum

nocens periil? aut quando recti deleti sunt


8.

si nous vous par: mais qui pourrait retenir ses paroles dans une occasion o il s'agit de justifier Dieu des blasphmes que voua profres contre lui et de vous apprendre avoir de plus justes sentiments de cet tre infiniment parfait? Je vous parlerai donc ; et je le ferai avec d'autant plus de libert que vous m'en avez aulrtfois donn l'exemple. '3. Car n'est-ce pas vous qui en avez autrefois instruitplusieurs, et qui avez soutenu les maiDS lasses et affaiblies ? 4. Vos paroles ont souvent affermi ceux qui taient branls; et vous avez soutenu fortifi les genoux tremblants de ceux qui taient prs de tomber. 5. Cependant la plaie de Dieu vient aujourd'hui sur vous, et vous perdez courage ; il vous frappe, et vous tes dans le trouble ; vous vous abandonnes aux plaintes et aux murmures contre le Seigneur, et vous accuses nxme sa justice de vous punir sans que vous l'ayez mrit. 6. O est donc cette crainte de Dieu? o est celle force, celle patience et cette perfection qui ont paru dans toutes vos voies? 7. Considrez, je vous prie, si jamais, sous ce Dieu juste, un innocent a pri; ou si ceux qui avaient le cur droit,

2.

Vous trouverez peut-tre mauvais

Ions

ont t extermins.
8.

Quin potis vide eos qui operantur


Fiante

ini-

Ne voyons-nous pas, au

contraire

que ceux qui

tra-

quitatera, et seminant dolores, et


9.

metunteos,

vaillent ujnt faire des injustices, qui sment les maux en formant de mauvais desseins, et qui les recueillent en tes

Deo
:

periisse, et spiritu ir ejus

esse

consumptos

10. Rugitus leonis, et vox leaenae, et dents

catulorum leonum

contriti sunt.

11. Tigris periit, e

qud non haberet

prae-

dam,

et catuli leonis dissipt! sunt.

12. Porr

ad

me

dictum est verbum abscon-

ditum, et quasi furtiv suscepit auris


susurri ejus.

mea venas

excutant, 9. Sont renverss tout d'un coup par le souffleide Dieu , et sont emports par le tourbillon de sa colre? 10. Ainsi le rugissement terrible du lion, et la voix effrayante de la lionne ont t touffs, les dents cruelles des lionceaux ont t brises. 11. Le tigre est mort, parce qu'il n'avait point de proie et les petits du lion ont t dissips. Ainsi prissent la fureur, la force et la puissance des mchants : et leurs enfants seront extermins par la justice de Dieu, en punition de leurs crimes. Vous ne devez pas douter que ce ne soient aussi vos pchs qui vous ont attir les maux que vous soufne vous frez. S'ils ne vous sont pas connus , ces pchs croyes pas pour cela juste et innocent devant Dieu. t dite en secret , et j'en ai en12. raCeu parole,una
, ,

511

LN

L1BRUM JOB
tendu peine 1 es
oreille.

512
aibles sons

13. In horrore visionis nocturnae,


solet sopor

quando
omnia

qui se drobaient

mon
tu-

occupare homines

15.

Dans l'horreur d'une vision de nuit,


ces

et

dans

le

14. Pavor tenuit


ossa

me,
:

et tremor, et

multe de

mea

perterrita sunt

15. Et

cm

spiritus,
pili

me

prsente, transiret,

penses confuses qui agitent l'esprit lorsque lo sommeil assoupit davantage tous les sens des hommes: Je fus donc alors saisi de crainte et de tremblement 14. et la frayeur pntra jusque dans mes os ;
15.

inhorruerunt
16. Stetit

carnis mea?.
,

Un

esprit vint se prsenter


la tte.

devant moi;

et les

che-

veux m'en dressrent

quidam

cujus

non agnoscebam
et

vultum, imago coram oculis meis,


quasi aurae lenis audivi.
17.

vocem

Numquid homo, Dei comparatione justiei


,

16. Je vis quelqu'un dont je ne connaissais point le visage ; un spectre parut devant mes yeux ; et j'entendis une voix faible comme un petit souffle qui me dit : 17. Un homme osera- t-il se dire juste, en se comparant Dieu? et un mortel sera-l-'\l assez insolent pour se croire plus capable de juger s'il est pur, que celui qui l'a cr ?
,

ficabitur, aut facture suo purior erit vir?

18.

Ceux-mmes

t stables en sa prsence;

qui servaient Dieu dans le ciel n'ont pas et il a trouv du drglement

18. Ecce qui serviunt


et in angelis suis

non sunt
:

stabiles

jusque dans ses anges.


19. Ceux donc qui habitent dans des maisons de boue, qui n'ont qu'un fondement de terre, ne seront-ils pas beaucoup plutt trouvs coupables par sa lumire, et consums par sa justice, comme s'ils taient rongs des vers?

reperd pravitatem
hi

19.

Quant magis

qui habitant

luteas, qui terrenum habent

domos fundamentum,
succiden-

consumentur velut
20.

tine

De mane usque ad vesperam

tur

et quia nullus intelligit,

inaeternum peri-

20. Oui, si Dieu les examine avec rigueur, et s'il les juge sans misricorde, ils seront extermins du soir au malin, et parce que nul d'eux n'a de l'intelligence pour concevoir la svrit de cette justice infinie, ils priront pour jamais;

bunt.
21. Quia autern reliqui fuerint, auferentur

ex

eis

morientur, et non in sapienti.

Ceux mmes qui seront rests de leur race seront et ils mourront, parce qu'ils n'ont point eu la sagesse en partage, et qu'ils n'ont point compris que, pour jouir d'une constante prosprit il faut avoir une justice vritable, et que Dieu n'afflige que ceux qui l'ont mrit.
21.

emports;

COMMENTARIUM,
Vers.
dixit
(1)
:

1.

Respondens autem Eliphaz Themanites


Disputt hic Pineda noster,

cterique amici Job, quibuscum

ei

tant longa fuit di-

(1)

ulrm Eliphaz

sputatio, ver sapientes fuerint, ac religionis pietatis-

Les amis de Job, dont celui qui parait le plus g dans ce chapitre, ne connaissaient point ce qui est rapport au commencement du livre, et qui en est la cl. Ils n'avaient point assist au conseil secret o tout ce qui tait arriv ce grand homme avait t rsolu. Ils ne voyaient que l'excution, et non la suprme sagesse qui l'avait ordonn.
et le plus instruit, parle
Ils

que cultores

et concludit alirmal,

quoniam eorrnn

sermones ver doctissimi atque omni eruditionis gnre referti


id luculenter dclarant,

quos jure merit

plurimi faciendos esse ipsiusmet S. Pauli auctorilate


confirmatur, qui in Epistol prima adCorinthios3, 19,
Eliphazi

teslimonio utilur

ad doctrinam

suam
,

addi-

ignoraient
les

le

combat

et la victoire, ils ignoraient

combattants, et ils taient bien loigns de connatre l'intrt que Dieu mme avait au triomphe de son serviteur. Ils savaient tout, except ce mystre. Us taient instruits des autres vrits, et en
lat d'en instruire les autres ; et ils taient, comme les Juifs le dirent depuis, zls pour la gloire de Dieu,

mime

mirabilem ac plan Iheologam comprobandam


cens
:

Sapienlia lutjus mundi stultitia est apud


est

Dewn.

Scriptum
ti

enim

Comprehendam

sapientes in astn-

eorum.

Quam

sententiam Eliphaz protulit sequenli

capitc vers. 13.


et eruditione

Quare de illorum probitate, sapienti

ennemis de tout culte tranger. Mais l'ignorance de ce mystre leur rendait inutiles toutes les vrits dont ils se faisaient honneur. Us n'en connaissaient
et ni l'application, ni l'usage
;

minime dubitandum,quandoquidemsan-

cto Jobo, viro integerrimo, sapientissimo, eruditissi-

et

ils

se trompaient pres-

que toujours, quoique dans un sens ils ne disent rien que de vrai. Ils taient en cela l'image des Juifs, qui ne comprirent rien, non plus que les princes du sicle et les dmons, dans la profonde sagesse de Dieu cache dans le mystre de la Croix de son Fils. Us
conservrent toutes les aulres connaissances et s'en glorifirent mais l'ignorance du mystre les leur rendit toutes infructueuses, et elle contribua mme les aveugler par leurs lumires, parce qu'ils firent trop d'tal de la loi et des prophtes, dont ils retinrent la lettre, en renonant J.-C, qui en est l'accomplissement et la fin, et dont la sublime connaissance leur et l'ail regarder comme des pertes et comme de l'ordure ce qu'ils estimaient comme un grand trsor. Considrons donc Eliphaz et ses autres amis comme les prcurseurs des Juifs cl Job, qui leur est mconnu, comme le prcurseur de .-C. Voyons dans les uns cl dans les autres quel malheur c'est que d'ignorer les desseins de Dieu sur son Fils. Comprenons combien l'ignorance de ce mystre rpand d'obscurits el de contradictions dans les aulres vrits rvles ; et sachons estimer la grce infinie que Dieu nous a faite, de nous dvoiler un mystre qui est en:

jours paratre une folie aux gentils

et

de nous

le

dvoiler, non-seulement dans les livres du NouveauTestament, mais dans tous ceux de l'ancien, et principalement dans celui de Job, o tout ce qui a cach J.-C. lorsqu'il est venu parmi nous, avait t si claire(Duguet.) ment prdit, afin qu'il ne le cacht pas. Respondens ; IVr, et respondit, vel, excepit, Merc.

excipiens dixit, etc. Sic dein, ubi non tam respondetur, qum (Mercerus.) objicitur, ut hoc loco. Eliphaz. Hic propter fervorem, vel aucloritatem, vel senium, sermonem ordilur; eumque ut prci-

ex TvoXagwv ceps in hoc

id

est

libro,

puum

alloquitur Deus. c. 42, 7.

(Scultelus.)

Hujus sermo miro artilicio dispositus est. Ostendere sceleratum esse, quia quia allligatur vull Jobuin alllictiones semper signa sunt irae Dei.
,

(Mercerus.)

Non ingemunt amici Jobi, nec eum solantur, sed (Codurcus.) crudeliter in eum insurgunt. l'ai m Elipbazo in mentem venit illud yEschyli, ubi
dicenli

Oceano, sermones

esse ir

medicamina, ne-

Spondet
xco,

Promelheus ocv tij h xoupfo-fe \J.tAia<ri) etc. (nempe, si (fuis tcnipcstivc, Us utatnr, etc.
(Groiius.)

core un scandale pour les Juifs, cl qui aurait pu lou-

bl'5

COMMENT ARIUM. CAPUT


usi fuerint familiariter,

IV.

514
Pondus autem verborum
exponit Olympiodorus,
tibi loqui,

moque

eujus amici passim

in

sermo

est habitas in molesti ?


?

Scriptur

nominantur. Pares

aulem cum paribus,

tuorum quis sustinebit


q. d.
:

Id

ita

ut in proverbio est, plcrmque congreganlur et con-

Nsli oplim, Job, nos molesta

aut
;

versantur; nec vera sine virlute amicitia conglutinari


potest, sed

qua; ad iram incitarent proferre

nunqum

solitos

nec viro probo

cum

iniquis esse
et

nunc ver qoniam verborum tuorum asperitatem


concoquere minime valcmus, cogimur,
tria lieeat, iis

potest amicitia.

Adde qud Eliphaz boc,


nec
rei'ert

cum

eo

quod pace
:

simul socii postremo capite, divino alloquio alque apparilione digni sint babiti;
fuisse reprebensos,

aliquid opponere.

Theodotion vertit
;

ipsos

Deo

Si uggrdiamut loqui tecum,

defatiqaberis

Symma-

qud

aniici sui

consolalionem im-

cbus

Si assutnpserimus sermonem, gr (res. Hsec

prudenter tractassent, adeque peccssent,


ipsomel Numine edocli, ab errore
tiam recepli
fuerunt.

nam ab
graidcirc

Eliphaz tanqum dignior, senior et sapientior, cleroruni

liberati, et in

omnium communi nomine

prsefatus est, q. d.
si

Quare haudquaqum

Ne

sit tibi

moleslum, amice Job,

querimoniis tuis

penits rejiciendi sunt,

cm

et

complures

alii

Pro-

san gravissimis respondere aliquid incipiamus; ea


eter.im

phte
ptur;

et ^td-ypa-yot,

quorum

Libri et oracula in Scri-

qu

locutus es tam copiosam tamque juslam

Canones

relata sunt,

graviora long crimina

nobis dicendi quidpiam tibique respondendi ansam et

commiserint, et acerbiorem meruerint atque tulerint

materiam prsebent, ut plurima caque maxinri momenti argumenta, quae


sint, et quasi
iis

reprehensionem, etiam ipsemet Moyses et David, sa-

opponamus,

in

promptu

crorum scriptorum
versari videlur,

primipili.

suopte nutu qud premi diutis ne-

Horum porr amicorum error in eo potissimm qud cum sancto Jobo de proborum
et

queant, ex ore pridem erumpere gesliant. Ubi no-

tanda

est elegans

melapbora

parturientis

utero
in

virorum

iniquorum

difterenliis disputantes, verissi-

desumpta. Sicut enim ftus, qui


res, in
:

dudm

latuit

mas quidem

instituant proposiliones, sed assumplio-

nes plermque falsas ac temerarias subinferant, in

quibus turpissim hallucinantur

nibil

enim de

toto

gnre bonorum et malorum edisserunt, quod non


doctissim sapientissimque loquanlur
;

imprudenler

tamen sanctum Jobum


re non ade

iniquitalis argucbanl,

qu

in

mifum

est ipsos fuisse deceptos.

Nam

cm pn eum

natur su propter culpam institulse sint,

et infligi soleant,

culpse alicujus

communis homirium fert opinio ut reum pulent queni pnas ponqud


in

dre videant, ade ut vel ipsemet Christus infinil


bonitale prdilus,
tur,

crucem
sit.

sufxus cernere-

cum

scelerats

reputatus

Hinc barbari quo-

que videnles viperam manu Pauli pendenlcm dicebant ipsum bomicidam esse, qud
ultio

non sineret

eum vivere, ut in Apostolorum Actis narratur. Quare mirum non est Jobi amicos de ipsius probitate adduubi eum forlunis omnibus spolialum et bilsse
,

tam

exquisitis tormntis diabolo excruciatum cer-

nrent.
Licet ergo D. Gregorius et
gessissc

quidam

Qucni sensum Chaldaeus exprespropter tentationem rei, qu ad te perAn propterea, qud tentalus es venit, de/icis? q. d. una tentatione, jam succumbis ? Itane le debacchari oportet, et incandescere, ob unicam tentationem, qu sistentatus? Alii Nnm si tentabitur verburh ad te, gr feres? Alii in piel An tentet, scilicet tentans? id est, si quis tentet sermonem ad te, conelur le alloqui, graviter feres scio. Malini tamen subscribere iis qui HDjn pro Wl scriptum sumunt, ut s;cp alias lillera; D et V, neenon H et N invicem pcrniulantur, vid. Ps. 4, 7, GO, A (quo posteriori loco H21 pro KD"l). Ita sic erit vertendum Num si sustollamus, piol'ei'amus ad te verbum ; nain veibum WD2 de verbis, vel sernionibus usurpatum , sa>p pota.re senlentiqm , verbum proferre, enunciare, docenl plura loca, veluti Exod. 20, 7, Num. 25, 7, 24, 3, Habac. 2, G, Ps. 50, 16, Job. 29, 1. Quo sensu ut et h. 1. HDJ pro NU?j scriptum capiamus, suadet non modo hoc quod ille ad rem prsesentem perqum aplus et concinnus est, verm etiam veterum auctoritas. Primo enim Masorelli ad Deut. 4, 54 ubi vocabulum HDan itidem extat, nolrunt, P1 b T3rQ 3, id est, bis occurrere, signi/icatione divers, scilicet indicalo Deuteronomii, et hoc loco. Jam qum apud Mosen extra omnem controvei siam tentandi significalione sit capiendum, sequitur, h. 1.

qu

la bores ?

sif

Numquid

alii

dicant

illos

altero signilicatu esse

suniendum. Aben-Esra quoque

lypum bsereticorum, nefas tamen

sit exisli-

observt,

3 in

HDJn

mare

ipsos ver hsereticos fuisse,

nam

tune

necdm
fueral

Jobi sanctitas

tam manifeslo Dei testimonio


hseretici

comprobata, ut eam religios credere tenerenlur. Ne-

que ver etiam S. Paulus,

si

fuissent,

eo-

rum

testimonio uti

voluisset ad

doctrinam

suani

mativam, et D terpretum veterum plerorumque consensus. Aquila Myiti Trapo(J.v Xariaai irpo; as. Theodotion Et Xn^ou.ea XaX^aai TTpi a, xoTndEi. SymmacllUS v avaXpojp.Ev Xo'-jcv, (AGyjtoiaet. Syrus Si producam, seu suscipiam tecum loqui, gr feres. Alexandrino sensum utcumque
:
: : : ,

esse primai pluralis persona; forpro U7 esse posituni. Quibus accedit in-

theologicam confirmandam.
nis labe aspergi nullo

Quamobrem

tanli crimi-

hceresis in

mdium

proferri possit.

modo possunt,cm nulla eorum Cterm quid


sit,

reddere satis fuit Myi m\\iM; aoi ).eXXY;Tai v y.-^^ quod in Vulgat vct. sic versum Ne forte loquumur tibi in molesti ? Clerm in Hebraeo particiilam con:
; :

Eliphaz suo sociorumque nomine prfalus

allen-

damus.
Vers. 2.

Si coepeuimos loqui
:

tibi

forsitan

ditionalem, DN, esse subaudiendam, ut lit Nonne si suscipiemus etc., docet res ipsa buv 1 pSaa "\SV\ Attamen coliibere se in verbis (ut infra 29, 9,) quis poterit? quis se temperarc queat, quin ad tam atroces voces respondeal ? Non maie Hieronymus Sed conceptum sermonem tenere quis poterit ? Alexandrinus :
:
:

MOLESTE ACCIP1ES

SED CONCEPTUM SERMONEM. TENERE


:

i'(jX,ui/

quis poterit (1)? Septuaginta reddunl


(1)

Nnm

sp

tibi

explicando variant interprtes. qui ; integrum hemistichium sic vertunt An tentata est tibi

In verbo

nwn

Quibusdam

est tertia persona pmeterili niplial


:

$1 pyi|AaTwv acu Ottcosi; pondus autem verborum tuorum quis sustinebit? ut vulgta velus reddidit. Grcum interpretem pro "fifl per metatliesin iilterarum legisse VTJ1, ab \~\V uti violenti, violenter agere, conjectura est L. Cappelli in Not, ait, ad h. 1.

(Rosenmuller.)

515
utero, ubi jaui

IN

LIBRUM JOB
non
Vers. 3.

31 g

maturus

est partui, teneri ultra

Ecce docuisti

(1)

multos,

et manus

polest, quin vol ipso genitricis alvo disrupto erunipat;


sic cti;m
si'ii.ii),

lassas roborasti.

A Jobi

laudibus exorditur, ut tant


perstringat.

qui Relus quitlam mentis est, post-

gravis ipsum inde

postmodm

Acrior

qum

anrm'o conceptus et in mentis utero plen fornlti

enim illum mordet reprehensio, quem suavior ante


laudatio titillaverat
altiori
;

in.iiiis fnerit,

se

jam maturilas,
spont

id est,

loquendi

sicut infelicior est lapsus qui ex

opporluuitas obtuleril, conlineri vix potesl, quin ruplis silentii repagulis

spcula contingit,

turpior culpa

qum major

quodammod per
:

os fo-

gloria antecedit.

Hinc Scriptura sacra quos vult acer-

ras erumpat.

Unde

Iuc sententia

Conceptum sermoabiit,

bis perstringere,
dignitate

eosdem pris laudare consuevit, ut


facti indignitas

nem

tenere quis poteit ?


,

jam

in

proverbium
sit

ad

person

magis denotelur.

signiiicandum

qum

dillicilis

linguse

membri

maxime

lubrici,
in Vil

continenlia.

Jamblicus

Pythagor cap. 31,

Unde Pythagori, ut tradil, non sine

Quod paucis non abs re fuerit exemplis illustrare. Mirum profect est in quanta supremi angeli encomia
divinum oraculum excurrat
:

Tu, inquit Ezech. 28,

ratione dixerunt, coereere linguam atque moderari,


ftjTttV -yxpaxe'j|j.T(ov 7jx.ex(ot7.tcv, id est,

12, signaculum similitudinis, plenus sapienti et perfe-

omnium

quae

ctm dcore

in deliciis paradisi

Dei

fuisti,

omnis tapis

al

hvnandos animoruni impetus


diicillimum.

atque domandos

pretiosus operimenlutn tuum, elc.

Sed cur lam multas


Dei?
quid

pertinent, esse
linguse
illc

Est enim lam potens

laudes pramiittil ejus de quo posle dicturus est

pruritus impotens, ut multi peslem anle

Ezech. 28, 16

Peccsti, et ejeci te de monte

oculos positam,

quam
lib.

silendo vitare potuissent, loin

D. Hieronymus ad

eum locum
:

respondet, ut major de
inquit,

quendo admitlanl, atque


dganter Plinius,

sinum
:

recipiant.

Unde

pn

dolor consequatur

Commonetur,

14, cap. 22

Mortifera, inquil,

fuerit, ut doleat se

perdidisse quod liabuit. Simililer

Itiq&WMr, rediturasque per jngnlum voecs non continent.

Jacob fdium suum Ruben ob peccatum incesls, quod


palrrat, reprehensurus, praemittit ejus laudes dicens

Vox niinirm lemer emissa per fauces

redit

per jugulum inimic

manu perfossum

ad ulciscen-

Gen. 49, 3

Ruben, primogenitus meus

tu fortitudo

dam inconsiderati sermonis injuriam. Ex quo paie! qum difficile sit silere, qum item facile sit sermone
diffluere.

mea

et

principium doloris mei, prior in donis, major in

imy.erio, etc.

Quorsm

tanta ejus commendatio, cui

stalim tanta vituperatio et

malediclio

impingenda
in

ArliQcios
prcefalione,

prorss

Eliphaz usus

est

istiusmodi

erat? Respondet egregi Origenes


sin dicens
:

Hom. 17

Gene-

cm

ut Jobi

animum ad

ea

qu

dicturus

Quod

in iniliis laudis ei aliquid videlur


fit,

crat bnvole accipienda disponeret, lui ut verbis

adscribere ideirc

ut gravis noletur in crimi-

majorem vim ac pondus adderet. Tune autem polissimm talia usurpari soient prludia quando alisuis

quem offendere limemus vcl ne fastidio simus ei quem reveremur sic Abraham ad Deum huinililer
, ;

prfatus, Gcn. 18, 30 et 51

Ne, qnso, indigneris,

Domine,

si

loquar, et iterm

Quia semel cpi, loquar

ad Dominum meum; autemaliquemnobis superiorem


ac

digniorem corrigere volumus

id

quod videlur
illa

Eliphaz hic

potissimm inlendere;

sic

mulier
:

Medice , cura teipsum. (1) Docuisti mD\ q. d. Exprobrat Jobo quod, aliorum doclor, ipse turpiter impingat. Hinc apparet Eliphazi malus animus. Magnam Jobus iniverat ab afflictis graliam, eos sublevando, etc., quam ipsi alllicto ab amicis rependi par erat. Vide infra G, 14, et 1(5, 4, 5. Exemplum pra> buerat Job. quod amici sequerentur. (Codurcus.) Jobum voluit Eliphaz cognoscere, unde deciderat, et prastare quod in aliis effecerat Nam u.ttr cookjttiv o'oti; ox aT<o , odi magislrum qui sibimet Itaud
:
:

sapit.

Thecuitis pluries

jam regem
,

allocuta, 2 Reg. 14, 12

Loqnatur, inquit

ancilla

ad Dominum

meum regem

verbum.

Simile est illud Teleinachi


:

ad Antinonem

Odysscse primo

(Cocceius.) Eliphasus, tum impa lienti haud decor viro sanclo, tum hijpocriscos, qud virlutem, quam aliis inculcaret , ipse haud pneslarel, absque ull circuitione rem aggredilur, euinque hic depingere incipit ut streiluum aliorum

Directe

Jobum convicturus

Antinoe an milii irasceris,

si

quia dixero

Istiusmodi formulai prafandi tant sacris

qum

piofa-

nis auctoribus satis usilat sunt et obviae, atque inler

monilorem et hortatorem ad constantiam lidcmque verbis forlissimuin et inconcussam in adversis plan invictum re ips ignavum et inlidum pugna
,
,

honestos eliamnm quotidiano usu frequentantur

prxscrtim quando ad

proceres

aut primoics nobis

sermo

est.
(id

Hic obiter observandum

quod Sanclio noslro

persuasum

fuit,

ncque

aliis

improbabile videlur) hos-

cc trs amicos consolationis S;;ecie et humanilalis,

torm. A. Schultens. niD' CTI polest leniore sensu dari Erudivisti multos, nempe oflicii sui, ad invicli pectoris robur omnibus lorlunae lelis opponendum. lia Hieronymus Ecce docuisti multos. Polest eliam reddi Cas tig asti multos, increpans eos videlicet, si succumbere, aut animum despondere viderenEcce castigabas multos. Syrus tur. Sic Chakhrus Ecce admonuisti multos. IYo quibus verbis in Arabica versione haecleguntur EgoutiqUe plaait, seu conteitf
:
:

(piam inter se amici colre consueverunt, aut induclos daemonc, aut, obirc staluissent
,

tos fedui'ai multos. niD"l

DH\ Mauus flaccid,

emissa;,

si

su

ipsi

sponte hoc oflicium


,

instruclos

fuisse

quibus Jobum
ut scilicet per
aliis

verbis exciperent et aggrederentur


illos

id

tandem eorisequerelur, quod

macliinis
<!a:ie-

propri sunt operarum segnium^ ut 2 Chron. 15, 7, Es. 4, 4, vel militum, qui terrore, consternalione atque desperalione successs p'erculsi, rem. non audent arma capere, hostiqiic resstcrc, '<!, tl. l'ndoe loculione ropnesenlantlir qnicmnque

languentes

.1

atque tormentis cxlorquerc minime pulucrat.

mrore
cidunl

confecli et prop desperabundi


,

ipsumque quasi despondcnl


4, 1, 15, Jes. 55,

animo conli. I. et 2

rm qum

callido aililicio veleralor

ille

pessimus rem
patebit.

Sam.

5 conf. Hebr. 12,

11

huuc lolam adornrit, ex scquenlibus liquido

(Robenmuller.)

517

COMMENTARIUM. CAPUT
;

IV.

51*

ne qui cm virtus patris liaberetur

et initium filion

ti

qui promiserit caslitalem.


?

Fdis inebriatur so

rum

nescivit servare reverentiara patr.


illa
:

Similis

<

brietalem Ironie pra:lendens

Sic

ille.

est 2,

omnin
diccnlcm

locutio

apud Jeremiam

in Threnis 4,

Ut

igitur Eliphaz

Jobum

solidis et irrefragabilius

Filii Sion inclyti, et amicti auro primo,


?

confularet, priinum adfert

argumenlum, non ab

alle-

(juomodb repulati sunt in vasa testea


id esl, Ecclesiae, pris inclytos, et

Ubi

filios

Sion,

rius cujuspiam auctoritate, sed ex ipsiusmet Jobi do-

amictos auro primo,

ctrin petitum

Ecce docuisti multo


l'J,

;
:

prout Jobus de

hoc

est,

omni

virtutis ac doctrinse

gnre pracellentestea

semetipso profitetur,

21, dicens
,

Qui me audietacebant ad

tesappellat; et
ait
;

postmodm

in vasa

convcrsos
;

bant eapectabant sentenliam


coitsiliitm

et

intenti

hoc

est, in abjeclissima vitia praecipitatos

ut quo

meum

verbis meis addere

niliil

audebant.
,

magispraeteritam eorum sanctitatem decahtaverat, e


iaagis prsentera

Ibidem vers. 15

Ocutus

fui

cco

et pes

claudo

c 'c.

quoque illorum nequitiam lamentaarte in Jobo arguendo usus


:

retur.

Hue nimirm respiciens, Eliphaz propriis (ut in proverbio est) Jobum telis configere nititur, et doctrinae
ipsum suseprvaricatoremoslendere, utpote qui
opibus floreret, solilus
struere, et compositis
sit

Hc

igilur

edem

luit

dm

Eliphaz Themanitcs
exorditur dicens
:

nam

in primis Jobi laudibus


etc.,

alios

ad loleranliam in-

Ecce docuisti multos,

postea

apte ralionibus confirmare;


tactus
,

ver in probra et coniumelias despumat quandorogat,


Job. 4, G
tua
?
:

nunc ver
veramque

ipseniet

rumn

animo concidisset
cujus se doclorem

Ubi
q. d.

est
:

timor tuus, fortitudo tua, patientia

patientia disciplinam

etc.

Docuisti
;

quidem patientiam sed de


,

profitebatui", rpulisset.
libi

Ecce

inquit,

cm

prospr

patientia decidisti

virtutes,

quibus aliorum

arfiirios
:

cuiicta ex volo succdrent gravi magisterio alios

oxornsti

luo procul abjecisti.

Ubi Lyranus

Ut
,

erudiebas, pusillanimes consilio tuo erigebas, nulanles stabiliebas, et plurhnis


j:!iii

ostendat, inquit, impatientiam Jobi esse turpiorem

opem

ac salulem aflerebas

primo inducit prsecedenlem ejus de patientia doctri-

v:

r caiamilale pressus doclrin ipse tu


et

non

nam.

Nam
t

turpe est doctori

cm

culpa rcdarguit

uieris,

cm

aliis

profueris, negigis

lemelipsum.

ipsum.

Quamobrem

tradunt Ecclesiae lumina sancti

Non

est prudentis et cordali

doctoris aliis dunlaxat

Patres Ecclesiasticorum noxas long majores atque

sapere, et sibi ipsi

non consulere aut prodesse. Nam,

fdiores
stagogiae

qum aliorum

esse putandas. Est

enim mysi

ut Sapiens ait, Qui sibi neqiiam est, cui alii bonus erit ?
Eccli. 14, 5.

probrum ignominiaque non ferenda,


et

quan-

Hinc

est

quod Judacum quoque Paulus


c. 2,

do Ecclesiae Magislri, qui lux mundi

virlulum om-

ad

Romanos
:

scribens

20, simili fer

modo

re-

nium cxempla

esse debuissent, reperiantur in operi;

prehendat

Coiifidis, inquit,

teipsum esse ducem ccoitii-

bus suis caliginosi et tenebriones


sit,

quorum
aliis

vita f'da
et

rum, lumen eorum qui in tenebris suut, eruditorem


pientium
,

mores sordes,
:

et

exemplum
lib.
:

scandalum

macjistrum

infu'itium
:

habeutem formant

praecipitium

qui utinam Cassiodori sapienlissimi viri


1

scienti et veritalis in lege

qui ergo alium doces, tesit ini-

monitum acciperent
alios creditur

Variarum
licct ei

Epistolarum

ipsum non doces. Quasi nimirm lucc extrema


quilas atque dementia,

epist. 18, ita scribentis

Non

delinquerc qui
;

cm

quis bona agnoscens ef

sub quitatis rgula conlinere


,

ne

fit

docens
aijitc

in

ma'a

dilabilur. Istiusmodi ergo iniquitatis

exemplum pravum
scitur institutum.

qui electus ad laudabile coguo-

demen!i;e

Jobum
;

insimulat atque arguit Eli-

Hinc crimen, quod Sacerdote

phaz Themanitcs

utpote cujus (ut ipse perperm ju,

admitlitur, universae multitudinis scelus excequare g.

dicabat) doctrin vit

lingua

manu, sermones

Chrysostomus

in Psal. 6, et lib. 6

de Sacerdolio cap.

moribus, toto, ut dicitur, clo discreparent, et

cm
;

H,

aliique Patres affirmant, et acut colligunt Levi-

benc ac rect
ret. est,

alios docuisset,

pessim ipsemet desipeid

lico 4, ubi

Deus de peccatis caeremoniisque Judaeorum


Cujus
lib.

Quod autem
fracti

addit
,

Et maints lassas roborsli

legem ferens, tantum sacrificium pro solo sacerdote

eos qui labore

quantum pro universo populo


121, et

indicit.

rei ra-

tun
silo

morbo vel advers fortardisac remissis qum par erat olicio


torpore,
excitsti
,

tionem idoneam reddit Isidorus Pelusiota


lib.

2 Episl.

f'ungebantur

animsfi

confirmsti

3 Epist. 15

Non idem
:

est laicum pec-

prout sequenti versu latis explicatur.

care quod sacerdotem


alios anlecellit
,

quant enim hic honoribus

Vebs.

4.
,

Vacillantes

(1)

confirmaverunt ser-

tanl quoque ipsius peccalum gra-

mones TCt

ET GENUV TREMENTIA CONFORTASTI. Boni


spiritalis

vius efficitur. In formoso nimirm corpore naevus omnis animadvertitur acris, et displicet magis, et, ut

pasloris ac Medici

munia recenset

quas

elcganter aiebat S. Gregorius Nazianzenus Orat. 51

Splendid

vestis manifestiores sunt

macut atque
est,

sor-

des. Ita etiam

qu quis dignitate sublimior

eo ipso

deformior evadit, ac Deo hominibusque ingratior, si sordibusvitiorum conspurcetur. Id quod diserte simul
et docte Salvianus lib. 4 aureis hisce senlentiis ex-

(I) lWD impinfiens , translat dicitur vel is, qui peccal, utOseoeii, 2, 10, vel qui in calamilales et inforlunia incidit, et hisce impingens ruit et pril, ut Ps. 27, 2. Hoc ver loco videtur signifcari talis, cui inlorlunia fiunt irrilamenta pietale deiieiendi qui
,

pressit

Alrocis, inquit

sub sancti nominis pro,

fessione peccamus. Ubi sublimior est praerogaliva

major

est culpa. Ipsa

enim errores nostros

religio
;

quam

profitemur accusai. Criiinosior est impn<!V

impatiens faclus, talia t'acit, qu non deberet, similis illi qui ex imprudenli in via impingit, et ruinae suae causa esl. Edem spectant bemistichio altero ni7"D DO^S genna sese iucurrantia, ad lapsum prona. Sensus est, Jobum, dm felix esset, et sibi omnia ex votis succdrent, solilum esse oratione su alios hortari, ut ingenti dolori non succumberent, nec iiii[)ii quicquam in Deum effunderent. (Rosenmuller.)

ex

illis

9
5!

IN

LIBRl'M JOB

r.20
insi-

summo
stat
,

studio et diligenti S.

Jobum

obivisse conre-

quod sequentia
nuant
,

tacite
:

quidem, sed haud obscure

et in pastoribus Isral
,

Dominas maxime
fuit

cm
5.

ait

quirebat

et
:

defuisse graviter conqueritur dicens,

Vers.

Nunc autem venit


;

super te plaa

(1),

Ezecb. 34, 4

Quod infirmum
;

non consolidstis
est
;

ET DEFECISTI

TETIGIT TE, ET CONTURBATUS ES. Arguit

quod grotum non sanstis


alligstis
;

quod coitfractum
est

non
et

Jobum
tatis,

impalientiae et del'eclionis in tempore adversi-

et

quod abjectum

non reduxistis
itaque

qui

dm

prospra ibrlun ulerelur,

aliis

cala-

quod perierat non qusistis.

Hc

cm

eximi
singu-

milate qupiam oppressis el patienliae documenta el


constanliae consilia long saluberrima suppedilaverat,

prorss atque excellenier S. Jobus


lare

praesliterit,

spcimen

virlutis reliquit regibus et principibus,

juxla tritum illud Comici


consilia
j|

Omncs cm valemus
si

recta
lia

quorum
namento

plerique

magno

errore capti existimant hcec

grotis

damus

hic si sis, aliter sentias.

ad se uullatens perliuere,

cm tamen
sit

eo carere or;

praclar quidem philosopharelur Eliphaz,

cum
in

in-

sine scelere infamique

non possint

quanjj

numeris

viris prosperitate in

speciem

piis,

adversilale
se-

doquidem nemo bonus sapiensque


non idem

princeps, qui

impiis, ageret. (Nihil

enim

familiarius

qum

sit

hujuscemodi medicinse peritus.

Quod
Psal.
artij

cund fortun sententias

pias, consilia

sana verbis

euim

est

medicus, hoc est princeps, vel potis plus

eleganler concinnalis efferre,

cm

plan constet hu-

qum medicus,
1 15.
ficii

ail divine S.

Chrysoslomus

in

juscemodi prceptores et consiliarios adversis casibus


nihilomins dementari.) Al

Quibus verbis oslendit non mediocrem ejus

cognitionem in principibus, prserlim ecclesiased excellentem et perfectam. Id quod

bun., virum conslanlissimum, de adversis

hc reprehensio in Joqu ac
demonstratum
est)

slicis, requiri,

prosperis (uti superis luculenter

bujus

arlis

perilissimus

summusque theologus

S.

Deo
dere

gratias

agentem minime quadrat. Quamobrcm


qu velle videtur conclu-

Gregorius Nazianzenus eximi inlelligebat, cujus hc

ista Eliphazi raliocinalio,

de re oraculum plnum sapicnlhe ab omnibus Ecclesiie

prsesulibus et pastoribus excipi merelur, ut


;

mu-

Jobum diei nativilalis suae maledicendo graviter deiiquisse, baudquaqum solido aul vero, sed fulili et
erroneo nililur fundainento, scilicel opinione seu suspicione prorss temerari et fals,

neris sui partem tanto prsule intelligant

sic

enim

animorum medicin nos mi nistri et adjutores sumus quicumque aliis prside mus, et paul post ail sacrorum bominum esse probabet oral.
1
:

Divinae

qu

sibi

persua-

debat
in

Jobum ex animi
uli

imbecillilaie hc desperatione

isliusmodi querimonias

ac lamenta

prorupissc

prium, aliorum morbos curare ac

scil

repurgare posse.

cm,
liter

capite praccdenli declaravimus, nihil mol-

Hisce similia vide apud S. Augustinum Homil. 12, ex


quinquaginla, el apud Clementem Alexandrinum
7 in
lib.

aul effeminat, nihil perturbal aul desperai


sit,

Jobo vel diclum vel factura

sed omnia fortiler et

Slromatum,
libris

et

omnium

i'usissim S.

Chrysoslomum

generos, mature ac prudenler, sanct et pi dixerit


et gesserit,

de Sacerdolio. lilorum igilur

munus

est,

quascunnme

dixil

et gessit. Fals

igilur

morbos

in

primis spiriluales eorumque causas et prin-

Jobum sub
Dei

plag delecisse criminalur, qui ipsiusmel

cipia exacte nsse, ac deiiule apla cuiiibet infirmitaii

leslimonio velut

aurum

ign

probatum mullo

remdia prascribere

et adhibere,

nec

in

gritudine
despera!

indc splendidior et gloriosior evasit.

quanlumvis magn
re, sed in

et dificili

salulem
enili,

facile

spem contra spem

morbi magnitudi-

Quod aulem dicit, conturbatus es, ita quidem ad verbum est in Hebrseo doctissim tamen Iransfe;

nem

artificio

superare, calculum obstinali animi franintirais pectori-

'

runt septuaginla Interprtes dKoJaaa;, id esl,


nsti,

festi-

gere, orexin appelitionum sedare,

quod proprium

esl ejus qui

de su salule de-

bus peccalorum pus educere, excrescentem


liydropem sapienli
diaet

avariii;e
I

speral, nec
tolrt.
j

coercere, commalaxare par-

magno animo, sed impatienter casus suos Et ob eam rem monet Ecclcsiaslicus, 2, 2
:

tem

illam

qu

cupidilatibus rigere solet, fugientem


:

Ne
I

festines
i-i

in

tempore obduclionis, sive, ut in Graeco

animam revocare
le,

eorum

esl cuin divo

Joannc

coliyI

est,

xaip) lirfwfn;, in

tempore
Ille

illationis,

scilicel

rio iiningere, foverc oleo el

malagmale cum Ezechie,

pnarum

et

calamilalum.

autem lune

festinat,

cum

Isai vale pastillos

adhibere

cum

Servalore
,

Jesu

sftm,

sanare

abaque omnia pneslarc

qiue

qui nisi pro volo slalhn liberelur, aut auxilium adsil, spem illico et fiduciam abjicil, et in querelas ac bla(1)

Scribanius nosler

in

suo Medico roligioso fus ac

ny

aliquando

sign.

tempos
:

dversum

pulchr pnescribil. In hoc igilur clarissimorum prin-

cipum

et Ecclesac praesulum virtus eluceat, etcurio-

num,
ut
el

qui

curam babent aliorum, desudel

induslria

cum

sanclo Jobo vegctos

omnium animos

ns t> Sic Eccles. 9, v. 12 Jam quia infortunium ad le venit. lia constat ratio melri de quo vide, si lubet, Auclorem, synlaxeos, (alioquin verbi ^an nominalivus desideratinm, etc., ergQ verto

m
:

im

c.vi-

eflicianl
liir,)

senss.

(Codurcus.)

valenles, noxia expurgent, debilia corroborent at-

que confirment.
Calerm, ubi Eliphaz Jobi
1)US
in

es, vel, conslerncris, deinde prcipitem ecjit, vel corpore, vel

Conturbatus

TQ festinavit
animo.
!

(Cocceius.)

aliorum infirmilali,

curandis

pcriliam commciuliat

ipsi

fals el
aliis

acerbe improperat, quoi Bibimetipsi illam

quam

feceral medicinam non adhibuieset, lanlm non

obji-

doCtrinam Mira constantia Facile onmes, cm valemus, luam probe observas aliu>r senrecta consilia aegrotis damus. Tu si hic sis, hic sunt amici tias. Afflictio virum arguit. Immodici

Attomtdses;

q. d.

.loin, el

ciens
tai

illi

trilum illud, quod Chrislus in Evangclio ci:

proverbium

Medice, cura leiosum, Lucaj 4, 23,

id

immisericordes. Leviori increpationc eral porevocandus Job, qum cxposlulationibus acerbioribus lerrendus, adde etiam falsis. (Mercerus.)
ilus in viain

b2i

COMMENTAK1UM. OAPUT
ille

IV.

;ii

sphemias crunipit. Contra ver

minime

feslinat,

quirit hic Eliphaz in

Jobo virtulos

illas

prorsus exiintcl-

qui in niaxini calamilate et in sumni rerutn atque

mias,

quibus ipsum

maxime commendaii

liumanse opis desperalione viriliter agit, et sustinel


Dominuii),
id est, ferlera

se et

magnanimum qum

."PDJ fortitudinem reddidit.


praeslat,
,

Ex

recentioribus
,

qui no-

Dei semper openi sperando, in qur> solo totam suani


spein et fiduciam collocat. Porr
exitiosa sit
,

nimia prcipitanlia abund signiticat David

Psal.

105, vers. 15, ubi ostendit earn fuisse causam idololatii. Vide,
si

mina hujus versus ia^S-c-a. statuunt copulativis subauditis conjungenda digni sunt qui commemorentur, Sebast. Sclimid atque Alb. Schultens. Atque prior ille quidem nostrum versum hoc modo enarrat quaso mi Jobe causa est quarc ade iuipa Quae
,

lubet,

qu

ad islum locum in Psalm.

t illa

annotavimus.
Eliphaz itaque

Jobo hic improperat animi impa-

tientiam, et nimiani in die nalivilatis sua; execrando

prsecipHantim, et in morte exoptand festinationena


ac desperationem
;

exinde arguens ipsum

fictae et fu-

catae sanctilalis, quae in adversitate,


in lornace

qu velul aurum

probaridebucral, penils delecisset; quamaliquod


et

Deum colis? nonne conlidenlia tua, qu in sanctUale lu niteris? nonne exspectatio tua et spes tua in le, ip-um, et innocenliam tuam reposita? nonne inte gritas viarum tuarum quam tibi persuades inculpa bilem ? Exprobrare igitur Jobo liphasum qud su innocentiae justo plus tribual , eique temer confidat ut sic Deum tect sallem iniquilafis insimulet. In qu quidem opinione turpiier errasse lipha
, , , , ,

tiens redderis sub tuis malis? Qu spectat prolixa tua exposlulatio? Ego quidem causam facile itrte!ligo, eamque libi indicabo. Nonne timor tuus quo
,

ohrem
Jobo

docunientum

experimentum

sum subjungit qum in mentem


,

exigit

virtutum illarum, ([uas de ipso jampridem


:

fama celebraverat, dicens


Vers.
6.

qui Jobo imputrit quod ei nunvenerit ; nain si ver id sensisset Jobus, oninin Eliphasuin vicisse censendum fore. At rect monet A. Schultens , rever id sensisse Jobum
et diserlissimis verbis plus vice simplii

Ubi

est timor tuus, fortitldo tua,

contestatum
,

esse.

pat1entia tua, et perfectio viarum tuarum (1)? ue({) tio

Quod ver ipsam atlinet Schmidianam expositionem eam coactissimam esse et ihdUcre lialum
, ,

qui nonnisi mullo tormento possit expleri.

Hujus versus vocabulis singulis


,

ctatis, ctsi niliil insit ditlicullatis,


,

seorsim speillorum tamen posi,

Schultens

inlegrum versiculum hoc

Adcbne

niliil

suinma breviloquentia sentent iam reddit ambiguam ac dubiam. Maxime ver asyndeta inprioribus vocabulis atque copula poslremae diclioni prmissa negotium facessunt interpretibus quorum plerique pro lubilu vel novas copulas inserunt, vel unicam illani quie hoc versu reperilur, abundarc existimant.
et
,

Ipse auten reddit : pietus tua, fiducia tua, exspectatio tua,

modo

Alexandrinus o/_' b cpo&c; arv jv ^poevM xai Ti Xx acu ai yi xaxia ty;; cio <tgj qiue in Vulgat vetere sic reddita Nonne timor tuus stnltus est , et spes tua , et simplicitas vit tu ? Pro xxiaa, quod in libris edit. versionis Alexandrins; legilur, reponendum esse -ixax.ia, monuil jam Drusius; eo enim nomine HebrumDn lexandrini transfrant quoque infra 27, 5; 31, <i; Ps. 7, 8, et alias. Nomen hSdj Gra> cus inlerpres stultiti signilicatione accepit qua id ipsum nomen Ps. 85, 9, usurpalur. Cum Alcxandrino conspirai Jarchius, qui hune versum sic intcrprelalur: Jam finis tuus docet , tuam adverses Deum reverenlium fuisse stultitiam , ex stiiltiti profectam illam esse , non ex ver sapieiiti , item spem tuam et vit
:

noTjp&v
.

viarum tuarum? Adene ad nihilum rociderunt magnifica et fortia verba tua quibus soeias timorem Numinis, fiduciam, spem, vilque inlegritatem tum ipse prseferre, tum ailliciis suggerere, tanqum clypeum quo gravissima qua-ejue malorum excipi ac depelli quirenl? Non mitior, inquit in Joa bum ferri paierai senienlia ab eo qui jam ante si mstras de viri pietale suspiciones conceperat atque deinceps ob execralionem illam vehemehlissimam
et integritas
, , ,
,

reum agendum esse censetbat, saltem impatientiae , qua? cum ver viitute ac religione vix ac ne six quidem possel conciliai!, ilc (Universa Eliphasi censura est direcls. uNitilur luec

diei sua:,

eum

impietatis

Schultensii explicalio interpretatione voeuke kS substantiv h. 1., ut Grcorum o^v to y.r.^v, sumenda? ut apud nostrum infra 6, 21. Ezech21, 18 (al. 15)! Sentenlia, per se spectata , minime quidem inepta;

integritatem niliil aliud fuisse nisi stultitiam ; q. d. Annon niera slullilia fuit, qud te jactitabas Deum
:

nexus tamen cum iis quae sequuntur, ea'seii, minus facilis. Is quidein facilior reddilur explicatione Mercero proposit quae talis est An, no.i timor tuus erat fiducia tua? quasi dicat: An non hoc argumento
,
:

timere
est

in

eum

sperare

et

stare in

omni

vit tua videbaris ?

qud iniegrum tte Hieronymus

prae:

Ubi

timor tuus, fortitudo tua, et perfefio viarum tuarum ? quasi documentuni aliquod et tes(im<" -'uni Jobo exigeret Elipbasus earum virtutum qua,. de iilo fama eelebrabat qum nullum in eo statu earum! vestigium viderel, occupatus e opinione, qu virlutis larvam et inanem umbram ad decipiendos hommes pularet Jobum , non verm ad excolendum animum sincre sibi , quaesii.>se. Syrus En (Arab. mute ver'o) timor tuus est culpa seu repreliensio tua , et spes tua et vit tu integritas. Apparet accepisse et Syruni
, ,
i

nomen rODO eodem


rit
,

signilicalu

quo Ps. 85,


,

quo quidein loco

stultitia peccali

nem habet. Verm poscunt parallelismi leges quemadmodm boc versu "jrtNT atque "TOTT on

9, occurcriminis nolio,

ut
sibi
,

invicem respondent , sic quoque reliqua duo nomina ~]rhOD et"|n pn, sibi respondeant. Jam qum nominS Tipn indubi spei notiosit, elicitur, buic respondens

nomen

rr>C2 h.

1.

eodem

quo bD3, quod tam dnotai qu posieriore notione


,

signilicalu esse capiendum stultitiam qum fiduciam , spem

infra

apud nostrum
loc. vid. not.

31, 24, et Ps. 49, 14, occurrit, ad

quem

Chaldaeus nostrum "jrnpn reddidil TUD, spes tua. Idenique spectsse videtur Hieronymus, quod
igitur
S.
S.

Keci

ingruente calamilate turbaris ila qud antehc non aliam ob Dcem timueris et colueris qum quia con* causam fidebas hc ratione fore ut ille te tuaque omnia defenderel et secundaret? Exspectatio seu spes tua erat integritas viarum tuarum, q. d. inlcger eras ide qud sperares te et tua omnia sarla tecta fore. Nunc) qum secs accidisse vides luo timor el integritaie delicis. Ni.;ii ergo ;mle in te his lieluni et simuj lalinn erat, qum ad levein et unam (ut ipse exle nuabat) aiHictioneiu ila succubueris. Ante et intei gritas, abundat vav, ut et supra 5,11, in ]T32ai TINSfl V1;n'', ab utero egressUs expirabm. Esl autem ordo dictionum inversus "jmpn an, integritas viatrum tuarum erat ^xspectatio tua, ut in priori hemi stichio dixeral Tlb'D3 "jDNT timor 'mis erat fiducia tua. totcllige autem jO 1 seilieet DTlSN; timor ille "J tuus, quo Deum colebas. Nonnulh Hebfseorum simpliiter intelligunl An non timor tuus erit fiducia tua . et integritas viarum tuarum spes tua ? q. d. Quid ita laboraset consternaris? an non si Deum timueris, id Ubi li !uci;e eril,poleris plan confidere?ac si integer lue ris, sperare poteris? quemeniin unqum juslm periisse vidisti (v. seq.) Sic K. Ilose Nachmanides. Sed primus sensus maxime placet ubi tantm non c accedit Eliphasus ad int tit;ati inem illam nrimam Sa'i

esl,

qum nunc

iia

et

debaccharis

in

Deum

am

ysv
,

XIII.

S23

m
iis

LIBRUM JOB
structurant
rietate
,

M4
clarissimis virtutibus ut
,

lexerat; sed diabolic (utopinor) persuasione delusus nulum penits earumdem vesligium deprehn-

marmorum

va-

nobilem

auro et argento radiantem pessum


causain S. Gregorius Nyssenus

debat, quin potis ex

quse cerh'ebl el atidicbat

uiluram.

Quam ob

eootraria orania ipsi inesse vilia suspicabaur,

mi-

tracl. 1 in

Psalmos, cap. 8, timorem Domini jure


epuXaxTipiov

nime capiens quomod


(ut ipsi

virtules istiusrliddi

per se
ill

merilo vocal
custdiam,

tv -yawv

id est

bonorum

prorss eximia ac singulares cuin ahominand

xpo'TOjkw

tv jETwv, virtutum arcem, et

quidem videbalur)

diei nalalis execratione,

donorum cleslium munimenlum. Quo item sensu


S. Ilieronymus in Epist. ad

quain prsecedenli eapile ex ipsinsmet Jobi ore perecperat, consistere poluisscnl


;

Fabiolam de quadraginta
est.

quaniobrem ipsum an-

Mansionibus

Timor, inquit, virtutum custos


epist. 87,

tea virtulis dunlaxat larvain el

inanem umbram ad

Sanclus Bernardus,
signitcal

eamdein ob causam
virlu-

decipiendos bomines assumpsisse, et non rc ipsverarn virlulem ac sanctimoniain coluisse exislhnabat.

timorem hune sanctum esse malrem

tum sedulamque nulricem, cm monet timor pio


et l'ructuoso oriri, et

Inprimis ilaque requiril in Jobo


salulis
,

verefe

virtulis ac

ab eodem nutriri humililalem,


,

tabat,

fundamentum quod ignoranler ei desse putimorem, inquam, Domini, sine quo cseleramoles non slat, utpole cui onmes actiones

mansueludinem
hune

palienliam

longanimitatem
in Psal.

elc.

Quapropler etiam S. Basilius

52 limorem

rum

structura virtutum minime assurgit, et clestis

ait p'jfy-iav tgv vOptoirov, id est,

homiuem apte
qunihil

seiliiicii

forniare, decentissim

componere,

et exquisit

inclylse ac

Deo digiue innitantur


,

et superaedilicenlur

dam
sil

raiione in

omnibus concinnum reddere, ut

m cesse
iiKj'.iit
,

est

quemadmodm

sapienler Forlunalus in
:

quod

in vil

moribusque dedeceat, aut quod Dei


:

Vil S. Hilarii ad Pascenlium episcopuni

Cutmen,
ti-

lio

probo ac verecundo non conveniat

unde ipsum,
,

fabric clestis continuare festinas non sine

alio loco in Psal. 32, appellat "fiaau.o

x:nr,T-iy.ov

opi-

mor

divino. Sciebat

enim,

nisi illud timoris casii

fun-

ficem sanctitatis,

quo

lilulo nihil polestdici

auguslius

damentum

solide

jaciatur,

pulcbcrrimam omnens

ad eximiam commendalionem. Ilunc igitur timorem

sanctum cm
th supra, 1, 9 ISum grafes Jobus Deum timet? in boc Satanse t'aclus minister. > Cum Nachmanidse exconspirant DpHcatione, Mrcero commemorat qui hune versum sic reddil An derlein et Datbius non reliait spem tuam alit, et vt lii integrlas fidu: ,
:

in

Jobo Eliphaz desiderat, aut abesse


verse sanclilalis

piilal,

oninem

ipsi

landem denigat.
,

Secundo

requirit in

Jobo fortitudiuem

vel

ut in

Ilcbrao est, el Sepluaginla transferunt, spem, qiue

nimirm roboral

et lorlem reddit

aninmm

el in

ad-

ciavn 'Bav. Uenai. Bllier

in

Observai.

IJtiscellan. in

!ib, Jul). p. 94, cum Genevensibus nostrum locum sic putat vcrlendum Tua pietas nonne crut spes tua ? et tiit titw inegntas nonne erat exspectto tua? sentnlit, ipsque res clamt, Vis enim, subjungit transpositionem m levlu agnoscendam; diilirilc diclu, mtri lege, k scribarumne. errorft , an ex occulliori
:

versis polissinim confirmt. Pulcbr

aulem

lbriitudi-

nem cum

timor conjuiixit, quoniam, ul in Prover-

biisail Sapiens, Prov. 14, 20, in timor


fortitudii.is.

Domini

(itlucia

Ur.de ChaUla-us Parapbrasles hune Jobi

versum

scit inlerprfetalur:

Nonne timvr

tn.is

erut spes

quae nos hodi iugii


gentiina

pro
,
:

"n pn "pTt

or\i auge

tua? Acsi Elipiiaz Jobuin bis verbis argueret mercenatfse virtulis,

verborum

sries
est

ut principio versieidi finis

Quo tu jure cum Gondilore respondeat. Sensus duo expostulas? Quiil nos querlfs luis examinas? Nempe in lu innoceniia causse praesidium collocsii improvisa qu proslcrf sed eata te fals obtendere neris ruina comprobat. Squeris versiculus Eliphasi
:

(juDeum

coluissel el observsset, eo

dtmtaxat

fine

ul ab ilio lerrenas opes alque divilias

impeiraret epribus

cm jam

spoliatus esset, niliilque

amplis Deo speraret aul expectaret, oninem repente


pielalem exuisset, alque in blasphma verba prorupisset, timor

senlentiam magis aperit. Nobis quidem omnium oplim Ludov. de Dieu locum explicsse videiur, qui, i causa, inquit, cur aut vocum transpositionem , aul
t

Domini cultuque Numinis prolbgiio.


Eliphaz diceret
Nihil esl,

Sed
loci

aliis

Hebrseis long magis placet contraria luijus


si
:

redundanliam copulae "I stalucrint est quia versum duabus distinclis enuntialionibus conslare volueduorunt. Nos hic unam lanlm, sed compositam bus subjectis per irajctionrh se disjiinct, duobus pnedicalis per asyndelon conjunctis, constanlem statuimOS, ac sic ad verbuin vertimus: An non timor
,

expositio, ac

Job, quod
tibus

animum despondeas
el

aul abjicias, facullaprivai us,

omnibus spo'ialus,

bon valeludine

quia in hisce rbus caducis et Iransiloriis spes ac ratioues luas iiiinini collocaveras, sed in Dei timor

tims (vel pielas tua) jiducia tua , spes tua erat , et integrlas viarum tuarum? Si subjecta conjungerc velis, sic dispones An non pietas tua , et intearitas viarum tuarum fiducia tua, spes tua erat? id est, visus libi quidem fuisli limens Dei , ac vit integ r,
a
:
<<

eiiHuquo Numinis venerando lola erat spes tua et forliludo

tua,

coque lanla viarum tuarum

perl'ectio

speclabat. Qu;e san lenior esl s.iiteniia, et ad Jobi


in allliclione

magnam inde de Do spem cotteeperas ; sed jam falsum vides, quia sincera non i'.iii pietas tua, ver quod ilemceps probare i enim pli sic non pereunt; (Hosemnuller.) lanniiitur. O est celle crainte et celle constance qui vous pen
ac

summ

eonsiiiuli
,

dolorem aliquaMisper
nec Eiiphasuin tanlie

le

relevandum acconiinodalior

ivdarguil acirbilatis; ulraiiique tamen Sluniea


j.robabileni et aplani iebrao lexlui ex|).psiii;i,,eni, sed

daient admirable, et dont le juste temprameni que vous n'tiez jamais lche dans ie combat, ni insolent dans la victoire t O esi alle cette palieuce qui semblait eue l'preuve de tous les maux, et qui n'eu trouvai) point qui ne fussent aises vaincre? Qu'est enfin devenue celle intgrit qt accompagnait toutes

Beptuaginta Interpretum
lalio,

illi

dillicilis

videtur interpre
,

equd llebrxum rlDDchislah non spem, aul


s

fiilitndii.em, asl i^f tamm

id est, stiiltitiuin
,

Irans-

lerant; el

CD lom
:

non perfecliouem

sed /.'.,/,

vos actions, et qui dans un sicle corrompu vous (Senault.) faisait porter le nom de Juste?

hoc esl, mulitium, inlerprelenlur. Ncrsum avilem lo-

lum

ita

vertunt ndrtsov w-^i

y6x><;

<jw iuxh

ippoivin,

S25
ko
-h

COMMENTARIUM. CAPUT
iXmi ou xa
-h

IV.

526

xcoca tt S'o oou

nonne timor tuus

mm

laudc celebris babebatur, quse


,

cum

istiusmodi

est in stultiti? et spes tua et iniquitas vice

tu? Ubi

natalis sui execrationibus

perturbali et indignantis

unus codex

in

Annolationibus Sixtina; edilionis pro


,

animi non obscuris, ut quidem Eliphaz interprelabatur, indiciis


tur.
c
,

xaxa nolatur liabere vxjux

innocentia. Aquila ver

consistere nullo
,

modo

posse videbalib.

posteriorera hujus versiculi parlcm reddit hoc


ft 7rcu.cvi

modo

Qui enim

inquit sanctus Bernardus

2 de

cou xxiin xiz\6ms tv cSiv acu, patientia tua et

Consideratione, perlurbationi suse minime resistunt,

simplicitas viarum tuarum.

S. Auguslinus
,

deniquc
:

etiam

si

qua; fuerant se tranquill

mente ben

Sepluaginla fer el Aquilam seculus


timor tuus slultus
quasi stultiti?
est, et spes

vertit

Nonne

igesta confundunt, et improviso impulsu destruunt

tua et simplicitas vi tu

quidquid forsitan di labore provido construxerunt.


in calamilale

Verm enim ver cm vox Hebraca


quoque
stultitiam, onines ist
llebrceo lextu et inter se

Quare cm Jobum Eliphaz


acerbissimis
frsena laxsse,
diris ac

su querelis

hSdd

cliislali

signilicel

ex animi impotenli et

perturbalione

versiones

cum

baud

diflicul-

nec non semetipsum natalemqiie

suum
pr-

ter conciliai'! possunt, si illas


si

hoc modo explices, ac

morli devovisse audivisset,


,

omnem

illum

Eliphaz ad

Jobum

dicat

ita

desperat loqueris,
,

Numquid, 6 Job, cm manii'csi significas omnino


:

stanlissimarum

quem

in prosperis

maxim cum om-

stultum

simuiatum
aiilea

et

evanidum

Cuisse

timorem

il-

nium laude alque admiratione sibi comparasse visus fucral, virtulum apparalum et instructum, unico indignantis et impalienlis animi impulsu deslruxisse ac

lum

quo

divinum Nunien colre ac revereri


si

videbaris?

nam
in

prudens, vcrus ac solidus fuisset,

penils dissipasse exislimabat, adeque

minime veillam

haud minus
vrins te

advers

qum

in

prospra forlun

ram,sed

falsam et simulalam fuisse

omnem

eluxissel, sed seinper sibi similis cxsiilisset, alque

palientiam, cujus lanl passim 'laude claruerat; quo-

umi impiis cohibuisset. Numquid itemspem


fuisse prodis
,

niam ut locopaul anle


ait

citalo

idem mellifluus doctor

tuam minus rectam

qua; vias tuas imel

Nunqum

est virtus patientia in prosperis. lile


,

quas fecerit, teque mercenariuin potis

humanavel

ver patiens est qui adversis conteritur

et

rum rerum amalorem qum verum


constilucril,

Dei cultorem

tramile suce rectitudinis non curvatur.


patientia duris, quai proinde
,

tamen Gaudet
un

dm

lempore calamitatis (quo

maxi-

enim

tam

similis est for,

me,
tam

si

vera fuisset,

vim suam exerere debuisset)

titudini

ul

cum

e vel ex e nata videri possit

et

lurpiler in desperationem versa dgnra vil?


salis

Quo

dficiente altcram simul

deheere necesse

sit.

Cm
lesti-

sensu dict versiones exposila;

ben,

uti patet,

ergo banc quoque, qua;, Jacobi fratris Domini

cum Hebrseo
quoque
senlit.

texlu consemiunt, nec

carum

seiitcntia

monio,

sola

opus perfectum habet, penils defecisse

latin noslr interprclalione

admodm

dis-

existimaret

Superesl duntaxat

dillicullas ralione vocis

DD
si:
<

Quarto desiderat in Jobo perfectionem, quam, qud

tom, quam Septuaginla swiaw inlerprelanlur, qua;


militer tollilur,
Stultiti erat illa
si

per antipbrasin exponalur; q. d.

viarum tuarum periclio, qua;

sciliiiii-

onmimod virlulum omnium integritale sila sit, cum lam gravi quem in ipso nolaverat, deieclu nullo modo consistere posse judicabat; adeque Jobum
in
,

cet aiiisquidem talis apparebat, sed rever erat

recto virtutis ac perfectionis tramile procul deviare


et

quitus palliata, quippe qua;

pecuniam potis

et quses-

per bypocrisin externo religionis ac pieialis paliiolo

iumqum

pielatem redoleret alque spectaret. Plane


j

interioria sui

animi

vitia

contegere.

Unde

liebat ut

tamen convenient
tio, vel i7Xo'TY),

si xaxict

legatur, ut babet alia lec-

Eliphaz firmiter crederet, sibique plan persuaderet,


illam, qua; haclens in Jobo apparuerat, simulalam

prout Aquila translulit. Innocentia;

enim
ris

et simplicilalis

nomine perfeclionem

in Scriptu1

dunlaxat fuisse ac vanam, non veram ac genuinam

passim

significari

demonslravimus supra cap.

speciem

sanclitalis.

Quod

ut evidentis convincat
,

vers. 2.

illique fucatae virtutis

larvam detrabat
:

ulleris ipsuiu

Cm

itaque Eliphaz audiret

Jobum tam acerbdiei


illud

interrogando subjungil

sure maledictione

diuturnum

quod haclens

te-

Vers.

7.

Recordake
PERIIT?

(1),

obsecro te

Qi'K un-

nuerat silenlium abrumpere, existimabat ipsum pri-

QUAM

INNOCENS

AUT QUANDO

RECTI

DELL il

stinam suam conslantiam et


fortitudinem penits amisisse
lulis
,

virile

animi robur ac

su.nt (2) ?

Quandoquidem Job

superiori capite asseve-

et

reliquam spem sa-

omnem

abjecisse; qua: ejus opinio


videri

baud

ita te-

meraria vel insolens

dbet, quandoquidem
ibrti-

ipsemet Dominus apud Isaiam silenlium ponat


tudinis

argumenlum dicens,

cap. 50, 1>

In

sileittio

et spe erit fortitudo vestra.

Quare cm Job non solum,

mod

silentiui.

abrupisset, sed insuper in maledicta

ut ipse perperm interprelabatur, impia erupisset,

omnin judicabat Jobum

tentalione victum
,

spenj in

Deum, ancboram
conslantiam

anima; sacrosanctam

et

cum
;

omnem

perdidisse alque abrupisse

unde

consequenter

Twti

rwpiirit in

Jobo patienliatn, cujus potissi-

(1) W-"O Recordare , in memoriam tibi revoca. Melis ellipsin assunipsil fechmiiius, ut sil Z-ror dare , quso , et die; addens, sine dubio Eliphasum non tantm voluisse ul J;mus apud se recoraaretu, sed, quoniam ad disputalionem venlum erat, coram i aliis quoque diceret, alque ita Elipiiasum convince rel. Lsus biblicus bine non abaonet pra:sertim in niphal, ubi "U~3 commemorari neenon sub 13, quod famam, nobilitatem, celebritatemque etiam deA. Sciiulten^. signal , commemoratione oriundam. Ad Mil 'G idem Scimllens observt, esse pv:,vocantis , ad nominatim designandum lalem de quo agitur, (Roseainullr.) ut et infra 9, 24; 24, 25. certissi(2) Hc sententia cerlo modo inlellecla mam habet veritatem. Nemo enim innocens, et in innocentia su perseverans simplicit psriit , licet

>>

21

IN

LIUMJM

JoiJ

ravcrat se innoxium gravissimis tormenlis subjici,


il

plectalur lam hujus


ficetur,

qum

fulurae vitae, sic ut signi-

exquisilissimis atque inaudilis


sibi

pnis excrnciari,

nec

in

hoc nec

in fuluro

secub justum plane

adeque

satis
,

esse mori quant ade

miseram
,

vitam iraliere
intelligi

hoc non eo quo diclum erat


,

et

quo
hic

debebat sensu accipiens Eliphaz

Jobum

neminem perire, nequaquam vera est. Mulli enim viri magna virtute prsediti indigna morte assumpti sunt. Id quod vel in ipso mundi ac seculorum exoidio in Abclis nece illustri

tacite redarguit, ac si

Deum quidcm.qudse innoxium


,

documento didicimus

et

ex

aflligeret, injustitiae insimulsset

ipse ver

pr do-

Christi Servatoris et Aposlolorum

ignomintosissimA
et Isaias
,

loruni magnitudine ex aninii impotenti niortem sibi

morte Iuculentissim confirmalur. Quin


et

qui

imprecando lurpiter despersset.


malo, prout
suavius
ipsi

Iluic ergo utrique

ipse

crudelissimo supplicio vitam finivit, dicere


1
:

quidcm vidcbatur, gravissimo, qn

non dubilavit, cap. 57,


recogitet in corde sito
tur,
:

Justus prit

et

non

est

qui

et ellicacius

remedium

afferret

obsecrandi

et viri misericordi colligu.n-

formula utitur, ipsum bnvole rogans ul superiorum


velit

quia non est qui intelligat.

facie

enim maliti

teinporum memoriam repelere,

et siniul quse-

collectas est justus. Si

autem de

interitu illo sempiesl

rere an aliquis innoxius perierit,

quasi id accident
,

terno tantm propositio inielligatur, tur.comnin


veri.

nunqum. Nam probi


recti aerumnis

inquit

viri

licel

aliquando

in

sima, cl sic innocens


in

nemo
et

prit.

Justorum enim
illos

gravissimas incidant calamitates, aut innocenles ac

c.nim

manu Dci
:

sunt

non tangel

tormen,

quandoque opprinii videantur, nun-

lum mortis
stimala
bis
si

visi

sunt

oculis

insipientium mori
,

et

qum tamen
suecidanlur
;

Deo

cujus prsidio fulciunlur

ita

est affliclio

exilus
;

illorum
illi

et

quod noin pace.

penils deserunlur ut inlereant, aut in fineni usque

est

iter

exterminium

autem sunt
,

Et

hanc cnim verbis


transferunt

iilis

pereundi et delendi
dclarant,

coram hominibus tormenta passi sunt


,

spes illorum

significalionem

inesse Septuaginta
:

dm

immortalitate plena est

etc.

Sap. 5,
,

1.

Hinc
:

in

Apo-

locum hune

ita

Qnando

veraces radici-

calypsi Spiritus dixit Ecclesi

cap. 2, 11

Qui

vicerit

ts perierunt?
alligi

Quare cm Job se imnierentem ade

non ldetur morte secund

ab hc enim morte nos


,

conquerertur, cliam anxi. morlem et inleri-

Deus per Christum vindicavit


ipsum non pereat
,

ut ornais qui crdit in


,

tum quem Eliphaz ad virum bonum minime spectare exislimabat, volis omnibus exoptaret, eum ab odicio viri boni descivisse, Deumque injusliliai insimulsse,
atque de
batur.
ipsi us

sicut dicit Joannes

sed Itabeat
:

vitam ternam. Quin et Christus ipse promittit


quis
in

Si

sermouem meum
si

servaverit
igilur

mortem non gustabit


nihil contra

ope et auxilio despersse arbilra-

ternum. Quod
ut qui non

Eliphaz de interitu aeterno


,

proposilionem suam inlellexerit


loto, ut dicitur
,

Jobum
,

Vcrumtamen

clo aberrabat, nam


:
i

dicit

hune

sed vitoe mortalis finem

et

jstmsmodi argumentationis propositio Justus seu innocens non periit , si q jemeumque inleritum com-

quidem

justissimis de causis superiori capite, vers. 1

recensais, exoptabat.
j '

nerire aliquando videatur in oculis hominum. Und Visi sunt oculis insipieUium mori, illiau-\ Sa]. r>
:

Vers. 8.
iniquitatem

(1),

Quin potius vidi eos qui operantur


et seminant dolores, et metu.nt eos.

tem su il in pure. Si autem inielligatur secundm intentionem disputanlis, nempe de intrim hujus vitae, falsa est. Nain bel occisus esl in su innocenti similiter Naboth, sancti Prophel, et omnes martyres. Sciendum itaque verba amieprum Job , non habere auetoritatem Scripiurse sacra. Coniiuentur tamen m ns multac praeclarae sntenliae, quibus scriplores Ec;

Sicut praecedenti versu negrat insontem ullum perj

iisse,
i

ita hic

diverso affirmai eos omnes, qui iniquis

sese sludiis manciprunt, mal semper


II

Deo

fuisse

mulctatos.

q uoi1 aulem
.

Vulgatus transfert, qui ope.

u rantur iniquitatem, in Hebraeo est


.

,..,,,-_ pN

vam

chorsce

saep ulnntur, tanqum veris ac ceilis, hoc cap. : Ecce qii serviurit ei non smt stabiles, et in angelis suis reperit pravitatem. El capile sequ snti Qui apprhen Ut sapientes in astnti eorilm.
cesiasliei

aven, id est,
(1)

aranles iniquitatem

et ita vertunt Se-

quale est

illud

Qii -mii

sententiam posteriorem videlur cilare Apost.


:

Scriptum est : Compreliendam sa1 Cor. 5, cm ail pieates in astnti eorum. San idem Paul us etiam alias citai dicta poetarum. Quod ad praesentem autem

locum
r: U

altinet , quasi innocens tiemo periritVperpeniiin amicusJob, ul ostendimus , contra inno(Estiiis.)


:

centent JoballegaC

Quis unquam ix.nocens periit? Quasi dicat Apparct nam qui -in et lalsam fuisse sanclitaiem main ver sunt innocentes, non pereunt, nec ftindilsdelenlur, te autem in exilium ruere video. (Menocltius.) Fieri non polfei ut justus et innocens homo preat; id enim !>ei aequtati rpugnai. Nunqum charoa
;

etc., ve, araores iniquimolesti, messuernnt eam. Fui. Ueb. pro praet. Hebraismus; i. e., qui intenti sunt et propensi ad llagilia, et ad injuriani inlerendam, fruclum illorum llagitiorum merilo perceperunl, nempe inleritum ;;c perditionem. Improbi arant, invertunt omnia, iinmem glebam, omnemque lapidem inovent, vomere lalenlia queeque perscruiantur. Vilio quod me litantur mitlunl tanqum semina ipsa sua studia, desideria, cogilaliones, opra et magnani voluplalnin segetem ex suis cogitalionibus et arliliciis sibi pollicntur, niiiil tamen pro peccatis in impurae vilae culqum dolorem et crucialus illis lui percepluri enim id rependitur, quod aliis fecerant. (Pineda.)
tatis et semi'iatores
,
:

Armi^s iniquitatem,

sibiliomines

ita

deseril Di-us,

mi

tedereliquisseinttie-

mur. Reum igitur le agnoscas neesse est. Ita Eliphaz pbilosop labatur, sed perperm. l'unit Detw senaltra; non
piniil
,

Allegoriara agricole melis suslinet Hebraus : Arai tes iniquitatem , et setninantes molestium et dolorem, seu poliiis iniquitatem, et mctuut illum, a spiritu
I

tamen bine rect colligas, omnes quos sontes esse et noxios. Alia- supptere Deo cau?sive ut perioulum ^i' s:e possunl homines caedendi crimiuis reddai et in itlis l'aeiat, sive ut immuncs
1

tes in

pnam

criminura, sive

in

hc vit, sive

in

Dei consumentur ; velul arbor radieibus mal fulia teuui venlo arescil, et nimbo convellilur. Vel potis sviritum Dei pro ira et spiritu nariuin ejus explicans, aie Deus subito commovetur adversits inipium, et ilInm perdit. Innuit hic Eliphaz Jobum ex iis esse qui spaigunl iniquilalem, et metunt peenas. Qu semina:

virlute confirmt.

(Calmet.)

verit

homo, haie metet,

ait

Apostolus.

(Calmet.)

m
pluaginta, Tc; purpicovra r
o-roira,

COMMENTA HIL'M. CAPUT


qui arabant ab-

IY.

550
sibi videantur, profecto dolores seinfelici

modicas haurire
rurit,

surda

ut

sit

perptua elegansque metaphora ex agriarando, seminando et metendo totuni


lia

quos postmodm

proventu vel nolent.es

colis petita, qui

pereipiunl. Ecquid

enim

uo'oris, meeroris alque infa-

niunus suivn exequuntur.


scelus araut, id est,
inittere
tur,
illud

nimirm liominrs

iniqui

mia

aon

serit libidinosus iilqebr lurpi captus, qui

mente concipiunt, cm
;

ilud

ad-

paul post inopa,

venere lue correptus,

labeque

secum decreverunt seminant,

id est,

moliun-

consumplus, ac lotus putridus atque omnibus invisus


calamilos
iiiterit,

cm

dant operam, rationes et auxilia qurunt ad


id est,

a:tcrno dolore cruciandus ?

Cui

perpetrandum; mlant,

exequbntur; et

in

non absimr.is

est ambitiosi, ayari


,

clerorumque peciallacis

lucem edunt, cm scelus quod cogitaverant

et mble

catorum semenlis

aliqu

quidem subinde
,

bantur, jam opre perficiunt. Pcrqum apte atque


eleganter hc similitudine describuntur peccatores,

dulcedinc voluplalis

delibul

sed amar trislique

proras laborum ac doiormn messe cuniuland; quin-

quorum
parm

vita plan

misera

est, et

innumeris laboribus

im, ut piuiimnn,

quemadmodm
et

hic signiicatur.,
et

ac doloribus referta. Sicut enim bi qui seminant h a ml


laborant,
ita

qui Operantur iinquit'tem,

seminant dolores,

me-

qui operantur iniquitatem

haud

tunt eos, ita videlicet ut vel ipsamejt iniquitatis operatio nihil

exiguis mo'estiis fatigantur, juxta illud

Prophet de

liquida; voluptatis habeat, sed

meri doloris

labore impiorum dicenlis Jer. 5, 5


laboraverunt.

Ut inique agerent,

seminatio existai. lt enim D. Chnsostonius in Psal.


7 ait

Et sicut

quam

quis

sementem

facit,

Nemo

est qui vivit in scelere, qui

non innu-

etmidem
ait,

colligit et
:

messem, queiuadmodm Paulus


seminaverit Iwmo, lic et metet
;

merabiies dolores sustineat, et de malis consul tans,


et consiliurn

Gai. G, 8

Qu

ita

exequens,
:

quod ab uno

scelere et irati

qui peccando labores seminant, labores metunl, et

animi motibus probat

Si voiuerit quis ulcisci

quemin-

quidem

multiplicatos, sicut accidit

in

messe, qu

piam, vel prior injuriam lacre, vide quot mala pa

multis partibus uberior provenit

qum

semenlis.

Nam

titur; furore repletur,

ab

ira discerpitur,

movet

spenumer ex unico peccato quod seminant, bocest,

nume*abiles fluctus cogilalionum, mille vias ingrei

cum

labore operantur, inhumera colligunt infortUnia,

ditur

invadit timor ac tremor,


perficil
;

quibus torquentur.

quomod rem
ri

et

nte

quomod olfendet, cum quem est inju

Hanc ob causam Propbela non


miquitales, sed

dixit

numro

plurali

affeclurus, seipsum perdit.

Ade verum

est

singuiariler iniquitatem, ut sicut ex

quod

alio loco in Psal. 121-, pvolulit


:

idem Chrysostoinfligit
;

unico grano seminato multa pullulant, sic vel ex


unic iniquitate hic admisse plurimos in inferno dolores nasci
insinuavit,
tis,

mus
i
t

Deus ante supplicium suppliciura


in se eontinet

pec-

catum enim
tur.
j

pnam antequm
i

punia
97
;

intelligeremus. Id

quod Psalmista quoque

cm

ait

Circumdederunl

me

dolores mor-

Prima

Que spcial, etiam lud Senec et maxima peena peccanlium est


est,

epist.

peecsse

et torrentes iniquitatis

conturbavemnt me, Psal.

nec ullum scelus impunitum


scelere supplicium est,

quoniam

sceleris in

17, 5, significans vel ex unic iniquitate tofrnts do-

vim

scilicet

animo inferenle

lorum

et

molestiarum

in

morte exurgere. Unde sicut


riiessis terii-

conscienti,

qu

horribilem
,

agricolre, qui

bonum

semeii seminrunt,

dique perniciem intentt

metum et infandam unquam ille Sto doctus


alque ultioriem pu-

pore incredibili gaudio replentur, juxta illud


cap. 9, 3
:

IsfSe

summam
tat,

esse

criminum

pnam
sit

Ltabuntur coram

te sicut

qui ltantur in
:

tametsi alia nulla constituerelur.

quibus lucu-

messe, et illud Davidis de juslorum messe loquentis

leuter patet

qum

perniciosa

peccatorum agricul-

Vf

ieiits

aulem

vev.ient

cum
;

exultatiouc portantes

maest,

tura

cujus et sementis et messis nil nisi labor et

nipulas suos, Psal. 125, 5

sic

contra peccatores in
et

dolor est et interitus sempiternus,

quem

sequeuti

bc sua messe, qu

Iota

laborum

suppliciorum

versu insinut, Vers. 9.

cm

iniquos subdit
periisse,

miserrim torquentur, incredibiliter anguntur,


consolabili tristili

et in-

Flante Deo
(1).

et spiritu

ir.b

consumunlur. Quamobrem peccaet dolor

ejus esse consumptos

Describit hic repentinumpecflatu

tum jure meril labor

nuncupalur, tum quia


l'uturi

tam prsenlis seu temporalis qum


terni doloris causa existit,

aesempi-

tum quia quando perpe|

tratur
gitur.

non rar quoque cum labore ac dolore conjun-

Unde apud Hebros ex voce S*;o


,

malihal,

iil

Numinis, et "DN r\Ti, ubi de segetibus similitudo est deprompta, flatus noxius et ignitus, qualis est venli orientalis, segetes urentis, de quo vid. not. ad lsai. 27, 8. Conf. Ezech. 17, 10; 19, 12. Os.
(1)

Sub Tfh rX0W2,

vento

iw

ejus, intelligendus h. 1.,

est, prvuicatione

13, 15.

per mlathsin

Amos.

4, 9.

Quemadmodm immisso

flt

yci'hhamt,

Deo

hoc

est labor, quia

nimirm hc
ab eo qud

vicina sunt et reci-

proca.

Nec

dissimili etymologic ralione


tovo'v,

improbitas
est, labo-

Grc
rem, et

ttov^o, dicitur,

hoc

rumnam

peccatori afferat.

vento urenle segeles pereunt, sic et improbi divino supplicio immisso, subito consumpti, pereunt. Alexandrinus p;o nOU313 posuit iit -n^urdy^y-o',. Di cendum est eum legisse ri"aa pro nu:a , vel rem exp: esserunl non vocis proprietatem nam flatus iste Dei est ejus imperium. L. Cappellus.
, ;

Addit hic Pineda nosler, quia peccator dm hic voluptalem consectatur, solum dolorem quasi semen fu-

(Hosenmullei'.)

turum

Flante Deo periisse. Vel significat Deum nullo negoiio iniquos perdere, uno scilicet flatu, et quod Italic

in

inferno recondit, illum


videlicet

ibi

messurus, quem-

dicimus,

in

un

soffio; vel

sensus

est, et velut fla-

admodm

segetem statim comedimus, et ad propagalionem solum semen servamus. Quanlmvis


ergo improbi,

tum per nasum emittente.

dm

flagitia

perptrant, voluptates im-

(Menochius.) Fl.v.me Deo, seu naribus iram efllante, et immittente celerem vindiclam. Solet ver ira Dei comparaii spiritui seu vento, tum ob facilitatem, iaquit Pu!\-

531

IN

L1BKIM JOB
|

Kl
meita

catorum interitum, eanidem, quam superiori versu orsus erat, allegoriam perlexens. Sicut enim ibi pecchronius,

catoris labores ac dolores seminantis metentisque

tapbor explicuit,

hic per

ventum ac tempestatem,
irali

tum ob vehementiam et celeritalem, inquit Chrysoitomus. Similc habes Exodi 15, v. 10.
(Tirinus.)

segetibus calamitosam et exilialem,

Numinis vin-

dictam extremum peccalori supp!icium infligentem


dsignt. Frquenter

enim Scriptura

solet spirits et

Sunt ex Hebrads, qui cxistiment bisce duobus versiculis afferri pnani qu Deus improbos priiat ac perdat, nimirm rugitu rUNTtfa, (subaudilo 3.) leonis,
et voce

venli ac flals noinine divinam iram et ullionem significare. Sic in

Exodo, cap. 15,

8,

Moyses, Dei de Pbainquit, furoris


ille

len, immiltcns

scilicet in eos Icnes et alias

raone ullionem describens,


lui

in spiiitu,

feras, aut beslias norias (ut niinalur Levit. 20, 22), per quam pnam et caHerae intelligendse sini, quibus

congregat sunt aqn, etc. Ubi ventus

validus

improbos punit ac perdit Deus.

Alii,

ut Abn-Esra{

irain Dei describi putanl, quae rugitui leonis

compa-

Deo immissus spirits furoris ejus appellatur, lum quia vebemens erat, tum quia ab irato Numine ad retcbalur.

retur, ut mos 3, 8-. Neutrum li. 1. apposit. Signilicat potiiis Eliphasus, divinoium suppljcioi uni violentia, quae mlos derlo et semper persequalur, neminem posse repugnare, quantmcumque liabeal virium et
audaciic. Leonum imagine sistuntur insolentes violentique boulines, qui ininis terrent alios, ut Ieo rugilu

bellera

Pharaonem puniendum ac perdendum immitNam, ut mox sequilur, flavit spirits tuus, id


,

est

ingens ventus aquas concitans


:

et

operuit eos

mare
tibus.
est,

snbmersi sunt quasi plumlmm in aquis vehemen-

aniinantia, et ihjuriis ac vexationibus in eos sviunt, ut leonum more discerpere viticmlur. Sed eorum saevitiam, ubi di bomines infcslaruni, landein rep imil Deus, veluii dents illis evllens, et artes nocendi hminibus aufers. Vielu tiarii eos privai Deus (v. Il), ut eripialur illis quidquid praedafi fuerunt, et ipsos perdens, et eorum totas familias deid quod per DTS et NUI 'J3 signilicalur. ens De variis leonum nominibus, quae hoc et seq. v. occurrunt, vid.BocbarliHicros. part. 1, 1.5, cap. 1,1. 2, p. 1, seqq., edit. Lips., et de nostro spccialim loco p. ru>flP rugitum leonis quidam collective pro 15, leonibus rngienlibus, nec nonbfRS Tra, vocem leonis, "1 dents p o leonibus vociferanlibus, alque D" euneulorum, pro leuncidis denlatis, dictuni putant, altitudo quemadmodm 2 Keg. 19, 25, Q'^lN cedrorum, pro cedris ait ssimis ponitur. Magis tamen poelicani dictiohem exislimavimus, si vero, ut spnant, veilendo e\p iineremus. VJT\2 plerique, eliso ?, pro Vjrhl positum putanl, verbo jh, quod ad nomen JYtyrftD, dents molares, referunt, ila tamen, ut verbum contrariam babeai signilicationm riomini, et, sicuti vhtiJ radix, verbum "WB eradicavit denolat, 'jrh dents evellere denolet. Sed Vlr), nostiupi ila
caetera
,

Eadem

spirits acceplio in Psalmis frequens

ubi spirits procellarnm dicilur pars calicis im;

pierum, Psal. 10, 7

et ab inspiratione spirits ir di-

vin apparuisse fontes aquarum, el revelata esse fun-

damenta orbis terrarum, ad impios


dos, et ad tarlara detrudendos, ut
leribus suis

scilicet

absorben-

ibi

condignas sceignis,

pnas

luant.

Hinc

alio

Psalmi loco,

grando, nix, glacies, spirits procellarnm, dicuntur


facere voluntalem Dei,

mx

quando armantur
inipiis

in vindictam

inimicorum

ejus,

et

de

supplicium sumunt.
et incendio cr-

Inde fulmint

sellier,

nubes sonilu

pant, arel lellus, sol stupet, diluvium effundunt cli


calaractae.

rop

Hoc

igitur

sensu Eliphaz

ait

peccalores fiante Deo


;

prisse, et spiritn ir ejus esse consumptos

pro quo
;

Sepluaginta vertunt
spiritn

prcepto Domini peribunt

aulem ir

ejus delebuntur.

Quibus verbis liaud


Deo,

obscure signiticatur
iniquos

qum

facile sit

cm

voluerit,

omnes perdere,

et dicto citis abolere, aut in

lyru rect derivari, veri perqum dissimile visum J. D. Micbaeli in Supplem. part. 5, p. liCO, qum h primae radicalis in nuilo verbo Hebraico, praeter npb,
inijii^ reliquis linguis

inl'ernum demergere perpetuo supplicio cruciandos,

Cm
et

enim Deo placet

mundum

punire nequiti

]>olIu-

um

Hebr-ae cognalis, plan

excidat. Ouare p. 1703, 1. c, a'ias voce explicand conjecturas proposuit, ex quibus eam taniunimod II. I. indicsse sutticiat, quam ego omnium \erisimilliinam judico.yru significalione convenire cum yrq elkit, ilidem de elisione dentium leonis posiiuin l's. 58, 7, frquente apud Hbros, Aram;eos el Arabes liiierarum y et V permutalione (conf. A. Scbultens Clav. Dialector. p. 290). Concinit Syrus Fnuii snul, et Hieronymus ; Contriti sunt. Caeteriiin verbum ISSU, elsi de dentibus lanlummodo propri dicatur, tamen h. 1. etiamad caetera, quae in hoc versu posil.i sunl, nomina, est rfrendum, ut et
:

non quasdam de hc

lum, magnis sceleribus contaminalum, ad praceptum

nulum

voluntalis ejus, vcl ad flatum oris ipsius de-

lluunt gentes,

montes

liquefiunt, terra dehiscit,

c-

lum ut
ob

liber involvitur, nalura tabescit.

Quamobrem

ira Dei eleganler

venlo vel spiritui comparatur, tum

lum ob vehemenliam et celeritalem, ut ibidem nolat Cbrysostomus, id quod Sodoniorum eversio et tolius orbis
faciiitatem, inquit Polychronius in Caten,

inundatio

luculenler

dcmonslrrunt.

Verumtamen
lotus dulcis

acerbitas lia;c vindiclae


est,

non Deo, qui

baud iaro phnibus nommions unitm aliquod verbiun jungitur, cujus intgra quidem notioad numimuu partem duulaxai apia est, sed compicxu suo generalem quoi|ue ideam conlinel, ad reiiqm nomina facile accommodandam, ut Esoth 20, 15. D"N1 DVH-b^l
alias

sed peccatore provenit, qui procraslinando p-

nilenliam, et continu peccata peccalis et iniquitates


fejleas

iniquitatibus
sibi

accumulando suavissimmn

alio-

quin cebat

Demn
:

reddit

amarum. Unde
Deo

el Eliphaz
el

diI

Tota populus ridebat lonitrua,et (lummus, et clangorem tub, et montent fumantem, i. <;., videbut flamma etmonlein lumanlein, loinliua ver, et el,mgorem tub.e apto his rbus sensu percipiebal, audiebat in(add. Deul. i, 12). Kslh. 4, 1. TSK' pW W3,T1 dnebat cilicium et ciiwrciii, s< i'.icel subslernebil ,ibi.

n'rpn-ns

Vidi eos qui operantur iniquitatem,

seminu.

dolores, el metunt eos, fiante ejus esse consumptos.


<jui flare

prisse, et spiritn oris

Sed numquid ventus

est Deus,

dicilur ?

Similem diclionem

vid.

:,|>U(i

nostrum

iidia, 10,

12.

qui perflal.

Non ventus est qui liai, sed spirits Et co modo quo nos morlales diun \ivi-

Conl'. Slorrii Observai, p. 427. A.

Scbullens tamen

mus

inspirando aerem ad prcordia dimitlimus, re-

stylnm iragicnm ailmiltcre quoqua pulal ruffilum fremitmnvB revAlsttm, atque [nier capilis conlusioneni ex ore viluii cxciissum. Ui in illo Ciceronis in RuUtui : JSoli Hxculieni libi istam verburum jactationem. Et
:

spirando ver
(iculeos

quem hauseramus
me, qui

deflamus,

eodenv

oralionh

reconditi sunt, excussos /-

bitrari.

(Rosenmuller.)

833

COMMENTARIUM. CAPUT
si

IV,

534

modo,

dictu fas

sit,

immortalis Deus, et Deus totius

leonis Jobo tribuit sive propter


florente

miserationis, qui nisi pris peccata nostva hauserit,

adhuc fortun,

unde nos punial non habet, cm


sic

crirnina nostra, ut
attraxcril,

existimabat,

immanem, qu ipsum, abusum fuisse tyrnnidem, ob quam modo tam graviter


in subditos

dicam,

in

pectus

quodammod
mulctam

pnain

Deo puniretur,

sive propter acerbissimas, quas ipseillius

decernit, et decretam
infligit,

vel deflansvel diiflans

met
tur,

superiori capite ex ore

perceperat, queri-

irrogat.

mensuram peecalorum suppiiciuin Atque hc est Gregori Papae sentenlia lib. 5


et juxta
:

monias hlasphemia?, ut quidem Eliphaz interpretabaplenissimas


,

atque immansueli et impalicnlis


;

Moral, cap. 15, dicentis


t

Nos cm flamus aercm ab


Irahimus, et inlrorsni Ira\

animi indices non obscuras


ejus assignai ob

vocem ver lenai uxori

xteriribus introrsm

cluni hune exteris reddimus. Flare ergo Deus in

rocilalem,

et

non dissimilem mariti moribus feinsolentem verborum, quibus ipsum ad


effutienda instigaveral, procacita(ilios,

vindicte relributione

diciltir,

quia ab xteriribus

maledicta in

Deum

causis inlrorsm judieii consilium concipit, et ab

lem. Caluios denique leonum vocal Jobi

quoin

inlerno consilio extrorsm senlentiam enduit. Quasi


i

rum
(ju

dents tune contriti sunt, quando

ilios

dmes,

fiante

Deo ab xteriribus

alquid introrsm irahi-

simul epulabanlur, ruina oppressit. Uc itaque

tur,

quando

foris niala nostra cbnspicit, et inls ju-

leonis principis, leocnse uxoris et

leunculorum

(ilio-

dicium disponit. Et rursm quasi Hante Deo ab inleerioribus spiritus extrorsm extrahituf, quando ab

rum nominihus
tato,

allegoric, tropo salis Scriplurae usi-

totam lyranni principis fanliam eleganter de-

inlerno concepto consilio exteris judieium


tionis infertur.

damna-

sciipsil,

Jobum

tacite insimiilans crudelilatis, cujus


fo'rti
-

Eliphaz itaque lioc versu Johuin ta-

jamjuslo Dei judipio peenas peqdat. Leo enim


simus
et

cite taxt

occulti

cujusdam
in se

criniinis,

ob quod iram

ferocissimus belluarum, et in iram

maxime

Dei meritus justam ejus

vindiclam concitaverit,

propensus, regum ac (vrannorum heroglynbium habetur, ideque rgis ira

quod ut

inagis probet variis

ferarum symbolis mores

cum

rugilu leonis S'alomone

ipsius viliosos, ut ipse

quidem censebat, adumbral,


et vox

comparalur dicente
gis.

Sicut rugitus leonis, ila et ira r-

et jure merit punitos insinut.

Vers. 10.

Rugitus

leo.nis,

le-c.nj,

et
,

DENTES CATULORUM LEONUM C0.NTR1TI SUNT

(1).

RugitUni

(1) Hic occurrunt quinque leonum (vel potis icrarum, neque enini omnes sunt leones) Domina pro varia aetate; grammalici Ilebrsei septein leonum no-

Ad quem locum auctor Cateme Palrum G\ in Proverbia, quam Pellanus nosler vcrtii, Scholtus edidit, Regum, inquit, mina; recl letui lugilui assimilantur, nam si illis ila visum iueiil, rum

et

in

dicta causa slatim occidunt. Quis enim,

si

yoju
-

mina tolidem aetatis gradus continere sibi persuadent, sed sine ull probatione. Quinque nomina quae in hoc 1" TTN et sequenti versu occurrunt sunt hujusmodi
:

prohibebit eos ? siquidem exequemli facilitas a Ijun


cla est voluntati.

Plures alias raliones, propriela

estleojam grandis, sive adullus, sed junior. i*t certum est nomen hoc esse tolius speciei, cm h >c nomen semper adhibealur in historiis. Vide et Ezech. 1,
10, et 10, 14, et Nahum. 2, 12, ubi !T1N, nomen generis, arclatur per N'ub, nomen speciei, q. d.: Fera ko, et Jud. 14, S, rvp"lN TS, kphir de gnre leonum dicitur. 2 bnu est species qusedam leonis long saevior, Corsa n pardus; nostri leuam verterunt, leopardus, ferox leo; potis est niger ko (quales in Syri nott Plin. 8, 17), dictus Snu? pro HW, h et R passa permutatis,utinmS"Q vel rvriTD signa clcstia, etc., et in rnntZ?. De qu voce vide Exod. 30, 34. Non dubitat Codurcus quin sit panthera, quia 1UV dicitur roiTO, Exod. 50, quod est nomen lapidis, vel aromalis, diversi coloris, et fragrantis; pantherx enini sunt U divcrsicolores et suavcolentes. 5 D , T23 sunt lewiadi, > sive kones jnniores, dicti quasi D T^3. ab Arab. cabara, adokscere. TS3 lantm difl'erl iT"lN TU quantum vitulo juvencus, aut ephebus puero, ul palet ex Ezech. 19, 2, 3. 4 est tigris, Vulg. est Leo t,cnex, vel decrepitus, qui praedam assequi nequit. At hic Jobi loeus docetleonem esse robustissimum, cm polenliam Dei hoc loco commendet, quod impiorum couatus, quammlibet sinl polenles, solohaliiu dissipet. Conter et Ps. 54, 11. ii vrb Grseci

et congruenlias, in

quibus rex

cum

leone, el ira

r<

cum

fremilu seu rugilu leonis convenial, vid<

Salazarium et Cornelium nostrum in Proverbio: uni


cap. 19, vers. 15, et cap. 20, vers. 2, qui plun.

ibidem

afi'erunt

ac

i'usis

deducunt.
di.l:

Jlystic
intelligilur.

per leonem in Scriptur sacra

|us

Undc

S. Pclrus

dxmonem
ster

eflingerel,

cm symbolic nwbjm non modo nominavit leoneiu


, :

sed eliam addidit rugienlem


diabolus

Quia adrersarius recircuit

tanqum

leo

rugiens

quayrens
i

quem

devoret, Epist. 1

Ptri 5, 8.

Ob hune ugilum
leonem voeat
intolerand im
;

Isidorus Pelusiota lib. 2, epist. 284,


cj-tepdv

xai

fflop/ircv

horrendum

et

addit
bit
ila

enim

solo

rugilu

montes concutere.
lib.

Scri-

etiam
rugilu

sanctus Ambrosius

G in Ilexamcion

Wj

omnes

alias

animantes obstupel'acere, ut

prop exaninientur,

et

commovere
ille

se loco
.

nm au,

deant. Est enim horribilis

sonitus

quem

(!e

leone loquens Cyrillus Alexandrinus in Soplioni.an,

^wmsxIw

reddunt, quod immense apudprofanos auctores lgre non nieminil Mercerus. Nempeviro docto occurreral locus Agatharc. c. 34, rapt fflW*wtfevr<vv, qui annexus eslcapiti de leonihus, ubi habet, rv S y.jpu./-,xcXco/twv, etc., eorum autem leonum qui vocaiitur myrtnecoleoutea, etc. Eos etiam f.p[i.t**, i. e., formicas, simpliciter vocant Strab. lib. 16, Pliait. 17,42, et 7, 47. 5" NU") est le decrepitus, sive annosus. Leo imnuaiis; potis est lemna, ut palet ex Ezech. 19, 2, 3. Est enim hc vox gnre femmina, quamvis musculin icnninalione sicut ~]Q"1 cquu, cupra, |inN usina, etc. Porr, plurale duplex habet unum more
;

num. 29, vocal


j

Ppovtt.v, tonitru;

adeque formidabilem

masculinorum, D'NlS, Psal. 57, 5, ut D'Dm M'u-, D't7 capr, etc.; alierum aperl iemin. n\s:n JN.2, 15. Diees nuS sajp censeri inier l<epnes \cHcspondeo Leonem aqqat lcxn;;, aut rocissimos. eli;im supprat, robore et feritate, teslibus Ih-rod. I. 3, c. 108, .Elian. Y; r. 12, 59. Porr, duo sunt adliu; juxta Hebni'os, leonum nomina; lia, quod indubi

hum.

est catulus, etc., ciynur.

quod lamen nec

leonis ini-

men
8, et

est,

necullius animalis, ut videbimus ad Job. 28,


(Svnoosis.)

41,25.

IN
esse rugiiuiu
T:zT.r,yf)y.i.

LIBRUM JOB
observai, quas in foveani, ad hoc ab
illo

jJ

ail,

cm

in

prdam

inciderit, i o-

prorss ad-

r a, id est, ut animantes pr timor ge-

mirabili artificio structam, delapsas insidiator callidus


inlercipit devoratque.

lascere et defuji rideantur. Similia animadverlit san-

ctus Gregorius Nyssenus de crealionc hominis


<

iVix

Yeriin quia hic rbus magnis petuntur similitu-

gravem, inquit, leonem frendentemque aspicis,cujus


vl

dines, et llebraic
cat, aplis

\CH

laisch

propri leonem signifi-

nomcn ipsum
Trcei tt.v

ferri

non potest

et illius rugitus

pro verspecie leonis aul ligride supponit,


leoni

< uTT07pc.jj.ov

yfy, terrain tremefaeil.

Quae om-

quac magnitudine et feroci

non
et

cedit,

prser-

nia Satanae vini et

immanem

ferociam illustrant praetimet ne praeda

tim

cm Slrabo

lih.

1G de Situ orbis,

ex eo Gesne-

serlim inortis tempore, quo


sibi eripiatur.

maxime

rus cap. 2 de Leone, ut Pineda noster notai, in Pseudocasi, qui locus est in linibus Arabise, seribanl esse

El quidem evenire aliquando videmus,


illius

ul

tum quidam
saiviti

lentationibus velut leonis un;

copiam leonum qui formica: appellanlur, quod forma


corporis formicarum
rant.

guibus et

lacerenlur

quibus idem quo

olini

quamdam

siniilitudineni

rf-

Carano Macedonise

rgi accidit, qui teste Pausani in

Bolicis, de Cisseo provinciae fmilimae domino

cm

Porr cur Eliphaz Jobum


compararet,
in

cum

leone et tigride

victoriam reportsset, et trophseum Argivorum

more
postea

promplu

ralio est, quain rei'ert

San-

ad perennandam suam gloriam erexisset,

illud

ctius noster, scilicet quia diabolus

ipsi plus satis cre-

ko ex Olympo

egressus evertit ac dissipavit. Sic etiam

dulo persuaserat avaruin fuisse Jobum, et usque ade


cupidilate captum, ut qu
habiiisset

aliquando reperias qui saepis in vit laure donati,


et ut victores invicti ac triumpbales coronali fuerint,

rem augeret suam, nullam


et
oflicii,

rationem humanitatis

sed subjeleo et

quorum tamen pulcherrima


Tirlutum collocata
in

tropbaea clarissimarum
illo

clum
tigiis

sibi

populum

deglubisset, ac

non secs ac

extremo

vit aelu, haprcs-

praedam, in
tigris dicitur,

quam
:

incidunl, dilanisset. Perire

sione sua furiosus hic leo non ab

Olympo monte, sed

ergo

eb quod non haberet

nigro averno egressus turpiler everlat. Quare quisquis in iinem usque in virlule pcrseverans hujus im-

rabidam famem expleat


in sierquilinio,
!

tacil insinuans

prdam, qu Jobum jam

regno et bonis omnibus exuluin, conhaberet praedam, id

manis

belluae el tarlarei leonis gloriosus ex bc vit


ille

labescere ac perire, quod non


est,

victor decesserit, nae


xerit
:

jure oplimo confidenter di-

subdilos quos amplis deglubere ac devorare

Rugitus leonis,

el

vox len, et dents catulo-

posset.

rum leonum contriti sunt. Caeterm Eliphaz idem argumcntum magis adbuc amplificans, el Jobum lacit
vellicans, subdit

Pro eo aulem quod nos habemus, eb


beret

qiod non ha-

prdam, Eucherius nott


fuerit

in

Hebrauo esse, eb

Vers. 11.

Tigris

quod non
periit (1) e quod non h.usesu.nt.

prdam

ussecula, id

quod ad uaitDlam
venator

calulorum
i

ligridis

venalionem aliquo modo referri


est hisloria

ret pr.cdah
versus
gris

et catuli leonis dissipati


babet

hc

posset. Nota
tigridis

enim

quemadmodm

eumdem sensum
ferocitate leoni

cum

praecedenli. Ti-

ftus recens edilos observel, ad quos,


abierit
,

cm

nequaqum cedit, adeque per eam Eliphaz Jobi quoque ferociam haud obscure indicat et taxt. Est quippe symbolum seu hieroglyphicum immanilatis, quo, leste Pierio, ulimur ad indomitos et efferatos alicujus animosindicandum.Unde
enim
poetae,

mater pabulalum

auferendos pernicissimo
,

fertur

equo

surreptisque calulis

qui sunt semper

nunierosi, cursu se inde proripit


lissimo.

Reversa

tigris,

ubi

qum polest cianidum vacuum reperit,

velocissfmo cursu totam exlempl circumluslrai re'

cm hominis

cujuspiam immanitalem egregi


illi

gionem, donec fugientem venalorem depiehenderii,


in

notare volunt, hyrcanas

tigrides ubera praedicant


j

quem tune omnem impelum


deprehensum

convertit

ille

ver

admovisse.

simul atque se

animadverlit, slalim
;

Pro
noster

tigride in Hebraeo est

wS laisch

quod Vulgatus

unum

calulis post tergum projicil

suscipit

hune
;

ti-

interpres alibi
id est,

leonem, Septuaginta verlunt

gris mordicus, et relroversa in

nidum
ille

rei'ert

alacri

p.'jpjj.ixoXsovTa,

formicarinm leonem, vcl fortnico-

niox cursu eadem vesligia repetit, exiguoque lempori


inlervallo

leonem, qui, leste S. Gregorio ad hune locum (quod

venalorem aggrediur;

rurss allerum

ipsum etiam tam Graeci qum Lalini lexicographi notant),

catuluro abjicit,

cursuque nunqum intermisso navcui


suscipitur hic quoque, el rapidis;

genus animantis pusillum quidem, sed astutisest,

vcj'ss p-ovolat;

simum
aliis

idem

et lerribile formicis
,

non secs ac leo

sim velocilate reporlalur

idque

et tertio, el inler-

animanlibus

quod se sub pulvere abscondit,


insidiis

dm

quarto
el

fit,

donec venalor

conscens navi, vix


calulo ablalo,
frustra

un de formicas frumenta gestanles quasi ex


(1)

duohus

nonnumium uno tanlm


relicto, in

*)TQ
vel,

"hyO

prd,

"WN vrh, ob penuriam cibi.


;
:

aui'ugiat,
leo

major prit absque

equo

quem, posteaqum

lolo littore frendens desaeviit,

omnem

convertit uliio-

DISSIPATI SUNT, "mSlV, llC illUC ad quaerendum cibum i. e Tyranni illi non invoniuni amplis quod praedentur ; ideo filii eorum disperguntur, ul sibi victum parent. Deus et dents, i. e., nocendi ailes, impiis au fer t, et victu eos privai, et ipsos
liic

Et CATULI LEONIS

nis saeviliam,

tolumque

discerpit, et miserabiles pro

auctore furli

pnas pendere

compellit.

Qud

si

vero

maris aut

fluvii

lanla forte fuerit vicinitas, ut ante-

qum

ad nidum

suum

tigris reverterelur, et catulos

eoruinque

tolas fainilias delet.

Jobum

ablalos deprehenderet, malur fug se simul

cum

Eliphaz, quasi lyrannic dominalus sit, ideque et potenli et liberis orbtus sil. (Synopsis.)
persil ingil

praeda inlegr subduxerit, ade ferlur impotenli erga


catulos suos

amore

aflici,

ut

eorumdem orbiutem non

337
ferais,

CUMMENTARIl.'M. CAPII
pr
niniio el

IV.

338

inconsolabili

mrore
sit

inlcreat

velationem divinum aliquod oraculuni idque cltn et


subliliter

el eonlabescat, e

qud prdam non

assecuta,

Domino

accepisse

quaproplcr vocal

illud

calulis venatore abduclis ac dissipaiis.

Myslic tani

tigris

qum

myrtnicolon sive formi:

apud illos cfliciens quod bodi lege su el verbo facit. 2" Quia omnia atlingil, quae in veris revelalionibus
fieri

carius leo symbola sunl diaboli, uli sancti Paires pas-

solebant. 3
fuisse

Non

credibile est in re tanl mentiita

sim exponunt. Ac

tigis

quidem, quod animal svum

lurum

tantum Jobi amicum. San Hebraei


:

est el implacabile, ideinque

plnum

varielale

macuj j

larum, sed praecipu fuivum liabel colorera nigricanlibus segmenlis inleriindulalnm, apl mali dsenionis,

amicos Jobo hos 1res socios fuisse tradunt, ut proverbiuni inde traxerint NrYirPO IN 2VN1 i~\1T\ Mi Si non detur tulis amicus qnales Job liabuit, mors cplandu est
potins.

ul nocentissimre bellu, varium

maxime

el

frauduesl illius
j

Scijuilur secunda ratio,


iltim

quam
nisj

affert

(Merccrus.) ad prohan-

institut usa, inala

non

commeritis iinmilli

lentum figurai ingenium


in tentando el

incredibilis

enim

decipiendo versulia, qu nihil magis


aut ad fraudem callidum et
;

sumpta ex vlsioue quam sibi obligisse dicil, de commttni boininum labe, qua; vetat sperare impunilatcm.
Conlrnversiim
esl,

veteratorium

narrelne Eliphasufi, qiue ver


sit

sibi

dici polest,

eruditum
Martyre

arlificio

siinulationis

liinc

S.
:

Ignalio

II

in Epistol

ad Philippenses dicilur

Vcrsutns,

ab ipso visio, quo suis verbis fidem majorem ac pondus conciliet. Miiii tamen non est dubium, ex poet mente banc visionem pro ver
conligerinl, an ficta

maliti eux, fallendis homiuum mentibus egrgi peritus.

esse

habem'am,

elsi

abulalur Eliphasus.

Nam

si

diligenter expendas, el propis inspicias quse sequun-

Idem

significare cupiens S.

Hicronymus

ait

esse

multimoda

diaboli ingnia, quibus ad


;

nectendam ho-

minibus fraudem abulalur


Macarius hom. 27 vocal

eamdem ob causant B. eumdem iriXtWov, id est,


pi-frsa.

vafrum et callidum veteratorem, qui babeat

oraculum Eliphaso oblflncque enim dicil sibi illo indicatum fuisse, peccalorum pnas luere Jobum, aut semper ob peccala alfligi bomines, sed hoc dunlaxat, morlalium ncsed hoc postea perpeKiine.ro viliis esse inimunem rm delorquet in Jobum, quasi ex eo qud malis
lur, nibil falsum continebit

tnm

xac rpflupa, id est, excogitatas machinas et fores triplices,

quibus effugiat el elabalur, vel prlr exspc-

ctalionem redeat.

Myrmicoleon veto
stri,

naturarum varietate compositum, quod,


sit

novum quoddam genus moncm


leo,

simul formica

atque

sancto Gregorio ad bunc

!ocnm

et

Olympiodoro

in

Caten testibns, nianifestum


;

quoque symbolum quidem


piis
titillt,

diaboli est

quippe qui ut formica

opprimatur, sit colfigendum eum pulus rumiiibus Deum ad puniendum provocssc, adcque lucalam fuisse illam suaro pietalem, qu apud bomines tantm nominis adepius erat. Cert pola voluil siov i'v;i3cv el xpmijAv ceelo delapsum, ulpote Deo dignissimum, exhibere, ut rem lotam ex vero proditam narraii censerenl lectores. Talibus riempe insomniis vetuslioris aetalis pios verosque sui cullores haud inIrequenler Numen dignari, c nununis eiat priscorum homiimm opinio. Id suadet porr inodus visionis, sa-

crum quemdam horrorem inculere


majestalis sensu percellere,
pii

nplus, et divin:e

ut leo ver sivl atque bacciiatur, ac


in

quidem

et

virtute constantilus formica est,


;

impiis ver ac timidis leo

potissimm aulem

ul

revelaticnibus, quales pitriarchis in somnis idenlidem obligerunt, mirani alliniialem prae se fert. Prmitiuiv v. iG

cum

promium
leainia.
e.,

rertiquse orationi
est;

congruum; undf

S. Augustinus ait, formicis, id est in terra Ihesauri-

magni expeclare pui.


1
.

zantibus dominalur.
Tropologic S. Nilus in Caten Cracc pr '{/.upiMixo>c'vti

seu

formicoleonem

intelligit

perlurbaliones

animi, qua initio lenuioribus visis exoriuntur et


quasi formica? lafenter

2' 1 ")Z~ Hi-t , vprba, qua seqiiunlur, ad me ve'uli furtiui et claiicuim delata, clamclm milii exposila stint, ul tes furiiv ad quempiam perlata, dicetur i!< suffepta. Similes Lucianeai illa; dicliones, ab A. Schullens ai-

Audis omnia augusla ad r>e verbum sur ep

aliquid el so

oVepunt

ubi ver se con-

firmrint ade violenl nunl atque insolentes, ul leo-

ncs videantur.

Vers. 12.

(i.
:

Porro ad me
(1). Signilicat

dic.tlm

est

verbum mea ve-

absconditum, et quasi furtive

sl'sc.epit al'ris

nas susurri ejls


(1)

hic Eliphaz se per re,

atque Y-tvra.}.hajdaeqs Ad me dicta/m est verbum secreth. Hiei'bnymuS !> rrb ad me die (uni est verbum absconditum. Symmachus ic le>.a>.T,6i \<x9.<fii v xX'.ttv. In Syri:ic versionc gitur Et ad me verbum re&ponsnm est. Sci ipsit inlerprcs sinedubio Furtim allatiuin mhiest. Atlamen suo in codice el Arabs egit, ut ex hcsu versionc
biae,
v.i
i<)

xXeCTtu.i'v]
~f,-

>.<./.'-/

/.->}

il'.i -iy.iy.

.-,

-c>

o< (,%

t'.'voi

yibk-i

v.i.i-.-i.

patel

Ad me

responsjtipi veri

rduction est. In aliero

Verbum

e.,

verbum Dei
:

sive proplietia

in Prov. 13, 13

Qui contentait verbum.

ni (Drusius.)
,
:

hemislicbio de vocabuli
bigilur.

ycv

ver signilicalipne

am-

Qnalis font ha:c visio? Hesp. Vel 1 ficla solebant enim pseudopropheUe talia fingere. Vel 2 diabodinbolus enim in psettdoproplietas illabilur, vahommes fidei canone abdncil. Id docet 1 qud furtim perlata dicilur; mos aiHein est Salante clm obrepere. 2 xb seqnens, quod exilent manium vocem repracenlat. Oracula spirits Pylhonici non clar audiebanlur, sed mussitahantur Isa. 8, 10, et 29, 4. Vel 3 naturalis nam dm attentis cogitaret de Jobi calamitale et judiciis divinis, in soinmm> delapsus (vel etiam vigilans, ex forti ph'antasi el cogilatione) talia videre et audire sibi imaginari potuit. Vel i divina , quia non nisi vera continet. Eliphaz tantm in applicatione erravil quod non mirum, cm ipsttm Dei verbum pos=il mal apJica
:

riisqne techpis

yo

Semel tantummod, infraSo, 14, ecurrit, ilidemque de sono seu voce loqueutis usurpa tum. Quare verisimillim conjecil Edm. Castellus in Lexico iepingl., nomen Hebramm explicanduin esse ex Arabico quod de sermone dicilur raptitn prnlalo. Hinc IpOS} propri l'uerit sonus conf'isns et exitis, qualis percipilnr ex sermone raplim loqueutis. Nec multm discedit vu'garis ^ujus vocisexp'icalio Par, :

licnla,

pauxillum

qme

si i< iiicatio

P'icari.

(Synopsis.)
fuisse revelalionem colligo, 1 quia ita saep

Veram

veleribus Pairibus apparuit Dominus, revelatione id

M) perqum est apla, ubi nomini pondet. f hahkeus ulroque loco Hp, aliquid, verlit. Syrus et Arabs Exignnm panlnlum. Seusum autem omnium optim Ilieronymus expressil Et quasi furtiu stiscepit auris mea venas susurri ejus (scil. verbi absconditi, quod in priori hemislicbio posuil). *n;a deeo (scil. "T3t) i. q. ViyQ Ps. 68, 21. Putant quidam Eliphasum modeste loqui dura dicit se nonnibil tantm de oraculi sermone percepisse, quasi nou plen revelatione acceperit quod sciendum esset
:

et altero loc.o (26, ITISp, pu<les, res-

J.\

L1BKLM JOB

5M
ut ne passim ab quasi caligine involuta, *
,

39

iwfam

fcrortdifm, id est,

sticuni, qualia scilicet

aicanum, occultum, myPropbetarum esse plerumque

|
j

mysteria vel res futurs soient, quibus divina ipsis plurimm obscura erant et
revelabantu*

qux

awgmaUca

de hic re

Nos tamen intelligeienlur,.sed tanlum sed pro captu duntaxat suo. | ouwnbus pc-cipercn'.ui- aut erudivissel, atque istrasab fis quus diyiua my&mgpgia

qroddam, et scsurri ejus. Hcbraice , tenue vel auram lemoiliciim ex eo, pula lenem sibilum quidem de apsu angelonuein. Signiftcat Eliphaz se c aucutom, iculum divinum orculum, sed ciaucumm, et
\

-px.vs

undi mysterioriun espaces


soli

reddidissci

quoniam

ht

hahent

mes

uudie.uti,

quas requirit Chnslus,

mivincli sonitum quxmtau vu>


dissim siuiul
magniftca
illa
;

accemsse iivi.MS :.c cleslivalue accisu,n,scu "*"" vdd accisimi, >< brve. " non nnovimus, et parvas sublime gultas, bus pauOa !" nu haurimus. jr^ tema pocula long rcit de sa Avant qU'liphaz s'engage dans le bon que je lui dise ce vision, je le prie de trouver plein de penses sur son qu'il disait Jb, que je suis m'empeciier de lui en dsujet et que je ne .saurais comment tourcharger mon cur, quoique j'ignore 4" N'a-t-il pas de honte I insulter liera cette libert. la misre d un ancien si bassement et si lchement abuse de ses serait vrai que Job aurait ami? Quand il le temps de le richesses et de son pouvoir, sera-ce est dans l'accablement ! La
ruril

Ed
.

Deique voces avi ,,,-,.. Quo pei .met ac sublilissime cxc.p.anl.


intenta: sinl,

Kuminis

pollicitalio

Dubo

cis
;

cor, el

'

'

intdlient
in

et auves, et

cmlient, Baruch 2, 51

qu.bus

felicitatis constituit,

paitem maximain humaine rbus jure merito Deus Neque enim id simphciter in-

qux nobis cum beltelligendum est de vi audicudi, illa sonos percipiunt, sed de les est communis, quai
p-

xsertim audilione,
el intciligenda

qu*

ad mysteria salulis perci-

Lnda

perlinet, et est veluli

quoddam

lui

et comme misre rend les mis rables respectables quand ils y sont rsacrs. Les ennemis mmes, grandes mes. 2 Mais duits, ne le sont plus pour les

reprocher, lorsqu'il

Istiusmodi pgnqs inclinai* bealitudinis. faculiate prdilum sese canas et divinas audiendi majorem dictis suis auctonlajaclilans Eliphaz,

ergfl res ar-

quo

comment iiphaz
.

^JSi^ SSSKTrf
a-t-il
<>

long-temps ami d un I np bu a-l-il lamais.s Pourquoi ne I bbelle contre ses violences? parl avec aprs I prdit le *< pieun " chtiment dont il du, 1U1 a-l-u lui a-t-il pas sr qu'il arriverai? qu'il est arrive, qu'il tait s. a la louange qu il lu 3 U Comment peut-il accorder prosprit la consoladonne, d'avoir t pendant sa * de .ou.es es tion, la' lumire et l'appui qu'i i*J Mt numtcn.m affliges, avec les reproches Si la louange et de son orgueil et de sa cruau.? deux ne saucalomnie est vidente; et les vraie, la mme bouche, sans la convaincre raient partir d'une considration grossire est de mensonge. Mais cette plus man.leste et plus la ligure d'une autre encore Job a qui fes inexcusable l'gard du vritable avait fait des mmes personnes reprochaient qu il et qui n en faisa t racles pour sauver les autres, ce temdiaucun pour se sauver, et adjoignaient ses miracles mille public de la vrit de Knage contre son sao Sages contre lui et mille blasphmes o s4" Eliphaz ce qu'il entend
j, .....

t si D,,.nmw>i

tem conciliaret,
sibi

Jobumque magis attciUum redderet,

verbum

ejusplariman

ad salutem aliquod absconditum, quod Deo revelatutn s.g.nl,conducere.,

eu

occultum, arcanuin iUud limhn arcanU m et Ut aulem illud maxime divinum, vald myslicum et plan ideque lanqum
pluris esse

^ ^^

faciendum declararet,

inqoit,*KcpYm<8

ma

mm

et

quasi

\nrlm

mi

eJ us > ld est >

occulta furla sunt, sic clanculmet occult. Ut enim qu clam et occulte fiunt, furliva dicuntur

etiam

cuiuscumque
incedimus,
tenebris

illa

demm

cm

suspenso

generis sint. Sic furtive quasi pede clanculin aut

ambulamus. Sic
in

furtiva. locutiones sunt,

quas

crifice.

Je

demande

qu'il dit

qu'un innocent ne saurai, ^bson<ncluant alin<p.eson raisonnement contre qu'un accident pareil j qu'il doit me rpondre
'.

prir

UfM^bte,

esse voluaurem susurramus, et ce'atas s^rri vocal sibilum queindam nius. Venus ilaque obscurum et confusum tenuem et exilem, cumque confuse nil.il exprin.itur, sed fractse vocis, qu clar utsonun, quidem percipias, opprimitur, ita
alii

quidpiam
sed,

quod

ille

non

salis

fonnatus et arliculatus

s,l,

omme mno,, ni. de Job ne put arriver un 1m si la mon TA Et pour lors je* lui demande f non-jeulneM il etSit s'il ignore que est inconnue? qn'.l elai. jus.e, et q e juste, mais que ce Fui p .rce ^mmgnage vident, sa justice un avait rendu secrel a sa ham. que son rre l'immola dans un heu pauvre el couver, de plaws, ci son envie? Job est oondiUon d'Abe que mas il n'es, p,sn.or.;e, 1> par consequenl plus ,. i.ilDieu ne ressuscita pas, est 5 3e prie Elipliaz d me dires lesjustj,

ment Adam,
il

ku

n hsite pas a me Is.ic do;it instruit de ce.te proest ,,ariai<en,ent re nuire P 'd prcisment le souvenir. se , u',1 en conserve , peare^ousque conUnuerai-je, quel

et renouvel*.

ensuuc hraliam
Il

et

descend par Ls;u>?

SSeJeest
i
.

;i

r-iii'p

niv

hommes

S>

olliua-i-ii

pom
mou-

heureuse.

par'rapport eeue vie, ont !l

le

privilge d'etn-

in..,..,

.-

sans dou.e que non, et qiihlfl 1s? Il joucjkn les antres honnis Je.n garent comme le PS* ri ne lu, parai, pas demander si la dans son sens ce njst des maux temporels? si ,ne rcpnvlre que ,,nr que de mourir? Il doit devient je lui demande que

T^t^r^^u^mme vl\v
,

k' Sa mort

s'il

est vrai qu'il doive

connue

\,

m(

romA

im,
, v
,

U\-wi'i Sera-t-il vi's id soi, .cens


-rmil

et

mort ,i possible qn on condamne? Ceux


la

>

:ps r

ape

..^delamaindeDieursitoutcequevousc.acnn.re Job est certain 1"""'


?
'

T.;;S-

que son BHOplioe et son innocent selon vos pnng rder conune
,

ignominie,

le

imoi.ii^de.eregardercomme

glVest
,
,

rir, et quelle qu'un innocent ne saura,, p ,,..., vu a,-,srn, soi ilv. lansses vives expressions les justes et les distant entre m',,'- une si grande psq,ie d.- celle v,-, < nrs, ,, report aux maux elque la >autres meurent gaiement es des pas plus que la misre Cit desJustes ne dure Wre question, mais elle SieUrs? C Et d'est ma qui en son, les .,,en comprendra plusieurs autres conZ s'il a p,d;p.e Jeidances i- demande Lli,eha faite premieinaissance de la promesse du Messie,

ainsi.

Et ds lois

Kiicc,7

me,

-V^e^a-afflsMSSK

Tm"'

!*- r T" sos

'

WL*<-

Ml
minime
currunt
aliud
intelligas.

COMMNTARIUM. CAPUT
Est autem metaphora ab amnbus
caeco, ut dicitur,

IV.
ait
:

Ml
Sonet vox tua
sit spiritus

cum

spons in Canticis
cap. 2,

m
ille

auribus
tenuis

et rivulis desumpta, qui


,

mealu de,

mets,

15; sive

illa

ac tacito

murmure devolvuntur

neque
Is

numeros velut resonans, qui suaviter


res illabilur,

in

animae au-

qum informem

sonuni auribus objiciunt.

Heiiamque solalur ac beat, sive amie'


raoYi-fo-

enim propri
lib.

est susurrus,

de quo sancius Gregorius


:

monentis sou docloris inslruentis, sive medici


pi/.

5 Moralium, cap. 20

Qui susurrt, inquit,

seu consolato

ia inslillnntis. Iluic

autem animae

sa-

occult loquitur, et vbrii non expriinil, sed imi

pienti, et

apud se eonsli!ulae,non lemer peregrinanti


oliosae
,

talur.

nec ignaviter
furtiv transfert,

quid dulcius et amabilius esse


,

Porr quod Vulgalus

Chaldaeus
ejus,

potest cognilione verilalis

in

quam prono
,

natur

non mal exponit repente ;


est, pusillum ex e; in
tur,

et pro, venas

susuni

claris in Hebraeo est "IH3D

WD'V semels

mei.liu,

id

motu et afTeclu rapiatur? Quid beatius qum discipulum lieri Dei atque in secreto audire illius monita ar,

Graeco haee obscuris haben-

canasque voces

atque in modesto animi olio

illius

im

lotus versus

acerbam
ac
:

sapit increpationem,
fictse

familiaritale perfrui ?

Ad

levitalem itaque inconsulotii

et sancluin
tatis

Jobum

falsilalis

fucalaeque pie-

tam fugiendam

qu;e utilis

Iructum alque

bonum

arguere videlur,
fuisset in

dm

ait

Si quod autem verbum


horiim

bonestarum cogitationum eripit,commodum


considerationis sitim
afferre
,

est initio

verax

sermonibus

tuis, niliil tibi

occurrhsct.

Numquid non

capiet auris

malum mea ab eo

quamdam
,

et

certum propositum

et

hoc satagere ut non libras menti habe,

magnifica? Quibus verbis Elipbaz

Jobum

perstringit,

nas relinquamus evagandi qu lubet sed fortibus


retinaculis

eam

tanqum qui occulta peccati labe aspersus justi nomen sil simulandi arlificio adeptus, et plenam gravilatis

cohibeamus;

id

denique quod facere pro-

ponimus, non temeritatejuvenili atque improvid,sed


ver atque cerl animi inductione appelamus. Hoc

orationem spenumer usurprit


,

Nisi enim,
,

inquit

solis

verbis religionem praetulisses


fuisses veritatem

sed fa,

enim desiderium constansque volunlas


mnteiri
,

constabilit

Ctorum etiam
que ab
ofticii

conseculus
,

nihil-

ac velut in sapientije ofticinam et virtnlis


ad. atidien-

religione

dclinasses

haudquaqum
,

scholam inducit exedramque docenlis Dei,

malorum acerbitatem dgustasses cm juslorum hominum actiones nullo pacio Deus aspertantorum
nelur.
lia

dam vocem sermonum


Deo

ejus

Psal.
:

102

20, ut quilibet
in

dicatus dicere possit


,

Andiam quid loqnatnr


Loquelur sine dubio
si

Polychronius et Chrysostomus in Caten

me Dominus
illo

Psal.

84,
si

9.

in

locum hune exponunt.


Ccfcterm
,

prasertim olio,

hoc ipsum pelimus,

vacuas
;

an haec fuerit vera revelatio

et

Deo

aures damus.si alinas cogitaliones excludimus

et

immissa an ver ab ipsomet Eliphazo vel damione


con/icta, dissentiunt auctores. Di\us Thomas quaeslio-

quidem
ficali

nihil nisi

pacem loquetur,
externa,

nihil

nisi ut jusli-

paeem habeamus,

praedicabit.

Loquitur autem
auribus

nem hanc

indecisam relinquit, Lyranus revelalionem


asscrit, et

nobNcum Deus non


p^rcipi possint
,

qu quidem
,

hanc commentitiam
cupit. Verosimilis

ab Eliphazo conficlam
aliqtiid

verba pronuntiando
ita

sed eorum ad

tamen arbitror Eliphazum


,

quos loquitur mentem


res

in'ormando, ut non solm


oculis cernant,
;

per quietein accepisse spiritu


lus fuerit,

qui bonusne an
pai

ma-

tanqum prsentes mentis

verm

cm pulchr
est

in

utramque

tem

ventilet

etiam Deo se divinils moveri sentiant


fecti,

perinde af-

atque momenlis suis accurat expendat nosler Sanctius


,

ac ipsum loquentem audirent, aut intelligerent.


prasclar D. Basilius in Psal.

non

qud iisdem immoremur. Hoc erl


,

falsum et parm pium est quod Judaei tradunt

Eli-

De qu loquel ita Vox Dei inquit


, ,

28

diversa est ab
;

iis

vocibus quas au-

phazum de

peccatis Jobi oraculum accepisse.


lib.

rium sensu percipimus nam


in somniis.

illa fit

per visionem ut

Mysiic S. Gregorius

5 Moralium, cap. 19, hune


,

Ul enim

in his

animus noster quorumdam

versum exponens
i
<

potest

inquit

per verbum ab-

veluli

verborum

noiis imbuitur, null voce ad

sensum
est

scondilum alloculio inlimae aspiralionis inlelligi.de

aurium accedente, sed

mente quibusdam reium


Dei vox existimanda
,

qu Joannes

dcit

Unctio ejus docet vos de omnibus,


est

i'oiinis

insignil

sic

<

Abscondilum ergo verbum audire,


sancti Spirils corde concipere
,

locutionem
sciri

([uam

Propheiae

audivisse

memorantur.

Talem

quse profect
y

non potest

nisi

quo haberi

polest.

Idem, cap. 20, exponens


quasi furtiv suscepit auris

illa

verba sequenlia
,

Et
:

mea

venus susurri ejus

ait

Venas superni susurri auris cordis


<

furtiv suscepit

quia sublilitatem loculionis intima; afflata

mens

et

vocem Eliphaz hoc loco verbum abscondiet se Deo percepisse significat. Porro ul abscondilum hoc Dei verbum et vena susurri ejus percipi nobis possit silenlium quoddam in aninio requirilur sacrum ac venerandum, quod sil cornes reverenlia; ac pielatis. Hinc Sophonias monel
inique

lum nominat

< c

raplim et occult cognoscit


rioribus desideriis

enim se ab exleabscondat interna non pntrai


;

nisi

Silete facie

Domini, cap. 1,

7.
,

Sepiuaginta diennt:
inquit S. Basilius in

jXxSeue
Psal.

reveremini. Oportet

occullalur aulem ul audiat, et audit ut occultetur, quia


et subiracla visibilibus invisibilia conspicit, et repleta

53

otium agere liberrimum ab omni exleriore


et tranquill quite Irui

tumultu

eum
,

in

arcano velnti

invisibilibus visibilia perfect contemnit.


spirilalis divin luce illustrata
,

Anima

ni-

cordis recessu et

oraculorum penelrali

qui eupil Telut

mirm
curis .
verlit
,

atque ab

aliis

vesligiis persequi conlemplalionem verilalis.

Hanc

atque 1
et

negotiis ^,

soluta
-.^

libenler se ad _

Dcum ...
,

Plotinus Enneadis animi T"** quielem r


"

lertiie

lib.

8, cap. -' --r-

mundi omniumque rerum inanium

oblita

||i

vocat sitentem rationem. Sed divinissim sancius

s 15

LN
,

LIBRUM JUH
ar-

44

Dionysius Areopagiia, mysticac Thologie cap. 1


cunoi-um

mittes

suam

extendit noiionem

et signifcat cogita-

mystam silentium

appellat

de verbo
:

illo

ab-

tiones, quae sunt velut rami, germina el concept us

scondilo sou mystic llicologi loquens


i

Ubi sim-

mentis, praesertim

illas

quae peculiare quidpiam et

plicia et absolula et

immulabilia theologiae mysteria


silentii

apcrhinlur in caligine plusqum lucente

ar-

magnificum habent; cujusmodi sunt revelationes, quae reliquas excedunt , et velut cacumina et summilates

caaa doeonlis, qiue in

omnimod

imangibilitate prac-

arborum prominent eminentque.

pulchris splendoribus mentes oculis captas superadiniplet. illberuts

Notandum

hic obiter, frequentissimas olim visiones

dcodent argumento vide sanclum

ac revelationes inler dormienduni el sonmianduni

Dion) si uni loco cilato et ibidem nostras annolationes.

Deo prophetis
fuisse
,

et

aliis

viris sanctis

concedi solilas

Quale aulem oraculum Eliphaz acceperit, deinceps


exponit diens
:

quemadmodm Deus
,

ipse disertis verbis pro-

miserat
In

dicens

Vers. 13.

Si quis fuerit inter vos propheta Doei, vel

horrore vision is nocturne, quan( 1

mini, in visione apparebo


illum
,
,

per somnium loquar


:

atl

DOSOEiirsopoR occupare homines


eircumstantias visionis
lui jus

).

Descendit modo ad
,

explicandas

primo loco

Num. 12 G. Et alibi ait Effundam spirituvi meum super omuem carnem, et prophetabunt filii vestri
et fili vestr; senes vestri

describens tempus quod nocturnum erat, adeque


propler quietem magis
cipiendis.

somnia somniabunl ,

et ju\

congruum

revelationibus per-

venes vestri visiones videbunt , Jol. 2, 28. Ita ut non


sit

In die

enim

tumultibus

bominum

et

dubium

quin isliusmodi somnia sint divina


vel per

qu

occupationibus sensuum

mens quemdam

quasi strepi-

in

Deo immitlunlur

novas species

intelligibiles
,

tum

patilur,

quo

lit

ut verbi absconditi susurrum

mentem

vel per novas imagines in phantasiam

plan tenuissimum percipere nullo


Danieli

quoque noctu
:

obtigit

modo possit. Ita revelalio, quam descrime


nocte
,

aut cerl per

novam earum

quae in e

jam
,

inoranl

compositionem. Atque hoc postremo

modo quantum

bens,

ait

Videbam

in visione
:

cap. 7, 2

ex tot Eliphazi narratione non improbabili conjectura colligi putant


conligisse. Sive
,

6imiliter et Zachariae dicenti


vir ascendens
,
:

Vidi per noctem, et ecce


8.

videtur quibusdam baec visio

etc.

cap. 1

Simile est quod Eli-

quod audit Jobi clade , cm animo


,

phaz hic

dicit

In honore visionis nocturn. Quae est

percellerelur, cogitare ccepisset

quam ob causam

vi-

paraphraslica
visionis

quaedam noclis descriptio narralioni


:

rum
perit
in

innocenli
;

vita;

spectabilem tam acerbe Deus

accommodata, quam Septuagintasic efferunl


et sonitu

tractaret
,

et

pro responso banc revelationem acce-

Timor aulem
homines.
tur, c
el

nocturno indiens timor super

ut consult crdit Valablus. Sive qud Eliphaz

Nox enim

timida et tenebrae horridae dicunet

pnecedenti vit posl proi'undam forte aliquani de

qud homini timorem

horrorem

aft'erant

divina providenti ineililationein talent aliquando seu

qu;e incidunt noctu cogitationes aut visa non rar


soient. In Hebraeo ad
;

verain revelationem seu imaginariam visionem


buisset,

ha-

quoque horripilationem causare

quam
,

alla

mente repostam mine ad suum


,

verbum

est

In ramusculis visionibus noctis


,

vox

intentum

lanqum ex penu depromptam

Jobo pro-

enim Hebraea D'VU seghipim

eleganli

metaphor ex
phantasma-

poneret, utpole quae ium ad ejus consolalionem, lum

supeieininentibus arborum ramusculis dosumpt (quae


est primigenia islius vocis signilicatio) ad

ad

id

quod probandum jam assumpserat pondus ac


allatura viderelur, id

niomentum aliquod

quod tannon tam

tum

extreniitates et veluti leneras cogilationum

sum-

qum

verosimilius amplectilur Hoklucus.


ut

Ego autem,
(1) In cogittio <ibus , sou imaginalionibus ex visionibus noct'T ils orlis seu visionuin nocturnarum , ut genilivo oxprimondo inserviat , ut in Ira 20, S; 33, 17. Ps.80, 14; 11!), 18. Alii:A visionibus, i. e., postvisionos ut ffG'O p'ist dies, Josue 23 , 1; Oseae C , 2, ut Latinorum cn, praudio. Simplicissimum tamen videlur in genitivo voiterc D'2;B propri ramos , ut Isa. 17, G; 27, 10; Ezecb. 31, 6, 8 bine h. 1. et inlra 20, 2, cogitationes signal implexas* ac veluti ramosas , sibique invicem innexas et iniillifulas. A Scliullens col lato Aral)ico insant-, el amoreant insani, aut terrore affectas, Hebraeo O^Z'JV, cogitationes gravions , curas totum cur occupa les, et conlurbatas cogitationes, cxtraordinario aliqiio molu lolum cor ad se rapientes , signifteari putat. Unde noslra verba sic vertit : In wsluticis cogitationibus et visionibus noclurnis. Sunt autem noslra verba s'misu non diversa ab eis quae in ira 33, 15, leguntur, nSS |i ~u zmrc et iy&a quibus insomnia signilicaii non diibium esse potest. Chaldaeus ; In cogittio abus visionis metur ne, Inlegruin vcrsiculum eleganter sic expressit Hioronvmus I,i horrore visionis nocturn, quando solet sopirr occupare homines. Connoclondus est hic versus Ciiin iis qui proxim sequantur, hoc modo qum aliquando in cogitationibns ex visione nocturn, per somiiiuni isilii ol)!at delixus essem, pavor subito me comptait (v, 14), et spirilus ante me prteriit (v.
,

sensum

meum exponam
,

divinam visionem qum diaboli illusionem Eliphazo


in

sonmis oblatam censeo

qu daomon se

in

angclum

lucis

transfigurans ipsum simili


,

aslu in errone et
,

iniqu

quam de Jobo jam conceperat


Hoc enim dsemoni
et
illudat.
salis

opinione con,

firmarel.

usiiatuin est

ut

isliusmodi ralione viris eiiam sanclissimis non rar

impost

Quod

ut

credam Eliphazo

hic

eliam usuvenisse persuadet, omnin veteraloriuin Satanae

ingenium

tolam banc Jobi tentalionem

cujus

baec

cum
vi

amicis disputatio non niinima pars

fuit,

tam

aperl

qum

occultis

iraudibus (prout ad sanclis-

simi viri virtutem et constantiam lahcl'aclandain


gis

ma-

mnura

opportunumvidebalur)arlificiosissimadornantis.

Ut enim ex sancli Chrvsoslomi Origenisque scntenii


superiiis cap.

1, vers. 14, allal, nuniii qui de ar-

pentorum

furto ac c;vde, de

doms

ruina, deque

liliorum repenlin strage Jobiun docuerunt, aut bire

daemones, aut instructi daemone, quomodo palienlis

animum

mag-is

urerent et exulcerarent.

Quod

pariter in uxore lecil, per

quam

ipse aut locutus est,

15), etc.

(Kosenmuller.)

usus alieno habilu linguque pro sua, aut cerl orae-

y45
scribens
illi

COMMENTARUM. CAPUT
verba,

IV.

5ifl

qu

feligiosmti
Ita

mariti

animum
Eli-

hc

fer inter

proborum pravorumque spirituum apqud nimirm probi,


licet

inagis erant

commoinra.

quoique

damionom

paritiones intercedil diiferentia,

phazo caeterisque amicis ad consolandum Jobum accedenlibus cm per somnia tum per visiones illusisse credibile est, ut

quando probis hoininibus apparent,


lim aspectu, ob

primo

sla-

nimium splendorem
illico

et personne

ma-

malo

inslincli spirilu nial


,

de

jeslaiem, timorem aliquem aut horrorem afl'erant,

Jobi religione sentirent, et illuai

quem amabanl an-

eumdem lamen
mi

abstergant, et consternatos cri-

tea propter virtutum exempla venerabanlur, tune propter cogitationes alias long dissiiniles aversarentur , et de
,

mrum

suavitatem

et propter illusiria

gant, et insolil consolalione alliciant,

summque

ani-

tranquillitale ac ltiii spirilali perfundanl.


,

Sic

ab angelo Zachariae diclum


Zitcharia
;

Lue;e 1, 14
:

Ne

timeas,

illiusvil

iniquis judicarent

dmquc

solatio

esse

similiter mulieribus

Nolite timere, Matth.

niisero debuissent, potis

eum

affligrent et

vehemen-

28, 10. Et

cm

Daniel aspectu angelorum conslerna,

haevisione tis exacerbarent. Caslerm quomod in Eliphaz affeelum se senserit, deinceps exponit, dicens Pavor tenuit me et tremor ; et Vers. 14.
:

lus et exanimatus in terrain corruisset

ab iisdem

extempl reereatus
spiiitus

et

animatus surrexit. Mali ver

quem semel
,

incusserunt horrorem

nunqum
,

omnia

oss.v

mea perterrita

su.nt.

Hoc nenipe omniac familiare

auferunt

et timoris
,

aculeum quem inlixerunl

mini-

bus spiriluum apparilionibus


est, ut

commune
si

me

evellunt

neque animo serenilatem ac


,

tranquilli-

primo aspectu

iis

quibus accidunt timorem ac

talem
potis
(juod

pavorem incutiant, quem,

magnus

sit,

tremor
;

eliam totius corporis sequi plermque solet hune autem minime vulgarem aul superficialem sed om,

quam ademerant restituunt, sed majoribus eum tenebris involvunt ac perturbant magis, signum evidens est eorum malignilatis uli S.
,

Anlonius spirituum discernendorum peritissimus apud


S.

nin vehementem et inlimum fuisse necesse est, cm universa Eliphazi ossa concusserit, uli Septuaginla

Athanasium

in

ejus Vit, et S.
c.

Hieronymus

et

Theophylactus in Matihaei

28, luculenter docent.


colior-

verbo ouvsaewe significanter expresserunt. Quod autem Vulgalus noster v.ertit Et omnia ossa mea per:

Quare cm ex hc visione Eliphaz se totum


mentioneni

ruisse fateatur, nec ullam deinceps abstersi timoris


faciat
,

metonymia est. Quoniam ossa propri neque dolent, sed meoibranae aul nervi non sentiunt
territa sont
,

conlirmatur hinc nostra opinio

in

quam

lotus eliam propendet Sanctius noster, scilieet


,

alrjeve parles

iis

cehaerentes

quarum

affectio

Grc

istam apparilionem non divino


rilu fuisse

sed satanico spi-

vocalur bbtoxow& vw,

id est,

ossium dolor, quo veluli


ipsis ossous

adornatam

praesertim

cm

per

eam

ini,

tundunlur, sic

dictus, eo qud lendones


,

quis contra

Jobum

suspicionibus fuerit informalus

adhrentes

ini'estans

intima
lib.

quodammod

09sa

afl-

nec non fallacibus imbutus argumentis, quibus ad dae-

cere videatur, ut Galenus


cap. 5, et
lib.

3 de SaniUte tuend
cap. 7, docet; qui
,

monis votum

et injuslam Jobi

vexationem abuteretur,
spirils ofll-

2 de Locis

aflectis,

item

lib.
,

2 de Symplomatum causis
palpilalione
,

cap. 2

et

de

quod haudquaqum boni, sed nequissimi cium esse constat.


Vers. 15.
iret, iniiorrueru.nt pili
,

tremore

convulsione et rigore, cap. 5


,

Et cum spiritus, me prsente, transcarms me^e


(1).

solas eas parles, quai dislendi possunt

palpitations

Scpluagiuta
,

ac tremoris capaces esse tradil


affectiones in ipsamet ossa

ideque istiusmodi

vertunt

Et

spiritus in faciem

meam

irruit

quod

Pi-

non cadere. Attamen sum-

neda nosler de venlo seu

flalu spirils

Eliphazo

mox
scili-

mum

pavorem

et

dolorem ad ossa usque penetrare


,

apparituri preenuntio diclum inlerpretalur, qui


eet

vulg dicimus. Qui loquendi modus ipsi quoque Scripturse familiaris est veluli cm David ait : Contur,

ipsum pris

afflaverit et conslernaverit

quam

se cohspiciendum exhibuerit. Manifestum est aulein,


inquit S.

bata sunt ossa

mea,

Psal. 6, 5.

Quo modo ctiam


:

lo-

quitur Virgilius

lib.

2 .Eneidos

esse majorera

Thomas ad hune locum, virtutem spirils qum carnis, unde non est mirum si
pili

Gelidusque per ima encurrit

ad pr-esenliam spiritus
i

carnis inhorrescant,

quod

Ossa tremor.

ex subito timor procedit, prasertim

cm

praisentia

Optim autem hic per ossa


corporis, q. d.
interiora
:

inlelligi

possunt interiora
sunt, et
.

spirils insolilo aliquo corporali indicio senlilur. Qua3

Omnia

viscera

mea commota

enim

insolita

sunt admirationem ac timorem inducerc

mea cohorruerunt. Neque


,

profect miruni

coneueverunt.
is fuerit,

Cm

igitur

liic

spiritus, sive

bonus

est Eliphazum ad istiusmodi

spirils aspecluin lolo

ut perique auclores volunt, sive


allalas,

malus (qu r

corpore contremuisse
incidisse,

aut etiam in animi deliquium

ob raliones superis

cum

Sanclio magis in-

cm

divinis etiam visis viros alioquin san-

ciino), sensibili specie se

conspiciendum exhiberet
Iranseunte per transennam

ctissimos totos
stet,

nonnunqum exanimalos
Ego autem

fuisse

conl

sive in venlo velociier

quemadmodm de
:

semelipso Daniel diserte prorelictus solus vidi visionem


,

loquerelur (utrumque enim verba sacri texts insinuanl), nieril Elipliaz imbecillilalis sua sibi conscius ad potioris virtutis pnesentiam timor percelli-

fitetur dicens

grandem hanc , et non remansit in me fortitudo sed et species mea immutata est in me, et emarcui, nec habui quidquam virium. Simili ter et Moyses, et Gedeon et
,

lur ac constornatur.

Josue, plurimique

alii in

veteri

Testament,

uli et in

humana
:

novo Zacharias, B. Virgo, acsanctse mulieres


jidaspectumangelicohorruisse leguntur.

aliique

Verumlamen

praesenliam angeliese virtutis fragilitas vidons dficit, sccundm quod dicilur Dan. et non remansit in 10 Vidi visionem hanc grandem me fortitudo. (Lyranus.)
(1)

Q'jia

, ,

M7
Vers. 16.

IN LIUIIUM

JOB
incircumscripUe veritatis contempla-

Stetit quidam
[MAfiD

(1),

cujus non acno-

[j

cm saporem
est

6CERAM VULTIM,
quasi aur.e;

CORVM

OCIT.IS MEIS,

ET VOCEM
|

lione suii subtiliter degustamus.

Tune ergo verum


laque

i.i:ms

audivi. Septuagi'.sla

negandi forsi

quod de Deo cognoscimus, cm plen nos aliquid


illo

mula seiilcnliam hanc ellorunt hoc modo, ac


cal
:

diIl

de

cognoscere non possesenlimus.

Dcum

Surrexi

et

non cognovi

vidi

et

non erut figura


ila

lic ratione

cognoscere, quasi nihil cognoscere est,

ar.le oculos

meos, sed auram et vocem audiebam;

quia

omne

crealuni abjicimus, ut -parw,

quemadipsimet

nimirin ut

honore

illo

cl vehementiori flalu exper-

modmdixilS. Dionysius,
fonli

id est, sine notione,

gelaclus Eliphaz surrexerit lecto,


viderai.
nali,

neminem tamen

omnis substanliau

et pulchriludinis per

amorem

Sed noslra
habct
:

lecio videlur

conformior origi-

copulemur. De bac
sponsa gloriabatur,

etiani

mystic notili Dei forte

qu
:

Stabit, et

non cognoscam aspectum

cum

transcursis ac reliclis vigilidiligit

ejus

imago coram
,

oculis meis, et silentiitm et

vocem

bus
i.

Jnveni, inquil,

quem

anima mea, Cant.

3,

audium

q. d.
,

Constilit anle

me umbram

seu ob-

Siquidem ipsam quoque clestem civilatem transie spirilus angelicos praterire necesse est,

scura forma

cujus figuram plen ac distincte co,

lire, et in

gnoscere non potui


judicare.

neque de totius habitu corporis


fuisse sen-

ut
Id

ipsummel hoc modo Deum conlemplari valeamus.

Qui liane visioftm Deo adornatam


tiunl,

Cantica, exemplo sponsse docet,

quod pulchr S. Gregorius Nyssenus serm. 6, in c Atque ila scribens


:

eam

sli Eliue

similem faciunt, qu primo spiri-

illa

quidem scrutans
;

obil

omnem

angelicum exer-

tum grandem sibilum aur


Reg. 19, 11
et ecce
:

et forlem, atque

postremo deiude loco

cituni

et

cm

in

bonis inventis non vidisset id quod


:

tenuis percepil,

cm

ei dictuin est, 5

<

qua'rebalur, hoc apud se cogilavil

Num

compre:

Egredere

et sta in
,

monte coram Domino:


grandis et fortis

hendi polest illud quod

me

diligilur? et dicit eis


vidislis ?
,

Domimts

transit

et spiritns

Numquid vos quem


aulem
illi

diligit

anima mea

Cm
et si-

subvertens montes, et conterens petras ante

Dominum.
:

tacuissent ad
illis

eam intcrrogalionem

in spiritu Dominus , et non Ht commotione Dominus, et post commotionem sibilus auignis : non in ign Dominus , et post ignem

Non

posl spiritum commotio

lenlio indicssent
bile id

quoque esse incomprebensi-

quod apud eos qurilur, postqum nimis


civilatem
ita

curioso studio cogitationis egressa est illam super-

tenuis. In

qu visione symbolum

divinse essenlisc,

mundanam

tune reliclo universo quod


;

sublimis et subtilis,

efhcacis et niansuel agnoscunt

inveniebatur,

cognovit id quod qurebalur cujus


fit

diuti et in hc Eliphazi, qu similiter nobis describi Deum per negationem ; qui cunt modum cognoscendi

oinne signum ac judicium comprehendens

impe-

dimenlum
Propterea
relict

iis

qui
:

quaerunt ad

ejus inventionem.
eis transii,

theologise mystic; proprius est ac familiaris.

Nam

dicit

Quamprimm parm ab
, ,

quid est, inquiunt,

Deum coram

nobis slare, nisi se

<

omni maleri

et prxtermisso universo
et dimiss

quod

nobis prsentissimum exhibere? Et quid est ejus vul-

intelligilur in creatur

omni
et

via et ra

lum non
lem
ralium,
c.

agnosci, nisi sub

qudam

caligine majesta-

<

tione

comprehendendi

inveni euni qui diligitur,

ejus inlueri?

Unde

saiictus Gregorius lib.

5 Mo-

Omnia ergo

creata relinquenda sunt

fortissim

29, in sibilo aurae tenuis, in quo

Dominus
,

mentis aversione deserenda, ut aliquid supra universa


Dei opra cogitemus, in quo ipsum quasi absconditum
inspiciamus.

apparuit Eli, censet

eamdem

Dei nolitiam
:

quai per
inquil

negationem habetur, designari


c

Spirilui

commolioiiis et igni non inesse Dominus dicitur, esse ver in sibilo aura; tenuis non negalur ; quia

rum

conspicit, tanl magis

leclualiter

aulem mens quant minus crealuraamore illius, quem inlelQuo pra> pncsenlem sentit exardescit
Ibi
,
:

nimirm mens cm
non
est

in contemplationis sublimitate

sente, ut ait Richardus Victorinus in Cant. 5, reno-

<

suspenditur, quidquid perfect perspicere valet, Deus


;

valur anima

et

quasi ei adhaerens sentit interni


,

c
<

cm

ver subtile aliquid conspicit,

hoc

est,

gusts dulcedinem

inlelligcnliam spiritualem, fidei

quod deincomprehensibili substanti aiternitatis audit; quasi enim sibilum tenuis aura) percipimus,
(2)

illuminalionem, spei augnienlum, charitatis incenti-

vum

compassionis affectum
;

justiliae

zelum

dele-

quia
cat.

lu Jon. TIO'-P stabat, M. Merc. Non dicit quid, mox dicit se non agnovisse, sed spirilum signili-

ctationem virtutum
familiare colloquium

habet in oralione
audiri se sentiens,

cum Deo
plurimmloquens,
et

que exaudiri,

facic ad faciem
in

cum Deo
cum

Cujus non agnoscebam vultum. T"1N"|Q aspectum rv i(iafifmv ejits, ctyiv vel eo; reddunt 6. Non erat mihi (ex'notis meis). Lineamenta et species ejus verbi iuusitata sunt. Alixum in nNTE cum gnre
,

audiens quid loquatur


lione

e Dominus Deus, in ora-

Deum
Non
arida
,

cogens
est
,

et

interdm
per

convincens.

Sic

illo.

igitur notilio illa, ut

quidam mal
sublraclio-

cons

nomlm enim 'liai rulDn posilam.


;

(il

determinalio ante vocem

ejus Imago, oie. 1"V Tal nion, quamvis imugo ocnlis meis erat. __, Et vocem quasi aur.e lenis audivi, Tipi rrnni auram, 6.) yi3V7N, Sile.Uium (vel m-mnar sllens, <xp^

...
,

pulant

quam de Deo

omnium

nem habemus, ex qu
affeclus

coram

tam praslanles emergunl. De quo vide fusis S. Dionysium


in voluniate
libello

Areopagilam lolo

de mystic Thcologi

et

Hesp. llySed alienum videtur audirc silentium. vocatur 1 pallage est, pio, vocem silentii (t lenis lie. "lit, 12), id est Vocem tacitam.seu summissam,
:

dem
mur.

nostras annotationes.

Nunc ad textum

reverla-

quali

Deus oracula sua edebal. Silentium ei vocem, ut arma virumuue ; et idem est cum illo, silentium voas.
(Synopsis.)

br;eo est Slpl

Et vocem quasi aur/E i.enis audivi. Pio quo in IleHD)3T demamah vacol, id est, silentium
vocem, vel, ut

et

Symmachus

reddit

Quietam vocem

549
audivi.

COMMENT ARIUM. CAPUT


neget

IV.

850

Unde qui hanc apparilionem divinam fuisse quandoquivolunt, polissimm sumunt argumentum horrorem et spiritum vehemenlem vox dem post
pavodeinde aurse lenis successeril, quae prlerilum rem sedaret, et consolationem afferret, quod signum
esse diximus visionis spiritu

IIcinterrogaliovehementemincluditnegationem,qu

hominem cum Deo de justili vel vilse puritate ronlcndeve ullo modo posse. Impossibile enim est ut

bomo quantmvis innocens


,

quanlmvis sanctus
,

bono

proiciscenlis,

quanlmvis perfeclus, causa non cadat su si cum Deo in jus ambulaverit aut de injuria expostulaverit,
quasi scilicet ipse sit justus, Deus ver ipsum
allli-

cujus proprium est timor pulso

menlem reddere
inlelligunl in-

screnam ac tranquillam

ideque mystic per vocem

gens injustus, quandoquidem quisquis de Deo con-

quasi auras lenis seu per vocem

quidam

Sequuntur jam ipsa oraculi verba

usque ad
:

capitis

ternam Dei loculionem, quae non sonat in aurc corposed pure spiris, nec percipitur imaginalione capilis,
ritaliler intelleclu

Numfinem. Hune versiculum plerique sic reddunt qnhl homo sit Deojnstior ? An creatore suo pnrior vir?
lia

mentis.

De qu

plura vide apud


c. G.

nostrum Alvarem de Paz

lib.

5 partis 5,

justificabitwr, dut vis veibum pTS

jam Hieronymus Numquid homo Dei comparatione (adore suo pnrior erit vir ? Al. quamcum O constructum alis compara:

potest, Sed ad hoc argumentum optim responderi in hoc angelum primo, inde tantm sequi, Satanam
lucis imilatum,

qu
in

facilis

Eliphazo illudercl;
lucis transfigura
affulsil
,

niliil

lionem in jusliii denotet, ut Gnes. 58, 26, Ezech. 10, 52; hoc tamen loco comparalionem sensum minus aptum inferre, recl, noslro judicio observavit A. Scbullens. Ill enim adscil prius colon absurdum ,
,

novum

est,

qud

angelum se

ila

ut non, nisi ab
scatur. Id
viris

illis,

quibus divina lux

cogno-

quod lune polissimm facit, quando cum inprobis illi negolium esl, quos vel in errorem

duccre, aut jam lapsosin


conalur. Tune enim
st,

eodem

confit-mare ac slabilire
lis

divina, ut lanl facilis


lingil, et

impo-

poslerius impossibile quid proponet. Absurdum , ut kWI3Kj Iwmo humilis et infirmas , sit justior qum mba ; secundo impossibile, ut is qui Deo factus sit, "m vir,, majorem habeat puiitaiem qum factor ejus, cui omnia sua, quin vires ipsas et facullates, pT quas purus est , debeal ; qui proinde semper majorem habeat justitiam ac purilalem. Use eliam

citra

vraculum constatant, credo.

San nullum un-

quam

potest arlillciosissim

imilalur ora-

auclorilatcm. cula ad conciliandam sermonibus suis illi vocem islam quasi edem facilitate qu

qum mortalem, mentis san compotem, tanta potuit incessisse vanilns alque arroganlia ut palmam Deo dubiam reddere, seque Numinc ipso justiorem ferre
,

Secundo,

suslinuerit.

auras lenis in

bonam
,

parlerai

accipiunt, alque inde

divinam fuisse revelationem colligunt, in malam posse partem accipi alque idem argumentum relorqueri,
ut exinde diabolicam fuisse imposturam intelligamus.

Paul obscurior tamen Schullensiana hujus versus inlerprelatio Num mortalis Numine justus erit? Au a conditor suo purus erit vir? Ad quam veibionem illu.-lrandam in Commentario hsec
:

all'erl

Yox enim
ster,
rois,

quasi auras lenis, ut exponil Sanclius noest

A Deo capi potest dupliciler , nempe vel tanqum ab adore vel lanqum Ixjidice.Si prius, rfntt2 p$, justus f:it Deo, valeret, justitiam suam
:

idem

quod vox

exilis et

obscura, li infor\

aut mal formata, murmurante aqu, aut

qualis est in perstrepenti ac


in

aura leniler sibilante. Qu


simile.

in re aliquid nott

pythonicum aut pytbonico


aut

Nam cm

Pytbo,

id est, diabolus,

mnes defun|

ctoram loquuntur, obscuro plermque et exili sono loqui soient, ut tam ex sacris qum profanis luculenter probat nosler Sanclius ad hune versum. Et
i

ddvtorsits De: in, i,<j ;stiti accusantem quasi, asseruit, evkitqne. Si posl'crius, nudliore sensu exislet , ut justus et punis cvnsistere potuit pro tribunali snpremo, alque / de, ex sehfentijudicis, discessit,criminis exintim npers. Ulrumque cum natur prposilionis diligentis exponi. s conjunctum est. Quod meruisset Mirandnm aulem, nemine adhuc, quod scio, interprelum, ad noslram conslruclionem illuslrandam adiiibi:

tum
Jvva
I

fuisse
et

locum Num. 52, 22 Et eritis insontes coram coram Israele; propri insontes Jov et
:

san boni spiritus non ade loquuntur obscure, praesertim cm de rbus ad mores et institutionem pertinenlibus

Israele, sed. declarabimini , rcpulati eritis. lbi OnkeEritis insontes coram Domino. Similiter Jerem. los terra eorum repleta est reatu coram SanSI, 5:
:

Nam

quempiam

erudiunt, ut hic

fit,

et ex se-

cto Israelis, piopr.


lata. Ita et

quenli versu palet. Quare

modus

ille

revelalionis,

quem Elipbaz hic introducit, magis quid pythonicum qum divinum redolere videtur. Nunc ipsum oraculum quod
fingit,

examinemus, quod

sic

habet

VEBS. 17.

NUMQUID HOMO

DeI COMPARATIONE JU-

STIFICABITUR, AUT FACTORE SUO PURIOR ERIT VIR (1) ?

Argumentum hujus disputaloris est hujusmodi Deus innocentem affligeret iimocens ille essrl quia justus injuste affligeretur. Alqui juslior Deo nullus bomo est juslior Deo ; ergo Deus nullum iunocenlem allligit. Sed respondetur, negando pi imam proposilionem. Nam nemo esl omnin innocens
(1)
:

Si

Sancto Israelis, scil. talis repuEzech. 54, 18. DpO 12VOT, num parm vobis, scil. judicatur? Conf. infra apud nostrum 15, 11. In quibus locis omnibus insoutem, smtrn esse per melonymiam antecedentis et consquents sumitur pro taiem reputari , atque verba ila ad sensum respectu habito cum Q conslruuntur ; conf. Slorrii Observt, p. 14, n. 2, et p. 254 not. Sic igitur et nostro loco justum et punira esse Deo est , lalem ab eo reputuri , liaberi. Sen-u hic locus plan convenit cum cap. 9, 2. Numqnid justus erit, jusius reputabitur, hmo cum Deo, scil. contendens? Noniine ?T3K aliqui pillant iiumana' naluix- ;ragiliialem i;mui q. d., Siidiiuncioncm noniine 13.3 aulem

Num.

1G, 9,

caeteris praiSt^ntiores l'oriiiudinc et virtuie , aut qui ceil l les esse sibi iinagin'anlr (conf. not.

homines

Quis enim gloriabilur se habere custum cor ? aul dicet: Mundus suin peccato ? Deinde quod Deus allligil eum qui apud boinines babelur innoeens, magis eiiani

sp qum hominem impium ipsius judicio relinquendum est, qui ut Dominus totius creaturae poonas nunc infert, nunc differt pro su inscrulabili prudenti, maxime qud aifligendo justos, hoc est, graviojibus peccatis immunes, non tam puniatqum probet.
,

II

ad Ps. 8, 5), ut hic ps-odeat sensus Neql quatemis toiser est, neqoe quaiens virlute pne-diius , liomo coram De jusius est. S'iiicntia neesatis idonea, nec soli'do ni a l'undamento. Nam tt^JN , ul eliam |3?w, dici siinpliciler hominem , non rspicendo ad human;e, sou iiu.e.am et a'iuinnosani vike conditionem ,
:

(stius.)

nolum. Vaiielalis tantununod atque elegantia; causft poeta duobus diversis vociibulis ad genus humanum (RosDinullcr.) signiheandum est usus,

S6J
querilur, aut contra

IN

LIBKUM JOB

fcg
quod non ldere possit idem.

Deum murmurt, qud

citra vel
!

NU prodest
Deum
i ;

supra

merimm

pnniatur suum, hoc ipso, ut antea

Est plan saluberrimum ac prorss necessariuiu nsse


esse

justus scelerisque purus fuerit, cert

maximum

cii-

severum judicem
pro quo

ei

rigidum cujuscumque

men

ac scelus admiltit, quanlovis etiam supplicio exQi:ae quiclem ratiocinalio ut

criminis ultorem, qui uulluni

scelus

impun permis-

piandum.
sil, ei

perse verissima
la-

surus

sit abire,

(nisi

per condignam peeni

millies prophetis inculcata,

haudquaqiim

lentiamin hcvita deletumaut remissum fueriijnon


gravissimas

men tempore opportuuo


aecommodata
bui<
,

prolata fuit, aut aillicto Jo!>o

posimodm pnas

sil

inflicturus.

qui

non lam compungi stimulis dc-

si Ibrt alicui prolligatce

audacise nebuloni el in
et

Quod omne

qum

fomentis leniri. Eliphaz

autem contra

vitioruni genus ps-ojeclo proponas salutaris


fortassis
i

serio inculces,

sententiam banc,
tcluni

quam

pro oraculo venditat, quasi


ac prorss virulentum

omnin

erit

medicina, et
;

tali

homini nulla
timido

quoddam acutissimum

opporluna magis

at si

hxc

cuipiain

in Jobi aniinuin nicesthi

sauciatum crud nimis ejaunivers;dis alque

el

de salute sua desperabundo ante ocuios ponas

culalur. Elsi eniiu sit


indefinilus,

sermo ejus

perdes hominem, et ab aniini imbecillitale pronuin


in desperationis

c lamen dhigilur et hoc potissimm

baralhrum

conjicies.

Eodem

utique

sp^ctat

ut

Johum

alicujus

criminis et injustarum

modo
afl'erl

Eliphaz

licet

omnin

salutaria

verissimaque

adverss

Deum

argut querelarum, ac tandem convi-

documenta, quia lamen tempore

non opuor-

clnin ad silenlii

melam
fieri

adigat.

Sensus ergo verborum


:

lunoilla Jobo ingerebat, tanlm aberat, ut jacentem


erigerel, ac

ejus est isliusniodi, quasi dical


l

Ego Eliphaz

lioc cer-

mrcntein ejus animum recrearet, ut


Quare cm Eliphaz prorss imporlunon malam, quiniino
in alio

ah angelo didici

non posse, ut creatura mortalis


sil
;

potis ipsum amplis dejiceret, et afllic.um gravis

creatore suo innocenlior

cur ergo

mi Job
et

le

exulceraret.

innocentera jaclas, Deoque factori luo crimeu injusliti;c

nam

(licel

alioquin in se

impingis?

ais

quippe te vacare culp


;

lamen

rerum

articulo etiam

bonam) Jobo medicinam adhinon


divino,

crudelissim Deo traciari

quod quid

aliud esl,

qum
quasi
?

buerit, jure merilo

censendus esl illam

juslissimum ac clementissimum

Numen

tyranniea;
,

sed maligni spirits inslinctu propinsse. Quis enim


nescit doclrinam saep

immanitatis et manifeste injusliti insimulare


puniat immerentes
,

sanam

et

sanclam dyemone

atque innocentes opprimt

ac

doeeri, cui per se nulla

labes erroris admixta sit?

consequenter temelipsum,

cm

te judice sis innocens,


,

Hoc lamen

veteratori iacit tempore

non suo, quo

ni-

auctore tuo puriorem repulare

et contra jus et fas

nirm non lam prosit ut vera,


noceat, aut cert hoc astut
tutis

qum

ut importuna

ipsum quodainmodexauctorarcvellc,libiquesupremi
judicis

facit,

ut veritatis ac vir-

munus

insolenter arrogare

dm

jpsius sen-

exlern specie deceptus homo, in occultam et


,

tenliam ad insanse mentis tuse tribunal revocare, an?


nullare, et inaudit temerilale atque audaci injusti-

perniciosam fraudem el errorem inducatur


scilicet

aliquid

inde deinceps deducendo et eliciendo, quod


officiai.

ce condemnare minime
sensum
eipit

vereris?

Atque

in

hune

saluti

plurimm

Simile quid in bis Eliphazi

fer

Pineda noster haec Eliphazi verba inter-

monitis observt Sanctius noster, el res ipsa


strsse videlur,

demonlempus,

pretatur, quie Bolducus in partem long mitiorem ac,

quandoquidem ante
tentationis et

illud

ac

si

non increpandi
forent.

sed

Jobum ver consosil,

cm

vel

maxime
sit

calamilalum seslus

landi

animo prolala

fervebat, diclus
ut op-

Verm quidquid de
que quas
profert, hoc

Eiiphazi intentione

csse labiis suis

Deo approbante Jobus non peepostmodm ver in hc long cum


exciderit,

lima fuerit, et senlcnlia; sinl verissima; gravissmiac-

amicis

dispulatione aliquid ipsi

proplcr

tamen negari non

potest, quin

quod capite ultimo


impudenter loculum,
ribus expiavit.

Deo reprehensus

luit,

alque
est

plan intempestiva fuerit et nimis cruda isliusniodi

ipsemet culpam agnoscens suam, confessus

se

qu in talibus circumsiantiis exulcerare potis qum lenire Jobi dolorem poleral lanli refert quo quid tempore ac modo proferatur Opportunitas enim non observala cm omnibus quidem in rbus ingens affert malum lum ver maxime in admomonilio,
;
!

sacriliciisque el bostiis piacula-

Caetcrm quod ad ipsam senlenliain ab Eliphazo


hic pro oraculo allatam allinet,
|

in

se

verissima est
esse juslissi-

et plan divina.

Constat enim

Deum

nendo

detraiiit

ulililatem,
et

uti

praclar Plularchus
j

mum

purissimuinque, cui nulla possil labes adhare-

libro de

Amicis

Adulaloribus docet.
judicio,
et

Quainohrem

scere, et

hominum

justitiam
et

sapienler,

meo quidem
in

ver quidam ex
et

quantmcumque eximiam
vina juslili et purilale

antiquis philosophis dixit ante

omnia qiuerendam
;

omnem, cum dicomparelur, ne nomen quiac puritalem

excellentem,

si

spcctandain

rbus opporlunitatem
esl et

quae

si

absil,

dem

justitiae

ac purilalis mereri.

Quod ipsum huic


omnis
ilu

quod preliosum
inuiii
aliiis

ad magnos effeclus polentissi-

non absimile Davidis oraculum manifesl dclart

saepenumer

vilescit et inutile elncilur; et


si

quod
fit,

cm

ait

Quia non justificabitur

in conspectu tuo

prodesse plurimm solet

intempestive
illud Ovidii

vivens, Psal.

142,2. Omnis enim vivens, ut notai

non far vehemenler nocet, juxla


de Remedio Atnoris
:

lib.

nellarminus, aut est peccator, aut justus in via, aut juslus in palri.

Qui pecca tores sunl, uthomicidae,adidleri

Temporihus medhina valet

data tempore prosunt

el similes, poterunt

quidem

juslilieari

corin

homisui.i,

El data non apto tempore vina nocenl.


lirlpit

nihus,

apud quos aliorum criminasaep occulta

interdhm.

modo dat medicina salutem.

vel juridic probari

non possunt, sed

in

conspectu Dei

553
non
juslificabuntur, quia

COMMENT AiUUM. CAPUT


Deus videt corda
et

IV.
q.

654
d.
:

con-

argunienlum majori ad minus,


qui sunt
vise ipsius

Si angeli,

scientias, et ex ipsiusmet conscientiae testimonio con-

inler

crealuras

omnes

nobilissimi, ad Dei

vincet eos. Qui justi sunt, sed adhuc in via,

non

jus-

sunt vise ipsorum, etc. Exposilio vera et


:

tiucabuntur in conspectu

Dei,

quoniam non aude:

bunt se
inilii

juslificare, sed

cum

Apostolo dicent

Niliil
:

conscius sum, sed non in hoc justificalus


est,

sum

qui

enim judicat me Dominus


oniin
si
[lie

Cor. 4, 4. Fortass
et proinde,

videt in nie

quod ego non video,


justum,

habuero quidpium

non respondebo, sed

Non sunt perquia non perfect sapienles. (Synopsis.) Sunt, qui hoc versu el iis qui sequuntur, non oraculi verba continuari sed Eliphasum ipsum loqui censeant, qui ex oracido validum raliocinium nectere institut, et ad Jobuni accommode!. Contra quos tanicn rect A. Schullens contendit, comprehendi hic
apta
;

sic

autem argumcnlatur Eliphaz


,

f'ect

sancti

meum Judicem
ficabuntur in
justitiam
esse
,

deprecabor, Job 9, 15. Item non jusli-

alterum oraculi

membrum

nam hc

vorilas magis

conspectu

Dei,

quoniam

intelligunt

suam non
non

acquisilam, sed
juslificabunt se

Deo donatam

et ide

coram Deo, quasi


quota-

ex se

justi sint,

sed gratias agent justiticatori suo.


in

Denique non juslificabuntur

conspectu Dei

niam etiamsi

justi sint, quia criminibus carent,

men

etiam peccatorcs esse intelliguntur, quia deliclis

quotidianis

non carent,

et dicunt

cum

aliis

sanctis
si

Dimille nobis dbita nostra, Matth. 6, 12. Et

dixeri-

mus, quia peccatum non habemus,


1

ipsi nos

seducimus,

Joan.

8.

Qui autem

justi

sunt in patri, et cri-

minibus ac peccatis non solm carent, sed etiam inquinari non possunt,
Dei,

aadliuc clestis aucloritalis sigillo consignari mere batur, qum superior illa. Addo, vix sine nota ternerilalis banc senlentiam do angelis ab homine mor tali posse pronuntiari, qum in ore ipsius Dei habet summam decontiam. En , servis suis non crdit, dit'fidit angelis , non existimans eos idoneos et salis perfeclos pro quibus spondere audeat el asserere eos ab omni labe alienos, ac usqueqiique absolutos esse ; intellige, si eos examinare veiit, et secum comparare. Hieronymus Ecce qui serviunt ci, non sunt v c.Xot; aT&i stabiles. Nec aliter Syinmachus eSato-m. Sed hc bcbraic ila sonarent Pian D>JQN3 D^NTiay. Verm^DXn (idem liabuitZLin aiquo, ex usu lingu significat alicui fulere , credere vid. Gnes. 20,6. Num. 15, 12, 2 Cbron. 20, 20. Unde non credere sevfidere alicui erit eidiffidere, quod quem anfc indicavimus, h. 1. eo sensu sumenduni
, , , : : :
, ,

non

justificabuntur in conspectu

Mercerum

secuti. Servis

Dei inlelligendos esse

spiri-

tum quia justitiam suam non sibi tribuunt, sed Deo, quo illam babent, tum quia tanta est puritas Dei, ut

comparatione ejus omnis


;

alia justitia

inin
:

justitia esse videatur

stell

enim non sunt mund

conspectu ejus.

Vers. 18.

Ecce qui

Quod ipsum magis conrmans subdit

serviunt ei non sunt stabi(1).

tus superos, qui et Ps. 104, 4. EPJTKtfO miuistri Dei audiunt, docet parallelum IOnSq in altero hemistichio. Non audiendi igilur, qui servis Dei h. I. proplwtas pulant inlelligendos, post Chaldsfeum , qui sic vertit : Ecce servis suis proplietis non crdit. In altero bemistichio negolium inlcrpretibus facessit nomen nSnn, quod plcrique stultitiam , sioliditatem inter-

les; et in angelis suis reperit pravitatem

est

2 (1) Servi hoc loco sunt, vel 1 prophetae , vel angeli ; qui speciatim servi Dei dicunlur, quia faciunt verbum Dei , Psal. 103, 20, cm homo nalur sit servus peccati , et sic diaboli. Porr haec verba accipi possunt , vel 1 de Angelis malis , q. d. Si illi lapsi
:

sunt, quanl magis hoinines

non

perslitre in

bono

Angelis non fidit, quia vel 2 de Angelis bonis. Non


!

fidit,

eos per se staturos. Stabilem illam et

immuta-

bilem naturam non babent angeli, quam habet Deus, ut ex lapsu niullorum apparet. Potuerunt deficere nisi Deus ipsos muniret. Non existimat eos perfeclos esse , pro quibus spondere audeat , et ab omni labe
eos Deus examinare velit , et seper sese, exclusis donis quae in illos contulit sic enim inveniret eos stolidos, vanos et mancos. Deserenle Deo angeli posalienos
; ,

nempe

si

cum comparare,

et considerare
;

sunt deficere, et in nihilum abire. Et in angelis suis repeiut pravitatem, QW^ nSnn. Porr, nSnn deducunl ab nVl pro quo in usu est Sbn, quod sign. et insanire, et spleudere. Hinc alii aliter reddunt Nec in angelis suis posuit lumen, sive lucem exactissimam , id est, omnimodam et absolutam perfectionem: nam si quid perictionis nacti divino munere susceperunt. Non invenit eo sunt splendore ornalos quem habent , si per sese eos considre! sine grati su. Porr, quicquid ab alio suum esse et perfectionem accipit, illo sit imperfeclius oporlet quo illa habet. Al. sic Angelis, inquam, suis appositurus lucem, Epexergasia superioris propositions per comparationem majoris ; ail enim non esset judicaturus secundm angelos; sed cm de bono suo tum de honore et glori , dcidrent , si ireli justitia su cum Deo se compararent. Al. versum
,
:

sic explicant Servis iton fidit, nempe ut indicet ipsis vias et cogilationes suas , et arcana sua ; et in angelis ponit stultitiam, id est , illi cum ipso collati sunt fu:

prelantur, referentes ad radieem SSn insurtivit, unde nomen Snn, et forma feminin, nSnn foret, vid. Gesenii Lebrgeb, p. 503, nol. Alii stultitiam ver pro pravitate positam volunt , ut sensus sit Si angelos secum conferret Deus, reperiat eos summoper mancos et imperfectos. Qui splendendi notione, quain verbum bbn oblinet nomen noslrum splendorem volunt significare ; atque repelil ex priore liemistichio negandi parlicul, integrum comma sic vertunt : Nec in angelis suis ponit splendorem , quod sic ex. seu aliquod plicant non reperit in iis puritatem aude dignum. Durior interpretatio. Christ. Krberus in Lexico Particular. Hebr. (Coneordantiis NoIdianis Tympio edit. subjuncto) sub v. ntf'jn nostrum nomen referl ad rad. nin ejusdem, su ex conjectura, signilicationis cum tON, abfuit , remotus fuit, (conf. nNTQlj dissta, Mich. 4, 7), unde deduclum nSnn, forma; mNSn, nolare putat dfection. VermabPOjl nomen polis esset nVin, ut ab !"TO estnSyn. Rectis A. Schntteris vrbp "Vin nomen nSnn derivatum censet ad formam TOS, quse esi feminea segolat S^S, qualia sunt FnTJ nain, mno. Verbum Vin autem, quod in V. T. non occurrit, illustrt post Hottingerum in Analysi Jobi ad h. I. ex Arabico , cujus derivatum hominem vanum significat , unde nSnn vanitatem, lapsationem nolare existimat, oppositam ."UTON, finnitati pedis, et gressus non fallentis, quam prius hemislichium offerebt. Est tamen significatio illa verbi arabici rari prtra et infrequentis , Schultensio adscila , parm certa ac explorata. Schnurrerus in Animadvers. ad qusedam loca Jobi, in dissertt, junctim edit. p. 241 , nomen nostrum refert ad ST, quod praler alia errorem commisit, lapsus est, significat, m:do vrb nostra sic vertit : Et angelos suos obnoxios putat errori. Seatenlia san perqum idonea. Scriipulus tamen mihi restt circa derivalionem nominis rfWl, quod 1TV secun: , , : , , , ,

riosi

prae ut intrent in secretum ipsius


S, S,

non enim

analogiam polis nbnin essedebuit, nisi cum Gesenio statuas (in Lex. et in.Grammat. maj. 1. 1. esse pro HTiin, ai versa vice p. 504, not.)

dm

mnn

XIII.

18

,,

555

IN
in

L1BRUM JOD
dem
amiserint, quant

556

ministenum

clo

creali,

principatum

tenucrint, sed per peccatum,


ribtfri

suum non Deo dficientes, eum-

minus

fieri possit,

ut

bomines

crass carne concreti,

quorum animi
incolunt,

luteas corpo-

Num. pro ribyn Jud. G. 28, et nn-jT pro ProcUvis tamen est, nomen, ut scriptum est, 23, ad verbuni Snn referre. Unde nSnn sset labes, vitium, pravitas. Ceri id nomen errorem , lapsioiicm vitium, vel laie quicquam designare vi\ dubitare nos sinit contestas, qui ejusmodi significationis nptnen fer poscil. Similis nolionis voces psuerunt etiam veteres. Alxndrinus ixbXiTv tV, \ iiig;?ia vetUs pravAtti
7.
,

ni

rum domos mal


exedanlur

fultas

tine fomilis

non
:

et culp

(denlur? Sepluaginta reddunt


ver'o

Si in servis suis fidem non habet, in angelis

suis

pravum quid advertit


enim,

Symmacbus

In servis suis in-

s'fabilts, et in angelis suis reperiel

vanitatem. Angeli

cm

sint creaturoe,

non sunt nalur su hninu-

tabiles sicut

cfuid,

Hieronymus
,

pravitalenl,

Syrus

et

Arabs stupo-

Deus, et per consequens nec immobiles


sanctus Chrysoslomus, Olympio-

rem, ihaldjeus, iniquitatem. Conjecturas plures, sed parm probables de lioc nomine reperies in J. D. , Michaelis Supplem. ad Lex. Hebr. p. 537. "n U?n ponere in aliqito ahquid Hebris nott , alicui quicquam imputare, eoque Domine quasi notare ac mulctare , ut palet ex 1 Sam. 22, 15. De sensu et scopo hujs versus singularis est Scbnurrerisentenlia, 1. c. proposila, exisliniantis, occurri boc versu dubilationi, quse de aequitate ac juslili divin in animis hominum facile nasci possit exinde, qud videant reges et dominos non omnia civimn suoium riegolia ipsos eognbscere et curare sed plurima prsiduni alque administrorum auctoritati ac lidei committere. Ita(iue doceri, divini regiminis plan aliam esse raiionem Deo enim ipso eoque solo prorss omnia ordinari, nec quicquam iribui ininistrorum alque angelorum curie poleslalique, ulpotc quos tari) gravi negotio non pulet posse satisfaere. Porr v. 19, 20, 21, Schnurrerus censt conlineri descriptionem illius condiiionis quae evenlura esset boiiiinibus lum si administrorum alque angelorum cura ac prudentia- res eorum Deus eommiserit. Schnurreri jnterprelatMmem secutus est Eiclihornius in versione vernacul. Communi tainen interpretum sententise, comparai ionem hic inslilulam esse angelos inler alque morlales, qu bos illis long inferiores esse oslendatur, lavent loei duo alii bujus libri, nostro loco plan similes 15, 11, seqq. et 25, 4, 6, qaibus nuila est dubilalio liphsum et Bildadnni , ut vinant, qum sit iuiperfecta atque vitiosa humanae naturae condilio uli argumento siculi aiunt , majori ad minus bunc in modum adstruclo Si ne clites quidem, naluras human long puriores alque perieclioi es Deus reperial omni labe expertes quant minus fragiles miserosque boulines terrestres adequc minus puras naluras! Ulrumqueautem illumlocum'exnoslrooraculo, tanqum ex conimuni fonte, derivalum esse, ade est ut nulio interprte in dubium vocari manifestant videam. (Uoseninuller.) ET IN ANGELIS SUIS BEPERt PRAVITATEM. Al'glimenlaniur ex hoc nonnulli , quasi angeli qui lapsi sunt, non sint creali in grali. Sed responderi posset primo, qud hsec sint. verba Elipbaz Themanitae, cujus verba non inlendit Ecclesia omnia canonizare. Sed etiam absolut respondelur, sensum verborum tantm esse il prmitatem, scilicet quia illi propri voluntato Deo recesserunt. Intrim, quia in Hebrao sic Et in angelis suis non posuit lauclem vel lulegtlur cem , plenis dicimus Deum non posuisse in eis laudem vel luccm, id est (ut sequentibus verbis in Hebra:o explicatur), Deum se super eos non firmsse , hoc est, non auxisse gratiam, sicut l'ecit in aliis, mox grali communiler omnibus data, ben uli it illi eperunt. Et plan vox Hcbrasa non signilical quaracumque lucem sed lucem excellentissimam, ut etiam Vaiablus annotavil. (Eslius.) eux mmes qui servaient Dieu n'ont pas t stables, et il a trouv du drglement jusque dans ses anges. L'Eglise sainte s'est servie depuis trs-avantageusemenl de celle parole dont Elipbaz lit alors une trs-mchante application l'gard de Job et elle la reprsente souvent aux plus justes pour les obliger de travailler leur salut , comme dit saint Paul , avec crainte et tremblement. Car s'il est vrai que les anges mmes sont dduis de leur puret que ne doit pas

bono

et virlule. Ita

dorus et Didymus
est
:

in

Caten Grec. In Hebro autem


,

In angelis suis posuit stultitiam

nSnn

tahafah,

quod Pagninus

vertit lumen, Tygurina, vesaniam,


;

Re-

gia, gtoriationem

qus

tanta varietas orla est ex fe-

cunditatc radicis SSn halal, quod significat la-udare,


fjloriuri,

vocem

attollere, scilicet

cum

gloriatione, ful-

gore, splendorc aut etiam


sin significet glori et
id est,
lilia

insani, ut per antiphra-

nominis splcndore indignum,

pravum. Sola nempe pravitas coram Deo stuW


Potest etiam verti
;

est.

cum

Vatablo

In servis

suis

non posuit vcritalem


:

nec in angelis posnit lucem

Angeli non sunt creati Deo in omnimod verilate et absolutissim perfectione, sed in statu quodam medio inter summum et immulabile bonum, sive Deum, et bonum commutabile quod est
xctssirrtni, q. d.

creatum, e

scilicet lege,

pra ipsos erat,

ut si ad summum, quod subonum immutabile amandum con-

verterenlur, ad gratioc gloriceque statum


renlur, sin ad

promoveinfra illos

bonum commutabile, quod malum

erat, sese incurvarent et abjicerent,

hoc ipso su
culpas ac

dignitale dgnraient, et in

pnae

dilaberentiir atque corruerent. Quse


lia,

quidem sentenTenet enim


fides

ut nott D.

Thomas ad hune locum, secundm


fidei

doctrinam Catholicoe

plana

est.

Calholica, oinnes angelos in statu


los, et

bono

fuisse crea-

quidem

prse cteris creaturis

optimo ; quippe

qui (ut sanctus Dionysius clestis Hirarchise cap.


loquitur)

Deo proximi
casleris

sint,

atque divini principats


antecellant,

munere hoc

omnibus

qud

pri-

mari pluribusque modis

Deum

participrint, siqui-

dem non solm substanliam et vitam, sed etiam ralionem et sapientiam buman long praestanliorem, aliacraindre un homme faible, qae sa chair t sa propre fragilit exposent des chutes continuelles V Mais c'est nanmoins cette fragilit mme de notre nature qui doit tre en nous le rondement d'une plus grande fermet, en nous obligeant de mettre toute notre confiance en Dieu seul. Car noies portons dit le grand apolre, dans des vases trs-fragiles le tsfcr (!e notre salut, afin qu'il paraisse que ta grandeur de lu puissance qui esl en nous est de Dieu et non pus de nous. L'exemple de Job en a t une preuve convainc. mie selon l'expression puisque " nabitanl vritablement d'Eliphaz qu'en une maison de boue et n'ananl q-i'un fondement de terre, c'est--dire, ne possdant ie trsor de la pit qu'en un corps sujet la pourriture et rellement tout couvert d'ulcres non-seuleinrit il ne fut point coutume ui ci termin du soir au matin , selon le dessein de son ennemi, qui voulait, en faisant prir son corps, perde son me ; m is il fui rempli qui le porta bnir la d'intelligence et de sagesse
, ,

main de

celui qui

le

frappait, et

empcha

qu'il ne prit
(

pour toujours.

S; * c y-)

557

COMMENTARIUM. CAPUT
spiritalia naturae intellecluali

IV.

558

que charismata
tionata, in

propor-

intimis

illi

conjungerentur, et per

amorem
ipso, ut

ac dile-

prima su creatione excellentissimo modo

ctionem arctis adhrerent, et in


bono, iirmarentur ac stabilirentur;
res ipsa docet, et

summo

receperunt. Angelica enim satura, secundm Dama-

nibilomin:, ut

scenum

lib.

2, cap. 3, est

substanlia iutellectualis,
libra,

scmper mobilis,

arbitrio

incorporea,

Deo pr

nandus luculenler

eorum casus miserandus et abomitestalur, minime stabies fuerunt

ministrans, immortalis.

Cim ilaque
qui

taies tanlique
iis

ab

initio conditi essent angeli,

quidem ex

ingenli ad
totos ad

summum bonum
Numen
suum naturalem
in

propcr.sione statim sese

divinum

converterunt, non solm


tenuerunt, sed per gra-

Unde muli minus boquantmcumque sancli et Deo infime conjuncti videantur, omnin stabiei mini lapsp immunes esse pulandi sunt, quoniam ecce qui serchm.
qui tam turpiler ecciderunt.
ulines,
ei

principatum

non sunt stabies.

(iam indissolubili charitalis vinculo immutabili aeler-

Ex
ailiil

parte vero vit activai videtur in aiigelis vel


vel

noque Deo

colligali, et

summo bono

stabiliti,

ad

minimum quid seu

vald

parm

pravilalis
est

supernaturalem

et

prorss immutabilem

ceternai bea-

esse potuisse.

Quant enim quis propinquior


,

titudinisstalum long felicissimum evecti sunt.

Qu

primai summaeque recliludini

minus profect de

ver contra non custodierunt principatum suum, sed sponte su libero abusi arbitrio, Deo crealore suo
per peccatum desciverunt, divin grati spolia ti, de
luce in tenebras, de scienti
in

obliquitate parlicipet necesse est.

Cm

aulem Deus

qui

suprema primaque recliludo

est, et oninis

recli

gnomon ac norma,
riis

inferiorescreaturas per superiores

ignorantiam, de in-

dirigens atque gubernans, angelis

tanqum suis vicaUniversilatis


,

nocenliin culpam, de
pl corruerunt, et post

felicitate in

miseriam exlcmfacti

ac legatis tolius

quodammod

et

tam miserabilem casum

omnium genlium

ac nationum regimen eommiserit

sunt impnilentes et obstinati in malo, aberrantes


vero, dclinantes bono, infirmati in virlulc
clusi Dei contemplatione,
;

par omnin erat, ut nibil aut parm


reperiri posset pravitalis
;

et ex:

quai

admodm cm lamen in
ne
in

in iis
ipsis

ut Judas ait, cap. 5

lu

ade abundaverit

verendum

est

bominibus

judichim magni diei vinculis leriiis sub cdtigin reservanlur.

quantvis eliam sanclalis opinionc florenlibus


desit, ut

non

non maie boc loco D. Thomas majori ad


in

Mirum

profect et vald

mirum

est angelos, tt
,

minus argumenlalur, qui shnul tamen provid monet


cavendum, ne quis bine
errorem incidat Origenis,
qui etiam quoscumque spiritus creatos inslabiles esse
asserit
illos

naturai gratique dotibus cumulatos

lanlisque

cm

ad coniemplativam lm ad aclivam corum vilain rite

ordinandam

prsesidiis instruclos, sft, tarriri rec-

et

obnoxios pravilaii. Constat enim spiritus

titudinis excidisse.

Ex

parle enim vils contempatrvqc


;

bealos, qui ad

Deum

eonditorem suum ab

initio

summa videtur ipsis i'nesse debuisse stabilisas dem manifestum est causam mutabilitatis esse
Est

siqui-

creationis sese loios per dileclionem converterunt, in

polen-

codem per graliam

ita stabilitos,
,

ut ab eo

nunqum
qain-

tiam, sicut diverso causa immulabiiiiatis est aclus.

amplis dimoveri possint

sed prorss immulabiles


;

namque de

ralione polehfiae, ut sese babeat in-

per glorjam lern Kuminis fruilionc beenlur

differenler ad esse et
est,

non

esse, sicut de ratione acts

im quibusdani bominibus,
hc

licet angelis

nalur su
,

habere aliquodesse delerininatum. Atqui quant

long inferioi'ibus, majorique mutalioni obnoxiis


vil

in

aliquiil

magis perficilur, tanl etiam magis

in perfein

variabili et inconstanli

per singularem Dei


,

tione su acluatur ac stabililur,

minusque est

po-

gratiam privilgie prorss eximio conceditur

ul ab

teniiaul

obnoxium mutalioni. Unde Deus, qud per


sit,

omni

pravitate peccati

immunes

existant,

quod Se B.
ambigit.

se aclus purus

prorss ctiam immulabilis

exislil.

Virgine ac S. Joanne Baptist

fidelis

nemo

Quare cm angeli

inter occupes crealuras nalur su

Caelerm nunc alterum argumenli mcinbrum, quod


ex humana condilionis
fragililate

perlVctissimi existant, et

mum,proxim
At
libero,

accdant,

ad Deum, mirum est

actuin purissiin ipsas

sumilur, expenda-i

lantam

mus, cui simal conclusio prcedentis ralionis con-\


jungilur, et sic babet
:

cadere poluisse in delerius immutationem.


inquies,

prdili

fuerunt

arbitrio,

et

Vers. 19.
luteas
,

Quant magis
(1) ?

hi qui

habitant domos
,

consequenter tam ad

malum qum ad bonum

indiff-

qui

terrenum iiabent fundamentum

consu-

rentes, idcque nmtabiles, scilicet

secundm senten-

mentcr velutatinea.
(1)

Est perelegans terrer bo-

liam, non

secundm substantiam. Atlamen sicut maad formam velut potenliaad aclum ha volunlas ab bonum. Quare id quod est ipsum per se bonum, quod est divinum Numen, oinnin immulcria coniparatur
,

Hl QUI HABITANT DOMOS LUTEAS. l'.U T3.


,

KOW

purus; cterarum ver naturarum voluntales, quai non sunt ipsum bonum, comparai!! ur ad ipsum ut polentia ad actum unde quant magis inluvrent ei tant quoque magis in
, ,

labile est, uipoie aclus

bominibus, sive spirilibus quai domus latem buinanis inbabilantibus corpora vocanlur 2 Cor. 5, 1, quia ex lulo l'ormaia suni, Gen. 2, 7. Corpus est quasi doinicilium bominis, id est, animi qui propri Iwmo dicilur, teste Manaiiti>.;> ilicinensi in Mosen l'L Alii ad sepulcrum peieruot; ita

domus urgillaceas
,

id est,

Chald. improbi
luteo.

qui habitait

in

septdcro luti,
14,

Sepulcrum vocat domum, ut Isa. domosu, ubi Jon. babet i.i domo s
,

18, in
:i
-

}';>

b;)!i

>

stabilhinttir.

Quapropler

cm angeli

prae caeteris

tcrn, ul wicatur lob.


nas, uti:as nostras

croaluris excellcntis

Deum

parlicipareut, et claris

3, 'J. Diodous.i. i,p. 33, scribit ^Egyplios sepulcra Siou o&toy, domos ter-

sublimisque eoittemplarentur,

consequens quoque

hospiiia, vocsse
st
,

domus iwr>fliei, dicersoria, sive nam mora tam brevis saip ta iilis

uc ralioni consonum videbatur, ut e propinquo etiam

qum

in islis cerla et terna.

, , ,

,, ,

559
uiinis

IN
periphrasis
;

LIBRUM JOB
habitationis dissolvatur,

560
2 Cor. 5,
1,

qualis fer est isla


:

Pauli ad

Gnes. 2

alludit

Corinthiqs scribentis

Si terreslris domus nostra hujus

autem ad

nostri corporis luto seu terrae limo effornil

mationem. Corpus enim hominis


QUI TERRNtJM HABENT FUNDAMENTUM, 13V3. 7C7N, D"P3\ quorum fundamentnm est pulvis. Quorum corpus quod scilicet est basis et vcbiculum animse , in pulverem converlendum est. Hinc homo pulvis vocallominis fnndatur, Psal. 103, 14. Poeta Hebrseus meiitum pubre , et finis ejus in pulverem. Forte sepulcrum hic inlelligit quod voce pulveris significatur Dan. 12, 2, quod fundamentum hominis dicitur, scd certa et quia domus luec ei non temporanea a-lcrna. Simili- : Mon sermo fundamentum , sed opus. Porr lioc inlelligi potest vol de domibus, qu ex luto et lapidibus conficiuntur, ut ccelesti angelorum quod ex luto habilaculo opponalur vel de corpore desiimptum est et sic opponitur spiritualitali angelo,
:

nisi

lutum

est

et,

ut eleganter Tertullianus

lib.

de Resurrectione

carnis cap. 16, dixit, limus titulo hominis incisus.

Quod

veluti imitalus consimili cert venustate D. Gregorius

Nyssenus orat. 1 de Beatitudinibus hominem vocat


-piv&v v^ptvra
fictile,
,

luteam statuant

dh

us Paulus vas
1.

2 Cor. 4,

7; addit Isidorus Pelusiota


,

2epist. 5,

remque eliam

amplificat

corpus nostrum esse imXoO

KxiToi cavdxepsv, onini luto imbecillius.

Quamobrem

antiquiolim, leste S. Hieronymo in cap. 29, Jeremiae,


jmXouotTas, id est, totos luteos vocabant illos, qui in luto islius corporis constituti et penits immersi

rym.

(Synopsis.) D1NDY', contenait cas (domos) scil. D'ion conteconleruntur, dissolvuntur, destruunrentes , id est lur ; impersonalis loquendi formula , qua1 plenc exstat fi-rem. 51, 4. niy"i32 1VT33 plantabunt plantantes, id
,

non

possunt senlire cleslia

quos pari eleganti Tertul-

lianus limo figulatos dicit ,


tiant.

qud nihil supra lutum sen-

Eosdem

illos

pelusiolas carni suae aucloratos

est, plantabitur;

item Isa. 24, 16. Nah. 2, 5, plermque tamen nominativus parlicipii omiltitur, conf. infra 7,3.Ps. 75,ll;75,2.Ezech. 19, 8. Os.l2,9.Quarcet Chahkeus verbum in passivo vertit Conterentur coram vernie. Ne aliter Syrus et Hieronymus ut mox videbimus. TST-'JSb quidam cum Chaldo vertunt quod sic explicant Tineis ac vermibus conrn tine dcvorandi, seuad consumendum projecti. Ineumdem sensum Mercerus ante tineam cxposuil velut in potestate et dominio tinea? et vermis ab eo alleruntur
:

et sordidis affectionibus illitos, ut luteos imperatores

S.

Cbrysostomus
,

in cap.7 Isaiae vocal

y.|Aai<7upc,[j.vou;
,

liumi repentes

vilissimis

rbus affixos

corpori suo

tanqum

luto immersos.

Hoc ergo luleum corpus domus anima: dicitur, quia nimirm anima humana cerlo quodam modo est in corpore, sicut homo in domo, aut nauta in navi, in

quantum

scilicet est

motrix corporis.

Verm

cni

quasi ante illam positi et ejus arbilrio permissi , ut eorum cadaver in sepulcro exedat. Paulo alio ilexu Ludov. de Dieu In prsenti tine id est, in vil mahnte et quasi conspiciente tine, ut qum in bellis ac prliis , interfecto hero , tinea qu in vestibus hret, superstes manet. Quod qum sil longinquo petitum et parm idoneum , quisque ipse scntiet. Mull apliorem san sensum inlerpretalio fundit Mercero proposita. Ei tamen boc obstat qud VJ , tinea , lanam quidem et vestes consumit non vcr cadavera, quippe qu vermibus consumuntur, qui hebraic nominibus TOI et nybin seu n'jSin appellanlur. Quare adslipulamur Noldio, qui in Concordant, particular. p. 450, et Tymp. n. 18, alque in Annott, et Vindic. n. 1497, nostrum ^dS, propri ad faciem, signiticare ad instar, tanqum, observai , quo eodem sensu et capiendum 1 Sam. 4, 16. Ne ponas, habeas, reptes anciliam tuant TJ'h'Z rQ'OS; ad faciem fdi Belial ne me instar talis esse censeas. Conf, Storrii Observt, p. 287. Et apud Latinos ad faciem valuisse ad instar, apposit nott A. Schultens ad b. 1., excitans locum Plauti Cistell., 1, 73. Ad i.stam faciem est morbus , qui me macrt id est ad istum modum , ad islud instar. Rect ergo Aben-Ivra noslrum VJ 'asb explicavit VJ2, sicut tinea. Alexandrinus et Vulgata velus : Siro; rpoitov, tanqum tinea. Scnsus ilaquc liic est Conleruntur tanqum tinea scil. consumcre solcl vestes aul pannos , ut infra 13, 28, ipso Jobus queritur, se putredine consumi , VJ T)2H 1X22 instar vestis , quant consumit tinea. Conf. Isa. 51, 8. Reclissim igilur Hieronymus nostra verba sic vcrlil Cousumentur velut tine. Sunt, qui sensum liunc faoiftnt Conterantur tanqum tinea, scil. conlerilur, id est qum facile solot conScd rect Noldius 1. c. animadverlil leri tinea. Tinea, quoties allegatur, semper est aqens. n Quod ver ita scse liaberc , docent loca sex reliqua, quibus, prter nostrum , tine mentio fit, infra 13, 28, 27, 18. Isa. 50, 9, 51, 8. Os. 5, 12. Ps. 59, 12. Verba nostra ita reddidit Arabs Deprimentur cotant tenebris. Tribuit iomini VJ raliqinis nolionem vcrbo , Ps. G, 8, quod aliqui, veluli Clialda-us , Catigare significare pulant. Tenebras autem h. 1. accepisse videlur de tenebris mortis aul inferi , quibus tandem morlales oi.ines nreinunlur. (Rosenmuller.)
et
;
: , , :
:

comminuuntur

idcirc aliqui dixerint


subslanlialiter, sed
illi

animam non

uniri suo corpori

lantm accidentaliter assistere


inhabitat, aut vestimento

sicut

homo domui quam

quo

amicitur, vel nauta navi

quam

dirigit

ut hanc opi-

nionem excluderet, non abs re suhdit


liabent

Qui terrenunt
,

fundamentum, quo datur


corpori

inlelligi

non secs
materiae

animam humanam
uniri.

qum formant
sit

Siquidem maleria fundamentum form phi-

losophis nuncupatur, eo

qud

prima pars et veluti

suhjectum
in

in generalione,
,

non secs ac fundamentum


uti

doms conslructione

D.

Thomas ad locum

hune scitannotavil. Hoc porr fundamentum dicitur terrenum , quia nimirm corpus quo veluti funda,

mento ac

basi totius hominis structura et vita nititur,

Hebr. Seront-ils briss et livres aux vers. Infr. L'Hbreu porte Qui sont dfaits 16 25, 6. devant un vermisseau. Plusieurs savants pensent qu'il est ici question d'un ver dangereux trs-commun dans le Ymen aux Indes et aux ctes mridionales de la Perse, et dont Nicbuhr donne la description. (Voy. en Arabie, p. 155.) Ce ver, appel ver de Guine , et par les mdecins d'Europe venu medinensis, se forme dans le corps de ceux qui en avalent des ufs dans les eaux corrompues que l'on est oblig de boire dans ces contres. C'est pourquoi les Arabes prennent la prcaution de passer par un linge les eaux dont ils ne connaissent pas les qualits. Quand le ver est form , il
:

15,

ji

se fait

un passage

travers le corps. Lorsqu'il est

par-

venu

la surface

de

la

peau

ce qui se

lait

WJ

n'est pas douloureux , il dvider, mesure qu'il sort , sur une paille ou sur une petite baguette de bois, et prendre bien garde de le rompre ; car si cela arrive , il se retire sur-le-cbamp dans le corps de l'homme et > cause la paralysie , la gangrne et souvent la mort. Le docteur Cramer fut attaqu par cinq de ces vers la l'ois, et peu de jours aprs il mourut. La venu medinensis est plus mince qu'un fil coudre , et longue de deux trois pieds. (Drach.)

un picotement qui
soin de
le

sentir par faut avoir

561

COiMENTARlUM; CAPUT
ccelo, sed terra existit
,

IV.

568

non

et in

lerram poste*

rodit vestimentum, ex
ralis

quo nascitur,

ita

mors natu-

resolvitur.

Quamobrem

sancli Patres jubent nos

sp

ex causis corpori internis oritur, illudque consu;

considerare qui simus, et in corpus aciem mentis retorquere, de quo sacris imbuti Litteris afllatuque di-

mit)

ben tamen nott D. Thomas non banc esse


liftera;

primariam

intentionem, sed

eam qu

in
,

pra>
ct'im

vino sic loquuntur, ut horrorem cjus omnibus alque


dcspicientiam odiumquejustissimum mrita incutiant.

cedentibus egit de morte seu defeetu peccati


diceret
:

Et

in

angelis suis reperit pruvitutem.

Ouare

Hinc Arnobius

lib.

2 contra Gentes animas


carceribus
;

dicit cor-

ut conclusio prmissis respondeat, hoc hemistychium


similiter ad

porum
cap. 20

esse indutas

et S.

Ambrosius

in

peccatum, per quod


,

justifia in

homme

Luc carcereum
tppoupv,

corpus appellat, uti et Cleimi-

consumitur, referri dbet

sic ut

per tineam hoc loco

mens Alexandrinuslib. 3Stromatum, Plalonem


tatus,

melaphoric peccati fomes significetur.

Quemadmo

nominat

custodiam; et D. Basilius ho-

dm enim
fomes ex

tinea re ips

quam

corrodit enascitur, ita

mil.

24,

similiter Jea^anipiov carcercm,

quo eliam
vric'-

homme

peccatore, in
impellit,

quem

desvit,
si

dm
quam

sensu apud

Stobum serm.

119, $(?.;, id est,


sit
;

eum ad peccandum
lib.

et universam,
Id
,

lum, appellatur, qud anima


ta, et

in

eo fc&jMvn,

alli g-

habuerit, juslitiam consumit.

quod S. Gregorius
eleganter expressit
licet,

quasi vinculis constricta


vitam, irap
in

unde ThemstiuS'Piov,

5 Moralium cap. 27 et 28

id est,

tw

pav, vi et violenti,

quam
cui

cujus oraculum ut ibidem consulas

quo etiam

animus

corpore palitur, dici pulat, qud nimirm


;

mors

tacita et prodilrix manifeslatur descripta. Si-

in vit quasi in carcere et vinculis sit invitus

cut enim tinea vestem lacitis morsibus rodendo tu-

Seneca consentiens

epist.

GS

Corpus, inquit, non

guriolum
tur,
ita

sibi xdilical,

ibique abscondita coromora,

qum vinCulum aliquod libertati m circumdatum. Ab boc utique vinculo expediri et absolvi cupiens cum gemitu Apostolus exclamt Infelix ego homo, quis me Uberabit de corpore mortis
aliter aspicio
>
:

et impii

nullum strepilum mortis


admiltcndo
,

nullam

inlerits cogitationem

hujus cogilatiunis abigunt,

dm strepilum magno cum silentio per-

eunt, morte instar tinea; sic eos consumenle. Csele-

hujus ? scilicet calamitatis et inforlunii loco babebat


illam, quse in carne Iransigitur, vitam
sic vivere nihil aliud erat
,

quippe cui

qum

continua mori, quem:

admodm

de se profitetur, ad Corinthios scribens

rm ad banc inlernam nobisque congenitam nalurse ac del'ectionem cxlenia nonnunqum vis et violenti accedit, qu nos incautos et nihil minus cogitantes non rar obrual et succidat. Unde
corruptelam
subdit
:

Quotidi morior.

Totius porr mortalitatis hujus ac miseriarum inde

Vers.

20.

De

man

usque ad

vesperam

(1)

resultantium fons et origo unica est corpus quod corrumpitur, et pondre ipso corruptionis aggravt ani-

mam,
cit et

et

plumbe

veluti

mole

imbocillitalis sic abjiillis alis

premit humi, ut beatissimis

nudetur,

momentis hoininern morti propinquuni esse. Quoniod ergo (|uicquam essel perieciionis in eo, qui in monienta nii nisi inleritum exspectet ? .1 manc ail vesperam diurnum spatium indical, ut Exod. 18, 14. Isa. 58, 12, quo loco eadem
(1) Significat

singuis

quibus sese evehil ad


ut in

Deum

et

terrena habitatio, vel,

Grco

est, ^sSes oxjvo, id est,

terrenum habita-

ctilum,
vile

drversofium fneculenlum, luteum corporis et

tugurium, putidum unibraculum, deprimit sensnm


;

milita cogitantem
fi5a,

pro quo in Grco est

v&v TroXupcv-

mentent prndentem,

quam dganter

Cresollius

noster in Mystagogo

dsedalam vividamque inlerpre-

qu noslro, senlentia A die ad noctem absolvis me, brevissimo spalio telam vitae meae perlexis instar floris, qui man exorlus, vespere exarescit, quemque una dies nascenlem et cadentem videt. Conf. Ps. 00, o, 6. In 1T\y, dagesch prima; radicali imposilum non esse compensalivum mdia; elis;ic, Chaldaico more, ut plures grammalici slatuunt, sed mer eupisonicum, rect observavit N.G. Schroederus Instit. ad Fundam. iSlQ, prie defeetu poling. Hebr. Reg. 75, a. \i.
1re,
:

WWQ

tatur, illuslribus commeniationibus assuetam, pul

uentis, scil. 3,S, cor,

animum, curain
25, 23, 2
et simili

(coll.

pien phrasi
18, 3, supra

cherrimarum rerum machinatricem


sapientia;
ait,

in curriculo

versantem

Sunt enim ypovn^e, ut Galeconsilia, eruditse

nus

tfQfk (j&uXsp.aTa, sapientia

cogitationes,

commentaliones aninue doct,

et subli-

mes. Hinc olim Sapientes, qui in magnis honeslissimisque studiis omne tempus aelatis suae consumebant
,

<fpMTi?7ai

appellabanlur,

qud nimirm
meditationibus

sasibi

pieniiam

seriis, doctis et assiduis

comparrent. Talem ergo mentem Salomon Xutp ov? tiia nominat, quai pulcherrimis et perennibus meditationibus addicta, in

Jud. 19, 50. Isa. 41,20, 22), i. e. nemine adverlente, seu ralioncni eorum habente, inopinalo, abripiunlur. Conf. Ps. 57, 55, 50. Alii ad Q1X012 subpudienduin volunt V, ut ita sit vertendum Absque ut quisquain apportt manum, i. e., nemine ruinam acclrante, et ad interitum propellenle, pereunt in ternuni. Prior sensus lamen, ut magis idoneus, praferendus. Veterea in posleriore hoc hemistichio vertendo mirum in raodum inter se discedunt. Alexandrinus Kai nssp ~o p, $va,a<n aTc auTc; {WrMa-jn, -wXovTO, quod in balin Vrlei'O
1, 8, 2, 5,
illipsi
: :

Exod. 9, 21, apud noslr.

Sam. 0,20,

Sam.

sic

perierunt.

arcanis et clestibus curis

expressum Et quod non passent sibi ipsi subvenire, A quo sensu prop abest Kimchi, qui sic
:

occupalur

quam sanc mirum quantum corpus hoc terrenum impediat, et quodammod su faece oblimet. Quod autem hic pro conclusione subjungitur Consument VELiT a tinea posset quidem secundm litter superficiem de cor^orali quoque morte intelligi, quam bomo naturaliter meurrit ex eo qud
; : ,

terrenum habeat fundamentum (quia sicut tinea cor-

exponit: Ita ut non sit, qui pouat seu ordiuet, i. e., qui offerat remedium, qui mederi queat, aut ingruenti morti occurrere. Ordiuuni, prscvibendi notione verbum occurrere quoque Kimclii taonet Exod. qmi' ordinabis coram 21, 1. Hc sunt, Dn'JsS illis, quo loco et Onkelos verbo !", ordinavit; usus hc sunt, est. Reclis tamen ea verba sic vertu ni ur qu eis proponas. Chaldseus b quod non ponat eis prolongationem, in ternwm pereunt. Sed vocem NDlN, quse, verbi "J1N prolopgandi signilicationc, pro-

QW

CUH
:

IN

LIBRUM JOB
iidem negaverunt,

64

SUCCIPENTUR
NU.M
1:1

ET QUIA NULLUS INTELLIGIT

IN /ETER-

quam

pacis tempore profitebantur;

perhiUNT.
est, eilissim et continue, succidenlur.

et in adversis plurimi defecerunt, qui in

prosperis

Est enim,

constantes, ac fortes appareban t.

H(

ben nott Sanctius noster, modus dicendi pro,

Caeterm quoniam quoeumque quis modo peceaverit,

verbiale
quaie est

quo lempus brevissimum

significanius
et

dummod culpam suam


:

agnoscal

et

per pcenilenel remissio-

ii!ud,

quod

inter

malulinum

vesperlinum
cap. 38, 12
:

tiam dilut, miscricordiam consequitur,

inlercedit. Sic Ezechias

apud Isaiam
/'aies

ail,
;

nem accipitpeccalorum

hinc, quia plurimi peccatores

De mane usque ad vesperam


Marte (lorcat,
arescat, Psal. 89
G.

me

et Psalmista

et transeal, vespere dcidt,


,

induret

et

culpam suam non agnoscentes opporluna peeeatis suis delendis remdia minime adhibent, fit ul tam pauci

Verbum

autein succidendi, ul

ben observt divus Thomas, violenliam importai.


Succisio enim arboris ab exteriori causa procedit, cl
violenl accidit, nec praevkleri polesl,

maxima pars hominum in interitum rut sempiternum, atque hoc est quod subdit
salvenlur, et long
:

QuiA NULLUS INTELLIGIT,


:

IN

/ETERNUM PERIBUNT

prO

cm

libra

quo Septuaginta vertunt Eb quod non possent


subvenire, perierunt.

sibi ipsis

succklenlis volunlalc dependeat.

Signilicat ergo se-

Agunt nimirm de

spiritualibus

cumlmlitlera: superliciem

illos

repcnl ac subito

subsidiis, quae pietas et vera religio, et praesertim


nilentia,

p-

mcoio

tollendos, idque ipsos ignoraluros.

Mors enim
medici

hominibus adferunt, quibus


et

et

perpelu

naluraiis per aiiqua signa naturalia, qu;e

tpaei;

morte liberentur,

vitam ver beatam consequantur,


oficiis

vocant, praecognosci potes!,


ignola es!
libra
,

sedmors

violcnla penits

quibus peccati remediis etpietatis

homines im-

ulpole diversis

casibus inopinatis et

probi darc operam, perturbationibus animi ac vitiosis


affectionibus su culp impediti,

plerumquc malevolorum voluntatc dependenlisciri

bus obnoxia, unde non potesl

man, an homo ad
intenlionem

minime po tuer un t. Utramque autem versionem Hcbraea verba patiuntur,


quae sic habent, T$&V> .TSab D'Ua lbao, Mibbeli me-

vesperum usque viclurus

sit.

Secundm primariam
conformiter
iis

ver")

iiltera

sim lanetsa iovedu, quod verbum de verbo transferen


tes ita

quae ad superiorcm versum

notata

possumus

inlerpretari

Eb quod

non

sit

qui apest

sunt, loqnilur hic de morte peccali ex tenlationibus

ponat in seculum, peribunt. Illud autem, non

qui

polissimm extrinsecis proveniente, quae plerumquc


magis repenlina
solet existera.

apponat, doctissim explicat Vulgatus, quia nullus ntelligit, sive,

Quemadmodm enim

non est qui apponat corde vel mente. Se-

prccdenti versu dixeral lenlalionem, quae ab intrinseco aliquo principio exoriiur, non solere subito aut

ptuaginta ver interprtes

cum Hab

lanelsa conjun-

xerunt id quod Vulgatus traduxit in iernum; sed

repente hominem pro&ternere, sed paulalim el sensim


sine sensu ad lapsum disponere,
cati

tamen

significat etiam
;

Hebraic fortitudinem sive po-

dm

quis initia pec-

tentiam

quam

signilicationem Septuaginla spectantes

in

semetipso reprimere non curt, secundm


:

intellexerunt, qui non ponat fortitudinem, sive po-

illud Ecclesiaslici
cidet, cap. 19, 1
;

Qui sperrJt rnodka

pauiatim de-

tenliam, ut scilicet semetipsum adjuvet, ul


tulerunt. Uniformiter

illi

trans-

et sicut

vestimentum, quod non ex-

autem omnes

significant,

pec

cutilur aut ventilatur tine consumitur, ita vicissim

catores plerosque defectu

pnitentiae in aelernum

hic significat
tentalio

quomod ilia qua; ab extrinseco ingruit hominem plerumquc subito prosternai, et in


:

perirc ac suxsibi damnalionis

causam

existere,

dm

nimirm tam necessarium


venli, et

salutis

rcmedium

procras-

gravem prcipilet ruinam

quemadmodm David

rex

tinando de die in diem differunt, donec morte pr-

ad incautum aut curiosum nudic mulieris aspectum


illico in

cm minime

cogitant, ejus falce succisi im-

concupisccntiam ejus exarsit, et amoris

telo

pnitenles occumbunt.

ictus occubuit.

Et

in perseculione ac tormenlis mufti

Vers. 21.

Qui

autem reliqui fuerint

(1)

aufe-

terminum prorogatum dMercerus et Drusius medicinam, rcmedium, signare aiunt. Quae nominis JOIN nolio clsi Buxlorlio in Lex. Cfaald. non sit commemorata, tamen propterea illi non est abjudicanda, quod verbi "IN parandi, prparandi significalione nomen WIN eodem jure de medicamine possit us'iipari, quo Njpn, aptatio, ordinatio de medicin, remdia dicitur. Ilc ver nominis N2HN significationo admisse, Chald;cus cumdem sensum expressit, quem anlca ex Kimchio aituliinus. Al rationem plane diversam in nostris verbis vertendis secutus est Syrus quem sic reddidit Arabs
tract ionetn, prorogationem,

nott,

(1) Hebr.: Optimum eorum in iis? quicquid in cis prstat ? Opes, gloria et eximiae dotes eorum anima rationis parliceps. Separatur corpore praeclara porlio
;

quam
nalur

habent,
dill'ugil

nempe anima. Quidquid


aliis

illud est

quo

sese morlales

praccellere pillant, nonne illud dillluilquc pr;e inlirmitaie human,

Ne

ponantur habitatores in perpctii:tm, sed perant. Apparet, Syrum posl D'UD ex v. 19 repeliisse '33U.*, idque cum rtjS conjunxisse. Solus cleris rectis

etiamsi non ipstituatur arrogans illa comparatio cum Deo, quam lemer visus es eillare sermone tuo? Vel, dignitas eorurk ab eis ? ut sil 0. pro ]'D. Seipsum dclarai sequenlibus. Alii, 03. cum ipsis : Hoc vull, dm vivunl, anie niorlem, jam prit et migrare compellilur ipsorum ingenium, ratio, memoria, et quicquid habent prtiosoe dotis. Al. sic Ainion posteritus illo:

iernum peribunt. Subaudit quidem, ut nos faciendum monuimus, post D^tfftZ nomen 3o, sed verba alio, quam in-

IMeronymus

et

quia

nullus

iuteltigit,

in

rcliquiic, eorum aufeilli enim Yivunt tamen in filiis etiam aufmintur moite, cm parentum exlio non siit prudentiores lacli , ut Deum reel agnoscere
interit, etc.? Reliqui, sive
reii.'ur.

rum

Ne

dicas

discant.

dicaVimus, sensu ceipit, soilicet hoc: Cogitatio ibifcfi morlis alque humanac fragilitatis liomines conlieberet peccando; sed hujus rei vel igi
vel oblivio in

sempiternum hommes intcriiimi addueil.


(Rosenmuller.)

ENTtm, ET NON IN sapienti.v; dcstituti sapienti. Citra assecutionem sapienlise, qu in vit; apuid ipsos nthOS justitia ? Non possunt igilur cum l>o eontendere judicio, et vincere. Argunienlalur Elipha/, misci i <l morlalilate hominis ad ca-

S65
RENTUB EXEIS MORIENTUR, ET NON
dicat
:

COMMENTARHJM. CAPfJT
IN SAPIENTIA.

IV.

566

Ac

St

non minus qum possessionum ac latifundiorum paternorum hredes, qui pravis majorum
stunt, similiter
vesligiis

Reliqui, id est,

impiorum
,

posteri,

scelerum

msi-

prxmatur morte succidenlur,

et insi-

rentiam sapientise el justili ut et Apostolus facit Ilom. 5, 12, 13, 14 r i Cor. 15, 50. Moriantur sapienti expertes, id est suit sibi stultili , ila ut ad perdendos illos alio adversario non sit opus. Ipsimot propri stultiii pereunt. Imprudentes et incauli perire soient. Sapientiam liic intelligit qu opes parrant qua; nihil illis prosit ad liberandum ipsos morte. Alii, qud nulla sapieniia sit qu mortem eflugiant. Alii (quod malim) prias moriunlur qum intellexerint quicquam de Divin sapienti ut dicilur, Psal. 49, 21 bestiis similis fit,morc illarum hinc decedens, nuil unqum sapienli data oper. Sensus totius versus est Qui reliqui ex eis fnerint , nempe posteri illorum (sive qui ex eorum famili supersliles
, ,
:

pienti stoliditatisque

su condignas pnas dabnt


quoque Daviu m-

reterno supplicio puniendi. Id ipsum

culcatdicens

Reliqui impiorum peribunt, Psalm.56,

40

quia nimirm

cum

opibus et peccatis pnas quo-

que peccatoruin hreditabunt, nec quidquam eis boni


reliquum
erit,

cm omnia

in concupiscentes suis sce-

leribusque consumpserint. Explet itaque bis verbis

Eliphaz
etat,

primam partem sermonis


revelati
et
;

sui, oraculo, ut ja-

sibi

quo

significat peccalores subito

medio
iru.'i

tolli,

cm minime

putant ad infernum de-

parenlibus meliorcs cautioresve, etiarn ipsi in su insipicnli auferentnr c medio, et similitcr setethm perbunt. Mis omnibus vult Eliphaz probaro, nullius bominis seu naturam seu justitiam plen stabilem ex se esse boniinemque variis ut vitiis, ila cl casibus ae miseriis, obnoxium esse; et licol peccata sua homo ignoret (ut mox dicet Jobum sua ignorafe),
i'uerint), niliil

sempilernis ignibus excruciandos, posleritatem

verp ipsorum adinstar pravae herbse pari ter extern>inari ac slirpits eradicari.

Qu

ratione baud obscure,

Jobum

summ

felicitate

ad extremam usque mise-

riam repente deturbatum ejusque liberos inopinato


plan inleritu consumptos quasi gentem stolidam vitque
'|

Deum tamcn

cui

omnia paient,

lalere

posse. (Synopsis.)

non

indignam

sugillat.

Ita

Lyranus

et

Joannes

puribus vet. Test, locis residunm , reliquias, denotet , veluli Jud. 7, 6, 2 Sam. 10, 10, 12, 28, al., sunt, qui et h. 1. ila eapiendum existiment. In ter bos Ilieronymus, qui noslrum hoinistichium sic
in

Qum

Jesu Maria quoque locum hune exponunt. Ubi notan-

dum

obiler, ea quae

hc lot revelatione seu polis

il-

lusione Eliphaz sibi manii'eslata profitetur, in


et ejus liberos,

Jobum

Qui an/cm reliqui fnerint uferentur ex eis. integfo conmiali videtur tribuisse hune qui se exemerint ab insipientium illorum de quibus v. prxced., numro, non communcni quidem cum illis sortem babebunl ut videlicet torn morte, seu aeternis suppliciis damnati , pereant morientur tamen et ipsi necdm sapientiam cdocti. Residui signilicalionc noslrum nomen accepit
reddiilit
:

quorum

vila virtulibus prorss singu-

Sensum
,

bis verbis et
:

laribus et eximiis

semper resplenduit, minime qua-

drare, adeque ipsis ab Elip":azo perperm


dari, senlontias

accommo-

tnmen perseverissimasgravissimasque

complecti, quai ad saularem Dei limorem peecatoribus

incutiendum perqum opportunse videanlur.


Alii

quoque Graecus
lllin
:

aliquis interpres, cujus nomen ignoG'jvsvipev to &TroXEtp.a w.xtov ev aToi , .S;17vgv.

aliam

eamque contrariam hujus


ut
sit

loci

adferunt

interprelalionem, putanles hic de viris probis serrno-

Alii nervi

notione,qu

*irv>

et infra 30, 11, occurrit, id

nomen boc quoque loco capiunt,compagenique incnibrorum, ac omne id quo corporis humani robur conQuibus Chaldams aeoensondus qui yerba noslra ita explicavit Nonne quia non est eis nistitia, ablatum est robur (seu l'ulcimenlum) eorum ? Plerique tamen prslantiam, excellentiam qu quid eminet, et reliquis superius est, qu signifcatione in 1 Gnes 49, 5, Isa. 38, 10, infra 22 20, occurrit (i. q. jrin' Cohel. 2, 13, 7, 12), h. 1. nolare consent. Ex his Aben-Esra prstanti nomine opes etdivilias insistit, intelligunl.
, : , ,

nem

instiiui,

sensus

:;i

a:tem, impiisjam

medio

sublatis, re
eis, id esi,

;iis superstites, ufe-

rentur ex

ab

iis

se^egabuntur

(scilicet lan-

qum

agni ab
;

hrvilis,

sicut Irilicum palo et auriini

seori)

et morientur

quidem,

nam

pjjs pariler et

impiis moriendi necessi^s incumbii, sed non in sapienti


in

quoniam illorum sapienti etpietasnon

peribit
:

aternum, nec interilumsubibit. Quasi dicat


eit el

Impii

telligendas pulat, et sapienti, np3n, in altero bemistichio, prudentiam, qu opes paraient, qu nibil iilis prosit ad liberandum ipsos morte. Alii honoris dignilatisque ovnumenlaprwstanti nomine signilicari volunt. Alterutri parti accensendus Syrus et Arabs
:

quidem

repente succidentur et poslqum subito,


succisi fuerint,

et quasi

momento brevissimo

haud

brevi aut exiguo teinppre, sed tot ternitate gravis'

simis tormentis cruciabuntur; reliqui ver, scilicet


justi et humiles, qui

lucrum eorum ab eis, et nomen eorum quod in eis. Nos iis accedimus, qui nomine "IIT h. 1. intelligunt omne quod tandem cumque sit illud, quo se mortales putant excellere, quicquid habont, quodque illico evanescit in morte, IJTIC* !Q3r6 NT1, moriuntur nec in sapienti. Quibus verbis plerique eumdem sensum inesse putant, qui Ps. 49, 13, 14, quasi vellet homines esse insanabiles, alquo in vitiis suis etstuliiti ad mortem usque perseverare. Sed rect monuit Bouillier opponi mortalium brve aniim aiigelorom (v. 18) immortalitati ut dical, aretom nimis ipsis Vivendi spaium concedi, ut possmt seientia: et sapientise tolerapHem mensuram sibi comparare. Qua1 omnia pertinent ad ostendenabstulit utilitatem seu
,
,

Ecce

iniquorum

et

superborum homiuferentur, ne

num
ss

actibus

non consenserunt, sed contrarium prorillis

vitae

institulum tenuerunt, ab
el calanulatibus

ipsorum cladibus
et

simul inyolvantur,
;

ad

magnam

gloriam provohentur

et

cm mors

na-

turalis ipsis accident,

oorum

sapienti

non deiebilur,
lib.

ne unqum
: i

excidel. lia

sanclus Gregorius

5
:

Moralium cap. 29, hune loeum interpretatur dicens

Quos
gloria

abs

reliquos

nisi

hujus

mundi despeclos

ftaccipimus? quos

dm

praisens seculum ad nullius

dam bominum

conditionem it;i abjectam et miseram, ut de Deo non hahoat quod qupratur Homo, at in eum debacchetur, sct Jobus, elsi ab eo aligauir. Hujus loci interpretationes aiias,sed minus probandas, utpote scopoetconsiliopoet alinas recensuil litque G. F. Hufnagei in Anima-'!, ad loca qna Jobi(Erlang. 1778,in-4)p.l2, seqq. (Kosenmuller.)

usum

eligit,

quasi minimos indignosque dcdi-

relinquil.

Sed mundi reliquos auferre Dominu;

cinir, quia despectos hujus seculi eligere

digitatm,

Paulo attestante, qui

Iti

sptu%vu seibiOl

cuntim curne.n, etc.

ai-

sis

idem S. Pater prosequilur,

el

quibusdam

veleris

567
Testament] exemplis
sus magis mysticus
illustrt.

IN

LIBRUM JOB
sub initium bujus
ncni allalo, el
aliis

068

Verm

istiusmodi senest; licet divus

Apostoli prima; ad Corinthios tertio capite vers. 19,


capitis ad versus primi expositio-

qum
et

litteralis

Thomas
quanlur.

et Glossa,

Sanclius noster aliique liane


litlcrse

Scriptur

locis

Pineda nostro in

D. Grgori sententiam

accommodent

et sc-

annotatione praevi ad cap. 4, recensitis.

Verumtamen
j

Tertia est
reliquos,

Pined

nostri

sententia

putantis

per

cm, ut superis annotavimus, illa qucumque adferunt haudquaqum Spirilu sanclo excitante et
illuminante, aut peculiariler dirigente vel assistente
diclata
sint
,

vocum

proprietate servat, potentissimos et

locupletissimos

qnoque

intclligi

qui

tandem

justas

quin polis ab ipsomet diaboio

qui

superbise stultitiaeqe su;c

phaz

sigrrficet nihil

pnas luant, ila ut Eliomnin prodesse impiis excel-

gravissimas
tias

illis

ad Jobum magis aflligendum senleniis,

suggerebat, inspirata videantur, canonicam

lenliam dghitalis aut

opum maximarum
,

aflluenliam,

praesertim prout ab ipsis processerunl, auctoritalem

qu supra rehquos moriales efferunlur

qu minus

arrogandam minime censeo


propter etiam in fine

quandoquidem ad
,

id

tandem juslo Dei

judicio bonis

omnibus exuti ternis

quod falsum erat approbandum assumantur


libri

qua-

ignibus cruciandi

addicanlur.

Quem sensum
,

licet

reprehenduntur. Continent

bujus texts germanum esse asseral Pineda, prima


lanien Lyrani expositio
,

nibilomins veritalem certam, et Scriplurae aucloritati

uti simplicior

ita litterae
;

proxiinam, ut argumentuni probat, quoniam Deo


probari vidcnlur.
rfutt Job, et

congruenlior

videlur ob raliones superis allatas

implicite

Nam

si

quando abenent

quare ab

ill

minime fecedo.

stalim

illos

Deo arguunlur, nosque

Septuaginta denique hune locum nonniliil aliter


inli'rprelantur vindictam Dei per
les,
tiii'
;

illorum erralis
familiariter illos
capitis quinli

erudimur

el

admonemur. Quiniiu

venlum exprimenenim
eis, et

quo
sic
;

flores

exsiccntr, adurunlur et convellun:

cum Deo loculos fuisse salis palet ex vers. 16. Quamobrem Origenes el NiAnselmus
iis

enim babent

InsitfJIai'it

exarue-

cetas in Calen, et cap. 3, vers. 19,


colligilur et

in Epist.

ad Corinl'n.

nint

interierunt, quia non habent sapientiam,

Quem-

plurimm
id

nierito iribuunt.

Unde

admodm

etiam superis versu nono bujus capitis

confirmalur
capitis

quod superis ad versum

dicunlur scelesli fiante Deo periisse, qu nietapbor


elegaiitr declaralur,

primum bujus

annotavimus, amicos bos fuisse

dere
lico
,

cm
aut

voluerit.

qum facile Deo sit impios Haud enim magno apparalu


instruclu operoso
, ,

perbel-

viros probos simul et sapientes, quippe qui gnrales


et indeiinitas sentenlias

passim profrant gravissimas

mililum

aut

copioso

verissiniasquc
decepti
,

licet diaboli

impostur el illusione
applicant plermque

exercilu opus habei


fiante
,

siquidem

illo

tantm volcnte,
exterminantur

qu parte Jobo

illas

au!

jubonle
iis

plecluntur

et

errent el ballucinentur. Cui errori haud parm patiocinari

moriales, null
lict polstat.

vitandi

ictus aut repellendi re-

videbatur usilalus

illius

lemporis

divinae

Al ne

quisquam

objiceret
et

Deum

providentiae cursus,
et

quo

fer

bona lemporalia probis,


et vix

impero

Iibiluque suo cuncla

moventem

guberira-

mala improbis immitlebat,


rar

unqum

aut ad-

nantem, temer alqe indict causa bominibus


sci,

modm

adversa probis

evenii'e

permittebat.

aut

iis

pnas

infligere, ideirc

negat haec sine

ceri ratiOne cohsilii acidere, sed ide evenire homi-

nibus, quia non habenl sapientiam, id est, quia

Deum

Undc ipsi fals decepti universalit!' colligebant neminem omnin innocenlem in bc vil flagellari, et adversis Deo lenlari, et consequenler Jobum, quem
lam dire flagellatum aspiciebant, haud dubi
gravi ali-

non liment aut reverentur


timor

nam

initium sapienti

Domini. Psal.

110, 10. lia Olympiodorus in

Cateh Grsc.

quo scelere implicari debuisse concludebant. [taque minores majores corum propositiones verae sunt
,

Caeterm circa ca qu hoc


libri capilibus in

et

sequenlibus bujus
disputatione ab
quaeri solet

falsae, uti el
:

conclusiones. Sic

enim plermque arguest impius; alsis

prolix

cum Jobo

mewlanlur Quisquis juste punilur Deo,


qui tu, Job, juste puniris
pius.
;

Eliphazo cseterisque amicis adferunlur,

Deo ergo oportel ut


Deo
tu es

im:

quam
quoad

eoruni dicla obtincant auctorilatem, prsrlirh


illas

Quem tamen

syllogismum subindesic inveriunt


:

senlenuas, de quibus inler

illos et

Jobuin

Omnis impius

juste punitur

impius

convenit, quibus aliqui

quidem canonicam tribuunt


aliis

ergo juste puniris Deo. Atque banc ob causani S.


Gregorius, Pbilippus et
hacreticorum.
alii

auclorilalem, e quod ut laies ab


Scipluris exira

bine indc in

dicunt

illos

gerere typum

controversiam

canonicis citentur

ac coniirmationis loco adhibeanlur, ut palet ex loco

CAPUT
1.

V.

CHAPITRE
respondeat, et
1.

V.

Voca ergo

si

est qui libi

ad aliquem sanctorum convertere.


2.

Ver stultum

interficit

hacundia, et parradie, etmaledixi

contester celle vrit, appelez donc votre secours, s'il y a quelqu'un qui vous rponde, el qui et soit de votre sentiment. Tournez-vous vers les justes voyez s'il y a quelqu'un des sainls que Dieu ail trait comme vous.

Si vous voulez

me

vulum occidit invidia. 3. Ego vidi stultum firm


pulchriludini ejus stalim.
h.

la colre de Dieu ne fait mourir que l'insens; ou plutt la fureur du Seigneur ne lue que les pelils esprits qui Vont mrit; mais aussi elle les extermine sans misricorde.

2.

Certes

et l'envie,

Long

fient

filii

ejs salute,

et conle-

renlur

in porta, et

non

erit qui eruat.

5. C'est pourquoi j'ai vu l'insens qui paraissai/ affermi par de profondes racines ; et j'ai dans l'instant donn ma maldiction tout son vain clat, tant assur au'il serait

569
5.

COMMENTARIUM. CAPUT
Cujus messem famelicus comedel, etipsnm

V.

570

rapiet armatus, et bibent sitientes divitias ejus


6. Ninil in terra sine

causa

lit, et

de hume-

non oritur dolor.


7.

Homo

nascitur ad laborem, et avis ad vo-

latum.
8.
et

Quamobrem ego deprecabor Dominum ad Deum ponam eloquium meum


:

bientt dissip, que sa prosprit ne passerait point ses enfants. 4. Car ses enfants, bien loin de trouver leur salut clans les richesses de leur pre, seront fouls aux pieds la porte de la ville , o ils seront cits en jugement pour restituer les biens qu'il leur avait injustement amasss; et il ne se trouvera personne pour dfendre leur cause, ni pour les dlivrer des mains de leurs ennemis, tant ils seront abandonns de Dieu el has des hommes. 5. El ainsi celui qui mourait de faim mangera le bl de cet insens; l'homme arm s'en emparera comme de sa

9. bilia

Qui

facit

magna
:

et inscrutabilia et

mira-

absque numro

10.

Qui dat pluviam super faciem terr


:

et

proie; et ceux qui schaient de soif boiront ses richesses. 6. Or tout cela n'arrive point par hasard, ni par un effet de la fragilit des choses humaines qui sont sujettes ces rvolutions : car rien ne se fait dans le monde sans sujet el sans une cause suprieure qui rgle tous les vnements ; et ce n'est point de la terre que naissent les maux qui nous arrivent; ils nous viennent du ciel, d'o ils nous sont envoys par un Dieu infiniment saint, et infiniment juste, qui ne nous chtie que selon que nous l'avons mrit.

irrigat aquis universa

11. Qui ponit humiles in sublime, et

m-

par son ordre que l'homme pcheur est n pour pour la douleur, comme l'oiseau pour voler. 8. C'est pourquoi, dans toutes mes peines j'adresserai mes prires au Seignenr, et bien loin de m'emporter comme
7. C'est le travail et
,

rentes erigit sospitate


12.

Qui dissipt cogitationes malignorum,

ne possint implere manus eorum quod coeperant


:

13.

Qui apprehendit sapientes


et consilium

in astuti eo:

rum,
nocte
15.
oris

pravorum

dissipt

14. Per
sic

diem incurrent tenebras, palpabunt in mendie.


feciet

et quasi in

Porr salvum
et

egenum

gladio

eorum,

de

manu

violenti
,

pauperem.

16. Et erit

egeno spes

iniquitas

autem con

trahet os suum.
17. Beatus

homo, qui corripitur

Deo
:

in-

crepationem ergo Domini ne reprobes

18.Quiaipse vulnerat, etmedetur; percutit,


et

manus

ejus sanabunt.
,

19. In sex tribulatioaibus liberabit te

et in

septim non tanget te


20. In

malum
de morte, et
in bello

fam eruet

te

de

manu

gladii.

21. Aflagello linguse absconderis, et

non

ti-

mebis calamitatem

cm

venerit.
et bestias

22. In vastitate et
terras

fam ridebis,

non formidabis.

23. Sed

cum

Iapidibus

regionum pactum
erunt
tibi.

tuum,

et bestiae terrae pacificae

24. Et scies

qud pacem habeat tabernacuspeciem tuam


,

lum tuum,
cabis.

et visitans

non pec-

el d'accuser sa divine providence de me punir sans l'avoir mrit, je parlerai avec confiance et humilit ce Dieu qui nous fait sentir partout les effets de sa puissance, de sa justice et de sa bont. 9. Car c'est lui qui fait des choses grandes et impntrables l'esprit humain, des choses miraculeuses, et qui sont sans nombre 10. C'est lui qui rpand la pluie sur la face de la terre, et qui arrose d'eau tout l'univers , 11. Qui lve ceux qui taient abaisss, qui console et gurit ceux qui taient dans les larmes 12. Qui dissipe les penses artificieuses des mchants, et qui les empche d'achever ce qu'ils avaient commenc , 13. Qui surprend \esfaux sages dans leur propre finesse, comme dans un filet, et qui renverse les desseins les mieux concerts des injustes ; 14. De sorte qu'au milieu du jour ils trouveront les tnbres, et ils marcheront talon en plein midi, comme s'ils taient dans une profonde nuit. 13. Mais il sauvera le pauvre des traits de leurs langues, et de la violence de leurs mains. 16. Et ainsi le pauvre, qui aura mis sa confiance dans le Seigneur, ne sera point tromp dans son espranee ; et au contraire, l'iniquit, qui se sera appuye sur elle-mme, demeurera muelle, tant couverte de confusion el de honte. 17. D'o il faut conclure qu'heureux est l'homme que Dieu corrige lui-mme, el qu'il n'abandonne point aux garements de son esprit et la corruption de son cur, mais qu'il s'efforce de ramener la pit et la justice. Ne rejetez donc point le chtiment du Seigneur; 18. Car s'il fait du mal, il donne aussi le remde; et si sa main blesse, sa main aussi gurit. 19. De sorte gu'aprs vous avoir afflig six fois, il vous dlivrera ; et la septime , ne trouvant plus rien en vous punir ou corriger, il ne permettra pas 'que le mme mal vous touche. 20. Au contraire, il vous sauvera de la mort pendant la famine, et de l'pe pendant la guerre. 21. Il vous mettra couvert des traits de la langue perante de vos ennemis; et si l'affliction survient, vous ne l'apprhenderez point. 22. Vous rirez au milieu de la dsolation et del famine, dont tous les autres seront affligs; et vous ne craindrez point les btes de la terre ; elles n'auront rien de cruel pour vous. 23. Mais les pierres mmes des champs seront d'accord avec vous; celles que vous rencontrerez en votre chemin no vous blesseront point; et celles qui marquent les limites de vos terres, ne sortiront point de leur place ; les btes sauvages seront douces pour vous , et ne vous feront aucun
: ,

vous en des maldictions,

25. Scies

quoque quoniam multiplex


et progenies tua

mal. erit
21. Vous verrez la paix et l'abondance rgner dans voire maison et le soin que vous prendrez de l'avancement de votre famille sera suivi d'un heureux succs.
;

semen tuum,
terrae.

quasi herba

26.

Ingredieris in abundanti sepulcrum,

25. Vous verrez aussi votre race se multiplier, et votre postrit crotre comme l'herbe de la terre.

sicut infertur acervus tritici in

tempore suo.
ita est
:

27. Ecce, hoc

ut investigavimus

quod auditum, mente pertract.

26. Enfin, plein de jours et de richesses, vous entrerez dans le spulcre , comme un monceau de bl qui est serr en son temps, et dans sa parfaite maturit. 27. Ce que nous venons de vous dire est tis-recherch el trs- vritable, coutez-le donc, et le repassez dans voire
esprit, afin de le retenir, el

d'en faire votre profit.

,,

$71

IN

LIBRUM JOB
iegunt
Invoca autem,
si

572

COMMENTARIUM.
Vers.
El
,\l)

1.

Voca ergo,

si

est qvi tibi respondeat,


(1). ScptUagillta

quis exaudial, vel si

qnem an-

ALIQUEM SANCTORUM CONVERTERE

gelorum sanctorum aspicias. Quae verba post rcvclatio-

(1) Yix dubitandum, DTOfp significari h. 1. spirilus clestes, angelos, qui ipsi in Ira 15, 15, necnon Zacii. 14, 5, 'Dan. 8, 13, eodem nomme appe'.Iantur, et supra ,4,18, mirii&trarum Dei nomlh ab Elipiiaso commemorali fuerunt. Ita expresse Alcxandrinus tnva -fiuv -j-f sAtov p'tjiri , ant si qnem sunctonim angelorum video , ut vtus Latinus reddidit. Aliqui autem hsecab Elipiiaso ambitiosospiritu profecla butant, quasi non alio qum superiori seu clesli spirilu con:

nem

seu oraculum superiori capite recensilumab Elisi

phazo prolata, bunc sensuin babent, ac

dicat

Si

mihi ex Dei revelatione loquentinoncredis, ipsemet


si

potes,

Deum

consule, aut ad aliquem sanctorum


sive

sive

bominum

angelorum convcrlere, qui erro-

futari possit. Quoniam enim oraculi auctorilate sese niunierat, ut Jobuni oppugnaret, non putssct tanlm ingcuii atque sapientise fore, in Jobo, ut posset ad interrogata respondere T et ab ipso quaesitis satisfacere. Quare jubere ut patronum advocet, qui pro ipso res-

rem san gravissimum, in quo versaris, te auferat, et ignorantiac tu lenebras lucc suae irradialionis illustret, ul tandem manifestant defaecaiis animi oculis aspicias verilatem. Ita D. Thomas locum hune exponit clar

quidein

meo judicio

ac dilucid, ut non opus


diversis-

sit alias, loci

alioquin

non obscuri, plurimas

pondeat, aliquem nimirm supernorum spiriluum cui sua: causai tulelain commendet. Quasi dicat Ego diviho oraeulo accepi quae tibi trado; lu vide an aliquid liabeas clo, aut clestium aliquo, quod non lain meis qum divinis ratioiiibus oblcndas. Alii sic cxponunl Hacfcns, quid ego senliam , tibi exposui, qud nenio innocens Deo plectalur. Id si lu negas, clitum aliquem advoca qui tuae sententi suffragelur,quoqiiidemsignificatuverbumroVetl Sam.l 4,39, occuri it. Mull magis placet Merceri exposilio Coh ret cum eo, quod supra (4, 18,) de angelis dixeral. Nam per sanctos angolos Dei bic intelligit ; post nonnulla de bominum infim conditione interjecta, pdem rediens Voca angelorum aliquem , et eam inclama ; an verb eorum vel minimus tibi respomtebit te suo sermone et alloquio dignabitur? Nullum san reperies. Vides, quantum Deo disles, qum ne
,
: :

simasque interprelum explicationes adferre, praesertim

cm

eas Pineda noster et Sanctius fus salis rciis


;

censeant, el accurat expendant, ade ut

prolixis

repelendis immorari vclle

sit

actum agere

quamob-

rem illis omissis, lantm hic paululm exactis expendendum judieo id quod abaliisobiter duntaxat et quasi
per transennam tangi et insinuari animadverlo,
cel
scili-

quantum Deus nobis

in

sanctorum cultu et invocavitae

tione praesidium
stias

cm ad

bujus calamitosa
gloriae

mole-

superandas,

tm ad fulur

beatitudinem

<t

consequendam, silum esse voluerit.

Ac

inprimis locus bic illustre nobis pro sanctorum

religioso cultu praebet

testimonium contra bujus tem-

angeli quidein , long Deo inferiores , te sint allocu iiii si ad eos clames, ob distanliam qura inter te est , et illos. Filo tamen disputationis maxime accommodalam A. Schullensii judieo interprctalionem cTriumphat quasi Eliphasus, recilato oraeulo, quo ne angelos quideni inlaminalos, nedm contaniinatos
,
:

poris haereticos, qui sanctos ullo

modo

aut ralionc

nobis invocandos esse negant, quinim

summi

lioc

piaculi loco ducunt, et manifeslae impielatis alque idololatriae

insimulare minime verentur, quos fuse ac sorfutt noster Bellarminus

morlals , ad praefulgcns jubar sanclitatis infinitae salis sanctos et puros esse pronunciatur, atque Jobum, cum Deo contendere ausum, provocal, ut nunc, si lubeal, denuo inslel, et (actori suo litem intendat, ae si injuste adflictus l'ucrit, qum quicquid
,
<r

lide

omnin, more suo,


2, ubi dicit,

tomo

magnum

ex hoc loco firmamen-

tum sumere Orthodoxorum sentenliam, non quidein


ab auctorc Eliphazo, qui, uti superiori capite nolavimus, scriptor canonicus non
est,

bominum sanctorum quin el angelorum profiqum causam agis et purus teri debeat juslus es
est
, ,
:

in cujus person

lucc canonico scriptore rccilantur, sed quia textus


liujus

judicas omnibus anle tribunal causa eadenlibus. Est autem haec provocatio conjuncta cum iroui et illusione, qualis / nunc. Ile nunc apud Lalinos in formula solemni mortales, et maquis cogitationibus pectora impit, t
es
,

ac victor,

qum

tuum

verba manifest probant et convincunl, ex (une


incirpatione

victis, cl

cvm sarcaslic nem claudit.

primam

illam conviclio-

UVlSchultens non verlil cum interrogatione, numsit? (ut Tbren. 1 12 VP DN) sed cum asseverationc enuntiandum pulat Profectb est; ecce est, ut verba nostra ita sint reddenda / nunc, voca, clama; ecce est,
,
, ,

qui respondeat tibi ! Est, qui spirilus islos tibi frangat ac retundat. Exislimat aulem, Elipbasum vel semetipsum innuere , qui divinam auctoritalem , et cleslis oraculi decisionemproduxeral; vel Deum, haecexsolio

suoac tribunalipromulganlem. Scnsns tamen non minus idoneus prodibil, retent vi inlerrogationis in UTTl, ni sil :Voca, ge! Numsit, qui respondeat tibi? atque. ad qnem sanctorum vertes te? Periculum fac, si lobe!, novae cum Deo conlenlionis, atque advoca siniul causa non erit san qui tibi respondeat tu defensorcs vel liomo, vel anglus. Kenuent omnes causa: tuae dol'ensionem: omnes uno ore, un meule, oinnem suain
:

(Bosenmuller.) Utuntur quidam bseretici hoc loco al impugnandam invoealionem sanctorum quasi ipsi ignorent preces nostras. Sed vald imperit. Nam Mebr. sonat Convertere ad sanctos, an aliquem reperias, qui tibi sit similis, id est, circumspice an aliquis sanctus et justus ita Deo flagellelur, sicut lu, et cm neminem inveneris, intelligeexhis plagis te non esse juslum. Cerl nianiiestissimum est ex praccedentibus et sequentil>us Eliphaz dispulando nihil aliud volui&se obtinere qu.ini Job pro peccalis suis Deo flagellari. Ac si dicat Cm homo Dei comparatione juslilicari non possit, et in angelis suis repererit pravitatem, i nunc, et disquando nec ad aliquem angelorum puta cum Deo meril audeas pro hc tu sentenli vultum aflollere, cm et ipsimet invenli sint inslabiles, quoad naturam
, :
:

suam.
Si la vrit

(Eslius.)

snclltaterh deleri lulgore virtutum diyiriarutn conli-

lebunlur, atque Deum cliain in judieiis gra 'issimis quae exerct, infinit jusluin, inlinil purum esse, contestabuntur. ru2n, respicies, couvertes temet f &i* gnantet* position, ut isa. 45, 2rJ, ad opem nempe, et
defeniionen sibi comparandam. aeterm palet, hune versum reVer ad caput 4 pettinere flam disputaalque tion ibi deductae coronidem veluli imponil
;
,

'I

vous est suspecte pour tre prononce par la bouche d'un homme mortel, et si les rvlations ne trouvent point decivaiuv dans voire espiil confrez vous-mme avec Dieu, el voyez si par l'assiduit de vos prires vous l'obligerez vous rpondre; ou si vous n'avez pas assez de crdit pour esprer cette faveur de sa bont, adressez vous aux anges ou aux saints, et demandez par leur entremise ce que vous ne pouvez obtenir par votre mrite. (Senault.)
,

573

COMMENTARIUM. CAPUT

V.

574

sanctorum prcesertim angelorum patrocinium invocandi cor.suetudinem viguisse, quam san non humanauinvcnlioneintroduclam, sed divin inspiratione

divinos splendorcs.

Atque hjee potissima, ut opinor,

causa est cur Elipbaz hoc loco Jobum,


siin circa

quem

gravis-

res divinas bal'iucinari existimabat,

ad

jam indc ab orbis initio primis bominibus instillalam quisquis hune hierarfuisse minime inficiabilur cbicuni Deo ordinem iiistituinin non ignort
,

sanctum aliquem angelum pro clesli lumine invo-

candum exslimulet. Neque ver minus beatorum illorum Spiiiluuin in nos


benificium est, quoi! oraliones

quo, ut sancti Dionysii Areopagitsc verbis utar

cosl.

hominum sp

per se

Hier. cap. 4, ipsi primin

Deo iiluminanlur,

et per

flaccidas et inanes, sep fculentas, et lerrenis affe-

ipsos nobis nostr revclaliones transmiltunlur. Sic


igilur lex, ut

ctionibus ponderosas, suis quasi alisexcipiant, et ad so-

divinussermo

lesta lui-,

per angelos no-

lium divinitatis attoilant, iisque vim et graliam ac

obis data est

et illos clbres atiie loger et posi le-

pondus
lient. Id

adjieiant,

qu divino*

Numcn

nobis conci-

gem

patres nostros angeli ad

Deum

adducebant, au!
et vit

quod

excellentes'

expendens D. Hilarius Can.

quod agendum erat exponenles, aul ab errore

LS, in Mallhicui ait illos

hominum

desideria et po-

profana d rectam viam verilalis Iraduccntos, aul

slulationes ad iclernum et invisibiiem


"

Deum ambi

manifestantes sacros ordines, au' mysleriorum, qac

lioso

i'amulalu ci minislcrio pervebere.

Quod

ip-

supra

mundum

sunt, abditas visioncs, aul divinas


ipsius Dei itte:pilie

suni D. Atbanasius oral. 2 contra Arianos admiralur,

quasdam prdicliones, lanqum


tes, explanantes, etc.

djpcns eos nobis inservire

(x,vsp^p|fts\aj;.)cy,j
;

*te^cj/,s'vov;,

Quaa sanolus

Pater loto

sursm
cti

et

deorsm commec.ntes

alludil

nimirm do4

libro ver divino cleslis Ilierarcbia\ in qui) sancto-

.sjmus Pater ad Jacobi scalam

mysteriis araais
lib.

quai

rum angelorum ordines ac funeliones bumano stylo describit, fusis

ange'ice polis, prosequitur, ad

plpnissimam, in

qu Cyrillus Alexandrinus
sursm

Glapbyrorum
i'io>
-/.'A

expressam vult divinorum Spirituimi


(txS'f&ij.r.y,

tantorum nos patronorum cutum

et observali;mei

yA-m

et

deorsm discursian,

ubique provocans excitansque et jure quidem mritas-

pro salute et bono univcrsitalis. Id quod more suo


pi S. Augustinus in Soliloquiis expendens,
iiKjuit,

bumanuin genus bomne omnin grain; ac pi mentis obsequium venerationemque merenlur. Qud enim inprimis ccas atque errorbus involutas hominum mentes et in rerum divinarum ignosimo
;

nam maxima

illorum erga

adsuist,
te,

nficia,

quibus quolidi nos afliduat,

nobis

sollicili

discurrcnlcs inler nos et

Domine, gemitus nostros atque suspiria referentes


le,

ad

ut impetrenl

noms

facilei

lr# benignita'.is

propiliationcm, et rfrant ad nos desideratam tuse

ratione versantes illuminent atijue erudiant, quantum,

gratiae

benediclionem.

Dos ergo

salulis et fejicita-

Deus bonc, benelicium

est

Atqui proprium est an-

tis

noslras patronos gratiosos, dies noctesque de no-

gelorum munus coinmunicarc lucem morlaiibus, in


cujus rei
fic

bis solieitos,

non omni
!

ofticio

prosequamur

et sludio-

symbolum

in

Exodo logimus angeum miriMoysis illustrasse, ut cor*


scintillantes radiantesque

sissim vcnereinur

Absit nobis tam fda et de-

prorss luce

ita l'aciem

testanda ingrati animi labes,

qu

in solis orcojani

nua habere videretur, ob


splendorcs. Per illud

deyptis b'reticoniin pectoribus infixa rside!, quin polis diverso

enim qu
inleiligi,

n
quid
in

iii

specie
ipsius

omnem

iis

cultui et reverentiani
illos

Moysi eveniebaUlabauir

animo

tribuamus, alque iniinio animi sensu


sic

amenius,

anglus efiieeret. Porr isfiusmodi angelica iiluminatio


nihil

tamen, ut fateamur omnes et prae nobis ferarowSi


consequi posse, ut
eorui

estaliudqum infusa quredam

piis

mentibus rerum

nulis oliciis et religione

arcanarum atque eleslium


ratione
fit,

cognilio,

qu qunam
ab
iis

erga nos studium et praestan'.em volunlalem aequsse

cm

Scholasticis ex professo fus et arinsliluti

videamur. Qu proinde nobis est providendum studiosis, ut saltem

gut dispuletur, non estnostri

subliem

memori mente inexplicabilem coet illustria promerita

oralionem mutuari,

cm

ad illustrandum beatarum
faeiat

rum benevolentiam

versemus,

mentium beneficium pari


(Ut, inquirerc,
illis

de modo, quo res

et quolidianis votis celebremus.

si fieri

consiilcrit.

Constat vero nosab

Eamdem ob causam
quos Deus

sanctis

quoque

bominibus,

erudiri,

cognilionemque caperc rerum maximamiscaligine circumfusam humanissim


alius, qui

ob eximiam vil innocentiam et animi

runi atque utilissimarum, denique nientem nostram


toti

purilatem, divinasque virtutes beatissimorum Spiri-

igm

tuum ctibus aggregavit


didit,

et,

ut S. Dionysius Eccl.
pares
angelis red-

iliustrari.
nisit

Quare D. Atbanasius, seu quis


esse

Hier. cap. 4, loquiur, oa-^'Xou;,

Qusestiones ad Antiochum, qust. 31,aitc-r^iv

par quoque

piae religionis

cul tus merit debe-

tum angelorum
cendum

JiJaanxXucw, ordinem ad do-

tur.

Quamobrem

sancii Patres

tam sedul nos moamicos intendamus,

et illuminandura

comparatum;

et lib.

decom-

nent, ut fiequenter mentis oculos animique religio-

muni Essentivocat illos b-Aita* ^tatotXou, mJorta~ Hum prceptorcs ; queinadmodm magnus Dionysius
lib.

nem

i beatos cli cives et Dei

idque propter duo polissimm

qudam

praesabilia

de

ccelesti Ilierarchi cap. S,

Juvb^m

y.avTopi*,

virlntes yinifestorias, id est,

rerum

divin .rum atque


j

clestiiu et arcanarum internuntias et interprtes.

Quem locum

S.

Maximus

et simul angclici

nominis ra-

|!

commoda, quae ab illis in nos derivantur, sciliect praesidium et exemplum, quemadmodm diserte S. Lo Ponlifex Maximus in Oralione de sancto martyre Laurentio profitetur dicens Mirabilis Deus in
:

tionem scil expendens

ait

angelos propri sic nomi-

sanctis suis, in quibus nobis et


et

prsidium constituit
lib.

natos, quia sacros humiues attollunl ad cognitos sibi

exemplum.

Eodem sensu

S. Augustinus

20,

573
contra Fauslum

ES

L1BKUM JOB
rum curam providentiamque
charitas,

o7G
gerunt.

Manichum
ut

ait

populum

christia-

Quod

si

enim
patriae

num

religios viros sanctos


cl

colore ad excitandam

nos tueri clites et juvare nollent, abesset

illa

imitationem,
ubi id quod S.

eorum orationibus adjuvelur,

qu tamen
gloria, quae

doclissimis theologis
;

consumilla

Lco vocal exemplum, S. Augustinus


ille
;

mata

et perfeela dicitur

si

non possunt

deesset

imitationem, et quod

praesidium, hic orationum


illi

cumulala

omnem

inibecillitatem inscien-

adjumentum
lus,

appellat

qui sunt eximii duo

fruc-

tiamque absorbet. Quae omnia


siaso gloriae statu

cm indigna sintfelicis-

quos ex sanctorum sacro ac religioso cultu refe-

quo perfruuntur, fateamur necesse

rimus. De quibus apud se cogitans Nyssenus Gregorius

hom.

7, in

Canlica dicere non dubitavit, quaecum0eo<popo, id est,


afflalos) fuisse

que fiebant sanctis (quos vocat


feros,

Dei-

est, et velle sanctos alque posse nos favore apud Deum suo merilisqueprotegere, noscontinuis attollere precibus et auctoritate, nos amore illo suo vivido et invicto

Deo

plenos, et

Numine
Id

ttou?

ad

eumdem

honoris sinum et sempiternae


,

laetitiae
ille

vo-

xai ^t^aaiaXav, typos et doctrinam, sive eruditionem

luptatem velle adducere. Hoc qui negat

nae

im-

eorum

quae fiunt ex virtule.

quod divine expenfuit

pius est, et ingratus, atque invidus gloriae sanctorum,

dens B. Theodorus Sludita, qui et ipse


niillium pi et religios vivenlium

multorum

utpote qui nimio livore ac scelerati animi vitio excaecatus pulcherrimum

ductor et antesiqui praeclar vixe-

eorum decus splendoremque non


,

gnanus, serm. 109, dicebal


runt, esse
illices

illos,

videat toto lerrarum orbe radiantem

ideque non

quosdam

praeclarae posteris aemula-

modo

in

Deum

ac sanctos ejus contumeliosus et im-

tioms objectos, qud nimirm praestans

eorum

vita

pudens
que

est,

sed in

omnem

etiam rerunVuniversitatem,

exemplis

omnium virlutum
in

illuminala clarissimis ad

quae sanctorum clarissimis beneficiis exornala est atdistincta.

mortalium imitationem

consequens omne tempus

recordatione transmilterelur. Haec est enim divina

ctorum

gloriae detrectat

Quamobrem in eum qui lam cm ver stultus


,

clarae sansit

et in-

ver suadela,

qu non

verbis, sed virtutibus loquitur,


politae

vidus, jure optimo quadrat illud

quod hic in sacro

nec mulcel aures diclionis

sono atque dulce-

textu subjungitur.

dine, sed cor vibrai et atlollit in

clum.

Vers.

2.

irae

Ver stultum
fervor, ut

interficit iracundu,

Hc

spcial laudabilis

illa

consuetudo jam inde

et parvulum occidit invidia

(1).

Habet nimirm hoc

primis Ecclesi exorientis temporibus, sancto Dionysio teste,

vehemens

frequentata,
oficio

qu juxta Canones anliquos


quibus noreligios-

stolid irascenten

hominem impolenter ac gravissim laedat et nonnunqum


,

sacro

Missae

adjungebatur tv Eepow irruxv


recitatio, in

occidat; habet
livor, ut

id

ipsum quoque ingens

invidentiue

vpp/iac,

sacrarum tabularum

invidum aliorum prosperitate tabescentem


et interimat.

mina continebantur eorum qui vitam


net, ut quotidi in Horis canonicis ad
in

pi

consumt
phazi
te,

Est autem verborum Eliq. d.


:

que concluserant. Unde etiamnm hodi usus obli-

sensus

istiusmodi,

Animadverto
et

primam publie
S. Dionysius

Job, nimis impatienter excanduisse,


ut
te

choro Marlyrologium recitetur. Hujusaulcm sacrae


et

prorupisse vesaniae,

tuus

furor

interimat;

commemorationis ritum

utilitalem

immane

profect

stultitiae

monstrum
,

est
ita

hoc

ita

ecclesiasticae Hierarchiae cap. 3, parte 3, 9, bis ver-

furere ul temetipsum discerpas


alienae felicitati,

atque

invidere

bis

san pulcherrimis describil

Sacrarum porr

ta-

qujusto Deijudicio excidisti,ut


,

bularum quae post pacem adhibetur


dicat eos qui sanct vixerunt
,

recitatio depraevilae

prae livore contabescas


vilis

eo ipso parvulus et omnino

alque ad prob
,

effeclus

qud alienam beatitatem tuam esse mi-

perfectionem constanter pervenerunt

nos quidem

seriam arbilreris. Atque hic est propri sensus verbo(1) Pridem legebatur virum, idest, hominem stultum, sed rect in Sixtinis Bibliis reslitutum est adverbium ver et est asseverantis, ut palet ex Hebraeis, ChahUeis et Graecis. Porr pro parvulum Hebr. est vox quae signilicat eum qui cor suum inclint ad ea quae videt. Sic enim verbum illud Hebraeum Pagninus reddidit. Arias vocat ardeliowm. Sensus lotius versus est malos affligi suis ipsorum viliis utpote qud causam sui lormenli inlra se grant. Sic nihil mise, ,

eorum
los

imitalione ad beatissimum illuni slatum diet

vinamque sortem adbortando


gia docet,

manuducendo
,

il-

ver ceu viventes celebrando, quippe

ut ibeolo-

nequaqum morluos

sed ex morte ad

vitam divinissimam translatos.


qui laetissim Dei

Quare de omnibus

(AoocapiTai,

socictale et conspeclu

fruuntur, jure merit id dici potest, quod S. Augusti-

nus serm.
illo

5,

de sanctis, de beato Stephano principe


scilicet
;

marlyrum pronuntiavit,

sanctos omniEc-

clesi datos esse ad profectum


bis

proficiunt

enim no-

plurimm exemplo, prasidio, merilis, grati apud Dcum, benevolenlissim su ebarilate atquc oralione, quibus qum maxime juvamur, instruiinur, ad clesliaattollimur, et omnibonorum gnre cumulamur, quoniam languntur omnin rbus nostris, et de nobis cogitant ut mystici corporis Cbrisli membra, quai sibi
invicem compatiunlur, ut ejusdem malris
rilico et
iilii,

domine invido et rerum alienarum,aut earum quae supra ejus conditionem sunt, appetilore. Verissimumque istud Sloicorum Omnis malus est miser, potest etiam sic intelligi, qud unumquemque vitia et peccata sua tandem ad miseriam et
rius est aut inquietius
,
:

qui mi-

perenni amore se deligunl

bine pro nobis

summo

Begi et Dominalori indesinenler supplicant


sollicili
,

de salute su securi, de nostr

fratrum suo-

(Eslius.) interitum ducunt. Stultus et parvulus hic, uli et in Proverbiis Sa lomonis, sa;p usurpantur pro peccatore et homine qui nial agendo fallitur. Jobum insimulare videtur Elipliaz, qud se in diversa trahendum permiserit ah ira et invidi, seu potis furore. Accust illum dementise, animi ccitatis et inconsideranliae. Hic versiculus eum praecedenle jungi potest in hanc senlentiam interroga quem malueris; viris sanclissimis exquire utrm Deus furorem suum nonnisi adverss impios semper exercuerit et indignalionis suae scopum impios et stultos sibi constituent. (Calmet.)
:

S77

COMMENTARIUM CAPl T
Eliphazi
,

Y.

578

mm

quse quidem in terminis gcneralibus

recessione animus vacuus aa apertam


ducilur, et usque ad

mox insaniam

proposita long sunt verissima, sed perperm ex

mente
et

superficiem ab imo cogitalio-

Eliphazi

Jobo, utpote viro innocenlissimo


passionibus
alienissimo,

ab

num fundamento

dissipalur.

Nam

ir su stimulis

istiusmodi

applicantur;

accensum cor

palpitt,

corpus tremit, lingua se prae-

quamobrem

ut in particulari verilicentur, in bomines


,

pedit, facis ignescit, exasperantur oculi, et nequa

iracundos et invidos

illos

quidem dmentes
ver, pro

hos ver

dgnres et exiles derivanda sunt.

qum recognoscunlur noti. Lingua quidem clamorem format, sed sensus quid loquatur ignort, etc.
sanctus
ille

Expende autem adverbium


bus codicibus legitur virum
adverbiura "D
clti
,

quo

in aliqui-

Ita divine

Pater, qui

ibidem

irse

mala

sed

in

Hebraeo habetur
equidem, sine

gravissima fusis prosequilur, iratos

cum

arrepliliis
nihil

quod

significat cert,

comparando, quibus meo quidem judicio


clarius, nihil
ferri potest
;

prae-

dubio. Septuaginta vertunt, xal ^ap, etenim. Observa

ad hune locum illustrandum aptius adplura qui volet ir

itidem

qum

aperl iracundum ore pleno stultutn ap-

damna

inlelligere

pelles Est enim iracundia inimica consilio, et bonas

consulat S. Basilium oratione decim, qua; tota est de

mente amens
Cato
no
;
:

collectas rationes disturbat

sic ut

tanqum
ille

hoc argumento

et

Tollenarium nostrum

in

Speculo

se

homo

gerat.

Unde prudenter
MatMo'[j.e9a

priscus

vanilatis ad Ecclesiast cap. 7, vers. 10, et


feris ad cap. 18, vers. 4, annolavimus.

qu

in-

Iratus,

inquit, non nisi tempore distat ab insa:

et Philaeinon ait

^vre; im'tow

<3p-yto-

Pauvulum occidit
proprium
tur, ut ad
tes

invidia.

Hoc enim pusillorum


et reliqui interprscilicet
,

(tsa,

insanimus omnes cm irascimur, eut consentit


lib. 1

est vitium,

quibus invidia maxime domina-

Arnobius
irasci

contra Gnies, dicens

Quid aliud
si

est

hune locum D. Thomas

qum

insanire,

qum

furere
1
:

San

Senecam

animadvertunt.

Quemadmodm

Planeta

audimus

lib. 1

de Ira cap.

Nihil

moderatum suaminime human


;

superior

haudquaqum inferiorem

sed vice versa

det hic affeclus, totus in impetu doloris est, armo-

inferior superiorem clipst et obscurat, ita viri

ma-

rum

sanguinis

suppliciorum
;

gui

nunqum

parvis et abjectis hominibus invident,

furens cupiditate

dm

alteri

noceal su negligens

sed contra pusilli et vilissimi homunciones herois et

in ipsa irruens tela, et ultionis

secum mulla
sut

tracturae

majoribus plermque invidere consueverunt. Siqui-

avidus.

Quidam

itaque sapienlibus iram dixre


;

dem
nulla

invidia necessari est potentios cornes, ade ut


fuisset in

brevem insaniam
est, decoris oblita,

qu enim ac
et intenta,

illa

impotens
in
id

necessitudinum immemor,

fuisset

terris hominum invidia, si qualis hominum condilio, quoniam, ut Cicero lib. 2,


ait,

quod cpil pertinax

rationi consiliisque

de Oral,
fortun.

invidetur tanlm prstanti florcntique

praeclusa, vanis agitata causis, ad despectum aequi

Unde Romani quamdi

cteris nalionibus
in

verique inhabilis, ruinis simillima,

qu super
lib.

id

polenli opihusque prstabant,

qud essent

primis

quod oppressre frangunlur.


cus
ille,

Ita

ben quidem Sloi5 Mora-

generosi, null olim agitabntur invidia, de quibus in


libio

sed divinis long S. Gregorius

Machabaiorum diserte
est invidia

dicitur, 1,

cap.

8,

16:

lium cap. 51 :Per iram, inquit, sapienlia perditur,

Non

neque zelus inter eos, quanqum post-

ut quid quove ordine

agendum

sit
:

omnin ne

sciatur,

niodm eoruni animis un cum potenli decrescentibus inter eos quoque invidentia gliscere cperit
in tant 33
,

sicut scriplum est, Eccl. 7, 10


erequiescit; quia

Ira in corde stulti

et

nimirm

inlelligenliae

lucem sub-

reipublica;

ruinam accreverit, ut ibidem


in

trahit

cm mentem permovendo

confundit. Per
est, Jac. 1,
;

Lyranus advertit. Quin nec angeli quamdi


gratia; luerunt null

statu

iram
:

justitia relinquitur, sicut

scriplum
operatnr

hominum

invidia laborrunt, si

20

Ita viri justifiant Dei non

quia

dm

vera est S. Chrysostomi opinio hom. 22, in Genesin


sic scribenlis
(i

perturbata

mens judicium

suce ralionis exasprt,

Quomod

rationi

consonum

est an,

omne quod

furor suggerit rectum pulat.


,

Per iram

gelum incorporeum, etinlali dignitateconstitulum


qui supern glori in
;

gratia vila3 socialis amitlitur


<

sicut scriptum est:


citru /tontine

homjni invidere corpore circum amicto? Sed

invi-

Prov. 22, 24

Noli assiduus esse


ejtts et
:

iracim-

dit,

extremam ignominiam
abjectque na-

do, ne discas semitas

sumas scaudalutn anini


Quispoterit Itabitare

dejectus est

quasi scilicet invidia; conditio ade

ntu; item, Prov. 18, 14


i

cum
quia

vilis sit et

abjecta, ut
in

non

nisi in vili

Itomine, cujus spiritus facilis est

ad irascendum

lui, aut cert

vili

abjectoque statu reperialur.


S. Gregorius lib. 5

qui se ex

human

ratione non temprt, necesse est

Unde pulchr ad hune locum


ralhim cap. 52

Monisi

ut bestialiter solus vivat.

Per iram lux

verilalis
:

Invidere, inquit, non

possumus

amiltitur, sicut scriptum est, Ephes. 4,


;

20

Sol non

eis

quos nobis

in aliquo meliores

putamus. Parvulus
sibi

occidat super iracundiam vstrni

quia

cm menti

ergo est qui livore occidilur, quia ipse

testimoinvidia
testi-

iracundia confusionis lenebras incutit, huic Deus

nium perhibet qud e minor


,

est

cujus

radium

sua? cognitionis abscondit.

Per iram sancli

lorquelur.

Quod deiude
in

plurimis exemplis et

Spiritus splcndor excutitur,

juxta

quod scriptum
if

moniis confirmt.

est, Isaiae 0G,

Super qtiem requiescet Spiritus meus


trementem sermodiceret,

nisi super Itumilem, et qtiietum, et

polc,

Notandum qmcvox

Hebro pro

parvulo
ita

habeni rina

ut varia significat,
;

varias hoclocopairsTrXavyi-

tnes

meos?

Cm

enim humilem

quietum,

litur exposiliones
(j.6\ov,

Septuaginta transtulerunt

prolins adjunxit. Si ergo ira quietem mentis sublra-

errantem

Aquila sX-y^evov, illecebris deceptum;


,

bit,

suam saucto spiritui habitationem

claudit

cujus

Chaldaeus ver R~\y3 sebara

id est

stultum

qui-

579

IN L1I5RUM

JOB

580

damebra&iinctinantemexponunl, idest, cujus inclinatio

que extra hominum plausum et admirationem constitutus, long facilis invenies, et securis conservabis.
T

sive animi propensio


labeseit invidi.

adoptima

et felicissima

quque
nino

Sed vcrbum HTQ

patali

Pagcor

IS

am nostrajam
el

natura per pcccaUim vitiata usque

propri signilicare videtur dectinare, sciiicet


,

ade imbecillis

misera

esl,

ulhujuscemodiillecebiis

ad ea quae suai praeter rationcm et veritatem


eliam errare, decipi rlseduci
s\i>\nt\cat,
,

unde

prouttranslulit
:

non secs ac visco aves, capiatur et inliieiescal, ne ad veram solidamque virtutem assurgerc aut evolare ullo

Vulgalus noster Jeremise cap. 20

dicens

Seduxisli

modo

valeat.

Accipe igitur long

saluberrimum

me Domine,
,

et secluctus

sum. Et hc de causa seplua-

D. Basilio ver

magno juxla

el pril issimo

morborum

ginla Interprtes converterunt eo

modo quo

diximus.

spirilualium medico contra hanc invidentia; p

Et quoniam
videntur

stulli est decipi


,

atque ad ea quae pulchra

aDkklotu, quodoratbne 11, his verbis prajscribit

facile inclinari

idcirc

Chaldu'us stnltum

Iranstulit.

Et quoniam pueroruni proprium est esse ad Corinlhiosscrie/fici

rerusii imperitos (juxt illud Pauli

Primum quidem invidias remedium sit, si nihil rerum humanarum magnum aut supra naturam existimemus non enim in rbus fluxis bonum conslitui;

bentis, cap. 14,

20

Nolite pueri

sensibus),

id-

mus, sed ad sempiternorum

et

verorum bonorum
Itaque nec dives

circ

Vulgatus parvulum verHt,

Symmachus
animo
sit.

viiirts*,

paiticipationem vocati

sumus.

ignanim, in qu.significatione boc loco propri sumilur,

amulandus

est propter divitias,


,

nec potens ob dignifortis

non aulem pro eo qui

pusillo

lais

ac magistrats culmen

nec

ob corporis
;

Porr pro invidi in Hebro


verbo N3p chaua,
efferri,

est 1N3p chinait,


significat iraauuii

robur, nec eloquens ob dicendi facullatem

inslru-

quod propri qud


alius

monta sunt ha;c


qui in

virlutis,

nihil per se

ver

felicilatis

ce

sciiicet
;

habeat id quod ipsemet


affectionem Grci pro-

habentia. Miser est qui bis abulitur, non aliter qum

anas et appelis

quam animi

pugn contra inimicos ensem con ipiens in se

pri Cx>ov, id est, zelum, appellanl,

quo modo etiam


Sumitur aulem
paret rbus frivolis

ac inteitum

suum

convertit.

Scptuaginla boc loco transtulerunt.


zelus hic pro

Cm
viles et

hsec ita se babeant, slultum

omnin

est

ob res

sunimo

affectu odii, ut sit sensus,

caducas ab

alio possessas, quae possessori saep

vulum,

id esl,

rerum omnium ignarum,


,

suo sunt exitio, semetipsum excruciare, cor suum

m-

atque caducis totum addiclum


invidi

qu laborat

qum maximum ex incommodum accipere. Quare


rerum amissionem lemporaanimo, manifest suam indical

rore consumere, invidi tabescere, et preliosissim


divinre charilatis

gemma

sese spoliare

optimum au-

quisquis divitiarum cl

tem

est,

juxta

monilum

Apostoli, Heb. 13, 9, grati

lium nimis segro


stultiliam,

l'crt

stabilire cor, et in se ferventia perfectiouis desideria

qum fugaces et momentanea; sint nalur su isliusmodi posscssiones, qumque cit evanescant et pereant. Rerum itaque contemplio humanarum et invicti in adversis animi magniludo atque conslanlia in eum dunlaxat cdit qui res humaignoret

cm

atque selernas patriai

rerum

visibilium et

amorcm excilare, qui amorem cum eo invidentiam livoremque


Moralium,
pleu ca:

cxpelet, uti prseclar D. Gregorius lib. 5

cap. 34, bis verbis docet

Qui

livoris peste
diligat,

rere desiderat, illam Lsereditatem


quajn co-

nas probe cognoscit, sicut

ille

qui dixit, Philip. 5, 8

haeredum numerus non angustat, quao

et

omnibus

Omnia detrime.itum

fcci, et

arbitrer ut stefcora,

Qua-

una

esl et singulis tola, quae tanl largior esse oslen-

propler quoque David monet, ne ob res tain viles et

dilur,
talur.

quant ad hanc percipientium multiludo dila

caducas livorem aut invidiam suscipiamus, dicens,


Psal. H6,
1
:

Vide de his

p'.ura

apud S. Basiiium

et

Grego-

Noli mulari

in

maHcjnatitibus,

neque

rium

locis

jam

cilatis,

ubi hoc

argumenlum fus

zlaveris faciiites iniquitatem.


est

Ubi in lebro quoque idem verbum N3p chana, de quo jam egimus; in
ir{SnXvv *t nXov
,

per tractant.
Vers.
5.

Eco
supra

vidi

stultuh firma radice, et ma-

Graco ver
quae

mulari

et zelare

LEDIXI PULCHR1TUDINI EJUS STATIM (1). ElipliaZ 1C ab


(1)

duo

signiflcnt
irritari

Sciiicet tnit art

scu sectari, et
;

Qum

(4,

7, seqq.) ostendisset, juslos

commoveri seu

ad zelolypiam aut invidiam


:

Ne improbos et mulemur, neve prosperis eorum successibus irrileinur aut commoveamur, nequ illis invideamus, aut eorum cxemplo ad peccandum
rebis terrenis addictos
provoceinur. Et ralioncm
,

ut sensus prophel nos monentis

perire, sed impios et noxios, nunc ci, quod obverli poterat, occurril, quod sint improbi, qui hic floreanl. Affirmt igilur, quanlmvis ssep viderit florentem impium, ut nullo modo viderelur su feli-

non

citale

posse

convelli,

nihil

tamen

sibi

ab

illius

firmilate pollicilum esse, quia illum

ruin

et exilio

devolum

scirel.

Quo haud dubi innuere

vult, illud

dum

sit

banc subjungit
et

minime invidenQuoniam lanqum fnum


cur
illis

velociter arescent,
cilb dcident. Iles

quemadmodm

olera herbarnm

quippe tain viles et cadUCDB


sttnt.

null

invidentia
nihil

au!,

acmulationc digna;

Cogita igilur
1 .

magnum

esse aut invidendum


in

eorum qua munet

dus hic lotus

maligno positus amat

admiratur,

solamque virtutem rever mugnain existere ac pretiosaih,


ril

quam nemo

libiinvilo ac nolenli

imqum

polc-

exiiium, quo tanqum subit tempeslate extirpatai fuerant (lorenlissima: hominum improboruin donius, nunc in Jobum (juoque incubuisse; ac proinde ex maus, ipsi, familiaeque univers diviniis immissis, nihil aliud colligendum relinqui, qum mritas et ipsuni pnas tandem lucre. Ex verbis TI-.SI 'JX sunt, qui colligant, alieram visionem yide ab hoc versu narrare Eliphasum. Sed non aliter sril intefli"IU?N0, qemadtA im genda, qum supra, 4, 8. vidi, ut experieiiliain suam ali'fia!. q, d.. Uoc dico L -. inultis exi'inplis et diulin expeiienlia f siidais, hic est improbus, ut 122 Ps. 14, 1. Tlem

WN1

)^

surripere; hanc autem terrenis opibus spoliation

vidi

CTTO

radies liianas allasipie figetitem (ut Isa.

aut orbalus, el ab

omni

seculari

pompa semolus

at-

27, 6, Ps. 80, 10), l'irm radice Uieronymus reddidit

581

COMMENTAR1UM. GAPUT
id

V.

82

exemplo atque ipsmet experientia probat


prcedenti versu dixerat,
scilicet stultnm,

quod

mam

pingues hosti ire vldeantur. Sic

primm conJeremias
?

id est, su;

spect

amatorum
:

seculi felicitatc dicebat

perbum, et parvulum, id
rt autrri

est,

invidum, perire

compa-

cap. 12, 1

Quare via impiorum prosperatur


et inique

ben est

illum

cum

arbore palulis diffusa ramis,

omnibus qui prvaricantur,


eos, et

agunt? plantsti

onerat baccarum pondre, et frondium amoenitate conspicu, quae cum firmissimis esse nixa videretur
radicibus,

radicem miserunl
:

proficiunt, etfaciuntfructum,
votis, ni-

ac

si

dicat

Omnia ipsorum cumulantur ex


;

nec ab

ullo

ventorum

turbine convelli
sit.

bilque ad felicilatem reliqui esse videtur

sed statim

posse, ipsa

lamen eradieationi proxima

Unde idem

noduin

sic

solvit

Congrega eos quasi gregem ad


Ubi
illud

verbum seu radix Hebr


radicare
;

WW scaras,

quae in pohel

victimam,

et sanctifica eos in die occisionis.

in pihel est

eradkare. Nimirm sicut opes

congrega, non ad imprecationem, sed ad prtedielio-

nulibi radies

agunt, ita neque in se agi radies pa-

nem
sus

referri dbet, ut inierpretes observrunt, ut sen:

tiuntur, sed eradicatos long projiciunt.


il!i

Quamobrem

sit

Video quidem hos dulci rerum successu for-

maledixit Eliphaz, id est, speciem illam et tantam


quasi haberet

tunat ex voto frui, et seculi bonis saginari, quod


sicut grges, qui in pascuis opimis et quasi in sagen

foliorum ambitionem execratus est,

quidpiam

quod divinam

in

se provocaret indignailli

educantur, macello destinantur,

ita felicissimi

illi

for-

tionem. Aut cerl maledixit, id est, mal

oini-

lunae candidat], quos nibil triste langit, et quibus cor-

id quod ei divinA maledictione eventunim putabat, ut scilicet illi idem aceideret quod fieui Evangelic posimodm evenisse compertum est,

nando prdixit

poris

summa

cura, virlulis

summa
si

incuria est, ad gla-

dium

segregati sint.
sive

Qud

mali liujus omiuis expevells,

rimentum
vers. 19,
in

exempluin videre

notissimam
1G,

quac Cliristi malediclo non secs ac fulmine percussa


coiifeslim

divilis avari historiam

apud sanctum I.ucam cap.

exaruit.

Ita

Sanclius et Pineda

aliique

primm

perlcge, deinde

cum

S.

Bernardo

passim interprtes hune lr>cum exponunt.

Declamatione ad verba S. Pelri :'Ecce nos reliquiomnia, animadverte,


fiullus mortiferi criminis

Nota

in

lebrao fonte pro malcdixi esse verbum


liic

lus

lp3 nakab, quod


ut
sit

propri signifient mal mnari


si

sigillatim argui,

prlerqum qud

florenti utens forIiac-

eadem

sententia, ac

dieeret

Dm
et

stultum

tun

summa

illi

corporis cura esset, et in eo tolus

florentem nullisque laboribus obnoxium vidi,


equiderii

malum
tantam

reVt.

oinen

de

illus

salute accepi,

Septuaginla postremum

bujus versiculi heinistiest illorvm

frondium amnilatem tamque ambitiosam fructuum


luxuriem divins indignalionis socuri dcvolam
conjeci, sed
ess.:>

chhim

ita

vertunt

Sed statim absumpta


nave, qusc vox

habitatio,

quod

Heffe confermius est, ubi pro pulTTJ

quare?qud nimirm

causai

malorum
ad
victi-

chrltudne liabetur

omnibus Hebris

sub divers speeie ptent, nec


i.

ali q'rh

conscnlienlibus propri signifient Mbitacutifi, verbo

e., radies agenlem infra, et ramos diffundentem sursm versus, q. d.: Florentem, et rerum successu elalum. Sensurn ben expressif Syrus: Ego vidi improbum prosperatum. Arabs San vidi imprvbvm quod firnm staret. Verba nxns WU alpN"!, exsecratus sum ejus habitaculum repente, aliqui sic iritelligurit, qud Statim eum judicrit infelieem, et ei mal sit ominatus, certo sibi pollicens illius exitium, etsi nunc videretur reblts maxime secundis u(i. Seu videtur
:

m2

navah,

id est, habitare.

Cm igitur opes

et familiae

decus pulcbritudine ac splendore domestieo inprimis

commendentur (ita ut ipsamet suam et pulchi'iludincm suam cum tabernaculo Salomonis conferre non dubirpr&sntehttfr
in

et

Spohs

Canticis speciem

tet dicens,

Cant.

1,4: Nigra

sum, sed fornwsa, fili

Jrusalem, sicut tabemacula Cedar, sicut pelles Salo-

polislocus noster explicandus ex Ps. 57, 55, 50, ubi


inquit Psalles se
iia

monis bine vocis ira hve duclam fuisse translationcm


existimo, ad speciem, decus et pulcbritudinein pror-

impium vidisse virenlis lauri more ellloresecnlem et ramos Suie illc propaganlem, sed
poslea excisuni, ut

cm

illc praileriret,

ubi apfe

ss eximiam significandam. Sed quolies in saeris Litleiis ita

fuerat, ne locum quidem i|)sius agnoveril. Sic Elipliasus dicit se florentem quidem impium aliquandi
vidisse,

conversum reperitur, plermque intelligenda


decusque doms sive habitaculi,
uti

est species

Slu-

verum repente tandem, eo non


opinionem

cogitante,

im

prxler omnium et exspectalionem, ita excisum, ut eum et ejus habitaculum, ubi anlea lanloper floruerant, quod ita stabile videbalur, cxecralus 'uett. Quasi dieeret: Cm vidissem eum florentem,
nec opinal ejus domum eversam videns, eam sum exsecralus. Est igitur DSHD ad finem et exitium improbi, non adexecrationem rfrendum. Eum sensum Syrus expressil: ht prit domns ejus subito. Sed longi's verbis rccedil Arabs Veriitquc progenies ejus past ipsimi. Alexandrinus AXV i=(H<.>; r, SixIto. arv VelTO Lathrus Sed ptotinks contesta est eorum
: : i. :

niea ben observavit. Itaquc hoc loco, maledixi pulchritudini ejus, id est, splendido magnificoque iiabita-

culo ejus,
praesagivi
tt

quasi dieeret

Mal ominatus sum seu

quod fulurum

erat, scilicet ut cil ac subito

opes funderentur, et lanta magnificentia labefacla-

retur,

quantmvis

altas et firmas egisse radies videillustrais pronunliavit

retur. Id

quod David adbuc


56',

dicens, Psal.

55

Vidi impium superexaltatum et


et ecce

elevatum sicut Cedros Libani, et transivi,


erat
;

non

natio. Hieronynrus : Et maledixi pulchritudini ejus statim. Iletulil noinen ni 3 ad HX2, putcher, decor:ts est, unde rVD amnus, putcher, Hos. g, 15. Jcrcm. Kvnfttaiji.iii tin efarprriaw (>, 2. Nec aliter Aquila: K-/. aTiv T.y.-jy./'A.u.'j.. Scnsus, pei' se spectatus, salis idoneus; sed loco parallelo Ps. 37, 36, noster similior sit, si nfl cum Syro et Chaldo (qui iiniTO posuit) habit aadi notione accipilur, qu ipsa infra v. 24, 18, 15, recunit. (Rosenmuller.)
;

et

qusivi eum, et non est inventns locus ejus.

Ex
eis

quo loco discant


fulurum

divites et opulcnti homines, qui opi-

bus prfisi nullas res adversas reformidant, quid


sit,

et

qum

infrmis fundamentis

universum
fa-

eorum praesidium
milia ita
et

nitatur. Quae

enim domus aut

ben fundata

est, ita su

fortunque secura,

conlva reium vieissiludines hunianarum casusque

S85
asperos et inopinatos
ita

IN

L1BKUM

JOli

584
ad convivium esset, subito se
vidit

undique tuta et munita est, non plurima ut nullam unqum cladem melual?
in dies

et vocatus

ab

Estherc proditum, rege damnatum, horrore con-

incommoda

et

adversa experiatur

Quinini

fusum, ante mortem exanimem,


tibulo,

in ipso

denique pa-

dm
tis

prospr succedunt ex voto omnia, et bjandien-

quod Mardochaeo praparaverat, ignominiosis:

fortuna zepbyri ad ipsummet beatitudinis r.ortum

sim pereunlem. Lubet hic cum Cicrone exclamare

felicissim impellere videntur,

tum

vel

maxime,

ut

miseram
luptate

vitae

rationem, qua; tamdi residet in vofortunae poscit libido


cit
!

ludentibus in salo delphinis, timenda est tempestas et periculosa jactatio, qua; pristina felicitatis naufra-

quamdi

volucrem

forlunam,

qum

omnia ex
!

ketiti et voluptate

ad

gium

sit allalura.

Id

observatum est

sapientibus et

luctum

et

lacrymas recidunt

fallacem

hominum
conten-

magno judicio
simo
illo

viris,

prosperrimam

illam

forlunam

et

spem, fragilemque fortunam


tiones, qua; in

et inanes nostras

sublimis elalam
statu

ess.e

ruinae nitimam,

et jucundis-

medio spatio

saep franguntur et cor-

pronam

esse viam ad

mrorem,

ad

ruunt, et ante in ipso portu obruuntur,

qum portum

fletum, ad infelicitatem, quai-i providenti sit commune ratumque decretum, qu maxime lucent et
efferuntur, ca inclinari et prosterni et

conspicere potuerint

Sunt innumerabilia inomni g-

inobscurari

nre Annalium istiusmodi fortuna; ludibria et exempla, qua;, ne justo prolixior sim, prtereo. Nequc ver
parentes duntaxal impios tanvdira sors versai, quin et
liiios

oporlere. Ut

enim soient arbores protins nonnunqum emori, si quando praler solitum fcunda;
fuerint, ita fortuna prxter

morem

blandiens ac favens

non rare posterosque ruinae majoruin involvit. Lonce ment filh ejusa salute (1), Vers. 4.

cxilium imminere sxpenumer signiiical. llujus rei minime ignarus Mediolanensium Ponlifex

et conterentur in porta, et non erit qui eruat. Pradicit et auguralur quoque tiliis mala obventura,

Ambrosius cm ad bealulum quemdam


'

divcrtisset,

siquidem parenlum iniquitas impiorum in


transfusa in
uti

filios

veluti

quem unum furiosae fortune marius intactum semper habucrat, eumque didicisset tara secundis uti rbus tamque ex voto bonorum omnium copia circumfluere,
nihil ut

pn

et infamia;

semenlem

verti solet,
:

dganter D. Pelrus Chrysologus Serin. 3


vitium filiorum exilium.

Pa-

rentis, inquit,

Numquid

unqum

accidisset

quod perennem illam ma-

non

in

semine tota arbor? vitium ergoseminis vitium

laciam turbare posset, ne temporis quidem punclum iisdem in dibus cum illo versari voluit, cm pncsagiret

est totius arboris.

contrario argumentait- divus


est,

Paulus dicens, Rom. 11, 16: Si delibatio sancta


et

animo mox futurum, ut improvisa


opprimerelur.

et lucluos

massa

et si

radix suncta,

et

rami.

Nam,

ut exponit
et

pernicie

Quemadmodm enim non

Theophylaclus,
radici ramos,

necesse est fermento

massam,

rare- lit ut clo maxime sereno svus imber subito cooriatur, ita rbus maxime prosperis ac lattis spe-

hoc est parentibus

filios,

assimilari.

Itaquequalessunt majores, taies plermque et posteri


esse soient, ade ut

numer gravissima rerum incidit perlurbatio. Varia nimirm est vit commutabilisque ratio, vaga volubilisque fortuna, inquit Cicero,

bona

vel

mala qu faciunt, non

lam patrare qum


Isaise 5,

haereditate videanlur, juxta illud,

quam jure

merit in-

18
;

qui truhitis iniquitatem in funiculis

sanam

esse et caecam et

brutam perhibent philosopha,


a;;plicel,
sit,
-

vanitatis

ubi idem est trahere in funiculis atque

h-

ccam quidem,

quia nihil cernt, qu sese

reditare,

nam apud Hebros

funiculis breditates

insanam aulem, quia atrox, incerla instabilisque

f!

dividebantur, juxta illud, Ps. 77, 54: Sorte divisit


eis

brutam denique, quod


linialur, sed

nullis officiis aut obsequiis

de-

terram in funicido distrilmlionis. Quod cave

ita infilios

maxime

sviat in eos qui studiosissim

telligas, ac si

nature ips parentum peccata in

illam coluerant, et quibus arctissim devincta vide-

transfundantur,

quemadmodm
illud

pessimi

quidam

in

batur. Scilicet sicut bedera


res, ita fortuna prospra

complexu suo necat arboblandilur strangulat et

suorum excusationem pcccalorum

prwtexebftftt,

pro

dm

umbone usurpantes
13,

Prophclae dicentis, Jerem.

perdit quos complexa


est

est. Teslis

bujus rei luculcnlus

23: Si mulare

potest

Mikiops petlem suam, aut


vos polcritis ben facere,

Aman

Assueri rgis polentissimi purpuralus, et


palatinus,

pardus varielalcs suas;

et

supremus Aula; Rgime


bus

qui

cm

polleret

cm

didiceriUs malitm.

Ex quibus
liliis

verbis colligebani

potenti maxim, splendercl opibus, fulgret honori-

non minus

naluralia esse

vitia

parenlum, qum
sunt, inquam,

plan regiis et amplissimis,

omnia denique

alia

vElhiopi et pardo nalivos colores.

Non

baberet quoe bealissimum ellicere putantur, in medi


ill

hsec Scriptura; loca sic intelligenda, sed

solm secunformant

gloriae

pompa Mardocha contemptu atque animo


regem

dm

figuralam et
ita

byperbolicam loquondi

alto urcbalur, et fortuna? oblilus sua;, et post

gloriosissimse ampliludinis et majestalis, se miserriimiiii,

nimirm, ulvelit ulerque valcs lam ordinarium esse filios palrissare, seu parentum mores
explicanda,
(1)

nuduin

et

egentem pronuntiabat. Annon ver


kelitiis

ipnT Proculsint,

etc., ul sil

forma malediclionis.

eo ipso quo maxime gloriabatur, et omnibus


incedebat, ad xrumiias et extrema

omnia

est

dein-

jectus'Mtasan

est.

Cm

paeiperet

jam animo

crcdibili voluptatem supplicio Mardphi, proquo patibulum cubilorum omnino quinquaginla cx.slruxc-

Elonqabuntur, elc. (Sub. : Dixi apud me ; salute ; i. seculo futur o, e., vel, 1 anhnae; redemptione in auxilio vel 2 cxlcrn, et defensione hominum; ab In judicio divino, ab omni felicitale. In porta, id est palm; nam in portis exercebantur iudicia. Causa ca:

deftt in judicio, Ps. 10!), 7.

pravam instilulionem
exilium;
vel,

Judicio plecleniur, scil. ob indulgenlia patruin filiorum


parentibus nnpietatem

rat,

cm

magnifio praedicaret sortem suam, quod

quia

cptam

pild regein unic graliosus, regina: Eslheri charus,

sectati sunt.

(Synopsis.)

585
referre, ut

COMMENTARUM. CAPUT
hoc
illis

V.

ma
,

naturale

quodammod

videatur.

illa,

et

innocentia et candor rusticanus inter urdolos et


,

Alioquin non necessitatis

ista sunt,

sed libertatis, ut

banas fraudes

flagilia aliquoii

peccandi pe-

cgregi D. Hieronymus ex illis verbisJeremi cap. 13,

riculum incurreret

quo ut

facilis eriperelur,

23

Cnm

didiceritis

malum, concludit dicens


non natur
est,

Quidet

etiam primo civitatis ingressu arcebatu.. QuarUi

qiiid

enim discitur

sed

studii,
et

denique et verissima ratio

vicletur
,

illa

ut ninii-

propri voluntatis, qu nimi consuetudine


peccandi

amore

rm

judices in prompiu

essent

et facile

possent

quodammod
filii

in

naturam

convertitur.

Unde in-

litigantibus conveniri. Quai est sententia Lyrani ad

fero, sicut

se faciunt participes culparum,


ita

parentibus hseserunt,

se facere participes et
rei

qu in p-

hune locum. Aut cert ut omnes judicum prsenti


in

omeio conlinerentur, loco maxime publico erant


securitatem ver bonorum. Praedicil
fdii

narum ac suppliciorum. Cujus


dentissima
in quibus
li in

plurima eaque evi-

constilula judicia, uli etpatibula ad lerrorem scilicet

libri

Regum

exeiupla nobis subministrant,


Isral

malorum

ita-

sp narralur regnum

ab un

l'ami-

que futurum, ut

hominis impii publie in judicio

aliam long diversam fuisse translatum,

(iliisque

damnenlur,
est illud

non rare propter parentum scelera ereptum


3 Reg. 15, 29: Cmque regnsset
percussit

fuisse

et infami ac probros morte perant nec ullus eorumdem commiserationc tangalur. Simile

imperium, quemadmodni de Baasa diserte scribilur,


,

quod
:

in Psalmis inter diras

Hebroium nunimirm

omnem
ani-

meralur
post
:

Cmjudicatur, exeat condemnatus. Et paul


sit

domum Jroboam
mant de semine
sainte; ubi
salus
;

non dimisit ne

unam quidem

Nec

qui misereatur pupillis ejus, ita

ejus,

doue deleret eam. Simile quid


;

ut neque judicem neque advocatum ullum habituri


sint propitium
,

hoc loco insinuatur, cm dicitur Long

fient filii ejus


filiis

quos Deus ob parentum scelera pu-

est hypallage, pro, long


in Psalmis

ejus

niie decreveril.
Alii

quomod

habetur
eis

Long pecca-

per porlam hoc loco non publicam

civitatis
,

toribus salus, id est, est et illud


:

non dabitur

auxilium. Simile

sed piivatarum
Septuaginta
r,aaovuv,
alii

dium januam
:

intelligunt
Se

eo qud
pai;
,

Long salute me verba delictorum tneoJob


ait: Velut

VCrlant

K&XagpKjQsiviaav

7ri

rum;
tur

et infra

nubes transiit salus mea,

conterantur super januas minorum, vel

ut

id est,

mox

long mesecessit auxilium. Quandoigi-

transferunt, tanqum porci versentur in portis in-

filii

hominis impii vexabuntur et calamitatibus

feriorum ; verbum scilicet xoXpieiv nomine xo'Xcgpo,

opprimentur,
quovis
illis

nemo

eis aut

ope aut consilio aut

alio

drivantes
filios

quod porellum

significat
,

ut

sit

sensus,

modo

adeit, sed

omnes eos deserent

et ab

impiorum conlemptos

viles

et abjectos adin-

secedent. Hoc enim significat id quod sequitur. Et conterentur in porta et non erit qui eruat.
,
:

star

porcorum micas,
fam
et inedi

et similium

quisquilias et pulamina nucum, rerum abjectissimaium porreclo riclu


,

Septuaginta vertunt
Vianovov, xai o 'arai

K&Xapia8n)w.v

Si

7tl

Bpai;

prse

quibus pascanlur, rimaturos et

aipo[/.Evo?,

et conterantur super

infami
est,
illis

modo qusiluros idque


et

m jaunis

minorum, id
qui

januas minorum

et

non

erit

qui eripiat. Ubi

verbum
euts-

ignobilium et plebeiorum

hominum,

quondm

illud x&Xapiaeinaav, nott

Olympiodorus idem valere

minores

ignobiliores fuerant, significans illos

atque

eitiTpienaai/,

conterantur, itemque

quod

ad extiemam inopiam et mendicisatem retiigendos,

Xtasir.aav, attenuentur,

ideque pro e diclione Aqui-

quemadmodm
quia

in Psalmis de impi progenic dicilur,

lam quidem

dixisse inTpiSri<rcvTai, conterentur,


,

quam

famem

patientur ut canes, et circuibunt civitatem,

lectionem habet Complutensis


xare)cX(j8riiiav,

Theodolionem ver
denique-rx-

psal. 58, 15, ostialim scilicet

mendicato viclum qu-

confraelisunt,

Symmachum

rentes, quod, teste Fulgentio, de prisco


Latinis calillare dicilur, id est
,

sermone
,

KEivoeiToxrav, liumilienlur; in alio

tamen Scholio Theo-

ut ipse exponit

per

dotioni tribuitur TairEivMrlu&vTai humiliubunlur.

Quod

alinas

domos instanter gyrare, verbo

catulis vica-

aulem
tatis,

dicit in porta, id est

palm

loco publico, vel

tim civium des et labernas circumeursanlibus derivato.

judicibus. Fiebant enim olim judicia in portis civiut colligitur ex Genesis cap. 54, vers. 20
; ;

Deu5,

Vers. 5.

Cujus jiessem iamelicus comedet, et


,

tefonomii 22, vers. 24

Ruth.

4,

vers. 1

Amos
lib.

ipsum rapiet arjiatus

et bibent sitientes divitias

vers. 10, et passim alibi. Cujus consueludinis multiplex est ratio


,

EJis(l).Pergit stultodiviti,prsertim avaro et injusto

una

quam
:

divus Gregorius,

21

Moralium cap. 15, inculcat


corditer oportet vivere,

Ut urbem,

in

qu con-

discordes

rent

et

eamdem
:

lib.

19, cap. 11,


tante-

minime inlrajam antea assipaciiieus

Exaggerat inlelicitatem et miseriam summam improbi. b^S' aT ITSp T'N Cujus (scil. stulti v. 2, seqq. Relativum cum sequenlis nominis sufii\o format Latinorum genitivum, ut supra, 4, 19, infra,
(1)
illius

gnaverat

dicens

Ut

esset

urbis
li-

6, 4)

messem fameliens comdit. Messem

dicit,

non

alia
;

populus, quant ad hanc discordes ingredi non


ceret.

Altra ratio est


:

quam

tradit S.

Hieronymus

Amos 5, his verbis In porta judicia fuisse legine agricola ad causam veniens frequenti ci mus
ih
,

latis et

novoterreretur aspectu. sQuasi rusticana

illa

simplicitas inter urbanos slrepitus ita posset pertur-

bari

ut etiam ab agenda et perorand causa impedi,

retur. Addi posset tertia ratio


.

ne videlicet probitas

bona, quia jamjam sperabat sese eam collocluruni sed secs accidit, ut lamelicis rapialur et comedalur, erepto ei quod in manibus (encre putabat, ad majorem cruciatum et miseriam. Hbrai notant, /metici mentionm leri, qui elsi imbeciilis sit, e tamen sit superior et ei prvaleat. Arabs Qui messuit, famem comedet. Sed rectis Chald;eus Cujus messem famelici comedent. Hieronymus Cujus mes. ^p Ixevct sem fameliens comedet. Alexandrimis Qu enim isti (Tuvii-j-a-jov, Jixaici EfVowat. V'elus Lalinus congregaverunt. Justi comedent. Verba T*2p ~WH quod
: : : : :

s.

s.

\:ii.

19

,,

587
maledicere; et sicut ejus
perituros praedixerat,
ila
filios

IN

LIBRUM JOB
latronibus diripiendas ac dissipandas

588

praecedenti versu malc


eju<3

non

in

vanum
ipsmn
(

.iuac opes

furibus et

auguralur,

messem quidem
,

ejus furi famelico,

ver praidoni armalo


messis ejus (erat), significare opinatus est, et famelicis pauperes pios intellexit. Pro quo lamen recte Aquila roetvv -ysTow, et Symmachus mvvT&; fovrai posuerunt. In verbis, quae proxim sequuniur, difl(cultatem creat dictio D'JXQ. Eam veterum phires arclijpeus, refematos interpretati sunt, quasi ad renda esset. Illi ver sine dubio D^a (parlieipium formae hiphil) legerunt, quod ipsum de Hossi in septem codicibus, et in Agiographis Neapoii 1487 in-4" edilis, reperit. Inter nos codices, inquit de Hossi in c Scholiis cril. ad h. 1., non niod bini Hispanici qui pro correclissimis habentur, sed quod mirum, llillclianus ipse ad cujus normam Hispanici codd. soient corrigi. lia etiam per scbva sub , seu in participio legunl alii sex ex meis codicibus, sed trs plen D'J'SQ, ac si esset p, alii 1res omisso, vel ad X transposito dagesch. lia Chaldaeus Et bellatores cum armis bellicis abducent etttn. Hieronymus Et ipsnm rapiet armatus. Aquila auto; Ss reps viitXwv p8Y)aTai,eteodeni plan modo Symmachus, nisi quod
1

divitias

denique
,

psius

quae

lune lemporis potissimm copiosis vini


olei

frumenli et

proventibus conslabant

siticulosis

pauperibus

destinans. Fruslra igitur, inquit, vir dives, slultus et

W3

avarus amplissimam frumenli

ac

f'rugum
,

messem

convebere

et in

horrea recondere festinat

cm

fur

lame incitalus eam vel antevertat, vel jam recondilam


cle[)at
,

quin et ipsemet non rar prdoni armato


,

praeda bat

ac tune reliquae ejus opes domino desti-

lutae lalronibus avidissim diripiantur, et

non secs

ac aqua vinive poculum siliculosis facillim exhauianiur.

Hc

fer propria et quasi ordinaria est di-

vilis avari sors

ac

pna

ipsismet diris Hebraeorum

Davide inserla, ul
psal.

scilicet diripiaut alieni labores ejus,

108

11. Id

quod plurimis eventibus tam


,

anti-

quis

qum

recenlioribus confirmari polest


:

et quoti-

is in

plurali vertit

Aroi

Sk irpb; voV/.tov pviaovTai.


:

Quai senlentia parm ad serieni apta. Syrus Et ad sitim abducentur. Retulit nostrmn D'JXQ ad D2X aridus fuit, unde Samarilanum TOJX, aridum, quod Samaritanus interpres Deut. 8, 15, pro Hebreeo pNQX, terra siticulosa, posuit. Et Syrus h. 1. tractum siticulosum, i. e., deserlum intellexit. Quod ver hodi in libris long plerisque legitur D^XQ, testis sat vetusli, Alexandrini inlerpretis, auKaxv ox qui sic verlit : Ato Sk Ipsi verb de malis non liberabuntur). Videlicet 0"OX, quod propri aculeos , spinas dnotai , intellexit de periculis sunim noxiis, de quibus Proverb. 22 , 5 , usurpalur. Pro Sn bel ver anle D^XO Graecus legitSx liut.Sed neque leclione recepl, neque ab c nominis Q'JX significatione, quam in ProEt verbiis babet, discedere opus est. Verlendum vel ex spinis cepit , rapiet eam ( messem ) pauper prae fam, i. e., nulla custodia, nullum septum spinis conlextum (HDWQ Isa. 5) impedimenlo luit pauperi,
ctorilale lirmalur
|ip,9'(TovTai
,

tioni nobis probaise Messem ejus spinis anferet obvertit , Hebraic iilud "nnp' Q^Q , neutiquam

D^aXO-Ss, sonare

nam vidimus

anlea

necposlerius

(Lat. vct.

usui linguae repugnare. Non minor interprelalionis varietas in ultimis bujus versus verbis : INT DTn. In quibus potissimm CTOX negotium facesset. Plures sitibundum verlunt, qui famelico, 2V~\, hemistiebio priori, lit oppositus, verbo DG, quod sij;nilicationem cum NT3 , sitiit , communem babere opinanlur. Ita Hieronymus Et bibent siiientes divitias ejus. Sitientibus inlellexisse videlur egenos et avidos. Concinit Aquila <peiXx<iavTo JuJiwvte; sTrcpiav aTO.

D^

Et

adscil, sed sensu diverso, Syrus Et perdet sitis, siccilas, possessiones eorum. Qu Arabs
:

Symmachus Edem nolione

vappcxprldat Jujitiv

tt,v

J-jaf/.iv

aTv.

quomins

in divilis

improbi messem irrumpat

con-

culcalo septo. Particula bu , h. 1. non , ut alias haud rcdundat, ut Levil. i, 12. Et educet totum rar ante illitm juvencum r\ZWQl VTlQ-bN extra castra, adde Deut. 23, 11 ; sed inlendit signilicalum, quasi diceretur Eo usque , ut vel spinis rapialur. Recte igitur

Buxiorlius in bes.
explicavit:

spinis capiet i, 52,

Grammat. p. 579 eam, est

hc verba

sic

|OT ut Deut.
que
,

vel
,

Jerem. 7, al. , medio spinarum , iioc est, eliamsi magno

ut alias dicitur inde spinis us-

eam capere deberet. Rationein et naturam pleonastic bujus diclionis exposilam vide in Slorrii Observt, p. 289 not. Conf. Noedii Concordant, particul. p. 62 , et not. 377, d. Tymp. Cromaierus in libro de Usu ling. Arab. in libro Jobi, p. 101 , nostrum D'JX exponit ope Arabici jiscella plicatilis , in qu panis reponitur, seu panarium. Vertimus igitur Et panariis (seu locis et vaSenno sis, ubi panis reponitur) snrripiet cum. Dicis est de messe, quai non reponitur in panariis, sed Neque messis comedilur, quod lamen borreo. Resp. tin antecedenlibus verbis dicitur. Messis enim metonymic ponilur pro pane messe conicto. Innuit seu frugibus 4 igitur Eliphas, ade impium messe su suis non fruiturum, ut, m vel nia dm borreis intu lerit, panem lamen inde paialu,.. vel panariis alii
laedio

et molestiis plurimis

: Et penelrabit sitis in vasa eorum. San perapta, etiam ob verbum ^NU, sitientis mentio est nec tamen illa ex significalionum convenienti in verbis DOS et HUS, qu mera est conjectura , sed ex Arabico pelenda est, silex ^ lapis durus, unde terra lapidosa et arenosa. Edem tendit Aben-srai glossa : Sunt, (/ni dicant, D'Qi' in linyu Arabica, lapidera duruni significare. A silice vero, omnis hunioris experle, si tiens videtur appellalus esse (nomen lormae W'iaS, maliens, pH, justus), queniadmodm versa vice NQX sitis, pNQS est terra arida. Alii D-Q prdoiiem interpretantur. lia jam Clialdaus Diripient prdones facilittes ipsorum. Existimant ver Hebraii praedonem Q'QS ppellari na, coma, quasi comatum dicas qud in sylvis lalens comain alere et borridus

expressit

qum
,

D^

incedere solet
ciura. Praestat

more honiinuni sylveslrium


lamen
,

et fero,

cum

nostro quidem judicio D"DS interpretibus veleribus , si Chaldaeum excipias ,


, ,

sint surrcpturi. Edem lione nostrum nomen b.


,

qu Cromaierus,
capit. 1.
I).

significa-

I.

Micbaelis in

Supplem. 2171

iegendmn

boc lamen discrimine, qud 'oxa verlendum putal Et m canistra colligit illatn, messem improbi. Sed qum praecesserit, lainelicum comedere messein .livilis, s;tn parin
,

omnibus sitientem, inlerpretari quod is optim t 3V1 in prire bemistichiore spondet. Utroqu signilcanlur boniines avidissiini ex sumni inopi icli. C'omedil famelicus messem , et sitiens absorbel divitias quasi uterque diulurnain faniem et silim explere cupiat, unde fil ut oninia voient et baurianl usque ad faeces. ^HV , propri anbelavil ad capiendnm aliquod ; bine ad vebeinentissiinuni desiderium et commun ail obtinendum aliquid (conf. infra 7,2) transferlur . unde denique et hauriendo absorbere, deglutire, nott ut Ezecb. 56, 5. Anios. 7 i. Ita queniadmodm noniina XH et D'QS, sic verba quoque S^X' et ^NU, :,ibi invieem rcspondebuni. Praetermitto interpretatioB0B linjus loci plures alias, (juarum iuiiIUb vald sunt contorbe quaedani etiam absonae plan. Eas tamen
,

et sic

apte subjicerctur

in canistra illam colligere


est,

laineli-

qui nosse cupit, adeal Scbuliensii ommentarium. Conjecturas alias , quae vix sese alicui probent reperies in Sinionis Arcuno formar. p. 418 el in J. D. Micbaelis ad Supplem. Lexic. llebr. p. 2102.
,

eum. Nullius momenti

qud Micbaelis interpreta-

(Roscnmullcr.)

589
dian constat experienti
,

COMMENT ARIUM CAPUT


qu
fieri

V.

590

videmus ut plu,

|i

tione ah

iis

qui per siphonem vas aliquod exhauriunt,

rimorum
in

qui opes injuste corraserant

aut nimis

donec

nihil

amplis humoris

in

eo

sit
:

residui

addit-

sordide coacervaverant, amplissimae alioquin familiae

exlremam repente calamilatem incidant

et

om-

queSymmachum quidem reddidisse vappotpvaat^v tw Wvay.iv aTv, absorbeat siliens potentiam et fucultatem eorum
z\>~( ! .av
;

nibus plan facultalibus exutac vel miserrimam servire servilutem vel

Aquilani ver

kyixamTo

^n(/5)VTa

fam perire coganlur. Quod juslo


,

arv, altraxerunt et lianserunt silientes opu-

Dei judicio accidere non dubitandum est

ut quan-

lentiam eorum. Hoc

eodem sensu
et

infra cap. 27, vers.


:

tum

iniqui exactores et infmes frumenti flagellatores

1G

de

divite

impio
,

pi-onuntiat
sicut

Si comportaient

inopum sanguinem exsorbere crudeliter maturant tantm ira Dei gliscat et eorum malediclas opes su,

quasi terrant argentum


vestimenta
;

lutum prparaverit

prparabit guident, sed juslus veslietur

bita ultionis

flamma depascat.
,

Mis, et argentum innoceus dividet.

De quo suo

loco.

Haec ut in se verissima sint

mal tamen

ut jam
(

Allegoric. Vir

ille

stultus inlelligilur populus Ju,

sp monuimus, ab Eliphazo ipsimet Jobo

qui ab

daicus

cujus

messem

id est

graliam ceu cibum

omm

avariti

omnique

injustili

semper alienissimus

spiritalem accipit et comedit famelicus, scilicet po-

exstitit)

applicantur, cujus qud opes Chaldis et


,

pulus christianus.

Nam

ut ben D. Gregorius
stulli

lib.

Sabaeis latronibus direptas ac dissipatas cerneret


in criminis alicujus occulti

id

Moralium cap. 2
sacri

Hujus, inquit,

messis fuerat

vindictam accidisse con-

tendebat
Alii

cujus hoc loco tacite

Jobum

insimulat.

seges eloquii. Qua;dam namque spicarum grana sunt verha prophetarum qua stultus hahuit
,

hoc loco per famelicum, qui


,

viri slulti
,

messem

sed non comedit

quia Judaicus populus legem qui-

comedit

non furem aut latronem


;

sed justum pau-

dem veibo

tenus tenuit, sed per faiuitalis fastidium

perem

intelligunt

in cujus

usum

et sustentationem

abejus

intellectu jejunavit.

Hujus ver

stulti

mes-

Deus non rar

facultates impii

providenti prorsus

sem famelicus comedit, quia nimirm


daica sine intellectu laboravit.

Gentilis po-

admirabili converlere consuevit. Favet huic expositioni versio Septuaginla Interprelum, quae sic

puius verha legis intelligeudo edit, ad qua plebs Jus

habet
if.

En

ut

Judus

in

fp

xevoi ouvYi-ja-j'OV

&xai&t '^ovrai-

aura Si

xaxv
etlittl

mediis sihique propriis Scripturarum epulis esuriat,


et

cnapETOi'aovTai- IjcaicpwviasYi aTvvi iay.

QuCE

vacuus ac jejunus remaneat

Gentilis ver populus

Mi

congregaverunt justi comedent

ipsi verb

de matis

iisdem, licet

quodammodo

alienis, plan saturetur, et

non liberabuntur ; exhauriatur fortitudo eorum. Ubi duo


significanlur,
scilicet

clesli bonediclione repleatur.

Hoc nimirm

est

quod

ea quse impii

congregrunt, in utilitatem et

magno Iabore alimenta pauperum juquippe qui, qud


ideirc
ini-

vales ail Isai 5, 17

Dserta in uberlatem versa adalii

ven comedent

ubi adveu, seu, ut

ex Hebraeo

storum esse convertenda, idque sine ullo ipsorummet

Vertunt, agni, hoc est Gentiles, leonin seu taurin


fcritale deposil
,

impiorum emolumento aut fruclu


justi opibus
nriliis

et agnin

mansuetudine assumpt,
dicunlur Scripturas
spirilalis intelligenliae

eorum fruantur, haud quidquam

juxta Glossam inlerlinearem

punieniur propter scelera in

mammonae

Judis dsertas et in uberlatem


versas epulaturi.

quitatis corrogatione admissa,


ille

quandoquidem bonus
quibus justi pauperes

iniquarum divitiarum
sit

aluntur, usus non

illorum virtutis aut industrie

Quo quid stultius aut stolidius excogilari aut dici possit qum ut e quis vesania; vecordiaeque deveniat, ut uberrimam messem habeat
,

fructus, sed solius divinoe providentiae

rem mal

par-

nec fructibus ejus vescatur

ut panibus abundet

ac

tam ben dispensantis.


Ita

fam pereat
relinquat
rit
?

eosque

aliis in

pabulum

et

alimentum

legimus olim amplissimas iniqui Labani opes


,

Quapropter Judis per Isaiam Deus m:

juslo Jacobo divinits concessas

et fertilissimas
in

im-

comminatur, dicens

Ecce Dominator Doniinus

piorum regum Chanaan regiones

rum populum

translatas. Id

quod

et

pium Hebrovesanam hujus

exercituum auferet ab Jrusalem et Jud validant et


fortem, omnejobttr panis et

omne robur aqn. In quem


,

seculi divitum praesertim

avarorum vecordiam mani-

locum D. Hieronymus

Habent
;

inquit

Judx'i pa,

fest arguit, et divinae erga suos benignitatis provi-

nem

sed absque fortitudine


;

habent aquas
Scripturas, sed
,

sed

dentiam mirific commendat, quae viros sanctos, per


volatilia cli,

absque robore
;

legunt enim

non
,

qu neque

seront, neque mettent, neque


,

intelligunt

tenent

membranas
,

et

Christum

qui
ille.

congregant in horrea, intellectos

ex aliorum etiam
,

in

membranis

scriptus est

perdiderunt.

Sic

impiorum nonnunqum hominum Iabore, semente messe horreisque luculenler sustentt, iisque omnia ad vicium etamictum necessaria suppedilat abundanter,

Cseterm ne quis temer aut casu fortuito.hxc geri


arbitrelur, prudenier subjungit
:

Vers.

G.

Nihil

in

terra sine causa

fit,

et de

cm
,

ipsi

intrim impii, qui ista congrega,

verant

rerum omnium penuri laborent

ac fam

pereant et contabescant. Id enim vox Graeca gxmuinwfen,

exhauriatur, qu hoc loco Septuaginta utuntur


;

manifest dclart

quam Polychronius
jccVMrlcsra'.

eleganter

S
1

interpretatur idem signilcare quod xpixpntonraTai, S%rca.vY]8T!<jsTat,

iravTEX

exsorbebitur, absu-

metur,

penit'us evacuabitur,

duel nimirm transla-

iiunoNONORiTURDOLOR(l).Docelnon sorlevel fortun, (I) Postrema ratio, qu Eiiphasus probare siudel, Jobum temer et injurios cum Deo expostulare de malis et ferumnis, quibus aifligitur, ac si immerenti acciderent, ostendit quas homines perferrenl causas in ipsis illis qurendas id per hominis naturam evitari non posse. Non casu aut fortuite veniunt homini calamitates ac mala, nec de nihilo, sed ob peccata, ad quae natur pronus est. Itaque non secs ad aerumnas et miserias hic perferendas nalus est homo, qu ni
:

, ,

^91
sed Dei providenti
sulit

IN

LIBRUM JOB
nium malorum unica
lum
et fontalis causa est

592

mundum

administrari

quse con-

peccalum

rbus humanis, non solm universis, verm etiam singulis Doininum quippe omnium rerum ac moderatorem esse Deum , eaque qua geruntur ejus
;

scu polis perversa hominis


admittilur, divinum

volunlas,

qu pecca-

Numen

offenditur, et vel

invilum ad vindictam provocatur.


Palet hoc in excidio Sodomitarum
,

geri directione alque

numine

adeque haud sine


,

ad quos pu-

causa impiis calamitates istiusmodi evenire


quiilem nihil adversi accidat in

quando:

niendos misit Dominus duos angelos

visibili et eleganti

mundo

sine causa vel

forma conspicuos

quibus lotum supplicii negolium

temer

quod Deus non prvideat atque dispenset,

demandavil
])crderent.

ut flammis sulphureis nefandam


tain

urbem

aul sallem non permittat,


impedire. Ia?c (amen
,

cm tamen
est
,

facile

possel

Sed quid opus erat

dira ullionis ad-

quaecumque

calamilalum

ministros tara formos specie inter perdendos hominisi ut dm in illos quoque scelesti Sodomil nefanda patrare moliunlur, evidenter pa-

omnium et miscriarum causa nequaqum extra hominem quserenda est. Nam de humo non oritur dolor,
id est
,

nes apparere

terra ipsa

non supte sponte mala

isla

proger-

teat

qum

ipsi soli sibi perdilionis

causa existant

et

minat

neque casu ex humo, ut promiscu soient


,

tardantibus et

quodammod

invilis et reluctantibus

herb

isla

nascuntur, sed jacto pris peccati se-

angelis

sulphureum ignem exlorqueant. Quod expenlib. 1

mine
terra

ex quo tota malorum pullult seges. Non ergo

dens Salvianus
ait

de Gubernatione Dei eleganter


,

.non aqua

non

sol;

non luna

non

stellse

<

Cm

angelos

non malus ar aut

alia qusevis

crealura per se dolores


sibi

bis

probare voluit

Sodomam Deus mitteret hoc noscilicel ut cm legeremus quse


, ,

hominibus crant, sed ipsemet homo

dolorum

ta Sodomitis angeli pertulissent

et

videremus scele,

omnium

et

miseriarum

quoe vitam mortalium exagi-

tant, fous et origo existit,

dm

peccatis suis iram


solli-

rum immanitatem criminum turpitudinem libidinum obscnitatem probaret utique nobis Deus
;

Numinis accendit,
citai
,

et

ad vindictaro creaturas
6 Moralium cap. S

qud

ipse eos noluerit perdere, sed ipsi extorserint

et

ingnies in se ruinas extorquet. Id quod


lib.
,

ut prirent.

Uni ergo sibimelipsi imputera dbet

pulchr D. Gregorius
verbis dclart

his

peccator perdilionem
titur,

suam

et calamitatem

quam
,

pasola

De humo dolor non egredilur, quia nequaqum pna de c nascilur crealur quoe per

quoniam

ipse solus auctor est sui


,

damni

causa est sui supplicii

quemadmodm Deus apud


:

culit, sed de e procul dubio qua>

peccando vim
,

Oseam manifest
tio

dclart, dicens, cap. 13, 9


,

Perdies ipse

Non ab slu solis non ab aris intemprie, non violenti hominum, non sed seipso trahit impius tornequiti daemonum
percussionis exlorsit.

tua , Isral

id est

ul Glossa exponit
si

Tu

causa tu perdilionis. Hinc

universas

quae in pec-

catorem armanlur, creaturas expenderis, nullam san


prseter

menla
est
,

sua, ipse solus prav su voluntate in causa


;

ipsum invenies

in

quam

referri possit ejus


,

qud mille doloribus pungatur

haec

enim

si

causa damnalionis. In sole enim et lun


ign
,

et stellis, et
affli-

nullam peccati labem


foret malefica
,

mundo

intulisset,

nec Libilina

caeterisque

quibus non rar peccatores

nec belluis furor, nec ab hoslibus


fuissel.

gunlur, creaturis signa niera sunt, et interdm instru-

injuria

nec dmonibus pna

Nunc aulem
agmine facto
;

menta human
homine
residet.

perdilionis, at vera ejus causa in solo

peccato lethi via semel patefacl, omnigena? calamitates qu data porta ruunt
,

et quasi

Hinc mal lamen Eliphaz S. Jobum gravioris alicujus criminis arguere conatur, tantm

morbi

mutilationes, cruciatus corpus obruunt


,

ani-

non istiusmodi
boni
alias

niuni agriudines

inyidse,

horrores et lurbulentis,

formans argumenlum, ac

si

dicat

Expende, mi Job,
,

simse passiones de statu mentis dejiciunt


gnae, doli, malitia, incensiones

unde pu-

causarum effeclorumque contexlum


philosophi est

namque

urbium, interneciones

nexum rerum

quarum

nascuntur

civium

Provinciarum vastitas, rerumpublicarum in-

exaliis, coniemplari.

Cm
,

ergo nihil in orbe lerra-

terilus, eversiones

imperiorum

incommodorum
midand innatum
rain, aul
et

iliade,

cum damnorum et cum honore stygio cum for,

rum

sine causa eveniat

consequens est hanc etiam

calamitatem tuam non absque cert et delerminat


causa conligisse
;

serumnos ternitate. Iorum san oni-

alqui sola
le
,

pnse causa
gravein et

est culpa

quare omnin necesse est


lent, et in

enormem

cul-

est et nalurale volalilibus omnibus, ut vosublime attollantur. Non est, qud aut ter-

pam
mal

ac delictum admisisse

qud tam horrendo sup-

clum, aut aliquam aliam cxlernam cauincuset, quasi inde sibi veniant mala
;

plicio afficiaris. lia


,

quidem Eliphaz argumenlatur, sed


unicam esse causani
irro-

sam homo
gerit,

sed

quia Dei providentiaxa obtruncat et mutilt

ipse in sese

suorum malorum et aeruninaruni causani peccatum. Non spont et sine causa ei veniunt,

arbilialus solam culpain

ut spont terra spinae et cardui proveniunt, cm non aratur ; sed ex hominibus peccalo. Hanc esse itriusquc hujus versus mentem, ben etiam perspexit i.geit, qui in Jobi Nalur et Virtut. p. 143. not., locum nostrum sic enarral Non ex terra proveniunt
:

gandoe calaniilalis,

cm

uti in superioribus capftibus

non semel indicavimus,


vila, causain,

salis conslct

non eam solam,


onini

nec adsequatam esse calamilatuni, hujus praserlim

quandoquidem
et

pii

non rar

viri
,

dolores, neque

humo

c()lorescunt labores, h. e.,

non

culp vacantes, et animi robore praestantes


tuieni

ad vir-

sine causa

molcstia perferendae

sunl

hominibus,

eorum perficiendam

conslanliam coronan-

non forte, vel c;cco fato in miserias incidunt, sed per naluram suam molestias sibi parant, nalur ad pec-

dani Deo permit tan tur


Gcullatibus confliclari
,

cum

niaximis in hc vil dif-

candum

instiganie, ut aves rapaci natur in attum se


t

alque exquisilis interdm tor-

ejferre nesliunt.

(Koseninuller.)

menlis excruciari

quod ipsum lanquni eximium

593

COMMENTARIUM CAPUT
maxime
illustris

V.
,

594
alas,

amicorum Dei argumentum et nota


in ipsomet Christo
litypo
,

careat et agriculturam nesciat

quibus ad cibum

Domino

adeque Jobo cjus an-

advolet ac

communi Patrum praeconio celebratur. Homo nascitur ad laborem, et avis ad Vers. 7.

hune locrau

manus aucupis effugiat. lia D. Thomas ad quem libens sequor, licet Pineda noster
,

et Sanclius ab illo recdant, qui varias adferunt alias,

volatum (1). Praecedenti versu Elipbaz dixerat

nihil sine

hc cum prcedentibus conneclendi


sigillalim recenscre ac refellere

raliones

quas
,

causa, id est, sine Numinis providenti, in orbe geri

non

est

mei

instiluti

quod jam

allato

hominis avisque exemplo confirmt


nalurae suae congruenter Deus ne-

cui satis est

eam quam simpliciorem ac


,

textui con-

quorum unicuique
contulit

formiorem judje

indicsse

ut ex e deinde aliquid,

cessaria, quibus vitam sustentet ac tueatur, prcesidia


,

homini quidem marais ad laborandum


,

et

quod adxloctrinam etmorum inslitulionem confrt, eruamus.


Sensus itaque verborura Eliphazi,
et vis
,

super omnia daedalum ingenium

ad quidlihet quod

argumenti,
est bujustarais cru,

ex usu

sit

cxcogitanduni sibique comparandum apet

quoJobum
modi
,

vel consolalur vel perslringit

prim sagax

accommodum
bv^l
D"?tf

avi ver

qud ratione

ac

si

dicat
,

Non

frustra

rai

Job

ciatibus afligeris
(1)

cm non de humo
,

aut ex are

sed

Verba

"inT

non

significant

Homo ad
:

ex culp et peccato
oriatur; at

miscrias natus est subeundas , quasi hic finis sit sed ita natur comparalus est , ut molestias conatibus suis sibi contrahat propter naturam minus perfeclam non polest , quin interdirai erret et erroribus in mala incidat. Sic apud Graecos necpuxsvai usurpatur, Xcnoph. Cyrop. 5, 1, 10. Utyx.%<s\. -fp &ir totwv (edendi , bibendi , etc. cupiditate et appetilu) pctT-eta-

Homo

quo non cares, dolor ac pna esto, ut temelipsum insolehter jactas


,
,

ver innocens esses

et orani

prorss culp vacares

homo tamen cm
sicut avis ad

sis,

natus es ad laborem et dolorem,


,

volatum
,

quare non est qud


ira
et

initigneris,

qud conqueraris
consumas
replens
,

qud
,

furore temelipsum

sunt homines quales sunt natur , non doctrin imbuti et disciplinas. Epictet. 58. Ilc'tfuxe -yp irp; toto irv wov, r uv pXotSsp (faivdp.Eva xai tk atTia cutjv, cpe-jciv xaixTsitedat. TjV vel praelerilum pyhal est, cum schurek, pro kubbuz more Chaldaico ut Jud. 15,8,18,29, vel futurum Iwphal (ut sequilur in'3^) cum dagescb forti supervacuo. In Biblis tamen Athianis (Amstelod. 1661, in-8) melius ibl' sine dagesch expressum est. (Rosenmuller.) Conf. vnv Isa. 28, 27. Et avis ad volt um *)V! V\i2X> *)vn ija,"l. Et (vel, /, jilii prun vel scintilla;, scintilla; prnnarum) altollunt volatum, vel, attollunt sese ad volandum. Ellipsis gemma. Exallant volare, vel, sublime volant. Sensus est Sicut scintill natur efferunlur, sed statira resolvuntur, et in cinerem descendrait ita homo calore quidem innato ad tempus tollitur , ut scintilla ign suo, sed eo ipso resolvitur. Sic et nos volanius, Psal. 90, 10. Td 1 hic est adquationis, ut Prov. 25, 25 et alibi, nolatque comparationem similium. Non placet Naa licet van in secundo similitudinis membro positum significet sic, et faciat illud retributivum ad prius non tamen prius membrum format, et sign. sicut. Ego sic verto Et scintill in altumevolare(mmfacerent;q.i\. Homo tantae est levitatis et vanitatis ut non solm ignis (qui levia sursm secran rapit), sed vel solae scintill (quae ad levissima abripienda sufuciunt) eum abripere, elsursm quasi volando auferre, queant. Alii yun '33, reddunt jilii volucris , quod quidam ad certam speciem restringunt Putli vulturis, sive aquilarum. Naturale est scintillis et volatilibus ut volent et in sublime attollantur. Alii locran aliter exponunt Homo natus est ad iniquitatem faciendam, tamelsi aliqui inter
6at,

et lib.

1,1,5:

vjwtgi itecpuxoTs

et occidas

singultibus et ululatibus cuncta


tibi

cm
,

id

solm

accidat
editi

communi
lege
,

qu

in

hanc lucem

quod cuilibet sumus natur


, ,

vel

ob solum peccalum originale potest acciitaque calaniitatem

dere.
feras
,

Hanc

tuam ut quo animo

et tantis querelis abstineas necesse est.

Videtur autem hic alludere ad id quod Moyses in

Cosmopeia de architecto reruin omnium Deo post hominis ereationem immdiate subjungit
cessavisse ab
ceret,
,

illuin scilicet

omni opre suo quod


ad faciendura
,

creavit

Deus

ut fa,

hoc

est,

sive ad

operandum

volens nimirm (sicut ad illuin locran Ambrosius Ca-

tharinus animadvertit) horainem similiter sex diebus,


id est, toto
in

hujus mortalis vit tempore, operari


vitse

ut

septimo, id est, futuioe


,

seculo
sui
,

possit requie-

scere

exemplo

scilicet

Domini

qui

non

nisi

post laborem et sex dierum opus ad dulcissimam quie-

tem venire
nut
,

voluit.

Hebraa lectio raanifesl hoc insi:

qua sic habet

nTOyb Din-Sx
,

tm 1UN

Aser

bara Eloltim lalthasot, id est

quod creaverat Deus ad

faciendum

ita

ut opus et conlinuus in agendo labor

homini vel ipsmet creationis lege incumbat.

Cm
,

enim homo ex rbus


guratus
sit,

diversis ac repugnantibus confi,

animo

et corpore
,

id est, spirilu et carne


,

viterno ac temporali

intelligibili et sensibiii
,

luce

prsedilo atque tenebroso


et

ratio et ncessitas exigebat,


,

homines

scintill, q. d. Filii lucis, clarissirais virtutibus emicant, et veluti pennis in clura supra
,

filii

bona homini proponi et mala


vitet et caveat
,
;

bona quibus ulalur,


illi

caeteros evolant. Vel sic Filii presteris , id est, crebri et violentissimi presteres et turbines calamitatum involabunt in eum altissim omnemque ejus vitam amburent et proterent. Sensus hujus versus est :
: ,

mala quae
tclligentia

quainobrera
raaloi

data est in-

ut cognil

bonorum

unique natur

et in appetendis bonis et malis declinandis vira suce

Non debes Job nimim dolere aut queri propter rumnas nam proprium est hominis adversis con, ,

flictari. Aj>' in-\ au-j-fev xt Xwi /.c. po- Vita et rurnna congnres sunt ; Menander Natum in curas Iwminum genus ; Tibul. 5, 4 : Sic nati sumus , ut spis adversa fungamur. Fugiunt voluptates , et bon cujusque rei tant brevis usus , quant levis sensus , est. Alii sic : Qud pcenas dant improbi, id non ab ull re terrestri proficiscitur, sed Deo, qui ellicit ut tam proprium sit improborum aerumnosos esse , qum natu:

quo cm ob continuai spiiits baud exiguus labor exanllandus sit jure merit dicitur homo nasci ad laborem, quod non
rationis exerceat. In
et carras luctara

de

fine

sed de medio ad consequenduin finem


est,

inteili-

gendura

adeque certuin
,

existit

ut in i'elicissimo
scripluni
sit
:

etiam innocentiae statu


Posuit

de Adaino
,

eum

in paradiso voluptutis

ut operaretur et

custodiret illum.

Quod more suo dganter D. ChryIris

rale est stricturis in sublime fera.

(Synopsis.)

sostomus nom. 14 in Genesin

verbis expocit;

, ,

$95

IN

LIBKUM JOB
cervicem submittit
,

596
qui et

Cm

homines

inquit
,

omnibus

deliciis potirentur

cum talento plumb)


qum
im

et cura

ibi vilain

agonies

tam oblectamentis eorum qu

gemilibus mortis confertur. Satius est ergo in fervore


spirits militer laborare
,

tidebant,
<

eorum quibus fruebantur, ne immodic prosperilate homo insolesceret (omnem

qum

ltiti

in tepidilate mentis

majore ac prorss
queri.

inulili

et

noxio labore tor-

tenini malitiam

docuit olium)

proptere prascepit

tDeus, ut operaretur,
c t

et custodiret illum. Si
,

enim

la-

Itaque
posila est

magna pars philosophi Christian*


,

in

eo

boris omnis esset expers

protins ex mullo otio in

ut inlelligamus bujus vit felicitalem ho-

ignaviam prolapsus essel.


,

Pris autem

ait

ut ope-

nestissimis in laboribusesse collocatam, quos qui

mente

raretur, deinde addit

ut custodiret illum, significans

sapientique prcellunt sponte et generos debeant


adsciscere.

(ut S. Auguslinus lib. 8 de Genesi ad litteram cap.

Luculentum bujus

rei

testimonium et
qui vit olium

8 nolat) paradisum ben operando custoditum

iri

exemplum habemus in Apostolo Paulo,

quoniam
pelli

sic nihil

admilteret

propter quod ab eo ex-

atque desidiam cane pejus et angue duxit fugitquc, et in


gyro utilium laborum incredibili constanti semper est

mereretur.

Post peccatum autem mult magis

homo

nascitur

verst us

cujus proptere gloriosum


:

symbolum

fertur

ad laborem

quia nimirm Deus sententi in peccato-

gladius et corona

quibus illud brve, sed divinum epi:

rem

lal ejecit

eum de

paradiso

ut victum sibi labore


:

gramma
tum

adjungitur, 2 Cor. 11, 25


,

In laboribus pluri-

conquireret,dicens, Gen. 3,17,19

Maledkta

terra in

mis; ut omnes intelligant

summ prop tum


,

animi

opre tuo ; in laboribus comedes ex e cunctis diebus vit


ttt; et in

corporis contenlione opus esse

quae gladio signiesse

sudore vults luivesceris pane tuo. liane san


filii

ficalur, et

magno invictoque animo exorbendos


quis coron potiri velit.
,

miserara conditionem quolquot suinus Adas

ha>

labores,

si

Hc enim
,

est illius

redilario quasi jure sortimur, ut merit de se quisque

clara professio

cm de spargendo

Christi Evangelio Coloss.


1
,

Homo agricota ego sum ; quoniam Adam excmplum meum ab adolescenti me, id est, homo sum nalus ad laborandum sequens exemplum Ad, qui laborando vescebalur
dtcere possit illud Zachariae
,

cap. 13, 5

docendisque hominibus loquitur


In quo
et laboro

19

certando. Sufficere posse videbatur


illius

ad indicandum laboriosissimum

animum
in

toleet

rantiamque inviclam
laboro
P-evo,
;

si

dixisset
;

tantm

quo

pane suo.

Septuaginla pro exemplo verlunl


,
,

Quia
,

sed addidit certando

in Graco est -fuvio-

homo
Ver

genuit

circ sortitus
igitur

me id est quia sum fdius Adse idsum conditionem ejus qui me genuit.
nascitur ad laborem; quidui etiam
,

melaphor duct ab
:

illis

qui in agone contenet

dunt, hoc est


nices
,

Laboro ut strenuus pugil


,

olympio-

homo
?
,

totis viribus

nervorum omnium

conlenfcione,

ad dolorem
et

Oinnes enim laboramus

omnes

pariter
vilissia<b

vehementi ubique nisu conaluque depugnans. Mihi


cert videtur D. Paulus

doemus

nec est supremo rege usque ad

non minus olium qum imfugisse


,

mum
hoc

et abjectissimum

mancipium

qui se valeat

probissimum
delicias pari

dmonem
cum
vitio et

et

socordis vit

duplici onere laboris et doloris eximere. Vides


tu laborem et dolorem considras
,

crimine loco posuisse.

quoniam

ait

David

Cterm
nilas

quia sp labor
;

hominum

imbecillitati

Psal. 9, 14
stris

quia videlicet
,

Dominus

in actionibus no-

durior et gravior videri solet

hoc divina quoque bout honeslissimis

laborem

et in passionibus
bis

dolorem agnoscil.
:

machinata

est, et providit,

Quapropler idem vates se

paratum exhibet dicens

laboribus suavitudo

Paratum
dicebat

cor

meum, Deus, paratum cor meum,


,

Psal. 50,

qudam humanissim voluptalis, qu


:

animi sequatur, plena


mirific ad

laborandum

8. Paralus
,

quippe erat ad laborandum

alque ide

exsuscitet, uli pulchr Pindarus


cr.nil

Ncmeonic septim

Psal. 118,

C0

Paratus sum,
tua
:

et

non sum tur-

iro'vo^ -;,

t rep-vv tiXov irwp^rtai. Si labor

batus, ut custodiam

mandata

paratus etiam ad
et

fuit, dclectatio

eb major accedit.

Verm

sanctis eleait

dolorem aequo animo fcrendum


semper, Psal. 59, 18.

Nam
meus

ego, inquit

gantiiiSque Isidorus Pelusiola


tio'vou;
y.y.1 'jjj.vjS'ta;

lib.

2 Epist. 13G
uvvi(pBTlVai'

in flagella paralus sum, et dolor

in conspetu

meo

Si twv xpv Kopuoiv

la-

Nemo
si

igitur est qui sine labore

bores et jucunditates per summitates seu extrema conjungi.

ac sine dolore vivat, sed

levissimum virtulis labo,

Nam

ad quem (inquit idem sanclus) labores acPlatone mulualus,


(tt8;

rem

et

suavissimum dolorem detreclemus

in

alium

cesserunt, voluplales etiam atque obleclamenta posl-

utique moleslissimum alque amarissimum vitiorum

modum
<pri;,

subsequentur. Videtur

id

incidemus. De impiis enim dicluni est


tninnrn non sunt, et

In labore ho-

qui in Plisedonc dolorem et voluptatem x


id est,

xopj-

cum

liominibus non flagellabuntur sine labore et sine dolore


,

ex eodem vertice, connexa et suis capilibus

Psal.

"2,5; sed num ide


,

jugata monet, sic ut


tpef.

unum
,

sine allero

nemo

que;i'

ai -

vivunt? ncquaqum

quinim

quia

in

labore homi-

ut opinor

etiam collineabat Cyrillus


scribons brevilcr et
ix.\ta
*a.\

inim non sunt,

in labore
:

daemonum

delinentr;
,

quamoperti

Alexandrinus,

cm
:

in

Micham

obrem subjungilur
sunt iniquitatc
et

Ideo teuuit eos superbia

rotund

sic ait

Ts'Xo;

t>v tc'Jvwv

-pz-r.

impietate su. Qui&quis igitur levissifugit (qui est labor virtutis,

Finis laborum gloria et voluptas, nimii'mex conscienli

mum
quem

laborem hominum

rei faclorm et

complurium meriiorum. Labo-

nemo. soins sustiriel, sed nobiscum simul Domici qtiisquis

rantibusenim orhur corncopia merilis opulent donisque magnis, quibus in

nus ipso omnipotens portt)


dolorem
rejicil
,
,

suavissimum

tenmm

lelidssim jucun-

cujus

cxirema seteriue suavitatis


et iniquilalis labori

dissimque fruuntur. Sic quippe Amalihe cornu interpretari solitum aiunt, et ^axeeiav illum significare,

sunt plfta

is

supeibke

ac dolori

>97

COMMENTARIUM. CAPUT
|/.xe<ov,

V.

598

qui minime
in

id est, dissolutus, sed foret,

gnavus, et

per dissimililudinem inter homines et aves assignan-

agendo industries
;

uno verbo

u.aXxro, durus,

do discrimen modi, quo

sihi

victum parant. Quoniam


neque congregaut in
pascit illas ex aiieno

strenuus, taboriosus

per cornu ver bovis, quod ani;

aves non sernnt, negv.e metunt,


Iwrrea, Matth.
6, 20; sed
;

mal estlaboriosissimum, ^-rav, opificem innui botros autem et fructuum varietatem in eodem esse cornu, ut dives omnium copia significetur. Denique
ubi bujusmodi cornu fuerit eo subito induci -fa&v
Sa|/.ova

Deus

agricolarum labore

soloque volatu, qui ipsis simul


,

suavis ac jucundus accidit


sic

sibi

victum parant. Non

homo, cui
est, ut
;

et

semcnle
sibi

et

messe ac mullo labore

xa ^aOr.v

-r-/r,v,

yeniuM

et

boiiam fortunam
54.

opus

cibum

congruimi paret, ac vilain su-

ut est apud Joannem

Slobum Serm.
sil

quibus
et

stentet
tur,

alioquin in superbiam et elalionem erigereet

omnibus luculenler palet quanta

labori

merces

socordem

inerlem vitam agerct, alina concu-

qum
Et
jty,

ver
:

homo

nascitur ad laborem. Quod autem

pisceret ac raperet,
lus,

non secs alque

avis aut diabo-

addiiur

quem

per avem in Scripturis designari diximus.


fuerit ad

avis

advolatum,

in

Hebraeo est
id est,

VlW

^n l

Forlassis etiam hoc dictum

hominem ad

Bene resceph jagbjhu Iwph,

Fili avium se

honestos labores exslimulandum, e quod diabolus


adinstar vuliuris aut avis cujuspiam rapacis jugiler
circuinvolilet,

volando levant. Sed non salis constat inter Hebros

quid *\V~) resceph significet

plurilms placet prunas


:

si-

qurens quem devoret

quamobrem
otiosos ac de-

gnilkare, qui locum hune ita explicanl

Fili pruna-

adverss ipsum assidue vigilandum, et oralioni jugiter

rum,

id est scintilla?

qu

exculiunlur prunis, se vo:

vacandum monel Aposlolus, ne nos


fVet etiam D.

lando levant. Aliis placet avem significare

quos hoc

sides inveniat, et opprimt ac discerpat incautos. Huic

loco vulgatus Inlerpres secutus est, atque eliam Se-

exposilioni

Chrysostomi inerprelalio
sibi

pluaginla

qui sic verlunl

Nuaaol 8k picb; r btyr


;

dicentis aves nasci ad

volandum, quia volalu

coneva-

wrcvTcu, Pulli autem vuliuris ad sublimia volitant

sulunt, et

laqueorum vilque discrimina


:

facile

SymmachuS

Ta

texvo, t>v leTeivfv ifout itTEp


:

Filii

dunt, juxta illud Salomonis, Prov. 1, 17


citur rete ante ocutos

Frustra ja-

volaliiium altollunt fermas


et filii volucris.

Aquila

Kal moi
:

irrrMcu;-

pennatorum.

Homo aulem non


,

Complutensis babet

Nsoaaoi $k etv
in

lam

facili
;

negotio pericula, quibus circumdalus est

Pulli autem aguilarum. Vulgatus

tamen

Canlicis

evadit

sed

magno

labore se tueri, atque ingnies ten-

sequitur priorem
illud capitis octavi
ita vertit
:

Hebrxorum

interprelationem

dm
es,

tationes sustinere ac forliter superare dbet, ne per-

UN

'SUT!

ITSun, Rispeha rispe

eat

ideoque ad laborem esse nalum conslat.


explicari ples! per

Lampades

ejus

lampades
in

ignis, cant. 8, 6.

Secundo etiam hic locus

mo-

Sepluaginta ver etiam

islo loco

secund perstilca-rf;?

dum

similitudinis,
7,

rnut sententi vertentes


-jTjpo',

nepm-epa

msp-Tepa
ipsi
:

Moralium cap.

quemadmodiim D. Gregorius lib. (> insinut, ut nimirum sicut avis


volai, sic

Al

ejus

al

ignis.

Primam tamen lam


et

maxim cum voluptale

homo

eliam alacriler
piis sese

qum Vulgatus
rum
Aliis

sunt secuti Psalmo 78, ubi legitur

summ

devotione alque animi pi'opensione

Tradidit grandini jumenta eorum


igai, Psal. 78,

possessionem eo-

siudiis et labnribus dedat,

seque totum in Dei sui obgratis-

48. Hebraic D"<rn larsaphim, id

sequium impcndal. Hoc enim Cbristo Domino


simhi
esl,
,

est, carbonibus ignitis.

Septuaginla irup,Yulgatus

igni.

qui, ut Aposlolus ait, Tit. 1, 14, ddit se-

denique Hebris magis placet diabolum

signifi-

metipsnm
seclatorcr,

ut

mvdaret

sibi

poputum acceptabilem
est,

cari;
filii

quibus hoc loco assentilur Chakbcus vertens

bohor

operum, hoc
,i sir
!

magn cum

ala-

dmonum, quomod eliam Vulgatus vocem illam apud Habacuc interpretatur Egredielur diabolus (Ile:

crilale

aie.;

>

et

animo

virlulis opra

capessentem.
Myslic

braic

^UH

resceph) ante pedes ejus; sic


pollet
8, 5,

autem vocalur
in

cum

S.

Grgwio ad hune locum,

in

homine
imitafilium

ob nimiam qu
Evangelio

celeritatem.

Unde etiam

Luc

per volucres cli, qui alienum

hredcm primi parenlis el inobedientiae ipsius in aw ver novi hominis Jesu Chris) torem
;
i

semen

in terram

jactum rapiunl, intelligunlur daemo-

et sectalorem intellige

ille

enim ut

fdius terreni so-

nes, qui hominibus insidiantur, ut

verbum Dei
salvi liant.

rapiant

lm

lerrenis initit,

et
;

intima,
iste

qu

corruplioni obllius

de cordibus eorum, ne credenles


igitur

Quod

si

noxia sunt, desiderat

ver ut

clestis in

hoc loco etiam pro ave diabolum vertamus

(ut

clum
riae

evolat, alque ad

immarcescibilem lernse glo(id

c\ Yulgati sententi possumus, et

quibusdam

Hebrafiis

coronam anhclat. Homo ergo


et

esl

condiiione
;

placet), prorss admirabilis erit similitudo


i

rem

decla-

terrenus atque peccalor) ad laborem natus est

quia

ans inauditam, quse validam continet rationem, ad

undique curarum spinis


cumpungilur, et
viviis

molestiarum

iribulis cir-

eoe qui opes et potentiam nimis avide qurunt, vehe-

in ipsis

etiam lautis opiparisque con-

mentef

(si

saprent) percellendos et compescendos.Et


erit
:

pane doloris ac laboris vescitur, ut


ill

pnam
tno,

sua

tune vertendum

Filii

dmonum
si

elevabunt vola:

inobedienti sustineat

Domini

sentenli;'.

decie-

tum

ut

sil

sensus istiusmodi, ac

dicat

dem

natus est ad laborem, impii ver

lilii

Homo quidmonum

tam
19.

In sudore vults
avis (id

tui vesceris

pane

Gen. 5,

At

esl, virjustus,

cujus convers;iio in

volare nituniur per superbiam et divitiarum cupidila-

clisest, el ab omni teiTen colluvione semoi


scitur

tem, rapto vivere satagenles.

ad volatum

quia

dm

merilis praesentib

Motandum
rim accipi

hic verba

illa

El
:

avis

ad volatum,

bifaI

spe fulurorum
lai,

et explicari posse

Primo quidem, quasi

molesliis

bonorum alatus mente in colum evohujus mundi sese eximit, et in arcero

599

IN

LIBRUM JOB
dicit
:

60O
Qumrite Dominum, et qurite faciem
ejus, insi-

deliciosse tranquillitatis ascendit. Hic itaque ad vola-

tum natus

est,

quia

dm

se

amore
si

terrenis elongat,

nuons

Deum

per duplicis (active

scilicet et

contem-

et in terra se

peregrinum reputat,
illis

quse forsitan ad-

plalivse) vitse

opra quserendum esse; quandoquidem


vitse

versa incidant, in

tanqum

in alienis et vix

ad se
lib.

ad utriusque

labores et opra nati et formali su-

perlinentibus non laborat.

Unde

S. Gregorius

mus,

licet

non parem omnes ad utramque habeant


:

Moralium, cap. 7

Sancti, inquit, viri, quia transnulla teniporalium desi

capacilatem

nam quidam

quasi peculiariter nati vi-

euntia

non amant, non solm

denlur ad contemplationem, ad quam, teste D. Gregorio


lib.

sideriorum pondra tolrant, sed et

quse adversa

6 Moralium cap. 17, naturalem babent apliet

consurgunt, in

ipsis suis pressuris et


flagellis

languoribus
?

ludinem
tis

propensionem

alii

ver contra
nati

toti

po-

non laborant. Quid enim


ilagellatis

durius
:

Et tamen

ad

active vitse

labores

videntur,
;

cm ad

Apostolis seriptum est


concilii,

Ibant Aposloli
liabiti

contemplationem prorss sint inepti

quales fer sunt

gaudcntes conspectu

quoniam digni

bomines rudiores; ut
opifices,

fabri

ferrarii, et

ejuscemodi

zsunt pro
i t

nomme
labor

Jesu contumeliam pati, Act. 5, 41.


est,

quos Ecclesiasticus ad sapientiam ineptos

Quid ergo corum mentibus labor


vei

quibus et

pna

esse profitetur,

cm

alioquin ad opra mechanica sint

berum

non

est ?

Homo

ergo ad laborem na-

aptissimi, et sic natur lormali, atque

usu

exculti,

scitur; quia

illebujusmundi veracitermala sentit, qui


apptit.

ut in

iis

non rare ad siuporem omnium


Unusquisque
igitur

mirilic ex-

ejus

bona inbianlcr

Nam

cujus

mens ad

alla

cellant.

pro

virili

suo

Deum

ante

suspendilur, sut ips est quidquid exleris contra

omnia quserere dbet, idque polissimm per ea opra,


ad quae peculiariter natur (ormatus ac natus, aut
per Dei gratiam singulariter vocatus ac renatus videtur. Gratia

ipsam movelur.

Sic

ille.

Ver

igitur

magna

est vitse

studiosse et perfeclse jucunditas,

qu bomo,

sive

ad

cor

suum

ingrediatur, sive ad exteriora egrediatur,

elenim mirific naturam

perficit.

Unde
ita

sic-

sive lan et pelle spolietur,

semper tamen uberrima

ut

homo
,

naturse lege nascitur ad laborem,

per

sanclarum deliciarum pascua inveniet.

Ex dictis,

ut opinor, salis liquida constat

bominem

Baptismum renascitur ad amplis et perfectis laborandum secundm propensionem quam unicuique


Dei gratia et virtus infusa divinils impertitur,
speciali vocatione singulos

nasciad laborem non quidemutfinem.sed ut mdium,

dm

quo ad Deum, qui

finis

noster est, perveniatur. Sicut


se

non rar

excitai et ad la-

enim mundum non propter

Deus

fecit,

sed propter
propter

bores pro Dei glori suscipiendos, et ad pia opra stalui

hominem, quieo
se,

ulilur; ita ipsum

bominem

suo convenienlia fortiter simul ac suaviter quimpellit.

non quasi obsequio

ejus indigeat, sed ut esset qui

dammod
milias, qui

Hanc opinor ob causam compara-

opra ejus

intelligeret, qui

providenliam disponendi,

tur in Evangelio Mattb. 20, 1, Deus homini patrifa-

ralionem faciendi, virtutem consummandi et sensu


admirari et voce proloqui posset

uno eodemque die primo man usque ad


exivit ad

summa
etiam
nii,

iisec est,

ut

Deum colat.

quorum omnium Quod cm sine studio


:

vesperam quinquies
in

conducendum operarios
et desi-

vineam suam,

et

quos invenit otiosos acriler incre-

et assiduo labore prsestari


est, ut
sit,

non

possit,

consequens
et inge-

puit,

qud natur staluque suo per otium


;

ad laborem, prsesertim mentis


qui

diam degenerarenl

baud obscure insinuans nobis


ralionis elucescenlis usque ad

natus

baudquaquam minor

est

qumcor-

omnibus primo man

poris.

Nam

qui addit scientiam, addit et laborem. Et

mortis vesperam operandum et inslanter laborandum


esse; siquidem propterea nati et regenerati sumus.

sine dolorc non vivitur in amore, Eccle. 1, 18, ut pius

scriptor

Tbomas de Kempis

ait.

Unde

ulteris facile

Vers. 8.
num, et ad
(1)

colligitur, quulcs labores

qualiaque opra polissimm


;

Quam ob rem ego deprecabor DomiDeum ponam eloquium meum (1). Cm in-

nobis cxiganlur, scilicet pielatis ac religionis ut Dco grata sint, non ex


tristiti

quse

aut necessitale, non

Sn jH

vmn verumtamen ego requiram ad Deum;


;

cum

tsedio aut pigriti, sed alacriter, libr, ferven-

ler et diligenler

obeunda sunl. Hilares enim,


diligit
;

stre-

nuos, vcloces et fervcnlcs operatores

Deus, qui

prompto licloque animo ipsum quserant


Psalmi
/(%1'sal.
:

juxla illud

Exultent

et

ltentur super te omtes qurenles


:

59, 17. Et ilerm

Ltetur cor qurentium


:

Dominum. Qnrile Dominum, et con/irmamini rite faciem ejus semper PsaL 104, 4. Dm ait
,

quw-

confir-

mamini, robur

exigit el iortiludinem
;

ad pigriliam et

pusillanimitatem expellendam
per,

dm

ver addit sem-

tionem

jugem postulat conlinuationcm ad animi evagaet mentis inconstanliam coercendam omnem-

alicui intendere. Confugerem ad Deum per preces. Id pbrasis bsec sign.2, Chron. 10, 12, Ps. 9, 11, et 54, 5, et 77, 5, et Isa. 9, 15 Soph. 1, 6: Ego requirerem, etc., sut, si talia passus essem. Hortatur Jobum ut resipiscat, et ad Deum converlalur, et bc occasione excurrit ad describendum Dei potentiam, justitiam, sapientiam el misericordiam, etc., non quasi Job negssel providenliam Dei, ut Hebrsei el talia exponunt, etc., q. d. Ego, si istliic essem palcrer, non in Deum, ut tu lacis, debacebarer, etc., sed ad Deum confugerem, etc. Et ad Deum ponam eloquium meum, DTpSn Sni Tl"m D'U'N In Deo reponerem causam meum , non autem , ut tu, advcrss cum contenderem. El ml ipsum (anteced. pro relat.) deponcrem verba mea ; id Deum precarer. Vcl converterem negotium est
1I7"n est,

curam

meum,
sign.
et

id est,

res
et

meas
rem.

ci

cominillerein. "12T enim

que inanem inierruplionem excludendam. Per faciem denique siguificat divinam prsesenliam, ut nimirum
opra nostra in conspectu Dei et ipso intuente
l'acia-

mus

quod ad devotioncm
c^

et spirils

fervorem exci-

Ad Deum ponam duetum meum, id est Ordinabomcad Deum omni ralionis lacultate aciem mentis ad emn convcrlam ut Bdes el spes mea confirmelur. IX et DMIiN empliaiic diD\TT)N, jucitur. bx signil'. potentiam, sive fortem
verbum
: ;
,

tandum

Qntiuuantfunipluiuwm juval, Bisaulcm

dicem

adcque favorem Dei erga bonos judicium ia

601
quit, inhcvit

COMMEiNTARlUM. CAPUT
non ad quictem
nati
et gaudia, sed

V.
in orbe

602

ad

et

dominantem

Deum

ad

quem

spectaret

laborem

et

dolorem
,

simus

idcirc
;

haudquaqum
sed bumililer

communibus vit rumnis


lenti

et impotenti

aliorum vioIta

impatienter agam

nec obmurnnirabo

oppressum calamitalc eripere acliberare.


morbis
lempestalibus et

Dominum deprecabor ut mibi opem ferat et ad Deum confugiam qui tutissimus est laborum ac malorum omnium portus. Hisce ternis Elipbaz Jobum adbortatur ut ad Deum se conver-

me gcram

et

6upplex

Plalo in Tbeteto egregi asscruit homines in belli

casibus

summis
au-i-ripa;
,

periculis

conslilulos habere deos p^cvra; xa


et servatores.

prsid'es

Sic enim Academici

cum
,

aliis

praslanti-

tit
j

ejusdemque auxilium
;

in suis adversilatibus

im-

bus

in philosophie viris disputabant

pios omnes, qui

ploret

quoniam
,

ipse solus tt tantisque malis

remeQuasi

animum suum

vitiis et libidine avocarent, essedivis

dium adferre
dicat
nisset

et

omnes omnin

calamitates absterpotest.

charissimos, quibus non poleranl non bonis cximiis

gere ac penits tollere


:

cm
,

voluerit
tibi

ornari et in advers fortun defendi.

Quam ob causam
id est,

Si boc
,

idem mibi quod


cert

infortunium eve,

Themistius Orat. 5
benevolentiam

Tr,v to

eso

aSiotdcv,

Dei

baudquaqum
,

ut tu facis

ita

me

tor,

vocat

SuajcaTa-^wvt^'Tspov
;

tjiX'xrricKov,

querem
nec
ad

aut in querelas tam acerbas

prorumperem
;

inexpugnabilc prsidium

quod nimirm amicus

ille

diei nativitatis

me

maledicerem
,

sed supplices

Numinis favor pro

loric et clypeo esse videalur.

Deum

preces funderem

et

ad ipsum converteJo-

Quod adhuc
innuit
,

claris et long sanclis propbeta regius


Laetitia

rem eloquium meum. Existimabat enim Elipbaz

quando ingenti

delibulus

ita

canit

bum

ira praecipilem
,

de statu mentis dejectum

pro

Scuto boiue voluntatis tu coronsti nos, Psal. 5, 13.

precibus

quos in tantis rumnis constitutus Deo


,

Bonam ipsam
pellat

Dei erga nos voluntatem divinits ap,

supplex offerre debuisset


nino verba reposuisse
tur,
:

impia et blasphma om-

scutum

in

quo gravissim decipieba-

fortun tegimur,
riae
,

quo non modo polentissim in acerb verm etiam quasi omen sit viclo, ;

qu verborum Jobi sensum ac vim minime intellexisset ad externam duntaxat speciem eorum super,

vincimus ac triumphamus
coronari
,

et

proinde nos

illo

(iicit

ficie

tenus attendens

nec allissima quse iis.continepenetrans.

insigni

non aureo gemmeoque diademate, sed Dei humanilate quse fiduciam nostram inau,

bantur mysteria ullo

modo

pbarisaici quidpiam pateretur,

Unde accidit ut Jobum in animo suo


ipsi tacil

rat

et

palmis victricibus dcort. Vel nos


,

ait

scuto
,

coronari
et

hoc

est

velut aheneo vallo circumcingi


,

apud semetipsum despiciendo


ferendo
Jobi
,

seque
:

pr-

undique muniri

ut intelligamus ad illos
,

qui pi
nisi illo

tantm non dicens

Ego san non probo


potis

iiduci

Deo se committunt
,

nihil

adversi

mentem parm mitem; quin

prosperis

volenle

penetrare posse. Sed quid scutum ad coroscuti horror


est
,

rbus utens ac b.en valens


mibi
vita;

Deum

precor, ut

mentem conservet

atque ad
,

bonam communes hujus


,

nam ? Quid
|j

ad coron pulcbritudinem
:

Scutum aheneum
puverem
,

corona aurea

scutum ad

belli

labores perferendos
,

necnon ad graviores

si
|

corona ad Victoria; laetitiam comparatur.


,

quando ingruerint

calamitates generos ac conslan-

Qui dat scutum bellum clamt


innuit
:

sudores et vulnera
,

ter sustinendas roboret augeatque.

Homo
;

quippe sum,

humani

nihil

me

alienum putans

et ex

hoc lu-

ctuoso Jobi spectaculo manifest disco ac video nibil

fidendum prosperitati
sulo
,

quare mibimetipsi ben con,

pacem laeHoc quideni in hujus mundi stadio sic se habet at Deus omnia simul larglur athletis suis, qui cm dat scutum non sinit etiam coronam dequi coronain offert
,

victoriam

tiliam praedicat.
:

dm

calamitalis

tempus anteverto

et

animum
Dei

siderari; sed

quem

scuto armt simul corona conde,

meum
ac

ad quemvis evenlum constanter excipiendum

corat

ut nihil desit

quod
qui

tibi
,

non veniat

in

munere

fortiter

tolerandum comparo, et auxilium

divino. Hinc ulique Apostoli

et religionis Christian
,

imploro.

lumina
in arumnis et difficultatibus

viri

sancti

Prudemer san

per

Dei lato et flammifero

omnes quasi forent sub umbone luti et muniti pro


,
:

deprecationem confugit ad

Deum

qui in natur ips

communi
imilalione
fidit in

et heroico
,

symbolo hoc sumpsisse videntur

inseruit tacitos veluliigniculos, quibus in duris gravi-

In Domino confulo
:

Mallh. 27, 43, Christi nimirm


:

busque rbus animusatlolleretur ad potenlissimum cceli

de quo Judi fatebanlur dicentes

Con-

Dorninum

et

tutorem univcrsilatis invocandum. Quod


lib.

Deo. Sic expresse divus Paulus bonorato hoc


,

naturse teslimonium divine urget Tertullianus

de

elogio glorialur

Rom.

14, 14

Confido
:

in

Domino
quas

Testimonio animae
divinitate
,

cm

ostendit

hommes

qui de

Jesu
Psal.

et ante

Evangelium David

In Domino confido,
incliti
,

deque magn numinis potenti

et augusl

10, 1.

Item Machabi

victoriis

ejus majestate ac providentissim in


lenti nibil

omnes benevo,

non tam
qui

ferro

qum divin

fiduciae

armis retulerunt;

unqum

acceperint aut intellexerint

in

cm

agerent apud suos de multiludine et polenli

miseris tamen afflictisque rbus oculos in


lere consuevisse
,

et ebulliente in
:

clum tolamicum sonum


sibi satis

inimicorum in hune

modum
et

loquuntur
;

Illi

quidem

armis confidunt simul


potente
et

audaci

nos autem in omni-

corde

illud dicere

Deus, adjuva. Quasi foret non du,

Domino, qui potest

et venientes

adversm nos
,

bia ipsius animi et naturai professio

nullum

universum

mundum

uno nutu delere

confidimus
legis
illa

esse

pollens

autem ac

summum

aliquod esse Nunien


,

2 Mach.

8, 18.

Sic apud

Hcbraos
viguit
,

quamdi

caeteros.

mirabili

Novum hoc est argumcntum gubernationc Dei qu cm


,

ex potent et
justa
sit
,

amor Numinisque timor


conimunis audicbalur
:

velut tessera

non

In Domino Deo nostro confidi-

potest pius et innocens oppr imi

(Synopsis

mus, ut Isaias testatur. Denique plenx sunt utriusque

603
Testamenti pagina; et
gloriosis factis

L1UKUM
qu

JOli

604

omnium

litterarum monunicnia
,

nec solm potest omnia qua mens creata potest concipere


lilate
,

divinisque oraculis ac monitis


;

idque in quantvis
,

magn multitudine quan,

fiduciam banc suadeanl

pro qu hic Eliphaz aliquot

ac perfectione

sed etiam quidquid ipse su


;

infi-

vcisilnis sequenlibus prseclara

quaedam ex divin gu-

nila sapienli potest extra vel intra se concipere


infinities plura et

qua;

bernationis ratione depromit argumenta.

Vers.

9.

Qui

magis mirabilia sunt


.

qum

ea quae

facit magna et inscrutabilia et

possunt concipi menle creala

Quidquid enim su

MIRABILIA ABSQUE NUMERO. QuOlliaill SUperiOl'i VCI'SU

menle

inlinil potest interis


,

concipere seu formare

Jobum admonuerat ut ad Deum se converleret, ejusque clementiam et opem in suis afilictionibus imploraret
;

intelligendo

polest exteriis producere et formare

creando

et

hoc modo potentia ipsius sapienti coee-

ne ex pusillanimitate de su desperans salule

quatur. Porr haec omnia potest facere repente, sine


nior lemporis
nila
facilitale
,

divino auxilio invocando retardaretur, qud omnes


fortunas suas jam amissas et insanabili se

et sine ullo labore

summ
,

et infiet

morbo

in-

solo nulu suae voluntatis


illi

solo

super aflcclum eerneret

aptissim hic infinitam Dei

verbo. Quare long facilius

esset mille

mundos

polenliam magnificentiamque commmort, ut doceat


nullius res ade afllictas ac deploratas existere
,

novos excitare qum nobis nomen mundus pronuntiare


;

quas

el

tamen nobis

nihil facilius

verbo.

non

facillim

Deus

cm

voluerit
;

possit erigere

Nolandum lamen
prsecis loquamur)

(ut in

qustione prorss theologic


fa-

alque in inlegrum restituere


fiduciam

ideoque in solo Deo

quando Deum dicimus posse


,

omnem
;

esse collocandam.

Ad banc

porr

cere in omni gnre infinita


nilis

hoc

intelligi

de

infi-

fiduciam duobus praacipu modis erudit nos Deus et


quasi manuducit
tentia;

syncategorematic, ut Scholaslici loquuntur, non


;

nimirm declaralione
,

invictse

po-

categorcmatic sumplis
cujusvis generis facere
,

id est, posse illum tt res

suce gloriosreque majeslalis


et

cui nihil rsi-

ut

semper

possit pluies cl

stt

immittendis calamitalibus quibus nulla hu;

plures sine fine

ade ul nullus numerus tam maglot et plures sine fine possit

m;ina vis eripere et tueri possit


imbecillitate su
,

ut

homines cognil
rbus profligalis

nus concipi queat, quin


facere
;

atque insuperabili Dei robore perin

sic

tamen, ut nunqum

faciat

inunitum actu,

cepto

ad illum velut unicum


,

juxta probabiliorem S. Thomas et multorum aliorum

perfugium recurrant
liqua sine ipso nihil
:

qui solus possit

omnia

et re-

sententiam
,

quia rpugnt creaturae actu esse

infini-

quamobrem
ejus
,

in Scripturis
3.

vocadivine
,

tam ut passim theologi docent.


Hic igitur infinitipotens Deus hoc loco ab Eliphazo
dicitur

tur Omnipotens

nomen

Exod. 15,

Quod

exponens S. Dionysius
cap. 8, docet duplici

lib.

de Divinis Nominibus

facere
,

magna
quod

et

inscrutabilia

et

mirabilia

modo Deum

dici iravro^uva^ov

absque numro

fer coincidit cuin


:

ill

Davidis

xa tvstpo^vajAov, id est, omnipotentetnet infinilipoten-

senlenli prse admiralione exclamanlis

Magna opra
facit

tem

Primo

causaliter et eminenter

qualens

(ni-

Domini
bilia

Psal.

HO,

2; item

cum
et

ill

Qui

miraprofiet

tniirm)

omnem

polenliam in semetipso anticipt,


ut omnis potentia; causa,
et incir-

magna

soins, Psal. 155, 4.

Quibus verbis

cet eminenter continct,


telur propbela

Deum solum

magna

facere
et

mi-

neenon omnia per potentiam inenarrabilem


cumscriptam producit
ti
,

rabilia operari.Quse licel ejus

polenliam

sapientiam

ut auclor ipsius esse polenparticularis.

polissimm manifestent, allamen ejusdem quoque


benignilalem non obscure dclarant.

tam universalis qum cujuslibet


est

Qud enim ade

Siquidem ab ipso

omnis potentia omnisque


,

virtus,
effica-

magna

et pulchra sint, opificis polenliam ac sapien-

seu vis agendi et operandi


cilas in

omnis vigor, omnis


,

tiam indicanl; qud aulem propter nos et in

usum

omnibus rbus

crealis

in terra

in

mari, in

astris, in lapidibus, metallis, plantis animalibus, ipsis-

que angelis

in

quibus omnibus vis omnis operandi

corum benignilalem ac immensam bonilalem mirific commendant. Quapropter Vates quidem Regius ex magnis Dei operibus
noslrum
facla sint, conditoris

aliquid est tenuis duntaxat participalio polentiae divins;.

Secundo

dicitur formaliter

Omnipotens; quatens

nos ad polentissimi benignissimique Numinis confessionem ac laudem ubique excilal; Eliphaz ver eadem hic commmorai ut proposit divinorum ope,

scilicet

infinitipotens est
;

non solm omnem poten-

rum magnitudine
opinabalur, Jobi

vel

insolentem, ul ipse perperm


aut salteni eridivinse

tiam producere

sed etiam qud supra


existai, et

omnem

quo-

animum deprimeret
,

que ipsam per se polenliam


possit
infinities

quod desuper
pi o-

geret desperantem

quoniam ad ulrumque

infinitas alias
infinitSe et in

rerum potenlias

poienliaconsideralioplurimm valet, quae in magnis,


inusilatis ac formidandis operibus (quae inscrutabilia,

ducere, et qud

infinitum produrenda;
polcnlia;
igilnr

potcnliic

non possinl supraquam inlinitam


hebelare.
>

mirabilia cl lerribiiia Dei nominantur)


ccl
,

maxime

relu,

illius

polenlilica; effeelioneni

Deus
ve!
:

quibus omnes

etiam superbissimi giganles

qui

ipse in se formalitcr es! polcnlia* infinit

polis
polest
;

vel ctelum

ipsum

violare ferro et impie

manu

stull

ipsamt
eniin

polentia

infinila

per se subsistens

moliuntur, etcoronati reges, elaugusli imperatores,


velinl
,

omnia qu; mens creala


in

potes! concipere

qua;
v. g.,

nolinl, capul

suum

inclinent,

et inajoivm

prbrsS
infini tos

omni gnre

cl specie

sunl infinila
similos
,

(piamdam
est.

manum

robuslioreniipic agnoscant necesse

mundos
,

huic nosljo

mundo
,

et alios
,

Quod

ut Jobo inagis incu!cet,ad parlicularia quae:

liuic dissimiles

inlinilos angelos
,

infinilos

populos
,

dam

Dei mirabilia descendit dicens

jnlinituin

aurum

argentum

lapides pretiosos

etc.,

Vers. 10.

Qui dat pluviam super facwm teiir*,

605
et irrigat aquis universa
(1).

COMMENTARIUM. CAPUT
Mirabilem Dei
in pluvise

Y.

605
,

semine in liortorum morem aqu ducuntur irrigu


Deut. 11, 10, vel sicut in paradiso
loco
,

imbriumque generatione ac dispensatione potenliam


provnientiamque commendat
,

olim deliciarum
,

quam
dicens

eaderfi
,

sensu

priusqum plucrat Dominus Deus super terram

David et iisdem pen verbis deprredicat


magnifica Dei opra recenset
,
,

atque inter
:

fans ascendebat terra irrigans uaiversam supcrficiem


terra:,

Psal. 146, 8

Gnes. 2,

5.
,

Verm
si

ut ben

cum
et

Sanctio

Qui operit clum nubibus

et

part terr pluviam

nostro Pineda nott

textum Hebreum
,

Gracum
inlellige-

id est, qui facile terre vaporibus

nubes

in

sublimi

consulamus

boc etiam ad pluvias

de quibus in

concrescere ac

clum quo lammod operire, uldeinde


influentiis

priori hemislicliio agiiur,

rfrendum esse

solaribus radiis aut aliorum planetarum

mus

in

Hebreo enim

est

msin
,

1:3

Hv "C'a nbui
:

praparatae ac solut
collegerant
,

terrain ipsam

unde humorem
,

vescoteahh

maim

al pne hutsol
;

id est

Et

irrigat

fcundis imbribus augeant


et multiplies ftus.

gravident-

aquis superficies platearum

significans

non solm

que ad mirificos

Quod baud dupluviac

agios et hortos agiicolarum et hortulanorum labore


ac iiidusiri subaclos et consitos
,

bium

esse omnipotentis atque divin virtutis inditestantur,

sed plateas etiam

cium oracula
potestatem

dm banc supremam
et aliis veluti

et loca inirugifera clesti pluvia irrigari. Sepluaginta

soli

Deo propriam
,

incommunicabiet
,

vertunt

Qui mittit aquam super eam qu sub clo

Iem

esse

tradunt

ac

certum

infallibile

vere

divinitatis

argumenlum assignant
ait

quo tan-

quod Scholion exponit, super faciem extimorum quod de fluminibus dici non potest quae nec totam
,

qum
tur
ittlt
;

signo distinctivo falsis genlium diis distinguasic

quae sub clo est terram operiunt

enim Jeremias

cap. 14, 22
?

Numquid
aut
cli

universam ejus supcrficiem irrigant


pluvi quotidi fieri

in sculptilibus
?

Gentium qui pluant

videmus

unqum neque queinadmodm qu ipsamet etiam


,
,

possunt dure imbres


ster,

Nonne

lu es

Dominus Deus no-

montium cacumina

et quaelibet loca
:

hominibus inac-

quem expectavimus ? tu enim fecisti omnia ha'c ; ubi Aquila legit Numquid est in vanltatibus Gentium vanum erse numen, cui non qui pluat? quasi dicat
:

cessa pervadit, juxta illud

Quis ddit vehementissimo

imbricursum, ut plueret super terram absque homine


in deserto
,

ubi nullus mortalium commoratur ? Job. 38,

adsit potestas pluendi

quam'Paulus quoque

in Actis

23, de quo suo loco.

Apostolorurn esse verum divinitatis testiui'inium profitelur

Caeterm
fia;

cm
,

pluviis

nonnunqum Deus,

ut justi-

Deum vivum

predicans

qui non sine testimo-

instrumenlis

ad vindictam et supplicium de imet

nio semelipsnm reliquit benefaciens de clo,

dans

plii-

probis
diluvio

sumendum

orbem
fuerit
,

sceleribus inquinatum

vias

et

lempora fructifera
,

imptens cibo et lti/i

delendum usus

hc ego polissimm
et

corda noslra

cap. 14, 16. Per pluviam quippe

Deus

alludi censeo,

quandoquidem, ut ex prcedentibus
,

cunclis mortalibus testatam esse voluil

suam

onini-

sequentibus patet

tola haec Eliphazi oratio


et

ad Jobum
,

polenliam ac providentiam (qure enim mortalium vis

perstringenum

occulli

alicujus

criminis

ob
et

boc opus admirabile tam frequens lamque


cerel'?)

utile perfi-

quod

in tanlas

calamitates incident

arguendum

nec non beneiieentiam erga genus


,

bumanum
admirabili

convincendum
diens, delicli sui tinere merealur
;

ordinetur
,

ut

tandem

aliquando

prorss singularem
artrficio sustentt
,

qu hommes hoc
,

culpam suam agnoscens

et

cum Deo

in graliam re-

quod

prater usus mortali na-

veniam ac

supplicii

remissionem ob-

turse necessarios
biles
,

delicias

quoque

parit
,

innumerased eliani

suadet enim Jobo ut ad

Deum

se

quibus non solm justi et amici Dei

convertat

quemadmodm

versu octavo dictum est

injusti, super

quosetiam

pluit,

perfruuntur.

eumque deprecetur,
nubibus
bre
,

qui dut pluviam super faciem


,

Et irrigat aquis universa. Hos posterius hemistichium quibusdam interpretibus non tanqum prioris explicalio, et veluti

terr, et irrigat aquis universa, id est


,

qui imperat

ut se cogant et addensent onerentque im-

amplior ejusdem rei expositio,


,

ac vocabulis synonymis

prout

in

Psalmis passim

fit

tant in

tum patefactis subito cataractis fluvios immitorbem terrarum quibus si voluerit , eluvione
,

repelitio accipilur, sed de fluminibus explicatur,

quoin

perdet
fecit
,

rum

videlicet
,

exundatione

non secs ac
:

Nili

omne genus humanum. Quod enim semel Deus id cm libuerit facere potest. Eant nunc de
Enacim famosi
nihil

yEgyplo
(1)

pluviarum defectus suppleatur

Ubi jacto

stirpe

seculo et robusti bellatores


,

Quod versu praced.

eant purpurei principes

qui ut

dii coli

voluerunt

p<i parles

in gnre proposuerat, jam enumerat, et sigillatim explicat in aliqut

quibus
illo

dominetur

videanl sub aquis in denso


,

unde caetera metiri licebit. Incipit pluvi, qu argumentum prbet admirabilis cm sapienli, tm potenti divinae. Nam qum caetera ut
Dei operibus,
,

luto et

ranarum vermiuinque regno


,

an

in forti-

tudine brachii sui

aut divitiarum copia

aut multitu,

sol

et sidra

stulis

lantm

et alia assidua sint et continua, pluvia tempoibus Deo mittitur , qu si di

dine armatorum (iduciam ponere possint


ss

et adver-

Deum

magnifie triuniphantem et dominanlem

eareat Wc orbis ini'erior, cit marcescant et pereanl necesse est omnia animata , qu ejus beneficio vegetantur et aluntur sustentari homo, subsistere caetera animanlia non possint. nii'^n h. 1. non sunt plate sed exteriora ( nin, foras), qu sunt extra urbes et pagos (TS yra, Gen. 17, 16), id est cumpi et pascua qu ips si^;ni!catione hxc vox et Ps. 144, 13, capi potest. Conf. J. D. Michaelis Supplcm. ad Lex. Hebr., p. 690. (Rosenmullcr.)
;

consistere.

Meril hic
:

cum

regio vate liceat excla-

mare,
illi

Psal. 88, 7
,

Quis in nubibus quabitur Domino!


,

inquam

qui roris pluvique Dominus est


ait

Qui

levt nubes
'i

ab extremo terr, ut

Jeremias, cap. 51,

',

de quo eleganter quoque Job in Physiologiae arcatheologus: Quis, inquit, pluvi pater,\e\ quis gnait

iis

stillas rorj'sjcap.

58,28. Sed de lus suo loco, cap. 26,v-8;

, ,

,, ,,

607
et cap.

IN

LIBRUM JOB
amoris
;

608
respicit

28

vers 36

et cap.

vers.

28

ubi etiam

enim eos ut
;

ipsius honoris avidos

mysticas et morales pluvi accepliones explicabimus.

atque humilitate decoros


tur, quia

et ad eos diligendos trahi,

Vers. 11.

Q'J'

ponit

hhmiles

in

sublime,

et

cm

eos justos et sui similes fecerit

exi-

mrentes
bus

erigit sospitate(I). Id est, eosquisubpediesse videbantur attollit quasi in


,

mio quodam
|

ipsos

amore dignatur. Ilumilibus nempe


,

omnium

aureum

nihil aliud curae est nisi

et per oculos currum misericordi triumphantis non dicam bominuin, verm et angelorum circumduut miserationes Numinis infiriitas ipsi agnoscant. cit
,

nore aflciunt

honor Dei nam illum hodm eidem omne bonum tribuentes,

scipsos conatusque suos apertissim compulsi veritate

contemnunt

illos
,

autem qui

Deum

honorant

Non solm enim improbos puniendo atque superbos deprimendo potentiam suam ostendil Deus sed vel maxime illam humiles exaltando et mrentes con,
,

ipse gralissimos habet

eisque abundantissimam gra-

tiam imperlit. Qu ralione nos Ecclesiasticus ad humililatem horlatur, dicens


s
,

cap. 3

20

Quant
in-

soindo et sospitando manifestt. Sununse enim po.estatis

magnus

es,

humilia

le in

omnibus,

et

coram Deo

argumenlum

est posse excitare jacenles


,

et

venies graliam; quoniam

magna

potentia Deisolius, et
,

ruenles sustinere, hi ne cadant

iili

ne

in sordibus

humilihus honoratur.
,

Nihil san pretiosius

nihil

ac pulvere tabescant. Plurima san sunt in Scripturis

desiderabilius
et ejus

qum apud Deum


cupis

invenire gratiam,
;

monumenta
nec
riari

et

exempla

quibus apcrt ostenditur

amorem
tibi

ac benevoientiam promereri
,

si

banc

Deus exaltandis bumilibus quasi totus incumbere


ull
,

igilur

conciliare

quant major fueris

re magis

qum bumilium
caeteris

exallatione gloet

tanl magis le abjice, lant modeslis de te cogita,


tant veris
aliis

ade ut

illud prae

eximium
esse

veluti

te

submitte

proprium quodamiuod

Dei

munus

videalur.

grali Dei possidere merearis.

Quod experienli compertum liabens et admirabund mente considerans David jure merit exclamt Psal. 112, 5: Quis sied Dominus Deus noster , qui in altis
,

dunlaxat
tas

sed et gloriam

ut hune thesaurum Neque ver gratiam eamque eximiam humili,

promeretur apud
,

Deum

qui ut in
et

Ann* canlico

est

suscitt de pulvere
ut sedeat

egenum ,

de stercore erigit

habitat

et

humilia respicit in clo et in terra

Ubi

pauperem ,

cum

principibus, et solinm glori

inter alias admirabiles divinse potentiae ac providentiye

leneat, 1 Reg. 2, 8.

Qu

speclat etiam illud Davidis

raliones banc potissimm admiratur et extollit


sit

Suscitans terra inopem, et de stercore erigens paupe-

quod nimirm excelsus cm


respiciat.

Dominus

humilia
,

rem ,

ut collocet

eum cum

Nam

magni plermque magnos diligunt


alios su similes
,

et

populi sui, Psal. 112, 7.

supremi seculi principes

nempe noet

tuatus propheta regius


insigni humililatis

principibus cum principibus Quod ab Anna videtur muminime eruhescens femin,


,
,

bilissimos et illuslrissimos,

amore suo dignos ducunt.


,

exemplo, discere

illiusque do-

Non

ita

Deus noster qui

in altis habitat
,

cm

na-

ctrinsuam
altero

illustrare.
,

Quem locum Theodoretus cum


explicat de vifelici-

tur su

immensus
inquit

et excelsus sit

humilia respicit in

componens

utrumque deinde

clo et in terra.

Ad quem locum
,

pulchr Prosper

cissitudine temporalis miseria: ad

temporalem

In altis

Dominus

habitat, id est, in sanctis


;

tatem

quamvis illam aliam vicissitudinem

spiritalis
:

et spiilualibus
cit, id est,

atque clesiibus

et humilia respiin se
,

miseriae ad spiritalem felicilatem

non excludat

Cer-

<

ipSos sanctos

nunqum

sed semper
altiludine

in

Domino
est,

glorianles

delectatur

enim
clo

humilium
hoc

et humilitate

celsorum

in

et in terra,
,

Deo nu fieri. Sic beatum Davidem regem fecit et Josephum cm


nimus
,

inquit

haec ipsa

universitatis conti,

cm
sic

pastor esset

in servitutem inci;

quorum

conversalio in clis est

licet

mor-

disset

in regali constituit solio


,

Moysem

cm
Pha-

tali sint

carne circuindati.

Respectus itaque humi,

opilio esset

populi gubernatorem declaravit


elegit
,

lium, quo

Domino

respiciuntur ut cli sui


,

ut ips
et

raonisque

Deum

sic

gnies impietalis pau-

humilitate sublimes

respectus est benignitatis

perlati servientes

et in peccati stercore sedenles


,

bonis
sic

(l)Aben-Esra hujus versus sententiain conneclit cum eo quod v. 10 de imbre dixerat, quasi ejus benehcio amplissimas fruges et annonam conseculi qui ante in obscuio jacebant, conspicui rcddanlur et opulenti ob frugum abundantiam. Sic Chaldaeus Ut ponat oppresses fume in sublime. Sed gnrale procu] dubio est. Ab opre naturae (v. 10) ad homines transit et quai in his ederc solet summae poleslatis
,

qu Israeli concessa lueranl dignatus humanam naturam cm in ipsum mortis


,

est

proet

fundum
nein et

incidisset, assumpsit, et

sursm erexit,

collocavit super

omnem
,

principatum et dominatioin

omne nomen quod nominatur non modo

seculo hoc, sed etiam in futuro.

Atque hoc
:

est

quod
Quai

beata Virgo Deipara in cantico suo cecinit

Deposuit

Connectendus hic versiculus cum v. !), hoc modo Facit Deus magna et admiranda, miZn ponendo (vid. N. G. Schrocderi Syn-

documenta

lat persequitur.

potenles de sede, et exaltavit humiles, Luc.l, 52.

cm sint

obvia notissimaque, etpassim decantata, et

tax. Reg. 87, c. L) D'h'SV humiles, depressos, humili statu et conditione (ut Ezech. 17, 11. 29, 14, 15.),

pluribus scriplorihus atque interpretibus illustrata,

non opus habent majori

explicatione.
, ,

DlinS

in sublime, ut

Hieronymus

vertit

in alto et

tuto loco, ubi ab oppressione salvi sunt, ad summani quandoque dignitatem et divilias evecti. Conf. 1 Sam. 2, 7. Ps. 113, 7.Posterius hemislichium, "Q.XV Dmpl ben reddidit Hieronymus El mrentes erigit sospitate. Nam '"Hp, propri atrali , pullaii, h. 1. sunt mrore defonnali , vid.not. ad Ps. 55, 14. (Roscninullcr.)

Et mrentes erigit sospitate id est homines luclu et mrore confeclos de quorum salute omnes
,

dilidunl

subil recrt

reficit

et cunctis doloribus

?W

librt. Sic liberavit

Hcnoch

et

Eliam de communi

morte

Noe de

diluvio,

rum,

Jsaac de hosti et de

Abraham de Ur Chaldaiomanu patiis $ui Abrah

eo9
Lot de Sodomis et de flamm ignis
,

COMMENTARIUM. CPUT
Moysen de manu

V.
spiritibus, qui
infiniti,

610
clestis sunt curiae

unum

beatis

Pharaonis rgis ^Egyptiorum, Danielem de lacu leo-

principes

numro prop

imperatori

illi

sum-

num, manu

trs pueros

de camino ignis ardentis et de


,

mo

obedientissimi, jubet ut claras et numerosas As-

rgis iniqui

Susannam de

falso

crimine

Da-

syi'iorum legiones, quas

populum Dei magno terrore


deleat.

videm de manu
divinse lutelae

manu Goliae. Quam providentiam san maximam in se lurgis Sal et de

complebant,

vi

et impressione

Dictum,

fa-

ctum

fortissimum exercilum

centum

et octoginta

culenter expertus David etiam alios

sccum ad laudes

quinque millium rhomphae su mirabili uno impetu


laceravit, occidit.

Deo decantandas

invitt dicens

Magnificate
in

Domimim
et

Hc

mirificam

illius

potentiam os-

mecum ,

et

exallemus nomen

ejits
:

idipsum, Psal. 35,


,

t'endunt,

qu pendet natura omnis

et

creatarum re-

4, et post

pauca de se

dicit
et

Iste

pauper ctamavit

Domimis exaudivit eum,


bus ejus liberavit eum.

de omnibus tribulattbnialibi

rum varietas, proindeque denuntiant absque illo hominum vim, robur, consilium et quamlibet exaggeratam potentiam
esse

Eodem modopassim
,

Deum

inanem,

ad

eumque

ut
ut

ut refugium

ut salutem

ut prolcclorem et adjuto,

commune mundi

praesidium recurrendum.

Nam

rem

ut patrem

pauperum
;

ut

mrentium

eonsola-

clo doctus divine pronuntiavit, cogitationes mortalium timidas et incert providenti nostr
nes, vel, ut
tiones,
;

torem depradicat

nam
illius

ea est in destitutos et calabenignitas


,

cogitatio-

mitatibus obnoxios

et sfngularis be-

Septuaginta vertunl,

Xo-yi<jp.oi,

ratiocina-

nevolentia

ut velut glorioso et honorilico titulo ex-

animi commentationes, consilia, machinationes


intentae,
cogitatio-

cellentis gloriae

ab Apostolo voeelur Deus


1, 5,

totius con-

mentis, ad inlelligendum aut efliciendum

solationis

2 Cor.

hoc est abundantssima qusec'onsolationis

morlalium, inquam, et brevisaevi


nes
sunit

hominum

dam

velut apotheca,
et

unde omne genus


et solatii,

timid, Graec

siX&i.

miserand, lacerae, in
,

promilur;

Deus patienti
ibi

Rom.

15, 5;
sit

tenebris gradiunlur, et titubant

ac pleniori lumine

qud ut rect
tenues rivuli
nitas

nott Cornlius Lapide nosler,


,

destitutae lallunlur. Ilinc eleganter et ver dixit Ari-

totus consolatio et oceanus consolationis


,

unde non
\

stoteles

mentis oculos

in

pervesligalione
et

veritatis,

sed ingentia flumina suavitudnis

infi-

maxime rerum sublimium


calig;iiit.
tiels

arcanarum, vesperlidiei

ad

afllictos

mrentesque dimanent.
dissipm cogitationes maligxo-

lionum luminibus videri simies, quae ad

lumen

Vers. 12.

Qui

Hoc ipsum

est

quod addit sapiens, providen-

RUM

(1),

NE POSSINT IMPLERF, HAN0S EORCM QIOD COE-

nostras esse incertas, sive, ut in

pkrant. Nihil profect Numinis potentiam providen-

ccpaXo;, futlaces, errori

obnoxias, dubias

Graco est r.iquamobrem


;

tiamque hominibus ade admirabilem commendabileroquc


prseter

ssep
et

destinato

scopo aberrant, successu carent,

reddit

quam

si

ejus

suavi

dispositione,
inij|

inmedi

ips contentione franguntur.

omnem

expectationem, malignorum et
resistere

Quem
lis

lalct

omnium hominum memori,


aclalihus, sed

et singu-

quorum hominum, quibus nemo

valebt,

non tantni

eliam aimis ac pen

conatus et machinationes eludi ac dissipari videaht.

diebus
|

Quam

ob causam regius propheta 10


:

Deum

laudare non
consilia

fuisse reperlos quosdam Siculo Polyphemo non absimiles, qui cm grandi oculo prudentiae or-

cesst, Psal. 32,

Quia Domiims dissipt


et

nati esse vidrentr,


et in

miseirim tamen excaecati sint


rei

Gentium, reprobat cogitationes popuiorum,


consilia

reprobat
in lunis

principum.

Ita

Babyloniorum impia

Exemplum hujus Achitopliele, cujus os, cm


infatuati?
veratricis
,

clarum habemus

essel in

Hebrao po-

ac civitalis aedificalione consilia dissipavil, et simul


ipsos

pulo ut Delp'iici Apollinis cortina, vel antrum Sibyli

dificatores per universum terrae

orbem

di-

Ise

vecordi mente consilioque delestando


palriae Iuctuo-

spersit. Sic

cm

Salrnanasar rex Assyriorum in Hie,

inter
j

patrem filiumque bellum incendit


:

rosolymae eversionem conjursset

et obsessi extre-

sum

unde ipse merilo suo pestem


,

et

perniciem et
videret

mum
(1)

exterminium pavidi expectarent, ecce inopinat

dedecus nominis sui reportavit

nam cm
et

Deus, ut regum narrt historia, vocat nomine suo

Absalomum juvenem animosum

ambitiosissimi

D^UnS
;

callidorum

sive astutorum, etc., q. d.,

animi, qui gloriae impotenti cupiditate raperetur, jam


regni diadema cepisse, et anhelare ad imperii magni

nudorum vel quia nudi sunt agiliores et minus prapediti qum vestiti vel quia Xa; non prabent ut vesliti. Contrarium hoc est superiori. Duo dicit hoc
; ,

possessionem, auctor

illi

fuit,

ut per nefas

communi

et seq. vers.

Deus facit ut quae volunt homines fieri, quae nolunt fieri, fiant. Ne possint implere, etc. DITT nawynNbl Et jioh facient, vel, nec faciunt, i. e., ita ut non fa-

luce patefactum ad concubinas patris sui ingrederetur, ut per scelus

non

fiant, et

aditumque ad bonam

immanemque audaciam sibi viam mentem inlercluderet, cm

ciant.

gnaviter semel ruere cpisset. Quid deinde est con-

Quod coeperaxt, rWin


tiam
(vel

quam, nem, rationem,


sibi

vari reddunt, consislen, constans), solidum quid, essentiam, quicquod decreverant, ordinationem et dispositioi.

secutum ?

Cm

pergeret in malitiosum peclus advo-

care veluti senatum, et vires

omnes adhibere mentis

e.,

quod eum ratione

atque ingenii ad ea molienda quae Davidi cladem et


interilum adferrent, dissipavit Deus hominis consi-

et sapienti

videbantur proposuisse. iTWin sign. rationem, prudentiam, et institulum onme quod eum intelleclu sit, et juxta quod sese gerere oportet ; unde et pro lege sumitur. Deducilur W> ut pN ab T>H vel lorte ab JEthiop. 'ttfl, pxaaTvstv, germinare, Marc. 4 27. Sapienti autem est prima et prxcipua mentis jrogerminaiio. (Synopsis.)
; ;

lium judicio suo prudentis, et belle, ut

illi

quidem

vitlebatur, slruclas animi cogitationes providentiasque


illusil.

ba
j

in

Itaque homo infelix os et guttur, per quae verhominum aures instillaverat laqueo stringenda
,

et

exanimanda

putavit. Hic san docere potest

atque

6H
ex
alt ill trabe
,

IN
in
,

LIBRUM JOB
locum Pauius quoque Apostolus citt dicens
liendam sapientes in
astuti eorum,
1
:

61?

qu pependit, ad memoriam po-

Compre3,

sfcerilalis

nionere

faliaces esse

hominum providenne
Id ip:

Cor.

19.

tias, et

Deum

dissipare cogilationes malignorum,

Mira quidem in cogitationibus malignorum dissipandis

possint implere inanus

eorum quod cpcrant.

relucet Dei providentia,

sed long tune mira-

suni adliuc inagis illuslrans et inculcans subdit

bilior apparet,

quando

astutissinia

ipsorum consilia

Vers. 13.

Qui apprehemmt sapientes


PRAVORUM
,

in astuti IluilC

per

illa

ipsa,

quibus vel

maxime

stabilienda firnian-

EORUM,
( 1
)

ET

CONSI1.IU.M

DISSIPAT (1).

daque videbanlur,

everlii, et in
uli

auctorum capita per-

camSa D'ODn 13^ capit sapientes, callidos in astuti su, uteo ipso quod astut excogtrant, capiantur et
jugulai
citai, 1

niciemque retorquet,
Gregorius
lib.

pulchr ad bunc locum D.

irrtiantur

suis eos retibus capit

suis

G Moralium cap. 12, de bis perverso:

gladiis. Videtur hinc sumpsisse Pauius quod Cor. 5, 19 6 pqwffOftevo-roj ootpp; sv r 7t#vpup-fa aT-wv. Alexandrinus nostra verba sic reddidit xara'/.y.y.ovoiv aocpc; v rr, (ppoxnaec arcov. D'QDil, sapientes, videntur b. 1. in malo sensu dici pro
: :

rum

consiliorum arebitectis agens ostendit

Inde,

inquit, voluntalem Dei peragunt,

unde banc immu,

lare

contendunt. Omnipotenlis Dei consilio

dm

rcsistere nitunlur, obsequuntur. Dei consiliis

humaresislesti-

D'OVy,
tc'jxlvo

astutis,

quod Gratis quoque


,

in

opr et

na facta eliam tune congrue serviunt


tunt
;

cm

inonuit A. Sciiultens. UTCTIV2 Kimchius observai dictum esse pro DnOT,D, lilter n per syncopen concis, ut, Os. 13, 2,D:"nro pro Druiaro. Aliis est infinitivus cal, qui, 1 Sam. 23, 22, reperilur, sed h. 1. nmtaiis punclis, propler sullixum.
usitatuin esse

hoc ipsum deinde plurimis Scriplurse


caetera illuslri

moniis confirmt, et inlcr


Josephi,

exemplo

quem

fratres vendiderunt,
forliter sic

ne adorarent, sed
diligente,

Deo suaviler ac

omnia

quia

D;, assumere, segdlalam ejusuem signitictionis curn nmy. Versuti in altero hemislichio ''SnSJ appellaulur quos Alexandrinus
Simplicius est formant
,
,

vendiderunt adorrunt. Unde D. Chrysoslomus nom.


61 in Genesin divinam banc providenliam in bis fra-

non
lis

inal sioXuiAo^ou? dixit

iuullis quasi
fit

lauuum

si-

et

nexibus

iniplicitos.
i.

siliuni coi uni,

e.

vrcipitalum conconfusum et fatuum, ut errent

mno:

trum

consiliis

ab illorum

ad suum scopum detor;

quendis, vel polis' suavissim dirigendis, ostendens

impinganl ubique ac in praceps ruant, sicut festinanles soient, qucmadmodm, Provcrb. 19, 2, dici,l yN , fesliiius pedibus erat , seu latur NQin D psat, offendit. HincOHna: Isa. 52, 4, sunt tmerari,
et

Consultant, inquit,

cl,

attentant, cl

suam dclarant

wn

maliiiam, al sapiens et omnipotens Deus insidiatores minislrare eliam invilos facit dispensationi futu-

qui inconsull aliquid l'aciunl ac teiner, et aS iiniK consternati, mentis inopes, metu ac terrore. Sensus itaque est, consiiium versutoruni, elsi prudenlissim inilum, divine polenli faluuin ac irriluin reddi, ntaequ nihil valeant homines isli prudentissimis consiliis suis, ac si hnprudenlisshn Et consiliurn callidorum irritant inila essenl. Syrus Et consiliurn aslrologorum suorum facit. Chaldaeus (Pharaonis. vid. not. ad v. 12) pervcrsorum recidre
slolidi,

rorum. ElD. Gregorius paul ant citalus


inquit, judicio

Divino,

Isa. 35;

quod declinare coacli sunt retinendo


El paul post:Sic divinum consi;

servaverunt.

liuin,
lia,

dm devilaliir, implctur sic humana sapiendm reluctalur, comprehendilur. Timuerunt ne

Joseph super eos excrescerel, sed hoc quod divinilsdisposilum fueral cavendo factum est ul eveniret.

fecit

super eos. Hieronymus


les

sipt.

Consiliurn pravorum dis(Rosenniuller.)

Unde humana

sapienlia volunlali Dei per inicnlio

nem

resislit,

inde ejus implelioni militavit.

sages par leur propre sagesse, et qui renverse les desseins des injustes. Sain! Grgoire nous reprsente par quelques exemples la vrit de celte parole, en nous taisant voir que les bonnnes contribuent l'excution des desseins de Dieu par les mmes voies par lesquelles ils s'efforcent de s'y opposer. Joseph, dit-il, fut vendu des trangers par la crainte qu'eurent ses frres de l'adorer. El ce lui cause qu'ils le vendirent , qu'ils se virent obliges de l'adorer dans la suite , et que son songe fut accompli.

Qui trompe

Sic eliam Pharao

Moysem, dm perdere
nam,

voluit,

il-

luslriorem reddidit
liom. 54, in Acla

ut

ben S. Chrysoslomus

Jussit, inquit,

Pharao

in

flumen
fuis;

projici pucros. Nisi projecli fuissent pueri,

non

set servatus

Moyses

non

in aul educalus fuisset


in

quando servabalur, non erat


posilus fuit,

honore
in

quando ex

tune

factus

est

honore.

Itaque

Jsus-Christ, dont il tait la figure, s'tant attir par la multitude de ses miracles la jalousie des prtres des Juifs qui ne pouvaient voir sans une extrme douleur que les peuples l'admirassent et le suivissent en foule, et l'un d'entre eux ayant dclar qu'il tait avantageux que celui-l seu! mourt, pour empcher que toute la nation ne prt; la mort cruelle qu'ils tirent souffrir au Sauveur du monde devint l'tablissement de son corps mystique qui est l'Eglise , et ce qu'ils (irenl afin d'teindre l'accroissement de sa gloire. il n'y a point de pru11 n'y a donc point de sagesse dence , il n'y a poinlde conseil qui soit capable de s'opposer la volont de Dieu. Ainsi, selon la conclusion qu'en lire ce saint Docteur , il est bien plus juste que nous recherchions en toutes choses quelle est celle
,

cruenium Pharaonis de perdendo Moyse consiliurn

non modo incolumem servavit Moysem


ad

sed insuper

summam

provexit dignitatem, et in aucloris tan-

dem

sui lantique sceleris architecti

ruinam

et interi-

tum conversum fuit; dm is, qui Moysem adhuc puerum in flumen projici et submergi jusserat, ab eodem se servato et educato uni cum exercitu in mari Kubro submersus periit. Ver dixit Sapiens, Prov. 21,50: Non est sapientia, non est prudentia, qui appreltendit non est consiliurn contra Dominum
,

sapientes in astuti eorum, et consiliurn pravorum


ses

(fas-

divine volont, pour y conformer humblement la ntic de peur que nous ne l'excutions malgr nous lors mme que nous'voudron ; nous en loigner avec
1

orgueiL On ne peut voir un tableau plus vif, ni une desde la puissance , cription plus vritable de la sagesse que ce diset de la discipline salutaire du Seigneur qui lendail presser Job d'adorer cours d'Eliphaz
, , ,

jugements , et de se soumettre sajustice.Ce sont autant de sentences Irs-belles et trs-utiles en ellesmmes , mais qui taient rapportes contre-temps ; puisque Job prchait beaucoup davantage par sa patience qu'Eliphaz par tous ses discours et qu'il convenait avec lui de toutes ces choses, mais qu'il avait
, ,

en vue d'autres vrits que son ami ne comprenait


pas.

(Sacy.)

65
sipat.

COMMENTARIUM. CAPUT
Multus est propheta regius in hc singulari
et variis

V.
:

614
Via eorum
erit

expressit Jeremias, cap. 23, 12

quasi

Numinis providenti hominibus inculcand


septimo,

lubricum in tenebris
e
;

impellentur enim, et corruent in

Psalniorum modulis decantand, praesertim Psalmo

significans vias

peccatorum tenebrosas simul et


sil,

quem

cecinit

Domino pro

verbis Chusi

filii

lubricas existere, ne qu fugiendum

videani, ne-

Jemini, qui Achitophelis consilium dissipavit, et in


auctoris caput convertit, de quo sic loquilur, Psal. 7,

que firmiter consistere aut gressum que adumbratum


bris, qua3,

ligere valcant,

sed insuper bnpcllantur, et corruant. Id ipsum (juoluit in triduanis illis

15

Ecce parluriit injustitiam, concepit dolorem,

et
:

/Egypii teneerat, lsraelilis


,

peperit iniquitalcm.
et incidil in in

Lacum aperuit, et effodit eum foveam quam fecit. Convertelur dolor ejus
iniquitas ejus de-

quod omnin prodigiosum


luce

in

edem regione gratissim


,

i'iuentibus
,

solis

caput ejus, et in verticem ipsius

iEgypliis
sent,

Dei inimicis
,

tam densae

ut palpari pos-

scendet. Ubi S. Basilius recl nott


diis

banc esse

insi-

offundebamur
,

ipsosque ade excsecabanl,

ut

non additam pnam, sed insitam nalurani, ut

in

nec fraler fratrem

nec amicus amicum agnosceret.


densissimas mentis tequi legem Dei et doctrinam ejus
adlcrt

ipsos insidiatores retia convertantur.


graplius alio

Idem Psalmofilii,
,

Fieri cerl necesse est, ut in

Psalmo quem pro


:

occultis

scilicet

nebras incidant
negligunt,

ii,

Absalomi
sostomus

occisi, inscribit

Infix , inquit

sunt Gn-

qu una cerlum hominibus lumen


:

ies in interitu
ait
:

quem

fecerunl, Psal. 9, 6.

Ubi D. Chry-

ad res

quaslibet prudenter et

inculpal gerendas,

Improbo homine
;

nibil imbecillius

juxta illud Davidis, Psal. 118, 105

Lucerna pedibus
cernant

propriis armis capitur

quemadmodm ferrum
:

meis verbum tuum.

Quam lucem qud non


spenumer

rubigine, et lana tine, ita eliam improbus vitio.

neque sentianl
et

iniqui,

in Scriplur caeci

Et stalim eodem loco subdit vales

In laqueo

isto

non videntes appellanlur. Quis enim nescit per pec,

quem ubsconderunt, comprehensus

est pes eorutn. Sic

catum menti tenebras oftundi

et e ratione

tolam

eliam principes sacerdotum optimam se inivisse ra-

animam

fieri

ludibrium inimicorum, alque in fraudem

lionem exislimrunt, ne gens eorum

et

regnum

Romanis

labefaelarelur,

si

Christum servatorem

in-

induci ? Ac inprimis oinni vitio animi lumen imminui tum vitiosorum quolidiana experienlia tum Piiilosoplii

terficerent; at ejus

cde effeclum
,

Respublica prcipitaretur
ret. Id

et

luit ut eorum tandem convulsa peri-

ratum

illud

axioma dclart

Omnis peccans er-

rons. Tenebris cerl involulus csl alque ca;cus quis-

etiam frquenter usu evenire videmus, ut res


qui ex
ill

quis in

malum

se facinus induit, cl in fauces inlero-

magnum adferat incommodum iis, commodum ingens se capluros sperabant,


aliqua

rum

ac dmonis servilutem praecipital. Esl ninrm

aut perni-

infandi illius hostis consueludo anle

omnia menlis
,

ciem

aliis

parabant.

Quod malignos

ac perversos

oculos fraude malilique sua obnubere

subducere
Iaxis

homines jure mrita vebementer terrere dcberet, alque iniquos eorum conatus reprimere, ut tandem
bonis viris infesli esse desinerent.

cognilionem cleslium, ut in vit cursu


nis quasi nigr in nocte

babe-

Andabatarum more modoque

Icranlur. In

ill

sceleris

umbr

piscalur
:

ille

orci

Vers. 14.

Per diem
qudam

pi-

(1)

incurp.ent tenebras, et
lll'C

o, et reli suo morlales involvit peccati solis


crt,
lur.

iuterposilu leiiferi

QUASI IN NOCTE SIC PALPABUNT IN MERIDIE. Voi'SUS

semper luctuosam

eclipsin et defeclionem

parapbrasis
peccalores,
les,

elegans est ca:citatis

illius,

quam

unde plurimae

et gravissimae calamilales oriun1.

quamtmvis

astuli et dexteiilate valen-

Injure n. de servilude urban,


officialur, et

15 et 10, proofj'en-

incurrunt. Scelestis quippe hominibus soi occidit

bibelur ne Luminibus
datur, Esl
lis

ne prospectus

sereno die,

cm

ipsi

in

altam totem gerendarum

enim

illud

deiugiend
et

et moleslae servilu-

ignorationem velut in tenebicosam

abyssum
,

inci-

genus cum muftis

magnis incommodis conjunel

dunt

bine eflicilur

ut lanqum caci

porrectis vice
;

clum, ubi

gravissimi

doclissimi

Jurisconsultf
;

oculorum manibus, obvia quoique tenlarc dicanlur etenim plermque ade stupid exerrant in negotiis

quoque non admodm implexis, ut omnin pateat


animosimpiosjusloDeijudicio exca^cari, ut vidcnes non videant , et in medios hostes suos incauli incidant, quod Syris militibus ab
Eliseo Propltet
in

clum videatur prospectum ad inferiora loca perlinere. Ulrumque facit ille bumani divinique juris pernicies nam per peccatum et conspeclum cli nobis eripit, et humanas quoque raaiunt lumen id esse, ut
:

liones et inferiores oblenebrat.

Est quidem omnibus boc viliosis hominibus

com-

mediam Samariam
bistoria.

inductis contigisse

sacra prodit

mune,

ul, sicul dixi

tenebras animi incurranl; unde

esl
et

Ita peccatoribus futurum esse vaticinatus David dicens, Psal. 54, G Fiat via illorum tenebr lubrkum. Quod eodem sensu et iisdem pen verbis
:

S. Dionysius AreopagilaEcclesiasticae Hirarchise cap.


2, peril vocat
liinn
;

j.au.itfi

xaxiav, obscurnm et illune vi-

id

lamen

invidis est quasi

proprium

et
et

pecuquasi

Nempe solarem id DOV usurpatur Num. 5, 13.


(1)
,

signii.

al

aV de
:

nocte

liare, ul

eliam per diem incurrunt tenebras;

I.ncurrent tenebras ; "urin lu?3S1 q. d. In rbus eliam evidenlissimis caecutient ; et qum sibi videntur lynce perspicaliores esse, non possint consilia sua
ignoranii subii inyob/untur gravissime errabunt , et in calamilales ruent. Sic palpabunt in meridie. Conier Deut. 28, 29, et Isa. 59, 10. Tanquui caeci , ut videntes viventesque seperditum eant. (Synopsis.)
,

in nocte sic

palpent in meridie. Nain reliqua quolquot

sunt vilia tenebras quidem incurrunt, sed in nocte;

quod non ade mirum


incurrit per

esl

al invidia tenebras

eliam
;

adexitum perducere

diem

et cseculit ac palpai in
illa
;

meridie

quia

dm de

aliorum bonis iristalur,


tenebras offundit
est
,

ipsa lux quee

aliis affulget invidise

quod san graad hune

vissimum miseria genus

quemadmodm

, ,

G15
locum D. Gregorius
lib.
:

IN G Moralium cap.

LinnUM JOB
1

6*6

16, put-

chre docet his verbis


t

Quia mens eorum

dm

de

ex Dei prasidio incredibiliter robustus, omnique ex parte munitus.

aiiorum melioratione
ralur
;

aiigitur,

de radio lucis obscuaperta con;

Hic animadvertendum, quod


in viros pios tela intenta sint,

cm ab impiis plurima

quia saep in proximis


si

dm bona

sidrant,

qua malalateanl investigant


,

et sollicitis

res,

non

ergastula,

non vincula, non carcenon gladios, non virgas, non cru-

inquisitionibus laborant

si

quid forte quod accusare

ces et alia exquisita


ret, sed

tormentorum gnera commemo-

possint inveniant.

Reliquorum nempe vitiorum glaborem


,

linguam tantm, quam


;

nera multa quidem mala et difhcultates secum adferunt;


at

appellat

oris gladium eleganter qu item phrasi Psalmista usus de Judaeis


,
:

invidia de ips felicitale


est

trahit.

Christi occisoribus agens

Lingua

inquit Psal. 56, 5,

Proprium boc
vero proximis

invidorum ingenium
ipsi sibi felicis

ut

dm

pro-

eorum gladius acutus.

ximi miseriis urgentur,


flicitas

videantur;

dm

Quem locum D. Augustinus cliam de Judans Christum lingu gladio ferientibus


manus, sed os armatum

aliqua vel sorslaelior affulgcre

eleganter exponens. Noli, inquit, attendere inermes

cperit, ipsi quidem cseci efficiantur, et alina claritas ipsis tenebras offundat.

inde gladius processit quo


:

Christus occideretur.

Et post pauca

Quando
:

Vers. 15.
oris eorum
,

Porro salvum faciet egenum a gladio


et de manu violenti pauperem
in consiliis
(1).

ergo percusserunt, nisi quando clamaverunt


fige
,

Cruci-

post-

crucifige ?

Ex quo

aliisque sacrosanctae scrip-

qum Deiniiram

impiorumdissipandispro-

tur Oraculis
sanctos

facile intelligitur, null re

magis viros

videnliam, nec non formidandam in

eorumdem

excse;

quam

petulanti et dolos lingu vexari. Illa

calionejustiliampracedentibus versiculisinculcsset

nimirm

gladios, tela et nefarios pugiones suppeditat,

jam benignissimi Numinis erga egenos alque omni liumano auxilio destitutos curam ac patrocinium commendat, et vaticinando prdicit inopem et humilem
,

quibus frater

cum

fratre et amici inter se confligant

seque bonis et

vit spolient. Illa

communem urbium
,

pacem intervertit,
detraxit,

adigit

mullos ad laqueum

qui pro-

in solius

Dei ope sperantem

calumniis et crimina-

bris odioque indigno vexantur. Illa

honorem plurimis
eripuit, ac su-

tionibus iniquorum (qui lingu veluli gladio ad


insontis utuntur) et violenta

necem

etprincipum virorum graliam

tyrannorum crudelitate

bit calamitale multos oppressit. Illa

tandem aliquando liberandum. De bc Dei erga pauperes et egenos providenli et amore prorss singulari

cursum sludiorum oplimorum prstantesque piorum hominum conalus repressit


,

et malilios retardavit

quibus Dei

multa

in divinis Litteris extant teslimonia

etcm
tamen
bonus

gloria el religionis

bonum

amplificari potuisset.

Quot
di-

omnes quidem
ratione ac

justos complectatur
et

peculiari
veluli

ea

lites

proercavit? qune dissidia familiarium?


peslilens est
fides,

qu

modo pauperum

egenorum

vortia

conjugum ? Ubi lingua

malo da>

quidam
inquit

et amabiiis tutor ac palronus esse videtur. Id


,

moni auctorata, subil exulal pax,


succedunt
in

concordia;

quod regius Propheta sagaci mente expendens


,

Tibi

eorum locum suspicio,

perfidiae etdolosse

derelictus est
et

pauper

Psal. 9

5G. Affliclus

machinationes, quibus innocentia illuditur, et ad

p-

nempe
habet

desertus ab omnibus pro beatissimo refugio


,

nam
rum
tunt)

rapitur.

Non enim
est,

malse linguse simplex atque

Deum

cui relictus est


,

quia

illius

cura lum
qui

unicum vilium

sed ex plurium aggregatione vitio-

maxime commillilur cm neminem Habel alium


uret.

ul cliimaera

qusedam infamis horrescit. Nunquni


iresve aul eliain plures in-

Tune scilicet libentis Deus


,

accurrit ul solelur

aspis sola procedil (ut naturae interprtes animadver-

ut opituletur

et dulcissimi affects sui

vim

et chari:

verm semper dose

latemexpromat. InHebrsco eslverbumexverbo Super


te \deseret se pauper.

veniunlur. Sic ubi lingu;c vitium se prodil, videas subil ut

Deo enim

nixus, et

magno
;

illius

lurbam viperarum invidiam

odium

inliuma-

patrocinio fruens

nihil est

quod de

se curet

qui lam
illius

nilaiem, efirenatam iracundiam, legum divinarum

bonum
fidei
"verlil
:

et

providum curatorem habet, se totum


S.
;

conlemplum, viclricem
acerbitalem
rentis
,

in

calunmiando malitiam,

amorique potest commitlere.


Tibi derelinquetur fortis tuus
et fortis, ex se

Hieronymus
sit

quamdam

animi jus

omne

fasque prote-

quasi idem

adeo ul homines velut circaeo poculo in natucondilionem belluarum migrasse videantur;


feris

pauper

quidem

imbecillis et abjectus,

ram

et

quin im S. Chrysostomus etiam

immaniorcs
scribens
:

A gladio oris eorum, nain (1) OpUm Hieronymus parlicula tDsaep genilivum format, ut infra, G, 25, Proverb. 20, 7, ilDSO D^pu;, entra ciaudi. Os. 5, 13.
:

pejoresque esse conlendit in Psal. 13,

ita

Fera;, inquit,

cm carnem humanam gustaverint mox


insuelum nutrimenlum erubes-

cessant

propler

Nah. 2, 10. Conf. Storrii ol)servat. p. 254, not. In codd. quibusdam et Kennicotli et de lossii scriplum esl O.Ta Uinia quod miror de Rossio pralerri vulgari lectioni, paul quidem diliciliori, sed hoc ipso nominc
,

cenles

improbi aulem et invidi perpelu fidelem

maledktis cxcdenles non saliantur.

Ubi eliam de-

voralorcs leones appellat; et ex mente Regii Vatis in


classe

praferenda;. Gludio oris signiticantur calumniae et verba quaacumque in bonorum aul capilis periculuni inducunl. Sic Proverb. 28, 15 malevolorum lingua
,

iniquorum reponit

qui operantur iniquitatem

qui dvorant plebem

meam,

etc., Psal. 15, 4. Alii ver;

Xin, et Ps. 57, 5. Tin gladius acutiis , vocal ur. Supervacahea igiturL. Cappeui conjectura (Crit. S. p. 950, d. Vogel-Scharfenbcrg.) proXinDlcgcndum esse J.TIO desolatum (ul sit synonymum vocis V3N), participium hophal ab Hnn desolare , destruere. Conf. Anti-Crit. p. 881. (Uosenmullcr.)

mn

tuntex Hebrao, qui deprdantur

ut noclurni veluli

lupi esse videantur, qui avidis faucibus et oie loto in

praedam

inliicnt involenlque.

Eamdem ob causam ma:

ledicentia;

crimen cum aspidum veneno comparatur

Acuerunt linguas suas sicut serpenlis; venenum aspidum

617
sub labiis
eortcrn. Psal.

C0MMENTAR1UM. CAPUT
139, 4. Reicert opportunissiaspiduin morliierum est, et,
j

V.
solidat
,

618
ut eas ad perpelrandam

humilium mentes

nia imago.

Nam venenum
,

nequitiam neque blandimenta persuasionum perlraliant,

ut physici aiunt, immedicabile,seu, ut Moyses in

Deu-

<

neque dolores suppliciorum frangant.

teronomio, 32, 53

Ioquitur, insanabile.
,

Haud minus
abs re pius

Vers. 16.

Et erit egeno spes;


(1).

iniquitas

mortiferum est linguee virus


Vates acui
dicit ut

quam non
In

contrahet os suum
crescet,

Ex

istiusmodi

autem nimirm Dei

serpenlis.

quo

S.

Bernardus
;

patrocinio ac tulel egeno ac pauperi juslo spes ac-

traclatu deTriplici custodi

mysterium agnoscit

vidit

cm

se viderit ab iniquo invasore et injusto

enim

dici Plinio lib.

11

cap. 37, linguam esse te,

nuissimam serpentibus

et trisulcam
,

nominari auleni
triplici

oppressore divin mirabiliter opeliberatum. Iniquitas autem, id est iniqui invasores, qui justum inopem oppresserant, cmentes ipsum

trisulcum seu tiifidum teluin


ferit,

quod

cuspide

lam vaiido Dei


ereptum
,

praesidio

idque ipsum bellissim in linguam et aptissim


ait esse

munitum,
os

et ex

omnibus
,

periculis

contrahet

convenire. Linguam igilur delractoris

viperam

suum;

id est

prae slupore atloniti

obmulescent,
inachi-

venenalam, quoe cm virus evomit detractionis, ut


triplici

cm

viderint

omnes suas contra virum justum

cuspide et trisulc lies


,

lellialiler

inficit flatu

uno

quippe absenlis famain

auscultantis conscien-

nationes plan irrritas cecidisse atque evanuissc. Hc spectat illud Davidis in eamdem omninsentenliamiis-

tiam, delrahentis
delis interimit.

animm
et

gratis; vit spolialam

cru-

dem pen
recli,
et
ita

verbis dicenlis, Psal. 106, 42

Videbunt

llabuntur; et omnis iniquitas oppila.bit os

Quid de mordaci

calumnios lingu dicam? Sunt

suum;

nimirm

ut iniqui tantam Dei potentiam ad-

enim

aliqui tant impotentis et effrenatae linguae, ut

non

modo non
audaciae

absentibus parcant, sed


,

quod impudentis
,

versm se pro pauperum defensione timentes ac stupentes neque mussitare neque hiscere audeant. Septuaginla hoc loco vertunt
:

est

ne prsenlibus quidem
;

quos ssevo

Injusli

autem os obstruatur.
illatam

dente lacrant eorum linguam inlemperantem et


ledicendi consuetudinem Propheta regius in

ma-

Quod

insinut quasi vim

quamdam extrinsecs

hune

mo
S.

Deo, qu os iniquo etiam invito ac reluclanti quo-

dum
gittte

expressit. Psal. 56, 5: Dents


:

eorum arma

et sa-

dammod

obstruatur

cum quo

congruit illud Davi-

apud

Symmachum
ita vertit
:

est o'para, lance.

Unde

dis, Psal. 62,

12
est

Obstructum

est os

loquentium iniqua.

Hieronymus

Dents eorum lance et sagitt.


posuit ad

Mirum san

qum

vivida egeno spes succrescat


et
:

Divino plan judicio

armorum duo gnera

quando Deus insontem calumniis


jeetus erigitur

vulnus infligendum accommodata. Illud ad prsentes

malis insecutoribus illsesum cuslodit


,

inermem ab artune enim de-

hoc ad distantes pertinet. Lanceis continus

sagittis

et prostratus vires amissas resumit,


,

emins
illos

ferociunt.

Ut lanceis,

ita

probris et contumeli

ac semetipso fortior evadens


cit

valid in poslerum dis-

cum

quibus agunt transverberare soient crudeli;

lerque impelere

sagittas
;

autem

in procul positos et

dimicare totamque in Deo adjutore suo fiduciam coliocare qui solus, ut idem Vates canit, Psal. 9, 10,
;

absentes miltunt

uno verbo, omnium hominum nolicenti

factus est refngium pauperi, vel, utalius

apud S. Chry-

men
lant.

atque

famam impunit

rodunt atque vio-

sostomum
v
,

vertit t>

im^'nu,

attrilo, alius t> Te8Xa<j|As-

quoe

Magna est ergo Dei benignitas atque potentia hominem egenum et pauperem omni amicorum
,

confraetfu S.

Hieronymus

legit

elevatio oppresso.

ope atque liumanis

praesidiis deslilulum

ab immani

hostium truculentissimorum
nenata
tela retundat.

vi liberet, et

eorum ve-

Ad Deuni quippe tanqum ad xpdiroXiv et arcem tutis(1) El est hoc scilicet modo tenui spes reliqua ei qui ope omni et spe human destitutus est. rwsp nnSyi
Et perversitas contrahit, i. e. occludit os suum versutorum istorum insidiosa eloquentia obmutescit
.TS.
,

Sepluaginta versum hune ad

rem

bellicam transfe;

runt

et ita vertunt

Perant autem in bello


potentis
:

infirmus
ut

autem egrediatur de manu


ternecione deleantur

ita

nimirm

impii in bello injusto, quod adverss pios gerunt, in;

confusi et i'rustrati spe su tacent , qum praeter opinionein suam vident ereptos eos quos putabant se oppressum iri. Haec ipsa verba extant Ps. 107, 42, nisi quod pro nnSy illic, sine lie paragogico, nViy scriplum
est,

justi

ver et

pii

victoriam ex

impiis consequantur. Per egenum


rius lib. 6

quoque D. Gregovirum justum,


\

(emininum, ut A. Schultens monet, SegolatiSlir, quod et T> scribi potuit ex edem lege qu omnia' nomina forinse 112 in origine l'uerunt TiS unde in
i
, ,

Moralium cap. 16,


quis

intelligit

pluraliDiTEexisIit.

Eodcm ergo jure nnSl^positum,

qui null vi pietate dimoveri possit. Duplicem


slatuil
scilicet

quo nrVny.

autem

modum quo
,

Conf. Storrii Obs. p. 62.(Rosenmuller.j Iniquitas, pro vir iniquitatis ; sic dolns pro doloso

exemplo
faciet

et suasione,

ad peccandum adducilur quod exponit illis verbis:


oris
,

ignavia pro ignavo scelus pro scelesto. Nota lue

nnS'V

Sal-nm

egenum de gladio
Et de manu

eorum

tum etiam
sit

nov dicium pro nnbvi, non enim est khvj holocauste, sed rhrj iniquitas, vaf radicali. Et nrhrj dicitur ut nnynili sahts Psal. 3, 5, et auxilium. Ps. 63, 8, et 94, 17, in quibus est qudam auxesisper duplex signum generis l'em. q. d. Multiplex salus, auxilium, perversitas. Estque in his seniper accentus in penult. ; itaque in plerisque exempl. perperam
, :

minis, terroribus atque suppliciis


bis sequentibus
:

quod exposuit verpauperem, ut

nmfy

violenti

sensus.

hominem pium

ita virtuti

addictum et-penits

aflxum esse , ut neque malorum sociorum suasionihus, neque tyrannorum terroribus atque suppliciis vel

nmiy

latum ab e unguem dimoveri patiatur. Ipsa S. Gregorii verba sunt istiusmodi Rect dicit Salvum
:

est Milra, elMappicin Heb. Contrahet os suum iTS nSp. Digito compescit labellum q. d. Iniqui coguntur lacre confusi. ysp propri est comprimere ,
; :

fa-

s tringre, in piel cant.

ciel

egenum de gladio
\c
v
si

oris

eorum,

et
:

de

manu

violenti

pauperem
S.

apert dicejetur

Sic in se Deus

8, est saltare, quia qui salcontrahunt, ul colliganl vires et spiritus. Ohmulescit pra* stupore, ade presentibus Dei judiciis percellitur, (Synopsis.)
,

tanl sese

comprimunl,

et

XIII.

G 19

IN
,

LIBRUM JOB
fect
illc

620
qui
ita

simam

ad

quam

vis

iniquorum evaderc non

possit,
illi

corripitur

Deo ut corrigatur atque


amat enim quem

sese recipiunt pauperes in

eum

sperantes, atque

emendetur. Cavendum proptere ne increpantem nos

tutelam suam deferunt. Rcfugii cnim nomine


gi solet Iocus editus

inlelli-

Dominum
flagellis

prolerv

repellams

ac munitus, in

qucm

tcinpore n-

castigat, urit lentalionibus, affligit morbis

cessitais et periculi, ut ab hostium incursu tuti simus,

et

variis tribulationibus punit.


affici

Quis nescil palrem

nos recipimus.
Triplici

ambre
ttyulo

erga filium quando illum corrigit, et pro

autem
,

Deus refugium noslrum

dici-

excessibus admissis casligat? praeserlim ciim sciiplum


sil,

tur

Primo
,

quia in omnibus allliclionibus animi et

Heb. 12

corporis

in

omnibus lentalionibus
,

et periculis,

in

flagellt

6 Quem diligit Dominas casligat; autem omnem filium quem recipit. Benefa, :

omnibus

angustiis et necessitatibus

quando aliunde
et

ctorestdm
Paranesi

punit. Punitio et casligatio benelicium.

subsidium et opem non speramus, aperlum semper

Quis benefactori gratias non agit? Probe S. Nilus in


:

certum per orationem

in ipso

refugium liabmus, qui

In

omnibus
casligat

quando Deo corriperis

cum

firm spe et fiduci ad se conlugienles

nunqum

ne murmura:

enim

ut patr, ideque ut

repellit,

sed semper exaudit


,

prajstando id quod ab

benefactor dignus est ut gratiarum aclione clbretur.

ipso pelimus

vel cerl aliquid long pr*stantius no-

Non

clbrt profect benefactorem

nec
et

ei

bisque

ulilius.
,

gratus est qui

murmurt, qui conqueritur


pnae
et calamitates et

sub

Secundo
runt, vel
deserit, sed

quia ubi
terre

omnes

alite

creaturse nos dese-

tribulaiionis flagello

verba impatientise plena evomit.


graves vi-

opem

non possunt, ipse solus nunqum


et intra nos, et extra nos, et cir,

Qud

si

flagllum
et

semper

deanlur

magn,
,

gratias ge,

leviores fient,
;

cum

nos undique et ex omni parte adest nobis

pa-

casque vix senties

aut ne vix quidem

quemadmoafflictio-

ratus juvare, consolari et salvare. {Jnde

merit

cum

dm idem
bis verbis

S. Nilus in
:

Paramesi

citat

pulchr docet

Psalmist dicere possumus, Psal. 45, 2

Deus refugium

In trhtibus gratias ge, et

jngum

nostrnm
Tertio

et virlus
,

adjutor in tribulationibus, etc.

num
jus-

lev eril.

Undenam putandum
formidanda
,

est igneni,

ferrum,

quia est singularc refugium

omnium

sarlagines et cujusvis generis tormenta per se gravis-

forum, qui hujus


malignilatem et

seculi pertaesi, ejusque fallaciam,

sima

et plan

sanctis marlyribus

tam

rumnas fugientes, ad Deum tanqum ad fontem vit et bonorum omnium abyssum


(

levia el accepta accidisse

nisi

Dei gratta et super

virtute,

qu roborati fure, ac simul gratiarum

in

qu sol perfectam quielem oblinebunt


:

toto

aclione,

quam

in

mediis

etiam

crucialibus,

Deo

desiderio suspirant

ipse

enim

est ultimus finis et


,

offerebant? Legimus primievos olim Chiistianos ita


i

extremus desideriorum omnium terminus

ad

quem
ut

sanguinem pro Christo effundere optavisse


supplicia damnati
gratias agerent, el ad

ut ad

omnes

toto mentis

impelu confugere debent,

lormenta
,

bealissimam quietem assequantur.


sain ipse eliam spes nostra dicitur
est

Eamdem
:

ob cau-

non minus alacres qum ad convivia properarent


getico cap.

et

tum

quia ipse
et

exultarent. Mcminil hujus rei Terlullianus in Apolo-

summum bonum

quod supra omnia


et

pr

1: Si denotatur
;

inqut,

gloriatur; si
,

omnibus bonis desideramus


quia ipse est

speramus

ad quod

accusatur, non dfendit

interrogatus
agit.

vel

ullr

cor nostrum et tota spes nostra ultimo amielat;


,

tum
,

confilelur

damnatus
esset

gratias

Hoc
4

praslilit
Hist. cap.

per cujus infinitam benignitatem


,

sa-

S. Lucius martyr apud


17;

Eusebium

lib.

pienliam et potentiam speramus


sve de ultimo fine agalur.
ista

sive de

mediis

nam cum
,

damnatus ad mortem
cli terraque

: Gratias

Nam

praelcr illum

nemo
et tan-

ago

inquiebat,

qud me nequissimis dominis abso-

nobis praestare potest. Itaque ipse est spes nostra,

lulum ad

summum

Regem

remittis.
;

et

tanquam

summum bonum

quod speramus

Aurea san vox


punt

et Christiano pectore digna

quam
erum-

qum

auctor et adjutor, cujus ope speramus illud

ulinam audianl qui vel

leviter puncti statim

oblinere. Peculiariler

autem Chrislus ab Apostolo


meritorum
,

in qucrelas. In tribulationibus

enim

et molestiis

dicitur spes nostra ralione

per quae con-

etiam agendas sunt Deo gratiae; quia


promit
,

dm

nos

iis

fidimus nos omnia ad salulcm necessaria elipsamsalu-

se

nostri

memorem

esse ostendit. Fertur

tem obtenluros; sine quibus nulla spes salutis superest.


Vers. 17.

olim apud nonnullas gentes hune


ut qui

morcm
esset. Is

viguissc,

Beatus

iiomo (1) qui corripitur a

Deo

Rege jubeietur

cadi

ac flagellari gratias

INCREPATIONEM ERGO DOMINI NE RIPROBES. Flix piOEccebeatitudines illius hominis quanl et multae sunt. Ecce ben, hoc nota al. profeetb. ut certitudinem confirmet. Qui corripitur, 13rVDY\ Quem arguit , vel increpaverit ; dficit TON beatus ; boc enim amoris signum. VidcPrirv. 3, 11, 12, Heb.
(1)

Rgi ageret, quia


fuit

memof

ejus

Rex

prcipu

Persarum mos, cujus meminit Nicolaus de Mori,

Heb.

qum

bus Genlium apud Slobauim


sic

de legibus Scrm. ii

scribens

Persis quod facerc illicilum id ne


si

dicunt quidem:

quis patrem inlerfecerit

spu-

12,0, Apoc. 3,0;


de adversis per quae

simile Jac.
pii

12.
,

Sed

riuni aut subdililium esse


in

pu(anl,non verum Per-

ibi

inagis

explorantur hic de iis per quse pravi corriguntur , serino est. I.ncrepationem ,

^TOl, El

(i.

e. ilaque,) disciplinant,

nempe
,

vsu8toiv,

quovivis. qui le une momonio ppj.estcomminuere. N reprobes, DNOn Sn ne averseris ne sp'enias, tanqum ttewriis (ranquillitat; sed pro beneficio et
,

qu quis admonetur ad vitandum maluni et lacienilum officium. Ksi enim alia alllictio, quae vindicta, seu pirnit ut Isa. 53, 5. Domini , '"lU, omnipotentis. Pondus est in voce; q. d. Ne sperne clementiam ejus,
, :

cicnienli t:\o.ipias. Ksi


i

enim

Xitott,, q.

d.

Magni

as-

limcs; vol, ne cernas, quasi cumnausc; hoc aillent poi siringit. lit impalienli ob quam Jobtim hic
(Synopsis.)

621

C0MMENTAR1UM. CAPUT
agit
,

V.

622

sam. Rgi gratias


(uerit
,

qui flagellari ab eo jussus

adverses coalescentem
sit

morbum admovet,

integer ut

tanqum

fliciter

sccum aetum

sit

qud

homo
corpus

et incolumis.

Cauterium hoc admitlant


,

Rex memor
reni;

ipsius
,

fueril.

Sic

il!c.

Non pudeat
sanctio-

qui cauteriatam habent conscientiam


tur,
lib.

ut

anima sane-

Ethnicos imilari

et

probum ritum reddere


si

affligatur.

Nam,
:

ut praclar S. Gregorius

qnoJ
,

facis,

non
est
,

Rege lerreno, sed


,

26 Moralium cap. 15

Internus medicus abscin

clesti

qui

Rex regum
est
tui

jussus flagellari

jussus

dit virus putredinis ferro tribulationis.

Hoc ferrum

cadi, jussus lorqueri, uri secarique gratias ei agas;

aequo

animo

ferat,

qui languentis

anima? vulnus

quia

memor
,

dm

te

flagellt.
;

Prsesliterunt

curatum

cupit. Eleganter S.
:

Rernardus Traclatu de

id Gcnliles terrcno

Rege percussi

non prstabit
cdilur et
viri

Gradibus humilitatis

Sicut medicus, inquit, non


utitur et ferro
,

Cbristianus
flagellatur?

dm
H;ec

clestis

Rgis jussu

solm unguento, sed ign

quo onine

scilicet

manifesta probi

nota

quod

in

vulneresanandosuperfluum excreverit secel,

est in adversilalum
solidae virtutis

fluctibus

Deo
,

gratias agere.
si

Hoc
in

urat; sic medicus

animarum Deus hujusmodi animse


,

argumentum

est

non tantm

procurt tentationes
afflicta

immiltit tribulationes

quibus

prosperis

sed eliam in tribulationibus gratum Deo

et bumiliata

gaudium

verlat

in

Iuctum.

animum
Deus
secat.
est

exhibeanius.

Quidni

Medicus

nimirm
urit et

Felices qui saluliierum clestis bujus mediei ferrum

dm

flagellt,

chirurgus est

dm

aequo et bilari animo admiserint

Intrat

enim per

isla

Opporluna vulnerum medicina


sit

tribuiatio est.

vulnera salus, et perfecta sanitas per istiusmodi pres-

Gralus
eniin

clesti

medico qui ab eo curalur. Aliam


nobis

surarum incisiones recuperatur. Quid

igitur tribula'!

ille

merccdem

non quserit qum gratia-

tionem fugis, et adversilatis nomen exborres

cogita

rum
tale
,

actionem. Nimis sordidus est. im indignus saniqui banc nogat.

medicinam esse,
obire

et

punienlem Deum optimi mediei


forli

munus, alque omnia adversa non solm

Vers. 18.

Quia
1IA.NIS
,

ipse

vulneiut
SANABUNT
;

et mepetur
In

sed sequo etiam animo ieres. Audi S. Augustinum in


bis verbis monentem Intellige, homo, 21 medicum esse Deum et tribulalionem medicamentum esse ad salutem, non pnam ad danmalionem. i Noli ade desipere ut morbo correptus salubre medicamentum rejicias quod ab illius mediei manu est
Psal.
,
:

PERCUTIT, ET
est
:

EJUS

(1).

HebnEO

Ipse vuluerans medetur

ut plagae Dci dici possint

plagae vitales
est
si

non mortales. Optimus nempe medicus


;

Deus perilissimusque Cbirurgus


fcrro
tribulationis utitur,
si si

undc non inirum

rumnarum ignem
ut nostra vul-

adliibet,

adversitatis et

pressurarum acrimoniam

qui in porrigendismoiborum remediis fallinon potest.

in salubris medicinae

polum temprt,

Omnium autem
in

pulcherrim ad lipbazi
illustrt S.

meniem

nera curet

nostra peccata sanet, morbis anima? et

hoc monet et exemplis


Epistol ad

lieronymus tom. 9
ita

languoribus opporluno occurrat remedio. Jure Procopius

amicum a?grotum
dicit

scribens

Qui

Deum

dm

plagas inculit

salutis

nostra
lsaiae
,
:

curandus est non

medico qu lege curetur;

artilicem appellat. Sic


i

enim

scribit in cap.

nec miles
s

eligit

qu mittatur; nec servus quo terai

Tarn est nostra salutis peritus artifex Deus

ut vel

bere castigelur. Quod enim ex majoris pendet


trio

bi-

plagas inculiens medealur, utrinque nos ad pietatem

non

est in polestate subjecli.

Ergo qui supern

provocans.

Prob qum

jiius,
!

quin peritus hic meigitur vides

dicus, qui plagis plagas curai

Cm

Deum

et inter mundi miserias mulliformes corrigendi versamur nec nostrum est de polest

regimur polestate,

vulnera nostra develare, et tribulationibus bonoruni-

t:ite

Domini aut plagas eligere


;

aut

lalia

certamina

que spolialione quodammod explicare etexquirere,


sigiium est illum ogitare curationem
,

qua? ferendo vincamus

sicut

nec servoruni

est eii-

et

tanqum
;

gre de doniinis gnera flagellorum. Polcsiatis est

medicum

et

cbirurgum sanare plagas

velle

quem:

emendare, condilionis

est subjacere. Rgis est

onus
et

admodm apud Oseam


rereni peccata Isral.

signilical dicens 7,
legit
:

timponer,

el miliiis sustinere.
nil

Quippe cm
,

ab

sanare vettem Isral , ubi Chald.rus

Cm

exqui-

ipso

Rege

gertur injusturn
qualitate
bellicos
,

qui suis legionibus

Nempe sanare
,

vult

cm

evplicat

pro virium
forles

sudores

imponens

vulnus et discooperit
exciuirit.

et

adversitalibus ac tlagelli

mittit
,

ad

fortia

inferioribus

compelentia

Omnia siquidem

peritus medicus in

mede-

jubet

ut nec inferior contra proprias vires certamine

lam

dirigit.

Deum

agere

medicum dm

flagellt les:

potentioris arceatur, aulpotenlior iuferiori cerlamine

tatur S.
i

Anliochus hom. 117, bis verbis Dominus animarum noslrarum procurator providentissimus
,

idegradatis

meritis

humilietur

nec

inimicus
,

est

medicus

qui feril ut periculum tolat

et vulnere

<

nostrorum omnium usui consulens tribulationes in-

vulnus excludat. Nec adversatur palernus affeclus,


si

ifligit, et

acrimoniam asperitatemque urentis cauterii


Et alligabit, seu obligat

liberos doccat amplexibus flagellorum. Paterna


flagella

enim
vulnus fasciis , more boni chirurgi. Deum assimilai parenti , qui filiuin castigafUBp sanari curt, vel potis cbirurgo qui non lanlin vulnera curt, sed eliam sa?p vulnerando ei socando curt , q. d. Dolorem staiim mitigat; nec tentt, quin ferre jnvat , et d; exitum. Et MAXis ejls sanabu.nt ilTSin ProTONTin. Proinde Deus te snaret si, subraisso animo, te commitlercs. (Synopsis.)
(1)
,
:
;

exercilia sunl innoxi* pietatis.

Ergo

Uann

nempe

quoniam

castigalio corrigentis anioris csl causa,


,

cm
,

de pietate descendal
est

if

ccujusplaga mater
?

medicum percussorem raediin. Ego (inquit Domiaina


perut iam,
et

nus) ocidam,

et

viver fcim;
3>).

ego

sanabo, Deut. 52,

Cm
;

non

de^-it in

bomine quod
,

il
j|i j

curetur

ferit

ut curet

ut sunl inanus mediei


sanilaleni

qua?

i|!

multmhvdcndo eonlWunt

non sine mur-

, ,

623
nuire patientis. Aggredere

IN LlBRtiM JO
igitur, frater, sustinenti

624
in Psal.

Richardus Victorinus
Richelius
verbis

90, et ex eo Dionysius
,

remediuni, quo vaieas gravidam tentationibus sarcinain levigare , et pericula dm pateris superare
,

lib.

de Remediis tentationum
alii

art.

his

Diabolus enim et

hostes nostr salutis


;

etc.
:

Hisce et siniilibus monitis visus est Elipliaz Jobi

primo nos tentant lentatione importuna

secundo

afflictum

animum

relevare

et

curare voluisse
;

sed
in

lentatione dubi; tertio tentatione subit; quart

par uni (uti non semel monuimus) perit

qud

tentatione occulta; quint lentatione violenta

sext

primis principiis circa causas affliclionum Jobi ballucinaretur,

lentatione fraudulent; septim tentatione perple

teneri exislimaret.

eumque quo minime laborabatanimi morbo Unde (it ut optimas quidem sen, ,

x.

Ad

hosce septem tentandi modos universa tenveri-

tationum gnera releruntur, quibus nos sculo


tatis

tentias et per se saluberrimas profrt

sed mal

illas

omnin

tulos fore propheta Regius pollicelm


,

Jobo applicare pergat.


Vers. 19.

dicens Psal. 90

Scuto circumdabit
,

te veri las ejus,

In

sex tribulationibus liberabit te,


(1).

non timebis timor nocturno

sagitt volante in
,

ET

IN

SEPTIMA NON TANGET TE MALUM


,

Est pOetiCUS
multituj

die, negotio perambulante in tenebris

ab incursu

et

Hebraismus, certum pro incerto


dinis significans
in
,

numerum

dmonio meridiano ,
Dei
;

etc.

Ubi veritas ejus est verbum

ac

si

dicat

Licet seplies et pluries

quod

omnem

ejus veritatem ad salutem necessa,

mala incidas

semper
16

liberabit te.
;

Hic loquendi
illo
,

riam complectitur
contra
!

et

habet ralionem scuti

quo

modus frequens
Proverbiorum
6,

est in Scripturis
:

ut patet ex

omnes

tentationes

munimur alque protegimur.

Sex sunt qu odit Domintis,

et

Sicuteiiimsculum omnibus corporis parlibus tuendis,

septimum detestalur anima ejits. Item 50, 15: Tria sunt insaturabilia, etquartum, qnud nunquhm dicit: Sufficit.

omnibus hoslium
| ,

telis

eludendis et repellendis accom-

modatur
et

ita

etiam verbum Dei omnes virtutes servat,

Et

in

Amos 1,3: Super


ille

tribus sceleribus

Damasci,

et
j

omnia

vitia repellit.

Unde Burgensis ad locum jam


circum-

super quatuor
nuiK/?rus

non convertam eum: In quibus locis

cilatum.
i

Cm,

inquit, adversarius tentando

seorsm

additus priorem

complet,

irel

per diversa vitia, Cbristus circumdedil se scuto ve:

Septenarius autem, ut

alibi

nolavimus, solet poni pro


j

ritatis

quamlibet enim tentationem contra

eum com-

numro
lui

multitudinis aut universitatis


,

cslque Spirilib.

i
i

missam evacuavil per auctorilalem


t

sacrse Scriptur

sanclo familiaris
,

ut S.

Augustinus

11

de
j

qu est veritas divina. Per hanc ergo veritatem ten-

Civitate Dei

cap. 31

observt. Elipliaz autem hc


illi
|
1

tationibus liberamur,
et virtule divina
lestis
,

loquendi formula significat nihil esse tiniendum


qui
illi

dm earum nolione imbuimur, protegimur. He est lux illa cnobis qualitates aperit
,
,

Deum omnipotentem
totum subjecerit
,

et

justum agnoverit

et se

qu tentationum
,

et

ac

su vit lutelam

raliones-

ex luce ad calorein

id est

ex cognitione ad pugnandi
;

que omnes sine hoc modo


est, in

ull exceptione tradiderit.

dexteiitalem procedens, nos erudit


in

quoniam

septies
;

Anagogic locum bunc exponit Didymus


,

Caten
,

in die

cadit justus

et

resurgit,

Prov. 24, 16

quia

ac

si

dicat

In sex diebus bujus vit


,

id

sallent in

rbus levibus sp hc multiplici tentatione


,

hoc seculo laboribus deputato


septimo autem,

exercebit te
;

ligatur

et poteutia ccelestis virtutis erigitur

ut pro-

Dominus
bus

tribulationibus mortali familiaribus


:

qui-

plersoptemplicem liberationem
Psal. 118,

eum

Regio vate canat

te liberabit
,

in

scilicet

Sabbalo

164

Septies in die laudem dixi tibi propter

resurrectionis

nontangetle malum ullum; sed im-

judicia justiti tuw. Ver

enim judicia sunt


boslis injuste

justifiai

passibilitate et glori cumulaberis.

simul et benignilalis

quando

animarn

Tropologic septein isl tribulationcs sunt septem


tentationes, quibus nos divina miseratio,
si

impetens juste cadit, atquc anima miserandum in

volumus,

modum

tentationibus oppressa bnigne se Dei ope


'

adhibitis auxiliis puros illibatosque custodit.

Porr

liberatam

intelligit.

septem hasce vias seu rationes tentandi


versarii
(1)

quibus ad-

Vers. 20.

In

fam eruet te de morte, et


(1). Sigillatim Elipliaz

in

nos aggrediuntur

ita

pulchr describunt

bello de manu gladii

comm-

Prov. 6, 16

Accommodat ad locum, in quo versamur Sex sunt qu odit Dominus, et septimum detestatur anima ejus ; qu deinceps sigillatim enu:

mort tribulaliones humanogeneri maxime familiares


et

molestas,

quibus Jobum,

si

in spirilu buniilitalis

loto corde

ad l'cum ver conversus fuerit, absque


iri

merantur. Sic et nostro loco recensionem, qua; sequi tur, malorum ad seplenarium numerum aliqui exigunt conf. not. ad v. 23. Sed Gesenius Lehrgeb. p. 702, numerum secundum et b. 1. et in aliis quos attulimus similibus non pro numro ordinali posilum existimat, sed proprium suum usum numeri
; , , ,

dubio liberatm

prdicit

ac inprimis calamitoso

(amis tempore, quando plurimi panis et cibi ad vitam

suslenlandam congrui defectu contabescerc consuenihil ei unqum ad viclum, etiam commodum, necessariorum defuturum pollicetur. De istius-

verunt,

cardinalis obtinere censel, ut hic versus ita sil ver-

tendus E sex angnstiis te liberabit , et, scilicet imb in septem aflictionibus non ldet te malum. lia numeri delinili sexel septem pro indelinitis posili erunt, ut septenarius numerus ,'id multitudinem indicandam usurpalur Levit. 26, 18, 21 Prov. 24, l(i. Clerm
:

modi
salis

fam

et inedi

exemptione ac prservatione
viris justis

frequens cxslat in Scriplur


;

fada

promissio

de quibus psalmista canit, quoniam non


redimet
te,
i.

apparet, verbum,

fW
,

(1) "jlD

e., liberabit te, conf. not.

ad

extrahet

te,
;

significare libera-

tionem
uttinget
(juillm

nialis
te

qu acciderint VX-th autem non malum perlinere ad reliqu vHae tran,

stationem

nullis

dam.

amplis Iluctibus turban(Rosenmuller.)

Ps. 2"), 22, Tin i"PT3, manivus gladii, potestate et violenti bostis armaii, ne occidaris. Siculi gladio os iribuitur Exod. 17, 13, Num. 21, 24, et fades, infra 19, i9, Levit. 26, 37, Isa. 31, 8, ita hic munus, ut IV.

63, 11, Jerem. 18,21, Ezech. 35, 5. (Rosenmuller.)

25
confunaentur in tempore malo,
rabuntnr,
Psal.
et in

COMMENTARIUM. CAPUT
diebus famis satuin
slrat, et

Y.

626

plurima ex varia cruditione adfert, quae ad

36, 20.

Licet

enim

calamitates

banc

(in

qu explicand versamur) Eliphasi senlenliam


conducunt. Quin
et

quandoque incidant, nunqum tamen Deo deseruntur


;

illuslrandam

Hesiodus

auctor

sed ejus in se benignitatem ac providentiam

profanus de viro justo ausus est asserere

nunqum

prorss singularem experiuntur, qu


inopi grassante non solm id

communi

reruni

quod ad vitam utcum-

eum fam periturum ita scribens Nunqum dira fams justos divexat
:

in orbe,

que tolerandam

satis,

dum abund

sit,

verm eliam ad opipar viveniis liberaliter suppeditatur. Ad

Aut noxa

ast

illis

convivia pinguia prbent

Clicol, et tellus his victum prbet abund.

cujus rei confirmationem, et majorera ejusdem veri-

Nec
nius

in

fam duntaxat morte, sed eliam


Calen
;

in bello

de

lalisasseveralionem ibidem propheta Regius tanqum


testis

manu
gladii

gladii liberum fore pronunliat. Ubi Polychroin

oculatus ac
et

fidelis

mox

subjungit: Junior fui;


nec

maman

gladii

vim

et

potentiam

elenim senui;

non vidi justum derelictum,


;

exponit

a!ii

ver iclum ensis interpretanlur.

semen

ejus

qurens panent, Psal. 36, 26

diserte si-

Pineda per hypallagen

diclum

cupit

pro

gladio

multorum annorum experienti doelum comperisse, nunqum Deo virum justum


gnificans se long

manus. Gladius enim manu apprehensus

et elevalus

symbolum
atque
si

est extremi discriminis cl praesentis hoslis


caedis.

penils fuisse derelictum, aut ejus posteros cibi po-

imminentis

Significat ergo

Jobum,
et

tsve penuri laborsse.

Ad quem locum

rect nott
lolli

ad

Deum

conigerit,

omni periculo liberandum.

Bellaiminus sententiae islius veritatem minime


aut
elidi

Hoc

singulariler experti sunt Jacob

cum

filiis s'iis,

per hoc, qud in diesmod in Ecclesi videa-

Elias, et Eliseus, aliique

complures

viri pietate et fi-

6ibi

mus qum plurimos fidles pauperes mendicat viclum et panem quaerere. Nam quod ad Religioquidem mendicantes
inopise
attinet, hi

duci illustres, quos Deus lame et gladio ac minis


hostilibus incolumes praeslilit.

Plurima sunt

istius-

sos

su sponte, non
paupertatis

modi

in sacris Lilteiis et

Historiarum monumentis

tam ex

ncessita te
;

qum ex

divinse erga suos proteclionis


satis obvia sint, omitto.

exempla

quae,

qud
et

amore mendicant

neque

dici

possunt derelicti,
sustentet,

cm
nec

Deus eos mirabili su providenti

Vers. 21

flacello lingua: absconderis


(1).

quidquam
non sunt
pri

fer

iis

reruni ad viclum necessariarum

NONTIMEB1S CALAM1TATEM CUM VE.NERIT


leatae

ldest, aCU-

desse patiatur. Caeteri ver mendici ut plurimm


lilii

ac virulentae obtrectatorum linguae te Deo pro;

eorum qui consueverint aliorum pauet

tegente non laedenl

et pacalae conscientiae testimo-

perum misereri
haec

eleemosynas dare
:

ad quos pro-

nio fretus mgruentia mala

minime formidabis. Ubi

promissio pertinet

saepenumer tiam
filii

nola linguam detracloris ac malcdici,

quam

superis

ipsimet neque justi sunt, neque


si

juslorum. Qud

versu 15 gladium appellaveral, nunc flagellum nuncupari


;

ver etiam inler

illos aliqui

sperantes in

Domino

reperiantur, qui

Lazaro micas quaeranl,


profccl melius aliquid
copia

nonnunqum justi et cum Evangelico quibus famcm depellant hi Domino accipiunt qum sit
; ;

quo

ait pios

homines abscondi, ac

si

Deus

eos clypco suae proteclionis ambiret. Vatablus hic

per flagellum lingu calumniam


qui perfect

inielligit,

qu

eum
libe-

Deo

servit

tanqum

supremo malo

rerum temporalium
patieniiae

neque taies mutarevellent


temporali
felicitate.

randum

exponit. Est

aulem calumnia, ut Noimus


et

merilum

cum omni
et

Marcellinus cxplicat, malitiosa

mendax

infamutio.
falsa

Talibusenim fams
fligitur in

penuria istiusmodi non tam inimmittitur ad eruditionem,


et

Hinc propri loquendo calumniator dicitur, qui

pnam, qum

crimina imponit apud omnes, signanter autem apud


Judices, et viros praecipuos, uti

ut

ill

tanqum optimo magistro ad virtutem

hone-

docent Nonius et

statem utantur. Siquidem magister hic non ad prima

dunlaxat rudioribus elementa virtutis proponenda

(1)
ris,
!

Nnnn \\xh -aven in flagello lingu abscondequm improbi calumniis alios et maledicljs incesillis

idoneus reperitur

verm etiam ad

sapienlissimos

sunt ac velul flagellant, non venies


te

in

mentem,

ut

quosque Doctores ad apicem perfectionis promovendos aptissimus judicalur. Hoc professore Gentium
doctor Paulus ad tantam,

quam merit miramur,


siti,

accusent, et lingua; su virulenti ptant aut traducant, priode ac si lateres. Sunt, qui "QW2 faciant infiniluin In grassando, i. e., qum grassatur lingua maledica (coll. Ps. 73, 10). Sed quamvis inlaliis
:

cum

sanctitatem se provectum testatur in fam, et


jejuniis multis,

in

2 Cor. 11, 27.Quin et Christus Domi-

nitivus verborum mdia quiescentium et quandoque Cholem habeat, ut Dlp Jerem. 44, 29, 1W Jerem.

nus,cm
adaptavit

esset Filius Dei,

famem

sibi ipsi

magislram

quam non semel perpeti voluit, utdisceret ; ex iisquaepassus est, teste Apostolo adHebraeos , 5, 8. Verm de hc fameoplima
poeta
....

et perfectissima
ill ali,

quaeque

suadente non hic sermo est, sed de


Iib.

de qu

6 yEneidos, vers. 276, canit:


et turpis egestas
;

Et malesuada fumes

quam

viro justo David loco

jam

citato ejusque filius

Salomon
:

in Proverbiis 10, 3, jure

meritoremovet

di-

CCns Non affligel Dominas fam animant justi. Ad

quem
illu-

locum vide nostrum Salazar, qui illum eleganter

42, 10. al.; tamen si grassando dicere voluisset, eum polis exislinirim dielurum fuisse T21UU, cum schurek, ut supra 1, 8. yiNO 10TOQ. Cseterm hoc nostro loco, flagella lingu abscoudis, plan germanicum huic Psalmi 31 2 1 A bscondis in tentorio contentione linguarum, sic utalier alterum locus mir illustret el Psaltes ab Eliphaso mutusse videatur. (Bouillier.) Nec liniebis vastatione qum venerit, ingruerit, q. d. Non erit, quod timeas, quia te Deus ab e servabit. (in quo elegans Hebrasis auiibus paronomasia cum T31U?) non esse restringendum h. 1. ad tempestates et grandines, ut quidem voluerunt, verm lalissim patere atque mala omnid vaslitatem iiiducentia amplecli, ul sunt populationes, p'raedatones, ruina, incendia, recl A. Schullens aniniadv^riit. (T.osenmullcr.)
,
:

TV

027
Marcianus
1.

EN LliMUJM JOIi
lib. 1

628

ad Senatusconsullum Turpilianum

lantes
in

murum, vallum
et

et

propugnaculum, acropolim

Si calumniatus, de verboruin significatione. Nec

arduosilam

inexpugnabilem, scutum, gladium,

ull re niagis

commovetur sapions qum


juxta illud
:

i'alsi

criminis

robur, virlulem, refugium, etc.

Unde factum
tsnr,

ut inter

imposilione

Calumnia conturbat sapienEccle. 7, 8.

Hebfaea Dei nomina iinuin

sit

hoc

est,

Arx,

tem, et perdit rubur

illins,

Quem boum
calumnia pu-

munilio, pelra, castelluni in vivo saxo editoque posi-

expendit egregi S. Basilius episl. 79 ad Euslacliiuin,


qui ita legil
:

lum
Ubi

quo iiomine
ul

Kegius vates
72,

Deum

spissim
cordis mei.

Calumnia virum humilit

appeilat,

cm

ait Psal.
"ll

W:Deus

percm conturbat, inlelligens omne genus hominum


conturbari calumnia. Nec rnirimi, nam, ul Sapiens
ait,

in liebra'o est,

tsar,

propri pelra cordis mei.


;

!io in loco:
Dfis est

Reclus Dominas Deus noster


et

ubi pro

suprema plaga qu quis percuti


caluniniatoris lingua;
facit
;

potest, est
illud:

quam

eadem vox,
Item

Cajetanus vertit runes mea,


in

infert

jtixla

Ftagelli
!

hoc

est, arx,

non in rupe Tarpei, sed


in eo:
"lli'

clo alque
est,

enim plaga livorem

plaga autem lingii comis,

Deo Hac
|

posil.

Dens adjutor eorum


tsar,

habet

minuet ossa; Eccli. 28. 21. Et sicut

cujus ossa
tor-

lingua sancta, Deus

hoc

est,

rupes eorum est.

comminuta aut confnicla


quetur;
ita is

sunl,

summo dobro

scilicet cousideralione

qui calumnia percussum se intelligit;

nsenter excilabat non


ciani,

Rex illc dvolus se vehemodo ad piam in Deum fidurbus


et calamilale

quam

Elip;az

Themanitcs hic jure meilo flagellum

quo s;cp

tristissimis in

tingee appeilat.

Quin

et ipse Chrislus

non

tain

de

tormenlis, qibus ipsum

summis

tortures affeeerunt,

verm etiam ad eumilem sospitatorem suum magno et singulari amore di'ium fuissej consecutus,
ligeniluin,

qum de Judoruin

calumniis, omni tortura gravio-

cm

ait Psal.

17,

Diligam

le,

Domine,

ribus, conquestus legitur.

De hoc calumnia; malo vide


in

pulchr ac fus Tollenarium nostrum


nitatis,

Speculo va-

mea ; Domimis firmamentum menm, et refugium meum. Ubi in Hebra:o pro firmamentum habeforlitudo

Ecclesiast cap. 7, sect. 6. Ait ergo Eliphaz


si

'

tur 13HD salhlii, hoc est, petra

mea

viuelicet

firmum

Jobum,

ad

Deum

conversus

fuerit, divin

prote-

'

ac solidum firmamentum, in quo


procella; furenlium
afiligere

stelit invictus,

cm

ctione ab

omni penits obtreclatorum


;

ealilfiiui libe-

inimicorum stantem everlere et


:

rum

et

immunem lulurum

et si

quam

forte priis
1

conarentur

pro refugium nostrum csl'JVVKO arx mea, seu valida munilio, ad

infami maculant contraxisset, illam superveniente


felicitate ita

mctsuratlii,

hoc

est,

prorss detergendam, ut nullus in posle-

runi maledicis hominibus ipsum infamandi locus futu-

quam mihipaluit refugium. Ac sidicat: Cm in lulo sum Deus mihi est firmamentum cm in periculum
;

rus

sit

reliquus, splendore seilicel posterions glorise


|

incidi,

est tuli perfugii

locus.

Mac

igilur
(ut

L)oi

pro-

priorem

omnem

calumnia; nebulam dissipante.

tectione securi
<

sumus

et luti.

Nam
ail)

pulchr S.

Ceierm hic mihiattenlis considra qui Deoetiam


juvante hoc

Cyprianus de Oratione Dominic

quis ei de se

malum

propellalur, ut quisoliam
sit.

ma-

culo metus est, cui in seculo Deus lulor est.


viri jusli

Hanc

ledicorum ore immunis

Enucleal
sic

rem

tetigit

porr

ac Deo chari securilalem inagis incul:

Polychronius prfata verba

exscribens et expole,

cans ac amplifieans subdit

nens:

(lagello lingua;

abscondet

id est,

conlu-

Vers. 22.

I.\

vastitate et fam uipebis

et be-

meli superiorem

te reddet.

iNiinirni tlagelio

ma-

stias tehk.e non formidabis (1). Id est,

cm

prdo-

ledic lingua; eximi non est lingiiam maledicorum

nibus vastala fucril regio


(1)

et

cm

sterilitate lames

compesci, sed e sublimiorcm

fieri.

Nempe ope
liel

divin

hoc obtinebis, ut palientiam ob 'mes, ut constantiam


armes, ut magnanimilalem exeras, quo
ut vitupe-

A. Schultens in Animadvers. piiilolog. (Oper. minor. p. 13.) et in Commenlar. ad h. 1. EJji "T"' famis notioncm IV et Isa. 2, l!l oblinere exisiimal
, ,

rantium contuinclias

muta

lolerauti

et

consullo

ncgleclu facile superes.

Haud exiguuni autem, quin


Caten Chrysosloboni
qui
niliil

Im vald magnum
liherari
s

est (inquit in

mus)

ab homine
si

unqum
si

loquatur.

Ac

instar prodigii sit censendiim,

quis eliam vel

eum

singulari auxilio Dei maledicu; iin-

gua: vulnera vadt illajsus.

El NON T1MEBIS CALAJIITATEM IX M VENEKIT. SpOIldot


insuper
in

calainitatc,

qu clinique tandem posset


hominis, Deoque accepti argu-

ingruerc, ipsum oninino tutum et inlrepidum constiluf.in


;

quod inculp

ili

nienlum

est, et illustre

signum

divina; proteclionis.

Vull igilur significare nulla tanta et tam mttiiida


esse mala, nihil (am postilcns alque noxium, millos lanlos inolcsiiaruni
lluctus,
in

quihus non lueatiir

sud !)cms admirai), !A et mexpllcabilj cbritate. Hanc


diviin.m proi.ee; lom-ni humanissiiniet beucliceutisshni

jungalur. Verm qum 7W cailenec ris omnibus vet. Test, locis vasritatem designet nostro loco nec Isaiano aliter videtur capehdum pra'sertim qum utroque loco usilala siguiliealio persive nalur prove([iiin apta sit; vastitatem enim niat, qum aut locusta, put uredo corrumpunl el populantur messes aul prsecps culmine toneiis aut gi'amio sternit hela sala, sive ab boste omnia depopusemper lante, unde lerra vasta el squalida retldalur penuriam ac faint^in subsequi neeesse est. Syrus et Ai-abs ~'C h, I. preedationem reddidernl. Non est, cur ([aeramiis eum llebris, quomod dill :ant r^slilas el fumes hoc versu eoinmemorala: ab iis. m oa"l lamilalibus versu qui pnecessil jam nominale voJqnt signare famem ex defectu annon et sterihtaio oriundam, |E3 ver cluirilatem amiante frunteiiiariis lgellata;, in horreu sua eam CoHige>MibM el supnam et fera bo,G. <'l seq. versu repeprimentibus) luntur. pnun ridebis non curabis, contemnes, Dei pra-sidio lutus. ( onf. inlra, 39, 7, 41, 20. Simililer .Marlialis, cm agit de endromide qu;o bominem egrgi rudi el lemporum uqurns luelur ridere illum iliil, quiequitl alii ab eo munimenlo nudi

qum

ibi

cum
,

3.371

Domhii Seriptores eoeleslium arcanorum mullis symtolis cl insiguibus

limer"

eut, i.

1:1,

'<

Rid'bis ventt hoc

munere

tectus, el imbres.

modis celcbrrunt,

Deum

appel-

(UosemnuUer.)

62!)

COMMENTAIWUM. CAPUT
neque
te vel

V.
interni amoris adjutorium.
,

630

ingruerit, tu opulenlus imtactusque lietaberis,


tiinebis
,

mitatis

ne forte lupi

aliaeve

bellu froces in

hiir

damnum, modo agitur

ut qu eos lioslis callidus

Unde numeIn va-

in grges luos

Deo

inunittaniur.

Lucluosum

cert

rosis tentt, e circunispecti Dei milites virtutibu


ditiores fiant.
stitate et

speclaculum

exhibere solel vastitas camporuni et


,

Ide cuilibet
;

eorum

dicitur

agrorum

quos spinis

urticis aliisque herbis noxiis


,

fam ridebis

neque hoc tantm obtinebis


et
:

squallentes sterilitas conficil

et

invisos reddit
saevre
in

ibi

verum eliam
cris,

ferarum

beliuarum

injuriis liber

bellu vix pastum

repericnies

honiines
si

unde mox subjungit


bestias
TLu.ii.ii

consueverunt
rect
agat
,

quibus

immunem
;

fore Jobuin,

Et
g
'

non foumidabis. Constat ex su-

Eliphaz pollicetur

quia nimirni pro

cris Lilteris et

Histc-riarum monuinentis Deuin npn-

viro justo stat potestas major, quai

bumanos casus
ridebis indicat

nunqum
inimisisse

sceleslis
,

bominibus iratum feras belluas


iUis

moderatur
tempestas

et

frangil.

111a

porro

v'ox

3j

qu;e

<ie

vindiclam sumerent
;

ligni-i

animura prorss liberum atque securum, quem neque


aliis

tos serpentes in

populum murmurantem

leones in
;

formidanda con'.urbet, vel

sereno ac

Assyrios Salmanazare in
in ptulantes

Samariam missos
:

upsos

tranquillo mentis statu dejiciat, aut ullo


diat,

modo impe-

pneros Elizei derisores

sicut contra

qu minus

jugi ac solid liquidque fruatur vo-

legimus

viros sanctos innnanissimas

etiam

bel-

as

luptate. Ita ventosridere dicitur et imbres, qui

domum
quam
com-

refraensse, obturasse ora

leonum

cl

cmn
;

iis

non se-

in rupe fundalam et ben

compaginatam
,

incolit,

cs

accum

agnis lusisse
,

ursis impersse

panlheras

propter firmilatem ventus dejicere

et propler

et tigrides cicursse

ut in Vilis Patrum, et Sanclo,

pactam solidamque materiam imbres penetrare non


possunt. Sic scopuli et caulcs rident
illisos

rum

Francisci

Vedasti

Galli

el noslri Joseplii

An-

fluctus

cbiel, boc nomine prorss admirabilis, bislori


noria?
aliis

me-

confusionem suam despumantes, quibus nullun


pati possunt delrimentuni.

prodilum reperilur

quorum

similia sexcentis

Quin

et ftiartialis

de enin-

viue ac

morum

innocenli conspicuis conligisse

dromide,

id est, villos et birsul veste


ait
:

ben lexl

ex Sanclorum Annalibus diligens lector cognoscet.


Sii-nilicat

duto, loquens

ergo Eliphaz viro justo et innocenti nihil

Ridebit ventos hoc munere tectus,

el

imbres.
x.%1
vc'[/.cDv

quoque
Alii

feris belluis

inetuendum

cs-e.

Septuaginta boc loco vertunt


xaTa-ysXa<jTi
:

aSvmw

cum Olympiodoro

et Pl.ilippo hic per


ferinis

bestias

Injustos et iniques deridebis, id est, ludit)

iatelligunt

bomines siiveslribus ac

moribus,

brio habebis

rannos
;

praedones ac violentos pau-

qui propler sceleris inlauiiam atque sordes in beliua-

perun oppressores
fugabis
,

vel quasi ludens ac ridens illos

rum conditionem
enim
lib.

simililudinenique demigranl

in

iis

debellabis

conculcabis et subsannabis.

Quo

alfeclio

illa

deprebenditur
yipioV/ira

quam

Aiistoteles

sensu de impiis regibus ac tyrannis in Psalm. 2,4,


dicitur
:

7 Etbicorum, cap. 1,

vocat, id est, feri-

Qui habitat

in clis irridebit eos, et

Domiuus

tatem; qua; in eos cadit, qui vitio reliquis antecellunt


et detinitur

subsannabit eos; et apud Habacuc

1,10:

Ipse super

ab eodem cap.

6, ttep/.Xojo*

x.a.yJ.<x,

mo-

omnem munitionem

ridebit,

et

tijranni

ridiculi ejus

dum

superans vitiositas; addilque alio capite


,

hominem

erunt. Item in Proverbiis

ad impios vocationis sua;

viliosum ^uptoirXoiji*
illaturum mala

id est, infinitis

partibus plura

desertores et consiliorum divinorum illusores ipsemel

Dominus

ait

Ego quoque

in interitu vestro ridebo et

subsatinabo, Prov. 1, 26. Quibus locis rider e pro illu-

qum feram. De isliusmodi bominibus sanclus gnatius, eodem quoque gnre loquendi tlsus, De Syria usqe ad ad Romanos scribit bis verbis
:

dere sumitur

seu conleniptui et despectui babere

Romani puguo ad
dieque ligalus

bestias in mari et in terra

noetc

(quemadmodm etiam Septuaginta boc loco accipiunt); ita ut Dcus simul cum juslis ita rideat, id est,
eos ridere facial
,

cum decem
:

leopardis, hoc es!, militi-

bus, qui
i

me

cuslodiunt

quibus

et

cm

benefeceris

ut

injustos inideant,

risuque ac
bostili

pejores liunl.

In

eamdem quoque

senlenliam san-

daninalione dignos ostendant.

Quemadmodm

clus Paulus ad Corintbiossciibensait ICor. 15, 52 :Si

eam vaiiis insultibus oppugnante, tum obsidione commeatum excludendo, tum desolatoriis macliinis mnia quaiieudo, tum variis excursibus regionem depopuexercilu adverss civitatewi castranieiante, et

secnndwn hominem ad bestias pugnavi Ephesi. Similiter


nis

ad Thnolheum
;

Liberatus sum, inquit, de ore

leo-

Neronem

intelligens. Sic alibi

passim in Scri-

ptur bomines improbi ex simililudine

morum bruto;

lindo

arx

loi

lissima

in pisecels

rupe iirmiler

aedi,

rum, bestiarum quoque appellationem sorliunlur


ad cap. 1, vers.
1 et alibi

uli

licata, et

omni necessario instruclu probe munita

nil

me
,

annotasse meinini. Ve-

wmens
jnsli
t',1

bostiles conatus
Ireli

omnes

ridet et irridet

ita

rmtamen boc
sumi censeo
;

loco bestias in propria significatione


sit

divino praesidio

adversarios non formidanl,


et aslus

ut

sensus

hominem justum

divin

'.nitos

eorum conatus

irrident et explolib.

prolectione fretum neque hostium neque besliarum

diini.

El jure quidem, inquit Gregorius


:

6 Mora-

incursum metuere.
Tropologic S. Gregorius
vastitatem inlelligit orbis
lib.

lium cap. 15

Sancti enim viri quia conlra multilorse

6 Moralium cap. 20, per


et extre-

inem adversarium
conlra

pugnare considrant, semelip:

consummationem

<

sos in cerlainine mulliplicilcr parant

babenl enim
contra
belli

mum judicium, cm impii


destituti peribunt lame,

pane clesti ac Dei gra!i


bestiis, id est, diabolis,

famem

divini

verbi pabulum;

atque

gladium, continentiae sculuin, contra (lagellum lini

praedafienl;
teritu

tuncnimirm

justi salulissuaesecuri in in-

guae, protectionem patienti; contra exterioris cala-

impiorum ridebunt, nec da;inones iormidabuni#

r,-,i

!.N

LIBKUM JOB
cerlis finibus circumscripserit,

052
terminosque ac limites
,

Vers. 25.

Sed cum lapidibus

regionum pactum
(1).

tuum

et besti.e terree pacific^ erunt tibi

re-

ereclis

de more lapidibus dsignant

neminem eos
,

censuerat Eliphaz versibus praecedentibus mala quae

refigere

ausurum

aut ullw

modo
;

transilire

vel

co-

Jobo procul abfutura protestatus est

modo

ipsuni

lumnas maceriasve evertere

sed ade immobiles ac


,

pectati (cujus
jiirel;
:.

eum
islo

sibi

mal conscium putabat) pfeliciiatis

lrmos istiusmodi lerminos futuros

ac

si

cum

e<>

pa-

nunc ver subdit genus quoddam


passim adnasci

ctum perpetuum sanxissent, ne


aut violari

se
:

quopiam

transiri
fines

uiporane,

praesertim seculo, justitiae atque


solitae
;

unqum

sinerent

q. d.

Ponet Deus

integritati vitae
licet

spondens

sci-

tuos pacem, Psal. 147, 14. Quin et feras

quoque

ip-

Jobum, ubi cum Deo


,

in gratiam redierit,

ade

sas et infestas agris bestias (puta lupos, apros, vulpes


et similes)
,

fore fortunatum

ut

cm

regiones ac latifundia sua

nihil

unqum

frugibus et arboribus ac

vineis nocumenti allaturas poilicetur; quippe quae pie(1) Lapides hic intelligit terminales, de quibus Ammian. Marcell. 1. 18 et Aug. de Civ. Dei cap. 23, Lactant. 1, 20, Ovid. 1 Fastorum. Significat ergo immobilitatem et perpetuitatem termini et lapidis nemine unqum violandam. (Synopsis.) Vel potis , lapides hi sunt ominosi , de quibus Ulpian. In Arabi, inquit, est crimen quod wKi\\a\i appellant. Solebant plerique praedium inimici sui oxMctXetv lapides ponere indicio futuros id est
: , ,

tatis

ac divinae protectionis vim sentianl

et per

im-

piorum potis arva grassentur. Hic sensus pr


quos plurimos ad hune locum
affert

aliis,

Pineda noster

mihi maxime probatur, lanqum simplicissimus et


clarissimus, ac

cum

praecedenlibus et sequenlibus

ojv-

tim cohaerens.
Posset quoque prima purs hujus versiculi ad fe-

ci

periturus esset insidiis eorum qui scopulos posuissent. Quae res tantum timorem habet, ut nemo agrum accedere audeat , prae metu crudelitatis eorum , etc.
si
:

qud

quis

eum agrum

coluisset,

malo letho

cunditatem

soli

pertinere
sit

ut

pactum cum lapidibus


in

percussum idem
lari

ac

semen

petrosam terram

Hoc ergo vult Vir justus et probus quasi excantabit ominosos illos lapides velut pacto cum illis et cum morte inito, nec propterea agrum incultum relinquet.
,

jactum, et velut ex pacto quasi contra naturam singubenediclione Dei proventum nipram refundens.

Sicut

enim terra
solum

fructifera vertilr in salsuginem


,

(Pineda.) Ingeniosa expositio, et forsan vera, si modJobi lempore hoc in usu fuerit. (Cocceius.) Continens hic ponitur pro contento, et lapides, sive loca conlragosa et multis perforata latebris pro bestiis, quae in lapidum speluncis sive cavernis sua habent latibula. Id suadent verba seq. , quae videntur esse explicatio praecedentium , ut et ponatur pro id est; q. d. : Facis pactum cum lapidibus , id est , cum
bestiis, etc.
,

maliti habitantium in e
trario

Psal. 106, 34; sic con-

strile lapidibus

exasperatum milescit
,

ac fecundalur ob pielatem cultorum


propilius est et benedicit.

quibus Deus

Quin imo virorum etiam

sanctorum precibus

et benediclioni

nonnunqum

id

concessum

fuit

ut agri striles et lapidosi long feIta

cundissimi vadrent.

in Vitis

Palrum sanclus
sterilita-

quae Ubi non magis nocebunt

qum

l'oc-

Copres aren benediel

maximam agrorum
usi sunt Sancti

(Sanctius.) Et besti^e terr/E, iTTOH JTTVl, et bestia agri , sing. pro plur. ut locusta, rana, pro locustis, ranis. e^e<; ypioi, id est, besti fer, vel potis, agrestes. Pacifice erunt tibi. Adigentur ut servent pacem erga te. Non nocebit tibi fera , si forte occurrat. Confer Psal. 91 , v. 13. Bestiae agros tuos non devastabunt, q. d. : Si cum Deo primin reconciliatus fueris, omnes res creataetibi subservient. Humanits diclum. Nihil est quod electis Dei nocere poterit. (Synopsis.) Simplicissima Merceri explicatio, Schultensio quoque probata : nam eliam cum lapidibus campi fdus

derati, etc.

tem correxisse
tis bestiis

scribilur.

Mult aulem adhuc frequen,

lerrae

pacificis

quibus

etiam non rar obediverunt et servivcrunl; ut leones

Antonio, Macario Romano, Simeoni Prisco, Gerasimo,


Sergio Paulo Helladico, Joanni Anachoretae, aliisque;

serpentes Paulo, Hilarioni

crocodili

Pachomio.Bc-

noni

Heleno

hyaense Macario Alexandrino et Pa-

choni; onagri Antonio; hippopotamus Benoni; draco-

nes

Ammoni;

ut alios taceam; quos in Vitis


liect
lib.

Palrum
21

intercedet , ne ad eos impingas aut offtndas pcdemtuum, ut habetur hoc et alia similia Ps. 01, 12. Videberis fdus cum lapidibus camporum percussisse, ne tibi noceant, et pacem cum feris. lia omnia, quantmvis noxia , tibi nihil nocebunt aut incommodabunt. "jrP"U Fdus tuum erit, ut tibi non obsint aut
tibi

et Fastis

Sanclorum viderc
Gregorius

atque admirari.
6 Moralium
nisi
c.
:

Allegoric S.

Quid, inquit

per regionum lapides

Ecclesiarum
voce

electos accipimus? quibus primi

instructoris

noceant, conf.similemloculionem
7]S pacifica cril tibi,

Isa.

28

15.

nnwn

dicilur

Vos antem lanqum lapides

viri superdiji-

nonlaedent, nec agros tuos vastabunt. Hebraei curiosiores sunt in quaerensex et septem alflictionibus. Vedis inde av. 20 rm etsi hic forsan septem reperiri possint, quanqum octo potis reperias aut cert nonnulla gcminala, non videtur hoc poetae fuisse studium, ut septem enumeraret accuralis. Sed qum in gnre (v. 19) septem pro indeflnito numro dixisset aljquot deinceps cxcmpli causa enumeravit, quae instar omnium sint. Clialdaeus haec omnia , qum sint generalia, ad populum tamen llebraeum specialiter refert, qui sex fam et hoslibus quos enumerat et septem plagis /Egyptiis, Madianitis, Amalccitis, Sihone et Ogo, rege Basan, ereptus fuerit. (Roserimuller.) Hic locus deest in Septuaginta editionis Roraanae et Complutensis, uti et in omnibus codicibus Nobilio consultis. Sed legitur in Graeco Patricii Junii, in Gaten, in veteri Vulgat et. S. Augustino. (Calmet.)
lrae

te

icamini, de quibus sanclae Ecclesiae Dominus per

Proplietam poilicetur dicens

Ecce ego sternam per


vivit

ordinem lapides tuos. Qui igitur rect

pacto se

cum

lapidibus regionum jungit desideria superat


,

quia in eo quod

mundi

vitain

suam procul dubio


ligat.

ad sanclorum praecedentium imitationem

Tropologic ibidem S. Gregorius per bestias terr

quas Dominus
telligit
,

nobis pacilicat

motiones camis inin

et

pravas affecliones; quas quasi feras


,

nos

missas, pacatas nobis senlimus

cm

ex

illis

divinum

amorem

et clestia desideria

comparamus.

Gonsidera hic mihi quantum

bonum

et

quanta
illis

sit

hominum
luis

flicitas

compressis et edomilis
potiri.

bel-

jucund animi pace gaudiocpie

Gert qui

653
aflectus suos

COMMENTARIUM. CPUT
domuerunt
,

V.
,

034

sic ut placid

animi quicte
can-

et iranquiUitalc fruantur, sunt veluli ternitatis


didaii, qui jani

omnium abundanliam si consilio suo acqueveril, fet ad Deum se converterit, quo bona cuncla procdant,
spondens bine omnia prospra tabernaculo seu domui
ejus obventura, sic ut nibil babeat
cruciet, aut oculos offendat
;

oaditum beatissimam conditionem deprop empyre domus versentur.

libent

et in atriis

quod animum exabsit

Hoc

est, inquil D. Ainbrosius, epist. 27, esse divitem

nibil
,

quod expe-

se terni ta ti,
tis

cuni pace

aniimycum
,

iranquillitatequie-

tunt et

in.

penso comparant pretio

qui videri volunt

nibil

concupiscere
>

nullis exagitari cupiditatuni

aut esse loitunali. Pacis enim

procellis.

Sic sancto Petro spiritus quietus dici,

sulum, salutem

incolumitatem et bonorum

nomen Hebraic DI^U omnium

tur in conspectu Dei locnples

Pet. 3, 4, quasi

cum
ef-

ailluentiam signifie^!. Ilnde in line epistolarum et oc-

pace copiue cornu clestibus donis refertum liquidis-

cursu niutuo Hebri solemni bc pacis apprecalione


utebantur, DlSu? nriNl, veatta

que

la-liliis

affluens sese totuni in

piam menlem

wlum, quod Latine

i'underet. Hic placidus

animi status, et vacuitas per-

dicimus

Et

tu satvns, Subflmdi esto, id est, Vule, salve,

turbationibus
uis,

est insigne

donum
in

divinae benedictio:

pax

tibi.

Quibus verbis designantur omnia quaj bomillaec salulandi

de quo

Kegius propheta canit Psal. 23, 11

Do-

nes oplare debenl aut soient,

formula

minus beuedicel populo suo

pace. L'bi S. Basilius

ipsimet Cbristo et Aposlolis quoque fuit familiaris,


qui'us ea pro viatico et

banc pacem

quae motus animi et affecliones

compo-

rerum omnium ad vitam sus-

nit, dicit esse omnium Dei benedictionum perfectissimam; illos vero qui bellantium inter so perturbationuin motum et turbellam sentiunt negat esse compotes illius pacis quam discipulis suis Clirislus impertivit
, ;

lentandam neeessariarum prompluarioabundsufiiciebal.

Nam

ubi Cbristus discipnlos suos ad Evangelium


ter-

omnibus Gentibus promulgandum per universum

quamque deinde

Apostoli

omnes

in oraculis suis

mo-

rarum orbem missuruseis prcepisset, Marc, G, 8, ut non portarent sacculum , neque peram neque calcea,

nitisque divinis apprecari soient.

Agnoverunt eliam

menta

ne quid

sibi

defuturum vererenlur

ipsis

ex-

profani sapientes quanta in edomilis animi perturbationibus sita


sit

ternoruni douios intrantibus instar symboli

bonorum
dicens
:

virtus et perfectio.

Quo nomine

plu-

omnium
liuic

proferre pacis

verbum

jussit

In

rimi Socratem

summis

in

ccelum laudibus efferunt

quameumque domum
pacis apprecalione
,

intraveritis,

primm

dicile

Pax
ad-

qud

affectus suos ita plan subdites habuerit in po-

domui , haud obscure significans cum hc faust

testate, ut

eodcm

vultu et exiret et rediret


ill

domum

omnium

illico

bonorum copiam
in S.

nec quidquam esset quod ab

animi sequabilitate
Vit

fuluram.

Nam
,

(ut

ad istum locum pulcbr Chryso-

ipsum posset dejicere. Quamobrem Jamblichusin


Pythagorae cap. 2,
ait

stomus

in

caten Patrum,
inquit
,

quam

Lucam

edidi;

ipsum

in

omnibus habuise
et ini,

mus)

Nibil

paci par est aut cequale

qua-

^av xai ixi^nTcv faX/,vr,v,

serenam quamdam
;

propter et nos ubique pacem poscimus, in ecclesiis,


in preealionibus, in pra^l'alionibus
;

mitabilem tranquillitalem

sic ut
,

neque

ira

unqum
,

ac denuntialioni-

neque

risu,

nec aemulalione

nec contentione

neque

'

bus seinel, ilerm, terlioque ac spis eamdem pra>


lalus

ull graviori

perturbatione jactaretur. Plan venust


:

Ecclesi;e
il

impertilur

dicens

Vax

vobis.

Et
:

graviterque Seneca epist. 59

Talis

inquit

est sa:

pientis

animus
illic

qualis

mundi
est.
n

status supra

Lunam

semper

serenum

Sed quae ab

illis

doclis-

simis hominibus celebrantur in suis,

illa

in nostris

mult majora

et mirabiliora fuerunt.

Nam magnus
,

Antonius, exemplar inrtocentiae veraeque virtutis

ante nomen quod sequilur, vertunt tabernaculo tuo, p"lN tabernucnlum habitaculum tuum , cum omnibus bominibus et bonis, quotquot in eo reperiunlur. Taornaculum pro domo, babitaculo, quod antiquits in tabernaculis babitarelur. (Kosenmuller.) Tabernacilim tuum ipsam incolumitatem esse. Id
Alii

subaudilo

Quod pax

sit in

et

sign. DlS'i7
et tu salvus

Pytbagoram

et

Socratem

et quosvis alios

Sophorum
D. Allia-

finc in fine lillerarum

Sam. 25, G et 2 Sam. 20, 9, Hebra dicunt


, , , , ,

cl Isa.
ctS\I7

41,5.
nr>N1

nationc long in eo gnre superavit. De


nasius in Vit ejus magnitic

illo

memorat

ut de clesti

homine

qui in vultu gratiam mentis et quieli animi


,

lumen pictum ostenderet


prop

cm

lurbidas

omnes

affe-

ctiones incredibili et constanti virtute domuisset.


aliis

De
in

intinitis similia

eliam proslant exempta

sub. esto i. e. raie salve ; et D'DI )V , sunt qui nobiscum pacem colunt Psal. 55, 20. Sensus loci est Domus tua ejusque incol, 1 pacific et concorditer inter se agenl 2 et ab exlernis hoslibus 3 in summ tranqiullitate et prosperitale tuli erunt erunt. Pacis nomine omnia lelicia intellipuntur. Et visitans speciem tuam, i. e. Pulcbritudinem tuam. nlj mp"l et visitabis habitaculum tuum , elc.
:

Fastis

sanclorum

et clarissimorum

bominum monu-

menlis, quae, ne prolixior sim, omitlo.

Vers. 24.

Et scies quod pacem habeat taberna,

culum tuum

et visitans spec1em tuam non pecca-

bis (1). Promitlit Eliphaz

Jobo pacem,

id est,

bonorum

(l)Verm non solm malis et calamitatibus eripiet quin etiam favoie suo et benete aut tuebitur Deus piosequHur. nVT% et scies, ipso experimenio ficiis cognosces, ut 5, 25,Zacbar. 49, ETOlP-'D, Quod pax, i. e., quietum et incolume, sartum tectumque sit. Hieronymus Quod pacem habeat. Absiractum pro
,

Diligentissim considerabis familial)) tuam. Domum luain et i'es luas curabis , et rect administrais. Visilare suinilui' ut Psal. 8 , 4, ut visites eum , i. e. , ut ejus rationem babeas, aulcuram gras. Revisesque habitaculum, etc., et reverteris ad tabernaculum. Perlustrabis, etc., i. e., recognosces, recensebis, et cum voluptatis sensu conlempiaberis. Non peccabis , N"nn NT , et non peccubis, vel , injuste rem familiarem agendo , vel ex diviliis te e\nivel impietatem in domeslicis ffend inim indulgendo vel cpnnivendo familisfi Une. Kaniiliam tuam institues ad timorem Dei, nec reusju-erageris, ut notet liliorum peccatum ante Jobo imputafunj, q. d. Si domum visites, ellicies ut neque lu neque lui

t;

tollendo

concreio

Vm.

malis adjeclivum esse lormae |*iap, Coni. infra. 21, 9, 1 Sam. 25, 6. 2 Sam. 20, 9.
;

nLsi

peccetis.

(Synopsis.)

635

IN
illud ?

LIBRUM JOB
describens,
ait,

656
cap. 52, 18
:

bonorum omnium mater exislil atque gaudiiargumentum. Quamobrem


quare
quia videlicet ipsa
Ici'

Sedebit populus meus

pulchriludine pacis, et in
requie opulent.

tabernaculis fiduci et in
sic
in

Aposlolico quoque societas noslra exemplo cdocta

Quae ex hebrao

sonant apud

omnus
vcrbis

([uascumque scribil Hueras auspicari solet


,

Forerium

Habitabit populus mens

mapalibus pacis,

solcmni hc salulandi formula


illi
,

pax, Cltristi.

Quihus

et in cohabituculis securis, et residenliis tranqmliis.


si

Quas

ad

quem

scribimus

Deo bonum oinne

componas versiones
sola

ubi Hebraeus legit


,

in resi-

posiulamus, quod pacis nomine signilicalur; ipseenhn


est

denliis tranquillis. Vulgata posuit

in requie opulent.

pax noslra,

inquit Apostolus

Ephes. 2, 14

quo

Enimvero

illa

opulentia vera reputalur,

quai

cdoclus S. Dionysius inter divina nomina pacem banc


recenset, ac velul conciliations principem pacifias

domestic disciplina et Iranquillilatc pronianat.

laudihus prosequilur. Quoique aiUem potissimm


llis

mo-

tus

ET V1S1TANS SPECIEM TUAM NON PECCAISIS. HoC Yulgamutuo sumpsisse videtur ab Aquih:, qui prias edii-Kioxi^rt paior/ir aou x.ai

Deus pax noslra

dicitur

Primo
,

tanqum auclor
ipse sit auclor
et

derat; Kai

jj.r,

jMipniaei.

omnis pacis

et quielis

animorum

cm

Per speciem aulem plurimi interprtes hoc loco uxo-

omnis boni, quod bomines concupiscunt,


tento quiescunt.

quo ob-

rem

intelligunt
sit

quae est species et solalium viri


liberali
,

si

proba

et

forma

in

qu

vir sine faslidio

Secundo

peculiariter Cbristus dicitur


sil

pax noslra

ullo atque peccato amatoriae suae'siti satisfaciat.

Sed

e qud nimirm ipse


ciliationis

auclor magna;

illius

recon-

rectis Pineda

hoc ad doms speciem rfrendum


visitandi exigere videtur,
,

cum Deo,

et juslili

divina,

qu nobis

censet, idque

verbum

quod

propter peccalum nostrum lerna damnatio inipendebat. Chrislus autem


ila

propri est requirere quid domi geratur


doitiesticos,
si

receivsere

nos reconciliavit

ut

non

ralionem ab
et ad

illis

exigere, castigare etiam

solm Dei

nobis

iram averterit, sed insuper etiam


atque cleslis regni haeredes

opus
fit

sit

opus ac labores excitare. Quod clavfo


,

nos ex inimicis
constituerit.

fdios Dei

rius

ex textu Hebreeo, qui sic habet,


,

~\M

mpEl
:

Niann

Upakadla navecha ,

vlo techeta

id est

Et

Terli, dicitur pax nostra, qualens dissidium

quod

visitabis
sit,

habitaculum tuum, et non peccabis, ut sensus


dicat
:

inter Jud;eos et Gnies intercedebat, mediosustulit,

ac

si

Doms

seu familiae tuae rationem haet

utrosque copulans in
Aposloli
,

unum populum
:

juxta

illud
et

bebis, aut

curam gres,

non aberrabis. Qui enira


implere boni pa-

Ephes. 2, 14

Qui

fecil

utraque unttm,

curam habet
sitare

familiae suae reique familiaris dicitur viet officium

mdium parietem maceri


su; leqem

solvens, inimicitias in carne

habitaculum suum,

mandatorum

decretis evacuans, ut duos cou-

trislamilias, qui

non dbet di abesse domo, ut esse


possit.

dt

in

semetipso in

cem,

et reconciliet

ambos

unum novnm hominem, faciens pain uno corpore Deo per cru-

opportunus visilalor

Septuaginla quoque haec ad domesticam disciplinant


referunt

cetn, inter/iciens inimicitias in semetipso.

cm ila vertunt Saira


: :

xf,$

iym

acu

pr,

Quarto, quia omnis animi quies omnisque consolatio

y.doT-ri,quodSixtina reddit
culi lui

Habitatio autem tabema:

ab ipso est,
et

et

per ipsum conhdimus nos vilain

non peccabit.KA verbum Graeco est

Ratio au-

selernam

plenissimam animi quietcm obtenluros.


eril.

tem

victs tabernaculi tui

non peccel.Qmbus verbis exac-

Quint denique, in Deo

omnium desideriorum
animorum,

tissima et

omnibus
ad

suis numeris absoluta

conomiae
po1

nostrorum

intplelio et perfeclissima quies

ratio indicatur,

quam

ex doctrin Pylbagoraeoruin
cithar

cm nibilamplius eritdesiderandum. Nam quiquid Secundm rectam rationem desiderare puterunt plenissim possidebunl.
Plura de hoc amabili pacis nomine divinils explicata vide apud S. Dionysium Areopagitam
vinis
lib.

Callicralides,

petito

exemplo,
pTYioiv,

tria

tissimm requirebat,
xai
<piv

scilicet

auvap|/.&- -r,v,

ma

[Aouawiiv, id est,

inslructionem , coagmentasi

tioncm, et tactum
lyn seu
Tviffi

quemdam musicum. Quae


et

ad chc-

de Di-

instrumentum harmonicum referantur, p-

nominibus cap. 2.
qnhd

est apparatus

omnium partium

integritas,

Scpluaginla bocloco, quod pacem harent tabeniacu-

cuvotpixofn est
tio,

earum

inter se nexus, et apta composi-

lum tuum, verlunt,


crit donvis tua,

8*i v.rryvjaii

sou i

cx.o,

in

pare

ad

quam cm
v

niusici arlificii gnara cl docta niain

quod eumdem plan sensum babet.Nam


seu labcrnaculis habilabanl, posl do-

nus accesserit, mira sonoruni suavitas exoritur. Sic

oinj in tejQtoriis

domo

st illa igspinim tolius laniilia!

apparatus et insolel
;

mis cxlruclie sunl, quae eodcni nomine appeilantur.

slruclio, qualis
tuni duvapfAo-^i,

apud honeslissimos viros esse


ordo quidam plenus decoris
,

Haec est san

somma

flicitas viri,

qud omnia donins


COgBOin

et spcio-

sua' pacala, l Iranquilla et virlulis sludiosa


scal.

sissim;c venuslalis

qui

omnes

in

olieio

suo conli-

Pulchr ad Imnc locuni S. Clirysosionius


ail
:

Ca-

neat, sic ut

ibi

habilare putes ipsam iioneslatem.

ten sic

Non

exleri

modo tecum pacem habc;

Augct

deinde banc pulchritudinem et eonoini;e

bunt, sed (lomus etiam pace fruelur incredibili. Et

pia'slantiam domini virlus, imperiuni, et exeniplum,


et

nimirm pacataedonuii

niliil

par polesl repcriri. Quid


lenlari bcllis, qui

sapiens
est

omnium moderatio,
,

quie velut lacliis ip,

cnini prolueril extemis


t

eum non
?

dam

musicus

et

sonora mulcedo
<

qu' singulri

turbis redundat ihtestinis

Et quidm una domesti-

voluplate

omnium

intuenliuin animi

apiinilur. Ilinc

ca disciplina et

Iranquillitas long

supeial omnes

cm

regina Saba in palatin Salomonis isiiusinodioecoet

quascuinquc externas
tes.

flicittes interna

pace caren-

hormahl prorss admirabilem inluerelur,


i

eximiam

Undc vates

Isaias ielicissimuni lleipublica;

slatum

domini sapientiam ut musicum citharae lactum sua-

637
vissinise

COMMKNTAKIUM. CAPIIT
resonanlis
,

Y.
,

638
in

et

servorum ordines

et ofiicia

culum consulunt

quo ad vivum expressam


proximo

faciei

nunieros concinna, in multitudine prop

infinit oni-

suai imaginent contemplantur. In

igitur tan,

nia geri sine tumultu et insolenti lemeritate,

tanto

qum
in

in

speculo nosmetipsos contemplemur

id est

exinde gaudio et stupore aliciebatur


ultra spiritum,

ut non haberet
teslanlur,

eos nobis per omnia similes reddamus. Etenim qui se


speeuo intuetur

quemadmodm Annales sacri


regiae

eamdem oculis reprasentalfiguram,


,

5 Reg. 10,5. Similem quamdani

doinsspeciem ac

indumenla eadem
imaginent

denique per omnia

sibi

similem

splcndorem Elipliaz Jobo


ver conversus fuerit;

polliceri videtur,
il li

siadDeuni

exprimit.
,

Itaque temetipsum, dives, in

sic eniin

cuneta ex voto pro-

paupere considra
effinge
;

spra, ini supra votuin et expeclalionem obvenlura.

si

tu satur es, et
siti

eumque tibi per omnia similem mero mades, videris autem


eneclum, cibum
illi

Tropologic bic locus eliam


iotiti inlelligi potest,

commode de
id est, si

sui ipsius
:

inopem pen fam ac


que porrige
vestis tibi
,

potum;

utsit sensus istiusmodi


;

Visi-

quo

et ipse satur te
,

saturum referai
videris

si

tons speciem tuam, non peccabis

lemelipsum

auro sericoque niteat

autem pauilli

cognoveris, peccatum declinabis. Species san, pbilosophis etiam attestanlibus


signilieat
;

peremseminudum,

frigore algenlem, jiraibe

vesti-

cujusque

rei

naturam

menlum
tibi

quo nuditatem tegat,


di?imilis existai
;

et frigus arceat,

ne

atque ade visitas speciem tuam non soait,

tam
,

si

crumena tua nummis

lin

ut S. Gregorius

cm buman proximorum

turgeat

stipem
si

ei

eroga

qu ejus indigentise suceur-

iniirmitati per opra misericordiai subvenis, sed etiam,

ras; qud

bc ratione speciem tuam visilaveris, ab


delicto

ut S. Auguslinus in suis ad bunc locum annotalionibus


indicat,

omni prorss

vacuus

eris.

cm lemelipsum
quoniam
si

cognoscis. Hsec porr lui ip-

sius visilatio ac propriai naturai perscrutatio peccalis


obsislit
,

Hoc modo hune locum

S. Gregorius

lib.

6 Moralium cap. 16,


:

exponit,

bis verbis

Recl

inquit,
illo

tuam nobililatom animadvertas


,

species noslra dieilur proximus nosler, quia in

qu ab animo tuo insignitus es

indignum duces

le

ceririmus quod
liri
ritli

ipsi

sumus. Corporali enim

visita;

diabolo servum addicere,et peccatorum conlagione sordcre. Lucifer


,

ad proximurh gressuum accessu venimus

spi-

quia se ignoravil

ceeidit; et
,

primus
in pec-

ver non gressu, sed affeclu ducimur. Speciem

nosler.parens

Adam,

quia seipsum nescivit

ergo
sibi

suam

visitt,

quisquis ad

eum, quem similem


in ipso colligat,
j

calum

incidil. Si qnis ignort, inquit

Apostolus,l Cor.

<

per naturam conspicit, passibus amoris lendit,


,

Ai, 38, ignorabitur, audietque illam vocem, qu oin-

ut in altero sua considerans

quo

nes impii fcriendi sunt

Nungum

novi vos

discedite

infirmitali alterius condescendat.


feras, nibil

Ut ergo pauperi

me, qui operamiui iniquitatem, Mallh.

7, 23. Justis-

opem
hoc
curil

aliud in

illo

considra nisi leipsum,


et

sim autem Deus illum non noscit, qui semelipsum

est, cogita

ipsum esse bominem,


;

ejusdem

le-

cum
est,

jactur ignorationis Dei scire et considerare con-

natui participem

considra esse Dei imagi-

temnit. Quid porr lacict

bomo

Dco ignoratus

id
\

nem, hc enim ratione


curres. Not examinare
,

facilis necessitati ejus suc-

reprobatus, nisi in barailinnn damnaiionis inci-

an alienus, an proximus, an

dere.et ex visummae miseri. niinirm ex peccalo.ad

libicharus, an morosus, an sceleralus, an sanguine


vol amicili junctus sit; salis

summam miseriam
igitur
,

pn;c

aeternae transire? Principio

idoneum iniserendi

ar-

homo incognoscendnatur sua operam omnem collocet ut quomod sibi vivendum sit et conversandum, exinvestigalione
Postqum ergo quis
titiam devenerit,
suai speciei etdignilatis eliciat.
,

gumenlum est, qu'id bomo sit qui opis tuae indigel. Ex temelipso allerum finge, et facile miseriis ejus
subvenies. Meminerisquantni te fams excruciet, ut

secundm

S. Auguslini doc-

proximum
vestias

salies,

quoniodo

te sitis urat,

ut ei pocula

trinam, ex suae speciei consideralione in sui ipsius no-

ministres, qu ralione
;

eamdem quoque speciem


liane eliam

in

proximo

considre!, necesse est. Iloininis enim species est alter

proximum bominem esse non brutum. Sunt etenim nonnunqum divites aliqui usque
fiigore algeas, ut

uno verbo

cogita

bomo

quamobrem

speciem visilare
,

ade

in

pauperes duri

et

inbumani, ut eos deteriori


si

proximorum miserias altendere subveniamus, quod si diligenler uli par est

debemus

et

ut eis
feceri-

qum canes
forte
iis

aut equos suos loco liabeant, et


i<l

quid
sit,

largianlur,
,

plermque

vel

mucidum

mus, minime peccabimus


omni peccalo
delet, atque
et

Quoniam eleemosynu ab
,

vel

ancidum

aut corruptum, quod vix besliis suis

morte librt
facinus
:

scelus

toi

crimen

projicerent; et

cm

ibs

purpura et bysso

vestittir,

malum

pnamque

expungit. Claet ecce

vix laceros et viles pnhculos pauperi porfigbnt,

quo

rum

est Christi oraculuni

Date eleemasynam,
,

suam

lgal nudilalem

cmque epulentur
rfeliqtl's

quolidi

omnia munda sunt

vobis. Lucse 11
,

41.

Nillnn san

splendid, el alliHbus veslittif, vix m'eas de

mens
in

balneum non
gatio

ita

mundat

nulla berba bortth sic detergit


excandiiicat
,

cadenles et eiborum sperJlofnnl

paprrt-

crela fullonum

ita

nullum smegma
corde macul
fit

bus imperliunt. Taies ulique, qud speciem suam

ade expui galorium


,

tst.

Ubi etiam lacla est pia ero,

pauperibus non visitent, neque illorum necessitatilins


succurrant, graviter pecraiil.

cadit

lema ab oculis menlis

Ne

igitnr

cum

istius-

ab omni anima sordes, grati amictus

sp'.omlidior,

modi
mns,

divitibus, Evangelico epttloni similibus, iiecceet

virtutum ornatus eleganlior. Per liane ergo visitons


speciem tuam, non peccabis,
id est
,

pereamus, speciem nostraru

in

pauperibus
prnpriis
,

in

paupere lemel-

visitenius,

eorum

necessitati'.su-

tanqbm

!,;:-

ipsum considerans
aberrabis
;

et

speciem tuam agnoscens, ubh

mano

el

opporluno remedio occurrenles

atq;e

n
<i

sumpt

ftiniii'ui

melaphor

itb iis

qui sp-

nobismetipsis

proximum melientes. Nam,

ut pulclu

, ,

659

IN

LIBRUM JOB
ait
:

C40
lerrae,

ad luinc locum S. Gregorius paul ant citatus


i

olivarum et herbis

non soliim propler multitu;

Speciem suam

visilat,

qui ut in se alterum reficiat,

dinem

sed eliam propler speciem. Herba eniin \ .vi-

se in aliero penst.

Hinc namque per Moysem verilas


dicens
:

dis est, et mirilic recrai intuenies. Vivis san colo-

cm

eesta describeret gerenda signabat,

ribus pronheta Regius hanc piorum virorum genera-

<

Protulit terra lierbam virentem, et afferentem

semen

tionem expressif, lamque duicis


rei

illi

visa est

ejusdem
aut

tjuxta genus sw.tm, lignumque faciens fructum, et habens

memoria, ut

in alio

Psalmo

simili;! crciiieril,
ait,

unumquodque semen secundm speciem

sitatn.

Lignum

aliqtint etiam uberiora,

dm

Psal.

i 43,

13

quippc secundm speciem suam semen producit

Quorum
fili

filii sicut.

novell plantationes injuventute su


,

cm mens
colligit,

nostra ex sui considrt ione se in alterum

eorum composit

circumornat

ut

similitudo

et recti operis
dicit,

germen
:

parit.
tibi

Hinc quidem
non
vis ficri,

Sapiens

Tob. 4, 16

Quod

Quem locum Paraphrasles Chaldreus divinils exposuit in hune modum Filii vestri sunt sicut plantempli.
:

<

alteri ne feceris.

Hinc

in

Evangelio Dominus
homines,
apert
et

dicit

tationes daclijlorum in doctrin legis innutriti juvnilit

Qu

vultis ut faciant vobis

vos
:

eadem

fa~

su. Fili eorum splendidce, et accept sacerdoti-

cite illis,

Matlb. 7, 12, ac

si
,

...iceret

Speciem

bns qui minislrant in medio templi. Plura de his vide


in

vestram in aliero visilate

atque ex vobismetipsis
aliis

annotalionibus nostrisad prdictum Psalmi locum,


ad Psal. 127, tomo 3 expositionis Patrum Grcoin

agnoscite, quid vcb oporteat

exbibere,

etc.

et

Vers.

25. Scies (1) quoque, quoniam multiplex


,

rum
lis

Psalmos. Consule item

qu superis ad

capi-

er1t semen tuum

et progenies tua quasi iierra


si

prmi versum

secundm annotavimus,
esse

ubi ostendi-

terre. Id
vixeris,

est

experimento pernosces,
fore tibi

inculpat
!

mus fcundilalem
menli;

donum Dei, etliberorum

copio-

numerosam

prolem instar salubris

sain mullitudinem fuisse benedictionem antiquiTesta-

herba: sub dmenti clo nascentis.

Semen
filii

bic voea-

qu cm istis locis sat fuse exposita,etinfr cap.


,

tur fructus quein utrus reddit, id est,

ac nepotes,
:

21, vers. 8
sint, ad

ilerm aitingenda, et uberis illustranda


:

progenies, soboles, posteritas. Septuaginta vertunt


Scies aillent quod

sequentem versum transeamus, qui sichabet

multum semen tuum,


Ubi

et

filii

lui

Vers. 26.

Ingredieris

in

abundantia sepulcrum,

erunt quasi omnis herba campi.

lierba

terr
,

SICUT INFERTURACERVUSTRITICI IN TEMPORESt!0(l).Polli

campi, seu agri, est proverbiale mulliludinis

sicut
,

etiam pulvis terr , arena maris

et stell cli
,

qu

pr multitudine numerari non possunt quemadmodm in Abrahami promissione exprimitur qu sic


,

babet,Gen. 13, 16 Faciamque semen tuum


:

sicut pulve-

rem terr

si quis

potest

hominum numerare pulvercm

terr, semen quoque tuum numerare poterit.


spirions Balaam,

Qu

re-

Num. 23,10

Quis, inquit, dinumerare


et nasse

possit pnlverem Jacob,

quod mox explicat,


Oseas
:

numerum

stirpis Isral? Similiter

Erit, inquit,

numerus filiorum Isral quasi arena maris, qu sine mensur est, et non numerabitur, cap. 1, 10. Edem
spectat illud
cli,
et relut
:

Nempe qum jam matur sunt fruges. Porr promissiones luculentsunt,'et solet lex ilaloqui. Nec Evangelium lollit bas promissiones , sed magn accessione melioris auget, ejus scilicet qu est de lliti in cruce, et confirmatione spei per eam. Hc quidem omnia frquenter accidunt, juxta promissiones Levit. 26,3, et Deut. 28, l,non tamen ita semper fit, ut fals pulat Eliphaz. (Synopsis.) Negotium lacit interpretibus nomen Vn3, buic lantummod libro proprium, nam semel tantummod, infra, 30, 2, recurrit. Hoc loco plerique senectutem volunt notare, quam significationem exsculpunl x Arabico Strin.vit dents cum ausleritate vultis, quasi vulls ausleritate dicta esset senectus. Arabum poe(1)

tis

est epitlielon lujemis


vulttt

goso

quasi restriclo dente et ru, infestnm tempiis. Hinc A. Schultens ad b. 1.

Multiplicabo semen tuum sicut stcllas

arenam qu
est
illa

est in

littore

maris, Gen.
in veteri

22, 17.

Hc

l'elicitatis

pars,

qu
votis

Hebrum rhl hyemem rinqentem vit liuman, i. e., decrepitam senectutem notare censet. J. D. Michaelis in Svpplem.p. 1270, ab ali verbi Arabici notione,
Giggeio

commemorat,

labiis

ingeslis et

contractis
in

Testamento maximi semper habita, et


expetta
luit, scilicet

omnium

fuit, diclarn

seneclam putat, qu'd

summo

senio,

fcundilas uxoris,et soboles nu-

merosa,

nem

censel esse

quam David viri Deum timentis benedicliomaximam dicens Uxor tua sicut vitis
:

abundans

in lateribus

doms tu ;

filii

tui sicut novell

olivarum in circuilu
rcin

mens

tu, Psalm. 27, 5. Ubi uxo;

verecundam ac pudicam describit foecunditatem quidem in similitudine vitis fruclum coet

fcundam

dentibus excidentibus, labiaints contrahuntur. Qu omnia videntur argutiora esse quam vera. Ludov. de Dieu ex jlhiopico rfo, clamare, HlD clamorem interpretatur, liujusque loci sensum facit bunc Ingredieris cum clamore in sepulcrum, id est, cum acclamatione et applausu aliorum, sicut ascendit acervus frugum tempore su ; qum enim acervi frugum tempore suo in borreuin colligunlur, magna solet esse gaudiorum
:

acclamatio.

Quod

longis petitujn esse, notavit

jam

piosum erenlis

indical,

verecundiam ver ac pudiciilla

iiam, qud ea non in foribus versctur ut mulier

quam Salomon

in Proverbiis

nott,

sed in lateribus

A. Scbultens. Alii nb:> hilaritatem notare volunt, ex Arabico liisit nudatis dentibus. Sed neque seneetntis, ncque clamons, neque. hilaritalis notio quadrat alteri loco,'30, 2, ubi rTO respondet nomini TO in priore
:

domils, seu intimis

doms

locis

ac penelralibus
filii

mo-

desta sedeat. Pulclirautem comparantur


(I)
;

novellis

gui

TOTH, et espericris ; q. d. Non ego vanus auexporieris reips. hvsi herba tkhr.e, fjii.T militas ex visceribus suis producit p!;iiiias, lici<i jam improlis sis, terra in . Quasi herbu virescent, crescent, germina:

hemistichio, ut hic acervo frugum ad plenam maturilatem perductarum in bemislichioaltero. Utroque loco aptissima inteqritatis , consnmmationis significatio, etsi ea dialectorum cognatarum usu lirmari non possit.

Sed forsan radix V02 eamdein quam rfo signileationera absolvendi, consummhdi obtinuit lit |nr se inclinare. Intolligeiuhrs autefti h. I. anmiini Vttt bu,

uv.imv, iiuinenis integer, ut


:

i.

t,\JHttHS,

at<\\ie

completus,

Soboles tua amplissuqaerit, erbiale hoc est mulliludinis.


ii.

ci

innumera. Pro(Synopsis.)

non tate prmalur, sed completis sensus sil annis tuis, matur jam senect morieris; non prve-

641
cetur Eliphaz Jobo.si ad

C0MMENTAR1UM. CAPlT
Deumver conversas fuerit, gloriain haudquaqum similem fore
mortis
falci

V.

64-2

appropinquat, de beneficio mortis appro-

posleriorem ejus
priori
,

pinquantis hoc babeat, ut multiplies virtutum manipulos congerat, dilissimosque divini amoris thesauros
aperiat.

quae in uiedio vitae cursu defecit, ipsumque

deservit, sed in

longam senectuiem usque perenn-

turam, nec

in sepulcro

quidem

ipso defecluram, sed


fliciter

Optim autem
quod
milia
est cibus

talis

comparatur acervo non hordei,


si-

postqum

in

hc vit diutissiin
vixerit,

in reruni

jumenlorum, quia opra jumenlis

cum insigni pompa funebri corpus ejus sepulturae mandandum, non secsac triticum maturum ac plnum magn soliicitudine et
cura in borreum conveliilur, et in pretio habetur.

omnium abundanti

omnin

respuit, sed tritici,

quod nulrimenlum

est hominum ratione ulenlium, et dicitur acervus, ut omne genus frucluum comprehendat, sive trigesimum,

sive

sexagesimum, aut centesimum. On m es enim, sive

Pro

in

abundanti Vatablus et Pagninus ex Hebraeo

conjugali, sive caelibes, aut virgines, copiosos fruclus


ferre debent

Iransferunt in senectute, quae sitveluli quaedam bono-

sanclorum operuni, juxta proprium cutritici

rum omnium
justis in

abundanti. Sic olim longa vita viris


virtutis

jusque statum. Sicut autem acervus

ab inferio-

praemium

tribuebatur, juxla illud


et dies
:

ribus ad superiora crescendo ascendit, ita ut in inferiori

Psalmi

Convertetur populus meus hic,

pleni

parte latior

sit,

anguslior ver in supenori

sic

invenientur in eis, Psal. 52, 10, item illud

Longilu:

incrementa debemus curare virtutum minoribus ad

dine dierum replebo eum, Psal. 90, 10, et illud

Adliuc

majora sensim progrediendo, smillantes semper charismata nieliora, amplis nos in dies constringentes in
iis

multiplicabnntur in senect uberi, Psal. 91, 15.

Unde
primo

ex

illis

tribus,

Moyse inquam, Aarone

et Maria,

quae ad

carnem spectant,

ut spirilus ad supera sub-

loco Maria, secundo

Aaron

tertio

Moyses obierunt,

lilis

elevetur.

ordine scilicet sanclitalis, interprte Proeopio, utqu


quis

llurss, sicut acervus tritici ex multis exiguis granis

majorem sanctitatem

colebat, co longiorem vilain

simul unitis ascendit, et elevalur, sic profeclus ani-

propagarel, quae in veteri Lege magni loco praemii


dabatur.

mae ex multis operibus non solm maximis, sed eliam


minimis, et ex plurimis etiam minutis cogitationibus
et affeclibus

Quod autem

dicitur, sicut infertur acervus tritici in


legil expli-

per

eamdem

charitatem unitis consurgit.


legis

tempore suo, Vatablus in Annotalionibus

Quidquid enim ad impletionem


lalis spectat, etsi

ac divinae volun-

ealis, sicut succiditur acervus aut messis in tempore

suo; Tygurina
scit;
in

Septuaginta

Quemadmodum frngum acervus increTauqum frumentum maturum quod


:

augel, et

minimum videalur, cumulum islum animam reddit pulchi iorcni velut qui ve;

stem sericam minutis


nustiorem illam

stellulis aureis inlerspergit,


ita

ve-

tempore messuerunt, vel sicut acervus are

in

tem-

eicit,

ut alia ab

i!l

priore appa-

pore comportatus. Ubi pulcbro exemplo explieatur vir-

reat, sic justus per

minimorum observantiam maxinegligebat.

tutum abundanti, quae ostendenda


lis.

est leinpore

mor-

mum

adipiscilur spleiuiorem, ut quasi abus videalur

Ut enim tempore messis omnia sub

falce sunt, et

seipso,

cm hc

Tandem qu acervus
unde adveniente hor
tempore suo,

falcis beneficio

frugum acervus passim

increscil, et

iste fuerit altior et copiosior,

e spirilualibus operibus

qui in principio vix uniusculmi erat, hinc indejactis

animam amplis

locupletat;

culmis in

molem

exurgil

grandem

ita

homo, dm
:

mortis, sicut hic dicitur, ingredieris in abundanti se-

pulcrum, sicut infertur acervus

tritici in

immatur morte. Sic et Chaldaeus Jngredieris in completione annorum tuorum, in senectute , in sepulcrum. Aben-Esra Sensus, eum morilurum in plenitudine numeri dierum suorum. Hieronvnnis
nieris violenta et
:

id est, morieris

cum magna

diviliarum spirilualium

abundanti,

et

quae morienles in
I

abundanli reddidit; intellexit forlass abunet Arabs quiet. Alexann<J7rep gto; wpip.o kztx Kaipdv EpioiAevo, taudl'inUS qum frumentjm maturum, quod in tempore suo metetur, ut velus Latinus reddidit. Pulavil Graeci:s interpres rra confiatum ex similitudinis parlicul D et n^ vegetus. TOn ^Ta n"7?3 sicut ascendil acervus frugnm suo tempore, i. e., grandis et ad ipsos exacire aetatis terminos provectus ingrediers sppulcrum ut fruges non nisi ad plenam maturitatem perducta in aream comportntur, ut ex illis acervus lit, un." est acervus frugum, qui in are erigitur, ut in regionibus
in

Irai

troduceris in

dantiam annorum. Syrus


:

cum ingenti segele bonnrum opei um, Domino sequunlur, cum quibus incceluni eo modo quo acervus tritici lein-

pore suo in borreum infertur. Elenim pris triticum


in

agro increvil, deinde deductum


teritur, et ventis

cum

paleis

ad

aream

concussum. mundalur, ac
ad borreum
;

tandem separalum
justi post
i

paleis portalur

sic

incrementa virtutum, multasque perpessas

tribulaliones, quibus paleis separantur grana, in cceeslia

liorrea congrgahtur, utipulcbr divus Gi;ego-

rius lib. 6

Moralium cap. 29

Dm

post afflictio-

calidioribus

ficr solet.

rnbVD instar ascendere, sicut

in

nem,

inquit, justi prsemia palriae clestis invenhxnt,

allum surgit, et coaceivalur, ut


:

in aream inferatur. Similis figura, vertus taiiien diversis expressa 2 Ke<*. 22, 20 Colligam te ad patres tuos, "JTTap-iN nSDWI

quasi post pressuras ad


et in alieno

borreum grana deferuntur

quidem tempore perscutmes


ns,

senlinnl,

et colligeris

simpliciter auferendi nolione


1
:

Aben-Esra mSv h. I. capiendum vult,ut inilio Ps. 102, 25 iQ '2?m "V;n Sn ne tollas me in dimidio dierum meorum, etinfra, 30,20. tnl, in tempore suo, non pris scilicet qum quin fruges plen maturuerunt, ita luetiam non pris sepulcn injereris, qum qum ad summain maturitatem aetalis liumanae perveneris. (Rosenmuller.)
ad sepukra
tua.

<

sed in suo persecutione requiescunl. Electis quippe

alienum tempus est vita

prae-.i

suumaulemaHer-

ri.

Vide InsisS. Gregoiiuincap.25,26,27,28,29.

Vers. 27.

Ecce
Ad

hoc ut i.westigavimus ita est;


(1).

quod auditum mente pertracta


(1)

Quibus verbis

Eli-

Ecce hanc , etc. femin. positum absolut, seu neulraliter; siedeinceps En


l,

nN*

verb.

G.43

IN

LIBRUM JOB
quare monet Jobum ut ea conservet
in

644
;

capilibus atlulit phaz dclart hsec quae duobushisce neque inconsidcrat prolata fuisse, sed temer

post longam sive experientiam sive meditationem

animo suo,

el

neque
fie

ouo 1, per.fn-iirimns, i. e., istud oxeogitaQua: dixi sunt vimus. maipn, investigavimus, q. d.
vel
/'/
:

memori mente reponat, ne effluant, aul oblivioni Iradantur, sed secuni di multmquc de iis niedilelur,
si

uipot accurai nobis nabis perspeela el exploita, non autein pios a iniiuisiia, nempe, solos imiprobos, Domino perdi. Alque lic ferm mi qu, rbus accu(Tirinus.) rat perpeiisis, decrevimus propo:ere. Ita est, N H 3, qud ita ail, ita res liabet, yel, rectum, verum, ustum es'. Ita sumtur te, Numer. 27, ceritMima. 7. Vide et Gen. 4"2, 11. Sun/que *Quod auditum, -r;a'w, gi /u,r, vel iil.ul, vel fear. aeipit , el qui Adniillo, noli reirag.iri. Accipe iliid, dat,(\in audit (nempe aurions aecipit), el qui diseit;

modo rbus
et illud

suis in

poslerum melis esse consullum


ei

velit,

quod

reliquuni superest viti sine

ullo errorc alque offensione

peragere desideret.
ita

Septuaginta vertunt
lic sunt iju audivimus
tgeris. S.
legil
:

Ecce hc

exquisivimns,

tu verb scito tibi ipsi, si

quid

Auguslinus

in libro

Annolalionum
id esl,

in

Job

Tu

verb seilo te ipsum,

examina con-

scienliam luam,

eamque

sei discute,

numquid

forte

docet. Attende diligenler.


"J, scito, vel ijosca b*W; ri Considra, expende, in mente reProin oive. Yel, tibi, id est, apud le, vel, tuo bonp. te ipsum dijndicare. velis eu percepta quo aiiimo apud Proinde audi, etc., proinde acquiesce illi, et coinincnSynopsis.) dato mmorise.

Mente pprtracta, "p

occultumin e crimen
niaris.
et

lateat,

propter quod Deo pu-

tibi hic reiiundat.

Quasi

dic;>.t

Eliphaz (ut quidem Olympindorus


:

Pohchronius

Illud tibi inprimis

dum est,
ratio tibi

Calen Palrum ihterprctantur) cogilandum ac sedul invcsiiganquorumnani peccalorum pnas luas deinde
in
;

Premire rflexion. qu'il L'esprit de Dieu suggrera sans doute Job ce j'avoue que j'en suis lui doit rpondre. Mas pur moi peu satisfait. Je ne vois pas qu'Eliphaz promette a et dont il Job d'autres biens que ceux qu'il a perdus, promet des ria fait un si gnreux sacrifice. Il lui sant, de l'autochesses des enfants, du repos, de la combien cela durera- 1rit et de la rputation. Mais dit-il, d'une heureuse vieillesse. Et il ? Jusqu' la lin, inutile par del , qu'aura-t-il? Question rpond-il terpeut-on aller au del de la mort? Mais si la mort mine tout, lui rpliquai-je, qu'importe qu'on meure un peu plus tt ou un peu plus tard , et qu'on entre
,
,

quemadmodm omni adhibit Numen tibi plaeatum et propitiuna diligenli divinum reddas. Malum enim quod ignoralur minime curatur.
ineunda
es!,

lia

Eliphaz hic

fin t

longam orationem duobus


comprehensain
,

capilisalis

bus

prcedenlibus

quihus

abund ostendit se conceptuni sermonem tenere minime potuisse sicut aulem pluralis numeri verbo
;

suorum amicorum nomine sermonem exorsus ita etiam eodem numro eorumdem nomine
tios respondet.

eral
illuni

concludit, cui Job sequenli capite graviter ac senten-

dans

le

tombeau comme du

bl

mr ou comme du

s'il ne rebl vert? Je trouverai Job plus heureux commence point vivre sur de nouveaux frais ; et puisqu'il faudra qu'il meure dans quelques annes, je maintenant la lui conseillerais volontiers d'accepter

mort

puisqu'il

en est

si

proche.

Deuxime rflexion. Je trouve qu'Eliphaz a moins d'ide de la vritable de devenir vertu que Satan. Car il ne conseille Job
vertueux, qu'afin
a pit
qu'il

devienne riche.

Il

lui

propose

comme un moyen,

comme la fi-n. H il Dieu le rtablisse, el qu'aprs son rtablissement, Satan ne craindrait point le couvre de sa protection. une telle vertu. Il n'y verrait que de l'amour-propre trs-criminel quiconque et de l'intrt? El il jugerait de la crature. userait du pouvoir de Dieu, pour jouir de Job de ce vice secret, avant 11 souponnait la pit Maintenant il la respecte qu'il l'et mise l'preuve. calomnie, et il se et la craint pendant qu'Eliphaz la moque de ce prdicateur, qui fait des leons au plus
juste de tous les
qu'il
l'ait

et les biens temporels exhorte craindre Dieu, afin que

tence salutaire de Job, ni comment les grands crimes qu'il lui sreproche lui seront pardonnes. Est-ce que Dieu ne' donne que les biens temporels, et que l'homme se donne lui-mme la justice; et, ce qui esl bien plus, efface ses pchs par sa seule volont, sans avoir besoin du mdiateur ? Eliphaz, tout habile qu'il veut paratre, ne parle de la rcompense de la vertu, que comme ferait un Sadueh ni de la vertu mme, que comme ferait un Pharisien. Aussi reprsenle-t-il les calomniateurs fu,

hommes

toutes semblables a celles


sicle
,

lui-mme aux personnes du

donl

il

qu laisse tranquillement subsister la toi , pourvu biens temse termine l'esprance et l'amour des
elle

porels.

Troisime rflexion. convertir, Je vois bien qu'Eliphaz exhorte Job se certaines ret qu'il lui promet de, la part de Dieu compenses si sa conversion est sincre. Mais je ne la puivois pas qu'il se nielle en peine d'o viendra
,

turs de Jsus-Christ, diviss en ces deux sectes, mais runies contre lui par la calomnie. Ce n'est pas que le discours d'Eliphaz, quoique dfectueux dans deux points essentiels, nesoH admirable pour tablir le respect pour la divine providence, et pour faire voir ce qu'on en pensait dans celle premire antiquit si voisine d'Abraham le pre des fidles, et si bien instruits par lui. Ces maximes, qui n'ont d'autre dfaut que d'tre trop limites, consolent ceux qui ont conserv sans allralion la mme el elles doivent couvrir de houle foi qu'Abraham beaucoup de Chrtiens de ces derniers sicles, devenus Epicuriens aprs le baptme, qui n'attribuent presque rien aux volonts particulires de Dieu, et
,

qui considrent presque tous les vnements comme une suite de je ne sais quelles combinaisons, o Dieu ne prside plus , s'elanl content ds le coihmence(Duguet.) ment d'en poser les principes.

CAPUT
1.

VI.

CllAPUUE
1.

VI.

Respondens autem Job,

dixit

2.

Ulinam appenderentiir peccatamea


merui
:

qni-

Inis iravii

etcalamilas, quara palior,

in blater.
3.

Job, ayant emtl arec une extrme patiente tout ee discours iViiphaz, li rpondu en ces termes lcsqueU j'ai mrite la 2. Plut Dieu que les pchs par fusM'iit nus les colcre le Dieu, el les maux que je gouffre, verries alors uns av.-c les autres (tans une balance! l'Ous q/e I) en m'afflige, puisune ce n'eut point pour me punir entre les fautes que fi e.W' qu'il n'y a nulle proportion
:

mises

et les

maux
ci

que,

je

sn..ff. e.
<

ret

Quasi arena maris haec gravior appareuude el verba uiea dolore sunt plena
:

3.

En

effet, si

le dire,

ceux

pesait ensemble, comme jt surpasseraient tes autres U< Umie

on

les

Um
la

<lo

rc-

645
k.

COMMENTARIUM. CAPUT
Quia
sagittae

VI

646

Domini

in

me

sunt,
,

quorum

indignatio ebibit spiritum meiun

et lerrores

Domini militant contra me.

5.

Numquid

rugiet

onager cm habuerit

santeur du sable de la mer. C'est pourquoi mes paroles sont pleines de douleur, parce que mes maux sont excessifs et sa mesure. 4. i.ar toutes les flches du Seigneur ont t tires contre moi ; elles me percent de toutes />arts; leur indignation, ou plutt leur malignit, s'insinuanl dans mes veines, puise tous mes esprits, et me jette dans le dernier abattement ; et outre ces maux, les terreurs que j'ai du Seigneur m'assigent de tous etes, et combattent contre moi pour me renverser : c'est, ce que vous devriez dj avoir reconnu ; car la grandeur de mes vlaintes devait vous faire comprendre l'excs de mes maux.
;
'

herbam? aut mugiet bos cm ante praesepe plnum steterit? 6. Aut poterit eomedi insulsum, quod non
est sale

6. En effet; l'ne sauvage cr e-t-il lorsqu'il a de l'herbe ? ou le biil fait il entendre ses mugissements lorsqu'il est devant une auge pleine de fourrage? Ainsi vous dvies cruiie que je ie me serais pas plaint si fortement, si je n'avais souffr: ile.i douleurs extrmes.

conditum

aut po(est aliquis gustare,

quod gustatum
7.

affert

mortem

Qua3 pris nolcbat tangere anima mea,


cibi rnei sunt.

6. /*-.- en ooir quelque tue, faites rflexion ceci : l'eut-on manger d'une viande fade, qui n'est point assaisonne avec le sel? .ii quelqu'un peut-il goter ce qui fait mourir celui qui en gote? il je suis ; 7. Cependant c'est l'tat et dans l'extrmit
i

nunc pr angusti,
8.

Quis det ut veniat petitio mea, et quod

expecto, tribuat mihi Deus?


9.

Et qui cpil, ipse

manum
me

suam,

et succida
sit

me me?

conterat

solvat

o je; nie trouve, je me nourris maintenant de ce que j'aviis auparavant en horreur, et que je n'osais toucher. 8. S'Iaise donc au Seigneur que ce que je demande soit accompli, qu'il m'accorde ce que j'attends avec tant d'ardeur ; 9. Savoir, qu'ayant commenc me rduire en poudre, achve; qu'il ne retienne plus sa main qu'il a leve sur il moi; mais qu'il dploie Sun bras, et qu'il me retranche
jusqu' la racine. 10. Et que, dans ces douleurs extrmes dont il m'accablera sans m'pargner, il me reste au moins cetto consolation, que je ne contredise jamais en rien aux ordonnances de celui qui est infiniment Saint c'est ce qui me fait souhaiter de mourir bientt. 11. Car quelle est ma force, pour pouvoir me soutenir long-temps dans mes maux!1 ou quelle est la fin de ma vie, peur me cons' rver jusque-l dans la patience? point la force des pierres, et ma chair 12. Ma foice ii'e n'est p ;s de bronze. 13. Je ne trouve en moi aucun secours contre met maux, et bien loin de recevoir quelque soulagement des trangers , mes propre^ amis m'ont abandonn; en cela ils ne sont pas exempts de pch. 15 Car celui qui, voyant souffrir son ami, n'en a point compission, manque la charit qu'il doit son prochain, et abandonne la crainte de Dieu. 13. C'est cpe tant ce qu'ont fait mes propres frres : Ils ont eu si peur de prendre pa- 1 mes maux, qu'ils ont pass devant moi comino un toireul qui coule avec
:
t

10. Et haec mihi


,

consolatio, utalligens
,

dolore non parcat monibus Sancti.


11. Quae est

nec contradicam

ser-

enim fortitudo mea ut


finis

sus'i?

neam
12.

aut quis

meus, ut patienter agaai


fortitudo

Nec

fortitudo lapidum,

mea,
et

nec caro

mea

aenea est.

13. Ecce,
necessarii

non

est

auxilium mihi in me,

quoque mei recesserunt

me.

14. Qui tollit ab amico suo misericordum timorem Domini derelinquit. 15. Fratres mei praeterierunt me, sicut lor-

rens qui raptim transit in convallibus.


16.

rapidit dans 'es valles.


10. .fiais il arrive souvent que ceux qui craignent la gele sont arcabis par la neige ainsi que mes faux amis p, n nent garde eux'. 17. Ils auront peut-tre le mme sort que ces torrents qu'ils imitent : dans le ti m s qu' Is commenceront s'couler et dchoir, ils priront entirement; et lorsque la
:
i

Qui timent pruinam, irruet super eos

nix.
17.

Tempore, quo

fuerint dissipati, peribunt

et ut incaluerit, solventur

de loco suo.

chaleur de l'adversit viendra-, ils tomheroi t du lieu o ils taient, comme une neige fondue qui s'coule et disparait
i

n un moment.

18. Tnvolutae sunt semitse

gressuum eorum

ambulabunt

in

vacuum,

et peribunt.

19.ConsideratesemitasThema, itineraSaba,
et expectate paulisper.

20.

Confusi sunt, quia speravi


et

venerunt
ti

quoque usque ad me,

pudore coope.

sunt.

21.

Nunc

venistis; et

modo

videntes plagam

meam
32.

timelis.

Numquid

dixi

Afferte mihi, et de sub-

stanti vestra

donate mihi?

23. Vel, librale

me

de

manu robustorum

eruite

manu me?

hostis

et

de

18. Ces faux amis, semblables encore ces torrents imptueux, vont pardes sentiers embarrasss, usant de dtours et d'artifices; ils marchent sur le vide, ne s'appuqanl, que sur le dguisement et le mensonge; et ainsi ils priront. 19. Pour vous convaincre de ce dguisement de mes faux amis et de leur peu de sincrit dans les protestations o'amiti qu'ils me faisaient autrefois, considrez les sentiers de Thman, les chemins de Saba et attendez un peu pour voir si ceux de ces provinces qui se disaient mes amis, viendront maintenant me consoler 20. Us sont confus, et n'osent paratre devant moi, parce qu'ilt ne veulent pas m" donner les secours que j'ai espr recevoir de leur am H. Quelques-uns d'eux nanmoins sont venus jusqu' oi et ils ont t couverts de confusion , en me vouant dans un besoin si pressant d'un secours qu'ils ne voulaient pas me donner. N'est-ce pas l la disposition o vous vous trouvez aussi vous-mme F 21. En effet, vous ne faites que de venir et aussitdi que vous voy-z la plaie dont j'ai t frapp, vous en avez h r.eur, vous craignez que je ne vous sois charge ; et pour ous dispenser de m'assister, vous m'accusez d'tre un impie il un htipocrile, que Dieu pu*'it pour ses pchs 22. Mai dites-moi. je vous prie, sur quoi votre, cr inte Apportez moi quelque est-elle fonde-? Vous ai-je dit chose, ou donnez-moi une partie de votre bien, 25. Ou dlivrez moi de la main de celui qui m'afflige, et tirez-moi de la puissance des forts qui se tout levs contre
;
i

, ,

6i7

IN
.

L1BRUM JOB
moi ? Si j'en
grai
2-4.
:

648
ai us ainsi, montrez-le

24 Docete me, et ego tacebo


ignoravi, instruite

et

si

quid forte

moi;

et je

me corri-

me.

25.

Quare

detraxistis sermonibus veritatis,


sit

cm

vobis nullus

qui possit arguere

me ?

Si j'ai dit quelque parole ma' propos, enseignez-fe moi, el je me tairai; et si j'ai ignore quelque chose, instruisez-moi, et je me ferai un plaisir de profiter de vos 'eont : mots je ne crois pas que vous m'ayez vu tomber en aucune de ces fautes. 25. Pourquoi dune formez-vous les mdisances contre des paroles de vrit que j'ai prononces dans mes plaintes.3 el pourquoi dites-vous que je suis coupable, puisque nul d'entre vous ne me peut reprendre avec justice d'aucun

26. uas
is,

Ad increpandum tantm eloquia continet in ventum verba profertis.


et

Super pupillum irruitis, ni' uni ni auiicum vestrum.


27.
28.

subvertere

pch? 26. Vous n'ludiez dans vos discours qu' trouver des moyens d'accuser les autres et vous ne faites que parler en Pair, en soutenant, sans aucune preuve, que je suis un hypocrite que Dieu punit pour ses crimes. 27. Voil comme vous vous jetez sur un homme semblable un orphelin qui est priv de tout secours; et vous vous
;

Verumtamen quod

cpistis

explete;

praebete aurem, et videte an mentiar.


29.

tione
cate.

Respondete, obsecro, absque contenet loquentes id quod justum est judi,

30. Et

non

invenietis in lingu

me

iniquita-

tem, nec in faucihus meis


Vers.
1.

stullitia

per onnbit
Post-

efforcez de perdre entirement votre ami, en le jetant dans le dsespoir, au lieu de le consoler et de le soutenir. Que pensez-vous de cette conduite? 28. Cependant achevez ce que vous avez commenc; continuez vos discours contre un innocent afflig; mais en mme temps, prtez l'oreille mes raisons, et voyez si je mens dans ce que je dis pow me justifier. 20. Rpondez-mot, je vous prie, sans contention; et en parlant dans cette dispute, jugez des choses selon la justice, sans prvention, sans !>asnon. 30. Et si vous voulez bien en user ainsi, j'espre que vous ne trouverez point d'iniquit sur ma langue, ni de folie dans ma bouche, et que vous reconnat! ez que mes maux ne sont point la punition d- mes pchs, mais le sort ordinaire de la condition humaine.
1

COMMENTARIUM.

Respondens autem Job


finiisset

dixit (1)

pit. Virgilius lib. C.

/Enaeidos pro eo suscipere dixit

qum
dit,

Eliphaz

orationemsuam, Job eirespon-

Suscipit Ancliises, alqtte ordine singula pandit.

rationem reddens ejus

qu

in ipso

erat fidei,
si

Cseterm quid Job Eliphazo responderit audiamus.


Vers. 2.

constantia; ac pielalis; et simul objecta diluens, ne,

Utlnam appexdere.ntur peccata mea,


,

forte aceusalus laceret, aut criminis convictus aut

quibus 1ram jieru1

et calamitas quaj1 patior,


3.

in
(2)

stahjec

cerl suspeclus viderelur, juxta tritum

illud juris
viri

tera

(1).

Vers.

Quasi arena

maris

axioma

Qui

lace! videtur consentire.

Neque enim

prudentis et cordati est, quant respondendo defendere


possit, silendo traJucere

autdeserere veritatem, pra>


j

sertim

si

interrogatus fuerit, et reddere debeat ratio-

nem
tione

postulant!.

Verbum
est; pro

rgo respondendi, ut ben

nott Pineda, boc loco in

maxime

propri significa:

sumendum
Si lw
;

quo Septuaginta reddunt


autem Job
divit,

ir-rroXaStov

x-ysi,

excipient

qud

edem

recidit

et

Sixtina ediio vertit, respondens.


ei

Nain qui alicujus ex'ipitsermonem,


sensu Livius
ait
:

respondet.

Quo

Sermonem

eoruni ex servis unus exce-

Circa verba Job generalis qusestio movetur imtnia quaecuruque Job inlotasu lisputatione, ni cum aniieis babuit, dixisse legitur, habeant vim aucloriutis diviiwe, sicui Imbent verba pruplietartin. iNain el ipsiim Job salis constat in bac disputalione loScio Cttluni esc qua'dam verba propbetica, ui c. 19 qitbd Bedmptor mets tiit. Quorumdam est opinio, omnibusejus sententjis autoi tyttem divinam esse tribueridam. Alioqui, inquiunt , plan incerli essms, qn.c verba ejus Spirilu suncto protecta sini, et qu;e spirilu iiumano. Sed aliis inagis placel diversa senIciiiia, primm, quia poslea Domino repreliendilur tanqnni quiedam insi|iicnlcr loculus. Secundo, quia ipsequoque scrcprehendil, dicens Uiium di.vi, qUod ttti tint, eic. Tertio quia Beda et D.Thomas agnoscunt quidam lalia esse in ejus verbis, quae digna fuerint icpi chensione. Et nominatim Beda, cap. seq., eadem annotai. Et borum sententiain 1re sequuntur etiain recentiores. Quod ergo objiciebatur bac ralione nos semper fore incerlos, qua: in ejus verbis essenl divina, quae non respondent iis qui discret ionem habcnl spiriluuin, non esse usqueququc inccrlum, quai verba (Kslius.) Spiritusaneto protecta sini, quai non.
l)

in

(1) U7V3 h. 1. esse indignationem in querelas intemperantiores erumpenlem, dotons et miseri gravilate excitatam, ut supra, 5, 2, non dubium, Verm de TIVI, quod Masorelhae ad margincm jubent lcgi 'nVl in allero tiemisiicbio, ambigilur. Ilebrieorum plerique explicant vyxv, coiifractimem meain, nam verbum rtVI iniNiphal inlerdmsignilicatconlici, uiD.in.8,27 .Ego confectus srtm et infirma/us. Alii, siguilicatione cognali nominismn, Isa. 47, 13, Ezeeb. 7, 2G, h! est, gravis infortunii, capiunt. lia Alexandrinus, qui s-uva; vertit. Syrus el Arabs Quod miliiaccidit. U trique consentiunt in commatis universi sensu constiluendo boc, optare Jobum simul haec appendi, et inter se conlerri, indignationemseu querelam, cum sua miseri, quasi significare velit, non excedere querelas mugiuludioem malorum quicquid exclamel et coiiipuralui' , long inferius esse gravitate inali quod lierai. Sed qu xiinc sequilur versiculus, ostendit, comparationein iieri non indignationis et calamitatis , sed utriusque, 110V3 et Tlin, simul cum re quantumvis gravi, nin aillent, quod grave iitfortunium, rumnas signilicare non est dubium, conl. Ps. 52, 4, 91, 3; intra 30, 13; boc tamen loco malint pro atgrimoni ex gravi et intoierabili useri concept accipere, ut magis congruat cum Sic cerl in Provcrbiis pro eo, quod
: ;

'Wl

cap. 17, 23, babetur, S'D3

pTSlA D'A

cap. 19, 13,


h.
).

diciturSlD3

pVatO mn.
,

Hinc factum, quod

el

Chaldaeus VPn reddidit ^nunsiPN perturbaiio. Simile genus loquendiextalPs. 72, 10, ubide vanilateliominis agens pola ait si liomo et vanilas simul in easdem bilances ascenderinl, fore, ut ips eliam vanilale
,

bomo, in stateras si ascenderint , sitnt pr vanitate simul, i, e., omnes homines vanilale leviores sunt. Terlia pluralis persona, 1NM; , impersonaliter sumenda, ut supra, 4, 19, D'tOT ubi not. conl'. : O si levartur ! Syrus hoc verbum non expressil. 1TV post Jareiiium mulli explicant unu, scil. cum opposilo
levior sit

pondre, eliam ponderosissimo,

coll. v. 3.

Melis

alii;

649
GRAVIOR APPARERET
plena.
I

COMMENTARIUM. CAPUT
UNDE ET VERBA MEA DOLORE SUNT
ribus.

VI.

650

Hic locus diversimod cxponilur ab auclounam


omnia
,

loco

Communis fer est interprelum sententia, hoc Jobum dicere peccala sua, ut qu non fuerint

Tota, quanta quanta est calamitas, in


collata atque congesta

lancera

appendantur

quibus

(Rosenniullcr.) angor, mala. (2) Et calamitas, Tl*n"I. Vox hsec nec in lege occurrit, nec in velustioribus prophelis ; ideque potest accedere ad indicia temporis quo scriptus hic liber. Occurrit sajp in Psam. et Prov. et hoc libro. In statera, appendi optai Job, vel, 1 impatientiam, sivc querelam , vel indignationem suam cum miseri su q. d. Calamitas raea querel long gravior est; non qucror pro merilis. Verm tune dixisset T2DT) gravior erit, i'emin. gen. ut ad 'JYin referrelur; nunc dicit T2D"> masc. ut ad utrumque ex aequo pertineat indignationem, et calamitatem ; Vel 2 calamitatem suam, negolium suum, nempe calamitatem et indignationem qu indignatur propter eam , scilicet cum re aliqu ponderosissim ex collatione sequentis versiculi. Sic pariter Psalm. 33, 15, amicos taxt, qud antequm ipsum reprehenderent non expendissent suam misenam. Provocat Job judicio Eliphazi ad (Synopsis.) judicium saniorum hominum. In Hebro nulla estmentio peccali, sed sic legitur Utinam appenderetur ira mea , et calamitas quant patior, simul in statera; quoniam aren maris hc gravior appareret. Ut aren sit ablativi cass et sensus est Utinam ira, id est, peena mea ex ira Dei provenions et calamitas appenderetur in un parte slalerac, seu bilancis, et arena maris in altra parte; plan calamitas mea appareret gravior qum ipsa arena maris. Et sic non est nisi hyperbolica querela Job deplorantis et exaggeranlis suam miseriam. Secundm nostram translationem hune reddunt sensum Utinam peccala mea, et calamitas quam palior, hinc inde appenderentur in statera seu trulin ; cerl calamitas mea tanqum ingens pondus et comparandum cum aren maris, gravior esset et praeponderaret meis peccatis. Quaeritur hc occasione an non sit hocDeum injuslitia; accusare? Kesponsio haberi polest ex diclis c. 4, v. 17, simul hoc addito, qud Deus non reddit unicuique secundm mrita sua in bc vit, sed in
,
:

que celui que Dieu mme a justifi le premier. Et il n'est pas ensuite fort diiiicile d'expliquer en bonne part ce que dit Job, quoiqu'on ne prtende pas nanmoins, ainsi qu'on l'a dit d'abord, excuser entirement loules ses paroles, comme s'il n'y avait fait aucune faute, puisqu'il s'accuse ensuite lui-mme d'y en avoir fait, et d'avoir. parl lgrement. I! faut donc premirement remarquer que la langue originale s'exprime d'une manire trs-diffrente de la Vulgate en cet endroit, et qu'au lieu de dire Plt Pieu que les pchs par lesquels j'ai attir la colre du Seigneur; elle porte Plt Dieu que ma colre , c'est-dire, toutes les plaintes que j'ai faites fussent mises en une balance avec les maux que je souffre. Car il paratrait que mes souffrances l'emportent infiniment au-dessus de toutes ces plaintes, puisqu'on ne peut exprimer par des paroles quel est l'excs de la misre o je suis rduit. La comparaison dont il se sert, de
justifier
:
:

future.

(Eslius.)

Plt Dieu que les pchs par lesquels j'ai attir la colre de Dieu fussent mis dam une balance, et dans une autre les maux que je souffre. Celle seconde l'emporterait sur la premire de la pesanteur de tout le sable de la mer. On est tonn, sans doute, d'entendre Job parler un langage qui semble si peu conforme l'humble patience de ce saint homme, et en comparant les paroles d'Eliphaz, qui a relev en des termes si magnifiques la grandeur et la sagesse de Dieu, avec celles de son ami afflig et couch sur le fumier, qui veut qu'on mette en balance ses propres pchs et les maux qu'il souffre, on a de la peine ne pas louer ce premier comme ayant de Dieu les sentiments qu'il devait avoir, et ne pas condamner ce dernier comme ayant voulu entrer en jugement avec Dieu mme, et le convaincre de quelque injustice. Mais, comme l'a fort bien remarqu le grand saint Grgoire, si nous voulons ne nous point tromper dans le jugement que nous porterons de ces paroles de Job, nous ne devons eu juger que par la sentence de Dieu mme. Ainsi Dieu, continue ce Pre, ayant dclar avant la tenta-' tion de Job que c'tait un homme simple et droit craignant le Seigneur, et s'loignant de tout mal, et lui ayant de nouveau rendu tmoignage la fin de celte
,

la pesanteur de tout te subie de la mer, reprsente d'une manire potique et hyperbolique qu'il n'y avait aucune proportion entre ses paroles et ses souffrances. Et ces sortes d'hyperboles sont assez communes dans l'Ecriture comme lorsque Jsus-Christ dclare qu'il est plus ais qu'un chameau passe par le trou d'une aiguille qu'il ne l'est qu'un riche entre dans le royaume du ciel. Il est remarquable que Job ne dit pas que son me , mais que ses paroles taient remplies de douleur. Car il jouissait au fond de son cur de la paix que lui procurait son humble patience, ayant regard non d'une vue-passagre, mais d'un il fixe et plein de foi le conseil que sa femme lui avait donn de s'emporter contre Dieu, comme une impit pleine de folie. Ainsi ses plaintes taient seulement dans sa bouche, et il n'y avait que ses paroles qui fussent remplies de douleur c'est--dire qu'tant irsparfailement soumis Dieu, il se croyait oblig de tmoigner ses amis , qui le regardaient comme un criminel que ce n'tait point cause de la grandeur de ses pchs que Dieu le traitait de cette sorte. Que si l'on veut s'attacher aux termes de la Vulgate, on voit tout d'un coup qu'ils retombent dans le mme sens. Car quand Job dit, qu'il souhaiterait que les pchs par lesquels il a attir la colre du Seigneur fussent pess avec les maux qu'il souffrait , il ne prtend pas entrer d'une manire prsomptueuse en jugement avec Dieu, comme si Dieu et commis une injustice en le punissant beaucoup plus qu'il ne mritait mais il entend seulement, que ce n'tait point, comme ses amis se l'imaginaient, cause de la grandeur de ses crimes que Dieu le chtiait si svrement et que ses souffrances tant compares aux pchs qu'on pourrait justement lui reprocher, il n'y avait pas la moindre proportion enlre eux, parce que Dieu n'impose pas ordinairement de si grandes peines aux fautes que
, , , ; ,
:

humaine fait commettre tous les jours, et desquelles seules Job tait coupable. Ce sens est trsnaturel, et appuy sur la parole de Dieu mme, qui en rendant un illustre tmoignage la pit trs-pure de son servileur avait assez dclar que ce n'tait point cause de ses pchs qu'il le livrait Satan mais pour l'preuve de sa vertu , et la manifestation de sa propre gloire. (Sacy.) (5) 72.21 D'O" SinO aren marium gravior est, cujus
l'infirmit
,

pondus gravissimum

que ses amis n'avaient point parl comme lui dans l'quit et dans la droiture, on en doit conclure ncessairement, que celui qui est le juge ternel des hommes n'a pu ni le louer comme il a fait , s'il et d tomber ni le pj frer ses amis par cet loge s'il tait vrai qu'il ft tomb. Ab temo judice nec catentation,
, ,

Prov. 27, 5. Arena copiam et 52, 12, Isa. 10, 22. Addit, maris, quia mare propter salsedinem et agitationcm mullm gnrt aren; Vitruv. 2, 4. Arena in mari gravior est qum quae in litlore , quia
est,

nott, et gravitatem;

Gen. 22, 17,

aqua pondus addit.


:

surus laudari potuit, nec lapsus prferri. C'est sur ce principe incontestable qu'on a lieu de se fonder, aprs un grand pape , lorsqu'on ne prtend
S,
s.

IJnDE, (p-^)vERBA MEA DOLORE SUNT PLENA, IVS verba mea absorpta sunt, deglutiunlur, q. d. Prae dolore loqui non possum vox me dficit, et vox faucibus haeret. Verba prae dolore non possum perfect proferre; tantm abest ut niraius fuerim querimoni,
;

TW

XIII,

21

651

IN
gravia,

LIBRUM JOB
si

52
trutin et peccati mrita et supillis

tam

duris Deo punita

fuisse

qum

illorum

quis

qu penset
,

denieriium exigeret. Ita sanctus Thomas, Hierony-

plicii

pondus

hoc pr

mult gravius apparilu-

mus, Gregorius Bed Cajetanus Dionysius Hugo,


, ,

runi.
Alii

Lyranus, Cyprianus,
potest
:

et alii.

Qu

senlenlia sic exponi

hoc loco non divinam iram seu suppicium

conferri putanl
q. d.
:

cum

Jobi peccatis (quia Job sibi con-

Primo,

Si vos, qui exsolius

pcen magnilu-

dine de peccali gravitate judicatis, peccata


ter

mea

in sta-

quitatis

appendi videretis, ulique vel vestro

ob qu tantam iram pnamve meruissel) sed Jobi gemitum el querelam cum dolore comparari, quem ex dura ill carnificin
scius
ulla peccata,

non agnoscit

ipsorum judicio pnae, quasmodoperpetiorexlreinas,


delicta

capiebat, quasi videlicet

non tantm

ipse quererelur

mea, qu venialia lantm sunl,

infiniiies

ex-

ac gemeret
tis

quantum

exigeret provocarelquc calamita-

cdrent.

alque doloris magnitudo.


;

Quod Sanctio noslro


Job dicat
:

Secundo, ut suppicium non


tis

cum peccatorum
quod

meri-

mihique pJacet inagis

ac

si

Utinam

ille

conimensurclur, sed

cum

eo,

vel legc vel

meus gemilus
peccatum
dolore

et interni doloris signilicatio,

quod vos

ex consueludinc subeunl peccaiores. Soient enim certis deliclis

dicilis et divini furoris

irrilamentum,

cum

cert pcen legibus constitui,


aliis

v. g. quialiis

quem

palior in stater ponerelur, et fideli pen-

busdain infamia,

mulcla pecuniaria,
,

exi,

deretur examine, plan cognosceret, qui recl de utro-

lium

aliis

flagellatio

aliis

pna

capitis

gladio

que judicaret, long dolore meo minoremesse gemi-

patibulo, rot, etc. Quibus oninibus licet vel mini-

tum

cm

dolor

sit

mum

niorlale peccatum, si intrinseca ejusmalitia spe-

expressus ab eo gemilus
quatui
oralio
;

omnium acerbissimus neque minimam illius partem asse,

ctelur,

non

satis puniri possit

nihitomins

si

judex

ebrietalis aul simplicis fornicationis

reum

in

crucem

quare mirum nemini videri potest, 6i quid mea querulum resonet et amarum. Qu Sanclii

ageret, illum supra


lur, quia lex vel

peccatorum mrita punire dicere-

nostri expositio videtur Jobi

consuetudo long minus ejusmodi

peccalis suppicium decrevisset. Sic etiam quia in hc


vil

modesti conformior, qu non long abeunt quolquot translationem septuaginla Inlerprelum sequuntur, qu sic habet Et -pp
:

Deus non solet peccata

levia, qualia in se

Jobus

rt; '.(jtmv (jxviaat


Cu-j''o

u.o'j r,v
fctt!

p-yiv,

r; 8k Suva

p.ou

apai

hrere non negaret, tam diroet atroei mulctarcsupplicio, ide

ijj.cOnu.aJv,

Sri u.|jt.ou

irapaXa PapTepaVrai. si
et dolores

Dei consuetudinem veluti legem


ail

quamdam

enim quis appendens appenderet iram meam,

seu judicium legilimum considerando

Jobus, qud
;

meos
ris

lolleret in stater pariter, utique

etiam aren maei

ut potis aposiopesi usus fuisse videar. Balbutio pts dolorc dislinct atque articulal loqui non ppssuiu. Non alin. Singullus verba impediebant. Sic fcr loLacrythis obortis, sihgkttti quitur Apul. Asin. 1. 11 crebro sermonem intcrficiens, et -erba devoraus, aio. Smesa verba, autpolis suspiria, mini exciduht. Aliij vrba me sunt prava. Verbum Tu occurrit Obad. v. 1(3. Sed ibi aeliv. est, hic neut. Snstis potest esse reciprocus Verba se absorpsernnt. Potest et transitive aecipi. Ainici deglutiverunt verba mea, i. e., pnetermisenint tahqum nibil signifie.anl.ia; non gustaverunt ea, ut qui boium dglutit saporem cibi non percipit. Al. sic Oralio et verba me deficiunt, quibus magnitudinem doloris mei exprimant. Magai dolores obmutescunt. I'ro magnitudine rerum parce ac modrai pstus sum. Verba mea corrupta sunt, vel perdit a ; id csl. vix loqui possum. Alii, prcipitata sunt, i. e., temer effutiuntur vi doloris verba extorquente.
:
:

gravior crit; ubi S. Cbrysostomus annott


-yp

-^ap

n (lielum esse pro ddt


transtulit
:

utinam, quod
u.o'j
ri

Symmachus
quin utinam

eiSs

<jto.9|jueto

p-yri,

pmderaretmr

ira

mea. Iram porr Chrysostomus et

Polychronius hoc loco exponunt Ou^tav, dejectionem


atque gritudinem animi. Videtur aulem Job hic re-

spoodere ad dietum Elipbazi supra cap. 5, vers. 2,


ver stitt.'um ir.ierficit iracundia.

Vox autem
ac

Paprep

respondel hebro textui, qui rr ^va;, dolores expriniit

per
:

nomen

singulare iniinini generis


crit

si

dice-

remus

Calamitas

gravior aren maris. In aliis


,

Grcis codicibus

est Papiirepx, graviora


p.ci,

et supplet

Olympiodorus, Ta cjv^OsvTa
C-vTa
,

ai uu.sv Trapaosj-

qu

simut irrucrunl in me, et ad


:

mrorcm admali contingit

(Synopsis.)
dicat,

ducunt. Hebraicus textus habet

utinam appendendo

inut Proverb. 27, 3 gravitas lapidis, et anus are'i, ut mulestia stulti gravior ambobus. Verbum
:

Arena maris, proverbiali usu rem gravissimam

appcndeietur imeundia
in

mea

el quitli/u/d

bi'uncibus, elcvaretar simut.


:

Eodem prop modo


et

masculinum "Xji rfrendum non ad Tfln, quod proxim prcedebat, sed ad rembtius masculinum WT}2.
Shnilein constructionem vid. Proverb. 27,9. In verbo iyS eiplicando inler se dissident interprtes. Ilcbri consentiunt in absorbendi, deglutiondi nolione, ducli ioeo Obad. v. 10. 1SH1 ini!/*, quem vertunt Bibunt et degluliunt. Conduit Arabicuin Vcrsavit ore, tum deglnlivit. Hoc lamen loco verbum intransitiv seu passive capiendum volunt, unde Kimclii in Lexico h, I. explicat absorbentur et perduntur. Sic jam Aquila iri toto pr,|j.aT [j/ju xaTETOno-av (sic Cllim legeildum CSSC pro xaTE7raT-/i0viaav, rccl Drusius conjecit). Verba dici exislimant absurpla, qu distincte et articulat non proieruntur, sed quasi inlra os absorbentur, quod fil in inagno dolore. Ul nostri loci bic sit sensus Gravior est arena maris rumn mea ; bine fil ut pr dolore et vi mali loqui non possim , vox me deiieiat , et iauibus hwi'wtf. (Itosemnuller.)
: : : :

Chaldus

utinam appciulereturira mea

conturbatio

mea
Dei,

in stater. Juxla quas translaliones ira

non

est

qu de Jobi peccalis pnas

exigit, sed Jobi ipsius,

qu suum dolorcm

significavit, verbis

animi comniosciliiiis

tionem et indignationem quaindam indicanlibus,


cet quoad exlernam

verborum
teste,

speeieni.

Nam

in

omnibus, vel ipso Deo


suis.

non peccavit Job

labiis
,

Quare hc sentenlia mihi


Pineda

niagis probatur

et

prter Grcos ex Latinis sequuntur Eugubinus, Valablus,


et Sanctius; et
uli

e inclinant Mariana et

Ludovicus Legionensis,
His
ila

Sanctius testatur.
il
1

secundm

litteram explicalis,

ml dunlaxat

observatione dignum videtur, insacr<s Litteris stater

nomine divinam

siguificari juslitiam, veluti

apud Eze-

653
chielem ubi propheta jubetur caput
radere, et

COMMENTAS IUM CAPUT


el barbrt

VI.

65*
falsam Eliphazi sententiam coarguat,

omnes capillos

in

unum

collectos in

suam qudam

judicio, sed

qu putabat prsentis vil adversitates semper esse

juslissim staler ponderare, eosque deinde in 1res

pnas peccalorum, adeque


falsum,
sic

viros justos
:

nunqum

parles qualis ponderis dividere

partemque unam

gravibus adversitatibus subjacere


si

quod palet esse

ign comburere, alteram glatio minutalim concidere,

ad juslili trutinam expendatur. Quare Job


:

poslremam
adniodm

demm
in

in

ventiim spargere

ubi

quemHe-

argumentalur

Si propler peccata

mea base pa-

ipsomet contextu explicatur,

pili

ferer adversitalcs, debuisset saltem in slaler juslili

bros significabant, quorum sceleribusdivin jusliliae


stter ponderalis, eoruni
in ips civilale,
alii
alii

appendi calamitaset peccalum, ulsecun :.'m qualita-

faniis et peslis incendio

tem

et

proportionem

unum

alleri

responderel

jam

extra civitatem Assyriorum gladio

aulem cm per Dei gratiamtantmvenialium

delicto-

perimendi

alii

in caplivitalem

abducendi, in varias-

rum mihi
sustineam

conscius sim, et graviores in he vil

pnas

que regiones

et provincias quasi in

venlum

disperliljris

qum

ulli

unqum mortalium,
,

etiam scele-

gendi ab Ezechiele prdicebanlur. Sic etiam in

slissimo, inflict sint

utique est consequens,

me non

Regum

4 cap. 21

13

Extendam,

inquit Doniiuus,
et

ob peccata sola cruciatus hosce perpeli, prserlim

super Jrusalem funiculum

Samari

pondus doms
:

cm

constet etiam multos sceleratos usque ad extrefer vit spiritum in hoc

Achub; pro quo Septuaginta transtulerunt

Et extentrutinam

mum
de

mundo

prosperis rbus
aliter libi

dam

in

Jrusalem mensuram Samari


id est,
in

et

uti, et justos

sp

affligi.

Quare, mi Eliphaz,

doms Acbab,
poscam quibus

easdem pnas ab Jrusalem de-

afllictionibus

philosopliandum esl ; quandocpiidem

Sainariam animadverti, quemadmo-

dm

exponit D. Cbrysoslomus Homil. in Psalm. 95,

cm culparum pn sunt in stater posit, culpas nunqum omnin exquent, nedm excdant. lia D.
Thomas ad hune locum.
Allegoric S. Gregorius lib. 7 Moralium
,

ubi in
est ad
es

eamdem

sententiam affert
:

illud

quod diclum
et

Balthazarem

Appensiises in slater,

inventas

cap.

1
:

minus habens. Quo locodocetsanclus Chrysostomus


punit trulin librare ultionem.
lib.

stater nomine

Christum ipsum
nisi

intelligit

dicens
et

Deum cm

Eumdem-

Quis alius slater nomine

medialor Dei

ho-

que locum expendens Rupertus

7 de Victoria

minum

exprimilur
venit, ac

qui ad

pensandum vit

noslra;

verbi Dei cap. 4, duobus modis exponit id quod dicitur


:

meritum

secum misericordiam suam simul


;

Inventas es minus habens; uno modo, ut

sit

sen-

ac justitiam detulit

sed misericordi lance pr-

sus

Ego te
in

excitavi ut peccantes mihi populos


est in facto tuo

emen-

ponderans culpas

nostras

parcendo

levigavil.

In

dares, sed

minus

qum

in proposilo

manu enim

Patris quasi statera miri libraminis fa-

meo;

meo namque

proposilo bona
,

est inlentio,

ctus hinc in se cata suspendit,


s

cakmitalem nostram

et illinc pec-

qu

defuit in facto tuo

siquidem tu superbi et
ilaque deest in pondre,

Verm Rupertus,
:

1.

2,

de Opeiibus
,

crudelitali servsli;

mullm
in

Spirils sancli, cap. 8, stateram

hanc non Christum

quia deest lolum quod esset laudabile, id est, inlentio


juslili
;

sed crucem ipsam interprelatur

Erat, inquit

crux

altero

modo

bunc sensum

Inventus es

slatera Patris

habens disposita hinc in lance


,

judicii

minus

liabens, quia

me non

glorifiesli. lia

Rupertus.

peccata mundi

inde in lance misericordi caami:

Ratio ver car divina justilia staler nomine ex-

talem generis iiumani


las in
dicii

sed

vicit

pondre calami-

primatur ea est, qud tam culpa

qum peena

juslo

lance misericordi, Iancemque suslollens ju-

ne pna culpam excdt quanqum semper minus inferalur Deo supplicium qum culp promereanlur juxta illud Psalmi 102, 10 Non secnndm peccata nostra fecl nobis. Quare e tan ! m slatera adhibetur, necriminum alrocilalem pn superet magniludo. Quo sensu diclum est in

examine ponderenlur

decussil peccata in
:

profundum maris

juxla

illud, Mich. 7, 19

Projiciet in

profundum maris

omnia peccata nostra.

tolius generis

Chrisli enim dolcntis passio humani doloribus superaddita prpon-

deravil. Plus

enim pnarum de human gnre sumculpa meruisset.

ptum

fuit

qum

Quod enconiium
canit Ecclesia
in

Proverbiis

Pondus
:

et slatera jndicia Dofriini sunt, et

tanqum illustrissimum de crucc

apud lsaiam
in

Pouam
item
:

in pondre judicium et jnstiliam

hymno

illo

de Passione Domini, Sedulio, sccundm


:

mensur

In mensur contra mensuram cm

pluriniorum sententiam, composito


Scata cujus bradais
Secli pependit pretium

objecta fuerit judicabis

eam

id

est, punies

eam

in
,

mensur pna} qu respondeat mensur culp queniadmodm exponit D. Thomas in suis Commentariis

Sttera facta corporis.

super lsaiam. Quod non est ad proport: onem


,

Hinc

collige,

non omnes
;

afflictioncs esse propler pec-

arithmeticam

sed ad geometricam revocandum

ut

cata ejus qui affiigitur

ut palet in Christo, el S. Jobo,


,

minoribus quidem peccatis minora, majoribus autem

qui liguram Christi gessil


perpessi fuerunt
sia
existit

et aliis Sanclis, qui plus

majora supplicia inferantur, nunqum lamen peccatis


qualia. Ut ilaque S. Job hoc loco Eliphazi calumniam
llilueret,

qum

essent merili.

Undc

in Eccle-

thsaurus Indulgenliarum ex meritis pas-

seque non ob peccata, sed ob

aliain sibi

sionis Christi el

Sanclorum, qu

in ulililalem

nostram

ignotam

divin providenli justissimam rationem


eterucialibus exerceri oslenderet,

redundant,

et piis suffragiis

eorum nobis prosunt ad

taillis aflictionibus

salis faciendum

pro peccatis nostris.

securus ad juslili

trutinam

ntillius

sibi

gravions
conlcndat

Porr

illud

Undc

et

verba

mea

dolore sunt ptena,


;

culp conscius appellat, non ut

cum Deo

placuit inlerprcti ad

sensum vcrlcre

id

quod

sic

per

655
elegantem Hebraismum dicitur
sorpta suiu per
glutire
,
:

IN

L1BRUM
ab-

JOI!
,

656
ET TERRO,

Ideb verba

mea

QUARUM INDICNATIO EEIBIT SPIRITUM MEUM


res

vcrbum vhlugh; quod signiiical deabsorbre. Deglutire autem verba aliquando


:

Domim
si

militant contra me. Quid

mirum

inquit

Job,

lamenter, ac in modos lugubres verba prosagittse

loqui significt prcipitahtr cl inconsidcrat

sicut

mam?

siquidem

Domini, qu sunt ingenlia

et

de impio per
51, 6
:

lioc

vcrbum

dixit aliquando Psalmisla

citer validissimas verti volunt, ut

Dilexisti

omnia verba prcipitationis (propri

eodem sensu

sit

addilum Dei nomen accipiendum, quo in phrasi Sn-^TI ,


7, ubi nol. conf.

devoralionis), lingua dolosa. Sic per


cilur

idem vcrbum

di-

montes Dei, id est, maxiini, Ps. 50,


Alii -.Sagitt potentis, ut

Salomonc

prov. 20, 25

Ruina est devorare

'1W non Dei lantm, sed


:

sanctos (alis sanctitatem) et post votum retraclare.

Id est Exilium est devorare verba sancta, et prseci:

Sagitl pocujusvis potenlis epithelon sit , q. d. tente et l'orli impacl. Sed mult gravior existit sensus, si HU? , ut cseteris , quibus occurrit , locis , ita et Iclus sahic, de Omnipotente inlelligimus, ut dicat
:

pitanler et inconsidcrat proferre verba tua in oralio-

gittarum Omnipolentis sentio.

ne, et post vota reverti ad peccata

sicut contra
dixit Sapiens

de verbis malur et sensat prolatis


prov. 25, 11
:

Mala aurea

in lectis argnteis,

qui lo-

magnitudine ac polenli inl'erentis oslendit gravissimum esse suum dolorem. An non gravissimum esse vulnus oportet, quod lam polente jaculalorc, Dco omnipotente sit illalum?

Hcbraicum textum esset Verbum dictum super rtis suis. Mulke enim sunt rolse, super quas si verbum deporlelur non
quitur verbum in tempore suo. Juxta
:

prcipitabitur

si

ver nimis inconsidcranler pro-

nunlielur

quasi de curru in terram desiliet.

Unde

auctor Ecclcsiaslici auribus adhibcl spinas, ne audiant

linguam nequam

ori

autem

ostia, seras, frena ac sla-

teram verbis
curru ruplis
tium

conflari

quoque

vult illa sicut

urum

et argentum, ne labatur lingua, et cadat quis (velut

rolis) in conspectu

inimicorum insidian-

sibi; et sit

casus ejus insanabilis in morlem. Apta


aliis

quidem

est

cum

Melapbrasis

po'eticse talis

hujus

Hebraismi applicatio, ut absorpta dicantur verba, id


est, justo breviora, juxta trilum illud
:

Hoc considerare jubet socios ; tuni enim cos facilis ignoscere sibi sperat qud in lam acerbas querelas erupisset. Simililer Davides queritur Ps. 58, 5 Sagitt tu in me adact sunt. HOy, Pnes me, seu mecum, q. d. Mihi adhrenles ; Alexandrinus et Lav t> co(j.o.t jj.ou in corpore meo ; tinus velus rect Syrus et Arabs In carne me ; Chaldus Hra , in me, reddiderunt. Magis exaggerat dm addit 1U7N 'mi nriV7 Dnan quae verba tamen ambigua sunt qum nomen mi vcl pro nominalivo, vel pro accusativo accipi possil. Si prius velis, vertendum erit Quorum venenum meus bibit spiritus. Ita venenum imbibi dicitur. vuluerato , id est, visceribus immisceri, penilisque implicarimcdullis, metaphor desumpl veneno tinctili, sive coloribus, quos lana dicitur bibere, imbibere. ha Seneca in Hercule lo, vers. 560 Nunc congeratur virus, ut vestis bibat llerculea pestem
, :
:

Sensus tamen
TEpo;
,

erit

non minus elegans, im

[>.<paTtx-

Vix
In hoc

satis esse

queunt tantojam verba dolori,


significt festiita

autem loco hc forma loquendi

nanter et minus distincte verba proferre,

ut vebe-

mentissimus ob rcentes gravissimasque calamilatcs


dolor verba qu3sdamamaritudineplena ab eo extorserit,

ni! capias in accusativ, uli et fecit Alexandrinus Ov 6j|j.6 X7lvi [aou t ai[/.a, quarum fur or bibit sanguinemmeum, ut in velere Vulgat redditum. Syrus et Arabs Et venenum earum bibit , exhaurit, spiritum meum vilalem. Venenum dicitur exsorberc medullas alicujus, qum cas ingenti cum cruciatu
si
:

et

erumpere

fecerit

ide Vulgalus verlit

Unde

et

verba

mea dolore
et

sunt plena, id est, ex abundanli

affli-

consumit, iigur deprompt ab aestu huinorcm ebibente et consuinente. Simililer Sophocles allatus Schultensio ad h. 1., in rachinn. v. 1001 pestem, qu Hercules vivus desumplus, describit
, , :

clissimi

cordiscumaliquozeloprolata;quem immrit
impatientiam nuncupas. lia Bolducius.
:

irvEp-ovo
*ocj> 5'Jvot/.5)v,
i/.

p-npx;

iracundiam

Je x,Xtopv aip- p.ou

Septuaginla reddunt

XV ;
legit.

'oucs

r pr^-ar

Ilir.ty.v
(/.ou

&n
:

<m

<pa).*

Sed, ut videtur, verba

mea

sunt mala. lia


:

quoque sanclus Augustinus


(./.aara.

Aquila

m, toto

y.m

y.aTEra.Tr.O/Kjav

Propter hoc verba mea con-

clcata sunt.

Quam
:

lcclionem sequilur Complulcnsis.


(/.o

Quai Ciccro in Tusculan. 2, 8, imilatione sic expressil Ha'c me irretivit veste furiali inscium , Qu lateri inhrens morsu lacerai viscera Urgensque graviter, pulmonum htait spiritus. Jam dcolorera sanguinem omnem exsorbuit. Vividioribus coloribus id pinxil Lucanus, Pharsal. 9,
j

Symmachus
peramari
lue
:

O Xo^ot

KaTcnxpGi

Sermones mei

v. 741, seq.

s^oW,

intercsi aut molesti. Diluit

autem

Ecce subit virus tacitum carpitque medullas


Ignis cda.x, calidaque incendit viscera tabe. bibit humorem cbxa vitalia fusum Pestis, et in sicco linguam torrere palato
Ccepit

notam

impatinliae,

quam

visus est incurrere dici


illa, licel
,

suo malcdiccndo, oslcndcns verba

Eliphazo

vidercnlur, non lamcn rever fuisse mala

ncque ex

indignalione, exccralione aut turbidiori aliquo affeetu

mi

processissc, sed doloris, molestiarum, amaritudinis


et afflictionis magnitudine cl

spiritum vitalcm dsignt, ut infra 17, 1. Jarelii nionuit alludi hc diclione ad niorcin Persaruui velerum , aliorumque antiquorum
h.
1.

Ceelerm rect

vehementi

111

extorta
aliis

populoium,
rin

esse

Signfcabat

enim quid pateretur, non quid

precarelur malc, aut quid injustum accepisset Deo;

Ne mireris animovecommovearis, Eliphaz, qud isliusmodi verba prolulcrim crucialus enim ade
;.

d.:

quo praesentio775: Ungere tela manu, ferrumque armare veneno. Simililer Ovidius, lib. 1 de Ponlo Elog. 2 de Scylhis Qui mortis svo geminent ut vulnere causas ,
sagittas

veneno

illinendi,

morlem

afferrent. lia Virgilus yEneid. 9, v.

immanis

et insolcns

est, ui sine

impatientiae culp
;

verbis tristibus nirorcm exhalare debuerim

cujus
l!

ampliorem
Vers.
(1)
<i.

in

sequentibus ralioncm raidit.


sauitt/E Domini (1) in

Quia

Omnia vipero spicula felle limmt. Conf. Lydii Syritagma de re militari p. 118, scq. icuchzeri Physica Jobi, |). 26, ei da a. u. n. Morijfhl., part. 3, n"'7r>5, p. 52 J. Perslat noster in Uguris Terrores Dei dm addit re bellic desumptis aciem contra vie instruunt. Terrores, id est,, iclus ter(

me sunt

;
I

ribiles

Deo

inllicli

tanqum

acie inslrucl

incum'O'O'iy',

1TO 'Sn,

saijillas

Omnipotcntis, quidam simpli-

II

bentes sislunlur.

OTT'

concise dictum pro

657
porlentosa mala Deo
discruciant
,

COMMEJSTARIUM. CAPUT
illata
,

VI.
si

658
percussus et tribulationibus vexatus
;

me

ita

sauciant atque
Ipsa

illum sunt,
est
,

ut respirarc nequeam.

nimirm

pax

illi

erit

et

niliil
:

est

mali

vivit

Dominus*
in

testata prodigiis indignatio Dei eripit mihi halitum,


et terrore, qui oritur praelio Dei tela vibrantis, exa-

Quarc?
sunt
;

explicat hic Job


scilicet id

Quia sagitt Domini


in

me

qu

quod

nimat

cm adhuc
et

arcus ejus intenlus

sit

ad plagam
,

num
i

erat interimunt, et ad
lib.

me humanum et terreDeum redire cogunt. lia


:

ulteriorem. Describit

Deum tanqum bellatorem


attribuit. Sagittae

cui

sanctus Gregorius
inquil
,

7 Moralium, cap. 3

Sagiltae,,

aima, arcum
usurpantur

sagittas

autem
prseser7.

Domini spirilum hominis ebibunt

cm

su-

pro dira vexatione proverbiali specie in Scriptur


;

pernac animadversionis sentenli afflictam

mentem

cujus rei cxempla sunl obvia


,

tim in Psalmis

ubi de Deo David


,

ait,

Psalm.
et in eo

13:

ab elatione compescunt. Sagitl Domini spiritum hominis ebibunt, quia intentum exterioribus introrsus trahunt.

Arcum suum
vit
alibi,

tetendit

et paravit

Muni ;

para-

Et post pauca in

eamdem
justi

sententiam

vasa mortis; sagittas suas arjentibus


doloribus confctus1
37, 2
:

effecit.

Et

Sagittarum, inquit, indignatio


<

spiritum ebibit;

eadem utens dicendi ratioQuoniam sagitt tu infix sunt mihi. Ad quem locum S. Basilius Davidem cum Jobo
,

quia supern scnlenli eleelos, quos in peccalis inveniunt,


transfixa

ne

ait, Psal.

dm

vulnerant immutant ut duritiam


;

suam

mens deserat atque ex


,

salutifero vulnen'e in

comparans
t
c
i

Quemadmodm,
,

inquit,

Job diaboli sa-

sanguis confessionis currat.


ita
,

Sed ha;c

utramque
:

gittas ulcra ipsius corporis

quoniam permissione

parlem

pulchr verst hoc loco S. Chrysoslomus


inquit
,

Dei facta erant, Domini sagittas nominavit


Sagittae

cm

ait

Si

quem

vides

habentem ulcus
,

vermes

et

Domini

in corpore

meo

sunt
:

quarum
dixisse,

in-

saniem corpore defluentem


aut ulcus curantem
qui
;

nec vulnus tamen

dignatio exhaurit sanguinem


est etiam

meum

sic verosimile

alterum ver pariter affectum


secelur, et
,

Davidem hic

sagittas

Domini

quo-

medicorum utalur oper, qui uratur,


,

c <

niam permissione Dei adversarius ipsum impugnabat


,

acerba medicamenta degluliat ulrum islorum quso,


lugebis ?

ut disceret
etc.

non dicere

Non commovebor

in

eumne

qui a;ger est

nec curatur

an

eum
po-

ternum,
tori
,

Quapropter merit traditus est lenla-

qui seger est, et curatur? haud dubi quin


tis,

eum

animam ipsius atlingens majori damno ipsum qum Job affecit. s Simili fer ratione mytlio

qui

qui

cm

aeger sit
;

non curatur.
ne dicas

Ita

quoque pec-

catores sint
aller

duo

quorum unus quidem punialur


;
:

logi et poetae fictos suos

Deos arcu,

jaculis sagitlisque

ver non punialur


diviliis affluil
,

Bealus hic
,

est

instruentes

Jovi fulgur dederunt ob facultalem pu-

quia

orphanos spolit

viduas oppri-

niendi

Apolloni sagittas propter facultatem persua-

mit, tametsi non aegrotat; sed

cm

rapiat est in exi-

dendi; Cupidini tela, quae


qu33 ipsis
fict,

amorem

concilient

sed

stimalione, cumulalur honore, dominatur, nullis adversis

hc

atiori

ac sanctiori sensu in sa-

rerum humanarum casibus


,

lditur,

non

febri,

cris symbolis

Deo vero tribuunlur.

non

affliclione

non

alio

quovis

morbo

liberorum
:

Porr

saddai dicuntur
et

quse hic Domini, in Hebro HU7 quod verbum ad Dei benignitatcm amorem refertur unde facile apparct Joburn, licet
sagittae,
;
;

cingitur choro, senectutem bcal transigit


lu

at

hune

maxime

luge qud segrotet

nec tamen curelur.

Ilaclens S. Chrysoslomus.

Sed ut ad sagittarum

harum

sagittarum Dei vehemenliam in inferiori parte

imagincm redeam
Ilabacuc dicens
:

sic

eam ad.hanc rem usurpabai


,

vald sentiret , eas tamen per ralionem superiorem

In luce sagittarum tuarum ibunt


si

in
:

tanqum amoris
rio,

sagittas benign Dei


:

manu submis-

splendore fulgurantis liast tu, 5, 11, ac

diccret

so prorss animo suscipere

ncque ver caret myste;

Tune

lenebris vitiorum

erumpenl cm

tribulalio:

qud eas

in se esse dicat

quod boni ominis esse


Jaculabatur scilicet
inti-

num

jaculis cos sagitlaveris. lia i'erc

Rupertus

Sa-

ex Jonath jaculatione

colligitur.

gilt tu et fulgurans hasta lua, id est, plagoe lu


et eruditio tua

arcan signicatione sagittas in gratiam Davidis

lumen populo luo prbuerunt.

Vide

mus

ejus amicus Jonathas


:

et hic

quidem sagittarum
quia pax

islum locum fusis

me

explicatum
,

t.

3 Exposilionis

scopus sensusque erat


intra te sunt, toile eas
est, et niliil est
,

Si dixero puero, Ecce sagitt


tu veni

PP. Grcorum

in

Psalmos

ubi Scriptur quoque

ad me
:

tibi

Canlica explicantur.

mali,

vivit

Dominus

si

autem

sic lo-

Job itaque adversitates suas Domini sagittas nuncupat


:

cutus fuero puero: Ecce sagitt ultra te sunt, rade in

tum quia Dei amor arcum suum

tetenderat

pace; quia dimisit

te

Dominus,

Reg. 20, 22. Aplishujus sensum


illu-

jaculaque paraveral, quihus Jobi corpus tanqum sco-

sim quidem hoc nrysticum


strt.

loci

pum
et

attingeret, ut amoris telis

confixum remaneret

EtenimsiDei

sagittae ultra

peccatorem sunt,

sicut

ceryus majori
viloc vclocis

siti

inardescens ad fonlem
:

actum

est de illo, et dimisit


:

desideria cordis ejus

at

eum Dominus secundm enim ver si sagittae intra


,

alern

curreret

tum quia explorant


(inquit

interiora pectoris.

Dominus enim

Ambrosius
per-

WNipS npnba
:

coll. 2 Sam. 10 , 9. Jud. 20, 20, 22. Alexandrinus Otav obEtop.ai XaXev xevtocw u.s, cm enim incipio loqui stimulant me, ut habet velus Latina. Pro iffiD legit T\r;3, quod vel simili sensu , ut
,

in Psal. 52) ide dal tentatori potes ta tem, ut homi

num

in tcnlalionibus

probclur affectus

ide

fit

secutio, ut fides luceal, virtus excellt,

mens

interna

myb

omnibus manifestetur. Ergo

tenlalio quasi sagitla

ni", protendit inarticulat vocem, clamorem, ululavit, retulit. Syrus: Et terror Dei me perferruit, quasi pro 'j121V legissel

Isa. 50, 4, accipit, vel

ad

verbum

pntrai interiora hominis,


serntatur interna
;

et

quasi gladius Dei, qui


latilans virtutis de-

ut

nimirm

ttWBP.

(Rosenmulkr.)

cor inagis illuccscal.

, ,

659

IN

LIBRUM JOB
Moralium, cap. 3, haec
a

eo
ita

Caeterm Septuaginta significanler hune versum Bs'Xi 7p Kupiou w t a^utp. | vertunt lioc modo
:

explicantem

Jusloruni

inquit,

mens non solm perpendit quod


:

tolrai,

sed

artv ov

6u[/.d

aTv x-vsi

p.cu
;

t3

acp.a

Sagitlcc enim

eliam pavet quod restt

vidit qualia in

lic vil

Domini

in

corpore

mco

sunt

quarum

furor

earum

ebibit

epatitur; metuit ne poslbc graviora palialur:

jam

sanguinem meum. Ccrt corpus Jobi quasi scopus fuit, in quem Deus iidem probaturus lela inlorsil quibus
,

ergo sentenliam tolrai

in

pnam

sed minas adiiuc


ait
;

futuri judicii formidat ex culp.

Hinc Psalmista

sanguinem propemodm exbausit.


Scholion exponit,
xavo, potenlis;

Illud, fUXm Kjupw,

In

me

transierunt ir tu, et terrores lui conturbaveirae

ut brachium valiindignalio
,

irunt me. Interni quippe judicii, postqum


<

per-

dum

jaculantis ostendat. Furor

aulem seu

transierunt, eliam terrores conturbanl; quia jam aliud

hic dicilur vehemenlia et frequentia plagarum

quae

< <

de damnatione patimur

et
s

adhuc aliud de lern


ille.

symbolumestindignationisDei,id
nis, licet

est, acris casligaliolia

damnatione formidamus.
,

Sic

Non solm

igitur

ex amore et non ex odioprofectae.

Olym-

vulnera et detrimenta

sed eliam terrores atque for-

piodorus elPolychroniusinCalen. Valablus denique

midines in hc vit nonnunqum Sanclos exagilant


alque conturbant.

ex

Hebrse origine vertit

Sagilt Domini in

me

Non enim possunt non vehementer


ii

sunt,
:

quarum venenum meus

ebibit spirilus
,

meus.

Quasi

tiinere et expavescere
pracsidii sui

qui

Deum
,

in

quo uno spem


,

dical

Haec saevior plaga est

qud positus

in tant

posuerant

sibi adversari senliunt

qu

venenum sagiltarum quas Deus in me lorquet non enim lam graviter et acerbe me vexat tt aerumnarum numerosa plaga
calamitate spirilus
ebibit
:

de causa David

ait Psal.

54

Cor

meum

conlurba-

tum

est in
et

me,

et

formido mortis cecidit super me.

Timor

tremor venerunt super

me ,

et conlexeriint

me

qum mea

cogitalio,
:

quae avide ebibit et exsugil

tenebr. Sic de Christo quoque Salvatore in horlo

quippe vix cogitare possum venena aerumnarum quae dolorem minuant ej, animum lvent ad venena plagarum silit animus, acerbitates cogitt, mole:

agonizante scribilur in Evangelio, Marci 14, 55,

quod

cceperit pavere

et

taeder

Sed septuaginta
et ejus

Interprtes ullimam hanc versus partem omiserunt


forte quia conlinebatur in altra
,

stissimas rationes, et in eis molestissim deliciatur.

loco po,

Haec intolerabilior calamitas est, et quae

me
:

gra-

suerunt
scilicet,

Cm

cpero loqui stimulant


,

me
ut

sagittae

vis angil: mentis acie exacuo rationes molestiae,

de quibus anl facta est mentio


,

nimirum

ego venenum aerumnarum ebibit animus meus ego cogitatione me adverss plagiarius sum me me saevio crudeliler, et pr plagis ipsis acerbis
:

indicarent causam
ris esse plena.

cur ante dixerat verba sua dolo-

Vers.
(1)

5.

Numquid rugiet onager

(1)

cum habuewt
:

fero

hoc gemo. Nonsagilla, sed venenum, quod ego sagill sugo inlolerabilem facil dolorem et spiri: ,
,

lum

ebibit

meum

id est

me

exniamat. Ilaque per

herba, non rudit herbam station rudet. Frquentes erant olim in subtrahe Judae vicinisque regionibus o;iagri ex quibus quadragenos unic interdm vnal ione inlerfccisse He, ,

Dm onagro suppetit

sagillas

taliones inlellexit

hoc loco molestissimas curas et turbidas cogihae enim et bonis auctoribus


:

rodem Magnum Josephus


,

egerunt veleres,
secernanlur.
est

aculeatae appellanlur etspinosae

et sagitlae similitudi-

est auctor. Qui de onagro narralionem suam crebris ade fabulis inferserunt, ut vera falsis operosissim

Onagros

inlueri

licet

in

nem

babent, qualens

quae longissim nobis sunt,

quorum imagincm hanc exhibent


,

ilineraria.

iElhiopi Bellua

et quae

nunqum erunt; per vana


vellicanl. Dis

terriculamenla nos

pungunl et
hi
;

porr dicitspirilumsuum ebiillis

quod idem
et

est ac se

ade cruciari

ul spiritu

pen

anima

deiieeret. Addit deinde

more Scriplu:

r claris quaenam essent islac sagittae dm subdit Et terrores Domini militant contra me. In Hebro
est ^T\zr\'P jahharcuni
;

id est

ordinati sunt, in-

mulum mediocris magnitudinis non superans, corpore ben disposilo, pingui el selis jacenlibus. Asinum non nisi auribus imilatur. A'ellus egregi pelum habet; f'asciis enim dislinguilur subnigris a-qualis latitudinis et proporalris, rubescentibus alibi ver (ionis qine in orbem ad lalera desinunl in spiras volvuntur. De onagris saep Scriplura exhibclque illos ceu belluas omnium liberlatis suae studiosissimas sitis admodm impatientes. Femellas
, , , ; ,

6lrucl acie inimicorum pris auditur strepitus, dein-

de manusconfcrunlur, ac tandem caedes passim fiunt etvuloera infligunlur; non aliter Dei juslilia quasi
instruct acie bomines aggreditur
:

verm

in

hoc

seculo

quantumeumque

saevirc videatur,

quanlacum-

que niala immillere, tantm strepitus auditur; in fuluro seculo tormenla explodcnda, signa conferenda
(lundi.
,

bomines

inipii

prosternendi lcthoquc et neci


:

Rem

confirmt Psalmista dicens Psal. 87, 17


,

comilari, teslantur (Calmel.) me, alios erudire solitum, mine ojulare; verm antea non fuit cur ejularem ut biuta non clamant juxla pabulum e(c. Ego sine gravi causa non lamenlarer cm nec bruta id l'aciunt. Si anii"!ia in defeclu pabuli mugiunt, quid mirum me, mullis gravioribus inalis pressum , conqueri ? Docet doloris sonsum hoinini osse cum brlis communec obslupesciMiduin esse in adversis. InineQ quum est miscris negare concessam nalur exposlulandi facultatem. Eliam gemitus ab invitis dolor

generis sui
veteres. Miraris

turmatim marem

In

transierunt ir tu

et lerrores lui

eonturbave-

runt me. Irae quae transeunt ad liomincs adhuc viventes, terrores qui conturbant ad vil funclos referri

possunt. Pracsenlia enim supplicia transeunt, et instar vocis vix aurem percellunl dm evanescunt futura
;

ver grassanlur, dissecanl

conterunt
S.

delent, nec
lib.

amen unqum abeunt. Audi

f.regorium

exlorquet. .lob perslringit socios, quasi illis qui mliil habenl quod querantur, facile esset calamitosos aenisare impalientiae, Non mirum vos otios de me judiet non ;eslimare pondus miseriae raex , alque care mihi indolescere quibus nihil deest. Njndices proximum tuum, antequm veneris in locuw rjits. In otnni judicio mal judicat qui causam non probe cognovil. r Non ignara mali elc. Vide Heb. i, 2, el Virgil. (Synopsis.)
,
:

661

COMMENTARIUM. CAPUT

Tl.
,

I6C
vineulis suiit fidei et

HERBAM? AUT MUCIET BOS CUM ANTE PILESEPE PLENUM steterit? Quasi dicat Non miruni vosutonagros vel
:

suis voluntatibus dimissi

rationis alieni.
licvl

bovcs long abesse miserise


sint vobis

me
;

sensu
:

cm

oninia

quoque per onagrum carnalis


hic inlelligitur
,

Isral

sive

prospra et abundantia
alienos

facile

hoc paclo

Judus
ipse

qui vinculo Domini ligari et


Isai

est lamentatione esse

quia neque onager


;

ad prsepe ejus duci contempsit, sicut in

1,5,
et

rudit

cm

in

pascuis moratur abundanlibus


l'ni satis

neque
ab

Dominus

ait

Cognovit bos possessorem suum

mugit bos

cm

habet in prsepio
rudilu

toile

asimis prsepe Domini. sui, Isral autem


vit, et populus

me

non cognosicut per


,

utroque pabulum, neque


iste

ille

neque mugitu
,

meus me non

intellexit.
,

Nam

querulo eessabil. Est autem onager


,

ut nom' u

bovem
que

qui possessorem

suum
,

et per

asinum
lidelis

qui

ipsum indicat

asimis silvesler
diffrt,

qui licet moribus

prsepe Domini
intelligitur
,

sui cognovit
ille

credens et
iste

quissic

domestico plurimm

ex eodem tamen gnre

de Judis,

deGentibus;
cognovit
,

esse totius corporis figura indicat. Nicephorus Callistus,


lib.

Isral

qui
,

9Hist. ccclesiastic

cap.
:

19, agens de

populus

Dominum eumdem non qui eum non intellexit im


,

vel

cognoscere aut
,

Indisic eleganter

eum

describit

Haec eadem regio et


,

intelligere noluit

rect onager dicitur

id est asinus
,

asinos feros magnitudine ingnies fert


fic

pelle miri-

quidem, sed superbus; asinus prae


frenis et prsepii

stultili

sed in-

morem vcrsicolores albo scilicet et nigro colore admodm inler se varialis et zon quaedam summ dorsi spin ad latera et ventrem demissas
prter
; ;

Dominici contemplor vel ignarus

pr superbi.
Plura de onagri natur, viclu ac proprietatibus
vide apud Ulyssem

atque

ibi divisa? et

conversionibus quibusdam inter

Aldrovandum
;

lib. 1

de Quadrupeini-

novam elficiunt plicaturam et varietatem. s Eodem modo describit illum Oppianus lib. 3. Apte autem Job onagro herbam tribuit alitur enim inquit Oppianus paslu herbarum quas

se implicatae mirificam et

dibus solidipedibus

de bove ver fusissim sub

lium

libri

piimi de Quadrupedibus bisulcis.

Septuaginta reddunt hoc

modo versum istum


et

tQuid enim? Numquid frustra onager clamabit,


j

nisi

abund fundit terra


loca
,

unde Grci
;

va-^po'SoTa
,

vocant

escas

requirens?
in

Numquid

erumpet vocem bos

ubi onagri pascuntur

ut WtJA^o.

ubi equi

cm habeat

prsepi cibos?

Symmachus
si

vertit.
t

pabulantur. Videtur autem inter alias herbas oleribus

Num

ingemiscit fam onager


:

adsit granicn ?
nisi

potissimm delectari,

nam

legimus apud D. Hierony-

Quasi dicat

Onager non rudet frustra

quia eget

mum
verbis

in vit S. Hilarionis istiusmodi


:

miraculum

bis

quant magis inlelligendum est


clamores edere
,

Postqum autem ad horlulum vnrant


inquit Isaac
,

nisi

qud ea

me non frustra res me deiieiat


,

hos

qu

videtis
et

hoc pomarium arbusculis consi-

dficiente clamare cogor. Utitur


,

autem similitudine

itum
c

oleribus virens?

Ante hoc ferme triennium


,

cm onagrorum
inquit, comeditis
ptis aquis
,

grex vastaret

unum

ducloribus
:

turali

duorum animalium quorum alterum indomituni naqudam immunilate fruitur alterum subjugale
;

eorum stare jussit, baculoque tundens

latera

Quare,

quod

licet

serviat, pastu

tamen suo neutiqum


significal

frus-

quod nonseminstis ? et exinde acec,

tralur.

Onager autem eos


religati,
,

homines, qui
addicli

ad quas potandas venlitabant

nunqum

neque conjugio
liccnlis vivunt

neque curis publicis

c ii

nec arbusculam nec olera contigerunt.

Sic

illc.

etspontanea quasi pabula carpunl;


,

Multa in oraculis psalmorum ac prophelarum de hc


bellu leguntur mysticis plen symbolis et doctrinis
:

bos ver conjugatos

vel

curis et muniis variis ob-

striclos, quibus paslus

non absque vinculis provenit.

ac inprimis ob silvestrem feritatem typum gerit due-

Sensus ergo Jobi


calamitale

est
aliis
,

Ego non sum

in hc

extrem

monis ac peccatoris
Psalmi
11
,

uti S.

Chrysostomus ad
in
siti

illud

cum

hominibus comparandus sive


qui optatis suis

Exspectabunt onagri

su

Psal.

105

solutis sive alligatis

minime frau-

annotavit. D.

Gregorius eliam exponens illud

dantur

ii

quippe cur lugubria carmina edant? Si


iis

Jobi: Alii quasi onagri in deserto egrediuntur, Job. 24,


5.

enim fruuntur
et

qucupiunt, quorsm querimonias


socii,

Onagris, inquit, eomparantur haerelici

quia in

lamenta geminent? Sic san, tu Eliphaz et


,

qui tametsi Reipublic

cujus

curam

geritis, adstricti

Verbum

prvj

explicandum esse ex Arabico rudere,

sitis

opes tamen vobis et honores et oblectamenta

rect jam observavit Aben-Esra, "hv h. \.sechs,ad, ut Isa. 52 , 20, Cant. 12, qum propter herbam pas^
citur.
et

circumfluunt. Quid ergo

mirum
,

si

nihil nisi
,

suave

loquamini
et

At

infelix

ego

cujus opes

valetudinem
;

T13. 113., miscuit diversas fruges, aut fnum

paleam cum frugibus , inpecorum, aut jumentornm pabulum, ut Jud. 19, 21, farragincm, [xi L..a , nott
significari

honorem ingruens

adversitatis turbo decoxit


,

quo

pacto non efferam verba mroris plena

et

sortem

T ut infra, 24, 6. Isa. 50, 24. A. Schullensii'senlenti, hoc noinine pabulum viride, ab Immore ita

adversam defleam ? Ecquid mirjim aut insolitum

me

dictum (nimirm Arabic, madefecit, rigavit, unde humidum), J. D. Michaelis in Supplem. p. 181* reel opposuit locum Isa. 50, 24, ubi ventilatur , quod in pabulum viride non cadit. Arabs , seclum, scil. gramen explicavit sed propri nott vox Syriaca frumentum eventilatum , Chaldus NI1DSDN, quod esse Persicum isaphsat , herba Medka ( Gallis sainfoin

more animantis pabulo


liare sit aliis

carentis

gemere, cm fami-

pen universis

levia
?

quoque detrimenta

^1

lucr

honoris aut salutis lugere


6.

Vers.

Aux poteritcoiiedi insulsum, quod non


CONDITU.M
?

EST SALE

AUT POTEST AL1QUIS CUSTARE

QUOD GUSTATUM AFFERT MORTEM (1)1 Quasi dicat


(1)

dicta), rect observavit


c. 31,

tom.

1, p.

Boclmrms Hieros. part. 1, 1.2, 303. seq. edit. Lips. (Rosenmuller.)

Nomen S^n
,

unde, sputum

explicavit saUvans, sive

A. Schullcns ex Arabico sputavit, jjunum quid

, , , ,

,,

665
Grani
iot
salis

IN

LIBRUM JOB
, ,

664

defectum sentit natura palatf

quidni ego

mala tam acerba, tam inimica, lam insipida natuHinc verba noslra
,

instar saliv, aut sputi.

sic vertit

r sentiam si sensus xpers sim et plan stupidus? quidni etiam sensum et acerbitatem verbis exprimam, et qu possim ralione significem? Vel
quis ade fatuus

Num comcdetur sputans jejunumve, nullo sale prditum?


Id

nemo

inquit in

merit
rite

faslidiat.

Commentant comederit sed Cum eo compart sermonem non


;

lubens glutiat

, sed temerario et salivante quasi timpetu fusuni. Conf. Thren. 2, 14. Ezech. 13, 10,

meditatum

et emol mentis qui venenum mortem cum veneno trajiciat? Sepluaginta hc ad verba et consilia Eliphazi referunt qu quod prudenti sale condita non fuis,

et

11, 14, 15. t Sputi notione nomen "Gn capit quoquc Ilgen (Jobi Natura atque Virtutes, p. 144, not.) Alexandrinus Ei PpwrlersTai prc; aveu Xo'; et Latina
:
:

sent

Jobi slomacbo grata esse non poterant


:

sic

illi

reddunt

Numquid

potest sine sale edi panis


?

aut est

potes f sine sale edi parus? Cogitande Orientalium placentis tenuibus , non fermentatis qu panis vicem ipsis prslant et sine salis condimento prorss sunt insipida;. Conf. Jalin Bibl. Archol. t. 2, p. 179, seq. Symmachus Min PpwvaeTai vpTUTOv t jati ytvi Xa. Major vetei'um recentiorumque dissensus in cxplicatione dictionis mnbn "R3. , maxime posterions nominis nam prius,

velus

Numquid

snpor in sermonibus vanis


insulsos cibos aversaris
;

Quasi dicat

Insipidos et
et sine

dum

el insulsos

sermones
,

prudenti sale aut promptus


feriatus excipies? Ccrt
,

effundes
,

aut

mal

mi Eliphaz

qui sapit insipi-

dos non amabit verborum cibos, quales sunt tui,


sed sapidos el prudenti sale conditos.

I 1 "! salivam notare,


:

non

est

dubium

conf. 1.

Sam.

21, 13, et arabic. Saliva ex ore infantis mations. Sed TDDbn aliqui sanitatem , incolumitatem exponunt

Quod enim sal cibis hoc prudentia sermonibus im virtulibus prstat. Quamobrem divinis juxia bumanisque testimoniis commendata est pru,

quin

quia verbum D;n et ben se habere, incolumem esse ben valere , significat vid. infra , 59 7. Isa. 58 16. Unde moSn Tl salivam sanitatis, id est bominis sani et ben babentis exponunt , qu est footo et insipida qum groti salsa sit et amara. Jarclii explicat salivam roboris qu scilicet mulla gignitur in ore ejus, qui fortem aliquem et acrem cibum comedit ; ut alium , in qu saliva gustus non est. Idem Jarehi ait, quosdam nomen rnaSn revocssc
, , , , , , ,

dentia symbolo bonorato salis

et

ver in co maxime,

-qud sale obveniat rbus sapor

jucunda

et veluti perfeclio,
sal

sua dlectet. Hinc

et gratia qudam qu pulchritudine omnes communi omnium sensu apud


,

doctos eclebratosque Scriptores significat xp'v


est
,

id

graliam

seu venuslalem
,

quam

qui non habet

dicitur insulsus

absque sale

invenuslus.

Qunam

ad signifcHionein to5 Qlbn somnii, quod repudiandum censet ob insertum dagescb forte. Qu (amen A. Schultensio nullius momenti dillicultas vidctur
,

ver esse potest in


sine prudentia,

human
illa

vil gratia et pulcbriludo

qu

dcor est vit et virlulis ipsius

nam
lentia

Ma).of&;

D^n

somnialor , nasci TITSn somno-

formositas? Et cernitur
parte
,

quidem

in

omni vit
ani;

nTH, salivam somnolenti , figu, unde Dlob rare existimat jejunam futilitatem verborum somniantis quasi. Gallic, addit, non absimiliter bavarder;
salivare
,

et charitibus suis comilala rapit et

omnium

mos ad amandum suum decus

prdicandum

sed

e&lfutilia et absurda proferre, bave,

qu
:

inprimis in congressu et commercio

cum hominibus

est saliva infantis spont fluens. Ad hv, nomen nostrum retulisse videtur Alexandrinus , qui sic vertit E ysOp.a t v p-/ip.a<n xvo; aut est sapor in sermoni-

T'an rubicandum ovi),et extrinsecs inlra ovum p^bn, albumen , quod ipsum salis apte saliva vitelli dici poluit. lia et Cbaldorum interpretum prior |1ibn
ovi vertit; aller MTl saliva Fallilur ilaque Micliaelis , cum 1. c. p. 778 , velerum nullum de hc significatione cogitasse dicil.)

bus vanis? ut Latina vtus reddidil. Scilicet

nomine

HTW2. albumen
(

N^oSm

niabn qud forsan niobn


,

intellexisse.

Quid aulem

legerunt, somnia videntur vanius et fulilius verbis, qu


,

vitelli.

in sonmiis proferuntur?

Mirandum

J.

D. Michaelem,

qui in Supplem. ad Lex. Iebr. p. 777, pro vult reponi main, vcrtitque : Estne sana ratio in spum somniorum? i. c. , in bisne, qu lu effundis,

mnbn

Esse aulem albuginem ovi omnis gusls experfem nemini non est nolum. el rem plan insipidam Diclione aulem mobn 7H Arnoldius sernm lactis
,

somniofum deliriis, san rationis vel ullum vesligium ? suam conjecturam non Armasse aucloritale Alexandrini inteiprclis Hieronymus Aut potest aliquis (justarc quod gustation offert mortem? Crediderim Hieronyifim aut magistrum suum Hebrauim
:

existimsse contract diclum pro 711)2 nbn, placenta, cibus, mortis; sicut dicilur Hi'Q nbl, placenta azijtni , i. e. ini'ermentata. L. Cappellus in Not. crit. ad li. 1. nomen hcbruni idem conjicit
,

mnbn

quod arabicum, papilla, extremitas mamill, ut sensus sit, id quod ultr instar saliv de extremitate mamill defluit rem esse non modo insipidam, sed et gusiui ingratam. Magis placeret, quod A. Schultens se olim suspictum esse ail, rnO"?n nomen esse Iterb .insulsai et insipida; , cujus fl, saliva, in proverbium iverit , ut twtXov et beta qu fatua dicitur unde Aristhophanes in Rariis V. 975, Tiuz'A-.y. ai/.p-y., betulas parvas, adliibuii pro insisignilicare,
, ,

coagult i signari existimat. Nec minus interprtes dissenliunt, quid velit sibi Jobus boc et scquenli versieulo, et quisnam eorum sit nexus cum iis ([u pracesserunt. Sunt qui haac propii intelliganl quasi Jobus se co inopi redaclum esse onqueratur, ut etiam insipida, ihgrala, nauseam moventia edere cogalur, ad vilain luendam. Jejunis, ex mco quidem sensu , nec in omni reliquo libro Jobus de inopi cibi queritur. Figurat haec esse capienda, el tanqum proverbialem formulant, vix dubio caret; sed quidnam inlendalur , dictu est dillieilius. Ilebr;ei inagn qu prex parle base simibludines ad Eliphazi cessit , orationem rfrant, ut velit Jobus illam insulsam esse neque admilti posse sine fastidio , quia sale, id est, prudentia condita non sit, utpote proposa; tempore non suo , non secs ac cibus quidam insipidus nauseam crt ; quasi diceret Hoc accedit ad magnitudinem doloris mei, et justam ejus causam quod me verbis vestris, quae apud me gustus omnis
.

pidis insutsisve dictis.


1

Sed

qui

minus

mobn

sunt expertia

magis

allligitis

qum rigerem

et

pro plan-

ta nomine habeam impedit nomen *H saliva , quod de sueco plant usurpatum vix credo. Equidem ae,

quiescendum existimo in vitelli significatione, quae nomini mnbn Talmudicor-um Kimchiique auctoritate vulg in Lexicis tribuilur. Videlicet aiunl Hebri in ovo duo esse intrinsecs pabn vitetlum ( Q1H
,

consolaii debuerilis. Equidem malim hSec referre ad suinmas miseiias Jobo loleiandas, quibus natura abboiiei, baud secs atque ab escis insipidis el gusiui injucundis, quas tamen devorare continu debeat. Ita hc optun cohrent cum iis qu praecessre. A inulis anhiiaiilibns simililudinein luxerai, quod elainare

nonsolcanl, ubi babenl jusla pabula. (Uosenmuller.)

665
lucet
rato.

COMMENTARIUM. CAPUT
maxime in sermone illius grati tincto et moaeQuod S. Paulus faciendum gravissim prudengusto

VI.

666
sed c mise-

rem insulsam atque mortiferam,

riarum redactus sum, ut necessitate compulsus nullo

tissimquc monuit,

dm

Colossenses instruit in hune


telligit

autem ftores ulcerum suorum,

et

modum
duits.

mala quae

Sermo

vester

semper

in grati sale sit con-

Quae ne cui forte obscura videantur ob meta,

Me sont comme viandes douloureuses, ad verbum Comme douleurs de ma viande. sQuis ver non

patitur.
:

phoricam dicendi ralioncm ut de prudenti loqui se


oslenderet adjungit
:

sentit, TauToXo-fav

esse vix ferndam

quae fastidiela-

Ut

bam, ea sunt mihi cibus maxime injucundus? ut

sciatis quomod'o vos oporteat


sit

unicuique respondere. Quasi ipsa prudentiae virlus


(

rgula moderationis, doclrina honestati?,, lux decoris.

Atque

illuc forte

Pylhagoras, qui more divinarum

lilterarum symbolis ulebatur lubens ut integumentis


sapientiae
,

retulit

nionitum

illud

suum Salem
:

et

men-

suram ne prlereas, ut prudentiam


hominibus familiaritalem

et

decentem cum

et amicitiam

commendaret.
symbolo Job
ejus

eeam, simililudinis nolam, hoc sensu adoplato, plan superfluam esse, im sensum non parm turbare. Hinc alii alias cxcogilruntinterprelaliones. Jarchius nostrum ' similem cum D'ITC, vestes (2 Sam. 10, 4), significalum liaberc conjicit, unde verba 'Onb i"!"D explicat Sicut mantilia punis mei, hoc sensu A quibus abhorruerat animus meus, nunc ver devoranda mihi sunt, illis uti nunc cogor tanqum mappis, in quibus apponitur cibus meus. Nec hic sensus salis facilis commodusque, qui vel ide non potest admitli, quod
: :

Ex quibus
insipidam

patet

qum

docte et apte
,

salis

Eliphazi
,

sententiam
,

et

insulsam

DT minime esteommunis cum D'ITDoriginis, quippe quod ad radicem n~D pertinet. Alii capiunt QTr) h. 1.
significatu arahici,

caro, et

monitionem
redarguat

ne dicam

an veris increpationem
,

atque

perstringat

indicans illam

tantin discrelionis sale destilulam,


lifero

non vcrm eliam mor-

me, seu corporis mei, quae antehc abhorrueram, ea jjam mihi sunt ut morhi mei corporis, non magis me separantur et aequ meo corpori adliaerescunt, ac morbi. Quod subtiiius est; necDn ?
dolores carnis
1

'YT

interpretantur

calumni veneno tinctam

esse,

cm

subdit

(Beteris

omnibus, quibus occurrit

vet.

Test,

locis,

AUT POTEST

ALIQUIS GUSTAUE QUOD CUSTATUM AFFERT

mortem? In Hebraeo est: YinSn ->m DriMfn-P^, Im ies tagham berir chalamuth quod ila exponilur
,

recenlioribus Hebrasis
telli
;

Si est gustns in albumine vi:

alii

cum
?

Chaldaeo vertunt

Num sapit
nostro ad
est,

saliva al-

buminis ovi
vertes
:

verm

certis

cum

verbum
est

Num

sapor est in saliva, id

gustalu (me-

tonymic enim ejus praecipuum inslrumenlum


saliva)
doloris, vel vulneris,

vel

mortis

Hebraeum
Sin
chol,

enim IDSn chalamuth compositum


id est,

est ex

dolore

(quod verbum in Pol

dolore afficere

aut vulnerare significat), et TYi)2moth, id est, mors.

Quasi dicat

Qud
si
;

si

hommes

tolerare
,

non possunt,

sed respuunt cibum iusulsum

si

indign ferunt

clamantque,

cibum amarum aut mortiferum guquant potiori jure ego borreo


et

slare coganlur

gemo, qui non cibum insulsum, sed cibum mortife-

rum, non tantm summis


et penits

labiis gustare,
!

sed capere,

exhaurire cogor
et calumniis,

Potest hoc eliam exponi


afflictio-

de improperiis

quas Job in suis

nibus sustinebat, quae quovis veneno morlifero acerbiora ipsi existebant.


capite ad

De quibus
et 21,

vide quae praecedenti

versum 15

annotavimus.

Vers.

7.

Qile prius nolebat tangere anima mea,


(1). Id est
:

nunc PRiE angusia cibi mei sunt


(1)

non solm

'nnS nominisTT,
ficationis

Difficultas est in ultim hujus versiculi diclione, T). Plcrisque iT\ est pluralis status constructi

languor, dolor, Ps. 41, 4, ejusdem signiLevit 12, 2, nv Thrcn. 5, 17, et mTO, Deut. 7, 15. Dolores punis ver per hypallagen dictum volunt pro pane seu cibo dolorum (ut Ps. 127, 2, auxyn onb), i. e., cibis molestis, et dolores creanlibus, altero horum nominum substantivorum adjectivi vicem gerente, ut Isa. 2, 20. 1SD3 vjW, idola argenti sui, i. e., idola sua argentea: conf. Ps. 119,

panis significalum habet. Cocceius verlit, : plan arbitrario, nusqum enim ITn fastidium, aut fastiditum dsignt. A. Schultens Sunt illa ut putrediuosa cibi mei. liane scilicet priinariam vim radicis nVT, esse asserit, inths corrumpi, tabescere, putrescere. Qui lamen signicatus plane est commenlilius, artibusque elymologicis exsculplus. Gesenius in Lexico 11T impurum, quod fastidiosum est, seu nauseam crt significare existimat, ut 'Dm '113 HDn vertendum sit Illa sunt ut nauseosa cibi mei, i. e., ut cibus nauseam mihi creans. Sed illa impuri nomini 'VT Iributa significatio neque hebraeae, neque cognatae alicujus linguae usu probari potest. C. F. Schnurrerus in Thesib. philolog. crit. Tubing. 1791, conjicit pro 'VD esse 'H3 scribendum, et hoc modo vertendum Talia secundum sufficieutiam meam panis meus sunt, i. e., abundanter apposila mihi sunt devoranda. Simili modo alter Cbaldaicorum interpretum verba cepit; vid. infra. Berg. in Versione Ms. hune versum sic reddit Qu ergo renuo tangere, his pascor congestis. Ego non dubito iis accedere , qui iTD idem valere existimant, quod '13 Jud. 6,5, sicut, tanqum. Nam quod eo loco legilur , nilX-HD, exponitur cap. 7, 12, per na,1N2. Ita et h. 1. ivnb-i"nD pro 'Qnb^ positum erit. Cerl nisi hoc statuas , aplum sensum ex verbis Hebraicis non facile elicias. Integri versus sententia ergo hc erit quae summum mihi fastidium crant quibus in tolum abhorret stomachus meus, iis pro cibis uti cogor. Perstat in comparationc , versu superiori inslilut, malorum quae sibi immittuntur cum cibis injucundis sibi obtrusis. Veteres in hoc versu inlerpreiando mirum in modum inter se discedunt. AlexandrinuS O S-tz-nxi Si [MU Tcaaaaai -h tyi>xnppep-ov -j'p cpto r atr |acu , waTvsp ia|J.,v Xc/Vti;. Quse veterc Latino sic reddita sunt : Sic nec anima mea potest cessare ; ftidas enim video escas , sicut est odor
ut faslidilu cibi
:
.

alium

qum

cum HVT

160, Dan. 9,24. Hinc Mercerus versiculum nostrum ita exponit Quae (subaudiendum enim versus initio <"WN, qu non respicit) renuebat attingere anima i mea, i. e., quibus mihi animus abhorrebat, et quae < ne contactu quidem dignatus luissem antehc, qurn sanus essem, et mihi omnia pro voto cdrent, e < sunt nunc tanqum dolores punis mei, i. e., iis veiuli < cibis uti cogor, sed cibis molestis et injucundis. In:

leonis. Velerum testimonia de feetido leonis halitu ad liane inlerpretationem illustrandam, congessit Bocliai-lus Hieros. part. 1 1. 3, cap. 2, tom. 2, p. 48, ed, Lips. Pro his, quae nos in Hebraeo legimus, non lanS-TO Graecum inlcrpretem Bochartus conjicit legisse Video ftorern cibum meut, unde nalam esse et quod seillam versionem Bpo'p.ov p r ar jj.ou quitur ia^Ep d<mr,v X'&vro, esse gossema, quod ali,
: :

quis

Bpdp.o'*

explicssel.

Bpo'[/.c

nempe duo
:

significat

diversissiina, fretnitum et ftorern

et priori signifi-

catu leoni saep tribuitur,

quem

p!pou.ov. et pi6p6|i.E-

Tnvpoelis vocari observavimus. Inde collepit Glosi sator, |3pop.ov de leone dici eliam cm ftorern sonal. tandem in Et Glossa, quam in margine scripserat ipsum texlum irrepsit. (maldaica cxlat et hujus
,

667
in tantis angustiis vescar alio cibo

IN

L1BRUM JOB
<

ut>8
cibi
;

qum

illo,

quem
?

lebat

anima mea, nunc prangusti


tibi
si

mei

snnt.

ant ade horrebain, ut vol tangere nollem; quid ergo


!,

Primum
lemporis

importahile videbilur aliquid


assuescas, judicabis

successu
grave,

inquit, si in lant
inl lic aliquid

rerum

diversilale

gemam

non ade
in

immutant, et aliquid prreddunt.

<

paul post et lev senties, paul post nec senties,


paul post etiam delectabit;

addunt, dun hune


cessare ira
r

ita

Non
?

potest enim
sicut

ila

paulalim

cordis

mea

ftorem enim video escas meas

duriliam ilur.
triculus

Sicille.

Quemadmodm nempeven-

leonis.

Quid flidius ore leonis

juxta illud

mal

affectus e progreditur, ut noxii cibi,

Martialis lib. 6, ad finem.

quos sanus respuebat,


ila et aeger

Tant mais Thas otet quantum non ora leonis.


!).

soli ob intemperiem placeant, animus hominis, qui mstis cogitationibus

Ambrosius
:

lib. 6,

Hexameron

cap. 3, lo-

pasci videlur, quas laHus et alacer ne ad primos qui-

quens de leone
et ipsas sure

Cibum,

inquit, fastidit

hesternum,

dem motus

admittebat. Et hoc

modo Joannes

Jesu

esc reliquias aversalur,

non aliam ob
halitu illas

Maria locum hune inlerpretatur, qui simul annott

un, niai quia

tam tetroodorc ex suo

slatum hujusmodi non solius Jobi

fuisse, sed ait

se

,ul eas necropotere vo]it,nccsustinerepossil. igo allusit Jobus cibos suos deleslatus, quasi dicerot
:

nsse plurimos similes Dei famulos ade graviter affectes, ulprolix

consueludine malorum vix aliquid

nisi
:

E mois

cibla

non minus

leter

odor quant ex ore


et Pli-

mstum mente perlractarepossent.Und rect dicitur


Consuetudo
altra

leonis exhalt.

Flelquippe leonis anima, quod


cap. 53,hisverbis
:

natura. qu videlicet

sit

quasi na-

nius nolavit
i

lib. 1,
;

Anima leonis

luralis cibus, qui est ex

gnre suo natura; inimicus.


lib.

virus grave

contacta halitu ejus nulla fera altingit

Pulchr etiam D. Grcgorius


7, ha3C

7,

citisque putrescunt afflala; reliquise.

verba

Qu

prias nolebat tangere

moralium cap. anima mea,


qui

Tropologic juxta leclionem Sepluaginta rect dixes

nunc pr angusti
alienis malis

cibi

mei

sunt,

exponit de eo
:

leonem superbos bomines referre

qui cecteris

compatitur, quasi dicat

Olim, quando

se prferunt, et flidum lialilum per superba verba

adhuevirtuti et perfection! minus sedul sludebam,

emittunt.

Qu

respexit S. Augustinus in Annotalionisic dicens


:

ab alienis malis ac miseriis


avertebam, neque
aliis

facile

oculos et

mentem
ma-

bus suis ad hune locum


ftida sunt

Nam

verba

mea

compatiebar;

nunc autem

sicut

leo vel propler superbiam, per


,

postqum ad virtutem propris


lis

accessi, et alienis

quam jactantes putent


tes carnalia

vel propter

quod amplexan-

ex charitale compati, el proprias calamilates for-

ftorem
s

leonis habent, qui propriis verhalitus,

tis sustinere didici.

Mens enim
pris

jusli proficiens, in-

bis gaudent.

Proh qum peslilcns hic


!

qum

quit Gregorius

qu

dm

sola propria cura-

tetrum exhalant htec verba odorem


halitu caetera; ferae

contacta leonis
Plinio

ret, ferre alina faslidiebat, et quae

minus

alienis

non contingunt, ut ex

mox

compaliens convalescere contra adversa non potcrat,

dicebamus; nobisquoquecarespuenda qua; superbiam


sapiunt et superboruin peslilenli halitu sunt infecta. Mystic S. Bernardus
lib. 1,

cm

ad toleranda proximi infirma se attrahit,


ila

ad adversa superanda convalescit,


i

ut pro aniore

de Consideratione ad
sic exponit, quasi Jo-

veritatis

prsentis

vila;

cruciatus tanl post forlis

Eugenium cap. bus in typum

2,

hune locum

appelt, quant pris infirma fugiebat.

peccatoris ex peccandi consueludino


:

Vers.

8.

Quis
el

Unde subdril

det ut veniat petitio mea, et


Y'OX OplantiS CSt,

bdurali lamentaretur

Noli, inquit, nimis credere

QUOD EXPECTO TRIBUAT UJHI DEUS ?


Quae morlis pia
rennis semper

aifeclui luo qui

nunc

est. Nil

tam xum animo, quod

et mortalilalis lmjas vinculis absolvi postulantis.

neglectu et tempore non ohsolescal. Vulneri vetusto neglecto callus obducitur, et e insanabile qu insonsibile
lit.

immensa

cupiditas propria

et pe-

fuit

divinoruni

bominum

et

ver sa-

Denique dolor continuus


;

et

acerbus diu-

pienlium

quos videmus omnibus relr seculis ut

lurnus esse non patitur

nam
;

si

aliund extundilur,
cit aut

aviculas dolo inclusas corporis

inamn

custodi

ncesse est codt vel sibi

enimver

de re-

evolare cupentes. Sic Moyses incredibili animi


petit ostendi sibi faciem Dei. Sic Elias, qui

molu

medio consolalioncm recipiet, aut de assiduitate stuporein.

ab authere
pro ar-

Quid non iuverlal consuetudo? quid non

ignem cvocabai,
bitratu

et

legem dicebal

pluviis, ac
lolli

i
<

assiduitate duretur?quid

non usui cedat?Quantis,

clum
ab

claudebat, aperiebat(]ue,

animam
Sic To-

quod pr amaritudine pris exhorrebant, usu ipso mal


in dulco

eupit, et
bias, sic

ist

valle plorationis discedere.


viri

conversum est? Audi juslum quid


:

la-

Abrahanius, rxloriquc
illustres,

piolate ac vitae
inter peccatoros

mentetur super hujuscemodi

Qu
:

pris tangere no-

sanclimoni

cm

hic

illis

versus versio duplex, prior broc Qu renuit tangere anima mea, eu reputata sunt quasi dolor in prandio mee. Altra ha:c Qu re mil tangere anima mea, (admit me infirmant, ev fuit suffieientia prandio meo. In qu versione voca'TTa dua; iiilerpretationesjunct* sunt, una qu languoris , doloris notione accipitur (D'JHDK, obeivi), altra, qu pro HSpositumsumitur, quod satis fpropr,ecjirfms^/en<Mwi)notatLevit.25,26. Ksi h. 18,quoHtroqueloooChaldco poniturilludipsura 1 wnpo, quod hic legitur. Hieronymus denique Qu prias nolebat tangere anima mea, nuncprangusti cibi mei sunt. Vidctur 'VU pro 'VT3 legisse. (Rosenmuller.)
:

niora omnis niinia vidorolur, hinc

qum
,

cclcrrim

evolare cupiebanl, et ob
ploratione et lamenlis

exilii

prolongalionem cimi-

vide incolatum
tcs.

Sed posl
et

omnia complebant cum Dasuum nimim prolongari conquereqEvangoliuni, cm Sorvalor cluni pris
fliciter aporuisset, et

clausum
detsideria

obslructum

piorum

magis acuisset,

patol'actis
,

iis

thesauria et
et

clcslium

bonorum abundanli

quam morte

cruoresuonobis co!iiparaverat, tum niniirm ardere


cpit

vehementis justoruni

a-inulanda

cupiditas

669
perfruend
vita
gloriae Dei, et

COMMENTARIUM. CAPUT
potiund setemitatis
;

VI

670

lum

celerem miseriarum et vit finem, quasi nimirm


mitior videretur celer interitus
iis

cpit esse in fastidio, mors in desiderio,


vitre bealse

qu jasint re-

qum

prolixus

quod
jile
:

nua

futura videbatur,

ul multi

qui

mrcnt
ille

familire est, ul scripsit ailiclus

perti, qui

longiorem in hoc

mundo moram genus

Milis

prit subit qui mergitur

und,

quoddam

fructuosi acerbique marlyrii esse putaront.

Quant sua qui


Cui consonat

liquidas brachia lasst aquis.


:

In hoc gnre clarissimum nobis dcsiderii sui docu-

illud /Esciiyli
:

menlum

reliquit

D. Paulus Apostolus,

dm

vitre

per-

semel salismori,
vita quoi

tsesus dissolvi cupiebat, et

ad Christum anhelans ex-

Quant trahere miseros

numerat

dies.

clamabat,

Rom.

7,

24

Infelix ego homo, quis


!

me

li-

Quod autem
ab
iis

berabit de cor pore mortis hujus


vult D.

Corpus mortis, ul

qui

maman suaw, translatio est manum vinctam habent nam quamdi


ait,

solvat

Ambrosius, appellans universitatom vilionmi,


,

vincta est aul ligata,

nii.il

agere possunt. Id quoque

omnigenas ealamitates
ac miseriarum
,

et iliadem

incommodorum

Dei clementiam commendat, quasi

manum

qu
sit
:

ferit

quibus mortalis haec vita premitur et

clmentine vinculo habeat religalam, opusque


absoivere,
si velit

eam

opprimilur, cujus san status ade est redundanspericulis

mterficere.

Hoc ergo

dicit

solut

magnis,

et

cum

primis miserandus, ut ipsi

manu
tabat,

conlciat aul succidat nie. Nihil

enim
et

aliud op-

prop diulurn morti quiparandus videalur. Quod

qum

cit

finhc vilam,

quam

lune segr

cm

probi et innocenlia?

amantes

inlelligunt, et ipsi

trahcbal, el peccandi periculo expositam timebat.

desiderium

suum

e intendunt, ut evolent cilissime


est

Mystic et arcano sensu Jobus hic Deo petit in


virlule consuinmaii, q.
cl.
:

ex hoc corpore, quod vallum


gloria?

interjectum, ne in

Qui

me

ictibus dolare et

campum

alque lucem introeanl;

quamobrem
:

efformare cpit, donec periieiat, etstatuam et imagi-

in precatione

Dominic

Deum

quolidi rogant

Ad-

nem

virtutis perfectissimam in

animo meo

elmxerit,

veniat rgnant tnuni, Math. G, 10.


ait

Quibus verbis, ut

ultimamque
cesscl. Sicut

manum
el

operi imposuerit, ab ictibus


i'errarius

non

Tertullianus de oratione cap. 5, oplamus maturiu


;

enim faber

malleo et ign fersibi

regnare, et non dintivs servir e

addilque illud esse vo-

rum domat,
(ingit,

ex arle ad formant

propositam efcor,

tum Christianorum, coufusionem nationum, exultatio-

non

aliter

Deus nosler Iiumanum


ad

quanaflli-

nem angelorum,

propter guod conflictitmur.

Quod idem

lmvis ferreum et adamanlinum, dolorum et

S. Hilario in Ps. 119,

animadversum

fait

Dominum
regni

clionum ictibus
eflformat. Ilanc
lib. 7

omnem
:

virlutem

et

pietalem

in Evangeliis suis docuissc aecelcralionem


lestis

c-

sentcnliam sic

illustrt S.

Gregorius

orandam

charitaiem enim eorum, qui amant,


additque, ut

Moralium cap. 8

Sanctus

igilur vir, qui

ap per
conin

impatientem esse debere;

plurimiim

propinquare Deo eliam per


spirilumhumiiitatis dicat
terat.
:

flagella dcsideral,

sanctos tarditatem spei sure et

morosam

corporis dis-

Et qui cpit,
sed
,

ipse

me

solutionem deflere consuevisse mentantes, Psal.


119, 5
est
!
:

cum

vate Regio la-

Plermque enim viliorum conlritionem

Ueinlv, quia incolatns


nisi

nobis agere
ipso exordio

Dominus inchoat

cm mens
se

ex

meus prolongatns
dus
et vecors,

Et san quis

plan

stoli-

profeclus exlollitur

cmquc

jam
in
;

cm modum

liujus vita; gustavent, cl

quasi de virtutibus erigit, s:evienli contra se aditum


pandit, qui cordis intima penelrans,

salutis pericula,
rit,

qupassim occurrunt, considravediligenter,


et

omne quod

cum animo suo reputaverit piat qum cilissime hinc excedere,


et

non cu-

e de studio bonae inchoalionis invenerit confringit

cterisque sanctis dissolvi petat, et

cum Jobo, Pauo esse cum Christo?


explicans et

tanloque se vehementis in ejus confraclione exhibet,

quant

cl gravis, quia vel


;

ad modicum fuerat
Evangelio, voce ve-

Quod votum suum Jobus adlmc magis


urgenssuhdit,
Vers.
9.

projectus, dolct

undc

et, teste

Et qui coepit
:

itse

me conterat, solvat

manum suam, et succidat me(1). Pergit instanler petere El vtit Dens, el conterut me, utinam (1) Hebr. placeat Deo, me conlerere utinam me velit primera Eadein construelio Oscuc 7, 7 Utinam voluis,
! :

senms matire! Conteri h.


stiuitur, si conterilur, et
solvat, laxel

1.

est deslrui, ut testa de-

Dei, quam Jobus optt vinculis quasi solutam excri ad se conficiendum ligata enim videbatur, dm hoc non faciebat Deus. Nec igilur necesse est cum J. D. Michaele 1. c. sicvcrlcre Dcidera facial super me manum suam, ex significatione aramai 1HJ, decidere, defhere, quam clerum rect observt cum solvendi nolione cognatam esse, solula enim et laxata deci; ,
:

de eo, qui morte conficitur,


"irv

usurpatpr adjectivum 31 Ps. 90, 3. "rjVSn TP

dunt. Veteres hune runt. Onmes (amen

versum non uno modo


,

transtule-

si

excipias
,

Syrum cum Arabe

sumat.

Ali;:

manum suant, et me abscindat, morte me abMe bsolvat (quomodo verbum SS cl SX3


[j

primum commalis verbum "5^1, incipiendi significalu acceperunt, quem ilhid oblinet Deut. 1, 5. Osea!
17, 12. Jud. 1, 27, 55. Ita
|/.sw> h
[.

dicitur de eo qui aliquid perl'eeit Isa. 10, 12; Zachar. 4, 9; Thren. 2, 17), i. e., nie coniieiat, consumai. A. Schulleiis verbum "U" h. 1. graviqre plag percussit explicat, et verba rtostra ita vertit : Attiiisque p trante plag meeonfkeret. Quod merit rejecit J. D.

enim Alexandi'inus
S
i'tv.irc.

Kptos rtafau,

ti$

xa'Xo
:

Qure

Latinantiqusicreddita ret me ; sed non i,i perp


in

IncipiensDotnii
i.

conjiciebai
dita videretur

m
t

esse

Michaelisin Supplai, p. 1703, qum illa sign! nova solo ex Lexico Arabico sumpta, alque int tibus antiquis ignota sit. Adde, illam cseterorum, quibus hoc verbum in vel. Test, occurril locorum, nulli aptam esse. Verbum "iru in Itiphil. alias nott solvere; ita dicilur desolutione captivi l's. 115, 20; 146, 7, et ipsorum vinculorum, quibus homo vihelus et constrictus tcnebalur, Isa. 58,6. Hinc h. I. de manu

manu

imperit, ut

sit

adht pefpefa-

tuum me
ciat.

tollat. Chali

ihe facere,

VS2. lucrifaciendi significatu accepit, conf. Proverb. 1 , 19 1,"., 27. 12, 27. Melius Hieronymus, guamvis et ipse bN'l incipiendi siEt qui cpit, ipse me conterai; gnificatione suaipsit
'

Verbum

II

solvat

manum

suum,

et succidat

me.

(KosenniullerJ

671

IN
ad

L1BRUM JOB
ficiar,

672
quia hinc ereptus securus evadam, qud nunCondiloris sanctissimi praeceptis obsisiam
;

ritatis,

neglcclamdomum
solus exiit,

conscienti spiritusimspiritibus

mundus, qui

cum

septem re-

qum mei

orreptionis exordia antidit. Ne ergo post divin hoslis surripiat, alque ad virlutum confraclioi quus

qum ero, contra dolorem. Et jam olim quidam ex Hebris TnDN explicrunt per pinnN, corroborarem
me, refocillarem
rii, etsi

nom
in

trahat, sanctus vir

congrue exorat dicens


:

Qui

in dolore, esset

mihi aliquid

rel'rige-

cpit ipse

me

conterai, ac si apert dicat

Hocquod
s

me

exorsus est perficere feriendo ne desinat, ne

desertum
ille
.

me

adversario ad cbntntioriem tradat.

Haec

Qui itaque cpit opus

saiulis nostr, ipse

nos veram et perfectam humilitalcm doceat, et melabi non diis quee ipse novit, dumniod in peecatuna
sinat, in

nunc acerbo hoc dolore crucier, dm cogilarem me morte ab eo liberandum. Milto alias conjecturas, mull leviores, et meum polis sentenliam exponam. Verbum "ibo ego non dubilo capiendum esse signiiicatu Cbaldaici *tSd aduri, et totum versum Hoc tamen solatium est mihi, licet stuem in sic verto
alioquin
:

dolore, nec parcat Deus, qubd non abnui eloquia Sancti,

hanc virlutem, quae janua

est caeterarum,

iuducal. Dicat unusquisque

cum

S. Job, et

non sine
conterai,

seu iis non refragatus sum. nSTI i. q. STl dolor, Ps, 48, 7, Jerem. 6, 24. al. Verbis rrVra rTODi* ardentissimus dolor exprimilur, ut infra 50, 27, queritur inm iO,
inieriora

niagno desiderio dicat


solvat

Qui cpit ipse

me

manum suam, et succidat me. pse nimirm Deus, qui cpit me quasi humilitate conterere, opus suum hoc perficiat, et penils mentem elatam conterat
;

meum

mea fervent, et ibid. v. 30. rvYPfiy, os ardet. Particula 1 ante rVODN h. 1. est quamvis vertenda, ut Mal. 2, 14. Ps. 44, 18. Isa. 3, 6, et locis
innumeris
aliis,

licul, n. 4G.

quae suppedilabitNoldius sub hcparAnle S'iEiT kT subaudienda est copu-

qui cpit

me

terrenis avellere et desideriis ambi-

lativa, quae ipsa in

tionis abstrahere solvat

manumsuam, et

penils ab eis

succidat me, ne per superbiam praeceptis illiuscontra-

dieam, cui debeo obedienli


Frr verba
illa,

et liumililalc
,

submilti.
succidat

plribus codicibus,Rossio teste, reperitur expressa. Relicet autem nomen Dei, ut supra, 5, 20, et inlra, 1G, 7, 15 (quo loco eadem haec verba). Verbum Ti"D h. 1. latiore signiiicatu abnuendi, renuendi, jussis alicujus obedientiam detreclandi capien-

dum

est,

quem usum apud

yElhiopas obtinet. Ergo

solvat

manum suam

et

me , exponenda sunt sumpt metaphor ab iis qui vi magn bracliia tolluni, et securim ad radicem arboris adigunt, qu ict tandem arbor decdit. dem prorss ratione Deus,
moliri decernit,

vh hic erit Non sensus verborum Wip nON abnui eloquia, jussa, sanctissimi (Numinis, conf. Isa. 40, 25, 57, 15. Habac. 3, 5) hoc unicum restt mihi in aerrbissimis doloribus solatium, qud sanctissimi Numinis praeceplis go semper me obedientissimum
: ;

'mm

cm

viliorum in nobis silvam deet

laborum
facili

rumnarum

ictibus

rem

totam nullo aut

negotio coniieit. Audi S. Gre:

Recl autem subjungigorium ad eumdem locum lur Et succidat me. Cm enim securos nos ac de
:

virlutum aflluenli elatos repenlinus vel flagelli dolor ab status vel infirmitatis tentatio percutit, protins
cadit, ul de sui verlice mentis nostrae elalio succisa nihil audeat, sed infirmitatis su ictu

semelips

prostrata

manum

levanlis quaerat.

Hactens
sit,

ille.

recl factorum conscienlia me sustentt. plan sententia, verbis sensu nostris parm diversis expressa, recurrit infra, 23, 12. Scripseram hc, qum Doederleinii Scholia in libros poetic. vet. Test, evolvens, illum in sensu hujus loci concipiendo per omnia fer mecum consenlientem reperio, hoc uno excepto, qud is verbo T)D notionem Arabici Terram pedibus percussit, tribuit. Verba Doederleinii haec sunt Unicum afflicto et vulnerato restt sola lium, qud, quamvis crudeli atque irremisso dolore andiqnabundus fer terram quaterem, nunqum tamen ireliqionem Numinis abdicrim, sed sanctus cuslos Jam audiamus ve mandatorum divinorum fuerim.
prsliti;

Eadem

Haec autem mors consummaliove dicenda


solatio, sequentia dclarant.

an con-

teres. Alexandrinus
irA rei^sert
<j(i.r,v

E'ivi

Si [i

-n

itoXi?

jj.ou

xtpo, ' in

flXXo'jAiv lit*

ar.

[tl

tpeaop.a- _

^ap

</&i-

ii/EC mihi six consolatio, ut affliVers. 10. SERCENS ME DOLORE NON PARCAT NEC CNTRADICAM lvamine, MONiBus Sancti (1). Hoc, inquit, habo pro ad morlem afut majoribus doloribus et pnis usque
:

Et

reddidit Latinus muros velus Sit mihi civitas sepulcrum, super cujus saliebam; non parcam, non enim mentitus sum verba
Iv pr,[j.*Tt
:

a-jku seu

[j.ou,

qu sic

Kennicotti unusque de Rossii (1) Pro Tiy duo codd. exhibent ntf, hc, seu hoc, quod ipsum legisse etiam Hieronymum et Chaldaeum, inlelligelur ex corum nntf TUT, terpretationibus, mox aff'erendis. Utrumque traxit legilur in uno cod. Kennicolt. In diversissuna "PD. in hoc versu explicando v.tA\ Xe-f^evov interprtes

Pro TO Greecum interpretem TV in Cterum suo codice legisse, conjecit jam Drusms. sensum hujus versus, prouli Alexandrinus illum verApx |*oi, y-naiv, uj tit, Olympiodorus sic exposuit
sancti Dei mei.
:

TtapxXwiv
y.o
r,;

xa.1

itapap.o8[av, t3 Iv axT)
litl

T^i ito^ei

ito8*vv
to,
tp'

xacfflvat.

Tb Je,

Teiy.wv

^XXo'(akiv,

vr

^aOpo;

yw, xal
rn<;

itEitot xa

|>.s'

i^ovyi; Jivi^ov.

pl-

<wu.*i,

? n<Ti,

itpc; p.5;

vTOm, o
0so,

&e<jtX|j.8v5
E[x.au-

m8-Y?o(Aat,aXXi6it*ppl<it*trjJi.sv),eit8ii
T(r)

m auvoia

Recentiorum plerique, A. Schultensio auclorc, quod buunt ei notionem exsultandi, oollato arabica,
equus. interaliasignilicat saltu terrant pedibuspercusy.it

tri-

raaSEftrutbTi vToXr,v to
:

&im xai fftxaav

-n-jEiaSat

t,v y.r/MGi'i.

Ouod ipsum, ul ex plribus unum nominem, seulus ... ' i..._ . T.. ^: /t,l<i;i l/l vero (scil. si la vnvh (SC.ll. SI Dalhius, hune versum sic reddit conheeret) Deus voli me compolcm faceret, et morte
fer

si non parcesolatium mihi esset, exuttarem in dolore, nam jussa Numinis non neglexi. Postrema verba rct Numinis dicta scusenlentiam (qua

alii

recipercm. t.vmorli mcaddiceret), im probarem et Lnalsigniticatu Alexandrinum quoque cl


sultandi
etsi cdaem verbum tSd cepissc, mox videbimus, m Supterm in aliaomnia abierint. J. D. Michaehs senlenliam plem p. 1758, quamvis Schultensianam tamen ex alla taeleris vcrisimiliorem judicat, mallet Dura fuit terra, et durus lapis, significationc Arabici Obdurabo me, saxeus tanverba noslra sic verterc
: :

Non abnuerem

Syrus Eritque iterm consolatio mea, et quod implebor iterm robore sine parcimoui, propterea etoquium Sancti. non mentitus sum (seu perfide eq) in Qu verbo tenus reddidit Arabs. Chaldus Et cru hc consolatio mea, et exultabo in fervore (scil. irse impiis quia non divin adverss impios), nec parcet (Roscnmullcr.) celavi verba Sancti. quibus eNec contradicam sERMONinus Sancti, sentenluun cernet me occidere i. e. Feram mords '3 , Voluntati Dei acquiescam xmp TU qui nempe Dei quia non occultavi verba Sancti , est, In snmmetperj'cci sanctus est. Einphalicum dicentis. Sanctus diciisDei animadvertenda samtitas
: :

'mm

p
,

lleb 3, 3. pro Deo cl Isa. 40, 25, et 57, 15, doctrinara clestem. Et non nes i. e., prcepta Dei; sum, intrpide concelavi i. e., ingnue prolessus

Sermo-

673
perinde ac
si

COMMENTARIUM. CAPUT
diceret
:

VI.

674

Quia

in

hc

vit

quibusdam

Josephi virg divinam ad flagellandum potestatem mystic recognosceret,


ei

Deus

parcit, ut eos postea in altra in

sempiternum
bc vit par-

se posterorum

nomine per-

puniat, ne, obsecro, boc


cat, ut

modo mini

in

cuiiendum submittebat, ut oslenderet, qucumque a

postmodm

supplicio afliciat sempilcrno, (juin

potis bic

me

castiget velut clemcniissimus paler,

ne

Deo Nec

supplicia infligantur libenli


sine mysterio id

animo ampleclenda.
lectulus

quod

in

Genesi dicitur
et jusli
in.ter

me

post hanc vitam velut judcx implacabiliscrueiet in


;

D. Paulo virga nominatur, quia probi

bomines

quamobrem hic ob ejus flagella non murmurabo, non conquerar, nec contradicath srmonibus Sancli, quinim summse mihi erunt consolationi. In
seternum

non minus interdivinas virgasqum


clulos conquiescunt.

molles le-

Quod mihi

videtur exprimi in

Esiher, qua; lune i'elicissim regnavit, et rgis gra-

hune
Hic

modum

etiam orabal S. Augustinus dieens

tiam promeruit,

cm Assuerus

extendit contra

eam

ure, hic seca, ut in

ternum parcas.
ita

virgam auream, quam tenebat manu; ipsaque accedens


:

Rabbi Abraham hune locum


cerit

reddit

Si interfe-

osculata est summitatem virg ejus.


ciis divinis faciliset felicis

Nam

illi

suppli-

me Deus

Psalm. 89,
corripiemur.
alii
:

Hoc idem oplim habetur in 10 Quoniam supervenit mansuetudo, et Qunam islhc mansuetudo? Legunl
subsiliam.
:

evadunt,qui supplicia di-

vin humilis et libenlis amplecluntur.

Unde

S.

Job salv conscienli, cujus puritati prcipu sludebat,

Est qui resecet,


ait

et

avolabimus, sumpl melavilae "filum

pnas non admodm

sollicitus evitabat,

sed hoc

phor,

Genebrardus, Partis qua}

re-

uimm
iisque

in acerbissimis suis suppliciis verebatur, et

om-

maxima consolatio viris Deum timentibus, dura consummantur et intereunt. SicDidonis agentis animam, ut est in labulis, miserala Juno Iidem demisil, qu vitale stamen
secant. Ifcec autcjn

mansuetudo

est et

nibus modis praccavere nilebaiur, ne tam diuturnis


et acerrimis

doloribus exagitatus, et iniim

mslili dejectus, impatientiam,

quam

Eliphaz

ei ai-

finxerat, ver incurreret, et post victorias tantas su-

succideret.

Misericordia enim erat sic mal affecta;

premo

irae iclu

concidcrct

quare salvo divina; plased ad

vitam auferre. Sed sanclis long


desiderant,

dummod
cap. 3, 6
:

aliter

mortem Deo visum non si t. Unde


viri sancii

cito voluntatis

non

tolli

supplicia,

mortem

usque intendi
tandi
est,

postulabat..

Qui quidem mortem exop-

Tobias

ait,

Et mine, Domine, secnndm

vo-

modus vald

timorati caslique animi proprius

luntatem tnam fac mecum, et prcpe in pace recipi


spiritum mcitm
vivere.
:

cm certum
qu
licet

puritalis

argumenlum sitculpamex-

expedit enim mihi mari magis

qum

horrescere, votisque ac precibus occasiones ejus provisas

Non

alia

mihi videtur Jobi hoc loco

qum Tovir istc

declinare. Per boc itaque Job innuit se

bias precatio.

malle mori
viri jusli

Ubi observandum maxime quanti fecerit

qum fdari. Unde constat long alia esse vola qum impatiens ium hominum desideria,
et interitum,

sanctissimus divinam voluntatem, quando ultro vitam

qui

si

morbo, inopi vel dedecore aliquo tangantur,

cum

illius

observalione commutt
sic

im ideo mortem
impotenter abripi,

extempl furere incipiunt,

non culpam

optt,

ne conlingat

dolorum

vi

eyitandi studio, sed laborem et molestiam evadendi


iio, sibi ipsis iiic

ut impie aliquid contra

Deum

loquatur faciatve; in
enituit.

nefari imprecanlur.

quo cjus

virtus

non mediocriler
attendat

Facile
diflicil-

sepluaginla Interprtes mulla addunt, qua non

enim

est

Deo coronanli

onsentire, flagellant!

sunt in IIebra;o textu, nec improbabiliter Sanctius


censet ea fprtassis ex glossemale aliquo, ut
le

limum,

nisi quis diligenter

Deum
X<fyjv.,

appellai

verbum,seu, ut Groeci loquunlur,

boc est,

fieri

amat, per incuriam vel imperitiam

li-

rationem, qud nihil contra aul praeter rationem exequatur. Hinc se in suis laboribus consolabalur D.

brariorum

Gregorius Nazianzenus epist. C3:Gratias, inquit,


autem bain Sixtiano coiiice (neque enim omnes codem Qui cpit Dominas, vulneret me; in filegunl modo)
in

textum ipsum

irrepsisse. Sic

ago sicut in

lsetis

rbus,

ita

etiam in acerbis, quannihil

i'cm

.'je

me

tollut

sit

aulem mea
:

civitas sepid-

doquidem
nis.

illud

exploratum habeo

rerum nos-

crum, super cujus muts saltabam in ips

non parcam

trarum apud

summam

rationem expers esse ratio:

non enim mentitus sum verba sancta Dei mei. Pro eo

Atqui hoc est quod S. Job dicit Nec contradicam

autem quod hic


pulcrum, Aquila

dicitur
et

Sit

autem mea
:

civitas se-

srmonibus seu rationibus Sancti.

Qu

in re perfe-

Theodolion dixerunt

Et

erit

ad-

ctissimum

cum

divin voluntate

consensum ostendit,

huc consolatio mea. Hujus autem versus


tentia, q. d.
:

hc

est sen-

dm

Deo

flagellatus sic exultt, ut

eam

flagella-

Illud milii

ad solatium segritudinisque

tionem suam consolationem appellet, nec in

Deum

medicamentum

erit salis, si in ips

mihi civitatemori
:

punienlem indignetur, sed Sanctnm per cxcellentiam


confiteatur. Sic eliam Jacob moriturus, ut in Genesi
scribitur, adoravit

atque humari conlingat. Illud ver quod subdit

Su-

per cujus muros saltabam in ips, idest, in qu geslie-

Dominum

conversus ad lectuli caput,

bam,

et in

qu mihi

fiducia erat, et in

qu

cum

vo-

Gen. 47, 51, seu, ut D. Paulus transcripsit, adoravit


fastigium virg ejus, Heb. 11, 21.
fessus

luptate versabar. lia Cbrysosloinus in Caten

hune

Nam cm

in

ill

locum exponit.

sum; constanler rcligionem

serui. Veritatem in injuslili

non dacium docendo, sive progressum

et pietatem asdetinui, sive menveritatis

suflami-

nando. Proinde transi'erendus sum ex Dei promissione per mortem in vitam aaternam; et me de vit, etc., (Synopsis.) jn morte consolari possum,

Quod aulem ait Non parcam ; neque enim mentitus sum verba sancta Dei mei, difficile, et inlellectu inprimis arduum videtur. Et quidem prseterqum qud id non objectaverit Eliphaz, indeque responsum hoc
:

orietur, vix capit

mens humana, qui homo

possit

men-

675
tiri

IM
verba Dei. Si enim
dicit,

LIBRUM JOB
bat,

676

run

quia dicit

homo verba Dei profrt, vequ Deus ver dixit, et sic ver

ne fractus aliquando aut defatigatus luctando, vel deceptus diaboli dolo, aut inimici telo sauciatus, inboneslo tandem vulnere caderel, et quas haclens
fortiter

.mu dicit; nam verba Dei falsa esse non poscm surarna veritas mentiri nequeat; sin verba, qua Deus non dixit, pronunliel, non mentitur verba qui mentiri non potest, sed suis verbis, quasi verba Dei forent, egregi mentitur. Quo igilur pacto innocenti su conlisus ait Neque enim mentitus sum sancta Deimei? Yidit banc diUicullalem Olympiodoi us in l.alcn, quam sic enucleat < Vobis, in:

pugnando

et conslanter sustinendo consecu-

tus furat palmas, in fine viclus amitteret, el hostibus


suis ludibrium fierct.

Quis

finis

meus,
:

ginta vertunt

Hoc enim insinuant illa verba agam? pro quo SepttiaQuodnam tempos meam, ut sustineat
:

iit

patienter

mea

? Id est

Quam

long distat mors, ut pa-

tienter illam expeclem.

quit,

contradicere

non parcam, neque


divini

timide, sed
violati

cu dclart se

Quo quidem sermone perspinescire quantum sibi supersit tembrevissimum, qu patienter

libr loquar,

quandoquidem non enim

mandali

poris, oplareque ut sit

mihi conscius non sum, ut vexationem banc justam


esse existiniem
;

aerumnas suas suslinere, ac sine culp vel crimine

alia in

mente habere pos-

diem suum obire

possit.

sum, nec verba


sed

aninii sentenlise contraria proi'erre,

Justa profect timoris causa,

quam

lubet aliquant

qux mente cogito ea veraciter cioquor. Propter hune ejus animum et loquendi libcrlalcm cum veritate conjunclam Scriplura cum laudans, dixit
:

pensiculalis expendere, ut periculum noslrum

exem-

plo Jobi exaclis considrantes,

salularem Domini

timorem, quo solo

tuti

sumus, animo concipiamus.


finit

El

erat

homo
vir

ille

verux, irrepreliensibilis, Job. 1,1.

Circumstanl nos salutis pericula quolidiana,

da>

Nempc
ille,

innocens, sanctus, irreprehensibilis, et


ille,

mon,
que

et

nunqum

inlermiss

crudelilale in

caput
el ubi-

qui nullius prsecepti violati conscienti tangitur,

noslrum imminet, volilanl furi insaturabiles,


trttationes excitant,

inquam, verus 'homo dicitur;

cl

dm sermones
si
ille,

pedem moveie non possuirreliai.

Dei usurpt, et ad auditorum profectum ore versai,

[uin

occupet laqueus, el

Occajcat nos

non

est

mentitus verba sancta Dei sui, ac

qui

carnis
se

amor

et blandissimaj voluptates,
lilcs,

ne memores

violati prsecepti maliti reprebensibilis verissii

Dei sinunt;
;

morbi, clades, invidiae nos

verba loquitur

illa

quodammod mentiatur

cm

conlurbant

circumfusi tenebris in dubio veluti mari


,

neget opre quod ore testatur. Caeterm quanto erga

jactamur. Rgnant ubique doli

circumscriptiones,

Deum studio
declarabunt.

formel orationem, sequenlia manifestis

atroces in bonos calumnise, funesta bella, exempla

vitiorum,

omnium prop hominum

studio consecrata.

Vers. 11.

Qile est enim foiifitudo mea, utsusagam


?
|

Inler haec

omnia ponamus anle oculos noslros bine

tinea1u (1) ? aut quis finis meus, ut patienter

Conscius quippe
gilitatis, licet tt

sibi vir

sanclissimus

human

fra-

quo nullum majus et nocenlius est malum, indc humanam imbecillitalem in vitium prolelbale crimen,

tantasque de inimicis suis viclorias

gloriosissimas reportsset, nibilomins

dm

vita sup-

nam qu

aique scelus, mille deinde et mille movenlia,

nos circumstanl, et sic impellunt adpeccandum,

petebat

nunqum

su securus lant amplis

metue"o,Ut

ut portent!

non absimile videalur,

si

quis possit sine

(1) Nempe, tt serumnas sperem, i. e., spi nam valetudinem, vel, 2.


i

lapsu et ruina consislere. Quis ergo sanus et judicio

'

Nmpe,

-.

pribtus

in bis lot et lantis periculis


?

non

salutis

nau

liberos, juxla

cap. 5, 23.
;

giummetuat
et

Nempe vita3 mihi? Yp pro tempore


et il, 2T, et 12, 13.

hoc periculum, quo magis caveamus, exem-

definito,

El quid finis tnus sum fini meo. Quantus est viia; me modus ? Quis finis bonus mi&eriae in hc Vit expeclandus ? nis osQuis ci il hujus calamitalis finis q. d.
'.'

Dan. 8. v. 17, 1 J, eus? q. d. Proxi(

plo illustrare. Carpus olim,


ni cl

quem

divino viso Deus ad

religionem instrucbal, ut refert S. Diony-

sius reopagita epist. 8,

pulcmn

vidit

inferorum

lat

patentm fumantemque,
fure bellu,

cujus in fundo telrrima


et

tenditur. I t patienter agam? '7S3 THNN X3. t t prolongent (producam) animum (vitam, vitam anima), lit

qu hominum vilam
illius

cruorcm

siti-

possim
rlora
differre

exlendere cupiditatem
vitae? vel, ui

meam

bona hujus

? nim. ad ullcpossim suslinere et

renl

ad os autem

voraginis

duo visebantur hoqui nisu


dejici

mins lapsabundo vestigio

in lubrico loco,

desidfium,
to H7B3

ut
ila

qum mon?
25, 24.
ria

mine adhuc malim viver sumitur Gen. 25, 8. Deut.


et Pal.

o et impulsioncin cas fauces

miseriarum

Psalm. 27, 12.

il, 5.

me

vitae

op libra (91. sic) : usuram? AI. si vitam


uifelicior ero

Prov. 23, 2. et miseperem longiorem


,
'
.

facillim pottiissent. Quasi in tabula vivis coloribus


vita in

eo nostra picta videtur. In or sumus Erebi


tain lubrico vestigio, ut ullius

stuantis et aperli
ipso nostro

pondre

longiitt

q. d.
si

Multo

post longissima

mala,

qum

absque

impulsionc cadamus. Quanin

nun abrumpefer. Al+ut aaimo perpeliar? (Il prolongent animant? i. e., faciam animam meam longanimem? l.n gus spirilu dicitur qui non est iracundus. Huic opponilur brevitas anim, quo
t1.
(i,

tum

igilur

periculum nobis impendet

aeumin

ipso
i

peccati constitutis? Itaquc D. Bernafdus serm.

in

Chtica,
'

cm

Regii vatis illud

attuliss'et, Psl.

117,

9, coudoie

liant,

Jud. 10,
lo

13

Impnlsus, eversus
ille

sum

ut

cadercm, quaeris, inquit,


uruis.

16, a
(|.

.16,
Brevior csi vita

l(i.

Sensus

quis
est,

impulsor? Non est

Impulsor dntbolus
etc.

d.:

mea qum
r 1

ut di

tani gravia

impulsor niundus, impulsor homo,

Pcrgit

ferre que.
niant

m.

l.

Rg. 19, i
(S)noi*bis.)

autem pluribus oslendcre tantam esse l.ominum imbecillitalcm aut vecordiam, ut sibi quisque
sit

meam,

etc.

ruinai

677

COMMENTARIUM. CAPUT
ris,

VI.

678

causa, et sine alio impellente se miserrim ultro pra>


cipitet.

qui Apostolis di

jam

eruditis aiebat:

Vigilate,

Quid

igitur fiet,

cm tam

mulli eversores ob-

contendit,
rit,

neminem eliam
est,

perfecliorem, nisi vigilave-

jicianlur?Et quidem saep visum est,


qui plenis veluti velis ad

cm

plurimi,

su debere esse

securum.

beatam vilam navigabant,


quieti,

Neque ver

qud qnisquam palmas numcret

sine turbinibus ullis securi, sine tempestate

suas atque viclorias, et quasi liber ac solulus ab

per se naufragium in ipso portu facerent. Exponit id

omni periculo e

re glorielur, ut

Deorum

fiiii,

qttbs

venust gravis Tertullianuslib.de


scribens
4
:

Anima, cap. 52,

sic

Pindarus rprou;, invulnrables ppellat. Hinc


S. Ambi'osius Apol. 2,
c. 3,

Navigia long Caphareis saxis, nullis de-

brve, sed aurcum dixi)

pugnata turbinibus, nullis quassala decumanis, adulanteflalu, labente cursu, ltante comitalu, inteslino

verbum

Ncmo

di forlis est.

Cm

ca semel

ficta el

ementit securitas

menlem

occupavit,

arma defluunt

repente perculsu

cum

tot securilate desidunt.

Vix

manibus, remitlitur animi conienlio, languor succat, adilus hosti aperiunlur. B. Maearius, vir noise

dici polest
et

qum

fluetuel voluntas,

qumque

incerta

ubique mobilis inconsideratissim levilatepotis ad


rapiatur, ade pauci repc-

sanclimonice, multusestin prodendis

commhominum

malum qum ad bonum


que hreant. Quare
126, ad

exemplis, qui

cm

milita et

miranda pncslilissent,

riunlur, qui velut in Simonidco quadro iirmi stabiles-

tandem
deinde

illusi

callido inimico, et lentalione superati,

Isidorus Pelusiota lib. 2, epist.


:

in scelus

perfidiamque ceciderunt
ait,

inter alios,

Timotheum leclorem scribens


inter mortales

Time, inquit,
:

bomil. 27,

quemdam

qui

quo tempore

impii

ne ascendas, et subdit causai dganter


est

Temidentum
et

tyranni vexarent Ecclesiam, et igneo

quodam

furore
post

enim quodammodb

bonum,

nemine

grassarentur, captus

fuit, in

equuleo

po-.ilus, et

etiam

concutiente, vix comistit. Vult significare, niliil

multos et acerbissimoscrucialus, quos Dei causa pertulerat,


illi

esse facilius

qum

averti bono, labi, errare et flagi-

tandem

in

carcerem conjectus

fuit,

ubi

cm

gilium concipere, ut non sine causa monuisse videatur esse

ut fortissimo Dei athlelse fidei causa el religionis

limendum.
epist. 22,

Qu

luit

mens atqueconsiliumS.

virgo ministraret,

qu

Maeario

di'tftur

fcawiunn,

Hieronymi

ad Eustochium scribenlis in bunc


vcnire superbiam de proposilo,
tibi

cnonca; religion! mancipata, ort inler eos familiaritalc

modum

Nolo

tibi

miser in stupium est delapsus.

l!e ignis ferri-

sed limorem. Onusla incedis auro, lalro


est;

vitandus
cir

que

victor,

mundi prop morlisque

doniinus, in ipso

et

paul post subdit

Magnis inimicorum

carcere, sub ips marlyrii palm et triumpho, pi op


in inlroilu

eumdamur

aguiinibus; lioslium plena sunt omnia.

sempiternee glr,

cm

securus esse videcontmnavit. Er-

Quare mcojudicio

est subtile et periculosissimum

relur, corruit, et indigno se

fl'a'gitb

illud genus tentalionis,


sibi

teiitalionem

non timere,

et

gone martyr, qui uncos ferreos, ignes, e [uuleuni generosissim luleral, in squalore carceiis
libidinis aculeo victus fuit
;
<

tranquillilatis,
lise

quemdam slalum poiliceri diulurna; quietis et quem nulla: res adversa;, necconsciendamnum, nec divinae legis violand periculum laHoc
nimii

arumnis

lu inler homines, rebus

ad volum fluenlibus, in gynceo, in virginum etma-

bel'actel.

agit

damion, hoc studel

arlil-

Ironarum
te
!

fair.iiiarilale

nullam lenlalionem mets,


lib.

cie claboralo et callido, in

hoc spcimen veleratori


nos securos
efficiat ni-

secunim putes? D. Prosper quflahise lux


c.

2 de

artis sua; maliiiseque ponit, ut

Vocatione Gentium,

28, pulcherrimum

c!

salulre

hilqucmetuentes; quo gnre machina; multos alioqui


,j

monitum
incerto,

in

banc rem protlit: In proesenlis agonis

sapienli nobiles et claros anlea viros cvertit. Id egrcgi animadvertit S.


ginta,
et

ubi lola vita tentalio es!, el ab insidianli

Augustinus hom. 46 ex quinqua-

supeibi nec ipsa csttula Victoria, mulabiiilatis pe

tanqum Sybill folium verissimum hoc


:

riculo

non carelur.

Hoc

illustrt

excmplo

S. Ptri,

dietum nobis reliquit


esse captivos.

Facit hostis securos, quos

ttpil

qui,

cum magno

ardore ferrelur ad dura omnia pro


violenta; el inopina;

et est

Sumptum est illud commune stratagema, quo


et

disciplina militari,
incauti et securi pe-

Domino subeunda, quassu tamen

tenlationis conciditj ne quis deinceps viribus suis et

riculorum miserrim

perieulosissini obruaniur.

anteactav vitai prsefideret. Ilaque sancli

omnes banc

Qu magis pra;ceptum
animis esse dbet

illud /Emilii

Probi

omnium

in

securilatem vacuam metis el religion Cftulionis peri-

Niliil in bello

oporlere contemni,

culosissimam esse ducunt, et omni studio fugicndam,


ut temporis fontem et

nec sine causa

dici,

matrem

timii flere

non

solere.

prnuntiam
tam

calamilalis.

Quare
enim

nusqum

verius,

qum

spirilali

in milili

esse,

non immerit
viclorias
II

S. Job post
sibi

praeclaras de diabolo

cognoscitur.

Semper enim
in

hostis in laleribus est, et

adbuc

diffidens,

clamt
etc.,
:

Qu

est

Numidaruin

moremcm

evolsse putes, et

campo

fortitudo

mea, ut sustincam?

atque hoc insum

alque regione digressum, novus occrrit; ha;ret in


speculis, plag locum, infcrenda; cladi

amplis amplificans, subjungit

horam dsignt, panl post furiosissiin involaturus. Qu de re S. Hilarius in Psal. 63, sic admonet Ad doclrinam clestis cruditionis oervigilem curam fidei impen< dereadmonemur, limereinsidianlem semper hoslem,
:

Nec fortitudo lapidum roRTiuro mea; nec caro mea ^enea est (1). Quasi dicat: Cert nec saxeus sum, nec neus, ut alflicliones meas non
Vers. 12.
sentiam. Fortitudo enim lapidum sine sensu est, forti-

ne incaulam securitalem nostram ipse in speculis


positus-incurset.

(1)

Nec fortitudo lapidum,


aliis

etc., sive lapidea, lapides


:

Illud

idem

vidit S.

Ambrosius

non cedunt
lib.

corporibus, q. d.

Non sum

slupidus,

et

v-,.;<j9r,7c;

ad niala, ut doler-e non debeam,


(Synopsis.)

de Paradiso,

c. 4, et

sapienter usus monilo Servato-

queri

079

IN LffllUM
est

JOB
verlam, inquit, nescio,
ferre,

080

tudo autem hominis


sunt.

cum

sensu eorum quse noxia


ratio mortalis hominis

me

nam neque

ego mihi

Hinc,

quantmcumque

possum opem

neque ver illam feront amici,

parte carnis expeforlis sit, necesse lanien est, ut ex Atque per hoceliditurin repariatur sensuni doloris.
lio Eiiphazi, qui B.

quibus desertussum? Pro voce necessarii in Hebrseo


iT?1D, tuschiac, id est essenlia, seu subsistenlia, vcl
sapientia, vel consilium et ratio,
essentiee subsistunt
(icat, est
;
,

Jobum

tristiti

arguebat.

Etsi

qu

scilicet res et

enim Jobo inesset fortitudo mentis; aderat tamen ex


parle carnis

radice XT>,iesch, quod signi:

vehemens sensus

doloris,

quem

tristitia

quasi dicat

Essentiales

mei amici

et neces-

sequebatur. Similiter eliam per hoc confutalur opinio Sloicorum, dicentium sapientem non tristari, cujus
opinionis Eliphaz fuisse videtur. Beatus

sarii

cognati et consiliarii recesserunt me, velessen

lia recessit

me, mea

sapientia, ralio, etc.


nihil esseinnobisipsis,
in

autem Job,

Docemur hic inprimis


dere,

autex-

ut nott D. Thomas, defendere intendit, sapientem

lernishumanisque rbus,

quo cert possimus continisi

quidem
rari,

tristari,

ut

sed per ralionem ita tristili modepropter eam nihil se dedecens dcernt
Peripatetici docuerunt. Job igi-

spemque reponere ; quod,

lemam

in oculis

faciatve,

quod eliam

haber mus fdam et tenebricosam , sine dubio animadverteremus. Quid enim homo est, aut quid potest? Loqualuripsanatura, eteonfundat superbi animalis ina-

tur lus verbis imbccillilatcm


praedicavit in

suam

ipse

agnoscens

poslerum mortalibus, ne

sibi ullus

un-

nissimam opinionem
magniessevideatur.

et

tumorem,

si

quis sibi aliquid

qum in lot adversitalibus qum veram hominis, ctsi nalur imbecillis, patientiam inesse arbilrarctur. Quo quidem cl divina gralia, quse nostram adjuvat inlrmitalem, magis commendatur
;

insensibilitalem

polis

Homo

ex nihilo subito emicuitob-

stetricanlcmanu Dei, in nihilo prosapia ejus, in nihilo


ut proprio insidet, in eodemvis
tenlia
;

illius

omnis atque po-

et si breviter definire lubcl,

homo

est nihil

et

hominis Deo

adjulivirtus gloriosior ostendi-

imbecillitale veslitum.

Qud

si

ver gravissimi theo-

lur, et fortius cteris mortalibus atque effcacius prse-

logi dixerunt, physiologiam seculi,

potentiam sequi

belur

exemplum

patientiee, cui

nemo nostrm, quo-

adesse

qui per se nihil est, quid magnoper per se


I

mins

imitari aut possit, aut debeat, aut velit, jure

possit?

laque divin

litteree

hominem vocantmeram

imbecillitalis humanse praetendet excusationem. Observt hic Joannes Jesu Maria, nonnullos for-

vamtatem, idolum, mendacium, imaginem, umbrati-

camspeciem

et

fugientem

lissimos Dei cultores ita sever interdm in hc vit


caedi ac

uno verbo, nihil.


clar profitclur,
in
;

Ex quo
ait
:

rem videlicet inanissiinam, concluditur neminem in se


quod hic Job
auxilium mihi

sinei forent aut lapidei; quod ad


graliae

invictissi-

prudenter fiduciam collocare posse,

mam divinse
diet,

vim prodendam
et

mirific conferri

cm

Ecce non

est

neque obsUre, qud mortem cupiant, et precen-

lur. Sicut

enim Jobi patientiam

longanimilalem

Biinim detrivit ejusmodi optatum aut precalio, ita neque istorum. Sed non omnes, inquit, capiunt ver-

me sed neque in copia amicorum aut aliorum hominum oiicio, studio aut industri fidere oporlere significat, cm subdit Et necessarii quoque mei reces:

serunt me. Peseclarum Davidis illud effalum est

bum

hoc, qui

polest capere capiat.

De electorum

Quia vana salus hominis, Psal. 59, 13.

Homo enim

autem ac reproborum forlitudine vide pulchr ac fus S. Gregorium lib.7 Moralium, cap. 8 et seq. Ecce non est auxilium mihi in me Vers. 13. ET NECESSARII QUOQUE MEI RECESSEIIUNT A ME (1). Qu

sp
et

in oiicio et amiciti languet, et obliviscilur, el

conlemnit, spemque frustratur, et quod vult nequil,

qurit polis sua


vanitasque

qum aliorum commoda; vanus


denique
facile

est,

ipsa,

emoritur;

et

interpretalionum varielas. (1) Magna in hoc versu Nos ex mullis paucas quasdam tanluminod recensebimus, quai aliqu verisimilitudinis specie pr caeteris sesc commendare possint. Aliqui, Kimcbio auclore,
auxili suo ('mtS) inlelligunt

significare plan arbilrari

suam innocentiam

et in-

tegrilalem, rVtfin ver inlerpretantur rectam ralionem, ut tolius versiculi senlcnlia sit hc ; non est, qud ita me impalientise accusetis, et ex tam gravi calamilate suspectum me habelis, ut plnum peccatis cl impietate hominem ; araion defensioncm apud me mcam habco? non, quseso, habeo, quo me tuear,

meam innocentiam, cujus ipse mihi sum probe conseius? et an me ratio et lex rect vivendi propulsa est? An non me in oflicio semper continui, et red ac intgr vivendi regulam obse'rvari semper? Alii niyi auxilium, inlelligunt judicium, quod in se rcliquumsit, JVWX\ rationem, intelligentiam, hoc sonsu: An judicio cl ratione destituor, ut dignoscere nequcam recta ab insulsis, qualia sunt verba, qti ad me facitis?Haud ita san adhuc mentis inops sum,
, , :

sumitur.Schnurror in Dissertt, p. 212, versum hune ad versus 12 posterius hemislicliium respicere, atque hoc modo intclligeiuluni existimaf. Protrahamne vilam,qum nihil auxiliisupers.'/?jMihi simplicissimum videtur, integrum versum iia En ! nikil in me auxilii ; propulsum est me capere solarium. Parlicuke DSH, prseter hune locum nonprima et nisi unico loco Num. 17, 28, occurrenlis, propiia vis clsi non facile dfinir] possit, hoc tamen dubio caret, illam utrqu loco aplissim en! ecce ! reddi. ()nk<>los in Numris 1. c. H, Syrus,cl islo, ci hoc loco Hieronymus quogue ecce vertit. onf. oldii
:

Concordant, particular. nol. 185, p. 755. edit.


lera noinini

TTW adlixa h.

1.

Tymp. mer paragoanu

videtur, ut in 'mai Ps. 110, 4, in TlW, iaacl vocibus aliis pluribus. De rmtfin, solamcn, conf. not. ad quos qum spev. 5, 12. Petit Eliphazum et socios, mitiraret se consolaturos, et solando dolorem suum gaturos, eum potiis exasprant iniquisBusicionibus.
et necessarii

ut mihi dijudicandi talia facultas adempta sit. Sensus a iejunus. Ncc magis placet Cocceii interpretatio Schultensio quoque probata Ah, si non est auxilium meum in me, eliam Veritas me propulsa est? i. e., an quia ipse memel juvare nequeo, tlec per me ex malis hisec eluciari, indc consequitur, me veritatem non retinerc? Inqu exposilione TWiri ventaicm

llieronymus: Ecce non est auxilium milii in me ; quoque mei.recessemut me. Syrus inlelEtce non est auxilium ejus lexit auxilium divinum mT ireitotv ; gowSe* mecum. Alexandrinus: (i ox Aut non in ipso onfi it' b(*o iv^-iTiv. Vel. Latin. debam sed adjutorium me recessit. Chaldaeus Num sapientia /quod non sil auxilium matin in me, et (Bosenmuller.) est me?
:

gala

81

COMMENTARIUM CAPUT
hominis.
riditate et

VI.

m
,
,

proinde est verissimum, quia vana salus

perenni velut honore yestiuntur; neque

Audiant haec, inquit S. Hieronymus in Psal. 59, qui


spes suas in potentatibus hominum vel in.terrenarum
divitiarum splendoribus ponunt, quia vana salus hominis.

c
i

modo pulchr sunt et ad hominum commendationem decorae atque annihiles verm eliam ad com-

munem

utilitaiem

fructum ferunt
,

non timebunf
,

si

Potentatus vocat

magnorum virorum

excel-

tentaliones ingruent
objicientur
:

si

venerit stus

si diflicultales

lenteni praestanliam,

honorem, dignitatem, auctoritaquique


ad
in

siccari
:

non possunl, quas irrigua semper

1cm,

lat

patentem et diffusani potentiam atque domiviri,

und fovet Deus


atque ad
Facit
illa
,

unde elflorescunl

in

dies magis

natum. Principes enim clarique sapienli


magnifias opibus excellunt, vim

inclyta

facinora conficienda
,

renovanlur.

magnam babent

lenuiorum voluntales coinmovendas, ut fiduciam


illis

ciliavit
lis

ut

cum Deo conjunctio quam pia fiducia conhuman imbecillitate superat, et disjeo
,

suam reponant. Unde


et

fit

ut sp multi dynasta-

impedimentis

fliciter

mulla conficiant

quae

rum

optimalum gratiam
iis

pluris laciant, et

majora
spei in

alioquin per se

nunqum

poluissent efficere.

cxspectent ab

bona qum Deo, plusque


in

Vers.
diam
,

1-4.

Qui tollit ab amico suo misericor(1).

iisdem collocent

qum
Quod

summo

et beneficentissimo
:

timorem Domini derelinquit

Hi, inquit,

Numinc, quo uno


Domini
est salus.

salus, juxta illud Hegii prophelae

eleganter anle oculos posuit

Sensim se Jobus ad amicorum reprehensionem insinut. Haud minor ver in hoc versu qum in su(1)
,

periori, interprelalionuni diversitas.

D. Augustinus in
i

Psal.

145

Nomen IDPIsunt

sic scribens
:

Dicatur

hoinini in afllictione aliqu conslituto

Est quidam
arridet,

homo magnus,
gaudet, erigilur

per
;

quem
si

possis liberari,

qud

dicatur

il

Liberet te

Deus, quasi desperalione

frigescit, etc. >Sic

nimirm
et

contemnitur Deus,
stringit

dm bumani
boni

splendor favoris perperituri


titillt,

oculos,

spesque

reject potentissim Dei manu ad juvandum

beandum-

qui accipiant h. 1. sensu malo, probri significatu, ut Levit. 20, 17, Proverb. 14, 34, 25, 10, coll Syriaco, probruni, convicium. Cum admiratione autein prius hemistichium legunt : Ei, qui calamitatibus velut colliquefactus est , socio suo probrum inferri ! An hoc est amicitia jus , ut pro solatio el lenioribus verbis audiat magnoper alHictus ab amico convicia, ut nunc ego vobis audio? Et num par est, ut de tali allliclo dicat ipsius socius : Timorem Domini deserit , ita ut ex calamitatibus ei immissis colligat eum alienum tiel impium esse. Durior tamen est haec quae nec satis facilem concinnumve sensum fundit. Plerique icn h. 1. capiunt sensu bono, grali , beiiefwii , inisericordi significatu , quo long frequentis in vet. Test, usurpatur. Kinichius in Lexico "\DT\ posteriori heinislichio jungit, hoc modo : De eo, qui magis est calamitate liquefactus , qum socius smts , dicunt isli mei socii , eum pietatem erga Deum reliquisse , et proplerea ei mala immitti. In qu expositione non arridet, quod TOin comparative exponilur. Alii vocem Vu transitive exponunt, qui Uquefack seu dissolvit , socio suo misericordiam , i. e.,quod illi negat misericordiam , is timorem Dei

que parata, brachium suum homines carnem ponunt.


Istius generis

mor Numinis
ratio,

homines non dubitavit Jeremias gra:

vissimo verbo nominare maledictos


qui confiait in

Maledictus

homo
ait

homme, Jerem.

17, 5

quem ibidem

myricae in deserto simillimum, quae se non tollat in sublime, neque fructuum abundanti gaudeat.

Est

enim myrica, opinione veterum, portentis inferorum

quam Plinius arborem infelicem et religione damnatum vocat, quamque Hebraei symbolum esse
devota,

volunt hominis abjecti etdespicati, qui in sordibus atque

6iimm contemptione
Rgis, Ps. 101, 18
in
:

haereat.

Unde

illud

Hymnopaei

deserit. His i anle

Respexitinorationemhumilium, ubi
in

est,
5.

DD quod atlinet ad signare necesse nomini absolut posito praemissum, ut Ps. 16,
,

Hebraeo

est, in

oralionemmyric.Sed maxime
sterilitas,

hc

D'umpb
,

ad

quem

loc. conf. not.

et Isa. 52, 1.

arbore notatur illudenda

quae nullo fructu

hominum
ill

utilitati et
:

jucunditati consulat.

Quare de

subdit vates
;

Et non videbit cm venerit bonum,


est,

quod attinet. In quibus explicationibushoevidetur alienum, qud QT2 transitive sumitur, quin talia nomina adjecliva verbis defectivis secund radicali alis sint intransitiva, ut "]T , purus
""lubl
et principes

Jerem. 17, 6
tur
:

hoc

Imbre

et cli donis

non frue-

DP! calidus,
et quae sunt
(1. c.

Dn

inleger,

"]1 attritus

TVO depressus

unde necesse

est ut

confect siccitate nullum


elficiat.

hujus generis

alia plura. Nihil


si
,

cultatis erit in

hoc loco

ver difiiMercero et Schnurrero


i.

fructum exspectatione dignum

p.

243) auctoribus, ante TDn verbum substan:

Contra ver divinae


mias clesti
tur,

fiduciae

bonum idem

ipse Jere-

afllatu et heroico veluti


laetiti

cantu prosequi-

cm
:

intima

delibutus in

hune modum
,

exclamt
erit

Benedictus vir qui confidit in Domino


fiducia ejus,

et

Dominus

Jerem. 17, 7
:

subdit conti-

nua de

optabili et praedicando fructu

Et

erit quasi

lignum quod transplant atur super aquas , quod ad hu-

morem
stus
tatis
:

mittit radies suas

et

non timebil
,

cm

venerit
siccie

labefacto, , socio suo sit, praestanda est misericordia ; hoc amicitiae jus postulat ab amico, ut afllicli amici misereauir, eum qucnmque ralione potest , soletur, levet, aejuvet, et ei praesertim qum malis pen confectus est, omnia hunianilatis quae potest olhcia exhibeat; alioqui bei reverentiam deserit. Elenim (Schnurreri verbis utor) hoc loco ille usus particulae vav oblinet , qui el alibi cernitur, ut respiciat conditioneni omissam et sloe ,
e.
,

tivuni

n\T subaudiainus

Liquefaclo,

consumpto

et confecto malis et affliclionibus

et erit folium ejus viride

et in

tempore

non erit sollicitum , nec aliquando desinel (ace

fructum.

thesauros divinae fiducise immensos! in

quibus plena et redundans cornucopia semper redundet.

Sim nimius
diffidunt

si

coner
suis

illos
,

copiosis exponere.
,

Qui

viribus

et prudentice

et

l'ai

lentibus

hominum
S. S.

consiliis, atque in
,

Domino spem
i

locant suam, arbores sunt i6a).;


XIII.

quae jucund

vi-

veluti Ps. 51, 18, ubi sobinteiligendum , qud si victim delectareris, tww darem. iConf. N. G. Schrderi Inslit. syn.ax. Rug. 109. b. $. Cert mult shnplicior el facilio bac erit explicandi ratio , qum Cocceii Scliullensiique interprelatio Qui misericordia erga amicum contabescit qui misericordia et humanitaie erga amicum deslitutus est, is et timorem Omnipotenlis deserit. Quod ipsum tamen et Storrio placuil, qui in Observai, ad Analog. et Syntax. Hebr. p. 295 , not. nostrum locum sic interpretatur Quod atlinet ad contabescentem ad~
,

ex contextu supplendam

, ,

, ,

683
qui

IN

LIBRUM JOB
cui subvenimus, procedit
:

634
solet
,

amicum

cm

illius

dolorem aut juvando aul con-

tamen non semper ex

solando levare debuissent, in aflliciione dcserunt,

dileclione alterius proficisci

sed ex

quodam commi-

non tam erga amicum fidem qum Dei limorein


liquisse ac

dere-

serationis affectu

quo pars

inferior ac sensitiva in
:

prodidisse existimandi sunt. Pungit hic


,

alterius calamitalibus aflicitur

quam quidem affeo


sit

amicos suos

qud acerbi

in se fuerint

et
,

eorum

illiillis

tionem mirabili providenti Deus indidit hominibus


ut
alite

beralitatem et inclementiam exaggerat

qud ab

compatiantur
,

non qud hc

per se virtus

eo prodalur et deseratur artieulo

in

quo magis
:

illo-

misericordi

sed ut ea nos impellat ad subvenien-

rum desiderare poterat oflicium et fidem quai-e illis camdcm minatur rerum vicissitudinem cm pietalis
,

dum
mur
ergo

quia non semper diligimus eos


:

quorum misereQui

si

enim diligeremus vehementer ut oportet


esset

et

benevolenti oflicium prodiderint. Ita Sanclius

minime opus

appetilus commiseratione.

noster.

Timorem autem
,

hic

ut

sp

accipe pro

commiseratione

moti subveniunt
,

indigenti

religione cultuque Dei

quidein inlidus in amiciti,

quem nec reveretur nec novit maxime qui jacentem


,

magn ex

parte sibi subveniunt

dm

alteri

subve-

nientes propriam minuunt commiserationem. Atque

amicum non
Iluic
gelistee
,

solalur,

non juvat omni qu potest ope


est aurea

hc

est causa

cur polissimm

liuic virtuli miseri-

aut sidutem non dolet.

cordi viscerum nomen conjungamus. Non enim


illa

di-

non absimilis
Qui

S. Joannis

Evan-

cimus viscera
misericordi
et
,

caslitalis, justili aut humilitatis,

sed

dilectionis (ralern
:

prconis celeberrimi

quia

hc

parliculari

quodam corporeo

senlentia

liabuerit substantiam tmjus

mundi

et

viscerum affeclu excitalur. Sicque intelligendum


:

vident fratrem suum necesse hubere,


ceva sua ab eo,
1

et clauserit vis-

est illud Aposloli

Si qua viscera misericordi in


si

quomodo

cliaritas

Dei manet ineo?

vobis,

Philip.

2,

1, id est,

qua commiseratio.
nec eo in-

3,7. Ubi notandum per viscera misericordiam propri denolari cui nomen viscerum in ScripJoan.
;

Deus autem noster cm non habeat hune commiserationis affeelum


,

quia passionis expers est

tiiiis

passim attribuitur, ad signiheandam veram et ex


;

diget, quia vehementissim


sit
,

amat nos; amor autem


;

intimo corde misericordiam


adho:tatur, dicens
Coloss. 3
, :

ad

quam nos

Apostolus

prcipua causa miserendi ac subveniendi

hinc

Induite
,

viscera misericordi,

12

id est
:

ut Chrysostomus et

OEcumeiilios
,

|i

qnod in homine facit commiseratio cordis et viscerum, hoc in Deo ipso fecit amor et dilectio ejus ardentissima erga nos.

nius interpretantur

Habetote aft'ecUim charilatis erga

pvoximos

quali

nimirm patres prosequunlur

Cselerm

advertendum

est

banc commiseratio-

quos ex suis gnrant visceribus. Sic etiam Deus


quia nos paterno est affectu prosecutus
,

nem

quae in nobis actum misericordi seu volunlasolet,


:

habere vis-

tem alienam miseriam sublevandi prcedere


virtulem non esse
,

cera misericordi perhibelur. Ut autem luec accuratis intelligantur.

sed ad virlutem impellere


scilicet

at

quando sequitur actum miserendi, quia


voluntatem sub:

volun-

Sciendum

est misericordiam esse

taria est

et is qui

miseretur non tantm vult subve-

veniendi alterius calamitatibus et miseriis

vera est et perfecta


versus

quando ex dileclione

qu lune erga eum

nire, sed etiam condolere, lune esse virtutis effec-

tum

et ex
:

magn
quidem

et perfeclissim misericordi pro-

amicum suum misericordi , meturn Omnipotentis deserit , i. e. immisericors erga amicum suum Dei metu recedil. Aliud quid proposuit J. P. Berg. in
Animadver. ( ad calcem vers, german. interpretationis H. A. Schultensii), ubi sic interprelalus est locum Misero ab amico prstanda misericordi noslrum vel ipsi impio (redacto ad miseriam). Scipsit poeta QN1 quo eodem H1 HNin pro y\'T Ttt? < modo infra 10 15. TlpTSl posuil pro Tipi DNl. Et < alia ejus generis exempla passim alibi obvia sunt, v. i g., Exod. 4, 23, Levit. 10, 11), ct. Est ver missayn
:

cedere
auferre

si

alterius calamitates
in

non tantm
loculus

sed etiam

nos

per commiserationem

quamdam

transferre volumus.
lib.

De hc

est

D. Gregorius

20 Moralium,

cap. 26, et ad
:

hc

viscera nos exhortalur Paulus dicens

Induite viscera

iW

WV

misericordi, Coloss. 3, 12. Qua;

nimirm Deus etiam


quod
sol

propter nos suscipere dignatus est; tanta enim ejus


fuit

misericordi

ut
,

non solm subvenire

voluntate poterat

sed

etiam calamilaiem nostram


:

facere reverentium Omuipotentis, i. q. peccare et impie tfacere ; unde h. 1. agnoscenda periphrasis impii , et iverimpii hujusmodi, qui idem, ut conlexlus exigit, D13 , miser, afllictas , redactus ad c intelligatur esse t miseriam, im, sua ipsius culp miser, conlractami

magn ex

parle in se suscipere voluerit


nisi

quod

fieri

non poterat

carne suscepl.

II;ec divine

exponens

Paulus ad Ephesios
in
;

2,4: Deus,

inquit

qui dives est

misericordi), propter nimiam charitatem suam,

que impielate pnam patiens ; sin minus ver , at cerl tamen judicio cl opinionealiorum. Facilis san ac elegans sensus, quem si quis cseteris inlerpretum lenlaminibus profrt, ego non admodm rel'ragabor. In codd. haud paucis, Kennicotlio et de Rossio comi <

(/u dilxit nos,

cm essemus mortui
Ver dives
:

peccatis

convivi-

'.

ficavil nos in Cliristo.

in misericordi

abun-

dans et superabundans
|

nam

qui per solam voluntasolius est)

tem poterat subvenire (quod misericordi


voluit etiam per commiscraiionein
id

memoralis, pro DOS exaratum est DNqS, quod de Rossi minus rect aversanli reddidit id enim esset
,

prstare carne

DNQS

(Proverb. 15, 32. Isa. 33, 15); sed in

suscept
illis

quod procedebat ex nimi charitate qu

codd. scriptum esse DNaS, colligere licet ex nol. crit. in Bibliis Halcnsibus , J. H. Micailis edit. ubi ex codd. Ert'urtenss. eadeii) illa scripiionis varietas punclis vocalibus subjectis allerlur, addil tamen hc observatione , N mer& epenlheticum esse. Uect. ( Rosenmuller.) Ueminura plan ^KQ' Ps. 58 , 8.

nos dilexit;

qu

rect dicitur nimia, quia plus

qum
vis-

necessarium erat contulit ad salutem. llc sunl


cera misericordi
alto
,
,

in

qui bus visi tarit nos oriens ex


l

Luc.

78.

nimia et admiranda Dei charitas


;

qu

induit viscera misericordi propter nos

quibug

685
sine his subvenire poterat ; nec

COMMENTAUiUM
ad haec visceribus seu

CAl'L'l

\I.

686
RAPTIM TRANSIT IN CONVALLIBUS.
illiberalitatis,qud in eumidofficii
,

SICUT TORRENS QUI

eommiseratione praecedenli motus est, sed dilectio


euni indui visceribus fecit. Hinc Sancti

Amicos suos arguit

uberem matcal-

munus minime
labat;

praeslilerint
conl'erl

quod

lex amicitia; poslu-

liam suinpserunt praedicandae suram divinitatis

eosque

cum

torrenlibus, qui multis

que amauke. D. Paulus velut

in

censu et palrimonio

quidem
pareanl
illi

pluviis cadentibus aut nive liquescenle


ita

exun-

Nuininis nibil videbat esse rnajus,nihil gloriosius,

dant, aeslale tameu


:

exarescunt ul penils non apdives essel, et prospr

unde opulenlissimus appellari posset


bonilatis ejns,

unde abundivi-

ila et ipsi,

cm Job

dantissimam divinae misericordi copiam vocal


tias

cuncla succdrent, in ejus se amiciliam veheci

Rom.

2, 4, ut

hujus unius com-

menter insinuabant, suamque


prolixe pollicebantur
aestu urgeretur,
;

operam ac studium
tanto misciiarum

paratione potentia

illa

miranda,

et inlinila pulchriiu-

at

cm Job

do, aliseque Dei virtutes immensa3, parcsc et rcslfictse

non solm amicorum operam non


Ecclesiaslicus 6
et

quodammodd
incredibili su

esse videantur. Regius vates

cm

in

praestilerunt, sed etiam ei molesti et acerbi esxlile-

Deo considerando menlem hgeret, quod


pietale

saepis pro

runt.

De bujusmodi amicis
Id

ait

facielwt,
,

misericordiam. luce

Est arnicas secundm lempus suum,


in

non permanebit
et

perfusus undique radianti


vel suspiciebat.

nibi!

prop videbat aliud,

die tribulationis.
:

quod poelis etiam trilum


numerabis amicos
,

Cmque

Gentiles vanilaleillusi transin

decantatum

mutatos suos iaierentur esse Deos

leonem

in

au-

Dkm
Id

fueris felix multos


si fuerint

rum,

in

olorem, aliaqueshnilia, ipse novum et inaualtulit


,

Tempora

nubila

solus en's.
:

ditum genus melamorphoscos


sericordiam versuin diceret.

ut

Deum

in

mi-

quod poeta graecus uno versu expressil


Avdps xax>; TrpaocsvTo eVrc&Swv
<pi//.i
:

Et

si

olini

Persarum

Magi Deo pro

corpore
,

lumen tribuerunt, pioque


,

Fugiuut amici quem [agit

flicitas.
:

anima verilatem
anima
solani

ipse pro corpore

proque
,

vit et

Quod

alius

adbuc brevis

dixit

Deo misericordiam
Psal. 58, 18.

tiibuit
:

unde suum

Eor,ii.6s av'

vOpoTo; Tiirop^fAvo;

Deum

misericordiam suam indigitat

Deus meus, mi-

Solitarius est liomo inops.

sericordia

mea

Quare minime mirannibil

miserai el iiivisum omnibus


!

filiis

hujus secuii pau:

dura est in sacrosanctis oraculis


cordi;un nobis
bc-atiludo

sequ ac miserisaltis
,

commendari

cm

ex e

vita et
sil,

nostradependeant; cujusomnin cxpers


,

Clerm pro eo quod dicit Fratres mei prtcrierunt me alla leclio babet Fratres mei fefellerunt me quasi dicat Sicul iter agens viator biemis
perlalem
,
:

neeesse est

qui proximo suo in angusliis conslituto


posset detrectaverit. Hujuscemodi in-

lempore
multarn
sstalis
,

lorrentem in via offendil, copiam aquae

subvenire

cm

eamquc duleem

et

limpidam ferenlem
iter peragit
,

dm
tor-

humankatem
VeR9. 15.

et misericordiae del'ectum in amicis suis

tempore istbc iterm

siti fali-

Job reprehendit.

galus ad locum illum anhelat, et


81EI (1)

aquam ex
verm

illo

FRATRES

PR,TERIERUNT ME

renle abundantein
ril,

sibi promiltit

ubi aecessc-

(1) Eliphaz cl socii ejus, ut palet ex collt, v, 21 ubi lucc ad illos in person secund relerl, pr.eterierunt me, VUl, prvaricati sunt, perfide agunt mecum; sub. '3, nain verbum "Wl rgit prrepos. a, 1 bri3 ip2SO velleVide Isa. 33, 1. Sicut torrens turrcnles, qui cum impelu fluunt. Qui transit, etc. transibunt. Alii refcrunt, vel, 1 ad torrenles, qui ad lempus delluunt ac decurrunt , at celerrim transeunt , l'alluntque vialorem qui e aquam pciilum venit. Vel , 2 ad amicos Jobi Sic transeunt et ovanescunl socii mei et pro q. d.

sua se spe l'ruslratum cernens, et alveum plan


,

siccum inveniens

ait

Fefellit

me

torrens

ille.

Ita

perlinens, qui in rbus adversis amicos se


*
:

non osten,

MMrim

cdunl.
tanlur

Verba

aVltf

nbyiV YO'Sy
,

aliqui sic interprei.

"mw

mult nive

super eos tegitur seu legit sese ni.c teguiilur, ul nix nivi cumulata
: :

e.

altra

ipsique suo ad yen lu polliciti videbantur, nibil praestant, etc. Eos tortent u bus compart propler l transils celeritatem ; 3 in conslantiain, nain lorreuiiuru aqua; non sunt perennes ; 3 noxam , in humilia irruunt, sic illi in Jobum ; 4 fallaciam , promitlunt aquas , sed in necessitaie
solatio
, , :

quod cxspectabam

alteram teggt. Scbultens verlit Super eos stuans desvit nix. Michaelis /;; illos (rivos) furilmnda mit :ix. Utrumque minus rei convenienter, ex meo quidem sensu. Nibil autem velat , quo minus verbum lie-

braicum usilalo capiamus

negant.
pliiicatur,

(Synopsis.)

Perfidorum torrentium descriptio jam poelic amquatuorque qui proxim sequuntur, versibus conlinuatur. Qui torrentes atrati , turbidisunt glacie in illis resolut qui turbidi sunt more aqua; alla; et profonds; propler glaciem qu in aqu liquefacla est. iJQ propler , ut infra 10, 16; 58, 50. Ps.
, ;

signiiicalu occultandi sese ut exprimatur nivis liquefactab aqua , qu lonentibus illis, magno impelu ruentibus, sese miscet. Veteres in alia omnia abeunt. Alexandrinus Qirmi u.e. eXanCivro, vm iiTiTCeirxwoiay jj.ot. Et velus Lalinus Qui me meluebant , mine irruerunt super me. Sensum Didymus ben CXpOSUt IW< p.s-' ov fihifi.et rc (Ku U y^j on ^ovTSi, r/iv atriav tv S7ra*^(t>ydv,7Tet^otvvrp u.ot, toXuovi* Te; T&tntra ).;-jeiv , jayi 7rpcTp&v eipritaxE. ^i 7r,v irpi; y.e
: : :
<

exeiav.
tis

Yoces

mp
:

et

XIV Alexandrinus

in

sequen,

versus inlerprelatione

demm

exprimil

quasi

Inlra quos occultai sese nix, in quos aqua 10 nivis liquefactse immiltitur et condit sese. Sy b. 1. est inlra ut Ose. 11,8, pro quo Tbren. 1. 20. Conversion est intra me cor meum. Elegans descriptio aqua88,
:

rum, verno lempore turbido impelu monlibus ruenlium et resolutas ac liquelactas nives secum irahenlium. Ben Grolius Dicit amicos similes torrenlibus,
, :

qui di turbidi incedunl prae glacie et nive in ipsos resolul, sed (quod versus sequeus vult) ubi stas ivenerit, plan deliciunt. Egregia similitudo ad eos

D'Ttpn. Illiimum verbum viiletmex Clialdaico OtJ explicsse, porr Job in "OU pro sulixo primse persome babuit quod autem Q'Hlpn timentes explicavil in eo secum conqui hune versum sentientem habel Ilieronyinum sensu prorss diverso sic vertit Qui liment pruinaih'j irruet super eos nix. Elegans alioquin adagimn in eos qui exigua borrenl i'ore ut maximis percellantur quod tamen quid h. 1. sibi velit diilicile est diciu, llaud imlltm dlscrepat Syrus Qui liment glacie t
script

um

reperisset

W7SW S" *3tt


,

siij'cr

tt copiosus

fit

nix.

,,

$87
etiani

liN

LlBRl'M JOB
ait

68 8
fAta, cir-

Job adversitatis tempore incidens in amicos,


,

essequosdam qui metuant apawiTopwva

qui in prosperitate

quando illorum opis minime egeipsi

bat

lorrenlis
,

copiam bonorum

spont oblule-

cumvolitantes mutas, in quibus nulla nimirm sit animi fortitudo atque virtus. Quod etiam commune
luit

rant

ab

iis

plan se destitutum et delusum reperit


vertunt. Propinqui
torrens de/iciens aul

Academise judicium

in
:

qu

tesle

Slobo
,

in

Unde Sepluaginta mei non respexerunt me : tanqum


ac despectum.
sicut fluclus transierunt me. Talis

Elhicis, cap. 4, docebatur


Tiiiv

Qui limet omnia

etiam
et

axiv

umbram suam,

wyevov* x* Jeov,

ignavum

nimirm
;

est

homi-

num
cum
tum
et

amicitia

ut
,

plurimm

fallax

at

Dei amicitia

fidelissima est
deseril
,

siquidem nullum

in adversitate

ami-

meticulosum appellandum. In Evangelio Matlh. 8, 26 Christus modic ftdei hommes , ul fracto animo dgnres , vocat discipulos qui prsente Filio Dei
,

qui

Jobum

etiani

ab omnibus derelic-

(uti postea dieelur) recepit, adjuvit, reparavit,

de cujus ope atque praesidio securi esse debuissenl in coorl sv lempestate, ut incerto et inevitabili naufragio

non solm ad pristinum slatum reduxit, verm eliam omnia illi bona reslituit duplicaa. Hoc igilur
attendant qui in hominibus spein suam collocantes
,

exhorrescebant. In cujus rei conlemplalione

Basilius Seleuciae Ponlifex Oratione


illo

22 de importuno

melu exclamt

<

Inhdelilatis

argumcnium

est

ab

eis

ambitios honorari et promoveri quserunt.

timor.

Nimirm qui

Vers. 16.

Qui

se potis in diilicillimis rbus


,

timent pruinam, irruet super


,

eos nix. Hnec senlenlia jam abiit in proverbium

qum Deum videt et considrai nec ullam capit christiano pectore dignam consianiiam
atque metuendis
,

quo

signifieatur

spenumer
illo

fieri

ut in majora mala

et in impios saep timors inanissimosque labitur.

incidant qui fugiunt leviora.Tacil autem arguit ami-

Atque hune eumdem mundanum timorem superva-

cos suos

qui ab

procul fugerant

ne quid ab ejus

cuum
sari

jura

dicerent,

quem

censori velut virgul

ulceribus et peslilenti

morbo

dira conlagione conlraaliter


, :

notant et puniunt; nec suicere pronuntiant ut excu-

berent

sed accidit

illis

muh

nain

dm
,

homines possint

et beuelcio

legum juvari

sic

conlactu fugiunt laboranlis amici


citiae

in

Dei iram
,

ami-

cm

aiunt Prtoris edicto adjuvari illos, qui mets

iideique prodiloribus prseparatam


est
, ,

incurrerunt
in niill

causa abfuissent, providenlissim addunt n.


causis
?
si

Ex quibus

quod perinde

atque

si

pruinam dclinantes
nocentior est
,

non supervacuo timor

deterriti abfuissent.

vem

inciderent

qu mult

et ab

El lege consequenti dicilur non suficere quolibet terrore adductum timuisse


,

minus expedita

fuga.

sed hujus rei disquisitionem

Propriissim hic notatur timor mundanus,

cm

quis
j

ad judicem perlinere. Unde


juris

meo
1.

judicio rgula ea
:

damnum pnamque
aslringere
,

ita

mteuil, ut eorum vitandorum

manavit n. de reg. juris

184

Timoris vani
et

causa non dubitet sese


et

magno

et inexpiabili scelere

justa excusatio

non

est.

In Clesti

quidem foro

divinam legem violare.


,

Quem timorem
hostilemseu ini-

divin curi
est
illi
;

mundani timoris
sit
,

nulla justa

excusatio

propterea D. Basilius nominal xOjdv


tnicum, et salulis oppugnatorem
vita&insidietur. Regius vates
,

ut non

mirm

ut gravissim acerbissimque
,

qui animse atque


illum affectu resic

puniantur

qui vanissimo timor delusi


sentirent
,

ne lev

magno

damnum incommodumque
denti
,

Dei legem vo-

pudiabat
tendit
,

et deprecabatur,

dm apud Deum

con-

luntatemque abjecerunt. Fit enim sap Dei proviut illud ipsum


,

Psal.

63

timor inimici eripe animant

quod magnoper
,

stult et
,

meam

ut ibidem etiam nott idem clarissimus et eru-

impi contentione refugiebant

illis

eveniat

et qui-

ditissimus ponlifex, cujus


claris.
gratiae

mente paul dicerelur nimirm


eripe animant

dem
,

inexspeclalis

incommodis

et ignomini
,

cumula:

timor inimico

vel hoslili, qui


,

vitam et jugulura petit

meam.
,

tum itaque dicunt vel inviti cum Jobo 3 25 Timor quem timebam evenit mihi ; aut quod hoc loco in arcanis symbolis suis posuit
:

Alio in roco miseratur

eorum bominum genus


labem
et

quos
:

Qui timent pruinam,

irruet in e-

hic per duellis fcedam in

perniciem induxit

super eos nix. Celerem deinde interitum

horum

JUic trepidaverunt timor ubi non erat timor, Psal. 13,


9.

dem metaphor
Vers. 17.

persistens exponit.
dissipati pf.ui(1).

El paul ante dixerat: Non


alia potis

est

timor Deianle oculos

Tempore quo fubrint


3"IT,
,

eorum. Nimirm

omnia qum Deum me-

bunt; et ut incaluerit solventur de loco suo


(1)

tuunt

unde necesse
qui

est ut

sp vano

et flagilioso

timor coimnovcantur. In hc classe plurimi sunt in

orbe terrarum

dm
,

formidant

ne ambilionis

hoc solo loco obvium varii vaKimchio auctore de/luunl ri explicant. Quidam deducuntque canalis , hoc sensu Quo tempore canalis more summo impetu fluunt, tumsucciduntur
,

Verbum

sm

fructu spolientnr

ne frustrcnlur insignium spe


,

commodorum et sperat voluplate neve opes minuanlur, dm dedecus infamiamque metuunt et im,

Quem inlerpretationem vix admittat forma pyhal, ut taceam elymologiam duriorem. Alii convenire putant cum 3.1S (unde 1313 Ezech. 21,
et desinunt.

perili vulgi rumiisculos et

sermones

deserto atque

poslposito JNuntinis inetu


lidios

indignis se (acinoribus per,

contaminant atque polluunt


lib.

in

quos

illud

con-

S, litterae unius organi, inter se penniitentur ut pf et pVS clamavit ihv et ybv exultaQuo tempore vit , ntO et HXD suxit. Hinc vertunt
, , ,
, :

3), cujus alis T et

niphal vertitur aduri

accendi

qum

et

venit, Arislotelis

3 Etbicorum, cap. 11, m\\. xev

To iroXjiou, belli esse (vita nos

dicamus)
,

terrorcs ina-

nes multos.
nissimis

Quod in minulum et abjcclum et inamundi opinionibus victum animuin rcferunt

incalescunt, aeslumsolis sentire incipiunl, exscinduntur, pereunt. A qu interpretatione haud long discedit A Schullcns, qui collato Arabico, icli, percussit , locum sic interpretatur : A sole teti slatim ubolentur , atque cum calore extinguunlur loco suo. Rectcver J. D. Michaelis in Supplem,, p. 6i3. uio-

sapientes. Itaque Hic 'idem, ljb.7 Politicorum, cap. 1,

nuit, hanc vcrionem rejuni natur, abluilre, nec

689
Sicut
,

COMMENTARIUM CAPUT
tnquit
,

VI.

m
fuerint dissipati, id est,

nix et matutinus

humor

in

pruinam
amplis

runt

taies

enim tempore quo

concretus, ubi sol incaluerit, liquescunt etevanescunt,

sub tempus mortis, quando terrena omnia dissipanlur, vel audilo


et peribunt
,

neque

in locis
;

in

quibus candicrunt anlea


etiam
aestatis

solm mortis nuntio, exanimabuntur

inveniuntur
tus siccatur

et sicut torrens

ardore usilli

facti

lanqum pulvis , quem


et

projicit ventus

et prit
,

eodem modo

timidi

et

im-

facie terr. Impii

enim cm nullum habeant humoconstringantur,


erroris circumferuntur, et
,

misericordes

qui

quam

poterant et debebant

opem

rem

virtutis,

quo contineantur

amico extrema patienti non tulerunt, ab stu


de loco suo
aliter

et fer-

instar pulveris

omni vento
ac

vore divinse indignationis ac pnse tune subito sol-

perversis suis opinionibus distrahuntur

et quasi

ad

rentur

et peribunt

glori et felicitate.
,

nihilum rediguntur

si

amplis futuri non essent

Septuaginta haec

legunt
:

et

ipsimet Jobo

post mortem. Et ut incaluerit furor Domini

magnus

accommodant

in

hune

modum

Qui verebantur me,

ad vindictam impiorum accensus


sustinere
loco suo
,

irati judicis faci<;m

mine irruerunt super

me

sicut nix aut gelu concretum.

minime valentes
et ad

pr timor

solventur de

Quemadmodm quod

liquefactum est calore exorto non


;

nutum

aestuantis oculi ejus diffluent


i

cognilum est quod erat

ita et ego derelictus

sum ab

liqufient et tabescent.

Quos enim,

inquit Gregorius,
:

omnibus. Quae verba S. Cbrysostomus in Caten sic


explicat
,

praesentis vitae sollicitudo ordinat, amissio dissipt

quasi Job ipse


,

suam

doleat vicem et subi,

et tune etiam
i

exteris pereunt, qui ints

dudm

tam mutationem
6ic

qualem subit pruina vel nix


solis calore

quae
:

seterna negligendo perierunt; de quibus rect addi-

repente ad austri flatum aut

solvunlur
,

tur

Et

ut incaluerit, solventur de loco suo. Iniquus

nimirm

ipse pris amicis opibusque potens


,

domi

enim quisque cm

incaluerit de loco suo solvetur;


,

forisque inclytus et charus

omnia repente perdidit

quia judicioinlimae districtionis appropinquans


,

cm

familiam, amicos,
et

bonum
:

et amabile

nomen, speciem
reli-

jam per cognitionem pen fervere cperit ab e,


i
<

totum ferm corpus

neque quidquam ferm

cui

dudm
:

inhaeserat

carnis suae delectatione sepa-

ctum estprter miseram animam.


Tropologic S. Gregorius,
lib.

ratur

tune mens aestuat, et infructuosae pnitentiae

7Moralium, cap. 11,

tse ignibus inflammat, duci

ad supplicium timet,

locum hune exponit de

iis

peccatoribus qui pnilen-

prsesentem vitam ex desiderio retinel ; sed de loco

tiam nimis procrastinant, et in finem usque vitae diffe-

suo solvitur, quia oblectamenta carnis dserens ejus


duritia per supplicium liquatur.
>

enim
tis

ictu solis torrentes sed diulurn siccitate aesta;

explicandum potis esse verbum Hebraicum ex Syriaco coarctari, unde, angustia, qu et rfrendum Arabicum sepem fecit gregi, quasi diceres Coarclavit gregem. Hinc verlendum Quo tempore coarctantur , i. e., decrescunt, ripisque tandem notis super quas exundabant, antea eapiuntur. Supervacaneam existimo J. P. Bergii conjecturam pro lP divis scribendum et legendum esse 13 "VP veibum IT autem conferendum esse cuin Arabico, quo utuntur in descibendis octdis igneis , ardenlibus, inflammatis ; illud qu commode poetam h. 1. adhibuisse de tempore . quo ardens et fervidus stus est. Quod aliis minus verisimile videbitur. Alixum in
deficere
, , :
:

Haec scilicet est sors impiorum et pars calicis eo-

rum

inquit Regius propheta , ut


illico

cm exsurgit in j udo
,

Dominus,

dissipentur inimici ejus


dficit cera
,

et sicut dficit
sic

fumus deficiant ; sicut

facie ignis ,
67.

pe-

reant peccatores facie Dei

Psal.

Nequaquiim
vel solo ejus

enim iratum Numen videresustinent, sed


aspectu impii percelluntur
natione animi deficiunt
,

et

prae

nimi conster-

ac penits abolentur instar


;

fumi

qui in nihilum redigitur

vel instar

cer

quae

igni apposita colliquescit ac prit.

Hanc fumi ceraeque

IQrii quidam referunt ad lorrentem,


v.

quem

supra,

15, in singulari numro nominrat, de quo nunc singulariter , nunc pluraliter loqutur. Sed calor tor-

similitudinem expendens S. Hilarius ad praedictum

Psalmi locum

sic

eamdem
licet

illustrt

<

Fumus
,

in-

ad T\V tempus , trahunt. Malim ad Q\2J referre facile ex orationis srie subaudiendum; conf. supra, ad 3, 2. Veteres se invicein discedunt. Alexandiinus n<nrsp x, " v $ xpu<TaW.s<;-iK
rentis
;

minime apluin

alii

quit

cm

emerserit
dficit

globosus et crassus
,

lamen
;

<

paulatim

ille

aboleturque
sic liquescit

ne exstet
,

et in

conspectu ignis cera

ut

non

sit

funio

>

mn-ifi;.

xa8o); Ta*ei<ja 8apy.y;;-f6VG|Av;, ox TTE^virOry uep


:

quidem

in ign per levitatem

su tenuitatemque di-

rk Quae velere Lalinosic expressa Sicut nix aut g lacies constricta , cm tabuerit in calore , non apparet,
quid fuerit. Prioralalini inlerpretis verba altulit J.D. Michaelis, in Suppem., p. 644 scd l'als ea Hieronymo tribuit, neque illa accurat transcripsit Sicut glacies aut nix comtricta. Caelerm apparet AlexandrinuiH nomina sra et (v. 16) ad hune versiculum traxisse; im videtur suo in Hebraeo codice sic legisse 151 "QTP ' nys mpi aSu? las. Hieronymus Tempore, quo fiierint dissipati, peribunt ; et ut incaliterit, solventur de loco suo. Chaldaeus Quo temnore peccrunl homines tatis diluvii creverunt (scil. NHTJ vel aqu aut flumina, quorum, v. 15, mentio facta; l'als in Bibliis Polygloltis, dissipati sunt, reddittim); consumpti sunt furore suo , et deleti sunt de loco suo. Genuinam Chaldaei interpretationem non dubito banc fuisse Tempore , quo exsiccati sunt ( rivi seu ton entes ut Gnes. 8, 1, exsiccat sunt aqu), excisi sut seu evanure. Syrus Tempore quo oritur in Mis (sol), liqnescunt, et stu suo tiquescunt loco suo , i. p., ut non amplis appareant. (Rosenmuller.)
, :

lapso , cer

autem

vi et calore ignis

absumpt

quia

infirmaeipsa per se naturae potioris diripiatur ardore.

Hune
Dei
,

in

modum
:

omnis iniquorum potestas ab ign

id est,

Dei judicio, liquescit.

Eodem

hic sensu
loco suo;

mp

accipe illud

Et

ut incaluerit solventur, de
,

ut ver in illos quadret illud


alibi

quod de impio similiter


ejus
,

Psalmographus
,

ait
,

Qures locum

et

non

invenies

Psal.

36 ,11

id

quod ante ipsum Job,


locus ejus
,

7, 10,

dixerat

Nec cognoscet eum amplis

quod

WQ

vide sequenti c. vers. 10, explicalum.

Vers. 18.

iNVOLUTiE sunt smite gressuum eorum


IN

AMBULARUNT
(1)

VACUUM

ET PERIBUNT

(1).

InveltUr

L. Cappellus, in Not. crit. ad h. 1. observavit, fer esse sensum hujus commatis cum sequenti , nempe turmas commeantiuin , atque per loca dserta iter facientium dclinasse via su ad torrentes illos fallaces , speinveniendae aqu , sed spe

eumdem

,, , ; ,

91

IN J.IBRUM
in fallaces illos et infidos
,

JOR
niliil

692

adhuc

amicos

quorum
,

in-

simulalionibus et dolis intricat; quibus

promotern

volutae suut et flexuosse viae

id est, actiones

multis

vent

et

tandem inauspicato

fine desinunt, et

su fruslratos coactos esse per vastani solitudinem iter suum peragere , in quo prae siti et aestu perierunt. mniN h, 1. non alio significatu qum versu proxinio capiendum, de catervis viantium, ut rfliTlN Gnes. 37, 25. Isai. 21, 15. Construitur cum verbis masculini generis , respectu habito ad signi/icationem, qum intelligendi sint hommes , iter facientes ut Proverb. 21, 26, msn , quia cv.piS.um dnott, cum verbo masculino construitur, ut nbnp, quia anctorem libri significat, ut masculinum tracialur Coh. 1, 2, 12, 8, 10. Plura exempla vid. in Slorrii Observt, p. 568, coll. p. 91. Ad hommes, quibus constant, rfrendum quoque aiixum in D3TT, ut sic verho sit reddendum Inflectuntur caterv quod ad vidm snam torrentes quuesiluri ex quibus olim biberant deflectunt via ad rivos illos iter avertentes. H3;
, ,

damnatione se involvunt.

Taies Scriptura divina,


et oblortos appellare

Eccle. 1, 15, (nwXto;, obliquas


solet;

Salomon etiam ^Tpa^vou, curvos et distortos: quorum mores plan Jobi moribus contrarii sunt,
rpugnant. Et

cujus candidai et ingenuae simplicitali


forte

Jobum
:

intuebatur

ut magistrum
in aureis

divinorum

mulator Pythagoras, cm
posuit

symbolis Uludi

o>

p.Yi

x'

in via ne scindito- Simplicita-'

mmN

lem

et veritalem

seclandam monet

in vit tanquni

in via.

Nam
,

l'raus, dissimulatio et

Xux'^

muttipliciter

mendacium est noscissum atque lacerum. Unde is


,

qui simulationibus et fraudibus ulitur

vulg duplex
inquit,
1, 8,

appellatur, de

quo D. Jacobus

Vir,

enim, plan
cesse,

est,

avertit,
l

deflexit.
in

cum

J.

D. Michaelis

Neuliqum neSupplem.,p. 1456,

duplex animo inconstans est in omnibus

viis suis.

Cui

in5 5\ Unus de fiossii codex exhibet insb\ Verba nra lbP Reiskius in Conjectur. ad h. 1. arabic expressit Immergwit se in vaslum desertum; scilicet iby habel pro teiti prteriti verbi iV quod confert cum Arabico, ngrespro
"insb'

lgre

quid impendeat mali Ecclesiastici auclor divino afiialu proviclit,

cm

borribile vse denunliat


vas

dn-

plici corde, Eccli, 2, 14. lllud

rei

gravitatem, et
significat.

diris.jam

d%votum caput suppliciaque


,

Est
est,

sns fuit,

penetravit

long abiit.

Quod ipsum
p.

placuit

enim scelus Deo invisum


bus,

qui
:

summa

veritas

252, d. Scliull. allulit , penetrrunt sese in desertum. Neque tamen arabici verbi indigemus, qum nby, ascendit, Hebris pro abire sil usitalum vid. Exod. 1,1; Num. 16, 27
;

Muntinghio, qui ex Vil Saladini,

quae simulatione convellilur

est et infeslum honiini-

cm

fides, et

mutua

inter se
in

communio candor512

que

tollalur. Itaque Plalo

Hippi minore laudat


:

S;im. 16, 46.


I.WOLIIT/T.

(fiosenniuller.)
id est, Vel,

magni portai votum,


;<_8po

lliados 9, vers.

SUNT SEMIT/E GRESSITM EOIUM, 1" lorrentiuin , qui variis ma;andris et llexibus decurrunt quibus siniiles sunt mici mei, qui non recta progrediuntur, sed obliquas et lortuosas agendi rationes seclantur. Vel 2" amicor.um meorum quorum opra et negolia implicanlur multis pcccalis mole, , ,

l'p

(j.ot

xsvo; jac 'iSxo iuiXtioiv,

O;

"y'I'TSf ov (j.v jieO) vc cppeaiv,

XXo Sk eimp

Inimicus

sit

Me

mihi non minus qum orci portas


,

Qui aliud

in prcordiis tegit

aliud verb loquitur.

Capr, ut nott
bores
,

Plinius, lib. 8, cap. 50,


;

lambunt arillas

doloribus, etc., 3VT TWRH.1J1-S', declinalnv.it, sed fut. est pro pries, smitas illorum, id est, torrenlium Mutant alveos, et aliud iter scil. canali suo; q. d. capiunt. Diffrant via et semita ; via plures habelsem/tas ; semiia est via anguslior. Alii Concntiuu'.nr itinera per qiuv feruntur; siquidem incussu lapiduni magno fragoreel iinpelu feruntur torrentes et oinnia prolerunt; de quo Virgil. 2. jEneid. Hue Mite avertuntur, vel avenant se (scil. torrentes), semitis suis consuetis, Heb., semitis vi, i. e., consuetudinis, eorum, vel proprie, semitis per quas ibanl. Alii Rctrahuntur etc. , magis magisque in se ; breviores sunt cursus illorum non amplis procurrunl, obtorttc redduntur semit vi earum, i. e., aquarinn ; cm enim deficere iricipiunl pYaecalor, non feruntur cohstfi alveo,
sliis,
:

et

lambendo exsiccant

et

cm

osculari

venenum infundunt, quo pereunt sic nonnullos ore blando velut suaviari et vim amoris expromere putes, cm detestabili qudam
videantur, occultum
:

niacbinatione insidias ponant, et nocere velint. Apcstoli SiiJfxEi, duplices

animo nominare soient, ut patet


et Constitutionibus Aposlolicis
:

exlocoS. Jacobi citato

quod idem

est

cum
,

duplici corde. Quasi duas animi

cellas haberent,
tas
;

sed lic illc dislorquentur et praMcrlabunlur, dm paulatun cnnsuinaulur. Hune seusum arguunt verba sequeutia. T rs") occurrit Huth, 5, 8, ubi sign. distorsit sese, etc. et Jud. 16, 29, et intorquens apprePervestigatir via transit >\s eorum heiidil etc. Alii Sed nnllum eorum vcsligium apparet, ita q. d. ut via qu evcesse inl qua;rantur sedul, nec usqum reperianlur. Al. sic elinentur viatares in via sn ita cohaerel sensu cum dilobus versibus sequenlibus, ubi vana vialorum spes, etc., exprimilur. JVmN sumo
,
:

inquarum un rectitudo atque verimendacium perfidiaque versclur. Hoc genus bominum damnant inprimis sacralorum Codicum oracula in iisque Dei voces grandiler et
in ali fraus
,

magnifie rsonantes. Spiritus sanctus disciplin effagiet fictum


,

ait

Sapiens 1, 5. Fictum disciplin vocat


artificio et malitioso

simulationem erudito
ad

colora tam;

quam improb concinnandam velut doctrina quaidam solertiaque studii adhibeatur qu non potest
,

aulem sign. leUt |)lerisque versu seq\ienli. nD Itinera vi eorum nere. Vide ad Jud. 10, cl Uut.u 5
")

aquaeducis, seu alvei) sese avertunt. Alii ri D3TT referuni ad vialores, qui taies torrentes conscenderant, |iulantes, cm eos nive teclos vidrent, interne glaciim mullam esse, tut unique sibi aditum lc7: al poslqum eos ascendissenl fore in Then ;, torrentes rsolnti sunt et ipsi perierunt. Frutres
(i.

e.,

tem si vencrint viatores, et glaciem taugant ( ut fieri solet), in baculis aut pedibus tentent, i; venient itaque frustra l'ragiliorem qum ut eos ferre possit venerint, id quod eos pessim babebit (id eniin quod dicit pereunt), nec poterunt transire qU lendebant videliect ad Thcman aut quovis ali.
,
t

mei fallu.it, perimle ar si quis lorrens glaci infiucetnr actegatur, ueitlde" operiutur nive, quae ni ediciat ut minus densS g'uie incruslelur , ita ut vel levi culore
dissnlvatur
lores
,

Ambulabunt in vACiJUM.imraibP, i. c, ita utrelinquant locum vacuumaquis.S/' ma mmi se, excesserunt; id etiam nSy sign.Vel, ascendunt, nempe, ciun cou luntur invaporcs; alioquin aqua deorsum fertur. Alii:
s

In desertum. Id sign. imn Job. 12, 24, et alibi. In auras abeunl, in nihilum rediguntur. Sic n^V sumi,

et Cm (enim) suum rimantnr iter viaincassm venerunt et pereunt ; ad eum torren,

lur,

Job.5,26.
"naN'l ac pemtus tnlereunt. (Synopsis.)

Et peribunt,

COMMENTARIUM. CAPUT
non perniciosa
tatis.
<
<

VI.

694

videri.

Adulterium est apud


,

Non amat falsum auctor veriilluin omnc quod tingilib.

miser pereunt. Porro haec verba quoque imperlectos Christianos et religiosos

pungunt

adurunt

fri-

tur,

inquit Tertullianus

de Speetaculis,
lib.

c.

53.

gescentes et ignavos

qui van reverenti


dilficultalis
,

Clemens quoque Alexandrinus,


fieri

3Paedagogi,

c.

3,

aut levissimo timor


tes

quae

hominum omnes virlusit

posse negat ut quis


,

animam habeat
,

niflivriv

reddit pretiosissimas
,

in

magnae deficiunt negline exciinvoluta

veram , qui caput

inquit , habet xS&yiXov

adulteri-

gentiae frigus

ut periculum aliquando
,

num
illo

fictum videlicet os atque simulatum.


est quid

dant loco suo. Hi siquidem sunt


jura de

quorum

Neque minus perspicuum

bumana

sunt semitae, qui non progrediuntur quanlmvis gradianlur; qui non magis eunl

eodem pronuntient
,

pertinet

enim ad dolum ma:

qum redeunt;

qui simul

lum
que

qui justitiae est


inciderit, boni viri

dehonestamentum
.

ubicumchri-

ac procedunt slalini recedunt; qui vix converlunlur

nomen commaculat,
jurisconsulti
,

stian simplicitati opponitur. Itaque


1. 1
,

dedolomalo,

cm l'acillim revertunlur; qui perambulant cuum cm lantumdem recurrant quantum


,

in va-

cucur-

deiiniunt

dolum malum
alterius
et aliud

machina-

reranl, rcplicanlesin semetipsos cosdeni seculi mores,

tionem quamdam

deeipiendi
agitur.

causa,

cm
peslis

easdem

iinpeii'ccliones

quorum

semitae meril di-

aliud simulai ur

Quae

cm

cunlur involulac; quia, ut S. Gregorius dixit, omne

long perniciosissima esse videatur, multae excogitatae

quod involvitnr in semelipsum replicatw, non

aliter

sunt leges

ad eam coercendam qu
,

vtant quidquam
et simul a-

qum equus cm
invertie juxla S.

in

gyrum

ducilur, aut

cm troclmm

sa net uni et

ratum esse, quod dolo malo

circumagitanl pucri.

Trs aulem causas lepidilalis


,

tionesit confectum.

Non

profero plura ex jure,


aculeis

cm

Grcgorium

sive riplex lepidorum

plurimarum legum juslissimis

dolus malus

genus, qui involutis semper semilis polis regrediuntur,

passim agitetur , fallaciapuniatur.

nationum omnium sensus ab omni vo

Communis quoque satis vidit eam


maxime
inler

qum

iler

aggrediuntur virlulis.
desideriis
nulrili

Primum genus
,

eorum

qui optimis

nuliuni

aut

fraudem simulatorum esse improbandam, ut indignam

pauca opre complenl,

cm omnia

valent.

Allerum
defiir.lcr-

bono
et

viro, et moribus eliminandam,


,

genus est, quorum desideria ipsa in inlegrum


ciunt.

Christianos

quibus

nihil aflectalum

improb fictum

Terlium genus mdium inler duo dicta

simulatum esse dbet.


Tropologic S. Gregorius, lib.7 Moralium, cap. 12,

cedit,

eorum

sciliect, qui

qusedam

volr.nl,
ipsis

qu;edam
7

nolunl;

neque

lanlni operibus

claudicant,
lib,

locum hune de reprobis exponit


sunt semitse gressuum eorum
i
i
;

quorum

involulae

sed et volis, de quibus vide S.


ral., cap. 12.

Gicgonum,

Mo-

quia recta quidem de-

liberando appetunt
plicantur
;

sed ad eonsueta scep mala reextra se tensi ad semetipsos per

Vers. 19.

Coxsiderate sksktas
(1).

uiem.v,

itinf.i.\
l'al-

et quasi

Saba, et exspectate pacilisi'er

Suporior' veisu

circuitum redeunt, quibona quidem cupiunt, sed


<

sorum amicorum atque hominum


id esl,

iniijio'-um (jresuns
.,

malis

nequaqum recedunt.
ait,

Alludere videlur ad

conversalionem, nmliis simulationibus

dolis

illudPsalmi, 11, 9: Impii in circuitu ambulant, de

et (leceplionibu.i

implexam atque involutam esse prsipsi

quibus item Isaias

59, 8

Semit eorum inenrvaillae

nunliaverat
archilecli,

quibus

'andem doloium
laqueis,
,

cl

fnmdinn

t sunt

in eis. Vitia

enim

et passiones sunt

voiubi-

propriis irrelili
et

mal percml;
ulpolc Kliphai'O

les rolse, in

quibus impiorum animse tanqum Ixiones

nunc Themanoruin

Saba'ortint
,

continua rotatione volvuntur.


i

Caeterm quid omni


,

sociisque nolissimoriim

ac sulidiloruin cxeilipl;) fejn

suo laborioso circuitu proficiunt


fruclu sui laboris portant? Alius
dis

qui nihil

secum de

conrirmalurus, rogal ut illorum semiias, idesl. Relia-

namque

adipiscen-

ns, et Muera,
tiones, sedul

id esl,

negoliandi el conversand! :ainspicianl


;

honoribus desudat
;

alius mulliplicandis l'aculta;

considrent el

(|'.'cmq'ie
lllaciTR

libus aesluat

alius

promerendis laudibus anhelal


,

tandem omnes illorum circuniver.liones


lnem
liatiturae

cl

sed quia cuncta haec quisque moriens deserit

labo-

sinl

allendant. Occult auteni hic


taxt, qui eral Tliemaniles
,

res in

nihil

Indis

perdit, quia secum ante judicem Qu quid infelicius dici potest? Si ex ad nos per mare navigans quis auro et argenlo
tulit.

vacuum

ipsummel Eliphazum
rex

scu

Themanorum
Ta

el

socium ejus Sopharem, qui

dives

properaret, et post totius maris cursuni in

porlu naul'ragium pateretur; nonne miserum illum


aflirmares
tias
,

et in

accumulando?

vacuum apud Indos laborsse diviId utique omnin contingit diviti:

bus hujus seculi

anhelant enim ad haec

mundi
in fine

bona conquirenda
vitae
,

et

acquirenda

cm lamen

punclis, imperat. esse posrespexerunt, semiias Thema: nempevcl, 1 torrcnles, qui, mulatocursu, per eas solitudines decurrenl; vel 2 amici Job, qui, more merealoinm , emporia tanlm respiciunt , unde spes lucri esl, e sublal, emporia desciunl; sic amici me colebaut donec me aliquid cxspeclrunl. Vel sic : Respexerunt semiias quae in Them ducunt, sperantes se ibi reperturos aquam. Cm viam ad Themam res(1)
:

Itfl'in, delraclis

sil

NQn

mmx liaun

quando
,

diuntur

alterius vitae portum jamjam ingreomnia quae hic acquisiverant amittant.

infelix labor totius vit!

omiserunt miseri pro bonis


;

ternis laborare

ut temporalia acquirei ent

et

tune

simul

et

temporalibus et aeternis destituunlur; tem,

poralibus quidem

quia haec omnia

tollit

mors
;

aeter-

nis ver, quia nihil

eorum

negotiati sunt

quapropter *

scil. viatores, consideraverunt ( nempe lorrentes illos, ut aquam ind pelrent); semit Thema, i. e. turmae proficiscentium in Thema. Ita sumitur vox Gen. 37, 25, et Isa. 21, 13. Vi, pro tiatoribus, melonymic adjuncti. Et exemplum petit Job proximis el nolis torrentihus. Respexerunt (scil. ad hos torrentes) turm, etc. Dficit vox PT^N ad illos, spectaverunl viatores, etc., ut spem in Ils poierent; (Synopsis.)

pexissent,

mmN

, ,

695
erat rex

LIBKIJM JOR

CM
aliis

Ammonitarum
,

seu Naamathaeorum urbis


distantis
, ;

iS. Gregorius) perversa ageiulo diligimus; sed hacc


visa in

primari non admodiim Saba


perstringit
,

quos

tacil

dijudicamus,

et quae in

nobis minus diin

et violatce arguit amicitiae

qud

sibi in

judicanda credimus,
i

quam
:

sint turpia
fit

aliorum

tant

necessitate constituto

minime

opilularentur.
loci

actibus cognoscimus

sicque

ut ad seipsan*

mens

Atque hic mihi videtur genuinus hujus


qui optimam

sensus

redeat

cum

praecedentibus et sequentibus con-

enim

quod reprehendit erubescat. Quasi speculo fda facis displicet cm mens


et agere
,

nexionem habet,

in

qu quaerend plurimi interprtes

<

vit simili in seips

quod averselur

videt.
;

>

multm laborant et se torquent. Idem igitur est ac si Job diceret


nitatis

Ut te Eliphaz
,

venerunt quoque usque ad me, et pudore cooperti sunt (1).


Pergit adhuc carpere infidelitatem

Vers. 20.

Confusi sunt, quia speravi


,

et socios tuos violati juris amicitiae et proditae

humaopus

amicorum suorum
quibus in

reos

agam

non multis aliunde


;

accersitis

ipsum

in

e necessitate deserenlium

est

argumentis aut testimoniis

vosmetipsos duntaxat

tanl calamitate
buisset
prae
;

opem

et solatium

meril sperare de-

inspicite atque actiones veslras,

modumque
tenuistis
,

proce-

sed postqum ad visendum

eum

accesserant,

dendi vestrum

quem mecum
,

paulisper
si

pudore

et confusione amicitiam prodebant, et

hu-

attendite; atque ipsomet vestro ipsorum calculo,

manitalis jura turpiter violabant.

modo
bitis
,

aequi esse judices velitis

vos ipsos condemna-

Sepluaginla hune et praecedenlem versum nonnibil


aliter interpretantur,dicentes
:

et violatae reos amicitise pronuntiabitis ad ves-

Vias Tlimanorum

vi-

tram confusionem.
Tropologic locum hune pro remedio tepiditatis
exponit Nierembergius noster in Asceticis suis,
Doct. 5
,

dete

semitas

Saborum

intuentes; et confusionem det

bebunt q\d in civitatibus

pecuniis conftdebant. Ubi

lib.

videtur esse synecdoche, qu Thaemanos et Saboeos

cap. 48.

Postqum enim

inquit

tepiditatis

ponat pro lolo gnre eorum qui mercaluram exercent


;

morbum

et pericula significavit

Job, nunc medelam

conjungiturque

cum

eo quod versu 18
:

ex ver-

adhibet, et salutare porrigit pharmacum. Quod tan-

sione septuaginta Interpielum dixerat

Derelictus

sum
exi-

dem remedium? hoc quidem maximum,


ipsos tepidos
,

considerare
,

ab omnibus

perii
sic

autem

et

exul de

domo me
:

faclns

eorumdem miseriam

et vilitalem
,

hoc

sum. Id Stunica

exponit, quasi dicat


divitiis

Ex me

satis putavit ut

omnem

cordis languorem
iis

omnem

tum eorum
bunt
,

discile qui

comparandis incumin

animi torporem deponeremus, ne similes


et in alina vit

essemus,

ponuntque

suae salutis
;

spem
in

opibus et nrbifalia-

nostram formidaremus; sicut Salomon


et

bus quas possident

hoc

est

me uno apparet
:

contemplatus miseriam

paupertatem tepidi exemplo


:

ces esse divitias. Chaldaeus vertil

Confusi sunt qui

tantum malum exhorruit

Per agrum, inquit, Prov.

speraverunt in idolis suis; significans


extra

24, 50, kominis pigri transivi, etpervineamviri stulti;et


ecce totum repleverant urtic
,

et oper avrant superfi-

ciem ejus spin

et

maceria lapidum
in

clestructa er'at.:

quod cm vidissem, posui


dici

corde meo, et exemplo di-

spem omnem Verm cm Job nunqum in idolis aut divitiis sed in solo Deo spem omnem suam collocaverit hic sensus minime est litleralis, sed is quem ante tradidimus, quo amicos

Deum inanem

esse ac lallacem.
,

disciplinam.
vidit in

Stupuit

conspicatus desolalionem
et negligentis
,

violatae arguit amicitiae, uti sequenlia manifest d-

quam
rit

rbus ignavi
;

quem m-

clarant.

stultum vocal

doctusque alieno exemplo, propo-

Vers. 21.

Nunc venistis
(2).

et modo videntes plapraesenles trs amicos

suit sollicit et strenu res suas curare.

rerum temporalium sic roum, ut diligenter sua procuraret limens paupertatem, ad

Qud si pigritia commovit regem locupletissi-

gam meam timetis


(1)

Modo ad

Ceux qui, pendant

l'hiver

ou

le

printemps,

quam

trahere solet pigros; negligentiam

spiritualium

bonorum mull magis formidare nos


fecit,

pauperculi debemus. Quapropter merit S. Job idem,

quod Salomon pro temporalibus


spiritalibus facere
,

nos jubet pro


tepidos
,

verlamus

monens ut animum ad eorumque miseriam perpendamus


quod pavemus
,
:

ut cainquit

veamus

id esse

Considerate

temitas Tkema itinera Saba, et exspectale paulisper. Thema quippe (Teste Gregorio, lib. 7, Moral, cap. 14)

Auster ; Saba aulem rele inlerpretatur. Quid hic per

Austrum qui
,

afllata

teporibus
;

membra
,

dissolvit, nisi
nisi actionis

fluxa vivendi remissio


obligatio

quid per rete

demonslralur? Qui enim dissolut mente


,

ea quae terrena sunt appetunt

nec gressu libero ad


conalihus
li-

avaient voyag dans les pays o ces torrents taient si frquents et si pleins, ne doutaient pas qu'ils n'y trouvassent encore de l'eau dans les chaleurs de l't et dans cette confiance , ils se mirent en chemin pour aller Tbma ou Saba, qui sont des pays o ces torrents sont ordinaires; mais ils furent tromps dans leur attente. Ils cherchrent vainement de l'eau o il y en avait eu. Ils reconnurent les lieux, ils les examinrent, mais ils s'en retournrent confus. Cette exprience les dtrompa , et elle a depuis servi dtromper les voyageurs. Mais la fausse amiti , semblable ces torrents desschs , ne se reconnat qu' chaque exprience nouvelle. Quiconque n'en a pas besoin la trouve ; quiconque en a besoin ne la trouve plus. Elle est pleine et abondante comme les torrents quand tout est inond. Elle tarit , comme eux, quan d (Duguei.) tout est sec. (2) Jam siniilii udinem ad socios accommodt. Hc , inquit , dico, N*5 DrWl nny-'3 , quia scilicet profecl
;

Deum
gant;

pergunt,

ipsi se suis inordinatis

cmque
,

se fluxis conversationis su; actibus

implicant

quasi remansuros in relis vinculis podes

ponunt. Ben aulcin tepidorum facta do.scribens Job


considerare hsec admonet. iQuia (ut inquit ibidem

meum miligandum dolorem omnin nihil; solatii vel tantillm vobis exspectanlem felllistis haud aliter acspem eludit, longo sub ilinere , silientium , repertus torrens aquae inops. nS h. 1. nihil, t (at.Ssv, ut Dan. 4, 32.; Ezech. 21, 51. Pro nS ad marginem notatum est legendum esse "h quod ipsum in textu exhibent plures codices, et manu
nunc vosestis nihil, valelis ad
,

Qifi

COMMENTARUIM. CAPUT
sermonem suum, dicens
,
:

VI.

W
magno
constaret.

directe dhigit

Vos, lies

ne

illis

oflicium amiciliae nimis

Nam

amici mci

Eliphaz
,

Baldad et Sopliar, recens quidem

vir clarissimus

Jobus

si

cum

eo pro generis et vir,

ad

me

accessistis

sed nunc intuentes cladem ineam

tutis celsitudine agerelur,

prse pudore et horrore

me

aversamini
in

quid igitur

multo

et repetitis

mirum

si alii

vel quia
,

sumptus

me

sainte procu-

fimeto in

magn pecuni vi labore regum officiis traclandus et locum lanto viro dignum educendus esset.
,

rand facere rcusant

aut quia aliquid pestilentis

Quae expositio
Vers. 22.

morbi contagione metuunt, non accdant, cm vos


ipsi viri principes
,

Numquid

cum

sequentibus optim coharct.


dixi
:

Afferte

mihi

et de VeL,

quos inter omnes sapienliae nomen

SUDSTANTIA VESTRA DONATE HIHl(l)?

VERS. 23.
exlremam
:

maxime commendat.
lethale

me

plag aliquod limeatis

LIPERATE ME DE MANU HOSTIS, ET DE MANU ROBUSTORUM

contagium

aut vestrarum facultatum in amico


Ita Sanctius noster

kruite me
lix
,

(2) ?

Non obscure amicos suos


dicit

nott avariillius

fovendo librale dispendium.


D. Tbom.
Sepluaginta reddunt hoc
iitfi-riri [agi vEAeiriu.dv<<i;-

cum
|/.

quasi timucrint suis facultalibus

inopiam sublsvare, proptere

Non

est

qud

modo

rp xal

limeatis

ne morbus hic meus diraque ncessitas


veslris facultalibus exhauriat,
,

mote t^ovre?

-ri (/.<3v

Tpaf/.a cpoST-

quidquam de

cm nunin vestris

OriTs-

Nunc autem
:

et vos insurrexistis in

me

sine mise-

qum
alflict

vobis neque pris in florente


,

neque nunc

ricordi

ilaque videntes vulnus


polis

meum

timete. Quasi
,

lortun aliquid exegerim

neque ut de
,

dicerct

Hoc

timendum vobis
,

esset

ne immi-

rbus aliquid praeberetis indigenti

neque ut tune
robustorum

sericordes in
Si

me

silis

qum ne

vobis ego sim oneri.


,

mihi ferretis auxilium

cm viderem
ab
hostili acie

enim omnis qui peccat vexatur aerumnis


hujus
rei

atque ex

armat

manu

vel etiam

periculum imSabaeos et

me

argumentum

pelitis; ergo et vobis

quo,

pendere. Hostes et robustos forte


Chaldaeos
,

intelligit

que limendum est, ne ob immisericordiam veslram

qui ejus fortunas invaserant, et in prsedam


,

quam modo

exhibetis

Videnlur autem trs amici


poster limuisse
:

Deo gravis puniamini. isli duo potissimm prse,

abduxerant

ut capite primo narratum est. Vel forte

hostes et robustos appellat calamitatem et totam mi-

primo

ne

scilicet

consortes cri,

seriam suam
tus est
:

de qu etiam capite trigesimo


et afflixit

ita

locu,

minum
rentur
;

quibus

Jobum

obstringi crediderant

putasi

Pharetram suam aperuit,


in os

me

et

vel cert

ne minus inculpati viderenlur,


flagitioso lavrent.

frenum posuit

meum. Dissipaverunt

itinera

mea,

homini opinione ipsorum


et typis exarati
,

Secundo,

insidiati sunt mihi, et prvaluerunt, et non fuit qui ferret

auxilium, Job 30, 11. In quo vehementer elucet et

quos recensuit de Kossi ad h. 1. Qui hoc praeferunt, tanlm non omnes pro pronomme et habent, respicique arbitrantur 1T\2 us. 15, et subaudiuutO'On similes, velD'HU?Q3, comparait, vertendo: Vos estis illi fallaci lorrenli similes. Quod tamen duriusculum videltir. Exislimo potis meram esse scribendi diversilalem sicuti alis stcpissim alepli cl vau quiescens invicem permulantur, veluti N3 1 et 1E", urbis Joppe nomen, Jon. 1, 5; Esdr. 5, 7. H~'J ctn Zach. 1, 1 5, 7; 6, 14. Plura exempla vid. in Hilleii Arcano Kelhib p. 58. Pro V) unus de Rossii cod. prima manu et Cassellanus secund manu habent
,

se prodit ingens animi


jacturis gravissimisque
ut ab alio

magnitudo Jobi

quae

m tantis
poluit,

incommodis adduci non

qum

Deo opem auxiliumque Deo dedilos

poslularet.

Quo anima
r,es

Ecclesia et ejus praeslantissimi duces

om-

Chiistianos et

viros esse optant


et

quando cum .adverse confliclantur forlun,


rirs

multos

iniquos homines infestos habent; ut auctor est Zacha-

de

bellis Ecclesi;p

verba faciens
in

Et dicent

in-

quit 12, 5 ; duces

Juda

corde suo
in

Cmifirtentur mihi

H, quod ipsum
Ofjt-E;;

expressit Alexandrinus
,

tcc? Sk
:

habitatores
y.%\

Jrusalem
,

Domivo exercituum Deo


ab
quia vana sains ho-

inTE y.ui vsXEriu.ovw;

nec non Syrus

Et etiam

eorian, id est
alio

solo

Deo

et Sanctis <>jus nilantur, et


,

vos estis contra me. Illam legendi rationein prtule-

nemine praesidium quaerant


,

runt Hubigantius, J. D. Mnhaclis, Hufnagel. Nec displicuil de Rossio qui Opliina inquit senlenlia t Nunc quod adeslis mihi , vel mecum, et infortunima imeum conspicitis, consternamini i Quod ver addil, Syrum videri ufamque leclionem vh et "h con,
:

minis, ut Psalmographus canit


ill

qui creber est in van

et stult in

hominibus

liduci

amoliend
in

et ali-

quando quidem generatim negat spem


locandam
,

homine

col-

junxisse, hoc nescio unde colligi possit. Equidem omnin retinendum Np censeo sensu quem superis
,

aliquando ver nominat diserte principes


:

in quibus plus periculi videbalur, dicens

Bonum
,

est

exposui. Nec aliter Chaldaeus Nunc estis perinde ac si non essetis. Plura de hc scribendi diversilate vid. in Aurivillii Dissertt, p. 496 seq. edi. Goelling. "iNin INTIY! nnn videtis, scilicet vidistis (ut l'uturum per pr.ieteritum exponatur, quia praecessit praeteriium ) terrorem, i. e., miseriam ac horrenda mala , Deo mihi immissa , et timuistis, ut torrentes simul ac calorcm sentiunt , resolvuntur et evanescunt ; sic vos hor: ,

sperare in

Domino qum sperare


est

in principibus

Psal.

117, 9; ubi stylo Hebraeorum, qui comparalivo carent,

bonum idem
nymus. Idem

quod melius ;

et ita verlii S. Hiero:

alio loco

iterm inculcal bis verbis

iram Dei in me et me A. Schultens <UltiHiquit, membrum babet aliquid proverbiale, ut videtur, cum venust alliteratione. Suspicor extit tisse dictum solemne NTI ."INI, vidit et extimuit, in homine parm forii atque ad conspectum periculi trejtidante, poslqum praeclara omnia esset minalus. Sic ferm factis ignavi , verbis sunt prwstrenui. Id commodissim transiertur ad aniicos largiler polli centes. et nihil omnin praeslantes. (Hosenmuller.)
ruistis

ad plagam

meam unde
,

impium Dium,

collegistis.

Paul

aliter

(1) Donate, pro me? Munera date , propier me? ad me liberandum. Nempe, vel, judicibus et tyrannis; vel hosti qui me captivum tenet. (Synopsis.) Si vos talia rogssem deberelis (2) Quasi diceret mecum immisericorditer agere etc. Nunc nihil vobis poslulo. Ita vulg exponunt; sed vide nuni aliud velit, se nunqum ab illis auxilium aut solalium in hc calamilate petiisse ac ne eos quidem exspeclsse, sed eos ultr, non vocalos nec exspeclatos , yenisss.
,
:

De manu hostis adversarii. De manu robustorum D'P'IS terribilium. Pulo eum allegoric
, ,

violentorum.

Alii

tates intelligere.

graves suas calami(Mercerus.)

C99
Nolite confidere in principibus
,

IN
in filiis

LIBBUM JOB
in

700
fugiunt, quoniam

hominum ,

suam redargui; siquidem lucem


sordidi et inquinatisunt. Id

quibus non est salus


telligit
,

Psal. 145, 3.

Per principes inap-/.oMra?


, ,

quod Christus declaravit


,

ut Septuaginta

verlunt

onines

dicens
nit

Omnis qui mal

agit

odit lucem
,

et

non ve-

dignitate et auctoritate praecellenles

qui jus in alios

oblinent.

Ad hujusmodi homines
, ,

qui inferioris siint

ad lucem, ut non argnantur opra ejus Joan. 3, 20. Quare iniquus aversalur lucem? quare videri vel ab
amicissimis erubescil
vidct
j |

notue lacillim adhserescunt

eos verentur, eoscolunt


,

nisi

quia se peccato turpem


aliis

ob potentiam
polestatem,

decus

opes

et gratiam ac juvandi

et

suam fditatem ab
est,
,

limet agnosci
,

? llinc

illos

demereri omni gnre officiorum

Adam
jam
et

facie

Domini venientis absconditur

ne qui

conantur, eisdem serviunt et dulhtur, neque liment

pulcher conditus
gralia

ab eo qui ipsum Creavit non


sed inobedienlia: delicto turpis
toi

eorumdem causa divinam saep Iegem impie gn violare. Quod qui faciunt, in divinis
vSpwitpeoxoi, hominibus placentes
,

et indiLitteris

formosus

deformis videatur. Hinc David

ambagibus adul-

nominantur, quo:

lerium

suum

celare con lendit

quia semelipsum rctur-

rum Deus
cent
,

ossa dissipt, ut idem Begius vates canit


dissipavit ossa

gem amabilem ac venerandum propler peccalum

Quoniam Deus
tiam

eorum qui hominibus plaillos,


,

pem
in

et

abominabilem judicavil. Qui autem

facit veriejus,

Psal. 52, 6. Intelligit

autem

qui, in gra-

tatem venit ad lucem, ut manifestentnr opra

quia

hominum

Dei

metum

deserunt

et religionem

Deo sunt

facta.

Lux enim opus bontim


venit ad lucem

juxta divi-

dissimulant; sumit

nempe homines
placere?

in

malum pro
hominibus

num

prseceptuin et legem esse laclum oslendit. Ilinc


, ,

vanis, carnalibus, mundanis, de quibus Apostolus


ait
:

qui ben vult operari

ut per

eam
esse

An quro hominibus

si adltnc

cognoscat opra sua recl et sccundm


facla. Ita experienlia

Deum

placrent, Christi servus non essem, Gai. 1, 10.

Homo
,

docet eos qui ben agere stu-

enim suapte natUr


aliud

nisi Spiritu

sancto ducalur, quid

dent, libenler ampleeli doctrinal verilaiis, per


inlelliganl se recl et

quam
,

qum

vanitas

et

ut loquifur Scriptura

caio

sccundm Deum

operari. Dei

etsanguis est? Ossa igitur eorum, hoc est, visalque

enim doclrina
quoe

robur omne concidet

animi virtus

qu

velul ossa

pietatem et cujusque religionem suslenlat, conl'ringetur.

Verm non

talis fuit

Job

cujus erat solus Deus

quse mala quane bona sint opra et sccundm Dei voluntalem qu ver contra eamdem sinl perfect iradit. Job ilaque lanqum verilaiis amans sccundm legem Dei instrui minime r,
, ,

fiducia ejus, qui lanlmabf'uit, ut

hominibus placere

cusai

sed

cm

illi

qui ipsum arguere salagebant,

vellet, aut in principibus et

ret, ut ne in
ri

hominum confideexlrem quidm rerum omnium penufiliis

ab ips vcritale toto, ut dicilur,


merit subjungit
Vers. 25.
TATIS
:

clo aberrarent

quidquam ab
,

ipsis

quo inopiam suam sublevarel

Quare
, ,

detraxistis sf.rmo.nibus VERI8IT

subsidii

vel

quo hostilem exercilum arceret ac pro-

CUM VOBIS NULLUS

QUI POSS1T
,

ARGUERE

pulsaret, prasidii postulant, sed nec verbulo ipsis


adulari aut ad os loqui visus
sil

me

(1) ? Id est

cur reprehenditis verba mea


illam

qu de

unqum
Undc
(1),

quinim
,

human
sinl
,

vil feci
aliter

improbando
illo
;

cm

verissima

contra fortissim semper veritatem dfendent

et illo-

nec

rem habere ab
su

demonstrari pos-

rum

errores liberrim refulrit.

subdit

sil? Perslat

in sententi

ex quo eliam vera

Vers. 24.

Docete
unqum ab
religio
,

me

et ego tacebo

et

si

QUID FORTE IGNORAVI, [INSTRUITE ME


si

Cupit edoceri,

vera, q. d.

quid forte
vel

ipso diclum aut

admissum

sil,

quod

damnet

aut quod non probenl ho;

valida verba rectiludinis , id est , reela et quanlm roboris habent! nec equidem illis possem contradicerc. Sic mulli hc verba inlerprelanlur , auclorilaiem seculi Kimchii , qui in Le(1)
:

Qum

nesti atque urbani

mores

seque fore docilem discipu-

xico

verbum ySn exposuit *lpm pfn


vehemeus fuit. Qune (amen niera nec minus Cocccii inlerprelaiio
:

validas, ro-

lum

pollicelur, et in nullo

honesl

disciplina?

repu-

gnantem.

Ex quo

iriprimis

humilitas

ejus elucel,
;

qud illorum

disciplina: ac censura: se subjiceret

noc

est conjectura , Qum acria sunt dicta recta! id est, ivsp'jfl, penelranlia , forlia; nempe conjieil ex 1 Beg. 2, 8, et Mich. 2, 10, Vlbi

bustus,

minus

integritas et innocenlia ejus

summa cognoscilur,
eam
par'ti

habere

nolionem acrimoni

ci

^'TCn

inl'ra

apud

cm lucem minime tet. Non enim boni


amant de
oITicio

verealur, sed
viri

polis cxop;

noslruin 16, 3, esse tt?csmv (srepis enim haud legtur). Arabibus tamen est groiavil , et morbus , ex

argui liment
,

im secum
ad

suo disceplari
;

openim
vitamque

suorum ralionem reddndm

contra ver iniqui ho,

mines vehemenler reprehondi formidant


:

Ne putelis me reprchensiones (1) Quasi diceret nullas ferre posse; im paralus sum ad discendum vobis, sirecl doceatis, et juste reprehendatis. Cupio doceri mcliora. Et ego tacebo. PiriN. Libcns vos
audiatn, ClOT siimmo silenlio. Significantis Grsfeci verlunt, obmulcscum , q. d. Culpain lacilus agnoSCfll juxta Prov. 30, 32.... mannm ad os. Cedam , si ihe convincalis. F.TS QUtB FORTE IGNORAVI, INSTRUITE MK, 'nW-TOl. El qntd (leb. id quod, nain H:D non est hic inlerrogantis) erravi, si quid erruvi , ut subaudialur DN, (Synopsis.) tacite ut intelligam.
: ,

quo Cromaierus noslium locum sic verlil Ecqnid morbida vobis videntur verba recta ? vobis ad corripiendum, corripiat. Poslerius membrum sic vidclur cepisse Quid argnel arguendo , id est, quid reprehendere polerit quisquani ex vobis coll. simili construclione particul Q Levit. 4, 17 (~~1-|0 aliquid ex sanguine), 1 Beg. 12, 9; Cant 1, 2. (Bosennmller.) Quare detraxistis seumo.mbus veritatis. Ad Jobum referunl, quod tamen alienius est. Quare verilalem oppugnslis? Heb. Quare vim patieu/ur verba mea? Alii ad aniicos Jobi h;ec referunt. Qum forlia sunt verba veritatis! id est, Vel lrecti, nempe ho: :

minis

CUM
q. d.
:

vel , 2 recla , q. d. Forlissima esl veritas. VOBIS NUI, EUS SIT QUI POSSIT ARGUERE MF. 7 Nullus poterit ostendre errasse me. Vel Et
;
:
:

quis vestrm potest ea (id est, verba mea) arguere? vel Quid veslra increpatio lalium sermonum elllca(Synopsis.) ciae habet ? Nihil.
:

?<M
fuisse cognoscitur
,

COMMENTARIUM. CAPUT
et viri gravis constantia declara-

VI.

702

orulionem illam taxt, quam capite quarto et quinto,suo


ei

tur, qui nullo

modo

veritate abduci se patitur. In

duorum sociorum nomine ad Jobum habuit admosic

Hebraeo est
ioser,

"HTI? 1

--'"TON

UnfflJ
:

TO Manimretsu

imre
sed ut in ventum proferuntur bendisunl. A.Schultens mi b.

quod Hebri exponunt Qum fortia sunt eloquia recla , qu nimirm se per seipsa delendunt arguere non et neniine refelli possunt. Porr verbum
signilicat

pro vento harespiramentumexisiiinat signilicare, ut 'nrvn Thren. 5, 56, et TVT\ Esth. 4, 14, unde versum sic inlerpretatur An ad
,

1.

hoc loco reprehenfiere

sed argumenlo et

arguendum

scilicet cavillanda, verba rationes inibilis?

ratione convincere et probare. Sic Joannis deciino sexto dicitur : Arguel mundum de peccato ; et ad Ti-

qum dicta desperati ad respirium siut. Sed mi nusqum respiramentum dnott. Syrus El uunc ad re:

darquendum verba

cogitatis,

tum primo

Potens

sit

eos qui contradicunt arguere.

monim meorum
Ad

meditamini.

contra spiritnm serClialdaeus Numquid ad


et
:

Sic etiam apud profanos auctores sumilur, ut videre est in Aristotelis libris de Elenchis. Verbum enim

corripienduru verbis vos cogitatis, et lenebris compara(Rosenmuller.) is verba desperata?

Graecum

id signilicat.

Alioquin clarum est

Jobum per
cis increpi-

injuriam et contra rationem graviler ab

tum

fuisse,
libri

aliquoties etiam redinlegrato bello, ut

INCREPAiNDUM TANTUM ELOQUIA COPiCLNiNATiS, Ih'l). ad increpaudum verba cogitatis? ut misera insultarepossilis, verba iingitis et caplalis. Studium veslrum non est ut veritalem exquiralis , sed ut me
.

Num

vexelis

etc.
,

ex totius

decursu liquebit.
,

Hue

spectat illud Cbrisli

cujus Job typum gessit

ad Judaeosdicentis: Quis exvobisarguet me de peccato? Joan. 8,46. Magna bsec estGhristiJobique innocenlia,
quae judicium et

Et in ventum verba profertis Heb., et in vetum verba desperati ( scil. mei ) projicitis q. d. mea contemnitis quasi Vestra verba irulinatis
,
:

desperatione profecla. V7K1J


id

examen non unius aut alterius, sed om;

nium operum in manu perseculorum constituant at potuerunt quidem adversarii per injurias et contumelias peccatuin ulrique per calumniam imponerc
sed eorum

nemo probare; nec Jobum Christumve


convincere praesumpsit
,

peccati ullius

ade vera et

manifesta erat utrhisque puritas et innocenlia.

Sepluaginta hune versum reddunt

ita

Sed ut

vi-

detur vilia veracis verba: non enim vobis fortitudinem


peto, neque correptio vestra verbis

me

sedabit. Aquila

Quid molesta

fuerunt verba recti ?

S. Auguslinus

Sed ut video prava

veri hominis verba dicitis, idest,


,

et in ventum, verba, sive eloquia , desperati? An pro niliilo habuistis verba mea, qui nuiic sum desperalus vel , quia allliclionibus attritus suiii? Haec TzowKoXntyia est usilatissim omnesenim auscultant brlunatis et potenlibus; miseras ver et pauperes despicalui habent et eliamsi optima loquanlur , irrideiil. Vide Eccl. 9, 16 Inanitatis plena voxest pauperum; quasi sapienlia tantm in arc stabularetur. In ventum , h. e., incassum frustra quale / vento et rapid scribere oportet aqu. Potest illud et in ventum ( sub. fuerunt , aut erunt ) sic reddi verba , etc.? Sic Jer. 5, 13 Propliel erunt in ventum, id est venlus vel pro vento ul fuit ei in uxorem, pro, una caro. il est uxor et, in caruem unam Alii sic Et hominis desperati sermones qui swil ut venins? Ang. (sub cogitatis reprehendere , ex priore

^QN rrrirl,
,

est,

vana,

irrita,

futilia

meis verbis tanqum pravis


lestis detrahilis
,

vilibus, pessimis ac
,

mopro-

membro.) In ventum

(ut xd

in

ITlm redundet qud


,

cm

verissima sinl atque recta


,

seb fil) sunt sermones desperati; referas ; hune locum si verlas An


:

si

ad socios Jobi

ad redarguendum

indeque minime acerba videri debeant

verumlanicn

veslras ego refutationes et increpationes

minime

for-

niido, neque in vestr oratione aequieseam.

Vers. 26.

et

elegantiam verboruni? Quorsin ila lacitis? Homines estis desperati, quibus me et sermones veslri desperationis sunt non consolari sed ad desperationem adigere, conaexcogitulis verba ? id est,
et
, ,

copiam

Ad increpandim tantm eloquia

C0NC1NNATIS, ET IN VENTUM VERBA PROFERTIS(l).EIipliazi

M) Varios

huic versui sensus accommodant,


Aliqui sic
:

qum
nuda

sit

maxime ambiguus.

Num

verba

verba tantinn putalis arguere? pulatisne verba salis esse ad arguendum etdiscepiandum sine ratione? Ut anie D"So sit 1 subaudiendum an cogitatis arguere mois verbis? Anle allesciliect,
,

num

rum hemistichium aulem

repetunt "mOTrirn et an putatis, scilicet habetis verba hominis desperati, ut sum ego, in ventum? id est, vana irrita el futiia q d. Haud san ila convenit, ut pro fulilibus verba mea habeatis, e qud misefiis attiitussum et tabefactus. AliiUTNU'HONad socios refcrunt, ut Jarclii, qui practerea verbum rpjffll exponit afl'erre verba , qn ad rei alicujus veritalem iiiquirendam fuciant , hoc sensu Num putalis afl'erre verba ad rem explanandam et deoidendam ? long lallimini siquidem verba vestra vento comparantur, et sunt verba desperati, qui nec cogitt, nec curt quid
,

TffNia

"nQK

mm

mini; taies sermones in ventum , id est, inutiles, sunt ac frustranei. U'NIJ sign. desperalum el usurpalur tum de person ut hic lum de re seu negotio, ut videre est Isa. 57, 10; Jer. 2, 25, et 18, 12. Possunt haec verba ad socios Job refera ad quos refert Ramban qui lolum sic accipil An ad disceplandum et increpandum verba sola satis esse putatis et dicta desperati seu desperantis (quia vos de me desperatis) in ventum, id est, futilia? Alii lolum versum sic reddunt Exislimalisne verba sola sufficere ad castigandum, et vecordis dicta jactata in ventum? \L'KJ propri sign. iuopem esse animi, spei, et consilii ut 1 ami 27; 1 Eccl. 2, 20 Vosne argneudi causa oratioiiern cogitatis ? et in anrem (lege anram) verba nefaria ?
,

plus est

Qud me excogiuuis verbis reprehenditis id qum reprehensio nec isla neiaria et injusta verba abeunt in ventum h. e. non sunt inania aut
q. d.
:

dieat.

Oplim placct Ludov. de Dieu interpretatio


, , ,

An

reprehendere verba cogitatis? in ventum sunt sermoan vos praeleitis et non ponnes desperati id est deraiis rbus, verba tantm mea carpere et arguere vultis? Cogitandum erat, desperatos homincs inconSideiat multa loqui, quac vi doloris extorquenlur polis invitis qum ut ratione profciscantur ilaque non sunt eorum seroaoues mullm pensilandi
, ;

sed me pupillum labefactant (ut sequitur), Non arguendi, sed laedendi, mei grati hoc q. d. lacitis; aut cerl in eo faciendo me kedilis. Nutii excoqitatis sermones et verba, idqne inaniter, quibus me desperationis convincalis? An disceptando verba reputare debetis, et ventum eloquia desperati? Ordo diclionum talis esse dbet, ut clarior sit sensus An dispntando reputare debetis eloquia desperati (vel ejus gui despondit ai/imum) verba et ventum ? id est Numquid disceptando debetis lioccipendere verba mea, qui animum ob allliciiones despondisse vobis videor ? q. d. Non sunt parvipendenda eloquia homiinnoxia
:

nis

quantmlibet

alllicti.

(Synopsis.)

7t)5

IN LIBRIM J!)n
;

704
,

dni prolixam

quse

fuit

istinsmodi

ut

tantm vide-

fluens

interiora vacut

et exterioribus passionialio loco in Psal.


(

retur ad reprehensionem et vituperationem esse


posita
,

com-

<bus inundalur.

Quapropter

38,

cm tamen
Illa

pris

pr

se tulissel speciem con-

idem S. Doctor loquacitatem vocat


t

innocentiae virtu-

solationis.

igitur oratio

tam eleganter concin-

tisque naufragium, atque incentivum


et culpoe.

prolapsionis

nla

tam

artilicios

ad increpandum composita,
feriret
,

cm

Ubi complexus

milii

omnia videtur,
vitio

non haberet scopum quem


ludibrium debuit
lata fuit.

quia in Jobo vi,

quibus statum animi miserrimi intelligamus, qui


et culp diA'es

tium nulium erat quod jure reprehenderet


,

ventis

prcipuis bonis spolietur.Nam qui lin-

id est, in

cassum

et in

vanum proproverbiale
:

gu
quid

temeritate virtutem innocenliamque perdidit,

Hoc enim

valet dictum

illud
,

usqum

est,

in

quo

possit

cum cm

solid

animi

Invention verba jactare, seu proferre


berare.

aut aerem ver-

voluplate conquiescere? Est enim Salomonis acroama

Neque enim

aliter lingua

maledica verberat

verum

et mysteriis
:

plenissimum,

pronuntiat,
in die hie,

innocentem qum

stulti

gladiatores feriunt
,

aerem

Prov. 27, 15

Stillicidia ejiciunt

hominem

qui neque sanguinem habet

quem
,

effundat, neque

mali de domo su.

Quamobrem

divina sponsa

cm

spiritum vitse

quem

amittat
,

im neque ejusmodi

mores sponsi amoresque purissimos

dulci cantu pro-

corpus

quod iclum sentiat

aut etiam excipiat. Ita

sequitur, acclinationem ejus ait esse dOuxtov, nmbro-

Sanctius noster.
Pulclir

autem S. Gregorius,
,

lib.7

Moralium, cap. 24:

sam, aut opacam, ut S. Ambrosius interpretatur quod Vulgatus lectulum floridum dixit. Opaca nempe
est Christi

In

ventum

inquit

verba proferre est otiosa dicere.

Domini
,

reclinatio

non patens omnibus

Nam

sap diun ab otiosis verbis

nequaqum

lingua

non aperta
que vagae

non profusione
libidine

oris impotenlis

animse-

compescitur, ad meritum quoque stullae increpationis effrnalur


;

patefacta.

quibusdam enim ruinae suae gradibus


in foveas lapsus impcllilur.
,

S. Pontilex et doctor

Ambrosius

Causam adfert idem t Non inquit in


: ,

<

desidiosa

mens

Nam dm

tabernaculo loquacis et garruli

quia multiloquio
,

otiosa verba cavere negligimus

ad noxia percurri-

peccatum admittitur, sed


temulentiam

in viri serii

qui
et

sit

parcus

mus,

ut pris loqui alina libeat et

postmodm dclin-

alloquii, nec sermonis intemperans,


<

verborum
,

tractionibus

eorum vitam
etc.

de quibus loquitur,

sobrietate

loquacitatis

evitans

ca-

guamordeat,

Pluribus exinde prosequitur mala


,

<

put

suum

Christus reclinat.

Ubi
,

cm

doctissimus

ex eiframat linguA provenienlia


tlorent

qu

velim consi-

Pater temulentiam lingu tribuit

ad vtus prover-

omnes atque ante oculos


,

objiciant,

qud

sint

bium videtur alludere


larchum
id est
,

quo Tlieophrastus apud Puaotvov


p.fliv,

ijusmodi, ut loquendi sludium imporlunum

et ef-

in

Symposiacis belle tonstrinas

fusions temeritalem coercere possinf. Divine S. Chry-

ebrietatem sine vino nominabat, qud


,

illic
,

de-

gostomuSj boni. 6 in epist. ad Tilum

Super fin a loqui

sidenles

velut

mente judicioque lemulenli

temer

damnum
nascitur,

ingens, et quo

plurimm incommodorum
non plus opibus lemperare
major hic ha-

omnia
dilos

effuliant, ut ad

mensam

vino onerali inconet inconsideratissim

Et proinde

ait
;

sermones imprudenlissim
sibi
,

qum
ipsos

verbis oportere

im

in<iuit
,

profundunt, quos

David quoque molestos fuisse

benda cura exacliorque non pniteat se


bus aliquid
pocuniae
vi

diligentia

ut

non passim nos

conqueiilur dicens
qui bibebant vinum

Psal. 68,

13:/r me
alibi ait
:

psallebant
ci'cui-

omnibus exponamus. Rarissimi enim sunt, quos


in

de quibus

Capnt

usu et consueludine
,

cum

homirii-

tus

eorum

labor labiorum ipsorum operiet eos, Psal.

aliquando fuisse loculos

quod magn

159, 10. Ubi verba


ria

omnia profana, lasciva, dclracto,

tacilum et abolitum vellent. Levis sermo

cteraque

id

genus

quibus istinsmodi bomines

facile volt, et facile violt, ait S.


;

Bemardus, Sermone
:

incredibiliter dclectantur,

non immeiit laborem


praesentiarum os et

lalin-

de triplici custodi cui consentit illud poekc Prudentis

biorum appelat; quia

licel in

Et semel emissum volt irrevocabile verbum


David inter miserias

guam
lem

oblectare videantur, (amen in posterum ingen-

quia scilicet non amplis est in dicentis poteslate.


Ilinc
,

doloris

fornacem

in

animo accendunt. Ad quem


:

quibus in hc vit buma,

locum pulchr
i

S. Chrysostomtls

Laborem
et ut
,

inquit,

nx

conditione affligebatur
,

ait

prae

tsedio stillsse
,

vocal improbitatem. Mes est hujusmodi improbitas;


affert ci elcit
,
,

animam suam

Psal. 118, 28. Ita

enim Origenes

qui

qui illam possidet exitium


ac
si

obruatur

oT^Eiv babuit, noster legit, vertitque

autem vulgalus interpres vjara^iv


llie-

<

ipsa verba
,

sive maledica
,

sive adula*

dormitare; ex Hebrseo quoque D.


distillare
,

toria

sive ridicula

sive turpia

quibus quis magnodoloribus mor-

ronymus reddit
TrcXuXo-yav, sive

Isidorus Clarius difflnere

per delectatur, magnis

Valablus stillatim perire. Id ver S. Ambrosius ad

deanl
I

et

pungant.

eum deinde Quamobrem de


,

garrulo ibidem
Psal. 159, 12:
id est
,

ad diflluentem garruli hominis sermoretulit


,

propbeta Uegiusmox apl subjungit


Vir Unguosus non dirigetur in terra
,

nem temeritatemque
positis

qui

sil fractis et

incomj

loquax

aedium

fastigiis

non

dissimilis, qu;e
distillent.
:

summo

maledicus, mendax, impostor, calumnialor, et quivis


alius
,

doinim icommodo jacturque

qui lingua abultur ad


,

Edem
diffluas,

spcial

illud

Prov. 3,

monitum Sapienlis Fili, ne 21, quasi animam confirmandam


operiembun, ne
in Psal. slilet

bitur, vol
vcrtit

ut alius apud S.

non stabilietnr,

malum non prosperaChrysostomum ex Ilcbrao non fi>mabitur. < Lingua enim


,

esse dicat et sludios

Nain

utHugoVictorinus.lib. 3 de Anima, cap.

5, ail, labilis
;

quicumque, au S Ambrosius
in verbis, velut

118, estfacilis

est,elieneri non potest.sed labitur

el fallitur

labitur

plenus rimarum hc atque illccf-11 ut anguilla, pntrt ut sagitla, tollil amicos,mulliplicat

705

tOMMEM ARIUM. CAPIT


,

VI.
,

"OG
sic in

inimicos movet

rixas

seminat discordias

uno

iclu

deam neque possim


ruitis, in
id

me omnes
,

impotcnler

ir-

tmultos perculit, et
< i

interficit;

blanda est, et sub-

prorss intcnli

ut

amicum vestrum,'

dola

lata

et parata ad exsibilanda

bona
,

et mis-

quem

levare potis deberelis

opprimalis. Vel ccrl

cenda mala. Qui custodit linguam suam


animara suam
linguae est.
>
,

custodit
potestate

pupillum se vocat, quia destitulus erat humano prxsidio, sed

quoniam mors

et vita in

eliam quia

quodammod
,

in

puerili

axiale
,

Eamdem

ob rationem Agapetus Diaco-

constitutus videbatur

e qud

morum

innocenli

nus in aure institutione ad Justinianum imperato-

senilem atatem in puerilem revocsset.


Illud super pupillum

rem linguam nominat so'Xiaov op-yavov, id est lubricum instrumentum , propter ejus incredibilem labendi
,

irruere
,

proverbium subolet
qui

quo significamus illum opprimi


circ

omnium

injui

iis

facilitatem

de qu vide plura superis, cap.

1, vers.

expositus semelipsum deiendere non possit, cui

kl-

22, et cap. 4, vers. 2, annotala.

humanaB a3qu ac divins

leges jure merilissimo


in

Caterm S.Gregorius, lib.7 Moralium, cap.24, hisce


Jobi verbisduo potissimm censet linguae vitia taxari
scilicet

variis subsidiis

subveniendum decreverunl. Atque


,

jure quidem
ei

Romano

si

cuinullus omnin tulor

luit,

adulationem et detractionem,
:

ac de priori

dabatur in urbe Pratore aut majori parte Triplebis, in provinciis


,

quidem diotum esse

Eloquia concinnatis.

Siquidem
,

bunorum

autem Proconsule, ab
,

adulatores potentiorum facta, tametsi impia


soient oratione extollere
;

compta
quibusirritant

ejus Legato, Praesidibus

Prsefecto ^Egypli

et in

quod apte vocat concinnare,


,

municipiis ab omni Magistratu, ut imperaloria; leges


variis in locis edicunt.

ut coci et pictores facere consueverunt

qui

Et quia nonnunqum absentes ne pupillo intrim


,

dam
et

succis pro

condimento

additis

gustum

nominabantur tutores
esset
,

id fraudi

palatum demulcent. Detractoribus ver accommo:

dt illud

Et

in

ventum verba

proferlis,

utrumque
:

vi-

dandum temporarium tutorem qui tutel fungeretur, ex rescripto Divi Pu Ulpianus censuit.
,

tium apt similitudine exponens,


<

cm ait

Duo sunt

Quin etiam praetere inducti sunt honorarii tutores


honoris videlicet causa
,

gnera locutionum importuna vald et noxia generi

non oneris
ipsi in

ut eruditissimi

humano unum, quod


:

curt eliam perversa laudare;


il-

homines dicunt qui


,

otiosi

observarent gerenles tuteteneritudine

<

aliud,

quod studet semper eliam recta corripere:

lam, ut (quoniam pupilli


et ingenii

annorum

lud deorsm

cum
;

fluvio ducilur;

hoc ver contra


;

imbecillitate prospicere sibi

non posseni)

fluenta veritalis obserare et

alveum conatur
;

illud

Dei nutu et legum instinctu multi oculos intenderent

metus premit

hoc
;

elalio erigit
,

illud

gratiam ex fa-

ad eos tuendos atque juvandos.


dorus, rex apud Cassiodorum,

Nam

prseclar Theo-

voribus captt

hoc iram

ut ex certamine ostendi;

lib. 4, epist.

<

Ado

<

lur, exagital; illud in

promptu subjacet
qui

hoc semillos,

lescentia, inquit, pervia videtur


facile

incommodis

cm

per diverso tumet.

Ubi sanctus Doclor


eis

qui

possit surripi.

Unde etiam
in

circumscriplio

< <

virtuti oblatrant, similes facit

(lumine ad-

adolescentium Lectori lege

fuit prohibita.

Atque ul
,

verso navigant
tur
,

ideque non rar subsistere cogunvix

magis providenlia legum

hoc gnre videatur

ne

et

magno molimine

quidquam

proficiunt.

qua mora

illius

opis et prsesidii ferendi objicerelur

Adulatores ver compart bis qui fluminis impetum


sequuntur, et secundo fluxu brevi lempore absque
labore longum iter conficiunt.
>

<

Vers. 27.

Super pupillum irruitis,


(1).

et subver-

eodem in jure conceditur, ut tutor dari possit etiam tempore feriato in honorem Dei. Sancitur praetere si tutor datus judice mal rem gerat leneri judicem in subsidium, qu pupillorum inopiseetsoliludini
,

TERE NIT1MIM AMICUM VESTRUM


quasi dicat
bilis, et

HlC, Ut belle nott

consulatur.

Sanctius noster, subaudienda est nota similitudinis,


:

Hocsanjus ab
idem
ille

aetern Dei lege manavit,

cujus

Perinde ac

si
,

essem pupillus, natur dequique reierire neque au(Quin

summus omnium rerum Parens


effinxit,

in seipso

ab auxilio nudus

exemplar

quod mortales imitarentur; nam


illius

etiam super pupillum projicietis , projicitis , Sub. vel, laqueum, vel, vos ipsos, veslras calumnias, etomnia vestra, ex Gen. 45, 17, vel, parietem inclination, ex Psal. 62, 3, vel, pidicium,'}. e., etiam pupillum condemnarclis; vel, sortent, ut Jol. 5, 8, Nahum, 3, 10. Aliis *]N iram sign. et sic verlunl Iram in pupillum projicitis, et ell'unditis, vel, cadere faceretis? vel irasceremini? Pupillum se vocat omni human ope destitutum misericordi indigentem, et secundum slatum exlernum Ptre clesti orbatum, etc.
(1)
rY>
: ,

"ITEH

iV *}#

ea est in destitutos et calamilatibus obnoxios

benignitas et singularis benevolentia, ut velut glorioso et honorifico titulo excellentis gloriae in divinis
Litteris appellelur Pater

orphanorum

et

Judex vidua-

rum, Psal. 67, 6. Quod genus amabilissimae et effe-

rend piovidentia;
clbrt,
ita

saep David carminibus suis con-

cm raptus in pium Numen affatur


tu
eris
ait

incredibilem admirationem
:

Tibi derelictus est pauper


Psal.
9,

Et subvertere

nitimini,

etc.,

amicum vestrum.

orphano
S.

adjutor,

35. Ubi divine

Alii , et epulamini super socium, sive amicum, vestrum, velut eum dvorantes, lti de ejus calamitale. To ni3 sign. epulari Job. 40, 25; item 2 Sam. 3, 35, et 2 Reg. 6, 23. Alii, et insultatis. Paciscercmiui , de emptione aut venditione sodalis vestri , xb interdm sjgn. emere, ut Gen. 50, 5, Deul. 2, 6, Hos. 3, 2. Sed propri est, vendendo, etc., pacisci, mercari. Potest tamen verli , crudeles eslis et barbari contra amicum; ut sit *D3 dagessando caph in Ton, ticke.ru.

Chrysostomus

hoc esse

p-pv ^a'pErov, opus egre-

(jiumel
i

palmarium benignissimi
est
,

Dei; et addit

Quemeliam

admodm enim
loris

arlicis dificare, et et solis illuminare


,

gubernaita

ma

navim dirigere

luum

est subvenire or[ihanis,

manus praebere pausit inexplicabilis

peribus.

Miratur non sine ralione Philo libro d


,

Victimis offerendis
gloriae et majeslatis

qud cm Dcus

(Synopsis.)

lamquc potns.

ut totius

uui-

, ,

707

IN

LIBRUM JOB
,

708
,

versi imperium pro animi sui voluntae moderetur

jecistis

non

subterl'ugio rationibus

vobiscum agere

curam tamen pupillorum atque viduarum


causai putat naturam
illins

suscipiat;

neque durum et censoium examen vestrum dehcclo,


quare incpla ad finem usque peidueite
ut mihi,
scribit
,

propitiam
ille

et copia

mi-

ita

tamen
pra>

serationum affluentem. Rect


est illius naturte bonitas, ut

quidem. Nani tanta


pupillis,

quod

disceptationis lex et consuetudo


l'acuUas
;

non modo

ve-

non negetur respondendi

quamob-

rm
tulis

etiam corvorum pullis cura et ope alina deslibenignissim provideat.

rem aures
bis

di'igenter advertile, et videte an in veraffine

Quod

docti
,

rerum

sesli-

meis aliquid resonet


:

mendacio.

matores physici, et maxime rex David


tate

omni profenireligione

In l'onte est
lise
tis

Velitis. et respicite in
;

me,

id est,

uo-

major

et

sapientm coryphus
:

summ
pullis

veslr disputatione cessare

quod

seiuel voluis-

prsedicat, Psal. 146.7

Qui dal escam

corvorum

et aggressi estis

prosequimini. Quod aulrni dicit,

invocantibus eut.

Illi

autem perse imbecilles divino


,

respicite in
fert

me, vel in l'aciem

meam
et

hoc Pineda re,

praesidio tuli miris

modis calamitale eripiuntur

ut

ad conslantiam

quamdam

urmilatem animi

et

quos Deus

in sinu

prop dicam suo aut super bumeros


bajulat.

vulls
sili

minime
in

dejecli aut

aliquid reverentis,

quod

plusqum allanteos
pauper,

Quod
:

eleganler pius vales


Tibi derelictus est

jiossel objici.
;

Vulgatus ha;c retulitad allentiouem

loco superis laudato expressit

quamdam

cujus signum solemus oculos in diccaattent dictis ejus auscullamus


,

quippe in

Hebrceo est

Super
et

te relinquct

tein flgere,

cm

qua-

paiiper. Videiicet

rerum suarum curam

ingerrtium

propler reddidit
stinus
:

prbete anrem, et videte

S.

Augu-

molestiarum pondus super tuas cervices reponet, in

Nunc autem

aspicienles vacate mihi.

humeros tuos

injiciet, ut

tuo ductu et forlissim profecit

Septuaginta ver quasi commutatis oculis vice vers;


legerunt
:

videnti gerantur omnia. Ita profect

Job

qui

Nunc autem
quasi dicat
:

inspiciens in facis vestras non

in extremis suis calamitalibus ab


derelictus, sed

omnibus non solm


et

mentiar
l'acies

Explicat Ironie, et ore

libeiro,

ab amicis insuper

propinquis, qui
esse debuerant

vestras

minime reverilus, prol'eram vcnlalcm,


,

naturae sanguinisque lege subsidio

quae nonconl'unditur
public gaudet.
Signilcanter
sive vulls
iotiiis

nec latebras quaerit

sed luce

calumniis et improperiis oneralus, ab bc pi in


fiduci ne lalum

Deum

quidem unguem se dimoveri unqum

autem Hebraeus

et Septuaginta faciei
in

passus est, et omnes calumnias conscience puritaie


frelus conslantissim contempsit, et gloriosissim su-

mentionem

laciunt, in quoos,veluti

corporis scn, pars est

una omnium maxime


,

peravit.

eonspicua, et in hominibus veneranda


nitimini amicum vestrum. In origiest animi et

quai

nunlia

Et subvertere
nali est
:

arcan voluntatis
Quid
est os

ut reginae dominaniis

Suffoditis

mendacia contra amicum vestrum

inlerpres.

hominis, inquit S. Ambrosius


adviain
,

Id

quod proprium

est

susurronum, qui

aliense

famrc

in

Hexamero,

nisi

quoddam sermonis

ions

detrahunt, etsplendori nominis lenebras offundunt, id-

disputationis, aula
taiis? Vocat

verborum, prompluaiium volunet egregi.


in

que ex

insidiis et quasi structis cuniculis agunt.


lu',

Hue

adytum ben
delubrum
,

Nam

rever

spectat illud Sapienlis,Prov.

27

Vif iniqnns fodit


;

os

augustum

est

quo lingua

ut illustre

malum

et in labiis illius icjnis ardescit


,

nhi m\ vivuin

Numinis donarium consecrata est; donarium long


preliosius et cubito ^Egyptiorum
,

depingit cuniculos

quibus alina fania non soes at-

et myslic
,

vanno
,

que supposito

et

accenso pulvere urbis alirujus


icjnis est,

m,./-

Giaecorum

et

Palladio

Romanorum. Os

inquam

nia fundits evertuntur. Lingua quippe


versitas inii/uitatis
;

adytum sacrosanctum, unde velul


trua, et

regali

tbrono
et loni-

et inflammat rotam naiivilatis in-

3,pocalypseos procedunt fulgura, et voces,

(lammata a

gelieim, ut l'rater

Domini

lestalur. Jac. 5, 6.

lampades ignis ardenlis, vel ad lerrendos im-

Vers 28.
tandem,

Verumtamen quod
animo
ista

coepistis

explete

pios resonanli

murmure commonitos
bonorum
cupiditale,
,

ad sanctissi-

PR/EBETE AUREM, ET VIDETE AN MENTIAR(I).


inquit,

QuOCUmqUC
mihi ob-

mum Numen

venerandum,

vel ad pios inflamniandos

pro

tuleritis quee

inexplicabilium

qiue pollicetur

(1) Nunc ergo, quamvis milii ita infesti fuerilis bactens, vos tamen boilor ut yequiores in me silis velitis respicite in me, placeat vos ad me coftverter,
, ,

unde egregi noerces ad beandum hominuiii genus Cund^tui;. Os miDeus. Os divina cordis apotbeca

randum phronlisterium
ebullit sapientias et

exedraque

erudita,

(jikc

ut 21,5; addit, et in conspectu vestro scil. eril, aut conslabit, uum mentiar , l'alsi quid dicam, aut errem'.' Alii subaudil formula contestaSic mihi Deus facial, et sic addut (confi. supra tionis
scil.
,

audiendum

inl'ra

encyclopdiam salutarem. Talc

nimirm

erat sanctissimi Jobi os; quare illud


,

minime

oblurare aut abscondere debebat


:

sed palin prolc-

i. e-, ncutiqum Min s rect quidam loca 27, 5, et Ps. 89, 3b, ut similis construclionis exempta proi'crunt, borum enim locorum plaii diversa est ratio. Agite nunc, ut Paul diverso sensu A. Scliullens meque imt cpistis, vulls in me vestros coiwertite t pngnale ; con fido lumen me ita vultibus illis vesiris esse restituritm , ut neuliquam mendax l'uisse, aut magnilic vin1 causa cecidisse reperiar; sed contra icifl, atque de mendacio ac oalumui iriumpliem. a Islam vim judicialem exerit verbum 33 inl'ra 54, 0. Eamdeni sequens 'pl ailirmabit. ^ AlexandriPUS Nuvi 5t f.SXt|ai{ ; irpo(7W7v jav o 'ijioojy.ai.

ad

1, 11),

coram

vobis si mentiar,

falsus

reperiar.

oo^aS-TM 'niNna nny Quasi Hebraa sic legisset 13N DU Sed propis ad nostrum tcxlum Hebra-uin Nunc ttutem aspicientes vacate accedil Velus Latinus Vemihi ; in facie vestr non mentiar. Hieroiiymus himtamen quod cpistis explete ; prbete anrem et
: :

mentiar. Verbum iS'Nin eepit suscipiemli sijfnfHcatioue (ut Deut. I. 5, Jos. 17, 12, J.id. 1, 27, ;<!55), Caetera de suo ad seusuin explndflo videtur Nn ic nntem meipite fi ro.'.iemptadidisse. ChalUus
Oiftt a
:

Et nunc minime, num mentiar coram vobis. Syrus placeat vobis , et aspicite et coram vobis loquar, nec
:

mentiar.

(Rosemnuller.

709
rebat eoquia sapienlise
-Irant
?
,

COMMENTARIUM. CAPUT
quibus resistere non pote-

VI.

710

mus,

vel

illa

necessaria est ad sciendum, vel ad ben

omnes

adversarii ejus.

agendum,

vel ad aliquod

Vers. 29.

Respondete, obsecro, absque conten(1).

contrario penils

necessaria non est,

malum propulsandum quam


ex bonesto
fine

vel

sola

tions, ET LOQUENTES ID QUOD JUSTUM EST JUDICATE

oliositas aut curiositas alit, libido loquendi vestigat. Si

Qud

si

ego, inquit,
,

aliquid
,

inlerdm objiciam aut


,

veritas necessaria est, tune

eam

inve-

inierrogem

respondete

obsecro

sedat cl amic
veritalis

niendi licet ralionum


tibus

momentis
,

et aliorum auctoritaet

non tam contradicendi studio qum


sendae desiderio
,

cogno-

cum

modesti disputare

non aulem clamore

ita

ut oninis absit
Illi

nostr dis-

incomposito sermone, et verbis arroganti aut contumeliae contendere. Id

putatione tumultuosa contenlio.


tentione

enim cum conindagare

namque
14
,

prohibet Paulus dicens


:

disputant

qui non veritatem


ut sua

ad
bis,

Thimolhum
ad
tiiliil

2, cap. 2,
utile est

Noli contendere ver-

1 sed eyincere potis


volunt
,

concedatur sententia,

enim

nisi

ad subversionem au:

ut nonnibil ex eo glorise consequantur.


si

jusmodi mens

semel imbibatur

in

Humagnos et

dientium.

Quo locoS. Anselmus


:

Non

ait, inquit,

Apostolus

Noli rationibus contendere, id est ad in,

periculosos impellet errores.

Quod optim perspecluni


orat.
.

vestigandam veritatem disputare


dere verbis
,

sed noli contens

habens sanctus Abbas

Isaias

8,

contentionem
;

ubi procax garrulitas est.

Rurssque

omnium malorum seminarium


Noli esse contentiosus, ne in ergo
ita

appellal

ait

cnim

idem Paulus hujusmodi conlentiosos imperfectos appcllat, 1

te habitet
,

improbitas.

Ut
est,

Cor. 3, 3

Cum

sit

inquit, inter vos zelus et

eam

lingu eliminemus

considerandum

contentio, nonne carnalesestis, et secundum

hominem amul sifra-

omnia cuni proximis esse tractanda, ut sine pugn


finis
,

bulatk'l Si

autem veritas nullius

est

momenli,
esse,

verborum

optatus evenial. Et

si

quidem

finis

bic

ter dicat aliquid


nisi

man dictum factumve

cm non
in-

veritas fuerit
(1)

quam decursu
,

disputalionis inquiri, :

prop meridiem factum

fuerit, et nihil

omnino
ne

Pro UU?1 Masoreth jubent "DUn legi q. d. adlinc , et vestra omnia ben Revertimini, inquam perpendile. A. Schultens tamen coinmodam quoque
interprelationem admittere observt velustam lectionem 'SUl, quam pro inlinitivo habet acldito pronomine primai person.se Et reverti meum. Nenipe T\V, lu redire , s;epe eleganler rei exitum dsignt. Sic deretur haud invenust in discrimine inter 2TO, < redire, sive denu aggredi impugnantium aniicorum, et inler y\V, redire Jobi, causam suam defensuri < suamque justitiam demonstraturi. Hinc posterius hemistichium sic vertit : Et ego Mue redibo, ut veris vincam e in re. Sed infinilivus verborum quiescent. secunda nusqum reperitur cum Kibbulz scriptus.
,
:

lerest

qu

diei

hor contigerit, tune nec rationibus nec


est
,

verbis

agendum

sed

omnin tacendum
suscepta
in

dis-

pulatio null necessitale

contentionem
inquieludinem

transeat, etaliquam lurbalionem aut


gigtial.

Quod

profect monuit

Ecclesiasticus
te

cm

dixit, cap. 11,


ris.

De e Pro re scilicet qu
9
:

re,

qu

molestt ne certe-

tua non inlerest, ne verbis


,

cum

alio

contendas

sed spiiitum cohibe

et

ab ina-

nium sermonum contentione cave, ne pro eo quod nullius momenli est pacem cum tuo fratre amiltas.
Si ver aliquid operis

agendum

nullus prohibet
,

Videlur potis Imperat. femin. iaV7 ad rh'W pertinere, et verbum hc altra vice recedendi significatu capiendum, ut Num. 8,25, Osese22,lG, 25, al., q. d.: recdt long absit omnis iniquilas scilicet perversitas Tum ver 7157 commodis jungatiir scquenli

yw

ut in spiritu lenitalis raliones afferantur


sic aut aliter

qu

illud

faciendum suadeant,

at
,

cm
,

res

jam ad
mediis

contentionem procedit, silendum est

et aliis

naJJsnjf justifia

mea

erit in e, scil.

TQivrQ,

incommodo,
et

si

emergat, occurrendum
lia

verba autem
disces-

in re-

sponsione mc, scilicet T0O3, in sermone meo , ut spis nomen contextu est subaudiendum. Vel affixum fminin, neutraliler potest accipi In eo, quod scilicet loquor , quod ago, q. d. In loto hoc negotio, de quo inter vos agitur, ubi itcrm itermque diligcnter omnia discusseritis, meam cognoscetis justitiam et innocentiam. 'pli* h. 1. pro pfXN, justus depreken: :

clamores omnin amputandi.

Abraham
sit

sione cognato suo Lot simullates et rixas vilavit,

quare
ter

dixit

illi,

Gen. 13, 8

Ne, quso,

jurgium intuos
;

me

et te, et inter pastores

meos

et

pastores

dar (ut Ps. 51,6), causam meam iustissimam esse evincam. Sic infra, 9, 27. >"1GN t<3 dicere meum pro Kaiacm "ION. Alexandrinus (legit 1312?), *ai tn S'ixov xxi ttocXiv t &i>cai(o auvs'pxEas. Quod 01)111piodorus Sic exposuit AT&, cpYiaiv, u.; a xaoirat jj.oi xfi-;, xai Smaa.; ^ev-jxEtv x ijfncuc. Hieronymus Respondete (hoc esset'Q, n), obsecro, absqiie contentione ; et loquentes id quod justum est , judicute. (Rosenmuller.) Respondete, obsecro N2 12TO, convertimini mute, sive, quso, seu Avertimini ab ist in me crudelitale. Revertimini, scil. ab injust agendi ratione ad juslam. Desislile perverso judicio. Dicetis Suporvacuum erit te audire quem jam audivimus. lmo inquam, revertimini, h. e., iterm attendite mihi. Iterate san, iterm disputale. Vel Rcvocate suasus vestros, meliora affcrle ad meconsolandum. Aninuis vestrospcrturbalione abreplos ad rem ipsam revocate, redite ad mentem. Pniteat vos modo.
:

quem locum egregi S. Chrysostomus, hom. 33 in Genesim Quomodo, inquit, ralioni consenlaneum est, quod hommes, qui fratres sunt, qui eamdem naluram sortiti, qui ejusdem sunt famili, qui eodem loco habitaturi sunt, quos manfratres

enim sumus.

In

suetudinis

lenitatis et

omnis philosophie doctores

esse oportebat, inter se contendant, et digladientur? pertinet illud Pauli


,

Hue etiam
operandum
faciendum.

Philip.

2,5:

Nihil

per contentionem, neqne per inanem gloriam. Elsi enim


est et laborandum, nunqum tamen quidquamob sludiumconlenlionis, sicut nec ob vanitatem,

Tandem
dait,

si

commoditas aliqua aut lucrum interc-

polis aliquid detrimenti sustinendum est,

qum
in-

ad contenlioneni veniamus. Nain et Paulus


lit

vilio ver:

Corinthiis,

qud

in judicio

contendernt

Jam,

Absque contentione, nblV Vin Sm ne


las, sub. in vobis
,

sit

iniqui;

quit,
tis

omnino delictumest
:

in vobis,

quod judicia Imbe-

vel

in disputatione

vestr

sed

inter vos

quare non magis injuriam accipitis ?


1

jure agite.

'Synopsis.)

quare non winis fraudent patimini,

Cor. 6

7.

Do
1

H
,

IN

LIBRIM JOB

712

minus quoque conducibilius censet lucrum temporale


perdere

quid aliter se habet, ac veritatem simult, argueiur


etiam aliud esse ab eo quod ver
est,

qum cum
5, 40

aliquo judicio contendere; ait


:

elc.

enim,
ac

Matlli.

Et qui

vult

tecum judicio con-

Ex quibus
et

clar palet

omnem semper
,

dispu|a-

tendere, et tunicam tuant tlire, dimitte ei et pallium,


si

tione contentionem abesse debere

et id
,

quod verum
et firmis ra-

diceret

Melis est parlem substantiae surripere

justum

est

perspicu pioponendum

gestienli quidquid

habes relinquere, qum ad rixas et

tionibus slabiliendum esse.

Nam
,

si

vera ratio, ut ait

contcnliones venire.
Juvabil aulem ad conlentiones evilandas consicerare mala
iiii?

S. Dionysius, rite

i'uerit stabilita,

caHerisque omnl-

bus irrefragabilis persistt

quidquid
,

cum

e non

qmc ex

iis

oriunlur

qu sanctus Laurenmore suo


ila

eodem modo per omnia


insuperabili ejus
lur.

se babet

id

ipsum per se

Jusliniair.is

de Disciplina et perfectione Monupulchr

quod verum

est stabilitate dejici-

slj conversationis, cap. 13,

lia

sanctus Dionysius

Jobum

imilatus, qui Eli-

descnbit
*

<

ConleUtio est ignila diaboli sagilla ad pcr-

pbazum

et sociosjubel respondere sine contentione

dcndas animas.

quanta jurgia, quanta odia ex

et loquentes id

quod justum

est judicare,

haud obscure

eontentiosis oriuntur sennonibus! quolies veritas

occultalur
i
i

et
!

falsum pro vero delendilur timor*

conl'usionis
lloiw

Pessimum namque malum est conlenvacare, per quam ainicitiarimi compago dissolj

cum contentione justum judicium consislere nullo modo posse. Quamobrem Apostolus quoque conteiilioneni cum iniquitate conjungit, perstrininsinuans

gens garrulos Judaeos


smit ex contentione
,

veritatis iinpugnatores

qui
cre-

vitur, et aniinorum dulce vinculuni dissipatur. Qui

qui non acquiescunt veritati

contentiosus

exislit, anliqui hoslis in se

innnissioncs

dunt autem

iniqiitati,

Rom.

2, 8.

admitlit, diaboJi minislerium operatur, dirumpit pa-

Non
Indics

absimili

cem

rixas concilat

paril
,

odium

furorem nulrit

quoque ab boc Jobi sensu David leme admonet Si. ver utique justitiam loquimini
:

dnigrt bonestatem

sapientiam perdit, ralionem


,

recta jndicate

filii

hominum,

Psal. 57, 2, quasi dical

confundit, oculum menlis obnubilt


repellit,

gratiae

lumen

Si

exanimo,
id

mentis senlenti, et

non lucat

?.c

fraternam dilectionem irangil, et ipsam c<>

bypocrilic, atque extern duntaxat specie justitiam

lestem in se occidit cbaritatem.


Similia

Sic

ille.

loquimini

in judiciis faciendis

operibus et

lactis
,

quoque iradunt

alii

Patres, qui ad conlenhaerelicis

lionern

omnem
Psal.

evitandam,

cum

baud

te-

mer disputandum docuerunt, qubd,


nus
teste
in

ut S. Augusli-

Non enim est in verbis ipsis justitia sed in virlule. Ad quem Psalmi locum ita pulchr Origenes in Caten Patrum, quam Graco transluli
ipsis ostendile.
:

18, ait

titigiosi essent

pessimi.

Hinc,
il-

Videamus,

inquit, quid sit ver justitiam loqui

et

Sozomeno,

lib. 7,

cap. 12, Sisinnii consilium

qucumque

ratione id

lieri possit.

Aume uno quidem


quando sanas circa

lud prudens habitum

fuit, et

probatum Neclario Conauctor essel


,

modo
lero

polest quis loqui justitiam,

stantinopolitano Episcopo,
tliolici

cm

ut
,

Ca-

justitiam doctrinas habens, de iisdem dissent; al

disputationes

cum

sectariis

fitgerent

qud
eo

essent molestarum contentionum fomites, et hreli-

ex insit
si

aulem modo justitiam quis loquitur quando in animo ipsius juslili cuncla dicil. Verm
,
,

corum ingnia
iinpellerentur

quae pugnandi libidine pruriunl


,

quis ulraque conjunxerit

reperiet

eum

qui ver

ipso acuerentur magis


;

et ad clamores et
in

tumultum

justitiam loquatur. Qui enim aforis parent homini

quem eorum

disputando

morem
di-

bus

justi

ints

autem hypocrisi

et iniquitate pleni

ben expressit Justinus Martyr, Dialogo cum Tri-

sunt, elsi loquanlur jusliliam; non lamen ver illam

pbone

<

Dant operam
,

inquit

non ut ea quae
exacuant

loquuntur.

Nam
,

ver loqui jusliliam sequitur ex


ut nihil
sit

cuntur intelligant

sed ut se

ipsi

si

quid

recto judicio

ita

obliquum

in judiciis et

tandem

in

mdium

adferre

possint.

Quocirca

cogitaiionibus ejus qui ver jusliliam loquilur.

Hoc

S. Gregorius Nazianzenus, epist. 62 (alias 56) ad Eus-

utique sensu Job quoque Eliphazum un

cum

sociis

tachium sophistam seipsum lemeritatis incusat, quod

nionet, ut contentione abstinentes ver justitiam lo-

cum redarguens
i

ejus in se convitia
inquit
! ,

conscivisset

quanlur, el rectum judicium ferant.


In Hebrseo

Quale

illud est

quod ignoravi ? qum

stul-

autem

hic versus ad
,

verbum

ila

sonat

tuin et
tui.

ineptum

Virum Sopbistam
!

castigare insti-

Revertimini , obsecro

ne
,

sit

iuiquitas; et revert imi ni

singularem audaciam

ac ne vulgari quidem
calvus essem
, ,

adhuc , justifia mea


sanis judicate de
Alii

in eo

id est, redite in

viam,

et

proverbio eruditus sum, ut

cm

cum

me

calamilale ac de verbis meis.


alii

ariete advers fronte

ne congrederer

nec crabro-

verlunt Convertimini,

Avertimini, videlicetab
:

tnem
<

lacesserem et irrilarem, hoc est, linguam ad

hoc iniquo vestro judicio, quasi dicat

maledicendum paratiorem. Hanc sine dubio ob


ad Polycarpum, de se testatur
,

tationem sine contentione resumamus,


tebil

Novam nam in
sit

dispue pa-

causam sanctus Dionysius Areopagila, ut ipsemet


epist. 7
,

mea

justitia.
:

nunqum

in

Septuaginla legunt

Sedete

jam

nec

iniquum

aniinuin suinn inducere potuit

ut adverss Gentiles

ac rursiim cum justo convenitc. Par est, inquit,

ut

aut Hreticos
heretur,

calamum

stringeret, aut verbis invesi

animis in

unam

verilatem sincre ac candide inlenlis

ratus viris probis esse salis,

ipsam

in se

habeatur ratio jusliti, qua: reddit cuique quod


est. Veritali

suum

veritatem et agnoscere et proferre possint prout rever se babet. Ubi enim quidquid est ex lege veiluerit,

nimirin debelur assensus

lalsilali dis-

sensus, atque in hune


I

modum

sedalis et composiiis

tatisdemonstratum

clarque consliterit quid

animis, contentione seclusa, verbis ad

numerum

pro-

713
latis
,

COMMENTARIUM. CAPUT
aure linguque reciproc
,

VII.

714
,

modeste

uti decet

cavillationc,

amphibologi caclerisque similibus


vitiis

quae
et

disputalio pro rei gravitate procdt.

disputalionem viliare soient,

omnin puram
,

Vers. 30.

Et non invenietis
nec hc
,

in

lingua mea ini-

immaculatam servaturum
formandae serviunt
,

quin et fauces

quae voci

quitatem

in faucibus meis stultitia

persona-

ab omni incondito et inordinalo

bit(1). Job, oplimsibi conscius, candide promittit ac


profilelur, se in

clamore, qui stolidi aut impotenlis animi signum esse


solet,

cum amicis
hoc
est
,

dissertatione linguam

cohibilurum

qu tant claris veritas elucesexprimit bis


iniquitas ?
,

ab omni iniquilate

mendacio , dolo malo


deprehendetis
vel in

cat.

Hebraeus haec per interrogationem


(1) Nihil stulliliae in

ore

meo

verbis

Numquid

est

in

lingua

me

An
alii

faucibus meis peccatum non insidere fatebimini. Stultilia saep pro peccato usurpa tur. Cert mihi spondeo fulurum, ut si aequas et omni vacuas praejudicio aures mihi prcebueritis , innocentiam meam testemini , nihilque in verbis meis reprehensione dignum vobis occurrat. Hebraeus
:

palatum

meum

non

inlelligit pravitates? vel

ut

vertunt, calamitates, vox enim Hebraea utrumque


gnificat.

si-

Palatum autem non corporis, sed


,

aninise si-

gnificat

An palatum meum

quamobrem

utilur verbo intelligendi.

Porr

non

intelliget

malmn, vel mala, vel infortunia ? Juste me queri, meque sentire malorum meorum pondus, intelligetis.
Septuaginta
poilus
:

formula interrogandi fortem hoc loco sonat negalio-

nem subaudiendo
,

scilicet

minime gentium , vel quid


q. d.
:

Fauces

me nonne

meditantur juste ? seu

Nonne loquunlvr cum intellectu ? Num in sermonibus meis sapientia et intelligentia desideratur? Itaque nemiremini, si me querentem gementemque auditis. Duo hi versiculi promii loco sunt sermonis sequenti capite deducli. Judicum suorum animos occupt , rogatque ut vacuas praejudiciis alienisque affectibus aures sibi praebeant ; loquitur de se modeste (Calmet.) non indign. Comment Job peut-il assurer ici , comme il le fait que l'on ne trouvera point de folie dans ses paroles ; puisqu' la fin de toute cette grande contestation

simile,
ter, si

quod vehemenler neget,


talem de

Erralis graviut putetis

me
,

habelis opinionem

me

vel iniqua loqui

vel

non

intelligere quid

pravum aut
lingu

vitiosum

sit.
:

Septuaginta legunt
iniquitas
:

Non

est

enim

in

me

aut fauces

me

nonne intellectum meditan-

tur? Ubi jure meril Job, et quidem absque jaclanti,

omnem

se linguae lapsum et errorem removel

cm
suis;

ipsiusmet Dei teslimonio non peccaverit labiis

nous verrons qu'il reconnatra lui-mme en la prsence de Dieu qu'il a parl indiscrtement? On peut rpondre que celte sagesse dont il parle ici regardait principalement ce qu'il avait dit par rapport la pense de ses amis. Car il est certain qu'il leur rpondit toujours trs-sagement quant la pense qu'ils avaient que ce qu'il souffrait tait une preuve de son peu de sincrit dans le service qu'il avait rendu Dieu; puisque Dieu mme avait attest au dmon cette parfaite sincrit de son fidle serviteur Job et qu'ainsi c'tait contre toute sorte de justice que ses amis le voulaient faire passer pour un hypocrite qui n'avait eu que l'apparence d'une vritable pit. Aussi il les avait avertis dans le verset prcdent de parler sans contention, et de ne lui dire que des choses quitables. C'est donc comme s'il leur disait Parlez juste, et je vous rpondrai de mme. (Sacy.)
,

quod perfecti omnin viri indicium et intallibile argumentum assignat Jacobus in Canonic su dicens
,

cap. 3

2
,

Si quis in verbo non ojfendit


,

hic

perfectus est vir


ille

etc.

ubi fus ac pulchr Apostolus


virlutis

bona

et

mala linguae prosequitur, ac

sum2

mam

in ejus rect

moderatione sitam esse ostendit.


1, vers.

Vide quae hc de re supra cap.


vers. 10, annotavimus. Hic
usitat Scripturae phrasi
intelligenliae
telligere, ut

22

et cap.

tantm observa faucibus

atlribui id
,

quod mentis

et

proprium

est

scilicet

meditari aut in-

nimirm

ralionis ac

sermonis cognatio
meditali<5ne opus

ostendatur

atque hic ut bonus

sit

esse significetur.

CAPUT
1. Militia est vita

VII.
:

CHAPITRE
et
1.

VII.

hominis super terrain

sicut dies mercenarii, dies ejus.


2. Sicut servus

desiderat

umbram

et sicut

mercenarius prsestolatur finem operis sui;


3. Sic et

la terre est une guerre continuelle ; et ses jours sont comme les jours d'un mercenaire, qui sepassent tout entiers dans la peine et le travail. Tels sont aussi les miens. 2. Comme donc un esclave fatigu soupire aprs l'ombre pour se reposer, et comme un mercenaire attend avec im

Car

la vie

de l'homme sur

ego habui menses vacuos, et noctes

Jaboriosas enumeravi mihi.


k. Si
et

dormiero, dicam Quando consurgam? rursm expectabo vesperam, et replebor


:

doloribus usque ad tenebras.


5.

Induta est caro mea putredine et sordibus

pulveris, cutis
6.

mea

patience la fin de son ouvrage; 3. Ainsi se passent en ma vie des mois vides de toute satisfaction, et des nuits pleines de travail et de douleurs , qui me font toujours dsirer un avenir, o j'espre trouver un repos que je ne rencontre jamais. 4. Car si je m'endors, ou plutt si je me couche pour dormir, je dis aussitt dans les douleurs que je ressens : Quand me lvcrai-je? Et tant lev, ne trouvant point de soulagement, j'attends le soir avec impatience ; et le soir ne m'tanl pas plus favorable, je suis rempli de douleur jusqu' ce que la lumire du jour ail succd aux tnbres de
la nuit.

aruit, et contracta est.

Dies mei velocis transierunt

qum

texente tela succiditur, et consumpti sunt abs-

que
7.

ull spe.

Mmento
Nec
et

quia ventus est vita mea, et non

chair est couverte de pourriture et d'une sale ; ma peau est toute sche et toute retire. jours heureux ont t tranchs plus vite que le fil de la toile n'est coup par le tisserand; ils se sont couls sans me laisser aucune esprance de les revoir jamais. 7. Souvenez-vous, Seigneur, que ma vie n'est qu'un souffle ; et que dans les maux dont vous m'accablez, je ne vois
s$.

Ma

poussire
6.

Mes

revertetur oculus meus ut videat bona.


8.

aspiciet

me

visus hominis

oculi tui

in

me,

non subsistam.
consumitur nubes, et pertransit,
Si

aucun retour pour uu temps favorable. 8. Celui qui m'a vu jusqu' cette heure. ne me verra bientt plus, parce que vous avez arrt sur moi votre il svre} et ainsi je ne pourrai subsister devant vous, je prirai entirement.
9. Car,

9. Sicut
s.

sic

comme une ducc

so dissipe et nasse, sans qu'il

en

mil

23

715
qui descendent ad
10.
inferos,
ultra in

IN

LIBRUM JOB
1|

716

non

as

cendet.

Nec revertetur

domum suam,

neque cognoscef mmi amplis Iocus ejus. il; Quaproptcr es rao non parcam ori meo,
loquar
in

reste de trace, ainsi celui qui descend sous la (erre, ne remontera plus pout l'habiter de nouveau. 10. Il ne reviendra plus jamais dans sa maison ; et le lieu o il tait clans le monde ne le reconnatra plus. 11. C'est pourquoi, n'ayant plus qu'un moment me

tribulatione spirits mei :'confabu!a-

bor cura amai itudine anima? meae.


12.

Numquid mare ego sum, aut

cetus, quia

circumdedisti
13.
Si

me

carcere?
:

ma langue plus long-temps; parlerai dans l'affliction de mon esprit, je m'entretiendrai dans l'amertume de mon cur; 12. Et je dirai au Seigneur : Suis-je une mer en furie un monstre indomptable, ou une baleine dangereuse, pour avoir t enferm par vous dans les maux qui m'environnent, comme dans une prison cruelle ? El pour m'empcher de ravager la terre, et -de dvorer les hommes, fallait-il
plaindre, je ne retiendrai pas
je

dixero

Consolabitur

me

m'accabler de douleurs

si violentes et
:

continuelles ?

lectulus

meus,

et relevabor

loquens mecum.in strato

meo

14. Terrebis

me

per somnia

et per visiones

horrore concuties.
15.

en moi-mme Mon lit me consolera ; et m'entretenant avec mes penses, je me reposerai sur ma couche ; 14. Ds que j'espre y prendre quelque repos , et m'abandonner au sommeil, vous me tourmentez par des songes pouvantables, et vous me troublez par d'horribles visions. 13. C'est pourquoi je choisirais plutt de mourir d'une
13.

Car

si je

dis

Quamobrem
et

elegit

suspendium anima
ultra jainvivam:

mort honteuse et violente; et il vaudrait mieux pour moi que mes os fussent tout d'un coup rduits en poudre, que de
souffrir plus long-temps d,es maux si extrmes, et qui me conduisent infailliblement la mort. 16. Car j'ai perdu toute esprance de pouvoir vivre davantage. pargnez-moi donc, Seigneur, puisque mes jours ne sont qu'un nant devant vous. 17. En effets qu'est-ce que l'homme, pour mriter que

mea,

mortem

ossa mea.

16. Desperavi,

nequaqum

parce mihi, nihil enim sunt dies mei.


17.

Quid est homo, quia magnificas eum ? aut

quid apponis erga

eum

cor tuum?

vous le regardiez comme quelque chose de grand et de puissant, dont la dfaite puisse vous tre glorieuse? et pourquoi daignez- vous appliquer votre cur sur lui, et lui donner des marques de votre amour si vous voulez ensuite en faire l'objet de votre colre, et le traiter comme votre en-

18. Visitas

eum

diluculo, et subito probas

nemi ?
18. Vous le visitez le matin, en le comblant de bien au commencement de sa vie; et aussitt vous le mettez l'preuve, en l'accablant de maux. il. N'est-ce pas ainsi que vous en avez us avec moi?

illum
19.

Usquequ non

parcis mihi, nec dimittis

me

ut glutiam salivam?

20.

Peccavi, quid faciam tibi, custos hotibi, et

minum? quare posuisli me contrarium factus sum mihimetipsi gravis?


21.

Cur non

tollis

peccatum meum,

et

quarc
in
,

non aufers iniquilatem


pulvere

meam?
si

ecce,

nunc

dormiam

et

man me

quaesier

non subsistam.
Vers.
1.

Jusqu' quand, Seigneur, diffrerez- vous de m'pargner et de me donner quelque relche, afin que je puisse un peu respirer? 20. Je confesse que j'ai pch ; mais que ferai-jc pour vous apaiser, Sauveur des hommes? Vous connaissez ma faiblesse et mon impuissance. Pourquoi donc, vous qui ne voulez point la perle de l'homme , m'avez-vous mis en but tous vos traits et dans un tat o je suis charge moimme , me trouvant accabl de maux que je ne puis supporter ? 21. Pourquoi, aprs m'avoir puni avec tant de svrit, n'tez-vous point encore mon pch, et ne pardonnez-vous point mon iniquit ? Je vais m'endorrair dans la poussire du tumbeau; et ma mort est si proche, que si vous me cherchez demain ds le grand malin, pour me donner quelque soulagement, je ne serai plus au monde pour le recevoir.

COMiMENTARIUM.

Militia est vita hominis


(1).

super terram;
Prclar,
11100

quidem
sttb

judicio

magnus

aihleta Jobus, totus el ipse

ET SICUT DIES MERCENARU DIES EJUS


(1)

armis sudans, divinits illuminatus asseruit, nonihil esse aliud nisi


,

De JO, conditionem,
locij

slram vitam oinncm super terram


scilicet,
,

stuui ac laboriosam significanle

stationem mulevid. nol. ad Isa. 40,

castra

bellutn

militiam

vel

ut in Graeco est

mei-

2,

quo

codem

significatu dicilur.

Syrus

verlit,

paTiptov,

tentationem, seu locum tentationis, aut exer,

tempus. Videlicel N2X, quod propri exercitum el miliiium signilicat, tum et ipsum irulitise tempus, quanio Lenipore quis merci el stipendia niililaria percepit, li.
1.

citium piralic

vel

locum

piralis infeslum.

Itaque

nascimur ad laborem, ad luclam, ad tentationem, ad


militiam, ut divinse tubae canunt
:

et

recentiorum interprctuin haud pauci proslalo

vix

lucem vidimus,

et prfefixo temporis spalio et pracsciipto termine sumi pillant, lia Mercerus, qui Jobum existimat dolorem

saura ainplifnare ex vitse humana; lanl brevilale, q. Quidni de mali mei gravitate querar, qtiitm hod. sil prafixum riini cortum temporis spalium hic brve scilicet et quod quant clerrim labitr, quo non ila eum sulletn deberet Dfius eum sinerc rui exagitare? Scd spectari slationis mililaris molestant salis arguant quai seet laboriosam conditionem quntur. Hinc rect haldsetis NTfl militia, quod ipsum Uieronymus posuil. Nec aliud voluit AJxndrinus, dni we.ip.T-nptov verlit quasi lenlationis olliubi homo varia xperiatur et vaiiis evenlis cinam Ani;iac periculis, ut miles in bello, sil exposilus. i nus in Epiclelois 5, 24 Taarsa ri <mv o flio xu T'yj. Maxinius Tyrus serin. 5 Stparfl-riv u.b t<3v 0edv, i orpaTtav Si rr,v ffoviv. Mareus Anloninus, 2 de Vil
:

cm rum
j

vidimus hoslem

et

undique Iremenlium copiala-

hastas in cervicem intentas, igiieaque stygii

Ironis tela vibranlia.


olrti

Sapients

Quamobrem excellenler Gnvcia; apud Stobum Serin. 119, ^EvsBXtov,


certaininitm
a
,

hoc

est,

natalem uniuscujusque dieni, appellrunt ;

pyj.v diXwv,

tanqum principium

uli sa-

gaciler Theniisiius aniniadvertit.


a o^
i

Quid

est

mundus
:

pio; jto'XejAG{

y.y.\

i,-i(,u

7vooV,|j.!a.

Seiieca
vitre

(lixit

Sine
>

missioite nascimur.

Ex miseras

humanre vult

ostendere Jobus, non frustra abs se rooetem opiari.


1

Grolius. 'a* Et sicut des labris scilicet et molsliarum pleni, ut inl'ra 10, ri. "PStB ercenttrii , qui duro labore pro roercede viclum qureriiai, conj". inl'ra 14, (Hoseninuller.) 1G.
.

717
i

COMMENTARIUM CAPUT
Ambrosius
ia

VII.

718
pereuntium luctu et per quam omnibus ingrediendum.
, ,

(inquit S.
nisi

Genesim ad Horontlan'um)

nrulis

horrentibus acuminatam
,

quidam agon plenus certaminum ?

Vult
,

munubi

dolore funestam
est

dum

circum esse agonalem, palaestram


,

pulverem
,

usque ad illum diem


;

quo corporis domicilio


addit Epi-

Olyinpicuin

arenam cruore purpurascentem


ut ait Origenes in

emigrabimus

ad

eamdem picturam hoc


in
,

certent, ut alio in loco dicit idem S. Pater ad Psal.

gramma

Scito

quoniam

medio laqueorum ingredeEccli. 9, 20.

36

TraSe;, Yiot, lxTat, vel,


,

eum-

ris, et super

dolentium arma ambulas


et

dem Psalmum
setas
;

ttx^e?, -ywvtct,

v^;, hoc

est,

omnis

viam impedilam

periculosam
,

in

qu nostra e
in

sic ut
:

nec pueri eximii sint

et liberi

conten-

magis est miseranda condilio

qud eos laqueos

tione

subito atque lux eniicat rationis, in

hune ago-

nem

ingrediunlur

cum pammachis svo


:

ardore fre-

nostram perniciem struclos luminibus oculorum non videmus qu res nobis magnum sine dubio metum
:

mentibus,

cum

pyclis mlevolis et robustis diniicant

incuteret

et

menlem pavore

compleret. Itaque ex-

saep laceris capilibus cruenlanlur

ubi

cm

sudent

pendit

illain

sententiam graviter sanctus Chrysosto-

omnes

et

contendant

pauei tamen inveniuntur quos


,

mus hom. 15
non aulem
dios

possis nominare xaSaipfrcj;

inexpugnabilcs. lia

enim

ad populum; et animadvertit non sine causa dictum fuisse SapienteTtt-yvMd8i,sc^o, agnosce,


vide
:

pugiles animosiores et prjeslahtissimos appellari con-

quod

ipsi

laquei tantm

mente et
ad gorita

suevisse prodit libro de Providenli S. Clirysostomus.

inlelligenti percipiantur, nulliusque oculus


illos

Agon denique
voluplas
,

est

in

quo

nulla sit liquidai


;

iselilte

funium

et

laqueorum nodos pervadat


et

sed qui

sit

plenus certaminum

uno verbo,

cailid tol via posilos, ut tecti sint, et, ut

aureus Do-

multis et perennibus tenlalionibus referlus.

ctor
affrfovSov,

ait,

obumbrali modo lucri


alterius

bland voluptatis
boni delini:

Porr genus hoc


feederis seu
slit,

belli

ut Grseci dicunl

illicio,

modo
:

commodi

et fucali

induciarum expers et irreconciliabile exiest

mento

nec vacare prselere


;

dicit,

quod ponitur

In

tamque diulurnum qum longa

humana
cl

vita.

medio laqueorum transis

quod ex omni parte voraexarsit ex solo as;

Prclar Seneca penu hauriens philosophiae


51, dixit
:

epist.

gines et foveae et pericula insunt. Pj^ocessit quispiam,


inquit
,

Nobis quoque mililandum est,

quidem
signa

in

forum

vidit

inimicum

gnre

mililise,
b

quo nunqum

quies,

nunqum otium

pectu

vidit

amicum honoralum,
;

invidit

vidit
,

paupeet ca-

dalur.

Hoc

ille dicit
,

doctus Stoicis, qui

cum

rem

contempsil

vidit

speciosam mulierem

virtulis

sequerenlur

solas habere videbantur nimi-

plus est. Et uxor sp non advertenlibus laqueus


facta est, saep
filii,

cas voluptates,
gerent.

cum
Quid

quibus armis Philosophie confli:

Unde subdit
j

Debelland sunt inprimis

dit Ecclesiasticus
Ita

sp amici, sp vicini, etc. AdEt super arma dolentium ambulas.


,

voluptates.

igitur si christianis oculis videre


,

quidem noster.habet Interpres


eu' x-i'ovrwv

qui videlur in

bosles animi potuisset

quanta asseveratione dixisset


ac ne inducias

Grseco Iegisse

ente, super dolentium

arma;
civi-

iiullas pacis conditiones,

quidem esse
-

sed jam Graeca habent, im

i^A^m

mXto, supra

posse

Verumlamen

ipse dixit, ut etiam ex rescripto

prncipali Ulpianus

ir.

de

feriis.

1.

9,

cm

generalim

tatum pinnas ambulas. Utrumque peropportunum est ad periculi magniludinem intelligendam, quo assidue
in

pronuntiat

in militi nullas ferias et vacaliones adin

human

vit

cingimur.

Nam cm

dicit

unumquemomnes

milti.

Sed divinis sanctus Clirysostomus


:

Psal. in-

que super arma dolentium ambulare,


in

significal

G,

cm

militiam noslram intueretur

Hoc genus,
stat

vitam ut in

campum

horribilium duellorum ingredi,

quit, belli

non patitur $.mlw

arpa-nur/iv ev, ut miles

ubi slrati prop innumeri bellalores, et in sanguine

sine armis videatur.

Semper Hannibal
,

ad por:

suo volutati

ad hoc tantm spirent


,

halitumque
,

te-

tas, inls, foris

periculum est

et

ubique hostis

qui

nuem

nunqum
absens
suasit
,

periculosis occurrit

et

tune vehementis oppugnat

qum cm cm
,

putatur
se per-

non pugnare. Hc
nullo

slult persuasione delusus


,

su atrocilatem vim et robur crudelissimorum hostium testentur. Ubicumque pedem ponimus, super dolentium arma ingredimur, ut eorum gemitus et lamenta qui Salanse lurcntis imretineant
ut cladis
,

impie Jovinianus docebat Christianos


sunt
,

qui baptizati

pelu

et

tentatione vicli prostratique jacuerunt, nos

modo

diabolo tentari posse.

Quam

d-

conunoneanl, ne socordis animi perhdii et languore in

mentis animi delirationem D. Hieronymus, multarum

eamdem

calamitatem incidamus. Vel sanctus auclor


intelligit

palmarum

et

coronarum

pugil

lib. 2,

in

Jovinianum

per dolentes

daemones invidi corruptos,

tiui

potentissim gloriosissimque rfutt. Et san miran-

vehementissim doleant nossanctimoniae operam dare


atque virlulibus, et continuo studio in
hinc crudeles

dum

est fanaticum illum


,

tam caecum improvidumque


divini Codicilli
,

clum

rapi

fuisse

ut

non

viderit
,

quod

tam per-

eorum
,

insidiae et

stratagemata bellic

spicu et diserte

quod Ecclesi Patres

et

omnium

disciplina petila
alludit.

ad quae locus hic divinae Scriplurse


callidi

temporum Sapientcs, quod experientia ipsa comprobat: quorum omnium voce et monitione constat tentationes velut in insidiis ubique subsidere, ubique occurrcre, et Ironie, lergo lateribusque
volare.

Solebant enim

hostes

eam fraudem
vias stipitibus
obcluctis,

sp machinari, ut omnes aditus alque


acutis,tribulis et cippis
arlificio

complerent levi terra

injugulum

in-

simulato, et potenti ad cladem inferenilam.

Atque hoc ipsum

Ecclesiastici auctor in schol

Nam

palantes inimici dolique inscii liber-ras voliantes

Dei doctus splendido in emblemate suis coloribus admirabilitcr expressit


:

in acuta illa

instrumenta nec opinantes incurrebant,


debilitabantur.

pingit

enim hanc vitam ut viam


,

pedibusque fd laceris

Hos ergo

quamdam

laqueis interspersara frequentibus

et sti-

ferreos stimulos, bos aculos murices,

arma

dmonum

, ,

719
vocal Ecclesiasiicus
,

IN
ailque
:

L1BKUM JOB
rum omnium Deo generatum
confutant Patres
,

720

Super arma dolcntium

corpus huinanum malo dmone, non ab opifice re:

ambulas,
horrentia
,

super hoslium tela ubique sparsa atque

quorum dementiam
et gra-

hoc est, inler inimici tenlaliones

perni;

et destinat

quidem eruditissimus
et errare

cieui et l'uneslum

casum minantes ubique ingrederis

Augustinus, qui,

lib.

4 de CivitateDei, et uberi
lalli

ut conslet, quanlo in vitai salutisque discrimine verseniur.

vissim oralione docet


ter, qui

eos

vehemen-

Hoc
lib.

eleganter illustravit in bunc

modum
nunc

Sal-

putrunl omnes motus vitiosos et inordinatas


afl'ectiones

vianus,
t
e

Sicut exercitus pugnaturi ea loca per


,

animorum
enim
parte
,

corpore tantm existere, nec

quae venturas hostium turmas sciunt

foveis

esse causam, cur illud esse


et depravatas

malum opinarentur
prolicisci.

vitia

inlercidcre

aut sudibus praefigerc

aut tribuns inoinnia


:

animi commotiones ab ulrque

feslare dicuntur; scilicet ut etiamsi non in



e

toto videlicet
,

homine

Non

defuit

ea quispiam incidat
ila

nullus tamen penils vadt


isl

san ratio

cur sanctissimus

ille

Pater monumentis

eliam damones tain mullas in vit

humano
,

generi illecebrarum insidias pralenderunt

ut etsi

hc mandaret suis ad conlundendam insanientium honnum audaciam, qui parenti omnium Deo contumeliain inferebant. Sed negari tamen non potest

plurimas earuin aliquis elfugiat


capiatur.
:

tamen qucumque

>

Verm,

utdixi, Grseca lecliohujus loci haec

quin pars magna viliosorum affectuum corporis societate et contagione velut fonte

est
las

fan 7vX^euv

irdXscov,

Super pinnas civitatum ambu-

promanent. Nain

et ita legunt Grseci

omnes Patres qui hoc efltum


itxijsis

Gregorius Theologus carmin decimo octavo carnem

altigerunt.

Sunt autem

pinnse

murorum

vel

vocatuaOv

ptav,

radicem perturbationum. Et sanctus


ait

turrium summse partes vulg in acumen desinentes.


Itaquc hoc loco scriptor erudilus adhibel pulchram et

Basilius homil.
pou; -j-fvEaat

24
,

corpore adverss

animam

9o-

tumultus et perturbationes existere.

ingeniosam dicendi imaginein


vitae

ut periculum

hujus

Hinc doctissimi

viri in

omnibus prop corporis memseminarium posuerunt.


,

et formidolosissimi lemporis

conditionem ante
fastigia,

bris alicujus perturbationis

oculos subjiciat. Supra, inquit,

murorum

su-

Nam

medici (ut auctor est Lactanlius


luilitiae

lib.

6 Instit.,
,

pra turrium pinnas sublimes et acuminatas ingrederis


:

cap. lo) dicunl

affectus in splene esse


,

ira;

si
;

titubas, ruis;

si

non

titubas, in

irruis

vix moveri potes sine


;

acumen tamen dainno quamdi vivis


;

in felle, libidinis in jecore

timoris in corde. Hos af-

fectas liberator

vita

nostra
,

Deus ut Jebusseos
sic in

in

periclitaris

quot passus,
tt praecipilia

toi discrimina
,

tt

immi-

beatissim terra promissionis

animo restare
cautionem
fals et

nent mortes ,
aperiuntur.

tt fali

meluendi fauces

voluit, qui hostili et quotidian impressione

industriamque nostram acuerent

ne quando

Sed ecce pugil noster Olympionices charus Deo Job


vitae noslra;

prseposter securilate perniciem ipsi nobis adducere-

miseriam

tentationibus inquite et ob-

mus,

et

haberemus quoque pugn segetem

et

mate-

sessai quolidianis periculis ali in imagine hic proponit

riam insignium triumphorum. Quatuor autem sunt


principes et tribuni velut militares in contrario exercitu
,

ab undis oceanoque pelil, ut neque in terra ac ne in

mari quidem locum ullum tutum esse putemus.

Hc

quorum
et rege

tela

vibrantesque giadios saep experiita

enim
ginla

est illius viri divinits afflati

vox

Piraterium

mur,

poelarum

pinguntur

est vila Iwminis super terram. Ita

secundm Septuahune locum vertunl clarissimi duo Ponlifices et


,
,

Hinc meluunt cupiuntque, dolent gaudentque.

Non desunt gnre omni scriptorum

illustrium qui

sanel erudilione praedili


et

Anibrosius Mediolanensis

quaternionem istum aiecluuin doctis imaginibus expresserunt. Ponain hic tantm Aristonis magni viri
et

Maximus Taurinensis,

qui hoc vitae

humana; curripiratcsi-

culuni dii

piralorium volunt; quod in hc vit circa


;

sophi tabernaculo prodeuntis acroama, qui


tetrachordum
lib.

ele-

homines diabolus tanqum pirata deseeviat


rium enim habitaculum piralarum esse,
i

ganter quatuor animi perturbationes vocat TETpxcpcv


,

(i

Ilaque

illius

hoc dictum laudat Clemens


sic sciibens
sit Xobv
,

gnilicanl iniprobissimum

Satanam

quem

D. Paulus

Alexandrinus,
< 6'Xov

2 Stromatum

np

MundilenentemTertulliani stylo nominal, esse


cl l'uriosum

magnum

to rerpaxop^ov (nisi
)

legendum
,

pernicio-

archipiratam
,

qui deleclam

praedonum

SUin

riSovriv

Xirviv

ipdov

7ri9u|j.av

izoXKHi ^ TTC

manum

ubique habeat
;

piralicis

lembis dromonibus-

crjc/iaew;

xat [Aax,n?.

Adverss totuin tetrachordum


,

que volitanlem
gio in

sic ut tergo

alque lateribus clausi


,

voluplatem, inquam

dolorem
et

melum

et cupidita

undique teneainur. Oram solvere

aut coronato navi-

lem exercilalione magna


ille

pugn opus

est.

Magnam
spargi-

portum succcderc nemo polest sine pugn


Hinc
perl'ossa:

pugnam
lur.

denunlial, bellum alrox et intestinum, qno

sine jaclurae periculo et contentione.

animi cruor syep cl miserandum in

modum

pluiiinorum naves

depressa bona consilia, spoliate


,
;

Verm
Deo
:

inde

jam

mundi

inilio

corrupta

na-

non puppes, sed virtutes consccula naul'ragia (juoruin eliamnum tabulas miscr fluilanles videre liccl.

tura classicuin illud cecinerat pyrphoro et clarigatore

qui

cm primm
,

nos, imniane scelus!


,

in-

nocenlise pi;esidio spoliavit


illud

clarc indixit bellum


,

Quid intestinum

bellum commeinorem
,

quod
,

insidias

subjugalionem
:

niortem

internecioncni.
:

carne ingerilur, conlinuuin


cui regia

sociale

periculosum

Ponam
put
in
:

inhnicitias

insidiaberis calcaneo

conteret ca-

mens

et nobilis Dei cognalione

plerumque

sub te erit appetitus, etc., Gencs. 3.


illi

Neque ver
se-

succumbil? Propter quod impii Manichaei non vecordi

hoc bello tantm

quatuor sunt
;

quos nominavi

minus

judicio

quant scelerato consilio asscruerunt

velut tribunos mililares

nain

magnum exercilum

721

COMMENTARIUM CAPUT
rapinnt
,

VII.
;

722
bellatorcs

cum
culos

atque instar Abrahami ducunt verna,

militiam vitam Christianam

homines,

tes-

domi natos
obtreclatio

et iisdem parentibus

generatos.
,

seram Dei voluntatem


cherrimas actiones
;

arma

pias precationcs et pul,

yEgritudinis vexillum sequuntur invidentia


tio
,
,

semula-

Iwstes
;

diabolum

mundum

car;

angor

luctus

mror, serumna
pudorem,
,

nem

cladem pcccatum

victoriam vcr virtutcm


,

dolor, lamentatio, sollicitudo, molestia, afflictatio, dcsperatio, etc.

Metus secum rapit terrorem


,

pigritiam,

exanimationem

conturbationem

formidi-

prmium denique grattas torqucm et coronam immortalitatis qu cm lgitime cerlanlibus in mercedem laborum strenu exanllatorum oblingat apte
; ,

nem

etc.

Sub

aliis
,

stipendia faciunt malevolentia


delectatio, jactatio
,

subjungit

laetans

malo alieno
,

glori cupi-

Et

sicut dies mercenarii dies ejus.


dicit diei
,

Tempus vit
habet nimi-

ditas, mulierositas

ira

excandescentia
,

odium

ini-

noslr simillimum esse


laborat
,

quo mercenarius
:

micitia

discordia

pervicacia

et aliud vulgus infi-

ut vespere

mercedem

accipiat
;

nitum

quod numerari
affectioncs
,

et distingui vix

potest. Hce

rm

ille

tempus labori prstilulum

cujus

fmem

avi-

omnes

plurimm dsemonis stipendiante et fulminatrices legiones ferro et igni armat furiosissim bacchantur, volilantquc nigrum vexillum
ut
,

de exspectat.

Unde quovis

facile perspici potest

qum

apte cohreat

cum

militi

hominis mercenari
cupit.

similitudo.

Quid enim poscit aut

miles

quem

ferentes

ut stygio duci auctoratas intelligamus. Et

lot agones, et tt ictus,

tt pericula
nisi

perturbant, et

quidem

ille,

quem paul antenominavi, Clemens,


olov

ibi-

propemodm exanimant,
molestissimis eripi
bello partam,
,

malis creberrimis et
,

dem
f/.ara

ait

animi perturbationes esse


TCveujAoTtxiv

vaTroucppa^tc-

et

ad mercedem

hoc

est,

pacem

rv

'uvojAswv
,

velut obligaliones po-

demm
sls
;

pertingere? Mercenarius portt


,

tesiatum spiritualium
clatio.

adverss quas nobis est collu-

pondus

diei et

juxla phrasim Evangelicam

Opinor, vir doclus alludit ad stigmata et notas

Matth. 20, 12

laborque improbus
impellit
,

eum ad requiem
quod versu proxi
et et

quae militibus inurcbantur, quas S.

Chrysostomus
stopa-yi^.

exoptandam vehementer

homii. 3 in epist. 2 ad Corinthios vocat

mo

confirmatur.

Prudentius

bymno

1 spbragitidas
,

sanctus Augusti-

Vers. 2.

Sicut

servus desiderat umbram

nus

lib. 1
;

Contra Crescentium

cap. 50 regium cha-

sicut mercenarius pr^estolatur fineh operis sui

racterem

qud imperatorum nomen exprimrent.

Vers.

3.

Sic et ego habui menses vacuos

Quasi dicat perturbationes Satan esse characteres


quibussibi militantes insigniat, et earum impetu atque

nocteslaboriosasenumeravi mihi (l).Quemadmodm,


(1)

Hune versiculum,

et

pen haec omnia,

inlelligo,
,

armis glorietur. Defugere boc bellum contentionemque non


nisi

ut et ad omnes homines , ad Job postea specialitcr


licet

maxime ad

calamitosos (Mercerus.)

et

accommodentur.

premi durissim

et intolerand servitute velimus.

Particula
vers. 1, 2,

Irruunt enim in nos, et impressionem veluli milita-

non effleitur Tro'J'oci; simililudini proposit. Pcr se stat vers. 2 Vti servus,
1.
: ,

p h.

rem
telis

faciunt

aut polis instar vulgi seditiosi

quod

sic mortalis

ankelat

umbram

et ut mercenarius

ita

facibusque

armatum

cupit in

arcem irrumpere.
in Histori, lib. 4,

exspectat usque et usque exoptatum laboris finem. Subnectitur jam p, sic, quo generalem hominis con-

Et

quemadmodm apud Evagrium


vxa, vince,
:

cap. 13, plebs Constantinopolilana seditione furens

quemadmodm

tesseram habet

cm
,

in

communem
,

perni

Nom , ut supra 5, 7, dixit, mortalis omnis ad laborem et anxietutem natus est, et, ut ait Ecclesiastes 2, 23, omnes ejus dies sunt labor et molestia, ita de communi hc homiditionem ad se applicat.
hredilate et
,

ciem immineret

ita

singul perturbationes hoc viut vincant


et

num

suam

sibi

portionem accepisse
,

dentur habere propositum

mentem

queritur. 'nSran hreditare factus

quasi coactus
,

atque rationem de gradu potestatis et glori su delurbent. Itaque

sum. Formula est


perfamiliaris
,

monet sapienler Melhodius apud Epi,

tantm

phanium hresi 64 bellandum


tates,

esse adverss cupidi-

sed et petuam possessionem alicui venientia.


,

Arabibus qu signanter exprimunl non bona mala, in propriam quamdam ac perConf.


infra

monente Schultensio

nosque similes esse militibus qui obsidentur,


,

quibus

si

minimum de
,

vigilanti constantique re-

miserint, inimico ferro


est or^icv opaTov

sit

pereundum. Hoc nimiim


sladium
,

20, 29, 27, 13. Cseterm 'nbran qum sit passivum, 'HT , menses , quod sequilur, non est accusativus, qum passiva non sint transitiva ; sed anle subaudiendum est Q, hreditatus sum de mensibus. Men-

TW

invisibile

palaestra

illa

ses ver pro

laboriosa periculisque plenissima

formidandum amPelusiota
,

phithealrum
epist.

in

quo

dicit Isidorus

lib.

1,

4,

nos in omni vit versari

et
,

dimicare non
votito

cum

feris,
,

quae oculis cerni possint


pcrturbationibus,
; si

sed

to

ira(ji

cum

qu animo

et oratione

intelliguntur

nos, inquit, superent, anima?

mortem

temporibus calamitosis. et boy ut et j'OV molestiam et rumnam significant. rnVn, Noctium meminit, qud co maxime tempore homines, qum mens libra est, sua negotia et serumnas animo volvere soleant, et cegris ac miseris sit illud tempus maxime infestum qum null occupatione districti toti sunt in cogitandis malis suis. 13D non est numerrunt reddendum, quod in cal
supra, 5, 6, 7. J1N
, ,

NW

signilicat,

accersunt; sin autem supcrentur, consequemur ingentes coronas et gloriosa; laudis prsedicationes. Plu-

mas

ra de hoc perturbationum bello vide apud Cresollium

nostrum Mystagogi
attulimus
;

lib. 4, c. 4,

quo haec polissimm

qu

luculenter satis confirmant ver milisic de-

tiam esse vitam hominis super terrain. Itaque

bemus

cogitare

Ducem

nostri cxercits esse

Deum

Il

sed constituerunt , assignrunt qui est forconf. Jon. 2, 1. Dan. 1, 10, 2, 1. Tertia activi pluralis persona h. 1. impersonaliter pro passivo accipienda est. (Rosenmuller.) Ceux qui n'ont pas assez pntr le sens de ce qui a prcd, ne peuvent rien comprendre dans l'application que se fait Job de ces comparaisons au heu qu'elle est trs-naturelle et en mme temps d'un sens trs-profond, en supposant ce qui a t dit jusqu'ici. Je ne suis pas moi, et mon tat ne dpem ni
,

piel significatus

, ,

23
nquit,
tai is
is

IN

L1BRUM JOB
juvare ad
pire vitre labores

724
subeundos,
et

qui duro atque moroso domino in ipso tes-

exsorbendas

ardore inlolerabili servitute premitur, umbrara


,

graviores difficuitales, quse in via Dei saep occurrunt.

desiderat

qu sestuantem

refrigeret

et sicut qui

ad

flaque S. Gregorius Magnus,

lib.

8 Moralium, cap. 5,

diurnum laborem mercede conducitur, cui non permittitur pars ulla diei labore vacua, finem desiderat
iliurni laboris ac pensi
;

dganterait Christianos
it

remunerationis linteo su;

dores laboris sui lergere

dat

exemplum

in

D.

sic

ego diebus ac noctibus

Paulo, qui longissimnm texil calalogum earum acer-

in

quibus non mitis exercebar


,

qum

mercenarii ac
et

bitatum

quas in omni prop

vil paliehatnr,
,

quibus

servi
braiti

quietem aliquam tanqum mercedem


;

umac

aliquando gravabatur supra


ita

modum
:

supra virlulcm,

desidero

quant quia non invenio, dies

me

ut tsederet eliam vivere


et

quod veliemcnteni animi


:

noctes laboriosas et mercede vacuas habuisse puto.


lia

vexalionem
iis

rcrumnas inexplicables ostendit


,

in

Sanctius noster.

tamen solabatur animum suum

et

dejectum eri-

Et cerl fatendum est prsemiorum spem multm


volont ni de mon choix. Je ressemble un soldat qui l'on a marqu son poste et sa fonction un esclave qui l'on a ordonn un certain travail un artisan a qui l'on a command un certain ouvrage. Je suis li par l'obissance et par le devoir. Je ne puis ni nie plaindre de mon partage, ni faire changer ma situation, ni abrger mon travail. Je suis certain qu'il ne sera pas sans rcompense; mais elle est diffre, et je vois les mois se succder les uns aux autres , sans qu'elle arrive. Ils sont, en apparence inutiles et sans fruit. Mais je n'ai pas t consult sur le temps que

gebat, qud non sunt condignse passiones hujus temporis ad futuram gloriam
,

qu

revelabitur in nobis,

de

ma

Rom.

8, 8.

Lux

illa

futur glori in mediis laboribus

intermicans offusas menti nubes et meerorem animi


discutiebat; ade ut pius ardor generoso conatu se ad

nova certamina

et

triumphos liquida spe renovaret.

Quonam modo

in multiplici tempestate, et

decumanis

fluctibus, quibus

tantm non obruebatur, Job palien-

tissimus durare potuisset, nisi in diem illum experlem

miseriarum et
tendisset ?

felicitatis

omni gnre cumulatum

in-

mon

travail durerait.

qui en a fix le souffrances. Us en supputent la dure, ils sont scandaliss des dlais et des retardemenls de Dieu. Je souffre en vain selon eux je souffre sans esprance. Mais le jour n'est pas fini et j'en dois porter tout le poids jusqu' la nuit. Sic et mihi pro hreditate dati sunt menses vacu. i Ainsi j'ai eu pour mon partage des mois vides et striles. Et noctes rumnosas constituernnt mih.'i Et des nuits fcheuses et pnibles m'ont t ordonnes. Ce qu'il y a de diffrent entre mon tat et celui d'un soldat, d'un esclave, d'un artisan est que la nuit est pour toutes ces personnes un temps de dlassement et de libert, au lieu qu'elle est pour
;

quand il plaira celui terme. Les hommes ne voient que mes


11

finira

nam
in

certissim spe et cogilationc sus-

tentabatur se visurum Salvatorem

suum

in Ecclesi

triumphante

amplissim glori
;

cujus et ipse com-

munione
nilatis,

erat fruiturus

se choreas

cum

beatis Seradivi-

phinis acturum circa illud

adorandum solium
et

unde erumpens

lcetili

beatiludinis

fons

immensus omnium
dit.

aniinos sempiterno gaudio perfun-

Spes

illa

imniortalium bonorum

mirum quantum
illum efficie,

attollebal illius

ment'cm

et

adamanlem

bat

quem

nullus

incommodorum impetus

nullus

aries

innumerabilium allliclionum posset everlere.

moi un nouveau genre de supplice. Mais


les nuits,

je sais

que

avec ce qu'elles ont de plus pnible, ont t rgles par la mme volont que les jours qu'elles ont t comptes, que le nombre en est fix, quoiqu'il me soit inconnu, et que ce que je puis conclure d'une si dure et si longue preuve, est qu'il a plu Dieu de me partager autrement que le commun des hommes, dont les travaux cessent avec le jour. (Duguel.) Ainsi se passent dans ma vie des mois vides et sans fruit , et des nuits pleines de travail et de douleur. Job se compare un ouvrier qui est oblig de porter, selon la parole de ces ouvriers dont il est parl dans l'Evangile, tout le poids du jour et de la chaleur, et qui aspire de tout son cur ia fin du jour pour se reposer et recevoir sa rcompense, ou mme l'ombre de quelque arbre qui puisse lui donner quelque rafrachissement. C'est ainsi ajoute-t-il , que ma vie se passe dans des soupirs et dans des dsirs continuels, regardant et tous les jours et toutes les nuits comme vides et sans fruit mon gard tant que je me vois priv de ce que je souhaite si ardemment qui est le prix ternel de tant de travaux qui ne me donnent
,

Itaque srvo se componit atque mereenario, qui diurnis


in

laboribus spe futuri prmii


,

et

mercedis se

consolantur. Sicut, inquit

servus desiderat

umbram,
et rclaxa-

hoc

est,

noctem, dulcissim temj, js quielis

tionis,

post continuas

rumnas

di

et sicut m'er'cnai.

rius prstolatur finem operis sui,

Matlh. 20,

Tune

nimirm denarius diurnus redditur, tune audiunt suavissimam iliam voceni magni Patrisfamilis cujus
,

animi liberalis magnilicentia


lehti certat
:

cum

inexplieabili
,

opu-

Ego

ero merces tua

magna nimis

Gen.

15, 1. Quid igitur?an luec ipsa verha pariun niomenti


et

ponderis habuisse putamus erga fideleni Abraha,

mum

cui

regificani

illam pnllicitationcm

faeiebal

Deus? cum penatibus

suis egrederelur, qui blandi-

mento

qo'dHi familia? et
;

natale dulcihus vineulis

illum relinebant
tire

cum

in

sinum divime se providen-

aucun repos. Quoique le dessein de Job soit de tracer une vive image des douleurs du corps et des inquitudes de
d;ms celte terrible extrmit o se trouvait rduit, rien n'empche nanmoins qu'on n'appliqu ses paroles aux autres hommes, qui tant justes comme i! tait, se regardent comme tant en un exercice continuel de, tentation et de guerre qui
l'esprit qu'il souffrait
il
;

immitterel

ut peregrinas adiret provincias

masbonis

que terrarum,

in

quibus nudus suis


;

et paternis

spolialus morarelur
diinidiiim anima;

cum

lilium

immolaret suum,
senectnlisjciiiii

sua%el'levamenlum

ne peuvent trouver de repos dans une vie durant laune autre; et a quelle ils aspirent continuellement, qui la foi fait envisager tout le temps qu'ils passent dans ce corps mortel, comme un temps vide et su> s en comparaison de l'ternit qui remplit leur fruit
;'i
,

sceleris onme genus cane pejus et angue dfligret et in omnium virtutum cxcreilalione cnseii'csceret, nonne ipsam xlernitateiii qiue inclytis bon vil facinorihiis desponsa est? Quod acul D. Amhrosms lih. \ deAhrahamo, cap. 1, himadVertil cm ail:
,

'Sicut coaeeivrtnda
s

fuerunt prAccpifti, ne quid late-

co'ii

(Sacy.)

relj ita

etiam proponenda prsemia, ne forte despera-

"725

COMMENTARIUM. CAPUT

VII.

726
:

ret.

Quin idem ipse venerandus Ponlifex morti

Vers. 4.

Si dormierodicam
)

Quando consurgam?

vicinus mirabili

quodam modo

reficiebatur

cm

di-

ET RURSUM EXPECTABO VESPERAM, ET REPLEBOR DOLORIBcs usque ad ten'ebras. (1

ceretse bonum Dominum habere,ad


tur
:

quem

proficisccre-

Anxietatem animi corpo-

cujus nimiim beneficentissima voluntas

mune-

risqe intolerabilem eleganter describit; quippe qui


lii

rndi servos suos post quolidianos bujus vit labores

dierum etnoctium srie captsset requiem,


;

ne,

magnum
diligenli

illi

animum

in

omni

vitce

cursu attulcrat

/enisset

quod

in supremis infortuniis aceidere soin

vivos aculcos subdiderat ad virtutem

omni studio

et

lel.

Pro doloribus

Hebro

est
,

D'TU ncdudim

bunc etiam modum Jobus durissimam ferens laborum et rumnaprosequcndam. Itaque


in

quod propri
nibus
in
,

significat jactationibus
,

seu inquietudi-

id est, curis

anxietatibus, doloribus, qui


,

me

runi

servitutem
,

aerumnis careret

mortem verm

expetivit

non modo
quod

ut

omnem partem

agitant nocte et die

nec ullam

ut candidissim Dei luce


;

quietem capere sinunt.

cumulatissimoque praemio frueretur

significat

apposit et repetit similitudine mercenarii, post diur-

num

laborem mercedem accipienlis. Causam ver


attexit aiens
:

vehementer urgentem
hihi.

Menses vacuos et noctes laboriosas enumeravi

Opto prseteriisse jam noctem , (1) Quasi diceret quse oegris infensior ob fluxiones et dolores. Describit hic hominum inquietudinem, qui ssep noctes insomnes agunt, lucisque adventum exoptant; at ubi dies advenit , diurnis agitationibus fessi noctem rur:

Quod ad
est.

vexationis

tempus praeserlim rfrenhominis


,

sum cupiunt q. d. est, etc. TODV7 DN


;

Nullum tempus homini gratum


pro cm, ut
,

si cubui, si

Num.
,

56,

dum

Etsi

enim

vita

justi

quantumvis

bonis temporalibus affluens vacuum quiddam sit vacuumve hominem ipsum relinquat oeternis dun,

4, Psal. 7, 15. Sic lv accipitur Joan. 15 5. Si quando composui me ad quietem.

20
,

et
et

14

surat

Et RURSUM EXPECTABO VESPERAM, (sub. cor meum) vesperam


in

X127
,

irai
,

men-

taxat bonis

explendum

negari

tamen non potest

(nempe homo
])cram
,

gnre

metitur de quo hsec dicuntur ) vesvel


et
,

tempus calamitatis ac
ratione

qudam inanitatem molestiorem reprsentare qu


derelictionis peculiari
,

bonis

i'uturis

implenda

sit.

Hi sunt menses vacui


consolalionis plena;

qui

horas supputans , etc. Vespera pro tol nocle ponitur, ut Gen. 1, 5. Cmque mensuratn ad vesperam extendi. Sequor hic Arabicam significalioncm t& 77Q quod Arab. extendere, in loni.

e.

tempus noctis

non habent promptuaria


un cum noctibus
prse
teedio

quos
eestiillas

laboriosis

Jobus quus rerum

mator recenset. Potuit autem cnumerare noctes


:

diim producere , quasi mensuram augere, significat. Sed et Hebraais TTOrVI est , et extendit se. 1 Reg. 17 , 21. Locum ergo sic verto , dico : Quando surgam? sed extendit (sub. Deus) vesperam, etc., i. e. Qu magis
:

nam

in

labore prolixo non menses et

noctes tantm, sed horas quoque singulas segroti per-

censent

potuit

quoque

prse rei sestimatione

cm

horse singulse sempitern remuneratione

essent ei

repensandae
mirilc

quod

cohseret.

cum mercenarii Quemadmodm enim


numerantur
,

similitudine

mercenarii

dies

omnes

diligenter
;

ut laboris prse-

mium

persolvatur

sic

hominis cujusque dies omnes


,

ad calculum vocantur, ut operum

cogitationnm ver-

borumque omnium stipendium reddatur. Discant Rcges Principesque viri famulorum numerare annos
discant prceclara
:

numerare opra, ut meritis

illa

prse-

miis afticiant. Ita Assuerus


storias et

Rex jussit sibi afferri hiannales temporum priorum ut redderet


,

pro meritis
cseteri

prmium Mardochseo.
illis

Discant quoque
et dies

omnes qui aliorum oper utunlur,

opccii

rariorum numerare, et debitam


dare
in
:

mercedem

sic Paterfamilis operarios conducit, mittitque

6olvil.

vineam suam; edem ver die mercedem debitam Imitare hune Patremfamilis, operariis quod
cite-

debes

redde, ne merces retenta et fraudata ad

Deum

clamet. Denique ne in fine vitse de teipso conqueraris, et dicas : Ego habui menses vacuos, et noctes
laboriosas enumeravi milii, Jac. 5; opra tua in
dirige, et propter ejus

opto surgere tant magis extendi videtur et produci vespera ; lectus qui segris solatium adferret , tsedio milii est. Et instabilis fui vespere , Chald. (quasi legisset "m3.) Et metiend nocte sera, et ille ( sub. Deus) dimensus fuerit vesperam. Al. Emensusque ( vel quando emensus) fuerit vesper; sub. spatium suum, sub. TITO vel ny. Et nox prterierit ? Heb. Et vespera mensurabitur? Et quando erit recessusvesper? i. e., noctis? Possit T\V TTD1 cum sequentibus jungi, etsi athnach intercdt, ut ssep in Psalmis at ubi vespera, id est, nox, recessit, ruism interdi scilicet exsalior jactationibus etc. VP3 recessus , TTJ fugit, profugus fuit. Et replebor doloribus D^TTS inV^V/l et saturor jactationibus, sive agitationibus (vide Dan. 6, 18). Vel, 1 diurnis, q. d. Interdi hc illc circum curso ut liomihurii l'erunt ngbtia ad vesperam usque , ut jam noctem, quam horrueram rurss exoplem, quietis causa. Quidam cum verbis prsecedentibus jungunt. Et in, vel, recessu vespere, sive noctis, saturor, etc., Null' mihi quies sed vagor hc illc negotia q. d. diurna obeundo. Vcl, 2nocturnis; quasi dicat Jcto me hc illc in stralo meo ut soient insomnes , etc. Al. vagationibus, i. e., curis animum distrabentibus. Alii, /diiatibus, h. e., rbus aspernandis etfugiendis. Ftoribusulcerum; ic iTS menstrum, sigri. b elonpalione, qud ab eo abhorreamus. DH1J est 713 agitari, moveri, vagari : ~"3 est removere, r\~2 est se, , ; , , , , ,
:

Deum

amorem exequere
vitse

quse

menses

de pollutis dicitur. Usque ad tenebras , i. e. ad noctem usque 'TJ r |U7usque ad crepusculum. Quidam inteiligunt vel vespertinum, sive ad fmem dici velmatutinum ut
;>arare, et
,
:

tuos impleant

et
illila

nocle hujus

tanqum dul-

cedine amoris
,

laborem depellant.

Nam non
bona
la-

amore Dei sed amore hujus


cre, vcl aliqua adversa pati,

seculi aliqua

vacuum

est et laborio-

sum.
lib.

Mens enim

afficitur (inquit

sanctus Gregorius,

8 Moralium, cap. 5), et remunerationis prsemio

non rcpletur.

percipilur conseculione sententiarum. Ita sumilur I Sam. 50, 17, et Psal. 119, 147. Alias signif. crep'uscutum vespertinum. 'l ^"^3 signif. crepusculum et malutinum et vespertinum. Al. sic t6 *\Sj2 propri est dilue ulum , et opponilur hic t< > 3.1 quod est crepus~ ilum vespertinum. Usque ad diluadnm , laboribus et quid ergo mirum si moroloribus l'aligalus suin i\\ opto? Unum diem post alium , unaoi ex ali noctem, abiisse cupere , quid aliud est, qum tolam vilain finitam esse desiderare? (Synopsis.)
:
;

, ,

, ,

727
hinc disce

IN

LIBRUM JOB
Ofelices

728

nunqum ex futuro penTropologic dere, sed tempus quodcumque praesens diligenter impendere. Hanc enim imam mcnsium et annorum perditioneni enumerat nempe spem semper jactam ad
,

animbono

in

lumine justilise posit! quae

tantm abest ut irrumpenlis adversarii impelum formidare debeant, ut potis magn cum voluptate prastolentur e alacritale

futura

nihil

de prsenti fatur, sed totus occupatur in


;

qu egregii bellatorcs dcora adorearum expetunt actriumphorum.


,

expectatione futuri

et hinc

menses

et anni et secula

Myslic contemplalio somnus est


siderat surgere
,

ex quo anima de-

vacua cvolant

quando
elabitur.

in spe viventibus

quoque tempus
sens

proximum Cm enim proximum et prae:

quando

statuit

ad actionem ex Dei
:

voluntate revocata sanct et diligenter operari


aetione
posita

sed in

nunqum suum faciunt, semper appellant ad fu(unini. lia D. Thomas hune locum exponit dicens Quomodo habuerit menses vacuos ostendit subdens:

rursm expectat vesperam

quia ad

somnum
virlutem

contemplationis anhelat. In eo profect ad

omnem
hune

roboratur, ad felicitatem cleslibus

Si dormiero

dicam
;

quando consurgam
sic

Rurss exseculum
ille

donis decoralur, et ad unionem Deo similis reddilur.

pectabo vesperam

semper

in

fulurum per desiil-

Atque

in

fer

sensum sanctus Bernardus


,

prae-

<

derium tendens.
,

Yacuum

est et inane
irrita.
,

sentem Jobi locum exponit Serm. 57


agens de negotio

in Cantica
:

lis

quibus vel praesens dies est

Flix

est

vitae activae et otio


,

contemplalivac
fluctut
,

qui singulos dies singulas vitas pulat

intra praesens
;

Inter lias

inquit

vicissitudines

mens

me-

suam componit vitam

is

nullius temporis indiget

tuens, ne forte alteri


fortasse

eorum

plus justo inhaereat. Et

huic ad beat vivendum satis sunt

momenta

singula.

hoc S. Job patiebalur


:

cm

dicebat

Si der-

Audi hc de re Senecam
rentem

:

Epist. 103, ilapulchr dissc-

miero, dicam

quando consurgam

? et

rursm expecta-

Qui quotidi su vit

summam manum
indi-

<

bo vesperam. Et quielus neglecli operis, et occupatus

imposuit non indiget lempore.

Ex hc autem

perturbatae quietis
inter

me

arguo. Vides virum sanclum

genti timor nascilur et cupidilas futuri exedens ani-

fructum operis et
;

somnum contemplationis

gra-

muni.

Me

enim ex futuro suspenditur,

cui irritum

viler aestuare

et in bonis licet

semper versanteni

estpraesens. Ide,miLucili, propera vivere,etsingulos dies singulas vitas puta.


bit, cui vita

semper tamen quasi de malis pnilentiam agerc.


Vers.
5.

Qui hoc modo se aptasecurus


est. In

Induta est caro mea putredineet sordi;

sua quotidi

fuit tota,

spe

bus pulver1s

cutis mea aruit

et contracta est

(i).

viventibus
u ii
11
1
1

proximum quoque tempus elabitur. t Hoc itaque curandum ne nobis irritum sit tempus
,
:

Ade

inquit, extabui, ut
:

corporimeo obductafue-

prsesens

cui

enim praesens irritum


;

est

tolum fuusura

turum non
et sic

sufficit

at cui cordi est temporis


,

Induta est caro mea vermibus, vermibus (1) Heb. undequque scateo ob ftorem et putredinem ulcerum meoruin, unde giguuntur vermes. Quod ipsum in elephantiasi haud rar accidit, vid. Michaelis 1. e., p.

unam diem

exegit

quasi solam illam haberet,

hic

non eget tempore,

hic vel

un hor plenus dierum


8 Moralium, cap. G,

ecitur.

Sanclus Gregorius

lib.

hune Jobi locum de somno

Iribulalionis exponit
,

hoc
Iri-

modo ;

ac

si

dicat

Si dormiero
:

id est

si

somno

bulalionis prernar, dicam

Quando resurgam?

Id est:

Angor animo
:

et

summis precibus

Deo

efflagito

malis eripi caeterm tribulatione erutus, statim vi-

deo

me

ad mala prolabi

et in delerius vergere.
:

Et
in

rnrss expectabo vesperam. Id est

Cm
,

videam adver-

sa

me in

virtute solidare, et prospra diverso


,

me

vilia impellere

ilerm Deo exposco

ut

me

malis

premat, et nerumnis exerceat.


Quia

in peccati

somno
>

lumen

Jristitise

quacritur

et

cm

virlulum prospra
Sic

mentem

levant adjutrix adversilasdesideratur.

ille.

Ubi expende
expectabo.

cm eodemsanctoGregorioillud verait,

bum

Non

liniebo vesperam, sed expe-

claho.

Ea enim timemus qua3 mala

sunt; ea vercxpctribula-

Ctams quai nobis grala sunt. Ut ergo ostendat

liones et acrumnas, quasjustuspalitur, gralasilli fore;

non

dixit

formidabo

aut trepidabo

sed expectabo

scilicel ista
:

lanqum rem gratissimam. Gregoriiverbasunt


dicitur,

Unde nequaqum formidabo vesperam


:

sed expectabo

expectamus enim prospra, formida;

mus
quia

adversa. Vir igitur sanclus vesperam expeclat

cm eum
lit

exerceri hic in tribulatione necessc

sit, ipsa ei

adversilas prospra,
si

Itaque nec novum

nec inaudilum videri dbet,


x adversitate
nl

dicamus justoruni esse

adversi pli.

etiam in morbis in vivis hominibus vernolum. Exempta larg manu suppeditata vide Bocharto Hieros. Part. 2. L. 4 , cap. 2(3, tom. 5, p. 520, edit. Lips. nai plan ut Arabicum et vermem notai, elpulredinem verminanlem, vid. infra, 21, 26, 24, 20. Isa, 14, 11. Alexandrinus d'OpTa y.w ri <7to(xa v craupta roioXiixuv. "^V U7"U1 , et glebam, sciliect glebas pulveris ( induit caro mea), intelligit ramenta scabiei,quoeexeabradebantur scalpendo, quia glebis similia essent qu facile pulrescunl et ubigineni obducunt. Vel hoc dicit, qud humi, ut supra, 2,8, dictum est, veluli glebis corpus obsilum haberel. U713 8.-KV.I, Xe-jop.Ev&v glebam , sciliect massam instar gLeb ut ChaldaicuniVctt. Vid. J. D. Michaelis supplem. p. 288 et Isagog. in V. T. p. 61, n. 6. Ita Alexandrinus: [4Xa>'.a; yn, et Chaldaeus Et gleba pulveris. Svrus Et corpus meum pulvere (indutum est), quasi pro \L''U legisset iDWJ, nisi forsan suam conjecturant* secusij;nili< satin tus fuerit, propterea qud nominis ignota esset, quod mihi quidem magis verisimil^. Nemini facile placuerit A. Schullensii interprtatif, W13 cum Arabico stuare, effervescere confeientis, ut vertalur JEstuatio pulveris. Neque magis probetur II. A. Schultensii exercitus pulveris. Verba quae scquun,tur, V31 ny alii vertunt Cutis mea /issa est, oh oi'i>bra sciliect ulcra alii, horret, quod forsan Chanants voluit s uo niai, cl Doederlin etiam adoptavit, propterea qud in elephantiasi, Aretaeo et Celso tesltbus, tolum corpus rugis asperis horret. Sed iieuliain si^ni(icationem verbum VX) obtinet in locis V. T. aliis, aut in linguis cognatis. Posteriorem quidem inhorre** cendi nolionem A. Schultens slabiliresluduil (\i\Oriq. edit. 1761) llebr. 1. 1, cap. 10, ^10 et 27 p. 146 comparatione Arabici, tremiscere , vibrari , unde et Cutis mea vibrt. Sed parm U'ivertl posse dicit. buenoum hujus modi elymologiis ex solis lilterarum Cutis mea contranspositionibtts exsculptis. Syrus tracta est, nec aliter Jarclii, qui cutis mea corrugata
62. Et
aliis

mes

ebullire

VM

'

729
rit

COMMENTARIUM. CAPUT
crusta qusedam purulenta, et pulvere adhserente

VII.

730

ulcra recensuimus, quibus sancti Patres et Interprtes vertice capitis

sordida.

Absumptus

est vitalis

arida in rugas sese contraxit.


dicit, in

humor unde cutis Quod aulem putredine


;

usque ad plantam pedis Jobi cor:

pus opertum fuisse commmorant

quod eleganlcr

Hcbrao
:

est

nm

rimah, quod verrues etiam


,

Vulgatus Interpres hoc loco induendi verbo expressit,


et quasi

significal

et ita verlit Vulgatus infra


,

cap. 17, vers.

ob oculos ponit miserandum Jobi spectacusaniem ralentis.


,

il, et cap. 25

vers. 6. Sordes

autem pulveris vocat

Ium

in sterquilinio sedentis, et lesta

ranientascabiei, sive furfures, vel porriginem, ut Cel-

Nam

indui propri dici solet in re quvis


,

cujus ac-

sus dicit

quse corpore

cm

se scalperet decidebat.

cessione vel dedecoramur

vel

ornamur
,

ut

cm
,

di-

Quod Septuaginta expresserunl


[/.ou.TtJ

vertentes

<ppsrai Si

cimus indui dcore


quia his ornamur
:

magnificenti

fortitudinc

etc.,

a)u.a v aairpioc uy.toXwttiv

two> 8s

(3<oXaxa "f cd

et diverso, indui ignomini, con,

iy.wpo

?wv

Et conspergitur corpus

meum putredine
raet

fusione, maledictione

opprobrio

etc.

quia

illis

de-

vermium
dcns.

liqucfacio

autem glebas terra sanie

honestamur. Exempla passim in Scripturis sunt obvia,

Vermes ergo putredini permixtos,

copiam
piis

prasertim in Psal. 92,


est
,

Dominus regnavit , dedecorem


,

tabi fluentis

terramque perfundentis Jobus oculis

corem indutus
Item
:

indutus est Dominus fortitudinem.


:

exbibet

qu pateat in eam serumnam virum justum


ei fuerit interitus

Psal.

103

1
,

Confessionem

et

induisti.

dcvenisse, ut optabilior

qum

vita,

Quae laudi dantur


citur, Psal. 5i,

sicut contra vituperio

cm

di-

qu

nihil videbatur

esseposse infelicius. Quanta porr

26

Induantur confusione
:

et reverenti.

putredine, scabie ac vennibus caro ejus induta fuerit

Item

Psal. 108, 18

Induit maledictionem sicut vestiLatinitatis auctores

superis explicuimus cap. 2

vers. 7

ubi morbos et
,

mentum. Quo sensu etiam ipsimet

interpretatus est. Favet jElhiopicum V31 coagulatus, condensatus est. Verm rect monuit J. D. Michaelis in Supplem. p. 2233, arabici significalionem , rediit, locis omnibus quibus in V. T. veibum VJ1 occurrit

eodem verbo

usi sunt

ut Cicero in

Verrem
t

Su

confessione induatur et jugulctur necesse est.


In idipsum se induit

Item:

quod timebat.
ipsi,

Csar quoque

aplam

quamvis nostrum locum ibi non attigit. 1s ver ill adscit notione ita est reddendus Redit ,% i. e., consanascit cutis mea, DNO l, et rurss liquefacta est, sanie diffluit, mananlibus ulceribus, ex rad. DDQ, vid. not. ad Ps. 58, 8. Ita Chaldus iDOriN liquefacta est. Et in cod. 2 Regiomont, correctum est DCn. Conf. infra ad v. 16. Vel potest vertiex radicis
esse,
: :

lib.

7 Belli Gallici

Se
:

inquit

acutissimis vallis

induebant.
bant.

Et

alibi

Se stimulis inopinantes indue8 Moralium, cap. 6,

Tropologic S. Gregorius,

lib.

per pulrcdincm hoc loco tim carnis


;

intelligit

peccatum
,

praeser-

Abominabilis facta est, tetram speciem habet ulceribus saniosisrecrudescenlibus. Alii exarabico, dilatatum fuit vulnus , ulceratum fuit, vertunt Cutis mea ulceribus est inducta. (Rosenmuller.) Induta est caro verrue, seu vermibus, putredine natis, vel ex ulceribus scatentibus. Signilicatsc mXnx&gpwTov ut san in putridis ulceribus vermes nasci
usitato
:

DND significatu

quo

dm anima
,

induitur

illico

compu-

trescit et tabescit

quin im et corpus
illam

quo perpetra,

tur,

non rar infamem

tabem contraint

quam

vulg luem veneream appellamus,

malum

prorsus pu-

tidum

et feelore ac sordibus suis plan


tali

abominandum,

dignum
verba

crimine supplicium. Ipsa sancti Gregorii


:

soient; q.

d Vermibus undequque scateo vel induor, tanqum veste aul crusta. Sic dicimur indui ci:

sic

habent

Solidilatem ingenitam volunlari

nere, maledictione , ignomiui , vel re quvis , cujus accessione vel dedecoramur vel ornamur. Sic Cicero, in id ipsum se induit quod timebat. Idcmque in Verrem Su confessione induatur et juqulelur necesse est. Porr, in vivis bominibus vermes bullire nolum est.
:

chomo

deseruil, et sesc in corruplionis voraginem


;

mersit

unde nunc per immunda opra


illicitas

labitur
ita

vel

per cogitationes

feedalur.

Ut enim
et remissa

dixe-

rim

culpae suas pcenaliter subdita ipsa


;

jam natura
usque ad

Vide 2 Machab. vers. 9, Aclor. 12, vers. 23. ReferuntiddeP/ieref/ma, Herod. in Melpom.de Cassandro; Pausan. inBoticis; de Impostore Alexandro,Lucian. in Pseudomante; de Galerio Maximiano Imperatore Euseb. Histor. 8, 16 ; de Juliano Apostatse palruo Sozom. 5, 8. Alii sic vertunt Corpus liabeo pure obsitum. Et sordibus pulveris 1SV Wl. Ta m alibi non
:

nostra facta est extra naturam


,

perversa opra ducitur

restricta

autem perverso-

rum operum importuna

cogilatione fuscatur. Per exillicila;

pletionem ergo aclionis

carnem pulredoaffi-

cit; per levilatem ver cogitalionis

improb quasi
vitiis

ante oculos pulvis surgit. Consentiendo


dinc atterimur
;

putre-

occurrit in S. Scriptur
:

sed in Rabinis, est satis frequens. Va reddunt Ex gteb (vel ramento), strigmento, pulveris, seu terr, i. e. crustis ulcerum. Et
, ,

vitiorum ver imagines in corde to:

lerando sordibus pulveris fdamur. Ait ergo


est

In-

pulvere terr. Minuto pulvere, h. e., furfuribus. Terreis sordibus, ulcerum manantium sordibus concrelis, ut tabo, meliceridibus, etc. Meliceris, est crusta pus, ut ccra mel conlinens, VU, vel m, est massa attrectata , et quasi palpabilis , et crassior. A palpando de-

tduta

caro

mea
:

putredine et sordibus pulveris; ac

si

apert dicerel

Carnalem vitam, quam


,

patior, aut

tabs lubricae operationis polluit

aut ex vitiorum

ducunt, quod UUTJ dnott. Cutis mea aruit, VJ"I mv, cutis, vel pellis mea rupit se fissa, ut Isa. 51, v. 15: consumpta est, per ulcra. AI. discessit, ut terra discedit motu. Nam yj") est movere, et hic reciproc. De mari et terra dicitur,
Isa. 51, vers. 15, Jer. 50, vers. 34.

memori

caligo

misera

cogitationis premit.

Sic

ille.

Eadem quoque
calo sententia.

fuit

ca;terorum Patrum de hoc pecS. Gregorius Nyssenus, Orat. 5 de

Unde

OrationeDominic, vocat illudaiaxc, pro6ram,turpitu-

dinem, insignem deformitatem

aitque

summum

esse

est, DNd, pro DDO'l, Nprolitter geminand, ut Isa. 18, vers. 2, 7. 1N"0 diripuerunt, pro 1TQ vertunt alii dissoluta est , collique facta est. Et tabuit , DSC pro D12\ Soluta est ob crebram purulentiam, et saniem ulcerum loto corpore .diffluen-

Et contracta
;

malorum
lib.

atque omni supplicio luendum. Aponius,


illud

3 in Cantica,

idem monet, omni lepr fdio-

rem notam animis


et

inurerc. Nostri ver Ordinis

Fun-

dator ac Patriarcha S. Ignatius, vir plurimis Dei donis

tium. Vel abominabilis facta

est, et

ftida. (Synopsis.)

luminc ornatus,

cm de

istiusmodi corde hominis

751
cogilaret, labe viliorum et
bal videri persimile ulceri
iit
et

IN

LIBRUM JOB
bitur amplis

732

scelerum

infecti

sibi aie-

qum
,

ipse disponat.

Quidam

statim post
,

magno, unde sanies


,

et

pu-

ortum rapiuntur
10, 19;

de utero translati ad tumulum

Job
,

qsedam sordes copios fluerent

quse fd

quidam

in pueriti,

quidam

in adolescenti

fiorriliili

conlagione clo et lerra nauseam ingene-

quidam
in

in juventute,
:

quidam

in virili setate,
vita

quidam
sta-

rarent. Niliil san est

abominandum
vident.

niagis beatis

An-

senectute

et
,

unicuique periodum

certam

glts, qui oculis prsedili sunl,

quibus liunc lurpitudiIlinc queevis

luit

Dominus

ad

quam
est
ejus

pertinget
:

et

non procedet

nuib

omnium fontem

anima

ulteris.

Scriptum

enim Brves
apud
te est
:

dies Iwminis sunt,

quamlibel preliosis

sil veslila

Dei donis atque virluli-

uumerus mensium

constituisti terminos

bus, et gratiaa lorque venusla, simul atque se in cri-

ejus, qui prteriri


liqiii

non poterunt, Job 14, 5. Unde an,

men

et gravius aliquod flagitium induit, tametsi cor,

pbilosophi

paganorum

ut S. Augustinus

lib.

pus purpura

gemmis
et

et

auro colluceat

in temporis

20 conlra Fauslum, cap.


Parcas seu

9, notavit,

ad designandam
vitae,

puncto spoliatur,

nuda pandit ignominiam suam


et fugiunt
,

incerliludinem et volubilitatem humance


iria

trs

qum beat mentes

et

incredibili
illi

animi

Fata constituebant, in colu et fuso di-

sensu miserantur. Felicissimi nimirm


clar animae slatum intuenlur; nos
,

spirilus

gilisque filum ex lan torquentes, propter tria

tempoin-

quibus eorneum

ra

praeterilum

quod

in fuso

jam emensum atque

specular est, non videmus

alioquin fulurum esset, ut

volutum
jicilur:

est; praesens,

quod

inter digtos nentis tra-

nequili pollutos etmaculosos remis atque velis fuge-

futurum

in

lan,

qu

colu implicata est:


,

remus
sima

ade horrifica est species animae peccatricis.

quod adbuc per

digiios nentis

sursm versus

tan-

Oblinuil boc Deo Catharina Senensis virgo sanctis,

qum per

praesens ad praeterilum irajiciendum est.


;

ut
i!la

inlimum liominum statum cognosceret


in

Itaque velox hujus vitae gyrus est, et cil finilur


ut nenlis fuso comparari possit
,

ade

quod

bonum

vertebat

ad cos iniserandos at-

quod celerrim gy-

que juvandos, quos peccati labes inquinaverat. Quare


si

rum suum
claris

perficit
ita

dm

circumagilur.
,

Forte in

aliquem incidissel crimine


illius

fdum

et

con-

exponit

reddens
verlit

J1N iJD ibp in

Quod Hebraeus lama


,

laminatum, ex

abominandi spectri contuitu eum


et ftore

callu mini areg.,


ciores radio
:

quod

Montanus, Dies mei

velo-

horrorem concipiebat,
ciabalur, ut

laminlolerando cru-

Vatablus hic et Oleaster, Exodi 55, ver;


,

animam prop

ageret.

tunt radio texentis

possetque ben verti

Velociores

Vers.

6.

Dies
Huic

mei velocils transierunt quam

fuerunt involutorio

seu fuso filanlis aut involventis.


in

a texente tela succid1tur, et consumpti sunt absque

Quia nimirm vita etiam

modum
cm
plio;,

fusi volvitur

et

ucla spe

(1).

similis est ista


:

Ezcchi senlenlia
est velut

citissim suos circuitus absolvit; uli breviter, sed verc

in Cantico ejus. Isa. 58, 12


te vita

Prcisa

texen-

de hc brevitatc Pbocylides,
Vita rota
:

ait

pio;

Tpox,

mea

dm adhuc

ordirer succidit me.

Compart

et B.
:

Joannes Cbrysoslomus orat. 6 con6

vilam

bumanam
in cujus
illi

telae instabili,

quae pro volunlate tex-

tra Judaeos
vis.

Bpax

Trapv

Vita prsens bre-

loris pextexitur, aut succiditur.Vitae nostrae textor est

Videtur quidem aliquibus


slare
,
;

labilis vertibilisque hase


,

Deus;

manu

ac potestale est vita et mors

vita
!

sed videtur lantm


,

non

stat

semper

cirai placet

filum secat, telam scindit, nec protra-

abit

vertiturque

im velocis celerisque volvitur


oculis credas;
,

(l)Nomine 3"1N mulii radium textorhtm, h. I. putant verluntque Dies mei leviores velociores sunt radio textorio sive navicul, in qu textor filum ponil et tra.mam, celerrim transmittens ab extremo ad exlrmiiiri , donec trama, sublegmen et filum sit absumptum. Sic Chaldaeus Dies mei velociores sunt radio te.vloris. Ilecl ver A. Schultens monuit ad radium textorium signilicandum formam J1NO apliorerii Cuisse, nec altero, quo aift occurrit, loco, Jud. 1G, M", radium textorium, sed texturam nott. Verlenduin igitur Dies mei velociores sunt textur, i. e., citis fugiunt et deproperanlur, qum tela delexitur et depropeialur. Alii parlicul '3Q non comparationem inlrri pu ta ni, sed simplieiter , deverlunt. Ita A. Schultens :pies mei levs mihi sunt de tel, i. e. , cisignilcari,
:

cm moveri non
aliud in
celeris in

videtur. Verlat quis lignum aut quid


si

gyrum, minus movetur,

quo

orbem

ngilur

circulum esse dixeris

non

in circulum rapi.

Idem
;

et in prsentis yile

cursu ac-

cidit, citis labitur


j]

cm

stare fals pulatur, ipsa ccflecti

lerilas

mortalium oculis imponit. Hue


;

possunt
in

S. Grcgorii Nazianzeni verba Senlentiis suis

sic

enim babet

Rota

est incerto fixa, brevis luec et


el

mulliplex vita sursm movetur,

deorsiun trahilur;
ita

ueque enim

slabilis est,

quantumvis
eflfugit.
^

videalur, fu-

giens tenetur, et

manens

Sic

ille.

Decipilur

lissimvcl dcsecaiitur, vel, decurrunt mihi. Alexandriexat thfr, 9, 25. yvjfc ibp 'T2\ Sed pro .pv;.-; in aliis codd. e\slal Xx* (ut Ps. iO, 9.W2\ run-lQO ad quem loc. not. conf.). Sic quoque velus

itaque qui vilain banc indesincnler volvi non percipit.

nus O Hebrao
:

J pip

u.6u

ut-'w

XxcppiTEpo ^pcp.c'w;,

qnod

in

Eleganter hune Jobi locum expendit S. Gregorius


lib.
li

8 Moralium, cap. 11

Congru,
;

inquit

simi-

litudine

lempus

telae.

comparatur

quia sieut tela

Latinus
i.

l'A vita

exilior

e.st.

qum

loquela.

PSNaTCI
tir fer tu,

ifilis,

sic vila

morlalis diebus singulis prolicil; sed


profieit,

rvpn. Et cmmpti

sunt, scilicet

cohsmhtr

qu

ad

augihentm

ad

incisionem
|ira'lereunt,
lignis

Proverb. \\, 28, Dan. 8, 25) spe, i. e., ul uulla sit spes revocatum iri lempus praMerilum. ul perstet in meiaphor Alii drfrrtu /ili vertunt el potst mpn fnnis, (ilum reddi", Josue 2, 18. Sed pr;cero priorm sensilmj quem et veteres omnes exprssciuiil. Vil;c humanne brevitalem el ccleriiaiem afl'crt in mdium, ut Deo posluiet, sallem in e brcvilale sibiparcat, nec se ita exagitet, utsequentia arguent. (Kosenmuller.)

c, sine

(ni

lendit.
i

Cm

enim
:

leiii|n>r;i

pereepla

ventura breviantur

lela

enim duobus

inne-

ctitur ut texalur; sed


i j

qu

inferis texla involvitur,

'

esupens texenda depliealur; et unde se ad augmentum nuilliplical, inde fit minus quod restt, i Sic nimirm vil noslra; lempora et Iransacta quasi
uniris involvimus, et ventura sujieriori depi-

733
i

COMMENTARIUM CAPUT
fiunt prlerita,

VII.

734
in

camus, quia qu plus


l'utura.

minus

esse

et

factus est

homo

animam

viventem.
sic

Ait ergo

incipiunl
to!;v

Hactcns S. Gr 'orius. Hujiis


mortalitas-, juxla
i
I

S.

Job

Obsecro, Domine, ne permittas

me

labo-

legmen
,

est

humana
est

ribus vexari, et

mortem

accelerari

mmento vitam

nesoos, 5

10

Pulvis es, et in pidve

meam
vicissiludo
Alii

salis

ex se miseram ac fragilem esse, utpote

subiegmen autem
et vanilas.

humar.arum srum

qu ex

oris et

narium

flatu

dependeat.

ver comparationem

cum
,

vento intelligunl
et

Moraliter locus hic


telas
et in

momies

oaioes admonet, ne

cujus motus velocissimus est


irrevocabilis
;

fuga et

lapsus
:

aranearum,

id est, res frivo'as, t@s.er.e aute et

sicut scriptum estPsal. 77,

39

Recor-

incerto vit habcant confidenliam, mulla

datwi csl quia caro sunt, spirits vadens, et non rediens.

varia in posterum disponenlcs et

mente tractantes,

Ventus enim nunqum repetit originem suam unde


erupit
velut
,

cm (amen
Et
reddunt
:

ignorent quid futura parit dies.

et sic

evanescere solet

talis est vita

nostra

consujipti sunt absque ulla spe. Septuaginta

ventus quidam velociter currens, nunqum

/iwW.e Sk

xevfi

iXmti,

Periit

autem

in

reversurus.

Notum

est in vento

tam apud profanos


Carm. Ode 1G

van spe. Consumpli pommtur dies absque ull spe


et

qum apud
De

sacros Scriptores velocilatem indicari.


lib. 2,
:

simu! ipse periissc in spe varia

si

in spe

van

profanis est illud Horatii

periit,

quomod

dies ejus

perire absque ull spe?

Ocyor vernis,

et agente

nimbos

An

polest quis perire in spe, et in spe simul

non
Virgilius

Ocijor Euro.

periro?

Crediderim
,

ibi

Jobo duorum hominum

quoque,

lib.

5 Jneidos,

ait

viias rcprsentari

et

simul mortes: alleram qui,

Etnicat et ventis, et fulmiiiis ocyor alis.

dem qu moritur
probus
prit.
Ille

eleetus

altrai
et

ver qu rej

Apud
I

sacros etiam auctores saep comparatio ventis


,

ad linem
ita

consummalionem

sumilur ad explicandam celeritatem


allribuuntur penn, et Deus in
illis

et ide ventis

dierum

pervenit

satur

ut nullam
;

spem nec

insidere dicitur
,

cupiditatem nutriat Icmporalem


tis

bic in ipso mor-jj quia


j

limine et vanissimas

bonorum emporalium spes


f

illud Psal.

juxta omnia cursu qum celerrfmo lustrt 103, 3 Qui ponis nubem ascension tuum ;
:

alit, et

pro

illis

et suspirat et angustialur, illorum

qui atnbulas super pennas ventorum. Ubi S. Augusti-

sustinens eliam tune rabidissimam l'amem. Pulchr

nus

ait insinuari
,

Deum

per verbum ejus ubique pra>


nibil
,

enim

ait

D.

Gregorius

lib.

8 Moralium

cap.

senlem

velocilate

motus

deserere; et banc
ali-

Electi igilur quia prasentis vite niomcnla decur-

comparationem adhibuisse

il

quia lu non noveras

rcre sub feslinatione conspiciuntur, nequaqum in

quid vento velocius


lelligas

ut per pennas ventorum in,

iboc tant mobilitatis

ilinere cordis intentione (igun:

velocilatem ventorum

et

verbum Dei
15,
ait

inlel-

Et consumpli sunt absque Unde subdilur ull spe. Reproborum mens erga dies vit praesenut sic semper bic i lis tanlo amore consiringilur
tur.
,

'\

ligas

velocius

omnibus

ventis.

Eamdem
,

ob causam
6,
:

i;

tradit S. Dionysius C(elest. Hier. cap.

gelos in Scriptur ventos appellari

cm

AnQud

appetant viverc; quatens,

si

valeant, rivendi cur:

autem
',

venli

nominenlur, hoc eorum in agendo


,

sum
ttem

desiderant

nunqum

finire

unde

lit,

ut saep virlu-

<
j

celeritatem indicat

ad omnia ferm absque mor

ijam corpus moleslia quatiat,


vitalis

et vicina

mors

penetrantem.

spirits incidat;

nec tamen curare quse


mortis sunt falce, et!

Praeterea ventus
revertitur.
est vento.

qui semel transiit


in re vita

nunqum

mundi sunt

desinant.

In

Qu etiam

mortalium simillima
natur, quai

miser allliguntur fam et


quibus avidissim inliiant
,

sili

eliam

rerum mundialium, dm agunt animam.


,

Neque enim

vis est ulla in

vitam revocet. Ex quibus ventorum proprielatibus


ut ben
nott Sanctius
,

Quamobrem merit de
van pereant.
Vers.
7.

illis

dici potest

qud

in spe

verus

elicitur

hujus loci

Mmento quia ventus est vita mea


dicit
:

sensus
(1);

qui deinde sequenlibus explicatur magis.


:

Quasi dicat Jobus

et non revertetur oculus meus ut videat bona.

Vitam nostram vento similem esse


tores diversimod exponunt.

quod auc-

respiratione et spiritu,

Ac Graci quidem pro quem ducimus respirantes,


enim verterunt Septua:

Vita mea prsecipiti labitur cursu, quem brevi admodm absolvet neque reverlelur ubi primm abieril. Quare nisi statim mihi porrexenon erit tempus in quo mecum possis ris manum
:

agere clementer. Quare obsecro, Domine, memineris


brevitatis
vilae

ventum hune
ginta
,

accipiunt. Sic
[aou
-h

et

dolorum

quos patior
,

et fac ut
reficiar

cm

itvE(i.*

b>-n

Quia

spirilus

est vita

pauxillum hoc

spatii

quod superest dolore


vita nostra

mea. Unde

cm Deus primum hominem


in

creavit

et pacific transigam.

Gen. 2,7: Inspiravit

faciem ejus spiraculum vit,


et

Ventus

igitur est

quantumvis regum

imperatorum

illa sit.
,

Videas ventum validum

om-

(1)

l'l

mV3T3l Mmento

transeuntem et Apostrophe ad Deum, ut sequenlia satis clar docent, ad quem et spis in dispulatione adverss sociorum impulationes provocat. Son redibil oculus meus videre bonum, i. c. semel mortuus nul amplis felicitate, aut ullo bono frnar. Ut primm excesserit ex hac vil homo, riusqum ad illa reverlelur bona qu semel amisit. ,(Rosenmuller.)
, ,

ventum esse vitam meam, non redeuntem, conf. Ps. 78, 39.

'

nia

commovenlem

pulverem
,

magnum

excilanlein

arbores concutientem

et strepitum exiniium facien:

tem, quo transacto nullum ejus superest vestigium

simul enim ventus et strepitus ejus evanescunt. Sic

mundo isto magntes et principes cum strepitu famulorum equorum


in
i

videbis
e!

magno

negotiorum

transeuntium, sed morte interveniente

id

experimen-


735
to probabis

UN LiliUUM

JOB
,
,

736

quod Psalmista
sonitti.

dict

,9,8:
:

Periit

memo-

ria
taui

eorum cum

De

peccaloribus hic Psalmishi cuni sonilu

nemo me amplis aspiciet ut ex m sublevatotuamdiscatbonitatem. Jam autem tanta estmea


migravero
ealamitas, ut diutis in vil

loqui lestalur

S.

Hieronynius

permanere non possim.


sublevandum
,

transeunt, quia magnas excilare tragdias soient,

Quin

el vix

me
:

respicies ad

cm
:

ani-

memoriam
sed periit
videlicet
:

su et

nomen in lerr celebrare volenlcs memoria eorum cum sonitu in morte cm primm cnim vitani cum morte
:

mant

efllavero

quare maturandum

si

mihi auxiliari

volueris. Vel potest etiam sic accipi quasi dicat

Iram

tuam

qu
:

oculis declaratur

amplis perferre non

commutant, cessai omnis


nitatis

ille

sonitus et slrepitus va-

potero quaresimeseverisaspexeris, statim emoriar.

eorum.
venlus meril appellari potest

Quis porr

sit

visus iste

cujus carentiam polissiS.

Prterea eliam aliam ob causant horum homi-

mm

dplort S.
,

Job
<

audi

Gregorium
,

lib.

num

vita

elenim
ita
illi

Moralium
rieordia

cap. 13.

Visus hominis
,

inquit, est

mise-

quemadmodm

venlus inconslans est flando,

redemptoris

quae
,

insensibilitatis

nostrse

inconstantes sunt vivendo. Venlus


trionali flat polo
,

modo
,

ex Septenposte ex
islius-

duritiam
dieilur
:

cm

respicit

emollit.

Unde

in Evangelio

paul post ex Oriente


:

Respexit Dominus Petrum, el reeordatus est


verbi

polo Australi

nullibi figilur

sic

hominuin
,

Pelms
flevit

quod dixerat Jsus ;

et egressus foras

modi
instar

vita

mod
:

in virlule versatur

paul post ad
,

amar. Exutam ver carne animam nequaqum


;

vitia transit

hodi crimina confessione eluunt


,

cras

jam

visus hominis aspicit


,

quia post
gratia ad

mortem non
veniam non
in salutis

canum rsorbent vomilum nequc in virlule firmam faciunt mansionem ncc mansionem stabi,

libral

quem
n

anle

mortem
igitur

reformai,

Expavenda
illi,

omnis morula

lem

facit

apud ipsos Deus.

negotio est

cujus vita in
conditio

ictu oculi potest flniri.


,

NON REVERTETUR OCULUS MEUS UT VIDEAT BON A. Quod ita S. Gregorius, lib. 8 Moralium, cap. 12, exponit Ad videnda bona exstincti oculus non rcver:

Et

talis est

humana

primunt Septuaginta vertentes

quam luculentis exNon circumspiciet


:

me

oculus videntis
t

me

oculi tui in

me

et

non
,

ultra

lilur

quia ad cxhibenda recta opra exuta carne


recurrit.
>

sum,

q.

Conjiciet in

me

oculos quisque
ero. Sic
,

et an-

anima non
illo
:

El confirmai senientiam banc


divite
,

tequm ben
in

me
:

videat

jam non

Olympiout

ex
ait

quod de epulonc
quia

narrt S. Lucas, et
inferni flamnia cru-

dorus in Caten

Srepenumcr acciderit
figit

dm

Hinc est quod dives

quem

me

forte

quispiam
ita

obtulum, abeam ipse atque


volueris exitus,
sinl visuri

ciabat,

semetipsum rcparare operando non


,

decedam. Estque
i

vita; nostrse
,

posse agnoverat
in

nequaqum jam

sibi

sed

reliclis
:

ut qui

nos hodie viderunt


:

cras non

mundo

fratribus prodesse satagebal dicens


in

Rogo
patris

<

omnin
volueris

siquidem sub tuo voluntatis nulu uno ocu,

tte,

Pater Abraham, ut miltas cum


.fratres
,

domum
tcstetur

lorum conjectu
,

cm me non
t

amplis in vit morari

tmei, habeo enim quinque


tne
et ipsi ventant in

ut

Mis,

statim interimes.

Quis ergo audebit retr


oculi ictus est
,

locum hune lormentorunt , Lucse


spes vel

respicere

quando nec unus


Hinc

illi

certus
in iclu

16, 27. Solet

namque mslum aniinum


Sed
ut

et securus ?

Quis morulam statuet

quando

falsa refovere.

pnam
sibi
,

suain reprobi gravis

oculi potest finiri?

quemdam Thomam
ita

Prsepo,

sentianl,
i

spem de veni amitlunt. Unde flammis


non
t diximus
,

silum deBeverle, lardantem Deo respondere


gebal D. Bernardus Epist. 107,

pun-

ultricibus tradilus
lari

sed opituse ignium

scribens

Gene-

fratribus concupivit; quia

nunqum

rosilas sanguinis, procerilas corporis,

forma elegans,
supellcx
,

<

carere tormenlis
agnovit.

adjunclo desperationis supplicio


:

juvenilis dcor, praxlia, palatia,

immensa

Ita S.

Gregorius. Subdil tandem Job

infuleeque dignitalum

Vers.
in

8.

Nec

aspiciet me visus hominis: oculitui


(1). Id est
:

de mundo sunt hx'C,

et

mundi sapientiam mundus quod suum cstdiligil;


adde
et
;

me
(1)

et non subsistam
]"iy

Si semel vita

videntis me,

non intuebitur me oculus , postqui nunc me vident hc non est me visurus qui me nunc videl. 'NI aliis non est parlicipium cum sulixo primai personse , sed
iJlliyn-Nb
e.,
i.

"W

eorum

Non solm enim non semper, ulpote qui non semper erit, verm nec di quidem. Di et te siquidem ista in te mundus habere non potest
sed quousque?
,

quippe ipsuni in brevi non habiturus.


dies hominis sunt.

Nam
,

brves

nomen substantivum

(forma? 'Tin), visio, aspectus, ut 1 Sam. 10 , 12 , infra 33, 21. Ita forsan Hieronymus Nec aspiciet me visus homiuis. Sed relincndum prius quod et aliqui veleros expresserunt. "OTNI "p'V crunl, vel, eiiml inlenti, Oculi lui in me, scil. Ne nie inrespicient , nec ipse , ero scilicel , q. d. venics , quia bine abierim , interierim ; quin me quajres, ut mihi ben facias , jam me non invenies.
:

prius emitlil

dlectai
finis

Mundus quidem transit sed le qum ipse pertransit. Quid le sine fine amor mox finiendus ? Miserum est, ubi
i

Wnn,

instat, negoliis
,

lnmere vil

ubi omnia nos in


qiuie et

mortem prcipilant
temporalibus bonis

morulas effingere,
etiam

cuni

Deum

nobis prserlpiarlt.
:

Ad Lot
tuant
;

dieebanl Angeli, Gen. 19, 17


uoli respicere post tergum.

Salva animant

(Rosenm aller.)
aspicis me Oculi tui in me , scil. direcli sunt vindice oculo. Tu severo judicio me corripuisti. Et non ego ; non ero. Non Et non subsistam ero in vivis. Gonfer Gnes. 42 13 el 44 , v. 20, et Psalm. 193 , vers. 10 q. d. Hinc vel solo aspectu tuo perco. Non videbis me ut faveas, sed ut occidas. Eliam oculis tnis ad me rcspiciculihus me von fore ut amplis , i. e. Tanta est vis ealaniilalis mca;
, ,

Nec

oliosa est tanta


,

WNl
;

quamvis nie benevolis oculis respicias morlem effugere non possim. llumanils dictuni, ut infra, v. 21
:

Non ero, q. d. Qum me qua;res, ut mihi benefacias, jam me non invenies quia hinc abierim. Alii sic:
:

henigno vullu me aspiee , et Oculi lui in me sint concde ut cil vit defungar , et inler mortales (Synopsis.) diutis non subsistant.
;

737
celerilatis

COMMENTARIUM. CAPUT
commendalio
Loti uxor
in via

VII.

W
qum
confidentia su:

ade

praecipiti

quando

Melior est tremor humilitalis

et in iclu oculi possuinus finiii.


periil ipsa
1

Nonne

in ictu oculi

perbi.

Et post pauca

Montes superbi efant, jac:

Respia'ensque uxor ejus post


salis,

tabant se, non eos letigerat Deus

tangit illos, et fu-

se, versa est in

statuam

Gen. 26. Non di


,

stetit,
j

niigabunt. Quid esl fumigare montes? preceni

Do-

non longas

fecil

muras-, oculos solm conjecit

et in

it

mino reddere.
rogare

Impius quilibet el

infelix

anima

iclu oculi amisit salutem.

Deum

nescit, et vull se rogari ab


illurn

hominibus.
et fumiget.
:

Oculi tui
lui in

in

me

et non subsistai. Id est, oculi


,

Mons

est,

opus esl ut langal

Deus,

me

intenti erunt

vel nie quaerenl


in vivis.

quem

aspi-

Quando

cceperil fumigare, dabit

Deo precem

tan-

ciant; et

non ero uspiam


,

Nain non subsistere


obiit
;

qum

sacrificium cordis funiigat ad

Deum

deinde

seu non esse dicitur

qui dieni

suum

quia non
:

tundil pectus, incipil et flere, quia et

fumus eveulit
Quis

est ainplis in vil; juxla illud Psal. 102,


lles

16

Spiri,

lacrymas.

Hisce ergo siniilibus

pii viri nieditationi-

pertransibit in

Mo

et

non subsistet

id est

non

bus imbuli

cum Davide exclamant


tu?

Psal. 89, 11

erit inter vivos. Sic Malth.


lios

suos, quia non sunt

2,18: Rachel plorans finam erant inorlui. Unde


:

novit potestatem ir

Cm nempe placet mundum


,

punirc nequili pollutuni, sceleribus inquinatum

ad

pulchr el acul Laclanlius

Quando, inquit, nos

nulum

eestuantis oculi tui

defluunt Gentes

montes

non sumus mors


est.

est

quando nos sunius mors non


:

liquefiunt, terra dehiscit,

clum

ut liber involvitur
et dis-

Quo sensu item Plautus ait Nunc illud est cm me fuisse qum esse ninii inavelim. Hc per

nalura tabescil. Aspexit, inquit Ilabacuc 3, 6,


solvit gentes.

Ad perdendos enim
el

et inlernecionc ob-

linel

etiam Gymnosophistae

illud

qui dicebat pluies


inorlui

ruendos boulines,
solus irati

labefactandum hoc universum,


sufficit.

esse vivos
el

qum mortuos, eu qud


lib.

non

essent,

Numinis aspeclus

non

subsistrent.

Vers.
8 Moralium
,

9.

Sicut consumitur nubes, et pertransdescenderit ad inferos non ascendet

Tropologic S. Gregorius

cap. 9,
si

it

sic qui

locum hune de

stricto

Dci judicio exponit, in quo,

Vers. 10.

Nec revertetur ultra


,

(1).

in

domum suam,
(2).

Deus
ne

intentis oculis

omnia noslra peccala exacl spenon tanlm peccator


,

neque cognoscet eum AMPLius locus ejus


(uerint, ad vilam redire

Exeni'

culetur, luslrel, disquirat,

sed

plo nuliis consumptse oslendit eos, qui semel morlui

vel sanctissirnus quisque subsistet

id est

coram

non posse ut

illustrel illud
Niltil
si

Deo

stare poterit quin oculos dcjiciat, vel cuni pu

quod proxini dixeral

Ventusest vita mea, etc.

dore discedat, vel causa cadat.


i

si

aperl diceret

enim videtur

esse levius aut fulilius nube; qua3

afsi

Districlus ad judicium veniens, et ad salvandum non

flalu Solis incalueril,

cum boinbo
si
,

crpai, et dissilil;

vides

et

ad feriendum vides

quia

quem

in

prai-

fueril imbrifera, diflluil;

aliquanl levior esxtiteril,


et

senti vit dispensalionis tuas miseralione


cis
,

non

respi-

modico Aquilone dissipatur


sligio

ne tenui quidem ve-

i <

respiciendo

postmodm per justitiam

exlinguis.

de relicto evanescil. Quare de rbus vanissimis


dicitur.

Nunc enim
vivit
;

peccator quisque
,

Deum non
;

metuit

et

nubes

El Horatius

in

Arte poelic,

cm pr-

blasphmt

et proficil

quia scilicet miserivult corrigere, aspi-

poslerum

et nullius

mentis virum vult exprimere,

cors crealor,

quem exspeclando

nubes

et inania captare

dixil. Illo in

gnre doclis
furens libido

ciendo non vultpunire; sicut scriplum est Sap. 11


a
<

fabularum inventis nobilitala


alque vecordia, qui
ut

fuil Ixionis

24

Dissitnulans peccata

Iwminum

propter

pni-

lentiam.
sistil;

Sed tune peccator cm

respicitur

non sub-

nubem pro Junone est complexus: propemotMim verum id videalur ad suinmam ina,

quia

cm

districlus

Judex merila
sufficit.

subtiliter in-

quirit,

reus ad tormenta non

Et post pauca
:

quam

justis
a

hanc eamdem sentenliam accommodt

Quia

apud

Deum

district judicali
,

ipsi

quoque maculas

hic Job resuriectionem corporum posle, cap. 19, manifeslissim adslruit dicens Scio quia de terra surrecturus ium, et in carne me videbo Deum Salvatorem meum, etc.; sed tanlm
(1)
:

Non negat

significat
vilse.

hominem non

reverti ad statum praesenlis

inquinationis habent
lucent.

qui per munditiam sanctilalis


:

<i

Ben ergo

dicitur

Oculi tui in me, et non


:

Id enim clar docent sulisequentia verba : Nec revertetur vir in domum suam, nec cognoscet eum ain(Eslius.)

<

subsistant.

Ac

si

apert justi voce diceretur


,

Si sub-

plis locus ejus.

Quod modo
diturum
in

dixerat

virum

vil

funclum non re-

lili

examinatione discutior

ad perferendum judivita

hanc lucem, el vitalem aurain sepulcro,


,

cium non assurgo; quia ad


si

pnam

non

suflicil,
n

<

hanc immanitas

justa retributionis premit.

Si

ergo sanclissimi

viri divinse disquisitioni


;

strictoque

nempe nubis, quo; ubi resoluta evanuit ad anliquani moleni et locum revocari nequit. Hujus versiculi initio subaudiendam esse parliculam comparationis, D, docel sequens p.
nunc
illustrt eleganli simililudinc,

examini sese committere non audent


miseri homunciones coram

qu fronle nos

Deo Judicc comparebi-

Verbum roo consumi , de fumo evanescente occurrit Ps. 57, 22. "p 1 Ire h. 1.
Sic Isa. 55, 9, Jerem. 5, 20.
valet perire, utinfra, 27, 29.

mus? Qui respicit terram, inquit David Psal. 105, 55, et facit eam tremere ; qui tangit montes , et fumigant. Ad quem locum pulchr S. Augustinus exponit, quai
sit ista

Pro \TJ, imbes,

in

uno

de Rossii cod. prima manu exstat |UW fumus, idemEcce sicut cesst fumus et que Chaldus expressil
:

dficit.

(Rosnmuller.)
ultra

terra quae tremit ad aspeclum Dei, et

quinam
:

sint

isti

montes

qui ad tactum Dei fumigant

in^S ll? y\VTi-nS, non redibit suam , ut rem familiarem et solita


(2)
,

ad

domum

negotia admini-

terra, inquit, exultabas

de bonitate tu,
:

tibi

tribue,

bas vires opulentise tuae

ecce respicit Dominus


,

et

iceit te

tremere

respieiat te

et facial te tremere,

'U'T'S 1 nSi neque eum stre! et procurel; IQIpQ ultra agnoscet locus suns, in quo antea fuerat, dm viverest. Eadem phrasis Ps. 105, 16, conf. infra , 8, (ttoseiunuller.) 18, 20, 10,

TW

,,

739
nitatcm

!N

LIBRUM JOB

adumbrandam nihil esse accommodatius nubcm quispiam coloribus atque penicillo depingal. Nubs ilaque similitude) perqum apposila
quni
si

rum

nec consuela muiiia obiturum

ostenderet.
;

Quasi nimirm vita hominis operatione constet


ubi cessatum est pristinis muniis,

et

non eadem

vita

est

ad

vitre

prresenlis inconstanliam et

subitaneum
fragili,

moraliter censeatur.
;

Non quia
ille

ille

ipse qui moritur

ntritm sigiiilicandum. Coit nubes materi


lev,

non resurgat sed quia


muniis, qure

ipse qui resurget oliabitur

vag, srepeque oculis arcis, turris aut mri imaobjicit;

dm

viveret exequebatur; acsi homi-

ginem
tus, in

quam mox,

ut incertus eontigerit fladiscindil, qure citissim

nis nota et individuus characler operatio sit et veluti


vitre typus,

quredam recisamenla

quo viventes insigniuntur.

lenuata ex oculis evanescunt. Sic hodie in plate


dia,

m-

Vers. 11.

Quapropter
in

et ego non parcam ori


:

ceu proixs vil conscius, consistt


;

homo

dives

meo

loquar

tribulatione spiritus hei


ANIMEE ME/E.

confabu,

ingenuus, secund lrelus forlun


ripitur febri
,

nocle proxim cor-

LABOR

CUJI AMARITIJDINE

Cm
,

tanta
,

in~

et

tanqum

flatu

ihopnato leviler atellat


,

quit, sit

bumanre
,

vitre brevilas et instabilitas

in

hc
ori

tingitur

summo man animam


;

efferlur, et lu-

mulo conditur
ejas
:

neque corjuoscet

eum amplis
si

locus

me meo
illud

miseri
,

qua premor maxim

non parcam

nec cntinebo me, quin querulas voces effunsignificans se

quia scilicet non redibit in eum, et


,

rediret,

dam;
,

morte parm abesse, ideque


temporis affectui indulgere

non cognosceret
hypallgh
:

ulpole occupatus ab
ipse

alio.

Vc! per
,

quod

sibi superest,

non cognosceret
et

locum suum

quia

velle, ut

teslatum faciat se

eum

gravissimis

rumnis

non rvertelur;
reperi't.

quamvis rcverleretur, immutatum


10

conflictari,

atque in sententi su persistere, qu su-

Hoc ipsum iisdem propemodm verbis


siiniii dicit

peris censuerat calamitatem illam,

quam

patiebatur,
;

Pslmisla in
ejs, et

Psal. 56

Quwres locum
in islo
vi-

culp seu

reatu suo long graviorem existere

pro

non inventes, id

est,

non invenies illum

cujus veritatis assertione absque impatienti vilio

statu acloco, in

quo paul anl ipium florntm


,

querimonias plurimas effundit. Ubi animadvertendum, qum magnanimus sibique


constans ad exlremam usque boram in casl divinre
providentire doctrin perseverare constitut
,

deras

nam

paui post jam nusqum apparbit

ejus-

que locus
de
ill

tibi

conlemplanli nusqum occirrt, ut qui


sit.

su p'rspritat dejeefus
dicitur 102,

Sic etiani

in

quid-

Psalmo
suum.
rel

15

Quoniam

spiritns pertransibit

quid Elipbaz aliique verborum ejus censores rigidi


vel potis cavillatores

in itlo, el

non subsistet; et non cognoscet amplis locum


,

importuni

obloquantur atque

Homo nimirm

nquit Vales, sic floret ac vi-

obganniant. Polerat nimirm Job, et jure quidem

quomod

flos agri,

qui ad

modicum lempus ad;'

oplimo,

cm

judicaret

jam supremum

sibi instare

modm speciosus, ltus elfestivus apparet sed nimim cil exsiccalus decidit omni ornatu spolialus
:

eKm
san

affectui

verba permittere, ad
,

mrorem quo
;

maximo obruebaur

nonnihil relevandum

ne

nam

stalim ut flatus venli super illum forliter ulcumflaverit, illico abripitur flatu
,

forte anxietas nimia

nequidquam cxlenuala

modum
aillictum

que vel parvo impetu

excederel, atque ad desperalionis tandem baratbrum


aut in culpam saltem aliquam graviorem
ejus

nec babet firmam consistentiam


flantis
dficit;

qu adversiis venti
,

imp'elum rsistt, sed ab eo prosternitur

et

animum
peritis

prcipilaret. Hrec quippe leniendi dolo,

neque amplis poterit cognosci, inveniri


;

aut

ris ratio el

cuip vacat

et viris affectionum interna-

demonstrari locus ejus


fiiisset
,

sicque est ac

si

nunqum
Sp'ritus

rum

admodm

probalur, cujus oblivione vel

nusqum

ejus

apparente

vc-sligio.

incogitanli nott Joannes Jesu Maria nonnullos in-

quoque bumanus

et raiionalis

anima pertransil
,

in

ho-

terdm Theologos parim sapienles, animos, alioquin


vilre

mine

dm

in corpore

moratur

ipsumque

vivificat

sanctimoni conspicuos

sed

immenso
est

aflliclio-

sed non babet ullam in eo firmam subsistenliam sive

nmii pondre oneratos, penitsoppi'iinereacsui'ocare.

duralionem, cogiturque nimim cil emigs are. Siniul


atque autem spirilus exit corpore, stalim revertitur

Horum
dical
:

igilur

verborum sensus

bujusmodi ac

si

Cm

sentiam

me

ad exlrema redaclum, etan,

homo
in

in

terram suam,

et

paul post nullum remanet


in

guslire

mihi sinl undique

quibus emergendi non

defunc vestigium corpore

terram abdito, cl anima


;

habeo facultatem, credo equidem consilium viro prudenli

occullum locum sub Dei manu recept


ac

atque

ila

clcilur alienus loco habitai ionis sure


ibi

si

nunqum

temperalum
jus

non indignum et gravissimo dolorum praelio aiesse, lamentorum et geniiluiim impelum

babuisset

mansionem

quippe prorss auferelur

de terra vivenlium, erilquc

mundo

ipse incognilus,

el ipsi vicissim erit incognilus

mundus.
lis

minime reprimere, ne gravis indc lorquear, et peanimo afliciar. Indulgebo ilaque aliquanlulm nalur, ut mstitudinem nimiam exhalct, atque in
hune

Clcrm

bine

magna

vetustos inler interprtes

modum

ab impalientire culp remotior optat

oritur,an Jobus lucresurrectiohem agnovert hiortuo-

morte defungar.
Tropologic Jobus hoc loco rect ex brevitale iem-

rum. Ncgat hoc


per
revi

diserte

Chrysostomus

in Cateri

qui

quod Lgem di prrecessit, rudiiaicm ipsum excusai. Alii autem inquit ibidem Didymus,
sui,

neque inl'erl non esse cessandum precibus quidquam de illarum conlenlione rcmitlendum. Quod
poris
,

non ul resurrectionem mortaorum

(olleicl
,

brec

eliam
tas,

l'acinnl

quibus exigui temporis facla est itulillius


,

Jobo dicta esse vobmt; sed primm quidem

ul bu-

qui nullam

partem inertem esse


et

situint;

maure

vitre l'ragililatem, cl

deinde

eum,

(|ui

sem)

aeuunl autem vocem


rerendosque

ad ingeminandas pices eonimpellunt sprilus

iobierit,

ad corruplibilem banc vilam minime rcdilu-

eum Domino sermones

741
afflictio
,

COMMENTAR1UM. CAPUT
segritudo animi
,

VIF.
in

742

vis doloris

maxima

quae

primumGeneseos, ubi mare


conjectum fuisse videtur
limitibus circuniscripsil
,

carceremquodammod
illud

re D. Gregorius

uberrimum etiam lacrymarum fontem aperiunt. Qualib. 8 Moralium, cap. 11, locum hune
utilitate confessionis

quando
:

Deus cenis

dicens

Congregenlur qqu'
1, 9.

de

ac pnitentiae sic exponit

qu sub clo
re
ita

sunt in locum
,

unum, Gen.
103, 7
:

De qu

Tribulatio quippe spirits linguam


commovet

ut

loquitur David
,

Psal.
tui

Ab

increpqjiffne
:

reatumpravioperisvox confessionis impugnet. Scien-

tua fugient
posuisti
,

voce tonitrui

formidabunt
,

dum quoque
iitentur
,

terminum

est

quia sp et reprobi peccata con;

quem non

transgredientur

neque converten-

sed deflere contemnunt

electi

autem

cul-

pas suas, quas vocibus confessionis aperiunt, district

animadversionis flelibus insequuntur.

Unde

B. Job

ben postqum se
Iribulalioneni

ori

suo non parcere spopondil

mox
:

tur operire terram ; significansDeum mari, et per consequens ceto posuisse lerminos , scilicet Iillora ne totam terram obruant , quai Job carcerem yocat. Tyrannos autem superbos et violentos confert cum cclo
,

spirits subdidit, ac si aperl fa,

vel

dracone marino quasi dical


,

<

terelur dicens

Sic reatum lingua loquitur

ut ne-

libi visus

sum

frus et noxius inler


,

quaqum expers
vagetur
,

Adene bone Deus bomines quasi


, !
,

mroris stimulo per

alia spirits
;

cetus inler pisces

ut in huj'us corporis ser.umnosi car-

<

sed culpas loquens vulnus aperio

culpas

cere tt plagis

me

deprimere
?

vincire et compescere

ver ad correptionem cogitans salutem vulneris ex medicamine mroris qurcro. t Sic ille qui hc deinceps loto illo capite perquin eleganter ac fus
deducit
et

violenti oporluerit

Unde Chaldus paraphraslic

sic reddit : Numquid sicut JEggptii qui condemnati , sunt ut submergerenlur in mari Rubro , condemnalus

amplificat

oslendens

Jobum

se

hic
;

sum ego
ejus
;

? aut sicut

Pharao

qui suffocatus est in medio

ver nobis proposuisse exemplum pnilenti quale nimirm Ezechias rex postmodm quoque edidit quando pro coron et paludamento regio pudore
,

me custodiam ? Sed ben hune Paraphrasten quicumque fuit non considrasse quo tempore hc Jobo dicerentur,
constituis super

quoniam

nott Sanctius

ac verecundi inductus
bis

iisdem pen quibus Job ver:

ejulando

Deum sic affatur

Recogitabo

tibi

ormes
,

et nondm tune in mari Rubro Pharaonem fuisse demersum cm historia ha;c supra ducentos annos
,

awios meosinamaritudine

anim me ,

Isaice

58

15.

^gyptiorum
Nota
esse
teri
,

Quid
hoc

est recogitabo ? S.

Hieronymus

vertit reput abo

et Pliaraonis exitum antecesserit. quod Vulgatus cetum transtulit in Hebraeo


,

est, diligenter

expendam

et versabo in

animo meo,
ex

pn tannin

quam vocem

D. Hieronymus et c-

ut quales fuerint

probe

inlelligain. Tigurina edilio

Hebro

verlit

Motando caput, concutiendo corpus me-

ditabor. Qua? pracleritorum scelerum deteslalionem et

divinarum Litterarum interprtes vari soient exQuidam enim ul Septuaginta , vertunl draconem sive colubrum , alii cetum , nonnulli sirenem
ponere.
,

pavenlis anima dolorem significant magnitudine periculi sui exhorrescentis.

Ex hoc

fonte

manabant
,

ill

aut lamiam. Quae onmia dsemonis ingenium exprimunt blanditur ut siren ; ut lamia prophetica
,
;

ericium

lacrymoR indices pnitentiae et compunclionis

qui-

bus stratus abjeclusque princeps fdas animi labes eluere conabatur. Addit enim in amaritudine anima;

et papillis lumenlibus prolicit , ut ; ericius pungit et lancint; dglutit ut cetus ut draco ;

nudat

mammam

me, hoc
su
falsae

est, in profusione
,

lacrymarum, qu natur
|

amarque sunt ad expiandas proinde


,

sor-

des accommodatae
ipsa criminis

vel in doloris acerbitate

quem

ferocissim invadit et caud impi circumligat ver draco tribus ordinibus dentium borribilis et quales in Phrygi esse dicebantur tam noxio et potenli halitu , ut aves supern volantes attraherent et telris
, ; , , ,

memoria cogitatioque

suggerit

atque ut

faucibus exciperent

fit

denique omnia omnibus

aloes

potum

ut

inducit.

Vers 12.

Numquid mare ego sum aut cetus


(1) ? Alludit
,

omnium vilam et salutem exhauriat; cm modus unus


,

quia

circumdedisti me carcere

hic ad caput

(1) Exhibetur non rar in Scriplur mare certis limilibus circumscriptum validissimque manu Dci coercitum ne terrain inundet, ut olim diluvio. Vete,

atque via non succedit aliam tentt et molitur simul lamia siren draco et crastes. Divine S. Lo Magnus serm. 6 in Epiphani Quorum , inquit obti,

nere non potest mortes,

impetit mores. Versipellem

res

providentia valida incluseril cave ut ejus furorem retundal. Nec belluae huic animam denegrunt, eamdemque tune flare et reflare censuerunl, cm in a-stu Huit ac refluit. Priscis item nomine filiorum Neplni ferocissimi quique et immanes audiebant, uti et
,

quam

quidam mare ceu belluam ndomitam habebant

etiam eleganter describit Fulgentius Epist. 3, ad Pro-

bam

Tanqum
;

diversis machinis sic innumeris uti-

et cm cerlamine manifesto cedit, ad hoc se victum demonslrat ut vincat ad hoc ; fu-

tur argumentis

gam

simult

sum

maris in proverbium apud illos abiil. Haec gitur Jobi sentenlia est : An ego tant vi praditus
icquitia
,

ul persequentem missis post tergum

sagittis occidat.

Et paul post

Armis quibus
dejicit
,

eli-

tanto impetu , quanto pelagus ? Tantane mihi inest ferocia , tantum ex me imminet
,

tani nequiti

ditur surgit

et virlule

qu dejicitur
et

etc.

Pingit
rius

periculum quantum ex immanibus illis marinis llIUli-~~< mu mm IIIIO mon * stns quibus caveas et carceres insuperabiles opposuisti ? Isne ego qui venlus sum et umbra ? Cur gitur, Deus gravibus ademalismeoppressisti ? Num unqum adeo impotenter poleslate me abusus sum'' Nu m tant liccnti molus animi mei laxatis frenis ferri passus sum ut severade plecti merear? Sunt qui ita reddant Num ego mare sum ut laiitam malorum inundalionem intra me apjam ? Vel polis
, '

quoque lamiam simul


:

draconem
,

S. Grego,

Nazianzenus orat. 40
in

Dmon

inquit

initia

aa.vni,

blanditur, lenocinatur ,

wWr
tanta

Sk d wr.iv,
sit illius falla-

verm

malum

desinit.
,

Cmque

cissimi ingenii fraus


tia
,

et invicta in excogitando mali-

hoc praterea ad hominum perniciem adjungit


robur mihi maris vel ceti est ut tam dura toleSed prior exposilio opliina est. (Calmet.)
,

Num
rem
?

743

IN
clic
,

LIBRUM JOB
per mare corda carnalium
,

744
per cclum ver spiritum
ait
,

qud de
tat
,

de nocte nec tempus ullum praelermil,

neque nocendi opporlunitatem ullam

sed in in-

malignum
significari.

et per

carcerem carias corruplelam


si

sidiis

siola

semper versetur. Itaque illum ait Isidorus Pelusemper fpuwvev in perptua lib. 2. epist. 164
,
,

Ipsum

lubet

consule loco indicalo

ubi eleganti prorss similitudinc

hominem cum mari


ad
littus

quasi vigili excubare

ut nos decipiat. Et S. Hiero,

componit

vir sanctus

quia nimirm mare turgentes

nymus

in cap.

15 Matthsei

ait

eum

ita

nobis insidiari,

fluclus et procellam saevientem

usque per-

ut vel

levem cogitationum nostrarum scintillam suis

ducit

cm
,

ver

fomitibus inflammet.
discipulis

S. Martinus iter faciens ali-

tigerit

illico

primm arenam allabendo unda teresilit ac dissolvitur. Sicut ergo mare


allidit et elidit
,

quando cum

cm mergos

in

flumine vi,

lumenles fluctus suos ad arenam


eliam liomo turgentem spiritum
poris sui allidendo confringit.
prseditus est

sic

disset pisciculorum

multitudinem captantes

et insi:

dias undiquc molientes, ad suos


iiaqttit,

conversus

Hc,
et

suum ad lerram corEtenim homo spirilali


,

forma

est

dmonum,

ut prodit AlcuinusSer-

animo

quo angelis
;

im

ipsi

Deo ap-

mone de

translatione S. Martini.
,

Hem

nos miseri

propinquat
ret
,

et similis est
est

ne ergo ex hoc insolesce-

quorum vitam et spiritum non solm innumeri undique mergi sed et ceti praegrandes
minuti pisciculi
,

circumdatus
,

corpore non secs ac mare molli


,

aren

ad

quam

procellas despumantes allidat

ne

insaturabiliter appetunt

quot oculis et quanta provieifu:

turgescat aut superbiat. Et san nescio qu ratione quis superbire possit


,

sione est nobis opus

utinfandam eorum gulam

qui corporis sui miseriam et

giamus?Sedutadtextumrcvertamur, pro
Quia circumdedisti me carcere
,

islisverbis

vililalem seri considrt.

Sepluaginta red;

Vers. 13.

Si dixero
,

Consolabitur me lectulus
(1).

dunt

Quia

slatuisti super

me

custodiam

quasi Deus

MEUS, ET RELEVABORLOQUENSMECUMINSTRATOMEO
Soient nimirm hi qui
in

viro justo compedito eliam custodes addiderit, ne forte


perfossis parietibus

msto

et afflicto sunt

animo
et spi-

evaderet.

Olympiodorus refert

lectulum se conjicere

ut exanimati dolore ac tri-

aliam versionem, qua; pro custodi habet tovou, labures, quasi labores
bilores sinl. Propri

stili

quietis saltem aliquam

partem capiant

Deo immissi custodes aut excuulceribus opplelum


in

rils fatiscentes suffulciant aut instaurent. Signihcat

aulem Job hoc loco per carcerem


,

ergo se ad lectulum tanqum ad placidum


el tranquillum diurnis

quemdam

corpus

suum

inlelligit tt

quo

laborum ac dolorum tempe,

cjus anima veluti in nervo et compedibus desidebal,


et

statibus porluni aspirasse

ut in

illo

saltem corpuscu-

lympano lundebatur
devota
exitio

et

in eculeo

tendebatur,

lum qualicumque sonino

atque
cli

videbalur.

Hinc

passim sananimai
inprimis
,

Patres corpus hoc


appellare
lib.

mortale

immortalis

animum ver piis consideralionibus lanlillm relcvaret. Ac somnum quidem esse omni animandi necessarium exedrae omnes phi,

carcerem Arnobius

consueverunl.
:

Ac

losophorum
stoleles lib.

el

schol definiunt. Rationem reddil Ari-

2 contra Gnies

Anima;

inquit

de

Sonmo

et Vigili

dicens
et

Nam
,

fiai

corporum induta carceribus sub


tcmpestalibusque quolidi fortunse.

procellis
t

agunt

nequit

ut

quidpiam semper agat


,

moliatur. Itaque

Unde

S.

Amlib.

ab Hoinero

ingeniosissimo natura interprte

nomi-

brosius in cap. 20 Lucse, nov simul et ingenios car-

nalur somnus TvaMSap.Tup, omnia domans. Scil et venust Clemens Alexandrinus


lib.

cereum corpus

dixit

et

Clemens Alexandrinus
,

2 Pdagogi, cap.
,

9,

Slromatum
stodiam
,

Plalonem secutus

nominal
iil

cppoupv, cu-

simillimum illum esse vult exactori

qui tributum ab
,

ul est, inquit,

ircpp-/,;,

est, in ar-

unoquoque
i

repetit

Somnus

inquit

non secs ac

canis litteris. Consimili aniini sensu D. Basilius mi-

publicanus dimidium vil tempus nobiscum dividil.


,

ratur Pylhagor sapienliam

qui corpus

e<jp.<tfrpiov,

Pari eleganti Chrysoslomus in Psal. 41


7vou

agnoscit

qui cm vidisset ganeonem qucmdum laut mens cl quolidianis epulis corpus Hic inquit non cesst duriosumn saginanlem

carcerem esse aiebat

Tupawi^a, tijrannidcm somni

cui connivere et

obsecundare omnes oporleat. Sed hsec tyrannis non


ferro et igni armata est
ribilis
, ,

aut supplicio minisque hor,

rem

sibi

in dies

carcerem instruere.

Hinc anliqui
,

sed comis et benigna

et qualis poetis dici-

Sapientes

l(t, id est

corpus, nominaverunt
,

qud

tur

vr$u|/.o,

somnus dulcis

et

jucundus, qui se placide

anima

sit

in eo StSeptfn

alligata

ut apud Slobaeum

ac suaviler in sinum animi insinuet. Quare ThemiRelevabit me in sermone meo ledits meus, colloquia in lecto cum l'amiliaribus habita ; vel in meditatione me ; lectus ad medilandum commodus. Arsit eloquiomeo, vel, in querel , etc. cubile meum, Lectus , ubi refrigerium speravi , lotus ardet. q. d. Sic et alil)i sumitur NUJ sustutit qud Hammam sur(1) Ilebr.
,
:

serm. 119, monetThcmistius. Sed longe divinis ante


illos

David
et

tos

hommes e causa nuncupaveral compedieum secutus Jeremias vinctos lerr cm de


,
,

i.

e.

vinculiscorporisloqueretur
pretatur.

ut ibidem Origenesinter-

Edem

utique ratione Job sese diulis hoc


ergastulo
careereqtie

sm

attollatur.

Unde

et

HNlua flamma. Sed


:

aller sen-

iiolcslissimo

corporis

duris-

simo delincri ac compediri conqueritur, quo


cilissim liberari desiderabal.

qum

Hc tamen

verba Jobi
et

non sunt impalientis aniini, ut Hebri


viilunl
,

Valablus

sed amari spirils

profit superiori

versu

exposuimus, sub Dei tamen


cohibentis.

et rationis i'rscno sese

sus simplicior, ut altra parssenlenli;E deinni absolvalur se(|uenti versjculo Cubile meum mussilanli adimet aliquid molcsti , tollet aliquid de querel me, to 3 sacp notai partem et valet ex, vel aie, ut Exod. 12 , 43 , et 14 , 28 , Levit. 8 32 , et 22 4 , et Psal. 80 , G. Sic 2. participative accipitur Zach. (i, 15. Sensus est :Qum nie ad qnietem in lecto compono, luin al) islis quasi emissariis luis invador. Ktiam somnus , quia aliis suavis est , maxime aigris vel lerumnosis
, ,
,

Tropologic S. Gregorius

lib.

8 Moralium, cap. 11,

me non

levt.

(Synopsis.)

745
stius

U)M!WENTAR1UM. CAPUT VU
apud Stobum
serin.

716
(j-eXerv,

119,

somnuni

ait
,

esse

ris,

ut ait Suidas, significat


interpretatur,

meditari. S. llie;

rcaOv yi'Wtov, nostrorum affectuum suavissiiiium

qui

ronymus
logici

exerceri in meditatione
;

S.

infusa dulci voluptate gritudinis el doloris

sensum
passim

Augustinus, studios et detectabililer cogitare


auctor paul etiam magnificentis
;
,

Elymo-

extinguat
sapientes

el alias cupidilalcs superet.

Ilinc

Sonay-*

omnes somnum

inter

maxima Dei dona ho-

esse (piXoMev, philosophari

ut

proborum hominum

minum
in

generi concessa et singularia benelicia repo,

medilationem esse intelligamus quoddam genus pul-

nunt. Neque enim ,ut notavit egregi D. Augustinus

cherrim

et

prstantissim philosophi

qu

in

hoc

Iragili et
,

imbecillo corporc di anima vigere


,

humanis divinisque rbus contemplandis versetur.


Hociterexcellentissapientia Job, et ejusdem imilatione David, studiosissim inibat.cujus vitam prop con-

posset

continuo niolu aclionibusque exercita

quin

labori et fatigalioni

succumberet

tratione in Psal. 61,


<

Ue inquit EnarDeus donavit somnum quore:

tinuam

fuisse

meditationemaccepimus: nam cm dies

paranlur

membra
sustinere.

corporis

ut possint vigilantem

praiteriisset,

meditabatur

cum

corde suo, et scopebat


:

animam

Eamdcm

providcnli partem

spirilum suum. Quae S. Augustinus exponens

Scru-

magnific su oratione usque in

clum

atlollit
,

Chry-

tabatur, inquit, spiritum

suum

et
,

cum

spiritu

suo

soslomus,

lib.

2 de Compunctione, cap. 5

et

noctem

loquebatur nabat
,

seipsum interrogabat
judex erat.
aliis

seipsum exami-

prdicat non minus diei lumine fructuosam, qud, inquit


,

in se

Quod judicem nominat


Patribus
ipsi

in e dulci quite vires inslaurentur

qu conidem

id

etiam dici video ab


,

cm

de su dis,

tinua

operum

fatigatione deficerent. Addil ver


,

cussione agunt

ut

non nobis
,

blandiamur

sed

videri fecisse Deuni

quod pi soient maires atque


etastringere

investigemus sedulo

et quae

perperm acia fuerint

nutrices

cm

pusiones forte suos ad quietem provo,

non intueamur tantm, verm etiam puniamus. Qu


refert illud Salomonis Gregorius

cant

complecti enim in gremiis positos


,

Magnus

Cogitatio-

brachiis

ac lunic facieni alque oculos operire conut obscurior eis aer redditus
facilis invitet
,

ns juslorum judicia, Prov. 12, 5. Sic Diadochus. c. 18,

suevisse

quietem

nien quoddam per

somnum per Deum tanqum velauniversum mundum tenebras inita et

agnoscit in homine tribunal judiciique suffragia

quae

incorrupta esse nequeant, nisi mens, inquit


lestis

rao-

vit curis soluta


,

sit

atque libra. Id tribunal


,

ducentem bominum genus ad silentium gratissim quietis invitare. Illud quoque suspicit Epiphanius hubi clar dicit bomini donalum beneficenti resi 48
,

nihil est aliud vis


,

ut

quidam volunt

nisi conscientiae
,

numinis et singulari bonitate

ut se posset quoli-

quam Dorotheus nominat Xo-^ajAdv rationem dominantem qu mentem illumint instar luminis aut scintilla; inhrentis qu malum bono dignoscilur.
,

dian negotiorum cura et sollicitudine e v*ir*ypw


i57cvou,

S. Lo,

Serm. 5 de Quadragesim, censorium judicium

ad somni requiem traducere. Job itaque diurnis

esse vult et

severum

cm

sic
,

monet

Scrutelur

molestiis ac laboribus

jam

totus exhaustus
,

ad vespe-

quisque conscientiam suam


proprii censura judicii.

seque ante se statut

ram

(uti vers.

4 dictum) aspirabat
,

quietis

munere
,

quo ei divino hoc omni animantium generi natur


afflictum sanclis cogitationibus in
liquidis refocillare
;

Sed elegantissim D. Au:

gustinus Serm. 88 de

Tempore Peccata,
Et
alio

inquit

nostra
:

concesso
et sirnul

aliquantisper sallem frui pacific liceret

judices nos sentiant, non patronos. Et paul post

Ta
:

animum

agnosce
Psal.

et

Deus

ignoscit.
est

quodam
te,

loco in

noctis

illo silentio
:

atque hoc est

44

Puniendum
ut
ille

peccatum aut

aut Deo

quod

ait

tu agnosce

ignoscat.

Sed

claris etiam
,

de

ptuaginta reddunt

Et revelabor loqcens mecum in strato meo. SeEt referam ad meipsum privatim


:

Areopagilico hoc tribunali et nocturno judicio

libro

quinquaginta Homiliarum

Hom. 2
,

Ascende tribuiniquita-

sermonem

thoro

meipsum consolationem
Comportabit

meo ; S. Augustinus Et referam ad in thoro meo ; Theodotion


:
:

nal mentis tu, esto libi judex

torqueat te timor,

erumpat confessio
tem

die

Deo tuo

Quoniam

me in confabulatione me stratum meum Pagninus ex Hebro vertit Et ardebil in eloquio meo cubile meum. Quod dclart ipsum lanto ardore mentis et conditione voluntatis meditatum, ut quemadmo:
:

meam
,

cognosco.

Vult nimirm, ut cognito animi

statu

et ex seri disquisitione diei noxis patefactis,

concipiamus verum inlimumque

dolorem

justam

gritudinem

et

compunctionem

dm
tione

gravid

nube
est

sic

ftu

illo
:

animi flamma Et
in

equuleo ponat et torqueat,


flagella nominavit,

qu runi veluli in quamque Sapiens u-an-ya,


,

gignerelur.

Hoc

quod David

dixit

medita-

dm

orat in
,

hune

modum

Quis

me exardescet ignis, Psal. 58, 4. Ignis, qui iisevos omnes animique labem exurat ignis, qui mentem inflammet summi Numinis amore, de cujus infi;

dederit

in

mente me flagella
Ita

ut ignorantiis meis
citt

non parcant? Eccli. 23, 2.

quidem locum

D.
i!h:

Chrysostomus

in

Psalmum

140. Valet plurimm

nit in

omnem
,

partem bonitate medilalio exquirit


atque recondita
,

doloret in se versa pi mentis indignalio, ut poteniis


scelus deinde vitetur labesque minuantur.
S.

ignis denique

qui splendore suo et scintillantibus


:

Quod idem
Psal.

radiis illumint operta


tatio, ut

qud medi-

Chrysostomus

alio loco

significat

in

50

egregi dixit
ait

Ptolomus

sit clavis veritatis.

Horrendum,

inquit, tibi tribunal elice,

animum

le-

Pulchr autem

loquens

mecum ,

ut significet hanc
,

viorem redde , ut postera die ad perpetranda peccala


cunctantis accdas.
Difficile

6ermocinationem non fuisse

cum hominibus

sed

cum

seipso, vel

cum Deo
XIII.

quod Septuaginta passim

dictu est, quot et

quant milittes
,

in

exa-

reddere soient SoXeoxrisat


s.
s.

qu vox

in divinis Litte-

mine

su posit sint ad puritatem vit*

ad

innocen-;

747
liam
,

1 ad perfectionem
:

LIBRUM JOB
visiones iiorrore concuties. Se ne noctu

748

cujus

momentum

in

omnem
,

quidem
quod

m
uti

partem gravissimum

ille
,

inprimis facilis mteiliget

somno
diris

quielis ullam parlera capere posse lamentatur,


;

qui apud se reputaverit


teris aevi
illi
,

quid niagni sapicnles et ve-

somniis ipsum continu infeslantibus


;

lumina decognitionesuiprodidenini. Prinii


illuslri

moleslissimum est tormenli genus


I

ita

olim apud

quos

honoris tilulo Graeci

nominavre

Gentiles infelicissimi augurii loco et fuluri mali prae-

Sophos, brve illud et

augustum
,

vitac

humanae docuj

sagium babbalur

uti

Servius in

lib.

5 yEneidos ob-

mentum, rvw8i jeciotv nosce (eipsum, Doosapienlissimo dignum esse putrunt alque in Dolphici lempli
,

servavit. Potuerunt
!

autem haec Jobo accidisse partim


imaginibus noctu, ut
partim per dacmonem som,

natiiraiiler
feri solet,

diurnae miseriae
;

propylaeo consecratum esse voluerunt. Sanctus ver

recurrenlibus
et sceptra

Dionysius

grandiloquus Hieroplianta
,

et in

humano
tepbv

nia lerrifica

immittenlem

uti

Chrysosto-

corpore prop dicam Seraphinus


rarchiae cap. 2,
S'wpov
,

Ecclcsiaslicae hie-

mus

et Philippus voirait;

partim etiam per

humorum
eleganet

eam cognitionem
,

appellat

nbrm

coraraolionem, praeserlim phlegmatis et raelancholise,

primum sanctum nnmus

qnod ad hommes
,

incubum gignendo. Quidquid hc de re


1er profect

l'uerit,

divinae lucis

communione
disciplinarum

xandrinus,
(j.a6n;/.Tov

lib.
,

Clemens A!e3Paedagogi, cap.l vocal irvflwv piymov


descendit.
,

Jobus seipsum malis obsessum

sine

requie infestalum depingit. Exploratura est,

animum

omnium maximam qnam


:
|

doloribus exasperalum necessitate perurgente varias

qui fuerit consecutus iacil possit ad ipsius Dei cogni-

evasiones fugasve mali sibi confingere

nimirra ge-

tionem et similitudinem provehi.


tinus in

Eamdem

S.

Augusj

nus quoddam

solatii est

sperare solatium. Et quidem

promio

lib.

4 de Trinitate anteponit omni


;

ade (inquit Joannes Jesu Maria) anxietas virorum


fortium, (|uos Deus experitur ad
lescere, ul el spes

aliarum rerum sdenliae

et
,

inter alia haec de viro


scire infrmilatem

palmam,

solet inva,

probo

Praeposuit

inquit

suam

haec tenuissima videalur

mini-

magis,

qum

scire

mundi mnia, fundamenta

terrae,

mumque aut
lum
id

fortassis

nullum vexationis temperamenincassm se


;

et fastigia

clorum.

I!la

ver scientia infirmilalis

afferat.

Quod, quantum capio, ex eo provenu, qud


didicit

sua;

nemine parari
diligenli
;

solet

absque sui inquisitione

et

animus creberrimis experimentis


sperare
,

examine

sine

quo caecus ut plurimm aniEst enim su


et torluo:

musest,atque

in propriis videt nihil.

lena dissimulatrixque nalura, cor


,

profundum

quod neutiqum indulgetur aut cert qud Deus id quoque solatium imaginarium secretis modis adimit, neque sinit raliones ingenio quidem suo
,

sum homo velus mille et mille involucris obtegitur quem eleganter vocat B. Macarius Hom. 42, mmum.*
owrrotr, venaient

efficaces patientis

animo inprimis
,

ut

quemadmodm
animum ipsum,
borribile

animos

alios alfiiclos recrant


,

ita et

tenebrarum. llaque nmnent Sancli ut

quo cogilanlur

afciant.

Status cert misserrimus

menlis aciem in nos alque nostra intendamus. Isidorus Pelusiola


lib. 3,

est, incognila regio,

quae viris sapienlibus

Epist. 387, scribens ad


cf8a).[j.or
,

Leonlium
,

speclaculura exhibet. Sic ergo Jobus agere credendus


est. q.

Episcopum
f

U.US15U

sexcentis
,

inquit

d.

Ego

vir inter mortales

ailliclissimus re-

oculis vitam

tuam ac mores circumspice


lia

ne alioqui

neglectum abs te quidpiam virtuti


perniciem adferat.

tuae

labem

et

magnus Dionysius paul anle

me

laudatus

ait

opus esse intueri se alque sua


li'

irpoam^Eai ^raXito. oculis ab omni perturbalione


beris.

Quod

illuslrans S.
,

Maximus

terrribus liber esse aut quiescere queam. Te pathuch sub n non cames , scribitur sicul Job. 9 54. Biblia rgime haec duo cosniunerant inier ea quae in hoclibro in athriach vel sopli-pasncrcl'menlpa/liuch, nec mutant in cames. Insuper dages est in 3 quod rarius est. Sic 'JJ513J1 benedicel inilii, Gen. 27, v.
, ,
,

vult in eo divinam

19, reperies.
i

(Svnopsis.)

legem observari
Attende
tibi ipsi

quae

sic praecipit: npo'os/e

utm,

quod Moysis quoque apophthegma


uterque Ponli-

ad cognitionem su et discussionem tum S. Basilius

tum

ejus frater Nyssenus Gregorius

fex sapienti et eloquenli clarissimus, retulerunt.

Ex

Arab. prwfocari, denolare suffocationem quameumque, non lanlm eam quae slrangulalione scilicet laqueo lit (de qu verbum pan usurpalur. 2 Sara. 17, 23, unde Hieronyraus h. 1. suspendium verth), phires monure. Conf. J. D. Mielmelis Supplem., p. 852. t Anima mea etiait prfocationem,
^

p3nO

pan,

praei'ocari

eo ver, qud quis se penits introspicial atque exa-

minet, eximius
quaerere

ille

fruelus sequitur
,

quem

optare et

et Sjomo'-.xi respirundi difficultatem et suffocationem, Arela'us inter morhi (elephantiasis) eomraemoiavit. Ilis vexalus optai, ut
,

oplo.

kf^aw

omnes debent

ut luto vitiorum cmergal


et

et defectus

animique aegrotationes abs se notalas

tandem omni aura inleiriperelur. Dirum i\n<.yjioirti voira inesse bis verLis vix pntem. Doederl. ;dsus ver est Doedei lein, dm Syrura nostrum versi
"

animad versas emendet.


Vers. 14.
(1)

Terrebis me

per somnia

(1),

et per

Sive insomnia, quae aegris terrifica esse soient,

l'%/>, decernis, animt k*Xt>yh Stoi). addit saepis est decretnm divinum. At'Sviiaca versio bujiis versiculi potius ita sonat Etprobati, seiiirci ex:

culum

sic ait transtulisse


,

Tu

snffocationem

membris mortem.
:

in morbis atrae bilis. Somma horrihilia inmiilsive le, sive diabolo (quod verisimiie est, ut is saep solet hominibus illudeie noclurnis somniis), et melancholico humore, ortum trahant. Et per visioneb, nWrTIO, visioui' us, i. o., spec-

maxime
tis,

vel de, ex ChaM.) visis. A (vel pr seu visis, aut , visloidbus ieirijuis ii.iiii ]Q aliquando nota ajeTov rt ut Cant. 1 2, osculetur me ex osculis oris sut, i. e. osculo aliquo eximio. IIorrohe concuties, ^JTjan ul ne nocln quidem
tris in

somuo
,

visionibus

animant meam seu ex peruicie, et#tm mea morte. Sensus obsenrior. Tia^n scil. eligit anima mea, pr ossibus mm,!, e nui;is optrira moii qum tafia ossa et membra pulrida et confecta, qu'ira vivere corpore sic emaeiaio. Ossinm meminit, qud ei vix quiequam, praeter ossa superessel, reliqu cute iilcerilius exesd el conos. Cnaldacus .TllOy de rature et viribus vitam susientanlibus accepit : Mortem magis qum sasteutationem mei
porsti

ma

ipsius.

(Hosenrauller.)

749

COMMENTARIUM. GAPUT
capto, nec invenio, nulla mihi stalio fida, nulla
:

VII.

75

qaiem
sors

tatus

lam

acgr tulerit
et

hoc suse imaginationis malum,


molestise experlus
sit

laeta

diurno taedio delassatus


si

lecti

requiem
u!

minusque doloris
calamitate

ver

animo pertracto,
solus ibi

for le recrer

et cogilo fore

qum

calamitatis

assidu cogilatione.

mecum
erigit,

ratiociner

more
:

sapientis, qui se
at rationes,

Nempe
poteral

tolerabat Jobus
;

quantum

morlalis

homo

pati

dejectum

desolatum solatur

quas

melus ver per somnia

damione immissus
pati poteral.
,

excogito alque connecto,

parm

cert prosunt

animo

fingebat et ampliabat mala supra

qum

somniis et spectris perturbato atque concusso.

Som:

Nam

timor est arbilrium multipiicandi molestias


,

et

nus inauspicatus

est, et formidinis solius ferax


,

nam

ingenium amplificandi calamilatcs. Unde Jobus


stabat coistans ad veros dolores
,

qui

qu

interdi tristia cogito

ibi

raptim ac vix sopito


;

sic perhorrescit

ad

terribilibus formis variata succurrunt

slatimque ex-

aerumnas, quas melus in somnis imaginatur, ul quasi nulans (ne dicam

perrectus hserentibusque animo imaginibus atlonitus

cum

Philippe

ibi

corruens) suspen-

obstupesco

quin eliam vigilans corripior

et specta,

dium

et
,

mortem

eligal

ad levamen intolerabilium

cula mstissima intueri cogr.

En

quis Jobi status

dolorum

quos metu palitur. Et quidem tanla est

cujus acerbitatem utcumque calamo aut verbis altingimus at profect rem aiquare non possumus. Jam
,

acerbitas metus etiam per somnia immissi, ut Hippocrates in libro

de Virginum morbis
:

ita scripserit

de allo-

ver quod ad alios Dei cuitores Jobo non absimiles


auinei
,

nitisettimoribus

Exhisadeforliterpaverehomines,

compertum

est cos terriculamenlis

gruvium

ut dlirent,
sis infestos

eldaemones quosdamse videre paient ip~

somniorum
tai!
;

et spectris

deiormibus plerumque infes;

quandoque nocte,quandoque interdi,


et

aJi-

quod

et aiilictis aliis familiare est


:

uti in exilio

quando ver utroque temporc;

ab ejusmodi spectris

suo Pola canit

irmullos se

jam strangulsse
i

et prosiliissc in puleos

Somiiia nie terrent veros imitantia casus,

tanqum meliora sintheee,


excedentia.
Sic
ille.

et

omnem vilae utilitaten';


,

Et

vigilant sensus

in

mea damna met

Quibus non absimilia daemonis


quae vilain

Aut ego Sarmaticas videor vitare


Aut dare captivas

sagittas,

astu odioque immissa Jobo verisimile est


ipsi

in fera vincla nianus.

redderent odiosam
y/v-mv

ila

ul

piae

illa

suspendium

Quippe

niiiil

lam molestum homini

est

qum

pro-

eligeret. Aquila

laqueum, Chaldacus suffocallebrsea


:

pri imaginalione angi et excruciari. Tviannic desa>

lionem

dixit

originalis ver
significat.

vix

propri

malus damion adverss immeriluni Jobum. Charissimorum liliorum orbitatem paticbalur /obus
vieral

slrangulalionem
tis

Quasi dical

Optarem po-

honore et

divitiis spoliatus, et

amicis obsessus ad rui,

nam

srum nissim agrotabat

nulio

non morbi gne-

mortem violenlissimam qum vixam banc miserIta ChrysostomuselPolychronius. Quoa uiicin dixit ossa mea est synecdoche pars pio lolo. Nam
rimam.
,

nre eKcarniicalus, ut vivum cadaver Jobum dixeris


in caiainitate
:

ossa propri nec vilae nec anima;


ctionis capacia sunt.

mult minus

ele

at ille, si

non mutus, saitem

flecli

scius, palientissim stabat adverss hostiles

diaboli

Non

ignoi'abal cert vir sanctissimus

uti

vero

si-

verm poslqum innumeros dolores quibus agitabatur recensuisset de hoc uno unic conqueriimpetus
:

miie est, nalionum prop

omnium sensum de

sus-

pendiosis, quos vulg delestabiles pu tant et infmes.

tur,

Deuni querul

sic

alloquens

Si dixero

Conso;

Nam cm

hros

ille

vivebat

communem

eliam fuisse
celeberrimi

labitur
est, ut

me

tcctidus meus, terrebis

me

per somuia

hoc

opinionem illam pulo,


Euripides in Helena
queos, quibus
turpes
:

quam deinde
[i&TaoioK
,

Glossa inlerlinearis commenlatur, per imagi-

sapidits et scriplores omnis generis ^elebraverunt.


,

iiationes.

Nempe excrucialus Jobus


et

tt veris cruciali-

iy^yx^

sublimes lax. r'i


,

bus

qui impatientiam extorquent


;

patientissimo
fali-

homines suspendunlur, vocat

y-

ova ?.

<juoque
gatur
,

tamen usque eo ab imaginalione su

im

et in servis id censeri ^uc^ps^sc


lethi

indeco-

ut

maxime de imaginatione conqueratur


tulit sic
,

su.

rum. Informe genus

dicunt Lalini, alque praepo-

Qui

lot

vera maia loleraulissimc

horret timo-

sterum

et,

ul nolatServius

induodecimum
,

.-Eneidos,

rs quos palitur
et insipienli

non

in prudenli vigili

sed in fatuo
tanla

Pontifical ibus libris

caulum fuerat

ut qui de laqueo

somno? Quid
suppetunt

ultra

jam timeat qui

vilam

finisset, insepultus abjicerelur;

quod ea mors

palilur?Fer exhausla cslpharelrainfernalis

sacvitiae,

esset infamissima.

nec ullra

sagitta;

dmoni ad Jobum
,

ferien-

Mystic autem

viri sancli

genus quoddam honort!

dum;

et sic

horrescit ad timors

quos

fertilis

som-

suspendii repererunt, unde gloriam et sempiiernum

niorum imaginatio

reprscsenlat. Itanc Jobus patien-

nominis decus, non infamiam consequantur. Praeit


ergo Job exemplo suo, et laqueum non cels neclit

tke miracuum perhorret


in

metu

quem imaginatur

sonnis? phantasi timoris sicvexalur, excruciaut quasi calamitate oppressus sus-

arbore aut

infelici trabe,
,

sed ab amore et potentissimi


in

tur, exacerbalur,

Numinis charitate

qu

sublime

altollilur

Elegit

pendiuin et mortem eligal, etdicat?

Vers. 15.

suspendium anima mea. Quod generosi animi proposi-

Quam ou rem

elegit suspendium
,

tum
i

sic illustrt
:

Gregorius Magnus

lib.

8 Moralium,

anima mea et mortem ossa mea. Id est


et

crudelem

cap. 14

Sancti viri suspendium cligur.t, quia nimi-

infamem mortem prasoplarem qum imaginalionis


patialur

rm

desideria terrena deserentes ad alta


:

animumatnobile su-

mea calamitatem. Hinc ergo metiendum est, qum

tollunt

toti scilicet in

Dei providentiam et crucem

malum ab imaginalione su cm Jobus tt tantisque acerbissimis


grave

homo

Cbrisli ac desiderium bcalitudinis defixi.

aerumnis exagi-

spendii gnus,

quo non corpus

vii spoliatur, ed

751

IN
vini vitalein capii.
,

LIBRUM JOB
li-

752
:

anima
bra

Laqueus

ille

honoratus

ginlareddunt
(aktw -Toa-a

*yp ei; riv

aiva

v]<70|j.at
:

tva|/.axpG6u-

est

pondus aulem quod sustinet pondus san-

i.r,' iy.xj-

xev;

^p

u.ou [itb

Non enim
:

cluarii, et sanctilas pretiosa,

qu terram
,

et

omnia
animus

sempilernum vivam,

ut longanimiter ayant

discede

mundi bona deprimit. Hic pendens


libidinis
:

et sublimis

me;

varia est

enim
:

vila

mea Symmaclius
:

Ou

p.*ran':

ridet profect morlaliuin inanes curas


tiie,

sordes avari-

ti a ijj.spai (tau

Quoiiiam vanitus sunt dies mei

alius

luptates

cnum, conviviorum luxum, futiles vounus Deus instar illi omnium est, mentis
,

Interpres
dies mei.

Atu.o -yp ai

%spai
dicil

p.oy

Vapor enim sunt

Quod autem

desperavi nequaquam de

cura, fons liquidae voluptatis, ltitiarum apotheca,

beatitudine, sed de vit et sanilale naluraliler recuperabili intelligendum est


ei
:

gemmeus thsaurus delicise cordis infinit. Cur non igitur Jobum imitemur anteEvangeliumChristianum, anie Messiam fidelem ante apertum Olympum dignum clo? Cur potis non sequamur Filium Dei, ut
,

quapropter

Deum

rogat ul

parcat; id est, ne lantoper ipsum cruciet, vel ul


ei vires

supernaturaliler

addal, et vilain reddal. Nihi.


;

enim, inquit, sunt dies mei

id est brevissiini et paucis-

sublimes terra vivamus, sublimes moriamur ? Hoc


est

simi, scilicet posl (juos nullus erit in

me

locus misericecinit

nimirm sanctum

esse.

Unde

in arcanis propheta-

cordi
Psal.
erunt.

tua.
:

Hoc

est

nimirm quod David

rum
i <

aquila (ut nott S. Basilius in Psal. 28) dicitur

89, 5

Quai pro nihilo habentur eorum anni

sancta,

&

to pmtpoTCopov,

qud sublimis

volitet, et

De

fug humanaj vii et brevilale loquitur; et

terra longissimo intervallo sit disjuncla.

Anima

verba ad clarioiem intebigentiain in hune


anni erunt ea

modum
:

or-

igitur sancta instar aquila? in

clo tabler suspensa


et

dinanda sun, ut aniniadveitit Genebrardus

Eorum

omnia
canil
:

calcat,

de omnibus triumphat,

triumphans

qu pro

nihilo

habentur

Septuaginta di-

Elegit suspendium anima mea, et


id

mortem ossa
est

cunt uno verbo ^</u$evwu,aTfx4 vanitates, sive nihilum


anni eorum erunt. Sed vim

mea ; implens etiam


prsescriptum
:

quod per Oseam prophetam


populus

Grac

dielionis Lalina

vox

Pendebit
,

meus

ad reditum

una nequit cxplere

itaque periphrasi ambituque ver-

meum , Oseae 11
additum
:

et quod

Guerrico

in Allegoria est

borum

noster estusus Interpres; et virierudili ad

rem

Pulchr omnin et propri pendebit tan-

melis exprimendam vocabula nova excogitant. Tertullianus diceret nullificamina


:

qum

inter

clum

et terram, ut licet
velit

adhuc appreextremis ar-

Augustinus Eugubinus
;

hendere clestia non valeat, non


terrena
:

lamen tangere

verlil nihilitudines, extenualiones in nihilum

Delrius
:

et si aliquando tangit,

non

nisi

noster,

nihileitates anni
vita.

eorum erunt. Sensus est

ticulis, idest,

extremis parlibus anim, propter necesnostrse


;

Hominum

est inanilas

quyedam subito volans,


,

et

sitatem corruptionis

cui

servire

cogimur
:

relabens in nihilum est quasi non esset

propter in-

quamdi
liter

vanitati subjicimur.

Ego autem dico

Fide-

credibilem lluxum ei celeritalem. Sed cjusdem sentenlia loci alio


et

exspectat qui sic pendet.

Quamobrem
ist

elegit

hoc

quodam modo

in

Hebraeo concipitur
alia

suspendium anima mea,


rear
in

et in ipso suspendio

ossa mea, ut perseveranter in cruce

mortem pendere meet

pro varietate exposilionum symbola etiam

duo

praeferunt opporluna ad

eamdem rem

illustrandam.
vel

dm

immoriar. Quis non laetabundus

laudans

Quidam enim interprelantur somnium


qud anni
vitse instar

somnum

momento ex hc cruce

pendeat, ut inde seternum


et vit inventor acqui-

somni aut somnii transvolent,

glorise

pondus viclor mortis

rat ? Vide plura de mystic in contemplando suspen-

dignantis esse videtur hic versus qum precantis, et miseriam suam Deo proponentis, ut plaga miligetur.

sione apud Alvarem de Paz tom. 5,


cap. 8.

lib. 5,

partis 2,

Nequaquam ultra jam vivam, HTIN aSivS ab non in seculum vel perptua, vivam, scil. in hoc mundo.
cuique

Vers. 16. VIVAM


:

Desperavi
;

(1)

nequaquam ultra jam

PARCE MIHI

NIH1L ENIM SUNT DIESMEI. SeplUa-

;vum meum non complebo Dpiy hic vum, quod suum est. Vel, in seculum, i. e., quamdi stat liic mundus. Non possum di, mult minus ad finem
:

beatitudine setern (de qu nullus hic (1) scrmo), sedde vit et salute corporis, seu sanitate naturaliter recuperabili. (Tirinus.) 'JlDtfQ plures vertunt aversor , et subaudiunt "n vel "'TU, vilammeam (conf. infra, 9, 21), aut jungunt iis qu&proximsequuntur, hoc sensu : Aversor ut perptua vivant. Verm rcct jam monuerunt Ludov. de

Non de

mundi, vivere. Cm igitur semel sit moriendum, cur non jam moriar, mortemque exoptem? Porr, haec verba cum praacedentibus jungunt aliqui, ut Mercerus Tdet me vit, neque enim perpelub victurus sum, quia vila ha;c temporanea est, non aelerna. Abominor (sub. vitam quod) non in leruum vivam, sive, qud brevi moriturus sim. Alii sic Recuso equidem perp: :

Dieu et Ludov. Cappellus in Arcanopunctat. revelato,


p. 749, esse nostram vocem rei'erendam ad DDO conintabuil, dissolutus est, aleph pro samedi post serto, more Syrorum, apud quos in verbis geminantibus secundam radicalem earum alterulra saep in

mem
et

'ODO Vin, desine, vel cessa, vel dsiste, ailligendo et vexando. Missum me lac; ne meita graviter alllige. Autlevamen concde, aulmor me,
scil.

tua vivere. Parce miui,

tem.

spoiirtiHt

aleph abit, ut supra v. 5 , pro Tfa, Isa.18, 2. Simililerin

DNU'l pro DDD*

lm
sine
sic
:

noli

1NT2,
,v

Deum alloquitur Sine me ergo in pace. Tu tanme perterrefacere, et, mala mea conduplicare me lems mori, nec te adversarium habere. Alii
:

pro D'bS

inl'ra,

nomineD 7N 40,21. Sejungendum igitur TiDNO


:

a proximis, et versus sic capiendus Diffluo, plan contabesco, scilicet dissolutus sum, non perpelub vivant.

(Rosenmuller.)

Hominis Deo derelicli spcimen habes, etsi ad Deum identidem redeat, nec iis accensum prbeat
quae se vis doloris exprimit. Posset verli, dissolutus sum, ut supra v. 5, ut utrobique DNO ponatur pro

PDO,

sicut

1DNQ'

liqufiant, Psal. 58, 8.

Nec tam

in-

Abstine me, sub. spiritum tuum, ulint'ra, 54, 14, Psal. 104, v. 29. Adeo est vita, quia eliam aufert cam ubi vult. Sic inl'ra quousqne non recdes me? i. e., quousque me sines vivere'; Nihil enim sunt dies mei, id est, dies \i[,v meae. Dies mei sunt vaNihil in vit me boni solidi. Heh. nilas, suntipSA vanilas, plusqum vani. Vila mea huila estacvenlus. Significat vit, 1 brevitatem; 2 variam calamitalem, ulEccles. 1, 2. Inanis esl vila mea, (Synopsis.) desine itaque me excruciare.
,
:

7/>3

COMMENTARIUM. CAPUT VU.


verat pris

754

locuni ita vertit

nec consistant. Itaque S. Hieronymus hune Davidis Percutiente te eos utsomnium erunt;
: :

EUM? AUT QUID APPONIS ERG A EUM COR TUUM? Extemianubi similem esse diceret,

Isidorus clarius

Diffluuut relut somnus. Alii volunt

humanam conditionem, dm qu momento


:

vento ac
temporis

Hebraea significare fluctum vel fluxum subito intume-

evanescunt et transeunt

nunc miratur, cur Deus na-

scentem, subito ctiam corruentem hoc est


,

rem quam-

turam hanc fragilem tamque brevi perituram tantoper magnificet,


provideat, et
illique

dam
gilius

in

continuo intrim positam


vanius
:

qu

nihil sit fra-

lam sedul atque accurat

aut

quemadmodm

Oseas celerem

mortem
euntem.

Samari concinn vocat spumam transUnde Genebrardus post Eugubinum ait hune
rgis
:

nunqum ab eo cogitationem avertat. Eamdem benignissimi Dei erga hominem misellum


providentiam demiratur David
,

et

hoc dulci ac

reli-

locuni rect verti potuisse

Bulla eornm anni erunt.

gioso carmin divinam beneficentiam


extollit
:

un cm Jobo

Quod cm ab
dicatur,

illis

doclissimis utriusque linguse viris


est

argumento
:

ex hoc fonte proverbium


vflpTro,

illud

profluxisse

no'[*(poXo h

Homo
est

bulla.

Quod
in

documentum,
tate

ut salutare

hominibus ad animos
,

gyro modestiae continendos

mirum

quanta varie:

purpureus ibidem Cantor illuminet


dixit

hominem

Quid est homo, quod memor es ejus ? Psal. 8, Unde fit, ut tu Dominus universitatis, affluens omni bonorum copia et lelicilate nulliusque egens, homuncioncm lamen vilem et abjectum rem nihili habeas in memori, et benevolenti tu digneris? Quidam Graeci apud S. Chrysostomum ita diclum
5, q. d.
: ,

enim herbae similem esse


arescenti
;

nunc pubescenti, mox

Psalmi locum vertebant


aTo
;

y-oa'

v&pa,

Sti

(j.vi(j.ovs'ut;

cujus vita atque duratio unus diei limitibus


:

Quid

est

ad hominem pertinens , quod


,

ejus re-

includatur

Man

sicut herba transeat, vesper dci-

corderis ? Quasi miretur pius vates


sit in

qud cm

nihil

dt

qualem prudens poeta


Quasi
solstitialis

in

comdia

describit
fui,

homine, nec in
divini

iis

quae

hominem circumstant

herba paulisper

quod

amoris vim excitare possit, ejus lamen

Repente exortus sum, repentinb occidi.

continu Deus meminerit. Sed tam Davidicae


Jobianae mirationis

qum
,

Quale Colchicum est ephemerum,qud matutinocum


lucifero nascitur,

causam

liquidis inlelligemus
:

si

cum meridiano

sole viget,

cum

ve-

consideremus vocem Hebrseam


legitur
:

sic

enim utrobique

spero lucente arescit. Et paul post idem pius vates


adhibet in
ait
:

Quid

est V71JN
si

enos? quod hominem quidem


interpretari velis, obliviscen,

eamdem rem

excogitatum aenigma

cm
ex

significat,

sed propri,
lib.

nostros annos sicut araneas meditari, et confici


variis exponitur
;

tem, ut Eusebius

11 de Prparalione, cap. 4

qud vari
Hebraeo
:

Vatablus

ita vertit

docte animadvertit. In hoc igitur uterque vir divinus


obstupescebat, qud
obliviosus, et de
illo

Annos nostros finimus dicto

citiks.

Quae per,

illius

Deus meminisset, qui esset

opportuna est imago celeriter fluentis

vitse

et effusis

ornando cogitaret, qui deponeret


majestatem sti-

velut habenis ad interitumeontendentis.


est aeris percussio atque sonitus
scit
,
,

Sermo enim
Unde
il-

memoriam

beneficiorum. Quae Jobi ac Davidis admi-

qui deficiendo cre-

ratio viro sapiente ac naturse divinee

et crescendo dficit

evolat et evanescit.
et

mante digna
jectum

est. Etsi

enim hominis anima immorlalis


sit,

verba irwpoWra, alata, scit

eleganter poetarum

et divin fruitionis

capax

corpus tamen ade ab-

princeps appellat. Chaldaeus ver Paraphrasles sic

et sordidis affectionibus
sit,

obnoxium

gerit

ut

lam sententiam

illustrt

Consumpsimus

dies vil no-

mirandum

Deum

de corpore quoque ipso deco-

str tanqum vaporem oris in liieme. Vapor oris est


halilus, qui

rando, exornando, prosperando curam gerere, nulcalamilosus ille vermis, Psal. 8, 5, et 144, v. 5. Quia, vel quod magnificas eum? Quod tanti facias? qud eum evehis super creaturas reliquas? Ut eum tant cura digneris? Plerique hune versum in bonum accipiunt ut sit deploratio humanse miseriae, simulet inexhaustae bonitatis divin admiratio, q. d. Cm mortales tt beneficiis affeceris, cur me miserum tor:

ob frigidum aerem

fit

crassior, et
illi

mox

te-

nuaturet vanescit. Quid


longioris candidat!, qui

igitur lue

mihi dicent

vitse

non solm montes sibi aureos,

verm
animo

et aurea vit
,

fila

qum

longissima et

felicis-

sima pollicentur
in

qui excubant

omni mente atque

exquirendis arripiendisque rationibus, quiet quae falli aut vitari

bus diutis miseri esse possint, nequeat


,

ques? Vide

mortem

effugiant.

An

est

opus ut Jacobo

Apostolo leslimonium mutuer ad illam

nimim vit

infra, v. 19. Alii in malumsumunt, q. d. Compara lenuitatem hominis cum assiduis tuis probationibus. An tam magni facis eum, ut quasi libi componas, et aequo pne marte cum eo, tanqum justo
:

amantium falsam
cujus
est
illa

et

inanemopinionemconvellendam?
:

est prclara Ecclesi prodita monitio


vita vestra?

Qu
apud

enim
4,

Vapor

est

admodicum

parens,
,

Jac.

14; sumpsisse videtur Regio vate

quem
lis

est cleste illud

oraculum

Homo vanitati simiapud S.

hoste, decertes? Qui sensus institutio aptior. Vari 1 Cur ita hominem exlollis ut auctores inlelligunt poslea eum dejicias, etc? Sed hune sensum sequentia respuunt. 2 Se conferl cum aliis hominibus, quos Deus variis beneficiis prosequilur, dm ipse solus affligatur. Sed neque hoc placet. 3 Significat igitur se
:

factus est, Psal. 143,4. Graecus interpres

Chrysostomum

legit -ru/o, vapori similis est.

Tu

te

forte aliquid esse

magnum
,

putabas, vapor es, inanis-

sima atque levissima res

et

rens, et, ut gravissimus aiebat Nazianzenusin su


ditatione di versatus, oWp, volans somnium.

quidem ad modicum pamequia magnificas


l

Deus dignari debeat quem etiam seque contemptiorem esse qum ut debeat Deus adversm se man uni extendere, quippe qui vermis sit, cm Deus sit omnipotens; debere itaque Deum se manum suam et cruciatus hos averlere. Has impatientiae voces dolor expressit , etsi ints patiens fuerit. Mirum ubique spcimen conflicts carnis
non
tanti esse, ut se
aflligat,

et spirits.

Vers. 17.

Quid est homo

(1),

(1) XtTON, mortalis, miseri sic dictus. Miser et

Quid apponis erga eum cor tuum? id est, eum ejusque res curas? Apponere cor, idem quod Latinis animum applicare aut appellere ad aliquid. (Synopsis.)

755

IN L1BIUJM
officium praetermittere. Et hsec

JOB
sed ex virtutibus construitur
,

75C
nec terra,

lumque benefaciendi

lapidibtis,

plan Dei cura per se mirabilis visa est Jobo mirabilior, ubi se in sterquilinio

sed clesli charitate tegitur


potest exstruere
;

quisque in suo corde

marccnlem, foetidum, ino-

Deus impensas abund suppeditat


ad

peni, derelictutt circunispexit,

inducere par

est, q. d.

quem sic loquenlem Quorsm sapientissim Deus

aedificationera adjuvat,

laborem animal,
,

et

non

oxpectai perfectione
iili

doms

si

aliquid semifactura
,

lioniinem evehis ad temporalem gloriam, qui lam cilo

offeratur
in

si

aliquod tuguriolum concedalur

sta-

extinguilur?
firma,

Qua-nam

res mortalis

homo

est,

qum
cumumutahono-

lira

eo

cum

gaudio habitare festinat. Abjiciamus

qum

conslans, ut in eo bonis mullis


fragilis et

ergo moras, relinquamus excusationes, conieinnamus


nostrae socordiae
et
oliosilalis

lando operam ponas? Profect tam


tioni

praetextus

et

hanc

obnoxius

est, ut frustra valere, forlunari,

domum Deo

in

corde nostro dificemus

jaciamus
ill

rari vidcalur,

qui

vestigio

in

morbum, inopiam
at

(Minium humilitatis prol'undae fundamenta, super


virtulum parietes construamus
,

infamiamque prolabitur.
Hsec de temporali divinae magnificenliae opre
si
:

quas amoris Dei et

proximi tectum operial


lionis
,

non
,

desit in e allare ora,

eximia divinai gratiae opra sempiternamque beati-

nilor confessionis

sacrilicium affeclionis

et

tudinem, ad quam

homo

clesti ope provehilur, ocu-

thymiama sanctorum desideriorum semper


Sic et nos magniiicabimur
sterquiliriiO

redoleat.
,

los attollamus, porr admirationis ratio vires acquiret

templum Dei
in

lacli

et

ex

immensas. Quid enim slupore dignius qum hominem


mortalitali servientem Cliristi

imperfectionum
et

domum
in

sanciilalis

beneficio

cno,

in

conversi;
sanctis

Deus

glorificabilur

nobis,

qui in

quo jacet squalidus,


Ule ver dicendi

et su ipsius laedlo fatigatus,

ad

suis
sibi

gloriosus

apparet, et
lia

ex eorum vit

immorlalisvitaegaudia etamplissimos bonoresextolli?

niagnam
Paz tom.

gloriam decerpit.

noster Alvarez de

modus Apponis erga irrt cor twim, plan suavissimus est, cmDcicor cum hominis corde
:

1, lib.

Vers. 18.
proeas illum.
quia
alios

4, partis 2, cap. 15.


Visitas

eum mluculo
Deus
visitare
,

et subito
localiter

conjunclum repraesentet, quasi Dei cor ex illconjunctione auteonnexione caperet voluptalem. Quae tan-

(1) Dicilur

non

immensus

est et immutabilis

sed eflicienter
;

dem excellentior hominis qum ut Deum in seipso


donis quidem
cap. 1G

magnificatio esse polest,


gestet, et

atque alios effectus circa homines exercendo


,

non solm ejus

et quia aliquando bnficia

aliquando supplicia opevisilandi


in

dona, sed ipsius etiam majeslatem in se recondal.


dixit S.

De

ratur, inde

fit

ut

verbum

Scripluris

Grcgorius

lib.

S Moralium,

(am in bonam qum in malam partem usurpetur,


in

Hominem Deus

magnificat, quia largilate

malam quidem partem


punit,
flagellt, aut

accipitur
ulciscitur
, ;

quando damet sic

ralionis dilat, infusione gratiae visitt,

honore colmagnifica-

nt,

dicilur

lalaevirtulisexaltat.il Si bis donis


tur,

homo

visitare

homines quos punit

et

quandoque causa
,

quanta majori glori


in

et

splendore

afficilur,

cm

exprimitur propter

quam

castigat et punit

ut

cm

datorem donorum
et

inlimo cordis sedentem aspicit


agnoscit?

dicilur visitare peccata aut super peccala seu super


idola.

suum habitatorem
Considra
igitur
,

Et aliquando explicatur flagellum

in

plag,

qum

ardenter Deus

perfectos

virg, egestate, et his similibus,

quibus casligat.
,

amet

siquidem eos in tantam dignilatem et gloriam


ut

Sunt hujusmodi mulla teslimonia


aut

quibus

unum
;

exaltt,

domus
,

Dei et cli sint, in quibus ipse

alterum producam.
,

Isaiae

26, li:

Visitnsli, et

Deus habitat
Sicut nulla

et

gloriam sus majeslatis oslenlat.


gloriosa

contrivisti eos

et perdidisti

omiiem memoriam eorum

domus qu
ei in

Domino

fuit

ac ea

Num.
A, 22

14, 18
:

Visitas peccata

patrum

in (ilios

Thren.
Psal.
et in in

quam Salomon

are

Ornam

Jebusaji aedificavit

Visitabit iniquitatem
:

luam

filia

Edom;
eorum
,

quae structura pulcuritudine, diviliarum copia, vaso-

88

35

Visitabo in virg

iniquitates
:

rum
renli

pretiosorum

et
,

ulensilium mulliludine

sa-

verberibus peccata

eorum

Jerem. 27

In gladio et

crificiorum jugitate

et

ministrorum cultu ac reve-

fam
21
:

et in peste visitabo

snper gentem illam; Jerem.

omnes

basilicas
,

regum

et

templa

numinum
domus
,

Visitabo super sculptilia Babylonis. His


visitatio

omnibus

falsorum excelluit

ita
,

nulla est spiritualis

modis exprimitur haec


et

qua; est ad

pnam

aut ae<ju magnifiea

aut acqu gloriosa

Deo

ac est

punitionem. In

bonam ver partem

dicilur visitare.

anima
in

viri sancti al que perfeeti,

cujus structura usque

quando

utitur misericordi

consolando, liberando,

clum
,

assurgil, cujus opes rex lerrenus

non

diri-

pit

cujus vasa non sanguinein laurorum aut hircoChi'isli

rum.sed saiiguinem
sacriiieia

agni immaculali

stisci-

piunt, cujus holocaustapinguiaetaidcntiumaffecluum

nunquni cessant,

in

qu non reverentia

exterior solm sicut in

lemplis materialibus, sed

Etvisitsli eum, nempe conservalione et (1) Ileb. providenti tu. Visitas, nempe in bonura, ut P.uth 1, 6. Tt bcnefciis eum cumulas; hsec visik. in graTam tifie; est et visitatio irae; ita explicari potcsl saep castigas, ut quasi singulis diluculis illi nova a exspeclanda calamitas, Psal. 73, 14. Ulraque conjungi potest, ne generalis cura restringatur.
; :

internus cullns, et
belur.

ille

maxinio umore profo"!::s pvhi-

Dn.ucuLo, nempe quovis, nnp^S, ad rHatmtina,


vel, in malutinis,

Domus

nempe

sing/tl/s,

h,

e,

quolidi.

illa

magnilica solm in monte Moria


;

ad gloriam et honorera divinum exslrucla est


Judaeis cauluni cral, ne alio loco
ficiis

et

templum pro

sacri-

Sed malutini lemporis meminit, ulpole ad resgereiidas aplissirai; et quia id man fieri dicilur qod diligenler sedulque fit; et qud pastores man oves
suas recenseant. Et suitno, D'yaT), ad, vel per
,

et holoeauslis

acililicarent.

Ad domum
,

islam

vel in

momenta.

Dei

quae in vilae perfectione consistit

et

non ex

(Synopsis.)

757

COMMENTARIUM. CAPU VIL


,

758
et perfice

defendendo
quod
item
:

benefaciendo juxta

illud

Audierunt
4, 31
;

vineam istam
tua
;

eam quam
,

plantavit dextera

visilsset

Dominus
terram,

filios

Isral,

Exod.

et super filium

Iwminis

quem

confirmsti

tibi.

Visitsti
:

et inebristi

eam. Psal. 64,

Ubi per vineam saneti Paires lam Ecclesiam

qum

20. Et

Ponamvisitationem tuant pncem, Isai 60, 17.


dicitur

unamquamque animam sanclam


enim planlata
opus
est dexler seu

intelligunt; utraque

Hincquando Dominus veniet judicare orbem


visitans
,

omnipotenti Altis-

et actus

ejus visilalio

quia tune et malos

simi, (juem pius vates deprecalur ut


in

clo respiciat

puniel, et bonis

mercedem
et
,

Iribuet; quare Pelrus


,

manuum suarum
eam bnigne

et visilel

vineam ad hune
tueatur,

rogat, ut nos exaltet in die


Peculiari

visitalioitis

1 Pet.

5, 12.

linem, ut

dirigat, gubernet,

autem

prcipuo quodam modo dicitur

dei'endal, cl undique reddat perfectam, quia solius

Deus nos

visitasse

quando carne assumpl


;

in

mun-

Dei per'ecla sunl opra

qui id quod ccepit


haec

bonum
autem

dum

ad nos liberandos advenit

de qu visilatione
visitavit
;

opus

ipse
,

perlicil

alque consummat.;
visitt, et

Zacharias apud

Lucam

canjt

Quia
1
,

et fecit

prstat

dm vineam suam
Quod autem
quem

benigno eam
filium

redemptionem plebis su, Luc.


vit

48

Item

Visita-

oculo intuetur.
Iwminis,

addit

Et super

nos Oriens ex alto.

confirmsti ttbi , duplicem habet senvisitttir",


,

Hoc
in

loco

autem verbum
,

visitas licet aliqui illud

sum. Quorum prior refertur ad eum qui


qui vocalur
filius

malum
,

accipiant

prstat tamen

cum Pincd
et

et

hominis

seu

filius

Adam

quasi

Sanclio

et

ex antiquioribus S. Gregorio
accipere
,

Olympio-

reprsenlandoejusinfirmilalem et indigentiam, quani


habet
visita tionis
,

doro

in

bonam parlem
et subito, id est,

q. d

Visitas

eum

Dei, qu in bono ad ipsius gloriam

consolando, beando, diluculb, id


tissim
;

est, cit, et diligen-

confirmelur

ut in vase fragili magis divina virlus

mox

probas illum tentando


:

resplendeat. Poslerior ver referlur ad Messiam, seu

et aflligendo. Septuaginta ejus facis usque id est


,

reddunt

Num

visitationem

Christum Dominum qui seipsum semper Filium ho,

man?

et in requie judicabis
,

eum?

minis appellat
aeterno in

quem Deus

iirmissimo consilio suo


fir-

tot vit

eum

exercebis

et veluti bello len,

mundum

mittere decreverat, ut esset

tabis

cim vita nostra

sit militia

ac in morte qua>

mamentum,
igitur

salus, vita et proleclio

hominum.

Petit

slionem de

illo institues, et
,

severam exiges rationem?

Prophet, ut Deus ad Christi mrita respiciens,


visitare dignetur

Ex quo
esse

qum vigilantes* et attentos nos semper oporteat, cm omni temporis momenlo


intelligitur

vineam suam

atque perficere. Cui


:

interpretationi favet Chaldaica Paraphrasis ita vertens

Deus nobiscum pugnet atque contendal. Est enim


Deus tanqum magister solertissimus
dat operam
,

Et super regem Messiam, quem confirmsti


est, cujus
et

tibi,

id

qui lotos dies


,

regnum

voluisti

coram

te esse slabilitum

ut nos in officio contineal


flagellis vel alla

et

ad veram

firmum.

Regnum autem
stabilitos.

Messiae sunt jusli, in qui-

pietaiem vel

quvis ralione informel.


,

bus ipse rgnt, quos divino beneficio visitalionis in

Quocumque enim modo fiai ad hujusmodi pugnam spectat. Hanc disciplina? rationem optim describit lsaias dicens cap. 50, 4 Dominus erigit man , ma,
:

bono cupit esse


Vers.
19.

Usquequ non parcis mihi

nec

DIMITTIS ME, UT GLUTIAM SALIVAM

MEAM (1)?

QuCritUl"

n erigit mihi aurem

ut

audiam quasi Magistrum,


,

Dominus Deus aperuit mihi aurem

ego autem non

contradico, retrorsm non abii. Corpus


cutienlibus
,

meum
:

dedi per-

vissimum quidem

et

gnas meas vellentibus

faciem

meam
me.

(i)Sativam nonsinere alicui deglutire notare ne brealicui concedererespirandi spalium, A. Schultens confirmavit simili prorss Arabum for:

non averti ab increpantibus

et conspuenlibus

in

mula proverbiali vant meum, quod

''pi

"OVbsN

deglutire

me

fac sali:

Quod

si

bc ralione Filium suum unigenitum

inlinil
ali via

sapienti

prdilum erudivit

quid (malum

!)

nos doceri posse arbitramur? Cavendum san maxi-

Arabici philologi ita exponunt Concde mihi tantm morce et spatii , quo eam glutire possim. Similis formula infra, 9, 18. Cseterm ha;c inde v. 17 sunt qui ita intelligant Cur ita hominem magnificas extollis et evehis ut poslea eum
ipsi
,
: ,

me

est,

ne

ita

rudes et vecordes simus, ut lantoDei


niliil

sludio et assidu sollicitudine

prolciamus

quin

polis satagendum est, ut divin visilatione emendali


et probati,

dejieias, dprimas et aligas, uli nunc me, ne spatium quidem salivam absorbendi concedens? Alii volunt Jobum conditionem suam cteris hominibus comparare, qud qum homines variis et quamplurimis

bsti cor
et

meum,

non

est

cum Regio prophet dicere possimus Proet visitsti nocte ; ign me examinsli, inventa in me iniquitas. Ubi nolanda est
:

dislinctio

verborum istorum probsti,


,

visitsti
:

exa-

minsti

quae sic

explicat D.

Thomas

Probat

inquit, Deus,

cm
;

dijudicat, an habeat quis cordis

rectitudinem

visitt

juvando et corrigendo
>

exatri-

<

mint utrm habeat firmitatem.

Ign autem

Julationis justus examinalur, quia per'ecla virlus in

adversitate cognoscitur.

Pon
,

divina omnis visitatio


scilicet

ad duo potissimm ordinalur

ad animam
,

sanctam ad culmen perfectionis adducendam


eodemstabiliendam,
insinut
,

et in

id

quod vates Regius haud obscure


:

dm

sic oral

Domine Deus vtrtulum,

visita

donis, dolibus et beneficiis prosequi et evornare soleat Deus, etiam singulis pen momentis eorum negotia procurans, et res eorum iavore suo augens et prosperans ipse solus affligalur lam graviter secum miserrim agalur, sit omnium long iniquissima conditio sua cui ne refrigerii quidem ullus delur et respirandi locus. Verm simplex et germanus sensus hujus loci est qualis illius, quod dicit Psaltes 8, 5 Quid eut homo, quod memineris ejus , et filius IwQuid minis , quod visites eum ? Item Ps. 144 3 homo est , ut eum agnoscas? homine natus, ut de eo cogites ? ejus rationem habeas ? Sed hoc inlerest qud in laudem Dei et gratias ei agendi causa apert dixerunt illi poetae, Jobus autem hoc consilio, ut ostendat abjectiorem et conlempliorem se esse, qum ut debeat Deus adversm se manum suam extendere; debere igilur Deum se manum suam et hos lantos cruciatus avertere, indignum se, quem vel euquolidi,
,

, , ,

759

IN

LIBRUM JOB
infirmilas,

76o
duna

Job

Deum

prseter

morem suum

nimis rigide ac

ver

deglutitur,

contemplatioms
atque
iliius

sever secum agere, nihil impunilum relinquere,

graliaeque divinai suavitas

designatur:

ncc

imbecillilati parcere aut indulgere

sed nullum

quidem

sentenliai S.
lib.

Augustinum

in Psal.

53, hujus

suppliciis

et aflictionibus

modum

statuere, neque

ver Gregorium

8 Moral., cap. 18, idoneum


saliva

ullas in tantis doloribus inducias

concedere, quibus

auclorem habes. Nec immerii


comparatur. Sicut enim
saliva
,

cum

Dei grali
in os

fatiscentem aninium aliquantulm relevare, ut vel


niodico salivse
cillare

ex canile

des-

humore

fauces aridas rigare ac refo-

cendes
titur
;

vel sputo projicitur

vel in

venlrem dmit-

suo solatio possit.

ita

quoque Dei

gratia

quae Christo capite


vel

Mullis hic saliva movetur, ut quaerant, cur Job


peculiariter salivam glutiendi pelierit facultalem.

nostro in

animam

derivatur

per peccalum quasi


deglulilur,

Ad

expuitur et prit, vel spirilaliler

seu

quam quaestionem diversimod respondent interprtes. Ac primo quidern aliqui cm S. Hieronymo et


Bed hoc ad
rcuva'"^*
,

mentis sinu excipitur

et

animai vigorem suppeditat.

Quia

igitur

dm

in

hc carne peccati vivimus saliva


eflluit
,

seu anginam referunt, quae

gratiae

per peccalum facile nobis


,

jure merilo

i'auces ejus obstruebat

,*nec quidquam ex ore ad sto-

Job dimilti postulat

ut glutiat banc gratiae salivam

machum
babilis,

transglutiri sinebat. Quai ratio salis est prolicet

qu

in

aeternum vivat.

non omnin certa, cm incertum


laborrit.

sit

Vers. 20.

Peccavi,

quid faciam tibi, Cusros


TIBI,
,

utrm angin

Hoc sallem
solet

constat

Jobum

HOM1NUM? QUARE POSUISTI ME CONTRAUIUM


sum mihimetipsi gravis?
(1) (1)

ET FACTUS
peccave-

gravissimis animi angustiis et corporis doloribus fuisse

Esto

inquit

discruciatum, quibus
existere
,

maxima

faucium ariditas

quae caeteris tormentis


accidit
;

omnibus molestior
aigri et

plermque
iniseri

de qu primari passim
,

gravissim conqueri consueverunt

quemad-

modm

ipsemet Christus inter acerbissimos crucis


siti

dolores sol
fuisse legitur.

seu faucium ariditale

conquestus

Secundo,

alii

tribuunt hoc virium imbecillitati, quae


lit,

morituris solet esse familiaris, qu

ut

cm

sali-

vam habeant
cientem

in ore

plurimam

eam tamen ob

deli-

naturam deglutire non possint.


est
,

Sed hoc

neque perpetuum
ctus, ut

neque lune Job


querelarum

sic erat affe-

extremum
alii

ageret spiritum.
in
et

Tertio,

hoc

gemiluum nunrejiciunl
,

qum interruptam continuationem


nullum respirandi aut
relinquerent. Ut
potest
,

quae

salivae

trajiciendae

spalium

sic

etiam nec loqui

enim simul sorbere et aut gemere


,

flare
,

nemo
,

et salivam

Bimul glutire.

Verm

hsec ratio

non

satisfacit

cm

gemilus ejus non tam assidui aut continenles fuerint

Versio Valablina hoc modo Peccavi, quomodb me geram erga te, si Iwminis facta obsercare velis? ut dicatur cuslos hominum quia diligens observalor omnium humanorum actuum. Juxta quem sensum simile hoc est illi Si iniquitates observuveris, quis sustinebit ? Psal. 129. Et consonat illud ejusdem Job c. 14 Tu quidem gressus meos dinnmcrsti ; sed parce peccutis meis. Et similia sunt c. 15 et 51. Porr quod addit Quare me posuisti contrarinm tibi? et foetus sum mihimetipsi gravis ? similia sunt cap. 6 Sagitl Domini in me sunt, et c. 16 Posuit me quasi in siqnum, et nihil aliud sunt qum querimoniae ob suam gfavem calamitatem. Quare posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihimetipsi gravis? Haec non expostulans Job dicit sed deplorans legem membrorum, hoc est, originalis culpae concupiscentiam ; de qu et Apostolus Rom. 7 Video aliam legem in membris meis, etc. Infelix ego homo , quis me liberabit de corpore mortis hujus ? Ex quibus quoque locis patet peccalum originale non tanlm esse carentiam justili originalis, sed insuper concupiscentiam pravam propter quam et mox eru(Eslius.) bescebat Adam, Genesis 3. Peccavi , ut amici objiciunt, libens agnosco. Sed, Custos hominum , qui singulari providenti invigilas non perdendis, sed custodiendis hominibus , quid fa:

quomins aliquando dormire


et prolixam ac difficilem

cibum sumere
,

aliisque

ciam

tibi? id est,

quo modo

tibi

satisfaciam juste ac
licet inlinitas

plen pro admissis peccatis?

Nam

de

me

naturae necessitatibus satisfacere potuerit

quin im

cum

amicis disputationem

pnas sumeres, tamen iis omnibus in rigore juslitia* tibi nunqum fieret satis, nisi accdt infinita lua clementia, qu mihi (inluilu meritorum Messiae) ignoscas. Hc enim ut in omni merito, sic et in omni sa(Tirinus.) tisfactione intervenial necesse est. NViaS "hv TVTMi] , Adeb ut sitn super me in omis
i.

instituent
jeetione

quod sine

salivai

ac quidem frequenti tra-

fieri

haudquaqum

potuit.

Quarto, denique Pineda etSanctiusnoster agnoscunt


hic proverbialem loquendi

modum cum
,

hyperbole
,

e., ita

ut prse plagarum tuarum et ulcerum copia,

conjunctum. Conqueritur enim

ut

mox dicebam

quibus undiquescatet etftet corpus meum,sim mihi ipse oneri, molestus, ut prorss vitai me laideat. Pro
'Sy olim in codd. quibusdam extitisse "ylV cognoscilur, cmexGraec Alexandrinversione, quae ita sonal: Etal Sk im aot <popxov , tm ex eo quod Masorelhae

Job

durum illud examen et probationem aggressus est, nunqum sibi pepercisse, id efat nunqum parc aut remiss manu in ipso discruciando usum fuisse illam autem conlenlionem
,

Deum

ex quo

i.

continuationemque plagarum proverbiali forma dganter exprimit, qu significat se usque ade conlinenler ac

hune locum accensent octodecim illis D'ISlD ]1pn e. emendatis scribis, quod in illis viderelur aliquid conlineri indignum divin majeslate. Loca re,
,

vehementer urgeri, ut neque respirare

hceat, neque levissimum

quoque natura; opus obire


,

quale, v. g.

sit

salivam deglutire

aut sputa jacere

qui videtur maxime genuinusac verus hujus loci sensus.

et exposita reperies in Cappelli dit. S. 444, d. Vogel. Scharfcnb. lll igilur adscil leCur adeb sum tibi gendi ratione , sensus foret hic oneri, molestus, gravis, quia tanloper me crucias? Sed receplam lectionem, praeterAlexandrinum,e\|)iimunt veteresomnes; neque invenit de Rossi, utexpies-

censita
p.

Mystic per salivam quandoquidem


rel;

ex ore deflu

sis

non

tanti se esse, ut se

Deus dignari debeat,


(Kosenmuller.)

quem

etiam

affligat, et plagis aflicial.

verbis notavit, "pSv in codice ullo. (Rosenmuller.) Masoritae primum scriptum Sum tibi oneri, ut Deo indignum , sic correxerunt Mihi sum oneri. (Mercerus.) Qud si quis ex his correctionibus argutetur cor: :

761
riiti,

COMMENTARIUM. CAPUT
ut amici objiciunt
licet
;

Vil.

762
,

tamen quomod tibi, qui Deus

ctioni.bus et

mutationibus

quibus post lapsum


;

homo
et la-

es, satisfaciam?

enim

infinitas

de
,

me pnas
quia Deus

miser obnoxius, Deo sibique conlrarius evasit

sumpseris

lamen

me nunqum

satis

lem

dicitur posuisse

Deus
:

quia peccantem

hominem

meus es,
ti

liabebis, nisi

mibi precanti pro tu clemen-

justiti originali privavit


ista contrarietas

ex qu prfvalione necessari
,

ignoscas; haecenim in

omni merito
est

et satisfactione
:

interveniat necesse est. Septuaginta vertunt


YjAapTcv, -i JuvT,aou.ai ito^ai; id
<
:

E -y

Si ego peccavi
:

quae est omnium molesliarum nostrarum causa. Unde merit subdit Et factls sum mihimetipsi grwis. Hic nimirm

nala est

quid potero facere

Quasi nesciat an peccrit


facit.
:

effectus est et

merces contrarietatis adverss Deum.


voluerit pulvis

quod ad juslitiam Jobi apprim

Pro verbis au&7<rraf/.evo; rv

Extollat se

quantum

humanus, Deique
i

tem
vov
si

illis

custos

hominum, reddunt
<

se in
gnet,

omnibus ostendatadversarium,

11

acriter repu-

tv vptiivwv.
:

Qui

scis

mentem hominum.

Ac
j

non Deo, sed


et illaasa

sibi gravis erit, ipse

gravissimum

Qui ut perspicax speculator ben nsti corda hominum. Quasi miratur vir sanclus qud Deus
dicerent
illius

onus telorum se jactorum reportabit. Integra enim

manet
j '

Dei gloria inter blaspbemanlium inju-

observet peccala

et

non potis statim solvat

rias

inter contumelias et

hominum

opprobria

post

sed unde hoc miratur? Plan ex eo quod jam suggesserat, dicens


:

quae omnia solus peccator sibi, non Dei majestati ap-

Peccavi, quid fuciam

tibi,

custos hoj

paret attulisse
est illud S.
j

nocumentum. Aureum plan dictum


lib. 1

mimm?
corm

Hoc

est, peccavi, et

peccatum
,

meum

pono

Augustini

Confessionum cap. 12,

eo qui custos est

hominum
;

qui apprim novit


j

justissimam Numinis providenliam in


lentis
t

clum

extol-

omnes homines qui dbet vcl ex ofticio custodis ad omnes homines respicere, illorumque errores scire. Qud si omnes sciunlur peccatores, cur, qui peccatum fateor, non statim recipio peccati curaquid faciant

Jussisli,

Domine,

et sic est; ut
sit.
*

animus omnis

inordinatus sua sibi

pna

Eleganter quoque

Tollenarius nosler in Speculo'Vanitatis Ecclesiastica


cap. 5, sect. 1, in prima Pros Exegesi,

qum

sibi:

lionem?

lia

apud Cyrillum Alcxandrinum


:

in Apologi

metipsi animus
!

humanus

gravis
,

sit

ostendit, dicens
,

ad Thcodosium se explical Job


t

Elenim

si ficri

polest

Theatrum hujus
constitue,

universitatis

si

placet

ante oculos
,

ut nullo pacto

mens liumana prvaricelur,


:

inquirat

hominesque pugnanlibus

inter se sludiis
:

<

exaetissim judex, obsignet iniquilales

si

ver plu-

nec semper iisdem distraclos intuere


fastidio sui languentes

invenies alios
;

rinim impingimus omnes, et prorss inculpabilem


|

ad nova suspirare solatia

alios
ti-

esse

ipsi soli
iis

competit, deliclorum oblivionem lar|

ad speciosam professionem alligatos, et sub ingenli


tulo laborantes,
j

giatur

qui imbecilles esse consueverunt.


,

Ubi
;

hoc agere, ut jugum excutiant

et sibi

enim peccator dolet


juvat,

ubi pnitentiam agit

maxime
!

vacent
(ut
id
|

alios assidu

mutatione proposili fluctuantes

qud non

l'uerit in

peccando solus

sed potis

unus pluribus

extiterit.

Peccantium enim mullilu,

vidu muliercula; ad defunctos soient maritos) ad suspirare quod reliquerunt. Adjice illos, qui (ut
Seneca de Tranquillitate animi cap.
diflicilis

dinem

in

pnilente saepenumer respexil Deus


acceleraret.

ut
[ |

ait

2),

non

aliter,

medelam
tis

Quod ergo Jobus

ait sic

aper'

qum quibus
slatum
\

est

somnus

versant se in

exprimi polest; q.d. :Esto peccator universorum


scelestissimus fuissem,

hominum

pnam

de

me

ade

acerbam sumptam hucusque contemplans, dmentissirne Deus, posses

omneni partem, donec lassiludine quietem inveniant, vitac subinde formando in eoque novissim manent, in quo illos non mutandi odium sed sene; ,

pro tu immense bonitale angorem

ctus ad
i

novandum
,

pigra depi'ehendit. Adjice etiam

lenire

meum
in

et quia sat afllixisti

me,

et quia profect

illos,

quos animi

votorum exitum non invenientis,


,

perspicis, diris
est

me

doloribus torqueri, qui

verendum
:

misera torquet jaclalio


rare
,

culpam aliquam prsecipitem agant decet quippe lenitatem tuam sic punire ut salus peccatone nie
,

dm nec cupidilatibus impenec obsequi possunt. Unde pauialim languens


parm
se explicantis, et inier

'

obrepit cunclalio vitae

rum

qui resipiscere malunt


lot praliis

tuta consistt. Dsiste

desliluta vota torpenlis animi silus. Alios depi'chen-

ergo

quibus
;

me
te

adoriris, ne

me tam
,

po-

das perpetuis amicorum offensionibus et conciliationi-

lener aggrediaris
tibi ferre

nam

mihi contrarium
:

aut

me
llO-

bus alternantes,
sibi

et

non possum. Unde subdit

devinxerant,

modo eos odisse quos arclissim modo eoriim, quos abdicrant, desilib. 8,

QlJARE POSUIST1 ME CONTRARIUM TIBI ? Scilicet Ut

derio contabescere. Sic Alexander, ut,


testatur,

Curlius

slem ducendo et opponendo

tibi,
,

ut ferires

Hebraic

modo

in

Clilum

sibi

charissimm excande;

enim

est
id

MSO1

temiphgahh

in offendiculum. S.

Gre-

scens inter epulas

eumdem

confodit

modo

ejus desi-

gorius

explicat de contrariis animi et corporis affe-

derium non irens

ipse niori voluit. Sic

Andronicus

Imperator, Nicet teste, quos heri complexus intimoesse Judis fontes Hebraicos, facilis est re, scribas id conatos; sed eventus illos l'rustrati est; Masoritse enim clamant id factum ab illis; omnes Judaai sedul observant, et hcratione vindicanl. E autem magis confirmauir auctoritas veritatis

mplos

rum
uno
est)

consiliorum consoites habueral,


:

mox

in

eosdem

atrocissim sa;viebat
die (quod de

quinim videre erat

eumdem

Navarcho Xerxis memoria; prodilum


,

ab

illo

laudari et conviciis proscindi

coronari et

Hebraicae,
:

levissimas in paucissimis lotis liones Jud;ei tanto studio caverint , ut ver

cm

mulasit di-

securi perculi.

ctum Mastmim essesepem legis. Nec desunt viridoeti Sui Rabbinis de ill 18 locorum mutatione referentius non assentiuntur. (Codurcus.)

Sed plerosque hominum su? torquet impatientia,

et

nusqum

residentis animi volulalio

si

vilam laboresereptosesse

oue suos Keipublicse consecrrunt, se

sibi

, ,

765
conquerunlur
;

IN ad otium aspirant
:

LIBMJM JOB
peccata

764

et

cum Augusto
fHte

mea ?

id est, supplicia

quae pro peccatis irro-

aliquando se victuros sperant

simul atque lamen

gari soient.

Hoc

est

enim

tollere et auferre

peccatum

odio infelicitatis operos ad otium profugerunt, 6

et iniquilatem, ejus
Jj

pnam

remitlere, sive illam con-

tonnenta parietibus suis imputant


civilia

dm animus
in

ad

donare

inde duct loculione, qud

mimera

anliquits

ereclus

et agendi cupidus

su solitudine

apud Hebraeos, qure divino


nare, et

cultui offerebanlur, simul

contabescit? iidem,sicum advers fortun conflictantur


,

tollebantur, et elevabantur.
siniililer

Unde

tollere est

condo-

quibus non lamentis infelicitatem


si

suam

dplo-

auferre, quando

cum

peccalo consic placuit aliter

rant? quas non tragdias excitant?

lamen forluna
;

jungitur. Fortassis eliam in sacro

sermone

novercam exeruit

et

blandior arridere perrexerit


fastidiosuspirant,

Deo
tur

peccati condonationem appellare,

qud non

non minus

felicitatis sua;

qum

ante

peccata remitlanlur, nisi quatens Dei Filio lollun;

calamitatis impalienti torquebantur. Quid,

qud nec

quasi onus scilicet, quod nobis noslrisque cer,

delici, nec voluptates

semper placent?

et

nonnun-

vicibus depellitur

et cui ipse succedit,


,

humerosque
Ro-

qum
cap. 2

ips delectatione suavis irritantia dlectant? ul


,

supponit

de quo apud Isaiam 53

Ver languores

ulcra quuedam
,

ait

Seneca de Tranquillitate
,

anirni

nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit.

nocituras

manus appetunt

et

feedam corpo;

gat itaque boc loco Job, ne


rt, q. d.
:

Deus veniam

diutis diff-

rum scabiem

delectat quidquid exasprt

non

aliter

Profecl

si

amplis differs remissionem


:

dixerim his mentibus, in quas cupiditales velut mala


ulcra eruperunt, laborem et vexationem esse voluptati.

jam non me invenies super terram


proxinium
set, si
illi

morti enim jam

me

prospicio.

Non

aliter expostulare pos-

Irocli

nus,
ita

quemadmodm Achilles ille Homericus Pamodo promis jacet, modo supimodo in latus incumbit, modo se in pedes erigit
Et
funere mstus
;

remissio ex justili deberetur.

Quod expenigitur,

dens D. Cyrillus Alexandrinus in Apologi ad Theodo-

sium

sic ait

Dicet ad hoc quisquan

Quid

proprium

est segrientis anirni nibil di pati


uti.

et

generosissime alhletarum, criminisne loco, Deo im-

mutationibus ut remediis

Hincvagse peregrinatioliltora
,

plngis, qud ejus qui deliquit non miseretur? cul-

nes

modo per amna Campanile


et

modo

per

horridos Bruttiorum saltus, et post ruris solitudinem

urbanus iterm plausus,


ridet
,

raucum

fori

murmur

ar-

et

humano sanguine
Hoc
se quisque

pinguis arena et specla-

amptiusessem. Id est Quidni me, tam scelestum scilicelliominem, tibique tam odiosum, quantocis tollis de muni nalur? Sic ego placide decumberem, tu ira immunis, atque, si tu meman iterm qureres oculo infesto et inimico, uti soies quotidi (v. 18 et
:

cula spectaculis mutantur.

modo semper
si

fngit,

ait

Lucrelius. Sed quid prodest,

non etiam

effugil ?

sequitur ipse se, et urget gravissimus cornes, nec sut

nec

ullius rei diutis patiens,

donec tandem

fastidio.

incipit esse vita, et ipse

mundus,

et subit illud tabida

rum

deliciarum

Quousque edem ?

Ita

Tollenarius

noster.

quibus manifest palet

qum

ver animus

me invenire non posses. (Rosenmuller.) Pourquoi n'effacez-vous point mon pch, eic. Pourquoi vous, Seigneur, qui les rempli de misricorde ne me failes-vous point sentir les effets de votre clmence, plutt que de votre svrit? Un grand saint a regard Job parlant de la sorte comme tant rempli de l'esprit de ces anciens patriarches et prophtes qui dsiraient l'avnement du Mdiateur , par le mrite duquel le pch devait tre pardonn et remis aux hommes. Quibus profectb verbis quid aliud, qum de19)
, ,

inordinatus sitsibimelipsi semper gravis.

Clerm pro

verbis

islis

Factus stnmihimetipsi
:

gravis, Septuaginta reddunt

jx

$k ir

ad

(pop-r&v

Sum aulem
oneri
:

super

te

onus

alii

ver
,

(pop-ruc,

onetibi

siderium prstolati Mediatoris innuitur ? Je vas m'endormir dans la poussire du tombeau et quand vous me chercherez le matin, je ne serai plus. Je ne puis plus subsister dans une si grande extrmit et je suis prs de mourir. Peut-tre que vous serez
; ,

rosus, molestus :* S. Augustinus

ut esset

enfin touch de quelque compassion de ma mort ; mais alors je ne serai plus. Car ces paroles, Si vous me cherle malin, peuvent exprimer cette compassion dont semble que Job tmoigne que Dieu pourra tre touch son gard lorsqu'il ne subsistera plus. Ce qui est la mme chose que s'il lui disait Vous aurez regret vous-mme, mon Dieu, d'avoir rduit en poussire votre crature. C'est pourquoi soyez touch ds prsent, lorsque je ne suis pas encore mort, de l'extrmit o vous me voyez rduit. Ce qui n'est point oppos ce qu'il a dit auparavant, que la mort, dans la violence qu'il souffrait, paraissait lni lre plus avantageuse que la vie; puisque cette expression tendait seulement a faire connatre l'excs de ce qu'il souffrait. Saint Grgoire trouve encore dans ces paroles de Job un sens spirituel tis-ditiant. Car il tmoigne que c'est comme si ce saint homme et dit Dieu ce que les plus justes lui doivent dire dans une semblable occasion Je vois mon corps sur le point d'tre rduit en poussire dans le tombeau. Mais si vous me cherchez le matin, c'esl--dire, si vous recheroliez et examine/, rigoureusement toute ma vie, au moment que je paratrai devant vous aprs ma mort, qui sera roniine te malin el le lever du soleil de Justice mon gard aprs les tnbres de la nuit obscure de ce sicle, je ne pourrai subsister en la prsence de vo-

qu alluditur ad impoilunos peccatores, qui

chez
il

auribus principum aut judicum perstrepunl adacti necessilate,

qualem

in se
,

Jobus agnosch, acsi dceret

Remitle jam

pnam

ne

tibi

vocibus et clamoribus

obslrepam molestusve fiam. More liominum loquitur,


ac pro affeetu significanler ac suaviter.

Vers. 21.

Cur
;

non tollis peccatum

jieuji,

et
in

quare non aufers iniqujtatem jieam? ecce nunc

pulvere dormiam
SISTAI (1).

et

s!

man me qu/esier1s, non sub:

Quasi
:

dicat

Cur tardas remiltere mibi

(Mures in terpretum bocversueonliiieriexislimant Cur non pro tu elemenii mature, intrim dm vivo, culpam meam, ejusque pnam, tollis? Nirnc eniin brevfsum moriturus, et tune, qum mortuus l'ucro, me qweres, ut mala converlas in bona non compased jam me non inventes, jam in hc \ rebo. Alio plan sensu hune versum vertit Pareau in
(1)

liane sententiam

i i r

inrmortalitatis notitiis etc., p. 108 , Quidni iqitur tollis meum scelus , meamque pernol. versitutem removes de medio ? Sic mox ubirem, quiet recubiturus in pulvere ; ac tumanme qureres,neque
:

Commentar. de

tre divine lumire.

(Sacy.)

765
i
t < <

COMMENTARIUM. CAPUT
,

VII.
,

706
non dubitet an
salis sibi

pasne legislatorem
Etiam, inquit
:

qud peccatorum meminit

tribunal Christi accdt

qui enim miserai consuevit nec vul;

providerit. Quis plura congessit

m sericordise
:

opra

garem ex eo gloriam liabet ob quam causam cm talis sit, non et me rationem liabet? Ubi enim Deus,
,

qum Job? Is oculus fuit cseco, pes claudo, etc., et tamen posit divin inquisitione non subsistit Quia
non justificabitur
Psal. 142, 2. in

ex eo qud miseretur et parcit, ingenteni


venatur, id juris acquirunt in

sibi

gloriam

conspectu

Dei omnis vivens

eum

rei ipsi,

quo cm
si-

Deo de veni expostulent


stant.

et quasi

ipsum judicio

Tropologic hsec de peccati onere levando geminata petitio congruit piae animse iniquitatis grave ju-

Hoc etiam

a!io

exemplo declaro. Si celebris


,

quem accerscndum suum quo tardante, haudquaqum mirandum foret, si inlirmus secundo ad eum famulum deslinaret dicens ut quid
Medicus aliquis adventsset
infirmus morti vicinus

ad

gum

delestanti

et ad

suave Christi jugum adspiranti.


,

famulum

misisset

Immane
toili

profect pondus peccatum est


afflgat

quod men,

lem bumi

polenlissimque dprimt

nec

at-

ad sublimia vel amanda vel cogitanda patialur.


appellat omis grave, S. Chry-

moras neclis? nani


sistam
;

si

venire distuleris, jam non subartis

Quod propterea David


sostomus homil.
1

et

insignem

oslentandae

occasionem
celebrio-

de Pnitenli iptiov uasTaxTov,


difficilem
;

amittes, qu

famam tuam redderc poteras


tuse, ut

sarcinam portatu
Psal. 39,

sanctus Augustinus in
;

rem

qud

si

salutis inlersit mese, at non minus glo-

molem

Isaias fascicitlos deprimentes

Jere-

ri ac famse

me sanes. Eodem modo


,

Job

ait

mias jugum iniquitatum collum opprimens; Zacharias talenlum

es

Usquequ non parcis mihi, Domine? nonne lu Medicus animarum nostrarum et magni Medici nomine
igitur,

plumbi, quo impielas ad inferos depri-

mitur. Quisquis ergo tam gravi onere gravatur invocet

gaudes? Quomod

Domine, tam illustrent iniseremediummilii

agnum Dei

qui

lollit

peccatum mundi
exclamet
:

et ad
tollis

eum
pec?

ricordi tuse declarandse occasionem elabi permittis,

contrito corde

eum Jobo

Cur non

eu jus famam mirific affectas? qud


utile sit
;

si

catum meum? cur non aufers iniquitatem mearn

qui

at tibi ad

nominis gloriam ac celebiitatem


di-

omnes laborantes
cias
,

et oneratos invitas

ut

illos

refi-

conducit.

Unde magnam spem concipere debemus


:

intolerabile

peccati

pondus eum suavissimo

vins erga nos pietatisac remissionis peccatorum cm

enimveniamDeoposlulamus,
illi

id

abeopetimus, qud

commutans. Nain sine aliquo onere in hoc mundo vivi non potest, quia pondus nostrum
Christi jugo

non solm gratissimum, verm etiam qum maest nobis


,

amor noster

illo

ferimur quoeumque ferimur

ut
ait.

xime honorificum

concedere

unde licet nos


misereatur

pulchr S. Augustinus in suis Confessionibus

indigni veni simus

digna taroen

est misericordia

Quare ne durissimo

iniquitatis

pondre ad inferos de-

ejus, digna gloria ejus, propter


nostr.

quam

primamur, suavi jugo Christi nos submiltamus necesse est


;

uti eleganter

sanctus Bernardus epist.


,

11

Ecce nunc
revertar, et

in

pllvere doiwiam. Id est ,

in

terram
:

hune Jobi versiculum expendens


libus

et

eum prcedenlocis illustrt


:

man

depreliendar mortuus. Quasi dicat

componens,

sic

ex

aliis

Scriptur

Acclra igitur priusqum moriar. Fatetur se jam pulveri reddi; et nihilominssollicitatur de inquisitione

Infetix ego
liujus?

homo ,

quis
;

me

liberabit de corpore mortis


nisi

Rom.

7, 24

quo utique siepremor, ut

divin diun

ait

Si

man me qusieris , hoc

est

Si

quia Dominus adjuvit me, paulb minus in in fer no habitasse!

malutinus veneris ad
ad rationem
vitse

meorum operum
,

inquisilionem,
;

anima tnea, Psal. 93, 17. Sub hoc onere gra,

expostulandam
niliil

non subsistant

te

valus gemebat

qui dicebat

Quare me posuisti con-

judice causa cadam,


fulciam.

inveniam, quo

me

in judicio

irarium

tibi, et
:

Cur hoc

dicat lectissimus vir? san sic uni,

Ubi dixit

sum mihimetipsi gravis? Job. 7, 20. Factus sum mihimetipsi gravis, oslendit qud
factus
,

veisi electi afficiuntur voce judicis

ut

niliil

in se viS.

lex ipse sibi esset


set.

nec alius hoc

qum

ipse sibi
:

l'ecis-

deanl, quo ejus sententiam fugiant.

Quod pulchr
:

Quod autem Deo loquens


tibi,

praemisit

Posuisti

me

Gregorius
rtlibet
i
i

lib.

8 Moralium, cap. 21, exponit


justiti polleant,

eQuanad in-

contrarium
dicavit.

Dei se tamen non effugisse legem in-

enim

nequaqum

sibi

nocenliam vel
requirantur
:

electi sufliciunt, si in judicio district

pertinuit, ut qui
ler

Hoc quippe ad aelernam justamque legem Dei Deo noluit suaviter rgi, pnali:

sed hoc nunc ad solatium susc ereplio-

seipso regeretur

quique spont jugum suave et


,

nis inveniunt,
luiniiliter

qud nequaqum se posse


i

sufficere

onus lev

charitatis abjecit

proprise voluntatis onus

sciunt.

Quidni igitur ante Dei tribunal


,

impoitabile

pateretur

invilus.

Miro

itaque

modo
,

non aiescant timor homincs terreni

quando

et

c-

seterna lex fugitivum


et retinuit

suum
,

et posuit sibi

contrarium
jusiitise

leetea virlules, lioc est, sanclissimi viri,


et

movebuntur

suhjectum

dm

videlicet

nec

pro

cavobunt sibi? san in Dei judicio districto nullus


e;si

merilis legem evasit, nec


in

tamen eum Deo


,

in

su luce,

homo,

sanctissimus, non metuet, et sibi cavebit.

su requie
,

in su gloii remansit
felicitati.

subjectus po-

virginum
i

Pulcbr D. Csesarius Arelatensis in parabolam decem dicit < Tantus terror et tanta exinanitio erit
:

testati

et

submotus

cur non

tollis

peccatum

meum

Domine Deus meus et quare non au,

in die judicii, ut

etiam

illi,

qui oleum misericordisc se

<fers iniquitatem
c

meam?

ut abject

gravi sarcin

lintelligunt abundantis prparasse, metuant, ne eis

proprise voluntatis sub levi onere charitatis respi-

possil ad

omnia peccata redimenda

sufficere.
:

Quse-

rem nec jam


,

servili

timor coercear, nec mercenased agar spiritu tuo


filii
,

vis

superabundantia apparebit inopia

nemo
qui,

lot

mead

ri cupiditate illiciar,

spiritu

ritorum cumulos reposilos habebit

dm

libertatis

quo aguntur

Dei

qui testimonium

, ,

m
trddat sphimi meo, quod ego

IN

LIBRUM JOB
pondus
charitatis. I

76*

sum unus ex

filiis

cupiens abjecte- onere propriai voluntatis lev subire

dm eadem

lex inihi fuerit quse et tibi, etsicut tu

nunc,
,

et

nega liberam esse

lilio-

es, ita et ipse

sim in hoc mundo.

Ita

sanctus Ber-

rum

Dei servilutem

servam inipioruni libertatem.

nardus tractatu de Diligendo Deo paul ante finem

CAPUT
1.
2.

VIII.

CHAP1TBE
dixt
:

VIII.

Respondens autem Baldad Suhites,

Usquequ
sermones

loqueris taiia
ois tui ?

et spiritus

mul-

tiplex

S.

Nurnqtiid Deus supplantt judicium? aut

omnipotens subverlit quod justum est?


k.

Etiam

si filii

tui

peccaverunt
:

ei,

et dimisit

cos in
5.

manu

iniquitatis suae

Tu tamen si dilucul consurrexeris ad Deum, et omnipoleutem fueris deprecatus


:

6. Si

mundus
ad
te
,

et reetus incesseris, statim evi-

gilabit
justitiae

et

pacatum reddet habitaculum


si

tu;

Alors Baldad de Suh prenant la parole, dit .lob : 2. Jusqu' quand direz-vous toutes ci'S choses? et voire bouclie profrera-t-elle des paroles qui sont comme un vent imptueux, par lequel vous vous efforcez de renverser la justice de Dieu, la fidlit de vos amis, et la vrit qu'ils vous disent, lorsqu'ils vous assurent que Dieu ne vous a envoy ces maux que parce que vous les aviez mrits par vos pchs ; et que, si vous recourez lui pour lui en demander pardon il vous l'accordera, et vous rendra voire premire flicit P 5. En effet, Dieu est-il injuste dans ses jugements? et le Tout-Puissant rcnverse-t-il sa justice pour punir l'innocent et rejeter le pcheur contrit et humili? Non, sans doute. 4. Si donc vos enfants ont t extermins, c'est qu'ils ont pch contre lui ; et ainsi il' les a livrs a tous les maux qui leur sont arrivs, pour les punir de leurs passions injustes, auxquelles ils s'taient alandonns. 5. Mais pour vous qui tes encore en vie et tat de vous convertir, si vous vous empressez d'aller Dieu, et de conjurer par vos prires le Tout-Puissant de vous pardonner, 6. Si vous marchez devant lui avec un cur pur et droit, il se lvera aussitt pour vous secourir, et il rcompensera votre justice par la paix qu'il fera rgner dans votre maison au lieu du trouble qui y est arriv.
1.
,

7. In

tantum ut

priora tua fuerint parva,

7. Il augmentera mme de, telle sorte tout ce que vous avez eu autrefois de grandeur, de puissance et de richesses, que votre premier tat ne paratra rien en comparaison du

et novissima tua multiplicentur nimis.


8.

Interroga enim generationcm pristinam,

et diligenter investiga

(Hesterni
sicut

patrum memoriam quippesumus, et ignoramus


;

second. 8. Si vous ne voulez pas nous en croire interrogez les races passes, consultez avec soin les histoires de nos pres, i.lles vous convaincront mieux que nous de la certitude de
,

cette vrit.
9. cl

quoniam
terram.)

umbra

dies

nostri sunt super

Car pour nous, ->.ous ne sommes que d'hier au monde, nous ignorons beaucoup de choses, parce que nos jours

10. Et ipsi

docebunt te; loquentur

tibi, et

de corde suo profrent eloquia.

s'coulent sur la terre comme l'ombre, et que la brivet de notre vie ne nous donne pas le temps de les apprendre. 10. Mais pour nos anctres, ils vous enseigneront ce que je vous dis, comme le sachant par une longue exprience, ils vous parleront sincrement ; et ils vous dcouvriront sur ce sujet les sentiments de leur cur .ans aucun dguisement ils vous apprendront que les plus puissants et les plus riches ne peuvent subsister longtemps sans une vritable justice

M. Numquid
humore?
12.

vivere potest scirpus absqne

aut crescere carectum sine aqu?


sit

Cm adhuc

in flore,

nec carpatur

manu, ante omnes herbas


13. Sic vice

arescit;

omnium qui

obliviscuntur

Deum,

et spes hypocritae peribit.

une solide pit. 11. En effet, le jonc peut-il verdir sans l'humidit? ou peul-il crotre sans eau? 12. Lorsqu'il ne fait que fleurir, et qu'il est encore dans sa premire vigueur, sans mme qu'on le cueille, si l'humidit lui marque , il sche plus tt que toutes les autres herbes, quoiqu'il soit plus grand qu'elles toutes. 15. Telle est la voie de tous ceux qui ouhlienl Dieu; et c'est ainsi que prira l'esprance de l'hypocrite. Il pourra tre quelque temps dans la prosprit , et cacher sous le voile d'une pit apparente la malignit qui est au fond de
et

son cur

\k.

Non

ei

placebit vecordia sua, etsicut


fiducia ejus.

tela

aranearum

Hais enfin il sera forc de condamner lui-mme sa folie de s'tre appuy sur autre chose que sur une vertu sincre et une pit vritable; et toute sa confiance qu'il avait mise dans sa grandeur, sa puissance et ses richesses, se dis14.

15. Innifetur super


stubit
;

domum suam
non consurget.

et

non
sol,

fuloiet

eam,

et

16. Hiunectus videtur


et in orlu suo

17.

anlequm veniat germen ejus egredief nr. Super acervum petrarum radies

des toiles d'araigne. appuyer sur sa maison, et elle n'aura point de fermet il fera ses efforts pour la soutenir, et elle ne subsistera point; elle tombera, et il prira arec elle. 16. Car il est durant la prosprit comme une plante qui parat verte avant que le soleil se lve, cl qui pousse
sipera
15.
Il

comme

se voudra
;

ejus

densabontur, et inler lapides commorabitur.


18. Si absprbiierit
cuui, et dice.t
:

sa tige aussitt qu'il est lev. 17. Ses racines se multiplient dans l'abondance de ses richesses, comme celles de cette plante dans un tas de pierres ; et il demeure inbranlable au milieu de ses trsors,
elle demeure ferme au milieu des cailloux. Mais comme il arrivera celte plante qui n'a point ses racines dans une terre grasse et humide, <;<, si le soleil ta frapp dans sa chaleur, ou, si on l'arrache de sa place, elle se desschera si parfaitement, que le heu o elle tait lu renoncera, et lui dira Je ne vous ai jamais connoe

comme
18.

enm de
te.

louo suo, nogabit


1

pouss

Non

novi

19. Haee es)


d*j

enim

llitia viae ejus, ut

rursm

lorsque la chaleur de l'adversit viendra frapper l'hypocrite quin'esl point enracin dans la charit, ta fausse pit disparatra l'instant et sa ruine sera si grande, que sa mmoire sera entirement efface de dessus la terre.

de

mme

19.

terra

alii

germinenlur.

dans

le

Car comme c'est un des plaisirs du soleil matriel temps de sa course, rfe dtruire ses ouvrages, aliu

JQ9

COMMENTARIUM. CAPUT
que
la

VIII.

na

terre en produise d'autres par le secours de sa chaleur, et d'entretenir ainsi ta beaut du mo de par des productions toujours nouvelles; c'est aussi un des plaisirs du
soleil dejuflice de

renverser

les

mchants que sa main ava

levs, afin que d'autres prennent leur place, et di (tire admirer la conduite de sa providence dans ses rvolutions

continuelles.

20.

Deus non

projicict simplicem
:

nec por-

riget

inanum malignis

20. Mais si Dieu renverse ainsi l'hypocrite, il ne rejettera point de la sorte celui qui est simple; et il ne tendra point la main aux mchants qui voudraient l]oppriaer.

21.

Donec impleatur

risu os

tuum,

et labia

tua jnbilo.

21. Ayez donc recours d ce Dieu si grand, si juste el si jusqu'il ce puissant; et ne cessez point de 'invoquer qu'ayant recouvr votre premire prosprit, votre bouche soit remplie de cantiques de joie, et vos lvres de chants
,

d'aJlgresse. 22. Alors ceux qui vous hassaient, et qui se rjouissaient

22.
et

Qui oderuntte, induentur confusione; tabernaculiim impiorum non subsistet.

de vos malheurs, seront couverts de confusion ; et la maison des impies, qui ont contribu votre ruine, ne subsistera
plus.

COMMENTARIUM.
Vers.
XIT (1).(1)
,

VERS.

Respondens autem Baldad Suhites USQUEQUO LOQUEIUS TALIA


2.
(2)

DI,

ET SPIRITUS MULTIPLEX SERMONES ORIS TUI?

Baluli Eli-

dad

dignitate inter amicos secundus

non

Oratio haec est reprehensiva, cujus summa est Jobum lemer et impie administrationi Deiobloqui; Unis ver , ut ad pnitcnliam se compare! , etc. lia sancla est in thesi , sed peccatur in hypplhesi, dm Jobuin hypocrilam esse ex calamitlibus colligit. Oslendit lue , Jobo et iiliis haec mala ob eorum peccata contigisse, eumque bortatur ad pielatem. Bildad et conl'alsam Eliph;e asserlionem accrrfm probat icndit divinae justiliae canonem esse, ut justis lseta ,
,

phaz urban qupiam praefatione, sed ex abrupto


verbis indignatione plenis utens
:

Usquequo

inquit

verba hase ventosa et vana


nilus multitudtne
gios

et
,

clamosas voces et so san

innumeros

tamen

el reli-

menle vacuos

effuties? lia

nimirm Baldad

ar-

cano sermonis Jobi sensu minime


lemer de
illo

inlelleclo nimis
illud vitiuni gra-

judicabat
,

ipsemet in

improbis mala concdt ila ut qualis vila fuerit ex successu lirmissim probetur. Cin Job tiinorem Dei Deumque aliter secum egisse prosibi adscripsisset nuntisset qum exspeclandum putaret, Bildado vi, ,

vissim impingens

quod

in innocente

Jobo repre-

hendebat
dret
:

ut illud

Aposloli optim in ipsum quaes,

Propter quod inexcusabilis

homo

qui judi-

sum

illi dicunt Mal. c. 5, vers. 14. Quod idem (Synopsis.) taxai Eliu cap. 54, vers 9. (2) "IUJ niTl Et venins vehemens, scil. 1VP erunt 'TS-'HON verba oris tui? similia erunt vehementi

est pielas, ut

abnegare qud quicquam apud Deum

cas. In

prosit

quo enim judicas allerum teipsum condemnas;


agis qu judicas, Boni. 2,1. Quippe Jobum in loquendo audacem et superet

eadem enim
qui appellas
,

bum loquacem
convinceris,

vaniloquum
ista

talis

ipsemet esse
au-

venti

more Deum impetere coneris? Sunt, qui T33 b. 1. superkm nolare putent et verba haec ila venant Spirittts superbi
,

ut

illis

venti praevalidi

dura falsa

de Jobo

dicis. Illud

lem

spiritus multiplex ex
,

omnium

senlcnli significat
,

sunt verba tua.


pliilolog.

Ita
1.,

ad h.

Schultens in Auimadver. ut verba dicanlur prodere spiet A.

verba ventosa

sonanlia sine sensu

qualia pro'erri
;

soient ab honiinibus clamosis et Ioquacibus

in qui-

ritum

viri superbi. In

Commentario tamen
,

ipse rejicit

bus videas verborum quidem

fltimen

sed mentis gut-

hanc interpretationem olim se propositam et venobservt el tant vehemeniem intelligendum censet Arislophanem de flatu tumido verborum in Ranis , v. 872, dicere Tu xavsiv -TtapauxeuaeTai, turbo verborutn erumpere videtur. Et Silius Italicus 9, 581 Qui tanta superbo Facta sonas ore et spumanti turbine perflas
;
:

tam

quod
,

festiv Theocritus aiebat

de Anaximenis

oratione

loquacis hominis et inconsiderati. Septua,

ginta reddunt

nveu.a ^oAuppoat/v
;

to

<jTo'[/.aTo'

<*ou

Spiritus multiloquus oris tui

Theodotion Paprarcv

gravissimus

Chaldaeus
;

Sicut ventus
:

magnus ; Papnioris tui sona-

Igrtoranlm aures. Bcn Chaldaeus vertit


:

nus
:

Spiritus forlis

Tigurina

Verba

NSI NST, ventus magnus. Ale-

bunt pertinaciam. S. Hieronymus indicat significari

nvsj/.a TroXXup^ijio*, spirittts multiloquus. xanlrinus Jarchi eliam exponit de mnltitoquio, el ait Tao ha(Kosenmuller.) beie signilicalionem multitudinis. Usquequo loqueris, 1H li)2T) T3 0^13 logi , nug upra. G, 26, to }N et n3N, qub, alias ad locum pertinet, b'c vero ad lempus. Talia? odios et sine delectu nS*, lic vel ista? Ex spiritus multiplex, nvyi "l'ai et spiritus (sive ventus vehemens ; id est verba tua turgida sunt et inflata, quaeque omnia libi obslanlia, instar venti prosternere vellenl. Sermoncs lui et vehementis important sunt et impeluosi conlra Deum. Deum ipsum impetere et evertere conaris. Mir vehemens erat oratio Jobi, ejusque yerba asperrima. (Synopsis.) 11 semble que Bal. lad ail interrompu Job avant qu'il et cess de parler, et qu'au lieu d'admirer l'lvalion et la lorce d'un discours qui tait visiblement inspir et qui marquait au moins un courage superieur la faiblesse humaine il n'ait pens qu' le faire finir. Jusques quand lui dit cet homme impatient , vous repandrez-vous en paroles?. Et jusqu'o vous abandonnerez-vous au souille imptueux qui
,
:

Baldado

non esse sobrium aut sanae mentis Jobum


,

sed furioso et vesano spiritu abreptum

illa

verba
;

quae duobus capitibus praecedentibus protulerat

tan-

if;
l[

i f
!|
(

I&

vous pousse et qui vous anime ? Eliphaz et Baldad sont des amis d'un trange caractre. Le premier ne pouvait se taire le second ne peut entendre parler ; et l'un et l'autre au lieu de consoler, ne sont fconds qu'en invectives. Mais ce dernier, contre sa pense , rend un tmoignage non suspect l'esprit de prophtie qui parlait par la bouche de Job et qui donnait un homme mourant , accabl de peines intrieures et extrieures intimid de la part de Dieu, calomni de la part des hommes, rong par les vers, et rduit de simples ossements, qui donnait , dis-je, un homme prs d'expirer , itn ton de voix et une nergie dans le discours, dont le centenier, tmoin d'un semblable prodige la mort d Jsus-Christ, aurait t louch niais dont Baldad digne ligure en cela des Juifs, nesenlit ni l'impression ni la cause, (Duguel.)
, , , ,
,

, ,

, ,

71|

LIBRUM JOB

m
ver odium quasi phlegma nocivum et ex>

qum vanos sine mente sonos fuisse locutum. Sed nil mii uni est Baldadum tara inique de Jobi verbis san sanctissimis sensisse cm arcanum eorum sensum
,

in aliis

puendum.

Sic

ille.

quibus jam

facile erit cuili-

bel cognoscere qualem Dei


in Baldadi et

verbum Jobi oie prolatum

minime perciperet

atque ipsemet diaboli fascino imiis

sociorum cordibus effeclum habuerit

pediretur, ne verilatem

contenlam
,

intelligere ullo

cm
i

tara acerbas in

ipsum regerant reprehensiones,

modo
illa

posset

unde iaclum
,

ut in sinistrara

semper

ne dicam scommata despuant,


ad hune

Caeterm

(ut

argut

parlera acciperet

et in

contrarium sensum detor-

queret.

vavil)
lib.

eumdem versum idem S. Gregorius obserpravi cm recta reprebendunt, ne ipsi quae


omnibus bona
quasi incognila prol'e

Pulchr ad bunc locum S. Gregorius


lium cap. 22
i
:

8 Mora-

jusla sunt nescire videantur, nota

Injustis, inquit,
et quce

semper gravia sunl

quae audiendo didicerunt


1

verba justorum,

ad sedificalionem prolata

<

uni.

Unde
3.

et

Baldad prolins adjungit.

laudiunt, haec quasi superimposiluni pondus ierunt,

VERS.

NuMQUID DeUS SUPPLANTAT JUDICIUM


:

(1) ?

quod de se aprrl Baldad Subites Indicat dicens


Usqueqic loqueris tatia
quia aediiicalionis verba
dit
?

i
<

Qui enim usquequo

dicit

jam porlare non


et

possil oslen-

1 (1) 132?Q ni" Pervertit , vel pervertere sotet, fut. pro praes. jus, sivejudicium? q. d. Non; sed summ aaquitate omnia facit. An tu unius causa deilecteret

Sed cm

corrigi iuiqui despiciunt,

bcn proi

lata criminanlur.

Unde

prolins subjungit

Et
in-

sphitits multiplex scrmonis oris fui.

Cm

mulliplici-

tas in

sermone rcprehendilur, esse procul dubi

Deus Juslili? Alt ommpotens subvertit quod justum E8f?ni' STS. Pervertit justifiai, sive quitatein? Duo haec membra Hebraii sic dislinguunt Num pervertis jus? Scil. retribuens malum justis? vel, ut Ramban mavull, non puniens impios? aut pervertit quum? non
:

telligenti

gravitas in sensu denegatur. Qui enini

rependens
respiet
;

justis

bonum?
,

Sic dico

Jadicium

pnam

imulliplicitateni sermonis ori tribuit, profect cordis

inopiam repreliendit.

In quibus Baldadi verbis

compensaiionem ben actorum. Nota eum bic deligere duo insignia Dei nornina, S>s et
justifia

haud obscure sauclus doctor pharisaicum quid nott qud tara libr doctorem suura dijudicet, carpat
atque proscindat. Soient quippe Pharissei non discemli
studio audire,

i"W. T

Si*

resistere potesl;

fortem sign. qui neminem timet, cui nemo is non cogitur wpamiroStficrejiv. l

HU?

mus

sed contradicendi

non ut

aliquid

salutis acquirant, sed ut aliquid

calumni invehanl.
,

Quo

vitio

etiaranum pluriini

laboraul

qui
,

animo
ali-

plane pbarisaico conciones frquentant


quid audiant

non ut

unde

quique sibi ipsi sufficientissiUt ab eo hauriani omnes quicqui;! babent, Ipse, suis contenlus bonis, nostr non indiq. d. get. Qui omnia pro bonitate sua sustentt, non aget perverse cum creatur su. i"W ad bonitatem perlinet, Exod. 6, 3. (Synopsis.) Pervertit jus et quum, qui bonis mala el malis bona rependit. Id vero Deo lieri negat Bildadus, q.
sign. omnipotentem,
est,
:

proJicianl
;

sed

ut aliquid

ha-

d.

Summ
audes

aequilate

omnia

facil

Deus; auomod

beanl quod calumnientur


natori

et si

quid forte Conciorisu exci;

minus

illis

gratum exciderit, cum


el alio

piant, sinistr interpretenlur,


et tune

delorqueant

quidem
In

liberis, si

quem defectum eorum

carpserit.

quo araneis haud absimiles videntur


,

quae ex iisdem floribus

quibus apes dulcissinia

mella legunt

noxia venena rel'erunt.


auctor operis imperfecti homil. 58

Eamdem rem
in

Matthaeum

alio

exemplo

illustrt

verbum Dei cura


,

arguere ? Id ex Jobi verbis colligebat. Alqui apert de Deo nondm queslus fuerat, qud injuriam sibi i'aceret, sed launi ampiificrat doloiis sui gravilatem, cui impar esset, akque ide sibi potiorem moriem tali vil. Id quod Bildaum movit, ul ejus verba ila interprelareiur, quasi ejus mens esset, qud injuste secum ageret Deus, quin se innocentera tara graviter aflligeret, (Rosenmuller.) Numqujd Deus supplantt judicium, aut om.mpotens subvertit quod justum est? Haec seiilenti.i verissima est. Neque enira polest Deus, qui est ipsa juigitur
injustiliae
stitia,

eum

justitiliam pervertere, aut aliquid contra jusli-

stomach componens. Sicul enim alimentum


sit

cm
,

unum

et

simplicissimum

tt induit

formas

co-

lores et virtutes, quot sunt diversa

membra

corporis,
sit
j

in quibus recipitur

non

aliter

Dei

verbum cm

unum

et

simplicissimum,

tt diversos effectus sorli-

tur, t7uot sunt auditores,

qui illud excipiunt. Ipse


,

nobis auctor

rem totam

suis verbis aperiat

quae sic

babent

Et sicut slomacho subministranle unum-

quodque
verlit

membrum
in se

suscipil

nulrimenlum,
totum

et

con:

<

ipsum
,

secundm ipsam suam nalurani


lit

<

ut puta

quod

suscipit jecur

sanguis
;

quod

autem

suscipil
in

fel bilis elficilur

totum
lit;

quod autem
ta

ascendil

pulmonein phlegma
:

quod autem
suscipiuni

nnainillas tolura ellicitur lac

sic in

Kcelesi Sacer;

Ex hfi aulem senlenli disputalor istc videlur velle ratiocinari conlra amicum suum Job Deus justissimus est, et per consequens omnia jusl ergo et te affligit. Quod si ita est, ergo banc facit aillictionem peccatis luis meruisti, quia juslili reddit unicuique quod meretur. Haec arguinenlalio i'allax est et capliosa latel autem fallacia in vocabulo justiliae. Namjustitia alia est generriS, et signilicat generaliter rectiluilinem ejus quod lit volunlate. alia est specialis, quae signilicat virUHeni reddenlem uniCUiqUe quod suum est. Quod ergo (licitur Deus omnia juste Facere, si de generali juslili iololligas, verissimum est, quia onuiia opra ejus sunl recta, bona, irreprehensibilia; jaxta iliud 32 : Dei perfecta sunt opra et omnes vi ejus tos inijudicia. Et illud Psal. 5 : Non enim mitis. Si autem de justiii [Kiriiciil.iri inlelligalur, c lum est non esse verum. Nam op'.is creali: facere.
ita
: ;

<dolibus

loquentibus

verbum

oinnes
illud

unusquisque autem convertit

secundm proin

prium

coi', ila

ul

unum quidem verbum


;

cordibus

rectis procdai

ad vitam

in

cordibus autem peraliis

versis suscilatur ad iracundiara quasi bilis; in


a

autem operatur dilectionem dulcissimam quasi

lac

licinis mundi non est opus justiliae particlaris ; et muli m:niis conversio peccaloris,e( justificatio impii, (|u.e sunl op"ra men gratuita, et in quibus mille modo dater, quod dbetur. lia cm Deus affligit justum, jusl facit ijai l'o.t tanlain aillictionem non meruil secundm gneraient justiiiam, quia recl facit, sed secHudm spe< ialeni justiiiam, neque juste, neque juste, quia ibi non est pWpri retributio aliqua, quaj
,

773

COMMENTABIUM. CAPUT

VIII.

774 tam angelorum qum bominum


ju~

VeAUT OMNIPOTENS SUBVERTIT O.UOD JUSTUM EST? rmhcec B. Job ncc loquens negaverat , nec relicens
ignorabat, qui in superioribus duobus capitibus Eli-

rectitudo et sanclitas

ab ipso est

tanqum lenuis qusedam adumbralio


supra

slili illius infinit perfeclse, et infinit

omnem
juslilia

phazi sententiam, dicentis adversilates in hocnuindo

juslitiam creatam elevatae.

non

nisi

pro peccatis

bominum

immilli

et si pecca-

Secundo formaliter; quia cm suprema


consistt in

tores a

Deo

flagellali

converterentur,

illos eliara in

amore Dei

(per

hune enim

efficimur su-

hc vil ad pristinum prospcrilatis slatum esse redu-

premo modo conformes

legi aetern) et

Deus ipse

sit

cendos, doctissim simul ac solidissim refutaverat;


osiendens pnas peccatorum et
juslilia;

sublimissimus et plcnissimus amor

su,

ncccssc est

praemium
:

ipsum esse formalem justitiam

sublimissimam et

non

in hc, sed in futur vil esse

Deo exspeclanda

plenissimam, infinit perfeclam, et infinit supra om-

sed Baldad, qui vel fuluram vitam nesciebal, vel

sal-

nem Bealorum
jectum

juslitiam elevatam.
;

tem nullam ejus habebat


intellexit; ac si dixisset

rationeni

sic

Jobi verba

Tertio dicilur justus objectiv


et rgula

quia ipse est ob:

Deum
:

absolut peccaa non

omnis

justitia;

el rectiludinis
est.

ip-

punire, nec benefacta remunerari; quod sine dubio


divins; justitia; adversaretur

sum enim amare suprema


tur

justilia

Nec

obstat

cui proinde Baldad op-

quod reddere unicuique quod suum


;

est juslUia voce-

ponitdicens: Numquid Deus supplantt judicium?


i

quia ha;c est justitia


:

humana

et politica, qua: injustilia

aut Omnipotens subvertit quod justum est


scilicet

inl'e-

rendo

hoc ex Jobi verbis sequi,

si

Dcus
,

in

nos autem hic de suprema mur, per quam homo absolut justus
tima est

loqui-

dicitur
;

coram

hoc mundo aliquos peccati expertes


ultra delicli

aflligeret

aut
vel

Deo, et qu etiam Deus jusius nominatur


sistil in

qua; con-

meritum pnis temporalibus puniret,

amore Dei

el conformitaie
illa

suprema cum lege


conti-

peccato resilientibus et
slina

ad eura reversis bona pri-

tern, in qu justitia
netur.

humana eminenter

non redderet.

Cselerm

cm justilia

duplici ut

plurimm ratione
ali;

Quarto justus dicitur ut Iegislator et judex

quia

ac via corrumpi soleat, scilicet vel per astutiani

summ amat
est,

juslitiam, et infinit odit injusliliam (id


legi

cujus sapientis, aut per violentiam alicujus potentis

opra mala divroae


actern

ac majestati repugnanlia)
vetat; juxta illud Psalmi

Deus autem simul etperfectsapienliet omnipoten-

eamque sub

pn

haudquaqum (ut prorss infinit prseditus sit Thomas ad hune locum annott) per sapientiam (qua; hic Dei nomine intelligitur) quasi aslut agens
ti
;

M,

Virga direct ionis virga regni lui; dilexisti

D.

justitiam, et odisti iniquitatem.


stilia;

Denique ordincm ju-

dsemonibus et hominibus decursu t'tius

hu-

supplantt judicium

nec per omnipotentiam quasi

jus seculi violatum restituet et instaurabit, unicuique

violenter opprimens subvertit

quod justum est; quin


lib.

secundm opra
fiet

et mrita
,

sua reddendo

hoc autem
(cui

potis (ut pulchr S. Dionysius

de Divinis nomi-

in

extremo judicio

quando Christus

Paler

nibus cap. 8 docet)

universa ordinat et dtermint,


et confusione libra

omniaque ab omnium mixtione

servans, cuique convenientia rbus omnibus tribuit,

omnes domines et daemones in conspeclu et prsesenti omnium angelorum. Tune enim (ut in Evangelio habetur Malth.
dedil) judicabit
16",

omne hoc judicium

eprout cujusque congruit dignitati.

Quamobrem
,

27)

Filins hominis venturus est in glori

Pat ris sut


secundm

nomen hoc
catur.

justitise

nequaqum

simplici ratione

sed

cum

angelis suis; et tune reddet unicuique

quadrupliciter

omnin Theologis de Deo prdicausaliter, in


justitise;

opra ejus.

Primo quidem
est et causa

omnis

quantum Deus fons quoniam omnis "ustitia,

polest,

De justitia ergo Dei pro conclusione id breviler dici eam summam esse, infinilam, inflexibileni^ quam neque ulla cupiditas, aut impolens animi l'uror
aut timor aliorum possil corrumpere. Est

enim

in

Deo

prcipu servatur futuro seculo sed illatio est affliclionis propler alium finem , ut probetur talis , et augealur ejus meritum, si lalem afiliclionem patienter
;

justitia, qualis

sapienlibus solet pingi, virgo incor-

rupta,

quam

nulla conslupret avarilia, nullae violent

ferai,
Il

(Estius.) n'y a rien dans le discours de Job qui ait pu donner occasion ces p;>role que ce qu'il avait dit ds le commencement Plt Dieu, qu'on mit mes plaintes dans un ct de la balance, et dans l'autre ce qui en est
:

sordes aut levitas ambitionis, nulla infleclat vis aut

metus

qua; non clausos habeat oculos, aut tEeni ob-

duclos, sed usque ad

profundum
:

ipsius animi perse-

quatur scelus, et pervideat

neque ut Areopagita; de
cujus gladius pertin-

sujet de mes plaintes serait trouv plus pesable de la mer. Baldad, qui n'en avait pas compris le vritable sens, croyait y voir une censure de la justice de Dieu, el par un zle sans lumire, il demandait au plus juste et au plus soumis de tous les hommes s'il avait donc oubli que Dieu ne peut tre
le sujet
!

Le

nocle ferl judicium, sed clarissim in luce, alque, ut

sant (/ne

le

Nathan aiebat
git

in oculis solis

ulque ad divisionem animse; etstatera etiam olioet jocos urbanitalis expendil


:

sum verbum
nique
in

cujus de-

injuste. Une telle vrit, si connue, si populaire, si essentiellement lie avec les premiers principes de la raison, avait besoin de Baldad pour cire enseigne Job, qui sans lui l'et toujours ignore. Mais combien la sagesse ternelle , revtue de notre chair, a-t-elle souffert de pareilles humiliations de la part de ceux qui ne comprenaient rien dans les mystres qu'elle

animadvertendo severilas sine exemploest;

hoc est tanta, quantam vix ullus cogilationc assequalur.

Unde Baldad Jobum

sicarguit, q. d.,
in

Deus quus
neque

est judex, qui

neque leges

judicando

violt,

puniendo insontem et impium absolvendojudicia pervertit


:

quare

cm

te tantoper

discruciat

aliquid

leur annonait!

(T, Kr

el.)

profeci deprehendit injustum quod puniendo coer-


775
ccat. Ipsius quippe opinione nisi

IN

L1BKUM JOB
cruposuit
:

776

Job

delictis suis

Et peccata

nostra abstulerunt nos.


bis verbis
:

Idem quo-

cialus tus
:

illos

meruisset, non

ila fuisset
,

Deo

flagella-

que Psalmisla docet


Grseco est

Virum injustum mala

in

quo plan aberrabat ex eodem ipso erroneo


ducens argumentum
,

capient in intrim, Psal. 159. 12. Ubi pro capient in


6ipE<jei,

principio

ad

persuadendum

venabuntur, involvent relibus, vcalii

quoque Jobi liberos peccsse


plicio

utpote horrendo sup-

nabulo transfigent. Hinc

verlunt apud S. Chryso-

peremptos. Unde subdit

Stomum,
Quasi dicat

ITapavojAat avS'pa -jpe&oaiv, iniquitales

virum

Vers. 4.
dimisit eos

Etiam

si filii

tui peccaverunt ei, et


su^e (1)
:

venantur; quod doctus pontifex pulchr illustrai, ait-

manu iniquitatis

Baldad

Sicutiilii tui

propter peccatum ab ullrice Do-

que venationis nomen pio vate hic positum, ut inlelligamus lulum neminem et securum esse, qui vitio
irretitur, tametsi

niini dexter sublati

sunt; sic tu ab edein

manu

et

opibus atque fam et inter homines


,

modo
ail

cruciaris, et nisi

mature divino
Ita

furori occurras

glori celebrari videalur. Latet in insidiis linea

pin-

pnilendo, tandem peribis.

Sanctius noster, qui


fuisse Bal-

nque obtenduntur,
nantur
tetur,

stygii

canes ordine exspectant,

eodem

principio

quo Eliphaz deceptum

venatorii cultri splendescunt. Iniquitales virum ve:

dad,

dm

Jobi

filios

peccatores fuisse asserit, et

eam
in

cm

nihil

minus

cogitabit in plagas immit-

ob rem oppressos ruente domo; neque quid adiniserinl


sceleris

vitam et sanguinem fundet suum. Hoc ulique

ostendit. Diinissi

autem dicuntur
peccalo
:

Baldad eliam significat

cm
Quod
j

ait

Et

dimisit eos
:

in

manu

iniquitatis

su, id

est, traditi

ut illud

quasi divinae justiliae salelles et carnifex

illatas

aul
j

manu manu

iniquitatis

su; Septuaginta reddunt


sic

Misit in

iniquitales eorum.
:

exponit auclor Ca-

Deo aut proximo


punirenlur.

ulcisceretur injurias. Dicitur


;

autem
fuit ut

tenae

Si nati tui

su culp lapsi sunt; an non


ubi iniquitales scelerum
intclligit,

peccatum punire scelerum reos quia in causa


jlli

justam

pnam

lulerunt?
;

Quomod dicimus aliquem

abavariti
isti

seu ambitione cxslinctum, quia ilium duo


in vila

affectus

pnas esse dicit lam utique, qu


Chaldus reddil
su; Tigurina
: :

cl in

manu actionem

maest.

supplicio

dignum opus molita


quod
scelus

periculum conjeccrunt. Qui dicendi modus


sacris, sed eliam profanis Scriploribus usi:

Dimisit eos in locum transgressions


eis evenire

nonsolm
si

Permisit
:

eorum

tatus est. Sic in Genesi dictum est ad Cain

Nonne

postulabat; Pagninus

Expulit eos mundo propter

ben egeris recipies, sin autem maie, sta'im in fori4,


6.

prvaricationes eorum.

Quod autem
,

Jobi

filii,

conlra

bus peccatum aderit ? Gen.

Quasi ultor, qud


accersal, et le:

qum
asserit

hic lemer ailirmat Baldad

non peccaverint
primi

causam mortis undecumque locorum


Ulciscentur, inquit,
difliciles

D. Chrysoslornus tom. ex
iis

1,

homili prima de
capilis

ipsum alieno vulnerc conficiat. IlaCicero ad Atlicum


<

Job

et patel

quae superis ad

eum mores

sui

>

id est
,

pravi

versum 2
Vers.

et 4,

annotavimus.

atque

mores irritabunt homines

qui

pnas

5.

Tu
,

tamen

si

diluculo consurrexeris

exigant ingenii morosi et intractabilis. Explicuit op-

ad Deum, et omnipotentem fueris deprecatus(2):

tim Isaias liujus


Allisisti nos in

loci

sententiam iisdem pen verbis

Vers.

6.

Si

mundus et rectus incesseris, statim


ET PACATUM REDDET HABITACL'LUM
verbis Baldad

manu

iniquitatis nostr, Isai 64, 7;

EV1GILABIT AD TE
justiti^e tu.e
:

quodstatim
1

in altero hemislichio

per epexegesim ex-

llis

Dei facilitaient

(1) I ?

INTOn

"pu DN

Si

filii

tui peccaverunt, vel, co-

proponit, excilatque Jobuni, ut resipiscens assuescat

ram

eo, in

eum, contra eum, i hic valet contra, Job.

G,

primo man preces castas fundere atque innoxi


(2)

visi

14. Vide et Deut. 1, 41, Psal. 51, 6. Dubitative loquitur, quia incertum hoc erat an deliquerant, etc. Et

Ha

Stf

TWn
:

TOIN DN,

si tu
i.

requiras

Deum

dimisit eos
sinere,
Isa.

OnbTZTH, relinquet eos, nSu? sign. abire


,

sibi permissus 58, 6, filius TnWO est Prov. 29, v. 15. El emisit eos, et expulit eos, rfW expellere, Gnes. 5, vers. 23, Psal. 44, v. 2. Ideb ejecit
illos

In

mundo. manu vel

in

manum,

malur ac diligenler, ut Job. 7, 21. Deum, ad Deum; vel Sx ad abundal vel hocsig. Si Deum sludios qmerens ad ipsum redieris. Si aurore surrexeris ad Deum qureudo eum. Tu autem man surge ad Dominum. Et omnipotentem fueris deprecatus pnnn, supqusieris sedul'o, vel, man,
c.,
;

iniquitatis

sui, in

potcslatem defectionis. exsequerctur, niortemque illis inlerret, meritasque pnas de fis sumeret, q. d. Sceleribus suis eos dimisit puniendos ac perdendos. Permisit eis evenire quod scelns eorum postulabat , ideoqne eos sno ipsorum peccalo addixit. Alii propter prvaricationem eorum. Ilelvaismus, per manum, vel in manu, i. e., propter In locum iniquitatis eorum. Chald. qui debetur iniquiputa, vei in sepulcrum, vel in gehennain, lati eorum illis prseparatam ob scelus. Nott Iilios Job sua penec pater allliriisse cuip'i, et non propice patrem clusfuit propter Qlios. llis verbis videlur eum consolari velle sparai itaque plagam (iliorum causa Jobi, Errai, qud aciem istorum malorum intgrant q. d. in le solni slruclam pulas; lu tanlm accessio es. Filii lui sunt, sed magis Dei; et in Deuin peccarunt, etc. Et lortass intenerunt corpore, ut spiritu vivifiiilios ait carentur. Mitis Baldad agit qum Eliphaz mortuos propter peccala; ipsi Job, quia justus erat, (Synopsis.) guperesse resurgendi spem.
:
:

su vel sceleris Ut peccatum vim suain

plicabis pro grali, ut gralios sine omnibus meritis exaudiat. Id vox sign. Ut lui miserealur. Ut deliclum

tuum condonet. (Synopsis.) 1^13 TV quidam exponunt Excitabit super scil. bonum, seu bonilalem suam, denu te bonis
:

te,

of-

ficiel:.

Bectis

alii

Vigilabit, evigilabit

ad

le

libi,

qui aune sopitus libi dormirc videtur. Dices, IfftTl a potis seribendum fuisse. Scrupulo levaiulo serviet b 13 mdia Jod, cujus clarum vesligium Mos. 4, 7, in a VD, vigilando, neenon in forma participial] 13, tvigilans. (A. Schullcns.) Cyelerm eadem pen loquendi formula exislit Jerem. 31, 28, nisi qud ibi

verbum ~)pV eum i3 constructum usurpatur. dSv?T


"}p"?y

JVO et pacabit, pacaluin ac

felix

reddet, Imbita-

culum reclitudinis tu, i. e., in quo recl et juste te gres, quod ad te reclum cl piuni perlinebit, cl in quo omnia honcsl recl ex lege ;equo et bono fient. Conf. Jerem. 31,23, 50, 7. Suffixum respicit ad nomen regens, utxodL 15, 15, Isa 20, 10, Ps. 15, 1, (Rosenmuller.) Dan. 21.
,
, ,

'.)',

777
vere;

COMMENTARIUM. CAPU
Deum nimiim hoc modo p'acalum iri, et anidomum jusliliae cultu forlunalam restiluendam
,

VIII.

lia

omnes
enim

potis incredibili gnre benevolenliae, nosque

plam

excitet, ul in ejus

sinum conl'ugiamus. Animadve: Unit

nullis periurbationibus

obnoxiam. Hinc discant om-

snncli

Patres divini amoris magniludineni in

man siniul ac evigilaverint qum celerrim ad Deum confugerc atque ad illum mentem suam altollere. De justo enim exiniia est illa
nes religionis sludiosi
,

hominibus excilandis, qud statim ut elucet ralionis


vis in pueris

quo
in

commendalio, qud cor suum


diluculo,

trudit

ad vigilandum

donum quoddam mirandum imperlit, mens et volunlas ut magnete potentissimo bonum rapialur. Id donum S. Diadochus cap. 67,
icla
;

ad Dominum qui
et

fecit illum, Eccli. 39, 6. lia

vocal theologi charisma et ftum matutinum grati

Salomon laude

prdicalione illum prosequitur, qui


vigilaverit
;

Dei

Ecclesiasiici Auctor, cap.


;

24, 44, antelucarum

ad s tpienliam de luce
qui manicavevit, qui

in

Grco

est ppaa;,

illuminatum omnibus

smnmo man, prima


et

luce, subito

notum Dei
Psal. 4, 7,

in

magnus Aposlolus, Rom. 1, 19, omnibus manifeslum; Regius vates,

somnoaciem ad parentem suum Deum adjecerit. Cert illud est piorum omnium, diluculo consurgere ad Deum. De
mentis

promptam animi voluntatem

lumen vults Dei. Hoc idem mihi facere

quolidi videtur idem bonus

man
illum

subito alque animus

omnium parens Deus, ut somno solutus est fceluni


et
ni stull ac sceleral

qu consuetudine
tione major,

est

idoneus

teslis, et

omni exccp:

matutinum

inspirct,

divin alllalu
le

pangens odas suas David


1
;

prohibeamus, dulciler illuminet, ad diei curriculum


pi et Chrislian

Deus Deus meus, ad

de luce vigilo, Psal. 62,

scie-

inchoandum. Id ipsum Baldad hic

bat enim quietis solulioncm et

primum
i'elicem

illud dieiaus-

non obscure insinut


Si

cm subdit
,

picium magniesse momenti ad

rerum omnium
ut dixisse mihi

mundus et rectus encesseris

statim evigilabit

cursum

quai deinde consequenlur,

ad te. Ubi notandum

qud

licet, ut

paul ante di-

belle et perit videalur

Hesiodus
i

auroram operis

cebamus

nihil beat et felicissim

mente
,

sit alie-

tertiam sortiri parlem;

quasi plurimm
sit

jam

in nc-

num
guor

magis
,

et

remotum qum
illa

iners olium
;

qum

lan-

goliis

processissc putandus

qui ben inccperit.

qum inuliis somni


quidpiam

abjectio

(semper enim agit

Debont

igitur Chrisliani oinnes stalim

alque evigilant

et molilur

Numinis benefica providenlia


,

men.em Dominum adorandum,


altollere
lus,

ad potentissimum rerum

omnium
illius

omnium moderatrix
arcanis
sine

et custos

quaeque oninem unies!


;)

quo nobis

vil;),

spirilus, sa-

versilalem cura et prsidio suo complexa

in

omnia

et singulari

demissione se suaquc
voluntali subjicere.

sanctissiinse

et

augiisUe

Nihil

tamen theologi symbolis divino Numini non mysterio sacrum quemdam somnum et ex eo evi,

enim est convenientius et ralioni magis consenta-

gilationem altribui

de quibus pulehr S. Dionysius


in

neum, qum
solem,
et

ut crealura in

suum

arlilicem, radius in

mystagogus sublimissimus
,

epistol 9,

qu

est

ad

slilla in

oceanum,
solis

efteclus in

causam
ade

feralur,

non pris lux

aut lucern* oculos


illustrel. Illud

qum lumen
vi

Caium ait divinum quidem somnum esse id quod in Deo arcanum est et incommunicable rbus iis
,

pi devotionis mentem

naturae

qu

providenti gubcrnanlur

evigilalionem ver

cogniium

luit,

ut prol'ani eliam auctores faciendum

esse ipsius providentiae


i

attentionem circa eos qui


j

esse monuerint.
in operibus,

Unde

est

veueranaum

esse

aureum praeceplum Hesiodi Numen,


quando sacra lux
venerit.

disciplinai vel salutis indigi sunl.


tribuit ul sibi ipsi vacat
; ,

Somnum

itaque

Deo

se contemplatur ipsum,

Et quando cubitum

ieris, et

seipso perlruitur

sub hc quippe ratione concipitur


,

Quem versum
riegato

prol'ani
,

quidem poel*, scd vera tamen

nobis se supra res universas attollens

sequeintra

divinits canentis

velut consecral in opre suo va,

se velut condens aut colligens


liludine.

qudam

soporis simi,

Fuit enim

Clemens Alcxandrinus lib. 2 Slromatum. illa communis Elhnicorum opinio, man


et

t evigilationem eidem adscribit


,

ut res
for-

creatas administrt
liter

omnia perluslrans

omnia

Deos esse placabiles,

maxime
ul

in tribuendo

beni-

gnos, et proinde adhibit modulalione


citabant

illos veluli

ex|

somno

et quite,

prompte ad sua dona


:

largienda et ben faciendum accurrerent

quam in rem solemnesexcitaliones babuerunt, ulvespere dormitiones sive auspicabiles salutaliones, quibus eos-

Quod san discrimen luculenter expressil David in hc verba Psal. 43 24 Exsurge, quare, obdormis Domine? etc. Postulabat nimirm opem et auxilium rerumque suarum defensionein et promotonem ad quam cupit Deum exsurgere somnove solvi ac si obdormiret dm nos nobis
suavilerque disponens.
,

dem

venerabantur Deos

et propilios

babere connilelib. 7,

derelinquit ,

dm,

velul sibi dunlaxat intenlus, miest


,

bantur. Meminit ejus moris Arnobius

conlra

nime

aliis favet.

Sensus ergo Baldadi


,

q. d.

Ne

Gnies

Quid

sibi volunt,

inquit, excitaliones ilke

cadas animo, mi Job


el
dit

qud

le

Deus juslus

abjeceril
;

iquas canitis malutini,

collalis

ad

libiam vocibus?
vigilias

tanqum dormiens

le nihil

curare videalur

repeu;

Obdormiscunt enim superi remeare ut ad


debeant. Quid dormiliones
leant
auspicabili
illae,

nempe Ubi quod luum


luis

est, pro crimine


,

peenam

quibus ben ut va

altamen bono animo eslo


acerbe ac cuni Iiberis
licet in vilai

non enim lecum ade


;

salutalione mandatis ?

Sed

in

agore decrevit

illos
u-t

vide-

schol Cluisti nos

monemur Deum

Opt. Max. habcre


47, Domi-

aestu peccati corripuit, tibi


,

ver,

ceniib,

oculum, ut Isidorus Pelusiola


nt,
dBwt|Mrrev,

lib. 4, epist.

lempus induisit
;

si

forte

ad meliorem mentem

non conniventem, nunqum indornostris;

reverlaris

agedum igitur,
,

culpain cleri ter deprecare,


,

mientem rbus

neque opus adhibere

iilas

el hoiis matulinis

qu;e precibus aptissirnse sunt


,

Dei

veterum auspicabiles excitationes,


&
s.

cm

ille

piwvenial

clementiam implora

expeiimentoqup disees Oinnipo-^


/.

XIII,

779
tentem
gisci
stili
,

m
facile exorari
,

LIBRUM JOB
dicat
:

780!

et velut

ad opem luam exper-

Long

aliter tibi accidet,

Jobe,

si

offensum'

reddercque

tibi

prostrato

domum

pacc ac ju-

propter peccata tua


;

prosperandam.
si

San

Baldad hoc de culpae remissione

ac divin*

gratis amicitiacve reparatione dixisset, non omnin


aberrsset. Catholicum

Dcumorando et pnitendo placaveris qui non tantum doms tua; instaurabit ruinas sed eliam omnibus cumulabit bonis niult qum anlea luculentis si illani pro communi scelerum di,
,

enim asserlum

esl
,

Converti-

versorio juslitke domicilium cl pietalis reddideris.

mini ad me (scilicetpergratiamexcitanlem
prsevenilur), et ego convertur ad vos
,

qu
1
,

lionio

Zach.

5.

At

Eodem modo Nathan ex oraculo correplurus Davidem postqum Dei nomine bnficia amplissima ei
,

non debuit Baldad amiss


stitutionem
ciliare
,

prospcrilatis lemporalis re-

collala recensuit

subjecit verba lucc


tibi

Et

si

parva
,

cum

conversione ad

Deum
,

univers con-

suut ista

adjiciam

multb majora, 2 Reg. 12

8.

atque huic

illani infallibiliter ailribuere. Etsi

Alque

in

hune quoque

modum
agat
,

Baldad Jobuni adhor-

enhn ea

instauratio interdm conlingat

verumtamen
,

talur ul pnilenliam

qu speret slatum for,

neque semper neque tune san ex pacto sed ex miseralione divin provenit. At Baldadi verborum sensuni audianius
polliceutis.
,

lunalissimum

Deum

quippe ade libraient

et in
,

eos qui ad ipsum confugiunt misericordeni esse


nulluui beneficentia;
,

ut

Jobo

si

resipuerit

prospra cuncta

modum
,

praifigat

speret proinde
cert
,

bona non tantum qualia

ipse amisit

Vers.

7.

maxima,

In

tantum

ut

si

priora tua fuerint


(1).

sed

si

ea parva videantur
facile

mult ampliora

qu

lar-

PARVA, ETNOVISSIMATUA MULTIPLICENTURNIMIS


(l)
lier
:

Quasi

gitori tanl

congruant. Haec san Baldadi dodivinae liberalitati mirific


,

UTuwa av nnnx-nx ya mm.

Ben Bouii-

ctrina in arcano
consultt. David

sermone

Manifesta alludit Bildad ad florentium Jobire rumstatum priorem , quem redux posllimini prospe ritas duplo ampliorem reddidit. Et hicanimadvertere licet quod anle monuimus , de artificios liujus , poematis structura ubi concinn colloquenlium ori niulta indunlur insciis et imprudentinus exciden tia quibus implexi dramatis enodatio iniram venuNon praesagiebat animo Bildad statem aspergit.
, , , ,

nimirm

S. Pelrus et
,

alii

minime

pauci

quos errati pnituit

auciiore post lapsum

qum

antea grati divinils cumulali sunt. Seplua:

ginla vertunt

Et erunt priora quidem tua pauca


Qua; cert verba

novissima verb tua inenarrabilia.

ultima; sortis exuberanliam apert dmonstratif. Cae-

quse

nunc dicit re mox coniprobatum iri. s Hune versum quidam ita capiunt Etsi initia bono,
:

term

licet

id

aliquando etiam in hc vit quoad


,

temporalia bona viris sanctis conlingat


et

ut beato Jobo
est viro

exigua videantur et sint , erit postrema tua conditio long i'elicissima et tua ad exlranum fliIn tantum , ut citas cumula tissima. lia Hieronymus si pecora tua fuerint parva , novissima tua multiplicentur nimis. Sed puto menlem Bildadi potis hauc esse: Eritprior tua flicitas in qu posiluserasante qu maxime erat ut apparet ex liane calamitalem initio libri exigua prie iis quai deinceps libi accident, prae magno incremento ad quod res tua; pervenient. Conf. infra , 42 , 12. Baldad peut avoir deux vues l'une , de comparer d'o i* tait dchu le premier tal de Job avec le second qu'il lui promet; l'autre, de comparer seulement les faibles commencements de ce second tat avec les progrs qu'il veut qu'il espre. Et ces deux vues distinctes qui ne sont pas opposes , peuvent
tibi
,
:

rum

Josepho

semper tamen eventurum non


in futur vit
;

bono sperandum, sed


debentur bonis
officiorum

rationeset spes
vila;

suas repositas habere dbet


viris,

nam hujus

bona non

siquidem pro prmio suorum

non sunt

eis

Deo proposita
et

sed ea tan-

tum qua;

in futur alterna

vilsperamus. Qua; quidem,


,

toleranter

crucem ferenles
,

Cbrislum caput no-

slrum imitantes
vitie

Deo merebimur.
et

Nec etiam hujus

incommoda

detrimenta pro pnis sunt Deo


inslilula
,

sceleralis

hominibus

sed ea tormenta quae

in futuro seculo eos

manent.

Tropologic docemur tam in bonis

qum

in malis

tre runies.

parva minime parvi ducere


,

ut qua; successu

tempo-

Vous ne considrez

dit-il

Job

que l'extrme

ris

multiplicanlur et augentur in

immensum.

In bonis

distance qu'il y a entre votre misre prsente et l'lvation d'o vous tes tomb. Et parce que votre rtablissement est impossible selon les voies humaines et ordinaires , vous vous abandonnez au dsespoir. Mais y a-t-il quelque chose d'impossible l'gard de Dieu ? Y a-t-il mme , par rapport lui , quelque chose de plus ou de moins facile ? N'est-ce pas sa volont qui est sa puissance'? Et serait-il Dieu , s'il avait besoin de moyens Il a tout promis la pit. C'est d'elle qu'il a voulu que dpendissent tous les biens.

Et comme vous n'tes devenu pauvre que parce que vous n'avez pas t religieux et reconnaissant vous devez tre certain (pie ds que vos dispositions secrtes seront changes , votre tal extrieur changera aussi subitement que votre cur. J'ajoute mme que puisque vous avez t combl de biens, lorsque vous vous devez, vous n'aviez qu'une apparence de vertu attendre les richesses et une gloire sans comparaison plus grandes lorsque votre vertu sera sincre
, , ,

et parfaite.

pourrait nanmoins arriver que Dieu mesurerait les progrs de votre seconde flicit sur ceux de votre pnitence , et de votre retour vers lui ; et une telle proportion serait juste. Mais si d'une pit faible et
il

naissante vous parveniez enfin une vertu consom, les biens que Dieu verserait sur vous n'auraient plus de bornes , et votre second tat , non seulement n'aurait aucune proportion avec les faibles ressources qui auraient contribu dans le commencement vous rtablir , mais il surpasserait mme infiniment votre premire abondance. Ce discours de Baldad, tmraire en apparence dans ses promesses , et certainement injuste dans ses suppositions , esl devenu par l'ordre de Dieu une prophtie par rapport Job, et plus encore par rapport celui qu'il figurait. Les biens de Job furent augments au double m, iis par de trs-faibles commencements, qui paraissaient n'avoir aucune proportion avec une multiplication si prodigieuse, il lui le pre d'une nouvelle famille. Il eut des filles d'une incroyable beaut. Ses parents et ses amis se runireul lui de toutes parts. Il fut reconnu par ceux qui l'avaient calomni, pour leur pontife et pour leur mdiateur. El il fut dans ce nouvel tat une figure de JsusChrist manifest Isral , comme il avait t dans le premier une figure de Jsus-Christ cach la maison

me

de Jacob.

(Duguet

781

COMMENTARItM. CAPUT
,

VIII.

782

profect modica initia despicienda non sunt

qu

,..

tione dignascenset, eccl. Hirarchise cap. 1,

cm

ait

paulatim in
signiiicat

magnam abundantiam cxcrescunt. Quoi! i'ia sentcntia BaWadi Johum ad justiliam


:

Substantia enim hirarchise nostrae sunt divinits

tradita oracula.

Maxime ver

ista

oracula dicimus

adhortanlis
va
,

In tantnm

lit

si

priant

tira fueriitt

par,

vcncianda

qu

sacris nosliis inilialoribus divino

et
,

uovisima tua multiplicentirr iiimis. Dons


justitine

in-

Spiritu alilalis, in Scripturis sacris librisque theologicis tradila nobis sunt

quit

ob
et

opra

menlem Main pacatam


ita

red,

uli

et illa

qu ab

iisdem

det

modica virtutum semina


et
:

multiplieabit

ut

vii is

sanctis subtiliori

non omr.irm

dissit

ab ordine

ex incipiente perfeclus
in Zachari scriptum est

ex paupere dives

lias.

El

clesti insinuatione, de

Quis dcspexit dies paros


:

verbo
riaio,

mente in mentem mediante corporeo quidem iHo, simul tamen immatescriptione


,

cap. 4, 10 ?

Ac

si

diceret
,

Nemo
;

dbet divitiarum

sine

insiituiores
edocii.
i

nostri sacra

tenuitalem aspernari

quia

paucis bonis asservatis


ita

qudam traductione sunt

Ubi diserte tra-

bonorum abundantia superveniet sunt malorum initia conlemnenda


ad nialum progredimur
,

vicissim nec

quia ex initio ma!i

et ex

modico malo ad ma-

ditionom cum oracuiiscomponit, dicitque illam magis ad angelorum loculionem acecdcre qum Scripturam, quia liccl ore quidem corporis iiistrumenio fiai, in

gnum malum currimus

et ex illo ad cordis duritiam


,

quo ab angeiic loculione

dficit

qui sibi
;

lestinamus. Proverbium est non bominis

sed Dei

mdiate conceplus suospairiaciuni

lit

mutu im(amen modo


mat-

Qui spernit modica paulatim decidit

Eecli.

19,1.

minus materiali qum


riau

Script ura

quia solo verbo,


,

Nam
c

ut pulchr S.
si

Gregorius

lib.

10
,

Mora'ium

ubi in Scripturis el calamus et


crassiores
9,
,

atramentum

cap. 9,

curare parva negligimus

insensibiliter

adlubenlur.

seducti audenter eliam majora


,

perpelnmus.

El a!io

VKR&i

HeSTERNI QU1PPE SUMUS, ET IGNORA-

Joco
i

in Pastorali
,

Qui peccata minima

flerc ac de-

MUS

QL'OMAM SICUT UMBRA


(1). Id est
:

WE9
nati

NOSTRI SUNT SUPER

vitare negligit

statu justili

non quidem repente,


i

terram

Recens

paucos dies vivimus,

sed partibus tolus cadit.


sunt
,

Modica

laque lenenda
,

ne post parm relicium reliqua abeant pauperes vacuosque dimittant.


Vers. 8.

et nos

Lnterroga exim cenerationeh


prospr eventura
,

(l)n;ec-ci:cumslanlibusparentiiesisepararidebent. cur ad majorum memoriam et auctorilalem remitlat "UiTJN Sinn-'D


In quilms Rildadus ralioneni reddit
,
:

prist-

NAM, i:TDILrGENTERINVESTIGAPATRUMMEMORIAM(i).

Ex
,

praxi et veterum traditione probat id quoi dixit

omnia

J:>bo

si

ad

Deum

toto cor,

de converlatur illumquedeprecelur. Recogila


inquit l
,

qu:rso,

mente revolve generationes prcdentes, per annos eorum qui nos immdiate praresseet
,

benllieronymusreddidit; Hester. quippe sumus. Tft vbi nec se/mite, scil. quicquam, vel Nikii seimtts, ut N^substanUvcapiatur,utsxpiusci:linsuperionljus: rerum ignari sumus. Wn> b 3 umbra dies nostri ea imago ad designandam vanam et evanidam breviiaiem vit human, in qu nihil solidi ssepi usurpatur vi-1. 1 Chron. 29 16 (ubi bc ipsa nostra
:

mm

runt

deinde ad illorum paires proavosqtie medilando conscende et videbis Deum simili semper
;
,

discurre

BW lo et ordine nunqum suam agendi seriem formante perverlendo processisse qu talis est ut m qui ad eum convertuiHur eumque deprecantur
, , ;
,

2 Ps. 102, 12, 109, 23. yitf-%, seu vivimus super terra. Caeterum bis > erbis muItrJo&m pungi exisfimant qud amicorum .eienii;:m conienineret quasi diceret iiildadus EquideiB nos libi videmur bomines beri nati qui nihil sciant ide ad velustatem et priorum temporum experientiam te aMegb. Malo tamen hc generatim de omnibus hinnibus eorumque conditione
,

phrasis)

ini'ra

dm sumus
:

auxilium

suum

imperiiatur

et si aliquando in
,

ruinam

corruerint eos sublevet et erigat

illisque ut pluri-

mm

majorem qum anlea bonorum omnium abunlargiliir.


,

dantiam
Similis

omnino locusest in Deuteronomio cap. 32, Mmento dicrum antiquorum , cogita (jencratior.es
; ;

interroge patrcm tuum, et annuntiabit tibi majores tuos , et dicent tibi. Doctrina nempe per
siiHjulaji

ma-

nus piorum religiosorumque virorum ad nos (raducta


dbet eliam haberi pro oraculo.
ligios tradiliones (quas vocat)

Ex quo fit ut Ecclesia rc-

merilampleclalur, quas

S. Dionysius

Aposloiorum coaelaneus et Doctor gravisScripturis sacris honore ac veneraI

simus
(1) lias

pari

cum

Amie. Job
,

guram grant
profrant

tuntur.Unde Gregorius de iisdem haereUcis a hanc scntentiara Sed quia inquh coium verbis non lacile creditr quoniam sp vita conlemptibilis demonstratur, aMquorum Patrum sententias profrant,
:

m su dispumione hreticorum fiquisp veras, et pfclaras sentensed iis piav ad suam Rdstlatem alm,
,

coranique rectitudinem in argumentum sui errons infleclunt. Sic illc el res ipsa docet , nullam esse liresim qu non ex verbo Dei et Patrum testimonus errorem suum confirmare conetur. (Estius.)
; , ,

Nam quod lieri exstitit nos nescimus. redundaret Et ignoramus VV ^1 el nescimus. Ignoramus nos luisse tam facile excidil ex memori quod prseterin. Ignoramus naulla necessaria. Requescimus, experti sumus, sub. quicquam, sicut patres multexperli sunt per lngaevitatem suam. Et rerum ignari sumus. Sicut uurnn, etc., qiue cilo abit. Nos sumus brevis aeyi nec sapienU nec experienli veteribus illis , prsertim antediluvianis pare:-;. Videmus nos florentes impios sed sep morte celeris rapli e\iuini et exitium illorum non vdemus illi, cm diutis viverent, ulrunique iinpiorum statum videre poluerunt. Unde utile et necessarium est ab illis dacere. Alii de omnibus hominibus hxc intelligunt tanqum unibram esse dies nostros , <;t cit prxiei ire unJe pauca inde licet cognoscere , idcooue Bildadum velle non
:

nin priscorum seculorum inemoria et replicanda et consulenda venial. (Rsenmuller.) Hesterni quippe srmus 13n: Sian , quia ab lieri nos, sub. sumus, Dficit |D, Sinna, ut Is.c. 33 ; Nos nuper nati sumus pauco tempore viximus nan mhil nobis propinquius ex pneterilis bestern die. X8, heri, usurpatur indelinii de tempore prterito bic el Midi. 2, 8, sicut crus de fururo. Tu et nos, illis coniparali juvencs iinpeiiti sumus, et quasi semper pun.AIii aliter rcddunl, ej cum soquentibus hoc
;

aecipere, quorum vila tanqum umbra avolet, ita ut nemmi sua experientia et cogniiio sutliciani sed om,

modo jun^unt
lia
1

in NTi

, ,

733
cl

LN

L1BRUM JOB
transitus est
nostri.
sit

7S4
tempus nostrum
,

ob eam

rem non possumus per nos multam rerum

et

non
,

est reversto finis

scienliam comparare. Fit enim scientia praescrtim de ut docel Arisloteles lib. 2 Meoficiis , experienti
,

Notum satis est qum vana fluxa et brevis umbra lalis humana vita sighiflcatr. Hinc Job
;
:

taphysicorum

requirit

atem experienti longum


in

infra cap. 14, vers. 2, cin dixissel

Humo

brevi viet

rerum usum. Quocirca debemus

majorum
,

nostro-

vens tempore, addit

eum

Fugre sicul

umbram,

min-

rum

doclrin versari, ut docti simus

et ut

ex mul-

qum

in

eodem

slalu permanere. Ubi lege quae anno-

torum l.ominum experienti


arguroento

scientia constet.

Eodem

tavimus.

cum Daldado
,

docct in principio Aphori,

utilur Psalmista ad
i

Edem umbrae similitudine non rar eliam eamdem vilae noslrae brevitalem
ait
,

smorum
stus

Hippocrates artem esse dificilem


ars verb longa. Hinc narralur

qnoniam

fugacitatihqe declarandam, ciim


Sicut

Psal. 103,

25

vita brevis

Tbeophra-

umbra cm

dclina! ablatus sutn; quia ciun no-

animam agens naturam


et

accusasse

quod corvis
,

clurnae seu vesperlin umbrae plus spatii occupent


cilis

ac cervis aliisque nonnullis animalibus

stum

ventrem prona

iinxit

qu ad patam diuUu nam selatem


et
:

lamen diiabuntur,
vila 1

et

sunt propiores nihilo.

Quo sensu eliam


cipsum

liesyebius apud Agellium ait


el

dederit, homini ver ad

intelligendum

genduin

occasum perveni,

Ad sum umbrae jam


:

nalo vitam dederit tam anguslis limlibus circmscri-

(inclinal atquc ad finem properanii similis.


\

Hoc

plam

ut non posset omnibus

perfeclis artibus et do-

Davide jam citato vel fdio ejus Salomone videtur

ctrin erudiri. Hesterni quippe


id est
,

sumus

inquit Baldad,
,

mulualus, qui

ait, Sap. 2, 5:
;

Umbr enim
:

transitus

nuper nati
,

novi et rcentes
,

more
Iwri

scilicet

est tempus' nostrum


illa

et

Sap. 5, 9

Transierunt omnia

Hebraeorum
praeteritum
,

sicut hodi praesens

ila

nuper

tanqutn umbra
,

quae est res refuga et fugitiva,


uti

midiusterlius ver aliquamdi praelerisignificat. Sic ait

nec polest delineri


rationem Job cap.
vit.

nec venlus

cui ob

eamdem

tum tempus
quod
est

Apostolus : Jsus Christus

7, vers. 7,

vitam noslram compara-

Iwri et hodi, ipse et in secula,

Heb. 13

pro eo

Ubi vide qu annolavimus.


i'ugaci

nunc

et antea

et

semper. Sicut ex profa:

Quisquis itaque
et adbaeret
,

nis Terentius in

Eunucho habet
!

populares

ecquis

quid aliud
,

buic vilae nimim afficitur qum ventum stringit et um-

me
su

vivit
:

hodi fortunalior

et Cicero in Oral,

prodomo

bram

ampleclilur

id esl, fruslraneo et inani labore


,

Hodiquc Volaterani non modo cives, sed eliam oplimi cives fruunlur nobiscum bc civitale.

consumitur? Ver pronuntiavil David

Psal.

145

Homo
tjj.m

vhitati similis factus est

dies ejus sicut


;

um:

//en vei et mdiu&tertius ,

dm

simul conjunguntur
,

bra prtcreunt. Theodotion vertil rru.$t


wauoir,
,

Symmaclius
cap.

proverbialem conficiunt liyperbolem

tempus nuper
Codice plu5
,

id est,

vapori similis factus est.

Quo

aclum signifleantem ribus locis, ut Exodi


et alibi
,

non solm
10
;

in sacro

S. Jacobus

alludere videtur
vita vestra ?

cm
:

ail

4,14:

4, vers.

2
,

Regum

vers. 2,
et Plusi-

Quid
et

esl

enim

Yapor ad modicum paens;

sed etiam
,

apud Graecos

Platonem

deinde exterminabitur, q. d.

Tu

le

forl aliquid
;

trhum

/O; al 7:pv.

Unde cm tam rcentes


multa ignoremus
12
,

magnum

esse putabs alque diulurnum


,

vapor es,

mus

consequeps

est ut

exiguam

inanissima et levissima res

et

quidem ad modicum

scienliam et

modicam rerum experientiam habentes.


,

paens. Quid inslabiiius eo quod

nunqum
,

stal

sed

Nam

ut postea Job dicit


,

cap. 12

in antiquis est

more

fluminis rapidi non ad

mare

sed ad interilum

sapientia

el in

multo tempore prudentia.


praeterilae ac elapsae

decurfit? Quid inuliliuseo, quod inanibus occupa-

Porr sicut heslernus dies jam


vilae
,

lionibusdislenlum, sapissini sine ullo fructu pertransil?

sic

umbra
,

l'ugax fulurae

advenientisque dno-

Quid

vilius

eo

quod

in

modum

vaporis dissi-

tt

brevitalem

ut ex

aliis

Scrpturae locis colligere


,

patur, et ad nielalionem oculi nusqum compare!?

lacile est. Ita

postqum rex David orando dixerat


:

Homo
sicut

rever vanitali similis laclus est

et dies ejus

Paralip. 29, 15 Peregrini enim sumus corm te et ad-

umbra
,

praelereunt

ut sicut
,

nib.il

vanilate ina-

ven

sicut

ovines patres
:

nostri, slatim addit iisdem

nius

niliil

umbi

inslabiiius est

ila

bumanam

vi-

quibus lue verbis


rain, et nulla est

Dies nostri quasi umbra super ter-

tam

et

inanem

et insiabilem et

bievissimam esse di-

mora, juxta Hebraicum textum


postqum per futurum
Sap.
,

scamus.

nulla est eipectatio. Similiter

Hinc nala sunt Proverbialia

ista
:

tam insacris qum


Dies umbra,
et Sxi

dixerant impii
operutn

nostrornm

2,5: Nemo memoriam habebit mox subjungunt umbr enim


: ,

prol'anis aucloribus passipi obvia


6 fjt'c;,

vita

umbra,

ul

iixta

vpwiro;,

umbra homo.
'vap,

esse contentos

rerum nostri temporis cognilione, sed insuper mquirere ex historiis, etc. qu;e priscis lemporibus acla sunt, etc. Sed alterum sensummalo, quia emphatic dicit Nos heri sumus, etc. , quasi in:

Quinim
somnium,

Pindaro voealur
et

bomo <m

umbra;

Sophocle

Kaitvoy

am, fumi umbra, et


aut idolum.
,

abJEscbylo

swX*^ mw,

umbr imago

nuat majores scientia

praecelluisse. Vel ut tim, etc. , bra, qua; plena esl vanilatis, elc. Al. sic : Ut umbra, i. e, , etiam quo tempore vivimus in tenebris agimus;
sic alios consulere <>pus etc. Porr, viia diesque nostri umbra conferuntur Psal. 10-2 , 12 , et 100 , 23.

Ad

quae sine dubio allusil doclissimus Lipsius


:

dm

Epilapbium suum bis versibus clausit

Humana

cuncla fnmus
;

timbra

vanitas
,

El scen imago
Vers. 10.

et verbo ut absolvant
irsi

m'Ai/.

Hinc, honio Pindaro cxis

Sophocli
a/.'.y.,-,

/-'-" '>

-y-'-'j,

umbr imago Sucer terium id


]

umbra' somnium ; et f'umi umbra, el^Escliylo e?o>X&v aut idolutn.


Svap
,

Er

docebunt te

i.oqi'e.ntur tibi,

ET DE CORDE SUO PROFERENT ELOQUIA.(l) HaCsd VClSlim


(1)

est

dm sumus in

terra

h. e.

"p inDX' "jUV DH-nSh nonne,


,

id esl,

eerl (iu),

bc valle miseriarum.

(Svnopsis.)

terroatio asseverat roeatio

ut supra

3,

11,4,21,7, 12

785

COMMENTARICM. CAPUT
,

VIII.

78';
;

oetavum referuntur

ubi Baldad jusserat

Jobum

in-

vesligare

Patrum memoriam

id est
,

priorum tempout ex eis earuni

terrogare generationem pristinam, et diiigenter inilli

rum

annales et historias pervolvere


,

doccbunt

te

dicant
MiVtiV
in

ti

i,

sic

semper

accidisse

ul

brakam. AMmelech
la

roi

de Grara, tant tomb dans

sequilur.

uh)2

sermouesj

id es! (ul

ex corde suo eduent Mercerus rect exponit) non ore


et
,

QXpl

mme
nom

le

faute, par une semblable erreur de fait, que de Sara rendait excusable, vil en songe le Dieu
le

uttu, loquentur sed diiigenter praemeditala animo el mente cognitu diiigcniis , et i :rvesligau deproment,

tantm, qicquid
,

buccam

veiiit,

entire

d'Abraham, qui
difli rail

menaa d'une prompte mort,


son

s'il

qua; ad verilatem
et

liujus

rei
illi
,

conurmandam
,

l'aciant.

Jam ver subjungit,


,

quoi!

exploratuni habuerant

carmen perspecium vetusluin (Roseiimuller.) recitans inde v. 11, 1!). Appliquez-vous rechercher ce qui s'est pass dans les premiers temps, et consultai avec soin les anciens qui nous ont prcds: Baldad tonde sur l'antiquit et
ut vei isim.ie est
le jugement qu'il porte de Job et les promesses qu'il lui lait s'il retourne Dieu sincrement. Remontez, lui dit-il jusqu' la naissance du nouveau monde sorti du dluge. N'est-ce pas la justice d'un seul homme que l'univers doit son rtablissement? La terre tait inonde de crimes. Dieu ne

sur les exemples

pouvait plus les supporter. Il se repentait mme d'avoir cr l'homme; mais sa vengeance COnfhdit-elle au milieu de tant de le juste avec l'impie, et No coupables > ne lut-il pas discern et conserv par sa justice? Lorsque Dieu voulut consumer par le l'eu de Abraham sa colre des villes abominables dont
, , ,

nous avons l'honneur de descendre , ne lui reprsenta-t-il pas avec une sainte libert , qu'il ne convenait pas au juste juge de tous les hommes d'envelopper dans une mme punition l'innocent avec le pcheur, el
qu'il tait

au contraire digne de sa bont de


petit
qu'il

pardonner la multitude des pcbeurs pour un nombre de justes? Et Dieu ne l'assura-t-il pas
pardonnerait cinq
vait
villes criminelles,
s'il

s'y trou-

seulement dix justes? c'est--dire un seul dans chacune, outre la Camille de Lot, compose de quatre personnes fidles? Perdrez-vous le juste avec l'impie ?

Non sans doute,


sorte
,

vous tes bien loign d'agir de la de perdre le juste avec l'impie , et de coi, fondre les bons avec les mchants. Cette conduite ne vous convient en aucune sorte ; et jugeant , comme vous faites toute la terre , vous ne pourrez exercer un tel Je ne lu perdrai point non plus s'il tj en a dix. Ce que dit alors Abraham est la base et le fondement im-

prophte la femme qu'il lui avait enlev. e, sans connatre ce qu'elle lui tait, et qui lui dclara que sa faute quoique involontaire, ne lui serai! pardohri qu'aprs que son serviteur lui aurait obtenu celle grce par ses prires. Mais Dieu pendant la nuit apparut en songe Abimlech (roi de Grara), et lui dit : Vous serez puni de mort cause de la femme que vous avez enlev e... lle::de;-l son mari; c'est un prophte, il priera pour vous e! vous vivre*. C'est ainsi que dans tous les temps et dans toutes les occasions, Dieu a rendu tmoignage la vertu de ceux qui en avaient une sincre qu'il a pris leur dfense contre les rois ; qu'il a puni tous ceux qui ont os loucher ses oints et ses prophtes , et qu'il nous a marqu , par celle continuelle protection sur les justes , quel jugement nous devions porter de ceux qu'il laissait dans l'oppression et plus forte raison de ceux qu'il crasait lui-mme dans sa colre. Il r.e permit pas que personne leur fit-mal ; il chtia les rois cause d'eux ; il leur dit Ne tocliez point mes christs, et ne faites p inl ressentir votre ma'it; \it mes prophque nous trouvons dans tous tes. De tels exemples les sicles, et qui remontent d'ge en ge jusqu' la premire origine de la Religion et du monde , rpandent une vive lumire sur des vnements dont la cause parat obscure ceux qui tous les temps ne sont pas prsents , mais o la main de Dieu et sa justice sont videntes pour quiconque a bien tudie depuis le premier sa conduite sur les hommes ds qu'il a t pcheur, et qu'il a trait qu'il a puni avec clmence , ds qu'il a t pnitent. Appliquez-vous rechercher ce qui s'est pass dais les premiers temps, et consultez avec soin les an(ie

rendre

muable de l'ide que nous devons avoir de la justice de Dieu et de sa providence. Il es! contre sa nature de traiter le juste comme l'impie; I! ne saurait punir que celui qui l'a mrit. Au milieu du dluge, et au milieu de l'embrasement il discerne toux qui sonl lui; et quand on voit qu'il debarge sur un seul homme tous les (rails de sa colre peut-on douter qu'un lel homme ne soil injuste, et ne le soit plus que tous les autres? Loi, quj s'tait spar d'Abra, ,

ham,

el

qui avait

imprudemment
,

de Sodme pour sa retraite gr lui de l'incendie qui la consuma par le ministre de deux anges qui le lorcrent d'en sortir , et qui le prirent par la main pour l'en tirer, tant Dieu est loign de confondre le jusie avec le coupable, et tant sa vengeance est suspendue et comme lice par la prsence d'un seul juste. Car les anges assurrent Lot qu'ils ne pouvaient rien entreprendre avant qu'il se lut relire. Voyant qu'il diffrait toujours, ils le prirent pur In main... car le Seigneur voulait le sauver.
,

choisi le fertile pays fut dlivr presque mal-

Htez-vous de vous sauver en ce lieu-l je ne pourrai rien faire jusqu' ce mie vous y soyez entr. Lorsque la
,

famine contraignit Abraham de se retirer en Egypte et que Sara qui passait pour sa sur, eut t conduite dans le palais de Pharaon , ce prince , avec toute sa maison fut tourment par de cruelles douleurs , qui l'obligrenl renvoyer (me pouse chaste un homme visiblement protg de Dieu et don! la justice, par une telle, protection, elail rendue vidente. Mais le Seigneur frappa de trs grandes plaies Pharaon el sa maison cause de Sara , femme d'A,
,

prcds. Car nous ne sommes ns sans lumire et sa>:s connaissa \ce : que depuis hier pareeque les jours oh nous vivons sur la terre passent. aussi rapidement qu'une ombr. Si nous nous bornions la seule connaissance que nous pouvons acqurir par no;re exprience, e) par nos rflexions s vnements dont nous sommes tmoins quelle ide nous formerions-nous de la divine Providence el sur quelles rgles jugerions-nous de ses desseins? vie, sans comparaison plus courte que premiers aeux, ne. nous dcouvre qu'un point l'histoire gnrale de la religion. Nous ne soie dans un certain sens, que depuis un jour, et dans un moment nous ne serons plus. Nous perdrions,^ qui nous a prcd, si nous limitions notre h u ps les preuves de la sagesse et de la justice de Dieu. Tout ce qu'il a fait pour se manifester aux hommes nous serait inconnu. Nous dtacherions une partie d'un admirable tout , o elle ne peut tre utilement coi idre que par rapport l'ouvrage entier. Nous renoncerions au prcieux hritage que nous ont laiss nos pres, en nous contentant d'une religion d'un jour. Nous ignorerions les solides fondements de la vritable et nous ne pourrions remonter avec sret jusqu' son auteur, en laissant entre lui et nous un intervalle qui nous serait inconnu. Nous rendrions en conservant nos inutile le dessein qu'il a eu pres avant et aprs le dluge une vie trs-longue pour rapprocher des derniers sicles Phistoire vivante des premiers et nous ressemblerions ces peuples que la division des langues a jeles dans de profondes tnbres , en les sparant de la premire lige, o la rvlation s'est conserve, el en interrompant le canal qui l'a commue jusqu' nous. La Religion est fonde sur la vrit , non telle que la seule raison peut conjecturer, mais telle qu'il a plu Dieu de nous la rvler. Il faut aller jusqu' lui pour en lre
ciens qui nous ont
,
, ,
(

,, ,

787
,

IN

LIBRUM JOB
Hiest

/88
gest.ne

rerum quas ignorabat eoiuliseeret veitatem. storia enim, t:l Tuilius lib. 2 de Oralore ait
i

quibus vel ipsorum res fortiler ac prudenter

nobis ad imitandum proponuntur, vel ipsimet doclo

teslis

lemporum

lux veritatis, vila mmorise


>

ma-

calamo animi sui sensa candide


corde suo
steritalis
,

sine ullo fuco


,

de

tgistra vita:, nunlia vetustatis.

Neque enim

aliter

cum

litlera

non erubescal
xarrunt.
,

ad lolius poinilio

cum

iis

qui aliquot nos seculis pra;cesserunt, collo-

institutionem
aliqui

Ab

enim

qui possumus

qum

per Scriplorum

monumcnla

in

semper fuerunt
minavit
dascali

quos Deus mullis et magnis

certains, et nous ne pouvons aller jusqu' lui que par une tradition non interrompue, plus ancienne que , l'erreur, el qui puisse convaincre l'erreur 'par sa date mme et par sa nouveaut. Tout ce qui s\ carte de cette source pure , tout ce qui rompt celle chane
indivisible, tout ce qui ne p?ul remonter jusqu' la premire rvlation par une succession de matres et de disciples est non seulement suspect mais convaincu de fausset et Ton est dispense de l'examiner ds qu'il est clair qu'il ne conserve ni le langage ni la doctrine de nos pres. En effet, que peut savoir un homme n d hier, et qui demain ne sera pas? O puiserait-il la vrit en renonant la source de la rvlation ? Quel matre aurait-il en mprisant ceux que Dieu mme a instruits? Et faudrait-il une autre preuve de son garement, que de le voir marcher s;: -s guide sur la simple parole de son orgueil ? Nous ne sommes ns que
, , , ,
,

cni naturue tim gratiadonis atque ornamentis illu,

ut essent oracula orbis terrarum


,

prodi,

humani generis

fidei et

morum
;

praeceplors

qui divinas revelationes el utiles animi sui


tationes posteritali reliquerunt

commen-

sunl

illi

quidem jam
perfruenda

huic

mundo

et vita;

mortui,

et ad premia et

evolaverunt,
prajceperanl
;

quorum guslum
et

suavitalem viveudo

sed vivunt tamen in doclissimis suis

monumnlis,

nobiscum versantur
illas

et

erudiunt
adjicient.
,

omnes qui ad acroases

divinas

animum

Ad stiusmodi ilaque mutos ac morluos ('octorcs nudam ut in se est veritatem sincerissim simul ac candidissim omnibus palefaeiunt Jobum hoe
i

loco Baldad remillere videter, ut ex eoruin disciplina

depuis hier, sans lumire et sans connaissance, parce que les jours o nous vivons passent aussi rapidement que Cambre. Et non anctres vous enseigneront $ ils vous parleront, et ils vous dcouvriront, les sentiments de leur cur. Mais en consultant nos anciens, il ne faut pas conserver des prjugs contraires leur doctrine, ni dsirer qu'ils nous rpondent selon nos passions , ni tcher d'obscurcir leurs dcisions par des doutes affects, ils sont sincres pour quiconque l'est. Ils parlent clairement et sans nigme un cur droit et simple. Ils Offrent; sans jalousie, une lumire pure ceux qui l'aiment. La mauvaise foi abuse de tout , et le principe de la mauvaise foi est dans l'injustice du cur. I; est mieux de ne pas consulter que de disputer contre ses matres. On s'gare sans eux ; mais l'erreur est moins contagieuse quand on l'ait profession de les mpriser , ou qu'on passe mme jusqu' Condamner leurs rponses. Ipsi docebuntte; loqneniur libi, cl de corde suo profre, eloquia. Rien n'est plus pur qu'une telle doctrine. La vraie Religion est ncessairement la plus ancienne. L'erreur est nouvelle. On en connat la naissance et la date. Elle doit son origine l'invention humaine , l'ignorance ou au mpris de l'antiquit, l'indpendance et l'orgueil. El les signes les plus certains auxquels on puisse la reconnatre, sont la promesse d'apprendre aux hommes ce que les anciens ont ignor, et une haine peu dissimule contre la tradition, qu'elle ne consulte plus, et dont elle se trouve importune. Mais Raldad si plein de respect pour l'antiquit , et si fortement attach la tradition , ne connat pas ce qu'elle a de plus essentiel s ni mme de plus ancien. La promesse du Librateur est couverte pour lui d'obscurits. Le juste Ahel, immol l'envie de son frre, n'est pas capable d lui ouvrir les yeux. Le sacrilice d'Isaac , mis sur l'autel par son pre , ne lui fait point faire de rflexions. Ceux qu'il offre luimme , et qui sont si visiblement la prdiction de la mort du Messie ne lui oient point ses prjugs, il est, comme les Juifs l'ont t depuis, zl [tour la tradition. Celle qu'il dfend est l'unique qui soit divine. Le salul vient des Juifs. Les autres peuples adorent ce qu'ils ignorent. Mais presque Ions les Juifs ont mconnu le Messie que toute la tradii rait. Et Baldad, qui les reprsente dans leur attachement l'ancienne rvlation, et dans leur aveuglement, par rapport celui qui en tait le principal ne connat pas l'innocence de Job, ni le mysObjet tre de Sa patience, quoiqu'il regarde L'ancienne i.a'

doclior simul

et melior evaderel. Et ipsi


tibi, et

inquit

docebunt

te

loquentur

non ex oie suo lanlm,


inlelligenti^sedes,

sed etiam de corde suo profrent etoquia sapienliae.

Cor enim, utpote cogniUohis


ea duntaxt profert

et

qu animus

pramieditatus

fuit

(praesertim quarido ad utililalem posterorum seriplo

quidpiam mandalur)
cl

os ver loquitur s;ep temer

corde dissenlil. Hinc Zenoni Cillico, apud Laer


lib. 7,

tium

Numen

consuenli

quonain

modo

in vi-

rum optimum
fuit
:

possel evadere, responsum corlin


si

E ew^ptTniTat tc; ys*p',

mcrtuis concolor
praulitus
,

fieret.

Quod

ille,

ut erat alla

mente

ad

legenda veterum
relur
et

monumenta

retulit,

qud

sibi

vide-

cum

lis

frucluosissim suavissimque colloqui,

colorem inducere veluli

quemdam morluorum
Augustinus
in

vit

et

morum

imitatione. S.
refert

Psal.

103
:

scribens

edem
in

Davidicum
,

illud
,

oraculum

Extendens clum

sieut pellem

id est

tanqum memdescripsit.
Ibi

branam

qu Deus su nolitiam
ait intclligi,
,

enim divinam Scripturam


ut pellis animant ium

morluorum
ailiali

qu extenditur qud post morlein


heroum aliorum
,

Prophetarum

et

Aposloorum

et

qui divino instinctu

clestia nobis documenta


,

dederunt, extendalur

in

oninein posteritatem
etiani

atque
eo-

ad nos dilatetur, puisque

pertineat,

qum

rum hominum vox in vii patuerit. Ex sacrorum san librorum lectiono

mirabiles in

omnem

partem fruetus xistunt, qui plurimm unius

eu jusque

animum
el

excitare et inflamniare debent

ut

seri in id sludiuin

incumbat

sine

quo languel om-

nium mens
vel qutsquis

infatualur. Praclar S. Augustim:-.

subejus nomine estauctor Qnsllomnn

novi

et
,

veteris Testamenti, qtixst.


est ingeriium

120: Taie,
,

insi

nnii

natura nostras, ut torpescnl


;

usus destitrii leclionis


usu fuerit
,

quia sicut ferrum


.

<

aeruginem contrahit

ita et

anima,
i

nisi

frquenter divinis exerceatur lectionibus.


lib.

liane ob

causant S. Diadochus
cao. G8. vult inorimis

de Perfectione spiritual!,
in sancta-

dition

comme divine.

Duguci.)

Deo volos olurimm

89

COMMENTARIUM, CAPliT
lectione occupari
;

VIII.
lib. Il

790

rm Scripturarum

lum

addit:

Ne-

Item Marlialis

mus quorum
,

que commentationes virorum disertorum negligafides ex sermone dignoscatur. i Hujus-

Perdite Niliacas, Mste,

mea damna

papijros.

Sed hlsce sacralius Isai oraculum audiamus, qnoa


de fluminibus .Ethiopiam Meridionalem
,

modi autem libros divinis hominibus compositos Clemens Alexandrinus lib. 1 Stromatum eleganter vocat Xii*); <p?^.axcv, oblivionis medicamentum , qud
assidue

qu prop
:

iEgyptum

est

alhientibus
,

ita

loquilur

terr
;

cymbato alarum

qu

est

trans flumina .'Ethiopi

hominum memoriam
ecup-fix
tpw-ra,

exsuscitent ad divina.
1

qu

mittit in
Isai;L>

mare

tegatos et in vasis papyri super

At S. Dionysius omnin magnifie cap.


Nominibus
deifica

de Divinis

aquas,

18, 1.

lumina nuncupat
,

Istiusmodi ergo scirpo seu papyro


recto
lilios
,

Jobum,

et ca,

Ta; JiJaaxaXta? tv -ywv, doctrinas sanctorum

qud
di-

id est

loco caricibus seu jnncis consilo


,

Jobi

nimirm

ut S.

Maximus ibidem exponit


,

lumen

comparai
,

quorum

ille

quidem defectu humoris


vii'O-

vina; cognitionis effleiant

eosque divinos reddant

grali divinac

ut Baldad lemer suspicabatur,


felicitatis
; ,

qui prodit ab

illis

sapientix paruerint.
scripto-

rem
assertum

illum
,

terren

quo non

ita

pridem

Postqum ergo Baldad Jobum ad anliqua

floruerat

penks amiserit

iili

ver aquis divinae

rum monumenta suum naturali exemplo


Vers. 11.

investiganda stimussel
fulcire nititur.

bnedictionis in medio prosperitalis cursu destituli


ulteris crescere

non valueiint

sed subit

doms

Numquid
maxime

virere potest scirpus ab?

ruina oppressi
et

miser interierint. Est enim scirpus

sque humore? aut crescere carectum sine aqua


ad

carex symbolum

buman

fragilitatis

simul et

Notai S. Hieronymus in cap. 18 Matthaei familiare


esse Syris, et
Palx'slinis
,

felicitatis,

quam
,

utriusque viriditas adumbrat.

Hu-

omnem sermo,

mor autem
ut Baldad

quo hujusmodi scirpus augetur


gratia divina,

et viret

nem suum
prceplum
gentis suae

parabolas jungerc, ut quod per simplex


leneri ab auditoribus

Deus est, seu

quse

cm
,

a Jobi filiis,
,

non potest

per

si-

perperm argumentatur

abesset

statint

mililudinem

exemplaque tenealur. Baldad itaque

aruerunt ac del'ecerunt. Neque aliam causam esse putat


,

morem
,

servans

ad proposili sui probaintroducit si,

cur Jobus nunc proximus


,

sit interitui

nisi

qud

lionern ex rbus corporeis

desumptam

ab eo Deus procul abesset


tatem
,

qui fucatam odit sancti;

mililudinem

scirpi scilicet et carecti

conservalionem copiosum exigunl

qu ad su humorem et loca
, ,

qualem

in

Jobo hactens fuisse criminatur


hortalur, ut ad
,

quamobrem ipsum
tum reduci
rare possit
et

Deum

ver atque

admodm
humoris

aquosa et palustria requirunt

et
,

per solam
null ali

ex animo convertatur
,

quo

solo ad pristinum sla-

et

aqu sublractionem
in

facillim

anliquum robur ac vigorem recupesi fecerit


,

interveniente causa, siccanlur.

quod

et per
,

veram pniten-

Pro scirpo
est in yEgyplo

Hebro

fonte est
;

NCJ gome, quod


excrescit, et

liam ad
ut
,

Deum

reversus fuerit

spondet omnin fore

Septuaginla iHMwpo? vertunt


,

quai planta frequens

sicut supe; is versu quinto et sexto indicavit

et in sat

magnam molem
,

long uberis

qum
fit

anle divina? bnedictionis rore


,

multiplicem

usum babet
,

ita
,

ut cjus

quidem

ligna

perfundatur, et
est secs

tanqum ligmim
,

quod plantatum

navibus fabricandis apla sint

phulyr ver scriptioni


denique ad Deos coroqui
lib.

decursus aquarum

quod fructum smim dabit

pro chart subserviant

flores

in

tempore sno, Psal.

1, 3.

Dummod
et

quippe divinis

nandos

Plinio teste, adhiberi soleant,


:

13

fluentis
fuerit
,

proxim assistt, quodeumque demm lignum


quanlumvis aridum
siccum
;

naturalis Historie, cap. 11

Papyrum,

inquit, nasci-

in flores et in

lur in palustribus /Egypti aut quiescentibus Nili


aquis, ubi evagat stagnant, duo cubila non exce

fructus alelur immorlales. Siquidem tota justi flicitas

ab adjunctis gratia; aquis oritur; quibus


,

cm

dente altiludine gurgitum


crassitudine
plis
,

brachiali radicis obliqu


,

careat impius penits exarescit


tur, et in

et

tandem exscindi-

Iriangulis lateribus

decem non am-

ignem millilur. Sed postqum quis exaruit,

cubitorum longiludine,
thyrsi

in gracilitatem l'asligia-

unde

poterit sibi

denu acquirere viriditatem? san


,

< <

tum
aut

modo cacumen includens; semine nullo, usu ejus alio qum (loris ad Deos coronandos.
,

ab adjunctis lacrymarum aquis


ratur ad vitam ternani
rit
, ;

quibus

bomo

repafue-

et licet aridus

omnin

Radicibus incol pro ligno utuntur, nec ignis tan-

pnitentise lacrymis perfusus virorem


,

gratia;

tm grati , sed ad alia quoque utensilia vasorum. i Ex ipso quidem papyro navig'a texunt et libro
,

recuperabit
bit.

et justitia; fructus

uberrimos germina-

Quod enim
,

prjestabat vitalis olim fons in para-

vla tegetesque, nec


<

<

non etvestem, etiam straguMandunt quoque crudum decoctumque succum tanlm dvorantes. Nascitur et in Sylam
,

diso voluptalis

hoc

in terra
;

peccati

modo prstat

ac funes.

aqua vera; pnitenlia;

quse vel aridissimos quosque

truncos repullulare facit, et in arbores Iructiieras

ri ac in

Euphrate circa Babylonem.

Sic

ille.

Qud
,

commutt
icasionem

ad illam eleganti plan stylo adhortans


lib.

autem papyrus nascatur


in
est.

in palustribus ^Egypli
,

vel

Terlullianus

de Pnitenlia

Rpe
ut

inquit, oe-

aquis

Nili

stagnantibus

etiam

Qu

spectatillud Ovidii

lib.

nolum 15 Metamorphoseon
Poetis
:

inopinatae felicitatis,
nisi
slilla

ille

tu,
et

niiiil

quondam pens Deum


i t

situlse,

are

Perque pupyriferi seplem/lua flumina

Nili.

pulvis, et vasculum figuli, arbor exinde

lias llla,
,

Edcmque

alludit

Lucanus

lib.

qu pens aquas
curim videbit.

seritur, et in loliis perennat


agit
tibi
, ,

et in

Cm

tenet

omnia Nilus,

tempore suo fructus


Ecce

Conseritur bibula Memphitis cymba papyro.

qu non ignem non sequm inopinata flicitas

, -

7"{
squalore
1

IN
1

LIBIU'M JOB

792
:

conrilione pnitenliaj nascatur


ill
,

me-

subjunxit

Quoniam tanguant fnum


verlit

velociler ares-

diante enim

qui vel pulveris instar vel confracti


,

cent, et sicut olera lier bar um cilo

dcident, Psal. 56,

vaseuii jacebat, exsurgit in arborent

et

ad

alla ten-

2. S.

Hieronymus
In

Sicut herba velociter conte-

dens mrificos salulis fructus


VERS. 12.

affert.

rentur.
(1),

Hebraeo enim est vox

T*n

chatsir (quse

CuM ADIIUC SIT


,

IN

FLOUE

NEC CAR-

eliam hoc versu habetur) et signilicat gramen longum,

PATUR MANU

ANTE OMNES IIERBAS ARESCIT.

Pcrg'lt Sllb
,

quod

sit

pabulum

bestiis, aut igni; et generaliter lier,

edem
tein et

scirpi et carecti parabol

hominis impii

qua-

bam

sponl provenientem

quic dicilur ZX,"J liheseb


-/o>~o:,

lem esse Jobum upinabatur, momenianeain


exaggerare, ac

flicita

pro quo Sepluaginta saep vertunl

fnum
,

li-

celerem interitum ob oculos ponere atquc


si

ed

aliquando eliam fno condistinguanl

ut in alio

dicat

Quid mirm

est

scirpum ab-

Psalnio, ubi de terra dicilur,

quod

sit

producens fnum

squc humore non vifere, t crectum sine aqu non


crescere;
alicujus

jumenlis et lierbam servituti bominum, Psal. 105, 4,


ubi Sepluaginta verlunt x'p **
V'-'r''
'

cm manu

eliani

adhucin
,

flore existens,

anlequm

l uo('

decerpatur

aut falce demelatur, cle-

Hebro
illo

est

TSH

chatsir et

TCV

liheseb.

Eadem
,

simiul in

ris berbis

omnibus
vel

citis exarescat et
(

marcescl?

si)

liludo in hoc sensu frequens est in Scripluris


:

gnificans scilicet impios

quibus Jobum accensebal


florere vidcntur
,

Man sicut
,

herba trunseat, vesperc dcidt

indu-

tum etiam, cm
suopte
ante

maxime opibus

rel et arescat

Psal. 89, G.
in

Quaem nimirm
fui

in

hoc
:

nutu repente ssepenumer marcescere

et

punclo prudens pola

comdi
Quale

describil bisverbis
,

mortem bonis omnibus exutos prie mrore pcnils contabescere. Non absimili omnin sensu ac
comparationis ralionc David
pios

Quasi
lus

solstilialis

herba paulisper
occidi.

repenl exor-

sum, repenl

ilein

Colcbicum

est

eamdem ob

causani im-

epbemeron, quod niatulino cum

luciiero nascitur,

fno

assimilt dicens

Fiant sicul fnm tecto-

cum meridiano
scil.

sole viget,
ini'ra

cum hespero
:

lueenle are-

rum, quod priusqum evellatur exaruit, Psal. 128, 5,


ubi ben nott S. Chrysostomus in Caten

Vide piura de bis

cap. Il, vers, i, annotata.

(quam

in

Psalmos Graeco-Latinam edidimus) non frustra addi


tectorum.

Quanqum enim,
id

inquit, illud ipsinn etiam


;

Sic eliam in libris Regum dicilur Fadi sunt relut fnum agri, etc. El aiibrspis edem siniililudine uti et humanac cnditionis imbecillitas declaraiur
;

quod

in terra pingui nascitur celeriler diffluat

ma-

hoc loco momentanea

flicitas

improborum. Caeie-

xime tamen
becillitatem

quod

in teclis orilur
,

quia radicis ro-

rm ipsam modo
Vers. 15.

parabol; applicalionem ex ipsomet

bore caret semelipso marcescit

cm ob

suani hn-

Baldado audiamus.

minime pertingat ad perfeclionem.

Sic
,

vi/E (1)

omnium qui obliviscuntur

Aptissim san propheta sacer

tum ex constitulione loci lem fragilitatemque dclart.


ritas

cm ex nalur fni impiorum bominum vililaTalis

Deum
tunt
:

et spes iiypocrit/E peribit. Septuaginla ver-

Sic igitur erunt novissima eorum qui obliviscuntalis

nempe

est prospe-

tur Domini. Id est

sors

manet

illos
:

omnes quos
nain
Iicet il-

eorum qui vivunt

in scelere et
alibi
,

rerum

saecula-

Dei praiceptorumque ejus oblivio cepit


lis

rium jucunditaic. Quamobrem

cm

laies

mi-

in

prsesentiarum blandiori vultu fortuna rideat et


scirpi aut caricis
alios

nime ajmulandos ac zelandos monuit, rationem


(i)

illico

ad tempus florerc videantur adinstar


in virore suo exislenlis;

attamen ante

arescunt

13TO:, tantisper diim est, dficit etiam JTPn, ut integer sermo sit, nTH 12T1D, in flore. Atjuncus flore caret. "QiO vari reddunt In virore xuo, inde enim nomen 'tlK, cm virent spicae. In aridest,
:

imy,

(I) p, sic semit, id est, talia sunt inslitula et rationes vtae, etc. lia cmparati sunt evenlus,

nimN

, quia yj lignum etiam frulicibus cl lierbis Iribuitur, ut Os. 2, G, vel polis, juxta Eliam in fructu suo, id est in virore et germinatione su, seu planta. Ramban, in gemma su, id estj fructu primo, seuinalurescenle. Sed malo 2N l>ro omni virent! exponere, maxime vere; poslea 1amen pro omnibus qua; terra progerminat. In virg

bore su, in virgulto suo, seu ligno

sic iilisaccidii

talis est impiorum conditio; etsi flo; rere videantur ac firmissimi esse, fa vore Domini, velul limo juncus, subnixi et evecti, repente tamen corruunt, tante alios pereunt, Deo tardilatem pnae

gravitale compensante. Omnium qui obliviscuntur

Deum

et prsecepla ejus.
:

su, in vigore suo, in radice.

Nec CARPATUR manu, TQp' NT, non succidetur non Non par erat ut decerperetur aut exeideretur, ein virerel adhuc. Non evellitur id est, per se pril; vel polis Sonne secatur? q. d. Non
,

drcerpitnr, q. d.

Vide Deul. 8, 11, Nehem. 0, v. 2G, Job. 21, Il Qui Deum sibi ob oculos non ponunl, sed opibus, elc, fidnnt. Qui impie vivunl, Deuinquc faelis neganl, illiusque limorem ex oculis anUnoque depellunt. Qui con-

temnunt Deum;

oblivio

contemptum

et affert et indi-

cal, ut Jer. 2, 55, et 50, 11.

exspectarur dnec maturescat, quia sine semine, sine fructu, et hullus est ejus usus nisi dinn virel; ide nnte omnem lierbam exscinditur. Qui sensus egregius csl Annon, dit m virel, excidelur ? et anle fnum, ac. esi Psal. 12!), 0, aresect. Alii lierbam tectorum Elsi non decerpatur, vel succidaaliquid hicsupplent tnr, vel manucarpalnr ; id ^TOp sign. Ante NT dficit
: ,

Et spes, nipm , nam exspectatio, id est, id quod exspectat, nempe flicitas. perversi, impii, simulatoris, qu Hypocrita:,

^n

pietalein simulai, virtutem ejus abnegat.

^iU quas
t>
'h-

m
:

pollulus, et alieno colore infeclus. Opponitur hic puro et recto, v. 6, et intgra, v. 20. Qui non sunt

x.

sese arescil citissim, etsi nulla ei vis exlerna afferatur. Cm nonditm decerpitur, ^Ep; vide Deul. 25,
vers. 2!>.
et ante om.nes iierbas, ">3Sbl , lierbam, tamen ante, 1 valet tamen TXTl; reddunt, lierbam, gramen, fnum, q. d. : Citis qum ulla herba. (Synopsis.)

Ex

Ame

"WVW

omnem

tegri, et conformes sibi, sed in duabus viis ambulant, Prov. 28, 18. Vide etiam 1 Rcg. 18, 21, Malth. 6, 21, .lac. 1, G, 8. Qui, ints corrupli exleris larvam sanclil.ilis induunl. Qui bonum laciunt magis oh bominum respectum qum ex ver pielale. Peribit , q. d. Spe su excident. Impii manu Dei sa;p, et velut ex sese, sine vi hominum iniereunt.
, :

^Synopsis.)

793
et pereunt
,

COMMENTARIUM. CAPUT
Deo
tardilateia

VIH.
(ut S.

794
Augustinus ibidem docet)
,

pnse ipsorum gravitatc

laudem intendebant
se suspiciendum

compensante.

multa san horrenda faciebat


(axt eos qui obliviscuntur
vitio laborant,

ut

omnium

oculos ad
:

Nominalim autem
id est,

Deum,
d-

mirandumque converteret
in gelidissim se lavaret
id

ideirco
,

pessimo ingratitudinis

quod

cm
sibi

niedi

bieme

aqu

et

vin

largilatis ac beneficentiae

fontem (quantum qui-

frequens populus
parcerel
,

spectans misertus bortarelur

ut

dem
tem)

est

ex parle Dei in nos alioquin jugiter mananobslruit, et

Plato, qui simili infirmitate laborabat,

penils
talcs

quodammod
et

exsiccat

et

ex seipso quid Diogenes intenderet noveral, cxcla:

undc

cm nullum amplis
cit
,

clestis gratiae in-

mavit

Si vultis ejus misereri, discedile; cessantibus


,

fluxum percipiant,
cesse est. Nain

marcescant

exarescant nelib.

enim

oculis speclaloribus

cessabit ejus opus;

quod

ut pulchr S. Bernardus

de Con-

tanlm durabil quamdi permanentes oculos spectanles se vident. Hypocrita

lemplu mundi
t

ait,

ingratiludo est ventus urens, sic

enim opra sua perdidisse

se

cans fontes pictatis et fluenta grati.

Deterrimus

pulat, si

nemine conspiciatur. Hoc nempe propiium


genus quoddam simulalionis
et
fictis et adscititiis

autem
Nain

ingratitudinis gradus, teste Senec, estoblivio:

est hypocrisecs, ut sit

ingratus

est,

inquit

qui beneficium accepisse

vitium

quo quis

operibus callido

se negat

quod

accepit; ingratus item qui

non reddit

ingratissimus
lia

omnium

qui oblilus est.


lib.

Cujus

rei

causam
cap.
c
1
:

ne attulit gravis auctor


fieri

5 deBeneficiis

in hominum lucc famam sibi et nominis existimationem aucupatur. Non enim sanctus esse apptit
artilicio usurpalis,

ad sanclinioniain
,

oculisque

ponendam

Quia nunqum

gratus potest, cui lotuin

sed videri, et vocari

vult scire divina eloquia

nec

benelieium elapsum
est

est.

Unde nemo graiiarum im-

lamen facere
et minuti
dilicilia

vult recl loqui,


vitii

non tamen vivere.

meinor
tura

unqum

gratus invenlus.
,

Hoc

cert na-

Est plan stultum


,

genus, index puerilis animi


et

lumine cognilum est


,

in

ecque Gentes omnes

ultr in

eculeum

crucem incurrere
homines

consentiunt

boniine ingralo atque

immemori

alina?
;

opra suscipeie, gravia

pati, ut falsi

bonoris
le

beiieicenti nibil esse odiosius, nibil detestabilius

umbr

fruaris, nullo alio fruciu, nisi ut


,

adeo ut Comicus quidam non inepl dixerit


hominc.
uiliit

Ingralo

irrideanl

Deus vivum morluumque excruciet. Hinc


pallidi eliigie, in

pejns terra crt, 2 Tim. 3. Sic Apostolus

bypocrike in Apocalypsi D. Joannis symbolic descri-

cm seculi liecem et colluvionem describeret, atque hommes scelere perdilos et irreligiosos velut in classes diversaque gnera dispertiret,
-/.p;<jToj.',

buntur equi
volunt
:

quo mors inequitet

ut

Hugo

Cardinaiis, Ricbardus S. Vielore, alii-

nominat inler

alios

que pallidumque volunt diclum, horridiorem, exhaustum, debililatum, non


lajluin et

ingratos, benelciorum

immemores. Undc
causa re;

nitenlem, ob labores
:

inler multa crimina,

quorum

in idololatriam

quos sustinent in simuland sanctiinoni


duli
nis

nain se-

jicitur, Sapicnle nuineratur

Dei immemoratio

vel,

des sacras

et domicilia pietatis circuineunl, carfa-

ut in

Graco

est

xjn-o; i^nai*, grati immemoratio.

maceralionem adhibent, jjunio exterminaut


faciunt
,

Dei quippe dona illusliissima null


obtivione deleri
,

unqum debent
signiiicatione

cis suas, et alia

quai Evangelii Scriptores


et Pharisais,
cl

null

ingratitudinis

enumerant dm agunt de Scribis

quo-

extenuari. Quia ver dignus est beneficium amiltere

rum

vila

spcimen

l'uil

hujus impi

infandaesimuin hypocrisi io-

qui non agnoscit, et ingratus existens oculos et affe-

lationis.

Apud D. Paulum dicunlur

ctum
non

in

clum non
t

toilit,

et

Deum

in se beneficenlis-

quenles inendacium et cauleriatain halicre conseienliam, vidlicet afilictam el igneo ardore vexat^, qui
patientissim notas dx'ione impressas doloresqe

simum munerum
curt. Cert

largitorem extollere et prdicarc


si

graliam homini non referre

si-

mile homicidio est;


ferre?

quantum crimen

est,

Dconon

re-

magnos pro
Pharissei
,

nihilo i'eranl, et tetrp ardore puteant, la

inquit Ambrosius.

cm

pietateih fingreril

evoitereiit innoiii

Et

spes HYPocr.iT/E i'eribit. Quia nimirm fruslra-

centiam, Dei sapieritiam illuderent,


lalarisque loga? spinas adliibel)aiU

ima ora

vesls

bilur co

quod speraverat,
lotiiis
,

et excidet spe su.

Atque

non sine cn;ciatu


icli

haec est
lio.
<

de scirpo

cl

carecto parabolyc applicalib.

corporis acei boque sensu

ut aculeis

cm

ingre-

Nain
2-4,

ut ben S. Gregorius

Moralium

derentur, visique ab bominibus, patienlis animi lau-

:i.

notai, scirpi ve! carecti

nomine hypocrilic
viridilatis

dem

colligerent. Qustultitia est atque impiae mentis

vitarn signt, quse

speciem quidem
ulililatis

babet

error, sustinere gravia nullo lucro, nisi ut

pnam

f-

ad

humanos usus fructum


etc. Sicut

non habet; qu

nereris

religionem adhibere ad conculcandam relivirtule abuli in ipsius virlutis opprobriuin


;

steriState opcis arida

permanens

solo sanclitatis eo-

gioe.em

lore viridescit,
virct
,

ergo scirpus sine


viridilatis

bumore
speciem
,

adbibere (livinum

cuHum

in

contumeliam sanclissimi
velle videri? Illuel

non

nec pulcbram illam

Numinis;

artilicio malitire

bonum

ostenlat, nisi aquis irriguus sit; sic et hypocril

si

dunt impiam illam vecordiam Patres


auctoralos
rciineo
illos

miserantur, et

non adsint spectatorum oculi


tant
,

quoi un laudem exop,

dmoni

et vanilali

cum Simone Cysint

ab operibus bonis cessant, et illam

qu pra>

componunt, qui fumo angariati


vitae

ad crucem
exor-

stare so'.ebanl,

viriditatem deponunt. In cujus rei


id

Jerendam, ad labofiosac

genus

inutililer

confirmationem
cus Vives,

possnmus observare quod LudoviAugustini, in


lib.

bendum. Sanctus Petrus cognomenlo Cluysologus


serin.

Sclioliastc^s S.

21 deCi:

7, voeat pestilentiam
conlicil

cqune remediis

crt

vitate Dei, cap.

16

de Diogene Cynico refert

ille

morbos,

de medicin languorem, sanelilatem

caiterorum more pliilosopborum, qui solani 'lominum

ivertit in crimen, placationem facit

reatum, gnrt

, ,

795

IN

L1BRUM JOB
fragili

79c
aranearum
tel
:

de propitiatione discrimrn,

ubi etiam elegantcr hy-

fundare

velit,

aut

ill tel

suam

bocrsin nomhat virlutum fucum, tineam sanctita

induere nuditatem

lis;

qu

crudeli arte virtutes truncal

muerone

vir-

qu in re et suum ostenderet sluporem ac vecordiam, et aliis se irridendum praeberet.

lutuin,

jcjunium jojunio perimit, oralione orationem

Aranearum

lela proverbiali

forma apud Hebraeos


facile dissipari

vacuai,

oslendil

Vers.

Quomod autcm spes hypooritx perai Baldad cm subdit 14. Non ei placebit vecordia sua (1) et

etc.

cumilur pro re vilissim, quque


test;

po-

cm tamen magno aranearum


sit.

labore ex

earum

visecribus elaborata

Saep boc

proverbium in

SICUT TELA ARANEARUM FIDUCIA EJUS. VCCOI'S plan CSl


(inquil Sanclius noster) el stuporis inlolerabilis ilic,

Seriptur;\ leginms. Illius


:

sensum

explicuit Isaias; qui

qui placere se

Deo putal specie tanlm cxtern atque


Deus
illudi posst et cpi fs

cm dixisset de impiis Tclas araneae texuerunt, mox addidil Telae eorum non eruntinvestimentum,
:

fucal sanclitalis; quasi

neque operientur operibus suis

opra eorum opra

reruni imagine. Qui autcm in ejusmodi sanctilalo sibi


placet, niliturque quasi aliquo

inuiilia. Isaiee 59, 5.

fundamenlo

solido, si-

David quoque in

omnem

partem oculatus

qui claintue-

milis est
(1)

illi

qui vesligia sua aul

domum

in

lenui ac
,

rissimo in lumine et naturae et gratiae

cursum

Id est, vel, 1
etc.
Ifflp'j

sibi

iSdd

non Deo placebit; vel 2 non Impius damnabit suam stultitiam. "Hl'N cujun (nempe hijpocrit, sive impii, de quo

batur

cm

vellet vilae

humanae

imbecillitateiu ante

oculos subjicere, banc imaginem excogilavit; pingit

sing. nuiicplur. loquilur), spes , sive exspectatio, vel (iducia, ut Job. 4, G. Sed quia sequilur lfTdib fiducie ejus, bic verlo, exspectatio. Ad ver!)., spes ejns; pleonasmus usilatus, ut Psal. 1, 4, cajun folium
ejus, etc., succiditur, sive excidetur, vel, fnistrabitur,
vel, per negligentiam intert, vel, fragilis, sub.es/, exQui snecidet spem ejns; alii ithmicidet. Ad verbum
:

nunc

enim vilem araneam


penits evisceranlem

inulili
,

se labore cruciantem et

tum similem
:

esse honiincm

pronuntiat, Psal. 89, 10

Anni nostri sicut aranea me-

ditabuntur,\\, ut leguntSeptuaginta, pefetaffO* meditnti snnt.

Quem locum
:

illustrai

in

nuno modum
omnis
est

Scboliasles

Haec, inquit, vita nostra


;

im-

nuelur, Ita Hebnei dire et laedio ailici

omnes. Sumitur autem pro


:

fasli-

becilla sicut tel

aranearum subdit bic vocari medi-

q. d.
;

Molesta

ei eril

exspectatio

sua
se

ric,

qud e excidat ita aulem sumitur melaphoqud ii quos ladet sese torqueant et vestes et
,

talionem

o-ivr/i

TaXaiirwpav, assiduam afflictationem

et miseriam. Et S.

Hieronymus Epistol ad Cyprianum


ait dici

lacrent , el velut dissecent. Sic Psal. 95, 10, et Ezecb. 20, 43. El /iducia ejus frangetur. Succiditur, inquam, spes ejus, seu quonium auferetur spes ejus, aut quem abominabitur, vel fastidit, spes ejus, sive sua. Verlo Nam , quia sequilur declaratio prsecedenlium , et *N?N valet nam , Eccles. 7 , 22, et Jerem. 52, 5, fastidit; id est, quasi fastidiens destitua, eum spes ejus, id est, id quod sperat. Post Olp
:

membraque sua

araneae medilalionem
lius.

infirmitatem operis

il-

Quid

igilur sunt anni noslri?


,

quid vita,

quam
nostro

hic degimus

in

qu prudenti consilioque

geslimus, et magnifie gloriosque extollimur, in qu

nos posse bumana omnia moderari omnium admiralionem confidimus?

ad
Nihil

reliquorum
aliud
nisi

suppleo vocem 13 Sic enim nomen personae, inlerveniente praeposilione 3, rgit verbum islud, ut videre est Psal. 95, 10. Confidentia ejus (id est, diviliae et caHera in quibus confidit) exscindilur, vel, ut alii, fastidium est, sive res abominabilis, et tandem quasi
:

araneae medilatio raXaixtopia, laboriosa quaidam


tis exereilatio,

men-

frivolum opus aique inutile


,

el diffci-

lium nugarum plenissimum

in

quo

dies et nocles or-

diendo et lexendo

casso labore
fila

cum
vel
,

laedio rejicielur

et detestabilis fiet.

Quod quis
,

Hinc lendunlur eogitationum


alque
in

tenuia, et in

fastidiat (vel nausea, abominatio) est confidentiel ejus;

mens consumitur. orbem


nectuntur, aninii

qud

online carnale sit rvera

abominabilc
,

in-

gyrum

aegri capitis consilia


,

Deo opponatur; vel, qud in exilu, cm spem (identis non implet, fit laedium et cordalium (Synopsis.) el pudor etc. Verbum U"P n ' niulli fastidiendi significalu caprinfis si
,

proposita tigunlur

ilia

rumpuntur
,

cor exsuccum et

exenleraium languescit

musca3 caplantur, jamque


,

spe et exspeclatione devorantur


adversi flatus

cm modicus

venli

piunl, quem alias oblinet, ut Ps. 95, 10, Ezech. 10 47, 20, 43 vertunlque Cujus (bypoCritee) spes fastidietur, ei molesta erit, qud ca excidat. lia et llieronynius videlur verbum illud inlellexissc, sed Sd3 pro siitttiti accepit (ut Cobel. 7, 25), verlitque non placebit ei vecordia sua. Commodior tamen sensus eril, si 121D b. I. sumamus notione Arabici, prcidi, ut sil: (.ujus prwcidilur spes. Ita et Syrus Abscinditur spes
: : :

inanem

illam paraturam, subtilium lex-

tum eogitationum, vana molimina, perenniumvigilia-

rum meandros,
cillilatis

sollicitudinum plexus, illam deniijiie


,

aranea medilalionem

ut

pompam quamdam imbeD. Gregorio multa


circa

human,
telas

subito frangit et everlil.

Consideranda hic

eum

Necnon Chaldus rn*nD nin aufertur spes haberc limchius quoque ei Jarchius monent verbum UtBh. I. significationem HIVO abscissionis eldeducunt "Gp, pr//ci</, quod frquenter in phrasi
ejus.
ci:',
:

aranearum
qua3
tiunt
jori

ex quibus domunculassibi faciunt,

cum moribus hypoerilarum apprim


:

consen-

Primm, nullum

esse opus subtilius, nec

ma-

ordine composilum inler animalium opra ca-le,

np

'V)?.Z>

pariini pusillum.

commod

exposait
et in

"UWn
quo

quo niiebalur,

iboa Aben-Esra non inuisus seu innisus ejus, id spem duciamque collocabal,
:

rorum qum lelam araneae


conspicimus.

quam

saip admirantes

son appui. Quod magis convenit ci quod sequilur TVito Uf'aoy rfil, et sicut domus aranei (iducia ejus, illud in quo ponit (idueiam, Ps. 40 , 5. Jerem. 17 , 7. Domum aranei vocal lelam quam ordilur aranca ad
,

Deinde, nullum esse animal

quod

ita

laboret

in

opre suo sicut aranca. (kelera enim animalia conlciunt opra ex bis qmeillis exlrinseea sunt, v. g. ex
paleis lulo coagulatis hirundo abjeqtie aves

capiendas muscas,qu

nihil

levius est et inflroiius,

nidum

ex-

quae lacillim abrunipitur- Arabes quoque domum arauctr telara <jus appellare, ostendit Bocharlus llieros. part. 2, I. 4, cap. 23, tom. 3, p. 507, edit. Lips. (ISosemnuller.)

slruunt

aranea verex inlimis pra'eordiis, ex


fila

ipsis-

niet suis visceribus

trahit, quibus lelam ordiatur.


fo-

Deinde caetera animalia douiunculas autnidos, aut

797
veas sibi sub brevi spatio conficiunl
;

COMMENTARIUM. CAPUT
aranea autem bine

VIII.
fragilitatis

798
ac tabitudinis
:
,

que

lela

symbolum
?

uti

S.

nde lexens procedit, egreditur

cl

regredilur, et saep

Auguslinus in Psal. 58, annotavit dicens

Quid

tabi-

ab uno loco

in

alium long dislanlem opus exlcudil.


facilis dissipeniallei

dius aranea
telis

animal ipsum dico.


qui;l

Quanqum
Attende
et

et ipsis

Dcnpie, nulluni esse opus, quod


tur et pereal; nec enini

aranearuni

labidius?

ipsum

requirunlur
,

ferrei,

animal,

qum

labiduni est; pone supra leviter digis

aut secures, aut bonibardarui;i iclus

aut lanceirum
dissi-

lum, ruina est, nibil omnin labidius.


:

Ur.de Daejus,

vibraliones, suflicil levis aer ad lelani penils

vid ait

Tabescere

fecisti sicut
:

araneam animant
ia).Cei;

pandam,
pars aut

ul ultra
fil

non solm

ipsa tola

sed nec ejus

pro JQ SynimacllUS VCrlit


-'.0j;j.r,Tiv

Kat

ai eup&ra to

uni appareal.
,

aToJ, et dissolcis
;

tanaum
:

cariera desidera

Tandem totum opus tanlo labore confeclum ordinatum lanlummodo est ad inuscas et ciniphes capiendos, quibus aranea sustenlatur;
tali

bile Ulius

S.

Hieronymus

Et

posuisti quasi tincam

desiderabilia, Ulius. Sicut

eniin

aranea

facile

prit

lalis

quippe paslus

et tinea, si objieiatur soli, dillluit et interit abiens in

animali dignus.
telis

auras, ita hominis hypoerilae desiderium cl spes, vita,

Isliusmodi prorss sunt hypocritarum opra,

status,

condilio

fugacissima

sunt,

et

corruplehe

aranearuni simillima. Primo videnlur eorum opra


esse ordinalissima
,

maxime obnoxia.
YENS. 15. NON STAB1T
."

magn

uiscrciione peifeela; hoc

I.NX1TETUR SUPER
FUI.CIET

DOiMUlI

SUAM

(1),

ET

eniin lanl magis procurant, quant sollicilis

conet in

EAM

ET NON CONSUUGET.
allai}
,

E.\pli-

tendunt, ne aliquis dei'ectus in

eorum operibus

catur vis el usus proverbii paul anle

el

quarc

eorum

aelionibus depreliendalur.

bypoceila dieatur aranearuni telas operatus


icet

quia sci,

Secundo, suinmo

cum

labore talia opra faciunt.


inquit

non plus habebit firmamenti


aedificavit impe-nsis,

Mira abstinenli se
i

alfiigunt,

D. Gregorius

magnis

lib.

8 Moral., cap. 30,

omne robur

corporis alterunl,

sceribus aranearuni in

quam qum si telas suis yimorem lexuisset. Unde tiquet,


in

domo

et quasi carnis vitam in carne vivenles extinguunt;

sicque per abstinenliam morti appropiant

ut
,

pen
quae

quolidi morientes vivant, Veritate attestante


:

ait
<

Exterminant

facis suas, ut

appareant iumini-

bits jejunantes.

Nam

ora pallescunt, corpus debilitate

quatitur,

peclus

interrumpenlibus suspiriis urge-

scil. araneae. Super eam innitelur, qua; eni tela; ill impelu nilalur, rumpilur tela et corruit ; bic impio accidit, qui diviliis, etc., innililur et lidil. Vel 2" spes impii, sive impius ipse. Per domum impii oninia inlelligit quibus ille nili poleral, ejus opes, polentiam, etc.

(1)

Aut

ejus,
;

vel 1" aranea

Et non
;

starit

Tmy

nSi.

Qutamen non

consistet,

lur,

etc.
,

Tertio

lam

facile

opus eorum dissolvilur


levi

et tela

quamorsi fuerunt, consumitur, ut


dissipetur et pereat
;

fatu

venti

non permanebit, non conservabitur per domum suam im ipsa etiam eorruet, et ruina su eum opprimel. Sed illa non consistit ; qui enim domui ejus innon consistit. Fclciet eam, 'ap^n', roborabit in eam, fulciet se, vel, l'irmal se , super eam , apprehendet eam, tenebil eam finniter, ut se per illam sustenlet, vel ut ipsam eliam suslineat. Putabit se eam velut mordicus tenerc, in e se slabilem semper fore putans.
nitetur

quia quidquid bypociita

cum

labore peragii, inquit ibidem S. Gregorius, aura bu-

mani

favoris loUit

et

dm

in

appetilu laudis opus


evanescit.
t

dficit, quasi in

ventum labor

Tandem

si

inquiras,

quid miser grandi suo labore

intendat, invenies

quae nibil aliud

ejusspem similem esse aranea;, nisi muscas et ciniphes rsonantes ca, ,

Psal. 1, 5,

Et non C0NSURGET,mp'' nS non consistet, non stabit, nempe injudicio, sed causa cadet, non
,

plare constiluit

riamque,
scitur
,

humanam sciicet laudem transilomomentaneam ac inanem g'.oriam, qu pasimilis


:

permanebit, sed illa non perstat Peribit ipse cujn suo fulcimenlo. Null arte domus illa stabiiiri potest.
(Synopsis.)

quam aucupatur,
igitiir
,

Ephraimo

de quo

Propheta
Merilo

dieil, Ose;e 12, 1

Ephniim

pascit ventum.

frduciam

uypocritaj

cum araneoke

textu compara!

qui levissima; roi altraclu et venlulo


sic;il

exiguo frangilur. Ycr


ejus
;

tela

aranearuni fiducia
iufirinisshn
,

quasi dicerel
,

Qui

in

se confulit,
:

re

nititiir

qua; sustentare non possil

ruet igitur
Sk

et

illudelur.

Septuaginla

vertunt

pa/r

aToO

-.r'.->T7.tr, 8*ii,

Aranea au/cm evadet


tvanslulil
:

ejus taberna-

cnli'>n;$. Augusliuus

Araneis implebitur

tabmmculum
suis, ita ul

ejus, id est, interibit ipse

cum

posleris

non suporsit qui babilet

in

labernaculo

vacuam domum arane occupent. Quo fer ail, cap. 8, G Quoniam in arancarum tetas erit Vilnius Sumari, idest, non coletur
ejus
,

el

sensu eiiam Ose

amplifia pro

Deo

sed ut vile quid et abjeclum sordi;

bus

et c.issibus

aranearuni implebitur

vel polis, in
fila
i

liihilum redigetur, sicut soient telse ar..nearum in

resolmac

difllari et dissipari.

Est ouippe aranea ejus-

voudra appuyer sur sa maison, et elle n'aura point de fermet. Saint Grgoire pape dit trs-bien sur ces paroles Que de mme que l'a maison extrieure de no- corps est l'difice matriel o ils habitent, aussi la maison intrieure de notre cur est proprement (ont objet o il se repose par son amour. Car nous demeurons en quelque sorte, ajoule-t-il, et nous nous reposons dans toutes les choses que nous aimons, ce qui faisait dire saint Paul , dont le cur lait dj dans le ciel, quoique son corps ft encore sur la terre: Notre conversation est dans les ciex. L'esprit de l'hypocrite, continue ce Pre, ne pense doue et ne recherche en tout ce qu'il fait que la gloire el la vhie eslimedes homir;c Ainsi sa maison est le plaisir et le repos qu'il trouve dans la vanit de celle gloire passagre. Mais cette maison ne peut subsister, parce que toutes les louanges humaines disparaissent avec la vie, et que la faveur des hommes est incompatible oy< c la svrit du jugement du Seigneur. Ce qui fut cause que les vierges folles, n'ayant point pris d'huile dans leurs vases c'est--dire, n'ayant pas eu soin de mettre leur gloire dans la puret de leurs consciences, et ne l'ayant fait dpendre que de l'es'.ime des autres furent tout d'un coup troubles par la prsence de l'poux, et dirent aux vierges sages Donnez-nous de votre huile, parce que nos lampes s'teignent. (Sacy.)
// se
:
;


799
IN
sit

, ,

LIBRUM JOR
ejus densabuntur, et inter lapides commoraritur

800
(1).

qum

stultiim re ade fragili

r.iti

velle

qusc levis-

simo fortunx tactu llaluve

dejicilur. Liquet ctiam va-

Hic locus

difficilis esl et

obscurus,

quem

varia: inlcr,

nos esse conatus impii satagentis

rem

inconstantissi-

pretum lectiones
ctius

mani

slabiiire,
,

cm nequeat
nihil

illa

di consislcre. Nihil

et auclorum expositiones qmisSanelPineda recensent, dffliciliorem reddunt, Sed

cnim iirmum

lixum

et slabilc esl,

quod Dei

sit

non errabimus, sequentes mentem sanclorum Pa-

prx-sidio deslilulum.

Alque ade aedem suam Deus,


sedifieari

trum tam Grxcorum qum Latinrum


Philippi Diaconi
,

signante*
61

quam

sil)i

in

Jrusalem
Ju.ixi,

imperaverat, in
,

B. Gregorii

D. TlBiae

Bedr
in

qu oh eam rein

cm
,

essent scelerati ul

spem

qui existimant Baldadum bis verbis persistera

maximain

subsidii posuerant

vanam hujusmodi
sicut est
:

quam cperat mclaphor


cril mores etsortem,

scifpi;

exp';calurum hypoi!a

speivi et fallacena

oslenderet, cverli voluit,


7,
1 i

quam, quantum existimo,


fuit, lit

per Jeremiam niinalus, diccns, cap.


dotnui
lutic, in

Faciam
,

ad vivum exprimere conatus

ineipiens descriiiyp
rit

qu invocatum

est

nomcn menm

et

in

bere hypocritam scirpo, deinceps de ipso

qu

ces habetis fiduciam, et loco qiiem dedi vobis,et pa-

solummod loquatuf ,
quit S. Gregorius
lib.

et

qux

hic dicil

non

scirpo,

tribus vestris, sicut feciSilo, et projiciam vos facie

me.
:

sed hypocritx lanlm conveniant. Solis nomine, in8 Moralium


,

Sepluaginta hune versum reddunt hoc


s'iiulscrit

modo

Si

cap. 33, Chrislus

domum suam, non

stabit

et

cm

cperit,

no?;

permanehit. Ubi conatus impii

domum firmam perDei de-

petuamque molienlis,
iniquorum

contrario ver ira

molientis cvertenlisque nolatur. Hinc ampla divilum


palatia vel ccepta

non perficiunlur

vel

absoluta brevi corruunt.

Ostendit autem

qum
et

sit

stullum et

futile

hypocrilia-

larum opus, quod non solm

nullum apud

Deum pondus

ardores facile frunt, quibus jusii sunt similes. \'el 2 a itequm oriatitr sol ; Ai poslea solis ardore xarseit, q. d. Priusqum euui altiogal ardor irx el ultionis diviiue. Al. coram sole, i. e. palm, in oculis omnium, ul 2 Sam. 12, 11. Qu pertinel pronmeh KVi? Resp. 1" Ad scirpum, seu juncum, ul continuel quod de eo supra dixerat. Non place! Mercero. 1" 1s ila all radies non agit, nec inler lapidosa loea crescil (ipiod de Imc dicitur v. 17). 2 Nec juncus in horto suo se explical,
solis
!l
: :

humorem

bebit, et quodstolido
inutile,

homini hypocrisis imponil, opus


sed cliam intolerabiie est. Est

eniin durura simulare di

quod non

est alieno fuco

aut quod est perpeluo labore dissimulare,

quodam
in

artifieio et

immenso
,

Hxc

san doclrina Baldadi

si

ben adaplelur, deriveturque

eos, qui abject Dei

cura res caducas diligentissim conquirur.t, ad mores


corrigendos prodesse polerit, quidquid
dtfi
ille

ul lue dicitur. Ni [ne ea: aliu pulvere nascilur, juxta vers. 11). Resp. 2', ad impium, sive hypocritam, de quo, ut prxccden.tia, ita hc dicuh'lur; sed jam- ali simililudin eodem speclanie, ejusque exitium describnte; eam sumil ex arbore probe radical, et fliciter sucrescente, eic. De eo liucusque verba fecit indc versu 13. Sensus est Feiices <[uidem suntinterdm liypocrilai, vrenlquc insiararhoris s.uccos. Pulchve conspirai hxc explicatio cum
:

cogitarct,

eam promerel. Multa quippeamicorum


indigebat, oblrudi

Jobi pro,

nuntiala et vera et gravia sont,


eis

tamelsi Jobo

qui

minime

non debucrini. Pergil

autem Baldad sententiam poelic cxcurrenlem pertesere


,

contextu et scopo de impio eniin proxim actum. Kesp. ."", ad pios in lenlalione subsistenles quorum status long mclis florens impiis Apponilur; hi anlea scirpo elgramini (eonfeiunlur) nii aibori. El san faleinur phrasibus el prxdicatis liane sinii'niiaiii eonvenire; contextu, scopo et conclusion^ Biidadi etiam confirmari ; nde illam non possumus
plirsi,
:

cm

subdii

i's
:

-jic;

VERS. 10.
Soi., r
r

HlIMEGTUS
suo

VIDETUR ANTEQUAM

VKSIAT
(1).

(jii similrture. .bisii hic conparrtnlur arbori oslehdit felicilalem ver piorum. (Synopsis.) (1) ioe versu multi existimant continuari descri,

in orti!

gerjjen ejus egjredietur

- -Vers.

17.

Super acerVum
paliim
hm
> i

petrarum radices
conspectu

plionem conditionis prospra', <\n:\ impius gaudeal arbori lirmat jam slirpe et ben radical conipara-

(t-)>*d?Q1!?-'3S0 aliqui

in

omnium
; !

inlcrprelanlur, quasi

i <

sil,

fOWn 123,2 Sam.

12, 11, 12.

quod UDU-TI '""S et Alil, posl Chaldajum,

nfe ortum solis, ciijus ardorcm ferre nequirt, ahlqiim sol inrdescens eam arborem adurat et arefaciat. Rectis aliis In conspectu solis, i. e., sub ejusdem benigno iotu el influxu, qui h. 1. repraesntat blandiorem et riderilm' forttmam, qU impii res mi:

lamen de stngularum diclionum sensu primo qidem ambiguum est Sa, quod et lapidum acervum (ul Gnes. 51, AU, 48, 51, 52, OseaeT. 26, 2 Sam. 18, 17) et fluctus nolat (utinfra 58, 11, Ps. 89, 10; 107,25, 29, et sxpis
U;s.
hi

Neque

inter se conveniunt. Va

rum

in

modum

provehunlur.

SSH inp:V W33

St, et
j

super, per (ila iV Zephan. 2, 15) liortum ipsins, in] quo planlala esl ea arbor, ejus propago rrit , i. e., expandit sese etlal diffundilur. p3V, propri sugens, pullus laciens, el femininum npiT> transfertur ad ra-

aiis). POstcriorc significatu inter veteres accepil Syrus et Arabs, el recentiorum quidam, qui juxta scaturiginem, seu rivum aquarum interpretantur, conferenles Jerem. 17, 8, i's. 1, 3. Pluies lamen de acervo lapidum inlelligunl ul inler acervos quoque lapidum, ei impedimenta quxvis, dicatur Qrmissimas agere radices , ad lapides usque circumquque posi,

tas, radices suas promillere, illisque implicare, el ita constanter virere atque succrescere. Sa h. l.de acervo

mos
et

Grxcis

propullulantes, novellos tenellosque surculos, qui \M<r/ci, conl'. infra i i, 7, Os. 14, 7.

lapidum capiendum ose. doceti respondens in

al-

(Rosenmuller.) Virais, sive viridis, es'; letieripse; lutHebr. midiis ment est ; euccosus fueril isle. Ante solem, i;l est, Adi' succosus ve! 1 ctiam in ardore solis, q. 1. est, ut etiam coram a-siu solis vb'eat, nearescal. Sub
: :

tero hemislicbio D'aaN T'a, locus lapidosus, Araniavi domus incisiontim , est dicendi formula, ut p~na

nu

sole, Viridis

est

(sub. arbor,

Vel

Cteriiru

plant
,

in

se

qudam) soli exposita. humorem co tmentis,

et/ a/tn

horto.

cm in s:>!<' siu> propago le cru prodibil in Poslqum egil de bei'bis, qax sine humore
non virent,
transit ad arbores,

locus salebrosus, in Paraphrasi Chaldaic Isa. W, 3, donvis spntirnrh, prb terra spinis obsit. l'Iures hujusmodi dictiones reperies in Buxtorfii l.ex. Chald. \(!i. J '.\ p. 302? "3aD , J implicantur , inloiquenlur ices ejus, acervo lapidum procursum earmn inhibnle. rttT, aspiciet, i. e., senliet, experietur, ul inv Si fra, 15, 17,24, 1, Isa. 26, 11; Alexandrinus ,_//.. :tn v.cr = rai, quasi (TIT DT^N |"a legeril. |A='a
:

alieno

aux oh

insitum

(Rosenmuller.)

801

COMMENTAIUUM. CAPUT VH1


,

802
1-2:

exprimitur; hic advenict tanqum sol, et orietur clarus in die judicii


,

lur, cap.

M,

Ponamjaspidem propugnacula
sculptos.

tua,
lapi-

q<ia;;do illuminabit abscondita tene-

et portas tuas lapides

Quid namque
subdens
sicut
vos
:

brarum,

et manij'estabit consilia

cordium,
dixit

Cor. 4, 5,
cap. 4,

ium nomine

intelligi vellel explicuit

Uui-

de quo

ad lilleram per

Malachiam

Deus

versos filios tuos doctes

Domino. Et
5
:

admohoc

Eccedies vmiet succensa quasi caminus (dicm ju:

<

nente Petro dicitur

1 Epist. c. 2,

Et

tanqum
;

dicii intlical)

et orietur vpbis
,

limenfibus

nomen meum
in cap.

lapides vivi snperdificamini

domus

spiritualis

soljustiti.

Apte

inquit

S.

Hieronymus
,

ilaque loco quia lapides dicli sunt, sed tamen vivi

Malachi, dicilur, quod orietur ul sol


patelaciet, cl

quia omnia
,

tminim dicuntur, nud

appeliatione lapidum
t

p"i-

manueslissima reddel. Sol


,

inquit ib-

mixti possunt reprobi el.elecli figurari.

idem Ribera noster


rcu),
lib.

quasi restituit rbus

suum

colo-

Scirpus ilaque

iste,

qui inter lapides commoratiir,

quem

nos. abstulisse visa fuit, juxta ilkid


:

Poet

super acervum petrarum radies densat, quia hypocrita

vEneidos

omnessuas

cogitationes in exquirend

Et rbus nox abslulil atra colorem.

admiratione nmltiplicat. Per


crita; faciunt,

hominum omne enim quod hypoacervum

Quod

imilatus Prudenlius dixit

quia occullis cogilationibus laudes hoquasi radies scirpi in


et factis suis

Rebusquejam

color redit

minum
quia unusquis-

requirunt,

Vultu niteutis sideris.

petrarum millunl, unde


,

perptue arbi-

Orietur propterea Cbristus sicut sol

tras requirunt, ibique mentis suae intentionem avidis

que sub
vuiluin

clarilatis illius

splcndore veruiu ac genuinum


UiuIe quod noster
1 Tira.

reponunt, ubi majorent

hominum acervum
6,

et

conge:

suum

referel.

legit

lis

riem vident, de quibus Dominus, Malth.


terminant
tes, etc.

1G

Exqui

qui diliguut adventum ejus,

4,

8, S. Augustiejus.

facis

ut

appareant Iwminibus jejunansloliditatem,

nus sa'p

legit

Qui diliguut manifestutionem


sit illius

Ex

his

intelliges illorum

Quasi advenlus ejus Sutura

manifestation

et

petras inquirunt, ut super eas niittant radies.

Quem

tanqum quidam
nit, inquit

solis ortus,

qui se splendenlem et

humorem
cl
;

pulas extrahere posse herbas, quai super

onmia illuminantem exhibebit.


i

Antequm

hic sol ve-

acervum lapidum suas radies miserinl?parvum ccrl


exiguum, quamobrem
et
,

sanctusGregorius, humeclus videlur scir-

semen, quod

cecidit super

pus, quia

pi

iusqum

divina districlio in judicio

can-

petras, nation statim aruit

quoniam non habebat hualiqui

deat, oinnis hypocrita infusumscsanctilalisgraliostentt, quasi virens aspicitur, quia juslus reslimatur
;

morem, Luc.
ipsis duriores,

8,

6.

Sunt

homincs lapidibus

honoris locum oblinct


ei

glori

sanctitalis pollet

icunctis
i

veneratio deferlur, opinione Iaudis exlensolis

aquam abundanlem trahere opus est divins; virtulis, per quam eduxit a<iuam de petr. Optim istorum hominum duraient philosophus
ex quibus
ille inlellexit,

ditur.

Ante

adventum germen suum scirpus

qui ut assuesceret non commoveri, nec

ostentat,

quo pulcher apparct,

etc.

iiasci

contra homines pelila neganles, primo ad pe-

Et

si

quaeras quid hypocrita per hujusuiodi opra


,

tras accedebat, pelens supplex

ah

eis

quod ab homi-

intendat, super acervum

inquit, petrarum radies ejus


;

nibus postulare inlcndebat. S;ep enim idem est ab

densabuntur, et inter lapides eonunorabitur


ginta

Septua,

hominibus atque durissimis ptris aliquid pnestolari

vertunt

^l

cuv^ippiy

>-

<"v

x;iu.7ai

in

aul expeclare. Qui

omnes mentis

suae

cogitatio-

congrcgaiione
lion habet;

lapidum dormit , aut


p^oct,

quiescit; Scho-

nes ac inlentionis suce radies super petras collocat,

t pouvdv

aroO

super collent radiiicilia


,

quem
flanlis

credis exlracturum

humorem

Exilcm san

et

dies

ejus.

Qua3 verba sunl

ex eo
,

qud
radi,

exiguum, ad

scirpo

non videantur
,

convenire

qui

non

stum, aut ad levem venli auram exsiccandum et consumendum.


caloris
in

minimum

es super petras mitlit

nec inter lapides oritur


in loeis

sed
in

Alium profect nobis locum dsignt Christus,

ad aquarum decursus, cl

humentibus

non

quo radies miltamus


stem, qui est pelagus
nia

ipsum

sciicet

Patrem cleex quo om-

collibus nascilur, sed in convailibus.

Omncm

tanien
(qui in

iufinilec subslantiae,

difflcultatemaufert, quod diximus,

Baldadum

bona promanant,

in

quem

qui radies miserit,

scirpo hypocritam primo describendum assumpserat)

non erit sollicitas in tempore


rit

siccitatis,

neque cm

tfene-

nunc

relicto scirpo

ea qua ipsi tantm hypocrilac

stus, ul dixit Jcremias, cap. 17, 8. In

Deo item

ju-

conveniunt lgant issim exprimere.


i

Quid radicum
cap.
',

storum radies fixas exponebatSpirilus sanclus


(iieens in Sapienti
:

deiilis

noiriine, inquit

ibidem S. Gregoiius

nisi

Cogitatio eorum apud Altissimum.

(latentes cogiiationes et inlenliones accipimus? quae

Veiis. 18.

Si aesorbuerit
si

eum de loco sro

(1),

iin occullop;odeunt, sed iu ostensiouc operuin per


c

apertum insurgunt. Sicut

(1)

I^jS^-DX,

et

de verbi semine per


fuerit

absjrbnerit eum, subaudiunl aliqui

<
t

prophclam

dicilur
,

Hoc quod salvatum


est,

de

participium verlii T72, absorbais, i. e., si absorpius iucrit loco suo. Sed videlur potis versu preeced.

domo Jud
dcorsum,

et

quod reliquum

mittel radicem

et faciet

fruclum sursm. liadicern quippe


est cogitalionem

cdeorsm mitlere,

bonam

in abdilis

mulliplicare

Iructum vpr sursin facerc, est per

efficaciam opetis recta quae cogitavit ostendere. La-

<

pidum ver nomine


designaiiiur
,

in sanel

Scriplur homincs

sicut sanctie Ecclesi per Isaiam dici-

hi aul D'32N intelligendum, ut solnm lapidosum dicalur absorbere improbtim ilum aluninum, cui humorem et nulrimentum sufficere negat, quinira eujus radies tespuit quasi ac rcpellil, malam stirpein mal tandem perdens. "1 "ILTDI, tum uegabit eum, improbum, sub arboris ligur desc'riptum, scil. locus i[>sius. Elcgans prosopopia, qualis supra, 7, 10, Ps. 103, 16. Ita suo loco excidetur et interibit, ut nullum ejus vesligium sit superfulurum. (Rosenmuller.)

nu

805

IN
:

LIBHUM
19.

JOiJ

804

H,EC EST ENIM


TERRA
ALII

NEGABIT ECM, ET DICET

NON
(1).

NOVI TE.

Vf.RS.

pnitentiam promoveret,
viter, et opinionc

modo verex

iis

quae gra

LAETITIA

VI^ EJUS, UT RURSUM DE

quidem su,
quod

pic pnemisit atque

GERMINESTUR

Quod

si,

iliquit,

DeUS

amp'ificavil, deducil id
licet,

in principio posuit, sei-

iratus, uti solet injecta indignalionis ilanim inipiuiii

Deuin non pcrverlere judicium


si

insolites ple-

absorpserit, et avulserit domicilio suo, ubi arboris

clendo, lbreque propitium,

Jobus supplices ad

eum

more
aliis,

radies deflxerat, ipsemet locus, aut

domus ab

preces emiserit.

pula creditoribus, occupata quasi tacila loque:

Vers. 20.

Decs

non

projicif.t

(1)

simplicem,
tolillS Sla-

lur, aiens

Nescio quis

sis.

Haec

seilicet est prosperi-

NEC PORR1GET MANUM MALIGNIS. Loiicludil

tas vitae viri impii, qui ut

arbor noxia stirpitus evelli-

tum
inter

controversiae, et ex parle Dei discrimen statuit

lur, ut alii

tanqum
lia

fructuosae plantae nascantur, et

hominem malignum

son bypocrilam, et
;

eum

qui

prosperentur.

san convincunt exempla pleraque


quae timorein incutiunt.

simplici est ac sincero peetore

siquidem hune Deus

anliqua et recentia,

Quis
et

ut sibi similem diligit, cl amic suscipil, iilsim ver

enim non animadverlat homines impios honoribus

tanqum inimicum
illud
:

se rejicit

ac detesUitur, juxla
illusor; et

opibus aflluentes in extremam calamitatem saepenu-

.4

bominatio

Domhri

est oinnis

asm
et

mer
rum,

conjeetos, qui ad januas


in

doniorum amplissima-

simplicibus sermocinatio ejus, Prov. 3>, 32. Atque ex


his

quibus floruerant, pen stipem corroganles

non obscure

videri potest quantits sil

malum

multiplies referunt repulsas, quasi locus ipse per

i'ugiendum simulalio et hypocrisis (quam supeiis capite quinto

prosopopiam diceret

Non

novi vos

Sic interckAt

ad versuin 18, omni juri lum diviuo lum

prosperitas peccatorum, quae per agri laelitiam hoc


loco eleganter designatur; et
tur, sicul scriplum est, Eccli.
alii

liumano repugnare oslendimus), quantumque


et

bonum

pro

eis locuplelan:

omnibus amplectendum

sit

simplicisas et candidi

10, 17

Sedes ducnm
eis.

pectoris innocentia, quae


participes

Pco nos

iamiliares reddjl et

superborum destruxit Deus,

et

scdere fecit mites pro

munerum

divinissimorum. Une S. DionyAposlo'.os sublimis

Exemplo sont Lucifer cum

angelis apostatieis, quos

sius Aeropagita,

quo nemo post

detraxit thronis cleslibus, in quibus

eorum

loco

atque magnificentis de Numineriisseruil, in Dei Np-

Apostolos aliosque viros huniiles ac miles collocavil.


Sic superbo Baltbasare monarcbi Assyriorum dcjecto surrogavit

minibuscap.

1, 5, ponit simplicilalem

Deus, insimpliccs

quit, est t5>v irX&ufwvtv tTUi,

eorum qui

Darium

et

Cyrum, qui miles

i'ure

fiunt simplicitas.
lib.

Quem

forte imitalus Terlullianus


ait

erga Israelitas.

de Baptismo cap. 2, proprietales Dei

esse

De

hypocril autem

rioribus rect sic

hune locum conformiter supeexposueris, quasi dicat Cm Deus


:

simpticitatem et potestatem, ipsumque simplicia

qua>

dam

in

Sacramentis elegisse. Theologiae ver scholae


esse

eum

vivis subtraxerit,

nequaqum pro suo servo


faluis

omnes personant, Deum


sine ull composilione
et
;

shnpicissimum eus,
nihil

agnoscet, sed dicet id quod

virginibus

dixit

in

quo

vaiium, mixlum,

Amen
tenlio
cit.

dico vobis,

nescio vos; quia opra, licet ex g-

turbulentum, et dissimilibus concrelum, sumni


ratione pcifeclam

nre bona, accepta non habet, quae prpostera incaptandae laudis humanae su bonilate dejeEst ergo vanus honor ex sancl conversalione

unum. Quam simplicitatem omni


elsi nulla

creatura consequi potest,

monemur tamen

quaesilus, qui nos cleslibus pracmiis vacuai, et the-

saurum

illum,

quem

in

lcrn patri speramus, pro

momentaneo commutt. Hucusque Baldad argumentum ab exemplis majorum et nalurali similitudine contexuit, ut Jobum ad
inani favore el
Sarcastic banc comparationem concludit : En quo redeatejusgaudium, dm ila sese ell'eret; Inec est laelilia, qu sibi placebal exultons in roagnitudine su. Viam appellat statum in quo erat, el condilionem, ut supra, 5, 25; in ira, 17, !), 21, i. "i'iS per enallagen distributionis in plurali suaiendum est, ut supra, 6, 20, Exod. 1, 10, l's. 11!), 103, Proverb. 28,
(1)

quantum lieri potest, ad illam accedamus ; hanc autem quanti etiam in bominibus a stimet et amet Deus, ipsamet corporata sapientia Jsus Christus luculenter oslendit, quando non ex superb qupiam, auro gemmisque turgid mundi reut vit et moribus,
gin, sed ex

humillim et immaculat Yirgine Maria,

simplicitale candid, pudore rubicund,

carnem assulucem inocidis ducere

mere ac
diem,

nasci dignatus est;

nam

vix nains

tueri cpit,

quam

crerat,

bumanis

cm

clestes misit nuniios ad cogendam pa-

storum simplicium pompam, superbis q'iidom liomuncionibus despicabilem, sed angelis vcii:iandain, qui

1.

Alix ex
illius

ma
l'ra,

humo progerminabunl piaula', in locum slirpis ac rvulsa;. Sedem et bona impii


;

nec potenli tumidi aut pl.ilosoplii yloriosi, sed ino-

deleii alii

occupabunt

conf.

similcm senienii.uii

in.

(1)
,

DH D^Q
vel

ih,

non spentii perfection, sive


MALIG.NIS,

vite-

27, 16, 17. Hic linilur vctusluni carmen, eu s initium supra, v. 11. Cseterm sunt, qui totum hune locum indc v. 16, Nin 2TSH, virens est, etc., aliter accipiani, ut, postqum Bildad exitium descripserat impiorum similitudine junci, et vaivun ae fragilem eorum spem siiKilimdine araneae, mine conira diuturnilalem proboruin ostendal, ac stabilitateni, qui ctsi interdm allligantur, idqu vel gravissim, ut etiam evelli loco suo videantur, tamen non propterea id eis in malum cdai neque ideo de hrmilate su dcidant, quin .polis mala, quae illis acciderant, (Kosenmuller.) convcrlantur in bonum.
,

probum. NEC PORRIGET MANUM

D"J1Q

Ta p"f

T\>

NI,

nec prehendit, vel appreheudil (vel confirmai}, ma um maUgnonmt, sive maleficorum, i. c, eus non juval,

nec nianum collapsis prsebet, etc., eosex nialis erii vel, m piendo et conforum io, Is. 42, (i, Jei*. 2.~>, nialili coniinnando et armande. Vide Gen-, Ii\ Ki, ubi angeli Loti manum prehenderunt. Coaier et etc. p^nrt, cm i.i, 1 :No Exod. v
l
.

prsepositionem 3, non sig. confirmare, sed apprelmiderf, Dut. 22, 25". Pro*. T, v. lij. Isa. i*>, 1. (Synopsis.) Non tenel non sustentt.
rgit
,

803
ribus culti,
simplicitate
in

COMMENTARIUM. CAPUT
verecundique decori adhonorarent.

VIII.

806

ventantem

mundum Messiam
Lucam
qufle
:

Quod

divin providenlite consilium magnifie praedicat D.

Ambrosius
i

lib. 2. in

choris referta

Non gymnasia, inquit, Sapientm, sed plebem Dominus sim;

qum qud Abel simplex esset, Cain ver malignus. Qu Baklad hic alludere videtur et haud obscure David quoque respicit, cm ait Muu adstabo tibi, et videbo quoniam non Deus
Scriptura reddit rationem,
;
:

volens iniquitatem lu es

neqne habitabit juxta

te

ma-

plicem requisivit
nescirel
:

phalerare audita et fucare


anibitio

gmts : nequc permanebmt injmti ante oculos

tuos, etc.

simplicitas

enim qurilur, non

Ut itaque Job malignorum aboniinationem vadt, et


simpli

desideratur. >*Par judicium deinde Cbrislus in

Apoet

ium benedietfonem

obtineat, jubet euin Raldad


il li

stolis legendis ostendit,

quos principes religionis


;

sincero corde ad

Dcum

converti, cuncta lune

pro-

lumina orbis terrarum essecupiebat


cepit

noque enim
et

illos

spra promiltcns.

Scribarum
,

arroganlium

ctu

snpercilio

Vers. 21.

Do.nec impleatur risu os tuum et la:

Pharisorum
populi

qui ad fraudem et nialiliam erudili,


et

cia tua jubilo (I). Quasi dicat

Ade

le,

mi Job,

si

applausum

reverentiam callido
vil simplices,

artificio

emerebanlur, sed coinmuni


ti vitse et

innocen-

simplex et perfeclus fueris, non projiciet Deus, ut etiam inter intimos suos habilurus sit, et bonis omnibus ac gaudiis ad risum et jubila tioucin usque cu-

bonitale commendatos. Quani ob causam

Petrus Cbrysologus Serm. 28, Aposlolos divine vocat


simplicitate pretiosos. Noluit

mulaturus
Isetitia,

siquidem ex virtule tanla exoritur animi

proict habere alios


candidos,
et

ut justi et puri peccalo semper ovare et

discipulos

qum

simplicitate

inoribus

Iriumphare
Regius
recti

quodammod
ubi
gloriari

videanlur. Quare propheta


:

animi innocenlis Dei Filio siinillimos.

Qu omnia
manm

ita invitai,

Psalm. 31, 11
est
:

Gloriamini

omnes

prseniem sentenliam luculentcr confirmant, quoniam Deus non


malignis.
projiciet simplicem, nec porriget

corde;

vehemenler gaudere.
ad ovatiouem re-

Unde quidam
ctos evrde;

ita vei

tunt

Incitate

apud Septuaginta
est

est o^SoIe,

quod

vieto-

His igitur exemplis primi Cbrisliani, et boc magisterio saerosancto imbuti, nibil pulchrius feiiciusque

rum

et

(riumphantium

proprium, qui

l'raclis

do-

mitisque hostibus tripudio quoduni gesliunt, canlu et


Isetfti

ducebant,
cellere.

qum hc pi et candid simplicitate prUnde Terlullianus lib. de Speclaculis cap. 29,


Christian non strophas, sed
si

ciTcrunlur.

Hcbra vox, qu David


in

ulilur, ju-

bilationem signifient. Id Septuaginta

et Grseci

Paires

ait esse in vil

m pli cit-

passim dicunt .XcOA^w,

rbus Isetissimis jubilare.

tes; et lib. de Cullu

fcminaruin cap.

ult.

ornamenta

Uinc XaXa^a;, ut
S.
I

ait

Hesychius, est oda pro viclori.

Apostolorum esse
diciti

de simplicitate candorem, de pu

Ghrysostomus
:

in

Psalm. 46, exponit rem diser-

ruborem,

etc.

D. Ambrosius cni

eamdem

virlutem in Satyro
suse dictioni

fratre

mirific commendavisset,
:

tis Soient, inquit, exercitus, quando inclint hoslium acies, non uti exirem viclori, sed concoidi

axioma hoc divinum adjunxit


i

Anima

voce

et jubilo

quatere eorum animos jam abjectos;

benedicta omnis simplex,

quod ante ipsum pius


eos

quod

est

clar victorice et tropluei argumentura


i

propheta cecinit

Generatio rectorum benedicelur, sic


est,

maximum,
Hoc
ait

vocans gentem et nalionem simplicium, hoc

igitur ltiticc
:

genus promitlit hic Baldad Jobo,


risu os

qui recto sunt corde, et prceponunt Dei voluntatem


sibi, ut

cm
\

Donec impteatur
niliil

tuum

et labia

tua

interpretalur S. Auguslinus in Psal. 111.


est,

Hc

jubilo.

Quse

aliud significanl,
,

qum, ut
,

S.

Chry-

ergo generatio bcnedicctur, hoc

Deo bonis omni;

sostomus diceret

riwv

p.e8'

&wpoMfe

insignem

bus ailuenter

et copios

cumulabitur
:

ea enim vis

quamdam exquisitamque
lus
j

llitiam. Virtus
;

enim incre-

verbi est, ut apud Isaiam, cap. Cl, 9


cui benedixit

Isti svaU

semen,

dibilem animi voluplatem ingenerat

ut contra sce-

Dominus. Breviler ingenlium bonorum


magnifieentiam expressit, quse simplici-

angorem turbulentum

et

pungentes curarum mo-

cumulurn

et

Iestias,

quse diurnam et nocturnam quietem penils

bus reponuntur, atque in eorum sinum quolidi Deo liberalissim etplen veluli manu conl'eruntur;
quid enim desse
Isaias
illis

exbauriunt. Cornes enim sceleris est mala formido,


et conscientise horror, et

impendens pnse metus, ut


lib.

potest, quibus

Deus benedicit

Tantalo saxum. Gravissim Terlullianus

4 contra

cm

justi

hominis felicitatem vellet exponcre


:

Marcionem, cap. 17
formidine
e de re
est,

Nnllum, inquit, maleficium sine

consimili brevilale est usus


ben, cap. 3,

Mette pslo quoniam


Deus,

quia nec sine conscienti sut. Sed divinius


:

10. Simplicium scilicet cornes

habemus oraculum

Semper sva prwsinnit

cm

ad eorum semper latus ubique versetur, ubique

perturbata conscienti, inquit Sapiens cap. 17, v.

H.

benedieil, hoc e?t, aperit suae bencvo'enli thesauros, ut in camlidas illas


gat,

Contra

gestit et isetalur virtutis studiosus, et

mirum

animas clestia dona disperin

quantum intimo
(1)

in

animo consolalione perfunditnr.


:

easdemque mirifieum

modum

solelur et attol-

lat, sicut

diverso malignos aversatur,

ideque non
adjuval, nec

pongit

iis

mannm,

td c-.A,
illis

minime

illos

amicilise favlus c;:m


cipit,

jungit, aul ab
:

iis

munus

acj
'

ut Septuaginta vertuttt

Nec ullum munus impii


in

quemadinodm Dominas al Mwl, et nd


accipiet,
et

scilicet

Genesi respexit
ver'o

mri.crn tju; ad Cain


;

ad muira

illius

non respexit

cujus nullam atiam

Aliqui subaudiunt etrepetunt ex supriorits itaque Deum requisieris l deprecatus fueris si :dens inlegritili, te san restiluet, donec scrlicr-1 nt impleat, etc. Sed possunt et hcjungi cum prximo ; nec malignos aut improbos juvabit, quin potins perdot (est enim Xito't;), donec le ita restitut, Ut DT^e iclicitaie in ketos claniores prorumpas ; q. d. Allligeris quidem aiiquandi, sed si ad eum redieris, te ita prosperabit, ui vehementer gaudeas, et pra> gaudio in nsuiii et jubilum solvari? (Rosenmullcr.l
si
:

307
Qjlj varietas in

IN

LIBRUM JOB
;j

308

clypeo poetico aureo expressa mihi

Jobo jamad
prolectionis

Deum

sincre convcrso mirilicam diviuac


addicil Baldad
;

videlur, in quo Vulcanus elegantissimo artificio urbes

';

manuni prorss propiliam

duas e Bnxerat, in quarum un sunt convivia, festus Hymen, et iripudia, et canins, tafidarumque i'est luce
nilenlium

i||

quinim l'uturum omnin vaticinalur, ni non lanlm nihl ab iis qui plusqum vatiniano ipsum odio proscquunlur,

magna

copia

in

altra ver bclla, contei


!

mcommodi

relaturus sit; sed contra visu-

tiones, rapime,
et gemilus.

pugme,

ullalu&, luctusque audiuntur


j

rus (quod erai volum Dividis), ut con l'un dan tur et


deficiant detrahentes

Imago
vilio

est utriusque

anima? tum grali


|

anima? ipsius;

et

operiantur
il!i.

ornais, tum

deformatac

in

ill

est lta et pro-

'

confusione
aulein

et

pudore, qui quaerunt mala

Il!a

funda pax, canlnquc et horeis velut divinis plena


sunt omnia
;

cunfusionis significatio, induentur confusione,


;

in

bc vario disspnoque strepitu

et tu-

perelegans est
I I

qu nolari videlur

illud

rubeum
lanqum

multu

ac concursu

moleslissimarum

diilicullatum

quasi vlum, quod

vullui erubescentium

omnia miscentr.
Atque ut sacris polis qum ab Homeri ingoj

quoddam indumentum obdueitur. Eodem modo David,


Psal.
|

108, 23, inimicis suis imprecatur

Induanlnr

nioso conunenlo hiec illustrenlur,

si

licuit

crudilo
|

qui detrahunt mihi pudore, et operiantur sicut diploiile


confusione sut. Id est, sic eis adiiaercat confusio, sic

poetae fingere choros, et pseanes, et lucernarum ac-

censioncs, et eXamv;, hoc est, magnifies et apparalissima


vitie

eos totos operiat, sic penils circumvestiat, sic


|
i

eam
Est
el

convivia.

ad animi laHitiam et alacritalem


;

ubique circumferant,

quomod
et

diplois

sive

vesti-

innocentis

exppnendam
:

paria prop vetuslior


mtis juge

inenium
undique

adhret corpori,
,

ipsum

operit.

musis amicus Salomon


couvivium
;

Secura, inquit,

autem Hebraismus
\

quo exprimitur omnimodo


verecundia
;

Prov. 15, 15. In hoc convivio dekecalum

conundcns

sciliect

proplet

vinum

est

germinans virgines

et honeslissiinas cogi-

inhyerenliam,
-

assiduitatem ac

perpetuitatem,
in

qua-

tationes, ubi

non

tibia strepit,

non cinyra
l'acil,

Iudit,

non

lis

chelys resonat, sed Gralia

modos
;

virtutes succi-

publicum procedit. Vel aplis forsilan diceum-s Balda-

est in veslimento; sine

quo nemo sallem


opprobrio et

nunt humanissim sympboni


gaudioque perfruilur,
et

cor justi liquida pace

dum

generaliler loqui
affici

de

infami,
fr-

Dei laudes clbrt cantu

qu iniquos

solitos

pro eorum sceleribus

laeto jubilantis conscientiae,

ade ut non rar etiam os


:

quenter Scriplura commmorai, prserlim eos qui


viris sanciis

ipsum

risu

impleatur et labia jubilatione


lac ti lia

quod ht

deiraxerunt

hi

enim vehementer con-

tum, quando exuberans animi


ritas

cordisque hila-

per vociieralionem, risum

et

cxullationcm, aut

Ade ut repleantur adversarii lui pudore, qum te viderint reslitutum pister expeclalionem suam con(Roseninuller.) Alors ceux qui vous hassent seront couverts de confusion; et la maison des impies sera dtruite, ou, ne subsistera plus. Je vous plains connue malheureux, el je
fusi.

hujusmodi exteriora signa se prodit.

Hoc sensu David etiam edem phrasi


liberati,

utitur

ad

ineiabilem populi Israelitici, Babjlonic caplivilate


laetitiam

declarandam,

cm

ait:

In conver,-

tendo Dominas caplivitatem Sion, facti sumus sicat


consolait: tune replelum est gaudio (Hcbraic risu) os

nostrum,

et

lingua nostra exultalione, Psal. 125. Risus

enim

et exultatio, jubilalio

atque confessio, laudatio

'

et benediclio, vociieratio, et hissimilia,

ad qu;c vales
invitai et

llegius Ln Psabnis pios

omnes frquenter
leeliliae

adhorlatur, sincera? et abundanlis

signa sunt,
i

qu Baldad Jobo minime deliitura pollicetur, dummod non heto, sed stneero corde Deum colal, ac revereatur
;

:|

quippe qui simplicem ampleclilur, ncque

ab

illo

exornando

manum
:

aufert,

donec ipsum perin pasle-

feclo spiritali gaudio

cumulant, quod nemo


ade
si

ruin

al)

co Lollere possil

quis ausu temerario

cjusgaudhun iulcrlurbare pryesumpseril, lantm abfulurum


sit

ut voli sui

compos

fit,

quin contra

polis sibimelipsi molestiam creaturus, et perptuai!)

coofusionem aJlaturus videatur. Quaproptur subdit:


Vers. 22.
SIONE
(1)
;

Qui

oderunt te induentuk CONFUI .

ET TABE&.XACULUM 1MP10RUM NON SUBSISTE

(1) Sive pudore, i. e., obruentur plen et perl'eel confundenlur ; Psal. 35, 20, et 109, 29, Ezech. 26, 10. d'un le, praler spem,restilutum viderint. Indueri diciinur eo quo vel ornainur, ve! dedecoramur. Vol

vous condamne comme coupable ; mais Je n'ai pour vous ni haine ni mpris. Il n'en est pas ainsi de beaucoup d'autres, qui n'ont pas la mme modration que moi, et qui confondent mal propos le pch'elle pcheur, en hassant l'un et l'autre. Je souhaite, pour voiro consolation et pour leur honte, que vous soyez bientt en tal de leur reprocher leur inhumanit, et je voudrais mme que lorsque v.>us serez pleinement rtabli, vous eussiez la satisfaction de les voir dans la misre, et de comparer alors voire gloire avec leur humiliation. Car il est doux de voir ses ennemis ses pieds, et d'tre dans la joie quand ils sont dans les pleurs. Mais i! faut mriter celte grce par un sincre repentir, et ne pas mettre obstacle mes promesses par le refus obstin de vous avouer injuste. Je ne lais pas tort a Baldad d'expliquer ainsi ses paroles. Mais, contre sa pense, elles renferment un sons prophtique o lest plus intress qu'il ne croit, el dont il connatra bientt la vrit, en s'humiliant devant Job, comme devant le pontife el le mdiateur qui doit le rconcilier avec Dieu, et en changeant ses accusations el ses reproches en admiration et en louanges. Baldad et ses amis sont en ce point comme en beaucoup d'autres, une ligure trs-claire des Juifs, qui, dans leur aveuglement mme et dans leur incrdulit, prdisent tous les jours la gloire de Jsus-Christ, et la toi qu'ils auront en lui, en conservant les prophties qui annoncent l'un cl l'autre, el en les lisant dans leurs synagogues avec une pleine
confiance qu'elles seront un jour accomplies, quoiqu'ils ignorent comment elles le seront, et qu'ils soient pleins de haine contre le Sauveur qu'ils adoreront. Alors ceux qui vous hassent seront couverts de confusion ; el la maison des impies sera dtruite, ou, (Duguet.) ne subsistera vins.

vertas: Donec induantur, non subsistet, laj'N, non ipsum, non erit, non exstabit, i. e., Deus non instaurabii illud; h. e., peribit. Pcrdetur totaliter.

(Synopsis.)

809
turbantur, et
sanclos

COMMENTARIUM. CAPUT
magno pudore
afficiuntur,
et

IX.

810

cm

viros

quibus antek illuserant glori malis poslea vindicalos, felicem vitam agere et
florere conspiciunt.
Id

detraxeranl,

nonrect sedificatam aut tabernaculum mal eomnosiium solo cosequandum, et penits destrundum ;
aut tanqum arborem infrugiferam evellendum, ctradicits

quod

forte

Baldad ipse aliique

extirpandum

id est,

genus
;

et

prosapiam ojus

amici Jobi
lis

postmodm

experti sunt,

cm Job

et

ma-

emersisset, et multis
;

Deo ornatus

fuisset benefi-

totam delendam et abolendam quandoquidem cunctis lioniinibusper modum radicis est genus cuique suuni
;

ciis

ipse ver Dei reprehensionem incurrissent,

qud

ac

si

dicat

Ex omni domo

et

omni cognalione

lu te

non

loculi fuerint

rectum coram eo, sicut servus cjus

climinabit, et emigrarc

faciet

ab hc habitatione et
conversatione

Job, ut in fine libri narratur.

ab

hominum super terram viventium


;

Caterm
non

cm

subdit

Et tabernaculum impicrum
illos

ad diversorium mortuorum

quod
lib.

est

sepulcrum.

subsistt,

non tantm

rubore ac confusione

Trop'ologic S. Gregorius,

Moralium, cap.

sisuffundendos, verm etiampenits exterminandos Tabernaculum enim vocat habitaculum in

52, bsec exponit de confusione, ignomini et ruina

extrem,

quam

impii in die judicii suslinebunl, in


uli cap. 7, vers. 8, explica-

gnifient.

terra.

Quo sensu etiam David ad impium


te in

dicit, Psal.
:

quo minime subsistent,

51, 2: Propterea Deus destruet


te, et

finem

evellet

etradicem tuam emigrabit te de tabernaculo tuo,

tum est. Ctcrm, quid ad banc Baldadi orationem Job


sponderit sequens caput declarabit.

re-

de terra viventium; significans

eum tanqum domum


:

CAPUT
1.
2.

IX.
1.

CHAPITRE
qud non
eo,
justi-

IX.
:

Et respondens Job

ait

Ver

scio

qudita

sit,

et

fiectur
3. Si

homo

compositus Deo.

voluerit contendere

cum

non potequis

rit ei

respondere

unum pro

raille.

U.

Sapiens corde

est, et fortis

robore

reslitit ei,

et pacem habuit? et nescierunt


!ii

5.

Qui transtulit montes,

Job rpondit ensuite Baldad, et lui dit 2. Je sais vritablement que cela est ainsi, et que l'homme, si on le compare avec Dieu, ne sera point juste. 3. Et que s'il veut disputer contre Dieu il ne pourra lui rpondre sur une seule chose de mille que Oint, pourra lui objecter: Ce serait donc une grande tmrit moi de vouloir contester avec Dieu, et d'oser l'accuser d'injustice ou d'erreur. A. En effet, Dieu est sage et tout-puissant. Qui lui a rsist avec opinitret, et est demeur en paix ? 3. C'est lui qui Iransporle les montagnes; et ceux qu'il renverse avec elles dans sa fureurnes'en aperoivent pas; ils ne peuvent prvoir ces effets de la colre du Seigneur,
ni
les viter.

quos subvertit in furore suo.


6.

Qui commovet terram de loco suo,


ejus concutiuntur.
praecipit soli, et

et

column
7.

Qui

nqn oritur

et stellas

claudit quasi sub signaculo.


8.

Qui extendit clos solus


Qui
facit

et graditur su-

per fluctus maris.


9.

Arclurum, et-Oriona,

et

Hyadas,

remue la terre de sa place par des tremblements extraordinaires, et qui fait que ses colonnes sont branles par des secousses violentes. C'est lui qui commande au soleil; et le soleil ne se 7. lve point ; il tient les toiles enfermes comme sous le sceau, et elles ne paraissent que par res ordres. 8. C'est lui qui a form seul la vaste tendue des cieux , et qui marche sur les flots les plus levs de la mer. 9. C'est lui qui a cr les toiles de l'Ours, de l'Orion, des Hyades, et celles qui sont plus proches du midi. 10. C'est lui qui fait des choses grandes, des choses incomprhensibles, et des choses miraculeuses qui sont sans
G. C'est lui qui

nombre.
11. S'il vient a moi, je ne le verrai point; et s'il s'en va , je ne m'en apercevrai point, ses dmarches et ses oprations tant imperceptibles, cl infiniment au-dessus de la porte de mon esprit. J2. S'il interroge tout d'un coup, qui pourra lui rpondre? ou, s'il lui plat d'prouver quelfli'un i>ar les afflictions ou les maladies, qui pourra lui dire Pourquoi failes:

et interiora austri.

magna, et incomprehensibilia et mirabilia, quorum non est numerus. il. Si venerit ad me, non videbo cum; si abierit, non intelligam,
10. Qui facit

12.
ei ? vel

Si

repente interroget, quis respondebil


:

quis dicere potest

Cur

ita facis?

13. Deus, eu jus ira?

nemo

voos ainsi ? sa colre, parce qu'il est Dieu ; l. Nul ne peut rsister et ceux mmes qui portent et qui gouvernent lo monde , flchissent sous lui. ii. Que suis-je donc moi, pour lui rpondre, et pour oser
;'t

resistere potest, et

lui

parler?

sub quo curvanlur qui portant orbem.


14.
ei, et

13.

Quand mme
le

il

aurait en
s'il

moi quelque trace de


voulait

Quantus ergo sum ego


Ioquar verbis meis
si

jrsticc, je
,

ne rpondrais point,

me

la contester

ut respondeam

15. Qui etiam

cum eo? habuero quippiam jnstum

non respondebo, sed


bor.

meum

judicem depreca-

16. Et cm invocantem exaudierit me, non credo qud audierit vocem meam. 17. In turbine
plicabit vulnera

conjurerais comme mon juge de me pardonner lus pchs qu'il verrait en moi, il qui me seraient cachs. 1G. Et lorsqu'il aurait exauc ma prire, je ne croirais pas qu'il cfit entendu ma voix tant je me sens indigne de l'attention d'un Dieu si saint et si lev, et je ne compterais pas de n'avoir plus rien d craindre de sa colre. 17. Car il me brisera quand il lui plaira, comme d'un coup de foudre, et il multipliera mes plaies, sans mmo que j'en sache la raison.

mais je

enim conteret me,

et multi-

mea etiam

sine causa.

18.

et implet

Non concedit requie scere spirilum meum, me amaritudinibus.


:

19. Si rbrtiludoquaeritur, robuslissimus est


s.
s.

18. C'est ce qu'il fait ds prsent ; il ne me laisse pas seulement respirer, et il remplit mon aine d'amertume, par les douleurs extrmes dont il m'afflige continuellement, sans que j'en sache la cause ni le remde. 19. Car si l'on implore contre lut le secours de quelque puissance, il est tout-puissant et au-dessus de toute autre puissance; et si, dans les maux qu'il fait souffrir, l'oo en appelle la justice d*un juge, il n'y a personne qui ost dfendre ma cause , ni rendre tmoignage cr ma faveur

contre

lui.

un.

?6

.--

, ,

81l
si

IN

LIBRUM JOB
20. Enfin,
si

812
j'entreprends

aeqmlas judicii, neriio audet pro


dicere.

me

lestimo-

moi-mme de me

justifier,

ma

nium

propre bouche me condamnera de folie; et si je yeux montrer que je suis innocent, il me convaincra lui-mme
d'tre coupable, sans que je puisse le contredire. 21. Car quand mme je serais juste et simple, cela serait inconnu au fond de mon cur tout autre qu' lui; ot

20. Si justificare

me

voluero, os raeum con-

demnabit
viim

me

si

innocentem ostendero, pra-

pour moi qui

me comprobabit.
si

21. Etiam

simplex fuero, hoc ipsum ignoet taedebit

rabit
22.

anima mea,

me

vit

me.
et

Unum
et

est

qnod loculus snm,


ipse consumit.

inno-

n'ai pas sa lumire, je ne penserais ma rie qu'avec regret, craignant toujours qu'elle ne fui criminelle ses yeux pntrants. 22. Je n'ai donc pas prtendu lre innocent devant Dieu : Dieu afmais tout ce que j'ai dit se rduit ce principe flige durant cette vie le juste comme l'impie : el par ctnsquent on a tort de croire que je suis coupable, parce que
:

centem
23.

impium

je suis afflig. 25. Et' toutes les imprcations

gue
s'il

j'ai faites se rduisent

Si flagellt,

occidat semel, et

non de

aussi

demander Dieu que,

me

frappe de

plaies,

comme
ment,'

je reconnais qu'il le peut toujours faire trs juste-

pnis innocentm rideat.

24. Terra data est in

judicum ejus operit


ergo
est ?

qud

manus ifnpii, \ultum si non ille est, quis

pour ne pas m'exposer il me lue tout d'un coup, l'impatience el aumurmure; et qu'il nese riepasdes peines des innocents comme s'il se faisait un plaisir de les voir long-temps souffrir. Que trouvez-vous de blmable dans ces sentiments ? 24. Mais pour vous convaincre que Dieu n'a point d'' gard d la justice ni l'impit des hommes dans la distribution' des biens es des maux de ce monde, considrez, je vous prie, que souvent la terre est livre entre les'mains de l'impie, qui, par les'prsenls que ses richesses lui' donnent le moyen de faire, couvre comme'd'un voile les^yeux de ses juges pour les empcher de voir et de punir les violences in,

justes par lesquelles il opprime la veuve et l'orphelin et ravit le' bien 'des pauvres. Que si vous prtendez que co n'est pas Dieu qui donne ces biens, el qui permet ces maux, qui est-ce donc? Mais c'est lui-mme qui met les biens de ce monde entre les mains des impies, par un effet terrible de sa justice irrite , el qui accable de maux les justes, par un effet admirable de sa misricorde infinie,

25.

Dies mei velociores fuerunt cursore

-i.
:

C'est aussi

que
ils

les jours

par un secret impntrable de sa sagesse heureux de ma vie ont pass plus vite qu'un

fiigernnt, et

non viderunt bonum.

homme
26.

26. Pertransierunt quasi naves


tes, sicut

poma

portan-

aquila volans ad escam.

qui court perle d'haleine ; ils se sont vanouis, et n'ont vu aucun bien solide et vritable. Car ils ont pass avec la mme vitesse que des vaisseaux lgers qui ont te vent favorable et qui portent da fruit qui les charge peu, el dont ils apprhendent la perle. Ils ont, dis-je, pass avec la mme rapidit qu'un aigle qui
,

Nequaqum ila loquar commuto faciem meam, et dolore torqueor.


27.

Cm

dixero

28.

Verebar omnia opra mea


tlelinquenti.
et sic impius

sciens

qud

non parceres
29. Si

autem

sum, quarc

fru-

stra iaboravi?

fond sur sa proie. Et cependant, dans ces maux si subits et si imprvus qui m'ont enlev tout mon bonheur, on ne veut pas qu'il me soit permis de me plaindre, el de dire que je ne me les suis point attirs par mes pchs. 27. Que si, pour m'accommoder d la faiblesse de ces esprits qui se scandalisent de mes plaintes, je dis en moimme : Se ne parlerai plus pour me justifier, ni pour me plaindre, je sens que mon visage se change aussitt, et que la douleur qui me dchire au-dedans , s'irrite el se montre au-dehors : ainsi mon silence augmente mes maux, parce qu'il me prive de l'unique consolation qui me reste, qui est de m' entretenir de mon innocence. 28. Vont savez, Seigneur, combien elle est vritable; vous savez que j'avais si peur de vous dplaire, que je tremblais chaque action que je faisais, sachant que vous ne pardonnez pas celui qui pche. 29. Que si aprs cela je su s, comme on le dit, un impie que vous punissez pour ses crimes, pourquoi aurais-je travaill en vain, en prenant tant de soin d'viter les moindres pchs, el de me purifier de ceux dans lesquels je craignais
;

30. Si lotus fuero quasi aquis nivis, et fulsent velul

d'tre tomb? 30. Il est vrai que,

mundissimae manus meae

de neige,
:

el

que

la

quand j'aurais t lav dans de l'eau blancheur de mes mains blouirait les

yeux par son


et

clat

Tamcn sordibus intinges me, nabunlur me vestimenla mea.


31. 32.

abomi-

Ncque enim
;

viro, qui similis

me

est,

respondebo nec qui


possitaudiri.
33.

mecum

in judicio

ex aequo

31. Votre lumire, Seigneur, me ferait paratre moimme tout couvert d'ordures; et mes vtements, entrant dans les sentiments de votre justice, m'auraient en horreur. Ce n'est donc pas contre un Dieu si saint, si puissant et si clair que je prtends soutenir mon innocence. 32. Car si j'entreprends de disputer contre lui, je n'aurai pas a rpondre un homme semblable a moi, ni contester

avec

lui

comme

avec

mon

gal.

Non

est qui

ponere

manum suam

ulrumque valeat arguere, in ambobus.


et

et

33. El de plus, dans ce diffrend que j'aurais avec mon Dieu, il n'y a personne qui puisse reprendre ou corriger celle des deux parties qui se trouvera avoir tort, ni meure
les accommoder. Il ne me douleurs excessives dont ilplait Dieu de m'accabler , qu' gmir en silence des maux que je souffre, n'osant pas mme dire que je les souffresans les avoir mrite. 31. Mais qu'il retire sa verge d;; dessus moi, et que sa terreur ne m'pouvante point;
la

main

entr'elk's

deux pour

reste donc,

dans

les

Zk. Auferat

me virgam suam,
:

pavor ejus

non me

tcrreat

25. Loquar, et

non timebo cum

neque enim

possum metuens respondere.

3S.Elalorsje parlerai sans l'apprhender, je lui montierai innocence que je n'ai pas maintenant la force de lui reprsenter ;car je ne puis pas rpondre, tant plein de crainte.

mon

813

COMMENTARIUM. CAPUT
1.

IX.

814

Vers.

Et

COMMENTARIUM.
respondens Job ait
:

Vers. 2.
justificetur

Vere

scio quod ita sit, et quod non


(1).

nequaqum quserit diverticula, nec Baldad argumentum subterfugit, sed pro veritate in forma lisecurus,

uomo compositus Deo


(1)

Job, su sententiaeque suse

br respondet, concedenda concedens, neganda


gans; objecerat
ei

ri-

Respicit ad oraculum, ab Eliphazo sibi supra, 4, 17, objectum, quod ad liane causam et quaeslionem minime perlinere indicat. Non san ego, inquit, unqum cogilavi, Deum injusliline accusare. Novi eadere posse injuslitiam. profecl, nullam in Et quid juslus esset miser morlalis coram summi Numinis tribunali ? Quis neget, Domino supremo compeiere, bominem fragilem et vitiosum, si velit, gravibus rumnis aflligendi? Sed an inde jam conlicilur, me esse improbum, aut pietaliscallidum simulatorem ?

Baldad,

ac

si

Deum

injustili

redargueret, qui innoxios puniret, jusiiliam judicium-

que subvertens. Hoc ipso nempe qud Jobus se sontem excruciari conqueslus
renti
est,

in-

Deum

semetipsum Cx

Baldadi sententi Deo prlulerat, ut qui justo

imme(si

pnam
:

inflixisset. In

eo quippe cruciatu

modo Baldad vera


appareret

censeret) Deus injuslus, Job justus

ac proinde ut

tumorem

Jobi quo se

Deus

(Rosenmuiler).

Vere

scio,

sic se liabet,

quod ita sit, nimirm, ut dicilis, res nempe, Deum esse juslissimum, non

propriae opinione innocenlise antetulisse videbatur,

supprimeret, prcedenli capite, quasi ex abrupto,


verbis indignatione plenis ipsum aggressus fuerat dicens, Job
,

pervertere judicium, etc., supra, 8, 3. Non eget lioc operos probatione, ipse salis scio. Ncc mibi in menlcm venit Deum injustitiae accusare. Et quod non justificetur iiojio, U/UN pf'-nai el quid (i. e., quomod, nam qui, justificabitur,
t

8, 3:

Numquid Deus

supplantt judicium ?

aut Omnipotens subveriit quod justum est?

item Eliphaz, Job 4, 17, dixerat

Quo sensu Numquid Iwmo Dei


erit

etc., vel, justificabit se

Iwmo

? justus eril ?

i.

e.,

babe-

bilur?

comparalione justificabitur, aut factore suo purior


vir ?

Compositus deo. Heb. cum Deo, Si cum Deo conferatur. Quomod hoc assererem? 1?1iN nomen aptissi(Synopsis.) Ex hoc loco docere conantur nostr selalis hseretici, Lutherus, et quolquot eum fer sequuntur, nullum hominemver interna animiqualilate esse justum coram Deo, quia, inquiunt, testalur Job bominem non justificari comparatum Deo ; ide coram Deo allegant pro se, et hanc sententiam Gregorii in liunc locum Sanctus vir, quia omne virtutis nostrae meritum esse vitium conspicit, si ab interno arbitro dislricl jndicetur, liincsubjungit: Ver scio, etc. Sed respondelur nihil hsec contra verilatem calholicam facere. Est quidem duplex hujus loci exposilio. Quidam enim sic exponunt Homo volens se comparare cum Deo, non
fragilitatem significans.
: :

in

mum

Ex quo perspici potest qum seri et ferventer unam eamdemque sententiara imporluni illi cerveriiatis fidissimus assertor,

latores conspirent.

Jobus ergo, tanqum


t-il

la justice?

d'tre dans
celle

qui

Parce qu'elles paraissent l'accuser une disposition absolument contraire tait en lui la plus relle et la plus

dominante.
Ver scio quod ita sit. Et quomodb juslus esset liomo compositus Deo: Je sais certainement que cela est ainsi. Eh comment l'homme pourrait-il se justifier par rapport Dieu? Lorsque vous m'avez interrompu, je m'accusais moi-mme, et je ne pensais qu' flchir ia justice divine par l'aveu de mes fautes, et par l'aveu encore plus ncessaire de mon impuissance pour en obtenir le pardon. Rien n'est plus loign de mes dispositions que celle que vous m'attribuez, d'oser contester avec Dieu, et, ce qui est plus criminel, de prtendre qu'il y ait plus de justice dans mes plaintes que dans ses chlimens. Une telle accusation, qu'assurment je ne mritais pas, n'a servi qu' redoubler mes sentiments d'humiliation et de pnitence et elle m'a rendu pleinement distrait par rapport je ne sais quelles promesses,' dont je ne suis point touch, et dont je m'tonne que vous me parliez encore aprs le dgot que j'ai tmoign dans mes rponses Eliphaz pour les vaines esprances et les indignes motifs, dont il se servait pour m'exhorte!" retourner Dieu.
! ;

comparalio magna; est superse Deo comparai, jusiiliam, si quam habet, amillit. Et hxc exposilio est Gregorii, ut palet ex ejus conlexlu. Alius esl sensus, quod hominis juslilia, si cum jusiili Dei comparelur, nulla est. Sed neque ex eo sequilur, quod volunl haaretii. Nam hoc eodem sensu dicilur (el verum est) quod dicimus, lumen candela; nullum esse comparalione luminis solis, et tamen ver est aliquod lumen eandel, ac deinde Gregorius non loquitur de uno aliquo opre, sed de loto cursu, et conversatione vitse noslrae, quoe si dislrict judicelur propler mulla occulta, et alina peecala, neenon manifeste sarnis commissa, etsi reconciliatione misericordiler dimissa, sed tamen si et nos dimiltimus debitoribus nostris,
iuslificabilur, quia illa
bia;,

et eo ipso,

quo

plus in universum

vitii

quam

virtutis in se conlinebit.

(Eslius).

Pour entrer dans

l'esprit et la

pense de Job,

il

faut y tre prpar par quelques observations fort courtes, mais ncessaires. On doit 1 se souvenir que

Job continuait de parler, lorsque Baldad en interrompit le discours, en lui disant: Usquequb loqueris lalia, et spiritus rehemens sermones lui? 2 Que lorsque Job fut interrompu, non seulement il ne pensait pas se justifier, mais qu'il se reconnaissait coupable, qu'il demandait Dieu avec instance que ses pchs lui fussent remis, et qu'il avouait que de son propre fonds il ne pouvait rien offrir Dieu qui mritt sa rconciliation. Jai pch disait-il; que ferai-je pour vous apaiser, Sauveur des hommes... Pourquoi n'tezvous pas

El comment l'homme pourrait-il se justifier par rap? Par quel aveuglement pourrais-je prtendre que je n'ai pas mrit ce que Dieu m'envoie? S'il y avait en moi quelque innocence et quelque justice, ne consisteraient-elles pas me soumettre? Suis-je mieux instruit de ce qui dplat Dieu dilife mon cur, que lui-mme? Est-ce moi Ici apport Dieu

prendre jusqu'o doit aller son application me purimain, ou la conduire lui marquer ce qu'elle doit pargner, et ce qu'elle peut retrancher ? Mes yeux sont-ils semblables aux siens ? Ma puret ressemble-t-elle la sienne? suis-je un quitable juge de ses desseins sur moi el de sa justice ? Ne serait-ce pas m'lever au-dessus de lui que de
fier* retenir sa
;

mon
il

mon pch, et pourquoi n'abolissez-vous pas iniquit? 5 Que pendant le discours de Baldad,
;

lit

occup des mmes sentiments qu'il ne aucune attention aux promesses des bieas temporels dont ce discours tait rempli, et qu'il ne fut touch que de ces paroles de Baldad Dieu est-il infut toujours
:

si je les croyais jusies, ne une censure de sa conduite ? Et si j'osais me prfrer lui dans une occasion o sa svrit me parat excessive, ne lomberais-je pas dans

murmurer

mes

plaintes,

seraient-elles pas

cette impit manifeste, non-seulement d'usurper sa place, mais de me mettre au-dessus de lui? Et quo-

juste dans ses jugements, et le Tout-Puissant renverse-

modb

juslus esset

homo compositus Deo.

(Duguet.)

M5
qui oimua ratione, non
tain ingnue falelur et
:

1rs

LiimuAi JOD
non
lucet. Ita S. Hilarius et S.
alii.

816

affliciionis

sensu metiebatur,

Hieronymus

in

Psalm.

commendal vera, qum genequod tum alibi, tum in hoc prros falsa depellit sertim capile liquid demonstrat, dnn verum utriusque disputatoris asserlum non admitlit modo, sed
oliam eleganlissim disertissimque inlegro fer capile aniplificat et exornat, sic

142 et

Job itaque ullro concedit fundamentum

disputationi Raldado supposilum, scilicet Deuin

non

supplantare judicium, nec omnipolenlem subverterc

quod justum
non
in eo

est

quod planum

et

conlestatum esse

demonstrat ex eo qud homo cum Deo comparatus


possit justificari
;

Ver scio quod


compositus Dco.

ita sit,

et

quod non

enim auspicatur aiens justificelur homo


:

justificaretur

autem,

si

Deus
quo
es?

puniendo supplantait judicium. Pro jure enim


ci:

Ac

si

apcrlis diceret: Absil ut ego

suo diceret

Cur me immerenlem punis?

In

hoc intendam, aut temerario pvorss ausu lentem quod vossuspicamini, scilicet hoininemcuin Deo coninltere
;

peccavi? Quid commerui? Cur iniquus erga


Justificalur

me

autem Deus cm hominem


;

ulciscitur

quin polis cedo lubens Dco, cujus riomen


significat
:

atque vindicat
esl, ut

idque ingnue
1.

hominem
10
:

faleri

necesse
di-

Hebraicum hoc loco estSs El; quod fortem


cui
si

Esdras dicebat

1, c. 9,

Et nunc quid

compbnatur humana

iragilitas

(quseper anlithc-

cemus, Domine Deus noster, post hc, quia dereliquimus

sin misera conditione hic in Hebraeo 1Ifl3N enos appellatur, et Septuaginla P?ord;, id est,

mandata tua

Domine Deus Isral, justuses


in delicto nostro

tu,
:

quoniam
ecce co-

mortalis,

derelicti sumus, qui salvaremur, sicut die hoc

interpretatur),

omnin marcescat
autem

et

succumbat neHebraic

rm

te

sumus
le

non enim stari potest


:

cesse est.

Cm

dicit ver,

03OX
|DN
si-

coram

super hoc. Vel ut Christus dicebat


transeat

Pater mi,

ttmnam,

qu vox ejusdem
minime

significalionis est ac
;

si possible est,

me

calix iste;

vermtamen

amen,

id est, veritas, certitudo, firmitas

omnin

non

sicut ego volo, sed sicut tu, Matth. 26, 39.

Semper

gnificat se

fucat aut hypocrilic, ac simulat,

enim cxislimandum
cium qucumque
in

est

Deum quum

exercere judi-

sed candide ac sincre, ex animi mentisque sententi


sic sehtire, nsse,

nos ratione animadverlat. Vide

exploralum habere, ac
;

fateii tan-

qu

supcris cap. 4, ad vers. 17, dicta sunt de hoc

qum certum
ralum
test, si

et

indubilatum

scilicet

neminem quan-

argumenlo.
Vers. 3.
l'OlERIT El

lumvis sanclum, quantumvis justum cuin Deocompajustificari.

Si voluerit contendere
RESPONDERE b'NUM PRO MILLE

cum eo

non
,

Namjuslusquidem aliquis esse poquidem cum aliis hominibus, non autem si cuih
:

(1). Id est

Si

quispiam temerarius

homo

auderet se

cum Deo comcontenderet


deliclis quse

Deo comparetur
collali, rigide
;

cum quo

vel ipsimet supremi angeli


justi,

paralum
!

justificare, ac judicio
:

cum

illo

loquendo, nec

nec sanctisunl,
I

quserens

Quid commerui? Ex mille


ci vel

im nec sunt ut S. Dionysius libro de divinis Nominibus, non semeldocet: quia firiiti adinfinilum nulla est proportio, ut pliilosophorum ralum ac cerlum
fort

Deo objicerentur
scili

unum non
,

dilueret. Malio as-

hujus petenda est divin sapienli et magnitu-

dine, de
j i

qu in proximo versu

et

ab ignoranti et
alla su cogni-

axioma

neque Dei ad crealuram ulla propri


scilicet ita est

imbecillitate hominis. Elsi

enim justus

vera est similitudiriis comparalio, quia

tione subnixus
!

et divinse liberalitalis largitione grasi vtit, scil. 712N,

super omnia elevatus, ut

creabili similitudinem habeat.

cum nuli re creat vel Quomod igilur craqucumquc vocabulo possint cum natur
et

tur

et qulibet res

fact,

entium significantur,

conferri

qu qu

ultra

omnia est? Immensis enim mensuris,


et

conferri

non possunt, causa omnium supra


ab
eis abest.

II

effeclus localur et eximitur,

Quod
la-

cm Jobum
mans
:

(qui

summus

erat thelogus)

minime

teret, libr asseverans, et quasi jurejurando confir-

Ver, inquit, scio quod ita

sit, et

quod non jus-

Iwmo compositus Deo. Ubi nolandum est S. Jobum non dixissc qud ver homo non justificelur, sed non justificelur compositus
tificelur

homo, cum eo conad unum mille. Sunt qui inlelligant, non respondebit ei Deus, cm responsione non dignabilur, vel in uno mille argumentis quai pro se proferl homo, qum omnia ea nulla sint unde qud inellicaeia et inepta ad ipsuni luendum sint et l'rigida, nihil erit, quod Deus illis respondeat. Haud incommodus quidem sensus. Sed rectius videtur et hoc ad hominem referri ut infra vers. 14, de se dicet Jobus, ubi lisce ad se applicabit, '33N-V5 ^x, *IJ2VN quaiitomins eqo respondebo. Primm enim in gnre loquitur, deindc de se speeialim dicet. Inlelligenduin ergo Non respondebit ei, homo scilicet Deo, ad unum mille, qu ab eo proponunlur adverss ipsum, in quibus hominem accusabit, quxci objieiet, ne unain quidem mille objectionibus diluere po(l)

yan'-DN,

tendere, non respondebit ci

Deo. Quod sic exponunt et inlclligunl Patres: Vel


quia justilia juslorum vera quidem esl, sed ab ipsis

leril aul refelleue, sed cdai oportebit se ac causa long inferiorcm fateatur.

et vicluni

(Rosenmuller.)
j

non

est quasi propriis viribus acquisila,

sed Deo
cl

gratis donata. lia in Psalm.

S. Auguslinus ad

hune locum,

142. Vel quia juslilia eorunidem justorum

133V Ni, non respondebit ci, id esl, vel 1" Deus Deus cum lesponsionc non dignabilur, honiini, q. d. cm argumenta ej us inellicaeia sint et l'rigida. Egrgius quidem sensus sed malo ad hominem referre ex
:

vera, sed non pura esl,

cm admixta
hoc loco,

sit

peccatis ve-

collai, vers. 14, ubi

diclum

in

gnre de se

dicit.

Vel

2"
nialibus. Ita S. Gregorius
in Epislolad
et S.

Hieronymus
in lib.

homo Deo.
Uni m pro mille,
mille, suli. argumentis, vel

Gtesiphontem, et S. Auguslinus
ut

unum ex

de perfeclione Juslili. Vel denique quia


pura
esset,

vera et
et

objicit, vel in

*pn "OO nnx. Unum ex mille, ad iis qu Deus ip^i quibus honiinein accusabil. Ne unum

comparata lamen juslili Dei increal

solidum responsum efferre poterit, tantm abest ut coram eo jusliliam suam dclcndere posset. In Ilebraeo dficit

mfinil, justilia esse non videlur;

quemadmodm

bu

ad, et femin. ncutralilcr ponitur. Al,

lux lucern in radiis solaribus pleno die collocala

un vice ex mille vicibus.

(Synopsis.}

817
lus,

COAlMElNTAKIUM. CAPUT
Deo
,

IX.

818

judicanli ac roganli respondere ipsius ope


vcl alter,

sive nescientes, aliquando aut suo peccato cedere, aut

valeat
cari.

minime tamcn cum eo conlendcre

alieno consentire

quid

illis fiet

qui nec sancti sunt,

Verbum quippe

originale 2,11 rob forense est

et

neque usu

et divinis doclrinis corroborati

ad supc-

contendere, contestari ac litigare seu rixari signicat.


Manifest autem liquet, et justum ipsum, qui

randas inimici tentationes, proni


les,

in vitium, capi faci-

cum Deo

suople nutu proruunt et prolabuntur? Ecce qui


;

sua; fidens causse intcmperanler agere auderet, causa

serviunt ei non sunt stabiles

et in angelis suis reperit

cadere, et prima interrogations taclum prosterni. Et


hic profect sensus satis apte videtur argumenlis Eli-

pravitatem : quanta magis Id qui habitant domos lutcas,


qui terrenum hubent fundmenlum, consumentur velut
tiue? Job. 4,18. Ecce inter sanctos ejus
tabilis; et cli
tb

phazi et Baldadi congruere. Septuaginta quoque hsec

nemo immuquasi

ad judicialem contentionem manifest referunt


ita

cm

non sunt mundi in conspectu ejus: qaanet inutilis

verlunt

v ^p

PouXtcu
:

xpirivai

aura, Si enim

magis abominabilis

Iwmo, qui
i

bibit

voluerit judicari

cum

eo, id est

Si voluerit judicio conin i!lo

aquam
sil et

iniquitateml Job. 15, 15. Quis erg

tain vecors

tendere. Sic

enim
:

xpivo^ai

passim accipitur, ut

malesanus, qui

cum Deo

audeat expostulare, et

Psalmi 108, 7
(j.5'vo;-

v t xpveaai ardv

s'XSi xaTa.ftcJi/cxo-

judicio contendere, cui non poterit respondere union

Cm judicabitur,

exeat condemnatus.Rm\ sensus

pro mille, id est, ad

unum
illi

crimen, quod ex mille cri;

est

Cm

litigabit, et in

judicium descenderil

exeat

minibus quoa patravit

objicietur

vel ad

unum
p.ri

ar-

reus sons, cadat causa su, et condemnetur. Sic eliam


sanclus Paulus accepit
jj.cr

gumentum, quod ex
eiTrr)

mille contra ipsum proferelur:


jj.yi

cm

ait 1

Cor. 6, 6

kSily;

seu ut est in Gra;co, O

Ttaxcuui uxo, iva

vx-

SeXtpo xpvsTat.

Frater cum fratre judicio ontencrgo Job baudquaqum

dit, et

passim

alibi. Signilicat

liomini

consultum aut tutum esse

cum Deo

litigare,

Non exaudiet cum, seu Non obaudiet ei, ut non contradicat ad unum sermonem ejus de mille. Ubi illud unum pro mille vul7tp3; 'va Xo-^ov arti h. yj.\u,.
:

Id est

aul judicio contendere.

Nam

ut prudenter

monet

gatissima Scriplur phrasis est, pro

unum

plurimis:

David, Psal. 18, 13

Delicta quis intelligit? Ubi deli-

esUjue numerus iinitus pro infinito, sicut dixit David,


Psal. 89, A sterna.
:

cta quolidianos vocal defectus, qui sanclimonia; notas

Mille anni ante oculos tuos sicut dies

lie-

inurunt. Septuaginta ponunt


propri,

mcpa7TT<>> u.aTa
l

hoc est

Quare non contendere cum Deo, sed tacere d-

non opinantis animi prolapsiones. Unde S. Ambrosius verlit Lapsus quis intelligit? S. Hierony:

bet

mus
licta

errores; Aquila rwocs, ignorantias


,

hoc est de-

homo in malis et incommodis qu patitur, 9icus Amos cap. G, 11, monendum esse eum qui tt funera domo sua efferri visurus erat Et dicet innarrai
:

qu minus
Unde

senlientibus et cogitantibus exci-

quit, ei

Tace, et non reorderis nominis Domini. Quia


,

dunt.

7rapauT<i|/.ar*

sunt propri lapsus, qui


;

ecce

Dominas mandabit

et percutiet

domum
et

majorent

non opinanlihus contingunt


casus, qui (ut docte

non

t;t}j.o.to.

id est

ruinis, et

domum minorem
,

scissionibus.
:

David eliam de
non aperui os
tuas.

ad Psalmum 56 animadvertit S.
artificio in albletico

se scribit
,

Psalm. 58, 10
tu fecisti

Obmutui,

Ambrosius) industrie et erudito


certamine
ler
fieri

meum quoniam
cernerct

amove me plagas
unius altercari

solebant. In quotidian igitur vil pr-

Elenim qui de sexcentis

piis

operibus rogandus de,

mentem

ut

plurimm

et

cognitionem eveniunt

cum Deo de

justili

ad

pri-

prolapsiones, quibus etiam justi

non sunt immunes.


:

niam primi operis dfscussioncm obmutesceret, atque


ita

Ait ergo pius vates conscienti obscur sollicitus


Delicta guis intelligit
?

respondere nequircl.

Quis tam Argus lamque Lyn,

Hune
sic ait

Jobi

Iocum expendens S. Augustinus


et remissione
,

lib.

2
,

ceus in humanis inveniuntur

ut quotidianas suas

de Peccatorum merilis
:

prope finem
,

prolapsiones numeret, damionis impetus, cordis


tus, conscienti

mocom-

Ecce Job confilelur peccata sua

et in veri-

maculas, fraudes mentis, et impuras

taie dicit se scire, quia

non

est justus

quisquam anto
conversationis
justitise
i!i
,

volunlatis affectiones intelligat?

Nam

ssep in

Deum

proinde sccundm
ei

modum

munibus aclionibus mundani pulveris sordes contrahimus, neque cxculimus. Circum velut poculum
nobis carne porrectuni cbibimus
,

bmnaKC perhibel
testimonium
justili;e,
:

Deus tam

magnum

ipse

autem se metiens ex rgula


apud Dcun>
:

nec sentimus.

quam

sicut potest conspicit


et

in

Saep praedone

animorum

tela et

vcnena vibrante

verilate scit, quia ita est,

adjungit

de nobis lauri et trophaea reportantur, et securi sumus et vicli ridemus. Delicta quis intelligit? Par D.
,

dm enim

justus erit

homo
eo
,

ante

QucmadmoDeum? si enim
,

velit
:

contendere

cum

non non

poterit obedire

id

Pauli animadversio

qui lapsus, inque

iis

nolandis

est

Si judicandus ostendere voluerit

non

in se in;

consimiles animi ncbulas patiebatur. Sic enim scribit

veniri posse
amittit

quod damnel

poterit obedire ei
,

Quod enim opcror non intelligo. Quod Methodius apud Epiphanium hresi sexagesi7,

ad Romanos

15

enim etiam

illam obedintiam

(ju

obedire

possit prcipienti confitenda esse peccata.

terli sic illustrt

Nam

sp, inquit

nobis bona
cogitatio-

fucro justus
Si

os

meum

impie loquetur.

Quod si Hoc est


in-

facientibus insincera; et illicitarum

rerum

enim:
ubi

me

justum dixero contra judicium ejus,


illa justitise

nes obrepunt etiam nobis nolenlibus, et tamen dissi-

perfecta
;

rgula

me
r>

convincit

mulantibus
Jarn
si

et peccantibus.
illos,

justum

profect impie loquelur os


Sic

meum
ille.

quia

ver S. Prosper asseruit etiam

qui

contra Dei voluntaleni loquelur.

Si quis

sanct pcr

donum

Spirits sancti vivunt

tamen pro-

ver hujus rei ralionem sciscitetur, versu sequenti


sic illam accipiat.

pter quasdaiu difhcullates, quas trahunt sivc scientes

819
Vers. 4.

IN

L1BRUM JOB
:

820

Sapiens corde est, et fortis robore


,

ex se est

onme objectum
:

mtelligibile

vel illud in ipso

QL1S RESTIT1T El
ducil
c>.ir

ET PACEM IIABUIT
sit

(1) ? UatiOIieS

ad-

eminenter conlinelur
telligenli,
lib. 6, c. 1,

ilaque nemini dbet lucem inintelligibile. ItaLcssius,

lulum homini non

judicio aut ali qu:

nemini objectum

vis raiione

cum Dco
alque ide

contendere

nam primm

sa-

de Perfeclionibus divinis.
cap.
dici

piens est

cm

illius

intelligenliam nihil

Notandum secundo ex eodem Dionysio ibidem


8, et S.

laleal, null polesl

liominum

calliditate aut tergivcr-

Thom

ibidem quaest. 25, an.


,

3,

Deum

salione deludi. Quare apud illuni oliosa sunt et inania,

fortem

seu potentem

et potenliam

Primo

causali-

quoe in

humano

juclicio

inlercedere soient
,

artificia et

ter, quia

nimirm ab

ipso est

omnis potentia, om,

fraudes. Deinde, quia fortis


judicata complere
,

polest facile cogitata ac

nis virtus seu vis agendi et operandi

omnis vigor

cm

infringere aut cerl vel

nemo qui possit illius modicum debilitare potensit

omnis
ra, in

efficacitas in

omnibus rbus
,

creatis, in ter-

mari

in astris

in lapidibus
;

melallis

plantis,

tiam. lia Sanclius noster. Pro cujus exaction intelli-

animalibus et angelis
vis

in bis

gent i,

operandi aliquid est

enim omnibus quaevis tenuis qusedam participait


ipse in se est

Nolandum primo
quoesl. 14,

ex S. Dionysio Areopagit de

polentiae Dei.

Secundo formaliter, quia

Divinis Nominibus, cap. 7, et ex D.

Thom

parte 1,
:

polentiae infinitae, vel potis ipsa potentia infinil per

Deum

dici

sapienlem

et

sapientiam

Pri-

se subsistens. Potest enim omnia quae


polest concipere, quae prorss in

mo

causalitcr, ut est causa

omnis

sapientiae et cogni-

mens creata omni gnre et speinfmiios ange-

tionis

tam parvae qum magna;


,

in beatis, in angclis,
;

ciesunt

infinita, v. g., infinitos

mundos huic nostro


;

in boininibus
etiain

in

animalibus

nam

ipsius sapientia

mundo

similes et alios huic dissimiles

causa est

illius

tenuis cognilionis omnisque in-

los, infinitos

populos, infinitum aurum, argentan,

duslriae, quae est in animantibus.

Secundo lormaliler
et

lapides preiiosos, etc., inlelligendo scilicet haec oninia

dicitur sapiens,

non ut sapientia praedilus

imbutus,

syncalegoreinatic

(ut philosophi
;

Ipquuntur)

non

sicut

mentes angclicac; sed ut ipsa sapientia per se subqu omnis plenitudo sapientia; eminenter
comprebendit essentiam suam
rationis ex

categorematic infinil

id est

posse illum lot res

sistens, in

cujusvis generis facere,ut sempor pussit plures et

conlinelur; per liane quasi in primo signo ralionis

plures sine fine


concipi possil

ade ut nullus numerus lam magnus


tt et plures sine faciat infi-

cum

infinil clarilate

mente creat, quin


;

et processioncs

personarum

et ipsas divinas personas.

fine possil facere

sic

lamen ut nunqum

Deinde
in

in

secundo signo

onmi

eeternjtate

nitum aclu, quJ, juxla probabiliorem S. Thomae


plicet aliquid extra

et

omnem

lernitatem extendit se aclu et

cum

inii-

multorum aliorum senlenliam, ex parle crcatur;e im-

nit clarilate ad oninia possibilia.idque ex vi cognilio-

Deum

nis essenti sua;. In tertio signo exlendit se ad omnia

Deum non solm


lest concipere,

posse omnia

qu

quaelibet vis creala vel creabilis polest lacre

in

idque in

Addo mens creata poquanlvis magn mullitudine,


aclu esse infinilum.
, ,

quae

quarto signo ad omnia quai essent eventura, posil


qulibel bypolbesi, quae dicunlur fulura condilionala,
et sunt inimitis infinil.
liberi arbitrii

quanlilale et perfeclionc, sed ctiam quidquid ipse su


infinil sapicnli potest extra

seu intra se concipere

Nam

circa quamlibet

rem
In

quae infinilies plura et magis mirabiiia sunt

qum

ca

possunt circumstantia; rerum


ipsa infinilis

infinilies

quae possint concipi mente creal. Quidquid enim

variari

et

modis polest

excilari.

su meule infinil polesl intcris concipere seu for-

quinto signo ratioius videt omnia fulura absolul in

mare

inlelligendo, polest exleris producere cl l'ormare


:

omnem
et

lernilalem

cum omnibus

circinnshinliis.

creando

et

hoc modo potenlia ruhr-quatur sapientia;.


,

Tertio emincnler dicitur sapiens ob singularissimum

Denique haec omnja polesl facere repcnl


temporis
tale
,
,

sine

mor
uti

emincnlissimum

modum
,

nulli crealurae

communiintclligi-

sine ullo labore

suium
,

cl infinil facili-

cabilem. Cnn enim duo ad sapientiam requiranlur,

solo nulu sua; voluntatis

et solo

verbo

nempe

lux intelligentiae

et

objectum quod

pluribus probal Lcssius de Perfeclionibus divinis,!. 5.

lur, ipse

utrumque

in se

babet in gradu eminenlissi:

Recto igilur Job

ait

ncminem unqum cum tam


id est

sa-

mo

et

cum

perleclione infinil

nam
:

ipsemet est in,

pienle ac forli concerlatore habuisse congressum, qui

finil intelligentiae lux


(1) Pro tra eum.
restitit ci, in
lli

per se subsistens

et

ipsemet
dura

pacem ex

illo

cerlamine retulerit

cui non inest

Hebraeo est
15.

Induravil se con,

fclieilcrsuceesseriltani inepla conlenlio.

Non opus

SUnt r

Q/j:(,yj.

XXpi}vTf x.xx. Osc

hic Pliaraoues Aiiliochosve producere, qui obdurucre,

loquentes coiilra

Deum, Jud;e
,

(Grolius.)

mortalium qui cum Deo in conteritionem et Uteoi descendat, jus oblinere adverss eum poterit, ulpole immens cm auj, initia, (uni potentia, supra omnes, quorum condilor ipse pst, Subvetum. ilWpnvb scil. laS. aut 1er;, coll. Proverb. 2S, 14, Psal. 95, 8. Vel Biibaudiendum est *]"iV, obdurat eervcem,
figura dcsuinpl juiiienlo rcfraclario et Obstrigilr laute, ut Proverb. 29, 1, Deut. 10, 16. Jercm. 7, |6,

Nemo

ac reslilre, Deo sapicniissimo

alque forlissimo, et
;

pace omni sublal horrendo judicio intericrunl


viri eliain jusli
,

cm

si levi l'ortass
,

de causa Dco

in

rbus

modieis rpugnent
geanl
,

ut appelilui

quadamlens indul-

incredibili
;

discrucientur

noimunqum animi perlurbalione ncque pris acquiesant qum se d,

minant
grant.

ipsos

et

sub vcxillo Ghrisli milissim se


sit iis
,

47, 23.

tSn pro vhs,

ni

Gnes,

4,

9, |Exo(J.

11, 5.

Quaenam ergo pax


quando

qui terris culpis

Vid. Noldii concordant, p. 10, n (>, d. Tymp. abum, et talvus eadt? (conf. ohx) Gnes. 33, 18, ci verbuni inl'ra, 22, 21). Gui fliciter ci ben cessent? (Kosenmullcr.)

Deum

laccssunl,

levibus erralis tanta coorisicut

tur animi anxielas? Gerl

pacem non habet


ita

servus qui jussis heri

rclucialur;

nec honio,

821
qui inspirationibus Dei sapientis
et

COMMINTARlUM. CAPUT
forlis
(1),

IX.

m
cm
sit

resisti!.

cliam delerminato lempore corrumpstur. Unde


gnerai io

VEKS.

5.

Ql'l

TRANSTUUT MONTES

ET NF.SCIESaplL'Il liaill

montium

naturalis, necesse est ut quanliane qui-

RUNT
et

HI QUOS SUBVERTIT 13

FURORE SUO.

doque montes naturaliler destruantur. Ej

polenliam divinam versu praeep'enl Jobus comquant dcimle longq excursu elfectuum
,

mendaveral

mirabilium ampliucat
vint.

ut

Deo minime repugnandum


yej naturali

dem naturalem montium corruplionem Hanslaiioneiu vocal e qud dissolulio montium et ruina cui qudam iranslatione parlium ejus accidat. Nec est
,

Qui enim allenlis opra Dei


,

absonum ea quai
ailribui
,

naluraliter contingunt divina; virtuli


:

ordine disposila

vel

ob arcana Dei judicia pnelcr


eoniemplaur
,

cm

natura agal propler finem

omne

au-

naturam contingenta

omnin esse
quodain
:

lem quod ad linem cerlum ordinalur vel seipsum


dirigil in

Deo parendum
facile

credenduni ac minime reluclanduni


eli'eclu

finem

vel ab alio dirigente in finem orditota

animadverlit. Hic igilur Job ia

nalur.

Comparalur enim
motus
sagiltae

natur operalio ad

prodigioso

Dei polenliam sapienliamque conneclil


,

intellectum dirigentem res naturales in finem; sicut

polenliam quidem iu niontibus conculiendis


tendis
,

ever-

comparalur
sicul

sagillse

ad sagittarium.

Unde
allri-

et

tanqum vibralum
ali

leluni

cxplosamque
;

motus
;

convenienter sagittario
Iota

glandem

plunibeam

ejaculandis

sapienliani

buitur

ila

consequenler

nalurae

operalio

ver in hominibus improbis terrse molu capiendis


ac supplieio juslo sceleribus
reddilo iiiterimendis.
virlute
fieri

altribuilur

natura; divinae, et consequenler


:

eliam

montium
ila

translalio subversioque
fit
,

qu nonnunqum
illi

Quod quidem
posait,

elsi

niiraculos divin

subito et insensibiliter

ut eliam

qui circa

cm hoc

videalur finnitate fidei repromissum,


:

montes habitant per subversionem monlis pereant


et sibi cavere

secundm
et

illud Evangelii
:

Si habueritis fidem
:

et

non possint
;

e qud
aliquando

eam minime
intgra;

non hsitaveritis
jacta te in

et si
,

monti huic dixeritis


Malth. 21, 21
, ;

Toile,

prcognoscant

ade

ut

un

mare

fiet,

tamen conhabet

cum

incolis suis civitates repenlinis


sint
:

gruentis videtur D. Thomas

ut hoc ad naluraleiu
,

obrut
vesligio

atque sepulta;, nullo

monlium ruinis earumdcm exstante

cursum reruni referatur


nalune ordo
(1)
,

Hoc enim

inquit

id

ut

omne quod

naturaliler generalur

bardiae confinibus
conligisse

in LomGrysonum civilati non ignobili accepimus. Nec minorem proximis annis

quod anlc paucos annos Plurio,


,

dimovet loco suo; translerre potesl, si velit. Veriun hoc non exponendum polenlialiter (nervai enim id vim argumenti) sed aclualiter; boc enim anlea factum esse colligilur

pTVDH, qui

transfert, etc.,

Rcgno Neapolitano Vesuvius,


ingentem hoc ipso anno
io'55,

et Siciliae nions

yElna

quo hxc

scribo, cladem,

et vicinis agris plan inexspeclatam

flammivomis suis

e\ Psal. 18, 8 , et 97, 5, et 101 51, et Sirac. -13, 17, et Plin. 20, 83. Insigne lioc potentice argumentum est Annibal viam per Alpes pararc poluit , Liv. 3, 1, at ipsos everterc nequaqum poluit. Aliis montes signilicaiil reges , potentes et firmos ut montes, rgna; vide Psalni. 97, 5, Isa. 40, i, Jerem. 51, 23, Zacli. 4, 7, Apoe. 8, S. Transfert autem montes, et naturaliler, per lerne motum, et (quod hic praefero) supernaturaliter. Al. Qui in vetnstatem perducit montes, san
, : :

lempestatibus alque ignilis eluvionibus vastilalem attulerunl. Et boc est

quod subdilur

Et nescierunt m quos subvertit. Quasi dicat Ade subito Deus tanlam rem operalur, ut etiam ii qui circa moules habitant interilum suum praecogno:

scere non possint

quod manifest evidensfit; quia


sibi

si

prii? veterasco, et

pTU
TJV

praecognoscerent
tur. Addit

caverent ne ruinis involveren-

autiquiis.
:

Et

nescif.runt,

Prter montium
:

talionem h. e. tantae muialionis prteeunle. Rei inanima; sensus tribuilur, melapb. vel 2 accola montium, vel 3 komines imperiti et plebeii, causam cur ila dimoverit eos. lia ut non animadvertant, nempe homines amotionem, adeque ulhim vesligium, eorum. Quos subvertit in furore suo; B3SF "lU'N qui subvertit, scil. Deus; al tune scripsisset D3BVW nam de Deo hic loquens participiis utitur, et ante banc vocem, et post eam. Ipse est, qui subvertit, quod subvertit, vel, cm subvertit, TUN pro T&to et subvertit. Porr cm duo v. 4, proposueril sapientiam et robur Domini posterais priori loco ponilur more Scriplur, qui est Yi^V-ii,
, ,
, ;

Nil, sub. vel 1 montes; q. d. (qui robuslissimi, etc., sunt) exspecfacile et ex improviso , nullo signo

autem

in furore suo,

ad ostendendum qud

Deus inlerdm naturales operationes secundm ordi-

nem

providenti sua; moderetur, prout necessarium

est aut conveniens

ad peccala hominuxn punienda

quibus quidem peccanlibus metaphoric irasci dicitur


,

cm

in

eos vindictam exercet

qu apud nos

solet esse ira; effectus. Ita D.

Thomas.
;

Ex

corporibus autem mixlis ad elementa transit

inter quaa firmissimum et stabilissimum videtur esse


terra, quse est inimobilis, utpole

cenlrum niols

to-

tius;

attamen

si

philosophis credimus, ex

vapore

incluso

secundm
U.

aliquas sui partes naluraliter


:

mo-

(Synopsis.)

Jam
que
,

lalis excurrrit

quod proposuit

ad oslendendum horum utrumsummam et polenliam et sa-

vetur, et hoc est quod subjungitur

Vers.

Qui
e., qui

commovet terram de loco suo


(1).

pientiam Dei. r;T NtyV neescinnt, scil. montes, i. e., Dec opinat, de improviso, absque ull lalis subversionis suspicione, meluve. Sic. Ps. 35, 8 nliW "nxan,
:

et

COLU5IN.-E
(1)

eus coNCUTiuxTUR

Hoc non

ita in-

Qui commovet
i.

(vel tremefacit) terram, etc.

Qui

VT

rano.

iuvadat non ruina nec opinant em. lia in CoA. Schultensio monente, saep Evertit eos Deus et nesciebunf, i. e., absque ut quicquam taie suspicarentur, de improviso. TJX h. 1. proT^NU, qum, ut Gnes, 30, 58, Num. 5, 29,Deut. 41, G. Sed HieronymiLS signifkalione usitatiore pronominis rcialivi accepit El nescierunt lu, quos subvertit in furore suo. (Rosenmuller.)
fcO
: :

auclor est terra; mols. Verm ita tota terra nunquam tremit naturaliler, sed terras tanItmi pars. Loquiliir ergo de opre supra naturam. Quidam bine terra; motum circularem circa eentrum probare volunt. Contra, loquilur hic de commottone, 1" exlraordinari; 2 ex ira Dei profeci 5 qu l'undamenla ejus concutiuntur. Faclum credibilc est in diluvio, et alias in terr molibus eic. Et columain/E ejus, id est, vel, bases; ima; ejus
conut il,
; ,

,, ,

823
telligendum
,

IN
quasi
tola

LIBRUM JOB
,

824

terra naluraliter moveatur

(utvolueruntPythagori, Heraclides Ponticus,


Pompilius, et Plato, teste Plutarcho in
Placitis

Numa
et in
,

Numa

terram Psaltes divinus cecinitPsal. 113 7 A facie Domini mota est terra, facie Dei Jacob. Etenim terra contremuit quando Deus in Sina ad legem ferendam
,

Philosophorum
:

ac super Copernicus

et

descendit; et quandopopulus transiittorrenlcm Arnon,

ex

eis

Slunica hic

id

enim falsum esse noster Claconvincit


,

vius in caput

primum Sphr
qui
in

et

rpugnt
:

ejusscopulivelutsaltuquodamse in aquas immiser un t. Myslic autem Deus terram commovet de loco suo,

Scripluris; in quibus dicitur, Psalm. 92, 2


firmavit orbem terne

Etenim

dm

affeclum rerum terrenarum ad clestia transut pars hominis inferior pio timor tacta legi

non commovebitur. Item

fert, ita

Eccle.
alibi);

1,4: Terra autem

ternum

stat

et passim

sed quia partes terra; ut urbes, montes, insul


;

tern juxla mentis prscriplum adhreat. Tune cert column seu bases aifects terreni qu
,

terr molu Deo commoveanlur

et

qud
,

ipse pari Ini

sunt

du

vires appetits sensitivi


et
irascibilis
,

scilicet vis
,

con-

modo tolam terram commovere


lue

posset
,

si vellct.

cupiscibilis

conlremiscunt

hoc est

Didymus

ait illo

terr molu

qui in passione
et cenlro
lit-

freno divini limoris et obedienti legis contrahuntur.


S. Gregorius

contigit, lotam

ipsam terrain quassatam

autem

lib.

9 Moralium, cap. 2, hc de

eonvulsam

fuisse.
intelligi

Pcr columnas autem terr ad


possunt montes et colles
,

synagog Judorum exponit; ubi


lege.

cum,

si

lubet,

teram bic
quasi

qui sunt

column super terram fundal, vel etiam luret qucumque alia istiusmodi qu et in terr motu concutiuntur et terr adhrent
res dificiaque
,

Denique terra progreditur ad corpora cleslia


oslendendo
illa

quoque divin

virtuti cedere. Sicut

autem natur lerr congruit immobiliias


ita

et quies
:

conquassantur. Vel possunt etiam per columnas intelligi

natura cli

motum

exigit
,

indesinentem

quare

inferiores et intim partes terr

qud

sicut

sicut in illius

commolione

sic in

bujus cessalione
manifestai.

dilicii firmitas

columnis innitilur

ila

terr

stabili-

ac quietc mirabilem

las ex centro

ad quod omnes ejus parles nalur

Vers
(1)
i.

7.

Qui

suam virlulem Deus

pr/ecipit soli (1), et

nonoiutur;

su tendunt, orialur. Unde

cm omnes

inferiores
1

Quo imperanle, quo

partes terr superiorum sustentatrices et quasi co-

e., qui

cm

dicit soli

ne oriatur,

interdicente, qui dicit, etc., etc. Intelligc hoc,


,

lumn

sint, ac

lerrmolus ex profundis terr pariifit

bus procdt, bine

ut quasi ex concussionecolumnalia

rum ejusfieri dicalur.


tia

D. Thomas. Atquehcsenten-

non de eo quod facere Deus solet sed quod lacre Nec de iriduanis ^Egypti tenebris nedm de sole s tan te Jos. 10, 12. Jobus enim fuit Jacobi vel Josepbi aOfypovo. San cm sol staret, non oriebatur
potest. 2
,

conformior estAristoleli etcommunialiorum ferm


opinioni, qui immobililalis
,

omnium philosophorum

in illis locis in quibus alias orlus fuisset. Devicibus dici et noctis, q. d. Qui eflicit noctem, fnam donec oriatur sol est nox, et diem ut sequitur. 4 De eclipsibus.
:

terr causam in nalivam ejus reierunt gravitatem

qu fit ut sedemillam appelt, qu maxime


tet,

clo disappel-

nempe mundi meditullium, quod cenlrum


Hoc autem cenlrum
;

lamus; qu suis conglobala nulibus magno impetu


feratur.
stabilitas vocalur,
:

supra

quam

terra fundala est

juxla illud
,

Fundsti terram

super slabililatcm suani


seculi, Psal. 105, G.

non inclinabitur in seculum


alibi

Alque

vocat columnas terr


et

dm
in e

ait: Liquefacta est terra,


:

omnes qui habitant

ego Confirmait columnas ejus, Psal. 73, 4. Quia


,

ver cenlrum punclum est

quod
:

instar

sil

nibili,

Jobo c. 26, 7, nibilum dicitur


super nihilum. Hoc igilur

Quiappcndit terram

De obnubilalione. Prsecipit ne sol splendescat. De tempestate, in qu sol dens quasi umbr tegitur. Ezecb. 52, 7, Acl. 27, 20. 6 De operibus prler naturam, qualis solis stalio, qualia anle Jobum facla, licet non scripla, respici possunt. 7 De limitibus lucis et tenebrarum slalis lemporibus, v. g. hieme vetat oriri solem ubi et quando stale ortus eral, etc. Et STELLAS CLAUDIT QUASI SUB SIGNACULO, 'US'D '5721 DiniT et super (vel ante, contra,) stellas (vel ex adverso stellarum), obsignat, nempe viam, stellas obsignat, i. e., abscondit, ne luceant. Occludit, vel, 1 dm nubes eis obducit; vel 2 dm solem supra horizonlem detinet. In bc skmificatione reperitur 01X1 Isa. 29 11, Dan. 9, 24, et 12, 4, 9, vel, 3 in eclipsi , ut ad planetas releratur. Vel 4 propler alias stellas illis sub5
,

jeclas,
dificiis

mundi mdium seu cenlruin


,

columna nuncupalur, ducl similitudinc ab

qu manu
fulciunlur,
vitas

moliinur et induslri

nain ul

illa

columnis

quod fit in deliquio ; sic ad stellas in gnre pertinet. Vel 5 per lempestates , quibus nocte etiam stellarum lumen obfuscatur. Clum liber est Dei Isa. 34, 4. Stell ejus characteres seu lilter, qu,

cm non
eunlur.
scribit,

videnlur

quasi epistola signala

nccadanl;
,

sic

cenlrum, quo lerr graoinni ex

Quod signamus abscondimus.

di, claudi Stellas circum-

nililur

conglobatam terrain

parle

ne luceani; eas velutobice inlerjccto claudit.


(Synopsis.)

sustentt.

Porr bc conimotio lerr videlur bic iralo Deo


adscribi;
lali

quanquin posscl cliam


,

tribui

divin majes-

Si soli prcipiat ne oriatur, aut lucem suam emitlal, non orielur nec splendebit. Quod alii ad eclipsin , alii ad obscuralionem interpositis nubibus refe-

aut magnitudini

cujus limore oliin

molam

fuisse

Nos generaliter intelligamus quoquo id modo enim et hune natur cursum Deo esse, et ejus quoque immulationem. D'32"D 1V31
runl.
fit.
,

Significat

parte: vel montes, vel, status lam polilicus qum ecclesiasticus. Sic leges vocantur mnu?n fundamenta, (Synopsis.) juxla illud... Fundavit legibus urbem. IHN mOiT, column lerr, sunl fulcra et funda-

nn'

et etrea stellas obsignat,

i.

e., velut

obice inler-

menta
qu
s

ejus, ut Ps. 75, 4, qu infra bases ejus. Seneca nat. Qust. 6, 20

58,

T3"Ttf
j

Fortass

ali-

paria- terne veluti columnis quibusdam vlpilis csustinetur, quibus vitialis el rece'dentfbus Iremit

(Bosenmullcr.) jccto cas oblegit. C'est lui qui commande au soleil, et le soleil ne se lve point , et qui tient les toiles enfermes comme sons te sceau. Nous ne voyons point que cela soit arriv en aucun temps, en le prenant exactement la lettre, selon qu'il est exprim. Mais il n'est pas ncessaire de l'entendre historiquement. Job, voulant exprimer la puis-

pondus impositum.

(Rosenniullcr.)

sance absolue de Dieu,

dit

que,

s'il

dfendait au soleil

825

COMMENTAKIUM. GAPUT
,

IX.
;

SO

ET STELLAS CLAUDIT QUASI SUB SIGNACULO. Non SOlm


inquit,

Deus

in haie inferiora, ut puta

montes, quos

id autem contigissc post Jobi lempora compertum habemus sacris litteris. Josue enim cm

bentis virtule

quando

vull transfert aut dissipt, et terra: massai,

adverss reges Gabaon obsidenles pugnaturus esset

quam
rium
alque

solo nul conculere, et ab imis sedibus rcvcl;

ut viclori diulurniore potiretur in profligandis hostibus sic locutus est c. 10


:

lerc potest
et

sed etiam in clos


;

suum

exercet impe-

Sol contra Gabaon ne tno-

potenliam

ita

ut unico verbo slellarum et


,

vearis, el luna contra vallem


et luna
,

Aialou

steteruntque sol
:

ipsius solis
in

cursum inhibeat

lumenquc supprima!

donec ulcisceretur se yens de inimicis suis

haec subclcslia

influxum eorumdem im-

stetilque sol in

medio
:

cli, et non festinavit


fuit

occumbere

pediat. Id

aulem quod

in Hebrseo hic liabelur dicit

spatio unius diei


dies obediente

non

ante et poste tarn longa Ide Juslinus


,

optim interpres transfert prcipit. Solo enim volunlalis

Domino

voci Iwminis.

aclu banc

suam Deus exercet


148, 7
:

in creaturas poten-

Martyr in Dialogo

cum Tryphone

Hebiaeo

non long
fuisse ait.
fuit;

liam, juxta
sunt
:

illud Psal.

Ipse dixit, et facta

calce dieni illam iriginta sex


Slelissc

horarum

ipse mandatait ,'ct creata sunt.


si

Sancliusnoslerhoc

autem solem egregium san miraculum


,

loco particulam conditionalem


set
,

subaudiendam censoli
,

sed praeferendum huic aliud


diatur
:

si

videlicel sol regre-

ut

sit

sensus

Si

Deus prceperit
est potentia
,

non
qui

quod etiam accidisse

sacris litteris conlinetur.


Isai incolu-

orietur. anla

enim Dei

ut sol

Cm

elenim Ezcchias rex segrolus ab


sibi

suos mundi exordio ralos babet et certos cursus, ad

mitatem

redditam accepisset, hoc signo fidem ad,

divinum imperium contineat sese suo circulari

sliuendam

voluit, ut scilicet solis timbra;

quae in

molu; nequemundo deinceps suam lucem ostendal.


liane

Achazi horologio

dignoscebanlur

decem gradibus
non

autem

solaris cursus inhibitionem ac retarda-

rclrorsni reverterentur.

At ne putare quis possit


,

lionem tanqum evidenlissimum divinx potentia; ar-

linearum lantm immutationem fuisse faclam

gumentum Apollophani opponendum


Dionysius epist.

censuit sanctus
:

aulem solem relrogressum,


bis verbis, cap.
liueis

id

explicatum est ab Isai


est

sic

scribens

ad Polycarpum

58

Et

reversus

sol

decem

Scire debebat Apollophanes,

cm

sapiens esset, nihil

per gradus quos descenderat


solis veleris
,

unqum clestis ordinis ac mots immutari ullo modo potuisse sine instinctu auctoris sui quo et
,

El ne

Testamenti Palribus tanta vir-

tus collata videretur

idem novi quoque Testamenti

ut esset accepit; et cujus potentia conservalur, qui


t

sanctis

Deum

conlulisse

compertum
per

est.

Mulius enim

secundm

Scriptura; testimonium cuncta perficit ac


colit

Ercmita

in Tbebaidis deserlo,
,

ex impiissimo lalrone
Dei

mutt. Cur igitur non

eum, quem hinc quoque

ethnico faclus Ghristianus

visionem

cm

cognovimus veraciter esse omnium


rando ejus
potestatem
,

Deum
,

admi-

aegrotantem ex fralribus long absenlem novisset


sese ilineri ddit
,

quo cuncta subsistunt

admirabilem

<

Quandoquidem ab
simul

ipso sol et luna po-

interioribus partibus

grum invisurus in eremi ipsius cm autem e pervenire non


:

tenti statuque mirabili

cum bc rerum
in iisdem
est,

uni-

possel jam sole ad occasum vergente, qu hor etiam

<

versilate ad

omnimodam immobililatem
vel
,

redacta sint,

groti mors inslabat; ut dies ilineri sufliceret, jussit

nec non ad integri diei spalium


signis consisterint
ctis
;

universa

Mulius

soli in

nomine Domini Jesu


;

Ghrisli ut slarel

quod amplius

etiam cun-

donec e perveniret

admirantibus omnibus circum-

qui cajteros complexu suo more suo gyranlibus, ea qua: illorum comi plexu continebantur non un in orbem circumlata s Ingens san miraculum fuit, solem slarc sint, etc. cursumque cobibere suum prsertim bominis ju<

orbibus primariis

quaque ejus eremi

incolis

solem eodem climate tam-

continent,

di perseverantem; quin elnon pauci audito miraculo

ad Mutii disciplinam conversi sunt.


in Vitis
lio.

Ita

Rulinus
et

lib. 2,

Patrum de Coprete Presbytero


lib.
6"
,

Ptre Mu--

Idem quoque

in

iisdem Yilis Patrum ad

aux toiles de luire, il serait obi. Voil le sens naturel de ces paroles. On peut dire aussi que parlant prophtiquement il a pu marquer, en celte manire l'obscurcissement du soleil qui arriva si long-temps aprs la mort du Fils de Dieu. El si nous voulons avec les Pres, donner un sens moral ce passage il semble que nous pouvons regarder ce commandement par lequel Dieu empche que le soleil ne se lve comme cet ordre secret el terrible de sa justice par lequel il cache Irs-juslemenl la lumire de sa vrit a ceux qui se rendent par leurs crimes indignes de la
et
, , , ,

Besarionis et Scitbensis cujusdam senis preces contigisse

memoralur. Saip enim compcrlus


,

est

sol

pa-

ruissc Dei servis

non modo ut radios suos


,

diulius

emitlal lucis causa

in rbus. Nain pluies sancti


pallia

verm etiam ut obsequalur aliis memorantur suspendisse

ac vestes de radiis solaribus non secs ac de


;

paxillis

ut videre est in Vit S. Goaris, cap. 9 et 10


Julii
:

apud Surium 4

item in Vit S. Florentii epi:

connatre , et tient les toiles enfermes comme sous le sceau ; c'est--dire, empche que les saints Prdicateurs, qui sont comme les toiles de son Eglise destines clairer les tnbres des fidles, ne parlent pour les retirer de leur assoupissement ce que saint
:

scopi Argentinensis, 4 Novembris

similiter in Vit S.

Grgoire ayant appliqu particulirement aux Juifs qui ont rejet la vrit il l'exprime en ces termes Oririei solemnoluit, qu prdicantium animum diver,
:

eumdem, 6 Novembris. Quod si Dei servis quanl magis ipsi Domino ac creatori suo solem lunani et stellas mortem gerere , et ad nutum ejusdem prout prceperit, lumen suum
Amabilis presbyleri apud
,
,
,

aut emitlere aut contrahere semper par est?

Quid ^Egyptiacas tenebras commeniorem

quarum
levis

: et quasi sub siijnaculo stctlas clausit, qui dum prdicatores suos per silentium intra semetipsos relim.it

tit

fama orbe

toto percrebuit, et

memoria

(ut

non

ccis iniquorum mcnlibus clestc lumen ubscondit.


(Sacy.)

fert conjectura)

lune adhuc recens era' quando liber


alii

hic conscriplus fuit. Fuerunl et

evenlus ubi

solis

827
lux intercepta fuit
;

IN

LIBRUM

JOI5
;

828
cui long facilius fuit de nihilo clos condere,

sed non sine admiratione est quod


:

clarant

Zonaras habet in Irne et Constantino

quo tempore,
(lies

qum

sit

homini pellem expandere, et


In

in

tabernacu-

cin Constantino forent oculi eruti sol per

se-

lum arcuarc.
crealione,

quo maxime admirabilis Dei potenlia


:

ptcmdecim non splenduit, sed obscuri


fure dies
lib. 2,
ilii.

et tencbricosi

sapienliaque relucent

polentia
est

quidem
;

in

clorum

Aliquid siraile contigisse narrt Plinius,

qu Dei solius

opus

cm

juxta verio-

cap. 15. Impcraloribus

enim Vespasianis,
quaesita sun!,

id

rem Theologorum sententiam creatur ne instrumentera

est,

ipsius eliam Plinii tempore,

diebus duodecim

quidem

crealionis esse possit; sapientia ver in

ulrumque
quod
isto

sidus, sol

et luna,

nempc
;

eorumdem
licet

dispositione.

Nam et

figura sphrica per-

tempore nunqum fucrint conspecta

sed

feclissima, et quantitas certis finibus circumscripta,

hoc diulurn pertinacique caligine aul nubc crassiore


faclum putandum
cienler illustral
solis obnubilatio.
:

propemodm immensa,

et

illa

siderum mira

est, luce diei

ex parte

solis

suflifuit,

dispositio, ac stellarum suis in sedibus intermican-

sicut et

illa,

qu sub

Irne

tium discrelio
opificis

aliaque permulta,

ineffabilem tanti

Ltraque enim edem ex causa proest.

sapientiam eximi

qudam
:

ratione proloquun-

fecta luisse

censenda

Sicut et sub Leone quarto


sol

tur, juxta illud Regii

Psalmist

Cli enarrant glo-

iniperaloreseptcmdccim diebus
sus,

ade nusqum vi-

riam Dei. Ubi vox enarrant non implet vim Hebri


nominis

adeque radios

amisit, ut per

marc navigantes

CHDG

mesapperim, quo David est usus ad


:

navigandi vias amiserint crrrinlquc, ut Theophanes


Isatiricus, qui

cogilaliones suas magnilicenlis explicandas


cat

signifi-

tum

vixil,

nicmorat apud Anastasium

enim narrare,

scribere, numerare, atque, ut nott

Bibliolhecarium anno Domini seplingentesimo oclo-

Auguslinus Eugubinus, y.%-aj.^ih, multa recensendo


et uumera'.ido complccti.

gesimo

tertio.

Trcinendum san porlentum


afliciat,

est,

quod
eripi

Yult proinde pius Vates c-

jure moilales Dei timor

lucem mundo

lum

esse librum scriptum aureis lilteris grandibusque,

per diem, noctuque

eam
quod

caliginis

densitatcm ac ni-

qui narrationem

conlineat inaudil varielatis

et

gredinem incumbere, qu stellarum conspeclum interdicat.

quemdam

veluli calalogum et insignium

rerum enu-

Alquc hoc

est

significat
:

dm

ait

Et

stel-

meralionem. Vide pura de hoc argumento cap. 55,


vers. 5 et cap. 58, vers. 57 notata.

las claudit

quasi sub signaculo

claudit,

inquam, lan-

qum sub signaculo tum voluntatis et beneplacili sui, tum lempestatum et lenebrarum. Cluin enim, foaise
54, vers. 4 et Apocalypsis G, vers. 14, comparaiur
li-

Et guaditur super fluctus


talepsis, quasi dicat
:

maris. Est poetica

mc-

Imperat maris fluctibus, eosque


cui insi-

vel coerect, vcl excitt, ceu eques eqmiii),

bro, cujus charaeleres sint slcll, signacuium vero


tenebrae, quibus hic liber claudiiur, vcl teinpeslates
;

dcl; sic Deus dicilur ambulare et volare super pen-

nas ventorum. Sepluaginta locum hune explicatis


ita

qu

eliam sunl signacula seu insignia polenti di-

reddunt

Et ambulat super mare tanqum super

vin.

pavimentum.
strui polcsl

Qu

ullima verba sic addita ad sensuin


;

Ex hoc

argumenlum, Dco potentissimo

litteralem ac
significant

tropologicum non parm confrant

ac sapienlissimo cedendum, neque creatur ull ad

enim

Deum

per Oceani superficiem, veluti

cerlamen seu disceptalioneni esse provocandum. Quod


itaqu ait
paret.
:

per plateam latissim patentera, minime titubante,


sed firmo gressu incedere, Majeslaleque su tumentes

Non

oritur,

lanlumdem

est ac

Non apest. Illud


;

Nam

etorlus

solis apparitio

qudam

undas vorticesque compescere,


consolidare, ac complanare,
ctat

et adinslar

pavimcnli
spe-

ver sub signaculo idem est ac sub te^umento signato

quod ad

summum
et

sicut clauduntur thesauri et sepulcra et ep sol.e. Fi-

imperium. Lr.de Olympiodorus


allegoric reTerunt ad

Athanasius

nis

autem obsignationis liilerarum

est

ne quis lgat

hc
rani

Christum super mare co:

obsignala; ad

eumdemque
ne quis eas

sensuin atra caligo Dei

Apostolis

ambulanlem

quod eliam ad plurimos

jussu stellas obducens est inclusio

qudam

slcllarum

sanclos extendi polrst, qui divin virlutc sine navigio

sub Dei

sigillo,

aspiciat.
:

Hc

nalur.

maria trajecerunt.

lia

niiniriim fides ac pietas facit

Myslic Joannes Jesu Maria

Illud, inquit,

plan
j

tremendum,

si

Deus vindex interioribus lenebris ani;

omnia homini subdita, ipsurnque mare velut solum inainbulari siccis pedibus. Duo enim Anachorte Bu'

mam

sinat obnubi

si solis,

hoc

est, Chrisli

lucem

et

bruni mare pedibus trajiciebant usque in Raythu, accepluri sacrosanclam Eucharistiam in die

stellarum, hoc est, sanctorum vel angelorum radios,

Cn

Do-

prcipiat non oriri, et sub nigro velamcnlo coniegat

mini, rursmque redibant


est

quod se

vidfsse leslalus

tune profecl morlales, qui navigant hoc mare ma-

abbas Stcphanus Cappadox, ut memorat Sophro-

gnum, neque cursum

dirigere,

neque llum ac se-

nius in Pralo spirituali cap. 122. Sed et Charitincs


virgo et martyr in
j

cundum quidpiam
bunt.

intueri ingenio

quidem suo

valc-

mare

injecta

quidem

fuit colligalo
peliil,

cervici lapide, spont


al ipsa firmo ac slabili
et

aulem
pede

lapis

profundum

Vers. 8.

Qui extenimt
makis.
:

coelos soi.us, et gradi-

stelit

super dorsum maris,

tur super fluctus


lione,

Agit de

clorum

fabrica-

tanqum

terrain solidam ingrediens profecla est ad

quam ex Jobo quoque David


Qui

et Isaias iisdcm

liltus, lesle

Melaphraste in Yil ejus, 5 Oclobris. Nain

prop verbis describunt


lem, Psal. 105, 5. Item
los, et
:

Extendens clum sicut pelci lendit valut

zarius

quoque ac Celsus

mare

projecli ut

merge-

nihilum coe-

rentur, ope divin incolumes evaserunt proliindo,


ut tradit

expandit eos sicut tabcrnaculuni, Isai 40, 22.


Dei in creandis clis facilitatem de

idem Metaphrasles, 14 Oclobris. Panlaleoa


alligalo

Qu maximam

auooue Maximiani lyranni jussu

ad collum

la-

829

COMMENTARIUM. CAPUT
cum
ille

IX.

830

pide in mare injectus, supernatante lapide ligni modo ipse super fluclus suis pedibus inambulavil usque ad
littus.

et

Australem Antarcticum, qui significatur per


;

interiora, vel penetralia, vel abscondita Auslri

quia

Apud eumdem Metaphrastem, 27

Julii.

Neque

polus npbis est

omnino

ignotus. Septuagin'.a Inxal


ViEpov,
y.vl

tanlm viventium corpora vim maris supersse nicmoranlur, sed et ipsa morluorum sanctorum cadavera etiam
alligalis saxis

terprtes

habent

toiv irXei&x,

ojcTop&v, xai Tajj.Ea

Korc; id est
et recessus

Fucit Plcictda, ve:

mergi nescierunt. Corpus


delatum perhibeKalendas

spenmi,
terprcs
:

et

Arcturum
fecit

Austri
et

Chalda;us inet cu-

enim Yincentii

Diacono insutum corio, adalligatoque


liltus

Qui

Arcturum, Oriona

Hyadas,

saxo super undas innatans ad


tur, uli leslatur

biculum siderum, conslellationem Planetarum


Australi.
est,

in lutere

Ado

Trevirensis, secundo

Loco Arclui

alii

verlunt Cynosuram, id

Februarii.

Ursam minorera,

sicul

major dicitur Heliee.

Non

eget san instructis navigiis Irajiciendo mari


singularis. Nulliscnhn fluctibus absor-

Arcturus aulem Stella est Boola; sideris post cau-

iidesinDeum
beri polcst
ille

dam

Ursa; majoris circa polum Arcticum.


slellis

quem

Christus luelur, qui siccis pe-

Orion sidus est Australe juxla fronlem Tauri,


triginla octo conslans;
sic

dibus mariliinos fluctus inanibulavit, S. Petrus etiam


fluctus firmo siccoque vesligio permesset, nisi dubilsset; cujus proinde fides pris
vit.

diclum

rd

toj

oeiv,

coucitando

quod nimirm concitet lempestales.


stelkc in capile Tauri,

qum

grcssus tituba-

Hyades sunt seplem


ei',

to

Peccator cert nec prosperis flatibus nec inslru-

id est, pluendg dicl, quia

pluviam crant, La-

clissimis navigiis secur sequor navigat.

Omnia adverfa-

tinis
lib.

Sucul, errore etymi, inquit'fyro apud Agllium


9,

santur hominibus, quorum culpse reliquis omnibus

13 Noclium Alticarum, cap.

qud putarent eas

oneribus graviores sunt. Id exemplo perspicuum

dici

Hyades
;

itd

twv

C<av,

suibns. Septuaginla verlunt

ciam ex Sophronii Prato

spirilua'i cap. 7G, ubi nar-

Pliades

quas

easdem esse cum lyadibus docel


;

ralur navigium, in quod admissa fuerat mulier infanticida, reliquis

Proclus in Sphaer
Vergilias, qua;

licet alii

distinguant et dicanl esse

navibus prospra navigatione utenli-

ad genua Tauri collocantur, pertinentet

bus,

prorss

immobile ad dies quindecini, tametsi

que ad naturam Salurni,


Veneris.

aliquantulm ad naturam

secundi essent venlorum


itineranliuin

summ omnium nautarumque institi; cm


afflatus,

subslitisse,

Interiora Austri vocat absconditas seu occultas


slralis, id est, Antarctici poli consteilationes,
lis

Au-

navarchus ad divinam opem confugiens responsum


audiil divinum,

quse so-

ejicicndam mulierem cui Maria; no-

patent Anlipodibus nostris

sub bis aulem per sy-

men

cral

aecilam igilur rogavit ut scelera indicaret

sua, qua; navis

cursum retardabant
duos
,

aperuit

illa

per-

cmisse se

iiios
;

ut sibi ad secundas nuplias

viarn aperircl

nec lamen voti compotem faclam. Quo


illico

audilo navarebus

mulierem

in

scapham descen-

mirum dictu, quin(juics in gyrum acta, exlemplo un cum muliere in profundum demersa est. Quo facto navis poslmodm tant velocilale iter confecil, ut tridui spalio illud omne absolverit,
dere
jussil, qua;,

quod non

nisi

quindecini diebus confici poluisset. lia

SaKicnses et Bagdadenscs, sed et Arabes Persici sinus accolas Ursam majorera Ascii appellare, testalur Nieburh in Descrip. Arab. p. 115, 114. Conf. F. Guil. Vict. Lacft. Symbola ad strognosiam Oriental. (Derjtrag zur Orientatischen Sternkuude) in Biblioth. universali Huerai, bibl. ab ihhornio instrucia, t. 7, p. 597., An.Yv. Goguel super Origine lcg.,art. et scient. t. 1, p. 594, vers^ teuton., et Lud. ldeler ber den Urspfung vtnd die Bedeui, der Slemnamen (Berol. loi!*) p, %l, TCO, Orion, vid. Micbaeiis 1. c, p. 1519, seqq. Lach. !. c. p. 597. TO'b Pliades, vid. Michaelis I. c, p. 1264, seqq. Lach. 1. e., p. 455. Goguet, p. 595. lia_'C lanqum insignia sidra etiam poetis Gran-

Sophronius.
Myslic autem scu arcano sensu Deus graditur su-

ds

L,alinjsqne

commemorantijr, Homerus lliud. 18.

v.

per ilactus maris, quam'o concitatas cfl'eralasquc passiones nostras jussu cocrcet, ut sedatis molibus anima

483, seqq. in clypeo il!o Aebillis divin Yuleani arte elaboralo, ihter plura a!ia et sidra omnia, quibus c-

lum
87)
:

cingitur,
nXriiaoa;
>x.tov
6',

adumbrata
6'

dicit, et ha;c inter (v. 486',

clos exlensos, dulcissim serenitate nitentes, boc


est, clestis beatitudinis tranquillitatem aevo

i'5a te, to te

ge'vg;

Hoavo;,

sempica-

r,v

xai Si/.aav iicxXyiiv xaX^ouotv.

terno permansuram, contempletur.

Ex quo etiam

Hic

Virgilius ^Eneid. 1, v. 742, seqq. de Jop : cay.it errautem lunam, sotisque laborcs,

pite Dei polentia et sapienlia in admiralione liabenda


est.

Yers.

9.

Qui

facit Arcturum, et Oriona, et


(1). Id est,

Hyadas, et interiora Austri


(1)
:

polum Arcli-

Non dicitur bc Qui fecit, sed, qui facil; nam hc facil quolidi, cm oriunlur et occidunt; item, cm per ea cxsequilur qua; vult. Alii sic Facit, pro fecit; pra;senli utens, qud corum sit auctor Doastra
:

minus, et ejus nulu oriantur et occidant semper suis temporibus, et totius denique cli et naturae ordo cl cursus ab eo regatur et pondeat. Facit, pro fecit, si de creatione intelligatur. Sed videtur polis inlelligendum hic de gubernatione istorum siderum, qua; Deus facit oriri ecrtis anni temporibus. (Synopsis.) esse Urs majoris sidus, pluribus ostendit J. D. Michaelis in Supplem. p. 1907. Nec Judos solm

Unde liomiimm genus, et pecudes, unde imber et igns Arcturum, pluviasque Hyadas, geminosque Triones. Et /Eneid. 5, v. 515, seqq.: Sidra cuncta nott tacito labentia clo, Arcturum, pluviasque Hyadas, geminosque Triones, Armatumque anro circumspicit Oriona. lllis ver sideribus, qua; nobis in hemisphserio septentrional! Iiabilanlibus, suis quoique temporibus conspicua sunt, opponil |Qn ^T\V\ penetraCip, austri, i. e., siellas et sidra, quae sunt in altra cli hemisphrio, versus alterum polum antarcticum, cujus sidra
in

conspeclum nostrum miiiqum eraergunt, sed tanin


cv.iclavibus, et abditis

qum
cunt.

Cterm ben Oympiodorus


y.i^j.c-i.

penetialibus delilesr tv itepecpa:

Vd76po)V dTESCOV TOU X'ATiO TVptc'XaE ai c!o/c E7tev,


irvTtt tv wjpavov itoiX.

Sub uomine celebriorum siderum reliqua complexes eut, tic si dicerct : Qui omnem cli ornalum distiuxit. (Rosenmuller.)

, ,

831

IN

L1BRUM JOB
dictio

852
moreh,

necdochen accipe omnes stellas et sidra, in quibus miram Dei sapicntiam et potentiam prdicat S. Job.
Plura de his
slellis

rma

qu

et

doclorem et pluviam sonat.

Unde
!T

vide apud Stunicam, Pinedam, et


et

Hebraii montis Mori nomen deducunt, et mio more Jah doclrinam Domini interprelantur, ut
erudili.

Sanctium nostrum,

omnium

fusissim Bolducium.

animadvertunt

Denique per

interiora Ans/ri

Allegoric juxla S. Gregoriumlib. 9 Moralium, cap.

mystic designantur occulti angelorum ordines, etsecrelissimi palria; clestis sinus, quos Spirits saneti

Gel7,cli
circa
stoli,

significant Ecclesiam,

in

qu Arcturus
id est,

polum Arcticum semper versatur,

Apoagi-

calor adimplet.

poslChristum fundatores Ecclesise semper

Vers. 10.
RILIA,

Qui facit magna

et incompuehensi(1).

tais, sed

nunqum
inquit,
;

loco

dinn

igitur,

dimovend QuemadmoArcturus semper versatur, et


:

ET JlIRABiLIA, QUORUM NON EST NUMERUS

Mirificam Dei potentiam exlollit et admiratur, qua;


facit

nunqum mergitur itaEcclesia perseculiones ethnicorum sine cessatione tolrt, sed tamen usque ad mundi tenninum sinedefectu perdurt. tPost Arcluponilur nimbosus Orion et borridus, quia

opra

ila

magna, ul ea neque comprehendere nec

satis

admirari possit

humana

ratio; et ita

multa, ut

certo

numro

definiri

nonpossint. In horum operum


,

rum autem

divinorum medilatione niulim versatus David

se

iis

Aposlolos secula sunt agmina Martyrum. Quemad-

eloquendis long imparem agnoscens, admirabundus

modm enim

Oriones in ipso pondre temporis hie;

exclamt: Quis loquelur potentias Domini? Psal. 105,


2, vel
dines
,

malis oriuntur

ila

martyres pondus persequentium

ut est in Cbaldaso
? lia

Quis poterit eloqui fortitu-

molesliasque tolrantes quasi in hiemc veniunt. lilud

Domini

vocat opra mirabilia et gloriosa

porr addiderim, Orionem


pingi
niani
;

cum

districto gladio de:

ad

qu

necessaiia est

immensa quadam potentia atque

qui tamen gladius ex sideribus constat


ille

quo-

forliludo,

quam

brachii potentiam, Luc. 1, 51, Virgo

ipse persecutionis gladius,

quo Martyres

parens in Caniico suo nominavit; et Judas Apostolus

feriuntur, sideribus coruscat,

im

tolus sidereus est,

25,

[AE-faXwdvviv
ait

id est,

magnificentiam appellat;

ex sideribusque confectus. Siquidem Martyres totidem


sideribus rutilant quot persecutionibus exercenlur.

quam Cajetanus

Sicut autem post


ita

Orionem ponuntur Hyades

pluviosa,

post Martyres sequuntur Ecclesiae doctores, qui


ccele-

magnorum operum, multm deprsedicat, et supra clos elevalam agnoscit, utpote qui ab ill omnem suum decorem splendoremque acceperint quo
esse faclivam
8, 2,

etPropbeta Regius, Psal.

pluviam salularis eloquenti suae doclrinque


slis

veluli

pulcberrimo magnificentissimoque vestimento

placide in

omnium animos

demittant, unde uber-

adornanlur. Hinccmpro more suoaltis se in eorum-

rimi et divinissimi fruclus orianlur. Pluviam enim

dem contemplatinm
ris

immersisset, totus in CondiloPsal. 110,

symboluin esse erudilionis atque facundi tu m saeri

laudem absorplus clamt

tum

profani

auctores voluerunt. Grseci proinde

cm
obte-

opra Domini exquisita in omnes voluntates ejus:


e'CiTr.yiva.
:

Magna Grc
legit

areanis fabularum involucris sapientiam


gerent,

suam

pro quo apud Cbrysostomum alius


accurata
;

aiebant eo die, quo Minerva doctrinarum


fuit,

nxpiwu.va
inslructa.

alius itapeaxeuaujxva, parafa,


illa

prses in lucem dita


cecidisse. ^Egyptii ver

auream clo pluviam


erudilionem at-

Ubi magna
,

opra, qualia sunt cli

cm eamdem
Jpo'aov

terrseque creatio
tatis,

conservalio et gubernatio universi-

que Pithus suavitatem

hieroglypiiicis suis notis ad-

dicunlur eximi el exquisit facta juxta

omnes

umbrare
bant,

vellent,

opavbv

puovra, cluni aut

voluntates Dei; quia scilicet Psal. 154, 6, omnia qu-

splendidam nubem dulcissimo rorc stillantem pinge-

cumque
et in

volnil

Dominus
abijssis
:

fecit in

clo, in terra, in mari


sic interpreta-

utHorus Apollo

testatur

ilaque Moyses,

cm
illis
:

omnibus
si

Eulbymius ver

abditis eoruin disciplinis eximi foret inslruclus,

tur; ac
esse
,

dicat, baec opra

Domini exquisit

facta

forte hauriens fontibus ita cecinit, Deut. 52, 2

Con-

ut fidles isliusmodi opra Dei considrantes

crescat in pluv'am doctrina mea', fluat ut ros eloquium


tneutn.
in

Ubi duobus clarissimis symbolis magnai copiae ob causant Parapbrastes Chaldaeus


sit sicut

dicendo su dulcedinem et doctrina; prseslanliam

illumint. Quain
ita vertit
:

omnes voluntates et mandata Domini adimplerent. ut prExcilat enim nos operum Dei consideratio cepta Dei laeilis impleamus. Hebrus autem lexlus pro relativo ejus babent eorum numro plurali, quod
,

Suavis

pluvia

doctrina mea. Sed

quidam
ut
sit

ila

verlunt
,

Exquisita omnibus volentibus ea

necesse non est ad ./Egyptiorum abdilos fontes re^urrere,


culis

sensus

qud opra Domini exquirantur,


et qui ea

et dili-

cm ejusdem

rei

documenta

in divinis

Ora-

genler invesligentur ab omnibus bis quibus compla-

habeamus. Nain orando sublimis

Isaias 55, 10,


et in-

citum est

in eis

amant.

Alii

ver vertunt

verbum Dei vocat imbrem de clo venienlem


tem, etdivinitalem prop dicam,

Exquisita ad omnia beneplacita eorum; et inlcrpretan1111'

ebrianlem lerram. Atque ut linguai sancLe majestain sigiiiflcando videa-

opra Dei esse bujusinodi


,

ut

si

exquisila fuerint

ab hominibus
sideriis.
ejus.

possint salisfacere
:

omnibus eorum de-

mus, eadem vox apud Hcbraos


significat. Ita in Oseae

et docere

et pluerc
:

propbeti de Clirislo

Qui doet

Unde subdit Coufessio el magnifteentia opus Omnia enim quse Deus facit et magnifica el exi,

cebit vos justitiam, Oseae

10,12. Isidorus Clarius


:

Forslerus ex
vobis.

Hebrao verlunt

Donec pluat justitiam


doclo-

El Jol 2, 25,

cm eumdem Servalorcm
:

rcmjustiti noininsset, conlinu subdil


drez facict ad vos imbrem matiUinum
;

Kl descen-

(1) Hic versus babelur supra, 5, 9. Prsccisio, qu enumeratio operum gubernationis divinae circa res naturales abrumpitur, et generali sententi concluditur, Usque Incomprehensibilia,, *ipn j^TV, ad verb. ad non investigationem, i. e., ade ut non sit investiha:

ubi in fonte est

tio, vel

pervestigalio,

illis.

(Synopsis.)

833 mia
,

COMMENTARIUM. CAPUT
et

IX.
,

834
quos Deus
in creaturis et per

omnium hominum
s^aaa aro
:

celebratione digna sunt.


vertit
:

et

innumeris effectibus

Unde

alius
i

apud S. Chrysostomum Las

tomvo ai

creaturas lam clestes

qum elemenlares
effecti

producit

iujA*

ci (tignitas operatio ejus.

nunc

affliget

Quapropler ubique Psalniista


ribus miriiic laudat, et

Deum

in

omnibus ope-

phorica. Multa facit Deus,

me Melonymia me
:

destinati

meta-

cernente.

omnes simul creaturas ad


et gratiarum ac.lione et nia;

condiloris sui laudem invitt. Manil'cslum est enim

onme
1

id

quod

fecil

Deus

gnificenli

repletum esse

magnificenti quidem pro-

plcr condiloris et reidignitalein; gratiarum ver aclione propler nostram utilitatem. Soli igitur (ut
stolus ait, 1

Apo-

Tim.

1,

17) Dco Iwnor


solus;

et gloria

debetur,

qui facil mirabilia

magna

quemadmodm ex
dixit. Psal.

eodem cum Jobo

spiritu David

155,

4.

Ubi duo notanda sunt, tum qud ea


hic sermo est

faciat

lum quod
de quibus
,

solus faciat. Siquidem opra crealionis,


,

Non videdo eum, HN1N nSi, et non videbo, sive video, sub. eum, non deprehendoeum auctorem esse illorum. Ne posleriora quidem Dei, i. e., opra, vel manifesta, semper percipio.Tanta est mea aliorumque ingenii imbecillilas, ut ea non salis inlelligamus. Ea non possum pervesligare ; ade inscrutabiles sunt vice ejus. Et (vel lumen) , non possum videre eum, non animadverto , ut non videam. Si abierit, ^iSrPI, et prteribit, prlerit, sub. ante me. Humano more loquitur; nain locum mutare non polest. Prteribit est synonymum t& transibit , quanqum alii sic exponunt Venit ad me, et diseedit me. Si transeal, et cm se moverit, et commeabit ultrb citrbque, si transmeat, mutabit locum, et abibit , et si
:

per se solus operatus est Deus

cm

in

circm

cseteris ministerio eliam

usus

sit

angelorum

et

aliarum

crealurarum.

Hc itaque licetDei
simm
dclarent
,

potenliam sapientiamquepotis-

r) fUN NT! nec intelligo , sive ik, telligam (vel auimadvertam, sentio, percipiam) cum, et tamen non possum eum animadverterc. Signilicat tum Deum abscnditum esse , tum opra ejus quai facil. (Synopsis. )
les dons de Dieu sont trs-libres et mais ceux qui sonlles plus importants et les plus essentiels , sont en mme temps si secrets , si spirituels, si divins, que l'nie mme qui les reoit ne peut s'assurer qu'elle les ait reus et qu'elle n'a aucune rgle certaine pour en faire le discernement. On connat si l'on a le don de prophtie ou si l'on a reu celui de faire des miracles. Mais celui de la justice est toujours couvert de mystrieuses tnbres. Il est toujours scell et cachet; il est toujours inconnu au juste mme qui l'a reu. Si la justice tait mon ouvrage, et si elle tait le fruit de mes dsirs et de mes efforts , j'aurais assez de lumire pour discerner si je l'ai, ou

me ierit. Non intelligam

simul lamen ejus erga nos

amorem

Non seulement

et benevolentiam

baud obscure leslantur. Qud enim qud autem propter nos


,

trs-gratuits,

ea facerit ade magna, pulcbra et mirabilia, vires ejus

sapienliamque manifestant

usumque nostrum

facla sint

singularem Dei erga nos

benignitatem bonitalemque commendanl. Hic itaque


versus conclusio est prsecedenlium
:

siquidem gene-

ralim in eo
lirat.

Jol)

enuntiat quae speciaiim anlea pronunet

Ilabct

autem eamdem plan senlentiam,


Hebi ;co elatam
:

quidem

iisdein verbis in

quam

Eliet

pbaz, cap. 5, atlulerat dicens

Qui

facit

magna,

iuscrulabilia , et mirabilia absque

numro, Job 5,

9.

Quod magno

est

argumenlo sermones amicorum Job

esseplurimi faciendos,

cm

eos ipse sibi vendicetad

suam causam defendendam. Hoc etiam probat id quod ad capitis quart! versum primum annolavimus, sciliect propositiones

corum plerasquc

esse veras atquc

doctissimas, sed assumplioncs raliocinalionis duntaxal


esse lalsas.

Unde

fil,

ut nihil concludant,

quod Jobi

somma;

dignitati deroget.
(

Non

soliim

autem Job verba


ben observavil
)

sentenliasque Eliphazi

ut Slunica

sed ipsam quoque methodum ac disserendi rationem


seculus et iniitalus
fuit
,

diim ex

effeclis

primum naDei poten-

Car ma volont naturelle est du ordre que ma raison naturelle et mon esprit peut savoir ce qui est en moi quand il est humain, et qu'il ne dpend que de moi. Mais la justice est l'opration secrte de Dieu dans mon esprit et dans mon cur, et je ne puis marquer d'une manire plus forte et plus sensible que celte opration secrte est une grce qu'en disant que je ne sais quand il plat Dieu de me la donner, et que j'ignore quand il vient moi. Je veux dire par-l que je ne sais quand il entre dans mon cur pour y rpandre son amour, quand il le rend docile, humble, chaste quand il lui communique son esprit et sa vie. Ce n'est pas que je ne sente que j'aime et que mon cur est mu mais je ne puis dmler certainement quel est mon amour, ni quelle en est la puret , et je vois tant de personnes se flatter sur ce point qui ont d'ailleurs des dfauts essentiels,
si

j'en suis priv.

mme

turalibus ac deinde ex moralibus


tiani

summam
:

sapientiamque dclart dicens

Vers. 11.

Si venerit ad me
(1).

non videbo eum

si

abierit, non intelligam

Postqum ex mirabilibus

(1) Ab exemplis gubernalionis divinoe circa res nalurales , transit ad exempla ejusdem circa res humanas. Supra de polenti et sapienti Dei dixit; hic de conditione hominum fragili et abject in su primum
,

person,

mox

in gnre.

Verba

sic

reddunt

Ecce,

transibit (vel, transit, i.e., transiresotet, vel, transeal)

super me, vel, ad me, vel ante me, propter, \c\juxla, me, vel prtcr me, prteribit me; qui etiam si me prtereat , quod si ipse transierit prope me. Transite hic pro ventre, ut transire domum Plaulus dixit pro abire ; et transire ad forum, Terentius. Sic Amos. 5, 5, et G, 2 Transite Beersebam et Chalaunam. Transit juxta eum Deus cui se manifestt vel in bonum vel in malum, ut cm Mosi se manil'cslavit, Exod. 33, 19. Manifesta Deus facit signa alque opra, in quibus nos Nunc benefaeit mini, quasi accdit et tangit. q. d.
:
, ,
:

et que je n'ose tmoignage de ma conscience, qui suffirait pour me condamner, mais qui ne suffit pas pour me donner une assurance parfaite. Si abierit , non intelligam eum. S'il se retire, je ne m'en apercevrai point. Comment pourrais-je en effet connatre si Dieu agt dans mon cur, et comment il y agit moi qui ne sais pas quand il s'loigne de moi, et que j'agis sans lui? Si sa prsence avait des signes certains son absence en aurait aussi. Je serais instruit de mes richesses , et je le serais de mon indigence. Je connatrais en quoi je serais digne d'amour, et en quoi je serais digne de haine. Le prix de mes actions me, serait connu , et je verrais distinctement ce qui leur manquerait. Je saurais en un mol si je suis vertueux et si je continue de l'tre ; et ni ma justice ni ma pt rsvrance ne me seraient caches. Mais comme c'< si l'esprit qui souille o il veut , j'ignore galement d o il vient et o il va,

que

je crains d'tre sduit

comme elles,
le

me

reposer pleinement sur

et

une secrte crainte modre toujours la consolation que me donne l'esprance que c est lui qui me conduit.
(Duguet.)

835

m
qum
ver se et

LIBRUM JOB
theologiam
,

836

summam

eJHS sapientiam potentiamque declaravit;

qu

per negationes
;

ut palm faceret,

prorss imparcm agnoscat, qui


:

omnem hominem cum Deo liliget, aut

mationes de Deo philosophatur


(ervallo utraque

qum qu per afrquanqum cequo inest supra

adbuc Deo absit, qui


,

om-

de viribus scientive concertet nunc liane generalem rgulai aique doctrinam sibimelipsi distinctis appli-

nem

aflirmalionem et negationem

cando
ganti

easdem perfecliones iterm pradicat

et eleel

ejus. Quamobrem long prastat cundm Theologiam mysticam

qu sit cognilio cum S. Dionysio senescienter, et sine

admodm slylo plures exponit. Ac primm ab ejus


facit
;

simul alias explicat

omni

intelligentia

eorum

quae intelligentia percipiun:

invisibililale exordiuni

tur per

amorcm cum
Deus

eo conjungi et copulari

quac ve-

pro cujus intelligentia

rissima et sublimissima viatorum est theologia.


:

Nota

Deum
I,

triplici

ratione dici invisibilitl

Primo,
|

Tertio,

dicilur invisibilis, quia etsi

mente

quia nullis oculis eorporcis videri potest.


S. Joannes
18, 1, ait:

Quo sensu
cui
;

creat per lumen glorise aliquo


sit,

modo

clar videri posnihil la-

Deum nemo
:

vidil
fie

unqum;

non lamen visione comprehensiv, qu


vidcnlcm. Omnis enim visio beatorum
, ,

S. Paulus adiiil, Tini. G, 16

Sed

vidrre potest;

teat

tam anillorum

nimirm prout

in se est

quia res oiunin spirilalis


,

gelorum qum hominum


'

infinit abest

ab ipsius vi-

est, extra objectum viss corporalis

cm

sit

forma?,

sione comprehensiv

et ipse infinit

omnem

figura, speciei et coloris expers. Quapropter S. Oiadoclius in libello de spirilali pffettldn priidenler

visionem superat. Hinc quantumvis Deus beatis


clar et objective
,

quidditaliv et intuitive cognosca,

monet

illos,

qui

nonnunqum
,

in suis

contemplatio-

tur

non lamen simpliciter comprehensiv


,

quia non

nibus et exfciliis spiritualibus appariliones aliquas


aut visiones percipiunt
et illusione

tam clar ac plen


est
:

sicut ex natur su cognoscibilis

ut sibi cavcanl ab impostur


vidisse

elenim sicut infinil est actualitalis ac perfectioita

qu se

Deum

autument

Nemo

ns,
sione

et

infinila cognoscibilitatis
:

sicque sibi soli

inquit
lis

cm sensum
:

mentis audit speret videre ocu-

comprehensibilis el cognilus est

qu comprebenEt hoc modo


invisibi-

gloriam Dei
,

sentiri

enim eam dicimus gustu quo,

omnes

beali infinit

deficiunt.

dam cm

(iui

expromi non polest

divin consolation is,

quidam Paires dicunt Deum omni crealura


lcm
et

quis aniinam purgaverit; non

aulem apprrc
;

ignotum,

et sibi soli

notum

ac visibilem.
tertio
,

ci aliquid

nuneperfidem,

eorum quae sub aspeclum cadunl siquidem et non per speciem amblamus,

Iinc igilur

Job optim probat quod versu


esse

dixerat

minime tutum

cum Deo

contendere

sicut Apostolus ail 2 Cor. 5, 8, Si cui igilur


,

eorum

qud humanis

oculis cerni

non possit ejus advenlus


quia cm cm pugnaturus ve:

qui certanl vol lumen vol figura quxpiam

vel ali-

aut pugnandi tempus, et ratio cognosci


invisibilis sit
,

quid ad simililudinem ignis appareal, ne amplecta:

neque

sciri potest

mur hujusmodi visum

est

enim

fallacia
fefellit,

inimicimaqui propter
s

niat

neque quando pugn recdt


congressu, quicumque
;

quae res in hu-

nifesta. Qua?.

quidem res mullos

mano

ille

fuerit,

multm habet

ignoranliam Via vefitatis mal defiexerunt.


,

Sic

momenli im hc un
tori. Id

in re speclari solet

summa vic-

ille

et

ineo quidem judicio prudenter. Siquidem prodivina? naturre est


,

enim agunt diligentissim duces, ut sua connon adversarii solm,


fieri

prium signum

esse celsius

omni

suma sinl occullissima, ita ut

signo. Qui igilur aliquid

eorum

qua> videntur

Deum

sed etiani commilitones et socii quid


lentari debeat, prorss ignorent.
est S. Paulus, diim

aul quid

esse arbitratr, ab co qui ver est mal ad id quod

comprebensione
defleelit.

ficta-

imaginalionis esse existimalur,

ad spirilalem
6,

Hoc argumcnlo usus pugnam Chrislianum


:

armt mililem dicens Epbes.


invisibilis,

12

Induite vos artn-

Secundo, Deus dicilur

quia nullo inlcl-

turm Dei , ut

possitis slare adverss insidias diaboli;

leetu creato vi luminis naturalis clar ut est in seipso


videri ptft'esl;

quoniam non

est nobis coUuetalio

adverss cavnem et
;

neque ullus

inlelleetus est possibilis,

snguiriem. lia Sanctius nosler et Pineda

videturque

qui id viribus riatura possil. El boc


invisibilis

modo Deus

est

ha;c explicalio lillera conformior.


Alae expositiones

omni crature,
qitt (ut

et soli sibi visibilis ac


ait
1

no-

sunt ad mores vald opporlun

ms,
tetn

qtiipp

Apostolus
,

Tim.

6, 16), sohts

ulpole qua limorem Dei


D.

maxime
id est,

foveant

ut

illa

abei imtnoraiittem
:

et

Uicem inhabital inaccessbi-

Thom
;

focim

hune

sic

explicanlis, ut ignoret

qttem nutlns hominiitn vidit, sed nec videre potest.


videatiir aut intlligatur,

liomo quando Deus veniat,


ad salulem
vel

auxilium confrt

Qudmod enim
eorum
lor,
([ua:

quem

nibil

abeat

id est,

auxilia detrabat aut

notescunl dclart?
,

Non forma, non


non

co-

protcclionni.

Mlta enim bnficia sunt qusc Itomo


,

non CfrCumseriptio
,

non figura, non quantitas,

pulat esse dctrinienia

qualia sunt qu;ie

non qualilas, non locus

non conjectura

simili;

Jobus. Alia exislimantur esse bnficia qua?

modo palilur lmmincm


ignort,

tudo, non proprlio, non ratio, non intelligentia potins

qin

perdunt

qualia suht quse honori sunt homini, aut

semper

est,

extra

omnem
lib.

viam videndi

el intel-

humaine commoditati.

lhcc aulem

homo

Iigendi, uti S. Dionysius

de divinis Noniinibus
flis

neque adveniuni Domini aut recessum


Alii

videi.
;

cap.

et

de Myslic Theologi cap. 4 et 5,

ac

de ineertiludine graliae exponunl


:

et

in bis

pulebr demonstrat. Unde


Theoogiafe Decad. 2, cap. G,

Cyparissiotus Materiat

D. Cregoiius

qu8B res quieto el securo aninio esse

oplim

inl'erl

Deum

null

non

sinit,

nalurali

reprasenlalionc

aut

intelligentia

cognosci

dignus.

cm nemo scit ulrm odio an amore sit Unde homo su* conditionis ignarus qui quo
, ,

possc; et concludit

cum

S. Dionysio veriorem esse

in statu sit nescit

cl

an

Deum

pro se ad auxilian-

837

COMMENTARIUM. CAPl/r
,

IX.

358

dum amicum
cum
;

vel contra se ad

oppugnandum
illius
,

inimi-

ne pavore deinde sempiterno exhorrescant?


illuc

An non

habeat justara profect timendi causam habel


esse scit,

intuebantur Apostoli,
,

cm tam

seri graviler-

jcm illum forlem


sit in

neque de

animo aut

que monent

ut

cum

timor et tremore salulem

'de statione conslet, cim

sit invisibilis

et ipse

semper
possit

noslram operemur?
Accedit, quod divina judicia profunda sint, et velut

tenebris

neque adversarium viderc possit; cm


sit in

tamen Deus semper


illius

luce,

neque quisquam
;

inrecondila abysso lalenlia, eo ipso formidabilia hu-

oculos lalere. Alii enim sunt oculi Dei


:

atque ut

mano

generi
:

qu;e(iue

magni limoris materiam subpaucis

dicain ore Sapientis

Multb plus lucidiores sunt super

ininislreni

de quibus ulinam saepis cogilareinus;

iol'em, circumspicientes

omnesvias hominum

et

profun-

quod non

fieri nisi

Deum
ita

vcrenlibus dolt
:

dum

abyssi, et

hominum corda

inluenles in absconditas

Regius vates, et apud

Deum

querilur

Auferuntur
:

partes, Eccli. 23, 28.


sedificator

Cmque

ipse corporis animique


inti-

judicia tua facie ejus, vel, ut est propri in Hebraio

usque

in

animi centrum intucatur,

Altitudo sunt judicia tua h conspedu

illius

Psal. lien.

mosque sinus volunlalis etconlortiplicatasintenlioncs, videt ibi inullis mxandris et labyrintbis flexuosas forte qusedam quae non videmus, quoeque tamen p;

10, 5; hoc est, remola sunt, magn qudam intercapedine ab eo distant, non videntur, non cog-

noscuniur.

nam
et ut

et

odium nierenlur.

Vers.

12.

Si

repente interroget

(1)
:

quis

Agnovit boc Gregorius Magnus-papa sanctissimus,

RESPO.NDEMT El
facis ?

VEL QUIS DICERE POTEST

Cuil ITA

bonus ab Evangelio senex timoratus utilcm hune


ubique circumtulil
)
:

Quis enim tam perspicax ut valeal idOfe

melum

Apud Deum

(inquit lib.

responderc Deo ex inopinalo ad tribunal conscienliac

8 Moralium, cap. 9

dislricl judicali ipsi

quoque

rapienti et inlerroganli? prserlim

cm

superio-

maculas inquinationis babent, qui per munditiem


sanclitalis lucenl.
s

Qu
,

causa fuit, cur Agalbon

(ut narrt Ruffinus lib. 3

de Vitis Palrum) plurimo-

rum Monacborum

Pater

cm longam vitam
,

gloriosis

operibus inclytam bealissimo fine clauderet, trs continuos dies oculis aperlis slelit atlonilus
et
,

rem Judiccm non habcal, qui ab eo facli sui ralionem exigerc possit. Ren observt hic Joannes Jesu Maria, interrogationem hanc repentinam fplHm quemdam esse ad conscientias tribunal ubi corm Deo sistitur bomo, quo si Deus velit ralionem exigere,
,

ut vide-

obmulescit
stione
licel

quemadmodm

qui de gravissim
solet

qu-

batur, anxius

non

tafti

cum morbo
,

atque morte,
:

aliipi

repente rogalur

obslupescere,

qum cum animo


judicii

ipse suo et cogitatione luctabatur

ingenio ac doctrin excellt,

cm

imparatus
,

et miranlibus e causa Fratribus

se dixil in tbealro

praoccupelur. Aliud quippe est rem scire

aliud

Dei posilum vebemenlissim

reformidare

inexpectal rogatum respondere; et hoc quidem apud

nam
loto

tametsi nullius crimiriis sibi conscius esset, et

mortales

at

corm divin majestate omnis hominum


quidam
est et igno-

animo contendisset
;

in vit
,

ut Dei legibus obse,

sapientia et perspicacitas slupor


rantia.

querclur
scio
sui

enimver bomo

inquit

sfti

et

minime
et

utrm opra mea placcant Deo; addebat


banc ralionem
:

mcts

Coeterm hetc inlerrogatio repenlina in hc morlali


vit fieri solet
,

Aliud esse judicium Dei,

et aliud

cm Deus hominem

tametsi juslum
sit

hominum.
Hacc, opinor,
meritis et grati
jecit
:

nescientiem tamen utrm odio vel amore dignus

eadem
virum
,

cogitatio
in

Arsenium

plnum
vini

intra conscientiam
et velut

propriam ad queeslionem voeat,


telo perccllit. Potest
in

ingenlem formidinem con-

exlcmporaneo

quoque
,

qui in abitu ab bc vi(,

cm lacrymarum
lum

subila qua;stio ad

raptum

judicium perlinere
,

ut

is

magnam

clTunderct, interrogaverunt qui

praesen

repente interrogari dicatur

quem mors
constat

inopinata
sciscilanli

tes adfuerunt seniores

ben mulli

et religiosi vt'

imparatum

offendit

quem

Deo

num

timerel. In verilatc, inquit, limeo; et hic timor


in

respondere non posse. Et quoniam fecimus morlis

semper
annos

me

fuit,

ex quo monachus factus sum.


,

mentionem
Nibil

an non ea cogitatio commovere qurvjue


,

Quid aliud bonum Hilarionem

qui sepluaginta totos

animum dbet
enim

et

continuum hune metum suaere

incredibili religione et angelicis

prop moribus
vita;

est certius

qum

esse aliquando morien-

innocenlique Deo servierat, in occasu

magno
,

horrore

perfundebat

animumque
,

debilitabat

nisi

qud stalum animi

sui ignoraret

quem

videbat et

(I) Id est, aliquem judicet, puniat. Si nos imparalos ad judicium trahat ^Tin 1 en (vel cert,) rapiet, rapiat, i. e. , si rapiat, leonis more, pnas de

Wj

judicabatDeus? Hscc nimirm de miseriis nostris una est prop maxima, qud qualis sit quisque ignorel,

nec

humanum

sufliciat

lumen

sed lucern
:

Dei

sit

opus ad latebras conscientiac pervidendas


forte

quibus

Numinis imperio
exilient

ut colubri latibulo veneet


in

nati,

aliquando noxa:,
gravi judieio

conspectum

omnium inducenlur
bus
ille

puniend; de qui-

qui admiserat nec susceperat cogilationem

pris ullam,

nec suspicatus luerat.


viri
,

An non
in

igitur

improbis sumens. En quod ipse rapit , ecce si quid raptim auferat, ^nn idem quod ^Tan, litteris ejusdem organi facile inler se permutatis. Ris tantm legilur hic, et Prov. 23,28. Quis RESPONDEBiT ei? 132W "i)2, quis revocabit, vel, restituere fueiet, reducat eum? Nempe, proposito suo, si quem de medio tollere volet. Docet irretractabilia esse Dei judicia ac dcrta. Quis avertet eurtl? scil. rapiendo, i. e. quis irapediet, vel prohibebit ? Quis reducet, vel recuperabit illud ? Quis requirat illud de manibus ejus? (Nempe, quod ab eo raptum est.) Quis dicet , vel diQuis dicere potest? Heb.
,
,

causa est, cur prudentes

qui ralione

omnia
sint,

eu t

ei ?

Cur

ita

facis

Heb.

Quid

facis ?

Quis ab eo ra(Synopsis.)

expendunl atque moderanlur, conlinuo

metu

tionem exiget?

850

IN
nihil incerliuS

LIBRUM JOB
ralum alque fixum
|j

810
,

dum,
id sit

qum quo tempore


res

et

quo modo
incredi-

quod de unoquoque su

in

morte

fulurum,
et

qu

semper

ta Ecclesi Dei pru-

statuilur, verissimum est cit

venturum

alque ade

denluin
biliter

sanclissimorum

hominum animos

jam

inslare judicii

anxios et sollicitos habuit.

Nam

depreliendi

Sic S. Joannes

magni diem respectu singulorum. jam novissiniam boram esse denun-

imparatum, rapique ex hcvit non supputatis nec


digeslis

liabat, etChrislus in Evangelio esse prop in januis.

ben ralionibus ad exponendam villicationem


borribile

suani

lam

malum

est, ut

nullum majus aut

Ilaque ex Aposlolorum institutione ac monilis veteres Chrisliani vix unqum diem nominari audiebant,

frmidabilius esse puteni. Ilaque Deus ut suppliciuni

quin subite

menlem

et

cogilationem ad exlremum

longe

maximum
illud

alque miserrimum apud sanclum


et sceleraue

borribilenique diem judicii magni referrent. El qui-

valem

minatur populo ingrato, dura;

dem

ita

loqui solet Aposlolus


;

ut diei

nomme

illum

mentis,

quem

mollire nuila bnficia queunt et redu-

ipsum

inlelligal

ut
,

cm

agit

de coron beat vit


,

cere ad meliora. Compart enim Jcremias populum

atque sempiterme

quam

reddet

inquit 2 Tim. 4, 8

Hebrteum impunit
addit c. 2
,

maliti furentem

cum onagro

et

milii in ill die justus

judex. Qusenam autem est

ilia

24

In menstruis ejus inventent cam. Pro


,

menslruis Aquila vertitin Kalendis


in

Chaldus

aliique,

dies? Neque enim ullius ante menlionem fecerat. Sed tum quidem de hoc dubium nullum esse potuit
Christianis,

tempore suo. Alludit ad onagri consuetudinem


prodit Rabbi Salomon uno anni
solet,

cm

per anlonomasiam
et

ita scirent

nunIta
:

quem

mense dormire,
qui quasi conti-

cupari

mundi
in

ultimum

metuendum diem.

quo capi

cm

ctcris vigilct. Ita fore dicit


obliti
,

propheta ut divinarum legum


nue sterlunt,

Evangelio Filius Dei loquilur Malth. 7, 22 Multi dicenl mihi in ill die. Quod eodem plan modo
inlelligendum esl
,

quoque

nunqum mentem ad abitum ex hoc


cert hor, inexpectato olim temillo

cm

nullius pris diei meminerit.

mundo
pore
,

et

divinorum judiciorum magnitudinem cogi-

tandam admovent,
in

somno

suo de improviso capiantur,


,

menlem occupaverit, non quidem atque probis non exultantem animum componere alque ad metum peclore ChrisHaec igitur
si

cogitatio

polerit in piis

alque pris horriiico solio et tiibunali Dei sislantur

liano

dignum revocare, ne
sibi

in illo ipso die imparati et

qum de morte et judicio cogitaverint. Illud idem qum sil bominibus calamitosum ex prophel quoque Amos licet colligere qui lamenta,

confusi reperiantur; insidianlem quasi

mortem sem-

per ad latus

habere videntur, cujus lelum nullo


:

arlificio possint elfugere

bile canit

exitium

iis

qui extremarum rerum cogita:

se, et

tionem se rejiciunt, nec ullo metu conlinentur

runt,

cum limore ad iclum parant cum Davide animant in manibus suis circumfeut cm illam Rex cleslis, qui creavit ornavitet gaudio

qui separati estis in diem


:

malum ; Amos G
rejicitis

3.

que don is suis, reperierit, spe bon pleni


recreali possint tradere.

Tigurina vertit

Qui
:

in

longinquum

diem

malum
lum.
tis

Pagninus

Qui longinquum putant diem ma-

Nam

quia nec igneas vident manubias fulminan-

Vel quis dicere potest Cur ita facis ? Hoc ad extolendam Dei allitudinem plurimm conducit, cl in
:

solio Dei, nec theatrum vallis Josapliali conscele-

rem prasenlem impendi quadrat. Est quippe


ad judices supremos
cognitores, qui
,

allusio

ralis

metuendum nec
,

fauces erebi aperlas ad

eosdem

qui non liment acluum

suorum

recipiendos, putant judicium aut

nunqum fulurum,
tragdiis
ait Arisloteles lib.

l'acla

rescindant. Idem posset quoque

aut tam long positum


illis

ut commoveri

non solm de supremo Dei


exponi
,

minime
In

oporteat. Ver
:

enim

in res omnes dominant verm etiam de absolulissim ipsius in tmi-

Rhetoricorum, cap. G

Quse longinqua sunt non

versis operibus et judiciis perfeclione;


dicat.
:

ac

si

Jobus
disee-

metui.

ill

ver opinione confuland alque evel-

Nunqum
nemo

ita

dmens sim,

ut

cum Deo

lend exomnium animis auctor primm religionisDeus,


luin Aposloli
,

plem, cujus opra


nitent, ut
possil jure dicere
sil nihil

et judicia e

puritate et justiti

Ecclcsia; deinde

lumina sancti Patres

possil ei
:

quidquam objicere; nemo

magno studio claboravcrunt,dmconlenduntproxim


abesse judicii diem, et pari cursu
die

Cur

ita facis?
et

Cm

cxploratmn

cum exlremo

vit

ab co

nisi

purissimum

justissimum proli:

concunere. Ita magnus mundi Judex cit se venturum denuntial ad raliones omnium repetendas
et severo judicio puniendas. In

cisci

posse; quia, ut Psalniista canit Psal. 100, G


ejus Veritas et judicium
,

Opra mannum

id est

vero

Apocalypsi

c.

3, 11

judicio stabilita, nihil injusti


ut

secum
ut

Irahentia.

Nam,
vent,

Ecce inquil
velocitcr.

venio cita. Et c.

-2, 7: Ecce

venio
,

idem Psallos
in

ail,

Psal. 18, 10, judicia


;

Domini

Quasi forum subselliis jam instruerelur

et

justificata

semetipsa

ila

nemine redarguj

Iribunalia

judicum

et sedes Cbrisli gloriosa terrifico

possint.

fulgore collucens; quasi

modo signum
-

Filii

hominis
quasi

Vers. 13.
totest
(1)

Deus, cujus ire nemo rsiste re


quo curvantur qui porta m'
avcrlct tram suam, ad prohibi,

cruore suo et clavis inauratis

lait

'

rutilaret;

(1)

et sub

denique jam vocalis et forlissimus

ille

anglus incla-

"ENZW

vn,Non

maturus esscl

Surgite triortui, venite ad judicium.

Quam tubam
bat.

continua resonantem audiebat S. Hiero-

tionem aut resistenliam eujusqiiam ubi eam semel exerere et exsequi decreverit, nemine arcebilur aut impedietur. 3.m 'TTV innu vnnn, sul> co incurvantur,

nviiius, et loto aninio atque

omnibus artubus horresil

deprimuntur, succumbunl adjutores


qui suo robore et potentiA

elationis,

i.

e.

Cm

ver in obilu cujusque par fulurum


,

freti infialique alios

Numinis sancti judicium

quod

in

decretorio

magno

die pronuntiabitur, atque in oninciii jelernitatem sil

vare conantur adversis Dcum. Nemo vindieem agerc polest corum quos Deus rapiarede(Roscnmuller.) crevit.

adjuopitulalorem et

841

COMMEtfARlUM. CAPUf
Eodem modo clamai ex
oraculo Nalium
et c. 1

IX.

orbem.
G
:

resintet in ira furoris ejus ? Similia

passim occurrunt

Anle faciem indignationis ejus quis slabit

quis

in aliis Propbelis

quibus providil amanlissimus hoafflati

Non codem san modo adverss


iraseilur
est sine

minum Deus,
scelera nostra
ira et ultione
:

ul divinils

Scriptores de ipsius

Deus,
viribus

uti

ira.

Vaua vana est ira hominum Punit acriter, ncc hosteni suum
palitur.

mul ta magnifie
partent

terribiliterque dicerent,

ut vesani liomunciones intefligant


bilis et in

qum
,

sit

formida-

elabi

manibus suis

Nunqum Deum
:

fugit

omnem

meluendus

adeque Dei

peccalor, cui criminis pnas dare sive in hcvit, sive in altra necessc est. Sive polis Deo inconstanlia non insidet, ut iis qui lemer irascuntur, et facile pacantur. Juste seinper sapienler, conslanler et moderat indignatur. Septuaginta Ira ejus inflexibinon remittit iram, nisi ille, quo kesus lis est,
, :

limorem salutarem semper relineant. Hinc prophtie, rem arcanam bumanis syinbolis describentes Deum
inducunt velut
I;

in

campum

ingredientem contra insen-

satos flammifero curru invectum, cinctum fulminibus


et procellis
,

jj

fuit,

ad officium

redierit, suaeque juslitiae satisfeeerii.


:

quas dira et insuperababili potenti in


illa

SUB OUO CURVANTUR QUI PORTANT ORBEM. HebraUS Sub eo incwvavemnt se potentissim atljutoria. Tlirasones illi qui sise opem miseris allaturos, et terrain liberaturos tyrannis et publics quietis pertvrbatoribus, ut Hercules apud veteres, glorantur; heroes,
,

caput inimicum effundat. Sunt

Jeremue

c.

50, 23

Ecce turbo Domini , fur or egrediens , procda ruens


in capite

impiorum conquiescet. Apud


sui ostendet
:

Isaiain

Terroet

rem bradai
flamm
tem
grandinis.

in

comminaliouc furoris

qui se inviclos rentur, sub quibus curvanlur omnia fieclere ccivicem coram Deo cogn.uatur incumbente capitibus illorum divina; manus robore, etmajestatis pondre. Sunt qui explicent de angeis, quos Deus nuindo , regnis, imperiis prfecit. Aiii de regibus et viris in terra principibus. Tremunl nec audenl vires suas cum ejus illi coram Numine

inquam

illi

ignis devorantis

ullidet in turbine et in lapide

in scelus

Hune igitur potenti; Dominum et ferocienarmatum suslinere quis possit, quin


Illius

ad nutuni ipsum venientis el lerroris significalionem pavore exanimetur?


fulmina,
lela,

verba sunl lonilrua

minai

robore componere. Aliis sunl dacmones ab Apostolo appellati redores tenebranim harum. Septuaginta lncurvati sunt celi , qui sub clo. Hi speclsse videntur i'abellas quasdam similes rabbicinis, quibus mundus humeris Levialhani incumbere dicitur. Utrm taie Sub quo ([iiid spcciabal S. Hieronymus, cm verlii curvanturqui portant orbem ? Forte Titanas, qui, si polas audias, sub monlibus ab Jove clausi, motu immanium corporum terrain acriter quatiunt Et fesstim quoties mutt tatus, ntremere omnem. (Calinet.) Murmure Trinacriam. Etant Dieu comme il est, nul ne peut rsister ii sa colre, et ceux qui portent le monde flchissent sous lui. Ce qu'il y a de plus relev et de plus puissant sur la terre et dans le ciel n'est rien devant Dieu. C'est ce qu'il entend par ceux qui portent le monde, c'est-dire ou les anges que le Crateur a tablis pour gouverner et comme pour soutenir le monde; ou les princes de la terre, qui soutiennent en quelque sorte le monde ou qui sont au moins obligs de le soutenir par la sagesse de leur conduite, et par la puissance que Dieu leur a mise pour cet effet entre les mains. Aussi le nom de prince et de roi signifie en langue hbraque et en langue grecque tu buse des peuples. Ce. qu'il y a donc de pins lev et de plus tort dans le monde se sent oblig de flchir sous celui dont la colre peut rduire en cendres tout
,
:

mors, etaccessus ad puniendum ruina

exlremaque

desolatio.
5).

Deus majestatis

intonuit (inquit

David Psal. 29,


Psal. 28, 5.

Vox Domini

confringentis cedros,

Cedros appeliat aul elatos tumid super,

bi, aul potenti opibusque praecellenles

aut supra

morlales alios dignitate


(

alque

imperio

subveclos

quos hoc loco Jobo


;

intelligit

per eos qui portant

orbem)

ne quis pulet magniludine potenliae suai et


illius

Iiuman glori poinp se gravem


viiam cripientem
,

manum

vi

posse defugere.

flaque divinai litter ad inslruclum apparalumque

Numinis adumbrandum, quo clum terramque Iremefacit,

ex

buman consuetudine, qu
illi

in

hosle

maxime
,

horrifica sunt,

tribuunt arcum et sagittas


,

vasa

furoris Dei

fulguranlem hastam

frameam carnes
nigiam leinpes-

devoranlem
g

flammam

lurbinem

tatem

quibus sacri vates nulla majora aut magni-

ficenliora excogitare potuerimt ad percellendos ho-

minum animos

qui

utuntur

ralione

ad vindicis

sceierum Dei incredibilem majestatem lum cogitan-

dam

l'univers.

Comment

toucefois

dit saint

Grgoire

l'Ecriture

turbinent

lum pro eo ac convenit formidandam. Habet qui buman vi sisti nequit tam rapid
, :

que nul ne peut rsister tamque igne utiiur celerilate ut pris te lsum la colre du Tout-Puissant, puisqu'ele-mme nous et exanimatum senlias, qum feriri posse suspiceris. atteste en divers endroits que plusieurs se sont Nulla laurus illius fulmen arcet et dfendit atra opposs aux effets si redoutables de sa vengeance ? caligine erumpit sv et iininani teinpeslale, qu t Mose n'a-t-il pas rsist la colre de Dieu, lorsc qu'il s'est offert de mourir pour le salut de son pestem, cladem et calamilatem immitlit. Ad cumui peuple? Aaron n'y a -t- il pas rsist, lorsqu'en s lum inauditi horroris anleambulones habet duos , prenant l'encensoir entre ses mains il s'est mis ; mortem et salanam quorum tela et inevilabiles entre les vivans et les morts comme et a arrt par la iume de l'encens le l'eu exterminateur ? ji ictus nunqum frustrantur Ante faciem ejus ibit Phines n'y a-t-il pas rsist, lorsqu'il opposa son 1 mors, et egredietur diabolus ante pedes ejus, canit et qu'il dsarma le Tout- ji < zle la divine justice Habacuc c. 3 5 , clestium monitorum interpres. Puissant avec l'pe dont il pera les prvaricateurs ? i| (Mais il faut bien remarquer, ajoute ce Pre, que I Hc et similia cm apud< se repularent prophetai , itous les Saints qui ont rsist de cette sorte la J omni animo cohorrescebant Deumque reverenles colre de Dieu, recevaient de lui auparavant les Quis novit pocumDavide exclamant Psal. 89, 11 i moyens mmes qu'ils employaient pour y rsister < parce que tant favoriss intrieurement de sa grce, testatem ir tu? Quis, pollens orbis dominator ils ne s'opposaient lui que par la vertu de cette prout par est vim, robur, magniludincm iracundise grce mme dont il les avait remplis. Heureux ceux qui n'tant pas du nombre des prsomptueux dignes de l'apaiser dans sa colre par l'humilit et auxquels. Dieu rsiste , se rendent (Sacy. ) cl des superbes l'anantissement de leur cur
dclarc-l-elle en ce lieu
, ;
'jj

!jj

s.

b.

XIII.

a7

S43
tuae cogitt ? quis

IN LffiRCM JOP.

844
:

meditando

et ratiocinando consc-

lim se inclinant

Ipsi

enim, inquit, orbem portant


atlesin

quitur

Cm

placet

mundum

punirc nequiti poilu,

qui regendi
tante
:

mundi curas administrant, Paulo

tum

magnis sceleribus contaminatum


,

ad nutum

Nonne omncs sunt administratorii

spiritus,

stuantis oculi tui defluunt gentes


iiunt, terra dehiscit,

montes lique-

ministerium missi propter eos qui hreditatem capiunt


salutis?
t

clum

ut liber involvilur, natu,

Ilebr. 1, 14.

tura tabescit.

Aspexit, inquit Habacuc

c.

3,

6,

Allegoric idem S. Gregorius, cap. 13 cilalo,


accipit

hc

justo videlicet iurorc inflammatus. Quid

igitur

inde

de vocalione genlium

quarum reges

et prin-

sequitur

Et

dissolvit gentes
tv/i,

vel

ut est apud Scpgentes.

cipes fidei

christian colla submiserunt

supremam
Sicut *

tuaginta, Kai

Sa-mn

Et distabuerunt

Amos

Christi auclorilalem et potestatem profitentes.

pari sapienli prditus, et timor consknili obstupefactus


,

etiam post

Dominus , inquit

c.

Deus exercituum qui


omncs habitantes

% typo animalium orbes aut lolas portantium vidit ha- V

Jobum

Ezechiel supremos monarchas sub

tangil terrant, et tabescet, et lugebunt


in e.

bere super capita sua

Deum

in solio gloriai

tanqum

Quis ergo novit poteslatem ira Dei?


,

In iisdem meditandis versati deinde Aposloli

nul,

supremum gubernatorem conlidenlem; ad cujus vocem animalia demillebant alas et se omnin subde,

lum

monendorum morlalium ut aeternum adorandumque Numen et immensam illius


fineni

faciebanl

bant.

Tropologic S. Hicronynius hune locum inlerprelalur de viris sanctissimis, qui


li,

potentiam reformidarent. Ciar D. Paulus, ut


Evangelio tuba
in
,

in

suorum meritorum gra-

illud

rcsonat esse horrendum incidere


,

qu pollent apud Deum, sustinent orbem sive hu-

manus Dei
in
,

viventis

Hebr. 10, 51. Et beatissimus


ait

Joannes
coronatos

Apocalypsi

reges auro et gemniis


,

justifia dissolvatur.

purpura insignes
,

gloriae

su majestale
,

nianum genus, ne propter scelera impiorum divin Verba S. Hieronymi sic babent Portantes orbem sancli cect inlelliguntur, qui glo:

conspicuos

dominalu

et potenti froces
,

et

mini-

ri

meritorum suorum magni


:

et potenles

sunt apud

lanles pen dicain clo

ad occursum tamen fulmi-

Deum

lu ergo cordis humilitalc ad intervcnienduin

nantis ira Dei linqui animo, obstupclieri ut sideratos,

pro peccatoribus in conspectu cjus sunt incurvali.


lia sancli

fugere in speluncas

metu

fraclos

momentis prop
quod ipsum

portant

singulis eiuorienles, idquc

ob iram agni, cm modecompiimit


subdil
:
,

reat oralionum fortitudine sustinent.


in

ratissim

capila

scelerala

dm
quod

Breviario

mundum, dm eum ne rut ac peQuemadmoRomano quarl Octobris in Lec

B. Job boc loco signillcat

cm

tionibus secundi

nocturni de S.

Francisco legitur,
III,

SlO QUO CURVANTUR QUI PORTANT ORDEM. Ilebraic

eumsummus

ponlil'cx Innoccnlius

in

som-

ni ,n
d

"V

tilwzre

rahab

id est:

Adjutores altitudims
fortis,

nisviderit divinits coUabanlcm Lateranensem Basi-

seu supcrbi; vel, ut Chaldneus vcrlit, adjutores


est,

licam suis humeris suslinere.

angeli et principes

tum boni tum

mali,

qui

Nonnullis visus est interpres noster allusisse ad fa-

mundum
cbus

gubernant

et potenti,

sapienti,

imperio

bulam
matici

Atlantis, rgis Maurilani, celebcrriini


,

mathe-

8uo quasi manibus et humeris suis portant.


accipit

Svmma:

aut etiam Atlantis monlis;

quorum

aller su

de malis principibus,

dm
:

sic vertit
:

Sub

scienti

matheseos siugulari, aller prodigios altiludinc


l'ulcire

ipso incurvabuntur qui nituntnr arroganti

Seplua-

clum quodaminod
fabulosa, ila eliam

dictus est.

Sed hsce ut

ginla quoque de malis accipiuut


sunt ceti qui sub

Sub

ipso incurrnli

non

salis

digna sunt, ad

qu sacer

clo sunt, iisque magis lavent 11e,

interpres in re lam scri et gravi alludere censendus


sit.

braa

doclissim autem

et

buic libro aplissim po,

Ad

sanclos polis angelos respexerit,

rerum nadictum
,

tenles bomines parabolic appellant celos

praserlim

luralium et humanse salulis procurationc orbem quasi


portantes
;

cos qui tyrannic imperant

qui sicut ceti pisciculos


,

qui curvari dicunlur,

dm

(uti

csl)

minores

ita
;

subdilos degluliunt

et

eorum

facuilales

eoram divin majestale seipsos demitlunt


potentiam
cl

ejusque

absumunl

qui

omnes sub
13,

potenti

manu

Dei incur-

sapienliam demiranlur, ut sitargumen-

vanlur, et ejusdem
lib.

ir subjiciunlur. S.

Gregorius,
prin-

lum

majori ad minus, q. d.:


ei,

Nunqum

lulit

animus
;

9 Moralium, cap.
:

bunclocum de bonis
,

ut repugnarera

cui

nemine

resisli potest

vel ut

cipibus exponit

Ipsi

enim

inquit

orbein portant

me

erigercm adverss eum, cui polenlissima; creatusubmitlunt atque prosternunt. Unde subdil
1 i
:

qui

curam

prsesenlis

seculi

tolrant.

Tantorum
et

rae sesc

i i

quippe pondra unusquisque sustinere compcllitur,


quanlis in hoc inundo principalur.

Vers.
ei (1),

Quantus ergo

siim

ego, ut respondeam
:

Unde

terra
dici-

et loquar verdis meis cum eo? Quasi dical

princops non incongrue

Graco

eloquio
:

|3tiX1><

4 tur.

AaJ; enim populus inlerprelalur


\%'.\>

fksae igitur

paui

vocalur

quod Lalin

videlicet lingu ba-

sis populi dicilur, quia videlicet ipse super se

popu-

lum

suslinet

qui

motus

illius

poteslalis

pondre
lo-

(I) In gnre dicta ad se specialim accomodat. ^N 133VN *3IB-y quantb minus ego ei respondebo? si me in jus vocet, si milii apud eum agendum sit, aul eontendendum, qum robuslissimse ilke creatura, moules, mare, eli, ei cdant, et qua'eumque roltore elferuntur et prasiant lO tia"? n"iri2N', seligath vera
, ,

fixus rgit;

quo enim subjectorurn suorum onera

mea cnm

eo,

i.

e.

apud eum

seleelis trtr vei bis

ut

clerat, eo quasi superposilam


t tat.
t

columnam

basis por-

Et paulo posl cap.

H,

per eos qui portant orincomprehensibilj

ient etiam angelos inielligit, qui

verba seligere soient, et propria accommoda qua'iere, loculur sunt, aut ipii apud judieem aut piineipein eausani acturi; quant) minus ego verba eoram eoinsIruain, quseram elseligam, quibus eum eoinpellein?
i'RosenmulIer.1

Dei lortitudini, celsitqdini et sapientire qurn humil-

845
Si robusliilli Allantes, orbis portilores,

COMMENTAI* IIJM. CJPUl


niliil

l\.

t
eommeicium rue(ut

advcrss

ferend animi lenieiilate ad Dei

Deum

valent

sed sese supplices ante divinam maj;

nius?Cerl imprimis opus est


serm.

saucli
i

(mardi
comitari

tatem incurvant

quanl minus ego debilis

et

infir-

7, in

Canlica verbis utar)

verecmidi
;

inus hoinuncio adverss


iili

eum

praevalebo, ut audeain
,

precem, commendarc precanlem

opus reverenlia

respondere, aut, quod audacioris est ingcnii


?

re-

et

pavore quodam sancto tiliorum Dei proprio;

quem
lib.

pugnare

Sunt verba vires suas extenuanlis


,

cl

im-

bis verbis

commendal Laclanlius

I'irmianus

becillilaiem propriam confitentis


gienlis
,

certamen sublcrfu,

Divinarum inslilulionum cap.

Summus,
Deo
sii

inquit

et

sub potenti

manu

Dei sese huiniliantis

et

colcndi Dei

ri

tus est, ex orejusti


;

bominis ad

Deum

cum Abrahamo,
ponderantis, ac
lis
:

divinse majestati vililatem

suam op-

direcia laudalio

qua;

lamen
,

ipsa, ul

accepta,

pr submissi

aniini reverenlia dicen-

humilitale

et

timor

et devolione

niaxira opus

Quant/dus sum ego, ut verbis meis loquar ad Domeutn,

est; ne quis forte inlegrilalis et innocenlia;


<

duciam

minum
et S.

cum sim

pulvis et cinis ? Utilis profect


;

gerens, tumoris et arroganlia; crinien incurrat, eo-

Jobo digna considcralio


,

quam utinam omnes

antequm coram Deo preces nostras effundimus, baud paul sane altentis, qum plerumadbiberemus

que facto graliam virtutis amittat. Ad bunc ilaque plurimorum naufragiis infamern scopulura caulc dcvitandum prudenler Job subjungit
:

que facimus, oraremus.

Vers. 15.
,

Qui
Etiam
si

etiam
;

si

habuero qi;idpjam jus-

Quod

cinn probe nssenl sanct Patres


rite

quantum

TUM

(1)

NON RESPONDEBO
:

SED MEUM JUDICEM DEPRECA,

ad orationcm

insliluendam

sedul nos monent, ut ante


noslro repulemus,

momentum adferat orationem cum animo


,

dor. Id est

juslus et pius fuero

non contenul

dam cum

eo,

neque projure meo expostulabo,


id

me de
suam

quem

alFari

cujus frui conspeclu

tanlis malis et calamilatibus vindicel; sed

tantm

colloquioque appelimus. Cogita (inquit S. Chrysos-

precabor, ut mibi clementiam et misericordiani

tomus

in Psal. 115), Tivt TrpGGs'x*], xo piis


,

<roi e; if.fyvi,

impertial. Ubi nota particulam conditionalem si di-

ad quem accedis

et sufficiet

ad inducendam

tibi

vigi-

serte additam, ad inceiiludinem

buman
:

justitise

lntiam, etc. Acluri enim

mino, quem beatse

ili

sumus cum angelorum Domentes inusilato melu opplePelrus Chrysologus

designandam, secundm

illud

Aposloli

Niliil

mihi

conscius sum, sed non in hoc justificatus sum. 1 Cor. 4,

t, cl pudore vultum iimmbranles demississim vene-

et

ad oslendendum cujuscunique bominis juslisi

rantur.

Nam, utpi
ait
:

et clcganler

tiam vald parvam et imperfeelam exislere,

ad di-

serm. 5,

Arcbangeli tremunt, pavent angeli


,

vinum examen cxpendalur,


livain

addit particulam diminuIsaia;, c.

polcstales metuunt

in
,

faciem proruunt cli seniosolvuntur saxa


,

quidpiam juxta

illud

Ci, G

Omnes
ut

res, elcinenla fugiunt


<

montes de-

justitiw nostr quasi panuus

menstruat ,
vir

sic sunt co-

fluunt, lerra tremit, et


bit.

bomo

terra; ffitrepidus inlra-

ram

illo.

Quare tantm aberat


contendere

sanclissinius,

Cum

rege colloqui vel imperalorc exislimatum


,

cumsublimissim Dei majeslaletanqum cum pari vellet judicio


;

fuit olim

muns divinum

ad quod insignis

qudam
:

quin polis contra decerneculpis pleclendis qustio

modestia cultusque requirebalur. Hinc Theodoricus


rex apud Cassiodorum

rel,

non tantm quando de


;

lib. 3,

Epist. 22

ait

Quili-

bet babere noslra colloquia,


vina.
j

Nos ergo

elali, et niiiil

gusla
Si

Numinis polenli

et

munera crdit esse diminus qum de auglori cogitantes non


,

verm etiam cm de bonis ejus remuncrandis ageretur, niliil omnin biscere, niliil pro se
instiluereiur

loqui

sed judicem a-quissiniuin deprecari, ne jusli,

tiam ipsam scruletur

sed prostrato ignoscat. Divino

neino, quanlmvis polens, et validis auxiliis Deo obsster pbtest, qid ego, miser, solus? Cm montes, nnire, cli ei cdant, quidcgojnh'rmissinms et ab|ecUssiinus bomjnum? etc. In gnre dicta ad se privatim accommodai. Quanta magisegofeub. dprimai-, vel humilia'oor, iil ex prced. versu subintelligit, si) alloquar eum, et (ut sequitur) eligam verba cum eo? i. c.,si tentera contendere ci selectis verbisconcerfuit us,

nimirm
(1)

Spiritu inslinclus ex lune prcognoverat vir

TlpTX
si

DX

"IttTS

qui, si juslus justificatus fuero

cum o SeJiim ut ego cum eo disceptem; tantm abest ut ego ipsi responsurus sim. Alii sic Al ego quoque alloquar eum.
tare
:

Et loquar verdis meis cum eo? "IOSP"m rVTUN, mea (vel delecturus verba mea) cum eo? selectis ulns verbis apud ipsum ? quibus ipsum comeligam verba
,

'

pellem, ut soient qui apud judicem locuturi sunt verba propria et commoda qurere. Electurus verba mea, quibus utercr contra eum? i. e., de industrie litigarem ac studrem agenda; causa? mea;? Pineda lotum versum sic reddil Mnll'o minus ego respondere polero ei, eligere verba mea ad loquendum cum eo. Alii sic Aut prsumam congredi cum eo verbis meis et eligam verba cum eo ? et coner apud eum uti verbis selectis ? ut cerlem cum eo. Alii sic El proponam sermones meos
: : :

etiam juslus esscm, eut eliamsi justus fuero, i. e., juslani causam babeani. Eisi babeam bonam consc.ientiam sinceri timoris Dei , etc. Elsi habuero me justum. Non respondebo, scil. illi me accusant!, aul senlentiara ferenli; H-VN Hj, non potero respondere, non alloquar, i. e., alloqui non ausim. Ne biscere quidem audebo, ejus majestale consternatus. (Synopsis.) Qum me Deus arguet coram se conlendenlem, aut in me sentenliam feret, elsi pro me lit jus, et justa causa rnea , non auiiebo iili respondere aliquid objicienli aut in me pronuncianti. Me enim ralionibus obruet, et su:\ opprimet majestale. Im ver , addit

quod

pnnN 'T3S?dS , disceptantem mecum deprecabor, ei supplicabo, ut me libens audiat , tantm abest ut audacler ei respondeam, etiam in causa jusl , ul audacis et liberis coram judice loqui soient, qui justam
causam tuentur.
in jus

'

'

S^TQ

(forma?

VJlSa Ps. 101, 5)

vorans, sive , in jus mecum descendens; species piel enim inferre videlur actionem inler duos.

me

coram

ipso.
,

(Synopsis.)
id est,

Sed meum judicem deprecabor cum eo agercm ut faciunt angeli

suppliciter
j

(saia> G, 2.

(G rti us.)

opus, cum Bergio lgre itaSUJb pro 'TOSWab , ut sit 'i2DTZ70 h. 1. justifia caus, ipsumque jus, quod quis lanqum suum possit deposcere, Conf. Cap. 27, (Rosenmuller. ) 2. coll. 34. 5, 6.
Niliil

347
sanctus

IN

LllSKLM JOB
i

848
<S

Deum, cm ad judicium venerit, ipaas etiam justifias judicaturum, quemadmodin poslea per os
Davidis diserte minalus est dicens, Psal. 74, 2
:

districtione supra cap. 7, versu


explicata.

el

21

annolata eL

Quid autem su deprecatione Job conse,

Cm

quatur oslendit
Vers. 10.
.NON

cm

subdit

accepero tempus, ego

juslilias judiabo.

Quo etiam
Malach. 5,

Et

cum invocantem exaudierit me,


(

sensupostmodm
5
:

Malachi dietum est,


,

CREDO QUOD AUDIER1T VOCEM MEAM

l).

Ade,
si

iliquit,

Colabit

filios

Levi

id

est,

dislricl

examinabit

veneror et revereor majestatem Dei, ut

quando me

juslos, qui per

filios

Levi designanlur.
,

orantem exaudiat, mihi persuader e non possiin vocem

Terribile profecto verbuin

quod jure debcat ma,

mei

miselli

homuncionis ab exceisissimo Dco exauditam

ximum mortalibus timorem inutere quemadmodm mox paul post de semetipso Job confitetur
dicens, Job. 9, 28: Verebar omnia opra mea, sciens

fuisse.

Qua; Jobi verba plan mirabilia exactam de-

missi ejus animi significationem continent. Sic nhni-

rm

solet

interdm usu yenire


,

ut vir aliquis ple,

qybd non parceres delinquenti. Eadem


severitas
,

judicii divini
,

beius et gregarius

nullo nobilitatis tilulo insignis


rgi
et

secundm

S.

Hieronymi exposilionem
:

potentissimo cuipiam

dudm
lucrosum

famulatus,
,

oli-

significaLur in

Sopboni bis vrins


,

In tempore

Mo

cinm aliquod lautum

aul

favorem

scrulabor Ilierusalem in lucernis

qua: loquendi for-

quempiam rarum
let, etobtineat
felix exitus ut
:

rege per libellum supplex postu-

mula duo

signiicat

primm

scilicet

exactissimam
(jui

cujus cerl rei, praeter opinionem,


isli

occultorum etiam criminum inquisitionem (nam

domos
et

ici alicujus investiganda;

grali scrulantur,

tios

primm homini prima fronte nonnunqum


,

nuntiatur, nun,

rejicit

jubens

illos

acensam luccrnam adhibent,, qum ad omnia loca

abire salvos

et dictitans se in
,

pmnes angulos perferunt


non potesl)
;

tr,are

deinde

qu lumen solis penereddendam esse ralionem


,

cerc non posse

aut uilo

animum suum indumodo credere regem ho:

mini abjeclo tantm induisisse


islos

non quod nuntios

rerum etiam minimarum,


tantm otiosa, sed
otiosa:
,

et

qu oculorum aciem
:

mendaces esse opinelur


vilitalis

sed quod bonus et

sublerfugere videnlur, cujusmodi sunt non verba

iequus sua:
allato

et

regia eelsiludinis leslimalor

etiam cogitationes

hujus-

nuntio allonilus baereat, neque tam cilo rem


sibi
,

modi enim

id est

minutissima et subtilissima esse

lanlam
Jobi

persuaderc possit. Plan similis est

liic

soient, quai in
tur.

domibus accens lucern investigan-

sensus

qui ex alla sus: imbecillitalis divinaesi qu-id-

Denique eamdem severitatem expressit Regius


,

que majestatis cognilione ac comparatione

vales dicens

Psal. 95, 14

Quoniam non

repellet

Do-

piam obtinuisset, sibimelipsi non


Potuit etiam
tbus proficjsci
,

satis credebat.

minus plebem suant, quoudusque

justifia converlatur in

hc credendi

difficultas

ex

aliis

capi-

judicium. Ubi Theodorelus banc justitiam ipsummet

quse ad orationem theologico


ita

more

Christum interpretatur

hic

enim

in

primo quidem
;

requiruntur. Quis enim novit

se orare ut exaudia(ut llcbra:i vo-

adyentu conversus est in misericordiain

sed in se-

tuc?

Non ergo

difiidit

de bonitate Dei

cundo convertendus

est in judicium. Verni

conunu-

Iunt, et Rqbertus Stepbanus in scholiis suis Biblicis

niler interprtes accipiunt de ipsmet divin justifia,

annotare minime erubescit), sed tantm


|

significat sibi

quam Dominus
runi est
,

in judicio exercebit.
,

Hoc sensu
dissimulai

fulu,

non constare
e,

se

exauditum esse
posuit
,

persistit
,

enim

in

ut juslilia Dei

qua:

modo

et
et

qam dudm
Thomas
,

senlenti

scilicet

nos de

vindictam

differt, in ultionis

judicium converlatur,

Dei nobiscum amiciti


S.

nequaqum
idem
neque
alios

esse cerlos.

ad executionem procdt, utsigniheetur

tiam divinam

ferre

modo, justiquidem sententiain secundm


illo

et Cajelanus
,

aliter
,

explicant et

dicunt

neque Jobuin

qui

Deum

assi-

prjsentem justitiam, sed interpellante misericordi

due
j

et ferventer orant, inielligere,


,

an Deo oblisit

non semper progredi ad executionem

autein

nuerint vola sua


ex usu
:

vel

quod

ipsis

magis fulurum

extremo die ad executionem processuram.


Est autem hic judex ade perspicax et acutus
ulii
,

quia

cm

morbo aut hominum


illis

injuriis

ut

crucientur graviter, orentque ut ab

nalurse aut

hommes de

justifia

praesumunt,

ibi
,

malitiam deProv. 10,2:

prehendat, juxta

illud

Parmiastae
;

Omnes

vi liominis patent oculis ejus


,

scu, ut est in
est
,

Hebrxo tnund sunt in oculis hominum ita sunt erga seipsos


i

ejus.

Hoc

plerique

affecti,

ni

omnes cosub-

m
i

actiones illismundae videantur. Et statim


:

dilur
r.
:

Spirituum ponderator
fjiiid

est

Dominus. Quasi dice:

Videtc

de vobis senliatis

non enim vos


essede-

vcslrarum actionum cnsoires


belis
,

et a-stimatores
licel

sed ipse Dominus


;

quare

vos vestra opra

boria esse credtis

tamen cm ad

divini judicii tru-

Etiamsi sim(1) Similis est sententia versu 21 plex fuero, hoc ipsum iqnorabit anima mea. San coarguunt lue sententia: manifestissim falsilatem hodierni dogmatis haereticorum , quo docent , eum tantm jtislificari et. exaudiri Deo, qui cert persuasum habel. sibi per Christum dimitti peccala , aut se exaudiri cm contra sanctus Job dicat se non credere, id est, non prsumerc, sed cum iiliali reverenti, et non sine timor suie forte indignitatis sperare tantm se esse exauditum. Divus Auguslinus, scribens in hune locum, allegat et illud Cor. 4: Sed neque meipsum judico. Nihil enim mihi conscius sunt, sed non i,! hoc justi/icatus sum; qui autem judicat me
: , , ,

linam vocabuntur,
dilisshna:

in

qu subtilissimi spiriluset abde su

inLentiones expendunlur, mala fuisse co-

Dominus est. Et abomjnabuntur me vestimenta mea, id est, abominabilem me Cacient. Intelligil autem hoc de concupiscenti prav reliet ex peccalo originali, divus Gregon lib. 9 Moral., cap. 28 et 29. stque similis ille locus in Episiol Judse Odienies, el eam qu carnalis est macuiatam tnnicam. (Estius.)
:

gnoscentur.
sed
d(>

Nemo

igilur

justiii

superbiat,
Job'oju;

divino judicio conlmnjsat; et

cum

(lieem

suum

deprecelur. Vide plura de divini judicii

840
fortunarum incommodis
liberari
,

COMMENTARUJM. CAPUT
concdt
;

IX.
,

850
ad declaranam

eliamsi
,

Scripturis usitata

venemenlem Dei
afflictionem
,

exorent quod vehemenlcr orant


ipsis

dubitant tamen

an

iram, vel aliquam ab eo

immissam

quae

ad salutem expdit magis sustinere adversa


opta-tis et
,

ad

modum

fragosi turbinis tumentisque procell


,

om,

qam
s

secundis

frui.

Contingit, inquit di-

nia per quae transit

perdit, dissipt el convellit

pa-

vus Thomas
dit

quandoque quod hominem Deus exau,

non ad votum

sed ad profectum. Sicut enim

vorcmque maximum animis injicit. Sic dicitur apud Jeremiam 25, 19 Ecce turbo Dominic indignatio, :

inedicus
leni

non exaudit inrmum ad volum postulanscit


,

nis egredietur

et

(empestas erumpens super caput im:

amoveri medicinam amaram, eu quod


;

eam
quia

piorum veniet
forlis

item ab Isai, 28, 2

Ecce validas

et

esse salutiferam

exaudit lamen ad profectum


,

Dominus

sicut impetus grandinis, turbo confrih-

per hoc sanitatem inducit


desiderat. lia

quam maxime

infirmus

gens. Prof(i^/i-6(eSeptuaginta transferunt "po<j>w, caligine,

<

Deus homini

in tribulalionibus
,

con-

seu horribili obscurilate. Qud autem


esl,

ait sine

stituto tribulationes

non subtrahit

quamvis denre-

caKsd,idem

quod sine culp

sine

meo

merilo.

t c

canti

quia scit eas expedire ad finalem ejus salulicet

Causa enim hic pro culp accipitur, quse propria p-

tem. Et sic

Deus ver exaudiat

tamen iiomo
crdit.

causa sive origo


Jobi

est.

Et hic profect sensus


demonstrat
;

fidissi-

in miseriis constitutus exaudiri se


;

Deo non

mum

animum

in

Deum
,

quasi judi-

Itaque hsec negatio concessio est

quia tain utiliter

caret se

non ob crimina

sed ad merili

augmentum
scilicet

qum utiliter ben pelita conceduntur. D. Paulus 1er Dominum rogavil, hoc est, (interprte D. Chrysoslomo ad eum locum) sp Dominum rogavil ut discederet ab eo stimulus carnis su anglus Salan qui eum colaphizabat el lamen mmqum impetravit dieentc Domino suflicit tibi gratia mea. Au contemnebat Dominus suum Apomal
pelita neganlur,
, ,
,

tt calamitatibus obsideri.

Polest quoque illud sine


,

causa sic exponi

ut subaudiatur aliquid

manifesta, et ab homine adlicto perceptibili. Si

enim

homo

allictus perciperet

causam

quare Deus

eum
,

afUigit, et

qud

alflicliones sint ei utiles

ad salutem
;

manifeslum est qud crederet se exauditum


quia hoc non inteiiigit
,

sed
et

crdit se

non exaudilum;

slolum, cujus orationem non audiebat? Minime profect


;

ide non solm exleris aflligitur, sed etiam inleris.

im potis majori virlulc cumulabat. Unde


:

Sicut infirmus
rain sanitatem

qui

si

nesciret se per

medicinam amaaffligeretur in
:

D. Augustinus Epist. 121, cap. 14

Nonnullis, inquil,

ohtenturum, non solm

impaiientibus Dominus Deus quod petebant concessit


ir'atus
;

gustu, sed etiam in animo. Et ide subdit

sicut contra

Apostoto negavit propitius.


tulit

Quod
:

Vers. 18.

Non concedit

requiescere spirituu

Apostolus non ignorans repulsam modeste

im
si

MEUM

(1)

ET IMPLET ME AMAR1TUDINIBUS. Non CeSSat,

aiaeris cl feslivis exullavit repulsam passus,


voli sui

qum me

inqut,

Deus animum
eflicitur

meum stimulis perpetim


gratis et sine causa
in
,

urgere,

compos redderetur, dicens

Libenter igitur
vir-

ex quo
turer
:

ut amarulenlo alflictionis cibo exsaid est

ghriabor
tns

in inprmitulibus meis, ut inhabitet in


,

non solm enim


,

Clnisti. Quasi dicerct


in

inquit S.

Chrysostomus

sine ullo peccato

quod quidem

me

sit

me

ad

Non sotm postea liberari non requin ; sed etiam magn voluptate ghriabor in illis. El paul aille Nam cm Deus, inquit, aliguid nobis negat non minus est qum si concessissct. Cacterm Jobus cm qu ac Paulus liberari cuGenesin
: :
.

Hom. 20

extremum usque torquet


ull intermissione

et affligit, sed

etiam absque

nullam quietis morulam concedit.


:

Septuaginta reddunt

o^

-yp jxe

vaTr^oai

Non

enim

sinit

me

respirare.

Quibus cert verbis


,

Deum vi-

gilem congressorem depingunt

qui

omnes caplct

perel diuturn

ill

durque carnificin
oraret ardenter
,

idque

ite-

occasiones, neque ullas elabi permittat. Etenim

dm

rm atque iieim
labor
ille

neque tamen se

negotiorum dolorumve multitudine atque congerie


nos fer opprimi animadvertimus
respirare vulg diclitamus
:

remitteret, neque praeterea (secs

qum
sibi

non posse nos


abiit in

Paulus qui divinum responsum acceperat) nsset


(luruni
llud

unde hoc
,

prover-

certamen fulurum ex usu

immissum,

bium jam

priscis

illis

temporibus

ad significandum

quc magis benevolo qum ab infenso Deo

dubitare

nos facere aliquid indesinenter, et absque ull vel

merii poterat suas Deo preces fuisse repuisas; quo dubio durante non poterat esse sine metu. Quemadmo-

minim intermissione. Sic postea Theophrastus


diligenter et TuvcUd-, id est,
sine respiratione
est

in

Cbaracteribus, cap. de Adulalione, dixilomniasedul,


,

dimiis,quemsuaculpasupplieioaddixilcapitali,etiamssilii

seu

ab eo qui summam
si!

m eo gnre potestalm habet,

uno

spiritu
in

facere

quod idem

quod

S. Hierony-

reroissa

cupa, et supplicium illud capitale depul-

mus

qudam
3Wf1

epistol dixit un saliva.

Jam ver

siun;
facial

iiniettamennonminsqumantea,nisiquisillnm
de remisone et principes voluntale cerliorem.
17.

Vers

1\

turbine

enim

coneret me,
codent

et
'

MULIIPLICABIT VULNERA MEA ETIAM SIM: CAUSA. Reddil

vaiionem cur timeat,

el

cur
;

in

sit

angore,

eiiam post adbibitas preces

quia

num

ad salutem et

exauditus ignort. Esl enim vald horribile dubitare queniquam an sibi habeat infensum
furit
,
:

pacem

ih, non dat (vel ddit, non sinit) me reducere (atlrahere , retrahere) spiritum meum , id est, anbelilum,h. c. respirare. Ne respirandi quidem locum in bis malis mihi concedit. Nullum levamentum dat. Non siueret me revoctre spiritum meum, id esl, suffocarel, slrangularet me. Non .siueret respirare me, id est, sibi respondere ne ejus juslitiam eoargUerenl Et IMPLET ME '''VZ'C "0 quia, vel , sed (vel qui i potis, vel nam) saturt me, saturavit, satiaret
(1) TITI
liSTfl
,
,

Deum

quo momento tcmporis esstingui


Illud in turbine

abund me aiicit. Amaritumnibus


leclionis.
ni

possit, aut

D^TIon eum dages, ad ornatnitt Acerbissimis doloribus, quos aversamur,


,

loi'uuei'i

vehemenlis.

metapliora esl

stomachus amara.

(Syno')sis.^

851
nonnulli explanatores
quiescere spiritual
illa
,

LN

LIBRUM JOB
re-

x:%
:

yerba
vel

meitm

illa

Non Non

concedit
sinit

vers.
surtl

14 bf viter
lit

et

summari dixerat Job


ci, id

Quantns

me

re-

ego,

respoudeam
el

ipsum consquente!' hic

pirr, ad aslhmaticum Job!


arlerias obturatas referunt;

morbum

pulinonisque

diflusis explical,

quod verosimilc videtur:


;

quare non respor.deal, sed judicem deprecetur. Quod enim

simul assignat causam,

poleslque ha;c intcrpretatio cuin prima coalescere

aliquis audacler judici respondeal, polesl ex

duabus

quandoquidoni

afl'ectio

utraquc

animi corporisque

causis provenire

Primo quidem, sijudex


;

sit debilis,

cohaercal, ex qu coorialur amarulcnta saturilas.

qui subditos corcere non possit

sed hoc excludit di-

Deniquc polcst etiam

sic
;

explicari
Id est,
,

Non
sinit

concedit

eens
tos

Si forlitndo qnritur
;

scilicet in
est,

Deo ad subdi-

requiescere spiritmn meiim

utiil

me

mort.

coercendum robustissimus

utpote robur

omne

Mors enim
nus

praserlim juslorum

in Scriptur

som-

excedens, cujus polestali

nemo

valet resislere. Se-

el requies appellari solet.

13

dicilur

lieati
dicil

morlui qui
,

Unde in Apocalypsi 14, in Domino moriuntur :


illos.
,

cundo, aliquis audacter respondet judici, quia confidit

de su causa

quod aliquando

contingit, quia multos

amodo
suis
:

juin

Spiritns

ut reqniescant h labovibus

babet delensores seu excusatores; sed hoc excliulii


dicns, si quitas judicii (scilicet requiritur) secun-

opra enim illorum sequuntur

Universim
sicut post
Iradit
,

auleni mors

somnus

dicilur

laborcs diurnos liomo se


die sequenli ad

Primm quia quieli ac somno


:

ut

dm quam aliquis habens vilur Nemo uudet pro me


;

pro se multos testes absoltestimoninm dicere,


id

est,

inlermissos labores ilerm vegeiior

nemo,
bit,

nisi

lemerarius, dicere pro testimonio audeesse,

resurgat

ita

post vitam banc laboriosam corpus ho,

me pium

cm

id

fugial vi su

omnes non
in
:

minis
in

in

sepulcro

tanquni quietis lecto

collocatur,

solm homines, verm etiam angelos. Nain

Deum
Scru-

novissimo judicii die denuo morte, velut


,

lantm convenit quod

dicit

David, Psal. 7, 10

somno

divin virtute resuscilandum. Deinde

quia

siculi in

somno cessant quidem exleriorum scnsuum


,

operaliones

sed vires adlmc inleriores vigent


:ib

ita in

morte corpus quidem

omni operalione
adlmc

cesst, ani-

ma

ver viget

et suis

utitur potentiis.

Quo-

niam autem

lue ratiories peculiariter sanclis

compe-

tunt, jure meril in Scripturis non rar antonomastic sola illorum

mors

sonini

et requictis

nomme
nil

secundm robur vulidi, seu polentis, scil. conlendere cum eo quis velit. S anie no h. I. modum agendi, ut Os. 10, 12, signitcat. Ipsum ver nomen est status constructi, scilicet eoluvi eus cum genilivo seq. yva, ul supra, 6, 12. D'JSN rf. T^:r\ Ecce, scil. infinilis modis polenlior ille est ; aposiopesis. Sagax est Schnurreri conjectura, in Dissertt, p. 2ii., priniam vocis proxim DN1 lillcram prcedenli votabulo essejungendam, ul sit'inSn, qjxk vox legilur Jerem. 18, Quo observato, salvis etiam
si
:

yQN nob-DN

insignilur
uliliier

illi

enim

soli in

bac vit propric ac ver

laborant, cini contra ihiquoruin opra


et res plan
vit
,

accentibiis, verti potest Si viribus patentions diritnejida lis nt, en iltum ! ul sit reliccnlia ejus rei, qua;
:

nisi vanilas siiit,

futiles ac

ihanes

el

quoniam

in

hc

qua; laboribus deslinata est

quielcni seltiper qiuChint, in rhorte

non requiescunt,

sed qiKcsil quiele ad perptuant Iriiseunl inquiettidinem. Jusli

nemini non potest non ullr in menlem venire, j nempe, Deiiin infinilis modis esse homine polenlio rem. > Possit lanien haec Dei vox esse, subaudito anie run verlto "iOX" innumeris in locisnon expresso; vid. Wailheri Ellipses, p. 108, d. Scbulz. Sic erit
1

autem
,

soli

qui vilam bonestis laboriiis

bus consecrrunt
seinpilornis

in

morle ab

requiescunt, et

colum

l'ruclibus reheiuntur.

Vide plura

de jusloruni somno et quiele cap. I, vers. 15, annolala.


Yr.iss.

19.

Si fortituiio ou
si

.tiim'it (1), ttor.usTis-

simis i.st;
'ii:sTi\!o\'ini

/I-.ouitas

ji;i>icii,

noio

aii>et pro

iS

BlbEBi

De Dei

forliludine vide qua; su-

pra ad vers.

4, dicia sunl. De judicii ver a'quitale

h. t. particula, scilicet inlerjeclio cxbibentis personain suam, ab alio provocati. In hemislicliio allero negolium facessit inlerpretihus diclio 'J" , "V iu, quod alii verlimt Quis sistet me coram ///o?qnod explicanl, quis eOiciel, ul coram illo jusineum lueri possim? Alii <juis patromis mihi erit? Alii cuin Sufllxo lerlia; persona; "13T 'jV legenduin exislimanl quisdiem dicet ipsi, auctoriiaie Alexandrini ? <Zi x.-/\i>.%ti aroj vTioTTtxeri Quis ei occurrel? dont'. J.D. Miel Syri eliaelis Bibliolli. Orient, (priorem) part. 7, p. 228, et Supplem. p. 1103. Alii iJT'J'l, quod in duobus codd. uno Kennic, allero de Hossiano) reperilur, coQSeniii
,

aclUnl caput 8, vers. 3.


(1)

Cterm quoniam superis

tiente Chaldse, 'Sv "Vibi


et

Ilieronymo

nijl DN,

si

adpotentiam, \o\ robur, vel virtnlem,

cere. Alii

|0 qui teslabilur pro me ? Nemo audel pro me testimoninm di'ayHV, quis me instruet, seu docebit? quod
,
:

sub. veuiulitr, vel veniat ille, vel veiviam ego, vel spectent verbu mu, vel si de robore agalur. Si virions agendum sit, si iv/toscxperirer cum, si de potenti, suh. loijiiaris. IUhuistissimiis f.st, nsn VifflR robustus ecce ; inversus ordo diclionum. Ecce, prvalidus est, inrictus. Polenlior est qum ut evincere possim, vel illi rosistre. Foriissitnuth ecce, robustus p'r'ofecib est.
Si ^oijitas judicii, sub. spectelur , TTDVJqS DSI, et si (si verb,) ad jitdicinin, vel judicio (rpt c.rpcrirer), de jndicio, jndicium, sine jure, Ti. agendum, sin ad jus, loquaris. Nemo uudet prome lestij, e. de jure, sub.

de ttossio

ipsuin el in paucis qiiibusdam codd. Kennicollo et indiealis, legilur. Utriunque lanien, t'JTV'

et^VHT,

parinn aiiiiim au rem. Ninil vr dilicul-

latiserit, retenl v.ilgaii scriptur,

^TVV, modo subnionuimus, "IQtO


:

audias, ut ad
scilieel

piius beinisliehiuni

quis

mSx, quo laclo sic eril verlendum Si jure cum eo agerc velit, dicet Quis condicet mihi,
:

monium
coram
:

dicere, 151 '4


i.

illo?

e.

^ lel vt sistat) me Ulinam baberem qui me sislere,elc,


rV*'

^ Q"i

contestabilur? QivM ipsa verba Deo tribuil Jerem. 49, 1!, KO, 44. 13ISV 'm '3103 'Q, quis sicut ego? quis diem dicet mihi ? Allerulio boinines possuiit condere cum aliis decerlaluri el liligaturi, vel jure quo vel robore, quo adversariiun supereill
scilieel liierii
, ,

s s

''

auderel oslenderein ci causa; meao ;equilalem, etc. Qui s me stalnet apud iltum? vel, elliciel ut coram illo jusineum lueri possim? Nemo san ila l'ormidanda
;

Sed neulro lioruin mortlis uni Deo in certainen descensunis, quicquam elliciel. Robustissimus enim est, et infinilis modis homine major est adversarius ille, qum ul alicui in inentem venire posul l'aelorum sit, cum in jus voeare, el ab eo poscere
sinl superiores.
,

est ejus prssenfia,

(Synopsis.)

raliones reddal.

(Uosenmuller.)

853
tans corda et rens Deus,
ici

COMMENTAItllJM. CAPUT
quod
ipse pcr
et

IX.
est,

854

Jeremiam

confirmai: Ego Dominus scrutans ccr


ns, cap. 17,
10.

probans re-

Et ob eani rem Chrislus hominis

eliain sanclissimi et singulari virtule praedili testimo-

unumquemque seipsum amare. ac propterea non malum se ducet, quem amat, prceserlim cm suum sit, ut aiunt, unicuique pulchrum. Et ob eam rem S. Paulus ait, 2. Cor. 10, 18 Non
enim exploratum
:

nium

no;i niagni
:

facere,sed respuere vidcbalur di-

qui seipsum

commendat

ilte

probatus
:

est.

Et proverbii

cens, Joan. 5, 53

Vos misistis ud Joannem,


:

et les-

locum obtinuit Iritum


ore.

illud

Propria laus sordel n


culp f-

tinoiim perliibuit veritati

ego autan non ab hominc


:

Neque

rare- accidit, ut qui rect cgit,

testimonium accipio.

Et paulo post

Ego autem

liabco

detur,
igilur

dm

rect facta
sit,

commmort,

sive jactat.

Cm

testimonium majus Jbanne. Quare vaut et futiles ho-

certum

neminem
ipso,

scire an sit

Deo acceptus

mmes
qme

suht, qui honiinum laudem aucupantur, elveclaros esse opinantur,


illa

vcl invisus, justus

an injuslus (excipe casum peculia-

nemenler qurunt, cque resc


sit

risrevelationis),

hoc

qud quis seipsum decer-

poputari lama gloviosa. Vanaque


et expressa gloria,

est, et

neret juslum ostendere, culp temeritatis minime

adumbrai, nonsolida

quam sum-

mam tque
si

prfcclam

lib.

2 de

Officiis
si

Cicero appellat,

sermoque ipse ad incertain jusliliam asserendam inlentus qusedam audacise oslensio et praevacaret
:

consiet ex tribus bis, scilicet,


si

ailigal, si credat,

admiretur.

bominum vulgus Quam vanam polius


dicit

matura su

ipsius

condemnalio

foret.

Secundus gradus testimonii conscienliae est, quando


aliquis, etsi

gbriani esse

oxtrema mortalium dios planum atque

non prsesumat se esse juslum, tamen non

esploraium

facict.

Quare Job recl

pielatem et

reprehendit

eum
:

conscienlia de aliquo peccalo, se-

aequflatem suam ben alieno teslimonio probari

Deo

cundm
4.

illud

Nihil mihi eonscius sum,


valet conlra

1.

Cor. 4,

non possc, nec etiam suo. Aliquando enim

in

humanis
testes

Sed nec hoc testimonium


:

Deum, unde
scili-

quidem
pro

judiciis

bomo

etsi

non babeal aliquos

subjungit
tentavero,

Si innocentent ostendero, id est, ostendere

se, confdil

tamen de causa sua, innitens testimo-

pravum me comprobabit ,

in

quantum

nio conscienli sua.


liae

Sed hoc testimonium conscien-

cet mihi vel aliis manifeslabit peccala,

non potcst valere homini contra redargulionem


;

non sum eonscius,


vel cert,

vel

quorum mihi quod memoriam effugerint,


;

Dei

et

hoc oslendit per singulos gradus, quos contestimonium babet omnin


alicui
1res.

qud

illa

pro peccalis non reputaverim

scientiee

Primus

est,

quia, ut dicitur in PsalmiS, delicta quis intetligit ? Ps.


18, 13.
|

quando qud
sit

conscienlia sua

testimonium reddit,
8, 16
:

juslus, juxta illud,

Rom.

Ipse Spirilus
filii

Tertius denique gradus est,


sit

quando

aliquis etsi sibi


vel quia
fecit

testimonium reddit spirituinostro, quod simus

Dei.

eonscius de peccalo,

tamen prsumit,
;

Sed hoc testimonium non


hensionem. Unde subdit
Vers. 20.

valet contra divinam repre:

non habuit malam intentionem


illud tate.

aut quia non

ex maliti vel dolo, sed ex ignoranli et infirmi-

Si justificare
:

me voluero, os meum

Atqui nec hoc testimonium valet homini conlra


;

CONDEMNABIT ME

SI

INNOCE.NTEM OSTEN'DERO, PRAVUM


:

Deum
21.
(1)

quapropter subdit

mccomprodabit

(1). Id est

Si tcstificari

audeam apud
sit

Etiamsi simplex fuero


'3N

(1),

noc IPSUM IGNORA,

Deum me juslum
ctis

esse,

ex ips ine

tcstificatione sc-

DP,

perfeclus, vel integer, (vel

elsi integer.

esse convinceret,

cm

deliclum non lev

in

Repelo DN, vel integer san,)

ego, vel sum,

(compa-

lanlo judicio, quod quispiam ignort, pro certo ali-

qnid allirmare,
Joan. 1, 8
:

Apostolo

Joannc nos arguente,


non

1.
liaest.

ratione scil. vestr, et peccatis qu mihi objieitis), vel sim, perfectus si essem. Si me integrum esse dieo. Alii aliter Consmnptus sum, sub. gravi morbo, i. e.,
:

Si dixerimus, quoniam peccatnm non

deficio.

bemus

ipsi nos

seducimus

et vcritas in nobis

Adde quod testimonium quo quispiam laudat

et

commendat seipsum

vulg inter

hommes pro

nihilo

ducatur, quanta magis Deocontemnetur?


(1) *J'tt?T 'S

Omnibus

causam fovero, quas dicam me

p"TSN-SN, sijustus fuero, etsi justam os meum me condemnabil, quia ex iis


injustitiae

arguet. Ad .allcrum bemistichim reptehaa ex prior pahicia si, 'JN an inicgcr sim, 'atp'SPl pervertet me, perversum me arguet, sive, ut ben liicronymus Vravnm mecompro-

'

babit, scil. Deus, scilicet os

meum,

quoi!

aiii

rpter1 . Quid sullicientia


lero, quibus

argumenta

afferr

meum

malunt non po-

me
Ipse
est

larient, elsi

ipse jus luear, sed ea etiam contra justam mihi causam habere videar.

Deus ex orc meo nie sonlem declarabit. Ut pHSn jitmn pr'oriuntir in judicio et absolvere, ila y'fri est impium seii sontem pronuntiare, danmare, ut Exod. 22, 8, Ps. 57, 53, 94, 21. Calrum 'Jiypyii pro 'avripS'l, similis forma 1 Sam. 17, 25. lflnH ditnbit eum, pro "UTCJy , absorpto vocali terminali more Chadaico. (Rosenmuller.) Eiiamsi plan nullius mal acl rei mibi eonscius fuero, tamen de memetipso mibi judicium non assu, )
,

Vh, 110)1 noscam (vel nesciam, sive ignorabo, nescio, non agnoscam, non agnosco, non novi, at non agnoscerem) animant meam. (Vari explicant.) Meipsum ignorabo; velut apud me non ero non compos mentis coram illo, quasi extra me sim prae timor majeslatis ejus. Hic sensus cm praeced. et seq. maxime convenirc videtur nec probabile est eum hic subito ad querelam ex abrupto rcJiisse (ut nonnulli volunt). Non sum apud me ; in lanlis terroribus sum, ut non possim, ea mente revolvere qu ad meam defensionem faciunt. Non novi animant, i. e., munia animas mecc, q. d. Non amplis fungilur muniis suis anima mea. Innocens sum, et tamen pr doloris acerbitate nescio animam in me, quia facultates ejus in me jam non vigent, etc. Nonliabui rationeni animme, nimirm, prae integritate me, qu nunqum vel vita3 me ratione abduci poluerim, etc. Et nihil mihi eonscius in anima me. Attamen animam meam non perspectam habeo. Quamvis perfectus sim, non sciam animam meam, i. e., non scire possum intimos animi mei recessus, etc. Sed quorsm hic (loqueretur) de ignoranli conscience, qui semper contendit se innocenlem esse ? Non cognoscam animer, scil. malum: nullius nox mihi sum eonscius. Necscio (sub. quicquam per1tt?S3
;

HOC IPSUM IGNORABIT ANIMA MEA,

VTN

mam,

Corinth. 4, 5, 4.

(Grolius.)

versi)

in

anima me, Al,

sic

Jultw se explicant,

855
BIT ANIMA MF.\, ET T/EDF.P.1T ME YIT.

IN

LIRKUM JOB
justi

85C
et

MET. ApcrlissilUC

atgue sapientes,

opra eorum

in

manu Dei;
sit
,

fatelur Jobus Catholicam doctrinam de incrtiludine


divinae graiia
1 ,

cl tatnen nescit Itomo, utrion

amore uni odio dignus

qua> ad

comprimendos grandes aninios


j

sed omnia

in

futurum servantur incerta. Mundiliani et

et pi niansueiudine subjugandos oppoitunissinia est.

Lrcet cniin possimus gratiam in nobis esse nonnullis


conjecturis advertere,
li

mentis purilatein adstruil, sed certain purilalis cognitionem negat quam quidem possunius quibusdam
;

non lamen aut

soientiss eviden-

conjecturis venari

non tanien

infallibili

notione apniul-

aut lidei divinae certiludine agnoscere. Id quidem

preliendere,
lis,

Deo minime

rvlante,

quoniam ex

scientia

non assequilur, qu rem aut per causam aut


;

quibus aliquid falsum subesse potest, pula ex eo


suilicienler
grali;e
ait
:

per cleclus venatur


luntas est, ad

causa autem grali divina vonulla ratio nalu-

qud ben sacramenluin susceperim, aut

quam cognoscendani

me

disposuerini, aut ex

aliis

similibus, lic

ralisascendit. Quis enim cognovit sensum Domhii, aut


guis consiliarius ejus fuit? Quasi diceret Paulus, ne-

cognitio dependet. Quapropter

non immciil Job

Etiamsi simplex fuero, hoc ipsum ignorabit anima

mincm
ipse
tine
illi

liane

voluntalem posse cognoscere,

m'si

Deus

mea, ac
cia

si

aperl diceret

Conditoris contra

me judiex
infir-

sensa suai mentis aperiat. Effectus ver graet abscondili, ut eos

qu lemerilate redarguo, qui ipsum

me

ade occulti sunt

neque sen-

mitalis caligine ignoro? Ilajc ergo vita spiritalis ani-

sus percipiat, nec cogitatio apprhendai, nec ipse intelleclus,

mai non

est nobis pariler ac vila naluralis

comperia

an grati manent, quai nos Deo gratos


cognoscal.

cujus nolioneni lot impedimenta minus certain faciunt, tt dubitationes obscurant.

facit, eert

Neque

fides divina

ad creden-

Et quisque juslus
:

dum
serat,

nos gratiam et amiciliani Dei babere cilra spelicet

potest sibi precalioneni


guis inteUigit?
nis

Davidis assumere

Delicta

cialem revelationem movet. Quoniam

lides

as-

Ab

occultis

meis manda me,

et

ab alie-

honiinem verbi grati ver

et ut

necessarium

parce serve tuo.

Quoniam

ipsa quae nesciinus nos

est detestantem peccatum, divinam gratiam adipisei

ssep maculant, nisi Deus, qui occulter uin est conditor,

lamen opinio
tions

et moralis existimatio

l'alsilali

ac dcep-

quai

sibi

displieenl occulta delergal.


:

Ob banc

subjecta profitetur,

me

aut alium

quempiam
nostraC

autem

gratise incrlitudhem subjungil


vrr.r.

banc peccali suiicientem delestationem pronieruissc.

Et tjdkisit me
incertum, an

me.e. Quia scilicet niinis lole-

Ex bc autem

opinione non elicilur cerla

ralu videur difficile lania mala pati, et intrim haerere


in lantis

grati? eognrtio, sed probabilis ac verisimilis

quaedam
sess.
fi,

nialis sis

simplex et Deo patsedium

exislimalio. Meril igitur Tridentina

Synodus

ceas, an ver displiceas. Et sic potest Vitse

cap.

i>,

can. 14 et 15,

analhema

dicit hacreticis, asse-

cum

tenebricos

divirise

gratis iguoratione apl conrei

rentibus nos, divina ac speciali

revelatione seclus,

ciliari,

ut aiqiuiin sit tsedeat nos ejus vit, quai

posse cerl et ex fide credere, gratis vitam et Dei ami-

preliosissima et feticissim dubiuni indueit. Profecl


licet
!

ritiamaccepisse.Quam sanctorum Patrum verissimam


certissimamque
sententiam cert
Scriptura divina
:

Jobus

lot calamilalibus

non

infestaretur, mrit

exosam
:

poluit babere vilam, cui ceftitudinem divinae

non

siluil.

Salomon enim
:

in proverbiis ait

Quis po-

bcnevolentiaa desse cognovit.


angit Dei cullores,

Hoc nimirm maxime


bine vc-

test dicere

Mundum
dixisset

est cor
:

meurn, purus sum pecid

qud postqum se laboribus pro;

cato?

Ac

si

Nullus

polest dicere, et sine

lixe conlecerunl, ignorent quo perligerinl

nli haesilalione aflirmare.

Quam

sententiam evolvens
:

bementer dolent, cni


I
!

all considrant, vel

unoceIci liai
i

Venerabilis Beda in hune moduin scribit


i

Non

ail

lerrimd aiTeetu soleie nonnunquni

animum

Quis potest cor


peceato? sed
:

mundum

babere, et punis esse

;t

culp l'dari, et seinpilern morte iu ter ire, Nec hunieril viros cordatos seniper anxios atque exreitos

Quis potest dicere,


peceato?
>

mundum

est cor
larI

meum, purus sum

Quia sunt qui

babuit
|

ill

quam
illa

oculis nosliis offusam videmus,

giente divina grati possunl juxla

humanum moduin
Unde
est illud
8.

reruni bumanaruni nebula, prsertim ubi per base

et eordis et operis munditiain babere.

tenebias divina
utrion

vox auget lerrorem


sit.

ISesci/

Iwmo
et loin

Dominicain

Beati mundo corde, Matin. 5,

Nec
,

amore an odio dignus

erribilis esl locus

lamen seipsuni quisquam

mundum

crcdal corde

cl

iste, ait

D. Bernardus Serin. 25, in Caniica,


totus inlioii'ui,
si

immuncm
tiet.

esse peceato absque lemerilate pronunalio loco ail, EccT. 9,


1
:

tius expers quielis;

quando

Et idem Salomon

Sunt

euin raptus sum.

Qui horror
,

ne in ips quideni

von agnoscere animant, seu natuiale desiderium Vivendi, et spemere vilain. Alii sic Si me inlegruni
:

morte B.

Ililarioneni descruil

qui licet prseclai' sibi

conseius essel vilai per annos prop septuaginta Deo

dico, tUQI
riescit.

profect nescio animam meani, h. e., nie ipsum. Nain se ipse ignorai qui se peccalorcm esse

consecrat, caico tamen horrore quasi per caligincm

pbyersante bis verbis

animum

jani senili ac ruinoee


:

Et TJEDEBIT me VIT/E ME JE, 'Tl DSDN, aversabor (reprobabo, spemam, alwtninor, damnabo, sed spernam, propterea snerna), vitam meam (mihique), displicet vitfl mea, teedet me vit, prae concepto nieiu illins. Nibil aliud qum mortem oplo. Nibili aslimo vilain liane, ne in ill, ut vos piomillilis, qua'ro reslilubc vila mala qum bona, etc. Despicio vitammeam, i. e. Ingemiscens elanio Quis liberabit me de corpore hujus mor-

corpoiis ergaslulo eluctanlemconfirmavil

Egredere,
dubilas?
t-

anima mea,

qttid

limes? egrederc,

quid

qsptuaginla prop annis servivisli Deo, et mori

nmes! Tamelsi enim


I

viri

illi

suninii coniniuni Imini-

tium suffragio

quibus

lionem eldelectationem. l'hua sunt


:

in

secrationem*colebantur,
piilcianl se

pen usque ad nominis conin spem non dubiam venii'e


non ignorabanl lamen

Deo ebaros

esse, et ipsi reel factorum se


alia

tis?

(Synopsis.)

eonseienli

solabanlur;

8. i7

COMMENTARIIM. CAPUT
cogitationesvestr.; neque vi vestrw,

IX.

858

esse judicia Dei, alia hominuiK. 'on enim cogitationes

pf obos recreet, nihil illtabile, quod non prohos


ac improbos
afligat.

qu

me,
dicit

vimew,
mecu

Dominas. Quia

sieut

exltcmtur

ctvli

terra, sic

Miiabaniur olim novella Christianorum germina

exaltat surit vi

me h viis

vestris, et cogitationes

plantquc tenell, D. Cypriani vo,


Aliic conlagione, se non minus

in

ill

celebri

h cogitationibus vestris, Isai, 55, 8. Et lamen ab hc


lance divinorum judiciorum pendet
ris

qum etbnicoscom-

momentum amofelicis

rauni peste corripi. At Cyprianus, occurrens huic errori, in libro

aut odii, electionis aut abdicationis,


,

aut in-

deMortalitate docuit, eos non ideirc vit


,

felicis lernitatis

uli

Tollenarius nosler,

Speculi

vanilatis Ecclesiasl cap. 9, sectione prima, eleganter

osiendii.

Vers. 22.

Unum est quod locutus sum


,

__

communis ac miseriarum exsortes fore qud Chrislo nomen ddissent, sed plus aliquant passuros cm Chrislus tanl anle prdixerit In mundo pressuram
,

et inno-

habebilis, Joan. 16, 33. Itaque


tagio ullum genus

neque communis con,

CENTEM

ET IMPIUM IPSE CONSUJIIT (1). AssertUIll is(U(l


,

hominum

prterit

neque advers
vitiuin

unicum
est,

de quo hic agit

tolius doctrinse Jobi caput

prosperque forlun casus inter virtutem ac


discrinien agnoscunt; nec

quod

ipse ingnue proponit, statuitque propu-

clum, dm

benefico suo
,

gnarc, scilicet justum


lamitalibus et

qu ac irnpium vHae hujus

ca-

influxu

mundum hune
;

sublunarem fovet

impios ab

rumnis

subjacere, divexari atquecon,

hoc beneficio excludit

neque terra
,

cm horrendo
communi
qui
nosler,

sumi. Idem supcris proposuerat

eo ipso quod se

boatu aperitur, urbesiiue deglubit


exilio servat

justos

mnoxi

vixisse

et nihilo secis gravissim calamitate


;

indemnes.

Ita Tollenarius

exereeri conquestus est


latores sat inlellexerant

quod

ipsius amici et concer-

loco supra citato


igitur

hc pulchr ac

fusis deducit. In lus

et indign ferebanl, atque


illud,

omnibus calamitas
in re christian
,

similis, ratio absimilis.

Et

omnibus modis convellerc nitebanlur. Vei'buni

quidem
nure

sieut Servator ipse nosler

consnmit, mull pollet cnergi ad vexalionis magnilu-

ejusque purissima Mater acerbissimos dolores susli,

dinem exprimendam

signifcat

enim
:

illam vergere in

cm

innocenti

summ

niterent

ita et virgi-

mortem qu
vexat
rimil;

et inleritum

quasi dieat

Ergo incerlus maet

nes et martyres pen innumeri

cum

inlemerato vil

net status grali et peccali,

cm justo

impio eadem

candoreacerrimoscrucialus subire, donec, ingruente


novissimo persecutionis nimbo, glorios tandem oe-

obveniant. Deus enim non peccatores modo,


eliain juslos di-

quod libcnter Baldad acciperet, sed


,

cumberent.
Vers. 23.

et sieut
ila

morte corporali indiserimiiiatim

inte-

Si flagellt, occidat semel


(1).

et no\
quod,

et afflictionibus

mortalis vil promiseu

DE P0ENIS INNOCENTUM RIDEAT


(1)

Alludit ad

i(l

oblundit. Illud quidem apud omtes in confesso est,

veram virlulem ac sapientiam Deo


posse
;

displicere

non

sedtamen
ac

in

hujus universi gubernatione, pdispensatione relinquitur

narumque

prmiorum

obscurum, cujus vilam Deus acceplam habeal, aut


contra supplicio vindicandam judicet. Nihil enim in

orbe ltum inventes, quod non improbos qu ac

NTI-nnN plerique verlunt Perinde est unum idemque est, i. e., nihil proficio, integer sim an iniprobus. Ego (amen sequendum exislimo Chaldum Vna mensura est (ut Levit. 24, 22; Num. 15, 16. 12DU?n "nx, unum idemqne sit jus et indigen et peregrino, coni'. Exod. 1, 249, Levit. 7, 7), ut in Hebro subaudiendum sit n~Q, una mensura est scilicet Deo in tractandis liominibus; edem omnes mlilur mensura, eodem modo omnes tractt, neque ullum habet delectum hominum quos allligit ideb dico : Integrum
(1)
:

sic interpretantur Si flacalamitas ab eo immissa (Isa. 28, 15; coll. 1 Rcg. 12, 11) interimat repente , ad tentationern, i. e. , correplionem et castigationem scilicet afflictionem innocentm, ridet scilicet quasi subsanat Deus q. d. Si quando flagella et calamitates immittat liominibus, videtur ridere, qum innocentes et probi simul cum aliis allliguntur et calamitatibus iisdem involvuntur, nec curt si enim curaret, eos flagellis eximeret. Sentenliaorationis contexlui utique aplissima, quam et inversione expressimus. Non tanien
:

Iluncversum vulg
,

(jellum Dei videlicet

silenlio

prtereunda
!

alia explicatio,

qu parlicula
;
:

DK

pro,

nxta et mnliim confit, sine discrimine. Heponit hoc Jobus ad dictum Eliphasi supra, 6, 7. (Roscnmuller.) Vnum est, unum illud (vel Iwc), est, sub. quod gr fero. Ista res una est, unica (sub. via , sive ratio) est nnum hoc, scil. Dei instilulum ideb, vel propterea dico, veldixi; q. d. Omiubus consideralis pronuntio.
, :

utinam, capilur, ut Ps. 139, 19 81, 9. (ad qu loca vid. not.) Sic sensus prodibit talis Utinam una saltem plaga conficeret stalim et elideret! veriun mulctationi innocentm illudit, subsannat miseras ade ut ipsorum rumnis delectari videatur, lcntis eos ictibus absumit. Optim san taies voces conveniunt Jobo, qui occulta se labe exedi et lenlo supplieii gnre confici sentit, tardai) lemque mortem incusat. Similiter de se Ovidius, lib. 2 de Ponto, Eleg. 2 Vivimus , ut nunqum sensu careamus arnaro , Et gravior long sit meo pna mor. Sic inconsumptum Tytii , semperque renascens
si
:

Non

prit

ni possit

sp perirejecur.
:

Adquodostendendummeaomnis lendit oratio. Alii sic Vna mensura est, qu scil. omnes metitur; eodem modo omnes tractt, nec ullum habet deleftum eoium quos alligit; ide dixi, etc. Unum est in quo vobiseum non senlio, quod grave in Domino comperio, de quo tacere neqiaeo, etc. Perinde est, c'est
Alii
:
:

Eumdem
flagellt
,

illum
i.

sensum jam expressil Hieronymus


,

Si

e., si vult flagellare

occidat semel , et non

ideb dixi. In suthm, sic statuo, hoc unum dixi et adhuc dico, et verissinmm esse duco. ET INNOCENTES! ET IMPIUM IPSE CONSUMIT. Pai'iter,
tout un
;

sive ex

quo,

perdit.
,

coiicinit Eccles. 9

v. 2.

Non esi in agello discrinien, Idpiossemper torsit, Psal.

75, 2,

etc. Jer.
si ila

mundo,
Nin

12, 1 , etc. Utrosqe perdit in hoc res habet ut dicis. Emphasis est in voce
,

(Uosenmuller.) de pnis innocentm rideat. Non Si flagellt , occidat semel , quasi diceret ila diuturno dolore me excruciet, etc.; sed non placct. Ilebr. Quandoquidem (lagello mortem offert (sub. innocentibus) repente, vel subito. Si (vel qum, sive quando, prout DN sign. Gen. 58, 9, Num. 56, 4, Jud. 21, 21), flagellum (Domini scilicet, vel, flagello, vel, ver berando, occidat subito, etc., sub. implant, is ridebit innocentes, quibusparcitDeus, quasi mitisseeum agi putet qud repente pereat qum cum probis, etc. Sed nialim hoc c\ aequo ;ul utrosqe referri, et in
: : ,

ipse, qui ila justus es!

ut dixi.

(Synopsis.)

gnre

dici, q. d.: Si

quando

flagella

immittat iiouni-

859
cap. 6, vers. 9, dixerat
solvat
haec,
:

IN

LiBRUM JOB
asperior censendus
sit

860
hic loquendi

Qui cpit, ipse me confrt, me. Quae verba,


;

modus
,

cm
,

ex-

manum suam,

et succidat

uli et

planari pi ac leniler possit et debeat

uli

Joannes
in-

quibusdam vakl dura videnlur

sed non est cur

Jesu Maria in simili optim oslendit


quit,

Slaluamus

bus, videtur ridere, qum probi simu! cum aliis aflligunlur, etc. Alii sic Si jlagrum est intcrimit sutitb; (lagrum, pro subit plag sive indicio evienli impielalis. Vide Isa. 28, 15. Si flagellt , occidil revente; cm incipit hominem casiigare, acluin est de eo. Et non de poenis innocentum rideat Hebr. Teulationem , vel ad tentt ionem , sive ad probationem
: ,

bominem pium immani


,

anxictate, dolore, de-

reliclione tabescentem, in

bunc

modum cum
:

suspiriis

allisque gemitibus

cum Deo

agere

Animadvcrto, sum-

we

Deus, le non impios tanlm, sed pios eliam in bc

mortali vit aerumnis conficere; ge ergo,


graviter exercere, perge, precor, inlerlicc

me
.-ne

ccepisli

di sus;

(vel pericula, afjlictionem , vel, in mulclatione) ianocenlium subsanuabit, vel deridebit, vel 'nbsannat , sive ridet. Nempe vel 1 improbus, qui Bttbsannar poterit, sive qud videat innocentes aequ ac improbos alligi sive qud innocentes per niullas ruinnas deinun solvant ex vit, cm iinpii subito tollaniur, qud benelicium esse videtur. Conf'er Tliren. A, 6. Vel, 2" Doniinus q. d. : Videtur Deus ridere qum probi sinuil ciun aliis allligunlur, nec curt ; lune enim cos figllis exiniert. Non curt eos, sed contemnit eoruin quorimonias Ridere Dei est Imman ajflic/ionis nollemisereri , Greg. 9, 20. Impia inec prima ironie videntur, atque ila hse llebrau accipiunt, quasi Job plan providenliani Dei neget. Verm Job hrce dicil juxla externain rerum faciein, quantum videlicet boulines vident et agnoscunt et juxla carnis judicium (non habita ratione spirits), quomod et multa in libro Eccles. inteliigenda sunt. Deum liorum omnium auctorein Jobus accusare videtur. Hoc vult Deum ex quo pios atque impios quoad res externas tractare nec minus ad piorum miserias ridere qum ad impiorum mala, Prov. 1. 26. Ridet autem, cm contemnere videtur orationem postulantis opem,acsi deridert. Quidam cum admiralione legunt Si fhigcltnm repente interimit , itane simul eliam innocentinm afflictionem ridet? Sed malo enuntiativ , juxla lilum orationis. (Synopsis.) I! n'y a point de ngation dans le texte original qu'il faut traduire ainsi Al (a) tentt ionem innocentum contemnit. L'obscurit de l'avenir, et l'incerlilude de la persvrance me font dsirer avec ardeur que
,

piranlem

ac pro dolore leniendo

tibi

supplicanlcrn

videris quippe pios cuitores luos branles despicere,

dm

eos

minime exaudis, neque ullum


in

benevolentiie

aut beneScentia; signum exhibes, inlcrime, precor, ne

mediulurnior cruciatus mrenleni


propellat.

aiiquam culpam
nihil
;

Qui conqueslioniset precationis modus

durum apud quos rerum stimatores

porlendit

quoeirca neque Jobus, boc ipso sensu verba bujus versus efferens, dur loculus censeri dbet. San viri

sanclimoni

vilae clarissimi,

dm morbis, tcntalionibus
non rare mortem expevolis

el afflictionibusinfeslarenlur,

lanqum optabile redemptionis genus, quod mullis flagumdum videretur.


tire

Minime
reciprocis

igitur

hoc loco blasphmai Job


tain lentis

sed amar
variis ac

queritur, quia

Deus

pnis lamque

secum

agit,

tanqum

bis deleclari videalur.

Videtur

nempe Deus inhumains rbus


piiis uli
,

udere, homini-

busque ut

idque ver et recl juslissimas oh

causas quas babet, de quibus vide Tcrlullianum in

Scorpiaco, prsertim capite seplimo. Licct Jobo et


sanclis hic lusus peracerbus accidat

ideque eum secundm se prcis speclatum exhorreant ac deprecenlur, Deo lamen jucundum proebet spectaculum, ut
,

mes maux

finissent avant

que

je sois affaibli

et qu'ils

ex S. Cbrysostomo, ad cap. 2, vers. 6

oslcndimus.

ne durent pas plus que souffrir, ni de mourir


fait

ma patience.
;

Je ne refuse ni de

Doniinus enim speclalororbis, de clo in terrain aspiciens super

mais une longue preuve

me

omnes

filios

hominum

vidensque

illos in

trembler. Le sacrifice de mes biens m'a peu cot. Celui de ma vie, surtout dans l'tat o je suis, me coulerait encore moins. .Mais d'tre continuellement pntre par de vives douleurs, sans aucune espce d consolation, sans un moment de relche, sans tre soutenu, ni par la paix intrieure de usa consciilce,'fi par quelques signes qui me dcouvrent les penses fe Dieu :i mon gard, sans savoir quoi se terminera une si terrible tentation c'est un !at si violent ci si peu proportiohri la faiblesse humaine, que je crains infiniment d'y succomber. At teiitatioiwm innocent'hn contemnit. Mais il l'ail po;i d'lal de l'preuve des innocents. Ce qui redouble ma crainte, est que je sais qu'une longue ('preuve ne donne pas droit une patichee invincible. Un juste qui aurait pu souffrir une trirl prompte avec courage, succombe des tourmcnls ritrs, s'il n'esi puissairilteiit soutenu" ei il ne dpend pas de ce jiisle de choisit Une moft prompte cl d'viter, des supplices longs et Cruels auxquels il n'est pas prpar, il peul je l'avoue, (ont esprer de la force loule-puissanle le Dieu, l'invoquer avec loi le conjurer de le soutenir, s'unir lui troitement, et obtenir pat clti persvranee celle qui couronnera ses Combats. Mais qu "ni donnera celle persvrance dans la prire? Qui lui inspirera le zle et l'ardeur' Qui versera dans son cur les consolations intimes dont il a besoin pour s'alfennir contre le vil sentiment de sa chair t La persvrance, qui donne la victoire, renferme tous les dons qui y prparent et qui
, ;
,

duos exercitus divisos, in quorum allero


rent
l;e!i,
,

jusli

appa-

clypeis palientise ornali, in allero injusti


,

triiees

gldiis offetisions inslrucli

bis iratus irridet,

de

iliis

ketatur, et

tanqum Judex

et speclator in

clo

l'obtiennent, et ce n'est pas le besoin de persvrer qui donne un droit certain et indubitable la pers-

vrance.

Le silence, o Dieu demeure mon gard, ajoute beaucoup la crainte, qui est insparable de la vertu en cette vie. Car je ne sais ce qu'il pense ni de moi, ni de mon preuve, ni de mes sentiments. Je ne sais ce qu'il cache dans l profondeur de ses jugements. Je rie sais s'il a rsolu de montrer sa puissance en me soutenant, ou ma faiblesse eh hic laissant succomber. Je rie sais s'il coule mes gmissements et mes priparce qu'il en est l'auteur; ou s'il les mprise, res parce que riibri amour-propre en est le principe. Je ne sais s'il me retirera de l fournaise o il m'a mis avant que j'y sois consum, ou si ce que j'avais d'in,

nocence, en y entrant, y prira. Je le conjure avec instance de ne rejeter pas des larmes qui paraissent sincres et qui seraient inconsolables s'il les rejetait. Je confesse que tout vient de lui. Je sais que rien ne m'est du. MaL il est lidle el juste. Il me mprisera pas ses propres dons. 11 fera pour moi un trait avec la tenalion, el il m'en fera je l'allends. Mais, sortir avec avantage; je l'espre aprs loul, les dcrets de Dieu me sont inconnus, el je rie puis pas le contraindre m'en rvler le secret.
, ,

(a)

11

faut le suppler, cl le sens l'exige.

(Duquel.)

861

COMMENI AIUUM. CAPUT


cm
,

IX.

862

tune ridet,

videl justos tribulaii ac pli.

Job

Si

iliKjetlut
;

occidat semel, et non de pnis in,w:

Hinc 1 losophalur hisverbis: Si Jobrisum Dei, ejus heliliam appellat, de innocentin pnis ridere Doininus dici

c'entm r idal

quasi dicat

Oportcrel qnideni
ipse

si tain

tur, quia

qu

nobis ardenlis qurilur,

ede nobis
ci

innocentera

qum hnpium

consumt
,

ut vel

suavis IaMatur. Quasi

quoddam quippe
in

ex

pn
vul-

ulruinque semet suhilque occideret

vel

utrumque
impii sup-

gaudium facimus.
Vers. 24.
JUDICl'JI EJIIS

production cruciatu divexaret,


julicium

cm tamen

Terra data est


OPERIT
:

manus

impii (1),

brevissimum

sit

piorum ver diulurnum


morti eorum
firma-

TUM

QUOD

SI

NON 1LLE EST, QUIS


in

atque longissimum. Id forte demonstrans Psaltes dicebat


:

ergo est? Quasi dicat:

Affliclionis

meaj ac bonorum

Quia non
in

est respectas

et

vientum

plag eomni. Id quod ad proposition nosic interprelatur


:

(1)

Non

exaltai,

sol uni innocentes opprimil sed et impios reruniquc arbilros faeil. Tcrr gnbernalio
,

strum S. Ambrosius
David

Ergo

et

Job

et

impio -permit titre

qui flagellali hic sunt, firmamenlum habue-

runt

in plag
;

su

quia

flagellt

palcr filium
ibi

quem
reci-

recipit

qui aulem hic non flagellantur,


tilii.

non

pienlur, ut

mirum! Ecce non

aliud et

non

luliuspignuslnereditalisdatur filiisDei nisi fhgeilum;


et qui

non

fort fkigcllum,

non admiltitur ad rogntim.


juslorum
cl

Ex hoc

igilur fonte varielas orilur inler


;

injusloruni flagella
prospicil, nec ipsi

borum enim flagella nec Doininus firmamenlum habenl in plagis suis,


illa

quia vel fortune, vel bominibus vel casui


accepta. Justi ver,
,

rfrant

dm

flagellantur, et respioiuntur
;

Deo et babent firmamenlum in plagis suis rptant enim apud se bc non sorti et alse adscribenda, sed Paire luminum lanqum iliis ut vcrmiCulatas muraenulas, ut aureos stimulos,
salutis signa et Ut
i:t

anioris pigrtora; ut
esse immissa.
pri

juslus essel usquequque reglbs lanini probis earn tratleffef; CbTifutat Bilda'dum ab xperinli. Alii: n mtthks impii , i. p., diaboli et ministroruni ejus. Vultu.m judicum ejus operit ; \c\ , operiet , itebr. : Qsi fticicm, vel vnttnm , etc., obvelut , slv operit, vel tegit. Sed quis obveal, etc.? P>esp. 1 Impius obvelat facierttijdicuin suoruin ne videant scelera, sed ad ea conniveanl eic. Opril vidtitm, etc., ncnipe corruptdr donis Exod. 25 8, Deul. 10, 19 , ne veruiri videaht. Hibhrip/n's, hebip diabolus, excaecat judis, i:' perverso c.:^:::! bonos deptimatit , malos allollant; Hsec una caa et Sttflictibnis rnefe , etc. Talis <;. (I. impius' tyrdiiTius vrdt'ih. judfcum 'jiis tcrr qui deban! pios >'nder etihipios ptlnir, operit, ut non vidr.t qtiod jilsfuni est', in graliin lyranni, Micb. 7, vers. 5. V'l, illos cohfsin et mrof operit, im inieilicii. Miserorum enim et dainhat, tnaunriim Hleies opeTibtithtur, Esdi. 7, 8, Psal. i , 16, Jer. i l, i. Sicmie jusiiiia dei'ensoribus caret, Deus, ijui nioderatorum et pli bp'priftittnlur. Ksp. 2
,

quttiri si

Dotniitiis aui nisi ohftiveret,

'

:l

coronarum maleriam
filios
,

iPiTA) vlliiin veii:!; obtegii,

i.

e., eiliei,

lit illi

faeicra

Jure igilur patientes


Pater luminum de clo

et innocentes

gain
vel,

et ad facintti'a cohiiivent, etc. Tegit, etc.,


;

nain videl

in ois siinililudisuffi.

nem quamdam

divinte
est in

omnipotent
operando
,

Slcpiidem

ne viilein! qdod quurn e! jsthl esl vel ne reside jusiitia pingitur pectum babant personartilri oeiilrs bbveiUi. Hinc clieinius Deo esse etiam ma:

Deus omnipotens

fini atiSttl

Dper

Ibs

pincipes

tjuos eis dat liens qtiibus succenset. Alii


:

graliam ejus omnipotentes evadunt

in patkrtttlb. 'ieiit
ita

aliter
tegit.

yertnt

i',njns

jubernatorum personus ipse pro-

enim proprium
filiorutn

est Dei

omnia lacre,

proprium Ht

fucic
si

Dominijudices ejus operiunt justi tiam. Et


:

vultus jdicnii su:il velali.

Dei omnia inala patienter suslinere.


in parte,

Non

milii

credatur bc

sed Pliiloni,!ibro dcCherub, rie


:

all ac pi pbilosopbanti
t

Cert Deo proprium est


ulli

facere

neque

l'as

est

illtitl

crea!ur;e adscribere
;

proprium aulom crature


necessariumque

pli

quod quisquis ut pesmimo,


si

iculiare

pr&ftperlt
;

facile

feret easns vel gravissimos

contra

alienum se

putril, oppressas

mole

inlolerabili

Si&ypUiam p-

nain suslincbit.
in

&

Sic

i'.le.

Moral is ver philosophns


:

Seneea

libro,

cui lilulus

Qnare bonis
sic

vifis
:

mata

accidant,
i

consiantiam Caionis
in

extollebat

Non
si

video quid liabeal

terris

Jupiter

pulcbrius,

conveilerc aninium veiil,


ijatn paitihus
<

qum
t

ul spectel

Catonem

non semel

fraclis,

slantem nibilomins

inter ruinas publicas rectum,

Sed Jovem nec oculos


clo prospicil
in

babeniein nec videntem ad Inec spectacula inaniter


invitabal. Al sedens in ceelis, qui de

non illi: est, Qvs ERCo est? Ilebr. Si itacst.Sin minus, i. e., si sit qui dicat rem non i!a se babere ; si boc negatis; si heve Deus non ugat si lion est hic , vel ipse, <juis est ? ubi quis ipse? tibinam es!, et quisnani est? q. a. : Omnes lirunl rem babere ut ego dico. Ubi est qui velit contfariuiri evincere? sislai se. Si quis neget me verum dicere , ostendat ubi i!le sit, nempe princeps juste agens. Vide qas iitfr', eap. 21. Qa si non nuuc , sub. Deus est qui facit , qnis tandem est, qui luee l'acit? 1DX valet nunc ; sed hic pdnitur expltiV verlo Quis igitur ille est? scil. qui istila faciut. Ubincim est ipse? i. e., quid agit? cur impios non punit? ISS qualer scribitur, ut Masoreth hbtat , quiun alis N12X, vel IIS'N scribalur. (Synopsis.) Dieu couvre d'un voile te visage de ceux qui en sont les juges. Quelques interprtes rapportent cela aux mauvais princes qui corrompent eux-mmes les juges, ou qui laissent leur prvarications impunies. Mais il parat

Qton

i;o.'i,sub.

super

liiios

liominum, quid pulcbrius

terris pro-

spicerc potes t, (juin videre innocenlem cuin ferro,

cum

feris, cuin ign,

cum

tortoribus,

cum

efferis ly-

rannis pradianlcni, cl non semel fractum, sedundique

laniatum, coneisum undique,


persislere,

inter ruinas

rectum

conslaiMein
,

durare, lormenta vincere

carnifices superare

et simul

triumphm de tyrannis
alis 21, pli i-

ducere? Tune ver Deus de pnis innocentm ridet,


uti S. Gregoius,
lit).

vident qu'ils se trompent et que c'est de Dieu mme que Job veut parler, qui tablit les mauvais princes et qui met un voile sur les yeux des mauvais juges. La suiie et le sens le dmontrent. Ce qui parat dur dans celle expression ne l'est pas plus que ce qui prcde et il est galement justifi par beaucoup q endroits semblables de l'Ecriture. Il est rare qu'on mrite d'tre lev en autorit. Mais il est encore plus rare qu'on n'en devienne pas plus injuste. L'orgueil et la fausse sagesse qui sont nos plus dangereuses maladies, ne se gurissent point par le commandement et par les louanges. Le cur, dj prpar la sduction,
,

9 Moral., cap. 15,

s'ouvre avec joie tout ce. qui l'entretien) et la fortifie; et la peine la plus ordinaire, et aussi la plus juste,

, ,

es
hc vh bac prima causa
missa
sit

IN
est
,

LIBRUM JOH
piis,

864
et

qud

terra data et per-

regibus
,

honiinibus.
,

Ille

ulem impius,
,

sive

impio, scilicet diabolo ejusque minislris im-

diabolus

exccal judices

eosque instigat

ut bonos

d'une telle sduction , est l'aveuglement. Lorsque l'aveuglement ne cache que les rgles de la justice ordinaire , dont l'exercice consiste rendre chacun ce qui lui appartient, il n'est pas le plus dangereux, parce que les biens de celte vie ne sont pas les plus importants. Mais lorsque l'aveuglement cache les vrits essentielles au salut et qu'il rpand ses tnbres sur ce qui est l'unique principe de la justice que l'homme doit esprer, il devient alors un mal universel et sans remde. Il semblerait que les chefs de la religion dviaient tre plus loigns de ce malheur que le simple peuple, parce qu'ils sont plus instruits. Mais je prvois que l'opinion de leur sagesse et leur ingratitude mriteront et que Dieu leur cachera des qu'ils soient aveugls mystres qu'il rvlera aux simples et aux petits. Abicondisti lic sapientibus et prudenlibus , et revelsti ea paradis, Mat th. 5, 11, ch. 25. Je prvois mme qu'un si terrible exemple n'empchera pas plusieurs de ceux qui leur seront substitus de tomber dans le mme malheur que Dieu punira leur orgueil par l'humiliation et la honte et leur fausse sagesse [>ar l'aveuglement , et qu'il leur cachera le sentier de a vrit, pour les faire errer dans des voies inconnues et nouvelles qui ne peuvent conduire qu'au mensonge, pendant qu'il clairera et qu'il aidera le pauvre convaincu de son ignorance et de sa faiblesse. Operit vultum judicum terra'. Toute la suite du Psaume f;iit voir qu'il s'agit en cet endroit de plusieurs pasteurs de l'Eglise chrtienne. Si non, nbi ? Quis ipse? Car si ce n'est pas lui, o est * donc celui qui le fait? Et qui est-il ? On a d'abord de la peine comprendre que Dieu qui est essentiellement lumire et sagesse soit capable d'aveugler les hommes , et de jeter un voile sur leurs yeux qui leur cache les vrits qu'il a lui-mme dessein de dcouvrir, et qu'en effet il rvle d'autres. Mais quel autre que lui peut exercer ce jugement? A quelle autre volont que la sienne peut-on rapporter cet ingale distribution de lumire qui vite ceux qui paraissent les plus sages et qui va chercher les plus simples ? et quelle autre sagesse convient-il de se cacher aux prsomptueux et de se manifester aux humbles? N'est-il pas visible que ce doit tre la mme main qui place les clarts et les ombres dans un mme tableau, et que les ombres entrent dans son sein comme les clarts? Serait-il mme au pouvoir d'aucune autre divinit de venir gter par des traits irrguliers et trangers ce que le Tout-Puissant aurait sagement dessin? O se cacherait une telle divinit, ennemie de l'ordre et de la lumire? Que serait-elle? En voudrait-on faire un principe oppos au bien la justice Dieu mme? Mais peut-on dfinir ce qui est un mal universel cl l'opposition tout bien ; et n'esl-il pas ds lors un nant? Ubi? Quis ipse? Il est d'ailleurs manifeste que l'conomie des ouvrages de Dieu suppose ncessairement que quelques-uns soient aveugls afin que d'autres soient appels la lumire, parce (pie le plan de l'ouvrage entier consiste dans une succession et un ordre de plusieurs parties dont les unes font place aux autres et dont les unes sont avances ou diffres selon le temps que la lumire continue d'clairer certains peuples, ou dispa, , ;
, ,

dprimant, malos exlollant, et omnia lurbent. Qud


si

ver impius
,

ipsaque Dei permissio

licet justa

et

occulta
sit
,

hujus perlurbationis et
sit.

afflietionis

causa non

die ergo quis alius

Argumentum

Jobi firmissi-

mum est. Cm enim verum assertum


inquam,
tssetque proinde

posuisset, pios,

et impios laboribus et cladibus

consumi, op,

supremo vulnere

confici

ut ad reet

quiem ex hc
madverto

vit migraret,
in

eamdem senlentiam

votumeonfirmaturus,

hune

modum

eloquitur
in

Ani-

me neque
;

in senlenti

neque

morlis op-

tato exerrsse
et

res quippe mortalium ita inter se apt


sit

connexae sunt, ut necesse procul dubio

eum, qui
sit

in

orbe lerrarum versatur, quantmvis innocens

ingenlia mala perferre. Terra


(id

nimirm a?quo

judicio

exigente hominispeccato) permissa est Satan, qui

antonomastic impius nominatur, ut quasi princeps


hujus mundi, mullo
cupientiuin
,

cum

comitatu

dmonum
,

nocere
vultum

cum

quibus nobis est colluctatio

judicum lerr operiat , hoc est, obtenebret alque exca?cet,

ne candidissimam jusliti lucem aspiciant

et

insontes spolient, carcerique mancipent, Csupplicio


afliciant
,

qui

omnin

absolvi deberenl.

Ex quo

per-

spiei aperlissim polest, justos in

hoc

exilio laborc ca-

rere non posse.

Neque ver de hc rerum

dispositione

declinand mihi agendum,


providentiae ordo.

cm sit

ineluclabilis divinai

Deus enim

id permittere decrevil
,

cm non sit alius supremus rerum Dominus qui sit ea, qu ad universalem mundi gubornationem
tinent, providere,

posper-

bona

eflicere,

mala item permittere,


existt. Si ergo

ut inde

bonorum proventus copiosus


lot
,

terrarum orbis
lorquendi sint

malis obnoxius est, ut justi

omnin
non

profecl

verum
,

erit

permissam im-

missamque Deo calamitatem


esse; neque mihi

culpae argumen lum


erit
,

exprobrandum

qud jam du-

dm

excrucialus, et in

summum

discrimen adduclus,
,

morlem pacatam

ac tranquillam exoplem

qu me

periculo delinquendi

demm
dicat
:

eripiat.

Yel etiam sic, ac


ris

si

Esto Deus lerram corpolibitu

mei Salanae impiissimo pro


,

discruciandam

tradiderit

vultum nihilomins hominum nie judican-

tium

sic operuit, ut licet infirmitales

meas videant

veram tamen earum causam minime cognoscant quam ipse sibi ad lempus servavit areanam. Nec ullo

modo
hoc

vult

trim proximi noslri statu


est

Deus, ut ex calamilatibus externis de inunqum judicemus. Atque


sibi voluit,

quod Ohristus
illi

quando quidam nunitem de


quibus-

tirunt

de Galilreis, quorum sanguinem Pilatus


sacrifiais

miscucrat

cum

corum

aliis

dam, quos

in Siloe

ruina lurris oppresserai, eos nimifuisse peccatorcs


,

rait leur

gard.

La misricorde de Dieu et sa justice prsident galement tout l'ouvrage. Elles en ont concert les circonstances gnrales et particulires et personne ne peut savoir quels moments, quels conseils, quelles fautes de la part des hommes elles ont attach les plus grands vnements et les rvolutions les plus ton,

rm
due

necessari

maximos

quibus

nantes.
cela, chaque particulier doit-il ne soit du nombre; des faux sages, qui se croient encore dans la lumire aprs qu'ils l'ont per-

sans , et qu'il ne marche dans des roules cartes savoir qu'il s'gare, et s'applaudissant mme de son garement? Si des nations entires sont sacrifies une redoutable justice , qui peut en celle vie se glorifier d'en avoir vit la svrit? El si les jugements de
frj*m sont si profonds et si opposs mme nos conjectures et nos penses, quel autre asile pouvons(Dtiguel.) nous avoir que le sein de l'humilit.

Combien, aprs
qu'il

craindre

865
tanlas

COMMEMARIUM. CAPUT
Deus pcenas exegisset; lemerarium siquidem
:

IX.

86

Vers. 26.

PertrLnsierunt quasi naves poma porSICUT AQUILA

judicium corum corrigens subjunxil


Galili pr

Putatis quod
,

lii

tantes

VOLANS AD

ESCAM. TieS hlC

omnibus Galilceis peccatores fuerint

quia

proponit similitudines lgantes ad fugam vit hu-

talia passi sunl ? Putatis quia et ipsi debi tores fuerint

manse celeritatemque exprimendam. Prima petitur


cursore seu viatore, qui
felicia

pr ter omnes homines


dico vobis
:

habitantes in Hierusalem

Non
si-

nuntiaturus neque die

sed

si

pnitentiam non egeritis , omnes

neque nocte
tii

interquiescit,

ne

alius celerior boni

nun-

militer peribitis.

gratiam praecur-rendo defloret , et munera praeri-

Porr notandum
q.
d.,

illud

Vultumjudicum

ejus operit;

piat.

Sub hc

similitudine ait Jobus fugisse dies

propterea diabolum tolius terra: possessionem

neque vidisse bonum, quod ad signicandum velocissedulus vix ad


sibi

invasisse, ut lerrenis

muneribus judices extcaret,

exccecatosque in mille injuslitias pnecipitaret.


tur judices internis

Ne

igi-

simum transitum confert. Profect viator sollicitus et mensam in hospitio sedet, vix modicum

animorum

oculis exccarentur

somnum

permiltit, et licet obvias habeat res ju-

sine corporeis oculis ab anliquis pingebanlur.

Ade

cundissimas, puta congressores questres, belli simulacra,

crcdebant vol
oculos

ipsi

Elhnici suscepta etiam per solos

coneenlum suavissimum, amnissimos hortos

munera

ineorruptis judiciis adversari, et pro-

salbres aquas, perbenevolos comits ei placere im-

pterea in judices minime eligendos, qui se oblalis

mu-

pcns cupientes, aliaque similia oblectamenta, nihil


cunctatur, nihil ex eis nisi obiter et per transennam
delibare
potest,
et id

Qu de re optimum tulit judicium Pontius illeSamniles apud Tullium lib. 2 Ofneribus inescari palerentur.
liciorum, qui
dicebal,
si

quidem

sollicit,

ne cursum
ut

sibi nasci

contigisset

quo

retardet. Sic Jobus sibi visus est bonis, quibus affluxerat prosper, vix

icmpore Romani dona accipere cperunt, non fuisse

quidquam,

et primoribus

passurum diutis eos imperare, ne

scilicel

munerum

aiunt, labiis, ac festinat dgustasse.

cupiditale abducti, judiciorum integritalc averte-

Secunda simililudo sumitur navibus poma portanlibus, quse validis flatibus actse celerrim trans-

rentur. Fuerunt quoquc aliiolim, qui judices sine ina-

nibus pingebant, ut Plutarelius,

Isidorus Siculus
alii

eunles nullum su vestigiumpost se relinquunt. Quan


simililudinem rect cxpcndil sanctus Ambrosius, ad
Psalrni primi
i

Clemens llomanus, D.
lur, significanles

Basilius pluresque

testan-

munera nec manibus capienda, nec


;

versum primum,
ire,

ita

scribens

Etsi

non
etsi

oculis

usurpanda

nam qui manibus

capiunt

pravis

videmur corporaliter

progredimur.

Nam

sicut in

al'eclibus

capiuntur, et qui vel solis oculis usurpant,

navibus dormientes ventis aguntur in portus,

etiam animis excantur.

nullus quiescentibus sensus est navigandi, tamen

Vers. 25.

Dies

mei velociores fuerunt cur-

sore; fugerunt, et non viderunt

bonum

(1).

(1) Suo quoque exemplo comprobari oslendil, pielatem in Deum, innocentiamque vita? minime exemptant osse ilagello, levissimam et transilori ac fallaci specie ludenlem felicitatem suaindepiorans. Sic infra, 21, 15, 23, hnpielatem in bis terris long acperenni felicitate gaudcre, probum ver mori cum anima ama-

rulenl, et null felicilale frui querilur. Quod dicit, dies mei non viderunt bonum, tribuil diebus, quod sibi

erat tribuendum, q. d. Bonum diebus mcis non sum expertus. Nam doloris vis e eum acligit, ut bonoruin omnium, quibus antea usus fuerat, obliviscalur, quasi nihil unqum boni sil expertus ide querilur citis: ;

sim elabi vitam suam, ut non

liceat

bono

frui.

Qux

(Rosenmullcr.) sint naves DM, incerlum. Quidam radie


viror fructus recens, PQN poma inlerqu celeriter transvehenda, ne
:

2~N, unde 3N,


corrumpanlur

preiali sunt, quippe

aim

et pulrescant. Chaldus Transeunt navibus onustis fruclibus delicalis. Conf. Spci-

inSupplem. p. 5. Sed vix credibile est, noslrum nominsse amnem ignobilem terras Babylonicte, si vel jam illis temporibus idem quod hodi nomen gesserit, nec de cujus rapiditate quicquam traditum reperilur. Quod qum Bochartus forsan ipse sensisset, aliam conjecturam addidit. rQNnTON dici posse putat naves veloces, ad iter accinctas, aut actuarias, quse sunt expedjtiores. Ludov. Cappello in Not. crit. ad h. 1. ab Arabico, omare, H3.N nV3N videntur esse naves omni su supellectile et quasi ornamentis instruct, velis scilicel caMerisque armamentis. Hillerus in Hierophyt. pari. 2, p. 202, collato Arabico arundo, significari censet naves arundine vel papyro Nilotic contextas, de quibus vid. not. adExod.2, 3, et ad Isa. 2. Conf. Brucii Itinerar. part. 5, p. 18, vers. Teuton. Lipsia: edit. Ejusmodi cymbas tamen aliis velociores fuisse, pluribus de causis in dubium vocavit Harmer in Observt, super Oriente, part. 3, p. 142, vers. German. OEdmann. in variar. Observt. Sylloge ex histor. nat. (Vermischte Sammlungen ans der Naturknnde) fasc. 3, cap. 12, p. 95, seq.,vers. German., vertit naves utriion (ac si ruN ejusdem significationis cum nais esset) inchaeli
lelligitque levs rates, pellibus hircinis inflatis imposi-

men ex R. Jud Ben.

Kariscb Institut, ad explicanda Hebraea vocabula ex Arabicis, edit. Schnurrero in Bibtiotb. lillerat. univers, bibl., ab Eichhornio inslruct, part. 5, l'asc. G, p. 964. Alii ab ."DN, volait, desideravit, vertunt, naves desiderii, i. e., summo desderio ad portum properantes. Ita Symmacbus
esse volunl, quod PU'N, inimicitia (et exaralum est in pluribus codd. Kennicolto et de Rossio memoralis n^N), ut significentur naves hostiles, scilicet prdatoriee. Sic

/jXGov |Aot6) vouai

a-Kt\)$on7.i^. Alii

H3N idem

ex veteribus Syrus Naves multas hoslium, celerrim et expedilissiiiKc piralarum naves. Arabs -.Naves multas ad hostilitates. Jarcbius suspiealus est, ."UN nomen proprium fluminis rapidissimi esse, quod et Bocbarlo arrisit, qui in Hieros. part. 2, 1. 2 cap. 2, tom. 2,
: ,

e velocis currant , quales hodiedm Tigris jam olim Herodotus descrispit 1. 1 c. 194. Conf. Ptri Vallensis Itinerar. part. 1, p. 121, 194, vers. German. Magis placet Chardinii sententia, quam ex ejus Commentariis indit, protulit Harmer 1. c. p. 141, respicere nostrum levs naviculas absque velis, qu solo rapido amnis decursu velocissim vehuntur, in Euphrate polissimm et Tigride frquentes. Qu quidem sententia lirmari potest /Ethiopico UN, fluctus, unda, ut ."QN DVJN propri essent naves flitctuum, i. e. vi fluctuum devect. Caeterm QV anle n"P3 est pro3, ut Ps. 106, 6, Cohel. 2, 16, coll.
tas, ut

fluvius vebit, et

'

p.

751, edit. Lips., duo


est

amnes

in

quibus

hoc nomen. Quod nec displicuit

Babyloni indicavit, J. D. Mi-

Ps. 143, 7. HT-Dy tSTOJ, similis factus sum descendentibus in foveam. Quae in terris, aqu et are velocissim ferunlur optinio cum delectu conge6it nosier. (RosenmuHer.)

ma

8"

IN LtBRljJU J0I5
sic
vila:

8G8
opinione desiderioque potucrinl.
aliis locis

cursus oos urgel ad liuem, et hnpellil ignarps,

longioris
i>.

Id

vit nosira spaiio deflente, ad proprium unusquis-

ipsum

Job mullis

inculcat, ut ferc tan-

que finem cursu labente deducilr. Tu onim dormis,


cl

tm

in

eam rem

Deo

afllatus essevidealur; plurimae

lempus tuum atnbulat.

Sic

il'.c,

ubi mujl plura

eniin sunt
collocatae,

apad eum pictur lgantes bono


ad banc l'ugam
vitae

lumine

addii eleganter in

hanc rem. Sed cur Jpbus non solrh

humauss celeritatemjudicio excogitata;

naves, sed naves


Ilatio,

poma

portantes, dies suos ppeflal?


lise

que xpri'mendam, trecent visunlur apud illum imagines, embleinata iilustria

credo, est, quia sicut

naves velocjssim

magno

sunt, luin ne
alips

poma ptrescanj
dies.

auj marcescant, tuni ut

quorum utinam

vel saltem unuin in

eorum menlibus
sibi

meratqres prsevniant, et cilis ac caris sua


ita et
ilii

inbsercret, qui toli in procuralioncm vil longioris in-

vendant,

Ex Heprseo

Iegi polest

Sicut

tendunt,et seram bealissimamque scneclulem


somniant.

naves piruturum, vel, niait naves voluntatis, Ulraquc


leclio ad

rem prsenlem accomraodata, prior quideni,

Teks. 27.

Cum

dixf.ro

Nequaquam

ita

loquar,
(1).
ill

quia naves pirtjce,

cum

sinl insidialrices, et mercivitae

c0m1u1to faciem meaji, et dolore torqieor


principio capilis praecedenlis arguerai Baldad

bus vanne,

cl ail

navigndum expeditae, hujus


et fugacjlalem

Jobum,

fallaciialeni, et

yamtalm.

optim re-

qud verba ejusdolore


senl, e

et nimi

amaritudine plcnaesmorilururn dixisset


:

pra'seniani
tis, id

psterlor vero, quia sicut naves volunta-

quod spis
oris lui?

slatini se

est,

qu secundm yplnntatem nayigantium


ita

Usqnequb, inquit, loqueris


sermones
Si ad
xisti,

talia, et spiribu, multiplex

lerunlur, velocissim urrunt, seu polis volant,

Ad hoc nunc respondet Job

dicens

velocissjmos humansi

vtae

cursus, seu polis vejatus,

sermones meos, quos acrimoni plcnos esse

di-

qum

apiissini fllumbranl.

Quid

si

dicani

humanam

perspexero, etjuxla consilium tuum, Baldad,

viiam navcccleriorem? Proi'eclo non errayerim, quia


navis solm extra por.tum educla pelago decurrit; al

statuero

nequaquam

iia

loqui,

nec amar plangere

sed iristem letricumquc vulium meuin deponere, ani-

liamana vila efiam inir poxlum clausa

suum

interi-

mumque
et in

resumere, vereor ne
sic

in

hoc operam ludam

tum
cob
il)

veliiiealur. Testor ilps


et Esaii,

duos geininos
:

fraties, Ja-

vanum

meos
ita

singultus

de quibus lextus
ut

ollidebantur:, inqnii,

enim mag's torqueor,


Ictur, quia

ut vultus ctiam

comprimam lune meus immu;

utero,

seu,

Symmachus
in

transfert,

S'tirXsoy,

i.i

levamen

est miseris possc flere.

Nam

in

similitudir.cm navf fereb'anlur,

Quid insoleiHius?adiiuc

dolore excilalur spirilus vehemens in prcordiis, qui


si

eranl

quodammodo
iii

porlu et in anchpris, et jam venati, et

comprimatuF, inls angusliam

et

dolorem non mcqui graviter


afli-

lorum sinus

altum expandebant; nondin


;

diociiler auget.

Hinc familiare
et

est

iis

jam

nondm ab utero egressi, et jam ad tumulum propeni nondm lumen aspicienles, et


proscripti
;

ciunlur verba gemiluum


proferre
,

querimoniarum plena
Invalescit

ut

meerorem exhalent suum.

jm ad Hioilem

fslinanles.

quippe,

Porrq Biblia Hegia, Sanctes Pagninus, Cajelanus et


Isidorus Clarras notant

animumque pejus exasprai cohibilus meeror, non secs ac humor noxius, qui corpore pellendus
Est lamen prudentis et constanlis animi dolorem

vpcm oviginalem rcs' Ebeh,

sit.

pso qu Yulgala
simi iluminis in

naves posujt,

nomen

esse rapidis-

inlerdm dissinmlare, aut saltem externo signo non


prodere, prserlim
teslale
aliis
si

Arabi, qui rapidilate sua

secuni

quis familiam alat, aut

cum
est,

posil
,

qiudquid

in

ipsum inneilur iinpetu

inci-cdibili abri-

prsil,
iia

ne dolore suo

aliis

dolori

pial, iia ut

non

laps
iliius

eupi veloeissimis navibus, sed


fiumlnis impelu comparalio
sil,

quandoquidem
animos,
mitlat.

fer natur

comparatum
et

ut

cuin rapiu'issimi

superiorum vultus subdilorum imprimat


ci

inlonuet

que

vita nostra

non solm qiim yejocissira ad mor-

quos habet sesisus ad aliorum peelora Irans-

lenjdccurrere, vernn cliam rety'orsm iiipqum converti signiiicelur.

Quare Job quoad polerat dolorem suum non

rar supprimebal.

Tertia simiu\ludo esl abaquil,


inspexil
,

qu mox

ac praedam

Vers. 23.

Verecau omnia opra mea, sciens quod


dicit orn-

tanqum fulmen

se sub'inii in terrain ja-

non parceres deeuxquenti. Nihil excipil qui


ait'.

culatur, ut aniraantia

discerpat. Pingii iiaque


et

uumi repentis corripjat atque campum uberem atque llum


eoque jepuscujum ercelis
,

In

onmi

loco,

de die, de nocle, quidquid agerel

diceretwe, aul inlinii animi cogilalione repularel, verebar, inquit,

vernanlem

flpribus, in

omnia opra mea. Quid

est vereri?

Sc-

auriculis pedibusque

iudentem

et

seeurum

sui,

lum
(1) Quiim me ipse solari institue, si apud me proposui inei doloris oblivisci, et refoeillari, subeunl animo

subliment rrubibus aquilam, niicanlibus oculis acri-

busque tuenlcni, qu coniposito alaruni motu celerrim


in

praedam
:

ferai ur.

Addil hoc epigranuna

dolores nui, quibusscio


roi

'32

(lintiltani

vult'im

me non liberalumiri.niys menm seil. trisiem et moe-

illuslrand
lans

ies met pertransieruui sicut anuila rovelocissi-

ad escum. Hic iiepelus volanljs aquil

mus omnin est, et pris leporem capreainve intercipit qum umhrain ipsain videre poliuuinl. Qu jduriinorum est hoininuin condilio, in quos su morUilitatis oblilos, et deliciis vit;c inliiantes, l'uluii iena-

stum, quo sensu OMD 1 Sam. 1, 18, occurrit. De verbo T53n conf. not, ad Ps. 59, 14. "m^ 1T\TSViD horreo universitalem dolorum meorum , veluli

facto denu in me irruenlium, meque onini SUS violenli obruenlium. Novi enim, qtibd non tanqum innocentent me piirnm el imoiunem reddes ab iis doloribus, sed tanqum improbum me affliges sine

agmine

modo.

In

ros, et

niliil

ininiis cogitantes

mois

verbo "Op^n respieilur

vis

gemina

VOCablili

involal, spolialque

tcleriiit vita,

qu ni suspieari de

iliius

Btlvenlu

in

"pj immunis culp, insons, el immnnis ii pnh, imnioseninuller.) nunis.

869
pluaginla cxposure diserlis
:

COMMENTAMUM. CAPUT
I'eio|/.ai

IX.

870

-st -d- p.xww,

Consulatur oraculum S. Gregorii Magni, Pontificls


Maxiini,
lib.

omnibus arlubus commoveor, ut non lcveni inancmque comfuisse melum intelligamus. Subdit rationem ad

9 Moral, cap. 17, alis 2o, quod

etiam

sanctis pavorcni iiicuterc vidrtur, djm clar

domonsic

movendum unumquemque mco judicio mam, qud sciretoculum illum magnum


nosum
octcrni

poj,entissi-

stratde bonis quoque oprions esse tinieiuluni;

alque lumiin

enim

ait

Si placerc

Deo

veraciter cupimus, posl-

judicis

arbitrique

mundi
et

omnia

quant perversa subegimus, ipsa in nobis eliam ben


gnsta timeamus.

intenturn,

et singula
,

qu

iunt
,

dicuntur auro

Et jure quidem mcritissinio

quis

lance expendere

et acerbis

qum humana mens


l;c fi-

efi'iii

non pavcbil? quis non formidabil,


vel

dm

de clo
sic

cogitando consequi possit, scelus puniturum.

Deus

audilum

faciet, vel jaculabitsir

judichun

des et purse mentis cognilio cautum in omnibus et sollicitum pavidumque elbcicbal. Inde constanlia in adversis et demissi aniini humililas, et inviclus in Deum amor, et alise magn et egregi virtules cfiloruerunl.

inlonans

:Chm

acccpcro tcmpus, ego jusliliasjudicabo?

Quis non repetet

cum Hugone

ibidem

Terribilc ver-

bum, quod non tanlm pcccala


id est,

judicabit, sed cl ju-

s'.ilias,

bona opra examinai!? Prudenter


:

Hic Dei timor illum

in slerquilinio

honoratum,

in

ergo S. Grcgorius loco supra citalo addil

Saucli

acerbis doloribus quiclum, in

bonorum

exspoialione

toinne quod agunt meluunt

tlni

considrant ante

conlentum,

in

amicorum

despicienli

bumamim,

in

quem judicem
set.

slabunt, consideranl prava

qum

di-

uxoris conlumeli forlem et generosum reddidil; hoc timor munilus et calaphractus slctit in acie contra

stricte judicet, et

bona opra qum

subtiliter
:

pen-

Ilevocenlur ad trulinam ullima verba

Doua

Satanam,
tis

illiusque dolos, vit, crudelitatem innocenet

opra

qum

sublililer penset

et

ad memoriam re-

animi toleranli
Paria prop de

demissione superavit.

vocetur dilerenlia inler slateram, qu

fnum

cl bi-

aliis

magnis

viris dici possunt,

quo-

lancem, qu ponderatur aurum


lur et libraj; in hoc

in illo

parvipendun-

rum vi la moresque divinis lit tei arum monumentis commendantur, in quibus sanclus hic inclus semper eluxit. Et ver mihi vidcor esse dicturus, timorem Dei

magni

fiunt etiam scrupuli et

dragm. Edetn divers


lur iniqua opra, quaj

lege vel in siater

pendunju-sliliaj

fnum

sunt, sub

quo

dotem

esse chrislian fidei,

quam
:

singulari

omnesaf-

currus stridet, sed pingui minerv cxaniinunlur, quia


in fronte portant beslhe ac mali publici characlerem.

fectn cxambire debeant. Sapienler

enim

illud Terlul-

lianus lib.deldololatri cap. ult.


<

Inlcr scopulos, in-

Atbona opra quasi aurum sublili


lionis
si

lbi

tam

subtiliter

quit, et sinus velificala spiritu Dei (ides navigat, tuta

pensanlur, ut intenlionis dragma, tinisgrana, cogita-

si cauta, secura si atlonita.

Hoc ergo timor

quasi

alomi et pulveris etiam ratio


et nuliius

sic ajslimenlur, ut

gubernaculo

sic dirigitur vita jusli

ad instar navis, ut

ob vanam

momenti gloriam

facta sint,

ob

nullum unqum timerc possit naufragium, nullum pavere malum, ac lempestalein culp trepidare nuliam,
peccatique nullum expavescere nauSragium, sed inlcr

ipsam damnenlur. Meril


ut Nicoaus de Lyr ad

igilur vcrebalur juslus Job,

hune locum insonat,

ne esset

ibi aliquid

injuslum.

Modus enim hominis


iaciat.

diligenter

prospra et adversa semper ad salutis porlum proram

suam innocentiam

custodienlis est

semper timere
qualerque

dm navarehumhabcl timorem, timorem quidem, sed tulum, cm ex sententi S. Augustini lib. i,


dirigil,

ne aliquid injuslum

terque

batus, justus, qui duos habet innocentis vitoa custodes,

cap. 1 de Symbolo ad Calechumenos si! pavor ipse omni securitale appelendus. Nain pavons pretio secura
,

timorem bine, inde amorem

Nam,

ut S. Iliero-

nymus,
ait,
j

Bed

in Scinlillis cap. 12,

de timor, cilalus,

redditur anime navis.


Tali utebalur gubernaculo justus

nulla res nos servat ab

omni peecalo iminunes,


Dei.

Job
:

et de lali re-

sicut timor supplicii et

amor

gimine gloriabalur,

cm

asserebat

Verebar omnia

Sed quomod Job ver hoc dicere

poluit, scicns

opra mca, scicns qubd non parceres delinqueitti. Ubi

qubd non parceres delinquenti? Si enim delinquenti

expcnde boc verbum omnia, quia perfeclio oritur ex


causa intgra.

non parcitur, quis unqum abtern morte

cripielur,

Nam

si

quis offendat in uno, factus est

cm

deiielo

omnium

reus, Jac. 2, 10.


via

linquenti
in

nemo iuundus reperiatur? Si denon parcilur, quomod dicitur, Rom. 5,


et egent glori

Sed qu
talis jusli
,

quve semil potuil ingredi timor

cor

23: Omnes peccaverunt,


quenti non parcitur,

Dei? Si delinhorta-

qui ad fastigium pereclionis capul ercxc-

quomod nos Prcursor


est

rat,

quique ad

cumulum bonorum operum jampcrve-

tur: Pnitentiam agite, appropinquavit enim

regnum

nerat, qui holocauslis mulliplicibus

Deum

placarestu,

clorv.m? Sed cert aliud


quenti, et aliud
parcilur
;

non parcere delinilli

duit

qui

affeclum commiseralionis exercuit


,

qui

non parcere pnilenli:

jure non

TOinisterium pielalis impendit

qui humilitalis cul-

huic autem indulgentia non

denegalur.

men
dit,

medullits lenuil, qui bnficia largitatis expenvirtulis

Non

est

mea

solutio,

sed oraculum Pontilicis loco

quique ad

melam currcns per


illa

excellenlio-

superis citalo sic statuentis:


et delinquenti

rem viam

charitatis etiam inimicos dilexit?

Quid ergo

non

pareil? Quia

An pnilenli cm delicta

pareil,

plangi-

vir sanclus sua opcra vcrebalur, qui


buit, ex quibus
[*lat

semper exb-

mus, nequaqum lamen delinquentes sumus. Delin

ari

Deus crga iniquilates solel?


,

quenti ergo
iiclum
sine

Dominus nequaqum
ullione

pareil, quia
:

deipse

Quid ergo

est,

qud mira opra faciens


dicit
:

hxc

ipsa

non

deserit

aut enim
igilur

etiam vcrclur pavens, ciun

Verebar omnia opcra

aut liomo pnitens punit.


parcitur,

Nequaqum

peccato

mea?

quia

nujlatens sine vindict

laxatur.

871

IN

LiBRUM JOB
que inleriores patientibus
quenter
taies,

872
familiare. Satis quippe frvita; inculpai;

Sic contraria contrains curantur, et dedecus dcore

cinendatur. Unde, ut Lyranus ibidem ait

Ad Deum

poslquin longam
in

viam

non pertinet dimittere dedecus culp sine dcore


*

emensi sunl,

hos modos lugubres verba faciunt:


;

justitia;.

At justus ab boc dedecore non per arma,


sed per timoris frenum invictus dclint.

Ego quoad
abstinui
;

per caedes

potui Deum colui ab onmi Deum qum impens valui


lani sever

labe vigilanter

precalus

sum

Denique
alibi

eamdem

Dei judicis severilatem expressit

quoniod ergo

Deo repcllor? quomodo

regius Vates dicens, Psal. 93, 14:

Quotdam non

Deo

invisus

sum? quid mihi


etc.

profuit labor perseveran-

repellet
fia

Dominas plebem suam,

etc.

quoadusque justi-

terexhauslus?

convertatur in judicium. Ubi Tbeodoretus banc


:

Non
vid,

absimiles animi affectiones perpessus est Da


vilain

juslitiam ipsunimet Christum interprttur


in

hic

enim

quando post

cum

exact pietale transaclam

primo quidem adventu conversus

est in misericorin

in

alllictione
:

constituais, quasi

queribundus

dixit,
et

diam, sed in secundo convertendus est

judicium.

Psal. 72, 13

Ergo

sine causa justifteavi cor

meum,

Vcrm communiter interprtes accipiunt de ips divin justitia, quam Dominusin judicio exercebit. Hoc sensu futurum est, ut justitia Dei, quse modo dissimulai et
differl

Uni

inter
;

innocentes

manus meas

Et

fui flagella/us
:

lot die

frustra

et castigatio mea in matutino, id est Ergo tam sedul eonatus sum ab omni crimine

vindictam, in judicium ultionis con-

purum me

vertatur, et ad executionem procdt ut judicetur,

servare, et cum innocenlibus habere communicationem; frustra cogitaliones, frustra actiones


et cor quidem justificavi nihil mali engimanus ver inter innocentes lavi nihil iniqui agendo; et tamen qu ac si flagitiis operam de-

quia

modo justitia

divina fert

quidem sentenliam

se-

emendavi;
tando
;

cundin praesenlem justitiam, sed ad


interpellante misericordi
illo

executionem

non semper progreditur,

autem extremo die mandabilur executioni.


malitiam de:

dissem, et sceleribus

me

coinquinssem, de

piis cogi-

Est autem Deus judex ade perspicax et acutus, ut


ubi bomines de justitia prsumunt,
ibi

lalionibus probisque operibus assidue lui reprehen-

sus et increpiius singulis malutinis, ac

si

ad hoc evi-

prehendat, juxta illud Parmiast, Prov. 10, 2


ties

Om-

gilssem ut castigarer pro peccatis et flagellarer. Similis

vi Iwminis patent oculis ejus; seu, ut est in He:

omnin

est

verborum Jobi sensus, ac

si

dicat

braeo
nis,

Mund

sunl in oculis ejus,


suis.

nempe

ipsius hoini-

Si autem et sic (ut vos Eliphaz et Daldad censetis) impius sum, hoc est,
si

seu in oculis

Hoc

est,

plerique

bominum

ila

cm

pietalem colre studuerim,

sunt erga seipsos


illis

affecli,

ut

omnes eorum
:

acliones

adhuc

pietatis expers

remaneo, quare frustra labo-

mundse videantur. Et stalim subditur


:

Spirilunm

ravi ? quare

incassm desudavi? Profccl frustra pro


si

ponderalor est Dominas, quasi diceret


vobis senliatis
:

Yidete quid de

pietate laboratum est,

pictas parla
si

non

sil.

Frustra

non enim vos vestrarum actionum

item pietas

me

parla est,

mihi res

inulilis sil, et

censores et aeslimatores esse debelis, sed ipse Dominus. Quare licel vos vestra opra bona esse credatis,

nullum ex e fruclum percipiam, sed hnpioiuui


nere cogar
supplicia.

susli-

Istiusmodi

nempe sensum

tamen cm ad
qu

divini judieii trutinam

vocabunlur, in

habent ha; Jobi expostulationes


bus
illico

et querinionia;, qui-

subtilissimi spirilus et abditissinue intentiones

respondens, et semetipsum

quodammod

expenduntur, mala fuisse cognoscenlur.

Nemo

igitur

erudiens corrigensque subjungit:

de su

justitia superbiat,

sed

cum Jobo de

divino judi-

Vers. 30.
:

Si lotus fuero quasi

aquis nivis (1),

cio contremiscat.

Vers. 29.

Si

autem et

sic impius sum,

quare
affeclus

frustra laboravi

(1)? Appetils scusilivi

est; ac si Jobus diceret: Nescio quid agani in

summo
ti-

Qubd si abluero me aqais nivis, quibus (1) Hebr. major credilur vis ad sordes abstergendas, qum in aliis aquis. In allero hemisticliio la non signilicat puritatem, ut quidam volunt, non cogitantes, qum in

hoc agone: ego sicvixi, ut omnia opra cum Dei

mor ad
sciens

legis divinse

lineam exigere studerem, cert


si

Deum

de
et

me peenam sumplurum,

quid mali

aqu nivales sint menioratoe, parallelismum poscere, ut et hoc rnembro materia aliqua, (ju manus mundantur, ponalur; sed satem li.rivii (polasclie), aut smegma ex sale alcali seu l/.iirii
priori hemisticliio

committerem,

tamen nunc aequ ac sceleratus quis-

que discrucior. Quid ergo mibi profuit labor meus'.' Impius autem hoc loco dicitur, non qui sil, sed qui ut

compertum
reputatus

impius traclelur, vel qui impius videalur. El quidem est Jobum suis amicis impium visum

fuisse; ut in boc Christum praeferret, qui


fuit.

cum

iniquis

Polest ergo sensus

JoI)i

ad partent ho-

minis inferiorem perlinere. In quo cerl sensu ad


allliclorum solatium obsorvanduin est, ojusniodi la-

mentum

esse hominbus piis dsola tionem, lenebras-

factum, ut Jereni. 2, 22. Vid. J. D. Michaelis Commetilar. de Nitro Hebrseorum, in ejusd. Cornmentar. societati scientiar. Gotting per anhos 1758-1762 praelect. p. 157, et Supplem. p. 230. (Kosenniuller.) Quand j'aurais t lai' dans l'eau de neige, etc., votre lumire, Soigneur, me ferait paratre moimme tout couvert d'ordure, et mes vtements m'auraient en horreur. Toute la suite du raisonnement de Job a t fort bien exprim par un interprte (Tilions) en peu de paroles, de celle sorte: Si aprs (pie j'ai veill sur moi-mme avec tant de soin, que je tremblais chaque action que je faisais, sachant, mon Dieu, que vous ne pardonnez pas celui qui
ei craignant tous moments de vous offenser, je suis nanmoins regarde et puni comme un impie, selon que le disent mes amis j'ai sans doute bien sujet de m'affliger de voir que j'aie travaill en vain

pche,
si

(1) Impius ero et sons coram Deo, etsi justissimam causant alioqui foveam, VX'H San HT TOb, quare igitur sic in vanum laborabo, ut scil. jus meuin tuear, qum semper apud Deum sons et reus peragendus (Kosenmuller.) tini

dans (oui
veill

mon

le cours de ma vie, et que j'aie inutilement sans cesse sur toutes mes uvres. Cependant; Dieu, je n'ose pas nie \auler d'tre innocent

875

COMMENTARIUM. CAPUT
:

IX.
est,

874
opra et studia,
;

VERS. ET FULSERINT VELUT MUNMSSIM/G MANUS ME/E 51. TMEN SORDIBUS INTINGES ME, ET ABOMINABUNTUR

mea, hoc

qu
ha;c

antea mihi ut

dcora et pulchra placuerant


dicio videbo esse fodata,

enim

in tuo ju-

me vestimenta mea

(2).

Quantmvis,

inquit,

mihi

et aliqu labe

inquinata.

mundus

videar, et aquis ex liquefact nive mananti-

Caeterm hsec possumi quoque


et

cum

S.

Chrysostomo

j)us studios lotus, et in

manibus meis, magnorum

Pined nostro

intefligi

non de culp, sed de pn,

operum administris, splendor appareat puraque muntlilies, nequaqum tamen omnin innocentem coim Deo cardiognoste me jacto, quia quanlmcumque ad
purilalem conor, tamen sordibus quibusdam occullis
intinges

quasi dicat:

Sordibus morbi et ulcerum immerges


nitidae vi-

me,

licet

insontem ade, ut vestes mea;

deanlur exhorrescere sordidissimum corpus conlingere, ut


sit

quasi prosopopoeia.

me, id

est,

intinctam ostendes.

Quoniam
sorvesti-

Nott hic Philippus banc Scripturae sacrse regulam,


scilicet,

necesse est de terreno pulvere

humana corda

ubi est aliquarum

rerum excessus, non

descere,

ut S. Lo
id

ait.

Et abominabuntur
lia S.
:

me

rar sensum insensibilibus rbus attribui. Sic lapides

menta mea.

est,

abominabilem

ostendent

me
lo-

dicunlur clamare,

sic

cfum

et terra audire, testari,

membra

vel opra

mea.

Gregorius ad liunc

pro Deo pugnare orbis terrarum, peccata clamare in


ccelum, et hoc loco vestimenta abominari. Cceterm
hic in
ill

cuin. Vel per hypallagen

Abominabor ego vestimenta

devant vous. Et je reconnais avec une humble sincrit, que quandje me serais lav dans l'eau de la ndige, c'est--dire, quand j'aurais une puret de conscience comparable la puret et la blancheur de la neige, la lumire de votre ternelle vrit venant clairer le fond de mon me, je paratrais moi-mme comme tout couvert d'ordure, tant il y a de disproportion entre votre souveraine justice et la ntre, et mes vtements mmes, qui sont destins couvrir en nous ce qu'il y a d'impur, m'auront en abomination ; c'est-dire, selon saint Grgoire, me rendront abominable, paraissant eux-mmes impurs et horribles vos yeux. On peut entendre par ces vlements, selon la reniai que

lotionis

mentione alluditur ad

antiquissi-

mum
nem

purificandi

ritum per lotionem

fieri

solilum,

priscis vald familiarem et usitafum, qui in

hune

fi-

anle fores et templorum vestibula canlharos et

salienles aqua.s haberc eonsueverunt, quibus oraluri

atque in lemplum ingressuri


spcial labrum illud seneum,

manus

lavarent.

Hc
di-

quod postmodm ex
;

vino prsecepto Moyses confici curavit


et
iilii

in

quo Aaron

ejus

manus

et

pedes abluerent. Hinc frquentes

apud Hbrseos
baptismata.

lotiones, et
in

qu
ita

dicunlurin Evangelo

du mme

saint, le corps lerrestre, le corps

du pch,

Quo

gnre

fuerunt in purgand

qui est Pme comme une espce de vtement, puisqu'elle en est toute enveloppe. Or la rvolte de ces membres contre l'esprit est, dit ce saint pape, un grand sujet d'humiliation pour les fidles, qui ces funestes soulvements de la chair font connatre combien ils sont loigns de la puret souveraine de leur Crateur. C'tait, continue-t-il, celte impuret et cette abomination de ses vtements que sentait le grand Aptre, lorsqu'il disait: Je sens dans les membres de mon corps une autre loi qui est oppose la loi de mon esprit, et qui me rend comme captif sous lu loi du pch qui est dans les membres de mon corps.
(Sacy).

oinni conlamiiialionc diligentes, ut


et digilos, sed
ritu

non modo volant

usque ad cubitum ipsum communi

manus

lavarent, ut auctor est Theophylaclus in

cap. 7 Marci. Mosaici porr praecepli vint ac mysle-

rium expendens Philo, librum suum de Viclimas


renlibus sic auspicalur

offe-

Olferenli viclimas

Lex

pra;-

cipil,

ut punis

lit

eorpore et animo, animo quidem


vitiis

passionibus, et

morbis ac
;

tum

dicta

lum

facla

corrumpenlibus

eorpore ver maculis, quibus

coinquinari solet. IHrique autem congruentem excogitavil


crificio

Tune in foveam (vel sentinam vel profundum), demergesme; in foveam, sub.vel, 1 sepulcralem, ubiin

2)

expialionem

animo quidem per

beslias sa-

quinabor. q. d. Nihilomins morti nie trades; scio quod ex hoc morbo moriar nihil innocenlia prodevel 2 lutosam, ex collatione membri sequenlis, ril Quamvis mihi innocens uhi tolus inquinabor, q. d. videar, et jus meum dfendant , apud Deum tamen iiiipurissiniusel injuslissimus apparebo, quasi in foss cnos intinctus essem. Tu convinces meimpurilalis, coram tuo rigoroso judicio. Me fdum disputando reddam ri nnu? potis corruptionem, ut Psal. 1G, v. 10, reddo, quant mortem, (hancenim optabat Job, In corruptione intinges ut liuem malorum) et verto me, i. e., ulceribus cooperies. Et abominabuntur me vestimenta mea. Nollent corpus tangere, ne ea sanies iniieiat. Inanimis sensum ivihuit, per prosopopoeiam. Per hc externa intellige interna; fditatem animai per fdilalem corpons. Vestes candid sunt symbolum justitise, ut sordid reatn. Vide Zach. 3, 5, 4, Apoc. 7, 15. Abominabilis tibi et aliis ero. liorrcbunl me omnia mihi proxima, et ea ipsa qu sunt juris mei. Hyperbole. Alii sic Abominabuntur me vestes, quia lise mortuum non decent. Figural hoc dicilur, quia morluus vestibus et induitur vestibus sepulcri. Abovilae exuitur, minabuntur, i. e., abominabilem me esse demonstraluinl. Sic, Job, 10, 2: Impium me facis, i. e., iinpium pronuntias, vel condemnas, et 24, 25 Qui s mendaeem me laciel? i. e., esse dmons trahit Alii Inquinabunt (Synopsis.) me, etc., et recdent me, clc,
;
: ; ; : ; : : :

prparatas

corpori ver per lavacra et


forl disciplina scplualib.

aspersiones.

Atque ex hc

ginta Interprtes

apud Josephuin,

12 Antiquilatuni

cap. 2, aqu marina manus ab!uenles,sequepurgan(es

ad librorum divinorum interprelationem accesserunl.

Ab Hebrais

lustrandi ritum didicerunt yEgyptii,


bis

apud quos sacerdotes

quoque de

die, bis

de nocle

se lotione purgabant, ut lierodolus, lib. 2, testalur.

Quare ciun hieroglyphicis, qu


lillcris

ipsis

solemnes erant,

puritalem ac sanctitatem exprimere vellent,

non modo ignem, verm etiam aquaia pingebant, ut


Horus prodidit.

Ad

Genliles deinde prop

ludo, ut in atriis adituque templorum

omnes manavit consueaquam vivant

et grandia haberent vasa, qti:e scriploribus Graecis


Trepippavripta X&Tf a, id est,

aspersoria lavacra dicunin (a-

lur, in

quibus se niinirm expiabant priusqum

n uni ingrederentur.

Sancla; ver Ecclesi moderalores


dineni, ad excitan. iam

eam consuetu-

'i

terunt,

diini

augendamque pielatem, conpeeuliaii qudam preeum formula

elcmentuin aqux consccraluin in vestibulis Ecclcsia<

S.

i.

X'II.

875

IN

LIBRUM JOB
sese

876
,

mm
rent,

cxponi publie voluerunt, quo intraturi

a ;pergenles simul corporis

animique mundiliem cura-

aut in jus quo teneatur vocare. Id quod Septuaginta nonniliil claris expresserunt bis vernis
:

tendere

ut puriores

in

conspectum Numinis arseque


Eusebius,
lib.

Non enim

es

homo

sicut ego, cui

contradicam, ut ve-

divinae
c;ip. 4,

succdrent.

10 Eccl.

Hist.

niamus pariter in judicium. In judicium propri veniunt parles litigantes. Qui ergo

morcm hune

exponens,

ait esse

Upv xaapauv
liujus

cum Deo

liligat,

venit

ojAoX*,

sacrarum pnrgationum symbola. Quare

aquse lustralis
sestimabit, aut

usum nemo
quantam

sapiens parvi

monienli

eo in judicium, ubi idem est judex et pars adversa, quod long reddit inacqualcm ac delcriorem
litiganlis

cum

conleinnendum ducel, qui cm animo


viin Ecclesiae pices

cum

eo conditionem.

Quainobrem Job,
subterfugit

suo reputaverit,

und

quanlmvis conscienli

teste bisons sibi viderelur,

concilient ad devotionem aninii cxci'.andam labesquc

piudenlcr nibiloniins oinnein


litis

cum Deo
,

eluendas.

Qu de

re Theologos consule in 5 partem D.


art.

conleslationem

quani oinnes etiam sancli seniillud Davidis

Thoma:, qua3st. 87,

5, praeserlim

nostrum Vas-

per horruerunt ac delreclruut


pantes, Psahn. 142
servo luo
;
,

usur-

quez, qui liane quaeslioncm pulclir, et Sleplianum

Non

intres in

judicium cum

Durantium de

rilibus Ecclesne, qui

hoc argumcnlum
supra

ubi

Deum

inlrare

cum

aliquo in judicium,

fus doclque tractt. Hic lanlm addo docli Philonis

non

est

Deum

venire ad judicandum illum, et judicem

commendandam animadversionem,
citato,

qui,

loco

illius

se cxbibere, sed est


,

Deum cum

aliquo conlen-

Mosaica iKpippavnipia illuslrans, illam undse


fieri solilani,

dere

expostulare
,

et quasi adversarii

personam

in

aspersionem anlc ingressum templi


tt

no;

judicio suseipere

eo nimirm sensu
,

quo prsens

non

Cuisse

puram aquam, sed adinixtam


illi

cineri

Jobi locus

quo, inquit, admoneanlur


dunt, ut ante omnia se

qui ad Dci cultum acce-

Nain qui
alios
<litur

cum quo consentit jam expositus est. cum Deo conlendit, eliamsi fueril insons, ad
, ,

suamque naluram intelliganl, aquam esse recognoscant, in qua; eliam morte sunt redituri. Hoc nempe modo in animo
et se terrain et

homines comparants
Quia non

semper tamen dcprclicn-

esse reus et sons apud


:

Deum. Quocirca David


eo quod Job supra,

ibidem subdit

justifteabitur in conspectu tuo

gignilur modestia,

Numinisque veneratio,qu quisque


:

omuis vivens. Quod idem est


versu secundo, dixit
posions Deo, ubi salis
:

cum

cum magno Abraliamo dicat, Gen. 18, 27 Loquar adDominum, ckmsim pulvis et cinis. Siniilequid Joli de se insinuai, cm ait Tamen sordibus intinges me, vcl,
:

Quod non

justificetur
est.

homo com-

hoc explicalum

Vers. 33.

Non est qui utkumque valeat argueIN

ut in

Hebro

est:

Tune

in

foveam, vel, ut
;

alii

vertunt,
sordes,
;

RE

(1),

ET PONERE MANUM SUAM

AMBOBUS. Hoc ad
in jus

in sepulcrum intinges

me

signiiicans

se in

idem

pei tinel

argumenlum

quo probat Deum

pulverem ac putredinem
quanlmvis immaculalse

in sepulcro
vita;

redigendum

et

vocari non posse, quia scilicel


jus dicere, vel possit
nial agerel
est
,
;

nemo

est qui valeat ei

innocenti et candore

morum

conspicuus exlilisset, nequaqum tamen in

et

ponere

conspectu Dei se purum ac

mundum

reperlum

iri, si

qui auctorilate
si

eum arguere, si causam Buam manum suam in ambobns, id su quasi manu imposit utrumsit.

Deus summo secum jure


VEUS. 32.

velit agere.

que coerceat,
fer

opus

Nain ubi duo

liligant

M
ali:

NeQUE ENIM V1R0


(1);

QUI SIMILIS MEI EST


IN

ambo delinquunt

et exorbitant, ut

opus

sit

BESPONDBBO

NEC QUI MECOM


vaid

JUDICIO EX

^QUO

quo, qui eos argut et compescat. Quis autem

id faciet

I'OSSt auimri. Profitetur

imparem

esse lioininis

cum Deo congressum

quia
,

iiinis

dispar est et in-

Deo cum liominc disceptante? Septuaginta vertunt Utinam esset nobis mediator, et arguens et disceptans
inter

qualis utriusque oonditio

cm ab

invicem

iniinito

utrnmque

ubi in editione

Roman perperm

distcnl inlervallo; ac proinde nollese

cum

eo, quintra-

meiituns pro mdians legitur. Est enim ptwmi propri sequester seu mediator, qui dissidentes componit.
X^x<ov

imp nec posse conlentiosum


liere,

ut dicilur,

funem

aut judicio disceplare (hoc enim vocat respon-

ver dicitur, qui aequitali acquiescere nolenis

dere ; (juo

verbo non semel hoc capite in


est).

isl signifiea-

tem arguit increpatque. Aioxo&ev denique dicitur

lioneusus
sit
,

Hinc

licet, inquit, in

me

acerbissimus
atrocis-

qui audit disceplanles inter se ut judex aut arbiter,

et

tanqum sceleratissimum supplicio


quia non possum
:

qui ulramque partem non lanlni audire dbet, sed

sioro

alliciat,
ei
,

minime obmurmurabo aut contradici sicut


,

cain

homini litem

in-

Quia (s\ib. Deus) non est vir sicut ego,vo\, similis met, ut respondeam ei , idest, cui respondere ausim is enim me su potenti et majestate opprimerez Vel, cui contradicam. Haec dicit per apostrophen, Deo ad collocutores suos sermoncm conver(1) \lrhr.
;

Non est (vel, non essel non inter-redit, (1) Hebr. neque sil inter nos arbiter, etc., vel arguens, Judex, qui eum increpet et cohibeat, etc. ac legem unique dicat. Judex, reprehensor, ki"fm, qui demonslret
:

aequitatem. Alii sic tegerunt iS.


ret)

Utinam

esset

etc.

Pro sS

lens.

Nec

qui

megum
et,

in judicio, etc.

Hebr.

Ingrediemur

sive nt, veniamus sim d , ut conveniamus pariter, id est, gequis inter nos legibus, ul soient liliut simul judicio experiarmir. ganles) in judicium TDV)12 judicium tria sigu.: 1" initium judicii, sive eontentionern verborum inter Litigantes; 2 mdium j dicii, nempe pronuntiationem Bententise; 3 finem ejus,

simul (vel

Et posere manum, etc., ponat (qui ponat nt ponesuam manum super, vel inter, nos ambos, sive utruinque nostrinu, more eoruni qui fixantes dirimunt. Qui nos crceat et in ordiuein cogal, et leges liiigandi nobis prjescribat. Melapfaoraab iis qui animan tes brlas coercent manu. Impositio nanuum po,

que

est

tVJ.2 hic

sententi executio. Hic initium signifkat. (Synopsis.) oro N13JU7

tesiatis signum. Qui sententiam inter nos ferai e' exsequatur, vel arnica composilione rem transigera possit. Qui caiUrotiersiam twsiram dirimeret; ul po vret manum super 6$ utriusque nostrum (nempe, silenu m imper ans, si alteruter knmodicus sit vel asper
< i

in alleruui liligalorem).

(Synopsis.)

877

COMMENTARIUM. CAPUT
fox-

IX.

pcraudire, hoc est, ad finem usque audire, quod


6ew propri significat. Itaque ponere
bobus, vel
,

VOR EJUS NON ME TERREAT.


NON TIMEBO EUM
;

manum

in

am-

VERS. 35. LOQUAR ET NEQUE ENIM POSSUM METUENS RESPON,

ut Hebraea habent

super ambos, est par,

dere

(1). Si

inquit,
est la
la

Deus virgam auferret, qu


:

me

tes dissidentes junclis

utrinque dexteris conciliare

lilemque dirimere ac componere, quasi sequestrum


et

mediatorem arbitrumque. Hoc enim modo Arabes


inire vel

fdus
fliali.

renovare solitos docet Herodolus in


inter se
,

Hc item ratione qui duos dissidentes

concilit, solet
ita

modo hune, modo


invicem cdant
,

illum increpare

ut
S.

mutu

sibi

quemadmodiim

Paulus
inter

facit in Epistol

ad Romanos,

dm arbitrant agit

chose que s'il disait Tant rigueur de* voire justice dont le poids m'accable et me rend tout interdit, je serai dans l'impuissance de vous parler pour ma propre justification. Mais si vous daignez retirer an peu votre verge de dessus moi, c'est--dire, faire cder la crainte l'amour, et me permettre d'envisager votre boule paternelle, je pourrai alors entreprendre de justifier mon innocence contre ceux qui veulent me faire passer pour un impie. C'est ainsi, dit un interprte (Co~

cence.

Ce qui

mme

que j'envisagerai

geiUilemelJudreum, modo deprimensgentilem, et


buniilians JudaeuflJ.
,

modo
Job

Atque hoc ipsum erat quod

ait

non

esse qui posset ponere

manum suam

in

ambobtts, quasi

utrumque detinendo ne pergat

in alte-

rum, vel quasi utrumque perculiendo, ut humilientur


invicem, et just satisfactione uterque compescatur.
Nul! us cert

Deum

inter et

mediator, qui quasi

manum

in

hominem ambobus

sequester et
poneret, esse
rotins et

durcus),'que les Isralites demandaient autrefois, tout transis de crainte, que le Seigneur voult bien ne leur parler plus lui-mme, mais par un entremetteur qui tait Mose. La svrit de la loi, ajoute cet interprte, inspire de la frayeur. Mais lorsqu'elle est retire de dessus nous, nous nous approchons de Dieu avec une sainte libert que nous donne Jsus-Christ notre Mdiateur. (Sacy.) (1) Si modo quid remiltat Deus, tune audacter et intrpide loquerer , meumque jus et innocenliam os-

potuit prler Christum.


diator Dei et
slolus,

Unm

enim Deus,

me-

lenderem.
,)

Poslerius

hemisticliium

'CON-p-Nb-'O

Iwminum homo
5.

Cliristus Jsus, ait

Apo-

2 Tim. 2,

Quem locum

pulchr sic illuslrans

Theodoretus:

Unus, naqut,

est conciliator pacis, qui

ea

qu

eranl inter se disjuncta et distantiaconjunxit.

Christum autem hominem nominavit, quoniam vocavit intercessorem


c

cessor.

homo enim factus fuit interEt quemadmodm qui duos quospiam mani:

llebneorum plerique, AbenEsr auclore Neque enim mecum ipse ac apud me talis suin, qualem vos me habelis, socii mihi ipse sum naeae innocentise conscius; id facit, ul ausim corani Deo in judicio comparere, si ille suam auctoritatem quam in me habet, deponat. Sunt etiam ex Ilebris, qui sic intelligunt Quia non sic sum apud me, ut apud illum apud illum ut nunc res se habet
TQ*i,
alii aliter
:

explicant.

qum
etsi

ita

polens

sit

et

summ

poteslale prjedilus,

bus inter se conserentes


eiliare,

et confligentes vult
,

recon-

se
,

mdium interponens
ita ipse,

et

hune quidem


<

dexter

illum ver sinistr


;

tenens ad amiciliam

jusiam causam tuear, semper (amen sons deprehendar, verm apud me sum haud dubi insons. Kimchi distinguens in p, sic inlelligit Sed quia non ita est, quia me lerrorem suum non eximit, ego mecum,
,
:

deducit et conjungit

cm divinam naluram
,

scilicet loquar,

mecum

ipse querar, et
;

omnein acerbi-

humanse unssel
dissolvi,

inviolahilem

et

quae non polesl

tatem animi effundam apud meipsuni conf. cap. seq. vers. 1. Alii verba sic intelligunt Uli me mine Ira:

pacem

conciliavit.

Vide plura de Christo

inediatore apud S. Gregorium, lib. 9 Moralium, c. 21,


et

Pinedam
Vers. 54.
(1)

hic, atque

Cornclium ad locum Apostoli


suam

jam cilatum.

Auferat a mevirgam
,

exagitat , haud quidem mei sum compos, sum velul extra nie, animi impos pr melu majestalis ejus, cl poleslate, qu me opprimil, perte Eum sensuni expressil Hieronymus Neque enim possum meluens respondere. Quihus omnibus tamen pra>
tat
et
:

(1),

et pa-

stal

lum,
Auferat me plagam qu me nunc aflicil pro r.u in mepoleslate. Alii ID*' ad "fOia, redarguentem, illum, rfrant cujus superiore versiculo facla est menlio, qui, inquam, Dei virgam desuper me auferat, ut aequales simus in judicio, id quod audaciorem facit litiganlcin ut jus suum liberis defendat dm potentiani adversarii non reformidat. Prius tamen magis placel, utpote ad pathos Jobi accommodatius. (Rosenmuller.) Auferat a me virgam suam, id est, vel poteslatem illam et jus quod in me habet h. e. Non agal pro jure suo; vel plagam qu nunc me alficit. 13 in ">mu est magnum estque 18 magna littera in Scriptur reor, ut indicel afiliclionis acerbitatem. Vide Esth. 9, 89. Sel auferat, etc., suh. vel, Deus, vel arbiter Me. Ne Deus me amplis flagellet, ut aequales simus in judicio, nec reformideni potenliam ejus. Pavor ejus, Hebr. Et terror ejus. Non me terrevt, vel consternet. Qui enim consteniatur non polesl recl agere causam suam. Majestate et severilalc su wuTinjiciat mihi lerrorem, sed moderetur rigorem judici clementi, et ex meiy-:a niecuin agal. Dclint judicium gratis et dmenti expers. (Synopsis.) Qu'il relire doue sa verge de dessus moi, et que sa terreur ne m'pouvante pas. Job tant saisi de frayeur dans la vue des jugements si redoutables de Dieu, tmoigne qu'il n'oserait lui parler pour justifier son inno,

eum

quod A. Sehullens ddit Dathio qmoque p iis, qu proxim prcesserunt MVTPiH


,
,
,

i.S,

non timebo iilnm, arctissim bacc coha-reie, qmniam non sic sum pens me, ut illum timerc deheam possimve. Scilicet non tantm negat se improbum, sed i etiam lam praelar probitatis et virlulis sincerissim conscienti se suslentari indicat, t vel ganctissimo Numini se explorandum conmiittere quin judicanj dum permillere audeat, si mod ex vero et sequtj optimam causam cognosecre haud dedignetur. (Rosenmuller.) loquar, milN', tum (vel sed), loquar, libr quae pro me causa faciunt proferam. Vos me aceusatis quasi loquacem, et quasi prie dolore me salis compos non sim. Et non timero (vel timerem) eum. Audacter et intrpide loquerer, meumque jus et innocentiam osten
,

derem.

HD7
sic

Neque enim possum metuens respondere, p Hl '3, "OUN tam diversis mirisque modis luec expo;

nuntur, ut vix

te explices.

sum apud me,

sive

Quia non, vel, neque. enim, mecum. Nempe, ut nunc sum ,

scilicet in bis ailictionibus,


vi doloris et

sum

velut extra

me

prse

metu. Huic (sententiae) vahl convenit initium seq. cap. Non sum etiam alis apud me ut possim , prse terrore majestatis tuie, meain causam agere. Sic quidem non sum apud me, dm me ita vext. Alii sic Non sum mihi (vel mecum, sive apud me), talis qualem me putalis et asseritis. Nain non
,
:

ita

sum

conscius mihi, videlieel

mal conscius. Nou

879
porcussit
,

IN
et

LIBRUM JOB
rare, loquerer

880

quam etiamnm habet ad plagam

inten-

eum minore

perturbatione ac motu
et divine majcslate

tant, liceretque
urri ila

mihi dolore et metu pauxillm respi-

nunc aulem pavor, ex dolore


ceptus,
dit;

con-

comparalus apud conscientiam meam, ut vos facit ut ausim apud Dominum in judicio comparere si auctorilatem suam deponeret, etc. Non sic (ut vos putatis) ego tnecum (scil. sum) , id est, me sic, sic jmtelcompos sum. R. Kimhi distinguens in ligit, quia, id est, sed quia, non ila est, quia me terrorem suiun non eximit ego mcum , sciliect Ioquar, mecum ipse qerar etc. Rect nisi aliter ferret dislinctio. Sed non ita est mecum, quia sic non possum
dicitis. Id
,

omnem

mihi respondendi facullatein, praecluet liber existens

quo seposilo,

me

calamitate,
inibecil-

audebo secundm considrai ionem humanse


litatis

ex teslimonio

conscienli nonnihil pro

me

meque innocenti Deo respondere. In Ilebrseo ad verbum est Non sic ego mecum, el ila inlerpretalur Chaldrcus, id est Non enim talis sum, qualem me
: :

me agere, et quia non sic. est, ego me continco. Alii eum prcedenlibus connectunt Nequc verebor qubd causa mea infirma sit. Si non metuam
aliquid pro
:

tt calamitates signilicant iis qui

animi conscientiam

ex commodis vel incomniodis externis slimant. Quod

eliam Septuaginta inlellexerunt,

ita
,

transfrantes

Non

eum

(nenipe Deum) propter terribilitatem, cert non timebo eum propterea qubd non sim reclus apud me, h. Bonam hae., qud mal mihi conscius sum, q. d.
:

enim

sic

mihi conscius sum,


esse,

id est

mihi conscius non

sum lalem

qualem vos
est
,

me

putatis. In

quo maxi-

beo conscientiam indeque ira^iaav apud Deum, si modo non pro jure suo agerc, sed grati uli, velit.
,

me

considerandum

tanlam habere vim conscien-

p reclus

ut Exod. 10, 29, et Gen. 42, 11, 19, 51, et ?"l opponuntur, Jerem. 23, 10. o, 34. (Synopsis.) La vraie pit, Seigneur, et, par consquent, la v,

tiam ben aclse viUc, ut

homo

infirmus nalur su et
infinit potenti et

culpae obnoxius audeat uni

Deo,

bonitale prdilo, de su intgra et inculpat vil disceptare, ac dicere

ritable justice consiste dans un saint commerce avec vous, et, si ce commerce est rompu, que peut pro-

quod bic Job

ait

Loquar,

et

non

timebo eum. Quare merit S. Paulus de isto lestimonio gloriatur, dicens, 2 Cor. 1, 12
est
,
:

ineste sparation ? duire de pari et d'autre une s' Quel fruit puis-je esprer de voire silence et quelle
1
,

Gloria nostra

hc
glo-

gloire vous reviendra-t-il du mien ? Si vous me refusez tout, et mme la libert et la confiance de vous prier, o sera votre magnificence et voire bont mon gard? Et si je suis contraint d'tre muet, o seront mes supplications ou mes actions de grces ? Je suis dans un besoin universel par rapport vous. Je suis dans un besoin continuel et indispensable, parce que tous mes biens sont en vous. Gomment pourraisje donc cesser un moment d'y avoir recours, ou com-

testimonium conscienti nostr. In hoc


et

suam

riam

exultalionem collocabat

non qud ab homispissim


fallit,

nibus laudabatur,

quorum

atleslalio

sed qud conscienti su coram Deo non increpabatur, cujus

testimonium communiter non errat. Et S.


21, ait
:

Joannes,

1 Epist., cap. 3, vers.

Si cor nostrum

non reprehenderit nos, fiduciam habemus ad Deum;

ment

repousseriez- vous celui que vous avez si troitement et si indispensablciiient uni vous par le fond de son tre, et par des liens qu'il ne saurait

non san vanam

et

temerariam

sed verisimilem et

probabili persuasione fulcitam. Modeste

lamen huic
sed non

conscienliai teslimonio fidendum est nobis illud sancli

rompre

Souffrez donc, diateur me donne

mon
la

Dieu, que l'esprance au mnon libert de vous parier


, ,

Pauli cogilanlibus
in hocjustificatus

Niiiil

mihi conscius sum

sum;

illud

quoque

sancli Auguslini:
,

non comme pcheur, mais comme altr esclave, mais comme appel l'adoption des enfants. Souffrez que, vous regardant comme mon juge, je vous regarde aussi comme mon pre, et que je vous considre comme dj rconcili avec votre serviteur, cause de celui qui, avant l'tablissement du monde, m'a dj tout pardonn, et m'a choisi afin que je fusse l'Honneur et la gloire de votre grce. Loquar, et non timebo te. Quia non , eo modo, sum me compos. a Car autrement je suis hors de moi. r Autrement, si je ne vois en vous que mon juge, si je ne suis frapp que d'pouvante et de terreur, si je ne dcouvre que votre redoutable justice , et votre inexorable, saintet, je suis muet, et je n'ai rien dire. Je suis mme lout perdu, et hors de moi. Je n'ai plus ni prsence d'esprit, ni courage. Je suis sans ressource et sans esprance. .Mon malheur est sans remde. Personne ne peut me consoler, et si je suis sans mdiateur, je dois conclure que je suis sans Dieu. Eo modo non sum me compos. Il n'est besoin d'avertir, aprs une doctrine si sublime qui porta la lumire dans les lieux les plus o scurs, que Job tait infiniment loign de disputer contre Dieu ou de s'en plaindre avec aigreur, ou de prsumer de sa propre justice. On voit dsormais qu'il n'y a aucune comparaison faire entre la connaissance qu'il a de Dieu el celle qu'en ont ceux qui prtendent l'enseigner qu'il parle

comme

Dbet quisque

eum tremore

exultare

quia

donum

Dei est unde exultt, non mcrilum suum.Et hoc

modo hc

concilianda sunl

eum

iis

quai superis,

versu vigesimo, allala sunt.

Optandum quidem maxime


rc, ut
,

est ejusmodi vitam age-

cm
,

advers et calamitos fortun fuerimus

oppressi

nullius nobis conscii criminis simus, cujus


:

pnas Deus nobis ne rptt vereamur ila enim magno el erecto animo eum molcstiis et rumnis confictabimur. Non enim dubium est quin oplimorum consiliorum conscienti firmissima sit reruni incommodarum consolatio, qu sanctum Jobum in lot
,

tanlisque malis vehementer confirmavit, ne deserlus

ab omnibus, circumvenlus multis, animo et spe caderet.

Ubi pro arcan allliclorum disciplina


Jcsu Maria

eum Joanne
in

observandum

duo cerl mirabilia

veteranis Dei culloribus coheerere, sciliect m;;gnani-

niiiatem cuin
sionein

Deo agendi,

et

quamdam

velut oppresallli-

animi

Dei majcslate per immissa

clionuni tela deterrili; illud conscienti teslimonio,

hoc crucialuum

magniludine

genitum videlur.

qu'il prie,

connue

le

doivent les plus justes, lors-

qu'ils sont

prouves;

qu'il

annonce
les
foi

tienne aussi clairement que

dpendre comme eux de la montre d'un! manire vive

et

la justice chrAptres; qu'il la lait au Mdiateur, dont il touchante le pressant

qu'au milieu des dou; et dont son esprit cl. son corps paraissent accabls, il remplit dignement le ministre de prophte,
besoin que nous en avons
,

leurs
et

mme

d'vangisle.

(Diiguel.)

g 81

CGMMENTAIUUM CAPUT
1.

X.

882

CAPUT X. i. Tdet animam meam vitmeae, dimittam adversm me eloquium meum, loquar in amaritudine anima? meae.
2.

CHAPITRE
Ma
vie

X.

m'est devenue ennuyeuse. Cependant quelque- raison que j'aie de me taire, je m'abandonnerai aux plainl-ss contre moi-mme, je parlerai dans l'amerlume do mon me contre mes propres intrts.

mme

Dicam Deo Noli me condemnare


:

2.
;

Je dirai Dieu

Ne me condamnez pas

ainsi sans que

indica

mini cur
3.

me
et

ita judices.

j'en sache. la raison; faites-moi connatre pourquoi vous me traitez de la sorte. 5. Pourriez-vous vous plaire, 6 mon Dieu, me livrer
la calomnie, et m'accabler comme un mchant, moi qui suis l'ouvrage de vos mains? pourriez-vous favoriser !ej mauvais desseins des impies, qui m'accusent d'tre un hy-

Numquid bonum
me,
opprimas
et consilium

tibi videtur, si

calumtua-

nieris

me

opus

manuum

rum,
k.

impiorum adjuves?

pocrite que vous punissez pour


4.

ses

crimes?

Numquid oculi carnei tibi sunt, aut sicut videt homo et tu videbis? 5. Numquid sicut dies hominis dies tui, et anni tui sicut humana sunt tempora 6. Ut quras iniquitatem meam, etpeccatum meum scruteris ? cm 7. Et scias quia nihil impium fecerim sit nemo qui de manu tu possit eruere. 8. Manus tu fecerunt me, et plasmaverunt
,

Avez- vous comme eux des yeux de chair qui ne peuvent voir mon innocence au fond de mon cur ? et regardezvous les choses seulement par le dehors, comme un hommo les regarde, vous qui sondez les curs et les reins?
5. Vos jours sont-ils semblables aux jours de l'homme, et vos annes sont-elles comme ses annes ? 6. Pour vous informer de mon iniquit, commesi ellevous tait inconnue, et faire une exacte recherche de mon pch, comme s'il vous tait cach ? 7. Et pour savoir que je n'ai rien fait d'impie, aviezvous besoin de me donner la question par tant de tourments, moi qui ne puis me cacher votre lumire, ni me soustraire votre puissance, n'y ayant personne qui puisse me retirer de vos mains? 8. Car, Seigneur, ce sont vos mains qui m'ont form ; ce sont elles qui ont arrang toutes les parties de mon corps; et voudriez-vous aprs cela m'abimer en un mo-

nie

totum

in circuilu; et sic

repente prcipitas

me?
9.
ris

ment

Mmento, quso, qud


et in

sicut

lutum feceet sicut ca-

me,
10.

pulverem reduces me.


sicut lac mulsisti

Nonne

me,

seum me coagulsti?
14. Pelle et carnibus veststi

me;

ossibus et

nervis compegisti
12.

me

Vitam

et

misericordiam tribuisti mihi

je vous prie, que vous m'avez fuit vase d'argile; et me rduirez-vous sitt en poudre, moi qui suis votre ouvrage, que vous avez form avec tant de sagesse et de bont ? 10. Car ne m'avez-vous pas fait d'abord comme un lait qui se caille, comme un lait qui s'paissit et qui se durcit? 11. Vous m'avez ensuite revtu de peau et de chair ; vous m'avez affermi et soutenu par des os et par des nerfs. 12. Vous m'avez donn la vie et combl de bienfaits ; et le secours continuel que j'ai reu de vous a conserv mon me dans l'union que vous avez voulu qu'elle eut avec mon

9.

Souvenez-vous,

comme un

et visitatio tua custodivit spiritum

meum.
tamen
scio

corps.
13. Quoique vous teniez toutes ces choses caches en vous-mme, et qu'il semble par la nanire dont vous me traitez, que vous les avez oublies, je sais nanmoins que vous vous souvenez de tout ce que vous avez fait en ma

13. Licet

hc

cels in corde tuo,

quia universorum memineris


14. Si peccavi, et

cur ab iniquitate
pateris ?

adhoram pepercisti mihi, me mundum me esse noa


vae

15. Et
justus,

si

impius fuero,

mihi est! et

si

faveur, cl que vous n'avez point oubli les bonts que vous avez eues pour moi. 14. Si donc j'ai pch, et si par un effet de cette mime bont, vous m'avez pargn sur l'heure, pourquoi ne permettez-vous pas que je sois d prsent purifi de mon iniquit? et pourquoi recherchez-vous maintenant des pchs

que vous m'avez pardonnes?


16. Si j'ai t mchant, malheur moi; je dois tre puni : mais si je suis juste, je dois tre rcompens. Cependant je ne lverai point la tte pour me plaindre, lant accabl,

non levabo caput, saturatus

aflictione

et miseri.

16. Et propter superbiam quasi lesenam ca-

piesme, reversusque mirabiliter


17. Instauras testes tuos contra
tiplicas

me
me,
et

crucias.
et

mul-

iram tuam adversm me,

pnae mi-

litant in

me.

Quare de vulv eduxisti me? qui utinam consumptus essem ne oculus me videret
18.
!

19. Fuissem quasi

non essem, de utero transpaucitas dierum

lata ad tumulum.
20.

Numquid non

meorum

finieturbrevi?dimitte ergo me, ut plangam

paululm dolorem
21.

meum

rain tenebrosam, et

et non revertar, ad teropertam mortis caligine 22. Terram miseri et tenebrarum, ubi tim;

Antequmvadam

bra mortis, et nullus ordo, sed sempiternus horror inhabital.

de misre. j'entreprends de me justifier devant vous, vous vous saisirez de moi cause de mon orgueil, comme une lionne se saisit de sa proie; et bien loin d'avoir gard mes justes plaintes, y ovs me tourmenterez de nouveau d'une manire terrible. 17. Si j'entre en jugement avec vous , vous produisez contre moi des tmoins qui m'accusent de plusieurs crimes; vous multipliez sur moi les effets de votre colre; et je suis assig des maux, comme d'une arme qui m'environnerait de tous cts. 18. Pourquoi m'avez-vous tir du ventre de ma mre , pour m'accabler de tant de maux? Plt Dieu que je fusse mort dans son sein, et que personne no m'et jamais vu! 19. J'aurais t comme n'ayant point t, n'iyant fait que passer du sein de ma mre dans le tombeau. 20. Mais puisque la mort n'a point ainsi prvenu les maux dont je suis accabl, au moins le peu de jours qui mo restent vivre ne finiront-ils point bientt ? L'excs de mes douleurs m'assure qu'ils ne peuvent durer long-temps. Donnez-moi donc , Seigneur, quelque relche afin que je puisse un peu respirer dans ma douleur, 21. Avant que j'aille, sans esprance d'aucun retour, en cette terre tnbreuse, qui est couverte de l'obscurit de lu nuit 22. Cette terre de misre et de tnbres, o habite l'ombre de la mort, o tout est sans ordre et dans une ternelle horreur.
le suis, d'aflliction et si

comme je
16.

Car

883

IN

L1BRUM JOB

884

COMMENTAR1UM.
VEKS.
1

TiEDET ANIMAM MEAM


(1).

VITVE ME.
IN

DIMIT-

conquen, sed adverss meipsum infelicem verborum


jacula contorquere volo. Loquar in amaritudine aui

TAM ADVERSUM ME ELOQUIUM MEUM, LOQUAR


dine anime me/E
liominis
ei
alllicti

amaritu-

Loquitur hic S. Job in person


,

m
mili

tislitia
,

secundm animi conceplioncs quas subministrat unde primm recenset t;

pleni

me, id est, ex abundanli cordis mei msliln jamjam eructabo verba mea coram Deo. Siomnin phrasi usus
est, cap.
7,
,

vers.

11, ubi

dium quo

aliicitur in

bc

vil, proptei*

Uibulationes,

quas ade graves patiebatur, ut etiam

ei

vitam ipsam
,

[S

postqum se slatim moriturum dixil addtfl hrec eadem verba, cap. 7, 11 Quttpropler ego non parcm
:

redderent exosam. Licet enira vilam Aristoleles

lib.
|
|

ori

meo, loquar

in tribulatioue spirits

mei

coufibnla-

9 Etbicoi'um,
sunt,
ait

c. 9, in iis,
,

qu

per se bona et jucunda

bor

cum amaritudine animw me. Ad Deum autem

numerari

unde

colligit a!? e-rov t fv, vivere


,

esse optabile,

maxime

viris bonis

quorum
,

vita bea-

eloquium suum convertit, ut consolationcm, quant ab hominibus recipere nequit, Deo oblineat.
Tropologic haec Jobi verba optim congruunt
ei

tissima est et

cum

virtute conjuncta

tamen negari

non

potest lantum posse esse cruciatumul vitae fruclui

qui confiteri peccala sua cupit, et eorunulem remissio-

praponderet , ideque merit mors vil anleponenda


videalur. Job itaque in
tali

nem

impelrare

quem

inpiimis

vitai

in

peccalis

rerum

articulo constilutus

transaclae laedium habere ac fastidium necesse est.


Talis itaque

de su miseri queritur,
tatur, tentans
,

et laxalis ori

habenis lamen,

cum Jobo

dicat

Tdet animam meam


vita

omnes vias doloris lcniendi ei simul satagens ut aiflictis vivum in se cxemplum praebeal lucta3 carnis et vicloris spirits. Nimirm egregius
virtulis actus est

vil
in

me,

displicet
illius

mh valde

improba

mirum

modum
,

me

pnitct. Deinde seipsum accusa;

re dbet

non excusare

quapropier

ait

Dimittam

mrorem
,

ingravescentem elevare,
,

advershm me eloquium meum. Quo loco D. Gregorius


sic scribit
:

ne animum

uli solet

opprimt
,

et in delirium aut
iis

Quasi pro se eloquio suo utitur, qui pra:

verba parm pia praecipitet

quod

qui de gravissi-

va, quaegessit, defendere excusai ionibus conalur

mis affectionibus curandis consultant expondendum


est
,

sed adversm se eloquium dimillit


se

qui accusare in

ut Jobi et aliorum virorum sanctimoni vitse in-

hoc

incipit

quod

erravit

etc.
:

>

Practerca dolorem

signium exemplo nrint

animum
,

in anguslias

com-

ad ferre ac conlritionem oportet


amaritudine an-'tiv me.
sanctus Grego;/us

Loquar, inquit,

in

pulsum non esse imporluno


severilale

siienlio aut intempestive

Ad quem locum

pulchr

exacerbandum

sed modis muliis cnien-

Qui culpas, inquit, suas deles-

dum, adeque mull


benda irritamenta
,

dexteritate opus esse ad subtra-

tando loquitur, restai ut bas in amaritudine animse


loquatur, ut hae ipsa amaritudo punat quitlquid lin-

et

ad casla obleclamenta vel sal-

tem

refrigeria invenienda.
i!le

gua per mentis judicium accusai,

etc.

Cui conforet

Porro modus
perclegans
,

dicendi

Dimitiam advershm me,

miter divus Bernardus, serm. 3 de Apostolis Pelro

et

ad animi anxielatcm significandam


si

Paulo

ad

illa

verba
:

Matth. 26, 75

Petrtts egressus

appositus est, ac

Jobus dicerel
,

Ne, precor, malis


;

furas flevit

amar
fletu

In egressu, inquit, confessionem,


intellige, etc.
i

obruar

liceat

quaeso

paul fidenlis loqui


ferre

non

in

amaro
in

compunclionem cordis
si

enira cruciatum

immanem

possum; equidem

Hune

modum

pnitens os apcrial ac loquatur

nec divinam providenliam reprehcndere, nec do Deo


quai palior si ergo inilii pereundum sit , libr loquar , in eo animo mo obsequar. Nihil mihi relictum est prselet vilain, et haec in pcenam videlur cnservata, etc. Alii sic Excisa est anima mea in vit me. Hebraisinus Vivus inorior pige Succisa est anima mea vb vitam cruciatu. Propri
(1)

Coiifessariique praeceptis pareal,

veniam consequetur,

Taedet

malorum

Vebs, 2.

Dicm Deo
me
,
,

(1)

Noxi me co>dem.naue
:

Dicv mihi cuu

ita JUDic.ES? Ista verba

Nli

me

condemnare

ad culpae ostensioncm seu promulgatiout palet ex mirpretatohe

nes judicialcm pertinent


septuaginta Interpretum
SiSxax.$, noli

ila

vertontium

Mt'

pis

iiSth

trieam, ut supra 8, 14. ibcs mpi "Wti, significat succidi et torqueri, ac excruciare se pr ldio : 1312p

me

docere impiutn esse, id est, noli


aliis

more
in ju-

map:, pro niap: ut Ezech. 41, 7. naca pro KZDl, 32D; idem autem valent p et ttp.

docentis oslendere
dieio
fit,

me impium
Hoc

esse

quod
,

dm

judex palibulo reum addicens


ostendit.

crfenen
,

Dimittam, vel, relinquam, propterea rrlinquam, dportant, advershm me (vel, super me, apud me), eloqnium meum ; vel, queretam, sive querimoiiium meum. Scnsus est Laxis ori meo habenis pleno ore conquerar. Relinquo apud me etc..) non possum exuere.
:

testibus

probatum

ipso quippe

quod

Deus Jobum acerbis qum reum quemlibcl

alllicta-

bat, oslendere videbalur illum seeleris conviclum.

Qui san sensus optim cohcerel, expensiscircumstan(l)Quasi dicerel


sign.

lnseparabilia sunt, dolere, etdolorem mente agitare, et lingu eloqni. Respicil ad Jol>. !>, 18. miSTM, omit-

Summo illi
,

el

justo judict

Id rn^N'

tam vultum meum; hic

igilur addito S", apud, super,

ponitur ali signiiicatione, pro, essesinere, hoc sensu: Volui omittere el exuere vullum meum; sed non possum non itaque euni amoliri me conabor inani
:

Noli me condemnare

pro tu potestate sive scienti

Summ. Ne agas mecum ut cum damnalo, sed ul cum jusliticalo el iilio tuo. Neque judicesme improhum ,
neque ut talem punias; q. d. Vos damuatis, sed a Dei bonitate lenius judicium exspecto. Indica mihi, prias scil. qum me ccmlomnes. Curme ita ddices, ''Jnn, contendas mecum, i. e., me ila allligas. Amici falsas bujus affliclioms causas (ingunt; sed lu manifesta illius finem et merilum. Ita testimonium suae innocentiae impetrat. (Synopsis.)
:

-yuvta el lucl.

Loqi.wu x (vel de), a HARlTUDlRti anim.e nr.M. In tanin morore non mihi tenlperabo quin in sorinonem erumpam. Confer Psal. 32, r>. De calamitatibus meis agam. Mac expriment mihi haec verba doloris et simul etiam materia ortioms erunt.
(Synopsis.)

COMMElNTAKIUM. CAPl
i
,

X.
.,

886
si

et

opinione adversariorum arbitraiitiuni

ncmi-

vexaro desinanl
tanien

non prorss innocenlcm, minus


persuaserant nocenlem. Neque
aieurps ignarus roget, an

nem iem

nisi

ob sua scelera graviter Deoaccipi. TantumJob agil

qum

ipsi sibi

ci-go

dm ait
:

Noli

me condemnre,
,

ac

si

ver

rflirtrm videri dbet',

precarelur in luxe verba

Ne me sumnc Deus,
;

pec-

quidcufp

rafat, ut
sic

per correclionem
qiias

Deum

placet.

calorem pronunties per hanc vexalioriem


lia

ne, quso,

Quarcetiafn

evpnnipossol,

(lagellorum eldo-

tantmque

me affligas,
;

ut

omnes qui hoc vident,

lorum causas

iriquirat, ni si ea fortassis esset

minima

aut aliquo

modo
talia

gravissima

antagonistarum

me propter peccala perpeti nain dm sic mecum agis, meoruin opinione reum me pe'ragis
nrunt, judicent
:

aliqua mandati irnnsgressio aut consilii incuriosa prtermissio, geret


,

cdnscfentam ejus elugiebat,


e!

eam corrisi

e(

Domini judicimn
5.

castigalionem effugeret.

scclcrum immanissimorum. Qui sensus ex lebro evidentis palet Ne peragas reum me, id est, ne dclares vel ostendas esse

Vers.

NrMCt)rb

tiXvk tibi videtur (1),

CALUMNIERIS ME, ET OPPRIMAS ME OPUS MANUUM TUA-

me

tali

pn dignum

et

ad

RUM, ET CNSinUM IMPIORUM ADJUVES? ModuS

lllC

ill:

eam

condemnatum rique interprtes hune locum exponunt. Possnt tainen qu commode hc verba sic accipi cum D.
le

pro criniinibus meis. lia ple-

terrogandi negationem suppressam continet, q. d.

Scio
lis

tibi

minime
nul ut

videri

bonum,

ut cahimniis et cavilipse

evertas et opprimas me,


;

quem mis

manibus
consilia et

Tbom et Sanclio quasi prambula sinl, et ad captaridam Dei benevolenliam proferantur quomod eliani
,

formsti

eorum foveas fraudulenta

adjures vola, qui innoeonlibus moliuntur insidias, aut

ad prviam futurorum verborum excusationcm pertinent.

malum meditantur
injuslili,

nain id prorss alienum est tu

Dixerat quippe se tdio victum verba velle

boniialc et sapienti.

Undc

in

sequentibus omnes vias


et

profundere, ubi crebr aliquid minus limatum et ex-

quibus torreni judices corrumpi

jusper:

pensum
inquit
,

solet animis afflictis excidere

quoeirca

noli,

vertere soient,

Deo removet. Quasi

dicat

Velim

me condemnre

si

videlicet verbuni

aliquod
,

ergo mibi insonti parcas,


fine et fructu ita

aut signifies quare,

quo

parm mite prolulero, qui tam immaniter infestor ut nequeam per otium verba prmedilari atque disponere. Oral itaque Jobus ne irascatur Deus
vertat,
,

me
est

exerceas. lia S. Gregorius.

Observandum
(ionibus

autem istiusmodi locutiones per

aut

vilio

frquentes inlerrogaliones non solm quivalcre nega,

qud tantm

sibi

libertatis

assumt, ut ad

sed vehementiam et energiam in negando


;

Dcum
ris,

videri possit locutus esse liberis.

Eodem modo
:

conlinere

profundisque aflirmatur vel negatur

ali-

Abraham, Gnes.
Domine,
si

18, 50

Ne, quso,

inquit, indigne-

quid per sic frequenlatas interrogationes,qum per simplcrn aftrmalionem vel

loquar; et iterm, ibid.v. 52


si

Obsecro ne

negationem, e qud qui

sic

irascaris,

Domine,

loquar adhnc semel.


liceat

Hoc idem nunc Deo eorm

interrogat,

absurdum

omriiri indicat id

de quo inter-

agit Jobus, orat

enim sibi ut

non

invito

rogat. Qui nie-ds loqUend 'requenissimus est

apud

ipso loqui

quod
,

nihil est aliud

facullatem

qu veluti

qum peterc Ioquendi obtent Deum interrogat.


in Scripluris. Hocc
,

Hebros,

se;!

polissimm in hoc

libro.

Porr crmn, opprs'si

et hnpiuiri

consilium hoc

Indica miui cur me ita judices? Id est, affligas et

loc Sat'n, cui Job permiss fuit, et amicis ejus

punias. Est

metonymia frequens

(quos impio error

deusds

divinam providentiam

verba sunt animi plan purissimi


scius sit
;

qui nihil sibi con-

Quonam merito meo scelestus cm in me tanqum in hominem iniquum animadverlas ? Non sibi persuadebat Job
quasi dicat
,
:

videor le haberi

(1) "p jI'CH mon bonum, volupe tibi est? Vel, num iiuie tibi qcquam proveniteommodi (ut irrr, 15, 0.)? pr"n-"0, qu'od opprimas scil. quemquam. Significat verbum w inpstam alicui inferre vid. Isa. 58, 14,
,

qud Deusillum, ut amici ejus opinabanlur, judicarel,


nec credebat se merito suo
lot accepisse vulnera,
;

cm
id,

nullius flagitii sibi conscius esset

qnare interrogat

non qud
tatis et

dubitet, aut secs opinetur, sed ut spe boni-

quitalisDei confirmetur. Est enim hcinler-

rogatio negatione explicanda, sicut illaqu postpauca

52, 4. Jer. 7, G. Syrus Non sufficit tibi, qu'od opprimis. Quod aversaris opus manuum tuarutn ? qum soleant artifices sua opra aniare et tueri. Eane in te esset immisericordia , ut tuum averseris opus ? Va labor, hic notai rem lub&re produclam, ut Deut. 28, 55 , Ps. 78 , 4G, Ps. 128 , 2 , Jerem. 5 , 24. Et super consilium impiorum spleudes? i. e., et qud luce vulls tui illustres ac favore prosequaris consilia et co:

sequitur

Numquid

oculi carnei tibi sunt ?etc. Flix

au,

hominum sermonibus vexatus fretus conscienti su id Deo petere, et ita cum illo possit expostulare; plus enim eum ejus conseien'.iaconsolabitur, qum iniqui hominum rumores animi angent.
tem
ille

qui perversis

Sanctius nosier paul modestis censet


soutire, et in ilhim fincm

Jobum de

se

hicDoum

rogare, ut peccatum

suum
t

cognoscat et ploret,ac tandem scit, quid minus

insuisactionibus probetDeus,quascupitil!i esseprohaissimas, ne deinceps aliquid audial


:

nalus improborum. Lu.i- et nitor vult is l'avorein signiConf. Ps. 50, 2, 80, 2. Ben Hieronymus Consilium impiorum adjuues. Prospras ea qu improbi suscipiunt, ut fliciter illis sui conatus et qu deliberrunt, cdant, dm me miserum intrim de duriler tractas. (Rosenmuller.) _ Numquid bonum tibi videtur si calumnieris me et opprimas? id est, per calumniam opprimas, id est, injuste mecum agas? q. d. Minime hoc tibi placet; alienum id tua bonitale sapienli et clementi. Unde mox vias omnes injuslili, quibus terreni judices corrumpi soient Deo amolitur. Optt ergo vel
ficat.
:

Deo non probab-

sibi insonti parci

vei cert signiticari

quam ob
(Tirinus.)

cul-

pam,

vel

quo

fine,

quo fructu

sic exerceatur.

le

autcliamut, bujus tamseverijudicii causa compergravibus suadenle diabolo ilhim ob'i-

t, qnii peccalis

galum

esse putant, et taie sunplicium sceleribus

non

consilium impiorum ad.iuves. In Ilebro, illustres; id est, successu gloriosum id facias. Grci : Bou).f Se aeSwv npoaiysf, cottilio autem impiorum (avisti.

Et

deberi vulgaribus, cognoscanl tandem esse falsum, et

iGrotius.)

887
oppugnsse

IN

L1BRUM JOD
quia scilicet et

8S8

constat) litterali sensu tribui possunt.

rationem, cur Dei judicium non possit esse non justum,

Hsec enim et similia Deo solnmmod tribuuntur, quatens ea permittit, et malis ben utens , in suani gloriam et patienlis salulem clesli consilio dirigi*.

hominum
,

mrita et eorum pondra

ignorare non poterat

qui oculos non babet carneos


languidi, nique in rbus etiam

quisp lippisuntet
constituti

Quai universorum Palrum et Scholasticorum theologorum consensio est. Unde Bellarminus, lom. 4 Controversiarum,
lib. 2, c.

clarissimis hallucinantur, el, ul


,

ben fuerint natur


aut coloris ex-

cert interiora

non vident

16, doeel

Dcum
,

erga peccala

non habere
velle
:

positive velle aut nolle

scd ngative non


,

Deus autem oculos habet plusqum lynceos, quibus neque objecti parieles impedimento sunt ne,
pcrlia;
,

Non

habet, inquit, positive vellc peccata


;

quia

qu

abscondita sunt, peniis

irispiciat.

Quart; ab clucidiores
id est,

bonus

et juslus est

ne essel bonus et justus,


et

si

pec-

clesiastico dicuntur oculi

Domini multb plus

cala, id est,

mala

iniquitales vellel;
;

non babet
aulem
nol-

super solem, Eccli. 26, 28, ubi apposil oculum,

eliani positive noile, quia

omnipolens est neque esset


;

aciem mentis, qu Deus omnia


prsefert soli
,

inspicit,

comparai

et

omnipolens,

si

aliquid fieret ipso invilo


si licret

fieret

cui poeta
:

rerum omnium inspectionem

aliquid ipso invilo,


lel;

aliquid

quod ipse

iieri

allribuit, dicens

non

igilur

babet velle aut nolle circa peccata, sed

Sol qui omnia videt, et omnia audit.

non

vellc, juxla illud


,

Psalmi

Non Deus

volens iniqui-

Sed long melis Sophocles,

in

dipo, Dei oculum


,

tatem

tu es, Psal. 5 ibidem notai, Deus non vult mala esse vel

4. Quare, ut ben Genebrardus


lieri
,

gnre dicitur, ut Gnes. 6, 12,

sed

dunlaxat permittit, idque ne

homo
,

naturse sua; liber-

Isa. 40 , 5, Ps. (>,"> 7,) errori et vitiosis affectibus obnoxios indicanl. luum te fallere polest juicium ut hommes, ut odio

Num

lalcm amittal, sitque deterioris conditionis


res,

qum

aliae

quas

sic

ipse administrt
;

ut eas sinat propriis

molibus agi ducique


per accidens
,

item propter

ut inde aliquod

bonum universi et bonum oriatur. Etsi


,

enim privalus reclor malum ab


rani, debeat excludere,

iis

quorum

gerit cu-

non

possit,

qud malo bonum elicere Deus tamen universalis reclor sive provibona potesl
elicere,

sor, qui singulis malis plurima

ul ex perseculione tyrannorum patienliam marlyrum,

ex operibus hacreticorum purgalionem sive probatio-

nem

fidei

juslorum, non dbet omnia mala impedire,

ne bona plurima desse contingat universo, quai ex


malis se permissis
clicil.

sonlem judicas ? (RosenmuHer.) Avez-vous des yeux de chair? etc. Vus jours sont- ils semblables aux jours de l'homme, elc., pour vous informer de mes iniquits, etc., et pour connatre que je ne suis point un impie ? Avez-vous des yeux de chair, comme en ont les hommes qui ne voient que ce qui parait, vous, mon Dieu, qui sondez les reins, et le fond du cur? Vos jours sont-ils semblables aux jours de l'homme , vous qui tes ternel et qui rien n'est cach? tes-vous semblable l'homme dont la vie dure si peu, et qui ne connat que ce que l'exprience de chaque jour lui apprend ? Ressemblez-vous dis-je l'homme, vous qui connaissez ternellement (oues choses, pour avoir besoin comme l'homme d'information et de recherche afin de connatre la vrit et
in

me

occupatus insonlem

me

Ut

igitur

banc divin gu-

bernalionis regulam buic proposilo nostro applicemus,

d'tre assur que je ne suis point un hypocrite et un impie, ainsi que mes amis m'en veulent convaincre, moi

eadem
tore,

infestalio seu tenlalio Jobi

Salan ut tenta-

Deo

ut permissore,

ac satanici conats mali


;

in

bonum nnem
et

direclore, duxit originem

idemque

de calumni

oppressione hoc loco asserendum. Nein Scripturis

que desunt passim

exempla, quibus Deo

adscribuntur ut bono directori

qu
fuit

peccatoribus

perperm commillunlur qualis


,

Hierosolym de-

vastatio, quoe,
i'uerit,

cm Chaldieorum
Job itaque per

impie agenlium opus

spcnumer

Jeremi in Lamenlalionibus

Deo

allribuilur.

modum
sit,

admirantis et

sortem suam deplprantis

Deum

interrogat,

quomod

qui sais que nul n'est capable de tirer d'entre vos mains celui qui commet l'iniquit devant vos yeux ? Job reprsente ensuite Dieu mme tous les soins qu'il a daign prendre pour le former dans le ventre de sa mre , s'efforant de le toucher de compassion pour son propre ouvrage. Et l'on peut dire que cette formation charnelle qu'il dcrit ici, est aussi une excellente figure de la formation spirituelle de l'homme nouveau, qui a t faite lorsque la main loule puissante de Dieu a donn l'homme la vie de la grce , ainsi qu'il est dit en cet endroit i C'est--dire, se Ion que l'explique saint Augustin, lorsque Dieu n'ayant pas abandonn l'homme aprs qu'il est n selon la chair, lui a encore donn sa grce pour vit vre vritablement, c'est--dire justement; et que
:

cm Minime

bonus, requus ac justus

consilium ni-

hilomins impioram adjuvet conatibus eorum l'aven-

do, ([uibus opus

opprimere moliunlur,

manuum Dei prolectione dignum dmse innocenlem malevolo-

rum

injuriis appeti, conlumeliis et maledictis onerari,

probro et caluniniis indignissim lacerari permittit,


ita ut in

e vexatorum inhunianiiale nibil jam aliud


nisi

voyant que c'et t peu de chose que eel. homme et reu la vie du corps en naissant, il lui a lail part d'une autre vie, qui est celle de la grce, de peur qu'il ne ft toujours un enfant de la colre comme tous les autres et ne demeurt parmi les vases de la colre, au lieu d'tre mis au rang des vases de la misricorde du Seigneur. Quiaparm eratxh&quam nas'cendo sortitus est, ideb addidit et misericordiam, ne remaneret nalurliter filins ir sicut et cteri, atique inter vasa ira:, non inter vasa miserkordi

sperare posse videalur,


ejectus,
in

ut

bonoram

linihus

furet.

lama

et tbrlunis spoliatus,
,

miserrim pereat;

hoc ipso lamen jusluin

licet

sibi

occullum, Dei
subdit
tiui
:

judicium agnoscit ac vcncr.ilur,


Vers. 4.

Numquid oculi carnei


(nam

cm

sunt; aut

homme renouvel par la grce se souvenir continuellement de ce que dit Job, que Dieu l'a fait comme un ouvrage d'argile , et qu'en peu de temps il le rduira en poudre. Car nous portons, comme dit l'Aptre, ce trsor de grce *dau$ des vaisseaux trsC'esl cet

81CDT VIDET HOMO et tu vikEisis (1)? Allerani assignai

(1)

"reu iyy, Oculi fiumani

"If 2

de mortalium

que nous souvenant que nous sommes heure en danger de nous briser, nous demeurions convaincus que ce sera la continuation du se(Sacy.) cours de Dieu qui conservera notre me.
fragiles, afin
loule

889
avToVniM, omnia intuentem appellat ,

COALMENTAillUM. CAPUT X.
qud non
sol uni
\i

890

tinuationem futura sunt, tam clar et distincte videl,

ca quae in extrem terr superficie constituta sunt


videat, sed abscondilos
ctos, antra, eavernas
terrae
,

qum
omnia

qu;n

modo
,

in oculis

geruntur; pra;terea videt

mundi

angulos, cubicula, lecj|

possibilia

innumerabiles eorum specics, dis-

lalibula, fossas, hiatus,


,

ipsum
|

simillimas qualitates, actionum infinitam varielateni

cenlrum

et infinila alia

qua; solis aspectum


;

perenni annorum curriculo moliones animorum


cogitationes in

et

fugiunt, penitissim penelret, et clarissim inluealur

omnem

parlera

immensas

quas om-

prsesertim actus

hominum etiam

intrims

quos lan-

nes sine comparalione facilis et distinctis habet in

f|uni xxp^iopaTVi accrrini

mentis acic

circiiinspici',

numerato, qura nos


immortalis
!

tria

dinunierarc possinius. Deus


!

et inluetur, ut

suo teinpore seternjs pnis vcl pramiiis

qum

aculus summa; inenlis intuilus


!

eos puniat aut remuneretur. Nain, ut pulchr Salo-

quanta sapienti vis


i7a|AcpaTi;,

qum immensus

oculus

ver

mon
lis

in Proverbiis ait

Omnes vi
vertunt

liominis paient ocu-

omnibus

illucens,

ut Graciai doctoribus vo-

ejus; spirituum ponderator, est Dominus, Prov. 16

catur.

11.

Ex Hebro quidam
id est,

Omnes vi

riri vi-

Hujus porr perspicacilalis nostro concipiendi mo-

trein oculis ejus,


Significat

diaphanse et transparentes.

do quasi radix ejus est ternitas


tum,
sens.
nihil

cui nihil praleriet

omnes
,

rationes et consilia liominis


si licet

Deo

esse

fulurum, sed lotum simul


antiqui variis symbolis
,

semper prfiguris

manifesta, aut
ita

dicere

vitrea et crystallina,
illius

Hanc

modis et

ut

illa

penils inspiciat et intentissimam


tanien

adumbrare conati sunt. Plotinus, Enneados


cap. 1
,

5, lib. 7,

aciem

nihil fugiat; intrim

dm

vitro perlu,

lernitatem
dfinit esse

centiet crystallo diaphano coiiiparantur


(|uni fragiles et inanes sint providentiae

insinuatur

oamque
gerent

ait esse maxime venerandam primam essentiam vel idem cum


,

humanse

et

Deo. Peripaleiici ver Numinis durationem


,

cm

pin-

cassa liominis consilia

apud

Deum
,

non solm enim


quia vitrea

pyiamidem adumbrabant

sive
ait

lucem igneam
Clius Rhodiatv, sive

ea pntrt

quia diaphana sunt

sed etiam nullo ne-

incorporel et iniinaterialis

mundi

gotio infringere et comniinuere polest,

ginus

lib. 2,

cap. 10, qui vocetur, inquit,


;

sunt. ddit

Et spirituum ponderator

est

Dominus.

a:ternitas et sether

hinc animos corpore abjecto in


fieri

Deus enim, inquit Lyranus, appendit


tribuendum secundni mrita

spiritus

ad re-

liquidum thera venientes

Deos immortales,
illi

et dmrita. Alii

hoc

quod Pylhagorai docuerunt. Andabatarum


gi

more

ad intentiones animi referunt, ex quibus operum valor penditur.

adiehantur
,

et

per nebulam et transennam vide-

Genuinus aulein sensus esse videtur,

bant

quod

in luce clar docti

Deum

internas honiinum cogitationes

non solm pc-

aiunt solum

Deum asternum
sit

esse, temporis

Deo collocrunt qui Dominum,


; ;

nits inspicere, sed etiam

appenderc

et librare, et le-

cujus

regnum
labi

regnum omnium seculorum


et

alia

vesne sint

an graves

lance sua: cestimationis explo-

omnia

et

fluere,

pondre suo tendere

in

rarc. Levs cogitationes sunt joculares, inanes,

van,

nihilum. Nain lametsi animse et beatse mentes dicanlur sempiterna


,

superb, et

aliue id

genus

graves

autem huiniles,
quas omapponderabit.
,

non tamen semper fuerunt


,

nec

nisi

deinissre, seriae, et qua;

cum

his concinunt,

alieno benelcio sunt futune

ut

quodammod fnetSl,

nes exaclissinia divinae

justilia: irutina

Vers.
ET
A.NN'I

5.

Numquid sicut mes

raliliam aternitatem et precariam habere videantur;

hominis dies tui


J

hinc

itovioi,

tern tantm dicuntur, non


de

TUI SICUT (1)

HUMANA SUNT TEMPORA VERS.


3IEAM, ET PECCATUM

6.
(2)

sempiiern, ut docti monent; et e causa lux Areopagi


S.

UT QU.ERAS IMQUITATEM
scruteris
?

MEUM

Dionysius,
,

divinis

Nominibus cap.
tribuit ut

5,

Excludit hic Deo defectum illum hu,

aroaiva

ipsum per se
Ridiculi

vum Deo
fure
illi

propriam

mana; cognilionis
sione
,

qui provenit ex temporis succesdie in

ternifateni.

gloriosi
(

quondam

qu

fil

ut

homo de

diem plura cogno-

Csares
in

qui pro lernitate imperii


)

teste Suetonio
;

scat, et vicissim per temporis longitudinem oblivi-

Nerone, cap. 11

ludos faciebant

quibus Iudis
fieret et
ipsi

scatur ea qua: pris noverat,


ilerat quasi addiscere.

ut sic oporteat
in

eum
Io-

consequebantur, ut imperium ludus


illuderentur. Itaque ipsa

Quod

Deo non habet

Roma

laureis triumphisque

cum

in

cujus amplissim

e st niirabile,

ill scienti hoc quoque qud nec tempore augetur, nec oblivione

superbiens,

que Augustus

quam ternam urbem indigitabant, quamlaleriti marmoream se fecisse glosi

minuitur, sed altingit fine usque ad finem, et pi icloi ita atque illa qua; in omnem seculorum con,

riabatur, marnioie in luteam recidit,

veterem
;

Quiritium

pompam
felix
,

et

magnificentiam consideremus

hoc uno jam


Hujns versus sensum aliqui hune constiluunt opus habes, hominum more, temporis diuturnilale ad mquirendum de facto meo , et ad cognoscendum, qualis sim? Sed videtur potis ad mutabilitattin rfrendum, qud Deus sit immutabilis, semper idem neque hc in re hominibus similis; q. d. Num dies annosque vicissitudinum habes, sicut homines , qui quam hodi tenuerunt sententiam cras mutant, quod hoc constituerunt anno, sequenti abrogant ? (Rosenmuller.) (2) Id est , ut explores per hanc plagam quasi per tormentum an reus sim , an ver et ex animo tuus
(1)
:

qud ob augustam Ptri sedem


,

Num

plan

gemmea

est

catholic religionis sacramentis

atque virtutibus utsapphiris unionibusque pellucens.

Caeterm clar oracula divina pronuntiant solum

Deum

esse propri seternum

quam ob causam
;
;

rex

seculorum nuncupatur D. Paulo, 1. Tim. 1, 17


tiquus dierum Daniele, cap. 7, 9
et sublimis,

An
el

ab

Isai Excelsus
,

habitans
,

lernitatem,

cap. 57

15;

Syris Giaas seculorum

ob magnitudinem potenlire

majestatem
cere
:

aeternitatis.

De Deo non
;

est
est in

verum

di-

Bim.

(Vatablus.)

Fuit aut luturus est

sed aui

momente

,S91

IN LiiiKUAI JOli

802

lernilatis csi verissimum

nomcn

cjus. Id

momcntum
ali-

quasi suspensa, quod est imperfeelionis. Quare nulla


est in

ut esl perfecta cl inlcrminala beala; VtSB possession

Deo actuum inieliecls aut


,

voluntalis saceessio

existendi fons atque principiuin

ita

nec cpit
polest.

quod semel cogitai aul videt

semper

cogitt et videt;

quando, nec falo minai aut


clar

pati

occasum

Pne-

Seneca,

epist.

57

Kulla immortalilas

cum

exceptione

est,

nec quidquam noxrum selerno est?

quem semel amal semper amat, sed pro eo tempore quo erat amabilis, nempe pro tempore status gratiae quem semel odil semper odit non absolut sed pro
; , ,

Sed

Bft&l id tribuit

animo, qui,

si

malus

es!,

noxiam

tempore quo odio dignus pro


;

alio

ver tempore quo

seternitatem consequitur. Soins Deus aMemitate su


tutus el lolus est
,

amore dignus

esl,

illum amat. Hiactusqui noslro

nusqum

variabilis

qui omncin

modo

concipiendi in

Deo

existunt ab seterno

non ces-

temporis fluxuin

et

seculorum connnulalionem idem


irisccii
,

sant propri, nec extinguuntur, neque de novo emer-

ouperal. Cogitemus non Neslorem aliqucm


scnem
,

gunt vel elieiunlur, sed manent invariabiles respectu


sui objeeti

ut Nafevius apud Gellium ipsum vocat


,

sed

pro certo tempore, et in certo statu consi,

A lamum Malhusalemum aut macrobiis illis proceribus umim, qui singulis diebus longssinne illius sctatis aliquid novum et admirabile didieerit, novas
,

drai
nisi

nec tribuunl absolutam denominationem

eo tempore, quo objecta in certo statu existunt,


illo

el

pro

tempore quo

in eo statu existent vel extile-

animi inteiligentias, novas rationcs


pert necesse

et

lumina perce-

runl. Quae san res niagnam

quamdam
Lessius,

et

singularem

est, post mille

annorum curriculum
pul-

divin mentis prastantiam arguit, et apud omnes

magnum

esse

cherrimarum notionum

quemdam acervum scientiarum et quse cum lemporum


,

admirationem

uli

puichr

lib.

de divinis

suc-

Perfectionibus, docet.

cessionc veritateqae accesscrinl.

Ex

ali

ver parle
sic
illu-

Job ilaque hujus theologiae minime ignarus

Num,

pusionem consideremus, quem nascentem


slraverit
ilio

quid, itiquit, tient dies hominis dics lui ? etc., quasi


dicat
||

Deus

et docuerit

ut

annorum

curriculo perceplurus esset


et

qucumque immense uno mo,

Ncquaqum, Domine sed cm


,

seternus sis

et

omnia videas penilsque cognoscas ab

initio prius,

mento perfectissim
tolius illius temporis

firmissiin eompleclatur, et
el

qum
in

fiant,

non opus
;

est tibi long

temporis mor
,

ut

vivam
et

prsenlem

et dis'.in;

causam inquiras non opus


,

est teslibus
,

vinculis

clam
in
illo

beat

simul

eodem momento imagincm


efligiem lernilatis

equuleo

ut veritalem explores
judicio
,

quod

fieri solet

in

tenuem quamdam

com-

hamano
tractis

ut iniquitatem

meam
;

longo hoc car-

periemus.

Nam
alia

quai Deus srie

qudam

inexplicabili
,

cere et carnifcin perscruteris


nervis
,

cur igilar
,

me
in

con-

seculorum

atque

ni ia

comprebendisset
est
,

in

mo-

quasi conslrictum vinculis

hoc

menlo habuit quod perenne


fulurum
in

atque nius modi

fmetuni quasi in
jecisti
,

obscurum

et

telrum carcerem con-

omnem

aeternitalem. Pari eniffl

Deus omnes suas cogitationcs, omnia

consilia,

modo om-

quasi timeas ne tua potestate fugilivus elaille

bar? Sic

amanler ac suaviter querimonias dolori,

nia decrela simul ab lerno inmiulabiliter concepit


et

bus et angoribus admiscet

ac

si

per hece verba pro

reiinel, ita ulnibit novi possit cogitare, nihil novi


nihil

pn
|J

relaxand Deo supplicaret. Sed quorsm, inquil,


,

possil occurrere,

etiam voile aut decernere,


,

criminalis processus iste

ac

si

tu fores jadex aliquis

quod ab selerno non

cogitavit

voluerit
in
;

slatuerit
nisi

mortalis

qui per dies multos

reum

torqueres ad sec

decreverit; nihil permittere;


id

fieri

tempore,
nihil

lerum confessionem scrulinio accuralo exprimendam,

ab ;eierno statuerit permittere


nisi

facere in

cm
CUM

intima
7.

mea noverisexactissim? Unde

subdit.
(1),

tempore,

quod decreverit
circa

in ternitate.

Semper

Vers.
SIT

Et scias quia nihil impium fecerim


solet
,

enim celernum decretum


buit prsecessisse
polest.
,

omnia

et singuia denihil fieri

NEMO QUI DE MANU TUA POSSIT ERUEHE. ModllS


alllictissimo

sine quo

in

tempore

hic conquerendi modestissimus est et

Non quod Deus


fecit

absolu t non possit facere a'ia


;

animo vald congruus. Evenire passim


mult tormentornm

ut judi-

quand
alia

qu
alia

aut facturus est


etsi

absit

potest

enim

ces mortales flagitiosiselprotervis hominibus, adact


vi,

et

sine fine,

re ipsa non decreverit


ips aliquid

nequeant criminis confessio-

facere;

fieri

tamen non potest, ut re


decretum
l'aciendi

nem

extorquera

quoeirca in dies singulos graviorcs


,

faciat, nisi

ab seterno prcesserit.

cruciatas excogitant

reos ad qnstionem revocanl,


id

Ilaque potest omnia ahsolut, considrait ipsius potenii


et

minanlnr

terrent

neque ob

audaces et intrepidi

sapienli

et

summa

libertate

ab selerno
libi, utrm criminis Commiserim ? Vel potins Probe enim noseis, me nihil impium gessisse ; neque enim gesta mea te latent. Car igtur lam duro examini me subjieis? aune ul explores utrm reus sim an innocens? CtM SIT NKMO Ol DE MAM! TUA POSSIT BRCERE. Si reus criminis deprehendar, semper tibi faeilliiiimn eritme capere et punire, uemiae resistente. Aliter Innocens licel sim, erini tamen manibus luis nullius

quidlibet decernendi; non potest

omnia ex supposipr;r-

(1)

Sedulone indagandum est

tione,

nempe supposilo qud decretum non


fiiint in

aliquid

rit.

Postulat ipsius eminentssma setcrniias et

immutabilis celsitudo, ut omnia quse


re
,

tempo-

e!

qu:e non fiunt


,

in

su luce infinit (am per-

fecl considetaveril
si

expnderit, ponderaverit, atque


singulis delihersset el consulfuit

infini'o

tempore de
i;

illi

de omnibus et singulis

ope valeo

quare

nihil superest, nisi ut


tibi

supplex cle-

et
i

simul, quse infinito post tempore


id crat

menliam tuam implorem. Frustra

vel

permiltenda crant; im

necessa-

rium, ne voluntas ejus circa aliqua objecta manerct

causse mete aequitatena.expono, quam probe nsii. Frustra ex te ad aiiud judicis tribunal appello , alius nemo causai (Calinet.) meam amplectclur.

893

COMMENTAR1UM. CAPUT
rationem
,

X.

894
et clemenlis

repetit tortura rei concidunt aut pallescunt, donec atque se neci tradendos animo persuasi , confracli
,

ob quam milis

secum

agi

debeat, quia nimirm opus est Dei. -Qua; ralioapud


es

cedtmf tandem judicibus seque morte il! multividetur, ut pici redimunt. Hc Jobus respexisse
,

mullm habel

n.oiiicnti;

agr enim nddu-

cu!!!ur, ul

opus su industri sumplibusque pei ieclum

opposil vit integritate

prot'ecl bonse conscienti fiducia,

lamentum exaggeret. Magna qu ipsummet


,

demoiianlur.
braic est

Ex verbo autem phismure, quod 11erem ornat, polit el omnibus nuiiieiis


el ariiiicios.
.

Deuni innocentia; su testent adhibet


sciie
eet
,

dicens euni
scili-

absolulam perficere, aflabro

elaborare,

quia

niliil

impium

fecerit.

Fundamentum

nec non ex verbo preipitare, pro quo in Hebro est


derjlutire, sive

solidum iiducise noslra; in sceleris vacuitate innocentique consistit , ut diserte charus Deo Joannes

uno hauslu absorbere,


Job
:

is

rsultai sen-

sus, ac si dixerit

Num quem

lanlo arlificio, sa-

monet,

Epist. 5,

20

Si cor nostrum non rcprchen-

pienti, subliiilate, elaboralissinio opre fabrei'ecisti,

derit nos, fidnciam liabemns

ad Deum. Si tuta placi-

repente uno ictu prcipilabis, absorbebis, et ad nihi-

daque
rat
,

est conscienlia

si

nulla synleresis

immurmu-

lum rdiges? Ide


dixerat
ibi
:

scilicet

superis, versu secundo,


ila judices ?

si

mens
,

in

recessus et Iatebras animi contuens

Indica mihi cur

me

Non enim

nihil vident

quod divin legi voluntatique repugnet


.

dejudicioDeideclinando, sed de indagand ralione,

orilnr
et

dukis el jucunda fiducia propria filiorum Dei; trislibus in rbus atque deploratis vadimus ad bonum
i!!a

cur praner Dei morem, qui lento semper gradu om-

nibusque modis causa examinat ad judiciuin feren-

et

ainanlissimum genitorem, et depressum

animum

et

dum

accedit,

lanl celeritate duplicatas

illi

plagas

a?grum atlollimus cerl spepis


:

et humanilatis.

infligeret,

sermo esse videtur.

Quod autem subdit Cm sit nemo qui de manu tn hune sensum babet, ac si dieat Timens niliil inique feci; sciebam enim me tuas te, Domine
possit enscre,
,
:

Job ilaque,

cm

malis undique urgerelur, oral Con-

ditorcm, ul opus
in eo niliil est

suum

respiciat ac tuealur,

quando

quod non divina manus

singulari quo-

manus alque oculos non posse evadere. Plerique san


pii viri hoc gnre eonsiderationis pluriiniii profi-

dam

arlificio efibrmaverit.

In bc cerl

rerum uni-

vcrsilate,

quam luemur,
;

niliil

homine

est perfeclius

ciunt ad viitutis onine genus etperfectionis,

om

prae-

nihil admirabilius

ad

illius

conslitulionem,

sentem ubique Deum cogitant


scimus scelere
e( malcficio

et

verenlur; mtiltosque

spcimen magnae mentis

et potentissirnse suae

quam ut manus

revocalos, quoi! adoran,

dum onnwbus Numen


null ralione possent.
in

adesse cognoscerent

ciijus

omnium rerum adilicator exbibuit, uterque mundus, clum et terra concurrerunl , ut nolavit Presbyler
Anastasius, qui, tractaludellominiscreatione, consli-

failere oculos au! ullriccm

criininum nwnuni effugere

Quare quis sceleratus vivens


,

tulionem illam nominat oEspv


rore

/.a!

Xuaepj*iiWsaYOM, lior-

Dei prsesentin non eiubescat

ne dicam exhorre-

quodam
esse

sacro verendam et difjkilem e.rplicatu,

scal ?

San polentissimum
,

est

hominibus
in

frenv.ni

reconditis mysleriis plenam, in eque

mixlum quemet

istiusmodi covitalio

qu usus eliam David

dam
Divine
et

mundum

duobus

mundis compaginalum,

forluna licenli suuni


S.

animum componebat.
:

cognaium utrique. Eauidcm eximi mirantur


2 de Propheliis obscuris,

Lo

serm. 5 de Quadrag.

Ista ergo, inquit,

pnedicant sancti Patres; ac Joannes quideni Chrysostonius, horail.

scientia sunimi Juiiicis, iste est

tremendus aspectus,

cm

mentis

cui perviuni est onine solidum et aperlum

omne

aciem
i^wov,

in

hominem

intenderet, illum vocabat \-).cv


naturis

isecretum, cui obseura clarent


csilcnlium conlitelur, et sine voce

muta respondent
loquitur.

duplicem animantem, diversissiinis


;

mens

conflatura, ccelesti et terren

quarum

ipse

communullum

Vers.

8.

Manus tu/e fecerunt me, et plasmatbin circu1tu


:

nione

sil

utriusque

ovJeojj-c;,

nexus vinculumque miorat. 2(J,

runt me totcm

et sic repente precipi-

randum. S. Gregorius Nazianzenus,


finem
facit
;

TAS ME (1)? Aliam hic


(1) In

eamque prgnanlem adducit

bujus tanti
et

opificii

laudandi et oratione
ait

celebrandi eo divinam opificissui sapienliam et constanarlitieio ipsius nianiv.'.yr-vi,

hanc mixtionem

esse [njru)v

-m.\

mijsticam, et arcano

modo perfectam

et inex-

tiam requirit, quod se, lam niiro

bus elaboratum opus, tant vigili cura haetens servalum, lot ab eo beneticiis maclatum, nunc null sonlic de causa abjiciat abominetur alque internocioni devoveat. "'aiSTS formrunl me sunim diligenti et cura liane enim noiionem ex nomme TsV lbor, motestia (i'ioverb. 5, 10, 14, 23), verbum assurait. A. Sciiuliensii interprtation!, in Ubro de Defeetibus kodiernis liurj. Hebr. 1G0, p. 585 (edil. anni 1701),
,
;

plicabiiem, in cujus adrairatione creata

omnia ingnia

conlerantur. Quare non est negandum, lam miridentibus, ut hsec


nihil
sit

senlentia

Tume manus
,

sunim

cura et arte formrunt, quanlus


in

me

sit

tam exiguum
sit

sum undequaque, ut quod non magn Dei

cura el
toiiter

arlificio

elaboratum et compositum. "T

iigavit,

propositse, Ttentstneconsttixerant, ex Arabico, arct constrinxit, unde ucvhs, reel monuit J. D.


p.

1940, obstine inversum verdederunt mihi el fecerunt me; tVV h. 1. non simpliciter facere notare, sed accurat (iicevc, com\ tare inlAmos. 9, 14, TK'NTS), recl pluribus interprelibus observatum. Voces Tn
Michaelisin Supplai,

borum ordinem

IS'ercos

S'2B non

suiii cum Mercero, jungend W?3ni (quomi Kilainennunc [undarel) hoc sensu me simul undequaque conficis el dofere perdis ac exbauria lotumj sed conneclendae sunt cumprsece,

eodem plan modo nostro usuipari quo Luchelio, 3, 358. Qui ctu conjngioqne Corporis atque animai consislimus uniter apti i. e., unitissime juncti et coagmentati apposil monuit A. Schultens. Conf. Ps. 122, 5. De dissensu antiquorum interpretum in horum verborum interpretatione vid. J. D. Michaelis Biblioth. Orient;;:, (prio(Rosennuilicr.) rem) part. 7, p. 252. Deo ascribuntur ea etiam qua per naturam iunt,
,

ab ipso

silicet institutam.

Conter Psalmum

13f), 4.

(Grolius.)

m
fic

IN L1B11UM
societate

JOH
pro
cujusque
ratione

6-6

hominum

corpori, tametsi luteo, et

mirificae

responderc

faciat.

pulvere atque argill temperato,

magnam quamdam
anim domiciillius

Cert

omnem

architeciandi

ralionem ex hominis
ariificio

specicm dignitalis preliumque accedere. Deus enim


Dt nietator circumspectus el prudens

symetri lanquam ex perfectissimo naturae

desumptam
Salomonis

fuisse ailinnat Vitruvius.

Quod

in

templo

lium apparavit

quod pmestantiae regique

do-

long cxquisitis demonslrant

erudit

minalioni npportunum et dcorum esset. Sapienler

quod ex corporis humani

similitiuline et proporlione
,

enim animadvertil Galenus,


cap. 2,

lib.

de Usu partium,

mirabili et delineatum fuit divinits et perfeclum

uli

cm

sit

corpus, ut appellat ipse,


,

S^mw,

in-

pluribus ostendit noster Yilalpandus in Ezechielem.

s/rumcntum animse
esse

orani

animanli corpus aplum

Hoc

igitur

corpus tant perfeclione fabricalum ro-

anima? molibus et faculialibus quod in equo,

gat Job ne destrualur, et

quidem ab auctore suo. Qui


et sapienti

lconeetaliis mullis dclart. Homini proinde,


sit

cm

san rogandi modus, conditoris bonitale


velut ab argttmenti sede petitus,

maxime

sapiens, et solus inter animantes divinus,

plurimm

valet

ad

anima decoratus, qure bealarum mentium cognatione


et

clementiam impetrandam. Eo quippe ipso qud quis


alicujus opcris auctor est,

simililudine

quoque Dei tenealur, corpus

dari

ben

afficilur

ad operis sui

tanl excellenti non indignum clornatianad

omnium
.'i

conservationem, el remolionem eorum


illud laedere pssent.

qu ulcumquc

admiralionem. Unde brevi

el

arcano elogio praeclar

Quis enim arcbitectus non aigre

diclum
tos

est

ab Hippocrate, cap. 15, liomines consecui.Keaon,ju?&tum,

ferat deslruclionem

doms, quam operos construxil?

corpus

hoc

est,

meo

judicio, tain

Quis agri cultof devaslalionem horti peramni,


artifioios

perfeclum suis omnibus numeris et partibus expoli-

ac sollicit colll? Profect non

quem modo deoperisque

tum, ut

nihil desit, niliil

redundcl, omnia versint ad


slater expensa et
;

molitionem, verm eliam neglectum aut lev delri-

normam

et

amussim exacta, ut

mentum
curai.

auctor quisque indign tolrt,

divino judicio composita et descripla vidcantur

perfectionem quanta potst maxime sedulitate pro-

causa nos tant Opilicis magniludinem el potenliam


et

Qusedam enim Pondus auget


quo
lotius
sit,

velul generatio est, qua pater-

inusitatam

sapienliam

lm mirari, tm nervis

nam quamdam
ducit.
circuilu,
nibil in

providentiam propensionemque proille

animi omnibus prdicare oporlcre.


Trismegislus quoque, anliqu Ihoologi parens et
invenlor,

dicendi

modus, totum
artificii

in

liominis partes indicat, ita ut

omnes ad amussim lnimani corporis


iis

artus

homme

quod

divini
nihil

solertiam

executus, ex

gloriam Demiurgi, et magnilcuin hoc

non
Dei

leslelur efprseicet,

quod omnipotentem

opus divinis manibus elaboratum hymno sacro et


lsetiori veluti

manum

et ineffabilem

sapienliam non oslendat.

canin in cluin efferebat. Et


Epictetus
cjj.SoXa Gec,

in

codcin

Yidetur autem Job alludere ad

morem

arlificum, qui
,

humano corpore
sim

Dei symbola

opus pen absolulum curios circumspiciunt

et

si

animadvcrtebat, el vestigia clara divinilatis polcniiset sapientissim operantis.

quid detorlum, dclive, exuberans ac denique oculis

Ad Deum enim

slru-

ingratum deprehendnt , coirigant, totumque opus


expolianl, quasi

cturse hujus pulcherrima composilio refererida est,

Deus

in corpore
;

hominis formando

quod clcsti mentis


dicens
:

alllatu S.

Job boc locoproitetur,

ad

eum modum

se habuerit
et

id

quod singularem Dei


,

Maints litw fecerunt me. Quasi

rum
onmi

Archilectus in

cimen collocare

summus rchumano corpore scdificando spcvoluisset daedalse mans suae artisque


majoris.

erga

hominem curam

providentiam arguit
l

eliam

cogilalione

Et san corporis paries

u pote quos Deus sol voce creaverit, cm hominem propriis suis manibu6 efformaverit. Unde D. Ambrosius lib. 2 in Lucam,
ipsismet angelis invidendam,
,

onmes
ciis
ligi.

quasi mysteriis consccrat


figuratie, in

magnissunt,
quibus velut
ito

et

cap. 3

Non

otios, inquit, corporalibus quibusdain

Deo providentissim
^Egyptiorum

sa-

manibus circa
cil

Litteris arcana divina possinl intel-

it

operantem.
;

Adam et Evam Moyses Deum Mundum Deus fierijussit, et

indufaclus

Quare Salomon cm de

sui corporis slruclo opi:

est

el

uno verbo opus mundi Scriplura indicat


;

ficio et

compositione disputt
;

In ventre, inquit,
est i-yxwv, scul-

absolulum

ad hominem venitur, et manus ipsas


sluduit
ibi

matris figuratus sttm caro


ptas sum, divina

in

Grco

quodammod
ostendere
;

propheta Dei laboranlis

manu

hieroglyphicis veluti notis in-

plus nescio quid in lus inlelligerc,

qum
lego

signitus, admirabililer eiligialus,


I

arcan providenlire
clarum ar-

lego, oper Dei elaborata

me

cogunt.

Ubi expende

symbolum,
gunienlum.

effeclricis

omnium

sapentise

illa

veiha, plus nescio quid in his intelligcre


:

qum

llinc noslri sapienlcs, qui

inartiumcon-

quasi diceret

Salis exprimere non

possum hominis

lemplatione el speciosissimae rerum variettis, quae in

mundo visunlur, partem cura; sua; posuerunl aiunl Deum non multiplicem modo suain intrmiriatamque
,

cm ipse Deus suas manus demiltat ad eum efformandum. Pulchr item banc formationem expendens, S. Basilius, Hom. in Ilexamcrou verbuin
excellentiam,
,

sapienliam

in singulis

corporis nostri
in

membris eorumiis

illud, fecerunt,

ad animant, plasmaventnt, verad coret

quo muneribiis ostcndisse, verin

pulcliriludi-

pus rfrendum censet, quod ex Geuesi


Psalle probat

regio

nem quoque suai


gio dcclaravisse.

veluli in pulcliro elcgantique vestifit,

Nam quo
FA
fecit
ibi

loco, inquit, diclum est,

Ex quo

ut qui art induslriaquc


velil efDcere, illud

Gen.

27

Deus hominem, ad imaginent


csl

su opus aliquod expolitumet peri'ectum


id

iDci

fecit

eum,

expresse positum

null ratione consequi


illius

possit,

nisi

humano

lirotioev, id

est, fecit; jani

ver deiuceps
.

verbum quandodo

corpori, partiumque

consensioni cl dcsciipiioni

corporis subslanii;\ sermo est

verbum

inlcrt lioc

897
eirXaoe, id est, formavit

COMMENT ARIUM. CAPUT


finxit
,

X.

898

plasmavit; regius

teriam prcebuit.
et dissolutam,

item Psaltes hoc esse discriminis inier facturam et


forniationem edocuit suo Ulo vcrsiculo
,

Lutum namque non siccam terrain sed humore lemperatam dsignt, quse
aliquam consislentiam haberet
diiflueret.
iibri

Psal.

H8,

primm

in slatuam figurata, et poslea veluli ealore


, ,

73

Manus tu

fecerunt

me,

et

plasmaverunt me.
;

solis exsiccata

nec

arcanum hominem plasCongrue enim mavit sive finxit hune exlernum. sive lutum plasmatio aul iigmentum read cosevum
t

Fecit utique interiorem et

ob niollitiem hc illcque
Esdras, aul quisquis
fuit
:

Meminit etiam

auctor

non canonici,

sed eruditi, 4 Esdrae 5, 5

Dedisli, inquit,

Adam

car-

ferlur,

de quo subdit

pas mortuum
,

(id est,

inanime, el quod
;

nunqum

vixe-

Mmento , qileso quod sicut lutum Vers. 9. FECERIS ME (1), ET IN PULVEUEM REDUCES ME. ParliCUlaris

rat,

terra forniatum)

sed et ipsum figmentum

ma-

nuum tuarum

erat, et insufflsli in

eum

spiri/um cita;

jam prosequilur modum formalionis corporis


,

et factus est vivens

corm

te.

Fecit igitur Deus ho

huinani

quem magis

univers alque confuse versu


;

minem de

limo terr, ut discerel quid essel,

quemad

prcedenli proposuerat

et

primin edocet materiam,

modm

ait

Laurentius Juslinianus, Sermone de S.


:

ex qu Deus pimum homineni plasmaverit, alludens ad illud Geneseos, cap. 2, 7 Formavit Deus hominem
:

Georgio martyre

<

Ne de se superbiendo

pra?.sumeret,

qui se de limo vilissimo sciret esse plasmatum.


,

de limo terras. Ubi, qui Hueras Hebraicas noverunt,

Fecit de limo

quia id hominis nalura poscebal

ut

pro ccrlo aiunt vocem

cui in iioslr versione re-

caro ejus ex luto et cceno fmgerelur, cui anima ralionalis

spondel limus, signilicare minutissimum ac vilissimum pulverem, qui adject aqu, ul nolavit Tertullianus, coaluit, el formalioni bujus statua? iute aptam ma(1) J'avoue , Seigneur, que je n'ai pas conserve la dignit de ma premire origine que je n'ai rpondu vos bienfaits que par mon ingratitude, et que j'ai mrit d'tre asservi au sducteur dont j'ai imit l'orgueil cl .la rvolte. Car je ne distingue point ma cause de colle d'Adam, et je parle ici'en son nom, aussi bien qu'en celui de sa malheureuse postrit. Mais s'il vous a t facile de me tirer de l poussire, pour
;

unita nobilius luto et excellenlius esse pra>

slaret. Fecit

ex luto

ul in exalland materj vilis-

sim suam potentiam et largilatem oslenderet. Fecit


ex luto, ut suaviler hxc inieriora regercl, et lutum luto
prseficeret. Fecit

tandem ex lulo,utarrogans

et

super-

bus hominis spiritus quasi luto mersus,


tionis vilitate

et sua? eondi-

compedilus, discerel Dco oblemperare.

Mullis

autem modis

Deo

est

homo hujus

s.uae

na-

turalis vililalis
figuluin,

admonilus. Vocat enim Deus seipsum


creationis

vous sera-t-il placer dans une haute lvation moins facile de m'en tirer une seconde fois, pour me rendre la gloire que j'ai perdue? Qu'tait l'argile, avant que vos mains l'eussent figure? O taient mes biens, avant que je les eusse reus de vous? L'argile,

me

cm opus

human commmort,

cujus circa argillam et lutum desudal industria. Ecce,


inquit per Jcremiam, cap. 18, 6, sicut lutum in
figuli
,

sic vos in
:

qui a t si docile entre vos mains, et qui a reu sans rsistance les traits qu'il vous a plu de lui donner, sera-l-clle moins traitable et moins obissante, quand

Isaiam, cap.
fais?

manu manu me , domus Isral. Et per 45 Numquid dicit lutum figulo suo : Quid
Numqnid
dicit

Et opus tuumabsque manibus est? Et S. Paulus,


,

vous plaira de les lui restituer Votre sagesse est-elle puise par un premier essai? Voire art, si fcond en merveilles ne peut-il pas rparer un ouvrage dont il reste beaucoup de vestiges ? Le potier ne peut-il pas corriger dans la masse dont il se sert, une ligure qui lui dplat? N'est-il pas le matre de son dessein ? L'argile, qu'il destine certains usages, arrte-t-elle ses mouvements, ou ceux de la roue qu'il conduit et qu'il gouverne ? Il est vrai, Seigneur, que toute autre main que la vtre ne peut rparer ce que j'ai perdu. Mais aussi ma confiance n'est qu'en vous seul. Et je comprends que si vous n'tiez pas le Crateur de l'homme, il ne serait pas en votre pouvoir de le rformer. En cela je conviens que la comparaison du potier est imparfaite, et qu'elle ne marque pas assez ni voire pouvoir, ni notre dpendance. Car ce n'est pas le potier qui donne l'tre l'argile, et il ne peut, pour cette raison, en changer les qualits naturelles; au lieu que c'est de vous, Seigneur, que nous tenons et l'tre, et la justice et que c'est parce que vous tes le matre de la nature, que vous pouvez toujours la rformer par votre grce. Ainsi cette double dpendance, qui l'ait ma gloire, fait aussi le fondement de la pleine confiance o je suis que vous nie rtablirez dans tous les droits dont je suis dchu, et que vous ne me laisserez pas dans l'avilissement et la bassesse , en oubliant avec quelle bont vous m'en avez tir. Mmento, quso, quod sicut lutum feccris vie. Et * in pulverem
il
!

Rom. 9
finxit
:

20

/igmentum
liabet

ei

qui se

Quid

nie fecisti sic ?

An non

polestatem

figulus luti ex
in

edem massa

facere aliud

quidem vas

honorent aliud verb in contumeliam? Ssep etiam

in Scripturis suis

Deus nos figmentum


verba

appellat

quod
Et
:

propri est opus ex luto', vocat etiam

terrenos et
:

terram.

Hoc

indicant

illa

Isaise,

cap. 64, 8

nunc, Domine, Pater noster, es tu, nos verb lutum


fictor

et

noster es tu

et

opra

manuum tuarum omnes


7, 1

nos; Davidis, Psal. 102, 14: Ipse cognovit figmentum

nostrum; Salomonis
mortalis
illius,

Sap.

Sum quidem

ego

homo

similis

omnibus,

et

ex gnre terrent
:

qui prior factus est; Apostoli, 1 Cor. 15, 47

Pritmis

homo de
terra,

terra terrenus; Jeremiae, cap. 22,

29

Terra,

terra, audi verbum Domini.

Quibus

multa similia passim occurrunt.

Ac tandem
aflixa

haec luti noslri

memoria hominis nomini

reduceres

me?
,

nunqum deleatur. hominem Adam, quod nomen terram significat, ut scit homo se terram esse, atque ex luto et cno in liane quam habet naturam emersisse. Diceris ergo homo Adam, quia terra vilis es, diceris homo, quia humus. Terra nomen luum, ex
est,

ut in venturis seculis

Vocavit enim Dominus

Souvenez-vous je vous supplie, que vous m'avez figur comme un vase d'argile. Et conseil tirez-vous aprs cela me rduire en poudre ? t (Duguet.)
(")

terra corpus

luum,

in terra habitatio

tua, in terrain

conversio lua. Diceris terra, quia ex terra compos'tus.

Jam

consoletur nos Philo Judaeus,

lib.

de Opifi-

On peut

traduire, et, par an.

cio, dicens

hominem non ex

quvis terra, sed ex se-

899
lectissm fuisse
<

IN

L1BRUM JOB
il

aoo

composilum

Non,

inqnit, ex quvis

terra: parte

sumpt humo videlur Deus hanc hufoi-mare voluisso, sed selecl

mentum pietatis est hc eadem infirmitas carnis. Quo argumenlo usus est David, Psalm. 77 58

Titan specie staluam

Multiplicavit

ut

averteret

iram

suam ab
,

cis

et

tundequi [e oplim, ex pur materi purissiuuun

i
j

non accendit

omnem iram suam


El
alibi,

et

rememoratus
ea-

excolsse accurat, quod


erat.
ii

maxime ad hoc pus aptum


liltcris

test, quia caro sunt.

Psalm. 102, 15,


:

Consolelur cl nos S. Augustinus, Tract. 9 in


:

dem

fer repetit

qu Jobus

Quomod'o miseretur

Joannem, asserens
i
i

Quatuor

uominis

Adam

tpater fdiornm, misertus est Domiuus timentibus se;


i

quatuor

Lerrse paries contineri, Orientcm, Occiden

quoniam
est

ipse cognovit

figmentum nostrum, recordatm

tem

Septcntrioi:em, Meridiem,

quasi

primushomo

quoniam pulvis

sianus.

Quare,

dm

dicit

Jobus
est

ex quatuor pugillis terne sumptis quatuor niundi


parlibus fuisset composilus.

Mmento, quwso, quod


Revoca, obsecro,
erratis
in

sicut lutum feccris

me, hoc

Quod

elaris docuit S.

memoriam,

ul me miserearis, et

Cyprianus, qui, postqum

(iixisset

nomina Hebraiea eo

veniam des. Rccordare animum humanum geel

consilio Cuisse indita, ut proprietales

bus imponebanlur, dsignaient, hsec

hominum, addit Ex
:

quiipso

nerosum quidem
lalis

pen divinum, cno

et luto
infici

mornon

bujus corporis, quo aliquando non

protoplasto

probamus veritatem. Nomen accepil


in

possil,

undique circumdatum, alquc ejus necessali-

Deo Adam. Ilebraicum Adam


lur terra caro facla
,

Lalino interprta-

bus

ita

obnoxium,

et quasi alligalum et

subdilum, ut

is

e quod ex quatuor cardinibus

vix animi inlentio queat subsistere, quin bine deli-

est,

pugno comprehendit, sicut scriptum Valmo mensus sum clum, et pugno comprehendi terram, et finxi Iwmincm ex omni limo
orbis lerrarum
Isaiae

neatur, inde laxelur. Ita S. Ambrosius,


mortis, cap. 5, bis verbis
:

lib.

de Bono

40

Multas occupaliones nobis

corporis bujus ncessitas gignit atque usus invehit,

terr, ad imaginent Dei feci illum. Oportuit illum ex


bis

quibus impedilur animas vigor, revocatur et intentio.

quatuor cardinibus orbis terrai

nomen

in se por-

Unde de
ut lutum
nit

se pulchr dicit S. Job

Mmento, quia

sic-

lare

Adam. Sed quiu exigua


i>

et long petits,

con-

me

finxisli. Si

ergo lutum est corpus, oblicoinquinat aniinam in

solalio

Quid enim

refert, si

hoino ex terra
vilis

mund
?

nos utique, non

diluit, et

fueril effectus,

cm ex

eo terra

esse

non desinal

quinamenlo intempeianli.

Quare ben

S. Grego:

Cerl

si

supcrlluum

est, ut

dicebat S. Hilarion,

ditiam in cilicio quaerere, mullo deliatius est


luto, in

muneam in

rius

hune locum

sic exponit, quasi

Job Deo dicat

Infirmilalem carnis considra, et reatum iniquitalis


laxa.
j

cno
si

et in stercore

quaeritare.

Quid enim

Hanc orandi formam

Thais,

qu

roagnis se

prodest

ex pugnis terrae quatuor orbis parlibus

peccatis onerrat, aeeepit magistro suo,neque aliam

sumptis fuerit compaclus,


raus,

cm ex hoc solm habea-

per aliqwot annos permisit, utpote


ribus

maxime suismoet

quod ex qualuor

laleribus, ut aiunt, nuli nobi-

opporlunam

Qui plasmsti me, miserere me.


lac mulsisti me
(1),

itate insignitur,

sed undequque conspectus bumillimo


? Fiat, fit

Vers. 10.

Nonne sicut

gnre natus repulatur


terrae

ex quatuor pugnis

scutcaseum me coAGULASTi? Pulchr humani corporis

qualuor plagis orbis acceptis, ut in tolo uni-

gcneralionem laclis coagulo assimilai. Nam,ul Plinius,


lib.

vers!) unctae creaturae

nolionem
licel

viiilatis

hominis haet conelur,

7. cap. 15, et

medici docent, semen mulieris est


et diflluens, sed acce-

heat,

et oullo loco,

hoino

velil

instar laclis

a'hum, liquidum
illius

suam

vilitalem abscondat.
originis siuc

denlc
fdilatem,

virili

gmin calore

quasi coagulatur, con-

Caeterm Job non solm


Et

solidatur et concrescit, ut
QOSter.

fit

embryo.

Ita

Tiiinus

sed eliam cxits sui fragililalcm commmort,


addit
:

cm

Ubi expende Jobum non tanlm affirmasse


id

in

pulverem reduces me; q.

d.:

Miserere nica

opus Dei, atque

maxime elaboratum

se esse,

quod

vilissimae fragililalis,
in

sum enim

quasi

ficlile
igilui'

vasculum
ultra persalis

ad rem suam non


divinis se oculis
in

leviler faciebat, sed eliam signal

pulverem brevi redigendum. Quid


stirpem suam

tanqum

molli blandque mateii,

sequeris hoc vile fluxumque figmenlam?


fuil
et

Nonne

qu non possent non undique impressarum mavesligia apparere, recenter


:

geuus ex sordid ac lule duxisse


Ln

nuum

efformatum propoin

materi, ac tandem
est,
iri

pulverem, ex quo formalum


vitfip

suisse, ut dicere videalur

Extant

me, Domine,

resoiulum

dur hoc brve

ac aeruumo-

luarum

manuum

expressa signa et lineamenla, quse

Kinn spalimn sine novis laboribus et angusliis peragi

me luum
ci

opus esse chuissimis vocibus proloquuntur;

non

sinis ? Haec

san hominis formatio, cl adjuncla

cur ergo luam imaginein potis demoliri,


(erre vis?

qum opem
ossi-

carnis lutique fragilitas,

movere potuit Dcum,


est in angelis,

ut

si

quid ab hornine peccatum essel, veniam lubens facilisque oncederet.


I

Vers. 11.
i;ts

Pelle et caknibus veststi me


(2)
:

Secs

quibus

cm
S.

et nervis compegisti me
:

Jam ad

corporis

carnis inlirmilas, mult polure Bagis leuia-

tioni

resistere.
irius
:

Qu de

re optim ad

hune locum

Angelorum,

inquit, spiritus ideirc irre-

runt, quia lanl robustis siare

ipoterant,

<

se mis commixtio non lenebat.

Homo

ver ideirc post culpam veniam meruit, quia

A.7tsaT**, stillare me fecisti. In inler(1) Aquila pretando, inquit J. . Michaelis, omnin bis accedo, n qui de genitali semine accipiunt, quod ipsa tanqum natura emulget,ac dem concrescere in utero ac coadescere jubet. Veretur Schullemsius, ne indecorasit digna imago ; in quo aliter seutio. j Jobique libro non Grandisono poetsc, eique pbilosophanii, h rerum j naluralium descriptiones vel apud nos conceduntur,

per carnale corpus aliqukl, quo semelipso minor es-

set, accepil.

Undeel apu

respeelum judicis argu-

(iosenmuller.) quanto niagis apud llehra'os? compiugis, conlegis me, (2) ijDOUP, conlexuisti me,

Wl
elegantcr Sanclius noster
quit, sanguis eo
ita

COMMENTARIUM. CAPUT
quam
|]

X.

!)0

organisa tionem prorss adrmrabiiem procedit,


describit
:

professus est sagacissimus


lor

rerum naluralium

iu.'aga-

Femineus

viriii

in-

Galenus;
:

sic

enim

scribit in libro

de Forrealione

quem diximus modo

sereine
lac

ftus

Cm

nullain de structura animaliuin inveseientiae certitudine

dispositus nihil magis densus ac durus.est

qum

niam opinionem eum


stratam, fateor

demonnihil

ceagulatum, quod usque ade molle


absit liquido,

est,

ut parure
inolliculas,

me

de fluum effectricc causa

quo ad significandas res

cerii

habere

hoc tanlin dee pronuntiare


et sapientia in e sit

me

posse
.

et in quibus nihil est rmitatis, comparatio ducitur.

confido,

qud ars

maxima
lib.

Ex

eo admirabilis naturae solertia, seu potis divina

Quamobrem

caeteros alibi

monet ne

in

hauc inquisi15 de

sapientia varias finxit diversasque naluras, quibus hu-

tionem pertinacis incumbanl. Haec, inquit,

main' corporis fabrica compacta est

pars eniin qu-

dam lenlescit

in nervos, pars mollescit in

carnem, pars

Usu parlium, Creator noster autem facta jam sunt neque

talia fieri voluit.

Qu
facta
,

lentes,
sint.

neque ahdeas
quo
Sa-

dura lui* in ossa, pars in pcllem cxtcndilur. Denique ex re tantul lanique


sibi simili

qurere, quemadmodiun facta

Qu enim

organa fingunlur pluIlla

esse ignorabas, nisi ab anatorei edoclus fuisses

rima ad varia naturae ministcria.

autem omnia

pacto nunc audes qurere, qu ratione facta sint


lis

carnibus quasi interul veste, et pelle quasi cxlerno legunlur ctornanlur


pallio.

ergo

tibi sit

novisse
et

unamquamque
ita

particulam pro
fuisse. Si

Tota ver bumani cor-

rerum exigenti
palm
tire

usu construclam

ver

poris moles ab ossibus quasi columnis et tignis susteiilalur


,

prterea conabere quo pacto


liet, te

facta sit inquirere,


opilieis

qu

nervi quasi quaedam vincula constrin-

nec luam imbeciliitalem nec

sen-

gunt et continent. Haec scil atque eleganler oplimus


philosophas Jobus hoc loco describit, ut nihil quoquain desiderai posse videatur.
j)lurcsalii,

polenliam.

Cterm cm,

post partium organisa-

tionem, Deo
recl subjungit
:

statim anima ralionalis infundatur,

Quod item
Lactantium,

fecre
lib.

ex quibus
:

unmn dabo

de

Vers.
mi11i,

12.

Vitam et misericordiam tribuisti


(1).

Opificio Dei, cap. 7

Deus, inquit, solidamenta cor-

et visitatio tua cust0div1t spiritum mecm

poris, quso ossa dicuntur, nodata et adjuncta

invicem
visce-

nervis ailigavit atque construisit; haec

autem

ribus (visceriiin noinine carnes intelligit) operuit ut

Mihi vitam concessisli, et insuper non vulgari pmseculus es semper beneficenli jam inde ex quo ftus in utero fui animalus. obsenatio, cura as(1)

mp3

quemque bcum dcccbat


clusa legerentur. Item

ut quae solide essent con-

visceribus ipsis venas admi-

sidua, ut Isa. GO, 17, et verbum, Ps. 8, 5. Conf. Storrii Observt, p. 218, not. Argumentalur ex eo qud

seuil quasi rivos per corpus

omne

divisos, per

quos

discurrens

humor

et

sanguisuniversa

vitalibus irrigaret. Et ea viscera formata in

membra succis eum mo-

<

dure, qui unicuique generi ac loco aptus fuit, supertect pelle contexil.

Sic
et

ille.

benignitatem et gratiam semel cceptare prosequi convenientissimum sit. Posterius hemistichium, "rnpai Tlll maiff, A. Sciiullens monet et sic reddi posse : Mandata tua aistodivit spiritus meus, ut leslaretur Jobus, se prceptis divinis ita convenienler vixisse, ut se pro improbo Deo puniendum fore nunqum sperrit. Munire banc interprclalionem poluisset Schultens Syriaci inlcrpretis auctoritate Et prceptatua custodtvit spiritus meus. Monet tamen Schullens ipse,
:

Plura

cii'ca

modum

rationem tare admirabilis

opificii nil atlinet

curiosis invesligare,

cm

ipsemet

s:'

Salomon

proliteatur ab hoinibus

ignorari,

qu

sit

hc periodus

hune sensum vulg recepto postponere, qud tota in beneficiorure divinorum enumera(P*osenmuller.)

via spiritus, cl

qu ralionexompinganlur ossa

in ventre

tione decurrat.

prgnaulis, Eccle. 11, a.


Tolleuarius noster
:

Ad quem locum

ita

pulchr

Fccisti ut riverem, idque lam in utero (ubi ftus non sine miracul vivit) qum extra uterum. Dedisti

Circa spiritus, inquit, seu animae


fuit

subslanliam

magna

olim philosopborum reedicocirca for-

rumque

hallucinalio,

quemadmodiun etiam
malerno
;

mihi animam ralionalem, per quam vivo. Vel vita pro victu sumitur, ut alibi. Et MISERICORDIAM, eie. 1DV\ Gratiam, benignitatem,

iiKiiiouem lts in utero

de quibus sapienli

qudam
berrima

ignoranti olim tutissim pronunliavit celeilla

Machabaeorum mater, 2 Machab.

7,

22

Nescio qualiter in utero


ego spirilum cl
fjulorum

meo

apparuistis

neque enim

animam donavi vobis et vitam, et sinmembra von ego ipsa compegi se enim mundi
:

Creator, qui formavit Iwminis nativitatem, quique

om-

nium
n
;'i

invenit originem, et

spbitum

vobis iterm

eum

iterkordiu reddet et vitam.

Eamdem

ignorantiam

~ZO admnbrare, lgre; D, ut saep fit, in VJ comnrelato. Consuisti, vel consarcinsli, vel, sepsisti, sive isti, ut Job. 1, 10. ossa et nervi velut sepi-

Nam

uientuui corpori exhibent, et totam corporis compagem continent ac connectant et roborant, motumque membris liberum praestant; de quibus vide physicos

omnia bnficia ultra vihomini eoncessa, animam rationis participem, inslitutjonem in lege, etc., qua3 ad corporis et animae salutem faciunt. Me jam viventem benignitale lu prosecuius es. Animsti et in vit conservasti me. Et VISITATIO TUA CUSTODIV1T SPIRITUM MEUM neilipe vitalem, animam meam, vitam meam.nempein utero. Quanta pcricula ftum circumstant eonceptu ad partum Sed ego generaliter intelligo Semper servavit, et servat cliamnm, sive quotidi, ut Job. 7, v. 18. Et nisi singulis diebus et momentis hominem inviseret Deus, eique provideret, aclum de eo esset. Atque bine constat Jobum agnoscere Dei providentiam, contra quam Hebraei senliunt. Non, ut opifex ab opilicio perfecto, decessisti me, sed quotidi visitas et conservas. "jmpSI quidam, custodia tua; manda-* tum, seu imperium, tuum; id enim "tp3 sign. 2 Par. 56, 23. Alii Prfectura tua ; quod ad parles animae
sive beneficenliain. lnlcllige
lain
J !
:

medicos. Texuntur corpora ex ossibus, etc., ut sepes ex virgultis. Hic ordo est in genitur primm pellicule fit, deinde in e caro duriora paulatim accedunt. Contrarium ordinem in resui-rectione futuet
:

rum

principes et facultates referunt, ut R. Levi, etc., qu agunt in passivas, easque regunt, etc. Recl etiam; nam voxrleb. omnia haec conlinere potest. Mihi visitatio hic est assidua cura, in^pectio et providenlia. Tuaque providenlia, visitatio, id est, conslitutio, tua,
h.
e.,

aiunt Hebraei.

(Synopsis.)

les

naturae,

quam

constituisti,

me

hactens

,, ,

903

IN

L1BRUM JOB
sit
,

904

Postqum de corporis composilione loculus

est, agit

ipsa spiritalis vita;

lucem ac notitiam

parit. Vita

hic Jobus de animae creatione, qu corpus inirifc

autem

naturalis,

si

philosophos consulamus,
ici potentis

nihil
in

compaclum atque connexum vitam motumque acquirit.

aliudestqumnatur

seipsum movere,
Id

Trs ver beneficentiae gradus discrevit, vitam,

aclumve ac perfectionem redigere.

quod nullo neest illud,


,

niisericordiam, visitationem. Primus ad vitae prineipiuni, secundus ad conservationem, tertius ad perfc-

golio exemplis intelligitur. In plantis vita

quo primo succum


augent

sive alimentum atlrabunt


,

minent,

ctioneni pertinet. Misericordia hoc loco est beneficontia, libcralitas,

et in universas partes distribuunt


,

quo seipsas aluni

largilio.

Unde

phrasis

illa

l'requens in

et in
,

Scriptur, facere misericordiam. Visitatio hic est idem

brlis vita est

debitam provehunt magnitudinem. In qu primo senliunt, et hc illcque


,

ac prosperatio, l'ecundilas,
pturae familiari

flicitas.

Sic phrasi Scri-

disenrrunt. In hominibus vita est


et in angelis
,

qu primo ratione,
ulun-

Deus

visilare dicitur

quos prosprt,

qu primo

intelligenti liberoque

fcundat, ut Sarani, et Annam, Saniuelis malrem.

lur arbilrio. Ilaque vita dicitur illud

primum

inilium

Ex his quem lot


illa
:

ergo precatio Jobi vires acquirit, ne Deus,


beneficiis auxit, repente

primt. Yerba

operationum vitalium, quo mediis, facullatibus ac viribus suis vitales actiones exerceret , et quoresvivens
seipsam in debitam perfectionem adducil. Quia ver
vita haec

Visitatio tua custodivit spiritum

meum,

licet

ad

tulamenlum anima),
fert, referri valeant,

ut vitam naturalcm corpori con-

propler actiones vitales est vivenlibus atlri-

pertinere tamen

litterali

sensu

buta

in

hune enim finem arbores


,

et planta; vegeta-

possunt ad spirituidem animae custodiam, et

quamdam

tricem vitam perceperunt


et animalia

ut se alant ac nutriant
,

Dei velut excubanlis vigiliam, qu animant, quant sempilernae felicitatis

senlientem

ut sentiant
,

et se loco

mo,

eapacem

creavit, prsenti su ser-

veant

hominesque intelligentem
:

ut intelligant

et

val, divinae gratiae ac

virlulum supernaluralium

mu-

proprio arbilralu se gubernent


ut actiones
istse

hinc orlum habuit

neribus amplissimis exornat. Favet expositioni huic

non solm
lias

vitales,

sedetiamvita
sanclus
dicens
:

qud auctores
turalia

aliqui graves misericordiae

nomine na-

nuncupentur. Et

duas

vitae signilicationes
,

virlulum semina inlelligunt, ut in hune

mo-

Ilieronymus ad hune Jobi locum annotavit

dum

lerna bnficia gradalim ascendant, vita per ani,

Ipsa

anima

est vita hic appellata

non

vita animae
s

ma; creationem

misericordia

per indita virlulum

quia possunt et aclus animae vila nuncupari.


ille.

Haec
,

semina, visitatio per collala virlulum supernaluralium


doua. Atque ad hune sensum oratio Jobi
nervosior.
fict

Ideque hic dicilur habere vitam sludiosam

illc

mult

ver volupluosam, quia alter studiosis aclionibus, aller


deliciis

deditus es!.

Mystic sicoplim exponi potest, quasi Job dical

Haec doclrina ex philosophi nalurali pelita nos in


spiritalis vitae

Vitam mihi

Sribuisli,

graliam inl'undendo,

nam

grali

cognilionem adducal.

Quemadmodm

Dei vivimus, misericordiam elargilus es ad sanct vi-

enim

vila

hominis, quain animam ralionis participem


(ha;c

vendum,

et

ad usum gralia; ac virlutum ab e proma(et

nuncupamus

namque

ut nobis familiarior hujus


,

nantium supernaturale auxilium imper tiendo;


misericordia provehimui) et visitalione,
id esl,

hc

quod quaerimus
corporalitcr
sil
,

praeslabit notitiam)
,

est illa interior

assidu

spirilualisque substantia

(ju
;

homo se
haec
illi

spiritualiter et

inspiratione tu, spiritum mihi infusum et te dona-

movet ac

perfleit

tribuitut
,

homo
menos

lum
et ad

custodsli, quia nisi ad

modum

avis mihi incubaafliceres,

cl esl facultatum
illis

quibus operalur origo


principium
,
;

et

res, et intellccium edoceres, et

voluntatem

diis

ipsarurn operationum

iia vila

opus roborares, jampridem vitam et misericorle

spirilualis est aliquid inlra

nos manens

quod

et

diam

praerogatam perdidissem. llc spcial illud


:

spirituaLes efficiat, et fons sit facultatum spia-iCruatiiani,

Davidis,Psal. 105,4

Mmento

nostri,

Domine,

in bene-

nec non et actionum spiritalium exordium. Hoc autem


si

placito populi tui, secundiun benignitatein

tuam nobis
salubri

diligentis quid

sil

inqiratur,

inveniemus

nihil

exhibilam;

visita nos in salulari tuo, scilicet

aliud esse

qum
,

illud

augustissimum donum divinits

insRralione tu; ad videndnm in bonitate eleclorum

attributum

quod grattant nuncupamus. Hoc porr


,

tuorum, ut scilicet conlcmplalionc videam quae bona


pracparsti electis luis
;

donum
a

gralia vocalur

quoniani gratis et liberaliler

ad llandum

in lliti gentis
laelili

nobis dalur. iQuare gralia? inquit S. Auguslinus in

tu, ut volunlate, gaudio spirilali eljuslorum

Psalm. 50

sibique respondet

Quia gratis dalur.

perfundar, ut lauderis
hreditate tu.

me

laude vocis et operis cnm

Quiuc
,

gratis dalur ?

Quia mrita tua non prcssete

runt
gralia;

sed bnficia Dei

pre'venrunt. Esl

autem

Porr ut banc vitam


vil nalurali nobis

melis inlclligamus
est. lia

ex

gralia ffectio
turalis

manens, sou habitus quidam supefna-

consideranda

enim nalur

comparalum
ex
inanif'estis

est, ut ex corporalibus ad spiritalia, et

eluin qui dalus esl

mentibus juslorum infusus per Spiritum sanquae ipsam aniiilis. Gratia est
,

ad occultorum cognilionoin transeamus.

nire naluram
c

perficieris

eam

facit

veluli

deiferam,

Unde cm

naturalis vila clarior nobis et evidenlior

participemque et consortem divina haturae. Gratia


,

servavit in yit. Recordalio tua, Chald.: Cave improbes. Qui visitt recordatur, et contra^. Sic, Exod. 20, " 5, visitants, lc - Sic cl Psal. 8, i. Visitatio triplex est 1 Condemnationis, Jcr. 8, v. 12; 2" correptionis, Psal. 89, 32; 5 consolationis, Exod. 4, 31, Luc. 1,
:

est

quae dividit inter


,

filios

Dei et

liiios

diaboli, qua

'iDeum plat
esl
,

bomines suoCreatori concilit. Haec et Deo giali, accujus pnesidio jusliiicamur


et
,

cepliac amici reddimur. Baec est


i

qu

operit mul-

78.

(Synopsis.)

titudinem veccatorum

1 Pet.

4,8,

non quidem ea

905
cdi.in

LOMMENTARIUM. CAPUT

X.

m
,

manent tegendo, sedea Ht non maneant dcsine qu nulli siruendo. Hc est semen tern vit
,

tamen scio quia univf.rsorum memineris. Jobi sensus


est suavissimus
et

eximi ejus pietate dignissimus.


,

in ccelestem

patriam patet ingressus. Est dcor et


,

Etsi

inquit

suspicari posset aliquis


,

quem

alienior
,

pulchritudo

qu anima Deo apparet amabilis. Est


,

de

te

imbuisset opinio

le

non curare hc humana


,

lumen
strcm
:

divinits inditum
et

et

mentem reddens
,

illu-

neque meminisse tuarum


esse figmenlum
jactari
,

manuum

atquc oper nos

splcndidam

de quo S. Paulus

Coloss. 1

cm tam
,

acerbe atque inclementcr

12

Qui

dicjnos nos fecit in partent sortis

sanctorum in
di-

luinine.

Est vestis
,

illa

nuptialis

hominem eximi

gnum
14.

clciens

ut in

summi

rgis convivium admitla-

tur. Est fons

aqu

salientisin vilam (vternam, Joan.4,


:

tui aut amoris aut cur argumenlum apparcat ego tamen cui clarius abs le lumen afulsit non dubito quantmcumque in animo consilia celcs quin nostra cu-

pcrmitlas
oculis

neque

humanis

Undc

S. Paulus ail

Gratia Deivila tema, Rom. 6,


,

res atque dispicias

neque unqum

te

rerum noslra,

23. Quia opra a grali cmanantia


,

quam speramus sunt mrita. Est qu nos efticit membra Chrisli quare et Chrislo capite et per Chrisli millius

vit

rimi

tuique figmenli oblivio teneat. Scio enim te


,

clementissime Deus
collatorum
,

meminisse beneficiorum

in

me

qum

libcraliter

me
,

habucris

quantum
,

rita

datur

et ut

ci

adhaereamus bnigne confertiar.


spiritalis
:

oper ac
ra

prelii in

me
,

creando
,

servando

prospe-

Est denique vita nostra

quia nos ex peccafa-

rando exornandoque posueris

toribus convertit in sanctos


cit
,

ex defunctis viventes

et in spiritalitcr morluis

manerc non

potest.

Hc autem spiritalis similis. Nam sicut vita


vivat
sit et

vita in multis est naturali vit

mimehc tua aspernari ac momento pen uno structuram demoliri tuam celas quidem hc iramque simulas at ego non proplcrea animum me tuum
velle le
: ,

neque

naturalis dat corpori ut sit et


,

alienatum suspicabor. Yideor enim mihi

te

videre

secundm naturam
ut aiunt

ita vita
Illa

gratidatanim ut
,

egregium erga

qms tuum
,

studium de induslri ad
le illius

vivat supra naturam.


, ,

corpus limitt

et

ad

horam cclanlem

minime dubitans nullam


,

propriam
stringit
;

speciem cujusdam viventis rccircumscribit


,

oblivionem capere posse

quin suo tempore primis

hc animam
cl
,

ne

diviria

manIlla

imaginis tu lineamenlis et
atlractus

manuum tuarum
eam mir
lib. A,

vesligiis

data transiliat,

dbita fide spons dficelt.

opem

illi

feras

atquc

cxcolas at-

Corpus venustat

et

motuni ac vires subminislrat


,

hc
Illa

que

perficias.

Hinc san S. Irenus,


,

adverss

affectus in res divinas et gressus tribuit

ut contenda-

hrescs cap. 76
elicit

perutilem atque opportunam banc


;

musinclum,

et ints spiritum

noslrum exornat.

admonitioncm

radixestfacullatum,quibusoperamur,utintelligenlia3,

fuerit aliqua

ut curandum nobis maximoper semper virtulum lineamenla divinarumvestigia in nobis retinere


et
,

qu cognoscimus

cl voluntalis

qu volumus. Hcorigo

que

manuum

qu ipsum

virtulum, ut humilitatis, qu nos ipsos dejicimus, pauperlatis,

ad nobis subveniendum

dexteram operi
,

manuum
suum
,

mundi contemnimus charitatis qu Deum proximumque diligimus. Illa est principium


qu
divitias
,

suarum porrigendam
beat unde ad
nsei
<

alliciant
,

ne

dm

nihil

in animis nostris agnoscil

viles

illi

simus

nec ha-

operationum vitalium
,

nam ministerio facullatum suarum videt in oculo audit in aure, et irascitur in corde. Hc est meritoruminitium, quia virtulum ab emanan;

opem ferendam

pertrahatur. Vcrba Ire-

sunt

Prsta Deo cor tuum molle atquc tractafiguram, qu tefiguravit arlifex, habens
,

bile, et custodi

tium prsidio perferl injurias

ministrat infirmis
Illa

et

in lemelipso

desideriis se infert cleslibus choris.

denique,
,

digitorum.

humorem ne induraus ami lias vestigia Hc enim dm extanl dm durant et


,

dficiente

dbita sanitate et

bumorum

temperie
;

si

sese divinis oculis ingerunt,quanlmvisprodigus, quan-

membrorum
absit fidelitas

necessari integritate discedit


,

hc

lumvis tepidus, quantmvis divin imaginis pulchri-

qu Dei mandata observare debemus

tudinem obscuraveris, divinam clemenliam ad opem suo


operi ferendam adducent.
,

etiam amitlilur. Si ergo tant sollicitudinc servamus

Ex hoc versu

inquit Joan-

vilam morlalem posl non multos annos finem habitu-

nes Jesu Maria struitur argumentum ad multorum in

ram, quanta
vitam,
Si
si

sollicitudine cuslodire

deberemus grati

speciem fortium ac fidorum Dei cultorum cpitalem

volumus, per totam aeternitatem duraturam?

coarguendam

qui

dm rumnis
,

morbis

desola-

tam eximio amore complectimur vitam cerl non


pretiosam, nisiquatens vita? spirituali sub-

lione interna tangunlur


dictilant
,

mox
,

Dei

animum

aversuni

admodm
servit
,

grque ab hc mente dimoventur.

quanto majori amore amplectenda esset ipsa


,

Vers. 14.

Si

peccavi

et ad horam pepercisti

spiritualis vita
rilualis
,

cujus grati naturalis diligitur


vita,
? Ita

spi-

inquam,

qu

jure universis rbus na-

Tamen
sub.
,

turalibus imperat

pulchr noster Alvarez de Paz

Novi quod hoc


est
c.
,

scio quia universorum memineris , Hebr. : , vel istud , tecum , sive apud te , etc.

de Vit

spiritali lib. 2, p. 1, cap. 1.

Vers. 13.

Licet

le,
,

i.

vel crat ; cerlus sum quod hc sunt apud qud hc non ignoras. Non es oblitus cofecisti
:

h,ec cels (1) in corde tuo

(1) In tentatione ?[usi nescias qud

tam durum erga me le prbeas tuum sim opus. Hcbr. Et hc


:

hc) abscondisti vel recondidisti, reposuisli in corde , seu animo, tuo, etc. q. d. Excidisse non puto quanta industrie me feccris. Oinnia ista scis ac probe nsti. Hc sunt arcana lua
sive ista, et
ist, al
:

tamen

licet me perdas quasi oblitus esses, Scio te hoc in animo habuisse, ut scil. istas calamilates mihi inferres. Hc vindicta crai jam olim apud te vel leino tuo deercto , constituta licet callid celsli , nec indicsti mihi. Alii sic Tamen scio , et ver fide credo , quod hoium memineris ,

rum qu

etc. Alii sic

coosili:
S.

et reips demonstraturus sis le gralios tuum opus rcspicre el conservare. Ver me fallil quod hc tuo nulii tjerunlur, (Synopsis.)
2C,

S,

XIII.

, ,

dibus terram teligisset


,

,, ,

907
MIH
,

1N

LIBRUM JOB
sanus
et

908
resumptis viribus cer tamen
,

CUR AB INIQUITATE MEA MUNDUM ME ESSE NON


,

p'ateris (1) ? Si

inquit

peccala
,

mea

pristina sint

vegelus repetebat

donec fraude comperl


inter brachia tenuit

causa hujus

me

affliclionis
,

quse ad hanc usquc ho,

Alcidcs

cum tamdi suspensum

ram punire

distulisti

cur jara saltem

quando

id
,

tam
pro

donec omnin animant efflaret. Luciamur quolidi cum

tibnix precor,

non mundas

me ab
,

ill

iniquilale

qu abolend deinceps innocenter vivendo laboravi


ut sic lollas et causam plagarum
et simul ipsas pla-

cm nos terra per contcmplationem sublevamus, el per opra sancia ad Deum


peccalis nostris, vincimus
,

cigimur

si

ver iterm tantisper ad terram incline-

gas? Ita Tirinus noster. Aliqui rfrant ad scrupulos


qui peccato jam sublalo non

mus resumptis viribus, iterm adcerlamen redeunt.


Septuaginta sic convertunl: v Te-yp ^piM,
Xaaasts
\j.v

raer soient viros pios.

parm infestarc ssepenuUnde S. Gregorius ad hune


abstulit
,

epu-

.T.

& vo[j. ox o'v

(xe Treicowuca,

quod

si

locum

Si

inquit,

culpam venia

cur san

et peccavero, custodis

me

ab iniquitate autem non inexponit Olympiodorus in


,

memori non
valedicat, et

delcrsit ?

Quamvis enim quis pecca,

sonicm

me
:

fecisti.

Qu

sic

tis

novam

vit rationem ineat

nihilo-

Catcn
<

Tuam

decet humanitatem
opiiicio
,

ut aliquam ve-

mins prteritorum peccatorum memori


tione tangitur

et delectaislius-

niam tuo tribuas

neque

velis

pro tu rerum
et peccata

quodammod

invitus

ade ut

omnium

scienti cunctas actiones

meas

modi tentamenta liquidam


trahitur ad
dicat
:

poenitenlis

causam esse non


sensus
,

acri studio observare.

Qu quidem sanctus hic itrt


:

patianlur. Et sic verba haec ejus erunt qui invitus


illicitas

humanse natur person suscept


latet

Nil te

inquit
;

delectaliones

ut

sit

ac

si

Domine

verm
:

et nostra observas

opra

id

Cm jam

peccata commissa deleverim


,

et

per

enim

est (puXaaet;

ac licet non subit in


,

eum

qui

pnitenliam abjecerim

quid est quod iterm

ri et delectalio invitum

me

trahit
1

et

memoquodammod

peccavit animadversionc ulare


<

haud cum propterea


in

dimiltis insontem.

impellit ad iterm

peccandum
parcit

lujus expositionis
;

Hebrxi paul aliter verlunt. Pagninus Si peccavi,


:

habes Gregorium bis verbis patronum

Ad boram
culpae con-

custodiam ponas
Tigurina:
si

me et ab

iniquitate me non mundes

me.

Dominus peccalori

cm reatum
,

quid peccavi annotavisti mihi , neque

sivisti

cessis prolins fletibus diluit

sed ab iniquilale no,

meam

iniquitatem abire impun ;


:

Hebrus apud Cajeet

str mundos nos esse non patitur quia volcnles quidem culpam fecimus sed uonnunqum nolentcs H ejus memoriam cum delectalione toleramus. Sp
,

lanum Si peccavi,
non mundabis

et

custodiesme,

ab iniquitateme

namque hoc

quod conspeclu jam


,

judicis fletu in,

Regia, nisi quod adcxlremumbabent, non mundes me. Quae tam Hebraei qum hebraizantes quidam cum intcrrogalione legunt
in

me ; eodem modo Biblia

terveniente delelum est

ad anhnuni redii

et devi-

hunesensum: Numquid sipeccavi observabis me super,


?

ct culp ad dclcctalionem rurss inserpere nilitur

elinfciisismeocutis intvebere

neque peccato meo


exponit Eugubinus
; ,

ali~
et,

atque in antiquo certamine rediviv pulsatione reparatur.

quando mundabis
ut idem dicit
abiit
,

? lia legll et

In quibus verbis ultimis videtur respexisse


,

Hebrseorum
,

aliqui

neque bine long


,

Gregorius fabulant

qu traditur Hercules devicisse


,

VatablusJ Alii

inquit Sanclius
,

interrogation!

gigantem immanis molis terr hlium

qui quolies pe-

non putant esse locum


Quasi nimis
sit

el

hune

in

modum

accipiunt

durum
omnia
,

ea

qu ab hominibus

peccan-

h.

Seriei oralionis magis congruum videtur, "IDU pro servare animumulciscendi capere ut Jetem. 5, qud Deo dure 5, Amos. 1, 11. Ita queritur Jobus
(1)
1.
, ,

lur, observari

neque concess

Domino ve-

nia laxari. Est et qui pulct hic esse aliquam jurisju

et regidissim tracletur , ita ut nulodcliclo immunis atque impunis exiret , sed quantmvis pius et religio-

randi aut imprecationis


se peecsse
rit
, ,

formam
,

quasi neget Jobus

preceturque

si

scelus

unqum
,

admise-

sus viveret

antea admisisset, pnam severissimam subire cogeretur. Edem querclre infra, 13, 2G, 14, 10, 17.
,

eorum tamen

qu unqum

ut in aeternum detur custodiam

neque

ullo

tem

pore peccatorum vtncula aut supplicia laxentur. Sed

(lloscnmuller.)

ex his prima explicalio videtur magis


Vers. 15.

litleralis.
biiiii

nimirm si peccem , esto me peecsse, cujus tamen mihi non sum conscius. Et ad horaji pepercisti miiii "Omoyi obserSi peccavi
, ,
,

Et

si

impius fuero, v.e

est

(1)

et

vsti

me

tandem opifex nscvum sui opificii sed tu mi pater et opii'ex, naevos meos stri't observas rigidqu punis. Idem
;
, ,

diligeniissim quottes peccavi , ut postea punires. Patres dissimulant filiorum delicta ,


,

nocentem
iniquitati
(1)

? et iniquitali

me

non parces? vel, pnis

me
:

debitis non absolves

me
;

(Synopsis.)

infra dicet
vsti

14

1G
,

et 51

4.
:

Dominum omnes
Gustoilisli
;

ipsis

gressus observare

etc. Alii sic

me

et ser-

Hebr. Si impius sim, si lanqum sons punior hei mihi, miserrim mecum agilur et si justus fui, non altollo caput meum, ne hoc qukieni mihi prodest, quin ila afflicla; sinl res me, ut caput ttofiere ne-

hactens , etsi pccaverim nun, cminnocens sim cur me ila conficis ? etc. Alii interrogaliv legunt An ideirc enstodies me ? vel , custodiam circa me poncs , (ut Job. 7,12, dixit ) lanquin circa bominem s.eeleratum ? An propterea ceu in carcerem perpetum conjiciesme ut perptu affligar ? Cor ab iniquitate mea mundum esse non pateris? lebr. Et ab iniquitate (pravitate) tne non me m bis , vel mundas , rigide punis. Scio qud non meimmunern rddes meo slere. Sunt vera diffidentis. rnniodicus hic est Job , et in ipsum Deum ferlur.
, : ,
,
:

queam mrore confceius

et dbore

oppressus. lia

nec scelus, nec innocentia. Elatio capitis ercclum cl iidenlem aninium indicat; conf. infra 11, 14, Zachar. 2, 4, Ps. t, 4, et ibi not. pSp V3UT, satiatus, scil. 'JN, ubdiqUe
levai,

ncutrum mihi prodest, aul me

Oppletus sum ignomini. Ignoiiiiniain aliqui inkiligunt, quaj sibi sociis inureretur, qud dolore mali sibi long gravius fuerit. Nos gencraliior iolellkamus ignominiam ex adverso honoris et gloriae, in qua ante in rat, cm opibus et potenli pojlcret. V'au h. 1. non est verbum, scil adjcclivuin in statu conslructo (ab

Quidam

interrogaliv legunt

non pronuntiabis iu-

absolutoWlff), ut Gen. 35, 19,

^D> VZO

salur die-

COMMNTARIUM. CAPUT'X.
81

MO
sive impius,

JUSTUS,

NON LEVABO CAPUT, SATURATUS AFFLICTIONE

tenus, id est

o pius sim

h arn tuam

et MisERU. Conclusioessevidetur ejus quod dixithacrum, et infra 14, 1, tn-tHtf sociatus ira. Poslrema noslri versus verba quidam, qui HN! pro imperativo Vide afjlietionem meam, Deus habent, sic verlunt vide, quosim statu; tum cognosces ita esse, utdico;
:
!

non effugiam. Sicut


nocentent et

dixit superiori capite v.

22

InIc;

impium

ipse consumit.

Ctcrin non
affiieli

vare caput habitus est mrentis et

hominis
:

quera ctiarn expressit David dicens


ser factus

Psal. 57, 1

Mi-

sum

et curvatus

ac mei miserere. Utrumque frigidias est. Prseslat, illud pro inlinilivo accipere, atquc subaudil verbi finiti prima person (cont. nol. ad Ps. 142, S, ubi eadem plan noslri verbi conslruclio), sic ver 1re Videndo (i. q. Wi, videns ego sum) affltctionerh meam. (Rosenmuller.) Si improbns (vel sons) fui,\c\, essem , si impie cgi. Dilemmale dplort miseriain suam. Omni ex parle premor, quandoimpios clpiosjuxla alligis,neminipareis.
vel
: :

contristalus ingrediebar. Ostendit

sum usqne in fmem ; tot die autem quod spc


,

jam explicuimus

pios

neque

irnpios

homines ah bu-

jus vit malis esse securos. Quis


mortalitate circumdatus
geat, et
,

enim sanctorum
ful-

quantmvis virtulibus

rorum cleslium desiderio ardeat, non sp


,

curis pungalr, tenlationibus urgealur

persecutioniinfir,

bus

affligatur, aut

sallem corpore molesli et

V/E Mini est, "h "hha, v mihil Sed non intelligo cum sibi maledicere, siquidem tnnqom sons punior bei mibi miserrim inecum agitur cm in Dei maledictionem et legis iucidam. Alii sic Si pietaii studeiitern sic aflligis, quid faceres improbof ternni
, !

Quod minime mirandum est quia perfectionis mons licetpossit terramsuperare, et terrenam conversationem deserere at non potest ommitate turbetur?
;

nin terra se eximere, nec terrenam necessitatem


effugere.

mibi esset pereundum. HlH bic occurrit, et Mich. c. 7, v. 1. R. Kimbi rHv ejulatu deducit, permutalitterairum
'rtN.

Quare

in

hoc

exilio

non

est qui se penils


,

ab onere alicujus laboris expdit


et sanctus existt.

eliamsi innocens

Et si justus, TlpTil si verb (vel , eliam ubi, et si) justus sim; t D5< repelitur i-o Kono. Non levabo (vel attullam, seu altollo), caput. Non
audeo vultum
attollere

Multm tamen

interest inter pioin


alictio-

rum

et

impiorum hominum conditionem


Moralium cap. 52
,

pr pudore. Non audco co-

nibus et miseriis, uti pulchr ad hune locum docet


S. Gregorius lib. 9
t
:

ram

te libr et quasi erecto capite apparere, et

me

Impius

justiti confidere, Luc. 21, 28.


iiduciain

ctgaudium

nott (videPsal. 3, 5) ut, conlra dc-

Tolfere caput

habet et justus miseriain

quia et lerna damnatio doloribus

mittere caput, tristiti et pudoris est. Vide Zach. 1, 21. Nonpossum attollere caput, i. e., ltari bonamve spem concipere. Hoc dicit : Nec scclus mejuvat , nec innocenlia. Si scelere tencor , miseruni me sin insons, nec hoc mibi prodest, cm malis opprcssus et mrore confectus rigera me non possum. Saturatus afflictione et miseria. Prccatio est, q. Misereat te me miseriae, et libra me. Vulgalus d. omisit t i"WYl, quasi ad sensum non admodm pcrli!

reprobum sequitur

et electus quisque

transitons) adversitatis expiatur. Impius caput levt,

sed clalus evadere v, quod sequitur

non

valet.

Justus labore sui cerlaminis afflictus caput levare

<

non

sinitur

sed pressus a perptua afflictione libe-

ralur. 111e se in voluptalibus erigit, sed suppliciis se-

quentibus me'rgit. Isle se in dolore deprimit, sed ta-

nerct. i"OJ? fWfl |Y}p V2V , satur sive saturus (sub. sum, t/nippe qui satiutus sum, ignominia), i. e., ad sa,

men

pondre tern animadversionis absconddt.


Islud itaque discrimen inter
,

Sic

ille.

impium

et

pium
at xfc

turitalem plenus, etc. Satis ac super contumeliis affectus, ignominiam intelligo, vel, quse sibi socife inureretur ; vel polis gencraliler, ex adverso honoris, polenti, opum, etc., qu anic habuit. yiXJ est nomen Toar, ut Job. 14, 1, Gnes. 55, 29, ut probat hc phrasis, qui iis tribuitur qui contemplu obruuntur, ut Psal. 125, 5, Hab. 2, 16. Patitur tamen grammatica, utVa.iy sit verb. imperalivi modi, ut patet exProv. 20, 15. El sic quidam accipiunt; Jurus et Tremellius ad Deum referont ; satiarc ignominia, sive irrogatione ignomini qu me afiieis. Satis habeas ignomini, etc. Suliciat libi ignominia mea, etc. {fie intermiscet preces, qu respondent TO me

conslituamus

quod impius,

dm

terrenis ciwis
;

pprhnitur, eliam ab iniquitalibus absorbetur


justus atque perfectus
ita

supra terrenam

com ersaterrsc

iionem sesc levt, ut tamen in terra et inter homines statuai

suum

habeus,

necessari aliqgas

perlurbationes et miserias sentiat. Vcrni hic labor


;.b

inevihi'tili

eorporis necessitate proveniens :equo

animo
si

sanctis et perfeclis viris


vit a

ferendusesl, quia

eorum

por corpoream infirmitatem sicut

moss

est terrae conjuncin, at

per desiderium et mentis pu-

v. 9. ]l'?p
efficit

cremare, Jer. 29, 22. Ignominia enim st accensio quaedam cordis, ei velut ignis in vultu. Inde U'wINnn igrri, pro ePubescere, Isa. 46, 8. Reliqua verba sic reddunt Et vide, seu respice (et ecce, sed vide, affliedonem (vel ) impolentiam) meam. San verba Hebfa sic scuiant. Pathos est, quod Jobi ir et perturbation! maxime conveniet, q. d. Et vide san , Domine, qno si statu, tum cognosces ita esse ut dico Et vidi sub missionem meam, et video, vel, et videns, elc. lofini vum ,1X1 pro participio nwn, ex analogi commatis prcedenlis. Infmilum, omnium modorum et temporum fous, pro reliquis sumilur. Sensus est Non ausim caput attollere , quia satur sum ignominia, et video (h. e., experior) alilictionem meam. Videns miseriam, nibil aliud circm me aspiciens qum mala

nSp

a sicut inons est versus

clum

erecta.

pudbrem, qui

Notanda
justum
;

est hic elegans anlilhcsis inter

impium

et

inter

imjiii et
:

elevationcm capilis jusli.

Itaque sensus Jobi est

Sipeccavi, quodlibel suppi;

ciam

vel

malum merui
aliquid ex

si

ver justus

sum non
,

protan-

pterea debeo superbire, vel de

me prsumere,

qum
dkun
jf
<

sit

me,

sed Dei erga

me

misericoa-

et bonilaleni humiliter confiteri.

Vers. 16.

Et propter supeubiam

quasi le.am

capies me (1), reversusque mirabiliter me crucias.

maxima.
:

(Synopsis.)

PwJ^Wwt!^^^

Et si justus, non levabo caput. Non pugnat hoc cam eo quoddicitur 1 Joan. 5 Si cor nostrum non rcyrehenderit nos, fiduciam habemus ad Deum. Nam M est, non

tum scilicel (ut subjungit) quia saturatus et inenrvatus afflictione et miseri; tum eliam quia Apostolus universim loquens dicit 1 Cor. 4 Quid Imbcs quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris. quasi non acccpcris? Ita Bernardus, Epist. 109, ad Innoccntinin papam. (Estius.)
gloriabor,
:

(i)

br\v, (juod hic et alibi tenam vertit Hicrony-

, ,

911
Id est, videris

IN LlBltUM JOB

912

me

sicut lesenam inseelari, et ut et

homi,

ncm superbum, crudelem


versusqiic, id est,

rapacem exagitare

re-

sim in Scriptuns Deus leoni quoque ac lcn comparais. Qu spectat illud, Ccn. 49, 9 Catulus leonis
:

iterm alque ilerm mirabiliter

me

Juda; adprdam,

fui mi, ascendisti

requiescens ac-

crucias, plagam plagse superinducendo. Ubi nota Hc-

cubuisti ut leo, et quasi lena

braismum quo verbum ponitur pro adverbio.


,

Nam

reverti f'acere significat iterm facere.

Eodem modo
propter super:

dicitur Psalm. 84, 7

Deus, tu convenus, id est, ileillud,

quis suscitabit eum ? ; Quod sancti Patres ad litteram de Chrislo prophetatum accipiunt. E-dem refertur et illud, Osc 5, 9 Ego quasi lena Ephraim, et quasi catulus leonum do:

rm,
enim

vivificabis nos.
,

Septuaginta

mui Juda

ego capiam, etc. Leo enim fortiludinis et

biam, omittcnlcs
sicut leo

sic

versum hune reddunt

Capior

magnanimitatis semper symbolum fuit, et


lerror diclus. Quaproptcr
,

omnium
,

ad occisionem; rurss verb commutatus


Augustinus. Quasi di-

ut refert Pausanias

in

svissim crucias me. Ita S.

superbi

Agamemnonis clypeo depictum visebalur

ca-

cant

non capior ad vitam ut animalia, quoe soient


deliciis,

pul leonis
Otg;

cum hoc

versu

haberiin

sed ad neeem ut animantia fera,


est
,

[v

o'o (n-[ ppoTtiv, h #' iyyi

."jaau.vo)v

quibus iidendum non


tantur.

si

superviverc

permit-

Hic quidem terror

est

mortalium,

illum verb

gerit

Agamemnon.
id

Cselerm
dit, in

quod Vulgalus propter superbiam redest nxa'l veigeh,

Id ipsuin inter hieroglyphica

yEgypliorum fuisse do,

Hcbro

quod Hcbraei ver-

ect Orus Apollo

Terrorem
,

inquit

significantes

tuni multipliciler augeatur, crescat,

nempe
q. d.

afllictio

leonis caput pingunt

quoniam hoc forlissimum ani-

atquc miseria, de qu proxim

et per
,

optandi
:

mo-

dum

interpretantur in hune

sensum

Ulinain

mal omnibus aspicientibus formidinem incutit. Ipse autem neminem timet, juxta illud Salomonis, Prov.
50, 50
:

mea et dolor sic augeatur et invalcscat, ut quamprimm conficiat et extinguat ne tamdi me meus protrahatur dolor et inlcritus.
affliclio
,

Leo forlissimus bestiarum ad


lib.

nullius pavebit

occursum. Quare Isidorus Pclusiota

2 Epist. 281,
et into-

Ieoncm vocal

cpospv ai cpopnrov

horrendum

Porr in aliquibus Lalinse edilionis codicibus


quasi lesenam
,

illud

lerandum. Quis ergo esse posset horrifici limoris expers,

in

nominandi casu

legitur

quasi

cm

victor leo de tribu Juda rugiet


et potenti

lerroribus

lena, qu cliam ratione accipiunt


tes

omnes Hcbraizanet

septus,

non jub, sed robore


igitur hic co

coronatus?
leo in

apud Pinedam, lum cliam textus ipse hebrus

Quanqum

sensu lena vel

casu

Chaldus apud
retur Deus

Cajetanum;

ila

ut

lcn compaseverila-

recto inlelligi possit de judicc vindiecque Dco, nihilo-

propler supplicii justilique


effugere nulla vis
capiat

mins Sixtin

et

Clementina editione, juxta Vatica-

icm,

quam

Deus semel
lena, quis

humana possit. Nam si prdam, illique incubet quasi


ejus cripiel? sic alibi pas-

num

excmplar casligal, minime recedendum censeo,

qu lenam

eam de manibus

accusandi casu expressif, cui se Job compart; quippe quem Deus, non secs ac venator

lenam aut leonem, multis


mus,
alii

irretitum calamitatum lajaculis configat,

pantheram esse malunt.


,

tollat se,

nempe caput meum theram, pecudem scilicel.

Ad verbum Si atveneris me quasi pan:

queis, variis insuper

dolorum

unde

subdit

(Grolius.)

Vous vous saisirez de moi cause de mon orgueil, comme une lionne se saisit de sa proie, et vous me tourmenterez de nouveau d'une terrible manire. Ceci a rapport ce qu'il a dit auparavant. C'est--dire, qu'il reconnat que s'il venait lever sa tte et se glorifier de sa justice, il tomberait aussitt entre les mains de son juste juge, qui le traiterait sans misricorde; et qu'il deviendrait comme la proie de l'inexorable rigueur de sa justice; ce qu'il exprime par la comparaison d'une lionne affame qui, pour nourrir ses petits, et pour se nourrir soi-mme, se saisit impitoyablement de tout ce qu'elle rencontre. Et alors, pour s'tre tmrairement glorifi de sa justice comme s'il ne l'avait pas reue, il se rendrait digne de tourments plus grands encore que ceux qu'il souffrait ce qui sans doute n'est pas seulement une preuve convaincante de l'humble disposition dans laquelle Job se conserva durant tout le cours de celle horrible tentation, mais encore une vrit tonnante pour tous les fidles, qui doivent apprendre de ces paroles de Job, que quelque juste que l'on puisse tre si l'on en prend un sujet de lever sa tte en se glorifiant de sa justice, l'on se rend digne des plus svres chtiments de Dieu. C'est ce qu'un Saint a exprim d'une manire trs-vive en parlant un grand seigneur romain, qui, aprs avoir renonc la vanit des grands de l'empire, avait embrass l'humble joug de JsusChrist. Car la crainte qu'il avait que ce Seigneur ne reconnt pas, autant qu'il devait, que ce changement tait l'ouvrage de la main seule du Trs-Haut, lui fit
; ,

Vers. 17.

Instauras testes tuos contra me, et


poen-f! mili-

multiplicas iraji tuajf adversum me, et

TANT

in

me

(1).

Testes appellat Jobus vel

dmonas

sa-

un orgueil dtestable d'oser faire ce que Dieu condamne dans les hommes, c'en est un encore plus d testable, que l'homme ose s'attribuer lui-mme ce que Dieu seul peut donner l'homme, t (Sacy.) Producisnovos le(1) Rcddi etiam Hebrus polest stes in me, et furor tuus magis magisque incenditur in me, et mecum est quidam veluti exercitus malorum

per intervalla et per vices me adoriuntur. Vel polis : Exerces in me furorcm tuum replicatis ictibus, et ego veluti advcrss exercitum pugno. Septuaginta Ira magn mihi mus es, et induxisti super me tentaliones. Superis, 7,1, reddiderunl lenlationem pro Hebra voce , quai sonat nequitiam vel exercitum. (Cahnet.) Instauras testes tuos, nempe flagella tua dlflagas, ut vertit Pagninus ; nam h lestes vidcnlur ira; divin. Et pn militant in me. Hebraic , vice exerci-

qu

rum

illas malorum et poeftaq. d. incurril, et ali aliis denso aginine sueccdunt, uli soient in coniliclu milites integri succederc Dimitle fessis. Quare et ego fessus enix rogo, v. 20

tus sunl
in

adversm me;

me

me, elaliquid indulge quietis ut respirem nonnihil.


(Tirinus.)

Nomen yvj non uno modo


lalo

vertunl.

R. Levi col:

Araino NIlHy, quod

asseril

plagam leprosam

i-

dirc celte excellente parole


(

Que

si c'est

l'homme

gnificare, plagas tuas cxjioiiit. \. Schulteiis inursio-

913

COMMENTA RILIM. CAPUT


per testes

X.

01 i

tanico stro incitatos, vel trs amicos suos in pugilcs

intelligit
,

sanctorum exempla,

sic seribens

mutatos, vel dolores acerbissimos Deo immissos;


quac sunt trs vcluti cohortes
,

Testes Dei sunt

qui per exercilium sancti

operis

quibus dispositis

et

pcr

leslantur quai electos secutura sint praemia veritatis.

tempora, vel etiam simul accitis, sic Jobi causa agitur,

<

Unde hos quoque, quos pro


mus,
>

veritate passos agnosciid est, testes

quemadmodm

rei

cujusdam

scelestissimi causa

mus, Graeco eloquio martyres,


elc.

voca-

in tribunali gravissimo aclitari solet

teslibus multis

Qui itaque
,

aliis

bonum exemplum pr,

6uccedentibus, per quos veritas inquiritur. Similitudo

bet, teslis est Chrisli

qui conversatione su possiet


ei

ergo in eo

sita est, ut sicut testes


ita

producuntur ad veconcertatores et

bilem esse Chrisli doclrinam affirmt

non se

ritatem indagandam,

dmones
Deo

dolores produci videantur, ut Jobus veritate pervesligat convincatur, ac


foret.
si

accommodantes operibus increpat. Quis banc gloriam haneque dignitalem contemnat, qutestis constituitur
sanctitatis, virlulis

res tota

sat perspecta

non
:

dm

alios

cxemplo

vitse sue

ad sequelam

Posset autem Jobus sic loquens induci, q. d.

vocal? Qudsi heee dignitas contemnenda non


virtulis

Quorsm, quissim Judex, tt testes interrogas? quorsm alios aliis succedere pateris? quorsm interrogationera lamssep reparas, redintegras, restauras?

est

semper bonum

odorem spiremus,
et

et

li-

bertate aut laxilate vivendi alios oftendere timeamus.

Scd hic attendendum qu intentione


fratres nostros

quonam

fine

Profect per hoc ipsum multiplicas iram, hoc est,


supplicium, adverss

bonis exemplis adjuvare curemus;

armati lanceis infeslis Cesset , oro


recensio;
scientiae
,

me et pnae tanqum milites me impetunt alquc transfigunt.


; ,

profecl non studio vanilatis, et opinionem virtutis

apud homines quaerendi, et inanis


(hoc enim purile est), sed ut

glorise

captand

hic judiciarius processus

hoec militum

Deum

in nobismetipsis

tibi

quippecognitaest causa

et

candor con-

magnificemus, et ejus honorem et gloriam quseramus,


ad quod Chrislus nos hortatur, dicens, Mallh. 5, 16
:

me perfectis mult, qum


:

si

mini in e-

dem

causa multa teslium millia jurata faverent. Sep-

Sic Uiceat lux vestra coram hominibus, ut videant opra


vestra bona, et glorificent
est.

tuaginta legunt
instaurons in

navaxamov

iic' [/.

tv Iraav

[aou

Patrem vestrum qui


,

in clit

me

inquisitionem

meam , quod

ad inter-

Sic doctrina vestra resplendeat, inquit

ut

eam

rogationem testium seu praxim sciscitandi et inquirendi Iuculentis refertur.

sanctae actiones approbent, et opra


sic

bona confirment;
,

ver opra bona hominibus ostendatis


eis,

ut non va-

Porr

illud

Et pn

militant in me, id est

Varia;

nam laudationcm ex
gloriam aucupetis.

sed veram terni Patris

Quod obscuris poverbum de verbo traducit Stunica Mutationes exercitus mecum , quasi dicat Ilias malorum in me incumbit, et impetor variis et
calamitates

me
,

simul exagitant.
ita

nit

Hebraeus
:

quem

Porr ad

illud

Et pn
:

militant in me, ita pulchr


,

ibidem S. Gregorius

Consideralis, inquit

Dei

tcil-

stibus,

pnae militant

in

nos

quia

dm miranda

sibi

invicem succedentibiisdolonimagmmibus,
fessis

uti in

lorum

facta conspicimus,

vilam nostram, qu ex eostudios


aUlictione

pugn aut urbis oppugnatione militibus


tes succedunt.

rcen-

rttm comparakme

displicet,

cruciamus

ut quidquid in nobis pollucrunt opra


si

Tropologic S. Gregorius

lib.

9 Moralium, cap. 55,

diluant lamenta, et
Dis inquinat, peena

quid adhuc culpa dclcctaliolergat.

mroris

Deatus igitur
conspieil

ns tuas reddit, ex Arabico cucurrit, incursavit, undc inimicilia, et liostis. Non mull aliter Syrus : Accersis arma tua contra me. Quod Arabs sic reddidit Nudas teta tua in occursum met, seu adversum me. Chal:

Job

quia vitam patrum prcedentium

quid in se gemere debeat sublilis agnoscit.

Sic

illc.

Quid dignius, quid gloriosius, qum ut Dei milites non


ad capiendas urbes
,

dus tamen et Hieronymus recl testes tuos, vertcrunt, quem significatum nomen D'HV cseteris omnibus, quibus in V. T. occurrit locis , oblinct. Testes autem Deo contra Jobum productos intclligunl quidam socios Jobi, quorum unus ubi velut lestmonium in eum dixisset, qud ob scelus allligerelur, succedebat alter idem testificans, et alius novis in eum vel repetitisvel edem tendentibus utens objeclionibus et arguments. Verm intelligenda polis sunt mala Jobo immissa, quae persuadebant amicis, illum peccalorem esse insignem, qui scelerum pnas luat, sicut coram aliquo testes produci soient, ad aliquem accu-

nec ad expugnanda rgna ter-

rena, scd ad converlendas animas sanci conversatione simus?

Quid

illustrais,

qum

ut Deo clestes

sedes implenti cooperemur, et Christum animas ad se

vocantem sequamur? Quid desiderabilius


maneant, et quee supplicia malos
Ha;c autem adipiscimur,

qum

vila

nostr omnibus lestatum facere qua; praemia bonos


et iniquos expectenl?

cm cxemplo

vit omnibus
qui
,

nos cognoscentibus pralucemus.

Nam
Cujus

bonum

sandum et convincendum. Conf. infra, 16, 8, Malach. .S.'OyNan niS'bn, w'ciss^uc'/es, scil. affiietionum, etexercits, i.e., agmenquoddam malorum, Lerna vel ilias malorum apud me est, q. d. Afflictiones per vi:

exemplum

aliis

prabet, miles est Chrisli

pro cujus

glori adverss peccalores pugnat.

militise lau:

dator est S. Paulus

ad Timotheum scribens
fili

Hoc

invadunt et torquent, ut ubi haec insultum in me fecerint, succdant aliae, et lus per vices alise, ut in pugn aut urbis oppugnatione fieri solet, ut militibus i'essis rcentes succdant. tal msnn pro IOX nlS'Sn vices exercitus, i. e., impetor variis et sibi invicem succedentibus malorum agminibus. Veterum interpretationes recensuit dijudicavitque J. D. Michaelis in Supplem. p. 790, 91. 'O mecum quasi conces nectantes
tui'iine.

me

prceptum commendo tibi,


litiam, habens fidem et
1, 18.

Timolliee,

secundm pr-

cedentes in te proplietias, ut milites in

Mis bonam mibonam conscientiam , 1 Tiin.

Fides quippe et bona conscienlia ostensa sanpotentissim pro Christo militt, c*

ctis actionibus

animas pravis moribus assuetas expugnat. Qui bonum

exemplum
(Rosenmuller.)
vox,

prcebet coopra tor est Chrisli; qui veluli ejus


ntillus

quam

nonaudii, ad virlulein vo>^at,et quid

nemo
potest

915

IN
manifestt.

LIBRUM JOD
,

916
quin eo ipso Dei potentiam
irritet,

malum sit, quid imperfectum


et

De se quippe
1

ma-

de

aliis

rectam vitam seclanlibus dicere potest,


:

jestatem violet.

Cor. 5, 9

Dei sumus adjutores, quia quod Dominus

Cm ergo

Job in summis afflictionibus conslilutus

Scriplurissanctis et internis inspirationibus et praedi-

solitam hanc Dei proteclionem et consolationem mi-

eatorum vocibus
Vers. 18.

dicit, ipse vil et actione suadet.

Quare

nime perciperct, suaviter

ita

conqucriiur, ac

si

dicat:

de vulva eduxisti me? Qui

Quare de vulv eduxisti me, et antequm nascerer


eliam providenlise lu parlicipem
'

utinam consumptus essem ne oculus me videret. coilqueritur se in miseram hanc lucem fuisse editum quae
Iseti
,

iecisli

et

jam na-

lum

in virilem

usque

stitatem tain
;

bnvole educsli

nihil aut jucundi,

sed

trislia

dunlaxat

et
j

et sollicit conscrvsti

si

repente, posl lot bnficia


,

acerba

ei

exhiberet
,

'ac

proinde optt inagis se nun naliviiate


,

san ampiissima in

me

collala

ita

destituas

et

in

qum

fuisse

natum aut saltem


,

slaliiri

ex-

aummis
solalionc

tribulationibus

omni penits

auxilio et

con-

tinctum fuisse
cebatur,

ne

tt tantisque

quibus assidue cxerobruerelur. Id

orbatum relinquas, cm

solus sis qui possis


tt beneiieia
,

calaniitatibus

et doloribus

opitulari? Cert satius fuisset

nunqum

ipsum iisdem pen verbis supra,


queribundus pelierat
:

capile tertio, v. 11,


in

rcpiss,

qum

sic

accepta perdidisse

et

cum

ex-

Quare non

vulv mortuus

tremis miseriis commutasse. Gravior enim

accidit

sum,

egressns ex utero non sta'imperii? etc.,


iiluslralio

unde

post felicitalem adversilas, post uberlatem calamitas,


post gaudia
:

hujus versiculi explanatio et

petenda est.

dolor.

Quare secundm humanum senmiliget rationabiliter indulget,

Hc tantm nota Deuni


educere de vulv
et

in Scripturis pecuiiariter dici

uni, et apptit s sensitivi ailectum, cui aiiquanlis-

extrahere ab utero viros sanclos

per ut doiorem

suum

prseserlim cos quos prrogaliv priviegii singularis

magis opta! nunqum nalus esse, vel aborsum fecisse,


quinjugitcr

adhuc
aliquos

in matris utero

existcntes ab originaii culp


,

cum

tantis malis et doloribus conflictari.

emundavit, ut S. Joannem Baptislain


,

et

secundm
aliquod

Unde

subdil.

Jeremiam

aut saltem ad illustre

Vers. 19.-

Fuissem quasi non essem, de utero

seu' prophtise seu apostolals autsimile in Eeclesi

translatus ad TUMULUH. Hoc nempe proprium est


aborlivi de utero transferri ad

munus

deputavit.

legimus Jer.

Ac de Jeremi quidem et Joasne 1,5: Priusqum te formarem in utero


vulv sanclifaavi te,
in

lumulum,
tertii.

et convenit

hic versus

cum
;

illo

1G capitis

Sien! abortivum

novi te; et antequm exires de


et

absconditum von subsisterem ,


derunl luccm

vel

qui concepti non vi-

prophetam
et

gentibus dedi

le.

Quin

et Isaias

de se
v. 1:

ubi duplieem videlur ponere deseriaborlivi slatim nativilale mortui, et

quod

Joanni simililer approprialur,


vocavit

ait c.

49

plionem

unam

Dominus ab utero
recordatus est

nominis

me; de ventre matris me mei. Ncc dissimili ratione

ide matris ulero slatim lerr conlccfi; alleram


aborlivi mortui in ulero
vis

priusqum nasceretur ulro;

Paulus de su ad Apostolatum voealione loquitur dicens Gai. 1, 15


:

modo

significans se

suis.

iulurum miniis infelicem


et

et
:

Qui me segregavit ex utero matris


gratiam suam, ut revelaret Fi-

despeelum

Pulchr autem

docte dixil

me,

et vocavit per

Fuissem quasi non essem, siquidem aborlivus pro non


nato censetur in Jure
instituendo.
1.

lium suum in

me ,

ut evangelizarem illum in gcnlibns.


et

3, cod.
,

De posllmmo
Qui

l>a>rede

Sic etiam David in su,

excellenter in Christi
lo-

Et Paulus

capile Lege, qui mortui, de


:

(quem

praefigurabat)

et cujuslibet justi person


:

verborum significatione , sapienter xh

morltii

quens, ad
extraxisti

Deum ait Psal. 21, 9 Queniam tu es qui me de ventre, spes mea ab uberibus matris
sum ex
utero , de ventre msitris
alibi, Psal.
,

uascunlur neque nati ne que procrait videntnr, quia


nuntjua.n iiberi appellaripoluerrut. llc spcial eliam
illud Ilippocralis

me ;

in te projectus

de aborsu dicenlis arl


non

ftt

w.

linh

meDcusmeus
Quoniam
tu

esta.

Eodem sensu

138, 12:

icT{X6voT0XQ?j est et

est oclimestris parlas.


,

Quniac
ik>-

possedisti rens

meos

suscepisii
et

me

de

uteromatrisme. Qu93 omnia singularcm

plusqum

obrem eliam qui slatim obiit aut parmvixit, prserlim si ante si non vixisset injure habelur
,

paternam Dei erga sanclos

et elcctos sos

curam ac

minis impositioncm decedat, idequc primis illkocio


aul
ut
,

providentiam eximi commendant, uli et illudejus-

novem

naliviiate diebus exspeclari olim soiri,

dem
est
:

valis

Psal. 70, 7

In

te

confirnialus

sum ex
in-

si vilalis

parlus esset
:

accepte nomine inter hoqui sine nomine est, est

utero; de ventre matris

me

tues protector meus, id


,

mincs censerelur
quasi non
sit.

nain

In te stabilitus robur accepi


;

cm ex me

firmissimus essem

et vix nalus proteelionc lu frui

Vers. 20.

Numquid non paucitas diercM


(1)
:

meorum
im-

cpi cm adhuc
,

te

invocare non possem

qua; san

finietur hri.vi? dljiitte eugo me ut plang.ui paului.um

haud exigua pars

est Iaudis ac providentia; Dei.


,

Qui
conail)
illa

dolorem meum
Ali raiione

Praecedenli versu Jobus

nim nos de vulv educit


)$e,xat
npotoi, et

et

de utero extrahit

firmt, possidet, utique (ut ibidem


,

Chrysostomus
Ilinc

(1)

gere dosinat, q et supra,


911S brevitate
,

curam gerit ctprovidet.

adducerc nililur, ut se alli vii;e 7, 16, esi usus ut se si nul quod rclimuim est vit .i\ ita
,

Deum

magnifica Dei pollicitalio ad


tis, Isaiae

spem

et fiduciam rigete

exiguum saltem

tranquille

agere.

Q'

iSKi

43,

Noli timere, quia


es tu.

redemi, et

vocavi te nomine tuo; meus

Quse verba dul-

nonne parfum quid, paueisunt, diesmei? Goftf. similem consliuclionem Gnes. 19, 20. "ytJfl, tl cessa seil. ly', quod ex allero hemistichio repelendum me
,

cissimasunt, etmirific iucundilate replentanimum.

affligendo.
bit,

Res Dei sumus

ad illum pertinemus

nocere obis

Secundm t clieUbh legendum S'IJT cbsiquod aliqui cum prsecedenUbus junguni, hoc

m
pens oplaverat non
vixisse, et

COMMEiNTARIUM. CAPUT X.

918
:

modo ardenter preealur


:

me

Chaldaeus reddit
:

Recolligam

me

Sepluaginta
sine

vilam aliquautulm prorogari


appetils invaluit; hic ipse

ibi

affectus sensitivi
inlcrilu

VCrlunt

aao'v
,

[j.e.

va-acaoat
,

(juxpc'v,

me

reet

appelilus

im-

quiescere

pusillum
ita

id

est

paululm recrer
sit

minente sese contraxit,

et

pars hominis supcrior


piissim
,

confirmer,
prseterita
lor
,

ut consolalioni mihi

plangere mala

proximam morlem prsagicns


lione permota postulat inducias

qudam

ra-

et lacrymas fundere, quas

jam nimius doet non revlr-

ut

si

quid peccsset

compressas tenet.

(non enim qud

sibi culpa

conscius non foret ide in

Vers. 21.

Antequam vadam

(1)

tuto se positum censuit) lacrymis dclergeret. Pulehr

tar

ad terram tenebuosam et orertah mortis ca;

aulem docet lam brevem

esse vitsc

humanse duralio-

ligine

Vers 22. Terram miserle

(2)

et tene-

ncm
enim
|

ut possit diei ipsa brevilas et pauchas.


dixil
:

Non
Pau-

ut communiter dicere solemus

et ipse
:

alibi dixit

Dies mei pauci finientur brevi; sed


k

cilas

dientm meorum

quasi diceret

Eorum

duratio

Ut plangam, etc. nySsK'I, et confortabo, vcl, corroborabo ut recrent, sub. me, vel, cor meum, ut respirait, ut recrer, et me recolligm,et quiescam, et roborabor,
Si dolorem non vis amoverc respirandi sp^ .concdas priusquin moriar, quod brevi fore spero. Agnoscejin Jobocarnem pencedentemspirilui, et mirum cerlamen. (Mercerus.) insepulcrum. Hse'c (1) Vel abeam, hinc scilicet verba regunt illa sequentia, in terram, etc. 111a autem, nec revertar, per epembolen inserla sunt, q. d.: Si ut socii mei dixerunt , Job. 5 , ad te rediens req. d.
liuin
1 :

tain

pauca

et brevis est, ut veris

ipsamet paucilas

et brevilas dici possit.

Eodcm
,

prorss loquendi

modo

videmus Davidi non

salis fuisse

hominem

appellare

vanum

et

inanem

sed

ut

omnia qurc

dici polcranl
:

complecterelur, vocsse illum ipsam vanitatem


versel, inquit, Psal.

Uni-

38

vanitas omnis. liomo vivais,


,

qu dicendi phrasi

significavit

in

homme

Stituar,

ontineri
et ina-

Vide Job.

omnium rerum vanarum


ut saep D.
S. Job

et

inanium vanitatem

nitatem. Haie enim vis est

nominum

abslractorum

quando tandem id fiet? Jam mors instal. 7, 21. Sed simpliciter intelligo, eum optare respirandi spatium ante mortem. Et non revertar. Nempe in hune munduin;
vel
,

Thomas

eleganicr docuit. Simililer ergo


,

rem totam concluderc volens


hominis vocarc paucos
,

non

salis

illi

fuit dics

sed ipsammet pau-

citalem nuncupavit
quai

ut indicaret iilos
et

omnium rerum
et ho-

hane vilam scilicet eamdem ; ad station in Vide supra, 7, 9, 10. Naturaliler ncnio redit, elc. Neque enim negat Job resurreclioneir: morluorum, quam c. 19, v. 25, magnic prolitelur. Nec Job nec socii hanc negant sed vilam banc lanlm considrant et de morte juxla corpus et natuin
,

quo

fui.

parm durant, brevitalcm

paucilatem com-

plecli.

Quare orat ut paululm sese remittat


atrocitas,

stium acerbilas et dolorum

ut dolorem

Tertull. veteres Romanos dicere solitos: Abiit, et reversurus est, resurrectionem carnis haud obscure innuentes. Ad terram tenebrosam et opertam mortis cali-

ram loquuntur. Nott

suumjuxla miserorum consuctudinem


sequalur planctu
,

legilimo pro-

gine

rfiDbl

et
,

umbr

mortis, etc.

i.

e., densissi-

ne

itl

sibi

ab

ii

alo alquc ol'enso


dolori negari

Domino negetur, quod miserorum


6olct
,

non
aliis

maa etlcthalis i. e., antequam moriar. Subaudiendum, antequam vadam , inquam, ad, elc. (Synopsis.)
A. Schultcnsii interprtatinem
,
,

ut sibi ipsi

quando funbre olicium ab


illo

et

non

vertigi-

sperare non polesl , brevi


est vitae
,

spatio

quod reliquum

'exequias impendat.

translulit, ut

plangam, iu

Quod autem Yulgalus Hcbrxo est Confortabo


:

num lutninosarum, retulissc idem est ac rfutasse. Non est dubium TTD convenue cum Aranio YlD ordo, unde est HIITO 1 Reg. G, 9, 11, 8, 15. Hieronymus: Et nullus ordo, quod aliqui ad vices diei el noclis, ortus et occasus siderum referont. Syrus Nec in ill ordines generationum. Chaldus Nec sunt ordines et
,
:
:

An non paucum mcorum brevi finietur?


6ensu
:

quod restt dierum jam Chaldceus Nonne pauci sunt (lies mei el dficientes? Et Hieronymus Numquid non paucilas dientm meurum finietur brevi? Se est Stn1 de Deo intclligendum Cesset seu dsistt me ut supra 7, 1G dixerat 'UDO bin, dsiste me. Et hoc loco imperativum seu t keri haud exiguus codicuin numros in toxiu ipsobabet; vid. Kennicolt. et de Rossi. Syrus eiiam lectioncm marginalem expressil dm discede me, verlit. IWI i2iya. Et pone me, scil. "]T manum tuam gravern,
illud

habitent Iwmines.
Stco r^t; viXou x,o

Alexandrinus
orptov o
sartv

Ou o*

eo-ti
:

Sic

sed Olympiodorus magis


7rpa-fp.aTwv
Y.cny.GTCtaiv

Hebro conson
'ariv,

^fv^s, tou ,

cure twv vOpMT:vM\)


,

7SN-1133 VSM1 et splendet sicut caligo, ironic, quod in e;\ est splent^Ev.

didissimum
est aliud
lat.

qum

est caligini simile , omnis ejus lux nihil caligo , lux in e et caligo idem est.
:

Liberius Hieronymus

Sed sempitemus mtror

itihabi-

plagas infligentem, ut Ps. 52

, 4, vcl "J12B7; conf. supra 9, 34. Est aulem ITO imperativus formas tipliil abject prformante lilter H, ut D'U Gencs. 24, 2, pJud.l9,9,3,n Mich.G, 1. Conf. Altingii fundamenta punclationis ling. S. p. 2GG. Caeterm cadem hoc in VCrfto Scriptime variclas, quae in S"Tni nain lillcrac in testa posilaj exhibent terliam fuluri personam Vft, quai ad Dcuni referenda seponat me manum, seu virgam suani. ASchullens inlransiiiv positum pulat norm Chaldalc vorlendumque Absisiatur me, seu rcmittattir h me, scil. impressio hoslilis, ut potire super, rtTiOidOeu, exprimil invasionem et itnpugnationem. ChaldseuS, elsi proxim anlea reddiderit t chethibh , hic lanion lectioncm marginalem 6eu t<3 keri, reddit "hs "Hun , et pone super me, scil.
,
J , ;

(2) Terrain (terram, inquam) , obscuram, obscurissimam , Heb. , maximatitm tenebrarum. nS'? dicitur Amos 4, v. 13, hic nriST (dficiente') in qu, ob geminatum n, inlenditur significalio ; sicut in nnyw. Alii regionem vertiginis IM tenebra opacare spiritus hominum, et q. d. vertiginem afferre possinl. Terrain tssttudinis , vel,
:

(Rosenmuiler.) obscuritatis, vel,

defectionis lucis.

IW

umhra mortis, lYiaS Ssn 1H9, ubi est obscurilas similis caligini, vcl, ut in caligne, simiUm caligini, sicut caligo, mit br mortis , vel , tethalis, terrain umbrec, lethalis. et timbra mortis opertam, qualis est caligo et timbra densissima. Elegans et anipiior sepulcri descriptio quod ad corpora rei'ert. Et nullus ordo, PTID VTf\, et non trdines , non ordiiiiim, et non suai in 66 ordines, ubi non suecedunt sibi ordine et per vi<vs tenehnv et lux; sed perpeluae

Et tenebrarum,
i.

ubi

vetut caliginis,

e.,

,-

Jpb

cor

tuum; conf. supra

8. Melis

Hieronymus

Dimitte ergo

me

(Roscnmuller.)

sunt tenebrro. Nullum dlscrimen dierum el noctium slatis et hyemis. Et ubi ordines temporum
ibi
,

,, ,

<>10

IIS

libkum JOB
Cseterm hc graphica

920
est inferni deseriplio, in
,

BRAitUM, ubi mr.iu mortis et Nttttcs ordo, sed sem-

piternus iioimoR iniiabitat. Poelic describit regio-

qu notanda

est
,

quaterna tenebrarum repelilio


et horror.

tene-

nem

morlis

qu
;

vulgi opinione tencbris


iillus ibi
,

miseriis et

br

caligo

umbra

Tenebrosa san terra


,

horrorc scalet
seiale
,

neque

ordo

cm neque
,

ex

est sine ullo vel mininio lucis radio

quia ignis

ille

neque ex censu
,

neque ex
,

piciate

neque ex

calorem habet eteoncremat, lucem non habet, nec


radit
trici,
,

scienli

neque ex eloqucnti

neque ex

ullo certo ca-

nisi

quoad person
,

tristes

ac vullus
,

illi

le-

pilc citemur. Ita Tirinus noster. Plurimi

hc ad

litte-

et nocli similes

ut

ait

S. Basilius

videanlur.

ram de umbrosis mortuorum


piunt
,

sepulcris dicta

acci-

Meril igitur illam Job vocat terram lencbrosam, et

quibus neque borror

neque
,

caligo abest; sed

opcrlam mortis caligine. Per morlis caliginemintelligit

plaeet niagis
inferni

cum

Sanclio noslro

ut propri hic de
et

hoc loco D. Thomas originale peecalum

et

exlera

pnis agatur, que gravissimorum Palrum

mala pnse ac culp


igitur

qu ex
,

ipso proveniunt. Cogita


le-

interpretum inclint sentenlia. Ac inprimis S. Hiero-

locum pcramplum

et

hune lolum replelum


ille

nymus

rit nulli

Quod terrain inqnit, inferorum descripsedubium est. Nullus ordo ibi est vil. Tcnc, ,

nebris et peccato. Locus elenim

lotus est velut

massa peccali

eumdem
:

replens

ut quoqu le vertas
el

brosa est procul dubio velut carcer


tores et impii
filii
,

in

quem
,

peccaet le-

non

nisi

peccatum videas, blasphemias

maledi-

qui

hjeem odio babuerunl

cliones audias
sic in

nam

ut in peccato miseri moriuntur,

nebrarum

contrudentur.
,

Qu

terra

cal gine

eo niiserrim persvrant.
jiiserm: et tenebrarum. Miseri

morlis operla est

ut clausi in nocte lern nullam


>

pnilenli lucem aliquando aspiciant.


sentit S. Gregorius lib. 9

Cum S.
,

Ilie-

ronymo
et

Moralium

cap.

45

sequenlibus. S.

Thomas

in

exposilione secund

quidem quantum ad pnas quas ibi patiuntur damnati tenebrarum ver quantum ad earum principes qui ibi rgnant. Illa nimirm propri
inqnit ibidem D.

Terram

Thomas
,

S. Auguslinus in Annotationibus in Job


git

pnas
illud
:

intclli-

est terra
Ibi

misci

quam

nulla sublevat misericordia.

ternas, et indicat quod verum est


esse atque, ne

Ante-

edax flamma comburit, quos hic earnalis deleclalio

qum vadam, idem


exponit

:

m dam.
;

Sic

enim

polluit, inquit Gregorius. Terra


ipsi

tenebrarum,

in

qu

<

Vult requiescere antequm cat in pnas

principes tenebrarum dominantur.

ternas
si

ad hoc utique ut non eat


alicui
:

quemadmodm
;

Ubi umbra mortis. D. Thomas, similitudo mortis;


Albcrlus, agonia perptua mortis; D. Gregorius,
miseris mors sine morte; desiderabunt
eril

dicamus

Corrige te antequm damneris

non enim cm se correxerit damnabilur.


:

Per banc
etc.,

mortem,

et

itaque dicendi formulant

Antequm vadam,
;

mors

fugiet

ab

cis

Mors depascet

eos, Psalm. 48, 15.

non

significat
,

san se postea iturum

sed anlevortit
abrct
et lo-

Et nullus oRdo. Quod per

se solum potest infer-

pnitentiam

ne abeat

quam antequm
Simili

num
qum

constituere.

Nam
,

quid aliud propri esse potest


sit

agerc velle consilium

fuit.

omnin sensu

infernus locus., in quo nullus

ordo? Non

quendi ratione de S. Josepho


gelista Malth.

et B. Virginc dicit

Evan-

est ibi

ordo nalur

qu
:

sine

medio extremorum

1,18: Antequm

convertirent, inventa est

Iransilum non admillit


transeunt ad calorem

in utero habens de Spiritu sanclo, quibus ex verbis

ibi enim ab aquis nivium nimium id quod intensissi:

non ducitur argumentum (ut ibidem ben probat


S. Hieronymus), ut purissima Yirgo et castissimus

mum

auget dolorem

ex pugn scilicet extremorum',

ut palet in

manu

gelidissim ad
in

ignem admot. Item


contraria
in

ejus sponsus postea convencrint, sed Scriptura quid

ordo nalur duo

codem subjecto
;

factum non

sit ostendit.

Jam ver cum hoc plan

gradu intenso non admitlit


traria simul.

sed
,

ibi

sunt mulla con-

casto tartari timor ben concrevit spes desccnss ad

Aqu

ardrent igni

ut

nolum

fier et

no-

Limbum Patrum,

ubi candidissimam Christi lucem

men tuum

inimicis tuis, Isai 04, 2. Sic calor et fri-

decreto tempore apparituram firmis


vir justissiws speravit.

qum

dici

queat

gus, labor elolium, desiderium et

odium ejusdem

ici
,

quam
Ita

desiderant.

Locus confusionis et Babylonia


,

non sunt..Et expertem vicissitudinum , nempe in lemporibus ; perptua ibi nox est. Vel sic nullus ibi ordo inter homincs , rex et servus pariter jacenl; etc. Non ex tatc citamur, non ex censu nulli gradus omnes exquat mors. Sed sempiternus iiorror iniiabitat, Ssn lOO VSirV], ac, vel sed , tenebrescil quasi cliqo; per anliphrasin, splendere pro obtenebrescere ; ut supra benedicere pro maledicere. Sed caligine conspic.ua est, et lucet velut
: , ;

ubi nullus ordo charilatis

nullus ordo
,

pnarum.

enim

leste

Gregorio

supplicia

per Dei ju-

sliliam ordinala in

mente damnatorum ordinata non


Si post milita
,

sunt.

Sed sempiternus iiorror inharitat.


millium annorum finem haberent

slumque vobis

esset
;

damnati

pn felix faupn vestr non


pn
,

V9in est noinen , Ubi illnxit (vel , cum Vflf. Alii aliter det, poli s, qu cm splendet , nain
:

caligo, caligo ;

i.

c.,

tota caliginosa

Cujus splendor est non verbuin , idem quod


est.

essent sempitern

si

post millia millium ac millium

annorum
felices

inciperent vel insensibiliter minui


;

maxime splenverbum VBin


,

adhuc forent

sed sempiternus Iiorror inhabitat.

est femin. et rcferlur ad

nomen yiN qu
;

si luccat,

e est), est sicul caligo , cujus lumen est sicut caligo , ac si caligo cam oblincat , id est , nox ibi perptua est , ut loquuntur poet. Nihil splendoris ibi invenitur. Nullae ut in hc vil, lucis et tenebrarum vices. (Synopsis.)
et
in

quod

in e splendet, id vit

quod

Quamdi divina justitia perdurabit, taindi duiabunl pn. Justifia tua justitia in ternum Psal. 118. O ternum ternum Quis poterit liabitare de vobis cum ign dvorante, et cum ardoribus sempiternis?
,
! !

Isai 33

14.

Hoc

igitur

orudens

sit

consilium in hoc gencre

ul

921
ante

COMMENTARIUM. CAPUT
mortem
:

XI.

033
et

tempestiv pnilcndo delicta noslra cx-

expectent, donec caligine lumina obducanlur,

piemus

in

quo omnis mora dilatioque


multa

nimim

periet

sensuum vigor
sed occupent

deficiat, et obsolescat usus ration is;

culosa est.

Nam

hominm

milla,

cunctando

et,

prop dicam, experianlur illum sta-

perdidcrunt.Et differendopnitenliam, rem fundits cunclatio illa in anliqua memoria Fabii si laudem
lemenlati via inconsecuta est, valeat in belle, ut pnilenli castris et tercludatur ; verm jaceat in
virtutum expeditione
dri
,

tum priusqum
mult
erit in

cvcnial.

Hoc

qui ssep in vit fecerit

morte robustior ad suslincndam formi,

dabilium rerum impressionem


consolationis percipiet.

et

jucundum genus

Dictum

est D. Cypriani, epist.

in et

qu dictum aureum Alexan-

52, san

Magni audiendum

sequendum

est

qui poten-

all inscribi

aureum quod Ncc dignus


,
:

praestaret in
est in

omnium

animis

morte accipere solatium

tissimus fortissimusque princeps

cm

rogaretur, quo-

qui se non cogitavit esse moriturum. Est genus quod-

nam

modo tam brevi temporis intervallo universum


:

dam

sapientic long clarissimum, arsque


,

una omquod
:

orbem domuisset

MyiSy

vacOXd|vo,

nihil

cun-

Hauscrat dictando, inquit, nihil procrastinando. forte prstanli poet Hectum atque prudentiain

nium excellentissima ben mori quae uno die non discilur. De qu ver dici
:

subito atque
potest

pronuntiat de bellic scienti Cassiodorus, epist. 40

siodo.cujusinoperibus

prceptum
rendum
bus
in

ivaSo^Sat k f crastimm. Denique nusqum


:

S'

illud est arcanae sapientiae T i,J t0V ,!0n di e ~


'

Ars bellandi

si

non prluditur , cm necessaria fucrit

'

ff

nonhabetur. Est ergo morlis prsemeditatio necessaria,

est effatum

de qu pulchr S. Lo

serm. 5 de Jejunio septimi

illud verius
,

qum

in pnilcnti et virtutum aclioni-

mensis

Haec sollicitissima meditalio dbet esse saut

quod Herous
:

in Histori valcs

Lucanus

lib. 1

pientis

quoniam brves
,

dies islius vit


sit

et in-

cecinit

cerla sunt spatia

nunqum

mors morituro im,

Scmper nocuit

differre paratis.
,

provisa, ncc inordinalum incidat finem

qui se novit

in Haec atque similia meditari oportet eos qui sibi consullum esse voluerint ; ut non vit atque morte

<essemortalcm.il

CAPUT
1.

XI.
1.

CHAPITRE

XI.
:

Respondens autera Sophar Naamathites,


:

dixit
2.

Numquid

qui multa Ioquitur,

non

et

au-

diel? aut vir verbosus justificabitur?


3.

Tibi soli tacebunt homines? et

cm

cae-

teros irriseris, nullo confutaberis?


h. Dixisti

enim
in

Punis

est

sermo meus,

et

mundus sum
5.

conspectu tuo.
et

Atque utinam Deus loqueretur tecum,

aperiret labia sua tibi


6.

Ut

ostenderet

tibi

scrta sapientiae

et

qud multiplex esset Iex ejus, qud mult minora exigaris ab


retur iniquitas tua.
7. Forsitan

et intelligeres

eo,

qum me-

Sophar de Naamalb parla ensuilo de cette sorte 2. Celui donc qui parle beaucoup n'coutera-t-il pas aussi son tour? et suffira-t-il un homme d'tre un grand parleur pour paratre juste, et pour avoir gagn sa cause ? 5. Pensez-vous quo tous les hommes doivent se taire pour vous laisser parler seul? et croyez- vous qu'aprs vous cire moqu des autres, et avoir mpris leurs sentiments et leurs conseils , il n'y aura personne qui vous confonde , et qui fasse voir la fausset de vos raisonnements ? C'est apparemment Vgaremcnl o vous jette la bonne opinion que vous avez de vous-mme ; 4. Car vous avez dit Dieu : Mes paroles et mes actions sont pures, et je suis sans tache devant vos yeux. 5. Qu'il serait souhaiter, pour confondre un langage si plein d'orgueil et de vanit, que Dieu parlt lui-mmo avec vous, et qu'il ouvrt sa bouche, G. Pour vous dcouvrir les secrets de sa sagesse, et la multitude des prceptes de sa Loi, pour vous faire voir le double feuillet de ses comptes, o est crit ce que vous avez dj pay sa justice et ce que vous lui devez encore! Vous comprendriez alors qu'il exige beaucoup moins de vous que ne mrite votre iniquit. Je veux croire qu'elle vous est cache, et que vous ignorez les raisons que Dieu, a de vous
chtier avec tant de svrit;
7. Mais prtendez-vous sonder tout ce qui est cach en Dieu, et connatre parfaitement le Tout-Puissant? 8. Il est plus lev que le ciel. Que ferez-vous pour l'atteindre? 11 est plus profond que l'enfer. Gomment pnlrerez-vous jusqu' lui, pour le connatre. 9. La longueur de la terre et la largeur de la mer nous tonnent: mais il s'tend au-del de l'une et de l'autre. Comment donc vous flattez-vous de le connatre assez, pour vous assurer que sa justice ne doit rien trouver en vous d reprendre ni corriger? 10. Mais de plus, n'est-il pas le matre de ses cratures? S'il renverse tout ce qu'il a tabli, s'il confond tout ensemble ce qu'il avait rang par ordre, et s'il fait rentrer toutes les choses cres dans le chaos dont il les avait fait sortir, qui pourra s'opposer lui ? Qui pourra donc aussi l'empcher de renverser celui qu'il avait lev, et d'accabler de maux celui qu'il avait combl de biens? Il agit en tout avec une souveraine puissance , une entire sagesse, une parfaite justice. 11. Car il connat la vanil des hommes. Kl leur iniquit tant prsente ses yeux, ne la considre-t-il pas attentivement ? et n'en voit-il pas toute l'tendue ? 12. Cependant l'homme vain s'lve en des sentiments d'orgueil, et il se croit n libre comme le petit de l'no sauvage. Il s'imagine que Dieu ne peut sans injustice l'assujettir ses lois, et lui faire porter son joug. Je ne sais si ce sont l vos sentiments. 13. Mais pour vous cm moins, vous avez endurci votre

vestigia

Dei comprehendes, et

usque adperfectum Omnipotentem reperies?


8. Excelsior

clo

est,

et quid facis? pro-

fundior inferno, et unde cognosces?


9.

Longior terra mensura ejus,

et

latior

mari.
0. Si subverterit

omnia, vel

in

unum

coar-

etaverit, quis contradicet ei?

H.

Ipse enim novit

hominum vanitatem,

et

videns iniquitatem, nonne considrt? 12. Vir vanus in superbiam erigitur,

et tan-

qum pullum onagri se liberum natum putat. 13. Tu autem firmsti cor tuum, et expandisti ad eum manus tuas.

923

IN

L1BRUM JOB
;

924

ik. Si iniguitatem, quae est in


tuleris te, et
injustitia
:

manu

tu, abs-

cur contre les chtiments de Dieu et apret avoir murmur contre sa justice, vous levez cependant vos mains vers lui, pour attirer sur vous sa misricorde. Ce n'est pas l le moyen de l'obtenir. 14. Si au contraire profitant des maux dont Dieu vous
vous bannissez l'iniquit de vos uvres, et si l'inne demeure point dans votre maison, et encore moins dans votre cur, 15. Vous pourrez alors lever aire confiance votre visage
nffige,

non manserit

in tabernaculo tuo

justice

15.

Tune levare

poteris faciera tuara absque

macula, et eris
16. Miseriae

slabilis, et

non

timebis.
et

quoque

oblivisceris,

quasi

aquarum
tibi

quae praterierunt, recordaberis.

17. Et quasi meridianus fulgor consurget

ad vesperam

et

cm

te

consumptum pu-

vers Dieu, comme tant sans tache ; vous en serez coul, vous serez stable par son secours, et vous ne craindrez plus de tomber dans les maux dont vous tes accabl 1(5. Vous oublierez mme la misre o vous aurez t ; et les grands biens dont vous serez combl, feront qu'elle passera dans votre souvenir, comme un torrent d'eau qui s'est coul. 17. Lorsque votre vie semblera lre dans un couchant, vous paratrez comme le soleil dans l'clat de son midi et lorsque vous vous croirez perdu, vous vous lverez brillant
;

taveris, orieris ut Iucifer.

comme
tant

l'toile

du malin.

18. Et habebis fiduciam, proposit tibi spe;


et defossus securus dormies.

de confiance;

18. L'esprance qui vous sera propose , vous remplira et vous dormirez en une entire assurance,

19. Requiesces, et
et

non

erit qui te exterreat

deprecabuntur faciem luam plurimi.


20. Oculi

autem impiorum

dficient, et effu-

gium

peribit ab eis, et spes illorum abominatio

anim.
Vers.
1.

par la protection de Dieu, comme environn de profonds fosss, qui vous mettront concert des insultes do vus ennemis. li>. Ainsi vous jouirez d'un repos que personne ne pourra troubler; et votre puissance sera si grande , que plusieurs grands vous supplieront de les regarder favorablement. Tel sera votre sort, et celui de tous les justes. 'M. Mais les yeux des mchants seront c. uverls de tnbres ; ils priront, sans qu'il leur reste aucun moyen d'chapper; et la mort, qui est l'abomination et l'horreur de l'me, deviendra V unique objet de leur esprance.

COMMENTARIUM.
tes dixit
(1)
,

Respondens autem Sopiiar Naamatiii Vers. Numquid qui multa LO:

cabitur? Sopbar hic

Jobum

loquacitatis
:

wguit

quod
est,

2.

vitium propri Gratis XaXfa dicilur

illud

enim

QUITUR

(2)

NON ET AUMET? AUT VIR VERBOSUS JUSTIFI-

per quod non solm verba indiscrte

et (ut S.

Chry;

sostomus
Bis tantummod verbafacit Sopliar in hoc libro, capilibus 11 et 20, et nonnihil loquitur apite25, 1. Sernione utitur vehemenlioi quant reliqui; neque conlentus Jobi sermonibus contradiere , cumult convicia , et verbis asperioribus , tuinidis , acribus insultt. Demonslrare nititur, Deunt non jure modo Jobum canlcre , sed et punirc milis quant gravitas
AI)

ait)

sine

mente prolixeque effutiunlw


nec

sed

qui hc

7).(o<75aX-|a

loquendique morbo laborant, loqui


,

semper, lacre nunqum volunt


respondendive lempus concedunt.
sic deiinilur
:

aliis

loquendi

Platone autem
Xo-jo,

AaXta cmv xpaaa

Xo'-you

loqua-

citas est intemperanlia sermonis sine ratione.

Ut cm,

delielorum mereatur. (Caltnet.) Sopbar paul amarulenlis agit et aeulealis qum reliqui; et cm non polest ralionabililcr respondere ipsi Job, convertit se ad convicia nolans eum ut loquaccm , etc. Observa in hoc lihro quid quisque socionnn Jobi supra alium dicit. Eliphaz primus rem simplicilcr proponit , afflicliones signum esse et pnam scelerum Jobi. Bildad adjicit, bonos allligi quidem, sed cutn fnore, quia ampliori tandem felicitate cuniulanlur impiis elsi aliquandi floreant miscr tandem pereuntibus. Nunc Sopliar, crescente senper oratione, non solm Jobum injustttm esse, justque aflligi , asscrit , sed addit non esse hujus rci causam inquirendam sapienliam Dei non posse pervesligari, (ju Dcus liominum corda scrulatur , ignola rclegens, etc., nec ide Jobum injuste allligi Deo quod peccata sua ipso non videat, quia hnpervcsligabiles sunt Dei via; etc. (Merccrus.) (2) An multus verbis, sive multiloquus non exaudietur.' scti l'crel, esponstnn ? ([. <1. Annon par est re6poadece Inquaci ruy est iransitivum apud Hebraeos, nam jungitur cum aecusativo unde passivum !TO3 exaniliius eut. An verboso non respondebitur? An muttitudini l'crbontm non responderetur ? Inlerrogalio indignanlis An, quia verba multa cfl'udisli , pulas te omnium ora obturasse? Aux vttt veriiosus, llchr. Vir labiorum id est, loquax vel eiiam facundus, ut Jobo ohjiciat et verborura copiant, et affectatam eloqUentiam qo malam causant colonne nilerelur. Cert haec phrasis
,
,

v. g.,

seriis

nug, profana

divinis

in

gravissimis

dispulalionibus stulla et puerilia

miscentur, exci-

dunt multa qua; offendant, qua; dicentis exislimaiio-

nem minuant, qu
apud graves
et

despicientiam et conlempium
ita

prudentes viros concilient,


,

vi-

deas verbontm qnidem {lumen

sed mentis gui tam, id

quod
lione

festiv Theocritus
,

aiebat de Anaximenis ora-

loquacis hominis et inconsiderali.

Isliusmodi

ergo linguse lemulcntiam Sopliar hic Jobo tcincr


impingit,

dm

illum multa loqui et nil audirc asserit.

Plerisque est nomen substanlivum ut vcrlenAn multitudo verbornm non respondebitur, feret responsm? Et san duc-bus alus Tocis , Proil est multitudo verioverb. 10, 19, Coll. 5, 2, rum. Malo lanien cum Kimchio aliisque Hebris pro adjeclivo haltre, ut respondeat t<o QinS^-WX in altero hemistichio, et idem sit quod DH2.T U\\\ Exod. 1, 10. E vetei'ibus jam ila Alcxandrinus t -c.'j. Xe'-j'cv >ca vraiccasTat. (Ihaldtxiiis verba hehraica accuratis expressit Numquid illi qui multa loquitur non respondebitur? Pro substanlivo liabuil intervelcres solus Syrus, cateroquin sensum plan alium qum hodietfni interprtes exprimens Multitudinem verborum non exaudit. QTSW-XtPN vir lubiorum idal qui
,

dum

sit

ami

Cohel 10, 11.

puSn
,
:

b'J2,

bonam
drintis

jiarlem

pro facundo,
;
:

mal facundus, loquax. In disei'lo cpit Alexan:

utrumque

JusTii'i<:\iMTi;!i'.'

potest significare. \'Ajustim haberetur? scil. propler


iu uiulliioquio boitas cl Victoria causas

loquacitatem suant, qu sjstiu deinonstrare co-

natur?
sita.

An

(Synopsis.)

rcclis ver verhtun p"?X' qui t j/.vj.c; vcrlil , inlerprelalus est Oeron ixaio eivae Syrus neque vir loquax sennouibiis snisjustus redditur. (Bosenmuller.) Multa Job Iocutus aniieis cjus videhalur, quia iis, (Menocliius.) qua; dixerat, non assenlicbantur.

5
loqui
,

GOMMENTARiUM. CAPUT
et niliil audire.
:

Xi.
A

98
NULLO CONFUTABEB.IS?
IIC

Est cnim proprium loquacis et garruli vclle omnia

CUM C.LTEROS IRRISEBJS,

versus long aliter in Hebraeo et Graccosine interrogaverboso non respondebitione effertur.

In Hebraco est

Numquid

Ac prinmm quidem hemistichium


:

in

tur? El
sic

si vir
:

labiorum juslus eril? quod Septuaginta


,

Hebraeo
faciunt.

sic

babet

Mendacia tua vwrtales obnmtcsccre

vertunt

Qui multu dkit

et vicissim

audiet? aut

Mendacia vocans, qud se juslum diceret,

etiam eloquens putat se esse juslum?


dit
;

Mv)

TtuXdlo; vavnp /,to;

'cttoi ;

Symmachus redid est Numquid


:

nec

ullius eriminis

rcum

aut affine! agnosceret


falsi

item

qud profiteretur se
alio

niliil

dixissc,

onmiaque
-pw,T;
brevis

viultiloquus , seu verbosus, liujusmodi erit oui non re-

quae loculus fuisset vera esse. Septuaginta ver longe

spondealur? Prions ergo heinislichii sensus apud om-

sensu hoc interprclantur


'ai-jo&o;
,

EXc-p-.pvo;

nes interprtes est hujusmodi


es,

An

quia multiloquus

fvi%uh;

benediclus

nalus

mulicris

idenon

erit qui tibi

respondeal? Persaep nain-

vit.

Quam

sentenliam aecipiunt Graeci ut ad Jobiam


,

que
uius
,

accidil ut ad

verbosi hominis oralioncm silea-

refellendum pertineat

qud morlem

sibi oplsset
,

c qud loqui incipiens desinere non possit

S. Augustinus ver refert ad sentenliam Jobi


dixit

qu

cUad-p;, scnipcr loquens. Posleriori ver licmistichio


/

benediclum esse eum qui non di

vixit

quasi

significalur

quens

est

non esse insons qui verbosus aut closed qui juslam causam luelur. Nani gar,

ad

eam Sophar

hic alludat ipsum increpando

qud
subin
;

nimis temer de rebus


jeetis decernerel.
:

soli divinae providentia;

rulilalc nenio se

juslum

facit

apud judiecs ajquos

et

Poslerius ver

hemistichium

juris peritos.

Quani sentenliam hc ratione exponil


lib.

Hebraeo est Subsannaf, nec


q. d.
:

est qui afficial

ignomiui

5. Grcgorius,

lOMoraiiuni, cap. 2

Neque
quia

i'alla-

Irrides nos, et sannis excipis,


te juste

equddixele

cem
i

quiden) Sopliar sentenliam protulit, qud vir


jusiilicari

rimus

Deo

aflligi

nec tamen quisquam

verbosus

nequaquiu posait
difiuit,

dm
illud
:

adhuc confutavit rubore suffundens. Hoc Septuaginta


transtulerunt
vTafivo'jj.evo
:

quisque per verba

perdil gravitais silen

Myi iwX

priaaai -pou- o -yp artv


sis

tii

mentis cuslodiam amillil.

libi

expende

aot,

ne multus
tibi.

in

verbis

non enim

Mentis cuslodiam amittit. Est


cuslodia
,

nempe

silenliuni animai

est

qui contradicat
,

Quod
,

sic accipil

Olympiodo-

qu ablal, necessc est ut in animam om-

rus

ac
;

si

dicat

Nugaris

quando agere eum Deo


respondere, neque nos

nia vilia irrepant. Yidetur

autem
24
:

S. Grcgorius allu-

postulas
fas esse

nam neque

ille libi

dere ad

illud

Geneseos

5,

Ejccilque

Adam,

et
et

judicamus. Scd acriorcm long reddit sen-

collocnvit

mile paradisum

voluptatis

Clwnibim,

flainmcum qladium atqne versatilem,

ad custodien-

dam viam

ligni vit.

Est aninius noster paradisus


silenliuni
silel
:

quem, ne peccata ingrediantur, custodit quod quidem Cherubim dicitur (quia qui
pollet scienli) et
abigit. Vel forte

ctantias) silerent ? Figmcnta tua lacre faciunt ? An jactantiis tuis (quibus te efters, ut arbor ramosa', vel ut clephas vaslis arlubus ; laie quid indical vox nna) tacbunt? ni"3 hic sign. mendacia, juxta omnes lie-

mull

braeos, vel, juxta alios, ogitaliortes, scil, mndaecs; malo pro mendaciis. Radix ejuScsCtti', qUse tatnrh
vel eonfingr et mentir i. gnrale nomen Hebra-is ranmnt, membrum, cogitationcm signiiica! qud cogiialioncs in anima sint tanqum rami in arbore hc illc protensre ilem mendacem ut Isa'. 44, 23: NunijUclantias tuas silentio prtermillct? Et cum c.ETEROS irriseuis aybrf , et subsanvsti, vel subs&ihas , et cum subsannaveris , et t'sbsannanlem vel nugantem. A NIILLO C0NFUTABER1S? D ,l 'W, Ct 11011 Crit COllfnndens , vel pudefuciens? qui le compescat et conlulet ludibria tua et nugas? Nenio pudore afficeret-?
""Zest

ilammcus gladius
allusit

qui vitia procul

vicina est radici

N"U

ma

etiam

ad

illud

Regum

4, 5

admodm
,

Et

osliaria

gressi

doms purgans (riticum obdormivil. Insunt autem domum Intenter, assnmentes spicas
percusscrunt
:

tritici, cl

eum

in

inguine.

En

tibi

malo-

rmn

caput

Ostian'a domus o bdormivit. Quid inde?

Ingressi sunt latrunculi, surripuerunt


id est, alimenta

frumentm,
ruit, et ani-

virlutum, et occidunt Mipbiboseth.


pluribus oslendimus supra, cap.
loquacis et garruli stillalim

WQ

Ablato enim silenlio aedificium virlutum

mus

miser prit,

uti

(Synopsis.)

6, vers. 1G, ubi

animam

perire declaravimus. Yerin


sociis evenisse

hoc ipsimet Sopliar ac


lib.
,

Repetendam esse ex venu secundo interrogaiionem, docet res ipsa. "w^n* dtiid y "a, num cmmenta tua homines silere faciunt? ad silentiumadigunt? dm tU te apud Deum juslum facis et ipsum tua; iu,

idem sanclus doctor,


:

Moralium,
inquit
,

cap. 10, testalus est

Nain

cm

lacent

justi
:

ilcentise
fil

testem excitas (supra 10,


,

7), et

dm

te

pro-

ibabentur;

cm

loquunlur,

Domino reprobaulur
,

<ftt praccipiti

locutione

perdidenmt bonum
;

quod

mullo labore mercali sunt

>

ut non imnierit in

dicturum niliil in luis sermonibus falsum inventum iri, supra, 6, 29, ">0. Num ista mendacia silenlium imponent te audientibus quasi hoc credentes jam libi non ausint respondere
eris niliil iniqui
,

ipsos relorqueri possit calumnia,


Yr.RS. 3.

quam Jobo

faciunt.

Tibi

sou tacbunt

iiomixes (1)?

et

aut conradicere? Inier veteres solus Gbaldseus rect An mendacia tua viros lacre faciunt? Sed U'.cronyinUs ; Tibi soli tacbunt homines? Gepit y~Z
vertit
:

(1)

Legit "JT3, in

braeus babet "j'"Q,

manu tu; at noster texlus Ienug tua; hominibus silenlium imenim Xrmsvw
(Grolius.)

ponent. Graeci lgre TjVU, vertunt benediclus.


Alii

tere,

gunt
soli

aliter : Mendacia tua (vel nug tu, virossisivo lacre faciunt , homines ad silenlium addm lu te apud Deum juslum lacis. Alii intor:

rogalrve legunt

Tibi tacbunt

mortaks?

Yidclicci tibi

homines tacbunt?

An ad mendacia

tua (velja-

pro y\~X) solus, ut"12, seorsim (pro usitatiorcTn. *), Jerem. 49 51. Syrus En ! ad verba tua morlui tacbunt. D'HO cum D\"IO confudit. Unde ver iactuni E).o^.p.svc; ^uvaux; yiyr-i; Sit , Ut Alex.'indrinUS Xt-Yefio, vcrtcril, quic senlenlia ab hoc Ioco piano alina est, difficile diclu. Hocunum cerlum est, pro "p-Q illum "]113, legisse.wSm, qumque subsannaveris lum nos, ridens <pid le aflligi juste dicamue, lum Deum, iu eum debacchaus pt impia eilumlens. (Rosenmuller.)
,
:

,,

027
icnliam
Tibi
soli

IN
isla

LIBRUM

JOP.
et

928

formula inicrrogandiqua Vulgatus utitur:


?

sermonem simul

rem

signilcat.

Undc

illud

dispo-

tacebunt homines

net sermones suosinjudicio,

Marinus

vertit,

ressuas,

Non
tur, et

salis aequo sciliect


,

animo ferebat Sophar lam

facta sciliect et opra.

Simili significatu alibi ssep

longam Jobi oralionem


vabat

qu et suam causant tuebaamicorum objectiones aut depcllebat aut elcquare in hsec verba veluti defessus expectando
:

hoc nomen gaudet, ulstatim colligercmus verba rbus


vidua esse non debere
ut ob necessarium
tinerentur.
,

sed in opera vertenda


vocis

ade

nexum unius
est',

complexu con-

indignabundus erupit, q. d.

jquumne putas

ho-

Eamdem

ob causam eadem est mans,


et sermonis afinilas.
:

minum

audacissime

ut

tibi libr

atque procaciter

quae

symbolum

operationis
in

verba jactanli contumeliosa et fatua obloquatur ne-

Nam

ubi Vulgatus
et

Proverbiis legit

Extendi

mo?et, cm
illuseris,

aliis

subamaris conviciis intemperanter


in

mamim meam ,
verterunt
nes;
ut
:

non

fuit

qui aspiceret, Septuaginta


,

nemo tuam

loquendo libertatem coerceat,

Ka!

sTstv&v Xo'fou
e

et

e.rtendebam sermo-

aut dicta insipienter prolata confutet? Ageergo temperantis, et considra apud quos viros incondit loquaris.
alii

Symmachus to x 'P habet, ut Vulgatus. Nam vivus sit sermo mans operibus dbet, animari
,

Num

deceat, ut te solunnnod blaterantc,


ignari aut inertes

atque

fulciri.
:

Hinc

est

qud dextera de
lex falsitalis.
sint
,

lege

quoque

tanqum

conticescant

Nura
im-

dcatur

Et dextera eorum dextera


:

iniquitatis; Chal-

sequum

sit, ut qui

oratione prolix, concitat,

dseus verlit

Lex eorum
proba
illa

Superiorum
,

pietatis in

Deum

et arroganliae

plen

nos aspernari
?

enim

facla

sive

sive
,

improba

subdi-

visus es,

nemine nostrm objurgeris

Profect tua
,

lorum queedam lex esse videnlur


exemplis minores

ade ut majorum

procacitas et audacia ferenda

minime videlur

neque

quodammod
is,

illigentur.
fidelis

par est, ut ego

tibi

quse commeruisti

minime re-

Purus aulem sermo hic idem est quod


verax, sincerus, quando

pendam.
Ubi notandum occurrit intolerabile prorss superborum hominum ingenium, intolerabile fastidium,

qui loquilur, nullos habet

cordis anfractus maliti implexos, veteratori fraude

simulatos

quos inobscuret

et tegat oratio

quando

quo

illa

reprehendunt

et insectantur, quao
:

minus ad
irrideri se
:

cor et lingua symphoni dulci modulantur et conci

illorum sensum aut voluntatem dicunlur

nunt, sibique respondent,


principi illius

hymnumque

veritati et

putant
si

si

ad suam insaniam

alii

non connivent

im

Deo assidue persolvunt; qua? candidi


Chrysologus sanc praclar,

quae dicta fuerant inscit et lemer non laudanl,

animi gratia est, et rationis in linguam prodeunlis


et loquentis pulcliriludo.

eliam

cum

illis

si

Deo

placet
,

in publico ac legilimo

foro injuriarum agunt. Nihil

ul vicies, dixerat Jobus


di-

sermone 57

Intcr cor et linguam lotum salulis huet geritur

non modeste
ceplos ab

null in re
;

amicorum nomen aut


fuisse

manoe versatur
iis
lit

sacramentum.
,

Totus

fidei

gnitatem violrat
illo

et liberis et conlumeliosis acdicit

apparatus in

reponitur

atque ex silentio
,

et ser-

amicos

Sophar

et

tandem

mone
terra

texlura

quoedam mirabilis
;

dignum,qui de se audiat nondissimilia, im uleo loco


ac tempore confutetur acerrim ad

mirentur

quod denuntiat Aposlolus


10, 10
fit
:

quam clum et cm
,

Vers. 4.

pudorem usque.
Purus est sermo

Romanos

sic affalur, cap.

Corde credilur ad

Dixisti

(1)

enim

juslitiam, ore autem confessio

ad salutem. Neque
tri-

meus

et mundus sum in conspectu tuo. accusal


et

mirum
Deo

si

doelissimus

ille

ponlifex huic negolio

Jobum arroganti
jactitsset,

tumoris in loquendo, ut qui

buat sacramentum,
loquilur
,

Numen

siquidem intervenit. Cor


,

neque verbis neque moribus Iabem ullam


:

os et lingua homini satisfaciunt

vel

conlraxisse. Septuaginta pro eo quod Vulgatus verlit

ut veris dicam,

ulrumque nexum
et

et religios
,

co-

Purus

est

sermo meus, reddunt: Kaapd;

ejxt

to; 'p-yct;,

pulalum

et

Deo

humano
,

generi servit

disjungi et

punis sum operibus.

Ex quo
,

palet

sermonis operisque cognalio

qum magna sit cm promiscu unum


qui

discordare non possunt

quin sancla veritas mundi


illis

regina fidesque violclur. In iisdcm


aureisin cardinibus non
et

duobus ut

pro altero in Scripturis usurpelur. Purus ejus sermo


est
in
,

cujus pura et

munda

operatio. Falsi sunt


,

omne humana

vila;

modo fides, verm et charitas commercium volvilur; labanle


,

puro sermone glorianlur


lutulenta

et se inaniler jaclanl,
,

uno atque resoluto mystici corporis eleganlissima


species et dcora structura subsidit
lur. et ruinant moli-

cm dem

eorum

vila sit

fculenli mores. E-

speelat Hebraici nominis notio, "OT dabur, quac

Nam

quac potest esse in eo charitas genuina et


,

chrisliana, cujus cor ait


(1)

lingua negat? cujus peclus

Ad Deum

sciliect.

amaro

fcllc

obdueilur

lingua nielle saccaroque dul-

vel sincera. inculpata, est

pura, vcl miaula, "ft ; doctrina , vcl , oratio vol, disciplina , vel ratio vit me ; puri sunt mores mei, quidquid ago, dico, doceo. Sed primum colon ad sermonem pertinet, alterum ad jusiiiiatn. Nain de utroque eral quacslio, an Jobus apud Deum justus esset, et an rect de divinis operibus loqueretur. Et miindus sum in conspectu tuo, vel, in oculis tuis, sb. Deus ; q. d. : Nec verbis nec opre peccavi. Sed hoc Jobo immefit alhngit. (Synopsis.) Sermo meus; in Hebfa, doctrina mca, quac vo-

Purus est sermo meus, TlpS

mca

cescit?

An non monslrum
,

lionificum est hoc biforme,


,

clo ininiicuni

hominibus odiosum

in

corde

slri-

ctum
lilarc

liabere gladium invidi cl credulitale polilum


,

atque vibranlem
'.'

in lingua

paeem amoremque venbujusmodi

Pius canlor regiusque vates in

monslra soep inciderat, quoe oratione su pungebat,


alquc omni animo ac menle abominabalur
,

cm

ail

In corde

et

corde locuti sunt, lioc esl, duplifti corde,


,

cabalur npS, acceptio

qud per manus acciperelur


(Grotius.)

ul Paphlagonicis videntur similes perdicibus


,

quas
alii-

aicul tradend dicilur rfrap traditio.

duplici corde conslare Plinius,

lil>.

H,

cap. 57,

\m
que prodiderunt
;

GOMMENTAH1UM. CAPT
in quibus est

XI.

930

omen

ihsitse malilise

temporis ralionc, haud leviter pungit ipsum, quasi

qud

illas

maxime
,

fraudulcnlas et afferre perniciem

Deus nunqum

ci

locutus sit,

cm tamen

istis

tem-

dicat ^Elianus

lib.

10 de Animalibus, cap. 35, et


sit

lib.

pbVibus non rar Deus viris juslis apparcret ac loqueretur, ut ex fact Elipbazo rcvclalione, quoe supcris,

10, cap. 15, ut

non

mirum,

si

ab ^Egypto sapienles
24, perdieem
illis

in hierographia sua,

leste Pierio, lib.

cap. 4, describilur, et ex hisloriae hujus decursu, sub

pro contumelioso posuerint. Scd quod natura in


volucribus fecil
,

linem prsesertim dispulationis


bris luculcntcr patet.

et aliis Scriptural

ii-

boc improbitas atque scelus machi,

nalur in liominibus

ut

geminum

cor praeferant,
et in

De modo aulem istiusmodi divinarum locutionuin


et

verum unum,
delitescens
;

aliud fictum, illud

tectum

arcano

apparilionum

de qu fus disputant theologi

boc
per

qualcspro/w/itfo corde vocat Isaias, cap. 29,

breviter dici polcst, cas ut

plurimm

fieri solilas

15

hoc

in os

prompluni atque eminens, ad fallcndum

imagines et formas rerum sensibilium in phanlasi


reprsesentalas, sive per

pilosum

composilum, cor ementitum, non ut Aristoincnis olim sed perfidi maliliosum. Scd non talis Job
,

somnium dormienti,
,

sive per

visionem imaginariam

vcl etiam ver sensibilem


,

qui vcl ipsiusmet Dei testimonio erat vir simplex


reclus,

et

externis sensibus vigilanti objeclam


ter

quam communisoient

Grc iknBw,
,

verus, sinecrus,
ita

minime fucatus,
omnia
,

internai

illustrationcs

simul comitari

vuTCJcpi-o

non, (ut

loquar), liypocriticus (ut per;

quibus res revelata mclis percipiatur.

Nonnunqum
perfe-

pcrin de ipso trs hi amici senliebant)


clara
oris
nihil
,

in

eo

lamen

viris perfeclioribus et

Deo charioribus

pura

simplicia

nihil dolos
,

fictum

nullum
,

ction quoque atque eminentiori

modo

divinas allocu-

animique tectorium

nihil
,

lorluosum

et fallax

tiones et rcvelationcs accidisse ex Scriptur colligitur,


et

ad fraudem composilum

scd sermq ejus punis

Patrum

et interpretum auctoritate atque exposi-

et ipse

mundus

in conspeclu Dei.
,

Quod Apostolus nobis


immaculati

lione comprobalur.

Quo modo
:

fer explicant illud

ante omnia

commendat

ut simus sancti et

Numcrorum, cap.
ad illum
palm,

12, G

Si quis fuerit intervos propketa


ei, vel

in conspeclu ejus,

Epbes. 1,4, hoc est Dco sacri, et


vilioque purissimi
,

Domini, in visione apparebo


;

per somnium toqua:


in

terren oinni

conlagione

uno

at non talis servus


fidelissimus est
;

meus Moyses, qui ad

omni

verbo sancti. Et quod addit immaculati, in Graco


a^jAot
,

domo me
et

ore enim

os loquor ei; cl
videt.

sic ut

ne
,

Momus quidem

reperirc

possit

non per nigmata

et figuras
,

Hominum

aliquid in nobis

quod

vcl carpat aut irrideat. Prae-

Quibus verbis , juxta Bonfrerium

ex communi intereminentior
inielle-

lerea adjungit in conspeclu ejus, ut intelligamus quri


nobis sanelitatem
,

pretum sententi Moysi

cseteris prophetis

non fictam
sed

pictam et adumbra-

prophetandi modus attribuitur, videlicet per

tam quai fuco ambitioso

cl fallaci puerili

hominum
veri-

clualem visionem et mer spiritalem allocutioncm

oculis judicioque serviat,

veram probalamque

absque imaginationis et formarum sensibilium admixtione aut interventu,

Deo quam
,

alio loco

idem Apostolus sanctilalem

quod
ei
;

significatur per illa verba


et

tatis appellat.

Vers. 5.

Atque

Ore enim ad os loquor


utinam Deus loqueretur teTIBI
,

palm ,

et

non per ni-

gmata

et figuras

Dominum

videt.

Eamdem

ob causam
,

CUM

(1),

ET APERIRET LABIA SUA

Optt Sophar
,

David quoque cseteris prcefertur prophetis


ginarias visiones sortiti sunt
,

qui ima-

ut ipsemet Deus

Jobum

alloquatur

et

amicorum
et

qud

ipse anagogicc et

monilis

minime acquiescentem compescat


illi

confun-

pure
na

immatcrialiter, sine
,

phantasmatum velamcnto
et sacra cognoverit arca-

dat, sua

crimina
illa

ob quee puniebalur, ostendens,


,

divina prseviderit mysteria


:

ut long majori

supplicio esse digna cognoscat

ne

Incerla , inquit

et occulta sapienti
,

tu

mam
,

se de sermonis ac
insolcnler. Et sic

operum puritate amplis efferat non de qulibet sed judiciali locu,

feslsti

mihi

Psal. 50

8.

Et iterm', 2 Reg. 23

Spiritus, inquit,
ejus per

Domini
:

locutus est per


sicut lux

me

cl

sermo
sole

lione, scu sentenlia;

prolatione,

qu Job reus ac

linguam meatn

auror oriente

sons declaretur

hc

inlelligenda sunl. Septuaginla

man absque nubibus


Moysis et Davidis

rutilt, et sicut pluviis

germinal

lamen ad familiarem cum Deo collocutioncm referre


videntur
int, ut
:

herba de terra. Qua; omnia simul

summam quamdam
familiari-

quam Job

cxoplsse creditur

quando pese

cum Deo conjunctionem

Deus

videlicet deposit sua auctoritate


,

tatemque dclarant.
Coclerm qu ralionc Deus per internam allocutioncm qua; vult nobis manifestet
,

alloquio dignaretur

et

secum lanqum cum


se
:

pari

ageret

e qud nimis alioquin impar esset hominis


congressus,
sic
nisi

res est obscura


;

cum Deo

human
Serf

capacilati ac-

neque noslri
satis

instituli

est

eam

Iheologic dispu'lare

commodarct. Unde
loquelur ad te
,

vertunt

quomodb Dominus
?

nobis esse dbet,


,

Deo non desse modos, quibus


,

et aperiet labia

sua tecum

Quasi ni-

nos alloquatur
si

sive

novo luminc indito


species

novasqi?e
,

mirm Sophar,
indignum esse
,

significet

Jobum Dei

alloquio prorss

necesse

sit

rerum

imprimendo

ipsoque

ideque

illud frustra postulare

aut

hominis intellectu utendo ad ipsius

ici manil'cslatio-

exoptare. Quibus san verbis,


(1) jrv

habita personai ac

nem

sive sopitam

rerum anlecedentium memoriam


si

'a D7IN1

et

sanver.Verumtamen, sed,
si
,

suscilando, ac veteres,

qua; sunt in animo, species

al

cnimvero , quis det Deum loqui? Et aperiret labia sua tibi, "JDJT
,

quis daret.

ordinando. In perfeclis cerl Dei rcvclationibus atque


locutionibus
,

tecum , contra

eum provocsti. San aliter rem habere intelligercs qum putas, nec ita justus appareres.
te,

sicut

quomodocuinque tandem

fiant

g;tc

verbo sensibili et exlerno, sive imaginario


sive
spiritali

et inlerno,

(Synopsis.)

et

mer

intcllcctuali

ita

plermqu<

, ,

931
illorum
,

IN LlliltUM JOii

932
ill'LTO

ad
res

quos loquitur

menlem

efformat

ut

INTELLIGERES QUOD

MINORA EXIGARIS AR EO QUAM

lanqum prsentes mentis oculis cernant, verm etiam Deo se divinils moveri senliant,
non solm
perinde
affecti,

MERETUR
victum
iri

I.NIQU1TAS
,

TUA. Sopliai" CCnSCl

Jobum

COI1-

si

cum Deo de
ei
,

su integritate dispularet;
infinita

ac

si

ipsum loquentern audirent atque

quoniam
ratione

si

Deus

semel

et

inscrulabilia

intelligerent.

Duo enim ad locutionem rcquirunlur


:

scrta detegeret

facile intclligeret

Job long divers


ipsos judicarc
;

ut sit

undequque complta
;

unum
,

ut ad alterum
dirigatur
,

Deum

de nobis

qum nos

conceptus dirigatur

alterum

ut

ita

ut

quia multa in nostrorum pectorum recessibus nos


latent
,

per illam directionem aller in notitiam conceptus


loquentis veniat
audiat, et
,

qu Deo

aperla et manifesta sunt.

Quam

Dei
,

sive

ut ita quis loquatur

ut aller

iiifnham sapientiam,

qud

S. Paulus revererelur

rem de qu

agitur percipere valeat.


,

Ulrum-

prudentissim scripsit, 1 Cor.

4,4:

Nihil mihi con-

que

igitur

Sophar Jobo hic oplarc videtur

ut nimi-

sciussum, sed non


judicat

in

hoc justificatus
est.

sum ;

qui autem

rm intelligat long aliud esse Dei de se judiciuni qum ipse arbitretur. Vers. 6. Ut ostenderet tibi scrta sapien-

me, Dominus
11

Et

in Epistol ad

Romanos
,

vehementr divinam sapientiam admiratur

dicens

Rom.

33
,

altiludo

divitiarum sapienti et
sunt judicia

tle

et quod multiplex esset lex ejus

(1)

et

scienti Dei

qum

incompreliensibilia
!

(1) lllud poslremum , et quod multiplex csset lex ejus, vari exponitur. D. Gregorius intelligil eharitalem, q3B, cm in se una cademque sit , lamen multiplex dieilur , quia ad omnia virtulum opra se

ejus et investigabiles vi ejus

Quis enim cognovit sen?

sunr Domini
cliam
ait
:

aut quis consiliarius ejus fuit

David

Juslitia tua sicut montes

Dei ; judicia tua

extcnditjuxta illud Apostoli, 1 Cor. 13: Charilas est patiens, etc. Alii intelligunt legem Dei ad omnesomniri actiones humanas se extendealem, ila ut homo carnalis dilficillinnmi repulel non offendere, ac proinde

abyssus multa, Psal. 55, 7. Quare

dubium non

est

quin scientia atque sapienlia Dei

infinita

vebemenler

Job mal se juslum allirmet. Sed sensus non videtur huic loco conveniens. Nain amici Job non loquunlur de quoiidianis offensis sed de peccatis gravioribus scilicet volebanl oslendere eum graviter peccsse,
, ;

quia lam graviter puniretur. In Hebraeo sic legitur Et duplicia secundum legem; et aliquid subinlelligendum est. Si subintclligatur sunt, sensus eril qud duplex sit lex Dei, id est lex aelcrna et naluralis vel abscondita et manifesta. Sed melis videtur subinlelligendum verbum, meruisti, vel aliquid s.iinile , ut sit sensus Et dupl graviora secundum legem pal! deberes. Et hic sensus oplim quadrat cuin eo quod immdiate subjungilur Et intcltigeres quod multb minora exigaris ab eo , etc.
:

de iniquitale tu, qud velul mutuum tibi dat, i. e., condonat atque remiltit de pn iniquilatis tuai (TO de pn iniquilatis ut Gnes. 4,13,19,15, Ps. 51, 14, 52, 5). Non le exposcit Deus pnam tolius iniquilatis tuai nec te pro merito punit sed long minus le exigit, qum ferai debilum tuura et delictum. His proxim accedit A. Schullens Fnc, ,
:

ral tibi de pniniquitatis tu, i. e.,summam capitalem , sive sortent peenarum iniquilali toae debilarum

(Estius.)

mal reddunl Quod duplex est lex , scil. una rigicia et severa qu Deus puniat sonles, altra mitior, remissior, minus exigens qum debetur secundum quam Jobus l'uerit judicatus. Alii Quia duplicia libi conveniunt id est, duplo majora supplicia et alllictiones qum paliaris. Hieronymus Et quod multiplex esset lex ejus ; nec aliter Jarchius Duplo plura sunt in lege quai non prstitisli. Omitto conjecturas alias muli minus probandas. TOin vidimus supra ad 3, 12, signilicarc quicquid cumratioue et prudenti instituitur, prudentiam ipsain. Yertendum igitur: Duplicia sapienti, scit. Dei sive, ut ben Chaldaius Nam duplum sapienlia! est ei. Dei sapienlissima agendi ralio duplo major est qum tu aut ullus bominuin inlelligere queal unde queri non debes qud immrit ahgaris. Te fugit, quod viiiei Deus. Syrus nomen rWin quidem rect vertit, sed Dh33 fals intellexil Propterea quod sapienlia ser; quasi oplarel Zopharus, velil Deus Jobo sapientiae suarcana maiiifeslarc^qum ea sint occlusa et plan occulla bumanis oculi's. Tribuit hebneo D'Saa significationem ramaei Nbsip, sera,pessulus. Alexan'SS3-' 3 aliqui
,

Verba

rwinb

non exigit sed tanqum l'nori exponit unde thsaurus libi et cumulus iimnensus irai accrescat, si conlumax esse pergas. Alii adscit exigendi noiione (Ps. 89, 23) Et scito quod exaetionem facit tibi Deus de iniquilate tu. lia Ludov. de Dieu Qui non tam videtur, inquil, Zopharus queK relas Jobi compescere qum jactantiain elundcre, qu se juslum gloriatus fuerat; neque ipsi alinuanii bic eredendum esse aliter statuai iri si ad Dei
adhuc apud te
te
,

judiciuni recurralur. Rationes in hoc versu duai proponuntur. Prima Dei sapienlia : Si peccata tua j ignoras aut dissimulas utinam Deus tecum ageret ! ds arcana sapienti tibi revelaret, ut qui dupl te t sapienlior est. Altra ab ips pn jam irrogal : i Scito Deum tibi jam exact ionem faccre de iniquilate h tu, quid lu gloiiaris de justili? Deus et su sapien lia pntrt peccata , et su pn jam ea demonuslravit. Eum sensuin inter veteres unus expressit AJexandrinuB Kai roVe "pM<jY], Sri ^a oct Tvaoe-/) r
, :

Alii HU7J capiunt quidem edem exigendi noiione, sed ante "JJ1V sumunt pro infra, minus (ut Ps. 8, 6, infra 12, 5) , unde h.ic sententia exislil Exigil te Deus minus qum sis commerilus. lia llieronynius Et intelligeres quod multb minora exigaris ab eo, quant meretur iniquitas tua. Malo lamen "w'J obliviscendi notione capere, ut Gnes. 41, 5,

Kupsu

<)v viy.'/pTv.y.a;.

Tliren.
!

5,17,

infra

59, 17, ut vertciuiuni

sit

Scito

on fi^Xo-j arat tmv z'/tv. te, quia duplex cri/ drinus super te, ut velus Lalinus rcddidil. Ben ver horum Hoc verborum sensuin explicavit Olympiodorus signiiicat Dei excellentia long' major est eo, qui, sicut lu, sapienlem se et juslum esse glorialur; si igitur nobis sapientiar et justior est, sapienter et juste supplieiuin de te sumpsil cl hoc quidem iu lelligeres , si Deus tecum loquerelur, et sapienlia
: :

su te insliluerel. Verba postrema "p rW-'3 V Tl "]31D mS^, ob ambiguitatem verbi iTCJJ vari inleroretantur.

per oblivioneiii transmittat tibi de iniquitate lu. Sic Chaldauis: Et scias quod Deus oblivisci facial tibi de iniquitate lu. (Malin Dibliis Polyglollis Clialdaica ila sunt reduila Scito quod rettm ageret te Deus ob tuum iniquMatem). Eodein sensu, sed eleganlftis expresso Syrus Et intelligeres qnbd tibi remittat Deus peccata tua. Eadem fer sententia Esdr. 9, 13 (al. 1 i): Tu, Deus rtoster, "oaiva maab rDOTl cotUinmsti%cA. vindielam tuam infra iuiquilnlcm noslram , quni minus qum nirrcbautur peccata, nos puniveris. (Kosenmullei.) Et quod multipi.icv esset lex ejus. Iuicllige legem Noc dalam. Alii intclliguul ralionum paginam,
obtivisci faciat, oblivkuai dei,
:

qubd Deus

Quidam

Et

scilo

quod mutuat

tibi

Deus

(Grotius.)

955
vel

COMMENTARIUM. CAPUT
cis

XI.

954

dicit

virum debeat terrere sanctissimum. Qua de causa David Non hures in judicium um servo tuo ;
:

nobis aperiat, ut arcanum ejus occultissimum et


;

utilissimum cognoscamus

arcanum aulem

illud est

quia non jutifi.cqb.Uwr in conspectu tuo omnis vivons,


Psal. 142, 2. Et ipse Job,

legem charilalis esse mulipicem, et ad omnia praecepla valere. Verba S. Gregorii sunt isla

poslqum Deuni sccum


rectos volunlatis
:

Lex enim

loqucnlcm audivit
lus,

reverentior et fortnidolosior fac-

Ciirisli

quid congruenlius

quosdam suos loquendi modos


sum ,
et

polcst ?

quam

lune ver

qum charitas , perficimus, cm fralerna"


inlelligi
,

conseienti profectos reprehendit, dicens, cap. 42, 5


Insipienter locutus

onera ex amore loleramus. Sed

haec

eadem

lex

qu

ultra

modum
;

excd-

multiplex dicitur, quia studios sollicitudine charilas

rent scientiam mearn. Audi, et ego loquar


te
,

interrogabo

ad cuncla virlulum facla dilalalur.


l'acta

Ad omnia
:

etresponde mihi. Auditu auris audivi te; mine au-

san protenditur

virlulum, quia velut magislra

te;n oculus

meus videt

te,

ideireb ipse
et

me

reprehendo, et

sapientissima in noslris cordibus clamilat

Quod ab
exhorhomi-

ago pnitenliam in
igitur est
,001
; ,

favill

cincre.
sit

Non dubium

alio oderis fieri tibi, vide ne tu alii/uaudo alteri facias,

quin sapientissimum

Sophari argumen-

Tob. 4, 1G. Et rurss verbis


latur
,

summ

verilalis

ludi

ex illo tamen non concluditur quod ipse convull, cm ait Et intclligeres quod multb minora
:

Malth. 7, 12

Qu

vultis ut faciant vobis

nes, et vos facile illis.

Primo

consilio charitas malis

exigaris ab co
quoi] minores

luin eniin est

qum meretur iniquitas tua ; id est qum pro merilis pnas pendas. CerJobum non ob scelera sua tt acceet manifesta
ficret.
,

nos avocat, secundo ver ad bona nos provocat. In


liis

aillent

duobus tota Lex pendet


Isaias
,

et proplietw.
:

Ibec

enim tantm postulat


subdit

cap. 1, 16
;

Quiescite

pisse ruinera, sed ut ejus eximia et conslantissima


vit tus

agere perverse, discite ben facere


ici
:

et

fruclum bujus

omnibus plana
sapienlia;
,

Quare

si

Si fuerint peccata vestra ut cocciimm,


:

Dcus tune

su scrta dclegerct

ut opta-

quasi nix dcalbabuntur

et si fuerint

rubra quasi ver-

bat Sophar

polis ipse
,

qum Job pudore


planum faetum

convietus
luit
,

miculus, velut luna alba erunt.


clinet

Cm
,

ergo dileclio de-

suffunderclur

ut poslea

cm
quo-

malo,

et faciat

bonum

ad quac duo omnia

Sophar
ul eis

et

alii

amiei Dei jussu

Jobum

precali sunt,
,

Logis divin cl humante pra:cepta referunlur, jure

Deo
ila

slullilia;

su veniam impelraret

oplimo multiplex dicitur, qua; mirabiliter prxccplo-

niam non

recl sicut ipse Job locuti essent.

rum multitudinem
sis S. Gregorio

ipsa cuslodil.

Sed haec vide


,

fu-

Ex quo
qui

inlelligilur

non minus admirabi.lem esse


in
,

ad hune loeum explicala


prolixis ostendil.

ubi per

infmitam divina3 sapienli rationeni

iis

probandis
in
iis

inductionem

eadem

Cm

ergo

hominum
im

judicio

condemnanlur

qum

fralerna dileclio sit

omnium

mand.ttoruin cuslodia
et

damnandis qui multorum sententiis probi


habcnlur
,

et integri

bonarum actionum compendium,


lulum
finis,

universarum

vir-

prof'cct long

majora judicia immenexhibuil;

ac plan simul

eum

dileclionc Dei spiri-

s magniludinis

sua; illo

qum boc modo

tualis vilse perl'eclio,

meiit Chislus
:

eam suum
est

vocat

ut ex Jesu Cbrislo Salvatore noslro cognosci potest


qui un populi voce ad supplicium postulants, et ini-

mandatum,

dicens, Joan. l, 12

Hoc

prceplum
Jure opli,

meum,

ut diligatis invicem sicut dilexi vos. in

qu

judicis senlenli tara nefari libidini permissus,

mo

hanc legem

manu

su lollere

gloriatur
:

ut

Dei tamen judicio non solm imiocenlissimus fuit,

scriptum est in Deulcronomio, cap. 55, 2


ter ejus ignea lex.

Et

in

dexr

sed etiam eximia ejus innocenlia ad

salutem per se vique


in re lant

omnium reorum su manavit. Quem hominum


Isai, cap. 55,
et

Non tantm habel


est,
,

Chrislus banc

legem in corde, fratres suos, hoc


nerrim diligens, non tantm

nos omnes, teverbis et do-

errorem nonnihil amicorum Jobi error


;

in ore

praefiguravit

narralurque in

Nos
,

clrin dileclionem edocens, sed etiam in dexlerope-

putavimus eum quasi leprosum


liumiliulum
:

percussum Deo

et

ribus exhibens, ut

non decipiamus nosmelipsos,


si

exi-

ipse

aulem vulneratus

est propter iniqui-

slimantes corda esse igne charilalis accensa,

verba

tates nostras, attritus est propter scelera noslra.

Quo-

sunt detraclionw plena, et opra


relerla
,

fellc

indignalionis

circa vald modrait homines esse debent in ferendis

et ut

diligamus non verbo neque lingu, sed

de aliorum improbitate sententiis.

opre et verilate, 1 Joan. 5, 18.


id est,

Porr multiplex lex Dei dicitur,

mulla exi-

Vers.

7.

Forstan vestigu Dei compreiie>'des


(1)

,
'!

gens, mullaprsescribcns, mullisralionibusfulta, mul-

et usque ad perfectum
(1) Id est
,

ojimpotentem reperies
,

tm

obligans; ac proinde multis

quoque modis

in

eam

perfecl

senlenli versiculi est

Deum

peccalur. In

Hcbro aulem

pro, multiplex, est, n^Sso

l'.liiplaim, id est,

duplicia; et pro voce, lex, est rP'tfin


est
;

ihusiah, qua;
tio,

vox gcnoralior
,

quasi dical
,

Dei ra-

sapienlia, quilas

justilia

judicia (heee

enim

omnia

significai) mulliplieia sunt,

ac proinde long te

ab homineeomprebendi non posse, ideque qu ab illo fiunt, accusari aut damnari non dcbere. (Mcnochius.) Exaggerat immensam Dei sapienliam et polenliam, ut Jobi superbos illos spiiiius, quibus ooagressum eum Deo expetere aususfueral, e inagis relundat, quandoquidem eum immenso Numine ipsi eongredienet illius opra
(luni cssel,

superant et fugiunt.
Tropologic S. Gregorius,
4, hoec explicat
si

lib.

10 Moralium, cap.

cujus sapienlia el polenlia nullis linihus circumscripUe. 1~n, investigationem, appellal eegoi-

de lege eharilatis, quac unica

cm
est

sit,

tamen menlem plcn ceperit, banc ad innumera

lioncm qu;e invesligando invenilur, q. d. Nuni pervestigando Dei sapienliam et ejus faclorum ralionem
:

opra multifonniler accendil.

Sed necesse

ul
lu-

assequi poteris? Verba NQH "W\7 n>b3n-Ti &K quidam sic explieanl Num usque ad perfectionon (hn:

pris nobis iuteiis loqualur Deus, et labia

su

nipotenlii

inventes,

i.

e.,

perquirendo et &crutandQ

935
Doccl
posse;

IN

LIliUUM JOB
qua; in
creaturis cernuniur, cognoscitur Deus,

936

Deum humah
vesligia

intelligenli

comprchendi non
,

non
,

autem Dei

appellat creaturas

quas

quid

sit,

sed qud

sit.

Quomod

igitur reperialur

plchr mclaphor S. Dionysius Arcopagila, cleslis


Hirarchis cap. 2, i, iw/r.u.mo!. appcllal,
id est,

quem
forma,

nihil

eorum, qua; notescunt, dclarai? Non


color,

non

non circumscriplio
qualitas
,

non

figura,

ultimos soni sibitos, ubi cho quasi desinit, e

qud

non quantilas, non


ctura,

non locus, non conje;

subobscur nobis Dcuni

et

impropri reprsentent,

non

similitudo,

non proporlio

quin poliiissem-

ac quasi vesligium aliquod exhibeant, quo in ob-

per est extra

omnem viam

comprehendendi. Unde

scuram, qualem de Deo

in lic vil

habere possumus,
riini
ibi

oplim concludit S. Dionysius magis propriam Iheologiam esse qua; versalur in negantibus
aienlibus,
logia;

cognilionem deveniamus. In creaturis


ut vesligia sui impressa relinquit, ut

Deus

vel-

signa

qua>

dam

divin mentis, rationes

scilicet

ordinalisshn

qum qua; in quanqum quo intervallo amba? isla; IbeoDeo absint. Est enim Deus supra omnem neet

gubcrualionis, deprehendi possnt.

Etquidcm possunt
,

galionem

aflirmationem

quae

sil

cognilio ejus;

pro exiguo morlalium captu rationes e investigari


et ex parte inveniri
,

adcque juxta Dionysium verior


nihil videlicet

est theologia mystiea,


,

comprchendi vefo minime. Ec-

de co cognosccrc aut philosophari sed


et

quis enim rationes exhauriat, cur vcl rhinimuslapillus

ad hanc (iguram, quantitalem, pondus, colorent, duriliem, et

eorum qu intclligcnli percipiunlur, cum coper hdcm,spcm


sine
intclligcnli

polis nescienter,

omni

cum

lic illve proprielalc

crealus fuerit?

et charilatem conjungi ac copulari. Vide plura de

hc

Palet profecl nihil sine divina; mentis prscriptione


fieri
;

rcapud S. Dionysium,

libro tolo

de mystic theologia,

at in rc

quanluleumque

tt

insunt rationes

et nostras ibidem annolationes.

ade mirabiles, ut mortalibus pernosci non valcant. Quapropter ex bis Dei


vesligiis evincitur

minus mult

Dicilur autem Deus incomprehensibilis quadruplici ratione:Prim inteltectu,qma nullus crealus intelleclus,

possc oninipotenlem usque ad perfectum reperiri, hoc


est,

quanlmvis sublimis, potest viribus naturae


est,

illurn attin-

exacte cognosci. Etenim,


,

si

qua; incorpores; sub-

gere, ita ut illum clar videat aut cognoscat sicut in se

stantif sunt et simplices

et

intellectiles et unita;
,

sed quantmvis ascendat mente in altum, semper

non solm non subjiciuntnr sensibus


sensilia, qua; inferioris

ut angeli et

infinit aberit

ab ejus clar cognitione.Quinim nec ulla

anima;, ut per eos cognosci possint, sed neque per

mens creata, etiam cum lumine glorise quantmvis magno, potest illum comprehendere, hoc est,
ita

ordinissunt, cognitione cas

illum

comprehendere, nec earum essentiam spectare pos-

cognoscere, ut nihil ipsiuslatcatintuentcm seu cogno-

sumus, quanl magis


simplex, sed supra

exeellit

Deus sensus

et sensilia,

scentem. Semper enim


restabunt,
cipicnlur,

infinila,

im

infinities infinila

qui non est subslantia, sed supra substanliam, neque

qum

simplex, neque inlellcclus,

qu distincte non cognosccnlur seu connempe infinila; rerum nolioncs et concererum compheentia;,
;

sed supra inlcllcclura, neque unilas, sed supra unitatem, nec ullo lermino circumscriptus, sed inlnitate

pliones
sibiles
infiniti

infinila;

ut ad rcs pos-

terminantur

infinila dcrta

conditionala

su omnibus solutus
investigari
,

qui ut in se est neque ratione


,

nec

intelligi

neque nominari polest

ut

S. Dionysius Areopagita, dedivinisNominibus cap. 1,


et alibi

modi quibus essentia divina est imitabilis. Et quamvis hc omnia mente creat in Deo distincte viderentur per lumen aliquod gloriae, qualc est anima;
Chrisli (quod

passim docet.
in

omnin

est impossibile),

Hinc Joannes Cyparissiotus

prmcdilalionc Ex, j

Deus propri
illa

et perfecl

adhuc tamen non comprehenderelur, quia


essentia;
divi-

positions matcriatprimum hoeponilaxioma

unum
co-

cognilio claritatc

non adquarctur

esse
loris,

Deum, impartibilem, infmitum, cxperlcm


inaspectabilem
,

nae,

nec per eam cognosceretur Deus lam perfecl et

ex null naturali reprsesenta,

clar

qum

est cognoscibilis, sed infinit ab hc cla-

tione cognitum, qui

notioncm

quando aut quomod

ritate deficcret,

cm
,

sit finita

unde

ci

non adqua,

isit,

omnin

repellit;

quem

nullo

modo

quvis parle

rctur, nec esset perfecl comprehensiva

sed solm

mens capere potest, nisi tantm per fidem ex creaturis ejus qud sit, non autem quid sit. Ex null,
nalurali reprascnlalionc cognoscitur Deus,

sccundm quid nempe quoad multiludinem objeclorum non quoad claritatem et perfetionem cogni,

inquit,

tionis.

Secundo

est incomprehensibilis affectu, quia

sicut, v. g., lapis cognoscitur per

speciem

et simililu-

nulla

mens

creala potcsl illum amare, honorare, sti


est;

dinem qua;
nysius
ipse

est in oculo, quia ivSto, est, ut S. Dio-

mare, Iaudare, revereri, quantum dignus

sed ipso

ait, id est,

omni specic caret

et simililudinc

omnem amorem,
;

honorent, stimalioncm, laudem,

enim

nullius creatura; siinilitudincm habet,

nec

revercnliam omnis creatura;, eliam

omnium

bcato

liabcre potest.
tes,

Deum

itaque non cognoscimus viden-

rum,

infinit superal, juxlaillud Ecclesiastici, 43,

30

quod

est cognosccrc ro7mx5>, sed ima-t-mi ex


;

Gloriantes ad quid valcbimus ? Ipse enim omnipoleus

creaturis per ralionem

id est,

ex simililudinibus Dei,

super omnia opra sua. Tcrribitis Dominus et maqnus


vcliementer, et mirabilis potentia ipsius. Clori/icantes

ut perfeelionem invenias ejus? ut pleIl i sunt perspeelisshna, nobis Vsque ad consummationem, ignola et abstrusa ? Aii i. c., ullimum lerminuni aut Limitent, aut ullimam quasi parlem nalur divinae ultra quam nihil sit ipsi reliquum. ND hoc versu notai assequi intellectu , ut

c pervenies

n assequaris, qua;

Dominum quanlmcumque
minum
est

poliicritis

supervalcbit

ad

hue et admirabilis maqnificentia

ejus.

Bcnedicenles Do:

exaltate illum quantum potestis


:

major enim

omni luude

exaltons

eum nplemini

virtulc.

Ne

la-

Cobcl. 3, 11

7,

27

seqq. 8, 17.

(Rosenmuller.)

boretis,

non enim comprehendetis. Tertio estincompre-

&37
liensibilis lernpore
,

COMMENTMlil M. CAPl'T
qui

Xi.

028
vasttatem
totius

cm

sit

aeternus,
et

est

anle

silatem, vcl

unius pulvisculi ad

omnem
infinitis

duralionem conceplibilem,
;

quidem

scculis

mundi, ut insinuatur

in Sapienti, ubi dicilur,


sic est

11,25:

similiter est post

omnem

durationem con-

Tanqum momentum
rum,
et

stater

anle te orbis lerra-

ceplibilem seculis
explicat
,

infinitis, uti

Lessius pulchr et fus


lib. 4.

tanqum gutta

roris antelucani,
,

qu

descendit
et

de divinis Perfeclionibus

Quarto est
nullo

in terrain.

Im

ut veris dicam

nulla inter Dei

incomprehensibilis loco, quia


spatio quanlmvis

cm sitimmensus,
,

universi magnitudincm et extensionem est proporlio;

maguo concludi

potest. Vide ibiait


:

cm magnitudo extensionis divinae infinit


solm magnitudinem universi, sed etiam
his obstat

excdt non

dem Lessium
Vers. 8.

lib. 2.

Et de hoc, sequenti versu


,

Excelsior cqelo est


,

omnem manon

et quid facis?
(1) ?

gnitudinem ab intelleclu crealo conceptibilem. Neque

profundior inferno
t).

et unde cognosces

longior terra mensuraejus, et latior mari


,

vers,
(2).
,

quod magnitudo corporalis

et spiritalis

videanlurpossecomparari; quia elsinon possinteomparari in natur, possunl tamen in ratione extensionis,


ut passim philosoplii et theologi Iradunt de

Pulchr san periphrasi nobis ob oculos ponit im


niensitatem Dei

quatuor usus dimensionibus

altilu-

anima

et

dine, profunditale, longitudine, laliludine

rerum cor-

corpore, de angelis et

eorum

locis adaequatis.

Plura de

porearum, quas novimus maximarum

ex quibus ad

bis vide Lessium, lib. 2 de Perfectionibus divinis.

iiicorpoream Dei naturam per excessum construit ar-

Hanc

divinse immensitalis coelum lerranique

gumentum.

Dicilur

aulem Deus immensus ratione ma-

plentis et ubique preesentis

adimmagnitudinem admiralus

gnitudinis et extensionis, quia nimirmita in

omnem

atque reveritus David, eodem quo hic Sophar sensu


exclamai, Psal. 138, G: Quo ibo spiritu luo? et quo
facie tua fugiam?
es; si
si

partent sursm,deorsm, antrorsm,relrorsm, dex-

irorsm, sinistrorsm exlenditur, et quasi diffundilur,


ut nullis

ascendero in clum, tu
si

illc

locorum

spaliis, nullis

terminis circumscribi

descendero in infernum, ades ;

sumpsero

pmas
etenhn

queat.

Qu

res est vald stupenda. Cogita extra

munex-

meas

diiuculo, et habit avero in extremis

maris

dum

spatium mille leucarum in

omnem partem

illcmanus tua deducet me, etc. Ubi per


et

clum quoque

lensum, adhuc ulterior est Deus. Cogita mille milliones leucarum, Deus ulterior invenitur. Cogita lot milliones

infernum

divini

Numinis altitudinem profundi-

latemque, et per diluculum et extrema maris longilu-

leucarum quot aren in omnibus


ad implendum totum universum

littoribus,

quoi guttse in omnibus aquis, im quot pulvisculi necessarii


infinitis
,

dat dsignt.

dinem latitudinenique ad captum noslrum accommoAd quem locum ita pulchr S. Chryin

adhuc Deus
idquc

sostomus in Caten Palrum Graxorum

Psalmos

leucarum millionibus ulterior

existit,

Qu, inquit,
ades,

te proficiscar?

omnia impies, omnibus


simul
lotus.

perfectissim et completissim,
sonis, et

nempe

in tribus per,

non per

partes,

sed omnibus

cum omnibus

suis perfeclionibus

opibus et

Et non dixit:

Qucumque
lu

abiero sequeris
es
;

me;

sed

donis, quae in ipso eminenter conlinentur. Denique

Qucumque
evadere

abiero,

illic

illic

le

invenio

me

nultum spatium tam


concipi potest, quin

magnum
Deus

ab ull mente creat


major, et infinit

prvcnientem.

Unde probat neminem


Dei
;

esse qui pos-

infinit sit

sil

manum

quia videlicet Deus ubique


sic ut nullus

extra et ultra illud in

omnem

partem diffundatur; non


,

est, et

omnia pntrai alquc pervadil,

per parles sicut aer, vel aliud corpus

sed per se to-

tum,

et

per suas (ut

ila

Ioquar) totalitates sicut spiritotius spatii sit lotus

tus; ita

ulinpunclo quolibet

non

quem Deus quo proesens divin* mer;is amplitudo non reperialur. Hinc etiam apud Jeremiam, 23, 2i
locus
sit,

ac ne cogitari quidem possil,

non

repleat, in

quasi flucluans et mobilis, sed firmiter prorss et immobililer

Numquid non clum


plo exponere

et terrant

ego impleo

? dicit

Doait

lanqum omnium fundamentum. Tota maad Oceani immenaltitudines

minus. Hujus sentenlise vim simili quopiam ceu exci-

gnitudo universi, respectu magniludinis et extensionis Dei, est instar unius parva; guttae

cupiens

Mercurius Trismegistus

Deum

circulum esse, cujus centrum ubique

sil el cir-

cumferentia nusqum. At S. Augustinus,

lib.

Con-

(l)Qu ratione pulas


cceli sapienti

te

deprehensurum
:

divin creali? q. d.
etc.,
i.
,

Allior est

clo

sapientia Dei.

Profundior inferxo,
cavitatibus
,

e.,

subterraneis terra;
:

qu nullus bominum penetrare valet. Dis vocibus de Deo dictis profundior inferno significatur nihil esse posse magis intimum
ipso terra? cenlro
, , ;
:

omnium rerum universitatem velut spongiam cogilabat, quam undique mare infinitum ambiret ac penetraret,: sic ver hune mundum occupt, ut loco nullo divina mens definiatur et claudatur, sed simul (uti modo dictuni est) in omni
fessionum, cap. 5, hanc
spatio,

niagisquefamiliarecrealuiarum universitali, et cujusrei visceribus islis autem Excelsior clo niliil esse minus inclusum, minsve contentum, minsve circumscriptum inlra terminos universi orbis qum

quod

ull fingi cogitatione potest, verselur

que

quod de
: |

spaliis extra

mundum

infinitis

gravissimi

theologi asserunt, et fortassis hoc loco


sinut,
i

Sophar

in-

Deum.
(2)

nTO

pro

nmo

(Vatablus.)
;

cm Deum clo

excelsiorem pronuntiat. Hinc


lib.

syncope. Alii absolutum faciunt


;

TO, sed alienius. Ne exponas Anthropomorphitarum more, quasi Deus mole magnus esset sed comparativ ejusimmensilatemsic ostendi. SicEpb. 3, 18, sapientiaDei mensurari non potest ab homine imperscrutabilis est. Etiam externa illa homini sunt impossi;

sanctus quoque Dionysius Areopagita,

de divinis

Nominibus, cap. 3,
i '

Deum

ait

esse

vim

et

substantiam

77avTay^ rcap&iav xai


:

cS'ay.i,

ubique praesentcm et

bilia,etsummaestclialtitudo,lerrsepiofunditas,elc., quae etsi physici tentare voluerint, inagis tamen per conjecluram dixerint, qum rei veritatem. (Synopss.)

nusqum D. Athanasius eodem sensu, h roi; 7tat xai St,a tv ';.v, in omnibus et extra omnia. Quod Isidorus Hispalensis,
crudit iu hune
lib.
1

de

summo
:

Hyiio

capite

2,

inodum illustrt

Immensitas divins

5o

939
magniludinisitaest, ut intelligamus
f

1N

L1BRUM JOB
omila

040
? Admirabilem divim gloriamque deprdicat, quam

cum

inlra

coarctaverit, quis to.NTiuwcE El


vins;

nia, sed

non inclusum

extra omnia, sed non cxcluut

polenli

sum;

et ide interiorem,

omnia conlineat;

exteriorem, ut circumscripta niagnitudinis su im

mensitate omnia concludat,

etc. Pii viri

hoc gonere
j j

meditationis plurhnm proficiunt,

cm prsenlem
quod adorandum

dam. Si transmeabit, i. e., si operibus exseret se, ut supra, 9, 11. Si mntaverit, vel everterit, occident. Si variet alllicliones; si evertet, si mutabit locum. ^Sn propri sign. permutare, sed et excedere. Si excidat,
vel succidat, vel omnia, vel civitalem, vel aliquem, sive piuni, sive impium. Si rcrum faciem et natur

ubique

Deum
et

cogitant et verenlur. Mullosque scimus


maleficio rcvocalos,
,

scelere

omnibus Numcn adesse cogiioscercnt, cujus fallere oculos aut ultricem criminum manum effugerc null
ralione possent. San polenlissinium est hominibus

ordincminverlat. Si exlertrtinet,y, extermnare vtit. Vel in unum coarctaverit, TUD'H et concludat,

frenum, quo usus David

in

magn forlun

iicenti

nempe in carcerein. Ut dedat, et dedet, vei tradet, sub. aliquem, scil. bosli. leb. conciudet, melonyniia finis, cujns cxcmpla plura vide, Deul. 52, 30, Psal. 51, 9, et 78. 50, Tliren. 2, 7. ut in manam alterius tradiderit, 1 np** aut, vei et, coiujreget, seiiicel difip
in

suum animum
i

coniponebat. Divine S. Lo, serm. 5


:

de Quadragesim
judicis, iste est

Ista ergo, inquit, scientia suinnii

tremendus aspectus, cui perviuin

est

omne
c

solidum, et perlum

omne secretum
s

cui

unuin locum. Aut cougregaverit contra le sicarios; Vaut suscipiet, seii. ad se, 'i. e., in tutelam suain nota 1 hic disjunctivani esse, trt Gen. 20, H, Exod. 21, 15, 17, Jer. 44, 28. Qecipiens ad se, in cinnalum
;

obscura clarent, mata respondent, silentium conlitetur, et sine

voce mens loquilur.


versalus

In

eodem gnre
ila

coarctaverit, scil. terrain et incolas ejus. Vei propri, ex Hebro, in ctum venire fecert, seu inteoduxerit,

consideralionis
tetur
:

Minulius Flix

profl-

Ubique non lanlm nobis proximus, sed infu

sus

est.

Digerl

quoque ac cleganter
ait
:

S.

Bernardus,

carcere cl tenebris reducens. Et al ctum admittat, tanquni civilalis membnnn. Couler Dcut. 23, 1, 2, 5. Parabolicus sarmo est, et resjpicit ecclersiumju.torum, Heb". 12, 23, Psal. 1, v. 5. Sed nialo hic in maluni omnia sunii, et generaliler inldliui Si
:

Serm. G de Dedicationc Ecclesi,

Deus ubique

est non diversus, sed diversa distinguens, apud ho-

congrejet , vel, lamiliam suain, ut cura eo queiii in vincula coiijccit contendat, etc.; vel, copias suas ad
et quis respoudebitei? El guis averlet (iiupedie!, pruhibet) eum, quoiiiins htec l'aeiel? Quis obst;.Dit? Tanla ejus est aapientia sinnil et potenlia; nain ulrumquc hic conjungil; to et redunaat. Quis tetroaget cum? i. e., coget redire in locum suum? quo essire dieilur Vominus, Isa. 20, 21. 1 in 'ai conseculivum est, jungens anlece-

mines malos prstolans alque dissimulans; apud


j

aliquem perdendtim. Quis (Iontrawct ei? 133^ ^31,

eleclos operans et servans

apud superos pascens

et

cubans

apud inferos

arguens et condeinnans.
in Dei pra'senli

Quare qujs sccleralus vivens


erifbescat,
:

non

nedicam cxborrcscat?
lib.

Tropologic S. Grcgorius,

10 Moramiin, cap. 7

Cuncla, inquit, hase ad solum


sit
:

hominem

relcrri posI

sunt, ut ipse

clum, cm jam per desiderium


ipse infernus,

suminis- inluercl

cm

lentationum
:

suarum

caligine perturbatus in nfimis jaccl

ipse
!

dens et consequens; quod est usitalissimum. Quis autem remoralntur eum, vari res versantem, ut altos recludat, alios inpublicum notiliain edal? Si bos ben, illos mal tractei, quis eum impediel? (Synopsis.) Non placent aliorum versiones l'orsan nec mea plaeebit; dicam lamen Si iranseat (nempe, non, si
;
:

terra, quia in
:

bono opre
in

tixse

spei uberlate iucli-

pitereut, sed,

si

accdt,

fn enim mulationem

si-

ficat

ipse

mare, quia

quibusdam trepidus qua-

gnificat vel slats, vel loci), et concludat, colliget,

et

titur, et

aura su mutabilitatis agitalur. Sed clo

guis reddere faciet

t t

est excelsior Dfcas; quia polenli ejus magnitudine

yum

est,

eum? Vau in S'ilpil non copulalised reddilivum, quod procdons aiiinaeh

cm super nosmelipsos elevamur inferno profundior, quia nimirm plus judicat, qum ipse bumanus animus in tentationibus investigat
vincimur, etiam
:

flletapbora vcnaloribus, qui, ubi prxdara retihus eoncluserunt, colligunt eam, el su* poleslalis l'aciunt. lia Deus bostes concludit, etc., etcolligii, et nemine ad reddilioncm cogi polest. (Drusius.)

innuit.

terra longinquior, quia fructus vit, quos in fine


retribuit,

Verbis 'foC et S\~pn notiones metaphysic i se

nequaqum nunc
mari
iis

vel spes noslra

comprefluctuans

hendit

latior,

quia

bumana mens
:

multa de

quse venlura sunt conjicit

sed

cm jam

comprehendendi et complcctaidi, arbitra plane tribuntur; ut laceam, non omilti debuis.se noinenS^, si poeta eum, quem Bouillier vult, sensum exprimere voluissel. Bect ver A. Schuliens
coitcludendi seu

cernere quaestimaveralcperit, angustam se fuisse


in

observavil inlendi hoc verso inlinilam Dei juslitiam


et sanctilalem, et

hoc velle Zopharuin, judieia

INunii-

su slimalione cognoscit,
lib.

etc.

Eleganler quo-

nis esse

quidem Iremenda, sed tainen

jusiissinia, in

que Cyprianus,
loquens

de Jdolorum vanitale, de veroDeo

Hic est, inquit, unicus mundi reclor, qui


dispensai,
:

universa
virtute
rior est

qu sunt verbo jubet, ralione consummal hic nec videri polest


; ;

visu cla;

nec comprebendi
:

taclu purior est

nec

a;slimari

sensu major

est.

Et ide

sic

eum

digne

< .esiiiiKiiniis, di'nn

inaistimabilem dicimus.

Vers. 10.
(1)

DS

Si subveuterit (1) omnia, vel in


:

unum

vari reddunt Si Iranseat, instar abigit. Si pervaat, i.-c., si Deus exeat loco suo, et huinanum genus pervadat, lan-

^iSiT

prdonis qui pradam

qum censor

aliqufe boinines perlusiians. ^iSn est ubirc, transire, Job. -1, 15, 9, H. Et Isa. 8, 8, exuudubit, i. e., extra alveuiu suum exibit, usque in Ju-

quibus nihil enrj)i aul argui queat, ac proinde insipienter non minus qum injuste ea Joho taxari alque criminationibus odiosissimls oneiaii. (Directe, inquit Berg. in Nol. MSS., opposila ha'e verbis Jobi, bonitalem causai suai dclensanlis, simulque declarantis lieri non posse quin contendens eum iDeo in causa qulihet oplim semper succumbal, e qud superior Deo arbjter non sit, nec Deopro ar bitrio agenti slatuen tique qisqum iiossit obsistere alioquin, si quidem nancisci possel aibiirum ejusmodi, se esse cum qui innocens prbationero inno centi su onmimodam adl'erre queat. Conf. cap !), 2, 11, 19, 29, 32, 35; 10, 2, seqq. Ad qu Jo bsea ila jam respondet Zophai', ut aiiniisso comitio judicioque publico Deum eomponal eum eo, qui aclor reum vi prelieiisum in jus Irahal, institulipie
:

aetlone crimfps

reum

peragil.

Verbum ^Sn

perva-

941

C0MMENTAR1UM. CAPUT
ait,

XI.

942

tantam esse

ut totam hanc universilalis


;

molem
vellet,

pari facilitale

qu lotum hoc

universum

perfecit

nutu

et voluntate contineat

quani,

si

Deus
:

verbo, nutu, voluntate. Potest


tibus noslro hoc

mundum

inlinitis

parin

momento in nihilum redigere prajterea, quod maxime polenli magnitudinem arguit, hanc eamdem machinationem tam vastam, tam partium
posset uno
dissimililudine

majorem vastiorcmque

efficere,

quo clum,

terra,

mare, atque hic complexus omnia

orbis pil instar ad beatorum spirituum voluptalem


et

variam

et

compositione mirabilem,

recreationem jactetur. Eliam mundos innumerabi-

conservato

omnium

ordine et integritate, non

modo

les posset

condere inexplicabilicrealurarumvarietate,

in nuce includere,

quod de

Iliade

Homeri
et in

fuisse fa-

qua; ab bis quas videmus infinilis rationibus discrimi-

ctum memoravit Plinius


coarctare posset.

lib. 7,

verm

punclum
Cur

narentur

alias invenire species

tm elcmentorum,
natur
:

Quod

si fecerit,

inquit Sophar, quis


:

tm animantium, tm eliam

intelligentis

conlradicet ei ? Quis polerit inficiari, aut dicere


ita facis?

qu

species natur, perfeclione et pulcherrimis doti-

tentiie

gere,

Slullarum quippe mentium estdivinse poquidquam derogare, aut ralionem Deo exicur hoc vel illud faciat, eliamsi rerum mutet et
si

bus cogilationem

omnem

nostram anteeant. Denique


ISixi pos-.

quanta est sapientia Dei, qua exemplaria et


sibilium
illius

rerum innumerabiles

continet,

tanta

es

inverlat naturas,

diffusa coarctet, et
et distrahat.

compressa
illi

et

vis et in

eflciendo potentia, et amplani illam


uli,

coarclala dissolvat

Quare

conlu-

mentis intelligentiam exquat,


claravimus.

cap. 9, vers. 4, dc-

meliani inferunl Deo non vulgarem, qui negant posse

Deinn

Clirisli

corpus

in

hosti exigu ponere.


sit

Quod

Cseterm sicut magni soient


ingenii sui dare specimina
,

artifices

animi causa

genus slultissimae impielatis an illudendum


an lugendum nescio,

magis,

ut intelligatur quid in eo
seri agere etconlendere

cm

pueriliter negent

Deo povel, ut

gnre possint,

si

quando

tenliam, et se funeslo exilio perditum eant. Quis toquetur potentiels Domini


est in
? ait

animum
Iudit in

voluerint: sic Numinis interminata potentia

Psalles 105,

2;

orbe

lerrarum,
:

et

scenam velut inducit


lubet solem
sistit.

Chakkco
lia

Quis poterit etoqui forlitudines Do-

insueta; Majeslalis

nam cm

ab

mini?

vocal opra mirabilia et gloriosa, ad

qu

ne-

aethere flammas devocat ad maleficia

hominum nuorbem
;

cessaria est

immensa qusedam
51.

potenlia atque forli-

nienda, aperit fontes abyssi, et involvit

aufert

ludo

quam

brachii potentiam Virgo parens in Cantico


1,

spirilum

principum, delet momento innumerabiles


legiones, in

suononiinavil, Lue.

Eamdem potestatem
ita infit,

praeco:

hominum

lumulo pulrefactos sensu et


;

nio suo e xornans Judas Aposlolus,

vers.25 Soli
etc.

vit et pulchriludine veslit

superbissimum et gloriosit,

Deo
ait

(jloria,

et magnificenlia, et

imperium,

Quod

sissimum dmonem,

cm

spirilus

corporato ign

magni/icenliam, Graec

fj.a-faXuavnv,

Syrus inter-

lorquet, et mirabilis alDigit; denique subest


voluerit posse. In
sui, S.

cm

pres reddit potentiam. Itaque ipsam magnificenliam

qu

intendens meditalionem animi

Cajclanus

ait

esse factivam

magnorum opermn.
mente concipere,

Nihil
et de-

Petrus Aposlolorum Coryphus monet ul hupotenti

cert potesl

homo

vel anglus

miUemur sub

manu

Dei

et Christus, ut

eum

pingere cogitatione, qumlibet novum, peregrinum,


insolc ns,
possil, si

timearnus, qui potest

animam

mittere in gehennam.

operosum, mirabile, quod Deus

efficere
;

non im

Luc. 12, 5. Hsec san meditatio divina potenlia ad

modo non

involvat

contradictionem

concipiendam

Numinis admiralionem, justissimuiu


;

ver mull

plura et majora, et perfectiora,

atque

metum ac reverentiam potest sine dubio plurimm quam proinde sancti omnes adhibuerunt.
:

impelu irruere, hostililerinvadere, de fluvio exuudante et obvia omnia obreeM, ad Assyria; regem designandum item Isa. 21, 1, de vento, cum impelu irruente conf. Habac. 1, 11. Michaelis in Supplem. p. 785. coll. arabico pon
dere,
ut
,

I .

. ,

est

cum

Isa. 8, 8, dicilur

vel in

Notandum hic pro verbis illis Si subverterit omnia. unum coarctaverit, in Hebraeo esse Sisuccidat,
:

et concludat, aut congreget


xca-aarps'^ri

Septuaginta ver

v $

Tirvrx,
rcliqua

si everterit

omnia, solummod

vettfy,

inseculus est tergo, vertit

Si insequitur asse-

traducentes,

(amen magis congruit "i^D'H et concluscrit scu tradiderit scil. hoininem angusliis, miseriis, tanqum carcere inclusum, ex quo nullus exitus palet, ectt-f. inira 12, 14; Deut. 52, 50; Ps. 31, 9, 78,
qufttcrijtte. Illud

comprehensa pratermiserunt

duo verba tanqum hoc uno qud nimirm ver;

bum

evertendi genericum

sit,

omnem

excisionis et

eversionis

modum

48,

,',0.

Tnpi\

couiprehendens. Vulgatus autem

et congregat,

concilium nenipe lolius

Inlerpres et genus et
lit,

populi ad le accusandum puniendumque, potit iraagirte ex ferml judiciorum anliquissim , qu totuspopuhis lie reo sentenliain dicebat. Compichensus ab accusatore vincius ducebaur in cluni, ut populus judirarel. Hinc Proverb. 5, 14 in medio comitii et cts. Planis adhc E/.ech. 23,'46 Comitium convoca contra eos , eostjne in terrorem et d/reptionem constitue, et lapidibus cos obruant. Adde Ezech. 16, 39, 40. Ad eam ralionem lue dcnotalur dirum aliquod et
: :

unum

pralerea

verbum

Iranslu;

allei'um praetermisit,

nimirm

et concludat

quod

et gnre et subject specie


igitur

continebatur. Opoitet

intelligere

quem

evertendi

subjiciat, si congreget atque claudat.

modum Sophar Nam cm rerum


ab eo compel-

dislinctione compositus et ornatus fuerit orbis terra-

rum, qud

si

omnia
illa

in

unum locum
;

ignominiosum judicium, bomini diviuils inlliclum,


inspectante quasi universo populo. Ua'ji yfa e t quis eum at'crtet scil. ab inslilulo'.' seu repellel eum? ut supra, 9, 12. Hieronymus Et quis contradicet ei? Alii de rfutt ione qu lit allalis aigumenlis, ut inl'ra. 13, 22, intelligunt, ne id mal, qom in hoc versa figura1 sint re judiciari depromptse. (Rosenmuller.)
:

lerentur, fieret

indigesta moles et

rerum confusio,
esset or-

quam Chaos
bis

Graeci

nominrunt
,

qu magna

terrarum eversio

quam

praestare facile potest is

qui distinxit et informavit universum. Dclart igitur

Sophar scienliam Dei infinitam


tentia esse

cum

inlinit

eliam po-

conjunctam, ac proinde temerarium esse

,, .

, ,

IN LUttlUM

SOU
Hebraco est
:

9*i

um
lit,

co vellc judicio decrtrc.

Quod Job non

ignora-

In
;

Nam

ipse novil homines vanitatis

id

im luculcntis de sumni Dei

sciehti lque po-

est, vauos. Epithcton san eonvenientissinmiu. N'ihil

tenti, capite

nono, disputavit dicens 9, 4: Sapiens

enim vanius homine, qui non solm vanus, sed


vanilas est, juxla iilud llegii Psalmisl 38, 8

ipsa

corde, et partis robore, etc., ejusque forlitudinein


ici

:Vemm-

uni creatione demonstravit.


rfutt

Quarc hoc argumenet scienli

lum minime
scienti

eum, qui non potenti

est

tamen universa limitas omnis liomo vivens ; Hebraic San-Sj col hebel : ila ut vox universa sit feininini

sua, sed veritate et honestissiniorum consilioruni eonfretus audet

generis per conslructioncni substanlivi et adjeclivi,


q. d.
:

apud optimum judicem suam

Omnis liomo vivens

est universa

vanilas,

id

causain ager.

est, vanissimus; ila ut


niiseria in

omnis crealurarum vanitas et

Porr

illa

verba: Quis contradicet ci? signilicant


esse qui possit Deuni impedire, aut

human

specie

neminem prorss
jnum
et

atque omnis vanitatis


aut lotum babeat liomo,
in co

quodammod aggregetur omnium crealurarum aliquid

cui leneatur facli sui ratihem reddere,

quod supre-

dm
:

qua; in

aliis est

dispersa,
la-

absolulissimum ejus

in res

omnes dominiuni

uno simul invenitur atque


alia est

colligitur.

Grac

arguit,

quo omnia

essentialiter ipsius sunt tanquni

men

conslructio

ip.yjv

x ap^avra
aliqui

[tatouo-oi?*

ipsius opra et figmenta,


cogilavit,

qm

ipse su sapienti exniliilo

vcrumlamen omnia vanitas , quod


eclipsin a-r, q. d.
vivens.
:

exponunt per
omnis liomo

et omnipotenti ex

formavit, et ad

Per omnia

est vanitas

suam gloriam aliquo modo reprsesentandam et insinuandam extare voluit; ac proinde de omnibus pro
suo arbitri potest disponere,

Sed simplicior
:

est Hebraica conslructio; ut sit


est niera,

sensus

Omnis liomo vivens


;

summa

et per-

cm omnia ab
nisi

ipsius

fecta vanitas

ita

ut non

sit ficta,

vel pulalilia, sed

nutu

et libra voluntale

omnibus inomentis depen-

vera certaque vanitas; nec parlicula dunlaxal aul


portio aliqua vanitatis intgra vanilas.
nia, siquidem
,

deani, nec ullum liabeantesse,

quod

ipse pro su

sed universa

tota quanta et

liberalitate in illa infudit. Itaque long plus juris et

Nam

ut liomo est

quodammod omquidpiam cont:

potestalis babet in totuni universum, in


los et

omnes ange-

cum omni

creatur

homines, qum quilibet dominus in suum juins qua; fiunt justissim Deo. Alii sic
scilicet

neiilum, (igulus in figmenlum, liomoin actionessuas


libras
bet,
;

Nec

intelligit,

quia nec dominus


figulus lulum,

suum jumenlum

se ba-

nec
illi

arlem, igneni, industriam,

quae

ad ollam conficiendam necessaria sunt, nec

liomo

facilittes,

quibus acliones suas

perficit.

Deus

aulem omnia semelipso babet, quae ad rem ipsam


perficiendam et obtinendam pertinent,
hil sint aliud

liomo quicquain, nempe pra Deo; sed stupidus est ei hebes, ut dicit sequenli versu, et in lenebris versatur. Alii sic Nec advertit liomo se Deo videri aut nota Deo esse qu agit. Poiest cl ad Deum referr. lia pleriqu Nonne considrt ? accural ut judex, etc. Non consideraret? ad julicandum scilicet el puniendum. Et pulas quod non intelliget? Si videt
: :

cm omnia

ni-

qum

liberae ipsius operationis externse


:

vanitatem, quomodo non intelliget eam? a. d. Oportet ut cognoscat. Isle sensus est simplicissinius. Alii
:

sic
lt

terminus intrinsecus
infinit perfeclionis
bile,
stitui
,

qu
nec

fit

ut ipsius dominiuni

sit

ulli

creatur communicadominiuni conessentialiler

Non advertit tamen; q. d. Etsi videal, dissimutamen exspecians eos ad pnitenliam Itaque quod objicilur de impio, cui ben fit, liibuil oemi:
:

nec

ulla res creala extra ipsius


effici

aut sui juris

possit,

cm

Deo tanqum primo principio


Vers. 11.

et ultimo fine
(1)

pendeat

Ipse
:

enim novit

hominum yanita?

tm
(!)
(2)

(2)

et videns iniquitatem nonne considerat


(Synopsis.) nihili , lemerarios

Cniquc noverit. Ilebr. Homines menducii


,

vel vanitatis, id est

exploret, etc. Quos ut vult, qui novit quinam in se peccent; quod homines, quia ignorant, mirantur. Non itaque est qud
istani absolut agendi ralionem injustiti accuses. Talis polestas compelit Deo, quia habet scientiam juri illi parem. Novit qui sunt viri vani, vel, qum vani et nequam et l'raudulenli sint homines. Vel, mortales

vanos, sceleri addictos , cm cor ergo vult punit, recludit , etc.

sencordiae Domini. Alii sic Videt vanitatem et non considrai; q. d. Videt sine eonsideralione, vel ve Sligalione, vel labore, quasi obilcr v vapd&a. Videt non discit. Novillonginquo. (Synopsis.) Kiincbi in Lexico Videt Hominum vanitatem net intelligit, seu advertit seil. liomo, qud Deus euni vi deat pulat se Deo non videri, non crdit illi nota esse qu egit. Mallem Videt Deus et perspectam habet hominum impielatem qu est ille sagacilalc summ at liomo inlellectu caret nihil intelligit prae Deo, stupidus est et hebes, ut dicit sequenli versu. Et quanqum prcessil nomen pluralis nuineri, 'riG, nune tamen mulalo numro rect dicere poluit nSt
:

N7I bominis ralione habita, sieuli dixeral J1N N"in, pro pN-WW. Nain quod aliqui rptant, et videt, inquain, eum gui non intelligit el considrai, scil. vias Dei; vel ut V'T rpta tur anle NT !,
,
1

pim> pro l^'un'

ranitulis, pro, vanitatem

morlalium. Locutio est, ut,

novit viros

viriditas lierb, pro herb viridi.

l^fct

est in coin-

eum,

gui videt vanitatem qui non intelligit opra Dei, argulius est.
cl

vanitatis,

eum

et

Nec

positione NTO TYO, quia DTIQ homines nott , non vulgo, sed insignes; quos tamen non esse solidos, sed temerario impetu rapi ad ea in quibus omnislabor prit, signilicat.

videns, etc. }1N hTTH, et videt (vidit, vidais) iniquitatem, menequitiam, eiiam absconditani , et hypocrisi teclam. Videt, vel contemplutur , homines
tniquitatis, id est,

Et

1
f

miquos,

etc.

Al., vanitatem, sive


|
'

inanitntem,

hominum

scilicet.
:
:

/<7 non intelligit, sive llebr. mtelligeU Potest ad hominem referri. Et (sub. videt R. Levi) eum <jui non intelligit, ac considrt vias el opera Domini.; q. d. Novil DmniUs qum vani sint
:

Nonne considrt?

j,
;
(

magisplacel A. Schultensii sententia, nS pro subsiantivo habenlis, ut supra, G, 21, sed nolione niorali, ut idem sit, quod |1N, hoc sensu Et videt vanitatem, et quod niliiti est, intelligit. Ad idem cum pracedenfi PIKT subjeelum verba pmn> nSt refert quidem et Schnurrerus in Dissertt, p. 247 ; sed sensu reciproco capil illa, ut ad verbum sit : Et tamen scientem se non prbet, id est, videt seelera, eliamsi animadvertere non videalur. Videlicet versus hic, ex Schnurreri senlenli, in parenlhesi ponendiis, causai!) indicare ipsi videtur, eur Deus in casiigandis improbis juste versari eensendus sit, quoi! scilicet millum sirius, ab o:
I

mine unqm oommissum,

latere illum possit.

nommes;

novit,

inquam, hominem qui non attendit

(llosenmuller.)

945

COMMENTARH
habel, scilicet esse

\l.

CAI'l

I'

XI.
in slater
:

940

mime
tis

viver et vegctari,

cum inanimatis, cuiri plancum brlis appelere sentire


,

daeium; veriun eliam posili


tate

cum

ips vani-

ascendunt pra vanitate

ae per boc eviores et

mnveri,

cum
ita

angelis inlelligere, ratiocinari

velle,

inagis vani sunt

qum
,

ipsa vanitas. Qua; est elegan-

mcminisse;

eorumdem quoque
vanitatem
:

siinul

omnium

par-

lissima amplilicalio

inquit Bellarminus.

Nec minus

ticipai et continet

cum

rbus enim aniet cceli,

eleganler
videlicet
cio,

bomo
sil

dicitur

mendaeium instateris, qui se


fmiliari

ma; experlibus, corruptel casibus,

elemen-

ponderans magni aeslimel


larva
si

menda-

torum, locorum, teniporum et variorum accidenlium

cum

lanlm

picla et

lunnana peiiicula

corporeorum

injuriis

est

obnoxius

cum

viventil)us
,

colorala,

quam

susluleris, reperies nihil et ipsam-

varia; mutationi et instabilitati,

nec non accretionis

met vanitatem. Quin,


idipsum
sani
ni
,

inquit David, ipsi de vanitate in


,

decretionis, nulritionis, corruptionis, morlis et interits necessitati vel invitus subjaccl


:

nibilo orli ipsi et vanitate

in

amdem

ip-

cum

senlienli-

pondre suo alque nutu recidunlel revcrtuntr,

bus universain scnsuum

et sensihilium aireclionum et

molilor

dolorum ac cruciatuum molesliam


gelis

percipit

cum ani

les

nominal

omnium Deus impedial. cumdem imaginent


,

Alio loco pias Vapiclurain videlicet

alternationem

volubilitalem et niutabililalem

umbralilem
lei

et

cvanescenlem, qua; visa celeriler evoin

cogitationum, voluntatum, sludiorum, ralionum, consiliorum experitur. Quin im long superal


inul

ab oculis, et lendal

nihilum

Imaginent ipsorum
pari grati in

horum

si-

ad nihilum rdiges, Psal. ~i, -0. Va

omnium

vanitates et inconslanlias

nam praler

Psalmo 58,
homo.
lia

1, ail

Verumlamcn

in

imagine pert-ansit

curas vil varias et ancipites, boc liabet proprium, ut

vocal hnaginariam vit;c ponipain cl speciem


argenii,

non uni peccatormn generi, sed

variis, mulliplicibus
ita

inanissimam auri,

voluplatum cl volatica

atque ade innumeris pen subjaceat,

ut vaniia-

glori;e, qua; velul, inquit,

tum

cl

miseriarum omnium epitome seu compenditim


:

somnium surgenlium evacum diyinis aliis viiis sacer Hymnescunl. Muliusesi


nopus,
in

merit dici possit. Hinc alio loco idem Psalmograplius

bc veriiale inculcand

qui

ci'iin

multa

et

Homo, inquit, vanitati similis factus est, quod Thcodotiim vertit .T|u$t >u.oim6/,,
:

Psal. Ii5, 5;

illuslria in

eamdem rem
,

dixissel, cl paueis vellel

om-

vnpori similis

nia complecli
et sub! indus

non potuil exaggerare

inagnificntis
:

factus est.

Cui

similis est illa S.

Jacobi senleniia,
:

qum cm

dixit, Psal. 58, G

Vcrumtaex-

quain regio Vale sumpsisse videtur


vita vestra ?

Quicl est

enim

men
cipil

universa vanitas omnis


:

homo

vivens.

Neminem

Vapor

est
in

ad modicum parens, Jac.4, 14.


nioduni vaporis dissipatur
,

Omnis homo,

inquit, vivens, diun vivil,

dm vh

Quid

vilius eo

quod

et

gel cl floret, vcl, ulest propri in llbrxo, 33U nitsab,

ad nictatienem oculi nusqum compare! ?


vanitati similis dicitur; cujus sicut

Homo

ver

boc csl, dm

stat,

dm

firmiter consista, qui nixus


et gloriosus,

eunt

ut sicut nibil vanitate

umbra dics prseterinanius, nihil umbr inet

adamanlino fiindamcnio videalur, polcns


nibil esl aliiul nisi

universa vanitas, sive universitas


illo

slabilius csi, ita

humanam

vilam

inanem

et instabi-

vanilalis

quidquid enim in

est, robur, sanilas,


l'oluni fragile et

lem

et

brevissimam esse discamus.

pulcbritudo, opes, dignilas, potentia,

Ut

igitur

banc bominum vanitatem melis perspe,

moinenlaneum
expressos in

est

faluos igns iiniiaiur aeris ardore


:

ctam babeamus
quse ad ben

et

verm

nostri ipsorum notitiam


est,

tenui maieri
F.i

subito

Incenl, subil

vivendum prorss necessaria


quid

acqui-

emoriunlur.
pbilosopbia;

nolandum
1re

est, in bc

parle sacre

ramus, cousiderandum nobis anie omnia,


cogitatiene

et attenta

exponend
i

semper

David
,

magno

pensandum
:

sil

bomo, aut qUid om-

consilio adbibei

parliuilam verumlamcn

ut o iribus

nin possit

atque bic loquatur ipsa nalura et confun-

bicallaiis

me loeis constat;

dat superbi animals inanissimam opinionem et lu-

inlercalaris senleniia; in

quae nimirm sil index omni gnre sermonis qui


,

morem,

si

quis

sil

quisibi aliquid

magni esse videalur.

de

vil

bumanisque rbus
bonoralus,
rex,

instituilur, rcpelendac. Si
:

Homo

ex nibilo subito einicuil obstelricanlc

manu
et si

(|uis libi

mirabundus occinat

Ille

esl dynasla polcns,

Dei, in nihilo prosapia ejus, in nibilo ui proprio insi-

dives,

imperator,
:

summus

ponti-

dei, in

eodem
Qud

vis illius
,

omnis atque potentia,

fex, etc.; tu

conlinu suggre

Verumlamcn universa
libi in

breviter denire lubet


vesitum.
'

homo

est nihil

imbecillitate

vanitas omnis

homo

vivens.

Ecce
,

tbcologi do-

si

ver gravissimi theologi dixerunt


;

ctor

omnium
;

ore celebralus
ille

hic sublilis argutusque

pbysiologiam seculi, potentiam sequi ad esse


se nibil esl, quid
vnse liiter

qui per
di-

pbilosophus

oralor in dicendo
ille

summus, GalMco
homo
forlu,

magnoper per se possit? Itaque

Herculi par aut Suadel;


clarissimus
:

in

jure inlerprelando
vanitas omnis
cl

Inm, mendaeium,
fiigientem,
bil.

hominem vocant ineram vanitatem, idoimagmem, umbralicam speciem et rem videlicet inanissimam, uno verbo nifdii

Verumlamcn universa

vivens. Vides

pomparn, etglorue bullas

bracteatam

felicilatem puerili fuco

imbulam
:

aureamque

Vaies P.egius velut sacro tripode loquens, pie:

nam
tum

esse reris et suspieis


in

aveile paulisper oculos


reflecl;

uns Deo

Verutntamen, inquit, vani

hominum

idem speclaculum eosdem

quem

pris

tneudaces fdii

hominum

in stateris,
(!,

ut decipiant ipsi

stanlem et efllorescenlem mirabaris, videbis ruentem


et flaccescentem.

de vanitate in idipsum, Psai.

9.

Quod inHebreeo

Omnis

ille

vil cursus stupjpeus fn-

paulo illuslris in rem noslram boc


Vanitas
teris,
filii

modo

legitur

niculusest vanilatibus contexlus;

cum

ips vanitate

hominum; mendaees
ipsi

filii

hominum

sta-

ut vapor lenuis prit etvanescit. lia Cresollius nosler,

ad ascendendum
filii

pr

vanitate in idipsum. Id

Anthologie cap. 15. Plura de hoc argumenta eleganler conscripta vide

est,

bominum non

solra vanitas sunt et

men-

apud Tollenarium noslrum

tolo

li-

,, ,

, ,

9*7

IN

L1BRIM JOB
j

948
reddil cur erigalur; quia nimi-

bro quem Spculum vanitatis

inscribit sive Ecclesia-

Causam quodammodo

slen carmin ac pros dilucidatum, polissimm aulem


capite

n'nn vanus est. Sic arboris rami vacui eriguntur, fruclibus ver pleni incurvantur. In Hebraeo est ttPN

primo

et

postremo.

Dic'tt igitur

Sophar

Deum cm
,

sapientissimus

sit

3.133 isch

nabub, id est, ut Pagninus vertit, vir vacuus;

f hominum vanitatem exacte cognoscere, hoc est, taies non esse homines quales sibi videnlur quare non
:

Tigurina, inanis; Regia, concavus.

Quemadmodm

in

Exodo 27,
linsecs,

8, allare

nabub dicitur inanc et cavum inlia vir

verebitur

cum

illis

disceptare, quos arroganti infla-

non solidum.

nabub, qui magnificis

tos ac dcceplos esse

cognow*. Onod autem


!

addit

verbis insolentis gloriatur, est


inanis,

homo concavus
de quo haee

et

Videns iniquitatem nonne considerui

magis placet,

vacuus cerebro, dolium sonans; in quo


sit

nihil

qum quod ex Hebraeo nonnulli sine inlerrogatione convertunt hoc modo Videns iniquitatem, et eum qui non intetligit. Quo modo etiam Clialdaeus et Seplua:

solid

prudenliae aut virtutis

commu-

nis opinio est, aut esse

arrogantem

et odios super-

bi

tumidum, autpuerili vanitate ridiculum. Haee auin

ginla interprtes intellexerunt verlenles

Videns au-

tem superbia

loquendo maxime se prodit. Unde Se:

tem absnrda non connivebit;


judicio reservabit.

id est,

hominum crimina

ptuaginta hic legunt

Nt-/_et<xi X^oi;,

natal sermonibus
id est
,

Quod

vald horribile Davidi vide:

quod Scbolion exponit


agit,

paavsrat

thrasonem

batur

cm

diceret, Rsal. 129, 5

Si iniquitates obser-

seu inaniter se jaclilat. Quae jactantia scu glocor

vaveris

Domine, Domine, quis sustinebit?

Vers. 12.

Vir vanus
(1)

nomine 3b;

aulem Hebraeis

intellectum denotarc,

in

superbiam erigitur

et

tanquam pui.lum

onagri se liberum natum petat.

(1) Videtur hic esse sensus : Tir inanis pet cordatus, quanquhm iwmo nascitnr ut pulltts onagri , id est

sine actuali scienti, ut explicat Maimonidcs.

(Grolius.)

tune vr ; altamen vir ; nam vir, vel homo) , vacnus, vel inanis mente scilicel et judicio : vacuus sapienli; expers omnis cognilionis. El vir quidem vacuus est princi,

3133 U'NI

et vir (vol

et sic vir

at vir

tvel ex tritissim ill formula, 3blDH, inlelligitur < quae boniinem slultum, imprudenlem solet signifi care. N13 TV imago est hominis rudis, indocilis , fe rocis. Utriusque generis homines recl affirmt Zo pharus fore ut llecti sese atque edoceri evidentissimis Doi argumentis palerentur. i Ilgen, in Job. Nal. et Virlul. p. 152, not. , ila vertendum censel Tm qum Dons publicospoetnculo clandestinospecealores exponit, ii qui intract ab Us sunt ingeuii, ferociunt , qui jam ai'.tea ferarum iudolem rfuteront, non secs ac si
:

peIn superbiam Erigitur, cordabitur. Alii sic desipit


:

hati etiam feris essent, se gerunt. 3*132 ab Arab. mu tvit, [remuit , scil. caper, superbis se extulit , erit :
,

HT,
,

id est,

sed intellecln donulur, vecors est , corde

Homo

privatur, excors est. aaS' in conlrari signilicalione

sumo, ut Cant. 4, 9. ^TGsS, corde me privsti, prae amore me excordisli. Mecum l'aciunt Vulgatus et Grci qui reddunt Bpa<xovET(M (audax fit) ut Com, ,

caprino more renitens et ferociens; et 33;' pusumet , ut fer respondeat Francogalhco cabrioler, hoc sensu Da bramarbasr freglich de? unbndige, quo Luthori der uuniitze blton) esse, ferociet, spiritus
:

plut, habet, et
:

Ramban

et Perilsol. Alii aliter expo-

hei sick anf, non niultm ahludit. In altcro membro "W conjungendum cum Tt*, et D1N N*13 ila accipiendum ut Gnes. 16 12, ut sit homo onagri indolent
,
:

nunt Fit, vel fiet , cordatus, sapientior fiet in corde suo. Cor sapienliae sedes passini. Rcddilur sapicnlior
successu lemporis per Dei graliam ut aliquid possit in sapienli Dei inlelligere. Hoc laniuiii benefieium Deoest, qud liomo, supte natur excors, corda: us lit. Vel sic Coinparabil homo cor facta sua exijuirendo, et ad Dominum redeundo; non autrui ila mordics tuendo justiliam ut tu lacis, Job. lia enim ad sequontia acconnnodanl. Fiel cordatus, seu sapions, Dei punilione. Homo vanilali dedilus plagis coercilus sapere discol. Alii aliter verlunl Sapiens esse vellet, coiijbrtutur. Alii sic Vif vanus cor (id est, confident tiam) snmit, ut audactor Deo contradicat. Johuin porsiringil, qud sapienlia3 Dei hnperscrulabili eljudiciis
, :

prise
I

se ferens T)' "TO pullus onagri nascetur , id est in pullum onagri transmt Der , der schon die Anlagc zu cinemWaldcsel lit , uird es dann vollends ganz.
:

justis se

opponere non dubitet. TANQUAM PULLUM ONAGRI SE LIBERUM NATUM PUTAT Hebr. Et putlus (id est, tanqum pullus, ut pullus quamvis ut pullus) onagri (vel onayer polesl enim vel
,
:

Quae sentenlia nec elegans, nec salis concinna videtur. Ego Mercerum non dubito rectum vidisse, hoc versu , arct connectendo cum poslremis versus praecedenSapientis verbis, anlithesin conlineri ad superiora li Dei imporsoriilabilis est, qu omnia novil, etiam qiuo, homines ignorant, et qu penotrarc non valent. Homo autoin natur hebes slupidus et judicio :;c nionto vacuus, in Dei sapienli nihil vidot et iulolligit; brutus osl et mulis animanlibus similis, in Dei iudiiis et operibus plan csecutlns. 3*33, vacuus, inanis, mente scilicel ac judicio; vid. qUSE paul su[>"ris nobis allata est Schnurrcri inlerprolaiio.
:

asyndelon esse, pro, pullus et onager; vel apposilio, pullus onager; malo tanien "\'V syniaeiio sive in regimine. smero, ctsi non variel slalu absolulo, quia absoltus status sacp etiam in syntaxi locum hahet homo nascitur nascetur, recens na tus est. Quamvis veluljuincntuni nasci soleat, sapienli et ralione dosiilu;

signifioatione conlrari, corde, idesl, intellectu privatur seu pvivatus est (quasi excordiatus dieeros , ut Plautus, in Cislellari, vorbo incordare est ususj, suinenduin suadet contexlus et res ipsa. Sic Canlc. i.

&aT

me privsti, cor mihi rapuisli. Kl sunt qu illorum ulura nominlbus derivata conlrarios significalus obtinent, ut UTil? radix *"!1ff radies evulsit , fn , cinis , JH rmovit cincres; rpVD, ramus ^VD, ramos excidit; 33T caudn , 33T
9.
,
)

3n33L

corde

verba

alia

tus.

(Synopsis.)

Hujus versus cxpositioneni ancipitem reddit polissimm verbum 33b 1 quod qum Lc forma nostro
,

tanliim looooccurrat, dillieilo est definiro, quoinnain, lingdft vigenie, signilionlum loniioril. Plerique cor induere, corcomparare illud propri nolare conjiciunt, quod alii bono sensu, pro, prudentem fieri, animant sibisumere, alii in inalani parlent, pro, snpcrbnm, inflattim se gererc capiunl. 1 3*133 , ail, Sobnur.-erus, lalis ost, in quo locus, eui messe debohal cor,

WH

cavus

osl

atque inanis. 33b 1 est verbum /actum

c.

caud truncavit. "ilT DIX NID TV1 et tanqum pullus onager homo nascitur, homo ab ortu suo supte. natur est tanqum pullus onagri, rudis et indotnilus, rfum omnium imporilus, ad malum lantin et nooendum promis. Ongrlim delegil inler boslias, et onagri etiam pullum, qud hoc aniinans inler omnia maxime ferum sil indomituin et indocile. Vid. BocnaHIHiefosoic. part. 1,1. 3, cap. IC, tom. 2, p. -~0, edil. l.ips. Sun! qui N13 TS pro rtppositionc habeaill , pullus onager, qum "37, dsigne) pullam astmim, tani (Rosennmller.) sylvestrem qum domesticum.
, ,

9*9
riosa vcnditatio raultis

COMMENTAIUUM. CAPUT
modis prodi
et oalendi solet

XI.

950

respondeat. E causa' gentes quaedam mal audiunt


quai se atque sua
ita

qui

omnes

sapienlibus atque bonis repudiantur.


est illud genus,

crpant, et magnificat Iingua

Delerrimum

quo quis

vitia jactat sua;

bombo
et

atlollunt in dicendo, ut

arcem cloac
illud dici
7,

faciant,

quod non turpe modo


Olympicis, ode 5
,

est

vcrm

et iusani proxijudicii poeta


,

musc elephantum. Vitium

xwoV/it*

inum. Eleganter Pindarus, excellentis


in
:

prodifrAristoteles, lib. 2
elatio

Elbicorum, cap.

quaenobis

Kowxaai Trap xaipv

(xaviaiaiv

animi nominaur, et deflectit magnitudine


;

urcox.p i/.v.

(jloriari

intempestive insaniis consunat. Est

plan ea slolida et impudens gloriatio, et

eorum

lan-

limi propria, qui propler scelerum frequentiam

pudo-

animi in extremum vitiosum quanqum in eo qud rem extollunt supra omnem veritatem, baec vanitas eodem Aristotele auctore Xaovea dicitur, hoc est,
arrogantia, et Xauv, arrogans
,

rem omnem

ex.

animo timoremque numinis ejece:

qui magnificis ser-

runt, quales Salomone describuntur, Prov. 2, 14

monibus

ulitur

et inanissim

pompa verborum ad

Qui ltantur ciim mule

fecerint

et

exultant in rbus

mendaciter ea pradicanda et sublimis ornanda quai


adsepertinen*. Resnon modCbristianmoderalione
indigna est,

pessimis. Nulla major insania dici potest.

Inducit veiut in thealrum ejusniodi

nes D. Augustinus;
esset,

quosdam juvequorum caput cm venlo plnum


,

verm etiam apud omne bominum genus


,

reprebensa

qui

morum

eleganli et bonestate ca10, epist.22,

atque nequiti inobscuratum


iis

non videbant se

piuntur. Prafectus ufbi

Symmachus, lib.
:

caplare gloriolam ex
e(

vellc

quai pudenda

maxime
ut qui,

minuti animi putat esse indicium

//(

magnos, inquit,

iguominiosa videri debuissent.

E ver

progredie,

animas non eadit affectata juctutio. Pusillorum est artificio

balur lcvissimorum adolescentium vecordia

quodam adjuvare slaluram suam,

et se in

un-

dam

(ingrent se patrsse
gloriosi
,

quod non consciverant


casli et
,

ne

gues erigere, ut majores videanlur. Ita


sunt ingenio et gloriol appetentes,
ver laudent,

illi

qui stolido
desint quae

minus forent

quo magis

innocentes,
illos

cm

atque ut laude, ut quidem opinabantur

qua-

tumorem

aft'eclant et

granditatem, sua-

rent, qui gnaviter et inipunil audaci se in malefi-

que omnia
sit

in

majus amplificant. Quae quanta vanitas

eium ingurgitaverant. Quibus

et similibus dicere pos,

quis non videat?

Ad

majorent autem istiusmod


;

sumus quod S. Paulus Corinthiis inter quos fuit quidam impunis qui nefario et publico se flagitio
,

bominis stoliditatem declarandam subdit

polluerat, cui
illo
,

(amen eives

sui favebant

atque ade
,

tametsi scelerum macuiis nolalissimo

gloria-

Et tanquam pulluji o.nagri se liberum natum putat. Onagrum, id est, asinum silvestrem, stoliditatis symbolum pra se ferre superis declaravimus, cap. 6 t
vers. 5, ubi
las

bantur, qud esset doctrinarum yarietale mirific


excullus, et de

ejusdem propiielates vide fusis explica-

numro sapienlm. Sed reprimil eovanilatein

et

moralisatas. Hic tantm nota similitudinem

rum liomimim

non experleni
:

stulliliie

et

islam lkominis vani, vecordis, insani, qui superbit, el


vita;

impieiatis Aposlolus,

2 Cor. 5, G

Non

est, inquil

commodis abudtur more


cujusdam
jugo

junioris aselli silvestris


,

bona gloriatio veslru. Qune


vinits ad

cm litteris prodita sint dicomponendos bominum mores et relinen,

per eampos licenter excurrenlis


(alis c(

cui sors lic libcrest


,

immunilads naliva

ele-

dam modestiam et in manibus oculisque versentur, mirum est (amen reperiri eliamnuin quosdam in
Chrislian polili
,

ganter quidem quadrare in plurimos alios divin legis

qui ob scelus se nefarium vendi-

jugum exculientes, ac si ad laborem nati nonessent; in Jobum (amen minime convenire, quem bis ipsis
verbis proindc Sopliar lemer sugillat,
vinse fuerit observanlissimus ac limens

tent, et eo ipso glorienlur,

quod peccaverint. Videas


numerent, quos

cm

legis di-

quosdam qui superbe


clcsiaj loges,

et glorios cos

Deum.

singulari certamine obtruncaverint; in


et

quo ipso Ecsupremi numinis majesla(em jusque

Vers. 15.
(I)

Tu autem

firmasti (1) cor tuum, et

omne
nerent

e(

divinum et

bumanum

violavisscnl

alios qui

Seu

obfiimsli, cor tuum, id est, obduralus

m-

nes

in tu superbi, et esbptttiili sic marins

ad Deum.

jactent se oflusas tenebras judieibus, ut litem obli,

quam

jure perdebaiu

nonneminem (riumet proslrat aequi-

pbantem, quod vendil sententi,


tate,

taverit

suam locuplequosdam eliam qui velut f'acinus palmarium praedieent, fucum se faclum virgini aut malrona;. Qua; onmia sunt ejusmodi, ut appareat in schol da>
mullis et pretiosis donis familiam
:

monis eruditos; cujus proprium et promovere.


Est aliud

est et

probarc scelus

et sceloratum

hominum genus non lam quidem maluin sed quorum tamen quo(idianus sermo
;

haud exiguain animi vanilatcm superbiamque redoleat si quid enim de se loqnanlur aut suis, omnia
:

mirabilis amplificantj et in

clum lollunt in quo non modo reprehendi soient ut aucupes inanissimie laudis, verm eliam quidam ludibrio sunt, atque om:

nium

irrisione luduntur,

cm

rbus

ipsis oratio

non

mirum si ab eo non exaudiaiis? ubi contra, si bumillim peeniteas. (Tiiinus.) Quasi dica( : Cm in tu sententi obslinatus sis, et impatiens ad flagella, Deum (amen oras, elle exaudiri posse putas. (Meiiochius.) Mais pour vous, vous avez endurci votre cur, et vous levez vos mains vers Dieu, C'est--dire Quoique vais ayez endurci votre cur, pour ne point vous humilier en la prsence de Dieu, et pour refuser de reconnatre les crimes qu'il punit si svrement en vous, vous vous flattez de pouvoir tre exauc en levant vos mains vers lui. Mais vous vous trompez, puisqu'une telle prire est superbe, et ne saurait qu'irriter encore davanlage ce souverain Juge contre vou9. Celte vrit, quoique trs-mal applique Job, qui n'availpoinl endurci sou cur conlre Dieu, comme le disait Sopliar, mais qui avait au conlraire bni la main du Seigneur qui l'aflligeait, ne laisse pas d'tre d'une trs-grande instruction pour plusieurs personnes qui se trompent misrablement, lorsqu'elles se persuadent, que, sans travailler amollir la duret de leur cur inflexible la volont de Dieu et auxloisde l'Evangile, elles seront exauces
juid
:

951
EXPiN&tETr U) eum manus tuas. Quasi dicat
:

IN

LIBRUM JOB
nii-

952

Quid

proiensis manibus ad

gremium

parentis sui aceur-

rum

si

non exaudiaris,

cm

obduratus maneas

in su-

runt, aut qui medio in naufragio veisanlur, icndunt

perni tu, nolens confitcri peccta, proptr quee tam


graviter puniris. Animadverlerat

manus ad amieiim
rmque
subito

sospitalorem.

Cm

enim

in peri-

nimirm Sophar Jo-

culo constituti alicujus

bum

interdicendum varias formas induere, nunccon-

opem imploramns, motu plonaturaliler manus exlendimus quod


:

quercnlis,

nunc supplicantis

et opinalus illum erro-

quia in oralionc frquenter accidit, liinc ab etlmieis

iiesententideceptumadverssdivinamprovidenliam
obduruissc, carpitipsum, qud nequiter orrit exlerno
gestu, intrn'6 depravatus affectu,

etiam talishabitus inter orandum adhiberi solitus reperitur, juxta illud Virgilii ^Eneidos 11
:

quem Deus aboran-

At Pater Anchises

oculos

ad sidra ltus
tetendit,

libus potissimm requirit. Affectus quippe pius orationis medulla et veluti

Extulit, et clo palmas

cum voce

anima

est,
;

quem Deus cordium


,

Sic et Ovidius, Hb. 1 deTristibus,

quemdam

navis gu

scrulalor potissimm inluetur

sicutrespexit prisad
alionisi

bernatorem

in naufragii periculo
ait
:

Deo auxilium im-

oei et continu ad munera ejus non curaturus

ploranlem describens,

qmn munera

AbelismagisqumsacrificiumCani,
vidisset. Est

Ipsc gubernator tollens ad sidra palmas

animum Abelis milem piumque

enim om-

Exposcit

votis,

immemor

artis,

opem.
in simili

nino certum externos orandi rilus gestusve,

dm
esse.

ani-

Quin

et Scipio, lib.
:

A apud Silium Italicum,

mus

pius absit, nullius apud

Deum momenli

Sed

periculo

temerari omnin Sopliar tam malam de Jobo opinio-

Sic supplex geminas tendens ad sidra palmas,

nem
cof

habuit,

cm animum semper mitem

gesseril, et

Tellurem noctemque
Astra.

et

clo sparsa precatur

suum

devotissim Deo sacriiicarit,

uti superis,

cap. 1, vers. 5, declaratum est.

Notandus bic anliquissimus oranlium babilus, quo


passisseu expansis, boc est, in allum mediocriler ercctis et extenlis

E quibus patet manuuin elevationem tam apud sacros qum apud profanos auctores solemnern esse precan
lium babitum. Hinc expandere manus ad Dominant,

manibus precari consueverunt.

fleri

lum Exodi

t),

vers. 20,

lum

alibi

passim in Scripturis
sint

Chrislianis cupiebat D. Paulus, et suadebat ut ora-

pro orare ponilur. Ad hsc,

cm manus

organum

rent in orani loco levantes puras rnanus,

Tim.

2, 8.

orgnnorum, ut post Arislotelem D. Thomas doeet,


quarurn vim et usum
scilicet in

Puras vocat, non judaico more ablulas, sed, ut


Grseco,
cat<
laivj;,

est in

in tribus

potissimm experimur,
:

sanctas, castas, innocentes, null pcc-

dando,

in

agendo, in repellendo
ad

qui

ma-

sorde contaminatas. Terlullianus,

dissent,

manus innocuas

appellat.

cm deoratione Hune geslum nalura


viroium sapientin

nus pi
ci

in oralionibus

Deum atlollit,

qudquid est

tradere penits eteommittere videtur, et velut

cum

ipsa docuit,

lum

expolivit ratio, et

Davide nimam in manibus suis babere. Vide plura,


cap. 1G, vers. 18.

exeinpla monitaque celebraverunt. Nullaquefuit nalio


aliquo gnre pietatis erudita,

qu non

tollendas in

precando manus
iabitus orantium

tacil
liic

numinis prsensione duceret.


Apuleius), ut manibus

sui particulam conditionalem si prreposuerunt;


;

est (inquit

Clerm tam Hebrceus qum Septuaginta huieverquam mirm est cur omiserit Vulgatus sic enim est in He:

exlensis in
stfa

ctum precemur. Itaque veterum antiquisnominanlur Orgia, nomen babuisse

bro
eutn

Si ta prparaveris cor tuum, et expanderis ad


tuas.

sacra, qu;ie
cp'fav,

volunt ab

quod

est iKV/.rtwziv

toc; y.epa;,

m&.yds

exlenere, vel, ut poet

sp canunt, tendere snpinas


usi sunt, ut libris doctis:

ad clum cum voce manus. Christiani autem boc adminiculo pietatis vario

Quod Septuaginta transfrant boc mundum posuisti cor tuum, extendis autem supinas manus ad eutn. Hortatur nimirm Sopliar Jobum, ut ad Deum redeal non fict aut simumanus
:

modo

Nam

si lu

modo

lal,
rit

sed corde, hoc


oratione,
id

est, sincre. est,

Deus enim cor requi,

simorum bominum
efferebant,

intelligimus

ut

plurimm manus
Terlullia-

in

pium precanlis affectum

quod modic faciendum monet


l'uriosi faciunl,

neenon puras manus,

id est, acliones

(quarum sym-

nus, non ut

qui supra caput jactant

bolum sunt manus)


dit

oinni scelere vacuas. Id quod di-

manus, sed e prop

ratione,

qu videmusuli

pontifi:

serlis explicans, et Jobo


:

adhuc magisinculcans,sub-

ces ac sacerdotes in divinis ar mysteriis obeundis qui gestus ipsius orationis

vim

et

contenlionem muloblilus, et vix

Vers. 14.

Si iniquitatem
:

que est
IN

in

m ami tua

lm
in

juvat.

Nam

animus aliarum rerum

ADSTULERIS A TE, ET NON MANSERIT


iinjustitia (1)

TARERNACUI.O TUO poteris

terra; corporisque

memor

velut alatis manibus geslit


sic

Vers,

15.

T unc i.evvre

clum alquc ad Deum contendere. Prtcrea


et parentis optimi

FACIEM TUAM
(1) Si

(2)

ARSQUE MACULA, ET ER1S

STAIILIS,

ET

orans significat se cupide ad Dei praesidium ut ad sa-

cram anchoram

sinum confugere

quemadmodm
de
lui

pueri parvi

melu aliquo

dbilitt!

cito >lla;

opra tua sint iniqua, longissim abs leprojineque permit tas habitare in tentoriistuis ini

en

mme

temps

qu'elles lveront leurs mains, et

qu'elles feront quelques prires plutt des lvres

que
(pie

(Vaiablus.) quitatem, vel homines inquos. (2)"N-'0,saH tunc^Jsan, expletivum, ut supra, 8, Levare poteris G. "j'JS N'i'Tl recl llieronymus vertit
:

non pas du cur. Car Jsus-Christ nous assure


,

celui qui l'invoquera en lui disant Seigneur, Seigneur, et qui n'accomplira pas la volont de son Pre qui est

faciemtuam, laMus scilicet (O privativum ut Isa. 25,

et conlidens.
1, Ps.

DTCC, absque
ab

i9, 15) macula,

dans le ciel ne sera point exauc don* sou royaume.


,

cl

n'entrera point (Socv.)

onini macula ac labe vel dolorum, quibus nunc discruciaris, vel sceleris, quod tibi Ikcc conciliai, punis ac immiinis. Rect monuit A. Schullens, respici ad

953

COMMENTAR11M. CAPUT
subdit
:

XI.

(at,

954
iasraaa;- Flix cui prsens ibi

non timebis. Per iniquitatem, qase manibus altribuitur, peccata externa dsignt, cl per injuslitiam, qua>

Maxxpu,

animas
i<l

et cerlus contigit.
;

Sine dubio beatis Apostolis


cap. 12
ou-

in tabernaculo, hoc est, in corde,


cla interna et

commoratur,

deli-

surnpseral

quorum
:

ista constitutio lib. 7,

necdm ad opus prodeunlia

signiticat.

Clmente proditur
sis

Mti -pou Xityvyji v

rcpoaEux'i

Si ergo, inquit, interis et cxteris le peccato

mun-

Ne

duplex animo in oratione tua.

daveris, et puritatem in te virlulis expresseris, faciem

D. Jacobus ulilur

cm

euni

Qu edem voce reprehendit cujus mens


,
:

coram omnibus confidenter

levabis, quia nihil erit,


;

in oratione divulsa et dissipata est

vocat enim homi-

propter quod debeas pudore suffundi


et (irmus eris in accepta justili,

sed constans

nem

&tj* i>xo,

duplicis animi etdistracti, Jac. 1, 8, et,


;

nec timebis aslu dse-

ut Evangelii verbis utar, turbati circa plurima

cm
ne-

monis ab

ill

delrudi. Prsescribit hic Sophar orandi


lergere,

tamen doctrinServatoris tum maxime unum


cessarium.

sit

modum, jubelque primm manus


animoque ablegare
atlinet. lia

ne quid

Quam labem

cupiebat se demoliri David,


fuit

mali oralor operetur; deinde injuslitiam domicilie


;

cujus princeps palmariumque negotium


sic
:

precatio

quod ad affeclum corrigendum


lib.

pulchr S. Gregorius,

lOMoraium,

enim Deum alloquitur Ltetur cor meum, ut timeat nomen tuum, Psalm. 85, 11. S. Hieronymus vertit

cap.il, locum hune exponit:


Pris manuiniquita-

ex Hebrajo

unicum fac cor


:

meum ; quemadmodm
unic
:

tem sublrahi,
tiam abscindi

et post tabernaculo
:

adrnonel injusti-

etiani

Symmachus
:

Kvuu&v

aduna cor meum. Aquila


sit

quia quisquis jam prava se opra

vertit

Sit cor

meum

fAovav.&x;,

ab omni

ali

cxteris resecat, necesse prof'eclo est, ut ad semet-

cogitalione secretum, sit liberum ad


affectione, ut tibi, sanclissime Deus,
est,

humilium rerum
tecum
tuum,

ipsum rediens solerter sese adhuc

in

mentis intentione diin actione

quantum quantum
sit

scernat, ne culpa,

quam jam

non habet,

uni serviat, te

unum

in precibus intueatur,

in cogitalione perdurct.

Undesi posterior codifticilior

omni animi impetu copulelur, tolum denique


nullam partem
dicent.

gilalionum moderalio lanqum

expetilur,

human

curae et cogilationes sibi ven-

per
lur,

quam

puritas animse noslr stabilitasque comple-

merit post mortilicalioncm operum et desiderioetiani

Hic duo quaedam fundamenta collocanda sunthonaj


oralionis,
est,

rum

inanium adhibenda

est

compressio cogiad Timolheum

tationum.

Hinc sanctus Aposlolus

quorum Patres meminerunt quorum unum neminem esse oportere tam creatoris omnium Dei
:

scribens jubet orare in omniloco, levantes puras manus


sine ira et disceptatione,
7/op . Xo-yiap.o
;

tamque

sui oblitum,

ut volens atque cerlo animi

Tint.

2, 8.

In

Gneco

est

proposito

mentem

Deo revocet,

et deflectat

ad

alias

sine multipliei cogitationum varietate,

cogitationes.

Hoc primum

velut orationis prseceptum

quse distrahat

mentem
5. Illos

et conturbet.

Nam
lib.

de menlis
G,

dat S. Gregorius Nyssenus

cm de scopo
numinis

Christiani

evagalione id sumit sanctus Ambrosius

de Sa-

disputt

Nunqum

sponte cogitalione circumvagari.


injuria,

cramentis cap.

autem

in

precibus irrcligiosos

Hoc enim

foret prapotentis

cujus

Grxci Patres nuncupare soient SiLyw;, animo duplices, qui

prsentisadorandam majestatem qui non veretur, dedecorat, et sceleris imporluni fraudem concipit. Alte-

mentem, quam

in

eo gnre pielatis Numini

uni votant et consecralam liabere oporterct, in varia

rum

est,

debere omnes, qui ad precandum accedunt,


et aliarum

caque alienissima discerpunt.

llinc illud Ignatii claro

motus animi
deponcre,
illa

humilium rerum

affectiones

martyrio coronati scribentis ad Diaconum


IV e sis in

Heronem

oratione Si^ox

animo ambiguo

et discerpto;

esse

mentem oecupaverunt. Ha;c videlur dispositio, quam Ecclesiastici auclor sapienti


si

quae

quodam admonilo suo


Job: verba supra, 10, 15, ac nomen D1Q hic substilui pro fnpislic loci, easque voces junclim incedere, Proverb. 9, 7, ut dubium non sit quin significelur h. 1. macula ignominiosa, divinilks tanqum improbo inusta (Brandmark), calamiias pnac judicialis nomine ac titulo inflicta, ad exeuiplum et horrorem. pSQ propri fusum dnott, dicilurque de melallis quae vi caloris
iquefacla, veluliaqu funduntur, ut 1 Reg. 7, 10, 23, 37: hinc per metalepsin, quia in arle fusori metalla
ila

requirit, Eccli. 18,

23

Ante

orationem prpara animant tuam, et noli esse quasi

Iwmo qui rerum


quo
liis,

tentt

Deum. Sunt enim quidam


illas in

ila

vanis

cogilalionibus assueti curisque intenti


et

communium
mente
cir-

negotiorum, ut perptue-

cumferant, similes Theopbilo medico grotanti, de


refert

Galenus

lib.

3 de Symptomatum differenaliis in

cap. 3, qui

cm prudens

rbus

et conside-

funduntur ut consistant,

et durissima: ac solidis-

simae fiant, nott (rmutn, solidum, ut infra, 37, 18; 58, 38. Conf. 1 Sam. 2, 8, ubi yiN ipJTO solidilates terr, sunt solidissima i'undamenta terrai, llinc Hie-

ratus esset,

tamen audire

et videre se pulabat

canen-

tes in cubiculo tibicines, et eos

sonos de die, de nocte

assidu cogitalione versabat. Medici, opinor, EmrStiav


diccrent, hoc est, invaletudinem perptuant, cujus item

ronymus

h.

1.

vertit

Et

eris stabilis.

Magis tamen ad

prcedentemfiguram, de macula depromplam accommodal erit, si voce pXQ purgationem scoriis, quse fit per fusionem, respici putemus. lia Alexandrin us K^juvi Si pnov, quod vtus Latinus Et exspoliabis sorde, reddidit. Oplim Polychronius wei5yi l iS
:

Mcminil alio in loco Galenus


riis,

lib.

de Diebus decrelo-

cap. 6. Debent igitur precaturi lurbulenlos animi


diligenler pacare, et ab a^slu
in
illo

sui

motus
et

negotio-

iftr *avS>;v
o 2<fpap

puma p.t ?&nf (supra 11, 31), wp; bcevo cp-fljtv, on xat totcv tov puTrev, c ceti, t7]v $>j<j7tpa/.ai

rum

curarum

placidum quielis porlum succe-

dere.

Quod

qui l'aciunt levare poterunt faciem suam


id est
:

fav, nzoSGri,

go

'ti

znZrfir.ar,

[j.r,

t act v to; cd^yi


:

duoyep

-jravTr.oT,.

tus corruptior.e.

Legit

pIXO

Coucinil Chaldjgus Et eris purgaSyrus Et ab angusti non timebis. pro pXIQ. A. Schultens per pO spculum
:

absque macula;
conscientiaft

Qui anlea demispo capile ex

remorsu languebant, babilu llo erigen-

lur, ceelumque Dei subsollium ldentis suspicient,

ex mtallo fusum nolari exislimal.

(Koscnmuller.)

bonoque

affeclu et gestu orabunt, in precibus

enim

, ,

955

IN LIBIUIM JOIJ

95G
inquit, ver resipneris,
libi

manus
ait

oculosque altollere

pium

est, et sanctis

viris

Quoil

si,

dignosque liuctus

usilaluin.

Quarc Terlullianus

in Apologelico, oap. 50,


||

pnilenti protuleris, ea

accedet roruin abun-

Christianos in

clum

suspicieutes nianibus e.ipansis r r


ille si

dantia, ea instaurat et in nicliorem , , .^. slalum renovalae

orare consuevisse. Contuitus

religios lit

et

famili, valetudinis et exislimationis anliqu vieissi-

amorem

incendit, et fiduciani augel, cl

cum

oculis
est,

tudo, ut non amplis superioris miseri recorderis

animi votum adjungit ad Palrem qui in clis


dicere nos et cogitare Servator

ut

qum aqu qu
pnilenli

in flumine defluxil, ia cujus

locum
qui

bominum Deus

edo-

long major aquaruin abundanlia successil.

Nam

cuit. Id vales pius eodeni spiritueruditusfaciebat, et

Deum

plaai, ad slatum

ade prosperum

propriuin id
runi esse

amanlium

filioruin
:

servorumque bonote levavi

consurgit, ut colluvies anleact vil, imber prceps

ail,

Psal. 422, 1

Ad

oculosmecs
in

qui evanuit animo


felix stalus
!

jam persanato validoque videatr.


bac nrand seeurilale enim prlerilorum peccalo-

qui habitas in clis. Ecce sicut oculi servorum


ttes

mane-

tempus desiderabile, in quo anima

dominorum

siiorum, ita oculi nostri


illo

ad Dominum

liostibus et tentalionibus septa

Dctim nostrum. S. Martinus

intuilu mhilic re-

gaudebit

obliviscelur

creabatur, et fruclum eximi devotionis capiebal, et


in leclo, ubi felicissim ad

rum, quorum memoriam Dominus misericorditer vcl-

bealam

vilain migravil,

utspinam cordi inixam


latione 20, cap. 7), et

evellit (ut ait

Cassianus, col-

supinus voluit e grali consistere, ut in lernum

bealorum domiciliuin intenderet, ubi cor fixum


cap. 15,

et

spes omnes silas babebat. Eusebius, de Vit Conslanlini lib. 4,

animam jam defcatam non tam ad lugenda prterila, qu mari compunclionis suffocata sunt, qum ad laudes Deo canendas, et ad
alfeelus amoris invitt. El sicut pcicidi jam elapsi, quod effugimus, cum exullalione recordamur, iiludque aliis cum risu el gaudio narramus, sic ila vit

memorat

in

nummis

tabulisque pi-

ctis

fuisse

expressum Conslanlinuni passis manibus

oculisque in

clum elalis, quod


verbis
islis

vocal ripouieu

ai$u.u.,

precaitl/s liabitum et

compositionem.
:

prlerit recordabilur, non quia mala


sed quia se evasisse et fugisse gaudet
displiceant.
fila

ei

placeant,

Clerm pro

Tune levare poteris fa:

qu summ

ciem tuam abstpte macula, Scptuaginta reddunt

Sic

enim {uhjcbit fades tua tunqum aqua para. Quoi! ad


bonuni, nitidum et lucentem habitum oranlis, non

sunt, ubi cor iliud,


lione inquielum

Anagogic bc ad slatum bealiludinis referri posquod in morlnli hac peregrina-

intermim modo, sed

eliani

externum

perlinel. Fit

sempor
ad

es!,

u!.

.'dbat

D. Augustinus,

quippe specresvultsorantis altra, ulcmGhristus in


vertice Tbaboris oravit, ac luculenlissiin facis ojus

Deum suuw

siliens,

quem umun
aman
;

perenni molu fe-

rebalur, suavissiin conquiescil. Universa cessant de-

resplenduit, ut videatr

qudam

lucis

divin in fa-

sinuntque moveri,
sloleles, lib. 1

chm

vcv.erinl

in locum, ait Ari-

ciem oranlis hnmiss

refiexio.

nam

spectat faeiem, apposila

Quod vero ad inlersalis est aqu pur siconcipil, qualis

de C!o, cap. 9

sic

cm Deus

sit

boni

cenlrum,
lecl

el tolins

bealiludinis complcxio, qui pernihii

militudo.

Nam dm

oratammus,slmilitudinem quam-

iilum possidet,
;

alwd

est cujus desideiio

!am Dei ipsum speetantis


tranquill

animum

capi cl leneri queat


ill

al> orbebilur

mens

in bcaiissim

punique aqu reddi

solet. lia

nimirin qui

fruilione, el prteiili

omais dolorisel molesli


vil:e

cor suuni ab omni ail'eclionc turbki emundavil,

obliviscelur,
ravit.

quam

in

hoc

cursu Dei causa lole-

propri pnlclniiudine imaginem divin natur petspici't.

Pyctes ipse
difficilia

(ait

Terlullianus in Seorpiaco, cap.

Mensura enim perspicienli Dei,


videt, alque ita

qtise

nobis

0),

posl

cerlamina cortseculus victoriam,

capi polest, in nobis est. Igitur qui se ipse videt, in

svi doloris injuriarumque non meminit, sed coron


;

mundus corde effisuam mundiliem, in imagine su videt exemplar. Unde palet qum necessaria sil i!!a cordis mundilics ad veram contemplationein. De qu vide qu diximus lomo secundo S. Diose
cilur bcalus,

quod desiderat

premit vulnera, pahn sanguinem obscurai

imo

cm

inluens in

dura ipsa et acerba, qu ob virlulem et piclalem


exsorbuerit, jueuiuiissini kelili maleriam suppedi-

tabunt, nisi
teles decipit,

me magnum
cujus iilam,

pbilosopbi lumen Arislolib.


1

Rbetoricorum, vocem
r;6wv,jucundum at nw-

nysii

in

Isagoge ad myslicam Tkeo'ogiam, et

qu
et

exaudio:

iiJ (ruvra fiE^vioai

ibidem ad caput primuin sancli Dionysii annolavimus.


Vers.
10.

minisse laborum quitus sis literatns. Coron et glori


serlis

Miserle quoque

oislivisceris,

premel vulnera,

et

palmis

folio

inauralo sudo-

quasi aquarum qu/e pr.eterierunt (1) recordaber1s.


(1) Aut prwterfluunl, id est, ut non magis omnium rhiseriarum recorderis, qum aquarum qu jaindudiim praeterfluxerunt. Aqua qu in flumine est, quqejana prteriit, dm alia illius loco Bceedit; nu!lam relinquii noiam, nullum vesligium, quod illius conservet memoriam. (Sanctfus.) San Sepiiiag. Icgunt Sicut fluctum pfwlrnntem.
:

rem

exterget, et in gritudine aliquaniio fuisse


;

motni-

leatique ltabilur

vix salis

mhari

poterit

supnei-

nueniem Dei bonitatem


nimis compensandis,
videbatur.

atr[ue

magnificenliam ih

quorum vix iiabenda

ratio ulla

Vins.
TIC1

Et QUASI HEtUDIASUB EULCOh


:

COMSl'RfiET

AD VESPERAJI
i

Et CUM TE CONSUMPtUM l'UtAVERIS,

Posiqum

praeterivit (Inclus,

hullum superbi

el

fra-

ORiEufs
(i)

r i.i

ciFEii (I). Si

Deum,
libi

inquii, [tlacaveris, inulii-

goris relinquit iu mari vestigium. (Pineda.) Et quasi aquarcm, elc. Dt enim de aqu, qu per alveum defluxil, ainpiis non curams, ila nra

Km vesperaji.
luic !u\

Cm
me

adosse creditieris
i;

mimi dicm,

jebit.
IdllS.)

min a'iumnarum
ordaberis.

oblivisceris

vel vix rtul lviler

l'C!

bASUS

LGOR,9CU

\,'.f,\;\

pl'OSp

(Menocuius.)

Ubi ad vesperatn, clapso

jam slu

cabimiialuin

et

957
clinat

COMMENTA I1IUM CAPUT


jam
tate lui, et calamilatum ac mise iaruni
tibi

XI.

958
sit

qum

iiudiis

relinquendus

vermibuset putredini

stu elapsOj vclul ad veaperum apparebit


speritalis ut

lux pro-

inde orietur ut Lucifer, mente clar,


gid et perspicu agnoscens

illustrt:, ful-

meridiana

cnique advenisse

tibi

putes

mundi vanitatem

et ina-

cxlrcnium diem, tune experieris

alfulsisse viue quasi


I

nitatem mundana; gloria; Iranseunlis; et non impinget

prinim ineunlis jucunda primordia, et redire fortuiiam nielioreni, de qu

amplis pes ejus, quia jam in luce ainbulal, atque


opra diei
faciet.

jam aclum videbalur omnin,


il-

Nunc quoad externam quidem

spe-

non
I

aliter

quin

si

sub ipsum vesperlinum crepuscuj

cieni juslus quasi in nocte occultus vivit, et lenebris

uni Lucifer exoriatur nialulinus, scilicet clarior,

tribulalionum conculcatur; impius autem splcndet


quasi in die, bonoribus elevalus, diviliis auctus, bea|

lustrior, ac laelior ill Stella Veneris, qua; utriusque

forluna; figurani refert, nigrse

quidem seu

adversas,

tusque populo diclus

al in

lermino viUe hic quasi

quando solem occidentem

seiiuilur, albae

vero candi-

ves]>eius occidet, nec adjiciet ut resurgat; aljusti no-

dque seu prospra, cm solem


deruque
leni,
Stella est,

orientera pi a;currit.

ctem verlent
orienlur, ut

in diem, el ut Lucifer matutinus, sic

llabes hic egregium hieroglyphicum.

Una quippe

ea-

cum terno
:

sole avilerno splendore or-

quai,

cm

coniitalur solem, orien-

nali fulgeant in ajternum. Sic

de quolibet eorum veri-

vocant slellam Vendis, aut Dianam luciferam,

licabilur

hoc oraculum

Quasi meridianus fulgor con-

aut lucii'erum, et

cm

coniitalur solem occidentem,

snrget tibi ad vesjieram, et


ris, orieris

cm

te

consumptum putave-

vocant hesperum, aut vesperum, aut vesperuginem.

ut Lucifer.

Comilalur

lia:c Stella

solem, et priinin ad vesperam,

Coloravit banc senlentiam suis coloribus

sancti

cm

sol occidit, {lia

ipsum preecedens, se quasi sub


lioris

Gregorii pcnicillus,
tis

lib.

10 Moral., cap. 12,

ita

scriben-

terri recondil, et mullis

nostris aspeclibus

Sancti viri quia

summa
;

medullits diligunt, in

nianel separala, et solem prcedens lustrt onines


inferiores partes terra;, et cas quasi lucc su percurrit
;

infimis dura paliuntur

sed in fine gaudii lumen iu-

veniunt, quod babere in hoc spatio prxcurrentis vit

deinde ver quasi ex terra egrediens orilur splenlueida, solem antecedens, quasi

contemnunt. Unde nunc per Sophar dicilur

El me-

dida, elara,

lucem

tjdianus fulgor consurget tibi ad vesperam. Pcccatoy

ferens, et

diem su luce

inclioans, quai ide vocatur

ris

enim lumen

in die, est obscuritas in vespere, quia

Diana lucifera,
liomo

id est, ferens

lucem

diei.

Sic eliam

in

praesentis vit felicitate attollitur, sed adversi-

cm

pris seipsum

mente

et cogilatione

sub

tatis

tenebris in fine devoratur. Justo


surgit, quia

aulem meridiaquanta
sibi cla-

terr recondit, et quasi abscondit, ibique luce


tationis

medi-

nus fulgor ad vesperam


maneat,

onmes

inferiores terra; parles pntrt, con-

rilas
<t

cm jam occumbere
banc sententiam
lib.

cperit, agnospirilali

siderans slalum,

quem mortuus
nulla qua;

est habiturus,

qum
vo-

scit.

Pulclii item

reno:

expers

sit

sepulcrum mundana:

gloriie ac seculi
sit

valioni moraliter

accommodans,

10, cap. 11

luptatum,

qum

secum

repoitaturus,

Fulgor, inquit, meridianus in vespere, est virlulis renovalio in lentatione, ut repenlino cliarilatis fervore
vigeat, qua;

<i

orieris ut Lucifer, id est, illustrior et laelior ipso

Lu-

Hc enim Stella utramque reprsentai fortunam, advcrsain, cm sequitur solem occidentem;


cifero.

mens

jam jamque lumen

sibi gralise oc-

cubuisse formidabat. Et justus,


putaverit, ut Lucifer orilur
;

cm
quia

se

consumplum
ut tenebre-

prosperain,

cm praeurrit orienlem. (Tirinus.) n*nn Ip^D nsvn (subaudiendum DN) si obtenctanquhm manc,
etsi lenebris

mox

scere tentalionum caligine cperit, ad lucem gratiae

brescas, cris

calainitatum
e!

obtenebratus iueris

in allictionibus et molcstiis posi-

reformatur, et in seipso monstrat diem

juslilia;,
>

qui

tus, eris aurora; exorienli similis, qua;

magis

magis

casurus paul an te timuit mortein culpa;.

subinde augetur in lucem. Luce helitiam et felicitalem, lenebris incesliliam el adversa significari, nolum. nsyri Chaldams et Syrus pro nomme babeut bie enim vertit Et culigo sicut aurora erit ; ille Quia obscuritas teuebrarum quasi lux matutina erit. Yidentur n25n legisse, quod ipsum 1res de Rossii eodices exhibent, et anliquus auctor Commenlarii Hebraiei in Jobum eoilicis de Kossii 298 legit, qui vocabulum islud (X)ionilper~v;netn2''y. Pro "S'^n legenduni esse flSyl iumat etPareau, de immorlalitatis Noliliis, p. 157, cui hic locus, nescio qu de causa, impeditus videiur qum maxime, nec ben expediendus ex lectione recept. Quapropter transposuit membra sensu ut ait suadenle, et Grc versione praeeunte.
;
:

Yita igitur justi ad vesperam, id est, in poslremis

diebus,

cm
;

scilicet

jam tempus migrationis

instat,

erit felicissima, et

quasi meridics sanclitalis splendore


in veste corporis obscurata fueril,
;

clarissima

et

cm

et pallore morlis

absumpla, veluli aurora consurget


et crescit

sicut

enim hrce procedit


ita

usque ad perfcclu/puriu*

diem,

anima

justi puritate

bujus vit ad

tem

alterna; gloria; perveniet, et

non solum jam

sicui

Lucifer, sed sicut sol in suo fervore positus emicabit.

Porr lue versus,

quemadmodm

et pra;cedens,

ad

orlum animi pnilenti renascenlis,

el velut sene-

ItaqUP,

quod prius posuit membrum, ipao nsyn


: :

Vnn, ad lilteram ita vertendum Caligo erit ut diluculum, hoe velle dieil Pra;sens tua malorum nox tam cilo iniabilur in diem ul hoc ipsum lemporis punctuni caliginosum, in quo nunc versaris, videri tibi possit deinde prima fuisse restilula; felicitalis aurora.
,

etute ad primsevum tatis florem, caligine larlare

ad candidissimam divin lucis auroram revertenlis


congruentissim transfertur.

Vers. 18.

Et
,,

habebis fiducum proposita tibi


si, iliqilit,

Posterions
as,

membri

M eridieque stabilior
ait
:

fiet f'elicior

SPE, ET DEFOSSUS SECURUS DORMIES (1). Qu(l


(1)

Tua; redintegrat felieiiaiis sol ein ad supremum pervenerit culmen, non ilerm, ul in die nalurali (ieri conspicimus, verget ad occasum sed in islo splendoris sui culmine stabilis
,

sensum bc redire

mpn

1L"'-

S nmaaij

et

spes tibi, confides


:

jam

tibi

con fuies, quia est, seu erit proposil el oblal spe me-

liorum; q. d. Confides liane felicilalem tibi duralurara et slabilem fulurain ob spem aperlam quse se
,

piTinanebit.

(Rosenniuller.)

tibi

ostendet.

(Kosenniullei'l

59

IN
is, in

UBRUM

JOI!

960
morti eorum
;

Deo placere sluduti nil orit deinceps quod


mortein securus
cris.

eoque fiduciam collocaveris,


;

lias est reclinatio

neque enim adole-

in vil timeas

quin et post
in Dcum

scente noxse maeulieiiue sordium ullum negotium


exhibitura;
illis

Studiosis

enim Dei culloribus

sunl,

qui longi

temporis eonlinua-

conscienti; dults et
iiducia,

anina serenitas, pia

tione hoc egerunt, ut accurato, sludioque exquisito

rerum gustus, niirificain in morte solet, qu plurimm in ips gritultitium adfene


coeleslium

aciem mentis

in anteactae vilse

aunos inlenderent,stasi

bulumque Augia; purgarent,

quis forte sordium

dine molestiisque inorbi recrt, et consuetos illos dolores lenit. Naturalis cura est, ait Cassiodorus, lib.
i
<

acervus existeret. Hinc exomologeses de vit omni

comparatae et incredibili pielate institut, sic ut

ma-

9, epist. 6, aegris

dare laMitiam.

Nam

fac invalidum
sit

gnis sacramenlis ut herb borith et divino medica-

gaudere, sanalus est.

Si

quod autem

gaudium

in

mento

lustrali,

pur conscienti et singulari animi


corde fundunt suspiria, saep ex ocudoloris sui, et notas

hoc vitae cursu, et concursu miseriarum, in honiinis justi corde esse puto. De illis qui vitam agunt negligenlis, vel sordibus vitiorum obsolescunt, Regius
vates ila pronuntiat, Psal. 72, i
:

pace fruerentur. Nec contenti maculas eas semel diluisse, ssep ex


lis

undas, argumentum ingens

morti eorum

S.

Ambrosius
est
:

legit

Non Non

est respectas est reclinatio

illas

juvenili olim Hcenti et temeritate inustas ex ani-

ma

bonis operibus sludent exurere.

Hc

referunt et

morti eorum

hoc

In morbis, in aegritudine, in

demissi animi precationes, et virtulum sludia quotidiana, et corporis asperitates, et zelum


"di

perturbalione animi, iruerumnis doloribusque trepidse


conscienti; nula requies,

animarum,
divinorum

non jucundum ullum laxaet circumsessa pungenli-

operit multitudinem

peccatorum

et

menlum

non pavida mens


ull

hus curis

spe ant sancti Numinis consolatione

mysteriorum usurpationem. Quare cm ad extremam horam vnrant, loti nitidi et in sanguine Agni dealbati,

recreatur. Pise ver etreligiosae anima, qure postper-

expunctis adolescentiae nominibus, gratia torexaggerato,

actam pnitentiam se cum Deo

in

omni

vil,

quan-

que insignes, atque animo virtutibus


slant contra
fensi,

tum

fie'ri

potuil, sanctitudine et operibus )>onis copu-

omnes

inimicos, Dei pra;sidio tuti et de-

laverunt;

qu pur

et defaecat

conscienti, atque

animum
lur,

sevocantes corpore,

studio

magno

et

quo!

possil in eis agnoscere.

ade ut princeps hujus mundi nihil ut suum Hsec solida san causa est,

tidiano ad

clum et vtae sempiternac decus rapiebancm eo venlum est, ut migralione ab hc vil

cur probi in morte gaudeant et telenlur, quod posit scori, delictorum, et devoli animi religione benevolenliam Dei conseculi, in cjus gremiuni animas edant

sint brevi

Deum

vsr, nimiriim exiliunt et lxtan-

tur, postque labores hujus vita;

conlinuasque mise-

in

aelernum cum illo victuras. Et defossus securus dormies.

Philippus legit, dc-

Et defossus securus dormies , fer inlelligunt Illud de sepulcro , vel de morte. Beda hoc modo : Habebis hanc fiduciam , ut defossus in morte , certusque de resurrectione securus dormias , requiescas in inferno,
:

fessus,

melaphor sumpl ab operario. Sicut opera,

rius ex longo gravique laborc


nuit, nocle defessus

quem

tol

die susti-

securus dormit,

quem

nullus

non erit iic tortor adversarius tuus sed polis quicumque sunt, preces tibi supplices fundent, ut
et
;

slrepilus excitt,

nec culices mordentes inquitant


vociferantur

tartarei cruciatus tuis orationibus temperentur. Hc Beda, insinuans quod morlui tempore veteris

nec qui juxla

cum

somnum

intercipiunt die

ila justus post ingnies labores, quos tot

vilac

Testamenti , qui adhuc purgalione egebant, adjuvabantur orationibus Patrum sanclorum, qui plen purgati erant, et tamen adhuc detinebantur in Limbo. Sed videndum an tam profund amicus Job Sophar Quasi circumfuerit philosophatus. Heb. sic habent Securus et foderis, securus dormies; quasi dicat sine timor somnium capies tanqum circumcinctus
:
:

sua; sustinet, morlis dulcissimae

somnum

incurrit, in

quo secur dormit


tudoaul pna
defossus, id est
et
,

quem

nulla cura, nulla

inquielegit,

excitt.

Ben tamen Yulgalus

terra excavat inclusus et sepullus,

(Estius.) valle aut foss contra incursus hostiles. Defossus securus dormies, quasi dicat, etiam sub

sub lerr conditus. Unde D. Thomas, Lyranus et Observa alii de sepultur credunt esse sermonem.
nihilomins in Hebro haberi verbum ISP! clmphar, quod non passivum est, sed activum ideoque illud
;

terra , etiam in sepulcro , nullusque sepulcrum in quo jacueris violabit. Forlass vox, defossus, lecti mollitiem significat, in quo quis, dm dormit, quasi sepulcro defossus jacel , plumis aut lanis , quibus fartus
est leclulus, ponderi corporis cedentibus.

defossus

non passive accipiendum

est,

quasi ab

aliis

sepultus, aut sub terra excavat conditus, sed activ, quomodo legunt Pagninus, Regia et Brixianus ;-quasi

(Menochius.)
eliamsi defodiaris in terrain , vel in lacum conjiciaris leonum , securus dormies. Spe opis divin , S. Thomas , Dionysius , Lyranus, et Tilelmannus cum plerisquealiis, id exponunt de sepul-

Et defossus

dicas

Cm

l'odcris
ill

leipsum, aut

cm

excavat lerr

id

est

teipsum sub

condideris, securus dormies. Dor:

mire securum

in Scriptur est nihil mali timerc

qui

cro et morte
tihi
,

vel elsi niortuus


,

quasi dicat Elsi jamjam moriendum (Tirinus.) tutus cris. ,


:

enim
Vis

aliquid timel,

non solm non secur


:

et

quiel
fugat.

dormit, sed vigilat

limor

namque somnum

Securus dormies
tabis.
in spe

22U?n rmnb
quiesces
,

secur, etc.) dormies,

confidenter (tulb cubabis, vel liabi,

non timere dmonis impetus,

seculi fallacias,

Securum habebis cum gregibus


illi

tuis recubi:

tum, secs qum

Gen. 20, 20.


: ,

Alii sic

Et

fodisti,
,

Post fossam te terrain i. e., postqum diligentiahi adhibueris de fructu laboris concept spe, dormies; nulla solliciludo somiiiini avertet. Prparabis domutn sepnltur, et securus dordormies; q. d.
fie$,
i,

mundi clamores, carnis deceptiones, qua; le, tanqunl Dalila Samsonem, fallere conatur? Vis non vinci sug~ mundi vocibus, carnis im^ gestionibus dsemonum
,

pulsibus?Non expectes ut ab aliis sepeliaris, aut in sepulcro alienis manibus reponaris; lu ipse primo
terrain

e.

inlrepidns inorieris.

(Synopsis.)

mente excava,

et

sepulcrum aperito,

et inlra

ooi
illud

...
cl vcrinibus

COM.MEMAR1Q1. GAPL'T
te

XI.

962
mundialibus,
seterna.
,

per consiueralionem leipsum includito, lerrque

sollicitudo spectel in universis negotiis

leipsum operi,
qualis ibi eris,

circumda
spatio

considra
eris,

ne quares pris ob oculos versetur

qum

Hoc

qnm parvo

coiilentus
in

solum semper nostris curis respondeat

nimirm

qum
qum

exigua aut nulla tui

memoria
tibi

mundo

per-

quod sciernum

est et indeficiens,

ne sicut misera

manebit,

qum parni tune

divitise

proderunt,

mancipia verberemur metu, sed utfiliiregni vivamus.


Est san regalissima sors
illius

fallacem experieiis salutem et pulchritudinem.


sit

hominis, cui in omni

Sicque.
riendi.

in nobis quotidianus

quidam usus mo-

negolio et tractatu suo nihil prsefixum est nisi

quod
ut

ipsum
Requiesces
(1),

facial vivere in

aeternum. Hoc

unum

efficit,

Vers 19.
iseat
:

et non erit qui exter-

verum

esse fateamur

quod divinus Cantor

sacris in

et deprecabuntur faciem tuam plurimi. re-

Odis cecinit,

mortem sanctorum

esse pretiosam, vel,


19,
vertit,

quiesces, inquit, in sepulcro molliter, ila ut

somno
porr

utTertullianuslib. 2 in Marcionem cap.

potis videare
te

qum
et

morte captus

neque
:

erit qui

Iwnorabilem.

San pretiosam, non quemadmodm


;

dormientem

excitet,

aut loco moveat

illi

affectabat impius et vecors Heliogabalus

qui

cm

ci
il-

qui te

miserum

inopem insectabanlur

liostililer,

denuntiatum esset sacerdotibus Syrise


luin esse futurum,

pioftavarov

lorlun long in contrarium

mutat liumiles ad

te

accdent et supplices, ut erratorum veniam et pacem


piecentur.
lia

hoc est, violenta morte interiturum, allissimam turrim exstruxit aureis ante gemmatisque tabulis

Sanctius nosler

7rapa^pa<rriy.5>;.

Scd undenam tanta quics liomini accidit, quae illuin pluriniis adorari faciat, quam nullum nialum per-

pitem moreretur.

humi substratis, ut cm se inde prciNon pretiosam vetusto more Qui:

ritium, qui in purpura su mori et efferri cupiebant

lurbare possit? San illam notabat S. Lucas

dm

ait

sed quod eos opulentissimus cli et terr


inusitato

Dominus
Isaiain

Facite vobis thesaurum non deficientem \n clis, qub


fur non approprit.

purpura gnre
ut

convestiet,
;

quse pretio bis

Lucse 12, 53. San salerai

the-

linctam

omnem Tyriam exuperet


:

sic

enim per
cinere,

sauri spectatio

gium

dclart.

bominem et imperlurbabilem et reAd hsec pulchr S. Gregorius lib. 10

pollicelur

darem

eis

coronam pro

olevm

gaudii pro luctu, pallium laudis pro spiritu mroris,


baise 61, 3. S. Basilius ait pretiosam dici

Moralium, cap. 12.


a

Quisquis

prasenlem gloriam

morlem

quajrit, profect

despectum metuit. Qui semper d


licet,

regio Vate per respectum ad lapillos, quos pretiosos

lucra inhiat

semper, juste

damna formidat

vulg nominant, qui sint, inquit, floridis interspersi et


sublucentes coloribus. Sic

cujus enim perceptione relicitur, ejus rei procul dubi et amissione sauciatur
;

piorum animas

in

extrem

et

qu mutabilibus ac
arte secuseternilatis

dissolutione corpore, terren colluvione puras et

perituris inbret, e longe in infimis ab


ritatis jacet.

virtulum coloribus insignes mirabilis collucere

quas

At contra quisquis

in solo

proinde magni a:stimet Deus, et ut monile pretiosum


alque regium donarium in cimeliis suis collocet. Quis
ergo hujusmodi

desiderio figilur nec prosperilate attollitur, nec adversilate quassalur,

dm

nihil

habet in mundo, quod

de mundo pertimescat. tNulliusmali, nullius peccali


qui scit animo ad alterna et per:

ratam, uno verbo


et

mortem pretiosam, decoram, honotijaiov, non studio omni appel endam


in

servituti subjacet,

qurendam

putet,

quam totum
:

benevolentis-

manenlia revolare, aiebat Ecclesiasles 12, 5


bit

Flore-

simi numinis amor, gloria, pax et gestientis animi


settia

amygdalus, impinguabitur locusta,


;

et

dissipabitur

capparis

quoniam
illis,

ibit

liomo in

domum ternilatis
alii

su.

occupavit? Quod autem subdit Et deprecabuntur faciem tuam plurimi. Hoc, nc-

Pro verbis
sipabitur

dissipabitur capparis,
alii

legunt, disaviditas
;

scius quid diceret, quasi vaticinando


uti in

Sophar

prolulit,

concupiscenlia;

dissipabitur

secund Jobi prosperitate rei eventus compro-

juxla alios,

dissipabitur voluplas;
:

secundm

alios,

dissipabitur superbia
res oblatas.

alii

legunt, appetitus

respuet

Etenim omnes accurrerunt Jobo gratulaturi, munera cum honorificis acclamationibus oblaturi ;
bavit.

Et quidem nulla servilus

appetituum et

vitiorum non cadit, ubi

dere in
(1)

homo incipit vel mente lenregiam lernitalis. Hue igitur onmis nostra

quorum plurimos verosimile est, visendum in sterquilinio monstrum horrentes , prostrato insultasse
despexisse
,

aut contumeliis exagitsse.

Qu san

in

nsai, cubabis , metaphor gregibus. Zepban.

re Jobus Christi

typum

praetulit, in

quem

crucilixum

3, 13, vel leone, cujus recutibus est securilatis et liducia; plenus, Gnes. 49, 9.

multi caput agitantes convicia intorquebant, quibus


nonnulli ut

suspicientet colent; Ubi supplices erunt propler dignilatem et divitias. Syrus : Expelent faciem tuam multi, luam amicitiam expetent, ut Abrahami et Isaaci Gnes. 21 , 22 seqq. 26, 27, 28, 29. Tantm abest ut tequisquam exterreat, ut potis te tuamque graliam qurant multi. (Rosenmuller.)
le
,

Et deprecabuntur faciem tuam multi,

adoralione
mili

verum Deum postea ipsum coluerunt summ procumbentes venerati sunt.


affici

',

et

Si-

quoque post mortem honore


,

soient viri

sancti

qui pro Christi

nomine multas

in vit
,

molequibu?

stias et

persecutiones fortiter sustinuerunt


ita

Requiesces n2T et accubabis, cubabis, inquam, metaphor gregibus sumpt. Deprecabuntur faciem tuam. Erunt tibi supplices blandientur, et amicitiam luam expetent, ut Abrahami et Isaaci, Gen. 21, 22, et 26, 27, nempe, propler
, ,

Prophela Regius in sacris odis suis


dit
,

merit applau-

Psal. 138, 17
tui

Mil autem nimis honorait sunt


est principatus eo~

amici

Deus, nimis confortatus

rum. Digni plan de quibus honorific loquantur ho-

divitias et auctoilalem
l'i.uRiMi,

; le suscipient et reverebuntur. D'Tl, multi, etc., magntes, etiam divites et

mines atque sentiant


exsuseilentur.

et

exemplo illustrium
praeclarum
jusli

morum
apud
;

Hc

spectat

illud

h>stes tui.

(Synopsis.)

eumdein sacrum Psaltem morientis

clogium

In

%3
memori lern
esl, erit justus
,

IN
Psal. 111, 7.

LIBRUM
ad
sit

JOli
,

964
impii deficiant. Etsi
,

In

Grco
,

prosperentur

autem assertum
vi-

a'; p.vrijioiiuvov acviov,

ad perenne moitimcnlum

universale

peculiari
illos,
;

tamen ratione direclum

memoriam vit prstantis insigniumquc virtutum. Id queniadmodm sit inlelligcndum lum plurimorum scculorum experienti, tum fide et arcanis divinorum
voluminum
juslum
Vates
,

detur ad impios
afflicto

qui Jobi

rumnam
oculi quasi

contuentes

insultrunt

quorum

vim
est

gloriae

Jobi ferre non valenles dejectionem passuri dicunlur.

effatis

disccre licet.

Yidemus cnim jam


Patriarehas, pios

Effugium quoque
invenietur ab
qualis
illa
:

ait

Sophar peribit

hoc

non
:

inde mundi
,

niitio

pcr tates consquentes Abelem


,

eis.

Qu

phrasis Scriptur familiaris

Henochum

Abrahamum
,

Periit fuga me, Psal. 141, 5;

hoc est,

innumerabiles alios

ob vitam eximi traducelebrari.

non potui
Sophar

effugere,

non patuit via elabendi.

Dm ver

ctam continua boininum memori


Josi (inquil Syrachides)
opus pigmentarii, Eccli. 49,

Memoria
mixtur

ail

impios non evasuros, subnolare videlur

in compositione ocloris facta


1
;

adversos evenlus incursuros, quos declinare minime


valeant, ut scilicet in
tali

id est, instar

rumnam

incidant,

qu

impie-

odoramenli

arlificio unguciitarii

concinnat est Josi

respondeat

queniadmodm

pietati Jobi

prospecillis,

memoria. Pulcbra

et ornata similitudo.

Rect fama

tas credebatur responsura. Porr pro verbis

et
:

uni exquisitis odoribus componitur, qui long et lat

spes illorum abominatio aninue, Septuaginta vertunt

Spargunlur dulcissim et liquidissim voluptate. Jungit cl alias

Spes enim eorum perditio. Hoc


impiis sperari potest,

est, id

quod de
:

ipsis

imagines in

eamdem rem

luculenlas

In

omni ore quasi mel


musica
longuin

indiilcabitur ejus

memoria,

et ut

in convivio vini. Texit ille aliique sacri

auctores

anim perditio est atque in hune modum caput anlithesi pulcbr coneluditur. Expende impiorum malum quoniam effugium per;

eorum catalogum, quorum nomen

benefaclis
delebit

ibit

ab

eis.

Et quidem
;

in

prsenti multa habent

et inclytis facinoribus illustre nulla

unqum

lorum

effugia

sed in futuro, ubi res agetur de

maanim

oblivio

sed mult plures in gratine lege nominari


,

damnatione, effugium

omne

peribit.

Rem

hanc pul-

possunt
sica

quorum

grata melleaque recordatio et


inter

mu-

chr tractt S. Grcgorius,


dicens
:

lib.

10 Moralium, cap. 13,


aliqua paliunlur,

omni suavior

bomines vivet

in

omnem

Nune

iniqui

cm

tristia

posterilatem. Ut illud verissim dictum Sidonio

effugii latebras inveniunt, quia

ad voluptatem proti-

Apollinare

lib. 9,

Epist. 8

Improborum probra wqu

ns desideriorum carnalium recurrunt; ne pauperc

ut prconia
dit
:

bonorum immortalia manent. Unde sus-

tas cruciet, divitiis

animum demulcent ne
;

despectus
;

proximorum dprimt, sese


fastidio

dignitatibus exaltant

si

Vers. 20.

Oculi autem
eis,

impiorum dficient, et

<

corpus atteritur, anlepositis epularum diversi

effugium peribit ab
anime (1). Est
(1)

et spes illorum abominatio


contrario, ut
si

silalibus nutritur;

quo animus mstiti impulsu

argumentum

pii

dejicilur,

mox

per interposita joconim blandimenta

Dficient, expectando, et non obtinendo quod

relevatur. Tt ergo hic habent effugia, quot sibi

optant.

prparant delectamcnta
:

sed quandoque ab eis effu-

Effugium peribit ab eis. Evadere, effugerenon poterunt mala.

Abominatio anime. In Heb. est Spes eorum erit doior anima:, e credo de causa, quia spes qu dijfertur a/jliqit animam, Prov. 15, 42. Vulgat sentenlia
:

Tandem spes illorum recidel in rem odiosissimam, scilicet in lernum suppplicium.


esse videlur
:

Menocliius.
id

Spes (impiorum) abominatio anule,

est,

anima

impiorum in fine opem suam quam babuit abominabitur, quando videbit illam fuisse vanissimam, et fallacissimam
,

prout

grapbic

describitur

Sapient.

cap. 5, vers. 6.
(lc/iciiuii,

(Tirinus.)

vanissima. Alii sic Significat hc pbrasis deliquium antmij ut Jer. 15, 9. Sensus est Animi meeror lantus erit ob spem frustratam, ut ad efflalionem anim perveniat ; et pr eo sibi mortem consciscant, aul mori velint. Id sign. infra, Job. 31, 39, et Jer. 15, v. 9. Alii offensio anima;, qualis in homine slomachante, atque ade iram anhelanle, q. d. Naribus exsuiabunt iratorum more, dolentes se sua spe fruslrari ( Synopsis. ) , VC7"I iW\ at oculi impiorum, ut lui, si in impietaie pergere vis, nec ad Deuni redire ut resipiscentes lus omnibus bonis cumult Deus, sic impiorum
: :

Dficient, ruii^n consumentur, coiitabescent, vel pr timor scilicet, dm scilicet expeclabun.t bonum, nec assequenlur. Sic he pbrasis canilur, Psal. 69, 4. Jer. 14, 6.

Tbrcn. 4, 17. D'TV

HTO

est, e.vspectationem frnstrari, Levit.

26, 16, Dent. 28, 7>2, Job. 31, 16. (Effugium peribit ( vel, prit, partit) ab illis, nempe malis, ex quibus frustra expeClabant liberari quia veum refugium, Deus scilicet, ab illis aversum est. Et spes illorum abominatio Impius in (ine spem suam, quam haAisiM.i:, i. e. buit, abominabilur, cm fruslralam vidcril. U?3Jri3Q vari reddunt Mwror, vel dolor, vel cruciatus anzietna, perditio aninue. Pro spe dolor succedil impiis. Alii sic El spes eorum, rpte peribit exspiratiime anim, i. c, misera morte de rbus speralis dciSpes eorum (mh. est, vel erit, erit dent. Alii sic sicul , exlialatio, vel ejjlatio, vel exspiratio aninue, quod vari explicanl Erit frustra ; sieut spem omiii'in bujus vit amittit qui animam cillt; melapbora. Alii sic Exsujjlatio anima', i. c, balits, qui slatim prtcril eteonsumilur q. d. Erit eorum spes
; :
:

non resipiscentium oeuli Hj'HSn consumentur, sive, ut Hieronymus, dficient, ex mrorc scilicet et invidi. Spem concipiunt fiuendi bonis, sed spe su cxcidunt. Sic D^TV ]vb3, consumplio oculorum, sps dicitur de van et irrita expeelalione, cm quis in aliquid oculos intendit, avidissim expeclans, nec id assequitur. Vid. infra 31, 16. Levit. 26, 16. Deut. 28, 52, 65. Jer. 14, 6. Ps. 69, #; 119, 93. Et effugium peribit ar illis, nulliim illis patebil. effugium malis, dm expectant ab illis liberari, nunqnin tamen liberabuntur. Eadem loeulio Ps. 142, 5. Verba ultima Et spes eorum est ejjlatio aninue, quidam sic intclligunt animi mror lanlus, ut ad edlalionem anim perveniat lanto dolore afficientur exeidentes spe su, ul prse eo sibi mortem consciscant, aul morlui esse veet
: ; ;

lint

cjjlure (eci
stat
i.

51, 59 Et animam dbminorum ejus Jerem. 15,!) Ejjhivit animam. Pr(amen, 1TST3 pro exsnjjlutione, i. e., balilu sumere,
;

coll. infra,
,

el

Erit spes q. mi supra, 7 et San Ps. 62, 10, ut sil eortun vamssima, ni homhiis hvliius, qui siaiim prffllerii (>t consumitur. ( Iloseninuller. )
;
:

005
i

CGMMENTAIUUM. CAPUT
periit
;

XII.
illa

060
bellua sitien,

gium

quia eorum
et

mens

amissis omnibus se

liabuerunt? Tetra enim immanisque


lissima cruoris noslri exportt illud

solummod

Judicem conspicit.

Ecce

libi

de

tempus

quo

sa-

omnibus mundialibus nullum


anima;,

restai eff'gium misefae


:

lutem yorare possil, et spe omni

f'elicitaiis
,

spoliare.

dm

ad sententiam damnationis venitu-r

ibi

Quem melum pr
canis

se

ferebat David
ita

cm

ad sancti

et diviti et puise et imperia diffugiunt, se solum-

Numinis praesidium versus


spirilum corporis sui

orat

Erue de manu

mod anima

et

Judicem

videt. Nullus ibi advocalus,


,

uuicam meam, Psal.21,21. Unicamsuam vocal


,

nullus qui ejus defensioncm suscipiat

simul

cum

ul Chaldaeus vertit, boc est,

mundialibus bonis omni defensore et advocato diffugiente, solo Judice permanente.

animam, quam Septuaginta dicuntpvo^svi, uniejenitam,


id est
,

Ad peremptorium
primum
,

super omnia eximi charam et (lilcclam. Vcl


,

judicium

Romano

jure ceriis gradibus veniebatur,

nominal unicam ob solitudinem


versalur
,

in

qu lune anima
,

cm

auctor primo pcleret edictum


,

mox
per-

nuda

et deslitula familiaribus

so!a in

alterum

deindc terlium
,

quibus proposiis

tuii

campum
in

ingressa
illo

cum

bellatrice

dacmonum coborle
illud

emptorium impetrabat

quod perimebat

disceptatio-

extremo

agone pugnalura. Igitur Aquila


u.ovaxw>
,

nem.Quanqum interdm ejusmodi edictum continu dari consuevit, quod in legibus s de Judiciis Iib. G8,
unum
pro omnibus appeilatur. Hic autem nulli sunt
judi-

unicam

meam vertit
,

S.

Hieronymus

quasi

verbum ex verbo solitariam meam. liane ergo animulam solam et desertam alieno auxi'.io illud ipsum
,

gradus et intervalia temporum ad peremptorium cium observanda, subito unum pro omnibus perscribitur. Statim atquc

tempus

sibi

ante oculos ponens rex pius, erui de

manu

canis postulat.

deseruit, offerlur judici ad decretorium

anima corpus suum ut bospitium ullimumquc


illis,

Quo hieroglyphicomonet Eusebius diabolum intelligi, quem gentiles, inquit, Cerberum Iricipitem fmxerunt Nequc enim salis crat capul illi
:

judicium excipiemhmi. Ubi quantus sudor


sit

quanta
niliil

unum

tribuerc unicasque fauces


,

qui tt ora semper

trepidatio futura

qui in reddend ralione

habet hiantia

tam ardentem

et

imrnensam cupidilaguttura pandit

liquidi

habent quod dicant, quod objieiant, quis oraeriim audituri sunt formi:

tem exorbendi noslri sanguinis animque devorand;


lune ver morte comilatus
lerrific latrat et invadit
,

lione

commemorel? Pris
lu,

tria

et

dabilc illud tonilru, Luc. 16, 2


licaiionis

Ucdd'e rutionem vilet jnstruendis

et

pavore

animum

complet,

qum de supputandis

necu'ilum effugii locum misero relinquit.

conscienti sua; codicibus mente agitaverint. Quare


trpida et infelix anima, ut viator appetente noete

Et
sic

spes illorum abominatio anim*.


,

exponit

ac

latronibus interceptas per obscuram sylvam ducitur,

ceps potest est


et crucialus.

Hoc D. Thomas Quod de impio sperari deinabominanda quoedam et extrema mors


si

dicat

qu vadat, quidque
habet

ipsi

futurm
,

sit

ignort: boc

Scd

me'.is Pineda noster, spes, inquil

unum quod

timeat oninia

speret nibil.

Ade

illorum, utpote inanes atque fallaces, vel consequendi


ielicilalem
nisi
,

quidem

fiens et ejulans, et

mirum quantum

afflicla,

vel declinandi

dicere mihi posse videtur quod moriturus imperalor

dolorem

et tristitiam. Sic
,

rumnas nibil affrent enim vocem originalem


,

Adrianus

leste Spartiano dixit

reddunt Pagninus, dolorem

Hebrseus

apud Cajeta-

Animula vagula, blandula,


Ilospes comesque corporis,

num

tristitiam, Vatablus, afflictionem.


,

Vox siquidem
,

Hebrsea radico 1123 naphacli

quod

est insullare

Qu

vainc abibis in

loca,

vel inspirarc, propri reddi potest exsufflalio aut exspiralio


,

Pallidida, rigida, nuduta,

et inde

eliam pro afflictione accipitur aut


;

Nec, ni

soles, dabisjocos.

animi defeclu et deliquio


suspirare soient.

quoniam
et

afllicti

crebr
iniquo-

Quid dicam de impelu mali daemonis inlolcrando qui in ill migratione solet esse furiosissimus, an non
nieriljustam formidinem afferre polest
vitiosis, qui-

De

inani

autem

de

fallaci
,

rum

spe videplura superis ad cap. 8


:

vers. 13,

ad

verba

Spes hypocrites peribit.

que non

magnum cum virtulc

cl pietate

commercium

CAPUT
1. 2.

XII.

CHAPITRE
:

XII.
:

Respondens autem Job,

dixit

Ergo vos

estis soli

homines, et vobiscum

morietur sapientia?
3.

Et mihi est cor, sicut et vobis, nec inferior


;

vestrsum
U.

quis

enim

heec quae nstis ignort? sicut ego, in-

Qui deridetur ab amico suo

vocabit

Deum

et

exaudiet

eum

deridetur enim

justi simplicitas.

5.Lampas contempta apud


6.

cogitationes di-

vi'um, par-ata ad tempus statutum.

Abundant tabernacula pradonum,

et au-

daeler provocant

Deum

cm

ipse

dederit

Job rpondit Sophar, et lui dit 2. N'y a-t-il donc quo vous autres qui soyez hommes? La raison est-elle toute renferme en nous? et la sagesse mourra-t-elle avec vous ? Non, sans doute. 5. J'ai du sens aussi-bien que vous, et je no vous Buis point infrieur en connaissances et en lumires. Ce n'est pas beaucoup dire; car qui est celui qui ignore ce quo vous savez? Je puis mme vous apprendre ce que vous ne savez pas; 4. Que celui qui devient comme moi l'objet des railleries de son ami, invoquera Dieu, et Dieu l'exaucera car on se moque prsent de la simplicit du juste, qui. est accabl de misres; on lui insulte comme un impie. 5. C'est une lampe que les riches regardent avec mpris mais celte lampe, qui est maintenant dans l'obscurit, est prle d luire au temps que Dieu a marqu car Dieu fera paratre en son temps la droiture de mon cur, l'innocence la vrit de mes de r" vie, fa puret de mes sentiments paroles. 1 1 fera voir qu'il n'est pas vrai que tous ceux qui souffrent soient coupables, ni que tous ceux qui sont dans
1.
:
:

omnia

la prosprit soient justes et innocents.

in

manus eorum.

(j.

En

effet,

on

voit tous les

jours que les

maison; des

967
7.

IN

LIBRUM JOB

963

Nimirm interroga jumenta,


Loquere
terrse
,

el

docebunt
et

te; et volatilia cli, et indicabunt tibi.


8.

et respondebit tibi

narrabunt pisces maris.


9.

Quis ignort qud omnia haec manus Do-

mini fecerit ?
10. la cujus

manu anima omnis

viventis, et

spiritus universaj carnis hominis.

11.

Nonne

auris verba dijudicat, et fauces

comedentis, saporem?
12. In antiquis est sapientia, et in multo

tempore prudentia.
13.

Apud ipsum

est sapientia et fortitudo,

ipse babet consilium et intelligenliam.

ik. Si destruxerit,
incluserit

nemo

est qui aedificet;

si

hominem

nullus est qui aperiat.

15. Si continuent aquas,

omnia siccabuntur ;

et

si

emiserit eas, subvertent terram.

16.

Apud ipsum

est

fortitudo et sapientia

voleurs publics sont dans l'abondance , et qu'ils s'lvent audacieuseracnl contre Dieu, quoique ce soit lui qui leur ait mis entre les mains tout ce qu'ils possdent. C'est ce que je vous ai dj dit, et c'est quoi il ne vous a pas plu de faire attention. Mais vous puisez toute votre sagesse, et omis employez toute votre loquence me prouver que Dieu est le matre de toutes choses, et qu'il dispose de tout avec une autorit souveraine, une sagesse et une justice infinie, nomme si quelqu'un pouvait en douter. 7. Interrogez les animaux, et ils tous enseigneront la mme vrit : consultez les oiseaux du ciel , et ils seront sur cela vos niait es. 8. Parlez la terre; et elle vous rpondra la mme chose ; et les poissons de la mer vous en instruiront aussi, si vous voulez les interroger. 9. Car qui ignore que c'est la puissance de Dieu qui a fait toutes ces choses? 10. Que c'est lui qui tient dans sa main Pme de tout ce qui a vie, et tous les esprits qui animent la ebair des hommes? C'est ce que toutes les cratures nous annoncent, el ce que notre esprit doit aisment concevoir. 11. Car l'oreille ne juge-t-elle pas des paroles; et le palais, de ce qui a du got? 12. La sagesse est de mme dans les vieillards, pour leur faire comprendre celte vrit ; et la prudence, qui est h fruit de la longue vie, leur est donne, 15. Pour leur faire connatre que la sagesse el la puissance souveraine est en Dieu , que c'est lui qui possde essentiellement le conseil et l'intelligence. 14. De sorte que, s'il dtruit, nul ne pourra difier; s'il tient un homme enferm, nul ne lui pourra ouvrir; 13. S'il retient les eaux, tout deviendra sec; et s'il les lche, elles inonderont la terre, el en changeront toute la
i

ipsenovitetdecipientem, et

eum

qui decipitur.

face. 10.

17. Adducit consiliarios in stultum finem, et

judices in stuporem.
18.

La force et lu sagesse rsident en lui; il connat, et celui qui trompe, et celui qui est tromp. 17. Il fait tomber ceux qui donnent conseil aux autres

Balteum regum dissolvit, et praecingit


et optimates

el

en des penses extravagantes, dont la fin est malheureuse; il frappe d'lourdissement les juges, en les privanl.de sa

funes rens eorum.


19. Ducit sacerdotes inglorios
,

supplantt
20.
nal!)

Commutans labium veracium, senum auferens.

et doctri-

21. Effundit despectioiitmi super principes,

eos qui oppressi fuerant, relevans.


22.

lumire. 18. Il te le baudrier aux rois, en les dpouillant de leur autorit; et il ceint leurs reins d'une corde, en les rduisant la condition des esclaves. 19. Il fait que les pontifes sont privs de leur gloire, et que les grands tombent par terre, el perdent leur dignit. 20. Il fait changer de langage ceux qui aimaient la vrit, en les abandonnant leurs propres tnbres, et il retire la science des vieillards, en cessant de les clairer el de les instruire. 2t. Il fait tomber les princes dans le mpris et la confusion, et il relve ceux qui avaient t longtemps oppri-

Qui rvlt profunda de lenebris,

et

ms.
22.
11

producit in lucem

umbram

mortis.

nbres, et

dcouvre ce qui tait cach dans de profondes til produit au jour l'ombre mme de la mort.
;

23. Qui multiplicat gentes et perdit eas, et

subversas in integrum reslituit.


24.

Qui immutat cor

principum

populi

terrse, et decipit eos

ut frustra incedant per

invium

25. Palpabunt quasi in tenebris, et


luce, et errare eos faciet quasi ebrios.

non

in

23. Il multiplie les nations et aprs les avoir leves au plus haut point do grandeur el de puissance, il les perd ensuite; et il les rtablit de nouveau, aprs la ruine. 24. Il change, comme il lui plat, le cur des princes qui sont tablis sur les peuples de la terre il les trompe, en les livrant leur sens rprouv ; et il les fait marcher inutilement par des routes gares, en les abandonnant la vrit de leurs conseils. ils mar25. Ainsi n'tant plus conduits par sa sagesse chent a tiUons parmi les tnbres, au lieu de marcher dans la lumire du jour il les fera chanceler chaque pas ,
; , :

comme un homme

qui est ivre.

Vers.
2.

1.

Ergo
(I)

Respondens autem Job dixit: Vers.


vos estis soli
(1) ?

COMMENTARIUM,
parm
ipsi

offcios et

urban

et

nimis insolenlcr

quasi

hommes

et vobiscum motrs amici

altissimam tenerent abditarm rerum cognitioncm,


assecutus non esset
;

rietur sapientia

Egerant

cum Jobo

quam Jobus

quos ipse subamarc.

Dy-DHK'a OT3N, certum


,

est scilicet?

qubd

vos
ul

estis populus, ac

veluliuniversiimgenus
:

humamim,

omnis sapientia
v6p<irot;

quae inier homines est reperienda,

quisitaparshmninutn. Sed nullus aliusV.T. exslat locus, quo nonien G57 lain frquenter obviuni, sensu illo nobilioresil capiendum. (Rosenmuller.)

in vobissolis habitcl.

ft;> Alexandrinus Etu, s<tts Sunt qui, popnlum b. 1. multitudini extraneorum ac servorum opponi puleni, ut apud Romanos populi nonien sam (lignais quid spiral, lia Moses Rachmanides qui oyn "VSQ lecti6simos in cunclo populo ac velnt et columnae loiius nationis Domine
,

O D3)2N,
'2

enimverb, carte, vel san


q.
<!.
:

vel profectb vel

rvera, nempe, in vel

cittn, veritale, scilicet,


,

ver qubd,

abundat;

pra, 9, 2.

D3DM
,

Profect scio qud ab pN, ut Cin ]n.

etc.,

ul su-

pulus

ov
i

vult Bignicari. A. Sclniltcns


scilicet
,

Vos

estis

populus

tingemiur

vos liberi et liberaliter erudili


vilis
:

DV il N, !'<).< (stll). estis) pojittiaiis qitbU ul video vos estis qualis populus lit qu&dam vos silis populus. Vari hoc explicatif populi universilas. Virent lolius populi geritis. SpVOS ESTIS SOLI HOMINES?
,
,
:

ego

.nitru-'

melque similes

et servilis turba

tjMunerits Cromaierus confert

Vrstanthr

et

ex-

tolius orbis estis, sapientia integrum coclum vincentes. Quasi vero ex loiius populi sententi rc-

cimen

969
licet

COMMENTARHJM. CAPUT
modeste
,

XII.

9 70

reprehendit

docetque

quam

ipsi le,

alquc

ut loquar

cum
:

divin Scriplur, velus et quo-

jierc se

putant scientiam nemini esse ignolam


sit

qui

dammo rancidum.
culum
quod
1

Sic enim

monet divinum oraMyi

mediocri

ingenio

et

paul attentis rerum nalu;

Reg. 2, 5

Recdant vetera de ore vestro


:

ras et obvias proprietates considerare voluerit


nulla sitereatura,

cm

claris dicunt Septuaginta


/t toj

QAi-ta pe^o.-

quantmcumque
qu homo

rationis, senss,

XoppnfjLoavi

Tou.aTo; u.v
,

non procdt magni-

im
sit,

et vitae expers,

illa

doceri non pos-

loquentia de ore vestro

quod commutalis verbis anle


hos amicos Jobi
l'astu

quae

illi

de se ade superbe jaclitabant. Quamobinsolentiam, qu sibi prae


:

dixerat

Nolite multipticare loqui sublimia gloriantes.


in
,

rcm Job lantam amicorum


cateris

Quod optim quadret


ctrin theologic

qui se do,

sapientiam arrogabant, ironic perstringens


soli

ctiorem inani verborum

despexerant

de do:

Ergone, inquit, vos

homines

et sapientes? Siccine
interi-

lanqum

sibi

propri gloriantes
,

reslricta estsapientia, ut ea

vobiscum pariter
5

quoeirca Jobus eos errati admonet


ad sententiam

docetque (quod

lura videatur?
sapientiae

Aureum

est

dictum Salomonis penu


17,
:

suam tuendam

opoituit)

non esse cert


sint,

promptum, Prov.

tum verba composita. Vatablus tum magnifiais sermo


in
;

vertit
:

Non dcent stulNon decet stulpro

gloriandum ob ea asserta quae vulg nota

seque
sit

non despiciendum, acsi inlelligentisapientique


inefrior
,

Pagninus

Lingua excellens ;
,

cm
5.

Dei munere et ingenio polleat


:

et acri

Hebraeo est

labium excellenti
et

ubi labium

ad res dicernendas judicio. Unde subdit

sennone ponitur,
blime ineplorum

significatur

oratio

plenissima

Vers.

Et
:

miiii
:

est cor sicut et vobis, nec in-

vanitatis, tuinor imperitse


,

mentis

in

Ioquendo, os su-

ferior vestri sum

ql'is

enim

h.ec qu/e nostis igno-

lingua (ut poeta loquitur) ventosa,


et

RAT

(1)?

Quod ait

El mihi

est cor,

ad intellectum per-

puerilis et illudenda captatio gravitatis

indecorae

tinet

sapientia ornalum. Quse


,

phrasis Scriptur fa5,

majestatis

qualis in Sopharis et aliorum verbis


,

ma-

miliaris est

qualis

illa

de Salomone, 3 Reg.

12

nifest deprehenditur. Aristoteles

lib.
,

2 Ethicorum

Dedi

tibi

cor sapiens et iulelligens. Hinc etiam vir


dici solel.

cap. 7, vilium hoc c&aoveav appellat

hoc

est

arro-

prudens vulg cordatus

Corculum enim vc:

ganliam ; et Xuv dicitur arrogans

qui magnificis

teres pro solerti et acuto dicebant

et

anima) partem

sermonibus utitur

et inanissim

pompa verborum ad
PMIosophus

rationis participem cor appellari solere dicii


tius Origenes, lib. 1 Tlspi pywv, cap. 1.

mendaciter ea praedicanda et sublimis ornanda quae ad se pertinent. Idem etiam


lib.

AdamanQu etiam re2, v.


suis.

alio loco

ferripotest locus Pauli ad

Romanos, cap.

15:
Quis

& Ethicorum

cap. 15, ejusmodi gloriosos osten-

Qui oslendunt opus

legis

scriptum in cordibus

latores esse vulg

omnibus odiosos animadvertit


,

enim putel quod


ris,

dicit in corporibus, in

qud

i-x.yj); ai TrepoXai

hyperbolicae

illae

orationes,

quod cor appellatur, tanqum


inlelligi'.'

in

membro corpomembran aliqu


tanlos pru-

et magnificentis

auiiienlibus, et

rant in
destiac
epist.

rem altollentes, graves soleant esse mirum quantum odiosse. San dclaloquente parm inesse judicii, frontis et moverecundae. Symmachus vir clarissimus 1. 1,
,

legem scriptam
dentia sensus

Unde enim caro

concipere vel ostentare posset, aut

tanta memoriae rcccptacula continere?


logi

QuinetTheo-

nostri, secuti

prophetarum
,

dictata, consilium in

1,

eleganlissim

Jaclantia,

inquit, avara
illud est,

corde residerc dicunt

in

eoque agendorum omnium


,

taudis

multm decoquit de pudore. Putidum

radicem statuunt
in

docente Domino

Matth.15, 18,

corde esse quod coinquinat hominem. Et ubi mundo

sponsa feratis; vel, totam generis humani universitatem sentenli veslrae adstipulantem haberetis. De communi autem notione, quam natura omnes gentes docuit, vulg dicitur Vox populi vox Dei est. Ironia est. Vos prae omnibus aliis eruditi estis Vos q. d. non estis ut vobis persuadetis, populus aliquis excellens. Synecdoche generis. Popnlus, i. e., delectus populi lectissimi in cuncto populo ac velut columen totius nalionis. Poputits , nempe Dei vel Deo ebarus, vel in fdere Dei. Solus populus in ctum sive comilium, cum rege suo veniunt, non item servi. Vide Deut. 9, 10, et 10, 4, et 18, 16. Distinguitur erg ilJ gens DV populo, ut homo ab animali. Vide Num. 23, 9 ; Deut. 52 21. Alii aliter Video vos plebem esse et vulgus, et idiotas. Non sublimis sapitis quam illi. Vel, ut populus, van scientise opinione imbulus. Vos estis viri, vel gentes. ET VORISCUM MORIETUR SAPIENTIA? mal D0GV1 naon, et vobiscum (vel, qud vobiscum) morietur (vel, moritura sit), sapientia. Diversimod exponunt. Morietur vobiscum sapientia vestra , et non erunt qui
:

corde habent sacrae iitter, Matth. 5, 8, sinceras intelligunt

cogitationes.
i.

(1) Cor,

e., sapientia,

Edem fer ratione, quando quam veleres in corde po;

suerunt.

Hinc cordatus, pro sapiente


;

item excors et

vecors, pro insipiente.


tia

Nec inferior sum vestri Hebr. Non cado (vel ,


:

excido),

ego

vobis,

nempe sapiencadens, cadens sum, vel dignitate scilicet sapientia?.


vel vobis,
,

Cadere Hebraeissign. abjectum et contemptum esse ut Neh. 6, 16. Metaphora Iuctatoribus ex quibus qui inferior est viribus robustiore prosternitur. Eorl hoc vull Non cado, lapso tilubo magis qum vos; si vos slalis, ego slo. Non cedo vobis ull in re. Sinipli cia verba apud Hebraeos habent etiam significationem conposkorum, ut hic pro decidere, seu inferiorem aut abjectum ficri. Nec separatus sum ego vobis. Quis enim ii.ec qvje nostis ignort? Hebr Et au::. quo , vel , apud quem , non sun! sicut lic , vel ista
:

vel talia, sive liujusmodi

qualia scilicet vos in

m-

vobis subscribant. Alii sic Sapientia vestra infatuata est et corrupta (vide Job. 5, 12, 2, Sam. 15, 31, Isa. 44, 25), prit apud vos et evanescit, et vobiscum morilur, ob vestram stultiliam. Alii sic Ironic dictum est-: Vos soli sapilis vobis mortuis, nulla erit ultra sapientia, quia Iota in vobis est. Vobis mortuis, actum erit de cclesi et populo Dei , nec erit cui divina sapientia revelata sit. (Synopsis.)
:

dium attulislis de gubernatione Dei ? ele. Nepulclis hanc esse singularem sapientiam. Quis talia dicere non possit, qualia vos dicilis? Sunt haec vulgaria et omnibus nota. Etiam barbari nrunt Deum esse juslum, sapientem potentem. Secl haec res non est inler nos in quaestione. Quis autem non tenet quee vos jactatis ? Nam talia etiam quis non possit ? Alii aliter Im'o nec illis, rpte ex auctore inferior sum, de quibus dici so,
:

let,

non

est similis eis.

(Synopsis.)

s.

s.

XIII

3i

97!

IN
,

L1RRUM JOB
' i

972
si

divin litter cor Dei sp nomiuant

hiteligendm

busexagitari conviciis; quod

id

ab amicis homi.u

ex eo arcanum

illud

divin sapienti
:

est, juxla illud Psal. 44, 2

Eructavit

qu Paire cor mcum verucherius,


clesl. Hi-

contingat, quibus solalium doloris et inopi subsi-

bum bonnm
iliius

mnuehs Filium Jesum Christum alt


mystrio

sapienti

genitum.

lia

Athenarm ver lux magna Dionysius,


rarchise cap. 15, 3
,

myslic iheolgic arcanis


OeciS'o';

cor
ita

ait

symbolum

esse rB

uvi,

divin

et, ut

loquur, deiformis vit,


,

qu

vilalem vim

suam b-

nigne in e dispergit
Querii lncuin

qui'ous velit

esse consullum.
ait

exponcns S. Maximus,

cor veluli cencl


,

Irum esse
S. Basilio,
in

quod primo vitam

suscipil,

auclorc
cenlro
l'acit

Deum, atqite eidem respondebut vocatus ; ludibrium existit justus ittteqer. Eum sensum clarits et Ludibrio lega'ritis in versione MS. expressil Berg. sum qui causant agere ausim dej'endereque meam vel udverss ipsum Deum ! ludibrio, vir bonus et innocens! Alii Jobum putant hic denu repelere thesin suam, sociis impiignatam, pios etiam interdm ailligi, impiis tranquille viventibus loquiver de se in terti person, quod generalem ihosin proponei e eamqtie exemplo comprobare vellet, q. d. Exeniplo ego sum, quod is qui invocat Deum et exaudilur tanquni Deo grains et pius, inox tamen lit risus ludibrium, socio suo. Bouillier in Observt. Miscellan.p. 152, verba
qui vocal
:
,

primo crcatur

deinde velut
lia

oinne corpus vis et vita funditur.


,

enim
,

cor

inr^imSNSNipnNIKperparcnlhesininsertaconcipil, Ludibrium et lotum versum ad hune nioduni reddit


:

ad animam
vates

qua; vit noslr materia est

ul prisci
,

hieroglyphic

anim receptaculum esse cor signifient uri anim ventrem appllrint lque
;

id
la

intclligendum esse illud apud

Jereniiam
Hcsyciiius
:

Ventrem
:

meum, ventrem meutn quem ventrem? ipse


mei
aqua
conlurbati
Iota offerre
surit
;

doteo.

ait

Nam

sbinfrt

Et sensus cordis

ideque intestina hujusmodi


in

'i

admonemur
lib.

holocaustum,

lioc est,

abditas lalenlesque cogitationes eluere

et diligonler

abstergere. lia Pierius

54 Ilieroglyphicorum.
san-

Ctcrm ex boc

Jobi texlu liquet viros plan

ctissimos de se inlerdm res laude dignas enunliare,

non cas modo qu virtutum cullur sludiove parantur,

verm eliam qu

inter naturales dotes recensen-

lur, qualis est ingenii perspicacitas.


tis

At hc laus mul-

ex capitibus in Jobo lionestatur, neque passim ad

alios

derivanda

uli

prudenter monet Joannes Jesu

Maria.

Vers. 4.

Qui deridetur ab amico


:

stio

sicut ego,

invocabitDeum, et exaudiet eum

deridetur enim juet gravi-

STismrLiciTAs(l).Durum

est

ab aliis derideri

(1) D se Jobs parlim prima, parlim lerli person loquilur, id quod hic dilicullaleiu paril, unde vai'iis

appellabo , qui ipsi respondebit, i. e., eum redarguet, scommata sua ipsi et falsas irrisiones os retundet), sic est, inquam, ludibrium sit socio suo j-istus atque integer. INimis ver lidenler Bouillier asserit, verbum nay, respondere , pro refutnre sp usurpatum, null probaiione indigere. Si tamen, addil, cxcmplum requiras, eccc tibi lucu lenluni infra, yP&V, labia tua coar10, guent le. Sed non nisicumi construclum notai arpiere, refulare (propr. respondere in, adverss aliqnem) , contra aliquem testimonium proferre ; vid. )eui. 19, 10, Bull!. 1,21, Isa. 3, 9 59, 12. Conlra accusalivo junclum, sine ull parlicul, constanter respondere signilicat et de Deo usurpatum, qum Nlp pracesseril, exaudire. Vid. Ps. 20, 10, 99, 0, supra 9, 10, 1 Sam. 7, 9, 23, 4; 1 Beg. 18, 24, seqq., 1 Parai. 21, 20. Sed expedila erit nostri loci explicatio, si n\""!N pro Tnx ^;S3 sumamus, et sic verlamus Qui risus, seu risui est socio suo, sicut ego sum, invocal Deum, uitorem, et exaudiet eum; risus estjtistus qu ultitna verba eum auectu inteaer, sincre pius acefbssimi doloris pronunlfata cogitanda sunt nam sibi laie quippiant accidisse innuit, sed modesti servions, et modesl socios taxans, prima person simul eum terli est usus. Cterm illum sensum jam expressil llieronymus Qui deridetur ab amico suo, sicut ego, invocabit Deum, et exaudiet eum ; deridetur enim justi simplicitas. (Bosenmuller.) Sicut vir qui est irrisio, etc.,i.e., ego is sum qui sosocio suo (al

Deum

~p.W

cio suo risui esl, cl illiquidein socio,

quiquoticsD.-um
:

versus. Plurimi verba pribra hoc modo capiunl Sum ut is qui risui est -socio suo; relii!i!,t ver sic Qui invocat eum et exaudit eum, quod non ad sociuni irridcnlcm, sed ad eum qui irridelur, referunl q. d. Equidem e redii , ul sim lanqum is quem socius ridel, qui scilicetcm Deum invocoi, ab eo exaudilur, ut sint verba confdentis et ben speramis ftune de Dei ope ; antehc qum ad Deum clamarem , me exaudirc solebal, sed et nunc idem eum
vari exponitur
:

iiic

inclamat, exaudilur, hoc est, qui, Demi) habens quasi propilium, in rbus suis omnibus prosperalur sed non hoc esl novum, derideri et subsannari liliisiiujus seculi iiominem pium aeprobum. Polesl eli.-.m sic exponi Me deridet amicus meus verbis sequenlibus. Sic ille clamai ad Deum,el sic iile exaudit eum, nempe niagis magisque allligendo. Ad qu<xl Job in ullimo coniuuile respondet inquil , esl comimmis Tafis et ubiipie obvia derisio cujusque justi et integri.
:

me nunc, qui lalis sum, At D^DH pH pmtf, risui est jtistus iiiteger, i, e., is qui absolul juslus est, qualem se profitelur, in quo nihil reprehendi aut culpari queat, talis hominibus risui est, ut sum ego vobis. Inlerpretatio vald contorta, nec sensus, qui e elicitur, salis concinnus. A. Schultens verba Ntp et ruy h. 1. ut infra, 13, 22, usu judiciali vult accipienda Vocans Deum, eidemque respondere parafas, i. c, qui tain prclar conscienli leslimonium in pectore meogero, ut et aclorem me profitear, et responsorcm, ad utrumque paratum, si Deus in colloquium mecum descendere haud dedignetur. Malefidis amicis expro beat, qud talem liomincm pro deridiculo haberent, quic usi|uc coniidentia! nierai progressus; quasi (autant innocenliam, virlulisque sincerilalom, quannon despero faclurum,
etsi

Non

vos, socii mei, videlis.

niiisi displicel sequens explicalio apud Piuedam Qui irridelur ab amico suo (lalis ego sum) clatnubit ad Deum violalamicilivindiccm, <pii exaudiet etn, vernmquc et quia videbit Deus irrideri sanclitalem
:

nosler, inter liomines reperiri pusse negarent, eumque, qui hoc sibi viudicarct, exi sibilandum esse censerent. Inlegrumversiculum ita vertit : Ludibriiim socio suo exislo (ego) qui talis sum.

tain sibi iribuebal

pietatem, ide ipse eani luebilur. El iste sensus est Vulg. interprelis. Sic Vatablus Derideor ab amico hominis felicissimi ; cui Deus largituromnia pro volo ; qui absolut; juslili est pr;edilus derideri sole*. Vir Deridere aiiticum suuiii est dicereei cloctus vertit Essetn invoatus Deum, cl si qnis invocaret illum, responderct illi ; deridere, inquam , est jiislntn et petfe> clutn. Dixeral scilicet Sojihar ad Job. cap. 11, v. et 15, miseiias ejus (nem habiteras, Si inanus ad Deum exlenderct quod nioniluin san ridiculum cral cm tota Jobivila, suspiria, voces, essent oraliones. Ad ista alludit Job, v. 4, alque ait ita alloqui amicum, nihil aliud esse qum inidere illum ; quod voEux est rissim ratione probat v. 5, qui sic veilil'ir
:
: :

asperttabilis, sou inutilis

calus et lirmus esl

ad pralucendum ei, (/ni pased admovenda ei, cujus pet nulat

9?3
;

COMMENTARHJM. CAPUT
ad me
;

XII.

974
:

dium sperabat, mult durius quare invocabit ultorem

et

ego audiam clamorem eorum

et indignabt-

Deum, neque surdis orationem

illam auribus accipict,


,

tur furor meus, percutiamque vos gladio, et erunt uxores vcstr

quia injuste patitur simplicis innocentia

cujus ipse

vidu,

et filii vestri pupilli. Id


fit,

quod ctiam
:

tutelam et palrocinium sumpsit. Ita Sanctius noster.

Ecclesiasticus innuit, nionens ne


irrideas

cap. 7, 12
est

Non

Non legerat adhuc Jobus


rorum
quia
afflictione
illius

qu de pauperum

et

mise-

hominem
et

in

amaritudine anima;;

enim gui

Scriptura aut prodit aut prsecipit,

humilit et exaltt circuinspector Deus.

tas divinarum Seripturarum


,

monumenta
;

Turpe ergo

prcessit, sed nott, ut apparet


et

divinum ingenium

luctu jacentem irridere;


irridere, et

ab
,

illo

inleris alllalus, aut

rcrum

experienli edo-

inhumanum est quemlibcl hominem in immane ver et fcrinum et contumeliis vexare. Quod quantum Deo
infinil

clus

noverat quanta; Deo cuire atque studio fuerit


et

stomachum moveat ex
et clementi

ejus et iniserieordi

pauperum
cile

miserorum vexata

conditio,

qumque

fa-

erga

honiines afllictos facile apparet.

inclamatus audiat,

et inlenlos

inimicorum stimu-

Dei enim

mos

est derelictos supplicantcs exaudire at;

los relundat,
nait)

atque in adversai iorum exilium destidixit poslea Deus Moysi,


affli-

que propugnare

non
sit

fert ut

derideaiur justorum sin-

convcrtat. Id sano
:

ceritas, vilseve simplicitas quasi fatua

conlenuiaiur

Exod. 22, 21
ges euni, etc.

Advenant non contristabis , neque


et pupillo
; si

cm
est

Dei sapienti

plena. Sinijtlicitas hoc loco

idem

Viduw

(eadem

est ratio
,

de mi-

quod

vilse integritas, nullo dolo,

hypocrisi arlili-

scis aliis) non nocebitis

lseritis eos

vociferabtmt

ciove fucata, cui familiarc est niulta, quse polilicis

hominibus ingenios curantur


et titubai
;

minime exquirere,

et

i.

e.,

quemadmodm non

est

opus face ad

affeclalionem omneni procul arcere. Et hsec profecl


simplicitas,

pr.clueciiduni ei qui firmus est, sed nutanti et vacillanli , sic frustra monet Jobum Sophar ut depre-

raruni inlegritatis argumentum, in Jobo

rciur

Deum, quemcontinuis precibus exorabilem

ipso prdicalur, cui

ob

id

forlass

insullafuni est,

sibi

lacre nilitur. tlinOTi est, ad splendorem; vel per inlinitivum verti dbet, si legatur, ad prlucendum , radice T\W nitere. Cbaldaicquidem vox illa signiiicat cogitationem ; sed quid opus est ad Cbaldaicam significationein recurrere, ubi Hebraica maxime convenu? Priemiss ist pra;fatiuncul, vv. 4 et 5, controversiam repetit v. G, et dfendit contra Sopliar, ut jam fecerat contra alios suos amicos improbos in hc vit rbus secundis uti. Ic usque vir doctus. (Hiblia Vatabli.)
,

quod majestatem

et sapienlise ostentalioncm neuti-

qum
illos

affeclaret

quo cert morbo verosimile

est 1res

viros laborsse.

Vers. 5.

Laupas

contempta apud cogitationes

DIV1TUM, PARATA AD TEMPUS STATUTUM (I). VirUJll JU(1) A. Schultensii versionein , calamitali vilitas adest apud splendidam prosperitatem securi , pelxnssio flagellans (ita verlit pOJ, ut 2 Sam. G, (i. pa, area percussionis) vacillant ibus pede , mrite- explosit Bouillier, 1. c, p. 154, scqq., qui ben monuit, null vi, insolentiore hyperbate nullo, nalivumlociscnsum talem esse Is qui in ruinant prceps agi/ur, apud fortunatos pluris non fit , quant lampas mox cxtingucnda. Nota cxemplarium varietatem in voce rnnu??b, quse in prima tanlm edilione Vcnet niagnofum

pM

inVlS pinu?, irrisio socio suo ero, irridere amicuni situm sum, risus, sivc derisio (vel, ut gui derisui est) socio, \c\amico suo, syejus (vel jiro.vimi) sum, ego snw, ridicnlo sum amicis, is ero gui sit aliis derisui, deridiculum amico suo qui est, is ego cxstili. Si cui unqum contigit illudi ab amico is ego exstiti. Similis locutio, Isa. 03, 10: Fal sumusiquibus non dominatus es. Dcrideor vobis, amicis potis bominum l'elicium, qum me. Forte pro p'ilW scribendum plTtf irrisus, etc., sum eijo ; vel BTW per meton. ponitur pro pinu, accidens pro subjeclo. Ita
Qui DERlDETun,
etc.; iTilN
,

'

Bibliorum scribilur in plurali TiWtfl, cogilalionibus, ut et in exemplai lob. Slephani 61 iu relinquis exemplis aliarum editionum, et in manu eliam scriplis, mflU'jS, cogitationi , in singulari, forma

nibil est diflicultatis. Vel forsan, ut dispulalio,

quam

it^y)",regnum, quomod

hic aggreditur, gencralis est, de statu justorum etimpioi uni, ita hc senlentia gencralis est, et TC")b su-

menda

risioni est cui

pro TO"! "iVJih, et locus sicvertendus Deamicus sum (nempe pius, cui soli Jobus amicus erat) qui invocat, etc. Ita eadem sontentia pro more repetitur in posleriore membro Derisioni Ridere amicum ; sensus est Hoc est justus ; Ilcbr.
est
: : :

et Kimchi citt in libro Radicum, et omnes Hcbrsei exposilores legunl (de Rossi quoque in plurimis et accuralioribus co:iiV-ii bus cum schurek scriplum rcperil) prseler Mosen Nachmanidcm, qui legit pluraliler, sed eodem semper sensu recidenle. Solus Kimchi inlor, omnes in libro Hadicum et in Commentario riin^yS aliter cx,

ponil,

in signifiealione nitoris

quam
,

n*?y
,

tenet,

quod vos ad Deum,


est.

agitis

est ridere

amicum.

Dicitis

Clama

Cantic. 5,

U, etrhW,

ut respondeat tibi; bocver, inquam, ridere Jobus de se partim prima, et partim terti, per-

tferrum nitens,

son loquitur quod hic diQicultatem parit. Invocabit, etc. Hebr. Clamant i ad Deum, (vel invocans Deum, qui invocat Deum , is gui clamt ad Deum, guichm clamt ad Deum) et respondit , vel re:

spondet,

exaudit eum, cuigue is respondet, et ut se exaudiat , exaudit eum,ve~ riim ultionem Dei poscit, gui et aimait. Quidam hc verba referait ad derisum, sive Jobum ; invocabit Deum, scil., qui irridetur. Is ego sum qui deridetur; sed talem se invocantem Deus exaudit et consolalur. Sunt verba ben sperantis de Dei ope; q. d. : Antea me clamantem audivit; idem nunc faciel, etc. Me nunc , qui talis sum , vos ridetis. Hi itaque piTO jungunt cum voce iTilN. Alii referunt ad deridentem ; et causa irrisionis hic indicatur, nempe, succcssus qui contingit imploranli opem Dei. (Synopsis.)
illi,

et

pra3 pinguedine niteant. Ita hic dicat de se Jobus quii nunc sit fax contempla, qum antehc fuerit D'jlJI nznb in nitorem et decorem bominis tranquilli q. d. : Nitens et splendens prae Iranquillilate et rerum suc cessu, et nunc proclivis ut pede nutet et labatur.
:

28

irvtyy

U pinges

Ezech.27, 18i,-irf>ir lWvVa poliluni et detersum et Jerem. 5,


sit cl nitidi,
,

gucm Me exaudit,

Casteri, quod magis placet fTCil?^ vel mnuvS inSyriac significatione exponunt, juxla cogitntiot nem, vel cogitationes, ut Ps. 146, 4 Eo die pereunt t ejus cogitationes, bominis, cm morilur, ne ei fida tur, et Jon. 1,6: Forsan cogitabit Deus de nobis, et Daniel. 6, 3, in Chaldaicis rex TXWV eogitabat Danielem evehere, idem quod lV7n, cogitavit, Hebiaic. H'JiaS, ad nutaliones, cum Kimchio malo iidiiich subslanlivum, qum participium Benoni, quanqum ila possit accipi Parafas ad nutanter,, i. e., ni sit inlereos, qui nutant pede (Mercerus.) llicionymus nostrum *T;iQ habuil pro plurali sluts con,
, :

, ,

975

IN
superbis et divilibus

LIBRUM JOB

| I

976
contingit, inqult D. Gregorius, lib. 10

slum

hujus seculi despectum


,

namque

Morale-

eleganler comparai faci neglect ac contempt

qu

lium, cap. 17, ul electusquisque,qui adiuternani

servalur ad tempos divino consilio designatum, quo


clarissim et lueulentissim in subiinii loco constitula

licilatem ducitur
lur,

continua hic adversitate deprimafulciat,

non hune rerum abundantia

non
ei

digni-

prluceat. Conqueritur boc loco Job seopinionclrium

latum gloria honorabilem ostendat, nulla


,

obsc-

divilum amicorum despicabilem

quamdam facem
tempore

quenlium frequentia suppelat


c

nulla
;

hune humanis

abjectam

et

squalentem esse,

at speral parari se

nunc
clain

oculis vestium

exercilio dolorunt et laborum, ut statuto


ris elucescat. El

spicabilis cernilur

pompa componat cunctis vei dret hujus mundi glori indignus


,

quidem lempus hoc prstitutum

stimalur

sed tamen ante occulti judicis oculos vir

Jobo duplex
in

fuit, scilicet illud

secund

prosperilatis

tutihus emicat, vitae meritis coruscat,

etc.

quomult quant antea splcndidis

claruit, et no-

Sed quare exteris non lucet? Quia Dominus sanctitatis divitias,

vissima dies, ubi beatissim et seinpilern Dei luce


fulgebit,

ne ab inani glori aut ab

alio effectu

quod ad justos onines nunc despectus

deri-

elationis illidantur,
dit.

tegumenlo tribulalionis abscon-

vari potest. Justus

enim adversa

paliens,

est luccrna

Prudentiae enim est, in itinere res pretiosas ope,

inlinsccs ardens et lucens, sed exteris contempla


divilibus superbis, parala
judicii

rire

et viles

atquc abjeclas ostentare, ne quod ca-

tamen ut tempore statuto


filios

rissimum est aut occullus latronum dolus aut aperla


violentia surripiat. Ita
tiant

computelur inter gloriosos sanclos


:

Dei

quoque ad admirabilem sapienin-

juxta illud, Sap. 5,1


stantin

Tune slabunt jusli

in

magn Con-

Dei pertinet, divitias perfeclorum in hoc morta-

advenus eos qui

se angustiaverunt, et qui abstu-

litatis itinere

laborum operimentis munire, ne eas

lemnt labores eorum. Impii veto quid? V identes lurbabiintur timor Iwrribili, et

sultus adversariorum rapiat, et sanctos Dei

virtute

mivabuntnr

in subit alione in-

pauperes et vacuos derelinquat.


vid
,

Ad hoc
dixit,
;

respexit DaPsal. 59,


iratus es
,

spemt salu/is, dicentes intra se,pnitentiam agentes, et pr angusti spirits gementes /// sunt quos habuimus
:

cm

in

person sanctorum

3:
et

Deus, repulisti nos, et destruxisti nos


misertus es nobis
;

aliquando

in

derisum

et

in similitudinem improperii

videtur enim eos se repellere et


,

nos insensati vitam illorum stimabamus insaniam, et

fi-

malis

illatis

destruere

videtur irant in

illos

exercere,

nem illorum sine

honore; ecce quomodb compulati sunt

et indignalione punire, at

rever illorum potis mise,

inter filios Dei, et inter sanctos sors illorum est, etc.

retur,

dm suorum

opes Iribulationibus contegit

et

Sanclus ilaque Job qamlibet sanctarum animaruin

de ipsorum novis profectibus et sanctitatis augmento


hilarescit.

lampadem contemplant appellat quia scilicet impiorum hominum ctus eam apud Dominunt despicabilem exislimal, cm tamen sitlampas minime va,

Quamvis autem ist sanctorum opes Deo

disponente jam lateant, non tamen omnin, sed ut lu-

cerna in lampade latent. Sicut enim lux lampadis

ita

cua, sed plena oleo,

qu apud Deum

et

hontines

opaco corpore absconditur, ut tamen per rimulas


quatens videatur,
sic

ali-

ardel et lucel
nuptias

quam Dominus vchu divitem, et ad cum lerno rege incundas paralam, ab in;

thsaurus sanctitatis per pa-

tientiam et sequanimitatem ostenditur,


tionibus operitur.

dm

Iribulaint-

gressu sui thalami


data, ul
ti

non excludit; lampas Ecclesi


illumine! et opunt abundan-

Jam

lentatio

virum periectum

eam splendore

pugnat, jam perseculio impedit, jam segritudo corporalis angustat,

condecoret. Sicut enim

mundo

corporeo duo lu-

sed quasi per lampadis rimulas elucet

rainaria, ntajus et minus, sol videlicel etluna,


et dcorent impertiunt,

lumen

in facie cordis tranquillilas, in sernione


tas, et in

mentis

Ieni-

itahc lampas, anima nempe


vivit,

omnibus cum divin voluntate conformitas,

perfecla,

Ecclesi aut congregationi, in qu

qu

quolibet sapiente cunctis


,

mundi

divitiis

pr-

splendoremet pulchritudinemlribuit. Hanc lampadem


iniqui

ferlur

et

supra universos

thesauros

stimalur.

conlenmunt

et nullius valoris stimant, quia

Ad hujusmodi enim
Lucetis
sicut

hontines dicitur, Philip.

2,15:
vit

pressuris et iribulationibus patere conspiciunt.


structi TJ113,

Sp

luminaria in

mundo
in

verbum

tempus slalutum

radicale ("H713, nut'avit,


intellexit ut

qum tamen 13 sit vcillavit). Nomen bai autem


,

continentes

ad gloriam

meam

diem

Clnisli. Vide-

tur

autem Paulus

bis verbis Philippenses laudare,

v'tv, tribus stalis vicibus. Nam illius interpretatio ita se babel Lampas contempla apud cogitationes divitum, part a ad tempus statutum, alieniorc sensu quasi alteri tempori destinata sit, qu nunc contemnitur lampas, et rursm futurum ut splndeat. Heclis Chaldorum aller: Sed futurum est, utpacilleteipes.(Rosenm\i\\er.) Apud cogitationes divitum. Divites enim et potentes superbi nihili illam l'aciuiil in cogitationc et
:
: ,

Exod. 23,

D^Sn

qud cm

sint luminaria in

medio nationis prav,


gloriam

tamen lucem hanc continent ad tempus statutum

nempe ad diem

Christi;

nequeenim
:

ipsi

suam
ait

prdicant, sed potis occultant


Paulus, 2 Cor. 3, 13
,

Sicut Moyses,

ponebat
filii

velamen super j'aciem

suam, ut non intenderent


ludil

Isral in faciem ejus. Alfacie Moysis,

autem ad radios qui


,

cm de
sic

ni"iile su.

monte descendit
eic. Qualis sit, et

emicabant. Ubi nolandunt pis


radiarc,
esset

quanti facienda tempore (Menocbius.) Lampas, etc., id est, vir justus miseriis oppressus rever est lucerna ardens et lucens; sed contempla divilibus, superbis parata tamen ad tempus statutum, idest, ut statuto tempore judicii exaltetur, honoretur, et inter (ilios Dei seternm collocctur, Sap. 5,v. 2. Quod S. Grcgoriuspulcltrc licdcclarat. (Tirinus.)
x l>co constituto apparebit.
;

Parata,

quidem Moysem ignorasse suam faciem


:

enim habet textus Ignorabat quod cornuta


cis sua

fa-

ex consortio sermonis Domini, sive ut Septua:

ginta translulerunl

Non

sciebat quia glorificalus est

aspeclus cutis faciei su, quod ubi agnovit, posait,


inquit

Scriplura,

velamen suver faciem suam.

Ad

97/

COMMElNTAKlUM. CAPUT
locuni pulchr Oleaster
:

Xli.

978

quem

Nrunt, inquit, hoqure

quid

illis

prosit opulentia,

cm

inopia et opes justis et

mines, ira et inflat bucc prdicanl dona

reprobis
Aliter

communes

sint?
et

habent, aut potis se habere Deo putant, dolent-

praedonum nomine reges improbi


vel

poten-

que
seit,

si

non viderint

preedicari

sanclus ver

isle

nei

tes signilicantur,

qud

ipsi

rever tanqum insosal--

im, cmalios admiiari videl, velamine faciem


,

lentes

pradones

alinas involent in fortunas, vel


,

operit

modestiam utique servandam docens.


principi,

tem, qud

cm

suas sibi opes arrogent

quas Deo acac


si

Allegoric lampas contempla Cliristus inlelligitur


qui conlcmptus fuil ab Herode et Pilato
,

ceptas referre debuerunt, perinde se habent, eas


;

bus sacerdotuni

et
,

priinoribus

Judorum

quibus
;

omnin prsedarentur hi igitur, ut D. Gregorius ad hune locum docet, e magis contra Deum levante

scandalum erat

sicut et Gentibus stullilia

parata
in die

tur,

qu magis ab ejuslargitate contra meritum


t

di-

tamen
judicii,

est revelari

tempore statuto, non solm

tanlur.

Sic enim ex abundanti insolescit

homo, ut

quando omnibus clar

ejus splendor appare-

non solm audeal humana jura conculcarc, sed etiam


temerare divina
,

bit

sed etiam in bc vit, in loco et tempore Deo


fit illis

neque solm adverss creaturas,

statuto humilibus manifestalur, et

lampas

ignis

sed etiam adverss ipsum creatorem obarmetur.

atque flammarum, illuminans per fidemet accendcns


per charitatem,
ita

Nola san

est divilum superbia

quam

etiam

om-

ut tant pluris
,

que ardenlis
niagis

diligant
et

eum faciant, tantquant eum vident pro ipsis


;

nium lemporum sapientes notrunt. Est


dignum
majores
v vnzpoty.ai;
ibi superbia.
-o

Cyrilli in

Canticum Habacuc verissimum illud acroama cedroque


:

spretum

neglectum

et vulnera ejus

quse

TvXcovcV.x-flp.a

ubi fortun

incredulis sunt velutnigri carbones, fidelibus sunt sicut pruna? et carbones ignis splendentis culpae nigredinem corde lollunt,
,

Eleganlissim S. Augustinus,
,

qui

omnem

serm. 5 de Verbis Doniini,

ipsumque splendi-

cm omne pomum granum, lignum habere suum vermem dixisset, vermem


ait

dum

reddunt per gratiam ardensque per charitatem.

divitiarum

esse superbiam.

ili

calcrique Patres,

Plures alias easque diversissimas hujus loci translationes et expositiones vide

qui sapientissirn e de re disputaverunt, non


quotidian experienli,

modo
Apo-

apud Sanctium nostrum


et
in

verm etiam

c liquido

atque Pinedam.

Vers.

6.

Abundant tabernacula pr^donum


(1).

stolorum fonte diclum hauriunt.


,

Nam
:

D. Jacobus, qui

suis

monumentis
,

divina panxit, opes c causa nuncu-

audacter provocant deum, cum ipse dederit omnia


manus eorum
Insinuaveral Jobus amicos
illos

pavit superbias

ut vult S.

Thomas

Nunc, inquit,

suos

exultatis in superbiis vestris, hoc est, in divitiis, qui-

ex eo esse hominum gnre, qui

cm

divites essent,

bus soient homi ns superbirc. Hinc S. Paulus, scribens


ad Timotheum, divilibus hujus seculi prcipienduni
esse
est
,

ipsum tune inopem aspernarentur, prasertim qud


egestatem bancpeccatipnaminlerprelarenlur. Sed

monet
non

jj/ &i](i>.o<ppovev,

non sublime sapere, hoc

pen probat Job inopiam per

se

non esse peccati p;

elat

superbe, glorios de se praidicare


tumidi, et

nam, nec

eficere viros juslos negleclu dignos quemadinodm c contrario rerum opulentia terrenarum

et sentire. Ita cert iierisolet, ut bonis

abundantissim copia fortunarum, utdomini alioium


gestiant
,

per se non est virtutis merces

et

bomines scelestos

et

efferantur insolenti
posili
,

faslidio

quasi in

nequaqum honore dignos reddit. Hc accersit exemplum praedonum, qui cm impii sinl tamen opibus abundant quos nemo san mentis non despicabiles
,

apice fortunatae vita;

et

quod inde sequitur,


despiciant
;

aliorum

hominum condilionem
illi

sed non

modo

altos
,

spiritus gerunt, et ostentatores fiunt


forte in polentibus videa,

ducit, etiam plent, et in

dm doinos suas aut tentoria spoliis imDeum praedae permissorem procaciter in:

gloriosi

quod lolerandum
ferrei,
et

tur, sed long illud est gravius

qud evadunt

iiihu-

solescunt. Illa ver verba

Audacter provocant Deum,

mani, crudeles,

qui alina calamitate

non

subintellectam claudunt ultionem Dei pradonibus in-

commoveantur
faciant.

damnum

aliorum

prdam suam
ejusmodi

lerendam, quasi Jobus


pi premor,

sic

enuntiaret

Ego nunc inopraestituto

Quare S. Ambrosius,
accipitres

in obitu Satyri,

neque careo spe boni exits


;

bomines
eosdem,

pecuni vocal, sed Ezechiel gra;

tempore successuri

contrario

grassalores multi

vius lupos, qui praed et sanguine recreentur

illos

nunc

divitiis

abundant, et timor divinae indignalio-

cm Michas

vellet symbolis suis divinils


:

nis concutientur.

Quid ergo mini obsit penuria? aut

adumbrare, paliurum, pingit


quasi paliurus.

Qui oplimus

in eis est

Quod emblema D. Hieronymus


illuminavit
:

egregi

Minime sunt probandi, qui mSx h. I. de falso Deo capiunt, quasi sit sensus Ei qui manu sua adducit, i. e., fecit et portt Deum suum qum tamen in hoc libro nomen illud de fictitio deo nnriqum
(1)
:

in

hune

modum
:

Paliurus pungens cl
sibi et

retinens

pungens appropinquantem

adunco
vi-

dente comprehendens.

Malus pian durusque


silis

usurpetur.
tare

Kectum viderunt procul dubio qui porDeum in manu su exponunt manum suam pro
, ;

cinus avarus est,


alienis facultalibus

quem habendi

facit

lupum
adun-

inhiantem ac pungenlem,
soquilate

et

Deo habere,

collat cognat et proverbiali quasi locu-

lione Gnes. 31, 29, Deut. 28, 32, Habac. 1, il, 1G, Mich. 2, 1. 'an propr. adfert, i. e., portai, gerit, ut Levit. 7, 30, Deut. 26, 10. Sensus igitur scil. est omnigena flicitas , qui manum suam , aut potentiam, pro Deo liabet ; descriplio hominis protervi et violenti, qui licitum sibi putat quicquid lubet. (Roscnmullcr.)
:

cum

paliurum

sp enim

contempla, et
rapit
al is

posthabitis legibus

tm

divinis
sil
,

tm humanis,

Mi

non sua,
affectio

et

dm

ben

silii

qum mal

sit

non admodm

curai,

cm

sseva et impotens

illa

animi

humanitatem

omnem

ejecerit. Itaque Arislo3, ait

teles, lib. 1

Elhicorum, cap.

illum, qui studio


979
augcndae qurendaequc pecuniac ducalur,
lentum, asperum, importunum.

UN LIliUUM
patcv, vio-

JOB

980

habendi cupiditatem non dubilavit nominare simula-

crorum servitutem,

vel, ut in

Graeco
lib.

est, idololatriam,
c. 4,

Scd

in dictis
:

Patrum

est long

major

et gravitas cl

quam

verissim Tertullianus,

de Idololalri,

auctorilas

nam cam ob causam

D. Chrysostomus in
seipso, avariliam

principale crimen

gner is humani vocat. Nibil enim


,

Oralionc

Quod nemo lditur


u.r.v

nj&i

detestabilius eo scelere cogitari polest

nibil

majori

nuncnpat

xol rvftpw-cv JiaTToivav, crudetctii et

supplicio dignius,

qum

ut quisquam procreatis

Deo

inliiimanam dominant

eorum quos sub juguni


illius
lib. , epist.

veluti

rbus, auro, gemmis, fundo, palatiis

summum

hono-

suum

duxerit.

Et dignus

schol magisterioquc

rem adbibeat cum


cujus minas
illudi!

inexpiabili veri
,

Numinis

injuria,

djscipulus Isidorus Pelusiola,

209, cam-

pollicitationes

contemnit, jusla

dem

illam inflamnialam

auri et argenti cupiditatem,

denique pro nihilo pulat atque incredibili vesance


mentis audacideridet. ItaCresollius,
cap. 51
quilur.
,

qu divinus amor

toliilur,

vocat \uh k?i Typwiympv

lib.

Mlyslagogi,
prose-

eouxa, crudclem et tyriuinicum


in singulis

amorcm. Denique, ne

ubi avaritiae

idololatriam

pluribus

immorer,

dici polest avariliam esse

com-

plexnm omnium viliorum

et ltuntan

malili con-

yers.

7.

nlmirum

(1)

lnterroga jumenta, et
tib1.
;

summationem

quod

divinis Lilteris potest inlelligi,


,

docebilnt te

nam pfimo
ginia velut

libro
:

Regum

cap. 8

5, ubi in

Yulgal

Vers.

8.

Loquere terre
nolam
alios

et volatilia coeli, et indicabunt


(2),

et respondebit tibi

nos habemus

Declinaverunt post avariliam, Sepluavira interprtantes, aiunt


et
:

et narrabust pisces maris. Magnam, inquit, vos


solos existimatis scientiam assecutos
,

et

vitii

Kai

ii/j .<.-

mi

Kau

ni

aujTE>.a;,

dclinai eruul post consumin

vobis tanlm

docere vultis,

eamque quasi cm tamen

mationem, quasi avari sint


impmbitatis

omni gnre perfidi

et

hcab animantibus, quibus


ediscere possinms; qualia

nullus inestralionis usus,

consummali. San Paulinus bonorum

sunt jumenla
,

quorum
non

gemma

ponlificum, et divin
,

mente

preedilus, epist.

notus slupor, quee gradiuntur in terra


cli,

et volucres

2, avariliam

non arcu telo et sagiltis, sed criminibus armatam viderai cujus hochabet elogium Quie una
;
:

qu aerem

tranant, im et terra ipsa, quae


est,

ralionis

solm expers

sed et senss et Yit. Ipsi

omnibus armata criminibus

vel

si

sola nos capiat, et

etiam muti pisces, qui in maris profundilate sua sibi


domicilia locrunt, creatorem

zabulo ad maliliam et homiiii ad morlem subicit.


ille

suum

prsedicant. Qui-

Kotabile dictum et mirandum. Ait

vir sanclissi-

bus verbis

incipit

Jobus oslendere quee

digerenda
;

mus
simi

qui

opibus abundaverat

et

bominum

studia

suscepit ne ipsius amici soli sibi sapere viderenlur


incipit vero.

exquisilissim cognrat, boc

unum

vilium improbis-

acriler, et

non

eis

gloriandum evincit,
grandi de-

dmonis maliliam

et

sludium eripiendae nobis

cm

res plan

omnibus pervias

licet faslu

vita; et salutis

quarc, suflicere banc pestem ad vir-

prompserint, quasvel ex infimis etiam creaturis unus-

tulum omnium chorum evertendum, ad inducendum


quodlibet scelus, ad
inleritum.
se;!

quisque possit percipere

qui mentis oculos ad com-

perennem animi morbum, ad

munium rerum

consideraliones adjecerit,

Mundi enim

Nec

sibi

dunlaxat aliisque exilio sunl avari,

pulchritudo, ordo mirabilis procreatarum

Deo

re-

insuper, inquit Job, audacler provocant


!

Deum,

in

cujus locum, proh nefas

inducunt lelrum et abo-

minandum idolum Pbilargyriam


n;:m
,

cui supplices divinum

Plulum , Maminohonorem impet liant. Sic


,

commoda, vis, eflicientia, aliaque miranda, quse in minimis quoque rbus eluccnl, tlieatrum veluti quoddam expandunt, ubi singurum, quotidianus usus
et
laris

Numinis potentia bonilasque triumpbent

quod

avari caput est

delubrum impio cullu

et perlidi

con-

jucundissimum animo spectaculum esse


illud

solet.

Ad

secratUW, ubi velusla insanorum


tio

bominum

superstilib.

aulem genus meditatiouis


fabricalor

ipse

mundi atque om-

renovatur. Scribit enim D. Augustinus,

4 de

nium rerum
I.ntf.rroga

Deus per vatum suot um ora-

Civitale, cap. 21,


fuisse
;

Deam pecuniam

veleribus cullam

sed negat
1
:

tamen lemplimi habuisse Juvenalis,

Salyr

verumtamen,et quidem* jumenta, vel pecudes; considra, quomod rcgantnr ad commodos usus impiorunt. Et dockbunt te; "jlim, el docebi te, sub. tttMqit(1) QVlfcO, et ver,euimver'o,

Etsi, fnne&ta pecuna, templo

Nondm
Qu
^u'i

habitas, imitas

nwnmontm

ere.iiums aras.

delestabilius est
le;

avarorum scelus etvecordia,


;

buic idolo in

lissim sui parle cellam dedicant

ipsi

viclim*,

ipsi ara;, ipsi

pupa: et agones lilanl


,

cor

pecunia: ut bosliam coronalant l'criunl

animi vires

atquc

omnem

contenlionem immolant

vero Numini
iarre et

Fili incedit, beslite Similes locutiones clamt. Docebnnt , non per se, sed objective;, pensitanti subminislrabunl argumenta, etc. Sedquid docelesp. 1", Deum bonefaeere impiis; 2 ci, bnnt? adeque omnia Deo iiei et gubernari. lia, si prdones felices sint, si alia perlurbata videantur, non sine Deo, ciijus nulu ea omnia conlingunt; q. d. Absurdum est ut vos islam administrationem Dei negetis, quam o!> oculos videlis; 3" Dei polentiam, et
c/ue illarum.
:

Plulum
salienle

aiilelc-runt, ipsant

manimonain non
ejiciunlur, et
religio
,

mica, sed cruore et usina rit propitianl.


virtules

Tune utique
opiini

omnes

providenitam , et sapientiam, q. d. Nnopusest ut suitiimitalcm clortim, etc., penagemur, cm etiam minuta animalia nos doccanl, etc.
:

inpriniis

Et iNDiCABUMTi

lleb., indicabit,

exponel

libi.

nobilissima el

pulelierrima

quant impius

amorcjural, ni prol'ano et sceleralo cullu lclum


da'inone

mmten

subornatum venerctur

hoc enim

(Synopsis.) colloquere (confa(2) Y"InS n'iy, loqucre ad terrain, bnln.ri') cum terra. Alii aliter : Yirwitlnm (id certc d( ootat, quod altis verbum est) lcrra\ sub. inlerroga ;
sic

UW

agiiitr, si doetori magno credimus, iftquo Dous h>qurUuur, sancto Dawlo, inqitam, qui miaiulam iiiaru

yiiO pro yiNH, quod insolens non Et narrabunt, abund bxc omnia.

est.

(Synopsis.)

981

COMMENTARIUM. CAPUT

XII.
legi

cula nos invitt. Sic enim divini Spirits inflammatione atque instinctu loquitur Sapiens, Eccl. 5, 11
:

munem

doctiinam

prodique monet. Adjiciendi

sunt igitur oculi ad librum universitatis, ne quis do-

Mwidum

tradidit

disputai ioni
intelligit

eorum.

Ubi noniine

ctrinarum ignoralionem aut librorum inopiam causetur. In eo libro

disputalionis

non

curiosorum inter se convarias secl philosopho-

cerlalionem et fltnnv}

cm

non modo S. Antonius

Bernardus
cl

rum

contrarias

de rebus opinioncs luentur atque


,

aliique Ecclesi Dei lumina,

vcrm etiam

summi

defendunt, sed profndam animi cogitalionem

medi-

philosophi multa miranda et egregia didicerunt. Quare

talionem inlimi cordis circa res

qu mundum hune
Quod
:

Alhenagoras scriplor velus Platonem

ait,
,

cm
quo

in

varielate su cl compositione distinguunl.


serlis

di-

hujusmodi consideralionem
appellavisse -f/rh *b3
vina3 sapienti
libri
,

incubuisset

mundum
di-

Grc versione
xaS'f a

polesl intelligi

Tdv ava

ew Dei

arlificium, in

eSuxv

aviv, seculiim ddit in corde eorum.


in

lumen

ostendisset. Illo studio

gemmei

Quo eodem modo


cipilur. S.
illain

Hebro

fonte locus

idem con-

atque pulcherrimi usi olim sapientes, ad arcana

Gregorius
ait

Nyssenus prclar exponens

Dei cognoscenda penctraverunt, et ad sempiternam


ejus virtutem et divinitatem, ut ait Apostolus.

sententiam,
in

vum, hoc
spaliis

est, oniuia

qu

in

vo seu

omnibus

ac intervaliis duralionis

Sed non

est

opus ut in antiquos sophos intueamur,

facta sunt, ddisse

Deum

cordi

humano ad bonum,
I

qui evanuerunt in cogitationibus suis, nec cognilura


niuiidi opificio

ut per magnitudincm et pulchritudinem crealurarum

Deum

glorificaverunt,

cm

in nostris

contcmplemur euni qui


hditt.
1

fecit illas.

laque S. Basiiius,

habeanius hujus uieditationis et invitamenta etexempla. Divinits i!!ud


!

in

Hexameron,

mundum

dganter appellat

Salomone mihi dictum videtur,


,

SiSv.tjy.v.Xoi ica iraiftsuTiipicv

tv tyuymv,

commune

c/uod-

Prov.

1,

20

Sapienlia foris prdicat

vel,

ut est in

ddttl

animorum auditorium, exedram sapienti, ubi


j

Hebro apud Cajetanum, Sapienti


i

forts cantabunt.

admirabilia doceanlur.
in

Quem,
est in

opinor, seculus Pisides

Brve oraculum

est, sed insigne, tribus verbis ut

py-

Hexameron

ijjikh KTi<i[/.Twv, crealurarum scholam


niliil

nominavit. Atqui

hc rerum universitate
1

tam minulum
malium, cap.

(ait

Aristoteles Jib.

de Partions ani-

5)

tamquevile aut abjectuni, quod non,


in in

qu oper pretium est attingere. Foris cm dicit, extra hominem esse multa significat sparsa ubique terrarum qu recondilam sapientiam contineant. Unde paulo post
ropis illuminatum atque distinctum,
,
:

cm ingentem
excitet,

animis nostris

sciendi pruritifm
et

sequitur de sapienti

In plateis, vel, ut est in He-

tm ver

stuporem nos rapiat

aucioris

bro,

ht latitudinibus dut

vocem suam.
,

Nam

intuea-

sur

commendalionem. Et quod Heraclilum Tarenli-

mur hune omnem mundi complexum


et latus
est,

qum longus

iiuin dixisse ferunt,

cm

in

casam quamdam iurnai

ab oriente sole ad occidentem, polo

iam divertisset

Introite, sunl hic cliaiu dii,

hoc

in

arclicoad antarcticum, plena omnia suntmagni opificis

minimis etiam nalur operibussentlendum, inquibus


multiplex radius divin perfectionis elucet.
recf
i

admirabilitalc, et nihil

vacuum

sapienti. Ilaque

Nam,

ut
,

mihi consideral dixisse videtur Salomon numro


multitudinis
:

nott S. Bernardus,

serin.

3 de Ponlecosle

Sapienti' foris cantabunt

ut inlelliga-

potentissim ex nihilo omnia, sapienlissim pulchra,


befrignissim utilia sunt creata.

mus
dum,
ti

in

omni

re atquc loco multiplex nobis ariificium

Quod
:

confirnians

divin mentis sapienti objici et proponi ad intuen-

1).

Angustinus, inSententiis, sent. 141

Necauclor,
efficaeior

ut inleliigcntiam acuenles, et singula consid-

iftquit, cxcellentior est

Deo, nec as
est,

Dei

rantes, utilia

documenta caphmus.
in oculos

lll ver sapien-

verbo

nec causa melior

qum

ut

bonum

cree-

not tam

incurrunt

lamque animum
auribus inclaet

tur bono.

excitare possunt, ut canlare dicanlur, et lanlm non


ille

Effecithc nalur prstantia, ut B. Antonius

maxim
et
in

cl clarissim voce in

omnium

vast solitudinis cultor


nitale caperetur, ut,

sic universilalis

hujus

am-

mare, ut rerum omnium architectum


veneremur,
et

agnoscamus

cm quidam

ex

illo

sciscitaretur,

pectore omni

amemus. Sed quod


est

cur lam paucos ac prop nullos apud


piceret,
sic

eum

libros cons-

Hebro

est canlare,

apud nostrum interpretem

respondisse dicatur,

hc

niundi speclacula

prwdicare, apud Sepluaginta y.<nl<s<lM,hymnis,cantuet


laudatione prosequi.
llla

animum suum

obleclare, nuilum ut aliud librorum

enim qu videmus omnia


,

adminiculum desideraret, hic invenire se studiuin


nmnissimuni, quo semper caperetur, nec unqum
salis caperet,
I

tenebris et nihilo educta lant natur varielate


muliiplici
,

vi

dotibus long disparibus inslructa,

macon-

codicem suum esse rerum naturani, in


,

gnam

illam Creatoris potenlissimamque

manum

quibusverba Dei lgre consuevisset. Sic Lo Magisu

clbrant, fonlem illum et thesaurum, veris dicam

puntifex maxinius, senn. 7 de jejuiiio decimi mensis, 1 infinitum in

omnem
,

partem bonorum Oceanum undialto

olcmonla imimii vocat publicas paginas, quibus eiudimur. 1


ait

(|ue

exuberanlera

quodam

et vocali

silentio

aio

quodam inlocad
servire,
i

et uditionem nstrani

concinunt et in laude ponunt, ut verissim fuerit

omnia eiemenla

dm

per ipsius mundi


incessabili

dictum

Sapienti foris prdicat. Ubi Sapienti foris

icardines

quasi per

quatuor Evangelia
et

ludens in crealis rebus


instar Mesochori aut

tuba
D

di:

cimus quod

prdiccmus

et
lit.

agamus.

fer suul

apud S. Prospcrum,
1,

28 de Vo-

simi, in
i

quodammod pingi vocum music exeellenlis, qu non modo


Chorodidascali

videtur
peritis-

cantat,

eaone Gentium, cap.


;

qui in paginis cIeme;iioru:n

al, y-viai, s<;d

omnes

universi naturas cietgd

voiuminibus temporum divin institutions cont-

inundi auctorem

summum

plenissimo et dulcissimo

983
concentu laudandum
thei cujusdam Iyram
,

IN
aut tenere

LIBRUM JOB
mare caeteraque
taverint

984

manu

veluti

Timo-

Deo

effecta esse

edem
aliqui

rationis via

aureamque testudinem, cujus

philosophi cognoverunt.
,

Nec qud
id

de hoc dubi-

nete sint beali spiritus et clestes orbes atque lu-

impedil quomins
sit.

per se notum et ex-

mina

hypate ver terra


,

mare

elementa

mdias

ploralum

Nam
non

nonnulli eliam

de

il!o

omnium
:

chordae reliqua

quae tanto artificio composit sunt


ila

certissimo et apertissimo principio dubitrunt


libet vel est, vei
est.

Quod-

atque tens, atque

omnes consentiunt, ut

suavisIta-

Mulli eliam lignum et lapi-

sima orialur symphonia Numinisque praedicatio.

que Orpheus

in

hyinnis

mundum
in

esse aiebat musi-

vatique

dem Deum esse putrunt. Siquidem corrupti hominum animi multas absurdissimas
iis

depraopinio-

cam
pellat
et

et
;

mirabilcm symphoniam

quse

Demiurgum

nes attulerunt. Recl ergo de

qui sano sunt judicio

laudet

Athenagoras autcm

Apologi

eumdem

ap-

Job

dicit

Quis ignort

qubd omnia hc manus Doloc

i[j.[j.iVii

p^avev, Kal Ksvofjievov

v pu6p.),

concinnum

mini fecerit? Pulchr ad


nus,
t

propositum S. Augusli,

musicum organum , quod movetur numrot , cujus


illuin opifi-

lib.
,

3 de libero Arbilrio

cap. 25
,

Rvera

in-

aspectu incitamur, ut prstanlissimum

quit

si

pi ac diligenter attendas

omnis crealur
consideratio-

cem, qui tangit


et religione

fides, et

dissimillimis naturis velut sonis

jucundam modulationem eflcit studio omni


,
:

species et motus, qui in animi

humani

nein cadit

eruditionem noslram loquitur, diversis

veneremur. Unde subdit

motibus

Vers. 9.

Quis ignort
?

NUS DOHINI FECERIT


ANIMA OMNIS VIVENTIS

VERS.

(1),

qud omnia h^:c MA10.

In CUJUS MANU

et affeclionibus quasi qudam varietate linguarum undique damans atque increpans cognoscendum esse Creatorem. Idem sanctus doclor, lib.
, ,

(2),

ET SPIRITUS UNIVERSyE CARNIS

11 Confessionum
ra, clamant

cap. 4

Ecce sunt ccelum et ter-

hominis. Quis, inquit, tain est slupidus atque aniens,

qui ignoret

aut dubitet haec omnia Domino fuisse


?

formata, et ipsius benign providenli conservari

Qui qu

facilitate fecit

omnia, edem posset universa

enim atque autem factum non est, et tamen cest non est in eo quidquam quod ante non erat, quod est mutari atque variari. Clamant etiam qud
facta sint; niutantur

qud

variantur. Quidquid
,

dissolvere.

cm
,

in ipsius

manu

posila sint

qu ut

se ipsa non lecerint, ide sutnus, quia facta sumus.

vilam habent

sic

eliam inlcriluin timere debent.

Ex

notum est omnia fuisse Deo facta,nam exploratum est rem nullam posse se oriri.
(luJobisenlenti per se

Non ergo eramus antequm essemus ut fieri posse mus nobis. Et vox dicentium est ipsa evidentia. Tu
,

ergo,

Domine,
;

fecisti ea,
,

qui pulcher es, pulchra sunt


;

Siquidem causa
traria,

et effectus opposita
filius.

sunt

sive con-

enim

qui bonus es
ita

bona sunt enim


ita

qui es, sunt


,

qu cum aliquo conferuntur, relative opponuntur; quare in eamdem rem convenirc non possunt. Non potest igitur esse ut ullum animal se oriatur, nam causa et effeclus in eodem dicerentur. Oamia ver animalia constat esse orta, cm omnia consenescant et occidant. Oporlet igitur aliquem esse causarum exiluin, nam inflnitum
ut pater et
ea,

Nam

enim. Nec
ita

pulchra sunt, nec

bona sunt

nec

sunt sicut tu, Conditor eorum, cui comparata nec

pulchra sunt, nec bona sunt, nec sunt,

etc.
(1),

Nonne auris verba dijudicat et FAUCES COMEDENTIS SAPOREM? VERS. 12. In ANTIVers. 11.
QUIS EST SAPIENTIA
,

ET

IN

MULTO TEMPORE PRUDEN-

esse causarum

progressum

pliysici

fieri

non posse

(1) Vel,

probat
;

? etc.

Auris,

nempe hominis,

h. e.,

demonstrant.

Ad
,

aliquod igitur animal uniuscujusque


alio sit

mens per aurem

palrcm qurendo venire oportet, qud non ex


animali natum

exaclum judicium quod iis quse audiuntur est adhibendum. Est autem auris praecipuum doclrinae organum. Probat verba sintne vel
vel,
,

sed Deo factum. Terrain eliam et

vera, vel consequentia.

(1) lS*-S3SyT nS'Q, quis nescithc omnia? vel, in his, vel, de his, vel, ex his, omnibus ? vel, per omnia

Et fauces, elc.?"jm, et palatum gustat cibos? etc. Hc gemin translatione significatur intellects humani vis xpmio. 1 hc est ^/'adaequationis, ut Job. 5,
, ut scintillai, etc. Ut palatum, Gustat, id est, cibi saporem gustu percipit, quis dulcis, quis amarus, etc. Varie banc sentenliam accommodant 1 q. d. Ipsi nos sensus ad Dei cognitionem deducunt. Ut sensu corporea, sic mente Deus percipitur, Deique opra intelliguntur. Quis non videt divinam cliaritatein, etc.? Tarn sunt aperta qua dixi, qum qua; auribus audimus, et palato gustamus. 2 Amicos hic taxt, qud non melis judicarenl de administratione Dei cujus toi erant documenta. 5 Socios carpit qud non salis diligenter expenderint sed aliorsm ea inlerprelati essent. Ve se dicta slruin san erat purgalam aurem afferre, et de dictis mois probe judicare, non ila me carpere et contemnere. Veslrimi est, qui senes estis, de meo sermone. judicare sicut palati est, de cibi sapore. Hscc verba repetuntur cap. 34, 3, ubi se([uitur Judicium eligamus. Inde hic sensus eruitur Sicut non quidvis edimus et in ventrem ingerimus, sed gastu cibum piobamus , sic non quicquid in buccam venit evomendum est, sed cum judicio verba ponderanda sunt. Hoc in vobis desidero congerilis bonas sentenlias sed non examintes, an ex iilis reetc consequantur

hc? 1 nott causam instrumentaient.


Quoi) omnia h^.c, etc.? xikt

7, et scintilla:, id est

qubd manus Domini fecit hoc? sive istud? nempe, quod in illis est, scilicet totum boc? nNT est femin., sed usurpatur neutraliler. Vel, quod condiderit ista? q. d. Licet Dcum et creatorem invisibilem ex visibilil>us agnoscere, juxta Rom. 1, 20. Quis ignorai haec Deo condita esse, et ejus providentia; tribuenda, non casui aut Ibrlunae? Nec cum .Hebris soinniandum est
"P '3,
:

nnuy mrv

etc.

species quidem rerum ad Deum referre, qud cas ererit et tueatur, sed indiyidua casui permitnam aperl de ulrisque loquilur. tere (Synopsis.) (2) Id est , animantiuni (nain vivens Hebrseis, ut '<i)ov Graecis, non comprebendit plantas, quoe ante sub nomine terr designantur), vel, si mavis hoiniiium. Et spiritus, id est , anima rationis particeps. Anima autem hic vocatur quae sensitiva est. Univers^ carnis hominis. Vel , carnis hominum, sing. pro plur. id est, anima quae habitat in carne, seu corpore. Spiritus omnium corporum hominum. (Synopsis.)

Johum
:

985

COMMENTAMUM. CAPUT
quaenam illarum
sit

XII.
et
:

986

tia (a). Hic locus varias admittit explicationes, neque


facile est slatuere,

germanae propior. S. Chrysostomus


in Caten sic

Olympiodorus
Sicut ea quae
ila

germana, aut

exponunt

quasi dicat

sensibilia sunt externo

sensu slatim percipiuntur,

non ponderatis, sed simpliciter ut insulsa rejicitis. Oportet sermonem non temer profanai sed ad regulam auris et spirits
quae inferlis.

contra,

mea

dicta

etiam quae intelligibilia sunt,

modo
capi
;
,

quis velit

animum
Dei

intendere

intelleclu

facile

qualia sunt

probari ac judicari.
(Synopsis.)
AlJRlS

opra et eorum auctor Deus


,

usu praesertim et expe,

rienti longae setatis accedente

quae Jobo

jam tum

dicat

VERRA DIJUDICAT ET FAUCES SAPOREM; quasi Ut extcrno sensu statim percipiuntur sensi-

septuagenario majori defuisse minime videlur. Cui

quis velit atlendere, facile capiunlur inlclligibilia, neinpe Dei opeoa, et operum auctor Deus maxime in adult aetate, ut sequitur. Agebat cnim jam tum Job annum vitae septuagesibilia, sic intellectu, si
,

subscribens sanctus
tione Dei
,

Thomas

putat hic agi de cogni-

quam homo ex rerum

sensibilium conlem-

platione et cognitione venatur. Invisibilia enim ipsius,


inquit Paulus, creatur

mum.
(Tirinus.)

mundi per ea qu

facla sunt

intellect conspiciuntur
et divinitas,

sempiterna quoque cjus virtus

Exprobrare videlur Jobus amicis suis , qud se docerent tanqum rcs novas ea quae ita aperta sunt
,

Rom.
,

1, 20.

Et quia antiqui multa audie-

et explorata, uti exploratus est auribus sonus, et faucibus sapor. Quicumque auribus faucibus vel lingu non caret, is facile et sine doctore de hisce l'ert sententiam. Ilaque quicumque est bomo mente et intelligenti non deslilulus, quique religionis aliquid habet , dogmata haec vestra ignorare non potest. Ipsa per se loquilur natura , testaturque magnitudinem , poienliam sapientiam Creatoris. (Calmet.) Sunt qui putent hic perstringi Jobo socios, tanqum juniores, neque ita experimenlis et rerum cognitione valenles. Alii versiculum ad ea referunt quae Bildadus supra, 8, 8, dixerat Intenoga prisca secula, ac te comporte ad pervestigationem patrum , ut in eum haec dirigantur Fateor esse in senibus sapientiam ut dixisti est quidem veneranda memoria et sacrosancta patrum auctoritas, verm non tanti esse dbet aetas scnilis ejusque auctoritas, ut quae illi contra judicium verse doclrinae et sapientiae divinae dixerint sequamur; est quidem in illis sapienlia, sed in Deo long major, vers. seq. Alii cum proximo versu hune connectant hoc sensu Sapientia et prudentia apud homines longo tantm lempore et multorum annorum usu acquiritur divinae ver naturae ingenita et innata est. A. Schultens hoc versu insinuare existimat Jobum , se alios desiderarc judices sermonum suorum, maluriore et solidiore inlelligenti praeditos, qui sinceram pietatem justasque innocentiae oppressa? querelas ab impielate et hypocrisi discernrent. Iteiskii conjecturam hune versum de loco
, ,
:
:

runt viderunlque
runt,

et

aliorum sensuum usu percepealii

majorem qum
:

scientiam consecuti sunt

et

ide additur
plicatio

In antiguis est sapientia, etc. Quae ex-

mihi

cum

Sanctio
,

maxime
et

placet, quia

neque
sensu
proxiintelli-

ipsa extorquetur textu

optim

congruit, qui ex creaturis cognosci

cum Jobi posse Deum


,

dixerat. Haec porr


illi

omnia e spectant ut
sibi sapientiae

gant 1res

viri

qui

magnam

laudem

arrogabant

alios

etiam attentione mediocri obtinere

rerum humanarum gubernatione, protulerat passim, praesertim supra, 9, 22-24. Quia autem adversarii superbe sibi allissimarum rerum scientiam arrogabant,
et quasi ignoraret Jobus, illum docuerunt , oslenderunlque Deo omnia fuisse fabricata, et alia quae di,

vinam sapientiam et facullatem praedicant jam Jobus illa non tam dicit esse occulta ut non ipsa se prodant omnibus qui cum mediocri ingenio mediocrem attenlionem adhibere voluerint. Deinceps ergo
,

de Dei sapienlia agit long magnificentis et apertis qum illi ea etiam afferens quae rara facit Deus su sapientia, quorum sit hominibus ignola ratio, in quibus plan sit admirandus, et in quibus, cessante omni human ralione Dei sapientia plan sit adoranda et
, ,

suspicienda.

(Rosenmuller.)
(a)

suo
inde

motum
,

esse, etstatini
suficiat.

poslsecundum ponendum,

L\ antiquis

etc.

TOfO

D'OTU

in decrepitis
:

memorsse
,

Michaelis putat,

Jobum

afferre

versu 15 usque ad flnem capitis , antiquum carmen in quo omnia quae in mundo eveniunt bona et mala , divinae potenti tribuantur, illudque com-

Hoc etiam majoribus accepimus, quorum sincerum est judicium. Afiero quae long edoctus experienti de Deo cognovi; Ego senex sum, etc. ; itaque vos docebo. Perq. d.
(vel senibus, vetustis), est sapientia; q. d.
:

mendare primo quidem hoc nomine qud non sit dubium quin ab omnibus approbetur, qui illud audi,

rent, uti palatum cibos gustaret, vers.

deinde,

Bildadum et Sopharem , tanqum seipso juniores. Conter Job. 30, 1. Per mimesin haec proponit, et respondet verbis Bildadi, cap. 8, vers. 8 Provocaslringit
:

qud propter experientiam

longaevae vitae

majorum

jam per

se aucloritatem baberet. Alii senibus hoc versu commemoratis, socios scilicet adversarios Jobi intelligendos baud dubitant quippe quibus infra 32, 4, D^pT, senum litulus tribuitur; ut pungat illorum de se sinistra judicia, qualia viris, provectis senecl, et longo rerum usu subactis, se non exspectsse innuat. Ita hic versus cobaerehit cum praecedente, hoc sensu Rectis de me judicate, id quod omnin mihi jure exspectandum de vobis, utpote senioribus et canis, qum judicium maturius aetatem provectiorem comitari debeat. Ego tamen ob ea quae infra, 15, 10, Eliphazus dicit Etiam inter nos est canus, etiam decrepitus, et qui ptre tuo sit annosior, quse manifest haec verba respiciunt, existimo polis, modeste de se loqui Jobum, non dicentem: Ego senexsum, etexperienti valeo itaque vos docebo quae per aetatem de Dei sapienlia cognovi sed generali sententi dicit senibus, quibus et ipse sese accenset, qum jam lune esset grandaevus (conf. Prolegom.), senibus, inquam, qum experienti valeant et prudentia, esse credenda, qu ipse de modo et rationc qu Deus utitur in
, ,
: :

ad seniores et ab illis sapientiam esse discendam inculcatis. Est quidem in senibus sapienlia, et veneranda est Patrum auctoritas non tamen tanla ut quae illi contra regulam ldei et Spirits dixerint, sequamur omnia sunt exigenda ad normain sapientiae Dei. Est quidem in illis sapientia, sed long major in Deo. Alii interrogaliv reddunt An in decrepitis erit
lis
, ;
; :

sapientia? Putatisne cam consistere in aelate grandaev? interrogatio vim habet negandi. Conter infra, Exaggeratio est ab ipsorum 52, 6 et seq. Vel sic aetate, etc., q. d. Cmper aetatem sapere debuissetis, video vos fatuos esse et stupidos in judicand Dei administralione. II? 1 '', vel TO, plus est qum vel ]p senex, vel etiam 3.U7 canus.
: :

Et
(vel
,

in

multo tempore

in longitudine, etc.),

Et longitudo, etc. Hebr. dierum prudentia, vel inlel:

ligenti. Longa tas offert peritiam. nojn propri est certa rei alicujus nolitia ; ."U12n, qum ex e cognoscimus alia, et eam ad alia applicamus. Quidam interrogaliv, ut prius membrum, legunl Et in longv prudentia ? (Synopsis.)
:

, ,

,,

987
posse quod
sibi

IN
aut solis aut

LIBRUM JOB
cm
antiqui divin mentis cognitionem

oss

cum

um|| do paucis concessum


ila

non

levi-

esse arbitrahanlur.

Quamvis enim

se res habcat at
adi'erat

ter pcrcopissenl,

hymnis

et

prcom'o suo Demiurgum

qud intgra
lii !,

et nialura

las multm

prudn-

celebrayerunt,
uigeii

quem

e de causa Philo w^voeov. om,

lamen est hominibus judicium natur datum,


de rbus judicare
,

prdilum sapienii , nominavil


,

Pindarus

ft-

qs;o possint

licel

non multm

suit

ccTs'vyj.v

pra'slanlissimum aitificem.
,

Magnilicenlis

selate progressi, sieul

etiam juvenuin aures sermones

Areopagila Dionysius

cap. 5 de divinis
tilulis

Nominibus
clarissimis

audiunl, et palatus guslat saporem. Quia igilur amici

cm eamdem
exornat, vocal
pienti

sapientiam

multis

Jobum ad senes
senes et antiquos
tis sit

et aniiquos hoinines

ablegavcrant

ii!ttty*wp< tfo^iav,

sapientiam omni sa-

paulo ante dixit hsec tara plana et perspicua, esse ut non

superiorem.
,

E natur aulem

operibus

ut
;

hommes, sed jumentaetvolaiilia


;

sa-

notis vestigiis

licel illara aliqu ralione

intelligerc

interrogare

nain ipsa de hujusraodi nos rbus patent


cl in

nain omnia,

qu mundi complexu
et

lenentur, in nu
est
,

docebunt, quai

ita

promplu sunt

ut ea

mero, pondre

mensur confecit

hoc

eo moli-

qu sub

aures, palalum et alios sensus cadunt; ideosil

mine

sapienlia;, e consilii luce et

mirand modera-

que non ppus


tur.et longo

e sapienii, quae in antiquis reperiration-

tione, qu major cogitari nequit. Et

quemadmodm

tempore comparatur, sed mente et


in singulis

videmus solem natur sua; bonitate radios undique


spargere suos
sic
,

ne tantm, qu

hominibus reperitur. Quid


,

et

caloris sui divitias ultr fundere,

aulem homines, din crealuras inlcrrogant


rint
,

dklice-

immensa
,

illa

sapienlia infiniti sui luminis scintil;

slatim explicat

dm

ait

quid ex varia crealu,

las mittit

et

undique universum beat


,

ab
artes

ill
,

ut

rarum natur atque operalionc


admirabili raloque concenlu
,

et reruin

omnium
et ide

uberrimo

et copiosissimo fonte

omnes

et rc-

de illarum sapientissi-

condit scicnli, atque arcana et magnilica ingenio-

mo atque potentissimo architeclo cognoverinl;


ubdil
:

rum
hilis

vis profiuxit.

Quam ob causam matrona


Ab
ill

illa

no-

parens Samuelis divino instinctu

Vers. 15.

Apud ipsum est


,

Deum
,

teien-

sapientu et forti-

tiarum nuncupat.

ordo in omnibus
,

et mira-

tudo, ipse habet coxsilium et intelligextiam.


est conclusio
travit

hc

bilium operum pulchritudo

et velut in

concenlu

quam ex nalur

principiis

demons-

symphonia, omne artificium et admiralionem superans


,

esse planissimam et

omnibus per se notam.


:

manavil. Itaque S. Paulus rmdtiformem sapien-

Vis autem rationis Jobo contexte est ejusmodi

tiam Dei prdicat, Ephes. 3, 10. Et David cantu extollit ejus

Paul ante dixerat in Dci

manu omnera aniinam

esse,

adinventiones, vel

ut vertit

Symmachus
nisi

ex quo suaviter dueitur argumentum ad asserendam


Dei sapientiam. Si enhn ipsemet Deus sensibus hominis
,

p,x,avr.p.aT,

machinamenta, excogitationes rerum mi-

rabiles, molitiones inauditas,

quas non

inteinii-

quibus pelilur

eognitionis origo
,

contulit

nata
sint

Numinis sapientia poluit concipere. Cmqiie


in

si post eam rudem scnsuum cognitionem homines iate provectos per intellccts exercilium mulliplicemque rerum obser-

virtulem ad objecta diseernenda

hc universilale lam divers rerum specics

natur et genio dissimiles, in quibus tanqum in ingenioruna theatro curiosissim spectandis


ita
,

philoso-

vationem ad insignem sapientiam speculando et exi-

phi aliique intelligentes viri elaboraverunt

ut nihil
;

miam prudentiam agendo

proinovit

porr asseren,

aptius atque perfeclius excogilari posse falerentur

dura est largitorem sensilivte ac inlcllectualis


cuttrfris ac practicac noliti e peri'ectionc

spe-

tum maxime
runt.
Iii

in

homme
,

illius

sapienli lucem animsalis


filii

minime

adverterunt singul;
structura

vm, quam mirari


humani corporis
,

non potuc-

carere
pienti

quin polis asseverandum sublimissim sa,

medicorum
inter sa

forliludine

consilio, inlelligcnti prslare

et physici

obstupescunt

in

quo vident partes omnes

sapienii, ut oninia pernoscat; forliUidine, ut vi forlissini,

tum

situ,

tum proporlione, tum connexionc

qu prnovit

cficere valeat

consilio

ut

atque usu mirabiles. In capite velut in arce collocantur sedes et domicilia

mina ac

prudentissiniis motus oninia flectat


,

quo

velil;

sensuum nobilissiniorum
,

et rn

inlelligonti

sive intcllectuali visu

perspicacissimo
,

suninio vultu vigiles oculi


tas, ut

quorum

tanta est celeri-

ut oninia creala circumspcial penetrelque

neqne

temporis punclo milliarium octoginta milliones


:

extra proYidenti sua: inetas aberrre pennitfal.

conficiant

quanlnm

videlicet spalium esse intor

ur-

Mjslie

sapienlia

farkitbde, consiliuni et inlelli,

ram

et slclliferum
([iiidein

cluni inathematici aiunt. El hu-

gentia quatuor sunt eqtii

qui
,

currnm

Iriuinplialeni

jusmodi
niullis

i>arlium admirabililalem

cum
,

aliis
i

divinae providenli Iraiunt


plivi in
<li

ante

Iriumphiim aguntur, et

quem currum caloti mundo speclan,

eloquenlia; pi-biceps copios exponit

lib.

Quscstionuni academicarum. Si ver in

animam ipsam

ridendique proponuntur superhi eonsiliarii


judices,

in-

ingrediamur, et pervideamus vim ingniera mcnioria>,

justi

impu

rges",

fnglorii

sacerdotes, de
lia

arcanos intellects splendores et infmilum aedvolunlalis, qui null vi aut violenii

quibus agit versibus


st,er.

sequenlibus.

Tirinus no-

mon, domiiiatuni

frangi potest, facile viderinius in opificc lanli opers


b.a?C

Cseterm ad sensum Jobi,


satiabilis

inprimis

mundi

in-

sapientiam potenlfcn quaii.

pulchriludo
lu

in

<|ii

tanla est

omnium

rc-

De hc autem

divin potenli

rm
lia;,

ci

coneirwa
,

maxim tmietotc

orapoaitio et

ibrliluilinem appellat, quid

dicam

quam hoc loco Job ? cm Begrus ipse

insignis ornaus

sa! dclarai

magnitudirim sapien-

psaltes illius admirationc percuisos clanul, Psal. 10!>,

quam

esse in artifice oportuil.

Quo maxime mo-

Quis loquetur polentias Domini? vel, ut est in

989

COMMENTAUIUM. CAPUT
quis poterit eloqui fortitudines Dotnini ? Ita
, ;

XII.

990
sunt

Chaldo,

rum unde quemadmodm innumerabiles prop


beati Sbvo sempilerno fruentes, sic necesse est in

vocat opra mirabilia et gloriosa


est

ad quse necessaria

clo

iinmensa

qudam

potentia alque fortitudo. Ut

ea spatia esse infinita, in quibus divi neanl. Quare


si

illi

iudigeles

ma-

ergo illam ex hoc apparatu aspectabilis mundi cogi-

Dcus juberel angelum ut Ezechielem


,

tando saltem quadamlens attingere valeamus (nam

olim templum,
ultima est et
tiri et

ita

cli empyrei Super ficiem, quse ora

comprehendere penits atquc

intelligenti consequi
,

non

est

humanse

imbecillitatis)
,

quis

non obstupescat,
apud se reputet
partes

mundi hujus determinatio, funicuio mecircumcingere tam longum tamque inlinituin


,

attonitusquc defigatur

si

diligenter
,

illum

esscfunem oporlerel, ut

loto hocspatio,

quod

ddalam

illam

manum

Demiurgi

qu
,

mundi

terram inler atque clum interjeclum videmus, contineri posse

lam

varias,

tamque

inter se dissimiles
facilitate

tam eoncinno

non videalur,

uti

ex astrologorum scnlib. 3,

ordine construere, tant

machinari potuerit?

tenliis colligit Cresollius,

Mystagogi

cap. 9.

Nihil dico de vastitate Oceani atque terme,

qu

innu-

Hanc autem subslruclionem

tant illustrium re-

merabili copia

rerum abundant
non tam
oculis

nihil

de are in ea
ratiocinalione

spatia diffuso, quse

qum

rum admirabililate constaniem ipse pollens arcbiteclus non tot manu mirabilium effeclrice sed ut miratur
,

metiri licel

orbes clestes intueamur, de

quorum vi,

Isaias, c. 40, v. 12,

digitulis

tribus sustinet. Itaque interprtes, qui

luce, eflicien lia doclissimi viri suis commentariis pro-

ridiculi

sunt profanis

Cosmopi
(ut

diderunt, et tantisper

hramus

in

granditate

qu

Allantem cliferum inducunt. Impia quoque Manicha3i slultilia, qui aiebat

estejusmodi, ul cogilanlis

mcntem

su magnitudine
conjectura capi

verbo utar Epiplianii,

conturbet alque obruat.


potest,

E
in

stellis ipsis

hresi CG)

^ocpo'pcv,

bajulum esse nescio

quem terram

qu sunl positsc

frmamenlo,

qu cm no-

omnem
rai,

suis

humeris sustinenlem, qui trigesimo quo-

bis videantur

non lucernre igniculo majores, ipsum

que anno ab humero uno pondus in alterum transf-

tamen lerr globum, quantus quan(us est, multis partibus, ut

unde

ferrai

motus

existant. Solus ipse

Demiurgus

matbemalici docent, exsuperant.

Cm

igitur

totam hanc
si

slell singula;
et

tam

sint grandes supra


,

communcm
infinitx,

opinionem

sintque in

prop

ade ul divinse

hominum fidem eodem clo litter nullo bumano

vellet,

molem nutuct volunlate continet; quam, posset uno momento in nihilum redigere.
:

Unde subdit
Vers. 14.
SI

Si pestruxerit, nemo est qui :dificet;


NULLUS EST QUI APERIAT
(1).

ingenio alque induslri numerari posse confirment;

INCLUSER1T HOMINEM,

ipsum chim
ctum, quod
continet,

toi et tantis velut clavis aureis dislin-

Dcstruere et non dificare aliquos, idem est quod


exscindere ilorum genus, familiam,
pagare, nec prosperare
;

infinities orbis erit


i!li
!

terrarum magniludinem

domum, necpropermillere,
impii,

quantum

Profunditas aulem et crassiextremitatique respondeat

vel

ctiam non

tudo

cm

latitudini

ut conspirantes inter se

hommes, prsesertim

san consequitur tantam csseoperismolem, et fusam


in

tanqum coagmentati
hscreant et consistant
Psal. 27, 5
et in
:

in
,

omnes

partes magnitudinem, cujus notionem vix

morem aedihcii amplis coquemadmodm de iis dicitur,


illos, et

hominum mentes adnmbrare queant. Accedit, qud cm ill tam immani tamque obslupescend magnitudinc sit conjuncta eliam incredibilis eorumdem corporum in motu celeritas, de qu viri sapientes, qui res cas accuratissim dimensi sunt, cm in convenlu populari disputant, vix obtinent fidem.

Quoiu'am non intellexerunt opra Domini,

opra rnanuum ejus destrues

non dificabis
v.

eos.

contra bonis per Jeremiam, cap. 42,


:

10,
lic,

promittit Deus

Si quiescentes manseritis in terra


et

di/icabo vos,

non destruam, id est, propagabo,

Nam

stell ht

prosperabo,

non perdant, non destruam. Quo sensu


:

octavo clo,

qu

sunt posit eirca quinoctialem,

dicitur in Exodo, cap. 1, v. 21


stetrices

Quia timuerunt ob-

tant rapiditate feruntur, ut singulis horis quadraginla

Deum,

dificavit eis domos, id est, reddidit

duo Icucarnm milliones aut etiam plures pe rcurranl.


Tanta igitur
illa

fcundas,

felices,

opulentas.

Verbum ergo

dificandi
,

est futura celeritas, ut eo

motu atque

generatim accipitur pro qucuntque prosperitate

vel

incitatione intra spatium salutationis

Angelic terra

speciatim pro filiorum generatione, quse passhn in


Scipturis

omnis sopties

circuiri possit.

Hinc sapienlissimi qui-

Hebraic phrasi dilicatio

nuncupatur;

dam
bus,

scriptores consequi aiunt, si Stella

una ex omni-

sicut contra

verbum

deslruendi in gnre de quo-

quarum minima aspectu


im
ipsi

nolabilis tot terra

ma-

cumque exlerminio aut ruina tam


spiritali, vel

temporali

qum
quo
f-

jor est, in aerc tanto impetu moveretur, fore ut urbes


et palatia rurent,

magis speciaiter de morte filiorum sumi

montes, rupes, Oeeanus

potest,

per

quam domus

sedificaia destruitur;

dissiparentur in pulverem,

cm tantam vim rapidamstel,

sensu etiam inclusio pro

slerilitat,

ci apertio pro
:

que lempestatem ferre non possent. Supra ver


latum clum

cunditate accipitur. Quasi dical Job

Pktcuit

Deo do-

alii sunt orbes long vastiores et omnium ultimus empyreus, cujus ampliludinem vix ullius cogitatio percipiat. In suprem illius parte sunt beato-

mum meam
destruere
;

per

morlem omnium
ita

filiorum

meorum

si

hoc

permanere statuent, nun([um

rum

sedes atque palatia, in quibus in

omnem

seterni-

tatem

cum Deo
et et

regnabunt. Docent autem theologi

quidam
ni

divinarum litterarum explanatores,

Deum

optimum

potentissimum metatorem, singulis

bcalis distinctum in ipso

clo domicilium (ributu-

Si in patrocinium et custodiam (1) Vel potis suant aliquem exceperit, neino illum oripiet, nenio vint infcret. Paris est potentia; bos! es suos ita delinerc in eustodi, ut nemo ripere illos valeat; et amicos suos ita dcfendere, ut nemo vim iilis mfeffe pos(Calmet.) sit. Utrumque Deus pro arbitrio pnvslat.
:

90 i
dificabor,

LN LliiRUM

JOB
<i

992

nunqum

alios filios

generare potcro. Nisi

frustraretur?

San justitia justa non


ad

erit, inquit

D.

enim Dominus dificaveril domum, Psal. 126, 1, in vanum laboraverunt qui wdificant eam. Vel cerl inagis
genefatimhocdicit, quodvindictadivina
occullis,

Fulgentius,

lib. 1

Monimum, cap. 22, si puniendum


,

rcum non

invenisse
si

sed fecisse dicatur.


lapso Deus rtribut

Major

nomiunqum
vana

vero

erit injuslitia,

pnam,

sedsemper

justis,

de causis quasdam seu na-

tiones seu regiones ila deprimere persvrt, ut


sit

quem stanlem prdestinasse dicitur ad ruinam. Si homo Deo despectus, necessariisque ad virtulem
subsidiis destituais,
iinpulsus,
niliil

omnis contra nilentium industria.

lia

olim Deus
;

im occulta qudam

vi in facinus

Idumscos primo per Ghaldaws graviter

alllixit

deindc

in salutis aut

damnalionis sua; nego-

ad antiquam felicilatem posllimini aspirantes, par-

tio libr agit,

sed agitur potis ut globus proji,

Judam Machabamm, partim per Hircanuin, ejusdem ex Simone nepotem gravissimis cladibus
lini

per

cienle, ut securis scante

ut lutum figulo, quibus

nullum sui arbitrium


ille

est;

cur non accusatur potis

contrivit

hic

enim per vim circuincisos ad Judaicos


,

plus

qum

Stoicus falorum iinpulsus,


ncessitas,

qum

ine-

ritus translulit

donec tandem sub Tito

ila

reliquiae

vitabilis

miseroruw

dicam veris qum

gentis profligaise sunt, ut ne vestigium

quidem ldu-

culpa?

Non

injuria sic olim


:

niaeornm aut posterilatis Esaii reperiatur.


Tropologic S. Gregorius, lib.ll Moralium, cap. 8
:

quidam apud Lucianum


causa, ergo,
est. Si
si

Si Parca

cum Jove expostulabat omnium rerum est


mult aequis
fa-

quis palrem occident, Parca in culpa


velit uli judicio,

Omnipolens, inquit, Deus

cm
< <

relinquit; aediucat,

humanum cor deslruil, dm replet; ncque enim


destruit
,

Minos rect

liumanam menlem debellando


dendo, quia ad perditionem
subjicit
:

sed rece

tum pro Sisypho puniel, et Parcam pro Tantalo. Quid enim illi injuste egerunt, quando Parcae diclo
audientes fuerunt? Valeanl igitur, valeant

sufficit ipsa sibi.


fit, lit

Et

hc no-

mox
t

Unde plermque

cm audienlis

valorum

deliria

non ca mens

est
,

hagiographorum,

cor exigentibus culpis omnipotentis Dei grati non


repletur, incassm exteris pradicatore moveatur,

cm sum

obdurari aliquem, despici


tradi affirmant, ut eos

in

reprobum sen-

omni

velint aut ad virtuauxilio destitutos,

quia

mutum

est os

omne quod

loquitur,

si ille

inte-

tem excitamento aut ad salutem


sed non

ris in corde

non clamet, qui


in

aspirt verba qua;


1
:

parem omnibus

divini favoris et gratiae af,

audiuntur. Unde Propheta dixit, Psal. 126,

Nisi

fluenliam asserunl communicari

rara tantm ac te-

Dominus dificaverit domum ,


qui dificant cam. Et

vanum laboraverunt
ait,

nuiora subsidia, gravissimorum peccalorum meritis

Salomon

Eccl. 7, 14

subindc

sic exigentibus,

volunt suppeditari. Ita rect


:

Considra opra Dei, quod nemo possit corrigere quem


ille

Tollenarius noster in illud Ecclesiastae, cap. 7, 14

despexerit.

Auget ver statim sentenlia; pon-

Nemo
sic

potest corrigere

quem Deus

despexerit

quod non
vitae re-

dus ex Cani exemplo, qui ab


cionatore,

omnium
illi

opliino con-

intelligendum probat, quasi omnin de


(nihil

nempe Deo,

exteris admonitus, ad

bonam

formalione putet esse conclamatum,

enim vetat

tamen mentent non


enim

rediit,

quod qui

ad aures lo;

eum
ti

qui

jam

despicitur reconcilial postlimini grareddi)


;

quebatur, interis non operaretur velle et perficere


sic

charum acceptumque
convincilur

sed familiari Scridiffi-

ille

Hinc

est,

quod Cain

et divin voce
;

ptura; phrasi impossibile dicit,


cile esse
,

quod arduum ac

admoncri

potuit, et mutari

tamen non poluit


ints cor ejus

quia
re

quia nimirm par non est eos

exigente culp malitiae


liquerat, cui foris ad

jam

Deus

peculiaribus amoris illecebris

Deo

praeveniri

qui se

testimonium verba faciebat.

potis despectu dignos reddiderunt; nec facile est eos

lia S.

Gregorius. Mal tamen Calvinus aliique ejus-

ex im scelerum abysso emergerequi

Deo manum sub-

dem

farin ex hoc similibusque sacra pagina; locis


,

indc porrigenti per ludibrium insultant.


Si incluserit iiominem
,

conantur elicere

quosdam

scilicet

Deo ante omobdurari, ut

nullus est qui aperiat.


lib.

nem culpam

sic despici, et, ut vocanl,

Pulchr hoc etiam cxponitS. Gregorius,


ral., cap.

11 Mo-

nullo labore nullque industria possint ad virtutem

5, dicens

Omnis homo per

id

quod malc

probitatemque perlingere

tamque

insuperabili lato
irritus sit

agit,

quid

sibi aliud

a;ternis cruciatibus destinari, ut

omnis

ad

c<m-<mii

facit?

Qui

qum conscientia; sua; sibi carcm judicante Deo in malitiresure


semelipsum claudi-

salutem conatus. Istiusmodi despectus et obduralionis

cacilate lelinquilur, quasi intra


i

exemplum

in

Pharaone nobis exhiberi contendunt,


cerlamen cum Deo
in

lur,

ne evadendi locum inveniat,

quem

invenire

quem

irrefragabili fato velut ad

minime merelur. Nain sp nonnulli

pravis actibus

volunl excitatum

(quemadmodm

aren Threx

cum

exire cupiunl, sed quia

eorumdem

acluuin pondre

Myrmillone componitur) ut ndomit cervice divinis


imperiis obluclaretur
lionis

premuntur,

in

malae consueiudinis carccrc inclusi

ac tandem inevitabilis rbelpnas vivus mortuusque luerct atrocissimas.


,

semetipsis exire non possunt.


sceleribus diviiue juslilia;
assiduitaie peccandi sibi

Dbitas utique suis


luit

pnas
ipsi

peccator,

dm

Sed, amabo, qusenam esset haec lam dira tamque


inaudila tyrannis, qdse ferre necessitale inextricabililms

vincula fabricat super

induiali petoris incudem, sibi ipsi carcerem aedificat

pcccalorum laqueis homines

irretiret, ul iisdem

nefariorum scelerum vindicem

elenim aeterna infc

damnalis reorum se suppliciis obleclarot? Quiposset

ronun

supplicia aliqualens a;inulalur,

dm

sibi

eva

Deus usquequaqu justissimus hanc


sibi

justiti

laudem

dendi aditum prjecludit, impossibilitatem non physi-

vendicare,

si

ab us pnas xigeret, quos ideirco ne


iatale scclerisdccrclumeffectu

cam, sed moralem elabendi vinculis


ingeneral.

et carcercsibi

in scelus impulisset,

Hune

peccatoris statum describit S. Pa-

993

COMMENTARIUM. CAPUT
:

XII.

m
non semel acid in sacris Scripturis et ecclesiaslicis

tianus Orat. de Baptismo, circa finem, ubi ait


i

Si

tam esse

terrain cultoribus et incolis

quis redemptionis ignarus rurss ad angelorum ser-

cepimus. Neque

ti

vitutem Iransierit, antiquis

illis

compedibus

et cate-

annalibus infrequens.

Nemo paul

doctior ignoralqua-

nis, id est, peccati vinculis alligabitur, et fient novis-

liter afflicfa terra fuerit

septem annorum fam quam


,

sima ejus dtriora prioribus

quia et diabolus
illigabit.

eum
Ete-

prdixil Joseph

et

iterm tempore Elimelec


:

et

sub

quasi perfugam victum vehementis


ille

David. Mitto siccitales alias

illa

qu totam
Deo non

invasit et

nim

qui contritis

dmonis

iaqueis et
et

mundi con|

vastavit Hispaniam salis probat

civitates so-

lemptis illecebris

ad exercitum
,

parlem iiliorum

lm

quod

accidit saep

sed provincias totas poluisse

Dei victor et ovans transierat

si

posllimini

rursm

subverti. Produnt

per peccalum quasi terga dans Cbristo, et socios despiciens angelos, ad

histori viginti sex


et fluvios aruisse
,

namque anliquissimac Hispanorum annorum siccilate omnes fontes


prter Iberum et Belim
,

Satan vexillum

evolrit,

dux

et terras

impius et

animarum hostis antiquum servum recoet

in hiatus

usque ade vastos alque profundos discessis-

gnoscens,

perfugam militem severiori custodi

se

ut qui ali viclus

qurendi grati commigrarevel-

claudens, durioribus compedibus et stricliori vineulo


nectit,

ient,

quominis abirent obvia passim immens voragine


Sic

ne iterm fugam mediletur.


,

prohiberehtur.

Hispania diuturn fam


in

bestiis

Vers. 15. Si co.ntinuerit aquas

omnia siccabdn(1).
I

hominibusque consumplis
uti nott

solitudinem redacla est


,

TUR

ET

SI

EMISERIT EAS

SUIfVERTENT TERRAM

Sanctius noster ad hune locum


in hisloriis regni sui

et ipse Hi-

Hc

simpliciter

primo
,

et

obvio sensu de pluviarum in


ejus libitum re1

spanus

minime peregrinus.
,

Si-

terrain immissione

earumdemque ad

milem omnin
tei

in Galli siecilatem
,

qu fontes

et

pu-

tentione

tanqum de divin potenti eximio opre


possumus. Et quoniam aqu fcunditatem
,

exsiccati sunt

anno Domini millesimo centesimo

intelligere

trigesimo septimo, tradit Robertus de Monte, quod et

etrerum abundanliam

illa

aquarum

retentio vol eaj

Martinus Polonus ante ipsum liadidcrat.


!

rumdem
vel

effusio niliil

aliud signilicat

qum penuri
immis-

Quod aulein
vi

fecil
,

induct fam et in
fecit

neo clo

plu-

abundanli Deo liberam


:

et volunlariain

compressa

idem

non semel aquis clo aut


Noetico seculo diluvium

sionem. Quasi dicat

tatem

Quando vult polest lum slerilitum copiosam rerum omnium abundanliam


:

terr scatebris immoderat profusis. Et ut prte-

reamus vulgatissimum

illud
,

elargiri

neque ad hos tam


,

illustres ac diversos effe-

quo quadraginla diebus


continuis in universum

nullo interpellato

momento,

ctus inslrumentis indiget


aut exitium afferat
sol su volunlate
;

quibus salutem bominibus

orbem

pluit

ade ut supra

sed id sine ullo rerum apparalu


citissim perficit. Ut

omnes montes qindecim


I

cubilis
,

omnis snperficies

qum

enim ad

terne obruerelur inundatione

eujus praeter Moysein


in

universi

fabricam et cleslium orbium molitionem

'

meminit etiam Plato


evangelic,
fuit in
lib.
:

teste
;

Eusebio

Praeparalione

neque ferramentis ac veclibus neque ullis machinamenlis indiguit sic etiam neque ad dcmoliendum ac
,
;

12, cap. 10

alterum Ogygii diluvium


et antiquius et

Achai

quod Deucalionseo
,

ma-

dissipandum

quod
;

anle sine ullo labore alquc adju-

jus extitisse testanlur Solinus


S. Augustinus de Civitate Dei

Eusebius Csesariensis,
lib.

tore construxerat

nibilomins sive pcrdere omnia


,

18

cap. 8

alque

sive conservare voluerit

arma babet ad ulrumque

Orosius

lib. 1

cap. 7, qui narrt illud

annis mille
conligisse.

consilium potentissima

quia

manus

illa

tractt oinnifri-

quingentis anle

urbem Roms condilam


fuit in

potens

cui nihil esse potest infirmum.

San qu

Teilium Deucalionis
gustinus

Thessali

de quo S. Auet

gore concrescunlatqueconglacianl arma dicunlur Dei,


juxla illud
,

eodem
lib. 1,

libro

de Civitate Dei, cap. 8 et 10,


9.

Numquid ingressus es tliesanros nivis aut llicsauros grandinis aspexisti qu prparavi in tempus hostis in diem pugn et belli ? Nunc Jobus aquam inslrumenlum esse dicit divin potenti, qu
,

Job 58, 22

Orosius
fuisse
,

cap.

Utrumque

illud in

Graeci

non lamen

in

yEgyplum usque pervenisse


,

constat ex

eodem S. Auguslino supra citato cap. 10, ac Plalone inTimo ac Diodoro Siculo. Qu omnia
,

vel

compressa etclaus, velalfluenlisetinmioderalis


,

diluvia absque ira Dei contigisse

nemo
sint.
,

teiner audeat
facta fuerit
et D.

emiss
vi, et

civitates

plurim perierunt. Dficiente plusiti

asserere
toi

cm

tanla

rerum perturbatio

multorum annorum
Tout
,

arenlibus agris, deser-

homines civitatesque absorpt


,

Sed

Gre-

gorius

qu'un vaste parce que l'impit inonde tout, et que la connaissance de Dieu n'est accorde qu' des personnes privilgies. Mais quand Dieu voudra le culte sincre qui lui est d et la vraie pit inonderont leur tour toute la terre Sicut aqu maris operientes. Des sables brlants se changeront en campagnes fertiles. Les sources d'eau vive couleront o elles n'avaient jamais paru ; et les nations que la Providence paraissait avoir ngliges , deviendront l'objet de son attention et de son amour. La terre qui tait dessche se changera en un tang, et celle qui brillait de soif, en des fontaines. Dans les cavernes o les dragons habitaient auparavant , on verra natre la verdure des roseaux et du jonc; il y aura l un sentier et une voie qui sera appele la voie sainte. (Duguet.)
(1) le

monde

hom. 55 ex quadraginta
divinam
,

pluvias nimias ad
scripsil

n'est aujourd'hui
strile
,

dsert

infructueux

indignationcin

speclare
inquil
,

in

hanc

sentenliam
<

Nolandum

qud

dicit

Domi-

nus futures terrores de clo

et tempestates.

Cm

tempestates hiemales venire soleant ex ordine tem-

porum

cur hoc loco tempestates venire in perditio-

<

nis signo

prdicunlur

nisi
,

qud eas tempestates

Dominus venire denuntiat


gna non sunt
ipsa

qu nunqum ordinem
si-

temporum servant? Qu enim ordinale veniunt

sed tempestates in signo sunt


,

qu
quod

quoque temporum statuta confundunt


,

nos quoque nuper experti suinus

qui stivum lem>

pus conversum in pluviis hiemalibus vidimus.

Sic

, ,, ,

995
ille.

IN

LIBRUM JOB
tur
;

996
et potentissim

Pluviarum quoque ingentium notabile exemplum


lib. 2,

quos sapientissim simul

Deus
Job

habeiaus apud Evagrium,

cap. 14, iu haie vcr-

dignitatum elhonorum sublimitatibus ad abjeclissimas


conditiones exturbat ac dejicit.
ut Sophari respondeat
v.
,

ba

Priscus

memorat tam ingentem pluviam Con,

Hoc autem

facit

sfcmlinopoU et in Bithyni exlitisse

ut ad trs aut

qui

ei,
:

capite praBCedenti

quatuor dies aquai instar lluviorum de clo prcipitarent el montes iilarum violenti in planitiem de,

19

pollicitus fuerat dicens

Et deprecabuntur
,

fa-

ciem

tuam pjurimi. Respondet ergo


,

q. d.

Haud
,

primerentur, quin etiain sic obruerentur pagi


exilii

ul in
,

equidein miror

Sopbar, sublimi dignitate

ob
ad

discrimen venirent

inque Boan lacu


,

qui

quam

inulli

olim faciem

meam
;

deprecabantur

non longe abesl Niconiedi eu jusque generis maleriam


milice firent insuhe.
,

ob crebram

sordidam
,

banc extremam penuriam abjeclissimamque conditio-

in

cum congeslam non-

nem
citjus

Alque haec quidem sub Leone


ipsa Conslanlinopolilana

Deo me fuisse redactum ipse etenim est in manu tam plenario jure sunl omnes fines terr ,
,

imperalore
phorus,
lib.

quai lotidem fer vrins recenset Nice15, cap. 20.


111a

Psal.
cis

94

ut honores et dignitates habere


,

aut in
Ipse

permanere

ex ipso et

cum

ipso
et

omnin

sit.

urbs posterioribus quoque seculis sua ob crimina camdera cladem exporta rursni memoratur.

est qui su sapienli

optim novit
,

eum

qui statu
sit

Anno enim

suo decidit aut dclint


lajis in

et

quidquid in causa

cur
est

Cbrisli millesimo quadringentesimo nonagesimo, quan-

eo permulalio
;

fit.

Hoc autem meum non


:

do Turcicum juguin jamdi ferebat auclis magnum duodecim julii mensis die tanta in modum culpis
, ,

quxrere

sed

unum

scio

qud optim
et

et sapienter
,

omnia
74
,

facit.
,

Nam

hune humilit

hune exaltt
vint

Psal.

procella

imbrium cxorla
et

est

ut

hominum
,

tria millia

9
;

quia calix in
et
,

manu Domini

meri plenus
,

et oclingentas
dil
,

domos absumpserit
,

ut Palmerius tra,

misto

inclinavit

ex hoc in hoc. Tobias quoque


,

et

Nauclerus

Langius in Chronico

anno Do-

cap. 13
vers. 13

vers.
,

et auctor libri Sapienli;

cap. 16,

mini 1490. Similia quoque in Germani non semelcontigisse

similia dicunt.

memorantur. Nain
plbe

in
,

Bobemi Albis

fluvius
,

Vers. 17.

Adoucit consiliarios
in

in

stultum

fi-

nimiisimbribus excreseens
tas

anno Domini 1432


,

limi-

nem, et judices
(1)

stuporem

(1). Id est, facit ut viri

cum

villas

consumpsit

et juxta urbein Hal-

lensem Sula; muros superavit


bus armenlisque absuniplis
cap. 27,
Nicolai feslum
incisai

atque in Tburingi
,

sciiiect

supra quadraginta pagi submersi perierunt


,

hominilib.

ut

Kramzius

11

commmort. Quin anno Domini 12G4


, ,

et in Saxoni circa
,

tlivi

limita; villa; de-

memorantur
,

ut ex Appendice Schafnabur-

gensis constat

et

ex Compilatione cbronologic ejus-

dem cnm

anni. Quibus accedit in Belgio nostro ob nhnios


fluvii el

imbres inundatio Mosa;


,

Walis juxta Dordra,

qui maris stu accedente

anno 1421, usque

ade excreverant, utsepluaginta totos pagos subnierserint


miliia
,

quo easu un cum bonis


periisse

suis

cenlum bominuni

memorantur

leste Georgio

Brun

in

Dotdraca suo. Unde patet qum ver Jobdixeril


r;in

lor'

onmin subverlendam

si

Deus tanini aquis


fortitudo et saet

Ircna laxare voluerit.

Vers. 10.
imentia
;

Simies sententi quoque ali subjunguntur , versu vigesimo Commutant labiumveracium, et doctrinam senum auferens. Item versu vigesimo quarQui /minutt cor principmn populi terr , et decipit to eos. Abulitur biset similibus locis Calvinus , quasi Deus sit auctor peccati; sed respondendum in bis operibus quaedamesse qu Deus operalur ,et quaodamqua; perniittit ; nullo modo tamen illum operari peccalum. Agit quidem potenter (nam Job de potenti Dei disputai) objicicndo ea qua; per se bona sunt 9ed qua; bomiuibus malis , el concupiscentiae labe infeclis mox l'unit oiendicula et occasioncs peccatorum. Neque negandum est quin peccalum sit dictum aliquod vel iacluin sed factum iliud seu actus non dicitur peccalum nisi sub ralione mali et deficientis , scilicet qaiens voluntas craturse rationalis ab incommutabili bono dciieit. Quod cum non sit potenti; sed dficientise , sou deiecls nullo modo Deo adscribi propri potest sed eo modo lantm quo diximus , scilicet et qud bona quai Deus bomini malo objicit, ipse suo vitio ad mala abutalur el ad aclunt omnem qatens acius est concurrens permittat liberalem
: :

Apud
novit

ipsuji

est

hominis volunlatem ab incommutabili bono deiiecre.


(Eslius.)

1pse

et decipienteji

eum qui
,

hecipitur. ILcc est conclusio


det

eorum

qua; dixit

scili-

Deum omnibus
-

forliludine sapientique prastare;

quain postquin bactens ex rbus naturalibus abund


pr o
siivt
,

canidem ab boc versu usque ad

lineni ca-

pitis

ex rcbt:s quoque moralibus probare nililur. Qua;


,

cni boniinum volunlate adminislrenlur


|i

ne quis forte

Alia affert rara el extraordinaria qua; Deus potenti su el sapienli facil inter homines , quorum ratio saep est ipsis ignota , utpole tam profunda et impervcsiigabilis , ut omnem ralionem liumanam non tanlm superscanda t , sed et confundal atque conlurbel. Ac primm quidem dicit de prudenli ifytpoMuri vii is principibus subduel divinits, unde maximus reram conversiones et conl'usioncs in regnis et

ulareleas Deo minus perspeclas esse, prudenter sub:

rbus publicis
abducit

existere
,

soient.
e.
,

Stw

D'XVV
terra;

"j'SlD
,

consiliarios

i.

moderalorcs

qui

jmigil
ni esl
,

Ipse novit et decipientem et euni qui decipilur,


iiliini

qui inferl
,

etillum qui palilur injuriam,

RQinpC innocenlcm

qui ab iniquo cl c dlido liauduilii

lenler traducitur, et qui


llius
lu::

fraudes et insidias part:


et injurias ulcisca,
\

quidem ut causani luealur

alh Tins vei insolentiam coinpe.'.cat

et dbitas

ab to pumas exigal. Cailcriun sermonem prosequilur

suo consilio omnia regunt cl (pioruin consilio omnes subscribunl ac illud maxime reges scquuntur (cof. supra 3, 14), spolialum, scil. unumquemque eorum, i. c. , spoliatos, ut supra, v. 7, roga "j"im mana beslias, et docebit te , scil. unaqua'que istniin, i. e. Abdiuit in docebunl te. Alii substanlivuin nialunt spolitiliouem el prdam ul spolienlur ab boslibiis et illis pi-a;da;sinl ila ul ml illis piolucril i[)soium consilium ad boc vilandum. Sensus edem redit sed
,
:

de divin sapienli
principes
,

et

potenti quai pruiserlini erga


!|

prda

est alis

SSw. Ilebra;i,ut prit bemislicliium

reges et magntes quotidi exerceii viden-

posicriori

accuralis respondeat,

bhw

t'er

spolia-

997
qui prudentes habenlur
,

COMMENTARIUM. CAPUT
vehementer errent
,
,

XII.

998

et ea

cultum

et pielatem

magni

faciat.

Nam

ut

hominum

dent vel accipiant consilia


veniant. Divin littera;

quorum exitum non

ip-

mmorise prodilum reliquit Glemens Alexandrinus


lib.

unum

ejusmodi veluti inthea,

3 Stromatum

sanctorum virorum
,

consiliis civit

irum adducunt Achitoplielem

impium sycophaninsiruclum
,

taies rect administranlur

rect et domus.
,

Hinc

tam

consiliarium ad

omnem

inaliliain

pulantsapientes

magnum

esse Deibenelicium

habere

qui ingenio abutebatur

suo et prudenli nalurali ad

bonos
srcus

et fidles consiiiarios.

Quod
,

diserte Dion
orat.

Pru;

innocentium vitam laccrandam et everiendam pietacujus fauces alque os tem. Dignus cerl ille luit
,

cognomenlo Chrysoslomus
,

52

asserit

importunum laqueus obstringeret quo teterrima et exiliosa consilia manabanl. Similes modo sunt quos qui vanissimo Majam vulgus polilicos nominal
, ,

nam quibus inquit Numen benevolenti sua; curam cl singularis providenliaj tribuit iisdem part
,

inslruilque
liarios
,

<i'j[/.o6>xu;

dqao;,

bonos

et

probos consi-

qui suo tempore utiles sentenlias et

commo-

chiavello instructi et subornati ad impielatem

exulo

dum

genus orationis impertiant.


,

Quce docli alioquin

Numinis melu
scienti,

synleresi extinct, consepuU con-

oratoris
ctorilas
,

sed ethnici
nisi illud

forte levior esse videretur au-

polentissiini

Dei sanctiones pro nibilo ha,

idem vates

nostri et

Deo

illumi-

benl

dummodo

reipublic opes augeanlur


iriumpliet. In

et

am-

nati propbeta; dixissent.


,
,

Nam mundi

parens apud

bitio glorios

pompa

quorum impunit
alllato,

maliti et dclestabili fraude miscrans gmit ebristiana


pietas
,

Isaiani c. 1 cm favorem explicarc vcllet v. 26 suum inclytamque benevolentiam erga populum Ile,

et dicit

cum
sit

Jacobodivinils

Gen. 49,
,

biaeorum

ait se

daturum

illi

consiiiarios
,

qualcs ab

In consiliiim eorum non venial anima mea


gloria

et in

anliquissimis temporibus habuissent

qui ad divinum

ctn eorum non

mea.

cultum et

communem
,

gentis felicitalem suis consiliis


tuos ut fue-

modo scientemque verm eliam virum probum justiti esse oportet amantem, reverentem Numinis, qui conscicnliaj bon
Consiliarium ccrl non perilum
, ,

onmia moderarentur. Restituant judices


runt pris
S. Basilius, in cap. 1 Isaite, rect

et consiiiarios tuos sicut antiquitus.


p.s-jxviv

Quod

EEp-^aav in,

gens beneficium appeliat. Sanctissimus idem vaies

mente privatos exponunt quomod et spoiandi verbum suinendum volunt, l's. 70 G 3.S fptiS "nbinCK spoiati sunt fortes corde PrivatS animo et consilio. Idem Hieronymus q. d.
tos

mente

judicio ac

c.

v.

inter horribiles Dei

minas

et inprimis

bu-

mano
tial
,

generi metuendas reponit quod

Numen denunimmensis
,

se populo consiliarium virum ablaturum; quasi


,

seculus, qui abducit consiiiarios in stultum finemredDucit reges in stultitiam. Sed didil. Et Syrus pro mente privato plan arbitrari sumilur , nec ver:

diceret

se naviculam in

^W

medio

fluclu et

Oceani voluminibus collocaturum sine vlo


bernaculo
tus
,

sine gu;

bum Psalmorum
pere necesse
vel
:

loco

memratb

qute ludibrium

sit

vento futura

qui sta-

est.

Apte

significatione capraterea dieitur Spoliainm ,


tali
:

non potest esse non miserrimus


,

et funestus.

Rem
pr-

inprdam factam abducere aiiqucm, sed minus commode Stultum abducere. Ben autem hemistichia sibi invicem respondent, sensum sispectes. Nain Deum polenli su eiiiin priori hemistichio dieitur cere , ut iiii qui viclonam sibi solerlissimis suis conad quem siliis promittebant , successu caderenl vieli et suas cogilatlones et machinas ihteuderanf fru9lrationem spoliai! nbdiicti. Huic gttir sententiae consilii expriment! , jam apte subjungilur El jndices ad insaniam adigit , redores, qui jusdicunt , et p, , , , :

adumbrrunt docli Grceci


naverunt
;

et fabulis erudit exor,

aiunt enim

Neptunum Deum

Attice

sidem

iratum Atheniensibus quasi furiam


,

quamdam
et

immisisse Athenas ^udou/.ixv, hoc est

stultum
,

ma-

lum consilium

inconsul lam temeritatem


,

confusio-

nem

et
,

perlurbalionem judiciorum
inauspicatam
,

turbulentas seninulta graviaque

tenlias

mentem undc

mala consecuta
lat,

sint. Isaias

spiritum vertiginis appelet Deo etNumine


,

slullos facit , et nes quos sunt rerum gubernacula (Rosctimuller.) mente captos infatuat. SSTO D 1 V1 1 "fiyo ducit , vel abducit , consiiia, ,

quo impii ob sceleratam vitam correpti


,

odios

in

gerendis negotiis suis agitentur

rios

spotiatos.

lia
,

StNB sumilur, Midi.

8. Vel

puniente ebriorum instar oberrent, hoc est, nibil


consilio facianl
,

spoliatum,

seil.

unumquemque
,

illoruin,

enaltege

inconsideratissimimprudentissimin

v. 7. ~)T:o pluraliler numeri emphalica, ut supra non reperiuir soi! in sing. ulfumqtfe numerm comut alia nomina apud HebMeos. Spotiatos plectitur
,

que labantur. Dominus miscuit


vertiginis
:

medio

ejus spiritum
in

Et errare

fecerunt
,

/Egyptum
,

omui opre

nempe
mente

vel

metaphoric
;

nempe
,

sapienli

sive

suo sicut errt ebrius

Isaiae

19

14. Sepluaginta di;

ut prius hemistichium posteriori et judicio Spoliati sunt respondeal. lia sumitur, Psal. 76 G
:

cunt

-r.ivj[).%

77>.av/i<75w;,

spiritum seductionis
,

alii

ver-

fortes corde
alis.

i.

e.

privati

animo

et fnrtiludinc

et

tunl ex Ilebrseo spiritum perversitatum


dh'uricantcm.

vel spiritum
dixit ope-

Sic solet Deus sapienlissimis mentem et adimere , qum vult regionem perdere. Vide Isa. 3,5, et 19, 12 ; 2 Sam. 15, 51 , et 17, 14. Sensus est Spolit consilio eos qui pollenl consilio vel , 2 propri , ducit captivos, \c\incatenis, vel, utprdam, in prdam, ulspolientur ab bosiibus , ita ut nibil llis profueritipsorum consilium ad hoc vilandum. Quidam substantivum faciunt , vertunl(iue , in dementiam. Al
:
:

Nec

dissimili sensu D.
ita scribit
illis

Paulus

rationem erroris,
2, cap.

cm

ad Tbessalonicenses
erroris ut

2,10:

Mittet

Deus operationem

credant mendacio. Quro omnia

miserandam eorum
,

hominum conditionem

illustrant

qui

Deo

derelicti,
,

inopi consilii el an irai perturbalione cireumacti


ilc ancipiti cogitalione a;stuque

bue

substantivum verboyrtf estSS?, pro dementi non reporio.

quam lamenvocem

rapiuntur

et vanis

s;rp imaginibus delusi exerrant. Id

quod Job propri

TfflV infatuat , vel , ad insaniam adigit , stultos reddit ut judicando fallantur ; ut quasi insani in perniciem suam alque do(Synopsis.) minorum suorum consulant.
,
,

Et

judices in stuporem

hoc loco

significat

cm

dicit

Adducit consiiiarios in

stultum finem.

Quod autem
i:v

addit
id est
,

Et jumets

stitorem

slupidos reddit et

,, ,

999
consilii expertes eos qui
,

IN

LIBRUM JOB
est reges regiis insignibu*

1000

rerum poliuntur, et rempublicam capessunt ut cm snlus agatur et sumraa reipublicae


,

exuere

et

servos facere
dixit,

quemadraodm etiam Daniel denuntiavit, cm


cap. 2, 21
:

nihil

eam

studio et oper sua juvent.

Cm

Ipse mutai tempora

et tates,

transfert

enim judices potissimm sapienti eorum casus ad animi stuporem et


tur, ut appareat

pollere deberent
stultitiam reduci-

rgna atque constituit. Pro balteo Hebraic est "lDin

muzar,

id est,

vinculum

quasi dicat

Gloriosam po-

Deum magntes

spoliare posse etiam


,

testatem, qu alios vinciebant, regibus aufert, facitque ut

internis et spiritualibus donis, qualis est sapienti

ut

qui velut Salomon sapientes erant


eiiciantur,
illos

asino stupidiores

aut ad

eorum mortem
,

loco funibus in carcere vinciantur,

trahantur. Noster interpres oplim

im penits
,

desipiant, vel potis e usque

verlit balteum

tum quia

gloriosae

pompae signum
bullateus, et Pie-

dprimt

ut ab omnibus pro fatuis habeantur.

erant bullae
bullis
illi

et inde dictus balteus quasi


affixis
;

Porr nomen judicis in boc loco non prcis sumitur


pro eo qui ex
justitiae
oficio

instar clavorum

ita

Varro
;

causas dijudicat
,

et

tanqum

rius in Hieroglyphicis sub

nomine

bulla

tum

quia

minister unicuique

quod suum

est, reddit

balteo pendebat gladius potestatis et vindicte index.

sed generaliter pro qulibet suprem potestate. Sic

Balteus enim apud Romanos, teste Quintiliano

lib. 2,

olim qui prrefuerunt Hebrseorum Genti ad tempus

cingulum erat ex corio


pendebat ensis
;

bullis distinctum

ex quo

usque Heli judices vocabantur


totus Judicum.

quibus idem pen jus


liber

ducebatur autem obliqu ab humero

esedemque partes erant qu regibus, ut docet


1 II

dextroad sinistrum, eratque ornatus equestris ordinis


,

Hebraic dicuntur

D^DTO

Sophe-

aut clarissimi alicujus magistratus publicive

lio-

tim

quibus magistratus
accepit
,

summus apud Pnos


et

no-

norifici
tatis et

muneris, ut

in jure civili palet, codice


,

de Me-

men

qui suffetes dicilur, ut ait Livius, lib. 8

Epidemelicis

lib.

12, Tit. 41. Hinc apud

Ho-

Decadis terti.

Pnos autem

Phnices multa ab

ralium de Arle Poetic vocantur quidam cinctuti


id

Hebris accepisse vocabula docet Auguslinus, contra


litteras Petiliani cap.

est cincti balteo.

Hic baltei usus multis annis ante

103. Fuit tamen inter reges et


diseriminis
,

Romam

conditam Judaeis erat familiaris,


uti solerent.

cm lem;

judices

apud

Hebraeos aliquid

quod

pore Davidis co duces

lnducitur enim
et

paucisexplicuitLactantius,lib.4 de Sapienti, cap.10:


t

Joab primus Davidis dux ornatus balteo


ante erat
patet.
is

mull

Primo, inquit, non dominio regum subjecti fuerunt


Judaei
,

ornatus regalis

ut ex hoc Jobi loco

sed populo ac legi civiles judices prsede-

runt

non tamen
,

in

annum
illis

constituti sunt sicut

Tropologic S. Gregorius,

lib.

11 Moralium, cap. 8,

Romani consules nixi. Neque ulla


gubernationis

sed perptua jurisdictione sub-

vult juslos appellari reges propter casthalem et con-

erat

condendi leges aut impo-

tinentiam, quse

maxima

est castitalis laus


:

et in

hune

nendi tributa lgitima potestas, aut


;

novam inducendi

formam quare non tam Hebrrei lune qum Deo gubernari dicebantur. Unde DominusSamueli dixit, 1 Rcg. 8, 7 Non te abjecerunt,
judicibus
:

Qui memsensum locum prsentem interpretatur brorum inquit suorum motus ben regere sciunt
a
, ,

non immrit reges vocantur

sed

cm de
,

ips con-

tinenti elatione

mens

tangitur,

plermquc omuipohanc
in

sed me, ne regnem super eos. Reliqua ferm judici-

tens Deus ejus superbiam deserens


permittit.
in

im-

bus

cum

regibus fure

Vers. 18.

communia de quibus subdit: Balteum regum dissolvit, et vrje,

mundiliam operis cadere


balteum

Regum

itaque

dissolvit,

quando

bis qui

ben regere
,

cincit fune rens eorum

(1). Id est

in

Dei potestate

sua

membra

videbanlur, propter clationis culpain

(1) Inter militaria insignia praccipuus est balteus , quem ditissimum sibi veteresparare solebant. Vide apuii

caslilatis in eis

cingulum destruit,

etc.
(1),
,

Vers. 19.

Ducit
:

sacerdotes inglorios
Id est,

et
sed
ut

Odysse, 11, balteum Herculis, et apud Virgilium, ^EneidoslO, balteum Pallantis filii Evandri. Fertur regina Amazonum veluli regni indicium balteum Martis gestsse. Porr Deum in argumentum detrahere regibus balteum principapoteslalis suce asserit hic Jobus additque armis ts indicium illos nudare , et exauctorare quodammodo nriliii et dignilate triumphatorum qu de re potissimm prinut illos in caplivilalem et funihus cipes solliciti sunt onustos in niancipiorum conditionem redigat. IIcin
, , , ,
,

Homerum

optimates supplantt

non solm reges


dejicit
,

etiam sacerdotes et optimales de gradu


nihil sil

ita

excelsum aut firmum

in

orbe quod divins

potenti reluclari queat. Conlinelur autem in liinlo

sacerdolum eminens qusedam et honorifica majestas


sic ut

Hebri viros principes

qui praslabili qudain

ampliliidine cyeleros anleeunt, lamclsi nullam sacram

nonnuli. Deus carcere librt oppressos, confringit vincula eorum quos lyranni detinent in nervis , ipsosque impios principes , aliorum oppressorcs , lerro onustos oppi(Calmet.) mit. Balteum regum dissolvit, etc. ; regi dignilate et

functioncm attingant,
libris

biseum

aliter explicant Interprtant

nomment tamen

sacerdotes. In

cert

Regum
;

(ilii

Davidis sacerdotes nuncupan,

tur non propri

neque enim tribu fure Levi


rei

aut

ullam partent sacra;


(1)

babure

in

potestate

sed

insignibus privt , et ad pauperlalcm el men(Menochius.) dicilatem redigit. Balteum regum dissolvit , id est , gloriosam potestatem qu alios vinciebant et premebant, au ert Bous regibus; et prchujit finie rens eorum, id est,
illius
l'acit ut, loco baltei, funibus in carcere vinciantur, vel in triumphum, vel ad mortem trahantur. Et.his talibus balteus ver est bullateus ; nain bullis aftixis balteum nomen traxisse docenl Varro el Pierius. ( Tirinus.)

pontil'ex,

Hebracurn cohrn quoi reddi solet sacerdos, vel usurpalur etiam de principibus, optimalibus, et viris qui reliquis dignilate, pra'slaiil. Hic au,

tem utramque signiticationem commode admillit. Deus enim ;c<pi imperat viris sunimis et inliinis sa,

cerdoti et populo, potenti el nfirmo. Spolit illos ac dejicit, erigil vicissim et glori cumult, Hebrseus legii Faciens ire sacerdotes spolites , vel nudos.
:

Exuit illos insignibus dignilalis sua;, sepluaginla (Calmet.) Redigens sacerdotes in captivitatem.

1U01

COMMENTAR11M. CAPUT
in aul cl palalio l'orenl principes et dynaslae

XII.

1002
religion dixil S. Pelrus, alque in

qud

Quod idem apex


;

alque in

omnium

oculis eximi luce glorise fulgerent

Apocalypsi Joannes. Hinc salutis noslra; Deus sacer-

itaque Septuaginta dicunt aXap^a,

purpuratorum
Jairites Davidis
vi-

dos

fuit
;

nominatus secundum

ordinem Melcbise-

dominos

aulse ocellos. Sic et


,

Iram

dech
gius
;

qui ordo
vel

omnium

estclarissimus, hoc est, re,

nominalur sacerdos
ris
,

hoc

est

unus principibus
,

qud

is

ordo duobus coalescat

qua; inler

qui in ejus

comitalu essent regio

qui grati

homines admirabilitalem

summam eximiumquesplen,

et dignitate

omnium propc aliorum lucem


ait

prslin-

dorem babent
ctor est. Fuit

sacerdolio et regio dominatu

ut

gueret. Putiphar in Genesi vocatur Sacerdos On, hoc


est,

doctissimus Hieronymus in Epistol ad Evagrium au-

princeps Heliopoleos

Chaldaeus.

Ade nimi,

enim Melcbisedech
nalur miraculum

ille
,

lypus Servaloris

rm

constabat apud veteris Ecclesiae heroas


,

qui di-

auguslus
el

id
,

ebarum Deo caput


fuit

vina scripta nobis reliquerunt


signihcare

sacerdotii
,

nomen
,

ad-

eleclum

ante circumeisionem Israelila, ante Evan,

quiddam magnificum

nobile

veneran,

gelium Christianus

ante leletas consecratus


,

dum

et

pariter

neminem de sacerdote cogitare qui non summae amplitudinis virum et potentissimi

inquam
lem
,

ille

mysleriorum prodromus
,

simul rex Sa-

et

summi Dei sacerdos


;

ut divinaj Lilter

mc

dominats principem animo concipiat.


In hoc cert admiranda est opificis

minerunt

ab

illo

ordo manavit primum ad ^Egy

omnium

Dei

plios,

deinde fircos, post Uomanos, et ejusdem proy-ovapysiv


y.a.1

providentia

quo linguam sanctam institutam


]HD cihen
,

et ex-

prium esse putarelur

UpaxjOetv, regnare et

politam volunt, qud Hebraeum }!T3 Cohen sacerd-

sacerdolio fungi, ut prodit Aristoteles lib. 3 Polilico-

tcm simul
inler

et

principem significet,
,

quod
esse

rum
in

cap. 10. Hinc in Palstin Upuayvi, sacerdotium,


Paat).E,

est sacerdolio fungi

vel magnificare

eximium

nominabatur
Pompeio.

regnum

ut Ioquitur Xiphilinus

omnes

prsestare dignitate. Et ne forte


telis

exiguum

Ita Cresollius noster,

Myslagogi

lib.

1,

quemdam

principatum et forlunse
,

obnoxium esse

cap. 4, ubi bsec fusis prosequilur.

putareinus

rex

bymnorum

divino afllalu in
;

quodam
hoc
est

Ait ergo Jobus eos qui vel hujus ignari dignilatis


vel conditionis

psalmo canit illum esse nimis confortatum


poteiitissimum
,

sua;

immemores

ita se

abjiciunt, ut
et gr;>-

inconcussum

supra nubes alque


;

neque vit sanclimoniam habere conentur,

ventos posilum

onini instabililate superiorem

cujus

dum suum
dos Deo
,

infami sordibus inobscurent


ex
ill

depellen,

causaoi pclere videlur familiaritate cuni

Deo summo
aul
illos

glori

quam

anlea obtinueranl

et

rege

in cujus

palatini sunt

domo id est Ecclesi velul in alque omnium graliosissimi quare


,
,

ad vilem ac sordidam vulgarium

bominum

condilio-

nem

redigendos. Taies gravissimo verbo S. Gregorius


,

vocat Tiupcu;, Dei socios et familiares.


loco, ubi
:

Nam in eodem
titi,
:

Nazianzenus, Orat. 21
epEa,
les.

appellatvo'Ooo; xal Ttap^pirrou;

nos habemus Nimis honorati sunt amici

spurios nothos et perperam adscriptos sacerdo-

Deus
Tip.'.ot

alius inlerpres
(,{

apud S. Cbrysostomum

legit

Quod

quasi interprelans Zacbarias

summu6 ponquse babelur

raipot

aw,

preliosi el venerandi sunt familiares

lifex in Epistol
initio lib.

ad Francos seu Gallos


,

lui

qui tu bealissim societate

commercioque

di-

5 Capitularium

vocat falsos et c-rroneos sa-

gnantur, ut jam inde ab hc vit id consecuti videanlur,

cerdotes,

quorum causa
,

viclos

sp Francos

ait

Pa-

quod antiqui ab Hellade sopbi

quasi per nebuet


felictateni

ganis fuisse
renl.
teri

qud Galliam sceleribus

suis debonesla,

lam excellenlium animarum gloriam


intuentes
,

Hinc lamenta illuslrium pontificum


,

cm

de-

post hanc vitam accidere magnis viris sa;

gloriam Ecclesi;
,

cm

ipsius florem dignitalis


,

pientibusque dicebant

illos

enim ad cleslem regio-

nem
res,

eveelos Geri Jovis iraSs?, comits alque assessoPlato in Phsedro, Themistius, Oral. 1, et Philo-

el presbyleros qui magisiri omnium virtulum el sanctimoniae esse debuissent, in profanorum classem et colluvionem rejeclos. De ta-

infringi viderint

stratus tradiderunt.

libus
cito
,

vo[j.a xevv Ups,

inane

jam nomen

est sacer-

Sed quid externos

cm

in

manibus

sinl doc,

dos, ait Gregorius

Theologus Orat.

1, effus videlicet

tissimi Patres, et divino afflatu prodilse

lillerse ?

in

in principes

quoque

ipsos contemptione. Cujus rei

quibus sacerdolio ornati nominanlur reges


re divin
brseos,

Qu de

indignilalem S. Bernardus in hune


expressit

modum
;

eleganter
et ani-

qudam mente disputt S. Paulus ad Heubi docet magno Servaloris myslerio translafuisse

Monstrosa res est gradus


;

summus

mus
qua
lus
;

inrffis

sedes prima et vita ima


otiosa
;

lingua magniloet fructus nul-

tum sacerdotium

ex tribu ad Iribum
,

de sacer-

el

manus

sermo multus
;

dolali ad regalem.

Atque

ut animadvertit S. Ani-

vullus gravis et actus levis

caput

canum

et or

brosius in istius loci Commentariis


gale sacerdotium Melcbisedech
tale in
,

primum fuit resecundum sacerdo,

vanum. El quidem istiusmodi aliquando futuros


tanl ante oracula divina monuerunt. Ipse CUristus,

Aaron

tertium in Christo denu

fit

regale.

ut notavit Juslinus Martyr in Dialogo contra Tryplio-

Ade

ut nullus

jam
,

sit

mystes in Ecclesi calholic


,

nem

prsedixit fore sacerdotes falsos et

pseuddprosecutt
iri

lgitim iniliatus

quin subil

non ut olim
,

in

scuto

phetas, qui

nomen

ipsius vendilareni.
,

Quem

militari bellatorum Claris cervicibus

sed angelorum

quoque Apostoli
aiebant ex
el

religionis coryphaei

excitatum

pen dicam humeris

coronatus in sublime tollatur.

numro sacrorum bominum


pronam ad rlus
el

prseposteros

Quod providens animo Moyses Chrislianos perhono'.ific

contaminalos hieiopbantas, qui perversa Ioqueet impie la tem


Jiidicis

compellat regnum sacerdotale, vel, ut est apud

rentur, et

viam

ster-

Septuaginta flamXn&v UpT6U|A, regale sacerdotium


S, S,

neient

quin

minas summi

animadver-

XIII,

52

1003

IN LiBIUJM
'

JOB
es!,
faftef, ul

i00>i

sorisqne viiiorum et terfojc JHiilue (nagniradiricm

6'C

Suidas interprelatiir

Latine
lib.

illi-

ante oeulos posuerunl

ni

tft'rrrti

nir,;uii

colfft*-

appftamtfr.
.'.ninn'ibus
:

Earum

nieminil Arisloleles

9 de

vione. atque scelcre

in

omnem

vilrc

ffMeWi

apud quoni verlunt quidam

alleclatriccr,;

strnu invigilrcYrt.

Ilic 'niri

mystis r.iacuosis pro,

uguSrmns' Niphus,
nihil videant.

tiltucilttitrc's, q'd ocu'lis

capta:

cdas tcnohrannii denuntiat; abus fulurum

ut cri-

Oseas propliela simile quidpiam in cm,

minuin ullor Deus eorum candelabrum de loco suo


movcal,
o.l

blomato ariificiosoexpressit
appellat
[sidfus

cm ejusmodi
,

liominein
,

subito iracuiidioc siue turbine dispoliot


lacita

columbam sednetam

boC
,

est

caplam
,

ait

eujusmodi cliam

eomniinatio proposais Jobi

Clarius, reli inclusam

exccatam

vel

verbis subesso videtur.

Cm

aulom

ait

Et optimates

ut habent Sepluaginta

ni,

in'sipieh'teni.

Est enim

supplantai
leriro
,

signifieat illos inopinato aliquo lapsu in,

hieroglyphicurn insipientia; columba, et propferea xcfdeih


pientia

dcsunipt scilicel luctatoribus nietaplior

idem

etiani vates nurictipat.


,

Qu;e ver

insi-

qui tune supplanlare

dicuntur anlagoni.4am

em

major cogilari
furtesta',

aut
ul

c.eeilas luininis odiosa


11 i

opposito aut supposito pede incautum inopinato aut


insidios.

niagis et
dic:c

quant

qui, similes Dav,

dejiciunt.
niliil

Supplantt ergo Doniinus oplitaie

cohnuba: cssc deliuissenl


,

lergo inaurato

q'e

niatos, (piando

metuentes aut cogitantes

ad sublimia evole!
cat
,

atque

in
,

Numinis amore
et illicicnles
,

q'tfs-

subliini soio subito delurbat.

subito
,

faftt

Kc.zir i*t

ad peccacreci

Vers. 20.

Commutans
non quod Deus
ut Beza et
alii

labium veracium

(1),

et
cl

tum
S.

ut

qucniadmo

'uni

aiebat Servalor

du-

ixnriRi.NAii se.num

auferens.

Pula prophelarum
iis

canl c;ecr,s, et

iiSdeiri

tonebris involutos

perdant'?

doctoruni
falsitaleni

suggrai aut inspirel

Joannespre;-byierDamascenuscognomen!oeximii!S
,

Calvinislae

blasphmant
deserit,

pietate

qui

sed quia permiltit,

cm

impedire posset;

stylo el oralione repressit

Copronymum furenlem in imagines cm plerique tum volila,

cm

juvare posset, occasiones erroris objici sinit qui,

rent episcopi niniim

imperatori assenlanles

pro-

bus decipianlur

etc. lia Tirinus noster.


licri

Qaod (amen
est
,

dentesq religionem ob venlris curain


inanis studium el
iitidt'&m

gtofise'que
illos

ex parte Dei rect


occulta

minime dubitandum
,

qui

anibitionem

eleganlcr

non

suo, sed justo judicio

propler peccala po-

sed
el

tiitriiinvi

a[petlabat, ul
,

tenebrioncs

puli siinilivc

de causa

facit ul

prdiealorcd pro veri-

([Udsoam

viiiorum piedagogos

qui,

dummodo
,

lale doceaul falsilatem, palpent et adulenturpcccatis.

suas domos optflnts rfcrasq vidrent

non

ini-

Facit id

inquam

Deus non inspirando, impellendo,


et blan-

quo animo ferebant


pingerc
vidolur

omnem

lemplis

religiononi
suis

veladigendo, sed permitlondo, deserendo,


dilias

ejectam el exlerminatam.

Quos mihi coloribus


cujus voces

niundi el carnis aliasque erroris


,

occasiones

pnrser Syrus,

pan
;

rectum ob fnem ex parte su


jiriendo,

uli

dictum est, obdeinde secum

prop

cum
:

Evangelio honore olim excipiebanlur

is

quibus

ipsi

illaqueati alios

ita sc;ibil

contra istiusmodi vitiosos rei sacrae admilabilu


,

prcipites trahunl in ruinam. Talcs adverto in oracuis vatuinnominari-T7/yYz; ivryirw-iS


,

nistres
nliosi;

inquit

religiosi

el

moribus

exi-

laqueos spprovi-

babilu exercitalores seduli, moribus ignavi


;

culations,

sive in spcula,

quod cm

saluti

atbletac

babilu

so'brii

corde prdones.
,

Eosdem

dore

omnium

debeant, mal vit et doctrin ut inserto

S. Gregorius Nazianzcnus, orat. 21 bines Ecclcsitc

appellaret tur,

cervicibus laqueo

omnes

inlerimanl. Hos

Ca-sarius
,

naufragium invchenles

qui Georgium

Areialensis boni. 53, ulpole Dei niunerisquc oblitos

Episcopum

An ianum

tijphouem injustifie dixit. [idem


epist.
;

comparabal cum columbis

quas aucupes exercitare

apud S. Cbrysostomum
sunt ovicularum
Clirisli
,

2 ad Olympiadem

lujii

soient ad alias columbas capiendas et rclibus excipiendils.


uicnilafri

quod cert

in gfavissjmse

Perit

quidein vir

doclissimus ad expri,

calaniitatis loco ponit

dm

nihil ait esse


,

indignius

eorum bominum imagincm


respieit.

ad

communem
in

qum

si

Ecclesia

lupum pro pastore

vel

pnedonem
ec-

inorem
rclibus

Olim enini solebanl columbas

pro gubernalore, vel carniueem pro mcdco


piat.

exoculalas ponere ad caeteras in perniciem


;

Ejusmodi malos hierarchas

et perfidiosos anilib. 2,

iilieiendas

quas wtXWtpta?

nommant Grxci
sdenl vera

naXistv,

narum custodes Isidorus Pelusiota,


gravissim aiebat

Episl. 21

upoaOvriv tfpomvuv, sacerdolium

(1)

ld

est,

eorum

<pii

loqui,

sicul

prudere, exponere
ali:'is

omnium

ludibrio atque abjicere

et

pbilosophi; quibus aliquando propler eorum clalionem, subtrahitur lumen cognitionis verae, elsic falsa loquuntur, secundiini quod dicftr ad Rom. cap 1
:

-Xm

xxx.a;

t7,

!=pwavvi ^piiacjtfa, sacerdotii dinni-

tate velnt armis qitfusdm

ad

viliiim abuti.

Hacc san

DirftlVi se SS sapient:s, stnlli facli snnt, etc. etc. , cos Et doctrinam semim Ain-'ere.ns
,

proboriim.veraciumacprudenlunisaccrdolun^doctoina-

tuando praedicto modo. Non qud aliquando l'alsum

rum
ni
<

cl consiliariorum ablalio, clin

eorum locum im-

Deo

iimniltalur intolleclibus
,

mentis eorum cadunl verbale perproprium

sed quia ex dsublrahit illustralionem suant, el sic


,

eorum

])roborum, inendaciuin ac slultorm substilutio, nia-

det'ccluin.

(Lyranus.)

slissimum est irati elaversi Numinis argumenlum. Effundit despkctiomu super i'ri.nVers. 21.

CoMMiiAxs i.aria veracium. In Hebr. est Rmovet labium veracibus. Sensus est Silere l'ecil eos, qui se
: :

Cll'liS (1),

EOS QUI OIU'RESSIFUERAM KEI

.1

ANS. Sic

l'C-

veracos

ots:i|)ieiites piilabant.

(1) Idesl, reddit

maxime despectos

et

eonleinpli.
.

Auferens,

consilia

senum

qui sibi saperc videnflVIcnochius.J


\

bilcs.
(tll

tur, insipientia esse oslcndens.

REVELAT phoV.NU D TENEBRIR, a.ulerCnua earceratos de imis careeribus el lenebrosis,

III-

IOO.j
rurii,

COMMENT AIULM CAPUT


inquil, vices mutai, loiiunanique convertit, ut
alii

XII.

10G

cq>es aesacerdotes, causa

sp
;

in ipsis residet sacro-

principes, quibus
liant cl despecli
,

pris fure ludibrio


illi

viles ipsi

rum
lus,

antistitibus

principibus

quoniam

sicul

popu-

contra Ver

qui ab

iis

l'uerant

ait0seas4,
itlae

9, sic et sacerdos
,

acmagislratus. Hinc

oppressi,

ex misera srvitulc libertati resliluanlur.

nimirm

Sic posteris temporibus occpat


rio Bbylbii Bttsreq occisd
d;cis (leiraclo,
fafcta
,

Cyro alque Dacl ihiperio Cbal-

lurbaiiones

lacrymae hinc rerumpublicarum perhinc altarium et ecclesiarum macula;

hinc vomicae rcligionis. Animadvertit hoc sanctissb

Deipopuliis

fait in libertaleiil assertus,

mus

Ecclesise pontil'ex
:

oinnibiis Jiidifeis
,

Cyro

facullate

Hierosolymam

grave dictum

Lo epist. 31 cujus illud est Inferiorum ordinum culp ad nullos


, ,

redeundi
1

eamipie restauraiidi. Sic oppresso et ignoluit

magis referenda; sunt


tiam,

qum ad

desides negligentes-

minios inlerielo Hololrne populus Dei gravi


allliclione et rcruni desperalione liberatus. Illa

tque rectores, qui multam sa;pc nutriunt pestilent

autem

dm

verba

Effundit despectionem

vini

habent insignem,

cinam.

casumque calamitosuni procul dubio notant; subestque ratio nain quos Deus in sublimem stalum evexit
;

necessariam dissimulant adhibere mediPrterea magn multi jam temeritate in

ni

honore amplissiniocolerentur, sequuni

est si

honore

senatum tam sacrum qum profanum adlcguntur se obtrudunt impudenter quidam et initiantur et
, ,

subito
rurii
,

morum

fiunt magistri et tutores

crcmonia-

delalo abulanlur, exlrein infami deturpentur. Similis oninin locus est in Psalmis
ptii
hifc
tiiiper
:

qui in s.ordibus inquinatissim volutantur. Hinc

Efl'usa est conlem-

fx

illa

senatorum

et clericorum inutilium
,

principes, etc. Psal. 10G, 40,

qucm

turba,

Davide

quam miserans
t
,

D. Hieronymus
,

epist.

85

iiiuiaiil'ili

jure

a^'ribscit Lorii'.us

noster.

Magna
con-

Presby-

san pria

et irae Dei signicatio est,

cm
tum

sinit

teros inquit turba contemptibiies facil. Sap item populo causa petenda est, qui si perditis corrup-

tcnnii principes,

ium

eclesiaslicos
nihili leri
,
;

polilicos,

tible

est

moribus

et abjecto

Numinis metu

in vitia

eorumque auclorilalem
sciplinam

omnia enim lune


Hujus

se ingurgitet, hoc meretur, ut Deus,

quemadmodm
,

in pejus ruere necesse est


,

alque laxari leges ac di-

reges inipios et crudeles dominatores

sic indigtdssi-

et quernlibet via virtutis aberrare.


hiali
,

mos

episcopos et rectores eidem malos imponat atque

porr ipsius

quod contemplibiles vadant prin-

prficiat.

Hoc apert docet Anastasius pius


quaest.

et crudi-

tus Pater,

15 in Scripturam ubi exemplum


,

Et producit in llcem umbram mortis, id est, habitantes quasi in umbr moriis , sicul sunt incarcerati, qui liment quolidi inlerlici. Cm et isti producuntur inlucem, quando ex irisperalo liberaiitUr sicut fuit de Joachim rege Judae, qucm Evihherodach extraxitde caiere, pdhens eum inter pfimos regni sui. (Estius.) Profundade tenebris, eos qui despecli jacuerant in tenebris inglorii , et ab omnibus contempti. Umbram mortis , eos qui obscurissimi pris , et (Menochius.) plan ignoti fuerant.
, ,

pontificis in Thebaide qui cm fanimi libidinem moresque impuros specios vitae larv contegeret , renuntiatus fuit urbis antistes, et

memoral unius

dam

in solio collocatus

huic ergo

illo

honore superbienti
,

et eflerenti se gloriosis apparuit anglus

ne se pulchrum

et

monuitque beatum putaret illum quidem esse


;

tant Ecclesiae ampliludine atque ordine indignum

C'2H3-S
principes
,

TO

"IDTO

Effundit ignominiam

super

sedejus vit et contaminatissim iniprobilate populum


fuisse dignissimum.

nobilibus et bonoralis contemptum adssunt alii superioribus , propri munifici, qui sua niunilicenti et liberalitale inclarescunt liinc in universum , nobiles, principes viri. Cterm prius hoc hujus versus hemislichium un cum posteriori hemislichio versus penullimi hujus capitis in cumdcm versum. compacta reperiuntur Ps. 107 ,40. H31 D-p'SN WXCft et zonam robustiorum remittit laxal, i , e , eos nervt , et ad resistendum hostibus inhabiles reddit. Orientales enim promissis ulentes vestibus , praeejneti expeditiores ad pugnam sunt et res omnes; quibus autem laxa zona est, et vestes pendenles, ad opus faciendum minus apti et faciles. Ben Chaldaius nostra verba interpretatus est. Et fortitndinem j egum infirmt. Michaelis in supplem. p. 1496, pro ITTID aliis vocalibus TVVO pronuntiandum putat (p-iod situlam yult signilicare, collalo arabico situla ab haitsit. Unde locum noslrum sic vertit : Situlam scatnrigiiim la.rut, vel, solvit, i. e. , scaturigines exsiccat. Kluviorum diis, addit, solebanl amplioras dare, quiaquam hauriunt. ex subterraneo thesauro et bus eflundnt, quod apud veteres, usitatissirnum, vel In < hune diefn apud nos non insolitum. i Allucinationes tali viro fix exspctandae TVTO zonam significare etsi tymon ignoremus, cerluni lamen est ex cognalo alias, ut Ps. 18 Ps. 109, 19, Isa. 23, 10.
pergit.

Hc
se

refert illud Isaiae vaticinium,

DUHJ

apud quem Deus


nes et
!

ait

daturum populo rectores juveItem


illud

u.7ra>a-a illusores.

video notatum

magno Alhanasio, qust.


di

120, ad Anliochum ubi ait

propler scelus alque labespopuIichrislianiDeummun-

gubernatorem, ul malos principes,


,

sic et flagitiosos

pxtepe

antistites scelerc alluentes illud

concedere. Sed

undecumque
et

tandem evenial, certc principes


,

sacrorum prsules

quorum
,

vila

(lagitiosa est,

et maculis vitiorum notata

vituperandi

maxime

sunt,
afl'e;

ut qui

magnum
propler

reipublica; dedecus et Religioni

rant

illos

jacent leges, sacramenta vilescunt

ordo ipse, plenus alioquin excellentissima; glori et


majestatis
,

contemnilur.

Vers. 22.

Qui
IN

rvlt profunda de tenebris


(1).

ET PRODUCIT

LUCEM UMBRAJI MORTIS

Hic VerSUS

potest vel de rbus obscurissimis et occultissimis intel(1) Atras horribilesque lenebras transfert in lucem; ex oppressione reducil illos qui jaccre in scpulcri

me

a^SN

alveos dnott, tum ipsam aquarum viril: in illis dcurrentem, torrenleS summo impetu 11 lient es ; hinc et bomines qui magno impetu irrruunt Kiliiistns, validos; unde C2Krn, corroborare sese jiiiinum sumere, 1, Sam. 13, 12.
10, Isa. 8,
7,

(Rosenmlrer.)

tenebris videbantur. Hebrum zal-mvelli , quod reddi solet umbra mortis nihil forte nisi meras tenebras signilicat. In vernaculo Arabuin atque .'Elhiopfti scrinone radies inveniuntur , quibus Iutc vox derivari potest, nihilque sonant aliud ptafeter olisninim. Opponit semper Scriplura teste Ludovico de Dieu , vocem zal-maveth luci. (Calmet.)
, ,

1007
ligi,

IN
quae perpeluis temporibus laterent,
el

L1BIIUM JOB
5;

1008

tene,

aliud adducit

argumentum

divinac potenliae, cui nibil


;

bris jacerent, nisi

divinum lumen vel exponens

vel

|!

est factu aut dissolulu difficile


test gentes et populos, et et

mulliplicare

enim po-

ali ralione palefacicns

aeccderel sicut dixil Daniel, 2,


et

22

Ipse rvlt profiinda et abscondita,

novit in

rurss excitare,

et

eosdem repente disperdere, ad illum numerum ordinemque


subversum. Cujus
pro-

tenbris constitnta, et

lux cnm
el

eo est.

Vel potest etiani


tenbris,

redigere, ut nibil videatur fuisse


ici salis

expicari

de

afflictionum

miseriaruni

planum exemplum

fuit

hominum prima
filiis

quibus Deus niiseros et de su salule desperantes


inopinato

crealio

magnaque
,

multiplicatio, deinde per diluvium


reslitutio

quodam
,

auxilio

subito
:

levt,

sicut preillumi-

subversio

ac

demm
,

Nqe

lant

non

cabatur David
nas liieernam

psalmo. 17, 29

Quoiiiam tu

solm hominum, sed etiam nationum etprovinciarum


multiplicalione

meam, Deus meus;

illumina tenebras meas

quanta numerari non possil; ade ut


divinae alliludini

quoniam

in le eripiar

tentalione.

Umbra ver

inorlis

eam stupore plenus expendens David,


comparare non dubilet dicens
altitudinem tuam multiplicsti
filios

opacissimas et crassissimas tenebras dclart.


Potest etiam hic versus ad duos prcdentes referri, ita ut

psal. 11, 9

-.Secundm
,

Iwminum

ubi

in

sensus et

cum

eis

unio

sit lalis,

q. d.

Grco
pendisti

legitur uoXupyjcra,
,

quod propri
~oh, hoc
:

est

mqgni

Quando
habeat
tinis
,

contingit ut

princeps sive rex consiliarios


,

aut plurimm cursti. Est enim

-c).Mopi(,>

qui labium

commutent
;

diversaquc prisseniores occaccati

diligenter et
(ops'to,

multhm
est euro,
id est,

euro,

est, mutlinn, et

profrant consilia
,

vel

cm

quod

mtodio

cujus verbi contrarium

j)uerilescunt

cunt

nihilque sani consilii in mdium adducm principes et qui pris uno ore unoque animo bonum publicum affectabant sese invicem
;

est

Xi-yei>psti>,

negligo, conletnno. Significat ila-

aut

queDeum, sicut alius est, excelsus et magnus, ita ejiam magnam semper curam gessisse hominum; sive,
juxta bonilatis ac misericordiae su;e magnitudinem et

aspernantur

tune utique ab

effeclis
,

et calamitatc

quae hujusmodi dissensiones


(|ue

prava consilia muluos,

despectus consecuta est


,

Deus

detegit consilia

cordium
tions
silia.

atque omnia quae in tenbris erant mani,

nunqum genus humanum neglexisse. hominum peccatis, justam Dei vindictam provocanlibus intgras nonnunqum regiones ac
altitudinem
,

Hinc

licet

festa fiunt
,

veniuntque
,

in

lucem

ut puta conspira-

gentes peste, fam ac bello subverterit

postlimini

proditiones

vindicte, perfidiae et falsa con-

lamen misericordiae recordalus


Vers. 24.
eipi possil.

ut

plurimm sucpopuli

Haec sunt utique profunda, quae Deus de tenrvlt. Haec est


Niliil

cessu temporis iterm in integrum restiluit.

bris

cordium

umbra morlis
enim
est

quae in

Qui

immutat cor principum


:

(1)

lucem
non
Mattb.

Deo producitur.
,

operlum quod
non sciatur
,

reveletur

neque
Sic

occultum, quod

10

26.

detestandum

malignumque

Acbitophelis consilium revelatum fuit, et in lucem

Hinc aliqui sic explicant Exlendit, i. e. , expandit super faciem terra;, ac multiplient et propagat gentes, et rursm abducit cas in exitium , vel, in exilium, ut 2 Heg. 18, 11. Sic Kimehi in Lexico rvou
explicat TTCfO dilatai el amplifient
illis

locum

et haerc-

proditum.
Mystic possunt haec ad clestes revelationes pertinere, quibus Regius psaltes occulta sapientise Dei sibi

manifesta cecinit. Profunda autem dicunlur mysteria


divinitatis

et arcana

operum

ejus,

ut
sit
;

qud Deus
qud

in

personis trinus, et in essenti unus

qud Verbum
sit;

Dei carnem assumpserit, et honio factum


Eueharisti,

in

non

in figura, sed in veritatc

Deus homo
autem Ja-

occultetur. Hase et alia profunda Dei abscondita erant


in puteo et in horreo Scriplurarum. Sicut

cob lapidem ab ore putei amovit, ut grges biberent,


et Joseph

horrea aperuit
ita

ut tempore (amis populo


el

frumenta ministraret,

per unigenitum Filium nos cibaret pane vi-

Deus sacras
te
ti

litteras explicuit, ut

et intellects, et

aqu
;

sapientiae potarct, ac scien-

su lerram repleret

id

autem

fecit,
,

ut in

ipsum

crederemus, ipsumque diligercmus


cognite et amate serviremus. Qui
tationis revelationis

elmajcstati ejus
est perscru-

finis

prol'undorum mysteriorum Dei.

Vers. 25.

Qui

multipmcat gentes
IN

kt perdit
(1).

ditatem, poslea ver eas in exilium agit el abducit, vel easdem, vel alias quas libitum fuerit. El A. Sciiultens banc interpretallonem veram esse, vix ait dubilari posse, qum apud Arabes verba quse expandendi signilicationem comniuncm babent, frequenlari ament in sedibus commodis latque fusis gentium a populorum. Ita Dsjeubario adducitur formula HrJM ITOU7 ytNH, expandit Deus terrain, jiro commodis et amplis sedibus porrexit ad inhabitandum. Aliud ver est terrain expandere, figura ab aulaeo, sive stragulo desumpl aliud, gentes expandere, quod el dispergerc eas, sedibus jectas Extendit indicare potest , vel humi proslratas, quae ipsa notio arabica dialecto eonKT<n-povv<Bv I8w, firmari potest. lia Alexandrinus y-o >>.'j.QcSrqv aura. Alias conjecturas vid. in Miehaelis Snpplem. p. 2310. Ego malim ITOU expandere Minire pro dijfundere, qum excursiones faeiunl et unes dilatant, cui opposilum est Dna'l , reducit eas poslea, et arctat unum in locum, earum impeluni eompescens el sedans, reducit in suos fines et conslringit. (Rosenmuller.) Removens cor eapitum principum. (1) Hcbraeus Exuit illos mente et robore. Prophte Isaias el Jeremias Dei nomine sapp niinilanlur principibus populisque fuluruni, ut corrupti stupore, tunnil tu elerrore, plen veluli die in densissimas tenebras dejiciantur.
; ,
: : :

EAS, ET SUIIVERSAS

INTEGRUM RESTIU1T

NunC
//

(Calmet.)

change

le

eeew des princes qui sont

tablis sur les

crescere facit gnies, incrementa dat gentibus, et rursm perdit eus quas multiplicrat et magnilicrat; vel bas quidem, ubi vull,
,

(l)moNiTanaSK*Ja,

auget ac propagal gentes; alias rursinn perdit, qum vult, et quas vult. Alterum heinislicbium, D'ij ITOU DTtPl nonnibil anibiguilalis babel, qum tam ITOU, qum Dru", utrumque vel bono, el malo sensu ac
\
-

peuples de ta terre. Il les trompe , et les fait marcher an hasard en des routes gares. Comment l'Ecriture peut-elle dire de Dieu qu'il trompe les princes, puisque Dieu tant la vrit mme, il ne peut tromper per-

sonne? Lorsque Dieu abandonne l'esprit liumain luimme il est dit que Dieu le trompe, parce que l'homme est tromp infailliblement l'heure mme qu'il
,

ioon
iiRIU:
,

COMMENTAKIUM. CAPUT
ET DECIPIT FOS UT FRUSTRA INC EDA NT PER IN-

XII.
,

1(Mo

NON

IN I.UCE

ET ERRARE EOS FACIET QUASI EBRIOS. Eleillius caecilatis


,

vium.
verti

Omnin comperlum est cor principum Deo qucumque velit, juxla quod S:ilomon ait Cor rgis in manu Dothini ; qucumque Prov. 21, 1 voluerit inlinabit illud. Movet quippe regum volunta:

gans descriptio est

quam
egit

peccatores et

impii plermque incurrunt


vers. 14, dicens
in nocte sic
:

de qu

etiam cap. 5,
et quasi

Per diem incurrent tenebras,


in

palpabunt

meridie, ubi vide quai dixiita

lem corde
libertate

significatam

qu decrevit

ita

ut arbitrii

mus. Sepluaginta hune Iocum


traurav ctxo'to
,

reddunt

Wviwfr

minime

laes, id

procul dubio agant, quod

xai

p.r,

<pG>;

palpent tenebras , et non lu,

Deo provisum
llis

est. Sicut in

corde est principiuin

mo-

cem
bris

Scholion ^atpwvTs;
tain

q. d.

Versantur

in tene-

naturalis, sic in volunlalcprimordium

mots mo-

crassis,

ut palpari

queant. Taies

fuisse

ralis,

ut rect cor appelltur. Dicitur


,

aulem Deus de-

memorantur tenebrae
biles tenebras vocat

iEgyptiae, quas Scriptura palpa-

cipere

seu errare lacre


,

non cerl qud errorem


spiritualem quani,

Exod. 10, 21,

scilicet

ob aerem

deceplionemve inducat
bal
,

sed qud lucem juste subtra-

ipsum tenebrosum ade condensatum, ut tangi posset,


sive quia tenebrosis in locis ita palpabundi

cujus defectu inipii

hommes

hommes

dam

eclipsini patientes reclo

aberrant

et graviter

incedunt, quasi tenebras ipsas apprehensuri essent.

seducunlur. Sic legiinus principes populi cco et praecipili consilio et sibi et

Mine tenebrae palpabiles seu yEgyptiae


abiverunt
,

in

proverbium
,

suis atlulisse perniciem

et

ad densissimas tenebras significandum


et

prorss instituisse viani


et salute

qu

long aberat san mente


fuit

unde ad mentis caliginem

quamlibet spissam igno-

communi
Salomon
,

ac propri. Teslis

ex alienis

rationem transferuntur. Tenebrarum enim


significatur, error et ignorantia
tristes
,

nomme
sanctus
,

Pharao, Nabuchodonosor, Ballasar; ex gente Israelitide Sal


,
,

item res adversac ac

Roboani

qui

dm

deviis abdu-

sed prcipu peccatum.


,

Quamobrem
,

cuntur rationibus

et se et

suam pessumdedre rcmversu vige-

Dionysius
vocat

ecclesiaslicae Hirarchise
jcaxtav,

cap. 2

perit

puhlicam. Dicitur aulem Deus immulare cor princi-

.AiLu.T.ii

obscurum

et illune vitium.

Hoc

in

pum

in

malum
,

eo sensu quo superrs

sacris crernoniis declaratum fuit,

cm
et

jtiberentur

simo, dictus est commularc labium veracium, sciliect permissive


ut scholastici exponant. Id est
:

omnes, qui ad christianam religionem accdrent,


in

Permittit

Baptismo converti ad occasum

abrenunliare

ut affeclus illorum in prava et vetila feralur, et intelleclus

principi

tenebrarum ereboque
,

fonti caliginis obscui a;-

ipsorum pravis

consiliis decipiatur, et ut iter


,

qv.e noctis

qua; scelere in
,

animam

invehitur. ddit
,

per invia vitiorum faciant

et

nunqum ad optatum
Psal. 106,

idem aliquanl post


sent

recens baptizatos

cm

cjurs-

linem perveniant.

Quo sensu etiam David

omnem

Satanse

40: Effusa

est,

inquit, contemptio super principes,

rumque
fulget,

sceleris

mundique paraturam obscuantrum ubi nihil divinse lucis af,

errare fecil eos in invio, et non in via. Contemptio ni-

induere consuevisse

cpwToei&es loWTa?,
,

vla-

mirm tune super


lumine
distracti

principes eiundilur,

cm

dficiente

nienta niveo splendore fulgenlia


in admirabile

ut qui post tenebras

veritatis atque prudentise, in varias sententias

lumen

venissent. In tenebris ergo pal,

quid faciendum
,

sit

non inveniunt. Qui pris

pare dicuntur peccatores


vident

quia neque conscieiiliam


,

errant in via

dm
;

rationem exercend virtutis in-

suam

multiplici operimento latebrosam


salulis
,

nec

venire nesciunt

et
,

poslmodm excrranl etiam


in

in in-

periculum ingens perdendae

in

quo versanlur,
et inlerniina-

vio, quia peccala

quibus illigantur, non advertunt.

nec virtutem summi omnium parentis

Vers. 25.

Palpabunt quasi
la

tenebris

(1)

et

lam sapienliam, quam prosequi omnes venerationc

debemus,
s'loigne

et

amore complecli, ut

caligo vilii long

de

lumire de

la vrit

de Dieu

qui seule

tetrior atque obscurior


rit igitur
et

cimmeri n^cte videalur. M-

est capable d'empcher qu'il ne se trompe et qu'il ne s'gare. L'expression dont se sert le Saint-Esprit pour

peccatores dicuntur palpare in tenebris

reprsenter l'tat funeste de cet homme que sa divine lumire ne conduit plus, est admirable. Car il dit
qu'il

non in luce, quod epitasim habet Ilebrads usitatam,

qui

dm vim
dicitur

et

pondus volunt addere


18

sentenliae aflir-

est alors

comme un homme

plein de vin

que

l'ivresse fait chanceler. Tel est, selon Job, que le SaintEsprit faisait parler, l'tourdissement d'esprit de ceux mmes qui paraissaient les plus honors et les plus puissants dans le monde. Toute la gloire qui les environne n'tant point accompagne de la lumire de la vrit, qui doit faire le bonheur de l'homme, ne

mativa;, adjungunt contrarii negationem. Sic apud

Amos

c.

v.

Dies Domini tenebr, et


Isai, c. 58, v. 1
1
:

non lux. El Ezechiae diclum est ab


Morieris
lus
tu, et

non vives.

Quo gnre
,

loquendi Aposlo-

Joannes delectatus

fuit

dm

de Baplisl loquens,

peut empcher que Dieu et ceux qui sont pleins de l'esprit de Dieu ne les regardent comme des gens ivres , qui ne marchent point d'un pas assur mais qui sont i tous moments en danger de se blesser.
, ,

ait c. 1, v.

20

Confessus

est, et
:

non negavit.
eos faciet quasi

Cseterm quod sequitur


ebrios, ad

Et errare

(1)

in "jOTI

"WW palpant, vcl palpabunt

(Sacy.)

pertinet.
(ita ut

eorum insanam lemulentiam declarandam Non long scilicet csecis et in dens nocte
,

versantibus absunt temulenti


tus usus

quibus vini immodera-

palpent), teh'ebras, etc., vel, in tenebris, ut cci soient. Aille subauditur plu). Et non lucem, et non

1WQ'
illis

mentem

sic

turbat

ut amentes credas el fu-

ubi non est lux, ut luce careant. Non malis emergendi. Exceecat eos Deus, ut in manifestis etiam causis ignorent quid facto opus sit. Mentis ac consilii inopi laborant. Et errare eos faciet (vel facit , sive fecit, elc),
est
illis

lux, et

rore lymphalico bacchari. Caecilas porr aut furor,


quasi ebrios. lia mentis inopiam el vertiginem eorum exprimit. Ut e1>rius nescit quo eat , vel quid agat sic illi nescient qu se venant. Sic Isa. 19, 14. (Synopsis.)
,

affulget

ratio vel consilium

1011

IN LliaU
est,
1
'

.101:

\m
,

cm magnus
Turbati
lia

$u?A&8 duci: 1( '!W\'


'

"

;
'

'"

ab ebrietate

quoniam misuit

vobis

Dominus

spiritual

10U, 27 Scripturis signiluan solet, juxla iHud Psa|. et moli sunt sicut elfrius, et, muis supiensant,
:

xoporis, claudei oculos vestros, etc. lia niniiriu Dons, ciiinvuli, principes quoiiue novit lumiiliare auferend

eorum devorata
:

est.

Sic eliam Deus per (saiain, 29,

ab
in

eis

oinne consilium
,

ita

ut in ineridie ccuUenles

9,

minatur

Obstupescite, et

admiramini
,

flucluate et

rebus, inquani

facillimis, densissim ignoninlke

vacillate; inebriamini, et npn

vino; movemiui, et non

caligine involuli turpissim hallucinentur et exerrent.

CAPUT
1.

XIII.

CHAPITRE

XIII.

Ecce omnia heec vida ocula

sm
et

divit auris tnea, et intellexi singula.


2.

Secundm scientiam vestram


i

ego novi;

ncc inferior vestr


3.

sura.
et

Srd tamen ad Omnipotentem Ioquar,

disputare
k.

cum

i)eo cupio

entendues de mes 2. Ainsi ce que vous savez de la sagesse et de la justice de Dieu ne m'est point inconnu; et je no vous suis point infrieur dans la science de sd'grandeur et de sa puissance. 5. Mais quelque grand qu'il soit , je veux nanmoins parler au Tout-Puissant ; et quoique je ne sois que cendre et poussire, je dsire m'enlretenir avec Dieu , 4. En faisant voir auparavant que vous tes des fabricateurs de mensonges, et des dfenseurs d'une doctrine cor-

1. J'ai

vu de mes yeux (oues

ces choses , je les ai oreilles, et jets ai toutes comprises.

Pris vos ostendens fabricatores uendacji,

rompue.
5. Et plt Dieu que , pendant que je dcouvrirai vos garements, vous demeurassiez dans le silence, afin que vous puissiez passer pour des personnes sages, qui tant dans ferveur, ont un dsir sincre de connatre la vrit, et de se dtromper. 6. coutez donc les rprimandes que j'ai vous faire; prtez l'oreille au jugement que mes lvres prononceront contre celui que vous avez port de moi, et des maux dont vous me voyez accabl. 1. t Pour quoi, sans aucun fondement, les avez-vous attribus d mes pclps? Dieu a-t il besoin de votre mensonge, pour soutenir sa vrit? a-t-il besoin que vous inventiez des faussets, pour le dfendre, el pour justifier sa conduite? . 8. Est-ce que vous prtendez favoriser Dieu et vout rendre agrable ses yeux, lovsque vous vous efforcez de dfendre sa justice, en offensant sa vrit? 9. Dieu prenrira-l-il plaisir ce dguisement lui qui rien n'est cach? o se laissera-l-il surprendre comme un homme, vos flatteuses tromperies ? Non, sans doute. 10. Mais lui-mme vous condamnera parce que vous entreprenez de dfendre ses intrts par des' raisons qui vous sont entirement caches ; et qu'au lieu d'adorer tes jugements, qui vous sont inconnus, vous avez la tmrit de ls voul i"r pntrer. 11. Vous dor.c, qui tes si hardis rendre raisi.n de la conduite de Dieu, aussitt qu'il fera paratre sa colre, il vous pouvantera, et il vous accablera par' Ta lerr. ur de son
'

et cultores
5.

perversorum dogmatum.

Atque utinam taceretis, ut-putaremini


!

esse sapientes
6.

Audite ergo correptionem

meam

et ju-

dicium Iabiorum
7.

meorum

attendile.

Numquid Deus
illo

indiget vestro mendacio

ut pro
8.

loquamini dolos?
ejus acipitis, et pro

Numquid faciem
?

Deo

judicare nitimini
9.

Aut placebit

ei

quem

celare nihil potest?

aut decipietur ut horao, vestris fraudulentiis?


10. Ipse vos arguet,

quoniam

in abscondito

faciem ejus acipitis.


11. Statim ut se

commoverit, turbabit vos,

et terror ejus irruet super vos,

12.

Memoria
in

yestra comparabitur cineri, et


vestrae.

nom.

redigenfur

lutum cervices

13. acete paulisper, ut Ioquar

quodeurnque

mihi mens suggesserit.


k.
et

Quare Ucero carnes


in

m, cas

dentibusmeis,

12. Votre mmoire sera semblable (a cendre que le moindre vent dissipe et vos' (tes ipcrbes rie seront plus que comme de la boue. 13. Peut-tre que ce discours vous choque et vous impamais demeurez encore un peu ilans le silence; je tiente vous en conjure, afin que je dise tout ce que mon esprit me
, :

animam meam porto


15.

manihus meis?
in ipso

suggrera.

Eliam

si

occident me,

sperabo; ve-

rumtamen
16.

vias

meas

in

conspectu ejus arguant.

Et ipse erit salvator meus; non enim

veniet in conspectu ejus omnis hypocrita.


17. Audite

sermonem meum

et senigmata

pecipite auribus vestris.


18. Si f'uero judicatus, scio

qud justus

in-

veniar. 19. Quis est qui judicetur

mecum
,

veniat;

quare tacens consumor?


20.

Duo tan^m ne

facias mihi
:

et (une

facie lu

non abscondar

Pourquoi dchir-je ma chair avec mes dnis dans de mes douleurs? et pourquoi est-ce que je porle mes mains, comme une chose que je voudrais perdre? Est-ce par dsespoir que j'en use ainsi ? l\'on. je li laissra'S pas d'esl'. Car quand Dieu mfe ferii prer en lui. Ainsi j'Vxposeral hardiment mes voies en sa prsence ; 16. E( il sera lui-mme mon Sauveur. C'est ce que je ne ferais pas si j'tais un hypocrite, comme vous oses l'assurer; car aucun hypocrite n'osera paratre devant ses yeutf. '17. Rendez-vous donc attentifs a mes paroles, prtez l'oreille aux vrits caches que je vais vous dire. 18. Si ma cause tait juge selon les rgles de la justice ordinaire, je sais que je serais reconnu innocent. 19. Qui est celui' qui veut entrer avec moi en '.jugement, pour me contester cette vrit? Qu'il vienne, et je la soutiendrai; car pourquoi me laisserais-jc consumer, sans avoir parl pour ma dfense? 20. Seigneur, je vous demande seulement deux choses ; et aprs cela, je ne me cacherai point de'deVaht votre face, je ne craindrai poiixl de paratre devant vous , pour sou*
14.
l'excs

ma

vie entre

tenir

mon

innocence.

21.

tua

Manum tuam long non me terreat.


et

fac

me,

et

formido

21. Premirement, relirez votre main de dessus moi, et cessez de m'afjliger. Secondement, ne m'prouvez point par
|a

terreur de votre puissance.


22.

22.Vocame,
23.

ego respondebo

tibi;

aut

Quand vous m'aurez accord


et je

ces

deux choses, appelez


je

cert Ioquar, et tu responde mihi.

vous rpondrai ; ou bien souffrez que parie moi-mme, el rpondez -moi.


moi, et

vous

Quanta* habco iniquitates

peccata?

clera

mc

et deicta ostefide mihi.

25. Combien ai-je commis d'iniquits et de pchs? Faitesvoir mes crimes et mes offenses, pour lesquelles roui me traitez arec tant de svril''.

moi

1015
24.

COMMENTAmilM. CAl'UT
Curfaciem fuam
Contra folium
abscf^iiiis, ri :>rbilran's
tel

XIII

1014

24. Pourquoi

me inimicum tunm?
25.
,

me
?

cachez-vous croyez-vous voire ennemi,

me

votre 'visage:' el
et

pourquoi

me

traitez-vous

comme

quod venlo

riapitnr.

2i. Y a-l-il de la gloire pour vous combattre contre moi? Vous failes dans celte occasion clater votre puis-

ostendis potenliam tuam, et stipulant sccam

persequeris;
26. Scr ibis

sance contre une feuille que suivez une paille sche.


et

le

vent emporte,

et

vous pour-

enim contra me amaritudines,


nervo pedem
il

et

consumere me

vis peccafis adolescentiae meae.

27. Posnisti in

meum

et

ob-

servsti omtes semitas irieas,

vestigia

pedum
et

meorum
28.

considersli

26. Car vous donnez contre moi des arrts trs-svres; ne trouvant point de crimes dans ma vie prsente, vous voulez me consumer pour les pchs de ma jeunesse. 27. Vous m'avez mis les pieds daDS les ceps, vous avez ohscrv tous mes sentiers, et vous avez considr avec soin toutes les traces de mes pas, comme si vous aviez besoin de ces prcautions pour dcouvrir mes crimes, pour vous assurer de ma personne, el pour trouver le moyen de me faire prir, 28. Moi qui ne serai que pourriture dans un moment, et qui deviendra! au premier jour comme un vtement mang des vers.

Qui quasi putredo consumendus sum,

quasi veslimeiilum,

quod comeditur

line.

Vers.

1.

Ecce omnia

COMMENTARIUM.
u.cc vidit ocuuis

meus

et

maris

ad terrain ipsam aliaque elementa disciplinai

AUIMVIT Al'RIS JIEA, ET 1NTELLEXI SIXGULA (1). PrCCedenlis capitis inilio Job Sopharis et aliorum amieorurn

causa remiserai, ut se non minus ab hujusmodi ralionis aniniseque experlibus creaturis,

qum ab

ipsis,

6erniones, lanqum pnpularcs modicreque


scienlia;
,

admodm
,

qui sapienti
rct
ler
;

nomen

affeclabanl, crudiri possc proba-

non magni faciendos oslcnderat


,

ideque

cm

isliusmodi scienlia per inlellectum nalurali-

ipsos ad beslius lerr


(1)
Il

ad

volalilia cli

ad pisces

ex sensuum apprehensione colligerelur. Hic ergo


,

y avait dans le discours de Jo) un sens immen cachait un autre plus profond et plus suivi. Ses amis ne conurent rien au-del de la surface. Mais comme elle enchrissait sur toutes leurs penses au sujel de la Providence et qu'elle avait quelque chose de sublime et de majestueux, elle suffisait pour les faire rougir de ce qu'ils avaient entrepris d'enseigner,
diat quj
,

concludit Job
poienli
,

se ea

omnia qua; de divin sapienli


nuper disseruit
,

piovidenli

quanlmvis
el

magna

et

admiranda

non magno studio

labore
,

neque ex peculiari aliqu

sibi iael revelatione

sed

naturali lumine inlcilects, per solam scilicet oculo-

comme

ses matres,
ri

Job nanmoins

un homme si clair el si instruit. se contente pas de ce premier degr

rum

aurium aliorumque sensuum apprehensionem

qualilcr etiam mediocris ingenii

domines earum re-

d'intelligence^ et il dit en termes assez clairs que son discours est prophtique; qu'h est plein de mystres qui lui ont t rvls "l'ai vu de mes yeux toutes ces choses; qu'il renferm des vrits que Dieu seul est capable de dcouvrir Je les ai entendues de mes oreilles; et que s'il est mlde quelque obscurit, 'sl :>; rce qu'il ne lui a pas t permis de s'expliquer sur ciiaqe chose aussi clairement qu'il l'avait com:

rum cognitionem
nem, aurium
experientiam
scientiam
,

assequi possunt, optim capere.

Pulchr autem triplicem recenset cognoscendi ratiovidelicel per traditionem,


s

oculorum per
et

et inteilectiis

per ratiocinalionem
,

breviter

telligendi verbis

eam sub audiendi videndi et incompleclcns. Quo loco animadversalis

prise

Ht je

les ai

bien comprises.

Il

Pavait prononc

iendum
ade
iiisi

est,

non esse
ex
illis

opra Dei audire

alipie.

avec l'air el les manires d'un homme inspir. 11 avait paru regarder un objet qui lui tait montr; et ses amis, qui avaient observ cet! air connue extasi cl surnaturel, lui en firent un reproche. Nmnqutd (D'eus) clam tecum litcntus est? Quid te levt cor luum, et direeii fixiqite tibi sunt oculi? Un tel reproche devient pour nous une nouvelle preuve que Job rie prlaii
point comme un homme ordinaire, et qu'il rie disait que ce qui lui tait rvl par l'esprit de Dieu.
(Dugtiel.)

vidr'e, ut

ad Dei scientiam erudiamur,


,

eadem animo noslro Iractemus

consideremus et

intelliga'mus.

Nec

in eo differt stultus sapiente,

qupd

aller viderit, aller

ver non viderit opra Dei,


et manifesta sint
, ,

cm
sicut

omnibus proposita
qud sapiens ea
dixit David, Psal.
in factura tua et in

sed in eo potins

inlelligat

slultus ver

minime

01,

5'
:

Orna delectsti me, Domine,

Ecce omnia
;

iiec. Yel isia, qus seil. riarrvi

deDei

operibus

manuum
,

litarum exultabo.
!

sapienti, potenli et providenii. Omnia, quae dixislis (jii;u tiiin vos quant ego dispulaviinus. Vidit oct i.us meus. i!a;c sein, me ipso experienli
et

Qum magni ficata

sunt opra tua

Domine

nimis pro-

funclw fnct sunt cogitationes tu. Vir insipiens non

(ongo usu edoeus, non aliunde, ut vos me jubebalis majores inlerrogare, etc. Duos sensus nominat quibus pra:cipu doclrina ac(|iiiritur. Vidit ocultis, rejps expertus sum, nec minus eerlus sum, etc., qum si vidissem, etc.

cognoscet, et stultus non intelliget lic. Et hoc


illud

malum
),

maximum
;

est,
.

quod Deus per Isaiam

c. G, v.

minalur, dicens
gere

Audile, audienles, et rwlite intelli-

majoribus ineis, etc., nec tantiim aui'ivit, sed et intellc.ut el probe consideravit. Ista part'ini experienli, parlim (ide, exploralissima habui. El iNi.ti.F.X! si.xt.iLA, et intellcxit vcl
Atitis
,

Ai

mur

et videte visioncm, et nolite cognoscere. Cterm cm 1res amici se solos sapere et Jobum rerum divinarum penils ignarum arbitrarentur, opportune ad

POpm,
,

fastum eorum supprimendum subjungit


Vers. 2.
novi
(1)
;

percepit, ve! consideravit, illud


pil

perceloco Sed ctsi boe vrunj sil, et i posse nolare arlieulum aeeusalivi c.ass , tamen obstal rjufj \"\ ita colia'iet cuin duobus prcedenlibus verbis, u! planunisit eamcouslrui cuin prcdente voce S" ; oipnf ; sic et intllexit omnia iUa. Alii verlunt, sibi , quod redundare videlur.
<>(( ;

vel

tq YD,

Secundum
nam
el

scientiam vestr.ui et ego


(1).

conslruitur cuin S, alis ciun 2; et rh

fera,,

nec i.nferior vestri sum

Scio, inquit, et

neutriiis, qiip carerit llehrrei.

^m

"TOT VDT\T\3,

juxta

scientiam

vestram,

vel

scire restrum,

et infinilum esse polesl. Sicut ns'tjsvo*', iUa. Quantum vos scitis , uovi etiam

nomen

eqn, npn
'

minorem

Nec nferior vestui,

lutbco nolitiam qum vos. vel, vobis , nempe sapienti.

(Synopsis.)

(Synopsis.)

,t

1013
ego
id secreti
,

IN LlBKUAt

JOB
viros probos

101C

quod vos

soli scire putatis;


;

neque rue
iis

non solm

non perturbai

sed etiam

in hujus rei scienti antccellitis

quarc frustra de

maxime
renlur

reficit
ii

et consolalur.

Qu enim

ali re leva,

me

docetis

quac

jamdudm

me

cognita et explorata

quos saep homines improbi traducunl

et

sunt.

Neque ver

ha:c responsio modestise Jobi

parm

imperita multiludo contemnil, viles alque ade

ini-

consona videri dbet,


dixerit,

cm

et

Paulus in simili de se
niliil

quos existimat,

nisi

qud Deo se suaque probari confi-

2 Cor. 11,5: Exislimo

me minus
et se

fecisse

dant? Cur enim

taies

non ament Dei judicium? cur


Davide
,

magnis Apostolis. Non enim modesti


gerentis est id in se convenire negare

submiss

non ad

illud aspirent, dicenle


iis

Psal. 72, 1
!

quod conveniat,
:

Qum

bonus Isral Deus

qui recto sunt corde

Apl

cm

nulla virtus

mendacium

in oflicio suo postulet

id

igitur Job, cujus caput molcsti et erronei dispulalores

quod Sapientem docere puto dicentem,

Eccli. 15, 10:

obluderant, fatelur malle se

cum Deo disceptare, qui,


nec vera negabit
,

Attende, ne seductus in stullitiam humilieris; noli esse


humilis in sapienti tua, ne liumiliatus in stultiliam
seducaris, quasi dicat
:

cm verax

et sapiens sit

neque

inepte verba conglobahit.

Ne

per pusillanimilatem ni-

non Deo, idem

est

ac

Quod aulem ait disputare verum inquirere, rationibus

miam
tio

contra id quod dictt sapienlia veritalein silen,

ullr cilrque acceplis ac redditis, utpote


tis

cum

veiiia-

supprimas
scilicet

aut

mendacium arguere

verearis

auclore et assertore,

quem

in

adslruend ver
l'ormidat.

quando

ad veritalis defensionem aut prox.mi

sententi demisso

animo aeturus non

Haud-

correctionem conducere judicabilur.

quaqum enim
est

prafracto et pervicaci ingenio vincendi

Porr ex his duo

licet colligere

unum

qud

in

aut concerlandi studio

cum Domino Job

disceptat, sed

diebus Jobi viguerit pbilosophia, nec modica etiam

quasi discipulus, qui informari desiderata magistro,


qui modeste interrogat, et causas

tum

fuerit scientiae semulatio.

Allerum

est,

quod Job,

eorum qu

tiunl aut

dm amicorum

philosophicam doctrinam floccipendit


,

quie docentur exquiril, ut


ligat, et erroris

qu

dicuntur melis inlel-

ac despicit, ad sublimiorem

scilicet

theologicam dis-

causas onmes ampulet, ne quid in posniagister


nihil

ciplinam aspiret.
et

Quamobrem

ad

Deum se convertens,
:

Lerum

facial

quod

improbet

aut

alii

repre-

cum

eo religios disceptans subdit

hendant;
(1),

in

quo san

apparet, quod

Vers. 3.

Sed tamen ad Omnipotentem loquar


:

et

ingenuum discipulum non deceat.


,

modestum Neque novum


ob quas noid

et disputare cum Deo cuno. Quasi dicat


diversis effectibus excellentiam divin
virtutis

Quamvis ex
non ideirc
al-

aut inusilatum est

ut in istiusmodi modest et reli-

sapien ac
,

gios disceptatione rationes

adducamus

non minus qum vos intelligam

biscum clementis

agi debeal,

dummod

totum

di-

tamen muto animi sententiam, qu decrevi Deum


loqui,

vinae clementia ac voluntati permiltatur. Sic utique


fecit vir

motus cordis mei aperiendo

ei

qui cordium est

sanclus Ezechias apud Isaiam dicens, cap. 58,

scrutator et judex, et veritatem ab eo qui totius veritatfc

v.

Obsecro, Domine, mmento, quso, quornodb


te in veritate et in corde perfeclo.

doctor est exquirendo

non qud

vel in

minimo
convin-

ambulaverim coram
Sic Moyses oravit

ejus judicia improbare contendam, absit, sed ut vestros errores destruam, quibus

Deum

ut

ignosceret populo, cui

me

injuslitiae

csedem

in deserlo
:

minalus fuerat, ne audiant iEgyptii

cere nitimini,
intelligitur
lae vis,

meamque probem innocentiam. Ex quo qum magna sit bonae et integrae conscienilla

et dicant

Non

poterat introducere pepulum in terram


;

pro qu juraverat

ideireb occidil eos in solitudine

quantmque

probis et bonestis viris animi


virtus atque sapienlia

Num. 14,
diam

15. Sic David saep

suam

infirmilatem ac

adjiciat.

Quinim immensa Dei

dolorem ostendil, ut clementem


inflectat.
uti

Deum
:

ad misericor-

(1) Quia vobis doceri nihil possum, ideo cum Deo, qui vera est sapienti, disceptare cupio, utab illo audiam quod mortalium nemo docere potest.

Neque

aliud facit in su disceptatione

Jabus,

ben Sanclius observavit

pris tamen

(Menochius.) Disputare, seu rationibus agere, cupio, non vobiscum qui in multis fallimini, sed cum Deo, qui infallibilis est veritalis.

qum cum Deo


cere falsitatis,
fical
:

agal, ait vellc se adversarios convin-

quemadmodm
Prius vos

sequenti versu signi-

(Tirinus.)
:

Enimverb (verm, attaHebr. vien, sive verumtamen) cum Omnipotente loquar, vel

Vers. 4.
mendacii
(1) (1)

et

ostendens fabricatorbs

Sed tamen,

etc.

cultoues perversorum docmatum.

louui velim, si fieri possit; neque enim ejus colloquium recusrim, im ver eum mihi ajquiorem vo-

101^-^313 Hieronymus ben fabricatores men-

His relictis qui falsis rationibus mecum agunt, cum Deo, qui verax est, disceptare cupio. Nihil vos euro, nec verba vestra. Vers. 4. aSlNl, at enimverb, est refellentis, ut supra, 11,5. Objicitis mihi qud Objicit sibi factum suum, q. d. contra Deum loquar, etc. Hoc in sequentibus sic rHoc mihi allingitis etc. Hic sensus convenit futt cum verbis Hcbris et cum contextu, al bx hoc versu Ego non contra, sed ad, vel apud , significat. lii pro Omnipotente loquar, etc., q. d. Non liligo adverssDeum, sed ejus justiliam defendo. Et disputare etc. yiSriN 'W bNirOTn, et arguere ad Deum , vel, disceptare cum Deo, cupio, sive velim, non me ipsi opponendo , sed coram ipsius tribunali Bespicere videlur ad rationcs meas proponendo.
bis fore sperarem, q. d.
:
:

dacii vertit, nam SST3 propri esse elaborare , concinnare, studio atque arte, cognoseftur ex ejusdem verbi usu apud Arabas, qui et elaboravit, cum cura institut sermonem, dicere soient. Ac de mendaciorum fabrieatione, ut hic, reperitur quoque Ps. 119, 69. Conf.

Michaelis Supplem. p. 10-22, seqq. Concmnatores^ falsitatis, seu mendacii vocat socios, qud , dm juslitiam Dei defenderenl, et gloriam, quam praetexebant, tuerentur, Jobum accusarent, et pro injusto ac impio haberenl : ex eo, qud Deus juslus sit, et non nisi
juste punial et aflligat, colligentes juste'
allligi

Jobum,

ac ide

impium

esse.

Porr

dicos nihili, id est,

'NDI, mevocal inutiles (ni Zachar. Il, 17, 'SI


illos
,

TW

cap. 11,5.

(Synopsis.)

S^Ssn pastor nihili, est pastor inutilis), vanos, qud (|um ad consolandum Jobum venissent, |>ro eo qud eum poejus dolrcin sedare el mitigare debuerani
,

1017

CO.M.MENTAHUJM. (JAPUT
sentenlia non tam gravis el injuriosa est
et

XIII.
id est
:

1018

Hc
citur.

qum
sic

doymatum,

Perversam agendi rationem

lenetis,

verba sonare vklenlur, ut es llebrao

Graecocognos-

cm

contra faciatis

qum

consolatoris et amici

munus

Nam Hebra
:

verba verbe tenus converlendo


est/s

pstuibat. lia Poycbronius, quisieexplicat incaten:

liabent

Et vos composilores
vel,

mendacii, et medici

Siipervacaneumesldisceplarevobiscum, qui
a

cm ad

futiles omtes,

ut aliqui reddunt, medici idoli

me sanandum
inilale

accesseritis, vestris

me nunesermoni-

liocest,
talis
,

meo

judicio, medici vanissiini, arebiatri varii-

bus quasi jaculis saucialis, ipsque, quam palior, cala-

qui pro alexipbarniaco salutari nescio quas nuiia

dolorem mibi

aferlis

acerbiorem, medicosque

gas et figmenla proponitis. Groeci aulem


lunt
:

conver,

imperilos imitamini, qui

cm sanantia negligunt mediexponit. Et

u.

itrtk towpoi oiKsi


,

xai taTt xaxuv navrs


et curatores
,

camenta, stult regrolorum vulnera quasi morsu discerpunt.

vos mitetn estis medici injusti

malorttm
xai
iarpet estis

Eodem modo Didymus ibidem

omtes

Symmacbus
jj.w
,

IIpo<m863ts tyiik'n
d&.o"f
,

quidem
relanl;

consolatoresilli in causa Jobi salis se stult ge-

iri7rXa(jTo!

xaTaa/.Eu/jVTE;

addicli

nam cm

lenire deberent et fovere vulnera ora-

mendacio,
sttrda.

et

medici conciniiatores me/, appuyantes ab-

tionc benevol et ad

delergcndum doloris sensum


illo

at-

Fabricatores autein eos vcl eompositorcs ap-

lemperat, verbis omnin duris et ab

rerum

pellat mendacii,

qud ex mendaciis eorum essent oraDiximus enim

arliculo aiienissimis quasi asperso sale refricabant.

tiones et

ratiocinationes compositiie.

Yerm
soiatores,

bic sciscitari juvat quare Jobus amicos con-

s;cp, licet
verse,

eorum proposiliones essent plermque


tolo

bumanam consolationem
,

amicsuggerenles
,

cm de

gnre iniquorum loquerenlur

in

ut temprent ealamitalum miseriam

appelle!

juxta
idoli.

assumptionibus tamen ut plurimni vehementer errare,

originalm textum

medicos, seu consolatores


in

qud subsumanl, aut Jobum aliqu culp

teneri,

Qid enim simile babet Jobus


dus

slerquilinio squali-

nul scelerum suorum


igilur ac fabricabant
lis

pnas pendere

componebant

cum

idolo in sublimi ar conspicuo etsplendido?

mendaciurn, quod veris adjunc-

Quis affectet consolari idolum gentium volis et precilms inclylum? Idolum


supplicat

probare aut verosimile reddere nitebanlur. lisdem

omnes
forte

supplicant,

idolum

prop verbis de invidis suis querebatur David, dicens,


Psal. 118,

neminem.
,

Imo

bc
:

est energia bo-

G9

Multiplicata est super


:

me

iniquitas su-

perborum. In Hebraeo est

Componebant super me
futiles
,

rum verborum quasi dicat Jobus Cm idolum sit mutum quoddam simulacrum neminemque orare
,

mendaciurn superbi. Medicos ver


sione Septuaginla iniques

et ex

ver-

possit

bine
si

lit

ut vos, amici

p'erinde
,

me
elsi

console-

et curatores

nialorum, d est,

mini ac

consolaremini idolum
,

quod

omnium

malos appella!

quia

cm

venissent ad consolanduin
,

oraliones excipiat

orare nequit
,

et inde

nec potesi

euni, ut secundo capite dictum est

irrilabht potis
,

consolationem accipere
dere.

qui nequit

Deo preces fun-

sermonibus suis qum consolabantur ref'ricabant potis

Unde vos dm

l'ruslra

nitimini

me

consolari,

qum

leniebant dolorem. Sicut etiam de

seetma-

onerosi

consolatores estis,
sic

seu consolatores idoli;

levolis suis dicebat David, Psal. 08,

27

Quoitiam quem

nempe bumano levamine


supplicandum
et

me
,

consolari nitimini, ut

tu percussisti persecuti suitt; et super dolorem vulnerum

qui aflectaret consolari idolum

quod ineptum

est

ad

meorum addiderunl.
Vulgatus interpres,

In

banc sententiam explicandus est


verlit
,

orandum, cm mutum idolum orare


taceretis, ut putarein

cm

cultores perversorum

non

possit,
5.

nec idolum deceat oratio.

Vers.
tis iuiquis suis suspicionibus, falsisque criminalioni-

Atque utinam
et

mini esse sapientes (1).

Amicorum
:

loquendo

ini-

bus augebant magis atque exasperabant. Hieronymus

nomen S'HN cepit falsitatis, vanitatis notione, cui nil veri et solidi insil, vertitque Et cultores perversorum
:

prudentiam
Iuclu
stult
et

imperiliam taxt

stult

enim amicum
exulcerabant
;

mrore oppressum
ira et

verbis

doqmatum. Fabricatores

concionatores

(Rosenmuller.) vel compaclores


,

de

stomacho Dei erga impios prolixe

dis-

) ,

serebant apud
tur,

eum

qui gravissimis miseriis urgeba-

mendacii , vel falsitatis, "IpU* ibs'Q vos compomtis falsa, loquimini falsitatem, ex veris praemissa lalsa concluditis. Mendacia mendaciis assuitis, sive aiinectiaru et

cm

potis, ne ad desperationem

eum

adigerent,

sed aliquo

modo

levarent, de disciplina et casligatione

S2"i2est annectere, etc.), ut tueamini jusligloriam Dei, dm asseritis Deum solos impios allligere, ac proinde me impium esse. Et cultores perversorum dogmatum, h'hti 'K211, medici idoli, qui etsi collyriis eorum (i. e., idoloruin) OCUlos oblinunt, nibil lai'nen proiiciunt. Sed argulius
titis

(nam

agerent, qu Deus
cet
,

omnem

filium

quem

recipit coer,

sicut Paulus disseruit in Epislol ad Hebra^os

qui advers etiam forlun jaclabantur. Stult etiam

ex calamilatibus, in quas inciderat,

Jobum

esse ini-

est.

D'tSn sunt

quum

concludebant. Quos et similes gravissimos ersi silerent.

dii falsi. Alii


,

medici vanitatis
S*S-5

sive

vani, vel inepti, inutiles

vel nihili. Sic

rores ulique legerent,

Nam

ut in prover;

sumilur,
bio est, stultus quoque,sitacuerit, sapiens reputabitur
(1)

Zacb. 11, 17, ab 7H non. Medicos vocat,


tores, vatios , qui vice

Taxai eorum
J

i. c., consolaconsolationis afferrent vana. stultiloquium. Agitisut imperiti medici;

Utinam prorss

taceretis

Sapientes potis

lia-

maledictis exacerbatis vulnera mea, quaesanare <!cbebalis; et loco consolationis, allictionem affliclp additis.

beremini tacendo , qum tant quendo. Sententia proverbialis

lalsa et

inepta prolo:

Ut

nihili

medicus

fuerit, qui, etsi

bonamedica-

menia

est, Proverb. 17, 28 Etiam stultus tacens sapiens Itabetur, quia tacendo saltem stulliliam suam non prodit. (Rosenmuller.)

:egro exhibeat, non b:dical tamn ratiohm constilutionis, morbi, etc., ita socii Job, etsi vera afferrent, nial tamen applicabant, etc. Duo hoeversu
dicit,

lleb

Quis dabit ut silendo

sileatis ? id est,

prorss
,

tacealis.

Utinam
i.

studiosi essctissilentii.

qud nec Deo

Ut

putare.mi.ni, etc.

Heb.

et esset

id scilicet

vobts

prosin't meiliendo,

nec Jobo. (Synopsis.)

in sapientiam,

e., loco sapientiae,

juxta Prov. 17, 28. (Synopsis.)

*Q19
et si

l.N

LIBRIJM JOB
beani lingual. Demaralus
leret, rogatus

1020

comprcsseri ( tabia sua inteUiijens, Prov. 17, 1S.


adsjinile esl illud Sepeca;
:

cm

in

consessu

quodam

si-

H nie
i

Tacilurnjlas stullo

an

id faceret stultiti,

an sermonis inotaeere potest.

liomini prp sapienti est


Joqqi.

taeere qui nescit, nescit

pj

Atqui

inquit, stultus

nunqum
quem,

Exstat eliapi illud incerli, in Anthologi epi:

Apte olim dictum


luit
,

esl in nescio

qui quamdisi:

grammalupi, poelo Grxci

tamdi magnus

et gravis habitus est

philoso-

Jl; ti; iTZ7.iSvjxo; ppovijAWTaT; i<s oiuirv

phus bievideri poterat,si


darijs,
:

tacuisset.

Sentenlios Pin:

Tdv Xo^ov 6-fxp7rTuv ; 7r6o{ aiiypoTorov

Isthmiorum

1, in

Herodoti Thebani encomio


cps'psi,

D,m tncet indoctus poterit cordalus haberi


Is

Hjj.av TroXXa'xi xal t UE<7o)Tra[j.vov eup.iav p.siu

s-

vwrbos animi uamque tacendo

tegit.
,

penumerc tacuisse gloriam majorem

ajfert.

Ad eumdem
se scirc

Sic enini fer

non

distinguilur imperitus docto


,

omnin sensum
ai-yv re 'tcou &e

occurrit ex Plutarcho id in quo glo,

circumspeclo prndentique honiine imprudens

si lin-

riatur vel inprimis Ino Euripidea


,

nimirm
silere

guam

cohibuerit;

eam ob

rein facile est conjicere cur


ef-

xai Xfstv

tv'

atpaXs';,

quando

quos Hoinerus ingeniorum vertex sapientissimos


fmxerit
,

oporlel, et loqui

quando tutum

est.

Libet hc referre
,

eqsdepi et silentes fer aul cert pauciloquos


:

pulchrum san Pythagorae Samii elogium

quod

scriip-

esse voluerit

noverat enipi silentium, et parcuni so-

ptum

reliquil Apuleius, lib.

2 Floridorum, tante
.

usum spcimen habere gravitalis; conlraque apud sapieples maxime loquacilatem indicem esse slullitiai. Neque enim Thersitem morionem vituperatiqne dignum arguit qum quod loquax esset, quin qud qbstreperus qum qud importun garbriumque
qralionis
,

sum
lentii

aliquis ex veteribus long pris dixerat


iisi

nullos
siille

sciliect fore sapienlia fructus,

qui radicibus

proficiscantur.

Sic

igitur

Apuleius :Tot
intellige

doctoribus eruditus

(Pytbagoram

ab ^EgypMilesio,

tiis,

Chaldajis, Pherecide Syro,


,

Anaximandro

rulus et seditiosus, de quo, IliadosP, versu 212


spaiTir,; S' sti (/.cvo; jxeTpo7TYi;

Epjmenide Cretensi

aliisque

mullis edoctus),

lot

xoXa

tamque multijugis comitibus disciplinarum


hauslis, vir prserljm ingenio ingenti
,
,

toto orbe

Thersites autem adlmc solus loquacissitnus tumultuabatur.

ac profect
pliilo-

supra caput homipis animi augustior


<

primus

Nestori
nielle

ver

consultissimo seni
Iliad.

tribuit

oraiionem

sopbi nuncupalor
los

et credilor

nihil pris

discipu-

dulcjorem

suos docuit

qum

lacre

primaque apud eum

Tc xo nh

"jXtiatti; [asXito?

fXuHwv

ps'ev

a5i

meditalio sapienti fuluro linguam

omnem
,

coercere; ea verba

Cujus etiam lingu nielle dulcior fluebat vox.

verbaque, quse volantia Poet appellant


detractis pennis inlra

Menelao argutam illam quidem

et

nunqunt re dis-

murum candenlium

denlium
-

cedentem breviloquentiam,
Htci
iav
,

Iliados versu
"p'pEi>6

214

premere. Prorss, inquam, hoc erat primum sapien

MsvoXao imTpoyjxiw
,

lise
:

rudimenlum, medilari condiscere,


s

loquilari de-

tlapa

[j.v

XX

(/.aXa Xi-yw-

mi

o itoXjiuo;

discere, etc.

Idem

fuit

Jamblichi Pylbagorei piy.poTEi eo;


-','u.evo;
,

Cert quidem, Menelaus succincte concionabatur

CCptUm
Sed ad

rXwdfj/i; izpb

tv XXtov

Pane a quidem , sed vald acut

quoniam non erat muttiloquus.

linguam coliibepr
id

aliis

omnibus addeorumcxemplum.

Ulyssem denique grandiloquum quidem


tem, sed di lamen cogitabnndum
qni ipeipiat.
facit

et

yebemenlo-

sule quoe babet dqctissim congesta Plutarchus,

argumentum copiqs locuplelandum concomet iractatu

anlequm
veteribus

mentario de Garrulitate,
ride
;

de Isidc et Osi-

quo loco docet quid olim Harpocrates apud

Reeiissini dictum est

quodam ex
,

lo-

/Egyptios mysterii habueril.

De

silentii utililate
lib.
T>
,

lege
,

quepdi magjstros nos habere homines


deos. Quapropter

lacendi ver

Gellium,
lib.

lib.

11, cap. 10, Plininm

cap. 5

et

laudalur

6y.Ejj.j6ia

Pythagorica et
silenlio
:

28, cap. 6, et Scbotium nostrum toto libello de


silentii

Spartanus

ille

Lycurgus, qui spos pueris

Bono

religiosorum et seculariuin. Patel itaque


S. Job amicis pracbat consilium,
si vi-

initiari voluit.

Nqlum
tutum

est

adagium Gnecorum

?rj$

qum prudens
silenlio tegant.

xwuv/v ^spa,

silentii pra'inium, et illud

Simo-

deri velinl non insi]iciitcs,

nempe
ille

ut suant

inseiiiam

nidis

Locutum

fuisse pniti'.it, tnciiisse verb

nunqnm.

Kam

qui silel nihilo videtur sapien le

Succurrit Zcuxidis pjetoris adprincipem Mcgabizum

inferior

quantmcumque
,

crasso
lis

sit

ingenio et

sermo.

Is

enim priuceps cpi animi causa


,

in piclois

abderitan

ut aiuiil,

mente.

qua-dicla sunt salis


cupiditas,
(jui,

oflieinam descendisse^ et un

cum

suis

de arle pin:

l'cpiimi deberel

multoium loquendi

ut

gepdi dispulare ad ostentalionem auderel


<

Cm

pri-

sapientes

aliis

videantur, eas res audent traclare, quas


licet facile

nim

lac venisti, inquil

Zeuxis

et

linguam cqnlipolli-

aut ignorant, aul non niullm callenl. Nain


sit

nuisli, pueri

mei nescio quid de

le inagui sibi

imperitus homines prolix

licet

indpct
esl

pi

ationc

cebantur, quippe qui


raip observarent
loqui cpisli, te
;

luum

cultuin

sed ubi de arle,


continue)

tuamque purpuquam non lenes,

decipere, docli

lamen

viri

quorum

judieium gra-

vissimuin, Slultitiam loquacis non vcsiigiis, sed cubili


loto cognoscent.

<

ut

ridiculmn

bominem
celbralur.

Ob eamquc rem
:

sapientissim dicit

esse pulrunt.

Merilo apud

Pindarum

Salomon, Prov. 10, 14

Os

stullj confusione

proxi:

Tlichauus Kpamipondas, qui, quanqum milita srhvt,

mum
ii

est.

Et prudenter Dionysius monuisse ferlur


r
oi-j"r,v

pauca lamen loquebatur. Etccrl frquenter usuvenil,


ut
(|iii

Xs-yt ti oif-n; xpETTOv,

l'xe;,

aul die quod silentia

plus habeant pecloris

ut ila dieam
ii

i<l

est

in

metus

si/,
Ii.

nul

sile.

ouilnis eterudilioei prudeniia major,

minus

lin-

Vins.

Ainiri; ERCO CORREPTIONEM MKASi

i;r

1031
JUDICIUM LABIORUM MEORUM ATTENDITE
cos suos Job ul vicissini

COMMENTARIUM. CAPUT
(1).

XIII.
,

1022

Rogal

ailti-

Proinde ne stomachemur nec succenseamus


arguimur.

cm

correplioneni suant aequo

Quibus verbis optim ratione evincit

animo admitlant
scire

ulpote audituros aliquid quod ipsos


,

Chrysostomus correpliones adamandas esse;deslulliti

magnoper expdit
quo
illos

quasi in

magno sint

erro-

autem eorum qui easdem aspernantur brevi


verborunt
sic altexit
:

in-

re

liberos esse

maxime

cupiat. Correptio

terslitio

In peccatis id efficiunt

auteni hoc loco pro objurgatione errantium aut pro

reprehensiones, quod in vulneribus remdia. Idcirc


sicut insipiens est qui
est qui

confutalione erroris accipi potest

judicium ver la-

pharmaca

rejicil

ita et

stullus

biorum pro oratione just, ver, verae sententiae assertrice


,

non
ille

suscipit grato

animo reprehensiones.

falsae

expultrice.

Et san
et

qui correpliones rfutt non solm in eo


,

Non
pere
,

est
sit

dubium quin bcn

convenienter corridifficillima
,

insipientem se prodit
et utilem abjicit, sed

qud rem ade

sibi proficuant

res una prop

omnium

quae in

eliam exeo, qud


est.

cm

alios
licet

chrisliani homjnis officiis continentur. Clar D. Gre-

non audiat

multa ignorare necesse


suspicias
,

Nam

gorius Nyssenus,
ait
:

Sermone de Castigalione aliorum,


est.

mirant in

modum

inquit Chrysostomus
,

ucru.eTa/_pi(jTO; -ywyr) ri; per;, illStitUtio virllltis

et perspicias ea

qu

oportet
tibi

altamen honto es
est. Solius

et

admodum

operosa
,

Est decretum illud Anacleti


diligen-

consiliario et

monitore

opus

enim Dei
;

sapientissinium

quod Canonum collectores


,

est nullius indigere, et nullo

opus habere consiliario


:

tissim exceperunt
3, can. 14
:

secund parte

causa 24, qusest.

eapropter de eo solo dicitur

Quis cognovit sensum

Tant sacerdotes

qum

reliqui fidles
liis

omnes

iDomini, mit quis


i

consiliarius ejus fuit?


dficit.

Quid

luci-

summam

debenl habere curam de

qui pereunt,

cidius sole ? et

tamen lux ejus

El profecto

quatens eorum redargutione corrigantur peccatis.

sicut lucidam illam


tes

lucem saepenumer supervenien,

Est enim in

corpore hoc mystico mutuus inter se


et benevolentia
,

<

tenebr obtegunt

ita et

intellectum noslruin

membrorum amor
cleslis parentis
et religionis
illa

atque omnes ut
;

quasi in meridie fulgentem et perspicuum inconsideranlia obrepens lenebrosum reddit. Et

fdii

ad

eamdem
ut

familiam pertinent

societas, qunectunlur
,

omnes, ab
velit
,

qum
el

evenit

ut sapiens

nonnunnon videat quod oportet,

noquoque reposcit
perfectissimum
,

unumquemquc

esse

minor

et hebelior clar et acut illud perspiciat.


,

et ab

illis

incommodis liberum
;

quse

Confirmt hoc Chrysostomus exemplo Moysis

qui ab

viam obslruunt ad
eliam
illos

felicitatem
,

hinc decet omnes

Jethro socero suo barbaro atque indocto (tontine non


lvent objurgationem audivit,
suluit,

qui alios corrigunl

ut sese vicissim mutuae

audilamquc boni con-

correptioni et instructioni obnoxios credant.


in resolet

Qu cert

nimirnt ut e ratione correptionis amatorem


ille

virisinterdm gravibus enonniter errari;


sibi

se pra?beret. Absolvit denique sanctus

doctor dis

siquidem arrogant

rcdarguendi aucloritalem
,

verbis prdictum de ferend reprehensione tractatum :


<

neque admoneri vicissim ferunt

cm

cordali viri ac
,

sapientis sit corripientem leniter

audire

et gralo

Reprehensionem bcn ferre non vulgaris sed summse philosophiaB praeconium et laus est. Quibus
,

animo correptionem excipere


et

uli

pulchr docet S.

verbis illam

Salomonis senlentiam expressit


,

Qui

Chrysostomus, Homili de ferendis reprehensionibus


conversione
,

diligit disciplinant

diligit scientiuiv,

Prov. 12,

1. Si-

S.

Pauli

Iocum istum Salomonis


Qui odit increpationem
dixisse,

quidem philosophia

est

amor seu

dilectio sapientiae.

edissercns

Prov.

12,1:

iiisipiens est,

ubi nott

Saomonem non
agit ut

Postqum ergo Job bcnevol caplavit attentionem, hune modum exorsus est correptionem :
Vers.
TACIO
(1)
,

in

sic vel sic redargui, sed

tanlm redargui.
,

Nam

si

7.

PRO

Numquid Deus
ILLO

ijdiget

vestro men(1) ?

quidem

juste arguit amicus

peccatum corri,

UT

LOQUAMIiNT DOLOS

Yideri

gat, sin absque ratione et immrit


est voluntas ejus
,

jam laudanda
mentis

et

probanda intenlio
amicitiae

agnoscendumque

et

testandum
,

beneheium.
diligeret.

Non enim reprehenderet


(1) TIE127

nisi

multm

lm, contentiones labiorum meorum; sic vocat sermonem quem deinceps proferre animus ipsi
propterea qud socios instituit objurgare el accuquod pro Deo loquanlur iniquum, et personarunt respectu utantur, v. 7, 8. nn lis, et, Exod. 23, 2, sine iod soriptum reperilur. In quibusdam libris extat
est,

sare,

Rect hoc usurpatur contra illos qui falsa conquasi pro honore Dei et sanclrum; ilemque contra eos, qui sanctos qusdm in iinmensunt laudant, tribuentes illis excellehtiam, non quant constat eos habere, sed quant libet isaffingere, sive ex indiscret devotione, sive ex alio affclu. Item contra eos qui scripta Patrum et inprimis sacrae Scripturae corrumpunt addendo, demendo, vel mutando aliquid, ut faciant libros loqui quod ipsi volunt. Qu32 mendacia sunt perniciosa et sever animadvorfingunt miracula
, ,

sione digna.

(Estius.)
etc.

dagesch , elisi iod compensandi causa addjtum sed in emendalioribus exemplaribus sine dagesch scribilur. (Rosenmullr.) N3 iya*tZ7, audile mine , vel quso. Concilit sibi atlentionem , non imperios jubens, sed hortans et invitansad se audiendum.
,
;

mai cum

Numquid
affingatis
,

'i

Deus non indiget

vestris dolis et

Correptiomes meas, Tiroiri, increpationem meam,


dispulationem, sive disceptationem, iity/M, sive demonstrationein. Et judicium labiorum, etc. mail, Et contentiones, vel lites (vel disceptutiones), labiorum, argumenta quibus dfendant meam innocentiam, q. d. Sialunt causse nostrse attendite. (Synopsis.)
i.

e.,

mendaciis, ut scilicet mihi scelera, quae non admisi, quasi propterea juste Deus me puniat. (Menochius.) Dolos id est falsas calumnias , quibus fingitis Dcunt me pro solis peccatis meis tant acerbe allligere, quasi dicat Putatis Dei bonitalem et justiliam non aliter vobis defendi posse, quant si me innocentent calumnicinini ? (Tirinus.) SnS.I, numquid Deo (vel, pro Deo vel, de Deo vel, contra Deutn), loquemini iniquitatem? sive perversitatem'/ i. e., perversunt iniquum ? quasi impius liiiunis s-ii IVus, si mo innocentant adligat, Deus non
, ,
:

, ,

. , ,

4023
vole l.ai a
tii

US
trs amici caust!)
, ,

LIBHUM JOB
personam
injudicio,

102i idem
est
,

Dei COBtra

John m

quod non ex veritate et ex

defendendam suscepisse quem


prolileretur
,

qud

se

innocenlem

aequitate ferre senlentiam

sed ex qualitate personae


,

Deo
ipsi

injuriant irrogsse exislimabant


injustitiae
,

cm

vel

reverenli erga potentent

vel Btisericordi

impingendo

calumniam

qud imme-

erga pauperem commoti, non aequum judicium red-

renlein tain diris suppliciis affecisset. Quare ut hanc


injustitiae

dimus, quod ne

lit

cavelur in Levilico, cap.

1!),

13

suspicionem Deo amolirentur

mendabonos

Non

considres personampanperis, neque honores mit \m

cium
viros

et dolos concinnabant, sceleris

Jobuni arguendo,

potentis ; juste judica proximo tuo. Et in

Deuteronomio,
;

qui Dei bonilatem defenderent, quant erga


;

cap. i, 17

Nulla

erit distantia

personarum
accipietis
est.

ita

par-

tuaximam esse praedicabant asserebant autem


,

vum

audietis ut

magnum, neque
Dei judicium mihi

cujusquam
ergo Job
:

fteum

qui non

nisi sceleratos

excruciat

juslissim

personam, quia

Dicit

Jobo

tant dira inflixisse supplicia,

cm

in illo

non re-

Numquid
pitis ?

in hc, quae

cum Deo
,

est, discepta-

periretur sanctitas nisi siniulata, sub cujusspecie late-

tione, vos judicium exercentes, Dei personam acci-

rent inulla scelera, quae impunita abire non licebat

hoc

est

eum

reverentes
,

eique

quare non esse cur in Deo aequitatem requireret,


in

cm
,

tes

illi

causam adjudicatis
?

ut

morem gerenme innocenlem conreprobal

scelerato

animo non deesset materia cui

divini

denmelis

Quod judicium
ei

ei

gratum esse non potest

furoris ignis adhaeresceret. Sic egregii isli divinse


ipsi

ut

qui acceptionem personarum in judicio

putabant

justitiae

vindices ac propugnatores.
aliter

lum qud

vald contumeliosum
;

sit

si

non

aliter

Quasi ver bonitas et aequitas immensa Dei

quant corrupto judicio lucraretur

quod

est
,

absurdisgravissi-

quni virum

bonum
,

et et

innocenlem

condemnando
alise

simuni. Acutissim quidem argumentalur

defendi non posset

non potis plures

essent

mque amicos suos

reprehendit. In bujusntndi ver


ii

causae quae divino

Numine oinnem

injuslilia; suspi-

reprehensiones incununt

omnes

qui

nullo

alto

cionem averterent. Neque enim una causa


Deuin
et juste,

est

quse

argumento ducti lemei judicanl eos

in culp

Deique

im

et

clementer moveat, ut
et

hominem

odio esse, qui bujus vilae incommodis opprimuntur.


In

quautmcumque innocentent
ferre excoquat ad

justum duris exerceat

quo slultiliam barbarorum Melitensium imilantuc

utodis, et severo atque expiatorio

examine
si

et fornace

qui

purum. Qud
,

nullam bumana
gravis est et
'

long j'actatione

Paulum bomicidam esse putrunl cm portum teneret


esse

e quod ex

manu

ejus

curiositas causant inveniat

illa

salis

viperam pendentem videront.

Inlelligitur

etiam tanin judicio


,

justa
et sit

qud Deus
,

est

quo honto habet qud vivat


,

tum

malum acceplionem personarum


quod
dicit
:

neque injurius

est

si

quod ddit

libr

suo

utproincommodoobjiciatur gravissimovel Dei perso-

arbitrant auferat aut truncet. Merit igitur Job ait

nam

accipere

Pro Deojudicare nitimini?


ilii

Deum ad sui defensionem non indigere mendacio cm multis aliis modis suant posset sequitatem probare quae mendacio defendi nullo modo potest cm iniquitas natur su pugnet cum aequilale. Ilaque
,
,

idest, conaminijure vel injuria causam


care. Polest eliam verti ut verlit Chaldaeus
liligatis ? id est
,

adjudi-

Pro Deo

contenditis illum justum esse oslen-

dere

cm
'

per se paleat.

validissini

Job amicos suos urgebat, vehemenlerita

Septuaginta porr Interprtes in


tiam
,

eamdem
;

senlen:

que redarguebat eos


via pro Dei aequitate

increpando.
,

Nam cm

ini([u

sed obscuris
;

hune

versum
-j-ivtiSe

convertunl

pugnarent

illam stull deserc-

-rc&trreXsaE

jae;

Se aro! xpira!
ipsi judices

an
Est

Sllbtra-

bant, vel lemer perimebant.


Vers. 8.

hetis
,

vos ?
,

vos

autem
,

sitis.

autem

Numquid faciem ejus accipitis


(1) ?

et

-rtcuTs'XXu

vereor

dissimulo, prsevaricor consult ut cedo.


Signifient
igiuir,

pro deo judicare NiTiMiNi


se

Accipere faciem vel

morem

grant,
:

vincor et
ut
,

ita defendi postulat, cum alterius detrimenlo. i hic ponitur pro TI33, ut Jud. G, v. 54. Si?3,S pro Baal. Ita hic, in favorem, vel graliam, Dei.

quasi dicat

An

Deo morem

geratis, innoceniiain

meam

dissimulatis

eique cedere"siinulatis
,

bujus nostra; causae judices constituerais


judicio facere long rectis
sit

cm vos cm id in
,

illo , "ni, et ei, ejus grali. I.OQUAMiNi dolos? Heb., dolum, fraudent, i. e. fraudulenta. (Synopsis.)
(1) Numquid f.jus accipitis?

Ut pro

alienum jndiciluis
,

Est autem perelegans corripiendi ntodus


eis

quo Jobus
ad

faciem (sive vultum

vel

persottam)

nunc

ut patronis

nunc ut judieibus

quorum

Heb. accipietis? accipere (suscipere) debetis ? reverebhnini ? Per faciem bic inlelligunlnr qiiae oculos judicis incurrunl praler meritum causae
,

tribunal causa ipsius


fuisset
,

notant inurit.

cum Deo expostulaiiiis dlai a Nolum videlicet ac trilum est

amicitia, potentia, paupertas, etc. An illi grati/icari vultis ? sive sudetis? neglecto jure ; quasi Deus, cm bonum causam non habeat veslro favore indigent. Veris rutionibus se defendi vult , etc. Num Dei partes agitis injuste, vel mendaciis ?
ut sunt
,

patronos parnt pios clientes nefari ac mendaciter


tueri, sive propriae existimationis sive injusti lucri
illecebr captas, judices item iniques, ubi
liore
inojis
liligat
.

cum

potenfavre.

jure

violalo

potenliori

Et pro Deo, ele? iann SnS on, an Deo (vel, pro Deo, cum Deo), titigabitis? vel, conlendetis ? Ejusne causam agetis Deus patrocinio vestro non egel ipse sibi sullicil. Se salis dfendit. Mii Cm pro Deo con
.'

Noiani primant prsecdenti versu indicaverat verbis


islis:

Ut pro

illo

loquamini dolos; secundam

bis:

Faciem

ejus accipitis.

Qua; phrasis

l'ainiliaiissiina est

tt'tiditis

(Synopsis.)

Quem celare
pro latere. Novil
di6puiatis, scilicet
judicii.

nihil
ille

celare positum est potest quo spintu ducainiiii djn hac


;

pro vilio quod Graec mpoouire^mijia , Latine acceptio personarum appellatur; quariddnmiritmjudex respec

won studio

veritatis, sed temeiitaie

lum

alicnjus habet injudJca,ndo,


sit,

qud,
quod

v.g., pauper,

(Menochius.)

aul dives, aul amicus etiam

in judicio vald

1025
improbatur. Ergo idem
agit

C0MMENTAR1UM. CAPUT
Jobus
,

XIII.

1026
vigilante et

ac

si

diceret

De hoc semper
gas

nunqum dormiturienic
opus
sive in tene8cp-

Absistite sentent errone,

quam

de divin provifalsis asserlio-

oculoD. Basiliusin Psal. 32: Qucumque, inquit, per,

denti in

me

vexatione concepislis, et
,

quodeumque demm
diei luce
,

ellicies

nibus lueri persistitis


intendant
,

quasi ego apud vos

Deo

litem

bris, sive in
aXjxcv,

semper habes immumev-rx

vosque

vel patroni fals

Deum

defen-

oculum Dei superintendentem. Quse memoria

dentes

vel judices injuste pro illo senlenliani prositis.

prsentis Dei et actiones

omnes

intuentis

potentissi-

ferentes

Eteniin

Deo

haec

veslra censura pla-

mum san adjumentum


dum peccatum
simorum
Lucilium

est

ad evitandum et ejicien-

cere nequit, qui neque

quidquam ignorai, neque


Untle subdit
:

id

quod

vel ipsimet
,

mundi sapientes

ab impostore
Vers.
potest
lentiis
?

ullo seduci valet.

naturae lumine agnoscunt

et ut

frenum moruin pes-

9.

Aut placebit
quippe

ei

quem celare nihil


placere

et vecordis nequitia

proponunt. Quo in g-

aut decipietur ut homo vestr1s fraudu(1) ?

nre multa splendid eximique Seneca, epist. 41 ad


,

Nulluni

malum Deo

ait

prop est

te

Deus, tecum est

in-

nec ulla fraus vel dolus


potest
;

ipsum

latere aut decipere

ts est. Ita dico, Lucili, sacer intra nos spiritus sedet,

inluetur enim (inquit Cyrillus in Jeremiae


,

malorum bonorumque nostrorum observator


,

et

cap. 29)

etiam ea

qu
, :

fiunt in

tenebris
,

et

nihil

custos

etc.

Hisce similia tradit Boetius, Hb. 5 de


:

penits

ipsi

est iroirrv

inaspectabile

juxta illud

Consolatione, dicens
*

Magna vobis

est

si

dissimu-

S. l'auli, Heb. 4, 15
in conspectu

Non

est ulla crealura invisibilis


et

lare

non vultis, ncessitas indicta probitalis, cm ante

Dei

omnia autetn nuda

aperta sunt

oculos agitis judicis cuncta cernentis.

Nam

si

vulg

oculis

ejus.
,

Hinc quandocumque in abscondito quis

soient boulines ob reverentiam alicujus viri timorati maleficio abstinere, cujus n luce et conspectu agere
sclrate pudeat; quanta magis revereri debemus Deum,

peccat

invisus potis
,

Deo

est

qum non

visus

cui

obscura clarent

tenebrse fiunt meridies, pervium est


et

omne solidum
oculus
toris

apertum omne secretum

cujus

qui nos ubique luelur et observt?

Unde hmc nota


,

infinities splendidior sole,

crates ipsius pec-

jam

robusli dominantisque peccati

et

conscienliae
,

latebramque

omnem

pervadit usque ad animi

prorss profligal haud obscurum est

argumenlum
,

fundum

et abstrusas voluntates.

Quarc Pelrus Chry-

cm hominis mens

iis

tenebris obducitur

ut putet in
videri
;

sologus, serm.

M, cm
,

explicaretEvangelicae mulieris

scelere concipiendo cl palrando se h

Deo non

pium factum
toris,

qtwe se videri

non putavit, cm ac-

cessit relr ut tangeret

fimbriam veslimenti Salvaait,

quem lamen, ut Job ait, celari nihil potest, nec ullis ul homo decipitur fraudulentiis. Quod enim facinorosus putat in tenebris factum et conceptum intimo
in

falsam opinione su et delusam


,

qu accessit
,

retr

qud
facta

in

Messi retr nihil esset


,

qui faciem
,

animo tectum videri

et

integumentis suis involulum,


et in clarissimo

ubique prsetenderet

et

arcana omnia animoruni


,

nec

subito emergit ad

Deum,

lumine re-

modo

sed et vota videret. Erat enim

inquit

ponilur;
videatur,

ut peccanli id

supremus judex occinere

oculus lotus
(1)

qui post se supplicem sic videbat.

quod Davidi scelere inquinato ore Nathanis


:

eril,

DDHN ipri'-'O 112H num bonum scilicet vobis num proderit, si perscrutaverit vos? Non ben
sicut

exprobravit, 2 Reg. 12, 12

Tu
in

fecisti abscondit,
solis

ego

autem faciam verbum istud

conspectu

hujus.

vobis cedet

Num

fore ut ei

factum veslrum discusserit. Hebr. homini, illudetis ei? Putatisne os oblinatis et verba detis ut homo solet
,

si

Deo enim nemo potest verba dare, aut fucum


aut aslu quopiam illudere.

facere,

illuditur

favens ejus causam etsi iniquam, dfendit jure neglecto? Non ita eum circumvenietis. Illuditur quasi Deo dm causa ejus fls agitur. (Rosenmuller.) Aut placebit ei , etc.? QzriH TlpJT '3 STon, num bonum, vel ben, etc. (i. e. utile, sub. est , fuerit) vobis, quod, vel ut, inquirat, vel inquireret, sive invesliget vos ? vel scrutetur ? i. e. probet corda veslra? vos scilicet judicaturus de verbis fallacibus in ejus graliam ementilis. Ut disquirat vos? i. e. factum veslrum et nientem. Alii cm (vel si), pervestigabil vos? cl recognoscet palrocinium vestrum et qu illi parm congruentia aflingilis? Aux decipietur, ut homo, etc. ? Num , vel an, (vel si, quia), sicut illuditur (itludere illuditis , vel, illudit quis), homini, ve\,moriali, homuncioni ; t V713N passm fragilem hominis conditionem nott illuditis, vel illudetis, ei? vel decipietis eum defensione vestr, ut scil. pulet se justum esse, cm lamen justus non sit, ex opinione scilicet vestr? Putatisne tore ut os ei oblinatis et verba detis, ut homo amico, cujus causam iniquam dfendit, etc? Homini facile illuditur, cm in faciem laudatur, non item Deo, cui quasi illuditur, dm causa ejus fals agilur. Vel Num et illum decipere poteslis, me damnando, uti vestro prsejudicio causam meam apud hommes oneratis ? Al ille corda scrutatur, Pslm, 7, vers. 10, Jerem. 17, vers. 10. (Synopsis.)

homini

qum amico

Hebrceus et septuaginia Interprtes hune versum


verbis nonnihil diversis efferunt
simili. Ille
,

licet

sensu non dis-

quideni sic reddit

tur vos? An, ut illuditis

An bonum cm scrutahomini, illudetis ei? An putatis,


:

inquit

ben cessurum vobis,


inquisiverit
:

si

Deus justus judex

in

facta veslra

eaque discusserit accura-

tis? q. d.
resistere
,

Minime gentium.
,

Nam

Deonullus potest
,

aut imponere

aut os oblinere
ita

aut
:

eum
Bone-

ludibrio habere.

Sepluaginta ver
vos ?

vertunt

numne
ipsi

sit investiget

Nam
,

si,

cm omnia

feceritis,
,

proponamini, nihilomins arguet vos. Id est


vobis ben cedet
si

quaqum
dent
gerit

Deus vobiscum descen-

in judicium, et vitae in sceleribus transactae exe-

rationes

quia tune orbi vestr patebit iniqui-

tas, etsimulata pietas detract larv eonfundetur.

Vers. 10.

Ipse vos arguet, quoniam in abscondito


scilicet

faciem ejus accipitis(I). Habebant


(1) Ipse

respectum

vos arguet; vestrum istum agendi

modum

danmabil. In abscondito , lalenier dissimulantes Non delectatur vestris mendaciis etiamsi pro illo sententiam pronuntiare videamini est enim recti et veri amator, neevult inihiinsonti ciiuiinaimpingi.(Menuchius.)
, ;


1027
Dei,

IN
impietalis accusarent, et
,

LiMUM
ejus

JOB
animo fen et Deus inox

{ 028

cm Jobum

Deum, qud

(luni gravi et iniquo

signiiicat

ipsum pfoptera punret


judicium prdicandd
btihi conjiciendd
, ,

bsolverent, juslum

Job

cm

addil
il:

clpdtn utem hihem in Jo-

Vers,

Statim lt se comjioverit turbabit


(1). Id est,

qu tamen
,

prorss
,

iltill

in ipso et

vos; et terror. ejus IRreet siper Vos

vos

rildebai.

Qtidproiitcr

inquit

ips vos arguet,

vebemeiiter puniet
tur. In

taiitum scelus vcstruni


sic
,

ulciscecelsitudo

reos perdget atqli ebrivincel; qtld, auguslissimam


ejus facicniahijjitss'ilhaiiHnio poteslatem

Hebro autem

habetur

Nonue

bumanomore
mendacia
et

ejus tenebit vos ? Id est

sola vulttls ejus


incutiet.

majestas

rcverntes, non slelis

lit

vcllate, sed ad
,

eliam pavorem vobis

maximum

Alludit niin rgis vel

simuldtioncs cohl'ugiatis

dlii

ad jstitiam Dei ad-

mirni Job ad majestatis splendorem, qui

struenddni insonti mibi fdlsa crimina affingitis, qurc


novit verax Deus*
dito
igitr
tii

jdicis in solio sedentis Vultu rulilans reos percellit.

minihl pcrpctr;1sse. In absconaccipiunt, quia externo


,

Quasi dicat

Tacet

modo Deus
mOd

et quid vos occullis

faciem Dorhihi

corisiliis agittis

aut non vidre, aut ignorare se simuqui

sennone
quirerc

liUiriaiiis

serisibs tqllitatem bjiciunt


nilill

dm

lai

cm autem

quiescere videiur, et tan supplicio sspendere,


c

simulant se in judicaitdo
,

prseler vcritalcm in-

tisper

vindicem dexteram

neque ab

iiitegritale vel
,

bnevolenli dinmatcii sic palroilli

sese commoverit et quasi suscltatus fueHt

somno,
Jobi est,

Veri, vel odio transvf li


clllari
,

neque parti

obstupefaciet vos,

cm ad
lia

terrorem et minas vim


Sanclius.

ut

altrant

prddnl et oppugnent. Hoc


sittiulabant
,

etiam addiderit Ultrlcem.

Mens
ipsi

suimno studio se faecre


aggravarent

niulta confingerent, qe Jobi


dditi
;

cm intrim causam mirm in moDe non


et
,

repensurum Deum tribus amicis qualia

Jobo in;

ferre tentirunt, perturbatioiiem scilicet c terrorem

quod

iiliquc

poluit sse

deberc prpterea ipsos divihac ullionis memorcs mitescerc ac tempranlr

non ingralum, qui

verilaleni
;

amat

ad suam sequi-

cum bominc
flrtein

afflicto colloqui.

tatem dferidhdahl

riullis

liominum commentis aut

Videtur autem ho lbco Jobus prsagire qua posl-

meriddeibtis uhibris dpus babet. Cert lot mendacia


et crrors

modni
licet

contigre, qtlndstib
,

ccrlaminis hujus

adverss

Jobum
,

omni potis
alliclo

cottimiserafirigi

Deus appaiuit
in has

et disputatres irattis cnterruit.

At

tine

ilignissiiiitim
,

in

tam
illo

statii

tni-

dngustiaS

sensum minime eoarctemus


:

nimc potissent
Jobi bmrics

nisi

ab

qui polentioris alicujus

oinnin

verum

est illud

Statim ut se conwiovcrit

facirri rsplcrt c rcvrretur. Airiiei ettim eraiu


illi,

turbabit vos, etc.

facvindi alioquin et boni virl

sed ubi

Mysticc Jobus lioc de eommotione

ill,

qti

Deu9

inter Iieuni et lobtim judicarc voluernt solas perso-

modo
Sinit

velut sedens

atti

quiesceiis in cujusque bominis


dicitur, efferle potuit.

nas

respicieritt'S

ila

ex n parte vcrecimdati sunt

morte se locomovere eleganter

p'otentissirnum Dcuiri, et ex parte altra

Jobum ade

nempe Deus

lloriiinm pro libito gere

dm

vi-

conlempscrunt, ut pro Victoria tant prsh inplu-

vit, et lacessilus

pccatis

minime cmnlovcri videiur


et patienter suslinens
ira
, :

rima adverss dejectm Jobum mendacia prorumpcrent


I.\
: ,

pnitenti lempus indulgehs,


at in peccatoris inleritu

neque rctam sehtcntiam proriuntiarent. Quod


absco.ndito,. id

exardescere dicitur

quae

est, lect , latenter , fraudulenut vidamini fdveie Deo ( quem limetis et suspicitis propter inllnitam potentiam) causam et judiciuin meum subvejtilis. Cujus rei non aliuni volo testem, quni ipsum Deuin, qui suo lempore vos (Tirinus.) argnet et puniet. BSnN XVT? TO1H , arguciido urguet vos , sever et graviter vos increpabit et in vos animadvertet , si in occulto faciem susceperitis, si occult ejus personse ra(ioneni habueritis, qud vos hoc faecre dicatis in ejus Iio'noreni qum interea ab'ud vos sciatis nie innocenteni esse. Idc dicit in occulto, quia contra conscienliain Jobum qum scirent innocentem, impium lanien pronunliabant ex ni.ilissibi inllictis, ut Dei justiliam defnderent , qu'il ille injuste non aflligat aliud e\trinsecs ostendenles, aliud ver liabentes in pectore. RdaraeJeruTi qud pola Jobo ba:c verba tribuit guel vos Deus, occulte videtur rspicre lolius negotii exilum. Nam tandein Deus ddvcrss socios pro Jobo sententiam tulit , voluilque Jobum pro illis sacrifleia oflrre, qud non recta essent louti ut Jobus, i2, 8.

ad commotionem significandam est maxime apposita.

ham

Hanc prophet
inducunt
veliit

rcariis

symbolis describeiites

Deum
ful-

in

campum

ingredintem conlra in,

sensatos flammifero curru invectum

cinclum

minibs et
ti
iri

procellis,

quas dira

et insuperabili

polenilla

caput inimicum ctTuiidat. Hue' Spectant


:

Jeremice, 50, 23
procelta
ruens,
:

Ecce turbo Dotnini, furor egrediens,


impiornm conqniescet. Apud
sui oslendet in
:

in capite

Isaiam 30, 30

Terrorem brachii

com-

minationc furoris et flamm ignis devoruntis


in turbine et in lapide grandinis.

altidel

Dominum
ns

et

ferocientem

in scelus

Hune ergo armatum

potenlice

sustinere

quis possit, quin ad

nutum ipsum

venientis et terroillius

signilicationem pavore exanimetur?

verba

siint tonilrua,

mina?, fulmina, tcla,mors;etaccessus

ad puniendum ruina extremaque desolatio.


similia

Hc

et

[Rsnihiiller.)

cm apud

se reputarent

prdphet omni animo

Non sunt verba monentis, quasi dieat Majestas Uei vos debebat terrere, quo minus ila tetner de o lo:

coliorresccbant. Clamt exoraculoNalium,

1,6: Ante

faciem indignationis ejus quis stabit


in

et

guis resislet

queriinini ; sed accusantis potis prasposler territos melu eihinenlia; Dei. Nonne vos, inquit, stupido quodani clinconsideralo liniore limetis Di cxcellenliam

ira

furoris

ejus?

In iisdem meditandis versati

deinde Apostoli nullum


(1)
:

fmem

faciebarit

monendorum

quidam major, qum qui dbet, vos invadil? ut non audeatis in causa, qux Deunieliam atlin^il, sln-i judicarc cl fti' iiinoccnicni pronimlidl uni Deo rcs est, prqiiiiqasl slalim is, cui
et iiiajcslalem, et terror
<
;

Ilebbeus Nonne celsitudo ejus terrebit vos? Cm Deus asniciendum se dabit, nonn extra vos facfi stjibre nserblUs? vHurii juidairi : Nrin jlamma jus terrebit vos ? Vei 'sioneiu Septiiaginta dediins versiculd pr'ccucnli.

tiailiitJs s

inqiius?

(fiosenmuller.)

(Calmct.)

1029
mortalurti
,

COMMENTAR1UM. CAPUT
ut oeternum
illlus

XIII.
sit illud

1030
supplicium
, ,

adorandumqe Numen
formidarent. Clar
,

et

quale fulurum
ubi

quod Dominus

immensam
reudum
ille

poterttiam

D.

primm

se

commoverit

sumet de fraudulcntis
et inllatis, qui videban-

Paulus ut ab Evarigelid
iucidere in
iii

ttb illud resonat

esse hor-

hominibus longque superbis


ttir

manus Dei

viventis.

Et beatissims

existimarc non aliter posse


illi

Deum

ab

injustili

vldenS
,

Apocalypsi aitreges auro et gemmis co,

defendi, nisi

in

causa laboranli, conlingendo

men

ronatos

purpura insignes

glori sua;

majestate

dacium, subsidio venirent. Minalur aulem

taie suppli-

conspicuos, donnatu et potenti froces, et minitantes, pen dicam, clo, ad ccursum tamen fulminantis
ira;

cium

quale superbo spiritui nulluin videtur acciderc

potuisse molestius. Hi

enim memoriani

su student
vi'.a

Dei finqui animo, obstupefieri utsideratos, fugere


,

apud posteros conservari diuturnam, ut qu


potuit, e vita5 gloriosa

non

n speluncas
emorenles
;

melu

fractos

momenlis prop

singulis

memoria

perveniat. Sed

idque ob irani Agni,

cm

moderatissim

memoria
cinis

niliil erit

firmior atque conslantior


,

hc qum mocomest

capita scelerata

comprima. Quid
ico rugiet in

igitur facient,

cm

ab incendio relictus

qui consumpti ligni videri


:

non agnus, sed


toto et specie
bit ?

praedam imminens, ore


rugiet, quis non timeIlla

potuit

monumentum
ut

seu memoria

qui cinis

formidandus? Lco

dico vento bC illcque distraclUs temporis moinenlo


ita

inquit vates

Amos,
,

3, 8.

san est
dbet
,

ira; di-

vanescit totus

neque

ignis

neque

ligni

vin;

consideralio

qua: frenum esse

ne se

busti ullum

videamus superesse vesligium. Hoc


:

bomines
vita;

su obliti atque Dei rapi sinant

ad solulum

quod

ait

Sapiens

Impiorum nonien

pulrescet. Licel

genus, et turpitudine vitiorum peclus

suum

indi-

exstruant mausolea et scintillantes auro aides, et mar-

gn commaculent. Hanc ergo iram magis inculcans


subdlt:

moriiws

i>retiosis inscribant titulos

magnilicenlissimis
velint,
,

operibus, et prostare ubique

nomen suum
pulrescet

Vers. 12.

emoria vestra compararitur cineri,


IN

cli oraculum est

Impiorum nomen

Prov.

ET REDIGENTUR

LUTUM CERVICES VESTR/E

(1).

Explicat

10, G, hoc est, ut mal olens cadaver brevi lemporc

ad
DO'OVD', mcmori (seu recordationes,) vestr (vel vestri, vel metnorabitia vestra, qua; mcinoralis, objecliones, responsiones, etc. Responsionum vestiarum memoria , h. e. responsiones veslrae ; eclog vestr, sive momimeiUa vestra , vos mmoires), parabol, seu compart ioues, simililudines. sermones, vel,
(1) ISS' "lb7Q
,

omnium abominalionem
impios scribi

durabit, subito exolesect

et delebitur.
cit

Quam ob causam
in terra, in levi
,

Jeremias, 17, 15, di-

pulvere

in favilt

quam tenuis aura disjiciat ut nonnisi tantm volaicam moxque perituram memoriani potenti; sua;,
diviliarum
,

honoruni

voluplatum sperare possent.

similes

sive simitia,

sunt

cineris

vel

cineri

vel

pulveri, favill, vel, slercore, sunt res contempla et nullius prelii. Verba fuila sunl. Vertunlur in cine-

mn,

dispercunt. Sententi cineris, id est , Cinerese sine igneo calore , sine vivid efficaci. Verm antitbesis lic est ad praecdenfial vnlt eos pi;e Deo deprimre, q. d. : Ille sublimis est , vos viles , et in cinerem redigendi. Sic pertinet o quod sequitnr. Quicquid in vobis niemorabile est, opes, dignilas, nomen ac fania, et vita nibil aliud qum cinis est ; omnia in nibilum redigenda, et vana ac inania futura. Errant instar cineris , qui leni vento dispergitur. Cit pi'iibitis et fundits. Et redigentur in LUTUii, elc.Hebr.: Corporibus luti, sive luleis, sive argillaceis, corpora vestra, subaudi (ex praecd.) similia sunt ; vel sic, corpora vestra sunt in corpora , etc. i. e., tanqum, vel perinde ne corpora, etc., ut UiS sC , tri corpora ; ila 1 sa?.p sumilur. Tergoribus luti tergora vestra. Et dorsum, sive altum, veslrum, quod scil. nilimini, erit cumulus luti, qui pedibus terilur. Et ampulLv, vel eminenti , vestr sunl similes ampullis luteis ; in umbones testaceos umbones vestri \ertunt. Argumenta vestra sunt fragilia, ulqu sunt Samii operis. Responsiones velut clypei sunt. Tumulis, sive altitudinibus , luti similes sunt altitudines vestr ; na significat quicquid etttinet ; unde irryn rvua, snperdlia, sive prominentiae oculorum ; "2', dorsum , quod in liomine eminet, Psal. 129, 3, Nrqj gabbatha, Joan. 19, 13, locus eminens, etc. 23,
,

Ad hune locum egregi sic commentalur D. Gregorius Omnes qui cogitatione lerren buic seculo con formantur, peromne quod agunt buic mundo relinqueresui memoriani conantur sed cm ipsa ad (inem
:

celeris vita percurrat


et

quid in

c fixum stabil

quando

ipsa celeriter mobilis pertransit?


rapit.
,

Aura

enim cinerem

Recl ergo stultorum memoria


quia
illic

cineri

comparatur

ponitur ubi ab aura ra-

piatur.

Quantmlibet enim quisque


nominis elaboret
; ,

pro

facienda

glori sui

memoriani suam quasi

cinerem ponit
i

quia hanc citis venlus mortalilatis

rapit.

Ha;c S. Gregorius de oblitlerat impiorum et

superborum memoria. Sed quid de pulredine corpo-

rum
tur

qu post morlem mundanae superbi fastus


,

polluitur
:

et

principum jacent ossa humiliata? Sequiin

Et redigentur
morte

lutum cervices vestr. Cervix

in
in

lutum redigitur,
,

cm superbus

quisque humilialur
Cert

et elata earo labescit in pulredine.

ip^i

erant qui extollebantur honoribus, habhis reluis


,

tumebant

despiciebant cseteros, et quasi solos se


;

esse gaudebant

et

dm non

perpenderent

que.

<

rDTCn quod eminebat


2J
affine est t>
;

in altari.

naa

attotli.

Hinc pa, gibbosns. Cumulus luti erit dorsum

tendebant, nesciebant quid erant. Sed in lutum eervix redacla est; quia despecti jaeent in pulredine
,

<

superbia vestra dillluet tanqum acervus luti in plate. Vel pnam illis rUrss comminatur, qui tam temerc et contumelios de Deo agunt vel potis, abjectioncm eoruni describit pra Dei sublimitate: Quic(|uid in vobis eminet simile est eminertfhe liai in lutuin redigiliir. Quid ergo vobis placetis et ita vos

vestrum

qui tumebant in vanitale. In lutum cervrx redigitur,


quia quantum cavnis potenti valeat tabs
plionis probat.

corru-

Ha;c sanctus ponlilex.

Comparahitur cixeri
dis|): :'';

supra

alios effertis

estis, sive

dispercunt

ex terra atque
;

etc.? Vos lutei et memoriir, vestric lute, et ide


et

me

qtiem mndicus ventus


;

facile

despicilis,

et dissipai.

ita

sermones

vestri

Mces

vestr erunl lutei lumuli.

dispercunt. (Synopsis.) /

Ivr ni nicENTCR, etc. et superbse cervices vestige usque ad lutum curvabunlur; vel ut lutum calcabimini. (Mcnochius.)


1031
IN

L1BROM JOB
cumque
mihi mens suggesserit.

1032

Idem argumenlum de sempilern tiam iuter homines oblivione impiorum ubi primm lato cesserinl,
,

Verba

lisec

propria

esse videntur animi dolore saucii, sermonis conceplu


praegravali, seseque sine interruptione exonerare cupienlis.

spis in Scriptur divin pertraclatur. Hinc illud,


Psal. 48, 12
:

Vocaverunl nomina sua in terris suis


:

Tacete, inquit

quod per praeoccupationem

exponit Theodoretus
praedia

Ab eorum nominibus eorum


Illius

dolentibus familiare esse dictum videtur.

Non enim
;

nominabuntur.

est fundus, etc.


latio

domus et illius Verm cum dominio nominum appelenim


est
,

tune

alii,

sed Jobus ipse verba faciebat

verebatur
inler-

tamen ne homines verbosi importune ipsum


pellarent.
gesserit^

mutatur. Est autem sermo de superbis et famani

Quod ver

ait

Quodcumque mihi mens sugsi

prseclari

nominis ambientibus
acdilciis
(

qui conditis se urbi-

perinde est ac

dicerel

Sinite

exhalem

bus aut magnifcis

uli erant

antiqu pyra-

dolorem acrem, ne me curam

geralis,

an mens pia

mides
areus

in /Egyplo,
,

obelisci

apud Ronianos

Therm, aquductus, triuinpbales sua nomina impo)


perierunl.

vel impia suggrt; ne salutis meae sollicitudine anga-

mini; ego de meipso ralionem Deo reddam, etquidquid peccavero luam. Recl quidem Jobus. Nain intempesliva sunt consilia eegris animis obtrusa;
et

nebant,

sed

brevi tempore
dicitur,

Etenim ad
:

ununiquemque eorum
est

minabitur ex nominc tuo

Nahum 1, 14 Non seampliks. Ad litterain sermo


,

verba dolenlium lcniler accipienda, pique inlerpretatione exlenuanda sunt.

de Sennacherib

rege Assyriorum

qui superbi

Hebraeus hune versum


;

ila

inlumescens in

obsidione

Hierosolymilan

contra

reddit

Obmutescite me, et loquar ego


quidvis, q. d.
silis
,
:

et transeat

Deum
tladein

cli blasphemaverat, reversusque infecta re,


debilitatus

super

me

Sinite

im vaUl
,

ob miraculosam

exerciliis sui

mihi molesli

neque

me solum loqui, ne me turbetis cm loquar, et


meo
,

inter aras et pulvinaria suoruni Deoruni ab

eveniat quidquid voluerit, totum

periculo

erit.

ipsis fdiis suis est

obtruncalus. Igilur non seminabitur

Scpluaginla verlunt

Obmutescite

ul loquar, ut re-

ex nomine Sennacherib;

hoc est, ut inlerpretalur

quiescam ab

ira, id

est, permitlite ul querelis et la,

Theodoretus, nonamplisnomen ejus subditis imponelur.


soliti

Subditi enim regibus suis nomina


sont; sic Roinulo

accipere

meo medicinam f'aciani batum animum componam el leniam.


mentis dolori
Vers. 14.

et sic exacer-

Romani
vivunt,

noniinati. Univcrsali-

Quare

lacero carnes meas dentidis


in

ter

tamen de polentibus ac nobilibushujnsseculipolest

meis, et animam

meam porto

manibus meis

(2)

'?

nominum suoruni glocm basilicas, riosam quamdam segelem excolunt


lotus intelligi;qui,
,

dm

pensiles hortos

mausolea
,

et

hujusmodi amplissima

construunt

sedificia

quibus omnibus

nomina sua
sed ut

regia et gentililia

stemmata imprimunt, ut indc apud

posteros mlant

famam nominis gloriosam

sed hic absolut dicitur, "in "inora, in cum ellipsi. Sic HO usurpatur, 2 Sam. 18, 23: yilN HQ VW, el fit id quod liiturum esl (h. e., quicquid tandem fit de nunlio illo meo), tamen curram, el nunlium illum aU'erani. Quicquid tandem sit mihi evenlurum ; non sunt desperati verba, sed ben de Dei ope sperantis, non tamen sine

rogativum

est,

absconsione

rei, vel verbi,

saepenumer agricole vota


clo segelibus
,

et spes illuduntur taclis

de

slomacho haec
qua: super
nihil

ut miser, fulurae uberlalis expccla:

me

me
:

in

dicenlis. Alii aliter : Et dicam omnia transierunt; nihil transibit me ; h. e., hc causa fugiel ; recl omnia inlelligo.
transibit

tione gestions, vix slipulam arenteni colligat

sic islo-

Hebr.

Et quid
:

me ?

id est

inlelligelis nihil

ruin meinoria de menlibus


cxtirpalur. Intcrcidil igilur
nis

hominum

Dco penits
et

eorum me

impiorum fama,

nomi,

et jusla sunt. Alii sic Et iransibit me (vel, super me), quicquid, sive aliquid , sub. doloris ; dolor ex parte miti-

l'ugcre qua; in

hoc negolio vera

memoria eraditur prorss ex animis hominum

gabitur gemitu. Et quiescam furore,

dm

lever ali-

nec linguse auresque vivorum tam turpi paliuntur


l'lorc maculari.

Nec memor
Vers. 13.

ero

Unde Regius va les ait, Psal. nominum eorum per labia mea.
(1),

15, 4

quantnlm. ijK-rflWI iyaO

Wmn

(Synopsis.)
,

silete

me,

me

sinite

Tacete paulisper

ut loquar qiod-

(constructio praegnans, pro '30)3 "iVrm Winn, conf. supra, 7, 1G; ! Sain. 7, 8; Jer. 58, 27), et, ut loquar ego , sinite nie solum loqui. Quia vestra dicta nihil prosunt, nec quicquam consolalionis affermit. laS'l,

(1) 13QQ lUPinn silete, vel tacele, vel obmu:esciie, mihi, vel, me, de me, propter me; id est', me sinilc solum loqui. Silentes de-nslite me, llcbr. Silete, et
:

HQ

desistile me. Ellipsis verbi cognali ""Jim, ut percipi-

tum ex insolent! synlaxi lum ex collalione Job. 7, 16, '3QO Sin. Tacendo disccdile me. Ut loquar, iJ N mnNl et ego loquar, meo periEgo soins, culo , ut loquar, vel eloquar, ego, q, d.
lur
, ,
:

non autem vos


sim.

et

valet ut.

Ut intrim loqui pos,


:

llcbr. Et QuODCUMQUE MIHI MENS SUGGESSERIT transeat, \cl transibil , super me, (vel obreniat mihi), quid vel quidvis, quicquid sit , vel , id quod , sub.,
,

Iransibit super

me.

Ellipsis

vocum TIMW-TVO,
,

q. d.:

iS>', et transeat super me quid, quicquid, id esl, et evenire possil quicquid mihi evenerit hucusque deinceps, quicquid tandem mihi aceidat decrevi cum Deo agere veraci et justo, ei meam causam exponere, apud ipsum animum nieuin et querelam omnem I effundere. no, quid, recl notai Kirnchi absolut hic j "incm cum ellipsi verbi , q. d. Transeat dici super me 11TB HO id quod transeat, eveniat mihi f quidvis, ne euro, quid mihi sit evenlurum , dml Ipqui liceat. Eodem modo \Q usurpai uni reperilur, 2 Sam. 18, 23, ubi Ahimas, filins Sadoki, quiiin Joabo, revocaretur, ne nioileni Absalomi Davidi renuiiliarel, qd non grains nuntius essel venturus, atqui, inquit, yilN nn-Tin al sil quid, id esl, quicquid l'ueril, quis,
,

'

pergam tam adacter loqui; tiinelis, quasi iniseralione ducti, ne pejus mihi accidatoh conlumelias in Dey 01 Alqui inquil hoc quidvis mihi, lie vobis cur;e sit. Loquar meo periculo Deo volont, aceidat scie enim h.ie liberUate Rciim non ollonsuni iri. Libr loquar apud patrem clemenMinamini grandm pnani
si

quis fulurus
.

suceessus, curram, ul hune afleram nuntium. Minus recl noslra verba llieronynius verUl loquar quodlimque mihi mens suggesserit. lil
sit

tissimum et aequissimum judicem.

HO

usilal inler-

(Rosenrnuller.) Sententia versiculi hujus Existunatis me desperantis instar liiee esse videiur velle mihi mortem consciscerc manibus meis? At
(1)

Quare eacero,
:

e.ie.

1035

COMMENTAR1UM. CAPUT

XIII.

*034

Locus hic ab interpretibus vari exponitur, ul videre


est

comedere carnem suam, quidam censent idem esse

apud Pinedam, qui diversas eorum sententias reel

censet

accuralexpendit.

Ac

inprimis lacerare, seu

cessaria

quod defraudare genium, et corpori subtrahere nealii opes consanguineorum et propinquorum


;

suorum absumere. Mihi magis


nuorsm ego
Lyran.,
lio

placet ut significet tabe

lacrera, et mihi ipsi vitam eripiam? iVissan vit qum spe cadam. lia D. Thom., Cajet., am dira Pineda. Alii ita intcrprelantur

me

se conficere, curis et luctu sese excruciare.

Nam

ita

consumitur caro, ut videre est in magno dolore et


tristiti.

patior, ac

si

dentibus

me

dilaniarem, quaeest exposi:

Cur

ergo, inquit,

me

conlicio dolore tabifico,

Emmanuelis Sa. Animam meam, elc. Senlentia est Non eo sum animo, ut animam meam vilainque ipsaui per impaliendesperalionera abjiciam cl voluntario discrimini alquc morli objiciam. (Menochius.)
liani et melioris couditionis
,

periculisque

non

necessariis
illis
:

me

expono ? Hoc enim

significatur verbis

Et animam

meam

porto in

manibus meis. Ubi Eugubinus vult animam pro corpore poni, et esse idem quod lacero carnes meas.

Quare lacero carnes mkas ?


causa qud
ila ululera et
,

id est

quamam

est

Sanctus ver Auguslinus


se vite suai errata

sic exponit,

acsi Job diceret

plangam, et mortem optando

non

silere,

sed ea quasi in

manu
ait

rogandoque

meipsum

videar vobis instar furibundi , dentibus discerpere velle. Est ergo metalepsis?
(Tirinus.)
:

omnibus inspicienda

geslilare.

Olympiodorus
nisi

Jo-

bum

vilam suam pignori opponerc,

vera

sit

locu-

Quare lacero carnes meas dentibus meis? Hebr. Propter qui il , vel quamobrem (vel ut quid , cur), lollam (vel tollo, assumo, arripio, aufero, id est, lacero,
prehenderem, discerperem), carnem meam (vel corpus rneum), dentibus , vel in dentibus mets ? Hc verba obscura vari exponuntur. 1 Cur tollo, etc., id est , cur in periculo versor ? Id san verba proxima signiticant ; et caro sumitur pro vit. Dicilur portare animant in dentibus, qui in vitse discrimine versalur. Ferre carnem dentibus proverbialiter diclum de eo qui vitam periculis objicit, et sibi non parcit sicut is sibi non parcit qui carnem suam dentibus premit. 2 Quorsm ego me lacerem, et mihi ipsi eripiam, quod me, velut desperanlem lacturum existimalis? Pris san vit qum spe cadam. Carnes suas comedere est, seipsum quasi conficere, Isa. 49, 56, Proverb. 5, 11,
ferrent,
; ,

tus. S.

Remigius tracitipsum sempersollicitum fuisse

de profeclu anima; sua;.


sitiones

Yerm

lue trs

ullim expo-

vel lacerare cogor, pra; doloris vi

lollere cogor, fera}

magis tropologica; sunt


ait

qum

littrales. Pri-

mm

ergo

se lacerare carnes suas,

quod inagnam

indicat doloris vim, sive

ingens dolor, sive in

hominem quem hostili

spectes,
alii

quem

urit

atque ardenti

aul impolenli furore rapiuntur. Qui enim ingenti dolore insaniunt,

impolesnimirm

doloris etignominise,
;

aut cert su ipsorum, suas lacrant carnes

ut qui

laborant rabie, aut aliquo alio furore lymphatico ah


ripiuntur. Hinc factura est ut qui se propter casun

aiiquem durum aut ignominiosum excruciant, dicanlur se ipsos lacerare aut devorare.

San qui hostes

Eccles. 4, vers. 5. 5 Quare tollo, etc.'.' id est, parm carnis manet tantm circa dents, quod dicit, cap. 19, 20. In dentibus, qud dentibus meis accipio reliqua mihi caro dolore et ulceribus consuinpla est. 4 Si silerem , ut suadetis, augebitur dolor, et me trislili conficerem. 5 Qui fil qud caro mea per ulcra sic
;

suos durais accipiunt, aut in

illos

furios bacchantur,

comedere dicuntur aul esurire illormn carnes, aut


sanguinem
quimini
silire.

Sic Jobus infra ad

illos
:

qui ipsum

verbis in estabant durioribus, dicebat

Quare perse-

disrupta est, ul participas illius denlibus prehendere atque auferre possem ? Inipatienlia hic significatur, Carnem lacero pra; dolore , ut moris est affliq. d. clis et indignabundis vestes et membra discindere, et lacerare. Cur tanta patior, ut in furorem agi et manus mihi inferre possem? cur igitur non querar? Quod est peccalum rneum tara immane pro quo tanta patior, cm sim innocens et mihi ben conscius ? Invidios hoc dicit , vel ad Dominum , vel potis ad socios, ulsibi causam tanli doloris aperianl, elc. (Synopsis.) TD-Sy nec est quare? nec quamobrem verten: ,

me

sicut Deus, et

decamibus meis saturamini!


sensu
:

Job 19, 22. Et eodem

fortassis

Quis det de

dum sed ut recl monuit A. Schultens non alio modo sumendum,qum versu qui proxim prcessit,
,
,

super quicquid fuerit, i. e. , null ratione habita gravissimorum periculorum. Cemina phrasis, i"\W2 WOH 1W2 feram seu tollam carnem meam in dentibus meis, et '032. WH 1 U?33 animant meam ponam in manibus meis , inlrt audaciam animosissimam et projectam Posui veluli ad quvis pericula. Sic 1 Sam. 28, 21 an-imam, meam in manibus meis, est, prsescnlissimo vilai periculo me exposui et objeci. Quod enim in manibus ponitur , haud salis tulum est , cm auferri excidere et elabi possit. (iiosenmuiler.) Pourquoi dcliir-je ma chair avec mes dents, et pourquoi ma vie est-elle toujours comme si je la portais entre mes mains ? L'hbreu parat plus ais expliquer , car il porte Pourquoi dchir-je ma chair
:

excessive qui me rduit presque dchirer ma propre chair avec mes dents et vouloir prodiguer ma vie en dsirant toute heure de mourir que ce soit par impatience et par dsespoir ? Non certes car, quand Dieu m'aurait tu, je ne laisserais pas d'esprer en lui ; et celte esprance ne me pourrait toutefois empcher d'accuser mes fautes, puisque mme ce qui me donnerait plus de sujet d'esprer serait l'humble aveu que je lui ferais des offenses que j'ai pu commettre dans toute ma vie. Si donc je fais retenir mes cris, et si je fais paratre au dehors des effets si tonnants de la douleur qui me dchire , c'est que Dieu a appesanti son bras sur moi d'une manire que vous ne. pouvez point concevoir, et pour des raisons que votre lumire n'est point capable de pntrer. Nous pouvons dire, en un sens spirituel que ies justes et les lus, qui sont vraiment pntrs par la crainte des jugements de Dieu, sont continuellement appliqus dtruire cette chair qui les environne comme l'ennemie de leur salut; et qu'ils portent,
,

pour

comme

dire ainsi, leur me et leur vie toujours entre leurs mains, puisque la vie de leur me dpend en quelque faon de chacune de leurs actions, selon la parole du Sage, qui dit que la vie et la mort
le

avec mes dents'? Et


tre

mes mains?

ma vie sera-i-elle comme enC'est--dire, selon l'explication d'un


,

savant auteur (Codurcus) pourquoi me dcouragerais-je, et m'abandonnerais-je au dsespoir? Cependant il semble aussi que le sens de la Vulgate revient Pourquoi, dit-il fort bien au raisonnement de Job dchir-je ma chair avec mes dents? C'est--dire Cioye-vous donc en me voyant dans une douleur si
:

Mors et vita sont au pouvoir de la langue manu linguce. Mais qu'est-ce qui les soutient dans ce terrible el continuel combat , et dans ce pril o ils sont tous moments de se perdre sinon une trs-vive esprance en Dieu, laquelle ils ne perdent point , quand mme il les allligerait jusqu' la mort , ne cessant point de s'accuser devant lui, et ne pouvant point non plus cesser d'esprer en lui? (Sacy.)
:

s.

s.

xm.

1035
carnibns ejus ut saturemtir ?

IN

L1BHUM JOB
ram
tem, quae locum hune de
vilse periculo

1056

Job 31, 5I.San hoc ex

apte congrucre posse videatur. Quare praeeeden-

offensione

nalum

esse putant Hicronymus, Grcgorius,

exponit, ut

Philippus, Beda, Hugo, Eugubinus, Yalablus. Eodem sensu dicilur hostis, cm furore inflammalur in ali-

magis simplicem et genuinam amplector. Porr


in lanlis periculis et anxietatibus constitutus

qum
animo

quem,
quod

illius

bibere aut
portare

sitire

sanguinem. Alterum,
manibus, dictum est

minime

pusillo aut

desperabundo, sed excelso, et in


nalurae per

ait se

animam
qu

in

Deum

contra
,

spem

spem

gratiae

semper
,

phrasiHebraeis usitat,

significant

uUiinum

discri-

erecto fuerit

et ad finem

usque perseveraverit

se-

men, quando quisvitam suam manifeste periculo exponit tune enim animam quasi in manu su portare videtur, vel, si mavis, in manibus ponere. Quemad:

quentia ejus verba luculenler dclarant.

Vers. 15. RABO


(1)
:

Etiamsi occiderit me

in ipso

SPE-

VERUMTAMEN

VIAS MEAS IN CONSPECTU EJUS

modm enim

res, quae

super exlensas volas


;

manuum
et
ila
si

arguam. Mira san confidentia, im mirum amoris experimenluni, in Deo sperare, eliamsi occidal. Quasi
diceret
:

defertur, facile aut eripi aut cadere potest

ser-

vatur,solius Deiprolcctione servari videtur:


ille

etiam

Video jam Deum, quantum quidem ex signis

qui se manifesto vit periculo exponit, soiius Dei


illi

externis colligere possum, cerlissimam mibi


infligere
;

mortem

ope adjutus, eam


test. Sic

offerre

ac commendare

dici

po-

sed non ideirc


:

me mors
certus

ab

illius

charitate

Jonalbas de periculoso Davidis


Saiili rgi
:

cum

Goliatho

aut viv spe dejiciet

nam

sum

benignissimi

certamine dicebat
in

Et

posuit

animam suam
Reg. 19, 5.

Numinis auxiiium opportuno mihi tempore adfutu-

manu su,

et percussit Pliilisthum, 1

rum, remediumque adverss haec omnia quae modo


perpetior mala allalurum, quantumvis

Saepis etiam alibi habetur hsec locutio ad idem signi-

me nunc

ad

fieandum; ut

Posui animam

cum eodem meam in manu mc, ait Pytbonissa ad Salem, significans se, ut morem eigereret, non verilib. 1

Regum,

cap. 28, 21,

mortem adducere
(1)
i.

videantur. Hinc cerl liquet


en,

veram

7TN

K~)

^UpMit,
sil

occidetme, nonsperabo,

e., etsi

occiderit

tam

facere

Et apud Aben Gorion

quod morte vindicandum lib. 4, cap. 34


in

Saiil sanciverat.
:

etiamsi

actum

me, nihilque mihi supersit spei, de me, rVolrt V3S-Sn 13TJ-TW, atta-

Posuimns ani-

mam

nostram

manu

nostr ex adverso propter vitam

men, nihilomins, vias meas, rationes meas, in faciem ejus arguam, rationes et causam meam apud illum again, profrant in mdium, quae ad innocenliara

ejus, aiunt

Sadduccci narrantes pericula quae subierant


filio.

meam

pertinent, et jus tuendum. In priori hemisli-

pro Alexandro Hyrcani


proverbio,
in

Hinc etiam Graeci dicunt


qui versatur

animam
S.

in

manu habet, de eo

summo

discrimine. Usus est eo Xenarchus apud


;

chio pro kS Masorelhae jubent legi "O, ut sensus sit : Etsi occiderit me, tamen in eum sperabo, scil. innoccnlem me oslensurum. Idem expressum veleribus

omnibus. Hinc

et

Pareau

in

Commentar. de immor-

Alhenaeum
scribit,

Hieronymus quoque,

cui

Beda sub-

bujus formae loquendi sensum esse putat, ut


e jam miserise adductum esse, ut

Job

significet se

169, not., haec verba sic reddidit : En! mortem minetur, ben tamen de Mo sperabo. Nec negandum hune sensum priori versus proximi hemistichio melis convenire, eo sensu quo id vulg capilalitalis Nolhiis, p.

conseri possit pro mortuo. Quae

enim

in

manibus
in

tur.
taie,

Et possit ipsum

illud

nS mer

scriplionis varie-

babemus

extra nos sunt; et ide


,

si

animam

mani-

bus esse dicamus excessisse quoque corpore fateamur necesse est. Ipsa, si placet, S. Hieronymi ad

ex anh'quils usitaio Klb ort, pro lb capi. Conf. not. ad Levit. 11, 21; Ps. 100, 5, et 139, 16 ; Hiller de

Arcano Keri

hune locum verba audiamus, quae

sic

habent

Ip-

et Kelhib, p. 58. Praefero tamen sensum superis indicalum, quem et suo calculo comprobavit Aurivillius in Dissertt, de Varielale leclionis vo-

sam vitam suam, qu


ait in

solet

animai vocabulo

dici,

cum

tfb

efh

in

portare se
i

manibus

suis;

hoc

est,

jam

in lor-

ejus junclim edit.

Codice Biblico, 17, p. 499 Disserta?. Rccentiorum, inquit, permultis


:

mentis dficiente anima et exeunte velut efferendam

placuit in lectione T5 acquiescere, siquidem insigne

porto manibus.
adjecil

Cm

haec

eadem

tradidisset Beda,

118,

eodem sensu explicandum esse locum Psalmi Anima mea in manibus meis semper. Id est, in

continuo vit periculo versor;


S.

quemadmodm

eliam

Suniam exponit. Denique Sanclius noster banc loquendi formulam scrutais aut vilioruin mercium propolis putat esse transHicronymus
in Epislol ad

Jatam

hi

enim quas vnales habent merces


,

in

mani-

bus ostentant

quia emploies quaerunt et rogant, ac

publico praeconio aut eliam instrumento claris rso-

nante evulgant
lendunt,

neque di mullinquc de pretio conncino ferm


sit,

cm

sint vilissimae, et

qui
sic

quolibet oblalo pretio eas

non rfrt secum. Et


:

inde deduci posse argumenlum videatur ne gravissim quidem clade infirmais; fiduciae, qu Deo non cessabat Jobus totum se committere. Atqui unum nunc istud edisserere eum non voluisse, sries uni versa oralionis oslendit. Hoc molitur rapiente impotentis ausu animi, ut non modo ab liominum ju dicio ad Deum provocaret, sed apud ipsum insuper et ([nantis utactae se vitae puritalem defenderel iidemin cumque obrueretur toimenlis, quainvis et cvinc.eret nihilomins inorspraesenlissima insiarel ((iminerenlem plecti sese, nec ullius reum sceleris le neri. Apud Deum temer et irrevrvcnlcr lalia jactari quis aeget Sed incenderat bine immutabilis quam hinc scr conlemplabatur divinae sanctitas Juslitiae , tvata constant! studio sua; vit innocentia et inflam(mabat usque e ul nec anima; ncclinguu; salis iniperarcl, qui duris simul criminantiuin vocibus un dique exturbabatur. Sub hoc igilur asstu animi in

,
.

sensus esset, ac
public

si

diceret

Habui vitam

ita

pro re-

eteommuni ulilitalc vilem, ut non dubilaverim Ulam quasi rem vilissimam profundere et quasi
:

lucro appono,

si

quis illam vel modico pretio aut

eliam gratis

sibi velit

impendi.

longis petila est,

qum

ut huic loco

Vcrm haec expositio secundm litte-

illud bTN vh, non sperem, prorumpit, sique tola exlia jam expendatur periodus, banc vim habebit mors iin hauslne mihi vires corporis, ut pmpinqua mineat; quod igitur in hc vii sperem, nibil am plis superest ; at vitae integrilatem meae ne sic quidein vereor supremo ipsi probare judici.
:

(Roseniuuller.J

1037
in

COMMENTAIMUM. CAPUT
enitescerc qfcm
ubi

XIII.

1038

Dcum fiduciam nusquhm magis

Mixilia desunt

bumana, atque inde ijeum


Psal. 118, 147

incipere

mediis in periculis, quando omnia perdita et complorata pulantur.


Inter quas adversilatum

mundus

dficit.
:

turbines

el

lia

quoque David dicebat,

Inverba

rerum suarum ruinas Jobus bc sol frclus, non solm inconcussus verm etiam ercclissimus stclil.
,

quod verbum optim banc Jobi spem exprimit. Quid enim supersperare sit, qum supra
tua supersperavi,

4osles

omne pecus abegerant


:

et

quidquid post hos-

lium vastitatem supererat delapsusclo ignis absumpserat


liberos insuper ad

spem sporando tenderc, et, ut S. Ambrosius ibidem exponil, ad sperandum semper crescere, et spem

unum

onines

charissima

spei adjungerc?

Al qu causa et occasio Davidi


titulo,

ejus pignora, subita

domus

ruina oppresserat, et ru-

sperandi et supersperandi disces ex


litter

sive

ex

deribus ipsa suis luctuoso nimis tumulo condiderat.

Hebra

illis

verbis in titulum

superposit,

Ipsemet prlerea Jobus totus ulcerosus, vel


polis ulcus diaboli

unum

quai est Coph, quod conclusionem , id est,

extremam
lia

manu

factus,

cognatorum, fami-

animi undequque oppressi angusliam


S.

significat.
:

fiarum et conjugis etiam ipsius convitio ad miseriaruni lantarum coniplementum fd laceralus,


plan,

Ambrosius serm. 19

in Psal.

118

Concludilur
visceribus in-

omnia
;

namque unusquisque tumescentibus


tcrnisYC faucibus,

prter

unam

in

Deum

iduciam

amiserat

cm

intercluso spirits

commeatu

qu

sol nixus onines istas calamitates gcnerosissim

spirandi

ac respirandi

commercia coarclanlur.

suslinuit,

im gloriosissim superavit
,

siquidem jam

En supersperandi
causam,

et proficiendi in

spem materiam

et

ad fimetum ablegatus

inter ebullientes

undique ver-

cm liumana omnia
et anguslia
,

dciiciunt,

cm

undi(pie
oninis

mes, defluentem saniem non molli linteolo suaviter


abstergens, sed asper testa,

mror, dolor
et ait

non secs ac cm

qu vulnera magis

exul-

respirationis adilus prcluditur. Pergit


:

Ambrosius

ceraret, abradens, semetipso et tentatore diabolo fortior veluti

Justus semper sperat, et in adversis posilus

triumphabundus atbleta
Etiamsi occiderit me,

et pancratiastes

et frequentibus allictus

rumnis desperare non notoleravit,

exclamt

in

ipso

sperabo.

vit; sed

qu graviora

magis sperat, et

Adamantinum ver cor


tune maxime,

inter adversitalum
spiritu

funera
,

sperandi sumit profectum.

Idemque Jobi exemplo


gravalus incommodoaffeclu, dis-

vivum ade vegeto calore ac

charitatis

ut

confirmans subdit

Job

tt

cm

adversantia confluunt mala, revi-

rum

acerbitalibus pio
piis

spem cumulabat

rescere spei adminiculo videatur. Occidere porr hic

crelam

asserens causam impiorum,


;

quorum
in verba

sumi potest eo sensu quo Apostolus


phet dixit
die, facti

cum

regio pro-

lumen extinguitur lux autem secundm Salomonem


semper
justis
;

Rom.

8,

36

Propter temortificamur tot

unde

colligitur, quia

semper

sumusvelut oves occisionis, Ps. 43, 22 (nam


aliquando mortis et
;

Dei sperat, et spem adjicit spei.


pressit Isaias dicens
:

Quod

evidenlis ex-

afflictiones et vexationes graviores

Trib-ulationem super tribulatio

occisionis vocabulo significantur)


(inquit

sed in

liis

omnibus

nem, spem super spem.

Ita S.

Ambrosius apposit

idem Apostolus) superamus propter eum qui dilexitnos. Eodemutique afflatus spiritu S. Job tantm
abest ut prse desperalione quidquam attentet
,

haec verba Isaiae in senss sui confirma lionem affe-

ut

contra in Deo
illo

spem firmissimam
:

collocet, tamelsi

ab

qu non parm quoque proesenlem Jobi locum illustrant. lis enim manifest astruit prophcla, eamdem justis spei ac tribulationis et angusli menrens,

jam jam

interfici videretur

et

quidquid tandem

suram

esse, ut
illa

hc crescenle

illa

crescat

bc de-

vexationis ei eveniebat, actiones

lamen suas coram

crescente,

minuatur.
:

Deo

castigabat,

ne quam culpam ob malorum acerbiEtiamsi occiderit me, habetur

Similis est Regii vatis sensus dicenlis, Psal. 2G, 3

tatem incurreret. In Hebraeo ex lectione Pagnini pro


primis
illis

Si consistant adverss

me

castra,

non

timebit

cor

verbis

meum
rabo.

si

exurgat adverss

Ecce occidet me, ubi mortem ipsam terribilium


bilissimum pro spei fundamento et indice

terri-

Sed quid

est in hoc ? Dicet

me priium, in hoc ego spenonnemo esse idem


ips belli occasione spesignificantis id

vitse

su-

ac in Deo, nec abs re,


randi

cm ex
Sed

mere
ticula

videlur.
ecce,

Nec mediocrem emphasim habet parprsenli discrimine salutem, ex

ansam

arripiat.

explicat

qu ex

Hebraea leclio, ex qu constat pronomen hoc referri

morte ips vitam prodeuntem velut penicillo ob oculos

ad ipsummet priium. Unde S. Cyprianus


tione ad Martyres, cap. 10, diserte Iegit
:

in

Exborta-

ponere videtur. Explico atque confirmo

tibi

banc

In iilud spe-

Jobi expectationem et spem,


tate et

quam de

vitse

incolumi-

rabo, ut aperlissim dicat David, se ad Dei auxilium


et

malorum

solutione vel in ipso quasi mortis

munimentum sperandum ex
quod ben
esse,

ipso belli discrimine

ailiculo inter lot difficultates et angustias

undequque
illius

et peiculo moveri,

nrit tune

Deum

ad

prementes babebat non tam ex egregi


et ingenli

indolc
lib. 4,

opem ferendam prst


adversm

cm major
si

difficultas,

animi forlitudine (nam teste Floro


indolis

discrimen periculumque ingruerit. Ergo

consistant

cap. 8

ilagn

signum 2

est
,

sperare semper,
Plotius

me

castra, et

undique periculis cinctum

me

unde apud Tacitum


Otboni suggerit,
<

lib.

Hist.

Firmus

videro, lune ab ipso vit discrimine ad vitam et inco-

fortes et strenuos etiam contra

Iumilatem speran.Sam erigar, firmiorique animo ero,

fortunam insistere spei, timidos et ignavos ad despe-

qu infirmior viribus

et discriniini

superando magis
in spe

rationem formidine properare)

qum
;

ex verissim

impar videar. Nec praetereunda gradatio, qu

de Dei Providcnti concept opinione ad opem ferendam prsest esse


,

tune nimirm

ex majori discrimine se proficere innuit.


dixit
:

Nam cm
doc
est, si

cm omnia undique

Si consistant adversm

me

castra,

103!)

IN

L1BRUM JOB
Quid ver
facilius

1040

milii denuntietur bellum, et copiai in nie instruantur;

qum animo

humili et abjecto et

solm

dixit

y on

limebil cor meuni.


:

Cm

ver ulte-

constanti voluntale, dulcem


tentia, dicere

manum admovente pniPeccavi


est
?

ris pergens addidit


iii

Si exurgat adverss

me prlium,

cum Davidc
esse

Denique
ut

in
sil

mine-

est, si acies in

me jam jam

irrumpat, et districtos

rabili facililate

emolumentum

maximum,

in nie gladios videro, adjecit:

In hoc ego sperabo, ex

cesse

hominem

mente caplum, aut furiosum, aut


hoc refugerit, et

majori et magis urgente periculo speui speique incre-

insigni vecordi su negligenlem, qui

mentuin concipiens. Similis omnin


Jobi sensus, qui non

est

verborum

velut Sardoniis herbis salurum perire

morbo

velle

sed

spem

altis

modo non despondet aniinum, qum unqum in sunim calamilate

suo atque emori. Sapienler et prstanli judicio Aristoteles lib. 7 Elliicorum, cap. 8
viaTo;,
:

jayi

^7<xi/.X-nnx.b;
is

confirmt, decernitque aclus futuros (quos vias appellat

quem faclorum suorum non


revertitur.
!

pnitet,

mnqum

suas, quibus in patriam cleslem se ilurum confi-

ad sanitatem

Christianum anle prodilum


fugit insana-

ait)

arguere, hoc est, castigare, defcatos purosque


velit.

Evangelium acroama
bili

Qui pnitentiam

producere, quidquid tandem Deus secum agere

morbo

laborat,

verlit in

venenum medicinam,

Sire enim affliclum solari, sive anxietatem protendere


roalit,

gratis prit. Flix

illa

anima,

qu

potest
5,

cum
1
:

bealis-

omnin

constituil se inculpat victurum,


est.

quod

sim heroin Dei spons dicere, Cant.

Messui

animi fortissimi argumentum

Ac quid

speravit?

mynham meam. Quod hieroglyphicumest pnitentiai.


Messui, inquit, prompt videlicet
posito, falce

Jam bona omnia


vit

lemporalia Satan absluleral, jam

manu, generoso pro-

pen consumpl mors inslabal, quid ergo supere-

rat spei? Profect vitam


et

immortalem inprimis, inox


expediret, speravit.
erat collalurus,

unde tam divina bona consequuntur. Neque enim medica tantm est baie
;

omnin aure
inullis et

temporalem,

si

id

quidem

myrrSia, sed

cum

prslantibus emolumenlis

Utramque san clementissinnis Deus


neque absonat, ut spes

in eo discrimine laudalissima

Unde addit in Epithalamio sponsa se messuisse myrrham cum aromatibus suis, ut fructus
conjuncta.
pnitentiai dulces atque odoratissimos innuat
;

utramque complexa

fuerit. Ilacc ccrl

spes pusillani-

qui

mes

instruit, fortes

acmagnanhnosraro quidem exem-

quanti sint, vis ullius hominis oratio consequi potest. Itaque Patres conlendere et laborare video, ut mcla-

plo confirmt.

Caterm

cm

ait

Verumtamen

vias
si

mcas

in con-

nae nobis admiranda ob oculos subjiciant et


dent. Quid

commenvi-

spectu ejus arguant,

non rcust Jobus,

quid ab ipso manifes-

enim

est mirabilius,

qum

ut ea virtus,

peccatum

est, illud aperire, et

omnibus

fieri

quai tota dolore nasci ut Indica

myrrha spin

tum, quandoquidem confessio deliclorum panacea

est.remediumver
liliis

s&JpviTov,

non quale medicorum


morbos sanans
illa facil

celebratur, sed long divinis


;

et

vigorem restituons

idem

in

animo

quod alo

in corpore, cujus succus est amarus, et medicamen-

tum de numro eorum qu medici nominant h.MwpwTix, fsecibus excernendis et ejiciendis.

pnam judicabas, hispidam, et horridam, et mroribus circumseptam non est, nec addit pnam, sed mirabili modo imminuit. Credamus erudito praisuli sanclissimoque Ambi osio, eujus illud lib. 2 de Abel cap. 9, est verissimum oraculum Confessio pnarum com;
:

deatur, oblectationem parit? Pnitentiam forte

Ut

igi-

pendium
usque

est.

Eadem

ipsa videtur abjicere


in

tur alo praesertim Indica subducit ventrem et expurgat,


ita

in pu'.verem,

usque

abyssum, luce
mirificam,

confessio

pnitenlis emaculat

animum

et

ac perditum. Al videte

rem

hominem mdignum quam Terlul:

exlergit, et ips amaritudine su vaietudinem concilit.

lianus lib. de Pnilenli cap. 9, ita belj prosequitur

Alo quoque sanat e ulcra quai gr ad ciea-

tricem duci possunt, et maxime quai sunt in pudendo,


sic pnitentia

Cm dum

provolvil
facit,
;

hominem magis relevt; cm squalimagis mundatum reddit cm accust,


;

seu confessio desperalos animi morbos,

excust

cm condemnat,
et

absolvit. Hic acervus est

qui pudendi ob insignem turpitudincm deantur, divine persanat. Terlullianus


tentia,

maxime

vi-

illuslrium miraculorum.
vt,

Cm

provolvit, magis relepetit,

lib.

de Pni-

quo pudore magis

verecundi centrum

cap. 7, forte

bc intuebalur, cm pnitenet

e sublimis ad luminosum Dei solium attollitur, pul-

liam vocaret medicinam, et toties quidem repeten-

verem lambit, simul


trisiitiai

et

Dei pectori osculum


et

figit,

dam, quolies vulnus


dinem
in

gritudo

mentem
;

attingeret

nubem

inducit simul

clestem sereni-

Iterat valetudinis iteranda medicina est

ubi vaietuquai

tatem, denique diim in terra volulatur,


gnat.

clum expu-

malam partem sumit pro


vitae

afllicl,

sum-

Sola pnitentia (inquit Cyrillus Alexandrinus


1
,

mum

atque ultimum

periculum denunliet. Atque

in

Sophonia cap.

vers. 7) servat

hominem prop

hic lucet

inaistimabilis Dei erga nos hcncvolentia,

depositum, atque certo exilio librt ^uuwustra


tv xpiTT.v,

qui de remedio tam promplo facilique providit. Ne-

judicem flcciens
illi

et

furorem ejus sedans, et


adducens.

que enim ad quxrendum hoc pretiosum alos genus


in

ad bonitatem
vcr.s.

propriam

facile

Et cap.

Indiam navigandum
;

est,

domi nascilur atque apud


officina, ubi divinai pixi-

ullimo

33, idem sanctus doctor prseclar ait

nos

in ipso

corde estmedica

dolentis lacrymas

inducere

felicissimam

quamdam
Cmine-

des et alexiteria pharmaca, et prop dicam ipsa salus;

pyidTav Deo, mitissimumqueillumeflcere.


tansea lumina in

de
et

die,

de nocle inde petere


et

licet cl

herbam

boritb,

clum

sustulerit pio rare mananlla,


abjicit, in

myrrham primam,

malagma

sapientis, et

em-

subito fulmen

manibus Deus

collum mil,
abolelque in

plastrum propheticum, et Isai cataplasina, quo divi-

chirographum sontis animae

dilacerat,

uo benclicio sanemur

sempiternum. Ha Cresollius nosler, qui pulchr a

1041

COMMENTARIUM CAPUT
8.

XIII.

1042

fus hsec prosequitur in Anlhologi cap.

Hujus

lus interpretatur hypocrilas, bonilatis et virtutum si-

ergo rci minime ignarus S.


git:

Job apposit subjun-

mulatores, ut hominibus placeant,


ossa, id est, robur

horum omnium
fictas et

vimque Deus exhauriet,

Vers. 16.

Et

ipse erit

salvator meus

(1)

non

fucatas virtutes in

venlum nihilumque

disperget, qua-

enim veniet in conspectu ejus omnis iiypocr1ta.

sincer confessione et firmissim spe, qu erigebatur


in Deum Jobus, speratae salulis firmum ducit argumentum, quale nequit slruere qui simulat Deum colit.

rum prelium fuit inanitas, gloriolae captatio, vani fumus honoris. Apud Sophoniam illas quoque minas intentt, cap. 1,8: Visitabo super omnes qui induti
sunt veste peregrin. Ubi visitare sacri sermonis usu
est punire, severitatem

Caeterm hoc ipso concertalores suos

vellicat,

expromere. Per vestem autem


hypocrisin, quasi
filis

qui non usque ade animi sinceritate praediti videbantur, vel cert universali doctrin se

peregrinam Rupertus

inlelligit

sincerum qui-

simulationis opre plumario et levissimo contextam,


et

buslibet hypocritis discernit. Illud ver, venire in conspecta Dei, confidentiam animi nott, qu carere ne-

velut latum clavum in

numros impositam ad deDeus, exuretpopulo-

corem futilemque pompam. Hoc inanepaludamentum


mcndacio illusum
que
in theatro
visitabit exculietque

cesse

est,

quos conscientia simulationis hypocrisisve

coarguit. Est

autem hypocrisis genus quoddam simuquo quis


ficlis et adscititiis

mundi atque

in luce

omnium

lationis et vitium,

operi-

rum,

et vulpeculas illas

ex involucris simulationis edu-

bus, callido artificio usurpatis, ad sanclimoniam in

ctas ad

sempiternam hominum contumeliam expone.

hominum

luce oculisque

ponendam, famam

sibi

et

Vers. 17.

Audite

sermonem meum, et #;nigmadisputare, ut videant trs

nominis existimalionem aucupatur. Res clara est in


divinis Evangelistarum

ta(1) percipite auribusvestris. Attenlionem rnovt,

Commentariis, gravissimis

volens iterm

cum Deo

Christo verbis damnata, ut cui toties vae mag-num et

amici se nihil suis sermonibus profecisse, quomins


ipsae suae causoc confideret. Difficuller

formidandum imprecatur. Cmque acerbum, durum,


inusitatum et soelerato cuilibet reposilum vellet Christus supplicium exponere, dixit ponere partent illius

enim

vir

bonus

ver et rect sentenli abducitur, licet muiti contradicant.

Quod nigmata

dicit

in

Hebraeo est TfinN


sive propositiodifficiles in-

cum

hypocritis, Matth.

24, 28. Quasi hypocritae Dei

achuati, id est, enuntiationem

meam,

fulmen quantum quantum est et gravem

manum

ex-

nes meas, quai videntur vobis obscur et


tellectu

perturi sint aliquando vindicem simulationis.

Quod

tanqumeenigmata. Est autem aenigma obscuallegoria


in
,

etiam

pii

prophetae
et

haud obscure denuntiaverunt.


exitio conlurba-

rior

quaedam

quae sententiam subobscuris

David mrens,
tus,

eorum hominum
id

tegit involucris,

qu explicand laborant inlerdm


involvuntur obscura,

suam ad lyram

canebat

Deus

dissipavit ossa

di et torquentur ingnia. Vocat igitur Jobus sermones

eorum qui hominibus placent, Psal. 52,6. QuosCyril-

suos nigmata, quia multa in


quae vulgares mentes

illis

rPjJWb "h, mihi in salutem, vel saluti, sub. est, nempe, vel 1 in futuro seculo, translatione ad beatitudinem. Hoc palet ex sequenli colo, ubi definilur sains ex suo lermino bealiludinis, quce est in visiome Dei. Abjecerat etiam Job spem bonorum hujus vitae, et in e salutem non posuit, et praeterea loqui(1)

non assequuntur, quiaquomod,


qud Deus

vel erit,

quae dissidere inter se censeri possent, componanlur

non vident. Quale


ricors, et

est,

sit

quus
se

et

mise-

tamen cum

illo

exspostulare videalur, qud

tam acerbe vexet innocentera, qud


pellet, et

juslum ap-

tur cum hypothesi occisionis. Vel 2 in praesenti seculo eripiet me bis malis. At sic occidere de cruciati-

tamen superbi labem non incurrat, quai


laudibus abesse solet, qud
sint, et penits videant

bus

de causa me apud illum agenda, quia ipse in hoc tam acerbo dolore non me deserit, scd etiamnm tuetur et serval. Et emphatic
intelligitur.

Non

diffido

admodm propriis cm Deo carnei ocu!i non


rar

qu

humani non vident


cio se justuin

oculi, dicat

tamen

in divino judi-

dicit, ipse. Est quidem inler spem et melum positus, sed sues tandem vincit. Erit mihi saluti, nempe, quia prohal vias meas, ut mihi sum conscius. Non enim ve.niet, nempe in futuram beatitudinem; N'Q'' N'S, non intrabit, non venii. Futurum nott aclum

inveniendum. Haec san omnia sunt

nigmata, ad quae Jobus attentos esse vult amicorum


animos.
Ita

Sanctius noster.

Vers. 18.
inveniar
(2).

Si fuero judicatus, scio


Hoc
est

quod justus

conlinuum, sive consuelum. In conspectu ejus, Y>2Db , in conspectum

primum aenigma, quod amici,

ejus.
(1)

Hypocrita, pn, impius, flaaitiosus, q. d.:Cm admittal Deus non simulatores, sed noi similes, bonos. Hoc dicil Audeo coram Deo comparere, meamque causam agere; ergo hypocrita non sum; taies enim, ob conscientiam redarguentem, prodire non audent. Argumenlum Jobi taie est Deus mihi salus erit, quia justi coram ipso venient; sed hoc negat exprimit, hypocrita non veniet, etc.,subintelligitur, sed xoatoc; simphces videbunt Deum. Signumhoc est hominis sinceri, qud nihil tegit, sed lumen Dei in se adnttit, etc. Deus mihi auxiliabilur, quia certus sum me non esse impium authypocritam, quos imprimis oditDeus. Respondet ad illa sociorum dicta Job. 4, 6, et 8, 13. Chaldaeo et hic elinfra, 17, 8, est TtoSh, Latin voce
:

DJ>JTN3 TliriN, indicatio, narratio, demonslralio

mea

in auribus vestris, scil.

MU,

sit

ea quae vobis sum expositurus.

Verbum

auribus percipite n*n, indicavit,


et Ps. 19,

Syriacum magis
3, reperitur.

est,

nec

nisi in

hoc libro

(2)

cum

(Rosenmuller.) Quaeritur quomod ista sententia conveniat hc supra, cap. 9 Etiamsi simplex fuero, hoc
:

delator.

Apud Deum
falsa

falsi

delalores

nemo

non audiuntur
Synopsis.)

illi

crimina afferens imponet.

ibidem allalis? Si causa mea ad judicium deducatur, cl diligenter examinetur, persuasum mihi habeo , ex dictamine et consolalione conscientiae raeae, me justum et innocentera judican-~ dum. Persuasio autem intelligitur humana, quae non est omnin certa, sed falli potest. Et ide supra di xit Etiamsi simplex fuero, hoc ipsum ignorabit anima mea. Et similiter quod er.dem cap. 9 prcedit Cm
aliis

ipsum ignorabit anima mea, et

Respondeo praesenlis

loci

sensum esse

, , ,

1043

IN

LIBKUM JOB
esse, e milior est
et pareil sibi qui sibi

1044

quantmvis acuto ad excogitandum ingenio, nunqum


intellexerunt. Siquidem superis se

Itaque qu quis contra se severior duriorque videtur


,

coram Deo pec-

non

parcit,

catorcm confessus fuerat, jam tamen se justum decla-

et

damnt
si

se qui se

non damnt. Para

te igitur

ad

randum

esse prorss affirmt, qui hoc asserere audet,

judicium

sapis, conscribe peccata tua, ut deleta


et justus inveniaris.
si

cura alioquin ad judicii divini


soleat, dicens, cap. 9, 18
sciens
:

memoriam pavescere
il li

in Dei libro lune reperias,

De-

Verebar omnia opra mea,

lentur ex Dei libro peccata,

in nostro accurat de-

qubd non parceres delinquenti. Unde haec

scribantur; qud

si

in nostrai

mmorise

libro

obli-

fiducia, ut

non solm speret, sed


iri ?

scit

quoque se ju-

vione oblilterenlur, altis divinis ratiocinariis diariis-

stum inventum
ordinavcral?

An

quia rationes diligcnlcr sub-

que exarantur. Hue spectavit sanctus Chrysoslomus


honi. 12 in Malthseum, in

duxerat, scripserat ipse contra se peccata, judicium

hc verba
non

Si lu scripse,

Non

aberrabit qui sic exposuerit. Chal-

ris,

Deus

delebil; si ver
et peenas exigit.
,

scripseris

ipse

Deus
ho-

daeus Paraphrastes banc

mentem juvat, dmvertit:


scio

et scribit,

Quare

inull melius est

Ecce nunc ordinavi judicium;


niar.

quoniam justus

inve-

nobis isla conscribi

ut

Deo

deleanlur,

qum

Nunc

ordinal judicium antequra judicandus acdisponit


;

rum omnium
judicii hrce

nobis oblilis prae oculis noslris in die


enini esl

cdai,

nunc rationes suas nunc

et ut tune absol-

Deo proponi. Yerissimura


Cor. 11, 51
:

quod
qui

valur, nunc se accust, sciens qud in die judicii


absolvetur,
si

dixit S. Paulus, 1

Si nosmetipsos dijudi-

district
lib.

severque accuset

et
:

caremuS) non utique judiairernur.

Nam Dominus

puniat. Scit S. Gregorius


25 Moralium cap. 7
lenemus.

summ
rit,

misericors est, el parcendi occasiones inqui-

In hoc, inquit, mentis nostrae judicio lant citis

ultionem su

manu non

infert, si nosfr

manu

vi-

absolvimur

quant nos

districiis rcos

det infliclani.
cilatura
.

Unde Theodorclus ad

Pauli locura

jam

Si vellemus, inquit, vilae noslrai rationes

invocantem exaudierit , non credi qubd exaudierit ; quasi dicat Non cerl cognosco, videlicet quia cor hominis etiam sibi ipsi est inscrutabile. Et secundm hanc dislinclionem Psalmista nunc dicit Psal. 142 Non intres in judicium, quia non justifleabitur in conspectu tuo omnis vivens ; nunc ver Psal. 17, confidenter Et retribuet mihi Dominus justitiam meam, etc. Sic et Paulus , qui dixeral 1 Cor. 4 Nihil mihi conseil. s sum, sed non in liocjustificatus, idem deThnothei fide dicit 2 Tira. 1 Certus sum autem qubd in te, ubi, certus sum, nihil aliud significal, qum mihi persuadeo. Sic et hic Scio qubd justus inveniar, id est, hen confido. Vide eliam quae supra, cap. 9, vers. 10, dicta sunt. Aut eliam sententia haec intelligi potest de causa praesenti quae controvertebalur inler Job et ejus araicos, ut sensus sit Si ad judicium deducatur haec causa, quae agitatur inter nos, scio, id est plan mihi persuasum habeo, qud causam obtinebo, et pro me feretur sententia. Quod et factura est,quun<!o Dominus dixit ad amioos ejus, capite ultinio Non estis locuti rectum sicut servus meus Job non autem qud Job hic cum Deo velit judicio eontendere.
:

unire, et juslatn in nos ferremus senlcntiam, non

ferret in nos

Deus, qu nos puniret, senlenliam.


:

Et S. Anselmus ibidem
!

Verselur ante oculos homi,

nis

imago

fuluri judicii

et

quidquid

in se

vident

quodjudice venluro reprehendi

possit et puniri

ipse

nunc

in seipso reprebendat et puniat. Peccata

enim

sive parva sive

magna impunila

suit, quia

aut homine puniente aut

esse non posDeo judicanle


si

iplecluntur. Cesst auleni vindicta divina,


j

conver-

sio praecurrat

humana

Praecedat itaque buniana

punitio, id est. nobismelipsis inflicla pro peccalis


casligalio, et ullio in

nos divina cessabil;


,

sic

enim

scriptum est per

Nahum prophetam
,

cap.

1,9: Non
non vindi-

consurget duplex tribnlatio

vel

ut Septuaginta verii xtf'j',

lerunt

ox xixr^i

SI; i~l to

ar

cabit bis in idipsum in tribulatione.

Si ergo tribnlatio

pro peccalis nobis sponle suseepta surrexit, nequa-

(Estius.)

Instruo jam judicium et cum Deo pedem propis confero; nam scio qud justus reperiar ab ipso Deo. Ad hune locum observt Bouillie? Non cura Deo t e-xpostulat furiosum fuisse!,, aut veluli cum , quod actore reuslitigat; sed contra ad jus tribunal pro vocat lanqura <o leste etjudice criminibus amiccorura absolvendus, el quaecumque demiitn causa fuerit inl'erendarum plagaruin ab oinni laraen sce1 1re immunis pronunliandus. Atque illud est quod ullimo vilae discrimine, im praesentissim morte emptum velit. Apud amicos bucusque Dei propri c causam oraveral suae siinul innocenliae patrocina lurus alque oslenderal euin pro surnmae lum po teslatis jure, luin abscondilis sapienliae rationibus,
,
:

qum
nivit

tribulatio

Domino immissa

consurget. Si pu-

nos Dominus

manu

nostr,

dm

nos ad morlii-

cationem sensuum et affectuum

incilavit,

non puniet
Job su-

nec conteret
los inveniet.

manu

su quos jam castigatos et contrisciret

Quod quidem optim cm


:

pra versu 15 dicebat


arguant
;

Vias meas in conspeclu ejus

el ipse eril

Salvator meus.

Puniam

inquit

practerilas actiones

meas

si

quas punilione dignas


lectionem) hoc mihi
si

invenero

et (juxta

Hebram

evadet in salutein; scie namque, quia


errata castigavero,

meipsum ob

Deum non

tara expert. nus

sum

bonos sa:p velle ullirnis conflictri miseriis. Sed vi< dens frustra haec surdis cani atque edcin scinper ebord oberranlibus, tandem Dei tribunal appi liai
i
,
,

judieem qum habiturus salvatorem


Vers. 19.

Quis

est qvi judicetur mecum (\?


est
,

cert conscienti frelus, ex ipsius ore palara atnlifut ros quicquid Jobo plagarum incusserit , aut ulteris passurum dcernt, id eura nullo suo merilo pat. t Non Dirais Stricte igitur suini dcbenl et urgei < 3H, nwn, UDtiTQ, TOT?, quando ad Deum referun tnr ; sed molliori sentit accipi , de odinand lile, at que orand apud judieem causa. Cdnf. inlra 16, 20. i Cui observationi (piainvis salis per se speciosse, parra tamen lavent quai mox, v. 20-23, sequuntur.

veniat

quare tacens consumor? Quis

inquit,

(1) Quisnam mecum vult judicio eontendere? nein Quare tacens coNSUitotj Quare in nos descendimus cujus desiderio maxime llagio ideque doleo qud nondm pro me coram judice lo,
,

(|UOr.

Italic

non

si

diceremus Cite sHtno ii [are? Perche da vrincipio qusto giudicio ? Mi strugge di


:

desiderio di dir la

mia ragione.
(Menochius.)

(Rosenmuller.)

1045
qui sententiam
.iequi

COMMENTARIUM CAPUT
.

XIII.

1046

judieis

uu

ut est in Hebro, qui

litigel

mecum subeal? vel, mecum corani judiee ?


mo-

conscientia; tuai consulas

magna cum

libertatc

verum
l

loquere;

si

lacendo culpam incurreres, cave ne ta-

Cur
viis

instar rei et probali nocentis sileam, el sic

ceas; nullus pudor, nuilus limor ad

banc ignavam

riar? et non potins innocentiam meain quibus potero

citurnitatem

cum

salutis tiue periculo te impellat.


:

Et
in

aperiam et defendam ? Yiri enim probi

in

quo

paul post subdit

Ne

reverearis

proximum tuum

judicio

minime

tacent, sed confidnter pro se dicunt


in

casu suo, ne retineas verbum in tempore salutis, hoc est,

et stant

pro veritate; iniqui ver

hujusmodi judicio
ille

ne propter intempestivum pudon


sinas corripere

aut timorem dcvides in pec-

obmutescunt, neque se defendere audent, sicut

proximum tuum
et

quem

qui in nuptiis regiis ausus est discunibere sine veste


nuptiali.

calum corruisse,

correptione tu speras erigen-

Contra ver

in judicio iniquo atque


,

cor;

dum.
Vers. 20.

rupto improbi

loquuntur

liberquc

mentiuntur

Duo t.vntum
A J1E (2)

ne
:

faci.vs mihi (I)

et

probi autem tacent, neque


sicut dicit
tes

suam causam informant,


:

TUNC A FACIE TUA NON ABSCONDAR

VERS. 21.

MaJIE

Amos,
et

cap. 5, 12

Hostes justi acctpien-

NUM TDAM LONGE TAC

ET FORMIDO TUA NON

munus,

pauperes
illo

deprimentes in porta. Ideb prutacebit


in
,

terreat. Poslqum Jobus ad tribunal Dei provocavit


ut sedulus causae acior extempl

dens in tempore
est.

quoniam tempus malum


illud

rem auspicaturus
illos et

Hinc Christus Jsus

perversum

judicium
ita ni-

precatur

Dcum

ut

dolorem
,

el

formidinem extenuet
discursum

adductus, gravissimisque trad'uctus calumniis,


hil

cm

sit

perspicuum

duos affectus

pro se dicebat, ut prses vehementer, sicut Mat-

thams narrt, miraretur. Caterm bc prodit se salis

verborum pvolationem inlercipere, Et quidem tune pollicctur se non (rmidalurum fugve


intellects et
,

luculenler tula Jobi conscientia magnanimitalis ac


,

se

subduclurum
hic

quippe qui veritatis testimonio fresit.

fortitudinis nrocrealrix

nimirm non ex animi

ela-

tus

apud veracissimum judicem dicturus

Anno-

tione

sed ex veritatis studio ad Dei judicium suos

tandum

Jobum ben

dicendi artis quampluximos

impugnatores provocat, optatque in Dei foro minime


gravari. Illud ver
:

tropos diserlique rhetoris rgulas exaclissim obseivsse, et

Qitare tacens consumor ?


sibi
,

duo

in-

primo quidem dicendi exordium, quod et


fecit in principio

dicat

alterum, subesse

argumenta, quae pro senet qua;

superis

decimi capilis, ut Dei bene;

tenti su fidenter

promat

animo supprimere
ita

volentiam

sibi conciliaret

ibi

non

possit,

ne veritas deseratur; alterum, se


,

gra-

Deo

si forte

aliquid liberis

namque qum par


,

veniain petit
sit
,

aut minus

viter aflectum

ut necesse

sit

dolorem caslo sermone


sic

suique defcnsione mitigare. Caterm


plicari possit
,

eliam ex-

(l)

v. 21.

qua? sequuntur Vel, agas mecum , nempe Apostrophe ad Deum. A duobus abstineas, et

ac

si

Job in tant

afllictione videns se

nculio in

me

ularis velut pnejuclicio.

orando

et

cum Deo
:

colloquendo consolationem conse:

qui posse, sesemetipse increpel

Quare tacens consu-

Et tunc a facie tua non abscondar. Vel, non abscondam me, ut lii qui limere soient sed intrpide
;

mor ? q. d. Unde paul


pondebo

Si orando solamen invenio, cur


post, versu
;

non oro?

22

Voca me,
,

inquit, et res-

tibi

aul cert loquar


in orationc.

et tu

rcsponde mihi

coram t comparebo, causam meam aclurus. Consfectum tuum non subterfugiam , non limebo ad te loqui. Non adversabor te ul inclementem jmlicem , sed colam ut patrem, etc.
(Synopsis.) duo se illum amodisceplaturus vere vult, qua; sibi disceptaturo obstare possint, ne libr el intrpide causam agat plagam quam sibi infligit, ac velut os suum oblmat , dm se indict Causa damnt, et ita allligil; et majestatem, qu, si secuiii in judicium veniat, eum consternet et ita porter! eiacial ut suas non audeat rationes eloqui, ut potentia liiiyavetoris S3ej) alterum litigalorum opprimit. Hebr. rum duo, seu lantm duo ne mecum facias, h duobus tanlinn peto, ut in hc actione causa; abstineas, in qua' si consenseris, tune facie tu non abscondar, idest, non tiinebo ad le loqui, intrpide coram te comparebo, et causam meam agam. Sic supra 9, 54 eadem lnec duo se volebat removere Dcum, lune se

quod tolum

fit

Nunc sermo cum Deo ha,

Jam cum Deo

bctur, nunc Deus auditur, etc.

hic cor dolore op,

pressum aperilur
cunt.

hic passioncs

hic dolores mites-

Tropologic Lyranus hune locum concionaloribus


sic applicat
i
:

Praedicator

inquit, veritatis tacens

consumitur, quia conscientia mordetur. Flagellt

enim conscientia usque ad consumptionem illum


qui homines, quando opus est
flagellt.

veritatis verbere

non

Nec immerit, quia


,

veritatis dissimulatio

aliquando est negatio


offenditur veritas
si

hoc

est

non magis aliquando

negetur,

qum

si

occultetur

loculurum, nec formidaturum.


(Rosenmuller.)

quando nimirm adest obligatio illam profitendi ac propalandi. Hc pertinet illa Sapientis admonitio,
Eccli.

Quasi dicat

Duo pelo, alterum,

ul respirare mihi

tant isper liceatab eo dolore qui liberam

mibi eripit

4,2: Pro anima tua ne confundaris dicere verum. Quod Jansenius dupliciter exponit, ac priori quidem modo, ut sit sensus ac si dicat Pro vit tu tem:

loquendi facultatem; alterum, ne ante tuum tribunal stetero.

me

terreas, cun

porali conservand

ne prodas aut deseras veritatem

(Menochius.) plagam, ut Exod. 9, 5, pro quo, supra 9, 34, dixit virgam suam; qui locus bunc

Manum

tuaji, id est,

qua; vit ips tibi charior esse dbet, ade ut

si tibi

dclart.

unum
VOlis

duobus periculis necessari

subeundum

Longe fac

a me, id est, des'me


,

v.;r-

affllgefe.

sit

aut amillendae vitae, aul deserendse veritatis, vita

Et formido tua 131 "^na^NT, et terror tuus ne terreat me, etc., nempe majeslatis tuae; vel tentationum
:

qum
,

veritatem perdas. Posteriori ver


ut
sit

modo
,

sic exponit

sensus

Pro tu conscientia pec,

interni animi terrores, vel justitiue rigor; sed lenilcr etsecundm me^-eiav mecum ge. Vide etiam Job. 9,

34 et 33.
(Synopsis.)

cato liberaiid

verum

dicere ne formides

hoc est

ut

, ,

, , ,

1047
prudenler efferat,

in i.ir;ni'M

job
de eo quem

10 48

dm

ait,

cap.

10,
:

Loquar

in

inlelligi

Numen ipsum

apparens koniini-

amaritudine anim trie ; dicam Deo

Noli

me condcm:

bus afferebat. Erat enim gravis etvehemens opinio,


quse per animos olim gentium pervaserat,

nare, etc. Hic autcm similiter vcrsu prsecedenti dixil

eum

cui se
efflaluvidit,

Quis
sibi

est

qui judicetur tnecum? Dcinde


,

duo postulat
,

Numen
rum. Et

aliquod ostenderet continu


ila

animam

Deo concedi

quoe

si

oblinere possit

sine ull

mirabatur Jacob postquam angeluin


:

menlis confusione vel perturbalione causam suam se


agere posse confidit; alioquin si

dicens, Gen. 52, 50


et
j

Vidi Dorninum facie ad fuciein


,

Deus ea

sibi

deneget,

salva facta est anima mea. Et Isaias

postquam

ei

coaclum
cursu

iri

jam

principio vel in rtiedio oralionis discedere, et ab ejus conspeclu puipj

visio gloriae

Dei in lemplo apparentis oblata tuerat

cum rubore

dixit

V
ait

mihi , quia taeni. In Hebrao est

dore suffusum sese abscondere. Et cert cni sui


sius palrocinium

nidmelhi, id est, excisus sum. Cujus rci

TPD13 mox ralionem


adt'ert forte

assumere

stalucrit,
,

prudenler agit
ini-

eddens

Et Dorninum exercituum

vidi oculis meis.

dm primo

ea studct defleclere

qua; aliquo sibi

Hune

igitur

lerrorem
dicit

quem secum Numen


:

pedimcnto damnove essepossunt. Qumpurimi enim


absque hujusniodi cautel in publico dicere tentantes
ssepissim confusi
sunt. Tertio

significat,

cm

Et formido tua non me

terreat.

Cajlerm tanqum omni metu liberatus, tdenter subjungit


:

rem iinperfeclam
in

relinquere coacti
viii sancli leni-

non vulgaris

boc eluect
se

Vers. 22.

Vocame

(I),

et ego respondebo tibi

perantia

qud cm nuper

non modic dicendi cuillic

AUT CERT LOQUAR, ET TU RESPONDE MIHI. A quibuStlaUl

pidinc leneri ostendisset, nihilomins

lam parce

hoc loco Job aut arroganliye, aut contempt divinse


majestalis, aut scandali arguilur, e

ac modeste

Deum

alloqui incipiat, ver religiosus,

quod

ba;c qua

qui novit refraenare linguam

suam atquc etiam


,

inter

Deo datur

optio sustinendi partes actoris aut rei, vel


confidentia
limites

aestuantium verborum fluctus oris gubernaculum

mo-

exposlukmlis, vel defendentis,


excedere, et irreverenlia
tur.

derando quiet

pacific ac reverenter loqui


sibi conciliet

ut hoc

modo non modicam

Dei judicis benevosi-

multm prae se ferre videaA mullis tamen lam Grcisqum Lalinisjure cx-

lentiam, ex profund submissi animi veneratione

cusatur Job, tumquia baicverba ex fiduei bonacon-

gnificans sublimissimam ejus majestatem sibi visam


fuisse intolerabilem,
riisi

scientiprocedunt, tum exfamiliariin

Deum cbaiitale,
9,15
:

sui

limorem

in aninio afflicto

tum denique, e qud


mel dixerat,

lot verbis

conliarium non secap.

temperaret, et sineret

animum roboratum

fidenler

et piseseiiim istis,

Qui

pro se dicere. Etsi enim conscientia fiduciam generel,

etiamsi liabnero quidpiam justum non respondebo, sed

noveral tamen idoneus divini tribunalis


ne puram quidem conscientiam

aesliniator,

meumjudicem dprcbor. Quse verba luculenler

insi-

tanti judicis

vim su-

gnem
sit

ejus luiinilitatem dclarant. Cscterm quidquid


,

stinere posse, nisi novis viribus armatam, Dcique ipsius exbibit pris clemenli fretam.
TuiNC a facie tua non abscondar
,

de bc controversi

utrm
,

videlicet
in

Job

hc

optione
id est
,

Deo data

peccrit

cm

dicendi

modo

etsi niliil
,

animi
parere,

audenlis et arrogantis judicia videantur ap-

mihi conscius sim

me tamen

absconderem

latebras

qud debuisset modestis agere, sanamque

qurerem,

nisi benevolentiae tua3

ostensione ad pro-

doclrinam liumiliore loquendi ratione depromere

ferendam coram

le

veritatem roborarer. Hujus autem


,

magis inclino in sentenliam eorum qui bc etiam in


parte

benevolentiae duo signa ponit

si

videlicet illos gra,

Jobum
in

culp excusant,

vissimos dolores auferat

quibus opprimebalur
,

quos

stimonio labiis suis


ex

vocat

manum tuam,

phrasi Scripturis usilal

in qui-

animi

cm ipsiusmet Dei teeum non peecsse constet, et haec Deum fiduei bonquc conscienliae ro-

bus manus Domini frquenter sumitur pro potenli


divin ad

puniendum

(ut

Eusebius

lib.

8 de Pracpara-

tionc Evangelic cap. 5 ad finem testatur), vel etiam

pro plag et punitione ips divinils

illat.

Quam

si:

gnificationem illustrans D. Ambrosius in Psal. 37

(1) Nlpl, et lune clama, vel, clar voce loquere, inclama, scil. me, vel, proclama disceplationeni tuaiii, si quidadversm me habes, cur ita me aflligis. Atque ila interroqa, ut soient in judieiisacloretreusultrcilqiie themata et argumenta proponere, et utrinque inqui-

rere.

Et

sic voca, et voca,

me

scilicet in jus.

Manum, inquit, Dei virlutem intelligimus puniendi. Haec manus regem ^Egyplioruin propter Abrahac in,

Et ego respondebo
dice,

tibi.

Causamque ineam,

te ju-

juriam, ob tentatam Sarae pudicitiam


i

flagellavit.

defendam. Aut cert loquar, et tu responde mihi. Optionom Dco dat, ut aut actoris aut rei personam deligat. Aotor
vocat runi, reus respondet. Cum vocalione iiitclligilur cum rcsponsione defensio. Carnisinlirmitatem ctaffectus in eo dominmes bic videre licet. Heb. Et
aclio, et
:

Haec

manus vEgyptiorum currus

equos
etc.

et populos

Hubri maris demersit profundo,

Ubi etiam ad-

vertit,

plagam manu diaboli


,

immissam aliquando

manum Domini vocari quod Deus ad puniendum tanqum manu su diaboli ministerio ulatur. Hanc igitur manum sibi ade molestam se amoveri Job
rogat
,

redde mihi, sub. \nO sermones, ut Job. 55, 4, vel "IIT verbum, ut Gen. 57, 14, Num. 22, 8, Jos. 14, 7, etc. Eadem tamen ellipsis occurrit Job. 35, 52, et 59, 57.
(Synopsis.)

et

simul formidinem

tolli

quam

tanta suppli-

cia injecerant. Haec

eadem
:

in fine capitis

noni posuit
et

bis verbis, cap. 9,

34

Auferat
:

me virgam suam ,

Nipl et voca, me scilicet in jus; tune, ubi haec removeris, utrmvis ge, appella causam, prior ge, naSK 'D3N1, et ego respondebo; '3Turm 1XTN IN vel loquar ego, et responde mihi tu. Su freins nnointcenti, se superiorem scit non condemnandum rim su oblitus, immodico fervore in defensionem su
:

pavor ejus non

me

terreat

loquar, et non timebo

eum

neque enim possum metuens respondere. Potest etiam

3e abripi patitur.

formido

et

pavor,

quem utroque loco

se deprecitur,

(Rosenmuller.)

1049

COMMENTARIUM. CAPUT
ad asserendam veram de divin providen-

XIII.

io:0

bore, vexationis magnitudine perpens, proficisci poluerint, et


ti

dagogi, cap. 1, vocat Ttvrwv pi-fumi pitopiTm, disci-

plinarum vim pulcherrimam

et

maximam, quam

qui

sententiam pertinuerint.

Vers. 23.
cata
?

Quantas habeo iniquitates


:

fuerit consecutus, facile possit ad ipsius Dei cognitio-

et pec(1).

nem etsimilitudinemprovehi. EamdemS.

Augustinus,

scelera mea et delicta ostende mihi

Quasi dicat

Multa et gravia patior, Domine, et lot


;

calamilalibus aflictus intereo


et quid in

aperi igitur

me

mihi,

me lateat, quod tuam

majestatem provocet

Promio lib. 4 de Trinitate, anteponit omni aliarum rerum scicntiae; et inter alia ha3C de viro probo Prseposuit, inquit, scire inlirmilatem suam magis qum scire mundi mnia, fundamenta terra; et l'a:

ad indignationem, ostende; liomo sum, humani


nihil

me

stigia

clorum.

111a

ver scientia infirmilalis su


et exa-

alienum puto. Scio homines ssep iniquitates ad-

nemine parari

solct

absque su inquisilione

mittere, quibus lsedunt proximos; autpeccata, quibus

mine
est,

diligenti, sine

quo caecus ut plurimm animus


nihil.

suam naturam dedecore afficientes seipsos occidunt aut scelera, quorum malili quasi ex professo in tuam
;

atque in propriis videt

Ex

eo ver qud

quis se penitfcs introspiciat atque cxaminet, eximius


ille

majestatem insurgunt

aut delicta,

nam

quse facere

fructus ssquitur,

quem

optare et qurere

omncs

debuerant, omittunt. Quid horum ego


punias, ut sic

feci,

ut sic

me

debent, ut luto vitiorum emergat,etdefectus animi-

me

multiplici

amariludine et dolore

que segrotationes abs se nolatas


emendet.

et

animadversas
:

consumas? Obversentur anle oculos meos excessus


mei, pateat jam mihi ingratitude mea, ut mala
just detestatione rejiciens,

Nam

sapienter et rotund Seneca, epist. 28

mea

Deprehendas

te oportet,

antequm entendes;
episl.

et aiio

tantorum

tuam miserationem ac malorum depulsionem promcrear. Ecce


hic vir su cognitionem postula-

loco pari laudc et

commendatione ingenii,

Hoc
vitia

argumentum
sua,

est in melius translati animi,

quod

quomod sanclus
bat.

qu

adliue icjnorabat, videt.

Hoc san evenire

in

Eodem quoque modo

nobis petcnda est, ut in

animis quod in corporibus solet, ut ignotum uJcus


in deterius habeat, et curatione destituatur.

lit disciplina proficiamus, et

ad Dei notitiam evole-

Ver

mus. S. Dionysius, ecclesiastic Hirarchise cap. 2,

proinde Alexander Trallianus doctissimus et experlissiniUS medCUS, lib. 9, cap.


e'cttiv -h

eam cognitionem

appellal piitov leon Jwpov,

primum
5 Pa>

p-/;; QEpaTrcta; Tty/aXtc'v

sanction munus, quod ad homines divin lucis com-

SW-pKom intemotio rect curationis fundamenMerit igitur S. Job


illa
;

munioiie descendit. Clemens Alexandrinus

lib.

tum

est.

sibi delicta

sua ostendi

(1) Quantas habeo iniquitates? etc. Jam incipt Job pro seipso causam dicere, quasi responsuni Deo tulisset, ut quae vellet pro jusliii et innocenii su proferrct. Ta quantas, idem est ac, quot quantasque. (Menochius.)

desiderat, ut

corrigat,

si

quidem

fortassis in ipso

adhuc resideant
Vers. 24.

sin secs,

cur tam acerbas pnas

irroget, interrogat.

Cur faciem tuam abscondis


TUUM? Hc

(1),

et ar-

Quantas habeo iniquitates?

id est, quot, qualia,

bitraris me inimicum

inteiTOgalio cohsciet
sibi propalari

qum
qum

gravia admisi delicta ? Quantas hareo iniquitates

(Tirinus.)
?

optim cum prceder.te, qu poslulavit


delicta.

etc.

Ileb.

militai, sunt mihi iniquitates, etc. peccala admisi, propter qu lam dire aflligor q. d. Scio te non posse ullum scelus prol'erre quo tant gravia sini merilus. Non negat se peccsse, sed peccala sua toi tantaque esse, etc. Porr, vocabula hicdiligenter dislinguenda sunt ni id lit, tautologia erit. Dislinctionem peccatorum diversa vocabula important. Alii distinguunt hic peccata contra Deum, se et proximuin, et dcliclum in omissione; alii cogitalione, verbis, et opore commissa, vel omissa. (Synopsis.) mNT2n sign. peccala in gnre inlerdm lamen ut sequens HNOT singulare, errata leviora et per errorem admissa ; m^liy sunt perversitules, propri vitia, cm quis perverse quid agit, et prtcr rectum et aequum. 5TB7S gravius est, nam sign. defectionem Deo, et rebeliionem in Deum. (Mercerus). Aliisic: piy, est dviation rectiludine; Nion, aberrare fine et scopo, nempe summo bono; itaque t Jl pravitas per nx'n aggravatur , Psal 52 , 5, Jos. 12, 8, ut significet lalem recto discessionem qu;c (il cum proposilo aliud summum bonum qurcndi. In altero colo gravius quid dicitur. VWD est defectio Deo, et detrcclalio obedienliae, ut cm quis servus liber et sui arbitrii esse vult. nxian pecca;
: ;

Quot , Recense quot


:

enim conscientia testaretur natione dignum se admisisse, subtexluit


nihil deliqui,

Cm

nihil
:

dam-

Si ergo

innocentiamque servavi, necmihi quidcur faciem gravis odii significalu ab-

quam

objicis,

scondis, quasi

me

rcquis oculis aspicere no'is?

Cur

ila

mihi indignaris, et opre ac ultione


ris

terribil arbitra-

me

isimicum tuuni? Avertere vel abscoiutcre

[u-

ciem Deus inScriplur dicitur, cm incommdisafiicit,


et iratus esse videtur, translalione
tit,

ab hominibus pe-

qui nolunt

eum

inluei

i,

erga

quem

gravi

animd

sunt. Oslendere

autem faciem,

vel respicre dicitur


plirasi

Deus,
(1)

cm

favet, et malis

medetur. Qu etiam

Nam

Cur delrectas intueri me, et responderc mihi? si nssem delicti mei gravitaient, sbt etiam

conlemplum Numinis signifiSi quotidian conversatione Hoc igitur dicit crravi, non tamen damnt me conscientia mea ulimpnitentem et oblitum Dei, cui lex ipsius odiosa est, etc. Atqui hc allliclio videtur convenire oppugnanti Deum. Ostende, mihi Si talia apud me sunt, si ea vindicas, ego cert nescio. Conter 1 Cor. 4, 4, et 2 Tim.
tum
in lali collocatione

mihi innotescerctaquilaspnu! pro illo mihi inflict. Sed jam ex silentio tuo video merit colHgere posse, vel nullum esse deliclum meum, vel admodm lev, saltem impar tamis pnis. Nihilomihs arbilraris me inimicum tuuni, id est, sic tractas et exagitas me, ac si essem juratus tibi hostis. (Tirinus.) Acloris personam sscipit Jobus, Deum rogans, qunenam ergo sint crimina illa, ob qu tam atroeem

cal.

in

modum

plectatur.

corum, quem

sibi, tan

Hc spcial ille catalogiis d< qum in libcllo, consignai"!

li-

et

a
<

sine commotione et ironi quponitur to rTOD, quotnam ? quasi diceret Enimver ingens dbet esse catalogua ille, qui lot tantasque plagas in caput meum clo devocavit, qum tamen nullius gravions criminis mihi conscius
insinuari petit.

Non

dam

4, 7.

^occeius.)

sim. A. Schultens.

(Rosenmuiler.)

4051
Latini utuntur
:

i">

um IUM

.FOB

1052
suo non
illapsa

Nam
:

nisi
i;l

tpm

nos Detts respcxerit,

lula unica ostiolo

boc

taie folium pes-

scribit Attico Tullius,

est,

subsidio fueril. Et ita

sumdat

et in

tumulum

abjicit.

Jobus

igitur hic aptis-

David

ait,

Psal. 2!), 8

Avertisti fucient

tuum

me, et
:

sim utitur similitudine ad hominis inconstantiam


imbeeillilatemque r.otandam.

foetus sttm conturbattu; et alio

Psalmo precatur

Re-

Yerm non

sat fuisset

spice in me, et miserere

mei

et illustra

faciem tuam

cum

folio virente et

succum vitalem trahente

se con-

super servum tuant. Lamentalur ergo Job per

modum

ferre, qui buinore vitali

ferm consumpto aridum fo-

m odesta; querelae,

Deo dicens

Cur mihi
in

iratus et of-

lium, decerptum alque projectum videbatur. Eadera

fensuses?Quid commerui? aut


nain severitas est haec, qu

quo peccavi? Qua>


si

porr stipule sicc atque


est.

folii
:

arescenlis sententia

me

telric accipis ac

At modus

ille

dicendi

Stipulant siccam persesic

forcm ego

capitalis bostis

tuus? Queni

modum cum

queris,

vim prodit insignem, quasi Jobus


Quid est boc,

conquepolest.ut

Deo expostulandi ait Joannes Jesti Maria suavissimuin esse, et conseienli piira;congruentissimuni, ut non immrit viris sanclitate conspicuis, sed immaniter aflliclis,

ratur
in

summe Deus? Qui

lieri

animum

induxeris

tuum generosissimum conceripsmet su


fi'agilitate

tare, et tela

contorquere in hominem fragilissimum


aliis

usurpetur ad clemenlissimum

Deum
inler-

jamquesineictibus

caden-

cxorandum.lcniendumquemrorcm, quo pen


unt. Sed

tem? Simillimus evasi frondibus

et stipulisarenlibus,
sit

Deus Jobo

et

omnibus

sanctis viris ita que:

qu

et

vento etigni expositae sunt, ut non

opus ma-

renlibus respondel illud Isake, cap. 54, 7

Ad

pun-

teriam illam vix consislere valentem discerpere,

cm

ctum

in

modico dereliqui
te
;

te, et in

miscrationibus magnis

ipsa sponte sua conflaccescat, et ad interitum feslinet.

congregabo

in

moment o

te,

indignationis abscondi faet in

Cur ergo, clementissime Deus, me

folio

paleque sic-

ciem

meam parumper
sum
autem
si
:

misericordi sempi-

ciorem, et jam nunc exspirantem, velut hosteni

tuum
af-

tern misertus
Illud

tut; dixit

redemptor tuus Dominas.

vulneribus confodis,'et quasi persequeris? Clemeu-

Et arbitraris me inimicum tuum, perindc


:

liam tuam appello, qu indignum

est, ut

hominem
;

est ac

dicat

Videris existimare

inimicum

esse,

dm me

bstilem

me tibi invisum in modum vexas,


,

et et

flictum et enervatum lanlo studio insecteris


vid Saiili dixit
:

siculDa-

Quem

persequeris,

rex Isael? quem

tanqum inimicum malis morliferis exerces


etiam seplimo capitc dixit
trariant tibi?
:

sicul

persequeris? canem

mortuum

persequeris, et pulicem

Qttarc

me

posnisti con-

tmum ? Infirmum san


et folio similis sit.

se dclart ex co

quod

stipula;

Vers. 25.

Qu

similitudine id ipsum declara-

Contra folium quod vento rapitur


dixisset

vit

Homerus
Ot

Iliados . vers. 464.


Ioikote; XXors f/iv ts

ostendis potentiam tuam, et stipulas! siccam perse-

cpXXoic.'.v

queris

(1).

Acsi

Cm folium

sim, quod vit


tinael,

Zo.cpXs-j's;,

teXoxiiv popi; xapndv e'J&vts;xipioi,

incommodis obnoxium
et vel

est,

quod ventos omnes


vento

AXXts

S'

au cptvO&uaiv

oSi ti; Xxii.

ad levissimam aeris commotionem (remit ac

dif-

Qui

foliis

similes interdm

quidem

flatur,

ne

tu,

Deus, indignationis
ultr te eliam

luse

me prflo-

Florentes sunt, terr fructum comedentes ,

cipites;
folia

cadam

non impellente. An non


impellunt?

Alias verb miseri occumbunt, neque ulla est eis reliqua


vis.

sunt bomines, quos morbi tanqum exsuccos

res aridaque folia

bc

illc vaiio ludibrio


lib.

Quam

simililudinem Simonides sapienlissimam esse

Nec

aliter

Clemens Alcxandrinus,
:

& Stromatum,

cecinit,

eamque Job vebementer

illo

apposito, quod

hc de re sentiens

Agite, inquit, obscurce vit;c ho-

vento rapitur, illustravit.

Viget in vere, in

autumno

mines, generationi foliorum similes, imbecills, ccra


<ta,

expellitur vento.

Hoc vero argumentum ex


ita est

inlirmilale

figme

gens instar umbr, evanidi, involucres,

duclum

sicut est levissimum ad

relardandum hominis
vchen.c ilissimum

unius tantm diei vilam habentes.


,

Cerl

folia

s-

malevoli et invidi animum,

mus

ad

omnem aur mplum

decutimur.

Unica

ad Deum,

cm

castigat

miligandum. Nec enim polest


submisso

quandoque
(1)
ste,

febricul, quid dico? tussicula,

im gut-

di ipse acerbus esse ei qui patienter et

aninio calamilates et Dei flagella tolrt, nec magis

Quasi dicat

Indignum boc tu majeslate elpoimbelli antagoni(Tirinus.)

tenli, ut
vel

manus confras cum lam


,

meute
net

et cogitatione sua

Deo

resislit,

qum

folium et

folio et stipula; polis

comparando qum robori


,

stipula sicca vento vehemenlissimo.


ila

Et proplerea mo-

cedro.
*\1

yTOn

D. Peirus,

cap. 5, 5

Quia Deus snperbis reIluntiliuinini igitur

nbn An

(nonne)

folium

propulsant
sislit,

(vel impulsnm, decussum, quod agitatur, quod vento propelhtur) perterrefacis? vel, exagitares? exagitabis'f ennemies? disrumpes? coitjrinqes, vel cautres? t3

Itumilibus

autem dut graliam.

sub potenti

manu

Dei, ut vos exaltet iu tempore visita-

lionis, id est,

ut vos malis et aerumnis levet,

cm

illis

yiy
sive
v.

est,

1 commoverc, Isa. 2, 11); 2 U validant este,

seipsum quatece per robur;vide Isa. c. I7j 12; 5" parre, quasi se coniinovere affectU timoris
stipulai* siccam persequeris, quseigni

oppressi fueritis, et magnis praitereabeneficiis augeal.

Putoenim visitationem banc deill


de qua Job
ait,

esse inlclligcndain,
:

agitante.

capitc seplimo Job. 7, 17

Qtfid est

Et
facile

admold
!

eum

concipit, et ardet. Hoccine decet majesta*


et

Itumo, quia

magni/kascum? aut quid apponis erga eum

tem tuam
ut
si

omnipotenliam'? Egcegiam ver laudeni

fortissimus imperator cum rustico inermi ageret, etc. Depingit vililatem bumanam, quani compart
flio

tuum? visitas eum diluculo, et subito probas illum. Quantam ver vim habeat precatio ex boc argunienlo
cor

ad commiserationem per comparationem majestatis ac potentia; su cum


et pafece. Flectit

Deum

couq>osila ad

Deum placanduni, et
21
;

ad graliam et beniEcc'.c-

gnitatem ejusconciliandam, luculcntcr exponit


I

ipsius tcnuilaie et fragilitate, etc.

(Synopsis.)

siasticus, dicens, cap. 35,

Oralio Immiliantis se

1053
nubcs penetrabit;
tnr
:

COMMENTAMUM. CAPUT
et

XIII

1054

donec propinquct non consolabi-

hostis sustineri

non potest
expectat

baudquaqum
peccalores

fortitudo

et

non discedet donec Altissimus aspiciat. Et Doet faciet judi-

sed metus ostenditur.


qui
tiam.

Ille

rvera omnipolens est

minus non elongabit, sedjudicabitjustos,


cium, etc.

longanimis

ad

pniten-

Cterm primum hujus versiculi hemistichiiim in Hebro ita sonat An folium propulsum terres? Fo:

Vers. 26.
nes
(1),

Scribis

enim contra me amarituui-

et consumere me vis peccatis adolescent!^

lium autem propulsum, seu quod vento propellitur, terret aut concutil, qui secundm vulgare diclum af-

ueje. Sciebat S. Job in divinis pyclaciis et grandi


libro Dei

omnia noslra

dicta

atque facta diligenler


sever gravique senten-

Quod cerl faciendum non esse prudentiores monent. Estautem proverbiale, ut siquis dicat, folium propulsum non essepropellendum, sicut
flicto afflictionem addit.

(1) Y lut script contra me ti acerbe me muletas.

etiam stipula sicca non est ign prosequenda, vel ide

qud celerrim ignem concipiat ob


affine

siccitatem. Huic

est illud, Isaiae 42,


et

non confringes,

Calamum quassatum linum fumigans non extingiies. Quo


3
:

gemino proverbio
Isaias prophetavit.

summam

Christi

mansueludinem
inquit Cornlius

Homines enim,

vis, etc.; et fortass veteres adoleculpas mibi objicis et propter illas quas oblitteratas credidi me malts atteris. (Menochius.) Scribis enim, more forensi, hoc est, instar judicis, de scriplo data scnlenti, proniintias et decernis amaritudines , id est amaras pnas et muletas. Et consutnere, seu prdre, tne vis peccatis adolescen/i me, sed long id est , ob peccala jampridem commissa pnitenti, prolixisque operibus bonis plen, ut pu-

Consl'mere me

scente

me

noster,

calamum quassatum
tenentem suis

abjiciunt, quia inutilis

est, et quia
gil et laedit-

fracturis et aculeis

pun-

Similiter linum sive

lychnium fumigans,
cxtinguunt
;

quia nocet oculis et naribus,

mox

Chri-

(Tirinus.) labam, compensata. rflTHQ "h'J Siron "D, quod rescribis, vel, ut scribas, etc., instar scrib forensis, qui sententiam contra reum lalam scribit. Vel instar judicis de seripto sententiam danlis, sive decernenlis, in me prscribis et

stusver tantse

fuit patienlisc, ut

neutrum

fecerit,

sed

calamum conquassatum

et

linum fumigans,

id est, in-

firmos in de, spe et charitate, sua mansuetudine sustentaverit, foverit, sanaverit et acceriderit.
S. Cyril-

\\iscalamnm quassatum
et timidissimos, utpote

et

linum ftmigans abjectissimos

damnoobnoxios,exponit. Proet humiles,


sit

copius per

calamum quassatum inlirmos


intelligit,

per linum fumigans superbos

ut
;

sensus,

neminem omnin ldendum Chrislo verba ejus sunt ista Ade autem, inquit, nullo cum strepitu
:

pertransibit ut infirmus

maxime, etobid quassatocaafficiatur


;

lamo comparatus dolore nullo


nuni quidem fumigans
(id est

im ne
alii

li-

accensum, quod

fu-

aliginosum reddiderunl) extinguet. Aiunt ver per


<

fumigans linum demonstrari


suae

eum

qui

mente carnis
lse-

temer intumescat. Non enim aut Iiumilem

sit,
i

autsuperbum
corde

ultus est, qui in

omnes mansuetus
istum in-

et bumilis

fuit.

Eodem modo locum


:

terpretanlur S. Hieronymus, Ililarius et Clirysostomus


in cap. 12 Matthaei, q. d.
ciscctur,
ciles

Ckristus hosles suos nonuldiffi-

exemplo suo nos docens patienter ferre


pro malo bonum.
aliter

mores, infirmitales etviliaproximorum, quinimo


illis

redderc

Porr Septuaginta nonnibil


reddunt,
v, <j>;

hune versum

ita
;

tt

to;

tpW.ov hivoS(aevov 7r
Tt
7rvsujj.aTo;,

vs'i/.ou

eXaniidYi
f/.ot
;

/.opro), pojj.svto

vrxisicra

an

sicut folium

quod movetur vento, vereberis? aut quasi


fertur spiritu
,

fno

quod

opposuisti te mihi? ubi


ostendis

quod
tltlttil,

inlerpres

vulgatus

vertit

potenliam

Septuaginta translulerunt

eXagi8ii<ni, vereberis,

quod omnin contrarium sensum reddit. Qui enim aliquem veretur non ostendit potentiam sed intir, ,

decernis. Scribendi verbum est judiciale, Iranslaliini regibus sententiam seripto mandantibus, ut Gra^ri dicunt l'p^siat Slwi, cm judex reo sententiam latam perscribit, aut perscribendam curt. Unde Pilalus , Joan. 19, 22 Qnod scriptum est, scriptum est. Sic laudalur vox Neronis damnationi dolnter subscribens: Utinam nescirem litteras! Sensus ergo est Tu, Judex summe, tam rigoros mecum agis, ut omnia peccata quasi in fasciculum colligata, cap. 14, vers. 17, vel in indicem aut articulos aecusatorios, rcdacla, lirmiter mihi ob oculos statuas, etc. Scribis, id est decernis; nain quas scribunlur dcrta stabilia sunt. Amaritudines hic sunt vel 1 crimina et rcbellioncs, 1"3 rebellione ; flagitia qu dolorem pariunt, Deumque exacerbant, q. d. benefacla omittis, peceata diligenter annotas et scribis, ut velut seripto ea contra me proferas. Vel 2 amara et acerba seu dira supplicia, qurc hic ex Domini deereto prolicisci agnoscit non fortuite non ilaque Providenliam negat. Intrim non abnuo voce miTiQ utrumque includi et acerba dcrta et crimina quae illis occasioneni dant. Sed de criminibus apert loquitur in scquenli colo. Vel 5 ipsa mors quae usitato epilheto amara Mortem dieitur, Eccles. 7, 27, Sirac. 41, 1, q. d. ipsam mihi sever sententi dictas. Similis pluasis Jer. 22, 30. Et consiimere me vis, etc. Wflni, et hredilare, vel possidere , me facis (vel impingis mihi, lucre me facis, adscribis , sive imputas j mihi, iniquilates pueriti (vel adolescenti,juventutis), me, mihi adjudicas tanqum hredilarium omis, quod ferre cogor. In nicnioriam et tibi et mihi revocas veterrimas meas oilensas, jam inde puero, et earuin nunc peenam deposcis, more hominum vindicte studiosorum, qui veteres injurias animo di retinent ul tandem tram vindicent. Est hoc carnis in cruce judicium Deus renatis promiltit se piores iniquitates non tecardafurum amplis, etc. Quasi hrereditario jure ad me delata peccala mihi imputas vel, pnas eorum mihi adjudicas, quasi quamdam hredilalem. Qua* hseredilate possidemtis, ea di nobiscum persvrant. Alii
:

verlunt, lireditate

me

depcllis, vel e.ctcrmiuabis, vel,

mitatem

et

metum.
ei

Praeclar ergo Job

dm

se timet

peccatis adolescenliae

su absumi

objicit

Deo, qud

depauperare facis me, prpter iniquilats, etc.; quasi kesae majcslatis reum, bonis et vil vis exttef. Peceata juveniulis, quae elctisari vel leviier puniri soient, mihi imputas ad mortem.. Docemur hic, l" nattiram primo rationis usu corruptam esse; 2 stultiliam adolescentum etc.; 'rov. 22, 15. Hinc Ptoto furiosum juvede Leg. 2 xy.avj t/.v tm vsujj SIJiv (Synopsis.) nibus unimi habilum, esse dicit.
, , : ,

indc

malum

nomen

suboriri posset. Potentia

enim

qux

nimis prceps est in peccatis puniendis, nec ex-

pectare longanimiter novit, gr ac diiliculter evadet

suspicionem

infirmitatis

ac

mels. Siquidem ubi

1055

IN

LIBRUM JOB
et conscienliam oppressre siiam

1056

esse descrip'ta et notata, idque puerili prima usque

monenlem

et repu-

ad ultimum

vila;

finem; hinc

illa

sunt

illius

verba
,

gnanlem.

Tum

igilur

negolium
,

erit conscienli; in

tametsi nullius

quidem mali

facinoris conscii

sibi

apertam lucem prodeunlis

quam

ssep audacia et

tamen ob divinum judicium metuentis. Septuaginta


legunt
(Ad
:

scelus inumbrat, et nubibus crassis involvil, ut


poss-it

non

Oti xre'ypsij'a xa-'


dcp.apTa;
,

[i.oO

xax,

itpts'Sr.xa;

Se

agnosci, nisi

quantum inlegunienlum

malitiae

vjo'iTiTo;

quoniam

scripsisti contra

me

perrumpenles
teresis

scintilla;

quaedam alque fulgorcs synet

mata,

et

circumdedisti

me

peccatis juventutis. Ubi S.


ail

administri

noxam produnt
homincs effus

condemnant.
,

Chrysostomus translationem esse


tentiam scripto mandantibus, ul
bell sceleral conscientiai

regibus sen-

Tum
elati

cujus

emorlua voces non audieb.mtur

jam Deus voce et tamores damnasse videatur.

molu

voluplatis

lascivirent,

dm dm

avarili in frelo plenis velis navigarent, tum, inquain,


horribili
Illa,

Sed divinum

illud

scriptum potis forte ad peren-

clamorc ut lub rsonante compiebil omnia.

nem rerum memoriam conservandam accommodandum fuerit. lia quidem Olympiodorus exponit et illustrt bune locum in Caten Quxcumque mihi ab
:

Dice et Aslra; comitanlibus, ante judicium icnaille

tentiam feret,
inferos

Libilinam morlcin inducet, ante

pnam

el crucialum. Pios

aulem

et

devolos

ineunle tate peccala sunt lu obsignsti, ne illoruin

Deonec
ti(!a

lerrebit conscienli sua,

neque
in

spiculis hor-

unqum

deleatur oblivio.
aetati

Addit

Jobum

qui

ma-

mors, nec futuri nietus,

qu

superiore vil

lui jam

multis viilutibus corroborais; nullam


,

continua habucrunt expensa et medilata.


Viens. 27.

se labem aspersisse intelligeret

adolcscenlise

tamen

Posuisti

in

nervo

(1)

tedum mlai, et

pueritique peccata exlimuisse, ne forte corum se

pna; repeterentur. In codem

astu fuisse

Regium

vatem

intelligimus,

cm pronus bumi
,

et abjectus, in

(1) Id est, in compede, est eniin nervus, ex Festo, vinculum ferreutn, quo pedes,vel cervices itiipediuntur quasi dicat In carcerem tribulationum compulisti
:

hune

modum
,

me.
Semitas meas, acliones meas. (Mcnochius.) Posuist in nervo, id est, in compedibus, in cippis, pedem meutn. Nervus enim est lignum magnum, quo pedes vinclorum stringunlur. Sic nielaphorie vocat Job suas alliclior.es el dolores quibus secundin corpus et animam stringebatur. Obsekvasti , Hebraic custodsti, seu qnasi custode apposilo exploras qnidquid ago. Periphrasis est arctissimi carceris et suictissimse custodi;. CoNSiDEUAsri. Hebraic, notsti et circumscripsisti vestigia mea, ne scilicel loco vel lantillm moveri possim. (Tirinus.)
, , ,

orat

Psal. 24, 7

Delicta juventutis

me
illicia

et ignorantias

meas ne memineris. Neque enim

ignorabat

multas in adolescenli esse transennas et

peccatorum multa, quibus ad scelus las con-

niveat,

qu

liberis gestit

volilatque impunitate et

dicendi et faciendi. Sibi ante oculos proponebat ocu-

lum

illum

grandem
in

clo speculanlem

omnia
;

et

notantem atque

codicem referentem
,

et

eodem

quo S. Jobus horrore percellebatur

ne aliquando

fda suorum criminum

vestigia in co recognosceret.
erit

Tum
tarii

ver,
illi

cm abeunduin

ab hc

vil,

commen-

Dei aperientur, et objicienlur unicuique, ut


,

patefacto velut perislromale

opre piirygio magn


,

rerum

varietate picto

el

dislinclo

universae

vit

modum
Messias,

possit agnoscere. El

quemdmodm magnus
,

cm

notas quasdam et arcanos in pulverc


,

eharacteres delinesset

effecit

ut in

iis

Scriba; cl
,

Pharisaei facinoros vit*


invita

su rationem vidrent
,

el

prop conscienli perciperent

sic

in abitu

D?m et ponis in cippos pedes meos, ila constrictum bis velut vinculis dolorum tenes , quasi in nervum, cippum aut compedem aictum conjecti essent pedes mei, unde non possim evadere, aut pedes hc ilc movere. Sic et supra, 7, 12, dixerat, se maris aut ceti more inlra custodiam et repagula constringi et contineri. Alterum hcmistichiuin 'nmx-bi TOTCni , et cuslodis omnes semitas meas, non de observatione gressuum capiendum AbenEsra vuit quasi sensus sit Observas quot gressus f'aciam et acuratissbn annotas singula in quibus peccem sed continuat allcgori de custodi per
I7.VI "T33,
,

me

corporis domicilio faclurus est, ul quisque in


relegat

momento
pri-

omnem
res

obices et vincula, ut 10117)3 loco modo laudalo, 7, 12. Custodi rigidiore omnes exitus meos tenes obsessos
et oiistiuctos
,

vitse
,

curaun usque ad pueritiam


,

ne ullo pacto ex bis

inlinilis miseriis

mam. Qu

ut dixi

magno animum melu

per-

elabi delur.

Lucem

turbarc et excruciare solet,

cm anima

pavida, et

G,
tas

7, 10.
,

npnnn

huic figure afl'undit Thrcn. 3, 5, lb:n 'ttnfo-S, circa radies, plancircumscribis


,

corporis imbecillitate ac dolorc colliquescens, circumdatntur peccatis juventutis su. Circumdari dicit
civitalis
p.xercilus,

pedum meorum
,

id est

vlas

me

more

non vald munit, quain forlium boniinum


el
;'i

invicia;

legioncs circumdanl et coron


lit

cingunt,

quibus

cm undique

quein mihi designsli vel quo me conclusisti. Pedibus meis nervo, seu foramini cippi insertis arctor et constrbagor miseriis prorss sum cinclus et coarctalus ut nequeain de loco me movere. Yerbum npn cum cognato
, ; ,

progredi extra certum ambitum

impressio, cruenia

c :oritur clades,

miserique civcsjn funestuin exilium

rapiunlur. Taleni Job esse videbat inipelum occur-

verbo geminatae secundo; radicalis ppn communem haberc sculpendi , dosignandi, signiheationem palet ex locis Ezech. 8, 10, 23, 14. Particula bv h. 1. cir,

rentium peccatorum adolescentiae et juventutis sua;,

ca, circum notai

ut sspis, veluti
,

Sam.

25,

16.

qu
c;

in

morcm Numidarum aiquc

Parlboruxa,
ferro,

cm

abiisse putes, revertuntur, atque

omnia
illi

flamm

cruore comptent. Sed ver dicam,

tanim mihi
,

videnlur formidinem illam clademque sensuri

qui

cm

sua; salulis ngligentes et dissoluti fuerinl


vitia

dm

mWri erant circa nos. Ezech. neque sepivisti sepem StOW-IVa-by circa do13, 5 main Israelis. Infra, 19, 6 *TOm >S7, "ITjJO rete suum circa me circumdu.iit. Exeinpla plura dahil Noldius in Concordant, parlicular., p. 550, d. Tvinp., n. 6. Polychronius (in Nieela; Caten) postquam AlexanInstar

MnV

Vl

TOin

setatem juvenilem blanda


potis cels

tilillahant

sopitum

drini interpretaiionem,t Je pja twv -KoSt (j.ou tp:cgj, ad radiers paimn meorum pervenisti, coinmemo-

quam elutum

aut ejectum reliquerunt,

rsset

atque explicsset (actionum

mearum

causas

i057

COMMENTAR.IUM. CAPUT
dere
;

XIII.

1058

OBSERVASTI OMNES SEMITAS MEAS, ET VESTIGIA PEDUM

sed tt ulceribus coopertus morbisque ac dolo-

meorum considerasti. Nervum

dicit

vinculi genus,
ait esse

ribus compeditus

minime poleral

se sterquilinio

quo pedes et cervices impcdiuntur. Mercerus

proripere aut movere, sed hujusce sui desiderii


esse conscium

Deum
omnes

lignum magnum, quo pedes captivorum constringunlur.Septuagintaredduntiou Sipou dvTro'^alvuuXjxaTi,


posuisti

non ignorans Observsti,


:

inquit,

semitas meas, et vestigia

pedem meum

in

impedimento, hoc

est, in

nervo,

Nam

ut pulcbr S.
:

pedum meorum considerasti. Lo Pontifes Max. serai. 2 de

quo pedes impcdiuntur. Lexicon vtus xXu(ao, interprtatif prohibition, interdictum, im id quo aliquid
lacre prohibemur

Quadrag.
;

Nulli parvus est census, cui


rei familiaris
pietatis.

magnus

est

animus nec de
tionis

modo mensura

misera-

impedimentum, obstaculum. C,

<
a

pendet ac

Nunqurn merito caret etiam


Majora

term pro
est
tm
v 1-Xw,
nro'S'a,

x<.>xp.aTi

quod

iioc loco ponitur, inf'ra


:

in tenui facultate bonaj voluntatis opulenlia.


,

in ligno.

Verba sunt

Oeto

Xm pou
11.'

posuit in ligno
:

pedem meum, Job. 35,


v uXott^i

quidem sunt impendia divilum et minora mediocrium sed non discrepat fruclus operum ubi idem
; ,

Aquila hoc loco vertit


P-ou, et

Kal wa;

xdv 7to'Ja
|

est affectus

operantium.
,

>

posuisti in cippo
:

pedem meum. Ex eodcm ctiam


Xou d?x.Tti%, sicut de ligno
e; lv EpxTvi

AfTectus ergo nostri

quibus communiler

bomim
gralia;
ait,

citatum invenio
carceris.

ri;

amplectimur, et malo retrahimur, ab auxilio


!

Nam

cippus definitur uXov,


,

to;

provenientes, sunt pedes anima;, de quibus sponsa

mSm

e'p.aXXovTe; duv=xouotv

lignum in quod in carcere

Cant. 5, 3
desiderio,

Lavi pedes meos, ab omni


illos?

scilicet

humno
luis,

pedes imminentes continent.

Quod genus
ait:

vinculi Ci-

quomodb inquinabo
:

Et David canit,

cero innuit cm,

lib.

de Inventione,

Ligne solece

Psal. 121, 2
'

Stantes erant pedes nostri in atriis

in pedes inducantur. Dieitur etiam noSotnt-n,

est,

Jrusalem. Neque enim terrenus et mortalis


in patri ill clesti

'

compes, quod est vinculi genus, quo vinciunlur pedes


vincti, sic ut

habebat sui corporis

homo pedes, cm

non

possit ire

hc

illc.
v

Scholion interitaSoxxy, id est,

adhuc moraretur
pedes, quia

in terra, sed ibi collocaverat animi

pretatur

w>SW>ci,vel,si auras,

ibi fixerat
:

sua desideria. Hoc igilur etiam

in cippo;

Symmachus

hic edidit

taXatiwpta

sensu Job dixerit

Posuisti in nervo

pedem meum,

alli-

rumn,
conjecti

in angusti. Explical

nimirm Job miserias

gsti scilicet legis

lu vinculis
et observsti

affectus

meos, ne in

et aillicliohes suas ex similitudine


,

ex quibus sese nullo

hominh in vincula modo expedire possit.

vetita dilfluerent

omnes semitas meus,

actiones

nempe

et

opra mea, ac vestigia pedum meo-

Ubi considerandum

cum

Angelico doctore ad liunc

rum, fructus seu effeclus affectuum et operum meo-

locum

qud

illi

qui ponuntur in carceris nervo sic

rum

considerasti. Prorss hi affectus ordinarii sunt


illis

ligentur, ut nervo divertere

non

possint.

Unde non
sic,

pedes, non solm quia

in

Deum imus

verm

solm sanctus hic patiens

ait se

Deo incarceralum,
ut

eliam quia non volando, sed paulalim ambulando et


proficiendo, et interdm currendo progredimur.

verm etiam
ita
sit

in

nervo pedibus conslrictum

ne

ad passum quidem
,

unum se movere posset. Quod cm quomod non sibimetipsi contradicit cm


,

subdit

Observsti omnes semilas meas


considerasti? Si

et vestigia

Quod porr subdit Et observsti omnes semitas meas, et vestigia pedum meorum considersli, signifient Deum et exactissim nostra librare, et diligentissim
:

pcdnm meorum

enim

in
si

nervo ejus
ambulabat,
sol-

dinumerare

nibil

tam lev tamque minutum


;

quod
ille

pedes erant, quomod ambulabat? vel

ab ejus censu subducatur


,

nihil

tam

exile,

quod

quomod pedes
de Providenti
<

ejus in nervo erant?

Nodum hune

vel nobisSalvianus in Prologo ad


,

librumquem

scripsit

non numeret nihil est quod in rationum Dei libris non supputetur. Scii S. Petrus Damianus, serm. 56,
ait
:

dm

pii voli

eliamsi

Mens enim boni sludii ac effeclum non invenerit cpti operis,


ait
:

Vide qucumque minima numeranfem

Vesli-

tgia, inquit,

pedum meorum dinumersti


>

dinumerat

habettamen praiiniumvoluntatis. sDesiderabat nem,

dm

considrt.

S. Gregorius semilas ad cogilatio,

pe Job sanctus, prout ante solebat

ad pauperes et

nes refert, vestigia ad intentionem

ade ut non sin-

mendicos ac necessitale laborantes juvandos accedere,

gula solm Deus videat et dinumeret, sed noscat eliam

ccoque suos oculos


gebat
,

et claudo

pedes commodare sata-

quo

fine aliquid fit

qu intentione. Lege hujus B.

nec non viduis ac pupillis patrocinium impen-

Patris verba, lib. 11 Moralium, c. 25.

Pro verbis
radies ipsas exploras), addit o 8k gpo r Sk yvfi Tiv ttsSov p.ou ireff/aprm;- ~o irept^apaTTEti vrt
:

islis

Vestigia

pedum meorum
legit
:

considera-

sti,

Pagninus

cum Babbi

Levi

Super alos pe:

to 7KpiOTOl)$ei;
itwv EujEcai

\j.

toi; eivo

w<tte
:

p.vitS'Ejj.iav

twv x-

WoSov,
ut

Hebncus ver

meorum cirem imprimas seu


gis

Vestigia pedum circumscribis, id est, cia-

dum meorum imprimelur; Hebraus apud Cajetanum Super radies pedum meorum sculpes. Verbum Hpn chakah, quod hic habetur, exarare et imprimere significat,

matorum mdlum exitum inveniam. Interprelatio unic vera, utpote figura, qu proxim prcessit et vocum singularum notionibus accommodatissima, elsi ab omnibus l'er serions aetatis in,

me rumnis,

quod Vulgatus ad atteritam considerationcm


notaur inuriturque menti. SepluaEi Sk p;

retulit, qua; quasi

gina vertunt
dies
j

rm

iro^wv

[j.o-j

fpixu,

ad ra-

terpretibus neglecta. Alix, quae afferri soient , hujus loci interpretationes , absome sunt , quibus commemorandis nolo charlam et tempus perdere. Illas tamen qui nsse forte desiderrit , adeat Schullensii

pedum meorum pervenisti ; Hebraus autem liaUet, teste Dldj'llio l a tyyn tv noSfov y.iu Tsoi'/apXT:

tei;.

vestigia verb
:

Commentarium, efMicbaelis Supplem.,

p. 896', seq.
|

Augustinus
es.

pedum meorum cirem imprimis ; S. Et radies pedum meorum contempla tus


et

(Kosenmuller.)

Inurenda san

insculpenda menti nostra;

me-

1059
moria prsesentis Dei
tis;

IN
et acliones

LIBRUM JOB
actus et vestigia

1060

omnes

nostras intuen-

Deo observala
dictum

fuisse eo plan

modo
ipse

quod eilicacissiinum adverssomnia vitia remedium

quo de

furis conatibus
,

est,

cm semper

et aiitidoluni esse

omnes

sancli censuerunt

que- se

pielatcm coluerit

ac rect incedere currit. Auget


fragilitate

miiilic

adjutum David

ptoiitetur, dicens, l'sal. 15, 8:


in conspectu

ver conquestionis vim ex

et calamitate

Prouidebum Dotninum
niam dexlris
est

meo semper; quo:

prsertim extrem

mil, ne commovear, q. d.
,

Ego

in

nam relaxandam
dit
:

animum ad ppermovere debebat. Unde sub,

quse liberalem

omnibus quse

dixi vel feci

semper ad illum respexi


cogitavi, cujus timor
miiii

semper eum mini prsentent

Vers. 28.

Qui

quasi putredo (1) conumendus

maio revocabar. Mrit autem, inquil, Dominum


dexlris prasenlem exhibet

SUM, ET QUASI VESTIMENTCM QUOD COMEDITUR A TINEA.

pneseiucni cogito, quoniam rvera mihi se semper

Corpus nimirm Jobi computruerat


que fluebat
spectaculo
:

et sanie tabe,

tanqum dux

et

defensor

quod elementissimo Deo reprsentt ut


mstissimo

meus. Plurimm san ad vitam rect instiluendam


juvat ista cogitalio, adesse nobis

commiserationem

excitet.

Deum

et

observare

Porr

illa

similitudo vestimenli tine consumpti pro-

pedum nostrorum considerare. Quis non pertimescat, cm meminit Deum


omnes semilas
nostras, et vestigia

priissima est ad morlalis corporis corruptionem signi-

ficandam, cujus conslilutionecontrariis qualitatibus

velut spcula sublimicontemplantcm quid agat,

qu

temperata intempries enascitur ipsa


ut vestimento tinea
,

qu conficitur

pedem infrt? Elenim hc accuratissima exploratio, quam Jobus ad querimonias pias commmort, universis Dei culloribuscalcar adigerc deberet

qu exeditur.
lib. 1 1

Tropologic S. Gregorius,

Moralium, cap. 25,


:

ad actus

hune locum de carnis tentatione exponit


c

<

Quia im-

suos perficiendos, ne quid in


vigil

iis sit

dforme quod tam


:

munda
de qu

tentatio
;

non aliundc
tinea

sed ab ipso bomine


tentatio quasi vcslem,

explorator repreuendat. IUud porr

Vestigia

nascitur

more

carnem

pedum meorum considersti, pulchr


nes Jesu Maria
<

similitudinc Joansolel,

exiit,

consumit,

etc.

Cterm nunc ipsum


more

sic illustrt

Evenire quippe

Jobum vit) hujus

miscrias et aerumnas oratorio

ut fur aliquis sua dexleritate ac solerti fretus, in-

diserte amplificantem audiamus.

lempesl nocte suspenso giadu alienam


vadat personatus
,

domum

in(1) Hebraea vox reddi potest uter, seu vas corio, ubi liquores continentur : quam interprelalionem Scptuaginla et Chaldseus secuti sunt Effuiar ceu
:

<
<

ac tacitus per aversa loca sese


;

insinuans, vix summis pedibus pavimenlum premat

quem tamen

niiiil sibi

obstare suspicantein solertior

coiisumptum vetustate vas corio.


niais vtus.

Symmachus

illodoms cuslos slrepilu repente excilato penils

Velut (Calmet.)
:

obturbet, vel etiam antequm furto

manus admoveat

Quasi dicat

Ita
,

tuam expromens

mecum agis, cm tamen

contra
vilis

me potenliam
et

sim,

corru-

lurbatum capiat, et neci

vel judici tradat.

Simile

quid Jobus hic innuerevidetur, quasi lamentetur suos

plioni obnoxius, cujus miseranda potis videtur conditio , quam malis allligenda. (Menochius.)

CAPUT
1.

XIV.
1.

CHAPITRE

XIV.

Homo

nalus de muliere, brevi vivens


niiseriis.

tempore, repletur multis


2.

Car l'iiomme n de la femme vit trs-peu de temps; cl mme, pendant celle vie qui dure si peu, il est rempli de beaucoup de misres et d^inquiludes, qui l'agitent el qui le
troublent sans cesse.
(leur qui n'est pas plus tt close qu'on aux pieds il fuit, ci disparat l'ombre et il ne demeure jamais en un mme tat. 3. Et vous croyez , Seigneur, qu'il soit digne de vous d'ouvrir seulement les yeux sur lui, pour examiner sa conduite; el de le faira entrer en jugement avec vous, pour vous informer de ses uvres ? Elles ne seront que corruption
2. la cueilie, cl qu'elle est foule
, ;

Qui quasi

flos

egreditur et conteritur, et
,

Ilnailromme une

fugit velut

umbra

et

nunquui

in

eodem

comme

statu permanet.
3.

Et dignum ducis super hujuscemodi ape,

rire oculos luos

et

adducere eum tecum

in

sa. s

vous.

judicium?
k.

Quis potest facere

mundum

de

immundo

Car qui peut rendre pur celui qui est n d'un sanj Seigneur, impur? N'est-ce pas vous seul qui le pouvez
4.
,

conceptum semine? nonne


5.

lu qui solus es?

Brves dies bominis sunt, aumerus men-

sium ejus apud te est: constituisli termines


ejus, qui prleriri 6.

non poterunt.
eo,

Kecede paululm ab

ut quiescat, doejus.

nec optata veniat, sicut mercenarii, dies


7.

Lignum habet spem:


virescit, et

si

praecisum fueiit,

rursm
8. Si

rami ejus pullulant.

senuerit in terra radix ejus, et in pulillius


:

vere emortuus fuerit truncus


9.

Ad odorera aquae germinabit, comam quasi em primm plantatum


10.

et faciet
est
:

vous qui tes la puret essentielle et la source de toute puret ? Pardonnez donc l'homme les fautes o la corruption de sa naissance criminelle l'a fait tomber ; et que la brit de. ses jours vous louche de piti. 5. Car les jours de l'homme sont courts, le nombre de ses mois el de ses annes est entre vos mains, vous avez marqu les bornes de sa vie qu'il ne peut passer. C. Uetircz-vous donc un peu de lui ; cessez au moins durant quelques moments de le faire souffrir, afin qu'il ait quelquo repos, jusqu' ce qu'il trouve, comme le mercenaire, la lin dsire de tous ses travaux dans la mort qui le sparera pour toujours des biens el des maux de cette vie. 7. Car il n'en est fs de l'homme comme des arbres. Un arbre n'est point sans esprance de retour ; si on le coupe uni; fuis, il reverdit ensuite, et quelque temps aprs ses branches poussent tout de nouveau. il. Quand sa racine srail vieillie dans la terre, quand son tronc dessch serait mort dans la poussire a- de pousser aussitt qu'il aura senti 9. 11 ne laissera l'eau, et il se couvrira de branches et de rameaux touffus,
t

comme

lorsqu'il a t plant.

Homo

ver

cm mort uns

fuerit, et nu-

dalus, atque consumptus, ubi,

quso, est?

10. Mais quand l'Jion :ne e,l tuort une fois, que son eorp une el rduit en cendres, spar de son esprit et dites-moi, je vous prie, que devient il?

\m
11.

COMMENTARIUM. CAPUT

XIV.
si les

106c2
eaux se retiraient de
la

Quomodsi recdant

aquae de mari, et

11.

De mme que
;

mer,

l'instant tous les fleuves se scheraient sans esprance de

fluvius vacuefactus arescat,

retour

12. Sic

homo em

dormierit, non resurget,


,

donec atteratur clum, non evigilabit


consurget de sorano suo.

nec

13. Quis mihi hoc tribuat, ut in inferno pro-

tegas

me

et abscondas

me donec
,

perlranseat

furortuus, et constituas mihi tempus, in quo


recorderis me?
14. Putasne

mortuus homo rursm vivat?


quibus nunc milito, expecto

cunctis diebus,

donec veniat immutatio mea.


15. Vocabis

mort une fois, il ne ressusconsum et dtruit; il ne se rveillera point de ce dur sommeil, jusqu' la consommation des sicles et au renouvellement universel. 15. C'est pourquoi cette mort fait tant d'horreur tous les hommes mais pour mui, dans Vlat o je suis, elle est l'objet de mes vux et de. mes dsirs. Qui donc 6 mon Dieu, me pourra procurer cette grce, que vous me cachiez dans le tomheau, et que vous m'y mettiez couvert des maux que je souffre, ju .qu' ce que votre fureur soil passe, et que vous me marquiez un temps auquel vous vous souviendrez de moi, pour me rendre la vie? i4. Mais, l'homme tant mort une fuis, pourrait-il hien vivre de nouveau? Oui sans doute il vivra et c'est ce qui fait que, dans celle guerre o je mo trouve maintenant, j'atiends tous les jours avec impatience que mon changement arrive, et que la mort mette ce corps corruptible en
12. Ainsi

citera point, jusqu' ce

quand l'homme quo

est

le ciel soit

tal d'tre revtu de l'incorruptibilit, et ce corps mortel

en

me,

et

ego respondebo

tibi

opei

manuum tuarum
Tu quidem

porriges dexteram.

tat d'tre revtu de l'immortalit. 13. Alors, Seigneur, vous m'appellerez par le ministre de vos anges, et je vous rpondrai; vous tendiez la main droite l'ouvrage de vos mains, et il sortira de la poussire o l

mort

l'avait rduit.

16.

gressus

meos dinumersti,
mea,

sed parce peccalis meis.


17.

1G. Il est vrai que vous aviz compt tous mes pas, et que je devrais craindre l'examen que vous ferez en ce jour de toutes mes dmarches : mais j'espre en votre misricorde, mon souverain Seigneur : pardonnez-moi mes

Signsti quasi in sacculo delicta

pchs.
17.

sed cursti ioiquitatem


18.

meam.
saxum
ransfer-

Vous avez mis mes

offenses en rserve dans


:

les

tr-

sors de lotie justice,

Mons cadens

defuit. et

tur de loco su.


19. Lapides excavant aqu, et alluvone pau-

comme dans un sac cachet, ce qui mais vous avez guri mon devrait me remplir de crainte iniquit par les maux que vous m'avez envoys ; c'est ce qui me remplit de confiance en votre divine bont. 18. Comme une montagne se dtruit en tomhant par morceaux et comme un rocher est enfin arrach de sa
,

lalim terra consumitnr


militer perdes.
20.

et

hominem ergo
in

place
si19.

Comme

les

eaux cavent

les

pierres, et

et
il

comme
ainsi

i'eau

qui bat contre

la terre, la

consume peu
,

peu;

vous

perdez l'homme insensiblement

disparat tout d'un

Roborslieumpaululmut

perpeluum

t.-

p.

transiret; iramutabis faciem

ejus, et emittes

cum.
21. Sive nobiles fuerint
biles,
filii

20. Vous l'avez affermi pour un peu de temps, afi.i qu'il passt ensuite pour jamais vous changerez son visage par la vieillesse, et enfia vous le ferez sortir de ce monde ; ar
;

la

mort.
21.

ejus, sive igno-

Que
il

non

minie;

i/

intelliget.

ses enfanls y soient dans l'clat ou dans l'ignosera insensible; et il ne connatra ni l'un ni

22.

Atlamen caro
illius

ejus

dm

vivet dolebU, et

anima

super seraetipso lugebit.

qu'autant qu'il vous plaira le lai man'fester. Sa chair, pendant qu'il vivra, sera dans la douleur, et son me dplorera elle-mme son triste tal. Qu'est -ce donc que l'homme? et quelle est la grandeur de sa misera?
l'autre,
l'L.

COMMENTARIUM.
Veiis. 1.

Homo

tempore

repletur multis miseriis


explicat

natus de muliere, brevi vivens g oslendens ait, c. 5, v. 8 Hc est impietas , d est, (1). Quoniam in 'f omnium impietatum et malorum origo. Videlnr ad
:

fine superioris capitis dixerat

f culpa originalis traducitur in posteras, deb.nutue miserias quai homini per se vique sua conlingunt. | miseria hc in sermonis primordio poni, qu c;<etabescere atque deficere
,

hominem supte natur modo copiosis eas

1 Evatn alludere,

qu

peccati occasio luit

Ad

quo

Primm

igitur
;

hominem

vald miserum esse ipsius

II]

lerae

coort calamilates

quibus

orbis

lerrarum

orlus dclart

siquidem ex muliere nascitur. Attende,

Il

obruitur. Flebat hanc hominis inelicem sortent san-

homo, tuam origincm ex qu


mulier
?

prodiisli. Millier est. $, ctus David,

quandodicebat, Ps. 50, 7

Ecceeuiminini-

Quid

Abyssus

imbecillilatis.

Nain

ut

quitalibus conceptus

sum,

et in peccatis concept t

me
in

siiramam pusillanimitatem
remias dixit cap. 51
, ,

quorumdam
:

ostenderet Jcest

mater mea.

Nam
,

hic

unum

originale

peccalum vocat

v.

50

Devoratum

robur eo-

iniquitates atque peccata,

qud,

licet

unum

sit

rum,

facti

sunt quasi mulieres.

Quid mulier? Mare


Tim. 2, 14. Quid
,

quolibet puero

tamen omnium sequentium peccato-

sluhiti et insipicnli. Mulier enitnseducta (velut stulta


et

amens)

in

prvaricatione

fuit, 1

rum cunctarumque iniquitatum seminarium existit. Alienati sunt Et alio loco ait, nempe Psal. 37, 4
:

mulier? Tolius maliti et iniquitatis invenirix

quam

peccatores vulv
falsa
;

erraverunt
,

ab utero, tocuti sunt

Zacharias in medio amphorse sedentem quasi digito


(1) Deploral conditione su , ad communia totius natura; buman mala descendit. Toto hoc capite, prtermissis amicis verba ad Deum facit. Hebrus Homo nalus de muliere , brevi s dierum , saturav.tr ira, turbatione, terrore. Scopus est divin* indignationis, nec unqum timor ir* ejus liberalur ; dies habel (Calmet.) doloris et miseriae plenos.
,
:

ab ips

inquam

vulv peccatores nascimur,

quia in vulv peccatores concipimur.

Ab

ipso

utero

erramus, quia
falsa

in ipso utero impii et infidi gignimur;


;

loquimur

quoniam
sit, falsa

si

iniquitalem prot'erhnus
;

cm

ipsa fallait

loquimur

si

ver juslitiam

edicimus, falsa eliam loquimur, quia aliud est quod


ore profertalr, aliud

autem quod cordis recessibus

oc

, ,

,,

*M3
cullatur.
lalare

IN L1BIUJM

JOB
illa

m*
navigiis
,

Ex he

radie
!

o quanta mala saep pul||

Vis est

cm

long saxis
quassala
,

nuilis

non cessant

de-

pugnata
,

turbinibus,
flatu,

nuilis

Homo
rum

decumanis,

ergo mulicre nalus

peccati cl nnr.na-

|i adulante

labenle cursu

ltante comitaiu,

consors, brevi emoiitur. Dec;iit cnim vil brevitate puniri eum qui potuit vitae ligno ac sempitern I vil morlis nescius perl'rui. Vita gitar in anguslias
coarctala fuit, ne lantin excurreret,

intestino repente perculsu,

sidunt.

Non

tota securitate dcsecs naufragia sunt vil eliam tran-

cum

quill

etc.

Hoc

quantum morillccebris capta

nosiri etprofani sapienles docere

omnes
vitatem

conati sunt,
;

magnam

esse

buman

talium cupidilas
vdlet. Et
fals ut

vil bre-

fluxorum bouorum

nec

quoniam prpostera illa vit appctitio plurimm et inani persuasione generatur,

runt,

pompa

dm dm

tamen persuadere omnibus potucsplendor inanium rerum, et ambitionis


id

quasi per se

bonum

languid futilesque ltiti el voluptas,


, , ,

illud sjt

diulurnum

cujus plena

et conlinuata possessio

plurimos annos haberi possil,


excutit, et dicendo

pulclir hic Job


illustrt
,

prtexlum illum
vitse

omne
illis

dm magna spes coinmodorum opum dignilalum dm fals glori choragium sapienlem illam cogitationem opprimunt. Nam quidam nos illis bestiolis simillimos esse aiunt, quas
spiijijpou;

curriculum esse brevissimum

atque in

vocat Aristoleles

fugienlis aevi angustiis nihil esse caus,

apud Ciceronem,

1
,

Tusculanarum

cur.Priami annos vel Nestoris aut latem Macrobio-

qud unum lan-

lm vivant diem

rum
linl

qu lucem
acceperunt,

atque vitam

laciniis fabulosis

circumduclam

sibi

aliqui ve-

cum
lialem
'!

sole

oriente

aut polliceantur.

An non

quam eodem occidenlc


,

vita brevis,

quam anni

amiltunt, etemoriunlur.

metiuntur, menses continent, dics abbreviant, hor ac momenta decurtant? An non brevis, cujus omnia transierunt
et

Eamdem ob causam solsliherbam dicunt hominem, aut deciduum bre,

vis

tanqum timbra, Sap.


et

9, et seqq.,

tanqum nuntius percrrens,

tanqum

navis,

qu
illius

pertransit fluctuantem

aquam ;

vi flosculum, man ridenlem, guttulis rorisininhianlem soli, et toluin sinum aperientem, qui pubescit simul ettabescit,
termicantibus ailuentem

cujus,

cum

prterierit,

nec

diei

pris finem

non

est vestigium
;

invente neque semitam carin

spectaculo

in fluctibus

aut tanqum avis

quam vit sentit. Plinius eo mentem eruditam pascebat et bis verbis


,

qu

translatt in are,

animi sui nolionem aperiebat,

lib.

21, cap. 1

cujus nullum invenilur argumentant tincris, sed tanthrn

Flo-

res natura in

diem

gignit

alarum verberans levem ventum , et scindons per vim itineris aerem : commotis alis transvolavit
sonitus
et posl

magn hominum admoni-

hoc nullum

sigr.um

invenitur itineris illius

aut tanqum sagitla emissa in locum destinatum, divisus aer continua in se reclusus est, ut ignoretur transitus illius?

spectatissim floreant celerrim marceSed magnificentisillanostris sapientisque dicunlur. Et si polit venustque dixit profanis

itione,
scere.

qu

unus brve ver brevesque rosas


lerem cursum
et

An non tandem

ad indicandum ceexiguam durationem majori tuba


,

brevis,

qu tinem

habet,

quo appropinquante omnes


ac
si

elapsi anni aspiciuntur,


et sa-

nunqum
exclamt

Job colhurnalus poeta, et divin mentis inflammatione potens Homo natus de muliere , brevi vivens
:

fuissent? Pulclir Seneca log


epist.

tempore
quasi

et

emblemate

illud

sacro illuminans

pienti
illud

Qui

clarissimus,
:

Punctum

est

49, velut ex Gapitolio quod vivimus, et adhuc

flos egrediiur, etc.

De quibus mox sequenti verid

su agendum, ubi pris expenderimus

quod hic

puncto minus. Et Aristoleles,


90, fundens

ait

apud Stobum

serin.

niebat

aureum flumen orationis, e causa defihominem xaipo xupev, temporis spolimn. Sed
,

B. Augustinus
lissim nos

Bipletur mijltis miseriis. Licet enim vita prsens brevi periodo absolvatur, quo tamen Dei judicio miseriis innumeris confertim ingruentibus expleiur
et saturalur. Illa ergo

serai. \

de Verbis Doinini
vilreos
l'acit
,

clegan-

vox

quodammod
ambulamus;
t

repletur, significanter ad,

innumeris ca:

modm malorum
qu tdium
luit,

sibus obnoxios, quibus in horas

comminuamur

In-

quibus morlales vexantur, ostendit. Replelio et salurilas qudam est,


parit; et

agglomerationem

fter
<

casus

si

vitrei

essemus, minus
nihil fragilius vit

casus timeremus.

Et quidem

dm

bis epulis

est, qu minimis rerum causisprler omnium expectalionem mullis abrumpitur. Pilus unus Fabium se-

tamen lionio peccali pnas primo parente paralis quoli-

diano convivio non vescit


gilur.

modo

sed exsaturari co-

Pro verbis

illis:
:

natorem occidit cm in gutlure hsisset acinus uv poetam Anacreonlcin. Repentina llilia quosdam, subitus alios mror sanguine cl anima spoliavit.
;

Repletur multis miseriis, Scp6ffi; t

luaginta verlunt

nx-pin ?
,

plenus

iracundi;

Aquila

nxipn xXovrioew

plenus commotionis et lur-

bationis; quibus cert versionibus

Juvnilit viribusque florentem, et pleno gradu in

un cum Hebro
infelicissimus

curriculum vi ingredientem

meditantem
cxtinguit.
in

spc ltum grandia sp trium qualuorve derum lebricula Im null antcdente causa, qu quidem
, ,

in unum sensum Cbaldo conspirantibus notatur hominis status, cui repensum est, ut

et

inconstans, turbulentus
irati

iracundus,

quasi in saev

hominum cognitioncm

venial,

non pauci ab honii-

maris procell variis fluclibus agitetur ac valid converberctur. Attende igitur in lic vit brevi

nibus eripiuntur.

qum
vi'dil

longis et multiplicibus miseriis

homo

aflciatur.

Quem
Il une

dics

veniens supcrbum

dies vidit fugiens jacenlem

Misericorpore profluunt; miseria; ex intimo mentis insurgunt miscri loco, tempore, a propin;

ait

Seneca

in

Thyeste. Terlullianus,

lib.

de Anima,

quis

ab amicis

ab cxlraneis,

ab inimicis,

cl

ab

up. Y>2, id sublimiter et coricinn

more suo

^-

omnibus rbus

creatis

proveniunl.

Omnia nos pun-

1065
gunt, unversa dilacerant, et
niliil

COMAlKMAmiM.
est

CAt>UT XIV.
,

M
:

lam charum
,

modum cm
lesso

Caisarium vit funetum mirabili suo

quod aut absenli

aut infortuniis suis

aut timor

prosequitur

Instabile

sumus

insoninium
,

amissionis non vulneret. Optim S. Bernardus

hune

spectrum volaticum
vis,

avis prtereuntis volatus


,

pul,

eumdem locum

interpretans sic ait


:

Sermone

in feri

vapor, ros matutinus


Xuot/.evsv,

vO& y.aip cpuoV-syw

*a[

quart Hebdomadse sanct


niliil

Homo

natus de muliere;
sibi voluptate

xaio

flos

tempestiv nascens, lempcstiv

abjeclius, et ne

forte

ex ips

marcescens.

Cascus

Homerus
moriendi
,

vidit

banc vil brelliados


y
..

corporeorum sensuum, quam desensibilibus hauriat,


blandiatur, in ipso statim introitu de exilu
terribiliter

vilatein et celeritatem

cm

,vcrs.

quoque

140, dixit

admonclur cm
sibi

dicitur

Brevi vivens tem-

Oi'/iirep <pXX&)v"f&v2Ti,TC.iY$e

*ai vSpv. et

pore. At ne spatiolum illud

quod

inter ingressum et

Quale foliorum genus , taie

virorum

;
.

egressum relinquitur,
ait
,

liberum putet, repletur,

qu sub extremum aulumnum


pallida,

viridia

priinm

mox
in

mullis miseriis
,

inultis et multiplicibus,

inquam,

promiscu humi labunlur et rediguntur

miseriis corporis

miseriis

cordis

miseriis

cm

pulverem. Quod ingeniosissimi poeUe inventum sapienles nostri

dormit, miseriis

dm
ille.

vigiiat, miseriis

quaquaversm
quidpiam

commendaverunt
Omnis caro
sicut

quanqum

ille

qui-

se vertal.
in

Haec

At dicel

aliquis esse

dem

acceperat nostris. Sic enim sapiens


:

illo

prior,

homine, quod non ad miseriam, sed ad felieita1cm videatur perlinere; illud aulein est corporis rocarnis pulchritudo,
oblectalio,

Eccli. 14, 18

fnum
;

veterascel, et
alia generanfo-

sicut folium fruclificans in arbore viridi

bur,

adolescentise

dcor, sensapientias

tur

alia dejiciuntur. lia

Job capite pracedenti se

suum

diviliarum
gloria
,

possessio,
si

lium esse aiebat, quod vento rapitur, quoddecutitur,


laceralur.
In hujus rei

splendor,

honorum

et

quid aliud est, cujus

amor nos Sed hoc


marcescil

in bac vit teneat, cujus oblenlio delectet.


,

symbolum mos

fuit

perantiquus

ut in

quidquid
,

illud

sit
:

simul

cum homine
et conteriIN

templis
festi

iis

qui

Numen

venerabantur, darejilur SaXXol


et ad

de quo subjungit

rami-,

sacrum munus,
deflorescunl

magna

signilican-

Vers. 2.

Qui quasi flos egreditur


,

dum divinits excogitatuin, ut nimirm homines intelligerenl sicut


illos cil
ii
,

TUR

(1),

ET FUGIT VELUT UMBRA

ET NUNQUAM

EO-

et subito uruntur,
,

ila

dem statu permanet.


in

Rem
, ,

de

flore dicit
,

mirabilem

quoque banc

vilain relicturos
lib.

ut est apud

quo

exoriri sit conteri


,

nasci

prop idem quod


,

Clementem Alexandrinum
terum
minit
(asvov,
,

5 Stromatum.

Quo
loco

re-

occidere

oculis objici
,

atque instar timbre fugere

ferrem ego eliain lubens et aliam consueludinem ve,

ut nali hominis cunas

ad

quem

illa

referuntur, tan-

cujus idem scriptor nobilis

eodem

me-

tm non sepulcrum

appellare

morientis videatur.

cm

ait

consuevisse in delubris rpcxv qt-^6,

Pari vensuccinillsaias, et hominem non appellat modo

rotam versatilem, dedicari

ut esset quasi vox

fnum, rem unam omnium maxime caducam atque


fugientem judicio Servatoris
in clibanum millitur
,
,

Numinis

significantis verti et rapi


,

omnia celerrim

quod bodi

est

et cras

commutatione

et

ipsum quoque dominatorem muiuli

verum'etim florem fni , quo

proinde

nihil

sit
,

fragilius.

A quo
omnium

deinde sumentes
vertex Petrus et

hominem cum iisdcm minimis momentis interire. Quod significans utrumque Orpheus Thracius ita
cecinit
:

magni Apostoli

sublimis
,

Jacobus frater Domini

in

Epistolis suis
flos,

imaginem celebraverunt. Homo ver


metsi nulla pruina coquat
,

eamdem quem ta,

aXXfov

S'

aaa

(pOTt/mv Vi yftcvb

spf*

p.Sf/.lXsv

'J^sv yti p.iav aiaav t cppmv

XX

jojcXetsci
s'p.i

nec Sinus exsiccet


,

nec
ara-

Ilavra

raptS;, arrivai

Sk xa'

'v

(AEpO &

wrtv
:

ventus quatiat

vermis rodt
,

carpal unguis

AXX' e^ei

<; rlpi-avro pd[/.oij

[AEpo ia&v

Wutg;

Irum conlundat per


plan
,

se

tamen

rugit et moritur. Flos


r,p.epMcaXXl?,

sed qualis dicitur Gratis

cujus

Bamorum ast qu Non uno stant fata

suut

hominum
mente
,

terrestria

mrtc

loco in

omnia circum

vigor et speciosa amnilas unius diecula spalio ac ne


toto

Volvuntur, nec fas un est consislere parte;

quidem circumscribitur
:

cui possis oraculum

Sed quam cperunt cursus partent omnia Sed ut ad Jobi textum revertamur
flore? quid magis labile ac
,

servant.

illud inscribere

Man'e floreat, et transeat, Psal. 89, 6.

quid fragilius
,

Quare D. Gregorius Nazianzenus Orat. 10, sapienter in hoc hieroglypbico et divine philosopbatur in hune

momentaneum
ac deflorescit
,

qui staet cadit

tim ac erumpit

flaccessit

eliamsi nec aer deculiat, nec forceps excidat,

neemaait

llebrus: Sicut flos egressus est, et succisus est nascitur et prit statim , et cm maxime florel mois illum metit et legit. Septuaginta Cadit , languet
(1)
,
:

nus decerpat? Flores apparuerunt in terra nostr,


sponsa
,

Canl. 2, 12, tempus putationis advenil


,

quia

tanqum
vita
,

flos efflorescens.

Age jam

nattira viri obscuri

vestigio ac egrediuntur carpendi sunt

ne

si

aliqua

aiebat poeta , foliorum generatione assimiles , formationes luti, umbros tribus im, potentes, involucres , diurni miseri lion.ines , viri similes insomniis, adhibete mentem immortalibus , etc. Persimiles ferm phrases in Jobo recurrunt. Vita hominis umbra comparalur hic etcapile 8, 9, et Psalmo 101 , 12, et 1 Paralipom. 29, 15, in Sapienti 2, 5. Pulvis et umbra Clbre est profanorum axioma

intercdt inora
in vit

marcescant. Talia sunt.omnia quae


et splendida
;

p&uca

facientes

hominis reperiuntur gloriosa

nunc lucent apud alios, et aliquantulm perstrepunt,


post

et

modicum evanescunt. Hanc proinde hominis glofeit:

riam non cuilibet flori, sed flori fni Jacobus Apoetolus,

utidicebam,similem
transibit.

Quoniam
sol

dires sieut flos fni

sumus.
(Calmet.)
s.

Exorlus

est

niim
ri

cum

ardore, et arefecit

fnum,

et flos ejus decidit

deevr vulls ejus depertit.

s.

xui.

54

10G7
In

IN

L1BKUM JOB
j

1068
,

quo aonunis

fragilitatem adliuc magis e.vpressam inflos fragilis est


,

cum

defertur

nihil
;

opis adjungit

in

qu nullus

renio. Oinnis

quidem

sed
,

ilos

fni
qui Est

omnium fragilissimus et vilissimus existit utpote un cum fno ad pabulum brutorum assumitur.
igitur gloria

cm admillitur evanescit, omnem scenam hominis et quam desuper obumbiabal repenl destiluens, et quam ints animabat. Hacte

fructus acquiritur

et

liominis sicut flos fni, quia in


et

mo-

ns S. Ambrosius.

egregiam hominis gloriam! ob


molesta sustnet,

mento

perlransit,

quamdi durt dbet haberi


Scriptura sseinquit Da,

quam tam

dilicilia et

contemptui. Hancque vililalem gloriae sensibilis,quam

sitllieiludinibus et periculis corporis cl

quam tantis anim discri-

homo tam
vid
,

ardenter amare consuevit

minibus mercalur

pissim fni appellatione describit.


sicut

Homo,
et

quod

sicut flos et
;

fnum

(lies ejus ;

et sicut flos agri

sic efllo-

incpt interire

cujus hc est miserand coiidtio, fnum simul dlque incipit vvere m'an' sicut herba transit man flo;
,

rebit, Psal. 102, 15. Similia

apud Isaiam
flos?

Jeremiam

ret ac transit

vesperi decidit et arescit. Fugcilas


fug

reperies. Porr quare


it.

bomo

Quia cil perlrans-

vro hominis occuinbere properanlis umbi.c


notatur. Et qudeni
alfulget,

Quare fnum? Quia omnis dcor ejus apud veros

umbra
neijuit

notis fugit

sapientiae cultores vilescit.

Quare
,

flos

fni? Quoniam

expiimique

qum cito sol mdmntanem iliud, quo


,

ac

si

esset vilis bestiarum esca

aut natur pugnante,

mox

ac sol hcinisp:ucrio illuxit


et

umbra

nociis eva-

aut opibus abeunlibus, aut hostibus insurgenlibus


evanescit.

nescit,

ne vestigium quidem relinquit. Umbraj


,

ver diurna;

quibus

id

nomen

piopris eongiuil,

Audi S. mbrosium non minus eleganler qum sapienlerhcde re disserentem lib. 3 Hexameron cap.
i a

velocissim sunt, uli sole occidenlc perspici polesl,

7.

quando ex montim opposit per deveva


jectu

loca celer-

Viret

enim
,

inquit

gloria

hominum
,
,

in

carne quasi

rim umbra porrgitr. Ergo umbra, sve cm ex ob-

fnum

et putatur
,

esse sublimis
flos

exigua quasi

opacorum corporum

rsultat, sive

cm

dispelli-

herba est

praematra ut

caduca quasi
,

fnum

tur, citissim rugit.

Quare eleganter Job de

vil noslr

t
< t

germinat vit viriditatem in specie


soliditalem
;

non

in fructu

pronuntiat

Et
,

fugit v'elt

umbra, ubi notandum in

blarioris vilae quasi flos praitendens ju,

Iingu sanct
est
,

qute principe et auctore

Deo

inslilula

cundilatem
fni
,

breviori

spatio occasura sicut herba


arescit, Psal. 128.

uno

et

eodem verbo

et vilam et fug'am significari.

quod priusqum evellalur


,

Sic

quod David fagam nuncupaverat, septuaginla


^cor.v,

In-

Quai enim flrmitudo in carne

qu

salubritas potest
,
i

terprtes

vitam dixerunt conlinuo in fluxu et

c t

esse diuturna? Ilod videas adolescentem validum

fug positam. Quos secutus quoque noster interpres


ita vertit
:

pubescents

setatis virtute

florentem
tibi facie

gral specie

Vilam

meam

annuntiavi tibi; in Hebr.co

suavi colore; crastin die

et ore

mutatus

cstH3

nodi, id est, fugas,

unde Yatablus reddit


liabes.

in

occurrit, et qui prici tibi lautissimus dcora formai


visus est grati
,

hune modum: Fngas meas numerutas


forte qurat, quid

Ut

si ([uis

altero die miserandus apparet

'gr-

hominum vita sit, celerrimam

esse

tudinis alicujus inlirmitate resolutus. Plerosque aut

fugain intelligat. Scit proinde mihi

quidem videlur

<

labor irangit

aut inopia macrt

aut cruditas ve-

poetaGraCus vitam nominsse $?a.Krvi,fugil'A<am,\el


ut Gregorius Nyssenus
,

xat, aut vina

corrumpunl
delicise

aut seneclus dbilitt


,

gravissimus et eloquentis,

<

aut

eviratos

reddunt

luxuria
,

dcolort.

simus pontifex
ri

cpr]|j.spov

diarium, brevem et ca-

Nonne verum

est

quia aruit

fnum

et flos deciet

ucam.
lllud

idit? lius ab avis atavisque nobilis



majorum
et

porro modicum

vitse

lempus

quo

vita

hc

bonestatus infulis, prosapiae veteis clarus insigni-

mortalis
rielali

non tam constat qum nutat,


est;

multiplici va-

bus

amicis

abundans
,

stipalus

clientibus

obnoxium

nam

propter tatis incremenla,


,

utrumque
ac
periculi libus

lalus tectus

secum producens maximam


,

([uae (pi

amplis procurrunt

c magis vila decres,

reducens familiam

repente aliqu accidentis


soda-

cit

tt

succurrunt alfectuum formai

ut vix
jpeinf

homo
ista

mole turbatusdestituiturab omnibus,


quia sicut

ipse se agnoscat

ipsum

qui ad horas

singulas

derelinquitur,
est
,

impugnatur proximis. Ecce

sensu mutato alius

sibi esse

videlur
in

id

quod

verum

fnum
,

vita

hominis prius-

verba significant
manet.
sit

El nunquam
palet

eodem

statu per-

qum
talc

evellatur arescit. Et etiam qui

dudm uberfam per ora


,

Ex quibus
qu

qum humana

gloria

caduca

<

affluens

copiarum
,

liberalitatis

et fallax, el

m;ijor, o inslabilior.

Umbra enim

volitans

singulorum
,

clarus

honoribus

premi-

fallaxcst,
lur,
lia.

qu
nihil

oculis insipienlium aliquid esse vide-

cnens potcslalibus
f

tribunalibus celsus, solio subli-

cm

onmin

sit

nisi
,

majoris lucis absen,

mis

beatus populis seslimatus,

dm piacconum

cla-

liane nec oculus videt


lucefti videt,
,

quia non umbrani

sed

amore deducilur,

subit ivruni conversione in euni


alios ipse delruserat, et iritr

modicam
dil.

non auris audit, non odoragloria ejus, qua: nullani

crcerem rapiiur, qu

tus preipit

non guslus capit, non manus apprehen-

reos suos immlnents peenaa deflct aarumnam. Quani

Sic est
;

homo

et oinnis

los pridi calerva plaudenlium et invidiosa fvitis

soliditalem

nullam slabilitalem habet, sed semper

populi frequens
glbriosa llum
i
i

domum pompa

deduxil, et nox una

de uno

in aliud se

movet

et

tandem

in

mbKerh

et

splenadrem deduclidms bolevt, ac

repentinus laleis dolor effusis gaudiis luctuosam


gravis successionem
est iyilur

sempiternam oblivionem decidit. laque sonaiit illa verha S. Chrysoslomi Quid ellenis aniino , cm
:

mroris admiscuit

Hujusmodi
Quce etiam
I

sis

homo

et cognatus

terne

ejusdem substarifl*

gloria

liominis ut flos fni.

cumcinere, lum natur, tum aniino, tum aclionum

1069
ideleclu? Hodi dives,

<

COMMENTAI! IUM CAPUT


.

XIV.
?

4070
inquit,

cras pauper
,

hodi sanus
;

judicium

Cm,

homo lam
non

fragilis sit,

lam

cras grolus

hodi gaudes

cras doles

hodi ju-

inconstans, lam miser,

lanii te fieri dbet, ut

venis
sistit

cras sencx.

Num
,

quid in rehus humanis con-

summo

jure

cum

illo

agas, acriler in illum inquiras,

an non potis omnium prterfluenlium curimitantur omnia et simul atque apparuerunt sum citis nosqum umbra relinquunt? Quid igitur cri,

adolescentise peccala in
alatis ejus

memoriam

revoces, et totuni

tempus

in

judicium voces, et de act vil


;

ejus quaestionem dcernas


et

im decet amplitudinem
in

i i

stas erigis liomo

fumus
est
,

et vanitas?

Homo enim
,

va-

majestatem tuam infinitam


et

tam misera crealur

nitati similis faclus

vtuti

fumus dies

ejus.

connivere,

nonnilul ejus infirmitati concedere.


sancti viri in Scriptur utuntur
Isaias, cap.

Exaruit gramen

et flos decidit. Hacc dico


,

non ut
quod

Quo argumento sp
64, 6

substanliam dejiciam

sed ut arrogantiam refrest


,

ad Dei misericordiam conciliandam. Sic


:

nem.

Hc

ille.

Sed miserabilius
,

aliud

Cecidimus, inquit, quasi folium universi, et ini-

jor est

umbr nomine denotalur homo aut setate


,

nimirm

qud
,

dm maCrescunt

quitates nostr quasi ventus abstulerunt nos.

Non

est

aut dignitate

aut honoris

quiinvocet nomen tuum, qui cohsurgat et teneat te; abscondisti faciem

allitudine,

est

inleritui propinquior.
,

tuam

nobis, et allisisti nos in manu,


es tu,

umbra; ad vespcram
iiunt;

et

longiores ac productions
infantule
,

iniquitatis nostr.

Et nunc, Domine, Pater noster

non metuas
,

illas, insipicns

quia

nos verb lututn ; et fictor noster es tu, et opra

mu~
ne

umbra: sunt

et per noctis

prasenliam occumbent.
,

nuum tuarum omnes nos. Ne irascaris, Domine,


ultra memineris iniquitatis nostr
lus tuus
;

satis,

Crescit honor, augelur dignitas

splendor
,

mundanus
,

ecce respice, popu-

provehitur, irride

hc
,

nisi velis

homo

infan-

omnes nos.

tium more
ipso

deludi

quia uuibr majores sunt, et eo


in ictu oculi

Potestliam prima hujus versus pars, ut graves


interprtes sentiunt,
dicis

qud majores

consumentur. Dies
sicut

non ad severum

et

minacem ju-

mei, inquit David, Psal. 101, 12,


clinaverunb,
cito
et

umbra deet tu disi

aspectum, sed ad paternam

et indulgentissimaia

ego sicut
,

fnum
quia ut

arui.
,

Idem

Dei erga

hommes

providentiam tum in naturalibus,

de
sit

vit tua

et de vit cujusque
,

etiam

prin-

tum

in supernaturalibus bonis, legibus, inspirationi-

ceps

potcntissimus
,

umbra nimim pro,

bus, protectione, conservalione, pertinere, co scilicet

tracta dclint

et

ad nihilum properat

et ut vile

sensu, quo David hoc dulci et religioso carmin divi-

fnum
et

et flos

agri

non aliud qum celerem casum

nam benefcenliamadmirabundus
Quid
est

extollit, Psal. 8,

expectat. Est igitur

homo

caro

est spiritus ignarus


et et

homo, quod memor


visitas

es ejus, aut filius hominis,


:

ccus
,

est

compositum quoddam ex corpore


miseriis
et
,

quoniam

eum ?

q. d.

Unde

fit,

ut tu,

Dominus
et felicie'

animo

innumeris

calamitatibus
est flos et

universitatis,

affluens

omni bonorum copia

ignorantiis et peccalis subjectum


est

fnum,

tate, nulliusque egens,

homuncionem tamen vilem

umbra. In quo
,

si

qua; per se habet considere,

abjectum,

rem
est

nihili,

habeas in memori, et benevo-

mus

omnia

inslabiiia

omnia

fallacia

omnia mi-

lenti tu digneris ?

sera et tumultuosa reperiemus. Vide qua; superis

Mirum

quippe excelsissimum

Deum

rei

minhnae

de hoc argumento annotavimus cap.


cap. 8, vers 9.

7, vers. 9,

et

tam exactam curam gerere, ut


admiratio, qud ab homine,

nihil aliud cogitare vi-

deatur. Et ex hoc ipso augetur secundi hemislichii

Vers.

5.

Et
:

dignum ducis super hujuscemodi


(1),

quem ade

indulgenler

aperire oculos tuos


(i)

et adducere eum tecum

in

ac liberaliter habuit, velit rationem ade strictam exigore, ut adducat

cum secum

in judicium.

Judicium

Quasi dicat

Miror quod ade le demittas, ut

autem, de quo hic Jobus

agit, est illud in


;

quo quisque

hominem

vel aspicere digneris.

Adducere tecum in judicium? Sept.: Et hune ventre Miror quod fecisli in judicimn coram te, quasi dicat
:

de se corm Deo rationem reddet

cujus imago Jo-

bum

terruit,

cm

se, ut putabat,

innoxium cerneret

etiam de rbus minutissimis et levissimis hominem rationem reddere, tuque illum judicare velis. (Menochius.) HT- Sy-^N, etiam super hune, cum stomacho et admiratione legendum; ut supra, 7, 17. Quid
ut
est liomo,

in hc mortali vil ade rigide torqueri.

Hinc justissimus

existit

omnium sanctorum metus.


lib.

David quidem (ut animadvertit S. Chrysostomus 2, de Compunclione cap.


4),

cum magn
xpiceu;

cordis

Qum vitae tam brevis et serumhomo, itane super hune talem, lam abjectum et miserum, super rem ita vilem et exiguam, nnpS "P'V aperis oculos luos, eum tanti ducis, ut in cum aspicias? Non lam in bonum hoc dicit, qum in maeummagnifacias?
sit

COmpunCtione
<

-Y-f^pap.u.='vr,v Tri?

TTiV \j.rt\xrrtv

dyt

nosae

tairav-nJ;,

inustam in animo semper habuit judicii


;

memoriam etiam in luxu alque in licenti vilae regalis eam semper earpstpe itap' auxw, secum reputabat,
mente assidue revolvebat unde id dicebat
; :

lum, ut digneris observare, si quid peccrit, et pro commissis in cum animadvertere, ut altero hemistichio dicitur. Atqui tam vilis res hoc tuo aspectu et cura indigna est. Intrim ab hominis abjeclione et infrmitate Deum conatur ad miserenduin flectere; sed non citra stomacbum lisec Jobo pr impatienli su oblito dicuntur. Et me, qui sum talis homo fragilis et miser (transt thesiadhypothesin, ut contra supra, 13:28, ab hcadillam), in jndicium adducis tecum ? ut mecum scilicet contendas, me ita puniens, et pro severitate lui judicii tam acerbe alfligens. Conf. qu( d phrasiu supra, 9, 2, 5, 52, Ps. 143, 2. Alaui

Domine,
arlu-

ne in furore tuo arguas me,

cm animo omni

busqu

in e cogitatione horresceret.

Quare eidem

Psalmo titulum

inscripsit

Pro octav, qu plan est

dies judicii, ut qua; hujus seculi

septimanam conse-

qualur. Exaggerat aulem doctissimus idem pontifex.


ego,

tam

vilis et

miser, indignus eram

in

quem

vel

animadverteres
(Rosenaiuller.)

1071
liuni

IN

L1UKUM

JUti
:

1072
Quis, Domine, inimunditioe

Davidis propositum et

mirandam

illani

provi-

Quasi dicat
fugiat,

labem

ef-

denliam, qud

cm

divin mentis apprqbalionem


justiti caeterisque

cm unusquisque ex patis

salu matrisque con?

laudemque meruisset de
nis,

animi do-

ceptu originariam contraxerit maculam

Qua; vis

quibus ornatus expolilusque esset, de hoe tamen

emundabit tamanliqu
nisi tu solus, cui

et quasi naturali contagione,


?

exquisito judicio et
cogilans, pavore

omnium actionum perquisitione quodam inexplicabili opprimeretur.


et lestilicatio, 1 Reg.

rerum paret universa natura

Ubi notandum

cum

Tirino nostro, non

ita viri

se-

Est enim

illa

Numinis vox

15

men
lum
qui

dici

Inveni David, virum secundm cor

mcum. Sed quemadsibi nibil esset

qua su

immundum, quasi insit ei aliqua contagione animam pueri inficiat,

qualilas,
et

peccaalii,

modm
ratione

Paulus, Act. 15, 22,

cm

con-

originale afflet, ut volure Terlullianus et

scius, justiti

verm omni contendebat ut placatum haberet Deum, cutamen non


fidebat suai,

animam non
qu causa
sil

creari, sed esse ex traduce docue-

runt, sed causaliter dici


ipso

immundum

semen, quia eo

jus oculus involuta mentis arcana pervadit, qua; debilis

est generationis hominis, facitque ut

gia

bominum acies penetrare non potest, sic illa remens instincta et ailata divinits, tametsi mullis
percellebatur.

hic infans

tilius

munditise originalis, quse propria est

Ad, censelur etiam causa imfiliis Ad. Qua

atque magnis florens virtutibus, futuri lamen judicii

de re vide Scholasticos in 1-2.


Septuaginta, quos passim citant Patres contra PelagiailOS, k'gUIlt
odel;, v
X.C/.1
:

melu
ihus,

Sciebat enim, ait S. Chrysosloet

non solm homicidii,


aliorum, quibus

contumeli
violalur,

et scele-

Ti "^p xaxpo sorat iizo p-^ou

c&V
Quis

rum
i

DeiNumen
'n

reddendam

p.!x Yju.s'pa i (to;

aro

im

tt

yi;.

esse ralionem,

verm etiam
xa't

ys'Xmto;, xi oUapou Xo'-fcu,

enim mundus
vit a ejus

erit

a sorde

?
:

Nullus, etsi unicus dies sil

xa srpaTreXia,

ftwpoTpov, etc., et risuill, et

super terrant, q. d. Miserere hominis

tam mi-

intenipestivum sermonem, et leviorem scurrilitatem,

seri, ut peccali

reus

sil

priusquni nalus

unde ne
li-

im

et

minora qusedam gravi supplicio esse mul-

seipso, nec ab ali crealur, sed le solo juvari,

clanda. Pari

modo Diadochus,

vir prstantis judicii


ait

berari et purgari potes!.

Quod argumentum Jobi

aptis-

et sanctimoniae,

long majus Dei judicium esse


sit alicui

conscienli nostr, tametsi exploratum

ple-

simum est ad Deum infleclendum ad commiseralionein. Non enim homo de immundo dunlaxat semine
concipitur, sed ex corruptione nalur (cujus fomes
eliani justos

nisim nibil sibi se conscium esse, quod Apostolus

tam pcrfectus lamque illuminatus aiebat. Quare Magnum Constantinum, cm tam mullis nationibus
timerelur, pi in schol eruditum, de divino tribunali
loqui solitum, atque illud ut par est timuisse prodit

vehementer urget)

in

peccala plurima et

creberrima labilur, ut videatur maceria

pulsa per se labens, ncque consislere ullo


lens.

qudam demodo vaad

Quo argumento David etiam usus

est

Deum
;

Kusebius

in ejus Vit lib. 4, cap. 29,

atque inler

alia
ali-

plaeandum, et crimen suum nonnihil excusandum


:

suis inculcavisse,

cunctos mortales magno rgi

quando rationem

vitae suae relaturos.

Hoc idem

dici

nam cm dicercl, Psal. 50, 1 Miserere met, Deus, secundm magnum misericordiam luam, subjungit Ecce
:

potest de omnibus, qui sanclis moribus instiluti, sem-

enim
cepit

in iniquitatibus conceptus

sum,

et in

peccats con-

pitern

gloriae velilicati sunl

quorum
venite
et

aliqui reso-

me mater mea,
in

id est,

non

me

debes abjicere, et

nantem semper
angeli
:

in

mente tubam

illam babuerunt et

indignum tu misericordi ducere, qud peccaverim. Quid enim magis

Surgite, mortui, vocem Hune ergo divini judicii rigorem

ad judicium.

bominum natur bret qum


annon tu solus hoc po:

hominis ad

malum
Nonne
tes,
tu,

pronitalem considerans, ut
infleclat, subdit
:

Deum ad

misericordiam

qui solus es? id est,

Vers. 4.

Quis potest facere mundum de immun?

immundo mundum ellicere ? Ille Quis dabit mundum viro, qui est potlutus in peccatis, nisi Deus,
ex
qui unus est, qui parcet ei? Scnsus plan alienus, nec facile verbis Hebrseis eliciendus. Nec placet interpretatio Doederleinii, ita verba distinguentis Quis dabit mundum ? Immunis fditate nullus est. (Rosenmuller.) Tu unus gravissimas lelhalesque, quibus allcimur,. plagas obducere potes: tu expellere morbum velerem
:

DO

(1)

CONCEPTUM SEMINE

NONNE TU, QUI SOLUS ES?

(1) In

Hebro Quis
:

dabit

mundum ex immundo? Ut

severa nirnis judicia effugiat, objicit communem nature humaine inlirmitatem, dequ nonnulla adduximus libro secundo de Jure belli ac pacis, 20, 19.
(Grotius.)

et

communem. Hebrus

7i"IN

"),

non unus.

Nemo

NC13Q
scil.

"lirra }rr>

'D, quis dabit


7!"IN

humilie

mitum?

purum ex immundo ? NI, non unus, ne unus qui-

unus ab e qum ex ortu reierimus, corruptione immunis est; nemo unus liber iunesli primi illius pecgerminibus; quilibel hominum corruplioni obnoxius est, adeque et morli et peccalo. Sepluaginla Quis mundus erit sorde ? Nemo, etsi unus dies sil vita ejus super terrant. Postrenia hase verba non leguntur in Hebnco sed legisse veleres, ac frequenlissim protulisse constat, ut probarent, hommes, quolquot sumus, originali peccalo non carere. Chaldaeus cum
cali
: ;

hoc piaestabit, ut mundus ex immundo nascatur. Quis ergo possit efficcre, ut ex re immund nascatur homo mundus, res munda et peccalo et sordibus pura et immunis? Hase affert, ui ex nalurse sua; imbecillilate et viliositate Deum facilis pertrahat ad sibi venam dandam, ne se ita graviter allligat. Quid, in(juit, hominem punis obpeccala, ad quaisupte nalur est produis, cl quae ex vilios indole nalura: su;e, <i ii uni iinmunilus sit origine, vilare non potest? Iimuil non debere Deum hominem puhire oh pecentum, ad iiod est promis ex sese. Edem l'er ratione usus avides Ps. 51, 7, Deum, severum judicem, ad igno-

dem

interprctibiis

plerisque

valet

hominem

Vulgatae sullragalur. Nemo criniine eluere, nisi ille, qui unus est:

SH^N Di us ipse unus. Respice ? "il Nin ergo, Deus, inliriiiitalem iiieani, et miserere. Aliter :
Nonne unus

scendum

ftectere

siudet.
N">,

verba ultima, ION"

Hieronymus ad Deiun referunt. Hic enim


Chaldtttis
et
:

Nemo aptus est mundando homini, sorde carens Deus.

nisi

unus

ille

(Calmet.)

4075
culpa atque peccalum,
cjii in ips
?

COMMENTARIUM. CAPUT
nostr conceptione
,

XIV.
:

107 i
1.J1
,

MENS1UM EJUS APUD TE EST CONSTITUISTI TERMINOS


QUI PR^TERIRI NON POTERUNT.
ait;

peceato eontaminemur

Ecquis est

clementissime
ila

HseC JobuS d DCUHl


est

Deus, ex Adse seminc concretus, qui se


ut se
tibi

expurget,

quorum verborum hc
si

sntenlia, juxta S.
ila

inculpalum reprsenlet? Profect tu solus


conceptu

Gregorium, ac

dicat

Dies humanse vilse

sunt

potes

hominem
foret.

sordidum detergere, au-

brves, ut nullum

numerum habeant apud hommes,

ferreque id quod in judicio tuo vituperanduni et pu-

neque videantur aliquodvel brevissimum spatium con-

niendum
scilicet

Tu

solus es, qui potes in JElhiope

mu-

sumerc
apud

si

tamen aliquam durationem complenl, hoc


,

lare pellem ejus, et in

pardo variefates
in

ejus, qui vales

Deum

qui etiam minutissima

et

brevissima

peccatorum atrorera

innoceniiam converin simplicitateni


|

contemplatur, et conspicit; hominibus aulem, quos

tere, et duplicitalem

humani cordis

columbae commutare. Unde nos pulchr nionet S.


Gregorius
f

lib.

13 Moralium cap.

ull.

Quisquis oc-

cultse tentationis tionis evicerit,

motus atque immundiiiam cogita-

buat, quia de facere

sibi suam mundiliam triimmundo conceptum semine nullus mundum polest, nisi is qui mundus per se-

nequaqum

metipsum solus
per quarn venit
Iule

est.

Qui ergo jam ad locum muridisuce vitam respiciat,

tiae

mente pervenit, conceptionis


;

atque inde colligat, quia ex su vir-

non habet mundiliam vivendi, cui de imniundi

tifactumeslinitium subsislendi.

Mundiliam itaque

et puritatem animse in nobis tu, qui solus


facis.

mundus

es,

lia est,

Domine, liium opus


cflicis,

est sanclilas, lu

juslos facis, tu sanctos

tu peccatis libras, et

rum et mensium quibus homo victurus sit, simulque prordinationcm quando ultra non sit viclurus ex qu tamen non sequilur ncessitas rei (nam res est contingens),sed tantm ncessitas consequeriti, etc. Tennini vilse humanae, prout sunt in divin ordinalione, qure infallibilis est, prselerhi non possunt ut ver sunt in effeclu exteriori, quoad causas nalurales, anlicipari possunt, per malum regimen, gladium, elc. Tempus vitse nobis constilutum neque decurtari neque prolongari j)oiest. Quare ofiieia vocatiqnis nostralacriter laciamus, nec vit periculis nos deteircri paliamur; non enim anle tempus definilum moriemur. Terminum humanae vila; fixum et cerlum esse statu, non tameri ahsolutum et falalem. Tune enim frustra essent promissiones, comminationes, preces el mdia naturalia, etc. Gausse naturales et morales suos habenl effeetus invil hominis conservand. Deus igilur illas etiam in consliluendo termino vitse, ut omniscius, respexit, ila tamen ul eas, ubi vclil, inhibere possil;
;
;

in libertatem verse virlulis vindicas.

Quod David

in

arcanis quoque suis diclis expressif,


aedificatione disputt in

cm de
:

cordis

hune inodum

Qui

finxit si-

gillatim corda eorutn.

Quid

est sigillatim? Sepluaginla


x"?'<*-

v. g., qui diutis vivere poluisset, Deo ciiis abripialur, etc. Cm viia humana suis terminis conclusa sit, quosnemo transilire polest, concde aliquod respirandi spatium in brevi hoc curriculo. Simile liabetur Psal. 39, 12. Decretum ejus, id est, de eo, nempe

ul,

dicunt Kar

p.o'va;,

quod Eusebius interpretatur


;

homine,

hic dicitur fatum ejus, dies

morlis ejus.

p'vu, seorsim ac separatim

sed

rem

disertis copioBasilius

sisque

tum Euthymius, lum ver etiam

Ma-

Quandoquidem prcisi, etc., q. d.: Te igilur Deum misericordem magis decet praesenti morte contenluui esse, qum me miserum per tolum vilse curriculuni
exagitare. Alii sic
tuisti
:

gnus exponunt,
capiunt,

et de cordis puritate et simplicitate

Constituisti terminos ejus,

ve-

qud nimirm Deus separata ab omni impucorda effinxerit.


(1),

eum

in plura secula, ut olim, vilam producore.

(Synopsis.)

ritate et libidine

Vers.

5.

Brves dies hominis sunt


;

Brves dies hominis sunt, numerus mensium ejus


numerus
apud te est. Constituisti terminos ejus, qui pr.etekiri non POTERiNT. H.c sntenlia et similibus olim abusi sunt hserelici quidam adslatuendum fatum, id est, inevitabilem quamdam causarum connexionem, quse et lempori vitre humante, et omnibus ejus aclinibus necessilaiem indueat. Dicendum nihil aliud hic qum apud Deum esse certissimam praescientiam dierum et mensium, quibus homo viclurus
significari,

(1)

quia, vel

VO' D'Win OU, si (vel, si ergo ckm ; vel, si conditionem hic


ut

si

signifient,
,

ponitur pro nec


cert

inlerrogat,
finiti,

quidam putrunt. Siqnidem


decisi,

quandoquidem, quandoqaidem
prcisi,
scil.

igilur, definiti) (vel

pr-

dterminait), sunt est ejus tus, Vin idem quod coucido, ul palet ex Jol. 3, 19. De e voce vide Isa. 10, 22, 23, collai, cum Rom. 9, 28. ynn ut y-iru Dan. 9, 20. Numerus mensium ejus apud te est. Vel, tecum, vel, penste, id est, tibi nolus ; vel, in tu potestale. Si,
dies ejus,

hominis. Si determinata

est,

simulque prordinationem, qdndd ultra non

sit

viclurus. Neque inde sequilur ulla ncessitas in re ips prcecognil et prseordinat. Nam sicut non est ne-

cesse

hominem ambulare,
libr,

ctsi

vuleam eum ambulare,


est necesse

(nam

anihulal) ila

mquam,

numerus, elc. GONSTITHISTI TERMINOS EJUS, T\W2 Vp!"l, Statuta (vel terminos. sive terminum, limites, dtermint iones, slatulum limitem), ejus (id est, vilse ejus), fecisti, sive
prfixisti, vel statuisti.
;

tamdi vivere,

non quamdi Deus

hominem
ncessitate

prsevidit,

feceris, vel

Qui pr.eteriri NON poterunt "1117' nVi, et non (vel quos, scil. termines, non), prteribit ; si, inquam, pr-

Nam res ipsa prsecognila est eonlingens, et lollilur vita hominis variis ex causis ; sed tanlm dicitur eum tamdi debere vivere, quamdi Deus volet, ncessitate scilicet consequenlisc, eodem modo, sicut philosophi dicunt de ambulatione vel tic quoeumque actu libero jam exislente; quod esl, dm
scilicet ipsius rei.

certum lempus quo sil viclurus, quod non praeiergrediatur ; si ila sit, sensus absolvitur versu sequente. Legem dixisli, morte morieris, etc. secunscripsisti

necessari est. Nam et Dei prscieriiia, cl prseordinationi omniasunt prsesenlia.


est,

(Estius.)

dm

quarn fixisti unicuique terminum, elc. A prima die pendet extrema; inoriu sanxisti quantum quis-

determinati 20, 40. Jol. A, 14, Dan. 9, 26) dies ejus,


si decisi,

VQi DiSlin DN,

(ut
scil.

lie.

homi-

que viclurus esset ; ergo, si iili praescripsisli brevem viloe finem, ne adjicias novam ealamitateni. Tu fixo decreto sententiam moi lis in hominem dixisli, et finem iili vit constituisti, adeoque dies et menses quos illius vilse constituisti, notos habes et determinatos, ultra quos non polest vilain prorogare. Signifient apud Deum esse certissimam prscientiam die-

nis v. 1, collective dicti

si

^nN

T*>znn-l3DT3 i.Kinrn/s

mensium ipsius pnes te, scil. delinilus (VIT!), si, inquam, TVX3V "pn, determinationes ejus (ut idem no-

men

infra, 20, 3)

fecisti.,

lerminos

ei pisescripsisli, et

certum tempus, quo sit victurus, 12.V N ', ueque transibit, quos non pratergrediatur, ut diuliits vivat.
(RosenmHller.)

1075
liaec

$ UBRUM
minulissima prlervqlant
vit duraiio.
,

JOB

4076

omnin

iftHola

est
ait
:

rus, qui vilain vocal pattcortim


flaSia,

annornm prpajAivuv-

hc humanae

Hoc enim

est

quod

parvas mensuras. Atque hoc etiam convenit

Numerus mensium ejus apud le est, id esl, non apud homines, quibus non est ila parvus numerus, quo lam
minuta
sit.

cum
ve!

Ilebro leau,

quem
:

Vatablus expriniil,
dies

et illu-

strai in

hune

ino;!iun

Palmars dcdisti
brves posuisti ut
sic
:

meos,

et

brevisres aul numerari autmensurari posib.

pusillos,

ho

est,

mensuram
di-

Audi ipsamet S. Gregorii verba


1
,

12 Morajium

palmi. Pagninus

aulem

Ut mensuram quatuor

cap.

dicenlis

Quia vero apud omnipqlenlem

Deum

gitorum posuisti dies meos.

Hc

igilur

Davidic sa-

etiam laben.Ua siant, apud se

numerum meqsium
uuui tradit hc ox-

pienti imago huic Jobi sententi conformis, celer-

noslrorum

exliibet.

Ubi

ileiu
:

rinium vit curriculqm et brevitaleni long niaxiinain

ponendi

modum,

ac

si

dicat

Hominibus quidem brhoc


J

coloribus suis delineantis. Vita

noslra
ita

palmi

ves dies vit sua: videnlui', verunilainen non possunl

unius est vel quatuor digiloriun, atque


in illo spatio in line

quidem, ut

comprehenderc, quanta velocitale pcrtranseanl


uni Deo notum
vita noslra

lam parco

et reslriclo,

quemadmodiu

est, ipse solus novil,

qum
isla

velociter
:

individua
et

copulantia infinila, sic imminent

dcimal. Verba ejus sunt


numerus mensium
veluli

Brves
te est.

prop niala

adversa contineantur.

Quo Eusebius

dics hominis sunt,

ejus

apud

Eutliymiusque trabunl voceni palstas allusinnr ad


palstrilas, ut dies nostri

Hoc
iquod

elenini

apud nos

non

esse

considrt,

non pala-st modo videanple-

tanl velocilalc transcurrit.

lur, sed etiam palstr, dies laboriosisshni, et

liane viLe noslr brevitaleni regius quoque Psaltes

nissimi contenlionis, in quibus vivere


sit,

mors qtidam

ac Prophcla in enlhusiasmis suis


bit
:

ila

prchfr deseri-

atque mori principium immortaliialis.


est pro'.ecl

Eccemensurabiles posuisti dies meos. Qu senleningenio sacrum

Non
in

qud

ullus sapiens in boc palmo,

ti eleganli vir

emblema contcxuisse

bc tanl brcvitate, aut longiorem vilam sperel,

videtur ad morlalium documenlum. Narn ut Parrhasius pingendi artilicio clarissimus,

aut eliani oplct. Ccrlus enim cuiquc vit terminus


est

cm Cyclopem

in

Deo

conslitulus, qui prlerii


puielir

non polei
suis

il.

Id

tabell parvul dorniientem cxpressissel, ut ejus indi-

quod more suo


41

momenlis

expendens
cap. 2,

caret magiiitudincm, Satyros juxta posuit

illius polli-

Drexelius noster in
:

Prodromo

aMeniilalis

cem

lliyrso inetientcs, uli narrt Plinius lib. 35, cap.

Quidquid, inquil, agas, bonio,

i|iii:lqui(l

molia-

cm humanae vita: brevitatem ante oculos vellet oUocare, Deum induxit illam palmis et momcnlis mensurantcm quem etiam
10. Sic contra rex sapicniissimus,
;

ris,vit

lu dies jam annumerali sunt


;

(ibi.

Orbis mc-

dicos ad te convoca

Podalyrios, il.ieliaonas, /Eseu-

lapios, llip[i!)Ciales et

Galenos oinnes reviviseen> ju-

dixit Isaias

palmo clos pondrasse

sic igilur canit

b,
tra

non

hi

omnes

vel

boruiam annis
.

luis

apponenl ul-

Ecce mensurubiles posuisti dies meos. D. Hicronynius


vcrlit brves; Yulgatus cxquisito judicio reddit

qum

velilDeus. Pliarinaeopolia exhaurias, auruni

mensu-

eluniones glutias, ut vilam exlendas, tanien lerniinos,


(|iiiprteririnon polerunt,

rabiles generatim, et stylo contracliore,

qud plenis
l'a-

ppn piMinovebis.Caulussis
tuorum non
lu
quidquid

apertisque dicerclur mensurabiles palmo dies. Ilaque


Patres Grci legunt riaXaiot;
lstas posuisti dies meos, ut
l'Oou

quantum

velis,

vil pcricula oiimia dclines, morboiiiensiiini


niiiil

['jsa ^o'j,

runijuincipiisobsles, nunieruiu
augebis. Optes, voveas, roges,

habet S. Ambrosius, qui

agis; vit
,

etiam nott palwstam signilicare mensur quoddam

tenniui jam consliluli sunt, ne. unquni


rsistas, prteriri po'.erunl.

genus arcliiteclorum, quatuor videlicet


se junctos. linc

digilos inter
TTvt^aij.;,

Quidquid

vel ars tua vel

Symmaehus
ait

eo loco posuil

indiisiria libi promillanl, spaliuni

vivendi ne unieo
libi

lioc est, paltnas.

Esse tamen distinetionem inler paD. Hieronymus in cap. 40


dici breyjqrejn,
,

mqmento

libi

reddent auctius. Ciborum


sil

prqestan-

lstam

et

spilhamam

lissiiiiorum copia

elselectus, vini (loieni bibas,

nun-

zechiejis, et illam

quidem palmum

hoc

est,

mensuram quatuor digitorum

banc autem

palmum

aliquant majorcm, id est, dodranlem. Sed

qum labores nisi ad sanilalein, lanliim sonini cajiias, quantum et lex archiatrorum et ratio valeludinis posait, ad numerum cl ealeas et algeas, niliilomins morlalis cris, et

illaduoconliindunlurabaucloribus; alquoabillo forte

ubi vit tu melain (ipiani Dens ab alcribi

manavit proverbium

id

Grcorum

SiMBapun to

fSou,

no prvidil) conligeris,
uleris
diligentia aut

terminus eslo, ne illum


I.eclicam

Spithama
y_idTcv,

vit,

quod Diogenianus inlerpretalur

t IXa-

gralia proinovcbil.

vit cursum brcvissiinuni, perpusillum

quid-

lam cenluminedici, sexcenti


pianl, eoruni lanien

amii, mille cognali sepolesl,

dam

et

minutum. Scio novain Septuaginta cdilioncm


iraXat, veteres,

habere jam

(juod in Codiee
sic reddit
:

quoque

solus

Deus

polesl.

nemo juvare le Aclum est de le,


est in

unus

et

bonio, aclum
si

suo babuit S. Ambrosius, qui


posuisti dies meos.

Ecce velres

est, et

quidem aclum

ternum,

tune boslem
prscsti-

Vcrm exemplaria

fuisse diversa

liabeas

Deum. l'rudenler

igilur

Job antequam

lum ex eo doclissimo Paire


gorio Na/.ian/eno; cui

inlelligimus, tuni Gre-

lulus

ille

qui prteriri non possitvit terminus adsit,


:

non ntod eoronala facupdia,


qui

Deum
IiONI.C

ipsuni nlerpellans, subdil

qu

Iriiimplial,

sed exceHcns quoque in omui gnre


;

Ykiis.

o'. Uiaani:

e\i

i.i

i.i.m

mi ko,

rr

yi ii.fc.vt

lilteralur cognitio tribucnda est

cm

iralris sui

OI'TMA VI'.MVT SICUT MERCENABI1 DIES K.HS (1).

l'unus laudalione cobonestal, David, inquil, dies liu-

manos

TraXaiTTOv fiiTpov, palmi


lib. 3,

mensuram dfinit. Quod

Anthologi

cap. G, imitatus videtur Pocta

Gr

(i) tS'-Q n"J17, recde (vel faine, absiste, discede, respice, iv.s/xr aliorsiu, averte vitltum) ab eo, outille

1077
Intermitle, inquit, nonmhil

COMMENTARIUM. CAPUT
pnas
ot crucialus

XIV.
ultra prsesthutam

1078

quos

esse,

neminemque
,

horam posse

vi-

misero

infligis,

ut aliquantulm respiret, doncc optata

tam prorogare

cujus veritatis ratio praenotione et

mortis, et quae liane consequitur,


veniat, qu

tern vitae

(lies

ad-

potenti divin petenda est.


fallibili elicit

Ex hoc
,

ergo asserto in-

fesso et laboribus doloribusque fracto dabi-

Jobus orandi conlidentiam, postulatque


,

turetrequies etlaborummerces tanqum mercenario,


cui ad vesperam diurni laboris salariiini inipendi solet. UndeSeptuaginla vertunt Kal eSoaimri t3v pov u7rep
:

ut recdt Deus

hoc

est

parcat

rerailtat

cesset

vexationc

ill,

ut

homo

afflictus quiescat

aliquantm

donec optata

et saep flagitata mortis dies accdt


,

[/.lofluTd;

et delectetur
:

ill

vil sicut

mercenarius

quam
turus

velut mercenarius expectat


,

non san ob mor-

Chaldseus ver reddit

Doue accipiat partent

suam
ad
la-

tem ipsam
sit.

sed ob requiem,

quam per mortem adep-

sicut mercenarius in die suo. Precatio hsec Jobi lieel

universuni genus

hominum
,

in

hc

vil

rumnos

Recde, inquit, paululm, acsi luculentis diceret:


Videris, clementissime

boranlium perlineat

ipsum tanien calamitate acer-

Deus

instare mihi morienti

bissim divexatum potissimm respicit. Exploratum

ne aufugiam

verm

sat nsti

me non
;

posse vitam
desine ergo

mensium vel est autein, modo, sed boraruni quoque numro definitam dierum
hominis vitam cerlo non

producere ultra prcescriplum te diem

me

novis

telis

transverberare; etenim

si

dcrta hor

hinc migrare necesse est, quorsm instas?

Jam vulnus

ad illum ne attendus, ne occupator cura illius. Cessare fae pnas. Orat pro se sub alierius nomine.

eum

lethale intulisti

quo tandem moriar


sauciare
,

quid ergo opus

sit ileratis iclibus

Dcsine illum affligere. Ut quiescat , sub.

quem mors jam concepta

paululm

Swi,

et

cesset,

perurget ? Sic Jobus in eo quippe confliclu dolorum


versabatur, ut

vel cessabit, sub. ajjlictio , etdesinet,ut (vel donec) desinat (vel dsistt) scil. esse, vel vivere. Id Tin absolut positum passim signilicat , ut patet ex

denter conjicevet.

parm sibi superesse temporis pruNon ergo vitam longiorem nune


,

Jud. 5, 6, 1 Sam. 2 , 5. Donec defimorialur. Et defungatur, id est, justum evi cursum perficiat. Et degat vitam. Idem est, recde ab eo, et cesset afflictio , q. d. Sine illum vivere donec perveniat ad diem mortis naturalis. Et duret, in hoc seculo, emetiatur vitae sua; tempus. Couler Psal. 89, 48. Et cesset, malo, etc., q. d. Satis ex sesc et conditione su mali babet, vitee bre-

Deut.

15,11,

precatur, sed peen relaxationem mitigationemve


lethaliter percussus tranquille agat, oret, flealve

ut

iat, id est,

pau-

lulm miser dolorem suum. Nequemirum,


precandi formulas inducat
,

si

varias

si

varia vota succdant


,

quod dolenlium

est

maxime proprium

dm

alfeclus

impotentes ut venti diversis regionibus fiantes ani-

vitale et
gas, ila

rumnis, absque hoc qud adhuc prsertim ut me nunc.

eum

mura inermem ac

taedio

nutantem impellunt. S. Chrylegi

ali-

sostomus refert in quibusdam exemplaribus

hoc

optata. veniat, etc. lEV "1W3 HT T;, donec perfecerit, sive absolvent (vel obtinnerit, exoptet gratum, vel acceplum, habeat), tanqum mercenarius, diem suum, vel diurnum sunm, vel die su, diem , id

Donec

modo
pte

-Trocira

art' i\j.vj

fva

r,<svjjia<>

xa tSoxrtdbi tv

[j.ou

<T7tep p.i<j8uTo,

recde me, ul retjuiescam , et

placent vitam

meam
, ,

sicut mercenarius.

Quorum
,

ver-

Diem vocal vil tempus. Donec, matur jam salis se vixisse ratus, et fessus hc vil setate, mortem tanqum requiem, oplet. Ut merceest,

finem dici sua;.


,

borum sensus est quantm recrer


mercenarius
,

q. d.

Relaxa cruciatum

ut alisicut
;

ac refocillem vitam

meam

narius (inem diei et laboris exspeclal ut possit quieleni capere, optt Job, ut prastitulo naturae tempore, tanqum grato et acceplo die mori sibi detur. Cm jam grato animo excipiet diem fatalem tanqum mercenarius; parm est, ut eum sine crucialibus sinas aetatem agere. Jam veniet senectus qu mortem ei i'aciel desiderabilem. (Synopsis.) VTJ/D nyu, respice ab eo, averte ratrh vultum al eo, ul supra, 7, 19, Isa. 22, 4. TITl, et cesset, H desinat aflligi, seu cesset labore et serumois. es) Alii Ut desinat esse ac vivere. Ml, qum slatiin suiijicialur QT> nm'-T;, doncc desideret Seu aeceplum habeat ut mercenarius diem suum suprenuiiii, ut jnlra, 15, 52, 1 Sam. 26, 10, id est, donec percesus vilie, matur jam tate, mortem tanqum requiem exttplet, sicut mercenarius avide vesperam et linem laboris exspeclat ut mercede accepta quieleni possit fessus capere. Ben Hieronymus Donec optata ver.iat, tanqum merceuarii dies ejus. prpri velte, melaphoric et complexe veluti heto animo, de terra dicilur Levit. 26,54, 2 Parai. 36, 21. rnnm, et complebit sua sabbata id est velut libens finem optabjl; res finem velut opiare videnlur et giatum habere, quasi e propendeanl. (Hosenmuller.) Recde, quasi dicat Ne crucies eum. Sicut mercenarii dies ejus. Quieiem laboribus et rerumnis intelligt, quam compart eum mercede mercenariorum diebus festivis, quos avide expeclant,
,

qui aliquando laborem intermittit

ne-

que enim respirare sinor; ne

me
,

perenniter ac vehe,

menter excrucies. Doloris


deprecalur
;

credo equidem

spicula
,

qua;

si

cessarent

pn

satis gravi

mi-

nus lamen acri vexaretur. Recessum ergo Dei appellat


cessationem doloribus inferendis. Levior

quippe

pna

graviori succedens quies videtur. Et

quidem

hic precandi

modus

graviter

afllictis

usitalus est,

dm

non expungi, sed imminui


In

pnam

poscunt.
dies ejus.

TWS
,

Donec optata veniat sicut mercenarii

Hebro

est

Donec

perfecerit
in

sicut

mercenarius

diem suum. Mercenarius


tur, et scep
asgivv wtrflioy,
i::

certum tempus conducivflr,-

diem; quem ide Grseci vocant

diurnum mercenarium. Dies autem mer,

cenarii sunt certi et brves

quibus nec additur nec


iis

im

demilur
sunt
;

nam

ipse nihil patilur

addi, quia laboriosi

nec qui conducit ipsum, quidquam detrahi per,

mittil

ne mercedis fructu fraudelur. Dies ergo mer-

cenarii vocatur

tempus quo conductus


,

Cuit

ad aliquod

opus, cui comparantur dies hominis


tt in terra
;

quibus hic mili-

prout supra cap. 7, vers. 1 et 2, explicaloci explicatio


,

tion fuit

unde hujus
ib

petenda est

si-

quideni hic, prout

Job finem

vitec et

miseriarum

utquiescanl, et hilaris vivant.


(Menochius.)

exemplo mercenarii linem operis


stolantis exoptat,

et

mercedem proo

, ,

,,,

1079
Vlil. 7.

IN

LIBKUM JOB
ex originali
et

f
Grco

1080

LtNOM

(1)

HABKT SPEMJ

SI

Pli/ECISUM

neda nosler; sed conmiodissima mini videtxrilla, quai


lextu pelitur, in quo utrohique
;

1TKRIT, RURSBM V1RESC1T, ET RAMI EJUS PULLULANT.


Varias excogitant interprtes hune versiculum cuni

exprimilur particula causalis


in

in illo

quidem

'3

clti

prcedenlibus neclendi rationes


(1) Vel arbor, liabet spem. vTpwiro7rtav, quia bomines

quas recense! Piarbori tribuit per

hoc ver
:

-yp, id est;

nam, seu

enirn, ac si
,

Job Deo

dicat

Spem

Cm

brves sint dies hominis

eosque plen

de e spem habent. Est

habeas in potestate tu, rationi simul et quilati

hic coniparalio
v. 10, q. d.
:

imparium cujus apodosis sequitur Pejor est hominis condilio quni arboris. Si pr^ecisum fuerit. Si ad radicem usque cdalur.
,

consonum

videtur, ut bnigne

cum

illo

agas, nec or-

bum
das.

sobole ad instar inutilis trunci stirpits exscin-

Kursum virescit , ^ITV "TOI ; et, vel quod , adhuc innovabiiur, vel repullule t, vel immutabit, nempe sese, vel couditionem suam ; seipsam quasi renovabil , instaurait
,

Nam

lignum seu arbor succisa non rar repullu-

lal, et

surculi ac rami ejus transplantati

denu sucmorlis

crescunt et propagantur;
falce succisus
,

homo autem semei


,

sive reparabit, vel


1

propaginem suam, vel


et

et

terne mandatus
,

si

cerl robur suum, ex Isa. 40, 31.

nullam posl se

Et

rami ejus, etc. b*Tnn

N } inp3T1,

propago

sobolem reliquerit
,

sive stolo , sive surculiis (ramus ejus tener , et quasi adhuc lactens, rejuvenescentia) ejus non desinet, etc. , (Synopsis.) vel deficiel, vel quiescit.

fundils

amisit.

person hic
rilur, se

omnem propagand stirpis spem De semelipso autem Job in lerii loquitur, et corain Deo humiliter conquein corpore ac

Job, dplorant
ainsi
:

la

misre de l'homme, s'exprime

non solm
affligi
,

person propr
,

coup une

arbre n'est point sans esprance. S'il est ne laisse pas de reverdir, et ses branches poussent de nouveau. Quand sa racine serait vieillie dans la terre , quand son tronc serait mort dans la poussire, il ne laissera pas de pousser aussitt qu'il
fois, il

Un

gravissim

et

asperrima quque perpeti

sed

etiam per

mortem omnium suorum pignorum

ciiaris-

simorum sese arbori prcis non absimilem videri cujus tamen slirps licet solo adquata, si aquis irrigelur, aliquod adhuc virgultum possil emittere,
est,
si

aura senti l'eau, etc Mais quand un homme est mort une fois, etc. , que devient-il ? i Ce discours, disent les incrdules, est contraire l'exprience. On ne voit point qu'un tronc mort pousse des rejetons aussitt qu'il a senti l'eau , etc. i Pour que la prfrence que Job donne aux arbres sur l'homme , au sujet de la dure de la vie soit juste , il n'est pas besoin que tous les troncs morts revivent et poussent des rejetons, il suffit que l'on en voie souvent qui cela arrive , tandis qu'il n'arrive jamais l'homme de renatre ainsi. Les arbres ont encore un autre avantage sur nous, qui est de se donner de nouvelles branches lorsqu'on les a privs de celles qu'ils avaient. Quel est l'homme qui il revient de nouvelles jambes ou de nouveaux bras pour ceux qu'on lui a coups? Il arrive souvent qu'un tronc d'arbre, qui parat entirement mort conserve cependant plusieurs annes dans l'intrieur quelque fibre vivante qui ne reste dans l'inaction que faute d'eau, et qui, ds qu'elle est humecte pousse des rejetons. Pline rapporte qu'un plane de l'le Antandros, qui avait quinze coudes de haut et quatre aunes de tour, ayant t rabot de tous cts, revint en sa premire verdeur , et subsista encore long-temps. Liceli clbre mdecin italien , raconte qu'il avait vu dans le jardin de son oncle un tronc d'olivier plus de dix ans aprs avoir t coup spar de ses racines et de ses branches, lev de terre et clou sur deux appuis de bois proche d'un puits reverdir , jeter des Heurs et produire des fruits plusieurs annes depuis. Voyez encore Scaliger, 140' exercitation contre Cardan, etc.
,

id

Deus illum ab infinnitatibus

quibus tum ad
,

mortem usque gravissim premebatur


prislin sanilali rstituere voluerit
,

liberare

ae

alios in
;

defunc-

lorum locum
qui,

filios

generare adhuc valeat

quippe

eral

cm isia diceret, sepluaginla duntaxal annorum qu ts lune temporis florescentis adhuc jurepulari

ventulis

polcrat

respectu ducentorum
vixit.

et

quadraginla annorum quos

Undepatel,

hac

verba non tam de

communi et generali omnium humanorum corporum resurrectione accipienda qum


,

de particulari ipsiusmet Jobi

in

pristinum statuni ac
conligit
,

gradum

restitutione,

qu postmodm

intel,

ligenda esse; siquidem

non arbori penits emorlu

aut radicitiis exstirpat, sed senescentiarescentique,

ac

foliis sil

et

ramis vidual sese compart


,

cui adhuc
,

spes

revirescendi

si

irrigalio

non defueril

id

quod duo proxim sequentes


clarant, qui sic

versiculi manifest d-

habent

Vers.

8.

Si senuerit
PRIMUM

in

terra radix ejus, et


illius,
,

in

Ad
QUASI

pulvere emortuus fuerit tkuncus

vr.rs. 9.

odorem aqu.e
CUM

gf.iiminabit

et faciet comam

PI.ANTATUM EST.

Non

dcit

Si

radix mortua fuerit,


sed
setas

eam
,

lune restaurari non polesl


pervenerit
;

(Duclot.)

Pour expliquer ce passage oh

cite plusieurs

exem-

senuerit,

hoc est

aJ senium
,

qua:

ples de troncs d'arbre qui, coups depuis long-temps et paraissant entirement morts, avaient cependant conserv dans l'intrieur des fibres vivantes lesquelles poussrent des rejetons ds qu'elles furent humectes. Voy. Pline l'Ancien N. 11. 10, 52; 17, 58; Tho,

morti proxima

est

in

qu niniirm radiers ar-

borum
vivit,

jkmi mortua' cert ratione

adhuc restaurari
enirn radix

et in vilain revocari

possunt.

Quamdi
et

tamelsi (riincus exaruerit

elangueril, per ir-

phraste, Hist. des plantes, 1. -4; c. 19; le mdecin Liceli , Tract, de his qu dm vivant sine alimento, 1. 5 , c. 7. Jules-Csar Scaliger, exercit. 140 contre Cardan. Mais les savants se sont vertus expliquer une difficult qui n'existe pas. Il n'est pas probable que Job ait voulu faire allusion des faits qui ont toujours t extrmement rares ; et en effet nous ne voyons pas qu'il parle du tronc de l'arbre coup. Voil ce qu'il dit // reste encore de l'esprance l'arbre lorsqu'il est coup : il peut encore verdir et pousser des rejetons. C'est--dire que les racines qui restent dans la terre peuvent retousser un nouveau tronc, qui se couvrira de feuilSa, et. Personne ne contestera cela. (F)rach.)
:

rigationem aliaque remdia


rari potesl.

facile restilui et inslau-

Qu de

re consulendi sunl Palladius et

Coluiuella,

cum

aliis

qui de

aiborum

et

herbarum
ut vi-

natur libros conscripserunl.


vere,
tur
ita

Clerm arbores

etiam mori dicuntur; lune autem moriundesiniinl


,

quando vivere

etiam senium eis accidil


tur. Et S.

neque solm mors, sed unde annosa quercus tiiii;

Augiistinus, in libris de Givkate


:

Dei

de

planlis loquehs

Nam

et

DfOC gfi-nus

inquil, reniin
,

cquamvis non sehtiat,

dicilur

tamen vivere

a'c peif

1081
t

miMKNTARIUM. CAPUT XIV.

1082

hoc potest et

mon
:

et

proinde,

cm

vis

adhibetur,

painam,

qui carcere solvitur, ut in aul regi coiacolti-

<

occidi, jisxia ilind

Occidit ingrandinevineas eortim.

moretur, qui novit quoniam cm ceciderit non


detur, quia

(juin et odoris sensus eleganli metplior hic arbori


tribuitur
:

Dominus supponit manum suam. Indicatur


,

Ad odorem aqu

germinabit. Ubi olfacere


irrigatur; habet

itaque nobis

juslum spe resurrectionis

quam

fide

aquam autem
Job

dicitur arbor

quando primm

viv crdit, in

summis discriminibus
sepullum

esse

securum

aniraara et vitam,

quam vocant

vcgetativara.

nec timor mortis immoderat commoveri, quia corpus suum


,

igitur,

sub hc

ligni

seu arboris pen mortu ad

licet

et in cineres
,

versum

in

odorem aqu
petit

revirescenlis parabol, modeste


irrigari
,

Deo

resurrectione recipiel gloriosum


illam
,

nec non miseriam


tolrt
,

novo ejus favore

al

anlequm moriatur

quam

hic

ad

brve

tempus

cum

in prislinum statum restitui. Sic

simplicissim Polychronius in
tiores l'cr

omnium oplim ac Calen quem rccen,

aetern vit et pulchriludine glori commutabit.

Tropologic lignum

vitse
,

sancta perfectio est in cor-

sequuntur, censet hx-c Jobi verba ex dis-

dibus juslorum plantat


terra
tis;

qua bine et inde

similitudine

cum

arbore ad relaxalionem tantorum


q. d.
:

bona

et

tanqum
;

ripas

tanqum amnissim divin graejus truncus


,

cruciatuum, quibus tune premebalur, rclerri,

fluvio alluuntur

cujus ligni radix est timor Dei, timor Domini


;

Non sum enim


potesl

sicut arbor

quse abscissa Iicet atque

nam
est

iuitium
;

sapienti
si

vetustale confecta pullulare iterm alque virescere


;

amor Dei qui

aliquando consenuerit

et prse

sed

si

me

sinas vi doloris pcnils


erit

nunc ab-

tepiditate mentis

pen cessaverit, ad odorem aqu

sumi

et interire,

non

deinceps Job
8

cui benefa-

germinabit, et faciet
tus est.

comam

qicasicm primm ptanta-

cere inter mortales possis.

Hoc ipsum manifeslis


subdit
:

Cujus rami sunt omnes virtutes, quse abamore


initio

sequentia verba dclarant,

cm

tanqum ab
,

procedunt, de quibus Ecclesiastiejus longvi


;

Vers. 10.
nl'datus

Homo vero cum

mortuus fuerit

et

cus, cap. 1,

25

Rami

et sub

ramis ejus
,

atque consumptus, ubi, qu/eso, est? est

juslus morabitur. Cujus folia sunt praecepta divina

applicalio dissimilitudinis, quse

hominem

inter et arpi a; ligno

quia lignum istud protegunt et ornant


toin

et ad sanita-

borem

inlercedit, ostendens in

quo liominis

Genlium sunt

instituta.

Nam

praeceptorum cuset

arboreque deterior videri possit conditio.


inquit, si pracidatur, aliud ex
cit
;

Nam

ligno,
j

todi gnies
justitise

morbis peccatorum liberantur,

salulem

eodem
,

stipite succres-

adipiscuntur. Quare apud Ezechielem folia

et

ramus

abscissus trunco

si

transplanletur

lic dicuntur ad medicinam. Fructus denique, ex qui-

ali, radies agit,

pubescit londibus et oneratur po-

bus arbor bona cognoscitur


perfectae
,

sunt effectus charilatis

mis. Arbores item quse hiemali tempore aruisse et


vires

quos

in viris

perfectis

animadvertimus.
,

omnin ac vitam amisisse videbantur


et

quando

Cterm audiamus suavem


figurai in Gloss explicalur

Lyraa

sonum
:

quo hujus
pr-

sub vernum tempus ar intepuit,


aut aliunde derivatam

clestem rorem
reviviscunt

myslerium

Lignum habet

aquam imbiberunt,
inlerierit,

spem,

id est,

homo, qui

dicilur arbor inversa, si

statim, et sua; viriditati ac nitori prislino resliluuntur.

cisum fuerit Christo per peccalum mortale, rursm


virescit

At homo cm semel

ad illud quod
vitae

per recuperationem grali


id est
,

si senuerit in

terra

amisit

ornamentum
redit.

et

ad morlalem hujus

sta-

radix
riis
,

ejus,

si

di manserit in terrenis desidepoterit gratiam


,

tum nunqum
ruptionis.

Quod quidem verissimum

est

de

tamen recuperare
:

Salvatoris.

Uominis natur in se considerat post statum cor-

Ide subdit

Ad odorem aqu
id est,

id est

pravenientis
,

Nain

corpus

humanum anima
spem
resurrectionis
,

privatum

gratise, germinabit,
et faciet

concipiendo

bonum propositum

nulla vis naturae potest ad vitam revocare.

Verumta-

comam,

opra bona, quasi cm primm


in

men

vir juslus propter

mortem

plantatum

est, id est,

anlequm

peccalum laberetur.
,

omnin securus
bile

et laetus excipit

quia in e serto et

Ubi circa

illa

verba

coron glori donatur, et modicum illud ac corrupli-

lur aqua; tribui

Ad odorem aqu odorem cm illa ut


:

quis non mirePhilosoplii do-

quod videlur amiltere

nempe corpus

seposil

cent, nec colorem

nec saporem

nec odorem dicatur


ill

corruptione, tempore slatuto est receplurus. Alque


ita

habere?sed quamvis bujusmodi qualitates avara


natura negaverit
,

S. Gregorius, lib. 12 Moralium, cap. A,


:

hune Jobi
justi ipsa

terra

tamen
,

per
ci

quam

transit
'

locum exponit

Potest, inquit
intelligi

jam radix

nescio an liberalis an grata

sic

relribuit

ut r-

natura humanitalis
< <

ex qu subsislit;
,

qu

ciprocum

sil

vel officium vel benelicium hutnoris ac-

videlicet radix senescit in terra


dficit in

cm
in

natura carnis

cepti cl retributi odoris.

Siquidem Ambrosio,

lib.

.">

pulverem redacta; cujus


,

pulvere truncus

Hexam.

cap. 15, lestante, una

nempe eademque
,

est

ernoritur

quia exlinclum corpus su specie dissi-

aqua, et diversas pleimque se mutai in species


suraplo locorum
,

as-

patur, sed ad

odorem aqu germinat, quia per ad,

quibus induit, colore, assumpto,


si

sancli Spirits resurgit et faciet comam cm primm plantatum est, quia ad illam speciem redit, ad quam percipiemlam crealus fuerat,
i

venlum

addere poterat, et odore. Quod

Ambrsius hoc asse,

quasi

rat de naturalibus aquis terra scalurientibus


tiori

poquse

ulique jure

id

dixero de aquis lacrymarum

si,

in paradiso positus, peccare noluisset.


,

ergo non erit securus

qui

Quomod'i Deo disponenle et vo>>

de corde excunt contrito, ex oculis defluunt pniten-

tium

lont, deponiteorporis vestem, ut

eam

post

tempus innovalam, mundani


accfcial?
qui

et iiunquni

modicum rumpendam

et per maxillarum canales distillanlur, Cm enim maxill, juxta Nyssenum Gregorium, boni. 13
,

ii!

Cant.,sint plnal aromutnm ex quibus wsgvenla pailiis

relinquit exilium,

proficiscatur in

rantur, quki mirum,si in

odorifene lacrymaicon-


1083
servatse adeo vivifieum cmttant

; ,

IN

LIBRUM JOB
(lus in,

10S4
ujus aqua
,

odorem

ut ad illum

ubi semel aruerit, eadlm


inquit,

numro

et raortuus peccator reviviscat,


floribus
,

ctvirtulum ornelur

non

redit.

Qucmadmodm,

aqu, quse

suo

coma graliae et glorioe coronetur ? Vers. 11. Quomodo si recdant aqujE de


et

mari,

et fluvius vacuefactus arescat


ratur
suo

(1);

vers. 12.
',

slc homo cl.m dor.mierit non resurget


c0eeu.yi

donec atte-

non evigilabit, nec consurget de somno


lioiniiiem

jam laps non redeunt, sic (lioc enim ante VPH, ut inl'ra, v. 19, Ps. (io, 8; 12S; 2, et srcpis) et bomo qum ocumbit C2DVJ) mortuus (ut supra, 5, 13, Gnes. 47, 50, Isa. 45, 17), ne resrgl ad liane vilam , D^DII? TlSl ~V iisque dr.m non
Siculi aquse
1.

valet b.

(2).

Compart

mortuum cuni mari

et

eru.it cli, quod nunqum fiet i. e., nunqum. Glaelorum eternitate, diulurnLtalfi ac stabililale, rei.cujus mentio lit, exprimilur ternitas aut diuturnitas, vid.
,

(1) Si mare et amnes aquLs desliluantur, illorum alveus aridus nunqum non rit cm mare qs suas lonlibus et amnibus accipial et amnes viciscim mari per imbres aquas suas rfrant. Si igittfr communis aquaruni fous areseat mari au et amnibus aqua dcrit qucmadmodm si vense et artcri cum corde sanguine earcant nulius deineops sanguis corpus rigabit, tbntibus exhauslis. Alii sic exponunt Tain fiei non polest ut bomo ad vilain regrediatur, qum ut mare et amnes arescant. Alii mare de alveo amnis accipiuiil. Si fluvius relicto alveo , sese per agros dissipai, vel in sabulo, vcl ejtis aqua! penits in Oceanum Huant novas neganlibus flavii fontibus profecl amnis, nunqum non aridus, nunquin res,

Ps. 89, 50, 37, 58, et ibi not. Negal Jobus el boe loco, etsimilibus, supra, 7, 7, 10; 10, 21, et inlia, l(i, 22, bujus , quain in terris degimus , vit iterationem ; unde tamen haud colligere est , illum nec aliquam vilae, hc seilicet terreslri prstantifis, rst'inilonem credidisse non nisi post prx'senlis rerum liumanarum ordinis inlerilum exspeclandam , quani spem Jobum fovisse negal Eichjiorn in Blblioiii. Lillerat. Bibl. univ. par. 1 , pag. 50;') , seq. , et de hoc pra:,

docesseril bomo , nunqum ad vilain regredilur. Denique planior el luculentior intorpreialio haec est : Si aqua lacs vel lluminis deiichu, nunqum redit; ila sem! morluus
tituelur. lia pariter
,

em semel

serlim loco, pag. 581. Ver observt Pareau in (ainiinenlar.de ininiorlalitalis notiliis, etc., p. 14 i, non aliain vilai inslaurandp spem Jobo rejeclam fuisse, nisi qualem et nos (pionne, qui Iradilam Cbristo de rcdilu ex morte lentamis, rejicerc decet lenuisse enim, e qu Jobeidos lloruit a-lale pluies
;

homo non reviviscet. Oceurrunt uridique exeinpla lacuum vel amnium quos sive natura ipsa, sive terre motus sive bominum labor exsiecavil. Exeinpla
, ,

Orienlis gnies, prieserlhn vicinos illi Arabes el ./Egyplios, banc spem , tore ut post long un seeuloruni srirn anima, qu ex corpore egressa esset ad inlerns, ex inleris ad enrpus reverteretur , utquc tum redirent ad eanideni banc vilain terreslrem , ut in prislinuni adeslaliiin, sed long feliciorem, reslturnlur'j el

eliam varia prolerl Plinius terraruni quai ex mproviso mari emerserunt , et lacuim <pii aridas 'rita CuTtasque regiones inundrunt. Nomen maris pud
,
1

cum

'hucis,

eonsoriibus consauguiiieisqne

Hebros communicatur lacubus,

stagnis et ingeniilnis

denuo versarenlur sicut aniea. Similem quamdam spem rudioreni haud paueis gentibus reeens detectis ommunein repertam fuisse, noiavit Pareau I. 1,
p.

aquaruni reeeptaeulis. Femina illa Thecuitis ab Joabo submissa ut redilum Absalomi Davidc impfrart in eamdem renne ac Jobus sententiam loquebalur Omtes morimur, et, quasi aqu, dilabimur in terram, qu non revertuulur. (Calmet.) (%) Quomod bis et siinilibus verbis Job nuilo modo negt resurreclionein corporum ut palet ex ipsius verbis e. 19 ei aliis qu;c atlulimus c. 7, v. 9; quosd auteni ad expositionein prsentis loci perlinel pro eoqiod nos babouins do.iec atteraiur cclum , Hb\ etiain amplis vidctur dici, ilvnec l km non sit. Ex quo (|uis sic arginnciilalur al vero ccelum nunqum dosinet esse, sed erii perpelimm ergo homo non evigilabii. Quidam interprtes concedunt iiafiohefi? sed inlolligunl illud, non evigilabil homo, seilicet naturaii virlule, et vohmt Job boe voluisso. Sed non est necosse eo confugere. Nanl Secundm nioroin lo(piendi Scriptur sacrae cli non sunt lerni quia muiandi suni vt in aim. Urid't'Christiis drcit, Mf'llh. e. 24 Cllim c! terra trhsibi'mt. Et Poirus, 2 Epist. e. 3', testalur cJog ign rosolvoir'os el novos
:

ados

novam terrain nos expeclare. Signijiat ergo Job hominem non rcsureclurm quamfli du,

ac

rabii hic status munfli; qaHd''aliii hic'falit niu-

tnc el berminern mtaridro per re immortalitatem. jjnde H subtil hoc eodem Expeto douer veiiial imrniUalio iii el c. vers. 14 clarisslm c. 10, v. 2"> Sco qui
labitur
,

ci!o!icin ad

vit, ele.

(Kslius.)

Cijm DoiiMiEitrr, cni morluus fuerit. Dq,nec tteratur coelum. Sensiis esse videtur Pnus atlretur c'orfimi tur et deficle'l coeltifn rpini irviviseal homo; lil sit (Jicendi rliodus i!!i similis queiu iialirmus Mallli. 2,4,35: i'.iel un el terra
:

transi bunt, eic.; vel, ui

alii

immutatione
inulabiiur.

in lin muiidl

volunt sermo csl de cli einn eo'luni qValittibus


,

Nom

atteraiur

REMJRGET. Ad liane morlab m vilam, donec Hebraic pia-lereal vel pereat clum
,
, ,

riemp secundm qualilates suas,


Irciiium judicii diein.

id est,

non ante ex-

14, 15, not., eonf. p. 21, 71 seqq. Ilanc igilur rudioreni aefaisam sjiem luisse, quam Jobo rejiciendam esse, merito judicaverit bujus poemalis scriplor; unde apparet cur ad idem hoc argumenlum spis reversus sit , ac lam studios oiniiem lalis morte resurreclionis fidem se removeii!. (Ilosennluller.) Ainsi quand l'homme est mort une l'ois il ne ressuscitera point; jusqu' ce que te ciel soit renvers et consum, il ne se rveillera point de son sommeil. Ce serait visiblement dinenlir Job, que de prlondro qu'il ait n'thdu pfr ces paroles que l'homme tant mort ne doit point ressusciter, puisqu'il dclare en un autre lieu trs-nettement , qu'il sait qu'il ressuscitera de la terre an dernier jour. Aussi il s'explique en mme temps lorsqu'il di! ((m jusqu' ce que le ciel soit renvers il ne se rveillera point : c'esl--direque l'homme s'lant endormi du sommeil del mort, ne ressuscitera forsqtie les eieux tant point qu' la fin du mond renvois, s el consumes, comme Jsus-Christ l'assure, en gisant que te ciel et la terre passeront, et comme saint Pierre le dclare aussi par ces paroles , que les ! que la terre d' prsent sont rservs pour tre brls par le fe an jour dn jugement et de la ruine des impies, ils seront en mme iemps renoiivelis et comme changs en d'autres eieux. Lors donc pie Job en parlant de l'homme aprs qu'il est mort , demande <>/< il est, comme s'il ne sub-istaii plus , il veut Seulement faire remarquer qu'il ne pavait plus aux yeux des homuies. Il ne doute pas que son me qui mais il tmoigne csl ternelle n subsiste devant Dieu que ;"( homme, compos d'un corps et d'une me, tel qa'il paraissait auparavant nos yeux, ne subsiste pins. D'ailleurs il nous donne lieu de considrer, qu'il srail d'une grande utilit que nous nous dissions souvent hdtls'-mnles, landU que nous sommes en ce '.Quand l'homme est mort que dccienl-il et oit est-il? Car s'i] est vrai , comme la foi nous en assure, que l'homme en mouraiil, ne meurt quVn ce qu'il y artcl en f, cYsl--rtiro dans sa cl:.:ir mortelle; et qu'il vivra PterhcHeifiehl ou heureux ou mallieu, , ,
,

(Meitocbius.)

reu.N

ce mystre impntrable de ('avenir touchant

1085
capile per declivia loca defluxre,

COMMENTARIUM. CAPUT
edem relabi non unde primm decursu prono
David
niliil

XIV.
,

ver mortem vocat phrasi Scripturis usital


ait
,

w
ul
,

cm
et

possunt siccato alveo

Psal. 75, 6

Dormierunl somnum sinon

recesserunt, sic etiam nec


viscel
,

homo
,

defunclus vit revi-

invenerunl viri divitiarum in manibus suis. Et quia


est mortis

scilicet naturae viribus

neque

dm clum
;

somnus expressa
natur

imago

ade ut quidam
esse

slabit,

somno morlis

excitabitur. Ita Sanctius, Stu-

philosophi opinarentur pro similitudine nobis

nica, Pineda et plerique Lalini interpretantur

ut di-

datum, ut ex

illo

mortis ralionem cognoscnihil

cat resurrectionem ad similem vitae statum essenatur

iemus. In Menandro poet comico


lgre venuslius
[/.txp
,

memini me
appellavit r

impossibilem

sicut

mare aut

fluvius

ad

summam

qum cm somnum
,

siccitatem redacta reparari et restitui naturae viribus

tmj

Savarw pairipia
et lepore

parva mortis mijsteria.


,

non possent.
Alii ver,

Nam

resurrectio divinum opusesl, non

Dictum argutum
dit

linclum erudilo
Cereris
,

quo

allu-

ipsius naturae.

ad sacra Eleusinia seu


parva

initia

quae duplicia
illa

quia particula siniilitudinis in Hebraeo et

fuerunt,

nimirm
,

et

majora mysteria;
illis
,

Grco subticelur, hc per dissimilitudineni dicta accipiunt, utnimirm significeturbomo fugacioris esse
vitas et irrevocabilioris

fuerunl disposilio ad hac


transitus.

ad quse ab

facillimus

Magna

in

uti sque

similitudo
igitur

iidem rilus
parva morlis

qum

sit

fluxus maris aut flu,

eyeroinoniaequc ficbanl.

Somnus

minis. Si quidein

mare nunc

fluit

et

aliquam terr
quasi persi

mysteria. Jani dormientes letho et Elysiis campis ut

partem

deserit,

nunc ver

refluit, et

eadem

majoi ibus mysteriis


futuri.

initianlur

mox
,

sepulcri epopae

ditam cit rcuprt. Similiter torrens aut fiuvius

Hinc sapienles Gr^cise eos qui somno detinen-

nunc state siccelur, post paulni fact acccssione aquarum exundal. At homo nunqum vitam mortalem
recuperabil
sessa pris
in
,

tur pari in loco

ponunl cum
sint

sepultis
utiles.

qui neque

si'bi

neque humano generi

Cur autem mors


3, v. 13, ubi

quain semel

aniisit

nunqum ad

pos-

somnus appelletur
Vers.
13.

dictum supra cap.

bona revocabitur, sed

in

pulvercm versus,

hoc fusis exposuimus.

diern judicii reservabitur.

aliam quoque sentenliam suppeditat, ac


ut aqua maris,

Quod glossema nobis si dicat San


:

Quis
,

miiii

hoc tiubuat
,

ut

infeuxo

PKOTEGAS ME

ET ABSCOND.VS ME
MIIII

DONEC PERTRANSEAT
TEMPUS,
IN Q!
I)

qu

recessit, revertitur, sic

homo
,

ite-

FURORTUUS, ET CONSTITUAS

liE-

rin reversurus est.

Unde Romani

olim, teste Terlul-

liano lib. de Resurrectione, dicere solili sunt

cm

corderismei (1)? Proxim dixerat non eamdem esse huinan vila; conditionem atque plantarum, qiuu suocisos

aliquisvitdecessissel: Abiit, et reversurus

est,

resur-

revirescunt

et

earuin rami trunco sublati et


et in

rectionem earnis haud obscure innuentes. Quapropter


hic etiam

infossi terr

denu radies agunt,

arbores proce-

non absolut negavit hominem resurrecluid

ras ac pulchras excrescunt. Ast


aliter se

cum homine

long

rum, quinim
veritatis

ipsum asseruit,
,

et ad majorein

hujus

reshabet; ubi enim semel

vit funelus est,


,

confirmationem

quando futura
:

esset resur-

nullam amplis virtutem habel naturalem


pristinum statum
,

qu in
,

ectio, declaravit pis verbis

Donec attcratur clum;

quo dejeetus est

redeat

sed

nam

qui illam antea non futuram dixit, lune


significavit,

omnin

futuram

quando clum
,

et terra statuto

spem habet ullam resurgendi ante finem seculorum, quando ad statum priori long
Iiumi pulrescit, neque

Deo tempore
,

aflerentur

et sicut

veslimentum ve-

dissimilem transferelur.
pateretur incommoda, et

Cm
l'ani

aulem

gravia Jobus

ierascent

ut David

ail Psal.
:

101, 27.
i

pen lantorum dolorum


,

Septuaginla vertunt

Eu; av

opavb; &

p.r.

a'jppapv,

moli succumberet, optabat

morlem
;

hnjusmodi malibenter subiret,


,

qnoadusque clum non


tinusreddit
:

sit

consuttum.

Quod

S.

Augus-

lorum commune levainenlum


si

quam

Usquequ'o clum est, non consuetur ad novum; Polychronius exponit Qnoadusque clum inveteraverit et mundus constiterit id est , usque ad
:

modo
quo

planlis

non dissimilem

sortiretur inleritum

facilis esset

ad vitam prioremque conditioneni


igitur

remigralio.

Hoc ipsum
furoris

Jobo videturesscin
et

votis,

consummationem non consuetur, pro, non

redibit

ad har-

dm tenmore
(1)

Domini

quasi hienialis incleposset, vit carecruciari sinis , quo

moniam suam. Suturant enim dixit scriem jugationum et commissurarum ipsorum membrorum. Homo igitur
lune resurget, quando Deus in exlremo die clos im-

Quasi dicat

Libenter
,

si lieri

rem
In

lolo

hoc tempore

quo

me

exacto luci resliluerer.

(Menochius.)
,

mutabit, et majori splendore convestiet.

Liquet

enim

(inquit S. Gregorius ad
,

hune locum) quia non


,

resurget scilicet donec atteratur clum quia nisi mundi hujus finis advenerit humanum genus somno morlis ad vitam non evigilabit. Non ergo quia omnin non resurgat sed quia ante contrilionem
,
,

inferno protecas et abscondas me id est, in loco etslatu morluoriim, nempe in limbo, fac dgarii liber, et procu! ab iis miseriis quas furor tuus jam transiens et sviens in me imniittit. Ibi constituas milii tetnpus, nempe diem resurrectionis, quo met recorderis, meque suscites ad vitam meliorem ita (Jregorius, Chrysostomus et alii in Calen. (Tirinus.)
,

"h

D'Un, ponas,

vel poneres (vel disponeres, prscri-

cceli

humanum

genus minime resurgat, insinut.


,

bas, definias) mihi.

Inlclligendum enim est

non evigilalurum ante om-

nium hominum futuram resurrectionem. Somnum


l'tat ternel

o nous serons devrait bien sans doute

Te m pus, pin statutum, decretum, prceptum i. e., cerlum et praalinilum terminum modum, terminum ad quem usque manendum sit in sepulcro. In quo recoideris mei ? ^~DTm, ul recorderis met, i. e., me invisas, et vit restituas. Per hune ter, ;

souvent penser, afin de nous efforcer, selon l'avis de saint Pierre , d'affermir notre lection par nos bonnes uvres. (Sacy.)
Faire plus

nous y

minum videlur fesrrctibnhi


Quo, sive ad quem,
in gratiain.
i.

signiiicare.

Vel sic

e., tanlisper

dm tecum
(Synopsis.)

rediero

1087
mentias mori desiderat
,

i-N

LIMU M

JOi

1088

dummodo
Ita
;

defervescente fu-

Tropologie autem nwbis viventibus quis hoc tribual


ut in inferno

rorc ad vitam reverlatur.

Sanctius noster, qui alias

protegamur

et

abseondamur? Etenim

quoque aliorum exposiliones adfert

sed haec videtur

forlissimum propugnaculum arxque adverss pecea-

maxime
haerens.

litteralis et

cum

praecedentibus optim co-

tum munitissima
si

infernus est igneis abundans

telis
c!

nos peceatum oppugnat, in banc arcem nienie

co-

Iiifenti

ergo nomine mortuorum receptaculum


ratioque postulat ipsa
cavitates
,

si-

gitatione confugiamus, sempiternique illius ignis cn-

gnificat

ut

cm
,

eo nomine
,

sideratione bostem crudelissimum

repellanius.

Vi-

omnes subterraneas
optet Jobus
liabcat
,

tartarum
sit

limbum

ventibus infernus propugnaculum, morluis suppli-

sepulcrum comprebendi notum


,

eam
,

stationem

quae quietis aut refrigerii significaium

ciumest;ne sit post mortem supplicium, mortem propugnaculum. Descendamus saep

sit

ante

in infer-

qualis

Patrum
ille,
,

linibus

anima?

sepulcrum qu haec

num

viventes,

ne semel descendamus morientes.


lib.

corpori. Furor ver

quem

defervesccre cupit in,

Animadverlit Nuininis providentiam Tertullianus

trim
vita

dm

absconditur

est indignatio Dei

dePcenitenti, capite ultimo, quod in mullis orbis


parlibus ignilos montes esse voluerit, quos nominal

mortalis exagitatur.

Tempus autem constitulum


,

est dies resurrectionis ad immortalitatcm

quai licet
ita

fumariola inferorum

aitque scintillas,

quae in dies

universis hominibus praestitula

sit

non tamen

ut

evomuntur, magni
lia

alicujus et instimabilis foci missi-

Deus universorum mortalium, sed electorum lanlni-

qudam

et exerciloria

jacula videri, ne quando in


,

mod

dicatur

aman ter
alii
,

recordari

quod

est Jobi pos-

eorum locorum oblivionem veniamus


lur.

in

quibus di-

tulalum.

vinae majestatis perduelles supplicio a;terno

mactanviri

Titelmannus et
toper
exhorruit

furorem hune
sentiunt

quem Job

tan-

Et quidem usi etiam hc consideratione sunt

ad

exlremi

temporis

sanctissimi ad salutarem

metum relinendum,
,

et

quae

universale judicium pertinere, quod usque ade praesentiebat horribile, ut

molesta

in vit contigissent

e lubentes referebant.
,

dm

furor in
,

illo

severo rerum

B. Tbeodorus Studita, obit pro Deo morte gloriosus

articulo in judicis ore scintillaret

eligeret polis
,

cum
spe-

cm inmorbum
poris frigus et

incidisset, in

quoprimum

totius cor-

damnatis in gehennali incendio cruciari


ctare fulroinantem judicem,
et

qum

vehementissimum horrorem senserat,

suae

indignalionis

tum continua

igneae febris

documenta maxima praebentem. Quae quidcminlerpretatio pia est, sed minime litteralis. Et san nimis
intellectu

calorem, vir pius

immensum et inusilatum eum fructum inde retulit, de quo


ila

deinde apud suos in sermone trigesimo primo

me:

arduum

est,

ut Jobus bis verbis illud petat,


sce-

morabat:Ego
c

in malis positus,

mecum
horrifici

cogitavi

et sibi in petitione

constct.EstoDeushumanorum
in

Itane in futurojudicio tartari

pnis ad
Ubi duo

lerura vindex,

suum

peccatores furorem ostentet

gehennam
ciis

ignis

revolvemur

binisque forte suppli

quem

vel in inferno fugere

Jobus expelit

si

fug et
inferno

aut etiam pluribus miser est obnoxius?

latebris declinandus Dei furor est,

quare

in

pra?cipua attingit inferorum supplicia, scilicet inlolc-

protegi Jobus cupit, et in inferno abscondi? Quin et


si Jobus Dei furore exoptat fug abscondi, atque la-

randum

frigus,

tartarum, et ignem;

unde Graci nuncupavre Taprapov, quem lernum divina oracula

tibuli beneficio occultari

quomod

postulat ut

Deus
,

significant. Tertullianus in Apologetico cap. 47, vocat

ipsum abscondat? Porr quisquis abscondil aliquem


illius

ignis arcani
Isidori
<

subterraneum tliesaurnm ad pnam. Hine


lib.

se praebet

comitem
;

quousque illum

in

latebris

Pelusiol* egregia monitio

l,epist.

433

reponat et occultct

probque indenoscit,

ubinam
calamilatebris

Si carnis, inquit, tua; cupidilas et libido


furit, et insolcntis

adversm

te

absconsus delilescat.

t,

qui judice

An Jobum dementavit petit ut eum abscondat, et


eril

commovelur,

ignis fuluri

memo-

riam
hujus

refrica, et extinguelur.
vita;

Siquidem libidinosum

se protegat?

Parm, opinor, tutus

reus,

quem

judex abscondit. Scilicet perspicuum erat Jobo ejus noxas


tat,

ineendium ad fornacem illam tendit. > Neque tamen cogilandum est duo lantm esse illa

Deum

latere

non posse, quod omniscientia ve-

nec posse etiam se fugere Deo, cujus immensicomprehenditur.

pnarumgencra,iamelsia(rocia, quibus sorties n Erebo crucienlur. Est enim islocus accrbitalum omnium
olicina,olidamepbitis,puliculihalanles,cloaeamuiHli,

tate

Yerm nihilomins

Deo
,

petit

Jobus ut illum peccatis obnoxium abscondat


conspectu Dei sui peccaret
;

ne
:

in

sordium omnium
delectet, nihil
sit

f;cx etcolluvies

ubi nihil

sit

quod

quasi dicat Jobus


,

Cm

quod non

incredibiliter lorqueat, qui

homo mortalcm banc vitam agit fieri non potest ut nunqum in Deum delinquat, al ne in conspectu tuo
peccem, inquit, quandoquidem non possuni
gere, et te abscondi, boc
te

denique, ut Servalor

mundi

t'

oxw appellal,

locus tormentorum, Luc. 16,

28. Jonas ad ea

omnia

fu-

unum quod
iu tuis

possuni enix
sic

adjungebat lernitatem, de qu mens omnis cogitando, prop inexplicabili pavore tenelur Cujus, in:

deprecor, ut tu ipse abscondas me; sallem


abscondar, et desiderio
l)or,

voto

quit, cap. 2, 7, vectes relinacula

sempitema, qua

vi-

mco

latebris occulla;

delicet solvi aut

perrumpi nequeant,
slygi

ait V,. Cyrillus

ne peccem

in

conspectu Dei mei

sic

peceatum
,

in

Jonam; cm nemo

unqum doino

exierit,

meum
ut
si

erubesco, sic delestor peccandi impudenliam


imhccillilalc

nec e semel clausus revocare gradum


suavissim luce perfrui.

potuerit,

et

quando buman mini


sit,

peccandum

contra te

tune, (une

quidem

vel in inferno protcliius.

Vers. 14.

Putasjve
,

gas me, et afcscondas me, donec perlranseal frr

CUNCtfS DIEfeuS

QUIBDS NUNC

mortuus uomo rirsum vivat? Mll.ITO lAtrii.i CONEC


,

1089
veniat immutatio mea
(1).

COMMENTARIUM. CAPUT
Vald variant interprtes
in

XIV.

ODfr

hujus texls expositione. Primo Chaldaeus quidem

(l)Ulrnmc aliquid sperandum mihi superest, Deus, in eo, in quo versor, statu, mortuo magis, qumvivo

in solos impios refert, et

de beal

vit,

quam non

as-

quodammod, malis coni'ectus, lepr supereslne, indepastus, rbus omnibus exutus quani, spes resurgendi ex hoc tristi et infelici mortis statu? Utiquc, Domine, conslantem in te uduciam coHoco Cunctis diebus, quibus mine tnilito, expecto, doue veiat immutatio mea. Quamdi tenuis vilae hasimilis, sepullus
;
:

sequentur, explicat hoc

modo

Si mortuus fuerit vir


ratione di-

impius, fierine potest ut vivat ?

Qu etiam
ita

cuntur, Psal. 1, 5, impii non resurrecturi in judicio,


videlicet
tisrent

ad beatam vitam. Sed

non

satis haec

co-

cum

praecedentibus, et alina videtur tot


illa vitae

litus in

me

supererit,

spem mutandae

conditionis

non

hc Jobi oralione

usurpatio.

fore ut tandem aliquando in pristinum statum restituar. Vitam suam appellal militiam, bellum, perpetuum

deponam, confidens

Secundo, Philippus existimat sermonem esse deill


altra resurgenlium vit, atque interrogationem

hanc

hujus linem prsestolatur, et demissionem sperat, ceu miles qui optt solvi militi, ut domum regrediatur seu vigil qui stationem suam aliis succedenlibus absolvit Expecto donec veniat immutatio mea. Infortunia, periculum designantur morbi, captivitas, terror saep in Scriplur nomme mortis, tenebrarum sepulcri uti borum expulsio exprimitur nomine resurreclionis vel redits ad vitam. Innuinera occurrunt id generis exempla in Psalmis et prophelis. Commode etiam hic locus exponi potest de ips mortuoruin resurrectione, quanqum argumentum ineluctabile pro ejus veritate hinc duci posse non credo. Septuaginla Si morluus fuerit liomo, vivet consummatis diebus vitw su. Sustinebo donec iterm vivam. Ex hc versionc, nonnisi de universali inorluorum resurrectione locus accipi potest. ( Calmet. ) Potasne, etc., quasi dicat Sed quid ego ea opto, qu ficri non possunt, cm morte ad vitam regressus non sit. Cunctis diebus , etc. , quasi dicat Haec tamen comminiscor, et mihi flngo, quia propter dolores et orumnas, mortis desiderium mihi semper ante oculos versatur. VeJ sensus est Cm fieri non possit ut semel mortuo iterm vita restituatur, vitae immortalis spe me sustinendo consolor. ( Menochius. )
exercitium, et
in adversarios.
Belli
;
:

pugnam

aequivalere affirmationi
resurget
?

q. d.

Nonne mortuus homo


in

Id est,

omnin resurget. Quod

rbus cer-

tissimis Scripturae familiare esse nott, ut eas inter-

dm

sub qudam dubitationis specie proponat;

alio-

quin secundm ordinariam Scripturae regulam interrogatio asserens negationi similis est, sicut interrogatio

negans assertioni.

rectione,

quam

exspectabo.

De resurrectione enim

agi et antecedentia et consequentia ostendunt, quae quomod futura sit, describit in sequentibus. Vocabis me, etc. Exspecto immutationem, nempe, per gloriam anima et corporis. Alii de morte accipiunt. Donec veniat, sive veniret, decessio, vel mors, mea, vel excisio mea, ut hanc vocem sumi diximus Job.

10, 17, et 11, 10, ut


illo

verbum ^bn immutavii sumitur


Cant. 2,
11
1,
:

loco, in

"pn

sibi.

Nam

*fj7 :

Transitt,

abiit

ut Va. ventre
reviviscit,

ortum hominis
quid aliud

significat, sic

4. Si ergo homo facerem qum ut loto vita spatio sperem et prsestoler Dei opem, usque ad diem mortis mese. Hune et quinque sequentes versus ad spem facere puto. Dixerat, et recordare mei. Hinc spes oritur. Homine , inquit, mortuo, ab-

~pl abire inleritum, ut Eccles.

moriuus non

Putasse
est, et

etc.,

quasi

dicat

Supra naturam hoc


fide

jecta spes est,

videlur
:

incredibile.

Tamen

certo

unde

nam non reviviscet at ego dm vivam, sperabo, donec mulctur haec mea calamitas.
; ,

Expecto mei immutationem, put per glo(Tirinus. ) riam anima? et corporis. Hebr. An morluus vir rursm vivet? q. d. Sed quid peto? impossibile est ut semel defunctus reviSi ( vel, viscat, nec hoc sperare possum. Alii sic ubi, quiim) moriatur, sive morluus fuerit, homo, etc.,
continue
: : :

Synopsis

vivet? sub. postea, mon reviviscet? etc.; q. d.: nalurae impossibile est. Haec verba parenthesi ncludo, hoc modo At quiim mortuus fuerit vir, an revicturus est? quia mox continut institutum sermonem. Et DN hic est adverbium lemporis, utGen. 58, 9, Num. 56,4, Jud. 21, v. 21. Cunctis diebus, etc. cunctis diebus spalii ( vel SlTN '*OX 1 , -bD temporis, pr finit i lemporis, vi, vel stationis, vel hiiliti, exVulg., i. e., vita, quam militiam dixit), mei, sive me, exspectabo, vel, et tamen exspectabo, vel, exspectarem, durarem, sperarcm, de ope Dei ; devit calamitatibus immuni recipiend. Nempe, si ila res haberet, nempe, qud morluus revivisceret ante novissimam resurrectionem, tune sperarcm, ut vos suadelis, etc. Non placet, quia hanc spem et hic et supra abjicit. Yel, sperarem, nempe, si me in sepulcro ad tempus occultares. Alii sic Etiamsi sciam me non rediturum ad vitam, tamen avide morlem cxspeclo, ut bis malis eripiar.

numquid

Pour rendre exactement l'original et conserver toute la pense du Prophte, il faut traduire ainsi la premire partie du verset Si moritur homo, an non tune vivit ? < Si l'homme meurt, n'est-ce pas alors qu'il vit ? Ce n'est point la mort qui est la lin de la vie elle en est, au contraire, le commencement.
: ;

Non

Elle linit le temps, et avec lui les tentations et les fautes; mais elle ouvre une heureuse ternit ceux

vel veniret , etc. ) immutatio ( VIsHTI, vicissitudo mea immutatio sortis mea:, nempe in melius vel, revocatio in ex collatione praecedenlium. Optahanc vitam rem mori, ut sors mea commutaretur in meliorem. Alii de resurrectione accipiunt ( quod tamen alienius ab incerl et impossibili spe, quam suadehant st. ) amici, ad certam resuseilationis spem se excitai, et suam petilionem ad illam refert, q. d. Non peto igitur iinpossibilia, s^d haec erit. spes mea, aliquando in melius me mutandum, in future videlicel resur.mea
,

Donec vemat
vel

mei

qui s'en sont rendus dignes, et l'homme, en fermant les yeux une lumire, les ouvre aussitt une autre. Il meurt et vit dans un mme moment Si moritur, nonne vivit ? Aussi je ne considre cette vie que comme une continuelle prparation une autre. Je me regarde ici comme dans un perptuel combat, o la vigilance et le travail sont toujours ncessaires. J'ai connu les tentations des richesses et de la sant; j'prouve maintenant celles de l'indigence et de la douleur. J'ai t honor, et je suis maintenant mpris. Je n'ai fait en cela que changer de prils. Je ne serais pas plus en sret quand tous mes biens me seraient rendus, et je ne suis pas dlivr de crainte, quoique je n'en aie plus l'administration. Mes amis ne pensent pas sur cela comme moi. Ils m'ont jug digne d'envie dans mon premier tat ils me regardent dans le second comme injuste et malheureux. Mais, selon la
:
:

vrit, je n'ai cess

de combattre

et

d'tre

prouv

depuis que je suis dans le monde, et je n'attends de repos que lorsque j'en sortirai, parce qu'alors je n'aurai point une chair fragile, je serai dlivr de la servitude du pch, je serai renouvel, et je ne conserverai rien de mon ancienne corruption, qui me porte

gmir etcombattredansmon surcontre moi-mme.

Dans

cette guerre o je

me

trouve tous

t<>s

jours de

ma

vie, j'attends

que mon changement arrive.

(Puguet.)

, ,

1093
Vers. 16.
rasti.;

fN

IJBUUM JOB
enumersli, ul
si

1095

Tu

quidesi

gressus

meos

dinume-

mal egerim, sine relaxatione


alia

me

sed parce peccatis

mei's (1).

Eleganter

Deum
!

punias; at nunc

subest ratio, neque enim

intruducit hominis actus perscrutantcm ac reccnsentein


,

ad tribunal luum eodem prorss


universalis judicii hor sistor;

modo

ac in

jam suprem

quasi de singulis rationem exacturum.


est,

quippe exploratum

Omnin ne cogitationem quidem unam

tempus veni profeel


providenti tua;.
aliquid remitle de

adest ex suavissim dispositione

vigilantissimo exploratoreprseteriri.quamnon iiitro-

Ergo parce peccatis meis


crucialu,
; j

hoc

est

spicialetperpendat, quod septuaginta Interprtes apert notrunt in hsec verba


ftara, xo c
[ati
:

quem

inferre videris pro culpis meis.

pi6|/.Yi<Ta

Si

u.ou

- IWtyiS'e(aou,

Hc magno
|

nobis invitamento esse debent ad sus,

uaps'Xfli as

oSvTv ccuapTiiv
et

nume-

cipiendam in vit pnitenliam

et incessanter

de-

ras/

autem adinventiones meus,


in

non prteribit ullum


[ j

precandum pro
in
!

deiicis nostris;

ad quod plurhnm

peccatorum nteorum. Gressus


et actus, quibus

hoc loco sunt aflectus

omnem
posse

partem juvabit cogilare, plus videre


nostr
illic sit

Deum
;

animus hominis incedit, bonis qui,

in

conscienti
,

qum

ipsimet videamus
ira

et

dem ad palmam
autem
te illud
:

malis ver ad

pnam. Postulatum

fieri

ut

quidpiam

dignum

supplicio-

Parce peccatis meis, et ad culpam et ad


j

que divino, de quo nullum


i

doloris

sensum aliquando
sinus implicadelitescit
ulti-

pnam

lilterali

sensu perlinet, q. d.

Cm

ego sciam

pimus. Est enim profundum cordis impenelra-

omnia opra mea quanlmcumque oculla oplim

bile

humano

luniini
,

nec in vastes

illos

nsse, quae numerala liabes, et in quasdam quasi

tosque mandros

ubi

magna

malitia

sp

ephemeridas relata, obsecro ut parcas peccatis meis,

nostr mentis acies pertingere et usque ad oram

qu tempus

judicii antevertens

supplex deprecor;
fluit,

si

mam

progredipolesl, nisidivinmisericordi lucerna

enim modo, ubi tempus indulgendi


discrucior, quid
serit
,

ade acerbe

pandat viam et dirigat, cui tanqum proprium illud


tribuitur
:

rogo

de

me

fiet,

ubi tempus aceesII;vc

Scrutons corda et rens Deus. Hoc super-

puniendi errata, quorum convinear?

expla-

biam

et clatos

hominuni

spirilus

si

quid habent

natio

culpam primm observt. Altra ver, qu


afllictioncm pensitat, sic
:

judicii,

coniprimit; hoc justometu et horrore conficit,


,

prsentem

Jobum loquenlui districlis-

qud animi latebras non pervideant


grave illud et metuenduin

neque

intelli-

tem

inducit, q. d.

Rccordor judicii

gant, uirm odio an amore sint digm.

Quam

in ren

simi, ubi in lucem profres

omnes actus meos, quos

monitum

est D. Bernardi

cm de
extrme- die excitabis , eril prioris vit, cujus lu progressas omnes coinpertos et exploratos habes , jam nunc precor ut mihi peccata condones, ut tune (Menochius.) securus coram te apparere possim. nny '3 , quia nunc , etc. , ut res mc sunt in lic
(1)

vidente omnia Deo et audicn'e

memorat
,

epist.

Quia ver cm ratio reddenda mihi

me

in

42

Cujus ulique scientiam non

effugit

sententiaca

non subterfugit, etiam quod propriam latet conscientiam. b Audit Deus in corde cogitaniis quod non

audit vel ipse qui cogilat.

Hoc Davidm cum animo


,

Pulchr hoc quadrat cum prvit, ut nunc cedenti SrPN e.rspectarem. Nunc enim, quant nunc; hoc et seq. versu estantilhesis operationis qu;e prAt ego frustra opto ut mihi ad tempus cessit, q. d. quietem in sepulcro concdas, quia experior libi propositum esse me gravissim casligare etc. Gressus meos dinumerasti vel, numerabis, mimeQuasi habes in numeralo gesta mea ras, i. e. tantimi abest ut opus luum diligas more arliiicm. Omnia acta mea diligentis considras et annotas si quid forte peccrim, ut nihil impuni tum sins. Sed parce peccatis meis. Quidam Hebrum precationeni esse volunt, nec serves, etc. i. e. , observes ad puniendum , sed mihi parcas. Sed hoc ftlo orationis non convenit. Aggrederis jam gressus meos non recuso lanlm ne observa suppulare etc.
aifligor.
: ,

sno repulantem tinior ingens occupabal

et plenani

illam demissionis pnitentique vocein exprimebat


Psal.

18, 15: Ab
ut labes
,

occultis

meis manda me. Petit

Deo

quas perspicacissimus Numinis oculus


videt, miserieordissim bonilale
,

videt,

ipseaulem non

exural, et

qu

D. Paulo scienter nominantur


,

Cor. 4, 2, occulta dedecorh

nilorc grati;e illuminet

atquc dilut,

cm

nequeat ipse forte omnia cognos-

cere. Hinc sequebatur id diluvium

uberrimum

laery-

inarum, quo

dm

lavabatdie ac noclelectulum suum,

regiumque ade cibum temperabat, maculas quoque


eluebat animi, et eos nvos, quos sciebat et divinitati
exosos, atquc sibi ad

peccatum meum. Alii aliter Non observans tu quidem peccatum meum, i. e. non mco merito. Ac me
:

extremam calamitatem perniest


,

ciemque meiuendos. Et mirum san


virum
,

tanlum
et

non servas propter peccatum meum , vel non serras me, propter peccatum meum, sed perdis, J.itoty;;. Nec exspeclationem concedis peccato meo , et non observas v.o:i custodis (vel di/fers, rservas), peccatum meum e. ( vel non observabis ) , super peccatum meum Non observas nec differs ejus punitionem sed mine, ul video, plectis acerrim. ")D sumo pro exspectre et in Talmudicis, qui et differre , ut Gen. 37, 11 dicunt Ne unqum quis dicat socio suo : Exspecta me, juxta idolum taie. Possel verli, ne rserva, rtfne ut soient qui oderunt, vindictam in temin mente pus opporlunum reservare. Sed prias prfcro. Non servas super peccato mco, i. e. cll'undis iram in me, nec comperendlnas. "HtfO sieut et "IT22 servare est memorein animum gererc, etcaptare idoneum tempus ultionis. Vide Levil. 1", 18, Nahum. I 2, et prcipu Je. 3 >.
, , , i
, :

rui

Deus areana sapienti su aperuisset,

sublimia

il!;;

qu miramur (nam
Psal. 50, 8

ita
:

ver ad divinam

gloriam prdicabat,
tut

Occulta sapienti

mamfestsHmihi'), occulta sua ignoravisse. Ipse


iir

mentis cogitationem

abyssum divinorum

consilio-'

runi intendebat, et in

cursum pen omnem christian


misc1

religionis et abdita mysleria pernoscebat, suas


rias

non noscebat. Facilita ascendebat inclum qum


descendebat
;

in se in

et

qui super clesles globos niveof

rumine

et illuslri volilabat, in lenebris cordis

ccus^

errabat.

Sed uimirm hoc

nostri amanlis sapientia

Dei providit, ut timor s.inclo pereelleremur, et

cum

Jobo viro miiilico vei'eremur omnes vias nostras,


ne exultantes nimis et securi,
et

(Synopsis.)

blandissimis vit

1097
illecebris vitioquc abrepti,

COMMENTARIUM CAPUT
.

XIV.
,

1098
et

in

impielatem et ingrati
csecis

sint

in

conspeclu

clarissim
,

perfectissimque
cap. 65, 6
,
:

aniini

crimen incidcremus. Nunc autem in tam


nubibus
occultoque

leganlur.

Hoc ipsum

innuit Isaias

Ecce

conseientiae

animi

statu

cum

scriptum est corm me, non tacebo


rtribuant in sinum eorum.

sed reddam et

Davide Joboque gemimus, et ad pnitentiam velut ad

Ad

haec adjungit

novum

sacram ancboram confugientes


stabilimus, et corde bumili

flucluantem

mentem

evocamus divinam bonita-

symbolum Job ex hominum consuetudine promptum, quod mirific inseruit ad rem penits intelligendam.
Soient enim homines scripta

leni, ut parcat peccatis nostris.

qu

cerla atque rata et

quantum nobis cli scribae atque annalium monumenta dicunl, non saluti indormiebat
Job, vir tantus
suae
,

ftdem habere cupiunt obsignare, ne malitios ullius


calliditate et excogitato arlificio

addatur aliquid aut

nec expectabat

illud

tempus ultimum

dm
in

dematur,

sic

Deum

ait

suos arcanos codicillos notis


exaratos

auclor universitatis

atque judex

nigrum thta

omnium maleficiorum
obsignare
,

distinctos et sedul
:

Commentario suo
tentise

pingeret, sed abjeclus corni


;

Deo

cm

subdit

cmque foret non pnimaximarum quoque aliarum virlutum coronis undique redimitus cm tam purce et innocenlis conscienti, ut cor suum nunqum illum reprebenderet cmque dicta factaque sua referri in
pnitcnsque provolvebatur

Vers. 17.

Signasti quasi in sacculo delicta

modo

sed

mea

sed

cuuasti

in1qutatem

meam

(1).

reguih

receplissimum fuisse morem, ut librum monumenti


et

mmorise haberent,

in

quem

referrent universas

subditorum causas
dias,

et rationes,

bnficia

atque insi;

librum peteret, ad lernam propositi sui et devoti

ex sacris et profanis Lilteris apertissim constat

animi memoriam, id enim ea verba ipsius volunt,


cap. 51, 55
vir,
:

ne

scilicet

per oblivionem aliqua exciderent, et ne

Et librum

scribat ipse qui judicat; hic

honesti labores justo praemio aut scelera digno sup(1)

inquam, simplex

et rectus ac

timens Deum, et
^'UJS 7TO3.
culo scelns

Dnn,

obsignatum
,

quotidianis sacrificiis inlentus, inter Hussitas sancti-

clausum, in sacincludi
,

monias quoddam miraculum et exemplar

cm tamen
quiddam
divinse

soient

meum, ne libi pereat, ut per vestis aurum argentum et alia, ne pereant


,
,

ita
,

tu

apud se reputaret lucidum Dei oculum


in se animadverlere,

forte

quod

ipse

non videbat,
,

justiti et bonitati

contrarium

anxius et

mrcns

obsecrabal

dimitli

se ut plangeret
et

pauluim anteoperlam mortis


,

qum

iret
,

ad terrain tenebrosam

caligine

qu judicem propitiare posset


illius

et

animi
miseri-

abjeclione atque lacrymis

mentem ad
,

cordiam
tis ejus.

et lenilatem

commovere ut parceret pecca-

Accedit ver ad timorem nostrum

augendum

et

incendendam pnitenti vim, qud non


in

Deo, ut

bumanis rbus

fieri

solet

ulla

peccata nostra
,

prtereantur aut deponanlur memori


renlur, sed

aut ignoet

omnia tam babet

in

numeralo,

tam

clar et perfect cognoscit,

qum qu oculis
cui

videntur,

reponis quasi sacculo si quid transgressus sim id est, observas ut punias. Eadem figura Ose 15, 12. Ilebr. Colligala est quasi in crumen iniquitas Ephraimi, ad quem locum Hieronymus Quomod si ligetur quid in sacculo conservatur et non prit < ei cui ligatum est sic omnis iniquitas qu in Deum peccavit Ephraim colligata est ei et abscondita, et quasi in marsupio reservatur, ad vindictam scilicet. El conciunas super, seu, ad iniquitatem meam, i. e., iniquilali insuper aliam adjungis et accumulas , ut major sit culpae me cumulus et gravior hinc pna , ut nunc ad me puniendum videaris in me omnia peccata conjocisse, quoe unqum admisi vel pueriti, ut supra, 15, 2G, dixerat. Potest etiam verli Adjungis ad pnam iniquitatis me, pnam pn adjungis, qum "V2 et pnam peccaii comprehendat conf. supra, 11, G. In sensum plan contrarium hune versum vertit Pareau dm ex e quam sibi de hc pericop formavit sentenli illum ita interpretatur : Obsignatum in fasciculo manerel meum delietnm
: :
, ,

manu

tanguntur.

Quod ne
,

bscurum

esset in fidei

meque
oblinere

iniquitati

ceram apponeres. Videliccl Seto ex


existimatnolare

rbus minus erudito

sacrse Litter

Deo grandem
et sigilla-

Arabico oblinerc

cum TO-TS junclum

commenlariurntribuunl,inquem
et accuratissim referantur
,

delicta studiosissim

minute omnia
si

super peccata, i. c. ad peccatorum alicujtis labellas oblinerc aliquid , ceram pula , cui sigillum imprimilur, casque ita claudere seponendas in per-

tim

vel ad ea
,

condonanda

hommes

pniteat, vel

petuum.
'U?S

punienda
Ezechieli

si

negligantur. Sic visus est prophtie


ipse judex inter angelos
,

summus

quos

(Rosenmuller.) T113 DTin signata, vel obsignata (i.

e.,

liabere vult satellites honoralos et fidles et adminis-

tres justitiae suae, et bis nolis


9,

ab eo describitur, cap.

ad rens ejus ; quod exponens D. Hieronymus causam banc reddit, ut


:

Et atramentarium

scriptoris

omnium peccata
les in

describerct

ila

Jeremias

ail iniquita-

manu Dei

convolutas

Thren.
:

1, 14. Id

Yatablus

in

hune

modum

clausa et ligata), est in sacculo, vel fasciculo, elc. vel, crumen ; elegans metaphora , q. d. : Velut in per vestis, etc., vel, ut publica scripturarum instrumenta, in sacculis sive loculis tabellionum obsignata, ut ex seq. apparet. Ut res quas accurat custodire volumus in unum fasciculum colligimus , vel pecuniam in crumenam colligatam asservamus , saep etiam sigillo munimus, sic lu peccata mea observas, ne unum excidal, ulque profras tanqum thesauro

interpretatur

Deus
,

quibusdam
ut illorum
intelligil,

nolis peccata in

manibus

suis designavit

recordelur. Pius vates

meo judicio volumen

quod more antiquo circum umbilicum convolvitur, in quod Deus atramento illo Ezechielis omnia hominum
dicta, facta, cogitationes refert, et in su

manu, hoc
conser-

est, potenti divinitatis suae et aperl scienli

illorum pnas Deut. 52, 54, Rom. 2, 5. Alii ad pondra quae in sacculo asservabanlur respici pulant ut indicet peccata sua accurat ponderari. Porr cm Jobus ex resurrectione solatium accepisset iterm recordatione judicii eam sequenlis terretur. constrinxit. Vide Prov. 7, 20. Confer Oseaa TTO 15, 12. Constricta est parvitas Eplir. elc. Sensus hic Excubias agis super peccato meo. Vide est q. d.
;

TV

Prov. G, 22.
(Synopsis.)

vt,

ne unqum excidant
s. s.

et oblitterentur, sed

semper

xui,

35

, ,,

i(m
plicio carerent.

IN Hinc ministros comnienlariis


erat ea

L1BRUM JOB
legi-

110(1

mus
dere.

in libris

Regum, quorum munus

monu-

Fraus inimici illam menti caliginem inducit , ut aut nesciri prop sibi persuadeant scelus suuni aut
,

mentis consignais

qu*

notatu (ligna solebant acciIsaias, cap. 33,


:

oblitum esse

Deum

maleficiorum
,

neque unquni
;

Hoc munus habuil Joahe, de quo


filius
,

repetiturum rationem
bine timor sanctus

aut ea nihili facere putent

5
i

Joahe,

Asaph, commentants. Ubi Oleaster


inquit
;
,

efluit

ex animo

et

impunitas

In Hebraeo

pro commenlariis habetur

quaidam in scelere

et

audendi licenti dominalur.


,

<

rccordationibus

qui res recordalionc el

mcmoralu

Fraudem

dixi veteratoris importuni et crudelis


,

qui

dignas seriptis mandabat.

Forte erat minisler qui


,

acerbo nos odio insequitur

et

eo ipso abutitur ad
uti

regem agendorum admonebat


batur.

et recordalor dice-

limorem minuendum

quo nos
si

debuissemus ad
et

Sic

ille.
,

timendum. Neque enim,


sua diaria

non punit subito Deus,

Habel etiam Deus mmorise librum


cl

impiorum hominum vecordiam scelestosque mores


merito supplicio coercet
,

ephemerides,

in

quibus accuratissim singulas hoet

si

manum

sustinet telum
si

minuin acliones notai. Et quidem bonorum


runi nomina in tabulis
exscripta apud se

malo,

vibrantem, jamque ad feriendum paratam,


illas

carneas

liabere

lurres superbis

se efferenles adverss poleneverlit,

siiiguloruni opra nsse, etiam genliles novre, licet


falsis

tissimi Nurninis

dominalum fulmine suo non

nominibus

id
:

tribuerent.

Pulchr Plautus in

ide putandus est aut nescire

impudenlium honiulo-

Rudentis prologo

rum
lera
;

insaniam

aut punire nolle. Rservt enim scethesauris suis immensis


,

Qui

est

imperator divm atque hominum Jupiter

Deus,

et rccondit.in

et

Is nos per gentis alium aiia disparut

quantum
,

crescit
ira
fit

cumulus l'acinorum innumerabiNurninis polentior et acrior ad


significat

Hominum
Noscamus
Qui falsus
Petunt
;

lium
qui facta, mores, pietatem et (idem
;

tant

ut

quemque adjuvet opulentia

vindicandum. Alque hoc est quod Job


ait
:

dm

lites falsis tcstimouiis

Signsti quasi in sacculo dclicla mea. Dicit in

saeculo, ut

quique injure abjurant pecuniam,

procuratorem lilium imilari videatur, qui


,

Eorum

referimus nomina exscripta ad


ille scit

Jovem;

varia causse firmamenla in sacculo l'en

et conservt

Quotidie

quis hic qurat

malum

ad convincendam

improbilalem scelusque

perden-

dum. Vel
juxta illud

in
,

sacculo

idem
,

est

Qui lue litem adipisci postulant perjurio

quod in thesauro
meis

Mali

res fulsas qui


ille

imptrant apud judicem


:

Deut. 52
signala

34

Nonne hc condita sunt


?

Iterm

eam rem judicatam judicat Majore mtttct muldat qum litem auferunt.
ad nostros veniamus. Codicem
,

apud me

et

in thesauris

Magnos

ira;

ihesauros rel'ertosque signilicat, quos improbi ingratique in

Deum
,

sibi

accumulant

et
,

ut loquitur

Sed
et

relictis gentilibus

D. Paulus

Rom. 2,5,

Ihesaurizant

ralionum librum in Dei manibus esse


,

quem suo
dganter

omni timor
lant.

divince bonitati illudunt,


,

cm excusso dm aculeos
excussos pu-

lempore proferet

ut publie reciletur

divin* severitatis

qui reconditi sunt


;

habet S. Cbrysoslomus Sermone de pseudoprophetis et juclicio

Sed

l'alluntur
,

nam

juslissimus seelerum vindex


,

Expecla, inquit, ex clis venientem

indignatur

et

interea minas intentt

et

rservt

afferentemque ralionum tuarum codicem et verba


oris lui
,

continelque iram suam prosilire cupienlem ad impio-

nt

coram angelis recitentur atque hominienim


illi

rum

maliliam onterendam.
,

bus.

Libri

divini in

magno

judicio profe-

Hinc i'actum

ut divinis paginis ira Dei nominetur

rentur el decreloiio

illo

die, quo, ut

monel genlium

reservatio, et irasci in

Deo

sil

idem quod

custodire. Sic

Apostolus

anle Chrisli formidandum tribunal

omnes
Apoca-

apud Jeremiam ,5,5: Numquid


tuinn ?

irasceris in perpesignilicat
:

stare oportebit. Id perspicu dicit Joannes in


lypsi, cap. 20,

In

Hebraeo est 1123 nott, quod


,

12

Et judicali sunt morlui ex

his

qu

propri reservare

custodire. Ilaque Pagninus vertit


:

scripta erant in libris


et
alia

secnndhm opra ipsorum. Qu:b


ante oculos habere

Numquid
phetam

reservabis? Tigurina

Numquid iram

in per~

divinarum Litterarum arcana monita probi


et salutissuce

petuutn retinebis? Consimili


,

modo apud Nahum

pro-

omnes
ut

amantes

viri

,%

Et irascens
:

ipse inimicis suis. Propri


suis,

soient, ai(|ue expendere ad necessariam caulionem

ex Hebraeo verlit Regia


videlicel iram
,

Reservans ipse inimicis

cm nullum Deo
,

scelus teclum esse possil atque


,

pnam

supplicium

,.

cm

maluritas
dila

incognitum

mature obvim eanl periculo suo

et

puniendi advencrit. Hanc vero pnae et ultionis

peccala defieant, puniantque in se ipsi, ne deinde

lionem magnisuppliciiloeo depulavre sapientes,


scirenl fore aliquando ut divina ira sic collecta

cm
,

omni
lur

aeerbilate ab aequo judice puniantur.

Abutun-

et
fa-

enim sp hommes indulgentissimi Parenlis om-

abundanlissim reservala
roris sui essel in

quasi rupto aggere vim

peccata
et

nium Dei bumanissimique palienli, qud dissimulet hominum qud expectet qud longanimis
,

impium caput
esse
,

effusura. Itacpie S.
liic

Auguslinus

serm. 37 de Vernis Domini, nullam

misericors in divinis oraculis praedicetur.


lib.

Quod
detra-

pnam magnam
probarel,
!),

pnam
,

cxistimavit
,

quod
ail

ut

Terlullianus,
pressil,

de Palienli cap. 2

eleganter ex-

Davidem

inquit

inteiioga

qui

Psal.
!

cm

ait

Deum
,

palienliam sibi

suam

Irritavit

Dominum
:

peccalor.

Quare hoe

d:\isli

herc
ratis
i

qu utitur

in tolerandis sustinendisque scele-

ivide quid setjuitur

Secundum multitudinem ir
,

suai

Plures enim
,

inquit

Dominum
Uundi

ideirc

non

2i

unonqurcl. Ide nempe non requiril

quia

mullm
sanclus,

credunt

quia

seculo

iralum

nesciunt.

irascitur

parcendo

ciedit.

Ilicc

doclor

iiot

COMMENTAI M CAPIT
iniitatus D.

XIV.

1102

Quem
ait

Bernardus

serm. 42 in Cantica
irascitur.
,

nas mposiiissl. Plura de boc versu vide apud Aloy-

tune magis irasci

Dcum

cm non
,

Hinc

sium Novarinuin tolo

libro tertio

sacrorum Electo-

prstans

illud axionia in sacris

annalibus
et

quod re-

rum

qui ad bujus versus explicationem reducitur.

v'rentf dvini Patres exceperunt


ient ad

proponere so-

Vers. 18.

mortalim documentum

Etenim multo tem2


ab

FERER
MITUR
sumit
:

DE LOCO SUO.
,

Mo.ns cadens defluit, etsaxum TRANSVERS. 19. LAPIDES EXET ALLLVIONE PAILATIJI TERRA CONSU(i).

pore non sinere peccatoribus ex snienii agere, sed sta-

CAVANT XQV

iim lones adftibere


Macli.

magni
igitur

beneficii est indicium

ET HOMI.NEM ERCO SIMILITER PERDES


interruperat

Re-

G, 13. Errant

vehementer

qui, quo,

nim fulminanlcin Numinis


se

manum non
,

sentiunt

metum

salularcm ejcint

et liberis in vitia se

sermonem de su gravi infirmitalc qti se ad mortem properare omni proie orbatum dplorvert suamque calamitalein pulcbr
,
,

eum quem

blanda ingurgitant.

contra prudentes omnin in

similitudine exaggerat

q. d.

O bonc Deus
,

quoli-

Cbristo, et opinione mc, sunt beati, qui in hc vit

di videmus m'ontrii minutatim defluere

ila

ut con-

sedul snciae pnitenli? exercitiis incumbunt


brevissiini teinporis conlentione atque

cm

sttmunlur moules, et vullcs scindanlitr sicut cera facie


ignis
,

pn ternos

et sicut

aqu

(jute

decurrunl in prceps
,

Mi-

lucluspossintredimcre.Quantmvisemm Deus observe! atque cohsignetpeccata, idest, tbesaurum ifa, quo

cha?a?

1,4;
,

similiter

rupem

inter cujus rimas defluit


,

aqua

sensim minui atque consumi


,

atque tandem

dmens honio et
illos sivet

futuri nescius

autconlemptordivinum
d-

deorsm ruere

lapidesque bue et illuc dispersos pau-

peclus oneravit, nihilomins patietur resignari sacculos

hesauros pnitenli et lacrymis


ilia

et

bet asua? custodia? eripi, ne jus in


severitas.

habcat dfvFna

Si igitur obsignat
stra,

Deus velut

in sacculo delicta
sigillo
, ,

nout

obsignemuset nos ver pnitentia;

ea oblilleremus. Tanta est enim pnitenli? vis


deleat qua?

ut ea
ani-

Deus scnpsit.

nobile sigillum

quod

ma; imaginem sceleribus deformatam sua? forma? restitua et nilori


!

(1) Ita parilerv. 19 Et hominem perdes. Nibil est in rerum nalur quod non properet ad seniiim nec terapore deleratur. Hc igitur universali lege liomo liber erit? Si montes si rupes'deterunlur elprocedenle tcmpore'dilabunlur, non hoino tanlm valebit, ut libi rsistt ? Qui sumus mortales ut immortalitatem nobis polljceamur ? In pristinam viam Jobus redit communia humana? ptura mala deplorans. Hebrseus : Tu perdes exspeclationem, vel spem kominis. Melior illi qum cleris conditio speranda non est defluet eum
:

illis._

Magna pnitentia?

virtus

qua? pec-

cata abolere potest in Dei rationariis dligeutissim


notata. Nulla peccata
nitentia
,

(Calmet.) Inversus ordo diclionuin D'Q IpfTO D'32N pro D'JZN IpiTO ''ID sicut aqu comminuunt lapides
:
'

licel gravissinia illa sint


,

p-

non delenlur. Recl Arnoldus


:

tractalu de

septem Verbis Domini in cruce

Non

arctatur nu-

mero
diat

non claudilur
;

fine
sil
,

nullas

omnin habet me,

tas divina clemenlia


;

qui invocet

erit qui

exau>

sit

qui pniteat
lib.
,

non

dcrit qui indulgeat.


:

nec de eo dubitare quis potest, quin D>Q sit nominativus ; neque enim lapides aquas , sed aqua; lapides continuo fluxu et slillicidio conterunt et exedunt. Pareau haud incommod verlit Saxa paulatim atterunt aqu , collato Arabico fricando trivil , et hinc loiigo usu detrivit vestem. Sicut intitult elttvio cjus (aqu;c) pulverem terr , sicut terra aliuvionibus irreparabililer absumitur. Conf. similem iiguram Ps. 90 5. Ver,
:

Et Terlullianus

de Pnitenli cap. 4
seu spirilu
,

Omnibus

bum
ruere.

*|T27

b.

1.

non
,

est simpliciler inundare


,

sed

delictis

seu carne

seu facto

seu volun-

late

commissis, qui

pnam

per judicium destinavit,


>

idem veniam per pnitentiam spopondit.


:

Ac

si

di-

efet
tiat
,

Obsignat diligentissim peccata

ut ea discusi

et

numeret

et libret

et

puniat

indiscussa
,

reperial.

Divinam lamen severitalem non


sislit.
:

senliet

qui

se per pnitentiam pietati divina;


let illud

Id

neinpe vairitqui-

quod Job boc loco addit


,

Sed cursti

latem

ifteaki

id est
,

propter pnitentiam peccata

mihi condonsti

et

peccatorum vulneribus pra?sens


,

remediuni

et
,

opportunam mdicinal adhibuisti


qua; acre
,

p-

obsunt effusiones , eluviones , coll. arab. PSD e[fudit, Isa. 5,7, Habac. 2,15. Vid. Schullensii Animadvers. pbilolog. in libr. Jobi , in O'pr. minor. p. 28.IdemSchultensiusrectobservavit allixum in rvnSD rfrendum esse ad D'O constructione Arabibus solemni qu aflixum singulare femineum respondet plurali masculino similiter ^purn inundat positum esse pro plurali inundattt , eum plurali masculino ilerm singulari feminino conjuncto. Frequentissima et notissima Coraniilla phrasis llorti, arborela, currit sub iis flumina, i. e., sub quibus currunt flumina ubi est pluralis masculinus cui junclum currit, verbum singulare femininum. Et infra apud nostrum
vi

aqu fluxu

stdcare

et proluere

gravi

aquantm

DTP3D

nam

scilicot

quidem

sed saluberrimum
iis

39

14
i.

rfTCa

yi^S

SWn

O^an stmthiones

telim-

rcniedium est

quo Deus mederi

solet

quos

abqum

terno cruciatu decrevit eripere. Nulla enim est peccaloruin

morbis aptior

et

prsenlior mdicinal

relinquunt in terra ova sua : hic D'Oeil est plural, mascul. , at 3.*3?n singul. femin. Conf. N. G. Schroedcri Instit. ad fundam. ling. Hebr. Svntax. reg. c. et reg. 62, c. Pareau verba yiN-13*; nTBD
quit,
e.,

^vn
,

pna atque
medicinain

supplicium. Hc eliam ratione Christus


,

peccatis nostris remediuin exquisivit


fecit
,

et

singularem

tormentis videlicet et cruciatibus

multis, (pios ipse portulit, ut auctor est Isaias di-

cens
Ut
,

c.

53

v. 4

Ver langttorcs

nostros
;

ipse

tuest

et

dolores

nostros ipse portavit

vulneratus
est

propter

iniquitates
;

nostras

attritus

propter

(aqu) effus jam frugiferum solum in quo plantse fluendo abraserant , et ipsum solum crescunt , notare censet ut iSSf supra v. 8 et c. 5, ad regionem pev. 6. occurrit. a Respicitur, inquit trosam terra teclam frugiir, quam hyemales aquaa exundantes etrapido cursu fluenles sensim abradant auferantque ipsum deinde solum firmius sive pe< tram ipsam , ac suo fluxu attercnles magis marna.NH U71JN sic spem gisque absumenles.
sic reddil
:

Qu

mpm

honniras perire

f'acis

omnem
,

ei

spem

reviviscendi. 1

scelera nostra

livore ejus sanati dixit


,

sumus. Curasse igitur


lot tantusque ei

anle

niDn valet

sic,

ut supra

v. 12.

iniquitatem

suam Job

qud

p-

(Rosenmuller.)

,,

1103
latim dissolvi
,

IN
et

LBRUM JOB
|i lit
,

1104

temporis in pulverem redigi

aquarum madefactionc successu quid mirum si ego mi


:

nihil

tam arduum quod non


stilla

officit assiduitas

quandoquidem
ac levis
,

sellus liomo lot calamitatibus et niiseriis oppressus

conlabcscam penils atque deciam


vtates

Qum

niultae ci-

vix l'erro

res tam tenuis saxum etiam durissimum exbauriat quod possis evincere. Idem quoque quarta simi-

aquee

nimirm

alluvione terrquc
,

motu subversie
illud tanien
,

fuerint
,

litudo confirmt ab aquee alluvionibus petita

quibus

dcfluxerint

et terra in vastos discesserit hiatus

noest

terra paulatim absumilur

dm
,

frquenter alluitur.
atlulit
,

stri instituti

non

est enarrarc
,

non
2
,

Quse omnia Jobus


sui

in

hune finem

ut

Deum ad
:

prselermittendum
83.

quod narrt Plinius


inquit
,

lib.

cap.
in

miserendum permoveret
etsi

ne porr tam duris et

Factum

est

semel

quod equidem
,

diulurnis ipsum crucialibus exercilum pessumdaret

Hetruscae disciplinai voluminibus inverti


raruni porlentum. L.

ingens ter,

nam
sent

vulnera quac patiebatur tam gravia non fuis-

ci

Marco Sex.

Julio coss.

in

ips

tamen assiduitale vel saxeam duriliem con-

agro Mutinensi
crepitu

montes duo

inler se concurrerunt

sumere potuissent.
Tropologic S. Gregorius, lib. 12 Moralium, cap. 13
i
:

maximo

assultantes recedenlesque, inter eos


,

flanim

fumoque exeunte

inlerdi spectanle via

Quid

inquit
,

est

hoc

qud cadenti monli


lapidi
,

et saxo

/Emili
et

viatorum multitudine. Quo concursu


elisre
,

magn equilum Romanorum familiarumque villa; omanimalia permulta

translata
terrae

qud excavato
,

et

per alluvionem
,

consumplae

perditio

humana comparatur
,

nisi

ns

qu

intra fuerant,
,

hoc qud patenter dalur

intelligi

quia duo suntge-

exanimata sunt.

Eadem
,

referl Fulgosius

lib. 1
,

de

nera tentationum
sli

Unum

quod

in

mente etiam ju,

Prodigiis. Et illud

quoque conimemoranduni
vel in

monre-

hominis per repentinum eventum agitur


sic

quate-

tes ablatos vol absorptos

planum campum
nions Epopon,
,

ns

subil lentetur, ut
,

hune inopinato provenlu


nisi

dactos. In

Campano
et alio

enini sinu

cm

concutiat et prosternt

casumque suum non

repente (laninin ex eo emicuisset


est

campeslii aequatus

poslqv.m ceciderit videat. Aliud ver quod paulatim venit in

pianilie

quodam

terrae
,

motu

provolutis
,

menlcm

et resistentem
,

animum

leni-

montibus insula Prochyta


cap. 88.
lib

extilit

teste Plinio

lib. 2,

<

bus suggestionibus

inficit
,

et

omnes

in eo vires ju-

Quibus accedit quod idem Plinius


,

tradit

stiliae

non nimietalesu

sed assiduitate consumit.


quae justos plermque sudicatur
:

cap. 91
,

montes absorptos atque


scilicet

terra de-

Quia ergo

alia est lentatio


,

voratos

Cybotum
Curite
,

oppido
si
,

Sipbylum

atque in

/Elhiopi

monlem cum montem in MagncPhegium jugum excelsisallissimum

bit invasione proslernit


fluit
,

Mons cadens dc,

et
,

saxum

transfertur de loco suo , id est


,

mens

usancta

cujus locus justifia fuerat


,

impulsu subito

simum.
quod

Id accidit etiam Leonis imperatoris

tempore

transfertur ad culpam. Rurss


tio, quse se cordi

quia alia est tenla-

scribit

Evagrius
;

lib.

cap 14

ex prisco ejus

hominis leniler infundit,


consumit
,

omnem:

temporis bistorico

Constanlinopoli et in Bithyni
1res aut

que duriliem

forlitudinis

dicatur

Lapides

ade ingnies pluvias ad

quatuor

(lies exlitisse,
,

excavant aqu, quia videlicet duritiam mentis absor-

instarque iluviorum de coelo prtecipitatas

insuperque

bent assidua et mollia blandimenla libidinis

et len-

montes illarum

violenli in planitiem fuisse depressos


tradit Nicepborus, lib. 15,

tum atque

subtile vitium corrumpit


,

durum

et forte
ci-

un cum pagis, quod etiam

propositum mentis

etc.

Vide hocc pluribus loco


,

cap. 20. Plura istiusmodi exempla vide apud Majo-

tato

apud S. Gregorium exemplis confirmata


,

ubi
,

lum in Diebus canicularibus colloquio de montibus. Et saxum transfertur de loco suo. Haec est secunda similitudo rupis videlicet quse non fluit ut mons argillosus sed loco suo dimovelur quando per
, , , ,

utriusque tentationis

scilicet subitae et

immensse

nec non

lenta; ac diuturnec

naluram dganter expen


eum paululum ut

dit et quasi

ob oculos ponit.

Vers. 20.

Roborasti
(1)
:

in per,

ejus scissuras et rimas aqua paulalim

transiens, et
,

petulm

transiret
;

immutabis faciem ejus

et

partes ejus ab invicem dividens atque dissolvens

saxa
fa-

evittes eum
(1)
,

id est,

hc lege vitam homini et robur

ab

alto

dcorsum
,

et in

prceps ruere cogit

unde

cile

viderc est

vocem originalem
,

Tl tsur non pro

alio hic

sumi qum pro rupe


,

quac

rumpendo
,

Lalinis

sic dicitur

Grcecis ver fokbf>%, id est

abrnptus.

Tertia similitudo

desumpta

est durissimis lapidi-

bus

qui successu tamen temporis mollis

aqu

stil-

licidio

sensim sine sensu excavantur, juxla


:

illud triturn

sermone proverbium

Virtutis , vigoris , virium aliquid liomini dediquibus aliquandi conlrariis resisteret, sed tantm in perpeluum transit doniitus morlis necessitate. Immutabis etc. canilie induct senio et rugis. E.mittes eum ex lic vite in sepulcrum. (Menochius.) "jlSn'1 et abit , liunc scilicet , et in totum. Et abibit et migrt , ita ut abeal , scil. victus. Ut migret, Immutabis (vel immutas, ) faciem ejus. Paliidam lain morlem cis etc. , ut morbis et misoriis fraclus,
sli
, ,
,

pefl alius et
vi
,

multm

seipso
(et

Outta cavat lapident non


In

sed sp cadendo.

VJS HJUQ mulans


vil faciem

mutatus videatur. mutans , immntat) facis,


, ,

Graco

est

mutabit
lein
;

, sive vultum , ejus , etc. sub. erit , i. e. nitidm et vividum in luridum et pallen:

IleTSXN xoiXatvEi pxvtj taro; hiT.zyv.%.

q. d.

Sialum suum

et splendorein
,

etc.

Id

quod dganter quoque Ovidius


Quia magis
est

cecinit
?

durum saxo

quid mollius und

Et emittes (vel emittis, abjictes diiniltis, ablcgas) eum, bine non rediluiuni. Amandabis illnm sub. te, per morteni. Ut dimittas eum ; ut Deum permo,

Duru lumen molli saxa cavantur aqu.

Quo

signilicalur nihjl esse tain

durum quod non emol-

liic exponit qum sit miser status hominis , qui veal spe su delusus morte pneripilur. Sensus (bujus verlloborsti eum , etc. Aliquid hosus) videtur esse
, :

HO
das
,

COMMENTARIUM. CAPUT
ut perpctuis alterationibus continu immutetur, et ex hc vit in aliam emitta,
facillimo negotio efficis
, ,

XIV.

1106

in beatissimam illam patriam, ubi sedes et perennis in

piorum sunt,
securitas,

ac tandem moriatur
tur,

omnium

affluenti

bonorum

quod

nempc immutand

velut
talis,

jam primo

in limine

hreret candidatus teriii-

i'aciem ejus

id est

inducendo vultui ejus adeque

volo grandi etflammeo desiderio exclamt, Psal.


:

loticorporialiumcolorem, puta pallidum, cinericium,

83, 1

Qum

dilecta
et

tabemacula

tua,

Domine virtutum!
in

cadaverosum. Hinc

viri sancti

corpus

suum

esse ter-

concupiscit

dficit

anima mea

alria Domini.
alii

ram aut cinerem putant

colorat pellicul involutum,


,

Paria
vina;

eum purpureo

vate sentiunt
si

quoque
in

di-

quem
tur.

in deposilo

habent

ut terra cinerique redda-

mentis internuntii prophet,


;

quando
,

eum

Itaquidem in antiquo epilaphio vas cincrum

homo

sermonem delabuntur
theologia;
riosi
,

quibus sumunt

opinor,

magno, quicumque ille dicitur Uraniae alumno qui carraen edidit


,

fuit, sapiente et
:

profan mysta;

et principes eruditionis cu-

quorum numro

Plato

unus

facile

omnium
,

Die homo, vas cinerum, quid confert

flos

facierum?

consensione doctissimus, in Axiocho clar dixit

vi-

Copia quid rerum? mors ultima meta dierum. Fuit notabilis christianorum jEthiopum consueludo

tam nostram
tionem
;

esse 7taps-iyi[Mav

quamdam

peregrina-

idque VOCat
et

xoivv xat i jvvru'/ Op'jXXojj.evov,

apud quos majoris ordinis


bellicus lib. 4, cap. 4)

antistitibus (ut tradit

Sa-

communem

jaclatam apud omnes sententiam. Ec-

vas

non crux modo, verm etiam plnum prferri solebat ut hoc inspectum hommes admoneret sua; mortalitatis. Abrahamus quantus vir, Deus bone qui in schol Dei

phantes item Pilhagorus apud Slobaeum, serin. 46,

aureum

terra

homincs ingeniosissim nuncupat


puros putos exules
,

Truxtapi^ov

yyl\>-<t.

rem

peregrinationi simillimam

expressam imaginem proscriptionis.


salutaris

Qua; doctrina

perfectionna didicerat (est enim


clarissima vox
:

summi

illa

Magistri

post adventum Servaloris

maxime
in

viguit

Ambida coram me, et esto perfectus, Gen. 17,1); Abrahamus, inquam, non mysticum illud
vas cineribus refertum ante se
ferri jubebat, sed in-

cm

Apostoli ut tub cli argenteae sonos magnifi-

cos et beatos in

omnem orbem

miserunt

quorum

monitis et commentalionibus gloriosis


nihil fuit

frequentius
,

limo in animo circumferebat,

cm

audiente

Numine

terrain se alque cinerem prolilerelur.

Qu

verba D.

Cyrillus Hiorosolymilanus in sext Catechesi, expen-

qum nos in mundo esse peregrinos eum nihil commune esse oporleat. Loca ipsorum multa et illustria cm sint in promptu et maquo nobis
,

dens

Non

dixit

tantm, inquit, terram, ne seipsum


appellare videretur, sed

nibus teneanlur, nihil est opus


tim.

me
,

proferre sigilla-

magnum elementum Terram


rjddidit,

Ab

iis

sumens
,

polis 7

qum

Platone

Clemens

cinerem se esse, ut abjectissimam humilita-

Alexandrinus

lib.

Slromatum
:

de laudalis perfe-

lem
nihil

et imbecillitatem
sit

levius atque exilius. Hi

suam oslenderet cm cinere omnes in vas illud


,

ctisque hominibus agens

Is,

inquit, rever est tolus


in

Ihoi xat
vil
,

TcapeTtJiu.o;,

hospes et peregrinus

omni
in

cinerum mentem et oculos intendentes


esse videbant
,

nihil causa;

<

qui in civitale habitans contemnit ea


,

qu

cur nimiam
,

illi

curam providenliam-

civitate sunt

et

qu

alii

miranlur.

Ita

Martyr Ju-

que tribuerent

quod mox spargendum ad Libilin

stinus, Epist. ad Diog.,


illud scil et

Christianorum vitam pingens,


:

ludibrium sciebant; hinclucent adbuc in eorum vil

rotund posuit

naa

vn

irarp? cttiv

monumentis hujus rei clara vestigia eliamnm exaudiuntur eorum vota atque suspiria, hinc qum celerrim evolare cupientium,cm in dies
et

proditis

aTv, xs
tria

ir(7a irarpl; %ivn,

omnis peregrina regio pa-

eorum

est

et

omnis patria peregrina. Hinc B.


,

Macarius non dubitat pronuntiare


slianismi
^s'vov evai

mysterium Chri-

peregrinalionis

su finem opperirenlur. David

lanin

to xsujacu

peregrinum veluti esse

guebat in e cogitatione, carne deficiebat,

animam

atque alienum ab hoc mundo. Magni omnin refert e

manibus

suis

ponebat

et fugere cupiens puticulis

nos imbui cogitatione


aniniis
,

idque alt insidere

omnium

humanse

vitae,

concupiscentiae regno et hoc vitiorum

ut vitae voluplate velut noxiis uberibus

dominatu,comploratione et lamentis conclave interius

avellamur, atque amoremdisjungamus. S. Chrysosto-

complebat
est,

Ps.119,

Heu milii quia incolatus meus prolongatus 5. Quod aliqui ex Hebrao ita vertunt Hei
:

mus,

in Psal.

119 scribens,

ait

hanc esse

irprYiv

xat

faTviv JiSacxaXiav,

doctrinam optimam atque adeb privil,

mihi quia peregrinor in exilio


tractionis, aut durationis,

seu peregrinatione pro-

mant, scire nos esse inquilinos in prsenti

idque

hoc est, diuturn,

cm

illi

antiques fuisse professos, ideque habitos in

maxim

omnis mora nimia videretur.

Tum animum

intendens

admiratione. Idem in Psal. 44, vitam nostram vocat


TvavScxeov
,

tabemam meritoriam ad
sobrii peregrini transitus

brevissimi lemvita

mini dedisti virium ad vitam banc exigendam


, , ,

qu

poris aliud

commoralionem, ut celerrimus

cursus non
vi-

nihil ei restt nisi ut tot facie liabituque exact corporis immutato abeat ex hc luce. At Maimoniqui postqum propodes putat de Adamo haec dici silum suum mutaverat Deo expulsus est. Vulg. legit in piel IHSpnn. sed certior Ilebraorum lectio
, ,

qum

quidam esse

deatur. Itaque S. Ambrosius

cm

expendit illud Regii


:

propheta; oraculum, Psal. 55, 23

A Domino
,

gressus

Iwminis dirigentur, subliliter animadvertit

in Graeco
;

in cal.

(Synopsis.) redditur, roborsti , satis exploejus significatione interprtes di, Impulisti eum in perptuant sputant. Septuaginta Perfides eum in seado. Consuet abiit ; Chaldus mes , et abibit. Recenliores : Dur illum excipies , do-

Vox Hebra quse rala non est et de

non esse
pienter

gressus, sed ta&naaTa


:

transitus

tum

sa-

unumquemquc monens
;

Transi ergo, inquit

noli cessare sicut bonus vialor

subdit hanc vitam esse


illis

exodum, atque
qui transeunt.

in

exodo admirabilia multa

ostendi
,

minaherisilli, habebisquesubjeelum, etc.

(Calmet.)

Quod sancto Moysi

contigerit

qui de

, ,

,,

107
se aiebat, Exodi 5, 5
:

IN

LIBRUM JOB
ignorent, possunt qnoque

H08
qu
hic aguntur nsse per
,

Transiens videbo vjsionem liane

viagnam. Alquc ut videamus magnos viros, Ecclesise


prceptores
,

animas e migrantes, per angelos

per daemones

cl

codent spiritu afllatos


,

camilem
,

vita;

per Dei ipsius rvlation em. Quoeirca mens Jobi de


propriis anima; viribus accipienda, per quas vit fun-

viam Icnuisse idem momies monuisse D. Basilius proprium esse boni viri dixit -c.po^esiv rbv in Psal.

ctus

minime

intelligit

neque curt

eo

scilicet

modo

ftav

more

Iwspilis vitam liane transire

et e causa

quo res

distincte cognit in h vita curari soient, ut

vivendi curriculum prslanlissimis veteris svi lu-

status discrimen exposcit.


in clis existentes ea
id

minibus nominari incolutum, boc


xaigoy
,

est, S
,

la^^y jspiVrr
intelligamus transitoriam
,

Quod ver beatorum animas qu hic geruntur, agnoscant

habitationcm temporarium
,

ut
,

grati divin adscribendum est.

inquit

vitam noslram esse


,

^oo^^

Vers. 22.

Attamen caro ejus dum vivet dolebit,


(1).

Drevem

mutabilem

et

peregrinorum jactalionem

ET ANIMA ILLIUS SUPER SEMETIPSO LUGEB1T

Anima

atque ad constantem illam et ternam tendere omnes


oportere.

enim quamdi
et angoribus

in

hoc corpore
est, ita ut

vivit multis passionibus

obnoxia

Vers. 21.

Sive
Groeci

huic vita; misera merit


et

nobiles fuerint filh ejus sive


(1).
;

prferenda videatur mors passionibus libra


quieta.

ignobiles, non intelliget

Ilebraeus lexlus babel:


miiiuuntur, el non intel-

Nam

ut externa

omnia incommoda deessent,


videtur,

Multi sunt
ligit

firi

ejus, et nescit

quod

ficri

tamen vix posse

non deerunt cert

de

lis.

quoque

liunc

sensum

secuti sunt

intestina et veluti

domi nata,

in quibus vita; satur et

quem
rt.

Septuaginta exprimunt bis verbis :'Cm auteni


filii

mulliplicium

incommodorum
:

quilibet exclamet

cum
iis

multi fuerint

cjus nescit; si verb pauci fuerint ignorei nolilia vel si ientia est;

sanctissimo Jobo, Job. 7, 20


gravis.

Factus sum miliimetipsi

Nam

in

morte nullius

Sunt enim inter bomines rarissimi, qui non

quoeirca sepulcrum terra oblivionis vocatur, qud in

qu

eveniunt quotidi graviter animo aflcianlur, qui

eo rerum
fluvii

omnium

obliviscamur, ut vcleres de Letbes


:

prsenlibus non doleant, metu futuri non anganlur;

aqu fabulantur, Virg. 6 ineid


Lethi ad fluminis

quos melancbolia
gant
,

et

animi perturbationes non

aflli,

undam

qui dictis factisque alienis non turbenlur


aliquain

qui

Securos latices et longa oblivia potant.

non corporis

infirmitatem sentiant

qu
locum

Sensus Jobi

est,

ea

qu ad praesentem vitam pertinent,


et amabilia, qualis est proies longa-

pungat, et indigere curationc videatur.

quantmvis ebara

Clerm

S. Gregorius, lib. 12 Moral., c. 15,


Iibidine exponit,

que

poslerilas

morluis minime curari aut

sciri

hune de venere

qu

tant plus
illi

cm tamen

c contrario

dm
, ,

vivunt
et

nequeant non

lesti facescit et doloris affert,


gis indulget. Alia

quant quis

moma-

curare quse dolorem ingerunt


1 vita. dcflere, quasi dicat

statum aerumnosa; hoc

enim pleraque peccatorum gnera


usu bominem se averlunt

optabiliorem esse ex

cit saliant, atque ipso

mortem calamitosa bc
capite
,

quae curis eximit


vita mulliplici

bominem

quem
discru-

sed libido usu ipso irrilalur, et majores ex seips vires


capit

sollicitudine

ciat.

quamobrem caro ejus qui deditus est libidini dm vivit, id est, dm petulantiam exercet, ac Iibidine
;

Porr

illud

Non

intelliget,

de naturali cognilione
part. 1, qusest.

defluit, dolebit

id est,

majores slimulos patietur in


tribulationcs ex

accipiendum. Nam, juxta S.


89, art. 8, anima; separatae

Tbomam,

dcs

quoniam

bi majores

carne
i

secundm naturalem colicet

suscipiunt qui carnis voluptatibus delectantur,


,

in-

gnitionem nesciunt quae in bc vit geruntur; possunt

quit S. Gregorius

qui id ipsum confirmt Apostoii


:

tamen curam gerere viventium

eorum statum

auetoritate dicenlis, 1 Cor. 7, 27

Tribulalionem ta-

(1) Scilicet bomo mortuus. Sed nihil aliud significatur,qummortuos naluraliter non cognoscere, quid

men

carnis liabebunt ejusmodi. Ubi

expende quibus
bis qui

tribulalionem carnis accinat,

nempe
bi

mylrimo-

aganl

vivi, sicul

nec

vivi sciunt naturaliler quid aganl

nium contiaxerunt
vivunt
,

quia

licet

qui spiriluaiilcr

norlu. Vide Greg., lib. 12 Mor., cap. 13, ubi el doect, sicui viventes tamen de statu futuri seculi multa

el

castimoniam professi sunt, eliam carnis

iioverunt ex revclatione bdei , ila et qui in Cbristo morlui sunt , ac Dei clarilate fruunlur, multa, im omnia qud ipsorum bealitudinem pertinent, in Deo videre. Sic Luc. 16 legitur Abraham preces divitis epulonis cegnovissc. Vide de bis eliam August. 1. de Cura pro morluis, maxime cap. 15 et 16; nam prioribus cap, disputt magis qum asserit; deinde ver, cap. 15 et 16, dbcet del'unctos justos divin rvla! ionc scire qjjqe hic agunlur, et in bis maxime pias pices vivcnliuni ad se speclanles , im qud eliam interdm pnesentes adsint vivenlibus.(Estius.)

slimulos vel invili patiantur, majori ta*men prurilu

urgentur

illi

qui veneri indulgent et feminaruin

com-

mercio utuntur.
(1) Ilominis in bc vit ha;rcdilas omnin in mrore et queslihus est; posl decossum, in obhvione el

sanie.

De suo

post

mortem

statu agit versiulis 19,

20

ver dOcet liominem quamdi vivil, in carne cruciari animant ver mrore cbniabescere. Ita sermoncm Jobus claudit. (Cabnet.)
et 21, hic
,

cAPUT XV.
1.

CHAPITRE XV.
1.

Respondens autem Eliphaz Themanites,

Aprs

cela, Eliphaz
doit-il

de Thman rpondit Job,

et lu* dit:

dixit:
2.

Numquid
urj

sapiens respondebit quasi in

dans ses rponses parler l'air, et remplir son cur d'une chaleur inconsi cependant ce que vous faites.
2.
.*>.

Le sage

comme
'< :

en

rce

c'est

loqtiens, t implebit

ardore stomachum

suum?

Car vous aernsez d;ms vos'dscours celui qui ment au-dessus devons, el quTri'a polnl d'gal,
parlez d'une manire
rjui

est infini (i

vous

ne pdut vuis

tire (iuo (rs-ds

H09
3.
tibi, et

COMMENTARWM. CAPUT
Arguis verbis eura qui non est aequalis
loqueris
j
I

XV.
juste
el le

iiO
coupable.

avantageuse, puisque vous soutenez que Dieu afflige galemetil et


4.
le

quod

tibi

non expedit.
timorem, et

h.

Quantum
preces

in te est, evacusti

tulisti

coram Deo.

5.

Docuit enim iniquitas tua os tuum et imi-

taris

Iinguam blasphcmantium.

6.

Condemnabit

te os

tuum,

et

non ego

et

labia tua
7.

respondebunt

tibi.

Numquid primus homo

tu natus es, et

ante colles formatus?


8.

Numquid consilium Dei

audsti, et inferior

Or, en faisant cet outrage sa providence el sa justice, vous av' z dtruit, autant qu'il est en votre pouvoir, la craintj de Dieu et vous avez banni de dessus la terre toutes Ifs prires qu'on devait lui offrir. Vous vous tes port cet excs de folie , parce que o. votre iniquit a instruit votre bouche; et ainsi vous imitez les discours des blasphmateurs. 6. De sorte que ce seront vos propres paroles qui vous condamneront, et non pas moi ; et ce seront vos lvres qui rpondront, el qui rendront tmoignage contre vous. 7. tes-vous le premier homme qui a t cr, pour vous croire plus habile que tous les autns? et avez-vous t form avant les collines , pour vous attribuer une exprience que les autres n'ont pas? ff. les-vous entr dans le conseil de Dieu, pour en pntrer les secrets? et sa sagesse scra-t-elle infrieure la
,

te erit ejus sapientia? 9. Quid nsli quod ignoremus? quid quod nesciamus?
intelligis

vtre

10. Et senes et antiqui sunt in nobis

mult

vetustiores
11.

qum patres tui. Numquid grande est


te levt

ut consoletur te

Deus? sed verba tua pravahoc prohibent.


12.

9. Que savez-vous que nous ignorions? et quelle lumire avez-vous que nous n'ayons pas? 10. Il y a parmi nous des hommes vnrables par leur grand ge et par leur extrme vieillesse , et il y en a de plus anciens que vos pres. Comment donc osez-vous vous lever au-dessus de nous? Vous vous abandonnez au dsespoir dans vos maux, comme s'ils taient sans remde. 11. Serait-il difficile Dieu de vous consoler, si vous l'en priiez comme il faut ? Mais bien loin de cela, vous l'en empchez par l'emportement de vos paroles, et au lieu de vous humilier sous la main de celui qui vous chtie, et de con-

Quid

cor tuum, et quasi

magna

cogitans, attonitos habes oculos? 13.

Quid tumet contra Quid


Ecce
est

Deum

spiritus tuus,

humblement vos pchs, vous ne pensez qu' soutenir votre innocente, et dfendre votre prtendue justice aux dpens mmes de celle de Dieu. 12. Pourquoi votre cur conoit-il de si hauts sentiments de lui-mme? el pourquoi l'garement de vos yeux tmoifesser

ut proferas de oretuo bujuscemodi sermones?


\k.

gne-t-il l'orgueil de vos penses? 13. Pourquoi votre esprit s-'enfle-t-il contre Dieu, jusqu'

homo, ut immaculatus

sit,

et ut

justus appareat natus de muliere?


15.
in ter sanctos ejus

nemo

immutabilis,

et cli

non sunt mundi

in

conspectu ejus.
et inutilis
!

16.

Quanta magis abominabilis

homo, qui bibit quasi aquam iniquitatem 17. Ostendam tibi, audi me quod vidi nar:

rabotibi.
18. Sapientes confitentur, et

non abscondeont non


trams-

profrer de si tranges discours? 14. Qu'est-ce que l'homme, pour tre sans tache devant Dieu, et pour paratre juste, tant n d'une femme criminelle, qui, en lui communiquant la vie, lui a communiqu le pch ? 15. Ses saints mmes sont sujets au changement, et le? anges qui sont dans les cieux ne sont pas purs devant Dieu. qui boit l'iniquit comme 1G. Combien plus l'homme l'eau, el qui tombe en une infinit de fautes sans mme s'en apercevoir, est-il abominable et inutile devant lui! 17. coutez-moi donc; et je vous dirai ce que je pense, je vous rapporlerai ce que j'ai vu; 18. Car les sages publient volontiers ce qu'ils savent, el ils ne cachent point ce qu'ils ont reu de leurs pres.
,

patres suos.
19.

Quibus solisdata
per eos.

est terra, et

ivit alienus

19. Ceux de qui je tiens ce que je veux vous dire sont ceux qui seuls cette terre a t donne , et qui l'ont dfendue des courses des trangers. 20. Voici donc ce que ces hommes si sages et si puissants m'ont appris : L'impie crot en orgueil de jour en jour; et le nombre des annes de sa tyrannie, qui est incertain, est pour

20. Cunctis diebus suis impius superbit, et

numerus annorum

incertus est tyrannidis ejus.

21. Sonitus terroris

semper

in auribus ilius;

etcmpax sit, ille semper insidias suspicatur. 22. Non crdit quod reverti possit de tenebris

tourmentent cruellement; 21. Car son oreille est toujours frappe des bruits effrayants qu'il croit entendre au milieu du plus profond silence; et durant la plus grande paix, il se figure qu'on forme contre lui de mauvais desseins. 22. Quand il est dans la nuit, il n'espre plus le retour de la lumire ; il ne voit, ce semble, de tous cts que des
lui une source d'inquitudes qui le

pes nues prles

ad lucem

circumsnectans undiaue gla-

dium.
23.

Cm

se moverit ad
sit in

quaerendum panem
ejus

le percer. 23. Lorsqu'il se remue pour chercher du pain , et qu'il se met table pour prendre quelque nourriture , il s'imagine que les viandes sont empoisonnes, et il se croit prs d'tre accabl par le jour des tnbres, et de trouver la mort dans les choses mmes qui lui sont ncessaires pour la

novit quod paratus


dies.

manu

tenebrarum
et

24.

Terrebit

eum

tribulatio

angustia

vallabit

eum

sicut

regem qui praeparatur ad

prselium.
25. Tetendit enim adverss Deum manum suam, et contra Omnipotentem roboratus est.
26. Cucurrit adverss

eum

erectocollo; et

pingui cervice armatus est.


27.

Operuit faciem ejus crassitudo

et

de

lateribus ejus arvina dependet.

conservation de sa, vie. 23. Enfin la vue de l'adversit l'pouvante au milieu de sa prosprit ; et les malheurs qu'il se figure l'assigent et le troublent, comme un roi qui se prpare donner une bataille, et qui voit sa vie et sa couronne entre les mains de la fortune el de ses soldats. 25. Or toutes ces inquitudes agitent l'impie, parce qu'il et qu'il s'est cru assez fort a port sa main contre Dieu pour combattre le Tout-Puissant. 26. Ainsi il a couru contre lui la tte leve, il s'est arm d'un orgueil inflexible, comme d'un bouclier pais. 27. La graisse d'une funeste prosprit a couvert tout son visage, et elle lui pend de tous cts; elle le remplit d'orgueil et de vanit. 28. Aussi pour le punir, Dieu a appesanti sa main sur lui; de sorte qu'il a fait sa demeure dans des Tilles dsoles par ses ennemis, dans des maisons dsertes qui ne sont plu que des monceaux de pierres.
,


1111
IN

, ,

LIBRUM JOB

1112

28. Habitavit in civitatibus desolatis, et in

domibus
29.
lia ejus,

desertis, quae in

tumulos sunt redactae.

Non
Non
Non

ditabitur, nec perseverabit substan-

nec mittet in terra radicem suam.


recedet de tenebris
;

30.
faciet

ramos

ejus aresui.

29. Ainsi il ne s'enrichira point de ses violences ; ou s'il s'enrichit, son bien se dissipera en peu de temps, et il ne poussera point de racine sur la terre. 50. 11 ne sortira point des tnbres qui l'environnent. S'il tend ses branches, la flamme de la colre de Dieu les brlera, un seul souffle do sa bouche l'emportera. 5t. Et pour comble de malheur, il ne croira point, dans la vaine erreur qui le possde qu'il puisse tre rachet ,

flamma, et auferetur spiritu oris

81.

credet frustra errore deceptus, qud


sit.

aliquo pretio redimendus


32.
et

Antequm dies ejus impleantur, peribit, manus ejus arescent. 33. Ldetur quasi vinea in primo flore boenim hypocrita?
sterilis,

d'aucun prix. 52. Ainsi le dsespoir l'empchant de recourir Dieu, et de chercher dans l'humiliation de la pnitence un remde certain ses maux , il prira avant que ses jours soient accomplis; et ses mains, qui ont refus de s'ouvrir pour racheter ses pchs par ses aumnes, se scheront avant le temps, 55. Il sera fltri comme la vigne tendre qui est battue par la grle, lorsqu'elle ne commenait qu' fleurir, et comme
laisse tomber sa fleur, sans laisser l'esprance de produire aucun fruit. Tel sera le sort de l'hypocrite. 54. Car tout ce qu'amasse l'hypocrite sera sans fruit; et le feu dvorera les maisons de ceux qui aiment recevoir des prsents, et qui vendent la justice.
l'olivier qui

trus ejus, et quasi oliva projiciens fiorem suum.


34. Congregatio
et

ignis devorabit tabernacula

eorum, qui mimera

53.

Il

conoit

la

douleur, cet hypocrite, en concevant de

libenter accipiunt.
35.

Concepitdolorem, etpeperitiniquitatem,

mauvais desseins ; et il enfante l'iniquit, en les excutant; et son cur s'occupe sans cesse inventer de nouveaux piges, pour nuire aux autres. Mais enfin ses ruses se tournant contre leur auteur par un juste jugement de Dieu, le
perdent sans ressource.

et utrus ejus praeparat dolos.

Vers.
tes dixit

1.

(1)

Respondens autem Eliphaz Tuemani Vers. Numquidsapiens responde:

COMMENTARIUM.
defensionem contra Jobum manifest assumit Eliphaz

2.

cum qudam

acrimoni dicens
,

Numquid

sapiens

bit quasi in

ventum loquens, et implebit ardore sto-

qualis esse et videri vis

respondebit quasi in ventum

maciium suum? Nolanduin hic

cum

Bolducio, rationem

loquens ? id est, pro sertis reddet vana et impertinentia

et srient in hc disputatione servatam esse

perqum

responsa? idque

cum
,

ardore seu ira stomachi, id

est,

accuratant non solin circa subjectum el dicendi

teriam, sed etiam quoad disputantes. Materiae


ratio habelur et ordo in hoc,
cipio ultimae responsionis
,

maquidem

mentis

et

animi sui? Sicut enim stomachus cibum


ita

concoquit digerilque
excogitat
,

mens verba ralionesque


qud
in

qud

sicul

Job

in prin-

pondrt et dsignt. Objeceral superis


,

quae capite duodecimo

Job, cap. 6, vers. 26

amicis suis

ventum

cpit, per quatuor primos versus,


ignorantiae ac

Sopharem

et socios

verba proferrent. Quo dicto,


offensus Eliphaz
difficilem,
,

uti apparet,

vehcmenler

popularis doclrinae nec non malitiae


,

tanqum gravent

injuriant digestu

reprehenderat
quia ad

co qud ab

eis stolidus

haberelur,

Deum sermonem suum


,

lamentationemque
capite reele-

plan

quam concoquere nondm potuerat, iisdem verbis in Jobum regerit ac retorquet. Est autem
metaphor
titivillis, floc-

converterat

ita

nunc Eliphaz ab eodem

locutio proverbialis duel


cis
,

spondendi

ducit

exordium Jobi ignoranliam

glumis et similibus, quae, qud nullius ponderis


,

vando
menli

quasi nihil alicujus ponderis ulliusve


atlulerit.

mo-

sint

vento auferuntur. Sic ergo capiendum est


:

Dcorum ver alque

inter

dispucaeteri

adagium hoc

In ventum

loqui

ut idem

sit

quod

tantes hic ordo servatur, ut

uno loquente

vaga, frivola, inutilia, otiosa proferre, quae ut


irrita et

v(/.wXi<x,

taceanl, et alter alleri vicissim tempus concdt disserendi.

mania ventis rapiantur


frugis intereant.
:

et instar levium

rcrum nulliusquc
triuin

Eodem
in
:

sensu apud
locuti.

Iloium porr

amicorum cum Jobo disputa,

Jeremiam

5,

13

Prophet fuerunt Plautinum

ventum
Eritis

tionis trs fuerunl veluli sessiones


incipit capite quarto

quaruni prima

Taie est et illud Pauli 1 Cor. 14, 9 ara loquentes


;

enim
;

in

usque ad hoc quintumdccimum;

et

Auslrum perculi

et

secunda ver quintodecimo usque ad vigesimum


secunduin
;

Graecum

AfyaXc XaXe;,
taX-yr]
,

littori loqueris; et

apud Sui-

lertia

denique vigesimo secundo usque


inclusive, in cujus fine dici-

dam

vsp.<o

vento ratiocinaris. Claudianus,

ad trigesimum primum
tur
:

mandare

noti flabris dixit

de Bello Gildonico

pro

Finita sunt verba Job, ut

nolum
:

sit sibi

disputa-

mandarc
lib.

oblivioni; Plautus, fabulari vento; Virgilius,


:

lioncm

cum

amicis terminari

nam

statim incipit
:

9 yEneidos

caput trigesiinum secunduin hoc

modo

Omiserunt

Multa palri portantla dabat mandata; sed aurai

autem

1res viri isli

respondere Job, elc. In unquque


talis

Omnia

discerpunt, et nubibus irrita douant.


:

autem harum scssiommi


ut Eliphaz priinus
tertius loqualur
, ,

ordo ubique servatur,


,

Et libro G

Baldad secundus

Sophar ver

Foliis

lantm ne carmina manda,

et quilibcl
,

pro suis sociis velut in

Ne

turbata volent rapidis ludibria ventis.


:

solidum respondeat
(1)

Qui primus

in

modo patet. Sopharis enim eum surrexit, et ordinc ad se


ut

Et libro 11
Mente ddit

Autliit, el voti
,

Phbus succedere

partent

reverso denu in ipsuin fertur, et priorem cramben reponit, Jobum impium esse, etc. Hic magis corticem verborum Jobi oppugnat qum profunditatem smleniiarum, dm in verbis ejus insistit elc.
,

partent volucres dispersit in auras.

San ventosa vulg dicuntur verba sonanlia alque


immoderats
nihil

inflata, in

quibus nihil est ponderis


,

(Synopsis.)

senss,

quje

strepiiu terrent

non.

tamen

ffr-

1113
riunl, et ventosa lingua
fallacibus
,

C0MMENTAR1UM. CAPUT XV.


quae grandia pradical,
,

il i

agere

quasi minus aequus fuerit


,

et

pnas ab insonnullo

tantm

inflata verbis

et manifestis con-

tibus exigat indebitas


et violata; religionis

id

ver etiam impietatis est

sula mendaciis.
pellavit

Sic ventosam Drancis linguam ap,

execrandum facinus, quod

Turnus

qui

cm

timido et imbelli animo


,

csset

grandia tamen de bello resonabat


:

de quo Vir-

gilius, lib. 11

modo bomini potest esse ex usu. Verm, cm Eliphaz Jobi mentem minime assequeretur quae long ab impietate atque insolenli aberat, in eam parlern
,

An
Semper

libi

Mavors
istis

accipiebat

ut nihil

sanum ac pium
rabies

in Jobi cogila-

Ventos in lingua pedibusque fugacibus


erit?

tionibusac verbis agnosceret. Accedebat praeterea dae-

monis
lib. 3,

in

Jobum inflammata

qu avidissim

EademS.

Auguslinus, tom. 1,
,

cap. 7, contra

in illius exitium ferebatur, quae persuadebat

Academicos babet

ubi

ait

inania quaedam et ven,

crcdulis tribus hisce viris


,

audacem

esse

nimim Jobum et

losa verba collegisse Tullium


levitate

quae

Grculorum

non abhorrent

qui sibi

prima quaeque atquc

pungerent.

impium dignumque quem verborum acerbitate comQuod ergo Job simpliciter et omni cum
sic affligeretur

amplissima arrogant.

His ergo verbis Eliphaz insi,

humilitate coram Deo, ut ab eo scire posset

pientem appellat Jobum


usura
,

cujus oratio nullum habeat


,

causam

protulit

hoc

in

quam ob malam par-

nisi ut

aerem verberet

et

ab

illo

in

omnem
:

tem Eliphaz
Vers. 4.

et socii

interpretantur,

quemadmodm
:

partem dissipatus evanescat. Quod autem addit Et implebit ardore stomachum suum aliud Jobo
;

ex eo quod subjungit manifestum est

Quantum
,

in

te est evacuasti timorem


(1).

peccatum
tat
,

objicit

quod

in

sapientem cadere non puarguitur


,

et tulisti preces coram Deo


cat

Non modo
,

signifi

quia excandescit

cm

et

altercanti

Jobum
,

abjecisse Dei reverentiam

et suas absluillo

secum aut admonenti cum stomaclio


rits sancli oraculo confirmata
sic

et indignatione
,

lisse

preces

verm etiam pro

virili

su exemplo

respondet. Quae san sententia verissima est


;

et Spi-

egisse
tas

ut ex aliorum animis omnis Dei cultus et pie,

enim monet Samaculant gnte


:

excideret

quia scilicet (ut Eliphaz quidem in-

piens, Prov. 9, 7
sibi facit
;

Qui erudit derisorem ipse injuriant

terpretatur) Job

non orabat Deum

sed audacter

cum
;

et qui arguit

impium
,

sibi

eo

alisceptabat

quasi qui innocentes opprimeret


ait

rt. Noli arguere derisorem

ne oderit
,

argue sa,

unde consequenter
Dei providentiam
,

Jobum

tollere

piam

et

justam
,

pientem et diliget
sententia
et
,

te

verissima

inquam
,

est

hc

et

per consequens ejus timorem

minus tamen ad rem

facit

quia in mores

cultum

et preces. Objicit

hoc loco Eliphaz Jobo san


,

orationem Jobi nullo

modo

cadit.

Cselerm ardore

gravissimum incommodum
quatur ex
iis
is

sed quod minime conse-

stomachutn impit , nihil est aliud

qum furorem
,

quae Job affirmaverat.

Non enim

tollit

animo concipere,
cupere
,

et ints aestuare

idque agere ac

timorem

qui conscienti timoris ac pietatis

ut acerbitatis virus in molestum

hominem
Scriptur

xim
dicere

qu

Deum

coluerat
;

masuam causam apud eum


abjicit
,

aut in monitorem

parm opportunum erumpat. Stosicut

non dubitat
ben
aclac

neque preces
vitae
,

qui con,

machus autem
diiin

etiam venler

in

scienti

cum qu

preces

ut ho-

sacra pro corde aut etiam animo sumitur. Quare


aestuare aut ardere dicitur stomachus,
nihil

nestae sint, debent esse conjunctae, fiduciam ad

Deum

babet.

Maximum enim adjumentum

est corroborandae

dicitur aliud

qum animum
Ita

furore aut furorem in

nostrae spei atque excitandae


sacrae Lilterae

bona conscienti. Quare


fidu-

animo inflammari.
tem, ardore,
est, eurus,
in

Sanctius noster. Pro verbo aulegitur

fundamentum quoddam solidum

Hebro

DHp, kadim, hoc


in

ciae nostrae in sceleris

vacuitate innocentique repo-

qui est venlus ab ortu flans, rapidus,


,

nunt. Diserte charus Deo Joannes monet, 1 Epist. 3,

prseceps, indomitus
lis

adeque calidus, ut

nonnul;

10

Si cor noslrum non reprehenderit nos, fiduciam


est conscienti,

regionibus quasi halitu flammeo fruclus adurat

habemus ad Deum. Si tuta placidaque


si

quocirca significanter

admodm

ab interprte vulgato

nulla synteresis

immurmurat

si

mens
illa
,

in recessus divinae

pro

DHp kadim
animum

versum

est ardore.

Atque

in rc praeerit

et

latebras animi contuens nihil videat

quod

senti implere

stomachum ardore perindc


indignatione rapid
, ,

ac im-

legi

voluntatique repugnet

oritur

dulcis et ju-

plere

indoinit, qu
et

cunda fiducia propria filiorum Dei


rbus atque deploratis vadimus ad

et trislibus in et et

poskpim conflagravit animus


leata jaculatur.

verba ignila

acu-

Vers.
lis tibi
;

3.

Arguis verbis
,

tissimum genitorem, et

bonum depressum animum

amanaegrum

eum qui non est jeqvknon expedit. proarroganter atque ven-

altollimus cert spe opis et humanitatis. Caeterm

et loqueris quod tibi

Eliphaz

sinistr

semel de Jobo concept opinione

bat id quod dixerat


los fuisse locutum
,

Jobum

quidquid ipse bonae conscienti; testimonio (relus


(1) Evacuasti timorem, id est, pessumdas ac perdis timorem Dei', et subtrahis preces qua; fundunlur coram Deo in rbus adversis; ac si'dicat Tu videris Deum non limere nec velle eum humili prece in af: ,

quia videlicet

cum Deo audebat


infinitis

disceptare

qui long atque ade


,

modis

illo

esset praestanlior potentiorquc

quem Job non semel

visus est incussse

quasi supra innocentium mrita

flictionibus

implorare.

Tu

videris tollere Dei provi-

supplicium imponeret. Audacis profect et insipientis

animi est inire


,

cum

potenliore cerlamen

et inde

gloriam captare

unde manifesta paratur ignominia.


velle
,

dentiam, qu sublal, quis illum timebit et in affliclione deprecabitur? Tu non reverdis tremendam Dei majestatem frontc.perfrict cum eo expostulans de tuis aerumnis eflicisque ut alii discant inso,

Porro pugnare

cum Deo

et

cum

eo injuriarum

lescere et adverss

Deum

obloqui.

(Yatablus.)

1115

Ii\

LIDKUM

JOIi
,

1116
et

summ cum

fiduci in tantis doloribus

apud

Deum

astutorum. sive duplicium

lingua

blaspheman-

querebatur, sinistramomnin in partcm interprelabatur, ideque acerbissiinis


pergit.

tium. Ergone astulia et duplicitas blasphemia dicilur?

ipsum vcrbis cxcipere porr

Quid

commune

habet duplicitas

cum blasphemia?
;

Vers
IllITARIS

5.

Docuit enim iniquitas tua o

Porr astulia
c

et duplicitas
,

adulterala verba sunt,


,

tuum, et
aUlOIll

mentitus vultus

infida

opra

et cor aliud

blas-

LINGUAM BLASPIIEJIANTK 'M.

IlliquitaS

phemia ver
tatem
Iiosa.
,

est

temerarium verbum adverss

divini-

dicilur docuisse,

hoc est, insiruxisseos, ut concep-

aut forte opra verborum vice Deo conlumeastulia


;

tas blasphemias liorrcndis verbis

depromeret
illo

quasi

Ergo

non
,

est blasphemia. Est


ait Basilius

tamcn

ncquiret eas proferre nisi sub pessimo

inlernae

est

omnin
:

nam

ut rect

Seleucise,

impietatis magisterio. Possunt etiam Eliphazi verba

Orat. 2

Opcrum
est
,

pervcrsitate in

Deum

contumetiosi
!

duplicem iiunc sensum admittere,

q. d.

Quia mal

snmus. Tant malitiae perversitas contumelia est Dei

mente es.verba tam arrogantia facis, sicul Christus dixit


Malth. 12, 34
:

Monstrum
mia
in

unum
et

esse

et

simul non inlegrum


,

Ex

abnndanti enim cordis os loqnitur.


tltesauro profcrl bona, et
:

et multiplex

contumelia est factoris

et blasphe-

Bonus Iwnw de liono

malus liomo
oris

Deum

ejusmodi monslrum. Unde

homo du-

de malo thesauro profert mala. Vel aliter


tui

Ex verbis
alio

plex seu aslulus jure merito blasphemus et sacrilegus

cognoscitur iniquitas tua


tuo
,

nec judice

opus

nuncupatur.
Vers. 6. Condemnabit te os tuum , et non ego et labia tua respoxdebunt tibi. Non opus est, in:

est

qum ore 57 Ex verbis


:

sicut Christus etiam dixit, ibid.,


,

tais justificaberis

et

ex verbis
v.

tuis con-

dcmnaberis

et

Ecclesiasles

c.

10,

12: Labia
w/o

quit, extrinsecis argumenlis ut te refellam

verba

insipientis prcipitabwit

eum
ita

quam senlenliam Sep:

quippc ipsa tua


cent. Quis

te insolenli

ac impietalis convin-

tuaginla
fr'aaui

intellexerunt
co'j,

converlentes

il

enim crimen esse non cognoscet


,

(TTo'jj.aTo'

reus es

verbis oris tui.

Sed

in

ad disceplalionem provocare
ore jaclare audeas

in

judicium

Deum omnium
,

quamcumque partem aceipianlur, non conveniunt in Jobum non enim iniquitale imbulus istiusmodi verba
:

Judicem convenire? Qua; cm tu


,

labiis proferre et

os

tuum
te

et labia tua

pro

testi-

fecit

sed optim conscienti teste

uli

mox

diceba-

monio dicenl
serve

in

crimen

maximum
:

incurrisse, sicut
tuo tejudico,

mus
nica

cujus gravissimum teslimonium est. Ita Stuqui in sequenlibus verbis


:

Christus dixit,

Luc 19, 22

De

ore

Imitaris
est,

linguam

nequam. Quae criminis


,

illalio

pondus haberet

blasplicmantium, vel, ut in
in

Hebneo
,

astutorum, et

maximum

nisi

recta; voluntatis conscienti staret


,

Grco,

Juvas-rv

potentium

conjicit

Eliphazum

Jobo

cui lex Dei

quae debilitari non potest, prae-

allusisse

ad eos qui turrim Babel dificrunl, qu se terram ilerm inundatione cverterc voluis:

sidio est.

Deo,
set
,

si

Nott Maldonatusnoster, in cap. 12, Matlhi, banc


fuisse proverbialem

defenderent

qui

Deo

resistere
,

et

repugnare

phrasim apud Hebrseos, qui illam


,

velle videbantur. Dixerunt

enim

ut narratur in Genobis civilateni et

usurpasse videntur

quando aliquem de tam


,

atroci
ei prae

nesi, c. 11,

4: Venite, faciamns
ut ob

crimine convincere volebant ex ejus ore

ut

turrim cujus cacumen pertingat ad clum. Qui


ita

Deum
sic

enormitale ilud objicere

offenderunt

eam rem eorum sermones

modm summus
dixit
:

Ponlifex

nemo auderet quemadcm Christum interro,

confunderet, ut alius alium non inlelligercl. Hi qui-

gsset, et respondissct se

esse Filium

Dci,statim
?

dem

blasphemi erant

cm tanlm Deo
se resistere
,

detraherent
;

Quid adliuc desiderumus tcstimoninm


ejus. Ita

ipsi

ut humanis opibus

ei

posse putarcnt

enim audivimns ex ore


in ferre

mine Eliphaz volens


et
:

erant etiam versuti et sapicnles


seculi hujus,

ut Christus dicit

Jobum

orsse

paganorum
ait

blaspheinantium

cm tam
,

callidum susceperiut consi-

more

per fulurum potenliale


;

Loquela tua ma-

lium
tur.

erant et potentes

qud rem tantam moliebanimitari dicit


,

nifestum te facere potest

nollem unquni meipso


,

Quos Eliphaz Jobum

quia

cum Deo

tantam

tibi

ol)jicere

injuriam

nisi

ex ore tuo

ipsi

contendere et disceptare volebat. Sed long aliud est


opibus, potenti et industrie su connixum velle

audivissemus

modum

orandi Deum, quo uteris, qui


et

paganorum potis

est

blasphemanliuni

Deum

quemquam Deo

resistere

aliud est
,

optimorum con-

qum

fidelium et

eorum
12 37

qui

verum Deum
id,

colunt.

siliorum conscienti frelum

qua3 lege Dei alque ob

Porr ex eo qud Thcophj lactus

quod

ait

Christus

eam rem cum Deo

ipso connititur. Dei

aulem prsienim
se
et

apud Matthum
et

Ex verbis
,

lui* justificaberis,

dio munitus qui fuerit

Deo

resistere potest. lia

ex verbis

tuis
,

condemnaberis
rite

Scripturas teslimo-

Christus Deo repngnavit vehemenler hominibus iralo,


et in semetipso nos

nium

esse dicit

Maldonatus bine esse desump,

Deo

reconciliavit.

Ha Moyses

tum

conjicil.
:

Simile proverbium est et illud

Mallh.

pro populo

Israelitico opposuit

Deo

Exod. 32, 10,


Jacob

19, 21

De

ore tuo te judico, quod est adverss eos


;

avertit indignationcm ejus

ab

eis. lia

eum Deo

qui suis ipsorum argumenlis eonvincunlur

et illud,

Gen. 32, 24, qu res magnis mysleriis plena est, illius bencdiclionem cxtorsit, qu deinde fretus omnium iriimicorum vim supcrrit.
luctans
,

Prov.12, 13

Proptcr peccata labiorum ruina proxitnut

malo

de
,

iis

qui suo ipsorum judicio aut conlessione


:

pereunt

juxla illud

Sanguis

tutis

super paput tuum.


in

aetermhlc posset quoin, quare

id,

quod Helingua

Non procul bine

distat

istud

comici Tcrcnlii

braeus legit linguam astutorum, Vulgatus translulcril

U nattant blasplicmantium

lanqum

si

idem

sit

Adejpbis, at, ^, SCen 8: Suo sibi hune gladio jttgulo. Respcxit hc elllieronymus, Episl. ad Magnum;

i\n

COMMENTAI* JUM CAPUT XV.


nitatis, id est, seterni
alis,
:

1118

Juxta fabulas poelarum suo se ense laceravit. Sic apud


Trebellium Pollionern in Mario addidisse
dicilur interemplor
:

Et

contriti sunt

montes teculi,

hc verba
ipse fecisli.

temitatis. Allegoric hic S. Augustinus et Phisit

Hic

est gladins

quem

lippus per colles inlelligunt angelos, quasi

Vers.

7.

Numquid

sensus

primus homo tu natus es,


(1) ? Id

Numquid ante
Vers. 8.

angelos formatus es ?

ET

AME

COLLES FORMATUS

CSt

CII1K
,

CXlerOS

Numquid consilium dei audisti, et infe(1) ? Refellil

boniincs

pr

te ita negligas et

contemnas

numquid
alii,

rior te erit ejus sapientia

hoc versu qud


inler-

ali le raiionc exlilisse

pulas

quam hommes
Et ante
;

non

cum Deo
fuisli

disputare velit, dicens:

Numquid Dei

ex Iiomine genilum
enini signilicat
,

sed ante
:

mundum faclum?id
colles formatus.

consilio? (sicut etiam Sapientia de se dicit in


:

cni addit

Proverbiis, cap. 8, 50
ei in

Cum eo cram cuncta componens);


le

Est enim synecdoclie, pars pro loto


piens usus est in
Proverbiis
,

quo tropo Sadiyinqs

eocognovisliDeum

inferiorem esse sapientia, ut


iri

ut

sajjienliaq
:

cumeodisputans teviclum
Ditninuetur tibi sapientia.

putes? In hebraeo est

antiquitatem exponerct, dicens, cap. 8, 25

Necdhm
Jobi

Quod prter eam senten,

montes gravi mole


parinriebar.

constitera:;t

ante opines colles ego


,

tiam

quam

expressit Vulgatus interpres


,

potest et
:

Hajc Elipbas dixit

ut

animum
,

aliter,

ut Hebraei volunt, cxplanari

q. d.
,

Tantmhomi-

opinione quideni su insoientem rclunderct

et iro-

ne

in consilio

Dei sapientise imbibisti


,

ut

aliis

niam

in se sociosque lortani ajquivalentibus aut etiam


;

nibus imminula et dctracla esset

et tibi uni tota


viris

acerbioribus verbis relorqtierct


sisti

quasi dical
insimulsli

Deri-

concessa

Qua; explicatio placuit Septuaginta


:

nos omnes

et
:

ignoranliae

cm

nam

ita

locum hune reddiderunt

Et? Si

as tpTo
si ita

dixisli, cap. 12,

Et

vos eslis soli homiucs, et vobis-

aota, ad le autem accessit sapientia.

Qud

hune

cum morietuv
omni

sapientia. Qitis

enim hc, qu

npstis
?

locum exponamus
tur ad

etiam hic versus pertinere vide,

ignort? Al numquid tu primus homo natus es


sapientia prditus
,

qui

urgendum co absurdo Jobum

qud omnibus
,

omnium rerum
scilicet

causas na-

bominibus sapieniiorcm se esse existimet


amicos suos
arrog:tntcr
,

turasque lam muilis ralionibus inler se discrepantes

optim noverat. Fucris

unus ex

priniis

illis

cm ila cum eo disserentes contemnal. Sed non cm de hominis quitale et iniquitalc


ii
,

omnium
spirits
,

parentibus, in quibus Deus creavil scientiam


sensu implevit cor illorum, et
illis ;

dispulalur,

conlemnuntur

qui ex advers fortun

mala

et

bona
illo-

allerum iniquum esse judicant, dicente Ecclesiastico,


cap. 7
,

oslendit

posnit
illis

oculum

swm

super corda

12

Non

'irrideas

hominem
et

in

amaritudine

rum, osteudere

magnolia operum suorum, ut no-

animas ; est enim qui humilit

exaltai circumspector

men
bus
7.

sanctificationis collaudent, et gloriari in mirabili-

Deus. Nec arroganter is, qui nullo merito suo ab

illius, ut

magnalia enarrent operum


scilicet dixisti

ejus, Eccli.

17

bominibus condemnalur

dicere

causam suam optt

Tu namque mira
,

de bujusmodi operationis ex-

apud cum

quem
lamen

scit

juslum semper judicium exerdifficile,

ribus

quando nos ad brlas animantes

cerc. Vald

est

calamiloso viro optima

pertes, quibus doceremur, remisisti dicens, cap. 12,

sua et honestissima consilia fortunalis bominibus

7
et

Interroga jumenta, et docebunt le


indicabuut
tibi
;

et volatilia cli,

probare,

nam,

ut ait Ecclesiasles
,

cap. 9, 16,

sa-

loquere terras
,

etc.

Ide fortass

pientia pauperis contempla est

et verba ejus

non sunt

tu soius es

homo

scienti plenus

et

lecum morietur
ille

audita.

sapientia, sicul periisset, si primaevus

parens nos-

Vers.

9.

Quid
,

nosti quod ignoremus

?
,

quid ininquit,

ter
tia

Adam priusqum

genuisset

filios

quos su sapien-

telligis quod nesciajius (2)?


te negligi

Non debomus

imbueret, ex bc vit migrsset.

ut appelles nos fabricatores mendacii, et

Porr consult
verlit
:

admodm

et
,

prudenter interpres

oples ut silentio insciliam


nihil lu scias

nostram celemus
in

cm

Ante

colles

formatus es

quod

Ad

facis collium,

indicans hoc in

Hebr&o est loco hune Hein


:

quod ignoremus. Sed


satis antea

qu ignorai in-

n versarcnlur, Job
dicens
:

exposuerat, cap. 15,

braismum prioritatem temporis denotare non sequa,

Numquid Deus

indiget vestro mendacio, ut pro

lilatem,

quam
,

aliquando significare superis, cap. 3,


,

Mo

loquamini dolos

? etc.

El ob eam forte rem


nihil

nihil

vers.

24

demonslravimus. Noveral quippe

ubi de
,

amicis suis Job

probare

persuadere poterat
,

antiquitate

montium

et collium

sermo

est

banc
patet

qud

tanti

suam

facerent sapientiam
,

ut

de null re
,

phrasim prioritatem denotare,

quemadmodm
montes
,

ab eo se doceri posse putarent

dicente Salomone

ex pluribus Scriptur locis, ex quibus etiam disci-

mus
26

id

quod vetustissimum
dici

est ante

et colles

(1) ArcanaDei, et sapientise ejus intima penelrsli? Hebrseus Numquid in secreto Dei audisti et dimi:

factum
:

solere

ut in loco ante citato


collocarentur, ante

Prov. 8
colles

Anlequm montes

omnes

(juxla

Hebrum

Ad
:

facis collium) ego parturiebar.

Item, Psal. 89, 2

Priusqum montes

firent, aut

formarelur terra et orbis. Im montes vocantur ceter-

Hebraeo verlunt Numes? Quasi dicat Numquid tu antiquissimus es morlalium, et sapienlismus, qud longissim experieriti omnes superes? Ante colles, etc., ante ipsum mundum, anlequm fundaretur terra, et montes, et colles. (Mcnochius.)
(1)

Pagninus

et Vatablus ex

quid ante

primum hominem natus

nuelur a te sapientia ? destruetur , dissipabilur in te vol teciim ? Aliter Numquid intra sanclissimum Dei consilium admissus es, tolamque Dei sapientiam ad le traxisli ? Numquid ex Deo hausisli sapienliam, ex ipso Dei sinu lucem accepisti, ex fonte nempe exteris clauso et inacc-esso? Septuaginta: Aut constitutionem Domini audisti , aut consiliario te usus est Deus, et in (Calmet.) te pervenit sapientia ? (2) Cujusnam rei peritus es, cujus ignari simus? Ditclligis, etc. cbraismus, pro, miid intelligis, quo nos alieni smus? hoc est , quod nos laleat sive quod nos non intelligamus , ut lantoper tuam jactare, el nostram audeas sapientiam damnarc? (Vatablus.)
: ,

iii5

IN
fiduci in tanlis doloribus
in

L1BKUM JOB
astutorum. sive duplicium
,

1116
et

summ cum

apud Deum

lingua

blaspbeman-

querebatur, sinistram omnin


tur, idcque acerbissiinis

partem interpretaba-

tium. Ergone astutia et duplicitas blasphemia dicilur?

ipsum verbis exciperc porr

pergit.

Vers
IJIITARIS

5.

Docuit enim iniquitas tua os tuum,


IlliquilaS

Quid commune habet duplicitas cum blaspbemi? Porr astutia et duplicitas adulterata verba sunt,
mentitus vultus, inlida opra, et cor aliud; blaspbemi ver est temerarium verbum adverss divini-

et

LINGUAM BLASPHEMANT Il'M.

aUlOm

dicilur docuisse,

boc est, inslruxisseos, ul concepdepromeret


illo
,

tatem
liosa.

aut forte opra verborum vice Deo conlumeastutia


;

tas blaspbemias borrendis vorbis

quasi

Ergo

non
,

est blaspbemi. Est


ait Basilius

tamen

noquiret eas proferre nisi sub pessimo

interne

est

omnin
:

nam

ut recl

Seleucice,

impietatis magisterio. Possunt etiam Elipbazi verba

Oral. 2

Operum
est
,

perversitate in

Deum

contumeliosi
!

duplicem bunc sensum admillere, q.

d.

Quia mal

sumus. Tanl malili perversitas contumelia est Dei

menle es,verba tam arrogantia


Mutlb. 12,
5-4
:

lacis, sieul

Cbristus dixit

Monstrum
mi
in

unum
et

esse

et simul

non integrum
,

Ex

abundanti enim cordis os loqnitur.


et

et multiplex

contumelia est factoris

et blaspbe-

Bonus liomo de bono thesanro proferl bona,


:

malus homo
oris

demalothesauro profert mala. Velaliler Ex verbis


lui

bomo duplex seu astulus jure merito blasphemus et sacrilegus


nuncupatur.
Vers. 6.

Deum

ejusmodi monstrum. Unde

cognoseitur iniquitas tua

nec judice

alio

opus

est

qum ore 57 Ex verbis


:

tuo

sicut Cbristus etiam dixit, ibid.,


,

Condemxadit te os tuum
tibi.
,

et non ego

tais justificabcris

et

ex verbis
v.

titis

con-

et labia tua respoxdebuxt


quit
,

Non opus

est, in;

demnaberis

et

Ecclesiastes

c.

10,

12: Labia

extrinseeis argumentis ut te refellam

verba

insipientis prcipitabunt

eum
ila

quam

senlenliain Sep:

quippe ipsa tua te insolentiae


cent. Quis

ac impietatis convin-

luaginla

intellexerunt

convertentes

vtyS

enim crimen esse non cognoscet, Deum


,

prlaam oto^oltoi; cou, reus es verbis oris tui.

Sed

in

ad disceptationem provocare

in

judicium

omnium
testi-

quameumque partem aceipianlur, non conveniunt in Jobum non enim iniquitate imbutus isliusmodi verba
:

Judicem convenire ? Quae cm tu


ore jactare audeas
,

labiis proferre et

os

tuum
te

et labia tua

pro

fecit

sed optim eonscienti teste

uti

mox
est.

diceba-

monio dicent
serve

in

crimen

maximum
:

incurrisse, sicut

mus

cujus gravissimum testimonium


:

lia

Stu-

Cbristus dixit, Lucre 19, 22


nequani.
,

De

ore

tuo tejudico,

nica, qui in sequentibus verbis

Imilaris

linguam

Qu
,

criminis

illatio

pondus baberet

blasplicmantium, vel, ut in Hebrreo est, astulorum, et


in

maximum

nisi

rect voluntalis eonscienti staret


quae debilitari non potest, pr-

Grco, uvaoxv

potenlium

conjicit

Eliphazum
,

Jobo

cui lex Dei

allusisse

ad eos qui turrim Babel dicrunl

qu

se

sidio est.

Deo,
set
,

si

terrain iterm inundatione evertere voluis:

Notai Maldonalusnoster, in cap. 12, Matlhsei, banc


fuisse proverbialem

defenderent

qui

Deo

rsistera

et

repugnare

pbrasim apud Hebraos, qui illam


,

velle videbantur. Dixerunt enim, ut narralur in Gc-

usuipsse videntur

quando aliquem de tam


,

alroci
ei

nesi, c. 11, 4

Yenile,

faciamus nobis civitatem

et

crimine convincere volebant ex ejus ore


enormitate
i'.lud

ut

pr

turrim cujus cacumen pertitigat ad clum. Qui


ita

Deum
sic

objicere

offenderunt

ut ob

eam rem eorum sermones


Ili

modm summus
gsset
dixit
:
,

Pontifex

nemo auderet quemadcm Cbristum inlerro,


,

confunderet, ut alius alium non inlelligeret.

qui-

et

respondisset se esse Filium Dei

statim
?

dem

blaspbemi erant,
ei

cm lantm Deo
se resistere
,

detralierent,
;

Quid adhuc desideramus testimonium


ejus. lia

ipsi

ut bumanis opibus

posse putarent

enim audivimus ex ore


inferre

nunc Elipbaz volens


et
:

erant etiam versuti et sapienles


seculi bujus,

ut Christus dicit

Jobum

orsse

paganorum
ait

blaspbemantium
Loquela tua nia meipso
ipsi

cm tam
,

callidum susceperiut consi-

more

per fulurum potenliale


;

lium

erant et potentes

qud rem tantam moliebanimilari dicit


,

nifestum te facere potest

nollem
,

unqum

tur. Quos Elipbaz

Jobum

quia

cum Deo

tantam

tibi

objicere injuriam

nisi

ex ore tuo

contendere et disceptare volebat. Sed long aliud est


opibus, potenti et industrie sua connixum velle

audivissemus

modum

orandi

Deum, quo

uieris, qui

quemquam Deo

resistere

aliud est
,

optimorum conob

siliorum eonscienti fretum

qu

lege Dei alque

paganorum potis est et blaspbcnianlium Deum qum fidelium et eorum qui verum Deum coluni. Porr ex eo qud Tbeophylactus id, quod ait Cbristus
apud MallboRum
et
,

eam rem cum Deo

ipso connililur. Dei

autem

prajsi-

12

57

Ex verbis
,

luis justi/icaberis,

dio munitus qui fuerit

Deo

resistere potest. Ita

enim

ex verbis

tuis
,

condemnaberis
rite

Scriplur testimo-

Cbristus Deo repugnavit vehementer bominibus irato,


et in semetipso nos

nium

esse dicit

Maldonatus bine esse desunip,

Deo

reconciliavit.

Ita

Moyses

si;

tum

conjicit.
:

Simile proverbium est et illud

Mailb.

pro populo

Israelitico opposuit

Deo

Exod. 52, 10,


Jacob

et

19, 21

De

ore tuo te judico, quod est adverss eos


;

avertit indignationem ejus

ab

eis. lia

cum Deo

qui suis ipsorum argumentis convincuntur

et illud,

Gen. 32, 24, qu res magnis mysleriis plena est, illius benediclioncm cxlorsil, qu deinde fretus omnium inimicorum vim supcrrit.
luclans
,

Prov.12, 15

Propter peccata labiornm ruina proximat

malo, de
pereunt
,

iis

qui suo ipsorum judicio aut confessione


:

juxta illud

Sanguis Mus super capnt tuum.


islud

Clermbic

posset quseri, quare id, quod

Ile-

Non procul bine

dislat

comici Terenlii

in

braeus legit linguam astutorum, Yulgatus transtuleril

Adelpbis,acl. K, scen 8: Suo sibi hune gUuliojugnlo.

linauam blasplicmantium

tanqum

si

idem

sit

lingua

Bespcxit hc et Ilieronymus,

Epist.

ad

Magnum:

1117

COMMENTARUJM CAPUT XV.


apud
nitatis, id est, aeterni
:

1118

Juxla fabulas poetarum suo se ense lacer avit. Sic


Hic est gladins quem ipse

Et

contritisunt montes seculi,

Trebellium Pollionern in Mario addidisse iixc verba


dicilur inlercmplor
:

alias, ternilatis. Allegoric bic S.

Augustinus

et

Phi- p
:

fccisti.

Vers.

7.

Numquid
ita

lippus per colles intelligunl angelos, quasi sitsensus

primus uomo tu natus es,


(1) ? Id

Numquid ante
Vers. 8.

angelos formatus es ?
co.nsilium dei audisti, et infe(

ET ANTE COLLES FORMATUS


boulines prcc te

CSl

Clll
,

CXlfOS

Numquid

negli^as cl

contemnas

numquid

rior te erit ejus sapientia

1) ?

Refellit

hoc versu qud


Dei inler-

ali le ralione exlilisse

x homine genilum
eiiiin sigpittcat
,

quam homincs alii, non sed ante niundum facluin ? id


pulas
addit
:

cum Deo
fuisli

disputarevelit, dicens:

Numquid

consilio? (sicut etiam Sapientia de se dicit in


:

cm

Et ante
;

colles formatus.

Proverbiis, cap. 8, 50
cl in

Cumeo eram cunctacomponens);


le

Est enim synecdoche, pars pro loto


piens usus est in
Provcrbiis
,

quo Iropo Sa-

eo cognovisli Deum

inferiorem esse sapientia, ut


iri putes? In hebro est Quod prtcr eam senten:

ul

sapienlise divinas
:

cumeodisputans levicum
Diminuetur
tiam
,

antiquilatem exponerct, dicens, cap. 8, 23

Nedm
Jobi

tibi

sapientia.

montes gravi mole consliterant


parturiebar.
llacc

ante opines colles ego


,

quam

expressit Vulgatus interpres, potest et


:

Elipbas djxit

ut

animum
,

aliter,

ut Hebraci volunt, explanari, q. d.

Tantmhomi-

opinionc quidem su insolcnlcm retunderet

et iro-

ne

in consilio

Dei sapientia? imbibisti


,

ut

aliis

niam

in se sociosque tortani requivalenlibus aul


;

eliam
Dcri-

nibus imminuta et detracta esset

et tibi uni tota

acerbioribus verbis relorqucrel


sisti

quasi dical
insiniulsti

concessa

Qu

explicalio placuit Septuaginla viris


:

nos omnes, et ignoranliac


2
:

cm

nam

ita

locum hune reddiderunt


le

E? Si

ai xsro
si

dixisli, cap. 12,

Et

vos estis soli homincs, et vobis-

ffo<j>,

ad

autem

accessit sapientia.
,

Qud

ilahunc

cum morietur
ignort
?

sapientia. Quis
tu
,

enim lic, qu

nstis

locum exponamus

etiam hic versus pertinere vide-

At numquid

primus Iwmo natus

es ?

qui

tur ad urgeiidum eo absurdo

Jobum, qud omnibus


,

omni

sapientia prditus

omnium

reruni causas na-

hominibus sapienlioicm se esse existimet


amicos suos
arroganter
disputalur,
,

turasque tam muilis ralionibus inter se discrepantes


opl.im

noveral.

Fucris seiliect unus ex primis

iliis

cm ita cum eo disserentes contemnat. Sed non cm de bominis quitale et iniquilale


ii
,

omnium
spirils
,

parentibus, in quibus Dcus creavil scientiam


sensu implevit cor illorum, et
illis ;

conlemnuntur

qui ex advers fortun

mala

et

bona
illo-

altcrum iniquum esse judicant, dicenlc Ecclesiastico,


cap.

ostendit

posait
illis

oculuvi

suum super corda

12
est

Non

'irrideas

hominem

in

amaritndine
circumspector

rum, osteudere

magnalia operum suorum, ut no-

qnim;

enim qui humilit

et exaltt

men
bus
7.

sanctificationis collaudent, et gloriari in mirabili-

Dcus. Nec arroganter is, qui nullo merilo suo ab

illius, ut

magnalia enarrent operum


scilicet dixisli

ejus, Eccli.

17

hominibus condemnalur

dicere

causam suam optt

Tu namque mira
,

de bujusmodi operationis ex-

apud eum
sua

quem
lamcn

scil

justum semper judicium exer-

ribus

quando nos ad brlas animantes


et docebu.it le
,

cerc. Vald
et

est difficile calamiloso viro oplima

pertes, quibus doceremur, remisisli dicens, cap. 12,

honestissima consilia fortunatis hominibus

7
et

Interrogajumenta,
indicabunt
tibi
;

et volatilia cli,

probare,

nam

ut ail Ecclesiasles
,

cap. 9, 16,

sa-

loquere terr
,

etc.

Ide fortass

pientia pauperis contempla est

et

verba ejus non sunt

tu so'.us es

homo

scienti plenus

et

lecum morietur
ille

audita.

sapientia, sicul periisset, si primaevus

parens nos-

Vers.

9.

Quid
,

nosti quod ignoremus ? quid in-

ler
tia

Adam priusqum

genuissel fdios

quos su sapien-

telligis quod NESCiAjius (2)?


te negligi

Non debcmus

inquit

imbueret, ex bc vil migrsset.

ut appelles nos fabricatores mendaci, et

Porr consult
verlit
:

admodm

et

prudenter interpres
:

oplcs ut silenlio inscitiam


nihil lu scias

nostram celemus
in

cm

Ante

colles

formatus es, quod in Hebraco est

quod ignoremus. Sed


satis

qu ignoralio-

Ad facis collium, indicans boc in loco hune Hcbraismum prioritatem temporis denolare non qua,

ne versarentur, Job
dicens
illo
:

antea exposuerat, cap. 13,

Numquid Deus

indigel vestro mendacio, ut pro

litalem,
vers.

quam
,

aliquando significare superis, cap. 3,


,

loquamini dolos? etc. Et ob

eam

forte

rem

nibil

24

demonslravimus. Noveral quippe

ubi de
,

amicis suis Job

probare

nihil

persuadere ppterat
,

antiquitate

montium

et collium
,

sermo

est

banc
patet

qud

tanli

suam

facerent sapientiam
,

ut de null re
,

pbrasim prioritatem denotare

quemadmodm
montes
,

ab eo se doceri posse putarenl

dicente Salomone

ex pluribus Scripturce locis, ex quibus etiam disci-

mus
26
:

id

quod vetustissimum
dici

est ante

et colles

faclum

solere

ut in loco ante citato


collocarentur, ante

Prov. 8
colles

Anlequm montes
Hebraeum
:

omnes

(juxta

Ad
:

facis collium) ego parturiebar.

Item, Psal. 89, 2

Priusqum montes

firent

aut

formaretur terra et orbis.


(1)

Im montes vocantur terex Hebraeo vertunt


:

Pagninus

et Vatablus

Numdicat
:

quid ante

primum hominem natus es? Quasi

Numquid

mus, Ante colles,

tu antiquissimus es morlalium, et sapientisquod longissim experienti omnes superes?


etc.,

anteipsum mundum, antequm

fundarctur lerra, et montes, et colles. (Mcnocliius.)

(1) ArcanaDei, et sapienliai ejus intima penelrsli? Hebraiiis Numquid in secreto Dei audisti et diminuetur te sapientia? destruelur, dissipahitur in te, Numquid intra sanctissimum Dei vel tecum ? Aliter consilium admissus es totamque Dei sapientiam ad te traxisti ? Numquid ex Deo hausisli sapientiam, ex ipso Dei sinu lucem accepisli, ex fonte nefnpe cteris clauso et inacesso? Septuaginla Aut constitmionem Domini audisti , aut consiliario te usus est Dcus, et in (Calmet.) te pervenit sapientia? (2) Cujusnan rei peritus es, cujus ignari simus? Intelliqis, etc. lebraismus, pro, quid tntelligs, quo nos aheni simus? hoc est quod nos lateat sive quod nos non inlelligamus ut tantoper luam jaclare, el nostram audeas sapientiam damnarc? (Vatablus.)
:

,, ,

, , ,

lll'j

LN
:

LIBRUM JOB
dicit

1120
fuisse
,

Prov. 26, 12

Vidisti

hominem sapientem
insipiens.

sibi videri?

apud se mult aniiquiores

senes seu

magis

Mo

spem habebit

Et hc de causa

patres aut magistros. lia Slunica

Sanctius et Bol-

stultam

fecil

Deus sapientiam liujus mundi , sapienlemNos, inquit,


Apostoli

ducus.

que slulliliam, ut Paulus tcslalur, ad tradendum


jnundo Evangclium
stian.
:

Vers. 11.

Numquid
,

grande est ut consoletur

stulti
,

pr opter Chri-

te Deus
esset
,

sed verba tua puava hoc prohibent.

Non

Quinam
,

111 i

slolici viri

pii

primm dcinde apodenique omnes Christiani. Et usquc


?

inquit

Deo

difficile

miserias tuas sublevare

teque in pristinum
id scelera

felicitatis
,

slaUim restituere, sed


lanto par
lingual

mine ver

sapientia;

amalores

non

discipuli

mun-

tua impediunl

quorum pnas
ut

di, sed Dei,

sacram insaniam insaniunt. Est enim


,

est ut supplicio pendas. Speciatim

aulem taxt

quaedam insania sanctorum


est,

qua;

magna

sapienlia

procacitatem

qua; tantm abest

sedet iralum

quam D. Anibrosius, in Psal. 59, veram insaniam cm in mundanis sint fals insanit, ut Regius vates monet. Vera nempe sapientia est sapere qua; Dei sunt et cognilionem ad bonam vitam et
appellat,
, ,

Deum, ut polis illum acuat et ad vindictam inflammet vehementis, juxla illud Davidis, Psal. 11,3:
Disperdet Dominus universa labia dolosa et linguam

maguiloqnam. Quo

in loco supplicii

acerbilas sceleris

Dei cultuin glorianique referre, non, infiante scienti,

magnitudinem ostendit
in

et

impietatem erga

Deum

tumescere et

efferri

eorum more
facli

sapientm

qui

quam

ii

Iabuntur facilis qui de se all sentiunt et


,

cm
lus

sibi

viderenlursapientes, ob superbiam et impiae


stulti

loquunlur

ac buccis lumentibus inflata verba truti-

mentis inanitatem
alibi
ait.

sunt, ut idem Pauilli

nantur

quos vates Sophonias magniloquos superbi


cap. 5,

Taies ulique fuerunt trs amici


inaniter prsetulerunt

vocat, dicens,

51

Auferam de medio
est, ut
,

tui

dm

se Jobo sapienliori
:

di-

magniloquos superbi tu , id
,

Judas Apostolus

cenles

Vers. 10.

Et

senes et antiqui sunt

in nobis
:

multovetustioresquam patres
si

tui. Quasi dicat

Et-

ait quorum os toquitur superba qui nempe linguam suam magnificanl contra qum Abdi Deus vetuerat Non magnificabis os luum. Daniel isliusmodi bominibus
:

forte juniores te simus,

apud nos tamen sunt

anti-

attribuit,cap.7,8 ,esloquensingentia,'\ est, ostumi-

qui et provectae latis


magistri
,

magnque

experienti viri ac

dum, arrogans jactabundum quod disperdet Dominus,


,

quibus multa et recondita ut

dogmala edocti
baberi de-

hoc

est,

ut fesliv exponit HugoCardinalis,fo's perdet,

sumus,

ita
,

baudquaqum
ininimo
sit.

te inferiores

animo

videlicet et corpore.

Sed ut

ista

qum optim

beamus
eos

et vel in

tibi

quoad rerum omnium


et qui longo

quadrent in eos qui magnifie de se et suis rbus gloriantur, et sine pudore

cognilionem cedendum
,

Senes autem hic vocat


,

adverssDeum

insolcscunt, per-

qui res mullas experli sunt


sibi

rerum

perm tamen humillimo et afflictissimo Jobo isliusmodi


lingua; crimina bic ab Eliphazo et sociis affinguntur

usu

magnam
qum

scientiam comparrunl. Etenim de

moribus
rienli

et officiis scienti

mult praeclaris expeSiquidem bc


in

cm, ipsomet Deo


satis fuit

teste,

non peccrit
locutus
sit.

labiissuis,

nec

allerius doctrin tenetur.

inique quid contra

Deum
soli

Caeterm non

potissimm ralione prudentia constat,

qu uni-

Eliphazo verborum Jobi censorem iniquisnisi

versa de moribus disciplina vertitur. Intellexit igilur


interpres bic de viris senio confectis, qui sicut tate
ita consilio

sinium egisse,

Deo

reservatum cordis et cogi,

tation uni judicium

impudenler usurparet

dicens
,

prastarent,sermonem

lieri,

non de paren-

Vers. 12.

Quid

te levt cor tuum


?

et quasi

libus aut progenitoribus; ideque per plurale expressit


id

MACNA COGITANS ATTONITOS HABES OCULOS

Carpit Jo-

quod

in singulari notant
,

Hebra,

in

quibus legitur

bum qud animo


,

extollalur

et cordis

motibus au-

Etiam canus

etiam decrepitus inler nos et proveclus

dacietimpietate plenis, utipse quideni interpretatur,


se sinat efferri. Cordis

pr

ptre tuo diebus. Nihil


,

tamen
q. d.
:

velal nos

illa

etiam
le

aulem

et

oculorum meminit

de Jobi ptre interpretari

Non ignoramus

quia superbia et arrogantia animo

men teque primm

ea omnia qua; protulisti didicisse tuo ptre, qui


vetuslissimus erat, et

concipilur, ac deinde potissimm oculis signifleatur.

magna annorum
tibi

mulliludine
,

Non

polest latere
,

fastus

aninii et exaltalio cordis.


,

venerandus
nos enim

at

nec in hoc

cedere volumus

apud

Prodit se foras

ac patent per gestus corporis


,

quan-

et in familiis nostris

mult velusliorcs pro-

tmvis dissimulet superbus


per oculos
,

et

erumpit potissiinm

veclioresque parentes, quibus scienliam noslram

qui sunt anima? sensorum indices.


corporis Cicero vocat
,

Hanc

accepimus, exlitcrunt; ideque non


per noslram floccipendas sapientiam

est cur
,

tanto;

unam parlem
motus sunt
sit eflicere
;
,

qua; quot aninii

uti facis
;

im

lot signilicaliones et

nostra tuam omniniod vincit ac superat

habennis

et oculos ail esse


,

enim pislanlissimos
lari et salutari

officii et

theologia; magistros.

tum remissione
nobis
inous

commutations posquorum tum intensione, tum conjeclu tum hilaritale motus


,

Ubi observa magistros in omni ferm idiomatc appelparentes. Et apud Themanitas scbolas
esse antiquas docel Jercmias, casque sapientia; laude
floruisse
:

animoruin signilicantur
,

hos item naturam ddisse


,
,

ut equo aut leoni jubas caudam animorum declarandos prlerea,


; ,

aures

ad

ut imago est

Numquid
etc.

inquit, non ultra est sapientia in

animi vullus

sic indices esse oculos

denique duo

Tliemau?
tassis

Eadem pen babes apud Abdiam. Forviris

etiam apud Hussitas scholx fuerunt, non tamen


sapienli

lumina ab animo ad oculos perforala nos habere naluram voluisse. Etenim ex bis virtutes vitiaquecognoscimus, iratuni vel piopilium

adeantiquse et clbres, neque tam


sludiosis frquentt*.

animum

lieluin aut aflli-

Atquc ide

Elipltaz

Themanites

ctum pcriiendimus

siquidem in

iis

mror,

in

iis

mi
gaudium
venus
,

COMMENTARIUM. CAPUT
in
llis

XV..
? id

4122

mans
,

et indomita cupidilas
iis

in iis
|

mund
j

vulv coaguialus

quod Jobus
;

ipse paulo

et libido

cubt

in

quoque modeslia mentis


,

ante dixerat capite preecedenti


bis

quem

suis ipsius ver-

expingitur.

Hoc

intellexit Christus dicens


lui est oculus luus
;

Lucae 11

,
j

compungit Eliphaz

et

tanqum immemorem

et

34

Lucerna corporis
simplex
,

si

oculus tuus
j

insipientem arguit.
ret
j

Quod quidem non immrit


,

face-

fuerit

lolum corpus tuum lucidum


fuerit
,

erit

si

ipsumque proprio

ut versu sexto dictum est


,

autem nequam
erit.

efiatn corpus

tuum tenebrosum
quos Levinus
6,

testimonio condemnaret
persuasisset
,

si

Job

illud sibi

Pelagianum
;

Sed medici idem


lib.

indicant,

inter

natur vel viribus suis se juslum esse


,

iLemnius,
sicscribit,
<

4 de occuliis naiur Miraculis, cap.


:

quod Uuic loco opliin quadrat


pernictantes
,

Inslabi,

les oculi

mobiles

inquieti

incon;

slantes

mentis alienalionem et delirium dsignant


,

cm Dei prsesidio per Christum servatorem in quem venturum firmissim credebat se culp vacare putaret nihil hoc argumento refellitur qud homo sit et muliere nains dicenle Paulo Rom. 5 15
sed
,

languidi
,

humentes
tremuli
,

flaccidi
,

lacrymis perfusi
,

te-

Si enim unius delicto multi mortui sunt, multb magis


gratia Dei et
sti in

nebrosi
i

rigidi

vibrantes

lumidi

cavi

donum

in gratia unius Iwminis Jesu Chri,

conditi

obtusi

connivenles (quales juxta Hebraicum


oculi esse dicuntur) praeler diversos
,

plures abundavit. Et

paucis interjectis

addit

itextum hic Jobi


i

Ut

sicut regnavit

peccatum

in

mortem

ila et gratia re-

animi affectus in sanis

tum

in a?grolis
,

non

sine vitce

gnet per justifiant in vitam ternam per Jesum Chri-

pernicie cerebri intemperiem


f

ex

humorum
et

copia

stum Dominum nostrum.


Vers. 15.
tabilis
;

vel defectu
referri

calidilale vel frigiditate

demonstrant.

, ,

Ecce inter sanctos ejus nemo immu(1).

Hc

potest

quod Arislolelcs
,

Adamantius
,

et coeli non sunt mundi in conspectu ejus


inquit
,

physiognomici

observrunt

eos videlicet
,

quibus

Inter angelos

nemo

est ex natur su per se


;

subsanguineos oculos natura tribuit


dos et audaces
;

esse inverecun;

immutabilis
cli per se

ac naturali flexibilitale liber


pollui possunt
,

sed nec
,

iracundos

quibus siccos

ebriosila;

mundi sunt, quia

et

quo-

tem humidos oculos denotare subrubescenles si lato mulierosum pateant intemprants oris hominem
,

dammod

polluti sunt peccato

daemonum quos proinmelo,

de tanqum sordidas

feeces se expulerunt. Vel


,

et stolidum

si

glauci sanguineique fuerint, bine cal-

nymic cum Chakkco

cli

id est

clites
,

non
,

liditatem
re.

inde vesaniae profusioreni audaciam argueetiain

sunt mundi comparalione divinoe munditiei


ut rect

quia

Hinc

apud Homerum,

Iliad. a, vers.

159,

S. Dionysius ait

lux omnis et mundities


,

Achilles caninos oculos ob

impudenliam

objicit

Aga-

creata increata; comparata

non videtur esse lux

sed

memnoni, vocans ipsumxjvira, qud canes plurinim


oculis sanguine sulTusis conspiciantur. Hic igitur Eli-

tenebr

aut

umbra

lucis.

Quo

vult signiiicare
,

comre-

paratione

illius puritatis infinilse


,

qua; in eo bonoruni

pbaz

attonitos

vel

ut in Hebrceo est
,

conniventes

oceano mirabiliter exundat

creatarum
;

omnium
videlicet

aut nictantes oculos Jobo exprobrat

qui delirium et
,

rum munditiam vix

ullam esse

tantm

omni
Ecce

mentis elevalionem signant

ipsumque arguit

ac

si

ex parte supereminet. Hoc idem aut paululm immu-

verbis et nutibus oculorum arrogantiam alque super-

talum superis dixerat Eliphaz


qui serviunt ei non sunt slabiles
perit pravitatem
(1)
,

cap. 4,

18

biam suam erga Deum


Vers. 13. tuus
,

niniis apert profuderit

uti

et in angelis suis re-

verba sequenlia manifestis dclarant.

quod

sibi in

nocturn visione reve,

Quid tumet coxtra Deum spiritls


?

ut proreras de ore tuo iiujuscemodi sermo.nes


:

Quasi dicat
ripuit

Quis

te.,

Jobe

furor invasil

quoe ar-

amenlia
talia
si

quid contra

Deum

meditatur spirilus

tuus, ut
qualia
,

contra Altissimum inipudenler effutiat,


,

saperes

contra tute condilionis et ordinis


?

hominem non auderes


Vers. 14.

Non sunt hc verba Job neque Scripturae sased Eliphaz amici Job. Et proinde quidam putant non esse necesse hujusmodi sententias tanqum veras defendere et secundm verum sensum exponere. Attamen quia etiam istis senlenliis veteres passim uluntur, tanqum veris et receptis , ade ut Beda, super hoccaput scribens, dicat ab amicis Job multa dicta esse prophelico spiritu videndum quocra;
, , , ,

Hsec clara sunt

et ex pr;e-

mod

cedentibus proxim versiculis manifesta.

Quid

est homo ut immaculatus sit


?

istud accipiendum sit quod dicit Ecce inter sanctos ejus nemo immutabilis. In Hebraeo sic habetur : Ecce in sanctis suis non ponit veritatem , id est , abso:

ET JUSTUS APPAREAT NATUS DE MULIERE


capilis

A
,

plhltipio

hucusque

nihil aliud fecit Eliphaz

qum
,

Jobi

sermones
ces
,

in gnre

tanqum vanos

futiles

menda;

arrogantes et iracundi plenos arguere


incipit in
in

nunc
hujus-

autem per partes deelarare


modi Jobi superbia
;

quo

stet

qud coram Deo agens, illumque alloquens, sese tanqum juslum atque ob omni labe peccati purumpraedicaverit, dicens,
eo
,

nimirm

cap. 13, 18

Si fuero judicalus

scio

qubdjustus in-

veniar. In quae verba hic Eliphaz invehitur, et

Jobum

impudentis cujusdam nsolentiae accust


arroget
,

quasi sibi

quod nemo morlaliuin

possit aut ausit sine

lulam omnin et perfeetam. Id interpres noster parapli rasi explicavit et sensus est Deus angelos suos non ila creavit , ut absolulam haberent juslitiae perfeclionem. Videlicet , quia si natura eorum spectetur, et primus status in quo creali sunt deficere justiti potuerunt et aliqui defecerunt. Non agit autem de statu angelorum , qualens jam quidam in justili confirmali sunt nain illud non est natura;, sed remuneralionis divin. Vide eliam Commentarium nostrum in secundm Sententiarum dist. 15. Et cli non sunt mundi , etc. ; uno modo cli figurat accipiuntur pro angelis qui in clo sunt. Et lune sensus idem est , qui verborum immdiate praecedenlium , ut unum sit explicalio allerius. Quod si de clis corporeis intelligamus sensus erit clos item non esse perleclos seu mundos , si cum Dei
, : , ,
,

maxim
tlus

temeritate et falsilate. Quis enim non

immun-

de

immundo concepius

scinine, et in mulieris ini-

perfeclionc conferantur. Nam omnis creatura , ut talis , deficere potest, cl nisi Deo conservaretur, in nihilum redigeretur. (Estius.)

, ,

1123
latum
affrinrat
,

IN

LIBRUM JOB
,|

1124
,

alque ide minus nobis hoc loco


inde peli explicatio possit. Neque
,

fluxas haurit

eisqUe se immergit. Hscc ergo Vfbs sic


ipsis
,

laborandum
parte

cm

optim ab inlerpretibus accipiunlur, ut


tur

innua-

est cur anxi disquiramus


sit

an idem prorss ex omni


,

homo

prav consuctudine corruptus


sic

qui hurna-

argumenlum

quasi rudis

importunus aut
,

nilatis

sensum
rut

amisisse videatur
in

ut nullo

jam
stu

moleslus disputalor videatur Eliphaz

si

eamdeni aringenii si-

animi dolore ac sensu


illa

peccata

quantmvis gravia

gunientationem rptt

non enim hebetis


,

sint

non secs ac

sitiens fervente

gnum

est,

idem argumenlum
,

cui satisfaclum

non

gelidam aquam

ad sedandam sitim et aostivum ardo,

videatur, resumere

prsertini
;

cm

aretis premitur,
fit
,

rem refrigerandum
!

ebibit.

En ver comparationis
et Sanclius),
,

aut ex eo quid aliud infertur

quod hic

ut palet

vim (aiunt optimi explanalores Pineda

ex comparatione

loci ulriusque. in capite


inlulit

enim quarto

qud aqua tm ob Icnilatcm


ob vililatem
,

et suavitatem

lm eliam

ex casu angelorum
riluros, dicens
teas, etc.; hic
:

quoque homines impios pelu-

cm

fonlibus ultr et liberaliter scalu-

Quantb inagis qui habitant domos

rienlibus fluviisque profluentibus sine ullo impendio


pal ixtf, null difcultatc aut niolesti ebibatur
;

ver ex nalur dclcslabili seu vilial et


rifrt

quod

ex facililate peccandi
esse juslum
;

Jobum non posse


id

scire se

san

in aliis liquoribus
,

non contingit
,

qui

vel quia

quod magis urget, estque ad


et

proban-

acres et acerbi
facilitate

vel quia preliosi sunt

nonomnimoJ

dum

dociissimum

aculissimum argumenlum.
,

Nam

parantur aut perpotantur, ut


hfaec

facile videre est.

Job scire non poterat se justum esse


oiiimu esse immulabilem
tere
, ,

nisi sciret se

Al enim ver ut optim

dicantur, eamdeni ego

ita

ut nec scelus admit;

senlenliam ex vugari potis bonsc aqu descriplione,

neque ab

officio

desciscere posset
,

si

enim

id

qn
,

et

colorem etsaporem et odorem abesse volu-

pro explorato non haberet


csse,

unde
?

sciret se

non pecnullius

mus

bis verbis appingere

malim,

ut,

dm peccalum

cm

peccare potuerit
conscius
sit
,

nam, quamvis
utrm

quasi aqua ebibi dicitur, nullojam pudore aut rubore,


nullo animi

sibi peccati

cm tamen potuerit
,

peccare,
pcccrit.

remorsu aut limore perpetrarisignificelur,


,

relinquilur ma'gnus dubitandi locus

ad

eum modum
de

quo de

insanabili
dixisset
:

animo Seneca,

Ncmo enim omns


prop sint
polest.

animi sui motus pro comperlo ha,

lib. 1

Ira, cap. 16,

cm

Tibi insanabilis
;

bere potcsl cujusmodi fuerint


;

cm

varii et infiniti

animus
causis
ris
;
,

est scelera sceleribus contexens

et
,

jam non

qu de causa

facile

subrepere delictum
,

Quod doctissim docuit Paulus dicens 1 Cor. 4,4: Nihil mihi conscius sum ; sed non in hoc jiisti/katus sum. Et ob eam rem Chrislum affirmasse
pulo
,

qu malo nunqum defutura; sunt impellcsed salis tibi est magna ad peccandum causa
;

peccare

(hoc est

ut ben exponit Justus Lipsius,


,

quos non voluptas lanlm aut illecebr peccati

sed

Marci

10

18

Hune enim pvo


boniiale

certo

Nemo bonus nisi uims bonum esse mrmamus


: ; ,

Deus.
qui

ipsum

et infainia ejus dlectant


ita

i )

subjicit

Peibi-

bisti
s

nequitiam; et
ipsis

visceribus immiscuisti, ul nisi


,

non potest desciscere

de caeteris auleni

cum
,

exire

non possis

scil adstruens

ab

cm
non

desciscere possint

nemo

cerl scit
,

ulrm boni
sancli Dei

eo

qui tam proclivis ad

peccandum

esset

nequitiam

nominari possint. Ex majori


sini iinmulabiles
,

igitur

qud

perhibitam null videlicet

difficullaie

autcuncialione

concludt id quod

minus
,

est,

susccpam. Itaque
qui

ille

bibit iniquitalem quasi


,

aquam

scilicet

homines inimulabiles esse non posse

et

con-

omnem limorem
madet
bibit
,

expuit

omnium
si

sceleruni geneeffunditur.
,

soqucnlor de illorum jusliti ceri nobis non constare.

ribus

et in

omne peccalum

Qui
qua-

VEUS. 16.

QuAM'l' JIAG1S ABOMINABILIS ET 1NCT1LIS


(1)'.'

vimmi

timet inebriari
;

plus aequo bibat

homo, qui bibit quasi aquajiiniqlitatem


abominubilis dicitur, quia nascilur

Homo jure
(siqui-

propter bibit temporale

sed bibens ptjyam ab hoc


u~e

Deo exosus

metu

liber est
Ita

atque ide non curt

iali

lempc-

dempCL'Calooriginaliomnes homines nalur lenentur),


cl

ramenlo.
gorius
,

Lyranus. Audiendus hic quoque S. Gre,

ob eam rem

inutilis

doclissim dicitur

non enim

cujus hsec sunt verba

dm

hanc Jobi sen:

est natur su idoneus

aplusque ad finem suum con-

tentiain explicaret, lib. 12 Moralium, cap. 18

Hoc

sequendum ex quo
,

ratio petilur utilitalis.


iiie
filii

Cm enim,
,

quod comeditur cum mor

glutitur, quia man.liliir

ut Paulus ait
iiein

omnes

nalur simus

Deum

fi-

ut glutiatur

noslrum consequi nalur non possumus,

inutiles

moram non

habet

quod autem bibilur tantad gluiiendum quant nullam et ad niandendum


,

cmque insuper ad peeeata propres aclibus eomniillenda maxime propendeamus facile perspicilur qum apl subdatur illud
[gltur nalur

sumus

necessitatem habet. Culpa ergo quia stulto

homme

sine ull retractione

pcrpetralur
illicila

quasi aqua ini-

([iiitas

bibitur

quia enim

sine limore facit


>

BfMT
biicilans

QUASI AQI'AJI l.MQI 1TAT1.M


sitiens

id

CSt

SJCUt fe-

quasi

potum

injusti(i;c sine

obstaculo glutit.

Eliphaz

aquam
et

avidissim et copiosissim
et

igilur

cm

pingore vellet
ingurgilel
,

hominem

qui avide se in

haurit

ita

peccator ex

siii

febri concupiscentiio

maleficiuin

et

nullum crinien se putel

su avidissim
(1)

copiosissim

ejus

deloclaliones

alienum,

ait

illum bibere quasi

aquam

inii/iiitatsm.
est

Aqua enim in sermonedivinohicroglyphieum


Sicul aijuam copiosissim et avidissim sine sensu aul metii mali haurit siliens et lebii a:sluans sic hoitic peccator concupiscenli siii aecensus, tegtej bibit iniquilutem , largissimo liauslu , maxim copia , nullo nielu pnuilo sensu mali nullo obstaculo inquil S. Gregorius. nae , sunim animi voluplale
.

abun-

danliai. Id opinor

faclum ob niagnam aquaitun eo-

piam

cm

fer ubique reperialur. Ilinc etiam

magni-

tudinem

irse

suue

Deus

et velut

abuiidantissimam

(l'irinus.)

copiam atqucredundantem.Osea; oie, aqu similituSuper cos effmdam dine ampliiicavit , cap. 5 , 10
:

1125
quasi aquam tram meam. Inde

COMMENTARIUM. CAPUT XV.


putei Jacob nuncupali

1126
.

maximam

Civitas parva, et pauci in e viri

venit

fure vocabulis latitudinis et abundanti , ut Moyses


in Gencsi prodidit
;

contraeamrex magnus,el vallaviteam exlruxitque mu~


nitiones per
est in

unde palet maxime obvim


,

videri

gyrum,

et perfecla est obsidio et

inventusque

in arcanis aquae signiiicationibus


aiJluenti

ut pro copia et

e vir pauper
;

sapiens, et liberavit

urbem per

ponatur

uli pluribus

exemplis probat no-

sapientiam suam

et nullus deinceps recordatus est ho-

sler

Deb lus
1
,

in Adagialibus sacris veteris Testamenli,

minis iUius pauperis. Et dicebam ego meliorem esse sa-

parte

adag. 51. Simili quoque phrasi in Psalmis

pientiam Jbrtitudine. Quomodb ergo sapientia pauperis

dicitur

Qui dvorant ptebem

meam sicut escam panis.


audi me
:

contempta

est, et

verba ejus nonsuntaudita? etc.


sit

Unde

Ubi vide quid annotavimus.

palet quanta vis

sapienliae, quee

non rare absque

Vers. 17.
rabotibi
(1).

Ostendam
Vers. 18.

tibi,

quod vidi nar-

ceede et sanguine truculenlos reges barbarosque exercitus subjugavit.

Sapientes confitentur, et

non abscondunt patres suos.

vers. 19. quibus so-

us data est terra, et non transiv1t aeienus per eos. Novam caplans allentionem Eliphaz dictis suis fidem astruil, tum qud ea vidisset, lum qud ex majoribus acceperit, quibus
tis,

Hujus rei exemplum vide sapientissimum ponlificem Leonem ver Magnum, non tantm ferocissiino
Ilunnoruni rgi Atlil, qui crudelilate Flagellum

Dei cognominabatur, sed


cloriis insolescenli

loli

eliam ejus exercilui

vi;

mullm

concilit auctorila-

unicum

et

inermem opposilum

et

ut
;

eorum

intelligalur

teslimonium esse gravissi-

lamen tam potenter eorum animis dominalus


relr abire jussis,
liberaverit.
t post

est, ut,

mum

nain et sapientes erant (quorum teslimonium


in doclrin morali, ut

Romani

excidio, Ilaliam vaslilate

lantum pondus babet


ac virtulis

regulam

Nec minori

sapienliae laude

non

ita

mul-

normam
data

Arisloleles esse judicaveril) ac


,

Genserico jam urbe potito persuasit, ut stuac caedibus abslineret.


lia

reipublicae gubernatores

id

quod

significat

cm

dicit

pris, incendiis

Ciaconius in

Quibus

sotis

est terra, scilicet

gubernanda

et ad-

Vilejus,el Baronius annoCluisli452. Quid S. Franciscuni

ministranda. Eslque bic perfectissimus sapienliae gradus, ut non sibi solm,

Xavcriuin

commemorem,

illustre

Socielalis

Hinc sapientem esse

vcrm eliain aliis quis sapiat. atque regem idem plan est, si
py.t-

nostrae decus? qui irruenle in

Travancoridem magn
jugulis

Bagadarum manu, jam jamque Ghristianorum


imminente, ut suos proiegeret,

luminaanliquitalissopbiae magistros audiamus.


*ov -jp
t<)

nudum

peclus

eorum

tpbovev,

regale

quidpiam dominansque

est
;

mucronibus

objecil,

acribusque verbis eorum demen-

sapientia, utprodit Arisloteles, lib. 1

Rbeloricorum

liam cusligavit. Nec ver mentis ardorem ex vultu et


oculis inicaiilcm

unde, inquil, sapienlem esse videtur lainjucundum,

barbari tulerunt, sed sive miraculo

qud

t px"v

imperare

sit

omnium jucundissimum.
Clemens Alexandrinus,

audaciaeobslupefacli,sive rcverenli virtulis permoti,


Erancisci causa
,

llaqueStoici, ut animadvertit
lib.

caoleris

pepercerunt.

Ita

Turselliest igitur

2 Slromalum

regnum, sacerdotium, propbetiam

nus,

lib.

Vilae S. Xaverii, cap. 11. Melior

soli sapienti tribuebant.

quibus accipiens, opinor,

sapientia

qum arma

bellica,uti eliam apert testatur

Speusippus aiebat solos sapientes esse reges et principes. Plato ver

Isaias dicens, cap. 5,


est

15

Propterea captivas ductus


et nobiles

tanqum ex oraculo sapicnliam nomi-

populus meus, quia non Itabuit scientiam,


et

nal regalem scienliam, quique illam possdent, sive


priuccps seu privatus fuerit, esse fWixov, regalem
;

ejus interierunt fume,

multiludo ejus
suos.

siti

exaruit.

Et non abscondunt patres verbum


si

Hoc subobscur
in Hebraeo,

aiebatque beatas eas respublicas fore, quibus philosopbi principes

in Hebraeo et in Lalino ponilur.

Nam
Non

ad

imperarent. Taies ulique fuisse

illos,

convertamus,

ila est:

abscondunt pa-

quorum aucloritatem

hic inlerponitEliphaz, haud ob-

tribus suis; claris Septuaginta

convertunt:O* *pu-

scure proiiletur, prseseriim qud cura tanl alque sapientia eos terram rexisse dicat, ut ulienus
irel

^av irareps; arv, non absconderunt patres eorum; sed long claris Chaldus, qui reliquis eliam interprelibus

non

trans-

per eam, id est, ut hostes alque praedones neque

magnum hoc
:

loco

lumen

attulit

Non absconde~

agios populare neque praedas agere auderent, neque

runt

qu

tradita sunt patribus eorum. Significalergo

reinpublicam bello tentare aut saltem in potestatemredigerepossent. Id enim sapientia et industri potis
ejus qui reinpublicam gerit
praesidiis. Id
lit

Vulgatus, q. d.

rasse; Hebraeus

qum ullis aliis opibus atque


tractt Ecclesiastes
latere
:

palribus suis.

Non abscondunt patres suos sibi narNon abscondunt ea se audivisse Ilaque dclart Eliphaz per manus ma:

quod luculenter
id

ac
,

joruin hanc accepisse doclrinam.

Quae discendi ratio

vehemenler dolet

homines

Hanc quoque

lanlam tcnel aucloritatem, ut oraculi

vim babeat.
eliam per

iuquil, cap. 9, 13, sub sole vidi sapientiam, et probavi

Non
esse,

potest igitur ea doclrin

non

singularis et eximia

(l)Hucusque hocegit dispulalor, ut Jobum vanitasuperbise, contumaciaeque in Deum ferocis reum perageret. Hinc jam arreplo impetu tonare adverss
ti
,

quam

Eliphaz fuerat expertus,


el

quam

manus sapienlm
modi doclrin
Vers. 20.
sit,

antiquorum hominum, qui reinislius-

publicam optim gcsserant, accepit. Quae autem


subjungil
:

caput innocens incipit, et continua dec'.amalione ci anle oculos proponere, (|uid cum sodalibus hnpiobitalis et meiit nunc patialeur, et ulteris exspectandum habeal. Pramiitlilur exordiuin tribus versibus comprehensum, inquo nihil aliud se prolaturuin ail, qum quod expropria experienti babeat compertum, et in auctoritate velerum sapientum sit fundatum. (RoseiunuUer.J

Cunctisdiebussuis impius superbit

et

NUMERUS ANNORUM INCERTLS EST TYRANNIDIS EJUS


(1)

(I).

Vox pavorum

est in anribus ejcs,


terriicae,

perpetu ejus
et

auribus insonant voces


singula sil ci

quasi in

supcnentuium

exitiufli,

momenta nunquam

4127

IN LIliMJM
in superbis residentem no-

JOB

1128

Amorem propri voluntatis


tt.

gitur,

Superbi enim est immoderatus appetitus propria; ex quo profect nascitur ut superbi
,

qud tempus tyrannidis ejus sit incertum, timeatque omni momento prcisum iri in quo maxime
;

excellentiae,

qui

ejus amenlia declaralur, qui cunctis diebus superbiat

nemini subjici patiuntur, suam quaerant explere voluntalem,et sua desideria perficere. Est nempe magna
excellentia, ut quis, in bis quae vult et cupit, nullo

Deoque

rsistt

cm

ignoret

quamdi tyrannidem
hic
miseria,

exercere et

aliis

infestus esse possit. Declaratur


sit

etiam eorum quos opprimit quanta


lateat

cm

dependeat, sed

sit

pro ratione voluntas, et statim atull contradictione illud expleat.

eos,

quamdi tyrannidem tantam perpessuri


res vehementer

que aliquid vult sine

sint

qu

angebat Davidem dicen-

Prinim

'igilur impii superbiunt,

suam immoderal

tem, Psal. 12,3:


super
sic

Usquequb exaltabitur inimicus meus


de verbo traducere Hebraea

excellentiam appetunl, super alios efferuntur, deinde

me ? Porr verbum
:

tyrannidem exercent, aliosque ad suam voluntatcm

etiam possumus

explendam adigunt,

et

ad sua desideria exccutioni

sunt violento.
tur, quia soli
Sic

Et numeri annorum absconditi Anni autem vitae ejus absconditi dicun-

mandanda,

licet sint
;

ineptissima, minis et terroribus

Deo
:

cogniti sunt. Id
t)

quod Septuaginta
uvirrri
,
:

venire compellunt
titi

sed ostendunt se non minus slul-

expresserunt

pi8piT Mofieva

qum

superbi delinquere, quia stultissimum est


injuste

anni autem numerati dati sunt potenti; Kat


pify.o;
I'tuv

Symmachus

in

lam brevi alque incerlo annorum curriculo


rationis recordationem

xxpup.(Av&; {<Tx,up>, et

numerus anno-

agere, alios per violentiam opprimere, et nullam red-

rum

occultatus est forti; incertos scilicet traduxit; Se-

dend

habere.

Nec mirum,
dicalur,

pluaginta ver intellexerunt divin mente esse repositos

qud omnis superbus tyrannidem exercere

eique constitutos

et propterea numerabiles sive

quoniam qui exteris non polest

alios

per vim ad

certos traduxerunt.

suam volunlatem pertrabere, sallem interis per desiderium explet. Et, ut dixit in hune locum sanclus Gregoius, lib. 12 Moralium, cap. 10, nonnunqum

loco usque ad finem capilis copios dissent Eliphaz de misera sorte

Cterm ab hoc

impiorum prasertim tyrannorum gravissimasque


;

et

doctissimas de hc re profert sententias

quas

si in

alius in republic

hoc est

per acceptam dignitalis

Jobum convenire
Vers. 21.
illius
:

asserat,

vehementer

errt.
in

potenliam, alius in provinci, alius in civilale, alius

Sonitus terroris semper


sit, ille

auribus

in

domo

propri, et alius per nequiliam, hoc


in

exerid eve

et cum pax

semper

insidias suspica-

cet

apud se

cogitalione su.

Non obscure

tur. Eleganter san pingit Eliphaz


qui

hominem impium,

superbi Nabuchodonosoris hislori

colligitur;

hic

nusqum

tutus pacatusque est et sucompos, ubi-

pris Dei reverentiam et cullum praeripere cogitavit,

que panico velut terrore cruciatur. Hoc nempe pri-

deinde voluit et concupivit, et stalim sine ull mor

mum
tollit

ad opus perducere conalus statuam auream,

est,

Dan.

3, 1

Fecitque

nequeminimum est peccatiincommodum, qud pacem vehementissimque perturbt, vim animo

et convocavit

satrapas, magislralus et

inferente conscienli, qua horribilem

metum

et

in-

judices, duces et tyrannos, et prfeclos,

omuesque prinhonores tribueet

fandam undique pernicicm


scelus

intentt.

Nam

subito ac

cipes

regiomm, ut

stature sua; divinos


vidit

hominem

occupavit, ut Tisyphone poetica, fer-

rent.

Idem quoque rex

somnium,

cm

exper-

ro et flamm etmultiplici dracone cincta, furiali


circumsistit, nec terrilicus illius
les

molu

gisceretur,

suque phantasise

essel oblilus, insomnii

aspectus

et crude-

lum memoriam tum inlerprelationem concupivit, Dan.


3,

mina; vitari possunt

adest domi, foris, ubique,


; neque scenon excubias militares

3 Statimque vocavit ariolos alque male/icos


:

dixit-

etiam in leclo mediisque noctis tenebris


ptra coronatorum

que

ittis

Sermo
et

recessit

me, nisi indicaverith mihi


et vos, et

regum

somnium

conjecluram ejus, peribilis

domus

principum, non crpantes auro vestes, non palatia mar-

vestr publicabuntur. Superbi huic rgi (erat enim

moribus xadianlia, non antitheta concinna eloquentium,

admodm superbus) tanlm


tatis

explenda; propri volunproprise!

aureumque

dicentis flumen,

non contorta

dia-

desiderium immisit, quia

excellentia;
et

lecticorum dicta reverelur; audacter ingeritse, alque


inter

appetitus homines facit su voluntatis amatores suorum desideriorum exactores diligenlissimos.

mimos

et ludioncs

tragdiam cruentam

excitt.

Licet dulcis harmonia resonet et oblectet aures in elcganti opulenti convivii et aniicorum suavitatc, inter

Sepluaginta verlunt

Omnis

vita impii in sollicitu-

Ume. Hebraic
est in magnis

est, parturit,

seu instar parluricniis


dolore conficitur.

jocos delicalos et risum


conscientia, etsa;vum

ludenlium dilacerat pectus


in

angustiis,
et

et

Non

pugionem

pulmone

defigit.

enim polest non dolere


tionis

vehementer angi, qui, raDavid Psal. 13, 3:


:

Hanc

seculi sapienlcs

summam

esse criminuni

p-

gubernaculo destituais, variis pcrturbationibiis

nam alque ultionem

putant, lamelsi alia nulla consli:

agilnlur.

Et ob cam rem
et

dicit

luerctur, ut eleganter Juvenalis, satyr, 13

Contritio

infelicitas in viis

eorum

viam pacis non

Exemplo quodeumque malo commillilnr


Discplicet auctori
;

ipsi

cognoverunt. Et vel ob hoc soluni

impius semper an-

prima hc

est ullio,

qubd se

Judice nemo nocens absolvitur; improba quumvis

non

pii cl lyranni,

immineat aul periculum. Nain omnia imetiam tula, liment. Pavorum, dixit numro plurali, ut significel multiplies pavores, agmina
lioslis

Gralia fallacis prloris vicerit urnam.

Et ibidem

quasi lerrorum. In pacevaslator vniel illi, tum maxime, qum altissim pace gaudebit, nec opinatum ci veniet exitium, exitii timor, (Kosenmuller.)

Cur tamen

lios

tu

Evasisse putes, quos dir conscia culp

Mens

liabel attonitos, et

surdo verbere cwdil,

il 29

COMMENTARUJM. CAPUT XV.


quatiente unimo tortore (lagellum?

3J;0

Ocmltum
Quus

petat

(nam qui mal agilodil lucem) nuuqum crdit


,

Pua autcm

vehemens

et

multb svior Mis

valere se lui in lucem progredi


rit,

scd

mox

ac prodie-

aut Cditius gravis invenit aut

Rhadamantus
testent.

paratis excubiloiibus capiendum et

necandum;

Noclc dieque suum gestare in pectore


Id patuit in Caino
,

quoeirc creberrim omnia oculis perlustrat, et loco

qui non pris animai innocentiam


;

uno quielus consistere nequit


infestis ensibus telisve peti
;

arbilralus se undique

qum mentcm
furiarum
taedis

et

conslantiam perdidit

qui tanqum

*alque in liunc

modum
ne-

ardentibus crudeliter exagitatus, etfu-

calamilosam et anxiam vitam ducere cogitur. Quo

nestis terroribus debilitatus et

amens

totam vitam
vis ob-

lormento

et

angore animi scelerali

et

Deo

iitvisi

profugus egit, neque se vilare potuit.

Magna

gat ullam esse

pnam

graviorem Isidorus

lib.

2 Soli,

noxi conscienti , inquit D. Ambrosius

in Psal.

50

loquiorum. Eleganter quoque Pelrus Chrysologus serm. 6:

dafexemplum

in

Adamoet Ev cm pudendo
,
:

se fa-

cinore impissent

Cupiebanl se abscondere, quos


ergo et similjbus clarum do-

nemo qurebat.

In

illis

Quando honio non sub peccalo trislis? quando non sub vitiis suspectus ? quando non sub criminibus desperalus ? Si quando in calamitates

cumentum

ddit vindex scelerum

Deus nullam im,

incidat, desperat de salule


limet.

su, et undique
,

malum
facile

probis et facinorosis hominibus esse animi tranquiili-

Proprium

ejiim est bominis iniqui

ut

lalem, nec securos

unqum plan

consistere.

Nam

id

despondeat animum, resijue adversas non magno sed


abjecto animo toleret, sicut David
ait,

omnibus solere accidere ex

oraculis divinarum Littc-

Psal. 139, 11:

rarum

constat, praecipu Saloraone, qui singulari ju-

In miseriis non subsistent.

Cm

enim
,

subsidiis tantn

dicio dixit esse

timidam nequitiam,
,

et in eo ipso dari
,

humanis nitantur
nesciunt.

illis

deslituli

qu se convenant

testimonium condemnationis

Sap. 17

10.

Reus

enini

Edem

ver tenebrarum metapbor pro-

seipso peragitur impius, nec desunt indicia nialefi-

nunliavit Isaias impios, quo se confirment in advers

ciorum,

cm

sit

conscienta mille testes, qu pris

forlun non invenluros, dicens, cap. 5, 50

Aspicielux obte-

qum
quili

Deo damnatur. Pergit Salomon de timid nedicere


:

mus

in

terram

et ecce

tenebr tribulationis

Semper enim sva prsumit perturNequilia,

nebrata est in caligine ejus.


possit

Ex quo
id est,

fit,

ut

cm nullum
,

bata conscientia, vel, ut est in Sixtinis Bibliis, pertur-

malorum exilum

invenire, desperalione fractus


,

bata per conscientiam , quod est clarius.

animus undique glnditim

malum

sibi

immi-

ob motum
praecipit et

et

aculeum conscientia? mente animoque apprehendit horribilia quaedam quae jam


,

nere formidet. Cujus rci preeclarum spcimen fure


tenebra ill crassissima quae obductae fuerunt ^gyptiis
,

jam imminere videantur. Quod autem


terprte nostro nequilia perturbata,

dicilur ab inin

de quibus pulchr liber Sapientiae


et

Vinculis tetectis,

Graeco

est

nebrarum

long noctis compediti, inclusi sub

myexpp-m, quae vox significat obsidionem coronantium

fugitivi perptue providentiel jacuerunt ; et

dm

putanl

hostium atque cin^entium

qui ruinam

omnium

re-

se latere in obscuris peccatis

tenebroso obliviouis vela-

rum

et

eversionem moliuntur; ut signincetur perlur,

mento dispersi

sunt, pavenles liorrend et


;

cum admira-

batio tanla

seu tumultus

quo major

dici nequcat.

tione nimi perturbait

neque enim

qu

conlinebat

Mos

Sic in Evangelio Cbristus, de obsidione Jerosolymae lo-

spelunca sine timor custodiebat; quoniam sonitus descendens perturbabat Mos, etc.
bit, et
;

quens, edem voce utitur, Lucae 19, 43


bunt te inimici lui vallo ,
x.a.1

Circumdaet

quae ibi fusis descri-

awlwai

<rs

itavrov,

magnam

coangustabunt

te

undique. Ait igitur Sapiens ipsum

Vers. 23.

Cum se moverit ad qu.erendum panem,


inquit, urgente

liuic loco

lucem adferunt.

scelus animique nequitiam divino jussu conscienliae


velut copiis

novit quod patutus sit in manu


dies (1).

continuo terrore frementibus

obsideri
il-

Cm,

ejis tenebrarum fam cogatur miser.,

arctque leneri. Quae res vald praesentem locum


lustrt
laverit.
,

quem

conscienliae angor pungit et inslimulat, cibun.

et

cur paul ante timidam nequitiam appel-

quaerere, occursat

undecumque

gladii

jam

intenti ju-

Est enim proprium conscientiae sauciae, ultiocogitare

gulo formdo
ita

et

ex e paratae morlis cerla suspicio,

nem semper
nitilur. Nihil

quam commeruit
,

ac declinare

ut famelicus dicere possit,

quod cum singultu


,

et

autem frequenlius qum ad strepitum


et

lacrymis dicebant caplivi

Dabylonii

Tbrcn. 5

In

quemlibet expavescere,
diciis jussa

jam jam

lictores severi ju-

animabus

noslris afferebumus

panem no bis
illa

facie gladii

expleturos suspicari. Profect

dm

per

in deserto.

Polest eliam molio


,

ad quaerendum padevolvitur,
,

campos

abit profugus, ubi

omnia plana, neque

lalebrac

nem de
telligi
,

mendicitale

in

quam impius

in-

depreliendunturullae.sibinequit fidere.sedanimovisu-

ubi anxielas coarclat

impium limentem

ne

quc turbulentoantrasuspicatur,etintravirgultaexigua
insidias sibi cernere videtur.

Ver Seneca

praeslantis

animi
in

vir, epist.97

Ipsas nequilia tenebras timet, quod


sic

versum sequentem optim quadrat, qui


Vers. 22.

habet

Destrictus eusis cui super impi Cervice pendet, non Sicul dapes Dulcem claborabunt saporem ; Non avium citharque cantus

Non crdit, QudR


LUCEM
si
, ,

reverti possit de
GLAipse
bit

Somnum
(1) In

reducent.
:

(Grotius.)

TE.NEBRIS AD

CIRCUMSPECTANS UNDIQUE
,

Hebro Vagabitur ad panem, nbinam? Erraexsul, incertus vitse, ut dipus apud Snphoclem
:

dium
(1)

(1).

Qud

inquit

ut

mos

est

latebras

Quis

est,

qnis est qui tenue palanti

OEdipo

liodi traliendam

ClRCUMSPECTA.NS UNDIQUE GLADIUM. Optima de-

NOVIT QUD PARATUS


dies. In

scriptio tyranni.

Nota Dionysii
,

et
:

Damoclis historia

manu

ad

quam
5.

alludit Horatius
S.

3, 1

sibi miserias

ejus, iuevitabiles.

munus ad vitam dabit? SIT IN MANU EJUS TENEBRARUM id est, proxim se, sentit advenire
(Grotius.)
5
i

XIII

il 31

IN
postulat,
illa

LIBRUM JOB
Quorum verborum
sensus est
:

1132
Afflctio et

quibus panem

vulnus aut neccm accipiat.

calamitas

Polost quoque motio

ad opulentos impiosque tyse

eircumdabit impium sicut circumsislilur dux in pri-

rannos perlinere, qui

cm

movenl, hoc

est,

accesibi

mo

exercits ordine cadens. Hostes quippe in

ducem

dunt ad niensam

venenatum panem aut cibum


hoc
est

exercits

adversi

acris

conspirant

et

cadentem

supponi verentur. Sive ergo dives sive mendicus impius


ei
sit
,

ut nobilem
in

prdam

circumsistunt.

Qui san sensus

diem tenebrarum
,

mortis

qu lux

rem noslram apprim

convenit,

cum quo

lex-

cxtinguitur, formidat

et

surdo vcrbere cscditur.

tus Vulgalse editionis cohseret, si rex, qui praeparatur

Ula ver verba, in


in

manu

cjus, signilicant

proximam

et
in

ad prselium, consideretur, non

cm

prseparatur, sed

promptu essemortem, vel cert metonymic


ejus, impii scilicet
,

cm

cadit, et

i'aclis

qui factis suis

mortem
est.
ttbi

ac-

Vers. 25.

Tetenmt

ab hostibus accurrentibus obsidelur.


enim adversus Deum
ma-

cersit.

Utraque interpretatio ad rem apposita


:

Hebrseus habet
novit
est,

Vagatur ipse ad panem

sit

rumsuam, et contra omnipotentem roboratus est (1). Hic causam indicat, cur Deus tribulationum atque
angustiarum exercitum adversus impium coegerit ad

paratum

esse in

manu su diem tenebrarum;


et quasi

id

vagatur et oberrat ut mendici soient, qui osliatim

eum

penits conterendum

quia nimirm in lantam

panem qucerunt, quia scit in proximo


bus esse icnipus calamitosum
,

pr loritenete-

superbiam devenerat, ut ipsimet Deo bellum indicere


videretur. Tendere

quod vocat diem

enim

vel extendere

manum

in ali-

brarum, hoc est, miseriarum et sollicitudinum, quae

quem

exitium et exterminium minitantis symbolum

nebrarum

in

morem frontem

obfuscant et obnubilant

est, uli

ex plurimis Scripturse

locis patel. Sic

apud

sicul diverso

securilaseamniudam redditacserenat.

Isaiam, cap. 23, 11, Dominus,

manum suam
etc.

extendit

Septuaginla long aliter hune versum reddunt, non


quasi prse inedi et fam
vulluribus esca
fit,

super mare, conturbavit rgna

Et apud Ezechie-

panem

quaerat, sed ipsemet


;

lem, timorem incutere volens Ammonilis eisque bel-

periens insepultus

sic

enim ver:

lum

indicere, sic loquitur, cap.

25

Idcircb ecce

tunt

Dispositus autem est in escas vulluribus

novit
se-

ego extndam

manum meam
,

super te, et tradam te in

verb in seipso, quod

manet ad

ruinant.

Quod autem
:

direptionem gentium

et interficiam te

de populis

et

quitur, referunt ad initium versus proximi

Lies verb

perdant de terris, et conter am, etc. Irnpius igitur ausu

lenebrosa ipsum versabit.

Vers. 24.

Terrecit eum tribulatio, et angustia


esse vult angoremefl'usi,

(emerario atque impudenti

nimis

audaci contra
,

Deum

ac

si

esset

homuncio quidam
,

suis peccatis

vallabit eum sicut regem qui pr.paratur ad prje-

atque sceleribus non solm rebellare


perare posset, illique minari
,

ac

si

lium

(1).

Non exiguum timorem


hominis in vitium

sed eiiam in
,

eum sueum se

que

sceesti
illi

sed

co'.;or-

erigere, insultare, rigescere prsesumpsit

ut importt

tem
biat.

dat miseriarum, quae ubique latus circumam-

verbum

originale "ISS gliabar

in

quo

imilari videtur

Quod cniblemaie

pereleganti et sapienlise veluti

gigantes, quos profani poetae fingunt bellum adversus

manu
git

delineato illustrt; in
et l'ortunis suis

medio campo regem pin-

Deos suscepisse, sicut Virgilius,


Hic
et

lib.

6 ^Eneidos, canit

dominalu

exutum

qui exulum et

Aloidas geminos, immania vidi

latronum collecta
tere
;

manu

destint prselium
,

commit-

Corpora, qui manibus

magnum
lib.

rescindere

Olympum

dm

gladium sumit lanceainque


,

exhorret ani-

Aggressi superisque Jovem detrudere

regilis.

mus, cui mulla simul objiciuntur

agi

nimirm de
pauante

Et llomerus, Odyssese

H,

vers.

575

summ rerum, potentiam


oculos terribilem
similia
;

esse

magnam hostium,
,

Ka TtTOv dSot
Ke((Aevov v

-yatri; iiy.uSo uv,


S' it'

cos sibi et infidos comits,

periculum ingens

SaniSaxarepe

vvsaxsTO 7re'X9pa,
'xsipov
'

jam mortem telum qualerc, aliaque quare fluunt arma de manibus, tremunt gefugit, i'rigido

rTte ^

p.tv

7rajr,p.s'v6) vjirap

As'prpov d'au Suvovtei;, S' o*. -jrajjt.vETO


Ar,To -^p eXxucje Aib icS'pnv TrapaxoiTiv,

x6 P a

'

nua, cor

corpus sudore perfunditur, ca-

daver est spiranlis hominis, ante prsclium victus et


exsanguisest. Talem
losuin,
ait esse

FIu S' pxs[Avviv Si xaXXixopou navoir^o

hominem

seelere

macuest

Et Tityum

vidi clar telluris

alumnum,

quod enim angustia circuindel eum nemo

Porrigitur cui tota novem per jugera corpus;


tlinc atque hinc

qui ambigat; periculis

quippe ac doloribus mortis

geminus rostro urget vultur adunco


ille

passim circumdatur tam

dm

infeliciter vivit,

qum
,

Immorlale jecur tondens ; jacet

supinus,
;

dm dm
rum

instat intrims.

Quocirca similitudo rgis

qui

Nec depellendi manibus datur


Laton
Irnpius, terno fuerat

ulla potestas

paratur ad prselium, in eo posila est, ut

quemadmo-

nautique ausus erat tenture cubile

rcx cohorte prsetoristipatur,

ila irnpius scele-

qu mneta
peteret per
,

Tonanli,

conscienti et angustia circumdetur; al in hoc


,

Cm
illos

Pijtho
,

Panopi

amna
,

vireta.
,

ipso circuilu discrimen subest

quia rex cingitur ad

Forte

inquit Stunica

hsec

persequens Eliphaz
de quibus

lulelam, iinpius ad necem.

inprimis

hommes

perslringebat
:

dici-

Septuaginta sic liabenl


tio

Angustia autem
in

et tribula-

tur in Genesi, cap. 6, 4

Gigantes autem erant super

ipsum comprimet
(1)

sicut

dux

prima acie corruens.


animi jamjam exeret

terrdm in diebus Mis. Postqnhm enim ingressi sunt


jilii

Dei ad

filias

hominum, illque genucrunt


:

isti

sunt

Versantur enim

in

magnis angustiis,

anxietat,e

et sollicitudine regos,

cm

(1)

Quasi dicat

citus oncurrere debent, et confligere, ex

quosumma

afflchint, quia

Mrita tt lanlaque mala superbum Deo ausus eslresisterc conlumaciter et


.

reniai pendet.

(Menochius.)

cou lia leguin ejus prsescriplum operari.

(Menochius.)

1153
patentes seculo viri famosi. Qui

COMMENTARIUM. CAPIT XV.


nquis suis faclis
p

1134
:

quem
juria,

cornibus impetat. Septuaginla legunt

Spap.
in-

Deum

ita

provocrunt

ut universum diluvio decret,

St vavncv aircD pet, cucurrit


id

autem contra eum

et everteret orbein
:

terrarum.

Nam

sequitur statim

est

inferens

injuriam per

peccatum

eodem capite Videns autem Deus quod mulla malilia hominum esset in terra, etc. Delcbo, inquit, Iwmincm quem creavi facie terr. E ver conjectura ducilur
:

quod

Deum

impelit.
,

Quoniam

tamen Deus arma,

tus in seipso est

ips natur su divina


laedere
,

quam

nul-

lum malum potest


struxit. Ita
quaest.

non eum

occidit aut de-

Stunica ad id exislimandum, quod hancdoctrinam per

rem
art.

egregi explicuit D. Thomas, 1-2,

manus majorum suorum Eliphaz


est

se didicisse dicit

21

4 ad 1

et qust. 47, art.


igitur

quem
,

non di post diluvium extitisse. Vel quos certum qui forte hc dicens, Eliphaz illos homines tangit turrim Babel sedificare conati sunt, quo suo facto pr
,

theologi sequuntur.

Quantum
agit contra

ex se est
ac
si ei

ita

bomo cm
,

peccat

Deum

rever
,

noceret

ideque

ita ipsius

Dei iram provocat

ac si

se ferebant clo bellum inferre.

Ex quo

fortassis

illa

Deus nocumentum recepisset.

per

hominum
,

vulgus manavil fabella de quibusdani

Hoc modo

ille

primus malorum omnium parens, ex


:

hominibus
lentissimo

qui corpore immanissimo et animo insoessent, ccelum usi sunt bello tentare;

cujus corde et visceribus superbia originem duxit

cm

In clum , inquit
et

conscendam

cum Deo
supra astra

ipso

rem

quorum meminit
Aristophanis, quos

Plato in suo convivio in Oratione

congressum sum habiturus

eaaltab*.*

clum conscendere

nixos fuisse
,

solium

meum,

et similis ero

Altissimo, Isai 14, 13.


,

narrt

fortass legerat illud Genescos


,

cap.
,

11

Hujusmodi

fuit

collum superbi Nabuchonosoris

Balre-

Yenite

faciamus nobis civitatem et turrim


;

cujus

thasaris, Sennacherib

acaliorum, qui diabolum


superbi imitantur.

culmen perlingat ad clum


aiiis Diis

Jovemque

ait ille

cum

gem super omnes


turri

filios
,

per-

quid facto opus esset dlibrasse, forsitan


:

verse erectum collum


Babylonis
,

simile
,

non

turri Davidis,

sed

quia illud legerat ejusdem capitis

Descendit autem

quam
ex

ut paul

ante dicebamus,
filii

Dominus utvideret civitatem


descendamus ,
et

et turrim,eic.Veniteigitur,
ibi

tedificare

aggressi

sunt superbi
ineplissim

Adam
maxim

post

confundamns

linguam eonim, etc.

diluvium.

Quod

et

suCi-

Cilatque Plato

Homerum
,

in

banc sententiam de Oto


:

perbia
vitas

provenisse

omnes

sancti
est

testantur.
,

etEphialto loquenlem
wscopo'. -fp
-

Odyssealib. 11, vers. 510


e'vvea ry^sc ricjav

enim Babylon congregatio


,

iniquorum
;

qui se

Tot-j'6

)tat
"je

perverse diligunt

et

Deum conlemnunt
inter

turris

ver
,

Eupo; rap p.we;

ysvVflmv vveo'p'pior
v

ipsius superbia est

divinam appetens similitudinem

O pa xa avaTOiaiv raXtiTYiv,

Ojjmtm
:

ut

nomen

ejus et

fama

homines celebretur.
,

<I>uXo7r/]<a utttei'/ itoXu/co; Tto)i|/.oto

Nam
:

quamvis superbia
crescit

minoribus inchoet
,

tamen
,

Novennes enim cm
Latitudine
:

essent,

novem cubitorum erant


in Oltjmpo
-belli.

procedit et

usque ad suprema
te

quia
,

teste

cterum longitudo erat novem ulnarum

Davide

superbia

eorum qui

oderunt

ascendit

Qui etiam immorlaiibus minabantur,


Moluros se contentionem turnultuosi

semper, Psal. 73, 23.

Cterm
non tamen
rupit
,

sicut turris ista


est perfecta
,

elsi

cpta

sit

dificari

Per gigantes

illos inlellige

superbos qui ipsimet Deo

quia Deus sedificium inter;

directe bellum indicere non verenlur.


te!'

Unde

excellen:

annott D.

Thomas

Bolii sententiam dicentis

superbiae

dm sedificantium linguas confudit sic turris qu ab hominibus erigitur, nunqum con,

iCm omnia
i

vitia fugiant

Deo
dixil

sola

superbia se

summatur, quoniam Deus superbos confundit


milit, juxta illud Psalmist, 72, 8
:

et

hu-

Deo
,

ipsi

opponit.

Quare optime superbum descri:

Dejecisti cos

dm

bens

Eliphaz Thcmaniles

Deum manum suam ; cum Deo


serere, et potentiam
et contraire; et

ipso voluit

1 tendit adversia manus con-

atlcvarentur

exaltare

suam

divina; potentise opponere,

mersi in
sunt
,

id est, dm conabantur se elevare et summam gloriam, dejecti sunt, et desummam ignominiam et in nihilum redacti
;

in

contra Omnipotentem roboratus est,

cum omnium

admiratione dicentium

Qnomo-

totum suum robur colligens contra


stinavit. Id

Deum

agere de-

db facti sunt in desolationem, subito defeceruv.t , pcrierunt propter iniquitatem

quod sequentia manifestis dclarant.

Vers. 26.

Clcurrit adversus eum erecto collo,


(1).

suam ? Quod

et

de rege Ba-

bylonis testatur etiam Isaias, dicens, cap.

11,30:

et

pin'gui

cervice armatus est

Currere erecto collo

Quomodb
ad

cecidisli de clo, Lucifer? etc.; detracta est

indomitam quamdam petulantissimamque superbiam


indicat,

inferos superbia tua.

Propter hoc etiam specialiter


,

quomod dictum

est

Isaia;

16

Ambnla-

dictum est ab Apostolo Jacobo


perbis rsistif. Caeteros

cap.

4,6: Deus
dicilur

su-

verunt fili Sion extento collo; et, ut exponit Olyrn-

enim peccatores
,

Deuj

piodorus, videtur loqui melaphor sumpl vitulo


procaci, qui excussojugo contra
(1) Id est,

odisse

deserere

relinquere

etc.

superbis tamen
dixit

herum suum

currit,

peculiariter dicitur

resisterc.

Non
in

(inquit

arroganti et obslinalione in malo. Hsec enim sola duo pariunt divitia: tyiannis cum pinguedine et gul; et bis solis armis ulilur tyrannus adver(Menochius.) ss Deum. In Hebrseo, incurrit ei in collum; nempe Deus, aul inforlunium Deo immissum. Et i'Ingui cervice armati;s est. InHebneo, indematosumbones scutorumejus, idesf, nihil eiproderit ferre clijpei septemplicU orbein, (Orotius.)

S. Chrysoslomus

hom. 3
,

in illud: Vidt

Dominum):
deserit

Deus superbos

dimittil
,

et

peccatis

suoque nudat auxilio

sed adversatur, quia exteri

peccatores non directe contra ipsum tendunt; su<

perbus autem contra ipsum


procedit
;

Deum

erect cervice
ei

et unusquisque ad resistendum
,

se ext

iponit, qu

[jn ct

contra sevenientem conspicit.

1135

l.N

L1B1UJM JOli
Hestemis
Atque
viliis

H3G
animum quoque pnegravat ipsum,
affigit

Et

pi.ngui
,

cervice armatus est. De impio divilc

intelligit

qui adverss

Deum

quasi divitiis armatur,

ex rbus temporalibus lumens atque superbiens,


veritatis

Qu
Quod

spectal

humo divin parliculam aur. illud Grcum in Gnomis akigiuni


vo'ov.

arma miseri ponderis plena quibus iniquus in hujus mundi mare submergitur, et peccatis onustus in gehennam ducicontra praecepta
,

erigitur.

lxyjix -yaorr.p Xs-ktov o tUtei

S.
:

Hieronymus,

epist.

2 ad Nepolianum,

ita

reddit

lur

Sed hoc onus


,

cm onus mentis
,

sit

hoc
,

polis-

simm habet qud

oculos nostros occaecat

et

dm

tcrrena nimio affectu consideramus

cleslia videre

Ici, non. porr mentis crassitudo propter muttas copias et nimis prosperam forlunam hominibus accidere so-

Pinguis venter non gignil sensum

Hc

non possumus. Unde subdit


Vers. 27.

let.

Sicut enim corpus


fit
,

Operuit faciem
et

ejus crassitudo

et

pastum crassius
exerceatur,
sed

ita

parm exercilatuin et ben et mens si nullis lboribus


,

de lateribus ejus arvina dependet.


ris

Ex

habitu corpodescribit
, ;

deliciis

recreetur, superba

lit

et

mentem haec quam


,

animum hominis improbi


,

et

arrogans

Deoque parm obsecundal. Quod lueulenpopulo


Isral,

dicit crassitudo et arvina ejus

impii inet

ter docuit Moyses, dicens de

Deut. 32,
,

dicat

arrogantiam, confidentiam

contumaciam

13

Constituit

cum super excelsam

terrain

ut

come-

mentis stuporem, quibus inflatus Dei loges infringere

deret fructus agrorum, ut sugeret met de petr, oleum-

non veretur.
gues
narii

Ita

sp

in Scripturis singulari

quodam

que de saxo durissimo


ovibus
et

bntyrum de armenlo

et lac

de

infami33 titulo impii et iniqui homines vocantur pin,

crassi, obesi

exempli grati pastores merce,

cum adipe agiwrum et arictum filiorum Basa, hircos cum medull tritici, et sanguinem uv biberet
est dilectus, et recalcilra-

apud Jeremiam

de quibus est

illud

cap. 46

meracissimum. Incrassatus
vit.

21

Mercenarii quoque ejus, qui versabantur in medio


quasi vituli saginati versi sunt,
et

Ubi Chald;eus

legit

Dives factus
facile

est

Isral, et

ejus,

fugerunt si-

recalcitravit.

Ad qu verba

observes,
,

quam

mili, etc.

Item lyranni atque crudeles inpauperes,


:

sint affinia diviliis et opuknliae

peccala

ut veluli

juxta illud, Psal. 21, 13

Tauri pingueso'usederunt me.


,

naturali conseculione incrassatus sive dives reca'citrsse dicatur

Item iniqui divites

juxta illud Isai


,

cap. 17, 4

In

non secs ac equus ben


,

el cl

abund
rocalei-

die ill aUenuabitur gloria Jacob


ejus marcescel.
les, juxta illud,

et

pinguedo carnis

paslus

nec labori assuetus, frus evadit

Item voluptuarii

gulosi atque carna-

trare discit.

Amos

4, 1 in
;

Audile verbum hoc, vacc


etc.;
:

timenda

est viro pio

Quare non minus, ac forl mult magis rerum copia quam inopia. Id quod
lib.

pingues,

qu

estis in

monte Samari,

de

sanctus Palcr Gregorius,

12 Moralium, cap. 22

quibus saep Psalmista

sed prsesertim illud


:

Prodiit
et juxta

haud obscure

significavit,

dm hune locum
:

hoc modo
ejus

quasi ex adipe iniquitas eorum, Psal. 72, 7

pulcherrim inlerpretalur
(

Operuit faciem
arvina
et

Hcbraeum

Exiit
,

pr adipe
et

oculus eorum.

Non qud

crassitudo

et

de lateribus ejus
facie est
,

dependet.

oculi exierint

sed qud exsse videantur aut non esse

\ isus quippe in

in

qu

prima corporis
:

pr genarum tumore
ciem ejus crassitudo
cis suas in

nimi pinguedine. Et hoc


:

bonorabilior pars est.


inlenlio

Non ergo

ait

immeril

Men-

propriissim texls hujus verba volunt


;

Operuit faOperuit fa-

lis

per faciem designatur,

quam

quolibet

et juxta

Hebrum

vertimus
rit
,

illuc

videmus. Faciem ergo crassitudo ope-

adipe suo.

quia desiderata terrenarum rerum abundanlia


;

Ilc autem phrasis origincm trahere poluit ex eo,

oculos menlis premit

et

hoc quod

in eis esse

hono-

qud qui corpus habent nimi pinguedine onustum


ut
,

rabile debuit, ante Dei oculos fdat, quia curis


tiplicibus aggravt,
t

mul-

plurimm tardo sunt ingenio et ad sapienti virtutisquc studium inepti. Id quod --Egyptii innuere
,

Haec

ille.

Qui

et statim

arvin

nomine
telligit
,

lateribus impii divitis dependenlis illos in-

videbanlur subobscur

dm

(ut narrt Plutarchus

qui auxilio ejus roborati mala patrare non


istis
:

traclatu de Iside et Osiridc) sacerdotes Isidis solebant

cessant. Porr pro verbis

Et de
:

lateribus ejus
iitvir.ai

dare Api

quem

colebant,
:

potum ex quodam puteo


,

arvina dependet, Septuaginta legunt


0-ro'p.iov

Ka

tteoi-

non autem ex Nilo


i

aquam profanam arbitrarentur crocodili causa (ut quorumdam fercbat opinio nibil enim est qu apud
Non qud
inquit, Nili
;

in\

xv
:

p.?ipta)v,

quod S. Auguslinus

in

Annotalio-

nibus legit
ut

Et

fecit

capistrum super femora. Capistra,

< < < i

JEgyplios majori in honore


ejus aqua pola creditur

atque Nilus)

sed quia

nolum est, mulorum ori adhibentur, ut trahantur qu homines velint at nequam spirilus quoi libidinis
;

pinguedinem carnisque mavolunt autem


,

instrumenta videl,

toi capistra, tt restes pulat, qui-

gnum
seipsos
cilia
tali

eflicere

incrementum. Non

bus alligare possil et trahere homines in exlreniam ruinam. Auguslinus enim ibidem ail
i
:

Apira pinguem esse et mull carne obesum

ut nec

Fecit capistrum

quidem

sed animis volunt levia atque gra-

super femora

ut libidinibus suis colligarelur, quo


t

circumdata esse corpora, ne divina pars morprematur.


sit

vinculo ducerelur ad moriem.

<

Haie Plutarchus. Et

cm

Fsis

apud

arctiori vinculo

quo hominem
libidinis,

trahat,

Non egel quam

diabolos
si

.in

eo

eos cadem

qu Minerva
,

facile

colligilur illos

excitet

flammas

quibus teneri incipiat. Drus

innuere voluisse sapienliam non rect corpore onuslo pinguedine


lib.

habilare in

bone, qui

libidineni nutril

quantum bilumen habet,


pen insolubililor
!

uti eleganter Horatius,

quo perditionis

portis adhaerescal

2 Sermonuin

satyr 2

quanta vincula profert, quibus diabolo repletur et


trahalur in ruinam ?

Nam

corons onustum

1137
Vers. 28.

GOMMENTAUIUM. CAPUT XV.

1138

Habitavit

in

civitatibls
13

desolatis

Vers. 30.

Non recedet

de

tenebris;

ramos

et

in

domidus desertis, qu/e

tu.uulos sunt reda-

ejus arefac1et flamma, et auferetur spir1tu oris

CT/E (l). Versus hic multiplicem interpretationem admiltit.

sm. Alius

in

liis

verbis conlinetur tribulationis in im-

Ac

Stunica

quidein

exponit
illa,

adhuc

de

pium

irruens cuneus.

Nomine autem

substanti in-

prospre- ejus

rerum cursu, ex quo


sit
;

ut diximus,

telligitur

quidquid facultalis temporalis habet sive in

ejus crassitudo nata

q. d.

Tanla

est ejus copia,

pecoribus et armenlis, sive in arvis et possessionibut;,


sive in pecuniis et redilibus.

rum

vis

ut civitales desolatas restaurare

et

domos
in

Generaliter ergo vult

dsertas atque in lumulos

redactas

quo nomen
g.

dicere, quidquid aut


aliove

ha;redilate,

aut

acquisitione

vulgus comparet, reficere nioliatur. Sicut v.

Con-

modo

possidet, stabile

non

erit, sed paulatini

stantinus Byzantium ornavit et amplificavit, et

Con-

ad nihilum redigetur atque dissipabilur. Bona enim

stantinopolim nuncupavit; Alexander Alexandriam


et

omnia, quse forlun dicuntur, incerta, commutabilia,


perilura
,

multas

alias urbes.

Quam expositionem
:

ex eo cone-

instarque Euripi eunt, redeunt


tt,

pereunt

firmt,

qud hc re

ipse Job, cap. 3, 14,

hominem

moriuntur. Eleganter Papyrius Fronlo


1.

de peculio,
;

licem descripserit dicens


terr
,

Cum

regibus et consulibus

40, aiebat

peculium homiui simile esse

peculium

qui dificant sibi solitadines.

enim
ille

nasci, crescere, decrescere, et mori.


dixit,

Sed quod
dici

Alii

ver passim exponunt significari impium


et

de peculio

de caducis universim bonis

summ opulenli

abusu lyrannidis aequo Dei judiab hostibus


ill

potest,

qu

fluxu dubio et reciproco veniunt et re-

cio eo devenire, ut inliabitet civitates suas

cedunt, nihilque est quod stabile et diuturnum esse


videalur
;

subversas domosque collapsas, extinct glori


(lorenlium urbium
replis
flagelli

quam ob

causani D. Paulus incertnm divi1

amplarumquc domorum, quas disubditorum opibus construxerat. Quod quidem


genus frquenter in Scriptur indicitur, velut
3, 1
; :

tiarum nuncupavit,

Tim.

6,

17; uteos

falli sit

ne-

cesse, qui opibus ut baculo arundineo nituntur,


felices in

seque

perpetuum opinantur,
Diviti
ps'iri,

si

nummos

habuerint.

apud Sophoniam, cap.

V provocatix
deinde addilur
:
:

et

redem-

David mirabili su poetic sapienter hoc expressit


Psal. Gl, 11
in
:

pta civitas, columba, elc.


eci vias

Dsertas

si affluant, nolite

cor apponere

eorum diim non

est qui transeat

desolat sunt

Graeco est, v

si fluant,
;

quemadmodm
quod
illud
piis

etiam

civitates
tore.

eorum non rmanente

viro

neque ullo habita-

multi Ecclesi doctores legunt

Patribus

Sed

aliud accipe huic loco convenientius


,

exemad

docte expenditur,

cm sacrum

oraculum inter-

plum apud Isaiam

cap.

5, 8

qui conjungitis

pretatione illuminant.

Vides /inquit S. Ambrosius,

domum ad domum,
lerminum
terrai ?
loci.

et

agrum agro

copulatis usque

quia fluunt, non vides quia praelerfluunt. Fluenta

Numquid

habitabitis vos soli in


,

medio

sunt quae miraris


>

In auribns meis sunt hc


:

dicit

Dominus exer-

recedunt,

Paria S. Augustinus
,

quomod veniunt sic transeunl et Non vides, quia


:

cituum

Nisi domus mult dserta: fuerint grandes at

si ibi

cor posueris

et tu fines ?

Tertullianus,

lib.

pulchr absque habitatore.


orbilate

Summ rerum omnium


,

contra Marcionem, cap. 15, alio


Regii diclum
ceritis cor.
ita vertit
:

quodam modo
si

valis

impium

conflictari docet

quandoquidem pro

Diviti

relucent
,

ne adje-

opulentis urbibus ac domibus coa^tus inopi solitu-

Verba quidem varia sunt


,

res eadem. Fulillos

dinem habitare

cogitur.

Hic

igitur, inquit,

cm

res

getras sibi ante oculos ponit

aut volantes

de
et

suas amiserit, omnique fuerit dominatione spoliatus,


solitudines persequetur.

nocte atque errabundos igns, qui aeris


illc

motu hc
,

Exulum enim

est hic

mos
,

rapiuntur.

Blandum
lixi

aliquibus spectaculum

in

qulibet loca ad salutem caplare ubi consistant

ad

quo dm hrent
vident,

et

sequuntur, evanuissc pris

periculum, quod impendet, propulsandum. Talia subierunt aliqui


in

quam quid
quasdam
,

rei esset percipere potuerint.

Aut

Hebneorum

reges
,

qui solio dejecti

nitedulas
tile

esse putavit opes, aut lignum inuin tenebris

alienum solum ablegati

privatam egerunt vitam

pulridum

quod

nitorem habet exi-

laboris et sollicitudinis plenam.

Pro omnibus, qui hu-

guum, neque durabilem. Etsi


cor, vel, ut nosler cor.

relucent, ne adjeceritis
:

jusmodi suppliciumexperti sunt,


suffleiat

unumeommemorare
in

habet interpres

Nolite apponere

Nabuchodonosorem, qui ejectus regno

Lux earum evanida, rapidus

et incertus fluxus,
cor,

solitudine vixil inter feras,

cum quibus habuit commune pabulum et vitam non dissimilem. Unde sicut simplex admodm est isle sensus, et cum sequentibus
vald congruit,
ita

abeunt celcrrimque rapiuntur. Apponere autem


est
,

omnem curam studium industriam conatum animi omnem et affectum in divitiis relinendis collo,

jure Patribus Gratis

et inter

care, et, ut ait Euthymius, noa-nimafai, clavisafjigi.

recentiores Piaed Sanctioque prferlur.

Vers. 29.

Quod perinde
Nazianzeni) ac
(2).

est (inquit Elias Cretensis in orat.


si

43

Non

ditabitur, nec perseverabit


in

quis

manu

fluenlem
fit,

aquam prehenestque.stultitioe

substantia ejus, nec mittet

terra radicem suam

dere

velit et tenere,

quod frustra

aut levitatis puerilis. Anguillam


renedificarenlur.

manu tenes, quantm-

erant anlequm ab ipso Yalabhis fsidorus Clarius Emmanuel Sa. Vel sensus est Habitabit in civitatibus desolatis, quia sibi ipse tyrannus soliludinem facit, populos plus justo onerans tribulis, et superbe vexans et mal Iraelans quare sibi quisque consulit et alias sedes qurerit. (ta Cajetan. (Menochius.)
(1)

Qua?

sciliect desolata:

vis

lia

premas

elabetur,
in

corvumque deludet hiantem.


sic

Rect quadret

istiusmodi divites iniquos telrasti-

chon

illud

ex Gabriae apologo, quod

habet

poterit,

cm

desolenlur civilales.

et

populi irequenlia
(Alcnociiius.)

(2)

Non

di

fruetur divhiis,

vel

dives ess^ non

minualur,

1139

IN

L1BKUM JOD
Ne compares
injuste ullas opes,
;

1140
quas
velis tibi

^ gc5 feXaa
Twv
o>v

jjlti

cpoou, ts'xv&v,

'tpn-

Esse diuturnas
:

quidquid enim inique

fp

o^v, XX' jxe XXorpwv

Puer

d* festo bovis

cm

viscera

Domi cumulris salvum esse minime potest. Nec mittet in terra radicem sham. Hoc Septuaginta

Vorsset, Hei mater, clamt,

mea

eflluunt

reddunt

p.vi

(3Xip

fal
,

ir,v

-ff^
,

<x/.iv,

non

Intestina; atridens ait: Fili,liaud time

immittet super terrant timbrant


et

id est

exscindetur
plantis

Nam
segr

non tua sunt hc, sola at alina vomis.

extirpabitur
,

sumpt

metaphor

vel

Dicitur in eos, qui quae rapto et fraude congesserunt

arbustis

qu

prisqum adolescant, exarescunt

perdunt.

Unde

Alciatus

pulchrum

iinxit

em-

aut succidunlur,

lanqum
ulla.

si

diceret

Ne memoria

blema, milvum pingens ea quae devoraverat evomentem. Milvus quippe in Hieroglypliicis locuplelem dsignt et rapacem ,quod in Phaedone significat Socrales,

quidem extabit

Arbores enim quamdi stant

umbram
corpora
illa

millunt, absciss nequaqum.

Nam cm

umbram
potest.

efficiant,

corpore sublato cohaerere

cm

eos liomines qui avaritiae studuissenl, et ad im-

non

Ita

Olympiodorus in Caten. Vide

becillorum expilationes et rapinas parali ac semper

quae superis nobis, cap. 4, vers. 3, annotata sunt

prompti fuissent,

in

milvos et lupos converti ait; tituponit istani Plauti sententiam


:

ad

illa

verba

Yidi impium firm radice, et maledixi

lum autem emblemalis

pulchritudini ejus statim. Ubi simili translatione, quae


viridi
iffcd

M aie parta maie


in

dilabuntur.

Hoc

si

veniret aliquando

ubereque arbore

et ante

senium

excisa, et in

secum agitant t faciendi lucri ralionem conquirant hc et illc pecunias corradant, nec interea unde habeanl curant,
iis

mentem

qui tam impens animo

flore exarescente

sumitur, impii conditionem

descripsit, in vitae oblectamentis

ad extremum spiritum minime commorantis. Eamdem rem Alciatus


pulchro emblemate illuslravit pingens cucurbitam
annosaepini ramis implexam,

aut cerl timerent ne amitlendi ale forlass aliquando

mpotentis cruciarentur,

;aut

ne justam

in se

Nu-

eamque suis pampinis et


praefixit

minis iranr provocarent


hase fluxa sint,

aut saltem cogitarent,

qum

pomis inumbrantem, sed ad primum hiemis odorem


illico

qumque fragiiia ea fortune bona, quorum habendorum causa tt tanlisque curis dislringuntur. Celebratum est jam olim doclorum hominum aut iniqui hredem vocibus, divitem aut iniquum esse. Quod dictum fuisse suspicor in eos tanlm, qui
,

exarescentem, cui bunc titulum


felicitatem, et

Inmo:

mentaneam

rem

his versibus exponit

eream propter

crevisse cucurbita

pinum

Dicitur et grandi luxurisse

coma ;
egressa cacumen,

Cm ramos complexa, ipsumque


Se prstare
Cui pinus
:

quidquid omnino avide cupiunt jure vel injuria congerunt. Qui ver
fieri

aliis credidit arboribus.

potest ut

opum facultatumque
ita

Nimim

brevis est

hc

gloria

nam

te

tam expedita

facilisque et

pen momentanea, ut
,

Vrotins adveniet

qu mal

perdet biems.
lib.

Ioquar, adeptio, conquisitio

possessio

justa esse et
:

Idem

est

apologus apud Petrum, Crinilum,


:

2 de

lgitima censeri debeat ? Juvenalis optim

Honest disciplina, cap. 14


<

Sala est olim, inquit,


;

Dives qui

fieri vult,

cucurbita juxta pinum arborem editissimam

cucur-

Et

citb vult fieri; sed

Qui metus aut

qu reverentia legum? pudor est unqum properantis


si

bitaver
avari
?

cm

multis pluviis atque

cceli

tempera-

mento

crevisset, lascivire cpit, et


;

ramulosaudacis
,

His ilaque violentis et iniquis harpyis,

id est, furaci-

porrigere

jamque

in

pinum serpebat

et suas in

bus hominibus,
alius

quid adversa fortuna detrahat, aut


eripiat (quod

ramos frondes audebat involvere, praegrandia poma


et viiescentia ostenlans; tanto itaque fastu

quidam casus

non rar

solet acci-

ac inso-

dere), jacturam hanc non tam molest ferre debent

lenti intumuit, ut

pinum ausa

sit

aggredi

Et vides,

qum

cert boni quique et lionesli viri in lucro esse

inquit, ut te

jam supero, utque

foliis

ac virore prae-

deputarent; benque

cum morlalium
si

rbus actum

sto?
i

Tum
:

pinus, quae senili prudenti praeslabat,


hic multos calores et hiemes

esse non tam gravat dicerent,

quae injuste posse-

nihil

mirata est cucurbilae insolentis audaciam, sed

derunt iniqui

illi

captalores ad veros tandem posses-

respondit

Ego ver

sores redirent.

Eo de gnre furum sunt


nonnunqum praei'eci,

plorique

variasque lemporis calamitates pertuli, adhuc tamen


intgra consisto; tu ad primos rigores

forenses rabulae atque importuni sycophanlae, et

ma-

minus habebis
omnis autem
feli-

xime

aerario publico

qui requis-

audaciae,

cm

et frondes concidenl et viror

sim Numinis ultione advers refiante

forturi ple-

abeit.

Similem apologum habes

in Cvrillo, lib. 5,
51 >c

rmque sumptus
et

faciunt, quos
citis

nunqum

pillassent,
,

cap.

14,

inler cucurbitam et palmain.

saepenumer

qum

vellent

evomunt

quod
:

dicitur in eos, qui

ob momentaneam

qnamdam

concoquere non potuerunl.

Id etiam vulg trilum

citatem gloriantur, quique plus habent ostentations


et

De mal

qusitis non gaudet tertius Itres.


:

pompac qum facullatum autvirium; itaque non


si
-

Hc

etiam referri potest illud Democriti


irpi"jevo'(i.svoi;,

fitteutij

in
'/.-

miruin videri dbet,


grutpie vi-leri voluht,

dm
ese

se

aliis

praeferunt,

maac

xaxY p-yaita
ttqtou,

7rnpavE(7Tepov r ftfS'.Jb y

aliis

ridendos propinent, et
e\a>
a

opes ex pravo opre conqnisitiu manifestant con-

tanqum

sicci

quidam

fl>seuli citissiino

tinent opprobrium.

Sed juvat audire Euripidem


^piifiiaT' viv fkXvi tvoXv

dcidant. Cert apud Onirocritas cucurbita spes ina-

xw; Si

|/.7)

xt

Xpvov (XaSpoi?

l[X(j.svstv

8'

xw

nes praesagit, utpole qu.e cm ventrieosam admodm speciem prse se ferai, multmque idenlidem nutri-

O2kot ioiX6ovT* ox x el Tvipav

menli

polliceri videalur,

illud

tamen tenue

et nisi

1141

C0MMENTAR1UM. CAPUT XV.


,

1142

condimento aliquo juvetur, egregi faluuin esl


refcrt Pierius, Iib.

ut

nihilum

aut ipse tandem in nihilum redigetur. Mors


abolet. Vel oui vanilate permutatur, qui

Thrasones

illi

fortunse

58.Eodem plan modo sese liabent su momentan* jaclatores,

enim omnia

ex opibusdecidit, eoque redigitur, ut non habeat um'e


vilain sustentet; quas

vel qui secundis ventis plus aequo lurgescunt, neque

sumina vanitas

est. Talis
:

etiam

adverlunt severissimam illam Nemesim, quae de superbis et fastuosis vindiclam sumit. Id apertis verbis

pro mortuo habelur,


Veus. 32.
bit
;

Antequam

nam

ut sequilur

dies ejus impleantur peri-

Pausaniae Simonides ab

eodem convivio

laulissim

et m an us ejus arescent. Id est, priusquni im-

exceptus significavit. Rogatus enim, ut quidpiam ex


arcanis philosophiae adferret in

pius senescat) imeribii, ci liberj ejus in flore a'talis

Pausaniam rbus
nciis te in tanto

suis

mdium, vidensquo Memininiim fidere dis.it


,
:

morienlur. Dicuntur autem dies hominis impleri

cm

usque ad seneclutem

vivit,

quse est terminus tatis.

rerum successu bominem


vis,

esse.

At

Unde de

iis,

qui ad

sunmiam usque senectutemvivunt,


,

qua> esset verbi lnijus


vidil Pausanias. Itaque

quodque pondus, parni


ipse

in Scriptur dici solet Ita David,


alii,

qud pleni dierum morianlur.


et

cm
:

jam

in

summo

vilue

Abraham,

patriarcha;, prophetae, et sancli

discrimine constitutus,
ligeret,

mortem

sibi

impendere

inlel-

ut plurimm in

multam seneclutem vixerunt,


vitse sua?
,

exclamasse fertur

Qum

inani persuasione

prorss compleverunt dies

placide in Do-

deceptus eram, qui Ci hospitis saluberrimum consilium ad

me perlinere non putabam


Ita fer fit,

unde nunc mifortuna

mino obdormientes. E contra vero impii non rar immalur et iniparal morte ante tempus natura; ipsoruui consentaneum praeripiuntur,

sre perire cogor.

ut

cm

maxime
sunt
di;

nondm ad
54, 24

setatis
:

blanditur, captatum

veniat

quod subinde debenius

mdium

proveeti, juxta
et dulosi

il'.ud

Psal.

Viri

meminisse, ne opprimamur incauli.


et caduca
vitipe,

Nam
,

fallacia

sanguinum

non dimidiubunt dies suos. Sic

qusecumque fortun pendent, opes,


,

Sal ante tempus sublatus est proprio cadens gladio


cuni servis et liberis in montibits Gelboe; sic Absa-

bonores, clientelae

magistratus

polenliae

af-

fluunt subito, repente dilabuntur, nullo in loco slabili

lom

in aciesuismet erinibus

suspensus

sic

Achitophel

nixa

radice consistunt, sed incerto flatu

hc atque

sibimet laquco vitam corripuit.

illc acta,

quos extulerunt

in

sublime decursu impro-

Mystic plenitudo dierum accipitur pro virtute con-

viso destitutos miserrim immergunt.

summat

et perieel, juxta ilud

Justorum autem

Ramos ejus arefaciet flamma. Hoc in edem arboris metapbor haerendo de hominis impii filiis intelligendum, qui sunt rami parente tanqum
stipite

semita quasi lux splendens procedit et crescit usque ad

perfectam diem.

Unde jusli ssep

pleni dierum, etiamsi


,

non multos vit annos mimrent


nectuiis est vila immaculata.

quia

illis

aitas se-

prodeuntes, quos etiam consumet ignis tribulationis.

contra dimidium die-

Quo

dicto Eliphaz

baud obscure Jobum

vellicat,

cujus
1,

rum capitur pro imminut


in effatis

vel extinel virtute.

Hinc

fdios ira Dei corripuisse videbatur.

De quo vide cap.


Long

prophetarum tribuitur Antichristo dimidium

vers. 19, item cap. 4, vers. 4, ubi bominis impii


similiter

filiis

temporis seu dici,

cm
,

polluti

hominis scelus et macu-

malum

auguratur, dicens

fient filii

lala conscientia depingilur.

A quo malo liberari cupiePsal. 101,

ejus saliile.

bat

magnus David dicens


in dimidio

25

Ne

revoces

Vers. 31.

Non credet frustra errorc decep-

me

dierum meorum,

cm
illi

saevo exitio mori

tus, qud aliquo pretio redimendus sit. (1). Sensus


est
,

limeret. Ita

quoque Deus, cm

sanctimoni luccm
,

eu erroris ac ccitatis impium devenire, ut non

polliceretur qui parentes honort suos

futurum

ait

credat, hoc est,

non animadverlat, non

cogitet, se in-

tongvutn super terrain, Exodi 20, 12. Ubi S.


sius, in Psal.

Ambro-

digere ope aliqu, qu caplivitate peccati et peena-

43

argut animadvertit pro lovgvo in


,

rum
et

inde
,

manantium redimatur
in

quoeirca stupidus
,

Grco

esse

*to3u>iip-ja?

multorum dierum

chu issimo-

amens

peccatorumque funibus conslrictus

non

rum cm

scilicet

luininum ; quod negat propri ad tempus


,

attollit

mentem
,

Deum non
,

mitescit

seseque Deo

esse rfrendum

qud

alioqui

l'alsa

esset pollicitatio,

subjicit

ut tt malis eripialur. Profecl stupidilas


,

multi fuerint vit brevissim, quorura tamen in

haec peccalorbbus familiarissiiua est

quos impielas

parentes honor et singularis observantia olim fuisset.


Dies ergo animi virtutem et sanclitatem signiiicant.

hebetat et

Deo longissim

divertit.
,

Nota autein prefavore


,

tium hoc loco poni pro precalione


sione, quibus gratia obtinetur,

inlercesres

Quicumque enim
in

(inquit

idem S. Amhrosius) cultus


Hinc eximia

quemadmodm

pios sedulo observt officio, tenebris noctis alienus

vnales pretio comparanlur.

dierum luce versatur.

illa

Lms Abra vii

Septuaginta vertunt
xev-pcp Trogy-cErai

Mb manu On
est,

x[j.evl

hami, cujus
tempus

in elogio divinits

positum

fuit,

au,
ei
;

non credat quia sustinebil;

migrasse plnum dierum. Ver dierum,


vitse ejus dies
;

omne enim
ait

vana enim vadent

id

Don errore capiatur,

fuerunt, et

non nox,
P'

S. Iiic-

non

sibi

persuadeat qud permanebit,


,

omnem enim
labojra-

ronymus

hoc

est,

omni animi

instructu orn;itus

mi-

operam ludet
bit.

et nihil ei succedet
:

in

vanum

rabili gratia

lumine et honore fulgebal.

Hebrus textus habet


commulabitur
:

Non

credet in vanilate de:

ide nominatur, id est, perfectus, qud

ceptus; quia ranitas erit commutalio ejus; quasi dicat

copiam

et

eam virlutum donorum clestium plenitudinem esse

Vanitas
(1)

itla

in vanitafem,

hoc

est, in

consecutus, ad

pitnr;

Rectis ex Hebraeo Ne credat vanilati qui decinam vanitas erit merces ejus. (Grotius.)

invilamento
bula coram

quam Deus regio illo et eumdem evocaverat, Gen.


et eslo perfectus.

nmiianissimo
17
,

Am-

me,

,,

1143

IN
ejus arescent. Septuaginta legunl
(a)
:

LIBRUM JOB
Kai
><

1144

Et manus
o pa'a^.vi;

mus

terrena quae possederanl reliquisse, et nihil jam

aT& o

-^uxaYi, eJ
,

ramus
,

ejus non conden,

transitorium quaerere.

Cm

itaque hoc in se fidelis

sabitur

Symmachus

o* itc.r.au

non virebit

non

anima

oslendit, quasi oliva florem prolulit.


talibus rurss
,

Sed cm
,

florescel.

Quae translationes pertexunt sumplam ab

quidam ex

cperint mundi gloriam


,

arbore metaphoram, qu sicut stirps pro parenlis


suinitur aut generis origine
,

quam contempseranl
mirm
duxit.

quaerere

et lerrenis

rbus
,

sic

eliam rami aut ger,

quas sprevisse videbantur,

insaliabiliter inhiare
,

ni-

niina

quae ex trunco seu stirpe pullulant

pro

filiis

projecit oliva florem

quem

proposuit

quia

aut posteris usurpantur. Ut ergo proxim dicebatur


iinpius pater, qui radix est
,

rudimenta boni sludii ad perfecta opra non perPulchr autem


flori olivae pia

ante

suum tempus
,

peri-

animi propo-

turus

sic

etiam eaedem

filiis

intendunlur mina?

qui-

sila

comparai. Flos enim

olivae delicatissimus

quamaccipit.

bus etiam brevis aut immaturus exitus denuntiatur;

cumque

cli injuriam non sine grandi


,

damno

quod proxim
tionem. Sed

dixerat, versu

50

flumma. Haec juxta Septuaginta


licet aliter

et

Ramos ejus arefaciet Symmachi transla,

Beflorescimus nos velut oliva

quolies peccsse inge;

miscimus,

et

mores emendatiores promittimus

at ubi

Vulgatus lgat
;

non tamen

est
et

velstriclior maligninipugnationis velmollioramnae

sensus priori diversus


inanus pro ramis sumi
chia aut etiam
;

notum

est

enim brachium

occasionis aura nos tangit

mox omnem

floris

opu-

quare, sicut rami dicuntur bra,

lenliam exculimus, arbores nimis delicalae. Q'iaecum-

manus

quia non aliter crumpunl

que temporis injuria aut vicissiludo urere nos


cere potest.

et deji-

trunco

qum

brachia et

manus

corpore,

quod etiam

chia et

edem metapbor truncus appellalur, sic etiam bramanus vocantur filii, sicut et rami. lia Sanc-

Vers. 34.
lis
:

Congrecatio enim
Id est

hpocrit/E steri-

ET

IGNIS

DEVORABIT tabernacula eorum qui


,

lius noster S.

Thomam

secutus. Cui

tamen placet

ina-

munera libenter accipiuxt.

posteritas impii
ta-

gis

si

manus, quae multorum operum administras


ipsis

deficiet et desolabitur. Ita est in

Hebro. Posset
,

sunt, pro operibus

usurpentur

quasi dicat Eli-

men

congrcgatio quoque latis sumi


sollicita

videlieet pro

phaz
qui

non solm brves futuros

dies hominis impii

omnibus quae
numerosaque

hypocritarum sedulitas acqui-

communem hominum aetatem non implebit, sed etiam inutiles cm aridas habeat manus et rbus
, ,

rere solet, quales sunt opes, agri, domus, splendida


familia, ex quibus in hoc

rerum

arti-

utiliter

gerendis aut nullo

modo

aut non nisi


et

parm
,

culo Jobus fruclum cepit nullum.

Jobum enim
si

fer

idoneas.

Hc

inclinant S.

Hieronymus

Beda

et

omnes existimant
hypocrita, cujus
familia

hic vellicari

ac

essct iinpius et

recentioribus Lyranus, Dionysius, Hugo, Tilelmannus


aliique plurimi.

omnes

facullates dissipatae sunt, tota

ctusque domesticus hinc inde dispersus peremansit omnibus spolialus.


hic passim impios vocari hypo-

Vers. 33.

L^edetur quasi vinea


$k w (ojA'^a tvj iipa
,

in

primo flore
suujl(l).
sic lesi-

riit,

et solus ipse

botrus ejus, et quasi oliva projiciens florem

Notandum autem
critas, quia

Septuaginta priorem hujus versiculi pailem

neino fer est tam impius, qui non bonus

gunt

Tfj-j7i6e!yi

vindemietur

videri malil,

cm malus

sit.Vide quae superis, capite

cut acresta ante

horam

metapbor sumpl ab uvis


,

oclavo fer loto, dicla sunt de hypocritis. Septuaginta

quae,

antequm maturescant
fit.

amputantur, ut ex
,

iis

quoque hoc loco pro hypocrita impium translulerunt,

omphacium
Priusqum

Idem eodem sensu


,

diveis tamen
Psal. 57,

dm primum

hemistichium

ita

vertunl: Maprpiov

-jp

melaphor, insinut David dicens


intelligerent

10

oeoG; xvaTc, testimonium

enim impii mors; hoc est,


,

spin veslr rliamnum, sicut

interprte et expositore Chrysoslomo


pietatis

indicium imturpis exitus.

viventes sic in ira absorbet eos.


fcat

Qu

similitudine signi,

hominum

est

mors eorum ac
lib.

eos immatur morte pcrituros

antequm per-

Tropologic S. Gregorius,

12 Moralium, cap.

versitas illorum crescat et adolescat.

Ad quem locum

24, ostendit hypocritas aridos sterilesque esse in con-

vide quae annotavimus.


riis

Eamdem

sentenliam hic va-

speclu

Dei
;

Congreganl

inquit

hypocritae bona
,

similitudinibus illustrt, quae inimaturam liliorum


signilicent. Dficient

opra

sed eorum

slerilis est ipsa

congregatio

quia

morlem

enim, inquit,

filii

homi-

per hoc, quod agunt, fruclum recipere in alterna retributionc

nis impii,

antequm ex

illis

ad parentis solalium aut

non appetunt; fcundi ac


,

viiides in suis

usum
spem
24

fructus ullus perveniat,


,

quemadmodm
adferl.

vine

operibus humanis oculis videntur


o<< ullijudicis,

sed in conspectu

botrus

aut

flos

ex oliv ante maturilatem cxcussus

infcundielaridiapparenl, elc.ldcm,

eludit agricolae, et

mrorem
,

lib.
,

8, cap. 25, hypocritas

cum

vilibus conlert, qua-

Tropologic S. Gregorius
:

lib.

12 Moraliuin
si

cap.

rum
ET

bolri in terra jacenl ac pulrescunt. Jlorribilc est


:

cNon ergo inluendum,


si flores

inquit,

vineae floreanl,

autem quod sequitur


IGNIS

sed

ad parluin fructuuiu convalescant, quia


est si quis

DEVORABIT TABERNACULA EORUM QUI MUNERA


:

< i

mit uni

non

bona inchoet, sed vald mira-

libenter accipiunt. Quasi diceicl

Omnes
est,

divilia;

bile est si intenlionc rcct in

bono opre perduret.

quas congregabit princeps hypocrita, hoc

Domine

Unde
(1)

post hum]

l'an

subdit

Nam quosdam

ssep vidi-

quidem princeps, re aulem


fcundae;

pestis, striles sunt et in-

cm enim

in

aliorum ulilitalem nonconfe-

Sententia est Mature, cit ipse et propagines ejus perdenlur, ac si quis erumpentes botros et florentes decutiat vineis. Italico proverbio dicitur Essere vendcmiato in aaresla. (Mcnochius.)
: :

rantur, penils stcrilescunt. Et quod deterius est,

dm
cipes

susceptis contra fas et jus muneribus avari prinin.

hc

vil locupletantur,

divinam in se vindi-

4145

COMMENTARIUM. CAPUT XV.

1146

clam concitant, qu ternis in fulur ignibus devorandi involventur. Ubi notandum


,

ab omnibus.

Nam
,

vald

inbumanum

esl

nemine

non solm eos qui

accipere, sed passim vilissimum est, et per omnia


<

susceplis muneribus abutunlur, sed etiam quisimplicitcr perfruuntur,

avarissimum

>

etc.

Qu

ratione Plinius epist. 5 ad

ab ign devorandos

dici.

Im non

Severianum
ciis

ait in

causis agendis et exeicendis judi-

solm suscipientes, sed etiam diligentes munera inter


impios recensentur, et infidles ac fures, quae sunt

non modo pactione, dono, munere, verm etiam


semper abstinuisse, ubi recl
subjicil

xeniis se tere

opor-

duo maxima crimina, appellanlur, juxta


23
:

illud, Isai 1,

qu

sunt inbonesta parmque dcora non quasi

Principes tui infidles, socii furum, omnes diligunt


,

illicita,

sed quasi pudenda vitare. Sic Sparlianus trasalaria judicibus publico

munera

sequuntur retributiones. Ubi S. Hieronymus


,

dit

Fesccnnium Nigrum

Non

dixit, inquit
fit,

qui accipiunt

hoc enim sp nenisi

dari voluisse, ne cui essent oneri, adjecisseque judi-

cessitale

sed qui non putant amicos,

quibus

cem nec dare debere


omni quitatis
inlrinsec mala

nec accipere. Licet enim ab


abstrabendo per se

dona perceperint; nec os considrant amicorum, sed


manus,
et eos sanclos judicant,

et juris corruptel

quorum exhauriunt

non

sit

munerum acceptio, est lamen,


,

marsupium.

Ilaque non tam susceptores


;

munerum
sit

ut vulg dicitur, de mal sonantibus


ctat

e qud spe-

qum
lus

dilectores arguunlur

cm

illud

aliquando

hominum

fragilitate et cupiditatis illicio nata sit

necessitatis,

boc semper

cupidilatis.

Quopaclo D. Pau-

etiam sapienlis

animum agere

in

transversum

ide-

non accust possessoresdivitiarum,sed amalorcs,


:

que jure ut periculosa habetur,


citur atquc vituperatur. In
lib.

et

prudenter interdiapte S. Cyrillus

juxta illud, 1 Tim. 6, 9

Qui volunt

divites fieri, inciet desideria

quam rem

dunt in tentationem

et

laqueum diaboli ,

5 Apologorum moralium (quos Vienn typis Gels.

multa
ritum
serai.

et

qu mergunt liomines in inteQuod expendens D. Auguslinus 205 de Tempore Qui volunt, inquit, non qui
inulilia etnociva,

baar m.

codice in lucem dedi), cap. 12, introducit

perditionem.

Simeam

bistrionis

muneribus seductam
irae

cm

perci-

peret durions patroni nunc

nunc avariti se cacupiditatis

sunt.

Nam

qui sunt, sint,

dummod

sint in operibus

plivam servire
liam prolulisse

ad cor reversam istiusmodi senten

bonis; qui ver


a

nondm sunt, ne
fier i
,

velint esse.

Nam

subornalum deceptiv

qui volunt divites

incidunl in tentationem et la-

hamum

letbiferum

munus

munerum

naturalium
stulli

queum

diaboli,

etc.

Ubi innumera vitiorum abrupta


miseri prcipitantur.
:

ademplivum, gravissimum obligationis pignus,


et sapienlis
,

proponunlur, in

qu

Unde

tan-

dem
<

concludit S. Auguslinus

Avaritia est velle di

vitem esse, non jam esse divitem.

Probibelur igilur
dileclio, sicut

non tam divitiarum possessio qum

non

tam munerum acceptio qum affeclio inlerdicilur. Esto ut aurum aliquando possideatur, nunqum tamen avaritia ametur, cm boni judicis sit, munera non modo non amare sed etiam odio babere.
,

commercium minimum maximum eminiquitatis ferservitutis jugum ptionis prelium mentum captivitatis indiciuin fomentum discordiarum, subversio civilitatum omnium seminarium malorum amatum venenum Non immerit cert
,

arnica aequitalis et pacis


socia, divina lex

cunctarumque virtutum

susceplionem

munerum

judicibus

interdicens ait

Exodi 23, 8

Munera exccant ora


;

Imilentur igitur judices

supremum Judicem Deum,


:

prudentm ,
cidans qud
dissipant
,

et pervertunt

verba justorum

plan elu,

de quo est illud, Deut. 10, 17


ipse est

Dominus Deus
,

vesler

munera prudenliam fugant

justitiam

Deus deorum
boc

et

Dominus domiuantium

Deus

intellectualis

moralisque virtutis consireclitudinis vilain ne-

magnus
prstat
illa

et potens et terribilis, qui


,

personam non accipit

stentiam vastant,

omnemque

nec munera
,

est

qui tam integrum in judiciis se


inilectatur
;

cant,

etc.

ut nullis
accipit
,

muneribus

nec solm
,

Vers. 35.

Concepit dolorem, et peperit iniqui(1).

non

illud,

2 Parai.

verm etiam nec concupiscit juxta 19, 7 Non est enim apud Dominum
:

TATEM, ET UTERUS EJUS PREPARAT DOLOS

MonSlri-

ficum iniquitatis feetum ob oculos ponit, concipienlem

Deum

nostrum iniquitas, nec personarum acceptio, nec


,

malitiam et parturientem describens.


alibi

cupido munerum. Merit igilur in Deuteronoinio


clesiaslico, Proverbiis aliisque Scriptural locis,

Ec-

passim Scriptura peccantes compart

Eodem modo cum par-

mune-

turientibus.

Nam de
,

iniquis locutus Isaias, cap. 59, 4:

rum

acceplio judicibus probibelur.

Quin

et Plinius

Conceperunt, inquit

dolorem

et
,

pepererunt iniquitaPsal.
7,

episl. 8, refert

Julium Bassum accusatum repetunda-

tem;

similiter

David de impio

15

Ecce

rum
et

quaedam munera ab amicis provincialibus accepisset. Lcx enim etiam civilis dona
,

qud

in Biibyni

inquit, parturiit injustitiam , concepit dolorem, et peperit iniquitatem.

Rationem hujus
in

locutionis reddit
:

munera
,

magistratibus accipi

im ver

et quid

S.

Cbrysoslomus

Psalmum cilatum
facit

Quia quem-

emi vetat

nisi vicls quolidiani causa.


:

Hoc tamen

admodm
puntur
,

mulieres parturientes, doloribus discer-

addamus
sed

licet

Non

in

proconsul (ait Ulpianus


lis)

lolum xeniis abslinere dbet in 1. 6 de Ofiicio proconsu-

ila

etiam qui
,

dolum

discerpitur, et
affici-

non
tur.

levi aliquo
s

sed vehementissimo dolore


,

modum

adjicere, ut neque

morose

in

totum

Et paul post

oslendens non posse hune

abstineat,

neque avare

modum xeniorum

excdt.

Qu de reverba tm ad xenia
<

haec sunt Severi et Anlonini:Quanpertinel audi quid sentimus. Vtus


:

(1) In Hebro : Peperit vanitatem; ut et in Psal. 7, 14, et Isaiae 59, 4. Sensus est : Magno conatu nibil
eflicit.

proverbium est
id esl
,

Oute nocvTa, c3te

7rav-&TE,

ciira
,

irap

Et utrus ejus pr/eparat dolos. Utcumquc sp mal res cessent tamen non desinit animo novas
,

< nrvrtv,

neque omnia, neque passim

neque

fraudes moliri.

(Grotius.)

1117

IN
deliniri
:

L1BKUM JOH

1148

dolorem
c

Non

inleril, inquit,

judicium con;

tans; tel statim longissimam referens ejus oralionom


:

scientiae, est enini naturale, et

Deo

insituni

etiamsi

suas miserias deploranlis, inter alia

Interemi, aie-

quis millies se ambilione jactet et glorietur, inslat

bat

quosdam

inleriment

me

alii

me

connivenle,
combusli,
facino-

illud voclferhs, castigans,

condemnans

et

nemo

est

quidam lapidibus sunt


obruti,

quidam
;

vivi

eorum

qui vivunt in scelere, qui non innumerabiles

quidam

raptati per

mdium forum
,

horum
stanl
in

dolores sustineat, et de malis consultans et consilium

rum pna me manent


in carceribus, ut obice

et dirse

jam

tanqum
per-

exequens.

ruptoproperent

meam

Ex quibus boc discrimen


dolor vehemenlissimus
sit in

colligilur,

qud mulieris
seu

niciem

im jam

in horas prsemorior, nudtas

mor-

partu

peccatoris etiam
,

tes sustinens ante illam ullimam.

Ubi latissim

ante palratum scelus

statim
,

post cogilalum

spalialur in exprimend hujus improbi quoiidam prresidis

conceplum. Concepit
pris dixil David
:

inquit

dolorem. Et proplerca

tune exulis conscienti scelerum

l'uriis
!

devol

Ecce parturiil ,
:

qum

concepi!
,

lit

et

peccatorum aculeis cruentat. Deus bone


et

quanta

notai D. Chrysostomus
i

Quia hic dolor, inquit

est

morlalium occaccatio, qui scelus amant,


ut (iliolam osculanlur suam.

nequiliam

principio.
sultavit,

Simul enim ac quisquam de nialo con

Nondm

prodiit ex utero
et

lumullus ac turba est in cogitalionc.

Teslis

malum

facinus, et

parentem doloribus immensis

Acbab, qui etiam antequm alienam vineam raperet

parturitionis velut equuleo conficit.

Embryo
alit et

ille

in-

solm cogitans derapiend, crueiabalur


quit,
tri

Venit, in-

formis, (piem voluntas inlimo in sinu


rt, dolor est,

corrobo-

domum suam
et

indignons, et frendens, et projiavertit faciem


,

non sperata;
dicilur

Isetilioc

fltis.

Quare im-Jvov,

ciens se in lectulum

suum ;

suam ad pa-

probitas
est,

Grxc
et

Ttdvipa,

ab eo qud

hoc

rielem

non comedit panem


citatus
:

5 Keg. 21, 4. Ubi D.


,

laborem

rumnam

possidenti adlerat, ut auctor

Chrysostomus

<

Considra

inquit

cm
,

ille
;

est S.

Chrysostomus

in Psal.

139; qui etiam


^.e-kit.v

alio Ioco

vineam concupisset

quantum dolorem

senserit

non dubitavit dicere vilium esse


7rp

Tiu-opla/ x*t

quoniam conscienli non ferebat sententiam


tristis,

in-

ty;

JiV/i,

maximum
t

supplicium animoe etiam

gressus est
i

humi procunibens, confusus,

vel

antequm punialur.
hhma,
id est,

Ita

peccatum Hebri nominant


Animadvertit Philo Ju-

ipso aspectu pra; se ferens conscienti

condemna-

Sny

laborem et dolorem, qud dolore

tionem.

conliciat

animum

et Iaceret.

Adde
runi

et

allerum discrimen

Nam
cm

mulier, inquit
pepererit pne-

daus
lex in

lib.

de Decalogo, non sine myslerio,

cm

divina

Cbristus Dominus, Joan. 16, 21,

monte promulgaretur, medio flamm Dei


rsonantes;
,

jam non meminit


in dolore

pressura; propter gaitdium.


aliter conlingit
:

At
ut

voces fuisse audilas magnificentissim

ver

ex peccato long

nott D.

Chrysostomus serm. 4 de Lazaro

Nam
tum
sii-

peccatum, inquit, simul atque commissum


i

est,

demm

cxlinct voluplate

amarus pnitcntiae

mulus succedit, contra qum acciderc

solel partulib.

geminam vim habeat illuminandi urendique princeps ille mundi moderator Deus significare voluit, fore ut lex sit dulcissimum bonorum lumen Dei prseceplis velut sideribus in omni vit cuisu radiantibus, eadcmque sit improbis et sceleratis
ignis
, ,

nam cm

riuntibus,

etc.

Et consentit D. Ambrosius,
:

2 de

incendium
seque

si

prorupt audacia

Deum contemnere
vo-

Abraham,

cap. 4

Dm,

inquit, in

qudam sumus
concupiscit

in scelus et libidinem vohiptatis ingurgitare

delinquendi libidine, nebulis quibusdam conscientia;


videat

luerint. Falluntur

enim opinione su, qui jucundum


,

mens obducitur, ne

<

eorum qu

esse vitium putant

et corrupti
sit

animi dulcedine ra-

deformilalem

sed

cm omnis

nebula tiansierit
conscii

piuntur

si

qu

in

eo

jucunditas,

gaudium

est fuco

gravia tormenta exercentur in


secretario.
i

quodam Mle

iHidmi, et tectorium pictum objicitur, qu^d

meram
gaudia,

Cernere hoc

est in Jtid

prodilore se
I).

molestiam occulit, quain tandem experientur. Perit


S. Ililarius in Psal. 59
:

post peccatum mscrabililcr suspendente, de quo

Vitiorum

inquit

Chrysostomus in Psal. 7

Cm

inquit

non posset
sibi la-

cm
lib.

sunt inlellecta, compungunt. Hinc Lactantius,


fnslit.,

ferre judicii conscientioE

dolorem, adaptato

cap. 3, ait doceri philosophis vitia


allicere

queo vitam

finivit,

quasi satius sibi duceret ruptis


in

quibusdam delinimentis naturalibus

anhnos

viseeribus efllare

animam, qum incluso

animo do-

hominum,
arerbas

et

inanium jucunditatum specie captos ad


miseriasque

lore vilain propagare.

Unde
I).

fit

fraudes ac dolos CaS-

amaritudines

terasque animi noxas non solm similes esse ftibus


viperinis
,

quod philosophi
potest intelligi

cultissimis suis

perducere. Sed monumentis docuefacile

ut

ibi
;

vult

Chrysostomus, sed etiam

runt, ab idiotis et imperil


,

quoque multitudine

mull dtriores
nascunlur
;

nam
,

lu

uterum discerpunt

cm

si

quotidianam experientiam consu-

lloe

vero etiam jam nat conscientiam

Iunt, qu;i; clarissim docet vitium


lidani
i

non concipere so-

lacrant ac disrumpunt

im longo post tempore ad-

ullam ltiliam, sed, quod supra Jobo, Davide

huc hicrenlallisin memori suos auctores perpetu


crucialurae.

et Isai

audiebamus, dolorem, animi molestiam, acer(i,

Quod

luculenlissim demonstral Philo


,

bitatem. Elegnnter Petrus Chrysologus serm.


I

im-

Hebraus
quil

in

Flaccum

dm

in insulA

Andro suorum
:

pium vocat

vitiorum verberonem
servitutis, quae

videlicet

ob mi-

peccatorum terroribus
, ,

agitatus, exulavit

Adc,

in-

'

serrimum genus

non dulccm animi

tliret,

ut non aliter qum insanus prosil.repidabat ultr citrque discurrerct, manus comploac

voluptatem, sed doloris odiosi molestiam et acerbita!

tem procrt. Sic divina clementia


esset sibi dignuin supplicium, ut

providit, ut scelus

dens,

femwa pcrcucns,

huiui se affligens ac clami-

31

cm hommes anim-

U49
adverterent ex
iis

COMMENTARHJM. CAPUT
rbus, quas ncredihili amore et
ut,

KV.

n50
aiunt divinae Litterae, majus esset
,

tantam amaritudinem odiumque sororis persentire,

desiderio concupierant, pro velatic et inani voluplate


nasci gritudinem el turbati aninii cruciatum, cri-

quemadmodm

udium quo odevat eam


Heg. 13. Itaque subito

amore quo ante dilexerat, 2


illam ejecit ut

mine

abslinerent.

Quam

verilatem docti olini hemines

domo

deformem

fabularum integumentis obvclrunt. Midas stult cupidine nobililatus


bat aurum,
illo
,

meretriculam, ut lamiam, ul de gorgonibus unam. In


aliis

qui studio prop ineredibili arde,

peccandi generibus idem animadverti potest,

politus

in eo exilium reperit
calainitatoin.

nec

illud

idem supplicium tandem

fieri

quod delinimen-

tam aurum qum ferream

Sed divinis
Davidis
filius

lum

fore videbatur, et eo ipso torqueri


et

animum

in sacris annalibus id docetur.

Amnon

quo speravit liquidissimam


hipiatem. Itaque

allluenlissimam voin
et

riiamarcm sororem suam furios qudam affeclione


et

nox

et vitii,
,

quo vulg dul-

venereo amore deperibat

adbibuit artes

omnes

cedinem esse putant Lomines


voluptatis,
videtui',

uberem sensum
est

atque
sit

machinaliones ut eo polirelur; res succes,

hoc symbolum mihi peropportunum esse

ex aniini sentenli

et

beatus

dulci illo fttrto

dulci

amarum. Qucecumque tandem

videbatur. Sed

bomo

inceslus et impotenter libidino,

sensibus aillata suavilas

cum vilio et

scelere copulata,

sus vix patrrat id flagtium

csa cpit angi et tor-

non

nisi inde

amaritiem et dolorem exspecta.

queri animo, et pro suavitudine impunie voluptatis

CAPUT
1.
2.

XVI.
:

CHAPITRE
1.

XVI.
:

Respondens autem Job, dixit

Job rpondit Eliphas,

et lui dit

Audivi frquenter lalia; consolatores one-

rosi
3.

omnes vos
libi

eslis.

entendu souvent de pareils discours qui ne tendaient qu' instiller mes maux et me jeter dans le
2. J'ai

Numquid habebunt finem verba ventosa?


molestum
ego
est
si

aut aliquid
k.

loquaris?

Poteram

et

si.nilia ve^ti

loqui

atque
!

utinam esset anima vestra pro anima me


5.

Vous tes tous des consolateurs importuns. Ces discours en l'air ne finiront-ils jamais? et qu'y at-il de plus ais que de parler de la sorte? 4. Je pourrais aussi moi-mme parler comme vous mais je, serais trs-fch de vous imiter en ce point , et plt Dieu que rolre me ft au mme tat que la mienne; vous verriez alors combien ma conduite serait diffrente de la
dsespoir.
.">. ;

Consolarer et ego vos sermonibus, etmo-

vtre.
5. Car je vous consolerais par mes discours, et je tmoignerais, par la tristesse qui rgnerait sur mon visage , co que je ressentirais pour vous au fond de mon cur. G. Je vous fortifierais par mes paroles; et bien loin de

verem caput meum super vos; 6. Roborarem vos ore meo; et moverem
bia mea, quasi parcens vobis.
7.

la-

Sed quid agam? Si oeutus fuero, non quics;

vous accabler par mes reproches injurieux, je vous pargi rais dans tout ce qui sortirait de ma bouche, el la consolation qw je cous donnerais vous empcherait de succomi

ber sons vps

maux.
:

cet dolor

meus et si tacuero, non recedet me. 8. Nunc autem oppressitme dolor meus, et innihilum redactisunt omnes artus mei.
9.

I. Mais les choses ne sont point dans cet tat. Que ferai-je donc? si je parle, ma douleur ne s'apaisera point et si je demeure dans le sileuce, elle ne me quittera point.

Ruga? meae testimonium

dicunt contra

me,

et suseitalur falsiloquus adverss f'aciem

meam

contradicens mihi.

10. Collegit

furorem suum

in

me,

et

commi-

me dentibus suis; hostis meus terribilibus oculis me intuitus est. 11. Aperuerunt super me ora sua, et expronans mihi, infremuit contra
brantes percusserunt maxillam
sunt pnis mets.
12. Conclusit

presse et m'accable maintenant, sont rdoilsa rien. i). Les ridus qui paraissent sur ma peau rendent tmoignage de l'extrmit o je suis; et, ce qui met le comble tua douleur, un homme qui se disait mon ami, et de qui j'attendais quelque consolation , s'lve en mme temps contre moi, pour me contredire, et me rsister en face, par de faux discours, et par des calomnies atroces qu'il rpand contre mon innocence.
8.

Car

ma

douleur

me

et tous ies

membres de mon corps

arm contre moi de toute sa fureur; il a dents en me menaant; et cet homme devenu mou ennemi; m'a envisag avec un regard terrible. Telle a l la conduite de mes amis.
10.
Il

s'est

grinc

les

meam,

safiati

nibus
13.

me Deus apud iniquum, impiorum me tradidit.


,
:

et

ma-

me consoler, et ils ont ouvert en me couvrant d'opprobres , joue et ils se sont rassasis avec plaisir du triste spectacle, de mes peines.
II. Ils taient

venus pour

lftr
ils

bouche, contre

moi

el

m'ont comme frapp sur

la

12. C'est ai.isi que


l'injuste, qu'il

ma

livr entre les

Dieu m'a tenu li sous la puissance de mains des impies.


,

contritus
git

Ego ille quondam opulentus repente sum tenuit cervicem meam, confreet posuit

me,

me

sibi

quasi in signum.

coup rduit eu poudre moi qui Le Seigneur m'a fait plier le cou sous son. joug, il m'a bris sous sa main, et il m'a mis comme eu bulle tous ses traits.
13.
J'ai l

tout d'un

tais autrefois si puissant.

\k. Cireumdedit

me

lanceis suis, convulneet effudit

ravit

in terra viscera

lumbos meos, non pepercit, mea.

14. Il m'a environn des pointes de ses lances, il m'en a perc les reins de toutes parts, il ne m'a point pargn, et il a rpandu mes entrailles sur la terre.
fait plaie sur plaie, il est venu gant. 1G. J'ai lendu un sac sur ma peau et j'ai couvert ma tle de cendres, pour lcher de flchir sa colre par ces actions de pnitence.

13.

Il

m'a dchir,

il

m'a

15. Concidit
ruit in
16.

me

fondre sur moi

comme un

vulnere super vulnus, ir-

me

quasi gigas.
et

Saccum consui super cutem meam,

operui cinere carnem


17. Facis

meam.
fletu, et

mea

intumuit

palpebrse

mea? caligaverunt.

17. Mon visage s'est bouffi force de pleurer, et mes paupires sont couvertes de tnbres, sans qu'il ail l louch de mes pleurs ni d' b misre. lit. J'ai souffert tout cela sans que ma main ft souillo par l'iniquit, et ces maux sont venus fondre sur moi, lorsque j'offrais Dieu des prires pures et sincres.


1151

IN

LIBRUM

JOr,
19. Terre,

it^2
Dcouvre point mon sang, n'empche point
nies cris ne se

sum absque iniquitate manns me, cm haberem mundas ad Deum preces.


18. Haec passus
19. Terra,

ta voix de s'lever jusqu'au ciel; et que trouvent point touffs dans ton sein.

ne operias sanguinem
in te

meum

ne-

que inveniat
20. Ecce
scius

locum latendi clamor meus.


clo
testis

enim

in

meus,

et con-

20. Car le tmoin de mon innocence est dans le ciel, et celui qui connat le fond de mon cur, rside en ces lieux sublimes. C'est lai que j'adresse mes plaintes, et c'est de lui seul que j'attends tout mon secours.
se rpandent en paroles contre moi : il fond en larmes devant mon Dieu. 22. Que je souhaiterais qu'un homme put se justifier devant Dieu, comme il se peut justifier devant un homme

meus

in excelsis.

21.

Car mes amis

mais

mon

21. Verbosi amici


lus

mei

ad

Deum

stillat

ocu-

meus.

22.

Atque utinam

sic

judicaretur vir
filius

Deo

quomod

judicatur

cum hominis cum


et se-

colleg suo.
23. Ecce

enim brves anni transeunt,

comme lui Je suis assur que mon innocence serait reconnue; car on ne saurait'me convaincre d'aucun des crimes dont on m'accuse. Mais parce que j'ai me justifier devait Dieu, dont la saintet est infinie , et dont 'la puret souveraine peut dcouvrir des taches dans m-,n innocence mme je suis rempli d'une crainte d'autant plus grande, qui je me vois sur le point d'aller paratre devant lui.
! ,

mitam, per quam non revertar, ambulo.

25. Car mes annes coulent et passent vite, et par un sentier par lequel je ne reviendrai jamais.

je

marche

COMMENTARIUM.
Vers.
2.
1.

Respondens autem Job dixit

(1):

Vers.

veluti

cotnmunionem ventre
lib. 1

et ratione solari, ait S.


;

aljdlvl

frequenter talia

consolatores oneamicosjure mrita

Chrysostomus
ostendit

de Providenti

et homili sext

rosi

omnes vosestis(2). Jobus

trs

ad popuhini Anliochenum has sacerdotum esse parles

reprehendit, qud oflicio suo desint, cique ad nauseam usque eadem spis inculearent qua; non salis
,

dm

ait

Indices terrent? igitur sacerdotes


veluti

consolentur.

Sunt enim medici animorum

m-

sti

rerum

arliculo accomniodata

potis

augebant
afferre

ptoeuTo et circulantes, qui in

omnem

parlcm intenti

qum
velle

leniebant dolorem, cui


profitebantur
;

se

medicinam
ipsos

esse debent,

til

morboanimi doloribusque oppressum,


,

quamobrem
malorum
;

consolatores

calamitati

succumbentem
si

telo fortunaj graviori exa-

appcllat onerosos.
y.ay.v
itsytav,
,

Septuaginta vertunt wapoocMiTopE


;

nimalum

quem

forte repererint, benevolenlissim

consolatores

Aquila

7rapax>.y]Toi

recreare possinl,

alque adhiberc
arlilicii

illa

medicamenla

consolatores labontm

Theodolion

nt^X-r-^
,

qua; perilis magni

vwJna

xal irapvi-yopoi,

xo'irwv,

consolatores molestiarum. Et est


:

Hebraismus
,

hoc

est,

dolorem sedantia, leuientia

et consolatoria, di-

pro eo qud diceret

consolatores mali

laboriosi
:

cuntur. Et cert
cellrent,

optandum
is

esset ut in co artificio excla-

molesti. Sic Olympiodorus in Caten exponit

Vos

quod Antiphon, vir Gracia, dicendo


;

igitur, inquit, xxo'nrapaxV/iTcpe;

'<jts,

mali consola-

rissimus, excogitavil

cm

celeres haberet ingenii


,

tores estis
et,

dm
,

verbis rcrumnas ineas aniplificatis,


;

motus ad inveniendum acutos


expeditam
in

et

promptam atque
et leniendos

ut videtur

scopo aberratis
,

nani

cm

conso-

loquendo facilitatem, studium suum ad

landi causa adieritis

me

crucialibus identidem la-

meerentium hominum dolores mitigandos

niatis,

hominem

qui convitiis hxsit


*

neminem.
Caten

Greconait
:

convertit ;quare Xuma;, hoc est, indolenti artem est


professus, habuitque in oppidisGraciaeruditaselspe-

gorius interpretatur

irapaxXTGpa; u 6epa;rEiJTa,

solatores

non curatores,

dm

in

sic

ciosissimasdisputationesquasPhilOstratuslib. de Vilis

<

Vel eos, qui secum erant sumni necessiludine con-

sophistarum
clus,
;

vhitteve;

vocat,veIutqusedam amuleta

In-

juncli, consolatores habebat

ratores

malorum

tantummod, non cuqui calamitalem quidem contuevirlulis

quibus

hominum animos casu

et fortun prostra-

tos excitabat, et oratione solabatur.

Hoc, inquam, di-

bantur, calamitatis autem arcanam ralionem ignoraliant;

vinum invenlum mulandum


lis
,

esset

hominibus corda-

neque enim plagam illam ad


,

compro;

prasertim oratori sacro

quod eloquenti pro-

lialioncm

sed ad solutionem pnae referebant; nec

prium magni semper fecre sapientes.


ivEtO

Nam

e causa

opinabantur solm, sed eliam ipsam

rumnam eidem
Jobus palere-

Gratis sive
consolatrix

suadela magnifico
,

elogio dicta

exprobrarc minime verebantur,eopraserlimtempore


quo,tametsi propter iinprobilatem
<

-rapii-ppo,

cujus in Altic positum simu-

illa

lacrum Praxitle opre eximio perfectum meminit


Pausanias.

lui',

decebat nihilomins acerbum qui aderat casum

Ac prudenti quidem

consilio

Cresolliur.
sil-

verbis ad
re.

solandum idoneis et
ille.

Sie

Yeri
est,

medici

munus

quodam miligaquippe consolatoris et animorum adesse afflictis et in rumnarum


artificio
,

noster myslagogis omnibus auctor est, ut rerum

vam

et

insignium exemplorum habeant copiam, qui-

bus pro mali et incommodorum varielate ad dolorem

:'i

(1) Il est tonnant que Job ne ferme pas la bouche ses amis en se tenant dsormais dans le silence. Mais la contradiction ne doit point faire laire un prophte. Il avail en vue, en parlant, (l'instruire les sicles futurs. Il levait suppler au silence que Jsus-

lcniendum utanlur pcnitsquc sedandum.

Nam

qui

operam industriamque suam ad juvandos


stituendosconlerunt, sine

alios el in-

dubio saep

incident in
,

hominum
laniiliaris

grges meerentium.

Hic orbitale

ille

rei

Christ garderait un jour dans ses souffrances, et prler sa voix l'agneau qui devait tre inuel pour nous donner l'etemple d'une patience parfaite qui ne pouvait tre donne par aucun autre. (l)uguel.) (2) Quibus criminari pplis Jobum, qum consolari cordi fuit, (Menochius.)

damno

percellilur; altcrius

fama honorviolalus est;

quenominis malilios hominum fraude


anitni molestias peperit

aliispropinquorum exilium alque dedeeus sempitemas


;

hic dolore eorporis,

quoli-

dianis

ille

serupulis

el

lenlationibus affligilur.

Unum

4153

COMMENTARIUM. CAPUT
et

XYI.
,

il 54

quodque proprium gcnus orationis

accommodaet

habeat aut complere possit


faciunt.

item quse nihil ad


capilis

rem

lam mcdicinam
tamque

postulai, qu;c

cm prudenter
,

ap-

Vide quse ad versinn 2

prccdenlis no-

posit loco et lenipore adhibelur


infixus animi dolor,

nullus

est tantus

tvmus.

lantis oralionon evellat. In

quem dicenlis et consoeam rem valet plurimm,


,

Orat igilur Jobus non sine stomacho


verbis, quae plan

ut ab
,

illis

nullum habent usum

abstineat
aliqua
,

ea loca animo et cogitatione comprehendisse

qui-

Eliphaz, atque consideret non


dici diri

eodem sensu

bus rationes peti posse ad consolandum monent, qui


dicendi artificium ingenii sui nionumenlis illustrant.

ab eo qui sano est corpore et animo IaHo


ab
illo

et

au-

quem

dolor excruciat in ailliclo corpore

Qua? sanctos Patres in pTomptu habuissc


liget,

liquicl intel-

et

mror

sollicitt et angit in

animo contracto ac
aliis

tri-

qui oculos atque rnentem ad exquisitas


;

eorum
genus

sti.

Mihi, inquit, grave est, te et ab

haec audire
at

orationes admoverit
orationis delabuntur

nam

si

quando ad

illud
,

toties,
tibi, si

quem

anguslia premit et

exagitat dolor;
,

nihil soient omiltere

quod ad

loquaris, nihil molest accidit

im voluptatis

animos consolandos
ti aculeum

et

evellendum cruciantis msti-

facere possit.

Atque
;

in

e dicendi ra-

lione prsestitit D. Chrysostomus

cujus rei dant sp-

adfert plurimm, cm abundes verbis, neque quemquam posse dixeris conceptum cohibere sermonem. Notandum hic observasse Jobum facilitalem mordacis sermonis in Eliphazo et diflcultatem audiendi in

cimen clarissimum

libri

de Providenli ad ungucm
atque dulcius
,

expoliti. Nihil splendidius

ill

copia et
,

semetipso, ne quis istiusmodi affectus inter viros pios

composilione verborum optimorum


rationes et argumenlandi

nihil

fortius
,

si

ac sapientes demiretur. Soient enim viri sanctimoni


vitse

vim consideremus cm de
et

insignes acerrim interdm sauciari,

dm

viris

rerum humanarum sordibus


tt,

contemptione dispuet glori

sapienlibus, quibus consolationem requirunt, culpa;

de

vita? brevitate,
,

de inanitate honoris de
sirigulari

redarguuntur,

quam

ipsi

accuratissim vitare sludue-

de merito patienti

Dei benignilate in
,

runt. yEgr quippe innoxia conscientia fert importu-

calamitatibus immittendis aut permittendis


nis illius judiciis
,

de arca-

nas objurgationes eo praesertim tempore

quo multi-

de

illustribus

eorum

praemiis et

plex vexatio Deique derelictio ingravescit.

bravio ternitalis, qui corporis animique vexationes

Vers. 4.

Poteram et ego similia vestri loqui


: :

Dei causa in hoc vit cursu pertulerint, denique de


aliis

atque utinam esset anima vestra pro anima mea

quae ad

aflicti

animi molestias minuendas et

tol-

lendas pertinent. Cselerm

cm

sed contraria omnia,

qu

Jobi

horum amici illi, animum vehementer


nihil
illos TrapoaXriTopa;

exulcerabant, afferrent, jure merito


iraxfle;,

ut

Symmachus

interpretatur,
et

consoiaiores

Vers. 5. Consolarer et ego vos sermonibus, et moverem caput meum super vos vers. 6. roBORAREM vos ore meo ET MOVEREM LABIA MEA QUASI parcens vobis. Quasi dicat Utinam anima vestra meas miserias sustineret, ut disceretis compati mise-

odiosos, molestos,

onerosos appellat,
,

gravioribus

ris, et

ego vos consolando docerem qui

cum

miseris

vicissim verbis eos excipit

dicens

Vers.

3.

Numquid

agere debeatis. Ubi animadvertendum


clos, qualis

viros perle-

habebunt finem verba vensi

Jobus

fuit

minus

perlctis

non modo

tosa (1)? aut aliquid tibi molestum est

loquaris?

oplare,

verm etiam

precari inlerdm morbos, infasi

Tandem,

inquit, aliquando cessent verba vent osa, id

miam

aliave

mala temporalia, ut resipiscant,


si

in

est, turgida, inflata,

plena vento, ut exponit S. Au-

peccalo jaceant, vel proficiant,

lenl incedant, vel

gustinus, quibus teipsum extollis.

Ventosum dicitur

apud Latinos vento plnum.

lia Plinio lib. 2, cap. 18,

ventosus ar; Virgiliolib. 8iEneidos,weii/o*i/b//esdicli:


Alii ventosis follibus auras

Motus auplermque ad irrisionem usurpetur insacris, habet tamen mulliplicem significationem

nondm
Irm

satis in schol virtutis mitescant.

capitis licel

nimc ltam, nunc vem,


elato,

Accipiunt redduntque.

et hic

tristem, modo duram, modo suaquidem ad commiseralionem procul du-

Per translationem autem accipitur pro tumido,


inflato,

bi ponitur,

quod

ipse contexlus evincit.

jactabundo. lia Plinius in Panegyrico


inquil
,

Super-

MOVEREM
P

LABIA MEA QUASI PARCENS VOBIS, id est, lo-

biebat
lib.

ventosa
,

et insolens

natio

Virgilius
lib.

querer indulgendo

vobis; non

vos
,

impugnarem
librale

11

ineidos

ventosa gloria; Horatius

non premerem

non disceptarem

non vellicarem,
;

Epist. 19, ventosa plebs; et Cicero dixit ventosum itn-

neias enim est addere afflictionem afflicto


est parcere prostrato. Si itaque
,

perium; estque
licet,

apudeumdem

ventosus

homo,

is sci-

inquit

vos

eodem

qui multo sono reboat, etseipsum jaclat, qui de

essetis loco,

in

quo ego nunc jaceo, vestrum cona,

seipso gloriosa prdicat,

ergo verba dicunlur,


reboans,

cm

nihil

cm homo nihili sit.Ventosa qu jactat aliquis summo boatu eorum qu exprimit et promillit,

rcr dolorem detergere consolando

moveremque ca-

put non subsannando et irridendo procaciter, sed ad-

monendo

oflicios et pi, et

dolorem quem ex vestr


et

calamitale caperem, significando bnvole; erigerem


(1)

UT
dicat
:

Inflata, turgida, et superbiae spiritu plena. ALIQUID TIBI MOLESTUM EST, SI LOQUARIS? Quasi
;

enim meerentem animum


ratione facerem ad

ad perferendam
;

infli-

Mihi graves eslis et molesti at vos cm ade loquamini inconsideral, multuin laborem in loquendo
(Menocliius.)
TIBI

ctam Domino plagam conlirmarem

quod e modeser-

rerum arliculum altemperato

subitis.

NUM ALIQUID
dcat
:

MOLESTUM EST,

SI

LOQUARIS? QliaS
efl'utilis

mone,
rem,

ut potis lenirem

qum acuerem animi


meorum,
id
est,

dolo-

Null.molesii,

nullo laborc

lemer

ita

ut motio labiorum

verba

quidquid in buccam venit.

(Tirinus.)

quibus consolarer vos,

mrorem vestrum

penits

,, ,

1155
abstergerent. Propriis quippe serumnis

IN

L1BRUM JOB
a me.
,

1156

luculentcr
essot,

edoctus Job, quomocl alienis malis

medendum

Que me, inquit, vertam nescio nam neque sermo, neque silenlium dolorem meum lenil si locutus
;

optim noverat, quia qui miserias experitur,

facilis

fuero, moleslum vald est

cum

iis

omnibus dispulare,
;

miserescit, el qui desolationes patitur blandis consolalur.

qui lot tamque graves miiii contumelias imponunt


sin

autem tacuero, grave nimis


an videliect suis
;

est,

cm

tt falsa

mihi

Quarnobrem

voluit

quoque ipsemet Deus ad noslras


ut,

crimina objicianlur, non respondere, Ikeret igitur Job


aninii dubius,
istis

se miserias el desolationes abjicere,

nos

ah. illis

amicis amplis de-

impensis relevaret.

Unde D. Pelrus Ghrysologus


hu,

beat respondere neenc

nam

sive taceat, sive ipsis ile-

serm. 50

Christus, inquit, venit suscipere inJknii-

rm

loqualur, quod potissimm ex hc collationc et

tates nostras, et suas nobis coulerre virtutes;

amico colloquio percipere intendit (nenrpe gravissimo-

mana

quaererc

prastare diviqa

acciperc injuriais

rum dolorum suorum

aliquod levamen et refrigerium)

reddere dignilates; terre tdia, referre sanitales;


<

se assecuturum desperat. Profect Jobus loquens, do-

quia medicus qui non fert iniirmitates

curare ne,

lorem minime leniebat

cm sermo omnin

deberet

seit; et qui
i

non

i'uerit

cuin inirnio inlirmalus

iu-

esse asper ob caluumias et criminationes adversario-

firmo non potesl conferre sanilatem.

Nec

aliter

de

rum
tur
;

veris

qum amicorum
,

quas reiellere cogeba-

lic re

philosophalur D. Bernardus de Gradibus hu-

silens ver nihilo mitiorem,

im acerbiorem

fere,

militatis
t

sub inilium
;

Nescit,

inquit,

sanus quid

bat cruciaium

ajnaris cogitationibus exagitalus

et

sen lit aeger

aut plenus, quid paliatur jejunus. Et


,

ingenti mstitiaj pondre oppressus.


la Ilebrcco et Grpecp.

aeger aegro, et jejunus jejuno

quanta propinquis

non habentur

illa

verba

Sed

tant lamiliaris compaliunlur. Sieut cniin pura verilas

quid

agam? commode lamen

subintelligunlur,

cm

non

nisi

puro corde videtur

sic miseria fratris

veris niisero corde sentitur. Ut igitur ob alienam

versum hune claudunl per interrogationem. Ilebraeus quidem hoc modo Si loquar , non prohibebilw dolor
:

miseriam miseruin cor habeas, oporlet ut luani pris

meus,

et

si
sit

desinam,
sensus
:

scilicet

loqui,

quid

me

ab-

agnoscas, ut proximi
ite noveris qualiter
<

menlem

in lu invenias, el

ex

scedet ? ut

Si
(

causam

mcam

egero innocensignilcat

illi

subvenias; exemplo

scilicet

tiamque tutatus fuero


alibi
,

hoc enim loqui


,

cm

Salvatoris noslri
fieri,

qui pli voluit, ut compati scirel

tm supra

cap. 13

vers. 5, ad Omnipotentem

miser

ut misereri disceret.

Et paul post
il!i

loquar, id est,

apud
,

Deum causam meam


,

disceplabo),

Voluit, inquit, experiri in se


tra se mrite- palerentur
,

quod

faciendo coi:-

non cohibebilur

non lenietur

nec cessabit dolor


et

mirabili charitale

non simili curiosilate, sed non ut miser cum miseris rema

meus, quem augetimprobitasvestra

perversumjudi-

cium de hc me calamitate
dicalis

nam

quia sic affligor, ju-

neret, sed ut misericors factus miseros liberaret.

me
,

esse

improbum
punis

dicitis

enim Deum non

Quare quamvis Deus semper fuerit consolator, tune vel maxime esse ccepit, quando consolatore indiguit
et

alfiigere illum qui

est peccalo. Si

autem
:

tasic

cuero

quid doloris
abibit dolor

me
,

abscedet

1 q. d.

Non

quando
sibi

quaesivit qui consolaretur

et

non
,

inveuit

tamen

meus

hoc est

non recedet me,


,

ad hoc

enim desse

voluit consolatorem

ut ipse

nec quidquam remiltetur, ne tanlillm quidem


silenlium

im

proprio edoctus experimento diligentior adessel

omoiim

meum
,

fraudi mihi erit


,

videbor enim in

nibus miseris consolator


laloris

quamobrem
gloriatur.

niagis

conso-

culp esse
tis

si

tacuero

juxta liitum illud jurisperi-

qum

ultoris

nominc

Nam cm

axioma

Qui lacet consentira videtur, quia culpam

Deus ultionum Dominus, Deus ultionum diceretur Psal. 93, 1, modo dicilur, 2 Cor. 1, 3 , Pater misericordiarum
ligas
,

agnoscere videtur, qui ad objecta crimina non respondet.


Septuaginta ver sic vertunt
:

et

Deus

totius consolalioris

lum

ut inlel-

K*v

-fp \&ki<s<

o*

cm

ex hoc fonte omnis deiluat consolatio


aliis rivulis

lynau

to rpa|j.a

si

enim loquar, non dolcbo vulnus.

vanas esse quai ex

bauriuntur,

tum eliam

Quae Scholiasles admonct legenda esse per interroga-

ut intclligas, qu gloriosior apparuit

Deus in lege nova

tionem

Nonne dolebo
vertit
:

q. d.
6

Omnin

dolebo.

SymSI

qum
ultoris

in veleri

e gloriosius esse consolatoris

qum

machus

o* v&wi

mfwe|Mu, non cedet neque


:

cognomentum.
ut ad

mitescet dolor meus.

Pergunt Septuaginta
Tp8n<io|Aai
;

:*v

Sed

textum
,

quo nonnibil

digressi

sumus

x.c ertwirniju, t JXixttov

El

si

tucuero, quid

revertamur
agendi

negat

hic Jobus sibi


,

amicorum illum
et long alium se

minus vulnerabor ? Anxius ergo Job, an loqui laccreve debeal


,

modum

probari potuisse
si

tandem ad loquendum potis


dicens

se accin-

adhibiturum fuisse,

eos in

codem

stadio

cum

toi in-

gere videtur, dura in hune


serias exaggerat
,
:

modum summas suas

mi-

fortuniis et doloribus colluclari cerncrcl; deinde


tis

muf-

iisque gravissimis verbis suani


,

aerumnosam condiest occulta


,

Vers
et
in

8.

Nunc autem oppressit me

dolor meus
(1).

lionem amplificat

qu ade non
,

ut ipsa

n1iulum redacti sunt omnes artus mei

est

apud inielligentcs clamet


manifest prodat
cribil.
,

et

doloris

acrbitatem

hyperbole pro viribus destituli, ulceribus cl doloribus

quam

sequenlibus versibus des-

maxime
(1)

articularibus, qui acutissimisunt, coniecli,


:

Vers

7.

Sed

quid agam
;

(1) ? si

locutus fuero
,

NON QUIESCET DOLOR MEUS ET


(1)

SI

TACUERO NON RECEDET


(Calmet.)

Deest hoc in llebrteo.

Hebraic Omnis congregtio mea , quod quidam de famili exponunt; sed nosterde membromm coltcctione, accepit, in nihilum reducti sunt. Hyperviribus destituli sunt ulceribus et doloribole pro (Tirinus.) bus exesi sunt.
,

1157
et quasi ad

COMMENT ARIUM CAPUT


:

XVI.

1158

minium redacti. Hebraic csl Desolsti omnem congregationem meam quam interpres Vulgalus membrorum compositionem et compagem accipit
,
;

testes sunt doloris


florenti cuti

mei

si

quidem

lias

impresscrunt
fecit

non

seniles anni, sed

morbus, qui

ut

non solm eolorem et sanguincm, sed carnem


,

recenliores tamen fanriliam accipiunt


Allegoric Beda
,

et

exponunt.
,

amiserim

et pellis ante distenla cl plcna contrahere;

vcl potis Philippus

hc omnja
Do-

tur in rugas

et

tamen

infidles

quidam atque
,

falsilo-

apte explicat de Christo patiente. At S. Gregorius


lib.

qui

qui

omnia mihi prolixe promittebant


,

quosque

13MoraIium,cap.
,

4, lixc applicans Ecclesiae

mc

fortun misereri debuit


apert clamt
,

faciei

meae qu pro

lore

inquit

suo sancta Ecclesia premitur, quando


;

me tam

adversantur. Ita Sanclius et

in malili su crescere perversos intuetur

et quia

passim interprtes fer omnes.

Qu san

imago Jobi

dm

pravi crescunt

etiam infirmi qui in e sunt ad


:

lucluosa et ad comniiscralionem
videbalur. Sed Eliphaz
tur,
,

maxime opporluna

sequenda studia pravitalis irritantur, rect additur

qui hic falsiloquus appella-

Et ad nihilum redacli enim per ossa


fortes
,

sunt omnes artus mei. Sieut


sic

qud

fals

opinione nixus in Johiim inveherelur,

per artus infirmi quique


1 ergo Ecclesia ad nihilum

hoc ipso calamiloso aspeclu excilabalur, Salan urgente ad virum insontem criminationibus verbisque
asperrimis lacerandum.

designari soient.

Membra

rediguntur, quando ex imitalione pravorum in boc

mundo crescentium
ab ipso
fidei statu

infirmi quique deteris


flicita tem

inlir,

Ilebrus texlus versum hune suceinctis effert

mantur; videntes enim

malorum

sp

Jobum

in

secund person
:

sic

ad

Deum loquenlem
;

delabuntur, bona lemporalia ap,

inlroducens
rexitque in
ti/icatnr.

El corrugsti me

in testimonium

surtes-

petunt, et veluti in nihilum rediguntur

quia

dm

me

macies mea, quai ta faciem

meam

manentem Dci essentiam deserunt


ad non esse lendunt.

diligentes tran-

Ubi secundm loquendi


,

modum
,

Scriplurae

sitoria quasi

Magnus profect
,

tiihuit

Deo

causce remota3

quod tanqum causa


qui proxim
in Jobi cordixit,

lapis offensionis est flicitas

impiorum

et nisi dis-

propinquai tribuendum erat doloribus

cuss subinde morlalitatis bujus nebul poslhuin


beatitalis

mstiliam atque indc rugas


pore causabanl.
Psal. 38, 12
:

et

maciem

splendor nobis illucesceret

divinque

fi-

Eodcm

prorss

modo Psalmisla
3,

dei radius

animis nostris illaberetur, quis non inoffelicilate perculsus, in

Et tabescere

fecistisicut
,

araneam animant
4
:

fens

impiorum

hc rerum hu,

ejus. Similiter Jeremias ait

Thren.

Vetustam fecit
et serumnis

manarum

confusionc naufragium faceret

aut saltem

pcltem

meam,
,

id est,

lot ailiclionibus

ad hune alaxise scopulum allideretur? Agnovii hic


prophela llegius pen se aliquid humani fuisse passurn
,

me

obruit

ut

pr ldio

et cordis

amaritudine con-

tabuerim.
Septuaginta legunt
-jevT.Yi
,
:

Psal.

72

Mei, inquit
:

pen moti sunt pedes

Ka'i lirsXou [aou


,

si;

p-aprptov

pen effusi sunt gressus mei

quia zelavi super iniquos

x*i viaTY)
,

h
:

ly.d rb ^sSc'; p.ou

et apprelien-

pacem peccatorum
gcncris humani,

videns. Quis

enim
in

fcrat eos qui


in

non

disti

me

in

testimonium
d.
llis

fuit et surre.rit in

me menda-

suotanlm, scd publicomalo, atque ade

perniciem
exercent,

cium meum. Q.
sirictum

velut vinculis

dolorum con-

dominatum

hommes

me

tenes

ita

ut elabi
p.ou
, ,

non possim. Quod aumendacium meum",


et

nusqum

interpolat felicitate vitse stadium decurrere,


,

lem Septuaginta
chaschi,
V.T10

^sS'o?

passimque ab omnibus public gratulatione


gyricis, columnis,
statuis,

pane-

Yulgatus falsiloquus vertit

in

Hebro

est lu?ri3 ka-

trophis, ips denique

quod etiam
,

significat

macies mea, verbo

consecratione

fanisque ac sacerdolibus vivos

mor-

kachaz

quod

att.enuari et
,

macrescere

significat

tuosque cohoneslari ? Quis bonorum non ingemuit sub


ipsa nascentis Ecclesiae incunabula
et
,

et

hoc sensu videlur hic sumi

cm immdiate pro-

cm
,

Dioclelianus

cdt corrugsti me. Nammacilenti culis in rugas conliahitur.


?.Iys!ic

Maxhnianus

faeces, folles

ac fomenta gehenn omni

diritalis

gnre

Christianos

vexarent

orbemque
,

S. Gregorius,

lib.

13 Moralium, cap. i

christianum sanguine martyrum funestarent

eosdem

Quid per rugas, inquit,

nisi duplicitas

designalur?
,

usque ade communi plausu celebrari

ut pluribus

Uuga; itaque sunt sanct Ecclesi omnes


dupliciter vivunt
,

qui in e
,

per Hispaniam magnificis columnis lnec corum velut

qui fidem vocibus clamant

operi-

tropha inscriberentur
ths extincto ?

Gnre Christ ianorum peni-

busdenegant; hinimirm pacis tempore, quia hujus

Hsec et plura in banc rem vide apud

mundi

potestatibus

eamdem

fidem honori esse con-

Tollenaiium nostrum in Speculo vanitatis ad EcclesiasUe cap. 8, vers. 10, ubi hoc
ter pertractat.

spiciunt, fidles se esse mentiuntur, sed

cm

sanc

argumentum dgan-

tam Ecclesiam subila


rit
,

adversitatis procella turbave-

illico

Vers
j1e (1),

9.

Ruce hem testimonium mcunt contra


:

ostendunt quid in perfidmenle moliuniur.


:

Dicat ilaque

Rug me

testimonium dicunt contra


,

et suscitatur falsiloquus adversus faciem


contradicens Mini. Quasi dicat
,

me,
in

id est, ipsi

me

insequendo increpant

qui

nunc

meam
lim
,

Eliamsi ve-

meo corpore

positi duplicitatis suae in se mali>

non possum amplis dissimulare

nam rug
me,
:

ex
et

tiamnon emendant.
Vers. 10.

dolore et macie contractai clamant contra

Colligit furoremsuum
collegit? Falsiloquus
ille

in

me, et com:

minans mihi, im'ri:.muit contra me dentibus suis

110-

Et suscitatur falsiloquus. Quasi dicat Et cum his omnibus malis etiam atnici fals me accu(1)
,

stis

meus terribilirus oculis me intu1tusest

(1).

ma-

sant. Allegoric

quadrant haec oiunia in Chrisluni pa(Tirinus.)

(1)
ini!!i:

At quis
,

cujus proxim

lientem

cujus figura erat Job.

facta est, ut volunt aliqui. Alii

diemonem aut

1139 gna
ati

IN

LIBRUM JOB
men scopum
solm
oculis pervestigabilem,

11U0

est !ic drVersitas

sententiarum inter interprtes


,

occultissimamquc intentionem, divinis

qui dicilur furorem colligere

sit

Satan

an Eli-

quam,
si

eisi alia

minus

phaz, an dolor, an Deus ipse. Oranes quidem probabi-

recta videret, excusare atque defendere (juxta S. Ber-

lcm suai sententi adferunt rationem. Verm mihi


cohrentior videtur sentenlia
,

nardi monitum: Excusa intentionem,

opus non potes)

qu hoc ad Eliphazum
et

quus judexdeberet, ipse, inquam, accuset atque damnet; vel


si

ac proinde ad reliquos ejusdem opinionis assertores refert,

indifferens opus

sit,

qud
in

fine opeianlis

quos sequenti versu arguit caluinniarum


;

cru-

bonilatem sive malitiam capiat,

pejorem partem in-

delitatis

quasi dicat

Falsiloquus iste quidquid furoris

terpretetur, ne ullus reo evadendi locus aut facullas

habuit et virium in

me

totum effudit,

et sicut fera

suppetat,

venatore lacessita dentibus infrendens et scintillantibus oculis

judicare,

cm sit justius occulta de manil'eslis prqum manifesta de occultis prdamnare.

omniaminalur;

sic ille lotus in

me

inflam,

Quam
runt

cogitationem non minus eleganter expressequi

matus effrnat bacchatur


mitus
,

insani.

Ergo min

fre-

Septuaginta,
:

ex

correctissim

Carafae

oculi terribiles

acerrimum hostem evincunt,


;

lectione habent
et;

Axiaiv tpflaXjjLv tviiXaro, l\C\


irruit,

htmai

y.t

qui ut fidissimus amicus accesserat

eque magis
,

x "jovar*, acie oculorum


in genibus.

mucrone percussil
acie,

gestus hi furoris indices sese prodiderunt


giosis se pro
existimavit.

qu>

reli-

me

Ubi Biblia Regia pro


reddunt
lelis

quod verte-

Deo dimicare

graviter seductus Eliphaz

rat S. Auguslinus,

seu spiculis oculo-

rum. Cui
esse

lectioni prseter lgantes

telorum etmucro-

Cterm sciendum non eam


qud
tur.

querimoniam

nis

locutiones

sive

translationes,

qu

insanabilia

truci vultu aut oculis ardentibus illum intuere-

vulnera significant, emphatica subest imago feriendi


in genibus,

Quis enim

nisi

puellulus

eam

faciei

ferociam

qu
si

in

hanc sententiam majorem vim haquamvis delicatissim corporis

horreret? Constat id ex originibus,

nam Hebra
li
,

ha-

bet,

qum

alteri,

bent 1; VJ'V WllDyl

iiltosch

hhenau
sive
,

id est

exa-

parti, plaga illata consideraretur.

Nimirm vulnus

ge-

cuet oculos suos contra

me ,

ut reponit lectio

nibus inflictum

hominem

nervt, nec illum effugere


,

Tigurina

oculis suis micat contra

me.

Qu

acerri-

aut loco discedere moverive permittit

ut significare

mum

et

oculatissimum non sine malignitatc intuitum

hc locutione S. Job videatur, e hostem malignitale


suis actionibus insidiatum

capite ad pedes lustrantem et circumluslrantem ad


aliquodillius vellevissimum erratum investigandum at-

tam externa qum interna

incusando, et in pejorem partem detorquendo, ut

que venandum dnotant, ad eum

scilicet

modum
,

quo,

omnem

illi

defensionis aut excusationis effugium in-

sumpt imagine ab

aquil,

qu omnium avium

aculis-

tercluderet. Et ver quis innocens esse possit (inquit

sim cernit, sive ab Epidauris draconibus

qui ocula-

Ammianus

Marcellinus

lib.

lissimi esse perhibentur, dicebat Horatius satyr

Vers. 11.

Aperuerunt super me ora

8), si accusasse suflciat?

sua, et ex-

Cur

in

amicorum

vitiis tant

cernis

acutum

probrantes percusserunt maxillam meam, satiat1sun

Qum

aut aquila aut serpens Epidaurius ?


dixit Ciccro lib. 1

poems meis

(1).

Describit atroces injurias et contume-

At quidem prterqum qud, ut


de Oratore,
t

liasquasperpessussil. Illudautem: Percusserunt maxil-

fer

acris vitia in dicente

nemo est, quin acutis atque qum recta videat, hominem


inluitu

lam, proverbialis est apud Hebros dicendi

modus de
parte scest in

summ
in

et atroci contumeli, uti Delrius noster docet

justum atque innocenlem ab boste exlerno


acutissim circumspici atque lustrari grande

Adagialibus sacris veteris Testamenli,

malum

cund adag. 28. Similis omnin huic locus


Threnis, cap. 3, 50
:

non

fuerit,

cm

inde et ipsius probitas atque inno-

Dabit percutienti se maxillam,

centia magis eluceat, et inimici oculi virlutis pulchri-

salurabilur opprobriis.

Quem

locurn, uti et hune, de


gessit,

tudine repercutiantur, et gravis doleant. Plus ergo


hostiles
isti

Cbristo

Domino,

cujus
;

Job typum

Patres

oculi virtutis minantur. Aperiunt id Chalille

vulg interpretantur

utpote qui in vit non semel

dus

et Sepluaginta;
:

enim quamvis

in

Bibliis

atrocissimis contumeliis, et in passionc insuper opprobriis, colaphis et plagis fuit coopertus, et

Regiis habeal

Oculos tanqum novaculam acuit contra


at Cypriano Cisterciensi
et

pnis

me, sensu jam dato,


aliis

saturatus

et in Evangelio
ait,

docens virtutem atque inte

sic

capitur

Oculis subul

inspexit me.
et

Quod

signe patienli
rit in

Matlh. 5, 39: Si quis


ei et

percusse-

plan non

modo

innuit

acerrimum

aculissimum in-

dexteram maxillam, prbe

alteram. Yull
patientes,

tuitum, ut videat atque perluslret quid reprebendere,

enim discipulos suos injuriarum esse


facile referire.

nec

quid calumniari possit, sed eleganli subul similitudine,

Isidorus Ilispalensis
in

lib.

de Passionc

qu rem

perfort, ut oeculiis sive profundis

Domini, cap. 29, banc sententiam

propheliam acesset,

penetret setamqua introducat, dnott interiorem cogilationis visum,

ceplam
et

refert,

quod Cbrislus Jsus flagellandus

quo seerctum animum

et

occultam

palmarum
(1)

iclibus perculiendus.

justi intentionem quis pntrt, ut

quamvis externa
Percusserunt genam, vel maxillam simul super me repleli sunt. Si versiculum hune et prcedentes de Eliphazo et sociis explicemus, exaggeralioni dalum aliquid agnoscendum est. ha in me iratos atque- irruentes metui, ut leones in prdam, paratos me injuriis cumulare, ac miserrim discerperc, nisi obstilisset pudor, et aliquod officU

omnia ad

rationis leges composita videat, operis ta-

Hebrus

meam;

dolorem, morbosve intelligunt per prosopopiam qui se quodmmodo Jobi inimicum alii ipsum Deuin
; ,

constituit. Sic dicebat Jeremias, in Tiireniscap.

22

num. \
vit

Tetendil arcum suum quasi inimicus , firma~ dexteram suam quasi Iwstis etc. (Menochius.)
:
,

residuum.

(Calniet.)

1161

COMMENTARIUM. CAPUT
in expositione hujus Im-i ad illud
:

XVI.

H62
et

Beda

Percusse-

rum jecit me. Porr ad praesentem suam calamitatem


magis exaggerandam,

runt maxillam

meam,

ita,

inqait, percussisse inlelli-

commiseralionem sui excisucestatum in

gendi sunt,
conjectant,

dm

ei in

faciem probra et maledicta

tandam, pristinum
revocat, dicens
:

felicitatis

memoriam

secundm Apostolum, qui juxta hune


:

sensum

Corinthiis scribebat, inter caetera dicens


;

Si

Vers. 13.

Ego ille quondam opulentus repente


SIBI QUASI IN

quis vos in faciem cdit

et

quod secutus

ait:
sit

Secunfacie

contritus sum (1); tenuit cervicem meam, confregit


ME, ET POSUIT ME
SIGNUM. Job
IllC

dm
csedi,

ignobilitatem dico,
id est,

exposuit quid

in

aCCI -

contemni ac despici. Rupertus


5 Mallhai, ad
:

item

bum casum suum


rem
cem.
jectus, sicut

graphic describit,

quem
gradu

e graviofueril de-

Abbas

in cap.

illa

verba

Si quis te per-

fuisse dclart,

que de
dixit
:

altiori

ussent in dexteram, etc.

Sciendum,

inqait, quia
vel

Do-

quidam
dicit,

Miserum

est fuisse feli-

minus noster, qui hsec docet, inprhnis


fecit

maxime

Repente
fuit

quoniam paucis diebus

copiis

quse docuit

ipse percutienti maxillam praebuit

omnibus
vicem
cerpit,

eversus, et

non solm

et alteram, sed et

lotum corpus, ut satuIsaiae,

Tenuit, inquit,

morbo gravissimo oppressus. cervicem meam, sicut tenet miles cerintorquens iliam confringit ac disvir

raretur opprobriis, juxta illud

50, 6

Corpus

gallina;, et

meum
faciem
tibus.

dedi percutientibus et gnas meas vellenlibus,

vel
in

sicut

robustus

puerulum

cervicc

meam

non averti ab increpantibus

et

conspuen-

arreptum

terram prosternit, et pugnis calcibusque

Isliusmodi

enim

invilus, sed

suscepil

nempe saluralus est opprobriis, nec pr nimi dilectione nostr sic illa lanqum panem saturitatis. Singuli ergo

proterit. Sic alibi dicitur,

Baruch

4,

25 Super
:

cervi

ces ejus ascendes, id est, dejecti colla pedibus calcabis,

domabis, et debellabis eum, et cervicibus ejus pro

nostrm persecutionem quoque pro justiti patientes,


deinus percutienti maxillam, et saturemur opprobriis,

suppedaneo

uteris, sicut rex


et

Persarum usus Aureliano

Romanorum,
vicem pede

Tamberlanes Bajazete Turcarurn imAlexander Papa addilo elogio:


ambulabis, et conculcabis
90,
13.

videlicet libenter accipiendo

mala proesentia,

peratore, vel sicut Ahenobarbi Frederici Venetiis cerpressit,

ut futuris aliquando bonis saturemur.

Vers. 12.

Conclusit me Deiis apud iniquum,


(1).

et

Super aspidem
leonem
et

et basiliscum

manibus impiorum me tradidit


lur usque ad finem capilis

Hc
ipse

quae sequunq.

draconem, Psalm.

Eodem

fer

Deo

attribuit,

d.

Sed

modo Job Deum animo


hoslem describit
sibi

in se gravi et

aeerbo tanqum
et

quid mirer aut querar,

cm Deus

me

iniquorum

jam proslrato imminentem

inanibus quasi constrictum tradiderit, in

quem

quid-

vulneribus ac plagis ipsum operientem.

quid haberent offensionis

et acerbitatis
?

evomerent, et
dicendi

Et
in

posuit me quasi signum, hoc est, vel ut scopum,

pro sua libidine vexarent

Vim habet ille

mo-

quem omnia
et posuit

sua tela conjiciat; qualem Jeremias


:

dus

Conclusit me. Sic

enim Deus

electos compedire

expressif in hsec verba, Thren. 3, 12

Tetendit arcum

seu vincire solet in serumnarum carcere, ne libertate abutantur et intereant. Illud ver
:

suum,

me
illi

quasi signum ad sagittam.


qui ad

Quem-

Et manibus impioChristi figurant


et ini-

admodm

igitur

scopum jaculanlur, eamtria

rum me

tradidit, apert indical

Jobum

que artem exercent, non duo,

aut quatuor dun-

prsetulisse, quitraditus est

impiorum manibus,

quorum
et

furori permissus.
:

Deus Jobum non un alterve tantm calamitale, sed pluribus


taxat tela mittere soient, sed plura, ita

Hebrseus habet

Conclusum tradit me Deus perverso,

exercuil, et
loribus

per manus improborum declinare


ut

me

facit, ita

nimi-

transfixit,

summo vertice ad imos usque pedes dout merit cum Psalmisl dicere
tue infixw sunt mihi.

rm

primm

concluseril ipsum Deus, ac deinde

posset

Quoniam sagitt

tradiderit perverso et iniquo, sciliect diabolo, tenlan-

Allegoric. Posilus Christus Ptre quasi

signum

dum bum
rat,

et
et

vexandum,

et

per manus improborum Aradeclinare seu deflecterc illum

ad sagittam, quia non minus ipse


Ecclesia in titulum contra

qum

et

omnis ejus

Chaldorum

fecerit statu felici et prospero, in

quo hactens
noster

tue-

eorum
facti

fallaciam erectus cernitur.


ejus,
1

omnes aereaspolestates et Unde quidam ex


9:

ad statum illum miserrimum, in quo tune versaPineda

militibus

Cor.

4,

Spectaculum, inquit,
hominibus.

batur. Ubi ben observt

Jobum,

sumus mundo,

et angelis et
,

lamctsi lamentabiliter conqueralur, nihilomins uli

S.

Bonaventura

serm. 2 Dominic infra Octavam

decet sapientem et religiosum virum de suis calamitatibus

Nalivilatis

Domini, hune locum adferl ad probandum


in

gravitate

loculum esse, quandoquidem cum illarum conceptam de divin benignilate (iduciam

qud Christus
tatis:

passione posilus

sit in

signum charisignum
fui,

Maximum enim,

inquit, charitatis

conjungat.

qud Christus
:

sagittas

opprobriorum, irrisionum,

Septuaginta vertunt naps^wxe-fp | Kpio d; yd<>a;


Jtxuv,
tti

Si aeSE<jiv sppt|

|/.e,

tradidit

enim me Do-

minus in manut injustorum,

et super impios projecit


Stfaxi jae, in

me;

Symmachus
(1)

E; xepx;

ssSv

manus impio-

Vinctum

me Deus

iniquo tradidit; persvrt

in

judiciorum similitudine. (Grotius.) Tradidit velut in carcerem et angustias.

Apud iniquum. Dolorem

fortass intelligit, et

mor-

improljum, qui nunqum non illum in extremis angustiis constitutum cruciabal. (Menochius.)
s. s.

bum

(1) Redaclus sum ad paupertatem et miseriam. Tenuit cervicem meam, ut antagoniste faciuntcm eos quibuscum pugnant, dejicere volunt. Confregit me, ad terram allisit. Signum, in quod jaceret sagittas. (Menochius.) Tenuit (Deus) cervicem meam, sicut tenet miles cervicem gallinse, et intorquens illam confregit, ac discerpsit me. Posuit me sibi quasi in signum, seu scopum, in quem omnia sua tela conjiciat. Simile habes Thren. 3, v. 12. Ita S. Augustinus et Gregorius.

(Tirinug.)

XIII.

57

1165
sputorum, colaphorum, clavorum,
<

IN
et

L1BRCM

JOii

H(ii

lanccae susli-

conlumclias, daemon truces oculos, minas ac terrores,


cl

nere voluit; sic et nos per cliarilalem esse debemus


tanquni in nobile signum contra sagillas casligalio-

misera ha:c

mea

condilio aliorum impenden-

lium malorum suspicionem acmetum.


Allegoric lic verba Christo tribuunlur coron

num

divinarum, de quibus Job

ait: Sagittce

Domini

militum

flagellato.

Nam

ad instar lanceolarum fuequibus sacratissimum Cbrifuit.

iiaruni,
(tentes

de quibus

in Psalnio est:
et sagitl, etc.,

Filii

hominvm,

runt ea flagella
sli

laxillata,

eorum arma

item contra saomnibus sumenles

corpus undique discerptum

Sunl autem

laxil-

gittas

lentalionum diabolicarum,
fidei contra

lata flagelia

ejusmodi aul

colligatis ossicuiis,

aut as-

scutum

lela nequissimi,

Epbes.

G,

10

siculis ferreis et laxiliis,

qu non solm

contuliendi,

item contra tain multiplies sagillas adversilalum


slat ebarilas quasi

sed eliam pungendi et feriendi vim habeant.

Vide

signum immobile,

Unde

S.

Au0:

de

fiagellis islis

Andream Malonium

Commeniaiiis

gustinus, traclatu de Laudibus cl.aritalis,

loin.

ad sexlum caput de Sacris Sligmatibus, ubi ex non


levis noise aucloribus oslendit

Chantas, inquit, inler opprobria secura

est, inter

bujusmodi

flagella in

odia benelica, inler rixas plaeida, inlcr insidias in

usu
slus

fuisse oiin

apud Romanos, quorum more

Cliriin

nocens, iniquilalcm gemens, in vcritale respirans.

Dominus

flagellalus fuit. Accedit,

qud Ronue

Sed

lieu,

imic signo eonlradieilur per signum odii et

ecciesi S. Mariae in via lal inter caeteras reliquias

laudulenliae! sicut Judas,

qui iradidit eis signum.

oslendilur ejusmodi flagellum, quo Cbrislus flagellalus dicilur.

Vep

Cliristus in cruce, cujus

Job typum

gessit, juxla

Ex quibus

probabiliter babelur Cluislum

Simeonis oraculum, posilus


dicetur,

est in

signum, cui conlra-

Dominum
riendos

prdiclis laxillalis fiagellis fuisse

csum

Luc. 2, 5i.

quai accommouaiissima eranl instrumenta ad ape-

S. Gregorius,lib. 15 Moralium, cap. 6, ad

bunc

lo-

sulcos
et

scindendamque eam sacralissiniam

cuni

ila scribil

Constat qud ideirc signum poni-

carnem

lur, ut sagitiaruni

emissione ferialur. Fidelis itaque

sanclissimum corpus, supra cujus dorsum imposila sunt peccata noslra omnia ut ea purganda
,

populus in signum bosli suo est posilus, quia


seinper suis ictibus impetit,

eum

et solvenda portaret.

cm

suis persecutioni-

Tropologic S. Gregorius,lib. 15 Moralium, cap. G

bus

allligit.

Qui enim in

lic vii

assidue mala tole-

Ben, inquit, circumdari lanceis dicimur


tiquus lioslis lentaiionis suai vulnere ab

quia an-

nrat, vclul in signo posilus,


t

ictus suscipit ferientis.

omni parle

Unde

et

pradicalor egregius,

cm persecutionum
mentem de
:

nos impelit

ssep

enim

dm

gula reslringitur ut

mala toleraret, alquc sub peisccutione adversarioruin gemerct, tencram discipulorum


alilictionibus

libido subjugetur, inanis gloria;

aculeus

mentem
non
excitai.

suis

puisai;

si

autem corpus

abslinenliiie alflictione
libidinis

consolans,

ait,

Thess. 5, 5
si eis

Ipsi

alleritur, conlra

mentem
et soep

flamma se

enim
dipal

scilis,
:

qubd

in lioc posiii

sumus, ac

apcrl

Ssep

dm

sorvare parcimoniam nitimur, ad tenaci;

Quid in
si

lioc

tempore vulnera noslra mira-

lalem labimur

dm

possessa effus tribui-

mini? Qui

soterna gaudia quaerimus,

bc ad boc

mus

ad avariliam ducimur, quia rursm colligcre

venimus, ut feriamur?
S. Paschasius vald

quanimus quod Iribuamus.


Circumdedit

Dm
>

ergo anliqui

lioslis
:

appositum ad bunc locum adalias

jacula ubique nos

impetunt, recl nunc dicilur

fert

morale de anima: Habet, inquit, Cliristus


vilia

me

lanceis suis.

immitlerc sagillas ad perinicndum

et peccala,

Convulnekavit lumbos. Hoc ad corpus


reniias luxil, iiiens, Tbrcn. 5, 15
vieis
(ilias

attincl ex

alias ver ad vulnerandas


< i

animas amore

charitaiis.

parle synecdoebic significatum. Simile quiddam Je:

Inler quac

omnia anima

consliluta est quasi

signum
il-

Misit in renibus
suce.

ad sagiltam, ut bine suscipiat vulnera ebaritatis,

(hoc est,

sagillas)

pharetr

Rens

linc repellat

omnia jacula

inimici,

qualens suis
coron reci-

quippe, sicut et lumbi pro corpore loto ponuntur.

Iriumphet de boslibus, et viclrix


s

cum

Effudit viscera mea. Hvperbolic

significal dys-

pial paradisum.

Vers. 14.

enleriam. Nontantm, inquit Philippus et Beda, ex


suis.,

Circumdedit me lanceis

con-

e tolo corpore computruerat,


intrinsecus sanie liquescebat,
in

vulneravit lumbos meos, non pepercit, et ErnuiT


in

et ila

verm eliam totus omnia intestina


alvi

terra viscera mea. Lamenlalur Jobus se eircumet

saniem conversa fuerant, ut per secreliora

datum doloribus
tcla Dei;

rumnis

qua; sunl lanccic seu


et

paulatim in terrain eifusa sinl

cum
:

sanguine,

felle,

quod ad internas simul

extemas
in

afllictio-

aliisque bunioribus et viscerum ramentis. Sepluaginta

nes rfrendum. Versabal enim se


Salanas, ut Jobo quantum posset

oniiiem partein
afferret

cum Hebrseo
tt,'i

ci

Chaldseo legunt

^'y.sav
fel

rv[-v

maximum

yc'i:hi M.cj,

efl'udernnt in

terram
,

meum. Quod
non

nocumentum; quam ob causam non abs re


dedisse ipsum lanceis suis dicilur polis,
pliciter lanceis impelivisse,

circurn-

Hebrsei ad litlcrain
sine nuraculo liumi
vi\isse intrim,
bi le.

accipiunt

scilicet fel Jobi

qum simal)

fusum

fuisse, et

lamen ipsum

ut signilicaretur

omni

quod liomini

naturaliler est impossiet

parte in

Jobum

hostis crudeliler saiviisse.


:

Locum
inquit,

Nosler optim, eliam interpretibus Merccro


folle verlit viscera, scilicet

bunc expendens Pineda nosler

Obsideul
jaculis,

Bez, pro
cl

totum pro parle


fel

me

jaculalores,

undique conligor

eolliinanl

continens pr contcnlo,

maxime quia
cl
fel

ad onineiu

sagiiiye

universa;.

Clum

jaculalur

ignem,

alhr

viscciuiii

cgeslionem

ciendam

propellendm
llebraic

ventum rauidissimum,

terra vernies, uxor, domeslic

n.ilur daluin sil.

Nocalur autem

ITrlffl

H 05
tnererah
,

C0MMENTAR1UM CAPUT
ah amaritudine,

XVI.
?

116G
Ubi nolandum qud
ita

nam

felle
iis

nihil

amarius.

Ecclesi: in lerram effunditur


sicut hepar

Unde
bile

ortuni est proverbium de


et acerba
,

qu
jj>1>m%

ingrata noaura;
,

non sine

felle

babeatur,

et dhritise

bis sunt

iwejwrea

-ni;

ips

nescio
cilur

si

unqum

sine amaritudine possideanlur. Di-

amariora. Sic in Actis ad Simonem

Magum

Petrus

autem jecur ad se calore suo succum ciborum


,

ait, Act. 8,

23

E;

x^w

roxgj f> ce 6'v-a, in ///e

trahere vertereque in sanguinem

quem san usum


:

amaritudinis video

te esse.

Et vulgato

t'er

omni lingu
amara
et

pascendi nutriendique singulis membris praebet. Et

adagio dicimus
significantes,

felle

amarius,

sumniam

ainaritudinein
;

hoc fon est quod Aposlolus docet

Et

qui habent

quomod
:

Latini fellea vocant

tanqum non

liabentes sint, ut in

sanguinem redem-

Plaulus in Truclenlo
aceto.

Corda
bilis

in felle sunt sita et

acerbo

ptionis sua ea vertant, et singulis Ecclesiae

membris

Clerm

fel

et

idem sunt;
,

bilis

aulem

quasi ex abundanti sanguinis paslum et alimentum

inler

bumores amaritudine exuperat


et

unde pro amasicut splene

prbeant.
Anagogic. Post banc vilam fel tribulationum nostrarum pro Cbristo toleratarum in mel consolationis commulabilur.
Concidit me vulnere super vulnus, me quasi gigas. Poetic varit orationis modos lugubres ad cruciatuum multitudinem et acerirruit
in

rulenti ponitur. Felle

quoque irascimur,

ridemus, et jecore arnamus,

corde sapimus. Quod


attinet, videtur

autem ad praesentem Jobi sentenliam


esse

hyperbole amaritudinis

et

aegritudinis

aninii,

Vers. 15.

quando

ipse dolor bilem aut viscera iu

lerram quasi

effundere videtur.
T;ile

quid habet Jeremias in Threnis suis, dicens


:

bilatem exprimendam; quasi dicat


Iatores ac sagittarios

Per suos jacu-

cap. 2, 11

Conturbata sunt viscera mea, effusum est

absque

ull

me commiserationc non

in terrain jecur

meum.

Nam

quod hic

in fonte est,

et

frequentalis iclibus plagam plagae superaddere

Sepluagnta vertunt
in

fel, ibi

per jecur intelligitur,

nam

formidavit,

ita

ut sagilla sagillse in

edem

carnis

me

jecore est

fellis

foliiculus

seu receptaculum. Unde

fractura jungeretur.

duse, (iuae Jeremiae verbis dantur, exposiliones huic

breviter, dilucid atque eleganter dclart,

loco qaadrare possunt. Prior est Quinquaboraei sic


explicanlis, q. d.
:

Deus

ei

Sub qu persvrante metaphor quomod non pepercerit, eumque quamplurimis ac


versum 7
iterato

lia suin

exsanguis faclus

ac

si

diversissimis morbis et vulneribus perussent, uti


capite secundo ad
est dictum.

jecur,

quod

est officina sanguinis,

omnem succum
,

in

terram profudisset. Altra est Martini del Rio


putat de

qui

Cterm tam
afflictissimi

vulnerum qum

alacritas

tam continuis lacrymis clarum indicium


non more suo sanguinem, sed lacrymas
,

gigantis ad conflictum accurrentis ad statum hominis

capi, jecur

repraesenlandum est maxime apposita.


"liaa, gibbor,

breviori

compendio genuisse

et

jam

nibil

illi

reli-

Vox Hebra
transtulit
,

quam Vulgatus
robustum
aliis

gigantetn

quum, unde

vel lias fabricaretur.

Ergo jecoris

vel

virum

significat

et

strenuum
et strenui-

felUs fiomine intelligere

possumus lacrymas

aniaris-

qui nihil
terrori

non audeat, qnique

de vulgo bominibus

simas, et ex imo eductas indicari, et hostilibus crudelitatibus quasi lauceis

sit.

Vox

itaque gigas hic


bellkvie

impetum

haustasevocatasque. Illudeliam

tatem dnott neenon

disciplina; periliam,

pathelicum iuest,

significari in ipso

corpore cor,

fel,

tum ex eo qud de hoc nomine docent


et Cassianus Collt. 8, cap. 21,

Cyrillus lib. 9

jecur et omnia viscera dolore liquefacta in lacrymas

contra Jullanum, Theodoretus qust. i8 in Gonesim,

conversa, et, ut dictum est, ah bostibus effusa.

Nec

tum etiam quia huscientes

eliam displiceret hic de

felle

intelligere,

quod de

jusmodi vocanlur

in

libro

Baruch gigantes

jecore apud Jeremiam sic interprelatur Isidorus Clarius, scilicet jecur


vi'luii

bellum. Significat ergo Job

Deum maximo

animi im-

amoris et affectuum receptaculum


:

petu

sibi occurrisse
:

ad

humo

affixum et in sordibus jacuisse, q. d.

duin, q. d.

Cm
me

ego sim

eum feriendum et confodienhomo imbecillis, Deus taest, et validissimis ictibus

Nihil aino prae

morte

et sepulcro.

Hc eliam

inclint

men, quasi cum polenlissimo aliquo boste decerlaret,


gigantis habit u

Eiguierius, qui censet jecur poni pro ltiti et gaudio,

adortus

quia affects hujus sedes est. Et sic sensus esset


d.
:

q.

trementem

concussit.

Omne gaudium amisi.


:

Allegoric Isidorus, de Nativitate Domini cap. 47,


fel

Allegoric Pbilippus
Christus,

Effuderunt

meum,

inquit
fellis

hune locum exponit de vulnere


latus

lancese
ait

quo Christi

quando

videlicet Judaii

suo merilo et

apertum

fuit

per quod

aliquid

additum

propinatione eiecerunt, ut iram


justae indignationis

meam

super eos

fuisse super

dolorcm vulnerum aliorum sviendo

eflunderem.
:

eliam in mortuum. Proplerea canens Ecclesi mucrofel

Tropologic S. Augustinus

Effuderunt
iis

meum,

nem dir lance nominat.


Et super

Iuic affinis est

illa

Davidis
C8,

ut scilicet terrena bona zelarer in

qui abundant.

senlentia ex person Christi loquentis, Psal.

28

Nain per jecur


iu

illi

rect intelliguntur, qui locupletes

dolor em vulnerum tncorum addiderunt.


:

QuaDolor
Etsi

Ecclesi curis et voluptalibus deserviunt, sicut

drant item Cbristo Jeremise verba, cap. 8, 18

physici philosophantur, in jecore voluptatis et concupiscentiae

meus super dolorem

in

me

cor

meum mrens.

sedem

esse.

Unde

taies

monet Apostolus,

Theodoretus in Psal. 68,

ista

omnia

aliter accipiat

Nesperenl
inquit,
lii

in incerlo

diviliarum; sed qui liabent,


liabentes sint, etc. Alioquin

qum de

Chrislo, lamen de Cbristo etiam sumit in


lib.

tanqum non

cm
jecur

Dialogo

primo cum Irenueo

cap. 52

cujus

se effundunt per varia

mundi

desideria, et relaxant

uiitur testmienie

doeeaf pas^bilem fuisse.


lib.

Jena

concupiscentiis suis, quid aliud

qum

Tropologic S. Gregorius,

15 Moralium, cap.

6,

1167

IN
esplicat

L1BRUM

JOii

1168

vellO,

de

iis

qui ex consuetudinc peccata

ds. Sic S. Gregorius Nazianzenus, Carm. i, vocat


7ev8i(a&v 'a8o,

peccalis accumulant. Priora siquidem vulnera peecati

quod S. Ambrosius ad virginm lapsam

dabolus sic infert ut soient parvuli spicula jaculari,

scribens, quasi

verbum ex verbo

reddit lugubrem ve;

de quibus et dici potest

Sagitt parvulorum fact

stem

Ruricius contritionis signum

alii

symbolum

poz-

sunt plag eorum, Psal. 63, 6. At


sagitt et culpa culpae
,

cm

additur sagitta

nitenti.

Hinc S. Hieronymus de pio munere quod


ita

tune gigas daemon evadit, et

mitlebat ad Lucinium
illum script
:

loquitur in epistol 28, ad

inurabilia vulnera per


possit peccalor conqueri

consuetudinem
:

sic addit, ut

Ego

insignia paupertatis et quotidianae


tibi et sorori tuae

Circumdeilit

me

lanceis suis,

symbola peenitenti

misi quatuor

coudait

me

vulnere super vulnus,

irruit in

me

quasi

ciliciola.

Saccum

itaque hoc loco cilicium aut ve-

gigs. Ubi diabolus figuram

mutt

et

commutt arma,

stem lugubrem
puteo,
ita

liceat appellare.
tali

Ut enim lacus pro

nain vice sagittarum parvuli lanceas gigantis assumit.

saccus pro

veste interpretum sermone

Nam,

ut Gregorius asserit, antiquus hostis tentatio;

tritus est. Consuere

autem saccum super cutem idem est


et accingere se sacco, aut

nis

su vulnere ab omni parte nos impetit

et vul-

quod saccum induere,

im-

nere super vulnus

bomo

conciditur,

quando pecca-

ponere saccum lumbis vel super lumbos.


Job igitur hic animum suum demissum
lucts et pnitentise habitu dclart ac
nulla pars corporis esset
si

tuni peccato additur, ut culpa

vehementis exagge-

in usitato
:

relur.

Et quia

cm vulnus
:

vulneri additur, vires

dicat

Cm

i
i

contra nos antiqui hostis vehementis excrescunt


rect subjungitur
Irruit in
si

me

quasi gigas. Facile


ei vel in
;

quippe inimico resistitur,


lapsibus, vel in

non

multis

<

uno

diutis consenliatur

sin vero

non tamen adhibui mollia linleamina, quae fovere vulnera et lenire dolorem possent, sed sumpsi asperum et cilicinum saccum et ne quidquam ad lugentis ac veri
et saucia,
;

non ulcerosa

cjus suasionibus

anima subesse consueverit, quant

pnitentis effigiem deesset, aspersi


lucts etpnitenti sacco dissociari

me

cinere, qui
solet.

<

se ei frequentis subjicit, tant

eum

sibi intolerabi-

non

Quod
tri-

lioiem

facit,

ut ei reluctari

non

valeat, quia

nimirm

in sacris litteris et historiarum monuraentis

ade

malignus adversarius contra hanc ex prav consueludine devictam quasi

tum

est,

ut cinis, et saccus, seu cilicium, lucts,

p-

more

gigantis pugnat.

>

Unde

nitenti et humilitatis nota hieroglyphica censeantur,

aperl cognoscitur diabolum in principio peccati par-

vulum parvulorum emittere sagittam, quae posset


facile vinci vel evelli, at

per consuetudinem giganlem


,

adjuvamenta validissima pietatis omni gnre divinarum Litterarum commendentur. Cert illa duo felicissimo nexu copulata plurimm possunt, iisque
et veluti

evadere et quasi hast Herculis pugnare

ita

ut

illi

ut duplici clypeo lecti Ninivit tela furoris Dei re-

nemo

possit

opponi ,

dm

contra

animam
<

ex prav

presserunt.

Ex quo

constat

consuetudine devictam more gigantis pugnat. Quare

esse in piorum usu, et

rem hanc perantiquam jam tum in veleri Testamento

servandum

illud

D. Hieronymi consilium
,

Dm par-

ab

iis

celebratam, qui in Numinis cultu et virlutum

vulus est hostis, interfice

ut nequitia elidatur in

ornamentis principatum obtinebant, quales praeter

semine.

Jobum
sic

fure divini vates aliique

summi

viri,
;

qui paiini-

Porr hic versus in Hebrseo

sonat

Dirumpit

rentis
tati

omnium
alii

Dei commercio fruebanlur


fructus

quos
illo

me

ruptur super faciem ruptur, incurrit in

me sicut
quasi
sic ut
,

quoque

magnos devotionis

gnre

potens.

Rupturam autem

dicit,

qu

in

eum Deus

percipiebant.

Quod Achabus, rex


et terribilia

alioquin irapius et

irrupit, plagas ejus

designando et denotando

facinorosus, suo exemplo docuit, qui

cm Eliam
et

sibi

continuis et assiduis rupturis seque invicem conti-

minitantem audivisset,
denuntiantem,

quasdam

acrba

nenter excipientibus affligeretur, nec esset

ei

ulla

qu* vivum
capiti

juxta

morluumque nianeac perniciem,

requies aut respiralio. Septuaginta ver hsec in plurali


elerunt
,

rent, exhorrescens

Numinis

manum

dm

sic

vertunt

KaTs'aXo'v pi tvtjj.*

im

qu damnato jam
cilicio

imminere videbatur, operuit


et dormivit in sacco,

rc-iAaTt, E'Spa/Aov -irpo p. JuvajAEvci.

Dejecerunl
potentes.

me

ruina

carnem suam, jejunavitque,

super ruinam, concurrerunt ad


SuviA&voi

me

Vox autem
Nain ad

et

ambulavit demisso capite, 5 Reg. 21, 27. Quid igitur

de militibus passim usurpari

solet.

inde consecutum est?

Hoc nimirm,

ut placatus ad

militiam olim eligebantur qui robore praestabant, qui


et gigantes appellabantur
,

misericordiam Deus mutaret sententiam, iram coerceret

ut paul ante annolavi-

jamque

violenter sese efindenlem severilalem.


sic
infit
:

mus.
Vers. 16.

Quare ad Eliam

Nonne

vidisli liumiliatum

Saccum consm super cutem meam, et


(1).

OPERUI CINERE CARNEM MEAM

Per SaCCUm
Graeci oS^ra

lllC

VC-

stem lugubrem

significat,

quam

irEv8ixr,v

me? quia igitur humilia tus est met causa, non inducam malum in diebus ejus, etc. Exemplum scilicet Davide sumpserat, qui, si quando res moAcliab eorm

vocanl, quae Yarroni dicilur amiculum nigellum.


veste utebantur in luctu qu publico, qu privato
;

E
et

lestissimdomesticam disciplinant aut externam politiam regnumque premerent, ad cilicium velut ad sa-

a Graecis interpretibus vocatur habitas angoris et /(1) "rba, quod hic cutis vertitur, vocem esse Scenitarumdiscimus ex Misclin. Utuntur e et nunc Arabes. Opbrui cinere carnem meam, in Hcbraeo, cornu

cram anchoram devol confugiebat, Psal. 34, 13 : Ego autem cm mihi molesti essent, induebam me cilicio; et alis, Psal. 68,

12

Posui vestimentum

meum

cilicium.

Hoc

vir

magnus thorace
quando

indutus, non ahe-

m eum,
meum

id est, gloria

mea

in terra exstinctum est.

flohur dejecta est. Graeci (Grotius.)


:

neo, sed divino, et concupiseentiee motus frsenabat,


et ulciscendi

libidinem,

si

injuriis aliceretur,

il,,,

COMMENT ATUUM
summo dominatu comsuum
aliorum liominum scelus eluebat,

CAPUT

XVI.
in

1170
ttrr eisiracruni est.
:

et superbos animi spiritus in

tem meum

Rabbi Levi pro


feci

primebat,

cornu transtulit caput, dicens


super caput
transtulit,

Ascendere

pulverem

purgabat, Dei benevolentiam emerebatur. Adeque


insita fuit illa pietas in

meum. Thargum ver pro


sic reddit
:

cornu, yloriam
I

omnium mcntibus,

ut nibi!

dm

Volutavi in pulvere glo-

arduum alque

difficile et

gravions momenti aggrede-

riam meam,

id est,

pristinam

meam

dignitatem, anti:

rentur, quin se ante cilicio munivissent ad favorem

quum
Cornu

statum
ejus

meum,

qui felicissimus erat. Sic alibi


Psal. 111, 9
:
:

Numinis, ad animi vim et virtutem parandam. Sic Juditha

exaltabitur in glori,

Et

magnum

ausura facinus muliebrem

manum corarm-

exaltabuntur cornua.justi, Psal. 74, 11

robopavit, et Machabaei tela sua

exacuerunt,

cornu populi sui, Psal. 148, 14


Christi sui,
1

Et exaltavit Et subtimabit cornu

runtque legiones ad Dei bella conficienda, de quibus


in sacris

Reg. 2, 10. In qu significatione fre-

oraculis diserte ponitur, sese pris cilicio

quens

est

hujus vocabuli in Scriptur usus, designatet

et cinere cooperuisse.

Yerm, utdixi,

nolabiles in eo

que potentiam, gloriam, perspicuitatem


desumpt
scilicet

regnum
loco cor-

fuerunt prophetae, quipoenilentiae vexillum alt extollebant, ut virlulum


licitatem.

metaphor ab animanlibus ratione

omnium

signiferi et

duces ad

fe-

carentibus, quibus hastarum

armorumque

nua Deus

addidit.

Qui autem de capite interprtan-

Hanc

igitur pietatem
in

cm
usu

in vetust Ecclesi
viris clarissimis

tam Deo
re-

te, respexerunt ad priscum morem lugentium, qui


caput
pulvere

splendidam tamque

et
si

opplebant ad
in

testandum

dolorcm

charis animadverterent Christiani,


ligios et avide

non mirum

suum. San caput eminet


cornutis animalibus
;

homine, ut cornua in
in

sunt eaindem complexi ut instrumen-

hoc autem

magno

luctu ci-

lum

perfectionis, ut religionis

magnum adjuinenlum,
haberent D. Joannem

nere aut pulvere aspergebant, uti superis cap. 2,


vers. 12
,

praesertim

cm prop

in oculis

trs amici ex
;

communi lugentium usu

fe-

Baptislam, vivam illam pnitentiae columnam, morlificationis

cissememorantur
Vers. 17.

ubiplurade hocrituannotavimus.

praeconem, quain ore, verbis et exemplo

Facis
fletum,

mea intcmcit a fletu, et


(1).

in oinni vil

promovere conlendit; illum enim


in

in de-

palpebrjE meje caligavercnt

Adhibuit nempe

serto cilicium ferre solitum

evangelicae hisloriae
:

alium
scilicet

quoque lugentium ac pcenitentium habitum,

slimentum de
lunibos suos.

monumentis proditum est Matth. 3, 4 Habebat vepilis camelorum et zonam pelliceam circa
Quibus verbis cilicium describi doctis-

amarum

quo

ejus facis oculique intufuit

muerunt, et visus hebetatus

ex humiditate, quae

resolvitur cerebro, et per oculos genasque decurrit,


sicut quotidian fieri constat experienti. Plurimos au-

simi et gravissimae auctorilatis viri moncnt. Accede-

bat et

Filii

Dei sensus atque oratio, qui expectabat

tem amisisse aut obscursse oculorum lumen, dm


aequo plus lacrymis et mrori indulgent, res notior
est

apud quos religionem disseminabat, vianique pandebat in clum, ut ad praeteritae vilae sordes
Judaeis,

qum

ut operos indigeat probatione. Cerl David


:

eluendas pnitentiam in

cilicio

adhiberent. Id quo-

de semetipso fatetur

Et lumen oculorum meorum non


;

niam minime
tiat,

fiebat
:

ab

illis,

lamentabile vae denun-

estmecum, Psal. 37, 11


nis,

sed claris JeremiasinThre-

Lucae 10, 13

tibi

Corozam, v

tibi Betli-

cap. 2, 11
est

Defecerunt pr lacnjmis oculi me/,

sada, quia si in Tijro et Sidone fact fuissent virtutes

quod idem

cum

eo quod Job hic

ait fletu
intelligit,

palpe-

qu fact

sunt in vobis, olim in cilicio et cinere seden-

bras suas caligsse, per quas oculos

parlem

tes pniterent. Post tantam Messiae aucloritatem neque Apostoli, nec qui deinde seculi sunt, gravius teslimonium quaerendum opinabantur, ut de pii operis

pro toto. Sic in Psalmis


filios

Palpebr

ejus interrogant

liominum, id est,oculi, quibus providentia ipsius

innuitur.

utilitate constaret.

Quare, ut cperam dicere, primi

Septuaginta versum hune nonnihil aliter reddunt

Christiani idgenus mortificationis cupide arripuerunt,

hoc modo

Venter meus combuslus est planclu,

et

praesertim qui pnitentiam vellent agere.

De quibus

super palpebras meas umbra. Alia exemplaria babent


cxi
6<xv8ctou
,

loquens Terlullianus,
tari,

ait illos in

sacco et cinere volu-

quam

ut veriorem lectionem amplexa

aut sacco incubare. Ubi saccum vocat cilicium ex

est editio Complulensis, et sanctus


scit, in

Augustinus agno-

consuetudfne divinorum oraculorum, in quibus ubi nos habemus cilicium, in Graeco et in Hebraeo est saccus.

quo umbra mortis, quam Olympiodorus quoque

prsefert.
telligit,

Res

fuit

tam communis inter Christianos, ut Ru-

ricius episcopus epist. 20, vestimenlum Ecclesi dixe-

cat

Auctor Catenae Graecae in ventre animam inquam etiam saepis cor significat, et ita expliAnima mea ardet, nec lacrym quidgiiam remit-

Deponant, inquit, seculi byssum, et sumant Ecclesiae vestimentum, quod est cilicium,
rit

cilicium

(1) Facis

me

vald rubuerunt fletu, adusta quasi


est facis

conlritionis indicium.

tumidaque reddita

mea

prae nimio fletu.

Et

Caeterm, ut ad textum revertamur, pro eo quod


Vulgatus vertit

Hebraeo est

Et operui cinere carnem meam, in Fdavi pulvere cornu meum. Notum ut


:

per cornu robursignificelur, metaphor duci ab ani-

malibus

iis iis
:

quae se cornibus tuenlur, et


consistit.
c6evo<;

quorum

ro-

bur

in

Quamobrem
peu
tv yi

Septuaginta veris'aOn,

super palpebris meis est umbra mortis, mull ac diuturn lacrymarum profusione, densissima caligo obducta est oculis meis, obtenebrescit oculorum lumen et acies. Similes prorss querelas vid. Ps. 6, 8, 58, H,Thren. 5, 17. Nimis emphases captandi studio al>replus A. Schullens, grandiusquid Jobum h. 1. dicero autumat Super palpebris meis umbra mortis , nempe sedet, perpetuam sedem fixil, ut fil pictura
:

mroris

feralissimi et ineluctabilis,

sub quo se moi

i-

terunt

T Si

robur au-

bundumac depositum

jacere indicet. CRosenmullor.)

,,

1171
tunl. Fortassc in

IN

L1BRUM JOB
serin.

1172
in Canlica, lacryrnas

ventre

conibuslo, hl esl, sicoalo

50

pmtentium, vinum anin


iilis

alque exhausio corde, signifient Jobus exsiccato lacry-

(jclorum appellarc

non uubilcl, qyd

Ml

vil;e

tnarum fonte defecisse lacryrnas, quas exsiccal larum nimiiun profusa, nul compromit stupor
moderalus doter.

vis il-

odor, sapor grali, indulgenlia' guaJUfl, reconcilialionis jucundilas;

et

im-

unde consequens

esl

easdem quoque

vald
:

fertiles,

quippe qiue copiai boiioium affectuum

Hcbrus
pi

lexlus habet

Facis

mca

conlutuluta fuit

ingenerant, et intimarum aclionum, quibus Deus aut


placalur, aut conciliatur, aut amplis demeretur.

fletu, id est,

quasi luto idata, et delurpata sor-

(lidalaque. Nain (letus faciem delurpat, et quasi lutu-

Sunt item
vilium rerum
tuetur
et
,

alise

qudam
est
,

infertiles

quai uni causa

lentam

fac;*,

quod uno m.!


lulo

h tre dieitur.

Unde
quod

amor

nec virtutis bonesialem iu,

Cato

Postea, inquit, adspergilo aniurc oninc

et

liie

omnin vanse sunt


,

quia nullo fruclu

lululaveris,
in

id est,

infeceris, aut fdaveris.


facile est; siqui-

lemer fundunlur
,

vel etiam ad vanilalein aucu-

Hoc

Jobo eonceplu et explicatu

pandam

quales eorum, qui

(ut verbis dicam Ma)

dem

ex lacrymis, et cinere, quo conspersus erat, subesl luluin,

ximi Taurinensis Sermone in die Cinerum

falso

actum

prsertim accedenle sanie, qu ejus larvam


sibi

oculorum mrore pneconia mundana mercanlur.


Beperiuntur et lelhales in
flagiliosis

facis ita delurpata fuit, ut

imposuisse

vi-

honiinibus

deri potuent.

qui impolenti

velilarum
lolius

rerum

libidine

fciunlur,

nonnemo forlassc Sloicis imbutus principiis fletum lani ubercm vitio vertat Jobo, dicens virum forSi

quas adipisci

cm
,

animi et corporis conlenlione

non potueriut
ficium

tem, praseriim regem

qualis erat {{ne,


elici

lacryrnas

dedecere, alque leoni siinilem

debere, qui quanideirc ru-

pr dolore laerymantur, quod malePar scelns eorum esl, qui fient ad suadendum flagiliuni animosque molliendos. Quod
non
palrrint.

tmcumque
git,

tristetur, vix

unqum lamen

scriplores in niulierculis animadverlunt


tullus lalsas lacrymulas
slol

quibus Ca-

aut frmit, vel suspirat, 6ed lacitus airain inlra se

tribuit; D.

Bernardus, opi;

bilem concoquit, et inio corde dolorem premit; buic

247

eleganter vocat lacryrnas doctas mentiri

non quascumque lacryrnas etiain respondendum profusas, virum fortem adeque regeni non dedecere
, , :

vulg dicunlur lacryma; crocodili ad decipiendum et


i

nocendum comparais:.
pr
invidi in alina

In

edem sunt

classe, qui
,

siquidem supra cap.

1, vers. 20, flelum, et alia islius-

fclicitale

ploralum edunt

vel

modi externa
adhibita
,

doloris signa, in calamitatibusmoderat


j I

qui affecli quopiam injuriis,


elati ulcisci

dm
,

pra;cipiti furore
,

cum ver lortitudine ac perfecl virtute qum oplim consislere ostendimus, quinim virum
ver fortem, ac virtute praedituin, in ipsomet virtutis ac forlitudinis exercitio

veliemcnter cupiunt

nec possunt
periiiient
et inibre

laery-

mantur.

M hoc denique genus


Quos damnt
lib.
,
,

omnes

qui

sceleral ex causa

mrore animi

oculorum
sanclus

nonnunqum

lamentari, et in

complentur.

miseraturque
,

clamores lacrymasque irrumpere

cum

laude posse.

Ambrosius,

10 in S.

Lucam

cm

agit

de lacry,

Cujus

rei

luculentum in rege Davide et ipsomet Chriparle un

mis D. Pelri
culpa
illi

quem
;

ait lacryrnas

prol'udisse

quia

sto (cujus lic in


gessil)

cum Davide Job typum babemus teslimonium, quem flevisse saepis in


morte tum
in

obrepserat
in

homines aulem saep


,

flere
,

quod non

culpam incidcrinl
,

hoc

est

inquit

si

vil et in

in sacris

Annalibus evangelislae,

non se vindicent
piunt.

si

non oblineant quod improb cu-

tum Apostoli

monumenlissuis prodiderunt. Quod


lib.

doclus Salvianus

6,

pi

et

dganter nolavit
risisse

Chrkluni, inquil, f.evisse legimus,


legiim-:s?

mnquni

les

Sunt qudam denique indifferenles, quas naluravocant lacryrnas quod cas animi motus et affeclio
,

<

Ojua in re

quoddam sacrum
in

velut diluvium
in

naturalis

exprimai;

miratur

et prsedicat S.

Bernardus, serm. 5

ramis
loqui-

nesl volunlalc in
tur,

qu nisi pio pioposilo et bobonum fmem cl bealum referanet prsemlo careni ppiid
ulilcs esse

palmarum, ubi do Servatore


tur

bunc modum
quod
>

vacua^sunt luce laudis,

Non

solis oculis,

sed quasi membrs omnibus


est

Deum. Nalur tamen


aliquando
;

possunt et valeludini

dvisse vidclur ut totum corpus ejus,

Ec-

quam ob causam
lib.

flelum pueroruni infan1


,

clesia, lotius corporis lacrymis purgarelur.

Ilaudfe-

tium probat Aristoteles


ubi vetat
illos fletu

Polilicortun

cap. 17,

quaqum

igilur

quvis lacryma*, sed molles, sed


et

impediri
eis

e quod taies ejula-

minese et irraonales virum fortem

prudeiilem

tus el lacrynue prosinl

ad robur, alipie inerellc apcedil

dedecent. Ut enim in aquis, sic in lacrymis inagnaest


varietas.

menlum

cor|)oribus

eorum Suppeditent.
piincijiis, lib. G

Nam

sicut

inler aqvias (ut Anastasius Si-

Ili])])oeralis

medieoruin

de iMorbis po-

naila

lib.

5 anagogicarum Contemplai ionum notai)


i

pularibus, seel. 1, nionitum illud pra-clarum, dicenlis

quaedam quoedam

est genilalis, ut vgyplia, alia qu;c adii

non

lacryrnas in aculis morbis,


,

si

ullr cl ex volun-

potesl, ut

Ammonitica, quasdam

poiabilis, ul lonlana,

tale fundanlur

esse bonas
videri.

si

pricler volunlateni et

infertilis, ullliericuntina, lelhalis

eliam quai-

invil

Huant, malas

Unde etiam
:

bune. cl-

dam, ut /Ethiopica,
etpolabilcs,

sic in
;

lacrymis non nbsiniilem

brai uni

apliorismuin reliquit
sunt
,

Lacryma; voluntaria'

notare licet distinclioncm

nam

quaxlani boiue suni

malum non

invitis

autan Rcurrentes malum.

nempe

lacryma; devolionis ac pielalis,

falere quoque ad leiiiesdam vim doloris

animumque
re Pein;s
:

quae ex animi religiosi lbnle,promananl casque beatis

levandum sapcntes
BleserisiSj eist.
i

viri

pulanl.

Qu de

angelis suaviter ebibi aiunl Patres,


inulari,

et in

vinum

t'\ in

bunc
,

modum

meniinit

Mulr

quodammod

adeo ut sa net us

Bernai'dus

lis

solalio sunt lacryma?

el

ex parle maxini magni-

75
i

COMMEflTARfl

CAPIT
In

XVI.

1174
isla

tudinem doloris imminuunt. Dolor siquidem speignis

llebrseo

prima
uti

verba

ilc passus sum,

non
sic
:

ciem
t

gerit

quia

dm

plus

tegitur

plus

hnbcnlur,

nec

in Grocco, sed
sit violentia

tanlummod
in

ignescit.

Absque co qubd von


,

mauibus meis,

Ex
cos
,

didis

ut opinor, luculenter patSt contra Stoil'orlivilio

elium pura

est precatio rriea.


niliil fuit
,

non omnos esse lacrymas viro etiam


,

liml: Injnstum autem


ti;)

Quod Scptuaginta verin manu me'; deprecaPrse muliitudine et


flevi
sit
,

vertendas aut fugiendas


les,

sed quasdam esse laudabi,

autem mea mwula


sensus
sit

ut
si

cum prcedentibus nexus


dicat
:

qa ipsum non lantm non dedeceant


plurimm wen1
,

sed

et

lais

ac

eiiani

quales sunt compunctionis,


,

gravitate

dolorum nieorum largissim

ita

ut

devolionis et compassionis
preiiique apud

quas summi momenli


onines
viri

prae nimio fletu facfes

mea
tu

conhitulata

et defor-

Deum

esse sanctissiini

m
in

lia

cm tamen
,

nulla violentia vel iniquilas fuerit

conscniiunt. Jobo auteni a;!o Cuerunt familiares, ut


eas etiam in florentissim ibrlun
laelitiis
,

manibus meis

quam

Elipbaz

cum

sociis

mibi
,

in mediis

mundi

exprobrsii. Sieut ergo maciei


niinii

nimium fletum

ita

ritale

communi hominum quoddam condimcnlum


et

recreatione veluti spiadhiberet. Hinc in se-

flets

r.\

iniquitatem aut ullam violenliam

sed dolorum suorum acerbitatem causant esse protestatur.

plenidiali illo

fdiorum cnnvivio, in quo genialibus


indulgebant
,

Vox autem Hebrsea


,

chanas

qua propri

epuiis

bilaris
,

ne forte in aliquo pec-

vio!e::tiam significat

lac latis sumi videlur, ut etiam

cssent

pins parons lotus rompungebatur, et piaiis

aliam quamvis iniquitatem aut injuriam notet. Dicunt

culares pro

quoiidi hostias offerebat, quas, uti

autem Hebrxi
olim

Deum non

punire gentes nisi propler

par est

compunctionis simul ac devolionis laerymis

chanas, id est, violenliam.


vit

San propler eam dele-

Deo

gratissiniis

uberlim irrigabat. Quantum autem


,

mundum

diluvio, et

Sodomam

et

Gomorrbam
sed ad divi,

compassionis quoque laerymis dedilus essel


inferis

abund

cum

reliquis urbilms.

declaravit,

dicons,

cap.
,

50, 25
et

Flebam

Cterm duo
manus,
id est,

hic

non ad jactantiam

quondam super

eo qui afjlictns rat

compatiebatur

nse verilatis assertionem

Job commmort

scilicet

anima mea pauperi. Sunt san istiusmodi lacrymsc


velut uniones preliosissim gratissimseque Deo, qui-

opra, absque iniquitate,

et preces

mundas, quibus
religioneque

omnem

Dei cultum sub ver justiti

bus S. Auguslinus
in

sacrilicii

vim nomenque

tribuit,

complectilur. Qui enim ben se gerit,


injuria afficit, dieilur babere

quo sanguis

ipsius ebrdis fundalur.


in Psal. 129, nobile

Sanclus quo-

nec

quemquam

manus

que Clirysostomus,
mosynae genus esse

quoddam

elee-

puras ab iniquitate.

Unde

nonnulli
,

hoc

membrum
pi colit

dicit trrevtv, ingemiscere et flere

referunt ad secundam tabulam

ut sequens ad pri,

propler eos qui afligunlur.

Est enim actus eximii


instar polentissimi sa-

mant.

Nam

cujus pura est oralio

Deum
,

amoris erga proxinium


erificii

quo

qui duo potissimm ab

bomine

requirit
,

scilicet

ma-

boiniiuim

nox
1

et peccata abolentur, ut divi-

nus

et cor.
,

Manus opra dnotant


quapropler dicitur

cor autem cogi,

num oraculum
thidinem

monet,

Pet. 4, 8

Charitasnperitmul-

tationes

qurc in corde complenlur


;

ut in renibus

peccatorum.

Ubi sunt lacryma; compunclunVir e! pereunt.

inchoantur

Psal. 7,

10

Scru-

tionis, subito Iabes

animorum

tans corda et rens Deus.

Sub preealione porr eliam

Haudqnaqum san
nuin
el siniilis fuisse

vulgaris aut Cstrortmi homi,

polest

sermo comprehendi. Quibus tribus conslant


,

Jobi fletus existimandus est

quo

omnia

qtlse

ab bomine profieiseuntur.
,

faeiom

filelur,

suam intumuisse et palpebras ca'iigsse prosed omnino suppar isti Davidis, qui, cm
adjungit
,

Potest ergo sic exprimi Jobi sensus


qualia et
ral
eniii

q. d.

Ecce

qum

atrocia

fero supplicia

cm

explo-

dixissel

reglm se etiam leclum continuo flem op,

quoad possum conseienti semper opra jusla


religioso

plcvis-e

Psal. 6,
,

Turbatus

esta

fi.

eultu

conjunxcrim. Manus enim (ut


et

rore cnlus v cas


Hjavit

vel

ut S. Hieronymus vertil, tn-

dixi) est

symbolum
aninii

operalionis,
alio

gnrale inslru,

omliis

meus;
:

Chaldus
,

dixit benebtntus

menium

Cum

(raelare cupientis

sermo

est;

Cajtntis
est

Ttnatit
,

hoc est, toss vitiatusatque freqen-

quidam mentis

et tacite volunlatis
liabisus

interpres. Ilinc

que
ti

oeuhts

meus

el rriagnitudin
,

prricps (hiiioerildriim
lib. 1,

olim

Arlemidonis

lacrymarum exlabuit

sic

ut Itets continuatio

cap. 44, ait


i

manus
,

significarc X^jtu, rationem,

Inmlnuhi aciem hauserit


ostendtffrt, vix

et

consumpseril. Qurc san

nienlrm,
\'A

LrilbHCrtl

unqnm

illum sine compimclione ia-

pons

op; orluno

qud veluli dinlu litteranun sermone laeilam animorem aiir.c


,

crymisqtac
rent.
lior et

fuisse,

qure de di el de nocte xuntfttfleius pfsb Davidis luctu


,

fecfionenl dclarent.

doel Cassiodortis
inquil
,

lib.

de

Sed Uoc Jobi

AilmiS
fuh

cap. 10

Manus

singulariler datae

exeolentior fuit

qUd nulluin

in pec'eato

sunt ad nmluas cogilaliones nosdas conimuniter ex

danteittutn aut

Cum

deKcto contm^rcium habneril, ut

plieandas.

Cm

kiiur vult animus erga alios vim


,

lartl prfectlus flcta

suo

Clirisli

lacrymas pradigura-

sii* benevoleni prodere, tendit nianum


vltiti

et in

ret.

Unde

subdit

cor ipsum, fidon,

amorem,

et

eadem

in alina

VlCUS. 18.

H.EC
,

KVSS8S stm AtiSQUR

iniquitate
(!).
id

Itaec atrocia

MANUS
(1)

M.-E, CUJI

HABERE3I MU.NDAS AD

DEUM PIECES

est,

norn

oteffinte

perfero suver non injuria in manibus meis, liqiudissima me innocenii.

Cm manus supplices ad Deum


heque
a!io seelere

etevarem, (juas

f*R fini, in Deum et bomines offivcrls loisan occurrere :; us

neque apin

contminaveram
(Menochius.)

liazus objcceiat supra, 15, 4, (Hosenmuller.) eum. (jud toieiei \>:fe^ ad


i

117*
nui nu recipit
,

JN LIBRIBf

JOB
lib. 1

1176
contra Marcionem, cap. 23, oratio,

quod profect elarissinuim signum


et

est

Terlullianus,

pacis

mutin
,

perfectae conjunctionis.
altse

Quant ob

nem

ad

causant

opinor, dixit Pindarus


,

mentis poeta in
in loco

manibus
atque ad

clum Deo expandi ut cum elatis in sublime ipsa oralio quodammod evolare in clum

Olympiacis

ode 4

Cor

et

manus pari
illis

nume-

Deum

ire viderelur.
illa
,

roque habenda, cin hoc ab

in

apertam lucem

Hinc solemnis
plina

monitio

qu;e manavit disci:

educalur. Quare ab omnibus jure exigit magnus PauJus, 1 Tim. 2, 8, ut puras


est
,

Apostolorum
,

et providenlissim institutione

manus habeant;
in

in

Graeco

Sursm corda
christianae

quam
,

S. Jacobus sinu Christi fidei

sanctas

Tertullianus,

Apologetico cap. 50

magister

quam

divus

Marcus

quam

legit innocuas,

nimirm

scelere

ad nullum
retulit

malum
in

facinus

omni immunes, quae adhibeantur. E quoque


illud
,

deinde

alii

suis in Liturgiis posuerunt.


et

Sursm ha-

beamus mentem
sacerdos
,

corda, inclamabat in convenlu pio


;

D. Chrysostomus

divinum

inventum

praeserlim in augusto arae sacrilicio


et

quod
ad-

de manibus
sacrifiai

precatione attollendis

quod vates pius


:

divine S. Gregorius Nazianzenus mystica


ferentia sacra

sursm
,

quoddam genus

vocavit, Psal. 140, 2

Ele-

nominat
,

ut

omnes

intelligerent

vatio

tnanuum mearum sacriftcium vespertinum. Cujus


si

euntes ad

Deum

atque precibus sancti Numinis col-

moris hanc causant reddit , ut nimirm


scelus et maleficium

quando ad

loquium ambientes, omni abjecl futilium rerum cura


levs et alatos esse oportere.

vocemur
et

apud nos reputanles


illas

sacrum
spiritale

illud

mysterium,

fulurum ut
,

manus
illas

Quo
plenam

in

gnre non possum non mirari vehemen-

ad Deum, velut advocatione funcluras


sacriftcium oblaturi
,

et

per

tis et prsedicare

majorum nostrorum consuetudinem

simus, vereamur eas


et
illius

religionis inusilatse pietalis, qui

cm

in

tem-

ignomini et pudore afficere

preeposter

plo sacris precalionibus darent operam, in clausulis

aetionis luto et colluvione maculare. Illam igitur sacra; religionis

oralionum pedem omnes solebant

attollere, ut prse

cceremoniam vocat
,

vitiositatis vincu-

amore sempiterni

domieilii studioque

magno cleo

lum, nequitise frenum

remoram
,

improbilatis.

E-

stium viderentur jam corporis tabernaculo migrai

dem

etiam pertinet illud


in

Psal. 133,

Extollite
:

nus vestras
tollite

sancta, ubi legit S. Chrysostomus


vestras
-ytaajjivw;
,

maExhoc

velleetconjungiDeo.
drinus

Hem

magnifie Clemens Alexan-

lib. 7

Stromalum
in

expressil in

hune moduin

manus

sacrosanct

Pedes attollimus

exlrem orationis acclamatione,

est, prout decet sanctificntos ,

cor

modo animumque

sed

quorum proinde non manus quoque sacroesse

jpromplo animoet

alacrilate insequi cupientes bea-

tain illam

naturam, quae mente et intelligenti per-

sanctas et ab
oporteat.

omni obscnitate purissimas


tanti mysterii

cipilur, et

un cum verbo corpus ahducere conansancta progredi.


lib.

les, etc.;

ereclam animant et desiderii pennis elein


i

Quibus conformiter sanctus Job


ignarus hoc loco mundas ad
null
faece

haud
quce

vatam cogimus

Idem prop

Deum

prtes vocat

significat

D. Ambrosius

6 Hexameron cap. 9, qui


in

humilium rerum

oblitae
,

sunt
sed

nullis sor-

mirabilem Dei providentiam

humano corpore

fa-

dibus

perturbationum inquinatse
,

clarissimis

bricando suspiciens, pedes aiebat nobis datos non

ut

evectae pennis

clestes atque divins. Illum cursum

brutisanimantibus quatuor, sed ut avium generi duos.

mundae
censum

oralionis David

cupiebat

cm

rogat Dei
sicut in;

qud sublimes
ris

alla

petere debeamus. Sed paul clain

dono atque munere


,

dirigi

orationem suam

eamdem ipsam

templo consuetudinem Jusli-

hoc est

more modoque thymiamatis

quod

nus Martyr videtur attingere,

cm
:

agit

de

iis

qnae

ex rbus odoralis confectum


nobilissimo

summus

sacerdos in

Christianis die Dominic lirent

Post lectionos, in-

templi adyto foculo


itinere

imponebat,

unde
,

quit, sacras et anlistilis cohortalionent eonsargimus

fumus tam directo


posset.

sursm

attollebatur

ut

communiter omnes,

et

precationes mittimus.

Argut

nullius procellse vi atque turbine ullam in


flecti

partem
ait

et sapienler

Eusehius Emissenus, Homil. in Nativitale

Rabbi Kimchi

in

hune Jobi locum


solitos

B. Yirginis, animadvertit inter cleros poni

columbam
40, 31 As:

praestantes in suffumigandi arte viros ab Alexandrin


civitale
tio
illa

illam argenleam tergo inaurato, qua in aelhera subli-

Hierosolymam evocari
(ieret instar

ut suiumiga-

miusevolat, e causa eldesanctis

dici, Isai

sursm recta
exspiratio

palmae

neque odorata
illud

sument pennas,ut aquil volabunt, et non dficient. Addil


propter hoc et tabernaculum

hc
,

illc agitaretur.

Sed non tam

maxim ex

parle opre
et

humano
viri suis

artiticio

quant

fieri

divino prodigio magni

plumario faclum esse, ut omnes alas suscipiamus,


volare discamus. Plura de elevatione ntanuunt

monumentis prodiderunt.
igitur

aliis-

Significat

Job sanclissimus se adbibuisse

que oranliuin gestibus vide superis ad


Vers. 19.

capilis

un-

tantam mentis in orando constantiam, ut rejectis repudialisque aliiscuriseteogitationibus


,

decimi versum 13, fusis explicata et moralizata.

tota in

clum

Terra, ne operias
in

sanguinem meuji,

Deum contenderet. Quod divinissimum animi bonum in Gorgoni sorore su commendat sanatque ad
ctus Gregorius Nazianzenus, oral. 11
,

neque inven1at

te locum latendi clamor meus(i).

cujus ait, in
et sub-

precatione fuisse mentent minime vagantem,

latam in altum. Atque

illud

ipsum olim

fuisse Cliri-

stianorum omnium studium notis veteruin conimentariis facile intelligimiis. Scit cl ele anter
ait

(1) Id est , ne affliclionem et miseriam meam, qu consumitur sanguis meus et vitamea; quasi dical Velim clo et loti mundo notant esse ealamitalem meairi*et causam meain, ut sic constet de ine innoOlympiodorus centi. Ita Chrysost. Polychronius qui etiam hoc referunt ad appetiluin justae de hostibus vindiela Sanctus Gregorius rei'ert allegoric ad
, ,
1
.

1177

COMMENTARIL.M. CAPCT XVI.


quam
mei

1178

Est palhetia atque elegans sermonis apostrophe ad


res mutas sensuque carenles, ut
in praecedenli

judicis officium implort. Nolo ergo vox haec sanguinis lerrae visceribus

condatur

nolo sanguis

meus

versu asseruerat suae conscienliae puritatem

iterm

clainandi peritus

praefocetur in terra, sed in clos


Ibi

confirmet ac roboret; terrain enini compellat, atque


in testem citt, ac rogat, ut si aliquod
l
]
'

celerrimo volatu penetret.

enim habeo testem,

eorum, quae ab
1

hoc

est,

spectatorem perspicacissimum animi mei,

Eliphazo
serit,

ei

objecta sunt,

criminum unqum commi,

ben conscium meorum affecluum, quem in terra nefari accusatus appello.

minime
,

illud occultet

nec celet alliclionem et

Quae verba mirum segr

affecti
r
'

miseriam

qu ejus sanguis vilaque consumebatur.


hicinlelligenduscst cruor,

animi signiOcatum produnt, quandoquidem res inani-

Nonenim nomine sanguinis


I

mas compellat
id refert ad

quas innocentiae assertrices invocat.

qui in ejus venis exislebat, sed


saep in Scripluris accipitur,
Isaiae 1, vers.

peccalum (pro quo


;

Allegoric S. Gregorius,

Psalmo 50, vers. 16


;

lib. 13 Moralium, cap. 8, sanguinem Christi melis qum Abel cla-

15

Oseae 4, vers. 2

Ezechielis 9, vers.
;

mantem misericordiam,

et

non vindictam

Sanguis,

9, etc.) et afflictio, quae sit

cat

Velim

ccelo et toti

pna peccali mundo notam esse

quasi di-

inquit, Jesu melis loquilur

qum

Abel, quia sansanguis

calamita-

guis Abel

mortem

fratricidae

fratris petiit,

tem meam ejusque causam, ut omnes videant innoPolychronius centiam meam. Ita Chrysostomus
,

autem Domini vitam persecutoribus impetravit. Ut ergo in nobis sacramentum Dominicae passionis non

Olympiodorus
justae

in Caten, qui

etiam hoc ad appelitum

sit

otiosum, debemus imitari quod sumimus, et prae-

de hostibus vindictae referunt; quasi videatur

dicare cceleris quod veneramur.

Locum enim

latendi

alludere ad sanguinem Abel justi, cujus vox de terra

clamor ejus in nobis invenit,


didit lingua tacet
;

si

hoc quod mens cre-

ferebatur in
in lerram,
fratris lui

clum, cm per injuriam


4,

fuisset

fusus

sed ne in nobis clamor ejus laleat,

juxta illud, Gen.

10

Vox

sanguinis

restt ut unusquisque juxta


lionis suae mysleriuin

modulum suum

vivifica-

clamt ad

me

de terra. Ubi, ut ben

nott

proximis innotescat.

Sic

ille.

S. Ambrosius,

sermone7G, clamare

dicitur sanguis,
j

Hune eumdem locum


Christo accipit
in
(rrutn terronaruin

Philippus Presbyter etiam de

qui innocens effusus est,

non tam voce qum causa,

liane senlentiam

Hic quippe sanguinis clamor celerem et atroceni in


conspectu Dei vindictam vehementer expostulal,
sic

amor

ut

liiijus tanti

beneficii

Nunqum rehominum mentes obruat, memoriam curarum suarum


:

ita

enim

dicitur

peccalum clamare ad

sanguinis idem est

Deum quare vox quod fratricidium. Quem locum


;

mole

sepeliat, sed

super omnia in corde nostro emiest.

neal quod

summum

dganter

sic

expendit D. Ambrosius,

lib.

2 de Abel

Nota hune locum proconcionatoribus, quorum munus est praedicare Christum, et hune crucifixum
;

et Cain, c. 9

:Non

dixit

De
si

fratris

clamai corpore,

nihil

sed

De
;

terra clamt.
si

El

(rater pareil, terra

non

tam

frequenti, acri

ac vehementi studio versare et

parcit

frater

tacet,

terra

condemnal

ipsa est

inculcare debent
jus in figura
fihim, de

qum Domini Jesu passionem,


Ambrosius,
lib.

cu-

in te testis et
cidii tui

judex;

lestis acrior, quae

adhuc parri-

Raab ad fenestram appendit coccineum


sic S.

<

sanguine madet; judex asperior, quae lanto

quo

5 deFide, cap. 5

scelere coinquinata est, utaperiretos


<

suum,

et reeiilla

Quae in excidio

civitatis

remdia desperaret

salutis,

peret sanguinem fratris tui de

manu

tu. Et

qui-

quia fides vicerat signa


passionis attollens,

fidei,

atque vexilla Dominical


fenestr ligavit, ut spe-

< < <


dem

aperuit os

suum

quasi acceplura de fralribus


fratres vidercl, quae

coccum in
Jsus

verba

pietatis, nibil

timenscm

cies cruoris mystici, quae foret

mundum

redemptura,

sciret jus germanilatis


odii
;

amoris incentivum esse, non

vemaret.

lia foris

nomen
ille.

fuit praelianlibus

ad

nam quomod

poterat parricidium suspeclare,


?

victoriam, ints species Dominicae passionis periclitantibus ad salutem.


in
i

quae adhuc non viderat homicidium

Sed

tu effudisli

Sic

Rubescat ergo vox

sanguinem, cujus dolens ipsa contagium, non auge

totumque os

concionatore Christi Domini sanguine.


illa

bit

virtutem suam dare


ait
:

tibi.

dogma quod
mat
,

Vox sanguinis

Non mdiocre etiam fratris tui ad me cla-

Ifec est enim

oris

venustas

quam

tantoper
:

commendabat
Vers. 20.

in

spons divinus Spiritus, Cant. 4, 3


<

quia Deus juslos suos audit etiam mortuos,

Sicut vitla coccinea labia tua.

quoniam Deo vivunt. Et merit pro viventibus habentur, quia etiamsi corporis guslaverint morlein,

Ecce enim

m coelo

testis meus, et con-

scius mels in excelsis (l).Postqum terrae et mortalium


in e habitanlium accersivit testimonium, ccelum ip-

<

vitam tamen incorpoream capiunt, et illuminantur

suorum splendore meritorum, luce quoque fruuntur aetern. i Sic Ambrosius cujus quot verba lot sentenliae contra Caini parricidalem

sum,
(1)

vel polis

clorum Dominum
le

et habitatorem,

inhumanitalem,

et

pro commendand fratrum concordi et justorum


funeribus celebrandis. Simili igitur
sic

exprimi posset

ac

si

dicat

Nolo terra

modo mens Jobi mox ab;

tmoin de mon innocence est qui connat le fond de mon cur rside en ces lieux sublimes. Job ne craint pas d'attester la terre, afin qu'elle rende tmoignage son innocence, tant assur que Dieu mme lui en est tmoin
Vers. 20. Car

dans

le ciel, et celui

sorbeat sanguinem

meum
,

tabemve decurrentem
licet

ha-

bet quippe sanguis innoxii bominis, ac feelidus,

corruptus
et

vocem suam

quae in

clos effertur,

sanguinem Christi,

tnelis

clamantem qum

Abel,

terre, prenez garde Car c'est comme s'il disait de ne pas cacher aux hommes mon innocence, puisque j'en ai un tmoin irrprochable dans le ciel , qui est Dieu mme. Ce qu'il assure trs-hardiment parlant par le mme Esprit de Dieu qui avait dit au dmon avant qu'il le lui livrt pour tre tent Que Job
:

nemp

misericordiam, non vindictam, (Menochius.)

n'avait point d'gal sur ta terre.

(Sacy.)

1170
su;u inpoceiuiae lestent invocat,
clevalis, uli
feeisse verosimile

!N

.IBIIUM JOl*
bat, divins lestimonio in

1180

nempe Deum, esl in cium


,

quasi
oculis

apertam lucem traheretur.

Eodem modo Deus


cavit.
,

inter

Cainum

et

Abelem

dijudi-

diccrel

Si forte alium testent exigitis, ecce in ciis


ille

Quis non crederetCaini hostiam, sicut lempore

qui pro nie respondebit ac teslihcabilur, qui in altis habitat,


Ps.
1

videlieet,

et

humilia respicit

in

clo

et in terra,

prior fueral ita fuisse animo perlctiorcni? Ex bc autem opinione quis non videt, quanta in caligine

12, 5.

Per periphrasim auteni vocalur Deus cloprospiciat.el omnia in terra


hic
est

Abelis sanctitas versaretur? Quid ergo Deus? Adfuit


stalini

rum habitator, unde omnia


lial)itanlium

factorum testis et arbiler.

Nam.tM,

inquit D.
esse

liominum actus discernt. Et


lumine abscondi, sed omnia
esse in oculis ejus,

Paulus, lleb. 11, 4, testimonium consecutus est


justus,

honoris titulus quo utitur Psalmista, ut ostendat nulluin posse Dei


iropio-

testimoiiium perhibente muneribus ejus


:

Deo;

ac
in

si

diceret

Opus

fuit

ut major Abelis virlus,

qu

rum opra nuda


4
:

cm

ait,
;

Psal. 2,

animo

latebat, divino lestimonio foras proderetur.


et

Q:ii habitat in clis irridebil eos, etc.


:

item, Psal.

Murmurrunt olim contra Moysem Maria


cens

Aaron, ad

122

Ad

te levavi

oculos
sil

meos, qui habitas in clis.

quos stalim Dominus Moysis innocentiam teslalur, di-

Quamvis autein Deus


clis liabilare,
elucet,

ubique, dicilur tamen


gloria ipsius ibi

in

Num.

12, 7

At non 34

talis servus

meus Moijses,

lum quia

potissimin

qui in oinni

domo me
:

fidelissimus est, etc. Ubi ttu-

lum quod inde ad inodum concipiendi noalt turri

pertus, lib. 1, cap.

Nullomodo,

inquit, Moyses

strum tanqum ex

quidquid hic agilur, conlib. 1

seipsum defendebat;

et

hoc paclo quasi lgitima


inagis lacendo onsli-

templatur. Elscribit Aristoteles,

de Anima, cap.

causa defensorem su
tuebat.

Deum

5, quasi natur insitam fuisse hominibus opinioncni,

Nam Dcus

eliam non requisitus suorum in-

Dcum

in
:

clo

liabilare,

unde illud lam frequens apud


;

nocentiam proprio teslimonio tuelur.


testem ac laudatorem nostrorum

Dominum

ergo

Graecos

Superique habitator olympi

sed et tradila
G
,

operum requiramus,
agit, in,

nobis Christo

Domino

oratio

sic

incipit, Maltli.

homines ver nec vituperatores limeamus, nec laudatores auscultemus.

10

Pater natter, qui es


in

in clis.

Verbis ergo

illis

Omnis qui ex eo quod

Ecce

clo

testis

meus, ostendit vir plan fortissknus

quit S. Gregorius
in lerr quserit
tenti
;

spem
et

inter procellas
et

immolant

uti

anclioram lutam
ipsos pene-

bumanas laudes apptit testem qui autem de actibus suis omnipo,

fumant,
;

(quod est mirabilc) clos

Deo placere

festinat,

testem se in clo habere

tranlem

quasi Dcus ipse Jobi innocentiam propr


teslaretur. Et

considrt.

auctoritat

quidem novum non

est,

Vers. 21.

Vereosi amici
(1).

mei

ad Deum

stii.i.at

sanctorum innocentiam ab improborum calunmiis


vino lestimonio
vindicari, seu

di-

oculus meus
eos,

Per apostrophen convertitur ad amiverbosos, iterm eos de ni-

divinam aucloritatem

quos

irrisori vocat

ad manileslandos juslos, et tenebris, quibus invol-

mic loquacilatc

pungens, atque un

voce cemple-

vunlur
nius,

eruendos interponi
falsi

vir

itaque sanctissi-

ctens
sisque

id

quod nuper dixeral, eos nugis lantm ventosermonibus


delectari.

cm eum

amici

lictis

calunmiis laccrarent,

Unde

palet

omnium

quibus se eripere non polerat alicujus huniani teslinionii

optim interprtera reddidisse vocem Hebram


melilz. Friget

ybo

prasidio, jure meril confugit


in

ad

divinum
:

enim aliquanlulm versio Vatabli simmei ; similiter ea Pa:

quasi dieerct, inquil Polychronius


is iis

Caten

Dei

pliciter reddentis: Collocutores

sjudiciani appello;

enim,

cm

perfeel eognoscat

gnini et Tigurinae

qu habent

Rhetoresmei; nec

omnia
rilale

neque ex

quue videntur, sed ex sol

ve-

ad rem facere vidturflla Montant, BurgensiselCompiutensium


:

senlentiam

ferai,

eorum qua;

me

dicunfefeilit,

Interprtes mei.

Non enim
sil,

hic arguit

lur testis esse polcst.


stalini
:

Ncc sua Jobuni spes


iilos

Job amieos, quasi in deteriorem partent verba sua


inlcrprelenlur, licet verissimum
nullo
latis

nam

Dcus ad improbos
meus Job.

calumniatores,
rectum,

sed potis, qud


valentes, bul-

cap. 42, 7

Nonestis, inquil, locuti


Ile

cormme

verborum aut rationum pondre


lanlm sermonibus
illa

sicut serons

ad servum vteum

.Job, et of-

sibi illudere delectenlur.


:

ferte holocausta
bil

pro vobis; Job autan serins meus ora-

Notanda bic

phrasis

Ad Deum

stillat

oculus
la-

pro vobis

faciein ejus suscipiam, ut non vobis

impu-

meus. Quamvis enim

slillare apte

conveniat oculo

tent? slultilia.

Ubi duo observa, inprimis, Jobum vo-

crymabundo,
tal

aliquid

tamen amplius hoc loco conno,

cari sjcpis Dei

servum, qui paul ante calumnia-

quant fleium simplicem


,

nempe mutant quamdam

toribus Dei hoslis dicebalur.

Quod

reel expciuSil D.

Cbrysostomus
ti

Identidem, inquit, Deus

Jobum

ser-

vum suum

appellat, ut ostendat eism sua egregia fa-

cinora

commemorantem,

esse vera locutum, amieos

Deum o;aDeum alloquitur oculus meus, per lacrymas videlieet qu verba efficacissima sunt, et legalione pro nobis funguntur apud Deum ut crediloculionem
tionem, q.
et
:

mentaient cuin lacrymis ad

cl.

autem, qui illum condemnarent, liaud vera dixisse.

dil ille

qui dixil, Psal.


;

r>8,

Auribus percipe lacry-

Deindc observa ex Olympiodoro Jobum Deo conslilui


palroiram ac deprecatorem suorum calumnialoruin,
ut inlelligerent ipsi

mas mcas

quae,

nisi

verba essent, auribus minime


,

perciperentur. Hic sermo vivus et eflicax

quo uten-

calumnialores quanta esscl apud


veliemenler iratum
in

dum,

ubi niortalium auxilia desunt, aut verba nocent.

Deum

Jobi auctorilas, qui illum

Adde qud
(I)

phrasi Hebraic slillare ssep pro

loqui

serenaret;et quanta esset Jobi benignitas eliam


adversarios, qui pro
illis

apud

Deum

Lacrymas fundo corara Domino. (Menochius.)


stili.at

precarclur; unde
calumniis late-

Ad DEUM
clarao,

oculus meus,

id est,

eum

lacrymis

faclum

est, ul viri probilas, qua; falsis

(rinus.)

4181
sumilur, ut
st Mtis

COMMENTARIUM. CAPUT
apud Micham, quod
in

XVI.

1182
siatuc-

fonte est
:

Ne

verbosi atque onerosi consolatores, de causa


ret, et ostenderet

stitlanles, interpres

noster vert il

Ne
:

loqua-

longam illam vexationem non esse


,

mtrti loquentes; cui

annuensS. Hieronyinus
:

Aquila,

scelerum supplicium

sed

fidei

atque patienti pro-

inquit, interprelalus est

Ne

stillctis stillantes,

quofluat,

bationem

dam
et

idiomate Hebraico, cloquium, ab eo qud

Ut enim scelerum conscienlia languidos reddit robuslo,

cm
,

nullius sibi culp conscius esset.

ad aures perveniat audientium in simililudinem


i

rum animos
nocentes, et

sic ubi

hc

abest

audaces reddit inipso congredi

piuv.i descendentis,slillationem vocans.


:

Similiter
Slilla
Stilla
;

ita

constantes, ut

cum Deo

apud Ezechielem pro

Prophetare, dicitur
;

ad
ad

Africum, Ezech. 26, 40


sanctuaria
et in et
,

Uem

ibid.

21,2

non rcusent. Quod hic Jobus oplare se dicit. San verum est quod Horatius eccinit, lib. 1, epist. 1, bo-

et

prophcta super
7,

humum

Isral

sicut

nam

conscienliam instar mri rei esse, qui Iiomines

Amos, cap.
stillabis

26

non

super
et

Non prophetabis super Isral, domum idoli. In quibus locis


prdicenduni verbisque
sed aliquando benignam

securos esse jubet,

quantmcumque

boslis preniat

Hic mnrus alinais esto


Nil conscire
sibi, null pallescere

arnarum quid
suaveni

lerribile
fert,

culn.
,

annunliandum pr se
et

Hc
placet

explicatio est

Santii noslii

et milii

omnium
dispiluiec

fluidam cloqucnliam dnott, velut infra,

maxime. Neque tamen illorum exposilio


Jobo
id in volis esse

cm

dicitur, c. 29,

22

Super

tttos stiltabit

eloqnium
illq

ect, qui

pulant
,

ut causa

vicum. Cujns schemalis siniililudo expriniilur in


Deutcrononiii
,

Domino judicetur eo lempore


balitus
,

quo adliuc superest


viam illam

cap. 32,

Final ut ros

cloquium

et

polest

ulilis
,

esse disceplalio, neque ad


licet

meum, quasi imber super lierbam, et quasi still super gramina; quia nomen Domini invocabo. Ilaque Job
asserit

illud diffrt

tempus

in

quo non

re-

pelere,

quam semel
et

confecit

neque gressus corriyere,


instiluit.

se flebili

qudam voce ad Deum

humiliter

quos extra legem


lioni belle

orbilani

Cui explica-

bnigne suaviterque locutum fuisse, vel ab eo aliquid


postulasse, eo prorss

assonant

qu proxime sequuntur.
brves anni transecnt, et
,

phet
Domini
cum

effudit aliquando
,

modo quo mater Samuelis proanimam suam in conspeclu


utinam
sic

Vers. 23.

Ecce enim
,

SEM1TAM

PER QUAM NON REVERTAR

AMIUL0 (i). Est

elsi

vox ejus penils non audiebalur.

familiare viris prserlim piis ac sapientibus,


(1)

morls

Vers. 22.
dlco,

Atque
,

judicaretur
ilominis
in
,

vir

bor imniincnle graviter

sancl et apposit Ipqui


nolinl-

quomodo judicatur f1uus


inquit,

cum col-

cmjam
que

se

corm judice sistendos cogitent,


rei peragi
,

leca suo. Utinam


cepland
in
illuni

Deus

bc causa dis-

ullius

culp

quam

in

bac

vil

non

6equerelur ordinem

quem

iiomines
;

expirint. Quocirca

cm Jobus mira de
parm probari
illa

se dixisset,
novit, sub-

suis de

more

judiciis exercendis
,

obsdant

qui

qu

iniquis stimaloribus

rationes bine inde conferunt

easque judicibus ex-

dit se

non inconsulto

protulisse, sed prjemedital,

pendendas proponunl, qui sive ad consiiluenda prmia, sive ad imponenda supplicia,

cademque nunc demm confirmare eo sensu ac maturltale


,

mensuram aliquam
:

qu

deceat virum pium su salutis cupi-

habent lege conslilutam


cile

Quasi dicat

Possem

fa-

sic

apud

meam causam probare et justificare. Vcrm non Deum se rcs babet, qui supra loges est ne,

dum, qui mortis nuntio jam vocatur ad tribunal, ubi sit rervm verborumque rationem redditurus. Ambulo,
inquit,

semitam, per

quam non

revertar, hoc est, e

que semper punit ut judex, sed inlerdm exercet


et probat ut pater,
affligit.
illo

gradior,

unde non regrediar. Videtur aulem Jobus

quique quos inagis amat scveris

bc ips oratione velle Dei clementiam urgere, utmaluret ei benefaeere,


est; labi
,

Judicamur itaque cum Deo, aut nostram cum


et lacrymis

qu

inlinit bonitatis' propensio

causam disceplamus cum precibus


forensis strepils
;

tempus, paulque post non fore in hcvilJoafflictum reercet


:

non ad morem

cum
sic

prniedilatis

bum quem

cui insonti opilulelur.


id est

rationum aut cavillorum arguliis

nimirm
solet
,

vir

In Ilebro est

Quia anni numeri advenient ,

cum
tas

colleg suo et

compare argumenlari

ut

pauci et brves

quo sensu

Siracli dixit, Eccli. 17,


,

ratio rationem, et

vim

vis opposita depellat, et Veri-

Lies numeri ddit

eis, id est

paucos

qui

nempe nu-

tandem ex argumenlorum congressionese prodat.


aliter.

meratu

faciles

sint.

Unde Sepluaginia

bic transtule-

At cum Deo long

Neque Deus eodem semper modo veritalem pronuntiat, quo bomo absolulo judicio ila ut omnes intelligant quid Deus maxime aut
,

runt: Anni autem numerati venerunt. Posterius autem


lieniisticbium in futuro sic expresserunt
:

VU-, per

quam non
ram
in

revertar, ambulabo- Innuit


,

autem viam unisecundhm natu;

velit aut

probet externo aliquo signo. Et boc videlur

vers carnis
scilicet
,

qu nemo revertitur
et

voluisse

Jobus

dm

e rtone judicari cupit


,

cum

secundm statum prsentem


;

nain

Deo

id est,

judicium subire Dei

qu bomo morlali
perniittit
,

miraculos

judici

causam suam disceptandam


,

qui per

nonnunqum aliqui reversi sunt et omnes resurrectione ad carnem revertemur , ut pro mequisque suis prout in e se gessit recipial.

prcoiiHn

aut publie aliqu atque lgitima forma


sil,

ritis

quid a-quum

aut secs, pronuntiare solet; spera,

bal enim, fore ut Deus long aliter


(I)

qum

amici

illi

Utinam judicvretur
,

cip outendere

Possem

facile

sou utinam possel judiseu pari jure litigare , quasi dicat meam causant probare et justificare.
!

(1) Eadem videtur ratio, quam supra altulerat, cap. 14, numro 5, cm dixit : Brves dies liominis sunt, numerus mensium ejus apud te est , recde pauluthiu h me, etc. Non enim mirum si frquenter eadem rptt, eldolores subinde deprecetur; qui enim infortunio aut moi bo aliquo vexanlur , frquenter eu
,

(Tirlnus.)

sermonem

referre soient.

(Menocbius.)

il83

)N

LIBUUM JOB

1184

CAPUT
1. Spiritus

XVII.
1.

CHAPITRE
En
effet, lontes
il

XVII.

meus attenuabitur, dies mei bre viabuntur, et solummihi superest sepulcrum. 2. Non peccavi, et in amaritudinibus moratur oculus meus.
3.

mes
ne

onl t abrgs, el
le

me

forces sont puises, mes jours reste plus rien esprer que

tombeau.
2.

Libra me, Domine, et pone

me juxta

te

et cujusvis

manus pugnet contra me.


fecisti disciplina;

U.

Cor eorum long

pro-

pterea non exallabuntur,


5.

Praedam pollicetur

sociis, et oculi filiorum

ejus dficient.

Posuitme quasi in proverbium vulgi, et exemplum suum coram eis. 7. Caligavit ab indignatione oculus meus, et
6.

membra mea
8.

quasi in nibilum redacta sunt.


justi

Je n'ai point pch, el cependant mon il ne voit rien triste et d'affligeant ; je suis environn de gens qui m'insultent et mon il voit sans cesse ce qu'ils font pour m'aigrir. 5. Dlivrez-moi, Seigneur, de ces maux; el s'il ne cous plat pas encore de les faire cesser, mettez-moi auprs de vous; honorez-moi de votre divine protection : cl aprs cela, que la main de qui que ce soit s'arme contre moi. 4. Vous avez loign l'intelligence du cur de ceux qui me calomnient et qui me perscutent : c'est pourquoi ils ne seront point levs en ce jour o vous rendrez chacun selon ses uvres. 5. Celui-ci se flatte de remporter par ses discours une entire victoire sur moi, il promet dj le butin ses compagnons mais bien loin d'avoir celle vaine satisfaction, les yeux de ses enfants tomberont dans la dfaillance, en voyant la dfaite de leur pre. (J. Il m'a rendu par ses calomnies la fable du peuple; et je suis devenu devant leurs yeux comme un exemple de la justice de Dieu sur les mchants. 7. L'indignation que j'ai de celle conduite de mes faux amis m'obscurcit les yeux , et elle me jette dans un tel abattement, que les membres de mon corps sont sans aucune

que de

force, el

comme

rduits rien.

Stupebunt

super hoc, et innocens

contra hypocritam suscitabitur.


9. Et tenebit justus

viam suam, etmundis

manibus addet fortitudinem.

10. gitur
et

omnes vos convertimini, et venite, non inveniam in vobis ullum sapientem.

Les justes seront pouvants de cet tat o je suis, et des calomnies qu'on rpand contre moi : mais bien loin d'y ajouter fui, l'innocent s'lvera contre l'hypocrite, ou le faux ami qui en est l'auteur. !). Et le juste demeurera toujours ferme dans sa voie et celui qui a" les mains pures, au lieu de s'affaiblir en voyant ce que je souffre injustement, en deviendra plus fort, el s'en tiendra plus fortement attach Dieu, qui esl l'auteur ai ma patience et de ma fidlit, et qui en sera un jour le prix et la rcompense. 10. Revenez donc tous aussi de vos prventions, et convertissez -vous, je vous en prie. coulez sans passion ce que j'ai vous dire ; el je vous ferai voir qu'il ne se trouve point de sage parmi vous, puisque nul d'entre vous ne peut comprendre qu'on soit afflig sans tre coupable, ni qu'il y ait d'autres biens que ceux de ce monde pour rcompenser les justes. Vous vous trompez. Ces biens terrestres, que vous me promettes, ne peuvent plus 'tre l'objet de mon
8.
;

esprance.

11. Dies

mei transierunt, cogitationes meae

dissipt sunt, torquentes cor


12.

meum.
et

Noctem vcrterunt

in

diem,

rursm

post tenebras spero lucem.

1S. Si sustinuero, infernus

intenebris slravi lectulum

domusmea meum.

est, et

11. Mes jours heureux se sont couls; et toutes les penses de grandeur et de fortune que j'avais alors, ayant t renverses, ne servent |>!!/s qu' me dchirer le cur par leur triste souvenir. 12. Elles ont chang pour moi la nuit en jour, par les insomnies qu'elles m'ont causes: el elles ont fait que, toutes les nuits, j'attends avec impatience la lumire du jour qui parait aprs les tnbres, et que je n'espre plus d'autres biens que ceux que me procurera la mort. 13. Quand j'en esprerais d'autres , et que j'attendrais

U. Putredini dixi: Pater

meus

es;

mater
et

mea, et soror mea, vermibus.


15.

Ubi

est

ergo nunc praestolatio mea


quis considrt?

avec patience le rtablissement de ma fortune, cette esprance serait vaine et inutile, puisque le tombeau sera dans peu ma maison. Et ainsi je me suis prpar par avanie mon lit dans les tnbres, j'ai cherch mon repos dans l'ombre de la mort : et dans cette vue, j'ai commenc lier amiti avec ceux qui m'y doivent accompagner. 14. J'ai dit la pourriture : Vous tes mon pre; et aux vers : Vous tes ma mre et ma sur. li. O esl donc maintenant toute mon attente? el qui est celui qui considre ma patience, ou qui fait attention

patientiam

meam

aux maux que


1(>.

16. In profmdissimum infernum descendent

omnia mea; putasne saltem


mihi?

ibi

erit requies

je souffre ? Je m'attends si peu les voir finir en ce monde, que mon unique consolation est d'esprer que tout ce qu6 j'ai, descendra avec moi dans la profondeur du tombeau, el que l se termineront mes malheurs. Croyez-vous qu'au moins en ce lieu je puisse avoir du repos? et ne pensez-vous pas que la justice de Dieu viendra encore m'y tourmenter ?

Vers.

1.

Spiritus
,

COMMENTARIUM.
meus attenuabitur
mihi superest
Kl
,

dies mei

Vix enim, inquit, spiritum duco, quod est morientis


indicium,
et vitae

ureviabuntur

et solum

sepulcrum.

jam

deficienlis,

qu trabendo

red-,
diffi-

Job hic prosequitur et explical

quod, in fine capitis

dendoque
cullate

spiritu conlinetur;

quare cuin magn


valet existere.

praecedentis, per circuitionem de instante sibi morte

respirandi

di

non

Posset

dixerat

Semitam , per quant non

revertar,

ambulo

etiam sic explicari, ut spiritus


juxta

animam
faciem

significet,

indicans inslare

jam

exlreniani mlant, qu ad carciini laborct

quod

in

Genesi scribitur de bominis informa7


:

ceres revocari non dalur,

auguste atte-

tione, cap. 2,

Inspirvit in
est

ejus spiracu-

mialiis spiritus, et deficiat libre respirandi facilitas.

Ittm vitif, et fuctus

Immo

in

animam

viventem. Et

18 5
Cliald;ieus

COMMENT AR1UM CAPDT


hoc loco transfert
pereo
, :

XVII.

i486
alius se et

il;

Anima mea
qui
ita

q. d

qui. Juste

quoque propheta
Dan. 9, 5

populum Dei
diceret

Animam

ago

et vita

mea
,

consumilur.

Qu
:

<

humiliatos confitebatur,

cm lacrymos prece
,

explicalio Gratis arrisisse videtur

vertunt

Domino

Peccavimus

iniquitatem feci-

Pcreo spifitu agitants.


est

Quod ver,

atteauabitur , dicit,

mus, impie gessimus, et recessimus, et declinavimus

futurum pro

prseterito, phrasi Scripturae usitat.

mandatis tuis atque judiciis; neque enim in justificatiobus nostris prosternimus preces nostras

Polesl autem attenuatio


licultatem,
lerri, vel

spirils ad respirandi dif<5u<j7Tvnav


,

ante facietn
;

quam vocant

vel asthma, re-

<
i

tuam, sed in miserationibus tuis

tnultis

propter pec-

etiam ad attenuationem spirituum vilalium.


tt

cata quidem nostra et iniquitates palrum nostrorum

At ceil
ut

suberant in homine tabido mortis causse,

Jrusalem

et

populus tuus in opprobrium sunt omnibus

non multm rfrt liane illamve disquirere. Rect autem et eleganter altenuatse compressque
respiralioni junguntur dies decurtati
;iccelerata
nisi
,

per circuitum nostrum.


fuerat Job
,

Innocenter ver humiliatus

vir

u tique simplex et rectus, ac timens

ut proxima et

Deum

et recedens
,

malo

qui post amissani sub,

mors describatur, etnihil jam esse reliquum sepulcrum commune mortuorum domicilium.
, ,

stantiam

post natorum interitum

post vulneruiu
:

cicatrices et

vermium rosionem

in su perseverans

Hanc scilicet unam habet homo domum


,

quse

nomen

innocenti, dicebat confidenter

Non
i

peccavi,

et

in
\

non mutabit queeque ad judicium usque perptua


crit. YUlae,

amaritudine moralur oculus meus,


Lectio Hebraica hoc loco

des prclara,
et mille

liorti, agri,

praedia mille
;

plurimm videtur Vul-

mutant nomina,
at

cum nominibus dominos sepulcrum nomen incisum cum Domino semper


,

gat distare
concilit
,

sed]

utramque Sanctius noster optim


sit
,

ut

eadem

aut cert non

admodm
:

di-

retinet, juxta illud

Psal.

48

12

Sepulcra eorum

versa sententia. Sic


illusores aut

autem

est Hebraic
Ita

Profectb
appellat

domus illoram in lernum, id est, usque ad seculi consummationem. Qui haec animo verst terrena flocci
facit,

mendaces mecum.

nimirm

suos falsos amicos, quia dicebant ipsum esse scelera-

clestia concupiscit
:

juxta illud S. Hieronymi

tum

et propler sua peccata


dicit

tam acerbe puniri quos


;

ad Paulinum

Facile contemnit

omnia qui se semtamen


alllictuni

dm mendaces
atque
:

atque illusores,
;

per cogitt esse morituruni.

Illud

docet in se nullum esse peccatum

non obscure quod idem est

Jobum vebementer
lanqum
sic

angebat, qud

cm non

peccsset,
;

Non

peccavi.
,

Gra;ci

flagitiosissimus
:

homo
in
:

torqueretur

quare

sequenti confuderunt
facientes
,

hune versiculum cum unum ex duobus su versione


;

conqueritur

et aliam sententiam reddentes


:

ita

Vers. 2.

Non peccavi, et
tamen
oculi

enim

amaritudinibus moNihil

convertunt

Supplico laborans

et

quid faciam ? furati


est hic?

ratur oculus meus. Quasi dicat

me

admis-

autem sunt bona mea externi. Quis

manui

sum

propter quod usque ade vebementer


et
,

cruciari

me
islis

colligetur.

Ubi

illud, supplico laborans,


:

respondet

debeam,

mei

nihil

experiunlur non

Vulgati verbis
,

In amaritudinibus moralur oculus


sic intellexerunt
,

amarum

jam lacrymarum assiduitale tabescunt et nihil vident quod exhilaret animum, im quod non augeal dolorem. Oculum enim in amaritudinibus morari, idem est quod di flere, longum fletum efl'unamaritudine plnum qui inquam dere fletum
qui
, , , ,

meus

quod Septuaginta

ac
,

si

Job

dicat oculos suos in

Deo morari ,

id est

in tantis

rumnis ad Deum solum esse conversos,


levavi oculos

ipsius
1
:

opem

implorando, sicut dixit David, Psal. 125,

Ad

te

meos qui habitas

in clis
,

etc. Illud
ei

au-

fartasse

somnum

abigebat

ut noctes fletu insomnes

tem

Furati sunt bona

mea
:

externi

respondet

quod

ducens, rect morari, seu cunctari, vel diutis amar


flendo perseverare dictus
sit.

in Hebiteo esse diximus

Profectb illusores aut men-

peccalo se

immunem
,

dicat,

Quo sensu autem Jobus cm tamen se aliquando


in superioribus

daces mecum.

Quod

in

Caten exponitur de Chaldseis

aliisque preedonibus, qui

primo capite narrantur Jobi


Porr
illud
:

idem obnoxium fuisse fateatur,


est

sp

bona
hic ?

diripuisse, illique illusisse.

Quis est
:

ilicluin

nempe hominum

judicio

qui externa

manui me

colligetur,

idem

est ac si dicat

Quis

lantm opra considrant, aut comparalione pna-

mecum vult in
alligetur
,

judicio disceptare ? ad

manum meam
deducamur
versui se-

rum

quibus Dominus non


solet, qualia in se

nisi

gravissima

peccata

ut un ad divinum tribunal

punire

non inveniebat Jobus. Vide

Dei judicium subituri.


quenti.

Quod respondet

qu ad

cap. 6, vers. 2, et cap. 9, vers. 2, et 20, 29,

50, etc., dicta sunt. Ultima autem parshujus versiculi similis est versui

Vers. 3.

Libra me, Domine


ad

et pone me juxta

primo

capitis decimi

ubi vide

te

et cujusvis
hic

manus pugnet contra me.


convertit

sen

uberiores ejus explicaliones.

monem
verbi
et

Deum

suorum an.icorum
,

Pulchr autem et apte adhunclocum B. Laurentius


Juslinianus, cap. 15

illusionibus ac deceptionibus fatigatus

quibus ex-

lib.

de casto Connubio
,

anim
cumu-

pediri ac liberari desiderat.

Et hoc est quod extenso

Praestantius

inquit

est,

innocenter hu-

quodam
quasi

et generali

sensu in su versione Vulgatus

miliari

qum

juste

nam

innocenlia meritum

expressif.

lat, juslitia
f

autem

persolvit debilum. Jusl quippe


,

prophela sanctus humilialum se agnovit


violali

qui post

Cm

aliquid specialius nempe modus, quo hoc exequi debeat, continetur. enim de litigando sit sermo, ut solit litigan-

In fonte

tamen

proximi ihorum, posl, contra Dei voluntatem,

tium inquietudine

quam

pat tur
i

liberetur

et ut
,

populi numeiationcin, post perpetratum homicidium


:

evidentis de su contestat innocenti constet


tulat

pos-

aiebat, Psal. 118, 67

Priusqum humiliurer ego

deli-

Deo, ut ipsemet causam suam dijudicet, ne

, ,

1187
amplis cuin praedictis
ilis

IN

LIBROl

JOI]
,

1188
inviclum

illusoribus amicis suis

insuperabilem
tant

armorum genus

addit por-

agendum
id est

et

liligandum
:

sit.

tranquiltum. In

quo doctissimus

ille

ponlifex

In Hebraeo est
,

Ponc fidejussionem
,

meam

Iccum

respectum habuisse videtur ad Hesiodi poetae magni


et
ail

fidcjube

seu promitle

quod apud
et tuo,

te, et

non

prudenlis inventum, qui in Herculis scuto pictum

apud honiines causa niea agetur,


jiulicio

non huniano
Ita

expressumque

fuisse

portnm tutum indomiti maris,

causa deiinielur

tuni

neminem limcbo.
sicut

ut significaret viros

magnos prsestantesque heroas,

Tirinus noster, Slunica, et

alii.

Est enim judiclum


,

firmissimum
Apostolus,
nos?

innocentium
8, 51
:

praesidium

dicit

quos etiam scuta terr sanctissimorum valum oracula nominare consueverunt porlum et perfugium aliis
,

Rom.

Si Deus pro nobis, quis contra


electos

concedere

ut

si

quando

in

medio

veluti gurgite peri,

Quis

accusabit advershs
quis est qui
,

Dei? Deus qui


est, inquit

culosissimarum calamitalum deprehensi


diie

fluctu invi-

jwitijicat;

condemnet? Roc

circumacli
elisi

aut procell superbienlium inimico-

Cornlius

scutuni impntrable patlcntis sancto;

rum

obrutique fuerint, ad eos tanqum in sinum


,

ruin, quo cxcipiunl et eliduntomnia hostim jaciil


([.
(1.
:

placidissimac stationis appellant

et

sub corum scuto

Deus

est qui liosce eleclos

put fidles suos

recreentur.

Quod ver

divinius

sculum aut heroicum

peccatis, et ab inlentai pcccali et dacmonis actionc

absolvit, justosque pronunlial.

Quis ergo diabolus

iiujuit

D. Anselmus

vel bonio

contrariam darrinat

tionis
;

sentenliam

in

cos ferat?

q.

d.

Nemo

nisi

qum illius potentissimi Filii quem Dominum Sabaoth hoc est Principem inviclorum exercituum atque ducem Scriptur nominant ? qui jam inde ab eo lemporis puncto
magis cogitari potest
ver Jovis
,

frustra

aul quid noceant eis accusationes et

damnaquis

quo naturam nostram ut sponsam


ninius

sibi adinirabililer

liones bominuni,
Isnias,

cm Deus
:

cos justificat? Idem di\it


est qui justificat

cottjunxit, factus est bellalor inclytus atque


,

magna-

cap. 50, 8
?

Juxta

me,

scuto, gladio et lal


,

ill

insignique loric
dixit

contradicet mihi
quis est

Eue Dominas
me ?
,

Deus auxiliator meus,

munitus
rus
,

non
(,

ferro, ut

de regio juvenc
,

Home-

qui

condemnet

ubi pro condemnet

me

liados

vers.

295

7rau.aWwv

sed virtutum

Hebraic

est, iarscihlieni

id est,

injnstum vel impium


judicabit et decla-

omnium

splendore collucens. Sic enim Epiihaamium

me

faciet,

hoc

est,

impium me

canens sonorus David, non pris sponsum qum militem insignit,

rabit.

armalumque
,

inducit velut spolia


Psal.

jam

Habet san

illa

Dei expdia propinquilas pondus


;

legentem, et triumphantem
gladio super fmur tuum
,

44

4
,

Accingere

maximum
quippe

ad

animum roborandum
consulli ben

quod theologi
Evcnirc

potentissime

etc.

Verm
sculum
,

rcrum intcrnarum
solet, ut viri

nrunt.

non

sibi

sed nobis armatur. Gladius


nostrae
,

ille

fulmineus

plan piissinii.ariditalemoleslis-

est gladius

gloriae,

aureum
,

illius

sim gravissimisque

Dei repulsis ac

tentalionibus

nostra proteclio
vincit.

nobis meret

belligerat nobis

et

veluti l'racti, videanlur sibi expositi jaculis

hostium

Quare loquenspiusvales de justo, etprasertim


illius felicitatem ita

acerrimorum, quibus mors peracerba inferenda sit; qui tanien statim ac Deus se adesse proxim agere
,
,

Christiano, hanc

pradicat

Psal.

120, 5

Dominus

protectio tua super

manum dexteram

et

favere velle significat


,

robur iminensum conci-

luam.

Quo

in loco S.

Chrysostonms loquendi

modum

piunt

et

cum

tarlaro

universo se corfligere posse


repulsus,

vult petilum bellis, et describi

Deum

ut TrapaTTarriv,

persentiunt.
orat
;

Meril igitur Jobus letric


te, ac si dicat
:

quem Gaza

dicit

adstitem, Nicephorus amovra, scu-

Ponc me juxta
dejeclo

Salis graviter
;

talum, peltastam, clypeo defendentem. Fuerunt enim


in pralio adsliles
,

me rejecisti,
ergo
fave
praesidio

ex quo imbecillis efteelus cohtbui


,

nunc

qui ad bellanlhm lalus livrrent

lac

libi

propinquuin

luoque

atque

armorum suorum

objeciu et forlissimi animi

me

dfende,

nec ulluin congressum for-

conlenlione eos tuerentur. Deus igitur es! parastala


noster et proteclio ad

midabo.

manum

dexteram

quasi tegat

Ad hoc sculum
corner omnes
bus ejus odis
aniini
laeliliam

et fidle praesidium
,

recurrerunt
ut dulci-

assiduissim lalus, et potentissim su

manu

defen-

sancli, cl inprimis David

dat, ubique adsit et volitet, nobis lauros el vicloriam


conciliet, tulos et beatos reddat.

inlclligi

potest

qui

cm

inde mirificam
pracstanlein

Sunt quidem noslrac


si
;

spemque hauiirel, ad

inanus dbiles, atque omni prsidio nudac,

natura sod
si

illam fiduciam celebrandam et

cum

caeteris homnibu's

spcclclur atque humanae mentis infiruiilas

communicandam
in

Psalnium
:

instituit,

quem

cxulians

magnus
biscum

ill

bellalor et clestis
,

miHti princeps noin

hune

modum
,

inclioavit

In Domino confido. Scn-

fuerit

juxla

manum

dexteram nostram
ille

ticbal enini, cl sicul ea, quai oculis cernuntur, ani-

eo faeiemus virtutem. Hic igitur


ail

oris aurei praesul


Xo'atopov,

madvei lelctt

in

niediis
legi

dillicullatibus

et

aerumnis
(

significari benevolentissmi

Dei custodiam
,

vilu; se divino

clypeo

atque defendi. Quare Psal-

suis

numeris absolutam

acerrimam

et praesentissi-

mo
alii

liluluni

lccil,
,

vi/.o-o
,

vktori

effectori, vel

Ut

mum

auxilium dignum Deo,


in

cujus item
:

favor

in

legunt

Imviw?

Davidis

armen

triuniphate.

dexter, ut arcano
tectio tua

symbolo noletur

Dominas proliabcl D.

D. CbJysostQmfi
ralus
pii

eumdem Psalmum exponens.millani

super

manum dexteram
,

tnam. Apud Seplua-

viri

fiduciam el inusilatam Dei prolegentis

ginta est axiroi

umbraculum , sive, ut

Au-

liuinanilait'ii!,

spem

recurrenlis ad

Deum

tilulis

guslinus, tcgumenlum tuum; quod sensu non discor-

ornai mullis | rionoratfs, et vocat praesidium inexpugiwbilc, lurrim, quac capi et evrti acquit, niurum

dai,

cm

ad scutuni referatur, quo legimur.

Nam
extu-

cm

Deus super caput nostruin clypeum

suum

1189
lerit ut

COMMENTAiUl M. CAPUf
adamanlinum umbraculum, nullum cli
tam igneum
et vibrans
,

XVII.

1190
et afflic-

fui,

Dei

Filiui!)

mundo tam miserum, despeclum

men

est

nulli

hominum

tioli

tum proposait,
1
,

ut Paulus auclor est, dicens, 1. Cor.

iamque immanis crudelilas, in'andorum geniorum nulli impelus tam violenli atque furiosi, quos non suo umbone divino repellat in luto sumus tegumento
; ,

20

mundi

Nam

Nonne slultam fait Deus sapientium hujus quia in Dei sapienli non coguovit mun-

dus per sapieutiam Deutii; placuit Dco per stuliiiiam


prdicationis salvos fucere crederJes. Stultitiam prdicalionis vocal

illo forli

et

glorioso defensi
,

quod

est

obumbrari ad

sa!ulein alque victoriam

ut alio

in

loeo dieil Pro-

Cbrislum cruciixum
slullilia
est.

qui pcreunli-

phela, Psa!.
in die belli.
texisli.

loi)

Obumbrsti super caput


,

meum
,

Ubi in Hebro est sacckota


olini,

id est

pro~
vis

Alque ut
et

Josue clypeum attollenle,

robur accrescit, urbs Ha capitur, hoslcs inlernecione delenlur, Dei populus gestit et trium-

Hebris

phut

sic mundi ainalorc Jesu sculum levante

pro-

enim non quantum sapienlin hujus mundi mentes perturbet, quanlamque oculis eorum offundal caliginem, qud in hc vil merilis sp forluna non respondeat in eoque bominem omnium animalium inieiieissimum esse ducunt, qud prier caetera anibus, ut dixerat anle,
polest
,

Dici

videntiie luce lat fulgurans vigor obis in

animuin

malia

bomo ex

libidine fortune dependeat, ade ut


,

immittilur, diilicullates minuunlur

vanescunt peri-

diceret Crato

apud Menandrum
,

si sibi

ab aliquo Deo
,

cula, insidianles vitse noslra et salulis inimici obru-

daretur optio

se cleclurum polis aut asinuni

aut

untur.
linc
,

equum
ut dixi
,

esse
,

qum bominem;
subjiciam
:

cuj us versus, quia ju-

lla pioruni fiducia

hinc Jobi
,

ille

cundi sunt
Si quis

enthusiasmus Dei praesidium agnoscenlis


conlirmantis
p'ignet contra
:

et

aninium

Deorumjam mihi

dicat, Crato,

Pone me juxta

te,

et

cujusvis

manus

Ubi vitam funclus

fueris, vives denub,

me. Sed quonani


,

modo

quisque juxta
,

Et fies
Equ::s,

quidvis, hircus, aut canis, aut ovis,

Dcuui poniiur

nisi qualens cogilalione


,

quod Deus

Iwmo denique; nam revivenduin


;

tibi est;
;

adest, et auxilio suo prsl est

ad pugnanduni robo:

Ita fat a sciscurJ

opta quant vitam


:

velis

r.dur

Egregi quidem Macarius /Egyplius, hom. 43


resislere nequeunt, sed stalim exurunlur

Dicturus videor

illico

Fac me

quidlibet
id

Yelut sarmenta, inquit, in ignem projecta facultati


ignis
,

Dm

ne Iwminem facias.

Unum

animautm omnium

ita

Sine merito habet fortunam aut iuforluuium.

umones, qui bellum


s

inferre volunt honiini Spirietaljsuniunlui' ab ignis

Equorum
Majore

ut quisque fortis est, curatis

lum sanctum adeplo, urunlur


diviui polenli
,

Ilabetur alio. Velox in pretio canis


est

rgi, fiduciam

modo bomo Domino semper adliet spem habens in eum. Ac si fuerint

qum

projectus iugluvie aut iners.

Gencrosus fruitur gallus prcipu dape,

dmones robuslis montibus for liludine pares, tanoralione. Opti qum ab ignecera, combureniur ab

Atque

vitro ignavus alter potiorem liniet.


si quis est

Homo

ben natus, eductus probe,


est.

id

dictum est
,

quoniam

ut S. Joannes ait in
est qui in vobis est

Casl moratus, nullum pretittm hoc seculo

Epislol su

cap.

4,4: Mupr

Primas

in vit habet assentator, altras

quant qui in mundo. Eu ergo nobis assistante facile

Calamniator, at malignus tertias.


Qp.antb asinum fieri satins,

malignarum potestatum incursu protegimur.


Vers. 4.
plina
;

qum
!

intuerier

Cor eorum
illis

(1)

longe fecisti a

discialiail

Pejores se pollucibilis vivere Sic


ille.

PROPTEREA NON EXALTABUNTUR. Ralionem

Quibus similia complura lege


lit.

in Floriiegio
ail
:

reddit, cur

cmn

amicis suis ainplis agere nolit,

Slobad,

98,

105, et 103.

Quod autem Job

quia videlicet mentes eorum eranl vacu sapienli


et

Long

fecisti

disciplina, non actionem, sed perniis-

ver reruin cognilionc privai;

neque

intcllige-

sionem Dei
extra

significat.

Deus quippe homines non


sinit.

agit
:

bant long inter animi corporisque bona dii'erre, sed censebant veram virtulcm ex extern fortun esse

sapientiae

scholam, sed agi

Illud

ver

slimandam. In qu re gravissim quidem


in simili periculo versatus

offensio-

nis, nisi attentisimus, periculum est, ade ut David

Non cxaltabuntur, perinde est ac non gloriabuntur, non me causa Vincent, non laudabunlur ut sapientioresme quod cert rei exitu luculenloque Dei judicio
;

de se diceret, Psal. 72, 2

ad calcem Vers.
oculi

libri

hujus demonstraluni est.

Mei autem pen moti sunt pedes, pen effu&i sunt. gresDeridetur sus mei. Et ipse Job capile duodecimo ait
:

5.

et

Pr.edam pollicetur sociis

(1),

et

FiLiORUM ejus dficient. Locus hic, ut ben

jusli simpticitas.

Lampas contempla
Parata ad
,

apv.d cogitationes

Stuiiica et

Pineda notant, vald

difficilis est, et

ad

diiilum, paratu ad lempus statutum.

Quod ex Hebro
Hc
sa-

explicandum
lur, ac

ad contexendum, varique declara-

eliam verli potesl

offensionetn pedis.

diversimod ex Hcbrao prima versus pars

ctiam ratione eos

qui in hoc

mundo habentur

convcrlitur, qud tota ex vocibus conslet ambiguis,

pidits, long Deus disciplina fecit, id est, slultis-

vixque duos auclores reperias, in 1er quos de hujus


loci aut

simos esse demonslravit,

cm Jesum Cbrislum verum

conversione aut explicatione conveniat. Sed

(1) Amic",;'.ui

qui tamen mibi advcrsanlur.


,

(1)

In

prdam

qui annuntiat socios, id est, qui mi-

disciplina, ver sapienti qu remoli sunt. Sept. : Cor eorum abscoudisti prudenli, id es!, prudenliam abscoudisti corde ipsorum ; est bypallage.

seronim fM'aniilalibusinsullando, eos veluti spolium, aut piviuum publicam pramet diripiendos, omnibusque modis laeerandos.
(Rosemnuller.)

(Menochius.)

1191
consideranti et ponderanti
niihi

IN

LIBRliM J015
rcliqui

H92
cum
illo

multorum auclorum,
inlerprelis

conveniunt. Primae ver partis hujus

quos de hc re

legi,

sententias, Vulgati

versiculi lot fer sunt versiones quoi verlentes. Qui-

nostri translatio vald

mihi probatur;
alii

nain

quod

dam Hebraeus
Jobum
ul

reddil

Qui ad blandiendum narrt co-

prdam

vertit, id

quod

ad blaiidiendum

vel blan-

gitationes, scilicet Dei, ul


alllixerit,
:

Deo morem

gerat,

qud

ila

ditiem convertendum existimant, certum est helec in

quia Job

eum

offenderai. Biblia Re-

Scriptur divin long frequentis partent


ditiem signilicare
gatus, ut
;

qum

blan-

gia vertunt

Ad

blanditiem indicavit amicis, id est,


versio

quam

significationem scquens Yul-

blandiatur

amicis. Tigurina
;

habet

Qui

cum iis quae sequuntur aplis convenirct, magis Latine prdam transtulit. Cui versioni Grci atque Chaldaeus subscripserunt nam Graeci parti
:

amicos tiumerat inter bona sua


berli

auclor Bibliorum Ro-

Slephani

Qui renunliavit cogilatus suos aducausa dicere solet


:

landi causa, id est, qui adulandi

convertunt

Chaldaeus lemaphlig, id
sociis transfert,

est,
alii

ad diddencogilationes
est rehhim

quidquid venerit

ei in

mentem

Pagninus Qui blanda


illis

dum. Qud ver


transferendum

quod

annuntiaverit amicis;

quidam Hebraeus, qui ab


loquitur quilibet

putrunt,

certum etiam

doclus habetur
alius
:

Quis narrt amicis suis blanditias

suepissim socios et amicos in Scriptur indicare. Et

Ad blandiendum
ipsius

eorum cum

Chaldaeus socios convertit.

amico suo. Sed Polychronius


suis amicis dispulatio
agit

ita interpretalur

deim-

Docet
ista

igitur Jobus,
sit
;

quomod

pio

Suam
iis

pnam

aiinuntiet parti improbilatis,

non

ex voto successura, et

pnecipu

cum

id est,

qui similibus morati sunt moribus. Quae ver-

Eliphazo

quia hic princeps erat et magisler, atque


;

siones

aliis forte

placebunt et cohaerere videbuntur


lectio

ide dictus aliorum pater


42, ubi

quod item

facit

Deus, cap.

mihi cert Vulgata

probatur magis.
sic exponit, ut

hune

praecaeteris sociis

lanqum illorum dusit

Joannes Jesu Maria versum hune mimesis


irrisoria, quae

cem atque magistrum


sibi et aliis

reprehendit. Hic aulem quasi

cum

versu prcedenti consubaudito verbo,

strenuus robustissimi exercils imperator vicloriam

neclitur, interposito

videlicet vel

praedam pollicebalur,

id

est,

victoriam

dixerunt. Inducunlur

enim amici, qui rapacitatem


loquentes
:

gloriosam,
vorrat
tur,
;

quam de

hoste prostrato expeelatione dealios,

Jobo objiciebanl,
sociis,

sic

Prdam

pollicetur

ex qu ad

qui tanqum

filii

censebanpulabat,

hoc

est,

Jobus tyrannus civiumque direptor


praedae

non exiguarn laudem derivatum


alise

iri

solehat

suae tyrannidis consortibus

parlem

quemadmodm
moditates

ex parentis viclori maiiubiai cl com-

polliceii; et
rit,

tamen lantm abest ul participes ditave-

non exiguae ad

filios

pervenire soient.
sibi

ul ne liberos

quidem

suos, quos oportebat pri-

At eveniet long aliter


suaserat.

qum

Eliphazus ipse

per-

mm
hoc

praedae sortem accipere, locuplelare

potuerit;

Nam

filii

qui expectant praedam, et in

eam

spes quippe illorum defecit. Oculi,


est,

inquit, fdiorum,

intentos habenl oculos, dficient su expectatione


depulsi.

spes oculorum intuilu notata. Soient quippe

Quod

ita accidit.

Nam

cap. 52,
illis

homo

alienus,

qui sperant creberrim oculos in

rem speratam

lo;

quique non numerabalur in


tionis

amicis qui consola-

cumve, unde proventura bona sperant, conjicere


ipseque intuilus

grati

ad Jobum accesserant, vocatus Eliu,


indignatione
ii-

cum

affectu directus spei expectatio-

cum

vidisset ambitiosos hos viros rationabilem resillos

nisque symbolum

est. Sic ille.

Sed magis placet prima


13 Moralium, cap. 12,
apostaticis

ponsionem non invenisse, gravi in

exposilio, quae est Stunicae, Pinedae et Sanctii nostri.

succensuit. Hi porr qui socii dicuntur Eliphazi,

Tropologic S. Gregorius,

lib.

dem

vocantur ejusilem

filii,

aul quia discipuli doclo-

versum hune de diabolo


nit,

et angelis

expo-

rem suum parentem

salutant, aul quia principes ab

quos socios ejus appellat, quia


;

cum eo

corrue-

inferiori et subdit lurb,

honoris et obsequii erg,

runt

filios

ver homines improbos, quia per dele-

patres compellantur. lia Sanclius noster


fer consentiens.

cum Slunic
secund

ctationem ab eo gignuntur, ipsumque imitanlur. Vide

Sicul ergo Jub in

prima versus
ita in

ipsum loco
boli,

citalo, ubi egregi describit

studium dia-

parte alludebat ad victoris ralionem,

quo homines ad su societatem

pollicitationibus
:

ad

victi

conditionem. Quae exposilio mihi mull placohaerentior videtur.


:

ctpromissionibus trahit, hoc perptua in ore habens

jiior aliis et

Dabo
libi

tibi;

carnalem trahit ad luxum, dicens


;

Dabo
Dabo
:

Septuaginta vertunt

Parti annuntiabil mala, oculi

delcctationem

avarum ad furtum, dicens

autemmei super
quadrat
aliis

filios

contabuerunt. Quae versio eliam

tibi

pecunias; mulierculam ad perditionem, dicens


libi

cum

Hebraeo et Vulgato.

Nam

si

pro rehhim
;

Dabo

victum et vestitum
:

iracundum ad vindietc.

punctis rahim legamus,


si

mala

et iniqua dclart

clam, dicens

Dabo

tibi

honorem,

Preipua

eodem modo
oculum

pro hene

aliis

punctis henai legamus,


:

tamen promissio aut


seculi,

pollicitalio est,

qu bona hujus

meum

significat; id est

Non

exallabuiilur
parti, id est

quae

propri praedae nomine exprimuntur,

(ut dixerat superiori versu),

quoniam

promiltil, inter quae praecipuum


lise.

locum habent

divi
:

amico, anmmtiavit mala, id

est,

annuntiaverunl ma-

Proplerca S. Bernardus, serm. 3


dixit
divitias

m
:

Psal.

#iii
la*

lum seu iniquum esse. (Mutalio enim numeri Ilebraeis frequens est). Secundam ver versus partem cum scquentibufi conjungi voluerunt, (piibus suas calamilates narrai, in
rait!

habitat,

el

temporalia bona esse

queum
a

quem David

vocal venanlium

Quisnam,
Nolo ego

inquit, sit laqueus iste,

quaerendum

est.

quibus primo liberorum suorum miseIn

advenire ex me, nec dubium aliquod tradere vobis;


ostendat nobis Apostolus laqueum istum; ipse enim
illorum non ignort
cogilationes.

numral amissioneui.

secund

igitur versus

parle verlend Graeci tantm discrepant Vulgato,

venatoruin

Die

il 93

COMMENTARIUM. CAPUT
illc

XVII
in

1194
nihilum redacta SUNT.
illudi,

nobis, inquain, B. Paule, quis sit laqueus


boli,

dia-

meus; et membra mea quasi


Quasi dicat
irse
:

quo se

libcraain fidelis

anima congralulatur?

Cm

cerno mihi populo

patior

t c

Qui

volunt, inquit, divites fteri in hoc seculo, incidunt

motus

varios, quibus

oculorum acies ob mu'tum

in tentationes et in

laqueum

diaboli.

Ergone laqueus

diaboli divitiae sunt hujus seculi ?

Heu qum paucos


liberati exultent
sibi

sanguinem spiritunique e confiuentem hebetalur, totumque corpus ob immodicam coinniotionrm


,

invenimus,

qui

ab hoc laqueo

quam multo conalu


consumilur.
indignationis
Ita

reprimo, conflaccescit, et velut


et nulat

qum multos
irretili, et

qui dolent, qud

parm

vulentur
involvere

Joannes Jcsu Maria, fui

t c

adhuc quantum possunt


!

ipsi se

nomme ab

aliquibus dolorem aut

mro-

et intricare laboranl
is,

Sic

ille.

esset

ad

quem non

solun

Qum potens laqueus aves summ velocitate


illis iia

rem

intelligi,

sed congruentis hoc loco iiain signiii-

cari, cujus effectus est

oculorum oblusio

et viss ex-

ac propensione se demitterent, sed qui


ret, ut

place-

tenuatio, lotiusquc corporis concussio atque defeeiio.

et seipsas
!

validis illo implicare et arctare

contenderent

Hic ergo est laqueus validus diaboli,


tendit,

Neque obstat, indignalionem banc non videri dcore virum perfectum atque conslantcm; non enim laus
virlutis in
ira

quem, cm

ille

pauci evadunt.

Quod ade
Dei
fi-

minime sentienda, sed


ex Dei permissu

in

coercend
stimulus,

verum
bolus

est, ut

nec Apostolus, cui laqueum istum dia;

posita est,

neque viros plan dedecet

is irae

paravit, evaserit

qui propterea sapienli

praesertim

cm

lit

copia Satanse, ut

permissione externo laqueo corporis vitam miser


nivit,

excitet bilem ac

vehementis urgeal, sicul Aposlocarnis,

ut ostenderetur interis laqueo diaboli pris

lum non dedecuit stimulus


excitatae, et

quo acerrim pun-

spiritum ejus fuisse comprehensum.


diabolus

Telendit

enim
oculis

gebatur. Alia quippe est ratio passionis indomilse, alia

laqueum, cm

divilias et argenteos
fuit,

ad luctam commotae.
ait
:

ejus reprsentavit; et tam potens

ut ad venden-

Quod ver Jobus

Membra mea

quasi ad niliilum

dum Deum
induceret.
<

ipsum

et bostibus

infamissim prodendum
(inquit S.

redacta sunt, validissimum luclalorem ostendit, qui

Usque ad mortem Domini

Cy-

content repugnarel. Et quidem sic usu venit, ut


pertinaci renisu

prianus

lib.

de Jejunio) amor lucri se ingerit, nec


qusestus desiderium parcit.
in

passionumque subjugatione, animo


et velut

vitae Salvatoris

intrim victore, corpus frangatur,

mallcts

Vers.

6.

Posuit me quasi

proverbium vulgi,

contusum concidal.
pulvere ab
iic

Ilinc

sancli viri

glorioso pleni

et exemplum sum coram

eis. Id est,

rant bomines infelicissimos, et ex

mecum compame petunt dicendi


Psal. 68, 14
:

pugn redeunles, quotidianis laborivicloriis

bus confecti, in repugnando exercilali,


elyti, et cicatricibus

in-

modos, quibus aliorum calamitates amplificent. Quod


et Christus

quoque

suis

venerandi, luctari

de se per Davidem
illis

dicit,

contra impotentes affectus martyrii


vocant, et pra; se fcrunt.

quoddam genus
vox D.

Factus sum

in

parabolam, quod extremam hominis

De quo

est vera illa

indicat infelicitatem.

Nam

hujusmodi loquendi foramplificamus, gradu


g., aliquid esse sole

Augustini, et tanto Ecclesia; luinine digna cohiirtatio,

mula ab extremo ejus rei quam duci soient, ut cm dicimus, v.


candore nivem praestare rbus

serm. 250 de Tempore

Contra mortifiera blandieo eliam quotidiana

menta luclemur,

scientes in

clarius, aut nive candidius, quia solem claritate et


aliis

martyria Chrislianis non desse.

Simile forte quid-

existimamus

ila

piam acceperat doctore suo Mediolanensi Ambrosio,


qui ad

cm miserrimum
infeliciorem
;

et infelicissimum

quempiam

signi-

animi commotiones coercendas penitsque


petit virtutem, sed
:

ficare volebant, vulg dicebant

Jobo miseriorem, Jobo


se in proverbium

domandas non mediocrem


(inquit lib.

immor-

et

hoc sensu

dicit

talem celsi et invicli animi iorlitudinem

nimuni

vulgi abiisse, et in

exemplum esse propositum. Pro


aliqui

2deAbel)

vincere,

iracundiam cohiet

quo ex Hebrseo vertunt


Factus

tympanum, quasi

dicat

bere, compugnantesque leges carnis

mentis in
viri,

sum tympanum

eis, id est, irrisio et

ludibrium,
et quasi

unum
Non

cogre,

immortalis cujusdam est


ceperit.

quem

sic ut in

me

illudenles

manibus plaudant,
Ita

inferni porta

non

tympano irridendum traducant.


Si
[Ae SpXXvif/.a

Septuaginta, Ocu

est plan cujuslibet arietari in

tam potentes

evoi, -p'Xw; ica aro iviSrpi, posuisti

salulis

inimicos

et

insidiosos

emansores, quorum

autem me fabutam
Thren.
14

in nationibus, et risus illis

devenu
verba,

fraudes et incredibilis perfidia in multorum miifium

Simile quiddam prompsit Jeremias in


3,
:

hc

funeribus jam nota


vidiae lela frangerc,

est.

Non

est ludus

puerorum

lu
lx*-

Factus sum

in

derisum omni populo,

elatam et in malo gestientem

canticum eorum tot die. Significat ergo Jobus extre-

tiliam

comprimere, frnare libidinem, aculeum curetundere, obnili vanissimue jactationi inso-

mam
tea

abjcctionem, quse solet accidere,


in

cm

quis an-

pidilatis

opulentissimus ac nobilissimus
et

prodigiosam

lenlique superbia,

iracundiam

cohibere,

lernam

inopiam

ignominiam

incidit.

Verm Chaldus
gehenn, ubi pa-

denique belluam mille capilibus horridam atque mi-

tophet accipit pro valle

Ennon

sive

nantem clav hercule conficerc; quorum singuia

rentes

filios

ignc cremabanl, et idolo Moloch immola-

cm tam

multisperniciem adferanl, quid mulla simul

bant, atque, ne fletu illorum moverentur, tympana pulsabant.


est, quasi

effecluraputemus?

Non virium

est

humanarum atque
tain lat

Unde inferno gehennae nomen inditum dicat Ade crucior, ut in gehenn esse
:

nervorum, tam nocenli lamque


potentiaj resistere,

in dies corrobora lui

lantum exercitum,

fusum

videar.

Vers.

7.
S,

s,

atque dispersum, et undique ferrum in jugulum in-

Caugavit ab indignatione oculus


xiii,

lentantem superare

plan opus est Numiais pru;sidio

1195
et tutel, el clesti illo clypeo

IN

L1BRUM JOB
fruantur,

H96

adamante

robustiori,

queui loties rex Hebraeus in sanctissimis suis odis

non possunt non admirationem parre. Hanc rem etiam ellinicus vebemenler admiratus Sophocles in Alcte, de
illis

hymnisqtie deposeh. Quare pi et divine S. Basilius


in Psal. 28,
si

qui fortunali sunt indign,


sic

quis in luel ciim passionibus viclor

deque
ait
:

illis

qui prater

meritum suum miseri sunl,

exiilerit, ait illum


Tiipi,

debere Deo, xar

to 7ca8&u Tccvi>;-

ob dvidas perturbationes,

tropha coltccare,

Malosprofanis prosatos genitoribuf


Florere rbus prosperis visu grave ;

inejus laudem gloriamque referre victoriam, in ejus-

dem

benevolenliae sinum

laurum bonoratam confaciebat, cu-

Stirpem bonorum runes iugenio probo


Malis subactos cladibus niersos prtai.

jicere.

Sic virtulum
jus anima,

omnium exemplar David


torrentem pertransisset

Disponere aliter cura debuerat Deiim

cm

aquam

intole-

Mortalium

res

nam

pios decuit

palm
;

rabilem, suspexit in

clum, unde conslantiam


Id

et lu-

Bona

largitate consequi clestium

men

hauserat, et festo cantu epinicium viclori

Deo
et

Contra scelestos paria crimiuibus

suis
:

charisteriaque persolvit.

enim de compressis

Supplicia apert luere dis ultoribus


Ita res secundas

edomitis animi perturbationibus Cyrillus Alexandri-

nemo jaclaret malus.

nusexponil, aitquerbv
fit

Siix.

iva.wv 7n>cXu<j|;.iv,

eamqu
men-

Profecl
nebul,

nisi,

discuss subinde mortalitatis hujus


beatitatis splendor nobis illucesce-

per passiones inundationem, eluvionem illam


et

poslhum

tem operientem,
esse

naufragium cordi minitanlem,

rel, divinaeque fidei radius

animis nostris illaberetur,


felicilalc et

quidem

siTscytviaTov

animo noslro inexpugnabilem


Illud

quis non inoflns


aflliclionibus

impiorum
in

proborum

(divini
toris

vatisaquam intolerabilem), vinci tamen serva-

perculsus

bac

rerum humanaruni

ope el pmesidio posse.


vir

ipsum pereleganli
expressit
;

confusione naulragium faceret, aul saltem ad bunc


ataxise

similitudinc Diadocbus,

Deo plenus,

scopulum

allideretur ?

qui

cm

videret ssep

animam pcrlurbalinnum

tunii-

Innocens contra hypocritam, hoc est,

Clerm quod addil impium bona si:

dis undis horribilibusque proceilis agitari,

dm

impo-

mulante, aut impietalem contegere sludentem,


citabitur,

sus-

tens ira,

dm
maria

invidia,

dm

libido cleroeque pestes

simile est

isti

quod David

ait,

Psal. 9,

ut turbidi austri et frenetici aquilones tempeslatem


cient, et
el

Dm
rm

superbit impius, incenditur pauper. Impius ninii-

montes clumque profundum im-

se prosperatum conluens,

pium vero dejeclum


unde
insolenlia
illud

petu

illo

violenlo convulsura, vel, ut plan dicam,

rerumnosumque

despiciens, perstat in errore, et sorpii

vim

omnem

animi et rationis firmiludinem debilila;

tem suam potiorem


et

sorte censet,

tur videntur

senliebat esse niniirm opus, ut tan-

pielalis

conlemptio vires acquirunt, juxta


:

qum

yEolus poelicus, sic verissimus venlorum rex


illos grati
illo
:

Euripidis in ALnoo

moderatorque affecluum Deus motus


clementique tranquillaret.

su
sic

Fortuna, amici, cm malos nimitn fovet,


IUi insolentes, liberi

Quod ab

iicri

pn

metu,

ostendit cap. 55, de Perfectione spirituali

Sicut, in-

Quidquid
Qin*circa

libido dictt

audacter patrant.

quit,

mare cm

lurbatur, oleo infuso cedil natur


olei

pauper

pius incenditur, sive,

ut

Jobus

su lempestas, bonitate
sic

procellam exlingucnte;

ait, suscilalur,

zelo inflammatur, et insurgit adverss

anima noslra

grati Spirils sancti

jucund tran-

impium,

et licet

Deo acerbe

tractetur,

causant

quillatur.

lamen
justi (1) super hoc, et
infligit.

pietatis

propugnal, et

cum

impiis valid con-

Vers.

8.

Stupebunt
s'x,ev

Quo

zelo etiam correptus fuisse videtur qui


in Iiellerophonle

NOCE.NS CONTRA HYPOCRITAM SUSCITABITIIR. SeplUagillta

apud Euripidem

exclamt:

legunt
races.

0aD|Aot

Xviivo;,

admirutio tenait

ve-

Ah moriarl almum
Idem Euripides
in

cernere haud tanti estjubar,

Ut honore plenos tuear indigno malos.


Supplicibus
ait
:

Super hoc, inquit, qud mihi innocenti et juslo


tantse obvenerint miseriae, et

lamen me lam

forliter

Res permolesta

est

maxime

optimatibus,

ac conslanler gesserim adverss

omnes impiorum

et

Cm

dignitatis flore vir splendet malus.

dmonum
ponant.

insultus, pii poster!

mirabuntur, et simul
sese impiis opcerl
liic

Soient enim prava similium exempta luis instar laiis

eorum animi

erigentur, ut simili

lia Tirinus nosler.

modo Non rare

serpere et plurimos inficere,


Dictye leslatur
:

quemadmodm idem

in

ali-

qud bumani palitintur etiam boni, qud innocentes

Jam sp
Sed
in bis

vidi,

sp

et

indign tuli

Deo punianlur, quippe qui sciant pnas natur su ad scefera ulciscenda esse insiilulas, neque leges unqurfl bonis,

Bonos seqncntesmoris exemplum mali.

omnibus

vir in

virtule constans
:

minime
et

sed impiis lantm minari, probis

autem

scandalizatur, de quo subdil

praemia, mullaque laudis insignia polliceri; qua3 ita


esse conversa, ut boni malis opprimantur, mali bonis

Vers. 9.
(1)

Et tenebit

justus viam suam

(1),

vecors Elipbaz et socioram melior videtur osse causa, sed justi siupebunl quidem super hoc quod mihi accidit iinportunitalcm tamen ejus et amicorum damnabuut, aversabuntur, cl contra illam in mcain dei'cnsioncm consurgent. (Menocbius.)
(1)
cl
;

Apud vulgus ignarum

juste demeurera ferme dans sa voie, et celui C'est mains pures en deviendra pins fort. le sens de l'Hbreu. L'expression les mains pures dsigne la purci et la saintet. Dans plusieurs crmonies des paens, de la Synagogue et de l'Eglise, on se ei dislave les mains pour marquer que l'on est pur, pos pour la crmonie qui va se clbrer. Pilata

Et

le

quia

les

mi
ob irrisiones
et

C0MMENTAK1UM. CAPUT
iliqilit,

XVFI.
ita

m
ut

MUNB1S MANIBUS ADDET FORTITUDINEM. JuStUS,

quasi circino e se includat,


licet

nuiiqum excat,

exempla impiorum cpto

justitiae

maxime velcommodis
:

invitetur, vel incoiumodis

cursu minime
inuiidis

desistit,

quin potis addit fortitudinem

depellalur; dicatque

Figam

gradutn super

tuujiitio-

manibus,

id est, puris

operibus,ut fortiter eat

nem, Habacuc 21. Ubi, leste S. Ilieronymo, Aquila et


Quinta editio verlunl pro munitione circinum; Theodolion gyrum; inlcrprelalur D. Ilieronynius
:

de virtuie

in virlulem, et tant niagis invalescit, ut

bcn
gitur,
i!lis

agal, et innocentia; studeat,


vel se risui esse hypocrilis
:

quant niagis

aflli-

Slubo

suanique fidem ab

super Christian, petrum et rupem sive munilionem, et

tenlari videl, quasi dicat

Gaudet paiientia duris,

hoc gyro

et circino quasi

muro

sepiar, ne ad nie leo

ii-que Ht cote acuilur, juxta illud,


lutio
])(iiic:.tiani

Rom.
Via

o, 3

Tribuet

rugiens possil inuinpere, etc.

Nos

sic

inierprelari

operutttr,

etc.

aulem

justi

possuinus ex person justi dicentis:


super gyrum
,

Fiyam gradutn
uiaudalorum
iilo

manda; inans hic idem omnin

signiiicant, scilicet

vel circinum

vel

Subsistani ad circi-

justoruin virtutes, aetionesque ex virtulibus proeedenles. Aique ide ut justus teneat viam suam, id
est, ul virtuli,

num

vel

gyrum,

vel in circino et gyro

Dei; hoc gyro, hoc circino nie sepiam, ex


egrediar, sed hic moriar.

non

quani professus

est, firiniter adhajrcat,

Etenim mandata Dei gyrum

et ut

munditi suarum inanuum non discedat, ne-

esse et scplum honiinis docet D. Basilius boni. 5 in

cesse est ut virtuli fortitudinem addat, qu


difliculiaies virtuli adversanles superet,
bilia

omnes
illi-

Hexanieron

Deus, inquit, animas humanas circum-

qu delecla-

ddit seplo,
lai,

lum e

tulel, quai ex prceplis

resuU
ini-

mutuii respuat, et qu se suopte appelitu in

tum

ips cuslodi

angelorum,
et

etc.

Deus ab
in
:

cila

ruentem

in

bono

et aequo contineat,

quod sine

tio

constituit

homineni,

reliquit
et

illum

manu

assiduo inortitcalionis studio

non assequelur. Justum,


Dominus per
vias

consilii sui, adjecit


ris

mandata

prcepta sua

Si volue-

inquit Sapiens, cap. 10, 10, deduxit


rertas, et ostendit
illi

mandata

servare, conservabunt le, et in perpetunm

regnum Dei. Ul Dominus regnum

fidem plaatam fucere, elc. Eccli. 15, 16. Ostendit Sapiens mandata

Dei viro jusio per asseculionem perfectionis ostendat,

gyrum
:

esse et septum Christianuin se-

qu

solet

ajiquem gustum eleslis consolalionis hn-

piens et custodiens
vare,

Si volueris, inquit, mandata serle,


si

pertire, priinm deducit illum per vias reclas, id est,

conservabunt

ex hoc
sit fides

seplo non excas.

per universaruin virtutum semitas. Quoniod ver

Oslendit idem locus, qua?

Deo

placita

Grac
sive

ambulabit

homo
vitiis,

per vias reclas,

nisi

pris ipse viis

dicitur fcUws eSWa;, id est,

fides bcni'plufiti ,

vitiorum pravis obliquisque discedat? et quoniod ab

benevolentiw Dei
et

ca aulem est, qua; cuin operibus


est copulata; si volueris,

hujusmodi

quibus est assuelus, et

in

quibus in-

mandatoruni operatione

venit delectationem, discedet, nisi scipsum abnegarc,


et lact seculi ablactare dcernt

inquit,

mandata servare,
;

et volueris

fidem luani plasJoca;, id

Cerl

viae istse

citam Deo facere


est,

si

volueris

w*w habere

Doniini (ut inquit S. Bernardus ad dictum Sapientine

fidem benevolentiw

et bencplaciti

Dei, qutenianda-

locum)

via

reclas,

via;

pulchrse,

via;

pleiur,

via;
;

torum flagilaloperalionein, conservabunt le mandata,


et

(plans; reclas sine errore, quia

duemu
est

ad viiam
;

hujusmodi

fides

non niortua, sed viva

est,

perumi

pulcbrae sine sorde, quia docent munditiani

plena
Cbrisli

<

multiludine, quia lotus

mundus

inlra

que ornatu consecrala. Atque ha;c est via vi; rectissima, in qu sine forliludine ad vincendum

justi

seip-

sagenam
lalem.

plana; sine dilicultale, quia donant suavi-

sum

slare

non

polerit.

Uligitur anibulemus per vias reclas, oportet


;

Sepluaginta Interprtes hune versum velut exhor-

nostrorum desiderioruni obliquilateni deserere


alleetionum fugere

ut
;

tando verlunl hoc

modo

Teneat autem

fidetis

viam

incedamus per vias pulcbras, oporiet ab inmiundiii


;

suam,
renl
:

et

punis manibus sumat audaciam; quasi dicjustus animo cadat, quanlmvis

ut teneamus vias plenas spiritua-

Nemo

Deo
,

lium nempe virorum, qui per eas ambulant, necesse


est

videatur sever repelli, quin cliam pielate armelur


et in

vacuilatem ac vanitatem mundi despicere; ut de-

agmen impiorum
,

alacer insurgat

persistt

in vel

nique
viis

ingrediamur

vias planas,

necessarium est

bono cpto

et (identer

congredi audeat.
juslis
illusltuni
,

Nam

volunlatum nostrarum scopulis complanatis s-

iniquilas ipsa

impiorum
et

materiam

para ri.

prbet vicloriaruni
Gregorius
lib.

pramiiorum

uli

pulchr S.
lo-

Teneat ergo justus magn perseveranti viam man-

13 Moralium, cap. 14, docet, quein

dalorum Dei, qu in clum facit iter, et puris ab omni scelere manibus fortitudinem quoque majorem
addat, robuslisque et alacris operetur

cum,

si

lubet, consule.

Vers. 10.

Igitir omnes vos convertimini

et

bona opra,
de

VENUE, ET NONINVENIAM INVOBIS

ULLL'JI S.VPIENTE JI [1).

juxla illud

Ibunt de virtute in virtutem, id est,

forlitudinc in fortitudinem. Teneat justus viam

manda-

torum, in e semper incedat, ab e non declinet,


se lava les
eiaii

(1) Convertissez -vous donc tous, je vous prie, et vi sat voir qu'il nez, et je vous ferai voirquu ne se trouve aucun sage '.%, parmi vous. Aprs que Job a parl des justes , il revient ceux qui ne l'taient pas, c'est--dire, ses
trois amis, qui ne gardaient aucune justice son gard, de et qui ngligeaient les devoirs les plus ei enti
i :

mains devant le peuple pour prolester qu'il innocent du sang que des mains dicides allaient, rpandre les Juifs se lavent les mains afin de faire la ve et avant de prendre leurs repas; nos prtres, 1> avant d'offrir le trs-saint sacrifice de la messe, se lavent les mains en prononant ces paroles de David Lavabo inter innocentes tnanus meas. (Draeh.)
:
i

charit. Convertissez-vous, leur dit-il, rentrant en vous-mmes, et renonant cette obstination avec
la

laquelle vous nie condamnez sans aucune connaisTournez-vous vers moi et sance de cause. Ou bien ne vous attachez point tant vous-mmes. Venez
:

, ,

U<J9
Esl conclusio versuum praecedentium per
nignae prorss et amicae exhortationis
cis suis suadet, ut,
,

IN

LIBRUM JOB
be-

42W
et neglect conditione su meliore

modum

tantm sapiunt,

qu Job ami-

omni inordinato
,

affectu seposito,

simpliciler ad cor, id est

ad propriam conscientiam
eis dissertt, diligenter

revertantur

ubi ea quae
si

jam

humi repunt et in naluram belluinam dgnrant. Monstrum enim hoc in hominem non desinit, nec est fer principium. Non enim finem spectant terreni hommes, propler quem homini sit concessa ratio, qu
miser abutuntur, eamque spontane qudam et exitios ignoratione inficiunt.

examinent

qud

hoc

fecerint, ait fore ut ipsimet

sui judices sint, et se

veram non habuisse sapienliam


se

Taies fuerunt rigidi


,

illi

deprehendant

sed

cm
sic

hue usque putaverinl esse

philosophiae satellites

qui

cm perptu dogmatis
constantis adhaeserint,

sapientes, lune ver stultos et insipientes se fuisse

sapienti veteris et sibi


nihil

parm

ingnue fateaniur, et
siliant,

ab errone su sententi r-

aliud spirrunt
illis

qum

quae lerrsesunt, tamelsi

animumque mutent.
,

unum
quos ad sapientiam

videretur esse studium cleslia divinaque

Ubi notandum qud Job eos

contemplandi, quos ide exagitat vir sanctissimus Augustinus libris de Civitate Dei, Lactantius, Eusebius,
et alii multi.

vocat, sapienti vacuos esse desideret.

Quem locum
14:
,

expendens S. Gregorius,

lib.

13 Moral., cap.

Unde

colligere licet

mundi sapientiam

Quid

est, inquit

qud eos ad sapientiam vocat


qui

et

quam
illi

technis et prsestigiis satanicis invexre priores

tamen oplat ne

illos

sapientes inveniat?nisi qud ad


,

philosophi
sit

veram sapientiam venire non possunt


sapien tisc fiduci decipiuntur.

falsae sua?
:

spicuum

meram fuisse stullitiam cm eam long descivisse ab inslitutis


,
,

perillis

Quasi diceret Sapien-

priscorum Patrum, qui leges divinas


meliori posteritate hauserant.
religionis expertes, quibus
et

Noemo

et ejus et

lessint,

non tamen sibi videantur. Multi enimad sapienRecl, inquit, B. Job conversionem auditorum

Hos itaque vafros

liam pervenirent, nisi putarenl pervenisse. Et paul


post

:

tantm curae terrena sunt,

desiderans, exoptat ne in eis ullum sapientem invenit


;

ac

si eis

apert dicat

Stulti esse

apud vosmetesse valealis.


,

ipsos discite, ut in
est
illa

Deo ver sapientes


,

Hinc

prophelse deploratio

Isai 5

21

quorum deus venter est, ex hominum albo rejicimus neque enim hominum appellatione digni sunt quanqum planum sit eos rationis, doctrinae cujusdam et humanitalis haud expertes fuisse nam e re caruerunt, qu sol differt homo reliquis animanti; ;

qui sapientes estis in oculis veslns


ipsis prudentes
!

et,

corrn vobismet-

bus, id est, religione, in qu cert nos hominis

sum-

Ne

sis

Salomonis admonitio, Prov. 3, sapiens apud lemetipsum ; et illa praedicatio


et illa

mum bonum constituimus. Quanqum enim homo sit


vera et expressa Dei imago,
atque prosternt
,

si

tamen

sic se abjiciat
,

Apostoli ad
JSolite

Romanos ex sua prudenti superbissimos:


,

ut opificem

Deum

ignoret

in bel-

prudentes esse apud vosmetipsos


illa

cap. 12, 26;

luarum numerum merit est aggregandus. Caetera

ac denique

exhorlatio ad Corinthios
:

multm
;

sibi

enim quae putantur esse homini propria


frentes

in caeteris sola dif-

ex su sapienti tribuentes

Nemo

se seducat

si quis

quoque animalibus deprehenduntur. Religio

videtur inler vos sapiens esse in hoc seculo, stullus fit,

hommes

belluis facit

quam

qui

non ad-

ut

sit

sapiens, 1 cap. 3, 18.

Quare deterior

est stulto

mittit, alienus natur

hominis vitam pecudum sub

quisquis sibi videtur sapiens, juxla illud, Prov. 26, 7:


Vidisti

human
ver

specie vivit.

Hanc ergo humanam sapienliam


Paulus
merit apud
lib.

Iwminem sapientem

sibi videri?

magis

illo
,

spem
;

religione

carentem D.

liabebit insipiens.

Nam

qui se stultum putat

sapit

Deum

esse stullitiam dixit. Vult


,

autem Lactantius
altra
,

qui sapientem
di stultitia est

slultescit.

Sapienti enim
ait

liujus

mun-

5 Instilutionum, cap. 11
religionem
ligari
,

unam cum

id est

apud Deum,

Paulus

Cor. 3,19.
illus-

cum

sapienti, inseparabili

nexu

col-

Quam
iravit

sententiam Alciatus pulchro emblemate

in

quibus hominis oflicium et veritatem


colligat.

om-

depingens umbilico tenus


desinenleni.

hominem deinceps
monstro
,

in

nem

inclusam esse

Religio enim,

quae sine

anguem

Quo

inlbrini
,

quod nec

sapienti sit,

non

religio,

sed superstitio putanda

oninin formant

humanam

nec oinnin serpenlinam

esl; sapienti ver sine religione niera est stultitia,

iiguram habeat, nalur quidem duplici, quodque nec-

de qu est

illud Apostoli, 1
et

Cor. 1, 19

Perdant sapien-

dm

certain appellationem sorliri possit,

ii

notantur,

tiam sapientm,

prudentiam prudentm reprobabo.


mei transierunt
,

qui anima ralionis participe Deo informali terrena

Vers. 11.
me/e

Dies

cogitationes

dans

dissipat^)

sunt torquentes cor meum.

vix

la disposition

d'apprendre

la

vrit, que vous

n'avez point connue jusques prsent. Car il est certain, ou bien je pourrais facilement vous prouver, que je n'en trouve point parmi vous qui suit sage de cette sagesse de Dieu, qui rend les hommes vraiment clairs. On peut remarquer ici , dit un interprte, un exemple rare d'une vritable charit, qui inspire Job au milieu de tant de douleurs qu'il souffrait, et de tant d'outrages qu'il recevait de la part de ses amis, de leur tmoigner une sainte inquitude pour leur salut. Quelques-uns expliquent d'une autre manire ces derniers mots Et non inveniam in vobis ullum sapientem, comme s'il y avait un point inlerrogant Est-il possible que je ne trouverai pas un seul sage parmi vous, et que vous demeurerez toujours dans vos premiers sentiments? (Sacy.)
:

Job exhorlatoria verba expleverat,


cens

et inox ingraves,

mror animum
luit.

ali abripuit

lugubresque mo-

dos suggessil, quibus ad leniendum dolorem indul-

gendum

Qui enim graviter affectus


,

est

nequit

longum sermonem pertexere quin doloris sensu recrudescente gemitus querimoniasve rsumt. Quod

nunc Job

facit conqueritur se jam pen vit funclum esse, palique cogilalionum evagationem permo:

leslam, ut (mi pris sanctas,

nas cogitationes nutriebat,

mundas planque divimodo fdas, immundas

ac plan infernales experiretur.


plicabile

magnum

et

inex-

malum quod
!

nisi

cxperlus nullus san in-

1201
telligere

COMMENTAR1UM. CAPUT
potest.

XVII.

1202

Nullus quippe scit nisi expertus,

cm

ver hae cogitationes convelluntur et eradican-

quantum
nem, qui
invenire

doloris afferat

immundam sentire
,

cogitatio-

tur ingenti

cum

violenti

oporlet cor ipsum eradi-

pris

mundissimam habebat
,

et

distractam

cari, discerpi, dilaccrari. Ilinc juxta

Vatablum dolenscili-

animam

qui pris unitam possidebat.


,

Non

tes aiunt

Conatus mei inlercepti sunt. Conatus

est cert dolor huic similis

nec Iribulalio quse huic


quid
sit

cet faciendi supra vires inlercepti et rupti sunt tor-

comparetur. Quod utique,


dere velimus
,

si

cogilatio alten-

quenles cor

meum;

quia non amiltilur sine dolore

claris innolescet.

Cogilationes enim

quod cum amorc possidetur. Unde corpore semei


inoriente
,

sunt veluti possessioncs cordis, sive activ eas sunnas,


sive passive; activ, inquani,
sint possessiones, quia cor

cor tolies morilur, quoi ea sunt quae inor-

nempe

si

dicas
:

qud
nosergo
ille

dinal

diligit.

ipsum possident

passive,

Vers. 12.

Noctem veiiterunt
,

ln

diem

et rur:

quia corde possidentur.

Unde

in Ilebrseo, ubi

sm post tejnebras spero lucem. Quasi dicat


xiae cogitationes faciunt

An-

ler legit cogitationes, habelur possessiones.


sint

Cm

ut nox ipsa mihi

sit

instar

hae cordis possessiones

qualis dolor erit


,

lumultuosse diei
liunt, et
lare,

dm omnem

mihi

somnum

excu-

quando
co
illo

taies dissipantur et convellunlur

ac ab uni,

noclu aequ aedievel invituin coguntevigi,

summ

deleclabili discinduntur objeclo

quod

non solm torquentes mrenlem animum

sed
sci-

pris anima unic conteniplabatur unicque diligebat. Hic igitur

eliam adimentes naturse


licel

commune levamenlum,
eorum quae

summus
,

erat dolor sanclissimi Job,


scilicet

somnum,

qui ide Latinis appellatur quies,


segr afficiunt horespi-

hic gladius acutus

non posse

propter

vim

quia oblivionem inducit

doloris et diabolicas illusiones conlemplationi


solito intendere.

more

minem,

et laxat curas,

quaeoneratum animum

Sentiebalcnim dolorem, inquit Plii-

rare non sinunt.


Psal. 62
)

Ide enim (inquit S. Augustinus in


,

lippus,

qud non polerat jugi contemplationi rcrum

Deus donavit somnum


possinl

quo reparantur

divinarum, ut quondam solebat, intendere propter


i

membra

corporis, ut

vigilantem

animum
,

vim

doloris.

Unde cm

ipse ad illam unitatem quo-

sustinere.

Similiter S. Epiphanius ait bomini dona-

vis

conatu suas redigere cogitationes sicut pris non


,

lum
et;

beneficenti

Numinis

et singulari bonitate

ut se

posse experiebatur

torquebatur cor ejus, im disarticuli.

posset quotidian negotiorum cura et solliciludine


virauoiv uvou,

rumpebatur tam ipsum qum ejus


Septuaginta vertunt
:

Unde

ad somni requiem traducere.


fuit

Qu

Rupti sunt articuli cordis mei


:

res

quidem tam semper


,

omnium

opinione cele-

im

ejus compages, ut vult S. Augustinus, qui legit


;

brala

ut genliles quoque ipsi hanc veritatem cogno-

Convulse sunt compages cordis mei

Chaldaeus reddit,

verinl; itaque

apud

illos

derepent exculi somnoalinfelicissimi augurii fuit,

tabulas cordis mei, in quibus veluti characleres inscri-

que

excitari,

genusquoddam
lib.

buntur cogitationesque caelantur. Torquetur ergo cor


et dissipatur

etfuturi malisignificatio. Princeps pola


in

rem expressif
:

ex cogitationum dissipatione
articuli
,

disrum,

suo JEne,
,

2, in cujus person itacanil

Exculior

puntur ejus

convelluntur compages

scinet

somno

etc.

Quid deinde? Secutumest clarissimae et

duntur tabule, ac tandem dissipantur, eradicantur


distraliun tur ejus possessiones
,

opulentissimae urbis excidium. Servius Honoralus reddil

quando malas palitur

rationem

et illustrt in
est

hune inodum
illud

Nam

si
:

cogitationes.

Ergo cogitationes sunt hominis conatus,


sunt possessiones ipsius cordis
eflicitur.

somnus munus
non

Deoruni, juxla

yEneidos, 2

sunt cordis

articuli,

Divm dono gralissima


t

serpit

quibus aut dives aut miser

sine infelicitate

munus Deoruin

discedit.

Anatomistse dicunt se in corde duos reperire sinus,

Cm

itaque Job hoc necessario vita subsidio


,

et

unum

sanguine plnum purissimo, alterum omnin


,

gralissimo noctis solatio penits deslitueretur

teneid

vacuum ex quo conjectant in islo spiritus mansisse vitales per mortem exhalatos. Melis utique divinus anatomista Christus Dominus cogitationes, non spiritus
in illo existere sinu vitales asseruit
,

brarum pertsus
est
,

Rursm

inquit
,

spero lucem,

rursm optarem auroram


miseriarum,

inde

sperans leva-

men

quemadmodm

segri soient,
;

quibus
dicat
:

dm
sunt,
fit;

ex

illo affir-

plcrmque nox

accidit molestissima

quasi

mt eas

exire malas. Ilinc ver cogitationes dicuntur


illo

Neque

die

neque nocle cogitationes ine quiescere

cordis possessiones, quatens in

cum

illo

vi-

me

sinunt.

Duo

igitur

mala; quse nemo

nisi

expertus

vunt, ex

illis

cor ditescit aut


,

egenum

qualis ergo

satisponderet, conjunxit, insomnium et cogitationum


fluctus.

crit ille dolor

qualis sensus

quando

istae

dissipantur,
?

Cogebatur
efficitur ut

scilicet evigilare,

utoppugnaretur;
ima-

convelluntur, scinduntur, diversa et mala cogitantes

ex quo

diem oplaret,

si

forte diurnis

Porr hic versiculus non mal applicari posset homini terreno, qui

ginibus nocturnas dispelleret, minsque dire torqueretur.

cum

divite evangelico hic allas fixit

Quare neque die neque nocte emergebat ab


,

radies, qui suas hic

omnes habet

cogitationes in ter-

exundante dolorum stu


molestiis solvebatur.

et tristium cogitationum

rain defixas, quas sigillatim evellit mors.

Quantum

ver doloris infrant hujusmodi evulsiones non dentis


ex gingiv, sed spei
vitae longioris

Potest etiam verti

cum

Chaldoeo hoc

modo

Diei

ex terreno hominis

noctem apponent, lucem propinquam auferentes conspectu tenebrarum


;

corde, ex lectione Septuaginta et S. Augustini paul

quasi dicat

Faciunt mese cogita,

ante citat licet intelligere. Sunt enim hujusmodi intimae cogitationes et affectiones veluti cordis articuli
et

tiones, ut in nocte verser aetern

nullam lucem protai lis

pinquam cernens,

id est,

nullam

ma'is cmer-

compages, et veluti partes

et

membra

ipsius cordis;

gendi viam inveniens.

Ego enim

, ,

1203
Tropologic S. Gregorius,
lib.

IN

LIBRUM JOB
naturali ordine e deveni, ut arle ulla convalescere

1204

13Moralium, cap. 15,


:

nequeam
;

ull

per noctem adversa, per diem prospra intelligens


cDissipatae, inquit, cogitaliones

mundi ope aut

Deo ver

noctem

in

diem ver-

miracula, quae pollicemini, postulanda non sunt, im


ejus placito assentiendum
velle
etsi
;

nonnunqum juslis amplis placet ex adversitate mala perpeti, qum ex prosperitale, terren
lnt, quia

ipse ver

palm ostendit,

me mox

ex hc

vil

subducere. Quapropler tam-

dispensationis cura faligari


tins et

sed quia noverunt cau-

verbis vestris fidem adhiberem, nibil aliud mihi

adversa transire,
:

et

prospra rurss illuces-

boni contingeret

qum sepulcrum
,

leclulusque in le;

cere, apl subjungitur


litcem.

Et rurss post tenebras spero


speratur, quia vel post

nebricoso loco paratus

quo statim condar

ideque
spon-

Lux enimpost tenebras


vitae praesentis

sanius consilium cogitare prosperitatem


detis
,

quam

noctem

jcternum lumen percipitur

non redituram

nec ultra fore consanguineos

vel ita hic adversitas atqr.e prosperilas alternant, ut


sibi

aut amicos ullos qui

mecum

in

magnilicis

palaliis

succedere vicissim non desinant. Unde

fit

ut

in luce

nox

in suspicione sit, et in nocte lux in prae:

commorentur, sed successuram mihi putredinem pro parente, et vermes pro matre et sororibus, uli versu
sequenti dclart.

sumptione, sicut scriptum est

In die bonorum ne

immemor

sis

malorum,

et in die

malorum ne immemor

Vers. 14.

Putredini dixi

Pater meus

es;

mater

tsis bonorum.

mea et soror mea, vermibus. Singularis profect


Jobi stylus, viscera malris in urn, patris generatricem

Vers. 13.

Si sustinuero, i.nferntsdomis mea est,


(1).

ET

IX

TENEDRISSTRAVI LECTULUM MEUM


illi

ReSpOndet

virtulem

in

putredine, et vitae primordia in caligantivitalia

Jobus amicis

assidue occinentibus, et illud moni-

bus morlis umbris adumbrat. Nonne stamina

tum (quod

in superioribus

non semel viro innocentiscitr-

secat mors, spiritum haurit, pallorem spargit, horri-

simo minus aptum

fuisse

demonslravimus) ultr
si

dque macie exesa carnibus ossa vestit? Juventutis


flore conspice lascivientem
;

que opportune importun inculcantibus,


vitam corrigeret, et eo
in

videlicel

febris invasit

imis ardet

adDeum

confugeret, fore ut ab
:

praecordiis, succus ign deflagranle lambitur, aestuat

slatum pristinum restitueretur; quasi dicat


id

sanguis

lieu suffocalur, interit

Corpus intuere,

si

Frustra

ingemmatis, quia

licet

sustinuero

et

nitens ad

Deum me

convertero, ac paliens fuero,


est, et

pjam
et

sufferas, siccis oculis. Oculi in cerebri fossis sepeliuntur, horret pilus, genae

fuligine fdantur,

luxantur

jam mihi moriendum

migrandum ad statum

ossa, color exhauritur, lurore nigricat, feetore arcet.

locum morluorum, ut, corpore insepulcro

posito, ani-

Expectaparumper; findatterram
atlrita, inter antiqua quae

ligo,

erumpant

inter

ma

descendat ad limbum inferni

ubi video lectum

exhumanlur ossa, vermes


mor-

mihi esseparatum; adequecogilationc mea ibimeam


quielem jam composui.
Ilinc nota
in

obvim

bospiti

ille

cavis derelinquiturspecubus

cum
,

D. Gregorio

dendus putredine. Ergone tune redivivus exoritur?


parens est pulredo, mater et soror vermes?
ibi
ibi

Len probari limbum Patrum,

quo ante adventum


desiderium re-

pater

Christi quasi in lectulo quiescebant

mater, ubi pulvis, ubi pus


;

ubi ftor? Sed

Jobum

demploris pro peen babenlcs. Jobus itaque

cm

se

recole
lia

non

ait

post
,

mortem

sic

mortis funerea spo:

e devenisse cernerel

ubi nulla salulis instaurand

appellaturum
:

sed qud vivens sic appellitabat


es
;

spes in prasidiis inesset


cula

humanis, sciretque miraesse, e tolus incumbit,

Putredini dixi

Pater meus

mater mea

et soror,

Dco postulanda non

vermibus; quasi ab

ineunte aetate intra domestica

quo

se divinaa providentiae.ordineagi considrt.

Jam
,

considrations claustra

cum

corruptionis

memori

ei'go sanie defluenle,

vermibusque

consumptis

sic

conviveret, et alios parentes,

contributes alios non


,

amicos alloquitur
reparanda? spem
(1)

Vos

me

in amissae

prosperitalis

agnoscerel,

qum vermium agmina


et

cadaverum speet fate-

erigere adnitimini,

sedquorsm?

ctra, morlis spicula.

Nec enim aliter credimus


nisi

gjlur, pro

interprtes, ubicumque in Hebraeo leque nos habemus, infemus, l'er verlunt, crum. Sed, ut apparet, non rect, qnia etiam

Quidam

mur patrem
illis

matrem, quos colimus,


viximus.

ex conlu-

bernai consuetudine, ex communiconsorlio,


tenellis unguiculis
:

quo cum

Qum

apl Philip-

apud Hebrseos diversa sunt vocabula, quorum alterimi sepulcrum, alteruni ini'ernimi siguilicat, ut doceri potest ex b.QC capite, in quo utrumque vocabulumreperitur. Sepulcn signilicatio nota est. Quid autem internus sighifiCet, non porindeiiquct. VideiurauScriplur sacra significaro locuni teni infernfi ilhim hominis post luorlcm, in quonondm silbealus.
Qjuod addo, quia Paradisus aul
ferni

pus in Calen Graec

Tarn longo lempore conipu-

tresco, ut ipsam putredinem et saniosos vernies pa-

vum

tentes appellem. En ex familiari commercio nogeneralionis moduin deducit Job, se proleni


:

corijuptionis agnoscens, quasi dicat

Pro parenlibus

clum nusqum

in-

et eognatis,

qui nie (lsrent,

propinqui mei erunt

nomine
et

tni inteltigi pote&t dupliciter

corpus,

Porr locus hominis niorscilicet vd aecundrn hoc modo sepulcrum inlcrdni vocatur insigniftcantur.
:

vernies

cum
,

quibusarelissimsocietate et cognai ione

conjungar. Vidclur hic S. Job

doms

suae,

id est

fernus, vd secundm animant, ci hoc modo internus plura loca compectitor. Nam et limbus patrum boc modo frquenter ineemis !liciiur,ci. PurgaiorJum animai uni in oHjcio ecclesiastjLco intrims vocatur. Sed propriissim et usilalisshn apud Christianos in-

sepulcn

familiam recensere ,
,

scilicet

vermes

et

pu-

iredinem

cl

Icelores

qui

veluli pareilles prislini

mortuos rursm excipere,


lios

et cadavera sibi

quasi

li-

progignere soient

quasi diceret: Bland


est in Hebra'o)

cm-

iocus damnatorum, de qurjcanitEcrenuptio. Vide pi p'iCiM, in Commentai: io nostre in Magistruin, libro quarto, distinct. 45. {Kstius.j

femus vocatur
clcsia
7;t

pello et invoco (sic

enim

putredinem

irrferna nutta est

ut palrem, vernies velut matrem, ut

me

morlis polis

qum

vitae filium

flentem

et

dolcnlem ccu parentes

1205

COMMENTARIUM. CAPUT
somnum
I

XVII.

1200

blandi consolenlur, lacrymas abstergant,


ooncilient, et

deralionis penicillo transcribas.


est

Commune

theologis

hanc cantilenam occinant, Apoc. 21,


non
erit,

Filium Dei ex memori fecund Palris prodire. Si


morlis illigaveris
si
,

&

Mors

ultra

neque lue tus, neque clamor,


abierunt. Invenit

le nieniorke

ileralque refricueris

ueque dolor
igitur in

erit ultra,

quia prima

sepulloscinercs insepullus,

decursaveris pulverem,
spolia

morte ac sepulcro sanctus Job patrem, etmaqui sol in parentum ac sororis cura et studio

sensimque versans cadaveris

percrebueris,

trem ac sororem, seque filium ac fratrein puerulum


eflingit,

seternum Patrem sobole gravidum imitaberis.


Explico. Judex Deus post pomi

morsum
si

sic pleclit

conquiescat. Sed non satis admiror empliasim lioruni

Adamum, Gen.
teris.

3,

19

Pulvis es, et in pulverem reverpulvis jam,

verborum, nam secundm S. Hieronymum sensus est:

Se voces videntur jugulare, nam


fieri

Qucmadmodm

quispiam mortalium sine parentibus

qui pulvis

valeat

homo ?

Nulla res ex se in se

non

potest existere, ita et ego factus suin, quasi

convertitur, non aer in aerem,


Id identitas,

non

in

ignem

ignis.

sine putredine et vermibus esse

non possem.
intelligi

Quod

non coiivcrsio

est. Obsistit
fit

gencrationis
;

licet

de pnis quibus premebatur

debeat, de

natura, ut ex

eodem

in

idem

Iransmutalio

prini-

memori tamen morlis ac sepultur non potest non optim accipi. Tain dulcis igitur mors erat sanctissimo Jobo, ut earfl se venerari et colcre amareque velut parentes
et sorores

eedens forma eorrumpenda, ut nova eveniat.


micis
sitjuidem

Ex

exorimur

privatio

form genesi

randae principium est geniUe. Otiarclur natura,


id

in

dicat

Omnia,

inquit, milii

quod jam

est sedula generationi incumberet.


iste,

Non

carissima in morle habeo,

domum, parenlum comunicum


sola-

mediocris nodus est

nec prteriil scbolasticum


sibi blanditur,

plexus, sororum blanditias. Mors mihi

Cnjelanum, qui illum dirimere

dm

tium, uti puero parentes ac sorores. Sic enim explicat

accipit impropri illud pulvis es, sic dicens:

Adverle,

Origenes

Ut pueri parentes habent


et

consolatores,

sic

quod cm

dicitur, quia pulvis

tu,

non

significalur

ego mortem

putredinem.
:

pulvis sub forma pulveris, sed sub forma corporis

Sepluaginta legunt
esse,

Mortem
et

invocavi patrem

meum

humani

cm autem

dicitur, et in pulverem reverte-

matrem

verb

meam

sororem putredinem. Ecce


compellavit patrem

iris, significalur pulvis

sub forma pulveris.

Solvit

quam putredinem apud Vulgatam


pellatio, et
sius,

igilur ex improprietate,

Nos pulverem hune eluamus

Job, apud Septuaginta compellat matrem. Mira com-

non scrupoloso

rigore.

mirum

pulveris ingenium

quidem

soli
:

Deo

ascita,

de quo

ita

Syne-

arlifex nostri figmenti decus!


es,
et in

Mmento quia

pulvis

hymno secundo

pulverem reverteris.

Quasi dicerct: Nosce

Tu pater, tu es mater, Tu mas, tu femina ;


Tuvox, lusilentium,

leipsum, generationis ternte resculpes myslerium.


Pulvis es,
si te

cognoscas, reverteris in le
est,

nihil aliud

cognoscere sese

qum

in se converti, sicut in

ob-

Natur natura fcunda. Quasi nimirm Deus Pater, dm Unigenitum generaret, utriusque parentis

jecta converlunlur polentia,


attingunt.

cm

ea actibus

elicitis

^ternus Pater

noscit seipsuni, sic prolem


intellectus,

munus

obirel

unde

et ut-

gnrt

nec per extera distendilur Dei

rus sive vulva

illi

adscribitur in Ps. 109

Ex

utero anle

quin se fncipiat, quin in se finiatur. Hinc Verbum


gignit

luciferutn genui te; ubi S.

Hieronymus ex

vulv legit.

De
:

Deus Deum, qui splendor Palris, et ejus sub-

quo iterm eleganter Synesius, hymno tertio, sic Tu es quod parit,

canit

stantif character est vividumque sigillum.

Quanta

pliilosophi seipsuni cognoscit Deus, nec tanlillin desistit,

Tu es quod paritur, Tu qui illustras, Tu qui illustraris,


Ut Filium parres
Inclytam sapientiam,

assiduam semper su cognilionem versans!

sic se politur, divinaeque sobolis

parenlem inluetur.

Rescribe exemplum

Pulvis es. Vis


in

medelam inho;

nor
sic
:

sortis ?

Reverlere

pulverem

te cognosce,

ternaberis, teque tui hreredem simul et prolem

Rerum omnium

opificem

nancisceris.
:

Audi Bernardum de Consideratione ad


incipiat tua consideralio,
in te finiatur
;

Profusus autem mnes


Individuis sectionibus,
Obstetricatus,

Eugcnium A te lm autem, sed

non sotibi,

tu

primus

tu

ullimus.

Sume exemplum

de sunimo
et
si

Partus sacer,
Ineffabilis ftus
;

<

Verbum suum et emillente luum consideralio tua, quae


dat
;

omnium Paire, retinenle. Verbum


non rece;

procedit,

Terminus
Parientis

es

naturarum,

sic

progrediatur, ut non egrediatur

sic exeat,

ut non deserat.

Fige in pectore verba

he plena
:

Et part.

succi et venuslalis. Sed quid ais, Bernarde


liberiori fronte

Genera-

Cue ergo morli eiogium generantis Dei


conceditur?
et

tionem ternam reseulpam,

dm

in

pulverem
si
;

meum
in

Ergone pater
et

et

mater mors,

qui

cognitione mei reverlar pulvis? Cert,

circulum,
si

gignimur

parimur individuis sectionibus

ob-

ambiam,

si

me

egrediar, regrediar ad

me

pro-

stetricaii?

Ecce Triades

mysterium

in

memori
mater memori.

pri cognitione persistam, repelitis partibus nieipsum

morlis. Dicas pulrcdini: Pater


niea
;

meus

es lu,

anerniiaiis candidatum

reproducam.

lia

ingenios ac

et tu libi partus, tu tibi proies eris ex

pulchr Joseplius de
lib.

la

Cerda

in Explanalione morali

Mmento, liomo, ut generationis uetern

lineas coiisi-

Judith, o. 2, acad. 29, sed. 4.

1207

EN

LIBRUM JOR
que ad diem resurrectionis quiescam.
de nobilitate gloriabor
,

1208

Tropologic hic locus exponi potest de perturbatio-

nibus animi

qurc

non modo finiuntur

in

morte

non
,

aulem non parentum meorum


Ibi
,

verm etiam mortis recordatione perdomantur. Rem


ita explico
:

stemmala commemorabo

sed putredo factus

et ci-

Quirilatur infans, ingemiscit, in lacrymas


;

bus vermium effeclus, pulredinem patrem agnoscam;

solvitur vel levi de causa

quid ergo restt

nisi ut

nam
suas,

ex putri maieri coagulalus

sum

cl

vermes eo

parens in brachia plorantem suscipiat,


ludicro aut crepitaculo adblandiatur?
dit illa comploralio, flelus in

nisi ut

soror
subsi-

affectu,

quo

filii

diligunt maires, et latrcs sororcs


inler illos quasi in-

Aclutm

amore complectar, quoniam

risum verlilur, dissere-

ter fratres et cognatos

usque ad orbis immulalionem


Augustinus
mater,
:

navit

omnin

illa

lompeslas.

Eodem modo

fuerit quis

permanebo.
i

Hic exclamt merit S.

nimi morositate delicalioreque

su studio infans
illc dislraha-

Et

qum

turpis pater, et
!

qum

vilis

qum

pueriiibusappeiitionumlevilalibushc
tur
;

abominabilis soror

Conceptus de ftore per ardo-

omnes omnin incompositi


;

affeclus in ipso in-

rem

libidinis putrefacto; cujus

tamen cadaveri quasi


,

surgant ac tumultuentur

supcrbia intumescal, ira

funbres vermes assistunl. Vivus produxit faecem


et

effervescat, ardeat libido, cupidilas stare loco nescia

jam morluus producit ftorem

et
,

putredinem.

sursm deorsm
rem,
in

feratur. Profect

si

hujusmodi per,

<

Vivus amicuni hominem impugnavit

mortuus ver-

turbationibus sestuans quisque in lerram

in pulvein

mes plurimos
no corpore
?

impinguabit. Quid ergo fdius

huma?

sepulcrum

in

tabem

saniem

vermes ,

quid honibilius corpore mortuo

cujus

mortem denique
cerit, illico tota

ipsani sese mentis cogitatione dejeilla

gralissiinus erat
erit

amplexus

in vit

molestus cliam
divitiae

malorum affecluum

pueriliter

aspectus in morte. Quid ergo prosunt


,

quiritantium lurba conticescct.

prudenlem animam!
quse ingruente vento

quid epula;

quid delici?

Non
,

liberabunt morte,

ver Spirits

sancli
,

apem
ne

non dfendent, non eripient ftore. Qui quondam


sedebat in throno gloriosus

tempestateque obort
tur in

(ut levis est) facile rapia-

<

auras,

accepto

lapidis
!

scpulcralis pondre
suae

ipost
a

sese librat firmamque reddit

memorans utique
;

mortis in seternum non peccabit

ac perenniter co,

modo latet despeclus mortem in lumulo. Qui stabat ornatus in aul, modo sedet immundus in lumb. Qui vescebatur deliciis in cnaculo modo consumitur vermibus
,

gitans de suo in alteram vilam discessu

nec istam

in sepulcro.

Sic

ille.

impensis amabit-, nec illam timebit , ut quae praesentia

Vers. 15.

Ubi est ergo nunc pr^estolatio mea;


(1)?

onmia

sibi

alina, futura ver suae naturae et


illa

ET PATIENTIAM MEAM QUIS CONSIDERAT


totius argumentationis
refellit
,

Condusio eSl

desiderio peropportuna computet. Qualis


lis

monia-

qu suorum amicorum dicta


salutis, si frugi fieret, osten-

Ezyehia, de cujus morte


lib.

ita
:

scribitD. Gregorius,

quibus

ci
:

spem

Epistol ex Registre 27,


Transilum Ezychiae

debant; id est

Cm
mea

haec ita sint, ut

jam animam debeam


,

nuntistis, et
illa

magn

exultatione gavisus

sum

quia

agam

et

tantm de sepulcro cogitem, in qunam huerit ?

bona anima

fliciter

ad

suam patriam

pervenit,

jus vilae rc spes

aut qui possim

quae in patri laborabat alina.

Sedul nimirm
corporis tersesli-

aut velim
suggeritis
,

sperare prislina

bona prsesentia

ut vos

mortis jugique recordatione


raeque despiciuntur,

cm bona

cm

ipsa

me

vita cit defectura sit? Prae-

tm anime clique dona

terqum qud

levis illa consolalio viro


vitae

probo esse dssep fallax

manlur

et avidissime

comparantur. Idcirc Spirits

bet, quae hujus nitilur


et incerla est.

commodis,

sanctus hoc suae sponsae per angelos, hoc est, praedicatores


,

Non enim semper bonorum hominum


omnibus oppressi moriuntur,
,

fa'hricandum indixit ornanienlum


tibi

Canl. 1,

detrimenta in hc vit resarciuntur, sed plermque


miseriis et nialis
di-

10

Murnutas aureus fuciemus

vermiculatas ar,

gento.

O novum
cum

et

inauditum ornanienlum
!

inaures

cente et

illis

Apostolo, Hebr. 11

35

Alii distenti
inve-

argenti
alii.

vermiculis

Cttm punctis argenti legunl


,

sont non suscipientes redemptionem


nirent resurrectionem
perti, insuper et
;

utmeliorem

Et quosnam alios dicam vermiculos

nisi qui

de

alii verb ludibria et

verbera ex-

cadavere sub lerram sepullo actabe sanieque defluente subnascunlur ? Puncla

vincula et carceres,

lapidati stint,

hic habes et vermiculos.

secti sunt, tenlati sunt, in occisione gladii

mortui
,

sttnt;
, :

Nec enim inler nos, sive instar argenti pulchros, et omni ornatu speciosos opibusque opulenlos, atque inler mortem sepulturam vernies ac saniem major
, ,

circuierunt in melotis, in pellibus caprinis

egentes

angustiali
in

afflicti

quibns dignns

non erat tnundus


,

solitndinibus errantes, in monlibus

et

speluncis,

qum puncli tlislantia intercedit. Punclo miseri distamus morte, vermibus, scpulcro. O egregium aniniic ornamenlum copiosum lucrum thesauruin
, ,

et in

cavemis

terra;.

Facit

enim magno

et excelso ani-

mo
rum

virum rerum humanaruni contemptio, non easpes


Si
,

sed spes ea quee in Deo posila


finis
,

sit.

Sicut
;

opulentissimum, ipsam cuique suai morlis recordalio

(1)

communis rerum omnium

mors

est

si

nem

Hc un frenare quis
,

poterit lascivienlis carnis

appetitiones
reiilis

Cohibere motus, et quascumque

mili.i i
:

animi .'griludines mitigare. Quod sanctkisimus


:

Job de seipso bis verbis profitelur


Pater mens
re libet
es
,

Pulredini

etc. Nliil aliud

inquit,
,

jm expeclaqu lenebris
,

qum domum

sepulcri

mi

in

et caligine obsil slravi Iccluliim

meuin

in

ouo us-

pus et vernies noslra hceredilas erunt quai milii spes, quod solamen in hc vit superest? Unde ergo pelendaest,ad quam me hoilamini , Eliphaz, vosque amici, patientia Cur infeHcem sortem meani non doleam? Quis modum lacrymis meis imponal ? An spes melioris conditionis, novaeque prosperitatis ? Heu! Quid mibi sperandum nisi sepulcrum Mie denique futurum est, ut quiclem aliquam inveniam; neouc anlca id me consecutuiuin spero. (Calmct).
1

12 09
dicit

COMMENTAR1UM CAPUT
David
,

XVIII.

1210

Psal.

38

Qu

est expectatio
te est.

mea ?

rioriexpialione? Vides ut vir justus adhuc paveatet


trepidet
ti
;

nonne Dominus?

et substantiel

mea apud

Optim
:

et

audent hrelici etiam

toli flagiliis

oper-

hoc exponit S. Gregorius,

lib.

13 Moralium, cap. 17
,

cerl sibi omnia tuta, quiela, felicia repromitlere?

Qu

esse potuit prstolatio justorum

nisi justus et

In

Hebro
:

est;

Baddei

sceol leradna

quod Saules
:

justificatus
<

Deus, qui ad pnas humani generis

verlit

In sepulcrum descendrait; Arias ver reddit

spont descenderet

ivirtute liberaret?

su hujus enim prsentiam minime


,

et captivos mortis justiti

Fulcra inferni descendent; quod nonnulli Rabbini

quos adfert Pagninus


cujus fulcra, id est,

ad ipsum Jobum referunt


brachia, vires, adeque

cessabant intenta cogitalione prslolari,

quam quancitis

membra,

doque esse venturam noverant, sed venire

spes ipsa vitjam conciderant.

Yox autem Hebra


et

qurebant. Dicat ergo


siderat ? quia

Patientiam

meam
est
,

quis conest

baddim propri

vectes significat
;

quidquid adinstar

quod disponenti brve

longum

vectium aliquid sustentt

cujttsmodi sunt romi

Unde adhuc dilationis su damna considet rans, hoc quod jam prdixerat repetit, et descensudicens i rus ad ima, vocem doloris ingeminat
amanti.
,
:

jores et crassiores, aut radies in arbore, nec

manon
ita-

pedes et brachia in corpore huniano. Pcr vcclcs

que seu fulcra inferni desjgnantur


abditissima inferni penctralia
,

intiini

recessus et

Vers. 16.

In
I

profundissimum infernum descen-

qu
,

Vulgatus oplim

dent OMNIA MEA


sepulcro

PUTASNE SALTEM

IBI

ERIT

REQUIES

profundissimnm infernum appellal


lut
,

non quidem absosit

mihi? Infernum hic passim interprtes exponunt de


,

sed comparative

ut

nimirm profundum
nostr

sed merit Pineda noster

cum

S. Gregorio

respectu cli aer caliginosus , in quo sunt

dmones

et plerisque Patribus contendit hic agi

de inferorum

profundius locus habitalionis

profundissi-

loco sive

limbo

Primo, quia additum epithetum


Descendent omnia mea, hoc

mum
IaS.
;

limbus Patrum, ad

quem Job

erat descensurus.

profundissimnm, quod non aptetur ben sepulcro;

deinde, quia

dicit
,

est,

art. 2.

prcipua mea
,

nempe anima qu potissimm sum liomo un cum iis qu propri sunt mea non qu fortun aut mundi propria ver sunt cogitationes ut qu nostra sunt dicta facta pro quibus solis
, ; , ,

Thomas in 3 Sententiarum, dist. 22, qust. 2, Quanqum idem doctor quadruplicem distingut infernum scilicet infimum seu damnatorum
,
,

ubi est carentia visionis divin et peena senss


;

et

huic superiorem, scilicet puerorum, in quo est carentia


visionis sine
in
,

pn senss
grati

tertium purgato-

(in

bonis gratiam suppono), retribulio exspectanda.


:

rium

quo

est carentia visionis et


;

pna senss ad
pn senss aut

Hujus enim aspeclu additur dubitatio

tempus
in
!

non tamen sine

ultimum denique

PUTASNE SALTEM

IBI

ERIT REQUIES MIHI? Id est,

quo

sit

carentia visionis sine ull


,

ibine statim dabitur requiescere?

non

erit

opus ultej

grali privatione

qui est limbus Patrum.

CAPUT
1. 2.

XVIII.

CHAPITRE
dixit
1.
:

XVIII.
:

Respondens autem Baldad Suhites,

Usque ad quem finem verba


loquamur.

jactabitis?

Baldad de Suh rpondit Job, el lui dit 2. Jusqu' quand vous rpandrez-vous en tant de paroles inutiles? Comprenez ce que nous vous disons, avant d'y rpondre ; et aprs cela nous vous parlerons, et nous nous
entretiendrons volontiers avec vous.
5. Mais pourquoi passons-nous dans votre esprit pour des animaux sans raison? et pourquoi n'avez- vous que du

intelligite pris, et sic


3.

Quare reputati sumus ut jumenta, duiraus coram vobis?


4.

et sor-

Qui perdis animant tuam

in furore tuo,
,

mpris pour nous? 4. Si vous tes rsolu de perdre votre me dans votre
fureur, par la tmrit avec laquelle vous osez accuser Dieu d'injustice, plutt que de vous reconnatre coupable, la terre sera-t-elle abandonne cause de vous? et les rochers seront-ils transports hors de leur place? Dieu, pour s'ac-

numquid propter
5.

te derelinquetur terra

et

transferentur rupes de loco suo?

Nonne

commoder

lux impii extinguetur, nec splenignis ejus?

debitflamma
6.

et

Lux obtenebrescet in tabernaculo illius, lucerna, quae super eum est, extinguetur.
Arclabuntur gressus virtutis ejus, et prae-

7.

cipitabit
8.

eum

consilium suum.

Immisit enim in rete pedes suos, et in ma-

vos raisonnements, renverseratil l'ordre de sa divine providence qu'il a tabli dans le commencement du monde, et qu'il a toujours gard invariablement ? 5. Or, selon cet ordre immuable, la lumire de l'impie ne s"teindra-t-elle pas plutt que celle du juste? et la flamme qui sort de son feu ne sera-t-elle pas sans clat? 6. La clart qui luisait dans sa maison sera obscurcie; la lampe qui clairait au-dessus de lui perdra sa lumire, sa gloire s'vanouira et se dissipera entirement. 7. Avec tonte sa force, il ne marchera qu' l'troit et avec peine ; et se trouvant priv de sagesse, ses conseils le feront

tomber dans
8.

le prcipice.

culisejus ambulat.
9.

engag ses pieds dans les rets qu'il avait ten. dus aux autres; et il marche au milieu du filet qu'il leur
Car
il

Tenebitur planta

illius

laqueo, et exardes-

avait dress.
9. Son pied sera pris dans ce filet mme, et la soif de celui qui est altr de son sang, sera satisfaite : il se jettera

cet contra

eum

silis.

10. Abscondita est in lerr pedica ejus, et

sur lui,
10.

et le

dvorera.

decipula
11.

illius

super semitam.
et

Undique terrebunt eum formidines,


fam robur
ejus,

lui a prpar lui-mme est cach sous la terre qu'il foule aux pieds; et on lui tend un appt le long du sentier par lequel il marche.

Le pige qu'on

involvent pedes ejus.


12. Attenuetur
et

inedia

11. Ainsi les terreurs l'assigeront de toutes parts, el l'envelopperont dans ses dmarches; elles embarrasseront ses pieds, et le feront tomber. 12. La faim qu'il souffi ira changera sa force en langueur, son estomac n'ayant point de nourriture, deviendra tout

invadat costas
13.

illius.
et

Devoret pulchritudinem

cutis

ejus

faible.

1211

IN
illius

L1BRUM JOB
15.

1212

consumt brachia
\k.

primogenita

mors.

Avellatur de

tabernacuo suo fiducia

ejus, et calcet

super eum, quasi rex, intrims.


illius socii ejus,

La mort la prus terrible dvorera l'clat de son teint, et elle consumera toute la force de ses bras. 14. Les choses o il mettait sa confiance seront arraches de sa maison; ses enfants priront; et la mort le foulera aux pieds, comme ferait un roi qui le dominerait cruellement.
li>. Alors les compagnons de monde habiteront dans sa maison

15.

Habitent in tabernacuo
est;

qui

non

aspergatur in tabernacuo ejus

celui qui
;

n'est
les

plus au.

ils

seront

premiers

sulphur.
16.

la piller

et

on y rpandra

le

soufre,

pour

Deorsm

radies ejus siccentur, sursm


ejus.

souillures qu'elle a contractes y a demeur.

par

les

des crimes de l'impie qui

la purifier

autem atteratur messis


17.

Memoria illius pereat de terra, celebretur nomen ejus in plateis.


18. Expellet

et

non

16. Ses racines qui tendaient en bas, se scheront branches, qui montaient en haut, seront retranches.

ses

eum de
semen

luce in tenebras

et de

17. De sorte que sa mmoire prira entirement do dessus la terre; et on ne parlera plus de son nom dans les places publiques. 18. On le prcipitera de la lumire dans les tnbres, et sera transport hors de ce monde.

orbe transfre! eum.


19.

il

Non

erit

ejus,

neque progenies

in

19. Sa race ne subsistera plus,

populo suo, nec ull


ejus.

reliquiae in

regionibus

parmi son peuple,


son pays.

et

il

il n'aura point de postrit ne restera rien de sa famille dans

20. In die ejus stupebunt novissimi, et pri-

mos invadet horror.


21. Haec sunt ergo tabernacula iniqui, et iste

20. Ceux qui viendront aprs lui seront tonns de sa perte , et ceirx qui seront de son temps en seront saisis d'horreur.

locus ejus qui ignort

Deum.
i

fin

21. Telle sera la ruine de la maison de l'injuste de celui qui ignore Dieu.

et

Vers.

hxit

Respondens autem Baldad Suhites Vers. Usque ad quem finem verra jac1.

COMMENTAR1UM
in

quo prsertim consistt


intelligit
,

disputatio.

Nam

qui allc-

2.

rum non ben


tesl.
t

ben respondere non po-

TARiTlS? INTELL1GITE PRIUS, ET SIC LOQUAMUR. Baldad


hic slomachosis reprehendil

longam cm Jobi lm
ipse prse studio avij

Appositum ad hanc Baldadi increpationem apolo-

Eliphazi disputationem

quam

gum

vide in Cyrillo,

lib.

Apologorum moralium,
:

dialeque loquendi diulis audire non poteral


pil

incij

cap. 15, cui tilulum prafigit


sis verbi.

Doctus loqui, et avants


oris

ergo vehementer, et ulrumque arguit

inscitiae.

Vide insuper

qu de

usu laudabili et

Septuaginla

eum quibusdam
,

Patribus
:

hc

legunt
ces-

vilioso,

ad capitis sexti v. 26, exposuimus.

numro

singulari

et sie vertunt

Quousque non

Vers. 3.

Quare reputati sumus ut jumenta,

sabis? coliibe te,


codices et
alii

ut et ipsi loquamur.

Sed Hebraiei

et sorduimus coram vobis (1)?


referunt
..

Hc

plurimi ad

Jobum
,

Latini magis emendati, et in his Sixlia-

quasi

amicorum

sapientiain contemnat

ne-

ni, in plurali legunt.

Neque desunt

qui putent nihilo|

que

illos pluris

minus
ab
aliis

heee

qui

verba unum Jobum petere, abslinerc eum Jobo proxim verba contulerant
;

tune dictum

quam jumenta. Quod Jobo inlerpretari potuit Baldad, cm


faciendos pulet
:

dixit, cap. 12, vers. 7


te.

Interrogu jumenta, et docebunt

et in his est

Pineda

qui hc de re copios et acut

Ubi videtur Jobus meliori loco posuisse jumen,

disputt.

Ego eum Sanctio ad illorum sententiam


,

ta

inagis accedo

qui verba hsec prima speclare dicunt

aut

cm ab illis decuit sumendam esse disciplinam cm dixit, cap. 17, vers. 4 Cor eontm long
; :

ad Jobum, qui prcedenli capile, et ad Eliphazum,


qui

fecisti

disciplina; et vers. 10

ISon inveniam in vobis


tria loca sibi velint

eum

illo

proxim disceplral. Hoc enim simpli-

ullum sapienlem. Sed quid haec

cissim indicat

modus

ipse loquendi

qui

eum

mullis

ibidem superis explicatum


slro sicut

est.
,

Ego eum Sanclio noetiam tertium puto

verba

fieri

non obscure demonstral. Neque causa

secundum versum

sic

deerat homini superbo, ut stomachosis ageret

eum

ad Eliphazum quoque pertinere.

Nam

ab ulroque

Jobo
ler,

quem et eum

in suo errore

hrere pulabal perlinaci-

existimare potuit Baldad se et socium Sophar repulalos esse sicut

Eliphazo

qui

proliteretur, erroris convinceic

cm se sapienlem esse Jobum non potuerit.


;

jumenta

quia silere coguntur, iiilerim

dm

illi

longam pro

libitu

disputationem insliluunl,

Et hc cert ratio poluit illum commovere

ipse ta-

neque digni liabentur quibus qustionis discussio


conmiittatur.
Id
:

nen ralionem prol'crt allcram gravitatis et indignationis

Septuaginla intellexisse videnlur.,

plenam

dm

ail

dm reddunt
,

Cur tanqum quadrupedia tacuimus


idio-

Jntkelicite phius, et sic loquamur

hoc

est, fion-

coram te? Neque novum est in omni, ut reor,

dm
et

inleilexislis controversiai

slalum

animadverlile

male, ut qui slolido sunt ingenio appellenlur asini vcl


bestise.

expendile rem.,

et ordine servalo loquaiiiui'. Ile-

Aut cert injuriam

sibi fieri

interprelalur,

prehendit ergo
tra

primm disputationem

Ionga/n et ul-

niodum

quai nullum videbatur habitura fincm


,

quam tamen non verbosam solm tosam et vaeuam esse dicit dm ait
,

sed eiiam ?eft:

(1) Quare reput amur Jobo tanqum bslia? Bestiis comparamur, ita illi stupidi sumus et hebeles ae mente vacui. E spcial quod Jobus, supra, 12, 7,
,

Vaque ad qpiem

f'tncm

verba jactabilis? Deinde quia dispulalioni


,

scopo videntur prorss aberrsse

neque

iniellexissc

adversarios ad bestias amiserat. Et insip-entiam eoPlmvs 10, 13, 12. iiim laxavcrat supra, 17, piisi llieronymiim verlunl : Sorduimus, sindidi el \i(Rosenmullcr.) lissimi habeiilur.

1213

COMMENTAR1UM. CAPUT
illa

XVIII.
in spinis. se.

1214
Egregi vertunt
alii
:

cm
Viri

se praesente dicantur

quibus

ipse nihil pin-

exarserunt sicut ignis

guius arbitratur, nihil ab instituto magis alienum.

Exarscrunt exstinguendo

autem prudentes
ipsis

et docli injuri loco

ponunt,

si

Tria ver potissimm sunt quaj furor seu ira subvertit ac perdit, scilicel

quispiam corm
sludeat
,

nugefur,

et aliqua
,

persuadere

animam, vitam
ita

et dignitaten

quibus (idem habebit

nemo

nisi qui

bardum
nunc

animam quidem
Ira enim

quse per

peccatum

occidilur-

habel aul slolidum cerebrum

et

asinosimile ingenium.
fecit
;

viri justifiant

Dei non opcratur, inquil S. Ja1, 20.

Hactens ad Jobum et Eliphazum verba


Jobuni solum aggreditur.

cobus

in

Canonic sua, cap.


lib.

Ad quod
:

apte S.

Gregorius,

5 Moralium, cap. 30

Quanta ergo

Vers.

4.

Qui

perdis animai

tuam

in

furore

sit

iracundise culpa pensemus, per


,

quam dm manvitse

TUO (1), NUMQUID PROPTER TE DERELINQUETUR TERRA, ET TRANSFERENTUR RUPES DE LOCO SUO? Quasi dicat
:

suetudo amitlitur
liatur.

supernsc imaginis similitudo viso-

Per iram sapienlia perditur, gralia

Heus

tu

qui contra teipsum

tuumque animum ex-

cialis

amillilur, eoncordia rumpitur, lex veritatis

candescis, an idcirc tanto furore seu impalienti sto-

violatur, Spirils sancti splendor excludilur,

etc.
:

macharis, et qucreris corm Deo et toto mundo, qud

Taies eranl de quibus David ait, Psal. 77,


lentaverunt et exacerbaverunt

56

Et

putes

te

unum omnibus eminere?


,

et te

cadente

lu

Deum

excelsum, et

testi-

cem

gloriam

decus universse terra; simul (ccum

monia

ejus
,

non cuslodierunt. S. Hieronymus


et prcevaricati sunt.

legit

occasura? ut merit Deus, ad hoc prcavendum ne


tu cadas
,

Aversi sunt

Agit de

murmuran-

potis rupes loco suo

movere

leges impio-

libus in deserto, et de

Deo impie conquerenlibus.


quse in

ruin vindices refigere, totumque universi cursum invertere debere


tibi

Veri hi sua ipsa


conjieiunt
,

tela

Deum
,

venenato ore

videatur. lia Pineda et Tirinus

in

se vident recidere

sicut qui doloso

noster, et Olympiodorus in Caten.

utuntur arcu sagiltam ipsam retr in se conversam

Septuaginta vertunt

Usa

est te ira.

Quod
legi
,

nott
q. d.
:

vident

quam

in alios

contorquebant. Quare subdit


,

Olympiodorus per interrogationem posse

Conversi sunt in arcum pravum, id est

sicut vitio ar-

Numquid Deus
affirmationem
,

te in ira

nsus

est, sicut dixisli ? et

per
esse

cs in sagiltanlem sagitta convertitur, sic verba hu-

ut intclligalur iram ipsam

usam

jusmodi hominum

in eos ipsos recidunt, qui ea prolu-

ipsomet Jobo tanqum organo ad ipsius animam

affli-

lerunt. Hinc contingit iratos sibi ipsis


et tela quse in

manus

inferre

gendam; quam sententiam


Theodotionis, quse sic babet
in furore suo, vel
,

ait
:

responderc edilioni
anifiifft

Deum

et in

alios jaciunt

in se

con-

Rapiens
,

suam

torquere
cap. 27,

ut in ipsis verificetur illud Ecclesiastici


:

ut

alii

vertunt

discerpens, scilioet

28

Qui mittit

in

allum lapidem

recidet in

instar tigridis, quse ssepcnumer dicitur in taniam

ccpt ejm.

Qud autem vitam adimat


:

clar docet
et

idem

iram exurgere, ut seipsam unguibus dentibusque


cerpens interimat. Tigride

dis-

Ecclesiasticus, dicens, cap. 30, 10

Zelus
ait
,

iracundia
:

quvis ssevior iratus in

minUUnt

dies.

Hinc David quoque

Psal. 50, 8

animam

ipse

suam

violentas

manus

conjicit

eamque

Tnrbatus est furore oculus mens; Cajelanus legit:


Tineavit ab ira
slrain. Sicut
;

trucidt. Merit igilur ir sive furori perditio anima;


tribuilur. Iracundia

qui est oplimus sensus ad


tinea

rem noinler-

enim animositatis

illius

subversio

enim

pannos ipsos quibus orilur


ipsis nascalur,

ejus, inquit Ecclesiaslicus, cap. 1, 28, signilcans ira-

corrodit, sic iratos ira,


imil.

cm ab

tum

sibi ipsi

malum generarc. Quamobrem


18, tradil
iratis

Lactantius,

Denique qud dignitatem auferat, unus ad prosuliciat

lib. 6, cap.

non secs ac viperis suos

bandum
glori

Alexander,

ccelo

quem rerum geslarum

ipsos venenatos partus exitium et

mortem adferre
,

clarissimum

terram

ira

dejecit.
,

quare de
illis

illis

dici polest illud

Psalmi

57, 5

Furor

Alexandrum enim

secundm similitudinem serpenlis


,

speciem pro

cap. 3)

Maximus lib 9, iracundia sua propeniodm clo diripuit;


(inquit Valerius
,

gnre supponendo

ut vipereos istorum animos in

nam

quid obstilit

quomins

illc

assurgeret

nisi

suam ipsorum perniciem


at

concitatos ellingamus. Pos,

Lysiinachus leoni objectus, Clylus hasl confossus et


Callisthenes mori jussus?

sunt quoque apibus comparari

quse irala; mordent


et

At Callisthenis quidem
,

mordendo aculeum amiltunt


aculcus (ut Arisloteles,
1.

cum

aculeo vitam.

dellens

mortem
Hoc
,

in
,

Alexandri iram iratus


lib.

Seneca
,

Nam

9 Histori animalium,
figi

eloquentissim
cap. 23
:

ait

6 naturalium Qusestionum

cap. 4, tradil) sine viscerum eruptione


potest.

nequaquin

est Alexandri

crimen lernum

quod

Itaque levem aliorum iclum propri morte

nulla virtus

nulla bellorum flicitas redimet;


:

nam

luunt. Ligna

quoque dm incenduntur et ardent ipsa consumuntur, non secs irati quare de illis dici po;

quotiens quis dixerit


;

Occidil

Persarum

milita mil-

lia

opponetur
:

Et Callisthencm. Quotiens dictum


,

test, Psal. 117,

Circumdederunl

me

sicut apes

et

erit

Occidit

Darium

pens quem lune


:

magnum

regnum
ceris,

erat
erit
:

opponetur

Et Callislhenem. Quotiens
vieil,

Quasi dicat Baldad ad Job Nnm ut lu justifidm fateri non vis ob peccala tua le ista pli proplcrea derelinquetur terra Dei providenti? Videlicet amici isli Job pulabant cum providenti Dei non consisicre, bominem justum tanlis malis aflici. Itaque sic argumentabantur ei concludebant Ergo aut lu justus non es, aut non est providenti Dei in terra. Sed captiosa erat argumenlatio. Vide divum Tboniam, in Comineniaio hujus loci. (Estius.)
(1)
:

dictum

Omnia Oceano tenus

ipsum quo-

que
lur

tenlavit novis classibu:;, et iinpcrium ex angulo


;

Tbraciae usque ad Oriemis lerminos protulil

dice-

Sed Callislhenem
tam inagnuin

occidit.

Omnia
,

licet

antiqua

ducum regumque exempla


nis.

transicrit

ex bis quse

fecit nijifl

erit qufia scelus Caiiislheillu-

Vides iitur iram duntaxat tanlis victoriis

1215
slrissimum ducem ptuisse superare, et
illius

IN

L1BRUM JOB
prosperitatem desperare
ditur
,

1216

honori

qu san
;

in rc libi

repentuas

perpeluain ignominiae notam inurere. Optim igitur


Cliilon dicebat (utLartiusin ejusVit tcslatur) fortius

quod commeruisti
reddilur
,

impietati

nimii uni

pna

ut quidquid illustre

ac sp'endidum
et
in

esse iram,

qum
ab

hostera armaluni dejicere,


ira

cum non

mortalium oculis exhibuisli obtenebretur ,


ignominios obscuritate intereas. Sic

hc

minus

exitii sit

qum ab

hoste. Plura vide de ira

nempc
;

Deo

superis ad capitis quinliversum secundum annotata.

constitutum
cet
lur.
,

est, ut lux impii

exstinguatur

neque de-

NUMQUID PROPTER TE DERELINQUETUR TERRA?

etc.

ut tu grati hic divinse providcntia; ordo inute-

Vari hoc exponitur ab interprelibus, uti videre est

Quid ergo niirum

si

pereas ad extremani

rumvi-

apud Slunicam. Mihi planissimus videtur sensus,

nam delurbalus?San

prosperitas impii evanescit, et


illa,

quem
xito;

ante alluli

et consentit
:

cum
;

Septuaginla, qui
au 7to6avYi
o'pyi
,

splendor ejus emoritur; claritas

qu domus ejus

claris sic reddiderunt


TA

T -yp

o;

debatur illustrari, obscuralur, et lux emendicata dficit.

)7r'

opavo'v
si lu

vi

jcaTaoTpacpr]<jTai

x flEjxeXwv

Pulchram nobis Sapiens


Prov. 13, 9

inter

lucem justorum et
,

quid enim?

mortuus

fueris, inhabitabilis erit

ea

lucernam improborum reddit differentiam


:

dicens,

qu

sub clo est? aut subvertentur montes funda-

Lux justorum

ltificat

lucerna autem

mentis?

Quod
:

sic

oplim exponit Olympiodorus in


te stante

impiorum exstinguetur;

id est, flicitas et gloria justo-

Caten, q. d.

Adene existimas

mundum

rum

solida; est laetitise, quia

semper augenda

nam
4,

consislere ? ut ade magnic de te tuisque rbus

justorum semita quasi lux


procedit, et crescit usque

(scilicet

auror) splendtns

loquare? Quasi ver oninis ha:c reruni universitas,

ad perfectam diem, Prov.

te

uno extincto, daninum factura

sit

sic oplas in-

18, hoc est, magis atque magis splendescil, usquequ

tcritum,

tanqum

si

oninis

hc
sit

regio, quae soli sub;

ad

solis nieridiani

splendorem atque perfectioncm


grati
;

(in

jecta est, detrinientum tu morte capere debeat

hc

vil, virlutis et

in futur, gloria; et beali-

tanqum cpmmunis fulurus


teritus sic sermocinaris
;

reruni

omnium

in-

tudinis) pertingat.

Per banc enim claritateni doctrina;


mundi, Matth. 5, 14. Lu-

perinde quasi tu justiti


,

et sanctilalis justi sunt lux

res

hunian

constituta; sint
sit

teque medio sublato


,

cerna ver impiorum, quae in hujus mundi caliginos


nocle videtur polis lucere

haud quispiam
nobis

futurus superstes
efiicial.

qui divinum

qum

luceat

illa

brevi

Numen

placatuni

Itaquc non sine

tempore, ac

levi flatu, dissipalis hisce nebulis, et die


,

fastu videtur

Baldad Jobi faslum, quem putabat, velle


,

vero illucescente
citas

obscurabitur. Juslorum igitur


,

fli-

proculcare, significans nequiter illuni agere

qui im,

comparatur

soli et luci

quia jugis esl, solida,

moderato
defungalur
caiiturain

niorlis

desiderio

vitam conficiat

nequc

stabilis, et

per totum orbem se diflundit, apud justos

ver mullm referre, qud Jobus van insolcscens


;

et injuslos, carnales et spirituales. Gloria ver et flicitas

non

er.im

propterea terrani habitalore


,

impiorum lucernae assimilatur quod

quia durt in
est,

rerumque commotionem prodigiosam pula rupiuni convulsionem successuram quasi more,

hc tanlm nocte, indigens oleo alieno, hoc


favore
,

vano

si del'ecerit,

exstinguitur, si adversilas

relur eximius aliquis orbis terrarum moderator, sine

aliqua adflaverit, exsufilatur et ftet, et insipientibus

quo neque genus


quanlmvis
Vers.
5.
firnia;

humanum
lux

propagari

neque res
nec

tanlm splendere ac lucere videtur, idque lantm


hc vit,

in

consislere possent.
impii
?

cum qu semper
,

exslinguitur. In morte

enim

Nonne
in

exstinguetur
g.

deliciet umbratilis coruni lux, exstinguetur lucerna,

splendicbit flamma igms ejus (1)

vers. lux
cum
eo-

hoc est

fluxa

mundi

prosperitas

et horribilibus ac

OBTENEBRESCET

tabernaculo illius, et lucerna,


posteritatem impiorum
inlerilura.

sempiternis inferni tenebris operientur, et conjicientur in tenebras exteriores, Matth. 8, 12; ibi erit fletus, et stridor

QVM SUPER EUM


gloriam
,

EST, EXTINGUETUR. SenSUS CSl, Speill,


,

imperium

dentium.

Tune demm
6:

intelligent

mi;

ruindem memori brevi


liter

Neque
,

hic subtiignis
,

seri,

qum

tetro

malo dm,
lumen non
;

vivererit, obnoxii essenl

exquirenda distinclio lucis,


;

flaninia;

lu-

tune dicent, sed frustra, Sap. 5,


ritatis, et justiti

Erravimus via ve-

cerna;

poeticus quippe sernio variis nominibus ad

luxit nobis, et sol intelli-

cumdem sensuni concinnalus Non est autem extra rem, ut


sila peculiare

ornatur et anipliiicatur.
lucerna ullimo loco po-

geuli non est ortus nobis


tatis et perdilionis, et

lassai i

sumus

in via iniquidifficiles,

ambulavimus vias

viam

quidpiam notet, puta lucem emendicaoccasionibus petitam, opibusque


,

autan Domini ignoravimw. Est infandi

illius

hostis

lam, hoc

est, variis

subilitorum tanqum oleo nutritam


gnificatio lyrannicae direptioni,

ut lucerna; si-

consueludo mentis oculos fraude maliliquc su obnubere, subducere cognitioneni cleslium, ut in vitse
cursu Iaxis habenis, quasi nigr in nocte, Andabata-

qu injuslus princeps
ac
et

subditorum

spoliis

locuples ac splendidus apparet,


est

rum more modoque


piscalur
vil
;

feranlur. In
,

ill

sceleris

umbi

aptetur. Perinde
si

enim

quod Baldad enunliat

ille

orci

pnedo

et rcli

sho morlales invol-

diceret
(1)

Videris,

mi Job, modo animait) agere,

interposilu leliferi peccati solis


eclipsin et defectionem crt,

semper luctuoel inlo-

versiculo usque ad exitimi cnpilis perpctua est in impios invectiva, et descriptio malorum qu Deo illis parantur. Lux impii est sive prospentas, flicitas, auctoritas impii, sive posteritas et lilii. Lux ista exstinguetur; Deus perdct impium, rbus suis cxuel exauclorabit, orbabil liberis. (Calmet.)
,

Ab hoc

sam

undc mulla;

lerand calamitates oriunlur,quas deinde enumerat. Vers. 7. Arctabuntur gressus virtutis ejus, et
pr/i:cipitabit

eum consilium suum

(1).

Vide

uti

paulalim

bens per semilas arclas

velut homoiter ha(1) Diilicullalibusimpediciur, diilicilesque. Hc similitudine

1217 mala succrescanl


cubt*; oculus
;

COMMENTARIUM. CAPUT
deficere lux cpit,
caligat
ibi

XVIII.
ferrei

1218
annuli, quibus hamatae
lib.

demde nox
;

in-

mine dicuntur
lexunlur
i

con-

non

videt miser, sed

non

modo sed sistit malum


,

occaecatur
:

non

loricae.

M. Varro,
:

3 de
,

Re

ruslic,c. 11,
,

pedes compriet ratio

maculas

in reti posuit

Septitm

inquit

tolum rete

muntur, gressus praepeditur, consilium


prit.

omnis

grandibus maculis integitur, ne eb involare aqnila passi t,

Quia conatus impii robore suo innixi retardabun-

neve ex eo evolare anas. Sensus ergo hujusloci est,


si

tur, et

suomet

consilio concidet. Haee subdit Baldad

ac

dicat

Sicut avis capta reli ex uno

filo

ejus vel

Jobum pungat, signilicans frustra impium conari quae in mentem veniunt, cm ad juslitiain Dei perut
tineat

ocello,

dm

egredi conatur, in alium graditur, et


,

ma-

gis sese implicat


tiae

ita

impius captus
,

reli

concupiscen-

conantem intercipere

ne quae mala cogitrat


,

suae ex
,

uno

vilio in aliud

ex un macula in liam

absolvat. Arciare gressus est reprimere

compescere

transit

ac magis magisque sese inlricat.


sancli Patres horuni retium
,

praepedire, sicut contrario, dilatare gressus est ex-

Optim

vim

variela-

pedire

prosperare

conatum progressumque rerum


,

tenique notrunt

et religiosissim vtare studuerunt.

ben cedentium adjuvare


lis

promovere. Gressus

virtu-

S. Paulinus, epist. 2, zabulica relia divine appellat,

idem

est atque conatus robusti, contenti, nervosi,

dicens

Tota hujus mundi figura


,

quse praeterit, et

potentes.

Jam ver

consilio suo prcipitari eleganter

per oculos corda proleclat

zabulicis praetenta reti-

dicuntur, qui suo conatu confiant, suo,


liath et

mortem

et

calamitalem

sibi

bus, in qulibet su specie laqueus mentis et gladius est.

utaiunt, gladio jugulantur, ut Go-

Credamus prophelae, quia


,

in

medio musci-

Holofernes.

Quanl autem

sint

impiorum
pra>

pularum ambulamus
lis

et intcr operlos lethalibus do-

angustiae, et in quantas ruinas propriis consiliis

gladios vila transigilur. Excipit nos


,

mundus

iste

cipilentur

vide superis ad capilis 5 vers. 12 et

variis voluplatibus florens

et l'allacibus

venenatus
potuil illuet

13, cap. 12 vers. 17, cap. 15 vers. 20, 21,22,25,


et

illecebris,

etc. Nihil
,

dici in

eam rem

passim

alibi.

Caeterm pulchr hic utitur meta,

strais. Vocat relia

muscipulam, laqueos,
,

ne comquos

phor gressuum arctandorum


stias

ad denotaiulas anguin

munes

illos
,

pularemus

gladios inlerpretatur svos

et

summas
il
1 m

dificultales

quas tandem redisu dilatationem

et aperlos

tol via slriclos in

acumen

in

fa-

gendi sunt

qui in vit

magnam

cile se vialores
cis retibus

induant. Simile quiddam de zabulialtulerat,

prae copia et abundanti

rerum usquequaque habuePsalmo 118, 32

magnus Origenes

homil. 2 in

runt. Sicut autem qui gaudio perlunduntur dilatari

Cantica,

illud

exponens sacris gameliis de sponso,


postrema

dicuntur, ut constat ex

illo

mandatorum tuorum
gaudio

cucurri

cm

dilatsti cor
1
:

Viam meum,
In
tri-

Cant.

2,9:

Stat post parietem nostrum, respiciens


(

per fenestras, eminens per retia

ita vertit

scilicet et laetiti; et alibi, Psal. 4,


,

verba S. Ilieronymus
tos
;

cm

in Vulgalis sit per cancel-

bulatione dilatsti mihi

id est,

cm

in

angustum
,

es-

inlellige, inquit, quia in

medio laqueorum am-

sem

inclusus

nec spes evadendi subesset

veluti
;

bulas, et subls machinas transeas imminentes;

eruptione facl mihi viam aperuisti et dilatsti


contrario,
et

sic

onmia retibus plena sunt; diabolus laqueis cuncta


complevit. Si autem venerit

impiorum gressus ad ultimas


angustias redigentur, quod
lib.

dificultales

tibi
:

sermo Dei

et

cest.

summas

ben

in

rem

pris

eminerc de retibus, dices

Anima
viam

nostra ere-

nostram explicat sanctus Gregorius,


cap. 4 et 5
;

14 Moralium,

pta est

de laqueo venanlium, laqueus contritus


relia,
tibi

ubi

Vers. 8.

Immisit enim
(1).

eum

lege.
in

Eminet sponsus per


rete pedes suos, et
aliud
in

faciens.

Vult

Origenes

immane quoddam
,

et

vaslum rete oppandi

maculis ejus ambulat

Nunc

addit impedi-

mundo

universo

imminenlesque machinas Vulcaniis

mentum

quod peccatorem

in incessu

moratur. Su,

retibus firmiores,

omnes autem

in

commune homines
retia, et

mitur autem venatione metaphora

et
si

praed

praedam

fieri

mali daemonis, et includi, nisi qui, duce

quam auceps

aut venator captt

quae

se in retia

et praeside Ecclesiae

sponso Deo, emineat per

induerit, indese extricarenon potest,

etqu eluctatur

divino beneficio liber et solulus in sublime se attollat.

magis, ut inde se eximat, arctis conslringitur. Pro in


maculis Hebraic est in implexo
reti.
,

Edem mente
in

S.

Lo

in

tenlationum multiplici

Nam

retis oculi

varielale et periculis obstupefactus et haerens excla-

seu cancelli macul vocantur Latine

quo etiam no-

mt, serm. S

Quadragesimam

Plena omnia peri-

culis,

plena sunt laqueis, invitant cupiditates, insi

ssep utitur Scriptura. Salvsti de ncessitt ibus animeam (Hebraeus Cognovisti in angustiis animant meam); statuisti in loco spatiosos pedes meos, ait Pro-

mam

diantur illecebrae,

etc.

Vide plura de his supra,

cap. 7, vers. 1. Pulchr ad


lib.

hune locum
sic

S. Gregorius,

pheta. Septuaginta Venentur infirmi substantiam ejus, ut venatores praedam ; erret autem ejus consilium. (Calmet.) Macula hic significat retis intervalla. Est (1) autem vox probatissimis Latinis scriptoribus non ignota. Hebraea vox usurpatur de quolibet retis gnre , articulo , opre hamato , ac de reliquis, quai retis instar sunt. Ducitur hic comparatio ex venatione , quae retibus paratur. Qu magis peccator solvi nititur venatoriis retibus , e magis impeditur et in(Calmet.) volvitur. Immisit , etc., seipsum in rete, et in laqueos induxit. Maculis. Maculce sunt retium foramina. (Menochius.)
:

14 Moralium, cap. G

Qui, inquit, pedes in rete


ejicit
,

mittit,

non cm voluerit
,

qui in peccata
,

se dejicit

non mox ut voluerit


expedire ad

surgit

et qui in

mane

culis retis
i

ambulat, gressus suos ambulando impli-

cat

et

cm

ambulandum
,

nititur

ambulet obligatur.

Hinc peccata

quae ex consueetsi

tudine fiunt, curalu difficillima sunt, quia

per

confessionem
dies inls

ut caetera, expientur, tamen quia ra,

altas fixerunt
in

repullulant,

et ipsamet

consuetudo quasi funis

hominis retorla pedibus sic

,,

1-219

IN
stringit et ligat, ut vix scse extricare vaieat
facile
,

LIBRUM JOB
qu
cogitur ardentissim concupiscerc Dei visionem.

1220

eum

Hoc

circumligatum

ad se iterm alirahet inimicus.

crediderim significari in Psalmo 58

ubi dicitur

L'ode taies quando sic labunlur, ut graviter pcccare


incipiant
,

de ser et intempestive conversis


vesperam, famem patientur
ut

Convertentur ad

non
,

in illa incidunt per transennani

sed

canes. Quae verba de

animo

iterandi

seu se di deleclandi, ut usuvenire


,

damnatosieexponit Nyssenus,

trac.

2 in Psal.cap.lG

solet lubrico carnis vitio implicatis

qui piermque

Tune supern

civitale excidens

omnium bonoruin
sed long acerbis

jam

peccatis assueli tam diflicil curanlur, ut fera dia,

penuri et lame punietur.


tus

Punietur quidem damna,

bolo reserventur ad pompain

dm

sic peccalis assue-

lernm

duraluris flammis

scunt

ut facillim post confessionem ad vomilum

punietur rabidissim tune appetenii

summi

boni,

redeuntes, quasi pcenilenliani non egissenl, de uno in


aliud incurrant peccaluin.

nimirm
sani

divini conspects
beatis.

qui farlam deliciis

menIn-

Quamobrem,

uti sequilur
,

piaebet

Luculentis id
in

exponil divus

Vers.

9.

Tenebitur

planta illius laqueo

et

Chrysostomus, boni. 24

Malthaeum,
gehenna
?
,

dm

ail

exardescet co.MRA eum

siis (1). Prior pars superio-

lolerabilis

quidem res
illud

est

quis nesciat et
si

rem

sententiam

confirmt

et

explical

posterior

suppliciuin

horribile

Tamen
,

mille aliquis

apert docet venationc

sumptam

esse metapboraui.

ponat gehennas, nihil

taie diclurus est,

quale est

Exardescit enim contra feram laqueo irrelitam venatoruni


sitis
,

bcataj illius gloriaj honore repelli


illo
:

exosumque esse
quidem
gehennae

maxime

si

ulcisci

volunt illalum ab e

Christo, et audirc ab

Non

novi vos. El

danmum,
tis

quale, v. g., aper inlulit CaIydonius,aut lusi-

non

sic
,

adverss

damnatos

exardescit

pus, qui laceravit pccus. Sumilur autem hoc loco


pro sitibundis
,

flamma
sitis

eliamsi millies mulliplicetur, ut exardescit

id est

pro bis qui sanguinem

poculi aelerni,

quod

in clesti

regno faciem

siliunt, qui

e avidis illaqueatam feram consauciant,


illam

Dei videnlibus bibitur. Hc ardentissim rabidissim-

qu majus in
profanos

odium imbiberunt. San abslraest


;

que

siti

cogimlur miseri Tantali captare semper ipsos

clum pro concrcto sumi nimis vulgare

tam apud

fugienlia divina fluenla.


isli

Hc faine

intolerabili vilissimi

qum apud

sacros scriptores

et alii

omnes
si-

canes cruciabuntur,
et

dm mente

volvent saturam
nierit

interprtes Vulgato concretum reddideruiit, nenipe,


sitientes grassatores,

illam

opulcntam civitatem cleslem. Et

prdoucs. In quibus videntur


luerunt
alii,

qui in praesenti nihil stimrunt

Deum

in inferno

gnificari Cbaldaii et Sabcei, et si qui in Jobi facilittes et

qui

inani et intolerabili ejus videndi concupiscenti urunlur, juxta illud Psal.

bonum nomen
,

irruperunt.

Nam
1res

111, 10

Peccalor videbit

et

quae hic de impiorum supplicio dicunlur Baldado ad

irascetur, dentibus suis (remet et tabescet; desiderium

Jobum
amici

prieserlim intorquentur

in

quem

hi

peccatorum peribit. Siquidem erunt frementi


bescenti
peccatori
desideria
,

et

la-

quasi in irretitam orygcm aut leonein debacsiti

ardentissim

videndi
,

chanlur, e
aliter nisi

seu potis rabie inflammali, ut non

Deum

et glori potiundi

sed evanida et
,

irrita

quae

Jobi sanguine ad satietalem bausto sedari

lorqueant crudelissim miserum


in effectum.

non quie

prosiliant

possi videantur. Ita Sanciius noster.

Cterni quoad impium pulchrc hic de


plex

i,;so

pbilo-

Vers. 10.

Absco.xdita est
Nolum
est

i.n

terra pedica ejus


(1).

sophalur ex similitudine fera; venalorum laqueis im,

ET DECIPULA ILLIUS SUPER SEMITAM

Eamdcill 1UC-

in

quibus
,

dm
et

sesc hc illcque agit


bilis

et

laphoram ab aucupio venationeve desumplam dganter ampliucal.

agitalionis calore
siccilale
,

ardore

excitat
in

et timoris

aucupes ac venalorcs

ita

qu velul corpus ardel,

eam

silim devesi

laqucos parare, ut simplieia animanlia aliud agenlia

nil,

qu cogatur aperlo riclu linguam exerere

vel

repente stranguientur, aut vivaconiprehendanlur, aut

aura possit refrigerari. Sicut ergo captam feram


invadit,
et

sitis

denique in foveam ramorum superinjeclu aliove


fcio

arli-

in cujus rabidi lormenti


,

signum os aperlum
in

conteclam incidant
,

ubi

lanceis aut venabulis

linguam exerlam habet

eodem modo
divilis

morte
siti

sauciala inlereant

vel sine nocuinenlo capiantur. Ilis


,

iinpius

rudenlibus inferni intricatus rabidissim


,

ergo dicendi modis


expressif,

quos Haldad quatuor versibus


,

exardescit

qu cogilur juxta

epulonis voces

idem

signilicat

impium
aliis

scilicet

vaiiis

pro linguae religeio vel aquac gultam inelamare


quia nullo alio lormento magis cruciatur
bcalitatis
;

modis, vel se excogilalis, vel ab


et impietalis

invenlis capi

qum

sili

et

licet

scit

impossibile sibi esse quod

condiia referri potest ad


lalebris

pnas demni lucre. Pedica ergo abspnedonum insidias, qui


quibu s
il-

optai,

lamen ad

summum
La plupart

lormentoruin auginenlum

inopinum iinpium adoriunlur; deoipula vero


,

ad simulalas paeis vel familiarilalis ailes


1)

Son pied sera

pris dans ce filet, cl l soif le brillera


tirs

lectus impius
sibi (idos

ab

iis

quibuscum versabalur, quoique


,

par

ses ardeurs.

Interprts expliquent

non de l'impie, mais de ceux qui s'lvent contre lui pour le dvorer, et queBaldad reprsente ici comme des personnes extrmement altres de son saut; ijui bn'dent d'ardeur pouf se rendre mtlr dises biens comme un chasseur pour se rendre matre de la bte qu'il poursuit. Un autre interprte a cru nanmoins que l'ardeur de cette soif pouvait nous marquer la concupiscence qui s'embrase, d'autant |iins qu'os lui accorde ce qu'elte demande ou qu'elle se voit dpouille de ce qu'elle possdait. (Sucy.)
celle soif,
,

amicos exisliniabal

inlerficitur.
,

(1) Absconditiiin est in terra rele ejus

quo

scilicet

capielur, avium more , ad quas capiendas [unis humi lendilur ubscondiitiin est, ulvidcri et viiari nequeal; tn terra , per quam scilicet ambulal , JarcUl S6 /vdibus ejus. Fuuis , h. I. de laqueo inlelligendus , ad
;
:

capienduiu impium posito. Et decipula ejus, i. e., qu ea|ialur, smpe semitam, q gradilur, in qu ejusmodi quid non suspicalur ex improviso obi net eum exitium. (Rosenmuller.)
;

1221

COMMENTARIUM CAPUT XVIH.


in

1222
el

Olympiodorus

Caten hune locum exponit Irans-

conscienti

magnus timor

ingens oritur sollicitudo,


:

ial similitudine relibus filo contexlis, qua; in terra

sicut dicilur in Sapienli, cap. 17, 10

Semper prexpavesccbal,

aucupes occultant, ut aves delapsas adducto fune


contraclisque relibus aucupentur

sumit sva perfurbatq conscienti. Hinc est quod He-

Ut enim, inquit,

rodes ad demorlui Joannis

umbram

qui capiendis avibus insidiantur, reliuin funiculuni

eumque
ibymius

mortuis surrexisse asseverabat, de quo Eu

occultant in terra, cminsque sedentes,

num

in retia

Vide, inquit,

rem mirandam
el

is

qui inler-

prseda inciderit, speculantur, deinde funiculo adduclo prsedam inopinal in laqueos illapsam capiunl,

emerat, timetinleremptum. alis est enim inimicus

virtutis, ut et

morluos limeat

lalis est

qui vir-

ipsque volucres ad paralam escam advolanles nec


sentientes irretiuntur
:

tutcin

c-olit,

ut pavorem etiam post

morlem immitS. Ambrosius,

ila

prorss impii,

cm omni
Incredibilis

tat vivenlibus,

etc.

Eodem modo

<nielu posito agant improb, imprudentes subilis a>

lib.

7 E|)islolarum, epist.
:

44, post mulla

de impio

rumnis

inl'orluniisque

implicantur.

ait

Elsi clausus parielibus sit, opertus tenebris,

quippe est infernalis animarum aucupis in tenlando


cl

sine teste, sine conscio, habel


facta

tamen

facli

arbilrum,

decipiendo versutia, nihil magis veleratorium dici

ad quem

clamant omnia

sibi ipsuni

unusquis-

polest, aut ad

fraudem callidum
Probe enim

et erudituni artilcio

que animum suum severum judicem


sceleris el

su,

ultorem

simulalionis.
<

novit, (inquit B.

Ephrm

de morbo

linguae)
si

quibus et qualibus nos vinculis

vindicem criminis habel. Denique timens ac tremens oberrabat Cain parricidalis facinoris

<

obslringal, et,

nos invitos in suos casses conjecerit,


illis

luens pnas, ut ci remedio sua

mors

l'uerit,

etc.

fore ut cleri ter confractis

mens

nostra iterm

Ioc

ipsum etiam videre


ait,

est in Davide,
:

dm
in

timor

<in libertatem sevindicet;

quapropter jucunda ac
in quibus libenter

correplus
scilicet

2 Beg. 14, lo

Sunjite,

fugiamus
Psal. 3:

grata unicuique vincula injicit,

Absalomum, de quo Chrysologus


fiium,

conquiescat.

Insinut sese penits in cujusque na-

Eugiebat fdium David, quoniam caslitatem fugerat;

turam, mores, consuetudinem, et ad quemque se ac-

l'ugiebat

quoniam Dei legem


sic

fugerat. Saiil

commodt, ut
ler sanctus

nihil dici possit callidius.

Quod

elegan-

etiam peccati conscienti dbilitante


et ignavus est reddilus
!

qum
:

timidus

Lo expressit
t

in

hune modum, serm. 7 de


cui apponat incitamenla

enim ad Davidem quasi


Jura mini
in

Nativitate
i

Novit cui adhibeat aeslus cupidilalis, cui


,

tremens ac pavidus

ait, 1

Beg. 24, 22

illecebras

gul ingrt
cui infundat

Domino, ne deleas semen


ras

meum

post me, neque qufe

luxuriae,
t
<

virus invidi; novit

mrore
culit

conturbet,

quem

gaudio

(allt,
;

opprimt,

quem

admiralione seducat

quem quem metu omnium disaffe-

nomen meum de domo

patris mei.

Exploralum

scilicet est,

conscienliam impii mille limoribus consuspicari, ipsoque

ut],

semperque gravia mala

melu

consuetudinem, ventilt curas, scrutatur

nulare ac prsepediri, ne elabalur, id quod significans,


subdil
:

ctus, et ibi causas quril nocendi, ubi


fs

quemque
damionis,

viait

derit studiosis

occupari.

Insidise

Et involvent pedes

ejus. Etsi

enim timor fugam

divus Basilius, homil. 2, sunt multiformes,


bis utar S. Hieronymi)

et (ut ver;

suggrt locis quoque lutis (fugit enim impius ne-

multimoda ingnia
,

ad quod

mine perseguenle, Prov. 20, l),conscienlia tamen oncrata peccato, cui succubuit,

viderit

hominem, proniorem

ad id utitur, inquit,

fugere parantem pr-

propriis delinimentis alque illecebris. !d

quod sanctus

gravat, et pedes quasi laqueis implicat vel involvil;

Bernardus, Sermone de quadruplici Debito, similiter


observavit

:

undique terretur, quia qucumque se verlat, inde insidias perlimescit


;

Secundm impetum,
illi

inquit, spiriluum,

irrogavit injuriam

Deo immenso,

huic tepido remissiorem,

ferventi vilain arctio-

qui

cm

ubique imperet, undique par est ut impius

rem

proponit, hoc solum expetens et expectans,


tollat

ut

necem

expeclet.

Quin

et

ipsummet peccatum dirus

quoquo modo

eum

concilio justorum et con-

su carnifex

immanisque tyrannus justam maleriam

gregatione. Ecce ergo pedicam in terra, et decipulam


terit, et

ddit fabulis poetarum, ut esse furias dicerent ign


et flagellis

in semit, quia in bis quae quisque libenter

armatas, quae borribili gnre crudelilatis

non sine jucundilate

tractt,

petram scandali

et la-

in impios ssevirent. Itaque S.


7, ait

Chrysoslomus

in Psal.

queum

tenlalionis abscondit.

Plura de daemonis in-

peccatum

^r,jxo'j7ravToy,aXE7iwTEpov,quenivis car-

dustriis ad fallendum vide cap. 1, vers. 7.

nilcem importuna

qudam

ssevili

et

inhumanitate

Vers. 11,

Undique terrebunt eum formidines,


(1).

superare, et e causa purpureo vate in arcanissymbolisdici Jivx, dolores parts (sic


tabell

et iNVOLVNT pedes ejus


(1)

Ex

flagiliorum

enim

enim tanqum
:

in

Daemones, furiae, conscientiae stimuli, hostes occultiimpium nunqum non agitant. Exhiberi potest impius, servat allegori venatoris, sub imagine belliue, venatoribus inlra sepla nemoris claus, immissque canuin manu lacessil. Hinc terrent pavidam claniores venatorum, inde canum lalratus. Forte
etiam Baldad innuit territacula, quibus ulunlur venatores, dm expansis relibus venantur. Varii gencris peniue luniculis suspenduntur circa locum ubi insidiae slruunlur, praeler spaliu.-a quod occupant retia. Pennarum motus terret leram, quam venatores inseclantur, eaque ludibrium hoc periculi vitatura,
iusa se in retia conjicit. Virgilius in tertio Gorgie.
:

hominem sceleralum

expressit
;

Concepit do~

lorem, et peperit iniguitatem) esse

sed hune

partum non
vi~

communem,

aut qualis est in mulieribus, sed

perinum, quod ftus uterum discerpentes laleraque

fd laniantes procdant. Idem S.

Chrysoslomus

graviter alio loco, in Psal. 124, pionuntiat,

peccalum

Paniceve agitant formidine penuw.

Hieronymus adverss Luciferianos Pavidorum more cervorum, dm pennarum volalum evilatis,


S.
:

l'ortissimis retibus

implicamini.

(Calmet.)


4-223

IN LIB1UIM

JOB
omnes toto clo aberrant, dm de morbo interpretantur, quod evidenter
lu

12-li

xp wi xoXacreM; xoXetv, anle supplicium supplicium


infligere,

Sed
vel

infirmitate

voluptatem et

quemadmodm virlus ob incredibilem suam immensum decus, quod justis et probis


solet, irp rnt vriJousu;,
Ita

hominibus adferre

etiam ante

dicitur de quod vocatur primogenitus mortis aliud qum mors esse non potest quod oplim capiens

morte.

Nam

id

remunerationem remuneratur.
ethnicos luxurie
dixisset, id esse
rii

D.

Paulus

cm

noster interpres doctissim vertit


quasi mors in suo gnre
sit

Primogenita mors,

immani atque

flagitio

maculatos
xai mp

velut parens

mullarum
:

monet maximum supplicium,

mortium, inter quas

est

una primogenita. Vel melis

xoXadeu, etiam

antequm punialur. Denique eruitovipav,

Mors

in

suo gnre

erit velut

dux vel rex, qui mullas

ditissimus Pater in Psal. 159, animadvertit

mortes habeat

sibi subditas,

quarum una

in illo gest,

hoc

est,

improbitatem, nominari

ira'vo,

labore,

quod

nre alteram dignitate et excellenti, hoc


lilate et

crude-

occulto cruciatu, et immensis


pleal.

animum doloribus com-

immanilate superabit. Solet enim Scriplura


aliis filiis privilgia,

Ex quibus omnibus
De quo

liquid constare poterit,

ob maxima primogenitorum prae

qum

gravis cruciatus sit timor ac pavor pravse con-

eminentias ac dignitates, vocare primogenitum quidquid in suo gnre cseteris antecellit,


stus ab Apostolo vocatur
:

scientiae.

vide quse dicta sint superis ad cap.

quomod Chrisit

15, vers.

21,22,23,24. Vers. 12. Attenuetur fam robur

Primogenitus omnis creatu~


creatura

ejus,

et

r, non quidem in sensu Arii, quasi

1NEDIA INVADATCOSTASILLIUS (1).

VERS. 13.

DeVO-

prima inter creaturas, sed qud

sit

princeps et prin:

RET PULCHRITUDINEM CUTIS EJUS, CONSUMAT BRACHIA

cipium omnis crealurae, unde statim addit


in ipso condita sunt universa.

Quoniam

primogemta mors. Qui pris, inquit, erat robusto corpore et abdomine pingui sic attenuabitur inedi, ut in macro atque consumplo corpore nudae
illius

Similiter

idem Christus

dicitur primogenitus ex mortuis, Apoc. 1, 5, et primo-

genitus mortuorum,

Rom.
de

8,

29

item primogenitus in
:

promineant
macie nulla

et arentes

cost

et induclo pallore et

multis fratribus

et

illo

in Psalmis dicitur
;

Ego

in succulcnt

et renidenli cule

maneat

primogenitum ponam illum, Psal. 88, 28


interpretalionem
adjungit
:

et quasi per

pulchritudo, aut in

lacertis virtus.

Hsec enim ante


atque immatura

Excelsum pr regibus

suum tempus
mors.
Ita

auferet primogenita

lerr. Item Apostolus vocat Ecclesiam

triumphantem

Sanctius noster.
in fonte est

Ecclesiam primitivorum, juxta Graecum, primogenitoprimogeloci in-

Illud

autem primogenita mors

rum, Heb. 12, 23.

Sic Isaias pauperes,

qui alios

nitus mortis,

unde emanrunt plurimse hujus

egestate superabant, vocavit primogenitos pauperum, cap. 14, 30. In hoc igitur sensu Baldad

terpretationes

esse hypallagen,

maxime divers. Rabbi David putat quam sic resolvit Mors devoret pri:

nunc d-

ganter

admodm
mortes

vocat primogenitam mortem,


terribiles sit

qu

mogenitum

ejus,

supple impii. Pbilippus et Beda di-

inter alias

prcipua

ailque liu-

cunt hune mortis primogenitum esse diabolum, quia

jusmodi mortem devoraturam non solm pulchrilu-

per ipsum

primm

intravit

mors

in

orbem

terraratio

dinem

cutis exterioris impii, sed et fulcra et susten-

rum,

et

ipse est suse mortis inventor.

Qu

tacula, quibus

totum corpus ejus

innititur,

nempe

ipsa propositionem deslruit. Si

enim diabolus

est au-

omnem
possunl.

carnein ejus, donec cutis non aliud habeat


ossa,

ctor et primus mortis inventor, ipse pater polis ejus

fundamentum qum

quae fam consumi non

dicendus est

qum

primogenitus.

Qud

si

intelligat

de morte

spiriluali

animarum
ad rem

et

angelorum, qu est

Restt nunc videndum quaenam


inter citeras primogenit
sibi

sit illa

mors, quse

peccatum, quod ipse primus hc morte fueril interemplus, hoc


nihil
facit,

nomen

vindicet. Tt
infirinitates

nam

hic de morte

enim videnlur esse mortes diverse quot


et morbi,

corporali agitur, ut facile videre est. Lyranus accipit

quibus vita limnana quotidic suecidilur,


pericula, accidenlia et eventus, quibus pns;

mortem prcocem
est

et

prmaturam. Cajelanus

dicit

im quot

esse mrorem, quia, inquit,

primm quod

gignil

mors

sim morlales perire videmus


sufiocantur,
tur, alii
alii

quorum quidam
alii

aquis

mror

quilibet

enim

tristalur cogitans se niori-

ign cremanlur,

gladio periniunsupplicio.

lurum.

Alii

exponunt primant infirmitatem.


et

Nam cm
in

veneno exslinguuntur,

alii

Unde
illa

omnes morbi
fliel oriri

omnia mala ex mortis pn olim


et

Apostolus diversa sua pericula vocat mortes, 2 Cor.

videanlur, prima infirmitas erit primoge-

11,23
vel

In mortibus frquenter. Et dubio procul

nita mortis.

Rabbi Joseph, Vatablus

Tilelmannus

primogenita mors est fams, qua: non est infirmitas

putant esse morbum gravissimum ac dolorem inoriifcruin,


(1)

morbus, sed continua mors, qu non datur amahorribilior,

quem

ccrla et inevilabilis

mors subsequilur.

rior, crudelior,

nec miscrabilior, eujus

Corporis forlitudo fam languescat.

typum

fet

efligiem videre est

apud Josephum,

lib.

7 de

(Menocliius.) Fams robur liominisin languorem mutabit; ejusque stomachus defectu cibi alleietur. Seu polis
:

Bello Judaico, cap. 8. ftliserrimuin san mortis genus


est

fam

niori, ul canit Ilomerus,


y.v

Odysse

[x.
-

Inlirmabilur et extenuabilur fam inopia illum macie conliciel ; coslas ejus invadol, nudabil carne, deFumes erit robur ejus, ot fiilcium, teget. Hebrseus et vapor sit suslcntaculum lateris ejus; vel nimbus, nubes, infortunium laleri ejus adsit. Septuaginta Sit in aiigusli famis; ruina autem funesta illum ma: :
:

Havre;

axu^Epoi Oscvam ^siXcii Pp&r&tai

'At[&h> S'

oxTKJTOV OxVEHV ) TTST^CV falOTCdlv

Dura quidem miseris mors eU mortalibus omnis


At
periisse

fume

res

una miserrima long

est.
;

AlrocissLinam igitur vindictam proponit fanieni

sic

net,

(Calnn't.)

enim eam

appellal S. Chrysoslonius in cap. 3 Isaiae,

1225

COMMENTARIUM. CAPUT
ncessitas grave

XVIII habet S. Hieronymus ad

1226
illa

Nam cm
verbium

malum

sit,

undc

in

Pro-

Similia sunl quae

abiit, ncessitaient

non habere legem; ideo-

verba

Amos Ecce
:

dies veniunt, et

mittam famem

in

que Valerius Max. eara vocavit abominandam, ut cuquapropter ab jus sint leges crudelissima imperia
;

terrant; Vtus, inquit, narrt Historia

tam Latina
ni-

qum

Graeca, et

omnium gentium barbararum,


et in

Horaliolib. 1,
Inter

Carminum sva

ncessitas appellatur.

lui

fam durius, quae

saepis compellit obsessos hu-

omnes autem

ncessittes quae hominibus con-

manis vesci carnibus,


ita

suam svire naturam,

tingere possunt, nulla major

qum

faines

banc vires

ut nec parentes parvulis parcant liberis, et mari-

humanae nequeunt

ullo

modo

superare, sed nec ferre.

talis affectus

dudm
Qu de
ubi

amatae uxoris

membra

dilace-

Grave malum hoc urbium regionumque gravissimum

ret.

Sic

ille.

re videndus Dionysius Halicar-

morbum

dixit Philo

Hebraeus libro de Joseph

Con-

nassaeus

lib. 1, et

Zonaras, tom. 1 Annalium, Plularincredibilia


et

stituerat, inquit, Jacob, post extinclum, ut putabat,

chus in

Syll,

fer

narrant, quae

Joseph, filium
sibi

suum Benjamin, quem


liliis

charissim

homines praefame facere

ederecompulsi sunt, ide-

Rachele sustulerat, domi apud se retinere, nereliquis

que cum
tatum
fregit
;

at

^Egyptum mittere frumenconstantem et tenacem propositi virum


in

que merit Virgilius, lib. 6 ^neidos, famem appellat malesuadam; ea namque suadet facere et comedere
quae
prospicit.

fams, et dilectissimum extorsit filium.

dm

mortem ipsam videntur inducere, dm vitae Unde Valentianus imperalor cap. in Valentit.
:

extrema torquet esuries.

tinianis Novellis,

2,

de parentunt bonis quae

filii

Famem adeb
durum vocem
cite

responsare nil contra datur,

distraxerunt, ait

Nihil turpe, nihil vetitum esuries

sicut dixit comicus Grsecus

Menander. Sensit itaque


illo

crdit; sola cura est, ut qualicumque sorte juvetur.

famis imperium senex Jacob, et hanc ab


expressit,
vultis.

Suffragatur Hegesippus
tano, cap. 18,

lib.

5 de Excidio Jerosolymi-

Gen. 43, 11

Si sic necesse

est, fa-

quod

Ideoque S. Basilius Homili

in divi-

fams, sed

cm ait: Omnem affeclum excludit maxime verecundiam, etc., ut scilicet


visceri-

tes avaros post

mdium

ait

Quid fams non cogit?

non pudeat parentes ad viscera reducere quos


prio sanguine aluerant

Naturae leges saep pervertere ac transgredi multis


suadet, et

bus portaverant, et in alimentum sumere quos pro;

hominum
mal

corporibus vel propinquorum


peperit natum,
,

nec erubescebant ea immunda

vesci;

matrem quem
ante

impuiit

in

edere, quae et conspicere horror erat. Denique ubi pu-

ventrem

recondere
S.
est

etc.
:

Dixerat

autem
mortis

dor exuitur prae esurie,


rejicilur.

nihil

abominabile pro victu

paul

ibidem

Basilius

Humanarum
aliis

Haec fortassis erit ratio cur fams canina di-

calamilatum caput

fams,

cujusvis

catur. Est siquidem canis impudentissimum animal,

gnre duriorem

afferens

finem.

In

nam-

ex censura etiam sacrae Scripturae,

Isaiae 56,

3 Canes
:

que periculis vel ensis cuspide

cil inlerit, vel ignis

impudent issinti nescierunt saturilatem. Qu etiam ratione

impetus breviter vitam exiinguit, aut ferarum den-

quosdam philosophos

cynicos, id est, caninos,

tibus

membra

statim

discerpta

intereunt;

quae
;

dixerant veteres, ob

miram

illorum liberlatem et imlib.

quidem dolorem morienti minime protrahunt


famis diuturnius
befacit,

at

pudentiam, ut tradit S. Auguslinus


Concupiscenliis,

de Nuptiis

et

malum

ocis torquet, lentis taetc.

cm

illorum philosophorum impuigilur

sensim

occidit,

Ubi S. Basilius osten-

dentiam
dicitur,

carpit.

Fams

ab aliquibus ide canina

dit,

quomod sensim
necem,
si

occidat fams, ut diulurnam in-

quia

pudorem

adimit,

fronlem

praefricat,

frt

et

lentam mortem inducat. Non mirum

dm ventrem
horrendum
et

corrodit, et ad quodlibet quantumvis

proinde
aliis in

Jacob fam pressus filium Benjamin

cum

abominabile adigit et impellit. Et

cm

iFgyptum abire pcrmisit, quando fams paiilios


;

caeteri dolores leniporis diuluraitate

mitigentur etmi-

rentes alioquin adigit ut


et pro alimentis

pro alimentis sumant,

nuantur, crescit

pna

famis tempore ipso, donec faamplificat S.

vendant

quod eleganter prosequitur

melicum absumat. Quem locum pulchr


Basilius in Oratione de fam.

S. Basilius, orat. 15 de avariti post mdium, ubi


describcns famelicum

patrem, victum undique

sibi
fi-

Ferunt dixisse Caesarem idem

sibi

consilium esse

parare volentem,

<

ait:

Quid tum miser

facil?

Ad

adversshostes, quod plerisque medicisefficacissimuni

lios

oculos suos convertit, et eos proscribere cogitt,

adverss morbos visum est et compertum, ut

scilicet

ut ex e venditione aliquod

remedium ad mortem

fam polis qum ferro superentur


ferrum non

quod multis im-

suam propulsandam capere possit. Velim hic tecum cogites pugnam famis urgentis et palerni amoris ; illa quidem ei miserrimam mortem minitaur, si filios hit,

peratoribus placuit, exploratumque invcnitur, ut quos


vieil,

fams devicerit. Durior utique fa-

non proscripserit

ac natura

suadetque ut potis
liberos suos vendat

cum
;

suis

hominem retramortem oppetat


egeslate

ms qum ferrum. Sagunlina fams celebrior est qum ut referri debeat. Fams item Meliaea Grcis
scriptoribus nota est,

cm deextrem fam deque

r-

qum

ac tandem saep incitalus

bus

difhcillimis loquuntur. Est

enim Meius oppidum


bellicis

saep retraclus
victus. Et

manus
volvit

dat, ab incredibili

Thessaliae,

quod Nicias Alheniensis dux obsedit ex-

quaenam
Sic

consilia

mente

agitt paier?

Ma
pri-

pugnavitque non tam machinis


jgyptiis

qum lame,

rnimirm animo

suo

Quemnam horum
charilatis

quidem pecuniam

omnem
cm

exhausit fams

mm vendam?t
desperalionem,

ille

proponit famis saevitiam et


in

mox

deinde pecuni deslituti pecora et armenta fruultime-,

quae oblita paternae

menlo commutant;

famis

malum non
5e

prolem ipsam crudelis desvit.


S. S.

conquiesceret, sepsos et tenas suas sic urgente ne-

XIII.

1-227

LN

LIBKUM JOB
Valablus, Slunica, JoannesJesu Maria et
j

1228
alii

cessilate rgi in servitutein dedunl. Et san

Pharao

quidam
lamip.t-

atrocem famem regni sui slabilimentum atus, populum ^Egypiium ante liberum facile sibi asserviii, et
banc
ul conniiodiorein, ila etiani iaciliorem

menlem borum verborum


liam
ci

referunt ad

domum,

opesquibuspolissiiniunititur impiispes, ut

occasionem

tetexOraculoillo, l'rov. 10, 15 : Substantiel divitis urbs


forlitudiuis ejus,q, d.

esse censuit,
set.
ferri.
j

qnm

si bellic vi sibi

subigere tents-

:Opes,inquibusimpius liduciam

Est siquidem durior et dirior famis vis cpjni

collocat,ab ejus aidibus violenter auferanlur,eleumjam

Unde Saturio

ille

apud Plauluni

in Pei sa
;

Me

inopem

(|uoque vendas

licel,

din saluruin vciulas


ac superal quos
C(tgit.

lames

et icrumnosum mors ul rex viclor pessumdet. Qui sensus quidem non malus, magis tamen buic loco

namque

eniit, vincit

proprius videlur

si

cum Pined

nostro el Bolducio de
ila ul

llaud aliter Deus, quos vineere ac sibi suisque legi-

tabernaculo corporis inlelligalur,


in

Baldad pergat
esl,

bus subdere inlendit, et oninipotentice suai dedilos


reddere,
t'erro
l'aine

describend nuper diel primogenila morle, id


,

preinit, et
id est,

puniendos

tradit

egeslati,

lurid lame

cum

su edacitate rabid

quse corpus

quidem,

gravibus

aiiis suppliciis
:

parcens.

impii paulaiim

corrodens, cousumens et devorans,

Qua
non

simililudine ulitur S. Basilius Hoin.


sit

Quod Deus
verba

omnia ejus

iulcra diruil, demolitur, dejicil, ac

tandem

auclor malorum

sed luculenlissim boc argu-

hujus tabernaeuli palum, boc est,


iota illius

animam ipsam, qu
avellit, el violenter

inentuin prosequilur

in cap.

isiiie

ad

illa

compages fuleiebatur,
Primo, quia
lguai
:

versus 21, quai juxta versionein septuaginta Interpre-

exire cogit,

unde lolum quoque tabernaculum ruere


ila iniellexisse

tum ckm
et

sic

babet

Et

vniel super eus dira fumes, et exil,

necesse

esl.
,

videntur Se-

esurieritis, contristabimini, et maledicelis principi

pluaginla

dm

rumpatur autem de tabernasic cxigil

patri ritibus. Expendit igilur S.

Basilius quo-

culo ejus sauitas.

Secundo, quia
sequenlibus.

nexus
quia

cum
pas-

mod Deus boc

famis pharmaco et remedio feccrit

praecedentibus

el

Tertio

evoinere scelera et peccata, quai impii inviscerata adniodiun habebanl, nec


lere voluerant,
aliis

sim in Scripturis corpus

humanum

vocalur
illud
sibi

taber-

adbibilis remediis expel-

naculum
static

imo sub bac relalione


14

bypo-

ulpole qua; diuturnilate lemporis insi

unire dignalus est Eilius Dei ternus.


1,
:

Nam
fa-

time adiiaiserant animo. Ipsum


loco cilalo lege
;

pacel S. Basilium,

quodLalin habemus, Joan.


scriptum est
Voluit

Verbum caro

ubi luculenler oslendit,

quomod

ction est, et liabiluvit in nobis,


:

Grc ab Evangelist
tabernaculo in nobis.

Deus per famem ad se altrabal, quos aliis remediis non adduxerat. Est siquidem magna vis tamis, miroque modo
evierat.
lacil,

Et

liabiluvit

in

enim sub

vili

lentorio carnis noslra; per hoc


et

ul in se reverlatur peccalor, qui se

mundi desertum peregrinari


sari, itaul

nobiscum converdici possit,

Hoc ben ostendil Chrysologus, serm. 2 in perdilo ac famescenle lilio, de quo Lucas, cap. 15, 17 In se reversus ait: Quanti mercenurii in dumu pa:

de corpore bumano ver

Apoc.
et

-1,

Eccc tabernaculum Dei cum liominibus,

ha-

bitabit

cum

eis.

Quanta ver

sil

corporis
,

humani cum
fus

tris

mei abundaut panibus, ego aulem hic fume pereo!


reversus est, inquit
ille,

lentorio

vel tabernaculo

simililudo

vide

ac

In se

in se redit, qui se

puichr

apud

Pinedam

nostrum

ad

hune ver-

ante recesserat,
et
lis

cm

recessil paire.

A
;

se migrt,

smn.
Cailerm postqum corpus impii fane miseriisque

ab homine
iinmemor,

tolus transit in bcsliam, palernai pielagraliae geniioris oblilus


illi

lames rcvo-

exbaustum conlabuerit,
victor invadit, ul vitam
spolia sua recenseat.

inlerilus quasi rex frus et

cal

quem

saturilas exulrat; lames

patrem ddit
genilorem.
i

animamque

diripiat, et inler

sapere,
Sic
ille.

cui

copia abslulerat

senlire

Sed quid hoc?

carnifice ad re-

gem non
lib.

iransgreditur, sed carniiici morli potestaiem

Tropologic juxla S. Gregorium,


oap, 8, primogenila

li Moralium,

dal regiam.
el

Hoc

est discrimen inler carnilicem


ille

solum,

mors

ipsa superbia

nuncupalur

solum regem, quod


sparai

juxta pnescriplam senlcn-

nam

si

peccalum mors,

inquil,

non incongrue

pri-

liain

animam

corpore, nihilque prorss agit


;

mogenila mors superbia valet

inlelligi,
bit

quai recl

quod rex non jusseit


eando moralur,

sed

si

rex lngalur calcare

uL

primogenila dicitur,

cm prima
eilicil

qua' in vil coraltra oc-

vult, calcal, utvult, stringil,


si vult,

quanlm

vult

in cal-

pus corrumpit, ac cadaver


cidat,

anlequm

cadaver membralimsccat. Hex

cm semel animam
virlulis in

possidcns, pulcliriludiuem
illius,

est inlerilus, calcal ut rex super impios. esl

Hoc nimirm

omiiem
hoc

bomine dvorai, ac bracbia

durissimum peccali jugum,


est

et Unis iniquilaiis.

est, ul inlerpretalur

(iregorius, opra consumit,


el

Nullum
vilute

mancipium tam gravibus

vinculis onera-

tolum bominem evacuans,


Vers. li.

velulimortuumreddens.

lum, tam crudeli sub imperioso el impolenli heio ser-

Aveli.aurm; tauernaculosuofiducia
:

oppressum qum peccalor, cui

iniquitas donii-

ERS, ET CALCET SUPER EUJ1 QUKSl REX INTERITUS (1). esl. lia (1) Hic locus maxime omnium perspiemis
Evetlatur ex tubeniuado ejus fidureddilur liebrseus cia ejus ; deduces Muni [ Deus) ad regem terrorum, ad maximum lerrormn. Vel Deduces iiliini ad moitem, quai lerribdium omnium inler morlalcs ten ibilissima esL&eptuagiuta Evellatur de tabernuculo ejus sanitas, et versetur in extremo periculo causa regali. Accusetur, vel danmelur crimine majestalis. Aquila
:
:

natur.

Quod

peccali

malum cm lam
lam duro

nmlli quolidian
illos

experienti cognoverinl, mirumesl, non prompi


desiderio libertatis
gre, cujus ferreum
et acerbo

domino au in-

ainens ferre polest.


cl

moleslumquc jugum nemo nisi E lendebat pii propbehc volum


133
:

ad

Deum

fusa oralio, Psal. 118,

Et non domi-

nelur mei omnis injustitia. Ubi dominari esl tvrannico

liex privet iltwn

rebm mi

(Calmel.)

more superb

uli polenti et ciudelilale

ad impei au-

129

COMMENTARIUM. GAPUT
ror
,

XVIII.
;

1230
eb quod ipsiu
illud
,

duni pro aninii sui libidine et cogenduin, quod SeptuaginUt Karax'jptesiv dicunt, id est, prdominari.

in tentorio ejus

-ion

sit

nempe
nocte
cala-

Qu

quita

ex alieno conslruxit
:

aut ex rapto. Septua,

spectat docli Origcnis animadversio, qui liane distinciioiicui intericupiEJE.lv etx*Ta*-j:t'ji'< profart
tl()!!iiii;iiiini

ginta verlunt
ipsius
,

Habitet in tabernaculo ejus


,

in

ad peccali

quia nox terroribus apta


;

et

symbolum

inteliigendum opportunam. Nain peccailli

mitatis ac morlis

Tbeodotion

habitabit in tabernaait

Unn

dicilur

y-upusiv,

hoc

est,
;

dominari, qui tauin


i'aelo et

culo ejus interitus. Yulgatus

aulem

socios del'uncli

meule

et cogilatione delinquit
,

qui vero

opre

labernaculum occupare
vicinos
,

et,

inhabitare, sic appellans

implet cogilalionoui suani

ci

sceius atstoiuii
iniperio donii-

qui

omnium

primi cladem impii intuei:les


vel in-

prdominatur,
naiur.

id est, violente

quodam

prajst sunt ad

locum dereliclum occupandum

Quod juguni,
impelu

ut ait Origenes, religiosissinii vir

vadendum.

S. Gregorius, lib. ii Moral., cap. 10, in-

animi David amansque puritatis niagno ardore mentis


et oinni

rel'ugiebal. S.

Paulus regnum peccati

vocat, Hoin. 6, 12, sive tyratinidem, quant


nali
,

cum

Juve-

vestigat qui sinl socii ejus qui non est. Eiiimver videlur proposas lilulus quaistionis loqui pugnanlia eienim si non est quomod socios babet ? Noduin
; ,

satyr 8, tttxm et

crudam appellare
lingua

licet. Olini
,

huncplusqum gordium
til'ex

sic

ibidem solvilsanctus Pon,

in Itali posl

corruplum Latina3

usum

tyran-

dicens
est
,

Ejus videlicet socii

qui ideirc

jam

num

dixre inlarlam; inde intartizare, tyrannidem

non

quia

summ

essenti recessit, et per lioc


;

aectarc. Forte Tarlaris

duclum nomen, quorum

quotidi excrescente dei'ectu quasi ad non esse tendit

notus ferox aninius, et barbara in agenuo crudelitas.

rectnon esse dicilur,quia ben esse perdidil. Quod


repetit cap. 2
,

Sanpeccalo,cmregnareoccperil, nullus Tarlarus


inhumanior
est, nullus

idem

lib. 1 in 1

lyrannus violcnlior, nulla bel-

Igitur duce Gregorio licebit dicere,

lua crudelior.
est,

Quod prserlim de eo inteliigendum


lib.

peccando ben esse perdit.


sulphure

Regum, circa mdium. impium non esse, qui Cterm ne domus in qu

quod Aristoteles,

4 Etliicoruin, cap. 11,

tt scelera palrata sunt, perstet, optt


,

eam
,

insperso

cXo'jiXnpov

appellat, videlicet integnim,

omnibus

suis
iieri

quod

iacillim

ignem concipil

conflagrare,

partibus numerisque perfeclum, et quod dicit


intolerabile
,

ut prodigio

illo cx-leri

ab impielate delerreantur. Vi-

perdere denique atque perimere.

delur alludere ad

Postreniunihujusversiculi hemislichium in
sic

Hebro
,

pluvi celerrim

Sodomorum incendium sulphuris excilalum et in exemplum ten oiis


,

sonal

Deducel eum ad regem terrorum

id est

ad

universis morlalibus proposilum. Nihil cert manil'estius aut evidentius in Scriptui


,

maximum

lerrorem, qui interalios quasi rex est. Sunt

qum sulphure
;

vel

qui Salariant denotari pulenl, qui est rex mortis et


interils, vel ccrl perditionis,

sale asperso sleiilitatem significari


isla

nam

j'er

semper

und

iroUuwv

Grac

vocabula usurpantur
aut regionis

quando Deus

alicujus civi-

nuncupatur.

Alii

per regeni lerroruin mortem ipsam

tatis

omnimodam

vastationem minitatur.
solet quasi pri-

designari censenl,

cm terribilium omnium terribilissimum babeatur. Sepluaginla vertunl Teneat autem eum ncessitas causa regali; apud S. Augustinum
:

Sodomilicum aulem excidium proponi

mum summumque

legitur, causai regalis

in

Commentariis ver Grcis,


,

exemplum severilalis et alrocitalis suppliciorum. Cm enim Deus significare vult se genlem quampiam gravissim punilurum ac prorss
excisurum
,

causa regalis; hoc est, inquit Scholiasles

non solm
iis

dicere solet

facturum se

illi

sicut fecit

ab inferioribus patielur gravia

sed eliain ab

qui

Sodoma

et

Gomorrhaj

quemadmodro animadverti
,

rerum poliunlur
veniat ei

in calaniilates

devolvetur. Aquila
:

potest Deuteronomii cap. 29

Isaiae

15

Jeremiai

A'J

reddil quod Sciioliastes inlerpretalur

rege super-

Amos 4
106
,

Sophoniae 2.

Hc etiam

speclat illad Psaimi

bonorum

spoliatio.

Sed

vj7rapa propri est

54

ubi dicitur Deus posuisse terrant fructij'eram

existent i carentia, seu annihilt io,

compositum ex a

in salsuginem maliti habitantium in e. Terrain iru-

privativ et

S*{><;ii, id est,
,

substantia, ita ut
sit

omnimo-

clif'eram

appellat

Sodomiticam ante Dei vindiet un


uiertas et amnilas
,

dum

interituni signilicet

ut

sensus

Superveniet ei

quippe lanta

fuit ejus

ul

eam
;

rege intrims. Usus


infra, cap. 27, vers.

fuit
:

eodem vocabulo Symmachus


et sicut

Moyses cum paradiso comparare non dubitaverit


ejusmodi tamen terra versa est in salsuginem
in terrant
,

20 Occurrit
in

aqua

interitus.

id est,

Vers. 15.

Habitent
:

tabernaculo illius
in

socii

omnin
,

ejus qih non est

aspergatur
:

tabernaculo ejcs
,

adfert lerra?

sterilem. Salsugo enim sterilitatem succum ejus atque pinguedinem exesalis copia
,

sulphur

(1). In originali est

Habitabit

scilicetter-

dens atque consumens. Tanta porr ejus


tantaque
fuit vis et
,

acrimonia

ut lacum illum peni-

(1) Socn ejus. Mors vastitas , inanitas omnium rerum nuditas et egestas. Nam qui alii socii sunt ejus qui non est? cm enini pares paribus socientur, ejus qui non est , socius esse non potest id quod est quod floret et quod ben habet. Aspergatur sulphur. Haec phrasis vel vastitatem et sleiilitatem Deo immissam significat qui plv.it
,

ts infecerit

et in su mutaverit

saporem

atque ex

eo vocatur

in Scriptur

mare salsissimum. Clerm


,

pna

illa

sulphuris et ignis

quam

narrt Moyses

aptissim respondet el competit peccato ejus gentis.

Nam
ignis

quia
,

illi

execral libidine ardebant inls atque

super peccatores lagueos , ignem et sulphur , utdicitur Psal. 10, G, vel luctum in morte domesticorum; solebant enim , ut aliquibus placet , sulphureos suffitus sensibus ingratos in mroris argumentum domi excitarc. Vel significat domum primis habitatoribus vacuam , ab iis qui eam postea incolent sulphuie pur-

inter se

et foris

ob infamiam ftebant

ideirc et

deflagratione et ftore sulphuris punili sunt.

Hoc pluribus
adagiali 8.

verbis pulchr dclart S. Gregorius


del Rio loin. 2,

gandam etlustrandam. Vide Martinum

(Menocliius.)

, , ,

1251
lib.

IN

LIBRUM JOB
hinc est qud quisque

!232

14 Moralium, cap. 10, liunc Jobi locum tropolo-

maxime

studeat nominis sui ce-

gic explanans

Vers. 10.

Deorsum radices ejus siccentur


,

quem

ut consulas licet.
(1)
, ;

lebritalem in poslerum comparare et inducere.

Unde

Tertullianus in Apologetico, cap. 47, liomines glori


(

SURSUM AUTEM ATTERATUR MESSIS EJUS. RadicitS inne scilicet familia ejus et stirps extinguatur quit
,

id est,

famse ac nominis) libidiuosos appellat. Nullus


vi

siquidem est qui hujus ambitionis


S. Bernardus
ait

non teneatur. Et
:

alia

succressere possit
,

et si quae
,

jam sursni succre-

sermone

in

illa

verba

Qui gloriatur

verit

illa

eliam alleratur

et decutiatur. Explicathic
,

Rationalis crealura ade affectt gloriam (id est,

niagis id

terra redditur infecunda.

quod proxim de sulphure dicebat quo Cm enim radices dicuntur


,

nominis celebritatem) ut aut vix aut nunqum ab hoc


compesci desiderio
ait
:

possit.
est qui

>

Et Plato Dialogo 4 de
inipius Ncro,

exsiccandae

spes omnis propaginis aufertur et novosi

Legibus

Nemo

non desideret perpetuum

rum germinum. Nam

radix subler aruerit


,

etiam

apud posteros nomen


qui

liabere.

Unde etiam
vixit
,

rami de super marcescunt

quia succum accipiunt

omnibus abominandus
,

mcniorhe su main

radice. Quae nietaphora saep occurril in hoc libro

xime studuit
Vil,

de quo Suetonius Tianquillus


,

ejus

ubi rami dicuntur

filii

et stirps

seu radix pater


tola

aut

cap. 55

ait
;

Erat

illi

aeternitatis perpeluaelocis ve-

generis auctor

qu progenies quae
,

diffunditur.
,

que fam cupido

idcque mullis rbus ac

Porr

in inesse

sursm

dicitur atterenda

pro-

genies inlelligitur

quae ex stirpe succrescit.


lib.

novam induxit ex suo not mine mensem quoque Aprilem Neronium appellavit
tere appellalione delract
,
:

TropologicS.Gregorius,

14 Moralium, cap. 10:


.

destinaverat et

Romam Neropolim
,

nuncupare.
in impio

Hu,

Quid
sunt
,

inquil,

radicum nomine

quae in occulto
,

sitae

jus rei primun

excmplum habenius
Gen.
ejus
,

Caino

nisi cogitationes

accipimus

quae

dm non
,

vi-

de quo dicitur
vocavitque
S.
ait

4,17:

Aidijkavit civitatem
filii

denlur

in

corde

meSSis nomine

visibilia opra producunl ? Unde et eadem aperla operatio signatur quae

nomen

ex nomine

sui Henoch.

Ubi

Chrysostomus
:

hom. 20
factis

in Genesini ante

mdium
fuit
,

videlicet ex latenti radice producitur.

Et quia omnis

Hominibus

mortalibus studium

ut
li-

iniquus pris in cogitalionibus tentationum arescit


et

immortalem suani memoriam


liis
,

lecerint partini ex
locis
,

postea bonis actibus dficit


:

rect per Baldad


,

quos generabant

partim ex

quibus

lilio-

dicitur

Deorsum radices ejus siccentur

etc.

Vers. 17.

Memoria

rum nomina imponebant,

etc. Similiter et scelesti


,

illius

pereat de terra, et
Haec edem

illi

nominis sui affectatores dixerunt

Gen. 11

non celebretur nomen ejus


perire solet parentum

in plateis.

Venite, faciamus nobis civitatem et turrim, cujus cul-

spectantqu superiora. Extincl enim fundits sobole

men

pertingat ad

clum

et

celebremus nomen nostrum

nomen atque memoria


Filiis

quam
vivis

antequm dividamur

in universas terras. In
,

quem

lo-

sera posleritas tuetur et conservai.


viverc etiam existimatur pater
stici
, ,

enim

cum

consule S. Chrysostomum

hom. 50
,

in Genesini,

juxta illud Ecclesia-

ubi pulchr et fus ostendit impios

dm
,

civilatibus
iain

">0,

Mortuus

est

pater , et quasi non est morsibi post se.


,

domibus

porlicibus

balneis

etc.
,

ad memoi
tain

tuus

similem enim reliquit

Et in simili

posteritatis sua

nomina inscribunl

non
ad

laudem
verba

melaphor de radice
nascantur

et stirpe
,

laudalur pater et in
illius

qum crimen
ctor fusis

sibi parare.

Eadem idem
,

aurei oris doilla


:

benedictionis parte ponitur


id est
,

qud

ossa pullulent,

prosequitur in Psal. 48

lilii

qui parentum exprimant


et

mo||

Vocaverunt nomina sua in terris suis , ostendens frustra defatigari impios pro sui nominis celebritale,
solis

res

et sustentent

memoriam recentem
:

gratam

qu

quaeque alioquin forlasse esset peritura


ria

ut sit

memoEcare

virlutum actionibus comparalur et possidelur.


parli-

eorum
,

in benediclione
et

et ossa

eorum pullulent de
in

Hreditarium utique malum cum natur simul


cipatum
,

loco suo
c!i.

nomen eorum permaneat


posteri

tcrnum

ut mortalis
,

homo

immortalilati
,

nominis
et jugiler
in-

46

14. Et ver

quod monumenta faciunt ex


,

omni cura studeat


invigilet

omni labore adnitatur


suce
,

cl

marmore, hoc faciunt

qui paterni nominis


Ita

omnibus diebus vit

ne cum morte

spirantia sunt
nosler.
plicia
,

et propria

monumenta.
impii

Sanctius

tereat illius
riatur.

memoria

neve

cum morte tandem momortui dicuntur dati


:

Dm

igitur

hoc

in loco post alrocissima


,

sup-

In sacris
,

enim

Litleris

quae superis proposuerat


,

memoriam

oblivioni
tes

ut palet in isto Psalmi loco

Oblivioni da-

abolendam minatur

indicat profecl hoc esse gravis-

simum malum
supersit
niiiil
,

si

hominis lama et memoria nulla


,

sum taiiqum mortuus corde ; et Sapienli 9,5: Oblivioni tradita est memoria eorum. Quin el hoc
sensu Latinus Poeta, 6 iEneid.
Letlii ad fluminis
:

pro qu morlalcs usque ade laborant


;

ut

pluris facerc videantur

quinini hc un con-

undam

tra naturalem

hominum conditionem pugnarc

viden-

Securos lalices et longa oblivia potant.

lur

pracclarque geslis operihus propriam naturam

Inde igitur ortum et innatum studium parandoruin

superare.

Cm

enim omnes liomines morlalcs


,

sint

ratione nominis ac famse hoc supcrant

immorlales
pro,

sopulcrorum cadaveribus defunclis, inscribendi nomina, l'acla ac mrita, qu de re Tertullianus, lib. de

se et in perpetuum clbres reddendo


pria perpetuitas in
(1) Id est
,

cmque

Testamcnto aninuie cap. 4


i

ait

Quis non hodi meila

i.ps

vitae

brevitate appetatur

morise post niortem fiequentanda'


teraturre operihus, vel siniplici laude

slndcl

al iil-

filii

familia et stirps

omnis

leneris

morum, vcl

ipso-

unguiculis conlahescat et extinguatur , ne scilicet alia indecrescere possit. Messis ver ejus, id est, qnidquid jam adultumest, allerator et praeciaatur. (Menochius.)

rum sepulcrorum ambilionc nomen suuinservcl?


lib. 2,

)Vi-

dendus bc de reDiodorus,

cap, 5; Herodotus

1233
lib.2; Cicerolib. 1

COMMENTARIUM CAPUT
TusculanarumQusest.; Lipsiuslib.l

XV111.
,

1231
quasi moneat
,

elhnic accipiendum

aucupandam

glo-

Electorum, cap. 29. Unde in

maximam serumnam
homincs se-

riam et amam apud homincs

sed

ita velle

instituen,

pnam

et supplicium privabantur olim

dam

vilam
,

ut

pultur. Et universim negat sepulluroe

pn

afli-

bonos

consequalur

eam apud Deum et homines maxime bonum nomen providentes scili,

ciebantur

qui vel palriee

vel coniniunis pietatis in


,

cet bona non tanthm

coram Deo
,

sed eliam coram om-

parentes et liberos hostes deprelienderentur


berentur, ut definiunt Marcellus in
1.

vel haRelig.
,

55,

m de

Rom. 12 17. Et san cm mortalibusinsilum sit bonum nomen curare, etsu memoriam
nibus hominibus
,

sumptibus

atque Ncracius in

1.

Liberorum

m de

post obitum relinquere, justuin ulique est homines

his qui notantur infami.

De jure ver

peculiari aut
lib.

urgere et adigere

ut

veram memoriam eeternam


sese
,

consuetudine Hebraeorum videndus Hegesippus


3, cap.

qu

jusli

fruuntur
impii

per bona opra

sibi acquirant.
,

17

de Excidio Jerosol.
et

Quia
conservandse
,

igilur

vitiis

immergunl

et

Deo

Hoc item studium comparandae


Lactantii,

quo verus honor


sponente divin

et glori est

adversanlur, merito
,

mmorise statuariam artem propagavit


lib.

juxla illud

memoria hominum releganlur


justiti
,

postulante sic et di-

2 divinarum Inslilutionum cap. 2,

ut
,

ubi

ait

Nain omnin fingendarum similitudinum


ab hominibus inventa est
retineri
,

omnin de
properant.
justi

terra vivenlium
,

nomen pereat quorum opra sunt veluti


illorum

ratio ideirc

ut possit eo,

gressus ad ignominiam

et aclibus suis

ad infamiam

nun memoria

qui vel morte subtracli


s

vel

absenli fuerant separali.


1

Rem

prosecutus dganait
:

Unde Salomon ait , Prov. 10,7: Memoria cum laudibus , et nomen impiorum putrescet. In
et

ter Cicero, lib.

Tusculanarum Quaslionum,
post

Quid pola

1
,

Nonne

mortem

nobilitari volunl ?

quem locum consule Salazar quorum ibidem annotaliones


cap. 3, vers. 3 et 4
et cap.

Cornelium nostrum

huic Jobi loco illustran-

Unde ergo

illud ?
:

do conducunt. Vide etiam quai superis altulimus ad


Vers. 18.
fcRAS,

iAspicile, cives, senisEnnii imaginis formant


<
i

Hic vestrm panxit ma.xima facta patrum.


flagilat
:

Expellet

13

vers. 12.

eum

(1)

de luce in tene-

Mercedem glori
cerat glori

ab

iis

quorum

patres afle-

ET DE ORBE TRANSFERET EUM. HlC aliquid SubaUscilicet,

<

idemque

diendum,

Deus, vel peccatum, vel calamitas,


splendido statu in obscurum, et

Nemo me

lacrymis decoret, nec fwwra fletu


!

exturbabil

impium
infelici

tFaxit. Cur

Volito vivus per ora virm.


?

postmodm
nobi-

morte ipsum hinc

abripiet. Plura

Sed quid poetas


litari

Opifices eliam post

mortem

de impiorum exterminio, preeter ea qua hoc capite


satis fus dicta sunt, vide cap. 4, vers.

volunt. Quid

enim Phidias
,

su similem

speciem

20, cap. 5,

<

inclusit in clypeo Minervae

cm
?

inscribere

non

li-

vers. 3, et 4, cap. 8, vers. 4, et passim alibi.

<

ceret ? Quid
,

nostri pliilosopbi

Nonne

in bis ipsis
,

Vers. 19.
IN

Non erit semen ejus neque progenies


in

libris

quos scribunt de conlemnend glori


?

sua

POIUlO SUO, NEC ULL/E reliqui^e

recionibus

nomina inscribunt

Hoc

ita pree

omnibus morlales
,

ejus.

Eadem

hic iteratur amplihcaturque senlentia

contra mortalitatem curare soient

ut scilicet

Su.

quam

dixerat anle de impii progenie fundils eradi;

memoriam

post se duraturam relinquanl. Novit hoc


,

canda qu
paret quod

cm

vers. 16 et 17, explicata sint, nil ap-

Christus Dominus

quando volens rependereniulieri,

novam

requirat interpretalionem

pr-

quae afferens alabastrum unguenti pretiosi effudil su-

terqum qud cap. 15, vers. 33


ostensum
sumi, et
sit filios

et 54, et scepis alibi,

per caput ipsius Dornini recumbentis


fragranti tota

cujus odore et
illius

impiorum immatur morte conexislere.

obsequii

domus replela pro eodem pollicitus


:

est

memoriam
,

eorumdem congregationemsterilem

est feminoe

qua alio,

Vers 20.

In die ejus

stupebunt novissimi, et
:

quin

gloriae avida esse solet


fecit in

Dicetur, inquit

Matth.

primos invadet iioiiROR. Quasi dicat


simi et primi, mininio usque ad

Omnes, novishorre-

26, 13, et quod heee


persolverit

memoriam
odor

ejus, quasi satis

maximum,

devot mulieri obsequium, odorem


,

et

bunt super plagis

et horribili

clade

hominis impii.
sit,

pretium unguenti
ria

si illius facti

fama

et

memo-

Ea enim

erit

rerum

vicissitudo, ut
in

nemo

sive in

ad usque extrema tempora decurrat


illud
,

et pervenial.

primis dignitate ac lempore sive


retur, qui

poslremis nume-

Elenim cm unguenlum
nariis

plusqum trecentis deprofecl memoria,

non miretur

et slupeat

tam subitam tan-

ab iniquo venditore
,

qui triginta denariis Chri(1)

slum vendidit
fama
et

sestimatum fuerit

Propellent cum,

nomen optimum omnes


,

pellitur, impersonalis dicendi

divitias long
,

supe-

rat et excellit

juxla illud
diviti

Prov. 22

Melius est
,

nomen bonum qum

mult ; item
:

Eccli. 41

15

Curam
bit
tibi

liabe de bono

nomme

hoc enim magis permane-

qum

mille
:

thesauri pretiosi et magni. Ubi


,

Nomen impiorum delcbitur addit banc sententiam monens in hoc operam adhibendam ut oblineatur bonum nomen quod post morpostqum dixerat
, , ,

tem permaneat
ganti, Advertit

et

ob

id
,

prfercndum
iiib'lque

sit

diviliis

quau ad alios perveniunt

prosunt congre-

20, animam tuam gelur te. E luce, intelligunt alii lucem felicitalis et gaudii, ut supra, 12, 25; alii lucem vitse, ut superis, 5 f 16, 20. Nos utrumque comprehendi exislimamus, ut lucis nomine splendorem illum significet, in quo, dm viveret, versabatur, quo amisso ac densissimis calamitatum tenebris involulus eliam post mortem obscurus erit, et in tenebris jacebit, menlibus et ore hominum oblitleralus. Et hoc stalim dclart, dm addit Et ex orbe fugabunt eum, id est, fugabitur. Ex orbe et hominum memoria plan exterminabitur. Apertis etiamnm idem sequenti versiculo explanat nain bis tribus aut quatuor versiculis idem verbis
: ;

propellentes, id est, promodus. Sic et Luc. 12, exigent te, id est, anima tua exiscil.

autem

ibi

optim Janscnius ou hoc

commutatis

dicitui

(RosenmuHer.)

1235

IN LBKLTM
fieri

JOu

1236

amque mutationer

pohrisse.

Sanc res

est quse

maxime
terii

comrriovere

lum in sordibus,

hommes solet, spectare jacenquem paul anle erecium viin

Deus suum exercuit imperscrutabilc judicium. Itaque non tam de calamitate mirantur, qum de die impii,
in

quo Deus ostendit suum erga cum

judicium.. Et

deras et florenlem. Sic de Jrusalem eecinit Jeremias, 19, 8


in siblum
:
:

cert
lut

Et ponam civitatem hnnc

stuporem

et

nomen diei hoc sensu aliquand sumitur; vecm Apostolus ait, 1 Cor. 4, 3 Mihi autem pro
:

ornais qui pvtcrierit per

eam

obstupescet.

minimo
est,

est, ut

vobis judicer avt ab

Immano
ait,

die,
1
:

id

Et quod hic prdixit reips completum esse lamentabatuf


in

humano
13
:

judicio. Simililer

cm idem

Cor.
dies

Threnis, 2, 15, ubi de transeunlibus


;

ait

3,

U niuscujusque
(id est,

opus manifestum erit

Moverunt capnt super filiam Jrusalem


urbs, attentes, perfecti decoris,
ra- ?
Illa

liccine est
ter-

enim Domini

judicium Dornini) declarabit. Eo-

gaudium univers

aulem admiratio
civitatis

et stupor

ex incredibili

mina naseebalur
clierrimae; cujus

amplissimge Iongque pulfuit

dem sensu nomen diei sumptum videtur supra, cap. Numquid sicut dies hominis dies tin, etc.; si10, 5 gnilicans qum diversa sint Dei atque hominum judi:

tantm reliquum

immane

et de-

dia.
isla

Atque hune sensum suadent verba sequentia ab


videntibus et admirantibus proferenda.

forme bustum. Idem prop


earf

accidit Jobo, cujus

domus

aut viderai aut timebat rinam,

quam

subiit Je-

Vers. 21.

Hue sunt ergo tabernacula


ista

iniqui,

rosolyma, et ipse dereliclus et contemplus ab omni-

et iste locus ejus qui IGNORAT Deum. Quasi dicat, merit cerl

bus jacebat

in slerquilinio

moriturus, miserandum

omnia bona

et loca diruta

sunt, et

intuenlibus spectaculum.
Diei ergo

in alienos translata, in

quibus tam impius et sceleraEst epipbonema et apta per-

nomine

inulli intelligunt istas quse

enu-

lus

homo morabalur.
:

incnmlur srumhas
saricfa linguse

et calamitates,

nenipc vutgari

oratio totius capitis, in


egit

quo de impio

et ejus famili

idiomale, quo dies alicujus pro ejus

afliictionesumitur; velut

cm
lui

dicitur, Abdite
;

12

Et

non despicies

in die

fratrie

hoc

est,

ne aspcas
etiam de
irridebit

nolandum Baldadum prompsisse plurima san utilia, qu quandoque contingere multis etiam hujus vi nostri evincitur exemplis at non proinde
ubi
;

cum
euff,

voluptate allictionem proximi


:

lui.

Ita

credendum semper
seducalur.

accidere, ne quis in re gravissim

impio dicilur, Psal. 30, 13

Domiuus aulem.

Nimirm non semper

impii in hc vit

quouiam prospicit quod

vniel dies ejus, id est,

pleclunlur, fastigio delurbantur, affliguntur, obscurawtur. Permittuntur

ruina ejus, vel etiam dies in


Psal. 136, 7
:

quo punielur. Item,


in

enim nonnulli amplissimis ho-

Memor

esto,

Domine, fttiorum d'om

noribus, opibus
moitalis perfrui

voluplalibus ad finem usque vilse

die Jrusalem, id est, in excidio ejus.

Al

in iioc loco

quod multis regum idololatrarum et


constat exemplis
vitse
:

cum

Bolducio existimarem diem ipsum Dei juslum


ila

Mahometanorum

at eos sempiter-

judicium erga impium connolare;

ut

mens hrum
aedi'

nus manet futurac

cruciatus ad

criminum ponca-

verborum
sunt,
ficia

sit

juvenes, et qui nos stalim subsecuturi

dus numerumque rependendus,


tholica fides docet.

qnemadmodm

cm

tantas opes dissipalas

tamque pulchra
et vald

Poslqum ergo Baldad turgenti

penits

diruta et desolata

atque in dilionem

atque oneralo animo verba gravia protulit ordine dicendi servalo, conticuit. At meliora sublimioraque
Jobi verba atque mysteria succedunt,
consilio producta

alienorum translata viderint, slupebunt,

mi-

rabunlur in hoc divinum judicium, admirantes qud


juxta tempus et ab terno statutum diem
liatus sit iste impius, et dicent
:

qu

altiore

ita

humiquo

contemplemur.

En

dies ejus in

CAPUT
1.

XIX.
dixit
:

CHAPITRE XIX.
et atteAlors Job rpondit Baldad, el lui dit : 2. Jusqu' quand affiigerez-vous mon me, et me lourmenterez-vous par vos discours? 3. Voil dj dix fois que vous voulez me confondre comme un impie, et que vous ne rougissez point de m'ac1.

Respondens autem Job,

2.
ritis

Usquequ affligitis animant mcam,

me

sermonibus?

3.
citis

En, decies confunditis me, et non erubes-

caMer
4.

d'injures.

opprimentes me.

h.

Nempe,

etsi

ignoravi,

mecum

erit igno-

rantia mea.
5.

At vos contra

me

erigimini, et arguitisme

opprobriis mets.
6.

Saltem nunc

inteligite

quia Deus non

cjuo judicio aflixerit


cinxerit.

me,

et flagellissuisme

7.

Ecce clamabo vim patiens, etnemo au-

diet: vociferabor, et

non

est qui judicet.

Je ne sais quel intrt vous avez me persuader que je suis un mchant ; car quand je serais dans l'ignorance sur ce point, mon ignorance ne regarde que moi seul; elle ne fait tort -personne qu' moi. >. Riais cependant, comme si l'innocence o-ii je crois tre tait une injure pour vous , vous vous levez contre moi, et vous prtendez que l'tat o je suis rduit, est une preuve que je suis coupable. G. Comprenez au moins maintenant, par ce que je vous ai dit de l'uniformit de la conduite de Dieu sur les bons et sur les mchants durant cette vie, et par le tmoignage que je ueus rends do mon .innocence, que ce n'est point par un jugement de cette justice, par laquelle le Seigneur rend d chacun selon ses uvres, que Dieu m'a afflig, et qu'il m'a frapp de ses plaies, puisque je ,ne me sens coupable d'aucun des crimes dont vous m'accusez. 7. Cependant si je crie dans la violence des maux que jo souffre, on ne m'coutera point si j'lve ma voix pour me plaindre, on ne me rendra point justice, et on croira tonjours que je ne souffre que ce que j'ai mrit.
;

8.

Semitam

meam

eircumsepsit, ettransire

8. C'est ainsi que le Seigneur a ferm de toutes parts le sentier pnible et douloureux par lequel il me fait marcher : cl je ne puis plus passer pour en sortir; car il a rpandu

1257

C0MMENTAR1UM. CAPUT
et in calle

XIX.
le

1238
chemin
troit

non possum,
9. Spoliavit

meo
me,

tenebras posuit.
et abstulit coro-

des tnbres paisses dans


entrer.

il

m'a

fait

me

glori

nam de

capite meo.

10. Destruxit

me

undique, et pereo, et quasi

9. Il m'a dpouill de ma gloire, et il m'a t la couronne de dcssus'la (t. 10. Il m'a dtruit do tous cts, et je pris ; et il m'a t toute esprance de retour, comme un arbre qui est ar-

evulsse arbori abstulit

spem meam.

rach.

11. Sa fureur s'est allume contre

moi

et

il

m'a

trait

il. Iratus est contra

me

furor ejus, et

sic

me

comme
12.
Il

son ennemi.

habuit quasi hostem suum.


12.

Simul venerunt latrones ejus, et fece-

runt

sibi

viam perme,

et

obsederunt in gyro

est venu accompagn de ses soldats; ils ont le terrain, ils se sont l'ail un chemin pour passer au travers de moi; et aprs avoir dress leurs batteries, ils * ont assig ma tente de toutes parts. 13., Il a cart mes frres loin de moi ; et mes amis m'ont

aplani

tabernaculum meum.
13.

Fratres meos long fecit


alieni recesserunt

me, etnoti

comme ceux qui m'taient les plus trangers. 14. Mes proches m'ont abandonn, et ceux qui me connaissaient plus particulirement, m'ont oubli. iS. Ceux qui demeuraient daus ma maison, et mes profui,

mei quasi

me.

\U. Dereliquerunt

me

propinqui mei; et qui

me noverant,
sicut

obliti sunt me.

15. Inquilini

doms meae,
eorum.

et ancillse mese,

alienum habuerunt me, et quasi peregri-

nus

fui in oculis

16.

Servum

meum meum

vocavi, et non respondit,

pres servantes m'ont regard comme un inconnu, et je leur ai paru comme un tranger. 16. J'ai appel mon serviteur, et il ne m'a point rpondu, lors mme que jo le priais, en lui parlant de ma propre bouche. 17. Ma femme a eu horreur de mon haleine; et j'usais de prires envers les enfants qui sont sortis de mon sein. li. Les insenss mmes me mprisaient, et je ne les avais pas plutt quilles , qu'ils mdisaient de moi entr'eux , et qu'ils m'accusaient d'tre un impie. 19. Ceux du conseil desquels je me servais autrefois , m'ont eu en excration, et celui que j'aimais le plus s'est

ore proprio deprecabar illum.


17. Halitutn

exhorruit uxor mea, et

dclar'mon ennemi. 20. Outre tous ces maux qui sont comme hors de moi, mes

orabam
ab
eis

filios

uteri mei.
et

peau;

18. Stulti

quoque despiciebant me,


,

cm

chairs ont t rduilcs rien, mes os se sont colls ma et il ne me reste que les lvres autour des dents 21. Ayez pili de moi, vous au moins qui ;es mes amis,
piti

ayez

de moi;

et

puisque

la

main du Seigneur m'a

recessissem

detrahebant mihi.

19. Abominati sunt

mei me.
os

et

me quondam consiliarii maxime diligebam aversatus est quem


,
|

20. Pelli mese, consumptis carnibus, adhaesit

meum,

et derelicta sunt tard ummod labia

frapp d'une telle plaie, ne l'augmentez pas par vos repioches et par vos calomnies. 22. Pourquoi me perscutez-vous, comme si vous aviez la lumire, la justice, et l'autorit de Dieu mme? et pourquoi vous plaisez-vous vous rassasier de ma chair, en me mordant et me dchirant far vos paroles ? 25. O Dieu, puisque ceux qui sont tmoins de mes maux, ne veulent point recevoir te tmoignage que je leur rends de mon innocence, qui in'acconlera que mes paroles soient crite^? qui me donnera qu'elles soient traces dans un
litre
,

circa dents meos.


21. Miseremini me, miseremini mei, saltem

vos amici mei, quia


22.

manus Domini tetigit me. Quare persequimini me sicut Deus, et


i

24. Qu't Iles soient graves sur une lame de plomb avec une plume de fer, ou .u; la pierre avec le ciseau, afin que la postrit pTus quitable y apprehne qe, dans mes douleurs les plus excessives, je n'ai point perdu la patiinre, et ne me suis point abandonn ou dsespoir ; mais que si la grandeur de mes maux m'a / Vespircm.ce des bies 'te la vi* prsente,
la fermet de ma foi m'a toujours conserv de l'ternit? je ressusciterai
celle

carnibus meis saturamini?


23. Quis mihi tribuatut scribantur

des biens
,

sermones
celte

mei? quis mihi det ut exarentur


24. Stylo ferreo,

in libro?

etplumbi lamina, vel

sculpantur in silice?
25. Scio

enim qud Redemptor meus

vivit,
:

et in uovissimo die

de terra surrecturus sum

26. Et

rursm circumdabor pelle me,


et oculi

et iu

23. Car je sais que mon Rlempteur est vivant et que au dernier jour; je sortirai de la lerre dans laquelle je suis sur le p .inl d'entrer. 2G. lt alors je serai revtu de nouveau de ina peau, et je verra: mon Dieu dans ma propre chair. 27. Je le verrai, dis je, moi-mme, et non un autre; et je le contemplerai de mes propres yeux, ce qui me remplira de joie et de flicit. C'est l l'esprance que j'ai, et qui reposera toujours dans mon sein ; et c'est l aussi ce que je veux laisser, la postrit , qui me rendra justice , tant instruite de la vrit. 28. Pourquoi donc, vous autres, .qui tes tmoins de ce; dispositions de mon cur, et qui m'entende- prononcer ce* paroles qui vous dcouvrent mes plus vifs sentiments, i our

carne
27.

me videbo Deum meum. Quem visurus sum ego ipse,


:

mei

conspecturi sunt, et non alius


spes

reposita est

hc

mea
et

28.

meo. Quare ergo nunc


in sinu

dicitis

Persequamur

eum,

radicem verbi invcniamus contra eum? 29. Fugiteergo facie gladii, quoniam ultor
:

iniquitatum gladius est et scitote esse judicium.

dites-vous Perscutons-le comme un impie et un hypocrite, et cherchons erlui des prtextes pour le dcrier; faisons passer ses plaintes pour des murmuras, ses paroles pour des blasphmes, et ses maux pour des preuves de son iniquit? Voil ce que vous avez dit, et te que vous avez fuit contre un juste afflig. 29. Fuyez donc de levant l'pce qui vous menace, parce qu'il y a une pe vengeresse de l'iniquit, qui est ji t de vous percer ; el sachez qu'il y a un juge o dessus des hom-

quoi

mes, qui rendra justice l'innocent opprim.

Vers. 1.
2.

Respoxdens autem Job dixit Vers, usquequo affligitis m am meam, et atteritis


:

COMMENTAIS.
i

sione concisus sit;

a xi

me sermoxidus? Quciilur Jobus de amicorum


menli et animo minus
ollicioso

inclc-

cm lanien solari polis aut alio modo dolorem levare debuissent auspiealur ideirc vehementer expostulans eum amicis, qud
quovis
:

qum ingenuos

dej

verba
\

ipsi

mplesta inculceut, et atllicium aninium dihabet


ille

ceret, utpole <[uibus illiberali et aculeal repreben-

vexenl.

Viiin

dicendi

modus

Atteritis

me

239
;

IN

LIHRUM JOB

<

1240
est,

sermonibus

hoc

est,
:

obtunditis, (aligalis,
Destruitis

obruilis.

etiam mucrone, quo dominicum latus confossum

Septuaginta reddunt

me

sermonibus. Ubi

crudeliorcm dicere verearis


Christi corpus, nec jam

fodit

enim
;

haec
ipsis

quoque quoque

notandum, qud, cm Jobus privarlur opibus, et caederetur plagis,cm corpus totuni putrescerel, ade
ut testa saniem raderet, sua; dcslruclionis non
nerit
;

exanime
illi

fodit

nocentior est spinis quas

tam sublimi

capiii fu-

memi-

ror militaris imposuit, seu eliam clavis ferreis quos


sanctissimis

ubi

autem impeteretur contumeliis,

et verbis

manibus

illis

et
t

pedibus consummalio
horribi-

aculealis pungerelur, doluerit, ingemuerit, et se destrui lamenlarctur. Nulla scilicel sunt graviora vul-

Judaico) iniquitatis inxit.

Long nimirm
unde

lius Christo accidil

linguarum spiculum qum omnia


contorta
;

nera

qum
in

verboruni. Id quod Origenes ad hune lo:

tela perfidis Judaeis

sic

Patrem

orat,

eum
i

Calen pulclir annotavit dicens

Spenu-

Psal. 63, 4

Protge

me conventumalignantium,
etc.

mul-

iner qui corporis crucianienta toleravil


est verba.

non passus

titudine operantium iniquitatem; quia

exacuerunt ut

Contunieliam enim perferre magni est


est athletarum lorlissimus; incujus
:

gladium linguas suas,


ceret
:

An non
?

signiQcantis di-

viri.

Sed Jobus

Quia exacuerunt gladios suos, paraverunl lanspicula, cuspides


et

lihro nihil ila eminet, ul ejus fortitudo ac palientia

cearum

spinarum

cur

relictis veris

labores tamen sentit, quos ex

eorum duro sermone,

lancearum

spinarum

spiculis

ad myslica linguarum

qui

ad

eum

visendi
amici,

causa veniebant, hauriebat*


ait,

lela transiit?

Praeclar Gillibertus Abbas, serm.


:

20

Quamobrcm,

ad corporis dolorem ino-

in Cantica sic fatur

Horret Christus magis asperi-

lestiam eliam animi adhibetis,

dm me

magis verbis

talem morum, linguae stimulos,

qum

aculeos spi-

qum

dolore corpus conciditis?


sic

Non

Iota

plagarum
2 de

narum.

Unus

linguae

aculeus,

quod non fecerunt


gemitus et su-

phalanx

Jobuin conlerebat ut contumeliosa amiila


:

millia spicula lethalia, Jesu pectore

corum verba, de quibus


Interpellatione Job. cap. 3

D. Ambrosius,

lib.

spiria traxit. Vis id videre manifestius ?

Audi Mat-

Verborum,

inquit, suo-

theum de Christi passione verba facientem cap. 27,

rum

saxis lapidabant innoxium. Amiserat Job


:

ompesic

59

Prtereuntes autem btasphemabant eum moventes


:

nia sua

patiebtur vulnera caro ejus

manebat ut
sic

capita sua, et dicentes

Vah

qui
:

destruis

lemplum
;

tenlaliones

verborum vinceret
sicut

nihil
;

enim

Dei, et in triduo illud redificas

salva temetipsum

si

<

netrat

animam

sermo fucatus

nihil

iterm

Filius Dei es, descende de cruce. Simititer et principes, etc.


et Jsus

mordet ul durior sermo. Mufti cm vicerint adhibila


tormenta,

Quid ad haec Jsus

Vix

talia Judaei
:

fantai,

Sic ubi
et

sermonum duritiem non sustinuerunt. i Philislhiim habebant Samsonem oeesecatum

meus, nt

damans voce magn ait Deus meus, Deus quid dereliquisli me? Ecce Ubi quod spicula
linguae faciunt queribunlib.

vinctum,
ait

eum

carcere educunt, ut opprobriis sa:

non poluerunl, Judseorum

turent;

enim textus, Jud. 16, 25


Samson,

Sumptis jam
et ante eos lu-

dum
i

Jesum. Id quod notans D. Cyprianus


ait
:

da

epulis prceperunl ut vocaretur

Passione

Clavis sacros pedes terebrantibus fos-

deret

qui adductus de carcere

ludebat ante eos, etc.

sisque manibus, de vulnerum anxietate non loqueris, ris,

Septuaginta reddiderunt juxta Codicem Complu-

de spinis sacrum caput pungenlibus non queresed satagis ut innotescat posteris, quare dere-

tensem,
ptunt,

et illudebant ei.

Jam non

ferro oculos ejus

non opprimunt molae pondre, sed verbis


;

res
et

lictus
briis

Deo

videaris, expositus contumeliis et ludis

agitur, contumelias jaculantur, conviciis affligunt

Judaeorum.
aliis

Nec mireris, qud ade Jsus


linguarum spicula sentiat.

qui mose pondus suslinuit, qui occaecatus lacuit, ad

prae

omnibus

Nam

contumelias et irrisionis verba


se un

sic aflcitur, ut

ex lune

quaecumque

alia lela, elsi atrocia, in

unius hominis

eum

Philisthaeis

perimere non dubilaverit. De


:

ordinantur interitmu, vrm linguae telam in lolius


orbis

quo

ila

pulchr D. Ambrosius, epist. 70

Gravibus in

ruinam extenditur. Transverberat lancea peillius

eum

insultabant conviciis, quod duris et ultra ipsam

ctus Jesu, clavi, spinae et alia corpus

perdunt,

caplivitatis speciem viro

ingenu

virtutis conscio
;

tole-

verni Judaeorum linguae petunt crucis descensum,

rubalur.

Nam

viverc et

mori nalur functio

ludibrio

quo lotus orbis

intereat.

Cm

itaque Christus Ju-

esse probro ducilur. Nulla san

mors accidere
tolerabilior

potest

daeorum blasphemias

tain aegr tulerit, quid

mirum

si

ingenuo viro, quae


conlumelia
,

illi

non videalur

qum
1).

Jobus amicorum contumeliis lacessilus graviter conqueralur ?

qum convicium. Quibus

concinit

Bernardus Serm. de

Triplici custodi, ubi dicit lin-

Vers.

3.

En

df.cies

confunditis me, et non eru-

quam
cens
<
:

esse mull duriorem

qum lanceam,

clavos et
fuit,
cli

besciis opprimenes me.

Numerus denarius hoc


illa

loco

spinas, quibus

Christus Dominus cruciatus

ccrlus pio incerto et linitus pro infinito ponitur phrasi


Scripluiac familiari,
qualis

Levis quidem res sermo, quia leviter volai;


:

Jacob, Gen. 31, 7

sed graviter vulneral


:

leviler

transit, sed graviter

Mulavit mercedem
p.

meam
10
:

decemvicibus, hocest,sa>

urit

leviter pntrt

animum, sed non

leviter exil
:

Eodem numro
,

finilopro infinito usus est Joannes

iprofcrtur leviter, sed non leviler revocatur


i

facile

in Apocalypsi

2,

Uabebith tribulationem diebus


diebus; simili
:

volt, atquc

ade

facile violai

eharitatem

facile lin;

decem,
Levilici

id est, muftis

modo
22
:

accipilur
itho

gua labitur, nec minus

facile illabilur cordi

ila

ut

20

vers.

26

Ita ul decem mulieres in

muftis inter loquendum minus prol'uerh, qud pro

clibano coquant panes.

Num.
vices.

14, vers.

Teritave:

priam chibuernt,
:

dm non

caverim. alinant. Et
ipso

runtmejmpt decem
Uicentibus
nobis

2 Esdrae 4, vers. 12
vices.

paul post addit

Nec ver hujusinodi linguam

pet decem

Ecclesiasl 7

1241
vers.
cent

COMMENTAKIUM. CAPLT
20
:

XIX.

4242
-alligar

Sapientia confortavit sapientem super d-

desperaiionem aut saltem animi dejeelionem"


ex qu long majus vulnus

principes civilatis.

Quibus

locis

nott

Delrius
et
mili-

qum ex

ignoranlia acci-

nosler esse

parmiam idem quod sp


,

piam. Et quidem exislimo satius esse ignorare

qum

ta significanlem

et confirmt auctorilate Origenis


,

ab imperilis doceri
re,

nam
,

pro uno

quem

tollunt erro-

Adamantii

Diodori

Euscbii et Procopii. Hujus au,

multos alios et forl magis perniciosos incutiuiil.


Vel
,

lem origo
nialisve

dicti

ex eo suinitur

quia quod in bonis


,

lia Stunica.

sic

ac

si

dicat

Eslo ut aliqu igno,

maximum

aul perfeetissimum est

id veteres

ranlia laborem

mihi

id uni

nocebil

non

vobis. lia

denario denolabant. Sic enim Lalinis castrorum porta

Tirinus nosler et Joannes Jesu-Mari, qui notai esse

decumana
,

prcipua

unda dcima

et fluctus de-

concessionem

figuram oraloribus l'amiliarem


causae
et

dm

cumanus

qui maximus.

Clerum Job

illorum inve-

adversario conceditur aliquid quod


ofliciat.

minime
amicos

recundi ver lit, quod


lacesserent
,

probris afflictum

hominem
Calen

Stalus conlroversiae inter


vitse

Jobum

uli perspicu dclart Nicetas in


,

erat

an ob anteactse

crimina plectalur. Et quifuit,

locum hune sic exponens

q. d.

Grave quidem est


Quasi con,

dem

licet

Jobus, ex quo disceplatio cpta


,

mulla
,

ebtrectare absentibus

vos autem omni abjecl vefacitis.

ignorando

loquendo vel altercando peccsset

non
sed

<

recundi mihi corm convicium

proinde causa caderet.

Non enim
,

disputalur

an inter
,

vicialoria

verba non possint esse in ore

illius

in
,

quo
sed

dicendum

ignorrit

errrit

lapsus verbo fuerit

aliquid verecundiae et ingenui pudoris resederit

an peccrit ante calamitalem

quam
est
,

suslinet

quod

necesse

sit

ut mittat pris verecundiam

bono viro

cm exprsentis
vinci
,

disputalionis culpis nonpossit con-

congruentem, qui ad proferenda convicii verba descendit. Id

concedit quod extra


,

rem

et

quod nocere
:

quod statuebat etiam Origenes ibidem


:

in

nequeat

quasi ad hune
,

modum
sil;

effare tur

Vos

me

Caten dicens

Ssepenumer quis agens

flagitios

acriler reprehenditis
gilis;
ait
:

et

ex disceplalione reum peraseu, ut Chrysostomus


;

obtrectat alteri

ubi ver pudoris lineas transilierit


t

fateor ergo, esto ila

<

corm

jactat

maledictum.

Dm

pudor

ingenuus

Ex

concessione detur ita esse sicut vos vultis

quid

adest in homine,
ciis in alios

maxime

cavet maledictis et convi,

propterea obtinetis? Profect non est cur efferamini,


et

detorquendis

qu

ubi ab aliquando jac-

mecum

insolentis agatis.

tantur,

jam signum

est in illo nihil pudoris


et

remanere.

Vers. 5.
tis

At vos coxtra me erigimini, et arguiinhumanilalis non lolerand


,

Unde subdil

Hinc impudenlium

maledicorum symbolum atque


,

me opprobriis meis. Haud obscure arguit amicos


qudsibi

hierogyphicum est canis


lor est.

ut Pierius Valerianus auc-

sloliditatis et

Quod

divinis eliam oraculis probari potest

affiieto sic insultarent.

Absurdum enim
ut
1
,

est vel

maxi-

in quibus

bujusmodi homines canini vocanlur.

Nam

me

ac vald indecens eliam criminis conviclos conlacessere.


,

j>rimo libro

Regum
,

ubi de Nabalc

homine vecordi
:

viciis

Nam,
20,
,

prudeniissim
est

et contumelioso,

dicitur 1 Heg. 25, 3,

Erat pessiMaligmis
in et

Ecclesiasticus
in

cap.

correptio

monct mendax
magis

mns

et malitiosus

Septuaginla verlunt

ira

contumeliosi

ila

ut

nihil

forlass
,

sludiis et

Iwmo

caninus. Alis eliam lingua

prompla

indecorum

et indecens sil corripienti judici

qum

si

expedita ad maledicendum in paginis sacrosanctis

cum

conlumeliis et opprobriis agal adverss eos quos casiigat.

incendio long et lat grassanle

cumque

telris aspidi-

Et quamvis vera sint et probala hominis crimina,

bus componi 16, 27


:

solet.

lia

enim Salomon

in Proverbiis

ob qu duras debeat darepnas,

nunqum dbet
;

Vir impius fodil malum, et in labiis ejus ig-

suslinere ut audiat verba immilia vel acerba

unde
ta-

nis ardescit,

hoc est, ut

ait
,

Vatablus, et verba qui-

non

est

qui judicis aul moderali hominis illum


Calen
,

bus

Isedit
,

sunt velut ignita

long et lal populantur

lem opprobriis impetere. Sic dicla Jobi verba exponil


Olympiodorus
j

omnia

instar ignis

lemer

et petulanter
,

vagantur ad

in

Plan, inquit, islam vobis

conlumeliam omnibus iinponendam

ad honeslissi-

concedo hypolhesim

me
;

ob mea peccaia, ut vos


,

mos viros et religiosos maledictis proscindendos. Hune Gra;cum ignem vidit etiam canorus David et
,

copinamini,
i

hc mala

perpeli; et illud deiur vobis

me

rect via dclinasse

demus me

vero prorss

flebilibus odis prosecutus est Psal.

72, 9
sic

Lingua
illustrai

aberrsse, et
falsis

me
et

ipsum verbis seu adeo raiionibus


sim impius, jusiili babilum

eorum

transivit
:

in terra.

Quem locum
ussit

lueri

cm

Clialdcus

Lingua eorum

sanctos

terr.

Quoc

lemcnliri, neque opporlunam

me

oraiionem

adlii-

fiamma lam perniciosa? Quod l'ulmen expressum nubibus, rubro ign violentum
,

beri; resideal eliam apud

me

error, vel (ut

aliis pla-

lanlam editslragem, el
igitur

cuil inlerprclibus) ignoratio, nec quidqiiam apidc-

ruinam lam funestam importai? Jure


Babylonia?,

miralur

corve loquar. Quid? ulbx'C,

qux non
lalis

oportebal,
fucrim, ut

S. Ciirysostomus, in homili de tribus pueris fornacis

propler hypoihesiin largilus sim; ut

ignem vehemenler accensum,

et

furenlem

nulla mihi libertas oraiionis picllis


;

olliciis,

quibus

veluti globos

evomentem

sanclos pueros non allin-

olim perluncius sum, tribuaiur

ul

nnocenliam

gere, ignem ver lingua? maledic viros eliam sanclissimos urere.

quoque simulem

cl

tanqum jusius respondeain;


llagra
,

Vers. 4.

Nempe, etsi ignoravi, mecum


:

an non decebal lamcn vos


erit ig-

saniem
,

vernies,

bonorum amissionem

inluenics vercri

a'.que hoini-

norantia mea. Id est


ferre
,

Malo ignoranlia;

medamnum
larilis

ni in dolorc

verba facicnli veniam iribu'crc? Nec ve-

si

quod
,

sit

qum lam

gravibus sermonibus vemalis ad

r conviieis solm, quibus


ramini,

me

iucessilis,

non modeinalorum

slris erudiri

quibus irritalus forl in

verm eliam

in

hominem

in lanl

, ,

1243

IN

LIBRUM JOB

1214
expendat aut judicet
,
,

porpessione, in tamis aerumnis versantem,


facitis
lis.

impetum

meam non

vel hinc polest

li-

ac

propemodm pedibus

obterentes insulta-

quid quivis agnoscere

qud cm vim

paliar, et ini-

Vers.

6.

Saltem
,

quis mulliscriminalionibus obruar, etinnumeris con-

nunc intelligite

quia

deus

ciliai*

opprobriis

clamo quotidi

neque

est qui au-

non jeqvo judicio afflixerit me, et flacellis suis me


cinxerit. Dixi, inquit,
vobis sp in crrorc

dial;

judicem appello, qui mal jactatam eausam ab


,

magno

injuria vendicet

sed frustra, quia

nondm
finita

judicii

vos versari

dm hanc dolorum

carnificinam propter

faciendi

tempus advenit. Loquitur quasi athlelarum


certamina
,

mea mihi
habere

peccata impositam putatis; sed nunc saltem


et intelligite aliter se

more

qui ubi in stadio sunt, post


,

animos adhibete dociles,


;

rem
et

posl hostem prostratum

ad judicium et senlentiam

nam

si

Deus
,

me
,

vehementer

affiixit

neque

judicum, qu viclores declarentur, et palm donentur,

ullum habuit telum

quod non ad dolorem

meum

cum
pr-jelia

clamoribus abeunt. Sic sanctissimus vir


mille, post mille conflictus

ignominiam exprompserit

alque undecumque denso


vallaverit, fecithoc

post

cum

diabolo,

malorum omnium agmine


trulin

non ut
ad ma-

cum uxore,
in

inter

amicorum
ait,

convicia clamabat, judi,

Judex, qui peccata reorum a;qu penst suppliciorum


,

cium speclans, quo agon.solverelur


pace
;

et viclor abire't

sed utpater

qui filium exercet

et

sed ecce,

vociferor, et

non

est qui judi-

jora quotidi subeunda compart et instruit.

De quo

cet,

non

est qui senlentiam ferat, et bellis finem


,

im-

vide

qu

cap. 6

vers. 2, dicta sunt. Confert itaque


vit su
,

ponat. Et meril

etsi

diabolum

loties vicerat

Jobus

Job mala qu patiebatur cum


invenit

proindque

non

absolvil certamina,

usquedm cum
et

conviciis ami-

Deum non
infligilur

punivisse ipsum ex judicio. TJbi


delicli ratio altenditur,

corum
lt.

confligat, illaque suslinendo vincat, in


,

quo uno
ruti-

enim neque meriti neque


pro judicio

non

finiuntur universa certamina


Ita

pax tranquilla

pna, sed pro votuntate, quse


et juslissima
,

D. Ambrosius
:

lib.
si

2 de Interpellalione Job,
clamt
:

tamen
et

in

Deo semper sequissima


,

simul

cap. 5, ait

Nunc enim
illi.

nondm

judicium,

bona

est

quando

in

bonum
sola
,

puniti cedit. Et ut alia


in crealuinjustili

adhuc

in

agone erat, adhuc luctabatur, adhuc certa-

nulla subesset ratio,

illa

qud Creator
il
1 i

men
batur

supererat
illi

Non enim
,

exivit corona.

Debe,

ram suam plnum


excusando
sufficeret.

jus babel

ab omni

cerlamen tertium

amiserat omnia sua

dm

Deo

alfligimur

Non est ergo cur conqueramur cm ipse fecerit, qui mala omconvertit et adducit
,

patrimonium
:

cum

filiis.

Paliebalur vulnera caro

ejus

nia in

bonum nostrum

ut

ali-

manebat, ut tentationes verborum vinceret. Tune nemp solvitur agon, lune liniuntur certamina,
tune pax affulget quietis et tranquillitatis perptuai

quando potis

et llari alque gratias

agere Deo de-

beamus

qum quidquam
fidelis

contra illum inique loqui.

cm
una
parit.

conviciorum tentationes devictas habes.


Victoria

Hc
:

Dbet siquidem

anima potis attendere ad bo-

omnimodam
sustinnistis

tranquillitatem et
ait,

pacem

num, quod ex afflictionibus lucratur, qum ad pnam quam alllicta perpelilur. Quod eliam fecisse legimus juslum Josephum fratribus vendilum sicut advertunt D. Chrysostomus hom. 64, et S. Ambrosius lib. de Joseph, cap. 12, ubi pondrt id quod Joseph dixit Gen. 45 S:Nolite parre, neque durum vobis videatur, quod vendidistis me in lus regionibus; pro sainte enim vestr misit me Deus. Non enim lam attendit Joseph qud fratribus fuisset niissus ad mortem, qum qud Deo missus fuisset ad vilain. Agnovit hoc
,

Hinc Paulus ad Hebros

cap. 10, 52
et

Ma-

gnum certamen
Merit vocat

passionum,

in

altero
facti.

quidem opprobriis

et tribulalionibus

spectaculum
,

magnum certamen

illud

in

quo oppromaneat,

bria suslinuerunt; et quasi inde nil

jam

belli

addit

Et rapinam bonorum cum gaudio

suscepistis.
,

Post opprobriorum certamen


sed in omnibus gaudia.
et

jam non restai melus Tune solm bella finita esse


,

pacem almam

tibi

adesse puta

cm

verba oblo-

quentium sustinueris invictus. Etsi mille hostes prostraveris, etsi diaboli jacula extinxeris, etsi

S. Augustinus, lib. 9

Confessionum cap.
,

8,

cm

ait

martyrum

Tu, Domine, Rector clitumetterrenorum, ad usus

crucialus expleveris, non firmsli pacem, donec con-

tuos contorquens profunda torrentis

fluxum secuallerius ani-

lumeliosa verba patienter luleris.

lorum ordinans lurbulenlum, etiam de

Hinc

scilicet est

qud

viri sancli

ut magnitudi-

mae insani

sansti alleram,

etc. Mulloties
,

enim

nem

animi sui teslentur, vel rident,

dm

conlumeliis

evenit, ut in nos collimentur sagiitae

quas minime

aiiciunlur, vel eas tacendo nihili faciunt,

nec se

laisos

sagittanlibus

meremur, ut inde proficiamus; proindque vulnerum dolorem debemus patienter suslincrc c maxime raiione, qud nobis maximum afferunt

senliunt aut fatentur

vel malediccntibus benedicunt.

Ridebat ulique Job

dm

opprobriis aflicerclur; pro eo


:

enim quod nos habemus


et

Ecce clamabo vim patiens

cmolumenlum; quantmagis proinde debemus quanimiter tolerare qu meruimus dm cernimus in


,

nemo
,

audict, Septuaginla habent, ecce rideo oppro-

brio

non

loquar
:

S.

Augustinus

legit

opprobria

nostrum profectum

dirigi

justissimo et benighissi-

S.

Ambrosius

ecce rideo in opprobriis.

Qux

Veroa

mo Deo
aiidiet;

sic explicat, lib.

2 de Interpellalione Job cap. 2, post


oslendebat enim virtlcm
cl

Vers. 7.

Ecce clamaro vim patiens, et nemo


,

mdium
animi

Imitenlur hune virum, qui silenlio suo rc;

vociferabor
:

et non est qui judicet. In


et

11e-

darguebat convicianles
sui,

brajo est

Ecce vociferor violenltam,


est judicium.

non exaudor;

quem contumcli non moverent;


,

con-

clamo , et non

Qud,
,

inquit,

advcrsm

scientiae

innocentiam manifeslaJjat, qui objecta non


sed ouasi alina riderel. At ver
si

me

Deus judicem non agal

et legitimo foro

causam

recognosceret

COMMENTARIUM. CAPUT
<

XIX.

1246
molesttque redundent. Simili tropo
usus est Jeremias dicens, Thren.

nobis aliquid objiciatur

dm
:

nos purgare volumus,


,

curse,

doloris

acerbamus

dm
,

ulcisci
ail

cupimus

confltemur.

Et de

seu loquendi
3, 6
:

modo

capite tertio ad
f

mdium

Vidit (scilicet Deus)

In lenebrosis collocavit
;

me

quasi mort nos sem-

nube

et turbine

manum

laboranti ddit, victorem

pilernos

circumdificavit advcrsitm me, ut non egre-

asseruit,

coronam

detulit.

Quid autem pulchrius

diar, aggravavit

compedem meum,
meas

concluait vias

meas

qum ridere cm maledicitur nobis? Gaudere enim s etc. Gaudere san et f debemus si alina dicantur exultare jussit Cbristus Dominus suos in persecutio,

lapidibus quadris, scmitas

subrertit.
si

Hoc maloilio

rum omnium maximum

censelur,

ab

nulla

sese ostentat spes liboriatis aut laborum effugium.

nibus. Gaudentes ibant Apostoli conspectu concilii


afflicti,

Nam

si

quando homini lux


,

salulis aut optalae liberta,

vincti

verberati

ac morti tandem destinati

tis affulserit

respirt aliqtianlm

et

ipsa

mlions

ut pulclir advertit S.

Chrysostomus

nom, 14
>

in

fortunas cogitalio liberlatem

Acta, dicens

Non ex

miraculis declarrunt Apostoli


,

reprsentt. Sed Deus sic


et sordibus
,

quodammod et requiem Jobum alixit sterquilinio


pedes contractis nervis
,

Dei virtutem, sed ex gaudio in eontumeliis


Virtus
,

etc.
,

sic constrinxit

enim Dei non hominis videtur magnitudo si ad opprobria, quse bumanum animum pungere et excitare soient
,

quis rideat

et maledicentibus et

hominiexultet.

movere seipsum et per consuetam semitam ambulare neque si posset viam quippe quam Dominus tenebris inobscurrat, inveniret.
;
,

ut neque valeal

bus juxta Christi prseceptum gaudeat,

Similia

quoque

viris

spiritualibus

non rar

acci-

Maledicebat Semei, mittebatque lapides contra David,


gravissimaque exprobrabat commissa crimina; ipse ver
tacebat, sicut advertit citalus S.
tio

dere tradunt Ascetici. Et quidem Joannes Jesu


Maria in hune Iocum scribens mullis experimentis

Ambrosius

et silen-

comperlum esse

asserit, viros

sanctimoni vil con,

superabat, cui noluit

per servos suos.

nocumentum aliquod inferri Prseclar in banc rem Seneca, lib 2


Pusilli, nquit,

spicuos e interdm anxietatis adduci


cnjecti sibi videantur,
tere animadvertant,
quil,

ut in vincula

neque ullam

sibi

semitam pain-

de

M,

cap. 54

hominis et miseri est


,

qu possint evadere. Ex quo,

mordentem ut mures et formicae ad quas imbecilla se si manus admoveris, ora converlunt ldi putant si tanganlur. Idem lib 5, cap. 3 Ingens animus et verus stimator su non vindicat
repetere
; :

quidam subit agon animi


satis

in augustias compulsi,

quem nemo
ter

novit, nisi qui perpelitur,

cui

prudenlibus spirilualium segritudinum medicis leni-

succurrendum

ne praegravatus animus
filius

oneri

linjuriam, quia non sensit. Ultio doloris confessio


cest.

gravissimo succumbat. Merit san


cellenti judicio

Sirach ex-

Non

est

magnus animus, quem incurvt


si

injuria.

cursum hune

vitse
1

nominavit jugum
;

Aut potentior

te aut imbecillior lsesit; si imbecillior,

grave super

filios
,

parce

i-lli ;

potentior

tibi.

Ita

Stoicorum prin-

Romanorum

Ad, Eccli. 40, sub quo ducebant


aut quale

non jugum

illud

vicias nationes ad

ceps. Majoris

tamen adhuc
,

gratiae erit, si is qui lipsis opprobriis


;

nonnullam ignominiam

et viciori suae amplitudinis-

ditur et offenditur

in

mediis

expro-

que ostentationem
viori
,

boum

est ligno le-

brantium benedicat maledicentibus

quse virtus pio1

sed jugum ex omni gnre miseriarum con,

pria est Chrislianorum, juxta illud Apostoli,

Cor. 4,

(ectum

et incredibiliterponderosum, ut

mihi quidem

12

Maledicimur
,

et benedicimus; et illud

Apostolorum

ingeniosissim et verissim dixisse videatur Euripi-

principis

Pet.

5,9: Non

reddentes
;

malum pro
itaque

des, qui vilam vocat innumerabilium omis malorum.

malo

nec maledictum pro matedicto

sed contrario

Hinc

illud
,

dictum Solonis ab arcano sapientiae promlib.

benedicentes, quia in hoc vocali estis.


rejicere post terga, nihili facere
,

Debemus

ptum

cujus Clemens Alexandrinus meminit,

ac penils oblivisci
post

Stromatum. Quivis homo


tentia,
tali

est calamitas. Mirabilis sen-

injuriarum et oflensarum

cm videamus Deuin
,

qud homo nominetur calamitas, non calami;

terga remittere peccata nostra


in corpore suo factus

non solm ut

solvat
,

obnoxius

sed prudenter ab heroe

illo

Grseciae et

homo
;

sed ut grali deleat

et

exquisit consideratione id pronuntiatum esl.

Nam
,

ut

miseratione remittat

alioquin

cm tempus

soleat

acutus in epigrammatis poeta Marlialis

lib.

epig.

oblivionem inducere et injurias abolere, potentis

93

Zoilum quemdam

ex
,

omnium

colluvione sordixit esse

apud nos probabitur


tas, qua

extitisse

qum

fuerit ipsa chari-

apud
8.

fidles

omnia vincere perhibetur.


in

dium fictum et concretum hominem, sedvitium.

non vitiosum

Vers.

Semitam meam circumsepsit, et trans,

Non
ItaSolon,

vitiosus

homo

es, Zoile,

sed vitium.

ire non possum

et

calle meo tenebras posu1t.

cm
,

videret

hominem

miseriis frequentibus

Narrt per aliquot versus et amplificat calamilates


suas, quibus semita
,

circumseptum

animi segriludine et continuis prop


,

id est

vita ejus, ita erat undiei

doloribus obrutum
vit,

non calamitosum illum nuncupaincommodis

que circumsepta

ut nullus
si

esset effugii locus

sed calamilatem. Sic Nyssenus Gregorius, hom. G


,

prsertim tenebris,
superfuisset ,

quee fortassis elabendi rima

in Ecclesiasten

cm de

praesentis vitae
illi

eamdem

abscondentibus. Idem queri-

multa miserans eloquenter, ut mos


ostendit in e esse,

est, dissereret,

moni saep su Job

et lucluoso

cantu superis pro-

improbum examen calamitatum,

et

secutus fuit, cap. 7, vers. 3, 4, etc., cap.

10 et

miseriarum
et funestam.

acpixav

velut vesparum latebram odiosam


illse

cap. 15, et passim alibi, suas et hunianas vitae miserias

Undique volant importunas

vespa
in

vehemcnler exaggerans; ac
possit
,

si

pars nulla vita?

et incurrunt in oculos, in pectus animi

sedem,

sumi

in

qu non pleni calamitatum acervi

penitissimam

mentem

et cor

ipsum miserrime cru-

1-247

1JN

LIBRUM JOB

1248
corona
tua? castilalis.

delissimque dilacerant

ut ipsa carnificina ^Egyptias

Filius paternae charitalis crit


,

plagas et ciniphum alrocitalcm aequare videatur.

Chrislus ejus corona est


iuveniri

quo nobilior illustriorque

Vers.

9.

Spoliavit me cloria
meo
(i).
illi

mea, et absulit

non

polcst, uti pulchr S.


:

Amadaeus

liomil.

coro.nam de capite
priori fortun
ul

Gloriam vocal quidquid in

de laudibus B. Virginis

Corona, inquil

capilis
filius

ornamenlo atque splendori fuerat,


,

ejus Chrislus est, dicente Sapienlissimo,


sil niatr.is

quod

pula divilias, honores, nomiuis clarilatein

et cae-

sapiens corona

suae.

Et quis sapientior

tera

omnia quiu apud honiines ipsuni olim reddebant


Fuerul quippe Jobus
si

illo qui est Patris sapientia?


t

Benc auleiu corona de

gloriosum, quibus omnibus jani se spoliatuin lamentatur.


,

lapide

esse dicitur, quia in novo et veleri Teslalapidis Chrislus significalur. Diclus


,

si

divilias specles

opu-

menlo nomine
riam.
Sic

lentissimus,
rissinius
,

nominis cclebritatein, fani long cla-

est lapis propter polentiam


j

preliosus propter glo-

si dignitatis

splendoran
est
,

rcx

et quideni

ut capite primo
Orientales, id
sinut,

dictum

magnus

inler

omtes
in-

Unde patet non esse quidem novum insolensque coronam de filio dici. Sed prior explicaille.

quod etiam hoc loco haud obscure


,

tio est

magis

litleralis et

propria hujus loci

ut

scili-

cm coronam regium
capiti

insigne ac praecipuum
ait.
lilios

cet corona

sumalur pro splendore quem antea

obti-

ornamentum,
Vatablus

suo detraclam

nuerat.

cum

Hebraeis refert haec ad

ruina
filii,

Vers. 10.

Destruxit me undique, et pereo


SPEJ1
,

(1)

doms

oppressos. Coronant siquidem parentem

ET QUASI EVULSAE ARBOIU ABSULIT


se deslructuni vel discerptum ail
sidio

MEAM. UlldiqUe

cm cm

illum

mdium circumdant

mullnque verius
,

quia
,

malorum ob-

illum debilo afliciunt honore

aut

cm
iiliis

pater in

quaedam

illi

circuniducta fuit

ne quid intactuni

I)ublicum procedil, generosis et probis


septus.
sibi

circum-

remancrel ; opes, honor, proies,


tas et
,

aniici, corporis sani,

Nec majorem aliunde qum ex

lalibus liberis

animi serenilas erepta sunt

ut

agmine conferto

gloriam pater arrogat, nullo pulchris ornamenlo

cuneato cingeretur. Eleganterversubjungilsubla-

adornalur.

Quo
filii

in sensu dicitur,

Prov. 17, 6

Co-

lain

spem

quasi arbori evulsae.


slipitis

Arboris quippe suc-

rona senum

ftliorum. Duplici quideni coron sefiliis

cisae,

cujus
,

nex redimitur, ex
sunt
innocentes

et

nepolibus.

Hinc etiam

quitur
dueat,

S. Augustinus infantes
,

illos,

qui ab Herode perempti

cum radicibus in solo relinspes non prit cm ramos iteralo partu proseseque in comam effundat; at si ab radice
pars
,

matrum suarum ornamenla


1

coro-

eruatur,

si

fibris ipsis extirpelur


,

nihil

ei
;

omnino

nasque aut redimicula intelligens, serm.


centibus dixil
i
:

de inno-

spei supererit

quia penils

illico

exarescit

quamsi-

<

Cm

tyrannus jactaret infantes, nia-

obrem evulsa

stirpit-s

arbor amissae spei hieroglyphi-

ter crines capilis dissipabat, quae


lis

ornamentum
iila

capi-

cuni censetur. Job itaque sub hc evulsae arboris


militudine se oninem posteritatis

amittebat.
1
:

Et S. Basilius in Caten, ad
ddit,
:

verba,

spem

amisisse la-

Job cap.

Dominus

Dominus

absulit, Jo-

menlatur

quippe qui

liberis

ad unuin omnibus ruina

bum

ita

loquentem adducil
,

Tamdi pater sum ap-

doms
aridi

oppressis el exctinclis, prae ninii aegritudine


,

pellatus
sliluit
,

quamdi visum

sobolis

est ei qui me patrem concoronam mihi rursm adimere cogiillius

insuper gignendi potenliam amiseril

el

instar ligni

jam nunc per mortem evellendus videatur.


,

tavit

de rbus quae

sunt nihil pugno.

Vides

Quare non mal Hugo

Tilelmannus et Cajelanus
;

fdios coronoe simililudine signitkalos.

Ut enim corona

spem hoc loco


in
Iiliis

filios

et iilias interprelanlur

siquidem
,

caput cxornat
aeternus Pater

ita

et

filii

parentes suos. Talem et


,

paler morluus
,

quodammod
:

reviviseit

juxta

coronam habel

scilicel

Filium

quo

illud Ecclesiaslici

30, 4
;

Mortutis est pater ejus, et


se.

velut coron ac diademate redimitur, juxta illud Synesii,

quasi non est morluus


Tropologic.

similem enim reliquit post


tanlasque

hymno

Tt

nonnunqum
,

nobis

Supersubstantialis verb fons

Deus immiltit

tribulationes

ut nos undique destruere

Coronatur pulchritudine prolis.

velle el quasi avulsa arbori

oninem resurgendi spem


quae non

Coronatur clestis Pater, coronatur quoque B. Virgo,


quae mater est. Hinc illud S. Bernardi
,

penils abstulisse videatur. Sed non ideirc vir juslus


dimillil

serin. 5, su:

per

Missus est, ubi sic


,

B. Virginem alloquitur
;

confundit, certus

unqum spem cum


,

illam iheologicam

Apostolo, quia neque mors,


,

Nescies virum
(1)

sed gignes filium

qualcm filium?

neque
virlutes

vita
,

neque angeli
,

neque priiicipatus, neque neque fnlura


,

meam me detraxit , me glori me ante in honore cssem et pretio, nunc obscurus jaceo et conteinplus. Quidam opes, per quas quis honoratur, vel prudentiam et sapientiam, quae homines clbrt et gloriosos raidit, intelligunl; sed gcneralilcr exislhnalio splcndor opes et quicquid erat, quo ante celebris I'uerat, indicari videlur. Idem dicitur altero hemislichio sq ytulit coronam capilis mei, absulit id quod mihi ornamenlo erat et velut coron me condecorabat. Quidam llebneoiuin per coronam filios inlelligendos pulant, ex Proverb. 17, G:
Gloriam
cxuit
;

neque instantia
,

neque fortU

qum

tudo

neque altitudo

neque profundum

neque crea-

tura alla poteril nos separare charitate Dei ,


in

qu

est

Jesu Cltristo Domino nostro. Eslo enim ut ad temin

pus

suinmis angusliis versetur

securus esltamen,
;

quia Deus non deslruet euni in fincm


,

et quantnivis

ipsum hic mori conligeril nequaqum tamen evellel radicem ejus dterra viventium quod impio Deus per
;

Corona senum
ratur
>,

filii

filiornm.

omnequod bomini
5, 10.

vel rei alicui est

Sed coron imagine figuornamenlo


(Koseinnuller.)

et dignitati, vid.

Ezech. 10, 12, 21, 31, Pfoveri). i,

Tnren.

(l)llebraeus: Confregitmeundiquc, cl ivi; abeo, pereo ccu arbor quae confringitur seu evellilur, vel sepes qua; scindilur el evellilur. (CaUuet.)
, ,

124a
Psalmistam minitatur. Hinc
licet

COMMENT ARIUM. CAPUT


Jobus
,

XIXv
^

1250
Sanctus DamaScenus,
,

prout verba

terrere ne peccemus.
:

lib. 1,

ejus sonant, prasentis ac morlalis bujus vilae ac fluxse


prosperitaits

cap. 14
j t

Per iram

inquit

et

indignationem Dei
vitii

spem omnem

abjecisse videatur, rclernae


,

intelligimus voluntalem ipsius odio

flagrantem,

tamen ac

l'utura vitae spei plenus crat

qui (ut paul

illudquc aversanlem

nain el nos ea quae


,

cum

vo-

post infra, versu vigesimo quinlo, videbimus) tain pulclirde resurrectionephilosophatur.


in

luntale noslr pugnant odio habentes

in

iram pro:

Neque vcr eliam

rumpimus.
Ira, inquit,

Eodem sensu Cbrysologus sermonelo


,

bc

vit in

posterum Deus Jobum penilsdereliquit,


et benedixit

Deiestdelinquentiunipna; luror Dei

est

scd salis exercitato et probato paul post reddidit

<

supplicium peccatorum.

Sed bc, ut ben nott Pine-

omnia qucumque fuerant


novissimis Job magis

ei duplicia

danoster, ira divinae significalio neque in Jobum, ne-

qum

principio ejus; ut in calce

qe in bunc locum quadrat, cm innocens patiatur; non

Libri

commemoratur. Caeterm

bisce Jobi

non

dissi-

enim impium quid


vit labiis suis, uli
alii

gessit in opre, sed

neque pecca-

milcs boininibus spiritalibus affectiones inariditatibus


et anxietatibus ac dsolation ibus inlernis

Deus

ipso teslalus est. Melis ergo


irse inlelligunt

non rar
videantur

per iram Dei aut furorem

crucia-

accidere solere conipertum est

ita

ut qui Deuni ali,

quando propilium
sibi

et facileni experti sunt


,

tum, dolorem aut aliam plagam molestissimam Deo irrogatam, qualem scilicet inferre solet iratus liomo;
ut sit figuialus loquendi

ade long

rejecti

et Dei

consueludine repulsi,
illius

modus
id est

quemadmodm

tro-

ut nulla spes recuperand intern


in animis dejectis

prosperitatis
ipsi

picas istiusmodi loculiones sapienter explicat Nazian-

emineat

quam quidem

anim-

zenus per antistrophen


quse in nobis sunt ad
bicis sic ait
:

conversionem eorum

advertant; quod

mira

Dei providenti contingere


,

Deum

relatorum,

dm

in

Iam-

procul dubio asserendum est

ut Ascelici scriptores

passim docent.
Vers.
sic

Antistrophen fac cogites, et tolum habes.


ejus,

11.

Iratus est contra me furor


in

et

Nam

bile

quoniam

conciti
ferit

aliquem cdimns,
:

me uBuiT quasi iiosTEM suum. Furor


humani, traducunlur

et ira, prout

Iram proinde cum

damus Deo manus

alii afifectus

Deum
ipsam

per similiirato

Sic visum et aures, sic

huic finximus

ludinem quamdam affectuum quales ab bominc


prodeunt.

Demies snpremo Numini hc quibus utimur.

Nam
sit

quod ad rem

altinet

comperQuid

Et

sic

me

iiaeuit quasi
isli

hostem suum. Modus est


in

la-

tissinium est

naturam divinam ejusmodi motus pli non


ipsamel serenilas
et tranquillitas.

menli simillimus
prompsit
vit
:

quem Jeremfas
suum quasi
liostis.

Tbrenis ex-

posse,

cm

Tetendit arcum

inimicus, pZrma-

autem isliusmodi locutiones


tribuunt,

significenl,
sil,

qu Deo iram
scil

dexleram suam quasi

Cujusmodi sermo

cm

in

Deo

ira

non

diversimod expo-

graviter aflliclorum proprius est,

cm tamen
,

se ade

nunt Paires; ac

in primis S. Dionysius

monet
quae

amari in animum inducant suum


in

ipsasque aerumnas

illas 8soiTpiT(, id est,

eo quo

Deum

decet modo, acci,

bonum

ac profectum

suum

directas existiment.
ait

piendas esse
in divinum

scilicet sine lurbulcnli passionis

Quapropter Joannes Jesu Maria parcendum


Dei culloribus acerbe vexatis,
dolor
,

veris

Numen non
aliter

cadit

quinim docct eliam


oporlere vim

si,

dm

recrudescit

in angelis long

qum

in nobis

hujusmodi querimoniis utantur.

irascibilem considerare, ut videlicet significet,


<

masin

Vers. 12.

Simul

venerunt latrones ejcs


,

et

culam eorum rationem immulabilemque statum,


deiformibus
istis

fecerunt

sibi

viam per me

et obsederunt in gyro

immobilibusquesedibusfirmalum.
ir et furorcs
,

Quomod autem
pulae,

ebrielales et craet malediclio-

tabernaculum MEun.(l) Hic explicat, quomod se Deus in hoc congressu gesserit ut hoslis ; nam et copias
conscripsit armavitque
,

somni

et evigilationes,

juramcnla

quas

in

Jobum

invexerat, et

nes, similesque loculiones, quae de

Deo

in Scripluris

ab
rat

illo
,

omnes

eas commodilates et subsidia

submoveut

enunliantur, intelligendae, et per dissimilitudinem explicandae sint


Ecclesice
,

quibus arcere posset aut impetum hostilem susLalrones autem olim milites dicebantur
ait, lib.
,

in symbolic theologi

quae

damno

inlercidit, se l'usis explansse

magno com-

tinere.

Varro

G de Lingu Lalin

latere sic dicti,

mmort
ad Titum.

cap. 3 mysticae Theologiae, atque epistol 9

Nos autem

(inquit

Clemens Alexandrinus,

lib.

2 Stromalum) bsec non cessamus carnaliler in,

lelligere

et

ex nostris animi affeclionibus deducere

Scripturas, et Dei impatibilis volunlatem noslris


lionibus similem accipere; ut nos

mo-

sumus

ita in

autem audire posOmnipotente babere existimantes,


;

impie aberramus carne eramus

sed ut nos audire poteramus


,

qui

illigati

ila

nobis sunt locuti piophetae,

<

Domino

se salubriter

accommodante ac demitlente
s

ad hominum imbecillitatem.
cap. 8
test,
<
:

Et Paedagogi

lib. 1.

Non eniniDeus irascitur, ut nonnullis visum scd per suam in bomines benevolentiam plut

riinis

quidcrn abstincre liortatus est

omnia autem
est

<

quae sunt agenda indicavit.

Bona aulcm

bc

ars,

(1) Exbibelur hic Dominus ceu princeps, copias suas in hostem mittens. Ejus agmina in me ruerunt, hreditatem meam vaslrunt, et undique me clausum obsident. Dei agmina ipsa sunt mala qua; Jobum online invaserunt. Ilebraus Simul venerunt turm latronum ejus, et straverunt super hreditatem meam viam regiam ; vol straverunt super me viamsuam; aggerem fer dicam, super me slruxerunt, ut commode transirent El caslramctali sunt in circuilu tabernaculi mei. Nomen latronum hic nihil invidiosum habet sonal enim milites, pro prisc velerum consueludine quae furlum seu direptionem teriarum ac gregum habebat minime nefariam inter populos nullo foedere conjunclos atque ita sese bello eliam non indiclo lacessebant. Hoc sensu fur appellari injuriosum non crat. Furandi artem Mercurium docuisse, pagani narrant. Autolycum laudat Homerus eo nomine qud fur esset eximius , cui Mercurius arlis illius munus dederit, (Calmet.)
:

1-231
<]uia

IN

LIBRUM JOB
illi

1252

ircum latera erant rgi


,

atque ad latera ha-

esse debuissent, fratres videlicet, amicos,

domes-

bebant fcrrum
appellrunt
gnificandos
;

quos postca stipatione stipatores ad quosvis etiam


alios milites si-

ticos,

quosque aut generis communio socirat, aut de

liinc

quibus ipse pris humanissim ac liberalissim merilus fuerat


;

eadem vox adhibita est, ut Servius nott non procul ab inilio Latrones in lib. 12 JEneidos vocantur conducti milites. Et Festus Pomponius La,
: :

unde subdit

Vers. 13.

Fratres meos longe


(1)

fecit a me

et
14.

noti mei quasi alieni recesserunt a me.

trones eos dicebant

qui conducti militabant,

ito

DeRELIQUERU.NT
discipulis
derelicti

vers.
:

ME PROPINQCI MEI

ET QUI ME

XaTf ea;

quorum

nierces xrpov dicitur.

Ex Hebrao

JNOYERANT obliti su.\T mei. In hoc cliam Job Chrisli


lypumi gessit. Oplim autem ho-

autem boc loco etiam verti potest exercitus aut agmen,


seiliccl tribulalionuin et

dolorum,

vel, ut.Septuaginta

minum ingenium ob
ter usurpant, et

oculos ponit

et

qu ratione
frquen-

vertunl, tenlalionuin, vel, ut Gregorius exponit, dse-

mortales amicitiam etbenevolentiam,

quam

nionum,
bus cap.
sibi

vel propri
1, vers. 17,

Chaldaeorum latronum
est. Illud

de quiFecerunt

de qu gloriari soient, inter se colant,


,

aclum

autem

ut discamus ab hominibus spes noslras abducere

et

viam per me,


,

referri

videlur ad mililarem licen-

inDeosolo collocare, monenteprophet Jerem. 17, 5:


Maledictus Iwmo qui
co-ifidit

tiam

quando

scilicet milites

iuvadunt alinas regio-

in

homine

etc.

Cui

nes, et dirulis prsediorum hortorumve mris aut sepi-

consentit Davidis illud effatum spiritu principali

bus, viam sibi faciunt per loca olim clausa cl culla,

haustum

Psal.

59

13

Quia vana salus Iwminis.

omnemque amnitalem
Josue

ac lselitiam dcmoliunlur. Yel


,

Homo enim
liviscitur,

sa;p iu oflicio et amiciti languet, et ob-

forte usitatum erat inter Idumaeos

quod

fect

olim

eleontemnil, spemque frustratur; et quod

cum

regibus se domitis, in

jussit ut poneret

pedes exercitus

quorum ccrvicibus victor qu summa


;

vult nequit, et quaerit potis sua

qum aliorum com;

moda

vanus

est

vanilasque ipsa

denique

facile

eratmiserorumignominiaetacerbusdolor. Sic
Josue habetur
,

in libro

cap.

10, 24

Cmque
,

edcti essent

Unde fatui omnin qui confidunt mine, cm nemo sibi cerla promittere de
emoritur.

in

ho-

alina

(nempe quinque rcges) ad eum


Isral, et ait
Ite, et ponite

vocavit

omnes

viros
:

voluntate possit. Et innumeris prop exemplis doce-

ad principes exercitus qui secum erant

mur
tati

infido

fundamento
,

innili, quisquis aliense

volun-

pedes super colla regum istcrum. Aliud


,

innitur

quid durius fecisse dicitur David

ut super bostes vi-

telur ventis

cm nulla prop arundo tam qum hominis animus omni


,

variis agiflexibilior

clos transirent tribulse, et trah et ferrais carpenta.

arundine; minim causa ex amore exsurgit in odia,

Hoc ver
viam
,

nil

aliud est

qum

facere ex boslibus

im null causa
sanguinem.
consanguineo
reperias
possit.
,

benefic

manu

in

ferrum

et

quam

calcarent et boslium pedes et plaustro-

Quid? Qud plures


magis
nec

fer viros

magnos
ferro
fidi

rum rotse. Neque aud


calcantur pedibus
tur.
,

paliunlur vise

quoe viatorum

qum

extero

cecidisse

et

carpenlorum

rtis

conlerun-

ut

fralri

neque

ade conjugi

Hanc explicalionem confuuiat


tcnliori subire cogitur

Isaias, ubi

talem mi-

Hanc humanae

vitae

laLem cm propbetae

pii

anim-

nalur lduma;orum populo qualem victus ab boste po-

adverterent, sluduerunt monilis suis


cio conlinere, et stultam in
liri.

omnes

in ofTi-

ignominiam. Jubet enim victor


ut seipsos sternant
,

hominibus fiduciam amo-

et

barbarus inimicus Judis,


,

Creber

est in e re

vales Regius, et aliquando

bumi

ut

quemadmodm
strata
et
)

per viam

sic ille

per Ju:

ver negal generatim spem in homine collocandam,

duiorum

incurvata corpora transiret

Et

aliquando nominat diserte principes, in quibus plus


periculi videbatur, Psal.
principibus, in
filiis

dixerunt (scilicet hostes


ut transeamus
;

anitn tu

Incurvare,

145, 3
in

Nolite confidere in

et posuisli ut terrain

corpus luum et

liominnm,

quibus non est salus.


verlunt, Sp-

quasi viam
postai
,

transeuntibus. Quae expositio est Sanctii


caeteris placet
,

Per principes
XovTa;,

intelligit,

ut Septuaginla

mihique pr

cm

hic allego-

omnes

dignilate et auctoritale prcelleines,

ricus sitsermo, et re militari translatus.


tein ait
:

Quod au-

reges, duces, prafeclos, magistralus, quique jus in


alios obtinent.

Et obsederunt

in gijro

tabernaculum

meum

Ad bujusmodi bomines,

qui

intferoris

nonnulli putant esse orspcv irpoVepov.


obsideri civitalem

Nam
,

pris est

sunt

nota;,

facile

adhrescunt, eos veienlur, eos


et gratiam
et

aut tabernaculum

qum victum

coluntobpotentiam, decus, opes,


vandi poteslatem
;

ju-

aut obsessum bominem ab boste conculcari. Sed ben

et Dei

obliti et

amabilissini pro-

ibidem nott Sanclius noster


ut boc

sic

etiam accipi posse,


Cessrunt, vel desiernnt, sub. me consolari et inDeslilerunt ab olliciis solilis. Defcccnint ah vel, otficio humanitatis ; vel, me se avcrlcruiit desiernnt esse, sive, non sunt, vel, nulli sunt ; non habeo illos amicos. Nemo ad me accedit ut olim babebam comits , clientes , etc. Non erant taies quales
(1)

modo

conculcari dicalur obsessum tabernacuII


1

viserr.

lum

et praeclusa via, ut

nullus pateat ad liber ta-

lem seu fortunam meliorem aditus. Quod lamenlabatur Jcrcmias in Tluenis


,

cap. 3, 5

Adificavit in

gqro
ilein

meo

et

circumdedit

me

(elle

et labore.

Quod
:

paulanle signihcavil Jobus versiculo octavo Semitam meum circutnsepsit , etc. tque hactens
quideui exposuil Jobus, quai fueiinl hostiles et ad-

versare macbinaliones

deincops ver removet

illa

anle l'uerant. propinqui, Qui me noverant, et uoti mei, vicini cognatione vel aflinitate, necestarii, vel consauquinei vef cognali, mei, noscemes me. Ml lllc 110 Obliti sunt. mei sive me; s,ic ;igl novissent. Obliti sunt amicitiurum erga me.
, , ,

quie, in hoc loco, longo diilicilique congressa subsidio

(Synopsis.)

12-J5
videntiae,

COMMENTARIUM. CAPUT XIX.


qu nunqum
in eos

1254

ndormit rbus fidelium atsui

mino, sive seorsm. Accipiebat igitur Jobus, utpote


liberalis

que justorum,
runt,

spem animi illos demereri omni gnre

omnem

transfe-

ac clemens,
aliquandi
ut

in

domum suam

peregrinos,

oflciorum conantur,

illisque

de

rbus ad vilam necessariis


docuit inira dicens, cap.

eisdem serviunt

et insidios adulantur,

neque timenl
et indign

commodabal,
51, 52
:

ipsemet

eorumdem
violare.

causa divinam legem impie


nolite, inquit

Foris non mansit peregrinus,

ostium

meum
re-

Sed

David, confidere in princifiliis

viatori patuit.

Sed

illi

jam ad miseram fortunam


dignati sunt

pibus, in

filiis

hominum,

in

Adam,

obliviosis, su-

dactum neque aspectu


Jobi

eum, quem ha-

perbis, nihil curantibus, qui vobis etiam miseris et

buerant officiosum et pium. Quo facto san non se


,

inanibus illudant, vos abjiciant, fallant fidem,


frustrenlur, ut
culis

spem
ora-

sed

forlunse

ejus ac

temporis amicos fuisse


ait,

non sine causa etiam Michas


cap. 7, 5
:

in

comprobrunt. Nam, ut Mcnander

quoque

suis posuerit,

Non

credere

Amico qui assentalur lto tempore,

amico, non confidere in duce.

Non
adji-

ille

amico amicus

est,

sed tempori.
in

Sed demus magnos illos


cere, prslare iisdem

viros et sublimes dignitate

Quos merit execralur Euripides,


dicens
:

Hercule furente

inlerdm ad clientes benevolenti suse oculos

opem
;

et auxilium, tueri affli-

Odi Iws amicos,

benefici canesecre
et

ctos mcerentesque recreare

quamdi tandem
est,

id fu-

Qui gratiam puliuntur,

de prosperis

turumest? Sunt enim


tales,

filii

hominum, hoc
ruinosi.

morin

Sibi parte sumpt, trislibus se subtrahunt.

eodem
lux
illa

luto composai,

Abiit
,

Talcs rect hirundincs esse dixeris, quaa, cun hospilio

fumum
illa

omnis radiantis auctocilatis

pompa

indigent,

libi

canunt, ast hieme discedunt.


lib.

fulgens opibus atque polenli ut puerilis bulla

Quare, ut
amici
infidi,

Pierius

nott,

5G,

symbolum erant
aiebat Setecto ne

crepatet difflatur, et secundm prophelicum diclum,

ideque
:

domo exturbandas
Ilirundines sub

omnium prop eorum hominum memoiia cum


vitoc

so-

neca;

et

Pylhagoras

eodem

nitu prit. In his ergo sapiens, et amussi christianaj

habeas. Pulchr

ad banc rem Cicero, vel quisquis


lib.

omnia dimeliens,fiduciam collocandam putet ? Sed


in fratribus

auclor ad Herennium,

lia

ut Ilirundines

nec

quidem salusaut dueia eslponenda.

a'slivo

tempore prsesl sunt, Irigore puisa; roceita falsi

Nam, ut in proverbio est, fratrum (jtioque gratta rara est. Unde David quoque non secs ac Job in pcrson
Christi

dunt

amici

sereno vit tempore prsesl


viderint, devo-

sunt, simul atque


lant.

hiemem fortun

lamentatur,

Psal. 68,

Extraneus

factus

Id

sum sum
nus,

fratribus meis. Sepluaginta vertunt,


:

quod velus

Eccli. G,
et

quod sententios signiheavit Siracides , 8 Est enim amicus secundm tempus suum,
:

Psalterium verbum verbo reddit


fratribus meis.

Alienatus factus
alie-

non permanebit in die tribulalionis. Eamdenique


sit

Et ut f rater non esset animo


niliil

senlentiam varians, et explicans quale

tempus
aeslimal,

parm tamen aut

potest nobis confre ad

quod

respiciat, qui sua,


:

non amici commoda

salutem, ut idem Psaltes regius alibi testatur, Psal.


48, 8
:

subdit, cap. G, 10

Est autem amicus socius mens, et

Frater non redimit, redimet how


esse

Sic hoc le-

non permanebit
vulgare et

in die necessitatis.

Unde ductuin
:

illud

gendum

cum

interrogatione

alioquin repetenda esset


sanetae. Est

monet S. Basilius, negatio de more Scripturrc


frater

anliquum

proverbium

Oll amicilia

Quos lepid

describil Eupolis,
et inter

enim sensus, qud cm

non redisit
;

Amicos juxta sartaginem,

prandium.

mat, mull minus alius


fortiori

homo redempturus
Ille

quo

Et Gnomis ex incertis aucloribus


drat illud
:

collectis

hc qua-

confirmatur quod dicebamus, nullam in hoergo prudens


;

minibus iduciam esse collocandam.


est, qui in solo

Re non amant
de quibus Horatius

plerique, sed
illud

mens tenus;

Deo spem omnem


comparari diviiuc

ponit

nemo hune
potest.

ver

fallet, nulli doli

evertent, nulla subvertet prudentia.


sajtientia

Diffugiunt cadis

Neque enim

ulla

Cum fce
Sic

siccatis amici,

Vide plura de lus supra, cap. 1, vers. 10, cap. 6,


vers. 13, et passim alibi.

Ferre jugum pariter dolosi.

Eodem

etiam spectant qua;

nempe morlalcs

inconstantissimse fortunae varie-

sequunlur.

liiii'm se(iuunliir.

Vers. 15.

Accrescuntopes? undique advola;

I.nquilixi

domus me.e

(1)

et ancill/E

labunt qui amicitiam ambiant


avolabunt,

decrescunt? celen'9

me.esicut alienum habuerun't me, et quasi peregri-

qum

advolaverant,

comedones, lauda-

nus fui

in

ocuLis eorum.

nerti amplificat,

yErumnosam suam condiliodocelque qum gravia et prorss inancillarum et


illi

tores. Grati aliijuis valet

apud reges aut principes-

ne

nomine quidem ante notus? inveniet veteres


Nec veleres jam amici nec novi sunt,
quales ante erant, hosles
sunt.

digna patialur, scilicet inquilinorum,

amicos, quos nec viderat ante, inveniet novos. Excidit grali?

servorum conlemplum.

Inquilini

autem

dicuntur,

rm'

qui in alienis habitant dibus, sive simul


(1)

cum

do-

omnes

illi,

Faclum

doms me,

Habitatores, sive habitantes ( vel commorantes) vicini doms, hospiles et advenae, quibus

in Petro,

qui

secundam Domini fortunam secuius,


;

adversam

fugit

im

in
;

hc

jus fcospitalilalis exhibai. Intelligo in universum omnes qui in 'jus domumse reciperent, vel ilti quoquo modo versarentur, sive lanqum domeslici, sive frquenter cum eo conviventes. ( Synopsis. )

dem

ad ancill vocem

steteral

Dominum negavit, et quicum Cbristo in monter


Malliiaji,

Thabor, inter convivia Zacluci,


loe, in

Canae Gaii-

panum

multiplicalione,
;

agni Paschalis esu,.

niiraciilorum

operatioue

nimirm

secunda

hm$

, , ,

1255
erant. Et quis
destitut

IN

L1BKUM OB
Dominus
ei dicebat,

1256
ut

non amet esse mensarum socius? Quis


servus in prosperis? Quis inter

nomine suo

praeciperet po-

dominum

pulo,udeliter referebat. Signanler auteni praecipitDeus

forlunata non praeferat amici

nomen

At ubi ad-

per Moysem, ut unusquisque allerumdiligeret; servus

versa ingruunt,

magis

si

obruunt, evolant fortuna-

tamen

ille

non respondil Domino. Tune enim servus,


ben respondet
est.
,

rum

nostraruin amici. Hirundines cogita et ciconias

cui aliquid praecipitur

quando opre

aeslalis arnicas,

Vers. 16.
dit
;

Servum meum vocavi, et

inimicas hiemis.

complet quod praeceptum

At Judaicus populus
,

non respon-

ore proprio deprecabar illum. ^Equus calamislimator, Jobus mrita inter alia quae
il
1

tatis suse

gravissima accidebant, servorum, qui lempus ad ob-

Domino obsecutus sed potis Diliges amicum tuum, et odio liabebis inimicum tuum. Quamobrem ipsemet Bex regum quod antea per servum imperaverat regalifuit

non solm non

illud

ore repetebat

sequendum antevertere deberent, insolentiam recense!.

bus sedibus veniens

et ad

servum accedens
64

ore

Quid enim indignius, qum virum regi dignitate

proprio claris et expressis praecepit. Aperiens enim


os

sublimem, cui inservire paul ante gloriosum ducebatur, e delabi, ut famulos vocet ac precetur, ipsi-

suum

manifest dixit
:

Matth.

5,

dico vobis

Dilicjite inimicos vestros, q. d.

Ego autem Ego ipse,


vobis

que vel se non audire simulent, vel apert impudenli

qui ante incarnalioneni

meam

per

Moysem

roganlem responso minime dignenlur? Fieri quipotest, ut servus alicujus rgis ade sit conlu-

praecepi, ut inimicos diligeretis, quia id facere recusstis


,

dem

ecce ad vos de clis venio, et dico

Diligite
,

max, utdm rex


faciat

aliquid praecipit medioalio servo,

inimicos.

Ben aulem

inquit S. Gregorius
;

dici-

aut per internuntium vel litteras, dissimulet, et non


;

tur

Ore proprio deprecabatur illum


vitae

quia in carne
;

nullus

tamen

ita rebellis est,

ad

quem

si

rex

monstratus mandata
ac bnigne
,

humiliter dixit

bland

ipse majeslatis fasligio et regali curi

descendens,

scilicet

et

quasi rogans ac deprecans

aliquid ore proprio bland suaviterque praecipiat,

non

et

magno

adhibito praemio agenda praescripsit; potest,

statim illud opre

compleal. Erat quidem Job rex

que dicere quod Joseph, Gnes. 45


vestri vident

12

En

oculi

quem Isidorus, lib. de Vit et morte sanctorum, rePraefat. Gaudenlius Brixianus gem Idumaeorum
,

quod os

meum

loquatur ad vos.

Mystic item Dominus servum

suum

vocat,

cm
res-

Tractt, in Scripturam,

regem Arabiae,
et Pineda

Caesarius, S.

justum
pondet,
tis

in aliqu vocatione

positum donis ad eam ex-

Gregorii Nazianzeni germanus, Dialogo tertio,

regem
c. 3, n.
;

plendam accommodatis cumult; servus ver non

Hussitanum appellanl

noster in

cm dona

illa

in actionibus
est

suo statui debidixit

18, regem regum fuisse dicique posse probat


lomins vocavit servum suum non
per

nilii-

non expendit. Hoc enim


lib.

quod
:

S. Gre-

alriensem

gorius,

14 Moralium, cap. 19
;

Vocat nos Deus,

quempiam aut servum alium ( quia jam illi, quasi nunqum eum cognovissent dominum, ali recesserant), sed propri voce, eque exanimal etflebili ac

deprecabund

qui tamen

contra

omnem

humanita-

cm muneribus praevenit respondemus ver vocationi ejus cm digne juxta percepta munera deser< vimus. Ore suo deprecalur cm per praelalos per quos Deus solet loqui, et cm per inleriores

,
,

tem

et fidem obduruerat,

neque respexit quem ante


Cbrisli

instinctus

justum de rbus ad statum ipsius


;

attinenlielicit,

in meliore fortun suspexerat et formidaverat.

bus admonet

qui

tamen cm eas acliones non


qui

S. Gregorius B.

Jobum
et

personam

caelcris

quasi surdus efficitur,


si ista

utique audire

curaret,
sint

prophetis excellenlis expressisse observans, ut qui

peculiaria virtutis opra quanti

momenli

non tantm verbis, sed

actionibus ac passionibus

sciret.

eum

relulerit

signanler hoc loco allegoric per serintelligit,

Vers. 17.

Halitum

meum

exhorruit

uxor

vum, Judaeorum populum

mm per alium servum


et praeceptis

scilicet

quem Deus piiMoysem vocaveral


,

MEA

(1)

ET ORABAM FILIOS UTERI ME[. Ipsam qUOqUC

uxorem

quam
,

illi

connubialis lides arclissimo nexu

instituerai, ac

demm

ore proprio per

copulrat

usque ade

gravem sanioso corpore


ait,

ChristumFiliumsuum unigenitum bland suaviterque Hoc ilaque in allocutus, quinim deprecatus est.
beato Jobo lanqum in iigur praecessit, quod in Dei
Filio

ftorem halitumque suum aversalani


conspeclu procul abierit
accedere detrectrinl.
videtur
cuilibet
,

ut ab ipsius

et

filii

etiam rogati ad

eum

complelum

est, qui

ver dicere potest

Servum
14

meum vocavi,
c

etnonrespond.it miiii; ore meo depreca(

Omnin quidem verosimile halitu fcelido corporis tabescentis Jobum ad obsequium propis accedenli fuisse mo;

bar illum. Quid enim


Moral, cap. 19
qui
)

inquit S.

Gregorius,
nisi

lib.

leslissimum

at

ftenlem halitum charilas uxoris

et

Judaicus populus
filii

servus

fuit,
li-

(ides conjugalis
est. Filii

superare debuerat, quac lex connubii

non ainore
servili ?

obsequebatur Domino, sed

quoque debuerant parenti inorem gerere

more

Qu de causa Apostolus
servitutis in

eum

descri-

praeserlim in extrem necessilalc constitulo, et, quod


est plan admirabile
,

bit

babcntem spiritum
1, 7.

timor, Boni. 8,

roganli.
fuit.

Verm

palientia viri

15, et2Tim.

Hune servum

vocavit Dominos,

fortissimi sic

exploranda
hic non

Moysem Num. 12, 7 scilicet, ci intimavit; de quo Servus meus Moyses, qui in omni domo me /idelissi-

dm

quac agenda erant per

alium servum,

Nolandum

fieri

nientionem filiorum ex

ipse dixil,

vius est

ore ad os loquor

ei.

Quam

ob causam fidelem
i

servum doms Dci vocavit illum Apostolus, quia quic

Fastidio est uxori me ; (1) Hebr. ad verbuni abhorret et refugit meum baliiuni ob ftorem ulccnnii meorum et oris mei. Syrus Alienus foetus sum (Kosenmuller.) uxori me,
:

1257
uxore pracipu susceplorum
convivantes iuterierant
,
,

COMMENTRHJM. CAPUT XIX


ii

1258
fert,

quippe onines simu!


;

sit,

peracerbam sortem

et in

medio nialoruiu

ut capite primo diclum est

turbine nihil de virlutum studio, nihil de pielate


reinittit.

sed aliorum, qui hredes non crant, quos uxores

aliae

non doniui

pnefecta), sed proli destinais, quas con,

Porr

ille

dicendi
,

modus

Cm
,

ab

eis

recessissein

cubinas Scriptura vocat

ei

genuerant, quemadinoaliis

detrahebant mihi

abjeclum et sordidum ingeniuni


,

dni de Abraham, Jacob et


eliam posteris,
est;

ejus latis, aut

viris sanclissimis

memorias proditum

quod septuaginta Interprtes apert notrunt


:

quos absentes vitupneque corripere neque admonere corm audent; genuinam corum imaginem nobis ob oculos ponit
rant,

detractorum indicat qui eos

bis verbis

Et invocabam

blanditiis filius
illiberale

concubinarum
filio-

mearum.
l'iun
,

lbi

observandum

ingeniuni
"

quos concubinis susceperal.


lib.

David dni reprsenlat noclurnum venalorem qui areum manu (erat chalybeum et intentum nigram autem ad lalus pharctrain sagittis plenani, non decisis
, , ,

Allegoric S. Gregorius,

14 Moralium, cap. 21
nisi

aurifer ex arbore
leni

quam

polai in via ad

Acheron-

Qud

inquit

uxor Doinini

Synagoga accipitur
subjecta.

ponunt

sed ab ipsis Erebi lucis et laxo mor;

in legis
lilus

fdere carnali
est.

ei inielligenli

Ha-

lifer decerplis

vero ex carne

Sed

infidelis

populus carnem

ma,

Psal. 65, &

tum ad picturam hoc addil epigrainIntenderunt arcum rem amuram , ut


immaculatum. Quid
addit
inlelligat
;

Dontini carnalilcr inlellexit, quia

purum hune ho-

sagiltent in occultis

per

niinem credidit. Halilum ergo ejus uxor exliorruit


(juia

arcum

ostendit,

cm

rem amarum
,

S. lliero-

Synagoga eum
;

quein videbat hoinineni


al)

Deum
arcana

nymus

legk, verbum
,

amarissimum

secutus, opinor,

<

eredere expavit
raliter audiret
,

ciunque

ejus ore verba corpodivinilatis

Symmachum

qui non rem, sed


:

Xo'-yov,

sermonem, ha-

in eo intelligere

bet, et sic vertit

Impleveruut arcum suum sermone


:

recusavit,

et

creatorem non esse credidit,

quem

amaro; sed Valablus ex Hebraeo clarissim

Ceutenso

crealuin vidit.

Carnis ergo halilum carnalis uxor

arcu amara verba pro sagittis ejaculantur, ut in absconditis innocentent feriant. lias

exliorruit, qu.carnalibus sensibus dedita Incarna-

ergo sagittas lernaeo san-

lionisejusmysterium nonagnovit.

Sic

ille

eleganter

guine venenatas calumnialores et detractores iniltunt


in occultis,

lncc de

Synagoga

qua; jure Christo desponsanda tue-

vel

ut vertit S. Hilarius,
,

in obscuro,

rai, intelligit; exliorruit

enim

Chrisli halitum,

nec

fictam

personam induunl

verborum

involucris et
;

ferre illum valuit

cm

doctrinani ejus

tanqum

inju-

objecta veluli nube malitiam


callid

suam inobscurant
ila
,

hoc

i:undam
bili in

et verba ejus

tanqum aspera

prae incredi-

machinatione conlendunt, ne videantur


el

alio-

illum odio et invidi non

modo non

admisit

rum famam

honorem veHe minuere

leriuirt

sed ne audire quidem sine slomacho potuit.


quis

Jam vero

et lacrant in obscuro.

Quare Synesius

episl.

il,
ait

non vehementer obslupescat ejus halilum exhorinnumeras olim laudes

cm hoc ipsum
ex obscuro vulnus

vitium insequilur, obtrectatores


infligere.

ruisse, de cujus ore ae labiis

Quo

in loco vir doctissi-

decanlaverat
litia

cm

diceret

Gant.

5,15:
et

Labia ejus

musmeojudiciorespicit ad Thucydidiam narrationem


lib.

distillanlia

myrrham primant,
accidit
,

dulcedo mellis

sub lingu ejus ?

Sed inde
,

ut poslea ejus hali-

quam cm de
,

etiam

attulit

Themislius

oratione quar:

suis calumnialoribus querilur

Wli

tum exhorruerit quia labia ejus elsi suavissimum spirarent odorem erant tamen quasi myrrha amara.
,

Elenim quae de ore Chrisli procedebant,


supra

illis

aspera

me jacula sua conlorquenl velut olim Plalacenses cm ex obsidione noctu fugerent in Peloponnesios cum facibus insequentes lela
inquit, occult in
, ;

modum
,

et

amara videbautur, nec


,

Serre illum

tenebris conjiciebanl.

>

Quale autem

fueril

de bis

poterant
riliani

cm

eoruin superbiain

hypocrisim et ava;

hominibus judicium sacri poeta;,


Psal.

sic ipse

dclart

insimularet et reprehenderet

nihil

san

illis

100

5
;

Detrahentem secretb proximo suo hune


ut viperam, ut belluam expertem hu-

amarius esse poterat,


vilia

qum cm
:

ille

sic in

eoruin

persequebar

inveheretur, Matth. 15, 8


:

Ihjpocrit, benprolabiis

manitatis odi.

To

phetuvit de vobis Isaias


rt, etc.;

Populus hic

me

hono;

odium

signifleat.

persequi enim ingens quoddam Unde quidam ex Hebrao verlunt :

cm

similes illos sepulcris dealbalis diceret


,

cm

ex Deo non esse

sed ex paire diabolo aflinna-

Hune succidam, perdant, opprimam ad internecionem ut illius sanclissimae animae zelum intelligamus. lia
Zephyrinus papa,
ritate
epist. 1, detractores divin

ret, et similia. Propterea ergo Chrisli halilum ex-

aucto-

horrebant, id

est,

verba

vitae

aversabantur et conlem-

eradicandos esse pronuntiavit, de quibus plura

nebant.

Veks. 18.

Stulti quoque
,

vide ad vers. 22.

despiciebant me

et

Vers. 19.
liaiiu mei
;

Abominati
iis

sunt me quondam

c.onsi-

CHU AR

F.IS
,

RECESSISSEM

DETRAHEBANT

MIHl. IllSipieillicet

et quem maxime diligebam versatus est


etiam
,

les, inquit

hommes me

aspernabantur, et

prqui

me. Conqueritur se ab

quos ad consiliun
fidebat, contra,

sentes non ade efl'raenal agerent, absentes tamen

et reipublicae administralionem adhibueral, quibus se

mihi obtreclabant. Merit san

slulti

vocanlur,

suaque omnia crediderat,


turpiter desertum

et

maxime
oflicii

alium quempiam e solm de causa despiciunt quod


in

fidem dalam, et jurejurando ex


,

lege firmatain,;

ajrumnam incident, cm
;

alioquin vir sapiens ac

despectum et odio habitum, pras

l'ortis sit

neque culp

telr vacare polest


;

ejusmodi

sertim ab eo quem
sira tractave.ral
,

maxime diligebat, quem

familiaris(

viri

reprehensio et oblreclalio

quinim potis ex hoc

(mo iiolissimm
,

in gravissimis regiii

ipso capile

vehemenler laudandus, qui juslus


XIII,

cm

negotiis ulcbatur

quemadmodui passim

cerninius,

s. s.

4o

, ,

, ,

1239
evenirc,

IN
ut
rgis principisve grati vir
,

LIBRUM JOB
in
silio
,

SSfiO
ita

aliquis

quodve immineal periculum, Sapiens


:

pergit

republic clarissimus prae cteris valeat

cui

rerum
in

ostendere
tibi

Ne

forte mittat

sudem

in

terram, et dicat

maximarum cura
rius fidem principi

credi solet. Istiusmodi


,

autem

Bona
in

est vita tua.

Adulatorem

pingit, qui

blando
in-

rbus prsertim adversis defectio

quando

consilia-

amiciti umkraculo inleclus,


dulget,
alieno

dm commodo suo
nefari impique

suam vel maxime probare deberet, dici non potest qum acerbo aflliclum principis animum vulnere conficiat, quem prudenti et opporluno
consilio erigere et consolari oportebat. Similium

periculo

ludit.

Mittet, inquit,

sudem

in terram. Stylo
,

Hebro

sudes
,

appellatur quidquid nocet

grave et acerbum est

et

non
:

dolorem

inexpertus David amar querebatur, Psal. 37, 12

Quemadmodm Josue in vetustis monumenlis aiebat Deum non delevisse promiss


concilit.
,

Amici mei

et

proximi mei adversm me appropinqua-

terra barbaras gentes


veslris
,

ut sint

inquit

sudes in oculis
et pupillam
,

verunt et steterunt.

Symmacbus ad propositum
:

no-

qu

videlicet
,

lumen oculorum

strum

claris vertit

Amici mei

et sociales

mei ex adamicos non

verso in plag

me
etsi

restiterunt; significans

ausos fuisse propis accedere ad juvandum et con-

solandum

sed

aliquousque accdrent, regione


stetisse, q. d.
:

tamen atque long

regione plag

rem omnium charissnam hoc est molestiarum omne genus calamitalisque infrant, nec quietos unqum esse paliantur. Sed hic propri mittcre sudem in terram est veluti laqueum obtendere quem Septuaginta scandalum , decipulam vel
ipsam feriant
,

me

se statuerunt, remotis, et longinquo, id est,


,

eliam stimulum spc nominare soient, in quos incurrentes capiantur


et
vel,

non me viserunt
consolandum
:

non propis conjuncli sunt ad

me

dura perferant. Mittere

igilur

me
,

deseruerunt in meis malis, stete-

sudes in terrain,

ulquivalenti proverbio Seplua,

runtque aversi

sive

nitatis oflicium erga

metu sive inhumanilate humame non exercucrunt. Idem de


cui

ginta vertunt, sortem aut aleam

idem

est

quod du-

bium

objicere consilium, et cura periculo conjunctum,


,

singulari suo amico

pr cteris plura

bnficia
,

quod cedere mal potest

et

damno

infortunioquc
,

contulerat

dicens

non secs ac Job gravis conquerilur Etenim Iwmo pacis me, in Psal. '40, 10
,
:

animam
diosus

allligere.

Hoc consilium

ut sequaris

perfi-

ille

quo speravi, qui edebat panes meos, magnificavit super

celebrabit
et

homo et imprudens assentatiuncul ficl nomen luum animique sapientis gloriam


adeque fortunam
exlollel

me

supplantationem; de quo item


si

alibi, Psal.

54, 15

ingenii splendorem,
tali
;

Quoniam
fuisset

inimicus

meus maledixisset
oderat me super

milii, sustinuis-

quasi

viro nihil

non faust atque


:

fliciter possit
,

semutique;
,

et si is qui

me magna locutus
Tu
verb

evenire
silio

et dicet tibi

Bona

est via tua

divino con-

abscondissem
,

me

forsitan ab eo.

Iwmo

munitus rem aggrederis. Sed videte astutam

unanimis

dux meus,

et nolus

meus,

etc.
:

Prudenter
consiliario

vulpeculam, et consiliarii

mentem

sceleratam
:

Stat

san monet Ecclesiasticus, cap. 37, 9


sei'va

contrario videre quid tibi eveniut, hoc est

Post dalum

animam luam,
in

pris scito

qu

sit illius

ncessitas

sure lemeritalis maliliosum consilium hrebit velul

(et ipse enim animo suo cogitabit ) ne forte

mittat
;

regione, et successum opperielur, ut,


ait
s

quemadmodm
locum cilatum

sudem
stet

terram

et dicat libi

Bona

est

via tua

et

Hugo

cardinalis in Ecclesiastici
;

contrario videre

quid

tibi eveniut.

Ait primo
,

si

ben evenerit laudetur


:

si

mal, irrideat, et didixi libi.


>

generalim consiliario servandam animam

non
,

le-

cat

Non

fecisti

eo

modo quo

De

istius-

mer cuicumque arcana


levilate juvenili

pecloris esse aperienda

nec

modi

igitur consiliariis

Job et David merit conque-

prodendas esse animi volunlatcs aut

runtur.

committendas ressuas, ne quo praesidium exspcclas,


periculum obveniat.
:

Vers.
adii.esit

20.
os

meum

Pelli
(1),

me.e

comsumptis

carnibi

Deinde subdit pulcherrimum


ncessitas. Prius,

et derelicta sunt tantumjeos.

monitum Pris scito qu sit illius qum ullum in consilium adsciscas


magna; benevolenti
et

modo labia circa dents

Postqum se ab

quid velit et invelit, et

omnibus derelictum
seruit
,

et

exosum

fuisse pluribus dis-

tueatur cognosce, an res suas agere


charitatis,

obtentu

nunc ut

su commiscrationeni excilet, iterm


sui corporis

grati lanlm
siti velifi-

ob oculos ponit extremam


ait

maciem quam
,

aucupand
cetur
;

et

immoderat comniodorum
,

fuisse

tanlam

ul carne consumpl sola OsBiuffl


lllud

an ardore cupiditatis invidique

si

potes
est

pelle

lectorum struclura remanseril.


labia

ver mi-

introspice.

El

ipse

enim animo suo

cogitabit,

boc

rum, qud
qui tain
acceperat,

non absumpta
in Jobi

fueiint,

qud Salanas,

forte hoc ununi cupit,

animo suo bonoque providere, locum Rabanus


in

amplam
sola

corpus sviendi polestalem


ejus

et,utapertius estinGrco, laurS fiouXeueaOai, sibiconsutere.

cm membra

omnia proprio
il
1

affecisset

Egregi ad
est
,

illunl

Gloss
,

crucialu
(1)

labia permiseril

immunia. Undc-

Prvidenda
volnntas
liarii
,

inquit

consiliarii prudenlia

fides

religio. II;e

quatuor sunl dotes boni consicl

notabilcs et

omni Iaude

commendatione primprudcntia necesse


,

dicand, quibus exulot fraus


est
,

et

et

commodorum

creca et furens appetilio

qu

Cuti me et carni me adhret os tneum, ossa macie cuti et carni, qu undequque exaruit succo destilula adhrenl, ut ossa extra cutem exlent et proiiiineanl; murasmum id morbi genus appellani Grci, qum, toto corpore succo exhauslo, ossa cuti agglutinala cfnuntur, vol cutis adhrens ossibus pr
prre
sccitaie.

consilium, rem inter homnes sacrarn, devenustal.

Talem maciem depingiiSilius

lialicus, lib.2

Hc

honorai a quadriga

est
cl

et

Elise

digna
Si

qu
con-

negotia dirgat in

clum

lurida Sol Tecta cute et venis matjmicta iremlitibus ossa

Jam

allollal.

hc dsuni
illius

Exstant consumptis visu deformia nervis.

eonsulentis ornameiila, quid eveniat ex

(Roseummler.)

1261

COMMEM'AIilLM CAPUT XIX.


.

2G-2

nam

tanta in iinpio hosle pietas

ut cura in lolum

relicta sunt

tanlummodb labia

circa dents meos.

Per

Jobi corpus saevisset, cterasque corporis partes saeet os illsum vissim percussisset , labiis parceret
,

labia quippe, qurc cteris


licbris

suntmembrismolliora, rnu-

sexus mollis et infirmus, qui solus Christo, di-

abire sineret?
ssevit
,

Crudelis baec clementia est, magis


ssevire videtur.

scipulis fugientibus, adhaesit, figuratur.

Suam

hic se-

quia

minus

Loquendi enim

xus laudem meretur, qud Christo adhseserit, nullaque

instrumenta morbo non corripuit, ut libr loqui Jobus posset, in noxia, in sermones inutiles, in querelas
,

eum

adstantium feritas denectere Christo suo po;

luerit

quin et nunc quoque magis fer


,

qum
et
si
,

viri

et in

blasphemias prorumperet labiorum inle-

mulieres patienti Christo compatiuntur


crucifixo

mente
pielate

gritate

abutens, ut spiritualium divitiarum thesauqui ints latebat


,

adhrent magis. Felices profect,


illi

rum

surripere diabolus posset.

ac sanctitate teneritudini
Christi
pellis

respondeant

qu in
Porr

Solis ergo labiis pepercit, ut loquendi libertate

Jobus

Domini passione volvend

afliciuntur.

in nocitura effunderetur

et invadere illius mentis

adhrens ossibus reprsentt eos qui pauperiafflictis

opes posset, qui

alias invaserat et rapuerat.


;

Sed irritus
Dei
,

bus indigentibus, nudis,

praest sunt,

eorum-

ejus dolus fuit et cassa fraus


albleta
,

non

labiis abulilur

que neccssilatibusconsulunt.Hi enim tanqum bland


pelle fovent ossa, per quae pauperes et egentes rect

ut in

Deum

pugnet, sed ut

Deum

laudet

et

diabolum ipsum de sua paratur repercutiat. Scit


Philippus Presbyter,
e

significantur. Beatus

enim qui

intelligit

super

ege~

lib.

2 in Job
,

cap. 19

Hoc,
illum
,

mm et pauperem
Psal. 40, 2.

in die

mal

liberabit

eum Dominus,

inquit

agere videtur diabolus

qui ingrediendi in
:

eum non

acceperat potestatem

cm jam
,

Vers. 21.

Miseremim met, miseremim mei, saj(1).

totum

variis crucialibus

consumpsisset

dents
,

lin;

tem vos amici mei, quia manus domwi tetigit me


Job in extremis angustiis omni prorss

guam

et labia

quse sunt vasa verborum

rservt

solatio desti-

ex bis enim forinsccs cordis prompluarium

demon-

tuas, in

omnem

sese versans partem, illud


si

ultimum

islratur,

dm

nobis sensus inlrinsecs constilulos

amicos obtestatur et obsecrat,


lidei

quid apud eos valet

distinctionis

su

ministerio proferunt. Ifecergo,


in eo

atque amiciti nomen, ut sut tandem misetli,

inquam, diabolus
i

rservt, ut blasphemiam
,

aliquam opem autcondolentisanimi signum afferrent.


Est enim nonexiguum segrorum levamentum,

prolalam ejus ore cognoscal

sed audiat Scripturam


labiis

cm

fi-

dicentem
suis,
i

In omnibus his non peccavit Job


ille.

dem amicorum

et erga se

benevolenliam agnoscunt,

Hc

Vide Satan perfidiam

qui ruina

eo prsertim in tempore,
nudi, et intimis doloribus

cm

ali

omni consolatione

ut posset

rum instrumenta reliquit inlacta, et labia non cruciat, Jobum vincere ac si magis nudis labiis speraret victoriam qum reliquis delinquendi in;

afflicti,

in alina benignitale

conquiescunt. Seneca, epist. 78, ver et sapienter illud


pronuntiat

struments. Sed nos


fraudes audimus
,

dm

daemonis astutias ejusque


,

Jobi virtutem imilemur

qui lingu

Nihil qu grum reficit atque adjuvat, qum amicorum affectus nihil qu exspectalionem t morlis ac metum surrioit. > Qud si de omnibus id
: ;

bostem

vicit

lingu victoriam sibi promittentem.


1, vers. 22, et cap. 2,

amicis et familiaribus dicitur, cujuscumque tandem


(1) Ayez piti de moi, vous aumoins qui tes mes amis ; ayez piti de moi, aprs que Dieu m'a frapp d'une telle plaie. Pour quoi me perscutez-vous comme Dieu: et vous plaisez-vous vous rassasier de ma chair? 11 appelle encore ses amis, dit saint Grgoire, ceux qui l'accablaient par leurs injures, soit afin de les obliger par ce terme de tendresse user d'une meilleure conduite son gard ; soit pour s'exciter lui-mme regarder leurs injures comme pouvant tre utiles son salut. Car l'humble douceur des bons, comme parle ce grandsaint,peutcontribuerconvertir les mchants, en les faisant rentrer en eux-mmes ; et ces mchante doivent tre regards alors comme les amis des bons, i en ce qu'ils deviennent bons. Que si, au contraire, la < douceur des bons ne peut empcher qu'ils ne pers vrent dans leur malice, ils sont encore leurs amis, quoique malgr eux, en ce qu'ils les purifient par perscutions sans qu'ils y pensent. Eonorum leurs b ipsoamici s dulcedine aut convertuntur, ut redeant ;et
<

Vide hc fusis supra, cap.


vers. 10.

Septuaginta legunt
nes

In cute

mea computruerunt

car-

me,

et ossa

mea

in dentibus hrent.

Quse forma

dicendi baec? Ossa in dentibus hrent, id est, firmitas


et fortitudo

mea

(ut exponit S. Augustinus) in verbis

est

scilicet fractus

corpore, viribus tamen orationis

arm'atus erat Job. Ubi notandum,

qud

loco, labia,

Septuaginta dicant ossa, ut inlelligas oralionem conferre forlitudinem.

Allegoric S. Bernardus, cap. 2 de Passione, locum

bunc de Christo

in cruce

pendenle exponens, per


discipulis

la-

bia inlelligit mulieres,

qu,

fugicnlibus,

Christo patienti solae adhaeserunt. Sed ne fors aliquis


in nralicrum

notam hoc nomen

accipiat, ut labia dieffusior, et

canlur, quia fer hic sexus in

sermonem

nimi garrulitate notabilis est; placet ipsa B. Bernarai verba in laudem


illius

mat, qui) boni fiunt : aut in maliti persvrant ; et in hoc quoque etiam nolentes amicisunt, qui si qua bonorum delicta sunt, ea suis perseculionibus etiam nescientes purgant.

scxs inneclere, qui in


:

Job

invile

donc ses amis avoir

piti

de

lui

dans

hune modum rem verst ad nostram mentem (Et de gentibus non est vir thecum ; tanqum intelligendum sit
solas mulieres
tioris

cum

illo

remansisse. Yiris enim forfugit

nalur fugientibus, prae timor non


;

mulie-

bris inrfirmitas

quse eliam bajulantem sibi crucem et


sicut in per:

in cruce

morientem non dereliquerunl,

son Christi conquerentis loquitur bealus Job

De-

voyaient tout couvert de plaies, nonseulement pour les exciter lui procurer quelque soulagement dans sa misre par la vue mme de l'abandonnemenl de tous ses proches qu'il leur venait de reprsenter ; mais encore pour les obliger reprendre lessentiments d'une vritable charit dont ils s'taient dpouills, et se laisser enfin persuader que c'lait la main misricordieuse du Seigneur, et non sa justice, (Sacy.) qui l'avait frapp.
cet tat o
ils le

1263
sint ordinis et conditionis,

IN LIfiRUM JOli

1264

multo inagis

iu sacris

ho-

plum

ire solilum,

deinde lemplo reel ad nosoco-

minibus locum habet, quibus longe polentiora et diviniora adjumenta ferunlur.


teris Ecclesi,

Itaque fuit in usu vefit

mium. Fuit eniniHierosolymisnotum valeludinariuiii, cui nomen Probalica piscina qurcque Hebraic, ut
,

quod nunc etiam


forte

magno animorum
sacer-

ait

D. Joannes, cognominalur Betlisuida, vel, ut legit

bono, ut

si

quem

Christianum infirmitas corpo-

S. Hieronynius, Bethesda,
periti aiunt significarc gnitatis, ubi videlicet

ris lecto afhxisset,

evocari ad se

quamprimm

quamvocem lingusanctae domum misericordi aut beniconflictati

dotem curaret, cujus diclis sapientibusque nionitis spem et fiduciain conciperet, cujus precibus et sanctiinoni ut clypeo tectus animareturad ultimos eosconUictus ineundos, in quibus multi abjecli et victi ja-

morbo

piorum homi-

num

benignilalem experirentur, et maxime parentis


Dei, qui cerlis temporibus sospitatorem an-

omnium

gelum mittebat, ut peritissimum archiatrum ad sanandos gros. In hune igitur locum, ut in thealrum

cuerunt.

Quo

in gnre D.
illustri

Augustini excellentem

charilalem, et tain

pontifice

dignam humaniSi
eis

communium miseriarum
interminatae bonitatis,

et clementia sua; invict et

tatem, in historiae
hic

monumentis coinmendatam video;


:

non dedignatur venire ChriQui

enim de

illo

Possidius in Vit ejus, cap. 27

stus, et benevolenti; sua; fontes pandere.

cm

forte ab segrotantibus
in prsesenti

ob hoc peteretur, ut pro

etiam in Simonis
illius

domum

fuisset ingressus,

et socruni

Deuni rogaret, eisque inanus imponeret,

febrium

vi

atque aistu jactari cognovisset, non

sine inor pergebat.

Non

dissiniilia

de S. Joanne

pris gustare voluit aut parlem ullam quietis capere,

Chrysostomo prodit Metaphrasles

in Yit ejus.

quin
regi

eam

in

thalamo decumbentem vidissel, cui eliani


resliluit.

pium officium non dubiis divinarum Litterarum oraculis omnes invitantur. Sapientis illud clarum estadinonitum, Eccli. 7, 39 Non te piget viaulera
:

Ad hoc

beneficenti pristinam valetudinem

Quam cm

ejus consuetudinem nssent, atque inaupiae sorores, qua;

ditam humanitatem

Lazarum

doini

sitare infirmum. Subdit

continu bumanissimi operis

haberent languentem, magn ad illum amoris liduci

emolumentum
in Gryeco est
:

Ex his enim in dilectione firmaberis ; Ex his enim diligeris, videlicet Deo et


eris.

dedre

litteras in

hune

modum

scriptas, Joan.

11,3:

Ecce quem amas infirmatur. Necdubitabant quin subito


esset advolaturus ad consolationem impertiendam
distulit
;

hominibus charus

Ubi Sapiens divini erga nos


di-

amoris coronidem in eo ponit, quod est firmari in


lectione,

hoc

est,

habere
;

summum
:

quod

in

amore

di-

tamen venire paucos dies, ut illuslrius fieret miraculum, quod jam animo destinaverat ad proban-

vino expeti polest

quasi diceret

Tant benevolenti

dam

et teslificandani religionem.
factis

Atque ut sui

aniini

Deus tecomplectetur, quanta potest esse maxima. Ne-

sensum non modo

prastanlibus atque divinis,

que boulines quoque non poterunt amore prosequi


luain illam

sed eliam voce diclisque aperiret, clarc et distincte

eximiam humanitatem ifOLmiHay, clo


;

infirmorum visitalionem in operibus charitatis posuit,


quibus amplissimum in clo
mortalitatis promissa esi;

et terra diligeris. Itaque S.

Damascenus,
habet

lib.

2 Paral-

lelorum, cap. 99,

cm

eos enumerat fructus, qui ab


:

prmium et corona imnam cm mrita illusliium


alia sic de-

a-gris invisendis colligi possunt, sic

Ex hujus-

facinorum exponeret, quai sublimes evehunt animas

modi

visilationibus

lucramur kelas spes, divinam


s

ad beatissimse gloii* communionem, inler


nuntial, Mallh. 25, 5G
sic
los
:

benevolentiam, cleslem fiduciam,

etc.

Cm

divi-

Infirmas

fui, et visitstis
illo

me,
il-

nam

benevolentiam nominat, idem videtur propemodilectione

enim

fore dicil, ut in decretorio

magno
et

die

dm mihi dicere quod Ecclesiastici auclor, in


jirmari, nisi

prdicet, quos nominal benedictos Palris, in ajvum

aiebam, significet, nimirm, non

quod hoc majus quidpiam, ut paul ante communem quam-

sempiternum coronandos. Hoc dicluni


veluli

imperium

quoddam
si

conlinet hujus charitatis suscipiendae,

vulgarem Dei benevolentiam, sed magnum, solidum, exaggeratum et duraturum Numinis amorem

dam

et

ade ut

ullro praetermittatur, paul posterebi flam;

mas
hil

erga illum qui hoc gnre pietatis uletur.


et locus Sapientis

Quanqum

dsemonum societatem minetur et habet dulce invitamentum, quo movendis hominum nientibus niet

non modo de amore Dei erga nos, ut Grca sonant, sed de noslr quoque dileciione erga

esse videatur polenlius

ail

enim se infirmum esse

in a?grotis

omnibus, seque

visitari

cm visunlur

aigri.

Deum

potest

intelligi, si interpretis nostri


, ,

versionem

Ingens plan et amabile prodigium. Cella xgri migrt


in

altendamus. Et lune
inviserit,

erit sensus eum qui pi aegros magnum decusatqueornamentum adeharitalefi suam allaturum, quam nobili dilectionis opre sit vehementer conlirmaturus. Yerm sive hoc, sive illo

clum magni
in

Dei, ubi in ardore

inflanunalo fe,

brium velut

sa;vo meridie

cubel

quo

in

loco

sponsa illum quaerebat divina. El quidem S. Bonaventura proprium Dei doniicilium ail esse valetudina-

modo capiamus, hoc constat divinarum Scriplurarum


auclorem, Deuni nos hoc
invitare voluisse,
effalo magnifico et potenti

rium, in quo kelo animi sensu


tur.

cum

grolis invenia-

Hinc Cassiodorus,

lib.

divinarum Inslilulionum

ut aigris banc humanilalem prom-

cap. 28, hue, opinor, inluens, ait ea qua; a;grolis pa-

pte et pi tribuamus.

rantur

fieri

clestia, quamvis videantur esse terrena.


et

Hanc

in

rem

plan vivum nobis aculeum subjece-

Rationem porr cur istiusmodi humanilatis


Quia manus Domi.m tetigit me,
flixit et

com:

runt gloriosissim Chrisli Servaloris acliones, qii


in sacris annalibus
tinins, si

miserationis odicium ab amicis exigal, subjungit


id est,

cxponunlur,

in

quibus animadver-

Deus

me

af-

(juando Solymaeani iu urbeni ingrederetui

percussil.

Manuni

enini

Domini
ei

irito

sermonc

illum inpriihis ad propilianduin orbi Niuucn in lem-

iebrsei

usurpant

pro ailclionc

plag

vehemn-

1265
liorp.

COMMENTA IU
Ha
superis, cap. 15, vers. 21, Job dixil
:

M.

CAPUT

XIX.

1266

Mater-

ternoscitur clar Deus sub luclaloris specie, cujus

man

tuani long fac me, et formido tua non

me

vulnera robur imprimunt fidelibus ad gratias

et

be-

reat, id est,
toile, eesset

remove severam

liane vindictam, plagain

nedietiones obtinendas. Pulchr ad locum islum Lip-

ulcerum dolor, formido recdai, ut vaDavid lamenlatur, Psal. 31, k


est
:

pomanus

in

Caten

Nunc, inquit, Deus gravibus

leam

loqui. Sic etiam

tentalionibus et multis exercet fidelem corpore et


spiritu
,

Quoniam, die ac nocte gravata


q. d.
:

super

me

maints tua

quasique hostis ad casum veluti propellere

Nullum levamen dabas, semper gravis gra-

videlur; claudumque
dit

nonnunqum
fide vincit
t

ac difficilem red;

visque

me

flagellabas.

Et Isaias

ait,

cap. 14, 26
;

ad pietatis opra, sinitque in multis offendere

Hc
cans

est

manns

extenso, super universas gentes

signifi-

salv

tamen semper

adversa

Domino

Deum

levasse

manum

ut universis gentibus pla:

benedictionem assequitur.
,

Non sunt

Dei vulnera

gasinfligat.Nam ibidem seqitur

Dominus enim exer? et

quse maledieliones crent

sed quse vulneratum ro-

ctuum decrevit,

et quis poterit

infirmare

manns

ejus

borent,
tinere.

extenta, et quis avertet

eam? Flagellum,
locis

inquit, vibrt

usquedm divinam benedictionem possit obUnde David merit Dominum exorabat, Psal.
in furore luo arguas

et quatit, quis avertet cl exlorquebit ei?

Eodem sensu

37,

Domine, ne

me, neque

in ira

plurimis

aliis

Scriptura

nianus Doniini pro gra-

tu eorripias me;

quoniam sagitt tu infix sunt mihi,

vissim afilictionc accipitur, quamvis inlerdm, sed


raris, pro singulari favore ponatur, ut
1

et confirmsli super

me manum
senliat

tuant.

Ex eo qud suet sagit,

Esd. 7, G

Ddit

ei

rex

cm dicitur, secundm manum Domini suniliil

per se divinam

manum

vulnerantem

tantem, furore et ira Domini petit liberari

ut

sit

per eum

omnem

petitioncm ejus. Significatur enim fa-

manus Domini super eum


vulnerans
,

ita

percutiens utsanet,

ita

vor Dei tandis, ut rex Esdrse

negare sustineret.

ut salvum faciat. Haec


,

nimirm

castigalio
,

Clerm notanda

hic Jobi licet

maxime

fflicti

exi-

propria est filiorum Dei

quia

dm
,

flagellanlur

ma-

mia sapientia, cunctas

alllicliones suas et miserias

de

nus Domini

illos tangit, et
;

benignitas amatoris lidelis-

manu Domini quissimo, lis. Non Cbaldos, non


direplores
,

ut par est,

animo suscipien-

simi percutit

quse non flagellum

sed malagma di;

Sabseos,

bonorum suorum
sed in

cenda

est,

siquidem

dm ferit,

sanat

et veluti sapiens fa-

neque diabolum ipsum sui corporis per,

medicatrix,

dm vulnus
,

aperit,

curationem ipsius

cussorem incusal
malis aequ ac

execratur, aut diris vovet

ciliorem reddit.

bonis benignissimi

manum Domini
,

Hoc, ut opinor

Job patientissimus cogitabat

cm
,

agnoscit. Sciebat quippe vir sanctissimus

qud ubi

amicos suos invitt ad commiserationem, quia nianus

manus

divina viris justis vulnera infiigit, simul imforliter et

Domini

tetigerat

eum
;

non dicebat se
virg
,

flagello

sed

primt tolerantiam qu

patienter flagella
:

manu Domini
gello, instar

tangi
,

non

sed

manu Omnipofla-

sustineanlur, ex cujus tolerantise testificatione aiebat

tentis castigari

ut intelligas viros perfectos non

Manus Domini
sius

tetigit

me. Quo convincit D. Ambro;

servorum, sed instar liliorum

manu patris

summam
:

diaboli stultitiam et csecitatem

is

enim

benignissimi percuti; atque ade


patiuntur
,

cm perseculionem
quse

ut certissimum eversionis Jobi instrumentum petebat

non tam flagellum qum manus Domini eo;

Do

Mitte

manum

tuant, et tange os ejus et carnent,


tibi. Falleris,

rum

tabernaculis appropinquat

cm

vilalis sit
,

tune videbis qubd in faciem benedicat

et solo tactu sanet

atque vivificet
,

ita

electos ferit
,

ut

pessime,

cm

putas Jobuni everti posse divin manu.


divina scit evertere suos, sed sanare;
nisi

non ad mortem

sed ad vitam

non ad morbum

sed

Non enim manus


non
tiam
scit
cl

ad salutem vulneret atque percutiat. Si quis


chirothec contect alterum feriat
,

manu

vulnera infligere,

simul prstet toleran-

chirothec nullam

sanilatem. Ipsa D. Ambrosii in Psal. 3G verba


:

rationem habemus, et manui percussionem iribuimus.


Ita si
ferit
sitati

audiamus
<

Diabolus suo sermone deceptus est. Mi-

Dominus sanctos ad bonum ipsorum manu sua


sed manui Domini vulnus eorum adscribamus
dicant
:

sil

enim Deus

manum

suam,

et

confirmatus est Job.

sub involucro adversilatis abscondit, non adver,

Cpit benedicere, qui maledicere credebatur. Sanat

enim

justos,
est

em

tangit

manus

divina.

nec

ipsi

Quoniam

adversitas vulneravit
:

aut

Hoc
qud

notissimum vulneris Deo

inflicti

signum,

flagellum appropinquavit, sed


ni tetigit nos.

Quoniam manus Domi-

forliter et toleranler sustineatur.

Ubi multipli-

Ab hc manu
,

eari vulnera vides,

et simul

mulliplicari in liomine

quvis

ali
;

mulceri. Hac Domini


feriendo

tolerantiam, agnosce vulneratoris

manum,
,

agnosce

solo tactu

qum manus persanat vel non morbum sed salutem non


feriri beatius est
, ,

Deum
cob;

vulnerantem. Id quod expressum habes in Ja-

mortem

adfert, sed vitam.

cm enim

hic solus

manerct

Gen. 52

24

Vers. 22.

Quare persequimini me sicut Deus


tetigerit
,

(1),
:

ecee vir luctabatur


rel

eum

eo usque

man; qui em
tetigit

vide-

etcarnibus meis saturamini? Potens oratio

est, q. d.
,

qubd eum superare non posset,


emarcuit
;

nervum femo-

Cm

ipsa

manus Domini me
,

afflixerit

vul-

ris ejus, et s'tatim

dixitque ad

me,jam enim
tam
te, nisi

ascendit aurora. Respondit

eum Dimitte : Non dimit:

neraverit

quid additis vulnus vulneri?

An

vos Dei

benedixeris mihi. Qualis hic luctator est,

majestatemet imperium atque judiciariam potestatem adepti eslis ? San solius Dei proprium est hoc modo
(1) Sicut me Deus aflligit serumnis, morbis, elc. Carnibus meis saturamini. Simile illud Psalnii 26, 2 Appropiant super me nocentes, ut edant carnes meas; ut ferinum in morem carnibus meis ita me vexant (Menochius. ) explere se voile videantur,
: ,

in cujus aniplexu
sit

qu

inagis Jacob constringitur e


in

valentior; et
,

dm

femore percutilur
,

sic

robo-

ratur

ut nullis precibus

null vi cogatur dimittere

eum,

nisi nris

benedietione accepta?

Jam inde

in-

1267
lie

IN L1BIUJM
sive soutes plectere, sive insontes exercere
, ,

JOB
omnin repudiatur.
;

1268
dolere se pluri-

mines

sapienles sinl

Ltbores, niorbos, dolores

mrorcs immillcre

cur

mm, qud cam


sil et

plagam imponal nomini suo, quam


,

ergo Dei munus


affligitis

usurpatis,

dm me tam immaniter

vix ullis rect factis sanare possit

etc.

Rem

expres-

et

insequimini? Proi'ecl salis validum Dei

more suo

egregi illuminavit S.
,

Bernardus,

brachiuni est, ut non egeat vobis adjutoribus ad nie

serm. 24 in Cantica
pii in

qu remitto lectorem. Vates

casligandum. Vos potis vulrieribus deberelis mederi


meis, et clolorcni consolando miligare. Gcnus quippe
crm'elitatis est intoor;d>i!lr
"'
.'

arcanis symbolis et deinde sancli patres

eam-

dem

malitiam luculenlis imaginibus et veluli emble:

v-" affligere, et de-

matis adumbrrunt
Epist.

Justinus

quidem Martyr in

solatum anguslare, de quo David quoque conquestus


est,

ad

Zenam

et

Serenum

ait esse

quosdam qui
pacifico

dm
et

ait, Psa!.

Dco percussus et 08,28 Quoniamquem

suis hoslibus vexalus

perinde ut
haslas in

Bacch sub schemale


circumferant
;

et

habita

tupercussisti persecuti

tlnjrsis

suaf,

super dulorem vuliwrum meoriim addiderunt.


aflietis

jocum
labell

dire et

ludum atquc immaniter cruentant. Salomon ut in


quasi per

Nenipe boc
ab
aliis

omnibus commune
,

est, ut velint
irri-

bono

in

lumine collocal serpentem


tacite et

horrifi-

clemenler accipi

et

gerrim ferant se
ait
:

cum

pingit,

quia tergo insinuans se


nihil

absque
,

lari

aut irrideri.
id

Quod autem
est
:

Et carnibus meis
sla miseria, ut

sibtfo

mordet incautum
:

minus cogitantem

et

satu.xa.mini,

lia

me

vexalis et eonviciis pro-

virus infundit

Si mordeat serpens in silentio, nihil eo

seinditis, quasi vobis voluptati sit

mea

minus habet qui occult delrahit, Ecclc. 10, 11. Cassianus Sepluaginta sic vertit
:

videainini meis carnibus saturari cl pnis delectari.

Si momorderit serpens
est,

Est enim calaciiresis et hyperbole vulgata significans

non insibilo, non


ut exponit

est

abundantia incantatori, hoc


,

summam

crudelitatem.
lib.

idem Cassianus

succurrere incantator pe-

Tropologic S. Gregorius,

14 Moraliuni,cap.2o,
,

riclitanti periturove

non poterit. Vult declarare Spiri-

versum hune de detractoribus exponit


carnibus vesci aut saturari idem
ctare
i
:

ila ut alienis

tus divinus esse long operosissimum eos sanare

morarti-

sit

alquc alicui obtre-

sus

quos

illi

occulti dolosique obtrectatorcs


ille

infixe-

Quorum

inquit,

mens proximorum pnas

rint.
ficio

Nam calumniandi
,

modus tam concinno


litus,

esurit, saturari procul

dubio alienis carnibus qurit.

compositus, sermonis quasi melle


alt in aures

et boni

Scicndum quoque
saturantur.
in conviviis

est, quia ni etiam, qui alina? vita?

viri specie coloralus

animosque subit

delractionc pascuntur, alienis procul dubio carnibus

aliorum, adeque insidet, utevellivix deinde queat.


Itaque Jeremias, cap. 8,
serpentes
rcgulos,

Unde per Salomonem


confrant.

dicilur

ISoli esse

17,

eos delractores vocat


videlicet

peccatorum, neque cumedas curn eis qui car-

nocentissimum

gcnus,
pesliferi

mes ad vescendum
.

Carnes quippe ad vescen-

quod remediorum prop omnium apparatum


veneni
vi

dum cxnifcrre, est in collocutione drogations vicissim proximorum vitia diccre de quorum illie peena mox
, :

exsuperat

Ecce ego mittam vobis serpentes


Quis enim
,

regulos, quibus non est incantatio.


sibi in

facile

isubdilur
i

Quia vacantes potibus


et vestictur

et

dantes symbolum

animum

induxerit falsum ab eo dici


et

qui et

consumenlur,

panais dormitatio. Potibus

amicus esse videalur,

misericordi ac bonitale
qua? dicitenunlianda?
est, nulli

vacant

qui de opprobrio alina? vita? se deebriant.


est sicut
ita in

qudam animi commoveri adea


Psylli

Symbolum ver dare


lionis

unusquisque saletpro
conl'abulalionc detracet

Nulla igilur adversm eos morsus incantatio

parle su ad vescendum,

hoc venenum exsugant,


et livenlein servent.
et alii

nulli Marsi perjturaiq

<

verba conferre. Sed vacantes potibus


,

dantes
:

lamam
Sunt

symbolum consumenlur
nis dormilalio

quia sicut scripium est

tam impotentis eteffrenata?

lingua?

ut

<

Omnis detractor eradicabitur. Yeslietur autem pan,

non modo non absent ibus parcant,scd quod impudentis

quia desyeelum et inopem cunclis

audacia? est, ne pra?senlibus quidem

quos sxvo
et

bonis operibus
vita?

mors sua

invenit,

quem

hic ad alina?

dente lacrant.

Eorum linguam inlemperanlem


Psal. 5G, 5
:

<

exquirenda crimina detractionis sua? languor

maledicendi consuetudinem Psabnista in hune rao-

occupavit.

Sic

ille.

Ut autem liquidais appareat,


sit,

dum
S.

expressil,

Dents eorum arma

el

quid in hoc gnre vitandum et deteslandum

sagitl; apud

Symmachum
ita vertit
:

est Jo'paTa, lancece.

(Inde
et

sciendum

est

duos esse modos obtrcctalionis

quibus

Hieronymus

Dents eorum Inncew

in aliis infamandis ebrisliana charilas

bumanitasque

sagitt. Divino plan consilio

armorum duo gnera


Illud

violalur. Alii tect dissimulantcrquc detrahunl, et, ut

posuit ad vulnus et

nocendum accommodata.
ila

ad

loquilur S. Gregorius Nazianzenus, in nigmatis;

alii

pra?senles

hoc ad distantes peilinel. Lanceis comiprobris

palmet aperl.
inipudentis
fieri

Illud malitiosis,
solet.
lili

hoc pelulanliiis et

ns, sagiltis cmins ferociunt. Ut lanc}s,


et

arlificium et induslriam
,

conlumclia

illos,

cum quibus agunl,


;

transverberare

quamdam adhibent ad nocendum et festivilale qudam aique joco maliliam suam condiunt, quemadmodm crocodili, prisquam dvorent, vclul ridere et
blandiri dicuntur. Pra?falionem adhibent
,

soient crudeliterque impetere

sagiltas

autem

in pro-

cul posilos et absentes mittunt.

Uno

verbo,

omnium

hominum nomen alquc famam impunit


dunt alquc violant
I

licenti ro

ul videan,

nec discrimen ullum

faciunl diin loco


da?-

tur boni viri

non odio adducli

et

malevolcnti

gnilatis,

nec ullius auclorilate movcnlur; pari


e| prol'anos,
,

Bed forluil in

eum sermonem
modo
posse,

incidisse;
;

laudare se

sarps ppnunt

im ver

quod mali

mulla qua; ab
hoc aut

illo

flunl et dieunlur

probarc (amen
eliam
probl el
II

uiouis arlilicium es!


el

lune mIm vehcinenler placent,


eutfapeli et
graliosi,

iliud nullo

quo

urbani

sibi

vfdcnlur,

em

12G9

COMMENTARIUM. CAPUT XIX.


,

1270
,

Deo votos

cm

multis et

magnis religionibus consemendaciis onerrinl.

S.

Hieronymus

epist.

61

cratos illuserint

fictis fabulis, et

nus Victorius ex antiquo

Pammachium quodam Epitaphio,


,

ad

Maria-

et

Fran,'

Colligunt avide rumusculos onines c tonslrinis olio-

cisco Lucas Notalione 82


celte aiunl esse

in Biblia

Calepinus et

alii

sorum,

circulis

impudenlium

triviis

ganeonum

instrumentum sculptoriuin, quod

alii

conventiculis hacrelicorum, famosis libellis et pcr-

clum vocant

caelando, seu sculpendo. Hebraic est

dilorum

hominum
in

volantibus chartis;
,

de suo, interpolant, et consuunt

et

malitiae
et

tum addunt flum

laghad, quod recentiores et Chaldaeus vertunt in ter-

num, S. Augustinus
significabat

in lestimonium.

Quod olim etiam


qud hoc

Cagmentant

omni

loco
,

scenam

theatrum fa-

vox

celte,

ut optim scire potuit S. Hiero,

ciunt, ut innocentiam

quam

revereri et amare de-

nymus, idque hc

allusione, ut videtur

buissent

impi et crudeli depompatione dedecorent.

instrumento res quasi testimonio aterno consignarenlur. Optt ergo S. Job

Itaque ver dents eorum lance et sagitt, innocente cruore slillantes, in quas ulinam non
ipsi

ternam

statui

memoriam

induant

sui hujus agonis, afllictionis, constantiae et spei, prae-

se ad vulnus immedicabili? calamitalis. Vide quae de

detracloribus paul ante boc ipso capile, ad

versum

i8, dicta sunt. Cert in omnibus aerumniset calamitatibus


suis
nil

resurrectione mox subjungit. Et quod optavit, nam libro hoc sacro long certis qum plumbi lamina triumphus ejus

serlim ejus

quam de

obtinuit profect

virulentis

oblrectantium
(ulit, uli

dicteriis

consignatus est aeternitati, ut aiunt Chrysostomus et

oegrius aut molestius B. Job

tam graves ejus


exclamt

Olympiodorus.

quaerimoniae haud obscure dclarant, quas adposteros eliain

Hoc

igilur

sanctum Jobi desiderium Deo ejus cordi


ipso

promanarc desideral, cm

sic

immissum, ab
simas

Deo impletum

est,

dmin Scriptuef.

Vers. 23.

Quis miui triduat ut scribantur serMIIII

r sacra, quae supra


silices

omnes plumbi laminas

duris-

MOXES MEI?QuiS

DET UT EXARENTUR IN LIBRO

(1)

perdurabit, hujus sancti viri voluit aclio-

Vers. 2k
liilerarum

Stylo ferreo, et plumbi lamina, vel


in

nes passionesque conscribi.

Ex quo justi

discant, si ia

celte scl'lpantur

silice?

Sermones hosce suos

virlulis actionibus perseverrint,

sua nomina in libro

monumcnlis desiderat
poslerilalis

commendari ad

long amplis duraluro, scilicet post linem mundi per

memoriam

sempiternam. Ubi notandum

ternitatem in libro

vitae

conscribenda.dummodtalimine et ostiis

veteres ut ceratis, sic etiam plumbeis tabulis res

me-

men

hic verba Dei in corde semper retineant , et, utin


in

moratu dignas inscribcre,


nere consuevisse. Quales

et ex iisdem libros

compo-

Deuteronomio jubetur, scribant ea

etiam tabulas in antiquis

domssu. Verba quidem per ara feruntur, etstalim ac prolata sunt evanescunt ; sensus ver nostri,
qui
litteris

sepulcrisrepertas Neapoli testatur Georgius Fabricius,


et

ex eo Franciseus Valesius, sacrce Philosophiae cap.

scribuntur, longo temporis spatio perduquae


litteris explicata

49. Multi

autem pro

celte lgre
,

voluerunt

cert.
,

Sed

rant.

Adhuc eorum,
in

sunt,

qua>
facile

vpcem celte retinent Romana S. Gregorius Richardus, Hugo cardinalis, et plurima m. s. exemplaria. Im
ici dans le dtail des matriaux qui tenaient lieu de papier aux anciens. Je nie contenterai de citer deux circonstances qui clairciront parfaitement les paroles de Job consignes dans ces deux versets. Pline assure (N. H. 15, 2.) que les documents publics se gravaient sur le plomb. Olim palmanmi foliis scriptitatum : poslea publica monumenta plumbeis voluminibus. Les ouvrages et les jours taient gravs sur une table de plomb, et conservs ainsi dans le temple des Muses, o ils furent montrs Pausanias. (Paus. inBeoticis c. Si.)
(J
)

dam

papyro sive membran scribuntur, quaedam


,

lapidibus inciduntur

et in

dura materi, quae


;

rumpi aut destrui non


Il

possit, exaranlur

ne dubium

serait trop long d'entrer

est

diffrent^

quin haec longissimo tempore persvrent. Po-

stes

autem ac limina doms lapidea aut


,

lateritia esse

soient

ostia

ver lignea vel ferrea

quid ergo erit,


,

mandata Domini

in limine et ostiis scribere

nisi in

eorum observalione constanler usque ad mortem perdurare? Im et ali ratione verbis islis perseverantia mandatur. Nam limen et ostium est, quo domum ad,
habitandum intramus,
vitatis
,

et

domo ad

vicos et plaleas ciet

Montlaiucon assure (Antiq. explique, t. 2,' p.'*378.j avoir acbef Rome, en 1699, un livre crit en hiroglyphes gyptiens, dont les feuilles, au nombre de six, la couverture, les anneaux et les broches qui retenaient le tout ensemble, taient en plomb. G. Fabricius rapporte qu'il a t trouv des tablettes de plomb dans les enviions de Naples. D'un autre ct Sbaw nous apprend qu'en Barbarie les enfanls qui vont l'cole, et les personnes qui ne veulent que prendre des notes, se servent de petites tablettes blanches dont peut effacer l'criture volont, pour s'en servir de nouveau. Voici maintenant la gradation du vu de Job, qui dsirait ardemment que les grandes choses qu'il allait annoncer ne fussent pas oublies. Qui m'accordera que mes paroles soient crites? non sur une tablette qui s'elfacc, mais sur un //ureqni se conserve. Qui me donnera qu'elles soient traces dans un livre? non dans un livre peu durable, mais sur le plomb. Qu'elles soient graves sur une lame de plomb avec un style de fep. Mais comme une lame de plomb qui se transporte partout s'use bientt cl peut se perdre, il ajoute ou sur la pierre avec le ciseau. (Drach.)
,

egredimur unde ingressum

egressum, prin-

cipium ac fincm
erit

vitae noslrae dsignant.

Quid

igilur

verba Dei in limine et

ostiis scribere, nisi

ab eo-

rum observatione conversionem nostram incipere, et eam usque ad egressum ex hc vit prolelare? In quo
non pauci laxantur, qui post
aliquot vitae annos reli-

gios transaclos virtulis studium

remitlunt, et lev

jugum Dei

se rejiciunt. Sed usque ad finem vitae perest, et

severandum

nequaqum

cruce in

discedendum,
induxit

utChristi imitalores (qui


cruce descendere
)

nunqum

animum

atque ejus milites pronuntie-

mur.
Cert plurimi sunt peccatores, qui ad extremum

usque spirilum
rant, aut
tit'is

in

eodem tenore peccatorum persv-

qu magis ad mortem appropinquant, ferven


;

peccant

qui et in lapidibus et in duriori maleri

peccata sua scribunt, juxta illud quod legimus in Je?

1271
rfinii, cap. 17, 1
:

L\

LIBRUM iOU
carne me, id
est, in

1272
carne simili carni

Peccatum Judu scriptym

est stylo

me, quam
,

ferreo, et utigue

adamantino exaratum super

latitndi-

pro

me

assumpsit.

He

Job. Ubi urgel S. Hieronyet S. (Jiv-

nem

cords eorum, in cornibus

ararum eorum. Ubi un-

mus
hic,

contra Joannem Jerosolyniilanum

guis adamantinus et cornua

ararum lapidearum cor


nec beneliciis affeclum

gorius

ad

hune locum
hoc,

pronomina demonstraliva
idem

durum

dsignant,

quod

indclebililer peccala suscipit,


,

hc,

ut probet

numro corpus

nec punitione castigatum

non aliud aerum, ut volebat Origenes, resurreclu-

peccato discedit. Sinl ergo justi plurimi qui studiosa

rum. Iterm
cutc

inquit

hc pelle vesliar, cingar hc


patientise

opra quasi stylo ferreo in ungue adamantino scribant


et

quam

gesto.

Quid loqueris

miraculum?

Iapidibus insculpant

ut nullis

temporum
perpetuum

injuriis

Tanlin adamas pellem banc scabiosis surculis protubrantes!


dissecta
,

deleantur. Sic voluit hic S. Job sermones suos, id est,


inncentiae et patientise opra, in ut sicut ipse justificationem,
scribi,

labo fluenlem, situ flidam, per eu jus

plagarum ora mors loquitur? banc ipsani


,

quam cpit tenere,nunnullo tempore ab bo-

resumerc sperans

exhilaras dolores quibus angeris ?


:

qum

deseruit, ita ejus

memoria

minibus deseratur.
Scripsit olim

Deus legem

in lapideis tabulis Judrco;

rum populo,
liabes in

sed Dei digito, non stylo ferreo


:

sic

enim

Im Septuaginla legunt Ad resuscitandam cutem mcam qu perpetitur hc. Qum sapit vir justus In pelle rubricat morlem ferebat loties inscriptam quot ulceribus fdam; in hc ips se sperat seternandum,
!

Exodo, cap. 31, 18

Ddit Dominus Moysi

quasi ab

illo

mortis simulacro continu se renasciluet

dnas tabulas testimonii lapideas scriptas digito Dei.


Digiti

rumeonfidat,

dm

stigmata perfricala conspiciat,

Hueras exarantis mentionem audis


fieri

fieri,

non
,

firmis seternitati

credat.

Cli pellem contemnit


;

audis

instrumenti alicujus ferrei ac chalybei

ut

aliam nobiliorem materiam rcust

banc ipsani
,

ite-

hic a Jobo. Ferro non ulitur Deus, non utitur cbalybe

rm

deviel morte gestare concupiscit


,

ut ipsemet

dm

in lapidt scribit, quia digitus


,

Dei
,

est, id est,

Spiille

qui cecidit resurgat

et

ex mortali pelle adipiscatur

rilus sanctus

qui litteras exarat

nescit suavis

seternam

Si in aereo, inquit Gregorius, lib. 14

Mojam

Spiritus ferro uti, nec violentiam adhibere,nec violare

ral., cap. 28, vel in alio

corpore resurrexero

aut torquere quod tangit

nescit opus incidere,

quod

ego non ero qui resurgo.


polerit
in
,

Non enim

resurreclio dici
>

verst el perficit. Disce qui Dei monita, Dei legem in

ubi non resurgit quod cecidit.


:

Aptis ad-

aliorum mentibus sculpis, ferro, ab omni sviti


crudelitate abstinere; digito utere, praesta
all aliorum

et

huc

Caten Nicelas

Docemur hoc
,

loco ecclesiaet cru-

qu

doces;

sticum dogma, corpus ipsum

quod impetus

mentibus inscribitur, quod opre pris


inscribatur.

cialus excepit

anima comit resuscitandum

esse,

perficitur

qum

Exemplo

iis

praei

quos

quasi nesciat immorlalitas inveniri nisi in ips corruptionis materi, neevila flos nisi pulvere mortis
evirescere.

edoces, digito legem in auditorum cordibus exara, ne


tibi illud

occinatur, Matlh. 23, 4

Imponunt
;

in liume-

ros

hominum onera gravia

et importabilia

digito

aulem

Testimonium hoc de resurreclione corporum ade


illustre,

sno nolunt ea movere.

apertum, efficax
,

et

Patrum laudibus
sit

celebrain

Vers. 25.

Scioenim qud Redemptor meus


:

vivit,
".

et

in novissimo die

de terra surrecturus sum

tum

est

ut

mirum

plan

ab expositore ullo
Si

Vers. 26.
IN

Et

aliuni

sensum poluisse detorqueri.

enim de melaconsentaneum
expetere,
,

rursum circumdabor pelle mea et


VERS. 27.

phoric resurreclione ad statum prosperitatis Jobus


loqui maluisset
,

CARNE MEA VIDEBO DeUM MEUM


ET NON AL1US

non

erat usque ade


in

QlIEM VISURUS SUM EGO IPSE, ET OCULI MEI CONSPECTURI


SUiNT,
:

scripturam perpeluam

plunibo aut

silice

REPOSITA EST H-C SPES MEA IN

cm
ipsi,

ea flicitas paul post esset successura

quam

sinu meo.

De

Christo Redemptore

mundi
,

loquitur,

quibuscum verba

faciebat, possent intueri alque

qui pro nobis omnibus morilurus erat

et poslea re-

convinci.

Neque ver cohaarere possunt verba ade


translata resurreclione ad stalum
,

surrecturus. Sed

ut nott D. Hieronymus, epist. 51


erat

expensa, senlentiaeque ade excelsa; ac omnin divinae

ad

Pammachium necdm mortuus


,

Dominus
et

et
si

cum

minime

athleta Ecclesise videbat ab inferis resurgentem

cleslem

sed morli ac laboribus obnoxium. Quid


visio
,

{dbat resurgentem

videbat pris
;

natum

cum

qud Dla Dei


circumductio
tio,

dies novissimus,

seconda cutis

hominibus conversatum
nec
nisi
:

sed

si

nondm
?

natus erat,

illaque

tam

en'ucleata su ipsius asseralio

post longum tempus nasciturus.

Quomod
vivit

non ferunt texlum hune de

qum de

ver:e

inquit

Scio quod Redemptor meus vivit

Vivit quidem,
;

ac propri.ie resurreelionis myslerio sine audaci noi

quia Deus est semper et ab lerno vivens


ut Deus

eliam
ut

exponi? Profecl Ut ralionem mullis


atlingam
,

unam

leviler

homo

in Dei Patris decreto

vivit tei

quale dubiuni esse poterat, an Jobus ipse,


alius fulurus esset
,

Redemptor

in ejus acceptatione,
;

apud quem ab

aeter-

non ver

qui sterquilinio in

10 vivunt ejus mrita

vivit ejus
,

sanguis in pretium

redemplionis

effundendus

qui

etiam ante legem


clectis ac si cffusus

scrfptam ab orbis
esset.

initio profuit

urbem ac florcnlcm statum redirel ? Porr non foret ad rem ille dicendi modus, qui lamen ad rcsurnviinnem propriam asserendam opportunissimus esi. Non
enim pbilosophi nrunt regressum ejusdem prorss
rci privatione

Sed quia,
,

inquit, scio

carne morlali

spero tamen

me non visurum illum in me in novissimo die rcfifd

ad babitum, ut schola loquitur


ille

quaassejllillll

surrecturum
porejs Deiim

et

tune visurum hisce oculis ineis corut

propler appositissini Jobo inductus est


yeialioiiis

non

Deum,

Ut

existenlem

in

modus

(|iio

lulslnii'i'ct

r<>fiesiiiii]

4273
divin fide sibi rcvelatuin
,

C0MMENTAR1UM. CAPUT
qud san lam diserte et
si

XIX.
:

1274
tScio, inquit,

Anselmus Laudunensis ad hune loeum

expresse prompsit, ac

ex Christi praedicantis ore,

quod Redemptov meus


Rcdeinptor
;

vivit.

Non

est Conditor, sed

quidquid protulit, accepisset.


Mirabilc cert valicinium est, ut evangelica potis

eum

apert denuntians, qui postqum


caplivilate Passione su nos rede-

omnia creavit, de
mit.

expressio quin prsedictio prophelica videatur. Re-

Scilicet

Jobus

dm

se

redemptum

Christi Dei

demptor, inquit, meus vivit, vil scilicet atern, qu;

passione altentis conlemplalur, ex hoc


ficio sibi

magno bene-

omnium decurrentium temporum


modo
tem
:

diflereniias nihil

non merenti concesso

fulurae resurrectionis

successionis admittens complectilur, ac


nie inluetur atldetam

proinde et
cerlan-

donum

auspicat sperat. Milto nunc alias id credendi

suum pro pahn

et gperandi rationes.

Eloquenter atque subtiliter Euita

ut licet in terra oppugner, nihil jacturse faciam,


,

sebius Emissenus hc super re

philosophatur,
,

vivum adeplus Judicein qui lgitim pugnantem coronet.


IiN

hom.
cens
:

1,

ad illud Symboli

Carnis resurrectionem

di-

Deliberalum ac proposilum Deo est, ut factu-

NOVISSIMO DIE DE TERRA SURRECTURUS SUM.

Non
su-

abibil in

ternum

haec
:

clorum conversio dierumque


fixum est fore diem

ac noctium alternalio

unam

ram subjecti sibi hominis semper in melius pro exercend bonilalis suae virtute promoveat novum fecit, perditum renovavit et cui primm imaginem suam

; ;

premani
solites

ubi de causis mortalium agatur, et qui inin libertalem

ddit

in

seculum seipsum pro eo

tradidit

ut

cm
(

mala pertulerunt
est, corpora
ill

vindicentur.

jam

tanta perceperis, per ea quse agnoscis prstita


,

Fixum
ra
,

non semper

in tumulis decubilu,

discas sperare promissa

et

opem rbus

nutrias

al-

sed die

suprem excitanda

ut mrit boni

tenlis excipe quae subdit solerti expensione dignis

consulam carnis labeni, qui ad inimortalitatem novissimo die de terra surrecturus sum
forain cutis discissionem
, ;

sima)

et

de consequendis ea quae jam es consecutus

mrit patienter

interroges, ac perceptorum experimentum proficiat

qui rurss cule ips

cum

tibi in

testimonium sperandorum

ac

si

jam

attribula

magnifico splendore, ut corpus deect gloriosum, eonvestiendus


nihil nisi

bnficia pro retribuendorum fidejussoribus habeas

sum

neque mal

flidum, abjectum

el

mecum agitur, si modo mslum Crnam, qui


.

ac Dei ui prteritam

prsentemque bonitalem quasi


;

futurorum leneas cautionem

scilicet qui nihil fuisli

non

oculis

mentis duntaxat divinitatem

sed bisce

sub
s

iniliistuis, exinanita licet sint corporis

semina

oculis corporels corpus

candidissimum alquc pulcher-

in

nullo
,

tamen

cinis

vetuslus antiquo contradicit

rimum
rus.

Dei ac Redemploris mei

sum

aliquando visu-

artifici

quia maleria reparabilis benefici olim aucto;

ris

potentiam recognoscit

el prius

benelicium quasi
>

Hc communis semper
quam
20
:

fuit

sanctorum exspectatio,
,

dato pignore ad ulteriora benevolenlis excitt.

Jam

signifieavit

eliam Apostolus dicens

Philip. 3,

attributa aut naturse aut gratia bnficia pro retri-

Nostra autem conversatio

in clis est; unit

etiam

buendorum

fidejussoribus habe; creationis aut resit


;

Salvatorem exspectamusDominumnostntm Jesum Christian, qui reformabit corpus humilitatis

demptionis gratia

benefieiorum deinceps accipien-

nstt coufiHilarius, lib.

dorum

fidejussor

et erga le

exbibitam olim benefi-

guratum corpori
21 de Trinitate,

claritatis
legit
:

su

ubi D.

centiam quasi futurorum lene cautionem, et


beneficium
sit

primum

Nostra autem exspectatio, quasi


,

opulenlus reliquorum obses. Hinc Jo-

non

sit

aliud Sanctos in clis expectare Salvatorem


efficiantur, et cujus

bus ex redemplionis cliam dono beala dnu resurreclionis

que clestes

corporalem pulchriRtect

prrogalivam sperat, indeque eiecl spe pi


in

tudinem perfectissim imitenlur.


avidiores erigamur, Tit. 2, 12

idem Apostobanc spem

prasumit, qud

consunimatione temporis corpus

lus nos ad sanclitatem exhorlalur, ut ad


:

de favilarum suarum semine renascetur.

Nam
est.
;

quid,

Sobri, el juste, et pie

quid ajlernitali sub prima origine deputatum


excessit vit
,

elsi

vivamus in hoc seculo, exspeclantes beatam spem et

non omnin

periit in

nalur

et

quod

adventum glori magni Dei


Christi, quasi

et Salvatoris nostri

Jesu

depulatur in specie conspeclum, in spe lenetur abs-

nemo
in

sancl vivat, quin bc spe irniiter


:

condiium

el qui est

plasmalus in corpore

ut spiri-

nitatur.
i

Unde D. Ilieronymus ad eum locum


,

Qui

lum quem non babebat

acciperet, sine dubio et

quem

pi, inquit

hoc seculo

vivit, juste

beatam spem

accepit conditionis beneficio nova Conditoris et Re-

Christique adventum exspectat. Sicut enim impietas

demploris grati reddendus

est.

Ubi expende

eum

<

magni Dei reformidat adventum,

ita

secura de opre

Emisseno, quomod primum beneficium dicalur Fidejussor et Cautio accipiendorum


;

suo et de fide illum pielas prstolatur.

Hc un

et simul nota

Jobum
in loco
illud

spe de Christo Domino ad mundi iinem venluro suas

banc spem

in sinu

reposilam habuisse.

Quo

omnes

niiserias et

extremas calamitates sanclissimus


:

laborum prsemia

et

mercedes reponuntur, juxta


:

patriarcha Job consolabatur dicens

Reposita est hc

Christi Domini, Lucai G, 38

Mensuram bonam,

et

spes in sinu meo. Scilicet nihil nos charius et certius

confertam,

et

coagitatam

et

supere/jluentem dabunt in

habere credimus qum quod

in sinu

tenemus. In sinu

sinum vestrum. Ilanc enim spem bcaliludinis pro su


beatiludine Jobus reputabat
,

ergo Jobus banc immortalitalis spem reposilam tenuit,


quia ver certitudine
gustavit.

et

dm

se sperabal in
,

spem

resurrectionis avide prse-

extremo judicio
se in hc vit

Christo

Domino coronandum jam


sentiebat.
in
qi

quodammod coronalum
tam anlonter

Sed
perit
,

sciscilari lubet,

unde banc spem Jobus eoncein sjnu

In

hune sf-nsum D. Paulus Christum Dominum


et firmiler sperabal

quam

sic

amanter

reoodjt? Opportune

pallia videi)dyni

47i

IN
e-uni'videre
,

LI1JRUM JO!i
ingetriiscii et parlurit.

i'tb

jam

il
,

cum

illo

regnare

sioi

videretur;
es/ in
et

Sic enim loquilur Aposlolus,

Deus autem
sericordit'i
,

tnquil
1

Ephes.

2,,

fyftt

eft'ties

mi-

non qud suspir>jm aliquod


mensitalem

clo

et terra

editum

etc. , convicifaavil
(ec.it

nos Ckristo

conre-

audierit ipse, sed ut futurorum lionorum declarel im,

suscitavil nos, c< consedere

in clestibus in Cliristo

et

desiderium quod habet


Ita

ut malis

Jesu. Adliuc

l'a

iuturum resuscitancius

et collocandus

prsentibus liberetur.

Chrysostomus, boni. 14 in
efli-

in throno glori,

jam

se ob cerlitudinein spei

su

re-

hune locum. Tanla


cacilas
,

est

enim hujus expectationis

suscitatum et collocalum inter cleslcs eives existi-

ni

gemits et dolores parlurienlis in omnibus

mabat;

et

cm adhuc

inter

inhumeras hujus vil

creaturis suscilarc videatur non sol m ad brve lempus, sed ab inilio

miserias versaretur, jam se inter immensas lcrn


beatitudinis delicias versari rbitrabalur.

mundi usque adhuc,


,

et bine ad cxet

QuodD. Gre-

tremum
dos.

judiciuni duraturos
sicut

utiles

tamen

jucun-

gorius, lib. 31 Moralium, cap. 19 (alias 24,) eleganter

Nam

ex dolore parlus sequilur gaudium

expendens

iTunc Paulus,

inquit, f'ortassein carcere

quia natus est homo in


ill

mundum, Joan.

16, 21

ila

ex

versabatur,

cm

se consedere Cliristo in clestibus


erat, ubi ardentem

anxieiale desiderii flicitas Itili subsequilur,

testarelur; sed
fixerat;

ibi

jam mentem

qa venions iterm in hune

mundum

Christus Domi-

non

illic,

ubi illum necessari pigra adhuc


jtistis

nus senescentem renovabit.

caro relincbal. Etsialim de


Dei firmissim speranlibus

adventum magni
,

Hoc ulique desiderio


Chris'tum

insito et innato,
,

quo unaqu,

Sic sciunt

inquit

pr-

que res sm appel il bonum


ihsnsifeilis
,

omnis creatura

etiam

sentis vit itercarpere, ut per spei crtitdiriem no

Dominum

desiderat et prsto,

verint jam se ad alla pervenisse.

Igitur
,

Chrislum
et servos

lalur, ut S.

Chrysostomus, Theodorctus
et

Theopbylac-

Dominum

in

exlremo judieio venturum

tus et

alii,

quos citant

sequunlur expositores, inlerilla,

suos tern beatitudine donaturum,


est qui firmiler

non

speret.

nemo justorum Unde Aposlolus Clirislum


1,

pretantr.

Non solhm autem

addit Aposlolus

Rom. 8

23, sed

et nos ipsi prmitias sprits liaben

appellatspem glori, Coloss.


Ht nobis spes glori.

27

Christus, inquit,
i'ruiluri

tes, et ipsi inlra nos

gemimus, adoptionem filiorum Dei

Quia omnes '.crn glori


glori;ie

expctnies, redcmptio.iem corporis nostri.


rit,

Nec imm-

Chrislum Dominum ut su

ctf*m donato-

ham

si

postbi

primv

in Ecclesi sanctilalis

remque conslanlissim
exultant, juxta illud
in spe glori.

et ardentissim
iri

exspectant;
ips glori

coriphi aliique insigniores justili cultores majora


luera ex secundo Christi adventu

im indic spe glori non minus qum


,

qum eter

crea,

Rom.

5,

Per quem gloriamr


13, 12

tur senss rationisque experles reportabunt


majori
illius

cur

Quamvis enim spes betitudinem exeludifj'ertur afligit

desiderio nonaccendentur?

Unde mrit
secundum

dat, quia

cm

animam, Prov.
,

D. Paulus exemp'o aliarum creaturarura


Christi

tamen hc

ita

animum

exhilarat

ut

quedammodo

adventum avidissiincxspeclantium confundit


si

beare et gloriosum reddere videatur.


D. Paulus in bc spe multus, totam rerum univerBitatem in

homines,

qui sitnt, parvo ad hune

adventum deside,

rio excitatos, ut

D. Chrysostomus
:

nom. 14 ad hune

mdium
et

adfrt,

quam

et ait

rdnlssim

locum recl observt

Vides, inquit, ut auditorem

quodam
ras

desiderio videndi Clirislum

Dominum
a'ut
:

ad ter-

epudefaciat? ne creatura efficiarc dterior. Si enim


c

venturum,

sua cuique promia

sup

creatura hoc facit, mull magis convenit

le,

qui ra

redditurum, inflammari, Rom. 8, 19

Ex'spctaiio
et

tione prditus ornatusque es, hoc oslendere.

creatur revetutior.em filiorum Dei exspectat, quia

Digni plan pudorc sunt, qui

ca?teris creaturis

ipsa creatura liberabitur servitul corruplions ; sci-

etam inanimatis, Chrislum


ac desideraritibus. ipsi
1

Dominum

appetenlibus

mus enim qubd


magnitude
dicitur
:

ornais creatura iiigmiscii

et parlurit

non appetunt, non desideranl;

usque adhuc. Ubi hujus desidri seu exspectatlonis


tfipliclter

im non pudorc lahtm, sed etiam supplicio. Unde


venerabilis Blosius, auclor illuminatissimus, in
nili spiriluali

commendatuV
:

Primo,

qma non

Moin

Creatura expectat, sed

Exspeclatio cr
sit a'.iud

cap. 13, refert ex Revelalionibus sancl

exspectat, quasi ipsa creatura

non

qum pr
legi

Brigittse in altra' vit esse

quoddam

purgaloriuni

qusdam exspeclatio,
&\ibstantia
pote'sl
: :

sicut

David, Psal. 38, 8: Et


te est.
le est;

quo delinentur

cl torquentuf, qui ex lic vil

emigrant

iqit,

mea apu

Ex Hebro

sine perfecto desiderio videndi Christum ejsque pr-

Exspeclatio mea apud

quasi tota Davidis

senti Iruendil tequ solm exmplo aliarum crealu-

sub

taritia

ex sua exspeclatione confia ta, seu

cum

su

exspectalihcncidre videretur. Secundo, ex causa


fihalii

rarum, sed etiam argumenlo suprnaturalium bonorum qu;c in hc vil post prinmm Chrisli adventum
,

xspctalonis

ut scrlicct liberetur servitul

possidentur, excitari debent homines ad bona superhaturalia, quic in patri posl secundum Chrisli adventum promilluntur. Sic enim excitabantur Apostoli

cofruptio'nis in libertatem glori: filiorum Dei.

Quanliber-

tum enim nlalum


las,

servitus

et

quantum bonum

lanlum

est

omnium crealurarum desiderium

primitias spirts habentes, seu ex primitiis spiiiis,

exeundi servittcet transeundi ad libertatem; quod


in

quas habebant, ut inlra seipsos gemerent,

cl

ad c-

secundo Christi adventu consecuturas se sperant.

lesliabona per Chrislum redueem suscpienda anhelarent.

Cm
cum

enim omnes fueriht

piropter

hbminem

sicut

Quod D. Chrysostomus
i

cilatus recl e\p<Misjt, <|u;c

honiine servo et eorruplibili serviunl et corrumila

dens

Quamvis, inquit, saxeus qujs


sufficiunt
,

dala

punlur,

cum homine

libero et immortali libertatc

tjam sunt ca
s

ut illum excitent, et

prav

et immortalilale

donabunlur. Terli, ex alfeclu, quia

senlibus abducant

et

ad fulura velut

alis

subnivum

4277

COMMENTARIUM. CAPUT XIX.


,

1278

iraducant

duplici

quidem do causa
;

partim qud
toi

magna ea

sint qua; data surit


sint. Si

partim qud vel

Mata mens al dulcia verba. Adhuc elegantis describit illos coronatus Hcbraeo,

tantaquc ca primitive

enim

primilia; taies ac

rum Poeta

Psal. 54,

22

Divisi sunt ab ira vultus

tantae sut, cogita, ipsa Iota vcs

quanta esse debeat.

ejus, el appropinquavit cor illius. Est expressa

imago
,

Ita

D. Chrysostomus aliquibus verbis paululm


ut inajori

immu-

simulationis.

Vultus, inquit
,

disjunctus ab ira

pla-

talis,

cum

clarilate

proponantur. Quisquis

cidus,

bumanus

gratiosus, amicilia
,

notis piclus,

igilur

tam

niullis

donis supernaturalibus post

primum

ad blanditiam mirific amnatus

sed cor ipsum ad

Chrisli
rio

adventum

in exilio fruitur, cur majori deside-

malitiam et fraudem accessit. Unde S. Hieronymus


sic

non appelt

illos

inimensos gloria: cumulos post


in
,

vortilex

Hebro

Nitidias bulyro os ejus; puijnut


ira,

sccundum

Cliristi

adventum

palri oblinendos?

autem cor

illius.

Vultus ergo divisus ab


,

cor in

ira,

Siquidem bona supernaturalia

quoo in hc vil pr-

candor in fronte
ris

sepia in corde.

Mirum
,

oris et pecto-

libanlur, quanlaquanta sint, primilia; quaidam sunt

dissidium

nalur corruplio

graliae labcs et in-

ad illam

immcnsam supernaluralium bonorum uber-

signe

tatem, quibus beali in patri perfruenlur.

probrum humanilatis. David alio loco magn orationis


,

gravilalc et heroico

Vers. 28.

Quare ergo nunc

dicitis

Persequa-

sonitu vitium hoc insoquilur

et inprimis

istiusmodi

mur eum

(i),

et radicem verbi inveniamus contra

simulationi labia dolosa atlribuit,


dicit tubrica,

qu Symmachus
ad
licla

eum? Apte ncctuntur hacc verba cum prx.ccdenlibus, Cm Redemptor et Judex mortalium in quo q. d. spem posui omnia discussurus sit quomod in me
:

hoc

est, mollia et dolicala, quae

Iiumanitalis voculas blandissimo et dolosissim ac-

commodantur. Sed
quse

in Ilebraeo est

Labia divisionum,

conspiratis aienles

nfeslemus

Jobum

et

quem

cri-

minum minime convincimus,


vare
,

in verbis

capiamus?

nimirm corde longissim disjungantur, ut bon.ines intelligamus non veros nec sinceros sed
,

Familiare est ini'cstatoribus insontium verba obser-

duplices et geminos Proleos

an quid

ininiis

pianl, et in accusalionis

arriexpcnsum excidat quod argumentum pervertant. Sic


II 1
,

sensus mirific

quorum inlimus animi sermone dissentiat. Quod oslendunt


, ;

ea mise proxim pius vates adjungit

ita

enim babel

impii de pio in Sapienti

cap.

2,17: Videamus,

in-

Labia dolosa in corde

et

corde loculi sunt.

quiunt,

si

sermones ejus veri

sint.

Sic Saccrdotes et

sensum Symmachus

illustrt

su versionc,

Quorum cm ait
:

Scrib Jesum observantes miserant insidiatores, qui se


justes simularent
,

In corde alio atque alio, hoc est, duplici; quales


pingit Apostolus Jacobus, cap. 1, 8, duplices
et

ut caperent
,

cum

in

sermone, cujus
,

animo

opra vituperare nequibant

Lucse 20

20.

Radicem
veibo

quibus Ecclesiasticus

ait

cap. 2

1 i

Va: duplici

autem verbi appellant principium insimulandi


apprehensum, idest, fundamcnlum
occasionem insectandi Jobum verbis
etiam
falsis et
,

corde.

Sunt

igilur labia divisionum


,

qua; os corde

subjoclum et
et rationibus
,

animoque dividunt

pralerca divisionum,
et ex

qud

ip-

sum

cor partiuntur,
sit

uno duo

faciunt.

Nam

calumniosis.

renlur in actu signato, sed in exercito,


sic se

Non quod amici sic loquenam de facto

cm sermo

bomini concessus ad arcanos animi


,

sensus patefaciondos

gerebant

ac

si

verbis condixissent se ita facere

onmi imbulum benevolenti


reperialur,
el

cm pium cor significat et qu ver tamen non


,

decrevisse. lia Tirinus el Joamies Jcsu Maria.

Rpugnt san viro bono istiusmodi onmis

in ser-

jam cor geminum efficit, allcrum fictum blandiloquenti adumbralum, allerum verum,quod
conlinelur. Hujusmodi
ascilitiis

mone

deceplio et dissimulatio,

sp adbiberi
qua; ad
posila,
liia

quam tamen nimim tum communis omnium opinio tum exbenevolentiam


et

in peclore

hominem

velercs

dicebant simiam fucatam,

coloribus et orna,

perienlia ipsa dclarai. Yulg nominant cuiialia verba,

mentis obduclam

item Mercurium

bifrontem, qui

omnem
et

humanilatem com-

aliud antepost aliud pra; se ferat.

Res hc fda sem-

quodam

quasi oralionis molle et saccharo

per et indigna visa

fuit

eliam ethnicis.
,

Unde Thoognis
,

atque delibuta vidontur,

cm
si

felle

amaro cor

et

istiusmodi simul-atores xtSr,Xou;

id est

fucatos sive

peelus liveant.

Unde

fit

ut ploriquo omnos, qui

mundo,

adullerinos vocal, et

monet

velis

remisque fugiendos.
,

ut imperioso domino, serviunt,

quando

in

ctum

Plura de bis vide superis ad capitis sexti vers. 18


annotata.

veniunt

communemque coogressum,
aliis

timeanl insidias

Non

sine causa igitur tragicus Oseas istius-

mutuas, nec

se oculis inlueanlur nisi ut blandos

simulatores, qui fronte et ore officiosissjm decipiant,


et evenlilent pict tentoria linguae.
aulis

cap. 13, 12

modi hominibus ut desperatis lessum hune canit, Colligata est iniquitas Ephraim, abscon:

Eam

fraudem in

ditum peccatum
ludo
:

ejus.
,

Aptissima est

pii

vatis simili-

principum ut
,

in

proprio tabernaculo ponit Auso-

Anima,

inquit

vecors interiora cordis animi-

nius
ris
:

qui scribens ad

Symmacbum
nvus
patet

de aul imperato-

que malitiosi

colligat in

sarcinam

et adslringit

ne

In comitatu, inquit, qui frontos


tegit.

hominum

aperit
;

paleant, ne videantur; involucris ea mullis obtegjf,


dissimult, fdas el obscnas cogilalionos
consilia
, ,

montes

Sed

is

omnino

lalis
1
:

et

improba

do plurimis jam

dici potest illud

Moscbi, idyllio
:

proposila rationi el
et

Numini adversa inleguSubdil Oscas


Dolores
dies
,

Cur perseculi (1) Melis dicalis, supple aliquando eum sumus? Et radicem verbi inveniamus contra eum. In Hebra;o Verbi radix inventa est in me. Hoc ideo dicelis, quia causa moa bona liabel lundamenta. Verbum pro
:

mentis simulalionis
tegore.

oppanso vclamine cqnatur ob(ici?


:

Quid

igilur

illa

parturientis veuient

ei.

illuccscct aiiquando

ille

cm

illa

icoia oi studiosissim

enopecta in apertam
nions, et

causa, Joan. 7, 15.

(Grotius.)

lucem proferentur. Uionini

fort illa incosta

, ,

127t)

IN LirtJU
,

M JOB
Plato san illud gravissim in Minoe
i
:

1280

pariet aliquando

et

dolorem parturientis angorem-

Indignatur,

quc

pei seniiet,

cm non alia erit obstetrix qum Nemesubiiii:


,

inquit, Deus,

cm

qnis

sis, et ferro

armata Numinisjustilia, de.qu Job

similis,
illud

videlicet

Vers. 29.

Fugite

eum viluperaverit qui sibi sit bominem probum. Forte legeral


signifi-

ergo a facie gladii


;

quo-

Dei oraculum,Exodi 22, 28: Diis non detrakes; quo


in

niam ultor iniquitatum gladius est


judicii'm.

et scitote esse
,

Deus menlem
cat, sive

bc re suam volunlatemque

Gladins metonymic est supplicium


,

quod

per Deos

intelligat sacerdotes, sive regrs cl

criminatoribus suis fraudulentis

qui ipsum in verbo

praesides aliorum,
gioni devolos
,

sive judices,
,

sive
,

pios et reli-

capere satagebant

prcaveri debere Jobus monel.

uno verbo Dei amicos

iNumini cha-

Facis autem gladii Hebraic phrasi idem est quod


praesenlia gladii, id est, ira; et vindicte divnix
;

ros,

clum

intuentes et bealam flicitaient.

q. d.:

Itaquesolel alrocibus pnis illud scelus ulcisci, cl

Cessate insultare mihi

si

non amore Dei aut me

etiam hic interdm funest morte expiare, ut om-

saltem terrore judicii et ultionis divinse. Licet enini

nium temporum Histori


ter Ecclesia; Mediolanensis

dclarant.

Unum

adferam
presby-

modo impun mihi obloquimini sed non impun feretis cm ad judicium evocati cogemini ralioneni verborum reddere. Ad vilandum cert et adversan,

exemplum. Donatus quidam


,

Ai'er nationc, et

cm

in frequenti convi-

vio positus

mmorise D. Ambrosii delraberet, asper-

dum illud maledicenlioe vitium salis est scire pollens Numen odio plus qum vatiniano illud prosequi, et pu,

nanlibus omnibus et nequitiam Iinguae miiantibus

vulnerc gravi derepent perculsus


in

alienis

manrous

nilum

velle.
,

lcclum primm

deindc etiam ad sepulcrum duet admiratione.

Clar D. Paulus

cm

describeret consceleratos

clus est, non sine

omnium melu

Quod

qui stolid et impudenter se in

omne maleficium
illos

in-

idem

contigisse

Maurano episcopo Bolilano Paulinus

gurgitant, detractores et subdolos

impostores
,

in vit S.

Ambrosii memorat.

vocat

Deo

odibiles,
,

quibus abhorret Deus

vel
odii

Mullo san graviores post banc vitam pnas da-

ut D. Cyprianus vertit

Deo abhorrent es.


:

lllius

bunt, qui hic


primis S.

piis

bominibus maledixerint.

Nam

in-

plures causae proferri possunt

ut qud oppugnent
;

Paulus gravissim pronuntiat maledicos


,

charitatem

et

Spirilum divinum contrisient

qud
qud

regnum Dei non possessuros


ait
lis

sanctus ver Joanncs


severitatem punien!

legi Dei malitios

drogent, qui enim detrahit fratri

miltendos in slagnum ignis.


Dei et deplorandam

detrahit legi,

inquit D. Jacobus, cap. 4, 11;


sint patroni

bominum calamitatem
et infandi

In

hoc

invidiae injustitiseque

et

inhumanitatis
bonitati rpu,

slagno flucluanlis et undanlis ignis conscelcrali detractores


,

opifices; quae vitia

maxime Numinis
Jinguam exacuant
quos
ille

maledici

audaces

clo exclusi,
,

gnant

qud

in eos

et singulari

ut

ran informes
,

ut monstrosi pisces
hirti,

ut marini

malevolcnti insequantur,

ob pios mores

dracones
tabunt
,

squamis

ore feedi, et edenluli na-

sanctimoniamque
suo dignatur.

diligit

et sinu fovet, et prsidio

et in

tempus sempiternum cruciabuntur.

CAPUT XX.
1

CHAPITRE XX.
Sophar de Naamalh rpondit ensuite Job et lui dit : 2. C'est pour cela mme qu'il me vient penses sur penses, et que mon esprit est diversement agit, ne pouvant accorder les maux que vous souffrez et votre prtendue innocence, avec la justice infinie de ce juste Juge qui rend chacun ce qu'il a mrit. Me trouvant donc dans cette per1.
,

Respondens autem Sophar Naamalhites,


:

dixit

2. Idcirc cogitationes
sibi, et

me

variae suecedunt

mens

in diversa rapitur.

3.

Doctrinam, qu mearguis, audiam, et


mese respondebit mihi.

spiritus intelligentiae
4.

Hoc

scio principio, ex

quo positus
sit, et

est

homo super terram 5. Qud laus impiorum


dium
6.

brevis

gau-

hypocritae ad instar puncti.


Si

ascenderit usque ad

clum
:

superbia
et

ejus, et capul ejus


!

nubes

tetigerit

7.

Quasi sterquilinium in fine perdetur


:

qui

viderant, dicent Ubi est? 8. Velut somnium avolans non inveniefur, transietsicut visio nocturna.

eum

plexit , S. J'coulerai tranquillement les reproches que vous me faites, et me dpouillant de tout ressentiment et de toute passion, ce sera uniquement l'esprit d'intelligence qui est en moi, qui rpondra pour moi. A. Or ce que je sais par le secours de cet esprit que Dieu, m'a donn, et ce qui a t toujours galement vrai depuis que l'homme a t cr sur la terre 8. C'est que la gloire des impies est hienlt passe et que la joie de l'hypocrite n'est que d'un inonipnt. G. En effet, quand son orgueil s'lverait jusqu'au ciel, et que sa tte loucherait les nues; 7. 11 prira la fin, et il sera rejet comme un fumier et ceux qui l'avaient vu dans sa grandeur passe, diront O
, ;
:

est- il? 8.

Car

il

s'vanouira

comme un songe,
l'on voit

et

il

dispnralra

comme un fantme que


9. L'il qui

durant

la

nuit,

9. Oculus, qui eum viderat, non videbit, neque ultra inluebitur eum locus suus.

10. Filii ejus atterentur ege^tate, et


illius

manus

reddent ei dolorem suum. Ossa ejus implebuntur viliis adolescentire ejus, et eum eo in pulvere dormienl. 12. Cm enim dulce fuerit in orc ejus malum, abscondet illud sub lingu su.
11
13. Parcet
illi,

et

non derelinquet

illud

et

elabit in gutture suo.

l'avait vu ne le verra plus, et le lieu o il le connatra plus. enfants seront accahls de pauvret; et ion iniquit retombant sur lui, ses propres mains lui rendront le mal qu'il a fait aux autres. 11. Les drglements de sa jeunesse pntreront jusque dans ses os, et so reposeront avec lui dans la poussire du tombeau, o ils le prcipiteront infailliblement 12. Car lorsque le mal est doux a sa bouche, il le cache sous sa langue, comme une viande dlicieuse qu'il veut goter loisir. 13. Il mnage celte viande, il no cesse point de la goter, et il la retient dans sou palais, pour faire durer plus longtemps le plaisir qu'il trouve d la mangtr

tait

n ne

10. Ses

1281

COMMENTAMUM. CAPUT XX
14.

1282

14. Partis ejus in utero illius vertetur in fel aspidum intrinsecs. 15. Divitias, qtias devoravit,

evomet, et de

ventre
16.

illius

extrahet eas Deus.

Caput aspidum suget, et occidet

eum

lingua viperse.
17.

(Nonvideat rivulos (luminis, torrentes

mellisetbutyri.)
18. Luet qu fecit omnia, nec tamen consumetur juxta multitudinem adinventionum suarum, sic et sustinebit.
;

19.

domum rapuit,
20.

Quoniam confringens nudavit pauperes et non dificavit eam.


Nec
est satiatus venter ejus; et

enfin, le pain du pch qu'il mange avec tant de de satisfaction, se corrompra dans son estomac, et sera chang dans ses entrailles en un liel d'aspic. 13. A lors il rejettera les richesses qu'il avait dvores; et Dieu les arrachera par force de son estomac. 10. Ainsi il sucera en, quelque sorte la tte des aspics et le venin qui y est renferm, en amassant des richesses par des voies injustes; et la langue de la vipre dont il senvurrira alors, le tuera la fin. 47. /( viendra un jour o il ne verra point couler sur lui les ruisseaux du fleuve dont Dieu enivre ses saints, ni les'torrents de miel cl de lait qu'il rpand sur les justes. 18.- Mais il souffrira les peines des maux qu'il a faits, sans en tre consum; et l'excs de ses tourments galera celui de ses crimes. 19. Car il a dpouill les pauvres, et il les a fouls aux pieds. Il leur a ravi leurs maisons qu'il n'avait point fait

Mais

got

et

btir.

habuerit quse concupierat, possidere non'poterit. 21. Non remansit de cibo ejus, et propterea nihil permanebit de bonis ejus.
;..

cm

20. Mais son ventre n'en a point t rassasi et aprs obtenu ce qu'il avait tant dsir, il n'en a pu jouir. 21. Quand il a mang, il n'a rien laiss pour les pauvres : c'est pour cela qu'il ne lui demeurera rien de tous
:

qu'il a

ses' biens.

22.
et
in

Cm

omnis
23.

satiatus fuerit, arctabitur, aestuabit, dolor irruet super eum.

Utinam impleatur venter ejus, utemittat


furoris sui, et pluat super illum

22. Aprs qu'il se sera bien sol, il se trouvera dans des touffements qui le dchireront, et les douleurs l'accableront de toutes parts. 23. Aprs qu'il aura pris plaisir remplir son estomac do viandes, Dieu l'attaquera dans sa fureur, et fera pleuvoir sur lui ses traits et ses foudres. 24. S'il fuit d'un ct les pointes de fer, il tombera de l'autre sur un arc d'airain. 23. L'pe tire du fourreau, l'pe foudroyante le percera cruellement, et sera toute teinte de son fiel : des spectres horribles passeront et repasseront sur lui, et le rempliront des plus vives frayeurs. 20. Les tnbres les plus paisses sont caches dans le secret de son me, et l'aveuglent entirement. Il sera dvor par un feu qui ne s'allume point et qui ne s'leint jamais; et abandonn de Dieu et des hommes, il sera laiss dans sa tente, pntr d'affliction et de dsespoir. 27. Les cieux rvleront son iniquit par les soins qu'Ut prendront de la punir, et la terre souille de tes crimet
,

eum iram
24. Fugiet

bellum suum!

arma

ferrea, et irruet in

arcum

reum.
25. Educlus et egrediensde vagin su : et fulgurans in amaritudine su; vadent, et venient super eum horribiles. 26. Omnes tenebrse absconditae sunt in occuHisejus devorabit eum ignis, qui non suc:

cenditiir, affigetur relictus in

tabernaculo suo.
,

Revelabunt cli iniquitatem ejus terra consurget adverss eum.


27.

et

s'lvera contre lu:. 28. Ses biens seront mit

28.

Apertum

erit

germen domis

illius,

de

maison seront exposs

trahetur in die furoris Dei. 29. Hc est pars hominis impii Deo, et breditas verborum ejus Domino.

seront retranchs du monde au jour de

; et les enfants de sa violence de leurs ennemis. Ils la fureur de Dieu. 29. C'est l le partage que Dieu rserve l'impie, et le malheureux hritage qu'il recevra du Seigneur, pour la rcompense de ses paroles pleines de blasphmes.

au pillage

la

COMMENTARIUM
Vers.
1.
:

Respondens autem Sophar Naamathi-

sibi

ambitioso spiritu consilium et intelligentiam arro;

tes dixit

Vers. 2. Idcirco cogitationes


,

ueje

garent

deinde timor, ne verum esset quod in ex,

vari.e succedunt sibi

et mens

in

diversa rapitur.

treino capite dixerat


et

cm judicium

esse prdiceret

Septuaginta vertunt
nants dixit
:

Excipiens autem Sopliar Mi-

gladium ultorem

qui supplicium exigil sontibus,

Non

sic

putabam contradicere
et ego.

te liis

et

quales ipsi tametsi obscuris indicabanlur Jobo.

non

intelligitis

magis quant

Quibus verbis So,

Hic timor nonnihil conscium commovebat


et in tristes trahebat cogitationes
,

animum

phar Jobum arguere videtur impudenli


manifeste repugnet veritati
piditatis,
;

tanqum

quia et sapienlem

aul saltera notare stu se et sociis allalas

anlea cognoverat

quod rationes ade claras

nocentiam indignum
nis

non

intelligat. In

Hebro ad verbum

hsec ita sortant

imbueret
,

et

Jobum neque propter morum inquem Deus altioribus discipliipse bominis habitus aut cm sile, ,
,

Propterea cogitationes
ob accelerare

me

reducunt

me

et

quidem

ret

paul antequm verba loqueretur prophetica


,

et

meum in me, vel ut alii, ob feslinationem meam in me ; quidam Propter hoc festinatio
:

divino illuslraretur oraculo


et

aut ipso verborum sono

nova forma dicendi, aliquid portendebat illum acce-

mea

in

me

est,

quod edem

redit.

Ut videlicet Sophar
,

pisse divinits.

Sed

illud

quoque cogitare potuit So-

significet se ide Jobi

sermonem interrumperc

ne

in

phar,

tam longo ejus discursu sibi excidant ea ad qu rcspondendum erat; quapropter voluit accelerare responsum. Quia ver Jobus
borribilia
in fine capitis praecedentis

bc verba potis esse somniantis aut delirantis bominis, qum ejus quem Spiritus afflavisset divinus. Quare varia; illius mentem versabant cogitationes , quse sibi vicissim succedebant
,

et ali

ab

aliis

qusedam quasi minitando ingesserat de


,

di-

vicissim pellebantur

dubitabat enim an fides ha,

vino judicio
viter

et

de ultore gladio

commolus
alias

est graalias co-

benda esset verbis hominis in quo mens

et

judicium
inclina-

Sophar, et curarum stu in

atque

parm viderentur habere

constantiae

et

hc

gitationes inipulsus.

Aderant quippe plurimae perlur,

bat animus. Deinde succedebat alia cogitatio,

quae

balionum cause

Priintn indignatio
,

quod Jobus
exproet qui

non indignum putabat Jobum


fides haberetur.

cui in re

tam gravi
hoc co-

in illos tara esset libr loculus

et illorum
,

Et ab

Me

aut pellebatur aut nutain

brsset captiosuni

animum

et

inclementem

bat

superior

cogitatio.

Cielerm quid

, ,

1283
gitationum stu statuent
serit.
,

IN

LIBHIM JOB
tiam
,

128-t
,

ipse sequenti versii edis-

exultationem

gloriationem

qu
,

sibi

in bonis

suis complaccnt. Ifac san brevis est

Vers. 3.
spir1tus

Doctrinam
:

qua mz arguis a-udiam

et
ill

qum

nisi

per

momentum

possidetur
:

intellige.ntle me.e
esl

respndebit

miiii.

sidelur nisi tempore prsenti

ut quse nunnon enim postempus autem prae;

Hebro

Csgaonii ignomini me(C audio, id

sens unico duntaxat instanti subsistit.


S. Gregorius, lib.

Unde pulchr
:

est, castigationem

meam

iguorariisam

siveig'n-

15 Moralium, cap. 2

Dicturus,

miniae plenam
juuctani.

et

cum probro

ac dedccore

meo con-

inquit, brevitatem vit prsesentis, crdis

oculum ad

Audiverat quippe

piobra (ut ipse quidcm

exordium reduxit
nulla sunt

originis, ut ex anteactis colligat

interprelabatur) qude Jobus in socios ejus dixcral

qum

qu

videntur aliqua esse

dm

qua; sibi altribuil propter socictateni. El spirilus ab


intelligenti

stint. Si

enim ab
,

ipso
in

me

respondebit mihi

id est,

mens,

ani-

ad hoc tempus

bumani generis exordio usque quo sumus mentis oculos duci,

mus,

cogilatio, inlelleclus subministrabil

mihi buhd

quod ad objecta respondeam.


dubitalionem
,

Post longam itaque

qum brve fuerit videmus. Ponamus enim quemlibet hominem primo


finiri

mus, omne quod

potuit

et

consultalionem item longam secum

die

aut ctiam fortass


consilii sociis vaticinii Jobi
,

cum

aliis

ejusdem spirilus alque

tam ducerc

mundi condilum usque ad bodiernum diem viliodi tamen eamdem vitam quam
, ,

tandem

staluit

Sophar verborum seu

quasi longam ducere videbatur, finire; ecce

finis

nullam babendam esse rationem, ne-

adest, prajlerita

jam

nulla sunt, quia cuncta transie-

que deserendani inlelligentiam quam domo secum


altulerat
,

et

adhuc animo relinebat

atque ide

aflir;

mat auditurum

se quid Jobus aut dicat aut velit

du-

Futurum in hoc mundo nibil est, quia nullum ad vitam vel brevissimum restt momentum. Ubi est ergo longum tempus quod inter inilium finemruni.
,

biorum tamen solulionem etlucem sumendam esse non ab eo quod docuisset Jobus
sibi
,

que deprebensum

ita

consumitur

ac

si

nec brve

sed ab eo quod sua

unqum
diligunt
,

fuissel? Impii itaque quia praesenlem vitam


in e procul dubio elati percipere
,

mens

et intelligenti suggereret, quasi illud, quid-

laudem

quid esset,

meliori judicio foret, et majori sa-

quoerunt

Iingu favoribus exlollunlur, nec esse

pienti profectum.

Quare disputationem orditur non


,

boni, sed dici appetunt;


esse exislimant,

quam

videlicet

laudem lon-

ab e doclrin quam proxim acceperat Jobo


ab
ill

sed
;

gam

quam

in

ldumseorum

scholis ante didicerat

et

intelligunt fuisse

dm assequuntur, sed brevem dm amittunt. In fine quippe eis


quod amaverunt. Unde

quam

majoribus

haustam confirmrat damion, quia


lia Sanctius.

ostenditur,qum
:

nibil fuerit

e ad desperalionem et blasphemiam facilis putabal

sequitur

adaclum
Vers.

iri

Jobum.

Et gaudium
ex quo positus
5.

4.

Hoc
SIT,

iiypocrit/E ad instar puncti.

Quod non

scio a principio,

solm inlclligendum de brevitale, sed etiam de continualionc laborum.

EST HOMO SUPER TERRAM.

VERS.
in

QuOD LAUS

Nam

sient partes linea; copulan-

IMPIORUM BREV1S

ET CAUDIUM HYPOCRITE AD INSTAR

tur puncto, et pev illd continuantur, sic labores, etsi

puncti. Itrt bic Sopbar

communem

sibi

cum

amicis

gaudii

punctum

ntercedit, per

ipsum continuantur,
sit

senlentiam,
ruinani
,

nempe impiorum

hc vit cerlissimam
et

ut

punctum
est

gaudii prop nil aliud

qum

accessio

neque illorum felicitatem

gaudium esse
quo laus mor-

sive

lborum advocatio. Vox Hebrsea hoc loco posila

diulurna.

Laudem impiorum
et jx-titur.

appellat slalum floren,

eadem

qu apud Jeremiam,

cap. 4, vers. 20, re:

tcm, bonoribus
talium mulla
cal

opibus ornalum

pente, et cap. 18, vers. 9, subito; quasi dicat

Gau-

Hypocritam ver bominem vocelt,


,

dium mundi, quohypocrita exultai


lur et evanescit
,

subito extingui-

impium, qui impielatem

seseque apparentis
dirigi

quasi scintilla
,

quse hoc ipso quo

Dei culls imagine convestit

quod ad Jobum
,

succensa splendorem emittit


lur.

extinguitur et absumi-

vitlelur, quasi pietaiem ingenios simulssct

Deus-

Quod
,

et impii ipsi libr confitentur

apud Sa-

que animum impium acerbo supplicio prodidisset.

pientem
esse.

cap. 5,
,

13
null

Nos

nati continub desivimus


,

Quod ad ipsam
quidcm
in se

altinct senlentiam,
,

qu Sophar sua;
sed minus ben
sic

Continu
puncti
,

intercedente

locutionis sumpsit inilium

B. Gregorius nott illam


,

star

quasi non

mor ad inmajorem durationem conin

spectalam esseveram
;

traxerit

gaudium qum efformatio puncti


ut aiunt Malhematici
si

con-

bcato Jobo applicari

cam Septuaginla
;

vertunt

tinuo.

Ltilia antem impiorum ruina insignis

gaudium verb

Punctum
quid
,

est indivisibile

iniquorum

est

perdilio.

Ubi keliliam impiorum non


,

cujus

aliquid adimere velis

totum adimes.
;

solm

in causali

sensu

sed ctiam

quodammodo
et

in

ale igitur est gaudium peccatoris velut punelum


facili

formali aut cerl idenlico, ut loquuntur pliilosopbi


videiilur ruinant

enim negotio,

si

aliquid ex lus

in quibus fun-

ingentem appellare,
sit

gaudium

ini-

datur, ademeris, totum perdes; v. g., gaudet super-

quorum perditionem. Quasi non pios qum ruere; gaudere quam

aliud lnetari im-

bus honore suo:


ejus

si

honoris punctum adimis, totum

Ex quo loco D. Cbrysoslomus citatus in Caten Grxc sic argumenlalur S'., inquit, eorum laetitia ingens est ruina,
perdi.
:

viderc licet, qui

et

gaudium perdilio quid dicemus esse ipsum


,

in-

lerilum'.' die,

ainabo te, quid dolorem? quid animi

Quod facile in Aman principe maximo honore in rgis curi gaudebat, quem cm omnes adorarent, solus Mardoim et eaptivus, cum noluit chaeus vir alienigena adorare quamobrem tanto dolore affectus fuit mahonorem
destrues.
, ;

ajgritudineni ?

ha(|ue laus impiorum significat lli-

gnus

ille

princeps, ut dixerit, Esther 5, 15

Cum ha

1285 omnia Imbcam, nihilme


lilardocliaium
liabere puto
,

COMMENTAK1UM. CAPUT XX.


qnamdih videro
fores

128G

gnum

aquse dolium injecta, calamitatibus pnisqiic

Judum sedentcm
aflligatur
,

anle

rglas.

merguntur.
Scil Seneca
,

Ecce quoniod miser

qud non pro volo

Mb. de Consolatione ad Polybium

suo, idquc caplivo, honortur.

Qum

parva injuria,

cap. 23, miscrias vil*


rat judicat esse

humana; considerans
,

tempe-

im nec rvera injuria, sed injuria; lanlm imaginalio, tam eximiam gloriam cl gaudium ex fl procedens iuterturbavit Ver gaudium nypocrilae est ad
!

Iugendum

ne

forte nobis lacryma;


:

ad oinnia

qu occurrunt
,

flenda deficianl
,

Lacrymis

noslris, inquit

ni ratio finem ftlterit

forluna non

instar puncli. Quanlm'vis

enim

rhagrius fuerit Iiouor


,

afaciet.

Oinnes agedm mortales circunispice. Larga

mundi
nescit.

in

punclo tameri consistit

et in

punclo va-

ubique flendi et assidua maieria. Aliuin ad quotilaboriosa egcslas vocal.

dianum opus
,

Alium ambitio

Similiter pulcb.ri.tudo

(juie

feminis praipu in
in e

nunqum

quieta sollicitt. Alius divitias, quas opta-

magnis xstimatur,
puncto

et

gaudium

fundalum

in

verat, meluit, et voto laborat suo. Aliuin solliciludo,


;

consislit. Toile ex ullini parte r.asi niuiieris

alium labor torquet

alium, semper veslibuium obhic per-

pulchrioris

punclum

pellicu

et

peribit ejus pul-

sidens, turba. Hic habere se dolet liberos,

Gaudium enim hyporit ad instar puncti. Idem eliam dicendum est de piincipum favore, qui in puncto consistit. Unicum vrbun principis seu
chritudo.
rgis,

quod minus favorabile videlur,


pollebant

solel

interdm

occasio mortis esse bis qui apud regem magis auctoritate


,

Lacrym nobis deerunt aniequm causai dolendi. Non vides qualem nobis vilam rerum na tura promiserit, qu primum nascentium hominum fletum esse voluil? Hoc prineipio edimur huic omnium sequenlium annorum ordo consentit. Sic
didisse.
;

quia gaudium hypocril ad instar

vilam agimus, ideque moderat


bis

id fieri

dbet no-

puncti.

quod s;ep faciendum

est

et respicientes
,

quanfinirc

Pulchr D. Bonaventura in Soiiloquiis, cap. 2,

tni lergo
.

rerum

trislium immineat

si

non

locum hune

illustrans, ail

lypocrita est hic

mun

Iaci-ymas, at cerl reservare


roi

debemus.
,

Nlli parcen-

dus, cujus gaudium est ad instar puncti, quod nec

dumest
j

magis qum huic


ille.

cujus tam frequens

longum, nec latum, nec altum

est,

nec profndum.
,

usus

est.

Sic

Omnia

igitur doloribus el afigdri-

Non longum
non ver non
est

quia fer nullam nbct duralionem


,

et

bus piena sunl.

Divitiis

nondm
;

habilis dolor debe-

vix esse incipit

cm
,

im desinit; non latum

quia

lur, (juia absentes

sunt
;

habitis, amissis,

quoniam non sine


quoniam quae
diligc-

dilatt cor

sed mullis amariludinibus et


;

molst cura servantur

perlurbalionibus est pcrmixlum

non altum

quia

bamus non
tia

sine dolore deseruntur. Honores et digni-

de clestibus

el divinis

sed de terrenis ac
,

tates Iristitiis et afflictionibus


,

mersa sunt

si

prasen-

abjectis rbus;

non profundum
Nain
ut

quia nullas habet

quia nimiis occupationibus miseram


;

animam
difiten-

ints radies, sed tolum fer est exlerius,


riter evanescit.
,

unde

cele-

obruunt

si

absentia, quia

mentem

superbi

ait

D. Auguslinus super
,

tam, et ejus quod cupiebal vacuam, sine ull miseratione disrumpunt. Quid de voluptatibus dicam
,

Joanncm

lxtitia seculi vnitas est


,

gno desiderio speralur ut veniat


teneri

et

qu cum macm venerit,


gaiulii Inclus

qua;

dm non
fastidio

proest sunt, desiderio, et,


et

dm

precsi sunl,

non

valet

et

tandem extrema

morsibus conscienlia discruciant? Ver


id est, oxiil-

.occupt, Prov. 14, 15, quia ditcunt in bonis dics suos,

igilur tt
tatio

molesliarum comparatione laus,

net in puncto ad injerna descendunt

Job. 21, 13.


,

et fsetitl,

impiorum brevis,

et

gaudium moet vix


si

Etenim

sicut

tamen

et copulat

punctum duo exlrema termint jungit sic gaudium et flicitas humana


,

menlaneum

vocatur,

cm

tota vita

hominis angorum,
sit
,

mrorum

el

inquictudinum plena

omnis
assidu

duo extrema jungit

cl adunat, vilse scilicet ac mortis.

ejus voluptas unius

momenti

videalur,

cum

Soient enim flicittes profance vilam lerminare et

alliclione conferatur.
vl'.rs. 6.

morti initium pracbere. Quod magis explicant Sptuginta


,

si asce.nderit usque
:

ad coelum super:

dm

legunt

Ltilia impiorum ruina ingens


perditio.
,

bia ejus,

et caput ejus nubes tetigerit


sterquilixiuji in fine

gaudium aulem iniquorum


ruit in
terrae

Prceps enim

Quasi
tafflesi
ita

vers
;
,

7.

perdetur

et qui
inquit,

morlem ac perditionem
Prov. 14,

qui se voluptatibus

r.m yiderant dicent

Ubi est. Profccl

tradit;quod eliam vidclur dixisse Salomon,


ait
,

pompa

impii ad ccelum usque exlollatur, et


,

cm

13

Risus dolore tniscebitnr,

el

ero'tus incci'at

ut nubes capile attingere vide,

extrema gaudii Inclus occupt. Vide igilur quoniod

tur,

tandem ad

sterquilinii sordes abjicielur

neque

gaudium hypocritae extrema

inter se conjungat, sicut


linea;. Finilur
;

illum quisquam in priori glori aut in

hominum ctu
Pola regius

punctum copulare

solet

exlrema

enim

deprehendet.

Eumdem omnin sensum


:

gaudium, ut inde luclus incptus deducatur

neque

bis verbis expressit, Psal. 50,

20 Iuimici verb Domini


dficientes quein-

ver expectatur, ut gaudium finein tandem habeat, aut

ad exlremum perveniat; quinim mdium gaudium


luclus occupt et intercipit.

mox ut lionorificati fnerir.l et exaltati, admodm fiinius dficient cum quo


;

neclendiini iiiud

Etenim si consulalur textns


:

ejusdem Psalmi

Vidi impium svperexaltatnm el elc,

Hebrus,
sensus
:

sic verli poterit

In rhii dolebit cor

ut

sit

vattn sicut cedros Libani; et trav.sivi


eral
Ita
;

el

ecce non

Dm

quis adbuc ridet et ltalur, inox dolet,


si

gmit et tristatur. Cert

gaudia nostra
guttula vini
,

Iristitiis

eum et non eu inventas lottes ejus. David momenlaneam felicitatem eleganler descrift ;;-nrsivi
,
,

comparentur, non

aliter

qum

in

ma-

bit

quasi non longis durel

qum

transilus

ille

ho-

ex ingenti
lelicitalc

,,

1287
niinis
,

IN
qui apparenlem gloriam
,

L1BRUM JOB
Iremo judicio ad bypocritam dicenl
miseriam es deductus
?

1-288

conspicatus paul
,

fuerat dejeclus. lia sancli in ex:

ulteris processit

conversusque statim

ut splendo-

Ubi es
,

? in
,

quam
elee-

rem

illum cerneret, nihil prorss invenit in quoi! in:

qui jejunabas

orabas

tuitum figeret

Non

inveni, inquit, illum in

illo

statu

mosynas faciebas, ubi es? Perhac opra eccequ nos

ac loco, in quo paul ante ipsum florentem videram

nam
anihi

paul post

jam nusqum apparuit, ejusque locus contemplanti nusqum occurrit ut qui dejeclus
,

sumus perducli et tu per eadem ubi es ? ubi est jejunium? ubi abstinentia? ubi eleemosynae ? etc. Ca;le,

rm

hic notanda est optimasterquiliniieum hypocrit

fuerit

de

ill

su prosperitate. Caeterm superbium


,

comparatio.

Ulenimsp

sterquilinium nive cooperi-

pro glori atque splendore sumi res est nota

quem-

tur,sic hypocr i ta j us titiac candore contegitur,sedadve-

admodm

etiam id

quod magnum

est
,

proverbiali

nientesole, liquat nive sterquilinium jam flens aperilur,et advenienle sole justitia; hypocrisis ipsa detegitur.

figura dici ad

clum usque ascendere seu clum


Quse hyperbole poetis maxime usitata

contingere, non solm apud sacros , sed etiam apud prol'anos scriptores.
est,

Veks. 8.

Velut somnium avolans non invenietur;


(1).

transiet sicut visio nocturna

vers.
;

9.

apud quos passim reperias similesloquendi formas:


Caput
inter nubila condit.
,

oculis

qui

eum viderat

non videbit

neque ul-

TRA imuebitur eum locus suus. Amplificalio est sentenii prsecedentis


,

Seneca

in

Thyesle

act.

qu etiam David usus est


:

in haec

/Equalis astris gradior, et cunctos super

verba

Psal. 72

20

Velut somnium surgentium, Do-

Allum superbo
Iloralius, lib. 1,

vertice attingens
1
:

polum.

mine

in civitate tua

imaginent ipsorum ad nihilum

ode

rdiges.

Utraque est appositissima simililudo ad rerum

Qnbd

si

me

lyricis vatibus inscris,

temporalium inanitatem declarandam. Somnium enim


celerrim evanescit
,

Sublimi feriam sidra vertice.

estque inane

quanqum

videa-

Hic autem est

mos Dei

qu quis se

altis exlulcrit

tur deleclare dormientem.


lus

Ut apud Lucianum Mycilsensit

profundis illum demergere, quia superbiam execralur.

Unde

Isaias ait

cap. 23, 9

Dominus exerciluum
glori;

cm expergisceretur quam somno conceperat,


,

omnem

felicitatem

evanuisse. Et sicut, apud


;

cogitavit hoc, ut detraheret


et

omnem superbiam
et

Isaiam, cap. 29, 8, somniat esuriens et comedit

cm
et si-

in

ignominiam deducet omtes


nihil nobis

inchjtos terne.

Nos

autem

fuerit expergefactus,

vacua
;

est

anima

ejus

quidem
stullili

arduum pulamus,

clum

ip.?um

cul somniat sitiens et bibit


gefactus
,

et

postqum

fuerit exper-

petimus; sed ridet conatus, qui omni celsilu-

lassas
,

adhuc

sitit; ita

quoque de

divilibus in
;

dine noslrcelsior est, Allissimus. Pro, superbi ejus,

Psalmo 75

David

ait

Dormierunl somnum suum


viri

Sepluaginla legunt, dona ejus

et pro, caput ejus, lia:

et nihil invencrunt
suis.

omnes

divitiarum in manibus

bent, sacrificium ipsius

id est

Si ita ejus

dona cx,

Nain pracns eorum

vita
,

qudam
qud

dormitio est

crevisse videantur, ut ad

clum usque ascendant


hc eadem

et

quia licet vigilent corpore

anima lamen ipsorum


,

munera ac
grata
,

sacrificia ejus ita

appareanl exleris Deo


,

dormit.

Quo cxemplo

ostendit

sicut pauperes
divilias, sed,

ut nubes penelrare putenlur


,

quae

quandoque sommant se multas habere

eum

levant poslea dpriment

et in sterquilinium

cm
illi

evigilant,

vacuos et egenos se reperiunt,

sic

etiam

dejicicnt, ut

omnes

qui
:

eum

pris viderant, stupeant


ille

qui in prsenti vit dormienles se divites putant,

casum

ejus, dicenles

Ubi est

qui

lam excelsus
15 Mora-

cm

per

morlem

evigilaverint

tum

nihil se habuissc

apparebat, ut

clum

contingere viderelur?
lib.

comperiunt. Recl igilur dicunlur diviti post som-

Pulchr ad hune locumS. Gregorius,


lium, cap. 3
i
:

num
lur.

avolare

quia non nisi per


illis
,

somnium possidenlib.

Superbia, inquit, hypocrila: usque ad


dicitur
,

Pulchr de
:

D. Ambrosius,

de Nabotb,

clum ascendere

quando ejus clatioclc;

cap. 6

Hic

inquit

acquiruntur
,

hic relinquuntur.

stem vitam agere videtur


,

cujus etiam caput quasi


,

Somnium

igitur

loquimur

non palrinionium.
Joannis
iners
, :

El D.

<

nubes tangit quando principalis pars


tellectus illius
,

videlicet in-

Cbrysostomus, hom. 52

in cap. 4

Quid au-

sanclorum prcedenlium coaequari


;

tem omnin sunt


cit evanescit
,

divilise ?

ambra

fumus qui

meritis credilur

sed quasi sterquilinium in fine

flos

fni

vel etiam viliorcs.

perdetur
lur
,

quia in morte su

cm

ad tormenla duci-

Eamdem rerum

proesentium inanitatem reprsesen,

stercoribus vitiorum plenus malignis spirili

lal allera imaginis vel nocturna; visionis simililudo

bus conculcalur.
in

Sic

ille.

Hypocrila nimiri'im saepe-

ut qua3 visa ccleriter cvolct ab oculis


lendat.
Simili
in

et in
7,
Ita

nihilum
ail
.

numer
etc.

hc vit judicatur ab hominibus habere


,

sensu, in Psalmo 38

David

jejunium Pauli
;

vigilias Ptri
,

eleemosynas Abrahse,

Verumtamen

imagine pertransit homo.


et

vocal inia-

sed in fine

inquit

quasi sterquilinium perde-

ginariam vit
(1)

pompam

speciem inanissimam auri


in priorc

tur

id est, erit execrabilis


,

tanqum sterquilinium
;

Klein signilical

quod somnium

hemi-

ftidum

immundum
,

et

abominabilc
:

cl qui

eum

in

stichio, est

enim
et

repelilio sacra; Scriplur;e lamiliaris.

niundo viderant
scilicetet

dicent
,

Ubi

est ?

per conlemplum

(Menochius.)

Somnus

somma nunqum non

alata sunt

apud

admirationem

sicutD. Chrysoslomus Ser-

mone
illud

contra Judaeos et Gentiles de nupliis, expendit

quod Deus

dixil

Gen.

5,9: Adam,
,

ubi es

quasi voluerit Deus mcnlcni ejus converterc ad niisrriaiu

poetas. Poelicis phrasibus liber Jobi infercitur , quin et opus est ver poeticum. Habes in lsai, 29, largo 7 , descriptionem hominis , qui per somnum cibo efpotu reficitur , experrectus verranic siliquu
laborat.
lla;c est vit;e

conspiciendam

ad quant dvouerai

et in

quam

famehei semper, uun<ium salun.

avaroruin et iiupiorum imago: (Calmcl.)

1289
argcnli
visio
,

COMMNTARIUM. CAPUT XX.


voluplalum
et volatica;

1290
,

glori

qu

veluti

cril non assequentur quod optaban!

quia
,

lilios

noclurna et somnium surgentium evanescunt.

quorum
bit et

ipsi

serviebant abundanti et glori


;

arcta-

Mullus est
misla in
illuslria

eum

divinis aliis viris et prophelis psal-

opprimet egestas

et qui

lic verilate

inculcand

qui
,

cm

multa et

habituri familiam et splendidam

magnam putabanlur domum illi domo


, ,

in

eanulem rem
,

dixisset

et paucis vellet

pulsialienis impendiis aedificat precari vivent

quos

omnia
liiis

coniplecti

non potuit exaggerare magnificen-

ad alienam misericordiam adiget exlrema ncessitas.

et

sublimis

qum cm
,

dixit

Psal. 58

Ve-

Hoc idem
David
ejus
,
,

impiis

non tam precalur qum


,

praedicit
filii

rumlamen universa vanitas omnis homo

vivens.
;

Neminitsah,

Psal.

108
,

10

Nutantes transferantur

nem
viget

excipit
,

Omnis homo
,

inquit

vivens

dm vivit,
,

et

mendicent

et ejiciantur

de habitationibus suis.

floret
,

vel
stat

ut est propri in
,

Hebrao
,

Est autem filiorum inopia sive dolor

hoc
;

est

dm

dm

firmiler consistit
,

qui nixus

bus doiori
cruciantur

in

maximo parenliquorum corpore non minus acerbe


in suo. Scilu

adamanlino fundamento videatur


sus
,

polens et glorio,

nihil est aliud


;

qum

universa vanilas
illo
,

sive va,

lycarpo

qum quodam

dignum
,

est

quod de Pocrucia-

Siculo refertur

cm magnis

nilas universitatis

quidquid enim in
,

est

robur,
,

tibus adigereturad

crimen quoddam , de quo accusaba-

sanilas

pulchriludo

opes

dignitas
est
;

potenlia

to-

tur ,confilendum

semper immobilemet inexorabilem


tormenli genus

tum

fragile et

momentaneum

fatuos igns imi;

negsse

sed

cm Jsdex novum
,

mafilius

lalur aeris ardore expressos in lenui materi

subito

chinais prciperel

ut tamdi torquerelur ejus


,

lucent

subito emoriuntur.
ille

quousque pater conliteretur


:

statim patrem

simul

Porr

dicendi

modus

Neque

ultra intuebitur

ac

filius

tormentum subiret
cur inler
proprios

totum crimen detexisse,


iilii

eum
Nec

locus

mus,

similis est

isti

capitis seplhni vers.


;

10

et interrogatum

cruciatus aperuisset
,

cognoscet

eum amplis
;

locus ejus
,

quia scilicet non


,

quod

inter
filii

celsset

respondisse

quia

redibit in

eum

et si rediret
,

non cognoscet

non

;egris sui

lormenla qum sua propria sustinebat


filio
,

intuebitur ipsum locus suus


tus.

utpole ab alio occupa:

cm
bat
,

parentis animus magis esset in

quem amalilii

Vel per hypallagen

q. d.
,

Non

intuebitur aut
:

qum

in proprio

corpore quod animabat. Gravi-

cognoscet ipse locum

quamvis reverterclur
Psal. 50

suum quia non revertetur et immutalum reperiret. Simili


,
:

ter igilur afhcientur hypocrite

cm eorum
dolorem
,

mal

traclabunlur et inopi consumenlur.

sensu in Psalinis dicilur


inventes,
,

Qures locum
Item Psal. 102
non subsistet
,

ejus, et non
,

Et manus
est
,

illius

reddent

ei

suum

id

11.
,

16: Spiri-

ulciscenlur ilhim mores sui


aliis inflixit.

quia talia palietur


lib.

tus pertransibil in illo

et

et non cogno-

damna, qualia
15 Moralium

Pulchr S. Gregorius,

scet amplis

locum suum.

Ad

qua loca vide quid noin

cap. 5
?

*Quid per manus, inquit,


illius ei

nisi

bis in

Expositione
sit.

Palrum Graecorum

Psalmos

opra designanlur
reddent
,

Manus itaque

dolorem

annolatum

Vers. 10.

Fini ejus atterentur egestate


El

quia damnationem justam ex iniqu recipiet


,

et

operalione. Ben autem non dabunt

sed reddent

MANUS ILLIUS REDDENT


est
:

DOLOREM SUUM.
;

fil

HebriKO

dicitur,quia perversaeejus actiones aelernuin ei sup-

Filii ejus placabuut tenues

quos
,

scilicet

eorum

plicium quasi

paler bonis omnibus spoliaverat


rat
,

et

pauperes effece-

militer Nicelas

quoddam debilumsolvent. j Sic ille. SIManus, inquit, actiones significant;


:

quod
,

fiet

fuerint

vel

cm vel ipsi ad pauperiem redacli cm judicibus ad restituendum rapta


, ,

suntetenim

ilke

instrumenta agendi. Sicut igilur justo

manus
riam
justo
,

suce reddent

gaudium

deleclationem et glo,

damnati fuerint

vel cert

hoc sponte fecerint judi-

illudque adimpletum erit

Isai

5,10:

Dicite

cium timentes. Et manus


est
,

ejus reddent robur

suum, hoc
;

quoniam ben

quoniam fructum adinventionum

opes vi raptas
,

quas manibus suis diripuerat

suarum comedet,

has robur vocat

quia in opibus robur ac potenlia ho-

suum,

id est,
fecit.

ila manus hypocrite reddent dolorem quem ipsemelmanibussuisprocuravit, et

minis seeularis consistit.


Septuaginta versum hune transtulerunt
disperdant minores
lores. Ipse
,
:

debitum
Filios ejus

Undesequitur: Vimpioinmalum;retri-

et

ips manus ejus succendant do,

enim

inquit Scholiastes

per suas

sibi ac-

manuum ejus fiet ei. Quod si quseras,qu3e illius manus ? quae opra? Nonne jejunia orationes eleemosyna;? Nonne bujusmodi manus reddent juslis inefbutio enim
,

tiones succendit ignem. S. Augustinus legit, succen-

fabile

praemium

? Ita
,

quidem. Sed

isti

fuerunt veri

dantur dolorilms

Aquila

attralienl
,

Symmachus

herodii et accipilres
in

qui per pennas talium

operum

infrent. Signilicat

autem impium
siquidem

cm

vivis exces-

sublime evolrunt
,

omnia quae egerunt

in Dei glo-

serit

nullam ex filiorum
;

felicitate et glori
illos

consola-

riam referentes

ille

tamen
,

fuit slrulbio

subliinibus

tionem accepturum
tur egestas
,

perptua inseque,

quidem pennis ornalus


transcendit
,

sed per quas non lerrena

et ipse

operum expendel peenas ad qua


;

qui omnia qua; agebat propler lerrenam

impias et sceleralas manus adjecerat


ris sui fructu privabilur.

atque

ita

labo-

gloriam operabatur.

Ide enim parentes plerm,

Vers. 11.
\

Ossv
et

ejus implebuntur vitiis adole,

que congerendis student pecuniis


quant
lilios
,

ut auctos relinipsi

SCENTI/E EJUS ET CUM EO IN PULVERE DORM1ENT. Id est


vitiis
,

suos opibus

in

quorum

splendore

quibus puer assuevit

vacabil per Cotant vitani


,

splendeant

et in vit amplissimis
ipsi

ornat et illustrat

usque ad senium

usque ad mortem. Cur

quaeso

luminibus

quoque

vit

functi naturali gloriosi

non

dicit

caro

sed ossa ejus ?

Quia nimirm sicut


durescunt ac durant
i'
,

quodamraod perptue
s. S.

vivant.

Sed impii atque hypo-

qu

ossibus insident

eum

ipsis

XIII.

1291
ita

IN
vilia juvcnlulis quotidie
,

LIBRUM JOB
,

1292
est, elui
:

plan

durioraexistunt

:gj

illc

candor mutatus
ill

possunt;

ac denique

adeque inolescunt
et

ut cliam in scnectute solidentur,


,
,

cum
liber;
j

sententi Philonis

quod deterius

multiplicata.

non imminuta sed plernique Nain ut pulchr ad hune locum S. Greest


,

Sicutvasa, inquit, odorem quo

Qud omnis probus sit primm fue-

rint imbuta, referunl,

gorius, lib.
i

15Moralium, cap. 5 -.Dura,


vitio

inquit, in eo

siejuvenum animi, quas prinuim formas imaginatione conceperint, nunqum


aboleri sinunt.

pravitatum consuetudincs

sumptaa sunt pessiest in Proverbiis


,

Sed omnium gravissim Salomon


proverbium
in publi-

m
cap.

inchoationis.

Unde scriptum

S. Gregorio supra citatus, cujus

<

22

Adolescens juxla viam

suam etiam cm
ossa
illo

cas scholas videlur defluxisse, ul ex D.


epistol 7 ad

Hieronymo

in

(.

senuerit non recedet ab e.

Qux nimirm

cum

Lsetam

et

12 ad Gaudentium desumiita

<

eo in pulvere dormient

quia e usque in
,

iniqme

lur

in
:

utrque enim

habet

Legi in scholis

consuetudines perdurant

qu hune ad mortis pul-

puer

^Egr reprebendas, quod

sinis

consuescere

>

verem perlrahant, etc. Ita S. Gregorius. Cui non dissimilia habet Clemens Alexandrinus lib. 2 Pajdagogi,
<
<

quasi proverbii veritali publica gymnasia


celebritatem. Proverbii
illa

adderent

quoque nomen jure meretur


:

cap. 10

Saopenumer, inquit

viri in

malis vil

quoe vulgi

jam sermone celebratur sententi

institutis educali

evaserunt niulieribus magis effemi:

Qualis vita, talis et mors; vel, ut frequentis dici solel


:

nali
,

quasi diceret

Illi

ipsi

qui

hommes nascun-

sicut vixit, sic et morixit.

Rarus quippe inveni-

saepenumer ob inalam educationem non crescunt in viros sed senescunl in feininas natur per inalam
tur
, ,

tur in morte dissimilis su, prout in vit fuit. Quales

vivunt

taies

moriuntur fer omnes homines;


similes
ait,

et vitae

educationem dgnrante. Alque ulinam juvenlutis


viliamseneclulesislerent
,

gressus

morlis egressus

pen

infallibililer
:

sed
,

proh dolor
est
,

cum

pec-

fuluros dsignant.

Unde David

Psal. 89, 8

Po-

catore in pulvere dormient

hoc

in sepulcro re-

suisli iniquitates nostras in conspectu tuo,

seculum no-

ponenlur. Nain

cm

caetera

omnia

(ut

ben ad hune

strum

in illuminalione

vulls tui.

Ubi noster et Se-

locum Titelmannus
tur
,

adverlil) post

mortem relinquanolim non movit


superslitiones
,

ptuaginta posuerunt seculum nostrum, ponit D. Hiero-

sola opra

ab incunabulo usque ad sepulcrum

nymus
et

in Epist.

ad Cyprianum negligentias nostras;

ruortuos consequuntur.

Qucm Deus

quinta Editio legit adolescentiam nostram. Et mi-

lapidem

ut ab animis
,

Hebrorum
lib.

ratur sanctus Hieronymus qud pro erroribus ado-

./Egypliacas
s

quibus innulrili fuerant

aboleret ?

Et

lescenlix positum fuerit seculum Vulgato et Septuaginta.

lamen
sed

(inquit D.

Chrysostomus
illi

3 adverss vitu-

Cur

igilur
,

ubi legendum erat de

erroribus

peratores vilaa monastiese)

vilia

non effugerunt
,

adolescentiam

maluit nosler lgre seculum nostrum ?

cm maiin

clesti cibo alcrentur

cepas

allia

Equidem

in adolescenli clar ostendilur


,

totum se-

et camtera iEgypti mala praeferebant alque require

culum hominis
leverit

totius vil nostrae

monstratur cur-

banl
boris

ade consueludo valet


>

tanimque habet ro-

riculum. Qualis enim fuerit quis invita, qualis ado,

Cm olim

D. Gregorius Nazianzenus Athenis

talis

invenitur esse vel in ipsius vitae con1

commoralus
libr

vidisset

Julianum adhuc juvenem viventem


,

sed

summalione. Qu spectans Hugo cardinalis in cap.

et illiberaliter

stathn fulura ejus


,

Judicum

Rare

inquit

videmus quempiam ben


aliquando
qui

scelera

non quidem ex divin revelalione


instilutione
:

sed ex

mori qui mal

vixerit.

Num leonem vidisti

mal ejus

nam orat. 2 contra Julianum Me, inquit murum ipsius inconstantia atque incredibilis qudam mentis emotio vaprophetavit
, ; ,

novin caud

praeditum? Fallitur adolescens,


confisus effusam

aetatis suae flore

sequitur peccandi

licentiam.

Plan nulluiii animal et in caud et in


est su simile
;

tem

efficiebat.

Et paul post commemorans juve:

capile

non

et

pen nullus homo

est

nilia

ejus vilia subdit

Haec ut conspexi

stalim
terra

qui

non assimiletur

sibi et in
,

morte

et in vit.
:

Quod

prolocutus

sum
si

Quale

malum Romanoruin

oninino hic insinualur


plebuntur
viliis

dm

dicilur
et

Ossa ejus imeo in pulvere


:

nutrit

Ac

ex mal juvenlulis educatione cerlisvaticinium desunierclur. Nain

adolescenti ejus,

cum

simum
mores

niaise senectulis

dormient. Septuaginta brevis dixerunt


jTr)./i9viaav

(W

ariS

in puerili nali plei

unique ad sencclutem pro-

veotitito;

aro, ossa ejus impie ta sunt ju~


in

pagantur.

Quod D.

llieronyinus, in epist. 7 ad Lactam,


,

veittute ejus,

quasi nihil aliud appareat


et in ossa in

liomiue jam
,

aptis simililudinibus illustrans

pulchr expressif bis

moribundo,
id

pulveremque redigemlo
et

qum

verbis

Difficulter eradilur

quod rudes anni perbi-

quod apparuit

codem juvene
et illa

adolescente.
;

berunt. Lanarum conchylia quis in prislinum c:udo-

Eril

homo jam magis cadaver qum corpus

erit os-

rem revocat? Recens tesla di et saporem reiiiat Qua: verba et odorem quo primm imbuta est.
,

siuni congeriei proximus,

ipsa mortis moles

ossea in affectibus et in cupidilalibus piorss sibi


similis
illa

plan colludunt et
epist. 1

cum
:

nolissimo carmin Iloralii

erit

prout

oral

in

juventulis

flore.

Tola

ad Lollium
est

juvenlus eifraenis occupabit ipsum exituni nuniis.

Quo semel

imbuta recens servabit odorem

\i;us. 12.

Cum enim dulce

fcebit

un

ore ejus
15.

Testa diu, etc.;


et

V.M.IM, ABSCONDET ILLUD


\\h.

SUBLUNGUA

SU,\(l).

VERS.

cum
:

celcbralissimis verbis Qainliliani

1 lu(!) Vcrsieulus iste et quatuor sequenics perpi-i u;u continent allegoriara huminis bibeniis virus, cu|i ijtsum vrro visecra ss;;j>;:r ori (|Hi(lcni dnltis c^i VLssim dopjisnlui'. lia pariier impius iniijuMJlc do
,

stit.

Natur, inquit, tenacissimi sumus eoium quae


,

rudibus annis percepirnus, ut sapor


buas, durai
;

quo nova imI

nec lanarum colores, quibus simplex

1293

COMMENTARIUM. CAPUT XX.


ILLI
,

1294
,

PARCET
BIT in

ET NON DERELINQUET ILLUD


est
:

ET CELA-

arduam atque operosam


facit

tam insitam

et

inustam

gutture suo. In Hebro

Si dulcescebat in
lingu su, quofl

animis inclinationem exuere atque deponere.

Quo
prin-*

ore ejus malum, abscondebat illud

s;tb

diclum Heracliti

qui

diiicilius

esse aiebat re-

Sepluaginta transferunt
abscondet

si dulcuerit in ore ejus

ma-

pugnare voluptati qum ir. Idem ipse Lyei


ceps
lib.

eam snb lingu su. Pro malitia in litia, editione Roman est malignitas. Cicero vitiositatem appellat quam Grci xax'av vocant. Dicilur autem malitia

10 Etbicorum, cap.
:

1,
,

cm

ratas sententias

pronuntiat
f

Omnes

inquit

polissimm jucunda

sequunlur, aspernan turque et fugiunt ea


lestiam adi"erunt.

qu moVis

dulcescere,

quando nobis arridere

et placere in,

Addit paul post, ut plurimm


illique servire.

cipit,

sumpl tralatione

cibis dulcibus

qui palato

grati et accepti simt. Ide


ibi

additur in ore ejus.

Nam

omnes propendere ad voluptatem autem hujus affectionis maxime


cernitur prisci svi
et
,

in potenlibus viris

cibum gustamus. Malum autem propri loquendo


in ore. Eleganler ver addit
:

qui propler

abundantem

fortunae

non dulcescit

Absconil-

dominats sui amplitudinem


,

det illud sub lingu su, id est, occultabit ac teget

bet in potestate

et

cm haberent quidliprop lumen omne boneslatis viqurendam etfruenstudio et ardore ferebantur.

lud simulando dissimulandoque

aut mentiendo

ut

tioet scelere inobscuravissent, ad

bypocrit soient
improbi
;

qui volunt viJeri probi,


:

cm

sint

dam voluptatem magno


trici

quasi dicat

Teget illud sermone

ficto et

Hinc tribut multis laudes voluptati ut regi nuvit et moderatrici aclionum,

fraudis pleno occultoque.

Nam quod

sub lingu est


;

quam non minus


Epicurei, qui in

non

ila

conspicilur et apparet ut quod supra linguam

qum bonam Deam tantm non


consecraverunt.
Illi

aris et religionibus

ideque sub lingu dicuntur esse verba tecta


dulenta
,

et frau-

quidem

litanL

quibus alios decipimus et fallimus. Vel ab,

ejus velut dominatu et possessione felicilatem collo-

scondit iilud sub lingu su

nec dimitlit statim in

crunt

et iisdem sacris initiatus Aristippus


effecit.
alii

magnum

ventrem
tur

ut diutis ejus suavitate perfrualur. Loquiin peccalo ad

ex e

Numen

enim de peceatore dlectante se

mo:

Sed mull veris

quoque

inter Gentiles saniori


,

dum
Sicut

bominis dulce quidpiam ore versanlis, q. d.

mente prditi penils


esse

in seipsos introeuntes

et

quo-

cm

quis comedit dulciaria

multm

ac di

illa

tidian experienti docti, voluptatem infamissimam

ore suo volvit ac revolvit relinelque, sapore diutis perfrualur,


sic

ut suavi

illo

lenam putrunt qu plurimm


,

et

public

et pri-

impius peccandi

illece-

vataureiincommodaret. Hinc ArcbytasTarenlinuscele-

bris inescalus in l'aucibus animai tenacissimc voluplalis

brem

illam

sententiam prolulit,

quam

inter alios

malum

recondit

nec
,

illud

slatim deglutiet

nec

M. Tullius

in libro

de Senectute aure su lingu divine

vorabit, nec evomet

aut abjiciet, sed in ipso gutture

ornatam magno bono legentium commendavit, nullam


esse capilaliorem pestem

velut in repositorio recondet, optans sibi colluin gruis

qum voluptatem
,

corporis
li-

cum

Philoxeno qui apud Aristolelem


lib.

lib.

3 Etbicorum

bominibus nalur datam

cujus voluptalis avid

cap. 11, et Agellium

19, cap. 2, collum cupiebat

bidines temer et effrnat ad potiundum incitarenlur.

longissimum

ut lenl ciborum transmissione diutis

Quid ver Academici

in

boc gnre monuerint

guise avidissim indulgeret

nepos prodigiosus.

prostat in clarissimorum virorum

monumenlis

quse

En

in

quanta suorum scelerum ignoratione versen,

cm

Cicero pervolutsset

Platonicum illum florem


:

tur peccatores

ut detestanda mala

lanqum desidesignifi-

elegit,

quo venustior ejus

fieret oralio

Divine enim

randa bona complectantur. His enim omnibus

Plato escam

malorum voluptatem

appellat,

quod e

catur pertinax et indesinens studium malitiam animo


fovendi et insatiabile cacoelhes peccandi.
sine dubio nalura in
luplates
vil
,
,

videlicet

Corrupta

hoc

ille

illicitas

semper

proclivis est vo-

Philebo

hommes capiantur ut hamo pisces. Dixit in Timo sed ego animadverti ab eodem in in eam rem poni multa et pracclara nam vo,

quarum amor nobiscuni

prodit et emergil in

luptalis illecebras ait esse malefic artis prstigius

vixque ullius hominis industri convelli potest.


re singulari copia judicioque erudito in libris
,

quibus animi fascinentur. Et

alio in Ioco
,

docet eam,

Qu de

dem
tes

nobis exhiberc impedimenta


infinitas
,

morus

di[fic;ilta-

Elbicerum disputai Aristoteles

aitque

lib. 2,

cap. 3,

ne videlicet
,

in

prstantium

l'acino-

omnibus bominibus

teneris annis,
,

prima
vit'ce

puerili,

rum cursum ingrediamur


vocaht.

qu nos

virtus et

Deus

innulrilam esse voluptatem

et illitam

liuman

qu

illius

aieclionis velut colore tincla penitsquc


;

Sed innumera prop sunt ejusmodi


oracula,

viri

snpieniis

imbula esse videalur

et

proinde

rem

esse

maxime
irrogat.

qu prtermitlo
et 9,

unius Arisloteiis sat's


;

esse ratus gravissimam aucloritatcm


lectatur, pascitque sese malis,

qui notai

!ii.

qu proximo

Ea tamen voluptas quant illi stabit! Malorum ejus gravitas criminum gravitatem quabit. Ilebrus lioreddi potest; vers. 12 Si impins sumpserit malum in ore suo, tanqum cibum, quo vescitur, et posuerit illud in lingu su, ut i!luJ guslet; v. 13 Si in ore suo illud retinet, nec exspui! ; sed potihs conservt in medio palati sui; v. 14 Hic mutubitur in visecribus , transibitque intra illum in fel
ita
: : :

Etbicorum cap. 8

nos nalur

lictos

ad volupta-

tem

et proinde

ut illius verbo utar, pronos

rum quatuor

versiculorum

ad inteuiperaaliam esse,

ad

nutu

et

impulsu

IaLatf'. (Juid

maxime quam quisque siKi;>te igtur? quam vinm in,

euiiJ.an censet, quidve molienduiii

ne

v.\

pernfcfem
sttdv'e

ruamus? In omnibus

ait

maxime

id qicod

est
.'c

aspidis; v.

15

Y omet qu

gustavit

Deus ventre

ipsamque ade voluptatem fugiendam. Long ante


sapientibus Grciie unus Solon

ejus

10: Erilque perinde ac si gustuverit venenum aspidis, vel viper morsus fueril. (Calinel.)
illud evellet; v.

aureum
;

iihid

die'om

pronunliaveral

Voluptatem fuge

addebatque ratio-

, i

(295

1
:

L1BRUM JCW
draconum
vocat.
et

1296
appellat, sicut
fel

nem
sum

Ipsa enim

gritudinem

et

acerbum animi sen-

hoc loco Sophar

fel

aspidum

progenerat.

Eanidem ipsam ob causam Seneca


lui

Cur aulem

aspidum

Lucilium instruens, Epist. 27, aiebal magn


luptates
<
<
:

vo-

maxime

apposit ad
fel

vel draconum? Perit rem explicandam. Nam in

Dimitte
;

inquit, islas voluptates turbidas

quovis animante
canibus

amariludinem tantam habet, ut

magn luendas
nocent.

non venturae tantm sed prteritae


et

non

altingatur, ut auctor est Plinius lib.

11, cap. 57, qui eliam in felle nigro insania; homini


,

Haec est totius philosophise vox

islis

inonitis

causam esse

putat. In dracone
est
,

exedr

et auditoria personant

quse divinis

tamen

modo

fel

amarum

excellentisque SS. Patribus dicuntur. IIc spcial


S. Gregorii Nysseni illustre pronunliatum in

slilenli

conjunctum

autem et aspide non verm etiam cum veneno peut vim peccati videamus et
et insania;

Sennone
liabet

expertem esse voluptatis


licem.

mortisque opi-

de Resurrectione

Omnis voluptas conjunctutn


niihi alludere

dotorem atque molestiam. Ubi


,

videlur

Hanc, opinor, ob causam, S. Petrus Apostolorum


princeps

ad inventum Platonicum qui triangulum eftciebat ethicum cujus basis animus foret; lalera duo bine
, ,

Simonem arguens, pecuniam pro


Act. 8, 23
:

divinis

donis scelerat" pactione deferenlem,

inler alia sic


et obliga-

voluptas, inde dolor, qua; in puncto conjungerentur


sic ut

monuit

In

felle

amaritudinis

cognata videanlur
;

et ab

uno

in aliud transitus

tione iniquilatis video le esse.

Quod arcanum

sublimis

sit facillimus

sed molestia quidem et amari animi

theologi dictum

exceptum honoific ab

Ecclesi, et

sensus, quem progignit voluptas, multm illius suavitatem exuperat, utBasilius Magnus docet in Psal. 33: Obleclatio, inquit, voluptatis corpore, plus dolo<

doctis viris qui sacras

Litleras interpretantur vari

expositum

fuit.

Mihi videlur voluisse dicere


et

Simonem
,

Magum totum animo


simo

corpore impuralum

aniaris,

ris

babet

qum

jucunditatis.

Id
:

quod scquenti versu

veluli felle oblitum et

contaminatum esse

la-

clar significatur,

cm

dicitur
in

Vers. 14.
in

Panis ejus

queismali dmonis undiqueobligatum, criminibusque

utero illius vertetur


est
,

oppressum

leneri, nihil
piis

habere suavitatis, quam


animis infundere
,

divi-

fel aspidum intrinsecus


,

(1). Id

deliciai illae

nus Spiritus solet


veluti

denique

peccati

quibus ut pane fruebatur, et ut cibo suavisei in fel


,

quoddam
et

esse

monstrum
,

draconio felle

comstudio

simo delectabatur, vertentur


licet

venenum
,

sci-

posilum

concretum

ut conquisitis

magno

amarissimum
exitium
,

conscientiae

tormentum

intcsti-

verbis D.

Pelrus usus videatur ad impuri hominis

numque
arcano

prsens

et

ternum. Fel enim

in

slalum ante oculos subjiciendum. Nec sine ratione


fel

sermone pnarum acerbitatem

significat

nominavit, ut

hominem fanaticum
et

et

superbum
sluduil.

quibus impii et infandis sceleribus cooperti in sevum

sancto Spirilui

inimicum

perduellcm effingeret

sempiternum cruciabuntur. Quemadmodm

in va-

cujus dona impio mercimonio comparare

tum
cis
,

praedictionibus consimili sententi et fces caliet

Nam

Spiritus

quidem sanctus columba; specie pingi


;

absynthium

et fel

draconum

aliaque hujus-

et formari solet

qu columba
igitur
ill

felle

carens,

et tota

modi amaritu'Jinc et acerbitale prcipua reponuntur.


oie minatur

amabilis et divina est, et sine pretio in naturam

om-

apud Jeremiam Deus, cm de miserrini


,

nem

benefica.

Ille

felle

amaritudinis plenus

;alaniitale et funesto exitio loqueretur

cap. 53, 15

giganlum more cum

bonitate incredibili vecordi


illi

libabo eos absynthio,


,acris

et

potabo eos

{elle.

Quin

et in
,

pugnavit, quod Apostolus

voluit objicere.

oraculis ipsa

nequitia vocatur

absyntliium

Sed quoniam divinus amanuensis


stylo est usus
,

Lucas Grseco

jud amaritudine su miserum animum vexet et conciat.

alium
;

quemdam
te in felle

sententiae illius sensi

Rex

sapiens in proverbiis

ait

mella esse in ore

suin verba suggerunt

neque enim,

hrere diction
i,i

neretricis ad maleficium titillantis, novissima

autem

velimus

dixit

Video

amaritudinis, sed

Mus amara

quasi absijnlhium

Prov. 5, 4.

Quod ad

fel acerbitatis.

Qu

piclurat oratione et sacris veluli

Jrigenes ade
,n

culpam rfrendum esse vult Lyranus. Prodit autem amarum esse absyntbium ut si forte
,

emblcmaiis dislincl Simoni Mago D. Petrus exitium

omni

acerbitale horribile ssevumque denuntiat. Ubi


iste

mel

injicialur,

amaritudine su vincat mellis suavi-

notandus est
acerbitatis
,

loquendi modus

in fel,

vel

ad

fel

,atem et dulcedincm illam

omnem

corrumpat. Quod

quemadmodm
,

in diris et imprecationi-

.em nostram
iuptatis,

mirific illuslrare potest.

Nam

libido vo-

bus veleres aiebant Grci


profluentem,

ad corvos , ad beatam
inquit,
lelli

licet

habere aliquid mellis videatur, tamen


,

inmalam rem. Te,

acerbitatis

oubit migrt in absynthium

in

eam

videlicel
,

amaquaein illo

jam devotum prvideo; Satanae

vinculis irretitus et

ritudinem

qu vix major

cogitari ulla potest

iniquilate obligalus divino furori objiceris, abis

eum
sem-

que

omnem
,

delectationis sensuin obtundat.

Sed

tu pecuni in perditionem; horrilicum et crudelc


l'ulnien in

proverbii loco Septuaginta pro absynthio

fel

babent,

tuum caput imminet,


,

fel

draconum

in

quod

uti

diximus

est aliud

symbolum

divinils ex-

piternum tempus

et

divin iracundi svus calix

cogitalum ad peccati molestiam intelligendam.


Sic Moyses in

tua; perditae et ambitiosa; volunlati justissimo

Deo

Deuteronomio flagilium

et scelus fel
:

icservatur.

Delicia; (1) Panis vertetur in fel, quasi dicat peccati, quibus ut melleo et sapido pane fruebatur, vertentur illi in fel aspidum, seu venenum , puta in tormentum conscientiae, in exitium corporis et ani-

Eodem

ergo sensu Sophar

cm pernicim
,

illius

adumbral, qui divinorum

juilicioruin iniineinor se in
ei

omne genus

voluptatis ingurgitavit

cum

illo

ex

ma;.

(Tirinus.)

Evangelio Epulone delicatissim el suniptuosissinic

1297
brevis svi
tur in fel
:

COMMENTARIUM. CAPUT XX.


cursum peregit Panis, inquit, ejus verteaspidum ; sempilcrnum per hoc exiliuni deloco inprimis
,

1298
et ru-

taverat, et

quod ventre concluseral, evomit

ctt. Talis est dives avarus, qui divitiis

tanqum Deo
dvort vi-

signans.

Quo

peccatum pani confertur

affeclus nihil

magis curae habet qum eas congregare,


;

deinde describitur impius

qui sceleribus suis delec,

implere saccos, arcas, horrea, cellaria

talur;et prae jucunditale, quain sentit

comparalur
,

duas, pupillos; venit subito insperala mors, cujus


angustiis expergefactus et affliclus incipit
et dolore

homini comedenti rem aliquam suavissimam


solel,

quam

cum

luctu

antequm
,

deglutiat, in ore versare, volvere

omnia evomere quae cum voluptate congrefilios,


,

atque revolvere
fel

sed tandem peccatum

ei vertilur in

gaverat; variisque legalis in


faaiulos
,

consanguineos

aspidum, id

est,

exitium amarissimum,

cm apud
ait
,
,

ecclesias

xenodochia

quasi quibusdam

inferos sempiternis afficialur crucialibus.

cruptionibus, omnia evomit, et vacuus omnibus re-

De eodem pane sermo


20, 17
:

est

Salomoni cm

Prov.

manet,
ferre

nihil sibi nisi

anxietatem retinens, quod secum


divitias

Suavis est homini panis mendacii

et postea

possit.

Ver ergo

quas

dvora verat

itnplebitur os ejus calculo, seu, ut alii vertunt, arcu.

evomet, quod cum


pecloris
,

violenti laboreque et cruciatu

Ubi repleri os calculo


visumverti postea
in

significat id

quod

inilio

molle

im

tolius corporis ut
,

plurimm

conlingit

duritiem; et quod mel priniori;

gravisque dolebit praedator


quae rapuit bonis privari
,

bus labris

in ventriculo fel fieri


,

nempe mendaces
,

cm se viderit alienis qum doluit pauperculus


sic interpretatur

gravissim Deo

propri conscienti

periculis

quem
S.

spoliavit.
:

Quare hune locum

consequentibus cruciari. Quod etiam verum est de

Hieronymus

omni peccalo

et illicit usurpatione, juxta illud

invasit,

Quod inique meril ei Deus pnas


;

et violenter rapuit et
illatis

criminibus ejus

Nocet empta dolore voluptas.


Significatur igitur opes mendaciis et fraudibus quaesitas,

reddidit

et ita

exlorquebilur ab iniquo quod injuste

abstulerit.

Luculenlis hoc idem exponit sanctus


:

quamvis

initio gratac

videantur, postea tamen

Thomas ad eumdem locum


i

<

Divitias
,

quas rapacitei

cm

possidentur insuaves solere esse et noxias, ve-

acquisivit
cio per
,

luti si panis,

quo

aliquis vesceretur

permixtos liaberet
in

cum abominalione perdet et divino judi quamdam violentiam ei auferentur. Evo,

lapillos

et arenulas.

Id
,

quod potest

universum
lapillos

met

inquit

divitias

tanqum cibum mal digestum.

peccato accommodari

quod admixtos habet

Ut enim (adjungit sanctus Thomas) cibus comeslus


digeri

quibus dents franguntur, vel propter conscienliae aculeos, vel propter

i si i

non potest per vomitum extra


, ,

ejicitur

cum

plurimorum malorum quae consequi


,

abominatione et dolore

ita

quandoque peccatores

soient

,
-

asperitatem

vel sequi denique quia

tandem
i

bona temporalia

quae in hoc

Deo apud
Vers. 15.

inferos acerrim punietur.

<

runt, quasi indigesla divino judicio


tunt.
i

mundo mal acquicum dolore amit-

Divitias quas devoravit evomet, et


(1).

de ventre illius extrahet Deus


tentiam amplifical
explicat,
,

Eamdem

sen-

Yideas interdm alicujus

divitis

domum
,

velut re-

et

nova loquendi forma magis


injustae voluplati.

gium cerarium

et opibus et pretios supellectili


,

opu-

dolorem indicens
aliud agit
et

Neque

lcnlam paulatim deinde minui


exinaniri. Forte alina

evacuari

et

demm

enim hic
audaciam

Sophar qum docere, impiorum

bona injuste rapta asservabat.

vim injustam non abituram impun.


illius

Et de ventre
ginta vertunt
:

illius

extrahet eas Deus. Septuaejus.

Expende vim

vcrbi, devoravit,

quo communiter

De domo

Domi enim tanqum

in

Scripturae sacrae utuntur ad affectum

grandem

expri-

mendum quo
,

avari rapiunt et cohcludunt divitias


,

quidem hujusmodi praedonis domus velut stomachus insatiabili


ventriculo reconditae asservabantur. Est

quas acquirunt

metaphor sumpt guloso. Videbis


,

qudam
enim
liter

voracitate opes alinas deglutiens.

Verbum

hominem gulosum
magn cum
ut

cujus Deus venter est


illos

qui hinc

devoravit, Hebraic balagh, significat inexplebi-

rnde cibos conquirit, et


voluptate
tt

devorans
atque

in

stomachum
susti-

vorare.

Philippus

intelligit cor,

qud nimirm
aquae furtivae

trajicit,

ila
,

illum replet,

affectus et

amor

in rapinis sit.

Et

cm

non valens
,

tantaque digerere
,

im nec
incipit

dulciores sint, ut mal proposuit, sed turpiter experta


est adultra illa
isti

nere

post

brevem dormitionem
,

cui se tradiderat
,

in

proverbiis

plan dulcis amant

expergefactus

torsionibus afllictus

omnia

quserapuerant, quasi magnosuo labore ac periculo


;

evomere majori cum dolore qum fuerat voluptas


in deglutiendo
;

comparata

ideirc gravis

dolebunt amittere quae

et

sudans prae anxietate, per varias

dulciore affectu

amabant
ita

et possidebant.

Quo in sensu
:

quas coactus
(1)

facit, eruptiones,
:

totum quo se ingurgi-

praesentem locum

Philippus interpretatur

In

Anglus extrahet illum domo ejus. Enpiet 11 vitam et pi sematur morte subducet. Graeco libri hujus interpreti opinio haec all sedebat, angelum essequemdam niorlis,quisuprema: hominum animam corpore educeret. Infeliorai praesidens Si fuerint mille angeli mortiferi ris, capite 53, 23 nnus eorinn non vulnerabit eum, si cogitaverit corde

Septuaginta

venlre, id est, in corde suo, pro iniquitatibus suis

ainaros dolores

acerbos et nimios conscienti tor-

quente patietur; et quod per violentiam rapuit, et


<cupiditatis studio devoravit,
i

extorquebitur ab ini-

quo.

Sic

ille.
,

Et vila eorum reverti ad Dominum. Et capite 30, 1 i vulnerala ab Angelis. Textus Hebraeus Proverbiorum 17, 11, huic opinioni favet Anglus cnidetis mittetur Anglus contra eum. Vide eliani Psalmum 33, 8 Domini persequcns eos ; et Psalmum 77, 49 Immis(Cal met.) sionet calamitatum ver Angelos malos.
:

Ade
Orat. 9

conteslala haec veritas est

ut propterea s-

rie et graviter
,

admoneat

S. Gregorius Nazianzenus

rare sustineamus

ne ex aliorum egeslate opes nostras compainquit, ut tam long di:< Absit


,

vin aequitale recedamus, nec divitias nostras

cum

,,

, , ,

1299
t

IN

L1BHUM JOB
attollere.

1300
Caccant enim vehemenler opes, et infus-

aliorum lacryniis

misceamus
Haec

quibus
,

tanqum

rubigine et tine consumentur

aut

ut Scripturae

cant lumen rationis.


siderat vertit
vili

verbo utar) cvomentur.

>

ille.

Prstfingit maxi-

me

potenlium ac divitum tyrannicain impietatem

et fimeto

Unde Syrus pro denso luto conluti. Haud san major luto vapor existit qum ex opibus sordidarum
nubem

qui vel diripiunt

pauperum bona ,
,

vel saltem

ciun

affectionum et scelerum nubes exhalant, quibus involula

miserorum utantur ministerio debilam mercedem nequaqum pauperculis reddunt nec illorum sudo,

mens

et oppressa in

summ clestium rerum


quamdam
iinaginem

calign et ignoratione versalur.

ribus indolent, nec precibus inflectuntur, nec lacry-

Septiagnt interprtes aliam

mis pennoventur.

Horum

igitur

bona luctu niiseft-

nobis exhibent

et

quidem opinione me luculentam


;

rum madenlia

di non possunt salva et intgra per,

ad

eamdem rem
:

intelligendam
et

hune enim locum

ita

manere. Est enim furtum rubigo

est tinea
,

quae

ver! uni

Usquequb

aggravt torquem suam graviter?

bona istorum tyrannorum


vel qui ebibit emorietur,

quibus adhaerent

fundi-

Sic ut alludat propheta ad Babyloniorum consuetudi-

ts exesa disperdet. Est plan venenurn, quo bausto


vel saltem reliqui etiam

nem, de quibus eodem ipso


aureas
sibi

capile

memineral

qui

torques ad majestatem,
;

pompam
sibi

et

hono-

salubriores cibi simul stomacho praegravalo evo-

rem

soebant imponere

sic

avarus

opes ut insi-

mentur.

gnes ad praedicationem phaleras moniliaque circum,

Hc spectat illud prophetae Habacuc cap. 2,6: Vomi tus ignomini super gloriam, quia nimirm major

ponit.

Sed

falleris

ail

vates

ore Dei fundens ora-

culum; quos torques pulasaureos lulum sunt, nec tam


illis

pna
;

in tali

vomitu qum voluptas

in

congregadivilis divi-

ornaris

qum

oneraris. Licet monilia


et

nuncupes

tione
tias

describit

autem cujusdam tyranni


congregantis et
,

vincula sunt mera,

funesli laquei,

quibus

cum

sine

termino

concupiscentis
qui multiplicat
'

terra fdissim indignissimque ligeris, ut

emergere

miserabilem statum
non sua, usqucqub
et

dicens

ei

vix queas et propiliando


in
cf'atis
,

Numini assurgere. El lamen


intentantur, qui
in egeren-

aggravt contra se densum lutum

prophetarum, qui divinae mentis sunt interiis


, ,

Loquitur propbela ad litteram de Nabuchodonosor


qui non conentus suis
,

nuntii

minae graves
et et

ad alinas civitates

provin-

do auro

condendo
in

curam omnem
cap. 1, 12

vigiliasque re-

cias et divitias rapiendas se convertit.

Sed hoc etiam

ponunt,

faecibus avariliae consenescunl.


, :

Sic

de quovis avaro divile diclum patet ex doctrin S.

enim apert Sophonias


vit

Visitabo, inquit,

Ambrosii

qui
dici,

compluribus

locis

de quovis avaro
,

super viros defixos in fcibus suis.

Quod lutum voca-

censet apte
dives
sit

qud congreget non sua ex co qud


potis

Habacuc

hic fces dicit

quae
,

cm

possint

omne

conomus

ut cui Deus divitias


serit in

qum dominus divitiarum non tam dederit, qum commidivitias,

genus fdae voluplatis significare

qu tanqum luto

atque faecibus inquinari et conspurcari homines soient,

pauperes distribuendas. [deque multis ra-

de sordibus tamen
Chaldaeus vertit
:

avariliae propri inlelligunlur.

tionibus ostendit

pauperum esse
;

quasipse resenlenliam
;
:

Animadvertam

in viros qui

summ

condit et congregat
t t

et illam saep repetit


,

tranquillilate fruuntur divitiis.

Opes

igitur vocat fae-

Esurienlium panis est

quem

lu delines
;

nudorum

ces

in

quibus

illl

miserandi pecuniarum aucupes et

indumentum
demptio est

est,

quod

tu recludis

miserorum retu in tcrram

appelentes

futilium
,

bonorum

defixi

hrent

et

et absolutio,

pecunia

quam

summ
quies
,

inquit

tranquillitatc

morantur. Quae tran-

defodis. Tt te ergo scias invadere bona, quot possis

quillitas

non

est conscienliae

pax vel honestae mentis

praestare

quod

velis.

Ita

D. Ambrosius, serm. 81.

sed ingens animi slupor, quo sensum


,

omnem
repu-

Quae iisdem fer verbis S. Basilius, sermone sexto ad


ditescentes ad finem dixerat. Similia S. Chrysostomus
,

clestium perdiderunt
lent
tur.
,

ade ut

faeces delicias

quoque docet

atque in

iis

defigi

pulchrum

et

beatum opinencoagulatos

hom. 34 ad populum.
supra citalus non sine grandi et

Unde quos noster

interpres dixit viros defixos,


,

Habacuc

igitur

sacra lingua posuerat kophem

hoc est

occulto mysterio opes nominat densum lutum.

Quod

congelatos, qui velul turpitudini callum obduxerint

arcanum
illumint

pii
:

prophetae belle Remigius in hune

modum

alque invitio

et

immensill cupidilale obdurati,

toli

Opes

surit

densum lutum
et

quia sinceri-

prop quolidianae maliti

colluvionc concreti sunt

tatem mentis confundunt,

gravissimo pondre

etcoagulati. Qui status mihividetur long niiserrimus.

Duo grandia nott < iniquitatis incommoda: lulum inficit, et quia densum prenlit; sic opes,quae fer semper cum peceato conjunclae, animum commaculant et gravant. Diserte S. Gregorius lib. 3, Pastoralis, cap. 21,
i
t

mentem prmuni.

Neque enim

sic

animo

affecti vel

oculos habent, quioculos

bus divina judicia et pestem ante


contueanlur, et aures ad piorum
inlelligcndas
,

posilam

hominum

Coi.elotoe*

vel percipienda

monila quibus

in ^i nl

>

avarum

inquil contra

revocentur. ALris crepitus et

nunimorum

sonantiuni
,

se

densum lutum aggravare ,

et lerrena lucra

cum

dulcedo sapicntm ipsiusque Dei vocem obtundil


senliri

ul

pondre peccali cumulare.


inflammalione

Hinc Clialda-us pro


Pingil ergo

nequeat; nequ;' lumen bonestatis ad mediam

denso luto

vertit gravitatem peccatorum.

illam faecem

tam concretam solidamque potes


?

pci'llnviro.\

divin mentis

vates
,

opulcntum ut

gre. Quid igitur ait Sophonias


defixos in fcibus suis,

Visitabo super
,

lardani et languidam pecudem

quae se luto denso et

hoc est, puniam


in

animad,

aggesto conspurcel et mole premal, sic ut olida c!o

vertam

statuais
,

exemplum

eos rebelles luniini


,

Dcoque

sit

et

pulidam caecamque menlem nequcal

in choicos illos

scarabaeos stercoribus involutos

in

1301

COMMENTARIUM. CAPUT XX
terrse filios
,

1302
,

novos

qui sprelo

Numine clum brident


illi

eumdem Sophoniam

cujus malo clar sapienti et


leviori

bonaque divina,
anteponunt.

et incredibili veeordi

sordes

prompl clo oratione qum

me
:

divinatione

Quo in loco etiam rates eorum hominum calamilatem portendit


omnes
involuti argento.
,

liaud
:

dubiam
Ut

rem exporiere; subdit enim,


titudo

cap. 1, 13

Et

erit for-

Disperierunt

eorum

in direptionem.

Hebraea vox chel,

quam

Pulcherriina

est imago.

interpies hic fortitudinem reddidit,

non modo robur hune locum

puelli delicatuli et regii

quos magnificus
,

et splendi-

atque vires, sed etiam opes significat. Itaque Pagni-

dus cultus recreare solet


fasciis

aureis vulg et purpuras

nus substantiam

dixit, et ita ver'.it in

involvuntur, quibus gesliunt et efferunlur, et

Erit substantia eorum in

direptionem.

Quo eodem
:

prse

illis

rgna

et

imperia fastidiunt
i'acit

sic
;

divilum cor

f^op
judkia
ut

modo
!

long

anle

Paraphrastcs Chaldseus

animumque involutum argento


tant puerili levitate
et
,

in eo se osten-

rnnt diviti eorum in spolium.


ta

metuenda Numinis
,

et

verarum opum despicienti


;

plan est, sic


et

fit,

hoc evenire vidennis


,

contemplione insaniunt
,

illud si lollas

ut puelii
illo nihili

amphe

illse

exaggerat opes

in

quibus slulte

plorant

et imtnani dolore aiiciunlur,

pr*

et sclrate
vigilice

coacervandis cupidorum eorum

cura et

faciunt conscienli

bonse fractura

decus virtulis
,

consumpla; sunt, brevissimo temporis inter-

splendorem gratis

regnum clorum bonorum omnium fonlem Deum, Argento munili et calaphracli


,

vallo pereant et dilapidenlur.

Aureum

illud malilice

castellum dominos prodit, et admittit latrones furiosos quibus spolietur. Filius vecors et asolus, et in

nec vindicem Numinis

manum
et

reverentur, nec inso-

lentem fortun ludum

commutalionem timent
crudelitatem
,

magnis opibus luxurians

quae mullis annis congesta

non

dmonum imminenlem
,

non ere-

fuerunt, paucis effundit, et fortunam


evertit. Lites

omnem

domiis
*

bum non mortem


Divine

reformidant.
expressit
in

quoque magnam partem exedunt

quae
Ita

hoc
:

Salomon
Substantiel

Proverbiis
,

arcano Dei judicio mult et graves exoriuntur.


constat plurimas familias
,

cap. 18, 11

divitis nrbs roboris ejus

et

quae fundalissim vide,

quasi munis validus circumdans eum. Argenteum

mu-

bantur et

omnium
,

opinione fiorentes

subito

uno

rum
et se

circumducit opulenlo

quo superbe

glorietur,

motu concidere

inanes, dsertas, spoliatas.

putet divinorum judiciorum tela posse retun;

Ingenios bellquc Diogenes apud

Stobum

Serin.

dere

nullum esse arietem censet tam


,

horribilis ca-

91, divitias fortune vomitum nuncupabat,

qud ubi

lamitatis

qui validum hoc vallum aureasque turres

inanissim cupiditate et laboremagno devoratae fuerunt


saep

concutiat.
gento.

Sed

frustra, disperierunt

omnes

involuti arest,

revomantur celerrimque transeant ad


in
,

alios.

Cor

illud

omni mtallo durius tabefactum


mors argenteum murum
juslitiae lelo

Quod Diogene long


phar hoc loco
vidit

omnem partem sapientior


:

Sd-

sseva et inexorabilis

effodil

deque opibus maxime injuria


Divitias quas devora-

aurea

illa

propugnacula divince

concide-

partis ita gravissim loquitur


vit

runt. Cujus rei memorabile exempluni S.

Antonius

evomet

etc.

Nescio an e respexerit doctissimus


lib. 1, epist. 7,

de Padu
bilis,

mirificus plane vir, et divinis prodigiis no-

omnium

litterarum Sidonius

de Arvitae

hominum oculis exhibuit; qui cm mortuum nescio quem bonis quidem mullis abundanlem sed
, ,

vando loquens, qui


gnre deciderat
,

fiorenti et
ait

honofatissimo

qUem

usque ad inimieortim

avaria notatum, funebri oratione prosequeretur, di-

dolorem devenustatum, et rbus humanisvelutl voj

quodam afflalu et luce Numinis atque ardore inslinctus Verm quid dicam inquit, de corde
viniori
:

mitu fortun nauseantis exputum.


,

Quae

cm

ita

sint

causa profect est cur


,

pii

omnes opum appe-

atque intimo animo islius hominis


Dei obsecula mors
si

quem

imperio

titionem comprimant

et

abhorreant ab hoc luto et

vilce et

mundp

abstulit? Si Veritas,
sit

fscibus, quibus animi inficiuntur et premuntur onere

Dei Filius clarissim asseruil, ubi nosler


,

th,

peccatorum

non modo

in terram

sed usque ad or-

saurus

ibi

cor nostrum esse oportere

abite amici

cum

ir divina? obnoxii.

et in thesauro,

gentoque refertum

quem amplissimumreliquit, auro et maxime opulentum quid


,

arrei

Vers. 16.

Caput aspidum
Id est
,

(1) suget,

et occicet
et le-

eum lingua vipre.


thale

hauriet

pessimum
in capite

tandem

sit

investigate. Ivre continu ut vir sanctus


et inter

venenum. Aspis enim maxime


habet et in saliva
,

vene-

monuerat,

nummos

cor defuncli repererunt.


:

num

vipera ver in lingti, t

Hic lubelexelamare etstupere


voluti argento. 111e infelix

Disperierunt omnes in,

S. Gregorius notavit.

Venenum autem aspidum duo


est super
lac et

numinis involutus
,

qui im-

habet

Primo dulcissimum
Venenum

mel

potenti cupiditate opes sitiernt


in thesauris suis infoderat, qui

qui cor et

mentem

secundo est omnium maxime exitiosum


le,

ac letha

lumina diverlebat sua

de quo dicitur

aspidum insdnabile
;

ne

justiliae

solem
,

videret impietatem et duriliem


ita

quod nullum admittit remedium


tisque qualitalis, ideque

estque igne ardensuccendit,a;stuan-

animi coarguentem
etiam moriens cor

excors

fuit et

dementatus, ut
,

hominem

suum mammon

dicaret

quod eo
generi

tem

reddit, et

omnis

quietis
,

impatientem. Unde qui

novo

et inaudito prodigio

declarare Deus

et

caput aspidis sugeret

simul ex un quidem parte


propter

humano
restant,
lejn et

inculcare vobiit.
aliquis, luculentse
illse
,

summam
opes saltem
(1) tiale

capert voluptatenl

dulcedihem
et ext-

Enimver, dicet

neepereunt, decori famili*


et

hseredibus au;

Caput aspidum suget,

id est,

pessimum

ornamento

commodo

venenum
,

futurae

qui fructus

in lingu

quale habet aspis in capite , et vipera sibi suget peccator ex peccalo. lia S. Gre,

divitum oplenli ootest videfi optabiiis. Adims

gorius.

(Triittig.)

, ,

i303

IN
sentiret, ex
et
ali

LIBRUM JOB
Notum
est

4304

quam

ver suinm inquietudine inpropter venenum.


deleclatione ad
,

quod multi scriplores referunt, sub


ipsi illucescente grati
,

flammatus

a-sluans inleriret

Constanlino, cm, divin

ad

Sugere autem, est dulciter

cum

se

Pidem conversus ingentes divilias amplissimosque redilus Ecclesiaj applicssct, audilam fuisse

trahere tanqum dulcissimum lac


infantulus sugere
extrahit
ingnti
;
,

quomod

dicilur

de clo

cm

lac

dulcissimum ex ubere

vocem dicentem
Dei effusum
est.

Grande nuuc venenum


diclo

in Ecclesi
,

indeque

accommodalur ad ea quae cum


ut ad me!
,

Quo

abuluntur hretici

ut

deleclatione sumuntur,
,

olcum
:

prrclalorum et Ecclesi ministrorum


cl

divilias, reditus

aquam

quomod dictum
,

est, Deut. 52,

15

Ut su-

amplas facultales sugillenl

dicentes oportere eos

geret mel de pelr

oleumque de saxo durissimo. Si


aspidis sugerel,
si

lenere pauperlalem,
ris prselali

quam
,

Aposloli priorisque
,

tempo-

puer pro mamill capul

magnam

qui-

lenuerunt

qui sanclilate

non pecuniis

dem

caperet vo'.uptatem, tanqum


,

lac

suavissimum

fuerunt illustres et gloriosi. In quo


forte
vitae

ipsi

quidem, ut
,

inde exprimeret

sed simul inagno sestn inflammalus

non immrit

in

quibusdam
;

proclalis

majorem
tamen
,

maximam

profecl contraheret inquietudinem, ut nec

sanclimoniam requirerent
diviliis

insipienter

et
ip-

dormire quiet, nec slare sine anxietale possel. Ecce


quid avaro accidat
:

maligne eos omnibus

exutos volunt

cm

Caput aspidum suget. Quis expli-

semel Deus

qui su grati Conslanlinum imperatotraxit


,

cabit quanta avidilate concurrat ad pecunias sugendas, exspolians pauperem,devoransvid:iam, decipiens

rem ad fidem
tiiicem,
illml

eidem inspiraverit
,

ut Eccle-

siam illiusque minislros

singulariter
,

Romanum

pon-

simplicem, circumveniens minus aslutum? Ceric non


niinori

ejusdem caput

dilaret;

quo adimpleretur
fuerat,

qum

infantulus fam et

sili

vehemenlissim

quod Ecclesi praedictum promissumque


16: Suge lac genlium,
et

axcitatus ad ubera sugenda. Et optim dicitur sugere,

Isaiaj (50,

mamill regum

siquidem ut puer sugens


et sine dolore mamill

cum

suavitate insensibililer
lac extrahit, ila ava,

lactaberis.

Deus tamen

qui hoc operabalur, voluit


,

totum

caulos reddere fidles suos


vilias

ut sibi attenderent

di-

nts verbis blandis, quibus suam colort cupiditalem


ostendens se velle hujus
cessitatem sublevare,
v.
g.

quippe incautis el cupidis venenum esse poten,

pauperis agricole ne-

tissim succendens et inflammans

eosque qui volunt

illius

egeni patienter expectare

divites fieri incidere in tentationem et


boli.

laqueum

dia-

solutionem in tempus messis, illorum facultales sugit


et ad se trahit. Dulcissimum super mellis dulcorem eslei lucrum,
tt

Si

igitur

istai

divilise

quas,

Deo oprante,

omnem
et

lactis

et

disponente et offerente, Ecclesi regum mamill sugit


,

quod hinc

inde reporet

venenum dicl
ill

sint propter incaulos et cupidos,

ex negotialione
lia palliato,

illieit,

usurario

mutuo

cambio

quant magis
et impie

quas avarus injuste,


,

crudeliter

sicco

ut videatur onini juslili juslius, ex

ex pauperum

viduarum

pupillorum simergo aspidum

venditione usurari charilalis voce celebrat.

Non
ei

pliciumque mamillis sugit?

Venenum

unius solius aspidis


satis
tes

sed aspidum caput sugit; non


,

sugit, quisquis divilias inordinat apptit.

ex un injust negotiatione lucrum

sed ad om,

Secundo
quia simul

diviti dicuntur esse

venenum aspidum

quas potest se convertit, sicut vitulus

qui ut

cum

dulcedine qu dlectant habent ardo,

pinguis efficialur,

Sed
etsi

infelix

ille

qui

omnium depascit vaccarum ubera. venenum aspidum sugit quod,


,

rem quo inflammant


ts.

et su

amatores faciunt actuali-

Quis enim explicet ardorem quo avarus inflamsollicitatur, anxias


,

ex un parle pro su dulcedine deleclet, ex

ali

matur, torquetur,

curas suslinens,

tamen pro suo ardore inflammat, succendit, stuantemque reddit. Succendilur enim ex illo lucro cupidilatis

quibus noclu dique lancinalur


lera capiens, assidue
si lalis

nullam quictis par-

timens, atque animo revolvens,


,

flamma

et quae

parva in principio extiterat

creditor deliciat
,

si

institores ejus futuri sint

vehementissimum paulatim conlrahit ardorom.


Et ben
dicitur,

fidles
,

si

navis submergatur
,

venenum aspidum

Primo

quia
in-

cwn

charis vendi polcril

quomod el ubi Iriliquomod servai'i possint


,

insanabile. Inler
ficiunt,

omnia enim venena quee animant


existit
,

Eerces in tempus

quo sol*
illaruin

in

nundinis appareant,

hoc insanabilius
;

et

minus admittit cufieri


,

quomod pretium
nias exponat, etc.
epist.

augeat, cui negotio pecuPelusiola,


lib.

rationem

nam

qui votunt diviles


,

incidunt in

Hos B. Isidorus
illi

2,

tentationem et laqueum diaboli


avis laqueo est

Tim.

6, 9.

Quando

233, compart miseras


lih.

feminas,

quam Gorserpentes

comprehensa

irreparabile

damnum
eji-

incurrit. Fortis laqueus iste

in

quent

qui incidit

gonem S. Augusiinus, Medusam alii vocant,


erant aperlo ore in

18 deCivitale, cap. 15,

cujus

omnes

capilli

eliamsi

sit

Apostolus electus Christo, polestate


,

omnem

partent inhiantes ignem,

ciendi dacmones donatus


guinis
illius

particeps corporis et san,

que spirantes
et

ad indicandam anxietatem
capillis
,

qu

variis

effectus, ab ipsomet sacerdos ordinatus

innumeris tanqum
,

crudelihusque el diris

non evadet,
relilus
,

ut viderc est in Jud

qui hoc laqueo

ir-

tanqum serpentibus
rant

curis et solliciludinihus angun-

rernansit captivus ad ipsius diaboli voluntaille

tur; ideirc miseri perpetu liment, qua-runt, spe,

tem, ut quidquid
citatus fuit
et

suggesserit, fecerit, eliam


suis

cm
in-

machinantur circa ea qu vendenda


,

cnienda

ad ipsummet Dci Filium inimicis


;

vendendum

mutuanda
set

recuperanda cl condenda sunt. Qualis esilli

tandem laqueo se suspendit,


1,

et suspen-

animus

qui pro capillis viperas aut serpentes

sus crepnit mdius , Act.

18.

Laqueo enim com-

caput
sos

suum mordentes
,

haherct? Tali ardore succen-

pressus

periit,

qui in diaboli laqtieum inciderat. Ve-

nenum

igitur

aspidum insanabile.

quosdam conleniplahatur Deus grandi anxielate sollicitos dicentes Amos 8,5: Quando transibit me-

1305
sis, et

COMMENTARIUM. CAPUT XX.


vemimdabhnus merces;
;

130G
impio alque tyranno molli?
illos

et

sabbatum ,

et

aperie-

gia, defuluros esse dicunt

mus frumentum

ut

imminuamus mcnsuram ,

et

augea;

butyrique torrentcs
viderant.

quia

jam Jobo exaruissc

mus

siclum

et

supponamus staleras
,

dolosas

ut

possideamus
mentis
,

in

argcnto egenos

et

pauperes pro calcea?

Edem melapbor
mellis

in Scriptur sacra soep legimus


nielle,
id est
,

et quisquilias

frumenti vendamus

Haec prose-

terram manare lact et

in e lactis et

quitur S. Augustinus, serin. 22 de Yerbis Apostoli

maximos esse provenlus. Est autem


forma
(ut

proverbialis

considerans hujusniodi

hominem

inter

avariliam et

et byperbolica loquendi

ben Delriusnoster

pigriliam aut necessitatem nalurae. Pigrilia


cit
:

enim

di:

nott in Adagialibus sacris veteris Tcslamenti, adagio Gl),

Dormi
dicit
:

id

enim

exigit ncessitas. Avarilia dicit


:

qu (alenlur omnes describi terram cunctse


;

Surge;
ritia

pigrilia
:

dicit

Noli

pati frigidos dies

availla

suavis alimonise copia refertissimam

aliter

tamen

al,

Tolra in mari eliam lempestates;


;

que

aliter

bec explicant. Non

probandum tamen

dicit

Quicsce

ista

non

sinit quiescere

jubet non

quod quidam reslringant ad pascua laudatissima, plena


lactiferis

solm ut procdt, sed


quaerat terras quas ignort

et naviget trans
,

mare

et

animalibus ,
,

et

ad violaria roselaque et
,

sil-

etc.
,

Ex un
ex
ali

igitur parte

vas floriferas

aptas mellificio apicularum


fuisse
;

cm

salis

voluptatem capit propler Iucrum

ver grandi

conslet Judas et Idumis eliam

copiam eo-

flammsuccensus plenusest

sollicitudinibus.
,

Ver

ita-

rum quorum
,

lact

non alebantur copiam

et Jonalhre hislo-

que miser caput aspidum

sugit

dm

se lac divitia-

ria, lib.

Kegum,

cap. li, salis doceat, eliam in sal-

rum
lib.

uberibus baurire putat.

libus

Judsas

mellis

repertam.

Prterea
mellis

Aliam porr tropologiam vide apud S. Gregorium,

olivetarum etvindemiai provenlus major


cl pretiosior

qum

15Moralium,

cap. 9,

ubi caput aspidis exponit


,

babebaur

cur igitur lerra non sequ


igitur

esse latentes daenionis suggestiones


perse violentas tentationes.

linguam ver

vi-

dicilur vino etoleo

mansse? Puto
ex libro
:

cum

Delrio
si-

Vers. 17.

Nonvideat rivulos flumi.ms, torren(1).

nostro mellis et lactis nomine cietera etiam edulia


gnificata. Convincitur id

Numerorum

ubi

tes MELLis et butyri

Novis adbuc dicendi tropis

aiunt exploralores, cap. 13, 28

Venimus ad terram
(luit lact et

eamdem pergit sentenliam amplificarc, docens indignum videri impium qui prosperilatem more rivi
,

ad quam

misisti nos

qu

rvera
;

melle
,

ut ex his fructibus cognosci potesl

sed bi nec lac

nec

afiluentem,

etrerum delectabilium copiam


utrect Sanclius observt
est.

instar flu-

mel

sed bolrum et similes fructus afferebant.


lib. 3

enti mellis ac butyri


simililudiiiis
,

cxuberanlem obtineat. Nota enim


,

Hegesippus,

de Excidio Jerosolyniilano, cap.G,

juxta He-

quod de
refert
et
,

lacle et melle dicitur ad

aquarum dulcedinem
et

braeorum idionia boc loco omissa

In torrente au-

et vult

promissionem Dei de terra fluenle lac


fuisse
,

tem
tis.

et rivulo reruin significalur

percnnis abundantia.

mel omnin mysticam


Credo
,

de resurrectione

Sunt enim

rivuli fluminis rivuli


:

aqu perpetu
tibi
,

fluen-

intelligendam.

dicere voluit de clic lerr


,

Quasi dicat

Fuerunt quidem olim

Jobe

promissionis

fateor anagogico sensu

non

litterali.
,

torrentcs lactis et mellis sicut rivuli

aqu, sed dein T


,

ceps non erunt. Abundaverat enim Jobus

ut in prin-

Quo paclo etiam divus llieronymus inlerpretandus epist. 129 ad Dardanum ubi negal qua de ferlili
,

maxime rbus quas curant agricoarmentorumque et copiosam servulorum grges mulla juga boum quibus illarum tt rerum curam et adnrifamiliam
cipe vidimus
lae
, ,

bis

late etfelicitate lerr in sacra Scriptur legunlur, se-

cm
,

multos habuerit pecoruin


,

cundm litleram occidentem accipienda voluit nimirm tantummod negare, ut ratio ab eo subjuncla
;

indicat, in e rivos lactis et mellis, qualcs potae fin-

nistrationem commendavit; ciimque mellificium inter


rusticas curas

gunt fuisse

in seculo illo

aureo quod fabulantur

et

extrema non

sit, ut

docent quotquot

formulis loquendi Scriptur mutualis describunt.

de agricolarum negolio praecepta tradidre, qui de


apibus non pauca dicunt, neque illarum studium segniter

Hinc

illud

muluatum

poet nescio quo ex Sybill.

Fluminajam
Et

lactis,

jam (lumina
:

nectaris ibunt.

commendant, non

est veiisimile
ill

Jobum banc

Item Virgilius canit, eclog 4

abjecisse

curam

cm

ex

non exigua proveniant


cjus traclalione
illius

dura: quercus sudabunt roscida mclla.


illis

cmolumenta, neque magni


sumptus.

fiant in

Porr ex

sacrai Scriptur locis

dmon
lactis et

divinu
aquae,

Cm

autem

id

tam buic Sopbar qum


,

latem aucupatus, prstigiis simulavil


et mellis

amicis videalur esse propositum

ut ad diaboli

votum

et vini fontes.
:

Eurypides Baccbis de aqu

Jobum
menta
,

exagilent, et

illa

esse putent impietalis argu-

quidem

et vino

quae Jobo post tantam

rerum abundantiam

Tum una
Unde

correpto thgrso verberat petram

contigisse vident,

bonorum commoditatumque naufra-

rorulentus

aqu

prosiliebat liumor

Alia autem ferulam demisit in terra; soliim,

Le terme hbreu peut aussi se traduire crme de mais il signifie communment beurre c'est ce qui a dtermin saint Jrme adopter ce dernier sens. Nous autres Europens, nous avons de la peine nous figurer un torrent de beurre ; mais dans les climats brlants de l'Orient le beurre n'a pas la consistance que nous lui voyons. Shaw nous apprend (p. 169) qu'en Barbarie on verse le beurre dans des Crucbes pour le conserver. (Drach.)
(1)

lait;

Et isthic mox fonlem De melle ver et lact ait


Quibus deniqne nivei

vini emisit Deus.


:

lactis erat

desiderinm

Summis
Illico

digilis scindeutes solum,

lactis

(lumina habebanl

porrb ex hederaceii

Thyrsis gutlis (lava stillabant mella dulcibus.

Et brevis

1307
Finit et lact campus,
Finit vino,
finit et

IN LIBRIJM
|j
|| li

JOB
,

4308
et

et iniquitate

dulcedinem illam peccalivisus

fuerit

aputn

abscondisse sub lingusu, tamen devorare non poteritnec deglulire,


tel
,

Nectare.

nam

brevi facultates

omnes amit-

neque poterit
convertere.

Idem

in Paradiso Tertullianus asseruit


:

de saccharo

illas in

suum usum

et sustentalio-

et

nem

laclc paradisi terrestris

Pulcbr hune locum de ternis damnati suppliciis


exponit S. Gregorius,
solvit
lib.

Mella virescenti conflagrant pingnia canna,

15 Moralium,cap.

1 1

<

Per-

Lac etiam

plenis

manat potabile

rivis.

enim
,

in

lormento ea quae hic

illicita

servavit

Similia habel S. Basilius libro de Paradiso.

desideria
ritur
,

et flammis ultricibus traditus


;

semper monon enim


vita
;

Vers. 18.
sl'metur
sic
;

Luet qual fecit omnia, nec tamen conunum omnia qu


salis

quia semper in morte servatur


si

in

juxta milt1tudinem adinventiom'm suarl'm

morte consumitur, quia


tis
,

consumeretur

morien-

et sustinebit. Ait impium ad

cum
,

vit
,

etiam jam

pna

Gniretur
i!l

sed ut sine

commisit scelera luiturum, nec unqum tamen


eluiturum
,

iine crucietur

vivere sine fine in

pn
culp
,

compelliillic

supplicio etiam terno,

quo non consume-

tur

ut cujus vita hic


vivat in

mortua

fuit in
:

ejus

tur, sed pnis semper novis supersteserit,

qusceet

mors

pn. Dicat ergo


;

Luet

qu
,

fecit

omnia,

lerum mensuram exquent. Hc


long
aliis

in

Ilebro

Grco
dicit

nec tamen consnmetur

quia cruciatur

et

non extin-

verbis exprimuntur

licet

sensu non om:

guitur

morilur, et

vivil; dficit, et subsislit; finitur

nin

dissimili.
fecit
:

Nam quod
omnia
,

in

gnre Lalinus

semper, et sine fine


terribilia,

est.

Hc

solo aurlitu vald sunt

Luet qu
ciatim
tas;
ait

Hebrus magis propri ac speid est


,

quanl magis passione? Sed quia multitudo


ejus
exigit
,

Reddet laborem,

opes labore par,

iniquialis

ut carere
:

suppliciis

nun-

quo sensu David de justo

dixit

psal.

127

quhl possit, apte subjungitur

Juxta multiludinem

Labores tnanuum tuarum quia manducabis ,


quidquid labore

scilicet

(tadinventionum suarumsicet sustinebit. Qui enim mul

manuum
,

acquisiveris. Sic de labore


,

ta invenit

ad culpam
t

novis inventionibus cruciatur


ignis

suo vivere dicitur

qui partis labore ulitur

et

ex

iis

in

pn

etc.

Ut quantmvis tormentum
et

du-

se familiamque sustentt. Impius itaque reddet aut reStituet

ret, nova

semper tortura accdt,

veluti

nova

laborem
,

aut restituet alina


;

qu

alii

elabora-

flamma succdt.
Similia prorsirt notatuque dignissima sunt

verunt

et ipse

per vim rapuit

aut etiam suas ipsius

qu

lia-

facultales,

quas mullo labore paraverat,


et aliis relinquere
;

cogetur
la-

bet Eusebius Emissenus,

hom.
:

1 'ad

Monachos post

amitlere

vel dabit

pnas pro

mdium,

in

hune

modum

Illud

autem quomod tre-

bore ac molesti

quod luere

quam aliis facessivit, quod idem omnia qu fecit.


liabet
:

est

pidus et mal conscius sermo poterit explicare,

cm

cperit inexpiabilis caro et infecte peccatis medul-

Pro eo autem quod Latinus


sumetur, in originali est
deglutiet,
tinebit.
:

Nec (amen con-

\x svis gehenn stibus penetrari, et more feret

Et non absorbebit, seu non


in

ventium

decoquentium metallorum inexlinguibili

non immiltet

ventriculum, non di redeglutiit vestigio


,

ardore Iota hominis substantia ints infundi, et depascenlibus flammis corpora atque animas ex parte
consunii, ex parte nutriri,

Siquidem res alinas quas


,

evomet quod perinde

est, et

pro eo babendum

ac

si

ut inter medios ignium

nunquimdeglutiissot. Hoc Pineda noster nott juxta

globos damnata natura det pabulum et accipiat inSi forte

canones grammalicos etiam reddi posse impcrsonaliter


:

crementum?

inspersum

illud

dudm

con-

Non
,

absorbebitnr,

non degiutietur

non devora:

scienliis vitium,

et seris et

plumbi adulterina pervada ignea mora


ardoribus

bitur

sicut vicissim id
,

quod Latinus
:

liabet

Non

con-

mixtio quandoque inler stagna ferventia anhelantis

sumetur

verli potuisse
si

Non consumet. Sensus ergo


putet impius restilutis aut

gurgilis exuretur, transituris per


eiil supplicii

Vulgati est, ac

dicat

Ne

magnitudo peccati. Escas


in

devolutis bonis alienis ad suos veros dominos

jam

sibi
;

(crimina minislrabunt, manebit

hoc prceptum et

reliqua esse salva, vitam videlicet, corpus, animan!

Aucloris et Judicis, ut viscera doloribus obnoxia, et


solis cruciatibus

nam

reslituto furto, et ipso impio ad

summam

pau-

consecrata ignis arbiler depasta non

pertatem redacto,
supplicio

manet adhuc

il

culpa terno

devoret, sed ad hoc ardeat, ut

semper

inlerimat, ut

luenda

quoeirca sempilernis cruciatibus


,

corpre et animo afhcielur

et

i(a

ipse impius

non

uopus ac (igmenlum corporis nostri in antiquis sceleribus niortuum, eiadsola tormenta redivivum, fi-

consumelur.
Septuaginta ver reddunt planis boc
nuim
et frustra laboravil, divitias

nem modo
:

in ipso interils confinio

non inveniat, sed

exi-

In va-

ilnita

exquibusnon gustabit;
:

ga(.

jmq tolerntia virlus sic pereat, ut resursed ralionabilis et casualis Illa enim non
,

idque ipsum similitudine illustrantes addunt

Tan-

pnalis exuslio, quia culpam jubelur inquirere,


(isulislantiam nescit
k'vis iiPicurrens

quhm durum quid mandi non potest , nec g lu tiri. Apud S. Augusiinum legitur Qu egerunl ut durum quid. STpcpvo autem est caro nervosa boum pnrlcrca etiam berba qudam sic vocata qu exasperand lingu vim babet ejus qui manducal inepta qu co:

absumere. El quia velut carbasa


ipsa purgalio
est.

concremalio,

Flamma illa non tam reum persequitur qum reatum et si modus fuerit deliclorum, erit et inensura

crucialuum
et involvit

si

ver totam naluramoccupavil pariter

medatur etgluliatur, quoniam mandi non posset.

Li-

excessus capitalium seelerurn, quia non

cet ergo impius gusluin aliquem peroeperit ex rapin

rcpit

causa rcmedium, carebit fine supplicium.

1509

COMMENTAMUM. CAPUT XX,


seculis materia reparabilis,
et

1310

Occidente itaque pn, et viviflcante sententi,

neeesse est, ruere mentem, sterni rationem, aperiri

stabit

nunqum ad
perveniet
;

fontem nequiti, mori virtutem, gratiam internecione


dfeleri.

metam malorum lermino

fugienle

et

flaque avaritia divinils in lingu sanct dici-

dm

sibi

nullam spem promiltere poterit, vel post


jani etiam in praesenti sentientur
sic

tur belsagh,

hoc

est, vulnus, plaga.

Hinc apud Amos,


Avaritia in capile
vertit
:

limmensa tempora

cap. 9, 1, ubi in Vulgatis

habemus

consequentium lormenla scculorum, ac

dolorem

omnium, Arias Montanus ex Hebrao


eorum
in capite

Concisio

mortis conscientise impositse immortalitas augebit,


etc. Sic ille.

omnium ; Tigurina

Universoritm ca~

pitibus vulnus.
in

Avarus ergo insanabile vulnus imponit,

Videndus quoqne
lib.
tibi,

banc sententiam D. Prosper,


Flelus et stridor denlium

sibinc dicam, an aliis

quoque plurimis? Omnin


in se

utris-

3 de Vit contemplaliv, cap. 12, post mdium,


post mu! ta, addit
:

que.

Nam cruentum pugionem


!

primus convertit,

acerrimos eorum dolores oslendunt, qui supplicio


addicti
;

<i'io ictu, acerbum casum et perennibus lacrymis prosequendum virtutes omnes moriuntur.

ntern mortis
t

non vivendi sensum habiluri

Cum
ligio,
lilas
tia,

acri illo studio

pecuniarumque

affectu

nec re-

sunt, sed dolendi


rialus

quorum conlinuus gemilus, cruternus, dolor summus, pnalis sensus, torsibi

nec fides, nec modestia, nec christiana humi-

atque demissio, nonhumanitas animi, non patien-

quent animas, non extorquent, puniunt corpora


i

non

charitas,

non beneficenlia, non miseratio

damnata, nec finiunt; quos ide


inextinguibilis

depulalos ignis

aliorum, non denique ullum aliud

mentium ornamenimpius

non exlinguit, ut permanente sen-

lum
sima

poterit consistere,
et

nam

ejicitur inprimis nobilis

tiendi vit pna permaneat, et ad dolendum magis qum ad vivendum setrnis corporibus compedilos

pulcherrima Religio,

quam

opum
nu-

amor

ejurat, ut profano et scelerato cultu fictum

habcat, quos in flammis vivacibus immortalitas scoccidat,

men
lus
vit

dmone subornatum

veneretur.

Unde

S.

Pau-

cund mortis
Vers. 19.

etc.

infandam illam habendi cupiditalem non dubila-

Quoniam confringens nudavit pau,

nominare simnlacrorum servitutem, Coloss.


idototatriam
,

3, 5,

peres

domum rapu1t
agit

et non .edificav1t eam. egit

vel, ut est in Grseco,

quam

verissim

de supplicio, quo sunt bomines iniqui constringendi;

Tertullianus, lib. de Idololatri, cap. 1, principale cri-

hoc versu

de peccatis

quibus tantas pnas


flagitiis

commerili sunt; cmque variis diversisqxe


mquinati fuerint, quibus et in

men generis humani vocat. Hinc fides purpuream animam vomit, charitas humum mordet trophum
,

Deum

impii

in se

ne-

scelus pangit et triumpbat.

Divine S.

Ambrosius,
;

fand libidine spurci et obscni, in bomines crudeles


et acerbi extiterunt,

serm. 13

Quipecuniam
,

apptit, iidem perdit

qui

tantummod rapinam
id scelus esse, ut vel

et

alienoin-

aurum

redigit

gratiam prodigit.

Opibus enim

rum bonorum
telligitur

direplioneni

commmort. Ex quo

abundantes vulg liunl inhumani, superbi, contumaces, misantbropi

tam grave

solum jure

Timones quidam, qui se tantm


nudos omnes spoliatosque

at-

merito tantis suppliciis vindicetur. Quod est maxime

que sua

diligant,

velint,

animadvertendum.
hoc

Nam

ita

plermquc
flagitiis
,

in sacra

fit

qu

ipsi

pluribus circumfluant. Plura de avarorum

Scriplur, ut, cseleris

hominum

prsetennissis,

crudelilate vide superis, cap. 12, vers. G, annotata.

unum

ponalur

ad declaranduin
Ait ergo
:

quanta sint
afnfrin-

pn

et cruciatu digni.

Quoniam

gens nudavit pnuperes,

id est, eos,

qui

vim

illatam sibi

Sed qum misera sit ha;c avarorum, prsertim lyrannorum consummalio, deinceps exponit. Vers. 20. Nec est satiatus venter ejus; et

propulsare non polerant, quos divilibus confractos


et

cum iiabler1t qv/e concipierat, poss1dere non potea

nudatosesse

dicit,

qud, prterqum qud

i'ortunis

RIT (1). In

eamdem sententiam
in facultatibus
;

Hebrreus

ait

Non
:

uovit

eos spolirunt, contumeliis etiam,


et aliis

ignominiis, plagis
dicit Isaias,

paeem

in rentre

suo; et Sepluaginta tradueunt


id
est,

modis vexrunt. Sicut claris


:

est ejus sains

cap. 3, li
atteritis

Rapina pauperh

in

domo

vcslr. Qucire

paceoij tranquillitatem
lis

populum
alio

tneitm, et facis

pauperum commoli:

opibus pollicebatur,

Non eam satietatem, atque salulem, quam sibi tanminime consequetur et cum
;

tis?

Et

loco prsecipil, cap. 58, G


et

Diniiite eus

liubucrii (pue concupierat, possidere non poterit, id est,

qui

confracti sunt liberos,


dicit
:

omne omis disrumpe.

non (Yuetur opibus jam


(1)

acquisilis,

nec fructum aut


,

Quod
est
:

Domum

rapuit , et non difteavit eum, id

Quia non novit , non sentit, tranquillum

neu-

Quam non

difteavit,

domum, inquam, alienam


vitii

traliler, id est,

non
biliS

diripuit, et alinas fortunas invasit.

Iranquiliitalem, in ventre suo; id est, sat habet et acquiescil , quandoquidem insatia-

Age ver,

et infamis

bujus

turpitudinem paulo

etiaiM dittgentls
pi oprio 7>.EovE^!av

oxploremus. Gra-ci nomine maxime

nuncupant

nos dicere possumus

in eo fuit cupido alienorum bonorum. Ante alterUm hemistichitlhl subaudienda est particula conclusiva <|u sequenti versu expressa est. Ideb cum desideiabili suo non eripiet, scil. sese ; id est, id, quod
,

concupiscit, non tuturri brstablt sibi

riequ conser-

esse

immensam

et nullis terminis definitam appetilio-

vare poterit res optalas.


:

Bteir Hierortyiflus

hune ver-

nem variarum rcrum, qu


sat est.

plus apptit quisque

qum
arcem

Rect Patres

illud

vocant, et inprimis Cle3,

mens Alexandrinus,
viliositatis,

lib.

2 Pdagogi, cap.
,

malie propugnaculum

scelerum acroingens habendi

suin reddidit Nec est satiatus venter ejus, et cian habuerit qu concupierit , possidere non poterit. Possit etiam verli Et ex. desideratis ejus uihil eripiet, propr. inter desiderata ejus, id est, oorum, qu inter desiderata ejus sunt, ex desideratis suis, nihil eripiet.
:

polim. Plan verissim diclum.


libido
,

Illa

ubi dominalur, statum animi

omnem

turbari

(Kosenmuller.) Possidere non poterit, nonsatiabilur. Ita hic Chaldus non erit contentus obtentis. (Grotius.)
:

1311
delectationem

IN

L1BKUM
<

JOT,

1513
inde paul post cernilur

ex

iis

capiet

illico
:

illas

deserturus,

mentum flamma comprimi,


dilatari.

juxta illud Ecclesiastae, cap. 5, 9


bilur pecuni,

Avants non implefructnm non capiet


et

El saep omnipolens Deus

cm

avarae menli

et qui arnal divitias

jvehemenler

irascitur, pris ei permiltit

ad volum

ex

eis.

In
:

eumdem sensum
non
erit

Hebraeus

Septuaginta
est, voli

cuncta suppetere, et poslea per ullionem sublrahit,


ut pro eis debeal supplicia lerna tolerare.

retldunt

In desiderio suo non salvabilur, id

Unde

et

et desiderii sui

compos.
istiusmodi hominis cor ipsum

subditur

Et cm habuerit qu concupierat, possidere

Jam
et

ver,

si liceret in

non poteril. Majoris quippe iracundiae est,

ingredi, et latebras animi penetrare, quae et quanta

Iribuilur
ti

cm hoc quod mal desideralur, alque inde repenhoc quoque oblinuit, quod
t

qum miseranda videremus? Quae

desideria, quas

lina ullio sequilur, quia

affectiones, quai bella, quas slullilias,

quam inopiam

Deo irascente concupivit.


Vers. 21.
N1II1L

mentis,

quam exanimationem,

quae supplicia, quae

Nox remansit de

cibo ejus; et pro-

lerriculamenla, quoi infanda crimina, quot labes turbulenlae conscientiae, quot mortes ? S. Paulus
ail, 1

PTEREA
est

PERMANEBIT DE BO.MS EJUS (l).Commiinis


inlerprelum sententia accusari hic

omnium ferm

Tim.

6, 9

Quivolunt diviles

fieri,

incidunt in tenta-

hominis avari inhumanitalem et inclementiam,

quem

lionem et laqueum diaboli,


et nociva,

et desideria

mut ta

inutilia

neque aliorum inopi miseret


aliquid
t'acit

neque ex

suis bonis

qu mergunt homines

in interitum et perdi-

reliquum, quod ad sublevandam aliorum


;

tionem. Qui locus est pulcherrimus, in quo tanqum

necessitalem impendat

sed omnia quae vel accepit


,

luculent in tabula bonis coloribus grandia mala et plu-

parentibus, vel ipse malis congregavit artibus, in suas


conlulil delicias;
et

rima repraesenlantur,quae in animis avarorum existunt.

dm

lautis indulget epulis


alii

pocu-

Quod

ait,

desideria inutilia, mihi

dubium

nulluin est

lisque l'requenlibus, quid

patianlur neque videt,


doloris aut pensi.

quin noster interpres legerit


in Graeco

iirt9u[Mavonrroo, sed

jam

neque,

si

videal,

quidquam habet

habemus SVwr'ous, desideria slulta, faluas cupiditates, vecordes animorum appel itiones. Ulrumque verum est. Desideria illa seu cupiditales eorum qui
vehementer
tiles et

Proplerea Deus, ne lot opes unius nebulonis abdomini


ac libidini serviant, justissimo judicio laciet, ut
illa;

mal pereant

et

ab avari atque inclemenlis tyranni

in

opes inhiant sunt vonrot simul et inu;

poleslate et sinu ad alienos usus etpotestatem abeant.

stult

et

ide

maxime

stullae,

qud sine
ille

Quibus verbis, ut notavit D. Hieronymus, Jobum vellicat

fructu et ulilitate iisdem homines cruciantur. Sic


in

Sophar , quasi alina per vim

et

fraudem vendi-

Evangelio opulenli su ebrius atque aestuans in-

c.ritsibi, et

tolusconlramiserorum, quos spoliavit om-

credibili
dicitur,

habendi

siti

et cupidilale stuttus Salvalore


:

nibus vit subsidiis, necessitalem et fletus obriguerit.

Luc

12,

20

Stulte, hc nocte rptant ani-

De quo

ila

S.

Hieronymus ad hune locum


,

Inhu-

mant

tuant.

In Graeco est atppwv,

quod stolidum

fa-

manilalis Jobo notam inurit


lia

e qud de abundan-

tuumque
strt

signilcat,

menle

et pfudenti et consideillu-

mensse su

nulli

peregrino vel hosti refectionem


,

ratione derelictum.

lllorum stullitiam egregi

prabuerit. Sed fallitur Sophar


dicit
:

quia sanctus Job


etc.

S. Chrysoslomus,

hom. 7

in Epistolam ad

Co-

Si comedi buccellam solus,

lossenses; et insolentissima desideria, quibus meredibililcr insaniunt, ait

Mystic hune versum de indign communicantibus,


in

superare poelica monslra fabulis


celebrala
;

quibus

nil

ex

spiritali

cibo remanet,
lib.

ita

pulchr
:

otiosorum

hominum

quas, inquil, nugas


qui bippocenlauros

exponit Baeza noster, tom. 3,

14, cap. 10

Nihil,

non

sibi

describunt magis

qum

inquil, in le habilanlis Chrisli oslenditur in verbis,


in operibus, invita

elingunt et chimaeras? et serpenlipedes, elscyllaset

convivium subsequenli? San cave


:

monstra videres eos elngenles.


illos

Addil paul post

ne

tibi

lanlus cibus in perditionem cedat. Aiebat Job


et

e venire demenliae, ut vellent et terrain esse


et parietes aureos, fortass

Non
bit

remansit de cibo ejus,

propterea nihil permane-

auream,

et

clum atque
desi-

de bonis ejus. Cibis se implet quis divinis, crebr

acreni ex auro. Qua: plan sunl


deria slulta,

iffifiufuai ogvotitoi,

assidet sacrae

qu

in capile

atque pectore ut in

mon;

cie languel, simili

mens; quid inde'.'edem semper mamodo f'let ore, manus dissolu tac
fallar,

stroium

oficinis

de die

sibi et

de nocte fingunt

ibi

sunt quasi nihil gustrit, quasi nihil comederit;


si

cinlunt et

montes aureos,
et

et palalia

gemmea,

et ho-

omnia

ejus bona perdilum

non eant. Guarricus Ab:

nores

illustres,

fortune
ibi

ampliludinem omnium
lites horribiles-

bas, serm. 2 de Resurreclionc, ait


illis i

Nihil prorss ex

opinione majorera;

contra dubias

rctinens,

non saporem

in

sermonibus, tanqum
in

que jacluras, naufragia, pericula, aedium inflammalio-

guslum

in faueibus,

non virlulem

moribus, lanstalim totum


sibi in

nom, praediorum vaslitatem,

fures, milites el ruinant

qum succum
convertit.

in viseeribus; sed

dm

elingunt. Sic quotidi inulilibus cogilationibus

fd

per inania vel scurrilia revomit, graliam

iram

miserque jactanlur, lacerantur, donec


riluros inexpectata

in bonis pc-

En qum

periculos nihil de pracguslalo

mors

excipiat.
Iib.

clesli cibo in vita oslendimus; saep regali fruimur


:

TropologicS. Gregorius,
i

15 Moralium, cap. 12
est,

mens, et nunqum non


spiritual]

serviliter

vivimus; saep de

Venter, inquil, iniqui avaritia

quia in ipso colli-

polamus, et nunqum non carnales sunius.

gitur quidquid perverso desiderio glulilur. Liquet


Sever, sed ver, diccbal Paulus ad Hebraeos, cap. 6,


(1) Nihil

vei quia avaritia desideralis rbus non exlinguilur,


sed augetur
;

nain

more

ignis,

cm

ligna quae con-

perum

de suis epulis reliquum fecit in usus pauut solebant fcere viii boni, lia hic Jarchi.
Grotius.)

tsumat acceperit, accrescit;

et

unde videtur ad mo-

1315
7
:

C0MMENTA1UUM. GAPUT XX
et

iZU
cecidil in facicm

Terra sp venientem super se bibens imbrem,

lus

prpavore

suam super terram,

et

generans herbam opportunam Mis quibus colilur, accipit

stuavit anima ejus. Similiter in Apocalypsi de angelo


eflun 'ente phialam scriplum est, cap. 16, 8
est
illi,
:

benedictionem Deo

profrons autem spinas ac

Datum

tribulos reproba est, et maledicto

proxima, cujus con-

slu

affliyere

homines

et igni

et

sluaverunt

summatio

in

combustionem. Qualis terra es lu


religiose,

homo

chrisliane,

homo

homosacerdos? Es quidem
scep bibens
si

hommes stu magno, etc. Hoc facile intelliget, qui consideraverit hominem magnis flammis succensum, qui
prse doloris vehenier.li nullam quietis partent capere
possit.

terra

sp bibens venientem imbrem,


;

clestem rorem sanguinis divini

qud

tantam

ri-

Sed ipsum S. Gregorium

lias

avari anguslias

galionem fructibus non exprimas, sed

sterilis

maneas,

elegantissimdescribentem consule, lib.ISMoralium,


cap. 13, ubi graphic
illas

sed spinas proferas, maledicto proximus es, cujus

describil.

consummalio

in

combustionem. Mrit Simcon Jueos invehitur, qui post divini cibi


:

Huic concinit
cap. 6
vilis

illud Sapienlis

proverbium, quod ex
lib.

nior, orat. 2, in

professo sanclus expenditAmbrosius,


:

de Nabuih,

gustum

in peccata relabuntur, dicens

Cur qui

di-

Dulcisest somnus operanti ; saturitas autem disinil

vinum mysterium cognovit et accepit, non cavit ? Lapsum hune Adami lapsu minorem dicere non potes; ille

non

eum dormire,

Eccl. 5, 11.

Somnum vovr^jp.o;,

cal

dulcem, qualis poetis Grcis dicilur

qui

i
c

enim

si

Deum
si

esse in se novisset, de fructu

se placide el suaviter in

sinum animi insinuel, quem


ait

prvaricalionis non gustsset.

Non

crdit

bonus

Themislius apud Stobaeum, serm. 119,

esse TiaOv

Pater, qud

Adamus,

semel in se

Deum
;

susciperet,

r^uaTov, nostrorum affectuum suavissimum qui infusa ,

posset postea vetitos fructus degustare

indeque no-

dulci voluplate aegritudinis et doloris

sensum cxlinvirium

stram malitiam exaggerat Adami peccato majorem, ut


qui,

guat

Terlullianus,

lib.

de Anima, cap. 43, appellat


,

Deum

in nobis suscipientes,

adhuc currimus ad

recreatorem corporum

redinlegratorem

voluptates et lapsus.

Vers. 22.
B1T,

Cum

sati atus fuerit arctabitur; .estua(1)

probatorem valetudinum, pacatorem operum, medit Cicero, lib. 2 de Divinatione, cum laborum pro;

ET OMNIS DOLOR IRRUET SUPER EUM.

SanCliuS

fugium

omnium laborum

et sollicitudinum.

Neque

noster hic aliquid allegoricum agnoscit.


xiin egisset

Cm enim proet

Sophar de tyranni

deliciis,

quomod
quos

enim, ut notavit egregi D. Augustinus in Psal. 62, in hoc fragili et imbecillo corpore di anima vigere
posset continuo

in ea blandimenta,

qu
addit

sunt vino atque epulis, se

motu actionibusque
succumberet
,
:

exercita, quin

totum effunderet
adfert

nunc dolores

et stus,

labori et fatigalioni

secum immoderatus ciborum usus, quibus ven-

donavil
ris,

somnum

Deus quo reparantur membra corpo

Ide, inquit,

ter infarcitur atque dislenditur, cruditates patilur et

ut possint vigilantem

animam

suslinere.

Ide

angores, insomnes ducit et molestas nocles.


aliquid

Neque

Sicyonii (ut Pausanias in Corinthiacis refert)

somnum

sonatab homine, qui se intemperanter poculis

pingebant leones domantem, quoniam nullus tams-

explcvit, nisi ruclus, sudor et gemilus, et conlinens

quoddam

et

amarum
domus

va;. In

quo significantur belle ca


soient ab
iis

vus dolor qui non somno sopialur. Hic dulcis est homini operanti, su sorte contento, viventi ex labore
I

incommoda qu abesse non


rapiunt, et

qui alina

suo, ut eleganler describit S. Chrysostomus,


Virginitale, cap. 70,

suas ornatas esse studenl aliorum

lib. de expendens qum quiet, secur

exuviis, et cibis se et poculis lotos ingurgitant.


saliatus, inquit, fuerit; juxta

Cm
et

dulcilerque dormial

homo pauper postlaborem, quem


autem
divilis

Hebrseum Cajelanus

nulla cura infestt. Saturitas

non

sinit

Vatablus legunt

Cm

impleverit sufficientiam suam.

Quod, quantum existimo, rem totam dclart. Nun-

eum dormire. Hune ergo somnum dulcem et necessarium gratissimumque naturae levamenlum ipsa salietas inlercipit, fugat etaufert.

qum enim
Crescil

avarus et alienorum appetitor satiatus


:

est,

Quomod enim,

inquit
sollici-

sed juxta trilumillud

S.

Ambrosius

in Psal. 1,

dormire potest, qui

amor nummi quantum

ipsa pecunia crescit.


:

tam auri exercet custodiam, damna formidat, qui


lucra cogitt, qui usuras computat, qui hypolhecas

De quo
quit,

graviter Ecclesiastes, cap. 5, 9

Avarus, insatiari,

non implebitur pecuni; dicilur tamen


suflicenlia ejus.
cellaria,

numral?

Excitt

eum

cupiditas, excitt cura per-

quando impletur

Quo nomine
honea,

voluit

vigil

alina rapiendi, lorquet invidia,

mora

vext, slesollicitt

expiimere thecas, arcas,

aulas, do-

rililas

provenluum infcunda
ille

perturbt,

mos, quas servandis


rat
;

diviliiset facullalibuspraparave-

abundantia, sicut
fuit,

dives tune vigilantior reddilus

quando hc omnia plena erunt

et redundantia,
,

ut amplius quid capere non valeant, tune arctabitur


vcl, ut in
bit.

dias

quando abundanliores fructus ager lulit, quem au anxium qurentem Quid faciam? etc. Ex irri:

Hebro

est, angustia erit ci, et

tune slua-

gua terra (inquit S. Gregorius Nyssenus,


cio, cap. 13)

lib.

de

Opifi-

Quo vocabulo suinmain inquieludinem solet Scriptura signicare, quomod dictum est in libro Judith,
cap. 13, 29
:

vapores ascendunl, qui solis dulce lumen


;

obnubilant et inlercipiunt

sic

ex stomacho pleno va-

Videns Acliior caput Holofemis angustia-

pores in caput ascendunt, qui non concedunt locum


placido

(1) Ut soient qui cibum aliquem comederunt, quoabhorret stomachus, nec illum ferre polest. Mdis: Cm se impleverit ad satietatm, concupscet : Et om.nis doi.or iruuet super eum. In Hebraeo omnis manus luboranlis invadet eum; fessus erit quasi (Grotius.) niullm laborsset.

somno. Unde qui slomachum habet plnum,


lia diviti contingit,

dormire nonsinilur.

postqum

sto-

machum plnum
nit

habet, scrinia referta, repletas arcas,


;

redundantia cellaria et horrea

haec saturitas

non

si-

eum dormire

ascendunt inde vapores ad caput,


ilq
timors, anxielates, cur circa bona
tenet.

, ,

IN

LIBRUM JOB
ranni venter impleatur
saginelur,

151G
l-y-

qu

recondita

illum bellum suum. Optt ut cit hominis impii et


,

et aqualiculus ejus pro volo

Hi sunt ftus avarili, quos Salomon in Ecclesiaste


brevileresl

ut tant citis Deo puniatur, medio

eomplexus.cm

ait

sub sole se vidisse


5, 12. D.

infir-

lollatur, et aliis

nocere desinat.

Ita

Tirinus noster.
,

milatem pessimam, ppxmav, cap.


vertit langiwrem

Ambrosius

Ubi nolandum quod non optet peccata


justitia;

sed divin
sit,

malum, quo velut in cquuloo mous affli-

decorem. Si enim impius corrigendus non


intereat,
:

gilur; divitias congregatas in

malum domini

sui.

Vocal

oplandum san ut confeslim


ceat. Sic

ne amplis no,

malum generatim, hoc est, innumerabilia prop incommoda, qu inexplebilis opum appetitio importt, quo in numro singulari judicio ponit languorcm. Est enhn
habendi
sitis

David

Psal. 9, 18

Convertantur

inquit

peccatores in infernum, omnes gentes

qu

obliviscuntur
,

Deum. Porr

illud

Impleatur venter ejus


,

ad reple-

dcbilitatio virium

ad inclyla

facinora

lionem bonorum temporalium

non escarum solum-

obeunda

et

gencros perncienda, remiss manus, so-

moiio rfrendum est, ut, cin peccali


plevcrit, necelur.

mensuram ex-

luta genua, putredo ossium, stupor animi, lenebrosa

gritudo. Multos avara spes dcvorat


pient, sed distendunt;

diviti

non ex-

Pu at
ferl

super illum bellum suum. Hoc mirific con-

lepram diceres tabe omnes ar-

ad iram Dei amplificandam. Ir profeel pluvia


ex qu diluvium obruit
fuit,

tus inlicientem atque bydropisim.

Denique languor
|

fuit,

orbem terrarum. Ir

malus

est

mortique vicinus; sequilur autem ut furia


j

pluvia
sit.

implacabilis ob mentis curas animique vexationem, in-

Ipsa

qu infmes Sodomorum urbes absumpquoque frequens pluvia, qu campos urbeset tonilruis

somnia, noclis

iuamn

carnifex, quai ut clavatum


|

que perfundit
J

ac fulminibus percrepat
est.

Carlhaginensium dolium Reguli cruciatu infme dor-

ad rem ac mentem Sopharis opportuna

mire vetet.
alios

Hc crudelis laniena

est, ut,

cm somnus
|

Qud

si

non nemini

forlassis

non

salis apta videa-

omnes
labor

recrt et dulcissim voluptate perfundit,

tur allegoria pluvi et belli, scit hisce duabus dissimililudinibus ade dissLtis congeriem
in

tum

illis

vebcmentis atque examina


sitis

solliciludi-

malorum, qu

num

ingruant, quos

habendi cxcrucial. Audco

damnatorum pnis

invenilur, adumbrari. S. Gre-

dicere dimidiam eos vitam ducere, cui bonis et sapienlibus prop ipsa
tur

gorius, lib.
nit
:

15Meralium, cap. 12, bis verbis rem expojudieiorum suorum gladiis ejus opra
est iniqui vi-

mors anteponenda videatur. liane jgitacito

Super hune hypocritam bellum suum Dominus

miserandam homiiium vecordiam luce Dci


animi sinu, luclu
et

illumi- J pluit,

cm

minatus Salomon in
prosequebatur,

uirore

perculil.

Bellum namque Deo pluere


senlentiis desuper ad

cm viderel

divitias conservai! in nia

tant districtis

inlerilum ur-

lum Domini

sui.

Circunisess rumnis sludios exci-

gre.

Ergo bellum magnitudinem malorum, pluvia

piuntur, spinis horrid ad pectus et oculos

admofaciant;

ver nniltiludinem
,

eorumdem
:

porlendit, uti et in

illo
;

ventur, delibul veneno et peste hauriuntur; sic I Psalmi


possidentur, ut possidentem vile

cap. 10

Pluet super peccatores lacjueos

mancipium

|
f
!|
\i

ignis et sulplmr et spiritus

procellarum pars calich eo-

sic conslringunlur, ut suffocent: sic

amanlur, ut in-

rum. Ubi

in

Grco

texlu apud Septuaginla pro, pluet,

terimant. Ixionea

illa

rota perpetuo circumagitur, do-

legitur itgsei, superpluet,


et

quod verbum ubertatem


expressis
;

nec ad ultimam
si

vitae

periodum veniant. Quam vitam

abundantiam

suppliciorum

dnott,

quis probe slimare velit, catenam esse dicet, ut J quibus excruciandi sinl peccatores

siquidem haud

circulis, sic curis

angoribusque textam et implexam,


exitium
rapilur.

ipsis suilicienl supplicia,

qu

concupiscents cor-

qu

in

funestuni
irruit

Oninis
ait

ergo

dium

et

ignomini passionum, quibus se tradiderunt,

dolor

super

eum

quem

(ut

Grogo-

inlrinsecs concipiunt, sed externis insuper suppliciis

rius) et hic pris poena

concupiscent etillicpna
vos lot desideriorum

urgenlur,

qu

instar iinbris atque proccll ipsis su-

ultionis

cremat

et hic faligalur in desideriis, et illic


!

perpluunt. Laqueos autem vocat

pnas improvisas,
calicis appelcalicis pleni-

in lormenlis.

Oinfelices impii

qu quodammod
lat

illaqueanl et quasi relibus impii;

aculeis slimulati inferni lormcnta

nunc
initia,

prlibalis in

canl quos apprehenderunt

parlem ver

terra

lanqum dolorum omnium

qu

aflalim

molestas retribuliones. Hujus porr

ebibelis in inferno; hicenini pnagullaliinguslalur,


illic

ludo est ignis et sulphur, et ctera


rogata sunt.

qu Sodomie ir-

superpleno semper calice bibitur. Sic enini pluit

semper desuper prodigus Judex etjustus, ut nunqum

Vers. 24.

Fuciet arma ferrea, et irruet in


est
,

damnatorum
subdit
:

superelluens polio

sit

exinanila

de qu

arcum .ereum. Id

dm

leviora fugit, in mull


est
illi

majora incurrit incommoda. Proverbium

si-

Vers. 23.
em1ttat
(1)

Utinam impleatur venter


i'uroris sui
(1),
:

ejus

ut

mile, de quo supra, cap. 6, vers. 1G


etc.

Qui timentprui-

a
:

eum irvm
polis

el pluat sul'er

Hebrus

Pluet super
ejus.

eum

geret, vel

cibo

Cm

in bello quod in ipsum impius accubilurus est

suum

Cm ille implcrc volueril centrera Bepleat ventrem pro libilo, etc. Hebrus Et erit ad implendum ventrem. Acin l'uturo legit cumbet mens, et mors continu illum capiet, anlequm cibum pri admoveat, vel cipiet ixspctata iuter crapulas, uti Ballbasari rgi Babylonis eonligil. Pluat Supo illum bellum suum arma lurons sui, quibus hostes ulciscitur , famem, pestem, inorbum,
Seu
;

vel

lant aviditale el impietate congessit, lune Deus funeslum imbrem super ipsum dapesque ejicuUet. Quisau^em hic imber? Fulmina utique, tomtrua, arma furoris sui. Vertunt Pluat super en.: mper carnem suam. Septuaginla: alii Lavet super eum dolores, nievgt eum do!oribus vel ex
:
:

mens, caque degustaturus qu

hc vit educet, delurbandum in supplicia, ni de hupio divite legimus.

(Galmet.)

151''

COMMENTARIUM. CAPUT XX.


irruet super eos nix.

1518
est eclipticus est
; ,

nam,

Quare quse

ibi

nobis dicta

super eum uoRRiBiLES. Sermo


quid

cui ali-

sunt non minus in hune locuin quadrant. Soient nimi-

addendum

vel

subaudiendum

nibilque
,

rm

inipii

et

filii

hujus seculi

cm

se vident ali-

aptius videtur subintelligi posse

qum

gladius
,

qui

qu mediocri

afflictione teneri

sese in

oninem par-

propri de vagin educitur


stringilur, et quasi fulgurat

qu egreditur
,

dm
va-

tem volvere
,

oninemque humanse prudentia3 lapidem


se expdiant
,

et

mortis amariludinem

movere ut ab e
fact menlione,
ipsis

null prorss de

Deo

reprsesenlat

dm

ad vulnus infligendum
ver
:

manu
super

nec cogitantes hoc aul imniissum


,

illud flagellum

lida vibratur. Illud

Vadent

et renient

eum

Deo

fuisse

sed potis illud aut falo


,

horribiles

supposito caret;

addendumque procul du<po'Sot

aut ex su
liti

suorumque incuri

aut sol

hominum ma-

bio autsubinlelligrn.ium, v. g., hostes, vel dsemones,

conligisse pulantes. Et
,

denlise totos se credunt

dm sic humanse providm suis artibus et adinven,

vel, ut Septuaginta exprimunt,

timors,
:

aut

ejusmodi aliquid. Sensus igitur est, q. d.


iratus
tas

Eximet
sagit-

tionibus se ex levi

quodam malo

spreto Dei auxilio,

Deus de vagin gladium ,etde pharelrsu


,

liberare contendunt, juste

Deo confusi mult gravius incommodum incurrunl. Quod quidem impiorum artificiuni eleganli

expromel

quas etiam atque etiam in tyrannum et


,

impium
et

vibret

quse horribilem in

modum
corpore

illius

bona

admodm
,

similitudinc ob oculos po:

ipsum etiam peccalorem evertant.


In Hebrsco est
:

nitur ab Isai
dinis
,

cap. 24

18

Qui fugerit facie formide fove

Emergit

et exit

et acies
si

cadet

in

foveam

et qui se explicaverit

(elle ipsius

prodit, super

eum
,

terrores.

Hoc

eum
quod

tenebitur laqueo.

Nemo enim
,

ultionem Dei

quanlm-

Vulgato ad gladium referas


ric corpus vocalur,

tune vagina metaphosit id


,

vis potens et sagax

valet effugere.

Hoc
,

ipsuni ait

nunc

qud nimirm gladio


si

Sophar de impio

qui
,

dm
,

prsesentia

et quse ipsuni
,

corpus aninio

sed

ad sagitlam referas

qu

inler-

fronte feriebant

mate pulat effugisse

ideque in

pres Chaklseus et Septuaginta relulerunt

tune pha-

pace securusque degit


vel etiam ab ips

ab aliqu graviori calaniitate,


,

relram denolabil

saghtarum thecam

quanqum

morte
,

tanqum ab arcu Dei seneo


id

etiam in sensu proprio ipsummet corpus impii possit


intelligi,

et inflexibili tergo

quando

minime expectat,

quod

sagitlis divinse ultionis configitur, at-

transverberatur.

que hoc modo Septuaginta


:

inlellexisse videntur

dm
;

Hebrseus habet
ejet

Fugerit ab artnis ferreis


,

transfi:

sic

vertunt

Pertrauseat per corpus ejus jaculum


;

si-

eum

arcus reus. Sententia est

ac
;

si

diceret

Si

dra

alitent in habitaculo ejus

obambulent super eum


:

fugerint

fumum

incident in ignem
,

si
:

charybdim,

terrores.

Quod

Scholiastes exponit

Aut visa

terribi-

incident in scyllam
Interdit in

juxla tritum illud

lia perterrefacient

eum

aut dirulis domibus et sublato


;

scyllam cupiens vilare charijbdim.


:

tecto

Stella.'

coruscabunt
:

vel etiam ita vocat fulmina,


facie ejus ibit in

Septuaginta vertunt
vulneret

Et non

salveluv de

eum

sagilta rea. Sic

manu ferri ; inlcrpres Romanus


Olim enim

Nam
in

et Aquila reddit

Et futgnr

eum. Aut per

stelias intelligi t justos, qui

habitabunt

vertit, sed

t#ov,ut forlass aliquando sagitlam nolet,


significat.

domibus impiorum.
Vers. 26.

tamen hoc loco propri arcum


arcus ex are fabricabant
ita
,

Omnes tenebr.c
:

absconditj; sunt in

quod temperatur qudam


;

0ccult1s ejus

devorabit eum ignis qui non succendi-

durum reddebant,

ut ferro non cederet

nunc

tur; affligetur relictus in tabernaculo suo. Prseter


vitse

ex chalybe plermque fabricanlur, unde quidam hic

mortalis mala

manent impium tenebrse

illae

ex-

Iegunt

arcus clialybeus.
,

leriores, quse absconditae sunt in occultis inferni Io-

Sed (jusenam hsce arma ferrea


beus arcus
vel lancea
,

sereusve aut clialy,

cis

ubi

devorabit

eum
,

ignis

qui non succenditur


,

Arma

ferrea sunt vel gladius

vel pugio,

scilicet

alimento terreno

ut nosler hic ignis


,

vel

ut

quibus Dominus exercituum pugnat comi-

Aquila, Theodoretus et

Symmachus

qui non sufflatur.


diffe-

ns contra pcccata,ut pacem tribuat peccatoii, ac

Quse parlicularis condilio est ignis inferni ad rentiam hujus nostri


,

vulncralum sanet;
cla
,

at arcus
ferit

sereus est futura vindi-

cui

ut accenda'.ur, necessaria
;

qu damnalos
,

emins horribile intonans


innumeras evibrans
sa-

est sufflalio illum maleri excutiens

unde cm hsec

judicium
gittas.
lib.

et in long posilos

non semper sequalis

sit,

sed subinde remissior, ide et

Ne

sine

mysterio

ut S. Gregorius docet,

flamma hujus

nostri ignis

ejusdemque ardor pro

flals

lo Moral., cap.

H)

temporales Iribulationes fer-

intensione ac remissione
slit
;

modo major, modo minor exinec flatu hominis aeri-

reis

armis comparanlur, quia ferruginecorrumpunlur;

ast infernalis ille ignis, qui

seterna ver supplicia ideirc seri assimilanlur, quia

ve molu succenditur,
mitlit, sed

nunqum comburendi vim re-

nunqum
tationis
;

desinunt, nec
sic

ulli

subjacent corruptioni

muFu-

semper

sequaliter urens intensissimexurit

enim

ipso philosophalur, ac

probe

eteruciat

siquidem semel ab origine mundiDeosuc-

giet arma ferrea, et irruet in

arcum aercum, quia dm


,

census in semelipso
bilis

eum
,

suis fomentis inconsumpti-

prsentes ncessittes metuit extremi judicii

multa per avaritiam


percussionibus
,

selernm ardebit

Deo
et

illum

conservante ad

rapil,

districlis se

seternam impiorum punilionem. Ita Philippus, S. Gregorius


,

exponit. Et

cm

fugit

arma

ferrea

ab arcs

screi

Olympiodorus

Origenes

qui

poslremi
).

sagitlis invenitur, quia,

mala temporaliastult prseca

duo ignem

cliani accipiunl

pro stimulo conscientise

vens

sententia setern percutitur.


2">.

Vers.

Eductus
IN

Chaklseus verlit ignis gehennw. Nec tamen solus impius devorabitur, sed et

et egrediens de vagina sua,


J

quicumque
,

fuerit reliclus in

ET IULGURANS

AMARITUDINE SUA

VADENT ET VENiENT

tabernaculo ejus, ut puta

filii,

uxor

et amiliares,

, ,

1319
quos reliquit baeredes
licat
,

IN
pari

LIBKUM JOB
niunt.

i320
ait
:

pn

afiligenlur.
,

Signi-'

Optim ergo

Affligetur relictus in laberna-

summam

innr.inere vaslitatem impio

sicut alibi

culo suo, quia dira palietur, et quee

morlem

inferre

dicilur simili

Hebraismo, Deul. 52
,

26

Clausi qno-

possent; neque lamen peribit, ut semper pli possit.

que defecerunt

residuique consumpti sunt.


siniul et in,

Audi veiba S. Gregorii


<

Hic, inquit, vilam relinquere


;

Caeterm hune inferni ignem obscurum


extinctum
,

non vult

et

tamen ab c abstrahitur
,

illic

eam

relin-

quo impii perpetu excruciantur


lib.

gra-

quere apptit
lur.

et

tamen

in e propter supplicia serva-

phic nobis describit S. Gregorius,


bis verbis:

9 Moraliurn,

Ad augmenlum

ilaque tormenli et hic corpore


illic

111a

ullrix

flamma transactorum viliorum


illos,

nolcns educilur, et

in

concremalionem habet, et lumen non habet, quia

Vers. 27.

Revelabunt

corpore tenetur inviius.

>

coeh iniquitatem ejus


(1). Id esl,

quosgehennse flamma dvort, visione veri luminis


caccat,ut loris eos dolor combustionis cruciet, et ints

et terra consurget adverses eum


impius,

omnibus

innolescet ac manifesta erit iniquitas ejus. Sicut enim

pna

ccilalis obscurci; quatcns qui Auclori suo

dm
sic

sine obsequitur
,

libidini,

corpore et corde deliquerunl, simul corde et corpore punianlur, et utrobique pnas sentiant; qui,

ramque
cessit
,

oflendit
in

el in

suum

capul

clum lerquodammod laconspirabit.

illius

exilium ulrumque

dm

hic viverent, pravis suis delectalionibus ex utro-

Revelabunt
spexerunt
; ,

que serviebant. Quisquis ergo ad toleranda inferni

mala descendit
dibit
,

quia

nequaqum ad lucem alterius renequaqum ultra misericordia parcentis


,

quam conqmc nionstrum hoc indignabunda tulit revelabunt aulem scelera ejus nempe puniendo illa clum quidem lempeslatibus terra
igilur

cli iniquitatem ejus

el terra

librt, quos semel in locis


>

pnalibus

justitia judi-

ver infecunditale. lu Tirinus noster.


S. Auguslinus hiecleste judiciumagnoscit. Primo,

cantis damnt.

Non
inferni

dissimili ratione S. Basilius,

in cap.

Isaia;,

quia nimirm cli aerii in impios vibrant procellas

locum

et
:

ignem

in
,

quo dives epulo cruciabainquit


,

ventos fulminaque

ut patet in

Sodom etGomor-

tur, depingens

Inferni

regio locus qui-

dam

est

communis

in lerr
et

repositus meditullio

rh quse clesli ign perierunt. Interdm etiam cli aves revelrunt peccala quemadmodm de avibus
,

obscurus ab omni parte


dives erat

obumbratus. Hic ilaque


,

Ibici ultricibus narrt

Plutarchus,
ail

lib.

de sera Numinis
hic lacit

non vulgari

in loco

sed in graveolenli

Vindict.

Unde Olympiodorus

Sopbarcm
,

atque obscuro ign inferni versabalur. Duplici enim


vi prseditus

Jobo exprobrare

vindiclam clestem
lilii

qu grges
(quse

cm

sit ignis

calcfactiv

nempe

et

il-

ejus de clo lacl interierunt;


flatu aerio

aulem domo

luminativ

acerbis ejus et ad supplicia idoneis quadbitas solvit

conquassata fuit) ruente oppressi sunt;


ac camelorum armenta ab hostibus ex

alitalibus excruciatus

pnas;

altra

boum ver
Secundo
ita

ver illuminalrice

vi gaudiis laititique

accommoda

inferna regione irrumpentibus abacta fuerunt.


,

<i

destitutus. Unicuique

enim sua vitia

in supplicia labo-

cli scilicet siderei uti interdm janl


circa

resque convertentur,

nobis se incendii materiam


in infer-

vel

maxime

diem

judicii Chisto judici re-

exhibentia

animique passiones eorum qui

probos condemnanli lacil obedienti su applaudent,

num demerguntur

facularum instar et ignis sein lil-

dando

scilicet signa terrilica insolito


,

more lucendo
consistendo ad

larum accendenlur, ut propriis voluplatibus congruentia quisque supplicia demetal.


alii

oblenebrescendo

movendo

se

et

Similia passim

nutum Dei ; denique improbis, ne


,

introeant, se clauinsoli-

habent

Patres ubi de inferni suppliciis agunt.


est
,

dendo quando etiam terra motibus quatietur


tis, et

Sensus ilaque

ac

si

dicat

Ignem palientur
pellat.

elementa cuncta quasi accusabunt impios,


de
iis

damnali qui adurat

neque tamen lenebras

et judice Christo vindiclam

exposcent.

Tum

etiam ejus nalurae eritille ignis, qui non egeat fo,

Terli denique

melonymic

cli, id est, angeli et


,

menlo neque pabulo


Porr
illud

sed seipso nutriatur, ut per-

clicol

ut Chaldaeus interpretalur, vel


;

ut Polycar-

pelu et sine intermissione torquere valeat impios.


:

pus , ipse Deus clorum Dominus


id est,

similiter terra

Iwmines terrigen, consurgenl adverss im-

Affugetur relictus

in

tabernaculo suo
:

exponit
in

pium
(1)

primo per temporalia supplicia


Il

famem

pe-

Gregorius de labernaculo corporis, q. d.

Ut

ler-

n'y a point d'hypocrisie

qui puisse esprer


,

num pli possit,lernm vivel. Sic enim comparali sunt


iniqui, ut

hanc vilam amenl, neque

iilani nisi inviti

per-

dant;
nihil

nullumnonmovenllapidcm
nonfaciunt ut

ut vilain protendant;

invum

vivant. Quidigitur

Deus?
moras-

Delrudit eos in inferna loca, ubi

omnium malorum con-

geriem simul perpetiuntur

qui

dm
;

cruciantur,

tem expelunt
possint.

neque inveniunt

et vita

eorum

servalur, ut semper
Itaque,

habcant quo semper lorqueri


vivunt
,

dm
,

vitarn
;

amant

neque

tamen di

illam protendere possunl


cl

quinim peccala
,

ipsa vilam atlerunt

luorlcm malurant
in in fer
,

atque ad

iuteriium urgent; at
odio habent, et

num

detrusi vilain

aux bommes quand le ciel ensemble pour la dmasquer et pour la punir. Est-ce sur un innocent que tombe la foudre? Est-ce sur une famille religieuse que tombe une maison? N'est-il pus visible qu'on est odieux et au ciel et la terre quand on leur est insupportable? cl qu'il faut bien qu'on ait lass la patience de Dieu par de grands crimes, quand il emploie pour les punir, non seulement les Cbaldens et les Sabens , mais le feu du ciel les tourbillons et les tremblements de terre? Qu'opposera-t-on de tels tmoins ? Devant qui espre-l-on de se justifier, quand on est condamn par un cri gnral el par un soulvement universel de toute la nature? Et n'est-ce |ms alors rsister l'vidence des jugements de Dieu, el toutes les preuves de leur quit qu'il nous a donde
faire

encore

illusion

et la terre s'unissent

morlem cxopiant neque lamen inve-

nes

(Duguel.)

i~>n

COMMEMAKIUM. CAPUT
,

XK.

1522

stem

etc.

secundo etiam
,

in die

judicii

simililer

cente.

Illam igilurseculi gloriam quserunl infideies,

applaudet sumnio Judici


et

quando reprobos devorabil

quie non descendat


tur,

absorbebit. lia S. Gregorius et Polychronius.

Om-

cum illis; siquidem, dm moihuinon accipiunt mulliplicatam gloriam doms suau;


virtute praedito,

nis itaque nalura


lias gret.

cum

eo, qui

Deo

est invisus, inimici-

sed

cum

dm

is

ascenderit, coascen;

Et partem quidem malorum clo acci-

del quoque gloria ipsius, scilicet virtus

cum

descen-

piet, contra euni

pugnanle Deo

parlem ver

terra,

dente vero etiam condescendel.

invadenlibus liominibus.
ejus

El clum quidem ipsum

Quare cm hc

ita

se babeant,

ne timueris, inid est,

relegel iniquitales

ejusdem

facinora

divin

quit,

cm

dives faclus fuerit

homo,

ne turdivi-

ullione

propalm collocante, cm

sceleribus sup;

beris aut indigneris,


liis

quando videris quempiam


;

plicium fuerit divinils constilulum

ipsaque terra
,

plurimis et ampl possessione conspicuum


feceris praesentem atque

neque
feli-

instructis armatisque copiis decerlabit

juxta illud

magni

apparentem ejus

Sapienti, cap. 5, 18 et 21
zelus illius
,

Et

accipiet

armaluram

citalem. Nain quae vidcnlur, divitiae


Ies
;

non sunt

slabi-

et

armabil creaturam ad ultionem inimi-

et qui propter eas supercilia attollunt et

buccas

corum;

et

pugnabit

cum Mo

orbis

terrarum contra

infiant,

paul post omnibus derelictis morti tradentur.


ulililas

insei'salos.

Nulla est autem

diviti

morienti,
;

cm

suas

Vers. 28.

Apertum erit germen domus illius


L\ DIE

(1),

secum auferre
vil

divilias

non

possit
est,

qui boc tantm ex


ipsius in

DETRAHETUR
quse

FLRORIS DeI. Explicatio est SUpe-

earum possessione lucralus


morluus
lias,

quod anima

rioris versus, et ostendit qualis futura sit illa revelatio,


fiet

bc ab adulaloribus beata praedicaretur ; ubi vero


fuerit, non sumet secum omnes lias diviindumentum capiet, quo pudenda velet. Non

clo et lerr, quando

in

bominem hnvires.

pium ad divinum imperium suas exerent


velabilur

Re-

vix

enim undenam luculenl doms germen


atque opes eximi, quae tyrannos et

igitur quia lue in vivis dives erat, ideirc

etiam post
hic

proveneril, id est, lauta atque pretiosa supellex, et

morlem beatus
sislelur.

reperietur, sed contra,

cm

omnia
judicis

ornamenla

aia,

babuerit, omnibus spoliatus et

nudus tribunal

principes eximunt lurb, et in

beroum ordinem

et

splendorem evebunt. Tune autem ubi


l)us sive

consliterit, quiilla

Vers. 29.

Ujec

est pars

(1)

hominis impii a Deo,

fraudibus sive injuriis comparala fuerit


et gloria,

et ii^.reditas verborum ejus a Domino. Hanc, inquit,

rcrum abundantia
spiritus

nemo

erit qui in

illum

Deus vicem referet impio

viro, bas

pnas ab eo su-

non concipiat
et

hosliles,

et

quasi

naturae

met pro verbis

iniquis et blasphemis quibus

Deum

monslrum
exagitet.

communem boslem non


accidet,

insectetur et
il-

conlemnebat, qud

eum

tt

annos palienter

ferret, et

Quod tune

quando Deus, qui ad

bnigne, ut ad saniorem mentemrediret, exspectarel.

lud usque tempus dissimulrat furoremque compresserai, suos in

Hanc
liget

scilicet

ob causam impii non verenlur dicere,


:

peccatorem aculeos exeruerit,


illius

et

ab ex-

aut secum cogilare

Non

videbit
7.
;

Dominus, neque

intel-

cclso ad
cl furtiva

inlimum usque gradum vana

nomina
in

Deus Jacob, Psal. 95,

Partem autem posuit


partent Da10, 6:

ornamenla detraxerit. Tune enim, ut

proportione, Hebraea phrasi

quam etiam
:

Hebrueo

est,

migrabil provenlus doms ejus, defluenl in

vid impiis liominibus tribuit, dicens, Psal.

die ira- ejus, id est,

omnes

diviliae

provenlusque am-

Pluet super peccatores laqueos


ritus procellarum, pars

ignis et sulphur, et spi-

plissimi, quibus in vil redundavit, in

morte defluenl

calicis

eorum. Ecce

tibi

quid

aquarum
pelu
et
ail,

instar,

qme

ex monte in vallem

magno imsumet om-

contumeliosa impiorum verba hreditenl Domino;

qum

celerrim
,

decurrunt

quoniam, ul

David

Psai. 48, 18

cm

interierit non

diern furoris Dei,

nimirm quod cli rvlent iniquitatem eorum quando omnes Dcenarum procellae

in

in

nia, neque descendet

cum

eo gloria ejus. Ubi

non su-

caput impiorum effundentur. Ha;c est pars, portio et


nierecs impio reddenda Judice.

mere omnia idem

est

quod omnia relinquere, atque


Tim.

Deo

Hebraic Elohim,

ab omnibus rbus imparatum ex boc mundo educi.


llc speclat eliain illud S. Pauli,
1

Haec haereditas verborum,

hoc

est,

operum,

G, 7

iVi/ii/

per metonymiam Hebraeis usitatam. Dicitur ver haereditas

enim intulimus

in

hune mundum, hand dubium quin nec

operum qua; rependitur operibus. Pro Domino


irap to5 maxoitou, ab epi-

au ferre quid possumus.


ci, epist.

quo Seneca magni

vir judi-

autem Sepluaginta legunt

102, pulcbrum illud didicerat: Quidquid

scopo seu superintendente, aut visitatore.

Quod noest;

rerum tanqum hospiralis loci sarcinas tspecta. Transeundum est; exculit redeuntem nalura
circa lejacet
t

men

salis

quadrat judicio Dei, de quo mentio facta

veniet quippe ut speculator, explorator, censor, visitalor, ut

sicut inlranlem.
ris.

Non

licet plus efferre

qum

inlule-

omnia

discutiat, et

suo rem quamlibel loco

Sed pulcbris ad cilalum Psalmi locum S.


:

Aminno-

reponat. Et ad hune
(1) Id

modum Sophar

orationem explet,

brosius
t

Gloria,
;

inquit, seculi

non descendit cum

peccatore
(1)

sed gloria virtutis ascendil


:

cum

Et

potest et dbet. h^ereditas. Est usitala repetitio prioris hemi-

quod impius

Deo timere

stichii.

Fructus vel germen doms illius dissipabilur, eradicabitur, evellelur, vel mutabil solum, abducelur in caplivilatem. Posteritas illius redigelur in caplivilatem. Sepluaginta l'erditio imndabit domum ejus. (Calmet.) Kectis sic Proventus doms ejus migrabil ut fluentes agu, in lempore divin irai. (Grotius.)

Hebrus

(Menochius.) Verborum, operum. H/ereditas verborum ejus, id est, factorum nialorum, vel etiam blasphemiarum ejus merces. (Tirinus.) Ilebrsei sub verbis etiam actiones conqirehendunt. A Deo, Graeci, ab inspectore. An Deum intellexerunt omnia inspicienlem, an magistratum qui Dei vice
fungitur ubi punil crimina?
(Grotius.)

4a

J?23
lu

IN

L1BRUM JOB
(li-

1524

qu profcct non pauca selecla et sapiente viro


effatus est;

ranlia nulla, vitium

nullum ex

iis,

qu sunt

objecta,
,

gna

alquod ad Jobum

altinet,

queni pufuit,

fdssct.

Quod

lectore saepis recolenduni

no

pugisse videlur, iniportimus et prolixus sermo

mal connectt,

et ut viro innoxio

culpam imping non

cm Jobum

hnpielas nulla, injustilia nulla, intempe-

debere animadvertat.

CAPUT
1.
2.

XXI.
:

CHAPITRE XXI.
Job rpondit ensuite Sophar et ses autres amis qui approuvaient son discours , et il leur dit 2. coutez, je vous prie, mes paroles, et changez de conduite, en cessant de l'interrompre. L'attention que je vous demande, me tiendra lieu de toutes vos consolations. 5. Souffrez dune que je parle pour ma justification : et aprs cela, moquez- vous, si vous voulez, de ce que je dis. -S. Est-ce avec un homme que j'ai disputer, pour que je n'aie pas lieu de m'affiiger ? et puis-je, sans tre saisi de doith'ur, me voir oblig de soutenir qu'un Dieu infiniment juste m'accable de maux sans que je l'aie mrit? 8. Cependant jetez les yeux sur moi, considrez attentivement la puret de ma vie passe et ma misre prsente comparez ma fidlit servir Dieu avec les maux dont il m'afflige; et vous serez frapp d'tonnement, et vous mettrez le doigt sur voire bouche , vous condamnant vousmmes au silence, de peur de parler indiscrtement sur une
1.
:

Respondens autem Job, dixit

Audite, quso, sermones meos, et agite

pnitentiam.
3.
si

Sustinete rae, et ego Ioquar; et post

mea,

videbitur, verba ridete.


k.

Numquid
ut merit

contra

hominem

disputalio
?

mea

est,

non debeam

conlristai

5.

Attendileme, et obstupescite, etsuperpo:

nitedigitum ori vestro

6.

Et ego qtiando recoVdatus fuero, partiet coneufit carneui

conduite
G.
et

mesco,
7.

meaoi tremor.

Quare ergo impii vivunt, sublevati sunt,

confortalique divitiis?

pro8. Secaen eorum permanet coram eis pinquorum turba et nepotum in conspectu eorum.
,

9.

Domus eorum
est virga

securae sunt et pacatse,


ilios.

et

non

Dei super

eorum concepit, et non abortivit: vacca peperit, et non est privata ftu suo.
10. Bos 11.

Egrediunlur quasi grges parvuli eorum,

et infantes

eorum exultant
et

lusibus.

impntrable. quand je me souviens de l'tat o j'ai t, , que j'envisage celui o je me vois prsent , j'en suis pouvant, et j'en tremble de tout le corps, ne pouvant comprendre comment un Dieu si juste peut me faire souffrir oies toiv merUs si horribles, sans que je l'aie mrit. I. Je dis en mo -mme : S'il est vrai que Dieu rpande ses biens sur l'es justes, et qu'il accable de maux les mchants, pourquoi Aune plusieurs d'entre les impies viventils si heureusement, pendant que je suis accabl de maux'? Pourquoi sont-ils si levs, et si remplis de richesses, pendant q ,eje suis si humili et si plein de misres? 8. lis voient leur race fleurir et se conserver devant leurs }cu\: lie sont environns d'une multitude de parents et de leurs petits enfants-. 9. Leurs maisons jouissent d'une profonde paix et la verge de Dieu ne. les touche point. 10. Leurs vacbes conoivent et conservent leur fruit; elles s'en dchargent sans avorter jamais. II. On voit sortir par bandes, comme des troupeaux, leurs enfants de leurs maisons, qui dansent et sautent en
ci

Pour-moi

12.

Tenent tympanum

citharam, et gau-

se jouant.

dent ad sonitum organi.


13.

Ducunt

in bonis diessuos, et in

puncto

ad infrna descendunt.
lit.

Qui dixerunt Deo

Recde nbis,

et

scientiam viarura tuurum nolumus.


15. Quis est

Omnipotens ut serviamus ei?


si

et

quid nobis prodest


16.

oraverimus illum?
in

Verumtamen quia non sunt


sua, consilium

manu

eo-

rum bona
me.

impiorum long

sit

harpe et les timbales la main, et ils se divertis-jent au son des intrumenls de musique. 13. I.'s passent leurs jours dans les plaisirs; et en un moment ils descendent dans le tombeau sans prouver aucun de ces maux qui / recdent ordinairement la mort , et qui su,u souvent pius fcheux que la mort mme. il. Cependant ils ont dit a Dieu, durant les jours de leur prosprit : Itetirez-vous de nous; nous ne voulons point connatre, suivre vos voies. 13. Qui est le Tout-Puissant, pour nous obliger lo servir? et quel est le bien qui nous reviendra quand nous le prierons? !(!. Mais la prosprit de ces mchants ne me porte point vouloir les imiter. Au contraire, je souhaite que les penses de ces impies soient bien loin de moi puisque les biens dont ils jouissent, cl qui leur enflent le cur, ne sont point en leur puissance, mais en celle de Dieu qui les leur
12.
Ils

ont

la

le toujours

quand

il

lui plat, el souvent lorsqu'ils y pen-

17. Quoties Iucerna

impiorum exliuguetur,

sent le moins.

et superveniet eis inundatio, et dolores dividet

prvue!

furoris su i ?
18.

17. Car combien de fois voyons-nous que la lumire des impies s'teint tout d'un coup par une mort subit: et imcl alors il leur survient un dluge de maux, Dieu les accable de douleurs, et il leur distribue les effets de sa
1

Erunt sicut palese ante faciem venti

et

fureur.

sicut favilla

quam turbo

dispergit.

19.

Deus servabit

filiis illius

dolorem patris;

et ciun reddiderit, lune seiet.


20.
et

comme la paille que le vent dissipe, poussire qui est enleve par un tourbillon. 19. Leur supplier mime ne se termine pas eux : Dieu fera porter aux enfants la peine due aux crimes du pre et lorsqu'il lui rendra ainsi ce qu'il mrite , alors il comprendra qu'il y a une souveraine justice, qui rendra cha18. Ils

deviennent
la

et

comme

Videbunt oculi ejus interfeclionem suam,

cun

sel n ses oeuvres.


c'est par une conduite admirable de cette justice que l'impie verra de ses propres yeux ^a ruine enet jit'il boira lui-mme a la fureur du Toel-I'u s;,uit.

20.
tire,

Or

de furore Omnipotentis bibet.

infinie

1\.

post se? et

Quid enim ad ciim pertinet de domo sua si mimerus mciitiurn eju:> diituiii -

tur?

21. Car que lui importerait aprs sa mort ce que (revrenmaison, si alors il ne souffrait rien lui mme? lit quand Dieu retrancherait par la moiti le nombre les annes de ses en fini/s, r tnmriil saiiroitil que c'est jour le punit propres i-n,ide ses rrimes, s'il n'en tait instruit pai s n enls? r.'.i effet, on en Doit ions 1rs j im i de (i ! a innocents qui miur nt ti s jeunes,
drail sa
s
r.
i

1325
22.

COMMENTAKIUM. CAPUT XX!

ir>26

Numquid Deum docebit quisDiam

scien

liam, qui excelsosjudicat?

22. Cependant qui croira que Dieu se trompe, en les faisant mourir de la sorte? et qui entreprendra d'enseigner Dieu quelque chose, lui qui est le juge des plus grands, des plus sages et des plus puissants du monde ? Contentons-

nous donc d'adorer

les

jugements du Seigneur, reconnais-

sant qu'ils sont infiniment justes

23. Iste morilur robustus et sanus, dive6 et


felix.

saints et impntrables. , 25. Car tel homme, par exemple, qui est un impie, meurt tant jusqu' la fin de sa vie fort de corps, sain, riche,

24. Viscera ejus

plena sunt adipe, et medullis


:

ossa illius irrigantur


;

pleins 23.

25. Alius ver

morilur in amariludine anima?


:

absque

ullis

opibus

26. Et

tamen simul
eos.

in pulvere dorraient

et

vermes operient
.

27. Certnovi cogitationes vestras, et sen-

sont charges de graisse et les os arross de moelle. Un autre, au contraire, qui est juste et innocent, meurt aprs avoir pass sa vie dans Pamertume de son me, sans jouir d'aucun bien, et sans guider aucun plaisir. 26. Et nanmoins ils dormiront tous deux galement dans la poussire du tombeau, et ils seront tous deux galement mangs des vers sans que nous voyons la diffrence que Dieu met entre eux. 27. Je connais bien vos penses, et les jugements injustes qne vous faites de moi, lorsque vous m'entendez
les entrailles
et

heureux. 24. Dont

comme

tentias contra
28. Dieitis

me

iniquas.

enim

et ubi tabernacula

Ubi est domus impiorum?


:

principis

29. Interrogate quemlibet

de viatoribus,

et

hsec

eadcm
Quia

illum intelligere cognoscetis.


in

30.

diem perditionis servatur malus,

et ad

diem furoris ducetur.

31. Quis arguet


fecit, quis

coram eo viam ejus?

et quae

reddet

illi?

32. Ipse

ad sepulcra ducetur,
vigilabit.

et in congerie

mortuorum

33. Dulcis fuitglareis Cocyti,

etpostse om-

nem hominem

trahet, et ante se innumerabiles.

2>k.

Quomod

igitur eonsolamini

me

frustra
sit

cin

responsio vestra

repugnare ostensa

veritati?

parler de la sorte. 2. Car vous dites en vous-mmes : S'il est vrai que Dieu laisse ainsi tes mchants jouir en ce monde d'une vie heureuse; et qu'il ne mette pas de diffrence entre eux et les justes, qu'est donc devenue la maison de ce prince? Pourquoi a-t-elle t renverse? et o sont maintenant les tentes des enfants impies qu'il avait mis au monde? D'o vient qu'elles ne subsistent plus, sinon parce qu'ils taient des mchants que Dieu a fait prir? Vous triomphez par ce raisonnement, el vous croyez m'avoir confondu. 29. Mais consultez le premier que vous trouverez dans votre chemin, et vous verrez qu'il connail cette mme vrit; vous verrez qu'il vous dira comme moi 50. Que le mchant est rserv pour le moment o il doit prir, cl que Dieu le conduira dans une parfaite prosprit jusqu'au jour o il doit rpandre sur lui sa fureur. 51. En effet, qui troublera durant cette vie le bonheur de l'impie? Qui le reprendra en sa prsence de ses voies injustes? et qui lui rendra le mal qu'il a fait? Bien loin que quelqu'un ail celte hardiesse pendant sa vie, on le respectera mme aprs sa mort. 52. Car on le conduira solennellement au tombeau; et ses flatteurs publieront qu'il y veillera sur l'assemble des morts, et qu'il est pass chez eux pour avoir l'empire sur eux. 53. Sa prsence a t agrable sur le rivage du Cocyle, par la magnificence du tombeau superbe qu'il s'y est fait lever, et par la majest de la pompe funbre qui l'y a accompagn ; car un nombre innombrable de personnes marchaient devant lui dans cette crmonie, et il tait suivi d'une multitude d'hommes infinie qui honoraient son corps sur la terre, pendant que son me brlait dans les enfers. 5. Comment donc voulez-vous me donner une aussi vaine consolation qu'est celle de me croire du nombre de ces impies, et d' Cire persuad que Dieu ne m'afflige que pour me punir de mes pchs , puisque j'ai fait voir que ce que vous dites pour le prouver est contraire la vrit.

Vers.
2.

1.

Audite, qua;so, sermones meos, agite Sustinete me, et ego te.ntiam. Vers.
et.

Respondens autem Job dixit Vers.


:

COMMNTARIUM.
quales amici
illi

erant,

non

audiri, nisi forte

magn
igi-

poe.ni-

ad audiendum palienti obfirmarentur. Nil aliud


tur orat vir modeslissimus, nisi ut

5.

lo-

parm

molestia;

Ouar

et post mea,

si

videbitur, verba

ridete.

dvorent amici, cl ad objecta respondentem tantisper


audiant
;

Orat Jobus atque obsecrat amicos, ut ad verba sua


tanlisper aures atque animos

neque rcust,

si

minus responsa

satisfa-

advenant

speratque fuliberali

ciant autplaceant, quin rideant aut irrideant


volent, quasi speret,
si

quantum

turum ut ab errore,
mull

in

quo antea fuerant,

aliter sentiant, et
;

suam

ipsi ultr

cogilationem

atlenlionem, et animos adferant minus

modo mediocrem adbibeant qum hacteamplis quod objectent,

damnent
ab

ita enim hactens locuti fuerant, ut plan non viderentur inlellexisse, im neque audiisse quai
ilio

ns offensos,
lia

nihil babituros

Sanclius noster, qui simul pulchr expendit, quohic Jobus impleat partes

dicta fuerant

alioquin neque

illa

loties repele-

mod

omnes

oratoris op-

rcnl, qu;c

jam ab

aliis

objecta fuerant, et Jobo conet

timi, adhibeatque illa quae

ad caplandam benevolen-

fulala sapienler;
loi

neque tam se viro innocenli

tiam gravissima judicanlur.


obsecrat ut audiant
concilialrix mirifica
; ;

Primm enim modeste

rxtik'H'aio pagis infensos prbuissent.

Cupiens
redu-

est

aulem modeslia animorum


liane,

ergo Jobus amicos suos ad meliorem


cerc, humilliin atleniioneiu postulat
;

mentem

deinde causam docet intercedere

sciebat quippe

gravissimam, quai illum pen cogat, ut pelt


sibi

quant

diiliciles

aures prberc soient principes vera di-

graliam deberc concedi,


nihilo,

centibus,

prsertim

ad pnitentiatn

horHaluris;

de

sed de re
et

cm disceplalio non sit omnium gravissima, in qui

/iiiamobrem pneler audientiam postulat et patenliam,


quia u.su jam cognoyrat
tes

de Dei glori

de salulc nropri concerlatio est;

molestas

regibus,

unde subdi

15r
Vers. A.

IN

L1BR11M JOB
que jacere ob peccatores, quod nimirm
regentem puppe

iras
tt videret

Numquid

contra iiominem disputatio

MEA EST, UT MEKITO NON DEBEAM CONTRISTAII! ? Quasi


<!ic:ii
:

pereuhlium naufragia, qui deserlis ralionis gubernaculis, et

Si qusestio

csset de offensione aut inimiciti


;

Deum

conteinnenles, sce-

liominis,
jaiti

Iiaudquaqum contristarer aulanxius forem

leri velilcarenlur, et
!

ad funestum tandem exilum, ut


vilae

autem cm quaeratur an

Deum

oirenderim,

meEst

ad infmes scopulos sua;

navem

alliderent. Tant!
illius

ril

angor, et totis viribus contendo,

ut rei veritas elusit.

periculi objeclu ut dens

nube operiebatur

pia

eescat, qua; in

niagnam Dei gloriam cessura


pii

mens,

et,

utdixi, ujAav, defectionem et exanimatio-

enim

viri

omnin

zelo veritatis urgeri, molestque

nem
Elise,

sentiebat.
igitur

ferre in hujusniodi occasionibus negligi, ut surdis parielibus occinere videatur. Agitur quippe causa Dei,
(jiiain (iiim

Quid

mirum

si

B. Job, qui nec Davidi, neque


ulli

neque antiquorum

pielate cedebat,

cm

lueri se putant hi Jobi consolatores raoaflligi

ipsius erga

Deum

fides et religio pietasque

ab impor-

lesti,

veris oppugnant, dni dicunt

lantm

in

tunis istis consolatoribus in discrimen vocaretur, ani-

hc vil sceleralos et improbos. Quod de Deo minus

mo

commoveatur, justoque suam innocenliam


zelo

et di?

dcore ac ver dictum esse Job multis probat, osten-

vinam gloriam tuendi

vehementer succendatur

dens

in

hoc gnre inprimis divinae

gloriae

honoris-

non enim
sed apud

illi

de su apud homines grati sermo


;

est,

que

zeluni, qui ut est

aculeus ad

magnas et vehementissimus agendum aut dicenduni, ita sine illo saep


satisfit, et

Deum

qu excidisse

tam

est execrabile

nialuin et horribile, ut excogitari majus nullum possit.

languel virtus et

contentiones in principio

Si

de hominum

grati,

aut de illorum de nostr

generosa in medio ipso cursu concidunt. Est


liliorum Dei

nempe

sanctitalejudicio

sermo

foret,
viri

non esset admodm


prudentes ac

la-

boc proprium vehementer commoveri,

borandum. Neque enim


amari

pii lanti
illis

cm

quid audiunl vel intuenlur, quod parentis oplimi

faciunt plurimi se haberi ab hominibus, aut ab


et coli, ut si haec absint,

dignitatem nieritumque decus possit oblaedere. Hinc

animi niror

in

vitiorum

ill

colluvione tabescentis

hinc viva et generosa proposita defendenda; glorise


Dei,
et

objeclis

etiam

vitae

periculis

ubique am-

admodm sibi dolendum esse putent. Quid enim magnum dai aut auferri potest ab hominibus ? At satagere homo maxime dbet, ne Deum sibi infensum habeat quod si Dei grave
;

plificandae.

de se judicium fore suspicetur, tune ver mret ani-

Hoc

zelo elarus fuit Elias, qui, ut flammis pro lact


est, ut

puer usus

Hebraei volunl,

ita

continu divinura

quemdam ignem spirabat, eoque nomine curru igneo raptum esse in clumomnes consentiunt singularem
;

magno alque assiduo timor conculihc gravissima sint, nil mirum si allentos sibi poslulet et patientes amieorum animos, cm hc in disputatione magna volvantur reruin momo,
tur.
sesluat, et

Cm

ergo

autem animi dolorem persenliebat, qud divina lex pro nihilo haberelur, et stult omnes et vecordi cupiditatc in vitium

ments: Qui locus

tionem caplandam,
res averlere, aut
sive

irent

impiamque supers titionem.

magnam etiam vim habet ad attencm nenm putet su re fore audormilare segniter, cm de magno
certamen
instituitur.
:

Itaque S. Hilarius illum viribus et robore


lui et
viiia

omni

desti-

compendio

sive periculo

exanimari prop consuevisse notai,


;

hominum
illo

Quapropter repetit
Vers. 5.

nefariosque mores contuentem


inlit in

et

cur igneo

Attendite
nemo
illa

me, et obstupescite, et
("1).

studio conliceretur, sic

Commentario Psalmi
Ir-

Sl'PERPONITE DIG1TUM ORI VESTRO


lentionis
amplificatio,

Est pOSllllata al-

118
<

Videl enim irreligiosas damni querelas, impios


lletus,

cm

talia

dicat se facturum
;

lucluum

proi'anam Logis Dei oblivionem.

esse verba, ut

sine stupore autlire queat

religiosas

damni querelas iinpiosque


in

lletus appellat co-

quare monet, ut silenlio alque patienter audiant, ne-

nnu, qui cm
aut
l'amilise

dainnum

et

calamitatem incidissent

que dicenti obloquanlur aut obslrepant, donec


quendi linem
(1)

lo-

orbitatem, contumeliosissim

Deum

ap-

faciat.

Digilum aulem

vel

manum

ori

peilabant, et luriosi animi voces in

eum

effundebant,

Audite

qu

dicturus

sum

audile slupentes, ci

ut

earuni niiseriarum
el

fontein

et

incommodorum.

Quae

similia
illo

ctoque

vate quolidi exaudirentur,

licct et ingenti

magno invimrcbal scianimi dolore conliciebalur. Quod idem


essent in oculis, et
in ingrati

cm

evenisse Davidi, heroicae mentis viro, et ebarissimo

Deo videmus, cm insaniens mullitudo se


animi scelus et flagitiorum
jret;

omnium labem

ingurgila-

nam

diserte ait zelo se ci>nlabuisse; et alio loco


in

quitl

ex co palerelur

lmnc

modum

exponit, Psal.

veneramini. Impotiere digitum ori proverbium est, sonans silere apud Scripluram aqu cl. profanos. Harpocrates, silcnlii Dcus, pingebatur digilum ori appositum lenens. Edem phrasi innuilur etiam aliquis, qui vel sibi iinpci at silentium, vel ab aliis coactus silet. Apud Septuaginta gestus esl admiranlis lnspicientes me, admiramini, manum potieules super maxillam, inclinalo super ma nus capite, more cogitantis et slupenlis. Exhibet se Jobus amicis veluti admirationis argumentum. Respicite me; conferte praesentem mc conditionem cum pristin, qu fruebar, alque, animadversis Dei judiciis, formidate ;
alto silenlio
:

118, 55: Defectio tenait

me

pro peccatoribus derelin-

quentibus legem tuam. Ubi pro defectione quidam ver-

lunt Iwrrqretn, tdium, pusillanimitatem.


luaginla est
8u(**,

Apud Sepanimi,

quai

dejectioncin

s-

tuanlem mentis aegritudincm angoremque

significat.

David igitur prolitebatur se inlinio qiiodam horrorc


percelli, se prop linquianimo, cl

exsanguem adlictuni-

religioso silenlio coram supiem majestale vosmet continele ; cohibete libertatem allissima ejus consilia Ego ipso haec meditans, lerperscrutandi. Vers. rore corripior. Haberi etiam possunl versiculi 5 el ( ceu prologus oralionis mox instituendae. Audile me considerate ea quae dietiu-us silcnies slupenlesque sum, et terrebimini. sicul cl ego terreor, cm aniQuarr impii vtvunt, subtevati innni adverto. Vers. 7 (Calmet.l sum, confortatiqtie divitiis?
:

1529
iniponere nihil est
cere, et tacere.
liud

COMMENTARIUM. CAPUT
qum
ait,

XXI.

1330
est, ut et viros vi-

sibi

siientiuni
:

indi-

ade gravis antiquis hominibus visa


tae

Idem inferis
34
?

ap. 29, 9

Princi;

sanctimoni clarissimos torserit; quibus David,


:

pes cessabant loqni, et digitum superponebant ori suo


et alibi, cap. 39,
der'e
:

Psal. 72, 3

Zelavi, inquit, super iniques,


;

pacem pec1
:

Qui

quid possum
id est,

sum responmanum meam ponam super os


leviter

loculus

catorum videns
via

et Jeremias, cap.
est

12

Quare

impiorum prosperatur ; ben

omnibus qui pr-

meum,

tacebo deinceps.

Eodem

Ioquendi

modo
:

varicantur et inique aguni'? etc.

usus est Sapiens in Proverbiis, dicens, cap. 50, 52


Si enim intellexisset, ori suo imposuisset
Sapientiae 8, vers. 12
ori suc
:

ponit Jobus uli

Hoc ergo idem prorem plan mirabilem. Quod enim imperspicit, ac boni confloreat,

Sermocinante

manum item me plura mamis


;

pius excrucietur, fdetur, pudefiat, peena est culpa>,

consentanea,
sulit; at

quam nemo non

imponent

et Ecclesiastii 5, vers.
;

12

Si est

qud prosperelur,

splendeat, id

tibi intellectus

responde proximo

sin

autem,

sit

manus

porr neque ejus


portio facile ex
trario ver,

meritis congruit, neque rei procapitibus seipsam prodit.

tua super os tuum, ne comprehendaris in verbo indisciplinato, et confundaris.

aliis

con-

Hanc quoque

dicencli

formu-

qud

vir pius

fam clarescat, ditetur, ho;

lam, ut plures
tuali

alias, sacris
,

Hebraeorum

libris

mu,

noretur, mirific consonat


tuti,

debetur enim honor virin

sunl profani
:

inter quos Juvenalis canit

sa-

omnisque opulentia recl collocalur

bomine,
is

tyr 1

qui e ad

honestum usurus

sit

finem

quod ver

Citm vniel contra digito compesce labellum,

afllictelur, vilipendatur, diripiatur, saucielur,

neque

alludensad Sigalionemseu HarpocratemsilentiiDeum,


qui apud yEgyptios Serapidis simulacro prsepositus
erat digilo sigillans os
epist.

ipsius meritis consentit,

neque

rei ratio

idonea pas-

sim quovis homine reperitur. Quidquid autem de

suum. Qu
:

respicit Ausonius,

rerum proporlione mortales

cogitaverint, quibus

12 ad Paulinum

nonnulli, pios afflielos, impios prosperatos intuenles,

Aut tuus Sigalion /Egyptius oscula signet;


et Apuleius,

Dei providenliam negare ausi sunt, profecl verissidigitum

lib.

de Asino aureo
ori

At

ille

mum
pios

omni

aelate fuit, pios ut

pluriinm

affligi,

im-

pollice

proximum
:

suo admovens, et in stuporem

plermque secundis eventibus gaudere. Quod

altonitus

Tace, tace, inquit,

etc.

Unde apud Catul:

cert cni in

dubium

nisi

ab ignaris revocari nequeat,


iir-

luin

reperitur formula haec Ioquendi proverbialis

hoc ipso proposito Jobus amicos suos vehementer


get, ut

Reddidit Harpocratem, id est, taciturnum, silentem

credant neque ex aflliclione impietatis neque

de quo vide Politianum, Miscel. cap. 85, et Plutar-

ex prosperitate pietatis argumentum duci posse, quae


est ipsa inter eos agitata controversia. Quocirca sic

chum,

libro

de Iside

et Osiride.

Vers. 6.

Et ego quando recordatus fuero perDe


trejudiciis

Jobus agere credendus


tatores

est, quasi dicat

Vos concer-

TIMESCO, ET CONCUT1T CARNEM MEAM TREMOR.

mei graviter ac turgid pronuntistis vexatioadmissi criminis indicium esse, quo in


;

mendis Dei

verba facturas praemittit se haec


ae-

nem meam
mentum
tis

jpsa cogitantem

tremorc concuti, quod san boni


est.

asserto persistitis

si

ergo

ita

se res habet, per argu-

quique aeslimatoris argumentum

Sive enim quae

contrario secundus ac florens status pietaerit.

Deus

in

suprem

ill

universalis judicii hor patrabit,


in causis ho-

indicium
laeti,

Quomod

ergo impii prospr vi-

sive quae

decurrentium temporum srie

vunt,

validi, locupletes,

liberorum, cognatorum,

miiium

agit, acquis bilancibus

ponderentur, minime
afficiant,

amicorum agminibus
quo
nihil

septi? Profect ex hoc statu,

dubium, quin aninium vehementer


ad res grandes

culp

mortalibus beatius in hc vit conlingore

dimoveant, ad virlulis studium exstimulent, viresque


aniini
altis

posse judicatur, sententi vestra adstruendum est eos

capiendas et pensitandas

homines pios
plerosque ex

esse.
illis

At omnin exploratum

est impie

permoveant. llcce divinorum judiciorum consideratione lotus tremefactus alque perculsus David, se ora-

agere, inlemperantiae servire, prae-

dis inhiare. Patet

ergo vos extra veritatis orbitnm

nin

illis

inlelligenli

comprebendendis

imparem
:

evagari,ac enormiter in re
licet providentiae

agnoscens, jure merito exclamt, Psal. 55, 7


tua abyssus

Judicia

mut ta

ut significet rationem gubernandi,

dissimum Jobi

maxime sria, divinaevideQuod evincit soliargumentum in forma positum.


opinione, seduci.
:

qu Deus

in

boc mundo res humanas dispenst, ab

Septuaginta pro
vitiis,

Sublevati sunt confortatique


et in divitiis.

di-

homme
fieri

non posse, quemadmodm non potest ut quis abyssum emetiatur. In hoc


reperiri aut capi

legunt

Senuerunt autem

Non

qui-

dem qud

di in divitiis perseveraverint, sed qud

eliam judiciorum Dei pelagus incomprhensible in-

cit in divitiis consenuerint. Sic

enim D. Ambrosius

lendens Paulus, etstalum minime reperiens, circumscribit admiralione

sermonem,

et divitias

Dei ac pro-

l'umlum appellat eadem dicens

cum

Davide, qui haec

mentum Si quod vos toties objecistis, impios scilicef. nunqum non Dei vindicis iram subire, et jusios nunqum in hc vit abire indonatos;si hoc, inquam,
:

abyssum vocat, cujus non


possit

sit

statum reperire, neque


Id

verum
,

mensur

vel

sensu comprehendi.
torsit,

autem om-

n.um maxime plurimos


pror/>nit, dicens
VJStS. 7.
:

quod sequenli versu


sublevati

est

Quake ergo

impii vivunt,

sunt, coni'ortatique divitiis (1)? Haec san quaeslio


{!)

sit, cur impios quotidi cernimus voluptatibus honoribus, prosperitate frui? Quare impii vivunt, nec Deus illos subducit terra, ubi lotam vilam criminibus in Deum hominesque traducunt ? Vivcrc usurpatur saep pro omni prosperitalis cl felicilatis gnre vitam enim bonorum omnium mortalium fons est et origo. Hebraeus Cur impii vivunt, senescunt etiam, roborati sunt, augentur bonis, opibus cumulan;
:

Hqc

so.rmonum

admirationum Jobiarp-

lr

(Cat.)

1551
lib.

IN LliJll M joi;
Interpellatione in Job,
:

1352
pariiunc
lri;i

2 de

rap. 4, rcl

iuu tut non

el

inusilat

pi iiuinn,

deindo quinque

prelatur
8

Inveieraverunt in

diviliis, dixit;

miilk)
Ciori

lam diutuma divitiarum possessio qum invelerala


pecuniarum molcsiiasignilicatavideretur.
)<Ubi

Christ pep$f% Va ii.Te pnsi cliam aiii leliin pi snboie pmcreand nain, Ul cuileros pra>
;

mibi

teream

siienio,

ft.

Francisais noster Xaverius, vir

videtur appellssc hanc molcstiam inveleratam ab efJ*ectu,qud cfieiat seneclulein,

Aposlolicus cl mirabilimn rerum eileclor, uno in op-

quanqum sequ comsumi posprovcctam sene:

pido (olum vocanl) millia ontnino

vig'aili

quinque per

mode de diuturn
sit,

in diviliis perseveranli

undam
lib. 5,

et inslilutioncm

salutarem Ecclesi enristia-

seilicct
iis

ad

vilse

usquc

Ciicy) c;

n;e genujj vilquedonavil. ItaTurselliimsin ejusVil,

clutem

perfruendo.

Unde

subdit

Semen eorum permanet oram eis, PROPINQUORl'M TURBA ET NEPOTUM IN CON'SPECTU eorum (1). Id est, mullOj filios liabcnl, multmquc proVers. 8.

cap, 5.
lib.

S. Ambrosius,

2 de interpellalione Job, c.-i.per

bos
lali

filios

et nepotes, qui coini eis

permanent,

spiri-

iuieiligcnli
liiii

pagant genus suum

ipsosque circuinslanl

filii,

quibus

enim

adumbrari pulat opra noslra. Ut supersliles demorlui parentis vel avi genus,

longa datur lucis usura, et ex cis nepoluin numerosa


silva, et

nobiiiialem, splendoiem l'ami lia; servant, vel eliam

cognatorum luculenlus

et copiosus

numerus.

ignobiiiialem et dedecus, ila opra noslra,


filii

qua

veluli

Quae liberorum multiludo apua" anliquos in sunuiix


parte
felicitalis

sunt animi,

illius

nobililaleni vel ignobiiiialem

poncbalur, quos c causa pocta pru-

prolendunl, ul

sciiieel iile

ingenuus,
;

iile liber,

ille

dens Euripides eximium thesaurum appellat. de ut


poetica Niobe,
iilias excellciili

nobilis dicalur, qui

virluli adlueret

qui vero

vitiis

cm

fdios

tantm scptem tolidemquc

fdatur

ignobiSis

prorsiis et
isla
:

abjeclus

liabealur.
in oculis,

formai dignilate in luccm cdidissct, inglorians, se

Verba S. Ainluosii sunt

Filii

eorum

credibilem in

modum

Laton supcrbis-

id esl,

qu

faciunt ide faeiunt, ul viiieanlur ab bolioc

sim qudam ambitione

praetulerit, et
sit

cum

ipsis

ma-

minibus; non quia boni consulant, et

eliganl,

gnis numinibus de felicitate


ficlione docli

ausa conlendcre. Qu
niliil

quoi fulurojudicio comprobetur.


cuplctior in bonis faclis
slerilas.

Filios

enim Scrinoslra po-

bomines docere voluerunt


niliil

esse in

plura pro operibus lequenler usurpai, e qud lo-

nuptiis jucundius,

optabilius aut

l'requentius amplissim famili et

commun! voto numro magno flo-

qum

in

filiis

sit

<

Sic

ille.

renlium liberorum.
Mystic bic versus ad spiritales quoque Patres re-

Vers. 9.
et
non'

Doiius eorum
,

secur.<e

sunt et pacat.e

est viRGA Dei super illos (1). Prailcrqum

fera possit, qui Ecclesi


piternse glorise

filios

genure mullos sem-

inquit,

qud multis bonis fruuntur,


accipiunt

niliil

etiam in-

bredes futuros. Et, ne Priami similes


amoribus infmes,

commodi
uberlim

nam ab

iis

divin correctionis

quosdam

genilores quisquam putet, qui liberos quinflagitiosis

virga procul videlur recessisse, et in ipsos suas divilias


ci'udisse

quaginta suslulit, parlim

forluna melior. Id ipsum David gra-

parlim miseras omnes moriluros, quippe corporibus


ut luleis tbecis involulos, qiuc frangunlur
ginta sic Jobi
,

viter conquerilur, et

quodammod
pen

se scandalizalum
:

Seplua:

fuisse

non

diflilelur,

dicens, Psal. 72,2


;

Mei uulem
mei. Ubi

locum bunc efferunl discrtis


in verbis

Semen
banc

pem moti

sunt pedes

effusi sunt gressus

eorum secundiim animant. Quibus

arcanum

pedes et gressus mctapboric vocat cogilationes, qua;

quoque myslerium

vidit rigenes,

quod

miiific

lempore calainilatum vero judicio desciveranl

et

divinam fecunditatern

et

prosapi lam inclyl splcnverba, secundiim animant sic

ad ea quaa non oporlet defluxerant. Hujus aulem (urbalionis

dorem

illustrt

nam

illa

causam subdit

Quia zelavi super

inii/uos,

interpretalur, ut in eo
lus sterilis
111,'iin

numros grege fdiorum nul-

pacem peccatorum

videns.

Hingebatur niniirimi cl lor,

sit,

omries fecundi, omnes secundiim ani-

viri,

qui videlicet ipsi quoque postse relinquant

animas Deo aeneralas. Quare Job nepotes appellat,


Cbaldieus fdios filiorum
;

cm vidercl se assidue cum tribulalionibus conflictari et diverso inqtios summ pace ac prospcritalc perfrui. Et quod majus
(;uebalur pielalis studiosus
,

in

Hebrsep est germina,

est
l

Quia non

est respectus morli

eorum

el

/irmumen-

planta: uborriniae germinanles, ut intelligamus nulI

uni in ;>lag

eorum; cm nunqum mortem videtint

mi

esse

bibcrnum tempus, nullam brumam aut

fri-

oborienlem, ncque

morbum gravissimum
flagelli

ingruenvocat sla-

goris

magnitudinem quse impediat, quominus bocdi-

lem. Firmamenluni enim plagsc seu

vinum semen pullulet, et novo partu amplificetufi Complevit orbem universum facti insueti adniirabilitate nobilis Batavia mulier,

bilem infirmilalein. Quin et communibus cos boini-

num

laboribus cxiniit dicens

In labore Iwminum non

qua

trecentos sexaginta
cdidil
;

sunt, et

cum

liominibus

non flugcltabuntur.

Quippe
,

quinque ftus uno die in lueeni


fuit in

sed long

quibus omnia ex voto et animi sententi fluant

ac

suo gnre fecundior magnus Pefrus, qui nova

proinde nullum laborem aut dolorem sentiant, sed

non idciro meliorcs


(1)

effeeti sint.
;

Nam,

ut sequitur,

Hebraus
:

ptuaginta Filii inluenlur, ac perfruuntur long et felit scnectulc nter florentem posterilalem. Hoc habebant ttebrsei argumentum certissimum benedielionuin Dei Sd r quidem ver ambigua res est, et ambiguain probal Jobus, cm ssep iinpii felicitate poliantur, dm auferl (Calmet.) justos mors pramialura.
i
:

Germina eorum in ocnlis eorum. Seeorum in oculis eorum. Oculis suis illos

idcii tenait

cos superbia

et operti sunt iniquilate su.

Ubi plurima recense! David, qua

animum

ipsius per-

amore Deus, pareil illis. (1) Quo est erga illos l'salniisla pariler de impiis loquens, ait: lu labore
Iwminuni non sunt,
lur
:

el

cum

liominibus

MB jhujeUubunlCalUKi.)

iilcb temiil

cos superbia.

1333
lurbabant. Hnec autem sunl
:

COMMEMARIUM. CAPUT
Primm quidem
,

XXI.

1331

qud

crassa\ In bis enim apud antique* flicitas consislebat

inqui in alla pace versarenlur.

Deinde ver, qud per


,

priusqum moderna mollities

et inertia invaluisset.

totam vilain prospre ad mortem usque

ipsis

cuncla succdrent

ila ut

Quiu

et ea quai in agris eranl, tant cura et custodut

flicitas

exlenderetur. Praeterea,

servabantur, ut neque seps concideret, neque transitus esset

qud vix unqum geret. Super hc omnia autem, qud laboribus humaipsis flagellum

increpalorium obtin-

per ea quie sepimento muniebanlur. Sed


ita

nis

minime communicarent

neque quotidiano opre

magna pax alque securilas erat, moveret, nemo insidiaretur, sed


neque
in plateis

ut

nemo bellum

in

omnibus prospr
mortuo aliquo

indigerent ad viclum necessarium

comparandum

si-

agerenl, nec ex ull parte ipsis infortunium aecideret,

quidem omnia

ipsis

ad nutum afflurent, atque ideirc

eorum

velut super

pr

se caiteros

despicerent. Sed argut ac pulchr ad

clamor ullus ederctur. Erant aulem olim


divilioe

hominum
ut ex Jobi
et

hoc propositum sanctus Bernardus, Sermone de obedienti et palienti

in pecoribus et

armentis posil
et

Quomod,

inquit, natus sibi vi-

hislori, capite
in

primo recensit,
potest
;

ex Laban

Jacob

detur homo,

si

labores fugitet et dolores? Aut quo-

Genesi co

.;osci

et propterea ex

hc re

modo
est
tet,

scit se

esse

bominem

qui ad id paratus non

prosperos eventus (orlunarum impii dclarant. Sanctus Ambrosius, lib.2 de Inlerpellatione Job, cap. 4, in

ad quod natus ?

Num

ad laborem natuni se dubi-

qui natus est in dolore? Sed dolorem parturientis

malani parlem locum hune inlerpretalur, et homin


avaro accommodai
,

clamor, laborem prolis flelus indicat et vagitus. Nemo

quoniam bos animal


,

est

nalur
:

san in bc misera vit geminam banc yexationem


se evadere glorielur.

homini dalum ad laborem

unde optim

dicilur

Bos
,

Nemo

quippe ex omnibus

iiiis

eorum concepit ,
quos
in

et

non abortivit, id est, ex laboribus

<

Ad

sine labore lue vivit,


,

nemo

sine dolore. Est qui

corradendis pecuniis exantlant, novos in dies


,

dclint aliquos

sed incidil procul dubio in gravio-

labores
et

seruinnas et mala hauriunt. Ergo


,

eorum bos

cres. In labore, inquit,

hominum non

sunt

et

cum
qui

vacca fecundse sunt

quia novos in dies ftus noet in

homnibus non flagellabuntur.


sine labore sunt
,

Non tamen continua

vorum laborum progenerant

lucem edunt. Vel

aut minime flagellantur.


in labore
:

Nam

saltem sumpta est metaphora ab bis qui terram aratro


proscindunt, nimh'm ab eo loco sulcum ducerc con-

in labore

hominum non sunt,

dsenionum
Ideb tenait

profecl erunt.Vide enim quod sequitur


eos superbia, etc.

sueverunt

in

quo prior sulcus


,

desinit. Volvitur

ergo

<

Dm

ilaque levissimum

laborem fugiunt, qui vieem submittunt, qui

est labor virlulis,

hominum quem Deus


et

avarus in orbem

et

novos

in dies labores sibi

accu-

mult. Quapropler eorum bos


S. Ambrosii verba sunt isla

grati su sublcvat, superbise et iniquitalis labori ceret

nunqum abortivit. Ipsa Per bovem enim quid


fe

cum

lalento

plumbi

gemi-

signilicatur nisi ruralis cullur labor? qui

semper
impleri

tibus morlis conferlur.

magnam

illos

Quod salis per se dclart in Dei offensam etodium incurrisse, cm


filios

redit in

orbem,

et

nunqum

desinit, sed,

cm
:

videtur, revocalnr in exordium;

et infra

Ide bu-

soleat ipse vol in

suos virg flagellisque animad-

cula

eorum non
;

nborlit

ml

paril, ut aiigealur labor

verlere, ade ut nullum filium


ait,

non

casliget, ut Paulus

eorum

et

qu conceperunl omnia gnrant


aulem long

sine

li-

Heb. 12, 6

flagellt

Quem enim diligit Dominas castigat ; autem omhem filium quem recipit e!c. Vide
:

more enim

Dei. Jusli
in

aliter glorianlur;

non

abundanli diviliarum, neque in parlu pecoin

qu
ditur

superiSj cap. 14, vers. 17, dicta sunt, ubioslcn-

rum, sed

Domino

gloriantur.

Sic

ille.

Deus graviter

iis

irasci,

quoshic non punit. Alia


:

CaMerm
speritalis

hic observanda csl elegans gradatio pro-

deinde imperiorum bona enumerat, subjungens


Vers. 10.
VIT (i)
:

Dos eorum concepit

impiorum, quamsicex superioribus resmneinquit, impii

et non ABORTISIIO.

mus

Quare ergo,

Deo vivere permil-

VACCA PEPERIT ? ET NON EST PRIVAT A IXKTU

Uinlur? Imosencscunl ad mullos annos, sed et ditiores


fiunt in dies, etsuhstantia
in suis

Non absimilem impiorum


eorum plcua
ftos
crass.
,

felicilalem David nobis gra:

phic describit bis verbis, Psal. 143, 13


,

Promptuaria

personis di vivunt

eorum augelur; nec tantm sed anlequm vit dis,

eructantia ex hoc in illud. Ores eorum

cedant, semen longvum in mulliludine liliorum

ubundantes in egressibus suis; bores eorum

aUpie in

eis

nomen

ac familiam

suam firmatam
,

stabi-

Non

est ruina

maceri , neque
;

transitas

neque

lilamque per&pfclunt.

Cm

enim sencs sunt

senes

clamor

in plateis

eorum

id est

divitiae

illorum non
;

qiioqu ftlosvidfent ilavegetos el sanos,

uladeamdem

possunt capi penuariis, et iisdem repleta sunt horrea


pingia autem cl fecunda sunt pecora
(1)

(piainaliigi'runla'lalem illos pcrvcnturoscertteneanl.


isli

eorum

et

boves

aulem
<!

alios filios

habent,

ila

ut

numerosam nenullamest.

hc descriptio apud sentes, quarum eensus sunt armenta vaccarum ovium, caprarum et camelorum. Ilebracus lias ejus gravidam reddidit vaccatii ad lurum. Vel ex Bochi to Vaccin eorum concipiunl fliciter, nec rejiciuht quidquid ex lauro acceperunt; flae stintomnes, sterilis huila. Vel ex aliis Singulis omnirt tinis concipiunt. Sittiilem descriptionem habes in Psalmo 143, li. Sellos eorum non fatum intmaturum peperit. ptuaginla Tertullianus veluli ex Eiechic baec vrba laudat Vacca peperit, et non peperit ; nspi'm aulem apud Epechiclem occurrunt. Forte hjclegernf, (Calmct.)
Nobilfs es!
dilissimi
,
:

polum

proncpolum catervam gaudeantconlemplari,

quibus nullum

damnum
slerilis est

nullum flagellum

que advcrsilalem conlmgero omnibus notum


vacca quidem

Nec
fi-

apud eos,

et

mult minus

liorunl aul nepoluin

eorum uxores, quarum nec una


incolumem ab abortu.

quidhl invenilur quai non concipiat quoties congreditur, sd cl cilcepttim serval

tandem quod vivum inlogiumque peperit ac vegetum non inlirmalU', min niorilur, non inleriniilur,
El

nec

unqum mater

se

orbatam videl

filio

suo.

1335

IN

LIBRUM

JO!
>

1336

Hoc autem non sine mysierio dicil. Quoniam in soialium naturae Deus largiebalur primis illis setulis, ut
nullus hius ante
lib. 1

inslilutionem, utsintxpTTc^&>jv oxo$ o'[j.oivav,f Chrid*

til'erorum a^dificatores

templorum,

et curalores pu-

patrem morerelur
,

ut

Epiphanius

gilum cceleslium
esse mereantur.
i

ut

coronarum quoque

participes

contra Haereses observavit)

sed polis parentes


lilios

vidrent morientes, atque relinquerenl


res,

successo-

Incredibile diclu est


bilis,

donec in supplicium

idololatriae, pater

Abrahae, qui

qum sit aetas illa prima flexiqumque operos stabiliri in bono possit, ne
(ait

dicilur fuisse auctor et artifex fingendi idola primus

quis forte leviorem se oprant hoc in negolio peli

punitus est morte

filii

sui

cm

esset

adhuc vivens.
divina

opinelur. /Etas pnerilis

S. Ambrosius, lib. 8, in

Unde, mquit, Epiphanius, admiratione ducla


Scriptura adnotavit dicens, Gen. 11, 28
est
:

iLucam) infirma estviribus,


<

invalida ingenio,

imma-

Et mortuus

tura consilio.

In hc igitur consilii inopi et naturae

Aram

ante Thare patrem suum in terra nativitatis

imbecillitate quis

non videt, qum

facile errare et labi


lib.

sn. Ide notandum, qud non sine amariludine et in

queat? Unde Isidorus Pelusiota,


scit vocat eoXift&v vsdwiTa
,

1,

episl.

31G,
;

seipsum reflexione S. Job hsec verba protulerit, e

lubricam juventulem

ait

qud

ipse
fdiis

unus ex

illis
,

ipsis miseris palribus fuerit,

que indignum

videri, ut,

cm homines tam

curiosi as-

dm
vidit

orbalus est

eosque miserrim interemptos

siduique sint, lamque etiam diligentes in equulis instiluendis,

antequm morerelur. Deinde graphicam aequo


in ejus verbis

quorum
et

vile

prelium est, usus mediocris,

ac elegantem observabis

admirandae
,

in

et celer intrims,

puerorum institulionem negligant,

aliqu famili fecunditatis descriptionein

per quani

quibus Deus

similitudinem

suam

impressit, et seter-

manifest constat quanti lacrent

il li

antiqui fiHorum

nitatem pollicelur. S. Hieronymus pari


43, li'briciim adolescent i nominat
,

modo,

episl.

mullitudinem
fer in his

indequc colliges non sine causa Jobum


suis dicendi vicibus de

in

quo se mrel
Jovinianum,
Sibylire

omnibus

morte

fi-

aliquando prolapsum
lib.

et scribens contra

Jiorum suorum et extinct su stirpe vel directe et


apert, vel indirecte et
parabolic,
ut

2, cert experienli doclus, illud


:

lanqum

nunc

la-

folium effalumque promit

Nisi vitia adolescentis et

mentari.

ipueri prudenlia pdagogi rexerit, omnis conalus

Vers. 11.

Egrediuntur quasi creges parvuli


(1).

ejus et impetus ad lasciviam properant.

Pauci enini

eorum, et infantes eorum exultant lusibus


tenera, inquit,
saltu ac lusu in prato lasciviens

scut

similes sunt Herculi Prodieeo, juveni forlunalissimo,

pecudum atque armentoruni soboles dominorum suorum


sic filiorum
,

qui virtutem vultu et cultu austeram libenter sequantur,

voluplatem ore blandientem

amnitatibus cin-

oculos oblectat

numerosa atque

festiva

clam et deliciantem rpudient. Est enim, ut notai Aristoleles, lib. 7

soboles in plateis lusilat

et

cum parentum

mirific

Etbicorum, cap.

ult.,

juvenlusad volup-

voluptate lascivit. Verba hsec periplirasim continent


vitae librions,

tales propensioT.

Quod etiam

vidit et divine

monuit
ait

Dei timor minime coercitae, ac inlem-

S. Chrysostomus, epist. 3 ad
in juvenili aelatis flore
cilari,

Olympiadem

dm
,

perantiae assuetae,

parmque

pudicae educationis, qu

acriorem natuise flammam exim,

impii liberis suis indulgent, quos lascivire ac vanissi-

ingenlem esse

libidinis velut tempestaleni


;

mis molibus abuti sinunt. Deteslanda profect similium parentum socordia, qui, quasi pecudesgenuissent,

becilliorem
inquit
,

autem rationem

neque enim juvenum

non hommes,
habenas

ita

potissimam parlem muneris sui


,

ofli-

admodm magno prudentice prsesidio muniuntur, nec magnum virtutis studiuni et curam
animi
gerunt,

ciique negligunt
in

sic lubricae

stolidaeque juventuti

verm

et

perturbationum tempestas atrocior

abrupla omnia permittunt, ut non inagis

est, et ratio

quae eas gubernat ac moderatur inlir-

sint parentes

qum peremptores. Quod

pro eo ac de-

mior.

Hic omnin bonus parens cl amans liberorum


arripiat necesse est, et fluitantem
in

buit graviter notans S. Augustinus, lib. 2 Confess., cap. 3, ait


<

clavum

setatul
nisi

non curare parentes quomod

liberi cre-

eymbam

tain
lillus

sestuoso mari gubernet


et

velit

scant Deo,

qumque

sint casti,

dummod
;

sintdiserti,
:

ejectam in

naufragnm pueritiam

intueri. et

polis deserli cultur divin

et alio loco

Re-

Quare veium

est

quod aiebam, magnani quamdani

laxabantur mihi ad ludendum habenae ultra lempe-

ramenluin
variarum.

severitatis in

dissolutionem affeclionum
ini-

perennem diligentiam adhibendam esse ad praeclaram liberorum educalioneni. Siinul enim agenda niulla
sunt, obslruendi aditus voluptati, adminieulanda imbecillitas, inslillanda virlus,

Addit inde prodiisse quasi ex adipe

quitatem suam. Reprehendit eosdem S. Chrysostomus


qui

eliininandum vitiuni,

se-

omnia moliuntur, ut domi statuam opre antiquo


et

cuturo praeeundum.
Eleganler Seneea,
capile ultimo
:

pulchram
tia,

mirandam habeant

et tecta

auro fulgen,

lib.

3 naliiralium Quaestionum

pretiosissimam autem

omnium statuarum
officiant,

puc-

Virtus

difficilis

invenlu est, rectorem

rorum animain, quatens aiiream


curam
grant. Ilaque,
lib.

nullam
vitae

ducemque desiderat; etiam


scunlur.

sine magistro vilia di-

3 contra Viluperalores

At(|ue hsec mollis pneritise adolescentitanti sit


i

monaslicae, hortatur parentes ad diligenlem liberorum

Emitlunt filios suos velut pecus. Sep(1) Hebraeus tuagmta : Permanent sicut oves qu non moriuntur, quasi grges haberent non morituuti oves a:terna; ros, ipsi immortales. Couler in Zachari, 8, 5, descriptionem civilatis bpatae et prosperilale ('mentis,
:

moment non modo ad boverm etiam ad lotius re:publica> decus et felicitalem animadverlunt Patres mundi auctorem Deum illius institulionis curam et poleniisque educatio cm

num

singuloruni

simos aculeos

in natiir genitoruni inseruisse, ut oflicio


lib,

(CalmotO

lam neeeisario non Cessent. D. Cnrysostomus,

1337
contra Yituperatores
ter
,

COMMENTARHJM. CAPUT
vitae

XXI.

1338

monasticae cap. 4, dganait

aevo multiplies extilerunt.

De quibus vide quae cap.


in pueritiae

1,

ut solet, de liberis educandis loquens,

Deum,

vois,

fi,

allulimus, quae eu referuntur ut genitores

summum

studium optim educandorum liberorum in-

apud se reputent, quantam debeant

mores

duxisse atque in natur inseruisse. Est


naturce vox
,

enim iila clara


2o
Fi-

providentiam intendere. Porr Job dissolutam impio-

quant Sapiens divino inslinclu inter


illigatant esse voluii, Eccli. 7,
:

rum

vivendi rationent antplificans, subdit

acroamala sua
lii

Vers. 12.

Tenent
,

tympanum et citharam
(1). Id est, laetos

et

tibi

suut,

erudi

illos.

Quant deinde excipientes

caudent ad sonitum organi


ducunt
et

semper

philosophi velut quidam orbis terrarunt ntonilores et


magistri
,

gniales dics

musicis se numeris oble-

docuerunt patrunt propriunt esse


ab Arislotele saep dicitur
in

liberos

ctani, qui
nii!

prop dicani

facti

ad lasciviam,cm in anige-

instituere, ut

OEconomiliberos

liberiorent inciderint, ntirum diclu quant

cis et Etbicis.

Hinc

illud

inter

Cleobuli apophthe-

sticules in eo

motus

et incomposilosefliciant, et fraena

gmala Delpbicopropylaeononindignum: Erudi


tuos.

modesliie relaxent. Sic videmus quosdant imitari no-

Et Aristoxenus Pylbagoraeorum sapienliain


ait

al-

lum

illum in Halesin regione fonlem clarorum ltomi,

lingens

illos

omnium

aetalum non mediocrem ha-

nunt scriptis illustrera

qui cnt alias

sil

quielus, et

bcndant esse curant voluisse, praecipuuin autem stu-

placide suo in alveo conlinealur, cnt


rint libiae exultt
,

tamen insonueet quasi

dium collocandum

in liberis
fit
,

instituendis

qud ex

et allollilur

ad canlunt,

eorunt bon educatione

ut nec pueri
,

mores ha-

vocis el instrumenlorum mirelur suaviludinem ultra

beant infantiuni, nec juvenes puerorum


liter se viri

nec juveni-

margines intumescit. Sic praeserlint adolescentes


quibus adiiuc ebullit sanguis, neque domitas
salis

in

grant, nec dlirent senes.

ba-

Itaque sacra
culiaris,

Deo gens Hebraeorum,

et

populus pe-

benl et compressas animi appelitiones, cnt lympani,


citharae et
serit, ut

natur monitus, et praeceptis clestibtts


tentporibus
, ,

organorum musicorum canlus

ille

acces-

eruditus,

iis

quibus adbuc pietatent et


fuit insignis, et

blandse libidinis invitamentuin, incilanlur et

rcligionem spirabat

in

hc parle

na-

extra lineant

gyrumque modesti

facile efferveseunt.

tionum omnium laudent meruil. De quo Josephus,


lib. 1

Divine S. Lo, serm.4 in jcjuniunt septimi ntensis


:

contra

Appionent, tria quaedant

Hebraeorum

Insidioso, inquit, sono etmollibus ictibus pul


,

inslitutamemorat, in quibus omnis eorum vita consunteretur


;

santur auditus

ut animi solidilas illecebros

modu

et

primo loco nominal filiorum educationem.


consquent, ubi

lalionesolvalur, et lelhalium consueludine suavita-

primis aulem annis divinant legem alt in animo


ait

tum incauta

et

parm

sobria corda capiantur.


,

Non

inurebant, ut idem

libro

lisec

sine causa insidiosum appellat sonunt

qud bland
ferai,

pulcherrima et contntentoranda laus Abraliamiduni


ponitur
:

suavilerque influens

ut amicus
;

animo pestem

Nostrorum quemlibet

si

quis leges interrorcitt; universas


in

e nocenlior qu jucundior
leriaiius,

quo eodem modo S. Va-

get, facilis quant

nomen suum

bomil. G, Insidiosos cautus; cujus diclum


ut
:

quippe prima pueriti discentes,


inscriplas habentus. Illud

animo

veluli

long pulclterrimum

sapphirum aureis notis

in-

Moyses inter

alia diligen-

lerpunclunt bic subjicio


eredat, nec ad
spicial, quae
illa

Nento insidiosis canlibus

lissim comntendaveral

cujus

miram
idem

in legibus in-

libidinosae vocis incitamenta re-

stituendis dnt sapientiam prodit

liisloricus

il:

cm

oblectant, saeviunt, cnt blandiun-

lud san dixit egregi

lib.

A Anliquilalum, cap. G

'<lur,occidunt. Praeclar;

unde
,

et

illis

telum S. GreEcclesiaslen
;

Discant eliant pueri primin legem, quae est duclrina

gorius Nyssenus atlribuil


ail

hom. i

in

oplima, et causa
el divinus ille
ris

felicilatis

eximia. Magnus aulem


lille-

enim

cltvilicia

esse tela voluplalis, quibus animaiu


,

Nomophylax Hebraeorum non lam

conliciat;

boc

in oculos dirigilur
ir;,
6-fiX'j;

illud in aures.

Au-

quant exemploidsuodocuissemiliividetur. Anim-

ditus pbalariea est

flo'y^;,

cantus, mulie-

advertit

enim

S. Ambrosius, lib. 2 Oliciorum, cap.

briter emollita

vox in litillanlem

et

solutam cantile-

20, Josue lantum tamque in omni gnre praestantem

nam. Haec per fraclam modulorunt harnioniant mcrelrieiosque

eximiumque
fuit eruditus,
ta;

fuisse propler Moysis disciplinam

quo
vi-

tum

in

divinorum cognilione.lum in

pntrai, et inducilvitiositatem. Itaque


ter

integritate et moribus, atque ade in gubernandi


et

numros ad dulcia verba copulalos ad cor monet sapienClentens lexandrinus, lib. G Stromatum n^l -rii;
ntusicam insolenlem
,

modo. Unde ab eodem doctor


verss

macjister pictatis adait, lib.

[isuoHYifi

nintim exquisitant
ul xaTaxXcav xj

Deum

est relictus, ut

Josepbus

3 Anti-

et

vinulam esse despuendam,

quit., cap. 2.

Rabbini quoque de Eli vate scribunt,

J/uy?,

frangentem animos et emollientem.

S. Ba-

eunt infantem et lambentent

manmias

genelricis con-

silius,

boni. 24, eamdeniiient ob causant vocat Jiew-

spectum esse non

lac

sed flammas ab uberibus ra-

taojjivviv (AsXw'iav,

corrumpeiilent et perniciem anit

pere. Sic vigente et beatis seculis efflorescente politi

mis adferenlem ntelodiam,


oiianlur v>.su6pa x6yi,
les

qu tanqunt parente
et libra-

Judorum
mores
,

pueri parvi un cunt materno lacie legem,

minime ingenuae

pietatent sugebant; nec fer pris

gradum

ii-

animae affectiones. Reprehendit aeriter isliusmodi


,

gere quant in via Dei antbulare docebantur. Hinc mi-

eantilenas idem Pater


(1)

Homili de ebrielate

dieens

randa atque ingenlia

ad ntusicam et musicalia instrumenta Hebraeorum pertinent, in volumine Psalniorum liberos, l'amiliant univcrsantob prseclarum genus eduexpendenlur. Ea gens, non secs ac finilimce, deleeationis cuntulaliat 'siout diverso notas stint plagae, ctabanlur bilaritaie, snusic musicisque instrument tp&ej negleciu probae educationis libeiwuia Qmni'tufc, {CftlmeiiJ
illa
; ,

botta,

quibus Nunten patres,

Qucumque


1339
eas
u.i!vsiv riv aii^., inficere

IN LIBItlM

JOH
:

r.io

ipsum acre)

el

contami-

quasi dieat

Non

sunt acot caeteri homines, qui na-

nare. Jure ergo deieslabalur vencreos illos canlores Jejcinias, cap. 15, 17
:

scutilur ad laborem et dolorem. Pertine! ergo lioc,

Non

sedi in concilio ludenlium

quod Gnec
tium
;

est -y.CCyna-i.

Chaldaeus habel wtanut pestilentis-

mi omnia pracedcnlia, ad prosperitalem impiorum quam exoptant. Unde Septuaginla verlunt nwrs:

cm corum hoiuimun cantum


et 117,

Xstrav Ji

sv

faflc; t&v Ptov

arwv

ii

Si vairaet
in

i#ou

sinii loci

contagionem vilanduni esse putaret sanclus


eus

/.ct U.Y:0/,(7^/,

consummaverunt

autem

bonis

vitam

Chrysostomus in Psal. 43
^tm.ccXi/.a u.i)j.oii.%-:a.,

cantus vocal

Smm,

et in

requie inferni dormieruut. Id quod de re-

diabolicas modulai iones, etaliis in

locis laravi/c; <oSa;,

Satan odus

et cantica,

qud

quie corporis in sepulcro passim exponunt lebra-i et reeentiores interprtes fer omnes, et Gru:ci in Caten.

nmlo

et

impuro damione inspircntur. De isliusmodi


:

Beda tamen cum S. Gregorio,


:

lib.

13 Moralium,

ergo impiis lusoribus apte subjungitur

cap. 24, illud

Et

in

punelo ad inferua descendant, ad

Vers. 13.

Ducunt m bonis dies suos, et in puncto


(1).

pnam impiorum
hc
vit,

referont, quasi in punelo morlis ex


inferni supplicia dc-

ad inferna descendant
tein i'elicilatem

Describil adbuc apparenfelices

quam ade amabant, ad

impiorum, qui vulgo


tot

eo no-

trudanlur.

mine ccnsenlur, qud cm


cil niorianlur,

vit bonis

fortun

Sed quis non ducat impossibile, ex terne

superficie,

abundrinl, cliam sine dolore ex bc vit migrent,

quae novies millia passuum dislat cenlroseu inferno

nec long acgriludine discrucientur et

damnalorum, ad
clamante

inferni

ccnlrum
sil

in

punelo descen-

tabescant. Pulabant

enim veteres pertinere ad


station

felici-

des, cm descensus motus


,

continuus, qui nalur

latem non longo morbo tabescere, sed

mori. Id
4, G, ubi

quod ctiam
dicitur

est

perspicuum cxTlireuis, cap.


fuisse

majorem
vernis
:

pnam
;

iniquitatis

Jrusalem

subversione
ratio
illis

Sodomorum cujus rci slalim reddilur Qu subversa est in momento. Audi


:

fieri nequil nisi in lemporc lit? Si tamen verum est, uti est, quod pliilosopbia docet mols majorem vel minorera velocilalem pendere mobilis minori vel majoi gravitate, quid mirum si peccatores
, i

infinito

pondre onusli descendant


sic

in

punelo,
,

cumnaut innaest

propbelam
est,

Major

effecta est iniquitas populi

mei

(id

turali

molu, nalur auclore

dispensante

pna iniquitatis) peccato Sodomorum, qu subversa


momento. Quia videlicet Jrusalem mullo tem-

turale

monslrum

imilclur, in

quo nec principium


;

est in

reperire nec finem? Sic ergo esto

quia ubi datur

pore passa est obsidionem et captivitatem. Idem confirmari polest ex Ps. i2, ubi de reprobis dicitur -.Non
est respectas

spatium inler naluralem mot uni


turalis

el

quielem, hic inna-

uwrtieorum,

et

firmamentum
:

in

plag eo-

molus lam prodigioso modo quielem unit et motum, ut peccatores in punelo ad inferna descendant.

ni/H.Quod Septuaginla inlcrpretanlur


veyo ii

on ox, fonv *vtranslulil


;

t xvxto aoTwv, quia non est declinulio in morte

corum

quo modo cliam S. Auguslinus

et

Hoc ut claris inlelligatur, ad lancem revocandum Hebraicumverbum VJ~ ragagh, quo nomen puncti in Hebro deducilur, et in quo, uli Pineda obest

Theodorelus expoint vocem islam i>vemv siguificarc


cjpiYopeuaiv, rpudit ionem, renuluin,
Clai'iS

servt

contrariai signilicationes uniunlur

significat

repulsam.Aqmh
tm
Oxvxt(i>

enim vel subitam conturbationem, vel quietum otium;\el


qiiietum

reddil

Ox. eiav d'jcjTTOtxt et dolores


:

av,

momentum,

vel subito, repente; vel quietem

non sunl acerbitales

morti ipsorum. Pagniin

otium
verlit

tranquitlitatem. Inde Vulgalus 313 beregagk

nus ex Hebrseo translulil


morte corum,
loug
et

Quia non sunl ligamenta

Inpuncto, sive in

momento,

vel subito,

seu

sana

est fortitudo

eorum, id est, non

repente,

ad inptrna descendant;

Pagninus

ver
:

inliriiiiiaie

detinentur, sed moriuniur quasi sani

Thargum, R. Moyses, R. Abraham


/ 8k '/a-adEi a^^j
xciaT'9-,aav, in
tali

et Septuaginla

etpotenles viribus.

Qud autem
iis

lioc

felicitalis
:

loco
lio;

requie inferni dor-

numeretur patel ex
miiutm non sunt,
et

qua: sequuiitur

In labore

mierunt. Uniunlur ergo in


lio, status et

descensu quieset turba-

cum

liominibus non flagellabuntur

casus, terminus et motus, tranquillitas

el pnecipilatio,

olium

et

prcipilium

requies

et

Dicluin hoc de impiis polest dupliciter inlelligi vel ut pertineat ad explicandum impiorum prosperilatm, sirut mulia qli jttscedunt, vil ad signi(icandam subitam et nexpectttam eruttidetn puuilioiicni; pro priori sensu facif contextus loci et inlentio loquentis. Nam beatus Job, conira amicorura sOorum sententiam, osiehder vut nripios in hoc seculo aliquando suinin prosperilaie Irai, ad ut us<pie ad morleni in e saup pernianere sinanlur. Et Ducunt in bonis dies suos, fliciter et ila sensuserit prospr transigunt totm vilain stiam ila ut ne in linequidein llagellum atiquod senfiant, neque eliani longo aliquo morbo allligaiilur sed velut in punelo a; momento l.einporis ad inferna, id est, ad sepulcrum, descendant. Sed aliter qbque lisec sententia intclligilur de punitions impiorum, quotndd cam inlerprelanlur veteres. Et tune sensus est, eos qui li in lic vil in su iniquitale lolcraulur, SStp repentlna morte ex ncvit, et ad inferni poenas descen(1)
: : ,

ruina

haec

omnia prodigia operanle

infinit
et

peccati

gravitate. Cravabit
et
si

enim eum iniquitas sua,

corme t
,

non adjiciet ut resurgat, Isaiae24, 20. El eui


peccati omis homini colligatum sic in

mirum momento et
prseci-

q'aiele
pltet,

hominem cm eadeni

superficie terrse ad

eentrum

culpic

gravitas spirilibus alligala

prcipites el in punelo eos elis ad inferna ddll useril,

deturbril, ac pessumdcderit?
illud

Magnain san vim prodit punclum

tremen-

duni. Soient (piippe impii futune VlttB supplicia pr-

miaqu non
hac
vil,
;

inagis meininisse, quam si nunquni ov quam impensissim amant, essent migra-

uni

niliil

de placandoDeo, de culpis expiandis, de


virlulilnis veris

aninioad eonllietum mortiS


cogitant; intrim ver
ter indulgent,

armando
ne-

uteisnoncQhcedaturspatiumcDgitandidemorte, aulper pocnilenliam ad l>cuinseconver(endi. (Esljus.)


lere,

dm

conviviis et lusibus licen;

horrendo Del jdlcjo corripiuntur

jy*i

COMMNTARIUM, CAPUT
Sic

XXI.

1542
usque ad decem vices percusserunt.

que indulgclur icmpus ad rs coinponendas vitamve corrigendam. lia Rallbasarem splcndid epulantem
tresdigili in pariete

alios creiunl, et

mors

inler eos reges sanguinarus


,

armata

tclis

aul

regia;

scribcntes terrue,

grassabalur

scilicel

quos interna

poteritia

firmis

runl;

et

edcm

noctc, inquit

textus
5,

interfectub

est

munieba', externa invidia acris oppugnabal.


Nescio an inler alios mundi principes mors liccnlis

Ballbasar, rex Cltaldus, Dan.


celeritatem eontemplatus Isaias,
cuit, inquit, cor

50. Cujus mortis


:

cap. 21, 4

EmarBa-

debaccbarelur

tam multi sp repenlinum


sit

in

meum; tenebr

stupefecerunt me.

interilum

preipiles abibant. Teslis

D. Hierony-

bijlon dilecta niea posita

esimihiin miraculum.

Ubinon
cse-

mus
re

in epist.

5 ad Heliodorum sub finem, ubi de bc


:

immrit admiralur propheta tantam imperii molcm

longum

edidit cataloguai

Constantius

inquit

tam subito

in cincros ac favillas corruisse.

Et ne

Arian faulor bareseos,

dm

contra inimicum para,

teri reges se simili inforlunio liberos arbitrarentur,

tur, et concilus ferlur ad

pugnam

in

Mopsi viculo

subdit propheta, alloquens Babylonem et in e cocteros

moriens magno dolore hosti reliquit imperium. Julianus proditor anima? suae
,

mundi principes
comedentes
;

Pone mertsam

cohtemplare

in

et Christiani jugulator

spcula
ripite

et bibentes; surgile principes, ar:

exercits, Cbristum sensit in Media, in Galli

clypeum

quasi diceret

Etiam cm ad convi-

denegrat;

quem primm dmque Romanos propagare

vium
lasse

acceditis,

sepulcrum recogilate; aliorum vul-

vult, fines perdidit propagalos. Jovinianus gustatis

nerasinl vobis spcula, in quibus vestra citis fer-

lanlm imperii.ibus bonis feelore prunarum suffocai

qum pulatis Etiam cm inens


cula, scu

adi'utura

spectelis

vel aliter

lus interiit, oslcndens


tentia.

omnibus quid

sit

bumana po-

accumbilis, oportet esse in spvigilare,si

Valenlinianus vaslato genilali solo et inul,

more speculalorum

quod boslium
etiam inler

tam palriam derelinquens

vomilu sanguinis extinbello viclus

advenlantium signum inferalur.

Nam

clus est; hujus

germanus Valens Gotico

opulas invadunt bostes, et pradia inler convivia exoriunlur. Quare, principes, mensissurgile ad pugnas,
et poculis ad clypeos convolale,

in

Thraci,

eumdem locum

et orts babuit et sepul-

cri.

Gratianus ab exercitu suo proditus, et ab obvi;3

antequm repentina

urbibus non receplus, ludibris bosti fuit; eruenta;

vos calamitas aggredialur.


Si igilur unius Balthasaris ruina cautos nos facerc

que mans

vestigia parietes lui,

Lugdun, teslantur.

Adolescens Yalentinianus, etpenpuer, post fugam,

dbet et allonilos, quid tantorum principum inleritus, qui in singulas

post exilia, post recuperalum mullo sanguine im-

boras mortis gladio demelunlur?

perium

haud procul ab urbe

fraternas mortis conin-

Nulli san

homines frequenlis qum principes subi-

sci necatus est, et cdaver

exanime suspendio

lanc ac repenlin mortis insidias patiuntur. Unde


illud Juvcnalis, satyr

famatum. Quid loquar deProcopio, Maximo, Euge

10

nio, qui utique

dm rerum potirentur terrori genlibus


capti stcterunl ante ora victorum
,

Ad genrkm

Cerer sine ccede et vutnere pauci

erant?

Omnes

et

Vescendunt reges et sicc morte tgranni.

Hes inprimis palet


periit scipso

in sacris Lilteris.
1

Nam
,

rex Sad

inleremplus,

Beg. 51

vers. 4.

Ela servo suo occisus, 5 Beg. 10, vers. 10.

Bex Bcx

quondam miserrimum est) pris t ignomini servilutis qum liostili gladio confossi f sunt. Regum talis conditio est. Feriuntque summos

(quod potenlissimis

fulmina montes.

Sic Hieronymus.

Zambri cu'm domo regi seipso incensus


vers. 18.

ibid.,

Edem de
nus

re luculenter scripsit D. Petrus Damia-

Rex

Syriae
,

Benadad servo suo slrangula-

lib. 1, epist.

17

Seculares

inquit, principes,

lus, 4 Beg. 8

vers. 15.

Bex Joas

duobus servis

qui turbis popularibus prsunt

sp

gladiis peri-

sais inlerfcctus, 4 Beg. 11,

vers. 21.

Rex Zacbarias

muhtur. Nam, ul*dc mullis paucos adbibeam, Caius,

Scllum

lilio

Jaljes percussus, 4

Beg. 15, vers. 10.

Claudius, Nero, Galba, Otli, Yitellius,

omnes

isti

Bex Scllum talionem passus Manabem, filio Gadi, ibid., vers. 1 1. Rex Pbaccia, lilius Manabem, Pbacec
lilio

imperatores per conlinuam sunt seriem unus post

allerum principati,

et,

exceplo Claudio

cuncli sunt

Romelioc subito oppressus, ibid., vers. 23. Rex


ibid., vers.

;<

vel suis vel bostilibus gladiis interempli.

Postmodm
,

Pbacec pro talione abOsee obtruncatus,


56.

quoque

sicut

Romana

narrt historia, Marcianus

Rex Amon
,

servis suis et in

domo

su confossus,

Antonius, Alexandcr, Maximus, Gordianus, Decius,


Gallus, Volusianus,

2 Paralip. 55

vers. 24.

Rex

Josias sagiltariis

vub

omnes

hi serialim sibimel per

ncralus, 2 Paralip. 55, vers. 24; et sic de ctcris.

Et quidem de regibus Samari rect dicilur


10, 2
:

Oseai

continuum ordinem succedentes gladio trucidante prostratisunt. Hicc ille. Et lib. 7, epist. 5, mult
oppressos;

Division est cor eorum; nunc interibunt. Quia,


,

interprte Ruperlo

ubi se Davidis imperio divisealii


:

runt, dcies in scipsos rebellrunt


les;

alios

occidenfecit

commmort imperatores repenlinA morle additque ex Romanis bisloriis liquida constarc qum pauci reipublic principes communi
plures

unde statim spuma; comparanlur

Transire

morte defecerint. Nec minorem de


(inisque mortibus

bis casibus repen-

Samaria regem suum quasi sputnam super faciem


Quia sicut in fervente
res aqiuc in
oll,

agita;.

elencbum texuerunt Petrus Ble-

inquit Ruperlus, superio\

sensis in Traclalu de Jerosolymitan peregrinatione


cl in epist.
et

spumam

bullasque erumpunt, ipsx'que


,

42, ad

Roberlum Cameracensem eleclum,

bulae subsilienles
aliae

colliduntur
;

et aliis

emergentibus

Salnieron, tom. 8, tract. 5, in 11 fidei oslensione.

crpant et dissiliunt

ita

Samaria vel decem

Sancti Patres multi sunt in repentinis et inopinatis


istiusinodi mortis asibus ecensendis aique exagge-

tribus jugi ferventes ign discordise reges alios super

, ,

1543
tandis
lutis
,

N 1JHIU1M
ut languentes nos el lorpenles in negolio sa,
,

JOH
,

1311
roiuscatione, lomtru
,

alluviombus

grandine,

fu!

extimulent

et salutari

horrore percellant. D.

mine, motibus liiatibusque ter r arum, oppressionibus


et

Basilins in Oralione de morle, circa

mdium

Per-

ruinarum, ab oicnsione

pavore

vol eliam mali-

pende,

iiK|uit,

obsecro, plurimos violentis pcriculo,

lia

juinenlorum
,

tt venenis fruticum,
,

aquarum

rum dem

incursibus esse raptos

quibus ne vocem qui-

aurarum

besliarum

ferarum vel tantummod

emittere ob
est
;

mali irruenlis atrocilatem perigitur

nioleslis vel eliam mortiferis

morsibus, rabie,

qu
el

missum
minus

quid

expectas

lempus

quo

conlingit ex rabido cane


,

vel eliam blanda et arnica

siincerlum est,

num

cogilalionum eliam luaruin do

suo domino bestia

nonnunqum vehemeniis
qua

sis

futurus.

Sic

ille

ubi plura de bc rc
eos qui in Cbrislo

amaris qum Icnes draconesque melualur. Qua


terrena
itinera

quain D.

Ephraem oralione

in
:

mala paliuntur navigantes?

dormierunt

latis prosequitur

Mnlt , inquil,

dm

gradientes? Quis ambulat ubicumque non inopina

mu! ta secum staturent, ad craslinum non pervenertint


;

lis

subjacens casibus? Quid videtur sedentesecurius?


sella, in

at subito rapti sunt sicut passerculi ab acciet velut agni

De

qu sedebat,

cecidit Heli, et
,

mortuus

pitre

lupo

et

quasi captivus la-

est.

Hactens D. Auguslinus
(

ubi de
)

morborum
atldit
:

trne, nec loqui prorss valenles, nec testamentum

remediis

ut hoc obiter dicam


et

eleganler

coudere

neque vocem ullam edere.


ad

Alii

enim ves-

Eliam ipsa adjumenla


medicamenla lormenta
exilio

pre eubiluni sani conscendentes, ad


alii

venerunl;
4

alii

inter
;

mane non permensam accumbenles expiiruul; ambulandum et ludendurn repente sunt


balneo morientes idem lavacrum pro
;

sunt, ut
auxilio.

homines pnarum

puali eruantur
,

Et utinam semper essent auxilio


ipsa

verm
in

spenumer per
mors
acceleralur.
Soliloquiis, cap.

mortis

avertend remdia

mortui

alii in

De hc ilcrm D. Auguslinus
,

epitapbio ac sepultur babuerunt

alii

dm

nuptias

ubi post multa de humanse vila:

f
i *

ceiebrarent

in ipso

thalamo nuptiali subito atque


;

miseriis subdit

Subsequilur bis importuna mors

inopinat abrepti sunt

et

eadem

sibi

vestimenta pro

quae mille modis quotidi miseros homines inopinal


rapit;

nupliis parrunt atque pro funere; successcruntque


in

locum tibicinum lamentantes

et in

locum

sal-

bus

hune necat febribus; illum opprimit dolorihune consumit fams illum sitis exlinguit
;
;

it

tantium atque tripudiantium lugentes atque plorantes.

hune

suffocat aquis

illum inlerimit laqueo

illum

perimit flammis; alium dentibus bestiarum ferocium

Non minus

copios Tertullianus,

lib.

de Anima,

vorat;

hune

trucidt ferro; illum

veneno corrumpil;

cap. 52, multis exemplis ostendit

morlem contingere
,

alterum tantm repentino terrore miseram vilam

repentinam etiam inter magnas voluplates


majori
Inter

imo tune

iinire compellit.

Et nunc super hsec omnia


nihil sit certius
;

summa
ignort

qum inter magnas adversitates. amara enim amarum mortis calicem baurire le-

cum

dolorc

miseria

quia

cm

morte

tamen homo finem suum


ditur, et prit spes ejus.

et

cm

slare putat ,-coHi-

vis quivis feret



t

inter dulcia etsuavia quispatiatur?

Hsec

ille.

Etsi, inquit

pr gaudio
,

quis spiritum exhalet

ut

Nec ab

his

mortibus repenlinis ac violentis semper


;

Chilon Spartanus
amplectitur, etsi

dm

victorem Olympise filium


,

excipiuntur sancti

nam

et hi

quandoque

cita et in-

pr

glori

ut Clidemus Atbenien-

tempestiv morte preeripiuntur. Sed ea inler sanclos


et

sis,

dm

ab histrionibus ob prseslantiam auro coro-

impios intercedit differentia

qud impiis non tan-

natur; etsi per

somnium
;

ut Plato

etsi

per risum
,

tm

intempestiva, sed, quod gravissimum esl, impro-

ut P. Crassus

mult violentior mors

quse per expel-

visa, utpote
et sic in

ad eam minime paratis


,

mors

accidal

alina grassatur; quse

animam per eommoda


,

puncto

ut Job
ut

ait

ad inferna descendant
subilanea

lit;
i

qua lune mori affert

cm

jueundius vivere est

sanctis ver

mors

maxime inlerdm

in exultatione, in

honore

in requie, in voluplate.

nunqum tamen
proccupatus
cap.
4, 7.

sit

improvisa. Hinc

jxsl;:s si

morte

Quod

statim illustral eleganti similiiudine desumpt

fueril, in refrujerio erit, inquit

Sapiens,

naufragiis;

quorum aeerbiora judicantur quse

in sere,

Impii ver

cm

duxerinl in bonis dies

nitate contingunt.

Vis est

inquit
,

et illa navigiis

cm

long Capbareis saxis


,

nullis delurbala
,

lur,

suos, in puncto ad inferna descendunt. Oqualeni (inquit ad hune locum Laurentius .Tustinia'nus, lib.

binibus

nullis quassata
,

deeumanis
,

adulante

flatu

de Vit

solitari, cap.

10), fecerunl commulatioin exiguo

labenle cursu

Isolante comitatu

inteslino repente

nem.utvideliccl exullareni

tempore,

et

perculsu,

cum

tot securilate desidunl;


,

non sccs
navem, an

aeterno cruciarenlur supplicio!

Quis illorum valet

naufragia sunt viise

eliam tranquillae mortis even-

de considerarc jacturam'.' duplicia enim receperunt

tus. Nihil refert intgrant abire corporis


(dissipation,
igitur

dm
est

anima; navigalio evertatur.

Sseva

semper

mors

impiis, et eu savior, que- mi-

manu Domini pro universis iniquilalibus suis; damni pn torquenlur et senss; amiserunt namque Deum, cli delicias angelorum consortium, mrita
,

nori ssevili prseludit, et callidioribus blanditiis adulalur.

electorum, Agni nuptias, beatam resurrectionem et beatam vilain. In his poslolam


,

iinmortalitatis

Circa idem

argumentum

lat spaliatur D.

Augusti-

nus,

lib.

22 de Civilale Dei cap. 22, docens ab innurepentinam provenirc,

addiia tissimm damni conslsiit n.i?.!>a. E!is autem aspeclus, estsocietas cisemonum, horrendus ipsorum

meris casibus morlein


.

Ab
-

dentium, palpaardor inextinguibilis iguis, stridor


a

,*',nJmi-, inquil, (rigoribus,

icmpestulilnis, imbiihu^,

biles

wnete, imeriorcs lacrymae

improperiorum

1545

COMMENTARIUM GAPUT
evadendi desperatio
dolo-

XXI.
nolumus.

346

vbciferalio, intolcrabilis silis, sulphureus ftor, conscienliae vermis, carcer abyssi,

scientiam viarum tiiarum

Nunqum

putat

impius prosperitates suas temporales Deo

venire

>

et iaterminabilis divinae visionis carenti, quae

semper

in exercitio

virtutum timet bonorum ruinani.


,

res supereminet universos.


et intelligerent
,

Isla

autem

si

saperont

Si respublica paupertate premitur

haec est seculaaltaris


:

quibus adliuc ben operandi proro-

rium vox

quod Ecclesia, qud minislri

omnia

galum
Lia;

est tenipus,
si

impensa gratia

et dilata
,

senlen-

possideant. Pauci sunt qui non dicant


nobis.

Deo

Recde

equidem

novissima sua praeviderent

non

sic

Nam amant plermque


,

seculares et impii pro-

inaniter viverent, voluptati se darent, prostiturent


viliis
,

cul abesse Deo, qui proinde longinqui Dei vocantur;


sicut contra pii

indulgerent corpori

diabolo obtempraient,

quia Deo appropinquant


illud

propin,

facultates

qurerent, mundique pereuntem concu-

qui Dei

nominantur. Hc spectat
se
te

Psalmi 72
;

piscerent gloriam.

Yerm

quia futura non praecavent

27

Ecce qui elongant

peribunt
in

mihi autem
flicitas
:

mala, cl praesentibus inhaerent bonis,

cum

iisdem

adhrere Deo bonum


consistil
;

est,

nam

eo nostra
ait,

simul prsetereunt parilerque

deficiunt.

Caeterm
:

de quibus eliam Apostolus


in Cliristo

Ephes. 2, 13

islorum impiorum voces


Vers.
1-4.

slultissimas
:

audiamus

Nunc autem

Jesu , vos qui aliquando eratis

Qui

dixerunt Deo

Recde

a nobis,
si

long, facti estis prop in sanguine Christi.

ET SCIENTIAM VIARUM TUARUM NOLUMUS. Ubi

Hcbro

legas: Dixerunt forti,

vol judici

vel

CUm cum
quid

TropologicS. Gregorius,

lib.

15 Moralium. cap. 25

Scpluaginia, Kupua, Domino,


prias vel
vel
forti

nescies quidem

minime praesumuni sed tamen perversi omnes Deo recde , non


,

Hc, inquit verbis dicere


;

vel stulti

quid posteris admireris,

an

phrenesin

verbis

sed moribus dicunt. Qui enim

illa

agunt quae

slullitiam
;,

impiorum.

En

dbiles

iinponunlur

Deus omnipotens probibet, quid aliud

faciunt,

qum

rei slant contra


et

judicem; servi imperant do-

suum animum contra omnipotentem claudunt?Sicut enim ejus praecepta cogitare,

mino,

mortales adverss
et dicere

Deum immorlalem
:

et

eum

ad se intro-

arma sumunt,
ex Hebraeo
transeunli.
:

audent

Recde nobis; vel

ducere est

ita

ejus mandatis obsistere

eum
:

cordis

Dclina, ut via libra et expedita maneat

inbabilalione repcllere est. Dicunt ergo


nobis
,

Recde
,

Olim pro maximo delicto impiis imputaba,

qui

ei

ad se adilum praebere rcusant


,

eum-

lur recessus via divinae legis


lis

at

novum

procacita-

que pravis actibus impugnanl


dare videanlur. Dicunt etiam
:

etiamsi

verbis lau-

genus

bic proponitur ab impiis,


via, et

qui volunt ut

Scientiam viarum tua-

Deus recdt

recdai ab

ipsis. lia

nimirm

rum nolumus, eo
Vers. 15.

ipso

qud ejus scientiam apprehenut serviamus


?

Deo abire procul, ut niliil cum eo voluerint babere commercii, im jusserint illum se facessere longissim
;

dere contemnunt,

etc.

Quis

est Omnipotens
SI

neque

vellc sibi
,

ab eo vivendi legem

modumflici,

El ?

ET QUID NOBIS PRODEST

ORAVERIMUS ILLUM

HaeC

que

praescribi

sed pro lege ea lanlm babere quae


fuit

inlerrogatio est illorum qui

Deum

ignorant
,

aut cert

suo animo collibuissent. Talis


tas

amentia et

non credunt eum curare haec


nullo praemio afficere bonos.
et

inferiora
si

ac proinde
,

Judaeorum

qui non solm

Deum
visi

descrure

sed

Quod

est

lum cassus im

insuper se abigere et expellere


canli et invitanti lerga vertre
,

sunt eique vo-

vanus

est

omnis labor, qui

in ejus cultu insumitur.


,

sicut nolavit

Theodo-

Nam cm
cum
ergo

promiscu bonis accidat quod malis


sit
,

retus ad

illum locum Jeremiae,


et

cap. 2

19: Vide

bonis mal

et malis

ben

videtur frustra

quia
cit

malum
aecidit

amarum est, quod

dereliquisti

me

di-

impendi, quod in cultum divinum impenditur. Quid


,

Dominus Deus tuus. Taie quidpiam, inquit Theodore,

inquiunt

prodest nobis

qud eum precibus


quae

lus

iis

qui Salvatorem crucifixerunt

negantes
nisi

nostris assidue

interpellamus?

inde

utilitas?

enim illum, dicebant se non babere regem


sarem
;

Cae-

quodnam emolumentum ad nos


ces
et alfeclus

redit? Taies sunt vopraeler

bc de causa Caesari tradidit


fuit
,

illos

elc.

Quid

impiorum qui
,

creberrimam
respuant

ver aliud
nisi

dicere

Nos non habemus regem

ilivinarum

inspirationum repulsam e prorumpere

Caesarem

qum
,

se rejicere venientem Chri-

audaciie soient, ut disertis verbis

Deum

se-

slum Filium Dei


ob
:

el appropinquanti dicere, Mattb. 8,

que illum neque nsse neque colre velle borrendis


blasphemiis enuntient.

Recde nobis, scientiam viarum luarum nolumus?

Eodem modo Pbarao Mosi


5,

el

Talis

quoque

fuit sloliditas

Gerasenorum
sapientes

qui ut sibi

Aaroni respondit

Exodi
el

Quis est Dominas, ut

in reipublicae adininistratione
sic desipiebant
,

viderentur

audiam vocem

ejus,

dimittam Isral? Nescio Do

majora aliqua

Jesum suis finibus ejicerent, ne incommoda per ejus praesenliam in


ut

minum,

et Isral
,

non dimittam. Ubi Cajelanus:

Con-

tempsit

inquit,

mandatum divinum
:

allegando insci-

bonis lemporalibus acciperent.

tiainpropriam. >Quasi diceret


;

Quia nescio, contem,

Grassalur etiamnm lues haeeper multas civilates,


quae Cliristum, id est, eos qui Cbristum sequunlur, simili specie

no
In

si

schem, procul dubio timerem


ne cogerelur

et

observarem.

quo

similiter affectatam prodit ignorantiam. Noluit

humanae prudentiae ex suis finibus expellunt.


leligit haec peslis,

enim
suo
et

scire,

Plurimos san

qui

Deum

bonis suis

mullos etiamnm Pbaraones


sibi

Deum observare. Istiusmodi in mundo roperias qui

lemporalibus habent suspectum. Quis enim secularis

gonio indulgere et abdomini servire satagunt^

non limet

suis bonis Ghrislo et Cbristi ministris?

voluntatem suam alligare divinae refugiunt, dicunt,

Non semel

respublicae mundiales audierunt illam im:

que apud animum suum


imperio colla sunjicianl

neque esse dignum eujus


neque pneterca esse cur

piorum vocem, qui dixerunt Deo

Recde nobis,

et


1347
orare illum putent prudentis
esse consilii
lia
,

, ,

IN
,

L1BRUM JOB
<

1348
,

quo opratio-

mulctalos sapienii el intelligenti

el
,

oculorum

et

porlunum

nihil

exorarc possint.

illi

secum

aurium fruge.

Hinc propbetis

oves errantes

cinantur, impie

quidem

et slull

non tamen

suis ra-

nominanlur. Quis errans Isral , inquit Jeremias, cap.


50, 17. Ovis

lionibus stultis atquc impiis

importun. Quomod
,

autem bieroglypbicum

est stultiti

vcl

cnim

illas

caplarenl voluplates

cl

alinas opes ad

imprudenlioe. Hujusmodi homincs, tametsi res


fluere aliquando videanlur et venire
tenti
,

eorum
impro-

suos usus fraudulenter traducerenl,


ret divina voluntas
,

cm
,

contra

sta-

ex animi senfelix

et indicta

pna

qua? voluplati,

non

est

tamen semper

in

agendo

bus

et

opibus ejusmodi indixisscnt bellum

et

audaces

bitas, ssep inciduntin gravissimas calamitales.

Nam

manus continuissenl? Cm aulem boc absil frenum facile libidinem sum ad omnem inet fraudera lemperanliam et avaritiam, ad vim
atque avaras
,

ut robuslo et valido corpori

quod sine videndi sensu


(

movetur

graves offensiones accidunt

inquit Aristo-

leles, lib.

G Elbicorum, cap.
,

ull.)

propterea qud vioculo prudentiam

cl

furla

laxant
,

dicenles

Malach.

5,

1-4

Quid

dendi sensu careat


careant
,

ila

cm

illi

iiobis

prodcst

si

oraverimus illum?
viri

Quod idem apud


:

non possunt non ofTendere. Ilaque videmus


opinione fruslralos
danrais

Malacbiam dicebant
servit

quidam impii
,

Vanus

est qui

non paucos, qui malis arlibus lucrum exspeclabant


spe su
et
,

Deo

et

quod emolumentum
illi

quia custodivimus
el

alligi

atque

prcepta

ejus ? lia videlicet

caeci

apud

Dcum
com-

obrui, et fraude impi in

communem lucem
,

et cogni-

insipicnlcs habent in postremis qti prcipua cl

tionem educi, nominis quoque sui jacluram fecisse,

mendata esse maxime debuissent. Hanc prposteram seculi prudentiam D. Thomas


2-2, qusest. 47, art. 15
esse
,

dedecorc plenos, infmes


publie habilos
,

imposlores

et

nequara

et

communi voce nominalos. Quarc


in

rect in solis

peccatoribus

de

illis

apl subjungit.

monet,

nullo

aulem modo veram prudentiam,


et

Vers. 16.

Yrumtamen qia nos sunt


su\, consltlum impiorum
,

manu

quamlibel siul ingenio vividi

aculi

omnibusque
illa

eorum boxa

longe

s1t a me.

raodis lugiendam aiunt sapienlcs.

Egregia san

Hoc

est

ipsae divili
,

quas incredibili cupiditate


,

vox Ennodii

lib. 7, epist. 7

Habeat suas muiuius


prudentiam damcalliditate
,

coacervrunt

et

quibus ad luxum abulunlur


est,

non

aslulias, et

urbanilalem fallendi

sunt in manu, id
ler relineant
,

polestate
,

eorum, ut caducs

illas firmi-

nandus

appellet.

Qui bc improb
,

per,

cm

sinl fluxae

et

fallaces
iis.

verse imilal prudenliam


raetsi

malitique gesliunt
,

ta-

quai possessores suos deserunt, aut dcserunlur ab

videanlur sibi
in preeslantium

ingeniosi et soieries

omnes

Notai aulem eos, qui

cm bona

Deo possideant baec


liberaliler crogent,

rerum ignoralione versanlur, rerum cognitionem amitlunt. Quod pola sanclus ad lyram cecinit, Psal. 15, 8 Nonne
tamen
cl

tamen non
el in

in

manibus babent, ut

genuinam

egenorum manus

transfrant, sed in arc clau-

dunt, ut recondant. Ubi obiler advertc discrimen


inler

cognoscent omnes qui operanlur iniquilatem ? Quai ialelligi posse ait Chrysoslomus xar' maov , ngative,

avarum hominom
;

et liberalem

illc

cor suura

babcl in tnesauris suis

hic ver ibesauros habet in

hoc

est, ignordrant.

Non cognoscent

inquit

qud
ler-

manibus

undc

et ille thesauro possidetur, bic llic-

splendidi sancli N'unirais oculi inluenlur

orbem

saurum possidet

ul distribut. Quareabsit, inquit,

rarum, qud qu mal et conseelcrat fiunt, ci displicenl; non cognoscunllegemDomini, quam singulari
audaci et impunitalte violant; non inlcHigunt imperanlis

me
vix

ut illorum milii

consilium probetur

qui vilain

banc

omnem Mammon consecrandam

putant

et

nikianiisqae Dei polentiam

et severilalem,

unqum, aut cert raris obilerque de pielate cogitanl, de propitiando Numine, de probac vit modo,
de purilale animoe
,

nonlurpiludinem vilii,no;icximium decus honestalis,

de merilis bonorum operum


lallaci
,

de

non prxmia bonorum operum, non beatarum nientium secietetem, non felicissimam
divino ppaesidto
freli,

mundi

vanilale

opumque

ob quam nmlli in

gloriam,

quam
mente

fraudera inducli miserriin el lucluosissim percunl.

bea

el Chrislian
in

vivendo con,

Vix liberum tempus ullum seponunl

quo dignas
,

seqtti-potufesenl. Est

hppitudo
,

oculis

in

animi cogilaliones suscipianl de geternitate

ad

quam
ob

caligo

imptum cor
,

et in

soelus alque

voluptatem

lendimus, de felicissim glori bealorum


crebi

de pnis

immiaens
Effossum
prceirc

mgro

erebi vlo obnubilur, nihil vident.

omni

cogilalione
condili alque

majoribus,
in vilain

de([uc fine

est

prudGnti himen, astemae rationes, qua:


,

quem

Deo

subornali veni-

viam debueruni

miserrim obsolescunt. In
cariais,

mus. Prop

oblili sortis liliorum

Dei atque coel, quod

appelendis rbus ae^uedeiigendis judiciumest

aji|)eiere, in <|uod

suspicere nos Dcus jubet, in ler,

non

spirits,

nec ad Dei vduntatem, ut ad Helicen,

enis et labentibus rbus

luminum acies attollitur, sed demrblitur in terrain, el el ah edem nini ignomini procreanlis omnia Doi ad beatimi linem omnes invilan'.is, degnda; vitre ra,

studium

menlem omnem curam amorem dcgunt quasi in eboro fauorum tr-ipudiantes, cm Epicurcis illud accincrent,
et
,

Peal.

115,
filiis
,

16: Cluin

cli

Domino,

terrain

aulem

tiones pelmilur. Hinc ca-cilas

illa

mi

,a:i

' :

cujus

ddit

liominum. In proouranda salule


,

su:\ devii

anleamemininns, quamque

inter

pnas infaiidorum
vi-

sunt

ngligetes atque plurabei, sed


1

ut aiebal Ter-

Bcelemm

viri

sapienlcs reponunt. Ne enim quC


,

lullianus ljb.
,!
,

ad nxorm, cap. \.,sci4aribus satagen,

dent inluenlur, nec qua: audimil DXCJpiuiil

tttroqae

liOC es!, in Seculi reluis sollieili

negoliosi

sensu fdis&iinapti,dequibiisdi<3i verc polest, quoil

:,:,s el [irovidenlissiini
el

sunt

in divinis

marcidi

de Judis Terlulliairas in Vp/logctico, cap. 21,

esse

mautis luiniibus capli.

Nam

quia

omnia illorum

1349
studio, consilia
,

COVIMENlABiUM. CAPUT XXI.


van* et importuna: cogitations in mundi o^upantur oculuin mentis lutum
,

135i)

et

nihil invencrunt

omnes

viri

divitiarum in manibus
,

negoliis

suis,

Psal.

73, 6. Ubi

morlcm vocat somnum

qui

obtencbral; et dnn splendor dignitalum qusitique


inter liomines honoris
illuilil,

unicuique dormiendus est temporc Deo prsliluto.

dsn sensuum lenoci-

Aut
nit
,

ut S. Ambrosius, lib de Nabulh, cap. 13, expo-

nia, et blandas usura voluptalis, aul


et indignissimi aura lueelli

nummi

fulgor

dormierunt

somnum suum
,

quia hujusmodi non

quatit
,

animum,

tenebris

Chrisli

somnum dormiunt
,
,

ideque

non habent
exsur-

obnubilantur

et

caxi fiant

nec rectam prudenli

Christi quietem

nec surgunt Chrisli resurreclione,


:

viam tenerc possunt.

IIos rect
ait

cum

antiquis vocare-

qui

ait

Psal. 3, G

Ego dormivi
suscepit me.

et quievi,

et

mus

vjxTx/.(o-a;

quos

Galenus in Introduclione

rexi, quia

Dominas

At

diviles

postqum
nullum

su, per dicin videra hebeiis, occidenle


XaaTcpo'-Epov
,

autem

sole

evigilaverint, in

morte ex prcedentibus

diviliis nihil
,

splendidis

nocte ver adltuc magis.

reperiunt in manibus suis.


excepit. Et
vitias

Cm

omnes

dixit
,

Sie

lilii

lenebraruin atque noclis,

cm
in

crassis viliorum
.

ben
,

viros divitiarum appellavit

non

di-

tenebris et caliginc circumfundanlur

in

mundi

r-

virorum

ut ostenderet

eos non possessores

bus aculi sunt,

in sole c;eculiunt

divinis ulilissi-

divitiarum esse, sed suis divitiis possideri. Posscssio

misque rbus, quai ad salulem pertinent, nihil vident. Dequibus Barucli in hune modum insil eap. 3 23
,
, :

enim possessoris dbet


ns. Quicumque
sessione
igitur

esse,

non possessor possessio-

patrimonio suo lanqum pos-

Filii

Agar qui exquirunt prudeutiam

qii de terra est,

non
,

utilur, qui largiri pauperi et dispensai:

ncqolialores Merrhcc et Tliemau, et (abulatores, et exquisitores intelligenli,

non novit
cullatum
,

is

suarum servulus
suis utitur. In

est

non dominus

fa-

viam autem supienti nescierunt.


atque ordine reponemus istos
,

quia alina cuslodit ut famulus, non tan-

Quo

igitur in loco
,

qum dominus

hujusmodi ergo affeclu

negoliatorcs terres

fucata: prudenlias amasios


sapienlias cleslis

qu
in-

dicimus, qud vir divitiarum


inquil S. Ambrosius.

sit,

non

divitias viri

ul

de terra est

viam autem

non

telligentes? qui in

mundanis vilibusque negotiosi


quibus morborum incrementa

Dicuntur insuper
diviliis et

viri

divitiarum
;

qui acquirendis

vividi igneique, in cleslibus et divinis stupent. In-

ter notas et indieia

vel accessus deprehendunlur, Celsus, lib. 3, cap. %,

ponit
illis

illa

Si tardior sensus,si pigricr mens.

Ego ver

hominibus, qui in salulis negolio lenti improvi,

omnes illi, et quilibet eorum principio mundi usque nunc nihil penils invencrunt in manibus suis. Quod S. Ilieronymus ex Hcbrajo sic verlit Non invencrunt viri exerciis manus suas. Nimirm quamvis potentes ac
conservandis sludebant
:

dique nauseant
criticos

et torpent ad divina

non dubilem

fortes tenacissim

divitias suas

amplexati fuerint
videtur justus judex

omnes

dies pronuntiare, languere Dei


,

metum,
Qui im-

ipsas

tamen cum
illis

divitiis

manus

prudentias
becillitale

lumen exlingui

virtutes interire.

Dcus

prcidissc, ut neque divitias retincre pos-

dexter validis sinistr utalur esse mordefmiunt , de


aedililio edicto,

sent et conservare, nec

manus extendere ad

cleslis

bosum
1.

et vitiosum jura
si

prusmii consecutionem, quas ad furla et rapinas,

non

12. Ita

quis dexlerum oculum habeal imbceillum


et cleslesrationes considerandas, tamelsi

ad pauperes extenderunt. Qu potest hic Jobi locus


rect

ad arcanas

accommodari
vi!

in

quo

signilicatur impiis simul

in caducis et perituris bonis

gerendisque
,

negotiis

prudentissimus
dubiuni est quin

et

oculalissimus videatur

nullum
,

usum atque potestalem adcmplam esse. Quod Origencs,

cum

fruendi

diviliis suis

boni. 4 in Matllixi

sit viliosus.
(ilii

Jaetent se licet

et se

cap. G, induclioue facl in Pharaone,

Nabuchodono-

pulchros ac beatos pulent


quisit

hujus seculi, qud ex,

sore,Ballhasare cueterisque tjgtbus ac potentibus, dc-

miramlque induslri

cl subtili

arlileio

ad

monstrat

qui morienles nihil penils in manibus

pinguia bnficia pervenerint, qud magistratu aut


aliis

suis invencrunt.

Unus

ferlur

bonoribus polianlur, qud familiam locupletave,

Heliogabalus e totam mentein

omnium celeberrimus suam contulissc, ut


haberet, quando ne-

rint

qud
et

floreant in dies magis

opesque parent
lilibus invicti,
;

de bonis suis in

manu quidpiam
divitiis suis

cumulo
in

magniludine invidiosas, in
in

cessum

essel

animam
si
:

exhalare, seque felicissmum

mercimonio strenui.

agendo fortunali

si

(amen

fore judicsse,
sic
<

immori

liceret; de

quo

Dei metu et clesli prudenti careant, Dei Filius sapientias auclor eos clar stultos appellat
,

Lampridius

Paraverat, inquit, funes blalt, et


si

Lucas 12,

serico et cocco intortos, quibus,


finir et;
si

necesse, laqueo

20

Stulte, hc nocte

animant luam rptant te; qu

vitam
(

paraverat et gladios aureos, quibus se


vis urgeret
;

autem parsti cujus erunt? Increpat eos dur Moyses


Dei spirilu inflammatus
consilio est
,
,

occideret,

qua

paraverat et hyacintliis

Deut. 32
:

28

Gens absqne
et in-

et smaragdis venena, quibus se interimeret, si quid

et sine prudenti

utinam saprent

gravius

imminerel

iecerat

et

allissimam lurrim
tabulis,

telligcrcnl, ac novissima providerent.

Quorum
in

vecor-

substratis aureis se prcipilaret


,

gemmatisque ante
dicens etiani

ex qu
pretio-

diam hoc loco detestatus B. Job


long sit me.

ait

Consilium eorum

mortem suam

Quare? Quia non sunt

manu eorum
,

csam

esse debere.

Sed

nihil ista valuerunt,

nam

et

Quanlincumque enim consultent et modos qurant quibus securas lutasque sibi faciant divitias,
bona.

occisus est per scurras, per cloacas ductus, et in Ty-

berim submissus

esl.

Hase Lampridius. Quippe ex

nequaqum omnibus
tcslate su retineanfc,

suis consiliis id assequentur et

lantis opibus tanto studio

comparatis ul morlcm prenia-

obtinebunt, ut bona sua perptua in

manu

seu po-

liosam
Huiu.

l'acerel, nihil

lempore morlis babuit ad


in

Dormierunt enim somnum snum,

Yi'i'o

igitur

bona impioruni non sunt

manu

1351

IN
,

LlUltlM JOB

155^2

eorum
sit

sed Deo pendent

in eujus

manu

est

quid-

creon pola, teste Valerio Maximo, bibens acino uvae


strangulatus est, et idem evenisse Sophocli refert Petrus Crinitus. Cujusmodi plures recenset Textor in
Officin.

quid boni aut mali hominibus accidit.


inultos sibi

Nam

ut
,

verum
tamen

malum
vult.

accersere culp su

bonum, quod
illud

accidit improbis,

Deo

est, qui potest

Vide quae hoc capite ad

v.

13 de subitaneis

adimere

cm

Quamobrem
:

apposit interro-

gando seu exclamando subjungit


Vers. 17.

Quoties lucerna impiorum


?

regum morlibus annolavimus. Vers. 18. Erunt sicut pale^c ant faciem venti,

extingue-

et sicut favilla quam turbo dispergit. Pergit Jobus

tur, et superveniet eis inundatio, et dolores d1vi-

impiorum calamitates describere


comparans
tenlia,
tur,
,

cum
futilis

paleis illos

het furoris sui


prosperitas
ita

Saep

inquit

in bc etiam vit

ut ostendat

qum

sit

eorum po-

impiorum

delebitur, quai ut lucerna oleo,


;

qum

inanis gloria, quae e facilitate dissipa,

lemporali opulenti nutritur

postea ver malo;

qu paleae vento vehementi

aut favilla arida

rum
inipii

diluvio in intrim obruentur

et

Deus dolores
pro cujusque

et sine

pondre ab incitato turbine propellitur. Vide

ac cruciatus tartareos,

irae suae indices,

quales sint homines, qui tanlm de su potenti sibi


placent, ut nibil vel

nequiti partietur.

Quoniam ver superis versu

Deo

ipso

timendum putent aut

7, et

sequentibus descripserat Jobus impiorum in bc


felicitatem
,

sperandum

quae viro prophet et rerum usu alque

vit

et simul asscruerat ipsos ut plurivitae

experienti edoclo

cum

minutissim pale, quae glu-

mm
tate

ad finem usque

in hc lemporari felici-

ma

vocatur, et nihil pen distat pulvere, et


quae ips quoque pale levior est, cui

cum

perdurare, et sine magnis morborum molestis

favilla,

nimirm

statim et quasi in quis existimaret

momento abripi ad infernum ne eam prosperitatem impiorum semper


,

pondus omne flarnma consumpsit, comparatur; Deus

autem cum vento ac turbine


Erunt
sicut palea

qui gravissimas ac for-

ad finem

vitae

procurrere

quasi permiltendum sem-

tissimas moles convellil ac rapit. In

Hebro

est

per esset sceleratis prospr hic agere, qui sempilerno


cruciatu torquendi forent
existimavit
,
,

corm vento,

et sicut

gluma quam
:

subdit hic quod rvera


crebis experimentis

abripit turbo.

Hoc Septuaginta transtulerunt

Erunt

et in
,

omni

aetate

autem lanquhm pale sub vento, aut tanqum pulvis

testatum est

florenlem videlicet impiorum statum

quem

abstulit turbo.

Ubi improbi eleganter paleae seu

saep concidere, saep apparentem spiendorem exlingui. Appellat ver

glumae assimilantur,

quam ventus

in ara dispergit,
,

lucernam secundae fortune statum,

sicut contra pii assimilantur granis frumenti


in are

quae

qui temporalium affluenli bonorum, veluti lucerna


oleo
illa
,

rmanent, nec vento disjiciuntur. Qu spe,

pascitur

ac proinde opibus sublalis claritas

ctat illud Evangelistae

Malth. 5, 12

Cujus ventilaet

vana non secs atque subtracto aut dficiente

brum

in

manu su ;

et

permundabit aream suam,

oleo lucerna; splendor evanescit.


in hc vit mortali

Non
tristis
,

ideirco

tamen
quo

congregabit triticum suum in Iwrreum, paleas autem

tanlm impietatis pna persoiviilla

comburet igni inexlinguibili. Ubi similiter in ventilatione judicii mali paleis


,

tur, sed supervenit alluvio

interils,

boni

triticeis

granis

compa-

mergilur

impius

et
,

praefocatur

detruditurque in

rante.
Sanctius

carcerem tartareum
divisos
feret.
,

ubi cruciatus ab iralo

Numine
parlilos

cum
,

Delrione nostro nott hic proverbia-

hoc est, ad proportionem culpae

lem locutionem

quam

Jobo sumpserint posterioris

aetatis scriptores sacri,

ac inprimis David

cm

ait,

Pulchr aulem S. Job vitam banc noslrain lucern


comparavit,

Psal.

1,4: Non
in

sic impii,

non

sic,

sed

tanqum

pulvis

nam spenumer

vitae nostrae

idem quod

quem

projicit ventus

facie terr. Ubi similiter ut

lucern solet evenire. Videmus non rare lucernam oleo caetein templo corm divino altari lucentem
,

hoc loco

Hebraeo est

yiO

moi-

quae vox propri

significat illum lenuissinium

pulvisculum sive lanugi-

risque ad lucendum requisitis sulficienter inslruclam


et aptam ardere, lucere, sed flatu

nem, quae un cum


ient

paleis

frumenlo venlilalur. So-

quodam

venli sul>-

aulem

illi

qui tritura; danl

operam areas

sibi in

orto subito extingui. Talis est vita nostra. Vides hoqui ininem opulenlum rbus omnibus affluenlom habeat domum in salubri solo fundatam et oplim
,

lociseditis consliluere, ul cilis qnisquiliae et glumae

venti flatu granis separcnlur.

usus est Isaias


cap.
17, 13
:

Edem similitudine cm populo impio minilalur, dicens,


corm tempestale;
:

supellectili

ornatam, abundet viclu

et vestitu juxta

Rapietur sicut pulvis monlium facie


id

voluntatis suae exigentiam, habeat servos et ancillas


in
in

venti, ri sicut turbo

quod Septua-

famulatum assiduum excubantes, et reliqua onmia et vitae conservalionem et durationem aplissima


;

ginta claris expresserunt bis verbis

Tanqum aqua

multa gentes mult, quasi aqua mulla per vim impulsa.

tamen nescio quo accidenli levi vitam subito cum morte commutare occasionc scilicet alicujus cibi
,
,

Et exterminabit eum,

et long

eum persequetur
vento, et

tanqum pulvcrem pale ventilantium corm


quasi pulverem rota: tempestas impelkus.

vel pots

vel etiam venti.

Quamobrem
flatus vel
subit')

mrite- dixit
est vita

Frequens

idem S. Job, cap. 7,7: Mmento quia vendis


mea. Quia nimirm venti
sullicit

etiam apud alios prophetas est usus similitudinis istius

alia

levis

causa

de
aut

iis

quae

vi

majore hc

et ilic facile

inipollunlur

ad vitam nostram
,

cxlingucndam. Ar-

disperguntur.

Profect

cm

flagiliosi

domines

hesilaus Prytaneus

uli
fuii
;

refert Diogenes Laertius,

Deo, proprio
haercant
,

scilicet

creaturarum firmamento, non

haustu vini mortuus

Jovinianus imperator, ut
;

in

levilalem

quamdam
;

ei

iustabililalem

narrt Baptisla Ignatius, occasione cibi interiil

Ana-

rumnosissiinam dgnrant

alque ideirco quidquid

1353

COMMENTARIUM. CAPUT
null firmitale sub

XXI.

1354
fe

oonorum temporaliumcoacervaiit
Vers. 19.
PATRIS
;

pn su conspicit, quia malum debuit vilare quod


cit,

nititur, sed facillim concidit, labefactalur, dissipalur.

de cujus

inulili

Deus servabit films


:

jam tum

senlenti subinieriur.

illius doloreji

Vers. 20.

Videbunt oculi ejus interfectionem


bihi'.t.

ET CUM REDDIDERIT, TL'NC SCIET.

HC

in

He-

suam

(1),

et de furore omnipotentis
est visus

mod
,

braeo sic sonant

Deus recondit

fdiis ejus

robur ejus,

quidem hebes
in tartaro
sio

impii

at

cm

interieril

reddit ei ut scit. Ubi per robur opes vel polis vio-

oculos acuet, cernetque invitus

mortem suam,
ultionis.

et

lentiam ejus signiiicat, ut


ejus

sit

sensus

Rservt

filiis

hauriet

amaram potionem

Vi-

pnam

violenti

semper punit

quam pater exercuit. Non enini ipsum improbum in hc vit, sed piilios.

in

autem hc non ad corporis mortem lanlm, qu peccator nebulas oculoruni displlit sed
,

nam
tum

saep rservt in

Reddit autem sive retri-

buit ei quandoque, ut scit peccalurn


abire, aut improbitatem
:

nullum impuni-

ad sempiternum quoque interitum pertinet. Cogelur quippe impius spectare mortem illam, quam cernere
nollet, acerbissimoque dolore trajectus videbi, alque

ipsam su ipsius
filios

pnam
ejus,

esse. Sepluaginta vertunt


relribuet

Deficiant
;

bona
:

labescet

juxta id quod ait David, Psal.


et irascelur
,

111, 10:

ad eum ,

et cognoscet

Theodotion
filii

Deus re-

Peccalor videbit,
labescet
;

dentibns suis fremet et

condet

filiis

ejus injustitias ejus, id est,


sic et

quemadparticipes

quando nimirm

mirilicum
,

in
et

moduni

modm
flixerit

scelerum patris,

pnarum

exterritus ob

inopinam mutai ionem


,

veiiemen-

ac hredes fient. Et

cm Deus

reips

pnas impioin-

tis obstupefactus

subito videbit sibi

creptam cor-

quas neque cogitabat, neque nsse volebat,


illas

poris valetudinem, animi robur,

sensuum volupta-

lune san

experiendo ac perpetiendo pernoscet.


velut in thesauro
irae

tem, negoliorum varietalem, menlis lumen, jucundam


vita laitiliam
,

Qud autem Deus


illos

servetdolores

quibus antea gloriabalur et gestiebat


;

impii infligendos liberis ejus, similitudo impietatis in


derivatae, et quasi lactis suclu conceploe alque
exigit.

quseque David hominis desiderabilia nominal

cujus

statum
38, 12

in
:

eoprcipuc puncto
Tabescere

et dolore itapingit, Ps^l.

imitatione auctee palm


reddiderit, tune sciet,

Illud

autem
si

Cm
Jobus

fecisti sient

araneam animant

ejus

lantumdem

valet ac

quod vertunt quidam


facis velut tinea

in

hune

modum

Tdbscre
,

diceret

Impius neque meditatur neque

formidat
aff'e-

desiderabilia ejus, hoc est

quemad-

pnam
clibus

lotus prasentis vitae cogitationibus et


sibi

modm
eximium

ipsa linea vesteni preliosam solel peredfe


,

immersus vMelur
liberis

semper forlunandus
neque
sibi

atque perdere

sic

quod

in

eo est doside:abile et

atque ide neque


qui

suis

timet.

At

tu liqueftcis et consumis.

Neque ver

su

modo

quasi temulenlus

non pertimescit, ad pnae

duntaxat ipsius exilio lorquebitiir impius, sed juslo-

sensum
cperit
,

evigilabit, et

sciet quid egerit


est
,

cm Deus slimulum inligere qum graviter aberrrit.


,

rum

insuper

felicilale

cruciabilur,

quam
ni!

livore la-

bescens in

suum

ipsius sppficium converlel,

dm

Omnin verum
e

plurimos flagiliosos bomines


ut minas

quaslibet adverss eos insidias moiilus,


luisse conspiciet.

se pia>va-

amentise progredi
nibil

pna spernant
,

Non enim domihbitur


siniul cuin auclore
,

justb desi-

obtusoque animo

formident

donec

iclu mortis

derium peccatoris, sed


rbus

suo delebiquippe in

aut acerb calamilate langanlur.

Raque cm miser
libens ac volens
amittit
,

tur, quia desiderium peccatoritm peribit


fluxis ac pcituris fundatu'm,

peccalor stullus

sit et

insipiens,

dm

qu

niliil

permaextremo

bonum

super

omnia diligendum
,

sibi

et

nens stabileque

oblinftu.

Hoc autem
fuerint
,

in

pleraque mala concilit


eril, sed

tandem malo suo sapiens


nibil
illi

potissimm patebit judicio; siquidem tune,


ea
quee speraverant
sibi

cm
,

justi
,

sapienti

qu

proderit
,

nisi in

adepti

impius

in

majus

pn
,

ac doloris increinentum
lib.

quemadmo-

suppiicium quod

conscivh

incidens

videbit

dm

eleganter dixit S. Gregorius,

15 Moralium,

justum

et

irascetur,

dentibus fremet et labescet;

cap. 31
l'elicem

ubi ccitatem

stulti

peccatoris ejusque in:

tune enim videbunt occuli ejus interfectionem suam,


sive, ut Sepluaginta vertunt, riv li/ToS a<pa-yr,v;

Impiorum extremum pna aperil, i et ide recl subjungitur Et cm reddiderit, tune sciet. Nescit enim impius mala qu fecit nisi cm pro iisdem malis puniri jam cperit unde et per

futuram scienliam

sic describit

quod

oculos culpa claudit, sed in


:

S. Augustinus reddit necem

suam ; Symmaehus

777wcriv,

ruinam, scilicet seinpilernam. Infelix profect peritu-

rorum bonorum
comniutatio
,

in

nunqum moritura
infelix

tormenla
flicitas

el

niinim

modica
,

prophetam

dicilur,

Isaiae

28, 19: Et tantummod'o

quam terna

claudit infelicitas.

Quoniam
;

ut sequi-

<iSla vexatio intellectum dubil auditui.

Tune namque

tur, de furore Omnipotentis bibet

cujus amarissimtfm

intelligit
<

quod audivit, cm se jam pro contemptu vexari doluerit. Hinc per Balaam de semetipso di:

calicem usque ad fces

ipsi

exliauriendum esse
:

pm-

phela

signiiicat, Psal. 74,

Quia calix

in

manu Do-

citur

Dixit

Iwmo

cujus obturatus est oculus,

dixit

mini plenus misto ;

et inclinavit

ex hoc in hoc; verum-

auditor sermonum Dei qui visionem Omnipotentis in-

tamen fx
tores terr.
(1)

ejus

non est exinanita, bibent omnes pecca-

tt ni lus est, qui


i

cadet;

et

sic

aperientur cculi ejus.

Ubi per calicem tropic dsignai supplicia

Consilium quippe contra


in

Israelitas praebuit,

sed post

pna

vidit

quid piis ex culp commiserit. Electi


;

autem quia nec peccare debeant praevident


videlicet oculi ante

eis

casum patent. Iniquus verpost


,

<

casum oculos
S.
S.

aperit

quoniam post culpam jam

in

Interitum familise suae. De furorf. Omnipotentis ribet, de calice, hn de torrenie divinae indignationis. (Menochius.) Videbunt interfectionem, idest, excidium, inleritum absolulum , plnum , atque ade ternum post hanc vitam. <Tirinus.\

XIII

45

'

55b
cuiiiJbt

IN

LIBRUM JOB
videnti
j

135S

secundm

delicla irrogari,
;

et

peccalorum
evacualur

pnas
22.

illas

impio justissim irrogante


:

ila

phas iuhim

deiicere

siquklein

non

ut

nemo
Vers.

ci possit

contradicere.

proplcr mulliludir.em connu qui potantur, sed plnus


nianet ciiain post xinhitiiii)
catores ex
,

Unde subdit Numoi'id Deum docedit


?

qispiam

et

cm

onincs pec-

'

sciE.vriArt, qui

excelsos jldicat
sil,

Id est,

Deum nemo
fieri

eo bibcrint,

adliuc

nianet indeflciens.
,

quid fado pus


;

aut quid satict alque ex usu


,

Mlstuin autem vocal proplcr plhi.tudinem

meruni

debeat docere polest

aul quod

ille

factum esse

velit

ver proplcr supplicii astritateni. Piiichfd hune

feprhnder, sive hos

altollat et illos

dprimt, sive
;

locum S. Gregorius,
calicem hune in
evilari

lib.

15 Moralim, cap. 31, docet debre per poenilentiam


s

omnia

COrtlf

hominum
sive

consilia conlurbet

cujus in-

iic vil
si

perio alque judicio subsunt qui excelsi sunt, sive acri


ingeni'

peccatore, qui

hic

culpain suani videre

valeant

human

potenli
,

polleant.

voluissel, de Oiimipolenlis

poslmodin furore non

Agit adhuc de

itttpldtbril

punilione

asseritque

biberet.

Sed qui hic

avertit oculos respeclu cri-

opiimc- nossc, ac perfccfissiiii scire,

Deum qucmadmodm

minis,
lionis.

illic

dedihare non valet senlentiani damnalii

cliam

cum

potenl-issimis

agere debeat, ut ex hoc

Saep ver

qui supplicia aelerna non nie-

vinai ad Dei providentiam pertincre impios quantnivis

luunt, prava agere pro temporali salteni percussione


perliniescunl.

llorenles
,

sublimes, gloriosos, ad judicium


,

Sed sunl nonnulli, qui

ila in

iniquilate

accersere su uni
(!il,

temporaque decernere

et ubi

expe-

duruerlint, ul necinipsis incluant friri quae amant,

senlemiam

ferre, illos interimere, sclerno suppli-

dummodquac perverse cogitaverint


:

expleant.

Unde

cio addicere,

omniaque perviderc, ut iniinitam saconipetit


,

subdit

Vers. 21.

Quid
si

pienliam alque iliviclissimam ejus potenliam decet


e.nim

ad eum pertinet de domo

cui

suprema

in

excelsos
,

cliam principes

sua post se, et

numerus mensium ejus dimid1etur?


nain

jurisdictio.

Nam

ut scil Horalius
in proprios

Oslendit banc morteui lanqum impid propriam spienlissimc Ueo fuisse inslilulain
;

Regum timendorum
Reges

grges,

si

postquni

in ipsos imperiuiH est Jovis,

vitam banc niortalein amilteret, nulla reliqua esset


alia

Clari gigunto triumpho

pna quain

perfrret, nisi ea qu
,

lilii

et familia

Cuncta supercilio movenlis.


lia

proplcr ejus sceera alliciunlur

quid su

id

referret?
,

pfoianus

i!!c

Lyricus solo nalur luniine inslin

Parm

eniin curaret impius posl

morlem

suani

quid

ctus;sed longe
ctifi lyr

diviniori spiHtU allalus

David

eveniat familia; sua; in terris, siye prosperum, sive

Deo

ul judici
,

supremo
Psal. 81,

cseleris judicibus
1
:

adversum

parm ilem curaret

vilain seu suani


alia;

seu

jusdicenti, sic accinil

Dcus stai!

in

suorum

abbreviari,

dummod
ipsi

null

post hanc

synagog Dcorum

in

medio autem Deos

dijutlicut.

vitam superessent

in inlcrno

subeumhu pnae.
inferni

Alque hoc argumenio Job prohat posthumas


pnas. In Oi
tas in
iginali haie ila
:

domo su
sil ?

posl se,
est
:

sonanl Nam qu voluncm numerus mensitim ejus

Ubi sacer vales Deum inlroducit lanqum primum summumque judicem in medio judicum seu magislratuum cum suprem auctorilale slanlem et eorum
aclioneni conlemplanlem
jus dicanl. Est
,

quale nimirm
Jtulex
,

ipsi

aliis

concisus

Id

Impius cin immature" moite

enim judicum

quemadmodm
In

abripialur, nullam in poslcium

que

suis hauriel obleclalionem.

dmes licis posterisVoluntas enim hoc


;

regum Rex
igitur

et

Dominus dominantiuni.
Aquiia verlit
([ui
v

medio

ipsorum

(vel, ut

-pc,

m inti-

loco desiderium vel deleclalionem signilicat

quo sen-

mo, ulpole Kx^ioym'rf.,


quid
llinc
ipsi l'acint,

cordis intima cognoscil)

su etiam David de justo loquens

ait Psal.

1,2: In lege
Ciun ilaque

allendil,
,

examint,

et dijudicat.
sibi

Domini voluntas

ejus,

id est,

obleclalio.
,

quamvis reges judices ac magistralus

subaglIO-

ignorel quid accidal


felicitale uetaii,iicc

liliis

suis post se

nec de ipsorum

dilos judicenl, se Dei

lamen judicio subjeclos

de inlelicilale

tristari polest,

quem-

scant neeesse est; qui non solm ipsorum sludia et


acliones, veriii etiam
cl in

adinodmsuperisdictuniesl, cap. 14,21 -.Honorantur


lilii

aniini cogilationes expendit,

ejus,

et nescit; parvi liant

et

non

intelligit sibi.
:

medio ipsorum

est, ul ipsos dijudicet, ac dolinIllud pdrtfl

Sepluaginla vero versum hune


voluntas ejus in
ejus divisi sunt.

ila

transtulerunt
et

Quia

quenles condemnet.

oplim infert Jobtis


implis
,

domo

ejus

cum eo,
sic

numeri mensium
:

vald conveniens, iin necessarium esse, ul


in

Quod Scholion
legilur
,

exponil

Quia volun-

hoc nuindo divitibus

voluptuariis

bonoratis

piis

tatem suant malam, non bonam Dei secutus


S.

est.

Sed apud
cjus in

contra pauperibus,

allliclis,

despeclis, afequa et pro-

Auguslinum
post

Quia nulla voluntas


,

merila sors ac pryemia eondigna aliquando reddanlur,


sallem post nmitem,

domo su

eum

id csl

[ler'

owtov

quomod san
^iYipr,aav

cm
sil

in

hc vit

el in

morte

ips

interprtes edidissevald credibile esi. Pro

pleriiniqucindilercns

ulrorumque tondit io, quemrodustus et sanus


vlscera ejus
ii.i.il's

Aquiia elTheodotion LeguntVi|MMo8r.<jeTi, dimidiubuntur,


et

adniodin idem lalis explicando dclarai.

quod cum Vulgalo


illo

cl S.

Auguslino consentit
,

uti

Vers. 23.

Iste

mokituk

cum

PsalmisUc, cap. 54

24

Viri

sanguinum

d1ves et felix.

vers. 24.
:

i'i.kna

et dolosi

non dimidiabunt dies suos, hoc

est,

non per:

sunt

ad1pe

et meduli.1s ossa

irricxnl'r.

vnient ad diinidium dieruin suorum, q. d.

Anle

Vers.
MEN SIMUL

23.

Ai.ns

vi.uo HOfitttrit in iiARtTUbiSE

inediam aetatem moiienUir, sive anle dimidium viUe


l(;mpus. Qua;

AMM.E ADSQUE ULLIS OPilUS


IN

YllKS. 80.

l'.T

T\-

mors admodin inunalura

est.

PULVERE ORMIENT

ET VKR1IKS OPERIENT
ctll*

Alicrum exinde argumentuni sumit divin pro-

eos. Hiscc versibus dclart eausain

;equuni et

1357 consentaneum
discesserint
sit

COMMENTARIUM CAPUT
alium esse postqum ex hc vit
iniquoruin
,

XXI.
fecit
,

1358
;

san Deus neque imprudenter

hominura

interitum.

Quia

neque injuste neque quemquam relinquit impunitum si peccavit


,

plermque
mitosque
iuntur.

aecidit

ut improbi

hommes

totain vitam

jucundissim vivant, contra ver probi miser cala-

omnes tamen similiter et imo modo moQud si nullus reslaret aclus, sed omnis
; ,

aut si quidpiam juslus sanct fecit non muneratnm. Neque ide peccator felix etiamsi viventi ex votis omnia contingant quia suorum scelerum aliquando
,
,

dbitas

pnas

dabit

neque juslus infortunatus


,

quia

eorum
esset

tabula morte esset peracla


conditio,

iniqua profect

deslinatum est lempus

in

quo suorum meritoruni

proborum hominum

neque ille omnium

prsemium cumulal
fuerit
,

recipiat.

Quod autem

illud

tempus
,

Judex sequum rcdderet judicium, sed error inlolerabilis in universitatis

satis oslendit

manifest versiculo trigesimo

gubernatione commilterelur
,

si

nempe tempus quod hominum mortem consequatur


in futuro seculo
;

pn

per se vique sua sceleribus instiluloe

praemia

de quo fortasse Jobi trs amici nul-

ver virlulibus, conversa ratione, pnse bonis imponerenlur, prmia ver improbis tribuerentur.

lam cognilionem
morti succedit
lur
,
,

habuerant

lempus porr quod


incipil ostendere

argumento

S. Paulus probabat aliam post


,

Hoc mortem

in

quo exanimalum corpus deformasaniem


liquescit
,

ftet

et in

bonis superesse vitam


si

1 Cor. 15,

19

Quia, inquit,

qualis sit futura impii

extrema

sors.
,

El quia

id

eliam

in lic

vit

tantkm In Christo

spcrantes sumus

miserabiliores sumus omnibus huminibus.

Eodem

ar-

gumento

Ecclesiastes usus ad

demonstrandum ma,

quodammod ad vitam pertinet utpote vitae proximum atque hominum potest oculis palcrc docet quomod in hoc seculo et pen dixerim in hc vil
,
, ,

gnam
esse

esse vitae bujus vanilatem

ut doceret aJiam
,

nullam suorum merilorum juslus mercedem expeclare


debeat
,

quaerendam

vehementerque expelendam
adspirandum, cap. 2, 15

ad

cm

sciai in futuro seculo

paratam Deo.

eamque
occasus

tolo pectore
,

Et

Haec porr bona et mala promiscu in hoc


nis et malis eveniunt
,

mundo boopra
;

dixi, inquit

in corde

meo

Si unus et

stulli

et

meus

quia Deus juslorum


incipil

erit,

quid milii prodest, qiod majorent sapien?

nonnunqum
statis

in

hoc seculo munerare

et si

ti dedi operam
verti

loculusque

cum mente me, animad-

quid cgre impii quod aliquam habuit speciem hone,

quod hoc quoque esset vanitas. Hoc ctiam argumente Abraham apud Lucam convincebat divitem illum ceternis tenebris vinculisque mandatum merit lantis crucialibus afici Lazarum ver recipere eon,

illud

humano

aliquo et fugaci

pensai. Quare ex hc

commodo comhuman abundanti et glori


in fu-

non

licet
:

cujusquam sanctitatem aut improbilatem ex:

pendere quod dixit Ecclesiastes, cap. 9,2 Omnia

solationem, Luc. 16, 25


recepisti

Fili, inquit, recordare,


et
,

quia

turum scrvanlur incerta, eb quod universa qu ventant


justo et impio, bono et malo,

bona in vit tua,

Laiarus similiter mala;


lu verb
cruciaris.
,

mundo et immundo,
;

iittmo-

nunc aulem hic consolatur

Quod
et

tantivic limas etsacri/icia conlemnenti


et peccator, etc.

sicut bonus, sic

autem

dicit

Iste robustus et sanus, etc.

habilum

Sed quo cuique merilo atque

consilio

spcimen narrt bominis iniqui voluptalibusque dedili


,

evenianl in futuro meritorum examine constabit.

et cui

omnia pro

libidinc su suppelunt

ita

enim

Vers. 27.

Cert novi cogitationes vestras conquorsm tendant quue


;

in

Scriptur describi solel, sicut dixerat Eliphaz,


:

tra

.me

iniquas (1). Id est, scio

cap. 15, 20

Cucurrit adversiis
,

Deum

erecto collo

et

dicitis

omnia

nain qu;e conlra impios in universuto

pingiu cervice armatus est


ludo. et de lateribus ejus
rio

operuit faciem ejus crassi-

dicitis, in

anina dependet. E contra,

existimalis

me dicta et intellecla esse vuliis; ide enim me in tantas calamitales incidisse qud
,

ver sancti

viri

pauperes

omnibus
dici

prsesidiis

iniquus sim. Vocat autem cogitaliones

eorum

quia id

deslituti, luctu et

moerore confecti
aliis

soient, ut

apert non dicebant


relicentes
,

assumptiones in argumentando
sobintelligentes.

passim in Psalmis et

Scripturce locis videre licet.

non obscure tamen eas

V ideant pauperes,

et ltentur;

quouiam exaudivit pau,

Iniquas ver sententias hujusmodi cogitationes appellat,

peres Dominns, et vinctos suos non despexit

Psal. 68,

quia temer de

illo

ac fals ferebanlur
:

ut palcl ex

33. Etproplerea eos Job signiiicavit, dicens

Alius verb

Hebro
ut
alii
,

textu, qui sic habet


,

Ecce novi cogitationes ve,

moriiur

in

amaritudine anim su, etc. Yidelur autem


,

stras et cogitata

ad semetipsum alludere, qui viiam ducebat segram


et

vertunt
et

qu contra me inique cogitatis ; vcl qu adversm me rapitis per viulenfacilis


,

amaram

rerum omnium indigentem, quam morneque


;

tiam

quibus mihi vim


,

injuriam et falsum
allliciionibus

bus attenuabat, tabs consumebat et exhauriebat,


opes destiluebant
,

crimen impingentes

quandome ex
:

im-

commodum
nemo
,

habebat in suo
exagitabant et

pium

judicatis. Tigurina vertil


,

Conatus ad

me

inva;

dolor diverliculum

solabatur
,

dendum
mihi

quibus

me

violenter et inique vexatis


,

et

persequebaniur omnes

et

cum

alienis in ejus calamilicet

ul Sepluaginta reddunt
insistitis
,

to).ij.ti

lirieHrW

u.ot,

auaeter

latem cognali atque domestici conspirabant. Sed


ad suam respciat condilionem
,

et

tanlm non opprimitis


,

sallein op,

de omnibus tamen

primre cogitatis
nulla est
,

culpam mihi adscfibendo

qae

loquitur, quibus Vivendi atque moriendi luit dilicilis


et angusta conditio.

ul Dei jusliliain lueainini et defendatis.

Cailrin

cm lam

dissimilis vita et forluna fuerit

ulriusque
probi viri

scilicel divitis et

egeni

id

est

impii et

eadem tamen utrumque jam


,

vit

functum

manel sepullura

labes

pulredo

verminalio.

Quod

(1) Similiter locusest Prov. 17: Corda hoYiiinm manifesta mnt ttrudentiMts , non qud homo isit nec anglus proprie inspiciat cor (solus enim Deus inspesed qud ex signis quibusdam excter corcliuin est) trioribus homines sagacs de cogitationibus cofdium (Estius.) quoque petstep jiidicare pos9int.
s
,

*559
Vers. 28.
pis ?

IN

LIBRUM JOB

13Gu
,

Dicitis

enm

Uei est domus princi?

dicitur

qui prxsentcm vilam viam sibi esse et non


,

et ubi tabernaccla impiorum

Hsec per ironjam


,

patriam aitendit

qui in dileclione praelereuntis se,

et quasi insultando significat

ab amicis de se dicla

ut

culi cor ligere despicit


,

qui non remanere in trans,

qui princeps fuerit inter Orientales

maximus
redaclus

nunc
q. d.:

euntibus
elc.

sed ad aeterna pervenire concupiscit

>

autem ad extremam calamitatera

sic

Atque

in

eamdem sententiam Clemens


inquit
,

Alexandriviro

Non me

latet

amici

qu spectent vestra
ut est

consilia,

nus,

lib. 7
:

Stromatum de laudalo perfecloque


,

neque ignoro

me unum
,

vestris verbis et criminalioni,

agens

Is

rever lotus hospes et peregrinus

bus appeti, Quis enim dubitet


affiicta condilio

mearum rerum

est. Similiter D. Basilius in Psal.

14 proprium esse
,

quin

mea

fortuna vobis obloquendi


,

boni

viri dixit

more

hospitis vitam liane transire

et

et conviciandi

maleriam praebuerit

scopumque pro vobis ssep au-

e causa vivendi curriculum prstanlissimis veteris


a;vi

posuerit
tur
?

in

quem

vestra; increpationis tcla lorquean,

luminibus nominari incolatum


,

hoc est

habita-

Quid enim aliud suspicer


principis

cm

lionem temporariam
esse transit oriam
,

ut intelligamus vilam nostram


,

diam excisamesse

domum

el

impiorum ever-

brevem
,

mutabilem

cl peregri-

sa tabernacula? Et quidem responsio baec bomine


perspicaci digna fuit
facile colligebat
,

noruin jaclationem

atque ad conslanlem illam el

utpote qui ex auditis et visis


:

lernam tendere omnes oportere. Ulinam ver nos


cosdem oculos haberemus
divinits illuminati
,

quid inlenderent. In Hcbrseu est


est

quibus

illi

clari pontifices

Quia

dicitis

Ubi

domus munijki

scilicet Jobi

prditi ornatique fuerunt ad in-

qui rbus integris tam erat munificus erga omnes

telligendam hujus vita in

summ

brevilale incredibi!

quod Vulgatus non mal domum principis et Scptuaginta Gt%c; pxovTo? reddunt quod talem prajcipu de,

lem

et

defugiendam calamitatem
,

Cerl constarel
lib.

esse plurimos, quibus

ut ait D. Ambrosius,
;

2 de

ceat munificcntia et liberaliias


gelio,
et

ex quo

ilud in

evan-

Abel, cap. 10, vita est fnus delictorum

nec aliud

Luc. 22, 25

Recjes gentium

dominantur eorum,

compendium

illos

facere

dm

diutissim vivunt
,

qui potestatem habent super eos benefici vocantur


esp-ysTxt,
:

qum
;

ut in dies majoribus'se noxis obligantes

gra-

Grc
subdit

quo nominc principes intelliguntur

viores deinde

pnas

in
:

omnem

aeternitatem expen-

Et

ubi tentorium tabernaculorum impiorum ?


:

dant.

Unde subditur

Quod Septuaginta reddunt Et ubi est tegmen


ctio

seu prote-

Vers. 50.
mali's
,

Quia

in diem perditionis

servatur

tabernaculorum impiorum
et quasi insultatoriam

Istiusmodi ergo acersic


il:

et ad diem furoris ducetur. Dies perditio,

bam

interrogationem

nis diesque luroris interits dies est


irato

quo impius ab
Illa

ludit el elidit

Vers. 29.

Interrogate quemlibet
eadej1 illum

modeste

ali eos

amandando

cm

ait

Deo ad

aeternas
,

pnas damnatur.
in illum

enim vera
dif-

de viatori-

est impii perditio

qud

diem pna ejus

bus

et

1i.ec

intell1gere cognoscetis.
,

feratur

quia tune rever Deus in

impium

terribili

Dicit

boc versu Job confutationem banc


,

quam

ira

ardebil furore.

Significat ergo iniquos


,

homines non

ctare vull
periti

ila

leslalam esse
,

ut

eam

vel ignari et im-

seiuper in hc vil puniri

quia ad illum diem furoris

bomines noverinl
,

scilicet pios

frquenter adprosperitate

el perditionis reservantur.

De qu reservatione

vide

versitate obrui
frui.

et impios in

boc

mundo

qu

superis ad capitis 14 versum 17, annotavimus.


xoucpsTae,

Videtur autem Idumis instar proverbii sermone


,

Septuaginla interprtes pro servatur legunt


sublimulur
;

tiitum fuisse
iicare vellenl

ut
id

cm

aliquid nemini

obscurum

signi-

sublevatur quippe

ut valid elidatur

dicerent ipsis etiam vialoribus esse


,

sicut qui vas ficlile in

sublime utrque

manu

effert

compcrlum. Quomod dicunt Latini


ostendunt esse vulgatum
pis et tonsoribus esse
,

cm cum

aliquid
,

saxoque

fortiter allidit. Scilicet impii

prospero fortu-

el
,

ignoralum nemini
ila est
,

lip-

naj flatu lurgidi

notum quod

ralione

Tolluntur in altum

atque aquilale

mine ah
lur

ipso

summ conjunctum ut docente nenalurali lumine hominum animis vidca,

Vt tapsu graviore ruant.


Quia
et

(ut

Job

ait)

ad diem perditionis servaktr malus,

impressum
ellicitur

scilicet

impios in hc vit florentes

ad diem

furoris ducetur.

servari ad

pnam

in fulur vil

perferendam
,

ex quo
fla,

rum bonorum
niulalio
,

palm
gitiosis

nolum quoque misse


in

non semper
irrogari
,

et

Infelix omnin perituronunqum moritura lormenta comquam terna nimis modica flicitas

in

hominibus
,

bac vil

pnam

ac

claudit infelicitas.

Et quis amet honores ignibus ter-

proinde nemini

quanlmvis calamiloso

exprobrari

ininandos? quis congerat opes perptua egeslate luen-

posse crimina ex hoc duntaxat pracsentis aerumn capile


,

das? quis prudens ampleclatur voluplates aternatui

quo et ncquissimi peccatores

plermque
,

exi-

is

llaininis

excruciandas

fuge quisquis sapis tam

merentur. Posuit autem speciem prp gnre


dicens
,

viatores

inagn rediinenda. Nimis char constat quod ater-

id est

homines

nullis studiis deditos.

Malo

nm
mens
dics
,

luitur
et

nimis

vili

pna; emuntur
?

aeternae.

ubi
inel

enim

id ita intelligere

qum
,

ut

alii

qui a de c;ius

animus

viri

prudentis
tt

et

videmus haec
,

viatores nominari dicunt


id

quod bujusmodi homines


varias regiones
,

nec emendamur

infelicium exemplis

melis scire possint

quia

per-

peccala peccatis hmlificamus securi,

cm moneat
,

agrant, perindc quasi

nonquaests faciendi

sed re-

Sapiens

Eecli.

5,4:

iVe

dueris

Peccavi

et

quid

rum

cognitionis causa peragrarent.


lib.

milii accidit triste ? Altissimus


lor, el

enim

est patiens reddi-

Mystic S. Gregorius,
viatores hoc

15Moralium,eap. 55, per


:

larditalcm

pnarum

gravitate compenst.

Sed

loco justos intelligit

Viatoi'

inquil

quisquis

impio

ha;c ingerit surdo fabulam canit;

1361

COMMENTARIUM. CAPUT
Unde
subdit

XXI.

1362

quippe qui nimis firmiter aures obturavcrit incantanti


sapienter.
:

adulatores, qui non solm non audent in faciem ve-

rum
viam
taill

dicere, sed soient falsis adulalionibus

menliri.

Vers
fortun

31.

Quis arguet coram eo


impium

ejus? et
prOSpei'O

Si ergo

minime tulum

sit

etiam in secreto cubiculi


il-

QVJE FECIT QUISREDDET 1LLI ? Id CSt,


flatu utatur, quis

Cm

sui detrabere rgi, ac divili maedicre, aut verbo

prav vitae ra-

lum perslringere, impun


feret?

quis in faciem ejus id audeat, et

tione revocare aut ejus flagitia audebit arguere? Sententia san tanto viro digna. lia enim plermque
fit,

Observt S. Augustinus,
ex Varrone, Serapim

lib.

18 de Civitate, cap. 5,
fuisse
Isis

ut homines secundis rbus

elati vix

unqum

in

gy-

maximum Deum

jgy-

rum

ralionis doctrin et reprehensione reduci se si-

ptiorum,et in templo, ubi tam ipse


tur, fuisse

qum
illis

coleba-

nant, ideque

maximum

discrimen subeant, qui vi-

simulacrum, quod digito

labiis

impresso

tam eorum improbam audent increpare. Observt autem D. Gregorius lib. 51, Moralium cap. 28, Scripluram sacram, quando per bujusmodi
interrogationem loquitur, indicarerem diflicillimam,

silenlium indicebat, ne quis auderet

principibus

detrabere, eosque arguere, aut negarc esse Deos, vel


asserere
lunt
illos

homines

fuisse mortales impiosve.

Voet in

enim impii

silentio

mendacia sua tegere,

qu

sol potenti divin fieri possit, ut

cm Jacob de
Psal. 88,

iniquitalibus ac sceleribus suis pernsanere. Quis ergo

leone dormiente, aut veris de Cbristo mortuodixit,

arguet viam ejus coram eo?


agant.

Pauci cert sunt qui id

Gen. 49, 9

Quis suscitabit

eum? Et David,

Unde tanqum rem maxime singularem semel


illo

49

Quis

est

Iwmo qui
3,

vivet, et

non videbit mortem?

itermque annott Spiritus sanctus de Azari

sa-

Et Malachias, cap.

Quis stabit ad videndum


repre-

cerdote magno, im sacerdotum glori, qui Ozise rgi


sacrificanti contra Dei

eum ? Verbum autem


liendere,

arguere est increpare,

ordinationem in faciem

restitit,

objurgare, quod

Paulus faciendum com4,

illumque arguit

Ipse est qui sacerdotio functuscst, ait

mendavit Timotheo dicens,2Tim.


cra, increpa. Quis, inquit Job,

Argue, obse-

Scripluia, 1 Paralip. 6, 1 et2Paralip.26. Alii quidem

corm potenti peccatore


Arguebat

mulli fuerunt sacerdoles, sed hic ore pleno sacerdos

obstinato constitutus audebit ejus iniquam viam ar-

meruit appellari, qui complt boni sacerdotis parles


egil in faciem

guere et reprehendere? Res san

diflicilis.

arguendo superbi rgis temerariam aufuit S.

Joannes Herodem, sed missus


gladio interemptus. Arguit

fuit in

carcerem, et

daciam. Talis etiam

Ambrosius, quiTheodosio
faciem
restitit, et,

proplieta

missus Deo

delinquenli non semel

in

Jroboam, sed jussus


Jeremias regem

fuit

statim comprehendi. Arguit

miraculi loco haberi dbet, non minus se


illi

quod morigerum

et principes impios, et projectus fuit

imperator exhibuit ad obsequendum,

in lacum, sustentandus pane doloris et aquis angustise

brosius constans fuit ad

qum Ameum arguendum; ut dubicensealur, episco;

potandus. Circumveniamus

justum

inquiunt
est

isti

tare merito possis uter laudabilior

quoniam

inutilis est nobis, et

contrarias

operibus
etc.

pusne ob libertatem arguendi imperatorem


perator ob humilitatemaudiendi episcopum.

an im-

nostris, et

improperat nobis peccata

legis,

Ecce

rationem, cur justum

circumveniendum staluunt,
illorum peccata.

Caeterm posset quoque

illa

vox arguere hoc loco

quia eos redarguit, et improperat

idem

significare

quod

convincere,

quomod

fides
(

a!

Ut ergo istiusmodi peccatores arguere posset Ezecbiel, ait ei Deus se ddisse illi faciem ut adamantem
et silicem,

Apostolo dicitur argumentum, id est, convictio

ut D.

Thomas annotavit2-2,
tium; et S. Judas
impios, id est,

qusest. 4, art. 1) non apparen-

ne vultum eorum revererelur. Daniel ver


divinam

dixit,

qud

veniet

Dominus arguere
quis admonitionialiquis

rgi

Nabuchodonosor expositurus somnium, quod suet


ei

convincere.

Quis autem bujusmodi


?

perbiam ejus arguebat,

vindictam incxplicatio-

peccatorem convincet rationibus


bus

tentabat, audito somnio rege,

antcqum

malo revocabit? Nihil per hoc mdium

nem

ejus proferret,

cpit intra semetipsum tacitus

proficiet.
in
iis

Quid

igitur

agendum? Job optim

id docet

cogitare quasi un Iwr, et cogitationes ejus conturba-

quse sequuntur.

bant eum, Dan. 4, 16.

Quod eo

consilio factum

fuisse

Vers. 52.

Ipse ad SEruLCRA ducetur, et


:

in con-

putandum
impium

est, ut

intrim

dm

tacitus cogitabat, ani-

gerie mortuorum viciLABiT. Quasi dicat

Non eum

mumcolligeret, etDeo

rcxfpvicav

postularet

regem
conitem

bujusmodi peccatoribus agendum


subtili

rationibus aculis

libr increpandi, et peccata ipsi sua

mente

fabiicatis,

admonitionibus blandis atque

stanter exprobrandi atque redarguendi. Quis

sententiis

profundam sapientiam continentibus, sed


et

Baltbasari inter pocula sacrilcga epulasque nefandas

ducendi sunt ad sepulcra,


ries

ostendenda
erit

ipsis

conge-

ausus

est denuntiare
illc

mortem, scelusque arguere?


pris caput et faciem ne

mortuorum

hoc enim

quod eorum oculos


Ecclesia agit
et

Nonne, quisquis

fuit,

aperiet,

et vigilantes faciet.
te ducil,

Hoc

dm

cognoscerelur obtexil, ac

manum

solam prolulit,

et

ad sepulcrum
tuis exponit,

pulverem

cinerem oculis

ne quidem integram
digiti quasi Iwminis,

siquidem tantm apparuerunt


insi-

Dan. 5,5? Quo scbemale


sit

sepulcrum luum apeilum tibi ostendil, mortuorum congeriem ad memoriam revocal Vide,
:

nuari videtur quanti res periculi


guere.

potentiores arexponit, dicens,

inquit, quia cinis es, et paulpost in


verteris.

cinerem con-

Hoc

alibi claris Ecclesiastes


:

Corpus luum comedent vernies, putredine

cap. 10, 20

In cogitatione tu rgi ne detrahas, et in


viti,
lii

scalebunt oculi, et faciem

quam

ornas, terra con-

secreto cubiculi lui ne maledixeris d

quia

et
,

aves
corvi

sumel; animam,

ni

resipueris,

arripienl daemones,
et

cli portabunt vocem tuant, id est, f

diaboli

haiiedes divitias tuas divident;

seternis ignibus

133
tradilus in reternum

IN

LIBRUM JOB
prompluario reierto et clarissimo atque in divite
cin produntur. Vidrent
ibi

156*
oili-

dm Deus

crit,

cruciaberis

verbum

Hebro est In congerie mortuorum vigilabit. In "Tp? sakad, quod signilicat vigilantiam granex anxi

pulvcres

illos, et

terrain

siccam, calvarias aridas vacuasque, ossa consuinpta


pulverique mixla; quee
si

dem

qudam cura ortam,

qnalis eral

illa

quae

considrations virg jlenim

in regero Darium exercebat, quando misso Daniele 6,18: Abiit in domum suam, et dorlacum leonum, cap. undiquc tnivil incnatus, et som.ms recessitabeo;cum
agittes
et

itermque percutrent, bouc ulique wAc exculerent


atque cognoscerent,
scilicet

ea

qu

vident jam in

pulverem redacta quondam


potenles, divites, qui banc,
lain vixerunt,

fuisse

bomines suisimiles,
ducinius,
vi-

vexatus circa personam Danielis.


sacri

Undc

quam modo

hoc verbo uluntur scriptores

ad similem vigiait, 1

banc eamdem quam nos caleamus terips

liam expriniendam, ul S. Paulus,

cm
;

Cor. 15,

rain calcaverunt, bc
clati fuerunl.

qu fruimur luce deldivilise?

54

Evigilate justi, et

nolile
et

peccare

S. Pelrus, 1,

Ubi nunc eorum fastus? ubi


?

cap.

Sobrii

estote,
,

vigilate; et anglus
3,
:

ad
;

ubi voluptates

ubi generis nobilitas? ubi jaclantia?

episcopum Sardensem
CJiristus
nescitis

Apoc.

Esto vigilans

et

ubi fainulantium obsequiosa mulliludo'? ubi molles

Dominus, Maltb. 25

Vigilate itaque,
et

quia

ad quiescendum lecti? ubi opiparae ad epulandum

diem neque horam. Sepulcra

mortui oculis

mensa:? ubispecies vcnusla mulieris? ubi color gena-

cxliibiti omnem somnum

abigenl, oscilanliampellent,

rum

vividus
et

ubi concinnilas capillorum anxi

com-

vigilantissimum reddent, et anxiis conscientiu; slimulis

plorum

ad illecebram caiamistro

inslructorum'?

urgebunt et compungent peccalorcm. Hinc quando Deus Pbaraoneni corde prafracto un cum

Hc
que

quisquis sedul
illis

secum

cogitatione expendit, se-

paul posl similem fulurum considrt, uliciniplies elicit,

principibus asseclis sibi rebellem subigero, ac sortis

que de pulvere
tioncs, quai

id est, anxias cogita-

condilionisque suce

memorem
:

reddere, atque sic ad

animum reddant inquietum

et

de salute

prsecepta sua capessenda et exequenda disponere vellet, dixit

sua sollicilum.

Dominus ad Moysem
et

Loquere

ad Aaron

Percute igilur pulverem, et egredientur ciniphes,

Extende virgamtuam,

percute pulverem terr;

et

anxle

scilicet

cogilaliones, ingentes timors, vhet saluli tuae

sint ciniplies in univers terruMgypti.Eccenintque ita.

mentes cuixs ut (ibimclipsi prospicias,


consulas. Ciniplies

Et

exlendit

Aaron manum, virgam

tenens,

percussit-

sanguinem sugunt

et extrahunt.

que pulverem terr,

et facli sunt ciniplies in

hominibus,

Est aulem sanguis cujus vigore caro nulritur et roboralur, viresque accipil, ut contra spirilum insurgat,

Exod.

8, 16.

Mirum
fuit

profecl ex so! pulvcris percusextitisse,

sionc ciniplies innumeros

quorum,

teste

cujus ardorc concupiscentia inflanimatur atque succcndilur, undesomiuis spiritalis et oblivio salutis ingeritur.

Pbilone, tanta

mulliludo, ut per

modum

exlens

nubis totam ^Egyplumobumbraret. Undequaque enim oxtempl densa ciniphum examina insurgebant sti-

Sed

ciniplies ex

mortis meditatione et se-

pulcrali pulvere orientes

sanguinem minuunt, carnis


concupiscentia; ardorem re-

mulis armata, quibus bomines infestabant, neque ul ]am quielis partem sive sedentibus, sive comedenli
bus, sive dormientibus indulgebant, ut non imineril D. Augustinus ciniplies typuni inquieludinis expressisse signiiicet,

lasciviam conipescunt,

slinguunt, et lelbiferum peccali

somnum
viri

exculiunt

abigunlque. Hinc factum, ut quoniam

sanclibunc

sepulcralem pulverem allenice considerationis virg

quos imitantur inquita quorunidam ingnia, quse nullam in se requiem habenl, nec aliis
concedunt.
Mystic aulem lue considerandum, quanti rfrt

perptu percutiebant, ea quse ad niorluos speclant


cogitantes, bc sol

consideratione excitali carnem

assidue mortificarent, concupiscenli flammas mitigarent,

ae vigilantissimi ellicercntur

quando nimiinsurgebant

manum

extendere

ac

lerr pulverem

percutere.
,

rm
et

fessis

membris quietem aliquam indulgebant,


oculis concedebanl, illico

Qusenam anima? manus,

inquit S. Augustinus
et

nisi

somnum

mens seu
unde
"Virga

intellectus,

quo res capit

apprehendil?

anxietates et timors mortis, quibus compuncli suspiria emitlere cogebanlur, dicentes


:

D.

ver
sit

aliud

Thom vocalur potentia apprebensiva. quam isliusmodi manus apprebendit, quid qum medkatio seu consideratio, qu res
Scd hc nostra miscria est,qud
ingenio quisque

Heu mibi mo-

riendum,

et forsan

quideni bodi

Quid ago? quid

cogito? Talem sese exhibebat David perenni cura yigilem,

e.xpendit et excutit?

cm

ait, Psal.

76, 5

Anticipaverunt vigilias
illis

per eam

rare-

sepulcralem pulverem percutiamus, nec

ocuti mei, id

est, vigilanlior fui

ipsis

quibus vigisoin

mortem
passim

seri cogilemus, pro

suo

landi cura ex officio incumbebat.

Scd quisnam

alia

mditantes. Avarus enim opes, iracundus

nuni

al)

oculis ejus fugavit?

Timor utique atque tur


non

pugnas, superbus bonores ac dignilalcs, libidinosus


fdlas voluptates, ebriosus vina, gulosus epulas deli-

batio, quae etiam

linguam adhaerere faciebat palato


cl

ejus

Turbatus sum, inquit,

sum

locniiis.

At

ciasque assidu ineditatione verst


terra; percutrent,

qui

si

pulverem

Uide tanlus limor? Cogilavi, inquit, dies antiquos, et

eumque

sria cogitations vcnlila-

annos a'ternos

in

mente habni

quasi diceret

In

mecon-

rent, sine dubio inde

ciniplies

orirenlur,

qui

ipsos

dio prteritorum ac
stilui
;

futurorum temporum

me
;

oompungerent, atque
duccrentur nempe ad

peccati

somno

excitaient;

et

quidem qmr pneterierunl, sunt


illi

dies

qu

sepulcra, et in congerie mortuo-

restant, sunt anni;

quideni antiqui aut antiquati

rum

evigilar ent. Ibi edoctrcnlur

natur nostra;

myin

acconsumpti

die

isli

ver anni sunt a'Ierni null


inquit,
dies antiquos,

steria, imoccillitatis

humanaj arcana, qu

veluli

duralionc finien

li.

Cogilavi,

365

COMMEINTARIUM. CAPUT XXI.


praeteriit,

!56G
et

non tam tempus, quod


faclum
fuit.

quin quod in

illo

ream esse arenosam


fluminum
/ns

lapidosom lerram

qualis in
Cocij-

Consideravi recogitans anliquos patres


sil,

ripis cl sabulosis locis reperiri solel.

qui nie prcesserunt, et quid ipsis faclum


rens, ubi sint principes
illi

inqui-

auiem

flnvins est in Arcadi Slyge paliule fluens,

nobilcs, ubi divites cl


delicati, ubi sil

quem inferorum
(jiiia

esse fluvium pocla; linxerunt,

lum

abundantes, ubi voluptuosi ac

gigan-

in illain

paludem mulla cadavera conjiciebanlur,

tum

fortitudo, regumpolenlia, nulioruia [)ulchritudo.


illa.

ul

ili'j

excderenlur, lum quia swxyxp's Gracis lumensignilicat.

Transierunt oinnia

Et qui tcmporis prsenlis

lum seu luclum

cursum absolverunt
Id

ingressi sunt

annos
,

aeernitalis.

Nota secundo, nostrum interpretem hoc loco vertere

ipsum mihi certissim evenlurum

et

forsilan

speciem pro gnre, ponendo Cocylum pro quo,

bodi.

vis fluvio vel torrente


dicit

et u!i bypallage.

Nam

Hebraea

Ben crgo
certe

Job

Ad

sepulcra ducetur cl in con-

et

Chalda vcrtunl glebas


:

torrentis

Septuaginla ver
torrentis.
ei

mortuorum

evigilabit.

Ubi expende

illud

in con-

reddunl

Du te es

ei fuerunt lapides
:

Sensus
s-

gerie mortuorum. Haec

enim

potentissinia est ad

som-

ergo est, quasi dicat


pulcre, nibil

Oplim convenu

cum

num

etiam

illius

qui lelhargo opprimitur effugandum.

enim

ibi

mali sentit, sed in co dulciter

Facito congeriem

mortuorum

et acervuni

non liclum,

ac suaviler <juiescit.

sed verum

et

tanqum

aller Ezechiel vide et consi-

Nola

tertio,

hiae liquere velerum sepulcra, praeser,

dra

campum plnum

ossibus
,

mortuorum
luis

illoruni
vidisli

lim nobiliorum

fuisse juxla flumina

quod maxime

quos nsti antea viventes

quos oculis
;

boneslum exislimarent pro sepullur


esse
tur

lilioralcm locum,

quibus olim usus es familiariter


facito

inprimis congeriem

aut quia aliquid in jugi atque vivenie aqu credebant

consanguineorum

et affinium

tuorum

luam
consorasic-

sacrum

et

expiatorium

aut quia magis videbaet

prosapiam tanqum arborem extensis ramisdilalatam


considra, patrem, matrem, fratres, sorores
,

sepulcrum futurum esse mundum,

silve-

slrium ferarum conculcalione liberum. Id multa pro-

biinos

cognatos. Vide
,

mos

excisos

te

omnes l'er hujus arboris solummod remanere jam quasi


,

bant antiquorum seu vera, scuiabulosa exempla,

qu

ad fluminum ripas virorum principum sepulcra constituunl.

cum, statim morte excidendum


obnoxium. Ubi parentes qui
tres
le
?

mille inlirmitatibus
?

Sic Hecubae sepulcrum ad annicni

Rhodium
Oron-

genucrunt

ubi fra-

slaluit Strabo, lib. 15, Arcadis Philostralus ad

cum quibus

educatus es

ubi sorores

? etc.
,

Huic quos

tem. Pausanias mull.nrum sepulcra yariis Humiiium


littoribus

consanguineorum acervo adde condiscipulos

adjungil.

Arjslokics

in

Peplo ad

(.cpliis-

primm
mas

in infanti sorlilus fuisli.

Cm

enim primm
,

sum anmem lumulum


lia

staluii Penclei.

Quorum

simi-

oculos corporis antequm ralionis apcruisli


scliolas missus,

ad pri-

plura nosler Sanctius adducit exempia.

Unde Helingu se

elemenla prima cogniturus, quot


,

braeus

quidam apud Slunicam


ergo Jobus

ail.

Arabum
esse

quantosque babuisli pueros socios

quorum majorem
vi-

pulcra vocari glebas vel glareas loirenlis.

partem vides morti


diis applicatus,

cessisse

Deinde majoribus ski-

Dm
Cocyti,

ait
si

impium

dulcem

glareis

innumeros babuisli condiscipulos,

idem

agit ac

diecret, de^aionem cadaveris


et

vidos, sanos, agiles, qui juvenili

ardore multa age-

impii ad sepulcrum

non tam tristem


,

amaram
et

esse
ludis

bant,

qu sp

refers

qui per varios casus et innu-

qum ltam

et

suavem ulpote

fe^lis

epuhs

mera discrimina rerum loca varia in republic oblinuerunt, ex quibus qum plurimi vitae cursum perfecerunt, et jam Deo ejusdem suse vit reddiderunt rationem. His adjunge bomincs famosissimos etceleber-

condilam, ut fer videatur deduclio esse ad thala-

mum

nuptialem, ac proinde non lanto esse impiis


Tirinus nosler. Vel cerl signilicat imet gral uni esse,

borrori. Ita

pium dulcem
Infernae,

ac placcre

i!li

regioni

rimos quos nsti


civitatis

mulieres formosissimas

quai totius

qu

figural giarea Cocyti appellatur. Sicut


rei dulcis est,
alia,

oculos ad se convertebant. Quot quantique


divites,

enim cuique

hoc

est, placet,

congruit,

comits, barones,
illustres, et

quot quantque feminae


vidisli
,

consentanea est res

qu cum

ips

proporlionem

pulcherrim, quas

jam

in

mor-

habet, ut lapis cenlro,

ita

sontiutn anime regioni in-

tuorum congerie quiescunt! Omnes

hi vil excesse-

ferorum congruunt, dulcescunt, quadrant ob proporlionem culprc


et peenae.

runt, oinnia quse babebant reliquerunt, nec secum


lulerunt divitjas, facultates, corporis robur aut pul-

Locus quippe ac sedes propria


est. Glareas

animae peccali pondre gravatae tartarus


(pioque juxta
fluvio

chriiudinem

corm divino judicio rigidissimo com-

poetarum commenta eructabantur


infrai, cui

paruerunt, ingressi sunt

domum

ternilalis.

Quid de
le

quodam

nomen

Aclscron

in

Cocyfin-

le speras? quis te decipit,

suadens longam

vitam

lum
ail
si

quas san glareas defunctorum animas esse

manere? quis mentem tuam subverlil , persuadens meliorem tuam sortem futuram Nonne fieri potesl
'!

gebant. El quidein Jobus commentis ben utens,

dm
im-

impium dulcescere
impium,

glareis Cocyti, perinde agi:, ae


cateris

ut

illis

bc ips die adjungaris? Si banc congcicm

dm

in tartartim detruditur,

faceres

mortuorum ad eam mentem


non sineres perlbdi

applicans, evigi-

piis

lares utique, et

domum

tuam.

gralum esse pronunliaret. Licel enim nibil in e regione suave dulceve sil minime lamen negandum
.

Vers. 55.

Dulcis fuit glareis Cocyti, etpostse


ixnuiierabii.es.

damnatos

alios aliis pi: cerc

ex eo capite quo

Denm

omnem h0m1nem tr \iiet, et ante se


faciliori intelligenli

plo

oflcnderunl, in

quam

cerl superbiam animi

damna

bujus

loci
,

qui ab interpretibus
gla-

torum vebementer conspirant.


Tropologic S. Grcgoruis",
lib.
r

in varias sentenlias

Iraliitur

nolandum primo

>

Moralium, cap.

, ,

1367
38
:

IN
Qui, inquit
,

L1BRUM JOB
IWt

1368

per glareas Cocyti

nisi

reprobi de-

ut secundse tes ad

votum succdant

opes, honores
,

(signantur, qui suis voluptalibus dedili quasi semper


flumine ad ima delrahunlur? Qui

enim contra voColuctuni


se

commoda circumfluant. Frivolum cei t solatii genus nam res plan incerla est. Neque enim ex reditu in
Dei benevolentiam
tur, honoretur,
lis vitse

luptates hujus seculi stare fortiler nolunt gareai

eflicitur,

ut qui pius est fortunefluxis

cytifiunt, quia suis quolicii

lapsibus ad

ben valeat, caelerisque

morla-

tcndunt, ut in

sternum postlugeant,

qui

modo

bonis afflut,

cm

pateat plerosque viros piis-

in suis voluptalibus delectabiliter relaxant,

etc.

simos rumnis consumptos interire, et contrario


plerosque improbos florentes, vegetos
laetosque ad

Quodver Et post

sublexiiur:

se

omnem iiominem

tkaiiet, et ante se in-

numerabii.es, idem est, ac omrses antecessores etsuc-

morlem usque perdurare, praterqum quod perspicuum est, consolationem minime appositam esse,polliceri

cessores morienlur,

quemadmodw

ipseinteriit;

quod

homini aerumnoso prosperilatem

si

resipiscat

ad corporis sorlem spcial. Quo sensu Jobus hoc argunienlum texere censendus est, q. d. Cin omnibus
:

cm ex gnre suo
que

ea prosperitas resipiscenlise vil-

sive bonis sive nialis pari lege

mors immineal,
trahit

trabat-

defacalae argumenlum non sit. Cm ergo Eliphaz, Baldad et Sophar Jobiconslantissimum animum

que omnes subsquentes, sicut


dentes,

omnes prcpiis

grandibus

poilicitationibus
:

lemporariis

tentassent,

cmque

in

hc vil impiis secs qum


,

ex

apte concludit, aiens

Quomodo

igitur consolamini

me

voto omnia et ex aniini senlenli cdant


colligitur,
,

cert inde

frustra, vel, ut Septuaginla reddunt,

xev,

irrniter?

primo post hanc vitam utrisque reservari


;

condignam retribulionem

secundo, non propter sola


;

Incassm videlicet argumenta conglobrunl, cm finis intentus, qu ralione ipsi assercbant, neque semper
oblineretur, neque
si fortuit oblingeret, verse sententi congrueret, atque idcirc subjungit
:

Deo in hc vit unde sequitur tertio, ex iis colligi non posse, Jobum impium et sceleratum esse, ut amici contendebant.

scelera homini adversa immilti

CUM RESPONSIO VESTRA REPUGNARE OSTENSA


RITATI,

SIT

VE-

Quare subdit

Vers. 54. Quomodo icitur consolamim me frustra, CUM RESPONSIO VESTRA REPUGNARE OSTENSA SIT
veritati
?

vera

scilicet

sententi

quai habet
,

pios et

impios in hc vit promiscu

afigr

neque ex opibus
;

vel inopi firma vitii aut virtulis

argumenta produci

Ex

Jobi argumentis, quibus adstruxit pios


alllictari,
,

ac proind superesse vitam aliam, ubi boni praeniiis

qu
palm

ac impios serumnis in hc mortali vit


efficituT

ineptum

solalii

genus esse

si

quis

eumulani, improbicommeritis pnis insempiternum lorquendi sin'l. Atque in hune modum Jobus siluit,

viro ailliclo,

quem

censet impium, pnilenliam agere


si

quem

redintegrato praelio Eliphaz iterm adorsus est.

suadcat, promittens,

in Dei gratiam redeat, fore

CAPUT
1.

XXII.
1. 2.
il

CHAPITRE
Eliphaz de

XXII.
la

Respondens autem Eliphaz Themanites,

Thman prenant
tre

parole, dit Job

dixit

L'homme

peut-il

compar

Dieu, quand

Numquid Deo polest comparari homo, etiam cm perfectae fuerit scientias? 3. Quid prodest Deo si justus fueris? autquid
2.
ei

consomme ? Comment donc osez-vous vous flatter de pntrer les secrets de sa divine providence? et comment vous promettez-vous qu'il s'intressera dans votre dfense?
5. Que sert Dieu que tous soyez juste ? ou que lui donnerez-vous, quand votre conduite sera sans tache? 4. Vous craindra-t-il, lorsqu'il vous accusera comme coupable? et lorsqu'il viendra pour vous juger, apprhenderat- il que vous ne l'accusiez lui-mme d'erreur ou d'injustice ? 5. Et ne trouvera-t-il pas plutt en vous des drglements trs-grands, et une infinit d'actions injustes, qui justifieront pleinement la conduite qu'il lient sur vous? G. Car apparemment vous avez enlev ou retenu sans raison dos vsvs, vos frres qui en avaient besoin; et vous avez dpouill de leurs vlements ceux qui taient pauvres, vous les avez renvoys nus. 7. Vous avez refus de l'eau celui qui tait abattu do lassitude, et du pain celui qui souffrait la faim. 8. Vous vous tes mis en possession de la terre de votre voisin par la force de votre bras ; et vous vous la conserviez, comme tant le plus puissant et le plus fort. 9. Vous avez renvoy la veuve les mains vides , sans vouloir la secourir ; et vous avez dlruit l'appiii des orphelins, au lieu de les soutenir. 10. C'est pour cela que vous vous trouvez aujourd'hui environn de piges , et frapp tout d'un coup de tiouble et de crainte. 11. Et cela vous est d'autant plus sensible, que vous vous imaginiez alors ne devoir point tomber dans les tnbres de l'affliction, ni tre accabl par les maux qui sont venus fondre sur vous, comme un imptueux dbordement d'eaux. Et mme prsent, vous osez soutenir que Dieu ne vous les a point envoys pour vous punir de vos pchs. 12. Vous pensez sans doute que Dieu est plus lev que le ciel, et qu'il est beaucoup au-dessus des astres. !.->. lit vous dites en vous-mme : Que peut connatre Dieu de si loin? Il juge des choses qui se passent sur la terre, comme au travers d'un voile. 14. Il est environn d'un nuage qui lui en drobe la vue; il lie considre point ce qui se passe parmi nous; il se

aurait une science

mme

confers,

si

immaculala

fuerit via

tua?

h. Numquid timens arguet cum injdicium,


5.

te, et veniet te-

Et non propter malitiam tuam plurimam,

et infinifas iniquitates tuas?


6. Abstlsti enim pignus fratrum sine causa, et nudos spoliasti vestibus?
7.

tuorum

Aquam

lasso

non

dedisti, et esurienti sub-

traxisli

panem.

8. In fbrtitudne brachii lui possidebas terrain, e potentissmus obtinebaseam.

9.

Vidus dimisisti vaeuas, et lacertos pupilet

lorum comminuisti.
10. Propterea circumdatus est laqueis, conturbat te formido subita.

ll.Etputabastetenebras non visurum, et impetu aquarum inundantium non oppressum


iri
?

12.
sit, et

An non cogitas quoi Deus excelsiorclo


super stellarum verticem sublimetur
:

12. Et dicis

Quid enim novit Deus?

et quasi

per ealiginemjudicat.
\h.

Nubes latibulum

ejus, nec noslra con-

1369
siderat,
15.
cupis,
et

COMMEMARiUM CAPUT
circa cardines

XXII.
le ciel

1570

cli peratnbulat.

promne dans

Numquid quam calcaverunt

semitatn seculorum custodire


viri iniqui?

16. Qui sublati sunt ante tempus suum, et


fluvius subvertit

17.
i

fundamenlum eorum. Qui dicebant Deo Recde nobis


:

et

quasi nihil posset facere Omnipotens

aestima-

bant eum
18.

Cm

ille

implsset

domos eorum bonis


sit

quorum
19.

sententia procul

me.

Videbunt justi,

et lsetabuntur, etinnocens

subsannabit eos.
20. quias
21.

Nonne suceisa est erectio eorum, et relieorum devoravitignis? Acquiesce igitur ei, et habeto pacem; et
pone
ser-

per haec habebis fructus optimos.

mones

22. Suscipe ex ore illius legem, et ejus in corde tuo.

23. Si reversus fueris


ficaveris, et

ad omnipotentem,

a?di-

long facis iniquitatem taberna-

culotuo.
24. Dabit pro terra silicem, et pro silice tor-

renles aureos.
et

Omnipotens contra hostes luos, argentum coacervabitur tibi. 26. Tune super Omnipotentem deiiciis afflues,
25. Eritque

etelevabis ad
27. Rogabis

Deum
eum,

faciera

tuam.

et exaudiette, et vota tua

d'un ple l'antre ; et il ne s'occupe <ooinl de ce qui se fait sur la terre. \6. Voulez-vous donc suivre ainsi la route des sicles passs, et marcher sur les traces de ces impies, 1C. Qui ont t emports par une mort prcipite , et que le dluge a renverss jusqu'aux fondements ; 17. Qui disaient Dieu Ketirez-vo'js de nous; et qui s'imaginaient que le Tout-Puissant ne pouvait rien contre eux, 18. Quoique ce ft lui qui eut combl leurs maisons de biens? Que ces penses des impics soient bien loin de moi. 19. Les justes les verront prir, et ils s'en rjouiront et l'innocent leur insultera, comme' M n elles siens insultrent aux incrdules qui prirent dans le dluge. 20. En effet, ce qu'ils avaient lev de plus fort n'a-l-il pas t dtruit alors par la puissance de ce Dieu qu'ils croient si impuissant ? et le feu de sa colre n'en a-t-il pas dvor les restes dans l'embrasement de Sodome. 21. Soumettez vous donc Dieu, au lieu de vous rvolter contre lui, comme ces impies; et demeurez eu paix dans les maux qu'il vous envoie: ne vous laissez point aller l'impatience, ni au murmure : mais entra dans les sentiments d'une vraie pnitence ; et vous vous trouverez combl de biens. 22. Recevez la loi de sa bouche, et gravez ses paroles dans votre cur. 23. Si vous retournez ainsi au Tout-Puissant, vous serez rtabli de nouveau, et vous bannirez de votre maison l'iniquit, et tous les maux qu'elle g a causes. 24. Il vous donnera, au lieu de la terre, le rocher; et au lieu de la pierre, des torrents d'or; c'est--dire, qu'il vous donnera des richesses beaucoup plus grandes que celles que vous avez possdes, et qu'il rendra votre fortune infiniment plus solide. 23. Car le Tout-Puissant se dclarera contre vos ennemis; et il grossira tellement vos trsors, que vous aurez des monceaux d'argent. 26. Alors vous trouverez vos dlices dans le Tout-Puissant, et vous lverez avec une entire confiance votre visage vers Dieu. 27. Vous le prierez ; et comme il vous accordera ce que vous lui demanderez, vous vous acquitterez avec joie de vos vux, et lui offrirez avec plaisir ce que vous lui aviez
: ;

reddes.
28. Dcernes rem, et veniet tibi, et in viis tuis splendebit lumen. 29. Quienim humiliatusfuerit, eritin glori; et qui inclinaverit oculos, ipse salvabitur.
30. Salvabitur innocens salvabitur in munditi manuum suarum.
,

promis.
28. Vous formerez des desseins, et ils vous russiront ; la lumire brillera dans les voies par lesquelles vous marcherez. 29. Car celui qui aura t humili sera dans la gloire; et celui qui, dans la honte et la douleur de ses pchs , aura abaiss ses yeux tiers la terre, se croyant indigne de regarder le ciel, sera sauv par sa pnitence , 30. Comme l'innocent sera sauv par sa justice; car l'innocent sera sauv, parce que ses mains auront t pures; et le pcheur parce que les siennes auront t purifies.
et

autem

Vers.
dixit
:

Respondens autem Eliphaz Themanites Vers. Numquid Deo potest comparari


1.

COMMENTARIUM,
Se ipsam , inquit
nia.
,

noscens divina sapientia noscet

om-

2.

HOMO, ETIAM CUM PEUFECT\E FUER1T


ginta vertunt
:

SCIENTI.'E ?

SeptUaintelle-

In e videt distinctissim parles


cies

omnes mundi, speanimantes.


,

Nonne Dominus

est qui docet

omnes, naturas singulares, rerum minutias, vim


et varielatem
digitis suis
, ,

ctum

et

scientiam?

Unde

in Canlico

Ann
1

matris Sa-

omnem
Quasi in

herbas

stirpes

muelis dicitur Deus scientiarum Dominus,

Reg. 2,

3:

numerat

in littoribus arenas
,

in

ab

illo

enim ut uberrimo

et eopiosissimo fonte

omnes

Oceano
frondes

pisciculos
,

slillantes pluvs; guttas


,

arborum

artes et reconditae scienti atque arcana et magnifica

ingeniorum vis profluxit


nibus, et mirabilium

ab

illo cliani

ordo in om-

rum

cogitationes

momenta lemporum qu sunt


,

bominum et angeloqu fuerunt et in


,

rerum

pulcbritutlo, et velut in

omnem

seternitalem sunt futur.


et

Nec perfect miin

concentu sympiionia oinne artificium et admiralionem


superarts manavit. Itaque S. Paulus multiformem sa-

nus comprebendit
are volantes
pillos in
,

numerando percenset muscas


humi cadentes
,

aut passeres

aut castellas in

pienliam Dei prsedicat, Ephes. 5, 10. Atque ut


ctis creaturis

reli-

bumanis capitibus vibrantes, qum

oculos in ips Numinis scienti figamus,

orbibus clestibus micantes, quas vocal nominc suo,


et dicunt
:

inprimis contuetur, et perfectissim cognoscit essen-

Adsumus
ill

ait

Rarucb

cap. 5, 34.
est mirabile,

tiam suam

bonitatem
inftnitas

potentiaui

perfectiones dc-

In amplissim

scienti

boc qnoque

nique omnes

in quibus cognoscendis

imet

qud nec tempore augetur, nec oblivione minuitur,


sed attingit fine usque ad finem
illa
,

mensus

ipsius intellectus copiosissim expletur,

et prlerita

atque

voluptate singulari

perfunditur; in quo

est

ipsius

qu

in

omnem

seculorum continualionem fulura


,

beatitudo; esscnliam enim pro speculo liabet lato et

sunt tam clar et distincte videt

qum qu modo
inscienti

in

splendido, in quo se videt


S. Dionysius lib. de divinis

atque

omnia. Erudil
7,

oculis geruntur. taque nihil fallere illum potest, nihil

Nominibus cap.

aciem mentis

elfugere,

nihil

prteriri.


\H
Omnia,
ejus,

;,

IN
inqnit Apostolus,

LIBRUM JOB
suam
,

{572
et justitiam

nudaet aperta sunt

oculis

commendat

confert san

multm
ill

Hebr. 4, 15. In Graeco est

Trpa/r,}.i<jjj.Eva,

quse

laudis et gloriae in

Deum

qui accessione

apud

pulcherrima metaphora estducta


cnini (ut theolgiHebraeoruin

sacrificiis.
lioslia

Solebat

mortales elarescit. Et univers justorum opra exi-

moncnl)

prinim
dis-

mia quasi annui reditus sunt


ris

quos Deus

in

ihcsau-

excoriari
cindi
,

lum

corvice
,

usquc ad imam parlcm

reponit, non quod ex


,

iis

emolumenlum

ulluin fa-

ade ut inteslina

et quse pris abdila fuerant

ciat

quod totum nobis

cedit, sed

hc ratione divilias
,

cl arcana,

lum

oculis subjiccrentur.

Viclimam au-

gloriae

ac bonitalis suae magis orbi manifestet

et

am-

tem e ratione discinderc atque aperire, Tpa/v./.'Cav dixerunt. Hinc igitur omnia oculis Dei mundum om-

plior

eum

laudandi nobis inde materia succrescat, in


in thesauro

quo

sibi

tanqum

complacet qui bonorum

nem
sunt
,

circumspicienlis TSTpay^Xitrasva

r.uda et aperta

noslrorum non eget.


Caeterm qum procul hoc abfuerit mente Jobi
ut
,

ut diloricato pectore

ut intimo cordis sinu


delitescit
,

patefacto.

Quidquid

in

fundo Oceani

aut

semelipsum cum Deo conferre praesumerct


eo de
justiliac

aut

in visceribus terra lalet, aut inscrutabili in corde ho-

cum

palm contendere
vers.

vellet, salis ipse


:

minum
et ipsi

occulilur,
,

aut reponilur in libra voluntate


;

declaravit, cap. 0,
ita sit
,

cm

ait

Ver scio quod


;

angelorum

pntrt et pervadit Numinis sapientia


1

et

quod nonjustificeturlwmo compositus Deo

prparantur cogitationes,
legit
:

Reg.

2,5;

pro quo
et

si voluerit

contendere
mille
,

cum

eo,

non poterit

ei

responde-

Symmachus
excusationes.

Et non

sunt

apud cum prlexlus

re

unum pro

etc.

Unde mirum
,

est

Eliphazum

Unde sequilur nemini tulum esse aut consultum cum Deo descendere in judicium. Quand
cnim nobis cum hominibus ncgotium
advcrsario objicere,
est
,

tam parm

fuisse su

memorem

aut cert impudenafflicto

tem, ut easdem loliesjam dilutas


impingeret regereretque.

calumnias

si

aliquid
,

aut in

illo

carpere possumus
,

Vers.

5.

Quid prodest Deo


si

si

justus fueris?

quod ad nostram defensionem proferamus


etiam

videmur
,

aut quid el confers,

im5iaculata fuerit via

tua?
nos-

nobis dimidi ex parte causam nostram obtinuisse

Nam, ulpulchrad hune locum


Moralium cap.
melipsos
,

S. Gregorius lib. 10,


,

cm malam causam habemus,


,

quia nimirm
,

In

omni quod ben agimus


,

hoc pacto judices causa nostr divertimus


in nobis haereant et defixi sint

ne

loti

non Deum juvamus. Idem aiunt

in

hune
Ra-

utque

nobis

admissa
solet

locum sanclus Chrysoslomus, S. Thomas,


lioncm reddit Philippus
tolius boni
,
:

et alii.

noxa quasi obscuretur


inter

et implicetur.
,

Hoc vulg

Quia Deus fons et origo est


se boni egens.
ulilia

homines

factitari

ut

nimirm quaeranl aliqua


quando
omnia concidunt; atque

et nullius exlra

Opra

subterfugia, quibus se evasuros sperent; sed

igitur noslra nobis,


ita

non Deo

sunt

Deus enim

ad

Deum

accedimus,

ista

supra

omnem

creaturam elevatus

est, ut null rc

istiusmodi exceptionis formula erga ipsum uti velle

creat indigeat nec aliquid extra ipsum in ejus cedat


ulilitatem, otiamsi in

prorss slultum et ridiculum iuerit.

honorem

cl gloriani illius fieri


,

Atque
net

in

hoc versalur totum Eliphazi argunienlum


et

dicatur
est,

honor enim

in

honorante

non

in honoralo,

quod ulilem quidem

optiniam doctrinani salularem,


,

conti-

etiam inter homines. Hoc tamen inter honorem


,

omnibus

in

gnre

si

non

per-

hominis et Dei interest


etiamsi honor
sit

qud dm honoratur homo


illum ignore!

perm Jobo
gnissima

illam

accommodarel
crimen
ipsi

et

ex e falsum
,

illius in alio sit, et ipse

viro innocentissimo

impingeret

et

indi-

lamen

ei utilis

(quoeirca qui ei aufert


ei

honorem
;

quaeque

afingeret,

quibus prorss

ver ac propri dicitur


Dei
,

erat alienus.

qui in nobis

ssc

damnum inferre) at honor dicitur dm ben operamur,


nihil nobis accipere

Optrat quidem Jobus

cum Deo

disceptare

suain-

vcl religios

eum

colimus, non dicatur cedere in uli-

que innocenliam non


studio asseruerat.
velut

gloriae

ambitu, sed

veiilaiis

litatem ipsius Dei,

nam

potest

Quod Eliphaz

sinistr interprelatus,
vilse

quod su aliquo modo


str nil ipsi

intersit; idequc ex parle no-

hominem

scientiae

opinione et inculpt)

Deo conferre possumus. Hinc Christus


17, 10
:

exislimatione turgentem valid aggreditur.

Non

hic

Dominus, Luc.

Cm,
,

inquit, feceritis omnia

autem immorandum exquirendo


Hudere seipsum
jus'.itiamque

seligendove uno al-

qu prcepla
quod debuimus
stus
:

sunt vobis

dicite: Servi inutiles sumiis

terove verbo, ex quo Eliphaz judicare potuerit

Jobum
ipso
dis-

facere, fecimus. Ubi


,

duo docel Chri-

cum Deo

coniponere

et scientiam

Primum

scilicet

nos servando praicepla non

qud

se

suam Deo oblrudere; eo quippe innoxium excruciari vclleque cum Deo


,

mereri eo praecis laudem Deo seu gratiam haberc,


quia gratias referre solemus pro lus quac nobis gratuit exhibentur (et hic est sensus

pulare signilicaverit
carpserit
,

Dei tribunal appcllrit

a'micos

direclus

horum

potuit iniquus intci prs opinari ea asserta


,

verborum, ut palet ex contextu et simililudine servi


quac praecessit)
;

esse

hominis audacis

sapicnliain

et

justitiam ita
ipso se
,

secundum ver

nos etiam servos


uiili-

vc:iditantis sibique lid"nlis, ut

cm Deo

comvide-

omnin

inutiles esse, quia servitio nostro nihil

juraiet, divinam providentiani repiehcndcrct

tatis accedil

Deo, pro quo

gratias

referre

lenea-

rciurque
(lentis

sibi

sapientior

Deo

ul qui nssel res pru-

tur.

temperare,

et juslior, ut qui sine

nox

cae-

(icirlur

Deo

injuste

pnam

iniligenle.

At enormiler
II

Sed dicet aliquis Ergone etiam servinn inulilein dicemug Paulum Aposlolum adimplentem ea quac dc:

Eliphaz

pravo suo interprelamento aberrat. Jobus


conscienliam potis

sunl passioni
|!

qui(iue lot ac tanla perpt^ssus est jo


;

ver

dm

qum

scientiam asscrit

nomine

Chrisli

qui denique universum docuil

mun-

1373
,

C0MMENTAR1UM. CAPUT XXII


enim

1374

dum et innumeros peccatores Deo lucratus est ? Siet militer et S. Petrum Apostolorum coryphum Ambroet Augustinum S. Joannem Evangelistam
,
, , ,

in litibus et jurgits inter se suseeplis lot cavil-

lationibus soient uli homines, nisi ut obieem aliqucm

opponrml, et arrearumi placent; autsallcir

ipsi

li-

sium

Hieronymum
? Ita

et

alios doctores

sacros

qui
j

morem
nione
ctitarc

inculiant, ne
igitur

vohemcnlis ab ipso urgeantur?


fols

tanlm Ecclesi Dei profuerunt, hos servos


reputabimus

inutiles
licet

Quoniam
ita

homines nonnunqum

su opi-

quidem quoad Deum


,

quia

lurgent, ut inducaiu aniinum erga


alii

Deum

ia-

plurinium fruclum fecerint


sint
se.
,

et mullas

animas

lucrali

quod

erga aiios iclilant, proplerea dicil:


arguet te? id esl, puiasne ex timor
te

lucro

tamen hujusmodi
,

nihil accrescit

Deo

in
|

Numquid timens
(u

Nec Deus csset potuisset. Lucrum


nostrum
Dei
,

si

lucrum

in se aliquod acquirere

Deum

disceplalurum tecum judicio, quasi

me-

igitur istiusmodi
,

totum quantum
ipsius

lueret,

tuamque

injustitiam aut versutiam rel'ormidatinieat?

est et

ipsorum servorum
et gloria.

non autem

ret ?

Quid enim Deo possimus lacre unde nos


forsilan

cui soli

honor

num
ita

timebit

ne ipsius cervices

pedibus

Clcrm Septuaginta versum hune


Quid enim cur
absque
est

reddunt

nostris

premamus? Atqui

quisquis giganlo ausu ad-

Domino,

si tu fuisti

operibus tuis
|

verss

Deum

insurgit, quid aliud agit,

qum

sibi ipsi

crimine; aut utititas, quod simplicem facias


ita

cervices frangit

Non

est Igitur

qudexislimemus Dosit istius-

viamtuam! Quod non


oculos claudat
,

inlelligendum quasi Deus

minum
nal
j|

sibitimere nobis (stolidissimaenim

nec ullum inter


,

bonos

et

malos dis-

modi persuasio); sed sciamus Deum, cm nos ad tribu-

crimen constitut
hil accdt;

sed qud ipsi ex justili noslr ni-

suum citt,

ide non facere, quasi

illi

nocere possiin nobis

aeproinde

cm

illam vult, vultnoslr cau-

mus, sed ut cogat nos sentire malum qud


est, et

non ipsius propri, ob nostrum emolumcntum, non suum. Quoniam ver Deus omne bonum se promasa,

ver

qurendum remedium, utque pnitenli ad ipsum accedamus, secundm ejus


eo incilemur ad
si ipsi

nare agnoscit
potest
origo.
,

en cur bonum amet


,

sicut ficri

non

voluntatem gubernari cupientes. Et cert inexcusabiles

ut aliter sit affeclus cm ipse boni sit fous et Cterm su respeclu id est propler commodum aut emolumentum ullum quod inde recipiat non est illi cur, quomod vivant homines. Cm
, , ,

omnin simus,

resliterimus, et ad maliliam
et

nobis
'

insilam rebellionem illam


ipso ad se revocante flecli
;

obstinationem,
sit

qu nos

non

passa, ad-

junxerimr.s

de qu subdit

homines quidquid mali polerunt agent


tiam illam,

num

justi-

Vers. 5.

Et

non propter malitiam tuam pluri-

qu

in

Deo

est, ipsi eripienl? an pote?

HAM, ET INFI.MTAS INIQUITATES TUAS? CertUm quidcil)


est

runt

illius

majeslatcm imminuere

numquid gloriam

hc

in

Jobum virum innocenlissimum

bonorem abolerc ? num regni ipsius limites conlrahere? Minime geniium. En igitur quomod dicitur Deo non esse cur quid homines faciant. Sed quod ad nos atlinct, videamus, an non sit batitude
ejus et

virtutuni gnre ornatissimum


I

et omni minime quadrare, cui

ab Eliphazo mal ideirc applieantur. Nobis tamen


intere generalis ejus proposilio tenenda est,

lutarem omnin doctrinam continct,


nobis prout opus est applicemus
;

nostra, nos ad ejus

nulum

et

voluntatem conformre,

qu sadummod eam nempe unumquemseipsum descen-

et ipsius imperio nossubjiccre;


vit nosti',

cmquc nec
ita

nobis, nec
;

que nostrum debere frquenter

in

noc operibus nostris indigens,

tamen sol;

dere, conscienli latebras exculere, sese incorrupto


judici sistere,

HcilussiljUt vilamsanct inslituamus, ex eocognosca-

reum

se peragere,

culpam agp.oscere,

muscharitatem, qu nos eomp'ectilur, sicut jamdiclum


est,
ita

nec exspectare

dm

ipsum Deus persequatur, sed

quod nos

sibi
,

conjungere dignatus
si

sit, et
,

quidem

semetipso delictorum suorum peenasexposcere, singuia discutere, et pro occultis etiam et alienis,

conjungere

ut
,

ben vixerimus
,

dicat

regnum

qu
non

suum stabilituni sin mal neget se regnare. Quomod autem id lit? An possumus impedire, ne Deo suum remaneat imperium'? Minime. Cur ergo ita oquitur? Ut, sicut dixi
,

innumera sunl, veniam deprecari.


adducet ad animi demissionem
ita
;

Id,

inquam,

si

j>erfunctori, sed diligenter etsollicit fecerimus, nos


et

veram pocnilentiam,

dedaret, quanlo nos amore


ait
,

ut non amplis tam tardi simus, ut eramus, ad ac judieem nostrum tempore opporluno nobis
;

prosequatur, juxta quod in Proverbiis


Pelici

cap. 8, 31:

Deum

me

esse

cum

(iliis

liominum. Deus istiusmodi

repropitiandum

saltem non
illius

ila

amplis refraclarii

verbis utitur, ut inlelligamus ipsum nolle

bonum

erimus, ut adverss
ealcitremus
I

castigationes et slimulos re-

quod in se habel, conclusum


et nobis
gessit, ut

et

occultatum contnere,

intelligemus

enim non cum homine noDeo, qui nec


falli

sed velle de ipso partem aliquam super nos effundere

bis

negotium esse, sed


fallere,

cum

potest,

communicare. Talem
illi

igitur nostr
,

curam

nec

quem nec muneiibus corrumpere, nec


valemus. Hinc tamen

cur

sit,

qud inde damnum aliquod


cipial.

quomod vivamus sed non aut emolumentum perejus

confictis astul dolis decipere

mal, ut

dixi, infert

Eliphaz

Jobum

Deo

inle,gro et

Qu

est

summa
,

quod hoc

et

prcedenti
versu

sapientejudice tam severoquoquejudicioque puniri,

versiculo
clara lur.

docetur

ac inagis

sequenti

d-

qud esset gravibus scelcribus implicalus. Quod ut


probet, gravissima confmgit crimina, caque viro inno-

Vers. 4.

Numquid tjmens arguet


si

te, et veniet

centissimo non minus lals


pingit, dicens
:

qum impudenter, impicnur frateum tloOlljicit

tecum
os

in judicium.

Hic nobis adhuc claris ostendilur


sicut

nihil profecluros,

solemus cum nostris

Vers.

6.

At.stulisti enim

quaiibus adverss

Deum

tcrgiversali fuerimus.

Cur

RUM SINE CAUSA, ET NUDOS SPOUASTI VESTIBUS.

1375
liic

IN

LIBRUM JOD
ipsum enim
ejus, nec

1376
est

Jobo crimina, qu divitum improborum atque tyesse videnlur, et

solum quo operitur indumentum carnis

rannorum propria
pielatis,

eorum

qui im-

habet aliud in quo dormiat. Accipit nimirm

rapin et crudelilatis fructibus ditescere sosordidamavariliam, incredibilem


:

vestem pro

ient, nimirni

feri-

culcitr, aut pro lodice. Nam etiam Ulpianus jurisconsulte clarissimusinler vestimenta numral

talein atque

inhumanilatem

Abstulisti, inquit, pignus

omnia lanea lineaque,

vel seriea, vcl

bombycina,

fratrum tuorum. Immisericordiae proi'ecl et inhumanitalis

qua; induendi, prcingendi, amiciendi, insternend,


injiciendi,

est

maximae, erga

i'ratres et

propinquos non

esse libraient ac munilicum, sed svuin credilorem


et turpis lucri

Amos,
cipit

cap. 3,8,

accumbendi causa parala sunt. Quare apud quod nos legimus vestimenta pignorala,
ipso vestimento,

usurarumque exacloreni,

atque

iliis

Chaldams
pro

reddit, lectulos oppignoratos. Vel cerl acillo

egentibus, aut etiain poslulantibus, nibil sine pignore


dare,
cere.

quo

et se operit inier-

verm

captis pignoribus poslca cogre et coerlratri

di, atque noclu eliamjacens se contegit. lia Pineda

Quid ver frater

muluo

et

conimodato, ac

noster, qui simul observt hoc loco per vestes

non so-

non potis dono minimque reddenduni ddisse, aut

lum

stricte

debere

intelligi

vestimentum, verm etiam

reddendum
tri

ver,

cm

prinini possit, sine pignore,

quamcumque
leclilem

aliam domesticam et necessariam supel-

sine repetitione, exislimandus est? Cerl qui sua Ira-

ad

commodam
1
,

vitae

sustenlalionem.

Sic

communia non fecerit, is iratern compeilatione indignus, et bumani sanguinis exors censendus, proptereaque ab bominum communitale ablcgandus, in quem illud exquisit quadral, quodde tyranno diclum est Cicrone sapienler lib. 5, Otlic. Hoc genus pe stiferum et iinpium ab bominum communilate exter minandum. Etenim ut membra qudam ampu<

apud Isaiam, cap.


\\

per vestes etpanem, opes et facul:

tates nccessari ad vitam intelliguntur


tibi est,

Vestimentum

pr inceps esto noster, id est,

tibi

suppetunt ne-

cessari i'acultates, patrocinium nostr suscipe. Ubi

respondet eodem sensu: In domo me non

est

panis

neque vestimentum. Illud non prtermittendum quod


eleganter indicat

Origenes, videlicet posse dissolvi


praecedenti, et

tantur,

si

ipsa sanguine et

tanqum

spiiitu carere
;

banc postremam versus partem

nunc

cperunt, et nocent reliquis parlibus corporis


in ist figura

sic

proponi aliud immisericordiae genus, videlicet, qud

bominis
et

ferilas et

immanitas belluae

non
i

vestierit

nudum:
enim

cForlass, inquit,

amiclum

communitate
ganda
In
est.

tanqum bumanitale corporis segreapud Septuaginta sensus


vehe-

nudonon
non

prsebere, ablationem spolialionemque nunet raptor is est, qui

cupavit. Spoliator
induit,
t

nudum
ma-

Hebro
:

et

est

Sicut qui esurientem non pavit, occi-

menlior

Hvex,6pae Si to JeXcpo; aou ioocEvr- In piest,

disse censetur.
gis confirmant.

Quem

loquendi

modum

sequentia

gnus aulem accepisti fratres tuos in vanum, id

non vim

solm illorum bona, quasi


injecta

tibi

obnoxia et dbita,
illos

Vers.

7.

Aquam lasso non


:

dedisti, et esurienti

manu

tibi asseruisti,

sed

ipsos per

subtraxisti panem. Pulchr ad hune locum Olympio-

ettyrannidem comprebensos tenenssufl'ocabas, quoad

dorus in Caten
i

Ergo,

inquit, reus quispiam est,


facit,

usque redderent universum debilum,

quemadmodm

non solm quia injuriam


gn non
facit.

sed etiam quia beni-

in evangelic parabol de iniquo servo legimus. Idque


sine causa,
<

Vide igitur quanta nostra in alterum

quod S. Thomas inlerprelalur


exponunl

sine causa

esse debeal beneficentia,

quandoquidem non miniet

necessari, quia de fralribus luis sine pignore confi-

strsse sitienlibus pocula, crimini datur, sicut

dere poteras.

Alii

frustra,

supervacu,

aqua

frigidse

poculum mercede non

caret.

Itaque

sine merilo, gratis, nihil debentes. Nain soient diviles

immoderatoe inhumanilalis Jobum condemnat Eli-

avari in

medi luce

et in

medio foro

latrocinia exer-

phaz, quod nec aquam, gratiam sumpls omnis exs

cere, et spoliarc sine causa pauperes, atque fingere se

pertem,

hommi

siti

enecto, quod

ipsum scelus

est

credilores et alios debilores, qui

licel nihil

divitibus

gravius, tribueril. Use

quidem cert crimina sunt

unqum
riae,

acceperint,

nihilque

debeanl, sed

tamen

prorss viluperatione digna, sed qua3 in

Jobum

ta-

propler paupertatem pares non sunt repellendai injuasserenda; veritali, rediineiuke vexationi. Sic ex:

men minime

conveniant

erat

enim alienissimus ab

illo

crimine inhumanitalis, quod calumnios ac men-

ponit Origenes in Calen

Frustra pignus abstulisti ab


illo

daciter ei Eliphaz impingit.

Us quibus nihil ipse credideras. Super


sequitur
:

autem quod
Atqui nudos

Et nudos

spolisti veslibus,

qustiunculam
:

Aqua (ut alibi diximus, et hic Pineda nott) est symbolum abundantise. Qu vocis proprietaset signficalio praisenti loco et institulo

sic proponil, solvilque


<
i

idem Origenes

conveniet, ut signifi-

spoliarc qui polerat ?


gilare

Nudos

igilur vald inopes co>

cet Eliphaz ex
fluenti
divilis

magn

illdivitiarum abundanti et af-

debemus, qui non altcram habent vestem.


:

ne guttam

quidem redundsse

in

Facilis et claris sic cxponas, q. d.

Quem

spolisti

sitientes et lassos,

quemadmodm

de epulone evan-

ablato et caplo pignore,

efl'ecisti

ut

nudus maneret:
contra nain

gelico scriptumest, Luc. 16, 19,


tidi splendid,

qud epulabatur qno-^


sacram auri

ereplo ilaque vcslilu

nudum spoliatumquc

et

ne mica quidem famelico obveniet


fa-

ture

et bumanilatis jura dimisisli. Est

namque

ret.

Proh avaritiam inexplebilem,

jps rationis et humanitalis lege posilum,

quod beni-

mem,
i

qu;e ad victum ac vestitum nihil sibi sufiieere,

gnissimus deinde legislalor

bominum Dcus prccpto


:

at ver nihil

pauperibus deficere eestimat recogilatve!


efficit

suo et lege

cavil,

Exod. 22, 2G

Si pignus fratre luo

Qua inhumanitas homincm

omnis humanitatis
talis in vit

acceperis vestimentum, ante soiis occasum rcddcs ei;

et misericordi exortem, siquidem

su

1577
projecit intima sua, Eccli. 10, 11.
projicit,

C0MMENTAR1UM. CAPUT
Qui autem viscera

XXII.

1578

in quibus sedes

est misericordiae,

omnem

non egeret, et per ministerium operis tui pauperem ab egestatis labore teque peccatorum mulalius

humanitatis legem et liclem abnegavit. Hi san nun

titudine liberaret.

mira providentia
facto

et

bonitas

qum

drivant fontes suos foras, Prov. 5, 16, sed clau-

Crealoris

ut

uno

duobus

vellet esse

succur-

dunt viscera sua ab egenis, alque mendicis petentibus


respondents/c< stus
nitatis
in

sum

Quid enim causse putamus

esse, cur seterna

siti.Quid enimsucci et

huma-

illa

sapienlia,

quos natura pares condidit, tanqum


,

ardens aeslus communicabit silibundo et lasso?

impares esse voluerit nascendi forlun


cessitudine

nisi ut

ne-

Illud praelerea

nolandum, qud licetquicumque pohoc loco tamen pro


l"ri-

qudam

devinclos

hune

benelicentia

tus per

aquam

inlelligi soleal,

exerceret, illum patientia, et ut refectio pauperis


divili fieret occasio salulis ?

gid sumi videatur, id est, ea quse nullisexpensiseget,

non ign ad calefaciendum, non


qu homini

alio

medicamento,
facile parabilis

autvini mixtione ad condiendum, sed


sit,

Facessant igitur mania illa et frivola divitum avarorum subterfugia dicentium Quomod ver? Num:

inlerdici etiam sceleratissimo lex

hu-

quid facultatibus

meisme nudari

convenit? quod Deus

manitatis vetuit.

Quam

etiam vim expressit Christus


:

mihi ddit, nonne

meum

est

ut de eo

quantum mihi
intuli

in Evangelio, dicens, Matth. 10, 24.

Quicuthque potum

videbitur nec plus impertiam


illas

Si opes aliquas habeo,

dederit uni ex minimis

istis

calicem a(\u jrigid, non

non rapui, nemini propter

ipsas

damnum

perdet mercedem suant. Est autem aqua tennis et vulgaris beneficii


lib.

cur non mihi liceatpossidere quod Deo habeo ?Gratias

symbolum, de qu pulchram Seneca


et in
:

enim

il li

ago, cognoscens id mihi ab ipso

datum

esse.

2 de Beneflciis, cap. 2,

rem prsentem op

Frustra haec adl'eremus in mdium. Quamvis enim

portunam sumpsit simililudinem

Quemadmodm
sit, si

in

Dominus det

divitibus id

quod
ila

ipsi

possident

modo

gris aqua tempesliv data remcdii locum oblinet,


ila

habeant mediis legitimis,


se ab ipso babere
,

ut possint jure profiteri

quamvis lev

et vulgare

beneficium

prsest

non tamen e conditione accepeeo uterenlur.

fuerit, gratiam preliosi, sed lcnti et di cogilati

mu-

runt, ut null

aut perfunctori egestatis et inopi


ipsi

neris vincil.

allerius habita ralione,


:

Cm enim
quorum
etiam

Et esurienti subtraxisti panem. Quasi dicat Victum et panem, quem esurienti non porrcxisti, subtraxisse ac rapuisse censendus es. Gravissimus san

Deus nobis uberiore copia


suos procuralores et

largitur opes, nos quasi

conomos

constituit,

munus

est

non solm accipere

et colligere, sed

hic error divitum est,

qud abund

sibi

cautum

arbi-

distribuerc prout

Dominus

jusserit.

Cui igitur bono:

trantur,
niliil

si

manus

facinoie ac rapin abstinuerint


ai!

rum

copia suppelit
est
;

nequaqum

dixerit

Atqui hoc

pensi liabentes, an opibus suis


;

luxiim, an ad

meum

ila

quidem, sed e conditione, ut de eo

misericordiam utanlur

audiant san

magnum
,

Grehos
ficus

subvenias indigentibus, idque animo volenti ac benigno, promploque ac liberali. Quas eleemosynae conditiones vide Tollenario in
Ecclesiaslae cap. 11
,

gorium, qui parte


laies

Pasloralis,
subjicit,
:

admonitione 22

eidem maledicto

quo infructuosa

olim Christo percussa est

Terrain, inquit, ficul-

vers. 1, eleganter expensas. Utut sit,


sanuii', si

minime excu-

nea sine

J'ruclu

occupt,

quando locum, quem

proximi nostri esurierint, nosque cognil


et indigenli nibil opis et subsidii
illud
erit

lexercere alius per solem boni operis valuit, slultus

ipsorum necessitate
altulerimus
quae
;

per desidise

umbram
si

premit. Hi autem dicere nonalina

argumento enim

nos bonis

nunqum

soient:

Concessis utimur,
(ligna

non

Deus

in polestate noslr esse voluerat,

abusos

quaerimus, et

niisericordia

relributione

esse, Ideque

Deuin nos habiturum tanqum homicidii


est

non agimus, nulla tamen perversa perpetramus.

reos.

Alque hoc

Quod

idcirc scnliunt

quia videlicet aurcm cordis

sciliceteum puniri Deo qui

quod hoc versiculus insinut panem pauperi esurienti

verbis cleslibus claudunt. Neque enim dives in

denegavit, nec potavit aqu sitientem.

Evangelio, qui induebatur purpura et bysso, et

Yehs. 8.

In fortitudine brachii tui possideras

epulabatur quotidi splendid

alina rapuisse
;

sed

infructuos propriis usus fuisse perhibetur

que post banc vitam

ultrix

gebenna suscepit

eumnon

TERRAM, ET P0TENT1SSIMUS OBTINEBAS EAM (Ij. Oiljicit hic Jobo tyrannicam violentiam ac dominatum,
q. d.
:

Non

jure, sed injuria,

non

aequitale, sed vi et

quia aliud illicilum gessit, sed quia immoderato usu

totum se

licilis tradidit.
:

>

Haclens

vir ille sanctus,

qui paul etiam superis


i

Admonendi

sunt, inquit,

qui nec alina rapiunt, nec sua largiuntur, ut sciant

eam
ter

de qu sumpti sunt
esse terrain
,

cunclis hominibus

munem
pulant
dicant
,

et idcirc

comalimenta communiprivatim ven,

omnibus proferre. Incassm ergo se innocentes


qui qui

commune Dei munus sibi cm accepta non tribuunt


,

in

proximo-

rum nece

grassantur

quia tt pen quotidi peri-

munt, quot morientium pauperum apud se subsidia


1

abscondunl. San (inquit S. Lo, serai.


ilectis) idcirc te

de Col-

Deus abundare

voluit

ut per te

(1) Id est, tyrannic dominabaris. Potentissiml's, etc. , violcutus et in subditosinjurius et injustus. (Alenochius.) Rapuisli pauperis hajredilalem, ut iliain usurpares. Discrepat Hebraius Qui liubebut robur brachiornm dominus erat terr , et acceptas tibi ibi morabatur. Cm judiciuni ferres, iniqu peisonarum acceplione peccsli , polenti et amico adjudicans , quae ad illos non pertinebant spoliabas inique egenum et advenam. Sepluaginla Admiratus es quorumdam personam , kabitare autem fecisti panperes super terram. Codices quidam Gi;eci lerunt : Cubare fecisti pauperes super terrain , erepto iilis cubili. Melis tamen haec exprobratio tic acceptione personarum explicatur, et de eversione familiarum, quas Jobus in extremas rerum angustias dejecerit. (Cahuel.)
: : :

1379
armis cas, quas habebas
a!iis

IN
divitias,

L1BRUM JOB

1380

et coinparsli, et et violeutior eras.

reipublic malo princeps avarus nascitur, cui nimirm

imperabas, quia

l'ortior iilis
:

In Hebrsco ad verbuai est

Vir brachii terram occu-

census publici et vecligalia plus aequo placeanl; qu fit, ut miserrima plebecula cogatur ad egestatem et extre-

pabat

<

ci

:>

persona accipi solebat liabitavit in e.

mam

Irum brachii polenlem appellat, cujus persona


solebat, id est, cui judices,
facejret;
si

pauperiem, cm tyrannus in suorum possessionem violenter irruit, eorurtkque peculium depeculalur.


Certatim doclis
illud

aliis

injuriai

Tiberii

clbra! uni est

reistere

non audebanl. Quare prler

eani
lia,

Boni pasloris esse tondre pecus, non deghibere. Quo

(juani

Yulgaius etpeessit, potest hic locus aliam


,

damnabat tyrannos

illos

Jn^&'pou
sic

qui suis abra-

bere seulenliain

q.

Jjuo anhno paliebaris

duni quidquid possunt, ei

importunius in fiscum

ul pot en tes et locupieies homines aliorum bona per

vim oecuparent

quod crimen gravissimum

est in co

suum modo

convertunt, ut misera plebecula non pellem


,

sed et carnes ipsas delractas velint. Eamdein


aliis

qui rempublicant capessit. lia Slunica.

sentenliam, sed

verbis expressam, ab Alexandro

Yatablus ver sic exponil, q. d.


i

Pauperes non

Maeedone

lilleris

proditam Iiabenms ; huic enim

cm

dignaris pane, al potenlibus possessiones tuasolers,


et
iis

disciplicerent exactiones,

eorumque potissimm qui


reditus

quos magni

l'aciuni hoinines

propler aucto:

subdilis ampliores vecligalium

qum per

ritalein

conim.

Idem

indicavit Nicclas

[lunules,

fortunas
dictilabat

hominum
:

liceret

extorquebant apud suos

inquit, per

vim

oppressisti, potentes suspexisli atque

Olitorem odi qui radiciths herbus convellit,

ornsli.
'iun

El ier eodem modo Origenes. Hoc nimi,

atque ab im stirpe arbores excidit.

est jus regni

quod Samuel
uplima

Israelilis
:

regem
dabit

Ad

liane

principum rapacilatem coercendam pra;ut rgi sraelis lantum prdioium quantum adcongruenlemejussuslcnla,

postulanlibus proposuil 1 leg. 8, 14


veitroa,
et vineus, et oliveta

gros, inquit,
lollet
,

cipiebat

Deus

et

assignaretur,

servis suis.

Ubi reges suis bonis non contenu dicuntur

tionein sufliceret, neipsealicujus indigenliai praetcxlu


in alinas fortunas involaret
:

in alina involaluri.

De

terra, inquit, Ezech.

liane

regum cupiditatem sub

artiiieioso
,

typico apologo ligna significrunl

quodam et cni regnum ficui


,

45, 8

crit ei possessio in Isral; et

non depopulabuntur

ultra principes

populum meum. Quid enim esse poterat


propriis afluerc
:

detulerunt
9,

Dixerunt enim ligna (inquit textus


:

Jud,

iniquius

qum

et
dicit

alienis inhiarc ?

10) ad arborent ficum

Veni,

et

super nos regnum

Propterea stalim additur

Hc
;

Dominus Deus

accipe.

At quid

iieui

cum

rege, ut ipsa prae cleris ar-

Sufficiat vobis, principes Isral

iniqnitatem et rapinas

boribus suscipiendo arborum regnoeligalur? Multm


profecl;

intermittite, et juslitiam et

judicium facile; separate

nam,

ut recl ibi Montanus,

nulla, inquit, ex

confinia veslra populo meo, ait

Dominus Deus. Quibus


,

omni planlarum gnre avarili sludium

aptis rel'ert

ultimis verbis confinium discriminatio pracipilur

ne
si

qm

ficus

cujus ad exsugendum undique

humorcm

inde aliqua alienorum invasio subsequalur. Quid


in conlinio sui populi

et l'requenlissima radies, et nonnullse ade long

prdanlur? quid

si

in illius

me-

deprehenduntur

ut ad puteos et lonles ac paludes


;

dio grassenlur? Principes ejus (inquit

idem propbeta,

longo inlervallo distantes perlineant


sagaces, ut inlra

ade etiam

domos
,

loca quserere, subire atquc

prdam. Neque enim minores pradas agent rapaces principes


cap. 22, 27) in medio
illius

quasi lupi rapientes

obtinere didicerint

in

quibus lagen

hydriae e;c-

inter cives

qum
,

voraces lupi inter agnos.

Non minus
dicitur,

teraque aquaria vasa slaluuntur, ibique soleant diutis harere.

apta est

ilia

translatio,

qu Nabuchodonosor

Non

aliler et

reges (lyrannos inlelligo)


,

Ezech. 17, 3

aquila

magnarum alarum plena


lot

plumis,

alinas opes ardentes siliunt


in mille

ad casque corripiendas
,

seu, ut habenl Sepluaginta, plena unguibus. Quia quot

manus

et bracbia dilatanlur

in publicas et

sunt in aquil plunix>, quibus ipsa legilur,


rege ungues
,

sunl in

privatas aides sese insinuant, loculos, crumenas, the-

quibus alina rapit. Sub edem meia-

sauros, quidquid abdilum et reposilum est tentant


palpant, adoriunlur.

plior dicitur et

Pharao ibidem

aquila grandis,

magnis
etiam
:

alis

muliisque plumis, seu, ut iterm verlunt

Eadem
luerit

fortassis causa est cur

vili

oblalum

Sepluaginta, mutlis unguibus; baud duliium, quin propler rapacilatem


tur.
,

regnum
et

seteris arboiibus

Veni, inquiunt ad
vilis lalis-

ut ubi D.

Hieronymus inlerprelalib.

vitem,

impera nobis.

Nam quemadmodum
Marcus Tuliius

Unde non immeritD. Auguslinus


4
:

4 de Civi-

sim

serpit, et, ulloquilur

in

Calone,
nacta
lib.

lale, cap.

Remol,

inquit, juslili quid sunt rgna,

claviculis suis quasi

manibus quidquid

est
,

nisi
nisi

magna

lalrocinia? Quia ipsa lalrocinia quid sunt

eompteclitr

seu, ut loquitur Tertulliahus


t

de

parva rgna? Taie hic Eliphaz Jobi regnum


ulpote subdilorum spoliis civiumque rapinis
,

Anima, cap.
a

1!>,

si

quid attigerit ultro amabil, et


;

fingil,

quidem

viriosis amplexabitur

lam

<le

suo ingenio

conllatum

iquhi de luo arbitrio properat esse secura,


est,

lioc

non exspeclal ul

suo ipsa colono religetur, sed


indii&tri

et eum atrocissim viduarum ac pupillorum oppressione conjunctum; id quod sequenli versu maxime exaggerat
:

perscipsam naliv
Csckur amplexilur,
cl

qudam

quidquid nanita

YkKS.

9.

VlDUAS

DIM1SISTI VACUAS, ET
(1). Id est
,

LACERTOS PUPJL-

ul Brniior

suslentetur;

plan

lorum COMMINU1STI
(1)

iis

eras infcslus atque


res illorum diri-

reges onmia diripiiini, ut possinl suai uni possesfines lalis

Fulcrum onme orphanorum,

sionum

propagare

suamque

tiiguilalcm

contra hoslium injurias tucii.

Magno

eert regni et

damnsli inique, necadvcrss injuriam etini(Calnict.) quitalem prolcxisli.


puisti,

1381
crudelis,

COMMENTARIUM CAPUT
quos omni prsidio orbalos esse
intelligebas.

XXII.

1382

bellum insigne.

Non enim un

vel altra afflictione in-

Hoc

fer

commune tyrannorum

est vitium,
,

ut e

festatus fuit Jobus,

sed exercilu

quodam malorum
bellum grave dj
fortitudinemque

adjiciant avaros et inclementes oculos

ubi minus
ide

ben instructo
sustinuit,

et conjurato obsessus
tanti viri palienliam

esse vident ad

repugnandum virium. Et
commendat,
et

Deus

quod

pupillorum viduarumque causam alque lulelam judicibus principibusque

commendat.
Tropologic. Vita nostra lentaiionum laqueis cir-

omnium manus
hujus quoque
Iicet.

sever arcet ab illorum injuriis, uti supra cap. G,


vers. 27
,

cumdata
in

est,

juxta illud Icelesiaslici

Scii

quoniam
et

fusis ostendimus

qu ad

medio laqueorum ingrederis.


!

viam impedilam
est

loei illustralionem

majorem consulas

periculosam
conditio,

in

qu nostra e magis
in

miseranda

Mirum san videri possit, quomod et cur Eliphaz Jobum hic accusel crimirium qu nunqum in ipso
,

qud eos laqueos

noslram perniciem slru!

clos luminibus

oculorum non videmus

Qu

res nobis

animadversa fuerant.
Jobus
lot vil vald

Nam

(ut deinceps videbimus)


et iiberalis fuerat et

magnum
oslendit

sine dubio metuin inculeret, et

mentem

pa-

bumanus

vore compleret.
,

Hoc idem magn Antonio Numen


tolum
laqueis refertum ade crebris atulla

sicut se

profiletur
,

orphanorum tutorem
caecis ocu'.orum
,

viduarum

qui luce Dei aliquando iminalus

protectorem fuisse
loco cxlilisse
,

claudis libiarum

hune

vidil

mundum

manum
i

denique suam indigentibus

que tenacibus, ut vix

anima exlricare se posset


tristior et

nunqum clausam

Cur igitur Eliphaz et qu fronte objicit 111 qud proximorum bona et facultates rapuerit, qud non misericors, sed crudelis fuerit
fuisse.

alque in sublime evolare. Quse


species

formidanda

non modo metum, vcrm eliam fletumel niexcivit sanctissimo illo viro de periculis ho-

rorem

viduas dimiserit vacuas et lacertos pupillorum com-

minum
sius, in

cogitante. Consimili in timor fuit S.

AmbroMulti

minuerit?

Ista

videntur plan conlradictoria et ra-

quo digna

religionis

duce et curatore animaanimadversio


:

Sed nobis sciendumest, quod non semel jam notavimus, Eiiphazum judicare
tione prorss alina esse.

rum

illa

item laqueorum

fuit

(inquit lib. 4 in

Lucam)

laquei

qucumque

ingredi-

de Jobo ex

afflictione

quye causa est cur omnia per-

mur

laquei in lege, laquei in pinnis

templorum
;

vertat, uti spis ostendimus.


ti prrcdilos

Nos aUtem e prudenali-

in crepidinibus

parietum tenduntur diabolo


,

la-

esse oporlet

quem, non slatim


hnprobum,
et

cm Deus affligit concludamus eum hominem


,

ut

quei in philosophi

laquei in cupiditalibus. Oculus


est peccaloris.
,

esse

enim merelricis laqueus

Laqueus in

pro meritis tractari; hoc enim est ara,

pecuni, laqueus in rcligione

laqueus in studio ca-

trum bobus prponere ut vulgato

dicilur proverbio

stitatis.
cillilas,

unde non mirum


Eliphaz

est Eliphasi

judicium fuisse deprafls

si

Qud si ipsa per mundus mille


tota hujus

se cadit
et

hominum imbeconalur
ut S. Paulini
est,
si

mille modis
figura
,

vatum atque corruplum. Qum

autem

et inique

evertere,

si

mundi
si

Jobum

inclemenlia; et injustitiae erga viduas

verbis ular, epist. 2, zabulicis prtenta retibus


laquei ubique irreliunt,

et pupillos

argut claris patebit ex infra dicendis

obsita periculis omnia, quis

ad capitis 51 vers. 17, ubi se

maximum viduarum

et

pupillorum palronum diserte profiletur.

Porr

lacerti pupillorum,

quos comminuisse Jobus

arguitur, sunt ipsa pupillaris setas infirma et rudis

cm prsertim lubricus malum via? Nam ver et dganter Seneca, epist. 97 Non pronum lantm est iier ad viiia, sed prceps. Edem mente S. Lo,
polcril esse vacuus timor,
sil

locus, et

prceps

in

qu nobilium virorum
legi
tiae

patrocinio veluti lacertis prose

serin. 5 in

Quadragcsimam

in

lentaiionum

mul'.iplici

dbet; sed

illi

non audent

tyrannorum violen-

varictate et periculis obslupefactus et

hrcns excla-

opponere,

cm

pupillorum fortunas everti vident.

mt

Plena omnia periculis, plena sunt laqueis; ininsidianlur illecebrae,


etc.;

Lacerti item sunt leges et judices, qui legum custodes

vilant cupiditalcs,
serin.

net

sunt et vindices
rentes. Sed

quique pupillorum

dici

possunt pa-

Laqueus
j

est in securilate, laqueus in ti-

hc omnia conculcat quidem tyrannorum


inique frangit
;

imore,

etc.

availia, et vis

Dei tamen ultionem


:

caveremiis,
Psal. 54, 8,

minime

evadil, quaprqpter subjungit

Hos ulinam laqueos, ut par est, omnes quod vates Purpureus admonuit, cuiquam veniat laqueus, quem ignort,
ne,
cavet,

Vers. 10. et conturbat

Propteuea circimdatus es laqueis


te

(1),

hoc

est,

quem non

quem non omni prvisione


(1)

formido subita. Laqueos appellat

animi studioque devilat. Vers. 11.


(1)

Eliphaz cruciatus, olorcs, anxielales,infamiam,


nia denique mala, quibus Jobus ut

om-

Et putabas te tenebras

non visu-

mslissimo carcere

conslriclus fuil.Eodem nominecalamitates vocabal David dicens, Psal. 10, G


:

Pluet super peccatores laqueos,


:

ignis et sulphur, etc.; item alibi ait, Psal. G5, 11


(luxisli tios in

In-

laqueum, posuisd tribulationes in dorso


illis
:

Et vous pensiez ne devoir jamais tomber dans les tnbres, ni tre accabl par un imptueux dbordement d'eaux. Tel est le malheur des insenss qui sonl dans le comble de la gloire et des richesses de s'y n garder comme en assurance et de dtourner de leur es, ,

noslro.
bita,
(1)

Pro verbis ver

Conturbat

te

formido

sii-

prit toutes les penses qui pourraient troubler la piit fausse et criminelle dont ils jouissent. Celui, au contraire, qt est vraiment sage de la sagesse de Dieu, n'envisage point sa prosprit sans lrc frapp de frayeur dans la vue de ces tnbres o elle est capa-

septiigihl Interprtes

habent

Sollicilavit te

Nullum

libi

palet etfugium niHs,

quibus

premeris.

Conturbat te formido. Cm enim gravia sint quai pateris, adhuc tamen graviorum malorum expectaiione contrbaris.

ble de le conduire, et de ce dbordement d'eaux qui peut l'accabler tout d'un coup, soit que l'on regarde ces tnbres et cette inondation selon le sens littral,

(Menocliius.)

qui

marque

l'obscurcissement et l'accablement de tou-

1333

IN

LIBRUM JOR
gre nequiverit. At Jobus
vigilanset

Wl
minime obdormivil, sed rerum prsagio cautusDeum coluit, sesetertio liquet,

RUM, ET IMPETU AQUARUM INUNDANTIUM NON OPPRESSUM


iri?

Per tenebras

(uti in

superioribus non semel an-

notavimus)

intelligit calamitales,

statum infelicem ac

que ad prselium comparavit, ut capite


ubi
ait
:

tristem. Sicut eiiini fclix slatus per lucem, ita vicis-

Antequhm comedam
sic rugitus
et

suspiro,et
;

tahqum inun-

sim

infelix

per tenebras denotatur. Cujus appellapotentes sunt cl in digni,

dantes

aqu

meus

quia timor

quem
etc.

lime-

tionis ratio est, quia qui

bam

evenit mini,

quod verebar accidit,

tate positi,

lseti

degunt, amant videri

lucem quu>

Vers. 12.

An non

cogitas quod Deus excelsior


?

runt, et quasi radios

quosdam

nitoris et fortunse

su*

COELO SIT, ETSTELLARUMVERTICF.il SUBLIME IL R


dicat
:

Quasi

dispergunt

quibus contra sunt adversa omnia, lucem


i'ulig-

Proiecl lu non considras

Deum

esse clis

oderunt, seque abdunt in tenebras, et animi

sideribusque altiorem, qui sublimi loco ut

summus
Sic

nem

etiam atrato babitu manifestant. Eliphaz flaque

imperator omnia cireumspicit et moderatur.


theologis Jgyptiis

ignominiam appellat tenebras, ut clarilatem nominis Jobi obnubilatam notet impetum ver aquarum p;

Deus flngebarur supra lolon aqual'olia

licam sedens, cujus arboris poma,

aliaque ro-

nas et afflictiones nominat. Est enim aqua similiter

tundasunt; quo symbolo hieroglyphico significabant

hieroglyphicum lacrymarum
calamitatum,
illius

vexalionis

molesli,

Deum

hujus orbis complexum et confusionem

omnem

uti

plurimis locis Regius vales oslendit;

superare, eminere luto, long

enim
:

illa

vox

in

Psal. C8, 2

Intraverunt

mrore et calamitate aqu usque ad animant

positi,

tneani;

remotum esse sordibus labentium rerum, et sublimi quodam imperio et divino poliri. Qu propemodm ratione Iamblichus
de Mysteriis .^Egypti theologi arcanum interpretalur.

quibus

cm

esset aliquando liberatus, eucbarislicum


:

lib.

illud cecinit, Psal. 17, 17


tis.

Assumpsit me de aquis mul-

hominum liberalor in hoc vilae cursu multas rumnas gravesque exsorbuit, cujus proinde hoc symbolum est sacrum et regium, Psal. 109, 7 De
Messias
:

omissis,
triplici

Sed istiusmodi fabulis ac superslitionibus secundm veram theologorum senlentiam


dicitur Excelsus et Altissimus.
et sublimilalis

modo Deus

Primo, ut causa omnis celsitudinis

torrente in via bibet.

Sponsa

in epilhalamio

cm

vi-

qu

est in rbus creatis

sive ea sit ratione loci et

clricem cbaritatem liguratis modis vellet exprimere

magniludinis,
tione

quomod

cceli excelsi

dicuntur, sive ra,

qu

rbus adversis florem et dignitalem suam non


:

oflicii et dignitatis,

sicut principes, reges

pon-

amittat

Aqu,

inquit Gant. 8, 7, mult non potue-

tifces excelsi

sunt, sive ratione nalur, sicut angeli,

runt extinguere charitatem, nec panifia obruent illam.

qui rbus omnibus corporalibus long sunt excelsiores, sive ratione perfectionis et status, sicut beati
,

Fluctus igitur, aqu,

flumina

significanl,

ut

dixi,

et

rumnosum quam noster


nis,

vilse

genus, miserum et afflictum.

Unde

inprimis humanitas Christi

deinde B. Virgo Mater

interpres vocat in Psalmis diem afflictio-

Chrisli; omnis celsitudinis hujus ordinator, limilator,


distributor ac largitor est

eodem omnin sensu xaxticrsu;, vexationis, Aquila vertit ex Hebro faueXu<r(iv, diem inundationis. lnundantes autem aqu gravem signihcant et subitamstragem. Neque enim inundant aquae,
et Septuaginta
nisi

Deus, qui omnes partes

universi corporei et incorporel pulcherrimo ordine


dislribuit.

Secundo, quia ipse


celsus; nain

est solus

ver sublimis et exin rbus creatis,

quando flumina aut torrenlcs


quibus augenlur flumina

magnum

accipiunt

omnis celsiludo, quseesl

incrcmentum. Quia ver subito ingruunt tempeslates,


,

ipsius celsitudini comparala,

non

est celsitudo, sed

subito etiam

aquarum

solin imago

et

umbra

celsitudinis ipsius.

Omnes

impelus obvium quodque invadil populaturque. Haee


comparatio in Scripturis l'requentissima
dixi,
est, quae, ut
Ita

enim reges
sunt servi

et principes,

im omnes

angeli et beati,

illius et

mancipia nalur su, quamvis ipse

grave indicat et repentinum malum.

San-

su benignitate percominunicalionem Spirils sui eos


in filios adoptrit, et

ctius noster.

nomine

filioruin appellet.

Septuaginta Interprtes absque interrogatione le-

Tertio, propriissim dicitur Excelsus et Altissimus,

gunt

Lumen
te

tibi in

tenebras conversum est,

et

dor-

quia ipse

secundm essentiam suam

et

secundm om-

aqua operuit; quasi malorum inundalio sopitum incuri Jobum offenderit, obrutusque emermieutem
tes sortes d'afflictions, dont la plus grande prosprit est souvent suivie ; soit qu'on les regarde selon le sens spirituel

nes suas perlectiones est infinit elevatus supra om-

nem creaturam nonsolm supra omnem possibilem

aclu existentem, sed etiam


,

qui nous reprsente les tnbres trs-profondes du pch comme les suites presque invitables de ce grand bonheur du sicle , et les torrents de l'iniquit dont un Prophte tmoigne qu'il avait t comme inond jusqu'au fond de son me. Ou bien ces tnbres et ces torrents d'eaux pourraient nous marquer encore les tnbres extrieures de l'en 1er, dont Jsus-Christ menace tous ceux qui auront reu leur consolation en cette vie et les terribles effets de la rigoureuse justice de Dieu envers les pcheurs, qui sont souvent exprims dans l'Ecriture par le nom ie
, ;

et mente conceplibiuin quamtmvis ea sublimis, polens, sapiens, magna, pulchra, sancta concipiatur. Unde non solni dicitur Al-

tissimus, quia excelsior vcl altior

omnibus

aliis,

sed

uquia infinit altior, ade ut inter suprcmain crai

ipsum sint infiniti gradus speciesursm lendendo. Idem dicendum rum angelicarum de gradibus alliludinis. Unde omnis creatura quan-

ram existentem

et

lmvis exeelsaesl
fra

infinilo, ut sic

dicam, inlervallo
sit.

in-

ipsum

locaa, etsi in
et

eodem

spalio
sit

Ilinc

fit,

ut

(lots,

que le saint Roi regardait tous moments comme pendants sur sa tte, et que ceux-l seuls peuvent viter, qui les auront, comme lui, envisags avec une humble irayeur pendant qu'ils vivaient. (Sacy.)

inter

creaturam
inlervalluin

Deum ipsum
dislanti

infinitum (juod-

dam

non

loci,

sed naturic seu

grads; quod myslici theologi solitudinem vocant.

1385

OMMENTARRJM CAMJT
.

XXII.
et

15SG
verset, sic

Cm

igilur lioc loco

Deus

excelsior clo dicitur

sic

ij

nuam

assidue circumvolvat

du

stellos,

intelligendum, ut nullo loco divina


et claudatur
,

mens

definiatur

qua: verlendo poli nominantur, qui etiam astrologis


vertices dicuntur, duas cli portas (sic

sed simul omni spatio, quod ull pingi


;

enim occasus

cogitatione potest, versetur

quod de

spatiis

extra

atque ortus appellantur) assiduo circumactu convertunt.

mundum

infinitis

gravissimi theologi asserunt. Ilaque

S. Dionysius de divinis

Nominibus cap.
,

3,

nominal

Quidam quatuor essepulant cli


tem
et

cardines, qui qua,

vim ccTravTaxvi wapodav xc cS'au.Y) ubique prsentem et nusqum ; D. Athanasius eodem sensu, v xo; Trai xai eu tv oXwv in omnibus et extra omnia, quod
,

tuor cli p'agas sequalibus dividunt spatiis

in orien-

occidentem, meridiem

et

septentrionem. Circa

bos cardines pulabant homines, fatuo


decepti, perambulare Dominuin,

quodam errore
superiora tan-

Isidorus Hispalensis, lib. 1 de

summo

Bono, cap. 2

quem

crudit in

hune

modum
,

illustrt :i

Immensitas divihae

magnitudinis
nia, sed

ita est

ut intelligamus
;

eum

intra

om-

tm curare exisiimabant, etea qua; ad universa'em rerum adminisliationem pcrlinebunt, quia ille commodissimus putabatur locus, ubi sederet
is

<

non inclusuin

extra omnia, sed non exclu-

qui

mundi

sum;
<

et ide interiorem, ut

omnia contineat; ide


ini-

macbinam moderatur,
que dispenst

et

pro rerum commodilatc at-

exleriorem, ut incircumscript magnitudinis suae

que usu clestem illam molem qua: lucein calorem,

mensitate omnia concludat,

>

etc. Pii

viri

hoc gvirlutis

vari converleret.

nre meditationis plurimm proficiunt

ad

omne genus

et perfectionis,

cm

praesentem ubique

Deum

cogitant et verenlur. Multosque

scimus sce-

illi inter nos et Deum chaos magnum nubium firmalum esse, et sicul ipso nos latet, ita et nos lalere eum ad summum clestia nsse,

Aiebant autem vesani

lere et maleficio revocatos,

quod adorandum omnibus


effugere null ratione pos-

clestibus providere
forte

nos ver non agnoscere, aut

si

Numen
sent.

adesse cognoscerent, cujus fallere oculos, aut

ultricem criminum

manum

omnin contemnere. Ex boc errore multahominibusacciderunt incommoda quia liberi


agnoscit,
,

Qum autem
cm
ait,

Job totus in bac praesentis ubi,

alque impudenlis peccabant

cm suorum

sceleruni

que Dei consideratione defixus baereret


gnificavit,

ipse salis si-

nullum putarent esse tesiem


consilia
,

qui interna pervideret

cap. 9,

28

Verebar omnia opra

et quie in

occullis fiunt nihil habitura esse

mea, sciens quod non parceres delinquenti. Unde mi-

supplicii

ab irato Deo. Impunitalis elenim spes incre-

randum
fuisse

est

Eliphazum tam
et

sui ac

sermonuai Jobi
sanctiset provi-

dibile est

quantam

in voluptuariis

animis alal auda-

immemorem

impudentem, ut viro

ciam; hanc mullorum scelerum esse causam docet


Ezechiel bis verbis
Cert vides,
fili
,

simo impiissimas contra divinam scientiam


denliam voces
Vers. 13.
affingat.

cap. 8,

12

Et

dixit

ad me

hominis,

qu

Et
,

seniores dormis Isral fa-

dicis

Quid enim novit Deus? et

quasi per caliginem judicat.

vers. 14. nubes lahc


cantilena est
;

ciunt in tenebris, unusquisque in abscondito cubilis sui;

dicunt enim

Non

videl

Dominus nos

dereliquit Dotni-

TIBULUM EJUS

NEC NOSTRA CONSIDERAT, ET CIRCA car-

nus terram, etc.

stultam ac erroris plenam fanatico,

dines coeli perambulat. Impioruni


quasi dicat
:

rum hominum
subnixam
\

existimationem
si

et baculo

arundineo
qui

Quid mihi laborandum


aut cogilem impie,

est,

ne quid

in

Nain

vos aliquando videtis

eum

non

Deum agam
in lant

cm

oculi ejus,

qua;

videt vos
rit
,

cur Deus vos et vestra spectare non potevobis

locorum distanli

fiunt, assequi

non

possint,

licel

minime videatur?

et licet

nubes sint
1

aut cert distincte plenque cognoscere, e quod interfusai nebulae vcl

lalibulum ejus qui posuit tenebras latibulum suum,


psal. 17,

omnin

vel saltem

clarum rerum

12, tamen non nubibus continetu/

sed ips

eonspectum

oculis eripiant. Talis

nimirm estimpio,

clum

et

terram implet

et in intimis

quoque nostris

rum

divina suis admelienlium stolidissima cogitalio

residet; invisibilisque existens

cuncta videt, et nostras

ut exislimenl lalere

Deum
ibi

quasi in suo secessu atque

cogitationes novit

et

rerum etiam minimarum pro


qu instruitur
ecliptic

conclavi in nubibus, et

agere vitam otiosawi

et
,

videntiam babet.

inertem, neque considerare quid rerum in terris


ut peccata suppliciis, et rect facla praemiis pro

fit

Hc san
sol

utilissima est consideratio


,

me-

hominum mens

ut non magis

qum ab

su

ritorum

modo

prosequalur.
ait,

Ita

Sanctius nosler, qui


scil

decoro et honestale recdt.


et

minime laborandum

an hic rect ac
locutus

secun-

hoc probe cognitum

persuasum,
,

Nam cui fuerit Deum adesse ubinon se


facile

dm
qui

raliones astrononiicas

fuerit Eliphaz

que, et videre atque audire omnia

ab-

modo supra stellarum verlicem sublimem dicit esse Deum, modo circa clorum cardines ambulare
,

duci patietur in vilium aut scelestam aliquam actio-

quasi bis in clestibus orbibus nihil foret excelsius,

nem. Et Deum quidem ubique versari et minuta quque inspiccre etiam in obscuro latentia vel pro, , ,

quandoquidem ex impiorum
opinione id rfrt, quibus

libidini

suae servientium

fan schola; noverunt

ut

mirum
,

sit

inter Chrislianos

summ cum

injuria san-

reperiri qui ita grant se

quasi fabula id

esse vi-

ctissimum Jobum accenset.

deatur.

Cli autem cardines, supra quosDeusperambulare


dicitur, sunt

Est ratum id Arislolelis effatum


versi

Intelligunt uni-

duo

illa

puncla immobilia ac

fixa

circa

diis

omnia

conspici.

Hinc vetusli sapienles


,

quae universa

mundi machina circumagitur. Dicuntur


sicut janua in suo circumvolvi,

Grci Deo nomen fecerunt


tocaaaSai,

et Qesm indigitrunt

autem cardines, quia


tur cardine, qui
s. .

hoc

est, pxs'imv,

videndo, ut nott S. Gresint trs dii;

nunqum movetur
xiu.

cm tamen

ja-

gorius Nvssenus

in libro

Quod non

qui

-4

; ,

IN
propterea

LIBRUM JOB
gravissimus Tertullianus,
lib.

1088
de rnilenti, cap. G
:

Deum nuncupari

universtatis ;V
,

rem,

sesidem
ia.

summum

alqu
.

in

bras

actii tuis superstruxeris,

^Egyptii per hieroglyphica

D.us lumen

est.

Nih$| iutct

Deum,
,

aiebal S. Ignain

ani inearu

remconsueludincm baJjueiunt;
aures oculcsque prelios
,

irtyrin Episl. ad Ephesios


ejus lu.ee eteo ispetyt sunt.

occulta nostra

nai

tiiicio

maul
et

teri fabricantes

consecrabanl

et clarissimis in delu,

loc

amuletum

fuit

priorum omnium

in primavse
,

bris

numinibus sais dedicabnt


lemens Alexandrinus,
lib.

que

sigj

incarent

Ec< v'sia: Ivmporibus ontragenus oinne (lagitiorum

5 Slromatum, Deum

apud se cogiiaie,

niiiil

Deo vacuum

esse, illum adesse


,

a
lib.

lire

omnia,

tt videre.

Quietiam Clemens

aio loco,

ubique, videie omnia, intim cognoscere


scelus videri

examinare
oculos et

Stromtum, non
le

Tangos prisc theologi, sed


ionis

indignum, puiissimos

illius

coec&li

oraci

vrifie
totum
,

abilem sanctitatem
.'

bominum

maleficio pollue-

c ips de re disputans,

Deum dganterait
P,ersaruin

ra

nostrunj atque pectus, in quo sibi diver,

m oculumesse.
,

magni reges de-

sorium honoratUm esse voluit


sacraiium
et hieiotliecam

augustum quoddam
oportere,

ureviros, qups oominabant.ocu/os aures,

esse iNuminis

quibus

iji

magnifici et.px)teutissimi douiiprovipcijs ute-

non mali daemonis hospilium.

Quam

doctrinam salu-

s
,

in lustrandis inspiciendisqne

tarem insinuare D. Paulus solebat atque in mentibus

cin ubk;!iO desse

iili

non possent ad res beat


ad

omnium infigere, Deum non


upstrm
,

long esse ab unoquoque


et

/que moderandas. Deus aulem mundi impcraon indiget otacustisaiienisqtie


rei

in ipso

enim nos vivere, esse


sopliis

moveri
et

o.eulis
:

omnium
etissi-

quod

iu
;

Areopago audienlibus
.lidum pulavit; sic
;

monendum

stalum cognoscendum,
intiiealur.

eu;.;

m omnia
.

luque ZacharLs, unus proilivir.,

sione animi

m
gors
,

enim videbat bc persuaconeiliari, augeri Numinis mevitari.

-,

qui liumanis symbois res

brrunt,
,

lum

et

rcvcrenliam, maluin iacinus sludios

;eptem oculos in lapide, ut in


is

Deo

qui

I:

pis

aniiagilio a

ut probaret Christianos ab oinni


adi'crt

est, perfeciam

omnium rerum
inluerj

cognitionem
e ait Cyril-

e,boc
6,1

argunienlum,
,

omnium

sig.nsicet,

quem

inejusloci interpiietalio)
,

contestatam opinionem

non modo

ius

[Aupoi Sfuusiv

iifiiiitis oculis

omnia, et res

fctis,

veriun et sermnnibus et intimis cogitationibus,


,

nostras periectisskn compreliendere.

de nocte

Deum adesse, eumdem


,

othni ex parte

Sancli Patres liane co.isideralionem minilec incul-

meti esse, et arcana mentis penetrare. Hinc in omniet caslus

cant ut opporlunam ad conlinendum


cio, et
tis

animum

in oii-

bus oriebalur justus Kuminis timor


ei

amor,

excitandum ad l'ugam viliorum, quibus intuenet majestas violelur


;

pei fectae vitaq cupiditas, et

virtutum exercilatio, et

omnia Dei cultus

itaque de

sanctimoniae cura studimnque acerrimum. Ncque mi-

describunt non similem oculo Dei .Atia aut sedejusmodi, queminprimi. nostris, /uo imper .ondoeteo-. loorum in!
mirifica dicunt, et
;.

rum
in eo

si

deinde Ecclesiae lumina et praesides religionis


li-

bono promovendo conlenderint. Audio enim


illa

bens ardentia

D. Leonis, quic sublimis Capitolio,


:

diat. Dei

oeulus,

ail

Synesius
i

onuriub per
;

serm. 5 de Quadragesim Cbristianis omnibus edixit


go sCientia

m
gens

pi

summi

Judicis

iste est

treniendus
et

aspectus, cui pervium est

mne solidum

aperlum

X, un,-

secretum, cui obscur clarnt, muta responi

eii

..;.,,,
>i,

tifei

r<

lui]

nuis, !ib.

de

dent
tur.
,

silentium confitetur, et sine voce

mens

loqui-

dsmysterjsfr
L-eus,

Consimilis sapentiaemonitum es! illudD.Augu-

U ii,

io
10 *

inquit,

stini

serm. 40 de verbis Domini

pse timendus est


;

de

ceci
j

pi

loeumilluminans

homintm. Quem " vidi b. BasiJius,Deum vocal HWv *'

<-'

''"

in pubico, ipse in secreto. Procedis, videris

intras,
;

videris

lucera ardet

videt te

in cubile intras
te.

wr mblmepi

i:is,jechs)ri;-,

ex aito resmortaliumplus-

vidette;
IIoc utique
i

corde versaris, vldel

Ipsum lime.

>

qum

lynceis ocuij

picientemi Qucumque., ind,ei

salutarimetu compundas Job

assidue vias

qit, perges.qi:; ttumque


in lenebris, sive in
lie.

irn efficies opiis

sive

;uce, semper babs ocalum


raedituiB

Dei jupefiiHi
oculis cent!

conspecta Dei arguebat. Quare isliusmodi imcrassque cogitatioes caligmis et nubiumJobo affictac, etgressus illi Dei ci ples, quos can!ines
piae
,,
;

abulantis, inferioraque

hc ntfetra mi-

conniveat!

imenta sunt viro piissimo ac san, qu8 satis ipse con Tut avit,

dm
nono

Oculue

'

mqum,
rareilissunt, aut
-

am
it.

apite prsertim

Unde nec sequentes


m:tam seculorum
ta

intei io-

impedire perfectissim cognitione,


'

(i) cijsto-

imi

i!.ere<!u-

tem
g(

et

grovideutiam

coin
.

te*"
..

tu!

putuut, et a
niistratur
et iiiudit

yhidi*

Deo non

videri.

Quos

(diluvium) subvertit fiinimmeritm corum. Hebraiusad

15S9
DIRECUPIS, QUAM CALCAVERUNT V11U
ta VCitunt
S'pe;
:

COMMENTA H 1UM. GAPUT


INIQU.'..

XXII.

1390

diluvium
v-

Mr, rpicv ovtov


et

cpoXijt;, r,v
;

lir-nr<rV

runt

i!!i

in mundum et communem stragem invexeautem cl in Deum i'uerunt impii, quia neque

Souci

auveXrtpOr.iav 'ojci

Numqtli.l semilam

illum liniebanl, neque honore

dignum arbilrabantur.
,

seculi observabis, quant calcnverunl virijiislt, q

Porr bi gigantes terrigenae dieuntur poelis


obseu-

id est,

sunt immaturi? Sholiastes fatetur

lo

terne
i I

ftlii

ut ex vi nominis intelligitur

(il

enitn

ex

rissimum; dupliciter autem interprteur, aut qud


Eliphz interrogel

fri,

terra, et y.-iw.u, fia, nascor,\n\ irscp t Kjfii v..t,


yeyevuiutvoi. Fingunlur autem statur adquorum pedes inserpentum voluminadeiique in deorum perniciem nati putabanlur,

Jobum

utrm

ipso idoneus sit qui


,

quasi sx j7:
niirabilis
,

observet vias et rationes divtn providcnlia;

ex qui-

businterdm justi
referrent; aut

infeliciler

degunt, tante tempus

sinebanl;

auferuntur, forlass qud sua bona Deo accepta non

numipse codom modo custodiat viam antiquam virlutis, sicul hypocril quidam qui
,

cum qibus pugnare ausi, fulmine gnam [itPindarusinNi


i
;

percussi sunt. iu-

il

ologi
;

adterunt-,
,

eamq

mnt ad
rent aut

impii

sed juslitiae personam praetendentes , ob hanc


ar.ie

impios

ipsam simulationcm
turae

tempus

succisi sut, et feetienI

legarent,
desiisse
.

mi volumina ;ctum cogita

eorum, qu
videbantur
,

stabilit e

lis niti

quasi tor rente que


s:.

r.ergen-

sunt.

Apud Sepluaginta vox olw>


in

te.
:

Qi

us est Bar*

quod

boc seculo peragitur, quasi nuotat

An

tholomus Anulus
Taie giganti

pict Poi

ita

canons

observabis

modum quo res


,

ips iluunt? Liquet


justi,

tegitur geuus, ut nill

altum

Scholiasten legisse Sxaiot

non $woi

ut

Com-

Cogilet, at spernat vel neget esse

Deum ;

ploteuses habent, licet boc propis ad Hebraemn accdai, el Vulgatse contbrmius


Alii
sit.

ttantm quantum sensu

exteriore movetur,

semitam seculorum morlem exponunt. Sic dovocatur sepulcrum


;

mus
modi

seculi
:

ut

sit

sensus istius-

Gommodat ad pressens se vel ad id quod adest. Hoc qenus u.iguipedum mylliici finxre poet, Quorum affeclus humi (segnis ad ulta) jacel.
Si vacat, lege Pieiium Valerianum, lib. 10 et

An morlem

exspeclas quant obierunt bomines

2j

lie-

iniqui? qui miser perierunt,

qud de Deo ejusque


:

roglyphicorum. Missos facio


ganlibus;

qui mulli multa de gi-

providcnlia pessim sentirent. Alia versio legit

Au

semitam

seculi observas?

boc

es!,

ordinem quem Deus


:

et cert plures.

quorum alii fuisse negant, quidam contra, Non enim vacal sublegere qua de gilib. 7,

lenet in gubernnndo

mundo. Aut
est
,

viam sccularem

boc

supplicia, quse

Nonne observas semper ma-

gantibus tradunt Herodotus in Clio, Plinius


cap. 16, Solinus cap. 5;

tantm admonuisse

sat est.

nent improbos, quos ab oinni seculo Deus propter


scelera
ei

Ego quidem
mine

facile

mihipersuaserim hoc gigantum no-

eorum
luit.
,

punivil, alis citis, alias tardius, prout

intelligi

veteribus barbaram et impiam geniem,


,

visum

Seculi

autem vocabulum innuit


:

anti-

quae sub hominis figura feritatem exerceret

qi-

quilalem
cu^pit

quasi diceret

Non hodi primm Deus


historise

bus honestarum rerum inducia fuerit xa^a


describuntur poelis Cyclopes
qui
feriiiis
,

quales
aliique

improbos

punire, sed

aniiqiue ita
fuit dilu-

Lestrigones

semper

i'aclum esse oslcndunt.

Jampridcm

moribus vagabantur, insontes

et

probos

vium

jampridem So'doma

et

Gomorrha

perierunt.
,

qucsqueiuipun hedebant, nullam divini humanique


juris rationem habebant.

Scias igilur

Deum

buic ordini

modum subjecisse

ut

pro merilis homines traclet.


Possil etiam ad prisci seculi atheos alludere, quasi

Vers. 16.

Qui sublati sunt ante tempus suum


,

et fluvius subvertit fbnbamentuji eorum. Dclart

dical

Adene vecors

es, Job, ut insistere velii opi-

exitum illorum qui semitam secuioi uni calcaverunt

nion! priscorum atheorum, qui superioribus seculis de

quomod
lali,

videlicet inimatur

subit et teiiibiii

morte

Deo

lain tsipf

senserunt, ut vel ipsum negarent, aut

absumpti sint, ab ultore Deo ante suum tempus subet

cei le illias p.'oviJenlke

plurimm detraherent quasi


;
,

inducto diluvio fundils eversi. loc enim


illa

ad alias curas intenlus

niiiil

iiabeat pensi quid sub

insinuant

verba

Et

fluvius subvertit

fundqmentum

clolial morlali r.alur?

eor&m, quee non inepte referunlnr ad cos homines


hic multa diCunt.

De semit seculorum

in.ilti

Mihi

qaifuerunt tempore

diluvii

eujus aquis propter im,

cum

San'clio cerluni videlur sighificari

viam pravam,

mania sua

obruli sunt
:-it.

quamvis

is

sensus mi-

et sceleratuni vivendi

genus, qualesecuii sunlilligi-

Nam/J;u7'.'wper niC.r/horamquoj

ganles, Gen. G, 4
:

patentes emla

HtTcrm Qui succisi mht, vel rugis pus, et fluvius diffiss est fwame.to eorum. ginta v. 15 Nurnij itd sethi
i

antiuai calamilalum
."'

vim

am
s instructas
,

pecora
f

armenta,
a
:

ealcverunt viri justi; v. !6

Qui capti Qui


vert

.>
.

maturi;

;..i

su

>t

qui-

et fluvius

d'ecrre
tegttnft

eraftn ? Alii

cificcspr vrri jiisfi trijnsti, eo romme

htjut.

um
]

el

<uicii leges

Zi
'
v< jamii

ut

intentrent

ut,
ferntes,
lice'ntii

mque

frugi et

modes tanprae se

qum

iafirm
suis l'ur.Jamenlis subveisi, juxta illud Sapien-

sensus verbis dareiur, Elipbz advristis pnneipia sua philosopharetur. (Catmet.)


cr. Si alter

cum
ti
,

cap. 4, 19

Disrumpet

illos influtos sine

voce,

, ,

, , ,

4391
et

IN
illos

L1CRUM

JOIJ

1392
hserere dbet
:

commovebit

fundamentis
,

et

usque ad supre,

sorum semper
perem

Dominus

mortificat

tnum desolabuntur
eorum
peribi!.

et erunt

gementes

et

memoria
,

et vivific'at , deducit

adinferos et redueit; Dominus pau-

Flix videbatur in seculo Can

urbe

facit et ditat, humilit et sublevat, etc.; id


:

quod

clarus et progenic

numeros venerandus
,

atque eo
,

Eliphaz eliam significat dicens

amplis terrenis bonis incumbens

de elo
;

de ipso

Deo

nilii!

autstudii aut mmorise! habebat

sed brevi

Cum ille implesset domos eorum boms. Deus quippe bonorum omnium auctor atque Iargitor etiam in improbos tam
liberalis est

leinpore Cani flicitas et. posleritas non de terra niod,

atque munificus

ut

eorum
,

sed etiam de memoria

bominum

prorsis delela est


(i
:

domos bonis

impleat.

Quod

facere consuevit

ut et
et il-

ut veificetur illud Sapienlis, Prov. 10,

Impiorum
duiahil

bonitas ipsius impios provocans magis eniteat

nomen putrescet, boc est, ut mal olens cadaver


brevi tempore ad

lorum improbilas inexcusabilis remaneat, quemad-

omnium abominationem

modm
lium

pulcbr oslendit S. Gregorius,


finem
, ,

lib.

1G Mora-

subito exolescet et delebitur. Pollicenlur sibi hic im-

cap. 6, ad

ubi

ait

Malorum domos

morlalilalem

suamque

felicitatem perptu duralu-

ram
clant

exislimant,
,

verm Deus

prosternet eos,

cm minime vanque ill spe quam


,

exspe-

Dominus bonis implet qui etiam ingratis sua dona non denegat, ul aut benignitatem Conditoris eru,

conce-

bescant

et

ad bonilatem redeant
,

aut redire

omni

perant frustrabitur. Sic omnes qui in boc


fundantur, et in rbus prasenlibus confidunt,
firmitalis

mundo

modo conlemnen les

inde

illic

gravis punianlur,

habent
,

dilicent

parm cm super aerem et aquam lotum eorum difieium cit cum re flux
,

unde

hic et bonis Dei largioribus

malareddiderunt

quia

ut duriora eos lune supplicia puniant, quorum hic

malitiam nec dona vicerunl.

Similia sunt

qu

ha-

cui hmililur, simul effluat nccesse est. Improbi qui-

bet Theodoretus in
vers. 8
:

Psalmum quartum, ad
,

illa

verba,
multi:

dem
su
,

et

contemptores Dei

ila

radicanlur in superbi

fructu frumenti
;

Uni

et olei sui,

ut se in terra centum pedcs altum vila suse posuisse


;
,

plicati sunt

ubi explicat praecedentia verba

Quis

fundamentum
sibi

nec

ullo

modo
digho

conculi posse
illos

ostendet nobis bona ? Expendit


et ingratitudinem
,

enim eorum

insciliam

persuadeant

sed vel

summo
ila

Deus tan-

qui prae manibus ferentes bnficia


,

gat, ecce libi illos prostratos; est

enim imaginariadundicilur,

Dei

quibus eos repleverat

adhuc fatenlur se ignover habet

taxat illorum radix. Atque

non sine causa

rare

eum

quo tanta
;

bona acceperant in majorem


sic
:

improbos ante suum lempus perire.


.

ipsorum confusionem

Accust
?

il-

Vers. 17.

Qui
j

dicebant Deo

Recde a nobis;
,

los qui lus in

dicunt

Quis ostendet nobis bona


,

tanqum
animi
Midti

ET QUASI NIHIL POSSET FACERE Om.MIPOTENS bant eum


:

.ESTIMA-

prseuti vit perfruentes

et ingrati

Vers.

18.

Cum

ille implesset domos


sit a me.
,

vitio laborantes.

Sensus est

cum
?

hyperbato

eorum

bo.nis

quorum sententia procul


Eliphaz semitam seculorum
placuil
, ;

dicunt

Quis ostendet nobis bona

fructu frumenti,
,

Explicat hic

id

est

vini et olei sui, multiplicati sunt.

Atqui

inquit

qui

mores vitale genus quod impiis


ror enormis
fuit
,

quorum

er-

haec dicunt, omnigenis lerrae fruclibus i'ruuntur. Per

Deum

aspernari

pias inspirationes

has trs species humanse naturae utilissimas necessari


alia

respuere,

si
,

quid secund accidisset, non divin

comprehendit bona
;

illorum insciliam

providenti

sed industrie propri adscribere


consilium Job
:

quo-

redarguens

quoniam etiam
,

in

manibus Dei muQuis ostendet

rum iniquum
narravit
,

eliam superiori capile


:

nera ferentes
tes
,

et magnifie ejus bonis se deleclan:

dicens

Qui dixerwnt Deo

Recde nobis,

ut nihil recipientes dicere audent


i

et scientiam viarutn

tuarum nolumus. Ralio autem cur


iniverint, ac

nobis bona ?

Sic

ille

inexcusabilem describit in-

tamstultum

et

superbum consilium
est
illa
,

Deum

gratitudinem eorum qui in mediis Dei beneficiis versantes, ipsum vel non agnoscunt
,

minime revereantur,

quia nimirm nec boni


,

vel agnoscentes

illum nec mali auciorem exislimant


in vit consequantur, vel

sed

si

quid boni
,

contemnunt

et laedunt.

prosper fortun
ita

vcl in-

Prosequitur hocargumentum Clemens Alexandrinus,


lib. 1

dustria suae

acceplum referunt,

etiam

si
,

ullam
vel al-

Paedagogi, cap. 9, post principium, in eo

quod

jacturam faciant, vel advers forlunse sua?


'terius
malitiae allribuunt
;

Christus
luisse

Dominus Judans
,

dixerit multolies eos vo-

in

Dei autem

memoriam
in nela-

congregare
,

et

ad se allicere multimodis vocaresiliisse et

neque

in prospra

neque

in advers

redeunt fortun.

lionibus

ipsos ver
ait
:

recalcitrsse

sic

Ilaque nullam

majorem Dei rationem habent

autem Clemens

Maximum signum
,

est ejus beni-

gotiis suis tractandis

qum

si

idolum ligneum aut

gnilalis

qud

licet

apert scirel impudentiam po-

pideum
iSulite

esset, de

quo

dicit

Jeremias, cap. 10, 5:

puli

qui recalcilrabat et resiliebat


,

apert lanien

limereea,

quia nec mal possnnt facere, nec


,

adhorialur ad pnilenliam
cap.

et dicit
in

per Ezechielem,
tu

ben. Ita ipsi

de vero Deo cogitant

et

ob eam rem

2,6:

Fili Iwminis

medio scorpionum
,

merit ab eo acerbissiw puniunlur, sicut per Sopho-

habitas; verumtamen loquere ipsis


rint.

si forte
:

audie-

niam

ait

cap. 1, 12

Yisitubo super viros defixos in


:

Quin eliam

dicit

Moysi

Exodi 3

Vade
autem

faiblis suis, qui dicunl in cordibus suis

Non

faciet

tel
i

die

Pharaoni ut emittat populum;

ego

ben Dominus

et

non faciet mal. Et


,

eril fortitudo

novi quod non emittat ipsos.

Utrumque enim apert


futurum, et ejus
largiri

eorum
ptio

in

direptionem

et

donms eorum
esse

in dsertion.

oslendit, cl

Deum

praescivisse

Long diversa
;

dbet
,

proborum honiinum
in

benignitatem libero animi arbilrio

becasio-

nam

illud

quod canebal Anna,

animo

ip-

ncm

pnilenliic.

Puclir item ad hoc proposilum.

5393
Seneca,
lib. 7

COMMENTARJUM. CAPUT
:

XXII.
,

1391
similia

de Beneficiis, cap. 31 et 32
,

Dii, inquit,
,

aut vulgo
liari

ncque
David
:

cterorum

sed

qu pecu-

rerum omnium amatores oplimi

qui bnficia igno-

populo et primogenito divinae famili debebanilla

ranlibusdare incipiunt, ingratis persvrant; nihilo<

lur. Itaque

dolenler miseransque cecinit,

minus tamen more optimorum parenlum, qui male-

Psal. 105, 7

Non

fuerunt

memores multitudinis mi-

dictis
<

suorum infantium arridcnt, non cessant diibecongerere de beneficiorum auclore dubilan-

sericordi tu , quod non obscure ad

summi

sceleris

neficia

impietatem revocat. Moyses autem ingrat mentis

<

libus.
est

Non

est

magni animi darc


,

et

perdere
ille.

at

hoc

vecordiam ore magno


in

et aculeat oraiione increpat


:

magni animi

perdere et dare. Sic

hune modum

Deut. 52, G

Hccine reddis Domino,


divinorum memori
prcipili

Tesiatus est est olim Deus bonitatem et benigni-

popule stulte et imipiens? Constabat enim gentem


illam
oblileral

tatem suam optimam prligendo et largiendo terrain


impiis Israelitis
,

beneficiorum

constituendo eos super fertilissimam


sibi fore

sp

in

facinus

abominandum

audaci

tellurem
rat
;

quos ingratissimos

optim novetestati sunt,

ruisse. Itaque
gitavit

Deus multa

in eo populo divinits exco-

sed pariter ipsi

summam

nequitiam

ad donorum suorum

memoriam conservaninstituti
,

dm
idolis

pejores evaserunt tt acceptis bonis de


:

manu
,

dam. Hinc

enim dies
,

festi
,

consecrat

Domini

nam non solm Deum


,

deseruerunt

sed

cremoni
et

Sabbati religio
,

templum magnificum.

etiam tribuerunt

velut accepta ab eis

qu

argumentosum

ignis

perpetuus, solemnes vic-

Deo tantm habuerant. Unde merit Dominus apud

timae, scenopgia etazymi, pict


mille talia
,

membranul,

et

Oseam
cap. 2
tutn
,
,

sic

conqueritur

de

plbe

su

dicens

qu mentium oblivionem
si tt
,

et xapiona

Et hc
et

nescivit

quia ego dedi


et

ei

frumen-

crimen impedire poluerunt. Gerl


neficiis illos

tantisque be-

etvinum,
aurutn
,

oleum

argentum multiplicavi
potuit major
et argento et

Deus non prvenisset


,

possent aliquid

ei,

et

qu
,

describi iniquitas

fecerunt Baal. Non qum qud ex auro

excusationis et causa; adl'erre

cur Deo non subji,

ciantur

sed jam omnis

illis

excusalio erepta est


,

et

cteris bonis

Deo

acceptis maleria

desumatur

Deum
Multi

ejusmodi ingrati animi not convincunlur


confusos esse oporleat,
Dei lenilatc
allici
,

ut eos

mlionorandi

et illius deitatem lalsis et insensibilibus

cm posteaqum
invilari
,

senserunt se
,

idolis tribuendi.

Ubi S. Hieronymus

ita ait

et

ad oflicium

nihilomi-

tacceperunt aurum et argentum sapientiae et elo-

ns ad versus ipsum insurgunl


adduci nullo
Vers. 19.

seque ad olicium

quenti, de quibus facerent candelabrum seplem

modo

patiuntur.
justi,
(1).

lucernarum ex auro purissimo


,

et

mensam

proposi-

Videbumt
ait
,

et l/Etabuntur, et
alludere videlur

tions
<

et propitiatorium
,

dore radiantes

et

Cherubim auri splenbases columnarum argenteas et


,

et

innocexs subsa.wabit eos


Sapiens

Hc

cm

cap.

5,1:
Quando

Stabunt justi in
,

magn

triticum sermonis Dei,


sancti

et

vinum

gaudii

Spiriis

constanti adverss eos qui se angustiaverunt


lerunt labores eorum.
scilicet

et abstu-

qu

universa verteruntinidololatricultum,

totus
,

mundus
slabunt

et decepti alios

deceperunt

etc. Miseri profecl


surit,

cadet

et

niliil

hujus morlalitalis rcmanebit

qui Dci talentis ditati, non solm alios lucrali non

justi in

magna

constanti, et ide, inquit S. Augusti-

ut divilias grati et meritorum acquirerent,

sed
est,

nus,

in

magn

constanti

quia in bon conscienli.

quod

eis divinits in

ipsorum ulililalem traditum


et aliis

Pnedicens enim Christus discipulis qu tune eventura


sunl
,

eis cessit in

ruinam,

Qu de re videndus
et S. Gregorius
,

est Origenes

maximo fuit nocumento. bom. 2 in Canlica


,

dicit

Luc 21
Psal.

28
149

Tune levate capita vestra

estote sine timor aut tremore.

Hc etiam

respexit

Hc
guitur,

3 parle Pasloralis , admonitione 5. animi ingrati labes in Hebris maxime aressel in oculis
,

David
gloria
in

dicens

Exultabunt sancti in
;

ltabuntur in cubilibus suis

exaltationes Dei
in

qud cm

Eryllirum mare

gutture
,

eorum,

et

gladii

ancipites
in

manibus

etcolumna
et

mirifica
,

manna
,

et

leucophum nubis lentorium, scat'iriens rupes avium delicalum


et
,

eorum

ad

faciendam
in populis
, ;

vindiclam

nationibus

increpaliones
in

ad alligandos reges eorum eorum


in manicis ferreis,
;

opsonium

tabernaculum
,

debir,
,

arc
,

gloria

pon-

compedibus

et

nobiles

tificum majestas

ignea lex

triumphi

terra lact et

ut faciant in eis

judicium cohseriptum
ejus.

gloria

hc

est

mellemanans, etplenusomni amnitate paradisus,


alia

omnibus sanclis

Nullus sanctus est qui non pa-

denique innumerabilia Dei benefacla,


,

omnium

tiatur inimicos visibiles aut invisibiles.


(1) Justus quidem malo enim gauderet eo ipso ab
,

Hc

erit gloria

obliti
ti

inexpiabili se crimine et perfidiosissim mali-

ad impuri dmonis cultum conferebant. S. Bernardus, serm. 11 in Canlica, Judaicum opprobrium

alterius
justiti
,

queni poiissima
ret.

justi virtus

non gaudet si caleret , quippe chantas nempe desere; , ,

nominat

dicens

Nolo vos Judaico notari oppro-

ibrio; de quibus Scriplura teslalur, Psal. 77, II, i quod non fuerint memores benefactorum ejus, et mirais

Sed llari potesl justus qud videat Dei ju^tiliani impiorum superbiam ulcisci et insultare quopotest

bilium ejus,

qu

ostendit eis.

Ubi sacrae Litter mi-

rabilia vocant divin beneficenli miracula plan insiJ

gnia, in

quibus

animi exliorrescant ob inauditam

qui in crimine persvrantes , renuentesque ad saniora converti in peccato decesserunt. Explicant quidam de Noeino ejusque famili quos la.-ii:ia qudam dolore et miseralione mixia sollicilabat aspectu exitii quod propri iniquitate in caputsuum gigantes provocavenialis
,
, ,

dammod

illorum

magnitudinem alque prstanliam. Cajetanus , e opinor, de causa, pro mirabilibus separata vertit, ut
exjmia videlicet
,

egregia

inusitata

non de grege

ranl. Prohabanl judicia Dei illis plaudebanl, gaude^ bantque. Vide persimiles iiuic phrases in Psalmis 57 H, 12 etlOG, 41, et Patrum et scr iptor um sententias in bu ne locum. (Calmet.)
, , ,

,? ,

, ,

1595

IN
,

LBWJM JOB
tur
,

139
,

omnibus sanctis qud tune tradet

Devis inimiens in

roborantur
;

ad persequendam

religionis.

viam

eorum manibus

ut unusquisque de inimico suo ultio,

iniammantur
ril i

impii ver superstites altoniti et exter,

nem plenam
impium
et
,

perfectamque sumat. Tune

inquit S.

conticescunt

nequetam

licenler grassanlur.
,

Augustinus, stabit Nabolb juslus contra Aeiiab regem


qui vineam et vitam
ei abstulit
;

Illud

porr

nnocens subsannabit eos


,

ad vicloriam

tune stabit

pietatis pertinet
let
,

ut qui pi vixit

viclis impiis insul;

Joannes contra Herodeni, qui

emu

decoilavit; Pelrus
,

et se nefari

babitum derisui dcmonslret

quod
ben
,

Paulus contra impium iNeronem


;

quo lot modis

in

supremo ac
,

universali judicio elucesce^. Intrim


judicia

angusliati fuerunl

tune

justi
,

contra

peccatores

tamen ut

dmvivimus, istiusmodi Dei


,

Cbrisliani contra Paganos


dixit Isaias, cap.

etc.

Tune

illud erit

quod
se

conlemplemur
esse convenit

et

ex

iis

fruclum aliquem capiamus

14

Erunt capieates eos qui

nos omnibus perturbationibus carnalibus perpurgatos


,

cepevant

et subjicieut

exactores suos.
,

non dui vindicte appelitu


immodicis
, ,

non mo;

Ex
10

iis

explicari potest illud

quod Joannes
,

vidit,

veri perturbationibus

sicut

solemus

haec

animas interfectorum propter Yerbum Dei

Apec.

6,

omnia
oculos

in nobis corrigi oporlel


,

nosque habere puros


intueamur. Quando

Et clamabant voce magn


et vents,
iis

dicentes
,

Usquequb,
non vindicas

ut ben

qu Deus
,

facit

Domine, sanctus

non judicas

et

ila affecli

fuerimus

tune sine ub crudelitate impro,

sanguinem nostrum de

qui habitant in

tt-rr ?

Et

di,

bos poterimus irridere

si

Deus

illos

perdat. Ut san

rtum

est illis

ut requiescant

adhuc modicum tempus


;

nobis approbanda sunt judicia Dei, etiliisapprobandis


nos eliam Itari convenit
slra
,

donec compleanlur conservi eorum


fieri potest, ut,

quasi dicat

Qui

quoniam per ea
,

salus no-

cni lu sanctus
iis

sis et juslus,

non facias
paler-

promovetur
,

Deusque amorem

quo nos prose,

vindictam sumi de
inquit
,

qui nos occideruin? Exspcctatc,


,

quitur

dclart.

Discamus itaque nobis


,

quando
,

modicum tempus
de zizaniis
,

eo

modo quo

dixit
,

Deus improbos punit

gaudii maleriam adfcrri

id-

fainilias

quando
:

servi clamabant

pelen-

que gemin de causa


judieem esse pr.jbat
majeslas
ejus
,

tum quia boc pacto Deus


ut inde

ee

les ut eradicarentur

Sitine
ille

usque ad messem. Proexcellcns cqncionalor


17.

et ex ejusmodi judiciis gloria et


,

pterea diem judicii vocat

elucescit

possil glprilieari

tempus omrJs

rei

Eccle.
,

3,

Supponil

primo
lit,

quo nos

laitari

.qud cmnia icmpus habent

et .quod
fil.

tune r#s ben

se nostr

tum quia eliam Deus oslendit tanqum liliorum curam gerere quando
oporlet
; ,

quando opporluuo lempore


vclletin slale
leret.
,

Quj
,

omm
qi
in.

seminare
r..

bostes nostros

eosime qui nos vcxrunt


,

et conlu-

ol r.i'Sere in bien: 9
'

nia

ivr-

mcliis aifecerunt

punit

qu raiione confinual amo,

Supponit secun

je
:

vi.!i.-v.;e

mun:!o

ma-

rem suum quo probos


est allera gaudii causa.
(m, "..i

et iidcles prosequilur

qua3
,

gnain i-niim sou QQIjinaJi


relir>quei.'!;e res ino:di:ialu,

:.

ni

et

qud non sunt


tune

Sed intrim omni

ut dixi

nos

sed ad

!i\.i;:en! a'; ;:;:ii';.

vindictae appeiitu et d
:

maiti vacuos et libe,

do reducen
erii

l;e.

Ej

illud ? In

jliiin

tel.
)

Deniquecm omnia
r

qusunt

ar-

ta
.'.

C p.

3 Ec-

;uerimus

et spiritus Dei
,

nos reget,

m
Gregririum
,

se-

zekim reclupi

ei

purum habebimus
,

eut iniprobo-

C'jlc
.

rum
lem

perdilieae
capiar.us.

gaudeamus

et ex judiciis Dei utilila-

<>

;j

signilie

Cislerm Ilebri versiculum bunc singulariter reie:ri

puant ad Noe et
i

(iiios
,

ejus

qui

cm aqu
irri;
i
,

derium
tune
Ijb

et a
i

isli

ej"go
'>
i|
!

igimiqm expb
,
;
I

eut

irridebanl eos

quibus fuerant

euro,

odio
;

dm
sumat
runt

arca aedilicaretur. In
,

iis

cerl qui diiuvio peiie-

tune libra

erit lcultas
i;a ci
i

vu vin dieumi de
,

illo

uii ei in

Sodomorum
et

et

Gomorrhaa

inculis

ba;

quando voiuntas
pdio habei

il

rec'.a

ut

non

sil

perJCult^J

ix'.sms

summa

extrem

vindiclae leslimoniimi

quod auuindum potis erat aut majori qnam justum sit odio excdent inimi,

qjiqdSH nuilus miseris illis pnilenliqe locus fucrit ulpotc qui se misericordi indigiios reddjderint. De
dlis igitur et aliis similibus licebil

cai prosequendo
sit.

aut puniendo

id

quod juste pufi


*

nobis blai

i.

Qaid

prresit

ampliu;
Sarae
,
,

I-r;:-i

Vers. 20.

Nonse succisa est fuectio eorihi, et


,

egregi

satisfecit

Abraham
:

cm Agar
Abrabam,
I!c

RELIQUIAS EORL'M DEVORAV1T ICNIS? iUrlll repolit (jUOd

ipsam of'emleral Ecce


16
,

inquit

anle dixerat
:

nempe fundamentum

ini|jii

yel ipipium
feiicitatiB

(i

en

ma m
<Je

tua est

utere eu ut libet.

.mentis evertendum, ita ut MtticjUiM


nulhie supersint
reliquia?.

Deus
ne
Justi
q
,
.

inirnicis qui ipsuru


int.

oifenderunt,

et gloria

Quidqi.M enim
,

impii subsidio esse aut


viderint vindictam
,

ornamenlo poluil
,

H kitUEB
a
;

il

<|iic

hx'lantur

cm

non

ab ultqre Deo

ita

vastabitur
illc

ul clesle

quoduam

tu

impiorum gaudeant
;
1

sed qud laus di lvr;;nnorum

dirum inccndiuin
Ereclio
si

debacebatum esse videalur.


po^esl et acliv
i.

vina: justilia- clarescal

qud insontes
i'.eus

impetu
ijii
I

quoq

proteral
,

aciivsumas,
erigit,
,

autem boc loeo passive sumi erit quoi impiorum


quales sunt
diviliaj

lunsw
,

cullus Dei

quem

impii delcre conantur


:

amVie-

lat et
l'avor

et ojies

gralia et
dignilalis

pli, ieelur.

Kect scriplum est in Psalmo 100

et

quodeunique aliud
ornamenluin

est
;

buman;e
,

bunt justi, et ltabunlur , et omnis iniquitas oppilabit


os suum.

et conmiodilatis las ipsa


,

sin passive

sublimi,

Deo nimirm impios

plectenle pii recrean-

qu*

suslenlalu!' et erigilur.

Sumilur

opi-

397
nor
,

COMMENTRIUM. CAPUT
ab arbore raetaphora
,

XXII.
,

i3f)8

in

qu radix

est

qu
;

(ientiam exhibe

sed Iaboris patientissimum

et ad-

totam arboris Iuxuriem ambitioncmquc sustentai


quae
si

verss miseriarum stimulos obduratum. Qud enim


durities hic in

succidalur

neeesse est maiveseai


;

et

pprcat

bonam

et

non

in

malam parlem
:

intel-

totius arboris venuslas e( fructus

quia veto quod ex


,

ligenda

sit,

sequentia dclarant

Si sustinueris, dein-

stirpe pullult

et sursin atlollilur
,

splcndet maxi-

de fructus tuus erit in bonis. Sic igitur hortatur Eli-

me

exslatque sublimis

si
,

ijlud

excidalur, aliquid
,

phaz Jobum
vertil
!

Acquiesce igitur ei
te illi
,

seu, ut Tigurina
illo ini

tantm manet invenustum


terra
;

horridum
,

sopultum in

accommoda

parem cum
,

volunte

et si

speeiem infueare

nihil

ah aride diflerlet

latum
illi

et consiliorum societatem

fidum ac utilem
si

mortuo.

Hc

simililuio inlioc Jpbi ljhrq saipisoeligni,

priebe ministrem et

servum

non

illius

grati

currit, quai
riani

nomine

arboris

radieis

rami, va-

(nam quaecumque fecerimus


stro
in
te

servi

tandem sumus no
Rclinque

hominum

fortunaiu signifieat. l'a Sancliusnoster.


versiculi

hero

inutiles), at lui lucri et utilitatis.


lui tua et
\>',

Hebrai prie-rem jwjus


sic efferunt
:

parlem de
f:;erit

jus'.is
,

manibus Dei
,

te,

cor,:mii:c el offer

Deo

Si substaitia flstra no#


,

s'icrisa
:

et r igqa, (e
tuis

ut de te ac

ad opposilionem impjqrum

de quibus. additur
,

Ut

re-

de rbus

aciat ut placitum 'm:h in acuis suis.

siduum eorum devoravit


renlur

ignis. Sic u! die jnsli

compa-

Et habet

sv.cem

scilicei

eut Deo

proximo et
,

cum

improbis

et (idoles

cum contemptoribus
,

tenielipso. i\ax

erim

es!
:;

'us
e{.

quo sub-

Dei. Est

aulem

in Ilebnco

verbum nicchad

radie

jieimurDeo,
hominibus,

et in
et volimtaics ac

consentimus
es nostrar,
."
i".

cachad
tarc
,

quo J pnipri

signjficat ubscondere aut ccc;dfa

et

secundjm loquendj mojdum llebris


,

unq
erit

xirtulis des
'

lcc piena

rem niajorem infert aflirmaliqnm qua; Im hoc certum est, subslantiam nosfram
,

.<
;

,mi ordi.ntta a

esse absn
,

concordia

r;;i?;

Deo

cum
,

st'ip^o et

cum proximo. De
filii

condilam

ut

sit

sensus

juslorum
,

si

liet
psi e
,

prima
dixit

pace,

cum Deo
,

qu c-icimm,

Dei et ;:mici,
i:ostr:i
,

hic succidalur et reseetur

non tamen

oinni:: J

Apostohjs

Ephes. 2

li

Ipse est pax


fi

perdilam

sed

poiiis instar thesauri

abscondilam
in
,

et

qui fecit utraqu

unmn

et:

er fde

(\>e-

in lulo collocatam esse.

Quomodo epim

me

iio tt

rante per ebaritatem)

/) i

ad Dcnm per
Christum. De. altra
,

periculorum

quibus undique einginuir

stamus

la-

men

et

conservatnur, nisi quia substanlia nostra et


,

Dominum nostrum Jesum cum scipso loquitur I -a'as


justifia;

pace

7
:

El erfappns
lias

status noster

hoc est

facuias e! vis nos tucndi et

pax ,

e'

conservandi abseondila est in Deo? Iiiud autem quod

usqnc
clirif

i:i

' sc'ebit pop'-.Lis


:

meus

!:i

pnl-

improbis superest
illis

devoravit
,

/,;:

id csl

Deus

nihil

'i

tKice

cum
50

pro::imoait Ciiri:

prorss reinquit

ita

ut ipsos

cum omnibus

suis

stus

apud
;

S.
el
,

cap. 9,

Pccan
,

h.-.bete

bonis extermjnari opqrleat. De quibus

eodem sensu
, et

inter vos

Apostolus ad Komano".
q

cap. 12,

13:

Psalmista canit
teribnnt
;

Psal.

50

58

Reiuj;d impi-rv.m iuprotector

Si fieri potesl
bus

wd
;

'

t,

yrn
,

env \busk
cap.

salus

autem juslorum Domino

pueem

!;abe .tes

et ad

Ephesios
i
;

'-

in

tempore tribulutionis. Qud autem hic de


,

Utilisent

:m

spirits

v'

'

//.>.':. C.r.iii-

ign impiorum reliquias dvorante dicitur

nonnulli
,

net ergo pax iic primo amiciliam


tranquillitalem animi g|
et
pe^rsppiil
,
:

cum Deo,

behraizantes referunt ad incendium Penlapo'eos


superis id quod, versu 10, de
fluvio

uli

Mi:
:

:;*

'

jbus

diclum

est,

ad

n \>

mii|uqm
t:>!

inlQr
fortes
in

pnam
gnilieet

diluvii restringunt.

Verm cum D. Thom


,

coneordiam. Hsec pax


peripulp
,

hommes

orani

sentio latis hic ignem aceipi pro punitione

i(a

ut si-

et

i:i

onmi

>1

divinam ultionem

et

quodvisejus jpsjrumen1G.

Pacem
i

hai;c
:

tum

sicutdixi de fluvio ad

versum

Ex Lc prgo

cens, Joan. 14

Domimis P

discipulis

'l

di-

pa
,

>am

punitione ducil Eliphaz argumenlum, quo pnilen-

do Vhbi-. n.in divjliasapt temporales


reliq't, sed
4

tiam Jobo persuadeat, dicens

Vers. 21.

Acquiesce
iiabebis

papmi quae sup er oranes


igitur et

divitias

bujus

igitur ei

et

iiaieto pa-

seculi eminet, et, ut Aposto'.us ait, Philip. 4,

cem; et per h^ec


terprtes

fructus optimos. Inler

in-

rat

omnem

sensum.

:
!

..

'

magna

est hic diversitas lectionum propler

reliquit

Dominus solatium,
lo vjeturi.

et qiiQ

amp'issimam signiiicationem verbi


jnvare,
Profice

originalis sacan

Verbum autem

quod hebraizanles cames passimvertunlper /;:


aut co.nhcere. Uabbi
,

desse,
'lit
:

ditatem indicat, ut S. Cyprian


it,

-v.

Unilate

Itujus

nacis e]qgia qu.'iin oplim

cum Deo

Ucbraeus apud
:

CajeUmum
Deuin acrb
peenile;:

Fac

deseiibii D.

sUnianusin Ligno
1
:

vitaft, ti-

prodessecum Deo,q.d. infensum reddidisli


cere placatum
,
,

Tu

tibi

et

Palienti, cap^
).

Magnum,
vin
:
'

hiquit, paeis est

poteris

mine tu
,

Es^ panique

p.aj securiias
,

mentis, ira
,
.

ulilem et sajptarem
prosit.

qui
,

tibj

Ranim
el

npiieilas eordis

.o;-;>

noceal

qui

maxime
:

Pagniqus
, i
!

yatabjus

^lliu;;:i
iip.it,

Regia red4u.nl
te
illi

A^i'csce cum o

est

superbos calpat,
,

i:

1 .
\

exhibe

jugum

cjus suscipo, ministeriuip


,

im-

am

t,

imicos coi cordai

cunctis

pende. Septuaginta vertunt: Esto uH^


onstans
,

...

:,;

.i.

iianc qui
in

pa^eps

tolerans

ne

te

mollom per impa-

accipit teneat, qui perdidit exquirat,

quoniam qui

, ,, ,

1399
<

IN

IJBRUM JOB
luntatem et totius
vitae

e non erit,
lern

Deo alienus

eflicitur;
,

nec ad haredita-

Domini poterit pervenire

qui

bonum

pacis

non

Atque hoc modo

informandae rationem edoccf. tota Scriptura sacra lex dici potest

studurit possidere.

Actiones autem pacis nostcr


lib. 5,

quomod
tica

S. Gregorius Nyssenus, Praei'atione in


,

Can-

Alvarez de Paz, tom. 2,

partis 1, cap. 5, 5,

exponit

dicens

<

Spiritale legis

nomen compre-

quatuordecim assignat.
i.

Divinis praaceptis se subjicere, jussa et inspira,

hendit etiam historicas narrationes, ade ut uni versa Deo inspirata Scriptura sit lex iis qui ipsam
legunt, non solm per pracepta, sed etiam pcr hi storiam erudiens et ad cognitionem mystcriorum et

tiones Dei sequi

et

proprium arbitrium secundm

beneplacitum divinum inflectere.


ii.

In prosperis et adversis Dei voluntati consenlire,

sinceram

et

nec sensu nec voluntate ab ejus volunlale disce-

vitae institutionem. > Haec scilicet /<>.r Domini immaculata convertens animas (ut David canit,

dere.
in.

Psal. 18, 8), et sapientiam prslans parvulis, reficit,

Peccata quae sunt seminaria discordiae inter


et

Deum
iv.

horainem fugere
assimilari.

et

pro posse sanclissiniis

Christi

moribus

animam, eteordis sitim amemque excruciantem restinguit. Sic igilur Jobo seruranoso et misero priecipit Eliphaz legem ex Dei ore
recrt, ettranquillat

in

Idem cum omnibus sapere, idem dicere, id est, his quae dcent et bona sunt, eumdem sensum
aliter

animam jam deficientem recuperet, et abeuntem convertere ac recreare possil et incredisuscipere, ut


,

(quoad ejusfieri poterit), idem judicium habere, et de rbus non


v.

bilibus malis

commotam

et agitalam tranquillitate ac
est, Psal. 1,

qum

pru-dentes loqui.

pace 2
:

reficiat, sicul

de viro juslo scriptum

Fratribus, quibuscum vivimus, conformari in

In lege Domini voluntas ejus,

quod propri ex

Ile-

cibo, potu et

somno,
,

in vestibus,

moribus

et operibus

braeo legitur, voluptas ejus.

Nam

ex legis disciplina et

quae nec legi Dei


vi. Ita

nec arreptse profssioni rpugnent.

observatione

omnem
Ita

animi voluptatem et gaudiuni

sanct et circumspecl vivere, ut nullus de

comparabit.

Pineda noster.
IN

nobis querelam babeat, nullus justani ex nosliis dictis


a ut factis

PONE SERMONES EJUS

CORDE TUO.

PlOpi'illS

Clm

causam perturbationis
legi

accipiat.

sermonum
arca

et

prceptorum divinorum locus


,

est cor

vu. Carnem

Dei repugnantem et bella cientem

nimirm tanto thesauro digna

in

qu etiam
,

spiritui subjicere.

David legem Dei reponendam censuit dicens

Psal.
volui,

vin. Sensus, usus

membrorum,

et interiora atque

59, 9
ci

Facere voluntatem t'iam, Deus mens,


in

exteriora opra ex usu ralionis disponere.


ix. Cogilationcs, affectiones,

legem tuam

medio cordis mei. Ubi


verlit
,

in

Graeco est

voluntates et inlenlio-

venlris,

Symmachus

iutra viscera
,

mea. Vide

nes secundm prceptum virtutis moderari.


x.

ubi legem Dei propheta ponat

nempe

in

medio cor-

Nosmetipsos disculere

et considerare, et

aliorum

dis, scilicet ubi

sedes est viue; quia oportet Dei jussa

dicta aut facta quae ad nos


nutilia et
xi.

non pertinent tanqum


propriam

animare,

id est,

opre implere, alioquin mortua

ma-

noxia relinquere.
scilicet

nent. Vel ide in medio cordis

eam

se habere affir corde

Radies omnis perturbationis,

mt , ut ostendat
quod
vitae

se ab ips

non secs atque

voluntatem, spiritum libertalis et placendi cesiderium


evellere.
xii.

principium est, vivendi initium vilamque

ipsam indesinenter haurire


,

Zizania
,

quae sine

damno

tritici

eradicari

non

habere, ut Dei jussis obtemperet.

possunt
rare.

patienter usque ad lempus messionis tole-

ver lectionem, quae habet,


nifest iunuit

unumque hoc in votis Secundm aliam in medio ventris mei, ma,

eam
,

sibi

pro cibo esse, quo ad veram

xin.

Bona

nullo praecepto nullve lege dbita pro

vitam aleretur

et ipsius essenlia inter

humanas vaca-

vitando fratrum scandalo usque ad tempus intermittere.


xiv.

rietates ac vanitates subsisteret.

Caeterm cm in

ventre quoque ftus animenlur et

augmentum

Animi

nostri tranquillitatem ex aliorum dictis

piant, significat se animasse et fovisse jussa Dei, et

aut factis

nequaqum pendentem habere. Hsec

quis-

apto lempore in opus ac lucem produxisse.


Allegoric

quis observaverit, uberrimos profecl fructus pacis


percipiel.

autem
ita

os

Domini vocatur sacerdos


:

de

Qu ver
:

ratione pax

hc obtinenda

sit, di-

quo pius vates


quirent ex ore

canit, Malach. 2, 7

Et legem re-

serte docel, dicens

ejus.

Vers. 22.

Suscipe ex ore
in

illius legem, et pone

Sibyllae antro dignis, et Castaliis

Os unde oracula promunlur et et Dodone quercu vocalis,

sermones ejus

corde tuo

(1).

Pcr legem bic non

undis certis, ex quo velut tripode at-

solm Dei prcepta, sed institutionem et doctrinam

que lauro homines pendent


turi.

magna

et mirifica audi,

niorum universam
(1)

intelligit,

qu Deus nos suam vo-

Os

illud

augustum

est

delubrum

in

quo lingua
est;
,

Alloqui pergit Elipliaz Jobum cou impium, et qui leges providence parm vereatur, Deo Lex, de qu bic, ipsa crat Mosaica, si iii'nii credat. Rabbinos audias; vel ex aliis, lex naluralis , rgula morum, animo impressa, et officia quae appendices

ut illustre

Numinis donarium consecrata


et cubito

dona-

bominem

rium long pretiosius


lic

^gypliorum
unde

et

mysOs,

vanno Graecorum

et Palladio
,

Homanorum.

inquam, adytum sacrosanctum

velut regali

sunt naturales fidei, exhibentis Deum infinit bonum, sopientem , juslum, cui proinde obedientia amor, cultus debenlur. Septuaginta Excipe ex ore illius jussiones, seu verba ejus, voluntatis illius interpretationem. (Calniet.)
, , :

throno Apocalypseos procedunt fulgura, et voces, et


tonitrua, et

lampades

ignis ardentis

vel ad terrendos

impios resonanti

murmure commonitos

ad sancli6si-

mum Numen venerandum,

vel ad pios inflammandos

1401
inexplicabilium

COMMENTARIUM CAPUT XXH.


bonorum
cupiditate
,

1401
:

qu

pollicetur

optim sequitur

Et legem requirent ex ore

ejus.

Deus. Os divina cordis apotheca, unde egregi merces ad

Quare sermones ejus lanqum (cujus ver sunt) Dei,


in

beandum hominum genus funduntur. Os


,

nii-

medio cordis ac ventris reponendi


faciant. Id

ut

tern vit
in Psal.

randuni plirontisterium
ebullit sapientias et

exedraque

erudita

qu
Os

fructum

quod D. Ambrosius
:

59,
in

encyclopdiam
penuaria

salutarem.

elegantrr expendens

Ide,

inquit
,

alii

habent

denique divin

legis cella

est,

qu salutis

medio

cordis,

alii

in

medio ventris

ut interioris ho-

tern vinum deproniitur.


In mysteriis antiqu legis
,

minis ventrem intelligas, qui in medio esse con!K


accipi'.ur, in

quibus mores et sancti,

quo naluralis legis prscripta servamus,


cuslodilur
illa
,

monia ut clesli

penicillo
,

adumbrabantur

inler eas

qu non solm
nosiris.
legis

sed etiam

lit

in

cordibus

parles victiniarum

qu

divino institulo ad sacerdo-

L'bi

expende

verba
>

: In

quo naturalis

tem attinebant, erat maxilla, quasi sermonis primiti,


ait Philo,
lib.

prscripta servamus.
in

Dicimur enim babr


ita

de Sacerdotibus honorandis; ut

iutel-

legem Dei
amanius,
nec
ullo

medio cordis, quando

mandata ejus
pssenti,
,

ligamus ecclesiasticorum

omnium

os

Deo sacrum
legitur os

et

ut

quamvis nulla nobis prascripla

quasi proprium esse oporlere.


<

Hincqui sine fuco


Do-

Christi pascit

gregem jure vocatus

metu terreremur, aut pr;eniio alliceremuc nihilomins ad anmssim iila servaremu?. Pulcbr
item dixit
t
:

mini,

ait S.

Pater Antiochus, hom. 112, qu re:

Qiue non solm custoditur, sed eiium


illa

fert illud Jeremiae, cap. 15, 19

Si eduxeris pretiosum
Dasilii

fit.

Etenim

qu

in arc cnsiodiimis,

eadein inde

vili,

quasi os

meum

eris.

Par Magni

elogium

proul inserueramus sine ullo increinento extrahimus;

est, qui,

hom.

in Psal. 44,

preones Evangelii mo-

sed hoc quod muiier veHre concipil non


dit,

modo

custo-

net in arcano sermone dici labia Christi.

Cur enim-

sed usque ad partum majus in


lia et

(lies

accipit incre-

ver

ita

nominantur

An

quia sunl quslores velut


illi

menlum.

nos non

modo

servare

debemus veripsumque

candidat!

summi

principis, qui ut
in curi, sic

quondam impeuniversitatis
,

bum

Dei, sed ejus

quoque fruclum

lacre,

ratorum sententiam
oracula

Domini

cuin fnore majori cumulo reddere.

mundo

pronuntiant?

An

labia Christi
,

qud

Vers. 25.

Si

reveksus fueius ad Omnipotentem

Servaloris os atque linguam imitentur


fas

et

quantum
Christus

^EDIFICABEKIS, ET LONGE FACIES INIQUITATEM A TABER-

piumque

est,

perfect reprsesentent ?
,

naci'LO tuo.

Sub e voce

dificaberis prosperitatem

enim habuil verba vit tern

ut theologi Cory-

omnem lemporalem
enim
ut opinabalur,

Eliphaz
,

complexus
si

est.

Hc
,

phus ait Petrus; unde os ejus S. Gregorius Nyssenus, hom. 1 in Cantica vocat, fontem vit, quo sacri
,

est pollicitalio rcpetila

Jobus ad meliorem
:

mentem

rediret. Illud ver


et

Et longe

homines debent bibere.


cis
:

Id cupiebat
;

Sponsa
Os

in Canti-

facis iniquitatem, ad

culpam

pnam

pertinere vi-

Osculetur

me

osculo oris sni

et se
:

consecutum

detur.

Regius vates exultt, Psal. 118, 131


rui, et attraxi spiritum.

meum
Filii

apeDei

Est enim osculum


,

ut ait doctus

ille

prsul

sordium expurgatio, divini

Clerm ad banc perfectam cum Deo concilialionecesse omnin est ut qudam removeamus asciscamus ver alia. Deo enim, qui sunnna est boni-

nem

Spirits delibatio.

Cm
,

ver sacerdotes tam sp ex


,

tas et sanclimonia

nihil

contrarium est magis atque


et

eodem nitido et argenteo fonte hauriant lam vit osculentur non est mirum
labia Christi habere videantur.

et
si

venam

il-

inimicum qum improbitas,


quitia odiosa.

malum

facinus, et ne,

colorem
,

et

Ubicumque
,

fuerit

putens animus
ibi

ma-

vivam quamdam efligiem ade imitatione ducant

ut

culosa conscientia

impurata voluntas, pax

cum

Quod

illustre oris d-

Deo

nulla esse potest. In

tam

contrariis inimiciti

us in B. Augustino D. Paulinus eximi prdicat

exardescunl; scelus ipsum ut prposterus et insanus


fcialis
priuiis

cm

in

hune inodum ad illum


vitse

scribit

Os tuum

fi-

bellum denuntiat. Removenda est


,

igilur in-

stulam aqu viv et venam fontis terni merit dixerim, quia fons
aquae salientis in vitam ter

animi labes atque lurpitudo

ne offensus Deus

exacuat ut fulgur gladium

suum

et

animam peccail-

nam

Christus cffectus est.

Sed aliam rationem

tricem et belligerantem cruentet. Concilianda est


lius amicitia
,

S. Gregorio Nazianzeno capiamus, qui, orat. 8, ait se esse organum divinum, quod prclaro artifice, hoc
est,

qu gratiam
est et cli

inducat proxenetriam

feli-

cissim

et

amabilissim pacis,

qu morlalium

exiest

Spiritu sancto , ad clestem harmoniam accom:

mium bonum
lalem
,

donum. Adjungenda
et in

modetur, et pulsetur; jungit paul post


Verbi
et Spirits

ad mentis,
claudo
,

deindc voluntas fidelissimusque conatus ad Dei volunin cujus servitule

arbitrium vel jamiatn

meam
et

mori debemus

omni

vel aperio.

Qu

rgula divinissima est, et plan aurea


et significat

vit imperiis illius sanclissimis obedire.

promendi sermonis;

magnum
et

incomore et

pacis

in

qu Deus invenitur

Hc regio est hc cum summo et


felix

parabilem illum ponliiicem ver fuisse os Domini et

inexplicabili

bono anim conjunctio; inde


in interioris

au-

labium Christi, cujus tantm nutu


labiis ulebatur, et

imperio

reaque beali vi tranquillilas


ti

animi poli-

ad

illius

taclum ut testudo geinmea

exoritur.
:

resonabat.

Hc

et alia

hujus argumenti plura vide


lib.

165

Qu spectat illud Davidis, Psal. 118, Pax multa diligentibus legem tuam. Qui legem
Numinis voluntatem oppugnant,
copia circumull ver solidque

apud Cresollium noslrum,

4 Mystagogi, cap. 26,

illam et justissimam

ubi docet quales in sermone esse conveniat initiatos.

tametsi rerum

omnium abundantissim
non fruuntur

Cm

ilaque, uti
:

ostensum

est, juxta

Malachi ora-

fluere videanlur,

culum.cap. 2, 7 Labia sucerdotis custodient scientiam.

animi Iranquillitate; quorum eapiti non ut Damoni,

,,

1403

IN

LIBRUM JOB
,

1404

tyranni Siculi purpurato, nescio quis ferro gadius

Rabbi Mosis,

cm

ita vertit

Argenlum

tibi

tanqum

sed horribile Dei fulmen imminet. Juslorum proprium


esl iilud bonuin, qui tol

montes. Promittit igitur montes aureos alqwe argenteos, ut in

mente

et dcvoti

animi coferunlur
,

duabus preliosissimis rbus


elemcnla

qu;e sunt
feiieitatis

nalu ad
et

amandum honorandumque Dcum ad nulum sese illius accommodant.


sit

velut

prcipua duo

humanx

inlelligamus piorum
Eli-

hominum
superanl

beneficenliam et vir-

Colligimus igitur ex diciis quai

boc loco

(utem

inau/iilis et quai

omnem

cogitationem

phazi mens, ut nimirm Jobus e magis incitetur ad

bonis Deo compensai!.

revrtendum ad
perit
,

Deum
,

poslquni banc spem conce,

Vers. 25.

Eritque Omnipotens

contra iiostes

se frustra ad

ipsum non vcnlurum


cun perfeelo corde
sit

neque spe
qu;e-

TDOS, ET ARGENT MU COACERVABITUR

TIBI.

Magna

ill

bis

su fruslratum ni
ret, quia is

Deum

verbis varietas translationum reperilur, quas erudit

semper paralus

ad condonanda nobis

adducit et expendit noster Pineda. Cajetanus exscribit


:

peccata

quoties ad illuni confugerimus. In eo tamen

Erit Sadai in thesauros tuos. Quid est

in

thsau-

ab Eliphazo semper inodus exe ?'Jilur, qud existimel

rus tuos?

An omnipotens
erit

erit

erga thesauros, aut

Deum omnes
lices

quos ddigat in hoc


;

mundo

qualiter

l'e-

polis adverss thesauros tuos? Vatablus legit

Au-

reddere
et

ideque puiet Johum


sit

affligi,

qud

ini-

rum tuum

Omnipotens.
!

divitiarum oiim et nVJnc

micus

exosus

Dco. In quo cerl Eliphaz gravissit

omnipotentim

Sed forsan ipsum aurum aut opuvel in

sim ballucinatur, cm certum


suos
affligerez,

Deum non
,

rr
illos-

leniia dicitur omnipotens,

prxmium

opulo!iti;e

ut ipsorum patientiam probet,

ben acquisil

et expensaj, vel in

acerbam punitio-

que multis miseriis obnoxios reddere

ut virtutom

nem adverss mal


pia
in
et evangelicis

parta et pejus coacervata.

Exmqud

exerceal, quce in infirmilateperficilur, nec proptcrea

utramque partem passim extant Iuculenta,


quoque parabolis
illustrt
;

tamen minus

illos diligat.

Non

est igilur

qud

allant

quse,

se et decipiant liomines, (ingnies sibi

Dcum

lune,

satis obvia sint, brevilalis studio 'nie omillo.

cm

propilius erit, laela et prospra oinnia ex volo


militer porsuadebimus,

Gseterm quoad litteram Lis verbis Eliphaz Jobo


De! contra inimicos proleclionem pollicetur, queniad-

animimissunim; vulg tamen


flagella

qud quemadmodm res advers ut plurinuim sunt


Dei, quibus
js

modm
II

in

Exodo

liabeiur

cap. 25, 22

Quod

si

au-

casligal noslra peccata, sic

contra,

cm

nos in gratiam susoeperjt, per veram


ita leniter

pnitentiam converses ab eo
ut nos,

tractandos,

quantum expediet
utilis

saluti nostrae,
sit.

prospre
|

diem vocem ejus (scilicet angeli iuu-laris), et feccris omnia que toq'uov, inimicus ero i::imicis luis, et ajjligam affligetes te. Aliqui exlicbro, pro, contra hostes tuos, vertunl rupes tua hdc est, munimenlum, prae,

rerum

statu uti permissurus


,

Ututsit, ver est


re-

sidium et quasi castelh'm in vivo saxo editoque posi-

hc

doctrina et vald

qud , cm ad Deum
et

tum, uno
stibus erit

ver'oo xpfeoXi*, ad qu;>m

ne

alali

quidem

vertemur, iniquitas procul nobis fugabilur,

hoc

milites possint penetrare.


is,

Ben quippe tutus ab hoaut robur Deus est

pacto res nostrae cursum prosperum sint hbitur.


Pergit porr
sis

cujus

munimentum

Elipbaz

terrenis

more suo promis-

Jobi
:

animum exacerbare

polis

qum mulcere
et pro

Argextum coaceiwabitur tibi. Sepluaginla sic exprimunt Purum rev.det te tanqum argentum examina'.

dicens

tnm

igni.

Profect purilas

Vers. 24.
silice

Dabit

h*c

similis argenlo

expur-

pro terr\ silicem

gato pretiosissimus thsaurus est, quo justus


ditescit.

homo

torrentes aureos. Affjuentissima rerum omdescribitur


;

Sive ergo argenlum proprium

cum
:

Vulgato

nium abundantia

dabit, inquit,

Deus
el

sive

mtapboricu'm
,

cum

Septuaginta inlerprelibus
q. d.

pro terv silicem, qud metaphoric quidem idem

inteligamus

sic texlus
,

exponendus,

Deus

ar-

ac pro inftrmitate robur. Theologi ver IlebroruiQ

cebit inimicos tuos

quoeirca argentum tuum ben

per silicem inteligunt aurum

sive auri

massas

qua-

tutum

erit.

rum

erit tante copia et

multitudo, ut terme pulverem


est amplificatio

Vers. 26.

unc super Omnipotente! beliciis af-

quare videanlur. Quae beroica

sumAdita

flues, et elevabis

n
dit
:

beatissimreque fortunae et aure

l'elicitatis.

exiguum
mini;',

est pnilenli;e

adDeum faciem tuaji (l).Neque ver hoc bonum sed illustre Nu,

Et pro
.

silice

lorrentes aureos;
silice

Symmaclms

benfictm, qud dbseh linquamus, evole-

vertil

Ponel

in

(sive rupe)

quasi rivos auri


illustrt
,
:

mus

in

alum

elpericula evadamus, ubi nsira deinde


,

prim; et Valablus in hune

modum

labebis

jucundtas occurft. Qui enim pccti lhfgo

in

tantm auri, nt quare possis montent


multa flumin'a. Tanla videlicet opes
nient, ulingentem domi
videaris,

nnde oriuntur
Sibi

quojcebai cohsopitus

excitatur",

et

Deum

plat,

Deo

obve-

Bond coriscinti testimonio


riynm
letiti

perehhi Dei fonle quasi

rupem

sive

nonlem habere
,

intimos

anim recessus periabniem


quascim

unde scaluriant ven;e


,

auri ophiiai

non
flu-

inlerdm exeipit,

et castis deliciis aluit,

minutis rivulis
entibus.
Ilinc

sed torrenlibus abundahtissim


polliceri,

bonis inundi universis


(1) Sisles te

minime eommularel. Cuisan


et seeiiru: ;

montes aureos
et

quod inler
'"!
qi e

hominesde re vanissim
tur,

coram Deo audacler


ilio
,

au-

cupdorum somnii

apud

Deum aulem

est veritas et regi er]


:

magnificentia.

Quare sequenti versu mox adjungit


tibi
;

Et argentum coacervabilr
cumulos
attolli

extpljere, minini levrentc ;:d illuni accdes Certus fore ul vo(orum lui* uni eompos lias. Ibec phVasfe , rlcvare fnciafi, cornu. nui er uMirpalur |n<>, eor;!iii a|iqtio se

oulos cprapi
:

ubi coaeervari est in


,

sistere secur Ironie, accciiluinilli es:

ci ar,ii<

um,cic.

magnos

sive

montes

qui sensus fuit

(<;aimct.)

U(K
r;
i

COMMENTARHJM. CAPUT
,

XXII.
,

MOfi
;

Sdggi adslruil motatus ar.imus plurium

qui expc-

ebscuram

dejeelam
,

banc non audet peccator

rijjli

di'krrnnt se, postquiu coni'essione sacra

Deum

sublevare

quem

prodil; i\lam iustus conii-

virus pecati evomre, percipere nescio quid inli-

denli nmll erigil, et g;;U'>t. DptCKs ci'go ubae


l'oeditate, ail

nium. sublime, caslum, lenc, suave, quod tanictsi exprimere nesciant, bep tamen animadverlunt clesle

KFphaz,

etevabis ad

beum

{aciem tuam.

Sensus hic nosler versione septuagina Intrpre-

quiddam esse
sit.

quod vanis
enim,

mar'laliuin gaudiis

lum confirmatur

Dcinde fidnciidilcr ges corm Doliilariter. Ilaec est

pneponendum
turbulenlum
et

Virlus

incredibilem animi

mino, inspiciens clinn

enim

illuslris
v

voluptatem ingenerat, ut contra scelus ang^rem

prrogaliva virlulis

(piam acul
c.pscrai,

Pliilo

Graec oETY,v
tii

pungenles curarum uolestias, qua;

liominalam esse vull ab


gere significal
;

quod
inquit

//m

eri-

diurnam

et

nqclurnam quielem penits exhauriunt.


,

attollilnr

enim

et fertur in

Cornes enini scelers est m^'a formido

et eonscienlia)

sublime cleslia semper medilans;


^axav vitium jearw 'vai, Quocj

quemadmodm
,

horror, et impendens pnae nietus, utTanlalo saxum.


(Jravissim Tertullianus
ca.p.
a
,

dcoism vergat

et

lib.

4 contra

Marcionem
est,

dedilos sibi dprimai. IlaqueD. Giegorius INyssenus,


lib.

17:Nullum

maleliir.m sine

forinidine

de Yh'giniiale, cap. 18, viilulem eleganlissim


,

quia nec sine conscienti su.


:

Sed divinius e de rc
cap.
11. Contra

vocal rem expeditam

quque

in sublime feratur

habemus oraculun) Scmper sva prsumit perturbata


conscienti, inquit

nain lerrenis voluptaiibus exulum,

eveelumque ab
ellicit
,

Sapiens,

17,

Imniilium rerum cupidilate Deo amabilem


eoKciiialiix divinse be.ievolentire
tria
,
,

ut

geslil et Is&talur virtutis sludiosus, et

niirum quantum

ul ca'li proxene-

intimo in animo consolalione perl'unditur.


rielas in clypeo poelico

Cm

va-

ul

g'd

i;e

a'missionalis. Justi
filii

omnes

et grati

aureo expressa mihi videtur,


ai'tilicio

nobilitatj sun'. reeij ;>'ieri, et

regni, et principes
,

jn

qup Yulcanus elegantissimo

urbes duas

l-

nali ad
ait

imperaudiim

quibus Deus
(ledit

ut

idem Nyssenus

finxerat, in

quarum un sunl
,

convivia, Fcslus et

Hy-

GregoriiiS, pro purpui

viilulem.

Hoc hoet

men

et tripudia

et canlus,
;

tdarumquc
ver bclla

fest luce
,

noris pabulamenlo excullus ornalusque ad Dei ample-

nilciilium

magna

copia

in altra
,

conlen-

xum

admitlilur, hipic

charum babcl, hune amore


lib

liones, rapinse et pugnae

ululalus (uplusque audiun-

faniiliaiiale

su dignatur.

tur et gemilus. Imago est ulriusque animai


ti

tum graris

AHegoric S. Giegorius

1G Moralium, cap. 10,

ornalse

tum
in

vitio

dforma l

in ill est laeta et


;

vevsuin hune exponil de dclieiis qiuc ex divinis Lilte-

profunda pa\, cantuque et

ciioreis velut divinis plena


et
li:-

bauriunUir,

('l'iin

ail

Super Onniipotenlem
illius

deli-

suntompia;

bac vario dissonoque strepilu

ciis ailluere est in


t

amore

Scrip!ur;e sacra: epulot delicias re-

mullu ac concursu molestissinuarum dillicuilatum omnia miscentur.

lis

satiari
,

in cujus

nimirm verbis

perinuis

quoi ad proleeium noslruin iolelligenlia;


,

Alque ut

sacris poiis

qum ab Homori
et

ingenioso
erudilo

diversitates accipimus
,

etc.

Non

ail

ad curiositain Sri;

commenlo

nosira illuslrelur oralio,


,

si licuit

tem

sed ad profectum

iila

enim damnanda

poelie fmgere clioros et pceanes

lucernarum ac-

plsrarum cullore est, omnia in istuni relerri debent

censiones, et

sXairva;,

hoc

est, inagniiica et apparalis-

prpbae ist delici, sed ad probitalein eliam dirigend.

sjina convivia,

ad animi
,

laatitiain et

alacritalem vil;e

Expcnde aulem

illud, super

Omuipotcnlem

ut de-

innocenlis
aniieus ail

exponendam
Salomon
,

paria prop velustior musis


:

Iiciarum uberlalem ac mullitudprem colligeremus

Prov. 15, 15

Seatra meus juge

nec aliunde esse quaerendas qum Deo

e! in

Deo.

convivial'.). In jioc

convivio dcfcalum
et honestissimas

vinum

cs ger;

Eliam sponsa spor.so innilebatur,

deliciis

delibuta

minans virgines
non
nal
,

cogilaliones

phi

(nam Cant.
diffluerent,

8, 5, ascendit de deserlo deliciis aflluens,

tibia strepit,

non cinyra
facit,

ludit,

non chelys reso-

innixa super dileclnm suv.m) affluebat deliciis,

qu non

sed gralia

modos

virtulcs succinunt

huma-

ac facile laberentur, quales seculi sunt,


el

nissim syinphoni, cor justi liquida pace gaudioque


veslitur,

qua; cil

pereunt,

perire amatores suos laciunt.

Dei laudes in eo celebranlur canin kvloju,

Hecl ver non

deliciis

amans hc anima nitebalur,


iila,

bilanlis conscienti:
tia
,

unde tanla exorilur animi


semper ovare

Iceli-

sed dilcelo. Solida ha-csanclitas est etfirma, non


r;:m
sine
,

ut justi cl purj peceato

et trium-

qua: spiriliudibus blandiliis


illis

ita

nituntur

ut

phare

quodammod

yjdeaptur. Quare propbela plus


:

ca:!:int

et

sponso recdant. Cerea hfee

ita invitai, Psal.

l, Il

Qjriamini, omnes
-,.,-.

r,

ti

corde;
et

sanelilas vitreaque. Malc innililur qui deliciis innilitur,

apud Se.pUiagiiUae.st,
triiuiip!.::n',i
.

Joik
,
:

quod viclorum

non

dilcelo.

Clerm modus nos


illi

in

Deo exbila-

ui

qui, fractis domilisquc

raiidislalimexprimilur,ui nimirm ipsum invoemus,


et

liostibiis, tjpi

gestjiint,

canlu et

Iretiti

ab
:

eo exauditi vola noslra

reddamus. Inde

efleruntur, hilaremque fronlem explicant.


ficitur

Ex quo

ef-

subdit

quod subdilur:

Vers. 27.

Et elevabis ad Dei m facie.m tuam. Eminet in facie quoddam conscier.ti.c judieiam, quod t:on Deo tantm animorum inspectore cernitur, sed viris quoquererum inlernarum consultis prudenli conjectura
deprebendiiur. Conscienti inculpala (aciem serenam,

vota tua repdes


dii illius

Roc uns euji, et exaudiet te, et (1). En bonam et valde utilem gau-

declaralionem. Hine igjtur nobisincipiendum

bilarem nitidamque crt

fdala ver squalentem

Des vux que vous aurez faits pour oblenir les era VOlre ''mande. C'est que 1):^ dans !c mme sens que VlrgjJ'e (.il (Et v. 80.) DamVous aussi aurez le nabis la gnuque volts, pour dire
(!)
(

',:nsi's

1407
est, scilicet

IN

LIBRUM JOB
In
est

140S
Deus, vota tua. Quid
:

ab invocatione Dei nostri

qu nisi ac-

me
:

sunt, inquit, Psal. 55, 12,

tionum noslraruni initium fecerhnus, omnis ordo


pervertitur. In lioc itaque potissimm nos exercere

In

me?

Intra

meipsum, apud meipsum

Quaeris

quid reddas Deo?

An

forte animalia (inquit S.

Au-

debemus, ut

in

rebus omnibus ad

Deum nostrum

gustinus ad

eumdem

Psalmi locum) quae offereban-

confugiamus, cognoscentes ipsum esse omnis boni


fontem, quo nobis esse
,

tur ad aras aliquando? Nihil laie offeras;in le est

vita

salus et omnia. Mul-

quod voveas

et reddas.

De

cordis arc profer laudis

tm san profecerimus, si doctrinam hanc fideliter tenuerimus ut eam ad usum ut par est evocemus profitentes corde et ore bona omnia qu accipimus in ipso et ejus manu esse tum ejus unius esse illa nobis dare. Sed nolandum est nobis cur Deus tam
,
i

incensum; de

cellario bonae conscientia: profer sa-

crificium fidei. Quidquid profers, accende charilale.

In te sint vota quae reddas laudis

Deo.

De

teipso

profer leipsum, voluntatem tuam, cor tuum. In te

enim sunt vota quae Deo reddas.


Si voti

liberalis sit erga

nos, et tam

facilis

ad nobis opitu,

nomine

intelligas,

quod communi sensu

in-

landum
est,

ut nimirm ipsi vota nostra reddamus

hoc

telligimus, desiderium,
erit
:

aut

rem concupitam, idem


:

gratiarum actionc nos

ipsi penitiis obligatosprofi-

In

me

sunt, Deus, vota tua, acsi dicat

In meipso,

teamur. Hoc enim vocabulum

voli innuit

tanqum

tes-

intra

meipsum

sunt, Deus, quae tu exoptas eteoncu-

timonium solemne, quod hommes dant, ostendentesse


nihil

piscis,

quaeque

me

exigis, qui

non externa
<

appelis,
,

habere

nisi

quod

sibi

supern datum est, seque

im neque accepta habes sine

inlernis.

Holocausta

parem Deo graliam

referre nonposse, necbabere aliud

victimae, et sacrificia Christianorum (inquit S.

Chrysunt

quod rependant prater laudes et gratiarum actionem;

sostomus, hom. 11, in Epist. ad Hebraeos)

quam so!am Deus


Atque hoc
est

exigit

eque contenlus

est.

opra sancta, ut eleemosynae, temperantia, oralions, laudes Dei.

quod David
tandis.

ait, Psal. 49,

12

Im-

Nullus ergo bosliam offerat nudam,

mola Deo sacri/icium

Quid

est sacrificium lau-

cui

semelipsum non adjungat. Quo sensu eliam sanc-

dis? Respondet D. Basilius sacrificium glorificationis,

tus Gregorius, Homil. 5, in Evangelia

locum eumdem

cm

scilicet
in

omnium bonorum noslrorum laudem


in eoruin
sacrificia
,

et

exponit,

ac

si

apert dicat
,

Etsi

exleris

munera
in-

gloriam

ipsum tanqum

auctorem refequibus

offerenda non habeo


venio,

intra

memelipsum tamen

rimus. Yidelur David alludere ad

quod

in ar luce laudis

impono, quia qui no-

thus lucidissimum admisceri Deus jusserat

ut in ho-

strdamnalione non pasceris, oblatione cordis melis


placaris. Nihil quippe ofierlurditius
in

norem

ejus cremaretur,

dm

intrim carnes victima-

bon volunlate.

rum

in sacrificantium ulilitalem

cdrent

hoc pacto

Ecce veram nos

Deo nostro exhilarandi rationem,


et veniet

insinuans, solam laudem et gloriam sibi in sacrificiis


reservari
;

quam
in

sequenti versu prosequilur.

unde

in

tantum
illa

sacrificia praecipiebat

et

Vers. 28.

Dcernes rem
;

(1),

tibi,

et

acceplabat, in

quantum

ad ipsius laudem et glosacrificiis,

vus tuis splendebit lumen. Ipsum,

inquit,

Deum
,

riam referebantur. Rejectis ergo


deri polerant offerri, quasi
sicut ea

quae viindigeret,
soient,

prsenlissimum senties
aderit,

stalim quippe ac oraveris

quibusdam Deus

votumque pro

rc impelrand
tibi

conceptum ltus
dcernas,

gentium

Diis

hominibusque
sacrificia
, ,

ofifeiri

exsolves; quin eliam ade

opilulabilur, ut quid

ea

solummod

requirit

quibus (estamur

quid agere constiluas

aut cogitatione

ex

omnia nobis Deo provenire


indigere
,

nosque donis ejus


laudis
,

aniini sententi succdt, et opra tua

semper proauxilium-

qualia

sunt sacrificium

et

vola

sperala clarescant. Ullr enim sese Deus offeret, et

quae pro perceplisautpercipiendis beneficiis

Deo per-

obtrudet quasi invalitlo cl infirmo

tibi

opem

solvimus,

illumque in necessitale

piis

precibus in-

que suuin,

et subite ad

vocem

el

oralioncm accurret.

vocamus.
Similis est locus alterius Psalmi, 21
,

Quam
20, ubi
ait
:

luculenlam Numinis providenliam et charitanos suam cogitatione omni majorem Dei Filius
ill

lem
in

in

Vota mea reddam


Psal. 115, 15
ejus. Alludit
:

in

conspectu timentium eum.

Iiem

Evangelio expressil

amic

et patern

invita-

Vota mea reddam coram omni populo


in peri-

lione, Malth. 11,


lis et

28

Venite ad me, omnes qui labora-

autem ad sacrificium pacificum

onerati estis, etc.


illustri

Sed

illius

beneficenliac

magni-

culis
lili

arduisque negotiis voveri solitum, quod votis po-

ludinem

plan oraculo Isaias mihi semper viluvrere medilando

suis slvbant invilalis

ad hoc amicis, ut ex eo
epularenlur. Pollicetur

sus mirabililer oslcndisse, in quo

siinu!

corm Deo

in

lselit i

el laudando omnes convenial. Neque enim misericors

ergo Domino se graliludinis signa editurum persol-

Bter, qui providenlissini consulere honiinum


elsaluli solel, expeclal, ut vel
p;;i'vcnil

vila>

vendo vota, quae

in

extremis angustiis huncupaveral,


cujus
et

precesadhibcamus.sed
clarissiini

idque non sine solemni pietatis exercitio,


alii

conalus nostros, (|'ieinadmodm


:

amici sint participes

cum

singulari fructu et gau:

orc valis pollicelur, Isaiu; 05, 24

Eritque antequm
toquentibus eqo au-

dio.

De iisdem

votis alibi

quoque Psalmisla loquens

clament, eqo exaudiam

adhuc

illis

dium.
pouvoir d'accorder des grces aux mortels. Chez les paens celui qui obtenait ce qu'il avait demand aprs avoir l'ait un vu, c'est--dire, aprs avoir promis un sacrifice ou un autre acle religieux, devenait voti reus. Le faux dieu qui tait cens avoir accord la demande condamnuit au vu.
(Dracb.)

Quo ex

loco

ut alla mulla, divinis Oraclis

vetusli, credo, sapientes et profana: tbeoiogise niysiago-

(I)

Optabis.

aderit aclionibus spi.F.Nm.nrr lumen tuisdivinus favor, qui leresque (uas prosequatur. (Menochius.)
In

vus tuis

140"'
t;i

COMMENTARIUM. CAPIT
effatum prompserunt, quod Lacedaex.dx.lw<j;

XXII.

1410
juai

Apollinis illud

auctoritate

condemnat scelestam islam nationem,

moniis datum

volunt, KoXofMVO

Qso; irapsorat,

oculis sublimis elatis inflati animi

pompam lumorem:

vocatus et non vocatus Deus aderit.

que demonstrat. Nolanler ver


oculi sublimes dicuntur ad

in Proverbiis superbi

Kegius propheta David in odis suis illam quoque


inexplieabilem alque eximiam Numinis bonitalcm
niinibus subvenicntem mir celebravit,
9, 17
:

bunc modum, cap, 6, 16


,

lto-

Sex sunt quee odit Dominas

oculos sublimes, etc.

Ubi

cm

ait,

Psal.

Septuaginla legunt, oculos contumeliosi, pulchr explicantes,

Desiderium pauperum exaudivit Dominas; ad-

qu polissimm hc subliiniuni oculorum


despiciant, contemnant,

ditque ad

rem illuslrandam

Prcpratinem cor dis


,

elatio eat, ut videlicet alios


et conlumeliis alliciant.
est, sicut

eorum audivit auris

tua. Pictura plan mirabilis

facit

Quod superborum ingenium

Deum
sio in

cupidissim aures ad cor admoventem, ut invel lenuissimus


sit

contra huinilium (ut loco cilato S. Gregooculos inclinare est nullum respiciendo

telligat, si

animi motus et propenin

rius ait

bonum. Nam prisquam erumpat cor

volum

despicere, sed se

minorem atque imparem

cunctis

atque preces, amantissimus Deus advolat, tendit nia-

quos aspicil xstimare. Salvabitur itaque qui oculos


inclint, quia qui lalsum superbiae veritatis altitudinem ascendit.

num, opitulatur, ipsam praeparationem cordis, sive ut Symmacbus vertit irpdfleatv inclwatum propositum embryonemque voluntatis, vel, ut exponit Beda bo, ,

verlicem deserit,
ille.

Sic

Hanc aulem

humiiiationem ver exaltationis fonlem et causant


esse ius ac pulchr probat Pater Alvarez de Paz,

nam

afi'ect

o,iem percipit auris divina. Denique voca-

tus et non vocatus adest Deus. Quae maghifica et di-

lom. 2,

lib.

4 partis
,

1, cap. 9, et alii

passim Ascetici
,

vina pollicitatio non daemoni

illi

veteri

bonorum

ini-

scriploies, ad quos

ne juslo prolixior sim

remilto

mico, sed liberatori Deo

et vindici

mortalium propria

lectorem.

est; in cujus beneliccnlia miraculo exclamai sanclus

Vers. 50.
ti ai

Salvabitur innocens
Deum

salvabitur au-

Gregorius Nazianzenus, orat. 4

mirant beneft-

i\
:

munditia manuum suarum. Hebra hoc loco


Salvubit innocens insulam vel provinciam
,

centiae celeritatem

appelitionem ipsam Deus ingensititsiliri,

baberit
d.
:

q.

tis prelii loco


(i

babet;
;

bibere cupienlibus

Tanti merili est apud

innocens vita juslo-

potum

praebet

cm ab

eo benelcium petitur, bene-

rum, ut non se

solos, sed et

lotam regionem salvent


Josue,

dicio id ducit,

etc. SimililerS.

Bernardus, serin. 9
et

ac librent, sicut Joseph yEgyplum, Moyses,


et lot pii judices

in Cantica, prtevenientent

hominum vota Deum


et incredibili

hu-

lolum populum Israeliticum. Chal-

manissimantevertentemmiratur,
suavitudine prdicat

animi

dus lamen
sed virum

et

Rabbi Jona

cum

nostro vertunl

Sal,

Non

vocatus, inquit, adfuit, et

vubitur innocens vir, quasi IN signiiicet


,

non insulam
iscli,

delectatus verbis praevenil preces; arbitrer qud in-

forl licenli poelic ablalo U7 ex


,

sive

terdm nec verba exspeclat, sed


advocetur.

solis cogitalionibus
illa

ob rhythmum

sive

ob compositionem

et conjunctiosit,

Id diserte significant
libi,

verba

Dcerericere

nem cum
et in

sequenti voce per maccaph. Quid autem


sita sit

nes rem, et vniel


constilueris, ad
pollicitatio est.

boc

est,

omnia qu

quo

vera innocentia, vide

qu

dicta sunt

votum cdent. Quae profect ampla


erit in
SALVABI-

cap. 1, vers. 1.

Vers. 29.
GLORIA
,"

Qui enim humiliatls fuerit,


(1) IPSE
:

Salvabitur autem
lis

in

munditia manuum suarum. Uti-

quidem pulalur

et merii,

mundilies corporis
,

ET QUI INCLINAVERIT OCULOS

qu

et saluli naturali est necessaria

et

sine e in

tur. HocEliphazi pronunlialum simile est


gelico, Mattb. 23, 12

isli

Evan-

publicum

prodire et
;

cum hominibus
ill

conversari vix
,

Qui se humilit exultabitur.


,

possumus
brt

vcrm de

hic

non

agilur

sed de
li-

Humiliatus nimirm seipso


miter dejeclionem suslinens
ascendit; et
si
,

vel

ab

alio aequani-

animai mundilie,
,

qu eam

peccalorum

fsecibus

exallalionis fastigium
,

et

sordibus viliorum expurgat.

oculos prae humilitate demiserit

inft-

est tain ignarus, qui putet


ris

Nam nemo hominem manuum corpo,

mumque locum, ubi se constitut mium non quemcumque lionorcm,


et

aspexerit, in prae-

mundilie salvari. Unde sensus est

innocentent
,

sed illum

magnum
Hanc
j

propter operum suoruin bonitatem esse salvandum


quia, ut S. Gregorius, lib. 16 Moralium, cap. 11, ail
i

nunqum desiturum

seternaesalulis accipiet.

enim oculorum deaiissionem pro signo


poiri

bumilitalis
,

illum in exlremo examine juslitia seterni judicis salvat, quent hic ejus pietas
>

docet S. Gregorius,

lib.

16 Moralium

cap. 11

ab immundis operibus

li-

uli vicissim

oculorum elationem evidentissimum esse


,

berat.

Virtulis igitur actiones munditia sunt,


et

qui-

superbiae arguinenlum
<

dicens

Quia quantum per


potest
; ,

bus et salutem mentis adipiscimur,

sine rubore
scri-

membrorum ministerium deprehendi


scriplum
est, Psal. 17,

prima

cum Deo
plum
est,

et angelis

conversamur. Proptereaque
:

superbix' oslensio esse in oculis solet

hinc enim

Prov. 22, 11

Qui

diligit cordis

munditiam,

28

Et

oculos superborum liu-

propter grutium labiorum suorum habebit

amicum

re-

tmiliubis. Hinc de ipso superbientium capile dicilur,

gem, illum scilicet regem, qui per cuncta secula rgnt in clis, et non nisi mundis corde conspicilur.

Job 41, 25: Omne sublime videt,ielc.


esse odiosissimam vidit Sapiens
,

Rem

hanc

et

magn sermonis
Il

Eruclus ergo

illius

munditiei prstabilissimus est


cl

quem
tere,

volis

omnibus

conlenlione debemus appeet

(1) Id est,

qui se humiliaverit
,

ipse salvabitur. lia

qud viam pandat ad Deum

jucundam

illius

Chaldseus et Septuaginla i.l est, ab omnibus nialis quibus allligebatur, eripietur. (Menochius.)

familiarilatem, quaiimpuris sordidisque negatur. Di-

vine Chromatius in cap. 5 Matthaei

Munditia cordis

l'.ll

IN

LIBKUM JOD
mine collocutus
et
est.

Uii
In hc puriiate sanclimonia:
,

nubcm ad intuendum cl Demi) paliuniur. llyec Moysem in aurcam illam nubem induxit in qu, faie al l'aeleii), eum ipso NuCAI UT XXIII.
conseientke puritas nullam

ilos

peri'ectio consistit

quam miranlur
XXII.

angcli

ptobi

amant, Deus commcndat.

CHAPITRE
1.

1. 2.

Respondens autem Job,

ait

Nunc quoque

ia

amaritudine est sermo


meae aggravata est sup
r

meus,

et rrunus plagse

gemitum meum.
3.

Job parla ensuite le c 'Ue sorte ses amis, et il leur dit 2. Vus discours injurieux toit cause que mes paroles sont encore pleines d'amertume ; et cpendaiit , qtteltfne grandes que soient mes plaintes, la violence de ma plaie que vous irritez encore par vos accusations injustes, est beaucoup au-dessus de mes gmissements et de mes sou:

pirs.

Qais mihi tribuat ut cognoscam et in?eillum, et

niam
k.

veniam usque ad

soliura ejus?

Ponam coram
Ut sciam vtrba

eo judicium, et os

meum

replebo increpaliouibus,
5.

quse mihi rcspondeat, et

inteliigam quid loquatur mihi.


6.
noi^

Nolo multforiiludine contend at mecum, magniudinis u mole me prcr st.


Proponat qniiatem contra me,
et

7.

perve-

niatad vielo.iam judicium n.eum.


8. Si

adorientem

iero,

non

apparet';

si

ad

Que je souhaiterais de savoir comment je pourrais trouver Dieu, et m'aller prsenter lui jusqu' son trne! fi. Je proposerais alors ma cause devant lui je remplirais ; ma bouche des preuves de mon, innocence, 5. Min que je susse ce qu'il me rpondrait, et que je comprisse ce qu'il me pourrait dire , pour justifier la conduite $e"ve qu'il lient sur rntri. 6. Je ne voudrais poini qu'il me combattt dans toute sa force, ni qu'il m'accablai par le poids de sa grandeur 7. Mais je S'iuhaileraiS que, laissant part l'autorit souveraine qu'il a sur toutes ses cratures il ne propost contr moi que l'quit c/ la justice et alors j'esprerais gagner ma cause devant un tel luge. f. rai je 0. V..s que pour obtenir ce que je dsire? et comment puuiTai-je m'aller prsenter devant Dieu? Si je vas en orient, il uy parat point; si je vais en occident, j
3.

aller

r.e

l'aperois point.

occidenlem, non intelligani eum.


9. Siadsinistrara,

quid agam? non appre-

9. Si je me tourne gauche, je ne puis l'atteindre ; si je vais droite, je ne le verrai point; car tant partout , il rst pa tout mrisible mes yeux.

hendara eum;
vidfbo illum.

si

me

vertam ad dexteraa, non

10. Ipsever scit

vhmmeam,

et

probavitme meus, viam


e.
recessi, et

quasi aunim,

quod p^r igunn


et

transit.

il. Vestigiaejus secutus est pes


ejus custodivi
12.
,

non declinavi ex
ejus

Amandatis labiorum

non

in sinu

meo

abscondi verba oris eju s.

pour lui, il connat la voie par laquelle je marcombien elle est pure ; et cependant il m'prouve comme l'or qui passe par le feu. Ce n'est pas sans doute pour me punir de mes pchs. 11. Car mon pied a suivi ses traces, j'ai gard exactement sa voie, et ic ne m'en suis point dtourn. 12. Je ne me suis point cart des commandements qui sont Sortis de ses lvres, et j'ai cach dans mon sein les paroles de sa bouche; de sorte que j'ai suivi par avance I s conseils que vous venez de me donner. Cependant Dieu m'aecable de maux : et pourquoi ? 13. Parce qu'il est celui qui est, et que lui seul subsiste par lui-mme; ainsi nul ne peut empcher que ce qu'il a rsolu ne s'excute, et il fait absolument tout c'o qu'il lui
10. Mais
il

che,

sait

13. Ipse eniin solus est, et

nemo

avertere

plat.

potest cogitationem ejus; et anima ejus quod-

cumque
et alia

voluit, hoefecit.

14. Ctnn explcvcrit in

me volunhtem

stiam,

accompli sur moi ce qu'il avait il aura reste encore un grand nombre d'autres moyens semblables de m'affliger et de m'prouver, sans que personne puisse s'// opposer. !.;. <;'e:,l pourquoi le (rouble me saist en sa prsence;
14.

Quand donc
il

ordonn,

lui

el

lorsque je
16.

multa similia prs' suntei.

Car Dieu

15. Et idcirc facie ejus tut batus

sum,

et

force, et le l'abailenicnt.

considre, je suis agit de crainte. a amolli mon coeur; il lui a Ole toute sa Tout- Puissant m'a jet dans le trouble et dans
le

consideraas eum, timor


16.

soilicitor.
,

Deus mollivit eor

meum

et

Omnipotens

eonlurbavitme.
17.

17. En effet, je tombe en dfaillance, lorsque je considre que les tnbres qui m'environnent n'ont pu jusqu'il prsent me donner la mort; el que l'obscurit des nfflfctions on je suis n'a point enc <e couvert mon visage, en nie prcipitant dans le ibmoeai. Ainsi je crains qu'une plus lo q 'e vie ne m'a -suji'i ir.se de plus cruels tourments, di.lil ta fin et ta

Non enim

perii proplcr

imminentes tene-

rcompe
l'esprit de
.

bras, nec faciem

meam

demeureront ensevelies dans V%o -men saurait pntrer :

les

tnbres

,'<o

c'est ce

qui m'of-

operuit caligo.

rita'.lement.

Vers. 1.

Respondens autem Job


quod
Elipliaz in

COMMENTARI
ait.

Ut inchs

Quod ad
est

Eliphazi

scimonem

attinel,

vcium quidein

Jobi responsuni c.i.jianius, in nieiiioiiain nobis revoc.iii

Domiiium noslrumpollicilum

esse, i'ove ut se pro-

-ion) est

due

capiiis fwfeeedenlis

piliumerga eosqui se pin 6


;

el sincero

corde cotant cxi

ass'iuil; scilicelDi-uinsi.'iiqjer joslos cogni-ueum; nec

nccsolm

ipss consistt illu

benefiehnii,

soltnn erga ilios misericoi'di su usurum,

:>r

sed al familiam usque ipsorum, qiheliam nuiveiseaii


regionein po eratur. Deus tamen pVopt'creii non ad-

erga universam regionem in graiiam ipiorum, ut in

ilebnuo expriinilur.
se,

Ad hoc

itaque

Jo!r.:.s

respondet

suingit se certacuiciame'tperpettia
eniin ([tioniod suos, el eos qui in oihnrbtis nie

quamvis suniui everitte manu


;

)ei

iracieiuv, id
:

tamen non esse proniciilum


nequ

idque ut ventui

se ipsi et ODSeqdentes probcre coaanlur, in pntientia


exerceal.

probet, ail se, sisibi licituin siteatisam


:>slendere, se
iqu.iiu

suam
sie

Non

est igitur

mensura qusedm qualis,


eoniineului'

ut

ob peccatn

iclratum est; heconii

puuiri, in
riis

quo

lola

illi

eaua a/aicis vel potrt$ Wversa-

laiie

proiuissiones,

quue

in Sci'iptur
ita

controvetsia est.

sanei, hoc est,

illoe (juie

ad banc vilain speclant,

\i\t
gnrales sunl, ut in iHs sempcr
Coiins
riosiei'

COMMENTAKIUM. CAPUT
sit

XXIII
illis
:

iiU
Manus plag me, legunt
gfavh fct
est'super
:

hrendlim. Nasa y pro


gr'iije
iri
'<

v'erbis

E- manus

fio'ibus

suis

iri

altc'rd Vit3

eyis (scjlicet ber)

gemitum meum.

suai plcni'ftliiarh rservt; suificitque ad'e ipsi, si


isi yi iliiis

Semus

est i.ie.n, sed apcrlior.

gslun aliquih siiBirid hBht,


ilis

qi

Ts. 3.

Quis mini

TRinr'/r ut cognoscam et in-

coejfslium

iri

bbnrrn d'csideriiim magis excilelirena feicilts saViirlta

VENlii ILLDJI,

ET VEMIAM ISQUE AD SOLIUM EJCS (1)?

tr, et

non

qmmmoda

Provocai Jobus adjuicluinDei,quialiominumjudiciis

xtinguair. Si enihi ex voto Lie hosu'm Feiicitihi

condemnatur. De Deo aulem

ivaptiroira;, id est,

bu-

plenis oblineremus, spes cerle ciesfis vita

quam

mano more,

toto hoc loco loquilur; quasi

nimirm

habemus, quasi sopila


lur.

esset, qiiin pnit's xlihguere-

certo lbco et in iribunali resideat ad jus

reddendum.

Opus

est igitur, ut nos

subinde Deus
ili

aifctonibus

excitet, Ut

de hredilnle

mnibrili h'obls proiistri rgaritur,


ib'i

misse

cgini's,

coque

inii

ternm cu"m Deo beau eiimus. Unde si quamlo Dimi vluemmus

Non dubitabat quidem Jobus Deomissam esse plagam, quam tune in suo cdrpore paticbalur, et quam antB pcnulc-rat, cm onihes sibi fortun perierunt, et ruente domo obtriti sunt (ilii, et exlincta familia. Sic
ciiimipseaperlmani!'estavil,cm dixit
dit,
:

eos qui cuni Jorio


,

Dominus de-

in cordis inlegrilalc iribuiarun't aifligec

non debe-

Domie.us abstulit, Job

1,

21.

Neque ide suam

mus

prptcrc

culi

ftpliz altonli esse, ahniurii

caiisam Deo legitimo judicio disceptari cupit, ut


illo

cum

despondre, aut

coriclu'dfr taies

Deo

jec'lbs esse

xpofciumt, et

suam apud Deum causam


sed ut ab

tucatur,

sed polis cbg^oscer, uni vll


trahere, velle

iiijs

ad se eo pcb
crrals sbi-

cliiiiquum probet esse judicium, quasi majora

qum
discat

eorum concupiscentias
o

pro

nieritfs lornienla suslineat;


c; cia'.ibus

illo

gere, ihnt ci supcrua iumium rruiri d


ria, qiiBus oraril, rescrc, ut

cur Ipsum lam duris


ghdscarit, Hbri
i

exercea, et

alii

co-

mHus
;

pa'rti siht

solm

in

hoeseculo peccatorem pnas


ccusure tena.
iter, ul

ad uenus per'gn'dumi riev in rBus

(qiiod ila socii

ab erjr..,ios.

immoreiUur. En qubmodo

lrn in riobs qirii aiiico-

tli'm'do aiiduci pOluerinl); sed eiaiii


Citi
dul'i

ruri ailiicuonibr.s philosophai), luin sil.

Sd

vi'd

fms

li.unincs lani

babcat su;c

fgltattbii!

et

Jobum jslm

riioriem Elipbazi sic rpi

vcilaii cont'r'Ari;
qiriifo
tiri

neque ipse lanlni habeat eloillrj

habuisse, et lam gravlS aiverlus

qureas ap"6-

ac virium, ul

a!

eo libcrct errore, qno


1

nendi, quas sic huit

sloliJ ci [tornieios snuden'.e diabolo laborant,


ai sibi p'rt's

Vers. 2.

Nuxc quoqis
'li

in ma?ltui>in est

sermo

opiai ut

assunial Deus
si!

et qui;! in re

MEUS, ET MANUS l'LAG.E

GGRAVt EST SUPER ge-

squ ad gravi xisum&n'dum

rtiaidfesi declaret.

mitum meum. Signiiical se quercis adnuin rudb'us


uli
;

Sed

ail

ignoXum

sibi

'ss'

iofcuffi/ubi'Suilm

Deus soliuih

si

tamen suum malum

inpicialr, et aifiglur

coiisltuerit, t

judicium exercrt i'giiirnm:


cl
i

quem

xpenaalur, gravius adinc omnibus xpsVlubmb'us

Lmn cogndscr
r't,

tf

vehemenler deside-

quas profrt reprium

iri.

Vnlt itq Jobus hic se


riec possil

optridi
:

modo

srism aniini gui significanler extrio idt,


'i

excusare, quod lanlper conquertur,


lorcrii et tristiliam

a-

pi'in'icns

Qiis
:

miiu

cofhos'c'u'h, et

inveniam
et ubi

sua'm salis mtigr, eo qud


qucriiiioribs

mquas

HHum?
i

IJ est

Uiiriahi

scirem ubi locoruin


possit,

sil,

lum quod
profrt. In

patitur Superet iries

:-,
.i;

mviifiii, vel
iit

uonam inveniri
sil
:

qu gen-

Hebroest, tiam

iotiie
t,

exsperatio en

l)

locorum mVni/dlis

ulique non cessaut possim causam


:

guerel me, post

sermonm
;

scinci
:

qcm

tne r-

ci.;

queiere,

dm invcniicm eum,
illo

center Eliphaz habuerat

q. d.

Nihii ex hoc senri'n

i,..

.i.s,

coi'm

agere.

Quidam verninl Vlinam


sic

nbs-

tuo mihi solalii accessit, sed querela

mea muum mue


: .

sein ti'etim, et

vnirm im. Scilicel, qui novil invenisi qui novit


:

exacerbata
quia de

fuit.

Septuaginla veriunt
cl

cio,
is

nit

non invenil

non
est

coit nisi

qui

manu meest increpatio,

manus

ejus gra;
iilis

fa-

UtJVtt.

Hm

eniius abaque scienli

non

verusc:ltus

ctaest super

gemitum meum, Hiec similiasunl

quue

Di,
in

Pr tmps quo Dcs inveniri poiest vocalf

capitc 6 dicta sunt.


lit
:

Quod autem Vugatus bie IraustuEt manus plag me, iiJ estj man s Dei, qu plainflix.it
,
.

Scriplur teiupus opportu

mm, tempus

i.:vc;,iaa!i,

te;;,pus bcveplaciti,

tempus acceptum, dies


in

sutulis, etc.

gam banc mihi


tum meum,

per

gemi-

De quibus vide plra


Psalm. 31, vers.
:;cc S.

Annotationibus hieis

ad

id est, gravior est


:

qum gunts meus pr


ut ullis vleam iamentis

G, etc.
lib.
;vl
:

se fert, aut prodit; q. d.

Gravior est plaga, vel ve-

Grege.rius,

16 Moralium, cap. 11,


Dei spccirn cl ample-

hcmciitia percussionis,
jet

qum

versum

hup.c deauii,, ni

geniitibus demonslrare. Gravitas a


^atio diuturriilalem

lsvl

mle

sic

xpoml

lclris, inqiit;

quisque

simui et cerbil
l,

non amaret. Sed aliud


Cravata
est
:
;
I

signifleat; ut in illo

4":
.

:,

cl

l'.i'id js

T speciem, aliud

super

me manus

tua. Similis esl

Imi37,
i (

lilatem, aliuJ
i
'
'

pr cdhteinplti'o-

Confirmsli super

memanum

ti

eu m

re agiluv, ut eecti

omnes eum quem

verbo atigravandi
varesiinpiicit^rp

affinis occurrii

;eljfra-

meum
p
i
.

cceder'.

ivimhali
in
lift.

lor, cl

cauiilum

HRds auclures. Sic


"

iRgg
',

g' s iil,

jus

Vontiiii iip

|>

ada'm,

convi iiam,

liico

:<

l'rm Iribrii judlcs

Picitur

eadem

ratione aggruvari jugum. SepiaguTia

sistmf

ade lor^ (tmr.j

, ,

1415
i

IN

LIBRUM JOB
illum dicam, et jus atque innocentiam
et libr eloquar

1416

fide

cognoverunt, videre quoque per speciem anhe:

meam

tuebor,

lent

cujus aniore flagrantes sesluant, quia ejus dul-

amaras querelas, quas mihi justus


solum-

<

cedinis suavitatem

jam

in ips suse lidei certitudine

dolor et bona conscientia in os dabunt suggerentque.

dgustant,

etc.

Et veniam usque ad solium ejus.


nisiilli angelici spiritus,

Replere aulem os aliqu re est animi conatu

ei

<

Quid namque est solium Dei,

mod
Job
:

intendere, et abundantissim

exequi. Itaque
;

qui Scriptur teste throni vocati sunt? Qui ergo us-

Os meum,

inquit, replebo increpationibus

id est

que ad solium Dei venire

vult,

quid aliud

qnm

in-

Contra meipsum ore pleno, non contraclis


apert, clar, abundanter

labiis,

< <

defectiva

jam temporum momenta sustineat, sed ad permanentem gloriam in conlemplatione aeternilatis


teresse angelicis spiritibus concupiscit? ut nulla

meipsum increpabo, con-

demnabo, sentenliam contra meipsum proferam. In Hebraeo pro verbo, ponam, habetur gharach quod propri significat disponere et prparare
sitio

exsurgat,

etc. Sic ille.

Cupit videlicct anima pia so-

rem cujus dispoin Scriptur,

lium Dei

iieri, et

illum

non solm propitium agnoquoque manentem invenire.


cupit, desiderium
:

necessaria

sit,

ne postea homo confusionem in-

scere, sed intra seipsam

currat.

Hoc verbum communiter ponitur


bello aut convivio agilur.

Sed hoc quod anima vehementer


puritatis et desiderium Dei

cm de

non obscure demonstrat


;

rendum multa debent


sre vincatur
;

pris

Ad bellum enim geprparari, ne homo mi:

neque enim cuperet, quem non agnosceret


venisset

neque

et

ad convivium, ne confundatur
is

si-

illum desideraret, cujus aliquando suavitatem non in;

cut in Evangelio
paravit
;

qui invitavit multos pris cnani

neque

illi

subesse vellet, cujus prsenli


honestsset.

il-

et rex qui fecit nuptias filio suo,

Luc. 14, 12

lam non mirum


dimanat,

in

modum

Hoc ergo

per-

Matth. 22, 2.

fectionis desiderium,

quod Dei

prsesenti pergratiam

<

Tropologic S. Gregorius,

lib.

16 Moralium,

c.

13:

eamdem

gratiam praesentem indicat, quse

Coram Deo judicium ponere


tis

est intra

secretum men-

animam jam amorem ejus

justitiam praegustantem ad ampliorem


alliciat.

per

fidei

contemplationem ad tremendum exaillius

Deus enim intus habitans

est,

< < i

men

majestatis

oculos nostrae considerationis

qui januas cordis nostri puist, qui faces bujussanclse


concupiscentise admovet, qui hune ignem desiderio-

aperire, quid peccator

occultus nunc et lacitus Judex

homo mereatur attendere, et qum lerrihilis post


sibi

rum

exsuscitat, qui

animas ebarilatis ign ferventes

appareat considerare, etc. Qui autem


<

in con-

postulationibus majoris gratiae et amplioris puritatis


accendil.

spectu Dei judicium ponit, os


replet
;

suum

increpationibus

Jam

talis

anima venam purissimi

auri,

id

quia

dm

subtile

examen tremendi contra

est, charitalis, invenit,

quam

tant aviditate perfodit.


i

se Judicis contemplatur, amarae se pnitentiae in-

Jam cibum
tam

virtulis

suavissimum pigustavit, quem


et lot sanctis adinventionibus

insuetis

modis

ad

vectione persequilur. > Hoc modo jam nos ad judicium coram Deo disponere ac.prseparare debemus,
ut videlicet in judicii die

comedendum
quo tam

inquirit.

Jam

intus

potei.ter trahitur, et post cujus

sponsum habet, odorem tam


Alvarem

jam tune non inculpet


;

quem

hic invenerit plen seipsum increpsse


,

nec

velociter currit. Vide hc de re pluribus P.

damnet
cium

aut puniat

quem

invenerit seipsum

damlib.

de Paz tom. Vers. 4.

de Vit

spiritali, lib. 5, partis 2, cap. 9.

nasse et punivisse. Sic ergo praparandum est judi,

Po.nam coram eo judicium, et os meum


(1).

et e ratione

quam

D. Auguslinus tradidit

replebo increpationibus
(1)

Causam,

inquit,

apud

dePnitentise medicin,
vlsus est D.

c. 2,

cujus verba descripsisse

Ansehnus

in cap. 11 Epist.

ad Corinthios,
:

Beatus Job optt pro su defensione, et manifestatione veritatis, conlroversiam, quam cum amicis habet, examinari in judicio Dei. Id, inquit, si mihi posset contingere, ponerem coram eo judicium, id est, causam meamei proponerem,ejusque judicio conunitterem, nihil dubitans de victori, et (quod sequitur) os meum replerem increpationibus, videlicet, quibus de veslr injust accusalione apud Deum conquererer, et vos apud illum increparem. Ex Hebrseo alii sic vertunt Et os meum argumentis replerem, id est, rationes meas et argumenta apud Deum diligenler exponerem. El sciendum (quod etiam jam antea aliquoties ndicavimus) qud principalis quseslio in hoc versabatur, ulrm Job Deo i'uerit alliclus propter sua peccata. Job utique conslantissim negat amici ejus affirmant, adeque in eo persislunt, ut ei non sine calumni obj.ciant gravissima scelera, quibus sanctus vir erat alienus. Quare, ut causam suam juslificet, provocal ad judicium Dei. Hlud aulem judicium poslea latum est Deo, quando ait, capite ullimo, ad Eliphaz Iratus est furor meus in te, et in duos umicos tuos, quia non estis loculi coram me rectum, sicut servus meus Job, etc. ; ex quo satis manifestum est, qud beatus Job, licet duiiora quaedam verba ei exciclerint,
:

aliqua eis addens digna


<

qu

hic inseranlur

Ascen-

dat, inquit,

constitut

homo adversm se tribunal mentis suaj, se ante faciein suam alque ita constituto
;

in corde judicio adsit accusatrix cogilatio,

lestis

conscientia

carnifex timor

inde quidam sanguis


;

animi conlitentis profluat per lacrymas


ante oculos ejus imago futuri judicii
se viderit,
,

versetur

et

quidquid in
possit

quod Judice venturo reprehendi

aut puniri, ipsemet in seipso reprehendat et puniat.

Peccata enim sive parva sive

magna impunila

esse

non possunt

quia aut homine punienle aut Deo

judicante plectunlur. Cesst autem vindicta divina

si

conversio praecurral

dijudicaremus, non utique


id est,

humana quia si nosmetipsos Domino judicaremur,


,

puniremur

vel in futuro seculo, vel in isto,

etc. Hisce similia

sanctus Chrysostomus habet, homil.


:

31 in Epist. ad Hebracos

nobismetipsis, inquit

percipiamus sentenliam
versu decimo,
et

nosmelipsos accusemus
:

causam tamen principalem

obtinuerit, videlicct se

non
ctis

suo merito, nec propter sua p-ccata, tain graviter Deo flagellatum, sed ob causam Deo notam, scilicclut probaretur ejus innocentia, sicut indical verbissubjc-

meam,
transit.

probavit

cm dicit Ipse verb me quasi aurum quod

scit

viam

per ignem

(Estius.)

1417
ijudicemus,

CO.YIMENTAKIUM
et

CAPUT

XXIII.

1418

condemncmus. lune Deum

propitiabialiis

MECUM, NEC MACMTUDIMS SU/E MOLE ME PREMAT. Quo-

mus

veruin Judiceni.

Id etiam

dici

video ab

niam Jobus oplaverat cum Deo de su innocenlia


disputare
,

Pa tribus, cm de
ipsi

sut discussione agunt, ut

non nobis
,

potentiam ejus inlinitam timens


,

eique

blandiamur, sed invcsligemus sedul


fuerint

et quae

reverentiam exbibens petit

ut aliquid de su forti-

prperm acta

non intueamur tantm, veruin


et severuin

ludine ac majeslatc remittat, neque sic magnitudino

etiam puniamus. S. Lo, serm. 5 de Quadragesini,

su pusillum opprimt

aut percellat

ut

mentem
c.

censorium judiciuin esse vult


nionet

cm

sic

adimat, reddatque elinguem. Idem superiiis,


vers. 21, dixit, et

13,

Scrutetur quisque conscientiam suam, sejudicii.

abund expositum

est nobis, ut

que ante se statut proprii censura


1).

Sed
:

bic pluribus
est

non

eleganlissim

Augustinus, serin. 88 de Tempore


judices nos
:

Jobum

in

sit opus. Sed tantm bic nolandum Deo duas quodammod juslitise species
;

Peccata nostra
nos.
s

sentiant,
et
:

non palroignoscit.

agnoscere ac notare

Et paul post

Tu agnosce,

Deus

su declaravit, secundm

unam scilicet, quam nobis lege quam ordinari tractt et


,

Et

alio

quodam

loco in Psa!. 44
le,

Puniendum

est
ille

judicat homines, bona bonis

et

mala malis

retri-

peccatuin aut
ignoscat.

aul Deo

lu agnosce, ut

buens

aliam ver

quae nobis magis mira videlur,


vult traciare

Plura de conscienti tibunali vide Dre-

quando nimirm Deus nos

non juxla

xelium in
sollium,

libelo eui titulus

Tribunal Chrisli, et CreG",

legem suam ordinariam, qu plurimm clemenlia;


ac misericordi admixlum babet
,

!ib.

5 Mystagogi,

c.

scct. 5.
qii/e

sed prout juste

Vers.

5.

Ut

sciam verba (1)

mihi respon-

polest agere,
milti.

DEAT

ET INTELL1GAM QtlD LOQUATUR

MIIII.
,

Quidqilid

secundm rigorem quem bic rogat reSignificat ergo Jobus si Deus velit ipsum usi:

Jobus verboruni cuni Deo miscere optt

non ad
di-

lal et ordinari rationc tractare,

hoc

est,

quomodo
qui se

contenlionem, sed ad veritatis indagalionem perlinet,

declaravit in lege su, se benedicturum

illis

quemadmodm
inodesliini est.

solet discipulus

cum prceptore
,

coluerint

eosque

ita

bnigne et clementer traclatu-

sceplans, ut ab eo vcruin discal

quod san pium ac Hoc enim inn'm optabat Jobus scire,


illud et
;

rum, ut possint ipsum rcips bonum et benignum patrem experiri c ratione et juxta Dormant illam
;

quid se divinuni

quo spectaret
severitas
,

durum examen exigeret tam longa neque unqum intermissa


divino
ipse
tanli

se posse

et optare

corm Deo respondere

baud

obscure insinuans

Deum

erga ipsum uti justiti qui,

ut

obsequeretur
arlificis
,

consilio

dam
duci

arcan et abscondit hominibus


legis

nec tractare

ne frustra videretur
nus admota
,

ac

medici ma,

jam ipsum juxta


,

normam

sed ratione

et

alios
,

doceret

quid Deus

dm

quam homines non possunt

complecti

innocentes exerceret
noster.

spectare soleat. Ita Sanctius

eorum omnes

cogitationes et sensus superat.

qudam quque Hanc igiet

tur juslitiie fortitudinera sibi


:

admodm molesiam
,

Septuaginta legunt

Ut cognoscam sunationes quas

gravent ac pen inlolerabilent nonnihil miligari

aut

toquetur mihi, et sentiam

qu

annunliabit milii.

anime su medicum agnoscit, qui illam sanat,


flagellt.

Deum dm
quo
,

saltem amicis illam non inlelligentibns revelari desiderat


,

que de innocenti su

fiant certiores, et errorc

Cerla enim tribulalione salus,

si

liberenlur.

Quando enim Jobus

vir simplex et reclus,

animo

feras.

Hinc

in sacris Lilteris salutis dies

tri-

qui affectu puro ac sincero

Deum

coluerat

extrema
in thea-

bulationis

tempus

dieilur, ut statim colligeremus triillud Isai 49,

quque
exereret

patitur, videlur illunt

Deus tanqum

bulationem parre salulem, juxla

tro collocsse,
;

ut in

ipsum

horrendam

vindictam

Et Et

in die, salutis auxiliatus

sum

tut,

Chaldus

vertit

quia in speciem, et

secundm honiinum
illunt

in die tribulatiouis ego suscita salulem.


,

Nempe

ad

opinionem, quolibet tnalelico asperis

tractai.

nostram salulem Deus speclat

dm

nos tribulatio-

Jobus

igitur dicil
,

Dominum

uti

secum

justili

qudam

nibus premit et angusliis. Jure Procopius salutis nostra; arlificem

Deum

vocal,
:

enim
tur

scribit in cap. 9 Isai

dm plagas incutit sic Tam est nostr salutis


;

peritus artifex Deus, ut vel plagas inculiens medea


,

utrinque nos ad pietatem provocans.

Quid
ex-

qu diversa sit nortn ill et rgula ordinaqu lege continetur, sed velle suam patientiant probare, et velut exempluni universo mundo imitandum proponere, et simul ostendere quam auctorilatem in suas creaturas obtineat. Cterm si hc auarcan
ri,

igitur tribulationem fugis, et adversitalis

nomen

cloritate ac poleslate su

Deus erga se non uterelur


,

borres? Cogita medicinam

e~.se, et

punienlem

Deum

aut de

ill

saltem aliquanlulni remilteret


fidere ostendit,

optim se
sibi victo-

medici obire
forti
,

munus

et

omnia adversa non solm

eaus su
riam
Vers.

quandoquidem
:

sed etiam requo animo feres. Au:li


:

monentem
,

polliceri videatur, dicens


7.

S. Augustinum in Psal. 21

Intellige

boni

medi-

Proponat

equitatem contra me

et

cum

esse

Deum,
,

et

tribulationem

medicamenlum

PI.UVENIAT AD VICTORIAM JUDICIUM

MEUM

(1).

Rogat

esse ad salulem

non

pnam

ad darnnaiionem.

Non ade

desipias, ut
rejicias,

morbo correplus salubre meillius

(1)

fuisse

dicamentum

qnod ab

medici

manu

De innocenlia ulique su probe persuasum Jobum opus est, cm ita loqueretur; qu enim
:

est,

qui in porrigendis
test.

morborum remediis
c.

l'alli

non po18, et c.

Vide luec fusis supra,

5 ad

versum

14, v. 17.

Vers. G.
s.

Nolo
s

uulta

tortitbdim co.xtemDaj

crealura lant constanti de se coram Deo loqui audeat ? Hebrus Reclus arytietur, vel disceptabit coram eo; et judicium meum erit mihi propitium. Cm mea mihi explorala sit quilas et innocenlia, ea i le exponerem qu pio me habeo dicenda, ne de Victoria cause me desperaieut. Servaii lanieti polebt
1

i'i

xii;.

1419
Jobus
in

IN

LIBRUM

J0I5
;

1420 Quia acceptus eras Deo, necesse


fuit ut

eo judicio proponi

Deo

et

palm

iicri

qui-

seniori, c. 12

tatein causse, cur scilicet

ipsum

afflixerit, ul

videant

tenlatio probaret te.

omnes

el agnoscant, benevolenli polis

qum ab

Quarto

eadem vexatio reddit bominem


28
Vexatio dat intellect um.
justis confert
, ,

in

dies

offensione, et parente polis

qum ab
Deo

hoste tantam

sapieniiorem ac magis circumspectum juxla tritum


illud Isaiee,
:

infliclam esse plagam, ut sic

ipso judicc vincat


,

amicos supra niodum infensos, efliciatque

ut inutal
causis

Quinte-,

plurimm etiam

ut inlra

sententi discant in boc seculo honeslis de


justos etiam
noster, qui

modestise limites se conlineant

et digne
;

magis ac

Domino solitos esse vexari. Ita Sanclius rem totam pulcbr illustrt simililudine
,

provid in via Dei progrediantur

quod

sut

cxemplo

Paulus ostendil

ad Corinlbios

ita

scribens, 2 Cor.

medico

petit

dicens

^Equitatem proponit

qui

12
est

Ne magniiudo
etc.

revelalionum extollat

me

datas
,

ostendil aliquo facto, in quo accusari posset injusliliae,

mihi stimulus carnis


colaphizet
,

me

anglus

Satane

qui

se

non

fuisse injuslum.
,

Quomod medicus

qui

me
tur.

Nam

virtus in in/irmitate perfki-

urit et secat

censeri posset crudelis ab eo qui


raret, et

amarum poculum propinat oegrolo, medicum esse ignobominem videret esse dissectum, aut canet

Sexto denique,

licet nibil aliud

ret tribulalio, salis cerl


illa

secum boni affercommendanda foret qud


, ,

denti ferro nolalum et

combuslum

ille

tune aequita-

gloriam Dei magis illustre!

et

lalis

toto orbe

tem proponeret, qui bominis gritudinem oslenderet,


cui aliter occurri

patere faciat. Hinc Christus de cco nalo ait, Joan.

medicum qui probe nsset morbi naturam, qui bominem


non posset
ulililer, el se esse
,

Neque

hic peccavit

neque parentes ejus, sed ut

manifeslentnr opra Dei in


lante, Joan. 11
:

Mo

el

de La/.aro cegroest

extinguerct

nisi ipse se

propugnalorem opponeiol

Infirmitas
ul

hc non

ad mortem,

qui tam abesset long ut crudelis baberelur, qud


secaret et ureret, ctiamsi in e vexalione doleret et

sed pro glori Dei,

glorificetur

F Mus

Dei per

eam.
Vers.
8.

ingemisceret grolus, ut polis benevolus censerelur


et clemens
,

quod e curalione mal atfectum bomi,

ad Occidentem, non intelligam eum


Si ad sinistram, qlid
si

Si ad Orientem iero, non apfaret Vers.


;

si

9.

nem

vindicaret morte. Sic igilur Jobus pelit

ut

Deus ostendat gravem Ulam plagam


venire
,

benevol pro-

agam? Non apprehexdam eum me vertam ad dexteram, non videbo illum. Sed
;

non ab

lioslili

manu

parente ut medico

qui sanare,
titur.

non ab

hoste, qui perdere el abolere ni-

mecum illa meditor, qu Iicri modo possunl? neque enim invisibilem Deum videre possum, et cum illo legitimo cerlare judicio
quid, inquit, fruslra
nullo
;

Et peryeniat ad victoriam judiciim. ld est, ul et vexationis causant affrente, judicante Domino


,

si

ad orientera perrexero,

el

inde
si

me

ad occasum
id

mulat velificatione convertero,


aquilonarem
,

ad lccvam,

est

vincat Jobus amicos, qui ex boc judicio mulent ani-

si

ad dexteram,

id est,

australem pla-

mos,

et discant etiam in

hoc seculo honeslis de causis

justos

homines

Deo
in

vexari.

Elenim non uno modo


,

gam cursum mutavero, neque ti inveniri neque ab bumano


,

mortali

me

diligcn-

oculo videri polerit.

eleclis utilis est vexatio sive corporis

sive spirits.

Prinim quidem, ut
22, 28

eruceips probentur, et fidles

inveniantur sicul veri discipuli, quibus Chiislus dicil


Luc;ie.
:

Sensus ergo Jobi est, Deum quidem immensum et omni loco prasenlem ubique terrarum posse judicium exercere, sed hoc ipsi parm profulurum si
,

Vos autem
,

estis qui

permansislis meenrn
sicut ign probatur

votis ejus

non

adsil,

neque manifestant sentenliam


:

in tenta tionibus meis

etc.

Nam
,

ferat,

qu criminatores suos revincal; quasi dicat

argentum

et

aurum camino

ita

corda probat Domi-

Frustra desidero Dei judicium, quia lucent habitat


inaccessibilem, et excclsus alque invisibilis
veniri nequit, ut

nas, ait Sapiens, Prov. 18, 5.

me

con-

Secundo virtus
probalis

ipsa, et inprimis patientia in bonis

corm eo agam. Quo


vcvbis

signilicat sibi

cm

aflliguntur,

magis elucet, et in exent-

esse incomprebensibilia Dei judicia,


iisdent

quemadmodm

plum

aliis proficit.

su Jacobus, cap.

Qu de rc ita scribit in Canonic Excmplum accipite, fratres, 5, 10


:

propemodm
:

Psalmista conlcsiaiur,

dicens, Psal. 158, G

Mirabilis facta est scientia tua


et

laboris et patienti, proplietas

qui locuti sunt in no-

ex me; confortata est,

non po/ero ad eam. Quo ibo

mine Domini ; ecce beati/icamus eos qui sustinuerunt.


Sufferentiam Job audistis
etc.
,

spiritu tuo? et quo (acie tu fugiam? Si ascendero


in
si

et

(inem Domini vidistis,

clum ,

lu

Mie

es; si descendero in infernum


et liabitavero

ades

sumpsero pennas meas diluculo,


:

in ex-

Tertio

vexationis argumento signilicat Deus quos

tremis maris
lenebit

etenim

Mac

maints tua deducet me, el


si

habeat

in

hc

vil

charorum ac
castigat
;

liliorum loco.

enim

diligit

Dominus

flagellt

Quem autem omnem


nibil clarius

me

dexlcra tua, etc. Idem boc loco dicilur,

ipsum intclligamus de oriente

et accidente, bore et

(Muni quem recipit, Hebr. 12. Qu in re


eo adferri polest
,

meridie. Jobus igilur signilicat homines fruslra longas


ratiocinaliones texerc,

quod Rapbael anglus

dixit

Tobi

cm enim universum

oi

boni

pervagali fuerint,
facit. Septuacoram eo; sed educet in (i.iem judicium meum. Novi equidem, ajquilatis summae e*se et sever* justifia; sed s^ondeo mibi vicloriam.

nunqum lamen ad magna usque

leclio Vulg.itae, qu;c

optimum sensum

arcana Dei perventuros; siquident

omnem

ipsorutn

ginla

Veritas el increpatio est

captum

et facultatem illa superant.

Nolatriplicimodo tbeologis

Deum

dici invisibilem

(Calmeti)

Primo, quia

nullis oculis corporels videri potest, ni-

1421

COMMIiNTAKIUM
est in se.
,

CAl'UT XXII!.
vidi et improbilatis instrumenlis utitur ad

1422

mirm prout
qualis est

Nam

res

omnin

spiritalis,

bonorum
Adamus.
perficiunt

Deus

est extra

objectum viss corporalis.


luminis na-

exitium, sed exercitium simul et probationem. S. Hi-e-

Secundo, quia

nulle- intelleclu crait) vi

ronymo

suffragalur

Haymo, Dionysius
eosdem

et

turali, clar ul est

in

seipso videri potest,

neque

Impii igilur d in in justos insurgunt urendo, inflam-

ullus intellectus est possibilis qui id viribus natura;


possil.

mando
enileal.
ait

et

persequendo

purificanl

Hoc modo

invisibilis est onuii

crature, et

soli

et perpoliunt,

qud

clarior et illuslrior
lib.

eorum

virtus

sibi visibilis

ac nolus. Tertio, quia

etsi

mente creal

UndeD.Gregorius,

16 Moralium, cap. 15,


claritatem
ergo,

per lumen

gloriye aliquo

modo
,

clar videri possil,

non

tamen visione comprehensiv


sius visione

qu

nibil laleat viden-

proficit,

Aurum in fornace ad natur su dm sordes amittit. Quasi aurum

quod

tem. Omnis cniin visio bealorum infinit abest ab jp-

comprehensiv

illorum visionem superat.

et ipse infinit omnein Hoc modo quidam Patres


, ,

per ignem transit, probantur anima; justorum, quibus exustione tribulationis et subtrahuntur vitia, et merita

augentur,
:

i-etc.

Hinc est quod David

dixit,

Psalm.

dicunt

Deum omi
nolum

creaturae invisibilem et ignotum

Hebr. 10, 2 Quae verba

Dm

superbit impius, incenditur pauper.

et sibi soli

ac visibilem. Vide

Lessium

lib. 1

de

intelligit

Haymo et S. Bruno de
operatur.

purgatione,

Perreclionibus, divinis cap. 2.

quam
et probavit

tribulalio

circa justos

Examinalur

Vers. 10.

Ipse ver scit viam meam,


IG.NEM TRANSIT.

ME QUASI AURUM, QUOD PEU


dicat
:

Ac Si

apei't

enim aurum, dm incenditur, simul et purgatur ac i.i melius reducitur. Sicut enim dixit S. Augustinus, lib.
4 de Civilate Dei, cap. 3

:

Vidcrc quidem non valeo videntem me, et


sublililer inluelur intueri

eum

Justis quidquid

malorum
criminis,

qui

me

non possurn, sed


,

ab iniquis dominis irrogalur, non est


sed virtutis examen.

pna

proplcica ipsuni appello judieem incorruptissimum

qud jam

il 11

ben probatus explora tusque existam;

In liane senlenliam pulcber occurrit locus Terlullib. de Fug in persecutionibus , cap. 2 ubi pondrt iniquitalem et injusliliam deservire ad eli-

de cujus judicio aique senlenli, quamvis non omnibus manifesta, vald coniido, qud quamvis illum non
possit

liani

homo

perspicere, al

ille

perspectas babeat
nisi

om-

ciendum teslimonium pro commendatione


justitise iis

virtutis et

nium mortalium

acliones, et

qud non

ob praecla-

quibus iniquilas maxime adversatur.

Cm

rum su glori ac mei quoque commodi bonique finem me ille tt aerumnis exerceat. Ita Pincda noster. Ipse verb scit viam meam id est novit me inculpat vixisse. Tune enim Deus scire dicitur, cm approbat,
,
,

enim impius virtutum persecutor, justiliam


tur, virtuteque

insecte-

aggrediatur persequendo

clarum
tis;

elicit

hominem in odium virtutis edem utique persecutionc testimonium in commendationem virtupollentem


,

juxta illud
in Psalmis

Joan. 15, 18
:

Ego

scio quos elegerim; et

qui enim pro

ill

acerba patitur, evidenlerlestatur


illtot

Quoniam

novit

Dominas viam justorum

tanlum esse illius valorem et meritum, qud pro


adversa aequo, im
laeto

Psal. 1. Contra ver nescit quos reprobat; ait

enim

animo sustineantur.

Inservit

reprobis

Matlh. 25

Amen

dico vobis

Nescio vos.

insuper iniquus persequendo justum, qualens


illato

eum

Quod autem subdil, Et PRORAVIT ME QUASI AURUM, QUOD PERIGNEM TRANSIT in Hebro ad verbum omisso ignis vocabulo habetur boc modo Probavit me, quasi aurum exibo. Sed nec Sepluaginta faciunt ignis mentionem. Unde
, ,
:

examine probat, probalumque


:

conslituit. Sic

ergo habet Tertullianus


Scire

debemus prsecedere

Dei voluntatem circa fidei probationem, qua; est ratio

persecutionis, sequi

autem
,

diaboli iniquitatem ad
est ratio probatio-

instrumentum persecutionis quai


nis.

aliqui censent

nostrum inlerprelem, parapbraslis oflicio

Nam et alis in quantum justitiae iniquilas mula


ejus,
sic justitia in infirmitate perfi,

functuin, ex aliis sacrae Scriplurae locis addidisse illud

est, in lantum materia est ad teslimonium

de ign, ex Proverbiis, cap. 17, 3

Sicut ign probatur


;

cujus semula est; et

argentum

et

aurum camiao
:

ita

corda probat Dominus

cilur,

etc.

Pulchr autem sanctus Gregorius

loco

et ex Sapienti, cap. 3, G

Tanqum aurum
,

in fornace

supra citato

Jobum

in

bc auri comparatione pra3:

probavit

iltos

et ex

Zacbari
;

cap. 13, 9

Uram

eos

sumptionis suspicione dfendit, dicens

Nec

elationis

sicut uritur

argentum

et

probabo eos sicut probatur aude Fug in persecutionibus,


persecutionis ardore, tune

fuit,

qud sanctus
;

vir in tribulatione se

positum auro

rum. Ubi Tcrtullianus,


cap. 3, ait
u
:

lib.

comparavit
diclus est
,

quia qui Dei voce juslus ante flagella


tentari permissus est
,

Cm exurimur
fidei

non ideirc

ut in

probamur de
diaboli
tur,
>
,

tenore. Hnec erunt ignea jacula

eo

vitia

purgarentur, sed ut mrita crescerent. Au-

per quse

fidei ustio et conflatio

administra:

it

etc.

Quo etiam sensu

S. Petrus ait

Ut probaignem
:

ipse

rum ver ign purgalur. Minus ergo de se stimavit qum erat dm tribulationi traditus purgari se
,

tio vestree fidei mult'o

pretiosior auro (quod per

credidit, qui

purgandum
est,

in se aliquid

non babebat.
sint

probatur) inveniatur, 1 Pet. 17. Syriacus legit

Ul
Et
suf-

c t

Sciendum ver
tiat

quia quamvis de se humilia sen-

examinatio

fidei

vestr

appareat excellentior

qum
est.

animus justorum, ea tamen quae agunt qum

aurum purgalum, quod per ignem purgatum


Isaias ait, cap.

recta conspiciunt, sed de

eorum
:

rectitudine
s

non pr-

54, 16

Ecce ego creavi fabrum

sumunt. Unde adhuc subditur


Vers. 11.

flantem in ign prunas, et proferentem vas in opus suum.

Vesticia
,

ejus secutus est pes meus;

Ubi S. Hieronymus pulat fabrum esse diabolum, qui


halitu suo prunas ardere facit
,

viam ejus custodivi, et non declinavi ex ea. quas

et vasa fingit

id est

nimirm
quidem,

vestigio pmeeuntis et jubentis Dei

ne latum

homines scelestos inflammat, quibus tanqum suse

in-

ul dicitti

unguem

discesserit. Ubi illustm

im
melaphora
est

IN
ducia ab
illis,

L1BHUM

JOl;

1124

qui se duces

aliis

prae,

sunt pedes, nunc mei oculali profeclo erunl, neque

bent, et viam oslendunt

qui

cm

sint periti

viarum

dormilabunt, aui dormient,

cm

videant beutiludiet

ad designatum locum optatumque secur deducunt;


lits

nem, quam promisit Deus sequenlibusse,


ac bravium quod proposuit gradienlibus
,

palinam

qui sequuntur, et in iisdem vestigiis

pedem po-

im currenallentos

nunt, non aberrant.


Iari

Quod

fecisse

Abrabanium singu;

libus et deeerlanlibus in stadio hujus viae et vilce. Mi-

obedienti et religione sacra; Littera; lestantur


,

nime itaque pedes mei Deo

defleclent,
vestigiis

cm

cujus pedes sic divino pedi adhserebant

ut divelli ab

babeant oculos, sed insistent

ejus,

neque

eo non posset. Magnanimus Job. illud idem hic de se

lanto proposito exemplo et oblato


iinmobilcs.
Ilinc etiam

pnemio consistent
:

pradicat

Vestigia ejus seculus est pes meus. In

quo

David in Psalmis precalur

singularem Dei bonitatem et humanitatem

licet ani-

Perfice gressus meos in semilis luis, ut noit moveanlur


vestigia

niadverlere, qui obedientiam sic repetit nobis, ut coniileni et via;

mea, Psal. 16,


:

5.

Quod

eleganler S. Hierony-

ducem

prsebeat se, et divino pede cur-

mus

inlerprclatur

Sustenta gressus meos in caltibus

ricuium oinne dimetiatur, facem attollat, et in vario


itinerum flexu anfractuque dirigat. In Hebraeo propric
est
:

luis, et

non labentur vestigia mea. Ubi Hebracuni


signilieat sustentare

TOH

thamod

(quod idem verbum posiest

Apprehendit pes meus

illius

gressum ;

magnamque
originale di-

tum

est in

Exodo,
)
;

cm sermo
quia

de sustenlalione

cmphasim babet. Quamvis enim verbum


frniiter et tenaciter,

mauuum

Moysis
,

maxima
dixit

perfectio est firmes


;

catur de nianibus quae aliquidapprebendunt, et tenent


Iransfertur tainen ad pedes, qui
,

babere pedes

et sustentalos in via Dei


,
:

proinde Yul-

gatus noster, ut puto


semitis tais.

Perfice gressus meos in


II

firmiter inhaerent

nec via defiectunt

etiamsi im-

Quod symbolum placuit Clcstino


III,

papa;,

pellanlur turbine aliove

vim

inferente.

Ubi

etiain

item Honorio

et Gregorio

X, teste Alphonso Ciac-

nolanda venit versio

illa,

quam

adfert Cajetanus, quae

conio, in Vitis ponlilicum. Ubi observanda est exposilio

ab

quidem explosa ut parm lilteralis, niystico tamen sensui vald accommodata est et metaphorico loquendi modo, quo Job utitur, minime abhorret.
alio
,

D. Thomae, qui existimat habitas ab actibus generatos

remanere

in nobis veluti vestigia, quae proinde

debent

confirmari et exerceri actibus ipsis repetitis veluli


gressibus impressis, ne aboleanlur et penits extin-

Exislinial ergo legi posse

In beare tuo
,

vidit pes

meus.

Nam licet

videre pertineat ad oculos


, ,

non ad pedes

guantur

proindeque sensus est

Perfice et sustenta praecepta tua


,

tamen metapborici pedes id est animi affectus, dicunlur videre quia non movenlur, nisi videndo et
,

gressus seu actus

meos secundm

ne

moveantur, labanlur, et deleantur vestigia

et babilus,

intuendo praecepta, juxta

illud

Salomonis, Prov. 4,

quorum

conservatio et perseveranlia pendet

maxime
*

25

Oculi tui recta videant , et palpebr tu prce-

ab exercilio,
<

nam

otio et desidi facile pereunt.


,

Cus-

dnnt gressus tuos. Ita autem inspicere mandata, ut pes

todit igilur vias, Dei

qui non sic exorbilal


;

ut cas

movealur ad exequendum

illa,

ver beat nos, quia, ut

relinquat, sed in eis currendo proficil

el si

aliquando

dixit Ecclesiasticus, cap. 23, 37, nihil dulcius

quam

ut infirmus offendit aut titubt

proficit

autem mi-

respicere in mandatis Domini.

vocem Hebrseam
sensus
sit

cui respondet

Unde non sine mysterio nomen vestigia , in,

nuendo peccata
sit.

donec perveniat ubi sine peccalo


lib.

Ita S.

Augustinus, tom. 7,

de Perlcctione

terprelatur Cajetanus
:

beare, seu beatitudinem


est pes

ut

justitia;

contra Clestium.
est

Beare tuum secutus

meus

qu de-

Sed quid

quod Job non

dixit

vestigia ejus

se-

notalur beatitudinem nostram in eo sitam esse, ut

euli sunt pedes mei,

sed pes meus? numquid unico Dei vesligia? Absil. Sic

Dei vestigia sequamur, et vias ac semitas ejus cuslo(iiamus


:

tantm pede sequebatur

Unde David Psalmos ab

hic beatitudine invit,

enim diuicillimambularet,velclaudicarct in tluas partes, sicut quondam Israelila;. Sed cm pedes anima;, ut jam diximus, sint ejus affectus, anime autem duplex
sit
;

choavit dicens, Psal.


in consilio
ejus.

1,1:
etc.
,

Bcatus

qui non abiit

hnpiorum,

sed in lege Domini voluntas

Et Psalmum centesimum decimum octavum, qui


,

'

pars affecliva, altra inferior, qua; carnem, altra

lotus est de divin lege


tali in via, qui

sic

exordilur

lieati

immacu-

superior, quae

mentem

vel spiritum attingit, ita duplex

ambulant

in lege

Domini. Et Cbristus

est pes vel affectus, aller partis senlienlis, aller

vero
et hic

Doniinus eliam insignem sermoneni in monte habitum


ita

partis rationalis, in

qu liberum

est arbiirium

exorsus

est,

ut

nomen
dixit,

beatitudinis adjungeret aeti-

pes sufliciens est ad sequenda Dei vesligia, repugnet, vel conlradicat


dicens,
;

elsi aller

bus virlulum, quibus praecepla et consilia Evangelica


implenlur, ut

ita

enim

tcslalur D. Paulus,
legi

cm

Matth. 5, 5
si

lieati pauperes,

Rom.

7,

22

Condeleclor

Dei secundm

beati mites, etc. Haec

enim

recl

meditemur

et ob-

interiorem
bris

Iwminem ;

video autem aliam legem in

memmente

servemus, nos facient beatos plen quidem


seculo, ex parle eliam in prsenti.

in fuluro

meis repugnantem legi mentis


;

me,
:

et

captivantem
ipse

Nam

qui post

me

in lege peccati

et

paul post

Ego

Agnum
gia,

currit in hc vil, ejus cuncta sequens vestiierit,

servio legi Dei, carne

autem

legi peccati.

Sed ut osten-

sequelur etiam in altra qucumque


ejus l'ruens glori.

omni-

dal haec sine culp posse


8, 1
:

conlingerc, subjicil,
iis

Rom.
sunt in

mod
erit,

Nihil ergo mine damnationis est

qui

Istius

ergo leclionis sensus ad nostruin instilulum


dicat
:

Christo Jesu, qui non secundm carnem ambulant. Ide

ac

si

Nequaqum pes meus


si

aberravit, las-

ergo S. Jobus unius dunlaxal pedis mcitionem


quia Iste, qui ad
sufliciens

feeil,

satus aut dimotus fuit sequendis vestigiis Dei, iisdem-

mentem

spcial, necessarius est et


\i-

que perpetu premendis. Imo

alali

aliquando

vlsi

ad Chrisli vestigia sequenda, quamvis

14*5

COMMKNTAMUM. CAPUT
sita

XXIIf.

i42r,

gente hc carnis repugnanli, sequela non erit tam

menti; sicut S. Jacobus appellal insitum verbum,

jucunda, nec tam velox, sicut quando ex Dei grati


carosubjiciturspiritui, et
ill

cap. 1, 21. Vult


explicat,
in

nimirm dicere, ut Niceias

in

Calena

homo

interior el exlerior
ait,

mentis recessibus

cm

leges dictas Dei

gaudent concordi, de qu Psaltes


:

Psal. Si,

haberet inclusas, quasi

cum

iis

satus, t'actus conglu-

14

Tu

verb

homo unanimis, dux meus,

et notas

meus,

tinatus esset, sic ipsas illas sese incredibili animi vo-

qui simul

mecum

dulces capiebas cibos, in

domo Dei

luptate servsse divinque

voluntati

mente

sedat,

ambulavimus cum consensu. Forte liane concordiam


obtinuerat Job
;

certo proposito atque consilio,

null necessitalc co-

et ide

solm

dixit

Vestigia ejus se-

aclum esse obsecutum.


dixit, Psal. 39,

Talis

utique fuit David,


volui et

cm
in

cutus est pes meus, ut indicaret onines ejus affectus

Deus meus

legem tuenn
:

carnis et spirits in

unionem redactos, ac

si

essent

medio cordis mei

et rurss, Psal. 118, II


tua, ut non

/;/

corde

unus pes, sunimo consensu Dei legem esse secutos.

meo abscondi eloquia

peccem

tibi.

Dclart

Nec inusitatum
rali

est in Scriplur singulari uli pro pluet

vehemens desiderium erga mandata seu eloquia Dei

ad denotandani plurium unionem


1

concordiam,

juxla illud
unus.

Esdr, cap.

2,

G4

Omnis multitude quasi


in lege Dei magis

Ctcrm

constanliain
:

suam

Deumque ipsum, quem habet, qui habet illa et custocm exquirat ipsum in toto corde, nec ullo modo repelli velit ab eo, sive mandatis et elodit, aitque,

inculcans subdit

quiis illius, et haec

ipsum consequenter se collocsse

Vers. 12.

A mandatis labiorum ejus non


MEO ABSCONDI VERBA
illius,

recessi,

intra cordis arcana penetralia, ibique abscondisse, ne

ET

IN S1NU

OR1S EJUS (1).

Qu
cuslo-

cui latroni ullus pateret aditus

hc

suffurandi, ac

prcedenli versu vocaverat vestigia et viam


vocal mandata alque verba oris
disse profitetur, et in sinu suo

ejus, hic

Deum ipsum

illi

auferendi, persuadendo scilicet pec-

qu
;

se

catum, per quod solum Deus amittitur, et mandatis


ejus repellimur.

tanqum rem

pretio-

Itaque

ne peccet unqum,
n unqum
velle

ait

se

sani cl
pfirasi

summ eamdem

dilectam abscondisse

et quintuplici

mandata
oblivioni,

et eloquia divina

tradere

sententiam exprimit, replicat et in-

sivede memori cordeve deponere. Prae-

culcat, ut oslendat se observasse

non unum vel non

alte-

lerea indicat, sicut ex corde vita exterior procedit, ila

rum

Dei mandalum, sed omnia,

remisse, sed

vitam animae esse verbum Dei, quod sanctus Pelrus


asseruit esse

plen et perfect, non solm exteris, sed interis et

verbum
)

vita;,

et S.

Jacobus

uli

paul

ex loto corde. non


recessi, S.

Pon

illud

mandatis labiorum

ejus

ante dicebamus

cognominavil

evspuTov,

insitum,

quod

Gregorius,

lib.

16 Moral., cap. 27,sum-

ptam

dicit

similitudinem servis, qui multo studio

Salomon quoque jubet sub potest person Sapienti, qui est Deus ipse, ut sermoncs et
salvare animas.

intendunt prlatis obtemperare, qui non solm obaudiunt dominis,

eloquia ipsius custodiamus

in

medio cordis nos! ri,


ea.; suscipi

dm
si

aliquid clar voce et expressis

Prov. 4, 21, quia vita sunt invenientibus

verbis prcipiunt, im ver infixis oculis et patulis

quoque vult
niam quri,
S. Jobus,

et abscondi pens nos,

et

quasi pecu-

auribus intendunt,

quid forte mussitet aut obmur-

et sicut thesauros effodi.

Faciebat hoc
abscondi verba

muret dominus,
Gregorium

ut illud stalim opre expleanl.

Audi

cm

dicebat

In sinu meo
:

Sicut

ben obsequentes famuli dominosemper


intenli sunt, ut ea

oris lui. Sic

etiam Deipara Virgo

Maria conservabat
Luc. 2, 19.

rum suorum
sic

vultibus

qu

omnia verba Dei, conferens


Absconsio autem
ista innuit

in corde suo,

prceperint feslin audiant,

et

implere contendant,

cor esse veluli armarium,

justorum mentes per inlentionem suam omnipo.

Domino assistunt Mandata autem intelligit non scripla (Legem enim scriptam Job prcessit), sed intenti

unde promantur arma contra tentationes; penu, ex quo petantur alimenta fovend ac fulciemlae inibccillitati

nostrae

thesaurum, qui suppedilet opes ad


;

(1) Ex boc loco, uli ex v. 22 capitis prcedentis, Colligendum videlur, Jobum non ignorasse legem in Sinai editam; neque enim aliam novimus legem, quani Deus ore tenus tradiderit, prter Mosaicam ; vel praecepta Deo Noemo tradita, quibus homicidium et usus sanguinis animauum interdicebantur. Sed

virlutes

comparandas

sedeniacdomicilium jamoccu-

patum

et

plnum

eloquiis Dei,

Deoque
in sinu

ipso,

ila

ut

nihil admitlat

alienum Deo, vel repugnans

illius

voluntati.

Postrem abscondere

cordeve elosimulait-,

quia Dei, est ea velle seri implere,


fict

non

hc Noachidarum

praecepta nihil ferunt salis exploofficio.

aut exteris tantm, ne Deus labiis honoretur,


sit

ralum de hominis erga Deum

Ante Moysem

ejusmodi officia ratio Dei grati et patriarcharum monilis confirmala moderabatur. Constanter asserimus, Jobum aliquid novisse ex legibus Domim mora-

cor ver long


118, vers.

ab

ipso. Ita

Lorinus noster

in Psal.

H.

Vers. 13

Ipse enim

solus est, et nemo averj

quanqum prseceptis Hebrorum ritualibus non obligabalur. Cterm cm hune librum Judus auctor scripserit, Jobum loquenlem sp phrasibus et
Jibus,

tere potest c0g1tat10nem ejus

et anima ejus qu01h


et

cumque voluit hoc fecit. Gravem

prgnantem
li-

sententiis Israelitarum inducit. In sinu meo abscondi verba oris ejus. Prisco more oblinebat, ut pretiosissima qulibet in sinu conde-

causam
cet

reddit, cur sibi

Deus non
aiiciatur

sit

deserendus,

quibuscumque ab eo

incommodis. Quod

rentur. Mimera de sinu impius accipit, ait Sapiens. In sinu pariter tali vel sortes reponebantur. Sinu utuntur Turcae perinde ac per, commiltunt enim sinui marsupia, syngraphas, sudariola, etc. Hebrus: PrceDtum labiorum ejus non abjeci de sinu meo. Verm Septuaginta Vulgal lectionern exhibent : In finit abscondi verba ejus, H (Gamet,)

rect Stunica

monet maxime nolandum ad vitam no;

stram instiluendam
ad

nam

si,

inquil, aliusesset Deus,

quem

Deo

dficientes

possemus perfugere, ess-t


;

aliqua tant temeritatis excusatio


lus sit, et

sed

cm

ipse so-

nemo

possit impedire

quomins

fiant

qu

vw

facere cogitaverat,

quamnam

quis medicinam incom-.

1427

IN I-1HI1 VM JOIJ
si

1428

modissuis ad ferai,
et

Deum

fugiat, si viani, vestigia

isola voluntas operatur, et ejus

solum
S.

velle faciiim

mandata ejus

rclinqtial, aut ejus

graliam ullo

modo
le-

esse consequitur.

Eodem modo
et

Chrysostomus,

exulcerel? Duasprofert Jobus rationem, b qSWS

oral.

2 de incomprehensibili adverss Anomos, de

gem

Dei obscrvaverit, nec Deo etiam flagellatus re:

eodem
agens

mundi

opilicio

angelorum

piocreatione
;

cesserit

Primam, quia

ipse solus est

Deus, bonotum

Satis, inquit,

illi

fuit

ad omnia velle
ita

atque
illi

omnium largilor et auctor, cui omnes eo nomine amorem debnt et observamiam; allerain, quia repughr
illi

uli

nobis voluntas nullum affert laborem,

nec

lot

tantasque procrasse virlutes. Hoc propheta deaiebal, Psal.

nemopolcsl, aut
;

Hr-<**|Wfl

consilio volunipsi

elarans,

133, 6

Omnia qucumque
non ad ea
quoque qua; sunt
serm. 4 contra
materia et in-

latem ejus avertere


rit,

faciet

enim quod

coilibue-

ivoluit fecit in clo et in terra. Vides ut

etiam contra stetcrit rerum universilas. Qu racapile nono, eliani usus est,

solm qure

in

terra sunt, sed cas


illius

tione,

dicens

Si

re-

in

clo virtules condendas,

voluntas sola suffe-

pente interroger, quis rapondebit ei? vel


potest
:

t/nis

dicere

cit?

Elenim
(

ut ait Theodoretus,
cietei is arlificibus est

Car

il

a facis? De>$,

cnjn-, iras

nemo

resistere

Gracos

quod

potesf, et sub
tus ergo
est qui

quo curvan'v.r qui portant orbvm. Quan-

.slrumenta, nec non tempus, et labor, et scientia, et

sUm

ego, u! res]>ondcum ei ? Et inferis


et

utmmrpte valent argncre,

ponere

Non mauum in
:

diligentia

boc universorum Deo voluntas

est.

Porr pulchr ad liunclocum S. Gregorius

lib.

16

ambobus.

Ad

quac oea vide qure di.\imus.

Moralium, cap. 10, expendil, quomod hic


tribuatur esse dicens

:

soli

Deo

David etiam de probntinne su verba facicns, bujus


causse

mentionem

feeisse

videtur, dicer.s, Psal. 158,


et

angeli et homines,

Numquid namque non sunt clum et terra, aer et maria,

Qub

ibo spiritu tuo,

qub fucie tu fugiam


es,

cuncta

volatilia,

quadrupedia, atque repentia?


:

et cert

Si ascendcro in clum, tu

illic

etc.

Ita

(mristus

scriplum

est,

Gen. 2

Creavit, ut essent omnia.

Cm
aliud

multis discipulis deserlus,


rogaret, Joan. 6, G8
:

cm duodeeim
et

Aposlolos

ergo in rerum natur tam multa sint, cur beati viri

Numqnid

vos

vnllis

abire?

voce nunc dicitur

Ipse enim solus est

Sed

rect nomine

omnium

respondit Petrus, Domine,

ad

est esse, aliud mutabiliter, alque aliud immutabiliter

quem ibimns? Nullum enim (ulumreliquum


gium, Deo descrto; quare ut

est refu-

(ugiaiiius iralum,

ad

sunt, quia in semelipsis

eumdem ipsum
diccnles
id

misericordem nos oporlel conl'ugere,


est in

hc omnia, sed principaliler non minime subsislunt, et nisi gubernantis manu teneantur, esse nequaqum posesse
;

sunt enim

quod

Ose, cap. C, 2

Venite et
et sanabil
si

sunt,

etc.

revertamur ad Dominant, quia ipse cepit,


nos; percutiet, et eurabit nos.
et lemerarii

Cterm hic

nota, solum

Deum

absolut dici esse,

Quam

ralionem

levs

et qui est, Giaec i&v, ut

Sepluaginta verlunt. Primo,

homines ben considraient,

forl desi-

quatens est ions


esse et

et

causa totius esse,


sit,

cm omne

nerenl, quando

cum

malis confliclanlur, et Deo con-

omne

ens ab ipso

et assidue

ab ipso sicut

tumelios maledicere, etsceleralissimos molirimodos,

lumen
neque

sole dependeat.

quibus miserias suas sublevarent,

in

quos cert qua:

Secundo, quia non habet aliquod esse limitalum,


est

drat quod Cbristus Saulo dixit, Act., 9, 5


tibi contra

Durum

est

hoc vel

illud, sicut

anglus vel liomo, sed


et

stimulnm cakitrare.
ait
:

univers est, loluni esse


est, et

in se eomplectens,

ab

Quod aulem
brseo

Ipse enim soins


ejus,
;

nemo aver-

oclerno anlicipans,

cm
et

iota essendi

pieaitudo, tota-

tere potest cogitationcm


:

ad verbum est in Ile-

que

enlis latitude

anipliludo in ipso plenissim

Et

ipse in nno

et quis revocabit
:

eum? Et poallligendo,

et eminenlissiin continealur.

test sic explicari, ac si dical

Si aliquod ipse decrevel

Tertio, quia sempilern est, suo esse suquc vit

tum
pic

fecerit

de aliquo

vel iioneslando,

lotam implens, adaequans, in se eomplectens et ambiens aeiefriialem.

quis illud movebit?

Quam

sententiam Sepluaginta

reddiderunt

Si auteni et ipse sic decrevit, qu>s est

qui contradicat

ei ?

Ipse enim voluil,

et

fecit.

Hanc

Quarto, quia immense est, lotam implens rum imaginabilimn immensilalem.


Quinl, quia imimitabililer
esl,

spalio-

etiam sentenliam posuit


exercituum decrevit;
et

Isaias, cap. 14,

27

Dominus

omnia sua

Ita

simul

quis poterit

infirmare? Et

habens

et lrmiler possidens, ut nibil

eam? Hinc etiam cm Joseph de cursu rerum suarum loquitur, sic agit cum lalribus, Gen. 50, 19 Nolile limere, num Dei possumus resistere voluntali ? In HeNum Dei loco ego sum ? Aquila et Symmabrseo est
manus
ejus e.rtenta; et quis averlet
in Genesi,
: :

amiltere,

unqum possit cm omnia habeat per suam immuial)ilem


fieri

essent iam cui nulla polest


sio.

tCCsstd, nulla deceslib.

Plura de bis vide apud S. Dionysium

de

di-

vinis Nominibus, cap. B, et ibidem noslias annolalio-

nes, D.
et

Tliomam
lib. 1

in

prima parle

qii:esl.

13, ail. 11,

Numqnid enim pro Deo ego? hoc est, non sunl res mihi me;c me voluiilale agenda;, non sum norma et amussis mihi subsum alterius volunclitis

vertunl

Lessium,

de Perfeclionibus

divinis, cap. 1, et

fusissim Pereriuni noslrum in cap. 5, Exodi, dispulalione 12 et 13.

tali.

Deus solus

est, qui se

omniaque
in

rgit

suo arbi-

Vers. 1*.

Cum
in

expleveiut
SIMII.IA

in

jik

vol'ust.vtem
(Si,

trio.

Unde Clemens Alexandrinus


:

Prolreptico de

SUAM, ET ALI\ MILTA

PRESTO

SVitT El. Id
(piiilipiid

divin potentia disserens

Ipsius,
;

inquil,

Dei sola
fe;

poslqnm Deus
egerit, iterin

calnmilale

slaluit

voluntas est
cit
,

mundi productio
ipse

solus

enim Deus

absq culp mulias clades persimiles,


potest inl'erre,

quonhft

quoque

solus est rvera

Deus

quas

in

promplu habet, mibi

Hinc

si

U20
ex
illius

COMMENTA RUIM. CAPUT


manu quod
,

XXIII.
qtiia nihil in tot

1430

lieri

non

potest, aliquod lelum

elprospieiet omnibus,

rerum natui

extorqueri contingert, qilM homuncio inde commoditatis

totoque universo

fieri

potest,

quod

ipse hl' in luce

haberet,

cm Deo, postqum
qum

in puniciulo

aut

infinil sapienliae Stiae

exactisshnnon consideraverit,
illud velle ut fit,

exercendo suani exhausisse pharetram videatur, prsesl sint aiia tela


late ad

el quasi deliberrit,

an conveniat

aut

plurima, quae pro su volun-

saltem velle permittere, seu non impedire. Quas consideratio, et (ut sic dicam) deliberatio antecedit

hominum

sive punitionem sive

probationem

omne
ipsius

intorqueat? Constat enini


ti

Deum
libilu,

pro su omnipotenesse, qui pos-

decretum tam permissivum qum effectivum circa


singula.

universalique

rerum doininio lalem


uli

Omnium enim eventuum


lenenlur, ut sine

causa?

manu

sit

rbus crealis

pro

ac proinde sine ull


affligere

ila religalae

illius

nutu nulla possit

injusliti valere

quemlibel hoininem
;

quan!

in

ullum actum emicare. Unde


fieri

nihil sine illius provi-

tumvis innocentera

ex quo

efiicitur

ipsum summo-

denlia

potest. Licet

aulem propter peccalum


in

et

per liniendum colendumque esse, ejusdeinquelegem

arbilrii liberlalem

multam

rbus praesertim huma-

non sine

insigni

audaei* vecordiajque nol


sic pleclil,

violari. Si

nis videatur
nisi

;>

rmitlere xa^av, nihil tamen permiltit

enim innocentera

quid

pn
Quia

iinpius

non

summ

ratione et quasi prsevi deliberalione. De-

ferel? juxta illud Chrisli, dnl ad eruciiigenduni du-

inde quidquid

modo inordinatum
igitur

videlur, ipse postea

ceretur, dicenlis, Malin. 23, 31

si in viridi

li-

ad exactissimam justiti sequalitatem et pulcherrimum

gno hc fchait,

in

arido quid

fiel ?

Causas aulem, cur

ordinem revocabit.En

quomod hbsmetipsos in
et internis, le-

etiam innocuus Deo affligatur, paul ante ad vers.


7, allulimus;

providenlia Dei consolari oporteat,quae naturam ratio-

quas ibidem vide.


in

nalem congruentissimis mediis, externis

Caelerm versus hic


aliter efferlur
;

Graeco et

Hebro
et

nonnihil
sic trans-

gibus et exemplis, illustrationibus el affeclionibus, minis


et promissis, beneficiis et Ilagellis ad
dirigit.

in

Graco quidem Sepluaginta


Super
illo

proprium finem

ferunt

Propterea super ipsum trepidavi,


:

commoni-

Et quamvis diabolo permiltat aliquam tentand

tus sollicilus fui de eo. Alis

sollicitus fui.
j

etvexandipolestatem ad nostrum exercitium et majus

Quod Gracus
res

Scholiastes in Sixtin editione citatus


:

meritum,
si

ita
illi

lamcn illum cohibet

ut paru

possit

sic exponil, q. d.

Considrons quomodb se habeant

velimus

resistere, el in re null consentire. Ita

me,

xtrrilus et conturbatus
:

plag. S. Augustimis vertit

sum nesciens causant Apud eum feslinavi. Heperficiet

'

enim Deus nos insucur ettutel habei,ut diabolus


quidquid moliatur, non possit qua: molitur perfieere,

brams ver textus

liabet

Nam
eo.

statutum

cm immineal
quilur,
;

illi

providenlia

illa

clestis.

Unde se-

meum;

et talia

muiia sunt cnm


id perficiel el

Hoc

est,

quidquid

nequaqum diaboium, sed solum Deum eum


esse.

statuerit de

me,

complebil nemine im-

Jobo nobis liniendum ac reverendum


subdit
:

Unde

pedienle; et
solet
lein

lalia

multa sunt pens eum, quai facere


et auctoritate.

absohn su polenli
et

Quamvis autamen
cir-

Vers. 15.

Et idcirco
EL'AI

a facie ejus

turbatussum,

duplex

ambigu;

sil setilefilia, sit

Ibci

ET CO.NS1DF.RVNS

TIMORE S0LLIC1T0R. Propter ratio-

cumstanlia oslciulil

nobis quis

sensus;

Jobum
;

nes, inquit, allatas, tanta: majestalis magniludine percellor,

nimirm

Irilliexiss, Tore ut

Deus quaj de ipso consignilicat

quam dm contemplor,
sibi

timor conculior. Ita

stitueril periicial.

Quo qiilem

nos in terris
quid nobis
in

Joannes Jesu Maria, qui ben nott hic non agi de

minime
luturum

rgi toriUn aut casu,


sit

cm Deus

conscience

mal conscia; metu, sed de divin

Constitut

quando enim nos

mundo
set!

majestalis timor,
easlis,

quo et

innoxii

langumur

lanl cert

collocavil,

nequqUr nos leiher exposuit, aut cui-

quanlo culp longinquis. De bono hujus


lib.
,

piam

fortuna? conmiisil, ut fortuite


id

ambularemus,

limoris Domini eleganter Tertullianus,


scriplionibus

de Prai-

devit et morte nostr


Cognoscaiiius
igitttr

quod fulurum eslconsliluii.


esse sub ductu Dei noslii,

adverss hareticos, cap. 43

nos

ila

modum

ait

Ubi Deus,

ibi

melus

ut, Chrislo leste, in terrain ni-i eo

non
ita

possil piius capitis

nostricadeie
;

inilium sapienlia. Ubi metus in

in hune Deum, qui est Deum, ibi gravitas


in
sollicita
, ,

volenle ae permiltentc

si

enim

shonesla, et diligentia atlonita, et cura

et
et

ejus providenlia se usque ad passeres et vcrmicu'os


terra: prolendit,
ris i'acit, Ut pote

adlectio exploiata, et communicatio deliberata

quanta plus rga nos, quos long plu-

promotio emerita, et subjectio religiosa,


lio

el appari-

quos ad suani imaginera

et simililudi-

devota

cl processio
;

modesla

et Ecclesia unita

nem dum
nos

ereavil ac l'ormavit?

En quod nobis

hic nolan-

el Dei

onmia etlib.de Pnitenli, cap. 6 :Domicognoveris, timeas


"Vide quai
;

est diligenter, scilicet

habre statutum seudecrelum,


in

unumqucmque nostrta lioe est Deum, cm


,

hum simul
verearis.

simul inspexeris, rc-

ad cap.

1, vers, 1,

de timor Dei

hoc mundo
lieri,

coiloeavit, ab inilio constituisse

quid velit nobis


gerc, ut lam

vila

eumque qum mors

gressus nostros
nostra
sit

ita

re-

ejusdemque Grc etymologi nolavimus. Sic etiam Ecce timor Domini ipsa est infra cap. 28, vers. 28
:

in

manibus

sapientia

pro limore

in

Giacco est

8tiiji<i,
;

hoc

wst,

ejus posita, nosque frustra sine ipso hoc vel illud ag-

Dei

cultus, et reverentis
:

animi religio

et

ilerm pri-

gressuros esse ex

nobis.mm

cni debcamus progredi,

mo capile
tiare

Nutnquid Job frustra limet

Deum ? in Graco
denun-

retrogie.iiemur, nisiDeus nos ducat.

est colit; quasi divinits prodita cli oracula

Discatnus igiturn

m ilaobslupeseere, etaltonitiesse,
lurbalas videbimus, quasi Deus

omnibus

velle videanlur,

nullam esse Dei veneiis

cm

res in

mundo

ratio'nem sine casto et pio metu, el ab

qui

abesset, aut de nobis non cogitaret; prospexit enim

non liment, neque

rite et

propri

cumdem

coli.

Deum AJ


1431
IN

LIBRUM )0H

1432

cxtremum inde etiam factum est, ut in areanis liiteris inler nomina Dei numerelur timor, et pro eodem ipso Deo ponalur. Quomod patriarcha Jacob loqui solebat,
ut in Genesi
,

quidem persequendo peilerrueral. Eo enim Jobus significat, se, quamvis semper Deum limiierit, allliclionibus tainen peculiariler emollilum esse, et singulari

cap. 31, 42

Nisi timor Isaac adfuisset


timuit Isaac, ait Vatablus.

prorss

timor subactum.

Unde
alligi

intelligimus nobis
;

viihi, iioc est,

Deus,

quem

plusqum necessarium esse

alias
;

enim
quid

instar
sit

Et

in line capitis dicitur jurasse

per timorem palris

equorum ferocium ptulantes essemus

et

Deo

sut, etc.

obedire ipsive subjici nesciremus. Caelerm postquni


ut

Verm

abeamus

vocabulo, et

rem ipsam con-

timorem illum conceperimus, etiam exemplo Jobi recreabimur, scientes


potis velle allicere.

sideremus, exigitur nobis mrite- san timor Domini,


genilor opifexque reverenti,
principi

Deum nolle

nos se alienare, sed

quam debemus rerum


ob infinitam majesla-

Deo

et augusto parenti

Notandum autem

hic myslerio

non vacare

quod

temjustitiam terrentem orbem,insuperabilem potentiani

et

supremum

in

omnia dominalum. Quod Sallib.

Job ipsam emollilionem primo loco posuerit, et postea conlurbalionem, cm tamen hsec reips pruecesserit.

vianus pielate singulari de se loquens, expressif


1 de. Gubernatione,

Est enim quod theologi dicunt

conlurbalionem
execu-

cm

ait

Tanta est majestalis

posteriorem esse

in intenlione, etsi prior sit in

sacrae et

tam treinenda

reverentia, ut

non solm ea

tione, contra ver emollilionem, quse posterior qui-

quae ab

illis

contra religionem dicuntur horrere, sed


ipsi

dem
Dei.

est

in executione

priorem esse in intenlione

etiam quee pro religione nos

dicimus,cum grandi

metu ac
le

disciplina dicere

debeamus.

Sed magnifi:
j

Pulchr ad hune locum S. Gregorius,


lium, cap. 18
:

lib.

16 Moi a-

centis Jeremias et majori velut lub, cap. 10,7

Ex

divino, inquit, minire cor justi

Quis
us.

non timebit, rex gentium

tuitm est

enim d-

molliri dicitur, quia superni judicii timor penelra

Regem

vocat absolut, cui nimirm qui dicuntur


et monarchae, ut de grege

lur.

Non autem

secura, sed perturbata sunt corda

inler

homines reges regum


Illa

bononiin, quia

dm

futuri

examinis pondus consi-

minuli famulantur.

enim verba quse sequuntur,


Decus
illud et

tderant, quietem hic habere non appetunt, securila

tuum estdecus,

id significant.

regni de-

tem suam
banl
;

districtionis inlinise consideratione perlur-

cor est majestatis summae nomen, est regalis auctori-

qui

tamen

inter ipsa timoris supplicia seep


et ut semetipsos consola-

monarchium imperium, dominatus auguslus, cui se parem nemo nisi vecors et insanus putet. Hanc absolutam in omnes potentiam, hoc inexplicable robur, brachium illud extenlum, et lanti rgis longam matas,

animum revocant ad dona,


lione refoveant
,

quod metuunt reducunt oeulum ad dona quae acceperunt, ut spes sublevet,


inter hoc

quem

timor premit.

Unde

et sequitur

num, sceptrum adamantinum, opes superbas, vocem fulminantis Dei, et cm voluerit, imos, summos, pro
arbilrio suo proterentis,

Vers. 17.

Non

enim perii propter imminentes


cst,

tenebras, nec faciem meam operuit caligo. id

justam causam esse putavit


venerandi et limendi
;

nondm
et

prorss despero de salute,

nam

licet

gemam

Jobus
subdit

tanti imperatoris
:

unde

querar propter incumbentes mihi lenebras tribula,

tionum

necdm tamen plena

caligo faciem

meam
lu-

Vers. 16.

Deus mollivit cor meum etomnipotens


est,

operuit

neque destitutus sum usu


nalurali seu supernaturali
;

ralionis aut

conturbavit me. Id

Deus animum

meum

serumnis

mine seu
ti

sed ope ac gracharitate con-

et timor suo penits subegit et liquefecit, duct


taplior ferro,

me-

Dei ereclus maneo

fide, et spe, et

quod

in fornacc emollitur ad

omnem
tenla-

stanti in

Deum.

Vir forlis scilicet neque audax,

neque
;

quam
licet

faber voluerit

formam suscipiendam.

Sic vide-

timidus est, sed ubi expedil erigit


vel

animum

et audel

cor bominis prosperilati assuetum,

dm

mulato

consilio, ut

sapientem plermque decel

tionisac tribulationis ign succendilur, mitescit, leni-

pericula timet, qua; adoriri temerilas foret. Ergo au-

quidem cm Jobus Dcum semper timuisset, peculiare quidpiam observasse videtur, quod
tur, liiollitur. Et

dacia et timor vitio


laudi tribuunlur,
silio
si

verluntur

si

consilium desit

adsil,

Jobus

igilur se religioso
;

con-

ad cor emolliendum pertineret; quod fortasse


cavit
:

signil-

timor Dei

affici l'assus est

ne ver quis animo


se
,

peradjuncta verba Omnipotens conturbavit me.


et qui pi timet,
,

conslanti

notam inureret, subdit

non periisse per


calamila-

Nam

sed absque maloium toleranti

blasphemiam aut desperalionein

vel concidisse aut


est,

con^islit

statim

ut

Deo per immissas calamitales


ill
;

exanimatum esse propter lenebras, hoc


tes

tangitur ac perturbatur, de
affeclione

intgra lutque cordis

imminentes seu pia'senles, neque


faciem vlasse.

in

signum dc
Jcsti

multm

remittit

quae cert remissio salis

generis animi

Unde Joannes
,

apte mollitio appelletur. Ubi notatu

dignum

est

Jo-

Maria inferi, niagnanimilalem Jobi


regendis artem

et in passianibus
it

bum

ejusmodi terrorem

et

pavorem concepisse, promolliverat,

miram hoc

loco nobis proponi, nu

plerea quod

Deus

ipsius cor

cumque

et

que conmiendari.

cAPurxxiv.
Ab Omnipotente non sunt abscondita tempora; qui autem noverunteum, ignorant (lies
1.
fllius.
1.

CHAPITRE XXIV.
temps oit Dieu rcompensera la pao il punira les crimes des mchants ne sont point cachs au Tout-Puissant pourquoi faut-il que ceux qui le connaissent, qui l'aiment et qui le servent , '' ignorent ses jours, oii il rendra chacun selon ses tyvrf
Car, puisque
les

tience des justes, et

U 3
2.

C0MMENTAR1UM. CAPUT XXIV


Alii

1434
plus propre qu'une
telle

terminos transtulerunt, diripuerunt

grges, et paverunt eos.

eonnaittanee o) Rien v.e soutenir les justes dans les maux qu'ils souffrent sans l'avoir mrit, et les consoler des crimes qu'ils voient commettre aux mchants avec une impunit dont on ne peut disconserait

venir.

3.

Asinum pupillorum abegerunt,

et abstule-

runt pro pignore


U.

bovem

viduae.

peaux,

2. En effet, les uns passent au-del des limites de leurs terres, s'emparent de celles des autres, ravissent leurs trouet les mnent dans leurs pturages, comme s'ils en
les

taient

matres.
la

Subverterunt pauperum viam, et oppres-

5. Ils saisissent

serunt pariter mansuetos terre.


5. Alii

gage

le

buf de

Pane des pupilles, cl ils emmnent pour veuve, qui faisait toute sa subsistance.

quasi onagri in deserto egrcdiuntur


;

ad opus suum
rant
6.

vigilantes ad prsedam

prpa-

panem

liberis.

Agrum non suum


quemvi

deraetunt; et vineam

ejus,
7.

oppresserint, vindemiant.

Nudos dimittunt homines, indumenta tollentes, quibus non est operimentum in frigore
;

4. Ils renversent la voie des pauvres, ils les contraignent de prendre des routes dtournes pour viter de tomber entre leurs mains, et ils oppriment tous ceux qui sont doux et humbles sur la terre, ils les obligent de se cacher, puur se drober leur fureur. 5. D'autres sont dans le monde, comme des nes sauvages dans le dsert ; ils vont au butin comme leur ouvrage ; ils cherchent leur proie ds le matin, pour donner de quoi vivre leurs enfants. O. Ils moissonnent le cliamp qui n'est point eux, et ils vendangent la vigne de celui qu'ils ont opprim par. vio-

lence.
7. Ils renvoient les hommes tout nus, aprs les avoir dpouills; et ils lent les habits ceux mmes qui n'ont pas de quoi se couvrir pendant le froid ; 8. Qui, demeurant ainsi exposs aux injures de l'air, sont percs par lespluies qui tombent du haut des montagnes, sous lesquelles ils sont obligs de se retirer; et qui, se trouvant sans vlements, embrassent les pierres pour couvrir leur nudit. 9. ils ravissent le bien des pupilles par force, el ils dpouillent le pauvre peuple. 10. Ils arrachent jusqu' quelque peu d'pis ceux qui soi:t nus, qui vont sans habits, et qui meurent de faim. il. Ils se reposent sur le midi au milieu des las de fruits qu'ils ont enlevs ceux qui, aprs avoir foul le vin dans leurs pressoirs, sont nanmoins dans la soif, tant privs du fruit de leurs travaux. 12. Ils font soupirer les hommes dans les villes par leur tyrannie; el les mes blesses par leurs violences poussent leurs cris au ciel. Et 'cependant Dieu ne laisse-* iV point ces dsordres impunis? Perd-il d'abord ces mchants ? Non, tans doute. 13. Ils ont cl rebelles la lumire ; ils n'ont point connu les voies de Dieu et aprs s'en tre carts'par malice, ils ne sont point revenus par lapnilence dansses sentiers. Nanmoins Dieu les souffre jusqu' la fin de leur vie. 14. Le meurtrier se lve ds le malin; il tue le faible et
;

8.

Quos imbres montium ngant;

et

non ba-

bentes velamen, amplexantur lapides.


9.

Vim

fecerunt deprdantes pupiilos, et


spoliaverunt.

vulgum pauperem

10. Nudis et incedentibus absque vestitu, et

esurientibus tulerunt spicas.


11. Inter acervos

eorum

meridiati sunt, qui

calcatis torcularibus sitiunt.

12.

De
non

civitatibus fecerunt viros


et

gemere,

et

anima vulneratorum clamavit,


abire
patitur.

Deus

muKm

13. Ipsifuerunt rebelles Iumini, nescierunt


vias ejus, nec reversi sunt per semitas ejus.

\k.
ficit

Mane primo consurgit homicida,


et
;

intererit

cgenum

pauperem per noctem ver

quasi fur.
15. Oculus adulteri observt caliginem, di-

comme un

le jour; et durant la nuit, il drobe larron. 15. L'il de l'adultre pie l'obscurit de la nuit; il dit : Personne ne me verra ; et il couvre son visage, pour n'tre le

pauvre pendant

cens

Non me

videbit oculus

et operiet

vullum

pas connu.
perce les maisons dans les tnbres, pour aller complice de ses crimes l'heure qu'ils s'taient donne pendant le jour , et ils n'ont point connu ni aim la lumire. 17. Si l'aurore parat tout d'un coup , ils croient que c'est l'ombre de la mort, tant ils ont peur d'tre dcouvert et surpris ; ainsi ils se retirent avant qu'elle paraisse, et ils marchent dans les tnbres, comme les autres dans la lumire. 18. La crainte qu'a cet adultre d'tre entendu en marchant, fait qu'd est plus lger que la surface de l'eau. Mais qu'il soit maudit sur la terre , qu'il ne marche point par le chemin de la vigne; qu'il soit oblig de suivre des routes dtournes, pour se drober la fureur des hommes qu'il a outrags. 19. Que sa vie ne snit qu'un cercle de maux; qu'il passe des eaux froides de la neige une chaleur excessive; et enfin que les peines dues son-pch le conduisent jusqu'au
10.
II

suum.
16. Perfodit in tenebris

trouver

le

domos,

sicut in die

ondixerant

sibi, et

ignoraverunt lucem.

17. Si subito apparuerit aurora, arbitrantur

umbram

mortis; et

sic in

tenebris quasi in luce

ambulant.
18. Levis est super faciem aquae; maledicta
sit

pars ejus in terra, nec ambulet per viam vi-

nearum,
19.

Adnimium calorem transeatab


;

aquis ni-

vium, et usque ad inferos peccatum

illius.

tombeau.
la misricorde divine le metle alors en oubli ; vers soient sa douceur el ses dlices, ou plutt qu'il devienne lui-mme leur plus agrable nourriture; qu'on ne se souvienne point ilo lui sur la terre ; mais qu'il soit arrach comme un arbre qui ne porte point de fruil. 21. Car il a nourri celle qui tait strile , et qui n'enfantait point causede ses impudicils ; et dans le temps mme qu'il employait des sommes excessives entretenir ces femmes perdues, il n'a point fait de bien la veuve afflige.

20.

Que

20. Obliviscatur ejus misericordia


illius

dulcedo

que

les

vermes

non

sit

in recordatione, sed con-

'

teratur quasi lignum infructuosum.


21. Pavit viduae ben

enim sterilem, quae non

parit, et

non

fecit.
;

22. Detraxit fortes in fortitudine su


steterit,

et

cm

non credet

vitae

su.

23. Ddit ci

Oeus looum ponnitenfiae,

et ille

22. U a fait tomber les plus forts par la grandeur de sa puissance ; et, pour le punir lorsqu'il sera le plus ferme, il ne s'assurera point de sa vie. 25. Car Dieu lui a donn du temps pour faire pnitence, aussi et il en a abus pour devenir encore plus superbe les yeux de Dieu sont sur ses voies , il connat tomes cj
:

1455

IN oculi

LIBRIM

JOI
et il

143G
perdra dans peu
cet

abutitur eo in superbiam sunt in viis illias.

autem

ejus

dmarches,
l'imitent,
2-5. Ils
ils

impie

et

tous ceux qui

24. Elevati sunt ad modicum, et non subsistent, et humiliabuntur sicut omnia, et auferentur, et sicut summitates spicarum conte-

rentur.
25.

Qud

si

non

est ita, quis

me

potest ar-

guere esse mentitum, et ponere anle Peu m verba mea?


Vers.
1
;

s'lvent pour un moment, res impies; <t aprs ne subsistent plus; ils seront humilis et arriveront leur fin comme toutes les autres choses; alors ils seront emports et retranchs des premiers, comme le haut des pis, qii'on coupe d'abord pour en avoir le grain. Jusques l ils paratront dans une entire prosprit. 25. Que si cela n'est pas ainsi, qu'on nie le fasse voir : mais qui pourra me convaincre de mensonge dans ce que je dis, et accuser mes paroles devant Diiu , comme tant contraires d sa vrit, sa justice, et la conduite admirable de sa. divine providence ?
cela

COMMENTA R1UM.
Ab Omnipotente non sunt mscondita
qui

eobabentconsueludinem, ut omnia ejus


bus hunianis adminislrandis inlelligant
ignorant
;

consilia in r-

tempora
jllius.

autem noverunt eum


objectum
divinac
:
,

ignorant dies

plurimaeuini
et signala
,

Job

diluit

sibi

ab Eliphazo crimen
capile vigosimo senovit

qu

abscondita sunt apud


;

Deum,
,

negal providenli

dm

in thesauris ejus

ignorant dies

illius

hoc est

lerexi-

cundo

ail

Et

dicis

Qnid
,

nitti

Deus?

et

quasi

nilalem ejus,
stit. lia

qu

ctiam

piis in:ompreliensibilis

per caliginem iudicat


profil ens

etc.

Quod

hic

valid clidit

S. Gregorius. Yel polis dies posuit pioopericonsiliis


j

Deum

universa tempora exacte nssc tam


lia

buset

qu per

dies exequilur
,

Deus ,
in

ul

ca

propri

qum metonymic sumpla.

Lessius, Ub. h,

imprimis perslringat consilia

qu

inil

rbus bu-

de Perfcctionibus divinis annolavit. Siquidem ipse est


auctor omnis temporis ac duralionis, et conditor ac
dispensator conservatorque
exislunt
perit,
,

manis moderandis, qu diebus dislinguuntur. Sicut


Christus eliam

de
die

universali judicio

loquens ait,
scit
,

connu

quai in tempore

Matth. 21

De

autem

illo et

hor nemo

nsi

carens

inilio duralionis

cm nunqum inec,

soins Pater.

Nam

cert ca consilia
ita

qu

suscipit

Deus

etomne tempus
ut S.

anticipet, occupet, ambiatque.

in hoc

mundo regendo non


;

facile

explicari posdillicillima
,

Hinc vocatur antiquus dierum apud Danielcm

cap. 7,
,

sunt, ut putabat Eliphaz

sunt enim

et

quoniam
cap. 10

Dionysius
<

de divinis Nominibus

qu

viros sanctos in

magnam

rapiunt admiralioncm.

exponil)
,

ipse est
,

anle dies

anle

vum

anle tempus.

omnium vum et tempus, Quod intels

Quapropter S. Paulus exclamt, Rom.


altitudo divitiarum

H,
,

53:

sapienli et scienlw Dei

qum

lige

de oinni tempore eliam compreliensibili crealuParin enim esset ipsum fuisse anle tempus reale

incornpreliensibilia sunt judicia ejus,

et intesligabiles

r.

vi ejus! Quis enim cognovit sensum Doniini? nul quis


consiliarius ejus fuit ?

quod nondm sex annorum


etm angeli senlenliam
Iaudaverint
,

cm plurimis seculis, jus Patrum quorumdam anle illud tempus fuerint, Deumque sed fuit cliam anle omne tempus imagimillia complevit
,

Scopus

igilur Jobi est

hoc loco

ostendere

Deum

ad tempus sua judicia orcultare, nrc


in ihiprobos

primo quoque tempore vindiclam suam


exequi, nec bonos liborare
injurias patiantur. Si
,

sed pennillero ul

multi

nabile, quantumvis illud

longum concipialur. Accipe


lot seeula

autem volumus causai inqui-

anle

mundum

conditum

quoi sunt aren

rere cur

ila agat,

confusi erimus.

Conlueendum
,

ila-

in littorc maris,

Deus jam erat; accipe totidem my,

que, judicia Dei arcana esse et admirabilia

omnemut
,

riades scculorum

Deus antea erat

hune iminensum
,

que ade ingenii humani captum superare,


velimusipsa penils scrutai
ingnia nostra
;

ila

si

seculorum

numerum

in se mulliplica

adliuc

Deus

in-

i,

deficianl in

medi

via

linitis seculis est

antiquior, Dicitur

autem omnium
ipsius duratio-

sed nobis adoranda esse arcana Dei


,

vum

et

tempus, quia
et

omne vum ex

qu

nobis sunt incognila


id

e'umque justum esse eonliagit iniruin nobis et in spe-

ne pendet,

omne tempus ex ipso fluit, qui lempori suum esse Iribuit et continut. Unde,
idem Dionysius
ait
:

avo et

lendum, quamvis

quod

cap. 9,

ciem ahsurdum videatur.

Ipse est

vum
:

voruni, existons

Clerm
tente

haec in Ilebroet

Grco texlubscurs
:

omne vum, et paul anle Ipse est principium et mensura vorum et temporum enlitas, et enlium vum. Qu omnia causaliter intelligenda idque ut S. Dionysius monet ut Veum decet proul
ante
,

per interrogalionem efferunlur

Quare ab Omnipoet

nh

surit

abscondita
dies ejus?

tempera?

rciguosceites

eum non vident


:

fusis annolaviinus in S. Dionysii cap. 10 de

Nomini-

divinis. Quod ergo Joints ait Ab Omnipotente non mnt -abscondita tempora, perinde est ac si diceret Non est our rnihi divinae pi ovideuiia; reprehensionem

bus

Quod Septuaginla ironsferunt Quare autem Dominum laluerunt hor,et iuipii terminum transgressi sunt ? Quidam Codices, ut et Complutensis habent, m n laluerunt. Quod et S. Augslinus ila Iranslulit Quare Dominum non laluerunt
, :

hor?

fjuatioto'ern

fnem triin&gs sunt?

Qu

inler-

impingatis, quasi

censeam ego

res noslras

Ded miniiis

rogalio videlur implicite

Deb temporum eognilioneni


l.c

me

curari. Profect niihi exploratum est, nihil ex

derogaf, eujus omnin contraiium Job

inlndit.

quite

quovis tempore aguntur

Deum

latere poss

qui

tenipora omnia prlerita, prsentia et ftiiura perspicacissim intuelur.

Tempora enim non sunt abscoildita ommpofrtli Dd, sed sunt abscondita hominibusab eo, quemadmodm
Vulgata claris expressil. Ennuierai deinde Job seclera milita

QUI AUTEM NOVERUNT EUM IGNORANT


est
,

DIF.S 1LLIUS.
,

!(!

qu homines
in

iniqui

impun

in

hc

vii

amici ejus fidles, et

ei addicti

boinines

qui ip-

comniillunl, ut amici considrent non seniper homines flagitiosos

suir per (idem cognoverunl, non

tam

fmiliarcni

cm

hoc seculo punir i.

1137
Vers. S.
Pl'EUL.NT
scribit

COMMENTAIS U'M

CAPUT XXIV.
ut suos terminos aniplificarent sic eliam

1438

Alii

terminos

transitieiunt, diri(1).

edem impuneque puduit

GREGES, ET PAVERILNT EOS

Grapllic (1cIru-

denli aliorum grges praidali sunl


iilos

impiorum praeserlim tyraimorum scelera


,

corm

aliis

pascere

qui noverant furto esse sub-

culenla

quitus infirmum

hominum genus

injuste

latos.

opprimunt. Transferre autem terminos

nihil est aliud

Vers.

3.

Asinum

pupili.orum aregerunt, et ab-

qum

in

alienos lundos et possessiones irrumpere,

STl'LERUNT PRO PIGNORE EOVE.U Y1DU.E. ScplUagillla BfO


asino
,

quae plermque lerminali lapide aut a!io certo et fami'iari signo dislinguunlur.

-c'-^ov, snbjngale

transtulerunl, uli passim

Quod

cin asluli et avari

alibi lciunt,

ubi nonien asini occurrit, ut Gen. 25,

boulines ssep faciant

faeiunt lanien tyranni mull

5 et 3G

24

item Exod. 20
,

10, et Dcul. 5
tts'CJ-ji

14

frequenlis, qui quidquid sibi usui futurum esse pulant


,

rursm Exod. 34

20

irpcoTOT^ov
asini,

ubi|

id ad se perlinere affirmant
,

et

qu jure

qu

D. Hieronymus primogenitum

S.

Auguslinus

injuria
nia)

quod suum esse dieunt


esse faciunl
;

(sic

pervertunt om-

piimitivum subjugalis translulil. Hinc inlelliges quid


sil.

suum

neque quiescendum pulant


ter-

Matlhi 21, 5
et

pullum filium non jumenli, sed


subjugis asin. Recenscl

donec aliorum dispendio suas augeant opes, et

asin ,
hic

quidem

autem
quae

minos amplificent.

Ita

Sanctius noster, qui pulclir

duo

alia

inclementis animi argumenta

maxiina
,

observt hoc apud omnes gentes grave putatum esse


scelus, neque solm jusliliam
,

scilicet

pupillorum ac viduarum opprcssionem


,

sed eliam religionem

inter ea

qu

in cluin

clamarc dicunlur, crimina

e terminorum translalione violari.


vissimas leges stalure gcnliles,

Qu de

re gra-

numerantur. Immanis quippc crudelitalis est, genus

qu bos terminorum
,

direptores non violal solm justiti

sed religionis

bominum invaderc, quod infirmum est, cl hominum misericordiaj coniniendatuni quod vel ipso
illud
,

prodila; reos esse dclarant, et quasi execrandos al-

nomine animos
est

emollit incitalos

et appelenles vin-

que sacrilegosab omnibus impun mactaripormillunt.

dicte ad lenitatcm clementiamque traducit. Alleruim

De borum terminorum
moniis et sacris colloeari

religione
soliti sint,

et

quibus cre-

quod crimen
et

illud augel, (mia


,

propignore abigunl
pupillis et viduis est

vide apud Gyral-

asinum

bovem

quorum usus

dum

de Diis gentium, synlagmate


,

1,

de Termino sa-

vald necessarius

quia illorum ibrlasse oper

suam

crisque tcrminalibus

ubi etiam dicit quo supplicio

tenuitalem sustentt. Constat quidem licitum esse

tanlum scelus expiari debeat. Dionysiu Ilalicarnasseus

pignus accipere

et in

lib. 1

Jussit, inquit,

Numa unumquemquc
Jovi Terminali
(iie
;

imai; nihilomins nolandum


misit populo suo,

omni Reipub. forma id prquod cm Deus per,

fines suos circumscribere,

sacrosque finibus lapides


sacravit

ut qui

pecuniam muluo darenl


ut
iniquis agerelur

apponere;

lapides ipsos

pignus acciperent, id e condilione permiserit,

cslatuitque eis sacra quotannis

omnes

stat

ac
elc.

eum pauperibus non praler modum

constitul facere super

locum ipsum congrogalos,


,

nique substantia eorum non raperelur; quale erat

ii

Quos lapides
sacrum
ita

si

quis occulissct

vel traiistulissct
staluit,

quod superis diximus accipere lectum pauperis,


ut cogalur super stramen
est, pupilli

i:a

(id est,

cxecrandum) esse Dei loge

cubare

cui

non absimile

ut volent!

eum

occidere tanqum sacrilegum et


et

asinum

et viduai

bovem

aut

vaecam ab-

securitas

adesset,

pollulionis oxpialio.
staluit,

Addit

ducere.

Feslus
<

Numa

Pompilius

eum

qui

lerminum
,

Ecce crudelitatem
niatur, nibilominiis
perscribilur, donec
seratio tenet
,

quse ut ab hominibus non pu-

exarsset, et ipsum et

bovem

sacros esse

id est

ad Deuin nervenit, apud


ii

quem

ferro devolos. In Scriptur vero sacra de

terminorum
inlelli-

quos nulla proximorum commi-

euslodi graves sunl constitulse leges


gitur

ex quo

sentiant judicium erga se sine iniseri:

qum

sit

execrabile

illud

furti aut
,

violenliae
:

cordi ull exerceri

qumim nullam pauperibus viii,

genus.

Sic in Deuteronomio legimus


et transfres

cap. 19, 14
tui,

dictam postulantibus rependet tamen


pronuntiat
os,

ut per Moysen

Non assumes

terminos proximi

quos

Ial.era

ejus qui friget claniatura.

qumvis
igi-

fixerunt priores in

possessione tua. Similiter in Pro1 1


:

clausam babeat, etomnia perferat; Miseriam

verbiia babetur, cap. 23,

Ne

attingas parvulorum

lur pauperis ad ejus qui ita crudelis fuit

condemna-

terminos, et agrum pupiltontm ne introeas. In

quem
,

lionem respicit Dominus.

Non ergo
,

sine causa nomi-

locum consule nostrum Salazar, nec non ad cap. 22


vers.

natim inter crudelitates

quee ipsius temporc eoni-

23

ubi multa de terminis prclar ac docte


subdit
:

millebantur, Job bas recenset, quod divites pignora


;t

dissent.

Quod autem
eor,
,

Diripuerunt grges, et

viduis cl orphanis acciperent et

quidem pignora quai


non

paverunl

aliud

genus iniquilalis ac rapinie com-

ipsis

ad eorum alimentum necessaria erant.


licet

mmort. Sicut enim suslulerunt terminales lapides


(!)

Intrim notai hic Sanclius noster, qud


constet quidem
,

Gregorius mystic hreticos


,

intelligit.

Pro

an apud Idumacos de hoc pignoris

tra istulerttnl, Uebraie est attingent vidclicet quia nefas


,

sit

son attigernnt, et vel atiingere terminos anti-

gnre aliquid Iegibus cautum fuerit, ex hoc loco

quos utpote rem sacrant. Et commendat i!!a lectio eliam magis hune mvsticum sensum, de Patrum dogmalibus non mulandis. Qui enim audenl vel in mininio convellere terminos illos antiquos, mox consequilur ut vari diripianl gregein Domihicum , et in gnssenMir, quidvis pro suo capite statuentes.

tamen

fieri

verosimile

isliusmodi aliquid aut lege aut

consuetudine receptum fuisse,

cm apud Hebraos de
,

isliusmodi oppignorationc constiluta sint lege non

eum

pauca

uli

videre est in Deuteronomio

cap. 24

ubi

caveiur ne quaedam loco

pignoris crediloribus su-

(Eslnis.)

mantur. El speciatim jubetur ne creditor

domum

aile-

1430
rius ingredialur,
ci

IN 1JBIU

M JOB

1440
8.

nssumat pignus quod voluerit

Vers.
salis

sed exspectet
tuleril.

foris; et illud accipiat

quod debitor

<>h-

montum RtGANT NON HABENTES VELAMKN AMPLEXANTUR LAPIDES. Ad


Qi os

imbues

et

lie,

Plura de viduarum et pupillorum oppressione


,

inquit, aliud

addunt crudelitalis genus

neque enim

et necessari illorum tutel vide

superiori capile ad

habuerunt miserorum demessuisse segetes, sed

versuni 8 et 9, et cap. G, vers. 57.

ab et op-

illis,

Vers. 4.

Subverterunt pauperum viam,


Symmachus
;

quo tenipore magis

est horrida tempeStas,

veslimenta delrahunt, nudosque relinquunt, qui cxclusi

presseront PARITER MANSUETOS TERR.E. Septuagillta


vertunt
:

domo

in

monlibus habitant, ubiimbribusmadent


et

Diver 1re fecerunl impotentes de via just, et


reddit:

atque nocturno rore; et pro molli strato

tegumento

simul absconditi sunt mites terr.


perverterunt enim pauperum viam

proprio nudos amplecluntur et rigenles lapides, ubi


miseri
prsed

simul conspectu
legit
:

cubant. Paient quae

hic Jobus promit;

ex

removerunt mites terr. S. Augustinus


venait pauperes via jnst.

Inclina-

nimirm

eiicilur,

ut inopes

hieme

nudi,

Quod est immane piaculum,quando videlicet impiipotentes, niinis, vexalionibus, iclibus abjeclos

venlis, i'rigori, imbribus, ad diruni interilum expositi,

se in speluncas abdant, lapides complecli dican-

hommes juslos legem


in

Dei violare,

lur,

hoc

est, lapidibus sese

adjungere, cavis saxis sese

ac proinde divertere via just compellunt.

contegerc ad injurias lemporis declinandas.

Ex hoc
ii,

Vers.

5.

Alii quasi ongri


j

deserto egrediun-

gnre expoliati agminis

l'ure

successu atatum

tur ad opus suum


panem
LiiiEius.

vigilantes ad pr.edam preparant


G.

quos Apostolus

ait in solitudinibus errasse, in

monlisors,

Vers. Agrum non suum demeVI

bus, et speluncis, et cavernis terr. ut nudenlur corpora,


amiciet. Sed quid est,

Bona cert

tunt; et vineam ejls, quem


miant. Describit aliud

oppresserint, vinde-

qu

candidissima glori veslis


lapides

onagris compart, quod Icges

prdonum genus, quos cum omnes petulantissini

quod pauperes ac miseri


mysterio
;

amplexanlur? Non

id caret

siquidem ma-

contemnant,

et asellorum silveslrium per dserta loca

gis scintillas abstrusas in

lapidum venis ad se cale-

vagantiummorc, pfodeantin soliludinem, excubants


ad prdam, quasi
alina rapere
;

faciendos elicere sperant

qum

charitatis calorem

niliil

aliud habeant negolii


sibi

qum

durissimis hisec

lapidibus.

Amplexantur hoinines
lapides
,

ad quod opus ut

proprium studios

homines
Vers.

nimirm duros ut
9.

qu

eos ad

se comparant, et accingunt, alque eo artificio tam


sibi

miseiicordiam emolliant.

qum

liberis

alimenta parant.

Ili

sunt, qui in

Vim

fecerunt depr/edantes pupillos,

alina sala et vineta irruunt, propriosque dominos vi

et vulcuji pauperum spoliaverunt.

vers.
el

10.

oppressos suis agris et vineis expellunt


licet

et

hoc modo

nudis et incedentibus absque vestitu et esuiuentibus

de faciend semente aut vine planland alque


illis

tulerunt

spicas. Eleganler

impiorum exaggerat cruimbelle

excolend minime currint, tamen messis


deest,

non

delitatemin pupillos etorphanos, inlirmum

neque

felix

ac copiosa vndemia

melunl enim

genus hominum, exercilam, quos violenter oppressos


in

agros quos
neis quas

alii

seminrunt; et vinum exprimunt ex vi-

servilulem abegerunt, et non valentes injuriant


vili

alii

cxcolueiunt.

Quod spectaculumesse mi1,7: Rcgionem


;

propulsare, seminudos

veste,

qu

illis

reliqua

serabile significavit Isaias dicens, cap.

erat, spoliaverunt, et famelicis,

cm

nihil aliud

habe-

vestram

corm

vobis

alieni

dvorant

et

ftlichas

renl ad l'amem sublevandam prler spicas quasdam

tanqum

gravissimam mledictionem comminalur,

messoribus

reliclas,

bas eliam ab

eis abstulerunt.

Ec-

cap. G, 13:

Tu seminabis,

cl
;

non metes
et

tu calcabis
et

quod

l'eritalis

genus immanius qum impotentes dc-

olivam, et non nngeris oleo

mustum,

non bibes

prdari, nudosque et famelicos ad spicas colligendas

vinum. Cur porr istiusmodi hoinines truculent! onagris

accurrenles non arcerc modo, veim e!iam niisnis


collectas

comparenlur, vide fusis cap.

6, vers. 5, et

op.

manibus

sjticas et

dentibus ipsis grana


capile Jobo re-

11, vers. 12, ubi de proprietalibus onagri eginius.

deculere? Plurima ex bis

qu hoc

Septuaginta pro quasi onagri

i,i

deserto,

legunl:

censenlur, in tyrannos aliosve polentes, qui vecligali-

tanqum

asini in agro super


:

me quos
;

seculus S. Augu-

bus iniquis

et aliis injustis

modis piorum inopumve


;

stinus reddit
et exeuntes

Et irruerunt asini

feri in

agro super me,

bona corripiunt, egregi quadrant


lus
el

de quibus Alcia-

ad opus suum. In plerisque exemplaribus


Ijas

Grcis
super

illud Trp

conjungitur

cum

sequenlibus,

pulchrum proponit Cmblema, exesum, marcidum semivivum pauperem lapilli incumbentem depin-

me

egressi, id est, inquit, Scholiastcs, pro rbus

gens, cui

hune

tiluluni
;

prfigit,

Opulent ia tyranni

vieis capiendis, et sibi vendicandis. llla vero,

quuntur, in aliam long


Vulgatus
;

qu separtem cceperunt qum


non quasi impii
alio-

paupertas subjectorum

subscribit

autem duo

dislicha

sic

enim

intelligunt,

Gscum cum spene el populum subjecium cum humano corpore Compart.


sequenlia, quibus tjTanni

rum

agros et vineas depopulati sinl, sed pauperes coe-

Humant quod
Hoc Csar

splen est corporis, in popnli re


fiscuin dixcral esse

gerint ad proprias ipsorum vineas sine intercde colendas, ila ut

suum.

non alienos agros

invasisse, sed

suorum
signili-

Splene aucto reliqui tabescunt corporis arlus.


Fisco aucto urguitur civica pauperes,

agrorum cultores dbita mercede defraudsse


cenlur. Verba

eorum sunt

ista:

Impotentes vineas imoperati sunt.

Simililudine oslendit opulenliam tyranni causam esse

piorum sine mercede


Vers.
7.

et sine cibo

subdilorum inopi. Ut enim


splen
rjs
sit

in

corpore

humano

si

- Nudos

dimittunt domines indumentv

auclior et lumidior, labem et


ila liscus

maciem clesi

TOI.U.NTK8, QUIbV NON EST OPERIMENIUIH IN

MXfi&P

,'

parlibus inducit,

piincipis

nimim au-

1441
geatur,

COMMENTARUM CAPUT XXIV


.

1442

populum exhauriri

et

ad

inopiam rcdigi
|
:

tum

est

ipsum hsec omnia exactissim cognoscere,

necesse esl. Ralionem hujus similitudinis adfert Arisloteles in Problematis


;

sed tamen occultt se, hoc est, non ostendit se velle

qud splen multam ad se


in

eorum, qui
gerere
;

afflicti

sunt, ad illisopitulandum,

curam

Irahatmaleriam, quae transire


constat enim, ait
effici.
ille,

alimentum debebat;
j

illorum enim palientiam ad tempus probat.

uomines parvi splenis pingues


he-

Ut ut

sit,

non possumus semper


et conniveat,

oculis discernere cur


hi prsedantur et

Splen autem viscusest in sinistr animalis parte


in

Deus dissimulet
rapiunt,
alii
,

quando

succos ad se attra'uens crassos et melancholicos


pale genitos.
lib.

ver suis facultatibus spolianlur.


,

Non

Lienem
fuit,

Latini vocant

de quo Galenus

possumus

inquam

videre causam cur isla patialur

4 de usu partium, cap. 15. Id ver Trajani Caesa-

Deus
illi

vult

enim nos deprimere, qu hune honorem

ris

apophlegma

siquidem fiscum lienem appel-

tribuamus, ut ipsum esse justum confiteamur,

labat,

llinc magrio regni et reipublic

qud eo crescente reliqua membra tabeseerent. malo princeps avarus


quo
fit,

etiamsi

tanqum
Jobi,

mus

quid

sibi velit dijudicare.

nascitur;

ut miserrima plebccula cogatur ad

scopum
arbitrio

qudam correpli non possiEn igitur consilium et nobis ostendere judicia Dei non esse ex
caligine

extremam pauperiem, cm tyrannus in suorum possessionein violenter irruit, eorumque subegeslalein et

occulta.

slantiam depopulatur.

Vers. 11.

Inter acervos eorum meridiati sunt,


mehoc tantm loco
in Scriptur reperitur, si-

hominum ordinala, sed nobis esse arcana et Unde subdil Vers. 12. De civitatibus fecerunt viros ge:

MERE, ET ANIMA VULNERATORUM

CLAMAV1T,

ET DeUS

qui calcatis torcularibus sitiunt. Istud verbuni,


ridiati sunt,

inultum abire non patitur. Neque vis haec praedatoria


in agris

solm, ubi plerumque pauperes degunt,

li-

gnificatque propri

meridiem agere, quod tempus

est

br grassatur, sed etiam inlra mnia, ubi clamor


auditur et gemilus illorum, quos aut bonis exuunt,
aut pugnis conddunt praedones
bari
;

corpori cibis reficiendo destint um, et conviviis epulisque dicatum


;

unde sponso sponsa

scire desiderat
significa-

illi

insolentes et bar-

ubi pascat, ubi cubet in meridie. In

edem

sed Deus, qui universa prospicit, horum vim

tione meridiandi verbo usus est Plautus,

dm

ait:

tyrannicam barbaramque saevitiam impunitam abire

Jentando, tneridiando, comessando, pergrcando vitam


ducere. Amplificat Jiic Job maliliam et crudelitalem

non

sinet.

Quod autem

dicit

Anima vulneraiorum
occisoram, q. d.
illis
:

clumavit, in Hebraeoesl:

Anima

Ci-

inipiorum, quos

ait

eprorumpere impudentise, ut ab
ii

ves suis bonis spoliati et pauperes ab


cisi

in agio oc-

cgentibus, quales sunt


sili

qui in torcularibus calore ac

clamant, et implorant Deo judice vindictam. Vi-

anguntur, exigua

illa

inulloque sudorc parta bona,

deturque haec dicendi ratio ejus esse similis quae est


in Genesi, cap.

qua; ad fanriliam alendam contraxerunl, surripiant,


et inler

Vox sanguinis

fratris lui

clamt ad

cumulos prdae meridie prandeant

et quies-

me, id

est, postulat ut ejus

caedem indignant cognohoc loco significare


vi-

caut, voluptatemque

barbaram ex aspectu spoliorum


in tentoriis

seam,

et

judicium faciam.

Ita

capiant. Videlur

autem alludere ad impios

delur Job, tt hominesgravissimisinjuriis affectos per


se vique su
Ilinc

degentes, qui inter praedas e convectas sua convivia


celebrabant.
Pergit porr declarare statum, qui
in

sequum judicium implorare.


in

omne peccatum oplim


,

Scripturis sanctis
,

universo
aff|

clamor vocatur

e qud divinam iram provocet

et

mundo

conspicitur,

Deo intrim remedium non

sua malili quasi vocibus atque clamoribus vindictam


et

rente, nec tantas injurias vindicante. Id ver ostendit


judicia Dei

ullionem exposcat. Clamor Sodomorum


et

ait

Domiet

non semper esse

visibi.lia,

nec statim
debere
fi-

nus, Gen. 18, 20,

Gomorrh

multiplicatus esl, et

aspici, sed in patienli quielos se continere

peccatum eorum aggravatum


videbo, utrum
pleverint.

est nimis.

Descendam

dles,

donec Dominus noster inanum exerat, sieut

clamorem

qui veuil ad

me

opre cow*quia pec-

ejus est nsse

tempus opportunum

judicii

exequendi;

Quare clamor multiplicalur,


?

nisi

non

est

autem nostrum
dicit

illud sibi prajscribcre.

Nunc
non
j

catum aggravalur
et

Quasi idem

sit

peccatum augerc
extollere.
est
,

igitur

Jobus

munduin plnum
illi

esse rapinis, ita ut

vocem vindictam deposcentem

De vine

pauperes sint nudi,

qui spicilegium fecerunt

quoque Domiui Sabaolh diclum


Expectavi ut faceret judicium,
;

Isaise

5,7:
;

babeant buccellam panis


etiam
runt.
ipsis spicilegium,

quam comedant

eripialur
fece-

et ecce iniquitas

etjus-

quod

in agris divitum

titiam

et ecce
,

clamor. Si enim justitia; injustitia op-

Qu

signilicat eos qui valent

opibus abuti aucto-

ponitur

ritate su et divitiis

ad pauperes et egenos penits


et atrox est;

esse dicitur, nisi quia

quam ob causam ejus conlrarium clamor omne delictum clamoris nomine


vim ab eo cujus proprium

consumendos. Quod san immane


impedit lamen Deus,

non

intelligendum est, quod non utcumque, sed importun


vociferelur, et quasi per
est misere-ri

cm

sit

mundi judex.

Hoc quidem nos prima


sicut

specic posset perturbare,

pnam

et

ullionem exlorqueat? At tan-

multos videmus^existimare
is

Deum

dormire,

dem
ossa
tat,

quando
ralur
;

secundm animi ipsorum libitum non ope-

dicens, Psal. 31

sed in nobis provisum, certum et constitutum

hune loquendi modum non refugit, Quoniam tacui , inveteraverunt , 3: mea, dum clamarem tot die. Nam si quis dubiS. David

esse dbet, ut

cm

accidel

non perturbemur.
;

lia

enim

quonam

pacto David potuerit simul tacere et cla-

semper

fuit

ab omni tempore
fuit,

niliilomins

tamen

mare, audiat S. Gregorium scribentem in Psalmum

Deus mundi judex


culta, quia ipsius

sed lempra videntur esse ocila

secundm pnitentialem

Ille

tacet

nimirm

et

diem non

statim videmus. C.er-

clamt ; quia peccata quidein sua silenlio conlegit,

,, ,

, , , ,

1443
mrita verper vocom magnilicalionis
cerlille tacet
i

1N
cxlollit.

LIBRUM JOB
Aut
plicio coercet
,

iiU
si

manum

suslinet lelum vibrantem


,

et

clamai; quia poccata

quidem

preterita per

confessionem non annunliat, et per

cor impnilens alia comniiltere accepta peccandi

jamque ad feriendum paratam ide pulandus est aut nescire impudentium bominum insaniam, aut punirc nolle. Beservat enim scelera Deus et recondit in
,

libertatc

non

cesst,

Clamt itaque peccatuin

tbesauris suis immensis

et

quantum
,

crescit
ira
fit

cumulus Numinis
,

clamt iniquilas, quamdi per pcenitentiam non deletur; et clamt, non misericordiam petens, sed iram,

facinorum innumerabilium

tant
,

potentior etacriorad vendicandum


cap.

quemadmodm
ubi
fusis

sed ullioncm sed

pnam

exposcens.
patitur. yquissimum
universi
,

14,

vers.

17,

annolavimus

boc

Et Deus inultum abire non


est

argumentum pertraclavimus. Unde merit subjungil


:

enim

ut

ille

qui gubernator est

ac

praecipu crealurarum rationalium

reclor

eorum

Vers. 13.

Ipsi

fuerunt rebelles lumini


,

(I),

*\.-

bona gesla prmio,


lis ailiciat,

et

impia facinora

pn

et flagel-

SCIERUNT VIAS EJLS


ejus.

NEC REVERSI SUNT PEU SEM1TAS


,

ut sua; providentiae salisfaciat, et se ha-

Apl explicatur base metapbora


sicut ipse dixit
,

si

Deum
:

berc rcrum bunianarum curam

ostendat.

Atque, ut
adducet
|

lucem appellemus,

Joan. 8, 12

Ego
,

Salomon
Deus
in

ait,

Eccle. 12, 14

Cuncta qu
,

fiunt

sum

lux

mundi lumen ver legem


;

et doctrinam

si-

judicium
illud sit.

pro omni errato


,

sive

bonum, sive

cut S. Pelrus dixit

cap. 2, 9

Qui de tenebris vos

malum

Universa

inquam, sive

bona

sive

vocavit in admirabile

lumen suum, idesl, Evangelium.

mala, sive omissiones bonorum, adducet Deus in exa-

Vocant autem

pliilosoj)lii

lucem quae

est in

sole, lulucis
:

men
si

quilatis sua;, ut cujusque aclionis, etiam bonac,


,

men quod

est in rbus

quas

illustrt. lia

Deus

quod habeat erratum

saltem praposter inlen-

tionis,
fligat.

expendal, et pro eo convenienlem peenain inSicut enim bona opra exigenle providenli
ila
'

suam homines illustrt Erat lux vera, qu illumint omnem hominem venientem in hune mundum, Joan. cap. 1. Sed utrumque in
Scriptur confunditur
;

fons per legem et doctrinam

Dei sine mercede non manenl,

et acliones
,

mal
,
j

quare possumus intelligere,


,

cujuscumque
sive pusilli
,

sint

sive rgis, sive servi


et dolore carere

sive

magni

rebelles fuisse vel

Deo

vel legi ejus

quod idem
,

est

pn

non possunt.
hc
vit differri
!

quia legi et pneceplis Dei non obtemperrunt

fure
,

Videmus interdm impiorum


supplicia
;

in

prvarica tores

dficientes

recedentes Deo

qui
te-

et

ignari

secretorum divinse providenfia

lux est, et in quo tenebr non sunt ull.


nebris lucet
1 Joan. 1.
,

Eux

et in

ad bunc velut offensionis lapidem cespilamus,nec advertimus tantisper suspendi vindicte divina; mucro-

et

tenebr

eam non comprehenderunt


illu-

Ad homines
illi

peccatores venit ut eos

nem
<

donec exaggerat peccatorum mensur

qu

minet, sed protins


hauriant. Quare
,

faciem avertunt

ne lucem

boc gravis Dei furor sceleribus incumbat. Quare ncmo paticntiam bonitatis Dei (ait D. Lo serm. 5 de Quadragesim) de peccatorum suorum
lardis,

ut Philippus Presbyler ait in

hune
malo

Jobi locum
i
j

qui caecato corde, in tenebris sunt


,

mittentur in tenebras exteriores

et duplici

impunitate contemnat, nec ide stimet illum non

induentur sicut diploide.

offnsum

quia

necdm expertus
,

est iratum.

Non

Quod
hic est
,

ut claris intelligamus
in

inprimis statuendum
clarissi-

sunt long*

vita; morlalis inducise

nec diuturna est


in

hominibus lumen esse quoddam

ilicenlia

insipidarum

voluplalum
si

lernarum
justitia sust

mum,

in cujus possessione

mens

llili inexplicabili
,

dolorem Iransituia pnarum,

dm

perfruilur.

Hoc animadvertit Cassiodorus


substantielle

lib.

de

penditur, pnitentiae medicina non quratur.


sa;p

Abu-

Anima, aitque lumen aliquod


bere,

animas huilluminans
;

tuntur

homines indulgentissimi parentis om-

quod

in Evangelio

dicatur lumen
in

nium Dei bumanissimique palienti qud dissimulel qud longanimis peccata bominum, qud expeclet in divinis oraculis praedicetur. Quod et misericors
,

omnem hominem

venientem

hune

modum
,

et in

cogitatione
bile
,

inquit, positi, nescio quid tenue, volu-

clarum nobis inessc senlimus

quod

respicit

Tertullianus,
pressit
,

lib.

de palienti, cap. 2

eleganler ex-

tsine sole, quod videl sine exlraneo

lumine.

ld

cm

ait

Deum
,

paticntiam sibi

suam

detra-

mco

judicio Vates regius lumen vults Dei nominavit,


vull esse notilke divina; iiiadialionem,

bere, qu utitur in tolcrandis suslinendisque sceleratis


:

quod Origencs

Plures enim

inquit

Dominum

ideirc

non

sanctus autem Hieronymus et D. Auguslinus illumina-

credunt, quia seculo iratum tamdi


Fraus inimici plana menti caliginem
nesciri prop sibi persuadeant scelus

nesciunl.
,

tionem rationis
in

qu:e divinilatis imago est impressa

indicit

ut aut

animo

et insignita.
,

Quare Terlullianus,
vorlit

lib.

5 in
sit

suum
neque

aut ob-

Marcionen), cap. 11

lumen persou Dei, ut


Id

litum

esse

Deum

malificiorum
,

unqum

Numinis quaxlam

veluli

adumbralio.

lumen

si

ad
est

repetituruin ralionem

aut ea

niiiili

facerc patent;

naturam referalur, summi omnium


(1)
,

opilieis

donum

bine limor sanctus

eflluit

ex animo,

et

impunitas quae-

dam dem

in seelere, et

audendi

licenlia doininatur.

Frau-

dixi vcleraloris imporluni eterudelis, (|uiacerbo

nos odio insequilur, et eo ipso abulilur ad


niinuenduni, quo nos
uli

limorcm
impiorum

dcl)uissemus ad timendum.
et

Neque enim

si

non punit subito Deus,

Conseientiao , qiuc saeviliem illis suam exprobraltai voecs suffocrunt ; lauserunt oculos lumini jusliliae; animuin obfirmrunl , et Dei vocibus aures praebere nolurupt. Quidam de lumine solis explicant Qua;sierunt tenebras, ut malum perpetrarent diem evilrunt, quod secpienli versiculo exprimitur. Sed qum apl de iis hominibus, qui diem mcluunl,
:

dicitur rebelles esse

numini?

Id

bominum veordiam

sceleslosquc mores tnerito sup-

ver improprium est. (Calmet.)

1445

COMMENTARIUM. CAPUT XXIV.


rum sensu
quod
si

\m
,

pulcherruium et omnibus commune. Sed in justis est


etiam

synteresis dicilur

aut diclamen ralionis,

quxdam
stilli
.

lux formosior, gratiae nitor

jubaris
,

sequerenlur, uberioris san lucis participes

empyrei

incomparabile aniini ornamciUum

ellicerenlur.

Nunc autem

nescierunt vias ejus

iJ esl,

quod abinliabilantcSpirilu sancto oriri pulat magnus Lo ponliiex maximus, serin. 1 de Pentccosle Ipse
:

scire contcmpserunl, ut

iili

qui dixertmt Deo

Recde

uobis, et scientiam viarum twarum nohnnns, Job, 21,


li.
tiai

inquit

sphitus veritalis

facit

donum

glori

su

lu-

Quae est lurpissima et nefaria rgnoralio ex scienoita conlemplu. Viacaulcm luminis sunt prcept

ininis suinilorc fulgere; et in tenlplo

suo nec tene

brico^um aliquid
ille

vult esse, nec

lepidum.

Recl
et

et leges Dei.

Prceptam Domini
:

tucidum itluminans
reversi sunt
est,

quidem

cl

sapienler. Nain aceessu ad

Deum

oculos, dixit David, Psal. 18, 9

Nec

per

quodam

veluli

commercio necesse
ila

est

hommem
fuisse

lieri

semitas ejus

quia, ut

Salomon auclor

Prav. 2,
te-

clo snjendidiorem, ctsolcm, ul

loquar, terrenum.

13, relinquuul iter rectum, et ambulant per vins

Quod diviniis sanclis Palribus video


Deus
bus
,

notatum.

nebrosas ; qui llantur


'

cm

malefeccriiil

et

exultant

cniui (ut ait S. Dionysius lib. de divinis

Nomini-

in rbus pessimis;
ntes gressus

quorum vi pervers
;

sunt, et infa-

cap.

i,

G',

est 4xtI itrraa

xa.t

irepSXwa*

eorum

de quibus subdil

wTOxuoia, lux font alis, et supereffluens luminis effusio.

Vers, li,

Man

primo consurgit iiomiciua


;

in-

Qui ions plenissinius

et

redundans large exuberat


cclsos

in

TERFECIT EGENUM ET PAUPEREM


quasi fur.
scelere
,

PE;; N0CTF.5I VF.RO

ERft
est
l'u-

omnem

intellectum

sive

Angelorum choros
circuinslant, sive

Nullum

scilicel impiis

tempus vacuuni
et

intueamur, qui proxim


lioinines in terra degenles.

Numen

diurnum miserorum c;ede

sanguine

Haec autem lux fontalis

neslanl;

ad quod immanc [admis ade man con-

(inquit idem, lib. de ecelesiaslic Hirarchie, cap. 2.)

surgunt, ut nihil huic curse anleponendum putent;

cadem semper
ter

cl

codeni

modo

se

babens

beneii-

noclurnum
scitum
illud

insidiis i'urtoque
:

contaminant. Hc refer

icossuos radios cunctis

oculis menlalibus luculen-

expandit

adeque

si

spontane mente praedito-

Ul jugulent Iwmines, surgunt de nocte latrones.


Observt autem mores sceleraque impiorum varia
quibus illud san pessimum
,
,

rum

arbilrii

libellas spiritale

lumen deseral

nalur

sibi insilas luci


,

excipiendae vires

amore pravi
;

qud appelenle auror

praecludens

prxsenti quidem luci se subducit


,

bc

man

diluculo,
iter

quando viatoresilinerise commillunl


;

lamen eain

niinini desliluit

sed vel connivenlem

invadant

facientes alque diripiant et cjxlanl

in-

illuminai, alque aversanti bnigne prorss occurril.

terdi se subtrabant lucis odiovindiclacquc fonnidir.e;

Quisquis igilur ad insilum Dco nalur lumen recurrerit


,

nocte ver cuncla obumbranle ad

i'urla
:

prosilianl.

principio
sit

quidem cum Dei adjulorio quis

Quod perinde
pit scelera.

est ac si

Jobus dicerct

Dies interrom-

landein ipse

yidebit , bocque lucis accessione

mu-

Nam quod

ad impiorum

volum
,

altinel,

nus sacrum referel. Porr qui propria sua irreflexis


oculis consideravcril
,

semper caedibus atque rapinis insistrent


peccandi libido
renl
,

et

lamen

abdilas
;

quidem ignoralionis lamen unio propriis

slalim Dei ultione corripiuntur. Tanta profecl est


,

suu; tenebras eliminabil

peri'cclissim

ut nisi judicum vindictam formida,

nis etparlicipationisadbuc exsors,

ejusdem desiderio

lueeque diei impedirentur


niliil

plerique flagiliosi

sponle non allicielur, sed sensim

primm

boniines

aliud cogitarent aut molirentur

qum

ad poliora

et

ex

iis

ad polissima

nec non periectus

teterriraa crimina,

quorum
mal

voluptale capiuntur.

tandem per Dei graliam ad divino-principaleni unionem sacro quoilam ordine evehetur. Sic autem ad-

Cseterm ex eo qud fur semper noclis tenebras


quaerat, et quisquis
agit

luceni oderit
,

ma-

duclum divina beatitudo ad


,

sui admittit

communi-

nifest concluditur esse

legem naturae
esse aliquod

quae nullo

calionem propriaeque lucis instar signi cujusdam ipsum participt, Deo inlimuin reddens atque con sorlem nunerum divinorum. Neque enim vila nobis
o

modo

aboleri possit

et

boni et mali

discrimen. Quis enim cogit bominem, qui velit in scorlalione


,

furtis

ebrietate

luxu et

aliis

similibus sibi

est

cui vis

illata sit vel

importa

ncessitas,

neque

placerc,

hominum
se.

prsesentiam fugere? velit potis

ver eliam eorum (juibus providetur libertale divin


illustrationis

in iniquilate gloriari, in ejaclare et ostentare se; et

providenli manantis radii oblun-

lamen occultt
Si quis dicat
:

duntur
cit
,

sed oculorum menlalium dissimilitudo fa-

ut

exundans patern bonitatis


sit
,

illuslratio

vel

cum
in

ipso in

Quiseumad idagendum cogit? et nemo est qui velit malo consentire atqui tolus mundus est
Quia solus est
, ;

omnin cassa

et propler

eorum repugnanliam
inquales,
sit

iniquilalis plenus.

Animadvertitur saepissim bomines


,

inulilis, vel ejus parlicipationes existant

malo conspirare

eosque qui
,

alicui vilio

dediti
sint

parvae vel magnae, obscurse vel clarse


cm unus

sunt nihil lam velle et cupere


similes; et

qum
alii

ul

alii ipsi

et simplex,
lalis ille

eodemque modo semper

se

habeat fon-

lamen mal agentes


,

aliorum conspe-

radius, qui jugiter est expansus,

ctum fugiunt
nullu!

ita

ut

Unde

manifeste- palet impios sceleribus suis


,

gnilam esse libenter


Vers. 15.
dicens
:

velint.

suam turpiludinem nemini coUnde subdit


:

lam posse excusationis umbram obtendere

cm
,

Oculus adulteri observt caliginem(I),

men

illud, cui rebelles fuerunt, sit illa notitia


,

quarn

no.x

me videbit oculus

et operiet vultum
osores noctis caligi-

non magisu'

aut

nostr industri aut

lmman

suum. Ail adlteros


(1)

siniililer lucis

disciplina ddicimus, sed

ab ips nalur arripuimus,

Operiet vultum suum

hausimus, expressimus. Quac

comruuni scholastico-

canite involulo incedit. (Grotius.)

1447

JN

LIBKUM

JOI

1448
sit.

nempraeslolarisolitosadsuaadulleriaperpelranda.Sed

ipsum, quo nihil est occullius,ipsi perviumomnin

dm addit Non me videbit oculus;et operiel vultum suuin, $%nificat adulterum mir deludi; nam uLi operuit
:

Pulchr hoc expendens D. Ambrosius,


cap. 14

lib. 1 Offc.

Malus, inquit, sludet latere,


possil, qui intra

cm Deum
et

ipse vultum, ex eo

qud
,

ipse

non

viclet alios, exisli,

latere

non

profundum abyssi,

mat
si

se nullo videri

haud

dissimilis struthioni

qui

intra

hominum mentes non solm

trac ta ta, sed etiam

(ut refert Plinius lib. 10, Naturalis Historiae, cap. 1,)


<
i

volvenda cognoscit. Quid aulem tam slolidum,

qum
et

forte capul inter fructices inseruerit ipse conspicit


;
,

dm neminemine se
est pro

putare qud

Deum

quidquani prselereat? Si enim

nem

salis se latere

et

radius solis fundit lumen super


in ea quoe clausa
inlelligibilis

omnem

terram

videri existimat

cin tamen reliquum corpus in


illa

suntse

inserit,

i
j

aperlo

sit. >

Itaque

particula et
:

sumenda

Dei splendor in

quomod non polest cogitaiiones hominum et

causali

quasi hoc

modo
,

Dicens

Non me
respicit

videbit
,

corda semet,

qu

ipse creavit, inserere?

Deinde

'

oculus, quia operiet, vel operuit vultum stium.

Sed

ut

sanctus Pater causam veram assignat tam stolidae


emeritatis

ben

ait

Salomon

Prov. 5

21

Dominas

eorum
:

qui Dei se posse oculos effugere


,

vias hominis, et omtes gressus cjus considrt. Quasi

arbitranlur

Nolunt

inquit, supra se esse judicem

dicat

Ne putes
l'ugere

ex eo qud
,

hommes

latere fortasse
j

quem

nihil fallat; nolunt ei

dare occultorum scien

possunt adulteria tua

etiam divinorum

luminum
cl

tiam, qui meluunt occulta sua prodi.

Sed frustra

sibi

aciem

nam Dominus hominis

rationes

ipsisilludunl; est enim iravro7i:rKeUapio-piw<TTr,?Deus,

consilia et acliones oculis obit suis.

qui
i

omnes actus hominum etiam inlernos acerrim


,

Eamdem
lectum suum

sententiam legimus in Ecclesiaslico his

mentis acie intuclur


vel

ut suo lempore ternis pnis

verbis, cap. 23,


,

25

Oinnis

Iwmo qui

transgreditur
et dicens
:

pnemiis eos puniat aut remuncretur.

contemnens in animant suam,

Vers. 16.
ix

Perfodit

in

tenebris domos

(1)

sicut

Quis nie videt? lenebr circumdant


cooperiunt me, et

deliclorum

nemo circumspicil meorum non memorabitur AUissimus. Et


,

me, et parietes me ; quem vereor ?

die condixerant

sibi,

et ignouaverunt lucem.

Quod
rati
\

die deliberaverant constituerantque viri sceleid

noclurno tempore perliciunt; quare

dm

fa-

non

intelligit

quoniam omiiia

videt oculus illins

quo-

vent tenebrai, neque lux impedit,

quam vehementer

niamexpellit h se timorem Dei kujusmodi hominis limor,


et oculi

execranlur, parie les perforant, et claustra confrin-

hominum timentes
Ide non

illum.

Extrema verba

sic

gunt, ut lulis irrumpant ad


linet

illa

quoe claudit et con,

accipe

inlelligit, vel
,

polis

non considrt

dominorum

cuslodia.

Ita

Sanctius noster

qui

se videri

Deo aduller

quia non verelur

Deum.
con-

haec de lalronibus potis

qum de

adulteris dici putat,

Nam

limor hominis est hujusmodi, id est,

talis

quia nimirm latrones frequentissim

ditionis et

nalur
Dei
;

ut hominis alterius oculos timeat

rant

adulleri

non

nisi

perqum rar
sibi

aliis

domos perfoenim ma,

potis

qum
; :

ideque cavet

ne ab hominibus

chinis ad alienum

lorum

adilum aperiunt
,

nempe
tam

videatur

de oculis aulem divinis

nihil curai. Ilaque


et oculi

donis et pecuniis quibus nihil est clausum

nihil

cm
num

audis

Hujusmodi hominis limor ,

homi-

farmum quod non expugnetur. Hsec adulterorum sunt


arnta,

timentes illum, sic accipere debes, q. d: Hujusest limor hominis, scilicel


est,

mult

illis

potentiora quibus perforanlur mri,


;

modi limor

humanus,

vel

aut confringuntur portas

latrones ver id faciunt

timor hominis, hoc

de homine susceptus. Et

oculi

connnodis, quia

inulti

simul ad illud nocturnum


illis

hominum timentes illum. Vox, illum, non ad Deum Oculi sed ad hominem referenda est quasi dicat
;
:

opus socielatem coeunt. San

hoc esse usitatum

Chrislus ipse docuil in Evangelio, dicens, Luc. 11,

hominum,

id

est, carnei

timentes illum, hoc est,

39

Si scirel palerfamilis qu hor fur veniret , vigi-

hominem; nimirm

quia

hominem

vident,
:

Deum
Et non

larel utique, et

non sineret perfodi domumsuam, nempe

aulem non vident. cognovit, quoniam oculi Domini


super soient
et
,

Subdil Ecclesiaslicus

lalronibus. Hi igilur latrones die speculanlur, et

miillb lucidiores :junt

unde petenda
artificio

sit

prseda diligenler inquirunt

quo

circumspicienles omtes vias


cl hominum corda Non animadverlit,

hominum
iiituenles in

ac lempore cogitala perliciant slaluunl, et


defensi tenebris et

profundum abyssi,

rem aggrediunlur nocte,


noctis opaca;.

dono

abscomli tas partes.

inquil

Dei

Cptimi maximi oculos solis lucem ac radios long


po5t se relinquere.

Sicut

in die

condixerant
sibi,
,

sibi.

Propri in Hebro

Nam

solis

lucem nox

intercipit.

est, obsignaverunt

sicut legit Pagninus.

Unde

ildivini obtuls radios nulla nox hebetal. Solari lu:

Sopluaginla reddunt
:

per diem obsignaverunt seipsos.


insigillo abscondunt sesc.

l'un'

clausis cubiculi feneslris obsislitur

al Dei oculi

Symmachusvertit Tanqum
designaverunt
(1)

sque ad penitissima cubilia perveniunt. Solis denique


u\ in specus cl
ar.lra

Quotl aliqui sic explicant, quasi sigillo el cerl nota


sibi

non descendit,

al

Deus abyssos

locum qu
,

lulis et occultis in-

mas intuclur

et

usque ad scrta cordis rimanda

pervenit, et intimas animi cogitaliones pervadit. Sed

quid inde

Ut cognoscat aduller, seu

fornicarius,

lf;x<)RAVERUNT lucem, odio habent, fugiunt, verenlur. Qui maie agit, odit lucem. Consilia anse per diem meditati fuerunl , noclu exsequuntur. lnterdi observant loca in quibus vim per noclem inferre

ca qu;e lenebras captans, vel in noclis silenliis, vel


in scerctis cubilibus, vel in defossis et imis locis la'.erc

tiam

desiderans

perpelravit

flagilia,
|>;>:;sc,

Dei perspicavel cor

cissimos oculos Iugere

non

ade ul

possunt. Verti etiam potest Hebrus in hanc sentenSuffoditmt domos per noclem; die verb conduntur in lu/cbris, et veluli ODSlgnati latent in tenebris; ignorant lucem. Nunquin plcn die prodeunt. Hanc in(Calmet.) (erpretalionein optimam censeo.
:

1449
,

C0MMENTAR1UM. CAPUT XXIV.


;

!450
,

quem facilis suffodere gredi, et locum infirmiorem et aperire possent. Aut hrec obsignandi et apprimendi sigilli translatio pertinet ad aliquid amaloriarum et arcanarum schedularum oltr cilrque missarum inter adulterum et adulteram, quibus inter illos agatur de quserendo aut patefaciendo adilu aut aperiend feneslr et praibendo iugressu. Ita Pineda nosler ; nec Sanctius improbal isliusmodi explicationem. Cm tanien id quod obsgnandi translalione Hebraicus ions et Septuaginla expresserunt , Vulgatus interpres ad colloquiuin transfrt, (vertil enim, condixerant sibi), non videturalienum, si obsignationem istam ac sigillum ad secreliun ac tacilurnilalem altumque silenliuni rfrt, quo et inler se locuti sunt adulteri, vel plures inipii secum; et aller allerius verba ita exeepit, ut nuili vulget , nec quae ab alio audicrit in vulgus prodal. Improbi enim sua consilia premi silentio vohint, ut liberis peccent, ne sit qui obsislat, et ullo pacto impediat. Qui sensus confirmari potest ex eo, quod obsignalionis melapbora eliani ad verba tum apud sacros tum apud prolanos traducatur.
,

S. Gregorius Nazianzenus orat. 10, isliusmodi boulines ait in bc vit ut noctwno in bello confusionem et ignorantiam perpeli et consi liorum inopiam alque perlurbationem. Quippc effosso prudenti lumine et extincto libidine voluptalis tenebras consequi est necesse ttras et borrificas in quibus, ut in caveis caeca: avicul, Satan humani generis inimico delineantur, ad alios similliinain in fraudem alque noxam illiciendos. Quae aulein fingi major et cogilari polest animis obducla caligo, quii;. ut est apud Isaiam vetustum illuni noviEvangelii praeconein dicere malum bonum , et bonnm malum , ponentes tenebras lucem, et lucem tenebras; pontes
, ,
, ,

Pari eliam menle

in dnlce , et dulce in umarum , cap. 5 , 20 ; est, conlemplis lernis deliciis et repudialis in viles corporis illecebras se penils ingurgilare volantes mundi quisquilias cceleslium rerum duicedini
id
,

amarum

Et ig.noraverunt lucem. Id est, aversaiilur et fugiunt lucem ac diem , ne sordes illorum prodant. Ornais enim qui maie agit odit lucem ; et non venit ad lucem , ni non urguantur opra ejus, Joan. 3, 20. Talis vecors juvenis, ut est in Froverbiis, quem gradientem in obscuro, advesperasccnle die in noctis tene,

anleponere, seclari inerliam et insaturabiliter inbiare cupidini respuere gloriam magni animi el excellentis, Numinis benevolentiam pro nifailo ducere omnibus animi corporisque viribus incumbere ad explendam lilillanlis luxuria voluptalem ? Hic nimirm exultt impius, et triumphal piinceps tenebrarum
, , ,

negolium perambulans in tenebris fliciter et belle promovet lalernari voluplate, quai tanlm lucis et splendoris impertit, quantum opus est ad quairendam et percipiendam sensuum oblectalionem. Iiaque illoet

bris et caligine, occurrens niulier ornatu ineretricio,

rum bominum

prseparata ad capiendas animas , appreliensum deosculatur, et procaci vultu blanditur et invitt ad amplexus, donec illucescat dies, quia vir non sit in doino, etc. Hesperum amantes amant, tardque querunlur slellam redire; et illam maires avidai ac nurus cupiunt quamprimm radios spargere lucidos, ul Se-

suavium jucundilatis

mus est consecralas cm Veneri potis

neca cecinit in Mede. Questus eliam Dio Cbysostonocluas Atbenis Minervae virgini, fuissent consecranda quoniam diem lucemque virginitas, venus ac turpiludo nociem et tenebras captt, lnvebitur autem acerrim, orat. 7, in libidines, praeserliin pubticas, etiinpudenliam circa res per se pudendas. Ephraem item comparai scortalores cum avibus nocturnis ac lucifugis. Tertullianus quoque in Apologelico, cap. 1 Omne malum, inquit, aut timor aut pudore satura perfudit. Ma< lelici gesliunt lalere devitant apparere trpidant
,
:

peclus, qui avidi sunt commolionum in corpore, simillimum esse dixerini anlro somni, quod poetico penicillo pingit in bunc modum Ovidius, lib. 11 Melamorpboseon : Qub nunqum radiis oriens medinsve cadensve Phbus adir potest ; nebul caligine mixt Eshalantur hnmo dubique crepuscula lucis. San ex eo corde nebulai exbalanlur inanium voluptatum densaa et caliginosae, quibus frelus stygius lalro
libero inlroilu in
et animi castellum clade virlulum insignium, omnia graliai doua alque mrita superbissim crudelissimque populalur. Nam ubi vokiplas dominalur, subito in voluniale oriuntur molus inimici rationis quibus sanctissimas affecliones vel minuuntur et obsolescunt vel etiam exlinguuntur; in.quaruni locum vanae futilesque laetitia? et insanientium turba appetitionum succedunt, umbrosamque nubem viliorum inducunt qu involuli el miseiandum in motluni circumfusl boniines in scelus impingunt. Et proinde non aberrabit, qui voluplatem cum magnelis fumo componat; qui si tritus in dibus fuerit el in prunas ardentes injectus, ita ut lumus evolet in allum, videbitur tota ruere domus quo terrore pavcfacli qui inls sunt

arcem mentis

irrumpil,

et, fact

depreliendi,

TIUMUR UMDRAM

Si subito apparuerit aurora, arbiMORTIS (4) ET SIC IN TENEBRIS QUASI in i.uce ambulant. JNon solni iiquit lucem non dilexerunt, verm etiam exsecrati sunt eam, qud non modo non juvet, sed eliam impedimento sit; quia nec grassator sic tul iler agcntes invadere potest nec fur ad alinas aides penetrare neque dulter et scortaior rem cum mulieribus babere. ET SIC I.N TENEBRIS QUASI LN LUCE AMBULANT. Id est tenebri sunt eis pro luce de nocte ambulant munera sua obeunt ; de die ver dormiunt et requiescunt, noctem vertentes in diem, et diem in noctem. Illorum proinde vitam S. Maximus, Deo doctus et illuminalus, vocat umbram morlis; David ver Cedar. Pneclar (inquit D. Gregorius Nyssenus lib. de Virgi17.
J , , , , , ; ,

Vers.

etc.

abjeclis
et

omnibus diffugiunt. Alque hoc artifieio ait Camillus Leonardus lalrones supelleetilem diripere,

locupletum aides inexpiabili fraude spoliare. Ila ludificationessunt voiupiatuiw ; nox et caligo mentem opplent, prudenlia concidit, brutescit animus, virlu-.

tum morientium cruor


vjKTo,u.a-/ja

funditur

erebi
,

viclor spolia

opima

legit

prdo in alque in adore

baccbatur.

nilate, cap. 4), Cedar nominal, quod apud Hebraos idem esi quod tenebr , ut intelligamus nos in cursu

ad immortalitatem velut cc noctis caligine circuminfortuniumque impingere, eam ver in bominum vit ignoralionem esse,"ul quai in perpetuo slint motu stabilia esse putent , alque in immensum duratura , quai vilia T|/.iet magnilica et
fusos sacp in scelus
,

Vers. 18. Levis est super faciem aqu/e;maleDICTA SIT PARS EJUS IN TERRA, NEC AMBULET PER VIASf vinearum. Locushic varias admittit expositiones, quas Pineda omnin septem adferl; quibus illa videtur magis litteralis, quai censet hoc loco describi velocitalem impiorum, praiscrtim adulterorum, in fugiendo, ne agnosci aut comprehendi possint. lia Cajetanus :

prelio

omni dignissima.

Tarn agilis, inquit, fugiendo est adulter, quam si super aquas ambularet; et vix per summum levilalem ipsam aqu faciem supremam attinqeret planta.
Alii

furto caeterisque sceleribus suis occupanlur, supervenerit aurora, terrentur, ut alii Ibrmidant aspectu caliginis improvisai et densissimae.
illi

(1) Si,

dm

quoque non mal hoc

inteligunt

de

facilitt

Noctem habent

in deliciis; et umbra perinde est illis ac diei clarissimae fulgor at vicissim diem perinde ac noctem aversantur. Haec est scelestorum , lalronum et nomicidarum vita. (Calmci.)
;

peccamli atque velocitale captandi quamcumque sceeris occasionem. Videtur enim (inquit S. Thomas hune locum) impio propler impetum concupis ad centiai super aquam" et super quamcumque diliculi tatern leviter transire posse, ul ad rei concupiue ifruiiionem perveniat. > Quasi dicat Ade pernici cursu ad Vjtia volai impius, ut nullo oJ)ice retardetur
: (

s.

XIII.

16

1451

m
velocilalcm
atlauget,
sic
:
:

LlBRUM JOB

1452

Jobi locum Impius transfrons Supematans aqu ; ac si dicat ad impieuiom mariuos ilucius s;ev lenipestale et atrocioribus vends concilalos velocilale superat. Notai porr Sanctius nosler Latinos explicare solilos velocitalein summam hoc aut simili modo dicendi, quo sigmliccnl, etiam quae mollia sunt veloci pede sine ull offensione calcari,aul cerl sic currentibus altingi leviter, ul nulla maneanl in pulvere calcalo vestigia. In bunc sensum cxplicalur illud Danielis de Alexandro Magno, cap. 8,5: Hircus caprarum dnicha! ab Occideule super fuciem toiius terne, et non tangebat terrain ; el \ud Isai;e, cap. 41, 3 Semita in pedibus ej:is non upparebit. Ben ergo Jobus, exprimere volons velocitalein sunnnam iinpii ad impietatem, dix.it : Leois est super fuciem aqu. Perinde ac si Prae vclocitale cursus pede non tangil aquam dicat vel terrain ; quinim etiam sine pedibus ad vitium currit, t quemadmodm incedunt quaedam sine pediabus numunle iinpelu, quod angucs ; et insurgenlc iconalu, quod vernies; et spumanle replalu, quod notavit Tertullianus, lib. de c limaces, t ut egrcgi

Symmachus

banc ver brcvitatem jungitur ut plurimm dolor, et dissoluli animi molesli quod singulari Dei providen;

tiel comparatum est, ut cupidilalum illecebris et blandimentis sensuum irrelili vitios corporis voluptate abhorreanl. Unde subdit Maledictv sit pars ejus m terra, nec ambulet per viam viNEARiui. Priniaui ilaquo horum bominum
:

inmiorum porlioncm dicit fore et esse maledictam in terra; quoniam ex omnibus illis quae in Iic vil visi smil possideie quasi parlem et haeredilalein suam, niin! aliud qum inaledictionem et damnalionom sibi acquirent et in daimiationis acmalediciionis cuinukun
;

cdent onmia, sicut contrario electis emnia cooperantur inbonum, Rom. 8,28. In terra eliain supern bealoruin eril pars eorum maledicla, e qud ibi locum non sinl neque portionem uliam habilui i, maledictionis aclernae senlenti felicilate sancioi uni exillis

clusi

in terra quoque inferni, in lerr oblivionis et miseriae, pro portione su et haeredilate sempilern
:

Anima, cap. 10. Porr insanae bominum appelitiones adeo prcipites in vitia ferunlur, ut non modo lubricam piscium
velocitatcm et celerem ferarum pernkilalem imilcntur, sed et vermium et scrpenlium impelus, et absque pedibus cursum, nccnon aquae labenlis iluxuni aemulentur. Labitur cniin ferlurque praeceps impius ad improbitatem stimulatus cupiditale et libidine, sicut aqua, quae eflunditur, slalim dilluit et deletur. lia Nicolas in Caten. Sic ad Ruben Jacob animo praesago ait, Gen. 49, 4 Effusus es sicut aqua, non crescas. Scilicet libidinosus effus;e aquae simiiiludine oplim exprimilur quippe qui rar aut cerl summ cum dillkullate de sordibus ad puritatem, ab inlemperanti ad vit;c moruinque inlegritatem revocari consuevil. Apl igilur isto aquae symbolo signiticalur humanae carnis imbecillilas, quai tam facile diiiluil in luxuriem, sicut aqua vasculo emittitur; el qumadmodm ex aqu in terram ell'us lutum, cnum sordesque fiunt, ita, per lapsum carnis, et anima, et corpus, et fama, et quidquid est in homme, sordescit ac flet, atque ornais illico, si quis antca in animo fuerit virlulis dcor, marcescit et evanescit. Eleganter D. Gregorius Nyssenus, tract. 1 in Psalmos, cap. 4, vouptalem similem ait esse fallacium phantasmatuni ; quae cm leneri voluplalumamaloribus creitur, subito evanescit, atque in niliilum recidit illius aulem speclri inanis unicmn vesligium re:

inaledictionem danmalionemque accipient. Neque ambulabunt miseri illi per vias laetas et amnas, cujusmodi sunt viae vinearum, quae ad alliora ducunt, et ambulantibus juxla ipsas tam odore bono, quem de se spargunt, qum sapore uvarum, refrigerium et oblcctamcnluin praeslant quales ulique sunt viae illae, quasjusti, ad supornam palriam tendenles, cl laborioso conalu quasi per montium juga conscendeutes, perambulanl qui odore coeleslium deliciarum subinde velut long reliciunlur, cl quasi gusluni quemdam piaecipiunt , unde aniinantur ad iler suum forliter percurrendum, donec ad summum usque montis verticem pertingant. lia Tilelniannus in Paraphrasi cum S. Gregorio, S. Tbom el Pliilippo, qui per viam vinearum mystic inlelligunt viam sanclorum el Ecclesi;ie militantis in cium, quam inipii non ascendunt, sed contrario magis descendunl per abrupla vitiorum in loca inferna lormcntoruni, ubi erit cumulus cl vicissitudinaria successio universorum crucialuum ;
; ;

de quibus ail Vers. 10. Ad nimium calorem transeat ad aquis N1VIUM, ET USQUE AD 1XFEROS PECCATUM ILLIUS. Agit hiC de pnis impiorum, quas lum in bc lum in altra vit patiunlur, generatim quidem ab un calamitate in aliam et contrariam transeundo propri ver ac specialim, in hc quidein vit febrium ac tempestatum, frigus et aestum immoderatuin, in futur ver

ignis

inlernalis el ffigoris nivalis cruciatus alternos

linqui posl rccessioneni, pudorem. Et, oral. 4 de Bealitudine, idem sanctus consimili pruden.i et graOmne genus, inqu.il, voluptatis quae corpore vitale percipitur, simul ut appropinquavit prtervolat. Paria
:

meminiCydoniuni dicere in oralione de contemnend Morte, ubi motus illos suavitalis, qui soient lilillare sensus, et jucund allicere, venust vocal t\8u&* -hSovwv, shnulacra vuluptatum, cm nusqum subsistant, sed in pcrpeluo molu versentur, et quod cas recipit,
sit

verforatum corporis dolium, undique perfluens, et quod ninil continere possit ; quo fit ut obscni motus corporis, qui luxuriae libidiniquc serviunt, promittant potis qum cxhibeant ullani voluptatem, cm subito et practer opinionem elUuant et vanescant. Sunnna deindc consequitur inanitas, et jejuni atque liianlis anirni mror, velul fugientem sequenlis et dcsiderantis voluptatem, quae amasium perfidi su frustratur
:
.

subeund. Ita passim interprtes. An auteni damnati non solm ardore, sed frigore etiam aelerno crucientur, non aequ omnium una est opinio. Et quidem aquam ibi vel niveni seu gelu qui in inlcrno ponant sunt vald jiauci; mulli lanien inlensuni frigus ibidem reperiri existimant; el veream esse coinmuneni senlenliam alliiniare videnlur S. Hieronynius, Pbilippus Presbyler, Beda el Dionysius ad hune locum ; et Solo in 4 Senlenliaruni, disl. 50, quaesl. unic.art. 4, eam docet. Ac sanctus quidem Hieronynius et Pbilippus opinantur hanc senlenliam colligi ex Matlbi 8, vers. et 24 vers. 51 ; et 25, vers. 12 et 22, vers. 15 50; et Luc;e 15, vers. 28, ubi mentio lit flets et pulaul veio (letum ex ign et fuslridoris denlium
;

ex intolerabili frigoye nasci. S. Auguslinus ([iioipie, lii>. de Triplh'i liabilaculo, cap. 2: <"Duo, inquil, sunt iuiiiii|)alia lornienla in inlerno,
nio, stridorein

frigus inlolerabile, et calor

ignis inexlinguibilis
;

quod confirmt ex hoc loco Jobi

Par levibus ventis volucrique simillma somno. Ade ut dubitare mihi posse vidcantur aucupes

illi

obleclationum, an aliquem dulcedinis motum liabuerint, cujus nullam in animo elligiem recognoscant. Hinc divinils Sapiente, cujus or Numen loquitur, sensuuin delectalio, in quain avide se flagiliosi ingurgitant, dicilur, cap. 5, 15, lauiujo, quai vento tollitur, et tanqum spuma gracilis qu procell disper|

gitur; et

tanqum fumus, qui vento

difiusus est.

Ad

ad haec duo, frigus cl ai'dorein, e;eleras po-nas revoeat. Quia ver non rar legitur in Evangelio (jehenna i<jnis, duplicem proinde videntur Hieronymus. el Philinpns geliennam (lisiinguere, ignis unam, frigoris alieram. Verba S. Hieronymi sunt isla:u >si duas gebennas S. Job mi bi dicere videtur, per quas diabolus, banelicus et ips geli'ini tai homo impius commuU'Iur. Korl in iiel illis qui in e lorquebun lis sensus cruciatuum lur, ut nunc quasi ignrm ardenlcin senlianl, nunc i niniium algoris ineendiuin, el pu;nalis couimuUlio nunc calor sil ; ut quasi d i nunc frigus senlienlibus,
el
:

1453

COMMENTARIUM. CAPUT XXlV.

1454

loco ad locum transire existimcnlur. El fortassis inde Doininus ait in Evangelio, Matlh. 22 Mitiile eum in
:

<

lenebras exleriores; ibi erit fletus et slridor dentium ; ut hic slridor dentium de rigore frigoris oriatur ; ulti etsimilitudinemquamdam ex nostriscorporibus pos-

severitastortorum, praesenlia da-monum, feroeitas bestiarum, crudelitas ministranlium, dilaceratio immortalium vermium, ver mis conscienlia;, griits lacryma, suspiria miseri, dolor sine rmedfo. vincula sine solutione, mors
sliSD,
,

pna lenebrarum,

<

sumus invenire, in quibus ex iellis rufi abundanli, quod est calidissimum, in typicis morbis intolerabiiis

rigor praecedit igneni febrium ardenlissiinum secuturum. Dicuntur niedicis lucc duo, quae sibi contraria dignoscuntur, ex

un

feilis

maleri in

homme

procreari.

>

Sic

ille.

pna sine fine, alisenlia Chrisli quoad visionem ejus, etc. Neque enim cogitandum est duo lantm esse illa pnarum gonera, t.imetsi atrocia, quibus sonles in erebo ertieienlur est enim is locus acerbitatum omnium officin, olida mephitis, puticuli halantes, cloaca mundi sordium omnium feex et colalterna,
:

Haec eadem verba Pineda noster eliam Philippo tribuit necBeda multm abillis discrepat videnturque onmes pariter ad unam eamdemque causait! aeierni scilicetignis, utruraque cruciatum, frigoris scilicct et ardoris, revocare. Nain Philippus sicut duas frigoris adustiones distinguit, sic et ignis. Secundm quam senlentiam ignis inferni eliieiet in damnalis cruciatum frigoris. Caeterm Paludanus in 4 Sentent. dist. 50, q. 5, ab aqu et omnibu j quatuor elementis
; ;

sentit damnatos allligendos dus opinari, quaest. unic.

idemque videtur Duran-

ubi nihil sit quod deleclet , niliil quod non. incredibiliter torqueal qui sit denique ut Servalor mundi, Lucae 10, 28, appefetj locus tormentorum. Jouas ad ea omnia adjungebai felernitatem, de qu mens omnis cogitando prop inexplicabili pavorc tenelur cujus, inquit cap. 2, 7, vectes retinacula sempiterna, qu videlicet solvi aut perrumpi nequcant, ait B. Cyrillus, cm nemo stygi unqum domo exierit, nec e semel clausus revocare gradum poluerit, et suavissim luce peri'rui. Quapropler subdit : Oeliviscvtur ejus misericordia (1) : Vers. 20.
luvies
; ; , :

Verm quidquid sit de islius quaestionis decisione, quam mei muneris non est delerminare, aut in alteram partem deiinire, milii cum Sanclio noslro et Regio videtur ex hoc Jobi loco niiiil haberi certi posse de hoe inferni frigore, de quo vix ullus alius Scriptune locus extat ; quai semper ignis, et vix semel frigoris in torquendis impiis mentionem facit. Hujus autem loci sensusest Qud sicut arida terra nimimque aesluans absorbet atque ebibit liquatas nives, sic infernus eos
:

n'0\ sit tn recorbatioxe , dulcedo illius vermes sed conteuatur quasi lig.num infructuosum. est poelica prosopopia, quasi dicat Nemo ejus, ne Deus quidem, miserealur, ade ut ipsa misericordia videtur ejusoblita, illique esse immisericors. Sed, hic petet aliquis, cm tanta sit Dei misericordia et be:

qui peceaverunt ; quem sensum Ilebraeus habet Ariditas et stus auferimt aquas nivis, inferma eos qui peceaverunt. Septuaginta quoque il i favent dm sic vertunt Et sicut nebttla roris factus est non appareils, Ut dissipatur sole nebula rorida momento q. d. temporis, et ros evanescit, sic impius Deo vindice absumitur. Ut fer idem sit quod dixit David, Psal. 67, 3 Sicut finit cera facie ignis, sic pereanl peccatores faci Dei. Cm itaque Job ail Ad uimium calorem transeat ab aquis nivium, laie exilium imprecari videtur viro impio, quale nivi adferr solet aestus momento enim temporis Iiqucscit, ut nihil pristini candoris vel frigoris vestigium relinquat. Subditur Et usque ad inferos peccatum illius. Hoc est veluti superioris imprecationis aut correctio aut ampliNon solm temporali pn, sed ficatio, quasi dicat setern quoque afficiendus est impius. Vel, ut sit clausula qudam et finis praecedenlis orationis, hoc modo et te tandem est peccatorum descensus ad inferos vel, iter adsepulcrum, extremumque supplicium nt obstinata illorum mens significetur digna praecedentibus suppliciis, quasi dicat His, inquam, dighi sunt, qui ad mortem usque improbilati adhaerescunt. nam secunHaec secundm nostrum interpretem dm Septuaginta et Hebraeam lectionem haec pars respondet sententiae ex qu conlicitur altra similitudinispars scilicet, ut ariditas et stus auferunt aquas nivis, sic sepulcrum peccatores. Nihil igitur locus iste probat pro inferni frigore. Quare Abulensis in Matthaei cap. 21, qmest. 558, Janscnius in Concordi cap. 45, Dominicus Solus et Maldonatus in Matth. 8 negare tamen videntur frigus licet non praefraet hoc in inferno habere locum. Antiqui vero Paires fironiores sunt et procliviores ad alnrmantem parein quam video eos passim amplexatos fuisse, dm in ni'erno duo praecipua agnoscunt supplicia scilicet
: 1 : : :

nignilas erga hommes, qunam ratione fieri possit, ut Deusmisericordiobliviscatur. Huic oplim respondet S. Gregorius, lib. 16 Moralium cap. 28, vel 31, ejus oblivisci divinam clemenliam sub extremum judicium, qui dm viverct oblitus est divinae justiti. Nam apud Deum misericordia justiliaque indissolubili amicitiae nodo junguntur, et sibi mutu vieem rependunt; ita ut hoc tempore dm vivimus misericordia eis tantm opem ferat, qui justiliae divinae meminerunt cm autem sub extremum judicium lempus illorum recorproprim divinae justitiae accesserit detur qui misericordiam coluerunt; ex adverso ver misericordia eo tempore eis tanlummod faveat qui justitiae non sunt obliti. Ipsamet S. Gregorii verba sic Onmipotentis Dei misericordia oblivisci habent ejus dicitur, qui omnipolenlis Dei justitiae fuerit oblitus; quia quisquiseum nunc justum non timet, postea eum invenire non valet misericordem. i Quod singulari tamen ratione ad licet univers proferatur repulsam Dei tradentis impium oblivioni pertinet ut sicut in memori tern erit justus, Psal. 111, 7, qui sese abdidit, neque mortalium gloriam aucupalus est, ita impius, qui bominum laudes coemere gesliit, sempitern oblivione tumulelur. Septuaginta nonnihil aliter legunt hoc modo Retribiiantur autem ei quai fecit, id est Nemo misericordia ejus coinmovealur, sicut ipse pauperum misertus non est. lia Samuel Agagi misertus non est, sed vicem retulit eidicens, 1 Reg. 15, 33 Sicut fecit absque liberis matires gladius liais sic absque liberis erit inter mulieres mater tua. Et in frusia
,
:

concidit

eum Samuel coram Domino

in Galgalis.

Cm

culp suie demerito ad iniernuin fuerint perducti, non erit eis ullra spes ulla veniae aut indulgenliae impetrandse sed justitia et judicium justum incumbent super illos pondre gravi et inlolerabili usque iri sempiternum. Atque intrim dm in inferno
igitur impii
;

intolerandum frigus, unde Grci nuncupavcie roafav. et ignem, qaemlernum divina oracula signiApologetico, cap. 47, vocal thesaurum ad pnam. S. Augustinus loco supra citato ad frigus et ardorein esteras inferorum pnas sic revocat De aquis, in quit nivium transitant ad calorem nimium de Mj'i'ibus duobus inuumera pendent pnarum ge ira, viiMicetsilis intolerabiiis, pna famis, pna
ftcant.

misericordia cruciatibus aiciuntur impiorum anima;, corpora ipsa in sepulcris roduntur vermibus. Unde subditur
sine
:

fertullanus in

Ignis arcani subterraneum

floris,

pna

horroris

pna

timoris,

pna angu-

Rectis misericors (id est, Deus) ejus oblit<$ciquasi nihil mali fecisset. Dulcedoejus vermes, id est, vermibus esca du eis esl, ut cseleri. Sed conteratur quasi LrcNUM infructuosum : In Hebraeo Confringitur, velul arbor, iniquitas; id est, sicut arboris in particulas disseclae nulla est memori. ita nec sceferum ipsius. (Grotius.)
(1)
;

tur

, ,

1455

IN LtlillUM

JOB

Uo6
piorumocu-

Dui.ceoo illius termes. Id est: Deliciae ejus et adeps deliciosus dulciler vermes pascal in sepulcro, et vernien conscienliae in int'erno. Quia inde, inquil S. Gregorius, lib. 16 Moralium, cap. 29, delectabiliter pascilur, unde per inquieludinem incessanler agi< tatur. Istorum enim dulcedines in vermes corrodenles desinunl, quia conscientiam vald mordent et torquent, ipsque morte amariorem reddunt, sed hostes suos dulciter pascunt. Unde quidam ita interpretantur hune locum qud impii eorumque dulcedo sit dulcis cibus vermium ; cui congrnunt Hebrcea, quae alii ita verlunt, capietur dulcore ejus vermis. Sicut enim vernies avide et dulciter pascuntur corporibus mortuis in sepulcro ita dsemones dulciler deglutiunt impios et torquent, eorumque fdac dulcedines converluntur in nutrimenium venais qui non moritur, et ignis qui non exiinguilur , ac lortorum insulllantium illum. Potest quoque, inquit S. Gregorius loco supra citato, < apertis vermis nomine caro designari unde homo pulredo et filius hominis vermis dicitur. San quisquis putidas corporis voluptates anhelat quid nisi vernies amat? Corpus agnatione proxim vermibus junctum esse sepulcra l'atentur sincer veritate. lia dulcedo illius vermes. Hinc l'do Cupidini vincendo pluiimtini facit ut hoc quod vivum quis diligit, quale sit mortuuin expendat. Fecit hoc anaehoreta, uli Hugo Cardinalis in hujus loci commentario memorat, qui ad abolendam niemoriam mulieris,
,

serint, nudi atque inopes remanebunt, et lis ut fdi et irridendi objicienlur.

Vers. 21. Pavit enim sterilem que non parit , et vidu.c ben non fecit (1). Id est depastus est ac spoliavit sterilem, satis alioqui per se malo slerililalis ainictam. Acerbissima enim pna inter Hebrieos ohm, im inter cteros quoque homines censebalur slerilitas tm ob alias causas, quas Maldonatus in cap. 1 Lucae, num. 25, solil brevitale perslringil tm prsertim ([uia homines illius temporis sicut minus de a;lernitate cogitabanl ita inagis su mmorise in terris conservanda: sludebant, quod per lilios consequi se posse sperabant unde si qua ralione illis orbari contingebat, incredibililcr angebantur. Hinc vel ipse Jobus, qui lethales l'orlunoe icius immotus exceperat, quasi homo adamantinus, ut Origenes appella,

vit , ubi tamen filiorum mortem audivit , quasi loco stare non posset, pr dolore surrexil, inquit texlus,

quam daemon

illius

animo

identideni repraesenlral
;

lumuluni jam sepultae et tabescenlis clam reseravil et ablatam inde cadaveris parleni loties naribus apposuit, quoties animum tilillaret libido et en, aiebat ipse sibi, dulcedo tua vermes. lia praesigni Victoria seipsum triumphavit. Yer omnium luxuriae deditorum dulcedo vermes, hoc est corpus brevi ohjiciendum vermibus pabulum. Et quia boulines inipuri ac libidinumsuarum servi talem amant dulcedinem, et in e felicilatis su sumniam collocanl, non erunt in recordatione apud Deum, ut ab eo praemium beatitudinis accipiant , sed conterentur velut lignum inlru:

vestimenta sua, uti habelur cap. 1, vers. 20. Ubi vide quae nolavimus. Unde coiligitur quanta olim fuerit pna sterilitas, cui proxima censebalur viduilas. Quare striles aut viduas allligere ac spoliare immane sempeiscelus est habilum. Ait ergo improbos sine ullo metu aut reverenti Dei, nullo denique pudorc, qui illos respectu hominum contineat, malo essepenits deditos, et in ejusmodi condilionis feminas impelum lacre, quae injuriait) propulsare nequeunt omnique ope et subsidio ah hominibus destiluuntur, quia eas sibi paralam esse praedam ducunt. Expresse autem loquilur de mulieribus sterilibus. Nam si mulier liberos habeal, quamvis sit vidua, modo liberi fungantur officio, ecce illi praesidium paratum et scipionem senectutis, ut loquuntur sed si mulier sit vidua et sterilis, desolalaest. MysticTilelmannus sterilem hoc loco carnem, viduam ver av.imum inlelligit. Tolius quippe niali origo ipsis impiis hinc processit, qud carni nimim indulserint , animani ver et spiritum prorss neglexerint quia videlicet fovebant vitiosam carnem sive sensualitatem suam, quae ex se tota est sterilis
et scidit
: :

et

infructuosa,

ad omne

bonum

inhabilis,

prona

ctuosum in flammas stygias dejiciendum est quod subjungit dicens


,

atque hoc

Non
isti

sit in

recordatione.

Non erunt

utique impii

semper ad omne malum, quae boni nihil de se parit, sed polis spinas et liibulos malorum desideriorum germinat. Islam quidem vilissimam meretriculam, sleHlescorlum, accurat paverunt, dlicate enutriverunt,
et

memori apud Deum, sic ut ullam ab eo accipiant usque in sempiternum liberalionem aut consolationeni sed projecti et velut deleli memori diin
;

quam

diligentissimc curaverunt,
et satisl'aciendo
,

deriis

obsequendo

omnibus ejus desipauperculam ver

vinae pietatis sine misericordi conterentur et consu-

mentur perditione sempilern, qui fruclum bonum non l'ecerunt in tempore suo ad quem proferendum fuerant conditi et in h:c vit longo lempore clenienad eum modum quo arbores infrucluoter lolerali quae fructum non proferunt in tempore suo sae tandem succiduntur et in ignem millunlur.
; ;
,

sicut

Septuaginta pro, quasi tiguum infructuosum, reddunt, lignum insanabile : quasi impius insanitatem salutemve respuat frustraque moneatur quemadmodm sterilis arbor quae aruit incassm coleretur. Etenim patienler fert Deus, et tempus indulget; at ubi experienti constat impium indulgenli ad malum abuti, gravi Dei irascentis imperio succiditur, et tormentis tartareis excrucialur cadaver ver ejus spolium mortis vermiuinque ludibrium penalibus ejicilur, cl sepulcro conditur derormissimum et nuduni, et dcore omnispoliatum. Quod vidil canorus Isaias, et e\pressit,c. \, ex Sepluaginla \Erwttt quasi terebintkus decidentibus foliis. Terebintlius, ailS. Uasilius, dens foliorum coma inslructa eleganlem et peramnum intuentibus colorcm oslenlal, ramorum scabriliem obumlirantibus foliis, quae cm hieme deciderunt, manet aibor sine lormosilalc horrida, quam solus ignis expectare videatur. lia illi qui exlern qudam simulatione gloriam vulgi aucupantes, fortun elaii, gl spoliis paupenmi glorrosi, viridissimo veluli folio, ; ;

in hoc mundo est quasi desolala et vidua, donec peregrinaur Domino, cui prinini fuit desponsalaet dedicala, hanc penils neglexerunt, hujus non sunt misera illi crudeles, neque ea quae huic ad salutem potuissent conducere perlicere voluerunt. Scorta etiam et merelriculas fornicarias non ad prolium generationem, sed ad voluptatem tantm carnis enulrierunt niagnis sumptibus; viduis autem et pauperculis, quarum debuissent misereri, non praestiterunt niisericordiam im ab ipsis rapuerunl quibus sua scorta alerent. Neque solm in femineum sexum solitarium et debilem luerunt acres et acerbi, sed tanlm eliam sibi juris et spirits assumpserunt, ut viros etiam aggressi sint. Sequitur enim Detraxit fortes in fortitudine sua , Vers. 22. et cum steterit non credet vit/E su/E. Est vera descriplio tyranni, qui est in infirms crudelis, in fortes ver violenlus. Non solm enim grassatur saeva tyrannis in miseros et imbecilles , sed etiam potentiores et opulcntiores adoritur, ut eos de suo statu dejiciat. Illa nimirm rata lex tyranni , excelsa quoique demetere , ut procul omni suspicione et metu in infirmant et miseram plebem dominetur. Qu de re sapienter

animam, quae

rum

vcstitii ornti, Rmbriassuas et phylacleria raagnilicenlissim et inanissiinc dilatant, cm externam

illam

poinpam

spir'lus mortis ut ssevi aquilones decus-

Est qui 6teriles (1) Rabbini quidam ila explicant mulicres nulriat, unius voluptatis causa, qud illae venustatein diulis servent, qum fcundae; at practerea lcundas sibi adjecit uxorcs. Exprobrat impio, qud inconnubio polis servierit voluptati suae, quant (Calwet.) posteritati.
:

1157

COMMENT 4 RIUM. CAPIT

XXIV.

1453

scripsil Aristoteles lib. 3 Politicnrum cap. 9. Caclerm improbos, postqum Jobi mens est hic oslendere qui se tueri non possunt et auxilio hopauperes minum destiluli sunt, oppresserunt, audaciores fieri, et in eras immanes evadere , ita ut nemini parcant in diviles robustos, eosque qui aucloritate et dignilate pollent, impelum faciant. Tum san conlusio est extrema ita ut hoc unum agant ut nimirm obvium
, , , ,

cipitur, et id

tamen ao peccanaum adhibelur, ipsum

remedium gratiae vertit ille in augmenlum culpae. < Unde et omnipotens Deus quia collata remdia coiispicitad culpae incrementum trahi, ipsam beni;Mitatem quam contulil, in judicii districlionem vertit ut inde post amplis feriat, unde nunc amplis ex

spectat.

Ita

S. Gregorius.

quemque

violenti

plusqum belluin diripiant; nulla


,

denique in illis humanitas , nullus pudor sit. Haec aulem nobis proponuntur, ut cm ejusmodi exempta videmus , non perturbemur , sed potis adverss ejusmodi scandalum praemuniti cognoscamus Dominum permittere interdm, ut res ita sint involutae et implicatse, qu e alacris ad haereditatem nobis proniissam , ad quam vocamur, aspiremus. Cognoscamus igitur Deum nos omnibus mediis humanis spoliasse ut in nobis ipsis dejiciamur et deprimamur, ad ipsum respiciamus ipsum quaeramus , ipse denique solus sit nobis portus et peri'ugium. Ac san sequum est providentiam Deise in omnes mundi partes, summos et infmosex aequo prof'erre; polest tamen illud animadverti quomod ii qui nocendi praedandi vim parvis et contemptis inferendi licentiam habueruut tandem se roagnis etiam et nobilibus l'ormidabiles reddant ; et quidem hoc pacto Deus vult admonere illos qui habent facultatem paupcribus opitulandi ipsosque tuendiet defendendi, cm illis injuria infertur, qud si non se opponant luturum sit ut lacessantur et impetantur ; hoc est prstent ipsimet culpam
, , , , , , ,

Luculentam quoque loci hujus explanationem continet quod tradit B. Augustinus super illis verbis Psal. 102 Miserator et misericors Dominas Icnganimis , et multm misericors Quid inquit, tain Ionganimum? quid tam multm in miscricordi ?
:

Peccalur, et vivitur ; accedunt peccata augelur vita; blasphematur quotidie, et t'acil solem suum

super bonos et malos. Vocat undique ad correctionem , vocat undique ad pnitentiam vo cat beneficiis creatur vocat impertiendo lemt pus vivendi vocat per lectorem vocat per tra ctorem vocat per intimam cogitationem , vocat per flagella correptionis , vocal per misericor diam consolationis. Sed observa ne longitudine. misericordiae Dei mal vivendo sic tibi thesaurizes iram Dei , ut dixit Apostolus cm ait Rom. 2,4:

oriri

se deserti et destitua pauperis , ut diripiantur, oculi ipsis , prout sunt meriti , eruantur tum Deus illis ejusmodi retributionem mittendo glorificabitur. Verum quidem est intrim confusionein magis ac magis augeri; sed tamen fidles in eo arcana Dei judicia, et quae sunt supra captum judicii humani , possunt in:

qud Deus ipsis verbo suo praeluceat. Veruminquit cm steterit , in prospra scilicet peccati et tyrannidis licenti non crdit vit su ; quia tvrannus ob malam conscienliam omnia tula tiniel. Semper enim sva prsumit perturbata conscientia , ut Sapiens teslatur, 17,10: Cm sit enim timida neqnitia dat testimonium condemnationis. Siquidem
tueri
,

tamen

longanimitutis ejus conn tcmnis ? Ignoras quia patientia Dei ad pnitentiam ile addncit ? qud tibi parcit, putas quia places ei? illc fecisti, inquit, Psal. 49,21, et tacui; suspi calus es iniquitatem quod ero tui similis ; non placent mihi peccata , sed per longanimitatem quaero recl facta. Si statim punirem peccatores, non invenirem conlessores. Ergo te Deus longanimilate sua parcendo ad pnitentiam adducit ; tu auteni t quotidie dicis Finitur hodiernus dies, et sic ero etiam crastino die; non enim er.it cras ultimes tdies; et idem dicis tertio die, et subil venit contra te ira Dei. Fratres, non tardelis converti ad Domininn. Sicut enim qui prparant conversionem, et diffrant , et fit in illis vox corvina : iCras, cras. Corvus enim ex arc missus non est reversus. Non quaei il Deus dilationem in voce cor vin , sed reversionem ad se , et confessionem in

Au

divitias benignitatis et

<

reus seipso peragitur impius, nec desunt. gravissima indicia maleliciorum , cm sit conscientia mille te-

gomitu columbino. Nain et columba missa luit ex arc sed reversa est ad eam. Quamdi cras, cras? Puta esse hoc ullimum cras. Sulliciat qud vixisli usque ad hodiernuni diem peccator ; saep hoc
,

Deo damnatur. Vers. 23. Ddit ei Deus locum poenitenti.-e, et 1lle abut11ur eo in superbiam oculi autem ejus sunt in vus illius. Sugillat hic impiorum impnitenstes
,

qu pris

qum

liam

quae illorum impietatcm

pnam juste
divinae

vald aggravt, et adauget ob contumaciam etcontemptum

benignitatis et longanimilalis,

qu Deus

illos

expectat multo tempore parcens illis et patienter sustinns, differensque ullionem, ut vcl sic eos sua benignitate et longanimilate invitet ad pnitentiam nolens morlem peccatoris sed magis ut convertatur, et vivat ipsi ver per obstinatam superbiam suam Dei longanimilate et benignitate non solm non utuntur ad |nitentiam verm etiam abutuntur ad culpam, occasionem ex eo arripienles liberis delinquendi qud uitionem videant priorum peccalorum diflerri sicque ad damnationis cumulum sibi converlunt undc ad salutem proficere debuissenl. Ad hujus loci expositionem conducit quod B. Gregorius Hom. 11 in Ezechiclem scribit bis verbis t Misericors Deus tempus nobis ad misericordiam rei laxat sed cm gratiae patienliam nos in augmen< tum vcrlimus culpie hoc ipsum tempus quod ad cparcendum pi disposuit districlis ad feriendum vertit ut quia reverti quis etiam spatio temporis acccplo noluit, per hoc malasua ad reatum augeat.per quod ea diiuere potuit,si converti voluisset. Unde scriptum est, Hom. 2, 5 Ignoras quoniam benignitas tDei ad pnitentiam te addncit? secundimi duritiam tautemtuam et impnitens cor tliesaurizas tibi tram. Ergo Dei benignitate abulens iram sibi Dei reprobus thsaurist ; quia dm ad pnitendum tempus ac, , : , , , , : ; , , , ;
:

audis, quotidie audis, et quotidie non corrigeris ; tu enim secundm duritiam cordis lui et cor im pnitens tliesaurizas tibi iram. Non sic tibi videa tur Deus misericors , ut non videatur et justus. Audis Miserator et misericors Dominus, Psal. 102, 8, et gaudes Justus et verax Dominus audi et illud et reddens unicuique secundm opra ejus ; si gau des ad superiora verba , ad hc posteriora treine ; sic enim misericors est et longanimus ut sit etiam verax et justus. Sed tu thesaurizas tibi iram in die irae tune et quem nunc benignum conlemnis experiere justum. HactensexS. Augustino. Ponderandum hic nonnihil quid sit Deum dare alicui locum pnitentiae, ut impnitentis malitia maDdit ei Deus locum gis elucescat. Ubi nos legimus pnitenti , in Hebraeo habetur Dabit ei fiduciam, et inniletur ; vel , Cajetanus vertit: Dabit ei securitatem ; vel ut Vatablus reddit Dat illi onfidentiam ; quae omnia includuntur loco pnitentiae. Nain cui Deus tempus pnitentiae tribuit non castigando pnamque infligendo, simul et fiduciam praebet et conlidentiam , im et quodammod securitatem ut legit Cajetanus. Potuit damnare et non damnavit, spem conlidentiam et quodammod securitatem habere possem , qud non damnabit , si lacti tantm me pniteat. Unde merit locus sive tempus tempus confidentiae , pnitentiae tempus fiduciae tempus securita lis potestappellari. Quod etiam tempus D. Paulo vocatur tempus acceptabile, 2, Cor. G, 2, vel, ut est apud Isaiam, c. 44, v. 8, tempus accepti, id est, induciarum, quas judex sua bon voluntate nobis tribuit antequm processus occludatur, et statuatur dies
:

, , ,

159
,

IN

LIMUM
j

JOb

1460

senlenti

modo
cleri
<
i

ob quod recl D. Paulus suadet ut nullo sinamus, sed oinni instanli tempus aleque sumamus Ecce mine, inquit
iilud praiterlabi
:

acceplabile , ecce nunc dies salutis, ubi ligeuda est consideratio in illis duabus voculis : Ecce nunc , quasi diceret : Jam adest occasio , ne sinatis eain praiterlabi ; nunc , id est , brevissima , non difl'erenda in poslremum , nunc adest ; quis scit si poslea adeEcce nunc teinpus acceplabile, ecce nunc dies ri i salutis , in quibus negoliari possumus , et pro nobis agere, antequm veniat tempus sententia; , et occludalur processus , causque articulus liniatur. Nunc negotiainini quando dies salutis sunt. Ut inquit Budaeus, in Forensibus apud jurisperitos dicunlur dies
'.'

vel legitimi , in quibus dabantur dilationes ordinariae ad dilatandani sententiam , sicut contrario dies senlenlise dicebatur dies cessioitum et dies justus. Negotiamini ergo, inquit Apostolus, nunc quando sunt dies salutis , dies dilationis , dies utiles,

utiles,

quos vobis Deus confert ad pnitenliam agendani. Ergo Deus locuin tribuens pnitentia! tempus communicat iiduciae et conlidentia , et securitatis, et
,
'

qu peccatorem ejusque sceleratam vitam tolerst; longanmiitalem ver dicit qu di pnam diffe^t dique correctionem et emendationem exspectat. Ergo primm Deus utitur erga peccatores benignitate, benelicia quae ad vitam sustentandam pertinent, non denegans eis, faciens oriri solem suum, et pluere super bonos et malos; nec solin temporalia sed eliam spirilualia interis exterisque suggerit, quibus sceleribus cohiberi et revocari queant. Utilur eliam Deus palienlia, Graec vox^i, Latinis tolrant i, et, ut ila loquar, suslinenti, praesertim erga peccatores, qui ex aliqu ignoranii vel infirmitate peccant; utitur demm longanimilate erga eos qui peceant ex invelerat peccandi consuetudine, et ex maliii, non statim eis pnam atque damnationem inlecendo, vel ad ipsorum emendationem, vel in exemplum alioruin yel ad bonorum exercitationem. Audi S. Anselmum islas Dei bonitatis et patienti? et longanimitalis divitias breviler ita declarantem Divilise, inquit, bonilalis Dei in hoc manifestantur
, , , :

illoque stalim ad pnitenliam uti deberet peccator, contra, ut inquit Job , abutitiir eo in superbiam , ex tali flore non mel, sed venenum eliciens , scilicet impnilentiam
tolius beneplaciti
;

quod cm

ila sit,

qud tania quolidi in terris mala faciunt homines , lamen Deus et vitam conservt et solem suum exhibet et pluvias ministrat multaque largi lur bona, quasi blandiens eis, ut ad pnitentiam eos

<piibus

et ansam peccandi ; superbit , quia non casligatur, et ex Dei toleranli libertatem ad ainplis peccandum educit. 1 Notandum hic unde Pharao sumpserit occasionem

induraudum contraque Deuin peccandum non ulique ex malis quae illi inferebantur, sed ex
ad se
,
,

per benelicia provocet dives ilem monstratur palienlia ejus, quia homines lot ei lanta scelera facien tes patienter sustinel; dives est et longanimitas ejus, quia non stalim punit eos sed exspectat ad pniten tiam per multa lempora. lias porro Dei divitias con leinnit, qui non eis utitur ad agendam pnitentiam, sed ad vanam securitalem convertit, existimans aut non curare Deum res humanas , aut donare quod
;

ob inducias quas illi concedebat. Dei benignitate Videns Pharao quod data esset r gaies (ranis neinpe), ingravavit cor suum, et non audivit eos, Exodi 8 13. Mirum ut ex requie , et ex bono , quod illi contulerat Deus, ex patienti nenipe, qu illum sustinebat, ingravaverit cor suum, ut ben annotavit D. uguslinus lib. Quaest. in Exodum ; qui hune ponderans locum ait i Hic apparet non illas lanlm fuisse qud causas obdurationis cordis Piiaraonis verm eliam f incantatores ejus similia faciebant ipsam Dei patientiam, qu parcebat. Ergo umle pnitentiam debebat inde obdurationem miser iste exemplo conlirmans suo Apostoli sentenelicuit tiam Dei nempe patientiam aliis esse odorem vitae ad vitam, aliis odorem mortis ad mortem. Unde recl Dei secundm Palienlia bidem S. Auguslinus corda hominum quibusdam utilis ad pnitentiam, et in quibusdam inutilis ad resistendum Deo < malo perseverandum. Alii per ipsam salvantur alii tlamnantur, qu nulla major miseria. Sic pravum ut ex suavissimo divina; aliquaiulo cor est hominis sed fel eliciat quod misericordise flore non mel impiis illis accidit , qui oblatum sibi Deo locum sed eo abutuntur in pnitentiai non admitlunt superbiam. Contra quos merit exclamt Paulus celeberrimamillam sententiam frequentissini Palribus usurpatani, ad commovenduin, terrendumque eos qui peccare benignitate Dei ac longanimilale conlisi persvrant An divilias, inquit, llom. 2,4, bouita, , : , , , ,
,
:

diflrt.

Sic

ille.

Docte similiter copiosque banc Pauli sententiam tractans et declarans Hieronymus Ex hoc, inquit, loco apparet cur Deus toieret peccatores , et cm possel, vel prohibere peccantes, vel inferre vindiclam, mavult lamen eos converti ad pnitentiam. Sed num proptere libi , homo blandiris de im:

punitate securus, quia Deus in prsesenti non puniat ; et lu longitudinem teinporis et abundantiam bonila lis intuens putas jam non esse judicium ? AudiScriupturae sententiam, 2. Pet. ult. Non tardt Dominas kpromissa, sed patienter agit propter vos, nolens ali quem perire, sed omnes ad pnitentiam converti; bo nus est expeclando , justus est puniendo. Unde adNe tardes converti ad monet Scriplura , Eccli. 5, 8 Domiiium, neijiie diffras de die in diem ; subito enim .vniel ira ejus, e.l in tempore vindict disperdet te. El iterm Ne dixeris : Peccavi, et quid accidit milii triste? Est enim Altissimus patiens redditor, etc. Id quod eliam Job hic signilicat, dm addit Oculi autem
: : : :

Impius quidem ob dilationem pn;ie sibi persuadet impunitatem, unde arro^aus etsuperbus eflcitur, sed non impun fert; nam
ejus sunt in viis illins, q. d.
:

Deus considrt perversas ejus vias, id est, acliones, et alla mente reponit improba ejus facta; sicut dicit David, Psal. 45 Vullus autem Domini super facientes
:

mala, ut perdat de terra memoriam eorum. Tempore enim suo contemploribus illis justam inferet ultiqnein.

palienli et longanimilatis ejus contentais ? Ubi divilias vocavil Paulus , secundm phrasim 11eingnient copiam et abundantiam , eoque braicam vocabulo deleclalus crebr usus est ad res divinas et spiritalcs translato ; sic alibi appellat altiludinem diviliarum sapientiai et scienliaj Dei , et divilias gloriae et miscricordia, etc. Pro voce aulein bonitatis Gru:c est x?'? , quai vox proprj signilicat benignitatem, definilurque Philosnphis virtus qu quis sponl ac henigft omnium ulilitati expositus > '4 hinc putat Justinus Martyr in Apologetico appeilalos esse Christianos quasi wnoToziin; , hoc est , cotnmodissimos , utilissimos , et benignissimos erga omnes. Divitiae igitur bonitatis Dei signilicanl exuberantis

et

<

Elevati sunt ad modicum, et non subVers. 24. sistent, ET HUMILIADUNTUR SICUT OMNIA, ET AUFERENTUIi; ET SICUT SUMM1TATES 6P1CARUM CONTEREMUK. Nonuulli ex Hebr;eo legunt haie activ Elevaverunt se; quo insolescendi et superbiendi sludium siguilicailli lalur. Quainvis enim honor illis non deleratur men honores anhel ambiunt, et arrogan ter usurpant, lestinal l'astigii ambitione lurgentes. Addit, ad modicum id est, tantlllm durans. Igitur brevissimam cujus iilam e.vallalionem quis meiil no;i despiciat deturbatio et ruina sublimitati proxima exislii ? lu subjungit Non subsistent : pro quo aliqui ex Hebra:o transcribunt Nulli erunt, vel, et non ipse. lia nimi:

tem ejus benignitatem, qu sponl


peecatores benenciis suis.

cumult Patientiam Dei nominal,


larg(|ue

celsiludo crescendo minuitur, dm ascendendo cadil scilicet arbitrant cadendi elevatio est; quo enim sublimis ascendunl, eo simul profua-

rm superborum

im

C0MMENTA1UUM. CAPUT XXIV.


,

1462

dis cadunt. Licet ergo, inquit , ad tempus modicum gloriosi in hc vil videanlur alque florentes temporali prosperitate ; post paiiluluni tainen manifestante se Dei juilicio non sunt permansuri stabiles in edem ill felicilale, sed dejicientur ab ill su glorios exallalione in liumilitatein

maximam exlreinamque mi-

hoc huet ad jusinodi flore persistent , sed brevi peribunt iiiliilum redigenlur, auferenturque et ejicienlur de prcesenlis seculi habitatione in profunda ini'erni , ubi sempitern damnatione conlercntur miseri alque perdentur; similes levibus aristis sive spicarum sumniilatibus, qua; ad tempus quidem videntur elevatae atque ipsis eliam granis opliinis alliores sed post mox
seriam
;

mundo

sicut et caetera oninia quaacumque in magna videntur et Horida, non di in suo


,

lud, sponte decidens, hoc est fiupte natur et condilione id exigenle. Nam ut primm spica non incolumis modo , sed eliam erecla suhlimis et quasi vielrix sursm tendat, quasi coelo lelum illalura , at poslmodm su sponte proprique natur exigenle arel'acla languido collo est, et cervicem inclinai ; qua; humanis bonis , potentiae , gloriae , altitudini , opibus , et regum grati sic ex Senec accommodes Cupiunt intrim ex illo fastigio suo , si tut liceat , descendere ; nam ut nihil extra lacessat aut quatiat, in seipsam fortuna mit. Aplis ver exegregisancti lsidori Pelusiotae
:

imagine

lib.

epist.

126

monente

est

quodammod

inter mortales

bonum

Temulentum ac nemine
,

dcsiccantur et in ignem conjieiuntur


liorrea collectis.

gtanis bonis in

Veritas baec plurimis aliis Scriplurae sacrae locis eong-ruit , ut cm David ail , Psal. 67 Inimici ver'o Doniini mox ut honorificati fuerint et exaltati , dficientes tjuemadmodum fitmus dficient ; quoniam tannim fnum velociter arescent ; et siinilia eliam apud
:

salis

saiam et alios prophelas passim occurrunt , et per se perspicua sunt. Ecquis enim non videat in brevi
ielicitatem impii

humaine vitae curriculo non posse ?


plicia indicat
:

longam esse

Duo supunum, quod est rcsectio spicae culmo, alterum, quod est tritura. Primo interilus impii quo
Sicut summitates spicarum conterentur.
,

falce mortis praciditur , hoc est, separatur corpore; secundo tartareus cruciatus, quo anima proteritur sive torquetiir, respondet.

anima

Caeterm hic expende, quomod non dixerit sicut spicas, sed sicut summitates spicarum; qua; profect non alise nisi aristse, quas veluli sagiltas clum versus spica videtur emittere ; quibus undequaque sepla ipsi olympo bellum inferre videtur; at lune conteruntur , quando ad maluritatem segetes decollanlur ; sic utique superbi aristis similes tune prorss eonterentur, quando amplis contra clum velut arista; eletantur. Nain ut hen sanctusGregorius, lib. 16 Moral., cap. 15 Superbormn carnalis gloria , dm nitet cadit, dm apud se extollitur , repenlino interrupta fine terminatur. Pulchr hoc ullimum dixit , lune
:

etiam concutiente vix consislit. Pulchr temulentum bonum; non e solm ralione, qud hominum mentes lurbet, atque eos temulentos laciat , su immemores Deique oblitos, ut hune in modum, inquit Seneca , lib. de Providenti , cap. k Cm omnia , qua; excesserunt modum noceant , periculosissima ielicitatis intemperanlia est; movet cerebrum, in va nas mentem imagines vocal; mullm inter i'alsum et verum mdise caliginis fundit;sed eliam signatissim , qud non secs ac ebrius et temulentus homo ut nulet labatur et cadat null exteris impellente (lualienteque manu opus habet , cm ipsemet su impos nec conslare sibi ac subsistere valeat; ila terrena bona, ul nihil extra lacessat aut quatiat, seipsis et su sponle decidunt. De iniquis igitur temporalis gloria elalione tumentibus, sed tamen null in hc solidilate duranlihus dicitur recl Elevati sunt ad modicum, et non subsistent , etc. Sermonem itaque concludens, subdit : Quod si non est ita quis me potest Vers. 25. arguere esse mentitum , et ponere ante deum verba me a? Probaverat Johus impios hic non statim semper
, : , , , ,
:

interrumpuntur quando amplis extolluntur , im quando inter se superbi unili (alis dissiti) ad ullimum electorum procedunt exlcrminium. Nam ut dganter idem Gregorius, lib. 17, cap. 16, ide superbi aristis comparantur quia licel ex edem nalur omnes, sicut arista; ex spic lamen inler se per invidiam semper sunt dissiti non secs ac ipso; arisl. H33 conjunctoe, inquit sanclus doctor, prodeunt sed crescendo paulisper se rigidse et hirsutae disjunguntur; id quod superbis exinde approprians , subdit i Superbi natur sibi communione conjuncti sunt, sed contra se vicissiin crescendo dividuntur abus quippe alium despicit et alter in allerum invidiae facibus ignescit; sed bonorum vilam unanimiter
,
,

scelerum suorum pnas luere , neque illos solo in hc vil vexari quinim ipsos plermque mira cum impunitale in hoc seculo vitam sceleratam ducere, ac prinde non dehere se criminis accusari, qud in statu florenti non perdursset. Neque enim status prosper jusliliaa argumenlum est; unde neque adversilas injusiiliam arguit. Quod si ita non est, inquit Jobus, id est Hc ila non se habcie quis me convincet, et reum mentlacem coram Deo peraget ? quod ad phiiimani justitia; ac veritalis iiduciain procul dubio alliuel. Possit eliam esse sensus talis, ac si dicat Vera quidem sunt qua; protuli cieterm elsi Iongis verbale exularent, nemo veslrm tel aliorum hominum posset verba mea falsitatis arguere, et lanqum falsa in divinum rapere tribunal. Quod quidem licet
, :

aflligunt; adversm se quidem divisi sunt, sed tamen concorditer grana deorsm prmuni. Ast lune exculientur et coni'ringentur, quando ad judicii maturitatem decollabuntur. Septuaginta locum hune nonnihil aliter verlunt, in eamdem quidem sententiam divers tamen similitudine; pro eo enim quod Vulgatus posuit Auferentur, et sicut summitates spicarum conter entur , ipsi legunt Emarcuit autem sicut malva in stu aut sicut de stipula spica decidens sponte sn , aut sicut alii verlunt sicut spica calamo sponte decidens. Ubi expende il,
: :

non salis rationi consonum videatur (cm facile possenl quidem amici respondere Jobo Si vera protuleris, nemo iorsitan erit qui possit le falsitatis arguere; si tamen oralio tua vero aberret, quilibet polerit eam in judicium trahere et falsitalis accusare) nihilomins approbante Gregorio, Jobus eliam llsilalis errore supposito, jure merilissimo conlra illos excipit, quos fabricalores mendacii et falsorum dogmalum auclores esse convicit. Justus namque inquit S. Gregorius, elsi quid unqum delinquemlo loquilur, dignum non est ut ab injustis et prav vivenlibus judicetur. Unde sanctus vir amicorum superbiam deprimens non solm si ita est verm eliamsi ila non est ut protulit, nequaqum se reprehendi posse confidit quia nimirm illi rect falsa redaignere possunt, qui falsa agere nesciunl; nam correelionis ausum contra fallaciain perduntqui adhuc fallaciler vivunt.
:

CAPUT XXV.
Respondens autem Baldad Suhites, dixit: 2. Potestas etterror apud eumest, qui facit oncordiam in sublimibus suis. Numqujd est numerus militum ejus? et fi;
1.
1.

CHAPITRE XXV.
Baldad de Suh parla ensuite Job en ces termes 2. Celui-l seul est puissant et redoutable, qui fait rgner In paix dans ses hauts lieux, et qui entretient cette harmonie et cul ordre admirable qui parait dans les mouvements
:

des cieux.
3.

super

quem non

surget lumen illius?

Peut-on compter le no mbre de ses

toiles

qui $onl

,,

,, ,

MO-

IN

LIBRUM JOB
comme
4.
ses soldats, et

1464
mesurer l'tendue de son empire?
t-elle

4 Nimquidjustificari potest homo comparatus Deo, aut appareremundus natusdemuliere?

et

sur quoi sa lumire ne s'lve

point ?
tant

L'homme donc

peut-il tre justil

compar

Ecce luna etiam non splendet, et stell non sunt mundae in conspectu ejus;
5. 6.

Quanlmagis homo putredo,

et filius

ho-

minis permis?

Dieu, qui opre ces merveilles ? et celui qui est n d'une femme impure paralra-t-il pur devant lui? 5. La lune mme ne brille pas en sa prsence , et les toiles ne seront pas pures devant ses yeux. 6. Combien moins le sera un homme qui n'est que pourriture, et le fils de l'homme qui nVst qu'un ver de terre?

COMMENTARIUM.
Vers.
ii.xrr.

Respondens autem Baldad Suhites Vers. Potestas et terror apud ebw


1.

manium
lis

2.

EST, QUI FAC1T CONCORDIAM IN SUBLIMIBUS SUIS. Quoniaill Job ab amicis condemnatus ad Dei judicium provocabat, aptid queni jus suum pro certo afiirmahat se obtenturum ab bc opinione eum amici duplici argumenioruni gnre abducere conati sunl scilicet argumenlis pelitis ex adjunctis ipsius Jobi majestateiii poieniiam quitalem et sapienliani Dei pra> dicanles , Jobi contrario infirmilalem arrogantiam et aiia scelera alque flagilia commmorantes. Iisdom mine viis insislens Baldad nihil hic novum adducit sed lanlm itrt quse ab aliis sp ot seipso pris fucrant objecta ail enim potentein esse Deum atque terribilem potestatem porr illi sunimam esse ex eo probat quia facit concordiam in subliniibus suis. Qti?e sint ista subliniia obscurum est; quidam clos inlelligunt, qui cm varios habeant inler se, im et comrarios motus, quorum alii lardissim, alii velocissim suos versant atque conficiunt orbes, et cm vario se nutu in alias atque alias cli plagas contorqueanl, est tamen inter illos incredibilis concordia alque concenlus; quod san nisi abomnipotenti manu firi non posset. Et quidem qui primi mobilis firmament!, planelarum qui contrario motu cientur, or(iiiiein in propriis conversionibus quas mols ratio neque relardat neque acclrt attent contemplatur, facile miralur concordiam illani divin potenli sapientique dignam cernilque Majeslalem quse immania corpora rgit, et qu vult sine ullo negotio verlit esse timendam , ut merit dicatur terror esse apud eum qui facit concordiam in sublimibus suis. Mystic autem concordia hsec orbium ccelesliuni ad superioris hominis partent mirific temperalam quant tbeologi myslici clum appellanl apte traducitur. Admirabilis quippe concordia est, din inlel; ,

furor, qui expromunt omne genus crudelitamiserorum honiinum vitam excruciandam. Nonne videmus quosdam generosos et animi con-

ad

fides, scorpiones praditos, cm equulei ardentes laminse cm dirse belluae, rolae, crucm lunica moces, cm unci ferrei lanipadesque lesta proponerentur, hommes se professos expalluisse melti atque in saavo illo apparatu animo cohorruisse? Sed, nolite , ait Christus timere illos qui occidunt corpus. Nam ille furor immanium dynaslarum hujus et possunt quidem exvit finibus circumscribitur quisilo supplicio corpus anima spoliare sed animam ipsam post migi alioneni ab hc luce altingere non possunt. Ille, ille ver formidandus est, qui non modo corpus, sed animam quoque ipsam perdere in geliennam potest. Non vult Christus ita naturam nos exuere omnem ut eorum q in vit formidabilia sed docere quae sunt nullo sensu commoveamur dura et aspera in hoc vilse cursu eveniunt nihili faprse illis quae post mortem sceleratis cienda videri menlibus Deo inleruntur ; quas quanta sint nullius hominis cogitalio consequi potest. Non igitur homines sed tinum illum esse metuendum qui corpus honiinum cm arbitrio suo laceraverit , potest quoque animam ipsam inexplicabilibus tormenlis pnisque afficere. Unde D. Bernardus sernt. 16 in Can-

stanli

cm

tica

Paveo, inquit, gehennam, paveo Judicis vul-

tum ipsis quoque tremendum angelicis potestatibus; conlremisco ab ira potentis, facie furoris ejus, etc.; qui tam in animam qum in spiritum potestatem habet ille.merit fortissimo quoque dbet
,

limeri.
Alii per sublimia meleoras impressiones inlelligunt id est, illa qu in aere regione concrescunt et ex e vibranfar; qualia sunt fulmina, venti, nubes et alia in isto gnre terribilia, qua; cm lremere cperunt et adversis inler se fronlibus concurrere qtue tamen omnia omnia videntur esse turbanda sedal Deus et mira consensione concordat. Quod de suo Jove prdieabat delusa gentililas quo dicebat frsenari ventos et quas motus terris et exitium minabanlur momento temporis levi lantm capilis inclinalione componi de quo san Jove cecinitMaro, lib. 1 yEneidos Vultu, quo clum lempestatesqne serenat. In quant explicationent magis inclint Sanctius noster quia hominibus, maxime bis qui non sunt rerum cleslium admodm gnari, qualis erat Baldad et Idumi reliqtti alia minus nota eranl hsec ver meteora ignorare non poterant qu quotidi videbant quibus se Deus hominibus potentein et borribilem probat; Queniadmodm Deus meleoris bis impressionibus peccalores terruerit straveritque, exempta habemus plurima. Lege Psalmum 17, et Graocorum Patrum quant nuper edidimus in eumdem exposilioneni noslrasque Annotationes. Ha;c porr arma dicuntur Dei, et forlass sunl illi milites de quibus vei'su sequenti agit. El hoc ipsum docuit Deus infra cap. 58, vers. 22 et vers. 34, ubi se hoc indicio Deum sse probat. Et idem docet David, Psal. 147. Et forlass aille hoc tempus similia conligerant, licet Scriplura non tradat t|u;e nota fuerunt ldumais; unde Baldad ut probaret Deum esse potenteni ac terribilem argumenlum sumpsit. Alii denique ad rerum universilatem censent esse relrendum , qu cm ex lot lanique diversis rbus
, , ; , , , ;
:

leclus et volunlas selern Dei lege reguntur, cl divinisproescriptionibus non exorbitant; quod probe n-

runt qui res arcanas rimantur,


,

et spiritualem

homi-

nis structurant introspicere assuescunt. Alii angelos neque pulant inter quos licet varii sinl ordines natura eadem sive species, ita tamen studiis nioribusque consenliunt ut idem sapiant et velint et illani sunmiani sibi libellaient esse pulent, si divin volunlate nunqum recdant. Cantatissimum est
,
,

prxlium

et

sublimium angeorum discordia

quando

tune divisi sunt spiritus iis duas factiones, hinc Lucifer, inde Michael inter sese dissidebant. Quid tune? Deus Luciferi factionem in tartara prcipitans, ccelestia omnia in
Lucifer ccelesiem
;

pacem turbabat

Proh qum terribilis Dei virtiis quse pacis clestis causa tant sublimes spiritus prcipitavit aternisque flammis tradidit! L'tiquc apud hune sohim Doniinum et potestas et terror est , ipse solus debel limeri , qui nec spiritibus pareil, sed illos eliam potest durissim castigare. f erribilis profecto qui aufert spirilum princi]ium terribilis apud reges lerr. Sunt qui auferant rgna sunt qui auferant corporis vitam ; sed qui solus terribilis sit , et justum terrorcm possit ineulere , ille est

ternum

paciticavit.
,

atque polentia

qui potestatem habet cm in spiritus , lm in animas, quas etiam potest perdere in ignem aster num. Id

quod docebat Dominus in Evangelio, dicens Matth. 10, 28 Nolite timere eos qui occidunt corpus , animant aulem non possunt occidere ; sed potis timete eum, qui potest auimam et corpus perdere in qehenrtam. Quid igitur? Neminem moveat tyrannoruni im,
:

eonsiiet,

omnes tamen communem

universi concilia-

H(j5

GOMMENTARIUM. GAPUT XXV.


;

4466

lionem et consocialionem tuentur alque conservant et eam ob rem Septuaginla de universi creatione hune locum in su versione explicrunt, ita vertenles Quid enim exordium, quant timor ab eo qui facit universitatem in akissimo? Ejusdem enim admirabilis et iniinitse potentiae opra esse judicrunt et res lam
:

i
i

coagulala quin et sui quoque vel extremis totius universi lenninis iiuendi copiam facit omnia consocians unitalibus idenlilalibus unionibus , congregationibus, dm scilicel divina pax indivulsa per; , ,

c
i

sistit

diversas efiieere , et eas inler se ita consociare , ut in unum quasi corpus universi coalescerent. Qu de causa concordiam reruin omnium fuisse principium quidam philosoplii opinati sunt. Existimo autem ego simililudine fuisse inler res lam varias alque diversas conlrinatam concordiam. Nulhe enim res lam dislantesetdissimiles inter se sunt, quai non sint aliqu ralione inler se similcs ; quippe quai onmes ab uno Deo orf.e et effecia sunt, ipsiusque aliqu ex parle imaginem rfrant. Nain Dei vesligia sunt, lctorisque sui vim infmilam dclarant. Cffl igilur uni suo principio similia sint, eliam inler se similia oportel esse. Qua; shniliiudo amorein natur su paril charilatem et amiciliam conglulinat. Sic eliam similibus legibus ex diversis liominibus una respub'ica conslituilur. Hanc simililudinem per res omnes manantem auream illam catenam esse credo , qu quidam philosophi alque poeta; rcrum universilalcincontineri crediderunt. Sed quant fahulos illi auream catenam, hanc ver ac divine Maguus Dionysius Tr,v(hiav
xa!
p'/_iauv-yo-yc,v

, et in uno cuncla demonstrat , et ad omnia pertingit, et propri nusqum identilale recedil nam ad omnia procedit , suique participationem om:

Bipiivnv,

diviiiam

pacem

concilialionis

principem appellat, lib. de divinis Noniinibus, cap. 11. Haec enim, inquit, est quai cuncla conjungit et < universorum concordiam ac connexionem gignil eiliquare eliam ipsam expelunt universa ut i citque ; i eorum divisam multiludinem ad inlegram quamdam c redigat unilalem alque inlesiinuni bellum universi ad concordent inducat commoralionem. Quin et dii vinae pacis parlicipalione prima; virtutes concilialri, , ,

nibus indulget secundm cujusque proprietalem, nec non p..cilca redundanii bonitatis exuberat calque manet per excessum unionis tota ad toi lam etiam secundm seipsam lotam de super unila. lia S. Dionysius divine prorss ac sublimiter, declarans poteslalem ejus qui facit concordiam in sublimihus. Dictai onmes expositiones oplimae sunt, et ad lilteram instilutumque consentaneai; poslreina lamen uli caiteris sublimior, iia maxime Dei poteslalem repraisentat cum iidinil bonitate conjunclam qiue quia impiis terrorem adfert, bonis autem animos facit, Job rectai voluntatis conscienti nixus (secs qum Baldad et socii ejus) poteral magno et ereclo animo ad Dei judicium appellare sicut S. Paulus hortatur llebracos cap. 4,16: Adeamus erejo cum fiducie ad tlironum cjrati ejus, ul misericordiam consequumur, et gratiam inveniamus in auxilio opportuno. Quare frustra Baldad Jobum militiae cleslis objeclu percellerc conatur, dicens Vers. 3. Numquid est numerus militum ejus (1) ? et super quem nom surget lumen illius? Milites Dei appellantur angeli ad ejus imperata expedilissimi, per
<
, ; , , :

quos strages horrendas impiis solet inferre, ut multis Scripturse sacra3 constat exemplis ; sunt autem illi fortes, et erecli, et magnilicentissim inslructi ad
bella Domini conlicienda, omnes veterani et principes, qui primo sui orlu, cingulo militiae donali, palm et laureis glorios redimiti , Saianam clo

ces et

secum

ips;e et inler
;

se et

cum un mundi

<

inl'erioraque luin ipsa pace prima conjungunlur secum tuin inler se conjungunt, lum cum uno coque pert'ecto omnium pacis principio etauclore, qui ad

pepulerunl, jam inde ab co tempore milites Dei nominati quos JNahum propheta fortes Dei consimili modo nuncupat, cap. 2, 5 Clypeus fortium ejus ignilus,
; :

viri exercits

ejus in coccineis.

Hinc summus orbis

quasi claustris ac seplis f quibusdain quai divisa sunt copulat , omuia dfinit dtermint, et munit, neque permillit divisa in in< finilum neque inordinata , sine termino diffundi i et sede carenlia , Deoque destitula suain unilatem < egressa , sibi invicem conlusa misceri. Et paulo post uberis exponens quomodo Deus pacific cuncla coordinet, ait : i Ac primm quidem hoc dicendum , ut cura per se pacis tum universalis ac particularis c efl'ector sit ipse Deus, et ut omnia inter se mu luo minime confus ipsorum inter se conjunctione commisceat qu conjunctione coha3rentia sine di; t visione et distanti, singula tamen secundm proi priain speciem pura consistunl , per concretionem i conlrariorum minime pcrlurbata; quoniam exactam < islam unionem ac puritatem nihil interrumpit. Unam < igilur camque simplicem naturain pacilicue unionis
,
,

omnia individu cm venit

i
i

< i

contemplemur, sibi ipsi et illis ipsis alque inler se omnia copulanlem , nec non universa complexu qliodam omnium incont'uso contemperala pariler alque impermixta conservanlem. Per liane diviiue meules copulalae suis ipsis cum intelligentiis tm rebus inlelleclis conjunguntur, alque denu scandunt ad incognitum eorum quai menti supereminent contaclum. Per hanc animai multigenas suas raliones conneclendo ad quamdam spiriialem purilalem redacl* procedunt sibi propri via et ordine per im,
,

materialem atipic in divisam intelligentiam ad unioquan'idam intelligenli superiorem. Per hanc una omnium et imlissolubilis connexio juxla divinam ipsius congruenliam exislit et perfeclo con< cntu ac concordi consensioneque coaplatur, dm colligilur ac sine dissolutione con sine confusione itinetur. Inlegrilas nimirm perfeclai pacis per sim

nem

imperator Deus Davide nominatur Dominas virtulum, hoc est, copiarum clestium, et, ut ex Hebra;o verlit S. llieronyinus, Dominus exerciluum; Aquila ver (irpaTiwv, militiarum, propterangelicaslegiones quibus illius solium amplissimae goria; majestate collucens circumanibilur. Sunt proinde beati spiritus velut Numinis semper augusti, semper tropajuchi, prloriani milites, qui dignitale, robore, amplitudinc et illustrium lacinorum glori long anteeunt et melopiioros Persarum, et sacras alas Macedonum, et Soldurios Gallorum, et adoreas omnes armatorum. Verm D. Gregorius Magnus ait illos dici milites, qubd cum potestutibus tenebrarum pro nobis pngnant. Praeclar in eos cm incidisset aliquando Jacob divino allalu nominavil Castra Dei, Gen. 52, 1 juvant enim genus, humanum, et armatorum suorum opposilu in ancipiti et periculosissim contenu'one, qu de capite saluteque decernimus, iidelissim nos protegunl; ut in eos praecipu convenire videatur quoi Theodosius imperator in novell 51 posuit < Militum ordine communiri rempublicam universam. i At maxime que ut certum ab se praesidium liominibus dclaraient iis symbolis quai facile possent intelligi, sacris monumenlis constat sasp illos habitu militari alque ad defendendum parlos se videndos exhibuisse. Ita quidam angeli in equis frenis aureis decoris circumsislebant Macchabaetim, et non pila, sed fulmina jaciebant in hosles unde clades ea consecuta estimpiorum, qu;cindivin IIUloriproditur.Etlong ante, cm Josue fortissimus Hebraeorum ductorad Jerichuntem esset urbem, adslare vidit pulcherrimum ju:
: ;

plicissimam
,

suam meramque

virtuiis unilicaj prae-

isenliam ad ea qua sunt omnia pertingit, omnia c conjungens et extremis extrema per mdia coni nectens secundm unicam connaluralem amicitiam

Grcgor.,Iib. 17 Moral., cap. G, exponit de angequd eorum numerus lantus sit, ul nobis non possitpercenseri. Sed ad lilteram videlur hic sermo esse, non de angelis, sed de sleilis, lanqum Dei militibus, eo modo quo lola illa cleslium luminum mul(1)
li^,
1

citudovocari solet in Scriptur exercits cli. (Estius.)

14t>7

m
;

LiimuM job
t

1408

venem cvaginatum tenentem gtadinm, qui ore et vultu et lOlias eorporis compositione. gcnerosum et invielum ariimum expiicart; cxhorruit ille primm lum ut se Noster, inquil es , an adversariorum:? conllrmavil Sum, IlteJJ pins anglus, et africain tendens nianum Prirtcps exercits Domini. Sic D. Joanues in miait randis suis ait visos sibi esse illos principes indutos tticis igmis, quibus rapida atque potens eorum in
:

degustationem, lumen appetentibus, magis se imper lit, et copiosis fulget, quia dilexerunt multiim atque eas semper ulteris proveliit propoitione studii < eorum ad aspiciendum sursm. i Plura de spirituali hoc lumine vide, capite praecedenti ad versum 13. annotata. De peculiari ver sanctorum illuslratione,
;

quomod

scilicet ipsi

Deo lumen accipiant


,

et

in

sibi subditos distribuant

agendo

vis significatur; et hyacirtihinis, qui color est cestis, ut punicei Olympi bellatores esse intellige-

vide S. Dionysium, lib.de clesti Hierarchi, cap. 3, 4, et seqq., ubi haec fus et distincte docet.
attinet per lumen quod hic dicitur surgere super omnia, vel intelligi potest lux increata, quse est ipse Deus omnia creata lumine perspicacissimo lustrans, circumspectans, introspiciens; vel cert lumen aliquod creatum, quod fonte lucis increata; derivatur in creaturas, quod est velutsigillum signumve Dei, juxta illud, Psal. Signatm est super nos lumen vults tui, Domine. 4, 7 Sensus ergo Baldadi est, ac si dicat Adene inttt,

reinus Deo niissos ad hominum defensionem ; qui long nielis grandibus suis aureisque peltis nos tuentur quin Homericus Ajax clypeo septemplici Graecos in acie prolegebat. Quare Cyrillus Alexandrinus, Glapbyrorum in Genesirn lib. 4 , sapienler illos VOCat juXXr.-TTTCf a; ic wapu-fc;, anxiliatorcs, protectores, in prselio sospitatores. Vide quoe de iliorum proteclione superis annotavimus, cap. 5, vers. 1.

Cterm quod ad hune textum

Dei,

Nunc quoad numerum eorum allinet, dici non id potest quantus sit, et qum illustris multitudo Numquid est numerus miliquod significat dinn ait t,., ;o tum ejns 9 Nobilium est theologorum opinio, cm postrcsint novem ordines bealorum spirituum mum qui omnium minimus est, unde custodes et lutelares vila: nostr sumuntur, numro tamen aspectabilium omnium rerum vim et varietalem su;
:

mescis Jobe, ut velis cum Deo congredi ? An vires et sapientiam parem adeptus es? Profect neqtte

neque lot militibus cinclus es, ut cum potentissimo Deo concertare valeas ; neque ver ita sapiens es ut lumen quo illustrantur universa tu
ita validus,
, , ,

solus exques. Quid igilur insolescis? Vers. 4. Numquid justificari potest iiomo cost-

perare. Quanta igilur crit frequentia, quantus ctus excellentium eorum principum? Optim san sanctus Dionysius, cestis Hirarchise cap. 14, nott, eloquiorum de angelis traditionem millies eodeciesque millies dena rum esse millia dicere millia, summos illos quos adbibemus numros in qu per hos c seipsos glomerando ac multiplicando , essenliarum ordines aperl declararet clestium Multi namque sunt i nobis annumerari non posse. 'beati supermundanarum mentium exercits , qui i infirmant et contractant materialium nostrorum nui merorum rationem penits excedunt , scitque defi,

parvtus Deo, aut apparere mundus natus de muliere (1)? Ducit argumentum Baldad ex hominis vililate ac immundili cum Dei celsitudine ac puritate comparat. Quasi dicat Quid stolid appcllas ad tribunal Dei, qui usque ade justus est, ut homo cum ipso comparalus , quantmcumque videatur justitiae
:

studiosus et cultor , videri possit injuslus ; usque ade mundus, ut natus homo de muliere null ratio-

<

niunlur sol ipsorum supermundiali cceleslique intelligenti scienlique, quae illis abundanlissim conceditur Dei principali et infinitorum consci

cratrice sapienli, quae superessentialiter

omnium
,

ne cum illo debeal comparari ? Vide primam partem hujus versiculi superis explicatam, cap. 4, vers. 17, ad eadeni ferm verba Numquid homo Dei comparatione justificabitur? Posterior ver pars exposita est, Quid est homo, ut imtnacap. 15, vers. 14, ad illud cuatus sit, et ut justus appareat natus de muliere? Et cap. 14, v. 4 Quis potest facere mundum de immundo ronceptum semine ? Atque inprimis agnoscendum est,
: : :

et simul rerum prineipium et causa substanlifica t continens virtus et complectens dclerminatio exi,

stit.

Sic

ille.
:

Et super quem non surget lumen i'llics? q. d. Nemo divini luminis expers existit. De hoc luniine S.
Dionysium audiamus, lib. de divinis Nominibus, cap. < Lux inlellectilis dicilur illud 4, G, ila loquentem i bonum quod est supra omne lumen tanqum f'ontalis radius, et effusio luminis inundans omnem
:

magnam esse natura; humanaj infirmilatem, nihilque videri facilius qum ul noxam concipiat, qui paul solutis vivit, neque satis.in olcium boni viri intentus est. Itaque e magis dbet evigilare mens ad peccalum fugiendum, qud
se facile insinuet,
et veluti in

animi arcem cuniculis ingrediatur, ade ut ne cognoscatur quidem. Sancti viri imbecillitatem in hc re suam tenebrasque menti offusas gemere soient atque
deflere, qnd facillim et nihil minus cogitantes sa^p labantur, et se lapsos minime percipiant. Mir David in sublimibus rbus illuminabalur, cui facem Deus prl'ercbat ad cognoscenda Ecclesiae arcana, eadem-

mentem supramundanam et circamundanam et mundanam, ex plenitudine sua illuminans, et tolas learum facultates intelligendi renovans, et omtes et om continens, quatens supra omnes tenditur quatens supra omnes sita est i nibus antecellens

, , ; , ;

atque absolut omnem illuminatricis virtulis proprie talem ut lucis princeps lumineque potior in semetips complectens, et superbabens praehabensque neenon et intellectilia rationaliaque universa congregans reddens inviolala. Etenim sicut ignorantia errantes dirimit, sic intelleclilis lucis praesenlia congregat et copulat illuminatos, perficitqueeos, et ad id quod ver est convertit, multis opinationibus eos revocans, ac varia varios aspectus, vel, ut magis propri dicam, cogniliot in unam veram, et puram ac simplicem
i
; ,

sed aciem oculorum que bonis verbis exponenda cum in se converterel, exclamt Delicla quis intet%i?Scpluaginta ponunt K^ix-nT<x>y.a.Tx, hoc est, propri lapsus. Unde S. Ambrosius vertit Lapsus quis intelligit ? D. Hieronymus errores ; Aquila -^cia, ifjnorntias, hoccsl, delicla, qua minus sentienlibus et cogitantibus exeidunt. Unde irap-xTTTjAaTa sunt propri 77T(.')jj.aT, casus, non ruinas. Athletarum inter se olim certantium casus appellabant ruinant, Gneei jTT(p.a-:a, ul animadvcrtil S. Ambrosius in Psal. 56. Qui casus industri et erudilo artificio fieri solebat.
;
: :

nom

contraint, et

uno lumine

unifico implet.

et

In quolidian ver vil praeler mentem ut cognitionem evenit prolapsio. Quant


(1)

plurhnm
ob causant
:

Deus, inquit, lux intelleclilis supiacleslem implet lumine intellectili omne:.i aulem ignoranliam et i errorem ex omnibus animis, in quibus est, ejicit, et

Idem paul ante

dicilur, quia

omnem mentem
;

Hoc

significat isla sentenlia


,

alheque similes

Si

ipsis

omnibus lumen sanclum impeplit

eorumque

otiiioa mentales caligine ex ignorantia circumfus mult repurgat, et librt, et excitt, atque aperit gravitate tenebrarum compressos et clausos; dalque

homo cum Deo contendal sicut in judiciis humanis unus homo contra alium lilem intentt quod nunqum fiel, ut hominis causa superet, id est, ut homo justus comprobetur Deus aulem injuslus. Et edem
,
,

ppmm
qum

quideni mediocrera splcndorem, deinde tandegustato lunne cl oculis jam magis, post
,

quod sequitur Ecce luna etiam non sptendet, quia quaedam etc. Non enim hoc ita potest intelligi etc. sicut angeli sunt munda coram Deo
pertinet
: ,

(Estius.)

1469
irapairr((/.aTa,

COMMENTA RIUM. CAPUT XXV.


non
7rrjxaTa, ut in palaestr,

1470
,

hoc

est,

nonruina, sed casus nuncupanlur,


sios ait

vel, uldixi, Snoi*j

ignoranti. ,Qua.re S. Hieronymus in cap. 2 ad Epliomultos opinari TrapairriVaT* esse quasi initia peccatorum, cmtacita cogitatio subrepil, et ex aliqu pane connivenlibus nobis, nondm tanien nos impulil ad ruinam. Sed communiler Paires leviora

ubi totidem fer verbis ad hune loeunt quaerunt commentatores, cur luna et stellx dicnnluf oiluscari divinis summi solis, Dei, inquam, splendoribus, et tamen sol non dicatur obscurari in conspectu
et

iterm cap. 15, vers. 14


explicatur

eadem

sentenlia. Apte

peccala intelligunt, qua; ex human imbecillitate vel socordi et indiligcnti commiltuntur. Proplerca in (livinisoraculisdicuntur iX7i;j.,u.aAEiai, delicta, qua; y.ajTai, bocest,peccalis, in sexto capile Lovitiei opponiinlur. Voeis Grcae proprielatem exponit erudil S. Augustinus Quaest. 20 in Levilicum. Est enim apud GraeC0S(j-s'Astv, curare; unde nikn^Ui diligcntia: et cura; vacuilas, debitse curae oniissio, uno verbo incuria, oscitantia, indiligenlia. Fitqueillud vocabuum ex eo, qud necessarium sit wXw piteiv, itcrhm curare, boc est, praeterilam socorJiam posleriore cura, et ips quidem meliore, sarcire; qua; delicli ralioneni probe explicant. Ait igitur pius vales conscienti obscur solliciDelicta quis intus, et divinum judicium reverens
:

ejus. Num Deus non audet decertare cum soe de splendore? Num non obtenebrareturet sorderet Hilius ante divinum divini solis jubar? Im squaleret sordidus, ut luna et Stella; ad prsesentiam divlnioris lucis. Cur ergo lunam et slellas in conspectu Dei inl'uscari prdicat imii solis menlione facl? Pulchr S. Thomas in coinmentario bujus loci tractans banc diflicultalcm Ubi considerandum inquit qud de sole mentionem non iacit quia non apparct sensiblaliter, qud ad prsentiam majoris luminis lumen ejus oblenebretur. Sed luna et Stella; etiam ad pra> sentiam corporalis solis obtenebranlur. Quasi dicat : Luna et stcllae et exiliora quaeque lumina ad majoris luminis exortum apparent deficere et obscurari unde quid mirum si conspectu augustioris lucis oblenebrentur? at solis fulgores nuilo creato lumine ob:

tettiqil ?

i'uscanlur

et

ita

neque

diviniori Deitalis

lumine

ver Prosper, lib. 3 de Yilconlinenli, cap. 16, asseruit, etiam illos qui sancl per donum Spirits sancti vivunt, tarnen propler quasdam diflicul-

Jam

si

quas Irabunt, sivescientes, sive nescienles, aliquoties aut suo peccalo cedere, aut alieno consentire, quid illis fiet, qui nec sancti sunt, neque usu et divinis donis corroborati ad superandas inimici tenlationes, proni in vitium, capi faciles, et blandinientis voluptatis illecti ; an non sequi ruinam necesse est, nisi multm et diligentissirn caveant, delicta vilent, et labendi occasiones onines amoliantur? Hoc igitur primum sit moniluni, cogitare unuinqueinque oportorese fragilem esse, minium niomento lilubarc, labi et errare posse, im et animum babere ninculosum. Aiebat Cratessapienter, iieri non posse ut quis lapsu et errato sit immunis, sed lanqum in malo punico semper granum aliquod inesse putridum. Quod sanclis in divinis oraculis prodilur; nam Jacobi vox illa est magni Apostoli, et vera confessio. In mltis offendimus omnes, Jacobi 3, 2. Alii pariler in divin sapientise schol crudili vanos, cirantes et l'atuos putant, qui se credunt omnium delictorum cxorles. Ita Job, qui staler illuminais menlis omnia sua ponderabat, cap. 15, vers. 14 supra cilato (quem hic Baldad repelit) neminem esse mundum muliere genilum asseruit, lametsi luna; radianlis nitorem aut jubar igneorum siderum quaro vidatur. Sit aliquis sanclus boni studiosus, qui justilkc vias ineat, sitque etiam, si ita lubet, prodigio nobilis, et tbumaturgus, de illo Deus Salomonis ore pronuntial, septies in die cadere, Prov. 24, 16. Sol tons luminis et diei pater est, sed eclipsin aliquando patitur ; luna pulciira est, sed prodil suas maculas ; astra i'ulgentia, sed nebulis obumbranlur ; candidum ebur,_ sed vetustatc nigrescit; spculum suo lvore clarissimum, verm balilu
tates,
inficitur

infuscabuntur. Neque enim increatum jubar est sicut creatus splendor qui obscurat minores luces. Haec est nalura, vel poliiis probruni creati luminis, extinsmere alinas luces ut accendat suas; divinus ver sol generos permiltit etiam ipso exorto reliquas splentiescere luces nisi ab alio lumine validiore extinguantur.Sublimissim Angelicus doctor: scilicet nunqum visus est sol obluscari majoris luminis claritudine, sed prsenitere semper ad prsentiam omnium; secs luna et Stella;, etsi alioquin luminosissima sint astra. Unde lunam et slellas obtenebrari dicit ad prsentiam Dei (juod de sole non dicit , ne sol qui nunqum apud hommes visus est majori lumine obluminari , hanc Deo conlumeliam paliatur. Quo docentur superiores non debeii occullos subdilorum defeclus propalari. Allegoric S. Hieronymus: s Sub nominc, inquit, lunse et slellarum angelos et supernas potestateS intelligere possunius, qui ad comparalionem diviiuc immundi et lenebra; possunt videri ; ex t revcrenli eo utique quoniam natur condita; creaturae licet non peccent , capaces tanien peccati sunt, ut apparuit in aliis angelis ejusdem nalura; peccanlibus. lorribilis plan immunditia peccali , cujus vel lanlm esse angelum capaceni salis est , ut hic aliqu ratione inimundus dici possit. Nam ver mundussolus est ille qui
, ,

omninest impeccabilis, nimirm Deus. Quare sic ullia progredilur S. doctor Sed post illos nullum an gclorum peccsse credendum est, quia omne liberum
:

bito
est,

sic anima modo pura et grali venusta sulabem concipit. Nemo denique est v7.(y.xp-o, hoc peccali expers, ut loquitur S. Hieronymus, dm
;

suum arbitrium in solius Dei charitatem verterunt, sicque immobiles facti sunt persistenles in verilate , in qu malus anglus cum suis stare noluit. Proinde ;mgelorum voluntas per amorem Dei facla est incon vertibilis qua; in Deo est per naturam; ide illi soli incorruplo honor et gloria. Ita S. Hieronymus. Igitur suptc nalura capaces eranl peccali omnes angeir, et hc ex parle aliqualem immunditiam habent comparalione Dei, qui solus ex natur su incorrupt

adverss Pelagianos disputt. Vers. 5. Ecce Luna etiam non splendet (1) et STELL.C NON SUNT MUNM2 IN CONSPECTU EJUS Quod ad

tioncm habet atque incomprehensibilem purilatem ; puritas. Caetermboni angeli simul alque divini amoris actuni elicuerunt supposito illo pacto (quod meliores theologi agnoscunl)

im ipsemetest ipsamet

lunam et slellas pertinet, perspicuum est cas cum divin luce comparatas obscurari immuiubsquc videri, cm et sol corporeus eis inox ac orlus est , quasi vlum quoddam oppandal, ut mortalium oculis minime afl'ulgeant. Ilsec etiam supcris exposila sunt, cap. 4 vers. 18; et cap. 15, vers. 15. Ex quo apparet nihil novi adduxisse Baldadum, sed tribus versibus eadem repcliisse qua; dixit Elipbaz cap. 4, vers. 17
, , ,

facti sunt incapaces peccali non sed ex dono Dei. Paveat ergo oninis creatura necesse est ante Dei praesentialn coram quo etiam angeli reperiuntur immundi. Und subdit : Vers. 6. Quantomagis Homo putredo, et filius hominis vermis (1)! Omnes enim mortales post mortein erunt putredo, et ftor et vermis pulvis ci cinis. Haec sors bomines cunctos expectat , qu nec

inler

Deum

et illos,
,

quidem nalura

nobilitas
(1) Si det, im

nec diviti

nec polestas eximunt


illo

nec

Deo divinoque lumini comparelur, non splennullum censetur lumen ejus. Nec slell re-

(1)
,

Quantb maqis immundus coram

censebitur

liquat

sunt in conspectu Dei, seu comparalione munditiei et niloris divini, ut dixit cap. 4 , versu 18.

mund

Iwmo qui non

est nisi putredo et vermis ? Id est, vilis,

(Tinus.j

sordidus, infiimus et fragilis ut vermis, et vei'inium esca futurus! Ita sanctus Augustiuus. (Tirinus.)

,,

1471

IN
ingenii
,

LIBRUM JOB COMMENTARIUM. CAP. XXV.


alia quaevis,

1472
illis

acumen
in

nec

litterae

nec

qu

daemoncs,ut eam,

hoc niundo acstimanlur, excipiunt. Hic ex accidentibus magna conspicitur mortalium diversitas , quia eos aut majorum clarilas, aut propria facinora aut conquisit diviti discernunt in tumulo aulem omnes erunt pulvis etcinis nec est aliquid quod hos aliis prai'erat, aut regem mancipio distingut. Cir cumspicile eos (inquit Prosper Rhegiensis Episcoi pus in lib. Sententiarum, sententi ultim) qui antc te quos siniilibus splendoribus fulsre. Ubi sunt ambiebant civium potentalus? Ubi insuperabiles imperalores? Ubi qui convenais disponebanl et lesta? Ubi equorum splendidi inveclores, exerciluum du ces, satrapae , tyranni ? Non oinnia piilvis ? Non oni nia f'avilke? non in paucis ossibus eoruni vitae meinioria est? Respice sepulcra, et vide quis servus , quis doniinus, quis pauper, quis dives. Discerne, si potes, vinctum rege, l'ortem debili, pulchruni deformi. Memor itaque nalurae , non exlollaris ali; ; ,

ad se Irahant. Adstabit propria conscienlia acctisans quidquid non ant rect gestum fueril. Sed ita adliaerebunl opra in hc vit facta, ut null ralione ab anisi

concessum

fueril,

ma

divelli patiantur.

Hanc horam separalionis anima; a corpore oplimc describit niagnus paler Ephraem in hune modum loBeaiiludines Beatus quicumque in titulo rao 1 hor ill emigrationis, quando cum timor atque dofiduciam reperc lore anima separabilur corpore rit. Venturi enim sunt angeli qui animam corpore jam separatam accipiant sistanlque ante tribunal immortalis ac tremendi Judicis. Magnus nos liiiior invadit fratres in hor morlis, quando cum treerit anima corpore. i more atqae dolore separanda Siquidem in hor ill discesss praeslabuntur ani, ,
:
:

<

quando

memor
, ,

autein eris

si

teipsuni respexeris.

Ihec igitur sors


,

mines inanet tredinem cineres


ac fragilis caro es lquc ali majori
,

hcconditio san misera oinnes hout quoad corpora convcrtanlur in pu,

vernies.
,

putredo

qui modo vilis cinis et pulvis eris, nul-

Unde

mae sua quae gesserit opra diurna alque nocturna impellentibus jam eam sive bona sive eliam mala angelis ut exeat corpore; ila respiciens ad sua ope ra egredi pertimescet. Peccatoris ver anima cum lirecedet ( more corpore et treniebunda abibil sla luenda ad tribunal Judicis immortalis cm aulem jam emigrarc cogelur corpore, conluebilurque

, ,

Alvarez de Paz loin. 2, iib. i, p. 2, cap. 7, ubi hominis miseriam graphic describitcmsubdit Huic, honio, eris in corpore; sed quid eris in animo? Animus quideni nosler immortalis est, non cuni corpore corrumpitur,
dignilale l'ulgebis.
lia
:

non in cineres vertitur qui naluram spiritualem el ab omni corruplione alienam sorti lus est; sed tamen omnibus omnis, quaein bocmundo diligebat. exuilur. Non eum cognati dlectant, non lamuli circumslant, non opes juvant non dignilates spectabileni laciunl, non reliqua visibilia siculcm corpori erat junctus suii'ulciunt. Incipit regionem quamdam sibi prorss incognitam ingredi, cum nunquni visis el incognitis penits conversari lii non adulabunlur, il li non perperm facta dissimulabunt non ben gesta inaniler et ad gloriam vanam captandam laudabunt, sed in omnibus veritatem prolilebuntur. Adstabit animus
, , , , ; ,

anle Iribunal pienlissimus

qui cm sasil, non potest falli; cm rectissimus non poterit muneribus corrumpi ; cm polentissimus,
districti et severi Judicis,

minis terreri nec ad damnationem bonoaut liberationem malorum adduci. Coram hoc Judice anima corpore separata, de cogitalionibus de desideriis, de verbis de operibus, de omissionibus , de aliorum peccalis quae quoquo modo ad ipsam pertinent, examinabilur, et juxta meritum suum aul pom aut pramio afiicietur. Universa lune temporis animam deserent, et solam derelinquent; nam quod in sepulcro putrescit, nec corpus ei aderit nec amici aut cognati, qui post paucas horas aut dies deliinctum oblivioni tradunt; nec res temporales, quae jam aliis possessoribus serviunt. Assistent autem ei angeli, si forte animam liberare possint; assistent et

non

[tolerit

rum

sua opra, tune cum timor dictura est ipsis Concedite mihi unius adhuc horae spalium, donec egretdiar; atcuncla ejus opra simul unvoce responde bunt, dicenlque ei Tu nosfecisii, tua opra sumus, tecum un ad Dcuin ibimus. Sic ille. Ecce ergo, homo, quid eris ? in corpore pulvis , in anima reus ; in corpore cinis, in anima judicandus in corpore putredo et vermis, in anima ex luis operibus aut pnis aut praemiis afliciendus. Et ut breviler omnia diela Ubi proponam et quid fueris, quid sis et quid eris ad luam confusionem inculcem, audi verba llugonis Viclorini, lib. de Anima sic scribentis ((Attende, honio, quid fuisti anle ortum et quid es ab orlu usque ail occasum, atque quid eris posl hanc vilam. Prol'eelo fuisti quod nihil erat; posle de vili maleri lactus et vilissimo pannoinvolulus, menslruali sanguine in utero materno fuisti nutritus, et tunica lua fuit pellis secundina sic indulus et ornatus progressus es ad nos , nec memor es, quhi sil vilis origo lui Forma, favor populi, fervor juvnilit, opesque Subripure tibi noscere quidsit homo. Nihil aliud est honio qum sperma ftidum, sac eus stercorum, cibus vermium. i Post hominem vermis, post vermem fior ethorror : Sic in non hominem vertitur omnis homo. homo ? attende quod fuisti vile < Cur ergo superbis semen, et sanguis coagulalusin uiero, deinde mise riis hujus vilse exposilus, postea vermis et cibus vermium futurus in tumulo. Quid superbis, pulvis et cinis cujus concepttis culpa nasci miseria , vivere pna mori angustia?

Unde superbit homo, cujus conceptio cidpa, Nasci pna, labor vita, necesse mori ? >

NDEX
NlCOLAI PT EM.
II.

RE1VUM.
I didum
clbrante convivium, regina Vasthi 31-52 venire rcust, ideque repudiatur.

MENOCHII vita. SEBABII


Primum. Qua
III.

9-10
IN

ESTHER

I'R/EDICENDA SEIbid. Ibid.

Commenlarium.
Caput H. Estherem sibi conjugio adjungil Assuerus. Duos rgi insidiantes eunuchos

55-50

inscriplio.

11 Quis auctor. 12 Qui interprtes. 13 IV. Quae auctorilas. 21 V. Quis ejus in Bibliacis ordo. 27 VI. Quae militas. 28 VII. Qua; diviso. 31-52 IN LIBRUM ESTHER COMMENTARIUM. Caput primum. Assuero ad potentia; et glori* suae ostentationem toto semestri splen-

Mardochus deprehendit. Commentarium.


Caput III. Aman rege sublimatus, odio in Mardochaeum accenditur, ideque inipetrat ab Assuero ediclum quo Judi omnes un die
internecioni voveantur.

S5-5()

59-00

"

9-8(1

Commentaritim.
Cajiut IV.

81-82

Mardochoei luctus ac reliquorum

1473
Judaeorum.
Esther ver a Mardochaeo jussa
,

INDEX.
IX. Jobpropneta.

1474

260
261

ad regem Commentarium.

ingredi sese part.

95-9G 97-98

X. Job martyribus accensetur.


XI. Job

confessoribus et virginibus

comIbid.

Caput V. Esther ad regem ingressa postulat ab eo ut cum Aman ad suum veniat convi-

paratus.
XII. Jobi pietas et charitas in pauperes.
XIII. Job, Christi typus.

Ibid.

vium

interea

Aman crucem

part Mardo-

262 264

chaeo.

107-108
109-110
,

XIV. Job nomine suo Christum quoque prsefiguravit.

Commentarium.
Caput VI. Triumphus Mardocheei
ver pudor necnon dehonestatio.

Amanis
117-118

XV. Liber Job


XVII. Quae

difficilis

et obscurus.

265
2(>8

XVI. Argumentum
sit

libri

Job.
Job.
libri

Commentarium.
Caput
VII. Esther

119-120

causa

flnalis libri

272

coram rege Amanis ne-

XVIII. Causa allegorica et anagogica


hujus.

farium aperit consilium de mactand Judaeo-

27
PRIMA
S.

rum
illo

gente

quapropter rex illum in cruce

al)

PR.EFATIO
Job."

HIERONYMI IN LIBRUM
Ibid.
s.

parat Mardochaeo suspendi jubet.

129-150

131-152 Commentarium. Caput VIII. In locum Amanis Mardochus


6uflicitur.

pr^fatio secunda
Job.

hieronymi

in

librum

276

Novo

edicto irritantur litterae fera-

IN

LIBRUM JOB COMMENTARIUM.


et dives

Ibid.

les

necem

Judaeis intentantes.

137-158 141-142

Caput primum. Job sanctus


filiis

pro

Commentarium.
Caput. IX. Judaei
les suos
,

vicissim convivia

celebrantibus

Domino

ex mandato rgis
ipsi

hoscoedi

sacrificat. Petenti Salanae

Dominus Jobi possespatiens Job in


Ibid.

eodem
,

die

quem

Judaeorum

siones diripiendas tradit. Perdit itaque omni

assignrunt

trucidant.

Instituitur

soemnis

substanli interemplisque

filiis

diesPhurimin hujusce events memoriam. 155-154

Dei laudes prorumpit.

Commentarium.
reducto in libertatem Judaeorum populo.

157-158

Commentarium.
Caput IL Satanas, impetrat Deo
perculit Job ulcre

281-282
facultate,

Caput X. Somnii Mardochi declaratio , de


169-170 171-172
179-180

pessimo.
trs

Jobo insultt
aniici

Commentarium.
Caput XI. Somnium Mardochasi.

ctiam uxor propria;

ver ipsius
in

eum
eo

adeuntes

septem diebus

terra

cum
579-380
381-382

Commentarium.
Caput XII.

181-182

taciti

sedent.

A
in

Mardochaeo detegitur duorum

Commentarium.
Caput
III.

eunuchorum

regem conspiratio.

185-184
185-180

Job, laxatis naturae habenis,

maquot

Commentarium.
Caput XIH. Exemplar
misit
epistolse regiae

ledicit diei

nativitatis

suae praesentique vitae


,

quam
187-188 189-190

ostendens

mortalium miserias

et

Aman

ad principes provinciarum de tru-

malis liberatur qui hc luce statiin privatus


est.

cidandis Judaeis.

439-440
441-442

CoinmentaTium.
Caput. XIV. Plangn Eslher
,

Commentarium.
Caput IV. Eliphaz arguit Job impatientiae
conatur
ei

Deum

obse-

crans antequm ad regem ingredialur.

195-194

persuadere qud propter peccata


,

Commentarium Caput. XV. Mandante


Commentarium.
Caput XVI. Assueri
salute ac occisione

197-198
Mardochaeo intrat

sua flagellatur Deo

qui

innocenti adversa

non immittit.

509-510

Eslher ad regem, ac ipsius vullu exterretur. 205-204

Commentarium.
tatis,

511-512

205-20G
epistola

Caput V. Eliphaz rursm arguit Job iniqui-

de Judaeorum

qud nemo sine culpsu Deopuniatur,

eorum qui

illis

necem

in-

ideque hortalur Job ut ad


et ila

Deum

convertatur,
,

tentrant.

209-210
213-214

cuncta

illi

fore prospra

pollicetur

ac

Commentarium.

divinae providentiae opra circa creaturas extollit.

CORDERI vit a. IN LIBRUM JOB PR^FATIO.


I.
II.

221-222
Ibid.

567-568 571-572
pati

Commentarium.
Caput VI. Ostendit Job se graviora

Quis

libri

hujus auctor.

ibid.

Quis Job et quando vixerit.


Jobi genus et familia.

231

qum meritus
seri
,

sit,

conquerensse ab amicis de-

III.

258
,

graviter arguens et hos trs qui ad se v-

IV. Liber Jobi

veram historiam

et

non pa241 251

nrant ipsum consolaturi, ac se quoque patienter audiri petit.

rabolam continet.
V. Jobi liber est canonicae auctoritatis.
VI.

643-644

Commentarium.
Caput VIL Job humanae
mitales varias explicat
,

647-648
vitae

Job rex

fuit.

258
fuit.

suasque calasibi fore


;

VII.
VIII.

Job sacerdos

259

nec reditum
vitae

Job quasi patriarcha populi

Deum

ex-

verisimilem ad praesentis

felicilalem
,

tra Israelitas colentis.

260

Il petit

quoque

Deo

liberari miseriis

ad-

14/
roirans Dei erga

INDEX.
miserum hominem providen713-714
715-7 1G

1470

Caput XVI. Job amicorum auctoritate commotus, dolorem suum plangit, calamitatisma-

uam.
Conimentarium.
Caput
VIII.

gniludinem ostendens, seque pati


tatem, cujus conscium esse

citra iniquiasserit.

Baldatl
,

Jobum

quasi de impio

Deum

1149-1150

sennone arguit

et

eum

ut ad

Deum
;
;

melio-

Commentarium.
Caput XVII. Job ex
afflictionis suse

1151-1152
magnitu-

remque vitam se convertat hortatur atque explicat ita fore omnia illi feliciora promittit
etiain

dine sibi hic nibil praeter


lendit
,

mortem

restare con-

qum

sit

vana spes hypocritarum


,

asse-

et

amicos preesentem tantm remune,

rens

Deum

bonis bona

et raalis raala

tantm
767-768

rationem staluenles insipientiae arguens

ipse

tribuere.

fuluram requiem praestolatur.

1183-1184
Ibid.
jactantiae

Commentarium.
Caput. IX. Admittit Job
, ,

769-770

Commentarium.
Caput XVIII. Baldad arguens Job
et

Deum

per omnia

justum esse nec posse bominem convincere

impalientiae, describit
,

impiorum maledi-

Deum

injustitiae

bomo, inquit Job, compara-

cliones
tut
,

tus Deo,non polestjustificari; divinsepotenliyc

suam contra Job sententiam stanemp ipsum tantm propter peccata


ut

ac sapientiae magnitudo ostenditur, ut neino


resistere aut respondere valeat
;

ci

sua puniri.

1209-1210
1211-1212
crudelitatis

porr Dcus et
suani quoque
,

Commentarium.
Caput XIX. Job
se

impiuin percutit et innocentem

amicos arguens,

innocentiam contra amicos tuetur

comme809-810 813-814

Deo

flagellari dicit

immrit, non ob sua

morans suam afflictionem. Commentarium.


Caput X. Job suam
illius

flagitia,

sed ob

alias justas causas,

ostendens
desli-

afflictionis
,

acerbitatem, et se ab amicis

alllictioneni lamentalur,

causam

non

fuisse

liam, qui

Deo inquirens, quam oslcndit suam malitiam neque Dei ignorancreatum se bominem exacte novit,
,

lutum unde super futur resurrectione seipsum 1235-1236 consolatur.

Commentarium.

1237-1238

rursmque propter pnarum exuberantiam


plangit se natum.

Caput XX. Sopbar verbis Jobi motus, correptionem se dicit auditurum, et quae sit apud

881-882 883-884
asserit
,

Deum pars impii,multis


Commentarium.
postulans,
nulli in

verbis prosequitur.1279-1280

Commentarium.
Caput XI. Sophar inique
pter

1281-1282

Job prorccensel
,

Caput XXI. Job patienter ab amicis audiri

multa ipsius peccata

quac

causam

inquirit cur

impiorum nonpii

fuisse

Deo percussuni
;

ostendens

Deum

infc-

linem usque prosperentur,


et

contra

comprebensibilem

resipiscenti

tamen Job

adversis cdanlur,

respondet impium in
servari, falsam amico-

licissima quaeque pollicetur.

921-922

diem perditionis Deo

Commentarium.
Caput XII. Job ut amicoium confundat
ctantiam
,

923-924
ja-

rum coiisolationem Commentarium.


cordise in

convellens.

1323-1324
1325-1326

asserit

neminem
status

ignorare Dei po-

Cput XXII. Eliphaz arguit Job immiseri-

tenliam ac sapienliam ex creaturarum gubernatione,


bitro.

pauperum oppressione

et

aliorum

fa-

quarum

pro suo varit ar-

cinorum, ostendens ipsum de divin providenli

965-966
967-968

non rect

sentire, ac pnitenti

bona pro1567-1368 1369-1370

Commentarium.
verbis

mittens.

Caput XIII. Job amicos suos ex ipsorum


confutans
,

Commentarium.

Deo arguendos

asserit

Caput XXIII. Job divinum judicium bumiliter

suam quoque
cata

justiliam ac patienliam contra

invocans, ostendit se non puniri propter

amicos tuetur, quacrens Deo qusenam ob pec-

peccata sua, rectque sentire de providenti

tam graviter affligatur. Commentarium.


Caput XIV. Job, considerat
fragilitate

1011-1012
1013-1014

Dei incomprehensibilis, omnia pro su voluntate facientis.

1411-1412
Ibid.

hu-

man admiratur
,

Dei in

bominem providenexpeclel aliam

Commentarium. Caput XXIV. Job,


lempora,

ut rect se sentire osten-

tiam
et

qud post

liane vilain

dal de divin providenti, dicit Deo nota esse


et boininuin varias recenset iniqui-

corporum vaticinalur resurreclionem.

1059-1060 1061-1062

Commentarium.
Caput XV.
Elipliaz arguit

tatesab eo puniendas.

1451-1432
1435-1436

Job jaclantise

Commentarium.

impalientiae et blasphemi in

Deum

apud
,

quem

dicit

neminem mundum

inveniri

des-

Caput XXV. Baldad ex Dei sublimilale et bominis humililate negat bominem Deo com-

cribens impiorum

ac bypocritarum raaledi-

paralum

juslificari posse.

1467-1468
Ibid.

ctionem.

1107-1108

Commentarium.

Commentarium.

1111-1112

INDEX RERUM.

1471-1476

FINIS TOMI DECIMI-TERTII.

'

La BlbLiothqu.<i

Universit d'Ottawa Echance

The. Llbncviy Uni vers ity of Ottawa

Date Due

Qr

<

^7Ub
B
ll

S
I

6
G

10
E
^

PI

18

jRCQUES-PAUL.
U R A E

SCRIPT

SPCRP-E

CURS

0610 CE BS .13*5 1837 V013 SCMPTURAE CQC MIGNE, JACQU ACC# 1043526

You might also like