42
Op het kerkhof van
MyDeathSpace.com
Op het internet ligt een kerkhof: MyDeathSpace. Jongeren
wandelen er met tienduizenden tegelijk in stilte rond. Ze rouwen
om profielen die ze nooit ontmoet hebben. “Online rouwen is voor
jongeren een extra manier om verdriet te tonen, naast het echte
leven”, verklaart specialist en klinisch psycholoog Manu Keirse.
Is er dan geen plaats voor verdriet in het échte leven?
De Amerikaanse Taylor (14) is ontzettend po-
pulair. Duizenden (overwegend jonge) surfers
lezen haar profiel op MySpace, dé community-
website voor jongeren. Maar Tay Tay, zo noemen
haar vrienden haar, is dood. Ze heeft haar plaats
op MySpace ingeruild voor een plekje op My-
DeathSpace. Taylor was biseksueel. Op school
werd ze uitgelachen. Thuis was ze niet meer
welkom. Op 8 maart 2007 schoot ze zichzelf een
kogel door het hoofd. “You have to know when
to give up”, schreef ze nog op haar profiel. Je
moet weten wanneer je moet opgeven.
In de ban van de dood
“Dat opgeven in het woordenboek van een
veertienjarige staat, is verontrustend”, schrijft
een vriendin van Taylor in een weblog op haar
profiel. Nochtans komt zelfmoord op My-
DeathSpace het meeste voor, na ongevallen.
De Universiteit van Zuid-Florida onderzoekt
nu of online rouwregisters vooral troost bieden
aan familie en vrienden of net zelfdoding aan-
moedigen. “Dat is overdreven”, zegt professor
Manu Keirse, klinisch psycholoog en auteur
van ‘Kinderen helpen bij verlies’. “Jongeren zijn
in de ban van zelfdoding, hoe je het ook draait
of keert. Leraren moeten in de lessen inspelen
op die nieuwsgierigheid en jongeren de kans
KLASSE • Nr. 180
geven om hun gevoelens daarover te uiten. ‘Pas
op! Je brengt hen op ideeën’, klinkt het ook op
scholen. Maar jongeren hebben nu eenmaal die
ideeën. Een op vier jongeren vindt af en toe dat
ze beter dood zouden zijn. Je leert hen ermee
omgaan door erover te praten.”
Messen klaar?
Dagelijks bezoeken gemiddeld tienduizend
mensen MyDeathSpace. Meer dan dertiendui-
zend leden hebben de weg naar het rouwforum
al gevonden. Ze discussiëren over de doden
alsof het over filmpersonages gaat of surfen
langs de vele ‘stille’ profielen. Die profielen met
personalia, hobby’s, favoriete citaten enzovoort
zijn nu ingetogen bidprentjes geworden. Het
zijn er ondertussen al meer dan drieduizend.
“Hoe dom ben je als je zelfmoord pleegt omdat
je bi bent”, schrijft een anoniem lid over Taylor.
“Jezelf neerschieten? Als je dood wil, zijn er toch
betere manieren?”, Schrijft een andere bezoe-
ker. Hebben die rouwregisters geen behoefte
aan een moderator? Manu Keirse: “Een sociale
online rouwplaats heeft inderdaad potentieel,
op voorwaarde dat de informatie die ze jonge-
ren geeft juist en professioneel is. Elke jongere
heeft al eens met zelfmoordideeën geworsteld.
Het liefst praten ze er met elkaar over. Maar

nu duikt een meisje van zestien dat
de bons krijgt van haar lief, achter de
computer en leest er alles over hoe ze
zelfmoord kan plegen. Leggen we dan
de messen klaar? Beter bieden we hen
warmte en genegenheid, al dan niet in
een professionele context.”
Joe Van Holsbeeck
Ook de schietpartij in Virginia, waarbij
de dolgedraaide Cho Seung-hui op 16
april 2007 tweeëndertig van zijn me-
deleerlingen dood schoot, staat in de
virtuele herdenkingsplaats gegrift. Bij
de doden: Erin Peterson (18), “student
aan Virginia Tech, afstudeerklas van
2010!”schreef ze nog trots op haar pro-
fiel. Of Matthew Gwaltney (24), bassist
van The Assassins, de moordenaars.
Zijn quote op MySpace: “Wie had ooit
gedacht dat we zo lang zouden leven?”
Profetisch en triest. April 2007 blijft
voor altijd hun laatste login. Hun pro-
fielen staan vol rouwbetuigingen van
vrienden, maar ook van onbekenden.
Vreemd? Manu Keirse: “Slachtoffers
van verschrikkelijke misdaden krijgen
media-aandacht en worden zo pu-
blieke figuren. Wanneer een publieke
figuur sterft, ontstaat er een sociale
beweging waarin het toegestaan is je
gevoelens te laten zien. Dat zagen we
bij de moord op Joe Van Holsbeeck. De
mensen rouwen wel om hem, maar
vinden tegelijkertijd een weg om hun
opgekropte persoonlijke verdriet te
uiten.”
Publieke figuur
Elk ‘dood’ profiel is een bedevaartsoord
waar vrienden van de overledene hun
diepste zielsroerselen neerschrijven.
Alsof jongeren zeker zijn dat MySpace
ook bestaat in het hiernamaals. Ook
onbekenden laten hun emoties de vrije
loop. “Ik heb je nooit gekend, maar ik
bid voor jou en de andere slachtoffers.”
Hoe komt het dat iemand die nooit
media-aandacht kreeg, toch zoveel
geladen berichtjes krijgt? Manu Keirse:
“Heb je een blog of een online profiel,
dan ben je voor de lezers ook een pu-
blieke figuur. Surf je naar iemands per-
soonlijke website dan heb je het gevoel
dat je die ook echt kent. Je leest zijn
verhalen en kijkt binnen in zijn leven.
Zijn vreugde of verdriet raakt je per-
soonlijk.” Hoe spectaculairder je dood,
hoe populairder je profiel. Taylor, die
thuis en op school niet aanvaard werd,
heeft al bijna tweeduizend berichtjes.
Op de videosite YouTube circuleren
fotofilmpjes. Een ervan werd al bijna
zestigduizend maal bekeken.
De betere vriendin
“Ik haat het om op je profiel te zien
hoe mensen die je vroeger haatten nu
doen alsof ze om je geven”, schrijft
een vriendin van Taylor. Een anonieme
persoon schuift openlijk haar ouders
en vriendinnen de zelfmoord in de
schoenen. Ruzies over wie nu een be-
tere vriendin was, ontsieren het profiel.
“Competitie in rouw heeft altijd be-
staan, maar het uitdrukkelijk uiten van
die gevoelens is nieuw”, aldus Manu
Keirse. “Als je op een dag iemand
moet missen van wie je houdt, hoop
je dat je tijdens jullie leven samen de
perfectie hebt nagestreefd. Die wens is
onmenselijk. Niemand is perfect. Tus-
sen perfectie en werkelijkheid ligt een
ruimte open voor schuldgevoelens. Die
geeft aanleiding tot rivaliteit. Wie zag
haar het liefst? Wie heeft er het meest
voor gedaan?”
Tay Tay is populair. Op MySpace. Door
haar zelfmoord. Maanden na haar
dood krijgt ze nog elke dag berichtjes.
Luguber, voyeuristisch en ziek, zo
omschrijven de Amerikaanse media
online rouwen. Moeten we ons zor-
gen maken? “Voorlopig niet”, volgens
Manu Keirse.“Internet is een jongeren-
wereld, heel open en rechtuit. Online
herdenkingsplaatsen horen erbij. In de
puberteit is de dood een geliefkoosd
onderwerp, in de volwassenenwereld
een taboe. Mensen in rouw die hun
partner verliezen mogen daar een paar
weken over praten, en dan moeten ze
voort. Je mag op veel begraafplaatsen
zelfs geen afscheid meer nemen bij het
open graf. Je neemt nu afscheid aan de
ingang van de begraafplaats, anders
wordt het te emotioneel. Huilen mag
niet meer. Het is dus begrijpelijk dat
volwassenen schrikken als ze die web-
site zien.”
Is rouwen op internet dan een goede
evolutie? Professor Keirse: “Rouwen in
cyberspace is niet meer of minder dan
een kaarsje aansteken in huis of praten
tegen een foto. Voor veel jongeren is
online rouwen een extra manier om
hun gevoelens te uiten, naast het echte
leven. Pas wanneer ze zich afsluiten
van de realiteit, wordt het gevaarlijk en
geraken jongeren in een isolement.”
43
Geef ruimte aan
de dood
De school kan het verdriet bij leerlin-
gen niet wegnemen. Ze kan haar leer-
lingen er wel mee helpen en er leren
mee omgaan. Kinderen en jongeren
met verdriet hebben vooral aandacht
nodig. Ze willen ook begrip voelen en
de kans krijgen om op school hun
verdriet te uiten en zo te verwerken.
Ook in de klas kan je ruimte geven
aan de dood. “Zo is rouwen online
voor jongeren niet de enige uitweg”,
weet Manu Keirse. Zijn zes tips:
1. Wees niet bang om te zeggen:
“Ik weet het niet”. Leerlingen
worstelen op twee niveaus met
de dood. Ze proberen te begrij-
pen wat de dood is en proberen
om te gaan met hun gevoelens.
Antwoord op al hun vragen.
2. Creëer een sfeer in de klas
waarin het niet raar of stom is
om emoties (blij, bang, boos)
te tonen, maar waar emoties tot
het dagelijkse leven behoren.
3. Ga het onderwerp ‘dood’ niet
uit de weg in je lessen. Zo is het
makkelijker erover te praten als
er echt iemand sterft.
4. Voorzie in een stille hoek in de
klas of in een stille ruimte op
school. Leerlingen kunnen daar
naartoe als ze dat wensen.
5. Verdriet vraagt tijd. Zorg voor
een ritueel in de klas waarnaar
je kan teruggrijpen in een cri-
sismoment. Betrek je leerlingen
erbij. Wat willen zij? (een kring-
gesprek, een rouwboek van te-
keningen, een lied zingen ...)
6. Geef het signaal: dood is niet
vergeten. Hou de herinnering
aan de leerling levend. Verwijder
zijn bank niet uit de klas, hang
een foto op, durf zijn naam noe-
men bij speciale gelegenheden
op school.
KLASSE • Nr. 180