ODREENI INTEGRAL

Odreeni integral u Rimanovom smislu se obeleava sa :

I =
}
b
a
dx x f ) (

Ovo se ita: integral od a do b ef od iks de iks.


- a je donja granica integrala

- b je gornja granica integrala

- f(x) je podintegralna funkcija ( integrand)

- x je integraciona promenljiva

- [a,b] je interval integracije


Ako je funkcija f(x) neprekidna na segmentu [a,b], tada ona ima primitivnu funkciju c x F dx x f + =
}
) ( ) ( i vai
jednakost :


}
= =
b
a
b
a
a F b F x F dx x f ) ( ) ( ) ( ) (

Ova jednakost se zove Njutn- Lajbnicova formula i daje vezu izmeu odreenog i neodreenog integrala.

Moe se rei da je ovo osnovna formula integralnog rauna.



Osnovna svojstva odreenog integrala

1) Ako je f(x) integrabilna funkcija u intervalu [a,b] , onda je :

}
b
a
dx x kf ) ( =
}
b
a
dx x f k ) (

2) Ako su f(x) i g(x) integrabilne funkcije, onda je :

}

b
a
dx x g x f )] ( ) ( [ =
}
b
a
dx x f ) (
}
b
a
dx x g ) (

3) Ako integrabilne funkcije f(x) i g(x) zadovoljavaju u intervalu [a,b], gde je a<b, uslov ) ( ) ( x g x f s ,onda je:

}
b
a
dx x f ) ( s
}
b
a
dx x g ) (

4) Ako je m donja a M gornja medja integrabilne funkcije f(x) u intervalu [a,b], gde je asb, onda je:

m(b-a) s
}
b
a
dx x f ) ( sM(b-a)
5) Ako je funkcija neprekidna na intervalu [a,b], onda postoji taka iz intervala [a,b], tako da je :


}
b
a
dx x f ) ( = (b a) f( )
Ovo je teorema o srednjoj vrednosti odredjenog integrala!

6) Odredjeni integral menja znak kad mu se obrnu granice:


}
b
a
dx x f ) ( =
}

a
b
dx x f ) (

7) Ako je funkcija f(x) integrabilna u intervalu [a,b] i ako je a<c<b onda je :


}
b
a
dx x f ) ( =
}
c
a
dx x f ) ( +
}
b
c
dx x f ) (


Ne mora svaka funkcija da bude integrabilna na odredjenom intervalu. Neki od glavnih kriterijuma su:

- Svaka ograniena funkcija f(x) u intervalu [a,b] sa konanim brojem prekidnih taaka izmeu a i b je
integrabilna u tom intervalu.

- Svaka monotona funkcija f(x) u intervalu [a,b] je integrabilna u tom intervalu.

- Svaka neprekidna funkcija u datom intervalu [a,b] je integrabilna u tom intervalu.


Smena promenljive u odredjenom integralu


Kao i kod neodredjenog i kod odredjenog integrala se moe izvriti smena integracione promenljive. To moemo
uraditi na dva naina:

1. Prvo reimo dati integral kao neodredjeni , vratimo smenu pa tu zamenimo gornju i donju granicu.

2. Izvrimo smenu direktno u datom integralu ali moramo menjati i granice integracije.

Neka je dat integral
}
b
a
dx x f ) ( . Ovde naravno xe[a,b].
Uzmimo smenu x = (t) . Tada je:

}
b
a
dx x f ) (
}
=
|
o
dt t t f ) `( )] ( [ ali su nove granice : ] , [ | o e t gde je b a = . = ) ( ) ( | o

Parcijalna integracija

Nju radimo kao kod neodredjenog integrala i granice ostaju iste!



Zapamtite: Neodreeni integral je funkcija, a odreeni integral je broj!


Evo nekoliko laganijih primera:

1. Rei integral : dx x
}
3
1
3


Ovaj integral je tablini i njegovo reenje je
4
4
x
, pa tu stavimo jednu uspravnu crtu i napiemo brojeve iz granica
integrala:
4
4
x
1
3
. Sada x menjamo sa 3 pa od toga oduzmemo kad x zamenimo sa 1. To jest:

dx x
}
3
1
3
=
4
4
x
1
3
= 20
4
1 81
4
1
4
3
4 4
=

=


2. Rei integral:
}
+
2
0
2 x
dx



Ovaj zadatak oigledno zahteva smenu. Reiemo ga na dva naina, a Vi izaberite ta vam je lake.

a. Skinuemo granice i reiti ga kao neodreeni:


}
+ 2 x
dx

dt dx
t x
=
= +
=
2
t
t
dt
ln = =
}
= vratimo smenu= 2 ln + x

Sada vratimo reenje u odreeni integral i granice se ne menjaju!


}
+
2
0
2 x
dx
= 2 ln + x
0
2
= 2 2 ln + - 2 0 ln + = ln 4 ln 2 = ln
2
4
= ln 2

b. Radiemo integral direktno , i u toku rada promeniti granice!

}
+
2
0
2 x
dx
dt dx
t x
=
= +
=
2
, ali je sada,
2 2 0 2
4 2 2 2
= = + = +
= = + = +
t t t x
t t t x
novi integral po t ima granice od 2 do 4

= 2 ln 2 ln 4 ln
2
4
ln
4
2
= = =
}
t
t
dt




3. Rei integral :
}
e
xdx x
1
3
ln

Ovaj integral emo reiti parcijalnom integracijom a tu ne menjamo granice integracije , osim ako tokom rada ne
koristimo smenu.

}
e
xdx x
1
3
ln
v
x
du dx
x
dv dx x u x
= =
= =
=
4
1
ln
4
3
= dx
x
x
e
x
x
e
4
1
1 4
ln
4
1
4
}


= (
4
ln
4
e
e
4
1
1 ln
4
)
}

e
dx x
1
3
4
1

=
4
4
e

1 4 4
1
4
e
x


=
4
4
e
)
4
1
4
(
4
1
4

e


=
4
4
e
-
16
4
e
+
16
1
=
16
3
4
e
+
16
1
=
16
1 3
4
+ e