HET BOEKEN-ONDERZOEK.

Gij zult rijk worden en gelukkig zijn maandag 27 juni 2005 Auteur: Thierry Debels bron: De Standaard

De Franse filosoof Pascal Bruckner (1948) is aan een steile opmars bezig. Ook in Belgi. Onlangs werden twee boeken vertaald. De reputatie van de man is volkomen terecht. De werken zitten boordevol sprankelende ideen over diverse onderwerpen. Ook over geld en werk heeft Bruckner een erg uitgesproken mening. We zetten de markantste vragen - en antwoorden - op een rijtje. Is het salaris van de topman van een onderneming een vergoeding voor zijn deskundigheid? Als het hoofd van een

onderneming een geldbedrag in zijn zak steekt dat het salaris van zijn werknemers tientallen malen overtreft, dan pronkt hij volgens Bruckner niet met zijn deskundigheid en verdiensten, maar met een pure wil tot macht die in zijn ,,vergoeding'' weerspiegeld wordt. Hij geniet ervan als hij iets voor de neus van de anderen wegkaapt en zijn gelijken kan overbluffen. Helaas is er in dergelijke steekspelletjes altijd baas boven baas. Er is altijd een magnaat die hem in de schaduw stelt. Naarmate zijn banksaldo groeit, neemt ook zijn frustratie toe en verheugt hij zich minder om zijn eigen gewin dan om de nog grotere verdiensten van de anderen. Er is immers een groot verschil tussen de rijken, de superrijken en de ultrarijken. Ze vallen volgens de filosoof dan ook onder volkomen verschillende categorien. Neen. En daarom lijken mensen die veel geld hebben en het niet in dienst stellen van een goed doel, een idee of de kunst, zo verschrikkelijk hardvochtig. Daarom wekken ze de indruk in hun leven nooit iets te hebben bereikt. Is geld verwerpelijk? Geld is volgens Bruckner een ,,noodzakelijke immoraliteit'' in de samenleving, zolang zijn macht maar wordt ingedamd en gecontroleerd. Het doorbreekt immers alle hirarchien die met afkomst en maatschappelijk succes samenhangen. We moeten in de eerste plaats

iedereen wantrouwen die zijn minachting voor het gouden kalf rondbazuint. Wees er maar zeker van dat hij het diep in zijn hart koestert of er alleen maar van droomt het anderen afhandig te maken. Geld heeft volgens Bruckner het grote voordeel dat het een middel is om onze individuele vrijheid te beschermen, de maatschappelijke verhoudingen van allerlei affectieve banden te zuiveren en een zekere autonomie te bereiken. Neen. Niets is immers walgelijker en zieker dan de manier waarop sommige christelijke dogmatici de armoede prijzen, alsof dat op zichzelf al een hogere deugd was. Stelt de nieuwe beweging van het consuminderen de goede vraag? In Amerika bloeit een nieuwe ethiek van soberheid die instellingen als kredietkaarten, beroepstrouw en de obsessie met erfenissen verwerpt en kiest voor een verstandig beheer van behoeften. Volgens Bruckner gaat het hier om een mediahype, een tijdelijk berouw aan de vooravond van nieuwe, nog grotere koop- en consumptieorgien. Toch is het symptomatisch dat er in het hart van de financile wereld twijfels rijzen over de rechtmatigheid van het systeem en dat er een pleidooi gehouden wordt voor een aangenamer bestaan dat niet volledig beheerst wordt door de logica van het bezit en de kunstmatige begeerte.

Neen. De echte vraag is welke prijs we willen betalen om geld te hebben. Hoeveel plaats willen we er voor vrijmaken? Als we niet bezeten willen worden door ons bezit, dan is het beter om onze uitgaven, als manier om onze hartstochten te bevredigen, te beperken en meer ruimte te geven aan de echte liefde en het spirituele in plaats van ons eindeloos in de schulden te steken. Kortom, in beide boeken pleit Bruckner er in essentie voor om geld te rehabiliteren. Er bestaat immers nog veel hypocrisie op dat vlak. De oorzaak van deze schijnheiligheid is volgens de filosoof de neiging om ons te beschermen tegen de valstrikken die geld voor ons legt. Met andere woorden, ,,de reden waarom niemand hardop wil zeggen dat geld hem een goed gevoel geeft, is dat het onbetrouwbaar is en zowel voor als tegen ons kan werken''. Besluit : Bruckner bewijst dat filosofen best een nuchtere en praktische kijk op de zaken kunnen hebben. Verplichte lectuur dus voor managers en hun medewerkers. Oordeel: op het nachtkastje Pascal Bruckner, (2002), 'Gij zult rijk worden!', Boom, Amsterdam, ISBN 90 5352 868 7 Pascal

Bruckner, (2002), 'Gij zult gelukkig zijn!', Boom, Amsterdam, ISBN 90 5352 779 6

Thierry Debels bespreekt elke week een boek voor managers en hun medewerkers.