Professional Documents
Culture Documents
Filosofie Project Self Sustaining City (Dutch)
Filosofie Project Self Sustaining City (Dutch)
Filosofie Project Self Sustaining City (Dutch)
Inhoud
Voorwoord Inleiding 4 6 8 12 14 16 28 34 38 40 44 46
2
Mindmap
Relatietotgebruik Logica
Voorwoord
Voorditwerkstukiseenfilosofischonderzoekgedaannaareenautarkisch dorp.Ditiseendorpdatvollediginzijneigenbehoeftekanvoorzien.Het dorpwektzelfdebenodigdeenergieopenhetdorpverbouwdzijneigen benodigdevoedsel.Bovendienisallesgebouwdvolgenseencradle2cradle principe. Inditverslagzullenweonzebevindingenenkritiekpuntenoverhetautar kischdorpverwoordenenzullenuiteindelijkindeconclusietotgenerali seerbarekenniskomen. SaskiavanHees,AnnemiekOsinga,ManonSchilderenReneToirkens
4
Inleiding
Autarkischwaterrijk WieaanAutarkiedenkt,denktmisschiensnelaanhetgeitenwollensokken type.Maarditisniethetgeval.Autarkiegaatomkosteneffectiviteit,eigen verantwoordelijkheidenonafhankelijkheid. Dooreenteamvanverschillendearchitecten,zijninhetkadervanhetin 2001ingevoerdehaalbaarheidsonderzoekautarkie.nlenkeleontwerpstu dies uitgevoerd naar decentrale water en energievoorzieningen. Deze groepbestaatuiteenteamvanAttikaArchitecten,MooieNelArchitecten enPark. Samen hebben ze voor twee specifieke locaties een schetsontwerp ge maakt met als thema Autarkisch wonen. Een voor een buitengebied aan de IJssel in Zwolle, en een ander schetsontwerp voor een waterrijke uit breidingswijkinLeeuwarden.Ookhebbenzeeengereedschapskistsamen gesteldmetdetechnischekenniseneenbeleidskadervoorhetontwerpen vaneenAutarkischleefmilieu. Bijhetmakenvandeschetsontwerpenhebbenzehetonderliggendeland schap als basis genomen en op verschillende schaalniveaus het ontwerp bekeken.Hethuis,hetdorpenhetlandschapkomenhierbijaanbod. Hetschetsontwerpdatwijalsvoorbeeldhebbengenomenishetontwerp voordewaterrijkeuitbreidingswijkinLeeuwarden.Metditvoorbeeldpro berenweeengoedbeeldteschetsenvanmogelijkhedendieerzijnophet gebiedvanduurzaamheidenAutarkie.
6
Mindmap
Voorhetmakenvandemindmaphebbenwijiedereenhoofdstukgelezen uitAgooduse,aconceptualenvironmentforaphilosophyofthebuiltenvi ronment(2012)vanJacobVoorthuis. ManonheeftPartI:Thequestionofphilosophy,aradicalpragmaticistap proachgelezen.ReneheeftPartIII:Thequestionofmetaphysics,ontolo gy:howwecanspeakusefullyabouttheworldanditsbehaviourgelezen. SaskiaheeftPartVI:Thequestionofaestheticsgelezen.EnAnnemiekheeft PartVII:Thequestionofethicsgelezen. Demindmapopdevolgendebladzijdeisdanookgebaseerdopdezevier hoofdstukken.
8
Rekeninghoudenmetaan wezigheidvananderen
Vraagvanrelativisme
van Groep
Kwaliteiten Ethiek
Eerlijkheid Kritiek Vertrouwen Essentie Beschrijven Analyseren Objectief Subjectief Beperkingenindewereld omonsheen Watisecht? Interpreteren Kunstwerkisonderworpen aaninterpretatie Abstractievandewereld
10
Zelfzie
Consequenties Intenties
Omschrijven
Potentieomteverbeteren
11
Perspectief
Hetperspectiefwaarmeeweditonderwerpgaanbekijkenisofeenautar kischdorpeengoedeoplossingisvoordeproblemenmetbetrekkingtot vervuilingenverspilling.Isheteenoplossingomdeduurzaamheidtever hogenenonzeleefomgevingopaardeteverbeterenentebeschermen?
14
15
Positieve
Kwaliteiten
(voorbeeldplan)
Dewoningenzijnzelfvoorzienendwatbetreftwaterenenergie,hetorga nischafvalenafvalwaterwordenterplaatseverwerkt. Ditiseenpositievekwaliteitvoordegebruikeromdatdegebruikerhier doorgeenwaterenenergierekeningontvangt.Ditscheeltindeportemon nee. Ookzaldegebruikerdiebewustkiestvooreenautarkischewoningervol doeninguithalendatzijnofhaarwoningzelfvoorzienendis.Doordatde woningduurzaamomgaatmetnatuurlijkebronnen,zalditeenpositiefef fecthebbenopdegemoedstoestandvandegebruiker. Demateeninvullingvandezelfvoorzieningwordtafgestemdopdelokale condities,standdertechniekendemaatschappelijkebehoeftenenaccep
tatie.Dearchitectuuriseenuitingvanhetindividu,hetindividukantevens hetwonenaanpassenopzijnleefstijlenfinancileruimte. HetplanishaalbaardoordathetisaangepastopNederlandsemaatstaven quaklimaatengewoonten.Doordathetplanisaangepastopdespecifieke aspectenvanzijnomgeving,wordterzominmogelijkverspildenzoveel mogelijknuttigeenergiegebruikt. Debewonerengebruikervanhetautarkischesysteemkanzelfdemanier kiezenwaarophijofzijdeduurzaamheidinvult.Hierdoorwordthetsys teemaantrekkelijkvooreengroteredoelgroep. Verdelinginstadia,van5,10en20jaar. Hetdorpwordtinstadiaopgebouwd.Doordathetautarkischesysteem
16
oolenelektranetgeefteenbepaaldsoortzekerheid.Mensenhoevenniet meteenradicaalhunlevenswijzetegaanveranderen.Metanderewoor den;mensenkunneninhunveiligeenvertrouwderoutineenergieneutraal leven. Warmtepompenenboilersvoorverwarmingenkoelingvandewoonen werkruimteensamenmetzonneboilersvoorwarmtapwater.Watervan drinkwaterkwaliteitwordtuithemelwatergeproduceerd,gebruikmakend vaneencombinatievanbewezentechniekenalsnanofiltratieenuv behandeling. Doorookzelfvoorzienendtezijnwatbetreftdebehoefteaanwater,gaat deduurzaamheidnogeenstapjeverder.Hetwaterwordtgezuiverdaan
dehandvannatuurlijkeprocessen,inplaatsvanineengroterioolzuive ring.Bovendienwordtgekekennaardewijzewaarophetwatergebruikt wordt,zowordtgeenextraenergiegestoptinhetwaterwaarmeedewc wordtdoorgespoeld. Degebruikstevredenheidvanbewonersenhunverbruikvanenergie, warmteenwaterperdag,week,seizoenenjaarwordtbijgehoudenomde ketenseninstallatiesverdertekunnenoptimaliseren. Normaliterhoudenmensenernietvanomindegatengehoudentewor den.Wezijngehechtaanonzeprivacyenwillenzoveelmogelijkbinnende murenvanonzewoninghouden.Inonzeindividualistischesamenleving vindenweimmersdatniemandietstemakenheeftmetonsleven.Tochis
hetindegatenhoudenvandegebruikstevredenheidvanbewonersen hunverbruikvanenergieeenpositievekwaliteittenoemen.Doordathet verbruikindegatenkanwordengehouden,kannamelijkhetoptimaleper soonlijkesysteemwordenontwikkeld.Ditscheeltdanweerenorminde portemonneeendatweegtvoordemensvaakzwaarderdandeprivacy. Doorbeschikbaretechniekenendomoticaslimtecombinerenenteinte grereninhetontwerpwordenhetgebruiksgemak,degebruikszekerheid enhetcomfortgeoptimaliseerdenblijvendegebruikskostenvoordebe wonerslaag. Eengentegreerdontwerpispositiefvoordemaker,verkoperengebrui ker.Doorintegraalteontwerpenwordtaanalleeisenvandezedriepartij
18
gebruiktomenergieuittehalen. Eenvoorbeeldvanoptimaalgebruikmakenvandeomgeving.Vergaande duurzaamheid. Natuurlijkeoeversenbiofilterszorgenvooreengrootzelfreinigendvermo genvanhetoppervlaktewater,watookeenhogenatuurenrecreatie waardeheeft. Alsjeduurzaamwiltleven,doejedatmeestaluitliefdevoordenatuur.Je wiltdatdenatuurbehoudenwordtvoorlateregeneraties.Doornatuurlij keoeversaantebrengeninhetplangebiedenbiofilterstegebruikenom hetwaterschoontehouden,kanhetwaterookgebruiktwordenalsrecre atieplaats,omlekkertezwemmenoftevissen.
Positieve
Kwaliteiten
(algemeen)
Terugbrengenvanderelatietussenmensennatuur,natuurlijkebinding metleefomgevingenlevensprocessen.Derelatietussencultuurennatuur wordtdoorautarkietimescapingweerzichtbaar,tastbaarenzinvolge maakt. Doorderelatietussenmensennatuurteherstellen,zaldemensdenatuur beterkunnenbegrijpen,zebouwenweereenrelatieop.Dezerelatiezal vantweekantenmoetenkomen,alsdemensgoedisvoordenatuur,zal denatuurteruggeven.Opdezemanierkandemensduurzaamleven,door gebruiktemakenvanzijnrelatiemetdenatuur. Nieuwemogelijkhedenomtotcombinatiesvanruimtegebruiktekomen dieelkaarversterkeneneengrotematevanflexibiliteitvoorveranderin
genindetijdhebben.Harmonischeverbindingtussenmensennatuur. Momenteelzittenwijvastineeneeuwenlangetraditievanbouwen.We bouwenwoningenenanderegebouwendichtopelkaar,wewillenalle maalonseigenstukgrondenhetliefstooknogeenmooieopritomonze autoopteparkeren.Dezetraditiebeperktonsomanders(beter)tekijken. Zodrawijopenstaanvoordeideenvanhetautarkischesysteem,zalonze samenlevingduurzamerworden.Wezullenmeerrekeningmetelkaaren devolgendegeneratieshoudenenverdraagzamersamenleven.Ditiseen omschrijvingvanduurzaamheid,eenidealistischbeeld. Autarkieiseenimpulsvooreenverderedifferentiatievanwoonwerkmili eusenarchitectuurinverschillendeprijsklassen.
20
Negatieve
Kwaliteiten
(voorbeeldplan)
Specifiekeeisen:bodembestaatuitknippigekleienheefteengeringrelif. Hetgrondwaterstaathoog(minderdan40cmmv).Degemiddeldejaar lijkseneerslagis800mm/m2,dewindsterkte5,5m/sendezonschijnter 1500uurperjaar.Dusalsjeeenslechterjaarhebt,werkthetmisschien nietomtotaalzelfvoorzienendtezijn. Ditbetekentdathetsysteemsommigejarennietgeheelautarkisch,dus zelfvoorzienend,kanzijn.Hetzaleenuitdagingwordenenergieneutraalte zijn,misschienzelfsweleenlastigeopgave.Debewonerszullenergteleur gesteldwordenalshunideaalnietbehaaldwordt,ookalkunnenzeerzelf nietsaandoen.Zalhethelesysteemwelrendabelzijn? Eriseenspecifieksoortgebiednodigvoorditplan,alsditernietalis,zal
diteerstgecreerdmoetenworden. Aanlandschapsordeningwordtveelgelduitgegeven.Naastgrotemachi nesdiebelastendzijnvoorhetmilieu,wordtookhetnatuurlijkelandschap aangetast.Hoeduurzaamhetsysteemookmagzijn,ermoetwelheelwat goedgemaaktwordenomhetdevoorbereidingwaardtelatenzijn. Hetwordtnietontkoppeldaanhetrioolenelektranet. Hetstuitsommigemensentegendeborst,deverplichtingomzichaante moetensluitenophetrioolenelektranet.Zijwillenimmersgeheelzelf voorzienendzijn!HelaaslaathetklimaatinNederlandditsomsniettoe. Hierdoorzullenernogeenhelehoopnieuweontwikkelingenmoeten plaatsvinden,voordatditmogelijkis.Bovendienzijnwijgebondenaanre
22
Negatieve
Kwaliteiten
(algemeen)
Doordemachtdergewoontewordthetmoeilijkeennieuwconceptals dezeteintegrerenindesamenleving. Wijmensenzijnzogewendaanhetweggooienvanonzespullen,onsafval waterenhetverspillenvanonzeenergie,danwenietandersweten.De meestenvanonszijnopdezemanieropgevoed,nietomdatonzeopvoe dersditdejuistemaniervanlevenvinden,maaromdathetvoorhende enigemanieris.Wijzijngewendingroepenteleven,wezijnsocialewe zensenwetrekkenonsvaak(te)veelaanvanwatanderemensendenken. Andersdenkendzijn,isnietnormaal,enalsjenormaaldoet,doejealgek genoeg.Eenautarkischelevensvormisnietnormaal,hetverspillenen weggooienvanbruikbaredingenwel,daaromzalhetmoeilijkzijnomvan deautarkischelevensstijleengeaccepteerdelevensstijltemaken.Totdie
tijdzaldemeerderheidvandemensheidnietopenstaanvoordezevorm vanandersdenken. Deenormhogegrondprijzenmakenhetnietbetaalbaar. Erisveelgrondnodigomditconceptvandegrondtekrijgen.Dehuidige grondprijzenzorgenervoordaterenormveelgenvesteerdmoetworden inhetrealiserenvanditplan.Wezoudenonskunnenafvragenofditgeld nietbeterkanwordenbesteed,bijvoorbeeldinhettoegankelijkermaken vannatuurlijkeenergievoordegrotemassa. Doorschijntegenstellingenlijkthetmoeilijkmensenteovertuigenvanhet nut.
24
Nederlandishetlandvanregeltjes,wettenenwettelijkevoorwaarden. Wezijnzogewendaanonzeeigennormalegangvanzaken,dataldeze regeltjes,wettenenwettelijkevoorwaardenhieropzijnaangepast.Nu komteriemanddieietsnieuwswilproberen,eenautarkischsysteem, maardoordathiergeenregeltjes,wettenofwettelijkevoorwaardenvoor zijn,zalhetergmoeilijkwordenberhaupteenvergunning(wantja,die zijnerooknog)tekrijgenvoorhetplan.Nederlandwerktdusnietecht meeaaneenenergieenwaterneutraleomgeving. Allelozingen(vanwater)zijnvergunningsplichtig.Hetsysteemdientopde schaalenvereistezuiveringsklassetewordenafgestemd,daaromzalde kwaliteitregelmatigmoetenwordengecontroleerd.
27
Leven:Slapen,eten,douchen Werken
van. Mensenvoorwiehetgebouweenmeubelvandestadis:dieerlangslo penmaarernietnaarbinnengaan Dezepersonenmakensignificantmindergebruikvanhetdorpdandebe wonerszelf.Zijzullenwaarschijnlijkalleenvandeomgevinggenietenen debebouwinglinkslatenliggen,ofzelfshelemaalniethetdorpbinnen gaanmaaralleenpasseren.Deenigetoevoegingdiezijhebben,zalvan financilewaardezijnalszegebruikmakenvandevoorzieningeninhet dorp.Opdezemaniermakenzegebruikvanhetdorp. Vanuitdenabijgelegenstadkanmengemakkelijkdeinnovatiebereiken vanditzelfvoorzienenddorp
Bezoekers Bezoekerszijnzichvaaknietbewustvandeconsequentiesvanhundaden. Vaaklatenzeafvalachterwaardoorermisbruikgemaaktwordtvande omgeving.Zedragennietsbijterwijlzewelveeluithetgebiedwillenha len.Zehebbeneenparasitairewerkingophetgebiedwanneerzeeralleen misbruikvanzoudenmaken. Desituatieinhetdorpkandoorbezoekersgelijkblijvenofachteruitgaan. Eenvooruitgangisvrijweluitgesloten.Alsergebruikwordtgemaaktvan devoorzieningeninhetgebiedkunnenbezoekerswelzorgenvooreenfi nancilevooruitganginhetdorp. Bezoekersdragenbijaandelevendigheidindeomgevingenmakenge bruikvandeomgeving.
Eigenaars Eeneigenaarvanhetautarkischedorpkaneenwoningcorporatiezijnof hetkandebewonerzijnvaneenwoningdiezelfeigenaaris.Hetrealiseren vanditgebiedkaneenrisicozijn. Alsdeeigenaareenbewonerismaaktdezeookgebruikvanhetgebeidals eenbewoner(ziehetkopjedagelijksegebruikers:bewoners) Alsdeeigenaareenwoningcorporatieismaaktdezegeengebruikvanhet gebiedzelf. ArchitectenenIngenieurs Zemakengebruikvanhetontwerpomgeldteverdienenennaamsbe kendheidteverkrijgen.Hetiseenmanieromzichzelftelatenzienaande
30
Anderelevendewezensdiehetgebouwalsschuilplaatsgebruiken Zemakengebruikvanhetgebiedalshunhabitat.Wijalsmensengaanhun habitatgebruikenalsleefomgeving,duszijmoetentochergensterecht kunnen.Zegaandanlevenopplekkendiewijdaarnietvooringedachten hadden,maarwijstelenhunhuis,duskomenzeinonshuiswonen. Inzekerezinmakenzeookmisbruikvanhetgebied,omdatzenietbetalen voorhunverblijf. Samenleving Hetgebiedheefteenvoorbeeldfunctievoordesamenleving.Hetgeeft weerhoejeookopeenduurzamere,energiezuinigeremanierkuntleven. Opeenmanierdiebeterisvoorhetmilieu.
32
33
Logica
Ontwerpers:AttikaArchitecten,MooieNelArchitectenenPark. Uitgangspuntvandeontwerperswaseenautarkischgebied.Autarkie heeftalsdoelzominmogelijkafhankelijktezijnvananderenenisalvaker toegepast.Deoptimalevormvanhetconceptisnogsteedsnietgevon den.Hetontwerpteamhooptmeteeneigeninvullingeensuccesvolletoe passingvanautarkietecreren. Hoedenkendeontwerpersditconceptsuccesvoltoetepassen? Zelfvoorzienend&duurzaam. Dewoningenzijnzelfvoorzienendwatbetreftwaterenenergieenhetor ganischafvalenafvalwaterwordtterplaatsteverwerkt.Inbijlage9.1tot enmet9.6zijneenaantalvandeontwerpoverwegingentezien.Inbijlage 9.2zijnbijvoorbeelddeoptieswatbetreftvolledigeenergiezelfvoorziening viawindmolensbekeken.Kiestmenervooromngrotewindmolente plaatsenbijdrieenclaves,ofkiestmenervoorombijelkenclavenklei nerewindmolentezetten. Bijvolledigewaterzelfvoorzieningenvolledigeenergiezelfvoorzieningvia zonnecellenofbiomassaisalleengekekennaardeconsequentiesvandeze oplossing. Meteenoverzichtvandemogelijkhedenenconsequentieshebbendeont
34
diverszijn,traditioneelofmodern,ecotech,lowtechofhightech.Inbijlage 9.7en9.8zijnverschillendemogelijkhedentezien. Doordewoningenaantepassenaandespecifiekewensenenleefstijlvan debewonerenvoordeomgevingeenontwerptemakendatisafgestemd opdesterkeenzwakkepunten,ontstaateenontwerpdatduurzaamisin detijd. Verdelinginstadia. Hetconceptisnogalingrijpend.Hetisgoedomgeving,bewonersenge bruikerstelatenwennenaanhetideeenstapvoorstapdichternaarhet einddoeltegaan,eengeleidelijketransformatie.Zieafbeelding9.1.Wat opvaltaandezetransformatieisdatdeeerstejarenbegonnenwordtaan
afbeelding9.1
36
Samenvatting
Wijkunnenconcluderendatereenprobleemis;onzeleefomgevingver slechterd.Hetbesprokenontwerpiseenoplossinghiervoor.Hetiseen goedepoging,hetiseenmanieromdeduurzaamheidteverhogen,maar duurzaamheidiseenrekbaarbegrip.Hetontwerpisduurzaam,maarkan hetnogduurzamer? Belangrijkisomterealiserendatditgeenprobleemiswatsneloptelos senis.Hetheefttijdnodigenjemoetstapvoorstaprichtingdeoplossing gaan.Hetisvoorveelmenseneengrotestap,duurzaamheidheeftgrote invloedopeenvanjemeestpersoonlijkeeigenschappen:jeleefstijl.Daar bijkomtdatdeleefstijlendebereidheidtotaanpassenperpersoonver schilt,waardoorduurzaamwonenopmaatbelangrijkis.Ookisdeoplos singniettoepasbaaropelkeplek,voorelkeomgevingzalhetontwerpaan gepastmoetenworden. Eensterkpuntaanhetontwerpisdeveleverschillendetechnieken.Het maakthetontwerpenlastiger,maarduurzaamindetijd.Hetontwerp heeftveelverschillendegebruikers.Belangrijkisommetdeverschillende belangenrekeningwordtgehouden. Hetontwerpisnietgeneraliseerbaarvooranderelocaties.Hetisergop maatgemaaktvoordezelocatie.Welzoudenbepaalde(sterke)aspecten eruitgefilterdkunnenwordenenwordentoegepastopandereplekken.
38
Woordenlijst
Autarkie Autarkieofgeslotenstaatshuishoudingishet(aldannieteconomisch) strevenzominmogelijkafhankelijktezijnvananderen.Zelfverzorgingof zelfvoorzieningzijnsynoniemenvoorditstreven,zelfvoorzienendheidvoor detoestandvanautarkie. Bron:wikipedia.nl Autarkietimescaping Ineenautarkischontwerpwordtdetijdookalseenontwerpmiddelge bruikt.Hetontwerpwordtafgestemdopdenatuurlijkeprocessenen kringlopenenopdemaatschappelijkeontwikkelingenenbehoeften. Bron:Moet,D.(2005)Autarkie,zelfvoorzienendewoonwerklandschap pen.Bussum:UitgeverijTHOTH. Domotica Domoticaiseencombinatievantechnologieendienstenenisbedoeldom dekwaliteitvanwonenenleventeverbeteren. Bron:http://nl.wikipedia.org/wiki/Domotica Duurzaam Langkunnendemeegaan;blijvend. Bron:Prismawoordenboek
40
Lowtech LowTechiseenverzamelnaamvoortechnologiediereedsbekendwas voordeindustrilerevolutie. Bron:www.wikipedia.nl Microgrid Eenmicrogridiseenelektriciteitsnetwerkopkleineschaal.Deproductie eenhedenvaneenkleinegemeenschapwordenmetelkaarverbonden. Hetisbijeenmicrogridmogelijkverschillendeopwekkersvanenergie, zoalszonnecellenenwindmolens,metelkaartecombineren. Bron:http://www.kennisbanklokaleenergievoorziening.nl/mediawiki/ index.php/Microgrid
Nanofiltratie Nanofiltratieiseentechniekomionenuitwaterteverwijderen.Hetwater wordtonderdrukdooreenmembraamgeperst,waardoorsommigeionen uithetwatergefilterdworden.Nanofiltratiewordtvooralgebruiktomwa terteontharden. Bron:http://www.lenntech.nl/processen/bestrijdingsmiddel/nanofiltratie/ nanofiltratie.htm Parasitair Hettenkostevaneenanderlevend Bron:www.encyclo.nl
Prestige Socialestatus Bron:www.encyclo.nl UVbehandeling Ultraviolettestralingkangebruiktwordenomwater,besmetmetmicro organismen,tezuiveren. Bron:http://www.cortech.nl/uvbehandeling.html Verontreiniging Hetopeennegatievemanierbenvloedenvaneenstofofdelucht Bron:www.encyclo.nl
42
Literatuur
Moet,D.(2005).Autarkie,zelfvoorzienendewoonwerklandschappen. Bussum:THOTH. Voorthuis,J.C.T.(2012).AGoodUse,aconceptualenvironmentforaphi losophyofthebuiltenvironment. Collegesenonzeeigenfilosofischegedachten
44
45
Bijlage 9.1
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerkland schappen.Bussum:THOTH.Blz.82
46
Bijlage 9.2
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerklandschappen.Bus sum:THOTH.Blz.83
47
Bijlage 9.3
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerklandschap pen.Bussum:THOTH.Blz.84
48
Bijlage 9.4
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerkland schappen.Bussum:THOTH.Blz.85
49
Bijlage 9.5
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerkland schappen.Bussum:THOTH.Blz.86
50
Bijlage 9.6
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerkland schappen.Bussum:THOTH.Blz.87
51
Bijlage 9.7
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerklandschappen.Bus sum:THOTH.Blz.94
52
Bijlage 9.8
Bron: Moet,D.(2005).AutarkieZelfvoorzienendewoonwerklandschappen.Bus sum:THOTH.Blz.93
53