Zgjohuni!

KORRIK 2012

A DO TE NDRYSHOJE

KJO BOTE?

CFARE DO TE DOJE TE NDRYSHOJE? CFARE DUHET TE NDRYSHOJE? CFARE DO TE NDRYSHOJE?

Zgjohuni!
TIRAZHI MESATAR 41.042.000 BOTOHET NE 84 GJUHE

A DO TE NDRYSHOJE KJO BOTE?

3 Cfare do te doje te ndryshoje? 4 Cfare duhet te ndryshoje? 9 Cfare do te ndryshoje?

URI
FERI VAR
UNDJE SEM

10 Insekte deti per te kenaqur shijen tuaj 13 Ndihme per femijet e pikelluar 16 Te rinjte pyesin Jemi thjesht shoke apo dicka me shume?Pjesa 2 20 Nje veshtrim rreth botes 21 Nga lexuesit tane 22 BiblaNje liber me profeci te saktaPjesa 3 25 A eshte projektuar? Kristalini rigjenerues i salamandres 26 Pikepamja e Bibles Kush mund ta ndryshoje boten? 28 Mos harro te thuash faleminderit! 30 Bashkebisedim si familje 32 Nje bote ndryshe: A do ta shohim ndonjehere?

KRIME

PADREJTESI

LUFTE RA

Cfare do te doje te ndryshoje?

%

Cfare te shqeteson me shume ne kete bote?

OTJE ND
PARAGJYKIME

Cilat nga aspektet e meposhtme do te doje me shume te beheshin realitet?

.
PAQE MIDIS KOMBEVE KUJDES SHENDETESOR ME CILESOR DHE ME EKONOMIK FUNDI I DISKRIMINIMIT USHQIM DHE UJE TE PIJSHEM ME BOLLEK LAGJE TE QETA MJEDIS TE PASTER DREJTESI PER TE GJITHE

A do te realizohen ndonjehere ndryshimet qe deshiron? Disa do te thoshin se kesaj pyetjeje duhet ti pergjigjet qeveria. A mund ta ndryshojne qeveritaret kete bote? Cfare tregojne faktet?

 Cfare duhet te ndryshoje?

Qeveria nuk eshte zgjidhja e problemit; qeveria eshte vete problemi.
Ronald Uilson Regani, gjate fjalimit te emerimit si presidenti i 40-te i Shteteve te Bashkuara.

ANE kaluar me shume se tri dekada qe kur Ronald Regani tha keto fjale. Ne ate kohe, Shtetet e Bashkuara po kalonin nje problem ko losal, nje krize ekonomike me permasa te me dha, sic e quajti ai. Po vuajme nje prej in acioneve me te gjata dhe me te keqija qe ka njohur historia e kombit tone. . . . Per dekada te tera, kemi grumbulluar deficit pas deficiti, duke lene peng te ardhmen tone dhe te femijeve tane, vetem e vetem per leverdine e perkohshme te momentit. Nese kjo prirje vazhdon, me siguri shoqeria, kultura, politika dhe ekonomia do te tronditen qe nga themelet,shpjegoi Regani. Ndonese pikepamja e tij mund te tingelloje e zymte, Regani nuk ishte krejt pesimist. Ai po hoi: Plaget ekonomike qe vuajme jane krijuar gjate disa dekadave. Ato nuk do te sherohen brenda diteve, javeve ose muajve, por me siguri do te sherohen.Kursivi eshte yni. Si paraqitet situata sot? Nje raport i vitit 2009 nga Departamenti i Strehimit dhe i Zhvi llimit Urban i Shteteve te Bashkuara, shkruan te: Gjithnje e me shume njerez . . . po i pengon infrastruktura e vjetruar, strehimi i pamjaftue shem dhe sistemi shendetesor i prapambetur. Ne te vertete, UN-HABITAT-i [agjenci e Ko mbeve te Bashkuara] parashikon qe brenda tri dekadave, nje ne tre njerez te jetoje ne mje rim te plote, pa kushte higjieno-sanitare, pa uje te paster e i pambrojtur ndaj efekteve te menje hershme te ndryshimit te klimes, dhe kjo do te ndikoje ne perhapjen e semundjeve dhe te pandemive te mundshme.

Pavaresisht se ku jeton, mendo per pyetjet e meposhtme: A ndihesh financiarisht me i sigurt se nje dekade me pare?

Problem global

Zgjohuni!

KJO REVIST E BOTOHET per ndricimin e gjithe familjes. Tregon se si te perballojme problemet e sotme. Permban lajme, et per njerez ne shume vende, shqyrton fene dhe shkencen. Por ben edhe me shume, shkon me thelle dhe thekson domethenien e vertete prapa ngjarjeve te tashme; megjithate, mbetet gjithmone politikisht asnjanese dhe nuk larteson asnj e race mbi ndonj e tjeter. M e e rendesishmja, kjo reviste nderton besimin ne premtimin e Krijuesit per nje bote te re paqesore dhe te sigurt qe do te zevendesoje sistemin e sotem te lig e te paligjshem.

Ky botim nuk shitet. Ai botohet si pjese e nje vepre boterore te arsimimit biblik, qe per krahet me kontribute vullnetare. Nese nuk tregohet ndryshe, citimet e Shkrimeve jane marre nga versioni ne gjuhen e sotme, Shkrimet e ShenjtaPerkthimi Bota e Re. Awake! (ISSN 0005-237X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. Periodicals Postage Paid at Brooklyn, N.Y., and at additional mailing oces. POSTMASTER: Send address changes to Awake!, 1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299. 5 2012 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. All rights reserved. Printed in Germany. Druck und Verlag: Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus. Verantwortliche Redaktion: Ramon Templeton, Selters/Taunus. Vol. 93, No. 7 Monthly ALBANIAN

 Cfare do ti ndryshonin kesaj bote te rinjte? Sipas sitit te Internetit 4children.org, nje ankete e zhvilluar ne Britani me rreth 2.000 femije te moshave 4 dhe 14-vjecare, zbuloi se do te benin gjerat e meposhtme:
100%

Nje sondazh ne vitin 2009 i zhvilluar nga Fondacioni Bertelsmann ne Gjermani, tregoi se cfare i shqetesonte me teper rreth 500 te rinj te moshave 14 dhe 18-vjecare.

75%
DO T E NDIHMONIN QE NJEREZIT T E TRAJTOHESHIN T E GJITHE NJESOJ

DO TE ZHDUKNIN VARFERINE

25%

NDRYSHIMET E KLIMES DHE SHKATERRIMI I MJEDISIT

DO TE ELIMINONIN URINE

EPIDEMITE DHE SEMUNDJET GLOBALE

DO T E NDALNIN NGROHJEN GLOBALE

MUNGESA E USHQIMIT DHE E UJIT TE PIJSHEM

50%

DO TU JEPNIN FUND LUFT ERAVE

Nder gjerat me pak te re ndesishme per te rinjte ishin terrorizmi dhe rritja e popullsise. Edhe kriza financiare ishte nder te fundit ne listen e perpare sive. Sipas shpjegimit te Fondacionit Bertelsmann, kjo mund te ndodhe nga qe te rinjte e anketuar nuk jane prekur akoma nga keto probleme te je tes reale.

0%

A mendon se kujdesi shendetesor per ty dhe familjen tende eshte me se i pershtatshem? A rrethohesh nga nje mjedis me i paster dhe me i qete? Kur mendon per te ardhmen, a ka gjasa qe gjerat te permiresohen gjate 10, 20 apo 30 vi teve te ardhshme?

dhe qytetareve, qe percakton te drejtat dhe de tyrat e te dyja paleve. Per shembull, ne pergji thesi, pritet qe qytetaret tu binden ligjeve te ve ndit, te paguajne taksat dhe te ndihmojne per ruajtjen e qetesise publike. Qeveritaret nga ana tjeter, zakonisht premtojne gjera te tilla, si: kuj desin e duhur shendetesor, barazine dhe siguri Kontrate shoqerore ne ekonomike. Shume qeveri kane bere ate qe quhet kon Cfare kane arritur qeverite ne keto fusha? trate shoqerore, domethene nje marreveshje te shkruar ose te pashkruar midis qeveritareve Shqyrto provat ne tri faqet vijuese.
A DESHIRONI ME SHUME INFORMACION OSE NJE STUDIM BIBLIK PA PAGESE NE SHTEPI? Ju lutemi, shkruajuni Deshmitareve te Jehovait ne nje nga adresat e meposhtme. Per

GJUHET: afrikanse, amharike, angleze67, arabe, armene, bislame, bullgare, cebuane, cibembe, ceke7, cikeve, citonge, daneze7, estone, eve, nlandeze7, fixhia ne, frenge687, greke, gujarate, gjeorgjiane, gjermane67, hebraike, hiligainone, hindi, holandeze67, hungareze, igbo, iloke, indoneziane, islandeze, italiane67, japoneze67, jorube, kanade, kineze (tradicionale)7 (regjistrime audio vetem ne mandarin), kineze (e thjeshtuar), kiniaruande, kirgize, kirundi, koreane67, kroate, letone, lingale, lituane, malagase, malajalame, malteze, maqedonase, mjanmar, norvegjeze67, polake67, portugeze687, punjabe, rarotongane, rumune, ruse67, samoane, sepede, serbe, sesote, siloze, sinhaleze, sllovake, sllovene, spanjolle67, suahile, suedeze7, shone, shqipe, tagaloge7, tajlandeze, tamile, tok-pisine, tongane, tsonge, tsvane, tui, turke, ukrainase, urdu, vietnameze, xhose, zulu
6 Disponohen edhe CD. 8 Disponohen edhe (formati MP3). 7 Disponohen edhe regjistrime audio ne sitin www.jw.org.

listen e plote te adresave, shih www.watchtower.org/address. Afrika e Jugut: Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740. Australi: PO Box 280, Ingleburn, NSW 1890. Belgjike: rue dArgi le-Potaardestraat 60, B-1950 Kraainem. Britani: The Ridgeway, London NW7 1RN. France: BP 625, F-27406 Louviers cedex. Greqi: Kisias 77, GR 151 24 Marousi. Gjermani: 65617 Selters. Itali: Via della Bufalotta 1281, I-00138 Rome RM. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kroaci: PP 58, HR-10090 Zagreb-Susedgrad. Norvegji: Gaupeveien 24, NO-1914 Ytre Enebakk. Rumani: PO Box 132, OP 39, Bucuresti. Slloveni: pp 22, SI-1241 Kamnik. Suedi: PO Box 5, SE-732 21 Arboga. SHBA: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. Shqiperi: PO Box 118, Tirane. Turqi: PO Box 23, Ferikoy, 34378 Istanbul.

VARFERIA

 Kujdes i duhur shendetesor

llueshme dhe te efektshme.
Realiteti:

Cfare duan njerezit? Mjekime ekonomikisht te perba

Ne nje raport te Bankes Boterore per kushtet higji eno-sanitare thuhet se cdo dite vdesin 6.000 femije prej semundjeve qe vijne nga kushtet e keqija higjieno-sanita re dhe uji i ndotur. Vetem nga diarreja vdes nje femije cdo 20 sekonda. Ne vitin 2008, nje studim i rendesishem i Organi zates Boterore te Shendetesise (OBSH) beri te qarte se ne vendet e pasura dhe te varfra ekziston nje munge se ekuilibri i rrezikshem ne menyren si ofrohet kujdesi shendetesor. Gjithashtu zbuloi se kjo menyre nuk po u pergjigjet dot kerkesave gjithnje e n e rritje te sho qerise per nje kujdes mjekesor te drejte, ekonomikisht te perballueshem, te efektshem dhe qe ka ne qender te tij njeriun. Dy vjet me vone, OBSH-ja zbuloi se qeverite ne mba re boten mezi e financojne kujdesin shendetesor. Nder sa mosha mesatare e popullsise rritet, ndersa njerezit me semundje kronike shtohen dhe ndersa dalin trajti me te reja e me te shtrenjta, kostoja shendetesore shkon ne stratosfere. Ne fushen e kujdesit shendetesor ka lindur nje fe nomen fatal: te ashtuquajturat ilace mrekulliberese mund te mos bejne me efekt. Infeksionet, si lebra dhe tuberkulozi, qe vite me pare shkaktonin miliona vikti ma, jane luftuar me antibiotike q e dolen per here te pare ne vitet 40. Kurse tani, sipas nje raporti te OBSH-se ne Diten Boterore te Shendetit 2011, shfaqja dhe perhapja e patogjeneve qe u rezistojne mjekimit, eshte pershpejtuar. Gjithnje e me pak ilace kryesore po bejne efekt. Arsenali i mjekimeve po shteron. Cfare duhet te ndryshoje? Kemi nevoje te permbu shet profecia biblike qe parathote se do te vije nje kohe kur asnje banor nuk do te thote: Jam semure.Isaia 33:24.

Zgjohuni! korrik 2012

 Drejtesi dhe barazi

Cfare duan njerezit? Tu jepet fund paragjykimeve

ndaj grupeve minoritare dhe keqtrajtimit te grave; re duktim te hendekut midis dy ekstremeve: te pasurve dhe te varferve.

Ne nje raport te nje organizate te rendesishme per te drejtat civile ne Shtetet e Bashkuara, thuhej: Dhu na ndaj individeve, vendeve te adhurimit dhe instituci oneve komunitare per shkak te paragjykimit ndaj races, fese, prirjes seksuale ose kombesise vazhdon te jete ne nje shkalle teper te larte dhe problem i rende ne Ame rike. Miliona gra jane ende viktima te padrejtesise, dhunes dhe pabarazise ne shtepi, ne pune dhe ne sho qeri,thote nje deklarate per shtyp e Kombeve te Ba shkuara e bazuar ne raportin Progresi i grave ne bote: Ne kerkim te drejtesise. Per shembull, rreth 85 per qind e grave ne Afganistan nuk kane ndihme mjekesore ne dispozicion kur lindin. Ne Jemen, nuk ka ligje kunder dhunes ne familje. Ne Republiken Demokratike te Ko ngos, perdhunohen mesatarisht me teper se nje mije gra ne dite. Ne tetor 2011, Sekretari i Pergjithshem i OKB-se Ban Ki Mun pohoi: Bota jone eshte nje bote tmerre sisht kontradiktore. Ka ushqim me bollek, por nje mili ard njerez vuajne nga uria. Pak veta jetojne ne luks, kur se shume te tjere ne varferi. Mjekesia ka perparuar me hapa gjigante, por cdo dite ka nena qe vdesin gjate li ndjes . . . Harxhohen miliarda para per te vrare dhe jo per te shpetuar njerez. Cfare duhet te ndryshoje? Kemi nevoje te shohim qe grupet minoritare dhe grate te trajtohen me drejtesi dhe te marrin fund ata qe ua mohojne drejtesine te munduarve.Isaia 10:1, 2.

Realiteti:

Siguri ekonomike
Cfare duan njerezit? Pune per te gjithe; siguri finan ciare.
Instituti Worldwatch raporton se forcat punetore ne dispozicion per zgjerimin e ekonomise jane shtuar, por vendet e punes nuk mjaftojn e. Me r enien e tani shme ekonomike, Organizata Nderkombetare e Punes (ILO) ka llogaritur se numri i te papuneve ne vitin 2010 ka arritur ne 205 milione. Organizata Nderkombetare e Punes (ILO) ka pa ralajmeruar se ekonomia boterore eshte ne prag te nje krize tjeter me te thelle per sa u perket vendeve te pu nes, e cila mund te krijoje trazira ne shoqeri,thote agjencia e lajmeve BBC.Ngadalesimi i rritjes kohet e fundit tregoi se do te krijoheshin vetem gjysma e vende ve te nevojshme te punes. . . . Organizata [ILO] gjith ashtu llogariti shkallen e pakenaqesise ngaqe mungojn e vendet e punes dhe ngaqe mendojn e se barra e krizes nuk mbahet nga te gjithe ne menyre te barabarte. Tho shte se shume e shume vende mund te pesojne trazira, sidomos vendet e BE-se dhe te rajonit arab. Sipas librit The Narcissism Epidemic, qe u botua ne vitin 2009, ne Shtetet e Bashkuara mesatarja e borxhe ve te kartave te kreditit ka shkuar me shume se 11.000 dollare, domethene eshte trefishuar ne krahasim me vi tin 1990. Autoret e librit mendojne se mjaft njerez fu ten ne borxhe vetem per te krijuar pershtypjen se jane te pasur. Amerikanet shohin njerez me makina e vesh je te shtrenjta dhe mendojn e se jane te pasur,thote li bri.Me sakte do te ishte te mendonin se ne te vertete jane ne borxhe. Cfare duhet te ndryshoje? Duhet te kete pune per te gjithe dhe nje pikepamje te ekuilibruar per shpenzi met. Bibla pohon se paraja eshte mbrojtje, por edhe paralajmeron se dashuria per para eshte rrenja e cdo lloj gjeje te demshme.Eklisiastiu 7:12; 1 Timoteut 6:10. Nga ato qe u thane ne faqet 4 deri 8, e ardhmja mund te mos duket shume premtuese. Megjithate ka shprese. Bota do te ndryshoje per mire, por jo fale perpjekjeve te qeverive njerezore.
8 Zgjohuni! korrik 2012

Realiteti:

 Cfare do te ndryshoje?
Kombet nuk do ta ngrene shpaten kunder njeri-tjetrit. Asnje banor nuk do te thote: Jam semure. Nuk do te kete me vdekje.

ETO fjale mund te duken teper te bukura per te qene te verteta. Por te jemi te si gurt se nuk jane vetem deshira. Pse? Sepse nuk jane premtimet boshe te politikaneve te cilet nuk kane fuqi ta ndryshojne boten. Premtimet e mesiperme gjenden ne Bibel.1 Mjaft njerez jane te mendimit se Bibla eshte nje liber i vjeter qe nuk vlen per ditet tona. Keshtu mendon edhe ti? Nese po, pse te mos shohesh me nga afer se per cfare et Bi bla? Ne fakt Bibla eshte i vetmi liber i shenjte qe et per historine njerezore qe nga fillimet e saj. Ajo shpjegon pyetjet e meposhtme: Si ka arritur njerezimi ne kete gjendje te mjerueshme?Romakeve 5:12. Si ka nder mend Perendia ta ndreqe si tuaten?Gjoni 3:16. Pse qeverite nuk mund ta ndryshojne boten?Jeremia 10:23. Pse mund tu zeme bese premtimeve te Perendise?Josiu 23:14. A do ti zhduke vertet Perendia urine, lu ften, semundjet dhe vdekjen nga faqja e dhe ut? Keto premtime nuk jane te veshtira per tu besuar nese pranon qe: 1. Na ka krijuar Perendia. 2. Ai kujdeset per ne. 3. Ka fuqine ta ndryshoje boten. 4. Ka si qellim ta beje kete.
1 Citimet ne fillim te faqes jane marre nga Isaia 2:4; Isaia 33:24 dhe Zbulesa 21:4.

A ka arsye te forta per ti pranuar keto ka ter pika? Deshmitaret e Jehovait, botuesit e kesaj reviste, te ftojn e ti analizosh vete per mes studimit te Bibles. Ndoshta e ke Bibl en, por nuk e lexon shpesh ose nuk e lexon fare. Ndersa shume njerez qe e lexojne, thone se e kane te veshti re ta kuptojne. Nese edhe me ty ndodh ke shtu, pse t e mos kontaktosh Deshmitaret e Jehovait per nje studim biblik falas ne shtepi. Miliona njerez ne mbare boten po nxjerrin dobi nga ky studim. Si zhvillohet? Cdo jav e, nje ose dy Deshmitare te Jehova it mund te vijne ne shtepine tende ose ne nje vend tjeter te pershtatshem per te biseduar rreth Bibles. Kjo behet falas. Cdo here qe do te studiosh Biblen, do te arrish te marresh pergjigje per pyetje te tilla, si: pse vuajme? Pse qeverite jane te pafuqishme p er te ndry shuar boten? Cfare eshte Mbreteria e Pere ndise dhe si do ta realizoje ate qe qeverite nuk mund ta realizojne?1 Per me shume informacion se si mund te perfitosh nga studimi biblik, kontakto De shmitaret e Jehovait ne zonen tende ose vizi to faqen tone te Internetit www.jw.org. Mund tu shkruash ne nje nga adresat e pershtat shme ne faqen 5 te kesaj reviste.
1 Shih edhe artikullin Pikepamja e Bibles: Kush mund ta ndryshoje boten? ne faqet 26 dhe 27 te kesaj reviste.

Zgjohuni! korrik 2012

Insekte deti
p er te kenaqur shijen tuaj
Disa kliente te uritur jane ulur ne nje restorant ne qy tetin e Nju-Jorkut. Duke perdorur vegla metalike, caj ne me mjeshteri koracen e ketyre krijesave te medha te ngjashme me insektet. Tek shperfillin syte e tyre te vendosura si mbi susta e qe duket sikur po i shohin ngultas nga pjata, klientet e paduruar kafshojne mi shin e bute e te embel. Cfare po hane? Insekte deti, qe gjeresisht njihen me emrin karavidhe.

 ERSE quhen insekte deti? Peshkataret smund te mos e dallonin ngjashmerine me insektet kur keto krijesa te detit me korace te forte zvarriteshin ne kuverten e peshkare xhave te tyre. Por ka edhe nje ngjashmeri tjeter. Gjate she kullit te 18-te, karavidhet mbuluan bregun ve rilindor te Shteteve te Bashkuara si nje mori insektesh. Keto krustace i moren dhe i shper ndane neper fusha per pleherim. I perdoren edhe si karrema per peshkim. Me to ushqe nin te burgosurit. Ne ate kohe, karavidhet ishin kaq te zakonshme atje, sa disa sherbetoreve me kontrate u kishin ardhur ne maje te hundes. Prandaj hapen nje ceshtje gjyqesore dhe e fitu an. Sipas vendimit qe u mor, nuk duhej tu je pej ky ushqim me teper se tri here ne jave. Kurse per ata qe banonin larg oqeanit, kara vidhet ishin nje gosti e rralle. Pse? Pasi ngordh, karavidhja prishet shpejt dhe nuk mund te ru het duke e kripur ose thare. Por, ne mes te shekullit te 19-te, prodhuesit filluan ti konser vonin dhe gjithnje e me shume veta mund te provonin shijen e tyre fantastike. Vec kesaj, ndertimi i hekurudhave beri te mundur qe ka ravidhe te gjalla te transportoheshin ne cdo vend te Shteteve te Bashkuara. Si rezultat, ker kesat per karavidhe u rriten shume. Gjithsesi, te transportoje karavidhe te fresketa kushton te, prandaj ishin luks vetem per te pasurit.

Sot peshkataret zene varietete karavidhesh pergjate brigjeve anekend botes. Karavidhja amerikane gjendet ne Oqeanin Atlantik nga Njufaundlendi deri ne Karolinen e Veriut. Nje burim kryesor e nderkombetar i karavidheve eshte Mejni, ne verilindje te Shteteve te Ba shkuara. Qe ketu eksportohen anembane bo tes karavidhe te gjalla ose te gatuara. Vetem me nje avion, furnitoret transportojne deri ne 36.287 kilograme karavidhe. Kompanite shpesh prodhojne sasi te medha produktesh ushqimore nga te cilat nxjerrin perfitime. Por nuk ndodh keshtu me bizne sin e karavidheve. Kryesisht gjuajtesit e kara vidheve jane vendes te vetepunesuar. Nuk i kultivojne karavidhet artificialisht neper rezer vate, por shkojne te habitati i tyre, qe ne kete rast eshte Oqeani Atlantik. Per te gjetur pergjigjen e kesaj pyetjeje, Zgjo huni! bisedoi me Xhekun qe vjen nga nje famil je peshkataresh prej kater brezash ne Bar-Har ber, Mejn. Xheku filloi te gjuante ne moshen 17-vjecare, dhe punon ne te njejtin gji detar ku
1. Xheku terheq carkun e karavidheve 2. Aneta dhe Xheku nxjerrin karavidhet nga e hapura ne kafazin metalik 3. Matin cdo karavidhe

Si i zene karavidhet?

Zgjohuni! korrik 2012

11

RREZIQET E PESHKIMIT TE KARAVIDHEVE

Peshkimi i karavidheve mund te du ket profesion i parrezikshem. Por nuk eshte keshtu. Per shembull, sipas Insti tutit Kombetar per Sigurine dhe She ndetin ne Pune (NIOSH), nga viti 1993 deri me 1997, vdekshmeria ne vendin e punes per gjuajtesit e karavi dheve ne Mejn, ka qene 14 veta ne 100.000 peshkatare te licensuar, mbi 2,5 here me shume se mesatarja e vdekshmerise (4,8 veta ne 100.000 pu netore) ne te gjitha industrite. Sipas NIOSH-it, nje studim nga Roja Bregdetare e Shteteve te Bashkuara zbuloi se peshkataret shpesh ngecin neper litaret e peshkimit ne kuverten e anijes, pastaj i terheq carku ne det dhe mbyten kur nuk clirohen dot nga li taret ose kur nuk jane ne gjendje te hi pin pers eri ne peshkarexhe. Ne nje an ketim te bere nga 1999 deri me 2000 me 103 gjuajtes karavidhesh, afro 3 ne 4 veta raportuan se ndonjehere kane ngecur ne litaret e carkut, edhe pse jo te gjithe kane rene ne det. Jane reko manduar masa sigurie qe peshkataret te mos ngecin ne litare, si dhe te mbaj ne me vete vegla per te prere litaret.

shkonte stergjyshi i tij. Edhe gruaja e Xhekut, Aneta, gjuan karavidhe. Jam martuar edhe me peshkimin,thote ajo.Per dy vjet punova si cirake ne peshkarexhen e Xhekut dhe me vone bleva timen. Si i kapin karavidhet Xheku dhe Aneta? Marrim nje cark karavidhesh, pra nje kafaz metalik drejtkendor me nje te hapur te vogel, shpjegon Aneta,dhe brenda futim nje rrjete plot karrema, kryesisht harenga. Peshkataret lidhin cdo cark me nje bove. Cdo peshkatar i lyen bovat e tij me nje ngjyre te caktuar qe ti dalloje me vone,thote ajo. Kur hedhin carkun ne det, ai zhytet deri ne fund te oqeanit, ndersa bova e ngjyrosur pluskon mbi uje ne menyre qe peshkatari ti gjeje kollaj carqet e veta. I leme ne det per disa dite,thote Aneta,dhe pastaj kthehemi e i terheqim ne peshkarexhe. Kur ka karavi dhe brenda, i marrim dhe i matim. Peshkatare te ndergjegjshem si Xheku dhe Aneta i kthej ne karavidhet e vogla ne oqean, po ashtu edhe disa karavidhe femra i leshojne ne det qe te li ndin te tjera. Pastaj peshkataret shkojne ne doket me te aferta per te shitur karavidhet e gjalla. Pervec disa grupeve qe punojne bashke, ne kete biz nes nuk ka kontrata, por vetem peshkatare ve ndes qe shesin privatisht. Sic u tha edhe me pare, ne biznesin e karavidheve nuk praktiko het kultivimi artificial. Disa peshkatareve u eshte dhene leje te marrin karavidhe femra qe kane veze,thote Xheku.Krijojne kushtet qe vezet te celin, te rriten per njefare kohe dhe pa staj i leshojne ne det. Kjo praktik e rrit munde sine qe sa me shume karavidhe te mbijetojne. Peshkimi i karavidheve mund te mos jete menyra me e lehte per te siguruar te ardhurat ose per tu pasuruar. Por, nese do ti pyetnim keta peshkatare, do te na tregonin dobi te tje ra: mund te kene biznesin e tyre te vogel, t e va zhdojne traditen vend ese e familjare ose te pro vojne kenaqesine e te jetuarit dhe te punuarit ne bregdet. Mbi te gjitha kenaqen pa mase kur mendojne qe insektet e detit qe kane zene, u shijojne njerezve te uritur ne mbare boten.

12

Zgjohuni! korrik 2012

 NDIHME PER FEMIJET E PIKELLUAR

Sigurisht nuk eshte e lehte te rrituri se i ka ti thuash nje vdekur nje i af erm. Imagjinoni sa me e veshtire eshte tia thuash f emije. nje

ER shume femije humbja e nje familjari ose e nje shoku mund te jete peshtjellue se, madje frikesuese. Te ndihmosh nje femi je gjate kesaj periudhe mund te jete mjaft e veshtire, sidomos per prind erit qe jane edhe vete te pikelluar. Ne fund te fundit, edhe ata kane nevoje per mbeshtetje emocionale. Disa prinder perpiqen ta zbutin lajmin duke i thene femijes se i ndjeri i ka lene ose ka ikur. Por keto shprehje jane mashtruese dhe e bejne te mendoje gjera te gabuara. Po atehere, si mund tia shpjegoni femijes vdekjen? Renatoja dhe Izabela hasen nje situate te tille. Kur u vdiq vajza tre vjece e gjysme, Ni kola, duhej te ndihmonin djalin e tyre, Fili pin, ne ate kohe pese vjec, qe te perballonte humbjen. Zgjohuni!: Si ia shpjeguat Filipit vdekjen e Nikoles? Izabela: U perpoqem te ishim te sinqerte dhe mjaft te hapur me te. E nxitnim qe te na

pyeste dhe gjithmone perpiqeshim ti pergji gjeshim me fjale qe nje femije i moshes se tij mund ti kuptonte. Nikola vdiq nga nje infek sion bakterial, prandaj i thame se i ishte futur ne trup nje mikrob i vogel qe doktoret nuk e vrane dot. Zgjohuni!: A folet me Filipin per bindjet tuaja fetare rreth vdekjes? Renatoja: Ne jemi Deshmitare te Jehovait dhe e dinim se do tia benim me te lehte Fili pit po ti itnim per bindjet tona biblike rreth vdekjes. Bibla et qarte kur meson se te vde kurit jane te pavetedijshem. (Eklisiastiu 9:5) Menduam se, po tia tregonim Filipit kete, do ti largonim cdo frike qe mund te kishte, si per shembull frika qe te rrije vetem naten. Izabela: Bibla meson edhe se ata qe kane vdekur do te ringjallen ne nje toke paraj sore. Ne e besojme kete dhe menduam se kjo shprese do ta ndihmonte edhe Filipin. Prandaj i shpjeguam se cfare meson Bibla.
Zgjohuni! korrik 2012 13

 Librat e renditur me poshte, botuar nga Deshmi taret e Jehovait, mund tu sjellin ngushellim atyre qe u ka vdekur nje njeri i dashur.

PER TE RRITURIT:

PER MOSHAT PARA ADOLESHENCES:

CFARE MESON vertet BIBLA?

Ku jane te vdekurit?
Kapitulli 7:

Kapitulli 6:

TE MESOJME NGA MESUESI I MADH

Kapitulli 34:

Shprese reale per njerezit e afert qe na kane vdekur

Cfare ndodh me njerezit kur vdesin?

Kapitulli 35:

Njerezit mund te zgjohen nga vdekja! Kush do te ringjallet? Ku do te jetojne?

Kapitulli 36:

PER FEMIJET E VEGJEL:

Libri im

I TREGIMEVE

BIBLIKE

PER ADOLESHENTET:

Tregimi 92:

Jezui ringjall te vdekurit

Te rinjte pyesin . . .
Pergjigje praktike
VELLIMI 1

I treguam p er Jezuin qe ringjalli vajz en 12-vjecare te Jairit. Pastaj i thame se edhe Nikola do te ringjallej. Kete meson Bibla. Marku 5:22-24, 35-42; Gjoni 5:28, 29. Zgjohuni!: Mendoni se Filipi arriti ti kup tonte te gjitha keto? Renatoja: Po, besojme se i kuptoi. Femijet e perballojne me lehte vdekjen e nje te afermi kur u jepen shpjegime te sakta, te thjeshta, te qarta dhe te sinqerta. Nuk eshte e nevoj shme tu mbash sekrete. Vdekja eshte realitet. Fatkeqesisht eshte pjese e jetes. Prandaj pri nderit duhet ti mesojne femijet si ta perba llojn e vdekjen e dikujt, sic beme edhe ne me vone me djalin e vogel, Vinisjusin.1 Zgjohuni!: A e moret Filipin me vete ne va rrimin e Nikoles? Renatoja: Pasi peshuam te mirat dhe te ke qijat, vendosem qe t e mos e merrnim me vete. Ne kete moshe femijeve u ngelen ne me ndje gjerat qe shohin. Kuptohet, disa prinder mund te vendosin ti marrin me vete, por fe mijet jane te ndryshem, njeri mund ta perba lloje e tjetri jo. Nese i marrin, do te ishte mire ti parapergatitnin per ate qe do te shihnin. Zgjohuni!: Vdekja e Nikoles duhet te kete qene e dhimbshme per ju. A kishit merak mos ju shihte djali duke qare? Izabela: Nuk u p erpoqem asnj ehere ti fshihnim ndjenjat para Filipit. Nese vet e Je zui nuk i mbajti dot lotet kur i vdiq nje njeri i dashur, pse duhet ti mbajme ne? (Gjoni 11:35, 36) E pse u dashka qe Filipi te mos na shohe duke qare?! Fakti qe ne e shfaqnim pikellimin, e ndihmoi Filipin te kuptonte se nuk eshte e gabuar te shperthesh ne lot. Eshte thjesht nje menyre per te shprehur si ndihesh. Donim qe Filipi te kuptonte se edhe ai mund ti shprehte ndjenjat lirshem dhe jo ti mbante perbrenda. Renatoja: Kur ne familje ndodh nje tragje di, femijet kane prirjen te ndihen te pasigurt.
1 Per me shume informacion, shihni artikullin Ndihmoje femijen te perballoje hidherimin ne faqet 18-20 te revistes Ku lla e Rojes, 1 korrik 2008, dhe broshuren Kur te vdes nje njeri i dashur . . . , botuar nga Deshmitaret e Jehovait.

Kapitulli 16:

A eshte normale te hidherohem kaq shume?

 Prandaj, nese ne si prinder tregojme hapur dhe me sinqeritet si ndihemi, edhe femijet do te jene te hapur. Kur i degjojme me kujdes se cfare i shqeteson, jemi ne gjendje tu japim si guri dhe tu largojme friken. Zgjohuni!: Po te tjeret ju ndihmuan? Renatoja: Po, pjesetaret e kongregacionit na ndihmuan jashte mase. Gjithe ato vizita, telefonata dhe kartolina i treguan Filipit sa shume na donin dhe interesoheshin per ne. Izabela: Edhe pjesetaret e familjes na qe ndruan shume afer. Pasi vdiq Nikola, babai im vendosi te vinte cdo dite te hante mengje sin me ne. Keshtu na dha mbeshtetjen e tij te dashur. Prania e gjyshit i dha zemer Filipit. Renatoja: Inkurajimi qe merrnim nga Fjala e Perendise ne mbledhjet e krishtere skishte te paguar. Perpiqeshim te mos i humbitnim mbledhjet, megjithese ndonjehere si mbanim dot lotet, sepse na kujtohej Nikola. Por e dinim se duhej te beheshim te forte, sidomos per hir te Filipit.
Ne drejtim te akrepave te ores duke filluar nga e majta: Filipi, Renatoja, Izabela dhe Vinisjusi

SI TI NDIHMOJME?
Nxiteni te beje pyetje. Krijoni nje atmo- sfere qe do ta ndihmoje femijen te ase per vdekjen dhe te kuptoje domethenien e saj. Perpiquni te mos perdorni shprehje te mjegullta, abstrakte, si per shembull, i ndjeri na la ose iku. Shpjegojani vdekjen me fjale te thje shta, pa nenkuptime. Disa thone thjesht se trupi i atij qe ka vdekur ndaloi se pu nuari dhe nuk mund te rregullohej me. Parapergatiteni femijen per ate qe do te shohe gjate varrimit; shpjegojini se i ndjeri nuk do te jete ne gjendje te sho he ose te degjoje ate qe do te ndodhe. Mos i fshihni ndjenjat. Ne kete menyre femija do te kuptoje se eshte me se e natyrshme te pikellohesh. Kini parasysh se nuk ekziston nje meny re e duhur per te shprehur pikellimin. Cdo femije dhe cdo rrethane ndryshon nga te tjerat.
Burimi: www.kidshealth.org

Zgjohuni! korrik 2012

15

 T E RINJT E PYESIN

Jemi thjesht shoke apo dicka me shume? PJESA 2

NE ARTIKULLIN E MEPARSHEM shqyrtuam dy

NE KETE ARTIKULL do te shohim:

fakte. Kur lidhesh emocionalisht me dike pa qene gati per nje lidhje serioze, dikush do te lendohet.Proverbat 6:27. Kur lidhesh emocionalisht me dike pa qene gati p er nj e lidhje serioze, mund te humbasesh nje miqesi te mire.1Proverbat 18:24.
1 Per me shume informacion, shih revisten Zgjohuni! te qer shorit 2012 ne faqet 15-17.

Kam pare cuna qe kane shoqeri me shume goca. Ne te vertete, atyre u pelqen te luajne.
1 Ne kete artikull disa emra jane ndryshuar.

FAKT: Kur lidhesh emocionalisht me dike pa qene gati per nje lidhje serioze, mund te njollosesh reputacionin. Miriami1 thote:

Cfare ndodh tjeter kur lidhemi emocio nalisht me dike? Si ta kuptosh nese e ke kapercyer kufirin e miqesise me dike te seksit tjeter?

16

Zgjohuni! korrik 2012

 Gocat mendojne se ka dicka mes tyre, kurse djali thjesht kenaqet qe ka vemendjen e gocave. Qofte nese je vajze apo djale, si mund te ndikoje ne reputacionin tend afrimiteti i te pert me seksin tjeter? Te shkembesh mesazhe me seksin tjeter eshte nje gracke e rrezikshme. Fillon duke i der guar tek-tuk mesazhe vetem nje personi, por per fundon duke shkruar shume mesazhe e mjaft vetave. Pa e kuptuar, po njihesh njekohesisht me tre djem dhe secili prej tyre mendon se eshte i vetmi me te cilin po njihesh me teper. Kur ma rrin vesh te verteten, ata lendohen, kurse ty te del nami si irtuese.Laura. Bibla thote: Nje djale [ose vajze] njihet edhe nga veprimet e tij: nese veprat e tij jane te kulluara dhe te drejta.Proverbat 20:11. Thelbi i ceshtjes: Nuk ka asgje te keqe te shoqerohesh me seksin tjeter. Por, nese nuk ve kufij, mund ti shkaktosh vuajtje vetes dhe tjetrit, te prishesh miqesi te mira dhe reputa cionin tend.
Per te menduar:

HISTORI REALE: Kisha nje shok dhe shkonim mjaft mire. Por pastaj vura re se bisedat tona zgjatnin gjithnje e me teper dhe kalonin ne gjera personale. Kuptova se po lidheshim ca si shume, sepse ai me tregonte gjithcka qe e shqetesonte. Nje dite me dergoi nje email e me thoshte se ndiente per mua. Nuk dija cti thosha. Nga njera ane me vinte mire; eshte bukur kur dikush mendon se je e vecante. Por kisha frike. E dija se nuk mund te vazhdonim te ishim thjesht shoke, pasi ai mendonte se ishim dicka me shume. Po ti thosha se jemi te vegjel per tu lidhur, do te lendohej. Ua tregova prinderve gjithe historine. Ata me bene te qarte sa e rendesishme ishte te kontaktonim me pak me njeri-tjetrin. Nga kjo pervoje mesova sa kollaj mund te kthehet nje miqesi e padjallezuar ne di cka teper serioze. Qe atehere bej mjaft kujdes dhe e kufizoj shoqerimin me sek sin tjeter, sidomos kur komunikoj me me sazhe. Gjithashtu kam pare se eshte mire kur shoqerohesh ne grup e nuk vecohesh me ndonjerin. Keshtu bisedat nuk kalojne ne gjera personale dhe lidhja me personin tjeter nuk behet e forte.Elena.

KUFIJTE
PO
Shoqerohu ne grup

JO
Mos u veconi

Njihu me te tjeret

Mos u hap me te per gjera personale

Perfshihu ne biseda

Mos irto

 . . . Ai qe nuk ben kujdes, shkaterron veten. Proverbat 13:3, Good News Translation. Mendo per kete: A ka ndonj e problem SH nese i tregon shume per veten dikujt te seksit OQ ER tjeter? Po sikur miqesia juaj te ftohej me kaliIM ET I HJ min e kohes? A do te te vinte keq per hollesiUT P te qe i ke treguar? Nje adoleshente qe quhet Alesia e per mbledh me keto fjale: Mos e shmang dike ve tem sepse eshte i gjinise tjeter. Por, as mos ge Si ta kuptosh nese e ke kaluar cakun? Nje nje veten duke thene se jeni vetem shoke kur menyre eshte duke pyetur veten: A ia besoj nuk eshte ashtu. Mbaji nen kontroll ndjenjat gjerat e mia vetem nje shoku te seksit tjeter? dhe do ti kursesh vetes shume dhembje. Nje vajze me emrin Erina thote: Ne qofte se Per me shume artikuj nga rubrika Te rinjt e nje djale e ke thjesht shok, nuk duhet te jete i pyesin, mund te shkarkoni numra te tjere pari me te cilin deshiron te asesh cdo dite te revistes Zgjohuni! nga adresa e Internetit www.jw.org ose ti tregosh te rejat e rendesishme. Dhe ab solutisht nuk duhet te jete ai dera ku troket per mbeshtetje emocionale.
PRE K JE T E LE MB HTA AJ TJA PE RD OR E
FLIRTIMI

Bibla thote: Bej kujdes me ate qe thua

Pse mund te te duket e bukur ideja qe di kush i seksit tjeter te jete shoku i besuar? Ci lat jane rreziqet? Djemte qe njoh nuk i kam shoke te ngushte. Nuk as ne telefon me ta per ore te tera sic do te beja me nje shoqe. Dhe ka tema qe nuk do ti bisedoja kurre me ta.Rakela.

Per te menduar:

PSE T E MOS PYES ESH PRIND ERIT?

Pyeti prinderit cmendojne per pyetjet ne pjeset Per te menduar. A ndryshon opini oni i tyre nga yti? Nese po, si? A sheh te pi kepamja e tyre ndonje pike qe te duket se ia vlen?Proverbat 1:8.

JA CTHONE MOSHATARET E TU
AndreaSa me teper kohe kalon me nje vajze, aq me kollaj zhvillohen ndjenjat dhe aq me shume ajo do te mendoje se ke nder mend te nisesh nje lidhje romanti ke. Nese nuk ke synim te li dhesh me dike per momen tin, atehere mos u sill sikur do. KesidiJam tip i hedhur dhe, ngaqe jam rritur me cuna, ndi hem shume rehat me ta, por kjo nuk eshte gjithmone e per shtatshme. Nuk eshte mire ta trajtoj nje djale sic do te beja me nje shoqe, kjo mund te jape pershtypje te gabuar. Kur e shoh si vellane tim, e kam me te lehte ta trajtoj si duhet.

 DY FJALE PER PRINDERIT

Ne rrethana te pershtatshme, nuk eshte e gabuar qe te rinjte te shoqerohen me ata te seksit tjeter. Por te rinjte qe nuk jane gati te nisin nje lidhje qe con ne martese, duhet te vendosin kufij.1 Per ta, shoqerite me seksin tjeter duhet te jene vetem shoqeri dhe asgje me teper. Cfare ndodh kur dy njerez lidhen emociona lisht para se te jene gati per nje lidhje serioze? Cdo emocion i fillimit shpejt mund te kthehet ne zhgenjim. Eshte si te jesh ne nje makine pa rrota. Heret a vone djali dhe vajza kuptojne se kjo lidhje nuk mund te shkoje gjekundi. Disa fillojne te njihen fshehurazi, por kjo eshte nje situate plot gracka morale. Te tjere nda hen, dhe te dy ndihen te mashtruar, te lenduar e madje te deshperuar. Si ta mbroni femijen adoleshent nga udhet tinezare te lidhjeve te parakohshme?Eklisiastiu 11:10. Celesi eshte ta mbani te hapur deren e komunikimit me femijen adoleshent kur be het fjale per miqesite me seksin tjeter. Keshtu do te jeni ne dijeni dhe ne gjendje ti ndihmoni nese nje miqesi fillon te kthehet ne dicka me shume. Disa prinder pa dashje e mbyllin kete dere. Shikoni cfare i kane thene disa te rinj revistes Zgjohuni! Gjithmone kam dashur te isja me mamin per ndonje djale qe me pelqente, por nuk e beja nga frika se do te reagonte keq.Klara. Kur i tregoja mamit se me pelqente nje dja le, ajo me thoshte: Mos prit te te vij ne da sme! ne vend qe te me thoshte: Atehere me trego pak per te. Cfare te pelqen me teper tek ai? Po te me bente pyetje te tilla, do ta kisha me te lehte tia degjoja keshillat.Nadia. Shikoni sa ndryshojne gjerat kur prinderit me pare kane degjuar me durim dhe pastaj kane dhene keshilla praktike.
1 Shih kete artikull, si edhe artikullin Te rinjte pyesin ne revi sten Zgjohuni! te qershorit 2012.

Prinderit e mi nuk alarmoheshin kur u tre goja per ndonje djale qe me pelqente. Me jep nin keshillat per te cilat kisha nevoje, por edhe me kuptonin si ndihesha. Prandaj e kisha te lehte tua degjoja keshillat dhe te hapesha me shume me ta.Karolina. Kur prinderit me tregonin per ata qe pelqe nin kur ishin te rinj, madje edhe duke shpjegu ar pse ndonje lidhje nuk kishte funksionuar, kuptoja se mund te isja pa problem me ta kur kisha ndjenja per dike.Lina. Gjithashtu duhet te kuptoni se ndonjehere ka ca arsye te tjera pse disa te rinj deshirojne te kene nje lidhje te parakohshme. Po njihesha fshehurazi me nje djale, sepse me bente te lumtur dhe me degjonte.Anita. Ishte nje djale me te cilin kisha shume qejf te rrija. Me kushtonte gjithmone vemendje, dhe kjo eshte pika ime e dobet. Vdes te kem vemendjen e te tjereve, e mire a e keqe qofte. Ami. Kur prinderit me thone sinqerisht qe jam e bukur ose qe nje veshje me shkon, nuk e ndjej shume nevojen te marr komplimente te tilla nga nje djale.Kiara. Pyet veten: Si tia bej me te lehte femijes te me afro het?Filipianeve 4:5. A jam i shpejte ne te degjuar, i ngadalshem ne te folur?Jakovi 1:19, Diodati i Ri. Cfare te bej qe femija te mos e kerkoje ngrohtesine dhe vleresimin jashte shtepise? Kolosianeve 3:21. Thelbi i ceshtjes: Ndihmojeni femijen te mbaje miqesi te ciltra me seksin tjeter dhe qe u qendron larg problemeve. Kjo eshte nje aftesi qe do ti duhet kur te rritet.Kolosianeve 3:5; 1 Selanikasve 4:3-6.

Zgjohuni! korrik 2012

19

 NJ E V ESHTRIM RRETH BOT ES

Trazirat kane lene vraga Nje ankete e zhvilluar ne Irlanden e Veriut tregon se konikti politiko-fetar i atjeshem ka lene vraga. Ky kon ikt, qe nga vendesit njihet me emrin the Troubles (Tra zirat), zgjati gati tri dekada dhe beri qe dy te tretat e po pullsise te perjetonin incidente traumatike. Nje universitet irlandez zbuloi se gati 1 ne 10 njerez ne Irlanden e Veriut, ne nje faze te caktuar te jetes, do te kene vuajtur nga stresi post-traumatik. (The University of Ulsters Bamford Cen tre for Mental Health and Wellbeing) Sic e cileson gazeta The Irish Times, kjo eshte nje nga shifrat me te larta ne gjithe boten. Gazeta shton se ky konikt ishte nder kon iktet me te keqija, duke pasur parasysh raportin e vikti mave me popullsine qe ishte 1 me 500. Moti ekstrem eshte bere me se i zakonshem Ne Shtetet e Bashkuara, moti po behet gjithnje e me i pazakonshem. Ajo qe me pare konsiderohej mot ekstrem permbytjet masive, thatesira fatale dhe stuhite e tmerr shme te borestani eshte bere me se i zakonshem. Ne nje eveniment te organizuar nga Lidhja e Shkencetare ve Aktiviste, klimatologia Kethrin Hejho ne Universitetin Teknologjik te Teksasit, tha para kolegeve: Jemi mesuar me disa kushte atmosferike, por sot po ndodhin shume te tjera me te cilat nuk jemi mesuar. Ajo dhe eksperte te tje re besojne se dora e njeriut po shkakton ndryshime klima tike dhe mot te paqendrueshem ne mbare boten.

Celularet ndihmojne per te shmangur persona te pade shiruar13% e atyre qe

qe te mos itnin me personat perreth.PEW RESEARCH

CENTER, SHBA.

kane celulare, jane shtirur sikur po itnin ne celulare vetem e vetem

Pese vitet e fundit, si perfaqja e akullt ne Arktik ne stinen e ve- res ka rrokur shifrat me te uleta te dokumentua ra ndonjehere.BBC NEWS,
BRITANI.

Rreth 47% e tokes buj qesore ne Afrike mbetet ende e pakultivuar.

THE WITNESS, AFRIKA E JUGUT.

Gjate 10 viteve te fundit, 10 vende (Holanda, Belgjika, Kanadaja, Spanja, Afrika e Jugut, Norvegjia, Suedia, Portugalia, Islanda dhe Argjentina)
FAMILY RELATIONS, SHBA.

kane ligjeruar martesen brenda se njejtes gjini.

 NGA LEXUESIT TAN E

Te rinjte pyesin . . . Si ta bej te kendshem leximin e Bi bles? (prill 2009) Jam nje bashkeshorte e nene 24 vjece dhe

gjithmone e kam pasur te veshtire ta lexoja rregullisht Biblen. Ndoqa sugjerimet e artikullit dhe po e perdor mire kutine qe mund te pritej. Tani mezi pres ta lexoj Biblen. Arrij te dalloj se si librat e saj harmonizohen dhe nderthuren me njeri-tjetrin si nje qilim i mrekullueshem. Kurre me pare nuk kam gjetur kaq shume kenaqesi ne leximin e Bibles. Shume faleminderit! K. T., Shtetet e Bashkuara

Nje liber qe mund ti besoshPjesa VI

(prill 2011) Ne artikullin Roma ne histori ne biblike thuhej: Cndodhi me Jerusale min? Ushtria romake u kthye, me ne krye Vespasianin dhe te birin, Titin, kesaj here me 60.000 ushtare. Me keto fjale duket sikur Vespasiani dhe Titi ishin ne krye te ushtrise kur sulmuan Jerusalemin. Por dokumenti- met historike tregojne se Vespasiani ishte ne Rome gjate kesaj periudhe. Xh. O., Australi Zgjohuni! pergjigjet: Sipas librit te Pol L. Majerit, Titi erdhi me te shpejte nga Aleksandria bashke me legjionin e pesembe- dhjete dhe u takua me te atin ne Ptolemaide, ku Vespasiani e priste me legjionin e peste dhe te dhjete. (JosephusThe Essential Writings) Per me teper, enciklopedia e Methju Banzenit, shprehet keshtu per Vespasianin: Me te bi rin ne krah, Titin, ai shtypi revolten e judenj ve dhe, kur po pergatitej per te rrethuar tempullin e Jerusalemit ne vitin 68, i erdhi fjala se Neroni kishte rene nga froni dhe Gal ba kishte zene vendin e tij. . . . Ne vjeshten e vitit 70, ai mberriti ne Rome. (Encyclopedia of the Roman Empire) Pra, duket se ne fillim Vespasiani dhe Titi ishin bashke ne sulmin ku nder Jerusalemit. Megjithate, ne njefare pike, Vespasiani u kthye ne Rome dhe la Titin ne krye te ushtrise.

A ke synime realiste? (shkurt 2011) Nder synimet jorealiste qe permendte artiku lli ishin fama, pasuria, nje bashkeshort ideal ose shendeti i persosur. Pse perfshihet edhe bashkeshorti ideal? Pse eshte synim jorea list te gjesh nje bashkeshort? Sh. K., Shtetet e Bashkuara Zgjohuni! pergjigjet: Artikulli nuk tho shte se martesa ne vetvete eshte synim jorea list. Artikulli iste ne lidhje me synimin per bashkeshortin ideal. Sipas kontekstit te arti kullit, fjala ideal i referohet nje bashkeshor ti te patemete, domethene pa cilesi negative. Perpjekjet per te gjetur nje bashkeshort te tille jane te kota per dy arsye. Se pari, nje per son i tille nuk ekziston. (Romakeve 3:23) Se dyti, kur ke kete synim, perqendrohesh tek ajo qe do te marresh nga martesa e jo tek ajo qe do te japesh. Ne kete aspekt, edhe disa te mar tuar synojne ne menyre jorealiste ta ndryshoj ne bashkeshortin e ta kthejne ne ate qe, sipas tyre, eshte bashkeshorti ideal. Perkundrazi, nje martese e forte eshte bashkimi i dy nje rezve qe ia dine papersosmerite njeri-tjetrit, por vazhdojne te durojne dhe te falin bujarisht njeri-tjetrin.Kolosianeve 3:13.

Zgjohuni! korrik 2012

21

BIBLA NJE LIBER ME PROFECI TE SAKTA

PJESA

Ne kete seri me tete pjese, Zgjohuni! po shqyrton nje vecori mbreselenese te Bibles profecite e saj, ose parashikimet. Artikujt do tju ndihmojne tu pergjigjeni ketyre pye tjeve: a erdhen thjesht nga disa njerez te zgjuar profecite e Bibles? A mbajne keto pa rashikime vulen e qarte se jane te frymezu ara nga Perendia? Ju ftojme te peshoni de shmite.

Kemi gjetur Mesine

KRONOLOGJIA E KATER PROFECIVE MESIANIKE

1

Mesia do te ishte pasardhes i mbretit David

1070 p.e.s. Davidi behet mbret i gjithe Izraelit

607 p.e.s. Jerusalemi shkaterrohet nga babilonasit

455 p.e.s. Del urdhri per restaurimin dhe rindertimin e Jerusalemit

22

Zgjohuni! korrik 2012

HUME shekuj para lindjes se Jezuit, pro fetet hebrenj parathane ardhjen e Mesi se, qe ne hebraisht do te thote i Mirosuri. Ata profete dhane hollesi specifike per je ten e Mesise, perfshire linjen gjenealogjike, si edhe ku e kur do te vinte e cfare do ti ndodhte. Te krishteret ne shekullin e pare te e.s. be sonin se keto profeci permbusheshin te Je zui. Ata mendonin si dishepulli Andrea qe i tha te vellait, Simonit: Kemi gjetur Mesine. (Gjoni 1:40, 41) A ishte vertet keshtu? Le te shohim vetem kater nga profecite e shumta per Mesine dhe ne cdo rast do te shqyrtojme provat.

Profecia 1: Ai do te ulet ne fronin mbreteror te Davidit.Isaia 9:7, Knox. Plotesimi: Ungjilli i Mateut fillon me fja let: Libri i historise se Jezu Krishtit, birit te Davidit, birit te Abrahamit. Mateu pastaj tregon hap pas hapi prejardhjen e Jezuit ne permjet Davidit, sic ben edhe shkrimtari i Ungjillit, Luka.Mateu 1:1-16; Luka 3:23-38.

Cfare tregon historia: Shkrimet e historianit jude, Jozefit, tre gojne se regjistrimet gjenealogjike te familje ve judeje gjendeshin ne arkiva dhe mund ti shihte kushdo. Keto regjistrime u shkaterru an ne vitin 70 te e.s. kur Jerusalemi u plac kit. Por, para se Jerusalemi te shkaterrohej, pohimi se Jezuit ishte pasardhes i Davidit ishte gjeresisht i p erhapur. (Mateu 9:27; 20:30; 21:9) Nese kjo nuk do te ishte e verte te, kushdo mund ta kishte vene ne dyshim ose te provonte te kunderten. Megjithate, as kund nuk thuhet se ndonjeri eshte perpjekur ta beje kete. Profecia 2: Nga ti, o Betlehem-Efratah, qe je me i vogli nder qytetet e Judes, do te dale per mua ai qe ka per tu bere sundimtar ne Izrael. Mikea 5:2. Plotesimi: Jezui lindi ne Betlehem. Kur Ce zar Augusti dha urdher per regjistrimin e po pullsise, babait biresues te Jezuit, Jozefit, iu desh te shkonte nga Nazareti deri ne Jude [Jud e], ne qytetin e Davidit, i cili quhet Betlehem, meqe ishte nga shtepia dhe nga

Mesia do te lindte ne Betlehem te Judes

Mesia do te vinte 483 vjet pas daljes se urdhrit per rindertimin e Jerusalemit

Mesia do te vdiste me mekataret dhe do te varrosej me te pasurit

2 p.e.s. Jezui lind ne Betlehem te Judes ne linjen familjare te Davidit

29 i e.s. Jezui pagezohet dhe miroset si Mesia

33 i e.s. Jezui vdes me kriminelet dhe varroset me te pasurit

 familja e Davidit, qe te regjistrohej bashke me Marine. Kur ishin atje, Maria lindi nje djale, Jezuin.Luka 2:1-7. Cfare tregon historia: Arkeologjia verteton se romaket benin regjistrime te popullsise ne Lindjen e Me sme per mbledhjen e taksave dhe per rekru timin ne ushtri. Prove e nje regjistrimi te tille eshte nje dekret i vitit 104 te e.s., nxje rre nga guvernatori romak i Egjiptit. Ne nje kopje te ketij dekreti, e cila ruhet ne Bibli oteken Britanike, thuhet: Meqe ka ardhur koha per regjistrimin e popullsise shtepi me shtepi, eshte e nevojshme qe te gjithe ata qe per cfaredolloj arsyeje banojne jashte kra hinave te tyre, te detyrohen te rikthehen ne shtepite e veta qe te zbatojne urdhrin e rre gullt per regjistrimin dhe gjithashtu te kuj desen me zell per kultivimin e ngastrave te tyre. Kur lindi Jezui, dy qytete ne Izrael qu heshin Betlehem. Njeri ishte ne veri afer Nazaretit. Tjetri, qe me sa duket me pare qu hej Efratah, ishte prane Jerusalemit ne Jude. (Zanafilla 35:19) Jezui lindi ne Betlehem te Judes, tamam sic kishte parathene Mikea rreth tete shekuj me pare. Profecia 3: Nga dalja e fjales per te restauruar dhe per te rindertuar Jerusalemin deri te Mesia, Udheheqesi, do te kalojne shtate jave, si edhe gjashtedhjete e dy jave.Danieli 9:25. Plotesimi: Periudha kohore e percaktuar te profecia e Danielit perbehet nga 69 njesi me 7 vjet secila, gjithsej 483 vjet. Rindertimi i Je rusalemit nisi ne vitin 455 p.e.s. Sic ishte pro fetizuar, 483 vjet (69 jave vjetore) me vone, ne vitin 29 te e.s., Jezui u be i Mirosuri, ose Mesia, kur u pagezua dhe u miros me frymen e shenjte te Perendise.1Luka 3:21, 22.

1 Per me shume informacion rreth permbushjes se profeci se per kohen kur do te shfaqej Mesia, shih faqet 197-199 te li brit Cfare meson vertet Bibla?, botuar nga Deshmitaret e Jeho vait.

Cfare tregon historia: Ne fillim te shekullit te pare te e.s., po pulli ishte ne pritje te Mesise. (Luka 3:15) Ne librin e tij, studiuesi jude Aba Hilel Sil ver shkruan se, ne periudhen para se te shka terrohej Jerusalemi, kishte nje entuziazem te jashtezakonshem per shfaqjen e Mesise. Gjithashtu ai veren se Mesia pritej te vin te aty nga cereku i dyte i shekullit te pare. Sic shkruante Silveri, pritja e judenjve bazo hej ne kronologjine e njohur te asaj kohe. A History of Messianic Speculation in Israel. Profecia 4: Kur te vdese, varri i tij do te jete mes te ligjve dhe te pasurve.Isaia 53:9. Plotesimi: Jezui u ekzekutua perkrah dy krimineleve te denuar e megjithate u varros ne nje varr te germuar ne shkemb, qe ia dha Jozefi nga Arimatea, nje besimtar i pasur. Mateu 27:38, 57-60; Gjoni 19:38. Cfare tregon historia: Shume shkrimtare te lashte jo te kri shtere, perfshire edhe historianin jude, Joze fin, dhe historianin romak, Tacitin, deshmoj ne se Jezui u ekzekutua si kriminel. Studimet arkeologjike ne Palestine kane zbuluar varre te lashta qe ishin si dhoma te vogla ose guva te germuara ne shkemb. Te ki she nje varr tashme te pergatitur nuk perben te problem per nje njeri te pasur e me inu ence sic ishte Jozefi nga Arimatea. Keto qe thame me siper jane vetem disa nga profecite e shumta mesianike qe u per mbushen te Jezui. Eshte e qarte se askush nuk mund te shtremberonte plotesimin e ke tyre profecive te hollesishme. Permbushja e tyre me imtesi na forcon besimin se Burimi i tyre ishte Perendia dhe se do te beje realitet te gjitha bekimet mesianike qe ka parathene per njerezimin e bindur. Ne artikullin tjeter te kesaj serie do te shqyrtojme nje pyetje interesante: nese Jezui ishte vertet Mesia i premtuar, pse pranoi te vuante e te vdiste?

24

Zgjohuni! korrik 2012

 A ESHT E PROJEKTUAR?

Kristalini rigjenerues i salamandres

Salamandra shquhet per aftesine qe te rigjene roje pjese te trupit, si: organet, indet, gjymtyret dhe bishtin. Por, a jane pjeset zevendesuese po aq cilesore sa origjinalet? Kur behet fjale per kristali nin e syrit te salamandres, studiuesit thone se po. Shqyrtoni faktet: Salamandra e rigjeneron kri stalinin e syve duke i kthyer qelizat e irisit ne qeli za kristalini. Per te kuptuar me shume rreth ketij procesi, biologet studiuan per 16 vjet disa sala mandra japoneze. Seciles salamander ia hoqen 18 here kristalinin dhe cdo here, ashtu sic pritej, nxoren kristalin te ri. Ne fund te studimit, salamandrat ishin rreth 30 vjece, pese vjet me shume se jetegjatesia e sa lamandrave ne natyre. E megjithate ishin ne gje ndje te perterinin kristalinin po aq shpejt sa e per terinin kur ishin te reja. Pervec kesaj, Universiteti i Dejtonit ne Ohajo, SHBA, raporton se kristalini i rigjeneruar ishte pothuajse identik me kristalinin e pademtuar qe u ishte hequr salamandrave te rri tura, te cilat nuk e kishin rigjeneruar asnjehere kri stalinin. Biologu Panajotis Tsonis, pjesetar i grupit te studimit te salamandrave, pranon: Edhe une u habita paksa. Ai e cilesoi kristalinin e ri si te persosur. Shkencetaret shpresojne qe aftesia e sala- mandres per te rigjeneruar pjeset e demtuara te trupit, ti ndihmoje te kuptojne si te rigjenerojne indet e demtuara ne trupin e njeriut. Salamandra eshte nje celes i shkelqyer per te gjetur pergjigjet rreth rigjenerimit,thote Tsonisi,sidomos kur kemi te bejme me te moshuarit. Si mendoni? A erdhi me ane te evolucionit kri stalini rigjenerues i salamandres apo eshte projektuar?

Kristalini zevendesues eshte pothuajse identik me origjinalin

Fotografia siper: 5 Vibe Images/Alamy; fotografia ne mes: 5 Juniors Bildarchiv/Alamy

 PIK EPAMJA E BIBL ES

Kush mund ta ndryshoje boten?

Njerezit kerkojne pergjigje nga udheheqesit e tyre. Presin zgjidhje, jo perpjekje sa per te thene ose justifikime.SEKRETARI I PERGJITHSHEM
I KOMBEVE TE BASHKURARA BAN KI MUN.

Te tjere thone se Perendia vepron neper mjet qeverive njerezore dhe se ai mund ti be koje perpjekjet e tyre per te ndryshuar boten. A shpreh mendimin tuaj ndonjera prej ketyre? Mendoni: Nese pohimi i pare do te ishte i vertete, mjere ne. Po te ishte e dyta, atehere do te lindnin pyetjet: A perkrah Perendia njerin komb e tjetrin jo? Nese dy vende hyjne ne lu fte me njeri-tjetrin dhe te dyja palet i luten me Cfare pohojne shume kombe? zjarr per fitore, anen e kujt do te marre Pere Shume kombe pohojne se kane perkrahjen ndia? A mund te ndodhe qe te mos jete me as e Perendise. Per shembull, kur njerezit bejne njerin? betimin para amurit ne Shtetet e Bashkuara Cfare meson Bibla? te Amerikes, thone se jane nje komb nen drej 1. Njeriu nuk u krijua per te qeverisur. Bibla timin e Perendise dhe slogani ne monedhat e kartmonedhat amerikane eshte Kemi besim thote: Njeriut qe ecen, nuk i takon as te drej toje hapat e vet. (Jeremia 10:23) Historia ka te Perendia. Natyrisht, shume njerez qe jetojne ne Shte- deshmuar per vertetesine e ketij pohimi. Qeve tet e Bashkuara as nuk besojne se Perendia ek- risja nga njeriu nuk ka sjelle nje bote me te mire, edhe kur sundimtaret kishin idealet me ziston, dhe kjo vlen edhe per vende te tjera qe thone se kane mbeshtetjen e Perendise. Edhe te larta dhe qellimet me te mira. Perkundrazi, ata qe besojne te Perendia kane pikepamje te njeriu ka sunduar mbi njeriun ne dem te tij. ndryshme ne lidhje me sa nderhyn ai ne cesh- Eklisiastiu 8:9. tjet njerezore. 2. Perendia interesohet per hallet tona. Ai Disa thone se Perendia eshte komplet nuk i mbyll syte para halleve tona dhe nuk indiferent dhe se ka lene njeriun qe te qeverise. eshte i pandjeshem ndaj tyre. Madje do te ve proje per te na ndihmuar. Si? Me ane te Mbre terise se tij, e cila nuk do te shkaterrohet ku rre.Danieli 2:44.

ETOJME ne kohet qe Bibla i quan kohe kritike, te veshtira per tu perballuar. (2 Ti moteut 3:1) Degjojme plot lajme te kobshme per luftera, terrorizem, konikte ekonomike dhe per shkaterrimin qe i kanoset natyres. A ka shprese qe gjerat te behen me mi re?A mund ti zgjidhin qeverite njerezore pro blemet ne bote apo duhet te drejtohemi diku tjeter per ndihme?

na njerez te sinqerte e permendin ne lutjen

3. Mbreteria e Perendise eshte nje qeveri reale. Ajo eshte e njejta Mbreteri qe milio-

26

Zgjohuni! korrik 2012

1. Krijesa uturuese me krahe. 2. Kafshe te egra. 3. 17.000. 4. B.

PERGJIGJET E FAQEVE 30 DHE 31

A mund ti zgjidhin qeverite njerezore problemet ne bote apo duhet te drejtohemi diku tjeter per ndihme?

Ati yne, qe e recitojne shpesh. Ne kete lu tje, njerezit i pergjerohen Perendise: Ardhte mbreteria jote. U befte vullneti yt, si ne qiell, edhe ne toke. (Mateu 6:10) Sic thote shkrimi, Mbreteria e Perendise nuk ndikon vetem ne qiell; ajo ben te mundur qe vullneti i Perendi se te permbushet edhe ne toke.

saj reviste, do tju ndihmonin me kenaqesi. Pse te mos u kerkoni pergjigje per pyetjet e me poshtme heren tjeter kur tju vijne ne shtepi?
Cfare eshte Mbreteria e Perendise? Cndryshime do te sjelle? Kur dhe si do ti sjelle keto ndryshime?
A DONI T E DINI?

besoni kete, shqyrtoni cfare thote Bibla. Perendia beri te mundur per racen njere zore nje fillim te persosur ne nje vend paqesor. Zanafilla 1:27-31. Me gjithe problemet qe shohim, Perendia nuk ka hequr dore nga qellimi i tij per token. Psalmi 37:11, 29. Perendia tashme ka ndermarre hapa qe toka dhe raca njerezore te kene serish kushtet fillestare qe ai kishte per qellim.Gjoni 3:16. A deshironi te dini me shume per Mbrete rine e Perendise dhe si do ta ndryshoje bo ten? Deshmitaret e Jehovait, botuesit e ke-

4. Me ane te Mbreterise se tij, Perendia mund dhe do ta ndryshoje boten. Nese nuk e

Pse qeverite njerezore jane te kufizuara ne ate qe mund te bejne?

Jeremia 10:23.

Si ka treguar Perendia se interesohet per ne?Gjoni 3:16. Cfare do te beje Mbreteria e Perendise per token dhe per banoret e saj?
Psalmi 37:11, 29.

Zgjohuni! korrik 2012

27

 Mos harro te thuash

faleminderit!

UR ka qene hera e fundit qe ke marre nje kartoline fale nderimi? Kur ka qene hera e fu ndit qe ke derguar nje kartoline te tille? Ne kete bote ku mbizoteron komunikimi elektronik, mesazhet e mirenjohjes, te shkruara me dore, jane bere specie ne zhdukje. E megjithate, te thuash falemi nderit me ane te nje pusulle, eshte nje menyre e vecante per tu treguar te tjereve se e vlereson mi resine e tyre. Me poshte gjenden disa sugjerime si ta besh kete.

1. Shkruaje me dore kartolinen per ta bere me te ngrohte. 2. Drejtoju marresit me emer. 3. Nese te kane dhene nje dhurate, permende specifikisht dhe trego si ke nder mend ta perdoresh. 4. Ne fund, falenderoje perseri.

Nje pusulle falenderimi i ben pershtypje te mire atij qe e merr. Prandaj, heren tjeter qe dikush te mirepret, te jep nje dhurate ose ben dicka per ty, tregoji qe i vlere son perpjekjet e tij dhe qe nuk mendon se e kishte per detyre. Mos harro te thuash faleminderit!

28

Zgjohuni! korrik 2012

 DISA KESHILLA
Dhuratat ne para permendi terthorazi. Per shembull, ne vend qe te specifikosh shumen qe te dhuroi, mund te thuash: Falemi nderit per dhuraten bujare. Po mendoj ta perdor per . . . Shkruaj vetem per dhuraten dhe mirenjohjen tende. Nuk eshte rasti ti tregosh me hollesi per pushimet verore ose qe je shtruar ne spital kohet e fundit. Mos ver ne dukje ndonje aspekt negativ te dhurates. Per she mbull, nuk do te ishte e sjellshme te thoshe: Faleminderit per thekesin e bukespor nuk ma nxe banaku i kuzhines!

Bibla na nxit te kemi fry men e mirenjohjes. (Luka 17:11-19) Na keshillon ti lutemi pa pushim Perendi se, dhe pastaj shton: Falenderoni per cdo gje. 1 Selanikasve 5:17, 18.

E dashur teze Mira,

FALEMINDERIT

en me zile! ume faleminderit per or e shume ne pune. Sh hyr e ka Meqe jam gjumash, m ven e kaluar dhe kova ja te shkuar U kenaqa q e te ta rruga e kthimit te te ke pejti. shpr esoj qe te te takojme se sh mire. Mezi presim derit qe m endove Edhe nje here falemin urate! ere kete dh per mua dhe me b Nipi yt,

Joni

 BASHK EBISEDIM SI FAMILJE

Cfare mungon ne kete figure?

PER TE DISKUTUAR: Me ke po iste Perendia

Lexoni Zanafillen 1:21-28. Tani shikoni figuren. Cfare gjerash mungojne? Shkruajini pergjigjet me poshte. Bashkoni pikat qe te plotesoni figuren dhe pastaj ngjyroseni. 1 2

Pergjigjet e rubrikes BASHKEBISEDIM SI FAMILJE jane ne faqen 26

kur tha: Le te bejme njeriun sipas shembelltyres sone, ne ngjashmeri me ne. E DHENE: lexoni Gjo nin 17:1, 5; Kolosianeve 1:15, 16. Ne ckuptim jane bere sipas shembelltyres se Perendise njere zit? E DHENE: lexoni Kolosianeve 3:10; 1 Pjetrit 1: 16. Cilat cilesi te Perendise Jehova dhe te Jezuit te bejne me shume pershtypje? Si ti imitoni cilesi te e tyre? E DHENE: lexoni Efesianeve 4:31, 32; 1 Gjonit 4:7, 8. AKTIVITET SI FAMILJE: Renditni pese kafshe qe ju pelqejne me shume. Pastaj, si Adami, veruni emra te rinj sipas pamjes, tinguj ve qe leshojne dhe menyres si veprojne. Lexojini me ze emrat e rinj dhe vereni nese familjaret arrijne ta gjejne per cilen kafshe behet fjale.

31 17 16 15 13 12 11 8 10 9 4 1 3 2 5 6 7 22 14 21 42 23 25 26 24 27 30 29 20 28 40 41 38 39

32 33 36 37 35 34 46 45 47 44 43 48 51 50 54 55 56 58 59 60 61 62 65 64 63 67 66 68 69 70 57 53 83 52 49 85 78 77 76 75 74 73 86

18

19

FUNDI
84 82 80 81 79

FILLIMI

71 72

Per te printuar kopje te tjera te rubrikes Bashkebisedim si familje, shkoni ne adresen www.jw.org

 Koleksiononi e mesoni
Shkruhet libri i fundit i Bibles 98 i e.s.

Priteni, paloseni me dysh dhe ruajeni

EVROPE Rome Lindi ne Tars. Sherbeu si misionar ne Evrope dhe ne Azine e Vogel AZIA E VOGEL Tars Jerusalem Jetoi rreth shekullit te pare te e.s. 4026 p.e.s. Krijohet Adami

1 i e.s.

PAV LI

TE DHENA: Ish-perndjekes i te krishtereve, i cili me vone u be i krishtere dhe apostull i kombeve. U perdor nga Jehovai qe te shkru ante 14 libra te Shkrimeve te Krishtere Greke. Pavli udhetoi mijera kilometra si misionar dhe themeloi kongregacione ne Evrope dhe ne Azine e Vogel.Romakeve 11:13; 1 Timoteut 1:12-16.

P A V L I

FLET E BIBLIKE

19

A. Qe te mbante veten ekonomikisht gjate sherbimit, Pavli bente . B. Apostulli Pavel i mesonte njerezit publikisht dhe . . . C. Pavli ringjalli nje te ri qe quhej .

P YE TJ E

P ERGJ IGJE
A. tenda.Veprat 18:3-5. B. . . . shtepi me shtepi.Veprat 20:20. C. Eutik.Veprat 20:7-12.

Popuj dhe vende

3. Quhemi Matei dhe Nia. Jemi 7 dhe 8 vjec. Jetojme ne Republiken e Gjeorgjise. Pak a shume sa Deshmitare te Jehovait jetojne ne Republiken e Gjeorgjise? 10.000, 17.000 apo 26.000? 4. Cila pike tregon vendin ku jetojme ne? Qarkojeni, pastaj shenoni me pike vendin tuaj dhe shihni sa larg Republikes se Gjeorgjise jeni.

Femije: Gjeni figurat

A i gjeni dot keto figura ne kete reviste? Pershkruani me fjalet tuaja cfare shikoni te figurat.
A

Zgjohuni! korrik 2012

31

 Nje bote ndryshe

A do ta shohim ndonjehere?
Artikujt ne fillim te kesaj reviste asin per deshi ren e madhe qe kane te gjithe njerezit per nje bote me te mire. A ka shprese te shohim nje bote te ti lle? Deshmitaret e Jehovait, botuesit e kesaj revi ste, besojne se ne Bibel gjendet celesi per te kup tuar cfare rezervon e ardhmja. Eshte i vetmi liber i shenjte qe et per historine njerezore qe nga filli met e saj. Bibla tregon edhe cfare na pret: nuk na pret nje e ardhme e zymte, sic e imagjinojne shu me njerez. A doni te dini me teper cfare thote Bibla per kete teme? Libri Cfare meson vertet Bibla? mund tju ndihmoje. Eshte botuar nga Deshmitaret e Jehova it dhe tani eshte ne 244 gjuhe.

Q Deshiroj librin e treguar ketu. Trego ne cilen gjuhe.

Emri

Adresa

Q Ju lutem te kontaktoni me mua per nje studim biblik pa pagese ne shtepi.

CFARE MESON vertet BIBLA?

Qyteti

Shteti

g12 07-AL

www.jw.org