Wykad 2

Symetria molekularna

Symetria molekularna stanowi wany czynnik okrelajcy rzeczywiste waciwoci czsteczek. Geometria molekularna jest kontrolowana przez symetri. Na przykad dugo wiza C-C w propanie jest identyczna. Z symetri powizane s pewne waciwoci czsteczek: zdolno do skrcania paszczyzny wiata spolaryzowanego zdolno wykazywania trwaego momentu dipolowego

Operacje symetrii i elementy symetrii

Symetri dowolnego przedmiotu mona opisa za pomoc elementw symetrii oraz operacji symetrii zwizanych z danym elementem. Operacj symetrii nazywamy takie przeksztacenie ciaa, po dokonaniu ktrego kady punkt ciaa pokrywa si z rwnowanym punktem (w szczeglnoci z samym sob) przed wykonaniem przeksztacenia. Pooenie ciaa przed dokonaniem operacji symetrii i po dokonaniu operacji symetrii s nierozrnialne.

Element symetrii to obiekt geometryczny, taki jak linia, paszczyzna lub punkt, wzgldem ktrego dokonuje si operacji symetrii. Elementy symetrii: o waciwa paszczyzna rodek symetrii (inwersji) o niewaciwa O (waciwa) symetrii Cn - prosta majca t waciwo, e podczas obrotu o kt 360o wok niej, motyw (atom, grupa atomw) pokrywa si z sob n razy. Liczb n nazywamy krotnoci lub rzdem osi. Warto kta obrotu wynosi 360/n.

Elementy symetrii Paszczyzna symetrii O niewaciwa (przemienna) Sn rodek symetrii i

S dwa rodzaje paszczyzn symetrii: paszczyzna wertykalna (v) - pionowa paszczyzna horyzontalna (h) pozioma

i = S2

Klasyfikacja czsteczek wedug symetrii. Grupy punktowe w notacji Schoenflisa

Przedmioty (rwnie czsteczki) mona klasyfikowa wedug rodzaju i liczby elementw symetrii.

Klasyfikacja czstek znacznie si upraszcza przez wprowadzenie osi przemiennej (Sn ). Rzd osi inwersyjnej musi by parzysty.

Systematyczny sposb okrelania grupy punktowej przedstawi A. Cotton w podrczniku: Teoria grup.

Algorytm okrelania grupy punktowej

Start
etap 1

Teoria grup, A. Cotton

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T, Th, Td, O, Oh, I, Ih Brak osi obrotw: C1, Cs , Ci Tylko osie Sn (n parzyste): S2, S4 , S6, S8,

etap 2 etap 3

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4 etap 5

Nie ma C2 Cn

n C2 Cn

h Cnh

n v Cnv

brak

h Dnh

n d Dnd

brak

Cn

Dn

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C Dh

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T, Th, Td, O, Oh, I, Ih

Wielociany foremne (bryy platoskie): czworocian (tetraedr), grupa Td, szecian i omiocian (oktaedr), grupa Oh, dwunastocian (dodekaerd) i dwudziestocian, grupa Ih.

Grupa punktowa Td

4 C3 + 3 C2 + 6 = 13 Przykady zwizkw nalecych do grupy punktowej Td metan, tetrachlorometan, neopentan, adamantan

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T Th Td O Oh I Ih Brak osi obrotw: C1 Cs Ci

etap 2

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T, Th, Td O, Oh, I, Ih Brak osi obrotw: C1, Cs , Ci Tylko osie Sn (n parzyste): S2, S4 , S6, S8,

etap 2 etap 3

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T Th Td O Oh I Ih Brak osi obrotw: C1, Cs , Ci Tylko osie Sn (n parzyste): S2, S4 , S6, S8,

etap 2 etap 3

Start

etap 1

Grupy szczeglne:
a) Czsteczki liniowe: C D h b) Grupy majce kilka osi wyszych rzdw: T, Th, Td, O, Oh, I, Ih Brak osi obrotw: C1, Cs , Ci Tylko osie Sn (n parzyste): S2, S4 , S6, S8,

etap 2 etap 3

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4 etap 5

Nie ma C2 Cn

n C2 Cn

h Cnh
Teoria grup, A. Cotton

n v Cnv

brak

h Dnh

n d Dnd

brak

Cn

Dn

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4

Nie ma C2 Cn

h Cnh

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4

Nie ma C2 Cn

h Cnh

n v Cnv

Inne przykady czsteczek z grupy:

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4

Nie ma C2 Cn

h Cnh

n v Cnv

brak

Cn

trans-1,2-dibromocyklopropan

heptahelicen

Inne przykady zwizkw nalecych grupy Cn

1,3-dichloroallen helisa

tri-O-tymotyd

trans,trans,trans-3,7,11-trimetylocyklododeka-1,5,9-trien

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 4 etap 5

Nie ma C2 Cn

n C2 Cn

h Cnh

n v Cnv

brak

h Dnh

Cn

koronen trifenylen

10

Inne przykady z grupy Dnh

Kekulen

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 5

n C2 Cn

h Dnh

n d Dnd

11

Inne przykady grupy Dnd

D2d

D5d

Wystpuje o Cn nie bdca konsekwencj osi S2n

etap 5

n C2 Cn

h Dnh

n d Dnd

brak

Dn

12

Grupy punktowe o znaczeniu chemicznym i ich symetria

Z punktu widzenia symetrii czsteczki (przedmioty) s chiralne lub achiralne.

grupy chiralne
Cn (tylko jedna o Cn) Dn (Cn + n C2) T (4C3 + 3C2, brak )

grupy achiralne
Cs (tylko jedna ) Sn (brak , n parzyste) Cnv (Cn + n v brak h) Cnh (Cn + h brak v) Dnd (Cn + n C2 + n v brak h) Dnh (Cn + n C2 + n v + h) Td (4C3 + 3C2, 6 )

Typow waciwoci achiralnych grup punktowych jest obecno co najmniej jednej osi inwersyjnej (Sn)

Grupa punktowa S1 (lub Cs ): czsteczki posiadaj o S1 czyli paszczyzn symetrii . Grupa punktowa S2: czsteczki z tej grupy posiadaj jeden element symetrii o S2 (rodek symetrii i).

Desymetryzacja
Grupy punktowe symetrii mona uporzdkowa w hierarchii od wysoko symetrycznych (Oh, Ih) do grup o niskiej symetrii, (C1). Proces ten nazywany jest desymetryzacj. Desymetryzacja prawidowego tetraedru

13

Symetria uredniona

H aksjalny H ekwatorialny

14

Okrel grup punktow

15