Επιμέλεια: Σταυρούλα Κοντράρου

Χαρακτηριστικά του διηγήματος.

Το διήγημα επιδιώκει να δώσει μέσα απ’ τη δράση και την ψυχολογία των ηρώων, μέσα απ’ τα ίδια τα πράγματα, μια εντύπωση, μιαν ιδέα, ένα δίδαγμα, μια ερμηνεία ζωής, χωρίς ο συγγραφέας να δείχνει τι θέλει να πει, ή μάλλον κατευθύνει έτσι την αφήγησή του, ώστε αυτή μόνη της να δείχνει στον αναγνώστη το σκοπό του συγγραφέα. Το διήγημα δεν σταματά στις κοινές και συνηθισμένες απόψεις της ζωής ή στους κοινούς τύπους, αλλά αναζητά να δείξει μέσα από την πλοκή κάτι άλλο πιο εξαιρετικό, ώστε να ερμηνεύσει τη ζωή στις πιο αντιπροσωπευτικές, και συνεπώς σημαντικές μορφές της. Η περιγραφή ή η αφήγηση του διηγήματος συγκεντρώνεται και εντατικοποιείται γύρω από ένα δραματικό ή εξαιρετικό γεγονός, το οποίο αναπαρίσταται με τον πιο ωμό, τον πιο χτυπητό και εντυπωσιακό τρόπο, ώστε απ’ αυτό, να συνάγει ο αναγνώστης, μεγάλα διδάγματα, διαπιστώσεις και γενικά συμπεράσματα για τη ζωή και την πραγματικότητα. Η αξία του διηγηματογράφου - έχοντας, απαραίτητα, ένα πλούσιο απόθεμα εμπειρίας και αφηγηματικό ταλέντο - βρίσκεται στην ικανότητά του, να ξεχωρίζει μέσα απ’ τις πολύπλοκες συνθήκες της ζωής το μοναδικό χτυπητό περιστατικό, που πάνω του στηρίζεται το διήγημα. Από αυτό το περιστατικό προβάλλει το αντιπροσωπευτικό, το κοινωνικά τυπικό, δηλαδή εκείνο που δεν είναι μια απλή ατομική περιπέτεια, αλλά υψώνεται σε σύμβολο, δηλαδή παρουσιάζεται και επαληθεύεται συχνά στη ζωή και αποτελεί ένα δράμα της ή ένα θρίαμβό της. Η εκλογή και η προβολή του κοινωνικά τυπικού, η αναπαράσταση μιας αντιπροσωπευτικής πλευράς της πραγματικότητας και η δημιουργία ζωντανών ανθρώπων, όχι κοινών, αλλά καθολικών, δηλ. συμβολικών φορέων της ανθρώπινης μοίρας είναι ένα απ’ τα δυσκολότερα στοιχεία της τεχνικής του διηγήματος. Άλλα χαρακτηριστικά: • Τα διηγήματα είναι μικρότερα σε μέγεθος από τα μυθιστορήματα. • Είναι λιγότερο περίπλοκα απ' ό,τι τα μυθιστορήματα, χωρίς να σημαίνει ότι είναι πιο εύκολα. Ο πλατειασμός αποκλείεται εκ προοιμίου. • Επικεντρώνονται σε ένα μόνο επεισόδιο, • έχουν μία πλοκή, • μικρό αριθμό χαρακτήρων, • εκτυλίσσονται σε έναν κατά βάση χώρο, • και καλύπτουν σύντομη χρονική περίοδο.

Εφαρμογή των παραπάνω χαρακτηριστικών στο διήγημα: "Η εορτή του πατρός μου" του Ροΐδη.
Το διήγημα "Η εορτή του πατρός μου" του Ροΐδη" επιδιώκει να δώσει μέσα απ’ τη δράση και την ψυχολογία των μελών μιας αστικής οικογένειας, μια εντύπωση, μια ερμηνεία ζωής, χωρίς ο συγγραφέας να δείχνει τι θέλει να πει, ή μάλλον κατευθύνει έτσι την αφήγησή του, ώστε μόνη της αυτή να δείχνει στον αναγνώστη το σκοπό του συγγραφέα. Ο σκοπός του συγγραφέα είναι να σατιρίσει το μοντέλο της μεγαλοαστικής οικογένειας και τις παιδαγωγικές σχέσεις που την διέπουν. Επιδιώκει να γελοιοποιήσει την τυπικότητα και την υποκρισία των σχέσεων

Επιμέλεια: Σταυρούλα Κοντράρου μεταξύ τους, να καταδείξει ότι οι ουσιαστικές οικογενειακές σχέσεις αγάπης δεν χρειάζονται προσποίηση και πλαστούς εξωτερικούς τύπους συμπεριφοράς. Η περιγραφή ή η αφήγηση του διηγήματος συγκεντρώνεται και εντατικοποιείται γύρω από ένα γεγονός, την γιορτή του πατέρα το οποίο αναπαρίσταται με τον πιο χτυπητό και εντυπωσιακό τρόπο, μέσα από την υπερβολή της σάτιρας και τη διακωμώδηση ώστε απ’ αυτό, να συνάγει ο αναγνώστης, μέσα στη συγκίνησή του, διαπιστώσεις και γενικά συμπεράσματα σχετικά με την επιτηδευμένη, πλαστή, υποκριτική και εν τέλει γελοία συμπεριφορά μιας κοινωνικής τάξης. Είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζει πολλά από τα μέλη της συγκεκριμένης τάξης είναι δηλαδή κοινωνικά τυπική διότι αναπαριστά μια αντιπροσωπευτική πλευρά της πραγματικότητας. Οι ήρωες του διηγήματος είναι αντιπροσωπευτικοί, συμβολικοί φορείς συμπεριφοράς της τάξης τους. Είναι σύντομο και δεν πλατειάζει, επικεντρώνεται σε ένα μόνο επεισόδιο (την προετοιμασία για την ονομαστική εορτή του πατέρα), έχει μια πλοκή (τις πρόβες μέχρι την κορύφωση του γεγονότος: το «φροντιστήριο» του μικρού γιου για την προσφώνηση στην εορτή, τη προμήθεια της γλάστρας και την «τελετή» επίδοσης της στον πατέρα κατά την οποία συνέβη και το αναπάντεχο όσο και αστείο γεγονός). Συμμετέχει μικρός αριθμός χαρακτήρων (οι γονείς και ο γιος), εκτυλίσσεται σε έναν κατά βάση χώρο (κυρίως στο σπίτι και λίγο στο κοντινό ανθοπωλείο) και καλύπτει σύντομη χρονική περίοδο (οκτώ μέρες της «προετοιμασίας»).