serbest

serbest
Afyon Kavana ada Br Katk 8. TSMD dller 2008 Yarma Kurumunu Hrpalamak Yerne Kale nn Hatrlatt Tabular ve Olanaklar Koruma Sadece Tarh Yaplarla Snrlanamaz

NSAN 2009 02
04 05 06 14 24 34 zetler mutfak masa st
Turgut Cansever, Fahri Yetman

serbestMMAR ki Ayda Bir Yaymlanr Sahibi kr nal Sorumlu Yaz leri Mdr Mehmet Soylu Yayn Koordinatr Asl zbay Yayn Kurulu Abdi Gzer . Asl zbay . Cneyt Kurtay Evren Babu . Gl Gven . Gneri Irmak Hasan zbay . Hayri Anamurluolu . Hilmi Gner Hseyin Kahveciolu . lhan Kesmez . Kaan zer Kadri Ataba . Kerem Erginolu Mehmet Ktkolu . Mehmet Soylu Mrit Gnday . Orun Ersan . Tlin Hadi Vedat Tokyay Yrtme Kurulu Asl zbay . Gl Gven . Hasan zbay Hayri Anamurluolu . Kadri Ataba Mehmet Soylu . Orun Ersan Yayn Sekreterlii Burcu Terakye . Serap Dalm Kapak Evren Babu Grafik Uygulama Burhan Dramagil (Remark) Katkda Bulunanlar Noushin Rashedi . Marina Esenalieva letiim obanyldz Sokak 5-A/3 ankaya 06680 Ankara +90 312 4686638 (tel) +90 312 4277520 (faks) www.serbestmimar.com info@serbestmimar.com Abone, Reklam ve Datm ANBA Anadolu Basn Ajans Blten Sokak 21/3 Kavakldere 06550 Ankara +90 312 4675381 (tel) +90 312 4675383 (faks) ankara@anba.com.tr Reklam Koordinatr Blent emeciolu b.cesmecioglu@anba.com.tr

yaka resimleri YEN

Afyon Kavana ada Bir Katk : Otobanda Metalik Kvrmlar

8. TSMD dlleri 2008 : Mimarln Seyir Defteri Orun Ersan lhan Kesmez Ziya Tanal

GNDEM

60

Ziya Tanal - Yarma Kurumunu Hrpalamak Yerine: Alternatif Yntemler Denesek Kale inin Hatrlatt Tabular ve Olanaklar : Gmmek ya da Gmmemek... Yuvarlak Masa : Sevgi Lke Abdi Gzer Yakup Hazan Kemal Nalbant Saadet Sayn Hasan zbay Mehmet Soylu Jriden Notlar : Hakan Mahirolu

YARIMA

86

Koruma Sadece Tarihi Yaplarla Snrlanamaz : Modern Dnemin Eserleri ankayada Apartman - Vedat zsan Gemi Ev - Danyal iper Cinnah 19 Apartman - Nejat Ersin Merkez Camisi - Hayati Tabanlolu Ulus ars - Gazanfer Beken, Orhan Bolak, Orhan Bozkurt Muammer Aksoy Evi - evki Vanl Ankara Tenis Kulb - Reha Ortal 14 Mays Evleri - Muhittin Greli Maliye Evleri - Emin Onat Trk Amerikan Dernei Binas - Affan Krml

MMAR MRAS

Miralay efik Bey Sokak 13/2 Gmsuyu 34015 stanbul +90 212 2924380 (tel) +90 212 2924382 (faks) www.ismd.org.tr

obanyldz Sokak 5-A/3 ankaya 06680 Ankara +90 312 4686638 (tel) +90 312 4277520 (faks) www.tsmd.org.tr

Cumhuriyet Bulvar 2. Kordon 209/4 Alsancak 35220 zmir +90 232 4631630 (tel) +90 232 4631057 (faks) www.izmir-smd.org.tr

Yazlarda ifade edilen grler yazarlarna aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir. Reklamlar, reklam veren firmann sorumluluundadr ve serbestMMAR reklamlarda verilen bilgilerden sorumlu tutulamaz.

Teknik Hazrlk ve Bask Remark letiim ve Tantm Hizmetleri Kuleli Sokak 57/4 Gaziosmanpaa 06700 Ankara +90 312 4362728 (tel) +90 312 4362700 (faks) remark@remarkreklam.com SMD yelerine cretsiz Gnderilir Fiyat 6 TL . Abonelik 30 TL

02

ine, ve bu kez ok derinden eksildik: 21 ubatta Turgut Canseveri de aramzdan uurladk. Koca nar sfatnn iini doldurabilen ok zel ustalardan biriydi. Ardnda yle ok rn brakt ve hakknda yaplm yle gzel almalara konu oldu ki, sevgili Turgut Beyi misyonunu fazlasyla yerine getirmi, saylm, sevilmi bir stad olarak huzurla uurlayabildiimizi syleyebiliriz. Ama ayn huzuru, 11 Kasmda kaybettiimiz Fahri Yetman iin hissetmek biraz zor Konu bu iki mimarn karlatrlmas deil elbette; alanlar, yaptklar, kimlikleri ok farkl ve bu fark hem yaamlarna hem de uurlanma biimlerine yansyor. Aramzdan sessiz sedasz ayrlan Fahri Yetman, 1949 stanbul Gzel Sanatlar Akademisi mezunu. yesi olduu Mimarlar Odas stanbul ubesinin blteninde sadece bu kadar yazyor! Oysa Yetman, 1961-63 yllar arasndaki 3 dnemde de Oda ynetim kurulunda sekreterlik, saymanlk ve bakanlk gibi faal grevler stlenen, aktif bir rgt Dnemi hatrlayanlar, Fahri Yetmann Odada kurduu fotoraf kolunu, fotorafla belgeleme iini benimsetmeye verdii nemi vurguluyorlar. Meslakda Gven Bilsel, Fahri Beyin ok zengin bir fotoraf koleksiyonu olduunu hatrlyor. Yetmann liseden itibaren arkada, daha sonra da meslekda ve orta olan Behet Baykutla srdrd candan dostluk da Gven Beyin unutmadklarndan. Google teknolojisi saolsun, Oda ktphanesine balad plan albmlerinden, Yetmann Trkiyenin nerelerinde altn, fotoraf merakn, dl grubunda yer ald birka yarmay ve emekliliini geirdii Erdeki ne kadar ok sevdiini reniyoruz. Dileriz bu fotoraf merakls mimar-plancnn arivi de sessiz sedasz yok olup gitmemitir. nsanlarla birlikte arivlerinin de yok olmas, stesinden gelemediimiz ackl bir sorun. Aileler, geride kalan tonlarca kat ve kitapla nasl ba edeceklerini bilemiyorlar. Bu sorunu sanal ortamda telafi etmek iin youn aba harcayan duyarl kurulular (Arkitera/ARKV gibi) gerektii ekilde izlenmiyor, sahiplenilmiyorlar. Yayn, ariv oluturmann nemli tetikleyicilerinden biri. Bu arac iyi kullanarak, sadece mesleki hafzay deil, vefa duygusunu da canl tutma bilincini yerletirmek, meslek alanmzn nemli gereksinimlerinden biri saylmal. Asl zbay

03

zetler (ngilizce, Rusa ve Arapa) . Summary . .

serbestMMAR - Issue 01/April 2009 Summary The second issue of serbestMMAR focuses on the 8th cycle of Freelance Architects Association Awards as well as the associations concern about preservation of unique examples of modern architecture in Ankara. A selection of recently completed buildings and projects from various cities are presented in the desktop section. We commemorate two important figures of Turkish architectural scene who has recently passed away: Turgut Cansever and Fahri Yetman. Afyon Bus Terminal which is expected to contribute to/ enhance the new image of Afyonkarahisar, is among the buildings presented in this issue. The terminal is distinguished with its contemporary manner and curvilinear metalic roof/canopy. Independent Architects Association Awards, which have a particular place among others, have been conferred since 1992. At the 8th cycle within which Nesrin and Affan Yatman have been honored with the Grand Award; other categories were awarded as follows: Best Practice Award, to the contemporary mosque by Erkut ahinba Contribution to the Profession Award to; Haluk Alatan, city planning, Ali Terzibaolu, civil engineering, Ayhan Razgat, mechanical engineering, Mehmet Yurdakul, electrical engineering, Faruk Malhan, designer The Press Award to the architectural documentary Mega Structures of National Geographic Channel Project Management Award to METU-Teknokent We are aiming to remember the ex-awards of the last 16 years in means of a cronologic documentary of the programme which has not been sufficiently published since the 4th cycle. The popular national competition of 2008, Transformation of Kayseri Citadel into a Culture and Arts Center was aiming to create a focus of attraction in Kayseris seriously damaged historic city center. The competition is covered with the award winning projects and objections to the results: A round table discussion is handled with contributions of the head of the jury Sevgi Lke and architects Saadet Sayn, Kemal Nalbant, Yakup Hazan, Abdi Gzer and Hasan zbay who have submitted entries to the competition as well. 04 zetler

- 02 2009 . : 8 (TSMD) . . , , , , . . , , , . 1992 . 8 , , , , , , , - . , 4 , 16 . , . , . , , , .

mutfak

KOLAY GELSN...
Serbest Mimarlarn 3 dernei Ocak ve ubat aylarnda gerekletirdikleri olaan genel kurul toplantlaryla, yeni dnem yneticilerini belirlediler. Zaten yeterince zorlu bir meslek olan serbest mimarlk hizmetlerinin yansra stlendikleri bu sivil-toplum grevide yer alan tm meslekdalarmza baarlar diliyoruz.
STANBUL SMD 6. Olaan Genel Kurul ve Seimi : 24.01.2009 Ynetim Kurulu Doan Hasol (Bakan) Ouz ztuzcu (Bakan Yardmcs) Mutlu ilingirolu Timur Kayseriliolu Cemal Emden Yedek Ayhan Erturul Aye Hasol Erktin Neet Arolat Ersen Grsel Yaln Trkdoan Denetleme Kurulu Yaar Marulyal Acar Avunduk Y. Selim Sepin Yedek Murat Aksu Umut yign Nedim Sisa Onur Kurulu Levet Akst Oktay Nayman Gnay ilingirolu Yedek Ertun Hzrolu Hasan allar ye Kabul Kurulu Sinan Genim Ayta Mano Kerem Erginolu Yedek Murat Smen Abbas Hacmerolu Hayzuran Hasol Uzlama Kurulu Hakk Moltay Ali Musluba Zeki erifolu Yedek Cafer Bozkurt aziment Arolat Han Tmertekin http://www.ismd.org.tr ANKARA TSMD 14. Olaan Genel Kurul ve Seimi : 24.01.2009 Ynetim Kurulu kr nal (Bakan) Gneri Irmak Orun Ersan Mehmet Soylu (Genel Sekreter) Yeim Hatrl Yedek Adnan Aksu Gl Gven Nee tez Hseyin Keeci Mete z Denetleme Kurulu Faruk Eim Cumhur Keskinok Turhan Kayas Yedek Hayri Anamurluolu Bozkurt Grsoytrak Mustafa Aytre Onur Kurulu Murat Artu Ercan oban Adnan Ural Yedek Erkut ahinba dl Kurulu lhan Kural Can Ersan Nesrin Yatman Yeim Hatrl Yedek Enis ncolu Eser Tespit ve Tescil Kurulu Saadet Sayn Hasan zbay zgr Ecevit Mehmet Soylu Yedek Sinan Erbu ye Kabul Kurulu nal Tmer Aytek tez Gneri Irmak Yedek Cem Altnz Uzlama Kurulu Cokun Erkal Mehmet Altunta Salih Erbora Yedek Mrit Gnday http://www.tsmd.org.tr
05

ZMR SMD 3. Olaan Genel Kurul ve Seimi : 21.02.2009 Ynetim Kurulu Vedat Zeki Tokyay (Bakan) Metin Kl O.Baran Uyan (Sayman) Hsamettin zkaymak Arda Beset (Genel Sekreter) Yedek Sevgi Molva A.Tufan Arkayn Yaar Ata Kurtel Nvit Uyar enol Kaytan Denetleme Kurulu Erdal Kemahlolu Hseyin Egeli Merih Dnmez Yedek Salih Zeki Pekin eref Aldemir Mehmet Yacolu ye Kabul Kurulu kr Kocagz Vedat Tokyay Salih Seymen Yedek Mehmet Beset Drrin Ser Kl Yaln Kezer http://www.izmir-smd.org.tr

masast

01 02

03

05

04

06 masast

06

02Ginza Lavinya Park Evleri Beylikdz, stanbul Proje mellifi: A Tasarm Mimarlk Tasarm ekibi: Ali Osman ztrk, Eser engel, Filiz Cingi, nder, Nurten Asil, Canan Karakaya, Sreyya Atalay, Mehmet Gner Statik Proje: Gndz etemen Mekanik Proje: Cengiz Erturhan Elektrik proje: Hakan Yksel-Enver engler Peyzaj proje: Dalokay Design Studio veren/Yatrmc: Keleolu Grup, Kullar naat Yap Alan: 95 000 m 03 Alveri ve Yaam Merkezi Diyarbakr Proje mellifi: A Tasarm Mimarlk Tasarm ekibi: Ali Osman ztrk, Ebru Gzelz Aan, rem Aker Bykkalay, Harun Karabulut, Meltem ztrk, lhan imek, Niyazi Ayvaz Statik Proje: Yksek Proje Mekanik Proje: Setes Mhendislik Elektrik Proje: Akay Mhendislik veren / Yatrmc : Ceylan naat Arsa alan: 170000 m Yap Alan: 65000m

Elektrik: MAR Elektrik - Musa ztufan veren / Yapmc: ODAK naat Yap Alan: 50.740 M Yaklak Yatrm Maliyeti: 50.550.000 TL 05 Balova Kltr Merkezi - zmir Yap ad: Balova Kltr Merkezi veren: Balova Belediyesi Mimari Proje: MATU Mimarlk Mimar ad: Salih Zeki Pekin e.s.a. Paris Yardmc Mimarlar: Enis Beker, Nazan Noyan Statik: Ardal naat - Selim Ardal Tesisat: NU Mhendislik - Naci Uzakgren Elektrik : Evre Elektrik - Ergun Elgin Arsa alan: 2340 m Yap alan: 7706 m (Emsale dahil 4680 m)

KARMA LEVLER, BYYEN PROGRAMLAR

Ali Osman ztrk Ali Osman ztrk, son yllarda Ankarann ana arterlerinde byk programl yaplarn grmeye altmz mimarlardan biri. Mimarn Masastnde bu kez farkl kentlerden projeler bulduk: stanbul Sabiha Gken havaalan yaknlarnda, 250.000 m byklkte bir alveri-fuar-kongre merkezi olan Via/Port, karma fonksiyonlu, kentsel lekte bir dzenleme. inde Trkiye ve Avrupann en byk outletinin yer alaca vurgulanan kompleksin iinde, atlye hizmetlerinin de verilecei bir kapal ar yorumu deneniyor. Yine stanbulda, karma fonksiyonlu bir toplu konut sitesi olan Ginza Lavinya Park Evleri, arazisinde byk bir sosyal merkez ve ofis blm barndryor. Ofis blounda, merkezi atriumdan cephelere doru uzanan niler araclyla ofis kullanclarna alternatif ortak alanlar yaratma endiesi tasarm belirleyici oluyor. AVM furyasnn her keye uzandna dair bir yeni rnek Diyarbakrdan: A Tasarmn projesi, kentin en nemli bat arterlerinden anlurfa Bulvarnn kavak noktalarndan birinde yer alyor. evredeki yaya hareketlerini ekmek zere kurgulanan ulam dzenlemeleri, zemindeki da dnk yeme-ime mekanlarn bu hedefin arac olarak deerlendiriyor. 01 Via/Port Outlet & Fuar Merkezi & Otel Gebze, stanbul Proje mellifi: A Tasarm Tasarm ekibi: Ali Osman ztrk, Nurten Asil, Eser engel, Filiz Cingi nder, Sreyya Atalay, Canan Karakaya, Mehmet Gner Statik Proje: Yksek Proje Mekanik proje: BTC Mhendislik veren / Yatrmc: Bayraktar naat Yap Alan: 90.000 m Outlet +120.000 m Kongre ve Fuar Merkezi + 42.000 m Otel-Fuar

MOSKOVA OSESNDE SOSYO - KLTREL MERKEZ

A. Ceyhun Yavuz Rusya Federasyonuna Vologda kentinde karma fonksiyonlu byk bir konsept proje hazrlayan Yavuzlar ekibi, 6 farkl ilevde yap ve evre dzenlemesini ieren 130.000 m2lik bir alan tasarlamlar. Komplekste ticaret ve alveri merkezi, aqua-park, otel, i merkezi, konferans salonu, kapal otopark, buz hokeyi sahas ve spor salonu projeleri yer alyor. Ak alanlarda ise 30.000 myeil alan yan sra 1204 m byklnde ak otopark, buz pateni ve ocuk oyun alanlar projelendirilmi. Kompleksteki yaplarn byklkleri yle: Ticaret ve alveri merkezi 68.754 m ; aqua-park 17.140 m; buz hokeyi salonu 10.100 m; konser salonu 7970 m; 422 aralk kapal otopark 16.580 m. 06 ok amal Kompleks Vologda, Rusya Federasyonu Proje Mellifi: Yavuzlar Proje Mavirlik Tasarm Ekibi: A. Ceyhun Yavuz, Orun Gndz, Hamdi Kaya veren: OOO Ednstvo / Koak naat Yap Alan : 130.000 m Yatrm Maliyeti : 170 milyon USD

ZMRDE YEN KAMUSAL ALANLAR

Salih Zeki Pekin zmirin kkl proje brolarndan MATU, Agora Alveri Merkezine 20.000 m arsa zerine oturan byk bir ek tasarlad. verenin ilki ile uyumlu olsun talebini kstlayc bulmakla beraber ekip, yapnn doal aydnlatmadan maks. dzeyde yararlanmasn, dkkanlarn rahat alglanabilecei bir plan zmn ve maaza kimliklerini zgrce da vurmaya elverili bir i mekan anlayn temel aldklarn vurguluyor. Balova Kltr Merkezi ise MATUnun davetli ihale ile ald bir proje konusu. Tasarmn k noktas, Kltr Merkezinin yerletii arsann n cephesinde kentlinin kullanmna ak bir alan yaratmak olmu. Mimar bu amala stn rtmek istedii alana kolonlar nermi ancak mal sahibi Belediye, ileride kapatarak inaat alann arttrrlar gerekesiyle izin vermeyince, 6.50 m geniliindeki bu saak, binann elik at makaslarna aslarak zmlenmi. Yap, 768 kiilik bir tiyatro, 150 kiilik bir ok amal salon, 2 sinema ve 1 sergi salonu ile, ktphane, kafeterya, ilikler gibi mekanlar barndracak. 04 Agora Al Veri Merkezi - zmir Tasarm : Salih Zeki Pekin, e.s.a. Paris Mellif Firma: MATU Mimarlk Proje Ekibi: Nazan Noyan, Enis BEKER Statik: NU Mhendislik - Necati Uzakgren Mekanik Tesisat: GG Mhendislik - Gniz Gacaner

masast 07

09

07

08

10

11 08 masast

NYE YARIMASINA PROTESTO

akir Babacan Son dnemde urat projelerden nce yarmalara vurgu yapan akir Babacan, olayl bir ekilde sonulanan nye Yarmasnda belirlenen mansiyonlardan birinin mellifi. Yarmalar srecindeki bozulmalarn baat rneklerinden biri olan nye Cumhuriyet Meydan ve Yunus Emre Park Kentsel Tasarm Proje Yarmasnda dllerin datlmadn ve yarmann mahkemede dava kaybederek mahkum olduunu hatrlatyor ve Jriyi sorumlu tutuyor : darenin aklamasna gre jri, yarmay herhangi bir dl vermeden sonlandrmtr. Jrinin kararnda proje veren mimarlara ders verir bir uslupla, projelerin yeterli bulunmad belirtiliyor. Oysa Yarmalar Ynetmelii hkmlerine gre jri yarmay sonlandrmak zorunda. Sonra 3035 mimarlk brosunun almalarn hie sayp beenmedik diyerek byle bir sonu veremezsiniz. imdi ortaya kan duruma bakn: Belediyenin yapt nye meydan, jrinin ltfen belirledii 3-4 projenin karma bir uygulamas oldu. Jrinin byle bir uygulamaya anak tutmas ok kt bir durum... Babacan, Mart 2008den buyana Trkmenistan iin bir havaalan projelendiriyor: Ylda 800 bin yolcunun kullanmna gre tasarlanan Trkmenba Havalimannda 2 i hatlar, 4 d hatlar terminali bulunuyor. Merhum devlet bakan Trkmenbann kent kimliine ynelik belirleyici tarznn etkilerini tayan yapnn inaat sryor. 07 Trkmenba ehri Yeni Havaliman Trkmenistan Mellif Firma: Selkom Proje Tasarm: akir Babacan, Pnar Diner, zgl etin Karakuyu. Proje Ekibi: zlem Dengiz Uur, zden zeki, Metincan Babacan, Erol Engin Statik: Kemal Trkaslan Mh. Mekanik: Bahri Trkmen Mh. Elektrik: Siemens Dier: Selkom Proje, Hidrolink Mh. Ltd. Toplam Yap Alan: 45.000 m Yaklak Yapm Maliyeti: 150 milyon euro

22sinin de 10 katl bir yksek blokda tasarland yeni bir konut alan. Proje, Trkiyedeki sokak kavramnn eksikliine vurgu yapyor: Projede binalar, sokaklar oluturmann bir enstrman olarak grevlendirilmi. Mimarlar, sokan, dnya zerindeki btn kentleri beenip beenmediimize karar verdiimiz yer olduunu hatrlatyor ve sokan yayalara ait olduu dncesini ne karyorlar. ARTU Mimarlk ekibinin uygulanmakta olan projelerinden Nanotam Aratrma Merkez Binas ise, Bilkent niversitesi eitim yaplarnn batsnda yer alyor. Mevcut aratrma merkezinin yanna yaplmak zere tasarlanan yapda, laboratuarlar, temiz odalar, toplant salonlar, ofisler ve idari birimler yer alacak. 08 Avrupa Mahallesi ayyolu, Ankara Mellif Firma: ARTU Mimarlk Tasarim Ekibi: Ayfer Uur, Onur Akal, Seluk Kse veren: Ankara naat Statik: Knac Mhendislik Mekanik: zgle Mhendislik Elektrik: Ptm Mhendislik Peyzaj Projesi: Vista Kentsel Tasarm Yap Alan: 55.000 m2 Yatrm Maliyeti: 49.000.000 YTL 09 Nanotam Aratrma Merkez Binas -Ankara Mellif Firma: ARTU Mimarlk Tasarim Ekibi: Ayfer Uur, Yasemin Gkkaya Statik Proje: Knac Mhendislik Mekanik Proje: Ptm Mhendislik Elektrik Projesi: Yurdakul Mhendislik Proje Dnemi: 2008 Yap Alan: 3.200 m Yatrm Maliyeti: 3.067.000 TL

10 U Evi Urla, zmir Proje Mellifi: M art D Mimarlk Tasarm Ekibi: Metin Kl, Drrin Ser Proje Ekibi : Seden Cinasal Avc

EMEYE YEN TERMAL MERKEZ

Vedat Tokyay Oran Mimarlk, emenin tarihi termal merkezine bir meydan araclyla balanacak yeni bir termal merkez tasarlyor Bu meydanda yer alan al-veri ve kltr merkeziyle arsann dier ucundaki SPA oteli arasnda yer alan sirklasyon arteri, zeminde bir dizi SPA etkinliini birbirinden farkl pavyonlar halinde birletiriyor. st kattaki yar ak sokak ise meydan-otel-alveri-kltr merkezi ilikisini kurarak, kentlinin yapnn iine katlmn artrmay hedefliyor. 11 Termal Merkez eme, zmir Tasarm: Vedat Zeki Tokyay Mellif Firma: Oran Mimarlk Proje Ekibi: zge Baaa, Funda Baltac veren: Tetusa Yap alan: 26.951 m

DENZE BAKAN EV
Drrin Ser M art D Mimarlk tasarm ve uygulamasn tamamlad, 30 farkl evden oluan Olive Park evlerinden sonra tek aile iin deniz kysnda bir ev tasarlad. Ev, Urla Zeytinalanda denizle arasnda 10 metrelik yol ve plaj olan bir parselde konumlanyor. ki ocuklu ailenin evleri ile ilgili baat istekleri, evin tm mekanlarndan denizi alglayabilmek. U plan emasndaki evin denize paralel ilk kolu zemin katta kolonlar zerine oturtularak boaltlyor. Bylece arka mekanlar havuzlu avluyu da iine alan ve denize doru alan bir vistaya sahip oluyor. Ktle kompozisyonunda da yaln, rasyonel tavrn ifadesini arayan tasarmda cephe kaplamas olarak Urla ta ve beyaz tarak mozaik seilmi.
masast 09

KAYBOLAN SOKAKLARIN PENDE

Murat Artu 2006 Ylnda projelendirilen ve bugnlerde 2. etab uygulanmakta olan Avrupa Mahallesi, toplam 154 konutun 132 tanesinin 4er katl bloklarda,

15

13

16

12

14

10 masast

KAYSERYE MODERN YAKIIR

Gl Gven / zdihan Gke Ylbanda hizmete giren Arte Tp Merkezinin sevincini yaayan Ven ekibinin, mitkydeki yeni projesi, Alacaatlya uzanan ilek bir bulvar zerindeki AVM. Bulvara yaklak 250 m cephesi olan ve her ynden yollarla evrili yap, iki ayr parsele oturuyor. Zeminde yaygn bir kullanmn amaland AVMde bro katlar da bulunuyor. Ekibin snrl bir yarma ile elde ettii son baarlarndan olan Kayseri Adliye Saray projesi ise, Adalet Bakanl yaplarnda grmeye altmz szde tarihselci dilden farkl, ada tavr ile yreklere su serpiyor: Kent merkezine nsal olarak balanan bir ana bulvar zerinde yer alacak olan yap, youn kullanml bu caddeye geni avlusuyla alyor. 12 mitky Alveri Merkezi mitky, Ankara Mellif Firma: Ven Mimarlk Tasarm: Gl Gven, zdihan Gke veren / Yatrmc: Eypolu naat Statik: Knac Mhendislik / Zafer Knac Mekanik: Aykal naat / Mahmut Ayk Elektrik: Promete / Kemal Gravar Peyzaj: Promim / Selami Demiralp Yap Alan: 21300 m Yatrm Maliyeti: 12 milyon TL 13 Kayseri Adalet Saray - Kayseri Mellif Firma: Ven Mimarlk Tasarm: Gl Gven, Ceyda Gkmen veren / Yatrmc: Adalet Bakanl Statik: Knac Mhendislik / Zafer Knac Mekanik: Aykal naat / Mahmut Ayk Elektrik: Promete / Kemal Gravar Peyzaj: Promim / Selami Demiralp Yap Alan: 49000 m Yatrm Maliyeti: 33,5 milyon TL

Elektrik: Promete Proje / Kemal Gravar veren / Yatrmc: Adalet Bakanl Yap Alan: 59161 m2 Yatrm Maliyeti: 41.000.000 TL

DZELTME ve ZR
Yeim / Nami Hatrl 1. saydaki masast blmnde, (sf.09) 16 nolu baln ve ilgili resmin konusu olan TED Eskiehir Koleji Yerlekesinin knyesi yaynlanmamtr. Dzeltir, zr dileriz. TED Eskiehir Koleji Yerlekesi - Eskiehir Tasarm : Yeim Hatrl, Nami Hatrl Mellif Firma: Hatrl Mimarlk Proje Ekibi: Buket Birlik, Nazan apolu, Tue Tosun, Sabri Gkmen Statik: Portal Mhendislik / Gkhan Beba Mekanik Tesisat: FNP Mhendislik / Filiz Pehlivanl - Nail Pehlivanl Elektrik: zal Mhendislik / Kemal Ayka Yapmc: Mpesan naat veren: Srel zel Eitim Hizmetleri Proje Dnemi: 2008 Yap Alan: 3.5000 m2 Yaklak Yatrm Maliyeti: 50.550.000 TL

YZERKEN YANGIN IKARSA

kr Kocagz Atatrk Sanayii Blgesi (AOSB) zmirin en eski ve oluumunu hemen hemen tamamlam bir kuruluu. Elektrik ve doalgaz servislerini yrtrken blgenin gvenliini de salyor. Yangn gvenlii de ynetimin ncelikli konularndan. Blge iin tasarlanan itfaiye rezervuar, ayn zamanda bir yzme havuzu olarak da hizmet verecei iin benzerlerinden ayryor: Bir dakika iinde on tonluk itfaiye arazzn ayn anda dolduracak bir pompaj tesisi ve rezervuar gereksinimini salayan havuz, blgede alanlarn yararlanaca bir yzme havuzu olarak da iletilecek. Yapnn revaklar artran pergolas ile kesik kubbeleri andran simgesel giri saa, modern yapya tarihi atflarla katkda bulunuyor. Havuz ise ufka doru koyulaan bir deniz allegorisinin renklerini tayor. 15 Yangn Rezervuar / Yzme Havuzu - zmir Mellif Firma: BROK naat Tasarm : kr Kocagz, Statik: Necati Uzakgren, Nu Mhendislik Mekanik: Hakan Bulgun, Eke naat Elektrik : Ceyhan Olten, Elsis Elektrik Peyzaj: kr Kocagz, brahim Derya veren: AOSB Ynetimi naat alan: 4.000 m Yatrm maliyeti: 3.000.000 TL

ESKEHRE AVAND-GARDE FAKLTE

Kenan Gven / Recep stn Halil Dinel / Ayen elen ztrk

SNCANDA TANK YERNE ADLYE

Mustafa Aytre Aytre-Gen Brosunun zerinde alt ilerden n plana kan Sincan Adliye Saray projesi, 28.535 m2 byklnde bir alana oturuyor. Bronun deneyimli olduu adliye yaplarna, 6 ar ceza mahkemesi ve 300 kiilik konferans salonu ile katlacak bu byk programl yapnn 2010 ylnda tamamlanmas bekleniyor. 14 Sincan Adalet Saray Sincan, Ankara Mellif Firma: Aytre-Gen Proje. Tasarm Ekibi: Mimar Mustafa Aytre Statik: Knac Mhendislik / Zafer Knac Tesisat: Mhendislik / Abdullah Bilgin

Eskiehir Osman Gazi niversitesinin Meelik Kampsnde, sanat, tasarm ve mimarlk blmlerini bir araya getirecek yeni bir faklte binas projelendiriliyor. Blmn gen ve kdemli hocalarnn ibirliiyle tasarlanmakta olan proje toprak evler tarafndan snrlanm iki ayr bloktan oluuyor. Merkezinde bamsz pavyonlarn kurguland yapnn 2010 yl sonunda hizmete girmesi planlanyor. 16 ESOG Mimarlk Fakltesi - Eskiehir Mellif: ESOG Mimarlk Blm Tasarm Grubu Tasarm Ekibi: Kenan Gven - Recep stnHalil Dinel-Ayen elen ztrk Yap Alan: 3200 m2 Yaklak Yatrm Maliyeti:1.800.000 TL
masast 11

yaka resimleri

TURGUT CANSEVERDEN RENMEK...

Gkin Ilcal
Yetmili yalarna ok nemli dller kazanarak gelip de 8 yandaki yaramaz ocuk baklarna sahip biriydi. lgilendii konular, hayatn tam ortasna getirip koyan ve mimarla da sra d bir dnrn kavray ve vizyonu ile yepyeni soluklar getirmi ok zel bir insand Turgut Bey. nce soru sormak ve dnmek, sonra kavramlarla hesaplamak ve tm bunlardan sonra retmek yolunu seiyordu. Dolaysyla en nemli ve ne yazk ki en az yararlanlabilmi, kymeti en az anlalm zenginlii olan soyut yaratclk ynnn heba olup gittiini dnmmdr hep. Ben zel bir mimar olmak istiyorum diyen herkesin ok ok nemli bir hoca olarak ders almas, feyz almas gereken mstesna bir kiiliin, aktarabileceklerinin ok ok kk bir blmn aktarm olarak aramzdan ayrld kanaatindeyim. Esasen Turgut Canseverden renmek, onun eserlerine bakmak ya da yazdklarn okumak ile olacak bir ey deil diye dnyorum. Onunla birlikte dnmek ve bir meseleyi masaya koyup onunla tartmak ayrcaln yaamak gerek. Turgut Beyin bak as zenginlii ve bu zenginlii salayan yaratc ve soyut yaklam becerisini grmek ve bir sre sonra onun bakabildii yerlere onun bakabildii pencerelerden bakmak nemli bir deneyimdi benim amdan. Kalplar d gibi grnen bir okul gibi alglansa da, esasen kalptan kalba giren bir yaklam olduuna inanyorum. Yapy bir kiilik, doan, gelien, evresini etkileyen ve evresinden etkilenen, mutlu ve mutsuz olabilen bir canl olarak grebilecek bir bak ve derinlii vard. Soyut perspektifte ok yksee karak, esasen hocalktan uzaklatn, aray fazla atn dnyorum. 1998ten balayarak her yl birka kez birlikte alma, dnme, tartma ile geen zamanlarmz oldu. Her defasnda bende kalan iz, ok yukarda olduu ve esasen onun altnda, onu anlayp anlatacak bir baka seviyeye, mimar, dnr grubuna gereksinim olduu, zellikle mimari retim asndan bu frsatn karlm olmasnn byk bir kayp olduu ynndedir. Biraz da talihsizdi diyebilirim. Turgut Bey ile olan 10 yl akn kiisel ilikim ve bu sre iinde olduka sra d bir restorasyon projesi ile tm detaylarna kadar ilgileniyor olmann bende kalan tortusu, Le Corbusieri sonuna kadar anlam, Tac Mahalin ne olduunu sindirmi ve bu ynyle antsal olann btn meselelerini kavram, ama Osmanlnn sosyal perspektifte ykselen ve antsal olmaktan ziyade tevazu zemininde duran mimarlna duyduu sonsuz sayg ile bu ikisi arasnda dnm, dnm, dnm biridir. Gnl isterdi ki, bu memleketteki mimarlar en az bir gnlerini onunla birlikte dnerek geirebilselerdi. Faklte bitirmekten fazlasdr esasen bu...
14 yaka resimleri

 Kemal Nalbant arivinden : Yl 1981 Beyolu Rumeli Handaki broda Cansever ekibi; Arka sra soldan saa, Mehmet n, Kemal Nalbant, ffet Orbay, Hasan Cansever, Aye Orbay
n Sra Soldan Saa, Emine Cansever n, Turgut Cansever, Feyza Cansever

BR STADIN ARDINDAN
Kemal Nalbant Trk Tarih Kurumu Binasna ilk olarak tahminen 1981-82 yllarnda, bir yandan Gzel Sanatlar Akademisinde renci iken, bir yandan da Turgut Beyin brosunda altm esnada, bir evrak gtrmek amacyla gitmitim. Dnte bana binay nasl bulduumu sorduunda, zellikle ta kaplamalar, avlusu, ktphanesi ve iiliinden etkilendiimi sylemi idim. Aradan geen zamanda Ktphaneyi kullanmak zere arada bir oraya gittim. Ve her seferinde yapnn bir baka detayndan neler renebileceim zerine dndm hatrlyorum. Son olarak da, 3 ay kadar nce Emine nn (kz) ricas zerine yapnn atsndaki baz sorunlarla ilgilenmek zere gittim. O zaman da daha nce pek fotoraf yaynlanmam yapnn, atsnn aslnda ne kadar zel bir tasarma sahip olduunu, ayn zamanda projenin ruhu ile hayata geii arasndaki mutlak uyumu ve ilk yaplmasnn ardndan geen krk ksur yla karn parldayn dndm. Emine ile telefonda at sorunlarn konuurken Trk Tarih Kurumu Binasnn aslnda Ankarann Karatay olduunu syledim. Bu belki de yaznn sonunda syleyeceimi bata sylememi gerektiriyor: Kltr Bakanl, Mimarlar Odas vb. kurumlar, yarndan tezi yok Turgut Canseverin ncelikle Trk Tarih Kurumundan balayarak btn yaplarnn tescillenerek 20.yy. Modern Mimarlk Yaptlarnn Korunmas kapsamnda, deilse 20.yzyln Trkiye mimarlk alanndaki en nemli adamnn eseri olarak koruma altna alnmasn nermeli ve bunun iin almalara balamaldr. Aslnda kar karya olduumuz insann nasl biri olduuna dair fikir vermek zere eitli zamanlarda yapt konumalardan bir kesit vererek yazya devam etmek istiyorum: Bat ok sesli musikisinde, musiki etkileyici ses gruplarnn birlemesiyle oluurken, ritmik dzeni, yani musikinin zaman ierisinde bir olay olmasnn bilinciyle meydana getirilecek gzellik hi gndemde yoktu. Bat klasik yahut Barok musikisini kknden sarsan hadise, cazdr. Caz yapanlar, 16. asrda slamlam Mslman Afrikadan zorla gtrlm esirler. Onlar kendi aralarnda bu ritmik dzenin iirini yayorlard Bu insanlar Amerikada btn Bat Barok musikisinin dnda bir halk musikisi gelitirdiler. Burada ritmik dzen ve emprovizasyon ok nemli. Emprovizasyon, yani taksim Bat musikisinde mevcut olmayan bir hadise. Bir an tarif ettii zaman, oluumun o ann dondurup o ann mutlak dorular yansttn dnyordu Rnesans insan. Bunu en ak biimde ifade eden sanatn, kukusuz resim olduu sylenmelidir. Resim hibir ada Rnesansta oynad etkinlie benzer bir etkinlie sahip olmamtr. Dolaysyla resmin tahlilinden hareket edersek bir ok ipucu elde edebiliriz Modern a, nkleer fizikte elde edilen bilgilerle, kltr alannda oluan hadiselerin ou Asyai yahut slam kaynakldr. Kandinskynin resminde mekan telakkisi, o resme nasl baklmas gerektiine dair bilgi slami kaynakldr. Rnesans, dorusu geldiimiz yanlglarn temelini tekil ediyor. Somut resmin byk temsilcilerinden bir tanesi Bracque. Onun birbiriyle atan geometrik biimleri bu trajik atmay devam ettiriyor. Mimarideki tezahr ok nemli, Ortaada ok belirleyici. Bu da maddi dnya karsnda alnan tavrla ilgili. slamda, dnyada ne varsa, hepsini kullanmak, bunlardan yararlanmak insan iin meru addedilirken, Hristiyanlkta btn dnya hayat gnah saylnca, binay tatan yapmak mecburiyetinde kalyorsunuz. Ta da maddenin en byk sembol. Bunu mimarinin iine yerletirdiinde tan ta olmaktan kartlmas iin ne varsa hepsini yapmak asli vazifesi. Tan zerine bir sr profiller iziliyor ve bunlarla siz, ta ta olarak grmenize imkan brakmayan glgeleri, klar ve izgileri gryorsunuz. Bir bakma Katolik Kilisesinin iradesi maddi varl yok etmeye ynelik oluyor. Bu da maddi dnya ile inanlar arasnda ok trajik bir atmann ifadesi oluyor Kuranda Onlar dnyay bildiler diyor. Bu fiili yapma sonunda gnah ortadan kalkyor fakat cennet, tarifi icab, mutlak ahengin olduu bir yer olduu iin, mutlak ahengin bulunduu yerde bilin imkansz. Bilincin imkanszl alm oluyor. Dnyann gzelliini idrak etme imkan douyor insan iin. Bu yaklamlarn ardndan bir eyler yazmak ok kolay deil ama, hayatmn nemli krlma noktalarnda Onunla karlam, alm olmann birikiminin izlerini becerebildiim oranda yanstmay deneyeceim. Turgut Beyin stanbul Belediyesinde danmanlk yapt 1980 ylnda Venedik Bienaline gnderilmek zere hazrlanacak geleneksel Osmanl Mimarisini ieren panolar iin yardmc olmak zere yanna gidip tantmzda, Gzel Sanatlar Akademisinde pek de grmediim heyecanna tank oldum.
yaka resimleri 15

 12 Eyll darbesinin ardndan stiklal Caddesi Rumeli Handa yeni kurduu brosunda, antigron kablolar duvar ve tavanlara kroe ile tespit ederek deyen elektrik tesisatlarna ve olu Hasana nasl kzarak, tarihi bir yapyla nasl iliki kurulaca zerine sylediklerinin; aslnda ada Restorasyonun temel ilkeleri olduunu yllar sonra tam olarak anlayacaktm. Bu dorultuda iini grme frsatn bulamadm ama yaynlardan avucumun ii gibi bildiim Bodrum Ertegn Evi Restorasyonunu anlatrken syledii akuli menteelere bal olarak alan tarihi pencere kapaklarna karlk, ufki menteelerle bir saak oluturacak ekilde alan kapaklarn kontrast, tarihi ve aktel olann farkllamasn salayarak, her eyin yerli yerine yerletirilmesinin iirini oluturmaya frsat yaratt Bylece pencereler gizli asimetrilerle cephe dzenine yaayan ve hissedilen bir kprdan, bir hareket salarken, yapnn kendisi, alp kapanan kapaklarla adeta yaayan bir varlk haline dntrld. Restite ettiimiz yapya bahe cephesinde yaptmz ek, bize bilinle deerlendirilmi tarihi muhteva ile yeni yaplarn ilikilerine dair sorunlar gndeme getirmek imkann verdi. szleri yukardaki any btnlyor. te bu Rumeli Handaki broda aralklarla altm drt sene, benim Akademideki tm eitimim kadar etkili olmutur. yle ki rnein yaklak bir yl sren (1981-1982) Ankara Sincandaki Trk Tarih Kurumu Matbaas projesi yaplrken, Broda bir yandan ciddi yeni teknolojileri iinde barndracak Turgut Beyin kendi ifadesi ile endstriyel binann iri csseli ifadesinin yannda insani faaliyetleri barndran dari Bloklarn narin karakterleri iin youn biimde eskizler hazrlanrken ya da kardei Aydn Beyin makine alanlarnn zerindeki ok etkileyici (bence antsal) at tonoz ve klklarnn bir lde dengesizlii/asimetriklii eletirisi zerine, 16.yy klasik dnem Osmanl dnyas ile amzn koullar tartmalar yaplrken, bir yandan da yapnn ekonomik olmas iin yaplan ciddi mukayeseli analizler tartlyorsa ya da Prof. adi Sirele danlarak doal aydnlatma analizleri yrtlyorsa, siz de alglarnz dzeyinde mimarinin meseleleri zerine dnmee balarsnz. Yine ayn dnem iinde yaplan, bizim iei burnunda mimar olarak altmz Avanos Oyma Kaya Oteli iin Turgut Bey nsann, evrenin, tabiatn ta iine yerletii, bu efsanevi ortamn barndan kan malzemeyi kullanarak bu rya aleminin snrsz mekan iinde insani lekte yaplarn, artifactlerin tektonikler olarak Peri Bacalarna tezyini bir dzen ile katlmas mimarinin asli amac oldu. Mimari tasarmda teknik, konstrktif ve hatta fonksiyonel sebepler ile dik al dzenlemelerin, dik ann iirinin gelimesini mmkn kld ve kolaylatrd aikardr. nsan rn yaplarn suniliinin tabiilii de byle oluur. derken, projenin hayata geebilmesi iin o esnada Kltr Turizm Bakan olan Mkerrem Taoluna gittiimizde, bakan ne dese beenirsiniz? Hocam ok gzel bir proje, ama buna yabanc yatrmc bulalm! te yandan 1985 ylnda Mekke Um Al-Kura niversitesi Kamps yarmasnda Stefano Bianca, Makia, Vedia Dkmeci, Gnl Evyapan, ngiltereden (adn hatrlamadm) hastaneler konusunda uzman bir grup, Msrl Al Vekil gibi uluslararas apta isimler ile beraber Turgut Beyin ana tasarmn yapt projeyi retirken, altm Kzlar Kampus projesinde, binalarn giri katnn oyularak arkadlatrlmasnn niin Turgut Beyin mimarisinde yeri olmayacan, zig-zag formlu ktlelerin nasl bir fetiizme denk dtn, deyim yerindeyse yava yava iselletirdiimi kayt altna almak gerekir diye dnyorum. Yine o yllarda S.Arabistanda yaplan bir cami projesinin kubbelerine yaptmz itiraz bizimle nasl mthi bir mtevazilikle kaale alarak tarttn unutmuyorum. Bizim sabahlamalarmz karsndaki gndzn erri, gecenin hayrndan iyidir Cansever zdeyiinin pek bir ie yaramadn da. Turgut Bey ile bir dier beraber almamz ise bu kez Demir Tatil Kynde Mehmet nn (damad) askere gitmesi zerine antiye efliinin bana teklif edilmesi ile olmutu. 1988 sonu 1989 yllarnda yrttm bu grev esnasnda Bodrum evlerinin ta duvarlarnn iiri ve derzleri zerine uzun
16 yaka resimleri

konumalarmz, Turgut Beyin yaklak 70 yanda olduu o zamanlar stanbuldan bindii otobs ile btn gece yapt 12 saatlik seyahatten sonra, Torba Yolundan geldii dolmutan sabah 7de dere tepe inerek antiyeye ulat andaki dinamizmini ve heyecann; son yaptmz Bilgin Evinde svay ortadan kaldrmak zere o zaman yeni kan Betopan panolardan oluturduumuz kalplarla yaptmz Roma Betonu duvarlar ve horasan harc deneyimini; benim bir igzarlk yaparak getirttiim krmz Tomarza parke talarn, buradaki yap gelenei iinde yeri olamayaca nedeniyle geri gnderiini; Bleda Evinin yaplm btn temelini yktrarak kotunu tamamen deitirmesini; antiyenin aslnda nasl bir laboratuar temizliine sahip olmas gerektii sylemini; Kayserili Mehmet ahin Kalfaya Arnavut Kaldrmn nasl yapmas gerektiini retiini; Onun Demir Zeytinyandan yapt Kabak Kalye yemeklerini; olaslkla ran yapm olduu hatalar nasl baladn hayatm boyunca unutmak pek de mmkn olmayacaktr. Herhalde benim asl master eitimim orada oldu ama diplomay aldk m bilmiyorum. Ben bu noktada braktm, ama Emine ve Mehmet doktora programn herhalde tamamladlar. Benim -o yllarda tm Bodrum yarmadasnn acmaszca talann tartrkenura ve abalarmzn aslnda denizde damla misali olduunu sylemem zerine, midimizi asla kaybetmemiz gerektii yolundaki hadisli aklamasnn ardndan, 1989 yerel seimlerinden sonra seilen Bodrum Belediye Bakan Emin Anterin ricas zerine Bodrum kasabas iin neler yaplmal konusunda yazd raporu, o yllarda ona slamc yaftas yaptranlara ithaf etmek gerekir herhalde. Bodrum Demir Tatil Kynden sonra Ankaraya dnm ve B.ehir Metropol mar Ade Yiit Glkszn daveti zerine almaya balamam da, aslnda Yiit Beyin Bodrum Demiri ziyareti ve burada tanmamz zerine olmutur. 90l yllarn bana gelen bu dneme dair hatrladm bir an da Yiit Beyin lhan Tekeli, Haluk Alatan, Doruk Pamir, Nezih Eldem, Doan Tekeli ve Turgut Canseveri ayr zamanlarda danmak zere davet etmesidir. Yiit Bey zellikle de konut konusunda her trl fikre ak olduunu syledii halde, Turgut Beyin Ankara - Elvanky Gecekondu nleme Blgesinde bir adann projelendirilmesi iin istekli olmasna ramen bu gereklemedi. Ayn ekilde Canseverin 1970lerin sonunda yapt Batkent Projesi yerine, bugnk Batkent felaketini yaptranlarn sadece nicelik ve fiziksel byklkler peinde olduunu ve buradan yola karak Trkiyenin son 30 ylda zellikle konut alannda yaplagelen kentsel dehetin rol modelinin de buradan kaynaklandn sylemek ok da yanl olmayacaktr. Sonra da bilindii zere star mimarlarla yaplan yzeysel Toplu Konut daresi Eryaman deneyimi gerekleti. Ama ayn Turgut Canseverin azmini hi kaybetmediini 1996da yaplan Habitat Kongresinde bu kez kendinden destek ve mavere isteyen Hak- Konfederasyonuna konut alannda hazrlad rapordan gryoruz. Turgut Beyin ilk nce resim eitimi grmek istediinde, babas Ferit Beyin kar kmas zerine odasna kapanp protesto amal uzun sre ney aldn bildiim iin, bence bu durum artc deil. Sivas Kaleard Mahallesi Koruma Amal mar Plannn benim kurduum bir ekip tarafndan yaplmas da Turgut Beyle birlikte son almamdr. Bildiim kadaryla Plann onanmasnn ardndan Turgut Beyin hazrlad projeler hayata gememitir. 1996 ylnda yaptmz bu almada, bugn ortalama Sivaslnn yerini bile bilmedii Sivas Kalesinin, yaplacak arkeolojik kazlar ardndan, btn katmanlarnn deerlendirilerek sergilendii Bat Avrupa Ortaa Kale Restorasyonlarnda takip edilen usuln uygulanmas nerilmiti. Yan sra, konut yerlemesinin bulunduu alanda Turgut Beyin zenle seerek nerdii - stnde yap kalmam da olsa, belki bir avlu duvar, kaps, bir pencere ya da cephe - gibi mimari detaylarn yer ald yap ve/ veya yap paralarnn korunmas nerilmiti. Bylesi detaya dair, neredeyse arkeolojik ve mzeolojik ihtimama sahip bir yaklam da o gne kadar gelitirilmi deildi. zellikle Turgut Beyin o tarihte park/ay bahesi olarak kullanlan Kale inin korunmasna dair uruna can verilen deerlerin yce ruhun yaln biimine yansd, iinde lm ve hayatn asrlarca yan yana yer

Bodrum Ertegn Evi

ald bir savunma yapsnn ay bahesi, algl gazino vs. eklinde bir zevk alan olarak ses ve biimlerin seviyesiz ortam iinde yaanan bir alan olarak kullanlmasna raz olunamaz... Gemite Kalenin avlusu iinde subayevleri, asker klalar, hizmetkar evleri, mescid, hamam gibi yaplar barndrd hatrlanmaldr Kale duvarlarnn ve kale iinin tarihi mimari yapsn ortaya karacak zenli bir kaz almas ksa srede yaplmal ve kale ii dzeni plan buradan hareketle hazrlanmaldr. satrlar ok nemlidir. Zira geen yl (2008) yaplan Kayseri Kale Yarmas sonunda, iinde korumac akademisyenlerin de olduu Jri, Kale iini kazarak/ oyarak nerilmi yaplamalar bir etki altnda kalmadan semi ise, bizim katetmemiz gereken yolun uzunluu daha da aklk kazanr. Son olarak bir Sivas Seyahatinden otobsle Ankaraya dnerken anlatt Ertegn evinin tasarm hikayesi ile bizzat iinde tanklk ettiim ksm aktararak bitirmek istiyorum: Bir yandan mevcut konan izleri, asimetrik dzeni, bir yandan bunun yeniden ada kullanm meselelerine kafa yorar iken, Ahmet Haimin Bir taraf bahe, bir taraf dere / Gel uzan sevgilim benimle yere / Suyu yakuta dndren bir hazan / Bizi garkeyliyor dncelere dizelerini dnerek, n burada yandn sylemitir. O restorasyon ziyafetinin, bu mthi entelektel, bilgece altyapnn yannda zaman zaman linguistik zmlemeleri de iermekte olduunun bilinmesini istedim. zellikle de geen sene okuduum bir yazda bahsedilen Peter Zumthorun bir iirden yola karak yapmakta olduu tasarm merakla beklerken. Turgut Beyin alma hayat birok ynden dramatiktir. yle ki bir yandan hakikaten bayaptlar retirken, dier yandan da bazen ynetiminde bulunarak fikir rettii stanbul ehri planlamas ya da yarmasn kazand Ortadou Teknik niversitesi Kamps, Diyarbakr Koleji, Beyazt Meydan projeleri veya Ankara Ulusal Mze ve Kltr Merkezi, raan Saray, Batkent Konutlar gibi nemli projelerinin hi biri hayata geememitir. Nasl ki Turgut Beyin Akademide retim yelii bir ekilde devam ettirilmemi ise, hep bir yerlerde fikriyatnn ve retkenliinin karsna duvar rlmtr. Her ne kadar son yllarda devlet/ hkmet katnda ald Kltr Bakanl ve Cumhurbakanl Kltr ve Sanat Byk dlleri bu durumu bir lde telafi edebilir gzkse de, bu noktada Uur Tanyelinin 1991de ...Onun tutumu gndem ddr, nk siyaset sahnesinde at oynatan slamclarn byle bir mimari talepleri yok. Talep bir yana, mimarla ilikin kendi ideolojileriyle tutarl bir ngrleri yok Dolaysyla slamc politika odaklar kendi amaladklar yaam biiminin nasl bir kentsel ve mimari evrede gerekleebileceini dnmyorlar. Turgut Cansever bu bilinsizlik nedeniyle, kendisi iin potansiyel bir hedef kitle oluturan slamc toplum kesimiyle balants byk oranda kopuk bir mimardr... Buna karlk, slamc gr savunmayan, hatta ona muhalefet eden bir kitle Canseveri ok daha iyi tanyor, onun mimarln anlyor ve ondan mimarlk talep ediyor. Canseverin zlmez mesleki elikisi bu olmaldr. Mteriler onun sylemini pek dikkate almakszn mimarlyla ilgilenmektedirler; onun sylemini dikkate alabilecek olanlar ise mimarlyla ilgili deiller. eklindeki yorumu hala geerliliini koruyor. Zira u andaki hkmetin en nemli projesi olarak alt ylda 350 000 adetlik sefertas reten TOK daresinin Turgut Beyin Batkent projesinden, ya da stanbulu tneller-viyadkler ehri haline getiren Mimar Dr. Kadir Topban, Turgut Beyin 2005 ylnda Kltr Bakanl Byk dln elinden ald ve imdi Cumhurbakan olan Abdullah Gle hayata gemesinin nazike nemini hatrlatt Beyazt Meydan Projesinden, haberi var m? sorusunun cevab bellidir. Bu noktada Turgut Beyin btn eserleri ve klliyat ile oluan mimar profilinin olanca azametine karn, benim eitli zamanlarda Mimarlar Odas iindeki eitli sorumluluklarm esnasnda ondan rica ettiim yaz (1991de Ankara ubenin 5-10 sayfalk kck bltenine bile yaz gndermitir) sylei, konferans vb etkinlikleri nasl bir ciddiyetle ve grev edinerek beni hi krmadan gerekletirdiini mutlaka kayt altna almak gerekir. Hatta bununla da kalmayp, bir zamanlar eitli ortamlarda beraber mcadele verdikleri evki Vanl, Nezih Eldem gibi insanlarla beraber Odann yrtecei Trkiye Konut Sorunu ve/veya Mimarinin Sorunlar konulu almalara
yaka resimleri 17

stanbul - Byk Ada Anadolu Kulb

Ankara - Trk Tarih Kurumu

Resimler http://mo.org.tr/ulusalsergi/ adresinden alnmtr.

her zaman katlabileceini sylediine tank olmuumdur. (Bu noktada yine Odann 50. kurulu yl dolaysyla yaplmas dnlen bir yayn iin alrken, 60l yllarda Oda tarafndan yaynlanm ve Boaz Kprsne kar kan bir kitapkta lhan Tekeli, Yavuz nen gibi isimlerle beraber onun adn grnce, bu kitaptaki stanbula ilikin dncelerinin aradan 40 yl getikten sonra hala geerliliini koruduunu grmek Ona olan saygmz perinlemitir.) Turgut Cansever 1989 ylnda Arredamento Dekorasyon dergisinde yaplan bir syleide yle diyor ... Ama, mesela bir ressamn ansyla bir mimarn ans ayn deil. Ben Demirde bu 35 evi yapabilmek iin tam 40 sene bekledim. Orada da meselem, o evlerle ve o evlerde srekli yaamak isteyecek orta yan tamamlam kiilerle, hangi mimari nitelikte -fonksiyonel nitelikte deil- bir evre meydana getirmeliyim sorusuydu.. Yine 2005 ylnda yaynlanan Mimar Sinan kitabnda Mimari Nedir? sorusunu Mimari insann evresini biimlendirme abalarnn rndr Varln btn alanlarn kapsayan ve hayatn getirdii sorunlarla srekli girift ilikiler iinde olan mimari, maddi, bio-sosyal, psikolojik ve ruhi-akli varlk dzeylerinde gelitirilir. biiminde yantlarken; mimarinin geleceine dair uras aktr ki, slam kltrnn znden beslenen birlik iinde eitlilik, deiik mimari formlar ancak Tevhid ve onu tesis eden genetik temel anlalmak suretiyle kavranabilir Artizanal retimin saf, birikmi, test edilmi, basit standartlarnn yitirilmesi ayn zamanda, mimarlarca benimsenen fetiist tavrlarnn etkilerinin yan sra, mimari evrenin sathiliinin de nedenidir. diyerek, ieriine katln ya da katlmayn, zgn ve manifester bir sylem gelitirmitir. Bununla da kalmayp bizim ksr mimarlk ortammzn cenderesini kracak dzeyde bayaptlar vermitir. Yaplarnn biri dierinden daha az nemli deildir ve ou da yarmalar yoluyla yaplmtr. Bunu bizim camiamzn kendisi ile ayn oranda ksr, mimari eletiri ve yayn dnyasnn hemen her kanadndan onayl yazlar desteklemektedir. Bu noktada, biraz da girite yaplan nerinin gerekelerini ortaya koymak amacyla, Onun birka projesi iin yazlanlardan baz alntlar aktarmak istiyorum. stanbul, Bykada Anadolu Kulb Binas Prof. Uur Tanyeli : Bu tepkiyle Bykada Anadolu Kulb Otelini (Abdurrahman Hanc ile birlikte) gerekletirmiti ki, 2. Ulusal Mimarlk Dnemini gerekten kapatan yapnn, S.H. Eldemin Adliye Saray deil, bu olduu sylenmelidir. nemi bu gne kadar yeterince takdir edilmemi bu yap Trkiyede 1930lardan sonra yaplm ilk gerek modern rndr. Youn Le Corbusier etkilerini Canseverin hibir zaman yoksun kalmad bir ustalkla ileyen bu yapda bile yerli bir duyarllk aray vardr. (Bu gr yllar sonra yaplan Jean Nouvelin Paris Arap Enstits Binasna bakarak da deerlendirebiliriz?) Kadirli, Adana Karatepe Ak Hava Mzesi Saaklar Bu lkede bir ei daha olmas iin epeyce beklememiz gerekecek, her ynden nevi ahsna mnhasr bu proje iin Cansever : Kabartmalarn tknaz, yuvarlak, hareketli biim dzenine karlk, saaklar araziye yaylarak eserlerini korurken, korumann ve yksek bir teknolojinin snrlar zorlayan gerilimini aksettiren bir ekilde biimlendirildiler. der ve burada Trkiyenin ilk brt beton uygulamasn, Nail akrhan ile birlikte gerekletirmitir. Prof. Yldrm Yavuz bu ok zel projeyi Koyu yeil am ormanlaryla kapl tepenin alt yamacnda, aalar arasnda, incecik kolonlarn tad, yatay etkili eimli saaklar ve bu arada ayn malzemeyle yaplm ksa kolonlar zerinde eime uyarlanm kaz evi, doann grkemli estetiine insan eliyle yaplan katknn ne denli ustalkla, ne kadar aklc bir yaklamla gerekletirebileceinin, geleneksel mimari biimlerden taklit etmeden ne lde yararlanlabileceinin ve bunlarn ada bir anlayla nasl kullanlabileceklerinin bir retisidir. diyerek olumlamaktadr.
18 yaka resimleri

Ankara, Trk Tarih Kurumu Binas Prof. Abdullah Kuran : Gelenein yeni yorumlar Trk Tarih Kurumu Binas, stanbul Atatrk Ktphanesi gibi eserlerde karmza kyor. Prof. Ekrem Akurgal : ada Trk mimarlna zgnlk kazandrmak, ona yerli bir nitelik salamak iin aba gsterenlerden biri de Turgut Canseverdir. Onun Ankaradaki Trk Tarih Kurumu Binas bu akmn baarl ve rnek bir temsilcisidir. 1980 Aa Han Jrisi : ada yap teknolojisini geleneksel fikir ve ilkelerle birletiren bir mimari anlatm biimine giden yolda olumlu bir aama oluturan, Ankaradaki TTK Binasna (verilmesi kararlatrlmtr). Binada, belli bal ilevsel hacimlerin bir merkezi avlu evresine toplan Osmanl yaplarnn iednk kiiliini yanstrken, slami (mimarinin) btnlk ilkesi de paralarn btnle ilikisini belirlemekte bir dzenleme arac olarak kullanlmtr. Prof. Yldrm Yavuz : Bina da kapal ok paral ta ktlesi, ta kapl duvarlar ve batya bakan yzeyindeki dendanlar nedeniyle savunma amal bir kale grnmnde olup, ayn tala yaplm Ankara Kalesini artrmaktadr atdan aydnlanan bir orta avlu evresinde planlanm eitli mekanlardan oluan 3 katl bina, bu durumuyla iednk eski Osmanl medreselerini anmsatmaktadr. Prof. Atilla Ycel : te bu ekilde, Cansever ve Yener temel bir kkensel sz dizimi evresinde dzenlenmi sslemeli ve metaforik bir dil kullanarak, tarihi, evresel ve davransal gndermelerle dolu bir mekansal dzen retmitir. Yaplar arkitektonik zellikleri araclyla mimarlk hakknda konumaktadr. Bylece mimarlk basit bir eser olmaktan uzaklap, bir sylem haline gelmektedir. Bu blm, Turgut Beyin binann talar zerine anlatt bir anyla bitirmek istiyorum: Yap aynen Karatepe Saaklar ve Ertegn Evinde olduu gibi Necati Kalfa ve Nail akrhan isimli iki virtz eliyle emaneten yaplr iken; bilinen esas krmz Ankara Tan karan ocaklarn artk var olmad haberi zerine zm arand esnada, galiba Balumda bir heyelan olur ve TTKnn kaplama talar ite bu heyelan sayesinde ortaya kan kayalardan elde edilen malzemelerle cephelerde yerini alr. Sonu olarak, Turgut Canseverin hemen hemen Cumhuriyetle e zamanl ve yat, 20. yzyln byk bir blmne yaylan hayatnn geen ay noktalanmas ile birlikte, Trkiye ada mimarlk tarihinde bir dnem kapanmaktadr. Buna yakn zamanda kaybettiimiz evki Vanl ve Nezih Eldemi de ilave edersek, bu yorumun daha da glenecei dnlebilir. Bizim bu kaybn ardndan bulacamz teselli, Onun her eye ramen gerekletirdii bayaptlar, gereklemeyen projeleri ve nmzdeki yzyl iin son derece umutvar dsturlardan oluan muhalif/manifester sylemidir. Bu yalnz dnce adam/ mimarn braktklarnn ne kadar nemli olduu, belki TTK Binasn Ankarann Karatay veya Yakutiyesi diye deerlendirmenin anlam, zamann andrdklarndan sonra geriye kalanlara baklnca ok daha net olarak akla kavuacaktr. Bu yzden de Turgut Beyin yaplar tescillenerek koruma altna alnmaldr. Mmknse, Beyazt Meydannda yapamadklarn (uygulanmayan blmn) hayata geirmek iin uralmaldr. Hasbel kader, bylesi bir deerle bir dnem de olsa beraber almak benim yaammda ok nemliydi. Naizane izlenimlerim bir kede kayt altna alnsn istedim. Onun btn kibarl, beyefendilii yannda, hakikaten insana umut, nee, sorumluluk ykleyen tavrlar sonucu, benim ve Onu anlayanlarn iselletirdii mimari duyarllk ve mcadele ruhu umarm kolayca tkenmez.

Mimar ve planc Fahri Yetman 11 Kasm 2008de sonsuzlua uurladk. 1949 DGSA mezunu bu deerli mimar, meslekten ayrlrken yapt gibi, hayattan da sessiz sedasz uzaklat. Gnlmz bu kadar sessizlie raz deil! Dnemin baarl meslek adamn sayg ile anyoruz:

uzun sren almalarm esnasnda Fahri Yetman Trk Yksek Mimar Birliindeki almalarna devam etti ve hatta bakanla kadar ykseldi. Fahrinin, Odada ok deerli katklar ile Birlik, ok arzu edilen bir istei yerine getirdi. Oda, birliin sahip olduu Konur Sokaktaki ufack binasn bir bro binas yapma teklifi yapt. Yaplan temaslarda Oda mteahhit, Birlik mal sahibi olarak bu binay ina etmeye karar verdik. te bu arada o, Birlik idare heyetinde, ben de Oda idare heyetinde bu kararn gereklemesi iin altk. Fahrinin bu esnada srdrd Birlikteki abalar, bu iin bir protokole balanmas sonucu kesinleti ve bina bitirildi. Bu konunun hikayesini Mimarlk mecmuasnn 306. saysnda uzun uzun anlattm. imdi de unu aklamak isterim; bu srecin olumasnda Fahri Yetmann abalar unutulmazdr. Bu iin iinde bir kii olarak ok kimsenin bilmedii bu katks dolaysyla Fahri Yetmana teekkr bor bilirim. Fahri iin son syleyeceim ey, dnyann en efendi insan olduu ve daima glen yznn arkasnda ok deerli bir kiilie sahip olduu iin kendisine yce tanrdan rahmet diliyorum. Huzur iinde yat kardeim,

biraz daha kk olan Fahri Aabey, sevimli, cana yakn, gle ve sakin yz ifadesi ile hemen yaknlk duyduklarmdan birisi ller Bankasndan ayrlp askerlik dn 1963 yl sonlarnda serbest almaya baladmda Konur Sokakta rahmetli Behet Baykut aabey ile yrttkleri broya sk gider oldum. Bu geli gidilerde fotorafln, Fahri Aabeyde bir merak olmaktan te bir hobi olarak ok gelimi olduunu farkettim. Uluslararas fotoraf yarmalarna kabul edilen fotoraflar, yzne yansyan sevecenliin, objektifin arkasndan yakalad karelere nasl yansdn gstermesi; evreye nasl sevecen ve dikkatle baktn anlatmas asndan, hatrladka insann yznde mutluluk buysa eer mutlu bir tebessmn dolamasna neden oluyor. Serbest alma yaamnda giderek artan bir ilgiyle ehircilik hizmetleri retmesi, retim srasnda rettiklerinin niteliini arttrma gayreti, ilgili kurum ve kurulularda doru bildiini savunurken bile yumuakln kaybetmeyiini, yakndan izlemi bir kii olarak bu tarzn rnek alnacak nemli bir zellik olarak hatrlyorum. hayatnda drstl, alkanl, tevazuu ve sevecenlii ile her zaman hatrlanmas; rahmetli Behet Aabey gibi etin bir kiilikle uzun zaman birlikte alm ve mesleki baarlar paylam olmas; rnek bir meslek yaamnn zeti olsa gerektir. Meslek hayatndan sessiz sedasz ekilip stanbula tand. Erdekte tevazuunu yanstan tesiste olu ile birlikte, ona destek vererek yaamas da yzne yansyan dingin bir yaamn, yaam felsefesinin yansmasdr diye dnyorum. Meslek yaamnn yan sra, ok iyi bir e ve aile babas olduu, dnya tatls sevgili ei ile sosyal yaamda yer al, insan ilikilerindeki nezaketi ve baars, dost ve arkada evrelerinde hatrlanmas gerekli bir baka zelliktir. Artk rnekleri azalm, (hi kalmad demee dilim varmyor) nadir bulunacak bir bymd, aabeyimdi vesselam.
yaka resimleri 19

FAHR YETMAN ANISINA

Nejat Ersin Snf arkadam olmasna ramen okul sonras hayatmzda birbirimize olan sevgi ve saygya karlk pek bir beraberliimiz olmad. Ancak birok mesleki konuda sk sk birlikte olduk. Fahri bizim kuan Ankaraya gelip ilk bro aanlarndandr. Yine snf arkadamz olan Behet Baykutla beraber bro amlar ve uzun sre birlikte almlardr. lk brolarnn Konur Sokakta olduunu hatrlyorum. ller Bankas ilgisi dolaysyla ehircilik projeleri yapmlar ve ilk ehircilik brolarndan biri olmulard. Bu arada da planladklar belediyelerde pek ok mimari projeyi baar ile yapmlardr. Fahri, iine bal, iini seven, her zaman disiplinle alan titizlie sahip bir kii idi. Bu bakmdan bizim kuan rnek kiilerindedir. Kendisiyle meslek kurulularnda eitli komite ve komisyonlarda beraber olduk. Eski ismi Trk Yksek Mimarlar Birlii olan dernekte ok ksa bir mddet beraber altk. Sonradan Mimarlar Odasnn kurulmas ile ben oda ynetim kuruluna seildim. Odadaki

FAHR AABEY
Ahmet Uzel 60l yllarn ba olmal. ller Bankasnda alyorum o zamanlar.. Mdrm rahmetli Blent Berksan. alanlar arasnda benden yal Vedat Onomay, Hasan Karahan, Erdem Krdar var. Hepsi Fahri Aabeyin snf ya da dnem arkadalar.. Zaman zaman arkadalarn grmee gelenler arasnda Fahri Aabey de olmal. O zamanlar tanmz.. ok kesin bir tarih ve yer belirleyemiyorum. Kesin olan u ki o dnemlerde meslek evresinde tandm Talat zk, Nizamettin Dou gibi aabeylerin yan sra yaa onlardan

YEN

AFYON KAVAINA ADA BR KATKI

OTOBANDA METALK KIVRIMLAR

Afyon deyince akla, batya ve gneye ynelen cokulu tatil programlarnn, kaymakl ekmek kadayfyla renklendii yol st duraklar gelir. Kenti transit geerken grdmz yol kenarlarna dizili irkin yaplamann gerisindeki muhteem tarihi dokuyu oumuz bilmeyiz bile... Yap-Sat mteahitlerinin Afyona bitii bu vasat grnt kentin imajn da belirler. Ama bugn, bu kavakta, merak ve umut uyandran yeni bir yap gz alyor.

24 YEN

 Fotoraf: http://www.afyon-bld.gov.tr adresinden alnmtr.

YEN 25

006 ylnda Afyon Belediyesi, eski ehirleraras otobs terminalinin hem ehir iinde kalmas, hem evre yoluna uzakl, hem de yapsal mrn doldurmu olmas sebebi ile yerinin deimesi gerektiine karar verir. Bu amala nce arsa tahsisi ve ardndan proje ihalesi yaplr, proje belediye tarafndan sonulandrlr. Fakat terminal iletmecileri, ngrlen arsann ve hazrlanan projenin terminal hizmetlerini yerine getirmeyeceini dnmektedirler. Kurduklar dernek araclyla Belediye'ye itirazlarn bildirirler. 6 ay sren grmeler maratonu sonunda Belediye, yeni projeleri, inaat ve iletmenin sorumluluklarn otogar esnafnn stlenmesi artyla, eski yer ve projeden vazgemeye karar verir. Bu karar zerine Afyon Otobs letmeleri A kurulur. Ynetim Kurulu, "kalknmada ncelikli blge" kapsamnda olan Afyonkarahisar'da evre yolu zerinde 42.000 m2 byklnde bir arazinin, Belediyenin de onay ve yardmyla tahsisini gerekletirir. Yine Kurul kararyla projelendirme ii mimar Oktay Okay tarafndan stlenilecektir. Proje ekibi, son yllarda yurtiinde yaplm otobs terminallerini gezerek inceler. Gezilerde; tesislerin bakm ve temizlii, havalandrma ve ekipmanlarnn yetersizlii ya da kullanlmamas ile ilgili fiziksel sorunlar, bararak mteri toplamaya alan seyahat irketi alanlar, restaurant ve kafeteryalarda retim standard belli olmayan gdalarn sat, hediyelik eya ve arkteri rnlerinin sirklasyon hollerinde sergilenmesi gibi iletmeden kaynaklanan problemler tespit ederler. Gzlenen mimari sorunlardan bazlar ise; fonksiyon karmaas, ok katllktan kaynaklanan alan kayb ve maliyet art, temel ihtiyalar iin tasarlanm mekanlarn girilere uzakl ve alveri birimleri ile ara bekleme mahalli arasnda grsel balant salanmamas nedeni ile yolcular iin huzursuz bir alveri ortam olumas olarak tanmlarlar. Bu izlenimlerden sonra, tasarmn ana kriterleri belirginlemeye balar: Tek dzlemde hacimsel ve ksal konfora ulam; temel ihtiyalarn (wc-kafeterya-alveri) en hzl ekilde karlanabilecei mesafede olduu, hediyelik eya ve yresel tadlarn temini iin iki giri
26 YEN

kapsna da yakn noktalarda tasarlanan iki marketin yeterli olduu, bilet gielerinin ise sadece merkez yolcu giri kapsna yakn noktada brakld bir yap projelendirmeye karar verilir. Ardndan, bir "kavak kent" olan Afyonkarahisar iin kapasite, fonksiyon, kullanm vb hizmetlerin analizi yaplr. Yeni tesisin yolcu portfynn %15 orannda merkez yolcusu olduu, geriye kalan %85'in ise transit gei yapan ve maksimum 15-20 dakikalk konaklama sresi olan yolculardan olutuu tespit edilir. Tesisin gnde ortalama 350-400 ehirleraras otobs ve 15.000-20.000 kii kapasiteli bir younlua ulaaca ngrlr. Tasarm sreci, yarm saat ierisinde maksimum 1000-1500 kiiye hizmet verebilme hedefine gre ekillenmeye balar. Bina tek dzlemde, birbirine bal 'merkez yolcu salonu' ve 'transit yolcu salonu' ilevli 2 temel alandan oluur. Karasal iklim kuandaki Afyonkarahisar'da iletme maliyetlerinin en aza indirilmesine yardmc olmak zere, yapnn kontroll gn ndan en uzun sre faydalanmas ngrlmtr. Konaklama sresinin ksal, tuvalet gibi temel ihtiya mekanlarnn ok ksa srede karlanabilecei mesafelerde olmasn zorunlu kld iin, servis mekanlar edeer 2 ayr alanda zmlenir. Arazinin dk emniyet gerilmeli oluu ve geni aklklarn dey tayclar olmakszn geilmesi arzusu, yapnn balangta konvansiyonel elik strktre gre tasarlanmasna gereke olur. Ancak maliyet analizlerinde aa kan btenin bykl ve buna karlk uzay kafes sistemin avantajl maliyeti, projede deiiklik yaplmasna neden olur ve tasarm, uzay kafes sisteme uygun ekle dntrlr. Keif btesi 12 milyon TL olarak tespit edildii halde, i bitiminde maliyet 15 milyon TL'ye ulamtr. Fark, alt yap maliyetlerinin ngrlenden daha yksek olmas ve yap iklimlendirme sisteminin enerji tasarrufu amacyla revize edilmesinden kaynaklanmtr.

AA KESD

BB KESD

ZEMN KAT PLANI

YEN 27

 Fotoraflar iin Oktay Okaya teekkr ederiz.

Afyonkarahisar ehirleraras Otobs Terminali Mimari : Oktay Okay Firma : Form Yap Okay naat Mimarlk Ltd. ti. Proje Ekibi : Oktay Okay ( YT 1994 ) Yasemin Arac ( U 1998 ) Statik : Dinamik Mhendislik / Kazm eseay Mekanik : Is Teknik / Refik Kuru Elektrik : Elta Mhendislik / Orhan zkan veren : Afyonkarahisar Otobs stasyonu Turizm A Yklenici : Afyonkarahisar Otobs stasyonu Turizm A Proje Dnemi : Ocak 2007 Temmuz 2007 Yapm Dnemi : Haziran 2007 Ekim 2008 Toplam Byklk : 8.500 m2 Yapm Maliyeti : 15 milyon TL
28 YEN

Yeni Afyon Otogar, otobandan geerken alglanan ada tavr ve erisel metalik ats ile dikkat eken bir yap. Afyon ve evresinde grmeye alk olduumuz niteliksiz yaplardan ayran bu binann yksn bir de mimar Oktay Okaydan renmek istedik: Merak ettiklerimizi bir internet syleisinde kendisine sorduk

serbestMMAR : Eskizlerinizden, kabuk formunun kulardan ilham ald anlalyor. Biraz bunu aar msnz : Bu konumdaki bir otoyoldan geerken, aralarndan bakanlarda at kabuunun nasl bir duygu brakmasn arzu ettiniz? Oktay Okay : Kuun aero-dinamik yapsndan esinlendik. Duygu meselesine gelince: Kalplam otogar yaplarndan farkl bir izgiyle, yapnn uzun bir sre ada grntsn korumasn amaladk. Erisel hatlarn farkl ynlerden farkl glgeler atmas sayesinde yapnn yansmalarnn farkllamas algy n plana karsn istedik. serbestMMAR : Kalplam otogar yaplar derken hangi binalar kastediyorsunuz? Ankara, zmir, Eskiehir, Diyarbakr, Krehir... gibi kentlerde otogar yaplar konusunda olduka zel denemeler uyguland. Bunlar nasl deerlendiriyorsunuz? Oktay Okay : Afyon Otogarn genellikle transit gei yapan yolcular kullanyor. Bu nedenle, konaklama sreleri de ksa oluyor. Ksa srekli konaklamalarda yolcularn temel ihtiyalarn karlamalar esnasnda otobslerle gz temasn kaybetmemesi gerekir. Bu kabul, projelendirmede de temel kriterimiz oldu. Ankara, zmir gibi byk kent otogarlarnda kullancnn hareketi daha farkl ve dolaysyla byle yaplarn tasarm kriterleri de olduka farkl. Afyonda at kabuu ayn zamanda binaya kimliini veriyor. Oransal olarak bakldnda, ktleyi bozan betonarme yaplar at kabuu ile birletii anda bir ok problemi de beraberinde getirebiliyor. Biz bu yzden tm binay at kabuunun altnda topladk. Binann cephesini de aslnda bu kabuk oluturuyor. serbestMMAR : Ktleyi bozan betonarme yaplar at kabuuyla birletii anda birok problem oluyor" deerlendirmenizle ne kastediyorsunuz? Oktay Okay : Otogarlar byk ehirlerde, ok fonksiyonlu birer yaam merkezi mant ile tasarlanyorlar. Talepler de bu ynde oluyor. Bunun sebebi bekleme sreleri ile alakal. Bir yaam merkezi (maazalar, yeme ime birimleri, kafeterya vb ) otogar fonksiyonuyla birletirildii anda sirklasyon problemleri balyor. Bu nedenle genelde bu tr ikincil fonksiyonlar ayr bir ktlede toplanarak ana kabua balanmaya allyor. Sistem karmaas iyi zlmedii taktirde yap zorlanyor. serbestMMAR : Galiba, rnein zmir otogarndaki durumdan bahsediyorsunuz: Orada gelen giden yolcu sirklasyonu alan kadar saak altnda ortak mekan olarak kullanlan ve dkkanlara alan meydanms bir boluk var ve bu boluk, gelen giden yolcu trafiiyle bekleyen yolcu hareketinin birbirine karmasna neden olabiliyor. Bunu mu kastediyorsunuz?

Oktay Okay : Evet. Ankarada ise gelen giden yolcu komple ayrlmtr. Bu nedenle orada da yn kavram problemi yaanyor. serbestMMAR : rnein Eskiehir Otogar da sizinki gibi tek saak altnda tm fonksiyonlar barndran, simetrik emaya sahip bir kurguyla tasarlanmtr Ama Eskiehir'de, ierideki boluk bir kentsel i mekan vurgusu amacyla ne karlmtr. Sizin tavrnz da, mimari olarak farkl sonu vermekle birlikte, Eskiehir'deki yaklama denk dyor. Oktay Okay : Evet ama fonksiyondaki farkllk yazhaneler blmnden kaynaklanyor: Yolcularn otobslerle gz temas meselesi, Eskiehirde arkada kalan yazhanelerden dolay kayboluyor. Ayrca tuvaletler de uzak mesafelerde ve gizli kalyor. Bu tarz transit yolcu terminallerinde yazhaneler her zaman ana hole cepheli oluyorlar; arka fonksiyonlarda da dier ihtiyalar yer alyor. Bu da gelen ve giden yolcu sirklasyonlarnn karmasna sebep oluyor ve temel ihtiya mekanlarnn hzl alglanmasn ve kullanlmasn zorlatryor. serbestMMAR : Terminallerde mimariyi perian eden en nemli unsurlardan biri tabela sorunudur. Herhalde tabelalar sadece i mekanda, yazhanelerin zerinde yer alacaktr deil mi? Zaman iinde d mekanda byle bir tehdit szkonusu olabilir mi? Oktay Okay : D mekanlar iin zel bilboard alanlar tasarlanarak bunun nne geilmeye allyor. Afyon Otogarnn nemli bir zellii, esnafn topyekn birleerek kurduu bir iletme olmasdr. Bu nedenle gelii gzel i-d mekan tabelalamasnn daha kontroll olacan dnyoruz. Fakat yine de tehdit yok denilemez. serbestMMAR : Eski Afyon otogarnda ok sayda yazhane ve hediyelik/gda bfesi vard. Burada ise sadece 12 yazhane ve az sayda bfe yeri ayrlm. Bu farkllk nereden kaynaklanyor? Oktay Okay : Birok firma burada birleerek yazhane saysn da azaltm oldu. Ayrca tek bir firmaya dnen otogar esnaf, kk ve bir ok sayda sat birimi yerine, 2 noktadan hizmet veren ve her eyin alnabilecei, zaman kaybna da engel olan bir yaplanmay onaylad. Bu nedenle tm binada simetrik olarak 2 wc alan ile yresel rnlerin sergilendii, retiminin de iinde yapld 2 market birimi yer alyor. En byk etken esnafn bir araya toplanmas oldu. Bu birleme sayesinde artk bilet sat da eski tr rekabet anlayyla yaplmad iin, bu otogardaki en byk rahatlk gelen yolcu asndan oldu: "ilk otobs u firmada" sesleri ile ortada gezinen rtkanlar yok. serbestMMAR : ngrdnz kullanm biimleri uygulamada gerekleiyor mu? "Keke unu yle yapsaymz" dediiniz bir durum gzlediniz mi? Kullanclardan gelen tepkiler nasl? Oktay Okay : Fonksiyon, genel olarak dzgn alyor u anda. Kullanclardan gelen bir tepki iletilmedi bize. letme de memnun grnyor. serbestMMAR : atdaki yaltm ve birleme detaylarnda, at aydnlatmalar uygulamasnda sorun yaand m? mekanda ses yanklanmas, snn yukarda toplanmas gibi sorunlar nasl atnz? Oktay Okay : Kenet at kaplama sistemi kullandmz ve kaplama katman ve detaylarndan dn vermediimiz iin bir problem yaanmad. Uygulamac firmamzn tecrbeli ve zverili almas sonucu detaylar dzgn zld. Arlkla zeminden stma kullandk. Mekanik havalandrma ve stma ile sistemi destekledik. Zeminde granit seramik kullandk.
YEN 29

Camla 35. Yl

ZZETTN BAK

sanatsal cam

V T &R A Y

ATLYE stanbul Caddesi Huban Sokak 33/A Bakrky / stanbul Tel. 0212 572 59 08 Faks. 0212 542 40 72 Gsm. 0532 611 00 32 www.izzettinbaki.net www.bakivitray.com bakivitray@bakivitray.com

GNDEM

8. TSMD DLLER 2008

MMARLIIN SEYR DEFTER

dller zamann akna konulan ayralar, setlerdir ve bu akn oluturduu yn iinde deer addedilen eylerin yitip gitmemesini salarlar. Toplumlarn bu deerlere sahip kma yetisini gsterirler. Dahas, birer tutunma, dayanak noktasdrlar. Bir nceki ile bir sonraki arasndaki iliki onlar zerinden okunabilir. Btn deienlerin iindeki deimeyeni gzle grlr klarlar. Kat edilen yolun seyir defteri, tutana ve ahididirler.
nyada olduu gibi lkemizde de mimarlk zerinden bu deerlerin takip edilebilmesini salayan, onlar zerinden topluma ve insanla yaplan katknn seyrini sren mimarlk dlleri var. TSMD dlleri ise dierlerinden bir para ayrlyor: Trk Serbest Mimarlar Dernei 1987 ylnda, mimarlk mesleini ve uygulanmasn gelitirmek, toplumda saygnln ve etkinliini arttrmak, topluma kar sorumluluk anlay iinde meslein en yksek standartta uygulanmasn tevik etmek ve mimarlk kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak amacyla kurulmu bir meslek rgt. Meslek haysiyet ve onurunu her eyin stnde tutmay, zgr tasarm ve zgr mesleki faaliyeti savunmay, korumay ve gelitirmeyi ncelik olarak gryor. TSMD dlleri ise tasarmla uraan, dahas kendi varlklarn onun zerinden kuran, mimarl yceltmek, gelitirmek ve asli deerlerini korumak amac ile bir araya gelmi insanlarn deerlendirmesi sonucu veriliyor. Bu nedenle de ayr ve ayrcalkl bir yere oturuyor. TSMD dlleri, merkezine mimarln klasik deerleri olan salamlk, gzellik ve ilevsellii koyan; bu deerleri ycelten ve onlarn tayclarn onurlandran bir kapsam dhilinde; Onur dl, Mimarlk dl, Proje Ynetim dl, Basn Yayn dl ve Mimariye Katk dl olmak zere be ayr dalda verilmekte. 1992 ylndan bu yana verilen dllerin sekizincisi bu sene sahiplerini buldu. Onur dlne Uzun yllar boyunca mimari uygulamalarn onurlu bir izgide, acl anlaylardan dn vermemenin zorluklarna ramen srdren, kullandklar dili kiiselletirme baars ile zgn eserler ortaya koyan, Nesrin ve Affan Yatman,

nedeni ile nmzdeki gnlere rnek olaca dnlen aday eserlerin arasndan Erkut ahinba'n tasarmn gerekletirdii Bilkent Doramaczade Ali Sami Paa Camisi, Proje Ynetimi dlne inde yer ald doal ve tarihsel ortama gsterilen sayg, olumlu younluk anlay, ynetim konusundaki tutarllk, projelerin gerekletirilmesi srecinde bilimsellie ve melliflerin isteklerine gsterilen uyum ve salkl evre oluturmada ortaya konan baarl tutumu nedeni ile ODT Teknokent,
34 GNDEM

Mimarlk dlne Cumhuriyet dnemi tarihini barndran Ankara kentine, mimarlk estetii asndan olumlu katlmlar ve tutumlar

Basn Yayn dlne Mimarln uygulanmas, tantlmas, sorunlarnn yaynlanmas ile sonularnn topluma maledilmesine olanak salayan, Mega Yaplar program ile National Geographic,
te anlay sayesinde mimarlk mesleine katklar nedeniyle; Sn. Haluk Alatan (kent planlama) Sn. Ali Terzibaolu (strktr mhendislii) Sn. Ayhan Razgat (tesisat mhendislii) Sn. Mehmet Yurdakul (elektrik mhendislii) ve Sn. Faruk Malhan (mobilya ve eya tasarm) layk grldler. dller, iki senede bir dzenlenen ve dernek yelerinin yan sra, sekin bir davetli grubu ve basnn katld bir gala yemei ve dl treni ile sahiplerine verilmekte. dl objesi ise Mimar Sinann kulland rivayet edilen bir kilit tandan hareketle tasarlanm; mkemmeliyeti, olgunluu ve meslee adanml simgeleyen, birbiri zerinde kayan iki paradan oluan ahap bir kp. Jri: Onur ve Mimarla Katk dlleri ile dier kategorilerin 3er dl aday, 12. olaan genel kurulda yaplan seimle saptanan Seici Kurul tarafndan belirlendi: 2007deki Genel Kurulda seilerek grev stlenen Seici Kurul yeleri (soyad alfabetik srasna gre) Murat Artu, Ercan oban ve Affan Yatmandan oluuyordu. Kurula Ziya Tanal ve Turhan Kayas de (Ynetim Kurulu kararyla) katldlar. Ancak Affan Yatmann Temmuz 2008deki zamansz kayb zerine, yedek ye Adnan Ural asli ye oldu. Mimarlk, Proje Ynetimi ve Basn-Yayn kategorilerindeki dl adaylar, yeni dl Ynetmelii gerei Seici Kurul tarafndan belirlendi; ve kazananlar ilk defa bu dnem, TSMD yelerinin katld bir internet oylamas sonucu saptand. Ayrca kategoride, mimarl kamuoyu gndemine tamay amalayan ve sosyal sorumluluk erevesinde mevcut sektrel dinamiklerdeki olumsuz rneklere eletiri getirmeyi hedefleyen Olumsuz dller verildi. Daha ilk senesinden tartmalara sahne olan bu kategoride, Mimarlk dalnda Adalet Bakanl Adliye Yaplar; Proje Ynetimi dalnda Ankara Bykehir Belediyesi; Basn-Yayn dalnda ise mimarlk mesleine yeterli ilgiyi gstermeyen basn-yayn organlar, bu dnemin olumsuz dllerinin sahipleri oldular. lkemizde mimarla dair belge retimimiz maalesef ok kstl. zerinde durabileceimiz ortak bir zeminimiz yok. Kendi mimarlmza ait elle tutulur bir tarih, teori ve de eletiri retip bunlar zerinden kendimizi deerlendiremiyoruz. Bu noktada mimarlk dllerinin harekete geirici bir ara olarak kullanlmas gerekiyor. nmzde ise yrnecek ok uzun bir yol var. Bu sebeple serbestMMARn bu saysnda gndem konusu olarak TSMD dllerini mercek altna alyoruz. dllerin verilmeye baland 1992 ylndan bugne gelen geni bir zet bulacaksnz. Belge niteliindeki bu alma hem yaplan ii anmaya ve anlamaya ynelik bir imkn sunarken hem de TSMD dllerinin ileriki yllara nasl tanaca konusunda bizlere bir altlk hazrlam olacak. TSMD 2008 Onur dl ile ilgili, Affan ve Nesrin Yatman hakknda hazrlanm zel blme Sayn lhan Kesmez in yazs elik ederken, TSMD Mimarlk dl ile ilgili blmde Sayn Ziya Tanalnn deerlendirmesini bulacaksnz. Sizlere sunduumuz bu derlemenin yeni almlarla ve tartmalarla gelimesini ve zenginlemesini umut ediyoruz. Deerlerimize sahip karak onlar koruyan ve ycelten, mimarlk mesleinin ve birikiminin geliimine ve zenginlemesine katkda bulunan btn meslektalarmza bir kez daha teekkrler Orun Ersan Mimar
GNDEM 35

Mimariye Katk dlne Kendi meslek disiplinlerine gsterdikleri sayg ve bugne kadar srdrdkleri hizmetlerde ortaya koyduklar kali-

2008 ONUR DL NESRN - AFFAN YATMAN

* Eskiz (Affan Yatman)

36 GNDEM

Fotoraf: Serap Dalm

REQUEM

lhan Kesmez, Y.Mimar

Gazi niversitesi Mimarlk Fakltesi retim yesi

Trkiyede yaplan mimarlk doru bir biimde ele alnp yeterince incelenmiyor. Yaptklarmzn zerine dnmyoruz, konumuyoruz, yazmyoruz. Bunlarn yerine grsel tabanl bir irdeleme yapyoruz genelde. Yapl evremize, mimarlmza ve kendimize bakma biimimize dair zgn ve baarl rnler verenlerin yaptklarnn gerek deerini grmeden, gremeden yanlarndan geip gidiyoruz. Bir benzetme yapmak gerekirse, bilgisayarda ok gzel bir hikye yazmakta olduunuzu dnn; zerinde saatlerdir alyorsunuz ve epey de tatmin olmaktasnz yaptnzdan. Arada bir einiz dostunuz geliyor ve omzunuzun zerinden bir iki cmleyi kaamak olarak gryor, okuyor. Derken birdenbire elektrikler kesiliyor, ve siz daha kaydetmemi olduunuz yaznz kaybediyorsunuz. Tek bilenler, o da gz ucuyla yakalayabildikleri kadaryla eksik para para, omzunuzun zerinden bakanlar. Mimarlk camiamzn zel insanlarndan birini her kaybediimizde byle hissediyorum: Onda bunda para para kalm birka bilgi, birka an; dergilerde yaynlanm birka proje. Dosyalarn arasndan bulunabildii kadaryla izimler, alelacele toparlanm fotoraflar ve kuru bina aklamalar... Kaybettiimiz deerin yaratt boluu, derinlii ellerimizle arttryoruz, kendimizi retilmi olan eserlerin gerek anlamda deerini verebilecek, etkisini ortama yayacak verilerden yoksun brakarak. Affan Yatman da bylesi bir kayp. Bir insan, bir aabey, bir mimar olarak kaybmzn yannda, onun gelecekteki katklarn, onda birikenlerin geliimini kaybettik. Ne yazk ki ancak bu kaypla birlikte fark ettik Affan Yatman ve Nesrin Yatmann bu gne kadar verdikleri eserlerden ne renebileceimizi, almalarnn bize neleri tarttracan hi ciddi olarak dnmediimizi. te yandan, ortaya konulmu ve de yitirilmi olan deerin bilincinde olduumuzu gsteren (ve ok yerinde bir kararla) TSMD Onur dl bu sene Nesrin ve Affan Yatmana verildi. Ben de bu dl ve onun sonucu olan dosya almasn, bu yaznn bandan beri ifade etmeye altm eksikliimizi giderecek almalar iin bir balang, bir frsat olarak kullanmay amaladm. Daha sonra yaplabilecek almalara maya olabilmesi amacyla, gerekte Nesrin ve Affan Yatmann mimarlnn bana neler rettii ve neleri tarttrd zerinden onlarn mimarilerine dair bir deerlendirme denemesi kaleme aldm. Bu eit denemelerin azl, zamanmzn darl ve hepsinden nemlisi bunun gerekte mimarlk eletirmenleri ve sanat tarihilerinin alan olmas sebebiyle, hogrnze snarak bu cesareti gsteriyorum.

Kkler / Evrim:

Mimarlk ortam, Trkiyedeki yap retiminin byk ounluunun devlet eliyle elde edildii, Bayndrlk Bakanlnn bu srecin en etkili organ olduu yllarn etkilerinin kapsaml bir deerlendirmesini henz tam detayl olarak yapamad. Btn nemli yaplarn ivereninin burada olmasndan dolay, hemen hemen tm mimarlk brolarnn Ankarada ikamet ettii, onlarn arasndan yarmac bir avu mimarn birbirleri ile hem bir rekabet hem de bir dayanma iinde olduu ve belki 1960 1990 olarak snrlayabileceimiz bir adan bahsediyorum. Belki de Darwinin doumunun 200 nc yl olmas sebebiyle btn bilimsel yaynlarda evrim teorisinin yeniden gndeme gelmesi yznden, Bayndrlk Bakanl arlkl Trk Mimarl ekolojik niinin belirli bir mimarl ne kardn, hatta mimarlk brolarn ekillendirdiini dnmeden edemiyorum. Tpk evrim teorisinin ngrd, belirli karakterlerin baskn geldii veya dierlerinin baskland bir doal seleksiyon ortamnda olmasnn beklendii gibi Nesrin ve Affan Yatmann mimarlnn kklerinde de bu dnem ve ortamn olduunu syleyebiliriz. Onlarn mimarln anlamak, deerlendirmek iin ncelikle bu dnemi kavramamz gerekir. Affan Yatman 2003 ylnda Mimarlar Odasnda gerekletirilen bir ktphane syleisinde dnemin ortamn yle tarifliyor: ...Dnp 70lere baktmz zaman, iveren olarak nce eitli resmi kurumlar gryoruz: Bu resmi kurumlarn banda hem kural koyucu, hem de en ok iin sahibi bir kurum olarak Bayndrlk Bakanl Yap leri Genel Mdrln grebiliriz. Ve bunun yannda ller Bankas, Emlak Kredi Bankas, Trkiye Elektrik Kurumu, Sosyal Sigortalar Kurumu gibi devlete ait kurumlar, iveren olarak tanmlanabiliyorlard. Btn resmi ilerin merkezi ise Ankara idi. Yani, mimarlarn en byk ivereni devletti. O zamanlar stanbulun byk ileri de Ankara kaynaklyd. Orada yaplan iler ancak sanayi binalar veya konutlard. Daha ok ihale yoluyla i verilir veya
GNDEM 37

Hipodrom, Agabat, Trkmenistan,2000

TC Astana Bykelilii, Kazakistan, 2007

Vedat Dalokay Nikah Salonu Ankara, 1994

38 GNDEM

EXPO 92 Trkiye Pavyonu nerisi, Sevilla, spanya, 1992

yarma yaplrd. imdi de yarmalar yaplyor, imdi de ihaleler yaplyor ama o zamanlar bunlarn says imdiye gre ok daha fazlayd. nk hkmet konaklar, hastaneler, idari ve sportif birok yapya ihtiya vard. Btn bu konular srayla, hatta zaman zaman da arka arkaya yarmaya kar, bu sebeple de baz yarmalara be veya alt teklifin gnderildii de olurdu. Mimarlar, ok fazla sayda ve ard ardna kan yarmalara teklif veremez hale gelirlerdi. O kadar iyi ve geni bir i ortam vard. Ancak, son derece pozitif grnen bu aklamalarn ardndan zellikle Bayndrlk Bakanlnn tutumu ve bak asn eletiriyor da. Malzeme kullanm, at zm gibi kstlama ve zorlamalarn ok tesinde, bina elde etme srelerinin derinlerinde bir sorun olduunu dnen Affan Yatmann saptamalar ok nemli. Yatmana gre Trkiyede mimarlk, mteahhitliin herkesin yapabilecei bir i kolu haline dntrlme abas yznden zarar gryor. Belki de yaplar bu yzden tipleti, bilemiyorum. Sermayesi olan olmayan, her kesimden insann yapabilecei en karl faaliyetin mteahhitlik olduu bir ortam dodu. Kk ve orta lekli, ayrca bilgi birikimi de olmayan bir mteahhit grubu ortaya kt. Politik gce her zaman yakn olan bu grup yznden, her trl mimarlk eylemi, en kt mteahhitlerin bile yapabilecei seviyeye indirilmitir. Projelerin hazrlanmasndan, yapnn inaatnn tamamlanp sahibine teslim edilmesine kadar grevli ve stelik sorumlu da olmas gereken mellif mimarlarn antiyeler ve binalar ile ilikileri koptu Tm eletirilere ramen bahsi geen dnem Trkiyede yarma ile en ok bina elde edilen dnem olmu, pek ok gen ekip bu yarmalar sayesinde ortaya kabilmi ve mimarlk ortamna kazandrlmtr denilebilir. Mimarlk ortamnda yap retim pratiinde yaanan bu deiim Yatmanlarn mimarln nasl etkilemitir? Affan Yatmann deyimiyle, doru at zme yarmalar ortamnda neredeyse anonimleen bir yarma pratiinin ortaya kt sylenebilir. Bir yarmadan dierine ekipler ortak deitirebilmektedir. Bir ekibin bir yarmada ortaya koyduu tarz dier yarmada tamamen baka bir ekibin nerisinde bulunabilmekte, ya da jriden jriye, konudan konuya ekiplerin tasarmlarnda ciddi deiiklikler olmaktadr. Nesrin Yatman TSMD Onur dln almalar ile ilgili syleimizde bu durum hakknda yle diyor: Bir sr eyin tekrar, jrilere gre proje sunma gibi olaylarla, imdi irdelediimiz zaman aklma geliyor. Bakanlk bunu kabul eder bana dl verir, ancak yle yaparsam dl alrm kayglaryla kendini orada var ediyorsun ve bu da projene yansyor. yle bir sindirilmi yle bir kiiliksizlemisiniz ki! Yapabildiimiz klar ok az. O kadar ki, kendisine mimarlklarnda kendilerince bir dnm noktas olup olmadn sorduumuzda, yurt dnda almann ve mimarn gerek yerini grmenin en byk fark olduunu sylyor.

Limak dare Binas Ankara, 1992

Ge Modernizm / Geometri

Yatmanlarn mimarlnn iinde byd ortam, kendi kimliklerini, kiiliklerini ortaya koyabilme olanaklarnn kstlyor. Dnemin yarma kltr, mimarl ve Yatmanlar anonimlemeye zorluyor. Ama mimarlk, mimar, Yatmanlar, kendi kn, kimlik arayn srdrmekten de geri durmuyor. levde, malzemede, detayda, uygulamada anonimleen mimarn, kendisi bir deer, gzel ya da estetik bir unsur olarak binlerce yldr sayg gren mutlak geometride kendi tarzn bulmaya almas, bu abalarn en belirgini. levi mutlak geometriyle tanmlanm biime yerletirme abalarnn zamanla ge modernist bir geometri tutkunluuna dnt sylenebilir. zellikle plan dzlemindeki geometrik belirleyicilik kimi yerde obsesif olarak bile adlandrlabilecek bir kural gibi ortaya kyor. Vedat Dalokay Evlendirme Dairesi Binas, Limak Genel Merkezi Binas, hatta EXPO92-Sevilla Trkiye Pavyonu yarmas nerisi, bu yaklamlarnn en belirgin rnekleri. Ayn tutum, hastane yaplarndan kk konutlara kadar deiik leklerde kendini gsteriyor. Bu durumun hem konjonktrel olarak ge-modernizmden beslendii, hem de anonimleen mimarlk ortamndan syrlmann bir yolu olarak grld, sonuta da Bayndrlk Bakanl Yarmaclarnn ortak zellii haline geldii sylenebilir. Ancak Yatmanlarn mimarlnda bu durumun, zellikle strktrel bir ekspresyonizm boyutunda olduunu, dnyadaki ge
GNDEM 39

Eskiehir Oobs Terminali, 1993

Kzlay Dernei Rant Tesisleri, Ankara, 1980 (Yarma Projesi Vedat bilir ile birlikte)

Tiyatro ve Konser Salonu Kompleksi, Hanty, Mansysk; Rusya, 2003

40 GNDEM

Grseller AN Yatman Mimarlar arivinden.

modernizmin nemli temsilcilerinden geri kalmayan bir seviyeye ulatn grebiliriz. Strktr geometri ilikisi, geometrik doru larn tayc sistemde ifade bulmas hatta da vurulmas Eskiehir Otobs Terminali Binasnda zellikle ne kmaktadr. Affan Yatmann binay gezerken yanndakilere uzay kafeslerin arasndaki glgeleri anlatmaya almas gibi kk detaylar bize, binann geometrisi ile taycsnn ilikisinin estetik olarak alglandnn ipularn veriyor. Nesrin Yatmann ifadesi ile: ...Doru ve gzel matematikte yatyor. Beeni de matematikte yatyor. Bir eye beenip baktmda kendimce matematiksel bir eyler buluyorum; bunu bana beendiren bundaki matematik dizge. Yatman Mimarl, biim geometri ksr dngsn aan, mekan ve yapsal elemanlar bir btn olarak ayn matematiksel dorularla, yaln bir ifadeye kavuturmaya almasyla, ada Trk Mimarlnn da bir sz olabileceini gstermitir.
Merkez Bankas Trabzon ube Binas, Trabzon, 1992

Post Modernizm / Geometrik Ss

Samara (Volga) Merkezi, Samara, Rusya, 2003

1990lara geldiimizde ise Nesrin Yatmana gre mimarilerindeki en nemli deiim ortaya kyor: Mimarn rolnn farkl algland bir corafya olarak eski Sovyet Rusya lkelerinde, yeni zengin iverenlere proje retmek... stelik bu yeni iverenler, zellikle yeni yklm olan rejimi hatrlatt iin, iten ie bir modernizm dmanl tayorlar. Bu dmanlk, szel olarak olmasa da, post-modern bir dil beklentisi ile kendini ifade ediyor. Bu yeni koullar altnda Affan Yatmann post modernizme bakn aadaki alnt zetlemektedir: 80li yllarn sonu ile, 90larn ilk yllarnda hem post-modernist yaklamlarn hakim olmaya balamas, hem de ithal malzemenin gelii ile bir deiim yaand. Farkl anlaylar ortaya kmaya balad. Olumlu sonular alnmasna ramen baz yaplarn neredeyse kitchletiini de fark etmisinizdir. Yatmann yeni ortaya kan zgrlklerin biraz sistimal edildiini, yllardr hasretini ektikleri imkanlarn kt kullanldn dnd anlalyor. Yine de bu dnemde yaptklar yaplar incelendiinde ve ok indirgemeci bir tanmlama ile denilebilir ki Yatmanlar ounlukla iveren istei olan ssleme ihtiyacn, yine geometrik bir soyutlama olarak, ada malzemeler ile gerekletirmitir. zellikle eski Sovyet Rusya lkeleri iin yaptklar iler balamnda, Yatmanlarn iverenin taleplerini birebir gerekletirme abas iinde olduklar sylenemez. Gelitirdikleri yaln geometrik dil, hem Trkiye hem de baka lke ve koullar iin ortak referans noktasdr. Yatman Mimarl, alt ortamn dayatt bir kiilik blnmesine uram grnmez. Bu anlamda, bilhassa ssleme konusunda kendini hissettiren post-modern dayatmalarla, kaliteyi drmeden yorumlamay baardklar sylenebilir.

Trkiye Dnya / AN Yatmanlar

nsann bakalarnda beendiklerini kendine bak belirler. Bu beeninin nedenlerini, zn kavrayabilmenin, beenilendeki deeri szebilmenin, kendindeki karln bulabilmenin ok incelikli bir duyarllk olduunu syleyebiliriz. Bizimki gibi bilginin bir deer, entellektel olmann bir meziyet olarak kabul edilmedii toplumlarda beeniler, en abuk alglanan ve en kolay tekrar edilebilen unsurlara dayanyor. Mimarlk iin bu unsurun biim olduunu syleyebiliriz. Mimarlk, zerinde sylenecek hibir ey olmayan, kendisinin de syleyecek hibir eyi olmayan ieriksiz kabuklarn biimlerin pornografik grntleri arasnda kaybolup gidiyor. Tekrarlandka da mitolojik bir meruiyet kazanyor ve kendi benzerlerini de tevik ediyor bu grntler. Oysa bu bilgi ve grnt kirlilii arasndan syrlmay baarp, kendinde aradn seebilmekle ayranlar da var etrafmzda. Yzbinlerce mimar ve mimarlk rn arasndan bir beeni oluturabilen ve de kendi mimarisinde bu beenisini grsel olarak ortaya kan benzerliklere dntrmemeyi baaran ok deerli bir yaklamdan bahsediyorum. Trkiyede Affan ve Nesrin Yatmann mimarlndan renilebilecek belki de en deerli ders onlarn bu yaklamdr. Ancak ve ancak, bakalarnn kafasndaki biimi deil mimarlk tanmna, mimarn kendini ve dnyay kavrayna dertlenen, yine Nesrin Yatmann kendi ifadesi ile: Kendi mimarlmz iin daha yapmak istediimiz ok ey var, daha yeni baladk! diyebilenlerden renilebilecek bir ders.
GNDEM 41

2008 MMARLIK DL DORAMACIZADE AL SAM PAA CAM

42 GNDEM

Cami gibi bir yapy uysallatrp insan iine kartmak zor itir. yle bir yap olacak ki bu, hem ilevine hizmet verecek hem de alar boyunca yapt gibi bir duyarllk aktarabilecek... Hem o mekana, ister inan, ister inanma ama senden ulu bir g var dedirteceksiniz ve bunu insann iine girecei oyluma olan oranyla salayp insan klteceksiniz; hem de dnya mekannn kimin iin olduunu unutmayp, insana yakn klacaksnz... Bir mekn dnn; inansanz da, inanmasanz da, Tanr var, sen onun yannda kcksn diyecek, ona sayg duy diyecek ve de siz, inansanz da inanmasanz da yapya her giriinizde rpereceksiniz... Oradan ktnz anda da yi ho ama daha yaanacak eyler var, imdilik burada olmak daha gzel dedirteceksiniz. Baka bir deyile, yirmi birinci yzyln balarnda yaadnz bilecek, dnya mekn ile ahiret mekann kartrmayacaksnz birbirine. Erkut ahinban, kendinden nce yaplan tapnaklarn ruhunu iyi kavradna ve ll bir tavrla ortaya koyduuna phe yok. Tasarmna bildiimiz, tandmz kln da katarak, zel ve zgn bir eser sunduunu sylemek hi de abartl bir deyi olmayacak. Son ilerini ok yakndan izleyememi olmama ramen, bir sre srdrd gnmze ilikin dil denemelerinin ardndan, birlikte byd, iyi tand, yurt iinde ve dndaki erken ilerinde byk baaryla kulland modernin diline dnn de nemli bulduumu belirtmek isterim. M.Ziya Tanal
GNDEM 43

Bilkent Doramaczade Ali Sami Paa Camii

veren Proje Mellifi

Proje Sorumlusu Yardmc Mimar Danmanlar Statik Tesisat Elektrik Peyzaj Yapmc antiye efi Seramik Panolar Hat leri Vitray leri Ahap leri Ahap Bezemeler Aydnlatma

: Doramac Vakf : SFMM Mimarlk Erkut ahinba, zzet Fikirlier : Erkut ahinba : Oya Caymaz : Mimar Efrahim Trnova Mimar Tun Oralkan : Arcan Kurtay : Celal Okutan : Mehmet Yurdakul : Trkay Ate : Tepe naat : Didem Dengiz (Tepe n.) : Tzm Kzlcan : Hseyin Kutlu : zzettin Baki : Oktay Kaptan : Muharrem Dolmac : Effect / Korhan iman Nergiz Arifolu, Faruk Uyan

44 GNDEM

GNDEM 45

 Grseller SFMM arivinden alnmtr.

46 GNDEM

 niversitenin giriinde yer alan camiyi 2004-2005 yllarnda projelendirdik. naat 2007de balad ve 2008 ekim aynda bitti. Yap yaklak 6000 mlik bir alan kapsyor. Caminin avlu, kubbe, minare gibi sembolik elerini yeniden yorumlamaya altk ve modern bir dil kullanmaya zen gsterdik. mekanda hissettirmek istediimiz uhrevi duyguyu, sade bir slupla ve kozmozu simgeleyen, mavi desenli yar-effaf kubbenin de yardmyla gerekletirmeyi amaladk. Bilkent niversitesi, yabanc retmenleri nedeniyle 200e yakn gayri-mslmn yaad bir kamps. Bu insanlar bugne dek dini gereksinimlerini, yaadklar lojmanlarn odalarnda, bodrumlarnda karlamaya alyorlard. Doramaczade Ali Paa Cami bu gereksinimi de dikkate alarak, eitli din ve mezheplere mensup gayri-mslmlerin, ibadetlerini toplu halde yapabilecekleri, farkl byklklerde toplant salonlar sunuyor. Cami avlusunun giriinde konumlandrlan bu ok amal salonlarda, talep olmas halinde, toplu halde ibadet edebilecekleri bir ortam hazrlanyor. Ancak cami kadrosunda bu dinlere mensup din adamlar yok elbette Buradaki yaklam, bir hogrnn ifadesi : Bilkent Cami kaplarnn, byle bir ihtiyaca da ak olduu, buna hogryle yaklald vurgulanyor. Caminin duvarlarndaki yaztlarda, Hazreti Ali dahil 12 mamn tmne yer veriliyor Yoksa eitli yayn organlarnda yer ald gibi bu kurgu, dinlerin btnlemesi gibi bir iddiadan kaynaklanmyor. ** ** Erkut ahinbala yaplan syleiden
GNDEM 47

2008 MMARYE KATKI DLLER

Kent Plancs Haluk Alatan

Strktr Mhendisi Ali Terzibaolu

Tesisat Mhendisi Ayhan Razgat

1932 ylnda Ankarada dodu. 1955de T Mimarlk Fakltesinden mezun oldu. 1954-1957 yllarnda Azot Sanayi naat Mdrl Mimari ubesinde alt. 1957-1959 arasnda askerlik grevini yapt. 1959da girdii mar-skan Bakanl Planlama ve mar Genel Mdrlnde 1984 ylna kadar alt. 1961-1965 arasnda Roma niversitesi Mimarlk Fakltesi ehircilik Enstitsnde Prof. Marconi ile ihtisas yapt ve Prof. Luigi Piccinatonun brosunda alt. 1968-1984 arasnda Ankara Metropoliten Alan Nazm Plan Brosu Bauzmanln yrtt. Bu dnemde ekibi ile Ankara ehri Nazm Plann hazrlad. 1984 -1986 arasnda BM-Human Settlement Officer olarak Badatta (ESCWA) grev yapt. 1986-2005 arasnda ODT ehir ve Blge Planlama Blmnde retim grevlisi olarak birikimlerini yeni nesillere aktard. 1993 ubatnda Bayndrlk ve skan Bakanl Mstear Yardmclna atand ve 1995 ylnda buradan emekli oldu. 1972de Uluslararas ehir ve Blge Planclar Birliine ye oldu; 1983-1986 yllarnda bakan yardmcln ve 1996-1999 yllar arasnda bakanln stlendi. eitli ulusal ve uluslararas yarmalarda dl ve mansiyonlar bulunan, ayrca jri yelikleri de yapm olan Haluk Alatan, ngilizce, Franszca ve talyanca bilmektedir.

1922 ylnda Mulada dodu. lk ve ortaokulu Mulada, liseyi Ktahyada bitirdi. 1946 ylnda T naat Fakltesinde yksek renimini tamamlad. Mesleinin ilk yllarnda krs asistanl yapt. Askerlik hizmetini takiben, nce TMO tahl silolarnn proje kontrol mhendisi olarak, daha sonra da DS Planlama Dairesinde Reis Muavini olarak alt. 1957den bugne, Terzibaolu Mhendislik Brosunda (TMB) meslekdalar ile birlikte yap tasarm sorumlusu ve danman olarak almaktadr. alma konular arasnda deiik tip ve boyutta endstri, hizmet, salk, eitim, iletiim, ulatrma ve savunma yaplar bulunmaktadr. Ali Terzibaolu Trkiyede uygulamaya giren eitli yap standartlarnn hazrlk gruplarnda grev alm; zel ve kamu kurulularnca alan birok mimari yarmada jri yelii yapmtr. Bu hizmetlerine karlk, aralarnda T Senatosu tarafndan verilen Fahri Doktorluk, ODT tarafndan dzenlenen Parlar Vakf dl, TMMOB-MO tarafndan uygun grlen Onursal Yetkin Mhendislik nvan gibi birok dllere layk grlmtr. Ali Terzibaolunun birisi ehir plancs, dieri mimar iki kz; inaat mhendisi, tekstil tasarmcs, finans mhendisi ve ekonomist olan drt torunu vardr.

Libya/Tripoli Nessco Ofis Yaps (Mete z, Mehmet Soylu - 2009) BB stanbul Avrupa Yakas Adliye Saray (Mustafa Aytre - 2007) DHM, Ankara Esenboa Havaliman (ESSA - 2006) Mng Holding, stanbul Dnya Ticaret Merkezi (Targem A - 2003) Konya Seluklu Kulesi Konya Ticaret Merkezi (Seha naat - 2003) BB Refik Saydam Hfsshha Merkezi Bakanl Ankara Biyolojik Kontrol ve A-Serum Biyolojik rnlerin retim Merkezi Binas (Yurdanur Sepkin, ner Olcay - 2002) Polonya, Varova Eurocentrum Ticaret Merkezi (Bozkurt Grsoytrak - 2001) Ankara Kongre ve Kltr Merkezi Opera Yaps (zgr Ecevit - 2001) Bursa Zafer Meydan Kltr ve Ticaret Merkezi (Faruk Eim, Hayri Anamurluolu - 2000) stanbul Gaziosmanpaa Devlet Hastanesi (nal Kara, U. Bozkurt - 2000) Hidayet Otelcilik eme Sheraton Oteli (zhan Skmen - 1998)

1959 ylnda neglde dodu. 1983 ylnda Gazi niversitesi Makine Mhendislii Blmnden mezun oldu. 19821983 Hasal Proje Ltd. ti.de, 19831984 Lamelta A.de alt. 1984-1985 aras askerlik grevini yapt. 19851987 aras Kiska Komandit ti ve Srtes Proje Brosunda alt. 1987 ylndan beri Razgat Mhendislik Brosunda almaktadr. Makina Mhendisleri Odas, Tesisat Mhendisleri Dernei, Trk Mavir Mhendis ve Mimarlar Birliine yedir. Baz nemli projeleri ve ortaklklar: (Mimarlar - Yl)

48 GNDEM

BASIN-YAYIN DL

Elektrik Mhendisi Mehmet Sabri Yurdakul

Mobilya ve Eya Tasarmcs Faruk Malhan

1954de Ankarada dodu. 1977de ADMMA (bugnk Gazi niversitesi) Elektrik Mhendislii Blmnden mezun oldu. 1977-1980 yllarnda Gr-Ser Elektrik A Bota Yumurtalk Tesisleri ve umita Traktr Fabrikas antiyelerinde antiye Mhendislii yapt. 1980-1982 arasnda askerlik grevini yapt. 1982-1983 arasnda Ylser Proje Brosu, 1983-1985 arasnda Libko Trk, 1985-1986 arasnda evki Vanl Mimarlk, 1986-1988 arasnda Akay Mhendislik, 1988-1991 yllarnda Mehmet S. Yurdakul Proje Brosunda alt. 1991 Ekim ayndan itibaren irket Mdr ve Kurucu Ortak olarak proje mhendislii hizmetleri vermektedir. zerinde alt nemli Baz Projeler;
Afyon Kocatepe niv. Ar. ve Uyg. Hastanesi, Erzincan niv. Tp Fakltesi Ar. ve Uyg.Hst., Samsun 200 Yatakl Onkoloji Hastanesi, Ankara Arcadum Alveri Merkezi, Ankara Antares Alveri Merkezi, Ankara Bilkent Plaza Tesisleri, Ankara Ce-Pa Alveri Merkezi, Ankara Kentpark Alveri Merkezi, Ankara Panora Alveri Merkezi, Zafer Meydan Kltr ve Ticaret Merkezi, Ankara Aktif Metropolitan Otel, zmir eme Sheraton Oteli, Pine Beach Otel ve Kongre Merkezi, Ankara BBld.-Ego Genel Mdrlk Binas, Cyberpark Teknoloji Merkezi, Dnya Bankas Ukrayna Misyonu, TC Msr Bykelilii, TC zbekistan Bykelilii

1971de ODT Mimarlk Fakltesinden mezun oldu. 1972 ylnda kendi szleri ile tasarmn hizmetinde bir endstri olarak tanmlad Koleksiyonu kurdu. Yllar boyu tasarm sektre tantt. 1972 ylndan buyana, nc slubunu mobilya ve obje tasarmlar ile srdrd. Faruk Malhann tasarm ve proje almalar geni alanlarda gerekleiyor: Son olarak, lkemiz insannn en sk kulland ay ve rak bardaklarn yeniden tasarlad. Paabahenin Denizli el iliklerinde, kristal camla dner fleme slubu elde yaplmakta olan cam kap ve bardaklar, yllarn izgilerine atflarla canlandrld. Mimari alanda tm aamalarn yrtt Bodrum-Risus Evleri, yine 2005 ylnda balayan almalar arasnda yer almaktadr. dlleri:
Premio Internazionale Fierra di Milano (1982), Gran Groce Accademio Milano (1983), Milli Prodktivite Merkezi Yln Verimli Adam dl, Ankara (1998), evre Bakanl evre Berat, stanbul (1999)

Her biri birer mhendislik ve mimarlk mucizesi, insan zekasnn ve emeinin rn olan projelere odaklanan Mega Yaplar, dnya apnda hayranlar ve takipileri olan bir belgesel dizisi. Her blmde, tasarm ve inaat srelerinin detaylar, bilgisayar grafikleri ve canlandrmalar yardm ile mimar ve mhendislerin bak alaryla inceleniyor. Projelerde karlalan sorunlar ve bunlara getirilen zgn zmleri adm adm sunan Mega Yaplar, bu anlamda televizyon ve belgesel dnyasnn zgn rneklerinden biridir. Programn ele ald yaplardan bazlar unlar:
Bahreyn Dnya Ticaret Merkezi Berlin Tren stasyonu Dubai Burj-Al Arab Oteli Doa Dostu Pekin Dubai Dnya Adalar Dubainin Palmiye Adas Akashi Kaikyo Kprs Gney Kutup stasyonu Kansai Havaliman Man Tneli Mostar Kprs Pekin Olimpiyat Stadyumu Pekin Su Kp: Olimpik Su Sporlar Merkezi Petronas Kuleleri Rotterdam Liman

GNDEM 49

2008 PROJE YNETM DL ODT TEKNOKENT

Aselsan - TAI Grubu Silikon

Gm

Milsoft

kizler

Halc

YAPILARIN MMARLARI Aselsan-TAI Grubu (SATGEB), Milsoft ve Gm: HSEYN BTNER - HLM GNER / kizler ve Halc Yazlm: SEMRA TEBER / Silikon: BORAN EKNC

DT-Teknokentin amac, lkemizin uluslararas arenada rekabet gcn artracak teknolojileri gelitiren ve reten firmalara, aratrmaclara ve akademisyenlere sunduu ada altyap-styap olanaklaryla, gerekletirdii niversite sanayi ibirliini artrmaya ynelik etkinlikleriyle, taraflar arasnda sinerji domasna katk salamaktr. Teknokent, niversite yerlekesi ierisinde ve ehrin ana byme aks olan bat koridorunda yer almaktadr. 110 hektarlk bir alandan oluan alann yerleim plan, yazlm evleri, aratrma laboratuarlar, prototip retim merkezleri, sosyal ve spor tesisleri, konaklama ve eitim tesislerini de iine alacak ekilde planlanmtr. Yerleim planlamas yaplrken evreye uyumlu ve doa ile i ie az katl binalar, zengin yeil alan, ak spor alanlar, glet gibi yaam kalitesini de ykselten unsurlar dikkate alnmtr. Teknokent binalarnn projelendirme sreci lkemizde ender grlen bir yntemle gerekletirilmektedir: Projelerin elde edilmesi iin ODT mezunu gen ve yetenekli mimarlar davet edilerek, snrl yarmalar yolu ile tasarmlarn bamsz bir jriye sunmakta; kazanan mellife proje yaptrlmakta, ayrca inaatn denetim sorumluluu da verilmektedir. Projeci ile yklenici firma, sk bir ibirlii ierisinde bandan sonuna kadar proje ve inaat birlikte yrtmekte, dolaysyla mimarn her aamada katks ve mdahalesi mmkn olmaktadr. Bylece ortaya hem gen ve gncel yaplar kmakta, hem de proje, mimarn tasarlad ekilde gereklemektedir. Bu da iveren-mimar ilikisinin Trkiyede ender grlen bir olumlu rneini oluturmaktadr.
50 GNDEM

Teknokentin geliiminde ilk adm, 1992 ylnda faaliyete geen TEKMER binas ile atlmtr. Geliim plan erevesinde ilk olarak 1998 ylnda temeli atlan kizler ve Halc Yazlmevi binalar 2000 ylnda hizmete girmitir. Ekim 2002de hizmete giren Gm Bloklar ile birlikte, kullanlmakta olan kapal alan bykl yaklak 27.000 m2ye ulamtr. 2003 ylnda Silikon Blok, SATGEB ve Milsoft Ar-Ge binasnn inaatlarna balanm, 2004 yl ierisinde Havelsan ve TA-1 Ar-Ge binalar ile Ortak Binann tamamlanmas sonucu, kapal alan 47.000 m2ye ulamtr. 2005 ylnda Milsoft ArGe Binas ile Aselsan ve TA-2 Ar-Ge Binalar tamamlannca, kapal alan bykl 60.000 m2yi bulmutur. 2006da, OSTM Kuluka Merkezinin de eklenmesi ile ODT Teknokentin toplam kapal alan 65.000 m2yi amtr. 2006 yl banda, Teknokent ierisinde inaatna balanan yeni yazlmevi Haziran 2007de tamamlanmtr. 2007 ylnda ayrca, Eskiehir yolu zerinde yer alan ve 2004 ylnda Teknokent snrlarna dahil edilen ODT-MET (Eski Testa Fabrikas) alanndaki kullanlmayan fabrika binalarnn dzenlenmesi de tamamlanmtr. u anda gelitirilmekte olan Teknokent 2. Etap alan, yaklak 44 hektar byklndedir. 2. Etabn geliimi ile ilgili olarak, Teknokent ana bulvarnn 500 mlik ksm hari tm altyap tamamlanmtr.

Trk Serbest Mimarlar Dernei, kuruluundan 5 yl sonra hayata geirdii dl projesiyle, meslek alanndaki nitelikli hizmeti ve melliflerini onurlandrmaya balad. Sadece mimarlar ve iyi yaplar deil, sektre nitelikli hizmet veren yan disiplinlerle, katkda bulunan kii ve kurumlar da dikkate alan dl program, bu yl 8. dnemini tamamlad. zleyen sayfalarda, gemi dnemlerin dllerini hatrlyoruz...

1992 - 1994

KRONOLOJ
*

1. TSMD MMARLIK DLLER

Torul Devres

Yiit Glksz

Cemil Gerek

. Dnem Seici Kurul : Sezar Aygen, Yurdanur Sepkin, Ercan oban, Jlide Hacalolu, Faruk Eim Mimarlk dl: Torul Devres Ynetici dl: Toplu Konut daresi Bakan Yiit Glksz Basn-Yayn dl: Cemil Gerek Yap Malzemesi retim dl: anakkale Seramik A . Dnem Seici Kurul : Baran dil, Yurdanur Sepkin, Kamutay Trkolu, Mrit Gnday, Abdi Gzer Mimarlk dl: Yksel Erdemir Uygulama dl: Srcler naat A (Ahmet Src) Yap reticisi dl: Bld. Bk. Selami Vardar / Eskiehir Otobs Terminali Ynetici dl: Fikri Salar Basn-Yayn dl: Doan Hasol (YEM Yaynevi Yneticisi) Yap Malzemesi dl: Iklar Holding Yardmc Sanat Dal dl: Selahattin Yazc (Maket) Restorasyon Dal dl: Nuran nsal/Basn ve Genlik Kltr Merkezi Eitim dl: Osmangazi niversitesi Mimarlk Blm renci dl: Byk dller : Pnar ahin (A), Nilfer Akgren (9E), Pnar Yavuz, Yeim Sezen (G) Baar dl : M. Koray Atay (YT) . Dnem Seici Kurul : Baran dil, Erdoan Elmas, Semra Uygur, Sezar Aygen, Trkan nce (katlmad) Mimarlk dl: lhami Ural Yap reticisi dl: Engin Alta /Gn Deri Fabrikas Uygulama dl: Nevzat SaynHaydar Karabey Ynetici dl: Blent Baratal / Urla Belediye Bakan Yap Malzemesi dl: Granita Basn Yayn dl: TRT 2 ve Cumhuriyet Gazetesi Yardmc Sanat Dal dl: Mustafa Pilevneli (Resim), Turgay Ate (Peyzaj) Restorasyon dl: Darphane Binalar ile Cengiz Kabaolu-Aylin ney Eitim dl: T Rektr Glsn Salamer - Cengiz Bekta renci dl: 1. dl : Saygn Ayabakan, Alp Burkut, Emre Kaynak, Ahenk Bayl (9 E) 2. dl : Hakan engn (T) 3. dl : Ali Gkhan Biro (T) Mansiyonlar : Bolkar Akkol (OG), Serta Tmer (MS), Hacer Ayrancolu (G), Kemal Aydn (Yozgat E), Ayegl Uurlu, Volkan Demirel (YT) Satn Almalar: Ali Mahmut Demirel (YT), Sinan nar, Tuba Kocatrk (ODT), Ahmet Serta ztrk (T), Can Gndz (ODT)

1 2

1994 - 1996

**

2. TSMD MMARLIK DLLER

Yksel Erdemir

Ahmet Src

Selami Vardar

Fikri Salar

Doan Hasol

Selahattin Yazc

Nuran nsal

1996 - 1998

***

3. TSMD MMARLIK DLLER

lhami Ural

Haydar Karabey

Nevzat Sayn

Blent Baratal

Turgay Ate

Cengiz Kabaolu

Cengiz Bekta

Glsn Salamer

* TSMD Mimar Dergisi, Haziran 1994, Say 2 ** TSMD Mimar Dergisi, Ekim 1996, Say 8 *** TSMD Mimar Dergisi, Temmuz 1998, Say 12
GNDEM 51

1998 - 2000

Yardmc Sanat Dal dl: Heykeltra HAKKI ATAMULU Trkiyede ada heykel sanatnn ilk rneklerini veren birka yontucudan biri olarak Anadolunun eitli kentlerindeki antlaryla kent imgesine yapt katklar; Antkabir rlyeflerinin bir ksmndan, stanbul niversitesi ve ODT kampsndeki yontulara uzanan saysz eserlerine karlk, sanat kimliini medyatik ortamlardan uzak tutmay tercih ederek, yaamnn 40 yl akn sresini Derinkuyudaki atlyesinde Cumhuriyet kua aydnlarna zg bir idealizmle srdr; Derinkuyuda oluturduu Kltr Parknn peyzaj, ant ve yontular yan sra kurup yaatt kltr ve dinlence odaklar ile doduu yerin insanna rnek oluu; tm tarihi eser koleksiyonu ile yontularn Erciyes nivesitesine balayarak, srdregeldii ada deerleri niversite genliine tama kararll nedeniyle... Restorasyon dl: stanbul Rahmi Ko Sanayi ve Teknoloji Mzesi ile GARANT KOZA NAAT Trkiye gibi tarihi miras zengin bir lkede eski eserlerin restore edilip yeniden hayata dndrlmesi srecine ok kaliteli bir rnek tekil etmesi; koruma ilkelerine uygun olarak eski-yeni malzeme ayrmnn baarl bir ekilde uygulanmas; mevcut bina ile kontrast oluturan ada malzemelerin kullanmnda ulalan baar; ayn ekilde mevcut yapya eklenen yeni blmn ada eklentiler olarak mevcut yap ile uyumu nedeniyle... Eitim dl: LEYLA BAYDAR ada mimarlk ve mimarlk kuramlar ile zdelemi; mimarlk tarihinin eitimdeki nemini kavratan ve sevdiren, mimarlk ve mimarlk tarihi konusunda merak ve heyecan alayan dersleri hazrlay ve sunuunda yeni yorumlara ulaan ve tarihi balayan kiilii; rencisine ilgilendii her konuyu kendi dnce ve eletiri eleinden geirmeyi retmesi ve bunu bir sorumluluk olarak kabul etmi olmas, klielemi bir retim yerine kendi yorumlarn yapabilen mimarlarn yetitirilmesine nclk etmesi nedeniyle... Eitim dl: DOAN KUBAN Saysz makaleleri, mimarlk tarihi ve koruma konusunda younlaan almalar, eitim alannda dnce reten retken kiilii; sesini uluslararas dzeyde duyurmu bir bilim adam olmas; koruma bilincinin yaygnlatrlmas konusundaki byk gayretleri; niversite alannda yetimesine katkda bulunduu genleri lkenin bilim hayatna kazandrmasndaki baars ile sekinleen bir retim yesi olmas nedeniyle... renci dl: Baar dl: Beyza Kasapolu (T), Tua Kazanasmaz (ODT), yk Ta (O), znur Say (T), Betl Gl zyol (ODT), mdat As (ODT) Jri zel dl: Seda Sayn (U), Burak Turgutolu (ODT), Baharak Tabibi (U), Onur Ync (ODT), Alper Doan ()

4. TSMD MMARLIK DLLER Seici Kurul : LHAN KURAL, ORAL VURAL, NESRN YATMAN ZAFER GLUR, AYDAN BALAMR Mimarlk dl: ERSEN GRSEL Modern mimari ile yresel mimarinin gncel sentezini, zellikle ta ve ahap gibi geleneksel malzemelerin zgn kullanmnda gsterdii olaanst duyarlk ile pekitirmesi; yllar boyu yaplarna sahip kp, gerek mal sahipleri ve gerekse yaplar ile ilikilerini srdrmede gsterdii titizlik; zellikle turizm ve konut yaplar alanndaki nc saylabilecek baarl almalar; kendini n plana kartmaktan holanmayan, mtevazi ancak kaliteden dn vermeyen kiilii ve eitimci nitelii nedeniyle... Uygulama dl: MSB Muhafz Alay Kompeksi ile UMUT NAN Byk ve kapsaml bir programa sahip yap kompleksini ele alndaki sadelik ve ustalk; yaplarn her birinin ayr ayr titizlikle ve ok detayl olarak tasarlanp modern mimari dili ile baarl bir ekilde anlatm; yaplarn ve d mekanlarn llendirilmesinde ulalan intim lek; malzeme kullanmndaki beceri ve kontrolluunu yapmad bir projenin aslna uygun olarak ina edilmesini salayabilmi olmas nedeniyle... Yap reticisi dl: KORAY A Krk yl akn bir sredir yap retiminde gsterdii stn performans; srdregeldii stn standartlar; Trkiyede byk inaatlar yapma geleneini balatan kurululardan biri oluu ve rettii yaplarn niteliinden dn vermemesi nedeniyle... Ynetici dl: Eski ODT Rektr KEMAL KURDA Trkiyede ilk kez planl bir niversite kampusunun inaatnn bandan sonuna kadar, proje mimarnn kontrolu altnda gerekletirilmesinde gsterdii titizlik; mimara ve mimarlk mesleine verdii deer; balatt restorasyon ve kaz almalar ile kltrel mirasmza katks; ODT arazisinin aalandrlmas suretiyle dier pek ok kurulua nclk yapmas nedeniyle... Basn-Yayn dl: YAPI ENDSTR MERKEZ (YEM) Kltr yatrmlarna gereken nemin verilmedii, dergi ve kitap satlarnn ok dk seviyelerde kald bir ortamda, sadece mimarlk, tasarm ve yap malzemeleri alannda uzun yllar boyunca kalite ve seviyeden dn vermeksizin sreli yayn ve kitap yaynlayarak, konferanslar dzenleyerek, sergiler ve fuarlar aarak mesleimizin gelimesine ve halk arasnda tantlmasna nc olmas ve katkda bulunmas nedeniyle... Basn-Yayn dl: NDER ENYAPILI Basn ve yayn kurulularnda, mimarlar ve dier sanatlarla gerekletirdii programlarda, zellikle de yapt syleilerde, mimarlk meslei ve mimarlarn kamuya tantlmas, mimarn ve sanatnn nasl altnn belgelenmesi ve mesleki sorunlarn ortaya konmasnda sregelen abalar ve eletirmen-eitici kimlii nedeniyle...
52 GNDEM

2000 - 2002

5. TSMD MMARLIK DLLER Seici Kurul : YAKUP HAZAN, ZCAN UYGUR, CAFER BOZKURT, KR NAL, BLENT KURAL Mimarlk dl: ERKUT AHNBA Meslek yaam iinde hayata geirdii yaplarnda farkl dnceleri barndrmas; inatla ve kararllkla zamana direnmesi; mimarlk yaamnda kendine zel yorumu ile mimarlk ortamna verdii duyarl mesajlar, retkenlii ve uygulamalar ile mimarlk disiplininin gelimesine kalklar nedeniyle... Uygulama dl: Levent Milli Reasrans Otopark ile LEVENT AKST ve YAAR MARULYALI Teknolojinin ve malzemenin kullanlmasn baar ile mimarlk ortamna tamalar ve bunu stanbul Leventteki Milli Reasrans TA ok Katl Otomatik Otopark yapsnda olaanst duyarllkla hayata geirmeleri nedeniyle... Yap reticisi dl: METAL YAPI Yap retiminde gsterdii stn performans; malzemeyi ve teknolojiyi kullanarak stn standartl yaplar hayata hazrlamalar nedeniyle... Ynetici dl: Bu dalda dl verilmesi uygun grlmedi. Basn- Yayn dl: XX1. MMARLIK KLTR MERKEZ Mimarlk kltrn yazl ve grsel basnda baar ile tantmas; kalite ve seviyeden dn vermeden almalarna devam etmesi; mesleimizin gelimesine ve halk arasnda tantlmasna nc olmas nedeniyle... Yap Malzemesi dl: ECZACIBAI rettii kaliteli banyo, mutfak, tesisat ve seramik rnleri ile mimarla katklar nedeniyle... Yardmc Sanat Dal dl: LEVENT AKST- YAAR MARULYALI, MUSTAFA ASLANER Mimarlk yaptlarnn yan sra sanat kimlikleri ile uzun meslek yaamlar boyunca rettikleri ant ve plastik almalar ile kltr ortammza katklar nedeniyle... Restorasyon dl: CAFER BOZKURT Restorasyon almalaryla mimarlk ortamna katklar nedeniyle... Eitim dl: UTART ZG, GNL TANKUT, ESEN ONAT, ORHAN DN, YURDANUR SEPKN, NER OLCAY, ERCAN OBAN Mimarl sevdiren; merak ve heyecan alayarak, klielemi bir retim yerine kendi yorumlarn yapabilen mimarlarn yetimesine zen gsteren; ylmadan, usanmadan mimarlk eitimine katklarn srdren ve bunu bir yaam biimi haline getirerek mimarlk ortam ve eitimine yaptklar katklar nedeniyle...

1998 - 2000

4. TSMD MMARLIK DLLER

Ersen Grsel

Umut nan

Kemal Kurda

nder enyapl

Hakk Atamulu

Leyla Baydar

Doan Kuban

2000 - 2002

5. TSMD MMARLIK DLLER

Erkut ahinba

Yaar Marulyal

Levent Akst

Mustafa Aslaner

Cafer Bozkurt

Utarit zgi

Yurdanur Sepkin

Ersan oban

Orhan Din

Gnl Tankut

ner Olcay

Esen Onat

GNDEM 53

renci dl: Baar dl: smail Erten (ODT), Orhan Demirelik (Yozgat E), Fulay Uysal (G), Binnur Tulga (Anadolu ), Jri zel dl: Zeynep Ylmaz (KT), Mehmet Krolu (S), Onur Karahan (T)

Yap Malzemesi dl: FBROBETON Yap Elemanlar Gelitirdii n yapm - prekast teknolojisi ile rettii alkali dayanml, fiber takviyeli beton cephe paneli, sve, korni vb. yap elemanlar ile tasarlanan her formun yap kaplama malzemesine dntrlebilmesi ynnde mimarlk ortamna salad olanaklar nedeniyle... Eitim dl: ARKTERA Eitim Hizmetleri Ulusal ve uluslararas mimarlk etkinliklerini, mimari proje ve rnlerini, tm ayrntlaryla sanal ortamda sunarak; ayrca mimari syleiler ve sergiler dzenleyerek, mimarlara, mimarlk rencilerine ve ilgilenen herkese, mimarlk alannda srekli bir iletiim ve eitim ortam salamas; bu ortam en uygun ve kaliteli dzeyde srdrmesi nedeniyle... renci dl: Baar dl: Melike elebi (Maltepe ), Betl Kmrc (G), Baak Uar (ODT), Tevik dl: Hande nl (Y), Selen Yetikin (M), Fernaz ncel (Maltepe )

2002 - 2004

6. TSMD MMARLIK DLLER Seici Kurul : NURAN NSAL, ERCAN OBAN, CAN ERSAN, ZCAN UYGUR, ESEN ONAT Mimarlk dl : BARAN DL 40 yl aan mimarlk mesleinin geni perspektifi iinde ok ynl katksn tasarmda, uygulamada, meslek rgtlerinde, eitimde, yapdan kente ve meslek etiinden dn vermeden srdren; meslek yaamn yaam biimine dntren; rnek davranlar, ok ynl kiilii ve deneyimlerini sevgi ve sayg ile paylap, yol gsterici kimlii ile meslek camiasnda nemli, saygn ve zgn bir yer edinmi olmas nedeniyle... Uygulama dl: DANYAL TEVFK PER Tasarm ve uygulama rnlerindeki zgn tutumunu kararllkla srdrmesi, bu srete tm ayrntlarda sergiledii titiz uygulama tavr nedeniyle... Yap reticisi dl: MESA RKETLER TOPLULUU Yap retiminde gsterdii stn performans ve duyarllkla birlikte, malzeme ve teknolojiyi de kullanarak stn nitelikli yaplar retmesi; zellikle konut sektrne getirdii ve srekli kld yksek standartlar nedeniyle... Ynetici dl: Eski Safranbolu Bld. Bk. KIZILTAN ULUKAVAK 1970-1980 yllar arasnda Safranboluda Belediye Bakanl yapt dnemde T Mimarlk Fakltesi ile ibirlii yaparak, Trkiyede mimarlk deerlerinin korunmas ve gelecek kuaklara aktarlmas yolunda ilk admlarn atlmasnda nc olmas; Safranbolunun tarihsel ve kltrel deerlerinin bir btn olarak Trk ve dnya kamuoyuna tantlmas ve koruma altna alnmas konusundaki karar ve uygulamalar gerekletirmesi nedeniyle... Basn-Yayn dl: CNN TRK ve DESGN 360 PROGRAMI Mimarlk ve ada tasarm kltrnn ve bilincinin yaygnlamasna, tantlmasna grsel basn aracl ile yapt katk; zellikle Design 360 programnn bu amaca etkisi nedeniyle... Design 360 Program Knyesi Yapm: CNN Trk / CNN International ortak yapm Yapmc / Sunucu: Tlin Hadi Yapmc: Esra Gven Program Koordinatr: Baar Baarr Yapm Ynetmeni: Mete Bykakpnar Program Danman: Paul McMillien Kameramanlar: Engin Elmas, Faruk Solmaz, Bar Aladar Program Sponsoru: Eczacba/Vitra
54 GNDEM

2004 - 2006

7. TSMD MMARLIK DLLER Seici Kurul : AYTEK TEZ, NAL TMER, LHAN KURAL, MRD GNDAY, SNAN ERBU Mimarlk dl : DANYAL PER Meslek hayat boyunca kendini adad mimarlk mesleini lkemizin zor koullarna karn dn vermeden srdrmesi; hep ayn sevgi ve disiplin iinde hayata geirerek kendine has zgn eserler vermesi; mimarinin asal niteliklerini daima n planda tutarak, tm meslekdalara ve zellikle gen kuaklara rnek olmas nedeniyle... Uygulama dl: Ankara Esenboa Havaliman ile ERCAN OBAN, SLEYMAN BAYRAK, SUZAN ESRGEN, AHMET YERTUTAN Modern bir havaliman yolcu terminali tasarmnn kapsamas gereken ilevsel ve estetik eleri, insancl, scak ve bize zg anlayla yorumlamalar sonucu, yarma birincilii ile balayp inaat srecini tmyle yaarken, balangtaki ana fikri sonuna kadar gelitirerek srdrme baarsn gstermeleri; tm brokratik ve ynetsel zorluklara karn mimarlk mesleinin gerektirdii etik tutum ve proje prensiplerinden dn vermemeleri; ortaya karlan mekansal kaliteler, kullan asndan getirilen zellikler, kullanlan malzeme, renkler, detaylar ve tmyle tasarmn baars ve Bakente yapm olduklar katk nedeniyle... Restorasyon dl : Ankara Rahmi Ko Mzesi ile CENGZ KABAOLU Gnmze kadar bir trl istenilen dzeyde dzenleme ve restorasyonu yaplamayan Ankara Kalesi ve evresinde, kullanlmayan ve harap durumdaki eski bir han yapsnn ele alnarak ona kltrel ve sosyal anlamda hizmet verecek dzeyde yeni bir yaam kazandrlmas; gerekletirilen nitelikli restorasyon projesi ve uygulamas ile evrede yeni restorasyon ve dzenleme abalarna, iinde bulunduu fiziki ve sosyal evrenin gelimesine nayak olabilecek, yeni hevesler uyandrabilecek bir rnek oluturmas nedeniyle...

Basn - Yayn dl: NTV zellikle 2005 stanbul UIA Kongresi srasnda mimarlk meslei ile ilgili yapt yaynlar; bu yaynlar aracl ile mesleimizin daha geni halk kitlelerine tantlmas ve sevdirilmesi yannda tm yaynlarnda tutturduu kalite ve dzeyden dn vermeden yaynlarn srdrmesi nedeniyle... Yap Yneticisi dl: stanbul Modern Sanatlar Mzesi ile OYA ECZACIBAI BLENT ECZACIBAI stanbul gibi bir dnya kentinde var olan byk bir kltrel boluu doldurarak, eski antrepolarn Modern Sanatlar Mzesine dntrlmesini salayarak sanata olan ilginin artmasna nayak olmalar; restorasyonu yaplan antrepolarn ieriine uygun modern mimari dil ile ve yetkin mimarlar eliyle tasarlanmasndaki kararl tutumlar; yansra, zel sektrn lke kltrne nasl destek olabileceini gstermeleri ve yap malzemesi reten firmalarnda tasarma verdikleri zel nem nedeniyle... Yap Malzemesi reticisi dl: IIKLAR HOLDNG Tarihi neredeyse insanlk tarihiyle yada olan pimi toprak, ahap ve tala birlikte yap retiminde kullanlan en eski, asal ve evre dostu malzemelerdendir. Pimi toprak, gnmz mimarlk rnlerinde gelitirilmi tipleri ile ada lkelerde bolca kullanlmaktadr. Buna karn lkemizde pimi toprak rn olan tula, yzde doksann stnde bir oranda sva alt olarak kullanlacak kalitenin zerine kamamtr. Iklar Holdingin yllardr bkmadan, usanmadan tulay cephe malzemesi olarak kullanlacak dzeyde retmesi, gelitirmesi, eitlendirmesi ve detaylarda salkl zmlere ulalmasn salayacak retimler yapmas nedeniyle... Yardmc Sanat ve Meslek Dallar dl: n. Mh. ALHAN GEDK Meslek yaam boyunca, mimarlara zlmez ifadesini hi kullanmadan, her mimari tasarmn statik zmn bulma ynnde dnce ve aba harcayarak, zmler veya olumlu alternatifler retip, tasarmlarn yaama kavumasna destek olmas nedeniyle... Yap reticisi dl: DL VERLMEMTR Son yllarda giderek hzlanan yap retim sektrnn gstermi olduu gelime ve bymeye ramen nitelik olarak temel konularda hala dnya standartlarnn altnda olduumuz grlmektedir. Bu olgunun ba nedeni, sektrn, eseri yaratan mimar uygulama srecinde devre d brakma arzu ve alkanl olarak ne kmaktadr. Ender de olsa bunun aksi rnekler, ulalan olumlu sonular sergilemektedir. Eitim dl: HSEYN YURTSEVER Mimarlk eitiminin eitli kademelerinde eitim ve ynetim grevlerinde gsterdii baarl almalar nedeniyle... renci dl : TSMD-dl- Fatih Hamza imen (YT), Yksel Erdemir dl- Selahattin Tysz (YT), Hasan ncolu dl- mer Halc (E Yozgat), Melih Baturalp dl- Enes Tamtrk (D), Orhan Gen dl- Erhan Yldz (YT), Merih Karaaslan dl- Ali Can Atagr (T), Erkut ahinba dl- Demet-Kk-Derya Keskin (G), Nuran nsal dl- Glbeniz ztu (T), Affan Yatman dl- Melike Saun-srafil Konyal (O), Yakup Hazan dl- Melih apur (YT), Ali Osman ztrk dl- Gzin Aktepe (T)

2002 - 2004

6. TSMD MMARLIK DLLER

Baran dil

Danyal Tevfik iper

Kzltan Ulukavak

2004 - 2006

7. TSMD MMARLIK DLLER

Danyal Tevfik iper A. Yertutan, E. oban, S. Esirgen, S. Bayrak

Cengiz Kabaolu

Oya Eczacba

Blent Eczacba

Alhan Gedik

Hseyin Yurtsever

GNDEM 55

YARIMA

YARIMA KURUMUNU HIRPALAMAK YERNE

ALTERNATF YNTEMLER DENESEK...

Yarmalarn varl, Trk mimarln uzun yllar ayakta tuttu. Neredeyse hepimiz kazandmz bir yarmadan sonra yryp ktk dnyaya... ok eletirildi, ok hrpaland sonlara doru da eletiriler, akl banda olmaya balad, ama hi olmamas olasl akla bile getirilmedi. Biz bir yandan, ilgili kesimler dier taraftan, yedik bitirdik! Dayanamad, bir gn ekip gitti aramzdan. Balangta fark edemedik yokluunu. Sonralar, iverenler deitiinde, stanbulda kk ve sekinler arasnda oynanan snrl bir oyun olarak grld sylendi. Yeni yeni de misafir sanat olarak Ankarada tekrar sahne alyor Kendini yenilemeden, bu haliyle hayatn daha ne kadar srdrebilecei de merak konusu

M. Ziya Tanal

iz zledik ama bugn bile adn duyanlar irkiliyor O hantal haliyle kimse grmek bile istemiyor yzn; bir cemile olarak davet ediliyor ovlara. Eletiriler alyor; zaman nereye geldi, o hala nerede duruyor diyorlar, dnya nerelerde fink atyor, bizimse onun aracl ile elde ettiklerimize bak diyorlar ve her zaman olduu gibi kabak yanl kiilerin, rnein jrilerin bana, jrinin yan bana alm benim gibi yelerinin bana patlyor... Sayglar nedeniyle aka dillendirmiyorlar ama a d olmakla, zamanna ayak uyduramamakla suluyorlar. Tam olarak sylenmese bile cmlelerin arasna sktrlan anlamlardan okuyorum bunu. Olabilir tabii ama yle bir dnnce, yk hi de jrilerden kaynaklanmyor... Bir yarma, kullanlan dilin, elbette kullanlan gramerin ve benzerleri gibi estetik unsurlarla deerlendirilmesi gerektii kadar, barndrd ilevlerinin zm ile de deerlendirilmek zorundadr. Bunun ayar da istenenlerin leidir. imdi hepimiz mimarz, siz syleyin bakalm; bir-bl-iki-yz izilen bir projenin ilev organizasyonunu nasl ihmal edip, sadece an ve gnn temsil etmesi zerinden deerlendirebilirsiniz ki? kisini birlikte retmesi istendiinde de yarmaclarn srtna ok ar bir yk biniyor, neredeyse tmyle bitmi bir proje istenmi oluyor. Bunun karl da denmiyor, aksine avan proje bedelini dememeye kalkyor ynetimlerdeki meslektalarmz. Bizler ok kazanyoruz ya!.. Mimari imgeyi adalatrmaya nem veriyorsak, ilevsel organizasyonlar daha ikincil plana itecek bir lekte, istenilenleri be-yz de isteyebiliriz diye geliyor akla. O zaman ilevlerin ayrntl zmleri deil de, sadece kmelerin belirtilmesi yeterli olur, yarmaclar da vd vd ayrnt zmekten kurtulur, nasl olsa sonra yapacak... Dnsel lek ne kar. Yap elde etme sreci tartlp konuulurken, yarma szn duyup da, yzn ekitmeyen bir iveren bulmak olduka zor grnyor. Bize, pek masum gibi gelen bu yarma szc-

60 YARIMA

n duyduktan sonra, ilk oku atlatp, biraz durulup kendine gelir gibi olursa ve siz de bu yarma iine kar olduunu anlar da, karnzdakini daha da delirtmek isterseniz, o zaman niye yarmalara karsnz? diye bir soru sormann da tam srasdr! Arzu ettii yapnn, yarma aracl ile elde edilmesi konusundaki iyi niyetli (!) srarnz srdrp, karnzda duran kiinin itirazlarnn nedenini bilmiyormu gibi yaparsanz ve o da sorduklarnz cevaplayacak kadar salkl ve terbiyeli biriyse; bizler iin vazgeilmez niteliklerine karn, yarmalarn bir iveren iin ne kadar ar ileyen, pahall ve korkulas bir sistem olduunu da istemeye istemeye renmi olursunuz. Belki de, bizler bu itirazlar kabullensek; sevdiimiz, sayg duyduumuz ve ie yaradna inandmz u yarma dzenini, u eletirilen niteliklerinin hangilerinden, nasl kurtarabileceimizi, nelerini saklamak isteyeceimizi tartmaya balayabiliriz. Farkl yarma biimlerinden sz etmeye balayabiliriz belki. Bugnknden farkl olan baz alternatif yarma yntemlerinin, o bildiimiz ikayetlerin tmne are olmasa bile, bir ksmna cevap verebileceini grebiliriz belki de... Farkl kltrlerde bunlar uyguluyorlar, hayatlarndan da memnun grnyorlar. Farkl lkelerde, farkl yarma sistemleri deneniyor, farkl seenekler uygulanyor. Bu denemeler; Yarmalarda st dzeyde, ada sonular elde edilmesine, ok sayda yarmacnn gereksiz yere altrlmamasna, Gereken yerde, gerektii kadar emek sarf edilmesine, Ortaya konan almalarn karlklarnn denmesi gerekliliine, Gen mimarlara da olanak hazrlanmasna, Genlerin yannda deneyimli ve becerikli mimarlarn yarmaya katlmasnn salanmasna, Yarmay kazananlarn yap yapabilecek deneye ve dzeye sahip olmalarna, ilikin kayglardan kaynaklanyor ve zm araylar olarak deneniyor. Alternatif dzenler kurgulanabilir, Trk SMD ve/veya Mimarlar Odas bu konuda ortak ya da ayr ayr alabilirler; farkl yarma yntemleri iin farkl ynetmelikler oluturulabilir, iverenler istediklerini kullanabilir diye geliyor akla. Baz rneklere deinmek gerekirse: Ak yarmalarla, snrl yarmalar birletiriliyor, yani isteyen herkes katlyor, ama ayn yarmada arl kiiler de oluyor. Katlmak isteyen gen kiilerin nne engel koymuyorlar, ama dertlerine deva olacana inanlan deneyimli mimarlar, dl alsn ya da almasn, ayrca cret deyerek davet edip yarmaya katlmlarn salyorlar. Baka sistemler de var: Yarma iki etapl alyor; ilk etab ok ksa, fikir projesi leinde tutup, ne kan dnceleri grp, ikinci tura kalan 810 kiiye deme yapyor ve ikinci etaba devam ettiriyorlar. Semeyecekleri, uygun bulmayacaklar dnceleri sonunda deil banda eliyor, insanlar lzumsuz yere altrmyorlar. verenin istekleri ve jrinin tercihleri dorultusunda daha ayrntl zm rettiriyorlar.

Bazen de, bir ka kiiden proje teklifi isteniyor; akl banda, itiraz edilemez deneyimli aksakallarla birlikte, hangisini istediklerine, hangisinin ilerine geldiine karar veriyorlar (Bu imdi biraz babozuk bir biimde bizde de yaplyor). Bu yaklam sreci ksaltyor, daha ucuza mal oluyor, iveren beklentilerine daha fazla cevap veriyor. Niye olmasn, i olsun, akl banda yrtlsn de

Ama ivereni yarma yapmaya ikna etmek, en iyi zm bulmak, proje sresini ksaltmak, i datm ve mesleki aktivite kurgulamak, bunlar da mesleki ahlak kurallar iinde gerekletirmek deil mi?
Yarmalarn, gen kadrolarn sahneye kmalar iin frsat sunduu, i yapma olasl salad; gereksiz emek harcanmamas, kaliteli sonularn elde edilmesi; genleri kadar deneyimli mimarlarn yarmaya katlmasnn salanmas gereklilii; harcanacak emein karlnn denmesi mecburiyeti, farkl yarma yntemlerinin gereklilii unutulmamaldr. Zamann ksaltlmas konusu bir gereksinme. Bakmayn sade bizde deil her yerde byle... Ancak sreyi, yarmadan ksmak yerine, proje srecinde uygulamal diye geliyor akla. Bu bizim kefimiz de deil, yle yapyorlar. Bat proje retim geleneinde hem zaman, hem para tasarrufu salayan bir tutum izleniyor. Baz ara etaplar ortadan kaldryorlar. rnein fikir projesi ya da avan proje elde edildikten sonra, kati proje falan izilmiyor; dorudan, hangi lekte yaplacaksa, tatbikat projesine giriliyor. Bu tatbikat projesinin denetimi, ara etaplarn tesliminde gerekletiriliyor, dier disiplinlerle koordinasyon salanyor, zaman ksalyor. Zamann ksalmas, hizmetin sre olarak azalmas, yaplacak iin niteliini ve niceliini deitirmiyor, aksine daha karmak bir organizasyon haline dntryor, bu nedenle mimarn, mhendisin cretlerinden indirim dnlmyor. Proje yapmndaki esas sre ksaltc ve ucuzlatc fark ise, imalat izimlerinin, mteahhit aracl ile elde edilmesinden kaynaklanyor. Bylelikle, pek seyrek ie yarayan ama ounlukla kimsenin kullanmad iler yapmaktan vaz gemiler; tasarm brolarna ayrntl detay izdirmiyorlar. malat detaylarn, imalat yklenen kiiler, mteahhitler retiyor. Tasarmclar sadece prensip detaylarn hazrlyor. Ama tasarmclar, detaylar, malzemeleri ve ne istediklerini anlatabilmek iin artnameler, malzeme listeleri vb gibi bir yn yazl belge retiyorlar; sonra da mteahhidin yaptrd imalat izimlerine onay veriyorlar. Mukavele dokmanlar bizde olduu gibi tefti fras deil. Hem proje sresi ksalyor, hem toplam i ucuzluyor. Unutmayn, proje cretleri asgari denen azami cret tarifeleri zerinden yaplmyor. O da var ama harcanan zaman cret saptamada en etkin faktr. Bilmem buna hazr myz? Detay safhasnn, imalat safha
YARIMA 61

syla btnlemesinde saysz yarar var. Yarma, Proje elde etme ve yapm srelerini birlikte dnp, daha pratik hale getirmemiz lazm, yarmalar herkesin iine yarayan, kabullenilebilir bir ara haline dntrebilsek ne iyi olur deil mi? Yarma konusunda da, deneyimden kaynaklanan ve belirtmek istediim bir-iki mimarla ilikin konu var: Jri hazrlk almalar srasnda, dndklerini yazarak dile getiriyor ama bir mimarn yapt en iyi i yaz yazmak deildir. Hatalar oluyor, ...olasdr gibi bir kany tamas gereken cmleler, ...melidir, ...cektir, ...caktr gibi kesin ifadelere dnebiliyor. Buralarda jrinin ok dikkat etmesi gerektii aktr. Nelerden vaz geilebilecei, nelerden vaz geilemeyecei, neyi nasl yaparlarsa herkesin daha memnun kalaca etraflca aklanabilmelidir elbette. Ama bu yazl dokmanlar jri yelerinin n kanlarn, kendi dndklerini yarmaclara bildiriyor. Jrilerin her eye hazr cevaplar olduu da dnlmemelidir. Jri yeleri ne kadar ayrntl dnrlerse dnsnler, deerlendirmek iin gelen proje yaklamlarnn kanlar ve deerlendirmeyi etkiledii, bunun da ok doal olduu kabul edilmelidir. Yarmann ana amalarndan biri de budur, herkes tarafndan kolaylkla dnlemeyecek olan beklemez miyiz yarmadan? Jri yeleri yarma dokmanlarn hazrlarken zm nerilerinin ne olacan dnmeden alyor. deerlendirmeye geldiinde, gelen projelerin tm grldnde, genelde dndklerinden farkl, yeni ve en az kendi ngrleri kadar nemli ve geerli nitelikler alglayabiliyor ve bunlar deerlendirmeyi etkiliyor elbette, bu yadrganmamal... Bu kez de jriler, yarma dokmanlarnda olmad belirtilen ltler kullanmakla sulanyor. Jri yelerinin, yarma dokmanlarnda olmad halde kullanmakla eletirildii baka bir durum daha var! Mimarinin asal ltleri bunlar. Oran, lek, denge ve benzerleri...

r nem sras, her zaman yarmacnn nem srasyla uyumuyor. Sonunda kendi yaptnn hakl olduunu savunan o kadar ok kii oluyor ki, bunlardan en azndan bir ksmnn yanlg iinde olduklarn kabullenmek lazm. ada olmak ncelikle bunu gerektiriyorMimarlk disiplini mhendislik disiplini gibi deil, hepimiz biliriz. Formller, optimum deeri p diye kartr ortaya. Oysa mimarln optimizasyon yntemi yap-boza dayanr. Bir yarma projesinin elde edilmesi srasnda, nemli olduuna inandnz eyleri salamak uruna eitli deerlerden vazgeip, fedakarlk etmek zorunda kalabiliyor mimar ve o kadar ksa sre iinde de hepsiyle baa kamyor. Tekrarlyorum, bu yaznn banda deindiimiz gibi, ok ayrnt istiyoruz, gelince de istediimiz iin o ayrntlar deerlendirmek zorunda kalyoruz. Deerlendirmeyi daha genelde tutulabilmek iin be-yz lekli istemek daha doru gibi geliyor. ayet acl estetik deerleri tayan projeler seilecekse, o deerlere arlk verecek kadarn istemek gerekiyor. Hepsinin uzun aklamalar gerektirdiini bile bile, ksa keserek, yarma srecinde algladm bir iki noktay belirleyerek bu yazy bitirmek istiyorum.: Baz jri yeleri tarafsz ve sorumlu grnmek ve bunu da yanstabilmek iin biraz abartl davranyorlar. Hem kendi geri dnleri kalmyor, hem de bu tutumlar dier yeler zerinde gereksiz bir bask oluturuyor, oysa gerek yok... Bir deerlendirme kurulu olarak toplanm olan yelerin mimarln ne olduuna ilikin kanlar ve mimarla nasl baktklar, deerlendirme ltlerini de etkiliyor. Tatbikat olasl da olmas gereken ilk projenin dnda, ilevsel ve rasyonel gnahlar ne olursa olsun deer tayan projelerin sralamada yer almas gerektiine inanyorum. Bunu yreklendirici buluyor, geliimi olumlu etkileyeceini dnyorum. Yarmalarn gncel gereksinmeleri yerine getirmek iin olduu kadar tasarmn gelecei iin olduuna inanmak istiyorum. Yarmaclara jri iin deil de kendileri iin proje yapmalarn neririm. Oysa jrinin nasl ve neyi olumlu bulacan saptamaya almak profesyonellik olarak kabul gryor. Son olarak deinmek istediim bir konu daha var: Mimarlarmz yeryznde yaplan ve yapann imzas haline gelmi yaklamlara gidip eklemlenmeyi erdem biliyor ve oumuz da bunu adalk olarak gryor, byle zannediyor. Bu konuda benim kanlarm bellidir, orada burada konuurum, bu yzden burada fazla sz etmek istemiyorum ama bu tr neriler hemen okunuyor elbette. Eletirenlerin de ada dedikleri projelere daha dikkatli bakmalarn diliyorum. Kiraladklar ne olursa olsun, kiiselletirmeden, iselletirmeden olmuyor. Bunlara daha pek ok ek yaplabilir. Saptadklarmz tartrken ince ince rmek lazm onu da biliyorum ama ne yer, ne zaman snrlamalar buna uygun dyor. Meslektalarmdan dileim, yarma kurumunu hrpalamak yerine, onu nasl daha iyi yaatabileceimizi tartmalar, u yle olursa bakn bu sorun ortadan kalkar diyebilmeleridir. Hepsi doru olmasa bile, bunu yaparsak, yapabilirsek deiime yol gstermi olacaz.

Bir yarma kologyumunda sonulara itiraz eden kiiye, kazanan projenin, katlmclarn hi biriyle kyas kabul etmeyecek kadar dengeli ve oranl kitlelerden olutuunu sylediimde, itirazn srdrdn, ama otopark girii yanl, u ekirdeklere bir baksanza... dediini anmsyorum. lerde zm olabilecek hatalar ho grlebilir. Bunlar elbette yarma dokmanlarnda yer almyor; mimarn eitimi erevesinde kazanmas gerekiyor!
Az hata yapmak demek de yarmay kazanmak anlamna gelmiyor; ya da kazanann hatalarnn, baka birinden okluu, yer deitirmelerini gerektirmiyor. Mimarlk da dier sanat alanlar gibi, sadece analitik dnceyle aklanamyor, duyarllklarla da ilintili... Bu yzden de jri deerlendirmeleri her zaman znel tabanl ve arlkl bir deerlendirme olarak kalacak. Yarmaclarn ortaya koyacaklar neri kabul grmezse, o jrinin kendi dncelerine katlmadn dnmek ve kabullenmek gerekiyor. Jri yelerinin kafalarndaki ya da projeleri grdkten sonra vardkla62 YARIMA

YUVARLAK MASA

KALE NN HATIRLATTII TABULAR VE OLANAKLAR

GMMEK YA DA GMMEMEK
2008 ylnn en popler yarmalarndan biri, Kayseri Bykehir Belediyesinin at Kayseri -Kalesinin Kltr ve Sanat Ortamna Dntrlmesi amacyla yaplan iki kademeli yarmayd. Ocak aynda ilan edilen yarma sonucu 6 dl belirlendi. 2. aamann sonulanmas ekim ayn buldu. Jride ilk aamalarda yer alan Haluk Pamirin son dakika istifas yarmaclar zerinde hafiften bir ok etkisi yaratm olsa da, jrinin gvenilir bir ekip olarak algland yarmaya katlan 75 proje ile teyid edilmi oluyordu.

1. dl Eskiz ve emalar 64 YUVARLAK MASA

byk heyecan gsterdii zorlu bir problemdi. Yarmann sonular da sreci kadar tartld. Bu tartmalar rnekleyen bir kesiti sizlerle paylamak zere serbestMMAR, 14.ubat 2009da, Ankara TSMD ofisinde, jri bakan Sevgi Lkenin de katld bir yuvarlak masa toplants dzenledi. Bu tartmann tamamna yakn blmn, kazanan 6 projenin eliinde yaymlyoruz. (Katlanlar : Sevgi Lke, Kemal Nalbant, Yakup Hazan, Hasan zbay, Abdi Gzer, Saadet Sayn, Mehmet Soylu) Sevgi Lke : Kayseri Kale-ii dzenlenmesiyle ilgili bir alma yapmak isteyen belediye bakanl, yarmalara ok da iyi bakmadklar halde, fakltemizle ibirlii yaparak byle bir konuda yardmc olunup olunamayacan sordu. Biz de yarma yolunun uygun olduunu ve yllardr hep bu yntemi savunduumuzu syledik. Bunun zerine MO Kayseri ubesindeki arkadalarla beraber belediye bakanyla bir grme yapld ve yarma yolu seildi. Mimarlar Odasna bavuru yapld, birka jri yesi nerisinde bulunuldu. Jriyi MO (genel merkez) belirledi. lk toplant Kayseride yapld. lk jri toplantsnda bunun ne tr bir yarma olaca konusunda tartmalar yapld. hale yasas ve yarmalar ynetmeliinin kurallar - ki ok eletirilecek kurallar - ve yntemleri zerinden yarma son eklini ald. Takvimle ilgili olarak Haluk Pamir, srecin ok uzamasndan yana olmadn sylemiti: ok uzun srelerin yarmaclar motive etmeyecei, tersine, yarmaclar geri ekeceine dair kar gr de olmasna ramen iki aamal yarmaya geildi. kinci toplant ODTde Haluk Beyin Dekanlk toplant salonunda yapld. Orada, dnyadan tarihi deeri olan blgelerde yaplan rnekleri ve programn ne olup ne olmayacan konutuk. Yasal olarak herhangi bir eksiklik/yanllk yaplmasn hukuk ileri danmanlarndan destekler alnd. Yarmann yaygn duyurulmas iin ok aba gsterildi. Belediye bakannn ya da danmanlarn zel bir ey dikte eder bir tavr olmad. rnein, mze binas yaplsn diye herhangi bir bask yoktu. Ama bir tarihi olan danman ye, mzeye ok ihtiya olduunu her toplantda dile getirdi. Mze iin orann yeterli olamayaca, baka yerlerin de deerlendirilebilecei dile getirildi. Biz jri olarak zellikle iki aamal ve ilk aamas fikir aamas olarak yorumlanabilecek bir yarma olsun istedik. Bunun iin de kesin bir programla klmad. nk yer, gerek konumlan gerek kalenin zel durumu nedeniyle ok farkl dncelere akt. Sonuta sevindirici bir eklide 75 proje geldi. Jri fikir aamasnda alrken, son toplantmzda Haluk Pamir, annesinin rahatszl haberiyle erken
(*) Yarma projeleri ve dier grseller iin Kayseri Bykehir Belediye Bakanlna teekkr ederiz.

ent merkezinde, nemli bir tarihi kalenin canlandrlmas, mimarlk ortamnn

ve ayrld. Daha sonra da jriye katlamayacan belirtti ve onun yerine yedeklerden ikinci bir mimar arkada geldi.
YUVARLAK MASA 65

Ekip Temsilcisi : Prof. Dr. Doan Zafer Ertrk, T Ekip yeleri : Yrd. Do. Dr. Emel Birer, YT Kadir Uyank, KT Danmanlar : Prof. Dr. Nur Asan Akn ZMMYO, Rest. Uzm. Cemal Kolusoy, Y, Elk. Mh. Sinan Ycesan, T, Mak. Mh. Prof. Dr. Akn nalp, ODT, n. Mh. Prof. Dr. Mehmet .Kkdou, T, Y. Mh. Mim. Yardmclar : Mustafa E. Tercan, K, Mimar

66 YUVARLAK MASA

1. dl Jri Raporundan

Kalenin iine yap yaplmamas, kale ii zeminin bir kent ii park biiminde kullanlmas ve kapsaml mze yapma fikri ok olumlu bulunmutur. Projeye yaklamda basitlik, yalnlk ve rasyonalitenin ne kmas olumlu bulunmutur. Malzeme seimi konusunda Modern Mimarla vurgu yaplmas, estetik adan hem ok ada ve ayn zamanda kalenin kendi yalnlna uygun bir seim olarak grlmtr. Kalenin zemin dzleminde cam ve eliin birlikte kullanlmas, ilk sunumda kullanlan zerinde oturulan geleneksel malzemeler kadar etkili olamamakla birlikte, kabul edilebilir bulunmutur. levlendirmede kalenin kendisinin bir mze olarak izlenmesi nerisi; yaparak, grerek renme ortamnn ncelik kazanmas, doal malzemelerin kullanlmas ve eko yap zelliinin kazandrlmas, peyzaj iin bitkilendirmede ant aa ve endemik bitki trlerinin seilmesi olumlu bulunmutur. ada yaam asndan ekosistemin korunmas ve srdrlmesi amacyla tedbirlerin dnlmesi, Kaleyi bir yeil proje olarak ele almas ok nemli bir katk olarak deerlendirilmitir. Duraan bir sergileme yapsndan ziyade eitli etkinlikleri ve deiken sergileri ile hareketli bir merkez olma ngrs ve i mekan bozmadan kale iinde zemin stnde grnmeyen bir yaplama nermesi ve Kayseri evresinde yzyllardr sregelen yer alt yerlemelerinin bir anlamda ada bir biimde srdrlmesi gemile kurulan olumlu bir iliki olarak deerlendirilmitir.

75 proje arasnda ok deerli, farkl yaklamlar vard. Benim jri bakan olarak baz skntlarm oldu: Fikir yarmas olarak ok zgn deerler tadn dndm birok projenin oy okluuyla elendii bir sre yaand. Ama btn jrilerde bu byledir zaten. lk aamada elenen bir iki proje iin gidip gelip tekrar deerlendirdiimiz projeler oldu. Sonuta ikinci aamaya 6 proje seildi. Asl srpriz bizim iin o noktada balad: Jri olarak o yarmaclar hibir ekilde bilmeme gereiyle yz yze geldik. Oysa ilk aamadan sonra davetli yarma gibi devam etmesini dnyorduk ama yasal olarak bunun mmkn olmayaca sylendi. Melliflere raportr araclyla, hem projelerin zel durumlarna ilikin hem de genel beklentiler dorultusunda grlerimiz iletildi ve ikinci aama balad. Abdi Gzer : 75 tane proje gelmesi saysal olarak tatmin edici ama, jri eitlilik olarak da tatmin edici buldu mu yoksa kerhen mi bir ayklama yapt? Sevgi Lke : Jrinin ok zel bir tezahratta bulunduunu syleyemem. Fakat ilk amada, jri yelerinin kendi bireysel tavrlaryla ilgili olarak baz projelerinin hi ans olmad. nk beklenti ok farklyd. Net bir ekilde u olsun denmedii iin birinci aama, hepimiz asndan srpriz bir biimde sonuland. rnein a grubunda bir proje iin ne srlen bir neden varsa, bu b grubundaki bir proje iin de neden saylabildi. Bu nedenle ok byk sayda elenme oldu ve hatta bu eletirildi. Program serbest brakmak bu tr riskler barndryor ama o kadar da deil: Jrinin de aa yukar nelerde ortak davranabilecei nelerde ayrlabilecei gibi bir ikilemi de tayor. Yakup Hazan: Tasarmn tarihi bir kalenin iine yaplyor olmas bu sreci getirmi olabilir mi? Byle bir alann iindeki neriler, jri tarafndan ok ekstrem bulunup elenmi olabilir mi? Sevgi Lke : Tabi, mesela ikinci aamaya getiimizde ok byk bir yaplamaya hayr! gibi bir tavr olutu. Gl bina tavr sergileyenler jrinin genel eilimine -ben katlmasam da- ters dt. Sadece forma ynelik, kaleyle hibir ekilde bir araya gelemeyecek rnekler de vard. Ama zelikle vurgulamak istediim konu, jrinin genel tavr kalenin antsal zelliinin maksimum ekilde korunmas ynndeydi. Bunun byle olmas durumunda programn ne olaca, ilevin kapsayc olup olmayaca tartld. Yakup Hazan: Ben, Koruma ve Restorasyon Uzmanlar Dernei Bakan olarak bir noktaya dikkat ekmek istiyorum: imdiye kadar birok yarma izledim, yarmac oldum, jri oldum lk defa bu yarmada bir koruma uzman mellifin istenmesi ok olumlu idi. Fakat bu durumun jri kompozisyonuna yansmadn dnyorum. Bu konuda acaba bir tartma oldu mu? Kemal Nalbant : Sizce, iki aamal yarma ile hedeflenen sonulara ulald m? ki aamalnn programlanmas byle mi olmalyd? Mesela kolokyumdan hatrladm kadaryla, seilen 6 projenin aslnda ikier ikier gruptan olutuu ve projenin ana grup altnda toparland sylenmiti. Yani jri olarak, biri alan tamamen bo brakan, dieri yasslatran l bir gruplama yapmsnz. Sizce ikinci aamaya 6 tane proje braklmas doru muydu? Bu durum birinci aamann bitirilmesi noktasnda baz sorunlara yol at m? Elde edilen birinci aama projeleriyle ikinci aama projeleri arasndaki farklara baktm zaman ben bunu ok hissedemiyorum. Hasan zbay : Yarmalar Ynetmeliine gre iki aamal yarmalarda ikinci aamaya kalan tm projelere dl verilmek zorunda. Bildiim kadaryla says 6ya deil 8e kadar kartlabilirdi. ki aamal bir yarma 1995 ylnda Harran niversitesi iin yaplmt. Uzun zamandr kullanlan bir yarma ekli deildi bu. ki aamaly tercih etmek hedefe ulat m? stenenlerin abartl olduuna dair bir kanaat de vard. Herkes artnameden farkl eyler anlamt: Mesela ben, plan ve kesitlerin 200 lekli istendiini anladm; Kadri (Ataba) 500 isteniyor! dedi Yatay ve dey kesit terminolojileri karklk yaratt vs lk aamada bile byle bir karmaa olmas, bu lekte bir maket isteniyor oluu, 2. aamada nerdeyse 1/50ye varan izimler istenmesi stenenler biraz daha azaltlsayd, belki maket istenmeydi, fikri yndeki emee biraz daha arlk verilebilirdi gibi bir izlenim edindim ben.
YUVARLAK MASA 67

Ekip Temsilcisi : Sevince Bayrak, T, Mimar Ekip yeleri : Oral Gkta, .T.., Mimar Danmanlar : Selin Karsan, .T.., Rest. Uzm. Y. Mimar Cafer Aktrk, Y.T.., Mak. Mh. Glsun Parlar, Y.T.., n. Mh. Mehmet Karadurak, .T.., Elk. Mh. Ceyda zbilen, Peyzaj Y. Mimar lker Aksoy, Y. Mimar Ali an rakolu, Y. Mimar Yardmclar : Emine Derya Ertan, .T.., renci

68 YUVARLAK MASA

2. dl Jri Raporundan
mekann btnln yok etmeyen yaplamann yapay bir topografya olarak ele alnmas ve sur ii mekanda ar ykselmeden, byk lde yer altnda maksimum mekan kullanm nermesi, ayrca yaplamann surlardan yeterli uzakla ekilmesi olumlu bulunmutur. Kalenin sur duvarlarnn alglanmas iin i mekanlarn surlar alglayacak ekilde ynlendirilmesi, d ve i mekanlarda srekliin kazandrlmas ve doal k alma olanaklarnn artrlmas, i ve d mekan ilikilerinde etkili perspektifler yaratlmas olumlu bulunmutur. Ancak, birinci aama sonrasnda jri nerileri dorultusunda yaplan deiiklikler sonucunda i mekanlarda doal k kullanm daha olumlu hale gelmise de i koridorun halen yaanabilir bir i sokak nitelii kazanamam olmas, bu sokaa alan mekanlardaki kademelendirilmenin ilevsel zorluklar eletirilmitir. Tarihi nemi olan caminin ikinci plana itilmesi ve nerilen proje ile btnleememesi, projede nerilen ilevsel programn kltr alan olarak yetersizlii ve eitlenememesi eletirilmitir.

Son bir soru da programszlk konusunda: Bu konuda hi yn verilmemi olmas deerlendirmede nasl bir sorun yaratt? Mesela belediyenin bir mze talebi yoktu. Acaba bir ereve program verilebilir miydi yoksa programszlk istenilen hedefe ulat m? Saadet Sayn : Ben 75 projenin ne kadar srede deerlendirildiini merak ediyorum. Raporlar yeterince irdelendi mi? nk Jri deerlendirme ltleriyle proje seimleri nemli lde eliiyor. Yarma artnamesi kapsamnda, Kayseri Kalesinin korunarak kltr ve sanat ortamna dntrlmesi proje nerisi ile ileve ynelik program nerisi isteniyordu. dl alan projelerin raporlar ile jri raporlarnda bu balamda herhangi bir almann yaplmadn, genel yaklam olarak mze ilevinin ar bastn gryoruz. dl alan projelerde de genel olarak hep programsz tasarm kurgusunu gryoruz. Program nerisi iin kentin mevcut kltr yaplarnn programlar irdelenerek benzer ilevlerin tekrar etmemesi, kent kltr balamnda zayf kalan alanlarn programlanmas gerekirdi. dl alan proje raporlarndan ve deerlendirme raporlarndan program nerisinin gz ard edildii anlalyor. Kayseride bu anlamda 5 kurulu var: Kltr Bakanlna bal devlet mzesi (Kayseri Arkeoloji Mzesi, Gpgpolu Kona Etnorafya Mzesi, Atatrk Evi), yine ilgili Bakanln denetiminde bir zel mze (Gevher Nesibe Tp Tarihi Mzesi) ve mze ileviyle dzenlenmi iki mze (Ahi Evran Sanatkarlar Mzesi ve Kadir Has Mzesi) Bu tespitlerden yola karak, i kalenin ilevlendirilmesine ynelik program nerisi gerei dikkate alnmam. Sevgi Lke : lk sorudan balarsak: Jri kompozisyonunun korumac bir arl var myd derseniz, evet vard. Ama, kent planc ve tasarmc hocalar da vard. Jrinin kompozisyonunda bir eksiklik olduunu syleyemem. Evet, 6 dl bu kadar yksek katlmn olduu yerde az ama bu, bte ile ilgili ve belediyenin tasarrufu altnda olan bir konuydu. Biz uratk ama sayy 8e karamadk. Tm iveren belediyeler gibi idare, yarma yolunun zaten ok pahal bir yol olduunu; bir iki kiiyi arp yaptrmann aslnda ok daha ucuz ve kolay olduunu savunarak direndi. stenenlerin abartl olmas ve programszlk konusunda ise jri, ilk aamada daha ok grafik anlatmlarda kalan rnler gelebilir tahminiyle, ikinci aamada teknik boyuttaki eksikliklerin giderildii, olabildiince donanml, ihtiya program nceden belirlenmiesine detayl izim teknikleri istedi. nk fikir aamasnda kalan bir neriyi ikinci aamaya tamak iin takvim uygun deildi. Dier yandan, Ynetmeliin ngrd koullar dorultusunda da geliti bu istekler. Terminolojiye gelince, yatay kesite plan deyip gemiyoruz: Yatay kesit plandr ama yatay kesit demenin de bir sorun olduunu dnmyorum. Seilenlerin hepsi mze deil, neden byle bir yargya vardnz bilmiyorum! Program konusunda, gerekten idare bize bir ey dikte etmedi ve biz de burada ok ilgin fikirler olabileceini dndk. Brakalm herkes kendi ihtiya programn, buraya uygun grd ilevi yapsn dedik. Bence hem elenenler hem dllenenler arasnda kendi programn oluturup, ona uygun zmleri yaratanlar vard. Mesela medya merkezi yapan birisi vard. Raporlarn okunmad imasna ise hogr gsteriyorum... Tabi ki hepsi okundu! Bir kere jrinin profilinde, iini ciddiye alp okumaktan yana olan insanlar arlktayd. Her jri yesine hepsini okudun mu okumadn m? denmez. Okundu mu diye jri bakan sorar ve deerlendirmelere geilir. Soruyu iyi niyetle sorduunuzu dnerek bu cevab vereceim. Deerlendirme ltlerinde fikir aamas olarak grdmz ilk aama iin ok balayc kriterler koymadk. Sonuta oylamayla ne kan rnler gsterdi ki jri ayr yaklama vize vermi oldu: Ben mesela alann tamamen bo kalmasna ok sempatik bakmadm. lk elemelerde eller, sanki ok youn bir yaplamann doru olmadna dair kalkt: Youn yaplamann iyi-kt-orta karar eitlilikte rnekleri olmasna ramen, ounluk bu tepkileri gsterdi. Tabii elenmesine zldm projeler olmad deil: ok yeniliki bakp kalenin dna taan, sur duvarlarnn st kotlarn aan ok ilgin fikirler de vard ama sonuta bu bir yarmadr ve jrinin takdiridir.
YUVARLAK MASA 69

Ekip Temsilcisi : Do. Dr. Ayhan Usta, K.T.., Y. Mimar Ekip yeleri : Prof. Dr. Glay Usta, K.T., Y. Mimar Ali Kemal eremet, K.T.., Mimar O. Gne Erden, K.T.., Mimar Danmanlar : Umut Bilgi, O.D.T.., Rest. Uzm. Y. Mimar Metin Baaran, Gazi ., n. Mh. Bahri Trkmen, O.D.T.., Mak. Y. Mh. Yaar Arzu eri, A.D.M.M.A., Elk. Mh. Engin Akta, K.T.., Peyzaj Y. Mimar Yardmc Ekip : Osman Karatepe (maket) Umut Cantrk (maket)

70 YUVARLAK MASA

3. dl Jri Raporundan
Bu neri, kalenin i mekann alglanmasn zayflatacak bir yaplama izlenimi vermekle birlikte seilen malzemelerdeki effaflk, narinlik, yalnlk ve ayrntlarndaki ustalk nedeniyle eski ile yeninin birlikteliini yanstan ada mimari zm ile olumlu bulunmutur. Ancak yapsal younlukta, kalenin ant yap zellii asndan problemli bulunmakla beraber i mekanlardan surlarn alglanmasna her ynde olanak salaya effaflk dikkate deerdir. Sur iinde oluturulan yapsal younlua karn yeni bir mahalle dncesinden yola kan i mekan organizasyonlarndaki yetkinlik, mekanlarn ve peyzaj nerilerinin yatayda ve deyde birbirine eklemlenmesi, nerilen ilevlerin ayrntlarndaki zen ve zellikle bodrum kattaki program zenginlii asndan olumlu bulunmutur. Yapya ilikin detaylardaki rasyonellie karn surlara dayanan gergi demiri dncesinden hareketle nerilen saaklar yine de restorasyon ilkeleri asndan doru bulunmamtr.

Seimler nedeniyle, idare uygulamay hzla gerekletirmek istiyordu. kinci aamadan sonra, kazanann hzla yaplabilir hale gelmek zorunda kalacan dndmz iin, olabildiince detayl bir sunuun ne kt bir sonu olutu. Mesela ikinci dl, ikinci aamada biraz daha yetkin bir performans gsterebilseydi, birinci olabilirdi. Kemal Nalbant : ki aamaldan hedeflenene ulatnz dnyor musunuz? Sevgi Lke : Bunu bana kiisel olarak deil de jri bakan olarak soruyorsanz, yaanan btn skntlara ramen jri kendi oylaryla hedefe ulatn, oylar ve zgveniyle ortaya koymutur. Mehmet Soylu : Birinci etap sonucuyla ikinci etap sonucu arasnda seilen projelerin kiisel olarak st dzeye doru tand konusundaki jri eilimini mi kastettiniz? Sevgi Lke : Srece ilikin syledim. Mehmet Soylu : Birinci seilen proje mal sahibini memnun etti mi? Mal sahibi bu yarmadan beklediini ald m? nk ou kez jrinin setii projeyi mal sahibi beenmeyebiliyor. Ankara Bykehir Belediyesi yarmasnda olduu gibi. Bu yarmalarn sreklilii asndan ok nemli. Kayseride belediyenin beklentileriyle jrinin yapt seimler rtt m? Sevgi Lke : Balangta jri, program vermeme konusunda direnli davrand iin, onlar da iten ie bir pimanlk duymu olabilirler. Ama kolokyumda jriye teekkr ettiler; seilen projenin uygulanmas iin ellerinden gelen abay gstereceklerini ve %99 yapmay planladklarn sylediler. Hatta mze isteyen danmana da baka yerde mze sz veriyoruz dediler. O nedenle, ne umduk, ne bulduk gibi bir durum sz konusu deil. Saadet Sayn : Elbette jrinin deerlendirmesine her durumda sayg duymak gerekir. Ancak jri raporlarnda belirlenen deerlendirme ltleri ile yarma sonularn karlatrdmzda vahim bir ekilde elitiklerini gryoruz. Mesela 1. aama deerlendirme raporunda diyor ki: Kalenin beden duvarlar ve temellerinin zarar grecei bir yaplama olmamas gerektiine. Oysa, i kale alannda yaklak 7-8 metre kazlarak topraa gmlen bir yaplamann gerektirdii kaz almalar ve sonrasnda, surlarn zarar grmeyeceini hi kimse garanti edemez. Kalenin antsal zellii ile avlusunun btnlnn ve d evre ile uyumunun ncelikle dikkate alnmas. Jri tarafndan avlu olarak tanmlanan alana i kale denir. kaleyi evreleyen duvarlara da sur denir. Savunma amal kalelerin yansra yerleim alan olarak gnmze gelen kaleler de vardr. Bu alanda cami, kilise ve benzeri yaplar ile konutlar yer alr. Kayseri Kalesi de bu niteliktedir. Kale surlarnn yansra kullanm deerlerinin de korunmas evrensel bir ilkedir. Asrlardan beri yeryznde yerleik bir yaplanmann bulunduu bir alann fiziksel yapsn tamamen alt st ederek yaplar gmmek ve yaam yeraltna alarak antsal yapy tabulatrmak koruma kavram ile elien bir yaklamdr. Kayseri Kalesinde asrlardan beri yerleim alan olarak eitli toplumlarn barndn biliyoruz. Bu alanda bilimsel bir kaz yaplmad, 1983 1984 yllarnda dnemin Mze Mdr tarafndan 5mye kadar inen noktasal sondaj kazsnn yapld ve kalnt bulunmadndan (ifahen) sz ediliyor ve yazl-izili herhangi bir belge bulunmad da ifade ediliyor. Yani Jri, bilimsel ve somut bir belgeye dayanmadan, ifahen aktarlan sylentilerle, alann tamamen kazlabileceine karar vermitir. Sonra Jri, Tasarmn biimsel zmnn, antsal kalenin tarihsel balam ile iliki kuramadn ifade ederek burlarn ilevlendirilmemesini eletiriyor ve Kalenin zgn i mekannn ve burlarnn ilevlendirilmesi nerisinde bulunuyor. (37 Sra nolu projenin jri deerlendirme raporundan) Birincilik dl alan projede, rlvelerin yetersiz olmas gereke gsterilerek burlarn ilevlendirilmediini gryoruz. Rlveler, bu aamada ilev nerisi iin yeterli niteliktedir. Uygulama aamasnda salkl mdahale karar gelitirmek iin daha ayrntl rlve ihtiyac gerekebilir. Ancak birincilik dl alan projenin, tamamen topraa gmd yapy - istese de - burlarla ilikilendirmesi ve btnletirmesi imkanszdr. Ayrca
YUVARLAK MASA 71

Ekip Temsilcisi : Ltf nver, .T.., Y. Mimar Ekip yeleri : Prof. Dr. Hasan ener, .T.., Y. Mimar Do. Dr. Can . Binan, .D.M.M.A., Rest. Uzm. Y. Mimar Danmanlar : Prof. Dr. Rengin nver, Y.T.. Y. Mimar Hseyin Kaya, Gazi . Mak. Mh. Prof. Dr. Ahmet Cengiz Yldzc, .. (Orman Fak.) Yardmc Ekip : Mjgan Pehlivan Aylin orak Ebru nver Dilek ankr Nazm eti lknur Karl afak Delici

72 YUVARLAK MASA

Mansiyon Jri Raporundan

Yarmann birinci aamas sonucunda bir kltr ve sanat alan olarak daha kapsaml ve ayrntl bir program istenmi olmakla birlikte ikinci aamada sunulan projede bu konuda herhangi bir gelime-ilerleme olmad saptanmtr. Proje minimalisttir. Mekansal bileiminde hibir gelime olmamtr. Kullanm alanlarnn iklimsel deiiklikler gznne alnarak artrlmas nerilmiti ancak bu ynde de herhangi bir ilerleme salanamamtr. Ayrca programdaki mekanlar iyi tanmlanmam ve ihtiyalar karlayacak boyutlara ulatrlamamtr. ok geni tutulan im alanlar hem bakm hem de kullanm zorluklar getirmektedir. K koullarnda da kullanma olanak salamas istenen projenin k kullanm jrinin beklentilerine cevap verememektedir.

burlarda mevcut olan kullanlabilir nitelikte yaklak 1500 m2 kapal alann kullanlmamas, ekonomik deerlendirmenin de gz ard edildiini gsteriyor. Bir baka kriter evresel koruma, ekonomik boyut ve ekolojik dengelerin gz nne alnmas, geri dnmn ve srdrlebilirlik konularna duyarl davranlmas. dl alan projelerin, evresel koruma ve ekonomik boyut kavramlaryla elitikleri gibi, geri dnm ve srdrlebilirlik balamnda da elikili olduklarn gryoruz. Mimari ve arkeolojik deerlerin niteliklerinin korunarak, alan veya yapya minimum dzeyde ve geriye dnm mmkn mdahale yntemini benimsemek, evrensel bir koruma yaklamdr. Jri yarma artnamesinde ve deerlendirme ltlerinde bunu istiyor ancak dl verdii projelerde her nedense bu kavramlar gz ard ediyor. Btn alan kazlarak topraa gmlen betonarme bir yapnn geri dnm mmkn deildir! Ayrca, evresel koruma, ekonomik boyut ve geriye dnm ilkeleri dorultusunda tasarlanan projemizi de, jri kalc yap olmad gerekesiyle elemitir. Jri deerlendirmelerinde grld gibi koruma tabu deildir. Kltr varlklar ada teknik ve yaklamlarla ilevlendirilerek toplumun kullanmna sunulabilirler. Yeter ki koruma ve kullanma dengesi, uluslararas koruma yaklamlar erevesinde salansn. Sevgi Lke : Kolokyumda tartlan eylerin tekrar projeler zerinden tartlmasn doru bulmuyorum. Deerlendirme ltleri genel geer ltlerdir. Hangi yarmada jri 56 maddelik kriterlere btnyle uyan bir dllendirme yapmtr?! Normaldir bu. Sydney Operasndaki gibi, bata elenen bir proje birinci bile olabilir. Bu, deerlendirme ltlerinin olmad, uyulmad anlamn tamaz. Konteynrlar vinlerle getirip koyan projeler vard ve onlar da elendi. Somut bir durum var: Orada kaz yaplm, nk mit Serdarolunun projesi uygulanm! Yarma artnamesinde de gsteriliyor... Daha nce hibir ey yaplamaz denilen alanda, ayn kurulun bir yesi projesini yaptrm! Hasan zbay : Kolokyuma katlma ve sergiyi gezme ansm olmad. Kazananlar internet ortamndan grdm. Bu adan zellikle birinci aamaya katlan projeleri grmemenin dezavantaj olduunu bilerek, bir iki ey sylemek istiyorum. Yarmaya katlan bir ekip olarak bizi en ok artan ey, byle bir kaleyi evresinden soyutlayarak tasarlamak zorunda kalm olmakt: evre yaplm, rayl sistem uygulanm, yollar alm... Hatta verilen artnamede kaldrm kaplamalarnn rengi bile belliydi ve yarmaclardan bunlar aynen izmeleri bekleniyordu. Soru-cevaplarda bunlara mdahale edilmemesi bile belirtildi. Keke bu yarma daha erken kabilseydi ve Kalenin kentle ilikisi de tartlabilseydi. Burada yaanm bir sre var: Kuzey kaps fi tarihinde alm ve kapansn diyen 40 tane kurul karar var ama kapanmam. Kapanamaz da nk kent baka yere doru bym. Kuzey kapsnn kapatlmasn istemek artk gereki bir tavr deil. Korumac olarak bakldnda kapatmak gerektii sylenebilir ama ben kent leinden baktm zaman Kuzey Kapsnn olmas gerektiini sylerim ve hatta bana kalrsa bir de bat kaps aardm! Tabi biz yle bir eye cesaret edemedik. zetle, yarmay kent leinde ele alabilseydik tasarmlar biraz daha zengin bir noktaya tanabilirdi. Kalenin iinde yap olmas meknn doasna ters bir durum deil. Ancak anladm kadaryla jride (belki de Serdarolu projesinin kt yaplmasndan ve kt kullanmndan kaynaklanan tepki nedeniyle) ieride az yap yapmak, younluu azaltmak, biraz temizlemek, salal ayklamak... gibi bir duygu baskn gelmi gibi gzkyor. Ama birinci ve ikinci projeler, kale iini boaltmakla kalmyor, bir de stne oyuyorlar. Zaten kapal ve eperleri tanmlanm bir meknn iinde yeni bir ey yapacanz zaman, onu bir daha oymann bir mant yok! zellikle ikinci projedeki 6 tane amfiyi ben pek inandrc grmyorum. Ama tabii ki bodrum kat kullanlabilir. Zaten Serdarolu binas belli alanlar kazm, sondajlar yaplm vs. Bence en byk sorun, ieriyi tamamen boaltmak. eriyi tamamen boalttnz zaman meknn asl srprizi kayboluyor. Bu adan nc proje ilgin ama ondaki lek de bu yapy yoruyor. Baz yaplar var ki zaman iinde yoruluyorlar. Bu strktrel bir yorgunluk deil, yap
YUVARLAK MASA 73

Ekip Temsilcisi : Yrd. Do. Dr. Murat Dndar, Y.T.., Y. Mimar Ekip yeleri : Prof. Dr. Cengiz Baylgen, .T.O (.T..), Y. Mimar Yrd. Do. Dr. Nihal Uluengin, D.G.S.A., Rest. Uzm. Y. Mimar Sinem KLTR, B..., Mimar Hasan Can Kamburolu, B..., Mimar Danmanlar : rfan Balolu, .T.., Y. n. Mh. Serhat Sava Balk, Kocaeli ., Mak. Mh. Alpay Adal, Y.T.., Elk. Mh. Yardmc Ekip : Pnar Sunar, B..., Mimar Efsun Ekenyazc, Y.T.., Y. Mimar

74 YUVARLAK MASA

Mansiyon Jri Raporundan

Tarihi evreye az mdahale etmesi ve sur duvarlar ile kendisi arasnda doal bir peyzaja olanak salayacak mesafenin tannm olmas bakmndan olumlu bulunmutur. Kalenin kendi iinde surlarla yarmayan yeni bir i mekan nerilmesi, fikir olarak olumlu bulunmutur. Tasarmn biimsel zmnn, antsal kalenin tarihsel balam ile iliki kuramad grlmekle birlikte, kalenin kendi kapal geometrisi iinde, ak hava anfisini kendisine odak olarak alan sarmal bir eriselliin oluturulmas ve bu erisellikle ortak kullanma ak bir mekann tanmlanmas olumlu bulunmutur. Projeden beklenen gelimeler yeterli bulunmamtr: Orta alann nasl kullanlaca belirsizdir. Caminin evresi yeteri kadar gelitirilememi, binann ats iin nerilen fonksiyonlar gerekletirilememitir. Biimsel kayg hala n plandadr. Bu nedenlerle i mekanlar skc ve yeknesaktr. Yaz k kullanm net deildir. Proje raporlar yetersiz bulunmutur.

yklendii ilevlerden dolay yoruluyor. Burada da kanmca bu yapy biraz dinlendirmek gerekiyordu. Biz bunu yapmaya almtk; amacmz, kalenin stndeki misyonu biraz hafifletmekti. Kemal Nalbant : Bu kriterler meselesinde, onlar batan yazarsnz ama hibir yarmada hepsine aynen uyulduunu grmeyebilirsiniz. Ama ben bu yarmada, artnamenin diline de yansyan ve sonra kriterlerle devam eden baz alglama sorunlar ve koruma hatalar yapldn dnyorum. Buna bal olarak, ortaya karlan 6 tane tasarmn da bu temel hatalarn zerine bina edildiini dnyorum. yle ki: Kriterlerde, kalenin antsal zelliinin d evreyle uyumunun dikkate alnmas gibi ok nemli bir vurgu vard. Benim de yarmaya girmemi en ok etkileyen eylerden biri, kaleyi evresiyle beraber ele alacamz dnmekti. Kalenin Kayseri Cumhuriyet Meydanndaki hali iler acs! Keke d evre dzenlemesi de bu yarmayla beraber alsayd. Yarmaclarn daryla olan ilikilerinde yeniden kurgulanmas gereken ok nemli eyler vard ve bunlar kat. -kalenin, Kayserideki bugnk pozisyonunda da sorun var: Yarmann dokmanlar arasnda verilen aratrmalar ve eski resimlerin hepsi gsteriyor ki, eskiden bir mahalle vard burada. 1980li yllarda oldu-bittiyle mit Serdarolunun projesi yapld ve bence bu yarmann amac, belki bir anlamda bu sorunun bertaraf edilmesiydi. Kalenin yeniden yaplanmasnda burann bir boluk olarak ele alnmasnn (3. proje hari seilen dier 5 dl byle ele alyor) ok temel bir yanl olduunu dnyorum. Saadetin zeminle ilgili sylediklerine %100 katlyorum. Bunu biraz da deneyimlerime dayanarak sylyorum: Gaziantep Kalesinde, Kz Kalesinde ve baka birka kalede altm ve uygulama srecinde skntlar yaadm nk kazlara ilk baladmz noktayla son nokta arasnda byk farklar olutu. Kazlarda mthi eyler kt. Mesela Kz Kalesinde, kaleden daha eski, 910.yya uzanan bir Bizans Saray bulundu. mit Serdarolunun o binalar yaparak alanda belli oranda tahribat yapt kesin. Ama Danman jri yesi Mehmet ayrdan jriyi ok ciddi bir ekilde yanlttn dnyorum: 5x5lik sondaj kazlaryla baktk, bulamadk diyerek bizi ikna edemezsiniz. Dolaysyla kazlar yeniden baladnda, bu proje mthi bir tahribat yaratacak. Kalenin kentle olan ilikisinde dramatik bir durum var: Kale 1112. yyla kadar i kalenin bulunduu nokta kentin bittii nokta iken ve o yalnzln gerilimine sahipken, imdi birden kentin en temel noktasnda, adeta bir tiyatro dekoru gibi duruyor. (Kayserililer, film gerei zerine hal bayra aslmasna bile mdahale ediyor.) Ben kuzeydeki kapnn kapanmasnn ok nemli ve pragmatik olduunu dnyorum. Bu kapnn bir tr tahribat yarattn dnyorum. zgn gney ve dou kaplar farkl: Mahmut Akok restitsyonlarnda kap yap takmlar diyor bunlara. Bunlarn her biri kale mimarisinde belki 300500 yllk deneyimlerin st ste binmesiyle olumu unsurlar: bir defa hendekler var, kpryle d avluya giriyorsunuz ve artlm kaplardan geiyorsunuz... Bu kaplarn yannda onarm yapacaz bahanesiyle yeni bir kap ap, kapatlmas kararn 20 sene boyunca kurul kararlarna yazp, ondan sonra bu kararlar yok varsaymak, kendinizle elimektir!! Esas olarak, bu kalenin yeniden ele alnmasnda yap yaplabilir. Geri dnlebilirlik ana hedefini bir tarafa brakmaszn 11. 12. yydan 19. yyla kadar sren ve kalenin dinamik bir kent paras olma zelliinin, yeniden, bu kltrel balk altnda yaplanmas idi temel problem. Ben de byle ele aldm bu konuyu. Abdi Gzer : Ben biraz daha genel bir adan bakmaya alacam: Bu zel bir yarmayd. Birincisi, restorasyon uzmanyla mimarn beraber alt ender bir yarmayd ve koruma konusu vard iin iinde. kincisi ok uzun sredir kmayan iki aamal yarmalardan birisiydi. Bence nemli olan -ki kendi projemde bunu yapmaya altm- bir nc boyutu daha vard: bu proje, balam itibariyle hem mimarlk hem kent adna zgn bir rn vermeye ak bir projeydi.
YUVARLAK MASA 75

Ekip Temsilcisi : H. Sinan Omacan, .T.., Y. Mimar Ekip yeleri : Didem Teksz Bykk, .T.., Y. Mimar S. Yldz Salman, .T.., Rest. Uzm. Y. Mimar Danmanlar : Orhan lkay Ergne, Y.T.., n. Mh. S. Cevat Tanrver, .T.., Mak. Mh. smet Defne, Y.T.., Elk. Mh. Meltem Erdem, .., Peyzaj Mimar Erdin Kolcu, O.G.., Mimar Yardmc Ekip : Merve nce, .T.., Mimar rfan Erti, .T.., Mimar Yavuz Selim Ylmaz, Erciyes ., Mimarlk r.

76 YUVARLAK MASA

Mansiyon Jri Raporundan

Projenin ikinci aamasnda beklentilere paralel bir gelime grlmemitir. Projenin program zayf kalmtr. Plan 1/500 leinde kalm ve anfi gibi baz nemli mekanlar gelime gsterememitir. Burlara ilikin nerilen ilevler ve mekansal organizasyon olumlu bulunmutur. Bununla beraber ayrnt izimlerinde gsterilen bakr yamur ini borular perspektiflerde grlmemektedir ve bakrla yapld belirtilen bu borular kalenin i duvarlarnn grntsnde hem kirlilik asndan hem de suyun surlara verecei zararlar asndan olumsuz bulunmutur. Korugan olarak adlandrlan krmz ktlenin iinde yer alan anfi kullanm asndan eitlilik gstermemektedir. Ayrca arazinin toporafyas gz nnde tutulmamtr. Projenin yaz ve k kullanm minimal leklerde kalmaktadr. Kltr etkinlikleri programnn gelitirilmesi, zemin st ve zemin alt ilevlerle burlardaki ilevlerin artrlp ilikilendirilmesi istenmesine ramen bu konu eksik kalmtr.

Proje yarmalar genelde ikili bir hedef ve anlam barndryorlar. Bir yandan iverenin beklentileri dorultusunda bir yapy elde etmek, ama dier yandan da hem mimarla hem kente katkda bulunmak. Yapnn ve balamn zelliine gre bu hedeflerin birbirlerine gre arl deikenlik barndrabiliyor. Baz yaplarda hakikaten ilevin, daha dorusu iverenin beklentilerine uygun seimler n plana karken baz yaplarda kente ve mimarla bir ey katma beklentisi daha arlkl olabiliyor. Daha ok kltr ve sanat yaplar byle yaplardr. Mesela Prag Ktphanesi yarmasnda jri nerdeyse ne isterseniz yapn demitir. Ben bu yarmay biraz byle bir anlay salayacak bir ans olarak grdm. Fakat te yandan da bizim jrilerimizde ve yarma geleneimizde, gelenekselleerek yerlemi bir konsenss arama olgusu var ve ben bunu ok tehlikeli gryorum. Bu konsenss jri yelerinin kendi arasndaki bir konsenss olabiliyor, proje beklentilerine ynelik bir konsenss olabiliyor, mimarln verdii tepkiyle iverenin istedii arasnda bir konsenss olabiliyor Genellikle bunlarn bir bilekesi aranyor: Hem belediyenin isteklerini kabul edelim, hem de korumaclardan/mimarlardan ok tepki almayalm. gibi... Bu konsenss baz yarmalarda olabilir ama bu tr yarmalarda jrinin cesaretini ok nemli gryorum. Konsenss derdi olmayan, pozisyonel bir neriyi ne karp altn izerek, baz kesimleri karnza almay gze alarak, mimarlk ve kent adna uzun vadede tartmalara ak olabilecek baz tavrlar ne karmak gerek. Bu tabii ki sadece jrinin sorunu deil, mimarlardan gelecek tepkiyle de oluan bir durum: Eer projelerle nnze bir ey gelirse onu desteklersiniz, gelmezse desteklemezsiniz... Burada ise grdm tavr Bu i sonradan bamza dert olmasn, koruma asndan ok titiz davranalm meselesinin ok ne kt. Boluk duygusunun, mekansal ve programa ynelik bir tercih olmaktan ok, bu kayg ve korkunun sonucunda, i gdsel olduunu dnyorum. Biz de balangta bunu kendi aramzda tarttk: Jri muhtemelen kaldrlm bir platform iinde o boluu olduu gibi koruyan, yapy neredeyse yok eden, ikinci dzlem gibi yapan projelere ok prim verecekti. Bizim ilk yaklammz da byleydi. Sonra dndk ve dedik ki, bu tavr sonuta birtakm ilevleri barndrmann tesinde fazla bir ey yapmayacak. Biz buradaki lei abartabilir, yapy ykseltebiliriz. Burlarla ilikileri farkl dzlemlerde kurabiliriz. O zaman burlar grsel olarak alglanan bir ey olmaktan kp dorudan programn paras olma ansna kavuabilir. kincisi bir gece kullanmnda k etkisi kullanlr. Cam-elik prizma hafiftir, kaldrlabilir, hatta eklenip geniletilebilir... Ama sonunda, kendi kimliini, ada varln koruyan bir yap yapmaya gittik. Bana gre yeterince cesur bir sonu da olmad. Bu bizim kendi iimizdeki konsenss araymzd. Tersten gittiimde yle dnyorum: Bu anlamda biz bir frsat kardk. Sadece Jriyi kastederek sylemiyorum, yarmaclar asndan da kat. Jrinin cesaretlendirici olmas ok nemliydi. ki aamal yarma bunu ilevselletirmek iin nemli bir ara. Aksi takdirde iki aamal bir yarma bir angarya olmaya dnyor. Zaten buradaki birinci aamada, herhangi bir yarmann detaynda izimler isteniyordu. Halbuki iki aamal bir yarmada u olabilirdi; A3 boyutunda eskizler, bir yarmacnn birden fazla neri getirebilmesi ve jrinin ileri gtrlmesini istedii 7-8 fikri seip al bunlara devam et demesi... O zaman iki aamal bir yarma ilevselleebilir. Ben burada neden iki aamal olduunu anlam deilim. Buradaki ilev ise tamamen iin mazereti diye dnyorum. Sonuta atl duran bir yeri amak, kentin merkezini yapmak istiyorsunuz. Burada temel konu var: Birincisi, Kayseriyi uluslararas dzeyde yeniliki bir mimarla geirgen bir ehir yapmak ki bu frsat kardmz dnyorum. kincisi, burada elde edilen rnn Kaleyi yeniden bir ilgi oda, kentlinin akn akn gelecei bir merkez yapamayacak bir konsenssle seildiini dnyorum. ncs ve belki daha nemli olan, korumayla mimarlk arasndaki iliki de, bir tr uzlama, birbirini denetleme ilikisi olarak snrl kald. Oysa korumaclkla ilgili bir eyi tartyor da olabilirdik. Bu tr eyler pozisyonel eyler. Norman Foster British Museumun avlusunu kapatnca milat oluturdu ve ardndan baka eyler yaplmaya baland. Ama mesela Astanada yine Fostern yapt piramit bombo, nk ilevsel olarak kentle btnleik, onun bir paras olacak ekilde dnlmemi.
YUVARLAK MASA 77

Yakup Hazan : Koruma ve Restorasyon Uzmanlar Dernei (KORDER) olarak bu yarmay nemsiyoruz. Jrinin koruma uzmann mellif olarak istemesi isabetli bir karard. Bu uygulamann emsal olmasn bekliyoruz. Fakat jri kompozisyonunda koruma uzmanlarnn arlkta olmalar gerektiinde srar ediyorum. Koruma alannda proje yapan deneyimli uzmanlar yarmaya farkl bir bak as getirebilirdi. Koruma bilimseldir. Her kararn arkasnn bilimsel ve deneysel verilerle doldurulmu olmas lazm. Koruma alanlarndaki planlamalar veya projelendirmeler kiisel ve sezgisel temeller zerine kurulamaz. Mimarln ise sezgisel yan vardr. Mimarn zgrlk alan snrsz olmaldr. Bu zgrlk alan iinde yaratc dnceler filizlenebilir. Koruma alannda mevcut tarihi bir yer ile ya da yap ile kar karya kalnr. Yaratclk var olan bir yer veya yap zerinden gerekletirilmelidir. Yerin ya da yapnn yaanmln da mevcudiyetini de yok sayamayz. Koruma, farkl bilimsel gruplarn ayn konu zerinde alp ortak bir sonu rn elde etmesidir. Byle bir alan iinde yaratcln ne kadar zor ve kymetli olduuna dikkat ekmek isterim. Bu yarmada da gerek jri kompozisyonunun gerek yarmac kompozisyonunun uzman gruplarn bir araya gelmesi ile olumas dnlebilirdi. Buras Anadolunun nemli merkezlerinden birisi, ok zel bir yer. Bu tarihi kent merkezinde, i kalenin evresinde, Hunat Hatun Klliyesi, Sahabiye Medresesi, Kale bur ve sur kalntlar, kmbetler, tarihi camiler, kapal ar, gibi tarihi yaplar var. Hatta, stadyumdan merkeze uzanan yaya hareketini, cumhuriyet meydann ve metroyu da konuya dahil edebiliriz. ki aamal yarmann birinci aamas, btn alan kapsayan lekte olmalyd. Blgeye ait plan kararlar ve bu alan iindeki tarihi deerlerin her birine ne tr mdahalelerin yaplmas gerektii ve kullanm kararlarna ait genel kararlar birinci aamada retilmeli idi. kinci aamada ise blgedeki tarihi yaplarn her biri iin ok sayda yarma karlabilirdi. Hatta ok nemseniyorsa alt lekte kacak yarmalar da kendi iinde iki aamal yaplabilirdi. Her yap btnden bamsz deerlendirmeye alld zaman, esasa ait dnce olmad iin kaygan bir zemin olumaktadr. Bu kayganlk bu tr alanlar iin hi istenmeyen durumdur. Yarmann birinci aamas kentsel lekte olsayd, st lekte kabul grm kararlar jriyi de rahatlatacakt. Sonular jri yelerinin sezgilerine bal kalmayacakt. Jri mant gelmi olan rnlerin elenmesi zerine kuruludur: Jri, yarmaya gelen projeleri eleyerek belli bir sayya indirmek durumundadr. Birinci aama kentsel lekte olsayd, birinci aamadaki kararlar jriyi de balayaca iin daha salkl seim yaplabilirdi. Bu yarmada jri kendi kararlar iinde kapal kalmtr. Burada yaplacak tasarmn ucunun ak olmas gerekiyordu. Mekanlarn ileride ele geecek yeni verilere gre kendini yenileyebilmesi ve deitirebilmesi sz konusu olmalyd. Fiziksel olarak yere gmlm ve dondurulmu mekanlar yeniden ele alndnda snrl mdahaleler yaplabilir. Belki bir sistem nerilebilirdi ve deiime eilimi olan birtakm fiziksel mekanlar nerilebilirdi. yle yetenekli olurdu ki mekanlar, kacak
78 YUVARLAK MASA

Abdi Gzer

Kemal Nalbant

Hasan zbay

Saadet Sayn

Yakup Hazan

olan art ya da eksi deerleri, her seferinde kendi bnyesine alp, bir ekilde deime ve deitirme zelliine sahip olurdu. Sevgi Lke : Jri ilk toplandnda, daha program ve srece ilikin kararlar ele alnmadan, ncelikle kalenin rlvesinin ve restorasyonunun yaplmas gerektii zerine iveren ve danman jri yeleri ile tarttk. nce yapnn salam bir hale getirilmesi gerektii sylendi ama bunun belediye asndan nceliinin olmad anlald. Jri, yarmann kentsel lekte ele alnmas iin ok aba gsterdi. Kentsel evrenin karakteristik eleri tartld. Ancak yine iverenin kararlar nedeniyle yeniden bir evre/meydan dzenlenmesinin kesinlikle olamayaca sylendi ve sonuta yarma kalenin iiyle snrl kald. Mesela bir proje vard stnde durduum; kentsel lekte inanlmaz byklkte bir alan yarma alan olarak ele alan bir projeydi. Bir veya iki oyla elendi ilk aamada. O tip neriler vard. Burlara ilikin olarak, tm deerlendirme aamalarn geen ve oylama sonucunda n plana kanlardan bir proje, bu boluun korunmas adna hi burlar ellememi. Ve diyor ki rlvesi, restorasyonu yapldnda burlara yeniden ilev verilecektir. Ben bunu yadrgamyorum, bu yarma mant iinde kabul edilemez bir durum deil. Saadet Sayn : Edilemez. nk 1.500 m2 zerinde potansiyel bir alan sz konusu. Dier taraftan arkeolojik alan kazlarak betonarme bir yap ina ediliyor. Hasan zbay : Rlvedeki baz surlarn iinde llemedi, girilemedi yazyordu. mekanda olan bilmiyoruz ki, neden olmasn? Abdi Gzer : Ama bu fikir yarmas. Kullanlmayabilir ya da sonradan eklenebilir. Sevgi Lke : Kalenin konut dokusuna gelince; eski resimlerin belli bir dneme ait olduu, bir dnemden sonra da mahalle yaamnn yok olduuna dair belgeler var. Bir tadilat sz konusu olduunda, kalenin surlarnn ierideki binalarn talaryla tamir edildii bilgisi var. Bu iler yaplrken orada kazlar yapld ve bir eyin kmad bilgisi var. Kent mzesinde bunun belgesi var. Serdarolunun projesi uygulanrken de bir ey kmad bilgisi var. Mehmet Soylu : Jrinin korumac yeleri Yegan Kahya ve Deniz Mazlum da bu belgelere gvendiler mi, yoksa alann iinden arkeolojik buluntu kabilecei gibi bir phe tadlar m? Sevgi Lke : Bu, Anadolunun neresini kazsanz karlaacanz bir durum olarak dnld. O zaman durum deerlendirilir ve gereken deiiklik yaplr diye bakld. Bunlar konuulmad diye bir ey yok! Aslnda fikir aamasn ok nemsiyorduk ama srecin sonunda ben kendi adma hayal krkl yaadm. Jrideki genel oylama, boluun korunmas eklinde geliti. Bu bir gerek. Hasan zbay : kinci aamaya gelen projelerde, birinci aamada verildiinden farkl bir gelime var myd? Sevgi Lke : Birincide ve mansiyonlardan Omacan ekibinde vard ama dierlerinde yoktu. Hatta biraz gerileme bile vard projelerde. Benim kar oy verdiim bir proje kendince belli bir seviyede ilerlemiti. Birincinin evresellik, srdrlebilirlik ve ekolojik dengeyle ilgili detayl nerileri, birinci olmasna neden olan faktrlerden biridir.

Srecin sonunda, yarmann iki aamal olmas konusunda pimanlk yaadm gerek: Yarma Ynetmelii imkn verse ve ikinci aama davetli bir yarma olsa, bence daha iyi olurdu. Dorudan jriyle muhatap olunabilen, farkl fikirlerin tekrar yart bir yntemle. ster boluu korusun ister korumasn, jrinin takdiriyle ikinci aamaya gemi projelerle, artk program belli olmu yarma ekline dnlebilirdi. Jri Bu ana fikrinizi bu ilevle yeniden ekillendirerek ikinci aamaya gelin diyebilse daha iyi olurdu. Ama jrinin yle bir ans yoktu. Yarmaclar ikinci aamaya kendi tasarm kriterleriyle devam ettiler. kinci aama tekrar gibi oldu. dl vermeyelim dedik ikinci aama iin ama vermek zorundasnz dendi. Yakup Hazan : Jriler son zamanlarda genellikle akademisyenlerden oluuyor. Akademisyenler de korkuyor ve dlleri semiyorlar. Burdurdaki Otogar ve nyedeki Ky dzenleme yarmalarndaki olduu gibi. Oysa jri sorumluunu alr ve dlleri datr. Yarmalar iin bir ton zaman ve para harcanyor, sona geliniyor, bir balkyorsunuz sonu rn yok! dareler bu yzden yarma yapmak istemiyorlar 75 tane neri geliyorsa, jri onlardan birini semek zorunda. Jri olduunuz zaman kendi dncenizin vcut bulmasn isteyemezsiniz. Ancak gelmi olan rnler arasndan kendi iinde tutarl olanlar belirleyebilirsiniz. Sevgi Lke : Ben ikinci aama iin, finale kalanlardan 6snn da ortak beklentileri karlamad durumda, jrinin en azndan o aama iin bir mdahale ans olmasn kastetmitim. Yakup Hazan : yle bir durumda birinci dnda dierlerini sralayabilirsiniz. Hasan zbay : Yarma Ynetmeliinin yanlmyorsam 23. maddesi, yarma sonulandktan sonra jrinin idareye bundan sonra ne yapmas gerektiini tavsiye etmesini syler. O zaman jri u neriyi birinci setik ama bunun uygulanmasn tavsiye etmiyorum. diyebilir. Kemal Nalbant : Ben jri kompozisyonunda uzmanlklar asndan bir sorun olduunu dnmyorum ama o danman tarihi yeyi ayr tutuyorum: O bir bahtszlk. Ama 6 proje seilinceye kadar bir sr tartma oldu, parmaklar kaldrld indirildi Acaba, Sydney Operasnda olduu gibi, bunlara bir kez daha dnp baksak denmesine ihtiya var myd? Sevgi Lke : Bu da oldu ama bir daha geriye dnersek ben ekiliyorum diyenler de oldu. Kemal Nalbant : Bence burada temel bir yaklam sorunu var: Mesela birinci projede surlarn geriye dnlrlnn stne olumlamalar olmasnn, restorasyon genel erevesi asndan sorunlu olduunu dnyorum. Bu yaklamn da bu sonulara yol atn dnyorum. kaleyi surlar ayr, iindeki yaplar ayr ele alrz diyebilmek iin yeterli veri yok. Burada bir restorasyon master yaklamna ihtiya vard. Jri bunu paralam grnyor, bu yaklama sahip gzkmyor. O yzden de bu trden boluku yaklamlara ve birinci projenin geri dnml olduuna prim veriyor. Siz oraya kazmayla girdiiniz zaman neye geri dneceksiniz ki?! Bu durumun son derece sorunlu olduunu dnyorum. Sonu olarak da bu projenin yaplamayacan dnyorum.
YUVARLAK MASA 79

JRDEN NOTLAR

Hakan Mahirolu, Mimar / MO Kayseri ube Bakan / Danman Jri yesi Mimarlk ortamnda mimari proje yarmalar, gerek mimarlarn kendilerini gerekse projelerini gelitirmeleri ve en baarl sonuca ulalmas bakmndan olduka byk nem arz eden almalardan biridir. Bu almay iveren, jri, raportr ve yarmac drtls oluturur. Yarma, tm rol sahipleri iin ok zorlu ama bir o kadar da keyifli bir sreci ierir. Son zamanlarda ynetmeliklerden kaynaklanan sorunlar bata olmak zere mimari proje yarmalar birok ortamda sorgulanmaya balanmtr. Bu balamda, Kayseri yarmasnda stlendiim grev vesilesiyle edindiim deneyimi, ortama katk koyacan umarak paylamak istiyorum.
Kayseri Kale Yarmasnda, Mimarlar Odas geleneklerine gre danman jri yesi olarak grev almam 2008deki ilk deneyimimdi. dare 7 kiilik bir jri ngrmt. Oda ynetmeliine gre, oluacak jri iin 4 asl ve 2 yedek isim vermek gerekiyordu. dare de bu isimlerden 2 asl 1 yedek isimi seip dier 5 kiiyi, kendi belirledii kriterlere uygun olarak seebilecekti. Fakat idare burada odann verdii 4 asl jri yesini ve 1 yedek jri yesini aynen kabul ettiini aklayarak son derece k bir tutum izlemitir. Ancak yasal srecin balad o andan itibaren sayn Haydar Karabey mazeret bildirerek asl jri yeliinden ekilmi ve yerine yedek yelerden birinci sradaki yenin katlmyla jri olumutur. Srecin balama aamasnn ncesinde ve sonrasnda mevcut ynetmeliklerin mimari proje yarmalarn tkayan unsurlar tm jriyi ve idareyi ciddi anlamda skntya sokmutur. nk mevcut yasann (KK) konuya mimari proje yarmas asndan ok hizmet alm eklinde bakmakta olduu, bu hizmetin niteliine baklmakszn hizmetin alnp alnmad noktasyla ilgilendii ve birok olumsuz ama balayc unsuru znde tad bir kere daha grlmtr. Jri ve idare birok konuda eli kolu balanm ekilde alma yrtmek zorunda kalmtr. Bu balamda konuya mimarlar asndan bakldnda bu srelerin bu ekilde devam edeceini ve yarmalarn alacan dnmek iyi niyetten ziyade hayalcilik olur kansndaym. Ayn ekilde jri asndan bakldnda aresizlik ve mevcut duruma uyma gereklilii de iin keyfini bozan sonular olarak karmza kmaktadr. Bu durum mimari proje yarmalarnn basit bir hizmet alm olmad noktasnda incelenmeli, bu konuda mcadele edilmelidir. Btn bu zorlu srece ramen yarma, takvimine uygun olarak tamamlanm ve Yarmann da kazanan belirlenmitir. Srecin son aamas olan kolokyum 29 Kasm 2008 tarihinde Kayseri Kadir Has Kongre ve Kltr Merkezinde gerekletirilmitir. Kazananlar ve jri iin yaplan dl treniyle kolokyum balam ve yaklak saat katlmclarn byk ilgisiyle srmtr. Katlan 75 projenin de sergilendii ortam, gerek fiziksel artlar gerekse nezaket kurallar asndan olduka baarlyd. Kolokyumun ierii ise mimarlk ortamna yakr dzeydeydi: Yarmaclar artnameye ve seimlere dayal eletirilerini nezaketle yaptlar ve dzey korundu. Benim iin byk bir deneyim olan danman jri yeliim, kolokyumun tamamlanmasyla sona erdi. Mimari proje yarmalar mimarlk ortamnn gelimesi iin son derece yararl, gerekli unsurlardr. Ancak lkemizdeki yasal artlar sebebiyle mimari proje yarmalarnn gittike kmaza girdii, alan her yarmayla birlikte farkl birok sorunun gndeme geldii aka grlyor. Bu durumun bu artlarla devam etmesi yarma srelerinin tm aktrleri iin sakncaldr. Durumun deimesi iin konuyla ilgili tm birimler bir an nce harekete gemeli ve enine boyuna tartmalarla sistem yeniden kurgulanmaldr. Aksi taktirde, mimari proje yarmalarna ait her srecin sorguland bu dnemde, yaplan tm iyi niyetli abalar da boa gidecek, yarma mekanizmas ok byk yara alacaktr
80 YUVARLAK MASA

Uygulamada kolaylk

Dk maliyet

Dayankl

Kaliteli

ADA DI TCARET LTD. T.

ADRES : Cevat Dndar Cad. No : 12 Ostim - ANKARA TEL : 0312.385 00 96 FAKS : 0312.385 49 88

www.adadisticaret.com

74 ORADAYDIK

LIVA-CONCEPT TALYAN DUYGULARI LE YAKINDA HZMETNZDE...

LIVA-CONCEPT
LIVA-CONCEPT Uur Mumcu Cad. No:60 G.O.P./ANKARA Tel: 0312 351 48 88 Faks: 0312 348 26 71 www.groupliva.com.tr
LIVA-CONCEPT bir

TALDEKO Ferah Sok. No:23/A Nianta/STANBUL Tel: 0.212 219 61 84-84 Faks: 0.212 219 88 07 www.italdeko.com
kuruluudur.

ORADAYDIK 75

MMAR MRAS

KORUMA SADECE TARH YAPILARLA SINIRLANAMAZ

MODERN DNEMN ESERLER

TSMDnin organlarndan Eser Tesbit ve Tescil Kurulu, mimarlk ortam adna nemli yaplarn belirlenmesi; bunlarn birer mimari eser olduu vurgusuyla kamuoyuna duyurulmas; ve Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunca tescil edilmesini salamak zere giriimlerde bulunulmas amacyla 2007 ylnda almalarna balad. Ynetim Kurulu karar ile oluturulan Kurulda, Aydan Balamir, Hasan zbay, Myesser Snmez, Nesrin Yatman, Mehmet Soylu ve Yurdanur Sepkin grev alyorlar. Kurulun TSMD adna srdrd bu alma, tescilli yaplarn tescillerinin iptal edildii bir dnemde yaplar zerine konulacak mimari eser yazsnn, henz hibir hukuksal yaptrm olmamasna ramen, evrede bir farkndalk bilinci yaratabilecei midiyle srdrlyor. Eser olarak belirlenecek yaplara ilikin alma iki farkl eksende yrtlyor: ya eser mellifi Kurula bavurarak yapnn deerlendirilmesini isteyebiliyor, ya da Kurul kendiliinden aday gsterebiliyor. zleyen sayfalarda greceiniz eserler, Kurul yelerinin teklifi ile belirlendi. Bunlar dnda da aday gsterilen birok yap olmasna ramen, projelerine ulalabilen ve fotoraflarla belgelenebilen 10 yapya ncelik verildi. Kentlerimizdeki nitelikli ve modern mimarlk eserlerine sahip kma abasnn bir uzants olan bu alma, ok tartmal projelerin uyguland bir dnemde gerekleiyor: Kimliini Osmanl ve Selukluda arayarak, ideolojik mesajlar veren sahte yaplarla giderek rkleen kentsel dokuda, nitelikli Cumhuriyet dnemi yaplar hzla yok oluyor. ada yap elde etme kisvesi altnda, kiisel rantn tm dorular yok etmekte olduu bu sre yakn vadede sona erecek gibi grnmyor. Bugn ou aramzda olmayan bu zel yaplarn usta melliflerini bir kez daha sayg ile anyoruz.
86 MMAR MRAS

Maliye Bloklar

Ankara Tenis Kulb

ULUS

Ulus han

Muammer Aksoy Apartman

KIZILAY

BAHELEVLER

14 Mays Evleri

BAKANLIKLAR ESAT

ankaya Merkez Cami

GAZOSMANPAA
Gemi Ev Amerikan Kltr Dernei

YUKARI AYRANCI

ANKAYA

Vedat zsan Apt.

Nejat Ersin Apt.

Fotoraflar zgr Kaln MMAR MRAS 87

Bir modernite projesi olarak ortaya kan Trkiye Cumhuriyetinin vitrini olan Ankara, modern mimari tarzlarda nemli binalara sahiptir. Ancak son yllarda kentsel rant art ve ilev talepleri bu binalar yklma tehditi altna almtr. zellikle kamusal olmayan binalar bu tehlikeyi daha belirgin yaamaktadr. Kurulumuz, kamuoyunun dikkatini modern mimarinin nitelikli rneklerine ekmek ve korunmalarna katkda bulunmak amacyla, ilk etapta aadaki binalar korumaya deer mimari eser olarak belirlemitir. Bu binalar, ayrca tescil amacyla Turizm ve Kltr Bakanl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kuruluna nerilecektir.

ANKAYADA APARTMAN Mimari: Vedat zsan

ankaya Ankara kent dokusu iinde allagelmi kent parseli ve imar koullar iinde yaplmasna karn, bulunduu yer ile kurduu zel iliki, yap plastii, dn verilmeden gerekletirilen modernist dil, malzeme ve mekan kullanm ile hala gncel bir binadr. Kurulumuz bu binay yukarda aklanan niteliklerinden dolay mimari eser olarak belirlemitir.

GEM EV Mimari: Danyal iper ankaya

Standart imar parseli dzeni iinde yer alan bina, yapld dnemdeki organik mimari dncesinin lkemizdeki en zgn rneklerinin banda gelmektedir. Bina, kent iinde mtevazi lekli bir apartman olmasna karn, referans noktas ilevi tayacak kadar kentlilerce benimsenmi ve heykelsi plastii ile evresindeki yaplardan farkllamtr. Bina, kullanclarnn gstermi olduu zen ile zelliklerini bozulmadan gnmze tamtr. Kurulumuz bu ikonik binay mimari eser olarak kabul etmitir.
88 MMAR MRAS

CNNAH 19 APARTMANI Mimari: Nejat Ersin ankaya

Bir kooperatif giriimi binas olmasna karn, bildik apartman tipolojisinin srdrmek yerine, d galerili dolam ve dubleks plan zmnn olanaklarn kullanm bir binadr. Cinnah Caddesi ile kurmu olduu kararl iliki, yaln geometrisi, tayc sistemi ve yap dili ile zelleen bu bina, dnemin mimari akmlarnn kentteki en belirgin rneklerinin banda gelmektedir. Yukarda belirtilen mimari zelliklerinden dolay bu bina, kurulumuz tarafndan mimari eser olarak kabul edilmitir.

MERKEZ CAMS Mimari: Hayati Tabanlolu ankaya

Cumhuriyet dneminde mimari hizmet almna gidilmeden, vasfsz tip projelerle yrtlen bir alann istisnalarndan olan bu cami, mimar elinden km ada bir tasarmdr. Mahalle leinde, hem d yaps hem de renkli ve son derece gzel i mekan deerleri ile rnek olabilecek bir dini yapdr. Mimari zelliklerinin yansra, iinde yer ald baheyle btnlemesi ve trnn tekil bir rnei olmasyla da deerli bulunan bu yap kurulumuz tarafndan mimari eser olarak deerlendirilmitir.

Asl zbay Asl zbay

MMAR MRAS 89

ULUS ARISI Mimarlar: Gazanfer Beken, Orhan Bolak, Orhan Bozkurt Ulus

Dnemin ilk alveri merkezi ve bro binalarndan biri olan yap, kuatt iki avlu ve komu yap adalarna verdii geitlerle kentsel yaanty zenginletirmekte ve kent mekanna ustaca eklemlenmektedir. Yap oranlar ve malzeme kullanm dnemin mimarlk anlay paralelindedir. Bu yap kentsel duyarll ile kent hafzasnda yer edinmi ve bu deerleri ile kurulumuzca mimari eser olarak kabul edilmesine karar verilmitir.

Konut i plan kurgusu olarak bildik konut tipolojisini kullanmasna karn, arsa iinde konumlan ve yaratt d mekanlarla oluturduu boluk vastasyla kente ve evreye katklar bulunan bir yapdr. zellikle lek, malzeme ve cephe orantlarndaki duyarllk dikkate deer bulunmu ve usta bir mimarn ilk yaps olmas da dikkate alnarak, kurulumuz tarafndan mimari eser olarak deerlendirilmitir.

MUAMMER AKSOY EV Mimari: evki Vanl Bahelievler

90 MMAR MRAS

ANKARA TENS KLUB Mimari: Reha Ortal Ulus

Dik ay reddeden geometrisi ve rampa zerine kurgulanan i mekan ile zelleen yap, dnemin en nemli ehir kulb olmas nedeniyle de uzun zaman kentin sosyal yaamnda etkili bir yer edinmitir. Yap zamanla gereksinimleri karlayamamas sonucu, ok zenli olmayan eklentilerle bytlmesine karn, zgn mimari dilini ve modernist i mekan kurgusunu byk lde koruyabilmitir. Bu niteliklerden dolay bu yap kurulumuz tarafndan mimari eser olarak saptanmtr.

14 MAYIS EVLER Mimari: Muhittin Greli Kavakldere

Kooperatif giriimi olan yaplar grubu, ayrk baheli evler kurgusundadr. Birden fazla konut tipinin tasarlanmas ile oluan mahalle, dnemin yerleik plan tipolojisi kullanlmasna karn, yapya karakter kazandran zgn detaylar ve malzeme kullanm ile ayrmaktadr. Gnmzde bu yaplarn ya ilevi deitirilmi ya da yklarak yerlerine apartmanlar yaplmtr. Kent belleini oluturan bu yaplardan kalabilenler kurulumuz tarafndan mimari eser olarak kabul edilmitir.
MMAR MRAS 91

MALYE EVLER Mimari: Emin Onat Kkesat

Kk lekli bir toplu konut denemesi olan yaplar, dubleks konut birimlerinin baarl zm ve cephe dzeninde ifade bulular ile n plana kmaktadr. Kooperatif giriimi olan yaplar, dtan galerili dolam ve dnem tarzyla farkllamakta ve zgn bir deneyim olarak belirginlemektedir. Yap dili rasyonel ve yalndr. Yaplar, kentlinin hayatna ve kent dokusuna katklar da gz nne alnarak, kurulumuzca mimari eser olarak kabul edilmitir.

TRK AMERKAN DERNE BNASI Mimari: Affan Krml ankaya

Kent dokusu iinde al geometriye sahip kurgusu ile farkllaan yap, cadde yzeyinde oluturduu boluk ile kentsel mekan zenginletirmektedir. Barndrd sosyal ve kltrel programlar sonucu kentlinin yaantsnda nemli bir yere sahip olmutur. Yap, mimari dili ve yaln malzeme seimi ile dneminin ada mimarisini temsil etmesi nedeniyle de, mimari eser olarak deerlendirilmitir.

92 MMAR MRAS

serbest
Ad / Soyad : Meslei : alt Kurum : Grevi : Unvan : Posta Adresi : Firma Ad : Adres :

ABONELK FORMU
lk Abonelik 6 saylk abonelik - 30 TL Fatura Bilgisi Adma fatura istiyorum Firma adna fatura istiyorum Abonelik Yenileme

Posta Kodu : Telefon :( E-Posta : )

Semt :

ehir : Faks :( ) Vergi no : Vergi Dairesi : BANKA HESAP BLGLER Garanti Bankas - Tunal Hilmi ubesi ube Kodu : 107 Hesap No: 629 79 12 mza:

URL :

DEME BLGLER Posta havalesiyle deme (deme yaptnz belgeyi bu form ile birlikte yollaynz). Banka havalesiyle deme (deme yaptnz belgeyi bu form ile birlikte yollaynz). Kredi kart ile deme. Kart No: Visa Master Card

Son Kullanma Tarihi:

Reklam ndeksi
ADA DI TCARET ................................................................... ALPENA BANYO DNYASI ..................................................

81 96

LIVA-CONCEPT ......................................................................... MASTER SLDE ........................................................................... MNMAL MAKET .................................................................... NOVA AYDINLATMA .............................................................. OKYANUS GRUP ....................................................................... RSAN METAL ........................................................................... PANELSAN, DECOPA .............................................................. POLARKON ................................................................................. UTT NAAT, DEVI ...................................................................

85 56-57 63 32 13 30-31 12 23 84

ATD GRUP KLMA .................................................................... A.K. ATEMPO ........................................................................................ AYGIPS ............................................................................................ DEK-ART HAVUZ ...................................................................... DESOS PRECAST ....................................................................... DETA ............................................................................................. GENTA .......................................................................................... IIKLAR .......................................................................................... KESKLMA ....................................................................................

20 82-83 58 59 94-95 21 1 22

UTT NAAT, GERFLOR ........................................................ .K. VTRAY & SANATSAL CAM .................................................

33

KOMTA ........................................................................................ A. KAPAK

www.atdgrupklima.com Merkez: etin Eme Bulvar 4. Cadde 102 / A veler - Ankara / TRKYE atdgrup@hotmail.com
Tel: +90 312 480 74 52 - 53 Faks: +90 312 481 82 38 ube: Turgut zal Bulvar 47 / B Seyhan - Adana / TRKYE Tel: +90 322 233 46 03 - 04 Faks: +90 322 233 46 84