Te Kuptuarit e Drejte Te Islamit

N e r t A ll-llah t Gjith mh h m ut, s irs mit, M h s s irueit!
T KUPTUARIT E DREJT T ISLAMIT

Mevdudi
Botuar nga: SHB Logos-A
T gjitha t drejtat e ktij libri i takojn botuesit
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih
www.islamischen.ch
e-mail: info@islamischen.ch
KAPITULLI I.............................................................................................................................................................................................................. 7 PSE ISLAMI QUHET KSHTU?.................................................................................................................................................................................... 7 DOMETHNIA E FJALS ISLAM.............................................................................................................................................................................. 8 NATYRA E ISLAMIT ...................................................................................................................................................................................................8 NATYRA E KUFRIT ................................................................................................................................................................................................... 11 BEGATIT E ISLAMIT................................................................................................................................................................................................15 KAPITULI II ............................................................................................................................................................................................................22 FEJA DHE NNSHTRIMI ..........................................................................................................................................................................................22 KA DO T THOT FJALA FE?.............................................................................................................................................................................25 SI TA ARRIJM NJOHJEN E ZOTIT?.........................................................................................................................................................................28 KAPITULLI III ..........................................................................................................................................................................................................31 PEJGAMBERLLKU ...................................................................................................................................................................................................31 PEJGAMBERLLKU: NATYRA DHE OBLIGIMET E TIJ................................................................................................................................................. 32 HISTORIA E SHKURTR E PEJGAMBERLLKUT..........................................................................................................................................................39 PEJGAMBERLLKU I MUHAMMEDIT (A.S.)...............................................................................................................................................................46 ARABIA - GREMIN E ERRSIRS ............................................................................................................................................................................49 SHPTIMTARI U LIND...............................................................................................................................................................................................51 GUR I MUESHM N GRUMBULLIN E GURVE.......................................................................................................................................................52 REVOLUCIONI AFROHET..........................................................................................................................................................................................54
www.islamischen.ch
PRSE TR KJO ARMIQSI?...................................................................................................................................................................................56 NJERIU I NDRYSHUAR N MOSHN DYZETVJEARE T JETS. PRSE?.................................................................................................................. 57 MESAZHI I TIJ UNIVERSAL......................................................................................................................................................................................59 KONTRIBUTI I TIJ PR MENDIMIN NJERZOR .........................................................................................................................................................62 REVOLUCIONARI M I MADH..................................................................................................................................................................................65 DSHMIT PRFUNDIMTARE....................................................................................................................................................................................69 PRFUNDIMI I PEJGAMBERLLKUT...........................................................................................................................................................................71 KAPITULLI IV ........................................................................................................................................................................................................ 76 NENET E FES........................................................................................................................................................................................................76 TEVHIDI - BESIMI N NJ ZOT...............................................................................................................................................................................78 DOMETHNIA E KELIMES......................................................................................................................................................................................79 NDIKIMI I TEVHIDIT N JETN E NJERIUT..............................................................................................................................................................88 BESIMI N MELEKT E ZOTIT .................................................................................................................................................................................93 BESIMI N LIBRAT E ZOTIT XH.SH..........................................................................................................................................................................95 BESIMI N PEJGAMBERT E ZOTIT XH.SH.............................................................................................................................................................100 BESIMI N JETN PAS VDEKJES ........................................................................................................................................................................... 103 PRSE SHT I NEVOJSHM KY BESIM? ............................................................................................................................................................... 104 JETA PAS VDEKJES: JUSTIFIKIM RACIONAL........................................................................................................................................................... 109 KAPITULLI V.......................................................................................................................................................................................................... 115
www.islamischen.ch
LUTJA DHE ADHURIMI........................................................................................................................................................................................... 115 SHPIRTI I IBADETIT OSE ADHURIMIT...................................................................................................................................................................... 116 NAMAZI (SALATI) ..................................................................................................................................................................................................118 AGJRIMI .............................................................................................................................................................................................................. 121 ZEKATI ..................................................................................................................................................................................................................123 HAXHXHI..............................................................................................................................................................................................................124 MBROJTJA E ISLAMIT ............................................................................................................................................................................................126 XHIHADI ...............................................................................................................................................................................................................126 KAPITULLI VI.........................................................................................................................................................................................................127 DINI DHE SHERIATI ...............................................................................................................................................................................................127 DALLIMI N MES DINIT DHE SHERIATIT ................................................................................................................................................................ 128 BURIMET E SHERIATIT ...........................................................................................................................................................................................129 FIKHU ...................................................................................................................................................................................................................129 TESAVVUFI ............................................................................................................................................................................................................ 131 KAPITULLI VII........................................................................................................................................................................................................132 PARIMET E SHERIATIT............................................................................................................................................................................................132 SHERIATI : NATYRA DHE QLLIMI I TIJ .................................................................................................................................................................132 SHERIATI: T DREJTAT DHE OBLIGIMET .................................................................................................................................................................137 OBLIGIMET NDAJ ZOTIT XH.SH..............................................................................................................................................................................138
www.islamischen.ch
T DREJTAT PERSONALE ........................................................................................................................................................................................142 T DREJTAT E T TJERVE.....................................................................................................................................................................................144 MARRDHNIET ME JOMUSLIMANT......................................................................................................................................................................153 T DREJTAT E T GJITHA KRIJESAVE .....................................................................................................................................................................154 SHERIATI: LIGJI UNIVERSAL DHE I PRHERSHM...................................................................................................................................................156
www.islamischen.ch
KAPITULLI I
Domethnia e fjals Islam; Natyra e Islamit; Natyra e kufrit; Dmi prej kufrit; Prparsit e Islamit
PSE ISLAMI QUHET KSHTU?

do religjion n kt bot quhet sipas emrit t themeluesit t tij, apo popullit n t cilin sht paraqitur. P.sh. Krishterimi sht emrtuar sipas emrit t t drguarit Krishtit; Budizmi sipas emrit t themeluesit t tij Buds; Zoroasterizmi, sipas Zaratustrs; Judaizmi, religjioni i hebrenjve, sipas emrit t fisit Juda (prej vendit Judeja), ku edhe sht paraqitur. I ngjashm sht rasti edhe me religjionet tjera. Por krejt tjetr sht rasti me Islamin, i cili ka dika unikate, q nuk sht i lidhur me asnj person a vend t posam. Fjala Islam nuk prmban marrdhnie t ktij lloji sepse ai nuk i prket njeriut, popullit apo vendit t posam. Ai nuk sht prodhim i mendjes s njeriut, ai nuk kufizohet me ndonj bashksi t posame. Ai sht religjion universal, i cili ka pr qllim t krijoj dhe t kultivoj cilsit dhe qndrimin islamik.
www.islamischen.ch
N t vrtet, Islami sht atribut (cilsor). donjri, pa marr parasysh i cils rac, vendi apo bashksie sht, e q ka kt atribut, sht musliman. Sipas Kuranit, n mes t gjith popujve, n do koh, ka pasur njerz t mir dhe t ndershm, t cilt e kan poseduar kt atribut; ata jan musliman. Kjo, natyrisht nxit pyetjen: do t thot fjala Islam? Kush sht musliman?
DOMETHNIA E FJALS ISLAM

Islam sht fjal arabe q do t thot prulsi (nnshtrim), dgjueshmri. Si religjion, Islami prfaqson prulsi (nnshtrim), dhe dgjueshmri t plot ndaj All-llahut, pikrisht pr kt edhe quhet Islam.
NATYRA E ISLAMIT
dokush mund t dshmoj se gjithsia jon sht gjithsi n t ciln ka rend, ku do gj sillet sipas ligjeve dhe rregullave. do gj ka vendin e caktuar n trsin madhshtore e cila funksionon shklqyeshm. Dielli, Hna, yjet, t gjith trupat qiellor i prkasin t njjtit sistem dhe ndjekin kahen e prhershme sipas ligjeve t pandryshueshme. Toka rrotullohet rreth boshtit t vet si dhe rrotullimet e saj ndaj Diellit ndjekin shtegun e caktuar. do gj n gjithsi, prej
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 8
elektronit m t vogl e deri n mjegullirn m t madhe u nnshtrohet ligjeve sipas t cilave materia, energjia dhe jeta, paraqiten, ndrrohen ose zhduken. Saq edhe n botn njerzore, ligjet e natyrs jan plotsisht evidente. Lindja, rritja, jeta, ekzistenca e njeriut n natyr, e gjith kjo sht e rregulluar n sistemin e ligjeve biologjike. Ato orientohen me funksionimin e organeve t tij prej qelizave m t imta deri n zemrn dhe trurin. Shkurt, gjithsia jon sht gjithsi e nnshtruar nj ligji dhe gjith ka i prket asaj i prmbahet drejtimit, i cili i sht prcaktuar. Kjo vepr kozmike, e cila sundon me gjithsin prej thrrmis m t imt deri n galaktik, sht ligji i Zotit, Krijuesit dhe Sunduesit t gjithsis. Meq do gj e krijuar i nnshtrohet ligjit t Zotit, mund t thuhet se e tr gjithsia ndjek Fen Islame pik pr pike. Meq Islami nuk do t thot asgj tjetr, prve prulsis dhe dgjueshmris ndaj All-llahut xh.sh., Sunduesit t gjithsis, Dielli, Hna, Toka dhe gjith trupat tjer qiellor, domethn, jan musliman. Po kshtu qndron puna edhe me ajrin, ujin, t nxehtin, mineralet, florn dhe faunn. do gj n gjithsi sht me prkatsi muslimane, sepse i nnshtrohet Zotit duke iu nnshtruar ligjeve t Tij. Edhe vet gjuha e njeriut, e cila prej padijes e mohon ekzistimin e Zotit, ose adhuron dik tjetr, prve All-llahut, sipas natyrs s saj sht muslimane. Koka e tij, t ciln e prul para t tjerve prve All-llahut, instinktivisht sht muslimane. Zemra e tij, e cila n munges dituris s vrtet, don dhe adhuron zota t tjer, instinktivisht sht muslimane, sepse t gjitha ato i jan nnshtruar ligjit t Zotit, funksionet dhe lvizjet e tyre jan t rregulluara n baz t urdhrave t atij ligji t vetm. Kjo sht shkurtimisht, pozita e vrtet e njeriut dhe kozmosit. Tani ta vzhgojm kt problem nga knde t ndryshme. Njeriu posedon natyr t dyfisht, jeta e tij zhvillohet n dy mnyra. N njrn an, si edhe t gjitha krijesat tjera, ai trsisht sht i varur prej ligjeve natyrore dhe nuk
mund tu ik atyre. Por, n ann tjetr, njeriu sht i dhuruar e i pajisur me arsye t shndosh (intelekt). Ai ka aftsi mendimi dhe gjykimi, ka mundsi t zgjedh ose refuzoj, t lejoj ose t dnoj. Ai sht i lir t zgjedh fen e vet, mnyrn e vet t jetess dhe ta orientoj jetn e vet sipas ideologjive t cilat ai i zgjedh. Mund ta trasoj kodin e vet personal t sjelljes ose ta pranoj t huajin. sht i dhuruar me vullnet t lir t vendos pr sjelljen e tij personale. N kt plan t dyt, prkundr krijesave tjera ai fitoi lirin e t menduarit, lirin e zgjedhjes dhe t veprimit. Kto dy aspekte pa dyshim koekzistojn n jetn e njeriut. N rastin e par, njeriu, ashtu si edhe t gjitha qeniet tjera, sht i bindur se do t mbetet musliman, ndaj automatikisht ndjek urdhrat e Zotit. N rastin e dyt, ai ka lirin e zgjedhjes, t bhet ose mos t bhet musliman, dhe mnyra e shfrytzimit t ksaj lirie i ndan njerzit n dy grupe: n besimtar dhe jobesimtar. Ai i cili vendos t pranoj Krijuesin e tij, ta pranoj pr t Vetmin Sundues t vetin, me plot vetdije tu nnshtrohet urdhrave t Tij, t ndjek ligjin t cilin Ai ia zbuloi njeriut pr jetn e tij individuale dhe shoqrore, me at bhet musliman i plot. Ai ka arritur Islamin e plot, duke vendosur q vullnetarisht dhe vetdijshm ti nnshtrohet Zotit xh.sh., n lmin n t cilin sht i dhuruar me liri zgjedhjeje. Tash tr jeta e tij sht jet e nnshtruar Zotit dhe nuk ka konflikt me personalitetin e tij. Ai sht musliman i prsosur dhe Islami i tij sht i plot sepse nnshtrimi i tr qenies s tij ndaj dshirs s All-llahut xh.sh. sht Islami dhe asgj tjetr prve se Islami. Ai tash me vetdije i nnshtrohet Atij, t cilit i sht nnshtruar pa vetdije. T njohurit e tij tash sht real, sepse pranoi Qenien, e cila ia dha aftsin t mendoj dhe t gjykoj. Gjuha e tij flet t vrtetn, sepse lavdron Zotin, i cili i dha aftsin e t folurit. Tash tr jeta e tij sht mishrim i s vrtets, sepse dy natyrat e tij, instinkti dhe dshira e tij, u nnshtrohen ligjeve t Zotit t
vetm, Sunduesit t Gjithsis. Ai sht n paqe me tr gjithsin, sepse ai adhuron At, t cilin e adhuron e tr gjithsia. Ai njeri sht mkmbs i Zotit n Tok, Bota i takon atij, kurse ai i takon Zotit xh.sh. Prkundr besimtarit ekziston njeriu, i cili edhe pse sipas natyrs sht musliman, ai mbetet gjat tr jets pa vetdije, duke mos i shfrytzuar mendjen dhe intuitn si dhunti pr pranimin e Zotit dhe Krijuesit t vet, njkohsisht edhe keqprdor lirin e zgjedhjes q mos ta pranoj. Ky njeri sht jobesimtar ose, n gjuhn e Islamit, kafir.
NATYRA E KUFRIT
Kufri tekstualisht do t thot fshehje, tinzim. Njeriu, i cili nuk pranon Zotin quhet kafir, fshehs, sepse me mosbesimin e tij fsheh at q sht e pandar prej natyrs dhe shpirtit t tij meq natyra e tij instinktivisht sht e orientuar kah Islami. I tr trupi i tij, secila kordh dhe qime, funksionon duke e dgjuar kt instinkt (shtytje). do grimc e gjall kryen funksionin n pajtueshmri me ligjin islamik duke e kryer rolin, i cili i sht caktuar. Por vizioni i ktij njeriu sht i mjegulluar, mendja e tij sht e errsuar, ndaj ai nuk sht i aft q t shoh qart. Ai nuk mund ta njoh natyrn e tij personale, mendon dhe vepron n mospajtim t plot me t. E vrteta i tjetrsohet, e ai prplas kmbt n errsir. Ashtu sht natyra e kufrit. Kufri sht forma e padituris, ose, m mir t themi, ai sht padituri me plotkuptimin e fjals. A ekziston n t vrtet, padituri m e madhe prej injorimit t Zotit, Krijuesit, Sunduesit t
gjithsis? Njeriu vren panoramn e pamatur t natyrs, mekanizmin e saj t jashtzakonshm dhe t pandryshueshm, projektin madhshtor, i cili shklqen n t gjitha llojet e krijimit; vzhgon kt makin gjigante, por nuk e di se kush sht Krijuesi dhe Drejtuesi i saj. Shikon trupin e vet, at organizm t jashtzakonshm, i cili funksionon n mnyr t jashtzakonshme, dhe e shfrytzon pr arritjen e qllimeve t tij personale, kurse nuk sht i aft t njoh Fuqin, e cila e ka krijuar, Inxhinierin i cili e projektoi kt makin dhe e prodhoi at, Krijuesin i cili krijoi kt qenie t vetme: njeriun, prej materies jo t gjall: thngjillit, kalciumit, natriumit... Ai shikon planin e jashtzakonshm t gjithsis, por nuk sht n gjendje ta njoh At, i cili e ka paramenduar. E fascinon funksionimi harmonik por jo edhe Krijuesi i t gjitha ktyre. N gjithsi rreth vetes, mund t shoh argumentet m t mira t mjeshtris n shkenc, n filozofi, n matematik, ose n teknik, por nuk sheh Qenien, e cila e krijoi tr kt gjithsi t gjer dhe t pakuptueshme. Si mundet q njeriu i paaft pr ta vrejtur kt realitet t vendosshm, t arrij nj perspektiv t vrtet n shkenc? Si mundet njeriu, i cili ka zgjedhur rrug t gabuar, t qlloj pikarritjen e vrtet? Asnjher nuk do t mundet t sqaroj Realitetin, Rrugn e vrtet do ta ket t mbyllur pr doher, fardo q do t marr n lmin e shkencs ose artit asnjher nuk do t mund ta prjetoj dritn e s vrtets dhe t urtis. Do t vazhdoj t prplas kmbt dhe t thellohet n errsirn e padituris. Dhe jo vetm ajo: Kufri sht tirani (dhun), bile tirania m e keqe. E ka mund t jet tirania, prvese shfrytzim mizor dhe jo i drejt i fuqis dhe pushtetit? Nse detyrohet dika ose dikush q t punoj kundr s drejts ose natyrs s saj, dhe dshirs personale, ajo sht tirani. Pam se do gj n gjithsi i sht nnshtruar Zotit, Krijuesit. sht e natyrshme ti nnshtrohesh, t jetosh n pajtueshmri me dshirn dhe ligjin e Tij (gjegjsisht: t jesh musliFondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 12
man). Zoti xh.sh. i dha njeriut pushtet mbi t gjitha gjrat, natyra e t cilave krkon t prdoren pr plotsimin e dshirs s Tij, ekskluzivisht pr t. Ai, i cili nuk i nnshtrohet Zotit, ai i cili sht kafir, bn padrejtsi tejet t madhe sepse shfrytzon aftsit e trupit dhe mendjes s vet q t ngrihet kundr rrjedhs s natyrs, dhe ashtu kundr dshirs s vet, bhet instrument i drams s mosnnshtrimit. Ai e on kokn e tij q t prkulet para zotave tjer, e jo para Zotit t Vrtet, kultivon n zemrn e vet dashuri, respekt dhe frik ndaj ndonj autoriteti tjetr, q sht n kundrshtim t drejtprdrejt me instinktet natyrore t ktyre organeve. Ai shfrytzon pushtetin me t cilin disponon, kundr dshirs kategorike t Zotit dhe ashtu vendos pushtetin e tij tiranik. A mund t ket padrejtsi, tirani dhe mizori m t madhe prej asaj q ky njeri ia imponon tjetrit dhe paprfillje e obligon ta ndjek drejtimin prkundr natyrs dhe drejtsis. Kufri nuk sht vetm tirani; ai shprehur m but sht kryengritje, pamiradi dhe tradhti. Pas krejt ksaj, ka sht n t vrtet njeriu? Si sht fuqia dhe autoriteti i tij? A e ka krijuar ai mendjen, zemrn, shpirtin, trupin e vet personal ose at e ka krijuar Zoti xh.sh.? Zoti ose ai e krijoi gjithsin? Kush bn q krejt fuqit e natyrs ti shrbejn njeriut- njeriu ose Zoti? Nse tr kt e ka krijuar Zoti, dhe vetm Zoti, kujt i takon ather ajo? Kush sht pronar i vrtet i tyre? Zoti dhe vetm Zoti. E nse Zoti sht Krijues, Sundues, Sovran, a ka ather renegat m t madh se njeriu, i cili shfrytzon veprat e Zotit kundr urdhrave t Tij - i cili kthen zemrn dhe mendjen e tij kundr Zotit, dhe shfrytzon tr aftsit e veta kundr dshirs s Sunduesit. Shrbtori, i cili tradhton zotriun e vet, oficeri i cili kthehet kundr vendit t vet, ai i cili mashtron bamirsin e vet,- t gjith kta jan tradhtar. Por ka t themi pr tradhtin, pr pamiradin e pabesimtarit, kafirit? Tekefundit kush sht lvizs i vrtet i do fuqie dhe autoritet? Kush e ngriti njeriun n pozit t lart? Krejt ajo q e ka njeriu dhe krejt ajo q e prdoFondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 13
r n t mir t t tjerve, sht dhunti e Zotit. Njeriu ndaj prindrve n kt bot ka obligime t mdha: Por kush e ka krijuar n zemrn e prindrve kt dashuri ndaj fmijve t tyre, dhe i inspiroi q t bjn krejt ka u vjen pr dore pr t mirn e fmijve? Kush i dhuroi nns dashurin dhe mundsin ti ushqej fmijt e vet? Pa dyshim, ai sht Zoti, Bamirs m i madh i njeriut. Ai sht Krijues, Ushqyes si dhe Sundues i vrtet dhe Sovran. Ashtu sht pozita e Zotit prkundr njeriut, dhe nuk ka tradhti dhe pamiradi m t madhe se kufri, i cili e on njeriun q t mohoj Zotin e tij t vrtet. Do t ishte mjaft qesharake sikur t mendonim se njeriu duke e pranuar kufrin do ta dmtoj Zotin e Gjithfuqishm. Aspak. far dmi do t mund ti sillte njeriu, i cili sht si nj grimc e pavlefshme pluhuri n siprfaqen e nj planeti t vogl, i cili rrotullohet n gjithsin e pakufizuar, Sunduesit t bots, mbretria e t Cilit sht aq e gjer saq nuk jemi n gjendje ti shohim kufijt e saj edhe me ndihmn e teleskopve m t fort. Fuqia e t Cilit sht aq e madhe saq trupa qiellor t panumrt si Toka, Hna, Dielli dhe yjet i nnshtrohen urdhrit t Tij. Kush kujdeset pr tr nevojat e tij dhe nuk i nevojitet askush q t kujdeset pr T. Revolta e njeriut ndaj Zotit nuk mund ti sjell asnjfar dmi Zotit, prkundrazi, njeriu me mosnnshtrimin e tij shkon n rrugn e humbjes dhe t pamshirs. Pasoja e paevitueshme e ktij kundrshtimi dhe refuzimi t Realitetit sht mossukses i idealeve jetsore. Kryengritsi nuk do t gjej asnjher rrugn e njohjes (gnoss) s vrtet, sepse dituria, e cila nuk sht n gjendje t zbuloj Krijuesin e vet, nuk mund t zbuloj kurrfar t vrtete. Shpirti dhe mendja njeriun e till gjithmon do ta devijojn. Si do ti shpjegoj sekretet e jets, mendja e cila nuk mund ta njoh Krijuesin e vet? Ai njeri do t ket vetm mossuksese n t gjitha lmenjt. Jeta e tij morale, qytetare, shoqrore dhe familjare, lufta e tij q t siguroj
ekzistimin e vet tr kjo do t jet e rregulluar. Ai n bot do t shkaktoj vetm trazira dhe kaos. Duke mos e brejtur aspak ndrgjegjja, ai do t derdh gjak, do ti shkel t drejtat e t tjerve, do t jet i ashpr ndaj tyre, do t bj trazira dhe ndarje n bot. Mendimet dhe ambiciet (synimet) e tij t orientuara gabimisht, vegimi (vizioni) i tij i turbullt, shkalla e rregulluar e shkathtsis dhe aktivitetet e tij dhelprake do t jen t kobshme si pr at ashtu edhe pr mesin n t cilin jeton. Ai njeri mund t rrnoj paqen dhe ekuilibrin e jets n tok. Ai njkohsisht do t jet fajtor n botn tjetr pr t kqijat q ia bri vetvetes. do organ i trupit t tij: truri, syt, hunda, duart, kmbt e tij do t ankohen kundr padrejtsis dhe ashprsis, t cilat i bri ndaj tyre. do qeliz e trupit t tij do ta mallkoj para Zotit, me burime t sakta t drejtsis, i Cili do tia jap dnimin t cilin e meriton. Kjo sht pasoja e turpshme e kufrit. Ai shpie n mossukses total si n kt bot ashtu edhe n botn tjetr.
BEGATIT E ISLAMIT
Pasi i vrejtm pasojat e tmerrshme t kufrit, t shohim tani se ka fitojm nse e prvetsojm qndrimin islamik. N botn, e cila ju rrethon, ju edhe n veten tuaj mund t shihni manifestime t panumrta t fuqis s Zotit. Kjo gjithsi gjigante, e cila vazhdimisht funksionon me nj orar (rregull) t vetm, sipas ligjit t pandryshueshm, dshmon vetvetiu se Ai, i cili e krijoi, sht Qenie e Gjithfuqishme, me dije dhe fuqi t pakufizuar, urtia e t cilit sht e prsosur dhe t Cilit askush
n gjithsi nuk guxon t mos i nnshtrohet. Natyra e vet njeriut si dhe e t gjitha sendeve n gjithsi sht q ti nnshtrohen Atij. N realitet, njeriu prej dite n dit, pa vetdije i nnshtrohet ligjit t Tij, sepse nse nuk i nnshtrohet ather i kanoset vdekja ose shkatrrimi. Ai sht ligji i natyrs ndaj t cilit gjithmon duhet t kemi kujdes. Zoti i dha njeriut mundsin q t fitoj dituri, t mendoj dhe t meditoj, t dalloj t mirn prej t keqes; por prve asaj Zoti ia dha lirin relative t dshirs dhe t veprimit. N kt liri sht edhe sprovimi i njeriut: dituria, urtia, gjykimi, liria, dshira dhe veprimi i tij, i jan t nnshtruara testit dhe sprovs. Ktu njeriu nuk sht i detyruar t prvetsoj rrug t posame sepse ky detyrim mund t prish tr kuptimin e sprovs. Nse gjat t t pyeturit jeni t detyruar t jepni prgjigje t caktuar, t pyeturit sht e teprt. Merita juaj mund t vlersohet drejt vetm nse ju mundeni lirisht t prgjigjeni n pyetjet sipas dijes dhe kuptimit tuaj personal. Nse prgjigjja juaj sht e sakt, ather ia keni arritur qllimit dhe do t mund t vazhdoni t prparoni. Nse prgjigjja juaj sht negative, mossuksesi juaj do tua ndrprej prparimin e mtutjeshm; i njjti rast sht edhe me njeriun n bot. Zoti i ka dhn lirin e dshirs dhe aksionit, ashtu q lirisht mund t zgjedh mnyrn e jetess- Islam ose kufr. Domethn, n njrn an haset njeriu, i cili nuk e kupton natyrn e vet personale e as natyrn e gjithsis. Ai nuk di kush sht Sunduesi i Vrtet i tij, si jan cilsit e Tij, ndaj keqprdor lirin e vet, duke ndjekur rrugn e mosnnshtrimit dhe kryengritjes. Ky njeri ka rn n provimin e dituris s vet, t inteligjencs dhe t ndjenjs s obligimit t vet, ai nuk meriton fat m t mir nga ai pr t cilin folm pak m par.
www.islamischen.ch
16
N ann tjetr mund t haset njeriu, i cili del fitues n kt provim. Duke e shfrytzuar drejt diturin dhe inteligjencn e vet, ai pranon Krijuesin e vet, beson n t dhe pa kurrfar dhune e zgjedh rrugn e nnshtrimit ndaj tij. Ai di t dalloj t mirn prej t keqes, edhe pse sht plotsisht i lir q at ta bj, ai zgjedh T Mirn. Ai kupton natyrn e vet personale, u nnshtrohet ligjeve dhe realiteteve t saja si dhe prvetson rrugn e nnshtrimit dhe besnikris ndaj Zotit, Krijuesit t vet, edhe pse sht i lir t ndjek ciln rrug t doj, ai e kaloi sprovn sepse me mirsjellje shfrytzoi mendjen dhe tr aftsit e veta; shfrytzoi syt - q t shoh Realitetin, vesht - t dgjoj t vrtetn, mendjen - t formoj mendim t drejt dhe me zemr e me shpirt t ndjek rrugn e drejt t ciln e zgjodhi. Ai zgjedh t vrtetn, sheh realitetin, i nnshtrohet me gzim Zotit t vet. Ai sht inteligjent, i sinqert, i vetdijshm, ai ka zgjedhur dritn n vend t errsirs dhe me entuziazm e pranoi thirrjen. N kt mnyr me sjelljen e tij argumenton se ai nuk sht vetm ai, i cili e krkon t vrtetn, por ai sht, i cili di t njoh dhe t respektoj. Ky njeri do t korr sukses edhe n kt bot, por edhe n botn tjetr, sepse ai sht n rrugn e drejt dhe do ta ndjek at n t gjitha lmenjt e t njohurit dhe t vepruarit. Ai i cili njeh Zotin me t gjitha cilsit e Tij, ai njkohsisht njeh edhe do gj m t rndsishme t Realitetit. Ai nuk mundet t devijoj sepse hapi i tij i par sht n rrug t mir dhe ai sht i sigurt n prdorimin e rrugs s tij jetsore. N lmin e filozofis ai do t mendoj pr sekretet e gjithsis dhe do t mundohet t kuptoj misteret (dramn hyjnore) e natyrs, por prkundr filozofit-pabesimtar, ai nuk do t humbet n labirintin e dyshimit dhe skepticizmit. Drita Hyjnore do ta ndrioj rrugn e tij dhe do ti orientoj hapat e tij n drejtim t mir.
www.islamischen.ch
17
N lmin shkencor, ai do t mundohet t njoh ligjet e natyrs, t zbuloj thesaret e fshehta t toks, dhe t drejtoj tr fuqin, bile edhe t panjohurat- shpirtin dhe materien - krejt pr t mirn e njerzimit. Do t provoj t analizoj t gjitha rrugt e dituris dhe t forcs, dhe t shfrytzoj gjith ka ekziston n bot e n qiell n dobi t njeriut. N seciln shkall t hulumtimit t tij, vetdija e tij mbi Zotin do ta pengoj at q ta keqprdor shkencn dhe metodat shkencore. Ai nuk do t mendoj, bile se sht zotri i t gjitha ktyre sendeve, pushtues i natyrs, duke ia prvetsuar ashtu vetes prerogativet (privilegjet) hyjnore, ai nuk do t kultivoj ambicie rrnuese mbi gjithsin, nuk do ta nnshtroj gjinin njerzore, duke e forcuar pushtetin e vet, duke mos ngurruar edhe prej mjeteve m t kqija. Ky qndrim revolte dhe provokimi nuk mund t prvetsohet nga ana e shkenctarve musliman, vetm shkenctari kafir mund t jet viktim e atyre iluzioneve, dhe duke iu nnshtruar atyre, ta vej tr gjinin njerzore n rrezik, ku i kanoset edhe shkatrrimi i plot.Prkundrazi, shkenctari musliman do t sillet krejtsisht ndryshe. Sa m thell q do ta kuptoj botn shkencore, feja e tij n Zotin do t jet aq m e fort. Ai para Zotit do ta prkul kokn prej falnderimit. Meq Zoti i tij e ka gzuar, duke i dhn m shum dituri, ai patjetr duhet t punoj pr t mirn e vet personale dhe pr t mirn e njerzimit. N vend q t jet kryelart, ai do t jet modest, n vend q t mburret me fuqin e tij personale, ai do t realizoj gjra t mdha pr t mirn kolektive. Liria e tij nuk do t jet e pafrenuar. Ai do t jet i udhhequr prej parimeve t moralit dhe prej Shpalljes s Zotit. Sipas asaj, dituria n duart e tij, n vend q t bhet instrument i shkatrrimit, do t bhet mjet i koekzistencs s njerzve dhe rindrtimit t moralit. Dhe n kt mnyr do t shpreh falnderimin e tij ndaj Zotit t vet pr dhuntit dhe begatit, t cilat ia dha njeriut.
Po ashtu edhe n histori, n ekonomi, n politik, n drejtsi dhe n t gjitha degt tjera t artit dhe t shkencs: muslimani nuk do t lejoj q tia tejkaloj kafiri, por shikimet e tyre e sipas asaj edhe modus operandi i tyre, do t dallohet shum. Muslimani do t studioj do deg t shkencs n perspektivn e saj t drejt, do t orvatet t arrij cakun e vrtet dhe do t vij deri n konkludime t sakta. N histori, ai do t marr msime prej prvojave t kaluara t njerzve, dhe do t zbuloj shkaqet e vrteta t ngritjes dhe t shkatrrimit t civilizimeve. Do t mundohet q t nxjerr dobi prej krejt asaj ka qen e mir dhe e drejt n t kaluarn dhe do t largohet me plot vetdije prej krejt asaj q ka sjell deri n rnien morale t popujve. N politik, caku i tij i vetm do t jet themelimi i rendit t paqes, drejtsis, vllazrimit dhe bamirsis, ku njeriu sht vlla i njeriut dhe respekton cilsit e tij njerzore, ku nuk mbretron kurrfar forme eksploatimi ose robrie, ku jan t respektuara t drejtat e individve dhe ku pushteti shtetror sht amanet i shenjt i Zotit, i cili duhet t shfrytzohet pr koekzistimin universal. Pr sa i prket drejtsis, muslimani do t orvatet ta bj at instrument t vrtet t drejtsis pr mbrojtjen e t drejts s secilit, posarisht t t pafuqishmve. Ai do t shoh q secili t marr pjesn q i takon, dhe q askujt mos ti bhet padrejtsi ose shtypje. Do ta respektoj ligjin, duke krkuar q edhe t tjert ta bjn at, dhe do t kujdeset q drejtsia t ndahet drejt. Jeta shpirtrore e muslimanit gjithmon do t jet e mbushur me devotshmri, drejtsi dhe besnikri. Ai do t jetoj n kt bot me bindje se vetm Zoti sht Sunduesi yn, dhe se krejt at q posedon ai dhe njerzit tjer e ka dhn Zoti, se pushteti me t cilin ai disponon sht amanet hyjnor, se lirin e cila i sht dhn, duhet ta shfrytzoj me mend, n interes t tij do t ishte sikur ta shfrytzonte n pajtim me Dshirn e Zotit. Ai gjithmon do t ket parasysh se nj dit patjetr duhet ti kthehet Sunduesit dhe do t jap llogari pr tr jetn e tij. Ndjenja e
prgjegjsis do t mbes gjithmon e mbjellur qndrueshm n shpirtin e tij dhe ai asnjher nuk do t sillet me paprgjegjsi dhe pakujdesi. Paramendoni moralin e prsosur t njeriut, i cili jeton n kt pozit. Jeta e tij do t jet jet e pastrtis, e devotshmris, e dashuris, e altruizmit. Ai do t jet bekim pr tr njerzimin. Shpirti i tij nuk do t jet i shqetsuar me mendime t kqija dhe me dshira t udishme. Ai nuk do t shikoj t keqen, nuk do t dgjoj dhe nuk do t bj t keqen. Ai do t sundoj me gjuhn e tij dhe asnjher nuk do t gnjej. Ai do t fitoj n mnyr t ndershme dhe t drejt, m mir do t mbetet i uritur sesa t ushqehet me ushqimin, i cili sht arritur me uzurpim ose me padrejtsi. Ai asnjher nuk do t jet bashkpuntor n shtypjen ose rrnimin e jets dhe t nderit t njeriut n fardo mnyr. Asnjher nuk do ti nnshtrohet t keqes pa marr parasysh sa do t jet mimi q pr t duhet t paguaj. Ai do t jet mirsi dhe fisnikri e gjall, do t mbroj t drejtn dhe t vrtetn nse duhet edhe me jetn e tij. Do t neveritet prej t gjitha formave t padrejtsis dhe do t qndroj i vendosur n mbrojtjen e s vrtets, duke mos iu friksuar torturs dhe mundimit. Ky njeri do t jet forc pr t ciln duhet t kemi llogari. Ai i vetmi mund t korr sukses, sepse asgj n bot nuk do t mund ta kthej ose ta pengoj n rrugn e tij. Ai do t jet njeriu m i respektuar, ndaj askush nuk do t mund tia kaloj n at lmi. Si mundet poshtrsia ta godas njeriun, i cili nuk sht gati q ta prkul kokn e as q ta shtrij dorn para askujt tjetr, prve para Zotit t Gjithfuqishm, Sunduesin e botve. Ai do t jet m i forti dhe m i suksesshmi. Askush nuk mund t jet m i fort se ai, sepse ai nuk i friksohet askujt tjetr, prve Zotit, ndaj krkon bekim vetm prej Tij. far fuqie do t
mundte ta largoj at nga Rruga e Drejt? far thesari do t mundte ta blej fen e tij? far fuqie do t mundte t ndikoj n sjelljen e tij? Ai do t jet njeriu m i pasur. Asnjri n bot nuk mund t jet m i pasur dhe m i pavarur se ai, sepse ai do t jetoj nj jet t matur dhe t lumtur. Ai nuk do t jet epshar, tolerant ose lakmues. Do t knaqet me at q e arrin ndershm, e nse edhe grumbuj thesarsh t fituar n mnyr t pandershme t qndrojn para tij, ai me prbuzje do ti shtynte ato. Ai do t ket qetsi dhe lumturi n zemr, e ka mund t jet m e madhe se ajo? Ai do t jet m i respektuari, m i dashuri dhe njeriu m i popullarizuar. Askush nuk mund t jet m i przemrt se ai, sepse ai jeton nj jet t mbushur me dashuri ndaj Zotit dhe njerzve. Ai do t sillet drejt ndaj donjrit, obligimet e veta do ti plotsoj ndershm dhe do t punoj sinqerisht pr t mirn e t gjithve. Kuptohet, do ti trheq zemrat e njerzve dhe secili do ta nderoj dhe do ta respektoj. Secili do ta marr parasysh dhe do t ket besim n t. Askush nuk do t jet m i denj se ai, sepse ai nuk sht feprishs, por prkundrazi, model i ndershmris, njeri i fjals, i ndershm n pun. Do t jet i mir dhe i drejt n t gjitha punt e tij, sepse ai e di se Zoti sht kudo i pranishm dhe i zgjuar. Nuk ka fjal q t prshkruhen meritat dhe fama, t cilat i posedon ai njeri. Si mund t ket merita ai q nuk i beson? Ashtu sht jeta e muslimanit t vrtet. Nse keni kuptuar natyrn e muslimanit t vrtet, ju do t bindeni se ai nuk mund t jetoj n poshtrsi dhe nnshtrim. Ai sht i caktuar t bhet sundues, dhe asnj fuqi botrore nuk mund q ta pengoj dhe ta prfitoj. Sepse Islami e frymzon me cilsi, t cilat nuk mund t zbehen me asfar fjalsh magjike dhe fjal mashtrimi.
Dhe meq ka jetuar ndershm n kt jet, ai do ti kthehet Sunduesit t vet, i Cili do ta strmbush me begatit e Tij, sepse detyrn e vet e ka kryer ndershm, e ka plotsuar me sukses misionin e tij dhe sht kthyer prej provimit si fitues. Ka korr sukses n kt bot, kurse n t ardhshmen do t jetoj n paqe, n gzim dhe fat t prhershm. Ky sht Islami, feja e natyrshme e njeriut, fe e cila nuk sht e lidhur me asnj person, popull, periudh ose vend. Ai sht rrug natyrore, fe e njeriut. N do koh, n do vend dhe te t gjith popujt, t gjith ata q e kan pranuar Zotin dhe e kan dashur t vrtetn, kan besuar n kt fe dhe i jan prshtatur asaj. T gjith ata kan qen musliman pa marr parasysh se a e quajtn kt mnyr t jetess Islam ose dika tjetr. Sidoqoft, emri i tij ka qen Islami dhe vetm Islami.
KAPITULI II FEJA DHE NNSHTRIMI

Islami do t thot nnshtrim ndaj Zotit xh.sh. Kuptohet se ky nnshtrim do t jet n mas t plot vetm nse njeriu i njeh faktet themelore dhe sht i bindur fort n to. Cilat jan parimet, t cilat duhet ti njoh njeriu q ta orientoj jetn e vet n pajtim me udhzimet e Zotit? Propozoj q kt ta sqarojm n kapitullin q vijon. Para s gjithash, duhet t ket besim t paluhatshm n ekzistimin e Zotit. Si do t ishte njeriu i nnshtruar Zotit, nse nuk sht i bindur thell n ekzistimin e Tij?
www.islamischen.ch
22
Pastaj duhet njohur cilsit e Zotit. T njohurit e ktyre cilsive i mundson njeriut t kultivoj vlera fisnike, dhe t jetoj si njeri i moralshm dhe i devotshm. Nse njeriu nuk e di se Zoti ekziston, se ai sht i vetmi, Krijues dhe Sundues i gjithsis, dhe se me ask nuk ndan pushtetin e vet, ather, ai mund t bhet sakrific e besimeve t rrejshme dhe tu nnshtrohet atyre duke pritur mshirn e tyre. Por nse njeriu i njeh cilsit e Zotit Tevhidin (Njshmrin e Zotit), nuk ekziston as mundsia m e vogl q ai t bhet viktim e ktyre iluzioneve. Po ashtu nse njeriu e di se Zoti sht kudo prezent dhe i Gjithdijshm, se Ai sheh, dgjon, dhe di krejt ka punojm haptas dhe fshehtas, bile edhe mendimet tona t paformuara, si do t mund ather ti besoj vetes q mos ti nnshtrohet Zotit. Ai do t ket parasysh se doher sht nn kontroll dhe do t sillet njerzishm. Por ai, i cili nuk i di kto cilsi t Zotit, mund t devijoj n rrugn e mosnnshtrimit. I njjti rast sht edhe me t gjitha cilsit tjera t Zotit. Fakt sht se cilsit, q njeriu duhet ti posedoj nse don t ndjek rrugn e Islamit, mund ti kultivoj dhe ti zhvilloj vetm duke i falnderuar njohjes s thell t cilsive t Zotit. Njohja e ktyre cilsive pastron shpirtin dhe mendjen e njeriut, besimin e tij, moralin dhe veprat e tij. Njohja siprfaqsore, ose vetm teorike, e ktyre cilsive nuk sht e mjaftueshme pr detyrn, e cila e pret njeriun q t jet i mbrojtur prej dyshimeve dhe devijimeve q i propozohen me dinakri, duhet t ket bindje t fort, bindje me rrnj t thella n zemr dhe n shpirt. Pos asaj, duhet t njoh detajisht mnyrn e jets, e cila sht n pajtim me dshirn e Zotit. Nse njeriu nuk di se ka don ose nuk don All-llahu, si mundet t zgjedh njrn e t refuzoj tjetrn? Nse nuk njeh ligjin e Zotit si mund ta ndjek At? Domethn, njohja e ligjit t Zotit dhe Shpallja e librit po ashtu jan t pashmangshme n kt kapitull.
Mirpo nuk mjafton vetm njohja. Njeriu duhet t ket besim dhe bindje t plot se ai sht ligji i Zotit, dhe se shptimi i tij varet nga zbatimi i ktij ligji. Sepse njohja pa bindje nuk do ta shtyj njeriun kah rruga e drejt, ndaj ai rrezikohet me kt, saq mund t humbet n qorrsokakun e padgjueshmris. S fundi, duhet t njoh pasojat e besimit dhe t nnshtrimit, dhe pasojat e mosbesimit dhe t mosnnshtrimit. Njeriu duhet t dij se nse e zgjedh Rrugn e Zotit dhe nse jeton nj jet t pastr dhe t moralshme, me far begati do t jet i shndritur. Ai po ashtu duhet t dij, far do t jen pasojat e kobshme nse prvetson jetn e mosnnshtrimit dhe t rezistencs. Ktu sht e pashmangshme njohja e bots s ardhshme, e cila na pret pas vdekjes. Njeriu gjithmon duhet t ket besim n faktin se vdekja nuk do t thot fund i jets: se do t ket ringjallje, se do t dal para gjyqit m t lart n t cilin komandon All-llahu xh.sh. personalisht; se n Ditn e Gjykimit do t fitoj e vrteta; se pr veprat e mira fitohen shprblime e pr t kqijat dnime. Askush nuk do t mund t ik, dokush do t pranoj at q ka merituar. Kjo patjetr duhet t ndodh. Kjo ndjenj prgjegjsie sht e domosdoshme pr nnshtrimin e plot ndaj Ligjit t Zotit. Njeriu, q nuk ka kurrfar parafytyrimi pr botn e ardhshme, mund t mendoj se nnshtrimi dhe mosnnshtrimi nuk kan kurrfar vlefte. Mund t mendoj se edhe ai q nnshtrohet edhe ai i cili nuk nnshtrohet do t ken prfundim t njjt: sipas tij, pas vdekjes q t dy ata do t shndrrohen n pluhur. Si mund t presim prej njeriut me ksisoj mendimi q tu nnshtrohet fatkeqsive dhe kufizimeve, t cilat ekzistojn n jetn e nnshtruar aktive, dhe tu ik atyre mkateve, t cilat n shikim t par nuk i sjellin kurrfar humbje materiale ose morale n kt bot? Me ksisoj mendimi njeriu nuk pajtohet q ti nnshtrohet Ligjit t Zotit. E as q mundet njeriu, i cili nuk sht i bindur thell n ekzistimin e jets s ardhshme dhe Ligjit t Zotit t
mbetet i fort dhe i vendosur n ujrat e shqetsuara t jets, n mes krejt asaj q e drgon n mkat dhe n krim: sepse dyshimi dhe hamendja e largojn njeriun nga dshira e tij pr veprim. Ju mundeni t mbeteni t fort n sjelljen tuaj vetm nse jeni t fort n bindjet tuaja; kjo rrug mund t ndiqet rrnjsisht vetm nse njeriu sht i sigurt n begatit e tij dhe nse e di se me far dmesh do t ballafaqohet n rast se nuk u nnshtrohet. Domethn, nevojitet njohja e plot pr pasojat e besimit dhe t mosbesimit n botn e ardhshme, q t jetohet nj jet e plot me nnshtrim ndaj Zotit xh.sh.. Kto jan fakte esenciale, t cilat duhet ti njohim nse dshirojm t jetojm nj jet t nnshtruar, q domethn jet islamike.
KA DO T THOT FJALA FE?

Fe sht krejt ajo q e prshkruam n diskursin e mparshm si njohuri, bindje. Fjala arabe iman, t ciln e prkthejm si fe, tekstualisht do t thot: besim, njohje, t qenurit i bindur pa kurrfar dyshimi. Feja domethn sht sigurim, i cili buron nga t njohurit dhe bindja. Njeriu, i cili di dhe i cili sht fort i bindur n njsin e Zotit, n atributet e Tij, n ligjin e Tij t shpallur, n rregullat hyjnore mbi shprblimin dhe dnimin, ai njeri quhet Mumin (besimtar).Kjo fe e udhzon njeriun n jet nnshtrimi dhe dgjueshmrie ndaj dshirs s Zotit. Kurse ai, i cili jeton jet t nnshtruar quhet musliman.
www.islamischen.ch
25
Kjo argumenton qart faktin se pa fe (iman) askush nuk mund t jet musliman i drejt. Kjo sht nevoj e domosdoshme, ose m mir t themi, kjo sht piknisje. Marrdhnia ndrmjet Islamit dhe Imanit sht e njjt si marrdhnia e drurit dhe fars s tij. Ashtu si nuk mund t rritet druri pa far po ashtu nuk sht e mundur q njeriu, i cili nuk ka fe t bhet musliman. Por, si ndodh ndonjher q edhe pas mbjelljes s fars druri nuk mbin, edhe at pr shum shkaqe, ose nse mbin, rritja e tij sht e vogl dhe e dobt, po ashtu mund t gjendet njeriu, i cili ka fe, por pr shkak t dobsive t posame nuk mund t bhet musliman i drejt dhe i fort. Pra, shohim se feja sht piknisje dhe se e udhzon njeriun n jet t nnshtruar ndaj Zotit dhe se nuk mund t bhet askush musliman pa besim. Prkundrazi, njeriu mund t ket fe, por pr shkak t dshirs s tij t dobt, sjelljes s keqe ose shoqris s keqe, ai nuk mund t jetoj si musliman i vrtet. Sipas qndrimit t Islamit dhe Imanit, t gjith njerzit mund t prmblidhen n katr grupe: a) Ata, t cilt kan fe t fort, fe e cila i bn q plotsisht dhe prgjithsisht ti nnshtrohen Zotit. Ata ndjekin rrugn e Zotit dhe krkojn me zemr e me shpirt knaqsin e Tij duke punuar gjith at q dshiron Ai dhe duke iu larguar krejt asaj q nuk e dshiron Ai. N besnikrin e tyre ata jan m t zellshm se njeriu i thjesht, i cili lakmohet pas pasuris dhe fams. Kta njerz jan musliman t vrtet. b) Ata, t cilt kan fe, t cilt besojn n Zotin, n Ligjin e Tij, n Ditn e Gjukimit, por feja e t cilve nuk sht mjaft e fort dhe e thell q ti bj t nnshtruar plotsisht ndaj Zotit. Ata jan larg prej muslimanve t vrtet dhe ata do t merritojn dnim pr gabimet e veta dhe t metat e veta, por ata ende jan musliman. Ata jan fajtor dhe mkatar, por nuk jan kryengrits. Ata pranojn Sunduesin dhe Ligjin e Tij, edhe pse e thejn at diku, nuk ngren krye
kundr Tij. Ata pranojn pushtetin e Tij suprem dhe pranojn fajin e vet. Pra ata jan fajtor dhe meritojn dnim, por mbeten musliman. c) Ata, t cilt nuk kan fe. Kta njerz refuzojn t pranojn pushtetin suprem t Zotit dhe ata jan kryengrits. Bile edhe nse kan sjellje t mir dhe nse nuk prhapin korrupsion dhe tirani, ata mbeten kryengrits, ndaj n shikim t par veprat e tyre t mira kan pak vler. Ata jan renegat prej ligjit. Edhe nse renegati bn vepra t posame n pajtim me ligjet e vendit, ai nuk mund t bhet qytetar lojal dhe i nnshtruar, i njjti rast sht si me veprat e mira t atyre q luftojn kundr Zotit, t cilat nuk mund t vijn n baraspesh me fajet, kryengritjet dhe mosnnshtrimin e tyre. ) Ata, t cilt nuk posedojn fe e as q bjn vepra t mira. Ata prhapin kaos n bot dhe i bjn krejt format e tiranis dhe t shtypjes. Ato jan krijesat m t kqija sepse jan kryengrits, kundrvajts dhe kriminel. Ky klasifikim i njerzve tregon qart se suksesi i vrtet dhe shptimi i njeriut varet prej Imanit (besimit). Feja e nnshtrimit (Islami) lind prej kokrrs s imanit. Ky Islam mund t jet i plot dhe jo i plot. Por pa iman nuk ka Islam. Aty ku nuk ka Islam ka kufr. Forma dhe natyra e tij mund t jen t ndryshme, por, n do rast, ai do t jet kufr dhe asgj tjetr prvese kufr. Kjo tregon rndsin e imanit n jetn e mbushur plot me nnshtrime ndaj Zotit xh.sh..
www.islamischen.ch
27
SI TA ARRIJM NJOHJEN E ZOTIT?

Tash parashtrohet pyetja: Si ta arrijm njohjen dhe fen n Zotin, n cilsit e Tij, n Ligjin e Tij dhe n Ditn e Gjykimit? M par aluduam n manifestimet e panumrta hyjnore rreth nesh dhe n ne. Ato vrtetojn se ekziston Nj dhe vetm Nj Krijues, i cili komandon dhe sundon me gjithsin. Kto argumente pasqyrojn cilsit hyjnore t Krijuesit. Urtin e Tij t madhe, diturin e Tij t gjithmbarshme, fuqin e Tij t prgjithshme, mshirn e Tij, forcn e Tij, shkurt krejt aftsit e Tij kudo jan n njimtim (mashtrim) prej vrejtjes dhe prshtatjes s fort t ktyre sendeve, t cilat n t vrtet jan t qarta dhe t dukshme, edhe pse syt e tij jan t hapura t lexojn at q sht shkruar n Gjithsi. Mirpo njerzit ktu kan gabuar. Disa kan deklaruar se ekzistojn dy Hyjni (zotra), t dytt besojn n trini, kurse t trett kan rn n paganizm. Disa filluan t adhurojn fuqit natyrore, kurse kan ndar hyjnin (zotin) n: Zotin e shiut, ajrit, zjarrit, jets, vdekjes... Edhe pse manifestimet e Zotit jan plotsisht t dukshme, logjika e njeriut shum her ka rrshqitur dhe nuk ka arritur t shoh realitetin n perspektivn e tij t vrtet. E prjetonte at me zemrim dhe ka arritur vetm deri n hutim shpirtror. Ktu nuk ka nevoj m gjersisht t flasim pr njimtimet e gjykimeve t njerzve. Po ashtu, pr sa i prket jets pas vdekjes, njerzit kan ndrruar shum mendime t gabuara; p.sh. se njeriu do t bhet pluhur dhe asnjher m nuk do t ringjallet; ose se njeriu i sht nnshtruar procesit t riprtritjes s pandrprer n kt bot dhe se dnohet ose shprblehet n periudhat e jets s ardhshme.
www.islamischen.ch
28
Rndsia sht edhe m e madhe kur bjm fjal pr shtjen e mnyrs s jets. T formosh ligj t plot dhe t baraspeshuar t jets, i cili do t jet sipas dshirs s Zotit xh.sh. vetm me ndihmn e logjiks s njeriut, sht detyr mjaft e rnd. Bile edhe nse njeriu sht i dhuruar me aftsi m t larta t logjiks dhe shpirtit, duke poseduar urti dhe prvoj t mendimit shumvjear, shikimet e tij q t shpreh sakt caqet e vrteta t jets jan shum t vogla. Mirpo edhe nse pas meditimit mjaft t gjat, ia arrin qllimit, asnjher nuk do t jet i sigurt se ka zbuluar t vrtetn dhe se ka prvetsuar rrugn e drejt. Duke parafytyruar, se testin m t piklluar t urtis, logjiks dhe vetdijes njerzore, tia lshoj aftsive t tij personale pa kurrfar udhzimi nga jasht, q vet t zbuloj rrugn e drejt n jetn e ksaj bote, ather ata t cilt mundohen q me hulumtimet e veta personale dhe me prvojn e tyre t zbulojn t vrtetn dhe shkathtsin, kan shptuar, kurse t tjert t cilt nuk jan n gjendje t arrijn kt, plotsisht jan t humbur. Mirpo, Zoti i ka shptuar krijesat e veta prej ksaj sprove t rnd. Me mshirn dhe mirsin e Tij i dhuroi njerzimit njerz t zgjedhur, t cilve ua njoftoi cilsit dhe ligjin e Vet, u tregoi pr domethnien dhe qllimin e ksaj jete dhe jets s ardhshme, dhe ashtu ua tregoi rrugn, e cila shpie n fat dhe n sukses t prhershm. Kta njerz t zgjedhur jan t drguarit e Zotit xh.sh. All-llahu xh.sh. transmetoi diturin dhe urtin nprmjet t vahjit (shpalljes), kurse libri q prmban Informata Hyjnore quhet Libri i Zotit (Hyjnor), ose Fjala e Zotit. Testi i urtis s njeriut dhe i gjykimit t tij flen n kt si vijon. T pranoj T drguarin e Zotit pasi me kujdes ka vrejtur jetn e pastr dhe t devotshme t tij dhe msimet e tij plot fisnikri. Ai i cili posedon logjik t shndosh dhe urti t vrtet, do ta njoh t vrtetn dhe do t pranoj instruksionet, t cilat i ka dhn Pejgamberi. Nse nuk pranon Pejgamberin e Zotit dhe msimet e tij, refuzimi i tij tregon se plotsisht sht i paaft q
t zbuloj t vrtetn dhe drejtsin. Mu pr kt braktisje ai do t bie n provim. Ky njeri asnjher nuk do t jet i aft t zbuloj t vrtetn pr Zotin, pr ligjin e Tij dhe pr jetn pas vdekjes. Ajo sht prvoj e doditshme, q kur nuk dini dika krkoni at, i cili at e di, i besoni dhe e dgjoni at. Kur do t smureni dhe nuk mund t shroheni leht ju e krkoni mjekun, pranoni dhe i ndiqni kshillat e tij pa kundrshtim, prse? Sepse ai sht i kualifikuar t jap kshilla medicinale, posedon prvoj, sht prkujdesur dhe ka shruar numr t caktuar t t smurve. Sipas ksaj, ju u prmbaheni kshillave t tij, e bni at q ua propozon ai, dhe u largoheni krejt atyre gjrave q ua ndalon ai. Po ashtu n procesin gjyqsor ju keni besim n avokatin tuaj, dhe punoni sipas direktivave t tij. I njjti rast sht edhe me profesorin tuaj pr sa i prket arsimit. Kur dshironi t shkoni n ndojn vend dhe nuk e dini rrugn, ju e pyetni dik, i cili e di kt rrug, ndaj e ndiqni drejtimin, t cilin ua tregon ai. Shkurt, sa u prket gjrave q nuk i njihni sht e logjikshme t pyetni at q di, t pranoni kshilln e tij dhe t punoni n pajtim me t. Meq dija juaj personale sht e pamjaftueshme, ju me kujdes e krkoni at i cili sht m mir i udhzuar, dhe prvetsoni fjalt e tij. Ju mundoheni t zgjedhni personin sa m kompetent: por kur e keni zgjedhur njher ju pranoni kshillat e tij pa diskutim. Ky lloj i t besuarit quhet besim n t panjohurn, sepse ju ktu i keni besuar dikujt i cili di pr sendet, t cilat ju nuk i dini. Kjo m sakt sht Iman bil gajb. Iman bil gajb d.m. th. q ju t arrini dituri pr at q nuk e dini nprmjet dikujt q e di. Ju nuk njihni Zotin dhe cilsit e vrteta t Tij. Ju nuk e dini se melekt e Tij, sipas urdhrit t Tij, komandojn me mekanizmin e kozmosit dhe se ata juve ju rrethojn nga t gjitha ant. Ju nuk e dini sakt si sht mnyra e jetess s prshtatshme me plqimin e Krijuesit: se dhe juve ju
mungon dituria pr jetn e ardhshme. Dituria pr kto gjra ju sht afruar nprmjet pejgamberve, t cilt kan qen t lidhur drejtprdrejt me Qenien e Zotit dhe t dhuruar me dituri t pakufishme. Ata jan t sinqert, t ndershm, t devotshm, besnik dhe jeta e tyre e pastr n prgjithsi sht dshmitar i parevokueshm i fuqis s fjalve t tyre. Dhe mbi t gjitha kto, urtia dhe fuqia e msimit t tyre ju detyron t pranoni se ata flasin t vrtetn, dhe krejt at q ata ua msojn meriton t ndiqet dhe t besohet. Kjo bindje jon sht Iman bil gajb. Nj qndrim i till, i aft q t pranoj t vrtetn (ajo sht Iman bil gajb) sht mjaft i rndsishm pr nnshtrim ndaj Zotit dhe pr veprim n pajtim me knaqsin e tij, sepse ju nuk keni tjetr ndrmjets, prve Pejgamberit t Zotit q t arrini dituri t vrtet, e pa t nuk mundeni assesi t ecni n rrugn e Islamit.
KAPITULLI III PEJGAMBERLLKU

Shqyrtimi yn nxori n pah pikat q vijojn: a) sht e drejt se njeriu jeton jet t nnshtruar n Zotin e pr at absolutisht nevojitet dituri dhe fe; nevojitet t njohurit e Zotit dhe cilsive t Tij, t asaj q Ai e do dhe asaj q Ai nuk e do; Rrugs s Tij dhe Dits s Gjykimit; ndrsa besimi i paluhatshm n saktsin e ksaj njohjeje esht Imani.
www.islamischen.ch
31
b) Zoti nuk e la njeriun q t arrij kt njohuri vetm me mundin e vet. Ai nuk e vuri njeriun para ksaj sprove t rnd, por ia zbuloi kt dituri. Duke u urdhruar pejgamberve t zgjedhur q ndrmjet njerzve t transmetojn dshirn e Tij dhe tua tregojn Rrugn e Drejt. Kjo e shptoi njeriun prej fatkeqsive t tmerrshme. c) S fundi, obligim i meshkujve dhe i femrave sht ta pranojn pejgamberin dhe pasi t jen bindur se me t vrtet sht pejgamber i Zotit, t besojn n t dhe n msimet e tij, ti nnshtrohen me vetdije t plot dhe t ecin pas hapave t tij. Ajo sht rruga e shptimit. N kt kapitull do t bjm fjal pr natyrn, historin dhe llojet e tjera t pejgamberllkut.
PEJGAMBERLLKU: NATYRA DHE OBLIGIMET E TIJ

Mund t shihni se Zoti xh.sh. me mjaft simpati i ofroi njeriut krejt at q i nevojitet n bot. Foshnja lindet me sy q t shoh, me vesh q t dgjoj, me hund q t nuhas dhe t marr frym, me duar q t prek, me kmb q t ec, me mendje q t mendoj. T gjitha kto dhunti dhe potenciale jan t vendosura shklqyeshm n trupin e saj t vogl. T gjitha jan t parapara; asgj nuk sht harruar. I njjti rast sht edhe n gjithsi ku ai jeton. Krejt ka sht e nevojshme pr jetn e tij i sht dhn n mas t plot: ajri, drita, nxehtsia, uji e kshtu me radh. Me t elurit e syve foshnja gjen ushqimin n kraharorin e nns. Prindrit e tij instinktivisht e duan, dhe n zemr sht
www.islamischen.ch
32
mbjellur nj instinkt mbrojts, i cili i nxit q t kujdesen dhe t sakrifikojn komoditetin e vet pr fatin e tij. Ky fmij i mbrojtur kshtu, mbrrin pjekurin dhe n do aktivitet t jets s vet gjen n natyr tr at q i nevojitet. I jan t dhna t gjitha kushtet e t mbijetuarit dhe t rritjes dhe ai zbulon se e tr gjithsia sht n shrbim t tij dhe se i shrben n do moment. Prve asaj, njeriu ka mundsi t disponoj me t gjitha kto kapacitete dhe aftsi: fizike, shpirtrore, morale, t cilat i krkon n luftn e tij pr jet. Ktu All-llahu xh.sh. ka br orar t prsosur. Ai nuk ua ka ndar kto dhunti t gjithve njlloj. Sikur t vepronte kshtu, ather njerzit do t bheshin plotsisht t pavarur njri prej tjetrit, dhe ashtu do t shkatrrohej koncepcioni i bashkpunimit dhe ndihms s ndrsjell. Domethn, edhe pse njerzimi n prgjithsi posedon krejt at ka duhet, prapseprap aftsit ndrmjet njerzve nuk jan t ndara njlloj, por jan t kufizuara. Disa posedojn fuqi t madhe fizike, t tjert dallohen me aftsi intelektuale. Disa jan t bindur me prirje t madhe artistike, poetike, filozofike, t tjert kan aftsi oratorike, ose jet strategu, aftsi pr tregti, talent pr matematik, pr kuriozitete shkencore, prvoj letrare, prirje pr filozofi etj. Kto dhunti speciale e karakterizojn do njeri dhe i mundsojn t kuptoj specifikat, t cilat u mungojn vdektarve t rndomt. Kto njohuri, aftsi dhe talente jan dhunti t Zotit. Ato gjenden n natyrn e atyre, t cilt Zoti i ka caktuar t bhen t dalluar. Kto dhunti kryesisht jan t lindura dhe nuk mund t arrihen vetm me edukim dhe ushtrim. Nse mendohet pr ndarjen e dhuntive t Zotit, do t zbulojm se ajo ka prmbajtje t prsosur. Ato dhunti, t cilat jan t rndsishme pr ruajtjen e kulturs s prgjithshme njerzore, i jan dhn njeriut mesatar, ndrsa talentet e jashtzakonshme, t cilat nevojiten n mas m t vogl, i jan dhn nj numri t vogl t njerzve. Ekziston numr i madh i ushtarve, fshatarve,
zejtarve, puntorve; por gjeneralt, shkenctart, burrshtetasit dhe intelektualt, relativisht jan n numr t vogl. I njjti rast sht me t gjitha profesionet. Rregulli i prgjithshm si duket, do t ishte si vijon: Sa kapaciteti dhe gjenialiteti sht m i madh, numr m i vogl i njerzve e posedon at. Gjenit e mdhenj, t cilt ln vul t pashlyer n historin njerzore, veprat e t cilve me shekuj ia hapin rrugn njerzimit, ende jan n numr t vogl. Ktu parashtrohet qshtja tjetr: njerzimi a ka nevoj vetm pr ekspert dhe specialist n lmin e drejtsis, t politiks, shkencs, matematiks, tekniks, mekaniks, t financave, ekonomis ose duhen edhe njerz, t cilt mund tia tregojn Rrugn e Drejt - rrugn e Zotit, rrugn e shptimit? Ekspertt tjer e njoftojn njeriun me krejt at q ekziston n gjithsi, si dhe pr mjetet dhe metodat e shfrytzimit t tyre. Pa dyshim, dikush duhet ti shpjegoj njeriut qllimin e krijimit dhe kuptimin e jets, ka sht njeriu, prse sht krijuar, kush ia dha fuqin dhe mjetet me t cilat disponon, dhe prse, cili sht qllimi i fundit i jets dhe si arrihet ai, cilat jan vlerat e vrteta dhe si t arrijm deri te ato. Ja ka sht nevoja e klass s par pr njeriun dhe nse kt nuk e di, asnjher nuk do t gjej baz t fort e as q do t korr sukses n kt dhe n botn e ardhshme. Logjika jon mbshtetet n besimin se Zoti, i cili do gj ka parapar pr njeriun, deri n nevojat m t imta t tij, ka ln pas dore q t kujdeset pr kt nevoj m t madhe dhe m vitale. Jo, ajo asnjher nuk mund t jet kshtu. Dhe ajo nuk sht ashtu. Zoti ka krijuar njerz t dalluar n arte dhe n shkenc, por ai ka krijuar edhe njerz me intuit t thell, me shikim t mpreht dhe t aft q t njohin dhe t kuptojn. Ai vet atyre ua zbuloi rrugn e devotshmris dhe t shkathtsis dhe ua besoi detyrn q tua transmetojn t tjerve Shpalljen e Zotit dhe tua tregojn Rrugn e Drejt. Kta njerz jan Lajmrues, Pejgamber t Zotit.
N shoqrin njerzore Pejgambert dallohen me aftsit e tyre t posame, me kapacitetet e tyre t jashtzakonshme dhe me prirjet e tyre natyrore. Gjeniu vetvetiu popullarizohet dhe automatikisht i bind t tjert. P.sh. kur dgjojm poetin e vrtet, menjher pranojm gjenialitetin e tij jo t rndomt. Ata, t cilt nuk e posedojn kt dhunti n natyrn e tyre, nuk do ta arrijn kt karakteristik, bile edhe nse i prveshin tr fuqit e veta. I njjti rast sht edhe me oratort, shkrimtart, udhheqsit dhe hulumtuesit e lindur. do talent i till dallohet me fuqin e tij dhe me rezultatet e jashtzakonshme. T tjert nuk mund t barazohen me t. Ashtu sht edhe me Pejgamberin. Logjika e tij i zgjidh problemet, t cilat jan t pazgjidhshme pr logjikn e t tjerve; ai flet dhe sqaron sendet pr t cilat askush tjetr nuk mund t flas; intuita e tij sqaron pyetje aq t ndjeshme dhe t ndrlikuara saq shumkush tjetr, edhe pas mendimit shumvjear nuk mund ta arrij at. Logjika aprovon krejt at q tregon ai; zemra ndjen se ajo sht e vrtet; prvoja dhe vrejtja e dukurive n bot vrtetojn saktsin e fjalve t tij. Megjithat, nse ne vet provojm q t bjm vepr t njjt ose t ngjashme, prjetojm vetm mossukses. Natyra dhe planet e tij jan aq t mira dhe t pastra saq qndrimi i tij sht gjithmon i besueshm, i sinqert dhe fisnik. Nuk bn gj t keqe e as q flet fjal t kqija. Gjithmon mbjell trimri dhe at q ua thot t tjerve e bn edhe vet. Asnj rast n jetn e tij nuk tregon se jeta e tij nuk sht n pajtim me idealet e tij. As fjalt as veprat e tij nuk jan t diktuara prej interesit personal. Ai duron pr t mirn e t tjerve, e asnjher nuk lejon q t tjert t vuajn pr t mirn e tij. E tr jeta e tij sht shembull i sinqeritetit, i natyrs s pastr, i mendimeve t jashtzakonshme, i forms m t lart t humanitetit. Karakteri i tij sht i shklqyeshm, ndrsa jeta e tij sht pa t meta. T gjitha kto fakte, t gjitha kto atribute vrtetojn se ai sht Pejgamber i Zotit, ndaj mund t besojm n te.
www.islamischen.ch
35
Kur bhet e njohur se ky person sht Pejgamber i Zotit, sht e logjikshme t dgjohen fjalt e tij dhe t ndiqen udhzimet e tij, t zbatohen urdhrat e tij. Do t ishte krejtsisht e palogjikshme q ta pranojm nj njeri si Pejgamber t Zotit, e pastaj t mos besojm n at q thot ose mos t ndjekim at q ai urdhron; sepse vet pranimi i ktij njeriu si Pejgamber i Zotit do t thot se pranojm q fjalt e tij vijn prej Zotit, dhe se krejt ka punon ai sht n pajtim me dshirn dhe me knaqsin e Zotit xh.sh. T mosnnshtruarit atij domethn t mos i nnshtrohemi Zotit, kurse mosnnshtrimi ndaj Zotit shpie vetm n shkatrrim. Prandaj, vet pranimi i Pejgamberit ju obligon q tu nnshtroheni urdhrave t tij dhe ti pranoni pa kurrfar kundrshtimi. Ndoshta ju nuk do t mund t kuptoni dobin e ktij ose atij urdhri, por vet fakti se urdhri vjen prej Pejgamberit sht garanci e mjaftueshme e saktsis s saj, prandaj aty nuk mund t ket vend pr dyshim. Nse ju nuk e kuptoni at, nuk do t thot se ai ka gabuar, sepse t kuptuarit e njeriut t thjesht nuk sht i prsosur. Ajo ka kufijt e saj, t cilat nuk mund t injorohen. sht e qart se ai, i cili nuk njeh thelbsisht ndonj art, nuk mund t kuptoj hollsit e tij, por do t ishte marrzi sikur t refuzohej ajo q thot eksperti, vetm pr at se ne nuk e kuptojm plotsisht. Duhet ta kemi afr mendjes se n t gjitha punt m kryesore n bot na nevojiten kshillat e ekspertve, dhe kur i kthehemi atij, i kthehemi duke i treguar besim t plot n kshillat e tij. Ju m shum dshironi t ndiqni kshillat e tij sesa t gjykoni vet. Kur jeni t bindur se ai person sht m i kualifikuar pr problemin, i cili ju intereson juve, ju i mbroni kshillat dhe udhzimet e tij dhe e ndiqni at. Nuk do t ishte aspak e arsyeshme sikur ta ndrprejm n do moment dhe ti themi: M sqaroni kt para se t shkoni m tutje. Kur ju e angazhoni avokatin n nj proces gjyqsor, nuk prziheni n do procedur t tij. M e dobishme sht t keni besim n t dhe ti ndiqni kshillat e tij. Pr mjekim e krkoni mjekun dhe u prmbaheni udhzimeve t tij. Ju nuk do t prziheni n shtjet medicinale e as q do t provoni q me shkathtsin tuaj logjike t
diskutoni me mjekun. Ky sht qndrimi q duhet t prvetsohet n jet. Njsoj duhet t jet edhe me religjionin. Juve ju nevojitet dituri pr Zotin dhe t gjeni mnyrn e jets, e cila i plqen Atij, kurse ju nuk keni mjete q t arrini kt dituri. Jeni t obliguar sipas ksaj t krkoni Pejgamberin e vrtet t Zotit, krkes s cils duhet ti kushtoni vmendje, arsyetim dhe mendjemprehtsi t plot, sepse nse e zgjedhni ndonjrin, i cili nuk sht pejgamber n t vrtet, ai do tju shpie n rrug t gabuar. Megjithat, pasi t keni menduar n mnyr t matur s fundi konkludoni se nj person i caktuar sht n t vrtet Pejgamber i Zotit, ather duhet t keni besim t plot n t, dhe besnikrisht tu nnshtroheni t gjitha urdhrave t tij. Tash sht e qart se Rruga e Drejt sht vetm ajo pr t ciln Pejgamberi pohon se vjen prej Zotit. Prej ksaj kuptohet leht se feja dhe nnshtrimi ndaj Pejgamberit absolutisht i nevojiten tr bots dhe se njeriu, i cili refuzon udhzimet e tij dhe provon q t trasoj rrugn e vet, sht shmangur nga Rruga e Drejt dhe sigurisht ka devijuar. N kt gj njerzit jan fajtor pr devijimet e uditshme. Disa pranojn se Pejgamberi sht i ndershm dhe besnik, por nuk kan iman (besim) n at, e as q i ndjekin kshillat e tij n jetn e vet. Njerzit e till nuk jan vetm kafira, por edhe sillen n menyr t palogjikshme dhe jo t natyrshme; sepse nse nuk e dgjoni Pejgamberin pasi q e keni pranuar si t till, domethn se vullnetarisht bni devijim. A ka marri m t madhe? Disa thon:Neve nuk na duhet pejgamber q t na udhheq, ne vet mund t gjejm rrugn e drejt. Po ashtu ky qndrim sht i gabuar. Ju sigurisht keni msuar gjeometrin, dhe dini se n mes dy pikave mund t ket vetm nj vij t drejt, ndrsa t tjerat jan ose t lakuara, ose nuk i prekin t dy pikat n t njjtn koh. sht e njjt me rrugn e drejt, e cila n gjuhn e Islamit
quhet, Sirati-Mustekim (rruga e drejt). Kjo rrug fillon prej njeriut dhe shkon drejt kah Zoti dhe normalisht kjo rrug mund t jet nj dhe vetm nj; t gjitha rrugt tjera jan t shtrembta. Kt rrug e ka trasuar Pejgamberi dhe nuk ekziston e as q mund t ket rrug tjetr t drejt, prve ksaj. Njeriu, i cili injoron kt rrug dhe krkon rrug t tjera sht viktim e imagjinats s vet personale. Ai zgjedh rrugn dhe mendon se sht e vrtet, por s shpejti humbet n kthesat dhe labirintet e prsiatjes s tij. ka mendoni pr personin, i cili ka devijuar dhe kur njeriu i mir i tregon rrugn, plotsisht e kundrshton kshilln duke i thn:Un nuk dua t ndjek udhzimin tuaj e as q pranoj rrugn q ma treguat, por vet do t endem npr kt vend t panjohur dhe do t orvatem t mbrrij deri n pikarritjen time n mnyrn time personale. Kjo do t ishte me t vrtet marrzi, kur disponojm me udhzimet e qarta t Pejgamberit. Nse secili mundohet t startoj prej zeros, do t ishte humbje e madhe e kohs dhe energjis. Kt nuk e bjm asnjher n lmin e shkencs dhe artit; e prse ta bjm n lmin e fes? Kjo sht njimtim i rndomt dhe nse pak mendojm do t shohim se sa e gabueshme sht ajo. Por nse mendojm m thell pr te, do t vrejm se ai, i cili refuzon t besoj n Pejgamberin e vrtet nuk do t zbuloj rrugn e vrtet, e cila shpie drejt Zotit, qoft drejtprdrejt ose trthorazi. Kjo sht kshtu sepse ai i cili refuzon t ndjek kshillat e njeriut vrtetdashs, me vet at prvetson qndrim ekstravagant, ashtu q horizontet e s vrtets do t jen t huaja pr t dhe ai bhet viktim e kokfortsis, kryelartsis, paragjykimeve dhe ekstravagancs s vet. Shpesh ky refuzim rrjedh prej egoizmit, prej konservatorizmit t verbr dhe dhnies s teprt pas traditave t strgjyshrve ose prej skllavris ndaj motiveve, t cilat nse u nnshtrohemi udhzimeve t Pejgamberit, sht e pamundur ti knaqim. Nse njeriu gjendet n ksisoj gjendje, rruga e t vrtets do t jet e mbyllur pr t. Ai nuk do t zbuloj kurrfar rruge drejt shptimit.
Nga ana tjetr, nse njeriu sht i sinqert, e don t vrtetn, dhe nse nuk sht rob i asnjrit prej komplekseve t lartprmendura, para tij do t hapet rruga e realitetit ndaj ai nuk ka kurrfar shkaku t mos pranoj fjalt e Pejgamberit. Prkundrazi, ai n msimet e Pejgamberit zbulon jehonn e shpirtit t vet personal dhe duke e zbuluar Pejgamberin zbulon vetveten. Dhe sipas krejt ksaj, Pejgamberin e vrtet e ka vendosur vet Zoti xh.sh. Ai e ka drguar mesazhin e Tij tia transmetoj popullit. Zoti na ka urdhruar t besojm n Pejgamberin dhe ta ndjekim at. Pra, ai i cili refuzon t besoj n t, n realitet nuk pranon urdhrat e Zotit dhe bhet renegat. I pashmangshm sht fakti se ai, i cili nuk pranon pushtetin e prfaqsuesit t sunduesit, nuk pranon edhe vet sunduesin. Ky mosnnshtrim e shndrron n kryengrits. All-llahu xh.sh. sht Zot i gjithsis, Sovran i vrtet; Mbret i mbretrve, ndaj detyr obliguese e do besimtari sht t pranoj autoritetin e pejgamberve t Tij dhe tu nnshtrohet atyre, duke i konsideruar si pejgamber t Tij. Ai, i cili kthen kryet prej Pejgamberit t Zotit sigurisht sht kafir, pa marr parasysh se a beson n Zotin apo jo.
HISTORIA E SHKURTR E PEJGAMBERLLKUT

T shqyrtojm tash historin e pejgamberllkut. T shohim si kan qen hallkat e para t zinxhirit t dyt t pejgamberve, i cili zgjatet deri n pejgamberllkun e Pejgamberit t fundit Muhammedit (a.s.).
www.islamischen.ch
39
Gjinia njerzore ka filluar prej nj njeriu: Ademit. Duke filluar prej tij dhe gjenealogjis se tij u rrit dhe u shtua familja njerzore. T gjith njerzit n kt bot jan pasardhs t ktij ifti t par (fillestar): Ademit dhe Havs. Historia e religjioneve pajtohet n kt pik. Hulumtimet shkencore pr prejardhjen asnjher nuk kan mund t tregojn se n fillim jan paraqitur njerz t ndryshm, njkohsisht ose n momente t ndryshme, n pjes t ndryshme t toks. Shumica e shkenctarve parafytyrojn se s pari ka mund t ekzistoj njeriu i par dhe se e tr gjinia njerzore ka mund t rrjedh mu prej ktij njeriu. Ademi, njeriu i par n tok, po ashtu ishte pejgamber i par i Zotit n tok. Zoti ia shpalli fen, Islamin, dhe e udhzoi q tua transmetoj pasardhsve t vet: Ti msoj se All-llahu sht Nj, Krijues, Mirmbajts i bots; se sht Sundues i gjithsis dhe se vetm At duhet ta adhurojm, dhe vetm Atij duhet ti nnshtrohemi; se nj dit do ti kthehemi Atij; se vetm prej Tij duhet t krkojm ndihm, se duhet t jetojm jet t drejt, t mir dhe t devotshme n pajtim me knaqsin e Zotit. Nse jetojm ashtu do t jemi t bekuar dhe t shprblyer prej Zotit, kurse nse nisemi n rrug t shtrembr, dhe nuk i nnshtrohemi Zotit do t jen n humbje edhe n kt edhe n botn tjetr dhe do t jemi t dnuar ashpr pr kt mosbesim dhe mosnnshtrim. Ata pasardhs t Ademit, t cilt ishin t mir, ndoqn rrugn e drejt t ciln ai ua tregoi, kurse ata t cilt ishin t kqij i lan pas dore udhzimet e tij dhe u nisn rrugs s shtrembr. Disa filluan ta adhurojn diellin, hnn, yjet, t tjert adhuronin drunjt, kafsht dhe lumenjt. Disa besonin se ajri, uji, zjarri, shndeti dhe krejt bamirsit e fuqit e natyrs ishin nn kontrollin e hyjnive t ndryshme dhe se t gjith duhet ti adhurojn q t arrihet mshira e tyre. N kt mnyr injoranca krijonte forma t shumta t shirkut ose politeizmit dhe idhujtaris si dhe numri i religjioneve shtohej. Kjo ishte periudha kur pasardhsit e Ademit u shprndan n mas t
madhe n rruzullin toksor dhe u formuan raca dhe popuj t ndryshm. do popull arsimonte popullin e vet, me lutjet e veta personale. Zoti - i vetmi Sundues dhe Krijues i njerzve dhe gjithsis, plotsisht u harrua. Dhe jo vetm kjo. Pasardhsit e Ademit e harruan edhe mnyrn e jetess t ciln ua obligoi All-llahu xh.sh. dhe t ciln ua tregoi rendi i tyre. Ata ndiqnin prirjet e tyre personale. Kshtu shtoheshin vetit e kqija dhe idet e gabuara. Njerzit m nuk e dallonin t mirn prej t keqes; shum gjra t kqija konsideroheshin si t mira, kurse shum gjra t mira jo vetm q jan injoruar, por jan konsideruar si t kqija. 1 N kt periudh Zoti xh.sh. filloi t drgoj n mesin e njerzve pejgamber, t cilt e kan predikuar Islamin. Secili prej tyre i tregonte popullit t vet pr instruksionet, t cilat i kishin harruar. I msonin t adhurojn Zotin, t ndrprejn idhujtarin dhe shirkun (shoqrimin e zotave tjer Zotit), t lirohen prej t gjitha traditave, t cilat rrjedhin prej injorancs, i propozonin mnyrn e jets, e cila i plqen Zotit, dhe u jepnin dispozita t cilat do ti prdornin n shoqri.
Ky koncepcion i historis s religjionit sht diametralisht kundr t ashtuquajturit koncepcion evolucionist i religjionit, i cili adhurimin e natyrs e konsideron si faz t par. Kta njerz ndalen n adhurimin e manifestimeve t natyrs tek popujt e lasht, adhurim i cili sht vetm form e shtrembruar e adhurimeve m t hershme, t cilat as q pranojn t'i hulumtojn. Studimet m t reja shkencore vrtetojn iden se Tevhidi (adhurimi i vetm nj Zoti) ishte forma m e vjetr e adhurimit dhe se krejt format tjera jan largime t mvonshme nga ky religjion universal. Ata t cilt duan t deprtojn m thell n kt lnd, mund t krkojn veprn e njohur t profesor W. Shmidt The Origin and growth of Religions (Origjina dhe zhvillimi i religjioneve).
www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 41
Pejgambert e Zotit paraqiteshin n t gjitha vendet, n gjirin e t gjith popujve. T gjith kan predikuar fen e njjt- Islamin. 2 Pa dyshim, metodat e t msuarit dhe dispozitat ligjore t pejgamberve t ndryshm jan dalluar sipas nevojs dhe nivelit t kulturs s popujve, t cilve u ishin drguar. Msimet e posame t do pejgamberi ishin t kushtzuara me llojin e s keqes me t ciln ballafaqoheshin ata dhe t cilat orvateshin q ti rrnjosnin. Metodat e trajtsimit dalloheshin, q t mbrohen m mir disa ide. Nse populli ishte n fazn primitive t civilizimit dhe t zhvillimit t tij intelektual, ligjet dhe dispozitat e Pejgamberit ishin t thjeshta; ato ndrroheshin dhe prmirsoheshin me zhvillimin e shoqris. Megjithat kto dallime ishin vetm n shikim t par dhe siprfaqsore. Msimet themelore t do religjioni ishin t njjta: Besimi n njsin e Zotit, lidhshmria ndaj jets s devotshme, morale dhe paqedashse, besimi n jetn pas vdekjes, n sistemin e drejt t dnimit dhe shprblimit. Qndrimi i njeriut ndaj pejgamberve t Zotit ishte mjaft i uditshm. Para s gjithash, ai i ka maltretuar dhe nuk ka dasht q ti dgjoj dhe ndjek instruksionet e tyre. Pejgamber t caktuar ishin t persekutuar, t tjert - t mbytyr; disa edhe pas indiferencs s popullit vazhdonin tua trhiqnin vmendjen gjat tr jets, q t fitojn vetm disa ithtar. N mes pengesave t
2
Ekziston t kuptuarit e gabueshm, kryesisht n mes shkrimtarve n Perndim, se Islami prejardhjen e tij ia ka borxh Muhammedit (a.s.), kurse disa shkrimtar e emrtojn themelues t Islamit. Ajo sht shtrembrim i s vrtets. Islami ishte fe e t gjith pejgamberve t Zotit, dhe t gjith kan sjell t njjtin mesazh. Pejgambert nuk ishin themelues t Islamit: Ata kan qen vetm besimtar t tij. Islami sht shpallje e Zotit e transmetuar njerzve nprmjet pejgamberve besnik.
padurueshme, prqeshjeve dhe poshtrimeve me t cilat gjithmon ishin t rrethuar, kta pejgamber t Zotit prapseprap nuk largoheshin prej predikimit t tyre. Personaliteti i tyre i jashtzakonshm m n fund triumfoi; msimi i tyre nuk mbeti pa efekt. Numr i madh i njerzve dhe popujve pranonin mesazhin dhe idet e tyre. Devijimet e grumbulluara me shekuj n form t lajthitjeve, injorancs dhe veprat e kqija tash morn form tjetr: derisa pejgambert ishin t gjall, msimi i tyre ishte i ndjekur dhe i pranuar, por pas vdekjes s tyre, popujt prsri nxirrnin n shesh devijimet e tyre t vjetra n religjionet e tyre dhe ndrronin msimet e Pejgamberit. Ata prvetsonin forma t reja t adhurimit: disa adhuronin pejgamberin e vet, duke e trajtuar at si zot i inkarnuar, bile edhe si fmij i Zotit; disa i kan identifikuar pejgambert me Zotin n Hyjnin e Tij; Shkurt qndrimet e ndryshme, t cilat njeriu n kt shikim i ka prvetsuar, ishin shtrembrime t logjiks s tyre dhe prqeshje e vetvetes; ai adhuronte si idhuj personat, detyr e shenjt e t cilve ishte q ti rrnojn idhujt. Duke e przier religjionin, traditat dhe lutjet e xhahilijjetit, anekdotat dhe ligjet e rrejshme, t cilat ata vet i kan menduar, aq e ndrruan ideologjin e Pejgamberit dhe e oroditn at saq ajo pas shum shekujve sht br przierje e reales dhe fiktives dhe msimet e pejgamberve jan humbur n ngatrresn e trillimeve dhe orodive, kshtu q ishte e pamundur t dalloheshin kokrrat prej bykut. Dhe t paknaqur me falsifikimin e msimeve t Pejgamberit, ata futn prralla t trilluara dhe prshkruan tradita t rrejshme prej jets s pejgamberve t vet dhe ashtu e shtrembruan biografin e tyre saq u b e pamundur q t bhet nj prshkrim i sakt dhe i besueshm i jets s tyre. Edhe pas ktyre falsifikimeve, puna e Pejgamberit nuk sht krejtsisht e kot. N mes t t gjith popujve edhe pas shtrembrimeve, mbetn disa gjurm t s Vrtets. Ideja mbi Zotin dhe jetn pas vdekjes, disa parime morale t vlefshme definitivisht jan pranuar n njrn ose n formn tjetr prej t gjith popujve. Pejgambert d.m.th. e kan prgatitur moralisht do popull q t pranoj
religjionin universal - religjionin i cili sht n pajtim t plot me natyrn e njeriut, e cila ky krejt at ka ka qen e mir n t gjith fet dhe shoqrit e mparshme, e cila prgjithsisht ka qen e pranuar pr tr njerzimin. Si tham, n fillim paraqiteshin pejgamber n do popull, ndaj msimi i tyre ishte i dedikuar nergut pr at popull. Shkas pr kt ishte ajo sepse n kt stad t historis popujt kan jetuar t ndar dhe t izoluar njri prej tjetrit, ashtu q secili ka mbetur i mbyllur n brendin e kufijve t vet gjeografik, ndaj mundsia pr lidhje t huazuara as q ekzistonte. N ato rrethana ishte mjaft vshtir t prhapej feja e prbashkt botrore me sistemin e saj ligjor dhe dispozitat pr jet n kt bot. Prve asaj, kushtet e prgjithshme t popujve t par jan dalluar shum n mes veti. Injoranca e tyre e pamatur prodhonte forma t ndryshme t lajthitjeve morale dhe shtrembrimeve fetare n mes popujve t ndryshm. D.m.th. ishte e nevojshme q t paraqiten shum pejgamber q tu predikojn t vrtetn, q ti nxjerrin n Rrug t Zotit; q gradualisht t eliminojn t keqen dhe devijimet, t rrnjosin paditurin, ti msojn t prdorin parimet m fisnike t jets s rndomt, t drejt dhe t devotshme. Vetm All-llahu xh.sh. e di sa mij vjet kan kaluar n kt edukim t njeriut, q me kmbngulje t prparoj moralisht dhe shpirtrisht. N do rast, njeriu nuk ndalet n prparimin e tij, dhe m n fund erdhi koha kur e braktisi shkalln e fmijris dhe hyri n periudhn e pjekuris. Me zvillimin dhe prhapjen e tregtis,industris dhe artit, do t vendosen lidhje n mes popujve. Prej Kine dhe Japonie, vendeve t largta t Evrops dhe t Afriks hapen rrug t rregullta toksore dhe ujore. Shum njerz msojn t lexojn dhe t shkruajn, prhapet shkenca. Idet dhe dituria fillojn t transmetohen prej nj vendi n vend tjetr. Paraqiten pushtues t mdhenj, pushtimet e t cilve shtrihen gjer e gjat, ata themelojn perandori t mdha, bashkojn popuj
t ndryshm nn nj sistem politik. Duke u afruar kshtu popujt mes veti njkohsisht zhduken edhe dallimet n mes tyre. N kt mnyr u poqn kushtet q prej Zotit t shpallet nj fe e vetme dedikuar njerzve e cila paraqet mnyr universale t jets dhe i plotson t gjitha nevojat e njerzve: ato morale, shpirtrore, shoqrore, kulturore, politike, ekonomike, dhe e cila n t njjtn koh prmban edhe elemente fetare edhe elemente botrore. M shum se dy mij vjet i duheshin gjinis njerzore q t arrij aftsin shpirtrore pr religjionin e gjithanshm. Budizmi, i cili prmban vetm disa parime morale dhe i cili nuk sht sistem i plot i jets, rrjedh prej Indie, sht i prhapur n Japoni dhe n Mongoli n njrn an, ndrsa n ann tjetr deri n Afganistan dhe Buhar. Misionart e tij ecin npr tr botn. Disa shekuj m von u paraqit Krishterimi. Edhe pse feja, t ciln e ka predikuar Isa a.s. ka qen vetm Islami, nxnsit dhe ithtart e tij e shndrruan at n nj przierje, e cila u quajt Krishterim, dhe ky religjion, dedikuar izraelitve, u prhap deri n ant e largta t Iranit dhe t Azis s Vogl, si dhe t Evrops dhe t Afriks. Kto kushte tregojn qart se n at koh u paraqitn kushtet pr fe t prbashkt, dhe nevoja pr te ishte aq e madhe saq njerzit n mungesn e fes s vrtet dhe t plot, filluan t pranojn religjione t cilat ekzistonin edhe pse ishin t pavrteta dhe jo t plota. N kt faz t vendosur t civilizimit, kur vet shpirti i njeriut lakmonte pas nj feje botrore, n Arabi u lind Pejgamberi pr tr botn dhe pr tr popujt. Feja, t ciln e kishte pr detyr ta prhap, prsri ishte Islami, por tash n form t nj sistemi t plot, i cili prmbledh t gjitha aspektet e jets s njeriut. Ai u b Pejgamber i tr gjinis njerzore, ndrsa pejgamberllku i tij shtrihet n tr botn. Ai sht Muhammedi, Pejgamber i Islamit (a.s.).
www.islamischen.ch
45
PEJGAMBERLLKU I MUHAMMEDIT (A.S.)

Nse hedhim nj shikim n hartn e bots, do t shohim se asnj vend n bot nuk sht m i volitshm se Arabia pr kt fe universale. Arabia sht e vendosur n mes t Azis dhe t Afriks jo shum larg Evrops. N kohn e Muhammedit (a.s.), Evropa Jugore ishte e banuar me popuj t civilizuar dhe me kultur t zhvilluar; kshtu q kta popuj anemban ishin n t njjtn largsi prej Arabis si ishin popujt e Indis. Kjo i dha Arabis pozitn qendrore. Nse studioni historin e ksaj epoke po ashtu do t shihni se asnj popull nuk ishte m i prshtatshm se arabt q t pranoj pejgamberllkun. Popujt e mdhenj luftuan pamshirshm pr tu br t part e bots, dhe n kt luft permanente dhe t gjat, ata i shtern t gjitha burimet dhe fuqin e tyre jetsore. Arabt ishin nj popull i freskt dhe i vendosur. Prparimi i ashtuquajtur shoqror krijoi shprehi t kqija tek popujt e zhvilluar, ndrsa n mesin e arabve nuk ekzistonte ksisoj organizate shoqrore. Sipas ksaj, ata ishin t lir prej prtacis, poshtrsis dhe t metave, t cilat i lind luksi dhe ngopja shqisore. Arabt pagan t shekullit t shtat, nuk ishin t okupuar me ndikimin e keq t sistemit shoqror dhe t civilizimit artificial t popujve t mdhenj t bots. Ata posedonin t gjitha cilsit e mira t nj populli, te i cili nuk kishte arritur progresi shoqror i asaj kohe. Ishin t guximshm, fisnik, besnik t fjals s dhn, liridashs, politikisht t pavarur, t lir prej fardo hegjemonie. Jetonin jet t thjesht, duke mos njohur kurrfar dfrimi dhe shthurje morale. Pa dyshim, n jetn e tyre kishte edhe dukuri t caktuara t padshiruara, t cilat do ti prmendim m von, por shkas pr ekzistimin e dukurive t tilla, ishte ajo se n mesin e tyre me mijra vjet nuk ishte paraqitur pejgamber e as reformator q ti civilizoj dhe ti pastroj moralisht. Jeta
shekullore e lir dhe e pavarur n shkrettirat rrore krijoi padituri t madhe n mesin e tyre. Do t thot se u bn aq t pashpirt dhe kmbngulur n injorancn e tyre saq ishte e pamundur ti humanizoj njeriu i rndomt. Por, n ann tjetr, nse dikush i dhuruar me fuqi t jashtzakonshme i thirrte q t prmirsohen dhe u jepte ideal fisnik dhe program t plot, ata pranonin thirrjen e tij dhe me gjith dshir punonin n arritjen e atij qllimi, duke mos u sprapsur para kurrfar sakrifice pr at gj. Ata ishin t gatshm pa aspak pikllim ti rezistojn armiqsis s tr bots pr punn e misionit t vet. Dhe me t vrtet, ishte ai nj popull i ri, me plot fuqi, guximtar, i cili kishte nevoj pr prhapjen e msimit t Pejgamberit universal, Muhammedit (a.s.). Pastaj t shohim gjuhn arabe: sikur t studionit dhe sikur t deprtonit thell n letrsin e saj, ju do t bindeshit se nuk ka gjuh m t prshtatshme q t shprehen ideale t larta, q t sqarohen problemet m delikate dhe m suptile t shkencs hyjnore, q t preket zemra e njeriut dhe t udhzohet pr dgjimin e Zotit. Fjali t shkurtra mjaftojn q t shprehin nj sr idealesh dhe njkohsisht t ln gjurm t thell n zemr, tingllimi i thjesht i tyre nxit lott n syt tuaj dhe ju shpie deri n shkalln m t lart t entuziazmit. Ajetet jan t mbla si mjalti, ashtu me nj tingllim t mbl saq do qime e trupit dridhet prej muzikalitetit t tyre. Ksisoj gjuh e pasur ishte fort e nevojshme pr Kuranin, pr fjaln e Zotit xh.sh. Ajo ishte d.m.th. manifestimi i urtis s madhe t Zotit, q Ai e zgjodhi Arabin pr vendlindje t Pejgamberit universal. T shohim tash se sa ishte i veant dhe i jashtzakonshm personaliteti i bekuar, i zgjedhur prej All-llahut xh.sh. pr kt thirrje t Pejgamberit universal.
www.islamischen.ch
47
Nse do t mund t mbyllim syt dhe t hepohemi n mendimet e bots para 1400 vjetve, do t shihnin se ajo sht bot krejtsisht tjetr nga kjo jona, bot e cila nuk prmban as ngjashmrin m t vogl me kt kaos, i cili na rrethon sot neve. Rastet pr kmbimin e ideve ishin t vogla, mjetet komunikative primitive dhe t pamjaftueshme, dituria njerzore e ngusht dhe e kufizuar n koncepcionin e vet, e cila notonte n atmosfern e dyshimit dhe t ideve t marra dhe t shtrembruara. Sundonte errsira. Dituria e asaj kohe nuk ishte e mjaftueshme q t ndrioj horizontin e logjiks njerzore. Nuk kishte as radio as televizion, as telefon, as kinema. Hekurudha, automobili dhe aeroplani as q vinin parasysh, ndrsa rendi i shtypit, ndrmarrjet botuese, ishin t panjohura, vetm kopjuesit mundsonin q ky material letrar t prcillet prej nj gjenerate n tjetrn. Shkollimi ishte luks i rezervuar vetm pr m t pasurit, ndrsa shkollat ishin shum t rralla, horizonti i njeriut ishte i ngusht, ndrsa idet e tij mbi njerzit dhe sendet ishin t kufizuara n rrethin e tij t kufizuar. Bile edhe dijetari i asaj koh n shikim t caktuar ishte i shlyer prej dituris, t ciln sot e posedon nj njeri i rndomt. Edhe njeriu m i arsimuar ishte m pak i arsimuar nga njeriut yn i thjesht. Njerzimi me t vrtet ishte fundosur n padituri dhe dyshim. Drita e dobt e dituris, e cila ekzistonte ather, iu dorzua lufts m par t humbur me errsirn e cila triumfonte rreth e prqark. Ajo q sot konsiderohet si arsimim i nivelit t thjesht, n at koh, edhe pas msimit shumvjear dhe mendimit t durueshm vshtir arrihej. Njerzit udhtonin dhe e kalonin tr jetn pr t arritur dituri modeste, e cila sot sht privilegj i t gjithve. Sendet, t cilat sot i quajm mite dhe t dyshimta, n at koh ishin t vrteta t paluhatshme. Veprat q sot i
konsiderojm si t neveritshme dhe barbare, ather ishin krejtsisht normale. Metodat e shmtuara n t kuptuarit e sotm t moralit, ather prbnin themelet e moralit dhe n at koh nuk mund t paramendohej se mund t ekzistoj mnyr tjetr e jets. Mosbesimi kishte marr aso dimensione dhe aq prhapej saq njerzit e konsideronin si t lartsuar dhe fisnike vetm at q sht e mbinatyrshme, jonormale, misterioze, bile edhe e pakuptimt. Ata kishin arritur nj kompleks t vlers s ult saq nuk mundnin t paramendojn se qenia njerzore mund t posedoj shpirt hyjnor, ose q njeriu t jet evlia.
ARABIA - GREMIN E ERRSIRS

N kt epok t paarsimit, ishte nj vend ku errsira ishte edhe m e dendur sesa n vendet tjera. Vendet fqinje, Persia, Bizanti, Egjipti, ishin m t civilizuara, por Arabia nuk ishte aspak nn ndikimin e kulturs. Ajo ishte e izoluar me nj det t madh ranor. Tregtart arab, t cilt shkonin n udhtime t gjata shummujore, tregtonin n kto vende, por n kto udhtime nuk mundn t arrijn as shkalln minimale t dituris. N vendin e tyre t lindjes nuk kishte shkolla, as biblioteka, askush nuk interesohej pr zhvillimin e shkencs. Individt e rrall, t cilt dinin t shkruanin dhe t lexonin, nuk ishin t arsimuar sa duhet q t interesoheshin pr shkencn dhe artin q ekzistonte. Ata n t vrtet posedonin nj gjuh mjaft t zhvilluar, e cila ishte n gjendje q t shpreh edhe nuancat m t fshehta t mendimit t njerzve, dhe shijen letrare t rendit t lart, por studimi i literaturs tjetr t tyre tregon qart, sa dituria e tyre ishte e kufizuar, sa standardi i kulturs dhe i civilizimit t tyre ishte i ult, saq mendja e tyre ishte e mbushur me
dyshim, sa barbare dhe t ashpra ishin mendimet dhe traditat e tyre, sa t uditshme dhe t degraduara ishin konceptet dhe standardet e tyre morale. Ai ishte vend pa pushtet. do fis krkonte sovranitet dhe trajtim t pavarur. Ekzistonte vetm ligji i xhungls. Plaka, djegia, vrasja e t dobtve dhe t pafajshmve ishin praktik e dits. Jeta e njeriut, prona dhe nderi gjithmon ishin t rrezikuara. Shum fise jetonin me thika t mprehta. Incidenti m i vogl mjaftonte q t nxiste prleshje e cila shndrrohej n betej t vrazhd, ose ndonjher edhe n prleshje n nivel t vendit, e cila zgjaste me dekada. Beduini nuk parashihte nevojn t kursej antarin e fisit tjetr, t cilin konsideronte se ka plot t drejt q ta vras dhe ta plakis. T gjitha konceptet e tyre pr moralin, kulturn, civilizimin ishin primitive. Vshtir dallonin se sht e pastr e ka jo, sht ligjore e ka jo, sht njerzore e ka sht e panjerzishme. Bnin jet t vshtir, tradita barbare, knaqeshin n amoralitet (zina), bixhoz dhe alkool. Plakitja dhe vjedhja ishin moto e tyre, vrasja dhe plakitja, shprehi e tyre. Pa kurrfar turpi paraqiteshin haptaz t zhveshur saq edhe grat e tyre ishin t zhveshura duke u shtitur rreth Qabes. Pr shkak t kuptimit t keq t autoritetit, vajzat e tyre, pr t mos pasur dhndr, i varrosnin t gjalla. Pas vdekjes s babait, kurorzoheshin me njerkat e veta. Nuk i dinin as elementet m themelore t ushqimit, t veshjes dhe t higjiens. Sa i prket besimit t tyre i mundonin smundjet e njjta, t cilat i preokuponin edhe popujt tjer t bots. Adhuronin gurt, drunjt, idhujt, fantazmat, shkurt, krejt ka njeriu mund t paramendoj, prve All-llahut xh.sh. Nuk dinin asgj pr msimet e pejgamberve t mparshm. Me nebulozitet u kujtohej se Ibrahimi dhe Ismaili jan t part e tyre, por praktikisht nuk dinin asgj
pr at ka kan predikuar ata, e as pr Zotin, t cilin ata e kan adhuruar. Rrfimet pr Adin dhe Themudin gjendeshin n folklorin e tyre, por nuk prmbanin kurrfar gjurmsh pr msimet e Hudit dhe t Salihut. Hebrenjt dhe t krishtert u transmetonin rrfime popullore legjendare, t cilat kishin t bjn me pejgambert hebrenj. Ata paraqesin fotografi t mjer t ktyre shpirtrave fisnik. Msimet e tyre ishin trillime t shtrembruara, kurse jeta e tyre ishte e ngjyrosur me t zez. Edhe sot mund t parafytyrojm konceptet religjioze t ktyre njerzve, vetm nse hedhim nj shikim n israilijatet, t cilat i transmetojn komentuesit musliman t Kuranit. Fotografia, e cila aty sht e prezentuar, pr institucionin e pejgamberllkut dhe pr karakterin e pejgamberve hebrenj sht n kundrshtim t plot me at q e kan predikuar kta mbrojts fisnik t s vrtets.
SHPTIMTARI U LIND
N at koh dhe n at vend u lind nj njeri. Prindrit i vdiqn n fmijrin e tij, kurse disa vjet m von edhe gjyshi. Domethn se ai ishte i shlyer edhe prej asaj edukate t pakt, t ciln nj fmij arab mund ta fitonte ather. N fmijri ruan dhit dhe dhent me fmijt tjer beduin. Kur rritet merret me tregti. Marrdhnie pune ka vetm me arabt. Plotsisht i pashkolluar dhe analfabet. Asnjher nuk pati rast t ulet n shoqrin e njerzve t ditur, pasi ata njerz as q ekzistonin n Arabi. Pati raste q t dal nga vendlindja e vet, por kto udhtime kufizoheshin n Siri dhe ato ishin udhtime tregtare t karvanve arab. Edhe nse takonte njerz t ditur, ose nse kishte rast t vrej forma t ndryshme t kulturs dhe t civilizimit, kto takime dhe kto
vrejtje ishin t rastsishme, t cilat nuk luajtn kurrfar roli n formimin e personalitetit t tij. Sepse ndodhit e ktilla nuk mund t ken asnjher ndikim t thell te ndonjri q ai t lshoj vendlindjen e vet e t arsimohet plotsisht dhe t ngrihet deri n at nivel t origjinalitetit dhe t fams saq mos t mbes kurrfar ngjashmrie n mes tij dhe shoqris prej s cils rrjedh. E as q kto vzhgime mund t jen mjet pr arritjen e asaj diturie t thell dhe t pamatur, e cila mund t kthej beduinin analfabet n udhheqs, jo vetm t vendit t vet por t tr bots, bile edhe pr tr koht e ardhshme. Sado i madh t ishte ndikimi kulturor dhe intelektual, i cili u mvishet udhtimeve, mbetet fakti se ato assesi nuk kan mundur q tia frymzojn kto koncepte dhe kto parime mbi moralin fetar, mbi kulturn dhe mbi civilizimin, t cilat n at koh nuk kan ekzistuar askund n bot, e as q kan mundur t krijojn nj model t prsosur dhe fisnik t karakterit njerzor, i cili ather nuk mund t ndeshej n jet.
GUR I MUESHM N GRUMBULLIN E GURVE

T vzhgojm tash jetn dhe veprn e ktij njeriu t vlefshm, jo vetm n kontekstin e shoqris arabe, por t tr bots s athershme. Ky njeri dallohet krejtsisht prej njerzve n mesin e t cilve sht i lindur dhe me t cilt kalon rinin dhe fazn e hershme t martess. Asnjher nuk ka gnjyer. Tr vendi i tij kishte t njjtn bindje dhe dshmi se ishte i ndershm dhe shpirtmir. Bile edhe armiqt m t mdhenj t tij nuk e paditin se ka gnjyer ndonjher
gjat jets s vet. Ai flet njerzisht dhe asnjher nuk ka prdorur fjal fyese dhe t turpshme. Ai kishte personalitet sharmant dhe sjellje t mir me t ciln e mbushte zemrn e atyre, t cilt vinin n kontakt me t. N kontaktet e tij me njerzit, ndjek parimet e drejtsis. Me tregti sht marr gjat, por asnjher nuk ka br ndonj pun tregtare n mnyr jo t ndershme. Ata, t cilt punonin me t, kishin besim t plot n ndershmrin e tij. T gjith e thirrin El-Emin (i sinqert dhe i besueshm). Bile edhe armiqt e tij i linin sendet e mueshme personale tek ai pr sigurim, ndrsa ai u tregua i denj ndaj besimit t tyre. Ai sht simbol i pastrtis n nj shoqri, e cila n thelb ishte e panjerzishme. I lindur dhe i edukuar ndrmjet njerzve, t cilt e konsideronin alkoolizmin dhe bixhozin si shkathtsi, asnjher nuk e ka provuar alkoolin, e as q ka luajtur bixhoz n jetn e tij. Populli i tij ishte i vrazhd, i paarsimuar dhe i ndyt, por ai n veten e vet vren kulturn m t lart dhe shikimin m t mir estetik. I rrethuar me njerz t paprdllimt, ai ka zemr e cila sht e pasur me butsi njerzore. U ndihmon vejushave dhe bonjakve, si dhe sillet mir ndaj udhtarve. Nuk i bn dm askujt, por me gzim duron pr t tjert. Duke jetuar me nj popull pr t cilin lufta ishte mjet pr jet, ai sht aq liridashs saq zemra i prgjaket kur sheh se i rrmbejn armt dhe vriten n mes vete. Ai rrin anash prleshjeve n fisin e vet, por gjithmon kshillon paqe. I edukuar n fis idhujtar kishte shpirt aq t pastr saq e dinte se asgj, as n qiej as n tok, nuk sht e denj q t adhurohet, prve Zotit t Vetm dhe t Vrtet. Nuk prulet para asnj krijese, nuk merr pjes n kurrfar kontributi pr idhujt, madje as n fmijrin e vet. Instinktivisht urren do form t adhurimit, q nuk ka t bj me Zotin. Shkurt, personaliteti i jashtzakonshm dhe brilant i ktij njeriu u paraqit n mes t nj ambienti t errt, si kshtjell e drits, e cila ndrion plotsisht natn e errt, ose si gur i mueshm, i cili shklqen n grumbullin e gurve.
www.islamischen.ch
53
REVOLUCIONI AFROHET
Pasi q e kaloi nj pjes t mir t jets s vet n mnyr t ndershme, t pastr dhe t civilizuar, pason nj kthes n qenien e tij. Fillon t ndjej lodhje prej errsirs dhe injorancs, t cilat e rrethojn. Dshiron tu ik ktyre greminave t orodis, amoralitetit, idhujtaris dhe kaosit, t cilt e rrethonin nga t gjitha ant. do gj q e rrethonte e fyente shpirtin e tij. Trhiqet n nj kodrin, larg prej zhurms. I kalon ditt dhe nett n vetmi dhe n meditim t plot. Agjron q zemra dhe shpirti ti bhen edhe m t pastr dhe m fisnik. Ai mendon thell. Krkon dritn, e cila do ti largoj errsirat. Dshiron t vendos themelet e nj bote t re dhe m t mir. Ndryshim i rndsishm ndodh n te. Befas drita hyjnore ndrion zemrn e tij dhe i jep forc pr t ciln lakmonte. Lshon vetmin e shpells dhe i kthehet popullit me kto fjal: Idhujt t cilt i adhuroni jan mashtrime t qarta, mos i adhuroni m. Asnj qenie njerzore, yjet, druri, guri, fantazma - nuk meriton t adhurohet.Mos i prulni kokat para tyre. E tr gjithsia dhe krejt ajo q prmban i takon All-llahut t Gjithfuqishm. Vetm Ai sht Krijues i juaj, Furnizues i juaj, e sipas ksaj Sovran i juaj i vrtet. Atij duhet ti pruleni, ti luteni dhe ti nnshtroheni. Pra, vetm Ate adhurone dhe vetm urdhrat e Tij dgjoni. Plakitja, vrasja, padrejtsia, mizoria, t gjitha t metat t cilat ju i keni, jan krime tek Zotit. Leni veprat tuaja t padrejta: Krejt at Zoti e dnon. Flitni t vrtetn. Bhuni t drejt. Ask mos e vritni. Merrni vetm pjesn, e cila ju takon. Ktheni huan atyre, t cilve ua keni marr n mnyr t drejt, ju jeni qenie njerzore e t gjitha qeniet njerzore jan t njjta tek Zoti. Askush nuk sht i lindur
me shenjn e trupit ose t bujaris n fytyrn e vet. Fisnik dhe i ndershm sht vetm ai, i cili i friksohet All-llahut, vetm ai i cili sht i devotshm, i sinqert n fjalt dhe n veprat e tij. Dallimet sipas lindjes, racs dhe klass, nuk jan kritere t shkalls s madhshtis dhe nderit. Ai i cili i friksohet All-llahut dhe punon vepra t mira sht njeriu m fisnik. Ai i cili sht i shlyer nga dashuria e All-llahut, i cili ka br vepra t kqija, ai sht i mallkuar. Ekziston dita e sakt pas vdekjes tuaj, kur do t paraqiteni para Sunduesit tuaj. Do t thirreni t jepni llogari pr punt tuaja, t mira ose t kqija, dhe asgj nuk do t mund t fshehni. E tr historia e jets suaj do t jet para Tij si libr i hapur. Fati juaj do t varet prej veprave tuaja, t mira ose t kqija. Para Allllahut t Gjithfuqishm nuk merret parasysh propozimi ose rekomandimi. Nuk mund ta korruptoni. Nuk do t jepni llogari pr prejardhjen tuaj e as pr pasardhsit tuaj. Vetm feja e vrtet dhe veprat e mira do t merren parasysh n at koh. Ai i cili i ka kto, do t banoj n xhennet, kurse atij t cilit do ti mungojn, do t hudhet n xhehennem. Ky sht mesazhi t cilin e solli ai. Populli i paarsimuar u kthye kundr tij. Fyerjet dhe gurt hedheshin pas personalitetit t tij t lartsuar. Ai duroi t gjitha llojet e torturs dhe t mizoris edhe at jo nj dit e dy, por gjat trembdhjet vjetsh. M n fund braktisi vendlindjen. Por, edhe ather nuk e lan t qet. E shqetsohin n mnyra t ndryshme edhe at nn kulmin e tij. E tr Arabia u ngrit kundr tij. Ndiqej pandrprer tet vjet t plota e m tepr. Tr kt e duroi duke mos e ndryshuar qndrimin e tij as pr nj grim.
www.islamischen.ch
55
PRSE TR KJO ARMIQSI?

Njeriu pyet. Prse populli i tij u b armik i prbetuar i tij? A mbshteteshin ata n ar, argjend ose n ndonj pasuri tjetr botrore? A rrjedh e tr kjo armiqsi pr shkak t hakmarrjes s gjakut? A kishte krkuar dika ai prej tyre? Jo. E tr kjo armiqsi bazohet n faktin se ai krkoi q t adhurohet vetm nj Zot i vrtet, t jetohet nj jet e drejt, e devotshme dhe e mir. Predikonte kundr idhujtaris, gjykonte mnyrn e gabuar t jets s tyre. Ai preu n rrnj pushtetin e priftris (klerit). Gjykonte t gjitha dallimet, n baz m t lart ose m t ult, n mes njerzve, gjykonte paragjykimet racore dhe fisnore si injoranc e vrtet; dhe dshironte t ndrroj tr strukturn e shoqris, e cila datonte prej kohve m t hershme. Bashkqytetart e tij i than se parimet e misionit t tij jan n kundrshtim me traditat e strgjyshrve t tyre dhe krkuan q tu largohet ose prndryshe do t ket pasoja t kqija. Mund t imagjinojm shtjen. Prse ai i duroi t gjitha kto vshtirsi? Populli i tij i premtoi se do ta zgjedh pr mbret t vetin dhe do tia dorzojn tr pasurin e vendit, nse ai largohet prej thirrjes n fen e tij dhe prhapjes s misionit t tij. Por ai refuzoi t gjitha ofertat trheqse dhe n vend t asaj zgjodhi t vuaj pr punn e vet. Prse? ka do t fitonte ai nse kta njerz bheshin t ndershm dhe t devotshm? Prse ai nuk kujdesej pr pasuri, luks, mbretri, fam? A krkoi ai t mira materiale aq t mdha ashtu q kto propozime dukeshin t pavlefshme. A nuk ishin kto dobi aq trheqse q ai t zgjedh t duroj zjarrin, shpatn, q me vjet t duroj qet torturn e trupit dhe t shpirtit? Duhet t mendohet gjat q t gjendet prgjigjja.
A mund t paramendohet shembull m i lart i vetsakrifikimit, ndjeshmris, bujaris s zemrs ndaj t afrmve t vet, se ky t cilin e ofroi ky njeri i cili flijoi fatin e vet personal pr t mirn e t tjerve, derisa kta njerz t njjt e gjuajn me gur, e fyejn, e ndjekin, dhe nuk e kursejn as n ndjekjen e tij, por, ai pas tr ksaj nuk pranon t ndrprej luftn pr mirqenien e tyre? Sikur t kishte besim t dobt, a do t mundte t duroj vuajtjet, pr nj gj t rrejshme? A do t mund t tregonte kso qndrueshmrie nj plakits ose nj ndrrues kmbnguls, pr idealin e vet, t mbetet i qet dhe i vendosur para t gjitha rreziqeve dhe torturave, t cilat mund t paramendohen, ather kur i tr nj vend ngrihet me arm kundr tij? Kjo fe, kjo kmbngulje, kjo vendosmri me t cilat e udhhiqte lvizjen e tij deri n suksesin final, sht d.m.th. argument i qart i vrtetsis s plot t thirrjes s tij. Sikur t kishte edhe nj gjurm m t vogl t dyshimit, t pasiguris n zemrn e vet, ai nuk do t mundej asnjher ti bj ball stuhis, e cila bnte krdi njzet e nj vjet me radh. Kjo sht njra an e revolucionit i cili ngjante n te. Ana tjetr sht ende m e mir.
NJERIU I NDRYSHUAR N MOSHN DYZETVJEARE T JETS. PRSE?

Ai jetoi dyzet vjet si arab n mesin e arabve. Gjat asaj kohe nuk ishte i njohur as si burr shteti, as si predikues, e as si orator. Asnjri nuk e kishte dgjuar duke shprehur margaritar t urtis dhe t dituris, si do ta dgjonin kur ai filloi ti shpreh ato m von. Asnjri nuk e kishte par e
dgjuar duke diskutuar pr parimet e metafiziks, etiks, drejtsis, ekonomis dhe sociologjis. Jo vetm q nuk ishte gjeneral i madh, por nuk ishte as ushtar i rndomt. Asnjher nuk kishte lshuar asnj fjal pr Zotin, pr melekt, pr librat e shpallur, pr pejgambert e mparshm, pr popujt e humbur, Ditn e gjykimit, jetn pas vdekjes, xhennetin dhe xhehennemin. E vrtet sht se posedonte karakter t jashtzakonshm dhe sjellje t prsosur, kishte kultur t prsosur, por nuk kishte asgj ashtu trheqse tek ai q t mund t pritej dika e madhe dhe revolucionare prej tij n t ardhmen. Ishte i njohur n mesin e njohsve t tij si modest, i qet, qytetar i przemrt, si njeri i cili i prmbahet ligjit dhe i disponuar mir. Kur u kthye prej shpells, me mesazhin e ri, ai plotsisht ishte i ndryshuar. Kur filloi t predikoj misionin e tij, e tr Arabia ishte e shtangur dhe e habitur me fjalorin dhe shkathtsin e tij t prsosur oratorike. Ai kishte aq entuziazm dhe ishte aq trheqs saq edhe armiqt m t mdhenj t tij friksoheshin ta dgjojn, prej friks q mos ti prek thell n zemr, q mos ti entuziazmoj, ti lshojn besimet dhe kuptimet e tyre t vjetra. Ai ishte aq i pakrahasueshm saq asnjri prej poetve, predikuesve dhe oratorve arab t rangut m t lart, nuk kishte krijuar dika t njjt sipas bukuris s gjuhs, diksionit madhshtor kur ai i shtyri armiqt e vet t bashkuar t krijojn bile nj ajet m t vogl t ngjashm me at q ai recitonte.
www.islamischen.ch
58
MESAZHI I TIJ UNIVERSAL

Prve asaj, ai ather u paraqit para popullit t vet si filozof i vetm, si reformator jo i rndomt, si modelues me renome i kulturs dhe civilizimit; politikan i famshm, udhheqs i madh, si gjykats eminent dhe si gjeneral i pacenueshm. Ky beduin analfabet, ky banor i shkrettirs fliste aq me dituri dhe me urti saq askush para tij nuk kishte folur kshtu dhe askush pas tij nuk do t flas m. Ai ekspozonte probleme t komplikuara metafizike e teologjike, ekspozonte gjykimin e tij pr shkatrrimin e popujve dhe t perandorive, duke i bazuar tezat e veta n t dhnat historike t s kaluars. Ai shqyrtonte veprat e reformatorve t vjetr, vlersonte religjionet e ndryshme t bots, jepte gjykim pr konfliktet dhe prleshjet n mes popujve. Ai rregullonte dispozitat kulturore dhe etike. Formulonte ligje sociale dhe ekonomike, sjelljen e prgjithshme, marrdhniet ndrkombtare aq urt dhe aq mir saq mendimtart e famshm dhe shkenctart mund t tregojn vleftn e tyre t vrtet vetm pas gjurmimit t gjat dhe prvojs s madhe me njerz. Bukurit e ktij mesazhi zbulohen gradualisht n proporcion me prparimin e njeriut n diturit teorike dhe n prvojn praktike. Ky tregtar i qet dhe paqedashs, i cili kurr m par nuk kishte marr n dor shpatn, nuk kishte ushtruar kurr strvitje ushtarake, vetm njher kishte marr pjes n luft, edhe at si vzhgues, u strvit befas n ushtar aq t guximshm saq asnjher nuk dezertoi, bile edhe n betejat m t ashpra. N kohn kur armt e lufts ishin primitive, ndrsa mjetet komunikative t kufizuara, u b udhheqs ushtarak aq i madh saq pr nnt vjet e pushtoi tr Arabin. Mendjemprehtsia e tij, suksesi, shpirti luftarak, t cilin e mbillte te njerzit e tij dhe strvitjet ushtarake, t cilat ia ofronte ushtris s larme arabe (armt e t cilve nuk kan vleft as t
prmenden), bnin mrekulli aq t mdha saq pr disa vjet i rrzuan dy superfuqit ushtarake t asaj kohe dhe u bn sundues t pjess m t madhe t bots s njohur n at koh. Ky njeri i prmbajtur dhe i qet, i cili dyzet vjet t plota asnjher nuk tregoi shenja t interesimit pr aktivitete politike, paraqitet befas n skenn botrore si reformator i jashtzakonshm politik dhe burr shtetas, i cili pa ndihmn e radios ose shtypit, i bashkoi banort e shprndar t shkrettirs n dy mij kilometra katror, populli i cili ishte luftdashs i paarsimuar, i padisiplinuar, i pashkolluar dhe i fundosur n luftra fisnore t prgjakshme, u bashkua nn flamur, ligj, fe, kultur, civilizim dhe form sundimi t njjt. Ai e ndrroi mnyrn e t menduarit t tyre, shprehit dhe moralin e tyre. I arsimoi barbart n njerz t civilizuar, i arsimoi mizort n njerz t drejt dhe t prulur ndaj Zotit. Natyra e tyre jo e nnshtruar dhe krenare u kthye n nnshtrim dhe prulje ndaj ligjit dhe rendit. Populli, i cili nuk dha asnj njeri t madh, t denj ktij emri, me shekuj lind nn ndikimin e Muhammedit (a.s.), me mijra shpirtra fisnik, t cilt shkojn n pjest e largta t bots t predikojn dhe tua msojn t tjerve parimet e fes, t moralit dhe t civilizimit. Muhammedi (a.s.) nuk e krijoi tr kt duke prdorur dinakri, forc e as tirani, por duke i falnderuar sjelljes s tij trheqse, personalitetit t tij t moralshm dhe t msuarit t tij t bindshm. Me sjelljen e tij fisnike trhoqi edhe simpatin e armiqve t vet. Me prirjen e tij t muar dhe mirsin natyrore i pushtoi zemrat e njerzve. Sundoi drejt. Asnjher nuk largohej prej t vrtets dhe drejtsis. Asnjrin nuk e ka torturuar, bile as armiqt m t mdhenj t tij, t cilt provonin q ta vrasin, t cilt e gjuajtn me gur, t cilt e dbuan prej vendlindjes, t cilt
www.islamischen.ch
60
nxitn tr Arabin kundr tij, e as ata t cilt e prtypn mlin e mixhs s tij t vdekur n dalldin e fort pr hakmarrje. T gjith t mundurit i fali. Asnjrit nuk iu hakmuar pr mizorit e bra ose pr t padrejtat q i bn ndaj tij. Edhe pse ishte n krye t vendit t vet, ishte aq jovetjak dhe modest, ashtu q gjithmon mbeti i thjesht dhe i kursyer n shprehit e tij. Jetonte i matur si edhe m par, n shtpin e tij modeste prej plitharve. Flente n rrogoz, mbante veshje prej plhure t vrazht, hante at q hante edhe i varfri, ndrsa ndonjher mbetej edhe pa ushqim. Shpesh e kalonte tr natn n namaz. U ndihmonte t varfrve dhe fatkeqve. Nuk ndihej aspak i fyer nse punonte si puntor fizik. Deri n momentin e fundit nuk kishte n t asnj grimc krenarie dhe madhrie, t ciln shpesh e kan ata t cilt jan t pasur ose t cilt zn pozita t larta. Si edhe do njeri, ulej dhe ecte me popullin, e ndante me te gzimin dhe zemrimin. I huaji nuk do t mund ta njihte leht t parin e shtetit n mes t ithtarve t tij. Edhe pse ishte n pozit t lart, sjellja e tij ndaj dokujt ishte sjellje e rndomt e nj njeriu t thjesht. N t gjitha luftrat dhe fazat e jets s vet, nuk krkoi kurrfar shprblimi ose dobie pr vete dhe nuk u la kurrfar pasurie trashgimtarve t vet. Tr kt pasuri ia kushtoi Ummetit t vet (popullit t vet). Krkonte prej ithtarve t tij q mos t reservojn asgj pr t dhe pasardhsit e tij, bile u ndaloi pasardhsve t vet pranimin e zeqatit, q ithtart e tij mos tua ndajn tr zeqatin atyre.
www.islamischen.ch
61
KONTRIBUTI I TIJ PR MENDIMIN NJERZOR

Suksesi i ktij njeriu t prsosur nuk ndrpritet ktu. Q t tregojm vlern e tij t vrtet, duhet t shqyrtojm veprn e tij n trsi, n kontekst t historis botrore. Ather edhe m qart shihet se ky banor analfabet i shkrettirs arabe i lindur n kohn e errsirs, para m se nj mij e katrqind vjetve ishte pionier i vrtet i epoks moderne dhe njri prej pishtarve t njerzimit. Ai sht udhheqs jo vetm i atyre, t cilt e pranojn autoritetin e tij, por edhe i atyre t cilt e mohojn autoritetin e pejgamberllkut t tij. I vetmi dallim sht se kta t dytt nuk jan t vetdijshm pr at se direktivat e tij vazhdojn t ndikojn n mendimet dhe aksionet e tyre, dhe se ato jan udhheqsit kryesor t jets s tyre dhe t vet shpirtit t kohs moderne. Arthur Leonardi shkruan: Islami, n realitet realizoi nj detyr t madhe. La gjurm t pashlyera n flett e historis dhe i cili plotsisht mund t vlersohet vetm gradualisht me zhvillimin e bots. Dijetari John Davenport thekson: "Duhet t pranojm se e tr dituria prsa i prket fiziks, astronomis, filozofis, matematiks, e cila prhapej n Evrop, duke filluar prej shekullit t dhjet, buron nga shkollat arabe, ndrsa saracent e Spanjs mund t konsiderohen si etr t filozofis evropiane". (cit. prej A. Karin n Islams contribution to Science and Civilization). Filozofi i famshm anglez Bertrand Rasel shkruan: "Superioriteti i Orientit nuk sht vetm lufta. Shkenca, filozofia, poezia dhe arti lulzonin n botn muslimane n kohn kur Evropa vuante n barbarizm. Evropiant me zemrngushtsi t pafalur e quajn kt epok epoka e errsirs,
www.islamischen.ch
62
por vet Evropa ishte n errsir. Vet Evropa e krishtere, sepse Spanja, e cila ishte muslimane, kishte kultur brilante. Pakistan Quarterly, broshura IV numr 3. Historiani i njohur Robert Brifaullt (Brifo) n librin e vet The Making of Humanity pranon se: "sht mjaft e qart se civilizimi evropian pa arabt nuk do t arrinte asnjher at cilsi, e cila i lejoi t kaloj fazat e para t evolucionit. Edhe pse nuk ka asnj aspekt t zhvillimit njerzor n t cilin nuk sht i dukshm ndikimi i vendosur i kulturs islame, ajo kurrkund nuk sht m e qart dhe m e rndsishme sesa n formimin (gjenezn) e ktij ndikimi, i cili prbn fuqin karakteristike m t lart t bots moderne dhe zgjidhjen m t madhe t fitimit t tij - shkencat natyrore dhe shpirtin shkencor. At q mund ta quajm si shkenc rezulton n Evrop me nj shpirt t ri t hulumtimit, me metoda t reja t shqyrtimit, eksperimentimit, t vrejturit, t maturit, zhvillimit t matematiks n formn, e cila ishte e panjohur pr grekt. Ky shpirt dhe kjo metod ishin t sjellura n Evrop nprmjet arabve. Stanword Cobb, themelues i Progressive Education Association, shkruan: Islami ka qen themeluesi potencial i renesanss n Evrop. Citoi Robert L. Gullich n Muhammed the Educator. Muhammedi a.s. kthen rrjedhn e mendimit njerzor prej prirjes s saj n dyshim, mbinatyrshmri dhe paqartsi, dhe e drejtoi n afrim racional, dashuri ndaj realitetit, dhe ndaj jets s devotshme dhe t baraspeshuar n tok. Ai ishte i cili, n nj bot ku ndodhit mbinatyrore ishin mrekulli t domosdoshme pr argumentimin e s vrtets s misionit fetar, mbolli dshirn pr argumentim racional dhe besim n te si n kriter t vetm t vyeshm t s vrtets. Ai ua eli syt atyre q deri ather ishin msuar t krkojn shenjat hyjnore n fenomenet natyrore. Ai ishte, i cili n vend t teorive t pabaza, udhheq njerzit n rrugn e t kuptuarit racional, rezonimit t shndosh n baz t t vrejturit, t prvojs dhe t hulumtimit.
Ai definoi qart kufijt dhe funksionet e perceptimit shqisor, logjiks dhe intuits. Ai tregoi qart marrdhniet n mes shkathtsive materiale dhe shpirtrore, solli n pajtim fen me shkencn dhe aksionet, me ndihmn e fes krijoi shpirt shkencor dhe prpunoi ndjenj t vrtet fetare n baz t shpirtit shkencor. E rrnjosi idhujtarin, adhurimin e njeriut dhe politeizmin n t gjitha format dhe krijoi fe aq t fort n Njsin e Zotit saq edhe ato religjione, t cilat ishin plotsisht t bazuara n dyshim dhe idhujtari, ishin t detyruara t prvetsojn bazn monoteiste. Ndrroi themelet e koncepteve t moralit dhe shpirtsis. Atyre t cilt besonin se vetm asketizmi dhe vetshkatrrimi prbjn kriteret e pastrtis morale dhe shpirtrore, dhe se pastrtia mund t arrihet vetm me t larguarit prej jets s ksaj bote, duke mos i llogaritur nevojat fizike dhe duke e vn trupin n t gjitha llojet e mundimit, ai ua tregoi rrugn e evolucionit shpirtror, emancipimit moral dhe shptimit me pjesmarrje aktive n punt praktike t bots q i rrethon. Ai ia tregoi njeriut vlern e tij t vrtet dhe pozitn e tij. Atyre t cilt pranojn vetm inkarnimin e Zotit ose djalit t Zotit si udhheqs shpirtror t tyre, ai u tregon se qeniet njerzore si jan ato, t cilat nuk lakmojn q t jen t adhuruara, mund t bhen mkmbs t Zotit n Tok. Atyre t cilt konsideronin pr zota t vet, personat e fuqishm, dhe si t till i adhuronin, ai u v n dije se kta zota t rrejshm jan qenie t rndomta njerzore dhe asgj tjetr. Ai thekson se askush nuk mund t dshiroj shenjtri, pushtet dhe sovranitet, si e drejt e cila i takon q prej lindjes dhe askush nuk sht i lindur rob ose zotri i paprekur. Ai dhe t msuarit e tij inspiruan mendimet pr bashkimin e njerzimit mbi barazin e qenies njerzore, demokracis dhe liris s vrtet n bot.
www.islamischen.ch
64
Nse e lm anash kt sfer t t menduarit, mund t vrejm rezultate t panumrta praktike t udhheqjes s ktij njeriu analfabet n ligje dhe n tradita. Numr i madh i parimeve t sjelljes s mir, t kulturs dhe t civilizimit, pastrtis s t menduarit dhe aksioneve, t cilat mbizotrojn me botn e sotme, prejardhjen e tyre e kan prej ktij njeriu. Ligjet shoqrore t cilat i dha ai, deprtuan thell n strukturn e jets shoqrore t njeriut, proces i cili vazhdon deri m sot. Parimet themelore t ekonomis, t cilat i tregoi ai jan t inkuadruara n shum aktivitete t historis botrore, e sigurisht kshtu do t ngjaj edhe n t ardhmen. Ligjet pr udhheqje, t cilat i themeloi ai ishin shkak pr shum kthesa n teorit politike t bots, t cilat vazhdojn t ndikojn deri m sot. Parimet themelore t drejtsis dhe t t drejts, t cilat e mbajn vuln e gjenialitetit t tij, ndikuan mjaft n administratn e drejtsis te shum popuj dhe formuan burim t prhershm t udhzimit pr t gjith njohsit e ligjeve n t ardhmen. Ky arab analfabet ishte i pari i cili ndrroi praktikisht tr strukturn e marrdhnieve ndrkombtare dhe rregulloi ligjet e lufts dhe t paqes. Sepse para ksaj, nuk dinte se mund t ekzistoj ligji etik pr luftn dhe se marrdhniet ndrkombtare mund t jen t rregulluara n baz t humanitetit t bashkuar.
REVOLUCIONARI M I MADH
N defilen e historis botrore, figura madhshtore e ktij njeriu t prsosur i tejkalon t gjith njerzit e mdhenj t t gjitha kohve, saq t gjith heronjt nacional duken si shkurtabiq n krahasim me Muhammedin (s.a.v.s.). Asnjri prej tyre nuk kishte poseduar gjenialitet aq t aft q t ndikoj n dy, tri, ose m shum lmi t jets njerzore. Disa jan teorik brilant, por nuk
kan arritur q ti zbatojn idet e tyre n praktik. T tjert jan njerz aktiv n praktik, por u mungon dituria. Disa jan t famshm vetm si burrshtetas, t tjert si strateg. Disa ishin t koncentruar n nj lloj t jets shoqrore ashtu q i kan ln pas dore llojet tjera. Ka prej tyre, t cilt energjin e tyre ia kan kushtuar t vrtetave morale dhe shpirtrore, por e kan injoruar ekonomin dhe politikn. Disa jan t zn me politikn dhe ekonomin, por e ln pas dore moralin dhe jetn shpirtrore. Shkurt, hasen heronj t cilt jan ekspert vetm n nj deg t aktivitetit njerzor. Ai sht shembull i nj personaliteti t vetm n t cilin gjendeshin t gjitha shkathtsit s bashku. Ai sht filozof dhe Pejgamber, dhe personifikim i gjall i sjelljes s tij personale. Ai sht burrshtetas i madh dhe gjeni ushtarak. Ai sht ligjdhns dhe msues i moralit. Ai sht drit shpirtrore dhe udhheqs fetar. Vegimi i tij deprton n t gjitha aspektet e jets dhe nuk ka asgj n t ciln ka deprtuar e at nuk e ka zbukuruar. Urdhrat dhe porosit e tij mbulojn nj fush t gjer: prej marrdhnieve ndrkombtare deri te traditat e jets s prditshme si jan: ushqimi, pija, higjiena. N teorit e tij, ai themeloi tr civilizimin dhe kulturn, dhe vendosi aq baraspeshim t mir n kontrastet jetsore saq nuk mund t gjendet kurrfar gabimi, munges ose e met. A mund t prmendet ndonj shembull tjetr i nj personaliteti t ktill t prsosur dhe t gjithanshm? Pr shumicn e personave t famshm botror thuhet se jan prodhim i mesit t vet, por rasti i tij sht i vetm. Rrethi i tij duket se nuk ka pasur kurrfar ndikimi n formimin e personalitetit t tij. Historikisht nuk mund t vrtetohet se lindja e tij sht e sinkronizuar me rendin e sendeve n Arabi n at koh. M mir q mund t thuhet sht ajo se Arabia, n rrethanat n t cilat gjendej ather, kishte nevoj t domosdoshme pr paraqitjen e nj personi t till, i cili do ti bashkonte fiset luftarake n nj popull dhe do ti vente themelet e solidaritetit dhe t mirqenies s tyre
ekonomike, duke i futur vendet tjera nn dominimin e tyre. Shkurt, udhheqs nacional, i cili do ti kishte t gjitha karakteristikat e nj arabi t athershm, dhe i cili duke i falnderuar mizoris, persekutimit, gjakderdhjes, poshtrsis, dyfytyrsis ose fardo mjeti t mir ose t keq, e ka pasuruar popullin e vet dhe mbretrin ua ka ln trashgimtarve t vet si trashgim. Nuk mund t vrtetohet kurrfar nevoje tjetr historike e Arabis n at koh. N rastin m t mir, ajo q mund t thuhet n dritn e filozofis s Hegelit, ose historis materialiste t Marksit sht se koha dhe rrethi krkojn lindjen e udhheqsit, i cili do t mund t krijoj nj komb dhe t themeloj mbretri. Mirpo filozofia hegeliane dhe marksiste nuk mundn t sqarojn se si rrethi i till ka mund t prodhoj njeriun, detyr e t cilit ishte tua msoj moralin m t bukur, t pastroj njerzimin prej do pandershmrie, t fshij paragjykimet dhe besimet e kota prej ditve t injorancs dhe errsirs, i cili nuk shikonte racn, nacionalitetin dhe vendin, i cili vuri themelet e rindrtimit moral, shpirtror, kulturor dhe politik pr mirqenien e tr bots, e jo vetm t vendit t vet, t prodhoj njeriun, i cili edhe praktikisht, jo vetm teoretikisht rregulloi punt tregtare, obligimet dhe t drejtat qytetare, politikn dhe marrdhniet ndrkombtare n baza morale, dhe formoi sintez, aq t baraspeshuar, n mes jets shpirtrore dhe asaj trupore, saq ajo edhe sot e ksaj dite konsiderohet vepr e lart dhe e rrall e urtis dhe largpamsis, njlloj si edhe gjat jets s tij. A mund t emrtohet realisht personi i till si prodhim i errsirs s gjithmbarshme t Arabis. Ai jo vetm q nuk u paraqit si prodhim i rrethit t tij, por nse analizojm misionin e tij, mund t prfundojm se ai me t vrtet i tejkalon kufijt e kohs dhe t vendit. T shikuarit e tij i mbizotron pengesat kohore dhe fizike, i tejkalon shekujt dhe mileniumet dhe kaplon vetqenien e aktivitetit njerzor dhe t historis.
Ai nuk sht prej atyre, t cilt historia i hedh n harres si dhe nuk sht i lavdruar vetm pse ka qen udhheqs i madh n kohn e vet. Ai sht i vetmi udhheqs i paharruar i njerzimit, bashkkohor n do koh. Me t vrtet, t msuarit e tij sht aktual n do koh. Ata t cilt njerzit i quajn ndrtues t historis jan vetm kreator t historis. N realitet n tr historin botrore ai sht i vetmi shembull i ndrtuesit t vrtet t historis. Nse hollsisht shqyrtojm kushtet historike n t cilat kan jetuar personalitetet e mdha, t cilt kan br revolucione, do t shohim se n t gjitha rastet fuqit e revolucionit jan bashkuar pr nj kryengritje t caktuar, jan orientuar n kahe t caktuar dhe kan pritur rast t volitshm pr sulm. Duke e prgatitur kt fuqi deri n astin e volitshm pr sulm, udhheqsi revolucionar luan rolin e artistit, pr t cilin qysh m par sht parapar skena dhe roli, e nga ana tjetr, prej t gjith ndrtuesve t historis dhe personaliteteve revolucionare t t gjitha kohve, ai sht i vetmi q e kishte t domosdoshme t gjej mnyrn dhe mjetet q t mbledh material pr revolucionin ku do t prodhoj njerz pr t cilt kishte nevoj n planet e tij, sepse shpirti i vrtet dhe simptomet e revolucionit nuk ekzistonin n popullin ku jetonte ai. Me personalitetin e fuqishm t tij ai la ndikim t pashlyer n zemrat e mijra nxnsve t tij dhe i formoi ata sipas konceptit t vet. Me dshirn e tij t hekurt prgatiti terrenin pr revolucion, formuloi shenjat dhe strukturat e tij dhe udhhiqte zhvillimin e ndodhive n kahen e dshiruar. A mund t prmendet edhe ndonj shembull i ndrtuesit t jashtzakonshm, revolucionar dhe ashtu i shklqyeshm i historis i njjt si ky?
www.islamischen.ch
68
DSHMIT PRFUNDIMTARE
Njeriu mund t mendoj pr at dhe t habitet, se si n at periudh t errsirs, para nj mij e katrqind vjetve, n nj rajon t paarsimuar si ishte Arabia, nj tregtar dhe nj bari analfabet arab, arriti deri aty q t ket drit, dituri, fuqi, aftsi t tilla dhe shkathtsi morale aq t zhvilluara. Mund t thuhet se nuk ka asgj t uditshme n mesazhin e tij. Ai sht prodhim i shpirtit t tij personal. Nse sht ashtu, ather ai duhej t proklamohej si zot. E sikur t bnte ai n at koh dika t till, njerzit, t cilt nuk e pan pr t madhe ta emrtojn pr zot Krishnn dhe Budn, si dhe Jezu Krishtin pr djal t Zotit, prej imagjinats s pastr, dhe t cilt pa i brejtur aspak ndrgjegjja adhuruan fuqit natyrore, zjarrin, ujin, ern, me gzim do t pranonin nj personalitet t till t uditshm, si ishte Muhammedi (a.s), si zot-Sundues. Por jo. Thnia e tij sht e kundrt. Sepse ai thekson: Un jam njeri si edhe ju. Asgj nuk kam sjell me iniciativn time personale. Tr kt ma ka shpallur All-llahu xh.sh. Krejt ka posedoj un i takon Atij. Ky mesazh, ekuivalentin e t cilit sht n gjendje ta prodhoj i tr njerzimi sht mesazhi i All-llahut, ai nuk sht prodhim i shpirtit tim. do fjal t tij ma frymzoi Allllahu dhe e tr fama i takon Atij. Krejt sukseset e jashtzakonshme, t cilat flasin n dobin time n syt tuaj, t gjitha ligjet t cilat i dhash, t gjitha parimet t cilat i kam theksuar dhe i kam treguar, asgj nuk sht prej meje. Un do t isha plotsisht i paaft q t prodhoj gjra t ktilla vetm me aftsit e mia personale. Krkoj udhzimin e All-llahut n t gjitha punt. Krejt ka urdhron All-llahu, un veproj, krejt ka Ai ndalon, un at e shpalli.
www.islamischen.ch
69
far shembulli i prsosur dhe i gjall i sinqeritetit, i ndershmris, vrtetsis dhe nderit. Rrenacaku ose hipokriti kryesisht mundohet tia prshkruaj vetes t gjitha miradit pr veprat e huaja, bile edhe ather kur gnjeshtra e atij q flet leht mund t vrtetohet. Por ky njeri i madh nuk i pvetson miradit pr kto trimri, edhe ather kur askush nuk mund ta prshkruaj at, pasi nuk sht e mundur q t zbuloj burimin e inspirimit t tij. A ekziston argument m i ndritshm se sa saktsia e prsosur e qllimeve t tij, se drejtsia e karakterit t tij dhe se shpirti madhshtor i tij! Kush sht m i sinqert se ai, i cili ka pranuar dhunti t vetme t tilla n mnyr sekrete, dhe i cili prapseprap zbulon burimin e do frymzimi t tij. T gjitha kto shkaqe e bjn t domosdoshme q t prfundojm se nj njeri i till ishte Pejgamber i vrtet i All-llahut. I till ishte Pejgamberi yn, Muhammedi a.s. Ai ishte mrekulli e meritave t jashtzakonshme, shembull i prsosuris dhe i mirsis, simbol i s vrtets, Lajmtar i madh i Zotit, Pejgamber i Tij n Tok. Jeta dhe ideja e tij, sinqeriteti dhe devotshmria e tij, mirsia dhe karakteri i tij, ideologjia e tij dhe veprat e tij, t gjitha kto jan argumente t pamposhtura t ligjshmris s pejgamberllkut t tij. do njeri i cili studion jetn dhe t msuarit e tij, pa paragjykime, do t vrtetoj se ai n t vrtet sht Pejgamber i Zotit dhe se Kurani - sht libr, t cilin ai ia dha njerzimit - fjal e vrtet e Zotit. do hulumtues serioz dhe i cili nuk anon (i realt) nuk mund ti ik ktij prfundimi. Prve asaj, duhet t kuptojm mir se ne tash e njohim rrugn e drejt t Islamit vetm duke i falnderuar Muhammedit a.s.. Kurani dhe jeta shembullore e Muhammedit a.s. jan burimet e vetme t besueshme me t cilat disponon njerzimi q ta njoh dshirn e Zotit n trsin e saj.
Muhammedi a.s. sht Pejgamber i Zotit dedikuar tr njerzimit dhe me t prfundon cikli (vargu) i gjat i pejgamberve. Ai sht pejgamber i fundit, dhe krejt udhzimet, t cilat All-llahu xh.sh. dshironte tia dorzoj njerzimit, ishin t drguara nprmjet Muhammedit a.s. dhe t inkuadruara n Kuran dhe n Sunnet. Tash, ai i cili krkon t vrtetn dhe dshiron t bhet musliman i ndershm, ithtar i sinqert i rrugs s All-llahut, duhet t besoj n Pejgamberin e fundit t Zotit, t pranoj t msuarit e tij, dhe t ndjek rrugn t ciln ai ia tregoi njeriut. Ajo sht rruga e vrtet e suksesit dhe e shptimit.
PRFUNDIMI I PEJGAMBERLLKUT
Kjo neve na sjell deri te shtja e prfundimit t pejgamberllkut t ciln do ta shqyrtojm tash. Deri m tash folm pr natyrn e pejgamberllkut, ndrsa ky diskutim do t sqaroj faktin se ardhja e Pejgamberit nuk sht rast i uditshm. E as prania e tij personalisht nuk sht e rndsishme pr do vend, pr do popull, pr do periudh. Jeta dhe t msuarit e pejgamberit jan fanar, t cilt i drejtojn njerzit n Rrug t Drejt, dhe derisa jan t gjalla direktivat dhe t msuarit e tyre, po ashtu edhe ata jan n nj mnyr t gjall. Vdekja e nj pejgamberi t vrtet nuk prmbahet n vdekjen e tij fizike, por n dobsimin e t msuarit t tij dhe n interpolacionin (shtrembrimin e tekstit) e udhzimit t tij. Pejgambert e mparshm kan vdekur sepse ithtart e tyre i shtrembruan msimet e tyre, i futn udhzimet e veta dhe e nxin jetn e tyre shembullore duke shtuar aty ndodhi t trilluara. Asnjri prej librave t mparshm - Tevrati,
Zeburi, Inxhili - nuk ekzistojn sot n tekstin e tyre origjinal, saq edhe ithtart e ktyre librave pranojn se nuk e posedojn origjinalin. Biografit e pejgamberve t mparshm jan aq t prziera me trillime saq e dhn precize dhe e sakt pr jetn e tyre sht e pamundur t gjendet n to. Jeta e tyre sht shndrruar n prralla dhe legjenda, e aty nuk mund askund t vrehet interpretimi i besueshm. Jo vetm q dokumentet jan t humbura dhe dispozitat e tyre t lna pasdore, por as nuk mund t thuhet me saktsi se ku sht i lindur pejgamberi i caktuar n fjal dhe ku sht rritur, si ka jetuar dhe far ligji u ka ofruar njerzve. N realitet, vdekja e vrtet e nj pejgamberi sht n vdekjen e t msuarit t tij. Duke i vlersuar faktet sipas ktyre parametrave, askush nuk nund t mohoj se Muhammedi a.s. dhe t msuarit e tij jan t gjalla. Msimet e tij jan t pandryshueshme dhe t pandryshuara. Kurani - libri t cilin ai ia dha njerzimit - ekziston n tekstin origjinal dhe n te nuk mungon asgj. I tr prshkrimi i jets s tij (fjalt e tij, kshillat dhe veprat) sht ruajtur me saktsi t plot, ashtu q edhe pse kan kaluar katrmbdhjet shekuj, plani i tij n histori sht aq i qart dhe komplet saq na duket se e shohim me syt tan. Biografia e asnj qenieje tjetr njerzore nuk sht e ruajtur aq mir si sht ruajtur ajo e Muhammedit a.s. N t gjitha fazat e jets son, ne mund t krkojm udhzimet e Muhammedit a.s. dhe t marrim msim prej jets s tij. Prandaj nuk ka nevoj pr pejgamber tjetr pas Muhammedit, Pejgamberit t fundit (a.s.) Ekzistojn tre shkaqe, t cilat e bjn t nevojshme paraqitjen e pejgamberllkut t ri; por ajo nuk do t thot q t kompensohet pejgamberi i vdekur. Kta shembuj mund t theksohen shkurtimisht kshtu:
a) Msimet e pejgamberve t mparshm jan t shtrembruara ose t prishura ose kan vdekur dhe t ngjallen. N rastin e till paraqitet pejgamberi i ri, ashtu q mund t pastroj jetn mizore t njerzve, dhe tia kthej fes formn dhe pastrtin qensore t saj. b) T msuarit e pejgamberit t vdekur ka qen jo i plot, duhet t plotsohet, t prmirsohet ose t kompletohet. Ather drgohet pejgamber i ri q ti kryej kto ndryshime dhe kto plotsime. c) Pejgamberi i mparshm sht paraqitur apostafat pr kt apo at popull ose territor, dhe pejgamberi sht i nevojshm pr nj popull ose pr nj vend tjetr. Mund t ket edhe rast tjetr, ku pejgamberi vjen ti ndihmoj pejgamberit tjetr - si Haruni Musait - Por pasi kta shembuj jan t rrall, n Kuran jan t dhn dy shembuj t till, ky lloj i pejgamberllkut ka qen prjashtim e jo rregull i prgjithshm, prandaj kt nuk e cekm si rast i katrt. Kto jan tre kushtet themelore t cilat jan shkak pr paraqitjen e pejgamberit t ri. Shqyrtimi me vrejtje t plot i ktyre fakteve tregon se asnj prej ktyre kushteve sot nuk ekziston. T msuarit e Pejgamberit t fundit Muhammedit a.s. sht ende i gjall, plotsisht i ruajtur dhe i pavdekshm. Udhzimet dhe direktivat, t cilat ai ia dha njerzimit, jan t kompletuara, t prsosura dhe t shkruara n Kuran. T gjitha burimet e Islamit jan shembullore dhe do aksion dhe instruksion i Pejgamberit t Zotit mundet, pa kurrfar dyshimi, t vrtetohet. Domethn, meq t msuarit e tij sht plotsisht pa t meta, nuk ka kurrfar nevoje pr pejgamber t ri.
www.islamischen.ch
73
E dyta, direktivat, t cilat All-llahu i shpalli nprmjet Pejgamberit, Muhammedit (a.s.), jan n form t plotsuar, dhe Islami sht fe e kompletuar dhe universale. All-llahu ka thn Sot prsosa pr ju fen tuaj, plotsova ndaj jush dhuntin time, zgjodha pr ju fe Islamin. (Kurani, 5: 3) Me studimin e Islamit si mnyr komplete e jets vrtetohet saktsia e ktyre fjalve t Kuranit. Islami jep udhzim pr jet n kt dhe n botn tjetr, dhe asgj prej asaj q sht e rndsishme pr njeriun nuk sht e ln pasdore. Feja tash sht e kompletuar dhe ska kurrfar nevoje pr pejgamberllk t ri, q do t shprehte mungesat. sht thn se koha, e cila ka kaluar, sht shkas i mjaftueshm pr paraqitjen e udhzimit t ri dhe se feja e cila sht shpallur para katrmbdhjet shekujve, patjetr sht dashur t tejkalohet dhe t mos jet e prshtatshme pr nevojat e kohs s re. Ky kundrshtim sht plotsisht i pabaz, dhe ja shkurtimisht pse: a. Msimet Islamike jan t prhershme sepse i ka shpallur All-llahu xh.sh., i cili njeh t kaluarn, t tashmen dhe t ardhmen, dhe i cili Vet sht i prhershm. Dituria njerzore sht e kufizuar, syri i njeriut nuk sheh n errsirn e perspektivs s ardhshme, e jo Zoti, dituria e t cilit sht mbi kufijt e kohs dhe t vendit. b. Islami bazohet n natyrn njerzore, kurse natyra e njeriut mbetet e njjt n t gjitha koht dhe epokat. T gjith njerzit rrjedhin prej t njjtit model dhe natyra themelore e njeriut mbetet e pandryshuar. c. N jetn e njeriut ekziston baraspeshim i prsosur n mes elementeve t qndrueshmris dhe t ndryshimit. As ssht e prhershme do gj e as ssht e ndryshueshme do gj. Parimet themelore, shkathtsit bazore, nuk krkojn ndryshim. Format e jashtme ndrrohen me kohn, por duke i ruajtur disa baza t prhershme. Islami i plotsoi edhe nevojat e qndrueshmris edhe
t ndryshimit. Kurani dhe Sunneti shprehin parimet e prhershme t Islamit, por ato me ndihmn e Ixhtihadit (zgjidhja e pyetjeve nga ana e nj personi n baz t burimeve t drejtsis s sheriatit n Kuran dhe Hadis duke mos iu prshtatur mendimeve t shkenctarve fetar), mund t ndrrohen n do koh sipas nevojave. Islami sht fe e vetme, e cila themeloi mekanizmin pr evolucionin e prhershm t shoqris njerzore n pajtueshmri me parimet themelore dhe shkathtsit e prhershme t jets. . Edhe njerzit shkencor jetojn n kohn, e cila ka filluar me paraqitjen e njeriut n Tok, dhe asnj ndryshim themelor evolutiv nuk ka ndodhur n kt faz t jets. Civilizimet jan zhvilluar dhe kan vdekur, kulturat kan lulzuar dhe jan vyshkur, mbretrit kan mugulluar dhe jan zhdukur, por ne gjendemi n t njjtn hallk t zinxhirit t madh t evolucionit kozmik. Prandaj, mendimi se direktivat t cilat jan dhn para disa shekujve me kalimin e kohs automatikisht jan br t vjetruara, jan br siprfaqsore dhe t pabaza. S fundi, mesazhi i Muhammedit a.s. nuk i sht drejtuar nj populli, nj vendi ose nj kohe. Ai sht paraqitur si Pejgamber i s Vrtets pr tr njerzimin. Kurani e urdhron Muhammedin a.s. t thot se: Un jam Pejgamber i Zotit pr t gjith juve. Ai sht prshkruar si mshir pr t gjith njerzit e bots dhe mesazhi i tij sht universal. Prandaj pas tij nuk ka nevoj pr pejgamberllk t ri: s fundi ai n Kuran sht i quajtur Hatemun-Nebijjun, i fundit prej vargut t pejgamberve t vrtet. Kurani dhe Hadisi jan shum kategorik n kt pyetje. Kurani thot: Muhammedi nuk ka qen babai i asnjrit prej burrave tuaj, por ai ishte i Drguari i All-llahut dhe vul e t gjith pejgamberve, e All-llahu sht i dijshm pr do send. (Kurani,33:40) Pejgamberi i Zotit ka thn: Nuk do t ket pejgamber pas meje. N nj rast tjetr ka thn: Raporti im n ciklin e gjat t pejgamberve mund t ilustrohet n krahasimin me nj pallat. Pallati sht i ndrtuar
bukur. do gj n t sht e kompletuar, prve se n nj vend mungon vetm nj tull. Un e kam mbushur at vend dhe tash pallati sht i kompletuar. (Buhariu dhe Muslimi) Tash domethn, burim i vetm i njohjes s Zotit dhe rrugs s shptimit sht Muhammedi (a.s.) Ne mund ta njohim Islamin vetm nprmjet msimeve t tij, t cilat jan aq komplete dhe universale saq mund ti udhheqin njerzit n t gjitha koht e ardhme. Sot bota nuk ka nevoj pr pejgamber t ri, asaj i duhen vetm njerz, t cilt kan besim t plot n Muhammedin (a.s.), t cilt bhen pishtar t mesazhit t tij, e propagandojn n tok, dhe orvaten t vendosin kulturn t ciln Muhammedi a.s. ia dha njeriut. Bots i duhen njerz me karakter, t cilt mund t prdorin shkencn e saj n praktik dhe t themelojn nj shoqri, e cila do t sillet sipas Ligjit Hyjnor, superioritetin e t cilit erdhi ta vrtetoj Muhammedi (a.s.). I till sht misioni i Muhammedit a.s. dhe nga suksesi i tij varet suksesi i njeriut.
KAPITULLI IV NENET E FES

Para se t vazhdojm, do t ishte mir q n mnyr koncize t prsrisim diskutimet e mparshme dhe t rezymojm esencn e tyre. a) Islami sht nnshtrueshmri ndaj All-llahut, Sunduesit t gjithsis. Por meq mjet i vetm i vrtet pr njohjen e Atij, dshirs s Tij dhe ligjit t Tij sht t msuarit e Pejgamberit t vrtet, Islami mund t definohet si religjion, i cili krkon besim t plot n t msuarit e
Pejgamberit dhe nnshtrueshmri permanente ndaj mnyrs s jets s tij. Sipas ksaj ai, i cili e mohon ndrmjetsimin e Pejgamberit dhe thot se e ndjek drejtprdrejt Zotin, nuk sht musliman. b) N epokat e mparshme jan paraqitur pejgamber t posam pr popuj t ndryshm. N at koh Islami ishte emri i religjionit t cilin popullit ia sqaronte pejgamberi i tyre personal ose m shum pejgamber. Pasi q natyra dhe qenia e Islamit ishin t njjta, pa marr parasysh kohn dhe vendin, mnyrn e adhurimit, dispozitat ligjore dhe rregullat e tjera n detaje si dhe dispozitat e jets ishin pak m t ndryshme, n pajtim me kushtet lokale dhe t posame t do populli. Prandaj nuk ishte e nevojshme pr nj popull t ndjek pejgamberin e popullit tjetr si edhe prgjegjsia e tij kufizohej vetm n at q t ndjek udhzimet e pejgamberit t vet personal. c) Kjo periudh e koekzistimit t m shum pejgamberve prfundon me paraqitjen e Muhammedit a.s. Me t sht kompletuar t msuarit e Islamit. sht formuluar ligji i vetm themelor pr tr botn dhe ai u b pejgamber i tr njerzimit. Pejgamberllku i tij nuk i ishte dedikuar nj populli, nj vendi, ose nj epoke t caktuar, mesazhi i tij ishte universal dhe i prhershm. Dispozitat e mparshme u evoluan me ardhjen e Muhammedit a.s. i cili i dha bots ligjin e kompletuar t jets. Tashm nuk ka pejgamber tjetr, ligj fetar tjetr, deri n Ditn e gjykimit. T msuarit e Muhammedit a.s. u sht dedikuar t gjith bijve t Ademit, tr gjinis njerzore. Islami prmbahet n ndjekjen e Muhammedit a.s. q d.m.th. n pranimin e pejgamberllkut t tij, n t besuarit e krejt asaj q ka krkuar ai t besohet, n ndjekjen edhe me zemr edhe me shpirt dhe n nnshtrimin ndaj t gjitha urdhrave t tij si urdhra t Zotit. Ky sht Islami.
www.islamischen.ch
77
Kjo neve automatikisht na drejton n pyetjen: ka krkoi q t lejohet Muhammedi a.s.? Cilat jan nenet e fes Islame? Tash do t orvatemi ti shqyrtojm kto nene dhe t shohim sa t thjeshta, sa t vrteta, sa trheqse, sa t vlefshme dhe sa mund t ngren autoritetin e njeriut n kt bot si dhe n botn tjetr.
TEVHIDI - BESIMI N NJ ZOT

T msuarit m kryesor dhe m fundamental i Pejgamberit, Muhammedit a.s., sht besimi n njshmrin e Zotit. Kjo sht e shprehur n Kelimen Themelore t Islamit: La ilahe il-l-all-llah: Nuk ka Zot tjetr pve All-llahut. Kjo fjali e bukur sht themel i Islamit dhe vet qenia e tij. T shprehurit e ktij besimi diferencon besimtarin e vrtet prej kafirit (pabesimtarit), mushrikut (ai i cili i bashkangjet Zotit zota t tjer) ose dehrijjut (ateistit). T pranuarit apo t refuzuarit e ksaj fjalie bn dallim t madh ndrmjet nj njeriu dhe njeriut tjetr. Ata, t cilt besojn n t formojn nj bashksi t vetme, kurse ata t cilt nuk pranojn, formojn grupin e kundrt. Besimtart do t prparojn n rrugn e suksesit n kt dhe n botn tjetr, ndrsa mossuksesi dhe pandershmria do t jen fat prfundimtar i atyre q refuzuan t besojn. Por dallimi i cili ndodh ndrmjet besimtarit dhe jobesimtarit nuk sht vetm rezultat i shqiptimit t disa fjalve t caktuara. sht afr mendjes se vetm shqiptimi i nj ose dy fjalive nuk mund t shkaktoj dallim kaq t madh. Fuqia e vrtet qndron n pranimin e vetdijshm t ksaj thnieje dhe n lidhshmrin e plot ndaj urdhrave t saj n jetn praktike. Nse ju nuk e dini
domethnien e vrtet t fjalve Nuk ka Zot tjetr, prve All-llahut dhe gradn, t ciln me pranimin e saj arrin njeriu n jetn e vet, ju nuk mund t kuptoni domethnien e vrtet t ksaj thnieje. Ajo mund t jet efikase vetm nse kto parime praktikohen. Vetm t prsriturit e fjals ushqim nuk mund t heq urin; vetm t prsriturit e recets mjeksore nuk mund t shroj smundjen. Po ashtu nse kelimeja prsritet pa e kuptuar domethnien dhe porosit e saja, ajo nuk mund t bj rikthimin e pritur. Rrikthim n mentalitetin dhe jetn e nj personi mund t bhet vetm nse ai kupton konceptin e plot t thnies, nse kupton ka don t thot ajo, nse sinqerisht beson n te dhe nse pranon dhe ndjek at edhe me fjal edhe me pun. Nse kjo lmi e Kelimes nuk sht sendrtuar, ajo nuk ka kurrfar efekti t vrtet. Ne i friksohemi zjarrit pasi e dim se djeg; i largohemi helmit sepse e dim se sht vdekjeprurs. N t njjtn mnyr nse ne e prvetsojm plotsisht konceptin e thell t Tevhidit, nevojitet patjetr ti largohemi, si n mendimet tona ashtu edhe n sjelljen ton, do nuance t mosbesimit, ateizmit dhe politeizmit. Kjo sht porosia e besimit n njsin e Zotit.
DOMETHNIA E KELIMES
N gjuhn arabe fjala ilah d.m.th. ai i cili adhurohet, q na jep t kuptojm se bhet fjal pr qenien, e cila pr shkak t madhsis dhe fuqis sht e denj q t adhurohet, e denj q para saj t prkulemi n shenj respekti dhe nnshtrimi. do krijes ose qenie e dhuruar me fuqi tepr t madhe quhet po ashtu ilah. Koncepti ilah ky, pra, t poseduarit e fuqis s pakufizuar; fuqis e cila mund ti friksoj t tjert. Ai po ashtu prmban kuptimin se t tjert jan t varur
prej Ilahit, kurse ai nuk sht i varur prej askujt. Fjala ilah posedon edhe kuptimin e sekretit ose misterit (fshehtsis); ilah sht qenie e padukshme dhe e paperceptuar. Fjala Huda n persisht, Deva n indisht, Dieux n frngjisht, God n anglisht, Gott n gjermanisht ka prafrsisht t njjtin kuptim. Gjuht tjera t bots kan po ashtu nj fjal e cila ka kuptim t ngjashm. Fjala All-llah, n ann tjetr sht emri personal i Zotit. La ilahe il-l-all-llah, tekstualisht do t thot: Nuk ka ilah tjetr, prve Qenies Superiore t njohur nn emrin All-llah. Kjo domethn q n tr gjithsin nuk ka qenie absolute e denj t adhurohet, prve All-llahut, q vetm para tij duhet t prkulim kokn n shenj adhurimi dhe nnshtrimi. Ai sht qenie e vetme, e cila posedon tr fuqin, t gjith njerzve u nevojitet mshira e Tij, dhe t gjith jan t obliguar t krkojm ndihmn e Tij. Ai mbetet i fsheht prej shqisave tona dhe logjika jon nuk arrin q t vrej Realitetin e Tij. Pasi q sqaruam kuptimin e ktyre fjalve, t zbulojm tash domethnien e tyre t vrtet. Sipas asaj q dim prej historis njerzore prej kohve m t lashta, si dhe sipas mbeturinave m t vjetra t civilizimit antik, duket se njeriu ka pranuar dhe ka adhuruar nj ose m shum zota n do koh. Bile edhe n kohn e tashme, do popull n tok prej m primitivit deri n m t civilizuarit beson dhe adhuron ndonj hyjni (zot). Kjo vrteton se koncepti Zot dhe adhurimi i Tij sht thell i rrnjosur n natyrn e njerzve. Ka dika n shpirtin e njeriut, e cila e detyron q t veproj ashtu. Ather mund t parashtrohet pyetja: sht kjo ide dhe pse ndihet i detyruar t bj ashtu? Ne ndoshta mundemi t prgjigjemi n kt pyetje nse provojm t shohim pozitn e njeriut n kt gjithsi gjigante. Analizimi i njeriut dhe natyrs s tij nga kjo fushat tregon se ai nuk sht i
gjithfuqishm. Ai nuk sht i mjaftueshm pr veten e vet, dhe nuk ekziston nga vetvetiu, e as q fuqia e tij sht e pakufizuar. N realitet, ai sht krijes e dobt, e but dhe e ndjeshme. Jeta e tij varet prej shum fuqive pa ndihmn e t cilave ai nuk mund t prparoj. Ekzistojn gjra t panumrta, t cilat jan t nevojshme pr mirmbajtjen e jets s tij, por t cilat nuk jan plotsisht nn fuqin e tij. Ndonjher ato arrijn n pronn e tij n mnyr t thjesht dhe t natyrshme, kurse ndonjher tjetr jan t shlyera nga ajo. Ka shum gjra t rndsishme, t cilat ai tenton ti arrij, por disa her korr sukses e disa her nuk korr sukses n t, sepse nuk sht plotsisht n fuqin e tij q ti fitoj. Ekzistojn shum gjra, t cilat jan t dmshme pr te: fatkeqsit vetm pr nj moment mund t shkatrrojn veprn jetsore t tij ose krejt shpresat e tij; smundja, brenga dhe fatkeqsit gjithmon i kanosen dhe e pengojn ecjen e tij drejt fatit. Ai mundohet tu ik, por asnjher nuk sht i sigurt se do t korr sukses n t. Ekzistojn shum gjra madhsis dhe prsosuris s t cilave i shpreh respektim: kodrat dhe lumenjt, kafsht e mdha dhe kafsht e egra. Ai duron trmetet, stuhit dhe fatkeqsit tjera natyrore. Vren ret mbi kokn e vet dhe shikon se si ato mblidhen dhe errsohen, me oshtimn e bubullims, rrufes dhe prishjes s mjegullave. Shikon Diellin, Hnn, yjet n lvizjen e pandrprer t tyre. Sheh se sa t mdhenj dhe t fuqishm jan kta trupa qiellor dhe n krahasim me ta sa i dobt dhe i pavlefshm sht ai! Fenomenet natyrore, nga njra an, dhe vetdija mbi kalueshmrin e tij personale n ann tjetr, bjn q t kuptoj pamundsin e vet, pozitn modeste t tij. Dhe krejtsisht sht normale se ideja themelore e Hyjnis prputhet me kt ndjenj. Ai mendon pr at, i cili i zbut kto fuqi t mdha. Ideja mbi madhsin e tyre bn q me prulsi t ul kokn, parafytyrimi pr fuqin e tyre bn q t krkoj ndihmn e tyre. Ai mundohet ti ik hidhrimit t tyre q mos t shkatrrohet.
www.islamischen.ch
81
N fazn fillestare t padituris njeriu mendon se elementet natyrore, madhsia dhe ndriimi i t cilave shihet, dhe t cilat duken aty dashamir aty armiq, n vete posedojn fuqi dhe pushtet t vrtet dhe sipas ksaj jan t natyrs hyjnore. Ashtu ai adhuron drunjt, kafsht, lumenjt, malet, zjarrin, shiun, ajrin, trupat qiellor dhe shum sende tjera. Kjo sht forma m e keqe e injorancs. Kur padituria e tij fillon t humbet, ai kupton se kto elemente madhshtore dhe impresive pr vetvete jan t pamundshme, dhe nuk jan t autorizuara pr pozit n raport me njeriun, por i jan t nnshtruara atij. Kafsha m e madhe dhe m e fort vdes si edhe mikrobi i imt dhe humb tr fuqin e saj; niveli i lumenjve t mdhenj mund t ngrihet dhe t lshohet; por ato mund edhe t thahen. Vet njeriu mund t hap tunele npr kodrat e mdha dhe t rrzoj majet e tyre. Produktiviteti i toks nuk varet vetm prej asaj; uji e bn t plleshme - t thatit e bn t paplleshme. Vet uji nuk sht i pavarur; ai varet prej ers, e cila i shtyn ret. Vet era sht e pafuqishme dhe dobia e saj varet prej shkaqeve tjera. Hna, Dielli, yjet po ashtu u jan t nnshtruara ligjeve t forta n kufijt e t cilave ato nuk kan kurrfar pavarsie. Pas ktyre analizave, mendja e tij ather vren mundsin e ndonj fuqie t madhe t fsheht t natyrs hyjnore, e cila kontrollon sendet, t cilat ai i sheh dhe t cilat mund t jen ark e do pushteti. Kto meditime shkaktojn besimin n fuqit e fshehta n ann tjetr t dukurive natyrore, t zotave t panumrt pr t cilt parafytyrohet se udhheqin n lmenj t ndryshm t natyrs, si jan era, drita, uji... Njeriu konstrukton forma ose simbole materiale t paramenduara, t cilat i paraqesin ato dhe fillon ti adhuroj kto forma dhe simbole. Kjo sht po ashtu nj form e padituris; realiteti mbetet ende i fsheht ndaj syrit t njeriut, bile edhe n kt faz intelektuale dhe kulturore.
N qoft se njeriu prparon n shkenc dhe sa m thell mediton mbi problemet themelore t jets dhe t ekzistimit, ai zbulon ligjin e gjithfuqishm dhe kontrollin e gjithanshm n gjithsi. far saktsie t prsosur mund t shohim n lindjen dhe perndimin e diellit, n errat dhe shiun, n lvizjen e yjeve dhe rendin e stinve t vitit! Me far harmonie punojn bashkarisht fuqi t panumrta, dhe me far ligji t urt dhe efikas jan t harmonizuara ato q t veprojn bashk n nj koh t caktuar, pr nj rezultat t caktuar! Duke e vrejtur kt uniformitet, kt saktsi dhe kt prulje t plot ndaj ligjit t pandryshueshm n t gjith lmenjt e natyrs, vet politeisti sht i detyruar t besoj se patjetr duhet t ekzistoj nj hyjni m e madhe se krejt t tjerat, e cila mban pushtetin suprem. Sepse sikur t kishte zota t pavarur dhe t posam, ather kjo makineri e gjithsis do t ishte rregulluar. Njeriu e emrton kt hyjni m t madhe me emra t ndryshm si jan: All-llah, Parmeshvar, God, Dieux, Huda, Hudaigan, Zot, etj. Por derisa ekzistojn errsirat e padituris ai vazhdon t adhuroj hyjnit m t vogla bashk me Hyjnin Supreme. Ai mendon se mbretria e Zotit nuk duhet t dallohet prej mbretris toksore. Ashtu si mbreti toksor ka ministra, njerz t besueshm, mkmbs dhe oficer prgjegjs, ashtu edhe hyjnit m t vogla jan prgjegjse nn pushtetin e Zotit t gjithfuqishm, t cilit mund ti afrohet vetm nse arrihet mshira e oficerve t dgjueshm ndaj tij. Ashtu edhe ata patjetr duhet t adhurohen dhe t thirren n ndihm, assesi nuk duhet t nnmohen. Domethn ata konsiderohen si prfaqsues, me ndihmn e t cilve mund t arrihet deri te Zoti i Gjithfuqishm. Njeriu sa m shum shton diturin aq m e madhe bhet paknaqsia e tij ndaj hyjnive t shumta. Ashtu numri i zotave t vogl fillon t zvoglohet. Njerzit e arsimuar analizojn sistematikisht kta zota dhe zbulojn se asnjri prej ktyre zotave, t cilt i ka menduar njeriu nuk kan karakter
hyjnor; Ata jan krijesa si edhe njeriu dhe njlloj t pafuqishm. Kan filluar t lihen dhe t refuzohen nj nga nj derisa nuk ka mbetur vetm nj Zot. Por koncepti i nj Zoti ende prmban gjurmt e elementeve t padituris. Disa mendojn se Ai ka trup si edhe njerzit dhe se jeton n nj vend t caktuar. T dytt mendojn se Zoti ka zbritur n tok n form t njeriut; t trett mendojn se Zoti pasi rregulloi gjithsin sht trhequr dhe tash pushon. Disa thon se duhet ti afrohemi Zotit nprmjet t t shenjtve dhe fantazmave si dhe kurrfar vepre nuk mund t sjell rezultate pa angazhimin e tyre. Disa mendojn se Zoti ka form dhe fotografi t caktuar dhe e konsiderojn t nevojshme t prodhohen fotografi, t cilat i adhurojn ata. Kto koncepte t shtrembruara t hyjnis ekzistojn edhe sot e ksaj dite dhe ende pranohen prej popujve t ndryshm. Tevhidi sht koncepti m i lart i Hyjnis. Ligjin pr kt All-llahu xh.sh. ua drgoi njerzve n t gjitha koht nprmjet pejgamberve t vet. Ky kuptim ishte i futur n kokn e Ademit n fillim kur u drgua n tok. I njjti kuptim i sht shpallur Nuhit, Ibrahimit, Musait dhe Isait (Qoft i knaqur All-llahu me t gjith). T njjtin koncept ia solli njerzimit Muhammedi a.s. Kjo sht dituri e pastr dhe absolute pa kurrfar gjurme t padituris. Njeriu bhet fajtor pr shirkun, kufrin, idhujtarin, vetm pse sht larguar prej t msuarit t Pejgamberit dhe sht br i varur prej paragjykimit t vet personal t gabuar mbi kuptimet dhe sqarimet e rrejshme. Tevhidi i shprndan t gjitha ret e padituris dhe ndrion horizontin me dritn e realitetit. T shohim far realiteti t rndsishm sjell ky koncept i Tevhidit - kjo fjali e shkurtr: La ilahe il-lall-llah. Ne at do ta kuptojm nse mendojm pr pikat q vijojn. Para s gjithash jeni t ballafaquar me pyetjen e gjithsis, jeni t ballafaquar me gjithsin e madhe dhe t pafund. Mendja e njeriut nuk arrin t njoh fillimin e saj e as q t parafytyroj
fundin e saj. Ajo lviz npr shtegun e caktuar q moti, dhe vazhdon udhtimin e saj me perspektiva t pamatura n ardhmri. Krijesa t panumrta jan t paraqitura n te dhe vazhdojn t paraqiten do dit. Dukurit natyrore aq t hutojn saq mendja e njeriut mbetet e habitur dhe e mahnitur. Njeriu sht i paaft t kuptoj realitetin me t pamurit e tij aq t kufizuar. Ai nuk mund t besoj se krejt ajo sht paraqitur rastsisht thjesht. Gjithsia nuk sht mas aksidentale e materies. Ajo nuk sht przierje e sendeve t paharmonizuara. Ajo nuk sht grumbull i sendeve t rregulluara dhe t pakuptimta. E tr kjo nuk mund t jet pa Krijues, Arkitekt, Drejtor. Por kush ka mund t krijoj dhe t drejtoj kt gjithsi madhshtore? Kt mund ta bj vetm Ai, i cili sht Sunduesi i Gjithkaje; i cili sht i pafund dhe i prhershm; i cili sht i gjithfuqishm, i cili di gjithka, i cili sheh gjithka. Ai duhet t ket pushtet suprem mbi krejt at ka ekziston n gjithsi, t posedoj fuqi t pafund, t jet Sundues i gjithsis dhe i krejt asaj q gjendet n te, duke mos pasur kurrfar mungese ose paprsosurie. Askush nuk ka fuqi t ndrmjetsoj n Veprn e Tij. Vetm Qenia e till mund t jet Krijues, Sundues dhe Drejtor i gjithsis. E dyta, sht e rndsishme q krejt kto cilsi t Zotit patjetr duhet t bashkohen n nj Qenie. sht e pamundur t mendohet se ekzistojn njkohsisht dy ose m shum persona, t cilt kan atribute dhe fuqi t njjta. Ata gjithsesi do t prleshen. Sipas ksaj, mund t ekzistoj vetm nj Qenie Supreme e vetme, e cila ka kontroll mbi t gjith t tjert. Nuk mund t paramendohen dy udhheqs pr t njjtn provinc ose dy komandant kryesor pr nj armat. Po ashtu sht e pamundshme t paramendohet ndarja e ktyre kapaciteteve ndrmjet zotave t ndryshm: p.sh. njri sht i gjithdijshm, i dyti - jep gjithka, i treti - sht burim i jets; q secili ka fush t pavarur n fushatn e tij. Gjithsia sht trsi e pandar, e ather donjri prej ktyre zotave do
t ishte i varur nga nj tjetr n kryerjen e detyrs s tij; do t shihej qart mungesa e harmonizimit dhe n at rast bota do t ishte e gjykuar n shkatrrim. Kto atribute hyjnore jan t patransferueshme. sht e pamundur q nj cilsi e caktuar ti takoj njrit ose tjetrit n nj moment t caktuar, e pastaj n momentin tjetr ti takoj zotit tjetr. Qenia hyjnore, e cila nuk sht e aft q vet t mbetet gjall, nuk mund ti jap jet tjetrit. Ai i cili nuk mund t mbroj pushtetin e vet hyjnor, sht plotsisht i paaft t udhheq me gjithsin e pakufishme. Pra, sa m shum mendoni pr kt problem, aq m shum jeni t bindur se krejt kto atribute hyjnore mund ti takojn vetm nj Qenieje t Vetme. Sipas asaj, politeizmi sht form e padituris, dhe nuk mund t duroj analizn e mbshtetur n logjik. Kjo sht pamundsi praktike. Faktet natyrore dhe jetsore nuk pajtohen me kt sqarim. Ato automatikisht sjellin njeriun deri te Realiteti, q d.m.th. deri te Tevhidi (Njshmria e Zotit). Duke pasur parasysh kt koncepcion t plot dhe t vrtet t Zotit, hedhjani tash nj shikim analizues ksaj gjithsie t madhe. Prpiquni me t gjitha mundsit tuaja q t shqyrtoni kt problem dhe tregoni se a keni gjetur n mes t krejt sendeve, t cilat i shihni, n mes t krejt sendeve t cilat i vreni, n mes krejt atyre q mund ti paramendoni, ndjeni, parafytyroni - tr at q vetdija juaj mund ta arrij - dik, i cili i posedon kto cilsi? Dielli, Hna, yjet, kafsht, shpezt, peshqit, materia, t hollat, ndonj njeri ose grup i njerzve, a i posedon ndonjri prej ktyre kto cilsi? Sigurisht jo, askush! Sepse do gj n gjithsi sht e krijuar, e kontrolluar, e rregulluar, e varur mes veti, e vdekshme dhe e kalueshme. Asgj nuk sht vetvepruese, vetlvizse; edhe lvizja m e vogl sht e kontrolluar me ligjin e paprkulshm dhe nuk mund t shmanget prej atij ligji. Nj pamundsi e qart e till e t gjitha sendeve argumenton se veshja e hyjnis nuk sht e prshtatshme pr trupin e tyre. Ata nuk posedojn as gjurmn m t vogl t
Hyjnis dhe nuk kan kurrfar lidhjesh me t. Ata jan t shlyer prej fuqis hyjnore dhe tu prshkruhet atyre pozita hyjnore sht shtrembrim i s vrtets dhe marri e shkalls m t lart. Kjo sht domethnie e La ilahe, q d.m.th. nuk ka zota; asnj person e as send nuk posedon fuqin hyjnore dhe pushtet, i cili meriton adhurim dhe nnshtrim. Por kjo nuk sht fundi i hulumtimit ton. Zbuluam se Zoti nuk pushon n asnj element material ose njerzor t gjithsis dhe se asnjri prej tyre nuk posedon bile gjurmn m t vogl t tij. Ky shqyrtim na sjell deri n prfundimin se Ekziston Qenie Supreme mbi do gj q syt tan t dobt shohin n gjithsi, e cila posedon atribute hyjnore, q sht Dshir, mbi t gjitha fenomenet, Krijues i ksaj gjithsie grandioze, Kontrollues i Ligjit t Tij t prsosur, Udhheqs i t gjitha punve: Ajo qenie sht All-llahu Zoti i gjithsis dhe nuk ka tjetr n Hyjnin e Tij. Kjo d.m.th. il-lall-llah. Kjo dituri sht m superiore se do lloj tjetr i dituris, dhe sa m shum q t prpiqeni aq m e thell do t jet bindja juaj se ajo sht piknisje e do diturie. N do lmi t hulumtimit, qoft ajo fizika, kimia, astronomia, gjeologjia, ekonomia, politika, sociologjia ose filologjia, ju do t vreni, sesa m shum e studioni pyetjen, aq m t qarta bhen shenjat e s vrtets La ilahe illall-llah. Ky koncepcion hap degt e hulumtit dhe edukimit, dhe shndrit rrugt e dituris me drit t realitetit. Dhe nse e mohoni kt realitet ose nse silleni indiferent ndaj atij, ju do t jeni t pezmatuar n do hap, sepse mohimi i ksaj t vrtete elementare t do gjje n gjithsi ia shkput domethnien e saj reale dhe kuptimin e vrtet. Gjithsia ather bhet e pakuptimt, kurse perspektivat e prparimit t paqarta.
www.islamischen.ch
87
NDIKIMI I TEVHIDIT N JETN E NJERIUT

T shqyrtojm tash efektet, t cilat i shkakton besimi n La ilahe il-lall-llah n jetn e njeriut dhe t shohim pse ai do t ket sukses doher n jet e pse ai i cili nuk pranon kt besim do t prjetoj humbje edhe n kt bot edhe n botn tjetr. a) Ai q beson n kt Kelime nuk ka paragjykime e as q sht zemrngusht. Ai beson n Zotin, i cili sht Krijues i qiejve dhe i toks, Zot i Lindjes dhe i Perndimit, dhe Furnizues i tr gjithsis. N baz t ktij besimi ai nuk konsideron asgj n bot si t huaj ndaj tij. do gj n gjithsi ai e sheh si pron t Zotriut t cilit edhe ai i takon. Nuk sht i anueshm as n mendimet as n veprat e tij. Simpatia e tij, dashuria e tij dhe ndihma e tij nuk jan t rezervuara pr nj krahin dhe pr nj grup t posam. Horizonti intelektual i tij sht i gjer, ndrsa shikimet e tija liberale dhe t pakufizuara si sht mbretria e Zotit. Si mundet kt gjersi t shikimit ta arrij nj pabesimtar ose politeist, ose ndonj, i cili beson n zot pr t cilin parafytyrohet se posedon fuqi t kufizuara dhe jo t plota si edhe njeriu i rndomt? b) Kjo fe krijon n njeriun shkalln m t lart t vetrespektimit. Besimtari di se vetm Allllahu xh.sh. ka tr pushtetin dhe se askush, prve Atij, nuk mund ta mbroj ose ta shkatrroj njeriun, ta furnizoj at, tia marr jetn ose tia jap ate, tia humb nderin ose pushtetin. Kjo bindje e bn shpirtgjer, t pavarur, dhe t pamposhtur ndaj t gjitha autoriteteve dhe fuqive tona. Asnjher nuk e prkul kokn n shenj nnshtrimi para asnj krijese t Zotit. Nuk i friksohet madhsis s askujt. Kt cilsi nuk do ta prodhonte asnj besim (bindje) tjetr. Sepse ata, t cilt i shoqrojn qenie tjera Zotit, ose mohojn ekzistimin e Zotit, patjetr e kan thell tu
www.islamischen.ch
88
nnshtrohen atyre krijesave, duke konsideruar se mund ti mbrojn, duke u friksuar dhe duke i lshuar n to tr shpresat e tyre. c) Bashk me vetrespektimin kjo fe prodhon n njeriun po ashtu ndjenj t modestis dhe t nnshtrimit. E bn t thjesht dhe t ndershm. Besimtari asnjher nuk sht kryelart ose i vrazhd. T krenuarit me pushtet, me pasuri nuk ka vend n zemrn e tij, sepse ai e di se krejt ka posedon ia ka dhn All-llahu xh.sh. dhe se Zoti mund tia marr ashtu si edhe ia ka dhn. Prkundr ksaj, pabesimtari kur arrin ndonj merit botrore, bhet kryelart dhe mendjemadh, sepse mendon se ajo i takon vetm shkathtsis s tij. Po ashtu, krenaria dhe mendjemadhsia ndjekin gjithmon shirkun (t prshkruarit shok Zotit),sepse mushriku beson se n mes hyjnive ka raport t posam, i cili nuk ekziston ndrmjet tyre dhe bots tjetr. ) Kjo fe e bn njeriun t ndershm dhe korrekt. Ai sht i bindur se pr te nuk ka mjete tjera pr t arritur sukses t shptoj, prve pastrtis s shpirtit dhe sjelljes korrekte. Ai ka besim t plot n Zotin, i cili nuk ka nevoj pr asgj dhe i cili nuk varet prej askujt. Sepse Zoti xh.sh. sht absolutisht i drejt dhe askush nuk ka pjes e as ndikim n kryerjen e fuqis s Tij Hyjnore. Kjo fe krijon n te vetdijen se, nse nuk jeton drejt dhe nuk punon drejt, nuk do t korr sukses. Kurrfar ndikimi ose aktiviteti i fsheht nuk do t mund ta shptoj prej shkatrrimit. Kafirt dhe mushrikt, prkundr, gjithmon jetojn me shpresa t rrejshme. Disa prej tyre besojn se djali i Zotit sht sakrifikuar pr faljen e mkateve t tyre; t tjert mendojn se jan dashamir t Zotit dhe nuk do t dnohen: disa mendojn se t shenjtit e tyre do t kujdesen pr ta tek Zoti, ndrsa t tjert u japin dhurata hyjnive t veta dhe besojn se duke i korruptuar kshtu hyjnit, marrin leje pr krejt mendjelehtsit e tyre dhe pr tr veprat e tyre t kqija dhe se munden t bjn ka t duan. Besimet e tilla t gabuara i mbajn gjithmon t lidhur
n rrjetat e mkatit dhe veprs s keqe, dhe pasi varen prej zotave t tyre, ata ln pas dore pastrimin e shpirtrave t tyre dhe jetn e drejt n kt bot. Pr sa u prket pabesimtarve, ata nuk besojn se ekziston Qenie e cila ka fuqi mbi ata, para t Cilit do t prgjigjen pr veprat e tyre t mira ose t kqija; domethn, ata e konsiderojn veten t lir t punojn plotsisht si duan n kt bot. Shinakotat e tyre personale bhen hyjni t tyre dhe ata jetojn si skllevr t dshirave t tyre. d) Besimtari asnjher nuk sht i i mundur ose i mposhtur n kurrfar rrethana. Ai ka besim t fort n Zotin, i Cili sht Zotri i gjithkafit q sht n qiej e n tok, mshira dhe bujaria e Tij nuk ka kufij dhe fuqia e t Cilit sht e pafund. Kjo fe i sjell zemrs s tij ngushllim t posam, e mbush zemrn e tij me knaqsi dhe me shpres. N kt bot, njeriu do t prjetoj nnmim n do hap, asgj nuk i shrben qllimeve t tij, do gj mund ti mungoj; por feja e tij n Zotin dhe besimi n Te asnjher nuk e lshojn, ndaj me ndihmn e tyre vazhdon luftn. Ky besim i thell mund t jet rezultat vetm prej fes n nj Zot. Mushrikt, kafirt dhe t pafet (ateistt), kan zemra t dridhshme, sepse shpresat e tyre bazohen n themele t dobta; dhe n astet e rnda shpejt bien si dhe shpesh bjn vetvrasje. (Vetvrasja sht e rrall n shtetet muslimane - Philip K. Hiti. Historie des Arabes 1951 f.129) dh) Kjo fe krijon n njeriun shkall mjaft t fort t vendosmris, kmbnguljes s durueshme, dhe dhnies n Zotin. Kur njher ka vendosur q fuqit e tij tia kushtoj kryerjes s urdhrave t Zotit q t prfitoj knaqsin e Tij, ai sht i sigurt se e prmban Zotriu i gjithsis. Kjo siguri e bn t fort si shkmbi, dhe kurrfar rndsie dhe pengese nuk mund ta largoj prej vendimit t tij. Shirku, kufri dhe ateizmi nuk prodhojn efekte t tilla.
www.islamischen.ch
90
e) Ky respektim i fes e bn njeriun t fort. Ekzistojn dy gjra, t cilat e bjn njeriun qyqar: 1. Frika prej vdekjes dhe dashuria pr siguri; 2. Ideja se ekziston dikush, prve Zotit i cili mund t marr jetn dhe se njeriu me mjete t posame mund ta vazhdoj vdekjen. Besimi n La ilahe il-lall-llah pastron shpirtin prej ktyre dy nocioneve. Sa i prket nocionit t par, besimtari di se jeta e tij dhe pasuria e tij dhe do gj tjetr i takon n realitet Zotit dhe ai sht gati t sakrifikoj do gj pr knaqsin e Zotit. Mendimit t dyt ai i lirohet m leht, sepse di se kurrfar arme, asnj njeri e as kafsh nuk ka fuqi tia marr jetn, vetm Zoti mund ta bj kt. Koha e tij sht e caktuar. Sikur edhe tr fuqit e bots t bashkohen dikujt nuk do t mundnin tia marrin jetn as nj sekond para kohs s paracaktuar. Prandaj askush nuk sht m trim se ai i cili beson n Zotin. Asgj nuk mundet ta friksoj: bile edhe stuhit e fatkeqsive, shakullima e pengesave, si dhe armatat m t fuqishme nuk mund ta shkatrrojn. Kur del t luftoj n emr t Zotit ai mund ta shkatrroj fuqin dhjet her m t fort se ai. Prej ku mushrikt, kafirt dhe t pafet (ateistt) mund t fitojn vendosmri t till, fuqi t ktill? Ata konsiderojn jetn si dika q sht m e shtrenjt n bot dhe besojn se vdekjen e sjell armiku dhe se mund ti iket nse ikim para tij! ) Besimi n La ilahe il-lall-llah sjell paqe, knaqsi t shpirtit, liron shpirtin prej dshirave dinake t xhelozis, t zilis dhe t lakmis, e mbron q t mos prdor mjete t ndaluara pr t arritur sukses. Besimtari e di se pasuria sht n duart e Zotit dhe se Ai e ndan n mas m t madhe ose m t vogl si dshiron; Se nderi, fuqia dhe autoriteti - do gj i sht nnshtruar dshirs s Tij - dhe Ai dhuron si don. Se detyr e njeriut sht vetm t mundohet dhe t luftoj ndershm e n mnyr korrekte. Ai e di se suksesi dhe mossuksesi varen prej mshirs s Zotit; nse Ai don t jap, asnj fuqi nuk mundet ta pengoj n t, e nse nuk don, askush nuk mund ta
detyroj t jap. Prkundrazi, mushrikt, kafirt, dhe t pafet konsiderojn se sukseset ose mossukseset e tyre varen vetm prej orvatjes s tyre personale dhe prej ndihms dhe rezistencs s fuqive toksore. Sipas asaj, ata gjithmon mbeten skllevr t xhelozis dhe t lakmis. Q t korrin sukses ata nuk e shohin pr t madhe q t korruptojn, t lajkatojn, t tradhtojn dhe t shfrytzojn t gjitha llojet e mjeteve jofisnike. I bren xhelozia dhe zilia para suksesit t t tjerve dhe shfrytzojn krejt ka sht n fuqin e tyre q t shkaktojn rnien e rivalit t tyre. f) Efekti m i rndsishm i shprehjes La ilahe il-lall-llah sht n at q ajo bn q njeriu ti nnshtrohet dhe ti prmbahet ligjit t Zotit. Ai i cili beson n kt dispozit sht i sigurt se Zoti di krejt ka bhet haptas dhe fshehtas. Nse bn mkat n vend t fsheht ose n errsirn e nats, Zoti at e di. Ai i di bile edhe mendimet dhe qllimet tona t mira ose t kqija. Ne mundemi t fshehemi prej dokujt, por prej Zotit nuk mundemi. Sa m shum sht i bindur njeriu n te aq m shum do tu prmbahet porosive t Zotit, do ti largohet asaj q Zoti e ka ndaluar, ndrsa do ti kryej urdhrat e Tij, bile edhe nse sht vet dhe i fshehur n hijen e nats, sepse e di se mbikqyrja e Zotit nuk mungon asnjher dhe ai i friksohet gjyqit, gjykimi i t cilit sht i pashmangshm. Prandaj kusht i par dhe m i rndsishm q t jesh Musliman sht besimi n La ilahe il-lall-llah. Musliman, si e pam, sht ai i cili i nnshtrohet Zotit, ndrsa nnshtrimi ndaj Zotit sht i pamundshm nse nuk besohet fort n La ilahe il-lall-llah q d.m.th. askush nuk sht i denj t adhurohet, prve All-llahut. N msimet e Muhammedit (a.s.) besimi n Nj Zot sht parim m i rndsishm dhe themelor. Kjo sht baza e Islamit dhe burim i fuqis s tij. T gjitha besimet tjera, urdhrat dhe ligjet e Islamit bazohen n kt baz. T gjith marrin fuqin e tyre prej ktij burimi. Nse e heqim, nuk mbetet asgj prej Islamit.
BESIMI N MELEKT E ZOTIT

Pejgamberi Muhammed (a.s.) na msoi q prve ksaj, t besojm n ekzistimin e melekve t Zotit. Kjo sht shtylla e dyt e besimit islam. Ajo sht mjaft e rndsishme, sepse pastron konceptin e Tevhidit dhe largon rrezikun prej do nuance t shirkut (politeizmit). Politeistt i shoqronin Zotit: a) at q ka ekzistim material dhe q sht e dukshme pr syrin e njeriut, si sht dielli, hna, yjet, zjarri, uji, kafsht, heronjt. b) at q nuk ka ekzistim material dhe q nuk mund t vrehet me syrin e njeriut: qenie t padukshme pr t cilat njeriu mendon se jan prgjigje pr drejtimin e gjithsis: njra p.sh. e kontrollon ern, e dyta jep drit, e treta shiun etj. Hyjnit e ashtuquajtura t kategoris s par kan ekzistim material dhe njeriu i sheh. Pretendimi i tyre i rrejshm mbi Zotin plotsisht sht i ekspozuar me Kelimen La ilahe il-lall-llah. Kjo sht e mjaftueshme t refuzohet mendimi se ato posedojn dika hyjnore ose se meritojn fardo respektimi. Qeniet e kategoris s dyt, meq jan jomateriale, jan t fshehura prej syrit t njeriut dhe jan t paarritshme; politeistt jan t prir q t besojn n to. I konsiderojn si hyjni, zota ose si fmij t Zotit. Bjn idhuj dhe u dhurojn sakrifica. Q t besohet n njsin e Zotit, dhe q t eliminohet besimi n krijesat e padukshme t kategoris s dyt, sht e paraqitur posarisht kjo shtyll e fes.
Muhammedi (a.s.) na ka udhzuar se kto qenie shpirtrore t padukshme, t cilat njerzit i marrin pr hyjni, zota dhe fmij t Zotit, n realitet jan melekt e tij; ata jan nn sundimin e Tij, dhe aq i jan nnshtruar Atij saq nuk mund t largohen prej urdhrave t Tij. Zoti i prdor pr udhheqje n mbretrin e Tij, dhe ato i plotsojn urdhrat e Tij sakt dhe me plot vetdije. Ato nuk kan kurrfar pushteti q t mund t vendosin sipas dshirs s tyre: nuk mund ti propozojn Zotit kurrfar plani t mendimit t tyre; bile nuk jan t autorizuara q t ndrmjetsojn te Zoti pr njeriun. T adhurohen dhe t krkohet ndihm prej tyre sht mosdinjitet dhe nnmim pr njeriun. Sepse, n fillim t krijimit, Zoti i urdhroi ato q ti prulen Ademit, i dha m shum dituri prej tyre dhe duke e vn mbi to e bri Ademin mkmbs t Vetin n tok. Pra a mund t ket nnmim m i madh pr njeriun se sa tu prkulet dhe tu lutet pr mshir atyre, t cilt kan rn barkas para tij. Muhammedi (a.s.) na ka ndaluar ti adhurojm melekt dhe tu prshkruajm karakter hyjnor, por na ka sqaruar n t njjtn koh se melekt jan qenie t zgjedhura t Zotit, t pastra prej do mkati, sipas natyrs t paafta q mos ti nnshtrohen Zotit dhe gjithmon t zna me kryerjen e urdhrave t Tij. Prve asaj na ka msuar se kta melek na rrethojn n t gjitha ant, dhe se gjithmon jan n shoqrimin ton. Ata vrejn dhe shnojn t gjitha veprat tona, t mira e t kqija dhe ruajn evidentimin komplet pr jetn ton. Pas vdekjes son, kur do t dalim para Zotit, ata do t dorzojn protokollin e plot pr punn ton gjat jets n tok, n at libr do gj do t jet e shkruar prgjithmon, kurse nuk do t lshohet as imtsia m e vogl, bile edhe hollsia m e parndsishme dhe m e fshehur. Ne nuk jemi t informuar pr natyrn themelore t melekve. Na jan prmendur vetm disa atribute dhe cilsi t tyre dhe prej neve lypet t besojm n ekzistimin e tyre. Ne nuk kemi
mnyr tjetr t njohim natyrn dhe cilsit e tyre. Ajo do t ishte marri e qart tu prshkruajm nga ana jon fardo forme ose cilsie. Ne duhet t besojm patjetr n to ashtu si krkohet prej nesh. T mohojm ekzistimin e tyre sht kufr sepse s pari nuk kemi shkas pr at mohim, dhe e dyta, mospranimi yn q ti besojm do t ishte i njjt si edhe ti prshkruajm rren Muhammedit (a.s.). Ne thjesht besojm n ekzistimin e tyre pr at se n kt na ka udhzuar Pejgamberi i vrtet i Zotit xh.sh.
BESIMI N LIBRAT E ZOTIT XH.SH.

Shtylla e tret e fes, t ciln na e ka urdhruar Muhammedi (a.s.) ta besojm sht besimi n librat e Zotit; librat t cilat All-llahu ia drgoi njerzimit, prej kohe n koh nprmjet pejgamberve. Zoti ua ka shpallur librat e Veta pejgamberve t Vet edhe para Muhammedit dhe kto libra jan t drguara n t njjtn mnyr si ia ka drguar All-llahu Kuranin Muhammedit (a.s.). Ne jemi t informuar pr emrat e ktyre librave: Librat e Ibrahimit, Tevrati i Musait, Zeburi i Davudit dhe Inxhili i Isait. Nuk i dim emrat e librave, t cilat u jan drguar pejgamberve t tjer. Domethn prsa i prket ekzistimit t librave tjer fetar, nuk mund t themi mesiguri se a kan qen ato t shpallura ose jo. Por heshtazi besojm se kto libra, t cilat All-llahu i ka drguar, jan t vrteta.
www.islamischen.ch
95
N mes librave t cilat i prmendm, librat e Ibrahimit u humbn dhe nuk lan kurrfar gjurmsh n literaturn botrore. Zeburi i Davudit (libri i psalmeve), Tevrati dhe Inxhili ekzistojn te hebrenjt dhe krishtert, por Kurani neve na mson se njerzit i kan ndryshuar kto libra dhe se fjalt e Zotit aty jan t prziera me trillimet personale t shkrimtarve. Bile edhe studimi siprfaqsor i ktyre librave t Dhjats s Vjetr dhe katr ungjijve t Dhjats s Re zbulon se jan prodhim i lapsit t njeriut, dhe se vetm disa pjes origjinale t psalmeve t Davudit dhe t Ungjillit t Isait jan t ruajtura aty. Pes librat e par t Dhjats s Vjetr nuk e prbjn Tevratin origjinal, por n realitet jan fragmente t Tevratit t prziera me rrfimet tjera, t cilat i kan shkruar njerzit, ku direktivat origjinale t Zotit jan humbur n kt przierje. Po ashtu katr ungjijt e Isait nuk jan origjinali, t cilin e ka predikuar Isai a.s. Ato jan n realitet, biografia e Isait, t ciln e kan shkruar katr njerz t ndryshm n baz t njohjes s tyre dhe thashethemeve t dshmitarve t tjer, me vepra t caktuara t ungjillit origjinal. Por origjinalja dhe fiktivja, hyjnorja dhe njerzorja, jan aq t prziera, saq sht vshtir t dallohet kokrra prej bykut. sht fakt se fjala origjinale e Zotit nuk sht e ruajtur as te hebrenjt e as te krishtert. Prkundrazi, Kurani sht plotsisht i ruajtur dhe n te asgj nuk ka ndryshuar, e as nuk sht hequr. Kjo pun n ndryshimin e librave sht aq e dukshme saq vet hebrenjt dhe krishtert pranojn se nuk i kan tekstet origjinale, por i kan vetm prkthimet e tyre, t cilat me shekuj kan prjetuar dhe ende prjetojn shum ndrrime. Duke i studiuar kto libra, gjejm shum fragmente dhe prshkrime, t cilat nuk mund t jen prej Zotit. Fjalt e Zotit dhe t njeriut jan t prziera n kto libra dhe ne nuk dim ka rrjedh prej Zotit e ka prej njeriut. Na sht urdhruar t besojm n librat m par t shpallur n kuptim vetm q t pranojm se Zoti ka drguar libra edhe para Kuranit nprmjet Pejgamberve t Vet, se t gjitha ato kan qen t t njjtit Zot. Ai i njjti, i cili e drgoi Kuranin dhe lejoi shpalljen e Kuranit si libr t Zotit; nuk
ishte rast i ri dhe i panjohur, por me kt kishte pr qllim t vrtetoj, t riformuloj dhe t plotsoj udhzimet e Tij, t cilat i kan shtrembruar njerzit ose n t kaluarn jan ln pas dore. Kurani sht libri i fundit i Zotit dhe ekzistojn dallime mjaft t mdha n mes tij dhe librave t mparshm. Kto dallime mund t radhiten shkurt: a) Tekstet origjinale t shumics s librave t mparshm t Zotit kan humbur, kurse kan mbetur vetm prkthimet e tyre. Kurani, prkundrazi, ekziston ashtu si i sht shpallur Pejgamberit: asnj fjal, asnj pik nuk sht e ndryshuar. Fjala e Zotit ashtu sht e ruajtur pr tr koht. b) N librat e mparshm t Zotit, njeriu i ka przier fjalt e veta me fjalt e Zotit; n Kuran gjenden vetm fjal t Zotit n pastrtin e tyre origjinale. Kt madje e pranojn edhe armiqt e Islamit. c) Pr disa libra tjer t shenjt, t cilt i posedojn popujt e ndryshm n baz t argumenteve historike, nuk mund t thuhet se ato me t vrtet i takojn pejgamberit, t cilit i prshkruhen. Pr disa as q dihet se n ciln koh dhe cilit pejgamber i jan shpallur. Prsa i prket Kuranit, argumentet se ai i sht shpallur Muhammedit (a.s.) jan aq t shumta, aq t bindshme dhe aq t pakundrshtueshme saq edhe kritiku m i ashpr i Islamit nuk mund t dyshoj n to. Kto argumente jan aq n detaje saq me siguri mund t dihet shkaku dhe vendi i shpalljes s shum ajeteve dhe urdhrave t Kuranit.
www.islamischen.ch
97
) Librat e mparshm t Zotit jan t drguar n gjuht, t cilat koh t gjat jan gjuh t vdekura. N kohn e sotme asnj popull ose shoqri nuk flet n kto gjuh, ndaj vetm nj numr i vogl i njerzve mund ti kuptoj. Domethn, sikur edhe sot t ekzistonin kto libra n formn e tyre t pastr dhe origjinale, do t ishte e pamundshme n kohn ton ti kuptojm dhe sqarojm drejt urdhrat e tyre dhe ti zbatojm n praktik. Nga ana tjetr, gjuha e Kuranit sht gjuh e gjall; me miliona njerz flasin n te, kurse me miliona tjer e kuptojn dhe e njohin; ajo ligjrohet gati n t gjitha universitetet e bots; dokush mund ta msoj, kurse ai i cili nuk ka koh q ta bj kt, kudo do t gjej njerz t cilt e njohin kt gjuh dhe t cilt mund ta sqarojn kuptimin e Kuranit. d) do libr i shenjt i ishte drguar popullit t posam. Secili prej tyre prmbante numr t caktuar t urdhrave, t cilat si duket i ishin dedikuar pr nj periudh t caktuar t historis, dhe u jan prgjigjur nevojave t asaj kohe. Ato sot nuk jan t nevojshme e as q mund t praktikohen n praktik me knaqsi. Kjo tregon qart se kto libra i ishin t caktuara nj populli t posam e jo tr njerzimit. Prve ksaj, ato nuk jan shpallur q t ndiqen prgjithmon, bile edhe prej popujve, t cilve u jan drguar; ato jan t dedikuara q t shfrytzohen vetm n nj periudh me koh t caktuar. Kurani, prkundrazi, i sht dedikuar tr njerzimit: pr asnj dispozit t tij nuk mund t dyshohet se i sht drguar posarisht nj populli. Po ashtu porosit e Kuranit jan t atilla q mund t prdoren n do vend dhe n do koh. Ky fakt tregon se Kurani i sht dedikuar tr gjinis njerzore dhe ai sht ligj i prhershm pr jetn e njeriut. dh) Nuk mund t mohohet se librat e mparshm t Zotit kan prmbajtur po ashtu parime t drejtsis dhe ndershmris; ato po ashtu kan msuar pr parimet e moralitetit dhe kan treguar mnyrn e jets, e cila i plqen Zotit, por asnjri prej tyre nuk ishte aq i gjithanshm q t
prmbaj tr at q sht e nevojshme pr jet morale t njeriut, duke mos lshuar asgj dhe duke mos shtuar asgj. Disa prej tyre dallohen n nj shikim, kurse t tjert n shikim tjetr. Kurani sht ai, i cili ruan jo vetm at q ishte e mir n librat e mparshm, por edhe e prfundon fjaln e Zotit, e paraqet n mnyr t plot dhe e vizaton at ligj t jets, i cili prmban krejt ka sht e nevojshme pr njeriun n kt bot. e) Pr shkak t przierjes dhe shtrembrimit t tekstit nga ana e njeriut, me shtimin e fjalve dhe fjalive t reja, jan t ndrfutura shum sende n kto libra, t cilat jan joreale, t cilat e revoltojn logjikn dhe e nnmojn do instinkt t drejtsis. Aty gjenden gjra jonjerzore dhe t pandershme, t cilat e shtrembrojn besimin dhe veprimin e njeriut. Pr fat t keq, prve ksaj, jan ndrfutur edhe gjra, t cilat jan t padenja dhe joreale. Kurani sht pa shtime t tilla; ai nuk prmban asgj t kundrt me logjikn ose dika q do t nnmonte moralin; asnj imperativ i tij nuk sht i padrejt ose i till q t udhzoj n t keq; n te nuk ka as gjurm m t vogl t mosdinjitetit ose amoralitetit. Prej fillimit deri n fund, libri sht plot me urti dhe me vrtetsi. Ai prmban filozofin m t mir dhe ligj pr civilizimin njerzor. Ai tregon rrugn e drejt dhe e udhheq njeriun drejt suksesit dhe shptimit. Duke pasur parasysh kto karakteristika t posame, Kuranit i prgjigjen t gjith popujt e bots q t besojn n te, ti refuzojn t gjith librat tjer dhe t ndjekin vetm Kuranin, sepse ai prmban krejt at q sht rndsishme q t jetohet n pajtim me knaqsin e Zotit dhe pas tij m nuk ka nevoj pr kurrfar libri tjetr t Zotit. T studiuarit e dallimeve n mes Kuranit dhe librave t tjer t Zotit na lehtson t kuptojm, se natyra e fes n Kuran dhe n librat tjer nuk sht e njjt.
Besimi n librat e mparshm t Zotit do t kufizohej n thnien se jan t shpallur krejt prej Zotit, se jan t vrtet dhe se jan t shpallur q n kohn e vet t plotsojn qllimin e ngjashm si t Kuranit. Prkundrazi, sa i prket Kuranit, besimtari duhet t besoj se Kurani paraqet vetm fjaln e Zotit, se absolutisht sht i vrtet, se do fjal e tij sht e ruajtur mir, dhe se krejt ka n t sht e prmendur sht e sakt, e drejt dhe e arsyeshme. Njeriu ka pr detyr obliguese, n jetn e vet t udhhiqet nga t gjitha porosit e Kuranit dhe ti largohet krejt asaj q sht n kundrshtim me dispozitat e tij.
BESIMI N PEJGAMBERT E ZOTIT XH.SH.

N kapitullin e mparshm pam se pejgambert e Zotit jan paraqitur n gjiun e do populli, dhe se n esenc t gjith kan sjell t njjtn fe - Islamin, t ciln e propagandoi Muhammedi (a.s.). Nga ky pikshikim, t gjith pejgambert e Zotit i takojn kategoris s njjt dhe gjenden n t njjtn shkall. Mohimi i njrit prej tyre sht njjt si edhe t mohosh t gjith ata, dhe nse njeriu pranon njrin prej tyre ai duhet patjetr ti pranoj t gjith. Shkaku pr kt sht mjaft i thjesht. Paramendoni se dhjet njerz thon t njjtn gj; nse pranoni se njri prej tyre flet t vrtetn, ju me at pranoni se edhe nnt t tjert flasin t vrtetn. Nse ju nuk pranoni at q thot njri prej tyre, ju refuzoni, kuptohet, edhe t gjith t tjert. Prandaj n Islam sht e domosdoshme t ket besim t pakushtzuar n t gjith pejgambert e Zotit xh.sh. Ai i cili nuk beson n njrin prej pejgamberve sht kafir, bile edhe nse beson n krejt pejgambert tjer.
www.islamischen.ch
100
Duket se, sipas haditheve, numri i prgjithshm i pejgamberve t drguar popujve t ndryshm, n epoka t ndryshme sht 124.000. Nse vreni zanafilln e bots prej kur sht paraqitur n t njeriu dhe numri i popujve t ndryshm, t cilt kan parakaluar- ky numr nuk sht aq i madh. Ne duhet t besojm sakt n ata pejgamber, t cilt jan t prmendur n Kuran. Pr sa u prket t tjerve duhet t besojm se t gjith pejgambert, t cilt i drgoi All-llahu xh.sh. t udhheqin njerzimin, jan t vrtet. Sipas asaj ne besojm n t gjith pejgambert, t cilt jan paraqitur n Indi, Kin, Persi, Egjipt, Afrik, Evrop dhe n t gjitha vendet e bots, por nuk mund t jemi t sigurt sa u prket atyre, t cilt nuk gjenden n listn e pejgamberve t shnuar n Kuran. A kan qen ata pejgamber ose jo, ne nuk dim asgj t sakt pr ta. Nuk na lejohet t flasim dika kundr njerzve t shenjt t feve tjera. Gjithsesi sht e mundur q ndonjri prej tyre t ket qen pejgamber i Zotit dhe se nxnsit e tyre e kan prishur msimin e tyre pas vdekjes s tyre, ashtu si bn nxnsit e Isait dhe Musait ( le t jet i knaqur Zoti me t dyt!). Domethn, kurdo q shprehim ndonj mendim pr ta, kjo ka t bj me parimet dhe ritet e feve t tyre; pr sa u prket themeluesve t ktyre religjioneve, ne nuk do t flasim pr ta, nga frika se mos gabojm ndaj Pejgamberit. Ata kan qen pejgamber t Zotit dhe Zoti i ka drguar t tregojn rrugn e njjt t drejt t Islamit; n kt plan nuk ka dallim ndrmjet Muhammedit dhe pejgamberve t tjer (Le t jet bekimi i Zotit mbi t gjith!), dhe neve na sht urdhruar q t besojm njsoj n t gjith pejgambert. Por edhe pse n kt shikim jan t njjt, ekzistojn dallimet q vijojn ndrmjet Muhammedit (a.s.) dhe pejgamberve t tjer (le t jet bekimi i Zotit mbi ta t gjith!):
www.islamischen.ch
101
a) Pejgambert e mparshm kan ardhur n koh t caktuar dhe n popull t caktuar, ndrsa Muhammedi (a.s.) sht i drguar pr tr botn dhe pr t gjitha koht.(Pr kt pik m detajisht u fol n kapitullin III). b) T msuarit e ktyre pejgamberve u humb, ose ajo q ende ka mbetur nuk sht e plot dhe e vrtet, m shpesh gjendet n przierje me deklaratat e trilluara dhe t gabueshme. Prandaj edhe nse dikush do t ndjek msimet e tyre, nuk mund ta bj at. Prkundrazi, shkenca e Muhammedit (a.s.), biografia e tij, fjalt e tij, mnyra e jets s tij, morali i tij, shprehit dhe shkathtsit e tij, shkurt, jan t ruajtura t gjitha hollsit e jets dhe veprs s tij. Muhammedi (a.s.) sipas ksaj sht i vetmi prej ciklit t pejgamberve, sht person i vetm, pas hapave t t cilit mund t shkohet me prkushtim. c) Udhzimet, t cilat na i kan dhn pejgambert e mparshm nuk jan komplete dhe t gjithmbarshme. do pejgamber ka ardhur njri pas tjetrit dhe ka br ndrrime dhe plotsime n msimet dhe urdhrat e t parve t vet, duke vazhduar zinxhiri i reformave dhe i progresit. Prandaj msimet e pejgamberve t mparshm pas nj kohe t caktuar jan harruar. sht e qart se nuk kishte nevoj t ruhen msimet e mparshme pasi n vend t tyre vinin udhzime m komplete dhe m t prsosura. S fundi, njerzimit nprmjet Muhammedit (a.s.) i sht dhn ligji m i prsosur dhe t gjitha ligjet tjera automatikisht jan revokuar. Do t ishte marrzi dhe e pakuptimt q t ndiqet ligji i mangt, kur ekziston ligji i plot. Ai, i cili ndjek Pejgamberin Muhammed, i ndjek t gjith pejgambert, sepse gjithka q sht e mir dhe e prhershme n msimet e tyre, gjendet edhe n msimet e Muhammedit. Pra, ai i cili nuk pranon msimet e Muhammedit (a.s.) dhe zgjedh t pasoj ndonj pejgamber tjetr, vetm fshehet prej udhzimeve t shumta t mira dhe t dobishme, t cilat mund t gjenden n msimet e Muhammedit (a.s.),
por t cilat asnjher nuk kan ekzistuar n librat e pejgamberve t mparshm dhe, t cilat jan zbuluar vetm me ndrmjetsimin e Pejgamberit t fundit. Prandaj sht obligim i do qenieje njerzore t besoj n Muhammedin (a.s.) dhe vetm at ta ndjek. Q t bhet musliman i vrtet (ithtar i mnyrs s jets s Muhammedit a.s.) patjetr duhet t besohet plotsisht n Muhammedin (a.s.) dhe t thuhet: a) b) Se ai sht Pejgamber i Zotit Se t msuarit e tij sht i prsosur pa kurrfar mungese
c) Se ai sht Pejgamber i fundit i Zotit; pas tij nuk do t vij m asnj pejgamber te asnj popull deri n Ditn e gjykimit si edhe kurrfar personi, t cilit muslimani do t duhej ti besoj.
BESIMI N JETN PAS VDEKJES

E vrteta e pest e besimit sht besimi n jetn pas vdekjes. Pejgamberi i Zotit, Muhammedi (a.s.), na ka udhzuar t besojm n ringjalljen pas vdekjes dhe n Ditn e gjykimit. Elementet kryesore t ktij besimi jan si vijon: Jeta e ksaj bote dhe krejt asaj q ekziston, do t prfundoj n nj dit t caktuar. Kjo dit quhet Kijamet (ringjallja) dhe Ahireti (dita e fundit).
www.islamischen.ch
103
T gjitha qeniet njerzore, t cilat kan jetuar n kt bot, prej zanafills s saj, do t ringjallen dhe do t dalin para Zotit, i cili at dit do ti gjykoj. Kjo quhet Hashr (mbledhje). Materiali i kompletuar pr veprat e mira ose t kqija, t do personi, edhe mashkullit edhe t femrs, do t sillet para Zotit xh.sh. pr gjykimin definitiv. Zoti xh.sh. do t vendos pr shprblimin prfundimtar t do personi. Ai do ti mas veprat tona. Ai, veprat e mira t t cilit do t rndojn, do t shprblehet, kurse ai, veprat e kqija t t cilit do t rndojn, do t dnohet. Shprblimi dhe dnimi do t jen t matura drejt. Ata, t cilt me sukses kalojn n kt bot shkojn n xhennet dhe para tyre do t hapen dyert e fatit t prhershm. Ata, t cilt do t gjykohen dhe kan merituar dnim, do t drgohen n xhehennem - vendin e zjarrit dhe mundimit. Kto jan elementet kryesore t besimit n jetn pas vdekjes.
PRSE SHT I NEVOJSHM KY BESIM?

Besimi n jetn pas vdekjes gjithmon ka qen pjes e pandar e msimit t Pejgamberit. do pejgamber ka krkuar prej ithtarve t vet t besojn n te, pra edhe Muhammedi (a.s.). Pejgamberi i fundit e krkon kt prej nesh. Kjo ka qen gjithmon pik me rndsi e besimit islam. T gjith pejgambert kategorikisht kan deklaruar se ai, i cili nuk beson n te, ose dyshon,
sht kafir. Kjo sht kshtu, sepse mohimi i jets pas vdekjes i bn t pakuptimshme t gjitha besimet tjera. Ky mohim do t kishte domethnie se pr jet t prsosur nuk do t merret shprblim, ndaj njeriu do t zbrazte jetn e padituris dhe t mosbesimit. Q kt m mir ta shkurtojm, t mendojm pak pr kt problem. N jetn tuaj t prditshme, doher kur nga ju krkohet t bni dika, ju nj her mendoni: kujt do ti shrbej ajo dhe ka rrezikoj nse nuk e bj at? Kjo sht n vet natyrn e njeriut. Ai instinktivisht e sheh si vepr t padobishme at vepr pr t ciln nuk ka nevoj. Asnjher nuk keni dshiruar t humbni kohn dhe energjin tuaj q t bni nj pun t padobishme dhe joproduktive. Po ashtu ju nuk mundeni ti ikni nj gjje, e cila nuk sht e rrezikshme. sht rregull e prgjithshme, se sa m shum t jeni t bindur n dobin e nj gjje, aq m shum prgjigjja juaj do t jet e fort: sa m shum dyshoni n suksesin e saj, aq m shum qndrimi juaj do t jet i pavendosur. M n fund, prse njeriu se v dorn n zjarr? Sepse sht i bindur se zjarri djeg. Prse ik prej msimit? Sepse nuk e kupton rndsin e plot dhe dobin e edukimit dhe nuk beson n at q m t vjetrit mundohen tia fusin n kok. Tani shikoni njeriun, i cili nuk beson n Ditn e gjykimit. A nuk e konsideron ai besimin n Zotin dhe jetn sipas ligjit t tij si dika jo t rndsishme? far vlere do ti jap ai jets n synimin pr knaqsin e Zotit? Pr t, nnshtrimi ndaj Zotit nuk sjell kurrfar prparsie, mosnnshtrimi ligjit t tij, kurrfar dmi. Si do t jet e mundur q ai me plot vetdije t ndjek urdhrat e Zotit, t Pejgamberit dhe Librit t tij? Ku do t gjej ai motive dhe guxim t nevojshm q tu bj ball sprovave dhe sakrificave dhe t refuzoj knaqsin e ksaj bote? Nse njeriu nuk e ndjek ligjin e Zotit dhe jeton vetm sipas dshirs dhe instinktit t vet personal, pr ka i shrben besimi i tij n ekzistimin e Zotit xh.sh., nse ai kufizohet vetm n at?
Kjo nuk sht e tra. Nse mendoni m thell do t prfundoni se besimi n jetn pas vdekjes sht faktor i rndsishm n jetn e njeriut. T pranuarit e ktij kushti ose t refuzuarit e tij prcakton vet shtegun e jets dhe sjelljes s njeriut. Njeriu, i cili ka parasysh vetm suksesin ose mossuksesin vetm n kt bot, do t kujdeset vetm pr begatit ose fatkeqsit, t cilat mund ti ndodhin n kt jet. Nuk do t prgatitet q t marr ndonj aksion, nse nuk ka shpresa se pr t do t ket dobi n kt bot e nse ajo nuk i prek interesat e tij n kt bot, as q do t largohet prej veprs s keqe. Por njeriu, i cili beson n jetn e ardhshme, n botn tjetr, dhe i cili sht fort i bindur n pasojat prfundimtare t veprave t tij, i sheh t gjitha dobit dhe humbjet e ksaj bote si t prkohshme dhe t kalueshme dhe nuk do t v n dyshim shptimin e tij t prhershm pr nj dobi t prkohshme. Ai do ti shikoj sendet n nj perspektiv m t gjer dhe gjithmon do t ket parasysh at q mund ta fitoj ose ta humb n t prhershmen. Ai do t bj t mira pa marr parasysh sa do ti kushtoj ajo n kt bot, ose pa marr parasysh sa trheqse sht fuqia e saj. Ai do t gjykoj pr veprat n baz t pasojave t tyre n amshueshmri dhe nuk do tu nnshtrohet instinkteve dhe shinakotave t veta. Ekziston dallim i plot n mes koncepteve jetsore t besimtarit dhe t atij, i cili nuk beson n Ditn e gjykimit. Ideja pr veprn e mir t ktij t fundit sht e kufizuar n dobin e drejtprdrejt, t ciln ai mund ta arrij n kt jet kalimtare: para, t mira materiale, fam dhe sende t ngjashme, t cilat i japin fuqi, pozit, nam dhe fat n kt bot. Kto sende e prbjn qllimin e tij t vetm n kt bot. Knaqja e dshirave t tij personale dhe suksesi i tij bhen
www.islamischen.ch
106
alfa dhe omega t jets s tij. Q t arrij kt, ai nuk sheh pr t madhe q t prdor edhe mjete t ashpra dhe t padrejta. Po ashtu ai e quan vepr t keqe tr at q trheq rrezik apo q ia ngatrron interesat e tij n kt bot, si humbja e pasuris dhe e jets, shndeti i keq, autoriteti i ulur, ose ndonj fatkeqsi tjetr. Prkundr ktij njeriu, koncepti i s mirs dhe s keqes te besimtari sht krejtsisht tjetr. Pr t e mir sht krejt ka i plqen Zotit, kurse e keqe krejt ka e shkakton paknaqsin dhe hidhrimin e Tij. Vepra e mir, sipas mendimit t tij, do t mbetet e mir edhe nse nuk i sjell asgj n kt bot, bile edhe nse shkakton humbje n t mirat e ksaj bote, ose i dmton interesit t tij personal. Ai sht i bindur se All-llahu xh.sh. do ta shprblej n botn e amshuar dhe se ai sht sukses i vrtet. Po ashtu, ai nuk do tu nnshtrohet veprave t kqija vetm pr dobin e ksaj bote, sepse e di se edhe nse i ik dnimit n kt jet t shkurtr, ai do t jet gjithmon n humbje dhe nuk do t jet i aft q t mbrohet nga dnimi i gjyqit t Zotit. Ai nuk beson n relativitetin e moralit, por u prmbahet normave absolute, t cilat All-llahu i ka shpallur, dhe jeton n pajtim me to, pa marr parasysh n dobin ose humbjen e ksaj bote. Pra, besimi ose mosbesimi n jetn pas vdekjes bn q njeriu t hap rrug t ndryshme n jet. Pr ate, i cili nuk beson n Ditn e gjykimit, sht e pamundshme t formuloj jetn e vet si krkon Islami. Islami thot: N rrugn e Zotit jepni zekat t varfrit. Prgjigjja e tij do t jet: Jo, sepse do t varfrohem duke dhn zekat; m shum dua q n vend t tij t jap t hollat me kamat. Dhe kur ia paguan borxhin, nuk ia z pr t madhe q t marr krejt ka i takon atij edhe nse ata jan t varfr dhe t uritur. Islami thot: Flitni gjithmon t vrtetn dhe largohuni rrens, bile edhe nse duke gnjyer fitoni e duke folur t vrtetn humbni. Prgjigjja e tij do t jet: Prse t flas t vrtetn, nse prej saj nuk kam dobi dhe nse m sjell humbje? Prse ti
largohem rrens, nse ajo m sjell dobi, duke mos rrezikuar asgj, bile nuk m del as zri i keq? Ai gjendet i vetmuar n nj vend dhe aty gjen nj metal t vlefshm; pr situatn e till Islami thot: ajo nuk sht prona yte, mos e prek; por ai do t thot: ai sht send, t cilin un e gjeta aty rastsisht pa kurrfar mundi; prse mos ta marr? Askush nuk m sheh, askush nuk do ta lajmroj policin si dhe kundr meje nuk do t dshmoj askush n gjyq, e as do t m dal zri i keq ndrmjet njerzve. Prse mos ta prvetsoj kt gj t mueshme? Dikush ka ln fsheht t holla te ky njeri dhe s shpejti pas ksaj vdes. Islami thot: Bhuni t ndershm dhe t hollat, t cilat jan t deponuara te ju tua ktheni trashgimtarve t t vdekurit. Ai thot: Pse? Nuk ka argumente se t hollat e tij m jan besuar mua; dhe fmijt e tij nuk i din. Mund ti prvetsoj pa rrethana t rnda, duke mos u friksuar as prej padis gjyqsore as prej namit t tij prse un mos ta bj at? M shkurt, n do hap n jet, Islami e udhheq n rrug t sigurt dhe krkon q t prvetsoj sjellje t konsoliduar; por ai gjithmon do t marr kahe t kundrt. Sepse Islami do gj mat dhe vlerson n baz t pasojave t amshueshme; ndrsa personi i till doher ka n mend rezultatin e drejtprdrejt t ksaj bote. Tash mund t kuptoni prse njeriu nuk mund t jet me t vrtet musliman, nse nuk beson n Ditn e gjykimit. T jesh musliman sht gj e madhe: n realitet pa kt besim nuk mund t bhet as njeri i mir, sepse mohimi i Dits s gjykimit e rrzon njeriun n nivelin m t ult.
www.islamischen.ch
108
JETA PAS VDEKJES: JUSTIFIKIM RACIONAL

Deri m tash diskutuam pr nevojn dhe rndsin e besimit n Ditn e gjykimit. T shqyrtojm tash deri n ciln pik mund q racionalisht t sqarohen elementet e ktij besimi. Krejt ka Muhammedi (a.s.) ka mundur t na tregoj pr jetn pas vdekjes, mund t mbrohet logjikisht. Edhe pse besimi n Ditn e gjykimit bazohet n besueshmrin e pakushtzuar n Pejgamberin e Zotit. T menduarit racional jo vetm q vrteton kt besim, por edhe zbulon se msimet e Muhammedit (a.s.) n kt aspekt jan shum m t kuptueshme se sa t gjitha qndrimet tjera pr jetn pas vdekjes. Pr jetn pas vdekjes mund t hasen mendimet q vijojn: a) Disa mendojn se me vdekjen pr njeriun do gj mbaron dhe se pas ktij rasti, i cili prfundon jetn e tij, nuk ka jet tjetr. Sipas mendimit t tyre ky besim sht ireal. Ata thon se besimi i till sht joshkencor dhe se nuk mund t mbrohet. Ky sht mendimi i ateistve, t cilt thon se ai sht i bazuar n shkenc, ndrsa pr mbshtetje shrben shkenca e Perndimit. b) T dytt kan qndrim se njeriu q ti heq pasojat e veprave t veta, kthehet n bot prkohsisht. Nse n jet ka br vepra t kqija, n botn e ardhshme do t ket form t kafshs, t qenit, ose t maces etj., ose drurit ose njeriut t klass m t ult. Nse veprat i ka t mira, ai do t ringjallet n klas m t lart. Kt koncept e ndeshim te disa religjione orientale t caktuara.
www.islamischen.ch
109
c) Ekziston koncepti, i cili prmban besimin n Ditn e gjykimit, ringjalljen dhe daljen e njeriut para gjyqit t Zotit, si dhe n ndarjen e shprblimeve dhe dnimeve. Ky sht besimi i prbashkt i t gjith pejgamberve. Ti shqyrtojm kto koncepcione t ndryshme nj nga nj. I pari, i cili ia prvetson vetes autoritetin dhe mohon se at e prmban shkenca, thot se nuk ka kurrfar realiteti n jetn pas vdekjes. Mbrojtsit e tij thon se nuk kan par asnjher dik q t kthehet pas vdekjes s vet. Nuk ka ndodh asnj rast i vetm i ringjalljes. Shohim se njeriu pas vdekjes shndrrohet n pluhur. Sipas asaj, vdekja sht fund i jets dhe nuk ka jet pas vdekjes. Por t mendojm pr kt paragjykim. A sht ai n t vrtet i bazuar n logjik? Nse sht e vrtet se nuk ka ndodh asnj rast i ringjalljes pas vdekjes, mund t prfundohet se nuk dihet se ka vjen pas vdekjes. Por n vend q t ndalen n kta kufij; ata deklarojn se nuk do t ndodh asgj pas vdekjes, duke nnvizuar n t njjtn koh se flasin n emr t shkencs! N realitet, ata flasin n mnyr t pacaktuar. Shkenca nuk na thot asgj - negative ose pozitive - pr kt lnd dhe thnia e tyre se nuk ekziston jeta pas vdekjes sht e pabaz. Thnia e tyre nuk sht aspak e ndryshueshme prej thnies s njeriut t paudhzuar, i cili nuk ka pa asnjher plan dhe i cili duke u mbshtetur n at dituri deklaron se aeroplant nuk ekzistojn! Nse dikush asnjher nuk e ka pa nj gj, nuk do t thot se ajo gj nuk ekziston. Jo vetm njeriu por edhe i tr njerzimi, nse asnjher nuk e kan par nj gj, nuk kan t drejt t pohojn se nj gj e till nuk ekziston ose se nuk mund t ekzistoj. Ky pohim sht iluzion dhe rreptsisht antishkencor. Asnj njeri i menur nuk mund ta mbroj kt pohim. T shqyrtojm tash koncepcionin e dyt. Sipas tij, qenia njerzore sht qenie njerzore sepse n formn e mparshme t saj shtazore ka br vepra t mira; kurse kafsha sht kafsh sepse m
par ka br vepra t kqija si qenie njerzore. Me fjal t tjera, t jesh njeri ose kafsh sht pasoj e veprave tona t bra gjat forms ton t mparshme. Pra, mund t parashtrohet pyetja: Kush u krijua m par, njeriu ose kafsha? Nse prgjigjemi q njeriu ka qen para kafshs, duhet ather t pranojm se ai ka qen kafsh para asaj dhe se ka fituar formn e njeriut pr shkak t veprave t mira t tij. Nse prgjigjemi se ka qen kafsha duhet t pranojm se ajo ka qen njeri para asaj, dhe sht transformuar n kafsh pr shkak t veprave t tij t kqija. Kjo na fut n nj rreth t mahnitshm dhe mbrojtsit e ksaj teorie nuk mund t vendosin pr formn n t ciln sht paraqitur krijesa e par, sepse do gjenerat prmban n vete gjeneratn e mparshme ashtu q gjenerata e ardhshme mund t konsiderohet vetm si pasoj e t pars. Kjo sht thjesht absurde. T shqyrtojm tash qndrimin e tret. Parafytyrimi i par sht: Kjo bot nj dit do t prfundoj, Zoti do t shkatrroj gjithsin dhe n vend t saj do t krijoj nj bot tjetr, m t madhe dhe m t mir. Ky pohim sht gjithsesi i sakt: nuk mund t dyshohet n saktsin e tij. Sa m shum q mendohet pr natyrn e kozmosit aq m e qart sht se orari, i cili ekziston nuk sht i amshueshm, sepse t gjitha fuqit, t cilat veprojn n t, jan t kufizuara sipas natyrs s tyre dhe duket krejt e qart se ato nj dit krejtsisht do t shteren. Prandaj dijetart pajtohen se nj dit dielli do t ftohet dhe m nuk do t prodhoj energji, se yjet do t ndeshen n mes veti dhe se i tr sistemi i gjithsis do t rregullohet dhe do t shkatrrohet. Prve ksaj, nse evolucioni sht i vrtet pr pjest prbrse t gjithsis, prse ai mos t jet i vrtet edhe pr tr gjithsin?
www.islamischen.ch
111
T mendosh se gjithsia do t shkatrrohet plotsisht dhe se do t humbet sht m e arsyeshme sesa t mendosh se gjithsia do t kaloj n shkalln e dyt t evolucionit dhe se do t paraqitet rend i ri i sendeve n nj gjendje m t mir dhe m ideale. Parafytyrimi i dyt i ktij besimi sht q njeriu prsri do t ringjallet. A sht e mundur kjo? Nse sht, si ka qen jeta e tashme e njeriut e mundshme? sht e sigurt se Zoti, i cili krijoi njeriun n kt bot, mund t bj t njjtn edhe n botn tjetr t ardhshme. Kjo jo vetm q sht e mundshme, por sht edhe nevoj e domosdoshme pozitive, si do t shihet m von. Parafytyrimi i tret sht q krejt veprat e njeriut n kt bot shkruhen dhe se do t ekspozohen n Ditn e gjykimit. Argumentin e saktsis s ktij pohimi n kohn ton e pranon edhe vet shkenca. sht zbuluar para s gjithash, se zrat t cilat i prodhojm, emitohen n valt e lehta n ajr dhe shuhen. Tash sht zbuluar se zri l gjurm n sendet rreth tij dhe mundet, sipas ksaj, t reprodukohet. Pllakat e gramofonit bhen n kt parim. Prej aty mund t kuptohet se shenja e do lvizjeje t njeriut sht e shtypur n t gjitha sendet, t cilat jan n raport me valt e prodhuara nprmjet lvizjes. Kjo tregon se regjistrimi i t gjitha veprave tona sht i ruajtur plotsisht dhe se mund t prodhohet prsri. Parafytyrimi i katrt sht se n Ditn e ringjalljes Zoti xh.sh. do t vendos gjyqin e vet dhe do t shprblej ose do t dnoj njeriun pr veprat e tij t mira ose t kqija. sht ktu e palogjikshme? Vet logjika dshiron q Zoti t gjykoj dhe t jap gjykim t drejt. Ne shohim shpesh se njeriu bn vepr t mir dhe ajo nuk i sjell asgj t mir n kt bot. Shohim tjetrin i cili bn vepr t keqe dhe nuk dnohet pr te n kt bot. Dhe jo vetm kjo, ne mund t prmendim me mijra raste ku vepra e keqe i sjell shprblim fajtorit. Kur i shohim kto gjra, t
cilat ndodhin do dit, logjika dhe ndjenja jon pr t vrtetn dshiron t vij koha kur njeriu, i cili bn mir, t shprblehet, kurse ai q bn keq - t dnohet. Rregulli i tashm i sendeve, si mund t shihni edhe vet, i sht nnshtruar ligjit fizik sipas t cilit njeriu sht i lir t bj keq, nse ai ashtu vendos, kurse pr at t mos ket pasoja t kqija. Nse ju keni nj kov me benzin dhe nj kuti t shkrepses, ju mund ta digjni shtpin e armikut tuaj dhe mund ti ikni krejt pasojave t ksaj vepra, nse rrethanat jan n favorin tuaj. A do t thot kjo q ky dm do t shptoj pa pasoja? Sigurisht jo! Ajo do t thot q sht paraqitur vetm rezultati i tij fizik, kurse rezultati i tij moral ende nuk sht i vendosur. A mendoni ju q sht e logjikshme q kto pasoja morale asnjher t mos paraqiten. Nse mendoni se ato nj dit do t paraqiten, ather parashtrohet pyetja: ku? Sigurisht jo n kt bot, sepse n kt bot fizike vetm veprat fizike manifestohen, ndrsa pasojat racionale dhe morale nuk paraqiten asnjher. N realitet, ato mund t paraqiten vetm me themelimin e rendit t ri t sendeve, kur ligjet morale dhe racionale do t fitojn dhe do t ken superioritet absolut dhe ku ligjet fizike do tu nnshtrohen atyre morale dhe racionale. Bhet fjal pr botn e re, e cila sht si tham m par; shkalla e ardhshme evolutive e gjithsis. Ai sht evolutiv n at domethnie q do t jet i rregulluar m par me ligj moral e pastaj me at fizik. Pasojat racionale t veprave t njerzve, t cilat plotsisht ose pjesrisht jan t shmangura n kt bot, ather do t paraqiten. Pozita e njeriut do t jet e prcaktuar me vlern e tij morale dhe racionale, sipas sjelljes s tij n kt bot provuese. Pra, nuk do t shihni m njeriun e aft t detyruar ti nnshtrohet t mendurit, ose njeriu me moral superior t marr pozit m t ult sesa njeriu m i thjesht, si sht rasti n kt bot. Parafytyrimi i fundit i ktij besimi sht ekzistimi i xhennetit dhe xhehennemit, e cila gj po ashtu nuk sht e pamundshme. Nse Zoti mund t krijoj Diellin, Hnn, yjet dhe Tokn, pse t mos
mund t krijoj xhennetin dhe xhehennemin. Kur do t mbaj gjykimin dhe do t shpreh gjykimet e drejta, duke i shprblyer ata, t cilt e kan merituar at dhe duke i dnuar fajtort, patjetr duhet t ket nj vend ku t merituarit do t mund t prjetojn shprblimin dhe fatin e do lloji dhe vendi i dyt ku fajtort do t durojn dhembjen dhe nnmimin. Meq i shqyrtuam t gjith kta probleme, secili do t konkludoj se besimi n jetn pas vdekjes sht koncepcioni m racional, ndaj n te nuk ka asgj t pakuptueshme. Prve ksaj, kur Pejgamberi Muhammed a.s. thoshte se ky besim sht e vrtet absolute dhe kur dim se ai gjithmon tregonte vetm at q sht e mir pr ne, logjika na detyron q t besojm n te n mnyr t pakushtzuar e jo t refuzojm kt besim pa kurrfar shkaku t arsyeshm. Pes dispozitat e lartprmendura t besimit i prbjn themelet e Islamit. Brthama e tyre sht e prmbajtur n fjalin e shkurtr t ashtuquajtur Kelime Tajjibe. Kur ju e shprehni La ilahe il-lallllah (nuk ka Zot tjetr, prve All-llahut), ju i refuzoni krejt hyjnit e rrejshme dhe deklaroni se jeni krijesa t Nj Zoti; kurse ia shtoni Muhammedun resulull-llah (Muhammedi sht Pejgamber i Zotit) ju vrtetoni dhe pranoni pejgamberllkun e Muhammedit (a.s.). Fakti se pranoni pejgamberllkun e tij heq pas edhe besimin n nj Zot dhe atributet e Tij, n melekt e Tij, n Librat e Tij dhe n jetn pas vdekjes. Kjo juve ju obligon q sinqerisht t ndiqni rrugn e nnshtrimit ndaj Zotit xh.sh. t ciln Pejgamberi (a.s.) na e ka treguar. Ktu mbshtetet rruga e shptimit dhe e suksesit.
www.islamischen.ch
114
KAPITULLI V LUTJA DHE ADHURIMI

Diskutimi i mparshm na bri me dije se Pejgamberi Muhammed (a.s.) na ka urdhruar t besojm n pes themelet e fes: a) b) c) ) d) Besimi n Zotin xh.sh., i cili nuk ka shok n hyjnin e Tij. Besimi n melekt e Zotit xh.sh. Besimi n librat e Zotit dhe n Kuranin si Libr i fundit i Tij. Besimi n pejgambert e Zotit dhe n Muhammedin (a.s.) si pejgamber i fundit i Tij. Besimi n jetn pas vdekjes.
Kto pes shtylla e prbjn bazamentin e Islamit. Ai i cili beson n to hyn nn kraht e Islamit dhe bhet antar i bashksis islame. Por nuk mjafton q t proklamojm besimin ton vetm verbalisht (me fjal) pr tu br musliman t vrtet. Duhet n praktik t plotsojm dispozitat, t cilat i ka dhn Muhammedi (a.s.) n baz t asaj si e ka urdhruar All-llahu xh.sh. at. Sepse besimi n Zotin xh.sh. gjithsesi trheq pas veti nnshtrimin praktik n fjalt e tij: e ai sht nnshtrimi n Zotin xh.sh., t cilin e ka themeluar Islami. Me kt besim ju deklaroni se vetm All-llahu sht Zot i juaj, e kjo do t thot se Ai sht Krijuesi juaj e ju jeni krijesa t Tij: deklaroni se Ai sht Zoti juaj, kurse ju robr t tij; se Ai sht Sundues i juaj kurse ju t drguar t Tij. Pasi q e keni pranuar si Zot dhe Sundues tuaj, nse e refuzoni nnshtrimin ndaj Tij,
www.islamischen.ch
115
ather ju jeni renegat me pranimin tuaj personal. Njkohsisht, kur ju besoni n Zotin xh.sh. ju besoni se Kurani sht Libr i Zotit. Kjo do t thot se ju pranoni se e tr prmbajtja e Kuranit sht e inspiruar prej Zotit. Ashtu obligimi juaj sht t pranoni dhe ti nnshtroheni tr asaj q n te sht e prmbajtur. N t njjtn koh ju pranoni se Muhammedi (a.s.) sht Pejgamber i Zotit, q do t thot se keni pranuar se do urdhr dhe ndales e tij sht prej Zotit xh.sh. Nse kt e pranoni jeni t obliguar ti bindeni. Sipas ksaj ju do t jeni musliman t vrtet vetm ather, nse veprat tuaja jan n pajtim me fjalt tuaja, prndryshe Islami juaj do t mbetet i paplot. T shohim tash rregullat e sjelljes, t cilat na i ka msuar Muhammedi (a.s.) i frymzuar prej Zotit t Gjithfuqishm. E para dhe para s gjithash n kt aspekt sht Ibadeti - detyrat themelore, t cilave patjetr duhet tu prmbahet do person, i cili deklaron se i takon bashksis islame.
SHPIRTI I IBADETIT OSE ADHURIMIT

Ibadet sht fjal arabe e nxjerrur prej Abd (rob) dhe do t thot prulje (nnshtrim). Ajo tregon faktin se All-llahu sht Zoti juaj dhe se jeni robr t Tij, dhe se krejt ajo q nj rob mund ta bj q Zoti i tij t jet i knaqur me te - sht Ibadet. Koncepti islamik i ibadetit sht mjaft i gjer. Nse ju pastroni gjuhn tuaj prej mosdinjitetit, rrens, prgojimit, nnmimit dhe flitni t vrtetn dhe gjra t mira, kurse krejt at q e bni e bni vetm pr at q ka urdhruar Zoti xh.sh. kto vepra e prbjn ibadetin, edhe pse ato mund t duken se nuk kan lidhje me fen. Nse ju
rregullisht ndiqni ligjin e Zotit n punt tuaja tregtare dhe ekonomike, dhe nse mbeteni besnik n veprat tuaja me prindrit tuaj, farefisin dhe shokt dhe me t gjith ata, t cilt vijn n kontakt me ju, t gjitha kto aktivitete tuaja jan ibadet. Nse ju ndihmoni t varfrit, t uriturit dhe njerzit n fatkeqsi, nse at e bni jo pr interesin tuaj personal, por vetm pr at pse e krkoni knaqsin e Zotit, kjo sjellje po ashtu sht ibadet. Bile edhe punt tuaja bujqsore, pun t cilat i ndrmerrni q t fitoni pr mirmbajtjen tuaj dhe t atyre q varen prej jush, jan ibadet, nse i kryeni n mnyr korrekte dhe t ndershme dhe nse i prmbaheni ligjit t Zotit. Shkurt, t gjitha aktivitetet tuaja dhe e tr jeta juaj jan ibadet, nse jan n pajtim me ligjin e Zotit, nse zemra juaj sht e mbushur me frik ndaj Zotit duke e br krejt kt. Pra, doher kur bni mir dhe i largoheni s keqes prej friks ndaj Zotit, n fardo sfere t jets dhe lmi t aktivitetit, ju i plotsoni obligimet tuaja islame. Kjo sht domethnia e vrtet e ibadetit: njeriu duhet ti dorzohet plotsisht knaqsis s All-llahut, tia adaptoj jetn e tij rregullit, t cilin All-llahu e ka vendosur. Q t arrihet ky qllim, sht vendosur nj cikl i ibadeteve t caktuara, i cili shrben si ushtrim. Sa m zellshm ti ndjekim ushtrimet aq m leht do t gjejm harmonin n mes idealeve tona dhe sjelljes ton praktike. Pra, ibadetet jan shtyllat n t cilat mbshtetet ndrtesa e Islamit.
www.islamischen.ch
117
NAMAZI (SALATI)
T falurit e namazit sht obligimi i par dhe m i rndsishm. sht Namazi? Ato jan lutjet e obligueshme t prditshme, t cilat prbhen n prsritjen dhe freskimin e qndrimeve n t cilat mbshtetet besimi juaj, pes her n dit. Ju ngriheni hert n mngjes, merrni abdest dhe qndroni para Zotit tuaj. Lvizjet, t cilat i bni gjat namazit (salatit) jan personifikim i shpirtit t adhurimit; leximi n namaz ua prkujton juve obligimet tuaja ndaj Zotit xh.sh. Ju krkoni udhzimin e Tij dhe e lutni pandrprer tua bj t mundshme ti largoheni hidhrimit t Tij dhe t ndiqni rrugn e Tij t drejt. Ju lexoni prej Librit t Zotit dhe dshmoni vrtetsin e Pejgamberit dhe n kt mnyr freskoni besimin tuaj n Ditn e gjykimit dhe se do t paraqiteni para Zotit tuaj dhe do t jepni llogari pr tr jetn tuaj. Ashtu fillon dita juaj. Disa or m von muezini ju thirr n namaz dhe prsri i nnshtroheni Zotit xh.sh. dhe prsritni marrveshjen tuaj me Te. Ju ndaheni prej obligimeve tuaja botrore dhe krkoni pranim te Zoti. Kjo juve edhe nj her ua prkujton rolin tuaj t vrtet n kt jet. Pas ksaj ju u ktheheni punve tuaja; dhe prsri pas disa orve i prezentoheni Zotit tuaj. Kjo, prsri sht si vrejtje pr ju q prsri t rregulloni kujdesin tuaj n dispozitat e fes. Kur dielli perndon dhe bie errsira, ju prsri kryeni namazin, ashtu q ju as ather nuk mundeni t harroni obligimet dhe detyrat tuaja. Pas nj kohe t caktuar ju prsri paraqiteni para Zotit dhe ajo sht lutja juaj e fundit. Pra, para se t shkoni t fleni edhe nj her e forconi besimin tuaj dhe pruleni para All-llahut xh.sh.. Ashtu prfundoni ditn tuaj. Shpeshtsia dhe koha e namazit ka pr qllim q asnjher mos t harroni qllimin dhe detyrn e jets suaj n mesin e aktiviteteve t ksaj bote.
www.islamischen.ch
118
Leht sht t kuptohet se si lutjet e prditshme i forcojn themelet e fes tuaj, ju prgatisin juve pr nj jet t prulur dhe t virtytshme ndaj Zotit xh.sh. dhe e gjallrojn kt fe, prej nga buron trimria, sinqeriteti, vendosmria, pastrtia e zemrs dhe e shpirtit dhe ngritja e moralit. T shohim tash se si sendrtohet kjo. Ju merrni abdest si e ka rregulluar ate Pejgamberi i Zotit (a.s.). Ju i kryeni lutjet tuaja sipas udhzimeve t Pejgamberit. Pse ju e bni at? Rndom vetm pr at se besoni n pejgamberllkun e Muhammedit (a.s.) dhe se detyr obliguese e juaj sht q ti pruleni me shpirtgjersi. Prse ju nuk bni gabime me qllim n leximin e Kuranit? A e bni kt pr at se pranoni se ky tekst sht fjal e Zotit dhe nse i shmangeni ndonj germe t tij e konsideroni pr mkat. N namaz ju lexoni shum prej tij pa z, nse leni dika mangut ose bni gabim askush nuk ka q t ju kontrolloj. Por ju at asnjher nuk e bni me qllim. Pse? Sepse besoni se All-llahu xh.sh. gjithmon sht i zgjuar, se Ai e dgjon tr at q ju e shprehni dhe se i jan t njohura t gjitha gjrat e dukshme dhe t padukshme. Kush sht ai, i cili bri q ju t faleni bile edhe n vendet ku askush nuk e krkon at prej jush, ose q t ju shoh se si e bni at? A nuk sht kjo vetm pr shkak t bindjes suaj se Zoti xh.sh. gjithmon ju vren? Kush sht q ju detyron q ti bni lutjet tuaja t rndsishme dhe t shpejtoni n namaz n xhami? Kush bn q ju t ndrpreni gjumin hert n ort e mngjesit, t shkoni n xhami, n t nxehtin e dits dhe t lshoni zbavitjen e nats pr shkak t namazit? A sht kjo dika tjetr prve ndjenjs suaj t obligimit, t kuptuarit tuaj se patjetr e keni t plotsoni prgjegjsin tuaj ndaj Zotit me do kusht? Dhe prse friksoheni t bni gabim duke u lutur? Sepse zemra juaj sht e mbushur me frik e respekt ndaj Zotit dhe pr at se e dini se do t paraqiteni para Zotit xh.sh. n Ditn e gjykimit dhe do t jepni llogari pr tr jetn tuaj. A mund t ket metod m t mir t ushtrimit moral dhe shpirtror prej namazit? Ky ushtrim e bn njeriun musliman shembullor.
Namazet ia prkujtojn marrveshjen e tij me Zotin xh.sh. dhe e gjallrojn besimin e tij n Allllahun xh.sh. dhe bjn q gjithmon t ket n mend Ditn e gjykimit. Lutjet i ndihmojn q t jetoj sipas parimeve t Pejgamberit (a.s.) dhe e nxitojn t kryej obligimet e tij. Lutja sht mnyra m e mir q ti ndihmohet njeriut tua prshtat sjelljen e vet idealeve t veta. sht e qart nse njeriu sht i vetdijshm pr obligimet e tij ndaj Krijuesit t vet aq fort saq e mon at m shum se t gjitha pasurit e ksaj bote, ai sigurisht do t jet korrekt n t gjitha aktivitetet e tij se prndryshe do tia ngarkoj vetes mosknaqsin e All-llahut t cils gj gjithmon i sht larguar. Ai do ti mbetet besnik Ligjit Hyjnor n t gjitha fazat e jets, njlloj si ka kujdes ndaj pes namazeve t prditshme. N kt njeri mund t llogaritet edhe n lmenjt tjer t aktiviteteve, sepse nse i afrohet hija e mkatit ai do t orvatet ti largohet prej friks ndaj Zotit e cila gjithmon sht e pranishme n zemrn e tij. E nse edhe pas nj ushtrimi qensor t till njeriu sillet keq n lmenjt tjer t jets dhe e shkel ligjin e Zotit, ai mund t rrjedh vetm prej nj mosnnshtrimi natyror t personalitetit t tij. Pra, ne prsri e prsrisim, ju duhet t kryeni namazet tuaja me xhemat, veanrisht namazin e xhumas. Ashtu formohet n mes t muslimanve lidhja e dashuris dhe t kuptuarit e prbashkt. Kjo ngjall n ta ndjenjn pr nj kolektivitet t prbashkt dhe kultivon n ta vllazrimin kombtar. T gjith i kryejn lutjet e tyre me xhemat, ndaj ajo mbjell nj ndenj t thell t vllazrimit. Namazet po ashtu jan simbole t bashkimit sepse i varfri dhe i pasuri, i dobti dhe i forti, oficeri dhe ushtari, i dituri dhe injoranti, i ziu dhe i bardhi - t gjith jan n t njjtin saf dhe bien n sexhde para Zotit t tyre. Lutjet u mbjellin ndenj t thell t disiplins dhe pruljes ndaj udhheqsit t zgjedhur. Shkurt, namazet na msojn t gjitha shkathtsit, t cilat lejojn zhvillimin e nj jete t pasur individuale dhe kolektive.
Kto jan disa prej begative t panumrta, t cilat mund ti nxjerrim prej namazeve t prditshme. 3 Nse refuzojm q t shrbehemi me to, ne jemi vetm n humbje. Nse nuk falemi, kjo do t thot se: nuk e pranojm namazin si obligim tonin; ose e pranojm si obligim tonin, por prapseprap i ikim ktij obligimi. N rastin e par, feja jon e till sht rren e turpshme, sepse nse ne refuzojm t pranojm urdhrat, me vet at refuzojm edhe Autoritetin e atij, i cili i jep urdhrat. N rastin e dyt nse ne pranojm Autoritetin dhe nuk i pruleni urdhrave t tij, ather jemi krijesat m jostabile n tok. Sepse nse mundemi ta bjm kt ndaj Autoritetit m t lart n gjithsi, kush garanton se nuk do t bjm t njjtn n sjelljen ton ndaj qenieve tjera njerzore. E nse n nj shoqri mbisundon tradhtia, far kaosi do t ndodhte n mesin e tyre.
AGJRIMI
At, q namazet e bjn pes her n dit, agjrimi e bn nj her n vit gjat muajit t Ramazanit (muaj i nnt i vitit hnor). Gjat ksaj periudhe prej agimit deri n perndimin e diellit, nuk ham asnj thrrmi ushqimi, nuk pim asnj pik uj, pa marr parasysh sa jemi t uritur ose t etshm. sht ajo q na detyron ti nnshtrohemi nj rigoroziteti t till? Ajo sht besimi n Zotin
3
M detajisht pr natyrn dhe domethnien e namazit shikoni librin n gjuhn urde prej Mevlana Mevdudit: Ibadat Par Ek Tahgigi Nazar.
xh.sh. dhe frika prej Tij dhe Dits s gjykimit. N do moment gjat agjrimit ton ne i frenojm epshet dhe dshirat tona, dhe me sjelljen ton vrtetojm superioritetin e ligjit t Zotit. Kjo vetdije mbi obligimin dhe durimin, t cilin agjrimi njmujor e mbjell n ne, na ndihmon q t forcojm fen ton. Prmbajtja dhe disiplina e ashpr gjat ktij muaji na vndosin neve sy m sy me realitetin e jets dhe na ndihmojn t bjm jetn ton edhe gjat muajve tjer, nj jet me nnshtrim t sinqert ndaj dshirs s Tij. Nga ana tjetr, agjrimi ka ndikim t madh n shoqrin, sepse t gjith muslimant, pa marr parasysh pozitn e tyre, duhet t agjrojn gjat t njjtit muaj. Kjo shpreh bashkimin e vrtet t njerzve dhe krijon n ta ndjenjn edhe m t thell t dashuris dhe vllazrimit. Gjat Ramazanit e keqja humbet, kurse e mira vjen n plan t par dhe e tr atmosfera sht e mbushur me devotshmri dhe pastrti. Kjo disiplin na sht imponuar pr t mirn ton personale. Prsa u prket atyre, t cilt nuk e praktikojn kt obligim themelor, pr ta nuk mund t llogaritet se do ti plotsojn obligimet tjera t tyre. Por m t kqij jan ata, t cilt gjat ktij muaji t ndershm nuk ngurrojn q t pin dhe t han haptas. Sjellja e tyre tregon se ata nuk u kushtojn kurrfar kujdesi urdhrave t All-llahut xh.sh., pr t Cilin thon se i besojn si Krijues t tyre. Prve asaj, ata tregojn po ashtu se nuk jan antar t denj t bashksis islame, thn m mir se nuk kan asgj t prbashkt me te. sht e sigurt se prsa i prket nnshtrimit n ligjin dhe besimin, t cilin e kemi n to - mund t pritet gjja m e keqe prej hipokritve t till.
www.islamischen.ch
122
ZEKATI
Obligimi i tret sht Zekati. do musliman, kushtet financiare t t cilit jan prtej minimumit t caktuar, duhet t paguaj n vit 2,5% prej kursimit t tij njeriut t cilit i takon, antarit t ri t bashksis islame, udhtarit, borxhliut. Zekati nuk sht vetm n t holla, por edhe n ar, argjend, plaka, kafsh dhe gjra t tjera t mueshme. Shuma e zekatit pr tr kt mund t gjendet n Fikh, por ktu nuk sht prmendur pr shkak t kursimit t vendit. Prandaj ktu sht prmendur vetm prqindja n t holla. Duhet t kemi parasysh se Pejgamberi i Zotit ua ndaloi pasardhsve t vet t pranojn zekat. Edhe pse Hashimitt jan t obliguar t japin zekat at nuk mund ta pranojn, bile edhe nse jan t varfr dhe n skamje. Nse dikush don t ndihmoj hashimiun e varfr, mund ti jap vetm dhurat. Ai nuk mund t ndihmohet prej kapitalit t zekatit. T hollat, t cilat i japim zekat nuk jan dika q i duhet All-llahut xh.sh., ose q e pranon Ai. Atij asgj nuk i duhet. Ai neve na premton n mshirn e Tij t pakufizuar, shprblime t panumrta, nse i ndihmojm t afrmit tan. Por ai ka vendos aty nj kusht themelor. Kur ne japim zekat n emr t All-llahut xh.sh., nuk duhet t presim ndonj dobi t ksaj bote prej shfrytzuesit t Zekatit e as q t na dal zri i filantropit (person, i cili i don njerzit dhe kujdeset q t jetojn mir). Zekati sht ibadeti themelor n Islam njlloj si edhe format tjera t ibadetit: salati (namazi) dhe saumi (agjrimi). Rndsia e tij shtrihet n faktin se ai kultivon n ne shkathtsi pr vetmohim dhe na liron prej egoizmit. Islami pranon nn kraht e tij vetm ata, t cilt jan t prgatitur q n rrug t Zotit t japin nj pjes prej t mirave, t cilat i kan fituar vshtir, vullnetarisht duke
mos pritur kurrfar dobie personale ose dobi t ksaj bote. Islami nuk ka asgj t prbashkt me koprract. Muslimani i vrtet, kur do t arrij ftesa, do t jap tr pasurin e vet pr knaqsin e Zotit sepse zekati e ka prgatitur pr te. Shoqria islame fiton shum prej institucionit t zekatit. sht detyr obliguese e do t pasuri q t ndihmoj vllain e varfr. Pasurin e tij nuk ka t drejt ta shpenzoj vetm pr konforin dhe luksin e tij personal; edhe t tjert kan t drejt n pasurin e tij: vejushat dhe bonjakt, t varfrit dhe t paaftit pr pun, ata t cilt jan t aft, por nuk u mjaftojn mjetet pr pun, ata t cilt jan t aft por nuk kan pasuri q t arsimohen dhe t bhen antar t dobishm t shoqris. Ai, i cili nuk e pranon n pasurin e tij pjesn e antarve t shoqris, ai vrtet sht mizor. Sepse nuk mund t ket mizori m t madhe prej asaj q dikush ti mbush valixhet, kurse me mija t tjer vdesin prej urie ose vuajn prej papunsis. Islami sht armik i prbetuar i egoizmit, i makutris dhe i babzis s till. Pabesimtart t shlyer prej ndjenjs s dashuris universale, din vetm t ruajn t hollat e tyre dhe ti shtojn duke i dhn me kamat. Msimet islame jan plotsisht kundr ktij qndrimi. Ktu ndahet pasuria me t afrmit dhe u ndihmohet q edhe ata t ngrihen n kmbt e veta dhe t bhen antar produktiv t shoqris.
HAXHXHI
Haxhxhi n Mekke sht ibadeti i katrt themelor. Me t jan t obliguar vetm ata njerz, t cilt kan mjete pr ta kryer dhe vetm nj her n jet. N Mekke gjendet vendi n t cilin pejgamberi
Ibrahim (a.s.) ndrtoi nj shtpi t vogl q me t madhrohet emri i All-llahut xh.sh.. All-llahu e bekoi at, duke e emrtuar si shtpi t Veten dhe duke e br si qendr nga e cila duhet t kthehemi kur falet namazi. Kjo vizit nuk sht vetm vizit e thjesht mirsjellse. Ky pelegrinazh ka kushtet dhe lutjet e veta, t cilat duhet t plotsohen dhe t cilat na mbjellin devotshmri dhe mirsi. Kur nisemi n pelegrinazh, prej nesh krkohet t frenojm epshet tona, t largohemi prej derdhjes s gjakut. T bhemi t pastr n fjalt tona si edhe n veprat tona. Allllahu xh.sh. premton shprblim pr sinqeritetin dhe nnshtrueshmrin ton. Ky pelegrinazh n nj mnyr t posame sht ibadeti m i madh. Sepse nse njeriu n realitet nuk e don Zotin, ai nuk do t merrte nj udhtim aq t gjat, duke i ln krejt ata q i do. Pra, ky pelegrinazh dallohet prej t gjitha udhtimeve tjera. Aty mendimet e tij jan t mbshtetura n All-llahun xh.sh., qenia e tij dridhet prej devotshmris intensive. Kur arrin n qytetin e bekuar gjen atmosfern me plot devotshmri; viziton vendet, t cilat dshmojn famn e Islamit, dhe e tr kjo l ndikim t pashlyer n shpirtin e tij, t cilin ai e ruan deri n frymn e fundit. Pastaj si edhe prej ibadeteve, muslimant mund t ken dobi t mdha edhe prej ktij pelegrinazhi. Mekka sht qendr ku muslimant mblidhen nj her n vit dhe diskutojn pr objektet e interesit t prbashkt dhe n nj mnyr t caktuar i gjallrojn dhe i freskojn n vete bindjet se t gjith muslimant jan t njjt dhe se e meritojn dashurin dhe ndjenjat e t tjerve pa marr parasysh prejardhjen e tyre gjeografike dhe kulturore. Domethn, Haxhxhi i bashkon muslimant n vllazrimin ndrkombtar.
www.islamischen.ch
125
MBROJTJA E ISLAMIT
Edhe pse mbrojtja e Islamit nuk sht kategorikisht parim themelor, nevoja pr te dhe rndsia e saj sht theksuar shpeshher n Kuran dhe n Hadith. Ajo sht n mas m t madhe test i sinqeritetit ton si ithtar t Islamit. Nse nuk e mbrojm at q e quajm si shok prej mosmarrveshjeve dhe sulmeve t armiqve t tij, e as q kujdesemi pr te, nse jemi t udhhequr me egoizm, ather jemi vetm shok t rrejshm. Po ashtu, nse propagandojm besimin ton n Islam, domosdo e kemi q me zili t ruajm prestigjin e Islamit. Udhheqs yni i vetm n sjelljen ton domosdo duhet t jet interesi i muslimanve n prgjithsi, ndrsa shrbimi ndaj Islamit, n krahasim me t gjitha krkesat tona duhet t ket prparsi.
XHIHADI
Xhihadi sht nj pjes e ksaj mbrojtjeje t Islamit. Xhihad do t thot lufta deri n kufijt e fuqis son. Njeriu, i cili mundohet fizikisht ose shpirtrisht ose shpenzon pasurin e tij n rrug t Zotit, sht n xhihad. Por n gjuhn e sheriatit, kjo fjal sht e prdorur vetm pr luft, e cila sht vetm n emr t Zotit kundr torturuesve dhe armiqve t Islamit. Kjo sakrific m e madhe sht obligim i t gjith muslimanve. Por nse nj grup i muslimanve vullnetarisht shkon n xhihad, e tr shoqria sht e liruar prej prgjegjsis. Por nse askush nuk paraqitet, t gjith jan fajtor. Kjo vepr nuk ekziston pr
qytetart e shtetit islam kur ai sht i sulmuar prej nj shteti t huaj joislamik. N kt rast t gjith jan vullnetar. Nse vendi i sulmuar nuk sht i fort aq sa t mbrohet, ather sht obligim fetar i vendeve islamike fqinje ti shkojn n ndihm: nse edhe ato nuk korrin sukses, ather muslimant e tr bots duhet t luftojn kundr armikut t prbashkt. N t gjitha kto raste, xhihadi sht obligim themelor i muslimanve, njlloj si namazi dhe agjrimi. Ai i cili trhiqet, sht mkatar. Deklarimi i tij se sht musliman, sht i dyshimt. Ai sht vetm hipokrit, i cili bie n provimin e sinqeritetit dhe t gjitha ibadetet e tij jan vetm tradhti dhe reklamim i kot i devotshmris.
KAPITULLI VI DINI DHE SHERIATI

Deri m tash u morm me Dinin ose besimin n Zotin. Tash do t diskutojm pr Sheriatin e Pejgamberit t Zotit (a.s.). Por para s gjithash sht e domosdoshme q t shohim dallimin e vrtet n mes Dinit dhe Sheriatit.
www.islamischen.ch
127
DALLIMI N MES DINIT DHE SHERIATIT

N kapitujt e mparshm tham se t gjith pejgambert, t cilt jan paraqitur koh pas kohe, kan predikuar Islamin, q d.m.th. besimin n Zotin, n t gjitha cilsit e Tij, n Ditn e gjykimit, pejgambert, librat dhe se kan krkuar q populli t jetoj nj jet t nnshtruar ndaj Zotit t vet. T gjitha kto prbjn Dinin i cili sht i prbashkt n msimet e t gjith pejgamberve. Prve Dinit, ekziston edhe Sheriati: Kodeksi i hollsishm i sjelljes ose ligji, i cili prshkruan mnyrat e lutjeve; standardet e moralit dhe jets, gjrat e lejuara dhe t ndaluara, ligjet t cilat vlersojn ka sht mir e ka jo. Nj drejtsi e till harmonike pati ndrrime dhe plotsime prej kohe n koh, edhe pse do pejgamber pati t njjtin din, sillte me vete sheriat t ndryshm, i cili u prshtatej kushteve t popullit dhe kohs s vet. Kjo shrben pr zhvillimin e civilizimeve t popujve t ndryshm shekuj me radh dhe q ti ngrej n pikpamje morale. Procesi prfundon me ardhjen e Muhammedit, i cili solli ligjin final, dedikuar tr njerzimit pr tr koht. Dini nuk pati kurrfar ndrrimi, por tash t gjitha sheriatet e mparshme u revokuan, ekziston vetm sheriati i prgjithshm t cilin na e solli Muhammedi (a.s.). Ky sht kulmi, fundi i procesit t madh t formimit i cili filloi n agimin e ers njerzore.
www.islamischen.ch
128
BURIMET E SHERIATIT
Ekzistojn dy burime, ku gjenden burimet e sheriatit t Muhammedit (a.s.): Kurani dhe Hadithi. Kurani sht shpallja e Zotit, do fjal e tij sht prej All-llahut xh.sh.. Hadithi sht prmbledhja e udhzimeve dhe vrejtjeve t prcjellura prej Pejgamberit t fundit, si i kan ruajtur ata t cilt kan jetuar me t ose ata t cilve u jan transmetuar nprmjet dshmitarve t sinqert. Kto tekste pastaj jan t pastruara dhe t tubuara n prmbledhje n mes t t cilave m autentik jan: Prmbledhja e Malikut, e Buhariut, e Muslimit, e Tirmidhiut, e Ebu Davudit, Nesaiut dhe e Ibni Maxhes.
FIKHU
Ligjin e plot q rrjedh prej Kuranit dhe Hadithit prsa u prket problemeve t shumta, t cilat mund t paraqiten n jetn e njeriut, e kan hartuar disa fukaha m eminent n t kaluarn. Popujt islamik gjithmon do tu jen falnderues ktyre njerzve t ditur dhe mendjempreht, t cilt jetn e vet ia kushtuan studimit dhe analizs s Kuranit dhe Hadithit duke ia lehtsuar ashtu do muslimani q t prshtat sjelljen e tij t prditshme sipas krkesave t sheriatit. Duke iu falnderuar atyre, muslimant kudo n bot mund t ndjekin leht sheriatin edhe pse njohja e tyre e fes asnjher nuk do t lejoj q ti interpretojn drejtprdrejt Kuranin dhe Hadithin.
www.islamischen.ch
129
N fillim numr i madh i t parve fetar iu prkushtuan ksaj detyre. Tash mund t prmendim vetm katr shkollat kryesore t drejtsis: a) Fikh - Hanefi: Ky sht fikhu, t cilin e ka hartuar Ebu Hanife Numan ibn Thabit, me ndihmn e Ebu Jusufit, Muhammedit, Zuferit dhe t tjerve, t gjith t prmendur me njohjen e tyre t thell t shtjeve fetare. Ai sht i njohur nn emrin: Fikhu i shkolls Hanefite. b) c) d) Fikh - Maliki: Malik ibn Enes el- Asbahi Fikh - Shafi: Muhammed ibn Idris esh- Shafi Fikh - Hanbeli: Ahmed ibn Hanbeli.
Q t katr fikht, n format e tashme, jan t hartuar dyqind vjet pas vdekjes s Pejgamberit. Nse ekziston ndonj dallim n mes tyre, ajo sht vetm se e vrteta sht e shumanshme. Kur persona t ndryshm e interpretojn nj ndodhi, donjri prej tyre e sqaron sipas koncepteve t tij personale. Ajo, q ktyre shkollave t ndryshme u jep autenticitet sht trsia e themeluesve t tyre dhe burimi i metodave, t cilat i kan pranuar. Prandaj t gjith muslimant pa marr parasysh cils shkoll i takojn, i konsiderojn q t katr shkollat si t drejta dhe t vrteta. Edhe pse t katr shkollat jan t vlefshme n jet, mund t ndiqet vetm njra. Por ekziston grupi i Ehli- Hadithit, i cili konsideron se ata, t cilt kan dituri t sakt mund t kalojn drejtprdrejt n Kuran dhe Hadith, q prej aty t dedukojn udhzime. Ata t cilt nuk jan prgatitur me dituri t thell dhe aftsi t ktilla do t ndjekin udhzimet sipas zgjedhjes s vet pr nj lnd t till individuale.
www.islamischen.ch
130
TESAVVUFI
Fikhu merret me sjelljen e jashtme t njeriut, me t kryerit e obligimit pik pr pik. Krejt ajo q ka t bj me kuptimin e sjelljes s njeriut sht Tesavvuf. P.sh. kur ne i kryejm lutjet tona (namazin) Fikhu gjykon vetm pr krkesat e jashtme si jan abdesti, t kthyerit nga Kibleja, koha dhe numri i rekateve, ndrsa Tesavvufi gjykon pr namazet tona nga ana e koncentrimit, devotshmris, pastrtis s shpirtit ton dhe efektit t namazit n moralin dhe n mnyrn e sjelljes. Pra Tesavvufi i vrtet islamik sht mas e shpirtit ton t nnshtrueshmris dhe sinqeritetit, ndrsa Fikhu me vmendje kujdeset si i ndjekim rregullat n detajet e tyre. Ibadeti pa shpirt, pa bindje t thell edhe pse i sakt n procedur, sht si njeriu i bukur n formn e jashtme, por pa karakter; Ibadeti me bindje t thell, por i kryer pa i respektuar rregullat, sht si njeriu fisnik dhe i karaktershm n formn e jashtme, por i deformuar. Shembulli i lartprmendur sqaron dallimin e Fikhut dhe Tesavvufit. Por pr fat t keq, muslimant me koh bien n lmin e dituris dhe karakterit, ata i nnshtrohen filozofis s devijuar t superfuqive q sundojn n at koh, t cilt pranojn fen e tyre vetm q t deformojn dhe t prhapin dogmat e tyre t shtrembruara n fen e tyre. Ata e ndrrojn pastrtin e Tesavvufit islamik me pakuptimsi, e cila nuk mund t vrtetohet me t menduarit n baz t Kuranit dhe Hadithit. Gradualisht paraqitet nj grup i muslimanve, i cili e mban veten mbi krkesat e Sheriatit. Kta njerz nuk kan lidhje me Islamin sepse Islami nuk pranon Tesavvufin, i cili largohet dhe devijon prej sheriatit. Asnj sufi nuk ka t drejt t cenoj kufijt e sheriatit ose t veproj pa vmendje me obligimet themelore (farzet) si jan: namazi, agjrimi, zekati, haxhxhi. N kuptim t drejt Tesavvufi sht vetm dashuri intensive ndaj AllFondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 131
llahut xh.sh. dhe Muhammedit (a.s.), kurse dashuria e till krkon nnshtrim t plot ndaj urdhrave t tyre t sqaruara n Kuran dhe Sunnet. donjri, i cili largohet prej ktyre urdhrave t Zotit, gnjen kur thot se e don All-llahun dhe Pejgamberin e Tij.
KAPITULLI VII PARIMET E SHERIATIT

Diskutimi yn lidhur me themelet e Islamit do t mbetej i mangt sikur t mos e shqyrtonim ligjin e Islamit, nse nuk do ti studionim parimet e tij themelore, nse nuk orvatemi q t prshkruajm tipin e njeriut dhe t shoqris, t cilt Islami dshiron ti prodhoj. N kt kapitull t fundit, kemi pr qllim t analizojm parimet e sheriatit q t rrumbullaksojm kuptimin ton pr Islamin dhe t mund t kuptojm prparsin e mnyrs s jets islamike.
SHERIATI : NATYRA DHE QLLIMI I TIJ

Njeriu sht dhuruar me nj numr t madh t prparsive dhe t aftsive. N kt aspekt Allllahu xh.sh., sht treguar mjaft bujar ndaj tij. Ai posedon logjik, urti, dshir, aftsi t t pamurit, t t folurit, t shijuarit, t prekurit, aftsi t ndrtoj vendin, t shfrytzoj duart e tij, dashuri, hidhrim, frik etj. Tr kjo sht e dobishme pr te dhe asgj nuk sht e teprt. Kto
aftsi i jan t dhuruara sepse i jan mjaft t nevojshme. Jeta dhe suksesi i tij varen prej prdorimit t prshtatshm t ktyre aftsive q t knaq dshirat dhe nevojat e tij. Kto kapacitete, t cilat ia dha All-llahu xh.sh., jan t destinuara ti shrbejn atij dhe nse nuk jan t shfrytzuara n mas t plot, jeta nuk ka kurrfar vlere. Zoti xh.sh. po ashtu i ka dhn njeriut t gjitha mjetet dhe pasurit e duhura q ti funksionalizoj aftsit e veta natyrore dhe q t arrij t knaq nevojat e veta. Trupi i njeriut sht i prbr n at mnyr q ai sht instrument i par kryesor i njeriut n luftn e tij pr plotsimin e qllimit t tij jetsor. Pastaj ekziston bota ku jeton njeriu, rrethina e s cils prmban mjete t t gjitha llojeve si dhe dhunti, t cilat ai i shfrytzon si instrumente pr arritjen e qllimeve t tij. Natyra dhe krejt ajo q i prket asaj, sht e adaptuar pr te dhe ai mund do gj t shfrytzoj. Ekzistojn edhe njerz t ngjashm me te ashtu q ata mund t bashkpunojn njri me tjetrin n ndrtimin e jets m t mir dhe m t lumtur. T mendojm tash pak m thell pr kt fenomen. Kto aftsi dhe kto mundsi ju kan dhn juve q ti shfrytzoni pr t mirn e t tjerve. Ato jan t krijuara pr t mirn tuaj e jo q tju shkatrrojn e t ju dmtojn. Funksioni i tyre sht q t sjellin t mir dhe shkathtsi e jo q t ju shpiejn n rrezik. Pra prdorimi pozitiv i ktyre aftsive sht ajo, q i bn kto pr ju mirbrse, bile edhe nse aty ka ndonj penges, nuk duhet t kalojm minimumin e pashmangshm. Vetm kshtu sht prdorimi i prshtatshm i ktyre aftsive. do prdorim tjetr nse sjell deri n prishje dhe shkatrrim sht i keq, i palogjikshm dhe i dmshm. P.sh. nse bni dika q ju dmton ose ju sjell dhembje, ajo thjesht do t ishte gabim. Ose nse veprat tuaja i dmtojn t tjert dhe u sjellin atyre fatkeqsi, ajo sht keqprdorim i aftsive t dhna
prej Zotit. Nse ju i prishni mjetet, i shkatrroni s koti, ajo sht mashtrim i rnd nga ana juaj. Aktivitetet e tilla jan thjesht t pakuptimta, sepse vet logjika e njeriuit kshillon se shkatrrimit dhe s keqes duhet ti iket, dhe t ndiqet rruga e dobis dhe e suksesit. Dhe nse bhet dika e keqe, ajo duhet t bhet vetm n rast, kur ajo sht e pashmangshme dhe kur dobia sht m e madhe. do kthim prej ksaj do t ishte drejtim i gabuar. Nse kemi parasysh kt shqyrtim themelor dhe nse analizojm gjinin njerzore, gjejm dy kategori njerzisht: 1) Ata, t cilt me qllim keqprdorin aftsit dhe mundsit e tyre. Pr shkak t ktij keqprdorimi i prishin, i dmtojn interesat e tyre personale jetsore, dhe shkaktojn dnimin e t tjerve. 2) Ata, t cilt jan t sinqert dhe qllimmir, por devijojn pr shkak t padituris. Ata, t cilt qllimisht i keqprdorin aftsit e veta, jan t kqij dhe t prishur dhe meritojn ashprsin e ligjit pr shkak t prmirsimit dhe mbikqyrjes s tyre. Atyre, t cilt devijojn prej padituris u duhet dituri e vrtet dhe udhzim q t mund t shohin Rrugn e Drejt dhe sa m mir ti shfrytzojn aftsit dhe mundsit e tyre. Edhe ligji i sjelljes - Sheriati - t cilin All-llahu xh.sh., ia zbuloi njeriut, pajtohet me kt nevoj. Sheriati paraqet ligjin e Zotit dhe jep udhzime pr rregullimin e jets n interes m t mir t njeriut. Qllimi i tij sht tia tregoj njeriut rrugn m t mir dhe ti jap mjete q ti knaq nevojat e veta n mnyrn m t mir. Ligji i Zotit sht plotsisht n dobin tuaj. N te nuk ka asgj q ju on n prishjen e aftsive tuaja ose q i ngatrron nevojat tuaja, emocionet tuaja ose
www.islamischen.ch
134
dshirat tuaja natyrore. Ai nuk paraqet asketizmin (murgrin). Ai nuk thot: Lshojeni kt bot, largohuni prej do komfori (komoditeti) n jet, lshoni shtpit tuaja, drejtohuni nga shkrettirat, malet ose pyjet pa ushqim dhe veshmbathje. Ai nuk propozon as teprim ose vetshkatrrim. Ky shikim nuk ka asgj t prbashkt me ligjin islamik, me ligjin t cilin e ka hartuar Zoti xh.sh., i cili i adaptoi t gjitha gjrat n dobi t njeriut. Ai nuk do t dshironte ta shkatrroj krijesn e Tij. Ai nuk i dha njeriut kurrfar aftsie, e cila sht e padobishme ose e teprt. Ai asgj nuk krijoi as n qiell as n tok q nuk i shkon n interes njeriut. Ajo sht dshira e tij kategorike q gjithsia, kjo puntori e madhe me aktivitetet e llojllojshme t saj t vazhdoj t funksionoj n mnyr harmonike ashtu q njeriu, kurora e krijimit, t mundet m mir dhe m me leverdi t shfrytzoj aftsit dhe mundsit e tij, krejt at q i sht dhn n qiell e n tok. Ai duhet t shfrytzoj at n at mnyr q ai dhe t ngjashmit me te t mund t mbledhin fryte t mira dhe mos tu shkaktojn asnjher qllimisht ose pa qllim, kurrfar t keqe krijesave t Zotit. Sheriati ka pr qllim t udhheq njeriun n kt drejtim. Ai ndalon gjith at q sht e dmshme pr njeriun, ndrsa lejon dhe urdhron gjith at q sht e dobishme. Parimi themelor i ligjit sht q njeriu ka t drejt, kurse n raste t posame ajo sht detyr obliguese e tij ti knaq krejt nevojat dhe dshirat dhe t orvatet me mish e me shpirt q t sendrtoj interesat e tij dhe t arrij sukses dhe fat: por (e kjo por sht mjaft me rndsi) ai duhet t mundohet me t gjitha forcat jo vetm q interesat e t tjerve t mos lndohen dhe t mos shkaktohet kurrfar padrejtsie n orvatjet e tyre pr knaqjen e t drejtave dhe obligimeve t tyre personale, por me tr kohezionin e tij shoqror, me ndihmn reciproke dhe bashkpunimin me njerzit pr suksesin e qllimeve t tyre t prbashkta. Sikur q n kto sende jan t prziera e mira dhe e keqja, fitimi dhe humbja, parimi i ligjit sht q t zgjedhet m pak e keqe
n emr t fitimit m t madh dhe t flijohet interesi i vogl q ti iket s keqes m t madhe. Kjo sht ideja kryesore e sheriatit. Dim se dija e njeriut sht e kufizuar. do njeri, n do koh, nuk di as vet sht e mir e sht e keqe, sht e dmshme e sht e dobishme. Burimet e dijes s njeriut jan shum t kufizuara q tia paraqesin t vrtetn. Prandaj All-llahu xh.sh. e ruajti prej rrezikut t sprovs dhe nnshtrimit dhe ia zbuloi ligjin e tij, i cili sht ligj i plot dhe i vrtet pr tr gjinin njerzore. Me koh shkathtsit dhe t vrtetat e ktij ligji i bhen njeriut gjithnj e m t qarta. Para disa shekujsh numr i madh i prparsive t tij ishin t paqarta pr njeriun, ndrsa prparimi i shkencs i nxori n pah ato. Bile edhe sot njerz t posam nuk i kuptojn krejt meritat e ktij ligji, por prparimi i mtutjeshm do t hedh drit t re dhe do t shpreh superioritetin e tij. Bota me t mir ose me dhun drejtohet n rrugn t ciln q moti e ka trasuar ligji i Zotit. Shum njerz, t cilt kan refuzuar ta pranojn, tash pas devijimit t gjat jan t detyruar t prvetsojn dispozita t caktuara t ktij ligji. Ata, t cilt e mohojn saktsin e Shpalljes dhe i besojn logjiks son t dobt pasi q bjm gabime dhe prjetojm prvoja jo t volitshme, prvetsojn n mnyr t caktuar urdhrat e sheriatit. Por far humbje! Edhe tash e bjn at pjesrisht! Nga ana tjetr, ka njerz, t cilt besojn n pejgambert e Zotit, pranojn fjalt e tyre dhe prvetsojn sheriatin, duke e njohur mir lndn. Nganjher ata nuk jan t vetdijshm pr vlerat ose domethniet e ksaj ose asaj dispozite, por marr n trsi ata pajtohen me ligjin, i cili sht rezultat i dijes s vrtet dhe i cili vuan prej s keqes dhe prej gabimeve t padituris, prej sprovs dhe mashtrimit. Kta njerz jan n rrug t drejt dhe atyre u takon shprblimi.
Para katrmbdhjet shekujve, Sheriati ia tregoi njeriut t vrtetn e pastr. Por me logjikn e tij t paaft, njeriu tash vren kto t vrteta, pasi q i nnshtroi qindra miliona njerz segregacionit t padrejt, pasi q e degradoi njeriun dhe e prishi shoqrin me shekuj. Sheriati sht rruga m e shkurtr dhe m e rndomt kah realiteti dhe duke e refuzuar, i nnshtrohen mossuksesit dhe kaosit t plot.
SHERIATI: T DREJTAT DHE OBLIGIMET

Modeli i jets, t cilin e prshkruan Islami, prbhet prej nj varg t drejtash dhe obligimesh dhe do qenie njerzore, e cila prvetson kt fe, duhet ti adaptohet atyre. N prgjithsi, ligji islamik ia ngarkon njeriut katr lloje t drejtsis dhe obligimeve: 1) 2) 3) Obligimi ndaj Zotit, t cilin do njeri sht obliguar ta plotsoj. Obligimi i njeriu ndaj vetvetes. T drejtat e t tjerve ndaj tij.
4) T drejtat n mjetet materiale, t cilat All-llahu xh.sh. ia la n disponim dhe lejoi q ti shfrytzoj pr mirqenien e tij. Kto t drejta dhe obligime e prbjn gurin themeltar t Islamit, ndaj kjo sht detyr e domosdoshme e do muslimani t vrtet q ti kuptoj dhe tu nnshtrohet me vetdije. Sheriati
shqyrton qart do lloj drejtsie dhe e prpunon detajisht. Ai hedh drit n mjetet me ndihmn e t cilave mund t plotsohen kto obligime - ashtu q t gjitha obligimet tona mund t plotsohen dhe asnjri prej tyre t mos tejkalohet ose t mos merret parasysh. Ne tash shkurtimisht do t diskutojm pr kto drejta dhe kto obligime q t japim nj pasqyr t mnyrs s jets n Islam dhe pr vlerat themelore t tij.
OBLIGIMET NDAJ ZOTIT XH.SH.

Para s gjithash duhet t studiojm bazat n t cilat, sipas Islamit, mbshteten marrdhniet e njeriut me Krijuesin e tij. Obligimi kryesor, t cilin njeriu e ka ndaj Zotit xh.sh. sht t besoj n T, t pranoj autoritetin e Tij dhe mos ti shoqroj Atij ask. Kjo sht e prmbledhur n Kelimen: La ilahe il-lall-llah (nuk ka zot tjetr, prve All-llahut, Kapituli IV). Obligimi yn i dyt ndaj Zotit sht t pranojm sinqerisht dhe t ndjekim udhzimin e Tij (Hidajetin) - ligjin t cilin Ai ia zbuloi njeriut - dhe t krkojm knaqsin e Tij me gjith zemr e me shpirt. Ne e plotsojm kt obligim duke besuar n Pejgamberin e Zotit dhe duke e pranuar at pr udhheqs dhe udhrrfyes (Kapitulli III). Obligimi yn i tret ndaj Zotit sht Ti nnshtrohemi me plot vetdije dhe n mnyr t pakushtzuar. Kt obligim e plotsojm duke ndjekur ligjin e Zotit, si sht i prmbajtur n Kuran dhe n Sunnet (Kapitilli IV).
www.islamischen.ch
138
Obligim yn i katrt ndaj Zotit sht Ta adhurojm. Kjo kryhet me faljen dhe ibadetet tjera si sht prshkruar m hert, (Kapitulli V). Kto detyra dhe kto obligime kan prparsi pr obligimet tjera: si t tilla ato duhet t plotsohen, bile edhe n dm t obligimeve dhe detyrave tjera. P.sh. duke u falur dhe agjruar, njeriu patjetr duhet t largohet prej shum t drejtave personale. Ai duhet t orvatet dhe t sakrifikoj veten q ti kryej kto obligime ndaj Zotit xh.sh.. Duhet t zgjohet hert n namaz duke e sakrifikuar gjumin dhe pushimin e tij. Gjat dits, ai shpesh i vonon punt e tij t rndsishme q t adhuroj Krijuesin e Tij. Gjat Ramazanit (muajit t agjrimit) ai duron urin dhe t gjitha llojet e mosknaqsive, vetm q t arrij knaqsin e Zotit. Duke dhn zeqat, ai humb n pasurin e tij, por vrteton se dashuria e tij ndaj Zotit sht mbi do gj dhe se dashuria ndaj t hollave aty nuk bn pengesa. Duke e kryer Haxhxhin ai duhet t sakrifikoj edhe pasurin e tij edhe t ballafaqohet me vshtirsit e udhtimit. Edhe duke br Xhihadin ai flijon t hollat, materialin dhe krejt ka ka - bile edhe jetn e tij. Po ashtu n kryerjen e ktyre obligimeve duhet t flijoj m shum ose m pak, disa prej t drejtave t t tjerve dhe ashtu t dmtoj interesat e tyre personale n prgjithsi. Shrbtori duhet t lshoj punn e tij q t prezentoj n namaz. Tregtari duhet t ndrpres punt tregtare q t kryej Haxhxhin n Mekke. N xhihad njeriu flijon jetn e tij vetm pr Zotin xh.sh.. N t njjtn mnyr q t kryej obligimet e tij ndaj Zotit njeriu duhet t sakrifikoj shum sende, t cilat i prjeton dhe t cilat i ka n disponim, si kafsht, pasurin etj. Por Zoti ka formuluar sheriat ashtu q gjendet nj ekuilibr dhe harmoni n t gjitha llojet e jets ku sakrifikimi i t drejtave t t tjerve sht n minimum. Kjo sht arritur duke u falnderuar kufijve, t cilt i ka prbashkuar All-llahu xh.sh.. Ai na ka lejuar t gjitha lehtsimet gjat kryerjes s obligimit t
namazit. Nse nuk kemi uj pr abdest, ose nse jemi t smur, mund t marrim tejemmum. Nse jemi n udhtim mund ta shkurtojm namazin. Nse jemi t smur dhe nse nuk mundemi t falemi n kmb, mund t falemi ulur ose t shtrir. Nga ana tjetr, leximi i Kuranit n namaz sht i rregulluar ashtu q namazi mund t jet m i shkurtr, ose m i gjat, sipas dshirs: gjat pushimit dhe komoditetit- mund t lexojm sure (kaptina) t gjata prej Kuranit; n astet kur jemi shum t ngarkuar me pun, mund t lexojm vetm disa ajete. Ose, m sakt sht dispozit, q leximi n namaz me xhemat dhe n namazet gjat kohs s puns t jet i shkurtr. All-llahu xh.sh., plqen leximin e br jasht obligimit (nafile), por Ai sht kundr asaj q ne mos t flejm e mos t pushojm, dhe mos t kryejm obligimet tona ndaj fmijve dhe shtpis son. Islami dshiron q ne gjithmon t mbajm baraspeshn n mes aktiviteteve t ndryshme jetsore. Ngjashm sht me agjrimin; vetm nj muaj n vit i sht kushtuar agjrimit t obligueshm. Gjat udhtimit ose smurjes mund t mos agjroni dhe ditt e lshuara t agjrohen n nj periudh m t volitshme t vitit. Grat mund t shtyjn agjrimin pr m von kur jan n gjendje t bekuar, kur u japin gji fmijve dhe kur kan pastrim mujor. Agjrimin duhet ta ndrpresim n koh t caktuar dhe do zgjatje gjykohet. sht e lejuar t hahet prej perndimit t diellit e deri n agim. Agjrimi, i cili nuk sht i obligueshm, tek All-llahu mohet shum, por nuk dshiron q t agjroni shum shpesh, t dobsoheni aq saq mos t mundeni t kryeni si duhet punt tuaja t prditshme. I njjt sht rasti edhe ma zekatin; All-llahu xh.sh., vet e caktoi taksn minimale dhe njeriu sht i lir q t shpenzoj mbi kt prqindje sa t dshiroj n rrug t Zotit. Nse jep zekat, e plotson obligimin e vet, por nse shpenzon ende n vepra t mira, vrteton edhe m shum se
krkon knaqsin e Zotit xh.sh.. Por All-llahu nuk dshiron q ne t flijojm t mirat tona si prdlles ose vetes dhe t afrmve tan tua ndrpresim ato t drejta dhe komoditete, t cilat ata duhet ti gzojn. Ai nuk dshiron q ne t varfrohemi. Na ka propozuar q t jemi modest bile edhe n lmin e prdllimit. Menjher t shqyrtojm Haxhxhin. Ai sht i obligueshm vetm pr ata, t cilt kan mjete pr rrug dhe t cilt jan t aft fizikisht q t durojn mundimet e udhtimit. Haxhxhi sht i obligueshm nj her n jet. Nse shprthen lufta, ose fardo situate e rrezikshme, Haxhxhi mund t shtyhet pr m von. Prve asaj, kusht i rndsishm sht leja e prindrve, ashtu q prindrit e vjetr mos t ndjejn mosknaqsi n mungesn tuaj. Tr kjo tregon qart se sa rndsi i kushtoi vet All-llahu xh.sh. t drejtave t t tjerve, pos t drejtave t Tij personale. Sakrifica m e madhe pr Zotin sht Xhihadi, sepse njeriu aty flijon jo vetm jetn dhe pasurin, por shkatrron po ashtu edhe jetn dhe pasurin e t tjerve. Por, si sht thn, njri prej parimeve islamike sht se do t durojm dm m t vogl q t shptojm prej dmit m t madh. A mund t krahasohet humbja e disa jetve t njerzve- bile edhe nj mij e m tepr- me fatkeqsin, e cila mund t kaploj njerzimin si rezultat i ngadhnjimit t s keqes ndaj t mirs dhe ateizmit agresiv prej fes s Zotit. Kjo me t vrtet sht humbje m e madhe dhe fatkeqsi m e madhe, sepse do t kishim si rezultat jo vetm at q feja e Zotit do t nnmohet, por edhe bota do t bhej mbretri e amoralitetit dhe degjenerimit dhe jeta do t ishte e rregulluar si jasht ashtu edhe brenda. Q ti iket ktij dmi t madh Zoti xh.sh. urdhroi pra, t flijojm jetn dhe pasurin pr knaqsin e Tij. Por Ai njkohsisht na ndaloi q t derdhim gjak pa nevoj, t sulmojm pleqt, grat, fmijt, t smurt dhe t plagosurit. Urdhr i Tij sht t luftojm vetm kundr sulmuesve. Ai neve na urdhron t mos bjm shkatrrime t panevojshme n territorin e
armikut dhe me t mundurit t veprojm ndershm dhe drejt. Na ka dhn udhzime t nderojm marrveshjet e bra me armikun dhe t ndrprejm luftn kur edhe armiku e ndrpret, ose nse largohet prej aktiviteteve t tij antiislamike. Pra Islami lejon vetm minimum t flijimit t jets, t pasuris dhe t s drejts s t tjerve n kryerjen e obligimeve tona ndaj Zotit xh.sh.. Ai dshiron t vendos baraspeshim ndrmjet nevojave t ndryshme t njeriut dhe t adaptoj t drejtat dhe obligimet ashtu q jeta t jet e pasuruar me vlera dhe arritje m t zgjedhura.
T DREJTAT PERSONALE
Pastaj vijn t drejtat personale t njeriut. sht fakt se njeriu shpeshher sht m i padrejt dhe m mizor ndaj vetvetes se sa ndaj ndonj qenieje tjetr njerzore. N shikim t par kjo mund t duket mjaft i uditshme: si mund njeriu t jet i padrejt ndaj vetvetes, kur dihet se ai vetveten e don m shum se do gj? Si mund ai t jet armiku i vetvetes? Kjo duket mjaft e pakuptimt. Por duke menduar m thell pr kt do t shohim se sht e vrtet. Dobsia m e madhe e njeriut sht q kur ndjen nj dshir t parezistueshme n vete, n vend q t largohet prej saj ai i nnshtrohet dhe duke iu kushtuar asaj i shkakton dm vetvetes. T marrim shembullin e njeriut, i cili jepet pas pijes: Atij i kanoset rreziku i mendjes, por ai vazhdon t pij n dm t xhepit t tij, t shndetit t tij, t autoritetit dhe t krejt asaj q posedon. I dyti sht aq lakut saq me pamaturin e tij pr bagtin e shkatrron shndetin e tij dhe e rrezikon jetn e tij. I treti bhet rob i instinkteve t tij seksuale. I katrti sht i ngarkuar me
nevojn e ngritjes shpirtrore: ai frenon krkesat e tij, refuzon t knaq krkesat dhe nevojat e tij fizike, e mbizotron oreksin, largohet prej veshjes, braktis shtpin e vet dhe trhiqet n male ose pyje. Ai beson se bota nuk sht e krijuar pr te: ai skandalizon mbi t gjitha format dhe manifestimet e tij. Ja pra, disa shembuj t prirjes s njeriut q t shkoj n ekstremitet. Mund t prmendim shum shembuj t ngjashm t trheqjes dhe ekuilibrimit n jetn e prditshme, por kjo nuk sht e nevojshme ktu. Islami propagandon mirqenien e njeriut dhe qllimi i tij i qart sht t vendos nj baraspeshim n jetn e njeriut. Prandaj sheriati deklaron qart se edhe trupi juaj personal ka t drejta t caktuara n ju. Njri prej parimeve themelore sht: Trupi juaj ka t drejta mbi ju. Sheriati ndalon prdorimin e t gjitha gjrave, t cilat jan t dmshme pr ekzistencn fizike, shpirtrore dhe morale t njeriut. Ai ndalon gjakun, drogn, mishin e derrit, shpezt grabitqare, kafsht helmuese, coftinn sepse t gjitha kto kan pasoja t padshiruara n jetn fizike, morale, intelektuale dhe shpirtrore t njeriut. Derisa i ndalon kto gjra e urdhron t shfrytzoj tr at q sht e pastr dhe e shndosh, si dhe krkon prej tij q mos ta largoj trupin e tij prej ushqimit t pastr, sepse trupi i tij po ashtu ka t drejt pr to. Ligji islamik ndalon zhveshurin dhe urdhron veshjen si ka hije. Ai e nxit t fitoj pr jet, kurse e gjykon papunsin dhe prtacin. N shpirtin e sheriatit sht q njeriu t shfrytzoj pr komoditetin e vet, aftsit t cilat All-llahu xh.sh. ia dha dhe pasurit t cilat Ai kudo i ka mbjell. Islami nuk predikon as ndalimin e krkesave seksuale: vetm ai urdhron njeriun ti kontrolloj dhe ti realizoj vetm n kuror. E ndalon ti struket vetmohimit dhe e lejon t mbetet i
devotshm dhe i fort gjat problemeve jetsore. Q t krkojm ngritje shpirtrore, pastrti morale, afrsin e Zotit dhe shptim n botn tjetr, nuk ka nevoj t shmangemi prej ksaj bote. Prkundr, sprova e njeriut bhet n kt bot dhe ai ktu duhet t ndjek rrugn e Zotit. Rruga e suksesit prbhet n ndjekjen e ligjit t Zotit, n pajtim me jetn e jo jasht saj. Islami ndalon ashpr vetvrasjen dhe e lajmron njeriun se jeta e tij i takon Zotit; ajo sht si emanet t cilin Zoti ia besoi pr nj koh t caktuar q sa m mir t jet e mundur ta shfrytzoj - ajo (jeta) nuk sht i dhn t shkatrrohet me mendjelehtsi. Kshtu Islami i tregon njeriut se personaliteti i tij, uni i tij posedon t drejta t posame dhe se obligim i tij sht ti plotsoj sa m mir t mundet, n at mnyr q e ka sqaruar sheriati.
T DREJTAT E T TJERVE
Nga njra an, sheriati e urdhroi njeriun t plotsoj t drejtat e veta dhe t jet i drejt ndaj vetvetes, e thirri q ti plotsoj ashtu q mos t rrnoj n te t drejtat e t tjerve; nga ana tjetr sheriati u mundua t vendos ekuilibr ndrmjet t drejtave individuale dhe t drejtave shoqrore n at mnyr q t mos paraqitet prleshje n mes tyre dhe q do gj t kontribuoj pr vendosjen e ligjit t Zotit. Islami ndaloi rreptsisht gnjeshtrn n t gjitha format e saj, sepse ajo e poshtron at q gnjen, i dmton t tjert dhe paraqet penges pr shoqrin. Rreptsisht ndaloi vjedhjen, korrupsionin,
www.islamischen.ch
144
falsifikimin e t hollave, mashtrimin, kamatn, sepse tr at q njeriu fiton n kt mnyr, ai n realitet e ka fituar duke i shkaktuar humbje dhe dm tjetrit. Prgojimi, shpifja jan t ndaluara. Bixhozi, lotoja, bursa e zez dhe t gjitha lojrat e fatit t rrezikshm (bixhozi, lotoja) etj., jan t ndaluara sepse n t gjitha kto gjra, fituesi pasurohet n llogari t mijra t tjerve, t cilt humbin. T gjitha format e tregtis eksploatuese jan t ndaluara, ku mijra pal tjera duhet t humbin. Monopoli, tezaurizacioni (grumbullimi i t hollave), bursa e zez, spekulimi me tok, dhe t gjitha format e pasurimit individual ose shoqror jasht ligjit jan t ndaluara. Vrasja, gjakderdhja, nxitja n shkatrrim dhe kaos konsiderohen si vepra t kqija, sepse askush nuk ka t drejt t marr jetn ose pasurin e tjetrit vetm pr dobin e tij personale ose pr knaqsin e tij personale. Adulteria (shkelja e kurors), aventura dhe homoseksualizmi jan t ndaluara rreptsisht, sepse jo vetm q prishin moralin dhe shkatrrojn shndetin e atij, i cili bn kto vepra t kqija, por edhe prishja dhe oroditja e shoqris zgjerohet, lindin smundjet venerike, rrnohet shndeti dhe morali i gjeneratave t ardhshme dhe strukturat shoqrore t bashksis. T gjith kto prkufizime i prshkruan Islami q ta pengojn njeriun t cenoj t drejtat e tjetrit. Islami nuk dshiron q njeriu t bhet egoist dhe egocentrik deri n at mas q pa vetdije t shkel t drejtat e tjetrit dhe t shkel parimet morale q t knaq shpirtin dhe trupin e tij. Islami nuk e lejon as q t prmbys interesat e t tjerve q t ruaj t drejtat e veta personale. Islami rregullon jetn ashtu q donjrit mund ti garantohet mirqenie. Por pr arritjen e mirqenies njerzore dhe pr prparimin e civilizimit, vetm disa prkufizime negative nuk jan t mjaftueshme. N nj shoqri me t vrtet paqedashse dhe t prparuar, njerzit jo vetm q nuk do ti shkurtojn t drejtat dhe interesat e t tjerve, por edhe do t bashkpunojn n mnyr t pakushtzuar njra pal me tjetrn dhe do t ndrtojn aso
marrdhniesh t ndrsjella dhe institucione shoqrore, t cilat do t kontribuojn pr mirqenien e t gjithve dhe pr formimin e nj shoqrie ideale njerzore. N kt aspekt neve na udhzon edhe sheriati. Pra, ktu kemi pr qllim q shkurtimisht t paraqesim rregullat islamike, t cilat ndriojn kt lloj t jets dhe t shoqris. Familja sht qeliza e par e njeriut. Aty formohen pikat themelore t karakterit t tij. N at mnyr familja sht element themelor i do civilizimi. Prandaj t shikojm s pari urdhrat e sheriatit pr sa i prket familjes. Familja prbhet prej burrit, gruas dhe fmijve t tyre. Porosit e Islamit pr familjen, jan mjaft t prcaktuara. Ato prcaktojn prgjegjsin e njeriut pr at q fiton, tu ofroj at q sht e nevojshme gruas dhe fmijve dhe ti mbroj prej t gjitha fatkeqsive jetsore. Obligimi i gruas sht t udhheq amvisrin, t ushqej dhe t edukoj fmijt sa m mir, ti prgatis burrit dhe fmijve komoditet dhe knaqsi sa m t madhe. Obligimi i fmijve sht ti respektojn prindrit, t jen t dgjueshm, kurse kur t rriten t kujdesen pr ta. Q ta bj familjen t disiplinuar mir dhe institucion t suksesshm, Islami prvetsoi dy masat e theksuara m posht: a) Burri ka pranuar pozitn e udhheqsit t familjes. Asnj institucion nuk mund t funksionoj n mnyr harmonike nse nuk ka udhheqsin e tij. Nuk do t mund t paramendonim shkolln pa drejtor ose qytetin pa kryetar kshilli. Nse nuk ka askush t udhheq me institucionin, aty do t mbretroj kaosi. Nse do person i familjes punon sipas dshirs s vet, aty shkaktohet tollovi. Nse burri trheq n nj an e gruaja n ann tjetr, ardhmria e fmijve do t jet e shkatrruar. Dikush duhet t jet koka e familjes q t mund t mbahet disiplin dhe
www.islamischen.ch
146
q familja t bhet institucion ideal i shoqris. Islami ia jep kt pozit burrit dhe ashtu e bn familjen e disiplinuar mir, qeliz themelore t civilizimit: model pr shoqrin n prgjithsi. b) Kryetari i familjes, prve ksaj sht i ngarkuar edhe me prgjegjsi tjera t posame. Obligimi i tij sht q t fitoj pr jet dhe t kujdeset pr t gjitha detyrat, t cilat kryhen jasht shtpis. Kjo e liron gruan prej t gjitha aktiviteteve t jashtme, t cilat bien n barr t burit. Gruaja sht e liruar prej detyrave jashtshtpiake, ashtu q t mundet plotsisht tu kushtohet detyrave t brendshme dhe t prdor tr energjin e saj n mirmbajtjen e shtpis dhe t edukimit t fmijve - mbrojtsve t ardhshm t vendit. Grave u kshillohet t mbeten n shtpit e veta dhe t plotsojn prgjegjsit, t cilat u jan t besuara. Islami nuk dshiron ti ngarkoj n mnyr t dyfisht; edukimi i fmijve dhe mirmbajtja e shtpis dhe kujdesi pr fitimin pr jet, duke punuar edhe pun jasht shtpis. Kjo do t ishte padrejtsi e qart. Prandaj Islami bn ndarjen funksionale ndrmjet dy gjinive. Profesor Cyril Joadi thot: Besoj se toka do t ishte vend m i lumtur nse grat do t knaqeshin t kujdesen pr zjarrin (shtpin) dhe fmijt e tyre, bile edhe nse ajo do t kishte si pasoj rnien e leht t standardit jetsor." (Variety, 1 dhjetor 1952) Por kjo nuk do t thot q gruas nuk i sht e lejuar q t mos dal aspak prej shtpie. Larg asaj. Asaj i sht e lejuar t dal kur ka nevoj. Ligji e ka precizuar q shtpia sht fusha speciale e puns s saj dhe ka theksuar se grat duhet t kontribuojn pr prmirsimin e jets shtpiake. Dhe doher kur do t duhet t dalin, ato e bjn at sepse kryejn formalitete t nevojshme. Rrethi familjar zgjerohet nprmjet t gjakut dhe kurors, q t forcoj bashkimin n mes antarve t familjes, q t mbaj marrdhniet e ndrsjella t freskta dhe t shndosha, q do
antar ta bj burim t prmbajtjes, t fuqis dhe t lumturis s t tjerve. Islami formuloi rregulla t posame themelore t bazuara n prvojn dhe urtin e s kaluars. Ato mund t paraqiten shkurtimisht si sht shnuar m posht: a) Kurora sht e ndaluar n mes personave, t cilt kan lidhje t ngushta familjare sipas lindjes ose nprmjet t ndrmjetsimit. Kurora sht e ndaluar n mes nns dhe birit, njerkut dhe thjeshtrs, njerks dhe thjeshtrit, vllait dhe motrs, vllait dhe motrs prej qumshtit, mixhs me vajzn e vllait, ose dajs me vajzn e motrs, tezes ose halls me djalin e vllait ose t motrs s saj, vjehrrs me dhndrin e saj, vjehrrit me t ren. Kjo ndales i forcon lidhjet familjare dhe i bn marrdhniet n mes ktyre ndrmjetsve apsolutisht t pastra dhe ata mund t jetojn ashtu s bashku pa prkufizim dhe me dashuri t sinqert. b) Nse nuk ekzistojn kurrfar pengesash t lartprmendura, ather mund t lidhet kuror n mes t familjeve fisnore ashtu q kjo lidhje ti afroj edhe m shum. Kurora n mes dy familjeve, t cilat sinqerisht jan t lidhura dhe, t cilat i njohin traditat, shprehit e njra-tjetrs, sht e lumtur. Prandaj sheriati jo vetm q ka lejuar, por edhe ka nxit dhe u ka dhn prparsi lidhjeve me familjet fisnore n krahasim me familjet e panjohura, edhe pse edhe me ato nuk sht e ndaluar. c) N grupin e familjeve fisnore rndom jan s bashku edhe t varfr edhe t pasur. Sipas parimeve islame farefisi i njeriut ka prparsi m t madhe n te. Pranimi i ksaj lidhjeje n mes t t afrmve quhet teknikisht thika-i-rahm. Muslimanit i urdhrohet t respektoj kt lidhje n t gjitha mnyrat e mundshme. T qenurit jolojal ndaj antarve t familjes tnde, t shkelish t drejtat e tyre sht mkat i madh dhe All-llahu xh.sh. nuk e lejon at. Nse nj i afrm varfrohet
ose sht n fatkeqsi, sht obligim i t gjith t afrmve t tij t pasur ti ndihmojn. N zekat dhe bamirsit tjera urdhrohet q ti jepet rndsi e posame t drejtave t farefisit. ) Ligji i trashgimis ashtu sht i formuluar n Islam q pasuria e mbetur prej t vdekurit nuk mund t koncentrohet n nj vend. Ajo duhet t ndahet ashtu q i tr farefisi i afrt t marr pjesn e vet. Djali, vajza, gruaja, burri, vllai, motra jan farefis m i afrt dhe ata kan prparsi absolute n trashgimi. Nse nuk ekziston asnj prej tyre, pasuria i ndahet farefisit tjetr m t afrm. Pra, pas vdekjes s njeriut, pasuria e tij ndahet n mes t t afrmve t tij dhe ky sistem shmang do mundsi t koncentrimit kapitalist t pasuris. Ky ligj islamik sht i vetm dhe popujt tjer tash entuziazmohen me te. Por e trishtueshme sht ironia, vet muslimant nuk jan t vetdijshm pr mundsit e tij revolucionare dhe prej padituris disa nuk e zbatojn kt n praktik. N disa pjes t nnkontinentit indo-pakistanez, vajzat nuk kan pjesn e tyre n trashgimi. Kjo sht padrejtsi e qart dhe shtrembrim i tmerrshm i urdhrave t qarta t Kuranit. Prve familjes, njeriu ka marrdhnie edhe me shokt e vet, fqinjt, banort e rajonit t tij, t fshatit ose t qytetit dhe me personat me t cilt gjithmon sht n kontakt. Islami i pranon kto lidhje dhe urdhron muslimanin q ti kultivoj me respekt, tu largohet shprehjeve nnmuese dhe q nuk i kan hije, t ndihmohen n mes veti, t vizitojn t smurt, t ndihmojn t varfrit, tu shkojn n ndihm t dobtve dhe t pamundshmve, ti ngushllojn ata q jan n fatkeqsi, t kujdesen pr vejushat dhe bonjakt, ti ushqejn t uriturit, ti veshin t zhveshurit dhe tu ndihmojn t papunsuarve q t punsohen. Islami thot q mos ta shpenzoni pasurin n luks t ciln ua ka dhn All-llahu xh.sh.. Ai ka ndaluar prdorimin e enve t arta dhe t argjendta, veshjet prej mndafshit t shtrenjt. Ai gjykon ata, t cilt shpenzojn t hollat e veta n ndrmarrje aventureske ose n dfrime t teprta. Kjo porosi e sheriatit bazohet n parimin q
pr knaqsin e tij personale askujt nuk i sht lejuar t prish pasurin prej t cils mund t jetojn mijra qenie njerzore. Mizori dhe e padrejt sht q t hollat, t cilat mund t shrytzohen pr t ushqyerit e numrit t madh t t uriturve, t shpenzohen n dekorime t pavlefshme dhe t teprta. Islami nuk lejon q njeriu t humb pasurin e tij. Ajo, t ciln njeriu e ka fituar ose e ka trashguar, pa dyshim sht pron e tij personale. Islami pranon t drejtn e tij dhe i lejon q ta prjetoj dhe sa m mir ta shfrytzoj. Ai sugjeron po ashtu q nse ju jeni t pasur, t mund t keni veshjet m t mira, banes dhe jet t lumtur. Por Islami dshiron q n t gjitha aktivitetet e njeriut asnjher mos t harrohet elementi human. Ajo q Islami plotsisht e gjykon sht egocentrizmi jo i natyrshm, i cili l pas dore mirqenien e t tjerve dhe krijon individualizm t tepruar. Ai don q tr shoqria njerzore t prparoj e jo vetm disa individ. Ai dshiron t mbjell n shpirtin e ithtarve t tij vetdijen shoqrore dhe t ndikoj n ta q duke u ikur ekstremiteteve t jetojn nj jet modeste dhe t vetdijshme. Kur t knaqin nevojat e tyre, Islami i kshillon besimtart q t ken parasysh nevojat dhe krkesat e farefisit t vet, t afrmve t largt, t shokve, t fqinjve dhe bashkqytetarve t vet. Deri m tash shqyrtuam natyrn e marrdhnieve t njeriut me rrethin e tij m t ngusht. T shohim tash n perspektiv m t gjer dhe t kuptojm far lloj shoqrie dshiron t vendos Islami. Ai i cili pranon Islamin jo vetm q hyn nn kraht e fes, por bhet edhe antar i bashksis islame. Sheriati ka formuluar rregulla t posame t sjelljes edhe pr nj vllazrim m t gjer. Kto rregulla i obligojn muslimant t ndihmohen n mes veti, t urdhrojn n t mir dhe t ndalojn t keqen dhe t ken llogari q asnj padrejtsi t mos futet n shoqrin e tyre.
www.islamischen.ch
150
Ja disa urdhra islamike n kt aspekt: a) Q t ruhet jeta morale e popullit dhe zhvillimi i shndosh i shoqris, sht e ndaluar przierja e lir e personave t t dy gjinive. Islami bn ndarje funksionale n mes punve dhe u prcakton lmi t ndryshme t aktivitetit. Grat n prgjithsi duhet tu prkushtohen nevojave shtpiake, ndrsa burrat punve t tyre n sferat shoqrore-ekonomike. Prve ndalimit t kurors n mes t farefisit t afrm, krkohet prej burrave dhe grave q mos t przihen lirisht e nse jan t detyruara, kt ta bjn me vello (pee). Kur grat duhet domosdo t dalin prej shtpive, ather do t mbajn veshje modeste dhe do t jen t mbuluara ashtu si u ka hije. Ato do t konsiderojn normale t mbuluarit e fytyrs dhe t duarve. Mund ta heqin mbulesn vetm n rast t nevojs, e kur nevoja ndrpritet prap duhet t mbulohen. Njkohsisht u propozohet burrave ti ulin shikimet e tyre dhe mos ti shikojn grat. E nse dikush rastsisht shikon ndonj grua duhet q shikimin sa m shpejt ta ul. T prpiqemi ti shikojm nuk sht mir, ndrsa t njoftohemi sht edhe m keq. Obligim sht edhe i burrave edhe i grave t kujdesen pr moralin personal dhe t pastrojn shpirtin e tyre prej do papastrtie. Kurora sht forma e vetme e prshtatshme pr marrdhnie seksuale dhe askush nuk duhet t mundohet ta tejkaloj kt kufi, ose t paramendoj pr ndonj leje seksuale; edhe vet mendimi dhe persiatja e njeriut duhet t jen t pastra prej ktyre planeve t prishura. b) Pr t njjtin qllin, besimtarit i urdhrohet t mbaj veshje modeste; asnj burr nuk duhet t zbuloj trupin e tij prej gjunjve deri n krthiz, kurse gruaja asnj pjes t trupit t saj, prve fytyrs dhe duarve, askujt prve se burrit t vet, as edhe fisit m t afrm nuk ka t drejt tia zbuloj. Termi teknik i ksaj sht setr (mbulim) si dhe mbulimi i ktyre pjesve t trupit sht obligim fetar i do muslimani dhe muslimaneje. Me kt urdhr Islami dshiron t kultivoj
ndjenj t thell t ndershmris dhe t pastrtis dhe t pengoj t gjitha format dhe t gjitha manifestimet e paturpshmris dhe prishjes morale. c) Islami nuk i lejon ato dfrime dhe zbavitje, t cilat i nxisin epshet seksuale dhe i prishin ligjet morale. Dfrimet e tilla jan humbje e kohs, t hollave, energjis dhe ato rrnojn natyrn morale t shoqris. Dfrimi, pa dyshim, sht nevoj pr vetvete. Ai vepron si instinkt pr aktivitet dhe gjallron shpirtin e jets dhe vendosmris. Ai n jet sht i nevojshm si uji dhe ajri; posarisht pas puns s rnd njeriut i nevojiten pushimi dhe rekreimi. Por pushimi duhet t freskoj shpirtin e jo t deprimoj dhe t prish epshet. Zbavitjet e pakuptimta ku mijra persona prezentojn n skenat e prishura t s keqes dhe amoralitetit, jan n kundrshtim thelbsor me dfrimin e shndosh. Edhe pse ato jan t volitshme pr shqisat, efekti i tyre n shpirtin dhe moralin e njerzve sht i tmerrshm. Ato i prishin shprehit e tyre dhe vlerat morale, prandaj nuk mund t ken vend n shoqrin dhe kulturn islame. ) Q t sigurohet bashksia dhe solidariteti i popullit dhe q t arrihet mirqenia e bashksis islame, besimtarve u sht urdhruar ti largohen armiqsis n mes veti, grindjeve dhe ndarjeve t t gjitha llojeve. Atyre u kshillohet ti zgjidhin dallimet dhe prleshjet e tyre n pajtim me parimet e Kuranit dhe Sunnetit. E nse nuk mund t gjejn gjuh t prbashkt, n vend q t rrihen dhe t hidhrohen n mes veti, ata do ti harrojn grindjet n emr t All-llahut dhe Atij do tia lshojn vendimin. N sendet, t cilat kan t bjn me mirqenien nacionale, ata do t ndihmohen reciprokisht dhe nuk do t shpenzojn energjin n prleshjet e imta. Armiqsit e tilla jan fatkeqsi pr bashksin islame, burim potencial i dobsimit nacional dhe me do mim duhet tu ikim.
www.islamischen.ch
152
d) Islami e mon shkencn dhe diturin si e mir e prbashkt dhe e prgjithshme e tr njerzimit. Muslimant kan liri t plot t msojn shkencn dhe prdorimin e saj praktik prej cilitdo burim. Por prsa i prket kulturs dhe civilizimit u sht e ndaluar t sillen n mnyrn e sjelljes s popujve tjer. Psikologjia e imitimit sugjeron se ajo rrjedh prej ndjenjs s inferioritetit, e cila m von gjithsesi do t prodhoj mentalitet defetist. Imitimi i kulturs s nj populli ka pasoja shum t tmerrshme n nj komb; e shkatrron vitalitetin e tij t brendshm, e mjegullon shpirtin e tij, e dobson aftsin e tij kritike, krijon komplekse t inferioritetit dhe gradualisht, por sigurisht, i rrnon t gjitha burimet e kulturs dhe paralajmron shkatrrimin e saj. Prandaj Pejgamberi i Zotit (a.s.) ndaloi rreptsisht prvetsimin e kulturs dhe mnyrn e jetess s jomuslimanve. Fuqia e nj populli nuk sht n veshjen, etikn ose artin e tij; forca dhe zhvillimi i tij sht n diturin e vrtet, n shkencn, disiplinn, organizimin dhe energjin pr aksion. Nse dshironi t msoni dika prej t tjerve merrni msim prej vendosmris s tyre pr aksion dhe disiplin shoqrore, shfrytzoni diturin dhe arritjet e tyre teknike, por ruajuni prej ndikimit t artit, i cili m n fund ju shpie deri n skllavri kulturore dhe inferioritet (nnshtrim) nacional.
MARRDHNIET ME JOMUSLIMANT
Tani t shqyrtojm marrdhniet e muslimanve me jomuslimant. Lidhur me kt shtje besimtarve u kshillohet t jen tolerant e jo shpirtngusht, t mos i nnmojn ose t mos i kritikojn udhheqsit e tyre fetar ose t shenjtit e tyre, t mos flasin asgj t nnmuar pr fet tyre, t mos bjn grindje t padobishme me ta, por t jetojn n paqe dhe miqsi t mir. Nse
jomuslimant kan sjellje t mir dhe njerzore ndaj muslimanve dhe nuk i nnmojn kufijt e tyre ose t drejtat e tyre, ather muslimant jan t detyruar q me ta ti ruajn lidhjet miqsore dhe ndaj tyre t veprojn drejt. Njri prej parimeve t fes islame sht q muslimant duhet t posedojn kuptim m t gjer dhe sjellje m t mir se t tjert, si dhe t sillen fisnikrisht e n mnyr modeste. Veprat e kqija, torturimi, agresioni dhe shpirtngushtsia jan kundr shpirtit islam. Muslimani ka ardhur n bot t bhet simbol i gjall i mirsis, fisnikris dhe humanitetit. Ai do t duhej t fitoj zemrat e njerzve me karakterin dhe shembullin e tij. Vetm ather ai do t jet ambasador i vrtet i Islamit.
T DREJTAT E T GJITHA KRIJESAVE

Tash erdhm deri n kategorin e fundit t drejtsis. All-llahu xh.sh. i dha njeriut pushtet mbi krijesat e Tij t panumrta, t cilat jan t krijuara q ti shrytzoj ai. I sht dhn fuqi ti nnshtroj dhe ti shfrytzoj pr nevojat dhe qllimet e tij. Kjo pozit m e lart i jep njeriut pushtet mbi to dhe ai ka t drejt t shrbehet me to si t doj. Por kjo nuk do t thot q Allllahu xh.sh. i ka dhn liri totale. Islami thot q do krijes ka t drejta t posame te njeriu. Nuk guxon tu bj t keqe pa ndonj nevoj absolute. Kur i shfrytzon pr nevojat e tij do t prdor metodat m t mira dhe m pak t dmshme. Ligji i Islamit jep urdhra t hollsishme pr kto t drejta. P.sh. neve na sht e lejueshme t therim kafsht pr t ushqyerit ton, por na sht e ndaluar ti vrasim thjesht pr dfrim ose pr
sport, dhe ti fshim prej jete pa nevoj. Q ti therim, zebh (therja) sht metoda m e mir pr fitimin e mishit prej kafshs. Metodat tjera jan m t dhembshme, ose e prishin mishin dhe ia marrin disa cilsi t posame. Islami u ik t dy rreziqeve t tilla dhe propozon metodn, e cila sht m pak e dhembshme pr kafshn e nga ana tjetr mishi i prmban t gjitha cilsit. Po ashtu vrasja e ngadalshme e kafshs, duke i shkaktuar dhembje t gjat dhe lndime t padobishme, sipas Islamit konsiderohet neveritje. Islami lejon vrasjen e kafshve t rrezikshme, t helmueshme dhe gjakpirse, sepse Islami e v jetn e njeriut mbi to. Por nuk lejon vrasjen e tyre n mnyra tjera m t dhembshme. Pr sa u prket kafshve ngarkuese dhe shaluese, Islami kategorikisht ndalon njeriun ti mbaj t uritura, tu jap pun t rnd dhe t padurueshme dhe ti rrah pa dhembje. T znurit e shpezve dhe mbyllja n kavaz, pa ndonj shkak t posam, konsiderohet pun e shmtuar. t flasim pr bimt? Islami nuk lejon as prerjen e padobishme t drunjve. Njeriu mund t shfrytzoj frytet e tyre dhe prodhimet tjera, por nuk ka t drejt ti shkatrroj. Bimt, s fundi, posedojn jet, por Islami nuk lejon as prishjen e sendeve pa jet, nuk e lejon bile as prishjen e ujit. Qllimi i tij sht ti ik humbjes n do form dhe ti propozohet njeriut q sa sht e mundur m mir ti shfrytzoj t gjitha burimet e t ardhurave - t gjalla ose t vdekura.
www.islamischen.ch
155
SHERIATI: LIGJI UNIVERSAL DHE I PRHERSHM

N faqet e mparshme dham nj pasqyr t shkurtr t ligjit islamik - ligjit, t cilin Pejgamberi Muhammed (a.s.) ia dha njeriut pr t gjitha koht e ardhshme. Ky ligj nuk lejon dallimin n mes njeriut dhe njeriut tjetr, prve se n besim dhe devotshmri. Sistemi fetar dhe shoqror, ideologjit kulturore dhe politike t cilat bjn dallim n mes njerzve sipas racs s tyre, nacionalitetit, nuk do t munden asnjher t kalojn n provimin e s drejts universale pr nj shkak t thjesht se nuk mund t ndrrohen raca ose nacionaliteti, sepse e tr bota nuk mund t rregullohet q t formohet n nj vend dhe se raca e zez, e verdh ose e bardh nuk mund t ndryshohen. Ideologjit e tilla dhe sistemet shoqrore t tilla patjetr jan t kufizuara n nj rac, n nj vend ose n nj bashksi dhe asnjher nuk munden t bhen universale. Prkundr, Islami sht ideologji universale. do person, i cili deklaron se beson n La ilahe il-lall-llah Muhammed-ur-Resulull-llah (nuk ka zot tjetr, prve All-llahut dhe se Muhammedi sht Pejgamber i Tij) hyn nn kraht e Islamit dhe gzon t njjtat t drejta si edhe muslimant tjer. Islami nuk bn kurrfar diskriminimi n baz t racs, ngjyrs ose gjuhs. Thirrja e tij i drejtohet tr njerzimit dhe nuk lejon kurrfar ndarjeje. M n fund, ky ligj sht i prhershm. Ai nuk bazohet n zakonet ose traditat e ndonj populli t posam dhe nuk sht dedikuar pr nj periudh specifike t historis njerzore. Ai bazohet n parimet e njjta natyrore sipas t cilave sht i krijuar edhe vet njeriu. Dhe si kjo natyr mbetet e njjt n t gjitha periudhat dhe n t gjitha rrethanat, ligji i cili bazohet n parimet e tij t pastra, patjetr duhet t jet i pandryshueshm n do epok dhe n t gjitha rrethanat. Ndrsa ai religjion universal dhe i prhershm sht ISLAMI.

Te Kuptuarit e Drejte Te Islamit

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Te Kuptuarit e Drejte Te Islamit

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Te Kuptuarit e Drejte Te Islamit

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N e r t A ll-llah t Gjith mh h m ut, s irs mit, M h s s irueit!

T KUPTUARIT E DREJT T ISLAMIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

PSE ISLAMI QUHET KSHTU?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

DOMETHNIA E FJALS ISLAM

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KAPITULI II FEJA DHE NNSHTRIMI

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KA DO T THOT FJALA FE?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

SI TA ARRIJM NJOHJEN E ZOTIT?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KAPITULLI III PEJGAMBERLLKU

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

PEJGAMBERLLKU: NATYRA DHE OBLIGIMET E TIJ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

HISTORIA E SHKURTR E PEJGAMBERLLKUT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

PEJGAMBERLLKU I MUHAMMEDIT (A.S.)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

ARABIA - GREMIN E ERRSIRS

GUR I MUESHM N GRUMBULLIN E GURVE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

PRSE TR KJO ARMIQSI?

NJERIU I NDRYSHUAR N MOSHN DYZETVJEARE T JETS. PRSE?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MESAZHI I TIJ UNIVERSAL

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KONTRIBUTI I TIJ PR MENDIMIN NJERZOR

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KAPITULLI IV NENET E FES

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

TEVHIDI - BESIMI N NJ ZOT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

NDIKIMI I TEVHIDIT N JETN E NJERIUT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

BESIMI N MELEKT E ZOTIT

BESIMI N LIBRAT E ZOTIT XH.SH.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih