Pocztki prasy w Polsce Markuriusz uwaza sie za pierwzsza gazete w pl (czasopismo) wczesniej ukstaltowaly sie: od pol XV kalendarze inf

f o swietach , ciekawostki, od XV -XVIII ok 3 typy drukow wolnych (okazyjnie) 1650 Nowiny konstantynopola (wojny szwedzkie) 1650 Gdansk -Wiadomosci polskie -wyd po niemiecku 1656-7 Jakub Weisse wydaje Poloniche, - prasa monotematyczna i okazjonalna i w 1661 Markuriusz Polski ( ordynaryjny zwyczajny ) do 48 nr dzieje wszytkiego swiata zamyka sie dla inf pospolitej nazwa pochodiz od boga Merkurego inf z poczty dyplomatycznej, prasa oficjalna narodowa, krolewska,dworska, licencjonowana, jej zalozeniem mial ukazywac sie co tydzien Merkuriusz a polityka- wpiera reformy wwprowadzone przez jana kazimierzza, przekazuje opini publ zmiany ustrojowe ( wybor krola) - powolany w celu wypelnienia okreslonej mysli pol relacje z dzialan wojennych, po upadku polityki krola (negowanej przez sejm) upada i pismo Osobowosci Merkuriusza : Krolowa Ludwika Maria Gauzopa, ukasz Opieliski marszalek nadworny, Hieronim Pinocci sekr krolewski Jan Alek. Gorczyn wydawca, drukarz, redaktor Ukazalo sie 41 nr gazety do XXVII druk w Krlestwie potem w warszawie naklad to 100200 egzem obietosc zwykle 8-12 stron Po Merkuriuszu 1695 przywilej Jana Sobieskiego dla Jana Aleks. Prianiniego, nowiny cudzoziemskie, - problemy -zbyt duzy naklad,nieatrakcyjna formua, prianini wydawa Awizo Gazet Wa-wy, Wiadomoci rne cudzoziemskie Poczta Krlewska po za granicami ale dla posliego czytelnika. Poczatki prasy periodycznej -pozwolenie krola dla zakonu pijarow na wyd prasy w j. Poslkim na terenie Korony Pozwolenie ktrla na powst akademi wileskiej, od 1728 Nowiny Polskie problematyka krajowa zmienia sie na Kurier Polski, Realia Ferero wyd zagr -tworca pism Jan Matchoski -z 1737 pozbawienie koncesji Koncesja dla jezuitow obnizenie nakladu dominacja Wilna kurier litewski Pod koniec xviii wieku monopol na wyd pras ks stefan uskina byly jezuita od1774 wydaje gazete Warszawska 150 lat info i watki public -nurt konserwatywny, przeciw oswieceniowy -podczas sejmu wielkiego GW wspiera przeciwnikow ref ustrojowej i Konst 3 maja-lata1774-94 2 razy w tyg 8str 500-1500 egemplarzy nowosci ogoszenia i prenumerata Uzupenienie dostepne gaz zagr, gazety powstaja w Krk Gda sku tor ( nie licencjonowane) pierwsze lata pod zaborami 1784 -wplyw cenzury na pisma nie licencjonowana76Galicja -powst Gazeta Lwowska 90 zapowied wyd Gaz Narodowej i Obcej wiecej inf niz w GW -nowoczesna pod wzgl formy, euopejska relacje z sejmu, fragm konst,duzy naklad od 1792 Korespondent Warszawski ( wyd ks. Karol Malinowski -ex jezuita) 3 razy w tyg, gaz spoeczna, formymniej ambitne, mieszczansja, reformatorska Gazeta de Varsovie ( inf polskie dla stolic europejskich) Po konferencji Targowickiej -zamkniecie ggaz nar i obcej, cenzura prewencyjna na wiadomosci z kraju, powsa korespondent warszawski od 94 monopol dla pisma Tadeusza Wadka Gazeta Krajowa pod

koniec roku powsawia wydac Gazet Woln Warszawsk Gazeta rzdowa- organ rzadu insurekcyjnego kolejne wybory utrata monopolu, zmiana zasad wyd. Gazet Poza gazeta ogolnoinf -czas spo,kulturowe,literackiem,moralizacyjne od 1761 patryjota polski 1765-85 Monitor (litewskie) zabawy przyjemne i pozyteczne Pamietnik Polityczn i Historyczny, Dziennik Nar. Prasa w Krlestwie Polskim 1885-30 urozmaicenie i wzrost oferty wyd. teoretycznie swoboda sowa druk brak cenz prewen, trudna pol wadz zaborczych. wyrany podzial prasy info, poczatki prasy tematycznej i branzowej Zabr rosyjski -cenzura prewencyjna -kurier warszawski -pierwsza polska prasa bulwarowa sensacyjna, informacyjna , poczatki spolecznokultorowej.zabor pruski -poczatkowo agodniejsza cenzura, z czasme zmiana, slaby rozwoj pr. Niewielka rola inteligencji, zakaz uywania jezyka pol zabr austrjycki -.wzgledna swoboda,samorzad terytorialny, gowne orodki KrK, Lww -prasa w jzyku pol, prasa polityczna zmiany na rynku prasowym w pol xix w (krlestwo polskie) 1851 -Dziennik War-ski vs Gazeta Wa-szka honoraria dla publicystow, pojawienie sie powiesci odcinkowej, noweli, Prus, Orzeszkowa,sienkiewicz pojawiaja sie magazyny ilustrowane Tygodnik Ilustr. Tygodnik Md i Powieci, Wdrowiec Prasa po powstaniu listopadowymdo 1863 tytuly sankcjonowane, i wyd poza cenzur (tajne i jawne) pojawienie sie prasy w Kaliszu Radomiu Lublinie Suwakach, posma zachodnie- umiarkowane, walczace Cechy : efemeryczno, czeste zmiany, dyn rozwj, prasa inf Gaz War, Kurier War, DziennikPowszechny Galicja: Krakw Lww ale te Wlodawa, Cieszyn, Tarnw Rz, Jaso, Krosno, Jar i Przemyl. Krk -Dzienniki departamentowe G Krakowska Poaczenie z Dniem Polskimm, prasa informacyjna w nowym formacjie, organ konserwatystow, rozbudowany dzial literacki, krakowska szkola historyczna Czas, Dzien ,G Powszechna, Lwowksie tygodniowe Wiadom.. Dziennik Patryjotycnzy Polakw Cechy prasa pozbawiona mecenasu panstwa, represje wobec niej, prawoodawstwo zaborcow, prasa rusyfikowana, i german -zmiany zalene od zmian PRASA NA PRZELOMIE XIX I XX W prasa na poczatku XX w: - we wszystkich zaborach - slaby rozwoj - najwieksze znaczenie - Warszawa - najwiecej swobody: Galicja (Ilustrowany kurier codzienny) - 1905 - liberizacja prawa prasowego - poczatek prasy partyjnej: Narodowa Demokracja: Gazeta Warszawska, Gazeta Poranna za 2 grosze (wplywy ND) lata 1914 - 1918: - spadek znaczenia Warszawy jako osrodka wydawniczego - cenzura wojenna ograniczony obieg prasy - zmniejszenie formatu i objetosci gazet - rola jednodniowek (okupacja rosyjska) - cenzura wojskowa w zaborach austriackim i pruskim - regres w wydawaniu gazet na calym obszarze - aresztowania dziennikarzy

- zahamowanie rozwoju gazet - wydawnictwa organizacji niepodleglosciowych (lokalnych) 150 - sytuacja na frontach, postepy dzialan wojennych- pierwsze symptomy zwiazania prasy z opcjami politycznymi Informacje pojawialy sie stosunkowo szybko (1-2 dni). Gazety drukowane w malym formacie. lata 1918 - 1926 (po odzyskaniu niepodleglosci):- ponowny rozwoj gazet brak ograniczen formalno - prawnych - liberalna procedure koncesyjna - prezentacja programow politycznych wszystkich ugrupowan - prezentacja dorobku kulturalnego Polski konfrontacja - prasa zroznicowana, pluralistyczna- dynamiczny wzrost liczny tytulow- znaczaca efemerycznosc - Konstytucja marcowa: Wolnosc slowa - swoboda kolportazy - niemal pelna swoboda wypowiedzi - do 1926- rozwoj prasy - determinowany warunkami kulturowymi i ekonomicznymi - zubozenie spoleczenstwa, analfabetyzm, rolnictwo - kryzys ekonomiczny, poprawa w latach 2425- centra: Warszawa (50%), Poznan, Lwow, Krakow, Lodz - 1918: 600 tytulow, 1926 - 1600 tytulow - niewysokie naklady (1924: na 107 dziennikow, jeden 50 tys.)prasa jako najwazniejszy czynnik ksztaltujacy postawy politycznew latach 30. - wzrost nakladow gazet i czasopism Prasa polityczna (1918-1926) - Narodowa Demokracja- Narodowa Demokracja: Gazeta Warzawska, Gazeta Poranna za 2 grosze - od 1925 polaczene w Gazete Warszawska Poranna. Prasa Polityczna (1918-1926) - Stronnictwo Chrzescijansko-Narodowe - od 1920 - Rzeczpospolita (opiniotworcza, zwiazana z SCHN) - polowa udzialow - I. Paderewski - Pierwszy polski dziennik ogolnokrajowy - Kornel Makuszynski - ciekawe idee ale brak rynku, szybko sprzedaz pisma Prasa polityczna (191801926) - Chrzescijanska Demokracja Krakow: Glos Narodu Katowice: Polonia Publikuje: Wojciech Korfanty Prasa Plityczna (18-26) Polska Partia Socjalistyczna - rozbudowany system prasowy - Robotnik: niewielki naklad ale niezwykle silne oddzialywanie polityczne - Krakow: Naprzod Pisma Pilsudczykowskie: Kurier Poranny, Kureir Polski - ROLA IKC - Ilustrowany Kurier Codzienny - Pierwszy polski dziennik ogolnokrajowy - druga polowa lat 20, masowy - zwiazany politycznie z PSL Piast, ale niezalezny - PSL Piast: Krakow - Piast, Grudziadz - G. Grudzidzka Prasa POlityczmna (18-26) DETERMINANTY - rola prasy politycznej przybiera na znaczeniu - intensyfikacja walki politycznej po zakonczeniu wojny - niestabilnosc wladzy krajowej (wykonawczej) - inflacja, upadek drukarni, problemy z zakupem papieru Prasa popularna, sensacyjna, masowa przyczyny

Pojawienie sie nowego odbiorcy prasy: -czlowiek pracujacy w wielkim miescie - nie majacy czasu ani ochoty na powazna prase polityczna - nie interesujacy sie zyciem partyjnym, ale sensacja polityczna i obyczajowa - traktujacey prase jako zrodlo informacji, ale przede wszystkim rozrywki - poszukujacy informacji o swoim miescie: repertuaru kin, teatrow, relacji z imprez sportowych prasa popularna, sensacyjna, masowa cechy: - zminimalizowany serwis informacyjny - maksymalna atrakcyjnosc duzo zdjec i ilustracji krotkie teksty pisane prostym, potocznym jezykiem wysoki naklad, niska cena uproszczony obraz swiat DUZO SENSACJI - KREOWANIE SENSACJI SWOISTA NEUTRALNOSC POLITYCZNA I SWIATOPOGLADOWA

PRASA W POLSCE PO ZAMACHU MAJOWYM stabilizacja ekonomiczna koniecznosc kontakty z inf. - wzrost atrakcyjnosci gazet I czasopism, wzrost aktywnosci prasy, fotografia jako standard, polepszenie druku I papieru, 18-28 -2tny wzrost liczby tytuw, wzrost naukaldu, centrum wydawnicze W-wa po 26 podzial rynku prasowego Rynek po 26: podzial na sfery polityczne, okontrolowanie I ograniczanie swobody opozycji, 26-wprowadzenie kar za zniewag wadz '27 zastosowanie kar finansowych dla prasy, 35' brak wolnosci slowa w konst kwietniowej,38 podniesienie kar finansowych dla prasy, - dekrety I rozporzadzenia -kontrola prasy -zaostrzenie cenzury, -sanacja RYNEK w LATACH 30 wpyw sanacji na war-wskie czerwoniaki, wplyw sanacji na IKC oraz udzkie wyd Republika likwidacja Gazety W-skiej kontrola akgencji Telefgraficznej, wsparcie pism prorzadowych, Cechy :wzrost znaczenia prasy masowej, popularnej -wzrost znaczenia tygodnikw,rola wyd Prasa Polska Czerowniaki, poczatek gwziazd dziennikastwa Radio w Polsce do 1939r. Pierwsze prby przejcie radiostacji niemieckiej po 1918 ( Warszawa) -po1921 powstaje Stowarzyszenie Radiotechnikw Polskich -powstaje FARAD produkcja aparatw radiowych dla wojska -Powstaje Polskie Towarzystwo Radiotechniczne -1924 wprowadzenie regulacji abonamentowej 1924 regulacje sejmowej: o poczcie, telegrafie, telefonie, pisma Radioamator, Radiofon 1924 pierwsze prby z sygnaem PTR 1924 Prbna stacja radionadawcza: koncerty , odczyty -1925 pierwsze suchowisko, audycje dla dzieci 1928 bankructwo PTR Geneza polskiej radiofonii -1925 powstaje Polskie Radio sp. Z.o.o.1925 koncesja dla Polskiego Radia budowa stacji nadawczych, budowa oferty programowej

-rola Zygmunta Chamca Pierwszy dyrektor Polskiego Radia -koncesja dla PR (rzd 40% udziaw) 18 kwietnia 1926r.- pocztek nadawania staych sygnaw -program : koncerty, odczyty, program dla dzieci, komunikaty polskiej Agencji Telegraficznej. Audycje literackie, suchowiska, wprowadzenie ogosze patnych (reklamy) radio gadane -orkiestra radiowa -od 1927 rozgonie regionalne: Krakw, Pozna, Katowice, Lww, d, Toru Funkcje Polskiego Radia -informacyjna: relacje z obrad sejmu, dziaania Pisudzkiego, informacja bardziej polityczna -owiatowa: teatr polskiego radia, suchowisko, adaptacje ksiek kulturalna: muzyka, przeniesienie jej dla spoeczestwa, jest dla wszystkichUpowszechnienie Radia -upowszechnienie w latach 1929-35 -1929 odnowienie koncesji dla Polskiego Radia (na 20 lat) -powstanie detofonu popularyzacja odbioru, masowo -powstaje gwna rada programowa zaoenia programowe -zmiana reguy: sowo 40%, muzyka 60% -czas nadawania: 24h do 12h dziennie honoraria dla twrcw podniesienie poziomu audycji - wprowadzono muzyk lejsz, i ju nie tylko powan -1931 budowa nadajnika w Raszynie koo Warszawy 1935 rzd wykupuje 95% Polskiego Radia, radio pastwowe -1933 podzia dziennikw: poranny, popoudniowy, wieczorny -wprowadzenie audycji z pleneru -transmisje z opery Warszawskiej -1933 Powstaje teatr Wyobrani Suchowisko Radiowe -audycje satyryczne (Julian Tuwim), teatrzyki radiowe -powstaj dziay i redakcje -audycj dla dzieci: Janusz KorczakEtatyzacja radiofonii (1935-39) -przez pastwo, budowa gmachu radia w Warszawie -zwikszenie mocy PR, budowa drugiej radiostacji w Warszawie -Warszawa nadaje program popoudniu i w nocy -zwikszenie roli transmisji (uroczystoci pastwowe) upolitycznienie programu stacje dugofalowe i redniofalowe -umasowienie ponad milion abonentw w 1939r Cechy Polskiego Radia W okresie midzy wojennym odbywaa si intensywna radiofonizacja kraju, rozpocza si produkcja polskich odbiornikw radiowych. Program radiowy reprezentowa nowoczesny i bardzo wysoki poziom artystyczny. Radio przycigao wielkie umysy i wielkie talenty pisarzy, dyrygentw, aktorw. PRASA KONSPIRACYJNA PODCZAS II WOJNY IWTOWEJ POCZTK WOJNYkraj przedwojennego systemu prasowego okupacyjna polityka Niemiec i ZSRR- zakaz , likwidacja instytucji kulturalnych i spocznych , wprowadzenie gazet kontrolowanych przez okupantw

POLITYKA PRASOWA OKUPANTA NIEMIECKIEGO:Generalne gubernatorstwo: zakaz wydawania wszystkich gazet , odcicie spoeczestwa od informacji, zakaz posiadania radioodbiornikw , powstanie "prasy godzinowej" - prasa niemiecka w jzyku polskim, godzinwki Warszawa- Nowy Kurier Warszawski Krakw- Goniec Krakowski podczas wojny- cznie ok. 50 sankcjonowanych tytuw POLITYKA PRASOWA OKUPANTA RADZIECKIEGO likwidacja wszystkich dotychczasowych tytuw, nowe pismofunkcje propagandowe, odcicie spoeczestwa od informacji, prasa radziecka w jzyku polskim PRASA KONSPIRACYJNA prasa poszczeglnych rodowiswych , problemy z drukowaniem i papierem, gwny wydawca krajowe przedstaw. Rzdu RP w Londynie, najpowaniejszy tytu: biuletyn informacyjnywydawany przez Zwizek Walki ZbrojnejAK, koniec prasy konspiracyjnej wraz z upadkiem Powstania Warszawskiego , podczas okupacji powstao cznie ok. 2 tys. tytuw pism konspiracyjnych FUNKCJE PRASY KONSPIRACYJNEJ informacyjna, -organizatorska, propagandowa, ksztatowania postaw i zachowa , rozrywkowa

WYDAWCY PRASY KONSPIRACYJNEJDelegatura Rzdu na kraj- pion cywilnyDelegatura Rzdu RP na kraj- pion wojskowy (25%)Prasa Ruchu Ludowego (ok. 200 tytuw), lokalnePrasa Polskiej Partii Robotniczej ( okoo 140 tytuw)Prasa Stronnictwa NarodowegoPrasa Polskiej Partii Socjalistycznej OKRES LUBELSKIbudowa systemu medialnego, prasa bya budowana przez organizacje , koncesjonowanie prasy, istnienie cenzury prewencyjnej, wydawanie prasy sterowane jest centralnie, istotna wola jednego borejszy, wydawnictwa Czytelnikpowstaje prasy spoeczno kulturalnej zawarto dziaania wojenne- wieci z frontu, poczynania wadz, apele o pomoc dla wojska i mobilizacja do odbiorcy, wiadomoci lokalne, stosunkowo agodna propaganda OKRES WZGLDNEGO PLURALIZMU, dynamiczny wzrost liczby tytuw, sprzyjajca sytuacja polityczna, trudne, ale jednak funkcjonowanie prasy opozycyjnej , powstawanie sankcjonowanej prasy opozycyjnej, katolickiej, nasycenie rynku prasowego, urozmaicenie i zrnicowanie rynku, pierwszy oglnopolski zjazd dziennikarzy, wydawnictwo Czytelnik zaoenia czytelnika:przekonywanie do systemu jzykiem prostym i zrozumiaymc, zytelnik nie by zwizany z adn patri, wyrobienie nawykw czytelniczych 1950- 12 dziennikw o nakadzie 1 mln egzemplarzy ( Rzeczpospolita, ycie Warszawy, Krakowski Dziennik Polski) 28 czasopism nakad 1 mln egzemplarzy, Odrodzenie, Problemy, Kunica, Szpilki, Przekrj, wierszczyk, Przyjacika

BUDOWANIE PRASY STALINOWSKIEJ 1947 przy PZPR powstaje komisja prasowa, 1947 powstaje robotnicza spdzielnia wydawnicza, wsplna polityka prasowa pastw Satelickich , Jakub Bermankomunista odpowiedzialny w PZPR za pras ( kontrola i cenzura prasy, czystki polityczne, wymiana kadr, mobilizowanie spoeczestw do aktywnoci na wszystkich moliwych polach, uniformizacja treci przekazu , wprowadzenie monopolu Polskiej Agencji Prasowej, zakamywanie rzeczywistoci "Dziennikarz mia by onierzem frontu ideologicznego", propaganda partyjna wszechobecna i permanentna wyczno na prenumerat i koloportarz otrzymuje ruch 1951- dziennikarze brali udzia w zakadaniu audycji zachodu , tytuy najwaniejsze :oglnopolska prasa partyjna , gos ludu, robotnik, Gazeta Ludowa Prasa czytelnikowska, system wydawniczy podzielony na 17 regionw wydawniczych, dzienniki partyjne: przeznaczone dla aktywu partyjnego, przesycone propagand , zawieray agitacje na rzecz partii i systemu, dzienniki czytelnikowskie: mniej nachalna propaganda, spokojniejsze i lepiej redagowane , popularniejsze , przeznaczone dal inteligencji i odbiorcw niekoniecznie przeznaczonych do systemu, dzienniki czytelnikowaskie: mniej nadrzdna propaganda , spokojniejsze i lepiej redagowane, popularniejsze, przeznaczone dla inteligencji i odbiorcw niekoniecznie przekonanych do systemu, popoudniwki: lekka forma, przewaga treci rozrywkowych, masowy odbiorca, mae formy dziennikarskie, ywy jzyk, dynamiczna grafika gwne czasopisma:, Przyjacika, Gromada, Chopska droga, przekrj, wierszczyk, odrodzenie, kunica, tygodnik powszechny Powstanie Trybuny Ludu z poczenia Robotnika i Gosu Ludu OKRES 53-57 wzgldna odwil po mierci Stalina, czytelnik ma by traktowany podmiotowo, Polska delikatnie otwiera si na wiat, powstanie pierwszego magazynu, powstanie pisma "Po prostu", kreowanie wrogazachcenie do czujnoci i szukania wrogw, atakowanie kociow, gloryfikowanie wszystkiego co radzieckie, mobilizacja do wypenienia planw produkcyjnych, agitacja na rzecz kolektywizacji wsi, istnienie socrealizmu PRASA W POLSCE POWOJENNEJ- DO ROKU 1970 MAA STABILIZACJA- LATA 60umocnienie roli Polskiej Agencji Prasowejmonopol, nowa tematyka: relacje PastwoKoci, powrt do metod z okresu stalinowskiego: kontrola, cenzura, przydzia papieru, reperkusje, , umocnienie pozycji Trybuny Ludu- propaganda w zakadach pracy, zreaktywowanie prasy zlikwidowanej w latach 50 : lokalnej i oglnej, ZSL: ,, Dziennik Ludowy" "Wie wspczesna" "Wieci SD: "Kurier Polski" "Tygodnik Powszechny" wraca do wacicieli, nowe tytuy: "Filipianka", "Magazyn Rodzinny" "Panorama"nowe tytuy lokalne OKRES PROPAGANDY SUKCESU LATA 70 wydarzenia grudniowe '70- Gomuka traci wadz, Gierek jako dynamiczny reformatoruatwiony dostp do informacji urzdowych 1917- pierwszy rzecznik prasowy rzdu wzrost czytelnictwa prasy

wzrost znaczenia innych mediw: radio telewizja w prasie: Polska jako potga gospodarcza (kopalnie i huty) pojawienie si prasy II obiegu- szczeglnie po latach 1976- KOR