Dr.

Musli Vrbani

DASHURIA

12

Planprogrami i muslimanit t vogl

Kaanik, 2011
Autor:

Dr. Musli VRBANI

Titulli:

MORALI I MUSLIMANIT T VOGL

Korrektura:

Burim Bunjaku

Radhitja kompjuterike, kopertina dhe dizajni grafik

Mumin Shehu

Botues: Autori

Shtypi:

FokusPrint

T drejtn e ribotimit e rezervon autori 2

Hyrje
Dashuria sht jet, sht forc, sht lumturi, por gjithashtu sht drit e zemrs dhe e shpirtit. Dashuria sht prej ibadeteve m t vlefshme dhe m t rndsishme; dashuria sht lidhje e besatimit n mes t krijess dhe Krijuesit, pra, n mes t njeriut dhe Zotit. Dashuria sht fuqi e mrekullueshme. E kundrta e dashuris sht urrejtja. Dashurin, Kurani e konsideron civilizim, shkenc, urtsi dhe udhzues, i cili shpie te shpirti m i pastr. Dashuria sht prej ibadeteve m fisnike dhe qllimeve m t larta, me t pastrohet zemra, ndriohet shpirti dhe lulzon jeta. do njeri, i cili ka karakterin e fort, moralin dhe edukatn e mir, e duan njerzit dhe i do ata. O fmij, punoni pun t mira do t shprbleheni me dashuri dhe simpati. Zoti i Lartmadhruar ka thn: I Gjithmshirshmi n zemrat e besimtarve do t prgatit ambient q ata ti duan t tjert, t tjert ti duan ata; ata ta duan Allahun, dhe Allahu ti doj ata.
(Merjem, 96)

Nuk ka m mir se shoqria t mbushet me dashuri pr Allah dhe q t gjith t bhen si nj grusht, ashtu q prindrit i duan fmijt, fmijt i duan prindrit; burri ta doj bashkshorten, bashkshortja ta doj burrin; vllai e do vllan; shoku shokun, e
3

kshtu me radh. Muslimani e do vendit dhe atdheun e tij, ai do moral t mir, dhe do do t mir rreth tij. Nse pyesim veten: Kush sht krijuesi i dashuris? Nuk do t kishim gjetur prgjigjie t qart e t sakt n mendje tona, prderisa ajetin kuranor:
s'ka dyshim se All-llahu do ta sjell nj popull q Ai e do at (popull) dhe ata e duan At (Zotin), .
(El-Maide, 54)

Nse bhet pyetja se kush sht zbatuesi m i mir i dashuris, prgjigjja sht: Zbatuesi m i mir i dashuris sht Muhamedi s.a.v.s., krijesa m e mir e Allahut dhe robi m i dashur i Allahut, i zgjedhur, i drguar pr njerzimin.

DASHURIA NDAJ ALLAHUT

Dashuria e par dhe kryesore sht dashuria ndaj Allahut t Lartmadhruar. Nuk ka dashuri m t mir dhe m t muar; nuk ka dashuri m fisnike se dashuria ndaj Allahut t Lartmadhruar. Besimtari i mir n do kusht e ruan kt dashuri, sepse kjo i sjell lumturi dhe shptim edhe n kt bot edhe n botn tjetr. Dashuria e besimtarit ndaj Zotit t tij duhet t jet e veant ndaj do dashurie tjetr. Nuk lejohet t jet sikurse dashuria ndaj fmijs, apo ndaj prindit, apo sikurse dashuria ndaj bashkshortes, apo sikurse dashuria ndaj pasuris, as sikurse dashuria ndaj shokve. Askush prej krijesave nuk lejohet t ndrhyj n dashurin ndaj Krijuesit. Ashtu si duhet t jet dashuria pr Allah, ashtu duhet t jet edhe rrjeta pr Allah. Ne dim se shum do t digjen n zjarr, sepse i duan e i adhurojn t tjert pos Allahut; po ashtu ka njerz, t cilt do t hyn n xhenet, sepse i urrejn banort e zjarrit. Ka lloj dashurie q t afron te Zoti, ka lloj dashurie q t largon prej Zotit. Ka lloj dashurie q t qon n xhenet; ka lloj dashurie q t qon n xhehenem. Dashuria sht q t lartson, por mund t jet edhe ajo q t poshtron. Dashuria ndaj Allahut dhe pr Allah sht dashuri q t lartson, dhe t ngrit n shkallt m t larta t reputacionit, pastaj fiton begatit m t mdha, m t mueshme dhe t prgjithmonshme n xhenetit m t larta, t cilat jan begati pr t devotshmit. Dashuria q poshtron sht dashuria ndaj disa krijesave q nuk kan pr qllim kujtimin e Allahut, por largimin nga Allahu. Ajo dashuri sht dashuri e epshit dhe e emocioneve, t cilat dirigjohen prej vesveseve t shejtanit, dhe q t shti n zjarr prgjithmon.

Pr t qen njeriu i kompletuar dhe i liruar trsisht patjetr duhet t jet i liruar nga pes cilsi, e ato jan: lirimi nga epshi, nga urrejtja, nga lakmia, nga tradhtia dhe plogshtia. T gjitha kto cilsi jan cilsit e kundrta t dashuris. Ashtu si sht dashuria ndaj Allahut, ashtu sht edhe dashuria e Allahut ndaj robit t Tij.

DASHURIA PREJ ALLAHUT

Pejgamberi s.a.v.s. na tregon dashurin e Zotit ndaj njeriut duke thn kshtu: Nse Zoti e do nj njeri, e thrret Xhibrilin dhe thot: O Xhibril, Un e dua filanin, prandaj duaje dhe ti, dhe e do at njeri Xhibrili. M pas Xhibrili thrret e thot: O baror t qiellit, Allahu e do filanin, prandaj duajeni edhe ju dhe at njeri e duan banort e qiellit. M pastaj dashuria i vendoset edhe tek njerzit n tok. N hadith kudsij Allahu i Lartmadhruar thot: Nuk ka shtje m t mir pr robin tim, se sa kur t m afrohet Mua, dhe nuk ka shtje m t dashur pr Mua se sa kryerja e obligimeve. Njeriu do t vazhdoj duke kryer detyra tjera shtes (nafile) ndaj Meje derisa ta dua, e kur ta dua, do t bhem vesh me t cilin dgjon, dor me t ciln punon, kmb me t cilat vepron. do her kur t krkoj dika prej Meje do tia jap dhe do her kur t krkoj mbrojtje prej Meje do ta mbroj. Dashuria m e madhe e Allahut pr njeriun sht q n xhenet do ti thot atij: O robi im! Un jam i knaqur me ty, po ti a je i knaqur me Mua?.

DASHURIA PR ALLAH
Ashtu si duhet t jet dashuria ndaj Allahut, ashtu sht dashuria e Allahut ndaj robit t Tij, por nuk sht vetm kjo, sepse robi duhet t doj edhe t tjert pos Allahut, Omeri r.a. transmeton se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Ka prej njerzve q jan robr t Allahut, t cilt nuk jan as pejgamber, e as dshmor, mirpo pr shkak t afrsis q do t ken me Allahun n ditn e Kijametit, do tua ken lakmi pejgambert dhe shehidt. Kur e pyesin: O i Drguar i Allahut, a po na tregon se kush jan ata njerz. Pejgamberi s.a.v.s. u thot: Ata jan nj popull, t cilt duhen vetm pr Allahun, Ata nuk jan vllezr prej nne e fisi, dhe nuk kan mes vete interes material.. Pr Zotin fytyrat e tyre do t jen drit, ata do t jen reflektor drite. Nuk do t frikohen kur frikohen njerzit dhe nuk do t jen t piklluar kur pikllohen njerzit. Pastaj ka lexuar ajetin kuranor:
E pra, nuk ka dyshim se pr t dashurit e Allahut nuk ka frik pr ta, e ata nuk do t jen t piklluar. (Ebu Davudi)

Kush do pr Allahun, urren pr Allahun, jep vetm pr Allahun, pengon vetm pr Allahun, ai e ka plotsuar imanin. Allahu i do ata t cilt vizitohen pr Allahun. Allahu i do ata t cilt duhen pr Allahun. Allahu i do ata t cilt ndihmohen pr Allahun.

DASHURIA E ALLAHUT
Abdullah bin Husejni r.a. kishte nj robresh nga nj vend t largt. Nj nat prej netve ajo zgjohet, merr abdest, fal namaz dhe n fund t namazit bie n sexhde dhe n sexhde bn kt lutje, me z paksa t ngritur: O Zoti im! Pr dashurin tnde ndaj meje mi fal mkatet. Abdullahu e dgjon dhe pastaj i thot: Mos thuaj ashtu, por thuaj: Pr dashurin time ndaj Teje, sepse ndoshta Allahu nuk t do ty. Ajo i thot: Po mos t m kishte dashur Allahu, nuk do tm kishte zgjuar derisa ti flije. Allahu me dashurin e Tij m ka larguar prej vendit (familjes) pabesimtare dhe jam bler nga familja besimtare. N at ast Abdullahu i thot: Shko ti je e lir pr hir t Allahut. Ajo i thot: Pronari im, po m bn keq, sepse m par kisha dy shprblime pr nj vepr, e tani do t kem vetm nj. Pastaj klithi dhe tha: M liroi zotria i vogl, po si do t jet lirimi prej Zotit tim t Madh dhe i bie t fikt dhe shpirti i saj u ngrit n qiell duke qen e knaqur me Zotin, e Zoti i knaqur me t.

DASHURIA E ALLAHUT NDAJ ROBIT T TIJ

Dashuria e Allahut ndaj robit t Tij do t thot se Ai ia do t mirn robit, sht i kujdesshm dhe i sjellshm ndaj tij dhe e nderon n forma t ndryshme. Nderimi i Allahut ndaj robit t Tij ndonjher manifestohet duke i dhuruar t mira, por ndonjher duke e penguar prkohsisht nga ndonj e mir, ndonjher duke e furnizuar me begati t mdha, por ndonjher duke ia ngushtuar furnizimin pr ta ngritur n nivel t lart. Kjo dashuri nuk vrehet fizikisht, dhe nuk kuptohet me shqisa dhe nuk krahasohet me krahasimin ton, por vetm mund t kuptohet vetm si nj drit e cila deprton thell n zemr dhe n at thellsi t zemrs, takohet dashuria me dashuri. Kur Allahu e do robin e Tij, deprton dashuria n zemrn e atij robi, e cila dashuri reflekton drit n zemrn e tij dhe bn q ai t kuptoj Allahun dhe ta doj At.

RABIA ADEVIJE Rabija Adevije ishte nj grua muslimane, e cila ka qen tepr e devotshme. N dit ajo zgjohet hert n mngjes merr abdest, fal namaz dhe pas prfundimit t namazit e bn kt dua: O Zoti im! Pr dashurin Tnde q ke ndaj meje, falmi gabimet. Njri i cili ishte prezent i thot: Mos thuaj ashtu. Po si t them? Thuaj: Pr dashurin time ndaj Teje, falmi gabimet. Ajo i thot: Po mos t m kishte dashur Allahu nuk do t m kishte zgjuar n kt mngjes. Po mos t m kishte dashur Allahu, nuk e kishte br kt gjuh q ti lutem Atij, pora Ai m ka dashur dhe mi ka dhn kto begati, dhe un i lutem Atij.

10

DASHURIA NDAJ T DRGUARIT S.A.V.S.

Pas dashuris madhshtore ndaj Allahut, n radh t dyt vjen dashuria ndaj Pejgamberit s.a.v.s. Prej kushteve t dashuris s Pejgamberit s.a.v.s. sht pasimi i sunetit t tij:
Thuaj: Nse e doni Allahun, ather ejani pas meje q Allahu t'ju doj, t'ju fal mkatet tuaja, se Allahu sht q fal shum, mshiron shum.
(Ali Imran, 31)

Thuaj (o i drguar): N qoft se etrit tuaj, djemt tuaj, vllezrit tuaj, bashkshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria q e fituat, tregtia q frikoheni se do t dshtoj, vendbanimet me t cilat jeni t knaqur, (t gjitha kto) jan m t dashura pr ju se All-llahu, se i drguari i Tij dhe se lufta pr n rrugn e Tij, ather, pritni derisa All-llahu nuk v n rrugn e drejt njerzit e prishur.
(Et-Tevbe, 24)

Nj njeri shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe e pyet: O i Drguar i Allahut, kur do t ndodh Dita e Kijametit. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Po ka keni prgatitur pr at dit, pasi po pyetni? Ai i thot: Asgj, por e dua Allahun dhe t Drguarin e Tij. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Ti do t jesh me at q e do. Enesi r.a., i cili ka transmetuar kt hadith ka thn: Kurr nuk kemi qen m t gzuar se sa n momentin kur ka thn Pejgamberi s.a.v.s.: Ti do t jesh me at q e do. Pastaj Enesi ka treguar: Un e dua Pejgamberin s.a.v.s., Ebu Bekrin dhe Omerin r.a. dhe shpresoj se do t jem me ta pasi i dua, edhe pse nuk kam punuar sa kan punuar ata. Nj njeri shkon te pejgamberi s.a.v.s. dhe i thot: O i Drguar i Allahut, ty t dua m shum se veten , m shum se familjen, mirpo prderisa isha n shtpi mu kujtua dika dhe nuk munda t qndroj pa ardhur pr t t par. Mirpo kur kujtova vdekjen time dhe vdekjen tnde, kuptova se ti do t jesh n shkall t larta me pejgambert, e un edhe nse hyj n xhenet nuk do t t shoh.
11

Pejgamberi s.a.v.s. nuk i dha prgjigje prderisa Zoti i Lartmadhruar zbriti ajetin kuranor:
E kush do q i bindet All-llahut dhe t drguarit, t tillt do t jen s bashku me ata q All-llahu i shprbleu: (me) pejgambert, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t mirt. Sa shok t mir jan ata! (En-Nisa, 69)

Ather sehabiu e kuptoi se pr t qen me t dashurin e tij, Pejgamberin s.a.v.s. duhet ta dgjoj dhe ta pasoj rrugn e tij. Prej plotsimit t dashuris ndaj t drguarit t Allahut s.a.v.s. sht prshndetja dhe t drguarit salavate pr t.

12

DASHURIA E SHOKVE T MUHAMEDIT A.S. PR T

Idhujtart e Mekes e kishin zn rob t lufts Zejd bin Dethineten. Kur e sjellin n vendin e dnimit me vdekje, Sufjani i thot: Pr Zotin o Zejd, a m tregon drejt? A kishe dashur q n kt moment n kt vend t jet Muhamedi duke u dnuar me vdekje, ndrsa ti n shtpin tnde me familje? Zejdi i thot: Pasha Zotin, kurr nuk do t kisha dashur q Muhamedi t jet n kt vend, e ti shkaktohej ndonj dhimbje oft shum e vogl, e un t isha n shtpin time me familje. Pastaj Sufjani ka thn: Kurr nuk kam par njerz, t ciln i duan t tjert ashtu si e duan Muhamedin shokt e tij
(Bejhekiu)

Kshtu e kan manifestuar sehabt dhe tabiint dashurin e tyre ndaj Pejgamberit s.a.v.s., sa q kan qen n gjendje t japin edhe jetn e tyre. Beteja e Uhudit kishte prfunduar, lufttart ishin kthyer n Medine. N hyrje t qytetit nj nn muslimane pyet se ku e ka burrin, bann dhe vllan e saj. I thon se, q t tre kan rn dshmor. Ather ajo pyet: - Po i Drguari i Allahut s.a.v.s. si sht? I thon: Fal Zotit, ai sht mir, ashtu si do ti. Ajo menjher krkon q ta shoh t Drguarin e Allahut s.a.v.s. ashtu q ti pushoj zemra e saj. Kur e sheh, i kalon pikllimi, e falnderon Allahun dhe thot: Pas ksaj fatkeqsie do t m lehtsohet dhe do ti tejkaloj dhembjet. Kshtu muslimani duhet t ket dashuri ndaj t Drguarit t Allahut s.a.v.s. q ai t jet m prioritari n dashuri ndaj babait, nns, vllait, bashkshortit, bile edhe m shum se veten e tij.

13

T gjith sahabt e kan dashur Pejgamberin s.a.v.s. Ebu Sufjani ka thn: Nuk kam par kurr n jetn time njerz, t cilt e duan dik, ashtu si e duan shokt e Muhamedit s.a.v.s. Muhamedin. Nj dit, nj sahab shkon te Pejgamberi s.a.v.s dhe i thot: O i Drguar i Allahut, t dua m shum se prindrit e mi, t dua m shum se veten time, mirpo kur qndroj n shtpi sa po m kujtohesh nuk po mund t duroj deri sa t vij tek ti t t shoh. Mirpo kur kujtoj vdekjen time dhe vdekjen tnde, po e kujtoj se ti do t jesh n xhenet me pejgambert, ndrsa un edhe po q se do t jem n xhenet nuk do t t shoh m. Pejgamberi s.a.v.s. nuk i dha prgjigje, deri sa zbriti ajeti kuranor, ku Zoti i Lartmadhruar thot:
E kush do q i bindet All-llahut dhe t drguarit, t tillt do t jen s bashku me ata q All-llahu i shprbleu: (me) pejgambert, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t mirt. Sa shok t mir jan ata! (En-Nisa, 69)

Ather sahabiu e kuptoi se duhet t angazhohet me ibadet q t arrij shkall t larta n xhenet, e t jet me t dashurin, Pejgamberi s.a.v.s.

14

DASHURIA NDAJ ATDHEUT

Atdhe quhet vendi n t cilin lind njeriu, por n t njjtn koh quhet edhe mmdhe. Sipas islamit, muslimant duhet ta duan atdheun e vet. Njerzit pr shkak t nevojave shkojn n vende t ndryshme, n t shumtn e rasteve pr t krkuar pun, ndonjher dbohen, ndonjher maltretohen nse nuk ikin nga atdheu. Dashuria pr atdhe sht prej imanit. Besimtari e do vendin e vet, punon pr vendin e vet, angazhohet n prparimin dhe zhvillimin e vendit t tij. Ai kurr nuk e harron vendin e vet. I Drguari yn Pejgamberi s.a.v.s. ka lindur n Meke, sht rritur dhe ka jetuar aty; m von i zbret shpallja Kurani. Pas fillimit t zbritjes s Kuranit, Muhamedi dhe shokt e tij torturohen prej banorve t Mekes dhe dbohen nga vendlindja e tyre. Kur Muhamedi s.a.v.s. me Ebu Bekri Sidikin kan migruar, n kodr t Mekes Muhamedi s.a.v.s. sht ndalur, e ka shikuar disa her me mallngjim vendlindjen, i kan pikur lott dhe me mallngjim i thot vendlindjes: Pr Zotin, nuk ka dyshim se ti je vendi m i mir i Allahut, e dua tokn e Allahut, t dua ty Meke, por po t mos m kishin dbuar kurr nuk do t isha larguar nga ti (mmdheu im). Tek pas dhjet vjetsh t migrimit Muhamedi s.a.v.s. sht kthyer n atdhe dhe e ka kryer haxhin.

15

DASHURIA NDAJ PRINDRVE

Dashuria ndaj prindrve sht els i xheneteve dhe els pr t fituar knaqsin e Allahut. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot:
Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t mos adhuroni tjetr pos Tij, q t silleni n mnyr bamirse ndaj prindrve. Nse njrin prej tyre, ose q t dy, i ka kapur pleqria pran kujdesit tnd, ather mos u thuaj atyre as of - oh, as mos u b i vrazhd ndaj tyre, po atyre thuaju fjal t mira (t buta, respektuese). (El-Isra, 23)

Zoti e ka barazuar Ibadetin me mirsin ndaj prindrve.

16

NNA DHE SHEHADETI

N kohn e Pejgamberit s.a.v.s. ishte nj ashab i quajtur Alkame. Ai shoqrohej me Muhamedin s.a.v.s. dhe e dgjonte. Mirpo nj dit smuret. Ai e kuptoi se i kishte ardhur asti i vdekjes dhe mundohej q ta thoshte shehadetin, por kot prpiqej. Kur shkoi Pejgamberi s.a.v.s. pr ta vizituar krkoi prej tij ta thoshte shehadetin, por ai nuk ishte n gjendje ta thoshte, sepse gjuha i ishte ndrlidhur n fyt. Pejgamberi s.a.v.s pyeti pr familjen e tij. Ata i than se ai e kishte nnn, kshtu krkoi q t prezantonte n tubimin edhe nna e Alkames. Kur erdhi ajo Pejgamberi s.a.v.s. e pyeti: Si sht sjell djali me ju? Ajo i prgjigjet: Ai ty t ka dgjuar, ndrsa mua jo, ty t ka knaqur, ndrsa mua m ka hidhruar. Pejgamberi s.a.v.s., pasi q heshti nj koh, krkoi prej saj tia falte djalit t saj, por ajo refuzoi. Ather Pejgamberi s.a.v.s. urdhroi sababt q t sjellin dru e ata i solln drut dhe e ndezn nj zjarr. Kur nna e pa se djali i saj do t digjej n zjarr tha: A pjesa e zemrs sime t digjet n zjarr para syve t mi?! Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Ai do t digjet n zjarr t xhehenemit nse nuk ia fal. Pasi q nna ia fali djalit t saj, Alkames, atij i lirohet gjuha dhe thot: Eshhedu en la ilahe il-lallah, ve eshhedu enne Muhameden abduhu ve resuluhu dhe menjher pas shehadetit ndrroi jet.

17

DASHURIA N MES T BASHKSHORTVE

Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot:
Dhe nj prej shenjave t Tij sht q prej jush krijoi pr ju bashkshortet tuaja, q t qetsoheni pran tyre duke vn ndrmjet jush dashuri dhe mshir. Me t vrtet, n kt ka shenja pr njerzit q mendojn. (Err-Rrum, 21)

Raporti n mes t pjestarve t familjes, e posarisht n mes t bashkshortve sht raport shpirtror, prej t cilit buron dashuria, besimi reciprok, mirkuptimi, ndihma n ves vete, mbshtetja n njritjetrin dhe sakrifica pr njri-tjetrin. N fund po bjm kt dua, t ciln na ka msuar Zoti i Lartmadhruar n Kuran pr ta br:
Edhe ata q thon: O Zoti yn dhurona nga grat tona dhe trashgimtart tan, ka sht prehje pr syt tan dhe bna shembull pr t mirt. (Furkan, 74)

18

DASHURIA NDAJ FMIJVE

Fmijt jan stolia e ksaj bote dhe dhurat prej Allahut, qetsi e zemrs, ushqim i shpirtit dhe lumturi e jets. Nj dit Usame bin Zejdi r.a. shkon te Pejgamberi s.a.v.s. pr t krkuar nj nevoj t veten, kur arrin tek ai, sheh se me rrobat e tij kishte fshehur dika pas vete. Usame bin Zejdi r.a. e pyet: ka po fsheh me ato rroba: Muhamedi s.a.v.s. shpalosi rrobat dhe ja aty ishin Hasani dhe Hysejni, dhe thot: Kta dy jan dy fmijt e mi dhe dy fmijt e vajzs sime. O Zoti im, vrtet i dua shum kta, duaj edhe Ti, duaji edhe ata t cilt i don kta dy.
(Tirmidhiu)

Nj dit derisa ligjronte n minber i sheh se si ata e krkonin, zbriti nga lart, i mori n krah dhe tha: Sadakallahu, i Cili ka thn: Nuk ka dyshim se pasuria juaj dhe fmijt tuaj jan sprov. Dhe kur i pash kta dy fmij duke m krkuar, un pr kt arsye e ndrpreva fjalimin, zbrita dhe i mora n krah.
(Tirmidhiu)

Pejgamberi s.a.v.s. i ka dashur shum Hasanin dhe Hysejnin dhe sa her q i shihte i prqafonte. Po ashtu edhe vajza e Pejgamberit s.a.v.s. Fatimja i donte dhe sa her q i shihte i prqafonte dhe i ulte pran vetes.

19

DASHURIA E JAKUBIT NDAJ JUSUFIT A.S.

Jakubi a.s. ka qen pejgamber, ai i kishte njmbdhjet fmij. Njri prej djemve t tij ishte Jusufi a.s., i cili ishte i vogl. Pr shkak se ishte i vogl Jakubi a.s. Pr shkak se ishte i vogl Jakubi a.s. e donte shum dhe kujdesej pr t. Nuk ka dyshim se edhe kafsht tregojn kujdes dhe dashuri t veant ndaj m t voglit, sepse e din se m i vogli sht i paaft. Kur e kan pyetur nj nn: Cilin fmij e do m s shumti? Ajo sht prgjigjur: T gjith fmijt i dua shum, t gjith jan si nj zinxhir ku nuk dihet ku sht fillimi se ku mbarimi. Por, pastaj prap e kan pyetur: - Ndaj cilit fmij ke dashuri m s shumti? Ajo sht prgjigjur: M s shumti e dua t voglin derisa t rritet; at i cili zhduket derisa t kthehet dhe at i cili smuret derisa t shrohet. Pra, kto jan dy llojet t dashuris: Dashuria e simpatis dhe dashuria e mendjes. Pr kt arsye, kur njher Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Nuk ka besuar askush prej jush deri sa nuk m do mua m shum se veten e tij. Omeri r.a. i ka thn: O i Drguar i Allahut, t dua m shum se prindrit e mi, m shum se pasurin time, por nuk t dua m shum se veten time. Muhamedit s.a.v.s. i tha: Nuk ka besuar askush m shum se veten e tij. Pastaj Omeri i tha: O i Drguar i Allahut, t dua m shum se veten time. Ather i Drguari i Allahut i tha: Tani o Omer e ke kuptuar dallimin n mes t dashuris s ndjenjave, simpatis dhe dashuris s mendjes. Kt mund ta tregojm me shembullin, kur e prdor ilain e itht se t shron, edhe pse ndjenjat nuk e don, por mendja thot: Duaje, pse ai ila sht rrug e shrimit dhe e shptimit. Kshtu edhe Jakubi a.s. e ka dashur Jusufin a.s. se ka qen i vogl dhe prpos ksaj e ka ditur se vllezrit tjer t tij kan xhelozi ndaj tij. Kshtu Jakubi a.s. nga aspekti i ndjenjave t gjith fmijt i ka dashur njsoj, ndrsa Jusufin a.s. e ka dashur se ka qen i vogl dhe Pejgamber i ardhshm.
20

DASHURIA NDAJ VLLAIT

Besimtari i mir e do Allahun, t Drguarin e Tij, nnn e tij, baban e tij, vllan e tij, motrn e tij, fmijn e tij, farefisin e tij dhe gjith shoqrin. Besimtari e di se vllai sht ai i cili i ndihmon n koh t vshtira dhe e mbron n rast rreziku. Pr kt arsye ai duron nse ndonjher nga hidhrimi e qorton, edhe nse nuk e ka me t drejt, sepse pas hidhrimit ai mund t qetsohet kshtu ka ndodhur me Musa a.s. Musa a.s. para se t shkoj te firauni ka br kt lutje:
Ai (Musai) tha: Ma zgjero (m ndihmo) gjoksin tim! Dhe m lehtso n kt pun timen! Ma zgjidh nyjn e gjuhs sime! Q ta kuptojn fjaln time! M cakto nj ndihmtar nga familja ime, Harunin, vllan tim, q me t t ma forcosh fuqin time, bma shok at n punn time, n mnyr q t madhrojm Ty m shum, (Ta ha, 25-33)

Pastaj Haruin sht br ndihmsi i tij. Mirpo prderisa Musa a.s. kishte munguar 40 dit populli i tij kishin filluar ta adhuronin nj lop prej ari. Kur kthehet Musa a.s. ia ngjet pr mjekre vllait t tij. Mirpo vllai i tij Haruni i thot: O djali i nns time, populli im m bn t dobt, t paaft, pasi deshn t m mbysin. Pastaj Musa a.s. i kalon hidhrimi dhe fjala e mbl e vllait t tij ia dridhi zemrn, dhe bri lutje: O Zoti im, m fal mua dhe vllan tim, dhe na fut n xhenet s bashku, nuk ka dyshim se Ti je m i Mshirshmi i t gjith mshiruesve. Pra, Musa a.s. sht lutur pr vllan e tij, por edhe ne duhet t lutemi pr vllezrit tan, ather Allahu na fal edhe gabimet tona. Ja si thot Zoti i Madhruar:
O ju q besuat, vrtet, disa nga bashkshortet tuaja dhe nga fmijt tuaj jan armiq tuaj, andaj kini kujdes ndaj tyre, e nse nuk merrni masa, nuk ua vini veshin dhe i falni, ta dini se edhe All-llahu sht mkatfals, mshirues. (Et-Tegabun, 14)

21

ZEMRA E SHNDOSH
Zoti im, m dhuro mua urtsi dhe m bashko me t mirt! M bn prkujtim t mir ndr ata q vijn pas, m bn prej trashguesve t xhennetit t begatshm, dhe fale babain tim, se ai vrtet ishte nga ata t humburit, e mos m turpro n ditn kur do t ringjallen. Ditn kur nuk bn dobi as malli, as fmijt. (bn dobi) Vetm kush i paraqitet Zotit me zemr t shndosh. (Esh-Shuara, 83-89)

Zemr e shndosh do t thot t pastruarit e zemrs nga idhujtaria, hipokrizia, tradhtia, mashtrimi, urrejtja dhe nnmimi. Nse zemra jote i urren krijesat e Allahut nuk sht e shndosh. Nse zemra jote i urren krijesat e Allahut nuk sht e shndosh. Nse zemra jote i urren, bn zili nuk sht e shndosh. Nse zemra jote nuk prmbahet prej hidhrimit nuk sht e shndosh. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Nuk sht hero (trim) ai, i cili fiton n ndeshje dyluftimi, por hero (trim) sht ai i cili e prmban veten n rast hidhrimi. Hidhrimi sht shkputs i dashuris dhe nxits i urrejtjes. sht vrtetuar n mjeksi se hidhrimi sht prej shkaqeve kryesore t ngritjes s shtypjes s gjakut.

22

RREGULLAT E DASHURIS
Dashuria sht prej ibadetve m t rndsishme, m me vler, prej ibadeteve m t ngritura dhe m t muara, andaj sikurse ibadetet i kan rregullat e tyre ashtu edhe dashuria i ka rregullat t cilat njeriu dashurues duhet tiu prmbahet atyre rregullave me shpirtin e tij, me trupin e tij dhe me gjuhn e tij. Nse ndonj rregull t asaj dashurie e shkel, ather vrtetohet se dashuria e tij nuk sht e vrtet, por artificiale. Dashuria para se gjithash do t thot sjellja me prkushtim t plot ndaj t dashurit. Namazi i ka rregullat e veta, po ashtu agjrimi i ka rregullat e veta, edhe zekati i ka rregullat e veta, po ashtu edhe haxhi i ka rregullat e veta. T gjitha kto rregulla prfshihen n nj rregull t prgjithshm, ashtu si ka thn Pejgamberi s.a.v.s.: Adhuro (bni ibadet) Allahut sikurse e sheh At, sepse, edhe pse ti nuk e sheh, Ai t sheh ty. Prej atyre t cilt e kan dashur Allahun, ka t cilt iu sht hequr koka, ka t cilt jan maltretuar, ka t cilt jan torturuar.

23

DASHURIA DHE URREJTJA

Dashuria dhe urrejtja jan natyrshmri e njeriut dhe jan pjes prbrse t jets s njeriut. Dashuria ka ekzistuar prej Ademit a.s., ndrsa dashuria dhe urrejtja, pra q t dyja, n trupin e njeriut kan filluar prej dy bijve t Ademit a.s. Habilit dhe Kabilit.
Lexoju (Muhammed) atyre (jehudive e t tjerve) ngjarjen e vrtet t dy djemve t Ademit, kur t dy flijuan kurban, nga t cilt njrit iu pranua. Ai (q nuk iu pranua) tha: Un do t t mbys ty (Kabili i tha Habilit). E ai (q iu pranua) tha: All-llahu pranon vetm prej t sinqertve, dhe, nse ti e zgjat te un dorn tnde pr t m mbytur, un nuk e zgjas te ti dorn time pr t t mbytur; un i friksohem All-llahut, Zotit t botve! Un (nuk dua t t mbys, por) dua q ta bartsh mkatin tim dhe mkatin tnd, e t bhesh nga banort e zjarrit, e ai sht dnim i zullumqarve. Ather epshi i tij e bindi at pr mbytjen e t vllait dhe e mbyti at. Ai mbeti prej m t dshpruarve (hidhroi prindrit, mbeti pa vlla, u prbuz prej Zotit dhe u fut n xhehennem). All-llahu drgoi nj sorr, e cila groponte n dhe, pr t'i treguar atij se si ta mbuloj trupin e vllait. E ai i tha: I mjeri un, a nuk qesh i aft t bhem si kjo sorr, e ta mbuloja trupin e vllait tim? Ashtu mbeti i penduar. (El-Maide, 27-31)

Prej dashuris buron mshira. Prej dashuris buron bashkpunimi. Prej dashuris buron ndrlidhshmria. Prej dashuris buron lumturia, ndrsa Prej urrejtjes krijohet ndarja. Prej urrejtjes fillojn kundrshtimet. Prej urrejtjes shkaktohen fatkeqsit.

24

ALLAHU I DO
Allahu i do: 1. T drejtt, 2. t pastrtit, 3. bamirsit, 4. t devotshmit, 5. penduesit, 6. durimtart, 7. mbshtetsit n Allahun, 8. lufttart n rrugn e tij. 1. Pr t drejtt Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do t drejtt. 2. Pr t pastrtit Zoti i Lartmadhruar thot: ... dhe i do t pastrtit. 3. Pr t bamirsit Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do bamirsit. 4. Pr t devotshmit Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do t devotshmit. 5. Pr penduesit Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do penduesit. 6. Pr durimtart Zoti i Lartmadhruar thot: Allahu i do durimtart. 7. Pr mbshtetsit n Allahut, Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do mbshtetsit. 8. Pr lufttart Zoti i Lartmadhruar thot: Vrtet Allahu i do ata q luftojn n rrugn e Tij t radhitur e t rreshtuar, sikurse t jen nj trup i fortifikuar.

25

ALLAHU NUK I DO
Allahu nuk i do: 1. T padrejtt, 2. tradhtart, 3. kryelartt, 4. krekossit, 5. mendjemdhenjt - mashtruesit, 6. rregulluesit, 7. shkaprderdhsit, 8. sulmuesit. 9. folkeqsit haptazi. 1. Pr t padrejtt Zoti i Lartmadhruar thot:
Allahu nuk i do t padrejtt.

2. Pr tradhtart Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Allahu nuk i do tradhtart.

3. Pr t kryelartt Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Ai nuk i do kryelartt.

4. Pr krekossit - mashtruesit Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Allahu nuk i do t krekosurit.

5. Pr mendjemdhenjt Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Allahu nuk e do at q sht mendjemadh, mashtrues.

6. Pr rregulluesit Zoti i Lartmadhruar thot:

Allahu nuk i do rregulluesit.

7. Pr shkaprderdhsit Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Allahu nuk i do shkaprderdhsit.

8. Pr sulmuesit Zoti i Lartmadhruar thot:

Vrtet Allahu nuk i do sulmuesit (armiqsin).

9. Pr folkeqsit haptazi Zoti i Lartmadhruar thot:

Allahu nuk do q t flitet keq haptazi, pos (nse nevojitet dshmia) nse u sht br dikujt padrejtsi. 26

POEZI
O Krijues i Dashuris O Dhurues i mirsis O Zgjerues i furnizimit M shto dashurin ndaj Teje M shto besimin tek Ti M bn tu bj mir t tjerve E tua fali gabimin atyre M bn t kem dashuri t pastr T jet dashuria e robit ndaj Zotit E dashuria e Zotit ndaj robit Dashuria ndaj t Drguarit Dhe dashuria ndaj krijesave. O Zoti im, un t besoj O Zoti im, un t njoh e t pranoj O Zoti im, un t dua O Zoti im, e dua at q t do.

27

LUTJE
O Zoti im, na bn t duam at q Ti e do. Na bn t jemi t knaqur me at q Ti je i knaqur. Na fal ne, ashtu si i ke falur t tjert, O Fisnik. Ebu Jezid Bestamiiu ka thn: N katr gjra kisha gabuar: Kam menduar se un e kujtoj, e njoh, e dua dhe e krkoj Allahun, n fund prfundova se: Kujtimi i Allahut ndaj meje sht para kujtimit tim ndaj Tij; njohja e Allahut ndaj meje para njohjes sime ndaj Tij; dashuria e Allahut ndaj meje sht para dashuris sime ndaj Tij; dhe Allahu m ka krkuar mua para se ta krkoj At.

28

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se: -

Dashuria e par dhe kryesore sht dashuria ndaj Allahut. Dashuria e dyt sht dashuria ndaj t Drguarit t Tij dhe kusht i dashuris ndaj tij sht pasimi i Sunetit. Besimtari, pasi q ta doj Allahun dhe t Drguarin e Tij, e do atdheun, prindrit, fmijt, vllan, farefisin dhe t gjith shoqrin. Kush i do t tjert pr Allahun dhe u ndihmon t tjerve pr Allahun, ai e ka plotsuar imanin. Dashuria sht prej ibadeteve m t muara dhe m t rndsishme. Prej dashuris buron bashkpunimi, ndrlidhja dhe lumturia. Allahu i do t drejtt, t pastrtit, bamirsit, t devotshmit, pendimtart , durimtart, mbshtetsit n Allahun dhe lufttart n rrugn e Tij. Urrejtja ka ekzistuar q nga dy bijt e par t Ademit a.s., Habilit dhe Kabilit. Prej urrejtjes krijohet ndarja, fillojn kundrshtimet dhe shkaktohen fatkeqsit. Allahu i urren t padrejtt, tradhtart, kryelartt, ata q krekosen, mendjemdhenjt, rregulluesit, shkaprderdhsit, sulmuesit dhe folkeqsit haptazi.

29

PRFUNDIM
T kujtojm se dashuria sht prej ibadeteve m t muara dhe m t rndsishme, e prej dashuris buron bashkpunimi, ndrlidhshmria dhe lumturia. Ndrsa prkujtimi sht pr ata q kan zemr, prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

30

SINQERITETI
Planprogrami i muslimanit t vogl

13

31

32

HYRJE
Shumica e njerzve bjn ibadet formalisht dhe sa pr sy e faqe. Kshtu shohim se ka prej njerzve, t cilt shkojn her pas here n xhami, falen, por bhet pyetja: A e falin at namaz vetm pr Allahun, apo e falin vetm e vetm q ta shohin njerzit se sht njeri i namazit?. Po ashtu shohim njerzit q japin sadaka para njerzve, lavdrohen, krenohen dhe dshirojn q pr ato pun t ngriten lart dhe t lavdrohen. Po ashtu shohim njerz, t cilt agjrojn, mirpo n t vrtet prej agjrimit t tyre nuk prfitojn asgj, prpos etjes dhe uris. Kjo nga shkaku se at agjrim e bjn pr syfaqsi, e jo vetm pr Allahun. Po ashtu ka prej njerzve, t cilt shkojn n haxh vetm pr tu lavdruar dhe vetm pr ta marr titullin haxhi. Mirpo robi i vrtet dhe i sinqert kur ta bj nj pun e bn vetm pr Allahun. Ai sinqeritetin e ka n zemr, tr trupi, tr shpirti i tij sht i mbushur me sinqeritet. Nj nat Muhamedi s.a.v.s. ishte duke kaluar npr rrugt e Medins, s bashku me t ishte Burejdete, duke ecur e dgjojn nj t qajtur nga brendia e xhamis. N xhami nj njeri falej, lexonte Kuran dhe qante. Mirpo pse qante nuk dihej, ndoshta prej friks s xhehenemit, apo dshirs pr t hyr n xhenet. Besimtari duhet t jet i sinqert n fen e tij, n jetn e tij, haptazi dhe fshehurazi. Zoti i Lartmadhruar n Kuran i ka thn Muhamedit s.a.v.s.: Thuaj: Un jam i urdhruar ta adhuroj Allahun me nj adhurim t sinqert ndaj Tij.
(Ez-Zumer, 11) 33

Zoti i Lartmadhruar ka urdhruar q edhe ne besimtart ta vazhdojn rrugn e tij, q t jemi t sinqert n adhurimet tona n fe. E duke qen se ata nuk ishin t urdhruar me tjetr, pos q ta adhuronin Allahun me nj adhurim t sinqert ndaj Tij, q t largohen prej do besimi t kot, ta falin namazin, t japin zekatin, se ajo sht feja e drejt.
(El-Bejine, 5)

34

SINQERITETI
Sinqeriteti do t thot pastrti, iltrsi dhe kthjelltsi, e kjo do t thot q muslimani fjalt dhe veprat e tij ti ket posarisht vetm pr Allahun dhe pr t fituar knaqsi ndaj Allahut, e jo pr reputacion, e as pr tu proklamuar, ai nuk vepron q ta shohin njerzit e ta lavdrojn. Po ashtu sinqeritet do t thot pastrtia e zemrs nga fardo njolle. Disa dijetar e kan quajtur sinqeritetin kshtu: Q ti ta bsh veprn e t mos e dij askush tjetr, pos Allahut. Kjo cilsi vrtet sht cilsi madhshtore. Sinqeriteti n vepra e largon shejtanin dhe shejtani nuk mund t afrohet, dhe nuk mund t fus dyshime n fjal apo n veprime, sepse Zoti i Lartmadhruar i ruan besimtart e sinqert nga shejtani: Zoti i Lartmadhruar n Kuran na ka treguar se si ka thn Iblisi: (Iblisi) Tha: Zoti im, pr shkak se m przure (m largove), un do t'ua zbukuroj (t kqijat) atyre sa t jen n tok (n kt bot) dhe t gjith ata do t'i largoj nga rruga e drejt! Prve robrve t Tu, t cilt i ke br t sinqert.
(El-Hixhr, 39-40)

E kundrta e sinqeritetit sht dyfaqsia apo hipokrizia. Sinqeriteti sht shkndij, t ciln Zoti i Lartmadhruar e vendos n zemrat e robrve t zgjedhur t Tij, q ti ndrioj, ti pastroj, ti lulzoj, ti gjallroj dhe ti forcoj zemrat e tyre. Sinqeriteti sht kandari n t ciln maten burrat dhe peshoj n t ciln vendosen veprat. Me sinqeritet besimtari e prsos besimin e tij. Sinqeriteti bn q besimtari t jap vetm pr Allahun, t doj vetm pr Allahun, t urren vetm pr Allahun, t pengoj vetm pr Allahun dhe t gjitha kto vetm e vetm pr ta fituar knaqsin e Allahut.
35

Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush do vetm pr Allahun, urren vetm pr Allahun, jep vetm pr Allahun dhe nuk jep vetm pr Allahun, ai ve e ka plotsuar imanin e tij. Sinqeriteti sht rruga, e cila e bn jetn t qet, t lumtur dhe pa brenga. Sinqeriteti sjell furnizim me urdhrin e Allahut pa ndrprer: Kush vepron mir, qoft mashkull apo femr dhe sht besimtar, Ne do ta bjm q ai t jetoj nj jet shum t mir, dhe ata do ti shprblejm shum m shum dhe m mir se ka kan punuar.
(En-Nahl, 97)

Sinqeriteti sht n kundrshtim me idhujtarin; kush nuk sht i sinqert sht idhujtar.

36

SINQERITETI N KURAN
Zoti i Lartmadhruar n Kuran i ka thn Muhamedit s.a.v.s.: Thuaj: Un jam i urdhruar ta adhuroj Allahun me nj adhurim t sinqert ndaj Tij.
(Ez-Zumer, 11)

Zoti i Lartmadhruar ka urdhruar q edhe ne besimtart ta vazhdojn rrugn e tij, q t jemi t sinqert n adhurimet tona n fe. E duke qen se ata nuk ishin t urdhruar me tjetr, pos q ta adhuronin Allahun me nj adhurim t sinqert ndaj Tij, q t largohen prej do besimi t kot, ta falin namazin, t japin zekatin, se ajo sht feja e drejt.
(El-Bejine, 5)

Besimtari duhet t pendohet, t prmirsohet t mbshtetet tek Allahu dhe t ket besim t sinqert. Zoti i Lartmadhruar thot: Por ata q pendohen, prmirsohen, mbshteten fort tek Allahu dhe q besimin e tyre e kan sinqerisht vetm pr Allahun, do t jen me besimtart e vrtet, Allahu do tu jap shprblim t madh besimtarve. (En-Nisa, 146) T gjitha lutjet duhet ti bjm lutje t sinqerta. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Andaj, luteni Allahun me adhurim t sinqert pr T, edhe nse kt e urrejn pabesimtart. (El-Gafir, 14)

37

SINQERITETI N HADITH
Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Veprat shprblehen sipas qllimit. do njeri shprblehet pr veprn e tij se pr ka e ka vendosur ta bj at vepr. Nse hixhreti i ndonjrit sht pr Allahun dhe t Drguarin e Tij, ather edhe shprblimi i atij hixhretit bhet shprblim pr Allahun dhe t Drguarin e Tij. Po nse ndonjri e ka br hixhretin q t prfitoj dika n kt bot apo pr tu martuar me ndonj grua, ather edhe shprblimi i atij hixhreti sht pr at qllim.
(Mutefekun alejhi)

Transmeton Musab bin Saidi nga babai i tij dhe thot: Babai im ka paragjykuar se sht m i vlefshm n krahasim me shokt tjer t Muhamedit s.a.v.s. Mirpo, Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Vrtet Allahu ndihmon kt umet (popull) me m t dobtit e mesit t tij, nprmjet namazit dhe lutjeve t tyre t sinqerta.
(Transmeton Nesaiju)

Thubani transmeton se ka dgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thn: Lum pr t sinqertit. Ata jan kandila t rrugs s drejt, me t ndriohet do errsir, pr t kaluar rrugn pa penges.
(Transmeton Bejhekiu)

Sinqeriteti ndihmon pr ti arritur dshirat dhe shpresat, sa do q t jen t mdha. Transmeton Muadh bin Xhebeli se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Bhu i sinqert n fen tnde, t mjafton edhe puna m e vogl.
(Hakimi)

Shpirti i do pune sht sinqeriteti; do pun pa sinqeritet sht i pavlefshm dhe nuk sjell fryte fare, por zhduket, sikurse pluhurin kur e merr era. Kush kalon prej ksaj bote n botn tjetr duke qen i sinqert me Allahun, duke mos i br idhujtari Atij, e fal namazin, e jep zekatin, - ai ka vdekur duke qen Allahu i knaqur me t.
(Ibn Maxhe dhe Hakimi nga Enes bin Maliki) 38

SINQERITETI I PEJGAMBERVE
T gjith pejgambert kan qen t sinqert, n krye t t sinqertve sht Pejgamberi yn Muhamedi s.a.v.s., i cili edhe ka krkuar q t gjitha veprat ti kryejm me sinqeritet. Zoti i Lartmadhruar n Kuran prmend sinqeritetin e Musa a.s. ku thot: Prkujto n libr (Kuran) edhe Musan! Vrtet ai sht i przgjedhur, i sinqert. Ishte i drguar Pejgamber. (Merjem, 51) Pastaj Kurani ka prmendur sinqeritetin e Ibrahimit, Ishakut dhe Jakubit, ku thot: Kujto robrit tan: Ibrahimin, Ishakun dhe Jakubin t fort (n besim) dhe largpams. Ne u dhuruam atyre nj virtyt t veant q ta ken gjithmon n botn e ardhshme. Vrtet ata jan tek Ne, nga njerzit m t mir e m t zgjedhur. (Sad, 45-47) Lusim Allahun q edhe ne t bhemi t sinqert dhe t pasojm rrugn e m t zgjedhurve!

39

SUREJA E SINQERITETIT SURETUL IHLAS

3) ) )1( )2( 4) )
(El-Ihlas, 1-4)

N kt sure prfshihen cilsit e Allahut.

1. 2. 3. 4. Thuaj: Ai sht Allahu, Nj dhe i Vetm! Allahu sht Absoluti, t Cilit i prgjrohet gjithka n amshim. Ai as nuk lind, e nuk ka lind, e as nuk sht i lindur. Dhe askush nuk sht i barabart (a i krahasueshm) me At.

N kohn e Pejgamberit s.a.v.s. nj njeri e ka dgjuar se si nj njeri tjetr e ka lexuar suretul Ihlas (suren e Sinqeritetit) n mbrmje nj her, pastaj prap e ka prsritur dhe i sht dukur se ka lexuar pak. T nesrmen n mngjes kt ia tregon Pejgamberit s.a.v.s., ndrsa Muhamedi s.a.v.s. i thot: Pasha At (Allahun) n dorn e t Cilit sht shpirti im, kjo sure (suret Ihlas) sht me vler sa nj e treta e Kuranit. sht e vrtet se kjo sure ka vler t posame, sepse n t sht njshmria e Krijuesit, pra sht sureja e imanit t sinqert n Allahun.

40

SI TA FITOJM SINQERITETIN
N nj vendbanim jetonin dy njerz: njri quhej Muhsin, e tjetri Hamdan. Ata dallonin shum njri me tjetrin. Muhsini punonte pun t mira n fshehtsi, punt e tij t mira nuk i shihte askush, prpos nj numri t vogl t njerzve. Edhe pse njerzit prfitonin shum t mira prej tij, ata nuk e dinin se ato t mira ishin si rezultat i Muhsinit. Hamdani kur e bnte nj pun t mir e prhapte lajmin, tregohej e lavdrohej dhe dshironte t lavdrohej. Nj dit, gjat namazit t xhumas, imami e shpjegonte ligjratn e sinqeritetit. N mes tjerash ai tregonte se n Ditn e Kijametit shum njerz do t dalin para Allahut me t mira t shumta, por Allahu nuk do tua pranoj ato t mira, prkundrazi do ti shpie n zjarr, sepse ata njerz, ata t mira i kan br pr tu lavdruar dhe pr tu proklamuar para njerzve. Pas namazit Hamdani shkon te ligjruesi dhe i thot: Cila sht rruga pr t arritur deri te sinqeriteti, q t mi pranoj Allahu punt e mira? Imami i thot: Nse ke koh, eja q t shkojm n shtpin time q t bisedojm pr kt shtje. Muhsini, i cili ishte aty i thot: Po shtpia ime sht m afr, po shkojm n shtpin time. Pastaj shkuan n shtpin e Muhsinit. Filloi biseda n mes Muhsinit dhe Hamdanit pr shtjen e t fituarit t veoris s sinqeritetit dhe pr faktort, t cilt ndikojn q njeriu t bhet i sinqert. Duke sqaruar imami, n mes tjerash, thot: Pr t qen muslimani i sinqert duhet pasur parasysh disa gjra. - Cilat jan ato? pyeti Hamdani. E para: Duhet ditur kuptimin e sinqeritetit, rndsin dhe domosdoshmrin pr jet, dhe q ta dish se Allahu e ka br obligim adhurimin ndaj Tij, dhe shtjet tjera t jets. - Cili sht prfitimi i sinqeritetit pyeti Hamdani. Imami u prgjigj: Sinqeriteti shprblehet pa mas tek Allahu. A e di ti se sinqeriteti sht shkaktar pr t fituar shefaatin e t Drguarit t Allahut s.a.v.s.

41

Nj dit prej ditve Ebu Hurejre e pyet t Drguarin s.a.v.s.: Cili sht m fatlumi i cili do ta fitoj shefaatin tnd n Ditn e Kijametit? Muhamedi s.a.v.s. i thot: O Ebu Hurejre e kam ditur se pr kt shtje nuk do t m pyes askush para teje, pasi q e kam vrejtur interesimin tnd pr kt shtje. M fatlumi, i cili do ta fitoj shefaatin tim n Ditn e Kijametit do t jet ai i cili thot La ilahe il-lallah me zemr t sinqert apo me shpirt t sinqert.
(Buhariu)

Muhsini pyet: Po tjetr, ka mund t na thuash pr sinqeritetin? Imami thot: Duhet, q muslimani ta dij ka sht dyfaqsia dhe pasojat prej saj dhe t largohet nga ajo cilsi e keqe. Ather Hamdani ndrhyn dhe thot: Dshmoj n Allahun se sot e tutje kurr nuk do t krenohem pr asnj pun timen, nuk do ta proklamoj, nuk do ta tregoj me qllim q punt e mija t jen vetm pr Allahun. M n fund, t gjith shkuan npr shtpit e tyre, dhe t gjith u ndan t lumtur, dhe secili shpresonte, q punt e tij t jen t sinqerta vetm pr Allahun.

42

SINQERITETI N ZEKAT DHE SADAKA

I Drguari i Allahut s.a.v.s. ka thn: Nj njeri tha: Do t jap sadaka. Doli dhe e dha sadakan n dor t nj hajni. T nesrmen t tjert thoshin: Dje ky njeri i ka dhn sadaka hajnit. Ai thoshte n vetvete: O Zoti im! Vetm Ty t takon falnderimi (sadakan e kam dhn vetm pr Allahun)! Un prap do t jap sadaka. Del nga shtpia dhe i jep sadaka nj prostitute. T nesrmen njerzit thoshin se ky njeri i ka dhn sadaka prostituts! Ai thoshte n vetvete: O Zoti im! Vetm Ty t takon falnderimi (sadakan e kam dhn vetm pr Allahun)! Un prap do t jap sadaka. Kshtu q del nga shtpia dhe i jep sadaka nj t pasuri. T nesrmen njerzit thoshin se ai i ka dhn sadaka nj t pasuri! Ai thoshte n vetvete: O Zoti im! Vetm Ty t takon falnderimi (sadakan e kam dhn vetm pr Allahun), pr at q i kam dhn sadaka: hajnit, prostituts dhe t pasurit! Atij pastaj i paraqitet (n ndrr) nj thnie se: Sadakaja e jote e dhn hajnit ndikoi, q ai t largohet nga vjedhja; sadakaja e jote e dhn prostituts ndikoi, q ajo t largohet nga prostitucioni; sadakaja e jote e dhn t pasurit ndikoi, q ai t ket n konsiderat, dhe t shpenzoj (tu jap t tjerve) prej asaj ka i ka dhn Allahu. (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

43

SINQERITETI I ZEJNUL ABIDINIT

Nj pjes e banorve t Medins ishin t varfr, mirpo kur t varfrit zgjoheshin nga gjumi n mngjes para ders s tyre gjenin ushqim. Ata interesoheshin ta dinin se kush ishte ai, por nuk mundn ta gjenin prplot dhjet vite. Pas dhjet vjetsh njri prej banorve t Medins, i quajtur Zejnul Abidin, vdes. Kur t nesrmen n mngjes, asnjri prej tyre nuk kishte ushqim pran shtpis s tyre, ather e kuptuan se ai, i cili ua sillte ushqimin kishte qen Zejnul Abidin. Pr ta vrtetuar edhe m shum kt, ata kur e morn ta pastrojn trupin e tij e pan se shpina iu kishte nxir, sepse ai me shpinn e tij e kishte bartur ushqimin dhe e kishte drguar para dyerve t t varfrve. Kur t prezantojn n pjestimin e pasuris q ka ln i vdekuri t afrm, bonjak dhe varfanjak (q nuk jan pjestar n trashgim), jepuani nga ajo (pasuri e ln) dhe atyre thoni fjal t mira. Le t friksohen ata (n prag t vdekjes) sikur t linin pas vete pasardhs t paaft, pr t cilt kan dro (si do t jet gjendja e tyre) le t'i ruhen Allahut (dnimit t Tij) dhe le t'ju thon (jetimve) fjal prindrore.
(En-Nisa, 8-9)

44

SUHEJBI( R.A.)
Suhejbi ishte nj djal i mir, bujar dhe fisnik. Fytyra e tij shklqente, kishte flok t kuqe dhe ishte shum i shkatht. Nj dit ushtria bizantine shkon dhe e z rob n shtpin e tij. Pasi q e z rob, ai rritet si skllavopronar, por pasi q rritet ik dhe shkon n Mek. N Mek filloi t merrej me tregti. Duke u marr me tregti pasurohet shum. Nj dit, derisa kthehej nga tregtia, dgjon se Muhamedi, i biri i Abdullahut sht drguar Pejgamber dhe ka filluar ti thrras njerzit n besimin e t vetmit Zot. Kshtu prej t parve, q e kan pranuar Islamin sht edhe Suhejbi. Pr shkak t Islamit sht maltretuar shum. Pasi q muslimant migrojn n Medin, edhe Suhejbi vendos t migroj. Kur e merr rrugn e migrimit, i shkojn pas mekasit dhe e arrijn at n periferi t Meks. Ai prgatit shigjetn dhe u thot: Asnj nuk mund t m afrohet derisa t m harxhohen t gjitha shigjetat, e pastaj e kam shpatn dhe nuk do t dorzohem derisa t m punoj dora. Njri prej mekasve i thot: Ti ke ardhur n Mek pa pasuri, ndrsa sot je prej m t pasurve. Ather Suhejbi i thot: Po sikur tju l tr pasurin time, a do t ma lironit rrugn? Po- i prgjigjen. Suhejbi i tregoi atyre ku e kishte pasurin dhe ata shkuan, e morn pasurin e tij dhe e lirojn. Suhejbit nuk iu dhimb pasuria, por kishte mallngjim, q sa m shpejt t takohej me t Drguarin e Allahut. Ecte me t shpejt, lodhej e nuk pushonte derisa e pa t Drguarin e Allahut. Kur i Drguari i Allahut s.a.v.s. i thot Suhejbit: O Ebu Jahja, triumfoi pasuria jote. Ather filloi fytyra e Suhejbit t shklqej dhe thot: Pr Allahun ty nuk t ka treguar askush, pos Xhibrilit.. Xhibrili e kishte zbritur ajetin kuranor, shkak i t cilit ishte rasti i Suhejbit: Ka njerz q flijojn veten pr t fituar knaqsin e Allahut, Allahu sht shum mirnjohs ndaj robrve t Vet. (El-Bekare, 207) Sinqeriteti dhe sakrifica e Suhejbit duhet t jet shembull pr ne q t jemi t sinqert n veprat tona dhe q ta fitojm knaqsin e Allahut.
45

NAMAZI I PAPRANUAR
)1( )2( )3( )4( )5( 6) ) 7) )

A e ke par ti (a e sheh) at, q prgnjeshtron prgjegjsin dhe llogarin n botn tjetr? Po ai sht q e prz n mnyr t vrazhd bonjakun. Dhe q nuk nxit pr ta ushqyer t varfrin. Pra shkatrrim sht pr ata q falen, T cilt ndaj namazit t tyre jan t pakujdesshm. Ata q vetm shtiren (sa pr sy e faqe). Dhe nuk japin as sendin m t vogl (as hua).
(El-Maun, 1-7)

I Drguari i Allahut na ka trhequr vrejtjen, q namazin mos ta falim vetm pr tu proklamuar para njerzve. Sepse namazi falet pr t fituar knaqsin e Allahut, e jo pr tu krenuar para njerzve apo pr tu lavdruar para tyre. Prderisa njri falej n ar, disa djelmosha kalojn pran dhe thon: Sa mir, ky njeri e ka ln punn e ars dhe po falet. Ndrsa, ai prderisa ishte n namaz u thot: Un, prpos q falem, jam edhe duke agjruar !!!

46

SINQERITETI SJELL SHPTIM

Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Prej gjeneratave para jush, tre persona jan nisur pr nj udhtim, deri sa i z nata para nj shpelle, n t ciln vendosen pr ta kaluar natn. Nga kodra rrokulliset nj shkmb dhe e bllokon trsisht hyrjen dhe daljen e shpells. (Ata duke biseduar mes vete) thon: Ne nuk mund t shptojm gjall nga kjo shpell ndryshe, vetm se duke i br lutje Allahut t Lartmadhruar, n baz t punve tona t mira. Personi i par prej tyre lutet: O Zoti im! I kam pasur prindrit shume pleq dhe asnjher uj nuk kam pir para tyre, as nuk i kam dhn familjes sime, po edhe puntorve t mi. Nj dit u vonova pr shkak t krkimit t kulloss sa m t mir, e kur u ktheva ata ve kishin fjetur. Pasi e mola bagtin, qumshtin ua drgova para tyre, por ata ishin fjetur. Un nuk desha tua prish gjumin atyre, por edhe nuk e kam pir qumshtin para tyre, e as nuk i dhash t pin familjes dhe puntorve t mi. Qndrova n kmb zgjuar me qumshtin n dor duke i pritur deri sa t zgjoheshin. (Kshtu prita) prderisa agoi dita, e fmijt e mi qanin pr qumsht para kmbve t mia, e un u dhash t pin qumsht, tek ather, pasi u zgjuan prindrit e mi dhe pin para tyre. O Zoti im! Nse kt e kam br vetm pr t fituar knaqsin Tnde, na tejkalo kt fatkeqsi dhe lvize kt shkmb (e t dalim n drit)! Shkmbi lvizi, por jo edhe aq sa mund t dilnin jasht. I dyti u lut: O Zoti im, kam pasur nj kushrir t afrm, t ciln e kam dashur m shum se tr botn (n nj transmetim tjetr: Kam qen aq fort i dashuruar n t, ashtu si i don s teprmi burrat grat), andaj krkova prej saj (si krkojn meshkujt prej femrave), por ajo m refuzoi. Nj vit prej viteve mbretronte uri e madhe, e ajo u paraqit tek un. E un ia dhash asaj 120 dinar ari, me qllim q t pranoj t vetmohej me mua. Pasi i mori t hollat dhe e kisha n disponim (q t veproj me t ka t dua), ajo m tha: Friksoju Allahut, e mos ma prish virgjrin padrejtsisht!. Ather u largova prej saj dhe nuk kontaktova me t, edhe pse e doja m shume se doknd tjetr, kurse t hollat, t cilat ia pata dhn, nuk ia morra. O Zoti im, nse kt e kam br vetm pr ta fituar Knaqsin tnde, na shpto nga kjo vshtirsi, n t ciln gjendemi. Shkmbi prap lvizi (nga hyrja e shpells), por jo n trsi pr t dal nga aty.
47

Personi i tret u lut: o Zoti im, un kam pasur puntor dhe t gjithve ua kam dhn pagn e fitimit menjher, prpos nj puntori, i cili ka shkuar pa e marr pagn (e fundit). Pastaj pagn e tij e kam vendosur n qarkullim dhe pasuria e tij u shtua. Pas nj koh me erdhi e m tha : O rob i Allahut, m jep pagn! I thash: Krejt ka sheh prej ksaj pasurie, si: kto dele, kto lop, kto deve dhe ky rob, t gjith jan shtuar prej pags tnde. Ai m tha: O rob i Allahut, mos u tall me mua! Un i thash: Nuk jam duke u tallur me ty. Pastaj e mori tr pasurin e tij dhe nuk la asgj prej tyre. O Zot im, kt e kam br vetm e vetm pr ta fituar knaqsin Tnde; na shpto nga kjo fatkeqsi! Ather shkmbi lvizi i tri, dhe q t tre doln nga aty, e shptuan. (Buhari Dhe Muslimi)

48

FJALA E SINQERITETIT

Nj dit prej ditsh i Drguari i Allahut ishte ulur me sahabt e tij. Ai u thot atyre: Ai, i cili thot La ilahe il-lallah, i sinqert n thnien e tij, do t hyj n xhenet. Sahabt e pyesin: Po sht sinqeriteti i asaj thnie, o i Drguar i Allahut? Muhamedi s.a.v.s. prgjigjet: Q t largohet nga ajo q e ka ndaluar Allahu. Pr kt arsye fjala La ilahe il-lallah krkon q ajo t thuhet me sinqeritet t pastr, me zemr, duke mos i br ortak Allahut dhe ibadet t bhet vetm pr Allahun, sepse Allahu i pranon veprat q bhen me sinqeritet ndaj Tij. N nj hadith Muhamedi s.a.v.s. ka thn: do her kur robi (njeriu) thot La ilahe il-lallah me sinqeritet, i hapen atij dyert e qiejve deri te Arshi i madh dhe nse largohet prej mkateve t mdha.

49

DY DINART
Nj beni Israil dgjon se nj popull e adhuronte nj pem. Ky njeri hidhrohet dhe e merr spatn, q t shkoj dhe ta pres at pem. N mes t rrugs, n form t nj njeriu t moshuar i paraqitet shejtani dhe e pyet: - Ku po shkon? - Q ta pres nj pem. - Po pse po e pret? - Sepse po e adhuron ky popull. N at moment shejtani n form njeriu ndeshet me t, mirpo ngadhnjimtar del beni Israili. Mirpo, shejtani prdor nj metodologji tjetr, duke i thn atij: Nse nuk e pren at pem pr do dit do t ti jap nga dy dinar. N ditn e par dhe t dyt njeriut n shtpi i vijn nga dy dinar, ndrsa n ditn e tret jo. Ather bini Israili hidhrohet prsri dhe e merr spatn, q t shkoj ta pres pemn n mes t rrugs, prap i del shejtani n form t njeriut, q ta pengoj. Ata ndeshen, mirpo ksaj radhe shejtani del fitimtar. Njeriu i thot: Si sht e mundur? Prse tash ti dole fitimtar? Sepse hern e par ke qen i sinqert dhe sinqeriteti ka qen, q ti je nisur ta pressh pemn vetm pr Allahun, ndrsa tani ti je nisur ta pressh pemn pr shkak t dy dinarve. E pr kt shkak fitova, e ti humbe.

50

IDHUJTARIA E FSHEHT
Ebu Musa Eshariu, sht njri prej shokve t ngusht t Pejgamberit s.a.v.s., nj dit prej ditsh, prderisa mbante nj fjalim para njerzve, thot: O ju njerz, ruajuni nga idhujtaria e fsheht, se ky lloj idhujtarie sht m e fsheht se hapat e buburrecit. Dy njerz nuk u pajtuan me kt fjalim dhe i thon se do t ankohemi te emiri i besimtarve Omeri r.a., prderisa nuk na sjell argument. Ather Ebu Musa Eshariu thot: Nj dit i Drguari i Allahut s.a.v.s. na ka mbajtur nj fjalim dhe ka thn: O ju njerz, ruajuni nga idhujtaria e fsheht, se ky lloj idhujtarie sht m i fsheht se hapat e buburrecit. Shokt i than: O i Drguar i Allahut, po si t ruhemi nga ky lloj idhujtarie, prderisa sht aq i fsheht si hapat e buburrecit? Pejgamberi s.a.v.s. thot: Bjeni kt lutje: O Zoti yn, krkojm mbrojtje prej Teje nga do lloj idhujtarie, t ciln e dim, dhe krkojm falje pr ato q nuk i dim.

51

MUHAXHIRI I UMI KAJSIT

Nj banor i Meks dshironte t martohej me nj vajz fisnike t fisit kurejsh, e cila quhej Umi Kajs. Mirpo, familja e saj nuk pranojn. Pastaj Umi Kajsi pranon Islamin. Kur muslimant n vitin 622 bjn hixhretin prej Meks n Medine, edhe ajo Umi Kajsi n Medine. Pas saj n Medine hixhretin e bn edhe ai, duke lakmuar se atje do t ket mundsi ta fejoj dhe t martohet me t. Pr kt arsye sahabt e quanin Muhaxhiri i Umi Kajsit. Sepse ai e ka br hixhretin pr tu martuar me t, e jo pr Allahun dhe pr t Drguarin e Tij. Pr kt Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Veprat shprblehen sipas qllimit. do njeri shprblehet pr veprn e tij se pr ka e ka vendosur ta bj at vepr. Nse hixhreti i ndonjrit sht pr Allahun dhe t Drguarin e Tij, ather edhe shprblimi i atij hixhretit bhet shprblim pr Allahun dhe t Drguarin e Tij. Po nse ndonjri e ka br hixhretin, q t prfitoj dika n kt bot apo pr tu martuar me ndonj grua, ather edhe shprblimi i atij hixhreti sht pr at qllim.

52

SHKAKU I T QAJTURIT
Nj dit prej ditsh Omer bin El-Hatabi r.a. hyri n xhami, kur befas e sheh Muadh bin Xhebelin r.a. duke qar. Omeri r.a. e pyet: - Prse po qan? Muadhi i prgjigjet: - Kam dgjuar nj hadith t t Drguarit t Allahut s.a.v.s. duke thn: Proklamimi i leht sht idhujtari. Kush armiqsohet me dashamirt e Allahut, Allahu i shpall luft. Vrtet Allahu i do t devotshmit e padukur, t cilt edhe nse nuk jan prezent jan prezent (me vepr), e nse jan prezent nuk njihen. Zemrat e tyre jan drita shklqimi t udhzimit. M t dashurit te Allahu jan t sinqertit.

53

LIRUESI I KSHTJELLS
N kohn e hilafetit t Omer bin Hatabit r.a. muslimant e kishin rrethuar nj kshtjell t armikut. Udhheqs ishte Sead Ibn Vekas r.a. Ushtria muslimane tentonte t deprtonte n brendi por kshtjella ishte e fortifikuar me nj mur t gjer, t lart dhe t gjat. Kshtu ata nuk mund t hynin. Tentuan n ditn e par, por pa sukses; tentuan n ditn e dyt, pa sukses; tentuan edhe ditn e tret, por pa sukses. N ditn e katrt para sabahut nj ushtar kishte marr abdest, i kishte falur dy rekate namaz, kishte deprtuar n brendsi, pasi kishte hapur nj vrim dhe i kishte thyer dyert e ders dhe i kishte hapur dyert e kshtjells thrret: Ejani, ejani! Kur ushtria muslimane e dgjoi zrin ather me shpejtsi u tubuan dhe deprtuan n kshtjell dhe e liruan. Pas prfundimit t betejs, Seadi thrret. Ku sht liruesi i kshtjells, asnjri nuk lajmrohet. Ather Seadi thot: Jam prbetuar n Allahun, se patjetr do ta takoj dhe dshiroj q n mbrmjet t vjen n tendn time. Kur n mbrmje nj ushtar me fytyr t mbuluar shkon te tenda e Seadit, krkon leje dhe hyn n t. Seadi i thot: - A ju jeni lirues i kshtjells? I prgjigjet: - Po. Ather zbuloje fytyrn tnde. Ai i thot: - Un e zbuloj fytyrn, por me tre kushte. Urdhro, cilat jan ato tre kushte? Ushtari i thot: - Q mos ta dij askush tjetr, pos teje. E dyta: - Q t mos m shprblesh dhe t mos gradohem. Dhe q edhe ti mos t m pyessh pr emrin tim. Seadi i pranoi kushtet, ndrsa ushtari e zbuloi fytyrn, e Seadi e njohu fytyrn e tij. Pastaj ushtari doli nga dera me punn e tij t sinqert, t ciln e kishte br vetm pr Allahun.

54

MONEDHA FALSE
Nj plak shkon n treg pr t bler sende pr nevojat e tij. Kur hyn n shitore ia jep monedhn. Shitsi e merr monedhn, e shikon plakun dhe i thot: - O axh, sa po shoh n fytyrn tnde e kuptoj se jeni shum i ndershm dhe fisnik. Prej nga e keni marr kt monedh? Plaku u befasua dhe i tha shitsit: - Po far ka lidhje fisnikria ime me monedhn?! Shitsi i thot: - t lutem m trego se ku e ke marr kt monedh. Dje kam punuar n nj vend dhe kjo sht monedha q e kam fituar me djersn time. Shitsi i thot: - Po, a e dini se kjo monedh sht false? Plaku i thot: - Jo. Pastaj plaku e pyet: - Pse, a me t vrtet sht monedh false? Shitsi i thot: - Po. Para se ta prfundoj fjaln plakut i bie t fikt dhe e humb vetdijen. Shitsi mundohet tia kthej vetdijen, aty tubohen njerz. Njri prej njerzve i hedh uj plakut e atij i vjen vetdija. Ather shitsi brengoset dhe i thot: - Merr far t nevojitet. Njerzit e pyesin: - ka ishte puna me ty? Ai u thot: - Kur m tha shitsi se monedha sht false, menjher mu kujtua sikur para meje sht Allahu i Lartmadhruar dhe Ai duke mi kthyer veprat e mia duke m thn: - Kto vepra tua jan false, veprat e tua nuk kan pasur sinqeritet. Dhe nga ky kuptim m ka rn t fikt. Kshtu ne duhet t mundohemi, q t veprojm me sinqeritet dhe veprat tona mos t jen t falsifikuara.

55

KA PRFUNDOJM PREJ KTIJ LIBRI

T gjith jemi t urdhruar q veprat ti kryejm me sinqeritet. E kundrta e sinqeritetit sht dyfytyrsia. Shejtani nuk mund ti prvetsoj asnjher t sinqertit. Sinqeriteti sht shkak pr t fituar shefaatin e Pejgamberit s.a.v.s. Veprat shprblehen sipas qllimit. M t dashurit e Allahut jan m t sinqertit. Duhet t kemi kujdes dhe t ruhemi nga idhujtaria e fsheht.

56

PRFUNDIM
T kujtojm se veprat shprblehen sipas qllimit, e ne duhet ti kryejm veprat me sinqeritet, se sinqeriteti sht shkak pr t fituar shefaatin e Pejgamberit s.a.v.s. Ndrsa prkujtimi sht pr ata q kan zemr, prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

57

58

DREJTSIA
Planprogrami i muslimanit t vogl

14

59

60

DREJTSIA
Drejtsia sht cilsi madhshtore. I Drejt sht emr prej emrave m t bukur t Allahut. Drejtsia sht cilsi, t ciln e do Zoti i Madhruar. Drejtsia sht q secili t gzoj at q sht e tij dhe at q i takon atij, dhe t tjerve tua lejoj at t drejt q u takon atyre. Me drejtsi t gjith njerzit jan t forcuar mes veti sikurse dhmbt. E kundrta e drejtsis sht padrejtsia. Nuk ka jet m t lumtur se kur burri sht i drejt me bashkshorten e tij, prindi i drejt me fmijt e tij, shteti i drejt me qytetart e tij. Njeriu i drejt e di se padrejtsia sht errsir prej errsirave t Dits s Kijametit. Allahu nuk i do t padrejtit, Allahu i do t drejtt. Drejtsia sht cilsi e Zotit, Zoti sht i drejt, ia ka ndaluar Vetes t padrejtn dhe ka urdhruar pr drejtsi. Islami na mson se t drejtt do t jen t shptuar n Ditn e Kijametit, do t jen pran Allahut, do t jen fitimtar, do t fitojn knaqsin e Allahut dhe shprblimi i atyre q veprojn me drejtsi do t jet Xheneti. Pejgamberi s.a.v.s ka thn: T drejtt do t jen n vende t ndriuara nga ana e djatht e t Gjithmshirshmit dhe do ti ken t ndriuara duart e tyre, ata jan t cilt gjykojn me drejtsi pr at q jan t autorizuar. (Ahmedi) Njeriu i drejt i shpton dnimit t Allahut, sepse ai prhap drejtsin n mes t njerzve. Allahu e ndihmon dhe e prkrah t drejtin, sepse i drejti vepron at q ka urdhruar Allahu t veprohet. Drejtsia duhet t jet te t gjith kategorit e njerzve, si te i pasuri ashtu edhe te i varfri; si te i fuqishmi, ashtu edhe te i dobti; si te qeveritari, ashtu edhe te i qeverisuri. N ditn e gjykimit Ne do t vm peshoja t drejta, e askujt nuk i bhet e padrejt asgj, edhe nse sht (vepra) sa pesha e nj kokrre t melit Ne do ta sjellim at. E mjafton q Ne jemi llogarits. (Enbija, 47)

61

DREJTSIA N KURAN
Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: All-llahu urdhron drejtsi, bamirsi, ndihm t afrmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju kshillon ashtu q t merrni msim. (En-Nahl, 90) All-llahu ju urdhron q t'u jepni amanetin t zotve t tyre dhe kur t gjykoni, ju urdhron t gjykoni me t drejt mes njerzve. Sa e mir sht kjo q ju kshillon. All-llahu dgjon dhe sheh si veproni. (En-Nisa, 58) O ju q besuat, vazhdimisht t jeni dshmues t drejt pr hir t All-llahut edhe nse sht kundr (interesit) vetvetes suaj, kundr prindrve ose kundr t afrmve, le t jet ai (pr t cilin dshmohet) pasanik ose varfnjak, pse All-llahu di m mir pr ta. Mos ndiqni pra emocionin e ti shmangeni drejtsis. Nse shtrmbroni ose trhiqeni, All-llahu hollsisht di ka punoni. (En-Nisa, 135) E pr kt shkak (t prarjes s tyre), ti thirr dhe prqndrohu ashtu si t sht urdhruar dhe mos shko pas dshirave t tyre dhe thuaj: Un kam besuar n librat q i shpalli All-llahu, jam urdhruar t mbaj drejtsi mes jush, All-llahu sht Zoti yn dhe Zoti juaj; Ne kemi prgjegjsin e veprave tona e ju t veprave tuaja, nuk ka polemik mes nesh e jush; All-llahu bn tubimin mes nesh dhe vetm te Ai sht prfundimi! (Esh Shura, 15)

62

DREJTSIA N SUNET
Pejgamberi s.a.v.s ka qen i drejt dhe gjithnj urdhronte pr drejtsi. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn se n Ditn e Kijametit, kur nuk ka hije tjetr, pos hijes s Allahut, do t jen shtat kategori njerzish, t cilt do t hyjn nn hijen e Tij. E kategoria e par sht Imami i drejt. Po ashtu Pejgamberi s.a.v.s ka thn se t drejtit nuk i kthehet duaja prap. Tre personave nuk iu kthehet duaja prap, e ata jan: Agjruesi para se t filloj iftarin, imami i drejt dhe lutja e atij, t cilit i sht br e pa padrejt. Allahu e ngrit at dua lart mbi re, ia hap dyert e qiellit dhe thot: Pasha fuqin dhe madhrin Time, do t t ndihmoj edhe nse vonon pak. (Muslimi) Drejtsia sht n nivelin e ibadetit. Pejgamberi s.a.v.s ka thn: Ibadeti i nj imami t drejt sht m e vlefshme se ibadeti i gjashtdhjet viteve. M e vlefshme sht q t praktikohet drejtsia dhe t ekzekutohet i padrejti n tok se sa t bie shi dyzet dit. (Taberaniu)

63

DREJTSIA DHE BARAZIA N MES FMIJVE

Sahabiju i mirnjohur, Beshir bin Sead, dshironte ti jepte njrit prej bijve t tij nj dhurat. Mirpo gruaja e tij Umrete bin Revaha r.a. refuzon ti jap dhurat fmijs, prderisa nuk shkon te Pejgamberi s.a.v.s. Beshiri shkon te Pejgamberi s.a.v.s dhe i tregon se dshiron ti jap djalit t tij nj dhurat. Pejgamberi s.a.v.s i thot: A ju ke dhn fmijve t tjer t njjtn dhurat? Beshiri thot: Jo. Pejgamberi s.a.v.s thot: Frikojuni Allahut, silluni drejt dhe tregoni barazi mes fmijve. Ather Beshiri kthehet, zbaton urdhrin e Pejgamberit s.a.v.s dhe bhet i drejt ndaj fmijve t tij.

64

VJEDHJA E GRUAS NGA FAMILJA ME FAM

Pejgamberi s.a.v.s sht shembull pr do cilsi t mir, pr do vepr fisnike, pr do shtje. Ai ka qen i drejt, ka urdhruar pr drejtsi, ka gjykuar me drejtsi dhe ka thn: Para ligjit t Allahut t gjith njerzit jan t barabart; nuk ka dallim n mes t dobtit dhe t fortit, as n mes t pasurit dhe t varfrit e as n mes t qeveritarit dhe qytetarit. Zoti i Madhruar thot:

O ju q besuat! Bhuni plotsisht t vendosur pr hir t All-llahut, duke dshmuar t drejtn, dhe t mos u shtyj urrejtja ndaj nj populli e ti shmangeni drejtsis; bhuni t drejt, sepse ajo sht m afr devotshmris. Kijeni dro All-llahun se All-llahu di hollsisht pr at q veproni. (El Maide, 8) Po ashtu Zoti i Madhruar thot:

E pr kt shkak (t prarjes s tyre) ti thirr dhe prqendrohu ashtu si t sht urdhruar dhe mos shko pas dshirave t tua e thuaj: Un kam besuar n librat q i shpalli All-llahu, jam urdhruar t mbaj drejtsi mes jush, All-llahu sht Zoti yn dhe Zoti juaj; ne kemi prgjegjsin e veprave tona e ju t veprave tuaja, nuk ka polemik mes nesh e jush; All-llahu bn tubimin mes nesh dhe vetm tek Ai sht prfundimi! (Esh Shura, 15)

Ja far ka ndodhur n kohn e Pejgamberit s.a.v.s.

65

N shtetin islam e drejta pr tu mbrojtur dhe pr tu gjykuar jan t garantuara dhe t pacenueshme. do qytetar ka t drejt pr tu ankuar te gjykatsi suprem (i autorizuar). Dhe secili ka t drejt mbrojtjeje dhe secila pal duhet t sjell fakte pr at q pretendon. Sipas ligjit t Sheriatit nuk lejohet mbrojtja me tradhti, me falsifikime dhe rrena, sepse kjo konsiderohet krim, shpifje dhe prej mkateve m t mdha te All-llahu i Lartmadhruar. Shkaku i zbritjes s nj ajeti kuranor sht ky: Njri prej muslimanve kishte vjedhur nj mburoj dhe e kishte fshehur n shtpin e nj jehudiu pa e ditur ai. Kur sht zbuluar mburoja te jehudiu, vjedhsi e kishte akuzuar at pr vjedhje. Ai (jehudi) sht prbetuar se nuk e ka vjedhur. Populli i tij (vjedhsit) kan shkuar te Muhammedi a.s. pr ta shpallur at t pafajshm, ndrsa jehudin pr ta dnuar. Ather zbret ajeti kuranor pr t zbuluar se far fshehin n zemrat e tyre, pr tia kthyer sendin e vjedhur pronarit, pr ta hequr padrejtsin prej jehudiut dhe pr t treguar domosdoshmrin e vrtetimit t gjykimit dhe t argumenteve. Dhe bn thirrje pr t mos polemizuar pa nevoj, po ashtu e ngriti vlern e s vrtets dhe drejtsis, dhe pr ti bindur njerzit se All-llahu sheh dhe kontrollon do veprim q bhet fshehtazi apo haptazi, se All-llahu gjykon akuzimin e t pafajshmve dhe mbrojtjen e kriminelve dhe at me metodologji t mrekullueshme t Zotit t Lartmadhruar.

66

URTSIA DHE DREJTSIA

Muslimant kishin fituar luftn kundr pabesimtarve, pas mbarimit t lufts pasuria kishte mbetur dhe nevojitej tiu ndahej lufttarve. Muhamedi s.a.v.s sht ulur n mesin e shokve t tij dhe ndante pasurin n pjes t barabarta dhe me drejtsi. Nj beduin i mllefosur me fortsi i shkon Pejgamberit s.a.v.s dhe i thot: O pejgamber i Allahut ,vepro drejt. Si gjithnj, edhe ksaj radhe Pejgamberi s.a.v.s tregoi urtsi, butsi dhe heshti e nuk e vazhdoi bisedn. Beduini i thot pr t dytn her: O Pejgamber i Allahut vepro drejt. Ather Pejgamberi s.a.v.s e shikoi dhe i tha: Mjer pr ty, po nse un nuk jam i drejt, ather kush tjetr do t ishte i drejt?! Disa prej shokve u ngritn n kmb dhe deshn q beduinin ta rrahin, mirpo Pejgamberi s.a.v.s. nuk i lejoi por e kaloi situatn me urtsi dhe butsi.

67

DREJTSIA E EBU BEKRI SIDIKIT

Mashkulli i par, i cili e ka pranuar Islamin sht Ebu Bekri. Ai ka qen shoqruesi vazhdueshm i Muhamedit a.s. I pari i cili e ka falur namazin me xhemat me Muhamedin a.s. Kur Muhamedi a.s. ishte i smur, sahabt me padurim e pritnin n xhami pr faljen e namazit t sabahut. Mirpo, prderisa nuk paraqitej n xhami behet gati q Imam t behet Ebu Bekri, por kur hyri Muhamedi a.s. Ebu Bekri zbret prej minberi, por Muhamedi a.s e sinjalizoi q t vazhdoj dhe t behej Imam i xhematit. Pasi q Muhamedi a.s. ngritet te i Dashuri i Tij, te Allahu xh.sh., Ebu Bekri bhet halifeja i par i myslimanve. Kure filloi detyrn dhe e jep betimin, n mes tjerash tha: O ju njerz, ta dini se vrtetsia sht emanet, ndrsa gnjeshtra tradhti. I dobti nga ju sht i fort, deri sa ta fitoj t drejtn e tij. I forti i juaj sht i dobt, derisa ti merret e drejta prej tij.

68

DREJTSIA E OMERIT
N kohn e halifes s dyt t muslimanve, Omer bin Hatabit, n Egjipt guvernator ka qen Amr bin Asi. N kt koh mbaheshin garat n vrapim. N gar merr pjes edhe djali i guvernatorit. Vrapimi filloi dhe secili dshironte t fitonte garn. Ndrsa, para arritjes n cak, ndr t part ishte djali i Amr bin Asit, mirpo nj Egjiptas ishte m i shpejt dhe e z vendin e par, ndrsa djali i Amrit e humbi garn. Pas prfundimit t gars, kur Egjiptasi e merr shprblimin, djali i Amr bin Asit e merr nj kamxhik dhe i bie Egjiptasit dhe i thot: Si guxove t ma kalosh, prderisa un kam marr pjes n gar dhe jam djal i fisnikve. Publiku e vrejti kt veprim dhe i thon Egjiptasit q t ankohet te guvernatori, mirpo ai nuk tentoi q t paraqes ankes, pasi q dyshonte se babai do tia mbante ann t birit. Disa t tjer i thon q t ankohet te halifeja i drejt i muslimanve, Omer bin Hatabi, i cili nuk ja shkel t drejtn askujt dhe u ndihmon t dobtve ndaj t fortve. Egjiptasi shkon n Medine dhe me lehtsi arrin te halifja dhe i thot: O Emir i besimtarve, un jam Egjiptas dhe kam fituar n vrapim, mirpo prej dshprimit se nuk ka fituar djali i Amrit m ka rn me kamxhik duke m thn se si guxove t ma kalosh, kurse un jam djali i fisnikve. Omeri r.a. drgoi nj letr te Amr bin Asi, n t ciln shkruante: N emr t Allahut, Bmirsit t prgjithshm Mshiruesit. Nga robi i Zotit, emirit t besimtarve, deri t Amr bin Asit. Kur t arrij kjo letr deri tek ju, eja ti s bashku me djalin. Kur Amri e pranoi letrn shkon n Medine dhe i thot Omerit se pr far sht fjala. Omeri e kuptoi se babai nuk dinte asgj dhe e kuptoi se ankesa e Egjiptasit ishte e drejt, pasi e vrtetoi me dshmitart. Ia jep kamxhikun Egjiptasit dhe i thot: Bjeri djalit t fisnikve. Egjiptasi i bie dhe e merr t drejtn e tij. Omeri sht shmblltyr se si qeveritart duhet tu ndihmojn t dobtve kur atyre u bhet padrejtsi.

69

SHTPIA E ABASIT(R.A)
Abas bin Abdul Mutalibi r.a. e kishte shtpin t ngjitur me xhamin e Pejgamberit s.a.v.s. Omeri r.a. dshironte tia merrte dhe ta zgjeronte xhamin. Pr kt arsye krkoi nga ai, ose tia blej, ose tia dhuroj, me qllim q ta zgjeroj xhamin. Mirpo, Abasi i refuzoi t gjitha ofertat. Ather Omeri i thot: Je i detyruar ose ta shessh, ose ta japsh dhurat. Mirpo Abasi vazhdimisht refuzonte. Kshtu ata shkuan te Ubeje bin Keabi r.a. Ubeje bin Keabi i thot Omerit: Nuk shoh se ke t drejt q ta dbosh nga shtpia pa plqimin e tij. Omeri krkoi arsyen pse nuk kishte t drejt t bnte nj gj t till. Ubeje bin Keabi i thot: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut s.a.v.s duke thn: Kur e ndrtoi Mesxhidi Aksan Sulejmani a.s. ka vendosur ligj se kush ndrton nj mur rreth xhamis do ti rrzohet. Mirpo Zoti i Lartmadhruar e inspiroi q mos t ndrtoj n pron t tjetrit, deri sa ai ka t drejt, pa plqimin e tij. Kur e dgjoi Omeri kt thnie, hoqi dor dhe e la n t drejtn e tij, Abasin dhe shtpin e tij. Pastaj Abasi at pron e dha sadaka pr dobi t muslimanve dhe u zgjerua xhamia e t Drguarit t Allahut s.a.v.s.

70

SI TA FITOJM DREJTSIN
Seadi ishte nj njeri i pasur, ai kishte nj parcel toke dhe katr fmij - dy djem dhe dy vajza. Ai dshironte q tokn ta trashgonin vetm djemt, ndrsa vajzat t mos merrnin asgj, sepse ai mendonte se nse tokn e trashgojn grat, ather at tok do ta merrnin t huajt (dhndurt). Pr kt arsye ai dshironte t shkruante nj akt shit-blerjeje me djemt. Djali i madh e pranon kt, mirpo djali i vogl i cili ishte i devotshm i thot vllait t tij t madh: At far po dshiron t veproj sht haram, sepse t gjith fmijt patjetr duhet t trashgojn ashtu si e ka parapar Allahu: nj hise mashkullit sa dy t femrave. Mirpo, vllai i madh i hidhruar i thot: Ti po dshiron q tokn ton ta pronsojn t huajt. Vllai i vogl e kuptoi se biseda me t sht e kot, e po ashtu nse flet me baban edhe ai nuk do ta dgjoj. Mendoi se si t veproj dhe si ta bj q babai i tij t veproj me drejtsi ndaj fmijve. Ai shkon te imami i xhamis dhe ia tregon rastin. Imami i xhamis i tha djalit se s shpejti do t bisedoj pr at shtje. Fmija u kthye i lumtur n shtpi. Pas disa ditsh imami shkoi n shtpin e tij pr tu takuar me prindin e tij. Imami dhe prindi bisedonin pr shume shtje. Pastaj imami e pyet: ka mendon pr Omer bin Hatabin? Seadi i thot: Ka qen njeri madhshtor. Po cila ka qen cilsia m e njohur e tij? Seadi i prgjigjet: Ai ka qen udhheqs i drejt. Imami e shfrytzoi rastin dhe filloi t flet pr drejtsi. Pastaj thot: Muslimani gjithmon gjat jets s tij duhet t angazhohet pr drejtsi, ashtu q ti afrohet Allahut. Pastaj djali i vogl ndrhyn: Po n mnyr t bhet i drejt myslimani gjat jets s tij? Ka shum shtje, por drejtsia sht q secilit ti jepet ajo q i takon. Pra, duhet t jet i drejt n shit-blerje, n kandar, n matje etj. Imami pastaj tregoi nj ngjarje, e cila ka ndodhur n kohn e Pejgamberit s.a.v.s duke thn: Ka qen nj sahabi i quajtur Beshir bin Seadi el Ensarij, ai dshironte q njrit prej fmijve t tij ti jepte dhurat, mirpo gruaja e tij, Umrete bin Revahate, refuzonte duke i thn se nuk duhet ti japsh asgj, derisa t mos shkosh te Pejgamberi s.a.v.s dhe tia tregosh rastin.

71

Beshiri shkon te Pejgamberi s.a.v.s dhe i tregon, ndrsa Pejgamberi s.a.v.s i thot: A ju ke dhn t gjith fmijve t tjer njsoj? Beshiri i thot: Jo. Ather Pejgamberi s.a.v.s i thot: Frikojuni Allahut dhe bhuni t drejt ndaj fmijve tuaj. Ather Beshiri u kthye dhe e realizoi urdhrin e Pejgamberit s.a.v.s dhe veproi drejt me fmijt e tij. (Buhariu) Pasi imami shkon n shtpin e tij, Seadi i thrret fmijt e tij dhe u thot: O bijt e mi, sot kam msuar nj msim t rndsishm pr drejtsin. Nse un vdes le t trashgojn edhe bijat e mia, sepse edhe ata kan t drejtn e trashgimis nga pasuria ime, ato jan pjes e zemrs sime. T gjith fmijt u gzuan dhe u lutn q prindi i tyre t jetoj gjat dhe t ket jet t lumtur.

72

PR NJ T RN KOMPENSIMI ME HAXH
Nj dit prej ditsh Omeri r.a. e bn nj vizit rrugve t Medins. N mes t rrugs e sheh Selmete bin el Ekvein r.a. Omeri pa hezitim me nj t rn t leht i bie rrobave t tij dhe i thot: Largohu nga mesi i rrugs dhe vazhdo rrugn n skaj t saj. Vitin tjetr, n t njjtin vend e sheh Selmeten e i thot: O Selmete! A dshiron t shkosh n haxh? Selmete i thot: Po, o Emir i besimtarve. Omeri r.a. e merr pr dore, e shpie n shtpin e tij, ia jep 600 drhem dhe i thot: Me kto t holla kryeje haxhin, dhe ta dish se kjo sht kompensim pr dmin q ta kam br vitin e kaluar. Selmete i thot: O Emir i besimtarve, po mua nuk m kujtohet se m ke br ndonj dm mua! Omeri r.a i thot: Por, un nuk e kam harruar at se far ka ndodhur vitin e kaluar.

73

THERA E PESHKUT
N nj mngjes, nj peshkatar del t krkoj furnizimin e tij hallall. E hedh shportn (rrjetn) dhe nuk z asgj. Ai filloi ti lutet Allahut, se fmijt e tij klithnin t uritur n shtpin e tij. Pak para se t perndon dielli, Zoti ia mundson atij q t z nj peshk t madh. E falnderon Allahun dhe i gzuar e merr ta drgoj n shtpi. Rastsisht at pasdite mbreti kishte dal n shtitje dhe e sheh at se ka kishte zn. I plqeu peshku i zn dhe me t fort ia merr, e pastaj shkon n kshtjelln e tij. Ai dshironte q ta gzonte mbretreshn, dhe ia tregon peshkun duke sjell n t djatht dhe n t majt n dorn e tij, me rast i hyn nj ther dhe ia lndon gishtin e tij. Nuk mundi t flinte i qet at nat, prandaj i ftoi mjekt. Ata i than se duhet t bhet amputimi i gishtit. Edhe pas amputimit t gishtit, ai nuk mund t flinte i qet, sepse helmi i kishte kaluar n dorn e tij. I ftoi mjekt dhe ata ia amputojn edhe dorn. Mirpo edhe pas ksaj nuk mund t flinte i qet, por ndiente dhimbje edhe m t madhe, e klithte pandrprer. Dhe prap krkon mjekim. I thon s duhet t amputohet dora deri n brryl. Pasi q u shrua nga dhembja trupore nuk ishte i qet shpirtrisht dhe i dhembte zemra. Ather filloi ta kuptoj seriozitetin dhe shkakun e smundjes. E drejtuan t shkoj te mjeku i zemrs. Shkon dhe ia tregon atij rastin me peshkun. Mjeku i zemrs i thot: Nuk do t jesh i qet, prderisa nuk ta fal peshkatari. Mbreti filloi t pyes se ku sht peshkatari, deri sa e takon at. Filloi ti ankohej dhe krkon falje prej tij dhe peshkatari ia fali, e ai u shrua. Mbreti tha: A ke mundsi t m tregosh far lutje (ankese) ke br kundr meje? Peshkatari i thot: Nuk kam thn asgj, pos nj fjalie, e ajo ka qen: O Zoti im! Ai e tregoi forcn e tij ndaj meje. T lutem tregoja edhe Ti forcn Tnde, e le ta shoh".

74

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se: Drejtsia sht cilsi, t ciln e do Zoti i Lartmadhruar. E kundrta e drejtsi sht padrejtsia. T drejtit jan t shptuar. Drejtsia sht n nivelin e ibadetit. Para ligjit t Allahut t gjith njerzit jan t barabart. Pr padrejtsi njeriu ndshkohet.

75

PRFUNDIM
T prkujtojm ajetin: Vrtet Allahu urdhron drejtsi, bamirsi, ndihm t afrmve, e ndalon imoralitetin, nga e neveritura dhe dhuna. Ju kshillon ashtu q t merrni msim. Ndrsa, prkujtimi sht pr ata q kan zemr, prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

76

EMANETI
Planprogrami i muslimanit t vogl

15

77

78

EMANETI
Emaneti sht cilsi madhshtore e njeriut. Emanet do t thot vnia e do sendi n vendin e duhur, n vendin meritor dhe adekuat. Emaneti sht ndrgjegjja pr t kuptuar dhe vepruar me Kuran dhe Sunet. Nse vdes ndrgjegjja hiqet emaneti dhe ather njeriut nuk i bn dobi leximi i Kuranit dhe msimi i Sunetit. Besa nuk rri n nj zemr, e cila injoron t vrtetn. Prej kuptimeve t besueshmris sht: Q t shikosh me shqisat e shikimit, me t cilat t ka begatuar Allahu; q t vsh n funksion aftsit, t cilat ti ka dhn Allahu; q t kesh kujdes n pasurin dhe fmijt, t cilt ti ka dhuruar Allahu, - dhe ta dish se t gjitha kto jan gjra t shenjta, t cilat ti ka ln emanet (ne bes) Allahu. Pr kt arsye, t gjitha kto t mira duhet ti vendossh n disponim pr t mirn e t tjerve, pr t fituar knaqsin e Allahut. Zoti i Lartmadhruar ne Kuran thot: O ju q besuat, mos e tradhtoni All-llahun dhe t Drguarin, e ashtu t tradhtoni amanetet tuaja, derisa e dini sa e keqe sht kjo. Dhe, dijeni se pasuria e juaj dhe fmijt tuaj jan vetm nj sprov, dhe se te All-llahu sht shprblimi i madh. (El Enfal, 27-28) Nj medinas, me emrin Thealebe, shkon t ensart dhe krkon prej tyre q t jen dshmitar se nse Allahu i jep t mira do ti jap t mira do njeriu q meriton, do t jap lmosh dhe do ta ndihmoj farefisin. Kur vdiq nj djal i axhs s tij ky trashgon nga ai pasuri, por nuk plotsoi asgj nga ajo ka premtoi, q do t thot se e ka thyer besn e dhn. Pr kt arsye kan zbritur ajete kuranore, si vijon: E prej tyre (hipokritve) pati sish q i patn dhn besn Allllahut q: Nse na jep (All-llahu) nga mirsia e Tij, ne do t ndajm lmosh dhe do t bhemi prej punmirve. Kur ju dha (All-llahu) nga t mirat e Veta, ata bn koprraci me at (q u dha), e thyen besn dhe u zbrapsn nga respekti ndaj All-llahut. Dhe pr shkak se e thyen besn q i patn dhn All-llahut, dhe pr shkak t asaj se gnjenin, All-llahu u ngjeshi hipokrizin n zemrat e tyre deri n ditn q e takojn At. A nuk e ditn ata se All-llahu e di fshehtsin e tyre (n zemra), bisedn e tyre, dhe se Ai (All-llahu) i di t gjiha t fshehtat. (Et Tevbe, 75-78)
79

Ebu Hurerje transmeton nj hadith t Pejgamberit s.a.v.s. pr tre persona, ku dy prej tyre e kan thyer besn, ndrsa i treti jo. T shohim se si ka ndodhur me tre persona t nj vendi, ku njri e kishte zgjebn, i dyti ishte pa flok (qel) dhe i treti i verbr. Q t tre kishin t meta, q t tre ishin t vetmuar, njerzit largoheshin prej tyre pr shkak t smundjeve neveritse t tyre dhe pr shkak t papastrtis s tyre. Allahu drgoi nj melaqe te ata pr ti sprovuar, duke u dhn atyre pasuri dhe duke ua larguar smundjet. Melaqja shkoi te njeriu i par: - ka dshiron, i tha? - Nuk dua asgj, pos t m shroj Zoti nga kjo smundje dhe t kem pasuri sa pr ekzistenc. Melaqja e preki dhe ai u shrua nga zgjebja, pastaj i tha se Allahu t jep kto dy dele dhe ti prej tyre do t pasurohesh. Pastaj melaqja shkoi te njeriu i dyt dhe i tha: - ka dshiron? Njeriu pa flok qeli i tha: - Nuk dua asgj tjetr, pos t m shroj Zoti nga kjo smundje dhe t kem pasuri sa pr ekzistenc. Melaqja e preki dhe ai u shrua nga smundja, pastaj i tha se Allahu t jep kto dy dele dhe ti prej tyre do t pasurohesh. N fund melaqja shkoi te njeriu i tret dhe i tha: - ka dshiron? I verbri tha: - Nuk dua asgj tjetr, pos t m kthej shikimin Zoti dhe t kem pasuri sa pr ekzistenc. Melaqja e preki dhe i erdhi shikimi, pastaj i tha se Allahu t jep kto dy dele dhe ti prej tyre do t pasurohesh. Kaluan shum vite ata u forcuan dhe u pasuruan pasi q Allahu i Madhruar i kishte frymzuar delet t shumohen. Pas atyre viteve t shumta Allahu e drgoi melaqen dhe e urdhroi t shndrrohet n formn e nj njeriu t varfr, me rroba t vjetra, q ti sprovoj ata se a jan bamirs, a e falnderojn Zotin dhe a u ndihmojn nevojtarve. N at form, si i varfr, melaqja krkoi ndihm prej njeriut t par, i cili kishte pasur zgjebn e i tha: Jam udhtar kam nevoj pr ndihm, m jep di prej asaj q t ka dhn Allahu!
80

Ai e refuzoi dhe filloi ti brtas duke e qortuar. N at moment befasisht melaqja prej forms s njeriut t varfr u shndrrua n formn e melaqes s vrtet dhe i tha: Pasi ti nuk i njeh t mirat e Allahut dhe njerzit nuk kan dobi prej teje kthehu zgjebkan si ishe m par. Dhe menjher u kthye n smundjen e mparme. Melaqja vazhdoi dhe shkoi te njeriu i dyt si i varfr dhe krkoi ndihm prej tij. Ai u tregua m koprrac. Filloi ti brtas, ta ofendoj dhe ta largoj me forc. Melaqja me shpejtsi u shndrrua n formn tij t vrtet dhe i tha: Kthehu n smundjen e mparme pa flok (qel), - dhe me urdhrin e Allahut u smur. Ai filloi t qaj dhe u pendua, por pendimi i tij nuk pati efekt. Vazhdoi melaqja pr ta provuar njeriun e tret. Kur shkoi te ai, krkoi ndihm, u paraqit si i varfr, i gjor, me rroba t vjetra dhe i tha: A keni dika t m ushqeni se jam i uritur. Ai me zemrgjersi i tha: O vlla, ti je i varfr dhe nevojtar. Por, tr kjo pasuri sht begati prej Allahut, prandaj, merr sa t duash dhe sa t kesh nevoj, vetm se pr kt falnderoje Alahun, e jo mua. Melaqja prej t varfrit u shndrrua n formn e vrtet, e tha: Ti je bamirs, falnderues dhe i dobishm pr shoqrin, pr kt arsye Allahu do ta shtoj pasurin dhe do t t jap shndet t fort prgjithmon. Ka shum ajete, t cilat tregojn mbajtjen e bess dhe realizimin e premtimit. Zoti i Lartmadhruar thot: Meq keni premtuar, pra zbatojeni premtimin e dhn ndaj Allllahut, e mos i prishni betimet pasi i keni vrtetuar ato, duke qen se Allllahun e bt garant tuajin. Vrtet, All-llahu e di se ka punoni. Mos u bni (n shtjet e betimit) si ajo (grua) q e prish tjerrin e saj pasi ta ket dredhur fort, e ti bni betimet tuaja dredhi (mashtrim) mes jush, pr shkak se nj popull sht m i madh se tjetri. All-llahu vetm ju sprovon me kt, e n ditn e gjykimit Ai gjithsesi do tua sqaroj at gj rreth t cils kundrshtoheshit. (El Nahl, 91-92) Emaneti m i madh i njeriut sht feja Islame. Gjithashtu namazi sht emanet, zekati sht emanet, agjrimi sht emanet, haxhi sht emanet, pjest e trupit i kemi emanet, begatit q na ka dhn Allahu i kemi emanet, dituria sht emanet, drejtsia n mes t njerzve sht 81

emanet, gjuha e muslimanit sht emanet, - kshtu q ai i ruan kto emanete dhe nuk i keqprdor pr gnjeshtra, ofendime, shpifje e prgojime. Po ashtu edhe syri sht emanet dhe nuk shikojm me sy harame, por vetm at ka sht hallall. Veshi sht emanet dhe nuk dgjojm shtje t ndaluara. Besimtari duhet t jet besnik n pasurin e tij dhe t tjerve. Nuk ka shtje m madhshtore se sa kur muslimani e kryen emanetin ndaj Zotit t tij, ndaj njerzve dhe ndaj vetes s tij. Islami urdhron pr emanet dhe ndalon tradhtin. Enesi r.a. transmeton se ka thn: Kur na ka ligjruar Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Nuk ka besim ai, i cili nuk ka bes; dhe nuk ka fe ai, i cili nuk e mban premtimin. (Transmeton Ahmedi)

82

EMANETI N KURAN
Fjala emanet sht prmendur shpesh n Kuran. Emaneti sht feja jon, emanet, t cilin jan friksuar ta marrin prsipr edhe kodrat edhe toka edhe qielli. Zoti i Lartmadhruar thot: Ne ua ofruam amanetin (obligimet) qiejve, toks dhe maleve, e ato nuk deshn ta marrin prsipr at dhe u friksuan prej tij, ndrsa njeriu at e mori mbi vete; dhe ai i bri padrejt vetes, dhe ishte i padijshm. (El-Ahzab, 72) Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Edhe ata q jan besnik ndaj amanetit q u sht besuar dhe ndaj premtimit t dhn. Edhe ata q dshmin e vet e zbatojn (nuk e mohojn, nuk e fshehin). Edhe ata q jan t kujdesshm ndaj rregullave t namazit t tyre. T tillt jan n xhennete dhe jan t nderuar. (El-Mearixh 32-35) Zoti i Lartmadhruar n Kuran ka krkuar q secili tia dorzoj emanetin pronarit t vet: All-llahu ju urdhron q tu jepni amanetin t zotve t tyre dhe kur t gjykoni, ju urdhron t gjykoni me t drejt mes njerzve. Sa e mir sht kjo q ju kshillon. All-llahu dgjon dhe sheh si veproni. (El-Nisa, 58)

83

EMANETI N SUNET
Nuk ka besim ai i cili nuk ka emanet (besim) dhe nuk ka fe ai i cili nuk e zbaton premtimin. (Ahmedi) Pejgamberi s.a.v.s. po ashtu ka thn: Kryeja emanetin atij, i cili ta ka besuar, e mos e tradhto at q t ka tradhtuar. (Ebu Davudi) Po ashtu Pejgamberi s.a.v.s. n hadith ka thn se shprblimi i mbajtjes s emanetit sht xheneti. Transmeton Ebu Dardai se Pejgamberi s.a.v.s ka thn: Kush i vepron pes gjra hyn n xhenet: - Kush i fal pes koht e namazit me abdest, ruku e sexhde dhe n koh t tyre; - kush agjron ramazanin; - kush ka mundsi dhe gjen rrugdalje pr ta kryer haxhin; - kush e jep zekatin sinqerisht e me zemrn e tij dhe - kush e kryen emanetin Kur sht pyetur: - O Ebu Derda! sht kryerja e emanetit? Ka thn: - Pastrimi prej papastrtis. (Ebu Davudi)

84

EMANETI I PEJGAMBERVE
Emaneti sht cilsi e pejgamberve, sepse pejgambert gjithmon kan qen n kulminacion t moralit. Kurani na tregon rastin e Musait a.s:
Ather ai u dha uj (kafshve) t atyre, pastaj u largua anash nn nj hije e tha: O Zoti im, un kam nevoj pr kado q t m japsh! E njra prej tyre erdhi te ai, ecte e turprueshme, e tha: Babai im t thrret q t paguaj ty shprblimin pr at q na u dhe (bagtis) uj! E kur shkoi (Musai) tek ai dhe ia tregoi atij ngjarjen, ai tha: Mos ki frik, paske shptuar nga populli zullumqar! Njra prej atyre dyjave tha: O babai im, merre kt n shrbim me pag, pse m i miri i atij q do ta marrsh n shrbim sht ai i fuqishmi e besniku! (El Kasas, 24-26) Jusufi a.s ka qen besnik n shtpin e pronarit t tij. Pejgamberi s.a.v.s ka qen edhe para shpalljes i njohur si besnik, sa q t gjith Kurejshit ia kan dhn titullin Muhamedul-Emin, q do t thot Muhamedi Besnik.

Po ashtu Xhibrili, pra melaqja, e cila ia ka sjell shpalljen Muhamedit a.s prej Zotit t Lartmadhruar ka qen besnik, sepse Zoti i Lartmadhruar e ka quajtur Ruhul Emin - Shpirti besnik, sepse meleku Xhibril me besnikri e ka prcjell Kuranin te Muhamedi besnik, por edhe Muhamedi besnik me besnikri e ka bart Kuranin deri te ne, e ne duhet me besnikri ta prcjellim Kuranin, me besnikri t veprojm sipas urdhrave t Kuranit dhe me besnikri ta prcjellim besimin tek brezat e ardhshm.

85

SHKOPI INTERESANT
Nj tregtar shkoi n nj udhtim pr tregti, mirpo n vendin ku blinte mall me shumic nuk kishte me vete para t mjaftueshme. Pr kt arsye shkoi te nj njeri dhe i krkoi 1000 dinar hua. Njeriu pranoi, por e kushtzoi q t sjell nj garantues - dshmitar. Tregtari thot: Mjafton q Allahu t jet dshmitar garantues pr ne. Ather njeriu i thot: Mir pra. Ia jep t hollat borxh pr tia kthyer n nj periudh t caktuar. Tregtari bleu mall, shkoi, e shiti mallin dhe fitoi. Kur erdhi afati i kthimit t borxhit shkoi n bregdet, krkoi nj anije pr t shkuar n kohn e caktuar te vendi i borxhdhnsit, mirpo anije nuk kishte. t bnte? Mendoi e mendoi. Duke menduar e sheh nj dru. Ather, e mori drurin, e bri nj vrim n t, i vendosi n vrim 1000 dinart dhe e shkroi n t emrin e borxhdhnsit. Pastaj e mbylli vrimn e drurit mir e mir dhe e hodhi n det. Dhe bri lutje te Allahu q druri t arrij n dorn e atij, pr t cilin ishte pajtuar q Allahu t jet Dshmitar, Garantues n mes tyre. N ditn e caktuar pr kthimin e borxhit, borxhdhnsi del n bregdet pr ta pritur tregtarin, mirpo at nuk e takon. Duke u kthyer n shtpi e sheh n uj drurin, t cilin e merr pr tu ngrohur. Kur kthehet n shtpi fillon ta shkurtoj m sharr, kur sheh t hollat n dru dhe letrn. Pr kt falnderoi Allahun. Pas nj kohe, tregtari shkon te ky njeri, krkoi falje dhe ia ofroi 1000 dinar t tjera. Mirpo, ai nuk i pranoi, por tha: Vrtet Allahu i ka ruajtur t hollat t cilat i ke drguar nprmjet drurit. O besnik! Zoti t shprbleft gjithmon me t mira pr besnikrin tnde.

86

ARI I MBULUAR
Nj njeri ia kishte shitur tokn nj njeriu tjetr dhe parat ia kishte pranuar. Blersi duke punuar arn, n t gjen nj thesar t mbuluar nn dh. Blersi e merr thesarin dhe shkon te njeriu nga i cili e kishte bler tokn, dhe i thot: - Kt thesar e kam gjetur n tokn e bler, ja merre kjo sht e jotja. Shitsi i thot: - Un ta kam shitur tokn dhe do gj q sht n t. Kshtu q asnjeri prej tyre nuk e pranonte thesarin. N fund pajtohen q t shkojn te Kadia, q ai t vendos. Kur shkojn te Kadiu dhe ia tregojn rastin, kadiu pyet: - O shits, a ke ndonj djal? - Po, ia kthen shitsi. - O, blers, po ti a ke ndonj vajz? - Po, ia kthen blersi. Ather kadiu iu drejtua shitsit: - Martoje djalin tnd me vajzn e blersit dhe atyre le tu takoj ky thesar, ndrsa ju pr vete mos merrni asgj. - Q t dy njzri than: - T drejtn e thua, o kadi. Kshtu shitsit dhe blersit i plqeu mendimi i kadiut, pasi q asnjri prej tyre nuk dshironte emanetin e huaj.

87

EMANETI I OMERIT
Ishte vap, dielli prcllonte, Othmani r.a. me shrbtorin e tij qndronte nn nj hije n periferi t Medins. Larg nga aty sheh nj njeri, i cili i trhiqte dy deve. Mendoi n vete: - A thua sht ajo q e ka shtyr kt njeri n kt vap, prse nuk e prit kohn kur t flladitet, e pastaj t vazhdoj udhtimin?! Kur ai njeri afrohet e kuptoi se ai ishte Omeri r.a. Dhe Othmani r.a. menjher u nis n drejtim t tij, mirpo dielli prcllues e detyroi t kthehej prap nn hije. Kur Omeri arriti tek ai, Othmani r.a. i tha: - O Emir i besimtarve, far t shtyri n kt koh t nxeht t jesh ktu?! Omeri iu prgjigj: Kto dy deve jan deve t zekatit dhe jan ndar nga t tjerat. E un u friksova se mos po humbasin, e Zoti pastaj t m pyes pr to n Ditn e Kijametit. Pr kt arsye shkova, i krkova, deri sa i gjeta. Dhe tash do ti drgoj n torisht, aty ku jan t tjerat. Othmani i thot: - O Emir i besimtarve, eja nn hije, se tash, pjesn tjetr t rrugs le t vazhdoj ndonj tjetr pas teje. Mirpo Omeri r.a. refuzoi dhe i trhoqi devet deri te vendi i caktuar. Othmani r.a thot: - Kush dshiron t shoh t fuqishmin besnik le t shikoj Emirin e besimtarve, Omerin r.a.

88

BARIU BESNIK
Para Islamit ka ekzistuar sistemi skllavopronar, q do t thot se disa nga njerzit i kan robruar njerzit e tjer. Njra prej specifikave t Islamit sht se ai ka ardhur pr lirin e t gjith njerzve. Kshtu nj her Abdullah bin Omer bin Hatabi derisa ishte n nj shtitje me nj shok t tij, lodhet duke ecur. Ai vendos q t ulet dhe t pushoj rreth nj kodre. Aty kalon nj bari me dele. Abdullahu e thrret dhe e pyet: - A jeni ju bari i ktyre deleve? Bariu thot: - Po Abdullahu i thot: - A ma shet nj dele? Bariu: - Kto dele nuk jan t miat, por i ruaj. Kto jan t pronarit tim. Abdullahu provon ta testoj besnikrin e bariut dhe i thot: - Po m shit delen, ndrsa pronarit tnd thuaji se e ka hngr ujku. Bariu i thot: - O njeri nse kshtu i them pronarit, i cili nuk m sheh, ather far do ti them n Ditn e Kijametit Zotit, i Cili m sheh? Abdullahu mahnitet me prgjigjen e bariut dhe fillon t qaj prej friks s Allahut. M von kupton se ai bari ishte rob. Pr kt arsye shkon te pronari i tij, e blen kt rob dhe e liron. Pastaj shkon, i blen delet dhe ia jep shprblim t gjitha, vetm e vetm se ka treguar besnikri dhe ka qen besnik.

89

VAJZA E CILA SHISTE QUMSHT

Omeri r.a. ka qen halifja e dyt i muslimanve. Nj nat s bashku me shrbtorin e tij Eslemin del pr nj inspektim n qytet pr t par nevojat e qytetarve. Pas nj udhtimi ndalojn q t pushojn n nj knd t qytetit. Aty dgjon nj z t nj gruaje t moshuar duke e urdhruar bijn e saj q ta prziente qumshtin me uj. Mirpo, vajza refuzonte q ta prziente qumshtin me uj, duke i thn: - Oj nn, ti e di se Omeri r.a. e ka ndaluar q t przihet qumshti me uj dhe t shitet, sepse kshtu tradhtohen njerzit. Nna i thot: - Po edhe nse sht ashtu, ku sht Omeri tani, Ai nuk na sheh. Vajza besnike i thot: - Pse a duhet ta dgjojm halifen e muslimanve Omerin para njerzve, ndrsa fsheht jo?! Kjo thnie e gzoi Omerin r.a. dhe e mahniti besimi i saj dhe besnikria e saj. T nesrmen n mngjes pyeti pr at vajz dhe u njoftua se ishte Umi Amaretu bin Sufjan bin Abdullah Eth-Thekafij. Kur e kuptoi se ajo vajza ishte e pamartuar, ather krkoi q ajo t martohej me djalin e tij Asimin. Pasi u martuan, Zoti e bekoi kt martes dhe pas tyre trashguan halifen e drejt, Omer bin Abdul Azizin.

90

RROBA DHE KARAVANI

Nj tregtar besnik shkoi pr nj pun tregu, ndrsa puntorin e tij e l tia shes mallin. Para se t shkoj i thot puntorit: - Shiti njerzve ashtu si kam shitur un dhe mos mashtro asknd. Kjo rrob sht me t meta, andaj mos ia shit askujt, sepse, pasi t kthehem, do ta rregulloj e pastaj do ta shes. Pasi q tregtari besnik shkoi, nj jehudi vjen dhe e blen rrobn me t meta, me t njjtin mim t rrobave pa t meta. Jahudia ishte n udhtim, n shoqri t nj karvani, kshtu q karvani vazhdon rrugn. N mes t dits tregtari besnik kthehet dhe nuk e sheh rrobn me t meta. Kur e pyet puntorin, ai i thot se ia kam shitur nj jehudiut, n vler prej 3000 drhemve. Tregtari hidhrohet dhe e pyet: - Ku sht ai njeri? - Ai ka udhtuar me nj karvan, i prgjigjet. Tregtari i merr t hollat, i hipi kalit dhe me shpejtsi i shkon pas karvanit dhe pas nj udhtimi t mundimshm e arrin karvanin. Tregtari pyet se ku sht njeriu, i cili e ka bler rrobn. Pasi q lajmrohet, i thot: - M vjen keq, po ju keni bler rrobn me t meta, merri t hollat dhe ma kthe mallin. Jahudiu habitur i thot: - far t shtyri q t veprosh kshtu?! Tregtari besnik i thot: - Feja ime m urdhron q t jem besnik dhe ma ndalon tradhtin. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Kush mashtron nuk sht prej nesh. (MUSLIMI) Jahudiu befasohet. Pasi jahudiu i merr t hollat e tij, ia kthen rrobat tregtarit, dhe i tregon se edhe t hollat kan qen t falsifikuara. Ather jahudiu e pranon islamin duke thn: Eshhedu en la ilahe il-lallah, ve eshhedu ene Muhameden resulullah.

91

MALLI I KALBUR
Kur t shkojm n treg sht mir t bhet kjo lutje: LA ILAHE IL-LALLAH, VAHDEHU LA SHERIKE LEH, LEHUL MULKU VE LEHUL HAMDU, JUHJI VE JUMIT, VE HUVE HAJJUN LA JEMUT, BI JEDIHIL HAJR, VE HUVE ALA KUL-LI SHEJ IN KADIR. N gjuhn shqipe do t thot: Nuk ka Zot tjetr pos Allahut, i vetmi, i pashoq, Ai ka krijuar jetn dhe vdekjen, Ai sht i gjall nuk vdes, n dorn e Tij sht e gjith e mira, Ai ka mundsi pr do send. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Tregtari i drejt dhe besnik do t jet n shoqrin e pejgamberve, t mirve dhe dshmorve. Nj dit Pejgamberi s.a.v.s. shkon n treg pr t prcjell veprimin e njerzve dhe mnyrn e shitblerjes n treg. Kalon pran nj njeriu, i cili kishte vendosur mallin n treg pr shitje. E prshndet me selam dhe e shikon mallin. E vendos dorn n brendi t mallit dhe e sheh se n brendsi malli ishte i lagur. Pejgamberi s.a.v.s hidhrohet dhe i thot tregtarit: ka sht puna me kt mall. Tregtari krkon falje dhe arsyetohet duke i thn Pejgamberit s.a.v.s se ka rn shi dhe uji i shiut ka deprtuar n brendsi. Pejgamberi s.a.v.s nuk e pranon arsyetimin dhe e kshillon q t jet tregtar besnik dha ta tregoj t metn e mallit para njerzve, duke i thn: Po prse mallin e lagur nuk e ke vendosur sipr q ta shohin blersit? Pastaj thot: Kush tradhton, ai nuk sht prej nesh.

92

PASURIA E PASTR
Ebu Hanife prpos q ka qen dijetar, ka qen edhe tregtar. Nj dit prej ditve Ebu Hanife e drgon puntorin e tij q tia shes mallin n treg. N mesin e rrobave ka qen nj rrob e klass s dyt, pra me t meta. Ebu Hanife i tregon puntorit se kush dshiron ta blej kt rrob, le ta blej m mim m t ult, n krahasim me rrobat e tjera dhe e porositi q tia tregoj t metn e rrobs. E nse pajtohet blersi, le ta blej; nse nuk pranon, mos ta blej. Puntori shkon n treg dhe i shet t gjitha rrobat, dhe harron q rrobn me t meta ta shes me mim m t lir. Kur i kujtohet fillon t krkoj npr treg blersin, por kot, nuk mundi ta takoj dot. Kthehet te Ebu hanife dhe i tregon se far i ka ndodhur. Ebu Hanife vendosi q t gjitha t hollat e asaj tregtie ti jap sadaka, nga frika se mos po przihet malli haram n pasurin e tij. Kshtu pra Ebu Hanife ka qen tregtar besnik dhe ka vepruar me besnikri n shit-blerje.

93

RROBA E SHTRENJT
Ebu Hanife shkon te nj grua, e cila shiste rroba t mndafshit. Sa kushton rroba, e pyeti Ebu Hanifja. Njqind drhem, prgjigjet gruaja. Jo, kjo rrob kushton m shum se njqind drhem.

Gruaja habitet se si blersi e rrit mimin. Kshtu Ebu Hanifja ia rrit mimin n katrqind drhem. - Kjo rrob kushton m shum se katrqind drhem, tha Ebu Hanifja. - A mos po tallesh me mua, i thot gruaja. - Sille nj tregtar me prvoj q ta caktoj mimin. Shkoi dhe e solli nj tregtar. Tregtari thot se mimi standard i ksaj rrobe sht pesqind drhem. Kshtu q Ebu Hanifja e blen rrobn me at mim. Gruaja i merr t hollat dhe kthehet e lumtur dhe e knaqur me tregtin e saj dhe e falnderon Ebu Hanifen pr vrtetsin dhe besnikrin e tij.

94

DHURATA
Pejgamberi s.a.v.s. drgoi nj njeri te fisi Beni Selim q ta tuboj zekatin. Pasi q e tuboi zekatin, kthehet n Medine, shkon te Pejgamberi s.a.v.s dhe e takon ulur me shokt e tij. Pasi i jep selam, dorzon zekatin e tubuar, ndrsa nj pjes tjetr e ndal. Pejgamberi s.a.v.s e pyet: Po pse po e ndal pasurin tjetr? Ai i prgjigjet se kt ia kan dhn dhurat. Pejgamberi s.a.v.s. ia sqaron se far do t thot emaneti dhe se at pasuri ia kishin dhn dhurat pasi q e kan ditur se ishte drguar prej Pejgamberit s.a.v.s. Prandaj, po t mos ishte n kt detyr apo n kt post, nuk do ti kishin dhuruar. Pra, t trn duhet dorzuar n bankn e muslimanve. Pejgamberi s.a.v.s. na ka udhzuar q ne si musliman t jemi besnik ndaj pasuris s vllezrve musliman, dhe nuk duhet t bhemi tradhtar, sepse Zoti i Lartmadhruar na dnon n Ditn e Kijametit.

95

EBU UBEJDETE BIN XHERRAHI

Muhamedi s.a.v.s ka thn: Secili popull e ka besnikun e vet, e besniku i ktij populli sht Ebu Ubejde. Ebu Ubejde bin Xharrah sht njri prej dhjet personave, t cilt jan paralajmruar se do t hyjn n xhenet. Ai e donte Allahun dhe t Drguarin e Tij, por edhe Pejgamberi s.a.v.s. e donte shum. Kur sht pyetur Aisha r.a. se cilin prej sahabve Pejgamberi s.a.v.s. e donte m s shumti, ajo sht prgjigjur: - M s shumti e donte Ebu Bekrin. - Po pastaj? - Omerin. Po pastaj? - Ebu Abidete bin Xherrarin, sht prgjigjur ajo. Pr Ebu Ubejdete bin Xherrahin ka zbritur ajeti kuranor:
Nuk gjen popull q e beson All-llahun dhe Ditn e Gjykimit, e ta doj at q e kundrshton All-llahun dhe t Drguarin e Tij, edhe sikur t jen ata (kundrshtart) prindrit e tyre, ose fmijt e tyre, ose vllezrit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata jan q n zemrat e tyre (Ai) ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata do ti shpjer n xhennete, npr t cilt rrjedhin lumenj. Aty jan prgjithmon. All-llahu ua ka plqyer punn e tyre dhe ata jan t knaqur me shprblimin e Tij. T tillt jan pal (grup, parti) e All-llahut, ta dini pra, se ithtart e Allllahut jan ata t shptuarit. (El-Muxhadele, 22)

Shkak i zbritjes s ktij ajeti ka qen se n luftn e Bedrit baba i Ubejdes kishte shkuar n luft vetm pr ta mbytur t birin e tij, vetm pse sht br musliman. Gjat betejs, Ebu Ubejde largohej nga baba i tij dhe kalonte n turmn tjetr, mirpo babai i tij nuk e linte t qet dhe vazhdimisht i shkonte pas, deri sa Ebu Ubejde e vret babn e tij. Ebu Ubejde, edhe n luftn e Uhudit, deri sa pabesimtart e sulmonin Muhamedin s.a.v.s, ishte vendosur mburoj e hekurt e trupit t Muhamedit s.a.v.s.

96

Pas betejs, Pejgamberit s.a.v.s. i ishte lnduar balli, ndrsa dy hallkat e parzms s tij i kishin hyr nn mollzat e syrit. Ai me dhmbt e tij i kafshon ato dhe me tr fuqin e dhmbve t prparm t tij ia trheq, edhe pse dhmbt i bien ai nuk brengosej, vetm e vetm q Pejgamberi s.a.v.s t mos ndiej dhembje gjat heqjes s hallkave nga mollzat e syrit. Ebu Bekri Sidiki ka thn: - Ebu Ubejde sht prej njerzve m t pashm pa dhmbt e prparm. Ebu Ubejdete ishte besnik ndaj Allahut, besnik ndaj Pejgamberit dhe ishte besnik i umetit.

97

DNIMI I TRADHTIS
Tradhtia e shpie njeriun n pabesim, sepse Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush prej nesh na tradhton, ai nuk sht i mesit ton. N Ditn e Kijametit tradhtari do ta ket nj shenj dhe pr t do t thuhet: - Ky sht tradhtar. - Prej tradhtarit njerzit largohen dhe nuk i afrohen atij.

98

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se:
Emaneti sht cilsi e besimtarve. Rrena, mashtrimi dhe tradhtia jan cilsi t hipokritve. Dnimi i tradhtis sht zjarri i xhehenemit. Shprblimi i besnikris sht xheneti. Emaneti sjell lumturi n jet dhe t shpton prej fatkeqsive.

99

PRFUNDIM
T prkujtojm ajetin: Vrtet Allahu ju urdhron q ta dorzoni emanitn te pronaret e tyre. Ndrsa prkujtimi sht pr ata q kan zemr, prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

100

TURPI
Planprogrami i muslimanit t vogl

16

101

102

TURPI
Muslimani sht i turpruar dhe e do turpin. Turpi sht edukat islame. Njeriun e turpruar e do Allahu, po ashtu e duan edhe njerzit. Turpi sht e kundrta e imoralitetit. do fe e ka edukatn e vet, edukata e islamit sht turpi. Turpi sht t prmbajturit e rrugs s vlerave dhe edukats islame. Turpi ka vend t posam tek Allahu. Pr kt arsye Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Turpi sht prej Imanit. Imani dhe turpi jan dy shok q shkojn s bashku dhe nuk ndahen asnjher. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Turpi dhe Imani jan dy shtje t prbashkta dhe t pandashme, nse njra humb, humb edhe tjetra. (Hakimi) Turpi sht shtje e rndsishme dhe me vler. Turpi sjell mirsi dhe i largon t kqijat. Turpi sjell begati, dobi dhe vlera. Pr kt arsye Pejgamberi s.a.v.s ka thn: Turpi sjell vetm t mira (Mutefekun alejhi). Po ashtu ka thn: Turpi n trsi sht mirsi. (Muslimi) Turpi sht cilsi e Allahut, po ashtu sht cilsi e pejgamberve dhe e njerzve t devotshm. Pr kt arsye i Drguari i Allahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet Allahu sht i turpshm dhe i fsheht, dhe e do turpin dhe t fshehtn. (Ahmedi) Nj dijetar thot: Turpi sht nj rrob, e cila nuk ka asnj t met. Muslimani turprohet nga Zoti pr t mira, e turprohet q Allahu ta sheh n mkate, po ashtu turprohet para njerzve, e ul shikimin, flet me vmendje, nuk prdor fjal t kqija, nuk nnmon t tjert, gjithmon sht i mbl me fjal, i sjellshm me vepra, i pastr me zemr dhe i iltr me shpirt. Ai, i cili nuk turprohet prej njerzve, ai e ka humbur burrrin e tij.
103

Turpi duhet t jet shkndija, e cila e ruan muslimanin q ta ruaj dritn e besimit.

TURPI N KURAN
Fjala turp n Kuran sht prmendur katr her n tre ajete. N suren Bekare, ajeti 26: All-llahu nuk turprohet (nuk ngurron) q t marr fardo shembulli, qoft mushkonj a dika edhe m e imt se ajo. Pr sa u prket atyre q besuan, ata e din se ai (shembull) sht i vrtet nga Zoti i tyre, ndrsa ata t cilt mohuan do t thon: deshi All-llahu me kt si shembull? Ai me t humb shum, e po me t udhzon n rrugn e drejt shum, po me prjashtim t atyre q jan jasht rrugs, Ai me t nuk humb tjetr. (El-Bekare, 26) Shkaku i zbritjes s ktij ajeti sht se, kur Zoti i Madhruar ka sjell shembuj n Kuran, duke prmendur mushkonjn e mizn, ather idhujtart dhe hipokritt thoshin: far sht kjo, mushkonja e miza? Allahu duhet t sjell shembuj t tjer, e jo kso shembuj. Ather ka zbritur ky ajet q prmendm m lart. Rasti i dyt sht n suretul-Ahzab, ajeti 53: O ju q besuat, mos hyni n shtpit e Pejgamberit ndryshe vetm nse u lejohet pr ndonj ngrnie e duke mos pritur prgatitjen e saj, por kur t thirreni, ather hyni, e kur t jeni ushqyer, ather shprndahuni, duke mos hyr n bised me njri-tjetrin, vrtet kto (pritja, qndrimi, biseda) e mundojn Pejgamberin, por ai turprohet prej jush; All-llahu nuk i turprohet realitetit. E kur krkoni prej tyre (grave t Pejgamberit) ndonj send, at krkojeni pas perdes, kjo sht m pastr pr zemrat tuaja dhe t tyre. Juve nuk u takon ta mundoni t drguarin e All-llahut, e as t martoheni kurr me grat e tij, pas (vdekjes s) tij. Kto jan tek Allllahu mkat i madh. (El-Ahzab, 53) Ndrsa, rasti i tret sht, kur njra prej bijave t Shuajbit a.s. shkon te Musa a.s. pr ta ftuar e pr t shkuar te prindi i saj, pasi q Musa a.s. u kishte ndihmuar q bagtia t pinte uj. E njra prej tyre erdhi te ai, ecte e turprueshme, e tha: Babai im t thrret q t paguaj ty shprblimin pr at q na u dhe (bagtis) uj! E kur shkoi (Musai) tek ai dhe ia tregoi atij ngjarjen, ai tha: Mos ki frik, paske shptuar nga populli zullumqar!
104

(El-Kasas, 25)

TURPI N SUNET
Muhamedi s.a.v.s. vazhdimisht i nxiste muslimant q t jen t turpshm. Ka shum hadithe, t cilat flasin pr turpin. Ne do ti prmendim disa prej tyre: Imani (besimi) sht gjashtdhjet e disa apo shtatdhjet e disa deg: M e vlefshme sht fjala: La ilahe il-lall-llah (nuk ka Zot tjetr prve All-llahut), kurse m e ulta sht t larguarit nga rruga e asaj q i mundon kalimtart. Edhe turpi sht nj deg e imanit. (Mutefekun Alejhi) Ajo ka e kan kuptuar njerzit prej fjalve t para t pejgamberve ka qen: Nse nuk turprohesh, vepro t duash. (Mutefekun Alejhi) Po ashtu hadithi: do fe ka moralin e vet e morali i islamit sht turpi. (Maliku) Allahu e do njeriun, i cili turprohet. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Vrtet Allahu e do t turpruarin t ndrgjegjshm. (Bejhekiu) Trupi sht prej imanit , e imani shpie n xhenet. Turpi sjell gjithmon t mira. Turpin trsi sht mirsi.

105

TURPI PREJ ALLAHUT

Grada m e lart e turpit sht turpi ndaj Allahut. Muhamedi s.a.v.s na ka kshilluar: Turprohuni nga Allahu me turprim t pashoq. (Tirmidhiu) Frika ndaj Allahut sht baz kryesore ndaj Tij. Nj njeri shkon te Ibrahim bin Ethemi dhe i thot: - Dua t pendohem, por pasi pendohem frikohem se prap do t kthehem n mkate. A m tregon si t mbrohem nga mkatet? Ibrahimi i thot: - Nse dshiron t bsh mkat, mos e bn n tokn e Allahut. Ai i thot: - Po e gjith toka sht e Allahut! Ibrahimi i thot: - Pasi q e di se e gjith toka sht e Allahut, ather mos bn mkate n tokn e Tij. Pastaj Ibrahimi i thot: - Nse dshiron t bsh mkat, mos ha prej furnizimit t Allahut. Ai i thot: - Po si t jetoj, do gj sht furnizim prej Allahut!? Ibrahimi thot: - Mir pra, a nuk t vjen turp q ti t shfrytzosh t gjitha begatit dhe t mirat e Allahut dhe t bsh mkate ndaj Tij!? Pastaj Ibrahimi i thot: - Nse dshiron t bsh mkat, bje n nj vend ku nuk t sheh Allahu. Ai i thot: - Po ku ta gjej at vend, kur dihet se Allahu t sheh n do koh dhe do vend?!

106

TURPI PREJ KURANIT

Nj hajdut plakiste shtpit natn. Ai gjithka q ishte e vlefshme e merrte nga shtpit e huaja. Nj dit hajni studio mir e mir nj shtpi, msoi hyrjen dhe daljen, caktoi kohn e hyrjes n at shtpi dhe programoi mnyrn e vjedhjes. Pas mesnate dhe para sabahut hyri n shtpi, ai hipi n kulm t shtpis, dhe nga lart zbriti brenda, nprmjet shkallve ndihmse. Kur hyri n nj dhom dgjoi kndimin e Kuranit nga dhoma tjetr, derisa pronari i shtpis falej dhe lexonte ajetin kuranor: A nuk sht koha q zemrat e atyre q besuan t zbuten me kshillat e All-llahut dhe me at t vrtetn q zbriti (me Kuran), e t mos bhen si ata, t cilve u sht dhn libri m par e zgjati koha dhe zemrat e tyre u shtangn e shum prej tyre jan jasht rrugs. (El-Hadid, 16) N at moment hajni u ndal dhe filloi t mendoj. Atij i vinte turp ta plakiste kt shtpi, n t ciln lexohej Kurani. Por, e ngriti kokn lart dhe me zemr t pastr tha: Po, tani ka ardhur koha, o Zoti im! Tani sht koha t m zbutet zemra t t kujtoj Ty dhe t friksohem nga Ti. Pastaj hajni u ngrit shkallve prpjet, hipi n kulm dhe nga aty zbriti n rrug, dhe vazhdoi rrugn duke kujtuar Allahun e Lartmadhruar, derisa afrohet afr ders s nj xhamie dhe n at moment thrret ezani i sabahut. Hyri n xhami, fali sabahun dhe u pendua sinqerisht. M von ky njeri u b prej njerzve m t devotshm dhe kjo nga shkaku se u turprua nga fjala e Allahut t Lartmadhruar.

107

TURPRIMI I PEJGAMBERIT S.A.V.S

Kur Pejgamberi s.a.v.s sht martuar me Zejnebe bin Xhahshin r.a. ka prgatit ushqim pr dasmort. Kur shkojn dasmort n dasm ushqehen, qndrojn nj koh dhe shkojn. Mirpo, tre prej tyre nuk shkojn, por vazhdojn t qndrojn. Zejnebja n nj knd t shtpis qndronte dhe priste t Drguarin e Allahut s.a.v.s. Kur Muhamedi s.a.v.s. hyn n dhom prderisa ata bisedonin, i vjen turp dhe del nga ajo dhom. Pas nj kohe prap shkon n dhom, kur i sheh duke biseduar prap del, kjo i ndodh disa her. I Drguari i Allahut s.a.v.s. shkon te Aijsha r.a. dhe ulet te ajo. Kur prfundojn bisedn dhe shkojn, ather Muhamedi s.a.v.s. shkon te Zejnebja r.a. Pr kt arsye Zoti i Madhruar ka zbritur ajetin Kuranor, pr tua treguar muslimanve se si duhet t sillen me Pejgamberin s.a.v.s. Zoti i Lartmadhruar, pr kt rast, zbriti ajetin: O ju q besuat, mos hyni n shtpit e Pejgamberit ndryshe vetm nse u lejohet pr ndonj ngrnie e duke mos pritur prgatitjen e saj, por kur t thirreni, ather hyni, e kur t jeni ushqyer, ather shprndahuni, duke mos hyr n bised me njri-tjetrin, vrtet kto (pritja, qndrimi, biseda) e mundojn Pejgamberin, por ai turprohet prej jush; All-llahu nuk i turprohet realitetit. E kur krkoni prej tyre (grave t Pejgamberit) ndonj send, at krkojeni pas perdes, kjo sht m pastr pr zemrat tuaja dhe t tyre. Juve nuk u takon ta mundoni t Drguarin e All-llahut, e as t martoheni kurr me grat e tij, pas (vdekjes s) tij. Kto jan tek All-llahu mkat i madh. (Suretul Ahzab, 53)

108

TURPI I MUSA A.S.

Kur laheshin beni Israilt, laheshin lakuriq, duke e shikuar njri tjetrin dhe nuk turproheshin pr kt. Musa a.s. kishte turp dhe turpi nuk e lejonte t bnte nj veprim t till, por ai lahej i vetmuar dhe larg njerzve. Njerzit thoshin se Musa a.s. lahet i vetmuar, sepse ka t meta n trupin e tij. Zoti i Lartmadhruar ka dashur q ta vrtetoj pastrtin e Musa a.s. Kshtu Musa.a.s. nj dit shkon pr tu lar, i afrohet nj shkmbi, zhvishet dhe i vendos rrobat mbi nj gur. Pasi pastrohet, shkon ti vesh rrobat. Guri prmbyset dhe bie n uj dhe s bashku me rrobat shkon teposht ujit. Musa a.s e merr nj shkop dhe shkon pas rrobave duke thn: - Rrobat e mia i morri guri, derisa arrin pran nj turme t beni Israilve. E ata e pan lakuriq, mirpo e vrtetuan se n trupin e tij nuk kishte kurrfar t mete, por prkundrazi trupi i tij ishte i prsosur. Kshtu e vrtetuan beni Israilt se Musa a.s. lahej i vetmuar dhe duke u fshehur, vetm nga shkaku se turprohej shum.

109

OTHMANI R.A
Othmani r.a sht halifeja e tret e muslimanve pas Ebu Bekri Sidikit dhe Omerit r.a. Ai kishte msuar shkrimin dhe leximin, ishte i njohur pr moral dhe karakter, kishte besnikri, fisnikri, por mbi t gjitha ai ishte i njohur pr cilsin e turpit. Pr t Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Pasha At, n dorn e t Cilit sht shpirti im, melaqet turprohen nga Othmani, ashtu si turprohen nga Allahu dhe i Drguari i Tij. (Taberaniju) Pr kt arsye, do her kur prmendet fjala turp, na kujtohet Othmani r.a., dhe do her kur prmendet Othmani r.a, prmendet fjala turp. Othmani r.a. sht prej pes t parve, t cilt kan pranuar Islamin. sht martuar me Rukijn, vajzn e Pejgamberit s.a.v.s. S bashku me t ka emigruar n Abisini, pastaj sht kthyer n Meke dhe prap ka emigruar n Medine. N Medine Rukija vdes. Pejgamberi s.a.v.s. e marton me vajzn e dyt, Umi Kulthumin. Pr kt arsye edhe quhet pronari i dy dritave, sepse sht martuar me dy vajzat e Pejgamberit s.a.v.s. Kur ka vdekur Pejgamberi s.a.v.s. ka qen i knaqur me t. N kohn kur ka qen Halife e ka tubuar Kuranin n Mus-haf. Pr kt arsye edhe shkrimi dhe faqosja e Mus-hafit quhet Shkrimi dhe Mus-hafi sipas Othmanit r.a.

110

LOJA E PAHIJSHME
Abdullah bin Harithi r.a. ishte shok i Pejgamberit s.a.v.s. Nj dit ai me nj shok dalin nga shtpia pr shtje t tyre. Duke kaluar pran nj vendi, shohin nj grup t fisit kurejsh, t cilit ishin zhveshur dhe i kishin lidhur si litar dhe bnin njri-tjetrin me rroba, loznin, qeshnin, dfreheshin dhe nuk brengoseshin se ishin lakuriq, n ambient t hapur. Kur Abdullahu dhe shoku i tij kalojn pran tyre, ata vazhdojn lojn e tyre dhe nuk turproheshin fare. M von pran tyre kalon Pejgamberi s.a.v.s., kur e shohin, shprndahen secili duke vrapuar q ta gjej ndonj vend q t fshihet, q mos ta shoh Pejgamberi s.a.v.s . Pejgamberi s.a.v.s. hidhrohet dhe hyn n shtpin e tij dhe thot: Subhanellah, ata as prej Allahut nuk turprohen e as prej t Drguarit t Tij nuk mbulohen. Umu Ejmen, kur e sheh Pejgamberin s.a.v.s. i thot: - O i drguar i Allahut, krko falje pr ta. Muhamedi s.a.v.s., pr shkak se ata ishin t paturpshm, nuk ka dashur t krkoj falje, por prderisa Umi Ejmen vazhdimisht insistonte, ia plotsoi dshirn dhe krkoi falje pr ta.

111

TURPI I SEHABIJATES
Sehabija e njohur, me emrin Umi Halad r.a., kur morri vesh se djali i saj ishte vrar n betej, shkon te Pejgamberi s.a.v.s. pr ta konfirmuar lajmin pr birin e saj. Umi Halad r.a. ishte me mbules. Kur njerzit e tjer e shohin, habiten se si ajo nuk e kishte zbuluar kokn e saj, se si nuk e kishte grvishtur fytyrn e saj dhe pse nuk vepronte si vepronin grat zakonisht, por prkundrazi kishte ardhur si burrnesh, e mbuluar edhe pse i kishte ndodhur tragjedi. Njri e pyeti: - Ke ardhur me mbules dhe po pyet pr birin tnd?! Umi Halad r.a. thot: - Nse m ka humbur biri im, nuk m ka humbur turpi im.

112

VAJZA E SHUAJBIT A.S.

Ishte nj njeri tepr i moshuar, ai nuk kishte fmij djem, por vetm dy vajza. Kshtu vajzat e tij ruanin bagtin, ata n mngjes e lshonin bagtin, ndrsa ktheheshin para mbrmjes. Nj dit ato u kthyen m hert, para mbrmjes. Babai i pyet: - Pse sot keni ardhur m hert. Njra nga vajzat i prgjigjet: - Prderisa ishim duke pritur n nj largsi, ndrsa barinjt e tjer u jepnin uj bagtive, erdhi nj njeri dhe na pyeti, dhe ne i treguam se nuk mund tu japim uj bagtive para se t shkojn barinjt (meshkujt) nga pusi i ujit. Ky njeri q i pyeti vajzat ishte Musa a.s. Kur pa ndershmrin dhe turpin e vajzave t Shuajbit a.s. u ndihmoi atyre dhe u dha uj bagtis: E njra prej tyre erdhi te ai, ecte e turprueshme, e tha: Babai im t thrret q t paguaj ty shprblimin pr at q na u dhe (bagtis) uj! E kur shkoi (Musai) tek ai dhe ia tregoi atij ngjarjen, ai tha: Mos ki frik, paske shptuar nga populli zullumqar! (Kasas, 25) Pra, Kurani tregon se vajza, e cila turprohet ka vler t madhe. Pastaj Musa a.s shkon te babai i saj dhe i tregon pr Egjiptin. Pejgamberi Shuajb krkoi nga Musa q t martohet me njrn prej vajzave t tij, q ti shrbej tet apo dhjet vite. Pas ktyre viteve Musa a.s. prap sht kthyer n vendlindjen e tij.

113

PEMA E MIR
Nj dit, prderisa Pejgamberi s.a.v.s ishte ulur me shokt e tij i pyeti: sht nj pem, t cils nuk i bien gjethet, ajo pem sht sikur muslimani. A po m tregoni cila sht ajo pem? Abdullah bin Umeri ishte ulur. Ai ishte m i riu pr nga vitet. Ai e dinte se ajo pem ishte hurma. Mirpo, kur e sheh Ebu Bekri Sidikin duke heshtur, po ashtu edhe Omerin r.a., i erdhi turp q t jepte prgjigjen. T tjert, t cilt ishin ulur, i prmendnin llojet e ndryshme t pemve. Ndrsa, Muhamedi s.a.v.s u thoshte: Jo. Pastaj ata i than: O i Drguar i Allahut, na trego ti, se ne nuk po e dim? Muhamedi s.a.v.s u thot: Ajo pem sht hurma. Kur prfundoi kuvendimi dhe sahabt u shprndan, Abdullahu i thot babs s tij: - E kam ditur se sht hurma. Baba i thot: - Po prse heshte, e nuk e dhe prgjigjen e sakt. Djali i thot: M erdhi turp, pasi q ju nuk prgjigjeshit. Ather baba i thot: - Po t kishe folur dhe prgjigjur, kjo do t ishte pr mua m e dashur se nj deve e shtrenjt t ma kishe dhuruar. E vrtet sht. N dituri nuk ka turp.

114

URDHRIMI N PUN T MIRA DHE TURPI

Aishja, gruaja e Pejgamberit s.a.v.s ka thn: Lum pr grat e Ensarve, pr t cilat nuk ka qen penges turpi q ato t pajisen me dituri t fes. (Buhariu dhe t tjert) Nuk sht turp t urdhruarit n pun t mira, sepse Muhamedi s.a.v.s ka thn: Kush nga ju e sheh nj t keqe le ta largoj me dorn e tij; e nse nuk mundet me dor, ather me gjuhn e tij; e nse nuk mundet edhe me gjuh, ather me zemrn e tij, por kjo sht shkalla m e dobt e besimit. (Tirmidhiu dhe Ibn Maxhe)

115

TURPI SHT PREJ IMANI

Nj dit, prderisa i Drguari i Allahut s.a.v.s. kalonte npr nj rrug t Medins, e sheh njrin prej sahabve duke e qortuar vllan e tij dhe duke mallkuar, pse sht tepr i turpshm. Ai i thoshte: - Mos u turpro para njerzve. Pejgamberi s.a.v.s ka dshiruar q tu tregonte ensarve se turpi nuk sht e met dhe as mangsi e njeriut, por prkundrazi turpi sht stoli e besimtarit. Pr kt arsye e thrret sahabiun dhe i thot: - Lre vllan n gjendjen e tij, se nuk ka dyshim se turpi sht prej imani.

116

TURPRIMI I SINQERT
Ibn Mesudi transmeton se Pejgamberi s.a.v.s ka thn: Kini kujdes prej Allahut, sinqerisht. Ne e pyetm (vazhdon t tregoj Ibn Mesudi): - O i drguar i Allahut po ne turprohemi prej Allahut. Pejgamberi s.a.v.s tha: Turprimi i sinqert prej Allahut sht: - q ta mbrosh kokn dhe at q prmban, - barkun dhe at q prmban, - ta prkujtosh vdekjen dhe sprovimin, - ai q e do botn tjetr dhe e l zbukurimin e ksaj bote, pra i jep prparsi bots tjetr ndaj ksaj bote. Andaj kush vepron kshtu ai sht turpruar sinqerisht prej Allahut. (Transmeton Tirmidhiu) N hadith tjetr Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Turpi sht prej besimit, e besimi sht n Xhenet, ndrkaq paturpsia sht prej arrogancs, e arroganca sht n zjarr. (Transmeton Ahmedi)

117

TURPI DHE SHKATRRIMI I NJERIUT

Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Allahu i Lartmadhruar kur dshiron ta mposht ndonj njeri ia largon atij turpin, e kur ti largohet turpi, ather ai bhet i paturpshm dhe i urryer; e kur bhet i urryer, prej tij largohet besnikria; e kur largohet besnikria, ai bhet tradhtar; e kur t bhet tradhtar, prej tij largohet mshira; e kur ti largohet mshira, ai bhet i izoluar dhe i mallkuar; e kur t bhet i mallkuar, ai do t dal prej lidhjes s fes. (Transmeton Ibn Maxhe) Pra, kjo sht renditje e smundjes s shpirtit, t cilat shkaktojn problemet e tjera. Pra, duke kaluar prej nj t keqe, n t keqen tjetr m t madhe. Tregohet se nj koh kishin kaluar s bashku: dituria, pasuria dhe turpi. Pastaj ato vendosin q t ndahen dhe ia krkojn njra-tjetrs adresn, q t takohen prsri. Dituria tha: - Adresa ime sht shkolla. do her kur dshironi t m takoni, do t m gjeni atje. Pasuria tha: - Adresa ime sht kshtjella. do her kur dshironi t m takoni, do t m gjeni atje. Turpi e uli kokn dhe nuk foli. Kur i than: - prse nuk po flet? Ajo u prgjigj: - Nse un largohem, ather kurr nuk do t m gjeni!?

118

VAJZA E TURPRUAR
Omeri r.a. ka qen halifeja e dyt i muslimanve. Nj nat s bashku me shrbtorin e tij, Eslemin, del pr nj inspektim n qytet pr t par nevojat e qytetarve. Pas nj udhtimi ndalojn q t pushojn n nj knd t qytetit. Aty dgjon nj z t nj gruaje t moshuar duke e urdhruar bijn e saj q ta prziente qumshtin me uj. Mirpo, vajza refuzonte q ta prziente qumshtin me uj, duke i thn: - Oj nn, ti e di se Omeri r.a. e ka ndaluar q t przihet qumshti me uj dhe t shitet, sepse kshtu tradhtohen njerzit. Nna i thot: - Po edhe nse sht ashtu, ku sht Omeri tani, Ai nuk na sheh. Vajza besnike i thot: - Pse a duhet ta dgjojm halifen e muslimanve Omerin para njerzve, ndrsa fsheht jo?! Kjo thnie e gzoi Omerin r.a. dhe e mahniti besimi i saj dhe besnikria e saj. T nesrmen n mngjes pyeti pr at vajz dhe u njoftua se ishte Umi Amaretu bin Sufjan bin Abdullah Eth-Thekafij. Kur e kuptoi se ajo vajza ishte e pamartuar, ather krkoi q ajo t martohej me djalin e tij Asimin. Pasi u martuan, Zoti e bekoi kt martes dhe pas tyre trashguan halifen e drejt, Omer bin Abdul Azizin.

119

SI T PAJISEMI ME TURP
N shkoll shkonin s bashku e msonin Emineja e Seadetja, mirpo ato ndryshonin nga morali. Emineja kishte turp t flas me djem. Nse ndonjri prej shokve t saj i fliste, ajo skuqej nga turpi dhe e ulte zrin kur fliste. Ndrsa Seadetja nuk turprohej fare, fliste me z t lart, gjer e gjat dhe ka i binte n kok. Kt shtje e kishte kuptuar msuesja dhe e kshilloi Seadeten q t sillej sikurse shoqja e saj, Emineja. Seadetja thoshte se ajo ve ishte msuar t sillej ashtu, edhe pse kishte dshir q t ishte si Emineja, e turpruar. Msuesja krkoi nga ajo q nj dit, ajo s bashku me Eminn, t shkonin te shtpia e saj, q t bisedonin. Ashtu edhe ndodhi. Msuesja sqaroi pr rndsin e turpit, posarisht sa i takon vajzave dhe si t jet vajza e turpruar, dhe n mes tjerash thot: - Q t jet njeriu i turpruar, ai n rend t par duhet t dij se do fjal e do vepr, dhe n do gjendje, pa marr parasysh fshehtazi apo haptazi, Allahu e sheh. Sepse, Allahu i di t gjitha shtjet tona. Emineja thot: - Po e nderuara msuese, prpos q duhet ta dim se Allahu na prcjell n do veprim, ne duhet t edukohemi sipas edukats s Pejgamberit s.a.v.s. dhe t pasojm Sunetin e tij, n fjal dhe n vepr. Seadetja me habi thot: - Mirpo t tjert thon, se ajo, e cila sht turpshme, sht me personalitet t dobt dhe humb meritn n mesin e njerzve. Msuesja: - Ky botkuptim sht i gabuar, kto mendime nuk i takojn besimtarve, por jan mendime t mkatarve dhe kriminelve, t cilt dshirojn t jetojn t shfrenuar, t przihen djem dhe vajza. A nuk sht ashtu Emine? Emineja: - Po, ashtu sht. Ai, i cili lexon pr grat e ndershme e kupton kt. Kur sht pyetur Fatimja - bija e t Drguarit t Allahut s.a.v.s. pr at se ka sht me e vlefshme pr femrn, sht prgjigjur: Q t mos i shikoj meshkujt dhe mos ta shohin ata at. Msuesja: - Ta dish oj Seadete se turpi ka vler t madhe, ndrsa imoraliteti sht mkat i madh. Nse dshiron t jesh me vler dhe e suksesshme bhu e turpshme . Sahadetja: - Cila sht vlera e turpit? Msuesja: - Sqaroja ti oj Emine. 120

Emineja: - Ta dish oj Seadete se turpi sht rrug e imanit dhe cilsi prej cilsive, t cilat i do Zoti. Dhe ashtu si e do Zoti njeriun e turpruar, e shpie n Xhenet dhe do t jet i knaqur me t n Ditn e Kijametit. Msuesja: - Ndrsa imoraliteti dhe paturpsia kan pasoja t paparashikuara. Pr kt arsye Pejgamberi s.a.v.s. na ka trhequr vrejtjen dhe na ka ndaluar t jemi t pa turpruara. Seadetja tha: - Ju premtoj, msuesja ime dhe shoqja Emine se, q nga sot, do t jem shmblltyr pr turp dhe nuk do t flas me meshkuj pa nevoj, vetm nse sht domosdoshme, dhe kur t flas do t flas me ndrgjegje.

121

LLOJET E TURPIT:
Llojet e turpit jan: Turpi i begative sht falnderimi. Turpi i profesionit sht durimi. Turpi i gjykimit sht drejtsia. Turpi i prindrve sht sjellja e mir ndaj tyre. Turpi ndaj t dobtve sht mshira ndaj tyre. Turpi i femrs sht ruajtja e nderit t saj.

122

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se:
Edukata e Islamit sht turpi. Muhamedi a.s i nxiste shokt vazhdimisht jen t turpruar. Grada m lart e turpit sht turpi ndaj Allahut. N dituri nuk ka turp. T urdhruarit n pun t mira nuk sht turp. Turpi sht prej imani. Kush nuk turprohet shkatrrohet.

123

PRFUNDIM
T kujtojm hadithin Turpi sht prej Imanit. Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

124

MORALI I MIR
Planprogrami i muslimanit t vogl

17

125

126

MORALI
Morali sht prmbledhja e rregullave mbi sjelljet e mira. T jesh i moralshm do t thot ti prmbahesh atyre rregullave dhe normave morale, ndrsa i pamoralshm do t thot ti shkelsh ato rregulla. Burimet e moralit Islam jan Kurani dhe Hadithi. Dispozitat mbi moralin Islam ndahen n tri grupe: 1. Detyrat ndaj Allahut; 2. Detyrat ndaj njerzve dhe krijesave; 3. Detyrat ndaj vetvetes. Morali i mir sht shprehje q ka pr qllim rregullimin shpirtror, i cili sht i rrnjosur thell n njeriun. Morali sht shkenca e gjendjes shpirtrore t njeriut t karakterit t tij dhe t sjelljes s tij; sht shkenca, e cila sqaron n ka mbshtetet e mira dhe n ka mbshtetet e keqja, me fjal t tjera: Cilat vepra konsiderohen t mira, e cilat t kqija. Morali i bukur do t peshoj rnd n Ditn e Gjykimit. Ai q e ka moralin e bukur, e ka imanin e plot. Ai q e ka moralin e bukur sht fetar i vrtet dhe musliman i mir. Shkelja e urdhrave t Allahut sht shkelje e normave t moralit Islam. T vepruarit e ndalesave t Allahut sht shkelje e normave t moralit Islam dhe quhen mkat. Morali i keq sht helm vdekjeprurs. Qllimi i do ibadeti n Islam sht pastrimi i moralit. Prej Ademit a.s. e deri m sot, njra prej shtjeve kryesore, me t cilat ballafaqohet lloji njeri sht morali. Shum popuj kan dshtuar, por edhe jan zhdukur, pr shkak t moralit t keq, e jo pr shkak t padituris apo varfris. Pr kt arsye t gjith pejgambert e kan pasur pr detyr edhe prsosjen e moralit. Morali sht sjellja e mir, gjuha e mbl dhe veprimi i drejt. Vetm me moral t lart e fisnik mund ti ndihmohet fes, atdheut dhe popullit. Morali i mir, personalitetin e njeriut e ngrit lart dhe e bn njeriun t prsosur. Morali krkon praktikn, kjo do t thot se nuk duhet t jemi prej atyre q vetm flasin, e asgj nuk bjn.
127

Kur lind njeriu, lind i vogl dhe i dobt, e me kalimin e kohs, duke u ushqyer forcohet. Kshtu sht edhe me shpirtin, duke u ushqyer me dashuri, me bamirsi, durim, ndjeshmri bhet i fort moralisht. N fund lusim Zotin e Lartmadhruar t na prsos moralisht dhe q ta kemi moralin e bukur.

128

MJETET E MORALIT
Mjetet e moralit t mir jan: Njohja e moralit t mir dhe pasimi i tij; Njohja e moralit t keq dhe largimi prej tij; Burimi i moralit t mir sht Kurani dhe Hadithi; Besimi (imani) sht baz themelore e moralit; Kryerja e obligimeve ndaj Allahut bjn q t kesh moral t mir; Largimi prej veseve t kqija; Shoqrimi me njerz t mir; Largimi prej vendtubimeve t kqija; Pranimi i kshillave t sinqerta; Jeta e Muhamedit a.s. t jet shmblltyr e jets tnde, sepse ai ka qen Kurani, i cili ka ecur npr tok.

129

MORALI N KURAN
Zoti i Lartmadhruar e ka drguar Pejgamberin s.a.v.s. dhe ka thn: Vrtet ti (o Muhamed) je n shkall t lart t moralit. N ajetet e para t suretul Muminun (Besimtart) Zoti i Lartmadhruar i prshkruan cilsit q duhet ti ken besimtart, e ato cilsi jan cilsi t moralit t bukur: Me t vrtet, jan t shptuar besimtart, t cilt jan t prulur n namazin e tyre, t cilt shmangen nga fjalt (dhe veprat) e kota, t cilt e ruajn nderin e tyre, prvese me grat e tyre ose me robreshat e tyre, ata nuk jan t qortuar. E, kush krkon (knaqsi), prpos ktyre, t atillt me t vrtet jan kalimtar t kufijve. (T shptuar jan) edhe ata q i ruajn emanetet, dhe q kryejn premtimet. Edhe ata q e ruajn namazin e tyre. Ata jan trashgimtar t mdhenj, t cilt do ta trashgojn (Xhenetin) Firdevsin. Ata do t jen t prhershm n t. (El-Muminun, 1-11)

130

MORALI N HADITH
Muhamedi s.a.v.s. ka thn: N Ditn e Kijametit nuk ka asgj q rndon peshoren e punve t mira m shum se sa morali i mir. Muhamedi s.a.v.s. n hadith, po ashtu, ka thn: Besimtart, t cilt e kan m t prsosur Imanin jan ata, t cilt e kan moralin m t mir. Shkojn disa njerz te Pejgamberi s.a.v.s. dhe e pyesin se cili njeri sht m i dashur tek Allahu. Ai u prgjigjet: Njeriu q e ka moralin m t mir. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: M i dashuri dhe m i afrti tek un n Ditn e Kijametit sht ai, i cili e ka moralin m t mir nga ju, ndrsa m i urryeri dhe m i largti tek un n Ditn e Kijametit sht ai, i cili e ka moralin m t keq. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Vrtet Allahu e ngrit moralin e mir n gradn e agjruesit t dits dhe falsit t nats. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Morali i mir shkrin mkatet, ashtu si e shkrin born dielli. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Fatmirsia e birit t Ademit (njeriut) sht morali i mir, ndrsa fatkeqsia e birit t Ademit (njeriut) sht morali i keq. Ndrsa, Muhamedi s.a.v.s. pr veten e tij ka thn: Vrtet jam drguar t prsosi moralin.

131

MORALI I MUHAMEDIT S.A.V.S.

Nse tubohen t gjitha cilsit e mira t moralit t t gjith njerzve, ather ato do ti gjenim te Pejgamberi s.a.v.s. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: M ka edukuar Zoti im, dhe e ka prsosur edukatn time. Kshtu q Zoti i Lartmadhruar ka thn: Nuk ka dyshim se ti je n shkalln m t lart t moralit. Pejgamberi s.a.v.s. ishte i matur, i durueshm, i turpshm, bujar, modest. E prkujtonte Allahun vazhdimisht, nuk merrej me gjra t kota. I donte t mjert, i vizitonte t smurt, i nderonte dhe nuk i poshtronte t varfrit, dhe nuk i friksohej asnj mbreti pr shkak t mbretris. Buzqeshte dhe sillej mir me t tjert. E pranonte arsyen e t arsyetuarit. Pejgamberi s.a.v.s. nuk zemrohej, nuk hakmerrej, nuk e ka prbuzur ushqimin asnjher, nuk ndalohej nga e lejuara. Morali i tij ka qen Kurani. Zemrohej kur zemrohej Kurani dhe knaqej kur knaqej Kurani.

132

EDUKATA ME ALLAHUN
Allahu i Lartmadhruar na ka krijuar, prpos ksaj t gjitha t mirat na i ka dhuruar. Nse mundohemi ti llogarisim t mirat q na ka dhn Allahu, kurr nuk do t mund ti numronim. Allahu na dgjon, na sheh, e di at q veprojm haptazi dhe fshehurazi. Pr kt arsye do adhurim q e bjm duhet t jet i pastr si loti dhe i bardh si qumshti, dhe t bhet vetm pr Allahun. Ne kemi obligim q ta adhurojm Allahun sinqerisht, ta falnderojm, ta madhrojm dhe t shpresojm n mshirn e Tij. Adhurimi n Allahun nuk duhet t ket asnj njoll. Allahun e Lartmadhruar duhet ta falnderojm, duhet ta dgjojm, duhet ti nnshtrohemi urdhrave t Tij dhe t largohemi prej ndalesave t Tij. Nse e bjm ndonj lshim apo mkat, duhet t pendohemi sinqerisht. Atij duhet ti mbshtetemi dhe shpresn vetm te Ai duhet ta kemi. Atij duhet ti friksohemi. Prej Allahut duhet t turprohemi q t mos bjm mkat. Duhet ta fitojm knaqsin e Tij, q t na mshiroj dhe t na shprblej me Xhenet. N prgjithsi, kjo sht edukata jon ndaj Allahut t Lartmadhruar. Edukata me Allahun arrihet nprmjet tri gjrave: E para: Ta ruash zemrn q t mos adhuroj dhe t mos i bindet askujt tjetr, prpos Allahut; E dyta: T mos veprosh gjra q nuk i do Allahu E treta: T kesh mendime t mira pr Allahun edhe nse ndodh ndonj fatkeqsi. Nse i ke kto tri cilsi, Allahu do t t doj n Ditn e kiametit, por edhe n kt bot do t t shprblej me t mira.

133

EDUKATA ME T DRGUARIN E ALLAHUT

Muslimani beson se Muhamedi s.a.v.s. sht Pejgamber i Zotit, t cilit i ka zbritur Kurani dhe sht vula e t gjith pejgamberve. Muslimani e do Muhamedin s.a.v.s. Muslimani i kryen urdhrat e Pejgamberit s.a.v.s. dhe nuk i kundrshton. Muslimani edukohet me moralin e Pejgamberit s.a.v.s. At e merr si shmblltyr n jet, at e merr shmblltyr se si duhet dashur Allahun, at e merr shmblltyr se si duhet adhuruar Allahun. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Ju, pa dyshim se, Pejgamberin e Allahut e keni shembull t mrekullueshm, pr at q i druan Allahut dhe Dits s Kijametit dhe i cili e prmend shpesh Allahun. (El-Ahzab, 21) Kur Muslimani edukohet me edukatn e t Drguarit s.a.v.s., e meriton shefaatin e tij dhe do t jet s bashku me t n Xhenet. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: T gjith pjestart e mi do t hyn n Xhenet, prpos refuzuesve. Kur e pyesin se kush jan refuzuesit. Pejgamberi s.a.v.s. sht prgjigjur kshtu: Kush m dgjon mua do t hyj n Xhenet, e kush nuk m dgjon mua, m ka refuzuar. (Buhariu)

134

DETYRAT NDAJ ALLAHUT XH.SH.

Detyrat tona ndaj Allahut jan: Ta duam Allahun e Lartmadhruar; Ta falnderojm pr begatit q na ka dhn; Q ti bjm ibadet, ashtu si na ka msuar Pejgamberi s.a.v.s.; T jemi t sinqert n veprat tona dhe ta ndiejm n shpirt se Allahu sht Ai, i Cili na mjafton pr gjithka; T turprohemi ndaj Allahut, do her kur mendojm t bjm ndonj mkat: Ai (Allahu), me t vrtet, di do gj q shprehni (apo veproni) haptazi dhe at q e fshihni. (El-Eala, 7); T frikohemi nga ndshkimi i Allahut: Me t vrtet ndshkimi i Zotit tnd sht i ashpr. (El-Buruxh, 12); T kemi mendim t mir ndaj Allahut dhe mos t humbim shpresn n mshirn e Tij: Thuaj: O robrit e Mi, q i keni br keq vetvetes, mos e humbni shpresn n mshirn e Allahut. Allahu, me t vrtet, i fal t gjitha mkatet, Ai me t vrtet sht Fals dhe Mshirues. (Ez-Zumer, 53) Q ti lutemi Allahut dhe t kemi shpres n pranimin e lutjes son: Zoti i juaj ka thn: Lutmni Mua, Un ju prgjigjem. Me t vrtet ata q bhen mendjemdhenj e nuk duan t m adhurojn do t hyn t poshtruar n Xhehenem. (ElMuminun, 60) Q t kemi mbshtetje t fort n Allahun: E prse t mos mbshtetemi n Allahun, kur Ai na ka treguar rrugn e drejt n t ciln po ecim? Ne, me t vrtet, do t durojm n at q na mundoni ju, e ata q mbshteten, le t shpresojn vetm n Allahun. (Ibrahim, 12) Q t pendohemi, nse bjm ndonj mkat.

135

DETYRAT NDAJ T DRGUARIT T ALLAHUT

S.A.V.S.

Detyrat ndaj t Drguarit t Allahut s.a.v.s. jan: 1. Ta duam, ta nderojm dhe ti drgojm salavate do her kur prmendet emri i tij. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Nuk ka dyshim se Allahu mshiron dhe melekt e Tij drgojn salavate pr Pejgamberin. O ju besimtar, drgoni salavate pr t dhe prshndeteni me paqe dhe prkushtim t plot. (ElAhzab, 56) 2. Ta duam m shum se veten dhe familjen ton. 3. T veprojm sipas Sunetit dhe rrugs s tij. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Thuaj(O Muhamed) nse dshironi ta doni Allahun m pasoni mua, e Allahu do t ju don dhe do t ju fal gabimet (Ali Imran, 31) 4. Ta msojm jetn e tij dhe jeta e tij t jet mostr pr jetn ton. Ju e kishit shembullin m t lart n t Drguarin e Allahut, kuptohet, ai q shpreson n shprblimin e Allahut n botn tjetr, ai q at shpres e shoqron duke e prmendur shum shpesh Allahun. (El-Ahzab, 21) 5. Ti msojm dhe ti ruajm hadithet e tij.

136

NSE PRONARI NUK M SHEH, ALLAHU M SHEH

Nj dit prej ditve Abdullah bin Omeri me shokt e tij dalin pr tu shtitur n periferi t Medins. At dit bnte vap e madhe. Ata ndalen nn nj hije q t pushojn dhe t han ushqim. Deri sa ishin ulur, aty pari kalon nj bari dhe i prshndet me selam. Ibn Omeri e fton q ti bashkngjitet n ushqim, mirpo bariu i thot se sht agjrueshm. Ibni Omer habitet dhe e pyet: Po prse po agjron n kt vap t madhe?! Bariu i thot: Un dshiroj q n kt bot t bj sa m shum pun t mira, q t m bjn dobi n botn tjetr. Ibni Omeri i thot: A po ma shet nj dele? Bariu i thot: Po delet jan t pronarit tim. Ibni Omeri i thot: Thuaji pronarit se e ka ngrn ujku. Bariu i thot: Kjo sht n rregull, mund ta gnjej pronarin tim, por Allahu m sheh, e si do t dal ather para Tij n Ditn e Kijametit? Ibni Omeri u impresionua aq shum nga fjala e bariut dhe filloi t qaj nga edukata e bariut ndaj Allahut. Kshtu q shkon Ibni Omeri n Medine, e takon pronarin e deleve, i blen prej tij delet dhe bariun, i cili ishte rob, pastaj bariun e liron pr Allahun dhe t gjitha delet i jep dhurat (sadaka pr Allahun). (Bejhekiu)

137

MORALI DHE BESIMI

N Islam, morali dhe besimi jan si dy bashkudhtar dhe se rnia e moralit tregon rnien e besimit, dhe anasjelltas - ngritja e moralit tregon forcimin e besimit. Nj dit, prderisa Pejgamberi s.a.v.s. u tha shokve: Pr Zotin nuk beson, pr Zotin nuk beson, pr Zotin nuk beson! Kur e pyetn shokt: Kush, o i Drguar i Allahut? Pejgamberi s.a.v.s. tha: Ai q fqinjt e tij nuk ndihen t sigurt prej tij. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Nuk ka besim ai, t cilit nuk i besohet; nuk ka islam ai, i cili nuk e mban premtimin. Po ashtu Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Imani ka shtatdhjet e ca deg, e para prej tyre sht dshmia se nuk ka Zot tjetr, pos Allahut, dhe e fundit sht largimi i pengesave nga rruga. Dhe turpi sht pjes e Imanit. Si shihet, t gjitha degt e imanit jan t ndrlidhura drejtprsdrejti me moralin, q do t thot se besimi i muslimanit e ngrit at n shkall t lart t moralit.

138

MORALI DHE DITURIA

Sikurse bimt kan nevoj pr uj dhe nse nuk ujiten thahen, ashtu edhe njeriu ka nevoj pr moral, po nuk u edukua njeriu q n fmijri thahet moralisht dhe nuk mund ti shihet asnj fryt e dobi pr njerzimin. Malik Ibn Enesi i ka thn nj djaloshi: O vllai im, mso edukatn prpara se t msosh dijen. Ruejm Ibn Ahmed El-Bagdadij ka thn: Puna e pakt, por me shum edukat sht m e mir sesa puna e shumt, por e pa shoqruar me edukat. El Bushengiju ka thn: Kush dshiron t marr dije pa marr edukat, ka kaluar n gnjeshtr ndaj Allahut dhe t Drguarit t tij. Mevlana Xhelaludin Rumi ka thn: Njeriut t arsimuar, por t paedukuar, mendja i shrben si i shrben hajdutit qiriu pr ti br drit n kohn derisa vjedh.

139

MORALI DHE NAMAZI

Zoti i Lartmadhruar thot: Fale namazin, vrtet namazi t largon nga t shmtuarat dhe t kqijat. (El-Ankebut,45) Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Nj njeri, t cilin nuk e ndalon namazi nga veprat e liga, nuk ka namaz. Zoti i Lartmadhruar thot: Ve ka shptuar ai q pastrohet (moralisht dhe fizikisht) dhe q e prmend emrin e Zotit t vet dhe fal namaz. (El-Eala, 14-15) N Hadith Kudsij Zoti i Lartmadhruar ka thn: Nuk ka dyshim se Un e pranoj namazin prej atij q sht modest ndaj Madhshtis Sime, q nuk i dmton krijesat e mia, nuk sht kmbnguls n mkate, q ndan koh pr t M prkujtuar Mua dhe q mshiron t varfrit. Nga hadithi kuptohet se kushti i par i pranimit t namazit sht: prulja dhe modestia. Pastaj, kushti i dyt: mosdmtimi i krijesave. Kushti i tret: prkujtimi i Allahut. Kushti i katrt: t ruajturit prej mkateve. Kushti i pest: mshira ndaj t varfrve. Dihet se njeriu gabon me sy duke shikuar haram; me vesh duke dgjuar fshehtsit e muslimanve; me gjuh duke prgojuar, nnmuar dhe ofenduar t tjert; me zemr duke i urryer t tjert; gabon me barkun e tij duke u ushqyer me vjedhje, kamat dhe korrupsion. Ndrsa, namazi sht obliguar pr tu larguar nga t gjitha kto gabime, e largimi prej ktyre gabimeve e prsos njeriun moralisht. Kshtu mund t vijm n prfundim se kushtet e namazit jan si vijojn: Kushti i par: Edukativ; Kushti i dyt: Shoqror; Kushti i tret: Shpirtror; Kushti i katrt: I besimit, dhe Kushti i pest: I humanizmit. Nse ti falesh dhe nuk ke edukat, nuk sillesh mir me njerzit dhe nuk je i mshirshm, sht sikur nuk je falur fare.
140

MORALI DHE ZEKATI

Zekati sht shtyll e Islamit. Zekat do t thot shtim i pasuris, pastrim i shpirtit dhe prsosje e moralit. Zoti i Lartmadhruar n librin e tij fisnik ka thn: Merr nga pasuria e tyre zekatin (sadakan), e cila i pastron (pasurin e tyre) dhe i pastron ata (shpirtrisht dhe i prsos moralisht). Zoti i Lartmadhruar ka ndrlidhur ibadeitn (shtyllat e Islamit) me moralin. Adhurimi dhe morali jan pjes t pandara n mes vete. Duke dhn zekat dhe sadaka mshirohen t varfrit, formohet bujaria dhe fisnikria, dhe hiqet mendjemadhsia prej njerzve. Muhamedi a.s. na ka treguar se sadakaja nuk jepet vetm me pasuri, por edhe me virtyte t moralit. Ja ka thot Pejgamberi s.a.v.s.: Buzqeshja jote ndaj vllait sht sadaka, t urdhrosh n pun t mira dhe t largosh nga t kqijat sht sadaka, t mbushsh enn (me ushqim) e vllait nga ena jote sht sadaka, t ndihmosh nj njeri t verbr sht sadaka, dhe sadakaja m e madhe sht kafshata q vendos n gojn e bashkshortes tnde. N islam zekati dhe sadakaja, prpos q sht me t holla, ajo jepet edhe me sadaka morali.

141

MORALI DHE AGJRIMI

Shtylla e tret prej shtyllave t Islamit sht agjrimi. Agjrimi e prsos moralin. Njeriu gjat tr dits nuk i afrohet ushqimit dhe pijes vetm nga frika prej Zotit dhe pr tiu afruar Zotit. Kjo sht nj strvitje pr durim dhe qndres. Kjo sht fuqi shpirtrore, q i mund epshet personale. Muaji i ramazanit sht muaji, i cili i tubon muslimant n nj gjendje shpirtrore, pastrtie e besimi, dashurin pr zbatimin e urdhrave t Allahut, pr veprimin e punve t mira dhe prhapjen e moralit t mir. Zoti Lartmadhruar n Kuran ka thne: O ju te cilt keni besuar ju sht be obligim agjrimi juve ashtu si iu sht b obligim atyre para jush q te jeni t devotshm. (El-Bekare, 183) Pra qllimi i agjerimit sht pastrtia devotshmria dhe prsosja e moralit. Pr kt arsye Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Agjruesi nuk bn t urrej dhe t fyej. E nse dikush e ofendon at, le t thot: Un jam duke agjruar. (Muslimi dhe Ibni Maxhe) O i Drguar i Allahut, filanja agjron ditn dhe falet natn, mirpo ajo ka moral t keq: i ofendon, i shan dhe i nnmon fqinjt e saj me gjuh. I Drguari i Allahut s.a.v.s. thot: Nuk ka dobi n t, ajo sht prej banorve t Xhehenemit.

142

MORALI DHE HAXHI

Shehadeti pastron gjuhn dhe zemrn e njeriut; namazi prsos moralin; zekati pastron pasurin dhe ngrit vetdijen e njeriut n shkall t lart, q t jet i mshirshm ndaj t tjerve; agjrimi, gjithashtu, prsos moralin, ndrsa morali i besimtarit e arrin kulmin kur ai e kryen haxhin. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Haxhi sht n muajt e caktuar, e kush e kryen haxhin n kta muaj, nuk duhet afruar gruas, nuk bn t mkatoj, e as t polemizoj e t shkaktoj grindje gjat haxhit. (El-Bekare, 197) Pejgamberi s.a.v.s. n hadith thot: Kush e kryen haxhin, duke u larguar nga fjalt e kota dhe grindjet, kthehet n shtpi (i pastr prej gabimeve) si n ditn q e ka lindur nna.

143

EDUKATA N RRUG
E robrit e Zotit jan ata q ecin npr tok t qet, e kur atyre me fjal u drejtohen injorantt, ata thon: Paqe! (Furkan, 63) Llukmani a.s. e ka kshilluar birin e tij kshtu: O biri im, nse ajo (vepra q e bn) sht e rnd qoft sa nj kokrr e vogl hardeli (bim), e ajo vepr t jet n shkmb ose n qiej ose n tok, Allahu do ta nxjerr n shesh at. Me t vrtet Allahu sht i but dhe njohs. (Lukman, 16) Edukata n rrug sht q t largosh mbeturinat nga rruga, ashtu si sht edhe t mos i hedhsh mbeturinat n rrug. I Dashuri yn, Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: ... E para deg sht dshmia se nuk ka Zot tjetr prve Allahut dhe se Muhamedi sht i Drguari i Tij. Kurse e fundit sht heqja e mbeturinave nga rruga....

144

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se: Morali i mir do t peshoj rnd n Ditn e Kijametit; Shkelja e normave t moralit sht shkelje e urdhrave t Allahut; do ibadet n Islam ka pr qllim pastrimin e moralit; Duhet ti kryejm detyrat ndaj Allahut, ndaj t Drguarit t Tij dhe ndaj vetvetes; Allahu prcjell do veprim q e bjm; Prsosmria e imanit varet prej prsosmris s moralit.

145

PRFUNDIM
T kujtojm hadithin, n t cilin Muhamedi s.a.v.s. ka thn: N Ditn e Kijametit nuk ka asgj q rndon peshoren e punve t mira m shum se sa morali i mir. Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

146

DURIMI DHE FALNDERIMI

Planprogrami i muslimanit t vogl

18

147

148

DURIMI
Durimi sjell qetsi n zemr dhe fortsi n shpirt. Durimi sht pjes e imanit, zbukurim i njeriut, rrug e fisnikris. Durimi sht shum i rndsishm n jetn e muslimanit. Durim do t thot pengim; t pengosh veten nga hidhrimi i teprt, t pengosh veten nga gjrat e ulta. Durimi sht i domosdoshm, si n jetn individuale, ashtu edhe ne at shoqrore. do vler q e fiton njeriu e fiton prej durimit, do prbuzje q e meriton ajo sht pr shkak t mosdurimit t tij. E kundrta e durimit sht dshprimi. Prej cilsive te Zotit sht cilsia Durimtar. N Kuran durimi sht prmendur m shum se do kund tjetr. Muhamedi s.a.v.s pr durimin ka thn: Durimi sht gjysma e imanit Pr kt arsye, t gjith pejgambert kan qen durimtar, e n krye te durimtareve ka qen Pejgamberi s.a.v.s., t cilit Zoti i Madhruar i ka thn: Ti (Muhammed) duro, ashtu sikurse duruan t drguarit e vendosur dhe mos krko ngutjen e dnimit pr ta .... (El-Ahkaf, 35) Rrugn e Pejgamberit s.a.v.s. e kan vazhduar halift e drejt dhe shokt fisnik te Muhamedit s.a.v.s, t njjtn rrug duhet ta vazhdojm edhe ne. Durimi sht arma e nxnsit pr t arritur suksesin e shklqyer n shkoll. Durimi sht prkrahsi i tregtarit pr t fituar n tregti. Durimi sht mjeti i bujkut pr t korr frytet e bujqsis. Durimi sht mjeti i industrialit pr t prodhuar makineri. Durimi prej epshit sht devotshmri, durimi n luft sht trimri, durimi prej t padrejtve sht urtsi, durimi i mbajtjes se sekretit sht besnikri. Besimi i ngjan nj trupi, ndrsa koka e atij trupi sht durimi, dijetart thon se durimi sht gjyma e imanit. Kjo, nga shkaku se adhurimi ndaj Allahut sht dy llojesh: Adhurimi i fsheht, e kjo sht q kur Allahu na jep t mira, ne falnderojm dhe Adhurimi jo i fsheht, kur Zoti na sprovon e ne durojm.
149

Besimi sht veprimi i punve t mira dhe largimi nga punt e kqija, po ashtu edhe durimi sht veprimi i punve te mira dhe largimi nga t kqijat. Jeta jon prbehet prej mirsive dhe fatkeqsive. Pr mirsi falnderojm Zotin, ndrsa pr fatkeqsi durojm. Pr ket arsye Pejgamberi s.a.v.s. ka thne: sht interesant shtja e besimtarit. do gj sht n t mir t tij dhe kjo nuk sht pr asknd tjetr, prpos pr besimtarin. Nse e godet ndonj fatkeqsi, duron, e kjo sht mir pr t; e nse i jepet nj mirsi, ai falnderon dhe po ashtu edhe kjo sht mir pr t. Prej durimit ka dobi t shumta, si n kt bot ashtu edhe ne botn tjetr. Prej tyre, se Zoti sht me durimtart. Zoti i Lartmadhruar thot: O ju q keni besuar, krkoni ndihm me durim e me t falur, se vrtet All-llahu sht me durimtart. (El-Bekare, 153) Durimi sht tri llojesh: 1. Durimi n dgjueshmri ndaj urdhrave te Allahut; 2. Durimi n largim prej mkateve; 3. Durimi n sprovat prej Allahut. Q t tri llojet e durimit kan qen te Jusufi a.s.

150

DURIMI NE KUR`AN
Allahu sht me durimtaret. Dhe respektojeni All-llahun e t drguarin e Tij, e mos u prani mes vete, e t dobsoheni e ta humbni fuqin (luftarake). T jeni t durueshm se All-llahu sht me t durueshmit. (Enfal, 46) Allahu i do durimtart. E sa pejgamber pati q s bashku me t luftuan turma t mdha besimtarsh dhe pr at q i goditi n rrugn e All-llahut, ata nuk u dobsuan dhe as nuk u pruln. All-llahu i do durimtart. (Ali Imran, 146) Besimtari nuk sht n humbje prderisa kshillon pr t drejtn dhe pr durimin. Pasha kohn! Nuk ka dyshim se njeriu sht n nj humbje t sigurt. Me prjashtim t atyre q besuan, q bn vepra t mira, q porositn njri-tjetrin ti prmbahen t vrtets dhe q kshilluan njri-tjetrin t jen t durueshm. (El-Asr, 1-3) Pr durim Zoti i Lartmadhruar shprblen pa mas:
Thuaj: O robrit e Mi q keni besuar, kini frik ndaj Zotit tuaj. Ata q bn mir n kt jet, kan t mir t madhe, e Toka e All-llahut sht e gjer, ndrsa t durueshmive u jepet shprblimi i tyre pa mas! (Zumer, 10)

151

DURIMI N SUNET
Nga Ebu Jahja Suhejb Ibn Sinan r.a. sht transmetuar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: shtja e besimtarit sht e uditshme; do gj pr t sht e uditshme dhe askush tjetr nuk e ka kt mirsi, prpos besimtarit. Nse i vjen ndonj lehtsim dhe gzim, ai falnderon (Allahun), e kjo i sjell dobi, por edhe nse e godet ndonj e keqe, duron, dhe prap ka dobi. (Muslimi) Transmetohet nga Eneri r.a. se Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Allahu xh.sh. thot: Nse robin tim e sprovoj me dy t dashurit e tij (humbjen e syve) dhe ai bn durim, do tia kompensoj me Xhenet. (Buhariu)

152

DURIMI I EJUBIT A.S.

Ejubi a.s. ka qen pejgamber. Cilsi e veant e tij ka qene durimi. Pr kt arsye edhe Zoti i Madhruar e ka lavdruar ku thot: Me t vrtet ne e gjetm at shum te durueshm. Sa rob i mir ishte ai. Ja si ka qene biografia e Ejubit a.s. Ne fillim te jets se tij, Ejubi kishe fmij shndet dhe pasuri. Pas tetdhjet vitesh smuret me nj lloj smundjeje t rrezikshme, ashtu q mishi n trup i kalbej dhe i binte. Nga frika se mos sht smundje ngjitse, iu larguan te gjith njerzit, prpos gruas se tij. Pas tetmbdhjet vjetsh, gruaja thot: Prse nuk e lute Zotin qe t t shroj?. Ejubi a.s. i thot: Jetuam tetdhjet vjet me t mirat e Zotit, do t bhem i durueshm tetdhjet vjet n smundje. Kur kaluan tetdhjet vjet n gjendje t vshtir ekonomike, pa fmij, i smur, Ejubi a.s. e lut Zotin: O Zoti im me ka kapluar gjendja jashtzakonisht e vshtir, por prap se prap Ti je me Mshiruesi i Mshiruesve. (El-Enbija, 83) Ather Zoti ia pranon lutjen, e shron, ia kthen pasurin dhe i dhuron 28 fmij tjer. Zoti i Lartmadhruar thot: Ne iu prgjigjm atij nga mshira Jon, ia hoqm ato vshtirsi q i kishte, i dham familjen e tij dhe aq sa ishin ata, dhe e bm prkujtim pr t devotshmit. (El-Enbija, 84)

153

DURIMI I T VARFRVE
Muslimant kan emigruar prej Meks n Medine. Ata jan detyruar ti lshojn shtpit e tyre dhe ta ln pasurin e tyre. Migrimi i tyre nuk ka qene pr t fituar pasuri, por pr shkak se kan qene besimtar, e kan dashur Allahun dhe t Drguarin e Tij. Disa prej ktyre muhaxhirve kan qen t dobt dhe nuk kan mundur t punojn. Ata nuk kan pasur shtpi banimi as vendstrehim. Pr ket arsye ata flinin n xhamin e t Drguarit t Allahut s.a.v.s. me t varfrit musliman. E prballonin urin dhe angazhoheshin n adhurim ndaj Allahut t Lartmadhruar. I Drguari i Allahut urdhronte q vazhdimisht t qndrohej pran tyre dhe t mos i linin t vetmuar. Nj dit i Drguari i Allahut s.a.v.s. hyri n xhami dhe i gjeti aty t varfrit musliman, deri sa njri prej tyre lexonte apo kndonte Kur`an, ndrsa t tjert e dgjonin. Kur u afrua pran tyre, lexuesi i Kur`anit e ndali leximin. I Drguari i Allahut s.a.v.s i pyeti: ka jeni duke br? Ata iu prgjigjn: O Drguar i Allahut, ky kndonte Kur`an, ndrsa ne e dgjonim. Pejgamberi s.a.v.s. tha: Falnderoj Allahun q m ka br prej nj populli q duroj s bashku me ta. Pastaj u ul pran tyre dhe u tha: Ju prgzoj, o ju t varfr, pr dritn e prsosur n Ditn e Kijametit. Ju do te hyni ne xhenet para pasanikve pr gjysme dite, e kjo do t thot 500 vjet.

154

DURIMTART SHKOJN N XHENET PA DHN LLOGARI

Transmetohet se kur Zoti i Lartmadhruar i tubon njerzit pr t dhn llogari n Ditn e Kijametit, thrret nj thirrs dhe thot: Ku jan durimtart, ata do te hyjn ne xhenet pa dhn llogari. Nj pjes e turms s njerzve paraqitet, ata i takojn melekt dhe u thon: - O bijt e Ademit, po ku po shkoni?! - Ata prgjigjen: - Ne xhenet. Melekt thon: - Po ende nuk keni dhn llogari? Ata prgjigjen: - Po. - Melekt pyesin: - Po kush jeni ju? Ata prgjigjen: Ne jemi durimtart. Melekt i pyesin: - Po n ka keni duruar? Ata prgjigjen: - Kemi duruar pr t kryer urdhrat e Allahut dhe kemi duruar q t mos biem n mkate. Melekt thon: - Ju jeni ata, pr t cilt sht thn: Hyni ne xhenet, se nuk ka shprblim m t mir pr vepruesit e till. Kt e argumenton ajeti kuranor: Vrtet durimtart kan pr tu shprblyer pa llogari.

155

DURIMI DHE FALNDERIMI

Transmeton Ebu Dardai r.a se e ka dgjuar Ebu Kasimin (Muhamedin s.a.v.s) duke thn: Zoti i Lartmadhruar i ka thn Isa a.s.: - O Isa, pas teje do t drgoj nj popull, i cili nse u ndodh ka dshirojn e falnderojn Allahun, e nse u ndodh ka nuk e dshirojn bhen t qndrueshm dhe durojn edhe pse nuk kan dije e urtsi. Isa a.s. pyet: - O Zoti im, po si mund t jet kjo? Zoti thot: - Do ti pajisi me butsin dhe diturin Time (e ata do t durojn). N nj rast Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush ka t mira e falnderon, sprovohet e duron, i behet padrejtsi e fal, bn padrejtsi, por menjher pendohet; dhe pas ksaj ka heshtur. I kan thn sahabt: Po kush jan ata o i Drguari i Allahut dhe ka do t ken ata! Ka thn: Ata jan t udhzuar t siguruar dhe t lumtur. Suhejb Rumiju r.a. transmeton hadithin e Muhamedit s.a.v.s.: sht interesant jeta e besimtarit. Tr jeta e tij sht e dobishme. Kt nuk mund ta ket askush, pos besimtarit. Nse i jepen t mirat falnderon, e kjo sht e dobishme pr t. Nse e kaplon fatkeqsia duron, e kjo sht prap e dobishme pr t. (Transmeton Muslimi)

156

URVET BIN ZUBEJRI, BABA I DURIMTARVE

Nj djal ishte hipur mbi nj kal, dhe kali i bie n trup e ai vdes. Kur i vjen lajmi thot: O Zoti im, prderisa i kisha dy kmb e dy duar, t cilat bjn katr, - nj kmb ma ke marr, ndrsa mi ke ln tri pjest tjera, pr kt te falnderoj. Po ashtu i kisha katr fmij, - nj fmij ma ke marr, ndrsa mi ke ln tre, pr kt t falnderoj. Urvetes i ka ndodhur fatkeqsia n trup dhe ka duruar, n fmij dhe ka duruar. Por, mos t harrojm se pr durimtart Zoti i Madhruar ka thn: Pr ata sht lutja e Allahut mbi ta dhe mshira e Tij. Ata jan t udhzuarit. Pra, pr durim fiton lutjen e Allahut, mshirn e Allahut dhe udhzimin prej Allahut.

157

NNA DURIMTARE
Ishin br t gjith prgatitjet pr betejn e Kadisijes. Nj nn besimtare e urt, durimtare, i kishte katr fmijt. Kjo nn quhej Hunesa bint Amr. I thrret fmijt e saj dhe u thot: O fmijt e mi! Ju e keni pranuar islamin me dshir dhe me vullnet. Ju dhe hixhretin e keni br me dshir dhe me vullnet. Pr Zotin Nj q prpos tij nuk ka Zot tjetr, ju jeni t nj nne dhe t nj babe, e kam ruajtur fisin e juaj, nderin e familjes. Ju e dini se ka ka prgatitur Allahu n botn tjetr. Zoti i Lartmadhruar ka thn: O ju besimtar, duroni dhe bhuni t durueshm, prforcohuni mes vete dhe friksojuni vetm Allahut, ndoshta do te shptoni. Fmijt e dgjuan kshilln e nns s tyre dhe shkuan n betej dhe secili shpresonte t bie dshmor n rrugn e Allahut. Luftuan me trimri dhe q t gjith ran dshmor. Kur nena Hunesa dgjoi pr vrasjen e fmijve t saj tha: Falnderoj Allahun q m ka graduar me dshmorin e bijve t mi. Shpresoj se Zoti im i ka bashkuar dhe i ka pranuar me mshirn e tij.

158

DURO DHE LLOGARIT

Zejd ibn Erkam ka qen njri prej shokve t Muhamedit s.a.v.s. Si do shok q viziton shokun e tij t smur, ashtu edhe i dashuri yn, Pejgamberi s.a.v.s. shkon ta vizitoj Zejdin. Kur shkon n vizit, mes tjerash, i thot: - Do t shrohesh, se nuk qenke i smur rnd. Por, si do t qndrosh prball smundjes, nse jeton pas meje dhe verbrohesh? Zejdi i thot: - Do t duroj dhe do t llogaris pr shprblim pr shkak t asaj smundjeje. Ather Pejgamberi s.a.v.s. i thot: - Ather do te hysh ne xhenet pa dhn llogari. Pas vdekjes s Pejgamberit s.a.v.s. vrtet Zejdi u verbua, mirpo ka duruar dhe ka llogaritur n shprblim, dhe pas nj kohe Allahu e shron, pra ia rikthen shikimin. Kshtu Zoti i Lartmadhruar ata, t cilt i frikohen atij dhe durojn, i prfshin me mshirn e Tij edhe n kt bot edhe ne botn tjetr. Zoti I Lartmadhruar ne Kur`an thot: Dhe vrtet, ai, i cili sht i devotshm dhe duron, gjithsesi Allahu nuk ia hup shprblimin punmirve. Po ashtu thot: Dhe n oft se ju duroni ajo sht m e mir pr durimtart. Duro dhe durimi yt t jet vetm pr Allahun.

159

DURIMI DHE URTSIA

Ebi Talha ka qen njri nga sababt e Muhamedit s.a.v.s., prej ensarve. Gruaja e tij ka qene Umi Selim r.a. Ata kishin nj fmij. Nj dit prej ditsh fmija i vogl i tyre smuret. Por, deri sa Talha ishte jasht shtpis, fmija vdes, ndrsa gruaja e tij, Umi Selim e prgatit dhe nuk e lajmron asknd. N mbrmje, kur kthehet Ebu Talha n shtpi e pyet gruan e tij se si sht djali. Gruaja i thot: - Ka heshtur dhe sht qetsuar. Pastaj Ebu Talha dhe Umi Selimi e kalojn natn ashtu si sht m s miri. T nesrmen, n mngjes, Umi Selimi i thot Ebu Talhas: - far thua, sikur ndonj njeri t kishte dhn dika n huazim, e pastaj e krkon at send, a do t`ia kishe dhn, apo jo? I thot: - Po do t`ia kisha dhn, sepse sendi i huazuar kthehet te huadhnsi. Umi Selim i thot: Kshtu sht puna edhe me fmijn tnd, llogarite edhe fmijn tnd ashtu. Ebu Talha shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ia tregon ngjarjen. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: - Ndoshta Allahu do tju bekoj me fmij tjetr. Dhe kjo lutje e Pejgamberit s.a.v.s. u pranua, kshtu q Umi Selimi lindi nj fmij tjetr. Pejgamberi s.a.v.s. shkoi te fmija dhe mblsirn e hurms ia shijoi fmijs n goj, e pagzoi Abdullah dhe u lut q Allahu i Lartmadhruar ta bekoj. Nga ky fmij kan lindur edhe nnt fmij t tjer dhe q t gjith jan br dijetar dhe hafiza t Kur`anit.

160

N TRONDITJEN E PAR
Muhamedi s.a.v.s. i vizitonte varret dhe i kshillonte shokt e tij t`i vizitojn. Po ashtu ua msonte rregullat e vizits s varreve. Kur shkonte n varreza thoshte:
ES-SELAMU ALEJKUM EJJUHED DIJAR MINEL MUMININE VEL MUSLIMINE, VE IN-NA IN SHA ALLAHU BIKUM LAHIKUN, NES ELULLAHE LENA VE LEKUM AFIJE.

Ne gjuhn shqipe do t thot: Paqja dhe shptimi qoft mbi ju, o ju shtpi t besimtarve dhe muslimanve. Nse do Allahu edhe ne do t vijm ktu pas jush, por lusim Allahun qe t na fal edhe ne, edhe ju. (Muslimi) Nj dit duke kaluar pran varreve e sheh nj grua duke qar me z t lart, i afrohet Pejgamberi s.a.v.s. dhe i thot: - Kujdes dhe friksoju Zotit, bhu e devotshme dhe bhu durimtare. Gruaja nuk e njihte Pejgamberin s.a.v.s. dhe i thot: - Largohu nga un, sepse ty nuk t ka ndodhur ajo ka me ka ndodhur mua! Pejgamberi s.a.v.s. me hapa t leht dhe i qet largohet prej saj. Shkojn t tjert dhe i thon se ai ishte Pejgamberi s.a.v.s. Gruaja me t shpejt shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i krkon falje pr sjelljen e saj dhe i thot se nuk t kam njohur. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: - Durimi duhet t jet q nga tronditja (goditja) e par. (Mutefekun Alejhi)

161

DURIMI DHE MSHIRA

I dashuri yn, Pejgamberi s.a.v.s. i ka dashur shum fmijt. Muhamedi s.a.v.s. i ka pasur 7 fmij: tre djem e katr vajza. Djemt e Muhamedit s.a.v.s. kan qen: Kasimi, Tahiri dhe Ibrahimi, ndrsa vajzat e Pejgamberit s.a.v.s. kan qene: Fatimeja, Zejnebeja, Umi Kulthumi dhe Rukija. Nj dit Muhamedi s.a.v.s. me shokt e tij hyjn n shtpi dhe e sheh se djali i tij dy vjear, Ibrahimi kishte vdekur. Muhamedit s.a.v.s. i pikojn lott. Sahabt menduan se Muhamedi s.a.v.s. nuk sht duke mundur t duroj dhe Abdurrahman bin Aufi i thot: Edhe ti o i Drguar, nuk po mund t durosh?! Pejgamberi s.a.v.s. i tregon: - O Abdurrahman, vrtet kjo sht mshira pr t, vrtet syri po loton, zemra po pikllohet, por ne nuk themi asgj tjetr, pos asaj me ka sht i pajtuar dhe i knaqur Zoti yn. Vrtet me ndarjen tende o Ibrahim jemi te piklluar. Nj vajz e Pejgamberit s.a.v.s. i drgon lajmin Pejgamberit s.a.v.s. se fmija i saj kishte vdekur. Muhamedi s.a.v.s. i drgon selam dhe i thot: Vrtet Allahu e ka dhn (at fmij) dhe ai e ka marr, dhe do gj e ka t caktuar vdekjen n momentin definitiv, ndrsa ti duro dhe llogarit pr shprblim. Vajza e Pejgamberit s.a.v.s. ka duruar pr vdekjen e fmijs s saj deri sa Pejgamberi s.a.v.s. ka shkuar me shokt e tij Muadh bin Xhebelin, Ubeje bin Keabin, Zejd Ibn Thabitin n shtpin e saj. Kur ka hyr Pejgamberi s.a.v.s. dhe e ka par fmijn e vdekur ka qar, i jan mbushur syt me lot. Seadi i thot: - O i Drguar i Allahut, sht kjo me ty? Ndrsa Pejgamberi s.a.v.s. i thot: - Kjo sht mshira, t ciln e ka vendosur Allahu n zemrat e robrve t Tij. Nuk ka dyshim se Zoti i Lartmadhruar i mshiron mshiruesit dhe ata q jan t mshirshm. Thuhet se Isaut a.s. i ka thn Allahu: - Pas teje do t drgoj nj popull nse u ndodhe ndonj e mir falnderojn Allahun; nse u ndodh dika ka nuk e dshirojn, durojn, kt e bjn, sepse u jap atyre urtsi dhe dituri.

162

SI T BHEMI DURIMTAR
Nj haxhi me emrin Muhamed nj dit hyri n xhami, aty sheh nj njeri t mrzitur, i afrohet, kur e sheh se vetullat iu kishin lshuar teposht, thuaja se mrzit e t gjith bots kishin rn n kokn e tij. I thot: - far ke, pse je kaq i piklluar? Njeriu i thot: - Largohu, se ti nuk i ke hallet e mija! Ah, sikur t kisha vdekur dhe t isha liruar nga vshtirsit dhe barra e ksaj jete! Haxhiu Muhamed thot: - Mos e krko vdekjen. Po a nuk e ke dgjuar hadithin e Muhamedit s.a.v.s. ku thot: Askush mos ta krkoj vdekjen, pr shkak t ndonj fatkeqsie q e godet. Po nse sht patjetr t veproj dika, le t thot: O Zoti ime ma bn jetn, e cila do t jet nj jet e lumtur dhe e dobishme pr mua, dhe ma bn vdekjen, e cila sht e dobishme pr mua. (Mutefukun Alejhi) Djaloshi i thot: - Po ta dije far tragjedie m ka ndodhur, do ta arsyetoje dhe do t pajtoheshe me at q them un. Haxhiu Muhamed thot: - Po cila sht ajo tragjedi? Djaloshi i thot: - Ne shtpin time ka shprthyer ambumba e gazit natyror dhe e ka djeg nnn dhe bashkshorten time, dhe q t dyja tani jan n spital, kshtu q nuk kan mjete financiare pr mjekimin e tyre, andaj m duhet t krkoj lmosh prej t tjerve. Ne at moment i mbushen syt me lot dhe filloi t qaj. Haxhiu Muhamed e rroki pr krahu dhe i thot: - Behu i durueshm, nse do Allahu, duke duruar do t tejkalosh t gjitha vshtirsit. Djaloshi i thot: - M sht shterur durimi im, tani jam duarthat. Haxhiu Muhamed i thot: - O djalosh, ti ke shmblltyrn m t mir Ejubin a.s. dhe shum e shum durimtar para teje, q me durimin e tyre i kan prballuar shum vshtirsi dhe n fund kan dal fitimtar. Eja q s bashku t shkojm n spital. Pastaj shkojn s bashku n spital. Kur arrijn atje shohin se mjeket sa kishin kryer mjekimin. Haxhiu shkon tek arktari, kur sheh se atij i kishin br nj zbritje te madhe nga shuma e parapar. Haxhiu Muhamed ulet prball djaloshit dhe i thot: - A e sheh se si Zoti ta ka lehtsuar brengen? Djaloshi i thot: - Zoti t shprbleft ty dhe mjekt pr kt mirsi. E falnderoj Allahun Zotin e t gjith botve. Haxhiu Muhamed i thot: - O djali im, po durimi sht shkalla e par e imanit, patjetr duhet t jesh durimtar gjithmon. Kur t ndodh dika e padurueshme, kujtoje Allahun, se ndoshta Allahu ta dshiron t mirn. Kujt ia dshiron Zoti t mirn, ather e sprovon. Djaloshi i thot:
163

- Dshiroj t bhem gjithmon i durueshm. Po cilat jan shtjet, t cilat m ndihmojn pr kt. Haxhiu Muhamed i thot: - shtja e par, e cila t ndihmon pr durim sht q t kesh bindje t thell se do gj q ndodh, ndodh me dijen e Allahut, dhe ajo ka t ka ndodhur, nuk ka mund te dshtoj, dhe ka t dshtoj nuk ka mund t ndodh. Pastaj duhet t jesh i prgatitur q durimi duhet t jet n tronditjen e par. Djaloshi i thot: - N tronditjen e par, po si?! Haxhiu i thot: Po, n tronditjen e par. Ka ndodhur q Pejgamberi s.a.v.s. ka shkuar pran varrezave dhe aty sheh nj grua duke qar. I thot: Friksoju Allahut dhe duro. Ajo i thot: - Hiqmni sysh, sepse ty nuk t ka ndodhur ajo q m ka ndodhur mua. Pejgamberi s.a.v.s. largohet, mirpo gruaja nuk e njihte. Njerzit i than gruas: - Po, ai ishte Pejgamberi s.a.v.s. Ajo shpejtoi dhe shkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i krkon falje, duke thn se nuk t kam njohur. Muhamedi s.a.v.s. i thot: Durimi sht qe nga tronditja e par. Djaloshi i thot: - Kshtu ndodhi n xhami me mua, kur m ke pyetur. Haxhiu i thot: - Po. Pr kt arsye po t tregoj kt hadith, q t msosh si t bhesh i durueshm n rastet e vshtira. Djaloshi i thot: Po tjetr, far ndihmon pr durim? Haxhiu i thot: - Duke pasur heronjt durimtar, posarisht si kan duruar Pejgambert e Zotit.

164

DIJETARI DHE LUANI N BURG

Ibn Tulun sht njri prej udhheqsve te Egjiptit t sotm. Ai ishte udhheqs i padrejt q do t thot i bnte padrejtsi popullit t tij. Njri prej dijetarve t atij vendi shkon te udhheqsi - Ibn Tulun dhe i thot: Friksoju Zotit dhe mos bn padrejtsi. Prej hidhrimit ky udhheqs i padrejt e merr dijetarin dhe e burgos pa kurrfar faji. Si ka ndodhur edhe burgosja e Jusufit a.s., pa kurrfar faji. Pasi qe e burgos, Ibn Tuluni e kishte nj luan, i thot paris s tij q mos ti japin luanit ushqim tri dit, deri sa t uritet shum, e pastaj ta drgojn n Qelin e dijetarit, Ebu Hasanit. Kur e drgojn luanin n qeli, te dijetari, duke ia mbyllur dern, ata menduan se luani e ka ngrn t terin. Mirpo, ndodh e kundrta, kur shkojn n burg, shohin se si dijetari falej, ndrsa luani e ruante. Dijetari ka duruar, pr durimin e tij, Zoti e ka shprblyer, e ka dashur dhe sht prkujdesur pr t, sa q luani edhe pse ka qen i uritur nuk e ka ngrn. Zoti i Lartmadhruar n Kur`an thot: Dhe duro, pr gjykimin e Zotit tnd, se vrtet ti je n prkujdesjen ton.

165

FALNDERIMI
Besimtari gjithmon e falnderon Allahun. Gjithmon falnderon prindrit. Ai falnderon do njrin, i cili i bn mir atij. Besimtari e di se ai, i cili nuk falnderon njerzit, ai nuk e falnderon as Allahun. Falnderimi sht prej specifikave madhshtore t Islamit, cilsi, t ciln shum pak njerz e kan. Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe shum pak prej robrve jan falnderues. Falnderim do t thot t shprehurit dhe paraqitja e begative n tavolin me gjuh t pastr, dhe pranimi i atyre t mirave me zemr. Kemi falnderim me gjuh, falnderim me zemr dhe falnderim me gjymtyr. Falnderimi me gjymtyr sht me gjithprfshirs se falnderimi me gjuh, sepse kur sht pyetur nj dijetar: Cili sht falnderimi i syve? sht prgjigjur: - Nse e sheh t keqen dhe e fsheh. Cili sht falnderimi i veshve? sht prgjigjur: - Nse e dgjon t mirn e ruan, e nse e dgjon t keqen e largon. Cili sht falnderimi i duarve? - Q t mos marrsh me duar at ka nuk sht e jotja dhe t pengosh at ka nuk sht e drejt. Cili sht falnderimi i barkut? - Q fundi i tij t jet ushqimi, e kryet dhe maja e tij dituria. Cili sht falnderimi i kmbve? - Q t shkosh n rrugn e drejt t Allahut dhe n at q ka lejuar Allahu, dhe te mos shkosh n rrug, t ciln e ka ndaluar Allahu. Po sht puna e atij i cili falnderon vetm me gjuh? sht prgjigjur: - Kjo ngjason sikurse nj njeri e vesh nj rrobe, mirpo ajo e mbulon vetm nj pjes t trupit t tij, ndrsa pjesa tjetr i mbetet jasht dhe nuk mund ta mbroj trupin as nga t nxehtit, as nga dbora, as nga shiu, e as nga t ftohtit. Pra, falnderimi sht i ndrlidhur me gjuhn, me zemrn dhe me gjymtyrt.
166

FALNDERIMI N KUR`AN
Zoti i Lartmadhruar falnderimin n Kur`an e ka prmendur n shum vende. Ne do ti prmendim disa prej tyre: E ju (besimtar), hani pra nga t mirat q ua dha All-llahu, t lejuara e t pastra, jini mirnjohs pr dhuntit e All-llahut, nse jeni t sinqert n adhurim vetm ndaj Tij. (En-Nahl, 114) Ky sht falnderimi pr t mirat q na ka dhuruar Zoti. Pastaj Zoti i Lartmadhruar thot: Me kujtoni Mua, Ju kujtoj. M falnderoni Mua, e mos u bni pabesimtar. (El-Bekare, 152) Ky sht ajeti ku Zoti i Lartmadhruar na tregon se do kujtim dhe falnderim ndaj Zotit, Ai na kujton dhe na falnderon. Pr falnderimin Zoti shprblen dhe shton t mirat. Ne suretu Ali Imran Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe Zoti do t`i shprblej falnderuesit. (Ali Imran, 145) Ne ajet tjetr: Dhe nse falnderoni ju, do tjua shtoj (t mirat) juve. Zotin e Lartmadhruar duhet ta falnderojm pr ajrin, pr ujin, pr ushqimin, pr t mirat n trup, pr gjithsin, pr gjithka. Zoti i Lartmadhruar pr ujin thot: Sikur Ne t dshirojm, e bjm at t njelmt, prse nuk falnderoni? (El-Vakia, 70) Zotin e Lartmadhruar duhet ta falnderojm q t fitojm knaqsin e Tij n t kundrtn do ta fitojm hidhrimin e Tij: Nse ju nuk besoni, All-llahu nuk sht nevojtar pr ju; megjithat, Ai nuk sht i knaqur me mosbesimin e robrve t Vet, e nse jeni mirnjohs ndaj Tij, Ai e plqen at pr ju. Ndrkaq, nuk do ta bart asnj mkatar barrn e tjetrit. Pastaj, e ardhmja juaj sht vetm te Zoti juaj, e Ai do tju njoftoj me at q keni vepruar. Vrtet, Ai e di shum mir se ka mbajn zemrat. (El-Zumer, 7)

167

FALNDERIMI N SUNET
Pejgamberi s.a.v.s. ka qen falnderues shembullor i njerzimit. Ai e ka falnderuar Allahun, ka urdhruar t falnderohet Allahu. Prej haditheve t Muhamedit s.a.v.s. do t prmendim. Kush nuk falnderon pr t paktn, nuk falnderon pr t shumtn. Kush nuk falnderon njerzit, nuk falnderon Allahun. T folurit pr t mirat e Allahut sht falnderim, t fshehurit e t mirave t Allahut sht mosmirnjohje. Bashksia sht mshir, ndarja sht dnim. (Ahmedi)

FALNDERIMI PR BEGATIT E ALLAHUT XH. SH.

T mirat e Allahut nuk mund ti numroj askush. Allahu xh.sh. na ka krijuar n form t bukur. Allahu xh.sh. na ka dhn kmb pr t ecur, duar pr t punuar dhe fituar. Allahu xh.sh. e ka br gjuhn pr t folur. Allahu xh.sh e ka br tokn shtrat pr ne, pr t jetuar. Allahu xh.sh. e ka nnshtruar Diellin pr t ngrohur dhe ndriuar. Allahu xh.sh. lshon shiun pr t sjell uj t freskt pr pije dhe pr t na furnizuar. Allahu xh.sh. na ka dhn ajr pr t jetuar. Allahu xh.sh. na ka br ditn pr t punuar, ndrsa natn pr t pushuar. Pr t gjitha kto Allahun duhet falnderuar.

168

FALNDERIMI I MUHAMEDIT S.A.V.S.

Transmeton Ebu Hurejre r.a. se Muhamedi s.a.v.s. falej deri sa edhe kmbt i dridheshin. Kur i kan thn: O I Drguar i Allahut, ti po vepron kshtu, ndrsa Allahu pr ty ka thn: ty t jan falur mkatet e mhershme dhe i ke t falura edhe mkatet e mvonshme!? Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Po pse mos t jem rob falnderues. Kur ka lindur Pejgamberi s.a.v.s. nna e tij, Eminja, e ka dgjuar nj z duke i thn: Emroje Muhamed, emroje Muhamed. Kur kt z e dgjon, ather e emron birin e saj Muhamed. Mirpo fjala Muhamed sht n kohn e kaluar, ndrsa fjala Ahmed sht pr kohn e ardhshme. Pr kt arsye Isa a.s. u ka thn Havarijunve: Dhe, kur Isai, biri i Merjemes tha: O beni israil, un jam i drguar i All-llahut te ju, jam vrtetues i Tevratit q ishte para meje dhe jam prgzues pr nj t drguar q do t vij pas meje, emri i t cilit sht Ahmed! E kur ai u erdhi atyre me argumente t qarta, ata than: Kjo sht magji e hapt. (Saf, 6) Pra, Isa a.s. ka thn do t vjen nj pejgamber, i cili do t jet lavdrues dhe falnderues. Mirpo, pasi q ka lindur Pejgamberi s.a.v.s. ather ai sht i Lavdruar dhe i Falnderuar deri n Ditn e Kijametit. Prpos ksaj, Muhamedi s.a.v.s. e ka lavdruar, e ka falnderuar Allahun dhe na ka msuar ne, se si ta lavdrojm dhe ta falnderojm Allahun.

169

FALNDERIMI I SULEJMANIT A.S.

T gjith Pejgambert kan qen falnderues, mirpo Kur`ani i ka prmendur disa prej tyre. Sulejmani a.s. ka qen falnderues, t cilin Zoti i Lartmadhruar e ka prmendur n mnyr t veant. Sulejmani a.s. e ka ditur gjuhn e kafshve, shpezve dhe t insekteve. Nj dit, deri sa ishte n marshim me ushtrin e tij, dgjon nj buburrec duke u thn buburrecave t tjer: O ju buburreca, hyni npr vendbanimet e juaja, q t mos u shkel ju Sulejmani me ushtrin e tij, duke mos ju vrejtur. Kur Sulejmani i dgjoi e bri nj lutje: O Zoti im, m bn q t t falnderoj pr t mirat e Tua, me t cilat m ke begatuar mua dhe prindrit e mi, e po ashtu m bn q t veproj pun t mira, t cilat t knaqin ty, dhe me mshirn tnde m vendos te robrit e Tu t mir. Pulbardha e quajtur Hud-hud, nj dit vjen te Sulejmani a.s. dhe e lajmron se sht nj popull n nj vend t quajtur Sebe, t cilt e adhurojn diellin dhe hnn n vend t Allahut. Sulejmani a.s. ua drgon nj letr dhe i thrret q ta adhurojn vetm Allahun. Pastaj Sulejmani a.s. i thot atij, t cilit i sht dhn dituri, q tia sjell frontin e mbretreshs sa qel e mbyll syt. Kur e sheh frontin e mbretreshs menjher, ai pa hamendje e falnderon Allahun. Zoti i Lartmadhruar e prshkruan thnien e tij n Kur`an: Kjo sht begati, t ciln ma ka dhn Zoti im, q t m testoj se a jam falnderues apo jomirnjohs. Dhe kush falnderon, falnderon pr veten e tij, e kush mohon, Allahu prap sht i pasur fisnik.

170

LLUKMANI A.S
Ne i patm dhn Llukmanit menuri t prsosur (e i tham): T falnderosh All-llahun, e kush falnderon, e mira e atij falnderimi i takon atij, e kush refuzon (edhe ai e ka pr vete), n t vrtet, All-llahu nuk ka nevoj (pr falnderimin e tij) pse Ai vet sht i lavdishm. (Llukman, 12) Llukmani ka qen pejgamber, i dashur, i urt. Ai e dallonte t drejtn ndaj t padrejts, besimin ndaj pabesimit, falnderimin ndaj jofalnderimit. Baz e lidhjes s ngusht t njeriut me Allahun sht falnderimi.

FALNDERIMI I PRINDIT
Nj njeri shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i thot: E kam bartur nnn time mbi kraharorin tim, n nxehtsi t madhe t shkrettirs, nj koh t gjat, sa q edhe kmbt m digjeshin nga nxehtsia e rrs s shkrettirs. Andaj, o i Drguar i Allahut, a e kam kryer falnderimin ndaj saj? Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Ndoshta mos ka qen vetm nj falnderim i vogl, vetm pr nj mundim prej mundimeve te lindjes sate. Ai, i cili nuk i falnderon prindrit, nuk e ka falnderuar as Zotin. Zoti i Lartmadhruar ne Kur`an thot: Ne e kemi porositur njeriun q t sillet mir me prindrit, se nena e tij e ka bartur at me vshtirsi pas vshtirsie, dhe i ka dhn gji dy vite, pr kt arsye m falndero Mua dhe prindrit, sepse tek un do ta keni kthimin.

171

FALNDERIMI DHE LARGIMI I THERS

Nj njeri, besimtar i mir, kalonte pran nj rruge. N mes t rrugs e sheh nj ther. Ai menjher mendoi se ajo ther mund ta dmtoj ndonj kalimtar. Besimtari e do te mirn, pr kt arsye e mori theren dhe e largoi nga rruga. Pr kt vepr t mir, t ciln e beri, e falnderoi Allahun e Lartmadhruar. Allahu i Lartmadhruar pr kt vepr t mir e shprbleu, duke ia falur mkatet dhe duke e shpjer n xhenet. Pr kt ngjarje na ka treguar i dashuri yn, Muhamedi s.a.v.s., i cili ka thn: Prderisa nj njeri kalonte npr nj rrug, e sheh nj ther n mes t rrugs dhe e largoi, e falnderoi Allahun. Kshtu q Allahu ia fali mkatet e tij. Ky veprim sht i mir. Pr kso vepra t mira na nxit feja jon e pastr, dhe na urdhron pr largimin e sendeve nga rruga q t mos psojn njerzit. Muhamedi s.a.v.s. po ashtu ka thn se largimi i mbeturinave nga rruga sht sadaka.

172

FALNDERON PR T PAKTN SHPRBLEHESH SHUM

Nj varfanjak shkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i krkoi lmosh. Muhamedi s.a.v.s. urdhroi q ti jepet atij nj hurm. Varfanjaku shikoi hurmn, e pa se sht pak, prandaj refuzoi ta merrte dhe u largua. Pas nj kohe erdhi nj lyps tjetr. Muhamedi s.a.v.s. urdhroi q ti jepet atij nj hurm. Ai e mori dhe u gzua pa mase, dhe tha: E lavdroj Allahun. Kjo sht hurme e t Drguarit t Allahut. Pastaj i Drguari i Allahut s.a.v.s. e thrret shrbtorin dhe i thot q t shkoj te gruaja e tij. Nna e besimtarve, Umi Selmete r.a., q t`ia jepte ktij lypsi 40 drhemt e tij, t cilat i kishte te ajo. Ky njeri ishte falnderues pr pak e u shprblye me shum dhe i Drguari i Allahut s.a.v.s. ishte i knaqur me t. (Bejhekiu)

173

QENI I URITUR
Pejgamberi s.a.v.s. vazhdimisht i msonte shokt q t sillen mir me njerzit, q t sillen mir me ambientin ku jetonin, q t sillen mir edhe me kafsht. Nj dit ua tregon atyre kt ngjarje: Prderisa nj njeri kalonte npr nj rrug, etet shum. Pastaj e sheh nj bunar t thell, zbret n bunar dhe pi uj, pastaj del nga aty. Kur del nga bunari sheh nj qen, i cili grvishte rrn e lagur nga etja. Ai mendoi n vete: Ky qen sht i etur ashtu si isha un m par. Zbret n bunar, e mbush kpucn e tij me uj, pastaj e mban me gojn e tij, deri sa ngritet lart mbi bunar, dhe i jep qenit t pij uj. Pr kt t mir, q e bri ndaj qenit e falnderoi Allahun, kurse Allahu ia fali gabimet e tij. Pastaj e pyesin t Drguarin e Allahut s.a.v.s.: A pr do t mir, q ua bjm kafshve kemi shprblim?! Muhamedi s.a.v.s. iu prgjigj atyre: Pr do kafsh keni shprblim.

174

SEXHDE FALNDERIMI
Besimtari bie ne sexhde kur falet, bie ne sexhde kur lexon n Kur`an ajetin e sexhdes. Ai po ashtu bie ne sexhde kur i ndodhe ndonj e mir apo i vjen ndonj lajm i mir dhe e falnderon Zotin pr at t mir. Nj dit Abdurrahman bin Aufi r.a. shkon n xhami. Aty e sheh se Pejgamberi s.a.v.s. ishte kthyer n drejtim t Kibles dhe kishte ra n sexhde. Abdurrahmani e pret deri sa ta ngrit ballin nga sexhdeja. Kaloi nj koh e gjat, ndrsa Pejgamberi s.a.v.s. qndronte n sexhde. Ather Abdurrahmani filloi t friksohej se ndoshta Pejgamberi s.a.v.s. ka vdekur. Shkoi dhe iu afrua shum afr. Ne at moment u ngrit i Drguari i Allahut s.a.v.s. nga sexhdeja dhe u ul. Abdurrahmani r.a. u gzua shum dhe i tha: O i Drguari i Allahut aq shum qndrove n sexhde, sa q mendova mos ke vdekur! Muhamedi s.a.v.s. i tregon: Me erdhi Xhibrili s.a.v.s. dhe m tha: Kush drgon pr ty salavate, Allahu i drgon atij salavate; kush t prshndet ty, Zoti do ta prshndes at. Pr kt arsye i bra Zotit sexhde falnderimi.

175

MOS U ANKO
Nj njeri i varfr shkon te nj dijetar dhe ankohet se sht i varfr. Dijetari i thot: - A do t kishe dashur qe ti kishe 10.000 drhem, por t kishe qene i verbr, pa sy? Ai i thot: - Jo! Dijetari i thot: - A do t kishe dashur q ti kishe 10.000 drhem, e t kishe qen pa vesh? Ai i thot: - Jo! Dijetari i thot: - A do t kishe dashur q ti kishe 10.000 drhem, e t kishe qen pa duar? Ai i thot: - Jo! Dijetari i thot: - A do t kishe dashur q ti kishe 10.000 drhem, e t kishe qen pa kmb? Ai i thot: - Jo! Dijetari i thot: - A do t kishe dashur q ti kishe 10.000 drhem, e t kishe qen pa mend? Ai i thot: - Jo! Ather dijetari i thot: - A nuk po t vjen turp q t ankohesh te Allahu, kur ti ke begati n trup q vlejn m shum se 50.000 drhem?! Ather njeriu shkoi duke e falnderuar Allahun pr t gjitha t mirat q ia ka dhn, dhe e harroi varfrin e tij.

176

USHQIMI DHE FALNDERIMI

Zoti i Lartmadhruar ka ngritur qiellin e lart, e tokn e ka br t shtrir, e zbret shiun, i ngjall bimt, i rrit kafsht. T gjitha kto begati i ka krijuar pr t mirn e njeriut. Njeriu qllimin kryesor t jets s tij duhet ta kt takimin me Allahun, ndrsa kjo nuk mund t arrihet vetm se me dituri, pun dhe trup t shndosh, ndrsa trupi i shndosh arrihet me ushqim t mir dhe t pastr, koh pas kohe dhe sipas nevojs. Sikurse do gj q ka rregullat e saja, ashtu edhe ushqimi e ka rregulloren e vet. Zoti i Lartmadhruar n Kur`an thot: Hani prej t mirave q ju kemi furnizuar dhe falnderojeni Allahun. Pra, kur t fillohet ushqimi fillohet me Bismil-lahirrrrahmanirr-rrahim. (N emr t Allahut, Bamirsit t prgjithshm Mshiruesit). Ndrsa, kur prfundohet bhet falnderimi me Elhamdulilah (Falnderoj Allahun, i Cili na bri t ushqehemi, t pim uj dhe na bri musliman.

177

VENDI I SEBEIT
Ka qen nj vend i quajtur Sebe. Mbi at vend buronte uj dhe tubohej n mes dy kodrave, kshtu q banort e ngritn nj pend. Pastaj ujin e tubuar e shfrytzonin pr pije dhe ujitje t pemve dhe perimeve. Pemt dhe perimet ishin aq shum t mira, sa q nuk mund t prshkruhen. Kur rriteshin pemt dhe perimet, atyre nuk u binte asnj krimb, asnj mushkonj, asnj miz, asgj q ti dmtonte. N livadhe nuk kishte asnj akrep dhe asnj gjarpr. Gruaja e merrte torbn e vendoste mbi kok dhe ecte, duke ecur pema i binte n t pa u lodhur fare. Zoti i Lartmadhruar thot: Populli Sebe pati nj begati n vendbanimin e vet: kishin nga t dy ant kopshte, nga ana e djatht (e lugins) dhe nga ana e majt. Hani (u tham) nga begatit e Zotit tuaj dhe falnderonju Atij. Qytet i mir dhe Zot mkatfals. Po ata i kthyen shpinn, e Ne e lshuam kundr tyre rrjedhn e pends dhe dy kopshtet e tyre i shndrruam n dy kopshte me fruta t idht, drunj t that dhe dika pak bari t egr. At dnim ua dham atyre pr shkak se nuk besuan, e Ne nuk dnojm, prve mohuesit. (Sebe, 15-17) Pra, Zoti i Lartmadhruar nuk ka krkuar asgj prej tyre vetm se falnderimin. Mirpo ai popull ushqehej dhe nuk e falnderonte Zotin, por ia kthyen shpinn Zotit. Pr kt arsye Zoti drgoi nj shi rrebesh, e prcjell me frym t fort, dhe bahet m t mira i shndrroi n bahe me pem t hidhta, e kt si dnim se nuk ishim falnderues. Mosmirnjohsit dhe jofalnderuesit ndshkohen me dnim t ashpr. Pejgamberi s.a.v.s. na ka msuar t bjm kt lutje: O Zoti im, m bn q t t prkujtoj e t t falnderoj, m bn q t jem adhurues i mir ndaj Teje. Falnderim i syve sht q e mira t shihet, ndrsa e keqja jo. Falnderimi i veshve sht q e mira t dgjohet, ndrsa e keqja jo. Falnderimi i duarve sht q e mira t pranohet, ndrsa e keqja jo. Falnderimi i barkut sht t ushqyerit me ushqim t lejuar dhe hallall. Falnderimi i kmbve sht t shkuarit n rrug t drejt dhe largimi nga rruga e keqe. Ai, i cili falnderon me gjuh, ndrsa me pjest e tjera t trupit jo, ather ajo sht sikur nj njeri lakuriq, t cilin lakuriqsia nuk e mbron, as nga shiu, as nga bora, as nga t ftohtit dhe as nga t nxehtit.
178

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se: Durimi sht i domosdoshm n jet pr ti realizuar qllimet; Durimtart shkojn n xhenet pa dhn llogari; Durimi duet te jet qn tronditjen e par; Besimtari nuk humb prderisa kshillon pr t drejtn dhe pr durim; Besimtari duhet t jet falnderues ndaj Allahut pr te mirat; Falnderimi ndaj Allahut i shton t mirat; T mirat e Allahut jan t pakufishme; Mosmirnjohsit dhe jofalnderuesit ndshkohen me dnim t ashpr.

179

PRFUNDIM
T prkujtojm ajetin: Vrtet durimtart kan pr tu shprblyer pa llogari. Ndrsa prkujtimi sht pr ata q kan zemr, prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar. Ndoshta kjo ka sht shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

180

BAMIRSIA
Planprogrami i muslimanit t vogl

19

181

182

BAMIRSIA
Islami krkon prej njeriut t gjitha cilsit e mira morale. Mirsi do t thot q kur t veprosh nj pun ta bsh si sht m s miri. Po ashtu mirsi do t thot do rregull e plqyer logjikisht, do vepr q e bn njeriun t lumtur fizikisht dhe shpirtrisht. Morali i bamirsis sht baz e besimit dhe plotsimit t tij. Mirsia ka dy kuptime: Mirsin q bn njeriu ndaj Zotit t tij dhe t tjerve; Mirsin q ka kuptimin e kryerjes s obligimit si sht m s miri, pra prsosmrin e veprimit. Kjo do t thot: Kryerjen e veprimit si sht m s miri, duke qen i bindur thell se Allahu e prcjell, duke iu friksuar Zotit, fshehurazi dhe haptazi. Emr i Allahut sht I MIR. Po ashtu, Allahu dshiron q kur t punoni dika, q at ta plotsoni n mnyrn m t prsosur. Nse dshiron t fitosh dashurin e Allahut, sjelljet e tua plotsoji dhe kryeji n mnyrn m t bukur. Bamirsia sht nj nga veprat e plqyera t Allahut. T gjitha obligimet hyjn nn sfern e mirsis. Jeta n fe sht jeta n bamirsi, kurse Zoti pr kt jet shprblen shumfish: Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke qen besimtar, Ne do ti japim atij nj jet t mir. Do tu japim shprblimin m t mir pr veprat e tyre. (En-Nahl, 97)

183

BAMIRSIA N KURAN
Nuk sht bamirsi t kthyerit e fytyrs suaj kah lindja dhe perndimi, por mirsi sht kur (njeriu) beson n Allahun, Ditn e Kijametit, melekt, librin, pejgambert dhe t cilit me dashurin e vet u japin nga pasuria t dashurve t tyre, t afrmve, jetimve, varfanjakve, udhtarve (q kan mbetur pa mjete udhtimi), lypsve dhe t robruarve (pr ti liruar nga robria); e (mirsi) sht po ashtu falja e namazit, dhnia e zekatit, kryerja e obligimeve premtuese kur premtojn; e (mirsi) sht durimi i durimtarve n kohra t vshtira t skamjes e t smundjes dhe durim i tyre n kohra t lufts. Kta jan besimtart e vrtet dhe t sinqert. Kta jan t devotshmit. (El-Bekare, 177) Zoti i Lartmadhruar thot: Ata, t cilt japin n kushte t lira dhe n kushte t vshtira, (po ashtu edhe t cilt) frenojn mllefin, q u falin (t keqen) njerzve, e Allahu i do bamirsit. (Ali Imran, 134) Fjala i do bamirsit (Allahu) n Kuran prmenden n pes vende. E kjo dshmon se sa jan t dashur tek Allahu bamirsit.

184

BAMIRSIA N SUNET
Bamirsia sht ta adhurosh Allahun sikur kur e sheh, e n oft se ti nuk e sheh, Ai padyshim t sheh ty. (Buhariu dhe Muslimi) Pejgamberi s.a.v.s. sht lutur: O Zoti im! M bn q t bj pun t mira, t cilat m ofrojn pran Teje. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Jini t vrtet, sepse vrtetsia t drgon n bamirsi, e bamirsia t drgon n Xhenet. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: do vepr e mir konsiderohet sadaka, kurse ai q udhzon kah nj emir sht sikur ai q e bn at t mir. (Buhariu dhe Muslimi)

185

DYERT E BAMIRSIS
Dyert e bamirsis jan t shumta, prej tyre do ti prmendim disa: Adhurimi dhe madhrimi i Allahut; Kshillimi pr vepra t mira; Kshillimi pr largim nga veprat e kqija; Ndihma e t verbrve; Ndihma ndaj nevojtarve (t dobtve); Heqja e gurve dhe pengesave nga rruga; T drejtuarit n rrug t mbar at q ka devijuar rrugn; T vizituarit e t smurve.

BAMIRSIA N ADHURIM
Xhibrili e pyeti Pejgamberin s.a.v.s.: sht bamirsia? Muhamedi s.a.v.s. iu prgjigj: Bamirsia sht ta adhurosh Allahun sikur e sheh, sepse, edhe pse ti nuk e sheh (gjat adhurimit), pa dyshim se Ai t sheh ty. (Buhariu dhe Muslimi)

186

URDHRESA PR BAMIRSI T PRGJITHSHME

Vrtet Allahu urdhron drejtsi, mirsi, ndihm t afrmve, kurse ndalon nga imoraliteti nga e neveritura dhe dhuna. Ju kshillon, ashtu q t merrni msim. (En-Nahl, 90) Bamirsia sht fjal q prfshin t gjitha veprimet, duke filluar nga gjrat e vogla, e deri te gjrat m t mdha. Bamirsia fillon nga vetvetja, kjo do t thot q secili duhet ti bj mir vetes, duke e larguar veten nga punt e kqija, si p.sh.: alkooli, bixhozi, prostitucioni dhe veset e kqija; e duke e angazhuar veten n prkujtim ndaj Allahut, i Cili e qetson shpirtin e njeriut, n ibadet ndaj Allahut dhe n t gjitha veprat e mira; duke u ndihmuar t dobtve, t varfrve, jetimve; duke br lidhjen farefisnore; duke i pajtuar besimtart mes vete; duke qen i sjellshm n shoqri, n ndrtimin e urs, e cila i sjell lumturi njerzimit.

187

MIRBRSI
Mirbrsi sht Allahu, i Cili me bamirsin e Tij ka prfshir t gjitha krijesat. Allahu gjithnj sht bamirs. do njeri ka nevoj pr bamirsin e Allahut, n do ast. Bamirsia e Tij sht dy llojesh: E prgjithshme dhe e veant. Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe do t mir q e keni, ajo sht prej Allahut. (En-Nahl, 53) Sa i prket bamirsis s prgjithshme, ajo prfshin t gjith banort e qiejve dhe t toks. Zoti i Lartmadhruar thot: E mshira Ime ka prfshir do send. (El-Earaf,156) Ndrsa, sa i prket bamirsis s veant, ajo sht mshira, t ciln e kan krkuar pejgambert, t cilt e krkojn njerzit e mir. Prpos q sht mshir pr n botn tjetr, sht mshir edhe pr kt bot, pr t korrur sukses n besim, n dituri, n pun dhe lumturi n jet. Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe do t mir q e keni ajo sht prej Allahut. (En-Nahl, 53) Lusim Zotin e Lartmadhruar q t na shtie n mesin e robrve t mir.

188

BAMIRSIA ME PRINDR
Bamirsia ndaj prindrve sht prej punve m t dashura tek Allahu, sht shkak i pranimit t lutjes n kt bot dhe shkak pr t fituar Xhenetin. Sa her q shtohet mirsia ndaj prindrve, shtohet afrsia ndaj Allahut t Lartmadhruar. Zoti i Lartmadhruar n Kuranin fisnik thot: Ka urdhruar Zoti yt q t mos adhuroni tjetr, pos Tij dhe q ndaj prindrve t silleni me mirsi. E, nse njrin prej tyre ose q t dy i ka kapur pleqria pran kujdesit tnd, ather mos u thuaj atyre as of, mos iu brtit atyre, po thuaju atyre vetm fjal t bukura dhe t mira. Dhe n shenj mshire shtrije pran tyre krahun pruls dhe thuaj: Zoti im! Mshiroji ata dy, si jan prkujdesur pr mua n vegjli. N nj hadith, Pejgamberi s.a.v.s. tregon pr tre persona se si pr shkak t shiut jan strehuar n nj shpell, mirpo dridhet toka dhe hyrja e shpells bllokohet. T tre personat luten pr shkak t punve t mira t tyre q hyrja e shpells t lirohet. Njri prej tyre lutet: O Zoti im! I kam pasur prindrit pleq dhe asnjher para tyre nuk ju kam dhn t han e as t pin fmijve, e as puntorve t tjer. Nj dit m hutoi krkimi i kulloss pr kopen time, e nuk ju erdha me koh dhe ata kishin fjetur. Un tubova qumshtin n en dhe e drgova tek ata, por ata ve kishin fjetur. M edhi keq ti trazoj, por nuk desha q para tyre ti ushqej t tjert, andaj i kam pritur me en n dor duke shikuar se kur po zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri n agim. Fmijt e mi aty te kmbt e mia krkonin (qumsht), t cilve u kam dhn qumsht, vetm pasi q prindrit jan zgjuar dhe kan pir qumshtin, t cilin ua kam sjell. O Zoti im! Nse kt e kam br vetm pr Ty, e pr asknd tjetr, ather na e largo kt shkmb nga hyrja e ksaj shpelle, n t ciln gjendemi. Allahu ua lvizi shkmbin aq sa t shohin qiellin .... (Buhariu)

189

BAMIRSIA NDAJ PRINDIT T SJELL T MIRA N JET

Nj djalosh i ri punonte me zell, ai kujdesej shum pr t atin e tij. Me nj fjal, ishte bamirs ndaj babait t tij. T hollat, t cilat i fitonte, i vinte turp tia jepte babait n dor, sepse duhej q babai ta zgjaste dorn dhe ti merrte t hollat nga ai. Kshtu q i vendoste t hollat n tavolin. Babai do her kur i merrte kto t holla lutej pr kt djalosh: O Zoti im, furnizoje birin tim me dituri t Kuranit dhe bje pasues t tij. Pas disa vitesh, ky djalosh takohet me nj dijetar, i cili e pyet: - far po bni? - Punoj pr t fituar bukn. - A ke mundsi q t vish tek un q t ta msoj Kuranin? Djali pa u hamendur pranoi. Me kalimin e kohs ky djalosh arrin shkall t lart t dituris, sa q edhe e mbron temn e doktoraturs n shkencn e tefsirit. Ky djalosh, prpos q kishte arritur shkalln m t lart t dituris n shkencn e tefsirit, ishte i devotshm, i sjellshm dhe bamirs, por ishte edhe i dhimbshm ndaj t tjerve. Kshtu q, pasi e mbrojti temn e doktoraturs filloi t qaj. Kur e pyesin pr shkakun e t qarit, ai prgjigjet: Qaj, se un jam fryt i duas s babait tim, i cili sht lutur pr mua: O Zoti im, furnizoje birin tim me dituri t Kuranit dhe bje pasues t tij! Kjo dua i sht pranuar babait, pasi q djali i tij ishte bamirs ndaj tij.

190

SHEHADETI
Prindrve u takon bamirsia ideale, pr kt arsye duhet pasur kujdes q t bhemi t sjellshm dhe bamirs ndaj tyre. Duhet ti respektojm, ti nderojm dhe t bjm dua pr ta, e asnjher mos ti hidhrojm, sepse hidhrimi ndaj prindrve mund t jet shkak q t mos mundim ta shqiptojm edhe shehadetin. N Medine, n kohn e Muhamedit s.a.v.s., ka ndodh nj ngjarje interesante: Ishte nj sahab, ai quhej Alkame, ishte smur aq rnd, sa q nuk mund ta thoshte as shehadetin. Duke pasur parasysh se ai falej, agjronte, jepte zekatin, t afrmit habiteshin pr shkakun q ai nuk mund ta thoshte shehadetin. Pr kt arsye shkojn te Muhamedi s.a.v.s. dhe i lajmrojn pr gjendjen e tij. Muhamedi s.a.v.s. menjher i pyet: A ka Alkame prindr? Ata i prgjigjen: I ati i tij ka vdekur, e nnn e ka t moshuar. Muhamedi s.a.v.s. shkon te nna e tij dhe e pyet: Si kan qen raportet dhe sjelljet e tij ndaj teje? Nna e Alkames prgjigjet: E ka muar dhe i ka dhn prparsi gruas s tij ndaj meje. Pr kt arsye, un jam e hidhruar me t. Ather Pejgamberi s.a.v.s. i thot Bilallit: Shko e sillni disa dru, ta ndezi nj zjarr dhe ta djeg Alkamen. Kur dgjoi kt, nna tha: O i Drguar i Allahut, a dshiron ta djegsh birin tim, lulen e zemrs sime, n pranin time?! Si mund ta bart kt zemra ime? Pejgamberi s.a.v.s. i shkon buza n gaz, pasi q dshironte q nna e Alkames tia falte gabimin birit t saj, dhe i thot: Nse dshiron q Zoti t jet i knaqur dhe ta shptoj birin tnd, falja gabimin, pajtohu dhe bhu e knaqur ndaj tij. Ather nna e Alkames thot: Un ia fala gabimin dhe jam e knaqur me t. Pas ksaj, kur shkoi Bilalli r.a. te dera e Alkames, dgjoi Alkamen duke thn: Eshhedu en la ilahe il-lall-llah ve eshhedu enne Muhameden abduhu ve resuluhu. Bilalli u kthye dhe e lajmroi Pejgamberin s.a.v.s. se Alkame e ka thn shehadetin. Kshtu pra, nse nuk sillemi me bamirsi ndaj prindrve, mund t ndikoj n pamundsin e shqiptimit t shehadetit.

191

BAMIRSIA ME FMIJ
N hadith Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: do njeri q ka dy vajza ose motra dhe ju bn mir atyre do t hyj n Xhenet. (Ibni Maxhe) Shembullin m t mir t bamirsis ndaj fmijve femra e kemi te Pejgamberi s.a.v.s. Ai sa her q Fatimja r.a. hynte n dhomat ku ishte Pejgamberi s.a.v.s. ngihej dhe e puthe at n ball. Kur Fatimja sht martuar pr Aliun r.a. ata banonin larg nga shtpia e t Drguarit t Allahut s.a.v.s. I Drguari a.s. i thot nj sahabiu, i cili e kishte shtpin afr tij: Nuk po mund ta prballoj largsin e bijs sime, Fatimes, andaj shitma kt shtpi. Sahabiu i thot: O i Drguar i Allahut, edhe un edhe shtpia ime jan n shrbim t Allahut dhe t Drguarit t Tij. Kshtu pra, i Drguari i Allahut s.a.v.s. dshironte t jet pran shtpis s fmijve. Edhe ne duhet ta marrim Muhamedin s.a.v.s. shmblltyr n mirsi ndaj fmijve.

192

BAMIRSIA N T FOLUR DHE DIALOG

Gjithmon kur kemi t bjm me t folurit, gjithmon duhet pasur parasysh kur i ftojm t tjert n Islam. Zoti i Lartmadhruar thot: E Kush ka fjal m t mir, se sa fjala e atij q fton pr tek Allahu, bn pun t mira dhe thot: Un me t vrtet jam prej muslimanve. N ajet tjetr Zoti i Lartmadhruar thot: Fto n rrugn e Zotit tnd me urtsi dhe menuri dhe me kshilla t bukura, e kur t bsh dialog, dialogo me ata n mnyrn m t mir. (En-Nahl, 125) Ja si e ka kshilluar Llukmani djalin e tij pr mirsjellje: O Djali i m, nse (vepra e punuar) sht q peshon sa nj kokrr hardeli (lloj kokrre, bime e imt) e ajo t jet n shkmb, ose n qiej ose n tok, Allahu do ta nxjerr n shesh at. Vrtet Allahu sht i But dhe Njohs i t gjitha fshehtsive. O Djali im, fale namazin, urdhro me t mir pr mirsi dhe mnjano nga t kqijat, dhe duro prej fatkeqsive q t kaplojn, vrtet, kjo sht prej shtjeve vendosse. Mos e shmang fytyrn tnde nga njerzit dhe mos ec npr tok mburracak. Ke kujdes n ecje dhe ec me modesti, e fol me z t ult, se zri m i urryer sht zri (pallja) e gomarit. (Lukman, 17-19)

193

BAMIRSIA N DHNIE T PASURIS

Pr ata, t cilt bjn mir dhe shpenzojn pasuri, pr tu br mir t tjerve, Zoti i Lartmadhruar thot: Ata q shpenzojn pasurin e vet n rrug t Allahut jan si shembulli i atij q mbjell kokrr, nga e cila dalin shtat kallinj, dhe n do kallinj nga njqind kokrra. Allahu ia shumfishon (shprblimin) edhe m tepr atij q do, se Allahu sht i Gjithdijshm dhe Bamirs i madh. (El-Bekare, 261) Po ashtu Zoti i Lartmadhruar n nj ajet tjetr thot: Ata, t cilt shpenzojn (japin) kur jan n kushte t mira (t shlir) dhe kur jan n kushte t vshtira dhe q frenojn mllefin, q u falin (gabimin) njerzve, e Allahu i do bamirsit. (Ali Imran, 134) Nj dijetar i njohur, Es-Sektiu thot: Bj mirsi kur t kesh mundsi, sepse n do koh nuk ke mundsi t bsh mirsi. Nj poet thot kshtu: Nxito me t mirn kur t kesh mundsi, q ti prgatitsh veprat e bamirsve, e nse ke mundsi nxito te bamirsia, se mund t ndodh q do t kesh dshir t bsh mirsi, por nuk do t kesh mundsi.

194

BN MIR ME AT Q TA KA DHN ALLAHU

N kohn e Pejgamberit Musa a.s. ishte nj pasanik, Karuni, sa q pasuria e tij ishte aq e shumt, sa q nj grup i madh i njerzve nuk mund ti bartnin vetm elsat e depove t tij. Mirpo, ai nuk e falnderonte Zotin, prkundrazi i pengonte t tjert t bnin mir. Besimtart kur e pan se Karuni i provokonte njerzit me pasuri, vendosn q ta kshillojn. Shkojn te Karuni dhe i thon: ... mos u kreno aq fort, padyshim se Allahu nuk i do t shfrenuarit! Dhe me at q ta ka dhn Allahu krko botn tjetr, por edhe mos l mangt at q t takon nga kjo bot, dhe bn mir ashtu si t ka br mir Allahu ty, e mos bn t kqija n tok, se Allahu nuk i do rregulluesit. (El-Kasas, 76-77) Por, Karuni nuk e pranoi kshilln e besimtarve. Ai nuk bnte mir, kshtu q Zoti e dnoi at n at mnyr, sa q ai vet dhe e tr pasuria e tij u fundosn nn dh. Pra, ky sht dnimi dhe prfundimi i atyre q nuk u bjn mir t tjerve.

195

BAMIRSIA NDAJ T VARFRVE

Ebu Nasr Es-Sajad ishte nj njeri shum i varfr. Nj her kaluan disa or pa ngrn asgj, as ai, as familja e tij. Pa ditur se bnte del nga shtpia dhe shkon te nj dijetar, t cilit ia qan hallin. Dijetari thot: M ndi nga pas. E merr rrjetn dhe shkojn n bregdet. Fal dy rekate namaz. Pasi falet dijetari i thot: Thuaj: Bismil-lahirr-RrahmanirrRrahim dhe hidhe rrjetn n det. Pasi e thot kt dijetari largohet. Ebu Nasri e la pak koh rrjetn n det dhe filloi ta trheq at, kur pa se nj peshk t madh ka kapur rrjeta. E mori peshkun, shkon n treg, e shet dhe me ato t holla blen buk dhe ushqime. Duke shkuar n shtpi, i del para nj grua me fmijn e saj, t cilt mezi ecnin nga uria. Kur e pan Ebu Nasrin, syt e tyre u ndaln n antn ku mbante bukn dhe ushqimet. I hutuar nga ajo q po shikonte, ua jep t gjitha ato q kishte n ant. Gruas i rrjedhn lott nga gzimi dhe fmija filloi t buzqesh. Ebu Sajadi vazhdon udhtimin i mrzitur, dhe ashtu si ishte i mrzitur dgjon nj z q thrriste: Kush e njeh Ebu Nasr Es-Sajadin?! Vrapon drejt tij dhe i thot: Un jam ai q e krkon. far doni? Ai i thot: Ka njzet vjet q i kam marr borxh babait tnd, nj borxh prej 30 000 drhemsh. Kt borxh ia kam marr dhe kam shkuar n kurbet dhe tani jam kthyer, e m than q babai yt ka vdekur dhe e ka ln nj djal, me emrin Ebu Nasr Es-Sajad, kshtu urdhro borxhin q i kisha babait tnd. Pas ksaj m nuk jam br i varfr, por u bra i pasur, e tra kjo pr shkak t bamirsis ndaj asaj gruaje. Fillova t jepja sadaka vazhdimisht. Nj nat pash ndrr sikur ishte br Kijameti dhe ishte vendosur peshoja e veprave. Kur m erdhi radha e peshojs mua, pash se t kqijat peshonin m shum se t mirat! - Po ku jan parat, t cilat i dhash lmosh? - pyeta. U vendosn, por peshorja nuk lvizi fare. Njri nga melekt tha: A ka mbetur gj tjetr pa u vendosur n peshore? Po, u prgjigj meleku tjetr, - jan lott e gruas s cils i ka dhn buk dhe ushqimet. U vendosn lott n peshore dhe peshorja ra n ekuilibr dhe u barazuan veprat e mira. Meleku thirri: A ka edhe di tjetr? Po, u prgjigj, - sht buzqeshja e fmijs. Kur u vendos edhe buzqeshja e fmijs, ather meleku thirri i gzuar: Shptoi, shptoi ...! 196

BAMIRSIA NDAJ GJALLESAVE

Abdullah Ibnu Abasi r.a. sht nj nga dhjet t prgzuarit me Xhenet. Ai do dit i mblidhte thrrmijat e buks dhe ua jepte milingonave, t cilat ishin n nj fole pran shtpis s tij. Kur dikush e pyeti se prse e bnte kt. Ai i tha: Ata jan fqinjt e mi. Kt cilsi t moralit Abdullah Ibn Abasi e kishte fituar nga Muhamedi s.a.v.s. pasi q kishte urdhruar: Silluni mir me fqinjt. Pejgamberi s.a.v.s. na ka treguar edhe nj ngjarje tjetr, ku nj njeriu i jan falur gabimet pr shkak t bamirsis s tij ndaj nj qeni. Ja si e tregon ngjarjen Muhamedi s.a.v.s.: I drguari i Allahut s.a.v.s. ka thn: Deri sa nj njeri po kalonte prgjat nj rruge, e kaplon nj etje e madhe. E sheh nj bunar, zbret n thellsi t tij, piu uj dhe doli nga aty. Pasi q doli, e sheh nj qen duke lehur dhe duke lpir lmyshqe nga etjes. Thot me vete: Ky qen sht i etur, ashtu si isha un m par. Kshtu q zbret prsri n bunar, e mbush kpucn e tij dhe e mbante me goj deri sa u ngrit lart dhe i dha t pij uj qenit. Pr kt mirsi q e bri e falnderoi Allahu, e ia fali atij.
(Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

N nj transmetim t dy koleksioneve sahih thuhet: Prderisa qeni sillej rreth e rrotull bunarit, dhe ishte duke ngordhur nga etja, kur nj mkatar prej mkatarve beni Israil e sheh, e heq kpucn e tij, e mbush me uj dhe i jep t pij. Pr kt iu faln mkatet.

197

PRFUNDIMI I BAMIRSVE
Bamirsia prshin t gjitha llojet e mirsive. Ndr to: t brit mir t tjerve, respektimi dhe nderimi i t tjerve, besimi dhe dgjueshmria, devotshmria dhe modestia, durimi, sinqeriteti, drejtsia, butsia etj.etj. Bamirsia mund t jet edhe me fjal edhe me vepra. T mir jan besimtart, t cilt jan t cilsuar me t gjitha vetit e mira. Ata angazhohen pr t mbisunduar paqja, qetsia dhe lumturia n kt bot. Ndrsa pr n botn tjetr Zoti i Lartmadhruar thot: Me t vrtet, t mirt do t jen n Xhenet, e nga kanapetdivanet do t shikojn, n fytyrat e tyre do t njohsh shklqimin dhe freskin e begative, atyre do tu jepet t pin nga ent e mbyllura dhe t ruajtura, prfundimi i tyre sht misk (parfum) dhe pr kt le t garojn garuesit. (El-Mutaffifin, 22-26)

198

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se:
Islami krkon t gjitha cilsit e mira morale; Morali i bamirsis sht baz e besimit; Bamirsit t mbrojn nga fatkeqsit; Bamirsia ndaj prindrve sht shkak i pranimit t lutjeve; Bamirsia ndaj prindrve t sjell t mira dhe lumturi n jet; Bamirsia ndaj vajzave sht shkak pr t fituar Xhenetin; Fjala m e mira sht thirrja n rrug t Allahut; Prfundimi i bamirsve sht Xheneti; Allahu ka urdhruar pr bamirsi; Bamirsia ndaj t varfrve peshon dhe ka vler t madhe; Muslimani duhet t jet bamirs edhe ndaj gjallesave; T brit keq bn q t shkatrrohesh.

199

PRFUNDIM
T kujtojm ajetin, n t cilin Allahu i Lartmadhruar ka thn: Thuaj: Vetm mirsis s Allahut dhe mshirs s Tij le ti gzohen, se sht shum m e dobishme se ajo q grumbullojn ata. (Junus, 58) Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

200

MSHIRA
Planprogrami i muslimanit t vogl

20

201

202

MSHIRA
Mshira sht cilsi fisnike islame. Mshira sht moral, i cili tregon ngritjen e lart shpirtrore dhe pastrtin e zemrs. Sa m shum rritet mshira te njeriu, aq m shum ngritet personaliteti i tij. Cilsi e Zotit sht cilsia i Mshirshm. Mshira e Zotit prfshin do gj. T gjitha gjallesat jetojn prej mshirs s Allahut. Zoti i Lartmadhruar ia ka br detyr Vetes mshirn. Njeri i mshirshm sht ai, i cili ka zemrn e but, i cili gjithmon bn vepra t mira. Mshira tregon pjekurin e njeriut dhe pastrtin e shpirtit. Morali i mshirs sht morali q do t bj dobi n Ditn e Kijametit. T gjitha suret n Kuran fillojn me fjaln mshir, me bismilahi rrahmani rrahim. I Drguari i Allahut s.a.v.s. ka thn: Allahu ka caktuar pr Veten e Tij 100 pjes t mshirs, prej tyre vetm nj pjes e ka ln n tok, e prej asaj pjese mshirohen t gjitha gjallesat, sa q edhe kafsha e bn vrimn pr t voglin e saj, nga frika se mos i ndodh dika. Mshira sht cilsi e t gjith pejgamberve. T gjith pejgambert kan qen t urdhruar pr mshir. Pejgamberi s.a.v.s. sht drguar mshir pr t gjith bott. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Ty (o Muhamed) nuk t kemi drguar pr dika tjetr, prpos mshir pr t gjith bott. (El-Enbija, 107) Zoti i Lartmadhruar e ka pajisur zemrn e Muhamedit s.a.v.s. me dituri, urtsi, mirsi, butsi, fisnikri, sa q e bri njeriun m t mshirshm. Ja ka thot Zoti i Lartmadhruar: Ti ishe i but ndaj tyre, ngase Allahu t dhuroi mshir, e sikur t ishe i vrazhd e zemrfort, ata do t shkaprderdheshin prej teje. (Ali Imran, 159) Po mos ta kishte Muhamedi s.a.v.s. cilsin e mshirs, njerzit nuk do t tuboheshin rreth tij.
203

Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Juve ju erdhi i drguar nga lloji juaj, atij i vie rnd pr vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs s drejt pr ju, sht i ndijshm dhe i mshirshm pr besimtart. (Et-Tevbe, 128) Pas Muhamedit s.a.v.s. edhe sahabt jan pajisur me kt cilsi, e edhe ne duhet t vazhdojm rrugn e tyre, e t jemi t mshirshm. Mshira sht ndjenj e posame dhe zemrbutsi, dhe nuk sht ngurosim i zemrs, as ashprsi. Nuk ka m mir se t stolisemi me kt cilsi fisnike.

204

MSHIRA E ALLAHUT
E kur t vijn ty ata q i besojn ajetet tona, thuaju: Selamun alejkum, Zoti juaj ia ngjeshi vetes mshirn. Kush bn prej jush ndonj t keqe pa dije, e mandej pas asaj (t keqe) pendohet dhe prmirsohet, ska dyshim se All-llahu sht q fal shum dhe sht Mshirues. (El-Enam, 54) Mshira sht cilsi e prhershme e Allahut: Dhe cakto pr ne (jet) t mir n Dunja dhe t mir n botn tjetr, pse vrtet jemi kthyer kah Ti. Ai (Zoti) tha: Dnimi im sht ai me t cilin e godas cilin dua, e mshira Ime ka prfshir secilin send. At (Mshirn) do ta caktoj pr ata t cilt u ruhen (mkateve), e japin zeqatin dhe pr ata q i besojn argumentet tona. (El-Earaf, 156) Nga mshira e Allahut, buron mshira e prindrve ndaj fmijve, mshira e familjarve ndaj familjarve, mshira ndaj bashkshortve. Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe nga faktet (e madhris s) e Tij sht q pr t mirn tuaj, Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat), ashtu q t gjeni prehje tek ato dhe n mes jush krijoi dashuri dhe mshir. N kt ka argumente pr njerzit q mendojn. (Err-Rrum, 21) Zoti juaj (q meriton adhurim) sht Nj, All-llahu, nuk ka zot pos Atij q sht mshirplot, gjithnj mshiron. (El-Bekare, 163) N hadithin Kudsij Zoti i Lartmadhruar thot: Mshira Ime dominon mbi hidhrimin Tim. Ajeti i par i suretul Fatiha sht: N emr t Allahut Mshirbrsit Mshiruesit. Ai (Jakubi) tha: A tju besoj pr kt, vetm sikurse u besova m par pr vllain e tij (Jusufin), po All-llahu sht mbrojtsi m i mir dhe Ai sht mshirues i mshiruesve. (Jusuf, 64) Mshira e fundit do t jet hyrja n Xhenet. Zoti i Lartmadhruar i drejtohet Xhenetit dhe i thot:
205

Ti (xhenet) je mshira Ime me t ciln mshiroj k t dua nga robrit e Mi.

MSHIRA N KURAN
Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot:
Dhe cakto pr ne (jet) t mir n Dunja dhe t mir n botn tjetr, pse vrtet jemi kthyer kah Ti. Ai (Zoti) tha: Dnimi im sht ai me t cilin e godas cilin dua, e mshira Ime ka prfshir secilin send. At (Mshirn) do ta caktoj pr ata, t cilt u ruhen (mkateve), e japin zeqatin dhe pr ata q i besojn argumentet tona. (El-Earaf, 156) E ti thuaj: O Zoti im, m fal e m mshiro, se Ti je m mshiruesi i mshiruesve! (El-Muminun, 118) E pastaj t bhej prej atyre q besuan, q kshilluan njri-tjetrin pr durim dhe q kshilluan pr mshir (pr ndihm). (El-Beled, 17)

206

MSHIRA N SUNET
Muhamedi a.s. ka thn: Zoti mshiron, nga robrit e Tij, ata q jan t mshirshm. Ata q jan t mshirshm i mshiron Mshiruesi. Mshironi ata q jan mbi tok, tju mshiroj Ai q sht n qiell. Mshira sht litar prej t Gjithmshirshmit. Kush e lidh at, Allahu do t ndrlidhet me t, e kush e ndrpret, Allahu ndrpret lidhjet me t. (Tirmidhiu) Kush nuk sht i mshirshm ndaj njerzve, Allahu nuk sht i mshirshm ndaj tij. (Transmeton Buhariu, Muslimi, Tirmidhiu dhe Ahmedi) Nuk do t besoni prderisa nuk mshironi. Shembulli i muslimanve n dashuri t ndrsjellt mes vete, n harmoni mes vete dhe n mshir mes vete sht njsoj si shembulli i trupit, q kur t rnkon nj organ i trupit, ather tr trupi ndien dhembje dhe rnkon.

207

MSHIRA E PEJGAMBERIT s.a.v.s.

Emr i Pejgamberit s.a.v.s. sht Mshir. Nj dit, nj burr i thot Pejgamberit s.a.v.s.: O i Drguar i Allahut, lute Zotin q ti shkatrroj idhujtart. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Vrtet, Zoti nuk m ka drguar pr t mallkuar, por pr t mshiruar. Ka prej tyre q e ofendojn Pejgamberin, e thon: Ai sht br vesh (beson ka dgjon). Thuaj: Ai sht vesh i t mirs suaj (dgjon t mirn dhe vepron, e jo t keqen), ai beson All-llahun (ka i thot), u z bes besimtarve dhe sht mshirues pr ata q besuan nga mesi juaj, e ata q nuk e ln t qet t drguarin e All-llahut, ata kan dnim t dhembshm. (Et-Tevbe, 61) Pejgamberi s.a.v.s. sht pejgamber i mshirs, mshirues i udhzimit, mshirues i umetit t tij, dhe mshirues i t gjith botve.

208

MSHIRA E PEJGAMBERIT S.A.V.S. NDAJ FMIJVE

Muhamedi s.a.v.s. e ka pasur nj vajz, e cila quhej Zejnebe. Pasi q Zejnebeja ishte martuar e kishte nj djal, mirpo djali i saj smuret dhe ishte pran vdekjes. Zejnebeja e lajmron Pejgamberin s.a.v.s. Kur shkon Pejgamberi s.a.v.s. dhe e sheh foshnjn duke rnkuar nga dhimbjet dhe po vdiste, Pejgamberi s.a.v.s. filloi t qaj. Sead bin Muadhi i habitur i thot: A po qan o Pejgamber i Allahut?! Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Po, o Sead, kjo sht mshir q Zoti e vendos n zemrat e robrve t Vet.

209

IBRAHIMI A.S. ME ZJARRPUTISTIN

N Kuran jan prmendur 28 pejgamber. Prej tyre nga Ulul Azmi (Elits s pejgamberve) sht Ibrahimi a.s. Ai i donte udhtart, musafirt, dhe do her kur shihte ndonj kalimtar i jepte ushqim. Nj dit e takon nj kalimtar q ishte zjarrputist. Kur Ibrahimi a.s. e ndez zjarrin, i moshuari i prulet zjarrit duke e adhuruar. Kur e kuptoi Ibrahimi a.s. se ai ishte adhurues i zjarrit, me t shpejt i brtet dhe e dbon nga vendbanimi i vet duke i thn: Po si ushqehesh me t mirat e Zoti dhe adhuron zjarrin?! Ti nuk e meriton t ushqehesh me ushqimet q na ka dhn Zoti. Pasi i moshuari del jasht, shkon Xhibrili te Ibrahimi a.s. dhe i thot se Zoti t thot: Un e kam duruar at pr 60 vjet, kurse ti nuk e durove vetm pr nj or?! Ather Ibrahimi a.s. del duke e krkuar plakun dhe e takon. Pasi e prshndet, e fton t hante dark tek ai. Plaku i thot: M par m dbove, e si sht e mundur, tani po m fton prsri? Ibrahimi a.s. i thot se Zoti m ka qortuar me sjelljen time ndaj teje. Kur plaku e kuptoi, i thot: Nj Zot i till e meriton t adhurohet, dhe beson n Zotin.

210

ISLAMI FE E MSHIRS
Udhheqsi i muslimanve, Salahudin Ejubi qndronte n shatorin e tij. Nj grua jomyslimane dshironte t hynte aty, mirpo rojet nuk e lejonin. Ajo filloi t qaj. Salahudin Ejubi e dgjon zrin e saj duke qar dhe urdhron rojet q ta lejonin t hyj brenda. Ajo kur hyri brenda i thot: Burri im sht robruar n luft, ndrsa hajnat m kan kidnapuar birin tim t vogl. Salahudin Ejubi ndjen dhembje, zemra e tij u trondit. Pr kt arsye urdhroi q burri i saj i robruar t lirohet, ndrsa ushtart tjer i urdhroi q tia gjejn birin e saj. Ushtart pas nj hulumtimi e gjejn djalin e saj dhe ia sjellin. Ajo u gzua pa mas. Salahudin Ejubi i thot asaj: Morali islam na obligon q t jemi t mshirshm pr t gjith njerzit. Gruaja thot: Po sa fe e mir na qenka kjo fe, e cila urdhron pr mshir dhe ndihm ndaj t dobtve. Pastaj ajo dhe burri i saj e pranojn islamin pasi q e kuptuan se Islami sht fe e mshirs.

211

MSHIRA NDAJ NJERZVE

Muhamedi s.a.v.s. ka qen dhe sht njeriu m i mshirshm n fytyrn e toks. E ka pasur zemrn e but, kraharorin e gjer. Nj dit, nj njeri i thot Pejgamberit s.a.v.s.: O i Drguar i Allahut, lute Zotin q ti shkatrroj idhujtart. Pejgamberi s.a.v.s. ia ktheu: Zoti nuk m ka drguar pr t mallkuar, por pr t mshiruar. Zoti i Lartmadhruar n hadith kudsij ka thn: Un jam Zoti dhe Un jam Mshiruesi, kam krijuar lidhjet e gjakut dhe emrin e saj e kam emruar nga cilsit e Mia. Kush i mban afr njerzit e farefisit, Zoti e mban at, e kush i largon ata, Zoti e largon at.

212

MSHIRA NDAJ PRINDRVE

Zoti i Lartmadhruar n Kuran na ka urdhruar q t lutemi pr mshir ndaj prindrve, ku thot: Dhe thuaj: Zoti im! Mshiroji ata t dy, sikurse m edukuan mua kur isha i vogl. (El-Isra, 24) Q nga lindja e fmijs, lind ndjenja e mshirs s ndrsjellt fmij-prindr dhe prindr-fmij. Nns i qan zemra kur qan fmija, prindi pikllohet kur fmija nuk sht i lumtur, ata e ndajn kafshatn e gojs, pr fmijt. Pr kt arsye edhe Zoti i Lartmadhruar ka thn: Zoti yt t ka obliguar q t mos adhuroni asknd tjetr prpos Tij, dhe t silleni mir me prindrit. (El-Isra, 24) Pra, adhurimi ndaj Allahut sht i ndrlidhur me respektin dhe mshirn ndaj prindrve.

NNA ME FOSHNJN E SAJ

N kohn e Pejgamberit s.a.v.s. nj grua kishte qen e robruar. Kur e sheh nj fmij t vogl n mesin e robrve, e prshkoi ngrohtsia dhe dashuria pr t, ndjente mallngjim dhe dashuri pr t, edhe pse nuk e njihte. Pejgamberi s.a.v.s. kur e pa kt ngjarje i pyeti sahabt: ka mendoni, a mundet kjo grua t hedh fmijn n zjarr? Sahabt i prgjigjen: Jo! Ather Pejgamberi s.a.v.s. u tha: Vrtet Allahu i Madhruar sht m i mshirshm ndaj robrve t vet se sa kjo grua ndaj fmijs.

213

MSHIRA NDAJ FMIJVE

Njra prej vajzave t Pejgamberit s.a.v.s. i drgon t fala Pejgamberit s.a.v.s. dhe i tregon se nj fmij i saj ka vdekur. Pejgamberi s.a.v.s. i prcjell selamin dhe i thot: Vrtet Allahu jep dhe merr. do gj sht e caktuar te Ai pr afatin e vdekjes, pr kt arsye duro dhe llogarit n shprblim. Pr s dyti e fton. Ather Pejgamberi s.a.v.s. shkon dhe e merr fmijn e saj n kraharor dhe syt e tij i mbushen me lot. Sead bin Ubadete r.a. i thot: O i Drguar i Allahut, sht kjo, pse po qan?! Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Kjo sht mshira, t ciln Allahu e ka caktuar t jet n zemra t robrve t Tij. Vrtet Allahu prej robrve t Tij i mshiron t mshirshmit. Ekrea bin Habisi ka qen shok i Pejgamberit s.a.v.s. Ai i kishte dhjet fmij dhe asnjrin prej tyre nuk e kishte puthur asnjher. Nj dit prej ditve e sheh Pejgamberin s.a.v.s. duke e puthur nipin e tij, Hasanin r.a. - djalin e Alijut r.a. N at ast, Ekrea bin Habisi habitet dhe i habitur e pyet: A kshtu i puthni fmijt tuaj?! Po ne nuk i puthmi asnjher. Ather Pejgamberi s.a.v.s. befasohet pr ashprsin dhe ngurtsin e tij me fmijt e tij dhe fillon ta qortoj me nj qortim t rrept: far mund t bj ather kur Allahu nga zemra jote e ka hequr mshirn. Muhamedi s.a.v.s. ia trheq vrejtjen dhe i thot: Kush nuk mshiron nuk mshirohet.

214

MSHIRA NDAJ JETIMVE

Jetimi sht pjestar i shoqris, atij i ka humbur prindi q nga vegjlia dhe nuk ka udhzues, kujdestar dhe mbikqyrs. Nse ai lihet anash, dmtohet shoqria n prgjithsi. Zoti i Lartmadhruar i ka thn Pejgamberit s.a.v.s.: Ndrsa, sa i prket jetimit, mos i brtit. (Ed-Duha, 9) Prkujdesjen dhe mirsjelljen ndaj jetimit Zoti i Lartmadhruar e konsideron cilsi t besimtarve ku thot: Ata jan q pr hir t Tij u japin ushqim t varfrve, jetimve dhe t znve robr. Ne po ju ushqejm vetm pr hir t Allahut dhe prej jush nuk krkojm ndonj shprblim e as falnderim. Ne i friksohemi (dnimit) Zotit ton n nj dit q fytyrat i bn t zymta dhe sht shum e vshtir. Po Allahu i ruajti ata prej sherrit t asaj dite dhe u dhuroi shklqim n fytyra e gzim t madh. (El-Insan, 8-12) Transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Un dhe prkujdessi i jetimit do t jemi n xhenet s bashku (kshtu, duke br me shenj), duke i bashkuar dy gishtat e dors. Nj njeri sht ankuar te Pejgamberi s.a.v.s. se sht i ngurt n zemr. Ather Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Lmoje kokn e jetimit dhe ushqeji t varfrit. (ather do t t zbutet zemra). (T mendoni) Pr kt bot dhe pr botn tjetr. Dhe t pyesin ty pr jetimt. Thuaj: Po ti ndihmoni n punt e tyre sht m mir, e nse i przieni (pasurin e tyre me tuajn), ata jan vllezrit tuaj. Allllahu di t dalloj qllimkeqin nga qllimmirin. E sikur t dshironte All-llahu do tju rndoj. All-llahu sht m i fuqishmi, m i urti. (El-Bekare, 220) Ata q e han pa t drejt pasurin e jetimve, n t vrtet ata han at q mbush barkun e tyre zjarr dhe do t futen n zjarrin e xhehennemit. (En-Nisa, 220)
215

A e ke par ti (a e sheh) at, q prgnjeshtron prgjegjsin dhe llogarin n botn tjetr? Po ai sht q e prz n mnyr t vrazhd jetimin. (En-Nisa, 220)

MSHIRA DHE KUJDESI NDAJ JETIMVE

Musa a.s. ka qen pejgamber. Gjat nj udhtimi sht shoqruar me Hidrin a.s. N at udhtim ka msuar shtje shum interesante prej Hidrit pasi q Hidrit a.s. i sht dhn cilsia e mshirs dhe dituria prej Allahut. Duke udhtuar Musa a.s. dhe Hidri arrin n nj qytet. Aty krkojn ushqim dhe vendstrehim, mirpo banort ishin koprrac, ata as nuk u japin ushqim dhe as nuk i vendstrehojn. Duke kaluar n ann tjetr t qytetit e shohin nj mur t vjetr, i cili ishte duke u rrzuar, e q rrzimi i atij muri do ti dmtonte kalimtart dhe do t rrezikonte gjendjen e banorve. Hidri a.s. i thot Musaut a.s. q ta riparojn at mur. Pasi q e riparojn Musa a.s. i thot: Po pasi e riparuam t krkojm kompensim. Mirpo Hidri i thot: Jo, nuk do t krkojm kompensim, sepse murin e kam riparuar pr arsye tjetr. Arsyeja sht se nn mur ishte vendosur nj thesar i dy jetimve, e rrzimi i atij muri do t zbulonte thesarin e tyre, e at do ta merrnin ai popull koprrac. Kshtu q pas riparimit, fmijt jetim do t rriten, e pasi q t rriten Zoti do tua mundsoj atyre dy jetimve q t arrijn deri te zbulimi i atij thesari. Pr kt ngjarje Zoti i Lartmadhruar n Suretu ElKehf thot:
Vazhduan t shkojn deri sa arritn te banort e nj qyteti q prej tyre krkuan tu japin ushqim, po ata nuk deshn ti pranojn si musafir (e as ti ushqejn), e ata t dy gjetn aty nj mur q gati po rrzohej, e ai e drejtoi at (murin). (Musai) Tha: Sikur t kishe dashur do tu merrje shprblim pr kt! Ai (i dijshmi) tha: Tash ka ardhur koha e ndarjes mes meje dhe mes teje, e un do t tregoj pr domethnien e asaj q nuk munde t kesh durim!

216

Sa i prket anijes, ajo ishte pron e do t varfrve q veprojn n det, e un desha ta bj at me t meta, ngase para tyre ishte nj sundues q grabiste do anije (t aft - pa t meta). Sa i prket djaloshit, dy prindrit e tij ishin besimtar, e u friksuam se ai do ti shpie ata t dy n humbje e n mosbesim. Deshm q Zoti i tyre tu jap n vend t tij nj m t mir se ai dhe m t afrt n respekt dhe n mshir (ndaj prindrve). Prsa i prket murit, ai ishte i dy djelmoshave jetima t atij qyteti, e nn t ata kishin nj thesar (ari) dhe babai i tyre ka qen njeri i mir, e Zoti yt dshiroi q ata dy (jetima) ta arrijn pjekurin e vet dhe ta nxjerrin ata vet thesarin e tyre. Kjo ishte mshir e Zotit tnd (ndaj tyre). Dhe un nuk e punova tr at sipas bindjes sime (po sipas udhzimit t Zotit). Ky, pra, sht sqarimi i asaj pr t ciln nuk munde t kesh durim! (El-Kehf, 77-82)

217

DUAJA E JETIMIT
Nj pijanec dehej dhe pr do dit mkatonte. Nj dit t ftoht dimri prderisa kalonte npr nj rrugic, aty she nj fmij duke qar prej urie, e q dridhej. Pasi q bisedon me t e kuptoi se ai ishte jetim. Jetimi e impresionoi kshtu q i dha ushqim, e hoqi pallton e tij dhe ia veshi q ta mbroj nga t ftohtit dhe shkon n shtpi ku bie n gjum t thell. N gjum sheh ndrr se ka ndodhur Dita e Kijametit, njerzit jepnin llogari. E Sheh veten e tij se si melekt e trhiqnin pr ta shpjer n zjarr t Xhehenemit. Mirpo gjat rrugs e sheh se si jetimi lutej q atij ti falen gabimet. Allahu ia pranon lutjen jetimit dhe urdhron melekt q mos ta dnojn pasi q ishte sjell mir me jetimin. Njeriu zgjohet nga gjumi, kur e sheh veten n shtrat krkon falje nga Allahu dhe e la alkoolin dhe mkatet dhe vendos q gjithmon tu ndihmoj jetimve.

MSHIRA NDAJ TRUPIT

Njeriu sht i mshirshm ndaj trupit t tij kur largohet nga gjrat q e dmtojn shndetin e tij, si alkooli duhani etj, etj. Si mund t jet njeriu i mshirshm ndaj t tjerve, kur nuk sht i mshirshm ndaj vetes s tij?!

218

MSHIRA NDAJ KAFSHVE

N nj hadith, Pejgamberi s.a.v.s. tregon: Prderisa nj njeri udhtonte, e kap etja, e gjen nj pus t thell, zbret n t dhe pi uj. Pastaj del nga pusi, kur e sheh nj qen duke guluar, i cili nga etja hante bim. Njeriu thot: Kt qen e paska kapluar etja, sikur q m kishte kapluar mua! Andaj zbriti n pus, e mbushi kpucn e vet me uj, pastaj e kapi pr goje, e ngriti dhe i dha uj qenit. Kt veprim Allahu ia pranoi dhe e fali. Shokt i than: O Pejgamberi i Allahut, a edhe pr kafsht shprblehemi? Pejgamberi s.a.v.s. u thot: Pr do gjalles ka shprblim. Prderisa pr mshirn ndaj qenit falen gabimet, ather far shprblimi ka pr mshirn ndaj njerzve?!

ZOGU ME ZOGJT E SAJ

Transmetohet nga Abdullahu r.a. se ka thn: Prderisa udhtonim me Pejgamberin s.a.v.s., pr nj ast Pejgamberi s.a.v.s. u ndal pr t kryer nj pun t tij. Ndrsa ne duke pritur pam nj zog me dy zogj t vegjl t tij. I morm zogjt e vegjl. Kur u kthye zogu dhe nuk i pa t vegjlit e tij, u shqetsua shum. N at moment erdhi edhe Pejgamberi s.a.v.s. dhe pyeti: Kush i shkaktoi shqetsim ktij zogu, duke ia marr t vegjlit e saj? Kthejani zogjt e saj, kthejani zogjt e saj. Bhuni t mshirshm ndaj saj. Po ashtu Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kurr nuk do t besoni, prderisa nuk bheni t mshirshm.

219

DEVEJA, E CILA KA QAR

Nj dit Pejgamberi s.a.v.s. hyri n kopshtin e nj Ensari (shok t tij). Aty i afrohet deveja dhe nga syt e saj pikonin lot. Pejgamberi s.a.v.s. me duart e tij fisnike frkon deven pr koke, e ajo pushon s qari dhe qetsohet. Pejgamberi s.a.v.s. krkon pronarin e deves. Vjen nj djalosh dhe i thot: Ajo sht e imja, o Pejgamber i Allahut. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: A nuk i friksohesh Allahut pr shkak t ksaj kafshe, q Allahu ta ka dhn n pronsi? Ajo po m ankohet se nuk po e ushqen sa duhet dhe se po e lodh pr s teprmi, duke e ngarkuar shum.

MACJA
Islami nuk lejon zemrgurtsi, qoft edhe ndaj kafshve. Islami ua z pr t madhe atyre q nuk kujdesen pr dhembjet e tyre, andaj edhe ka sqaruar se njeriu pr nj t keqe q ia bn kafshs hyn n xhehenem. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Ka hyr nj grua n zjarr t xhehenemit, nga shkaku se e ka lidhur nj mace dhe as nuk e ka ushqyer, as nuk e ka ln t lir q t haj prej ushqimeve n tok. (Buhariu)

220

N XHENET DO T HYJM ME MSHIRN E ALLAHUT

Pejgamberi s.a.v.s. na ka treguar se, m hert, derisa ishte Xhibrili m ka thn: O Muhamed, pasha At, i Cili t ka drguar me t vrtetn dhe pr vrtetsi, sht nj rob prej robrve t Allahut, i cili e ka adhuruar Allahun n nj maje t nj mali, t nj ujdhese, pesqind vjet. Ujdhesa ka qen e vogl tridhjet pllmb gjatsi dhe tridhjet pllmb gjersi, ndrsa deti me gjatsi n seciln an t ujdhess 4000 fersah. Allahu i Lartmadhruar ka mundsuar q n at ujdhes t jet nj burim uji sa gishti, i cili buronte uj t mbl, i cili rridhte teposht, dhe aty nj sheg, e cila pr do nat jepte nga nj frut t pjekur pr tu ushqyer ditn. Kur bhej nat zbriste dhe merrte abdest, e merrte shegn dhe e hante, pastaj i falej Zotit t Lartmadhruar. Pastaj e ka lutur Allahun q tia merrte shpirtin n sexhde dhe q trupin e tij mos ta prishte toka, me qllim q kur t ringjallet, t ringjallet duke br sexhde. Pastaj ka vazhduar t tregoj: Ashtu edhe ka ndodhur. Dhe prderisa ne ecnim, lart e posht, e pam nj shenj prej ku do t ringjallet n Ditn e Kijametit. Ai do t qndroj para Allahut t Lartmadhruar dhe Zoti do t thot: Qojeni robin Tim n Xhenet me mshirn Time. Ai thot: O Zoti im. Me veprn time. Zoti thot: Qojeni n Xhenet me mshirn Time. Ai thot: O Zoti im! Me veprn time. Zoti thot: Qojeni n Xhenet me mshirn Time. Ai thot: O Zoti im! Me veprn time. Ather Zoti u thot melekve: Peshojani begatit e Mia me veprat e tij. Kur ia masin n peshoj, shohin se vetm shqisa e shikimit nivelizohet me adhurimin pesqindvjear. Ndrsa tr begatia tjetr e trupit t tij ishte shtes. Dhe Zoti thot: Qojeni robin tim n zjarr. Derisa e zvarritnin pr n zjarr, ai thrret: O Zoti im, me mshirn Tnde m qo n Xhenet. Zoti thot: Kthejeni. Pasi q e kthyen qndron para Zotit, e Zoti i thot: O robi Im! Kush t ka krijuar kur nuk ke qen fare? Ai prgjigjet: Ti, o Zot. Zoti i thot: Ti e krijove
221

veten apo t krijova me mshirn Time? Zoti i thot: Kush t ka forcuar pr adhurim pesqindvjear. Ai thot: Ti o Zoti im.

SI SHPRBLEHEN T MSHIRSHMIT
T mshirshmit i do Allahu dhe i shprblen me Xhenet. I mshiron Allahu dhe i afron pran Tij. T mshirshmit i don njerzit, iu afrohen atyre dhe kan respekt pr ta. I mshirshmi i ngjason Pejgamberit s.a.v.s. n sjellje dhe shokve t tij.

222

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se:
- Cilsia e mshirs sht cilsi e Zotit t Lartmadhruar; - I Drguari i Allahut ka qen i but dhe i mshirshm ndaj besimtarve; - Mshira ndaj t vegjlve e t mdhenjve sht cilsi e besimtarve; - Mshira ndaj kafshve sht cilsi e besimtarve; - Xheneti sht shprblimi pr t mshirshmit; - Xhehenemi sht dnim pr t pamshirshmit; - Ai i cili e ka zemrn e ngurt nuk hyn n xhenet, sepse Allahu nuk e do zemrgurin; - Zemrgurin nuk e duan njerzit dhe largohen prej tij; - Allahu nuk i mshiron ata, t cilt nuk i mshirojn njerzit.

223

PRFUNDIM
T kujtojm hadithin Zoti mshiron nga robrit e Tij ata q jan t mshirshm. Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

224

BUJARIA DHE FISNIKRIA

Planprogrami i muslimanit t vogl

21

225

226

BUJARIA
Bujaria sht prej cilsive m t lavdruara tek Zoti i Lartmadhruar. Zoti sht Bujar dhe Fisnik. Nga Bujaria e Tij furnizohen t gjitha krijesat, nga bujaria e Tij sht se i fal mkatet e robrve t Tij dhe i pranon lutjet e tyre. Bujaria absolute buron vetm nga Zoti i Lartmadhruar. Bujaria sht moral, i cili mbulon t metat, largon fatkeqsit dhe lehtson krizat. Bujari sht afr Zotit, afr Xhenetit dhe afr me njerzit, ndrsa dorshtrnguari sht larg Zotit, larg Xhenetit dhe larg njerzve. Bujaria mund t jet: bujaria me pasuri dhe bujaria me shpirt. do cilsi e mir, nga e cila prfitojn dhe kan dobi t tjert quhet Bujari. Bujaria e shton respektin e t tjerve ndaj teje. Grad e lart e bujaris sht fytyra e elur dhe buzqeshja. Njerzit m bujar n bot jan ata q dhurojn dhe japin veten dhe shpirtin e tyre ashtu si kan vepruar banort e Medins (ensart) dhe t Meks (muhaxhirt) kur Muhamedi s.a.v.s. e ka br hixhretin. T gjith pejgambert kan qen bujar, ndrsa bujari m i madh ndr njerzit sht Pejgamberi yn, Muhamedi s.a.v.s. Bujaria sht shum llojesh: - Bujaria me vetveten. Ktu kemi t bjm ather kur njeriu sht fisnik me veten e tij, nuk sht koprrac, q veten e tij mos ta ushqej, mos ta veshmbath dhe mos tia plotsoj nevojat vetes s tij. - Bujaria me t tjert. Ktu kemi t bjm me t vepruarit e do vepre lavdruese dhe largimi ndaj do vepre t keqe, qoft me fjal, qoft me vepr. Fisniku i kryen detyrat ndaj Allahut, fal namazin, agjron ramazanin, jep zekatin, largohet nga t ndaluarat, i vepron ato me t cilat sht urdhruar. Fisniku i kryen edhe detyrat ndaj t tjerve, p.sh.: i
227

mban lidhjet farefisnore, viziton t smurt, e nderon musafirin, e ndihmon t drejtn dhe nuk e prkrah t padrejtn.

FISNIKRIA E ALLAHUT
Emr i bukur, prej 99 emrave t bukur t Allahut sht emri i Zotit El-Kerim-Fisnik. N ajetet e para, t cilat i kan zbritur Pejgamberit s.a.v.s. Zoti i Lartmadhruar thot: Lexo! Se Zoti yt sht m Fisniku! (El-Alek, 3) N ajet tjetr Zoti i Lartmadhruar thot: O njeri, po t mashtroi ty kundrejt Zotit tnd q sht Fisnik, i Cili t krijoi, t prsosi dhe t drejtoi. T formsoi n formn q Ai dshiroi! (El Infitar, 6-8) Emri i Zotit, Bujar, Fisnik sht se Ai sht formdhns i t gjitha krijesave. Bujaria absolute buron vetm nga Zoti i Lartmadhruar.

228

FISNIKRIA N KURAN
N suretu Ibrahim Zoti i Lartmadhruar thot: Allahu sht Ai q ka krijuar qiejt dhe Tokn; Ai zbret ujin nga qielli e me t jep frutat pr tu ushqyer ju; dhe ju jep juve q t shfrytzoni anijet pr t lundruar me to npr dete, me autorizimin e Tij dhe u jep q t shfrytzoni lumenjt. (Ibrahim, 31) Po ashtu n suretul Hadid: Besoni n Allahun dhe t Drguarin e Tij dhe shpenzoni nga ato ka Ai ju ka ln n dispozicion juve, se ata q kan besuar nga ju dhe kan shpenzuar, pr ta ka shprblim t madh! (El-Hadid, 7) N suretul Bekare Zoti i Lartmadhruar thot: Shembulli i atyre q shpenzojn pasurin e tyre n rrug t Allahut jan si shembulli i atij q mbjell kokrr nga e cila mbijn shtat kallinj, dhe do kalli ka nga njqind kokrra Allahu ia shton shprblimin m tepr atij q do, se Allahu sht i Ditur dhe Mirbrs. (El-Bekare, 261)

229

FISNIKRIA N SUNET
Pejgamberi s.a.v.s. n shum hadithe ka treguar pr fisnikri. Pejgamberi s.a.v.s. ka qen shembull tipik pr bujari dhe fisnikri. Ai jepte dhe shprndante vazhdimisht. Kur i krkohej dika q e kishte gjithmon e jepte. I donte fisnikt dhe bujart dhe kshillonte t tjert pr fisnikri. Prej haditheve t tij po prmendim me sa vijon: O bir i Ademit, jep pasuri (t tjerve) do t t jepet ty. (Muttefekun alejhi) Kur sht pyetur Pejgamberi s.a.v.s. se cilat vepra jan m t mirat. Ai sht prgjigjur: T ndihmosh me ushqim dhe t prshndetsh me selam at t cilin e njeh dhe q nuk e njeh. (Muttefekun alejhi) Muhamedi s.a.v.s. e ka konsideruar plotsim t besimit nderimin e musafirit kur ka thn: Kush beson n Allahun dhe Ditn e Gjykimit le ta nderoj musafirin. (Muttefekun alejhi) N nj hadith tjetr Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: N do mngjes, kur robrit zgjohen, dy melek zbresin. Njri thot: O Zoti im, ai q jep shtoja pasurin. Ndrsa tjetri thot: O Zoti im, atij q nuk jep mos ia shto pasurin. (Muttefekun alejhi) Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Bujari sht afr Zotit, afr Xhenetit dhe afr me njerzit. Kurse dorshtrnguari sht larg Zotit, larg Xhenetit dhe larg njerzve.

230

KURANI PR KOPRRACIN
Koprraci vetm tubon pasuri, numron, llogarit, fsheh, nuk tregon, nuk ia jep t drejtn t varfrve, nuk e jep zekatin, ankohet me skamje. Pr ta Zoti i Lartmadhruar thot: Mos t mendojn se ata q bjn koprraci me far u ka dhn Allahu nga mirsit e Tij se sht n dobi t tyre, prkundrazi sht n dm t tyre. S shpejti gjrat, pr t cilat jan treguar dorshtrnguar do tu lidhen pr qafe n Ditn e Kijametit. Allahut i mbesin trashgim qiejt dhe toka. Allahu e di mir at q veproni. (Ali Imran) Koprracia sht veti me t ciln nuk knaqet koprraci vetm me koprracin e tij, por dshiron q edhe t tjert ti bj koprrac. Pr t tillt Zoti i Lartmadhruar thot: T cilt vetm bjn koprraci dhe krkojn edhe t tjert t bjn koprraci. E kush bhet koprrac, le ta dij se Allahu sht i Begatshm, i Lavdishm. (El-Hadid, 24)

231

PRANOJENI ISLAMIN
I Drguari i Allahut, Muhamedi a.s. ka qen bujar dhe fisnik. Ai ishte i prgatitur q gjithmon t ofronte ndihm dhe t jepte. Disa prej njerzve e kan prqafuar Islamin duke prjetuar fisnikrin dhe bujarin e Pejgamberit s.a.v.s., pra pasi q Muhamedi a.s. iu ka dhn atyre. Mirpo, m von pasi q ata i kan mbushur zemrat e tyre me dritn e Islamit, ather i Drguari i Allahut s.a.v.s. sht br m i dashur te ta se e tr pasuria e ksaj bote. Pejgamberi s.a.v.s. kishte nj bagti delesh. Nj njeri, i cili jetonte afr atyre dy brigjeve, kur e sheh duke i kullotur delet aty, i plqejn dhe shkon te i Drguari i Allahut s.a.v.s. dhe ia krkon bagtin. Pejgamberi s.a.v.s. pa u menduar shum ia jep. Ai njeri e merr bagtin, gzohet shum dhe shkon te populli i tij dhe u thot atyre: O populli im! Pranojeni Islamin, se, pr Zotin, Pejgamberi s.a.v.s. nuk i frikohet varfris, ai sht bujar dhe fisnik. N lidhje me kt, Enes bin Maliku ka thn: Nse nj njeri e pranon Islamin vetm pr t prfituar kt bot, pasi q t bhet musliman, ather Islami i bhet m i dashur se e tr bota dhe gjith ka ka n t. (Muslimi)

232

JUSUFI a.s.
Fisnikria sht cilsi, e cila i prmbledh t gjitha llojet e mirsive. sht e kundrta e koprracis. Kur sht pyetur Pejgamberi s.a.v.s. se kush sht njeriu m fisnik, sht prgjigjur: Ai, i cili sht m i devotshmi. Por, kur thon se ne kemi pr qllim se cili sht m fisniku konkretisht. Ather Muhamedi s.a.v.s. u thot: Njeriu m fisniku sht Jusufi, i drguari i Allahut, djali i t drguarit t Allahut, dhe djali i dashamirit t Allahut. (Buhariu) Pejgamberi s.a.v.s. e ka titulluar Jusufin a.s. me titullin Fisnik nga shkaku se te ai jan prmbledhur t gjitha virtytet e mira. Pra, prej grads s pejgamberis, pastaj dituris, bukuris, ndrgjegjes, turpris, fisnikris, drejtsis. Ai ka qen prej atyre q kishte njohuri edhe pr kt bot edhe pr botn tjetr. Ka qen prej lozes s pejgamberve dhe ka pasur moralin e bukur.

233

GARA N T MIRA
Sahabt jan edukuar n shkolln e Pejgamberit s.a.v.s. Ata gjithmon kan garuar n t mira. Mirpo Ebu Bekri Sidiki gjithmon ua kalonte. Nj her Pejgamberi s.a.v.s. kishte krkuar q ata t jepnin sadaka. Q t gjith shpejtojn q ta kryejn urdhrin e Pejgamberit s.a.v.s. Omer bin Htabi shkon n shtpin e tij dhe e merr gjysmn e pasuris dhe e sjell para t Drguarit t Allahut s.a.v.s. Ai mendon n vetvete se ksaj radhe ia kam kaluar Ebu Bekri Sidikit. Kur e dorzon, Pejgamberi s.a.v.s. i thot: Sa pasuri ke ln n shtpin tnde, pr familjen tnde? Ai i thot: Gjysmn tjetr. Pra, aq sa t kam sjell. Pas pak astesh vjen Ebu Bekri Sidiki dhe e sjell tr pasurin e tij dhe ia dorzon Pejgamberit s.a.v.s. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: O Ebu Bekr, sa ke ln pasuri pr familjen tnde? Ebu Bekri thot: Ua kam ln pasuri Allahun dhe t Drguarin e tij. Ather Omeri thot: Pr Zotin, ktij nuk mund tia kaloj askush pr asgj (duke pasur pr qllim Ebu Bekri Sidikin).

234

FISNIKRIA E OTHMANIT r.a.

Othmanit r.a. sht dhndri i dy bijave t Muhamedit a.s. Ai sht halifeja i tret i drejt i muslimanve. Ka qen tepr bujar dhe fisnik. Prderisa Muhamedi a.s. ka br hixhretin n Medine, atje ishte nj pus (burim) me uj, i cili ishte uji m i miri i Medins. Pronari i ujit kt uj e shiste me t holla. Pejgamberi s.a.v.s. thot: Kush mund ta blej kt uj dhe tu jap muslimanve falas uj, q ata t mos blejn m? Ather shpejton Othmani r.a., e blen ujin i pari dhe e len vakf pr t pir uj muslimant. Xhamia n Medine, prderisa numri i falsve shtohej, oborrin e kishte t ngusht. Muhamedi a.s. thot: Kush mund ta blej pronn prreth q t zgjerohet hapsira e oborrit t xhamis? Ather shpejton Othmani r.a., e blen at pron i pari dhe e len vakf pr zgjerimin e oborrit t xhamis. Kur Pejgamberi s.a.v.s. nisej pr n betejn e Tebukut, muslimant kishin nevoj pr prgatitje luftarake, mirpo ata ishin t varfr. Muhamedi s.a.v.s. thot: Kush e mobilizon ushtrin pr luft kur ka nevoj, ai e fiton Xhenetin, shpejton Othmani r.a. i pari dhe e mobilizon ushtrin prej pasuris s tij.

TREGTIA PROFITABILE
Abdurrahman bin Avfi r.a. ka qen tregtar i suksesshm. Me tregti ai ka fituar shum pasuri, mirpo me pasurin e tij ka br tregti me Allahun dhe ka fituar shprblime, sepse ai vazhdimisht jepte n rrug t Allahut. Ai nuk dshironte q vllezrit e tij t mos ken strehim dhe q t jen t uritur. Transmetohet se n kohn e Pejgamberit s.a.v.s. gjysmn e pasuris s tij e ka dhn sadaka.
235

Po ashtu transmetohet se nj her tjetr i ka dhn pesqind kuaj n rrug t Allahut. Nj her tjetr Abdurrahman bin Avfi i ka dhn pesqind deve n rrug t Allahut.

FALJA E BORXHEVE
Kajs bin Seadi r.a. kishte nj ar, at ar ia shet Muavi bin Ebi Sufjanit r.a. pr nntdhjet mij dinar. Gjysmn e t hollave ua jep si dhurat njerzve, ndrsa sa i prket gjysms tjetr, ai e thrret nj banor t Medins dhe i thot q t dal npr qytet dhe t thrret: Kush ka nevoj pr t holla le t shkoj te Kajs bin Seadi r.a. q t huazoj. Kajs bin Seadi, do njeri q huazonte t holla te ai i regjistronte n nj fletregjistr. Pas nj kohe Seadi smuret, mirpo si i smur nuk e vizitonte asnj njeri. Ather i thot bashkshortes s tij: Prse nuk po m vizitojn njerzit? Ajo i prgjigjet: Ata kan turp, pasi q t kan borxh ty, e ende nuk e kan lar borxhin. Ather Seadi i merr regjistrat dhe ua drgon q t gjithve duke i lajmruar ata se ua ka falur borxhin. T gjith gzohen dhe e falnderojn Seadin pr bujarin dhe fisnikrin e tij. Nuk kalon nj koh e shkurt dhe shtpia e Sead bin Kajsit mbushet me vizitor.

236

FISNIKRIA N FSHEHTSI
Qytetart e Bagdadit zgjoheshin n mngjes pr t krkuar pun pr ti ushqyer fmijt e tyre, mirpo, posa dilnin nga shtpit e tyre, kur shohin se n pragun e shtpis s tyre gjendeshin kuleta t mbushura me t holla. Ato kuleta ishin vendosur derisa ata ishin duke fjetur. Ata i merrnin t hollat dhe pyesnin veten me habi se prej nga kan ardhur kto t holla, kush i ka drguar kto t holla. Pas nj kohe e kuptojn se Ministri Abasit, Fadil bin Jahja e kishte urdhruar npunsin e tij q n prag t shtpis s secilit t varfr t vendoste kulet t mbushur me t holla. Kt ai e kishte br fshehurazi, ashtu q kjo vepr t ishte me sinqeritet t plot, vetm pr Allahun, dhe q mos ta shihte askush. Fadl bin Jahja ka qen fisnik, sa q vetm pr nj nat ka shpenzuar 100 000 dinar pr nevojtar. Ai tr buxhetin e vers e shpenzonte pr dimr, dhe tr buxhetin e dimrit e shpenzonte pr ver. T gjith e donin se, me t vrtet, ai ishte bujar dhe fisnik.

237

T HOLLAT DHE SHTPIN PO JUA DHUROJ

Nj njeri i mir kishte nj shtpi t bukur. Ai me familjen e tij jetonin t lumtur n at shtpi. N at shtpi kishte qetsi dhe paqe, secili e nderonte dhe e respektonte njri-tjetrin. Pas nj kohe paraqitet nj vshtirsi ekonomike, kshtu q vendosin ta shesin at shtpi. Nj blers lajmrohet pr ta bler at shtpi, t ciln e paguan me mimin e krkuar. Blersi e pranon shtpin, vendoset n t. Kur afrohet nata dgjon nj t qar jasht shtpie. E pyet dik: Prse po qan dikush jasht? I prgjigjet: Ata jan familja e atij, prej t cilit e ke bler kt shtpi. Po prse po qajn? Pyeti prsri. Ata prgjigjen: Po ata jan t piklluar dhe t mrzitur pr shtpin, t ciln e kan shitur. Blersi kishte qen njeri shum bujar dhe fisnik. Ndjen nj dhimbje pr familjen e shitsit t shtpis. Kshtu q urdhron shrbtorin e tij q t shkoj te ata dhe tu thot: T hollat, me t cilat e kam paguar shtpin mbani dhe po ashtu kt shtpi po jua dhuroj juve.

238

FISNIKRIA DHE T QAJTURIT

Na ishte njher nj njeri i pasur, ai ju premtonte shokve t tij ndihma dhe u ndihmonte, dhe do i varfr q i krkonte ndihm i ndihmonte. Aq shum jepte pasuri sa q i harxhohet e tra. T varfrit e dinin shtpin e tij dhe shkonin vazhdimisht te ai. Nj dit prej ditsh n dern e tij troket dikush n der. Kur e hap dern e sheh se ishte nj shok i vjetr, i cili kishte ardhur ti krkonte t holla. Njeriu e pranon, i ofron pritje dhe ia jep pasurin e fundit, e cila i kishte mbetur. Ai e falnderon dhe shkon. Pasi q shoku i tij shkon, ky kthehet n shtpi dhe fillon t qaj. Bashkshortja e tij e pyet: Prse po qan? Kishe arsye q t mos i jepje asgj, a po e sheh se nuk kemi asgj?! Ai e shikon bashkshorten e vet dhe i thot: Un nuk po qaj pr t hollat q ia dhash shokut tim t vjetr, por, po qaj se prse nuk i kam dhn shokut tim para se ai t vjen n kt gjendje t vshtir, sa q sht ngarkuar me borxhe. Pas pak kohe dikush troket n der. Njeriu mendon se ndokush ka ardhur t krkoj t holla, mirpo kur e hapi dern e sheh nj polic, i cili i kishte sjell nj shum t madhe t hollash dhe i thot: Zotria im ti ka drguar kto t holla q ti t kesh, ashtu q mos ta ndrpressh bujarin tnde. I pranoi t hollat, falnderoi Allahun dhe e kuptoi se vrtet Allahu nuk ia humb shprblimin atij q bn vepra t mira.

239

PASURIA JOTE DHE PASURIA E HUAJ

Aishja r.a. e kishte prer nj dele. Prej mishit t deles e kishte ndal shpatulln pr tu ushqyer me familje, ndrsa pjesn tjetr ua kishte shprndar t tjerve. Kur Muhamedi s.a.v.s. e pyet: far ka mbetur prej saj (deles)? Ajo i thot: Prej saj ka mbetur vetm shpatulla. Pejgamberi s.a.v.s. i thot: E gjith delja ka mbetur, prpos shpatulls. (Tirmidhiu) Nj dit tjetr, Pejgamberi s.a.v.s. i pyet sahabt: Cili prej jush e do m tepr pasurin e trashgimtarit t tij, se sa pasurin e vet personale? Ata prgjigjen: do njri prej nesh pasurin e vet e do m tepr. Pejgamberi s.a.v.s. pastaj u thot: Pasuria e tij sht ajo q e ka dhn, ndrsa pasuria e trashgimtarit t tij sht ajo q e ka ln pas!! (Buhariu)

240

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfundojm se: Bujaria dhe fisnikria jan prej cilsive t lavdruara te Zoti i Lartmadhruar; Bujari sht afr Zotit dhe afr Xhenetit; Bujaria shton respektin e t tjerve ndaj teje; T gjith pejgambert kan qen bujar dhe fisnik; Pejgamberi s.a.v.s. sht shembull pr fisnikri dhe bujari; Allahu i Lartmadhruar nuk i do koprract; Bujaria shprblehet nga Zoti i Lartmadhruar.

241

PRFUNDIM
T kujtojm ajetin kuranor: Shembulli i atyre q shpenzojn pasurin e tyre n rrug t Allahut jan si shembulli i atij q mbjell kokrr nga e cila mbijn shtat kallinj, dhe do kalli ka nga njqind kokrra Allahu ia shton shprblimin m tepr atij q do, se Allahu sht i Ditur dhe Mirbrs. (El-Bekare, 261) Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

242

VRTETSIA
Planprogrami i muslimanit t vogl

22

243

244

VRTETSIA
Vrtetsia sht e kundrta e gnjeshtrs. Vrtetsia sht virtyt i mir njerzor dhe sht prej vlerave m t mdha t moralit. Vrtetsia sht prej cilsive m t rndsishme t besimtarit. Vrtetsia sht baz e ndrtimit t shoqris dhe lumturis. do gj n jet sht e ndrlidhur me vrtetsin. Dobia dhe e mira njerzore varet prej drejtsis dhe vrtetsis. Aty ku ka drejtsi dhe vrtetsi ka zhvillim, prparim, paqe dhe lumturi. Me drejtsi dhe vrtetsi jan zhvilluar popujt, dhe deri sa e kan ruajtur drejtsin dhe vrtetsin kan qen n kulminacion t lumturis. Vrtetsia mund t jet me fjal dhe me vepr. Pr kt arsye thuhet: Filani sht i vrtet n punn e tij, i vrtet n fjal, i vrtet n luft, etj. T gjith pejgambert kan qen t vrtet n fjal dhe n vepra. Zoti i Lartmadhruar pr Ismailin a.s. n Kuran thot: Prkujto n libr Ismailin. Vrtet, ai ishte i vrtet n realizimin e premtimeve t veta. (Merjem, 54) Me kt cilsi sht dalluar Pejgamberi s.a.v.s. para zbritjes s Kuranit. Po ashtu me kt cilsi sht dalluar edhe shoku i tij, Ebu Bekri Sidiki, i cili ka qen halifeja i par. Shoqria e par islame ka jetuar n paqe dhe lumturi, sepse ata kan qen t drejt, kan folur dhe kan vepruar t vrtetn. Ata n do pore t jets kan qen t vrtet. Islami kujdeset q muslimant t edukohen, ashtu q zemrat e tyre t jen t iltra dhe gjuht e tyre t jen t pastra. Muslimani sht vrtet trim dhe nuk i friksohet askujt tjetr, pos Allahut. Ndrsa gnjeshtari sht frikacak, i cili u friksohet njerzve. Pejgamberi s.a.v.s. edhe para shpalljes e ka pasur titullin I vrtet. Sepse n jetn e tij ai kurr nuk ka gnjyer, por e ka folur vetm t vrtetn.
245

Pejgamberi s.a.v.s. i ka urdhruar q edhe sahabt t jen t vrtet.

E vrteta sht shum llojesh: - Vrtetsia me Allahun (ta njohsh Allahun, ti friksohesh dhe ti dgjosh urdhrat e Tij). - Vrtetsia me vetveten (q t mos jetosh n iluzione dhe shpresa t kota). - Vrtetsia me njerzit. - Vrtetsia n adhurim (q t thot at q beson dhe sht i bindur n t, dhe t flas at q duhet ta flas, t hesht at q duhet heshtur, dhe t veproj at q duhet vepruar). Zoti i Lartmadhruar besimtarve u thot: O ju q besuat! Friksojuni Allahut dhe bhuni me ata q jan t sinqert, t drejt, dhe t vrtet (n fjal dhe vepra). (Et-Tevbe, 119) Jan disa gjra q nuk duhet paraqitur haptazi edhe pse jan t vrteta, si p.sh.: bartja e fjalve t tjetrit, zbulimi i t metave t tjetrit, zbulimi i turpit t tjetrit, sekreti, etj. Nuk stabilizohet imani i robit, deri sa ti stabilizohet zemra; ndrsa nuk i stabilizohet zemra, derisa ti stabilizohet gjuha. Pr kt arsye Zoti i Lartmadhruar e ka msuar Pejgamberin s.a.v.s. t bj kt lutje: Thuaj (lutu): O Zoti im, m shpjer n vendhyrje t vrtet (ku do t jam dhe do t Jesh i knaqur) m bn t dal nga venddalja e vrtet (ku do t jem i knaqur, dhe do t Jesh i knaqur), dhe m dhuro nga Ti fuqi q do t m ndihmoj. (Isra, 80) Ktu jan gjasht shtje: - Hyrja n vrtetsi; - Dalja n vrtetsi; - Gjuha e vrtet; - Ulsja (vendqndrimi) i vrtet; - Qndrimi i vrtet; N Ditn e Kijametit Zoti i Lartmadhruar thot:
246

Kjo sht Dita n t ciln t vrtetve u sjell dobi vrtetsia e tyre. Atyre u takojn kopshtet, npr t cilat rrjedhin lumenjt e ku do t qndrojn prgjithmon. Allahu sht i knaqur me ta dhe ata jan t knaqur me Allahun. Kjo sht fitorja e madhe! (El-Maide, 119)

VRTETSIA N KURAN
Zoti i Lartmadhruar vrtetsin e ka prmendur n shum vende n Kuran, sa q edhe fen e ka simbolizuar me fjaln e vrtet. N Kuran Zoti i Lartmadhruar thot: Ai, i cili ka ardhur me t vrtetn dhe ai, i cili ka vrtetuar at, ata jan t devotshmit. (Ez-Zumer, 33) Fjala ka ardhur me t vrtetn sht pr Xhibrilin a.s., ndrsa fjala ka vrtetuar at sht pr Muhamedin s.a.v.s. Zoti i Lartmadhruar e ka cilsuar Veten i Vrtet, n ajetin ku thot: Dhe thuaje: Allahu ka folur t vrtetn. (Ali Imran, 95) Ndrsa, n ajetin tjetr: Dhe kush sht m i vrtet n fjal se sa Allahu. (En-Nisa, 122) Po ashtu vrtetsia sht cilsi e t gjith pejgamberve, ajo ka kan ftuar dhe ajo q kan premtuar n thirrjet e tyre sht e vrtet: Kjo sht ajo ka ka premtuar i Gjithmshirshmi dhe kan vrtetuar pejgambert. (Jasin, 41) Po ashtu vrtetsia sht cilsi e t mirve, ku Zoti i Lartmadhruar thot: Dhe ata, t cilt besojn n Allahun dhe n pejgambert e Tij, ata jan vrtetuesit. (El-Hadid, 9)

247

VRTETSIA N SUNET
Librat e hadithit jan t strmbushura me temat, t cilat flasin pr vrtetsin dhe rndsin e saj n jet. Por ne do t prmendim vetm disa prej tyre. Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Bhuni t drejt dhe flitni t vrtetn, sepse vrtetsia t udhzon pr n mirsi, e mirsia t shpie n xhenet, dhe prderisa njeriu flet t vrtetn dhe i prmbahet t vrtets, tek Allahu sht i regjistruar njeri i vrtet. Ndrsa rrena t shpie n kriminalitet, e kriminaliteti t shpie n xhehenem, dhe prderisa njeriu rren, tek Allahu sht i regjistruar rrenacak. (Muttefekun alejhi) Hatixheja r.a. i ka thn Muhamedit s.a.v.s.: Vrtet ti e bn ndrlidhjen farefisnore dhe e flet t vrtetn. (Buhariu) Kush thot La ilahe il-lallah, vrtetsisht, ai do t hyj n Xhenet. (Ahmedi) sht pyetur Pejgamberi s.a.v.s.: A mund t jet muslimani frikacak? sht prgjigjur: Po. A mund t jet koprrac? sht prgjigjur: Po. A mund t jet gnjeshtar? sht prgjigjur: Jo. (Transmeton Maliku)

248

PEJGAMBERI S.A.V.S. DHE VRTETSIA

Para Islamit Pejgamberi yn s.a.v.s. sht dalluar me besnikri dhe urtsi, kshtu q ai e ka marr titullin ES-SADIKUL EMIN I vrteti besnik. Ai ishte flamurtar i vrtetsis. Pejgamberi s.a.v.s. ka qen i vrtet n t folur, n vepr dhe n premtim. Ai ka pasur cilsin e vrtetsis n t gjitha format. Ai kurr nuk ka gnjyer. Nse dikush e pyeste pr dika Pejgamberin s.a.v.s., ai i jepte prgjigje t vrtet dhe t sakt. Nse dikush ia besonte ndonj send, ai e ruante at dhe ia kthente pronarit. Nse premtonte dika, e prmbushte premtimin. Pejgamberi s.a.v.s. i pengonte njerzit nga rrena, mosprmbushja e premtimit, mashtrimi, dhe thoshte: Shenjat e dyfytyrshit jan tri: - Kur flet rren; - Kur premton tradhton; - Kur ti besohet dika, nuk e kryen at q i besohet. Baza e besimit sht vrtetsia, ndrsa baza e dyfytyrsis sht rrena. Prkundr asaj q pabesimtart kan luftuar kundr Pejgamberit s.a.v.s. ia besonin gjsendet e veta n ruajtje. Dhe kur Allahu i Lartmadhruar e urdhroi Pejgamberin e Vet q ta bj hixhretin, ai krkoi prej Ali Ibn Ebi Talibit r.a. t mbetet n Meke dhe ti kthej gjsendet e besuara pronarve t tyre. Bekimi i Allahut dhe salavati qoft mbi Pejgamberi ton t Vrtet e Besnik!

249

VRTETSIA E PEJGAMBERVE
T gjith pejgambert kan qen vrtetues t s vrtets, por Kurani n mnyr t posame i prmend kta pejgamber. Pr Ibrahimin a.s. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Trego n libr pr Ibrahimin! Ai ishte njeri i s vrtets dhe pejgamber. (Merjem, 41) Pr Idrisin a.s. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Trego n libr pr Idrisin! Ai ishte njeri i s vrtets dhe pejgamber. (Merjem, 56) Pr Ismailin a.s. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Trego n libr pr Ismailin! Vrtet, ai ishte i sinqert n premtimet e veta, ishte i drguar dhe pejgamber. (Merjem, 54) Po ashtu edhe nna e Isa a.s., Merjemja ka qen e vrtet: Po ashtu nna e tij, e cila ka qen e vrtet. (El Maide, 75) N krye t pejgamberve pr vrtetsi ka qen Pejgamberi s.a.v.s., i cili me vrtetsi ka qen i njohur edhe para shpalljes. Pejgamberi s.a.v.s. ka qen edhe vrtetues, sepse ai sht, i cili ka besuar n Allahun dhe i ka vrtetuar fjalt e Tij, ka ardhur me t vrtetn e Allahut, po ashtu i ka vrtetuar edhe pejgambert e mparshm, edhe librat e tyre. Zoti i Lartmadhruar n Kuran thot: Ai, i cili ka ardhur me t vrtetn, e ka vrtetuar at, ata jan t devotshmit. 250

(Ez Zumer, 33)

EBU BEKRI SIDIKI

Halifeja i par i muslimanve sht Ebu Bekri Sidiki. Ai ishte fisnik, besnik, i dashur, i moralshm, mendjempreht dhe i vrtet. Ishte shok i ngusht i Muhamedit s.a.v.s. Prej tij e kan pranuar Islamin: Othmani r.a., Abdurrahman bin Avfi, Talha bin Ubejdullahu, Sead bin Ebi Vekasi dhe Zubejr bin Avami. Pasurin e tij e ka harxhuar pr Islam. Ai ka bler robr dhe i ka liruar, e prej tyre ka qen edhe Bilalli r.a. N vitin e dhjet Muhamedi s.a.v.s. e ka br Isran dhe Miraxhin. Israja sht udhtim i shkurtr nate, udhtim horizontal prej Mesxhidi Haramit n Mek e deri n Mesxhidi Aksa n Jerusalem. Ndrsa, udhtimi vertikal prej toke n lartsirat m t larta qiellore quhet Miraxh. Kur u kthye Muhamedi s.a.v.s. nga Miraxhi solli dhuratn m t muar pr ne, faljen e pes kohve t namazit. Kur i thon: O Ebu Bekr, a sht e vrtet se Muhamedi s.a.v.s. ka shkuar n lartsira qiellore?! Ebu Bekri thot: Nse e ka thn Muhamedi s.a.v.s. ather ai gjithmon e flet t vrtetn dhe sht e vrtet. Un e besoj edhe shpalljen e tij dhe do gj q i zbret prej Allahut. Pr kt arsye Pejgamberi s.a.v.s. e ka titulluar Vrtetues i s vrtets, pra Ebu Bekri Sidiki sht vrtetues i s vrtets.

251

E VRTETA SHT FUQI

Bilalli r.a. ka qen muezin i Pejgamberit s.a.v.s. Ai e kishte zrin e bukur. Nj dit prej ditve, s bashku me vllan e tij shkojn te nj familje kurejshite pr t krkuar dorn e fejess pr vllan e tij. Bilalli i thot: Ju e dini pr mua dhe vllan tim: Kemi qen robr, por fal Zotit tani jemi t lir; kemi qen t humbur, por Zoti na ka udhzuar n Islam; kemi qen t varfr, por Zoti na ka pasuruar. Tash kam ardhur te ju q t krkoj dorn e fejess pr vllan tim. Nse pranoni, falnderojm Zotin; nse jo, ather do gj sht n rregull. Familja duke kuvenduar mes vete, njri u thot atyre: Ju duhet ta dini se far pozite dhe far afrsie ka Bilalli te i Drguari i Allahut s.a.v.s. Andaj, mos u bni neglizhent, por jepjani dorn e fejess. Pas konsultimit vendosin dhe e fejojn vajzn e tyre pr vllan e Bilallit r.a. Pasi dalin nga shtpia e tyre, vllai i thot Bilallit r.a.: Zoti t ndihmoft, po prse nuk u tregoje atyre pozitn tnde n islam? Bilalli ia ktheu: O vllai im! Isha i vrtet n at q kam thn. E ty m s shumti t ndihmoi fjala e vrtet.

252

SI T PAJISEMI ME VRTETSI
K shum shtje, t cilat i ndihmojn njeriut q t pajiset me cilsin e vrtetsis dhe t fitoj kt virtyt t lart. Prej tyre do t prmendim me sa vijon: - Duhet ditur se vrtetsia t sjell dobi n kt bot dhe sjell lumturi edhe n botn tjetr, edhe pse n shikim t par duket se sht e dmshme, n esenc vrtetsia nuk sjell dm, por vetm dobi, sepse Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Thoni dhe pajisuni me t vrtetn edhe nse e shihni apo e mendoni se ajo sht e dmshme, sepse n t vrtet rezultati prfundimtar i vrtetsis sht shptimi dhe triumfi. - Duhet ditur se vrtetsia sht rruga, e cila t shpie n udhzim, n knaqsi ndaj Allahut, n falje t gabimeve dhe n Xhenet. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Nuk ka dyshim se vrtetsia shpie n mirsi, e mirsia shpie n xhenet, dhe prderisa njeriu flet dhe vepron t vrtetn Zoti e regjistron n libr njeri t vrtet. (Muttefekun alejhi) Zoti i Lartmadhruar pr ata q flasin dhe veprojn me vrtetsi thot: Kjo sht Dita n t ciln t vrtetve u sjell dobi vrtetsia e tyre. Atyre u takojn kopshtet, npr t cilat rrjedhin lumenjt e ku do t qndrojn prgjithmon. Allahu sht i knaqur me ta dhe ata jan t knaqur me Allahun. Kjo sht fitorja e madhe! (El-Maide, 119) - Duhet ditur se gnjeshtra t sjell hidhrimin e Allahut ndaj teje dhe djegien n zjarr. Nuk ka dyshim se rrena shpie n mkate, e mkatet e shpie njeriun n zjarr t Xhehenemit dhe prderisa njeriu rren, te s.a.v.s. shkruhet se sht rrenacak. Pr gnjeshtart Zoti i Lartmadhruar thot: N Ditn e Kijametit do ti shihni ata, q kan trilluar gnjeshtra pr Allahun, me fytyra t nxira. Vall, a nuk sht Xhehenemi vendqndrim pr kryelartt?! (Ez-Zumer, 60)
253

E VRTETA EDHE N MAHI

Pejgamberi s.a.v.s. e ka folur gjithmon t vrtetn, e edhe kur sht mahitur, por mahit e tija kan qen t vrteta, e jo trillime dhe gnjeshtra. Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Un mahitem, por edhe n mahi e them vetm t vrtetn. Tregon nj grua plak se ka shkuar te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i ka thn: O i Drguar i Allahut, lute Allahun q t m shpjer n Xhenet. Pejgamberi s.a.v.s. i ka thn: Po, n Xhenet nuk hyjn plakat! Pastaj vazhdon t tregoj plaka: U pikllova dhe fillova t qaja, duke menduar se kurr nuk do t hyj n xhenet. Mirpo Pejgamberi s.a.v.s. u tregoi sahabve q t ma bjn me dije se nuk do t hyj n Xhenet duke qen plak, por do t m shndrrojn n vajz t re, n gjendje t vajzris. Kt e tregon Zoti i Lartmadhruar n Kuran: Dhe do ti bjm ato virgjresha. (El-Vakiah, 35-36)

254

REZULTATI I FJALS S VRTET

N Bagdad jetonte nj familje, e cila ishte e edukuar dhe kishte besim t plot n Zotin. N at familje, nj nn e edukonte djalin e saj. Nna ia msonte t gjitha virtytet e moralit, ia msonte Kuranin, Hadithin, kshtu fmija u rrit dhe u edukua, e u b besimtar i drejt. Kur arriti moshn e re filloi t merrej me tregti. Nna pr n udhtim tregtie ia jep 40 dinar, dhe para se t nisej nga shtpia i thot: M premto se kurr nuk do t gnjesh. Djaloshi i premtoi dhe u nis pr n udhtim. Prderisa karvani udhtonte e sulmon nj grup hajnash, t cilt filluan t plakitin gjithka kishin. Kur hajnat arrijn te djaloshi i thon: A ke dika me vete? Djaloshi tha: Po, i kam me vete 40 dinar. Hajnat filluan t qeshin, menduan se djaloshi po tallej dhe e drgojn te prijsi i tyre. Prijsi i thot: Ku i ke 40 dinart? Djaloshi i nxori dhe ia tregoi. N at moment ai u befasua dhe i tha: Po t kishe thn se nuk ke asgj me vete do t t kishim besuar, por far t shtyri q ta shua t vrtetn? Djaloshi i thot: I kam premtuar nns se do ta flas vetm t vrtetn. Kjo thnie e impresionoi prijsin e hajnave, dhe i thot: Ti po i humb 40 dinart vetm e vetm pr t mbajtur premtimin ndaj nns se do ta thuash t vrtetn dhe po ke frik se po e rren nnn, ndrsa ne nuk po frikohemi se po e rrejm Allahun. Dhe urdhroi tia kthejn djaloshit t hollat. Pastaj prijsi i hajnave tha: Nga ky moment un po pendohem. N at moment edhe hajnat tjer than: Ti ke qen prijsi yn n plakitje, ndrsa sot je prijsi yn n pendim, kshtu q edhe t gjith ne po pendohemi me ty. Dhe t gjith u pendua, ndrsa shkaktar kryesor ishte fjala e vrtet e djaloshit t vogl.

255

NUK LEJOHET RRENA AS N SHTJE T IMTA

Muslimani sht i drejt, ai e do t vrtetn, vepron me t vrtetn, e thot t vrtetn, angazhohet pr t vrtetn. Ai e di se do gj q nuk sht e vrtet, sht rren. Muslimani nuk bn dallim n mes t rrens s vogl apo t madhe, n mes t rrens s dmshme, apo jo t dmshme, sepse tek Allahu do veprim i till shkruhet rren. Tregohet se nj nn e thrret djalin e saj t vogl, e i thot: Eja t t jap dika. Kur e dgjoi i Drguari i Allahut s.a.v.s. e pyet at nn: far e ke ndrmend ti japsh? Ajo i thot: E kam ndrmend ti jap hurma t mbla. Ather Pejgamberi s.a.v.s. i thot asaj: Po mos ta kishe pasur ndrmend ti japsh dika, (por vetm q ta mashtroje) do t ishte regjistruar rren.

256

E VRTETA N TREGTI
E vrteta duhet t jet n fjal, n sjellje, n vepra, por duhet t jet edhe n tregti, edhe pse shumica e tregtarve kur shesin, pr ta shitur mallin e tyre, nuk e tregojn t vrtetn. Pr kt Muhamedi s.a.v.s. ka thn: Tregtari i vrtet dhe besnik do t jet me pejgambert, me t vrtett dhe me dshmort. (Tirmidhiu) Shitblersit nse flasin t vrtetn dhe kshillohen mes vete, shitblerja e tyre do t jet e begatshme dhe e bekuar, ndrsa nse rrejn, dhe fshehin, ather begatia e shitblerjes hiqet nga ata, dhe nuk do t ken bereqet n shitblerjen e tyre. (Mutefekun alejhi, nga hadithi i Hakim bin Hazamit) Tregohet se nj njeri kishte qen shits qumshti. Mirpo, ai qumshtin e prziente me uj. Kshtu ai pr nj koh t gjat gjysmn e ens e mbushte me qumsht, ndrsa gjysmn tjetr me uj. Nj dit prej ditsh e blen nj majmun n treg. Me t udhtoi me anije. Deri sa ishte ulur, i prvidhet majmuni dhe ia vjedh kuletn me para. Kur tregtari tentoi tia merrte t hollat, majmuni iku dhe u ngjit n maje t direkut t anijes dhe filloi ta gjuaj nj drhem n uj, kurse tjetrn n anije. Ashtu i gjuajti krejt ka kishte n kulet, pastaj zbriti prej direkut. Tregtarit i ra ndrmend se far kishte vepruar me qumshtin, e kuptoi se Allahu i Lartmadhruar secilit ia jep hakun e vet, dhe tha: Ujit ia dha hakun e tij, kurse qumshtit hakun e tij.

257

MJAFTON FJALA E VRTET

Nj njeri kishte shum t meta, ai ishte i mbushur me gabime. Dshironte t prmirsohej, por nuk kishte mundsi. Pas nj analize, vendosi t shkonte te nj njeri me fam, njeri, i cili ishte i njohur pr iman dhe devotshmri. Pasi ia tregoi gjendjen e tij krkoi prej tij q ta kshillonte se si t prmirsohej. Dijetari krkon q ai t largohej vetm nga rrena. Kshtu e porositi q ai gjithmon ta flet vetm t vrtetn. Ky njeri u habit dhe mendoi n vetvete se kjo sht shtja m e lehta n krahasim me mkatet tjera q ti prmbahet ksaj kshille. Ditt kalojn, ky njeri shkon n nj restorant, porositi alkool. Kamerieri ia solli alkoolin n tavolin, ky e mbush gotn, duke e vendosur alkoolin n goj, e pyet veten e tij: Po nse dijetari m pyet, a keni pir alkool? Si do ti prgjigjem. A ta gnjej, apo ta them t vrtetn? Jo nuk do ta pi alkoolin as tani, as kurr. Kshtu u largua nga alkooli. Nj dit tjetr, ky njeri deshi t bnte nj mkat tjer. Por, kur mendoi n vetvete se nse dijetari do ta pyeste, a do tia tregoj kt mkat apo ta gnjej, apo ta them t vrtetn. Jo, pra nuk do ta bj kt mkat. Kshtu do her kur dshironte t bnte ndonj mkat, nuk e bnte, q mos ta gnjente dijetarin. Kshtu me kalimin e ditve ai u largua nga t gjitha mkatet dhe nga t gjitha t metat, vetm pse iu prmbajt nj kshille, e ajo kshill ishte vrtetsia.

258

I VRTETI DHE I DREJTI:

I vrteti dhe i drejti fiton dashurin e Allahut, regjistrohet te Allahu i vrtet, i drejt dhe fiton Xhenetin; Bhet i njohur si i vrtet dhe i drejt, pr ka e don njerzit, ashtu si e kan dashur Pejgamberin s.a.v.s. Bhet prej besimtarve t vrtet dhe t drejt; Allahu e shpton nga do e keqe pr shkak t vrtets s tij.

RRENACAKU:
Rrenacaku fiton hidhrimin e Allahut, regjistrohet te Allahu rrenacak, dhe dnohet me zjarr t xhehenemit; Bhet i njohur si rrenacak, e nga ky shkak largohen njerzit prej tij; Bhet hipokrit dhe kriminel;

259

PASOJA E GNJESHTRS
Pejgamberi s.a.v.s. ka shkuar prej Mesxhidi Haramit n Mek, deri n Mesxhidi Aksa n Jerusalem. Ky udhtim i tij quhet Isra. Pastaj Prej Mesxhidi Aksas sht ngritur n qiejt m t lart, udhtim, i cili quhet Miraxh. Gjat Miraxhit ka par shtje shum interesante dhe shum t rndsishme. Njra prej shtjeve q ka par natn e Miraxhit sht, se e ka par nj njeri, t cilit i vendosej nj shufr hekuri prej faqes s majt, q ti deprtonte n gjuhn e tij, pastaj ajo shufr i dilte n ann e djatht t faqes s tij. Kur i dilte shufra e hekurt, i njjti proces vazhdonte pr t dytn her, pr t treten her, e kshtu me radh. Pejgamberi s.a.v.s. e pyeti Xhibrilin: Po kush sht ky? Xhibrili i prgjigjet: Ky sht gnjeshtari, dhe kshtu do t dnohet deri n Ditn e Kijametit.

260

FORMAT E GNJESHTRS
Gnjeshtr quhet: T thuash at q nuk sht e vrtet dhe q nuk ka ndodhur. P.sh. t thuash: E kam br kt, ndrsa nuk e ke br; ose e kam par filanin, por nuk e ke par. Kjo cilsi sht cilsi e munafikve, t cilt i urren Allahu, i Drguari i Tij dhe besimtart. Prej formave t gnjeshtrs jan: 1. Q njeriu t thot se dika sht e imja, ndrsa n t vrtet nuk sht e tij. Ai e rren shokun, veten, por edhe Zotin e Madhruar; 2. T tregoj ndonj gnjeshtr, si p.sh., duke thn: Kam top, e n t vrtet nuk ka; 3. Gnjeshtra ndaj prindrve. P.sh. Kur kthehet fmija n shtpi, prindrit kur ta pyesin se ku ka qen, ather fmija gnjen, duke thn: Kam qen me filan shokun, e n t vrtet nuk ka qen me t. Ose p.sh. thot: Kam qen n shkoll dhe jam vonuar. 4. Gnjeshtra ndaj msuesit. P.sh. Kur nuk i bn detyrat, msuesit i thot: Kam qen i smur, ose ndonj arsyer tjetr. 5. Prej formave t gnjeshtrs sht: P.sh. Kur njeriu thot: Kam par nj ndrr kshtu e ashtu, e n t vrtet nuk ka par ndrr. 6. Dshmia e rrejshme; 7. Prbetimi i rrejshm; 8. Rrena n pendim; 9. Prej rrenave konsiderohet, q njeriu t flet do gj q dgjon;
261

10. Prej formave t rrens sht q t thuhet do gj, vetm e vetm pr t qeshur t tjert.

DSHMIA JO E VRTET
Besimtari duhet t dshmoj drejt dhe t dshmoj t vrtetn edhe nse sht n dm t tij. Zoti i Lartmadhruar thot: O ju q besuat! Bhuni zbatues t palkundur t drejtsis, duke dshmuar n emr t Allahut, qoft edhe kundr jush, ose kundr t afrmve dhe prindrve tuaj. Qoft i pasur ose i varfr ai (pr t cilin dshmoni). Allahu sht pr ata vlersuesi m i drejt. Dhe mos shkoni pas epsheve tuaja e t shtrembroni drejtsin. Nse ju ngatrroni dshmin ose i shmangeni asaj, ska dyshim se Allahu di bni ju. (En-Nisa, 135) Dshmia jo e vrtet sht prej mkateve t mdha. Transmetohet nga Ebi Bekrete r.a. se i Drguari i Allahut s.a.v.s. ka pyetur: A dshironi tju tregoj pr mkatet e mdha? Ne i tham: Po, si jo, o i Drguar i Allahut. Pastaj u prgjigj: - Idhujtaria ndaj Allahut; - Sjellja e keqe ndaj prindrve, dhe - Vrasja. Ishte i mbshtetur, pastaj u drejtua dhe ashtu si ishte ulur tha: dhe rrena n dshmi. Kt t fundit e ndrpriste pa ndrprer, sa q n vetvete thoshim, a thua kur do t ndalet. (Mutefekun alejhi)

FJAL E URT T vrtetn e ka thn i urti kur ka thn: Kam par se bukuri e vrtet ssht bukuria e veprave dhe shmtim sht pr shkak t cilsive t shmtuara. Virtyti m i mir sht
262

T flitet e vrteta, Kurse vepra m e shmtuar sht t flitet rrena.

KA PRFITOJM NGA KY LIBR

Nga ky libr prfitojm se:
1. I vrteti sht i dashur i Allahut; Rrenacaku sht armik i Allahut. 2. I vrteti sht prej besimtarve; Rrenacaku sht prej hipokritve. 3. Thuaje t vrtetn qoft edhe e hidht; 4. Shptimi sht pr t vrtett; Shkatrrimi pr gnjeshtart. 5. I Drguari i Allahut sht titulluar I vrtet; 6. Muslimani gjithmon e flet t vrtetn dhe asnjher nuk rren.

263

PRFUNDIM
T kujtojm hadithin: Bhuni t drejt dhe flitni t vrtetn, sepse vrtetsia t udhzon pr n mirsi, e mirsia t shpie n xhenet, dhe prderisa njeriu flet t vrtetn, dhe i prmbahet t vrtets, tek Allahu sht i regjistruar njeri i vrtet. Ndrsa rrena t shpie n kriminalitet, e kriminaliteti t shpie n xhehenem, dhe prderisa njeriu rren, tek Allahu sht i regjistruar rrenacak. (Muttefekun alejhi) Ndrsa, kujtimi sht pr ata q kan zemr, q prqendrojn dgjimin dhe dshmojn me sy t vrtetn. Ndoshta kjo ka sht e shkruar n kt libr i bn dobi zemrs tnde fmij i dashur, e dgjon veshi yt dhe e dshmon me tr qenien tnde at q sht shkruar.

264

LITERATURA E KONSULTUAR 1. Ibni Rexheb El-Hanbeli, Xhamiul Ulum vel hikem, sherh Hamsine hadithen min Xhevamiul kelem. Botues Mektebetu Dau turath. 2. Jasir Ali Nur dhe Asim Abdul Fetah, Silsiletul kasasul ahkam. 3. Sehir Ahmed Ali, Silsiletul Ahlak El-Islamijeti. 4. Kshilli i dijetarve m eminent t Ez-herit, Hutab el-xhumuati vel idejn. 5. Muhamed Gazali, Ahjau ulumud din. 6. Akashete Abdul Memeni Et-Tibij, Kasas Tujur vel hajvan fil Kitab ves-Suneti. 7. Muhamed Muhamed Davud, Mevakif ve iber. Botues Darul Menar. 8. Ebu Bekr Xhabil El-Xhezairiju, El-Ilmu vel ulema. 9. Ahmed Aburrahim e Saih, El-Fadilete vel Fedail fil Islam. 10. Hanan Elham, Hikajat El-Ehfadi. 11. Abdul Aziz Sejid Heshin, Silsiletu kasas adab el-Islami. 12. Seid Hava, Err-Rresul s.a.v.s.. Botues Darus-Selam. 13. Hamid Ahmed Et-Tahir, Min vesaja Err-Rresul lil etfal. 14. Muhamed Ali El-utbi, 50 Nesihate Nebevijeti minerr-Rresul lit tifli muslim. 15. Sejid Muhamed Madij Ebul Azaim, Mearixh El-Mukarrebine. 16. Muhamed El-Gazilij, Hulukul Muslim. 17. Ahmed Ferid, Et-terbijete ala menhexh ehli suneti vel xhemaati.

265

LIBRAT E AUTORIT (Dr. Musli Vrbanit)

1. Besimi n Zotin 2. Melaqet e Zotit 3. Besimi n Librat e Zotit 4. Pejgambert e Zotit 5. Besimi n Ditn e Kijametit 6. Besimi n Kaderin e Zotit 7. Tregime nga jeta e Muhamedit a.s. 8. Fikhu i Namazit 9. Fikhu i Zekatit 10. Fikhu i Agjrimit 11. Fikhu i Haxhit 12. Emrtoni fmijt tuaj me emra t bukur 13. Dshmort e 9 Prillit n Rakoc dhe Lagje t Re 14. Shkruaj, lexo dhe mso shkronjat e Kur'anit 15. Nata e dhndris 16. Fadil aka Komandant Sharri 17. Dita e vdekjes dhe e varrimit 18. (Pa)mundsia e prkthimit t Kuranit. 19. Dshiroj t jem ai q nuk duhet t jem. 20. Texhvidi Shkenca e t lexuarit (knduarit) t prpikt t Kuranit. 21. Texhvidi i muslimanit t vogl. 22. Morali i muslimanit t vogl.

PRKTHIMET NGA GJUHA ARABE

1. Kshilltari fisnik pr djem dhe vajza (nga autori Muhamed Sajim); 2. Islami dhe Politika (nga autori Jusuf Kardavi); 3. Mrekullit numerike n Kur'anin Fisnik (nga autori Abdurrezak Nufel); 4. Pr Kushtetutn Islame (Dr. Muhamed Sejid Ahmed El- Musejer); 5. Kryesore n terminologjin e Hadithit (nga autori Abduhu Abas El-Velidi) 6. Vlera e kohs (nga autori Amr Halid); 7. Vllazria muslimane (nga autori Amr Halid); 8. Vllazria n islam dhe zemra e shndosh (nga autori Amr Halid); 9. Pendimi (nga autori Amr Halid); 10. Pasojat e mkateve (nga autori Amr Halid); 11. Vendosmria n rrugn e Allahut (nga Amr Halid); 12. Mjetet e vendosmris n rrugn e Allahut (nga Amr Halid);

266

13. Shkurtimi i thonjve n dritn e sunetit dhe mjeksis (nga autort Ebul Vefa Abdul Ahar dhe Jahja Nasir). 14. 101 Tregime pr ta arritur kulminacionin e mirsis dhe prsosmrin e devotshmris (nga autori Muhamed Emin Xhundi). 15. Fetavat e Sharavijut.

PRMBAJTJA:
Planprogrami i muslimanit t vogl................................................................1 Hyrje...............................................................................................................3 DASHURIA NDAJ ALLAHUT.....................................................................5 DASHURIA PREJ ALLAHUT......................................................................7 DASHURIA PR ALLAH.............................................................................8 DASHURIA E ALLAHUT............................................................................9 DASHURIA E ALLAHUT NDAJ ROBIT T TIJ......................................10 DASHURIA NDAJ T DRGUARIT S.A.V.S..........................................11 DASHURIA E SHOKVE T MUHAMEDIT A.S. PR T....................13 DASHURIA NDAJ ATDHEUT...................................................................15 DASHURIA NDAJ PRINDRVE...............................................................16 DASHURIA N MES T BASHKSHORTVE......................................18 DASHURIA NDAJ FMIJVE...................................................................19 DASHURIA E JAKUBIT NDAJ JUSUFIT A.S..........................................20 DASHURIA NDAJ VLLAIT.....................................................................21 ZEMRA E SHNDOSH............................................................................22 RREGULLAT E DASHURIS....................................................................23 DASHURIA DHE URREJTJA....................................................................24 ALLAHU I DO.............................................................................................25 ALLAHU NUK I DO...................................................................................26 POEZI........................................................................................................27 LUTJE...........................................................................................................28 KA PRFITOJM NGA KY LIBR........................................................29 Planprogrami i muslimanit t vogl..............................................................31 HYRJE..........................................................................................................33 SINQERITETI..............................................................................................35 SINQERITETI N KURAN.......................................................................37 SINQERITETI N HADITH.....................................................................38 SUREJA E SINQERITETIT SURETUL IHLAS......................................40 SI TA FITOJM SINQERITETIN...............................................................41 SINQERITETI N ZEKAT DHE SADAKA...............................................43 SINQERITETI I ZEJNUL ABIDINIT.........................................................44 SUHEJBI( R.A.)...........................................................................................45 267

NAMAZI I PAPRANUAR...........................................................................46 SINQERITETI SJELL SHPTIM................................................................47 FJALA E SINQERITETIT...........................................................................49 DY DINART..............................................................................................50 IDHUJTARIA E FSHEHT.........................................................................51 MUHAXHIRI I UMI KAJSIT......................................................................52 SHKAKU I T QAJTURIT.........................................................................53 LIRUESI I KSHTJELLS.......................................................................54 MONEDHA FALSE.....................................................................................55 KA PRFUNDOJM PREJ KTIJ LIBRI...............................................56 Planprogrami i muslimanit t vogl..............................................................59 DREJTSIA.................................................................................................61 DREJTSIA N KURAN...........................................................................62 DREJTSIA N SUNET.............................................................................63 DREJTSIA DHE BARAZIA N MES FMIJVE.................................64 VJEDHJA E GRUAS NGA FAMILJA ME FAM ....................................65 URTSIA DHE DREJTSIA......................................................................67 DREJTSIA E EBU BEKRI SIDIKIT.........................................................68 DREJTSIA E OMERIT .............................................................................69 SHTPIA E ABASIT(R.A)..........................................................................70 SI TA FITOJM DREJTSIN...................................................................71 PR NJ T RN KOMPENSIMI ME HAXH........................................73 THERA E PESHKUT...................................................................................74 KA PRFITOJM NGA KY LIBR........................................................75 PRFUNDIM...............................................................................................76 Planprogrami i muslimanit t vogl..............................................................77 EMANETI....................................................................................................79 EMANETI N KURAN.............................................................................83 EMANETI N SUNET................................................................................84 EMANETI I PEJGAMBERVE..................................................................85 SHKOPI INTERESANT..............................................................................86 ARI I MBULUAR........................................................................................87 EMANETI I OMERIT..................................................................................88 BARIU BESNIK..........................................................................................89 VAJZA E CILA SHISTE QUMSHT.........................................................90 RROBA DHE KARAVANI.........................................................................91 MALLI I KALBUR......................................................................................92 PASURIA E PASTR..................................................................................93 RROBA E SHTRENJT..............................................................................94 DHURATA...................................................................................................95 268

EBU UBEJDETE BIN XHERRAHI............................................................96 DNIMI I TRADHTIS..............................................................................98 KA PRFITOJM NGA KY LIBR........................................................99 PRFUNDIM.............................................................................................100 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................101 TURPI.........................................................................................................103 TURPI N KURAN..................................................................................104 TURPI N SUNET.....................................................................................105 TURPI PREJ ALLAHUT...........................................................................106 TURPI PREJ KURANIT...........................................................................107 TURPRIMI I PEJGAMBERIT S.A.V.S..................................................108 TURPI I MUSA A.S...................................................................................109 OTHMANI R.A .........................................................................................110 TURPI I SEHABIJATES...........................................................................112 VAJZA E SHUAJBIT A.S........................................................................113 PEMA E MIR...........................................................................................114 TURPI SHT PREJ IMANI....................................................................116 TURPRIMI I SINQERT........................................................................117 TURPI DHE SHKATRRIMI I NJERIUT................................................118 VAJZA E TURPRUAR...........................................................................119 SI T PAJISEMI ME TURP......................................................................120 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................123 PRFUNDIM.............................................................................................124 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................125 MORALI.....................................................................................................127 MJETET E MORALIT...............................................................................129 MORALI N KURAN..............................................................................130 MORALI N HADITH...........................................................................131 MORALI I MUHAMEDIT S.A.V.S..........................................................132 EDUKATA ME ALLAHUN......................................................................133 EDUKATA ME T DRGUARIN E ALLAHUT....................................134 DETYRAT NDAJ ALLAHUT XH.SH......................................................135 DETYRAT NDAJ T DRGUARIT T ALLAHUT S.A.V.S................136 NSE PRONARI NUK M SHEH, ALLAHU M SHEH.......................137 MORALI DHE BESIMI.............................................................................138 MORALI DHE NAMAZI..........................................................................140 MORALI DHE ZEKATI............................................................................141 MORALI DHE AGJRIMI........................................................................142 MORALI DHE HAXHI.............................................................................143 EDUKATA N RRUG............................................................................144 269

KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................145 PRFUNDIM.............................................................................................146 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................147 DURIMI......................................................................................................149 DURIMI NE KUR`AN...............................................................................151 DURIMI N SUNET.................................................................................152 DURIMI I EJUBIT A.S..............................................................................153 DURIMI I T VARFRVE.....................................................154 DURIMTART SHKOJN N XHENET PA DHN LLOGARI.........155 DURIMI DHE FALNDERIMI ..............................................................156 URVET BIN ZUBEJRI, BABA I DURIMTARVE...........................157 NNA DURIMTARE................................................................................158 DURO DHE LLOGARIT...........................................................................159 DURIMI DHE URTSIA...........................................................................160 N TRONDITJEN E PAR.......................................................................161 DURIMI DHE MSHIRA.........................................................................162 SI T BHEMI DURIMTAR..................................................................163 DIJETARI DHE LUANI N BURG..........................................................165 FALNDERIMI.........................................................................................166 ...................................................................................................................166 FALNDERIMI N KUR`AN..................................................................167 FALNDERIMI N SUNET.....................................................................168 FALNDERIMI PR BEGATIT E ALLAHUT XH. SH.......................168 FALNDERIMI I MUHAMEDIT S.A.V.S...............................................169 FALNDERIMI I SULEJMANIT A.S. ...................................................170 LLUKMANI A.S........................................................................................171 FALNDERIMI I PRINDIT......................................................................171 FALNDERIMI DHE LARGIMI I THERS...........................................172 FALNDERON PR T PAKTN SHPRBLEHESH SHUM............173 QENI I URITUR.........................................................................................174 SEXHDE FALNDERIMI........................................................................175 MOS U ANKO...........................................................................................176 USHQIMI DHE FALNDERIMI..............................................................177 VENDI I SEBEIT.......................................................................................178 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................179 PRFUNDIM.............................................................................................180 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................181 BAMIRSIA..............................................................................................183 BAMIRSIA N KURAN.......................................................................184 270

Nuk sht bamirsi t kthyerit e fytyrs suaj kah lindja dhe perndimi, por mirsi sht kur (njeriu) beson n Allahun, Ditn e Kijametit, melekt, librin, pejgambert dhe t cilit me dashurin e vet u japin nga pasuria t dashurve t tyre, t afrmve, jetimve, varfanjakve, udhtarve (q kan mbetur pa mjete udhtimi), lypsve dhe t robruarve (pr ti liruar nga robria); e (mirsi) sht po ashtu falja e namazit, dhnia e zekatit, kryerja e obligimeve premtuese kur premtojn; e (mirsi) sht durimi i durimtarve n kohra t vshtira t skamjes e t smundjes dhe durim i tyre n kohra t lufts. Kta jan besimtart e vrtet dhe t sinqert. Kta jan t devotshmit. ...............................................................................................184 (El-Bekare, 177) ........................................................................................184 BAMIRSIA N SUNET..........................................................................185 DYERT E BAMIRSIS...........................................................................186 BAMIRSIA N ADHURIM....................................................................186 URDHRESA PR BAMIRSI T PRGJITHSHME...........................187 MIRBRSI.............................................................................................188 BAMIRSIA ME PRINDR.....................................................................189 BAMIRSIA NDAJ PRINDIT T SJELL T MIRA N JET............190 SHEHADETI..............................................................................................191 BAMIRSIA ME FMIJ.........................................................................192 BAMIRSIA N T FOLUR DHE DIALOG..........................................193 Gjithmon kur kemi t bjm me t folurit, gjithmon duhet pasur parasysh kur i ftojm t tjert n Islam......................................................................193 Zoti i Lartmadhruar thot:........................................................................193 E Kush ka fjal m t mir, se sa fjala e atij q fton pr tek Allahu, bn pun t mira dhe thot: Un me t vrtet jam prej muslimanve..........193 N ajet tjetr Zoti i Lartmadhruar thot:..................................................193 Fto n rrugn e Zotit tnd me urtsi dhe menuri dhe me kshilla t bukura, e kur t bsh dialog, dialogo me ata n mnyrn m t mir.......193 (En-Nahl, 125) ...........................................................................................193 BAMIRSIA N DHNIE T PASURIS..............................................194 BN MIR ME AT Q TA KA DHN ALLAHU..............................195 BAMIRSIA NDAJ T VARFRVE.......................................................196 BAMIRSIA NDAJ GJALLESAVE.........................................................197 PRFUNDIMI I BAMIRSVE.................................................................198 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................199 PRFUNDIM.............................................................................................200 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................201 MSHIRA..................................................................................................203 MSHIRA E ALLAHUT...........................................................................205 271

MSHIRA N KURAN...........................................................................206 MSHIRA N SUNET..............................................................................207 MSHIRA E PEJGAMBERIT s.a.v.s........................................................208 MSHIRA E PEJGAMBERIT S.A.V.S. NDAJ FMIJVE....................209 IBRAHIMI A.S. ME ZJARRPUTISTIN....................................................210 ISLAMI FE E MSHIRS.........................................................................211 MSHIRA NDAJ NJERZVE..................................................................212 MSHIRA NDAJ PRINDRVE................................................................213 NNA ME FOSHNJN E SAJ..................................................................213 MSHIRA NDAJ FMIJVE...................................................................214 MSHIRA NDAJ JETIMVE...................................................................215 MSHIRA DHE KUJDESI NDAJ JETIMVE.........................................216 DUAJA E JETIMIT....................................................................................218 MSHIRA NDAJ TRUPIT........................................................................218 MSHIRA NDAJ KAFSHVE.................................................................219 ZOGU ME ZOGJT E SAJ.......................................................................219 DEVEJA, E CILA KA QAR....................................................................220 MACJA.......................................................................................................220 N XHENET DO T HYJM ME MSHIRN E ALLAHUT...............221 SI SHPRBLEHEN T MSHIRSHMIT.................................................222 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................223 PRFUNDIM.............................................................................................224 Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................225 BUJARIA...................................................................................................227 FISNIKRIA E ALLAHUT.......................................................................228 FISNIKRIA N KURAN.......................................................................229 FISNIKRIA N SUNET..........................................................................230 KURANI PR KOPRRACIN.................................................................231 PRANOJENI ISLAMIN.............................................................................232 JUSUFI a.s..................................................................................................233 GARA N T MIRA.................................................................................234 FISNIKRIA E OTHMANIT r.a...............................................................235 TREGTIA PROFITABILE.........................................................................235 FALJA E BORXHEVE..............................................................................236 FISNIKRIA N FSHEHTSI..................................................................237 T HOLLAT DHE SHTPIN PO JUA DHUROJ..................................238 FISNIKRIA DHE T QAJTURIT...........................................................239 PASURIA JOTE DHE PASURIA E HUAJ...............................................240 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................241 PRFUNDIM.............................................................................................242 272

Planprogrami i muslimanit t vogl............................................................243 VRTETSIA............................................................................................245 VRTETSIA N KURAN.....................................................................247 VRTETSIA N SUNET........................................................................248 PEJGAMBERI S.A.V.S. DHE VRTETSIA..........................................249 VRTETSIA E PEJGAMBERVE.........................................................250 EBU BEKRI SIDIKI..................................................................................251 E VRTETA SHT FUQI.......................................................................252 SI T PAJISEMI ME VRTETSI...........................................................253 E VRTETA EDHE N MAHI.................................................................254 REZULTATI I FJALS S VRTET.....................................................255 NUK LEJOHET RRENA AS N SHTJE T IMTA ........................256 E VRTETA N TREGTI.........................................................................257 MJAFTON FJALA E VRTET...............................................................258 PASOJA E GNJESHTRS......................................................................260 FORMAT E GNJESHTRS....................................................................261 DSHMIA JO E VRTET......................................................................262 KA PRFITOJM NGA KY LIBR......................................................263 PRFUNDIM.............................................................................................264 LITERATURA E KONSULTUAR............................................................265 LIBRAT E AUTORIT (Dr. Musli Vrbanit)..............................................266 PRKTHIMET NGA GJUHA ARABE.....................................................266

273

Katalogimi n botim (CIP) Biblioteka Kombtare dhe Universitare e Kosovs 28:17 Vrbani, Musli Morali i muslianit t vogl / Musli Vrbani. Kaanik, [Autori], 2011. 272. f. ; 21 cm. ISBN 978-9951-585-52-1

274