Diktaat EC6 Metselwerk I

Diktaat EC6 Metselwerk I: tabellen en formules
bewerking van NEN-EN 1996-1-1 Inclusief Nationale Bijlage (nl)
Publicatiedatum: april 2011 Ir. R.A.J.M. Mom

Let op: dit document is NIET een accurate weergave van de norm, voor de laatste actuele NORMteksten raadpleeg NEN-EN 1996 1-1 via www.NEN.nl. Raadpleeg leveranciers voor actuele gegevens.
Diktaat EC6 Metselwerk I: tabellen en formules, bewerking van NEN-EN 1996-1-1 Inclusief Nationale Bijlage (nl)
Voorwoord ....................................................................................................................................................................................... 9 Inleiding ......................................................................................................................................................................................... 10 Verbanden tussen Eurocodes en geharmoniseerde technische voorschriften (ENs en ETAs) voor producten ....................... 10 De Europese Richtlijn ................................................................................................................................................................ 10 CE-markering............................................................................................................................................................................. 11 Wettelijk kader - Europa......................................................................................................................................................... 12 Status en toepassingsgebied van de de volgende normen, Nederlands en Europees, hebben betrekking op metselwerk ....... 12 Europese normen .................................................................................................................................................................. 13 Nationale bijlage voor EN 1996-1-1 ....................................................................................................................................... 15 Wettelijk kader Normatief / Informatief ........................................................................................................................... 15 Wettelijk kader vertaling van Shall .................................................................................................................................... 16 1 Algemeen.................................................................................................................................................................................... 17 1.1 Onderwerp en toepassingsgebied ...................................................................................................................................... 17 1.1.1 Onderwerp en toepassingsgebied van Eurocode 6 ..................................................................................................... 17 1.1.2 Onderwerp en toepassingsgebied van deel 1-1 van Eurocode 6 ................................................................................. 17 1.1.3 Overige delen van Eurocode 6 .................................................................................................................................... 17 1.3 Aannamen .......................................................................................................................................................................... 17 1.4 Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels ....................................................................................................... 18 1.5 Termen en definities ........................................................................................................................................................... 18 1.5.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 18 1.6 Symbolen NEN-EN 1996-1-1 .............................................................................................................................................. 18 2 Grondslagen voor ontwerp en berekening .................................................................................................................................. 18 2.1 Fundamentele eisen ........................................................................................................................................................... 18 2.1.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 18 2.3 Basisvariabelen................................................................................................................................................................... 20 2.3.3 Materiaal- en producteigenschappen ........................................................................................................................... 20 2.4 Toetsing door middel van de methode van de partile factoren ......................................................................................... 20 2.4.1 Rekenwaarden van materiaaleigenschappen .............................................................................................................. 20 2.4.2 Belastingscombinaties ................................................................................................................................................. 20 2.4.3 Uiterste grenstoestanden ............................................................................................................................................. 20 2.4.4 Bruikbaarheidsgrenstoestanden .................................................................................................................................. 21 3 Materialen ................................................................................................................................................................................... 21 3.1 Metselstenen ...................................................................................................................................................................... 21 3.1.1 Soorten en groepen metselstenen ............................................................................................................................... 21 3.1.2 Eigenschappen van metselstenen druksterkte.......................................................................................................... 24 3.2 Mortel .................................................................................................................................................................................. 25 3.2.1 Soorten mortel ............................................................................................................................................................. 25 3.2.2 Specificatie van mortel ................................................................................................................................................. 25 3.2.3 Morteleigenschappen................................................................................................................................................... 26 3.2.3 Milieuklasse Mortel ...................................................................................................................................................... 27 3.3 Vulbeton.............................................................................................................................................................................. 27 3.3.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 27 3.3.2 Specificatie voor vulbeton ............................................................................................................................................ 27 3.3.3 Eigenschappen van vulbeton ....................................................................................................................................... 28 3.4 Wapeningsstaal .................................................................................................................................................................. 28 3.4.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 28 3.4.2 Eigenschappen van wapeningsstaven ......................................................................................................................... 29 3.4.3 Eigenschappen van geprefabriceerde lintvoegwapening ............................................................................................. 29 3.5 Voorspanstaal ................................................................................................................................................................. 29 3.6 Mechanische eigenschappen van metselwerk .................................................................................................................... 29 3.6.1 Karakteristieke druksterkte van metselwerk ................................................................................................................. 29 3.6.2 Karakteristieke schuifsterkte van metselwerk .............................................................................................................. 30 3.6.3 Karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk ........................................................................................................... 34 3.6.4 Karakteristieke verankeringssterkte van de wapening ................................................................................................. 36 3.7 Vervormingseigenschappen van metselwerk ...................................................................................................................... 37 3.7.1 Spanning-rek-relatie..................................................................................................................................................... 37 3.7.2 Elasticiteitsmodulus ..................................................................................................................................................... 37 3.7.3 Glijdingsmodulus.......................................................................................................................................................... 38 3.7.4 Kruip, uitzetting of krimp door verandering van vochtgehalte en thermische uitzetting ................................................ 38 3.8 Nevenproducten.................................................................................................................................................................. 38 3.8.1 Waterdichte lagen ........................................................................................................................................................ 38 3.8.2 Spouwankers ............................................................................................................................................................... 39 3.8.3 Stripankers, haken en consoles ................................................................................................................................... 40 3.8.4 Geprefabriceerde lateien ............................................................................................................................................. 40 3.8.5 Voorspanmiddelen ....................................................................................................................................................... 40 4 Duurzaamheid ............................................................................................................................................................................ 41 4.1 Algemeen............................................................................................................................................................................ 41
4.2 Classificatie van omgevingsomstandigheden ..................................................................................................................... 41 4.3 Duurzaamheid van metselwerk ........................................................................................................................................... 41 4.3.1 Metselstenen ............................................................................................................................................................... 41 4.3.2 Mortel ........................................................................................................................................................................... 41 4.3.3 Wapeningsstaal ........................................................................................................................................................... 41 4.3.4 Voorspanstaal .............................................................................................................................................................. 43 4.3.5 Voorspanmiddelen ....................................................................................................................................................... 43 4.3.6 Nevenproducten en opleghoekijzers ............................................................................................................................ 44 4.4 Ondergronds metselwerk .................................................................................................................................................... 44 5 Constructieve berekening ........................................................................................................................................................... 45 5.1 Algemeen............................................................................................................................................................................ 45 5.2 Constructief gedrag in buitengewone situaties (met uitzondering van aardbevingen en brand) ......................................... 45 5.3 Onvolkomenheden .............................................................................................................................................................. 46 5.4 Tweede-orde-effecten ......................................................................................................................................................... 46 5.5 Berekening van constructieve onderdelen .......................................................................................................................... 47 5.5.1 Metselwerkwanden belast door een verticale belasting ............................................................................................... 47 5.5.2 Gewapende metselwerkconstructiedelen belast door verticale belasting .................................................................... 52 5.5.3 Stabiliteitswanden van metselwerk belast door afschuifkrachten ................................................................................ 56 5.5.4 Gewapende metselwerkelementen belast door schuifkrachten ................................................................................... 57 5.5.5 Metselwerkwanden uit het vlak belast.......................................................................................................................... 57 6 Uiterste grenstoestand ............................................................................................................................................................... 59 6.1 Ongewapende metselwerkwanden voornamelijk belast door verticale belasting ................................................................ 59 6.1.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 59 6.1.2 Toetsen van ongewapende metselwerkwanden voornamelijk belast door verticale belasting ..................................... 59 6.1.3 Wanden belast door een geconcentreerde last ........................................................................................................... 62 6.2 Ongewapende metselwerkwanden belast door een afschuifkracht .................................................................................... 65 6.3 Ongewapend metselwerk belast door zijdelingse belasting ................................................................................................ 65 6.3.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 65 6.3.2 Boogwerking in wanden tussen opleggingen ............................................................................................................... 66 6.3.3 Wanden belast door wind ............................................................................................................................................ 68 6.3.4 Wanden belast door zijdelingse belasting veroorzaakt door grond en water ............................................................... 68 6.3.5 Wanden belast door zijdelingse belasting in buitengewone situaties ........................................................................... 68 6.4 Ongewapende metselwerkwanden belast door een combinatie van verticale en zijdelingse belasting .............................. 69 6.4.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 69 6.4.2 Methode met gebruik van de -factor.......................................................................................................................... 69 6.4.3 Methode met gebuik van een schijnbare buigtreksterkte ............................................................................................. 69 6.4.4 Methode met gebruik van equivalente buigende momentencofficinten .................................................................... 69 6.5 Ankers................................................................................................................................................................................. 69 6.6 Gewapende metselwerkelementen belast door buiging en/of normaalkracht ..................................................................... 71 6.6.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 71 6.6.2 Toetsing van gewapende metselwerkelementen belast door buiging en/of normaalkracht ......................................... 71 6.6.3 Gewapende elementen met flenzen ............................................................................................................................ 74 6.6.4 Wandliggers ................................................................................................................................................................. 76 6.6.5 Samengestelde lateien ................................................................................................................................................ 77 6.7 Gewapend metselwerk belast door afschuiving .................................................................................................................. 78 6.7.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 78 6.7.2 Toetsen van gewapende metselwerkwanden belast door horizontale belasting in het vlak van de wand ................... 78 6.7.3 Toetsen van gewapende metselwerkliggers belast door afschuiving........................................................................... 80 6.7.4 Toetsen van wandliggers belast door afschuiving ....................................................................................................... 81 6.8 Voorgespannen metselwerk ............................................................................................................................................... 81 6.8.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 81 6.8.2 Toetsen van elementen ............................................................................................................................................... 82 6.9 Ingesloten metselwerk ........................................................................................................................................................ 83 6.9.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 83 6.9.2 Toetsen van elementen ............................................................................................................................................... 83 7 Bruikbaarheidsgrenstoestand ..................................................................................................................................................... 84 7.1 Algemeen............................................................................................................................................................................ 84 7.2 Ongewapende metselwerk wanden .................................................................................................................................... 84 7.3 Gewapende metselwerk elementen .................................................................................................................................... 84 7.4 Voorgespannen metselwerkelementen ............................................................................................................................... 84 7.5 Ingesloten metselwerk ........................................................................................................................................................ 85 7.6 Wanden belast door geconcentreerde belasting ................................................................................................................. 85 8 Detaillering .................................................................................................................................................................................. 86 8.1 Metselwerkdetails ............................................................................................................................................................... 86 8.1.1 Metselwerkmaterialen .................................................................................................................................................. 86 8.1.2 Minimale wanddikte ..................................................................................................................................................... 86 8.1.3 Minimale wandoppervlakte .......................................................................................................................................... 86
8.1.4 Steenverband .............................................................................................................................................................. 86 8.1.5 Mortelvoegen ............................................................................................................................................................... 87 8.1.6 Opleggingen bij geconcentreerde belastingen ............................................................................................................. 88 8.2 Wapeningsdetails................................................................................................................................................................ 88 8.2.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 88 8.2.2 Dekking op het wapeningsstaal ................................................................................................................................... 88 8.2.3 Minimale wapeningsoppervlakte .................................................................................................................................. 89 8.2.4 Afmeting van het wapeningsstaal ................................................................................................................................ 89 8.2.5 Verankering en overlappingen ..................................................................................................................................... 89 8.2.6 Zijdelingse steun van drukwapening ............................................................................................................................ 93 8.2.7 Staafafstanden tussen wapeningsstaven..................................................................................................................... 94 8.3 Voorspandetails .................................................................................................................................................................. 94 8.4 Ingesloten metselwerkdetails .............................................................................................................................................. 94 8.5 Verbinding van wanden ...................................................................................................................................................... 95 8.5.1 Verbinding van wanden aan vloeren en daken ............................................................................................................ 95 8.5.2 Verbinding tussen wanden ........................................................................................................................................... 96 8.6 Sleuven en sparingen in wanden ........................................................................................................................................ 96 8.6.1 Algemeen ..................................................................................................................................................................... 96 8.6.2 Verticale sleuven en sparingen .................................................................................................................................... 97 8.6.3 Horizontale en schuine sleuven ................................................................................................................................... 97 8.7 Waterdichte lagen ............................................................................................................................................................... 98 8.8 Thermische en lange termijn verplaatsingen ...................................................................................................................... 98 9 Uitvoering.................................................................................................................................................................................... 99 9.1 Algemeen............................................................................................................................................................................ 99 9.2 Ontwerp en berekening van constructieve elementen ........................................................................................................ 99 9.3 Belasting op metselwerk ..................................................................................................................................................... 99 Bijlage A(vervallen) Aan de uitvoering gerelateerde beschouwing van de partile factoren ........................................................ 100 Bijlage B (informatief) Methode voor het berekenen van de excentriciteit in een stabiliteitskern ................................................. 101 Bijlage C (informatief)Een vereenvoudigde methode voor het berekenen van de excentriciteit uit het vlak van belasting op wanden ........................................................................................................................................................................................ 103 Bijlage D(informatief) Bepaling van 3 en 4 ............................................................................................................................... 107 Bijlage E(informatief) Buigend-momentencofficinten, 2, in enkelbladige zijdelings belaste wandpanelen met een dikte kleiner dan of gelijk aan 250 mm ............................................................................................................................................................. 109 Bijlage F(normatief) Grenswaarde voor de hoogte/dikte- en lengte/dikte-verhoudingen voor wanden in de bruikbaarheidsgrenstoestand....................................................................................................................................................... 116 Bijlage G(normatief) Reductiefactor voor slankheid en excentriciteit .......................................................................................... 118 Bijlage H(informatief) Vergrotingsfactor zoals beschreven in 6.1.3 ............................................................................................. 121 Bijlage I (informatief) Aanpassing van zijdelingse belasting op wanden, opgelegd bij drie of vier randen en belast door horizontale belasting uit het vlak van de wand en een verticale belasting ................................................................................... 122 Bijlage J (informatief) Gewapende metselwerkelementen belast op afschuiving: verhoging van fvd........................................... 123 Bijlage K(restnorm) NEN6790 9.2.2 t.b.v. NEN-EN1996 3.6.3(3). ............................................................................................... 124 Bijlage L(informatief) SBR............................................................................................................................................................ 128 INFOBLAD 261:Contactgeluidsisolatie eengezinswoningen vlgs Bouwbesluit 2003 ............................................................... 128 INFOBLAD 254 Comfortdetails; verhoogde geluidsisolatie...................................................................................................... 135 INFOBLAD 336 Steenachtige binnenspouwbladen ................................................................................................................. 142 Bijlage M(informatief) Kwaliteitsindeling baksteen ....................................................................................................................... 146 Kwaliteitsindeling tot 1976 ....................................................................................................................................................... 146 Kwaliteitsindeling 1976 tot EUROCODE .................................................................................................................................. 147 Bijlage N(informatief) materiaaleigenschappen| .......................................................................................................................... 148 alfa-waarden diverse materialen .............................................................................................................................................. 151 labda-waarden diverse materialen ........................................................................................................................................... 151 BijlageR(informatief):STABU BESTEKTEKST VOOR BAKSTEEN MET CE-MERK ................................................................... 155 Bijlage S(informatief) verwerkingsvoorschrift ............................................................................................................................... 158 Wienerberger ........................................................................................................................................................................... 158 verwerkingsvoorschrift Megamix .............................................................................................................................................. 176 verwerkingsvoorschrift Lijm..................................................................................................................................................... 179 Bijlage T(informatief) CE-markering............................................................................................................................................. 181 CE markering metselbaksteen NEN-EN 771-1 ........................................................................................................................ 181 CE markering Poriso ................................................................................................................................................................ 182 CE markering Blokkenlijm ........................................................................................................................................................ 185 CE markering metselmortel ..................................................................................................................................................... 189 Bijlage U(informatief) Formaten .................................................................................................................................................. 193 Belgi ....................................................................................................................................................................................... 193 Nederland ................................................................................................................................................................................ 193 NEN-EN 771-1 ........................................................................................................................................................................ 194 Maattolerantie ...................................................................................................................................................................... 194 Maatspreiding ...................................................................................................................................................................... 194
Nen 2489(vervallen)................................................................................................................................................................. 194 Bijlage V(informatief) Classificatie volgens DIN .......................................................................................................................... 196 Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk ........................................................................................................................... 199 2 Druksterkte karakteristiek van metselwerk in [N/mm ] ............................................................................................................. 199 Kalkzandsteen| .................................................................................................................................................................... 199 Baksteen| ............................................................................................................................................................................. 199 Betonsteen| .......................................................................................................................................................................... 200 Poriso Deco| ........................................................................................................................................................................ 200 Poriso Stuc| ......................................................................................................................................................................... 200 Porotherm Metselblokken| ................................................................................................................................................... 201 Porotherm Lijmblokken ........................................................................................................................................................ 201 Cellenbeton ......................................................................................................................................................................... 202 Buigtreksterkte kalkzandsteenmetselwerk(TGB) ..................................................................................................................... 202 2 Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm ]................................................................... 203 Kalkzandsteen ..................................................................................................................................................................... 203 Baksteen .............................................................................................................................................................................. 203 Betonsteen........................................................................................................................................................................... 204 Poriso Deco| ........................................................................................................................................................................ 204 Poriso Stuc| ......................................................................................................................................................................... 204 Porotherm Metselblokken| ................................................................................................................................................... 204 Porotherm Lijmblokken ........................................................................................................................................................ 205 Cellenbeton ......................................................................................................................................................................... 205 2 Minimale eis karakteristieke waarde initiele schuifsterkte van metselwerk f vko,s in [N/mm ] ..................................................... 206 Kalkzandsteen ..................................................................................................................................................................... 206 Baksteen .............................................................................................................................................................................. 206 Betonsteen........................................................................................................................................................................... 206 Poriso Deco| ........................................................................................................................................................................ 207 Poriso Stuc| ......................................................................................................................................................................... 207 Porotherm Metselblokken| ................................................................................................................................................... 207 Porotherm Lijmblokken ........................................................................................................................................................ 207 Cellenbeton ......................................................................................................................................................................... 208 Bijlage X(informatief) Indicatie metselwerkgewicht ..................................................................................................................... 209 a.d.h.v. DIN 1055-1 .................................................................................................................................................................. 209 Indicatie metselwerkgewicht a.d.h.v. NEN 6702 ...................................................................................................................... 209 Bijlage Z(normatief) Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990/1991/1996 ....................................................................... 210 De bijlage is opgenomen in Diktaat EC: definities en symbolen ................................................................................................ 210 Bibliografie ............................................................................................................................................................................... 211 Bronverwijzing eindnoot ............................................................................................................................................................... 212
Figuur 1:CE-markering .................................................................................................................................................................. 11 Figuur 2:CE-markering verkregen op basis van ETA ..................................................................................................................... 12 Figuur 3:Figuur C3 - Verband tussen afzonderlijke partile factoren NEN-EN 1990 ..................................................................... 18 Figuur 4:belastingfactoren ............................................................................................................................................................. 20 Figuur 5:karakteristieke waarde weerstandzijde(R) ; gemiddelde waarde, karakteristieke waarden en rekenwaarde................... 20 Figuur 6:Figuur 3.1 Bezwijkvlakken bij gebogen metselwerk (in TGB was dit fm;//;rep respectievelijk fm;;rep) ..................... 34 Figuur 7 Figuur 3.2 Spanning-rek-relatie voor metselwerk onder druk ...................................................................................... 37 Figuur 8 Figuur 5.1 Minimale lengte van verstijvingswand met openingen ............................................................................... 48 Figuur 9 Figuur 5.2 Schematische voorstelling van de definities die in tabel 5.1 zijn gebruikt .................................................. 51 Figuur 10 Figuur 5.3 Effectieve overspanning van een tweezijdig opgelegde statisch bepaalde of een doorgaande metselwerkligger ............................................................................................................................................................................ 53 Figuur 11 Figuur 5.4 Effectieve overspanning bij een metselwerk uitkraging ............................................................................ 53 Figuur 12 Figuur 5.5 Berekening van een wandligger van metselwerk ..................................................................................... 54 Figuur 13 Figuur 5.6 Flensbreedten die kunnen zijn aangenomen bij stabiliteitswanden .......................................................... 56 Figuur 14 Figuur 6.1 Momenten voor het berekenen van excentriciteiten ................................................................................. 61 Figuur 15 Figuur 6.2 Wanden belast door geconcentreerde last ............................................................................................... 64 Figuur 16 Figuur 6.3 Aanname van boogwerking bij zijdelingse belasting (schematisch) ......................................................... 67 Figuur 17 Figuur 6.4 Rek- en spanningsverdeling..................................................................................................................... 72 Figuur 18 Figuur 6.5 Breedte van een doorsnede met lokaal geconcentreerde wapening ....................................................... 73 Figuur 19 Figuur 6.6 Effectieve breedte van flenzen ................................................................................................................. 75 Figuur 20 Figuur 6.7 Wapening in een wandligger .................................................................................................................... 77 Figuur 21 Figuur 6.8 Samengestelde latei die een wandligger vormt ........................................................................................ 78 Figuur 22 Figuur 8.1 Overlap van metselstenen ...................................................................................................................... 87 Figuur 23 Figuur 8.2 Dekking op wapeningsstaal in lintvoegen ................................................................................................ 89 Figuur 24 Figuur 8.3 Verankeringsdetails.................................................................................................................................. 90 Figuur 25 Figuur 8.4 Verankering van dwarskrachtwapening ................................................................................................... 93 Figuur 26 Figuur B.1 Weergave van een stabiliteitskern ......................................................................................................... 101 Figuur 27 Figuur C.1 Vereenvoudigd raamwerkschema ......................................................................................................... 104 Figuur 28 Figuur C.2 Excentriciteit verkregen uit de opname van de rekenwaarde van de belasting door een spanningsblok ..................................................................................................................................................................................................... 105 Figuur 29 Figuur C.3 Schema waarin de krachten zijn aangegeven bij een vloer die slechts over een gedeelte van de wanddikte is oplegd ..................................................................................................................................................................... 106 Figuur 30 Figuur D.1 Grafiek voor 3 volgens vergelijkingen 5.6 en 5.7 ................................................................................. 107 Figuur 31 Figuur D.2 Grafiek voor 4 volgens vergelijkingen 5.8 en 5.9 ................................................................................. 108 Figuur 32 Figuur E.1 Verklaring van oplegcondities die gebruikt zijn in de tabellen ................................................................ 109 Figuur 33:oplegcondities van de wand A ..................................................................................................................................... 110 Figuur 34 oplegcondities van de wand B ..................................................................................................................................... 110 Figuur 35 oplegcondities van de wand C ..................................................................................................................................... 111 Figuur 36 oplegcondities van de wand D ..................................................................................................................................... 111 Figuur 37 oplegcondities van de wand E ..................................................................................................................................... 112 Figuur 38 oplegcondities van de wand F ..................................................................................................................................... 112 Figuur 39 oplegcondities van de wand G ..................................................................................................................................... 113 Figuur 40 oplegcondities van de wand H ..................................................................................................................................... 113 Figuur 41 oplegcondities van de wand i ....................................................................................................................................... 114 Figuur 42 oplegcondities van de wand J ...................................................................................................................................... 114 Figuur 43 oplegcondities van de wand K ..................................................................................................................................... 115 Figuur 44 oplegcondities van de wand L ..................................................................................................................................... 115 Figuur 45: Voorbeeld aanwijzingen besteksschrijver ................................................................................................................... 157 Figuur 46:Voorbeeld behorende bij te leveren baksteen; niet algemeen geldend ....................................................................... 181 Figuur 47: PLi .............................................................................................................................................................................. 201 Figuur 48:Buigtreksterkte volgens NEN 6790 .............................................................................................................................. 202
Tabel 1: Tabel A.2 - Bouwmaterialen Metselwerk - NEN-EN 1991-1-1: Algemene Belastingen .................................................... 19 Tabel 2:Partiele factoren voor materiaaleigenschappen in Uiterste Grenstoestand| ..................................................................... 21 Tabel 3:genormaliseerde druksterkte van een enkele kalkzandsteen ........................................................................................... 22 Tabel 4 Tabel 3.1 Geometrische eisen voor de groepering van metselstenen.......................................................................... 24 Tabel 5:Mortelsamenstelling, toepassing en sterkteklasse ............................................................................................................ 26 Tabel 6:druksterkte van de mortel ................................................................................................................................................. 26 Tabel 7:milieuklassen mortel ......................................................................................................................................................... 27 Tabel 8 Tabel 3.2 Karakteristieke sterkte van vulbeton ............................................................................................................. 28 Tabel 9:Tabel 1 - Constanten voor de bepaling van de representatieve waarde van de druksterkte van metselwerk ................... 30 Tabel 10: Tabel 3.4 Waarden van de initile schuifsterkte van metselwerk, fvko ....................................................................... 32 Tabel 11: Waarden voor fxk1, bij een bezwijkvlak evenwijdig aan de lintvoegen (Zie ook minimale eis uit NPR 9096-1-1 in bijlage: Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm2] op pagina 207) ......................................... 35 Tabel 12 Waarden voor fxk2, bij een bezwijkvlak loodrecht op de lintvoegen (Zie ook minimale eis uit NPR 9096-1-1 in bijlage: Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm2] op pagina 207) ......................................... 35 Tabel 13 Tabel 3.5 Karakteristieke verankeringssterkte van wapening in ingesloten vulbeton ................................................. 36 Tabel 14 Tabel 3.6 Karakteristieke verankeringssterkte van wapening in mortel of beton dat niet is ingesloten in metselstenen ....................................................................................................................................................................................................... 36 Tabel 15 Tabel 2 - Kruipcofficinten, zwelling of krimp door verandering van vochtgehalte en thermische eigenschappen van metselwerk..................................................................................................................................................................................... 38 Tabel 16 Selectie van wapeningsstaal voor duurzaamheid ........................................................................................................... 42 Tabel 17 Aanbevolen waarden voor de minimale betondekking cnom voor koolstof wapeningsstaal ........................................... 43 Tabel 18 Tabel 5.1 Verstijvingscofficint, t, voor wanden verstijfd door steunberen, zie figuur 5.2 ...................................... 51 Tabel 19 Tabel 5.2 Max. verhoudingen tussen eff. overspanning en de eff. hoogte voor wanden belast door buiging uit het vlak en liggers ................................................................................................................................................................................ 55 Tabel 20 Afmetingen van verticale sleuven in metselwerk die zijn toegelaten zonder aanvullende berekening ............................ 97 Tabel 21 Afmetingen van horizontale en schuine sleuven in metselwerk die zijntoegelaten zonder aanvullende berekening ...... 98 Tabel 22:Oude kwaliteitsindeling van baksteen ........................................................................................................................... 146 Tabel 23:kwaliteitseisen naar toepassingsgebied , na 1976 ........................................................................................................ 147 Tabel 24:Eigenschappen betonsteen incl. brandwerendheid ...................................................................................................... 148 Tabel 25:Eigenschappen baksteen incl. brandwerendheid ......................................................................................................... 148 Tabel 26 Eigenschappen cellenbeton .......................................................................................................................................... 149 Tabel 27:Brandwerendheid cellenbeton ...................................................................................................................................... 149 Tabel 28:Eigenschappen gipsblokken incl. brandwerendheid ..................................................................................................... 150 Tabel 29: Eigenschappen kalkzandsteen incl. brandwerendheid ................................................................................................ 150 Tabel 30:Labda Bouwmaterialen (SBR)|...................................................................................................................................... 152 Tabel 31:labda van Metselwerk (inclusief voegen) ..................................................................................................................... 153 Tabel 32:labda waarde van Baksteen .......................................................................................................................................... 153 Tabel 33:labda van Bepleisteringen ............................................................................................................................................. 154 Tabel 34:afmetingen volgens NEN 2489 (vervallen) .................................................................................................................... 195 Tabel 35:selectie van classificatie volgens DIN ........................................................................................................................... 196 Tabel 36:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het kalkzandsteen metselwerk fk in N/mm2 ....................................... 199 Tabel 37:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het baksteen metselwerk fk in N/mm2 ................................................ 199 Tabel 38:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het betonsteen metselwerk fk in N/mm2............................................. 200 Tabel 39:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het Poriso Deco metselwerk fk in N/mm2 ........................................... 200 Tabel 40:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het Poriso Stuc metselwerk fk in N/mm2 ............................................ 200 Tabel 41:Karakteristieke waarde van de druksterkte van Porotherm metselwerk fk in N/mm2 ................................................... 201 Tabel 42:Karakteristieke waarde van de druksterkte van Porotherm Lijmblokken metselwerk fk in N/mm2 ................................ 201 Tabel 43:Karakteristieke waarde van de druksterkte van cellenbeton metselwerk fk in N/mm2 .................................................. 202 Tabel 44:minimale waarde van de buigsterkte van het kalkzandsteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 .................................... 203 Tabel 45: minimale waarde van de buigsterkte van het baksteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2............................................ 203 Tabel 46: minimale waarde van de buigsterkte van het betonsteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 ........................................ 204 Tabel 47: minimale waarde van de buigsterkte van het Poriso Deco metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 ....................................... 204 Tabel 48: minimale waarde van de buigsterkte van het Poriso Stuc metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 ........................................ 204 Tabel 49: minimale waarde van de buigsterkte van het Porotherm metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 ......................................... 204 Tabel 50: minimale waarde van de buigsterkte van het Porotherm Lijmblokken metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2...................... 205 Tabel 51: minimale waarde van de buigsterkte van het cellenbeton metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 ........................................ 205 Tabel 52:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Kalkzandsteen metselwerk f vko,s in N/mm2 .................................... 206 Tabel 53:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Baksteen metselwerk f vko,s in N/mm2 ............................................ 206 Tabel 54:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Betonsteen metselwerk f vko,s in N/mm2 ......................................... 206 Tabel 55:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Poriso Deco metselwerk f vko,s in N/mm2 ........................................ 207 Tabel 56:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Poriso Stuc metselwerk f vko,s in N/mm2 ......................................... 207 Tabel 57:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Porotherm metselblokken metselwerk f vko,s in N/mm2 ................... 207 Tabel 58:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Porotherm Lijmblokken metselwerk f vko,s in N/mm2 ....................... 207 Tabel 59:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van cellenbeton metselwerk f vko,s in N/mm2 ......................................... 208 Tabel 60:Mauerwerk aus Kunstlichen Steinen(einschliesslich Fugenmortel und ublicher Feuchte) ............................................ 209 Tabel 61:Rohdichteklassen und haufig verwendete klassen in Deutschland ............................................................................... 209
8
Voorwoord
Voorwoord
Dit document is opgesteld als diktaat en tabellenboek behorende bij EN 1996-1-1. Het bevat de formules van de Norm, toelichtingen en in tegenstelling tot de algemeen bruikbare norm gegevens van leverancier. Doel is dit document te gebruiken als tabellenboek naast de norm en naast het diktaat: Diktaat EC6 Metselwerk II: voorbeeldsommen De hoofdstukkenindeling van de NORM: NEN-EN 1996-1-1 Inclusief Nationale Bijlage (nl) is zoveel mogelijk gehandhaafd. Additionele inhoud is toegevoegd in Bijlage Z, Bijlage Y enzovoort. Bijlage Z is verplaatst naar Diktaat EC: definities en symbolen. Voorwoord In rood zijn eventuele normteksten of toelichtingen overgenomen afkomstig uit de Nationale Bijlage. In sommige gevallen aangevuld met de aankomende nationale bijlagen: *NEN-EN 1996-1-1+C1 NB(nl) 2011[ontwikkeling] *NPR 9096-1-1 [ontwikkeling]
Ir. R.A.J.M. Mom April 2011
9
Voorwoord
Inleiding
De ontwikkeling van de Eurocodes - uniforme voorschriften voor bouwconstructies die in alle Europese lidstaten van toepassing zullen zijn -bevindt zich momenteel in de eindfase; de overschakeling en implementatie is begonnen. Eurocode 6, ook bekend als NEN-EN 1996, is gericht op gemetselde constructies. Deze norm geeft constructie-eisen en rekenregels voor ongewapend, gewapend en voorgespannen metselwerk. De huidige NEN norm voor gemetselde constructies, NEN 6790 TGB Steenconstructies, is nog gewoon geldig. Deze geeft aan waaraan men nu moet voldoen. Met deze norm kan nog gewerkt worden. De overheid zal - door wijzing van het Bouwbesluit - de Eurocodes ook aanwijzen, om deze deels publiekrechtelijk van toepassing te verklaren. . NB.:Omdat de regering het aangepaste bouwbesluit waarin de letterlijke implementatie van de Eurocode is geregeld nog niet heeft aangenomen, zijn we wettelijk nog gehouden aan de TGB. Er wordt door de NEN echter geen onderhoud meer uitgevoerd op de TGB-serie .. Bij alle Eurocode-delen horen nationale bijlagen. De Eurocodes zijn nationaal alleen geldig met deze bijlagen. De Eurocode 6 bestaat uit vier delen: 1. 2. 3. 4. voor de algemene basisregels voor gewapend en ongewapend metselwerk (NEN-EN 1996-1-1) voor de beoordeling van het draagvermogen bij brand (NEN-EN 1996-1-2) voor uitvoering en specificatie van metselwerk (NEN-EN 1996-2) voor eenvoudige rekenregels bij ongewapend metselwerk (NEN-EN 1996-3)
Deel 1 en 2 zijn voorzien van een nationale bijlage en inmiddels in het Nederlands vertaald. De delen 3 en 4 zijn nog uitsluitend in het Engels beschikbaar. Omdat ze nog alleen in het engels beschikbaar zijn zijn ze niet rechtsgeldig.. Er wordt op dit moment door de normcommissie gewerkt aan het opstellen van de bijbehorende nationale bijlagen. De Eurocode 6 regelt een aantal zaken meer dan de bestaande NEN-normen. Nieuw zijn de rekenregels voor gewapend metselwerk en de normen voor het beoordelen van de sterkte van steenconstructies bij brand. Ook de norm voor uitvoering en specificatie is een aanvulling op de nu beschikbare regelgeving. In Nederland wil men een NPR opstellen die het meer eenvoudig maakt om de bestaande Nederlandse wijze van het vervaardigen en construeren van metselwerk te laten aansluiten op de Europese normen voor metselwerk. Een recent congres in Berlijn over de ontwikkeling en implementatie van Euronormen heeft geen nieuwe gezichtspunten opgeleverd voor steenconstructies. Er wordt, om enige rust rondom de normen te creren getracht terughoudend te zijn met i inhoudelijke wijzigingen in de normen
Verbanden tussen Eurocodes en geharmoniseerde technische voorschriften (ENs en ETAs) voor producten
De Europese Richtlijn
ii
Op 21 december 1988 is de Richtlijn Bouwproducten van kracht geworden voor producten die bestemd zijn voor de bouw. De testmethoden zijn beperkt tot de gebruiksfase van producten. De Richtlijn regelt de harmonisatie van nationale bepalingen en eisen aan bouwproducten die worden verhandeld op de Europese interne markt. Deze bepalingen en eisen zijn nu voornamelijk verwerkt in uiteenlopende technische goedkeuringen, specificaties en voorschriften en verschillen per lidstaat. Daardoor worden handelsbelemmeringen in het bouwproductenverkeer tussen de lidstaten opgeworpen (dubbel testen, vertragingen). Voor de opstelling van de Richtlijn zijn de eisen die lidstaten stellen aan bouwwerken als uitgangspunt genomen. Deze eisen zijn geformuleerd in een zestal fundamentele eisen: 1. mechanische sterkte en stabiliteit;
1
Op 18 januari 2011 is de Europese Verordening bouwproducten (Construction Product Regulation, kortweg CPR) aangenomen door het Europees Parlement. Na publicatie van de CPR in april 2011 geldt een overgangsperiode van twee jaar. De verordening wordt dan medio 2013 van kracht, waarmee de CE-markering op bouwproducten en de prestatieverklaring verplicht worden. De Verordening bouwproducten is de opvolger van de Richtlijn bouwproducten uit 1989 en regelt de Europese interne markt voor producten die in de bouw worden toegepast 10
Inleiding
2. brandveiligheid; 3. hygine, gezondheid en milieu; 4. gebruiksveiligheid; 5. geluidshinder; 6. energiebesparing en warmtebehoud. Voor de mandaten is per fundamentele eis en per productgroep nagegaan welke producteigenschappen van belang zijn. Daarvoor zijn of worden door CEN Europees geharmoniseerde testmethoden ontwikkeld. Op basis van deze geharmoniseerde testmethoden is het eenduidig producten uit verschillende landen onderling met elkaar te vergelijken. Het is niet verplicht voor de fabrikant om producteigenschappen voor de CE-markering te testen, die niet van toepassing zijn in de lidstaat waar hij zijn product wil afzetten. Het komt ook voor dat op een bepaald gebied slechts n land eisen stelt of dat eisen niet vallen binnen de gestelde essentile eisen. Dergelijke eisen maken dan geen onderdeel uit van de geharmoniseerde Europese normen voor de CE markering. Er zijn nu twee soorten technische specificaties : 1. Europese (geharmoniseerde) productnormen [(h)EN] hierna Europese normen 2. Europese technische goedkeuringen [ETA] De Europese normen vormen verreweg de grootste groep en leggen producenten de verplichting op de CE-markering te voeren. De Europese technische goedkeuringen zijn bedoeld voor producten waarvoor geen europese norm bestaat en biedt iii producenten toch de mogelijkheid de CE-markering te voeren.
2
CE-markering
Het bouwbesluit bevat een groot aantal bouwvoorschriften op het gebied van veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid e.d. Het belangrijkste verschil met de CE-markerig is dat het bouwbesluit betrekking heeft op bouwwerken en bouwdelen terwijl de CEmarkering betrekking heeft op bouwproducten.
Figuur 1:CE-markering
NEN-EN 771-1 Specificaties voor metselstenen is de Europese productnorm voor de CE markering van metselbaksteen. Vanaf 1 april 2006 is metselbaksteen voorzien van CE markering en wordt geleverd met een CE declaratie-formulier waarop de productspecificaties volgens NEN-EN 771-1 zijn aangetekend. De productspecificaties worden volgens Europese testnormen bepaald. Zie
http://cemarkeringonline.vrom.nl 11
Inleiding
Figuur 2:CE-markering verkregen op basis van ETA
Wettelijk kader - Europa

Aanbestedingsrichtlijn 2004/18/EG Bij overheidsopdrachten voor werken, leveringen, diensten: Gebruik technische specificaties conform EN, ETA Richtlijn Bouwproducten 89/106/EEG Gebruik Eurocodes bij voldoen aan essential requirements 1 (sterkte + stabiliteit), 2 (brandveiligheid) en 4 (gebruiksveiligheid)
Status en toepassingsgebied van de de volgende normen, Nederlands en Europees, hebben betrekking op metselwerk
Onderstaand is een lijst samengesteld met normen betrekking hebbend op metselwerk. Op dit moment is er een co-existentie van TGB en Eurocode, waarbij de TGB officieel is teruggetrokken (er wordt geen onderhoud meer gepleegd) maar wel aangewezen is in het Bouwbesluit. Eurocode is door NEN officieel tot definitieve norm verklaard, maar is nog niet letterlijk aangewezen als norm in het Bouwbesluit. Onderstaand inventarisatie van Status
STATUS 1
2 3
4 5
6 7 8 9
TGB-normen die teruggetrokken zijn door NEN (niet meer onderhouden) maar wel rechtsgeldig tot Bouwbesluit wordt aangepast NPR Praktijkrichtlijnen afgeleid van TGB-norm, status: NIET teruggetrokken; op termijn onduidelijk Inclusief Nationale Bijlage: Eurocode, nog niet aangestuurd in bouwbesluit maar rechtsgeldig op basis gelijkwaardigheid Engelse Brontekst, niet vertaald, (geen Nationale bijlage voorhanden) niet rechtsgeldig NPR Praktijkrichtlijnen afgeleid van EN-norm, status: ontwerp. Toepassing vooraf bespreken nog niet rechtsgeldig NEN als aanvulling of uitwerking op Eurocode: status als Eurocode NEN als aanvulling of uitwerking op Eurocode: ontwerp Toepassing vooraf bespreken nog niet rechtsgeldig In ontwikkeling CUR afgeleid van TGB-norm, status: NIET teruggetrokken; op termijn onduidelijk
Betrekking hebbend op:
12
Inleiding
Europese normen
NEN-EN PRODUCTNORM OMSCHRIJVING NEN-EN 413 en NEN-EN 771 en NEN-EN 772 en Specificaties voor metselcement Specificaties voor metselstenen Beproevingsmethoden voor metselstenen
3 STATUS
Europese normen die betrekking hebben op de hulpstukken en mortels voor metselwerk NEN-EN PRODUCTNORM OMSCHRIJVING NEN-EN 845 en NEN-EN 846 en NEN-EN 998 en NEN-EN 1015 en NEN-EN 1745 en Specificaties voor hulpstukken voor metselwerk
4 STATUS
Beproevingsmethoden voor hulpstukken voor metselwerk Specificatie voor metselwerk ; deel2 : metselmortel
Beproevingsmethoden voor metselwerk ; deel4 : schuifsterkte t.p.v. dampdichte laag Metselwerk en metselwerkproducten - Methoden voor het vaststellen van de ontwerpwaarden voor de thermische eigenschappen
NEN-EN 13501 en
Classificatie brandwerendheid van bouwconstructies en bouwdelen
Eurocode 0&1 : Belastingen NEN-EN NORM NEN-EN 1990 NEN-EN 1991 NEN 8700:2009 nl OMSCHRIJVING Grondslagen Belastingen op constructies Grondslagen van de beoordeling van de constructieve veiligheid van een bestaand bouwwerk - Gebouwen - Het minimumveiligheidsniveau
STATUS
Eurocode 6 : Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk NEN-EN NORM OMSCHRIJVING
STATUS
3 4
Druksterte/netto volume door wegen/gehalte oplosbare zouten/waterabsorptie/volumieke massa/afmeting/vorst-dooiweerstand (strip-)ankers/draggers/consoles/lateien/lintvoegwapening 5 Afschuifsterkte van spouwankers/hechtsterkte lintvoegwapening/treksterkte/druksterkte en stijfhoud van spouwankers(beproeving van de muur/steenpaar/eenzijdige beproeving) sterkte en stijfheid balkdragers/lateien/consoles 13
Inleiding
NEN-EN 1996-1-1 Deel 1-1: Algemene regels voor constructies van gewapend en ongewapend metselwerk Nationale Bijlage bij NEN-EN 1996-1-1+C1 Eurocode 6: Ontwerp en berekneing van metselwerk constructies Deel 1-1: Algemene regels voor constructies van gewapend en ongewapend metselwerk Deel 1-2: Algemene regels - Ontwerp en berekening van constructies bij brand
3
NEN-EN 1996-1-1+C1 NB(nl)
NEN-EN 1996-1-2
NEN-EN 1996-2:2009 en NEN-EN 1996-3:2009 en
Deel 2: Ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering van constructies van metselwerk Deel 3: Vereenvoudigde berekeningsmethoden voor constructies van ongewapend metselwerk
NEN-EN 1996-3+C1 NB(nl) Nationalen bijlae bij NEN-EN 1996-3+C1 Eurocode 6
Eurocode 6 : Nationale Praktijk Richtlijn op basis van Eurocode NPR ? NPR 9096-1-1:2010 Ontw. nl OMSCHRIJVING Beoordelen bestaande bouw belastingen Steenconstructies - Eenvoudige ontwerpregels, gebaseerd op NEN-EN 1996-1-1 (inclusief nationale bijlage)
STATUS
CUR 46 61 71
OMSCHRIJVING Diafragmawanden in baksteenmetselwerk Het voegen van metselwerk Constructieve aspecten bij ontwerp, berekening en detaillering van gevels in metselwerk Stabiliteit van steenconstructies Beheersing van scheurvorming in steenconstructies
STATUS
73 82
Nationale Praktijk Richtlijn op basis van Bouwbesluit/Bouwfysica NPR 5070:2005 nl Geluidwering in woongebouwen - Voorbeelden van wanden en vloeren in steenachtige draagconstructies
2
14
Inleiding
Op dit moment rechtsgeldig vanuit TGB: alleen NPRs worden vermeld omdat TGBs zijn teruggetrokken NPR 6791:2009 nl
6
Steenconstructies - Eenvoudige ontwerpregels, gebaseerd op NEN 6790:2005
Nationale bijlage voor EN 1996-1-1

Deze norm geeft enkele symbolen en enkele alternatieve methoden waarvoor een nationale waarde of keuze moet worden gegeven; opmerkingen onder de desbetreffende paragrafen geven aan waar mogelijk een nationale keuze moet worden gemaakt. De nationale norm die EN 1996-1-1 implementeert behoort een nationale bijlage te hebben met daarin alle Nationaal Bepaalde Parameters (NBPs) nodig voor het ontwerp en de berekening van gebouwen en civieltechnische werken te realiseren in het desbetreffende land. In EN 1996-1-1 wordt nationale keuze toegelaten via de volgende paragrafen:
2.4.3(1)P7 Uiterste grenstoestanden; 2.4.4(1) Bruikbaarheidsgrenstoestanden; 3.2.2(1) Specificatie van mortel; 3.6.1.2(1) Karakteristieke druksterkte van metselwerk met uitzondering van 'shell bedded' metselwerk; 3.6.2(3), (4) en (6) Karakteristieke schuifsterkte van metselwerk; 3.6.3(3) Karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk; 3.7.2(2) Elasticiteitsmodulus; 3.7.4(2) Kruip, uitzetting of krimp door verandering van vochtgehalte en thermische uitzetting; 4.3.3(3) en (4) Wapeningsstaal; 5.5.1.3(3) Effectieve dikte van metselwerkwanden; 6.1.2.2(2) Slankheidsverhouding c waaronder kruip mag worden verwaarloosd 6; 8.1.2 (2) Minimale wanddikte; 8.5.2.2(2) Spouwmuren 7; 8.5.2.3(2) Dubbelbladige wanden; 8.6.2 (1) Verticale sleuven en sparingen; 8.6.3 (1) Horizontale en schuine sleuven. iv
Deze nationale bijlage legt de keuzes vast uit de in NEN-EN 1996-1-1:2006 gegeven mogelijkheden en legt de voor Nederland geldende waarden vast voor de nationaal bepaalde parameters. Eveneens zijn aanvullende teksten opgenomen die niet strijdig zijn met het normblad zelf.
OPMERKING Deze aanvullende teksten kunnen normteksten zijn, maar ook informatieve teksten (bijvoorbeeld opmerkingen, toelichtingen).
De nationale bijlage legt ook - voor gebruik in Nederland - de status (normatief of informatief) vast van de informatieve bijlagen die deel uitmaken van het normblad zelf. De nationale bijlage moet worden toegepast in samenhang met NEN-EN 1996-1-1:2006.
Wettelijk kader Normatief / Informatief

Naast de geldigheid als besproken onder status op pagina 12, is het belangrijk het onderscheid binnen de Eurocode te maken tussen Normatief en informatief, waarbij deze status ook nog eens kan worden gewijzigd door de Nationale Bijlage. Voorbeeld : NEN-EN 1991-1-7 Robustness and redundantie Robuustheid
6 7 v
Teruggetrokken = niet meer onderhouden, nog wel rechtsgeldig tot aanwijzing Eurocode in Bouwbesluit Zie pagina 12:Wettelijk kader Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels
15
Inleiding
Het vermogen van een constructie om weerstand te biedenaan gebeurtenissen als brand, ontploffingen, stootbelastingen of de de gevolgen van een menselijke fout, zonder te zijn beschadigd in een mate die niet in verhouding staat tot de oorspronkelijke oorzaak. Bij het ontwerp moet de mogelijkheid van bezwijken van de constructie die ontstaat door een onbekende oorzaak zijn beperkt. Toepassing voor metselwerk (Nationale Bijlage) D.2 moet als NORMATIEF worden gelezen Alle andere bijlagen moeten als informatief zijn gelezen, met dien verstande dat de uitwerkingen in A.5 tot en met A.7 die betrekking hebben op metselwerkconstructies tot en met acht verdiepingen niet van toepasssing zijn.
Wettelijk kader Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels

Algemene uitspraken en definities waarvoor geen alternatief is, alsook eisen en analytische modellen waarvoor geen alternatief is toegelaten, tenzij specifiek aangegeven. De beginselen zijn aangeduid met de letter P, achter het nummer van de alinea. Dit impliceert dat onderdelen uit de norm, NIET aangeduid met een (P), niet letterlijk maar in de geest van mogen worden gelezen NEN-EN 1990:1.4: (1) Afhankelijk van de aard van de afzonderlijke bepalingen, wordt onderscheid gemaakt tussen beginselen en toepassingsregels. (2) De beginselen omvatten :
algemene uitspraken en definities waarvoor geen alternatief is, alsook; eisen en analytische modellen waarvoor geen alternatief is toegelaten, tenzij specifiek aangegeven.
(3) De beginselen zijn aangeduid met de letter P, achter het nummer van de alinea. (4) De toepassingsregels zijn algemeen erkende regels die in overeenstemming zijn met de beginselen en voldoen aan de bijbehorende eisen. (5) Het is toegelaten om gebruik te maken van alternatieve ontwerpen berekeningsregels, verschillend van de toepassingsregels in EN 1990 voor bouwwerken, op voorwaarde dat is aangetoond dat de alternatieve regels overeenstemmen met de van belang zijnde beginselen en ten minste gelijkwaardig zijn wat betreft de constructieve veiligheid, bruikbaarheid en duurzaamheid, die zou mogen worden verwacht bij gebruikmaking van de Eurocodes.
Wettelijk kader vertaling van Shall

In de Engelstalige versie van deze nationale bijlage zijn aanwijzingen gegeven hoe de uitdrukkingen 'shall' en 'should' moeten worden gelezen in de Engelstalige versie van het normblad. In de Nederlandstalige versie van het normblad is shall vertaald met 'moet'. Dit 'moet' is onafhankelijk van het karakter van de normtekst (beginsel of toepassingsregel) verplichtend. In de Nederlandstalige versie van het normblad is should vertaald met 'behoort te'. Dit 'behoort te' moet onafhankelijk van het karakter van de normtekst (toepassingsregel of beginsel) worden gelezen als 'moet' en is daarmee verplichtend.
16
Inleiding
1 Algemeen
1.1 Onderwerp en toepassingsgebied
1.1.1 Onderwerp en toepassingsgebied van Eurocode 6
(1) P Eurocode 6 is van toepassing op het ontwerp en de berekening van ongewapend, gewapend, voorgespannen en ingesloten metselwerk voor gebouwen en civieltechnische werken of onderdelen daarvan.
1.1.2 Onderwerp en toepassingsgebied van deel 1-1 van Eurocode 6

(4) P De volgende onderwerpen zijn behandeld in deel 1-1:
hoofdstuk 1: Algemeen; hoofdstuk 2: Ontwerpgrondslagen; hoofdstuk 3: Materialen; hoofdstuk 4: Duurzaamheid; hoofdstuk 5: Constructieve berekening; hoofdstuk 6: Uiterste grenstoestand; hoofdstuk 7: Bruikbaarheidsgrenstoestand; hoofdstuk 8: Detaillering; hoofdstuk 9: Uitvoering.
(5) P Deel 1-1 gaat niet in op:
weerstand bij brand (dit wordt behandeld in EN 1996-1-2); bijzondere aspecten van speciale typen van gebouwen (bijvoorbeeld dynamische effecten op hoge gebouwen); bijzondere aspecten van speciale soorten civieltechnische werken (zoals bruggen, dammen, schoorstenen of
vloeistofkerende constructies vervaardigd van metselwerk);
bijzondere aspecten van speciale soorten constructies (zoals bogen en koepels); metselwerk waarin gipsmortels, met of zonder cement, zijn gebruikt; metselwerk waarin de stenen niet in verband zijn geplaatst (bijvoorbeeld metselwerk vervaardigd met onregelmatig
gevormde natuurstenen);
metselwerk dat is gewapend met een materiaal anders dan staal.
1.1.3 Overige delen van Eurocode 6

(1) Deel 1-1 van Eurocode 6 zal worden aangevuld met de volgende delen:
Deel 1-2: Algemene regels Ontwerp en berekening van constructies bij brand Deel 2: Ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering van constructies van metselwerk Deel 3: Vereenvoudigde berekeningsmethoden voor constructies van ongewapend metselwerk
1.3 Aannamen
(2) De algemene aannamen van EN 1990 zijn:
de keuze van het constructieve systeem en het ontwerp en de berekening van de constructie zijn gemaakt door terzake
gekwalificeerd en ervaren personeel;
de uitvoering is gedaan door personeel met de juiste vakbekwaamheid en ervaring; degelijk toezicht en kwaliteitscontrole zijn voorzien tijdens het verrichten van het werk, d.w.z. in ontwerp/ingenieursbureaus, fabrieken, bedrijven en op de bouwplaats;
de bouwmaterialen en -producten zoals gespecificeerd in EN 1990 of in EN 1991 tot en met EN 1999 of in de

desbetreffende uitvoeringsnormen, normatieve verwijzingen of productvoorschriften zijn gebruikt;
de constructie zal degelijk worden onderhouden;

17
1 Algemeen
de constructie zal worden gebruikt in overeenstemming met de ontwerpen berekeningsaannamen.
1.4 Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels

Zie pag.16:Wettelijk kader Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels
1.5 Termen en definities

1.5.1 Algemeen
Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990,1991,1996 is opgenomen in Bijlage Z(normatief) Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990/1991/1996
1.6 Symbolen NEN-EN 1996-1-1

(1) Materiaal onafhankelijke symbolen zijn gegeven in 1.6 van EN 1990 en de tabel in de bijlage: Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990,1991,1996.
2 Grondslagen voor ontwerp en berekening

2.1 Fundamentele eisen
2.1.1 Algemeen
(3) Er mag zijn aangenomen dat bij constructies van metselwerk aan de algemene eisen in hoofdstuk 2 van EN 1990 is voldaan als het volgende is toegepast:
een grenstoestandontwerp tezamen met de partile-factorenmethode zoals beschreven in EN 1990;
Figuur 3:Figuur C3 - Verband tussen afzonderlijke partile factoren NEN-EN 1990
belastingen zoals beschreven in EN 1991;
18
Materialen
Volumiek gewicht 3 kN/m Voorbeeld: Zie prEN 771-1 Zie Bijlage X(informatief) Indicatie metselwerkgewicht
Metselstenen Baksteen
Kalkzandsteen Betonsteen Cellenbetonsteen Kunststeen Holle glazen steen Aardewerk
Zie prEN 771-2 Zie prEN 771-3 Zie prEN 771-4 Zie prEN 771-5 Zie prEN 1051 21,0
Natuursteen (zie prEN 771-6) Graniet, syeniet, porfier 2 Basalt, dioriet, gabbro Tachyliet Basaltlava Wacke, zandsteen Dichte kalksteen Andere kalksteen Vulkanische tufsteen Gneiss Leisteen 27,0 tot 30,0 27,0 tot 31,0 26,0 24,0 21,0 to 27,0 20,0 to 29,0 20,0 20,0 30,0 28,0
Tabel 1: Tabel A.2 - Bouwmaterialen Metselwerk - NEN-EN 1991-1-1: Algemene Belastingen
de regels voor combinaties beschreven in EN 1990;
19
Figuur 4:belastingfactoren
de beginselen en toepassingsregels zoals gegeven in deze EN 1996-1-1.
2.3 Basisvariabelen
2.3.3 Materiaal- en producteigenschappen
(1) Eigenschappen van materialen en constructieve producten en geometrische gegevens die zijn gebruikt bij het ontwerp en de berekening, behoren die te zijn welke zijn gespecificeerd in de relevante ENs, hENs of ETAs, tenzij dit op een andere wijze in deze EN 1996-1-1 is aangegeven.
2.4 Toetsing door middel van de methode van de partile factoren

2.4.1 Rekenwaarden van materiaaleigenschappen
(1) P De rekenwaarde van een materiaaleigenschap is verkregen door de karakteristieke waarde te delen door de relevante partile factor voor materialen, M.
Figuur 5:karakteristieke waarde weerstandzijde(R) ; gemiddelde waarde, karakteristieke waarden en rekenwaarde
vi
2.4.2 Belastingscombinaties 2.4.3 Uiterste grenstoestanden

(1) P De van belang zijnde waarden van de partile factoren voor materiaaleigenschappen M moeten in de uiterste grenstoestand zijn gebruikt bij zowel gewone als buitengewone situatie.
M van constructies in gevolgklasse
20
Metselwerk vervaardigd met:
CC2 & CC3
CC1
Stenen van categorie I, prestatiemortel 8
1,7
1,5
Stenen van categorie I, mortel op samenstelling 9
1,7
1,5
Stenen van categorie II, willekeurige mortel 10
2,2
2,0
Verankering van wapeningsstaal
2,0
1,8
Wapeningsstaal , voorspanstaal en lintvoegwapening volgens NEN-EN 845-3
1,15
1,15
Nevenproducten volgens NEN-EN 845-1 en NEN-EN 845-2
2,0
1,8
Tabel 2:Partiele factoren voor materiaaleigenschappen in Uiterste Grenstoestand |
vii 11
2.4.4 Bruikbaarheidsgrenstoestanden
De waarde van M moet gelijk aan 1 zijn genomen.
3 Materialen
3.1 Metselstenen
3.1.1 Soorten en groepen metselstenen
(1) P Metselstenen moeten van n van de volgende soorten zijn: bakstenen overeenkomstig EN 771-1; NEN-EN 772 1t/m 20 Typen en benamingen naar:
o o
formaat
vormmethode toepassing zie
vormbaksteen/strengperssteen/stempelperssteen/handvormsteen 12 binnenmuur- / buitenmuur- / hogedruksteen
Bijlage U(informatief) Formaten
Bijzonder gebakken metselstenen
o
8
Geperforeerde baksteen
NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 (concept) spreekt van Voor BESTAAND metselwerk uit categorie-I-stenen moet de waarde van M gelijk aan 1,7 zijn aangenomen 9 NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 (concept) spreekt van Voor BESTAAND metselwerk uit categorie-I-stenen moet de waarde van M gelijk aan 1,7 zijn aangenomen
10
De Nederlandse metselbaksteen wordt als hoogste categorie geproduceerd! : I ; NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 (concept) spreekt van Voor BESTAAND metselwerk uit categorie-II-stenen moet de waarde van M gelijk aan 2,2 zijn aangenomen
11 12
Let op!: De tabel is aangepast aan de hand van de in ontwikkeling zijnde NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011 Zie ook verwerkingsvoorschrift megamix in de bijlage 21
3 Materialen
o o
Verblendsteen of bekledingssteen zeer strakke en kantige strengperssteen (massief of geperforeerd) Porisosteen poreuze baksteen van Limburgse klei met als uitbrandstof steenkoolafval en zaagsel
cellenbetonstenen overeenkomstig EN 771-4; Of ook Gasbeton: mengsel van in hoofdzaak kalk en zand met een poreuze structuur dat onder stoomdruk wordt verhard
kalkzandstenen overeenkomstig EN 771-2; Type en benamingen naar:
kwaliteit
TGB:gewoon klinker,gevel, hoge-druk EC: Tabel 3:genormaliseerde druksterkte van een enkele kalkzandsteen
afmeting
stenen:100,102,150,214mm blokken:67,100,120,150,214,300mm Calduran hoogbouwelementen 175;214;250;300mm[CS36;44 op aanvraag]
o o
massa kleur
Massa+element (Silka)[CS20;CS28]
betonstenen (met normaal en licht toeslagmateriaal) overeenkomstig EN 771-3;

Typen en benamingen o toepassing binnenmuursteen/buitenmuursteen 22
3 Materialen
o o o o formaten oppervlaktegeaardheid kleur druksterkte
eenzijdig schoon, tweezijdig schoon, splitblok, gewassen
geprefabriceerde bouwblokken en stenen van speciaalbeton overeenkomstig EN 771-5; Bijvoorbeeld: ARGEXBETONBLOKKEN Dampgeharde blokken geklasseerd in de categorie lichte en zeer lichte(holle) blokken. De samenstelling is op basis van gexpandeerde klei - argexkorrels van verschillende granulatie en cement. 90% korrels - 10% bindmiddel.
gehouwen blokken van natuursteen overeenkomstig prEN 771-6 1;

Materialen en grenzen voor metselstenen groep 1 (alle 13 materialen ) groep 2 Stenen baksteen kalkzandsteen beton Volume van ieder gat (% van het brutovolume) 12,5
2
groep 3 Verticale gaten
groep 4 Horizontale gaten > 25; 70 niet gebruikt > 25; 50 elk van verschillende gaten 30 niet gebruikt
Volume van alle gaten (% van het brutovolume)
25
> 25; 55 > 25; 55 > 25; 60 elk van verschillende gaten 2 grijpgaten tot een totaal van 12,5 elk van verschillende gaten 15 grijpgaten tot een totaal van 30 elk van verschillende gaten 30 grijpgaten tot een totaal van 30 lijf schil 8
25; 70 niet gebruikt > 25; 70 elk van verschillende gaten 2 grijpgaten tot een totaal van 12,5 niet gebruikt
baksteen
kalkzandsteen
beton
elk van verschillende gaten 30 grijpgaten tot een totaal van 30 lijf 3 schil 6
elk van verschillende gaten 25 lijf 5 schil 6
Gedeclareerde waarde van de dikte van het lijf en de schil (mm)
Geen eisen baksteen kalkzandsteen beton

2
5 5 15 16 20 18
niet gebruikt 18 15 12
niet gebruikt 15 20 20 12 niet gebruikt 45
Gedeclareerde waarde van de gezamenlijke dikte 3 van het lijf en de schil (% van de totale dikte)
2
Geen eisen
baksteen kalkzandsteen beton

2
niet gebruikt 15
In het geval van conische of celvormige gaten, moet de gemiddelde waarde van de dikte van de lijven en de schillen zijn gebruikt.
13
Cellenbeton, gehouwen natuursteen en van speciaalbeton geprefabriceerde bouwstenen zijn als groep 1 aan te merken. De geometrische eisen voor de groepering van de bakstenen, kalkzandstenen en de overige betonstenen zijn gegeven in tabel 3.1.
23
3 Materialen
3
De gecombineerde dikte is de dikte van de lijven en de schillen, gemeten horizontaal in de van belang zijnde richting. De toets moet zijn gezien als een kwalificatietest en hoeft alleen te zijn herhaald in geval van principile veranderingen in de ontwerpafmetingen van de stenen.
Tabel 4 Tabel 3.1 Geometrische eisen voor de groepering van metselstenen
3.1.2 Eigenschappen van metselstenen druksterkte

(1) P De druksterkte van metselstenen, die moet zijn gebruikt in het ontwerp en bij de berekening, moet de genormaliseerde gemiddelde druksterkte fb zijn. Zie ook Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk
24
3 Materialen
3.2 Mortel
3.2.1 Soorten mortel
EN 998-2 van toepassing. Wat betreft de genormaliseerde metselmortel maakt de norm NEN-EN 998-2 melding van de volgende definities:
Morteltype te onderscheiden naar (art. 3.2 van NEN-EN 998-2) : prestatiemetselmortel [designed masonry mortar(performance concept)] cq mortel geleverd op gebruikseisen[prescriped masonry mortar(recipe concept)]. Zie Bijlage Z(normatief) Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990/1991/1996 :mortel op samenstelling Morteltype te onderscheiden naar toepassing (art. 3.3 van NEN-EN 998-2) : mortel voor gewoon gebruik (G)[general 14 purpose], lijmmortel (T)[thin layer] en lichtgewicht metselmortel (L)[lightweight]. Morteltype volgens fabricatiemethode (art. 3.4 van NEN-EN 998-2) : fabrieksmatig vervaardigde natte mortel, fabrieksmatig vervaardigde droge mortel en semi-fabrieksmatig vervaardigde mortel.
o o o
Semi-fabrieksmatig vervaardigde mortel: een semi-fabrieksmatig vervaardigde mortel is een mortel, waarbij de grondstoffen in een fabriek in een meer-kamersilo worden gedoseerd, op de bouwplaats samengesteld en gemengd met water volgens verwerkingsvoorschrift van de fabrikant. Fabrieksmatig vervaardigde droge mortel: een fabrieksmatig vervaardigde droge mortel is een mortel samengesteld en droog gemengd in een fabriek, op de bouwplaats gemengd met water volgens verwerkingsvoorschriften van de fabrikant. Fabrieksmatig vervaardigde natte mortel: een fabrieksmatig vervaardigde natte mortel is een mortel samengesteld en gemengd in een fabriek, gereed voor gebruik op de bouwplaats.
Mortel die op de bouwplaats is gemaakt, moet overeenkomstig EN 1996-2 zijn. Vooraf gemengde kalk-zandmortel moet overeenkomstig EN 998-2 zijn en moet overeenkomstig EN 998-2 zijn gebruikt.
3.2.2 Specificatie van mortel

(1) Mortels behoren te zijn geclassificeerd op basis van hun druksterkte, uitgedrukt door de letter M gevolgd door de druksterkte in N/mm2, bijvoorbeeld M5. De volgende aanduiding geldt afhankelijk van de individuele druksterkte van de mortel:
Klasse
M1
M 2,5
M5
M 10
M 15
M 20
Md
Druksterkte (N/mm)
2,5
10
15
20
D is een druksterkte groter dan 25 N/mm verklaard door de fabrikant.
Uitgaande van de standaard mortelsamenstelling volgens KNB :Wanneer metselmortel op de bouwplaats wordt gemaakt kan voor een baksteen met gemiddelde eigenschappen in de zomerperiode de samenstellingverhouding: 1 deel portlandcement op 1deel luchtkalk op 6 delen metselzand (= 1 : 1 : 6) worden aangehouden.Voor de winter is een verhouding = 1 : 0,5 : 4,5 gebruikelijk. In onderstaande tabel is een lijst opgenomen met zowel type toepassing, samenstelling en bijbehorende sterkteklasse.
14
15
De Engelse Thin layer masonry en de duitse Dnnbettmortel spreken evenals de nederlandse definitie van een maximale korrelgrootte in de samenstelling. Het is de vraag of de nederlandse Lijmmortel in taalgebruik niet refereert aan manier van
aanbrengen(lijmen), terwijl de definitie het alleen over korrelgrootte heeft. 15 http://www.knb-baksteen.nl/infobladen/infoblad_18.htm -- geldt alleen voor baksteen; kalkzandsteen zie pagina 147 25
3 Materialen
Tabel 5:Mortelsamenstelling, toepassing en sterkteklasse
viii
3.2.3 Morteleigenschappen
3.2.3.1 Druksterkte van mortel
Normalmauermortel
16
Leichtmauermortel
17
Dnnbettmortel
18
Mortelgruppe nach DIN 1053-1:1996
II
IIa
III
IIIa
LM21
LM36
DM
EN 9981:2003
M2,5
M5
M10
M15
M30
M10
M10
M15
Tabel 6:druksterkte van de mortel
ix
(2) Mortels die zijn gebruikt in gewapend metselwerk, met uitzondering van gewapend metselwerk met uitsluitend wapening 3 in de lintvoeg, behoren een druksterkte, fm, te hebben die niet kleiner is dan 4 N/mm . Bij gewapend metselwerk met 3 uitsluitend wapening in de lintvoeg behoort die niet kleiner te zijn dan 2 N/mm .
16 17
G:General Purpose L:Lichtgewicht mortel 18 T:Lijmmortel---Tabelle 3.45 van Mauerwerk Kompakt plaatst Dnbettmortel in T van thin Layer (korrel<1mm) In nederland zijn lijmmortel en dunmortel twee begrippen die volgens duitse en eurocode definitie onder Thin Layer vallen 26
3 Materialen
3.2.3.2 Hechting tussen stenen en mortel Voor binnenmuren en funderingen is de hechtsterkte van gemetselde kalkzandsteen waarop in de praktijk gerekend kan worden, minimaal 0,1 N/mm2. BijlageCE markering metselmortel pagina 189; spreekt bij M12 metselsteen van 0,2 N/mm2 buiten en 0,1 N/mm2 binnen; voor betreffende mortel en referentiesteen.
OPMERKING 1
Voor gemetselde kalkzandsteen muren in buitengevels is uit recent onderzoek door TNO gebleken dat op de lange duur de hechtsterkte tussen kalkzandsteen en metselmortel sterk kan reduceren zelfs bij gebruik van metselmortels die ruimschoots voldoen aan de 28-daagse hechtsterkte-eis van 0,2 N/mm2. De bestaande metselmortels van de leden van de NeMO zijn daarom niet geschikt voor toepassing in combinatie met kalkzandsteen in buitengevels. NeMO adviseert haar leden, sinds dit gegeven bekend is, geen metselmortels te leveren voor gemetselde kalkzandsteengevels. Momenteel vindt nader onderzoek plaats naar de oorzaken van dit verschijnsel en mogelijke oplossingen. Bij toepassing van kalkzandsteen gevels adviseert NeMO haar leden om opdrachtgevers te verwijzen naar de leverancier/fabrikant van x de kalkzandstenen.
3.2.3 Milieuklasse Mortel
Tabel 7:milieuklassen mortel
xi
3.3 Vulbeton
3.3.1 Algemeen
(1) P Beton dat is gebruikt als vulbeton moet overeenkomstig EN 206 zijn. (2) Vulbeton is gespecificeerd door de karakteristieke druksterkte, fck, (betonsterkteklasse), die is gebaseerd op de cilinder/kubussterkte na 28 dagen, overeenkomstig EN 206.
3.3.2 Specificatie voor vulbeton

(1) De sterkteklasse, zoals gedefinieerd in EN 206-1, van vulbeton behoort niet minder te zijn dan C12/15. (2) Het beton mag zijn ontworpen of voorgeschreven en behoort juist genoeg water te bevatten om de gespecificeerde sterkte te kunnen leveren en om een geschikte verwerkbaarheid te verkrijgen.
27
3 Materialen
(3) P De verwerkbaarheid van het vulbeton moet zo zijn dat is verzekerd dat holten geheel zijn gevuld, als het beton wordt aangebracht overeenkomstig EN 1996-2. (4) De zetmaat S3 tot en met S5 of schudmaat F4 tot en met F6, overeenkomstig met EN 206-1, zullen in de meeste gevallen voldoen. In gaten waarvan de kleinste afmeting kleiner is dan 85 mm, behoort zetmaat S5 of S6 te zijn gebruikt. Als het gebruik van zeer vloeibaar beton noodzakelijk is, behoren maatregelen te zijn genomen om de resulterende grote krimp van het beton te beperken. (5) De maximale korrelgrootte in het vulbeton behoort niet groter te zijn dan 20 mm. Als het vulbeton is toegepast in holten waarvan de kleinste afmeting minder dan 100 mm is of wanneer de dekking op de wapening minder dan 25 mm is, behoort de maximale korrelgrootte niet groter dan 10 mm te zijn.
3.3.3 Eigenschappen van vulbeton

(1) P De karakteristieke druksterkte en schuifsterkte van het vulbeton moet zijn bepaald op basis van proeven op betonnen proefstukken.
OPMERKING Proefresultaten mogen zijn ontleend aan proeven die zijn uitgevoerd voor het project of die beschikbaar zijn uit een bestand van proefresultaten.
(2) Als proefresultaten niet beschikbaar zijn mogen de karakteristieke druksterkte, fck, en de karakteristieke schuifsterkte, fcvk, van vulbeton zijn ontleend aan tabel 3.2.
Betonsterkteklasse C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 of hoger fck (N/mm ) fcvk (N/mm )
2 2
12 0,27
16 0,33
20 0,39
25 0,45
Tabel 8 Tabel 3.2 Karakteristieke sterkte van vulbeton
3.4 Wapeningsstaal
3.4.1 Algemeen
(1) P Wapening van koolstofstaal moet zijn gespecificeerd overeenkomstig prEN 10080. Roestvast staal en speciaal gecoate staven moeten apart zijn gespecificeerd. (2) P De eisen aan de eigenschappen van de wapening gelden voor het materiaal zoals aangebracht in het verharde metselwerk of vulbeton. Op de bouwplaats uitgevoerde werkzaamheden die mogelijk de eigenschappen van het materiaal nadelig benvloeden, moeten zijn vermeden.
OPMERKING prEN 10080 verwijst naar een vloeispanning Re, waarin de karakteristieke, de minimale en de maximale waarden, gebaseerd op de lang durende kwaliteit van de productie, zijn opgenomen. Daarentegen is fyk de karakteristieke vloeigrens gebaseerd op alleen die wapening die voor de constructie benodigd is. Er is geen direct verband tussen fyk en de karakteristieke Re. Echter, de bepalingen toetsingsmethoden voor de vloeispanning die in prEN 10080 zijn beschreven, geven een voldoende controle voor het bereiken van fyk.
(3) Wapeningsstaal mag koolstofstaal of austenitisch roestvast staal zijn. De wapening mag glad of geribd (grote hechting) en lasbaar zijn.
28
3 Materialen
(4) Gedetailleerde informatie over de eigenschappen van wapeningsstaal kan worden gevonden in EN 1992-1-1.
3.4.2 Eigenschappen van wapeningsstaven

(1) P De karakteristieke sterkte van de wapeningsstaven, fyk, moet in overeenstemming met bijlage C van EN 1992-1-1 zijn. (2) De thermische uitzettingscofficint mag zijn gelijkgenomen aan 12 10 K .
OPMERKING Het verschil tussen deze waarde en de waarden voor het omhullende metselwerk of beton mag gewoonlijk zijn verwaarloosd.
-6 -1
3.4.3 Eigenschappen van geprefabriceerde lintvoegwapening

(1) P Geprefabriceerde lintvoegwapening moet overeenkomstig EN 845-3 zijn.
3.5 Voorspanstaal
(1) P Voorspanstaal moet overeenkomstig EN 10138 of een geschikt Europees Technisch Goedkeuringsdocument (ETA) zijn gespecificeerd. (2) De eigenschappen van voorspanstaal behoren te zijn ontleend aan EN 1992-1-1.
3.6 Mechanische eigenschappen van metselwerk

3.6.1 Karakteristieke druksterkte van metselwerk
Zie Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk pagina 199 3.6.1.1 Algemeen (1) P De karakteristieke druksterkte van metselwerk, fk, moet zijn bepaald uit de resultaten van proeven op metselwerkproefstukken.
OPMERKING Resultaten mogen zijn verkregen van proeven die voor het project zijn uitgevoerd of van proeven die beschikbaar zijn in een bestand van proefresultaten.
3.6.1.2 Karakteristieke druksterkte van metselwerk met uitzondering van 'shell bedded' metselwerk (1) De karakteristieke druksterkte van metselwerk behoort te zijn bepaald door: i. resultaten van proeven volgens EN 1052-1 die zijn uitgevoerd voor het project of die beschikbaar zijn uit eerder uitgevoerde proeven, bijvoorbeeld uit een bestand van proefresultaten; de resultaten van de proeven behoren te zijn gepresenteerd in de vorm van een tabel, of in de vorm van vergelijking (3.1) fk = Kfb fm

(3.1)
ii.
waarin: fk K is de karakteristieke druksterkte van het metselwerk, in N/mm ; is een constante die, waar nodig, is aangepast volgens 3.6.1.2(3) en/of 3.6.1.2(6);
2
29
3 Materialen
, fb zijn constanten; is de genormaliseerde gemiddelde druksterkte van de stenen, in de richting waarin de belasting is 2 aangebracht, in N/mm ; is druksterkte van de mortel, in N/mm .
2
fm
De karakteristieke druksterkte fk van het metselwerk dient experimenteel te worden bepaald volgens NEN-EN 1052-1 maar mag worden bepaald volgens formule (3.1) Hiervoor is technische documentatie benodigd van de leveranciers. 19 Voor de meest gangbare steen-mortelcombinaties geldt: K=0,6 ; =0,65 ; =0,25 Voor het meest gangbare baksteen-lijmwerk geldt: K=0,8 ; =0,75 ; =0,1 Voor het meest gangbare kalkzandsteen-lijmwerk geldt: K=0,8 ; =0,85 ; =0,0______________
22 21 20
Type metselsteen Totaal volume aan perforaties
Metselmortel K
a
b b b b b b
Lijmmortel Voegdikte K
Baksteen Kalkzandsteen
Betonsteen
25 % 55 % 25 % 55 % 25 % 60 %
0,6 0,65 0,25

0,5 0,65 0,25 0,6 0,65 0,25 0,5 0,65 0,25 0,6 0,65 0,25 0,5 0,65 0,25 0,6 0,65 0,25
0,8 0,75 0,1

0,7 0,7 0
0,8 0,85
0,65 0,85 0,8 0,85
0
0 0 0 0
0,65 0,85 0,8 0,85
Cellenbeton
25 %
a Voegdikte lintvoeg 0,5 mm en 5 mm. b Voegdikte lintvoeg 0,5 mm en 3 mm. Tabel 9:Tabel 1 - Constanten voor de bepaling van de representatieve waarde van de druksterkte van metselwerk
3.6.2 Karakteristieke schuifsterkte van metselwerk

Zie Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk pagina 206 (1) P De karakteristieke schuifsterkte van metselwerk, fvk, moet zijn bepaald uit de resultaten van proeven op metselwerkproefstukken.
OPMERKING Resultaten mogen zijn verkregen van proeven die voor het project worden uitgevoerd of van proeven die beschikbaar zijn in een bestand van proefresultaten.
(2) De karakteristieke initile schuifsterkte van metselwerk, fvko, behoort te zijn bepaald volgens EN 1052-3 of EN 1052-4.
19 20
Geldt niet voor geperforeerde stenen Geldt niet voor geperforeerde stenen 21 Geldt niet voor geperforeerde stenen 22 Hierdoor heeft de sterkte van de lijmmortel geen invloed op de metselwerkdruksterkte 30
3 Materialen
(3) De karakteristieke schuifsterkte van metselwerk, fvk, waarbij mortel voor algemene toepassing volgens 3.2.2(2) of lijmmortel voor voegen met een dikte van 0,5 mm tot 3,0 mm volgens 3.2.2(3) of lichtgewichtmortel volgens 3.2.2(4) waarbij alle voegen voldoen aan de eisen van 8.1.5 zodat zij als gevuld kunnen zijn beschouwd, is gebruikt, mag zijn bepaald met vergelijking (3.5). f vk = f vko + 0,4 d maar niet groter dan 0,065 fb of fvlt waarin: fvko fvlt d is de karakteristieke initile schuifsterkte, zonder drukspanning; is een begrenzing voor de waarde van fvk; is de rekenwaarde van de drukspanning loodrecht op de afschuiving in het constructieonderdeel op het beschouwde niveau, met gebruik van de geschikte belastingscombinatie en gebaseerd op de gemiddelde verticale spanning in het gedrukte deel van de wand dat de afschuifweerstand levert; is de genormaliseerde druksterkte van de metselstenen, zoals beschreven in 3.1.2.1, waarbij de richting van de op het proefstuk aangebrachte belasting loodrecht op het vlijvlak is. (3.5)
fb
Als begrenzing van fvk moet fvlt zijn aangehouden, waarvoor 0,065 fb in rekening moet zijn gebracht. (4) De karakteristieke schuifsterkte van metselwerk vervaardigd met mortel voor algemene toepassing volgens 3.2.2(2) of lijmmortel volgens 3.2.2(3) met voegen met een dikte van 0,5 mm tot 3,0 mm of lichtgewichtmortel volgens 3.2.2(4) en nietgevulde stootvoegen maar waarbij de naast elkaar gelegen zijden van de metselstenen dicht tegen elkaar grenzen, mag zijn bepaald met vergelijking (3.6). f vk = 0,5 f vko + 0,4 d maar niet groter dan 0,045 fb of fvlt waarin: fvko, fvlt, d en fb zijn zoals beschreven in (3) hiervoor. (3.6)
Als begrenzing van fvk moet fvlt zijn aangehouden, waarvoor 0,065 fb in rekening moet zijn gebracht.
OPMERKING De waarde "0,065" in de opmerking in NEN-EN 1996-1-1 behoort te worden gelezen als "0,045".
(5) In 'shell bedded' metselwerk, waarbij de stenen zijn gevlijd in twee of meer gelijke rupsen van mortel voor algemene toepassing, ieder met een breedte van ten minste 30 mm, mag fvk zijn bepaald met vergelijking (3.7).
(3.7)
maar niet groter dan zou zijn verkregen uit (4) hiervoor waarin: fvko, fvlt, d en fb zijn zoals beschreven in (3) hiervoor en
31
3 Materialen
g t is de gesommeerde breedte van de mortelrupsen; is de dikte van de wand.
(6) De intile schuifsterkte van metselwerk, fvko, mag zijn bepaald uit:
de evaluatie van een databestand met resultaten van proeven betreffende de initile schuifsterkte van metselwerk;
of
de waarden die zijn gegeven in tabel 3.4, onder voorwaarde dat de mortel voor algemene toepassing, gemaakt volgens
EN 1996-2, geen hulpstoffen of toevoegingen bevatten. De initile schuifsterkte van metselwerk, fvko, moet zijn bepaald uit de evaluatie van een databestand met resultaten van proeven betreffende de initile schuifsterkte van metselwerk. De karakteristieke initile schuifsterkte van metselwerk, fvko, mag zijn bepaald volgens de hoofdstukken 3 t.m. 10 van NENEN 1052-3, of met de volgende uitdrukking indien geen afschuifproeven zijn uitgevoerd: fvko = fxk1 waarin: fxk1 is de karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk waarbij het bezwijkvlak evenwijdig is aan de lintvoegen in overeenstemming met 3.6.3 (3).
(7) De schuifsterkte in verticale richting ter plaatse van de aansluiting van twee metselwerkwanden mag zijn bepaald op basis van geschikte proeven voor een specifiek project of mag zijn ontleend aan de evaluatie van proefresultaten. Bij een gebrek aan dergelijke waarden mag de karakteristieke verticale schuifsterkte zijn gebaseerd op fvko, waarbij fvko de schuifsterkte is zonder normaaldrukspanning, zoals gegeven in 3.6.2(2) en (6), onder voorwaarde dat de verbinding tussen de wanden volgens 8.5.2.1 is uitgevoerd. Metselstenen fvko (N/mm ) Mortel voor algemene Lijmmortel Lichtgewichtmortel toepassing met de gegeven (lintvoeg 0,5 mm sterkteklasse en 3 mm) Baksteen M10 - M20 M2,5 - M9 M1 - M2 Kalkzandsteen M10 - M20 M2,5 - M9 M1 - M2 Betonsteen Cellenbeton Speciaalbeton en gehouwen natuursteen M10 - M20 M2,5 - M9 M1 - M2 0,30 0,20 0,10 0,20 0,15 0,10 0,20 0,15 0,10
23 2
0,30
0,15
0,40
0,15
0,30
0,15
Tabel 10: Tabel 3.4 Waarden van de initile schuifsterkte van metselwerk, fvko
23
(Zie ook minimale eis uit NPR 9096-1-1 in bijlage: Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in
[N/mm2] op pagina 179)
32
3 Materialen
33
3 Materialen
3.6.3 Karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk

Zie Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk pagina 203 (1) Bij buiging uit het vlak van de wand behoren de volgende situaties te zijn beschouwd: buigtreksterkte waarbij het bezwijkvlak evenwijdig is aan de lintvoegen, fxk1; buigtreksterkte waarbij het bezwijkvlak loodrecht staat op de lintvoegen, fxk2 (zie figuur 3.1).
Figuur 6:Figuur 3.1 Bezwijkvlakken bij gebogen metselwerk (in TGB was dit fm;//;rep respectievelijk fm;;rep) (2) P De karakteristieke buigtreksterkten van metselwerk, fxk1 and fxk2, moeten zijn bepaald uit de resultaten van proeven op metselwerkproefstukken. (3) De karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk mag zijn bepaald door proeven volgens EN 1052-2 of mag zijn vastgesteld na een evaluatie van proefresultaten van de buigtreksterkte van metselwerk verkregen bij een geschikte combinatie van stenen en mortel. De waarden van fxk1 en fxk2 moeten uit 9.2.2 van NEN 6790 zijn afgeleid, waarbij fxk1 hetzelfde is als in NEN 6790 en fxk2 hetzelfde is als fm;//;rep in NEN 6790. Zie: Bijlage K(restnorm) NEN6790 9.2.2 t.b.v. NEN-EN1996 3.6.3(3).& NPR6791: Uitgaande van lijmwerk is volgens de TGB: fm;;rep=1,5x0,4=0,6N/mm2 en fm;//;rep=R0x fm;;rep Uitgaande van overige volgens de TGB: fm;;rep=1,5x0,2=0,3N/mm2
25 24
Uitgaande van metselwerkcellenbeton volgens de TGB als functie van de druksterkte: fm;;rep= fm;//;rep =0,1frepN/mm2 Uitgaande van lijmwerkcellenbeton volgens de TGB als functie van de druksterkte: fm;;rep= fm;//;rep =0,15frepN/mm2
27
26
24
Dit volgt uit NPR (verouderd) ; in de in ontwikkeling zijnde NEN-EN 1996-1-1+C1 NB 2011 zijn de formules van NEN6790 overgenomen. De in ontwikkeling zijnde NPR 9096-1-1 is uitgegaan van een overlappingslengte van >0,8 x muurdikte en komt tot minimale geeiste waarden die zijn overgenomen in Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in 2 [N/mm ] op pagina 179; De minimale eis is hoger dan hier vanuit TGB omschreven. 25 Dit volgt uit NPR (verouderd) De in ontwikkeling zijnde NPR 9096-1-1 is uitgegaan van een overlappingslengte van >0,8 x muurdikte en komt tot minimale geeiste waarden die zijn overgenomen in Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek 2 van metselwerk in [N/mm ] op pagina 179; De minimale eis is hoger dan hier vanuit TGB omschreven. 26 Dit volgt uit NPR (verouderd) frep is representatieve druksterkte van cellenbetonmetselwerk fk ; De in ontwikkeling zijnde NPR 9096-1-1 is uitgegaan van een overlappingslengte van >0,8 x muurdikte en komt tot minimale geeiste waarden die zijn 2 overgenomen in Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm ] op pagina 179; De besteksmatig te omschrijven eis voor lijmmortel is lager dan de minimale eis voor lijmen metselmortel wat impliceert dat fxk2; maximaal 0,45N/mm2 27 Dit volgt uit NPR (verouderd) frep is representatieve druksterkte van cellenbetonmetselwerk fk. De in ontwikkeling zijnde NPR 9096-1-1 is uitgegaan van een overlappingslengte van >0,8 x muurdikte en komt tot minimale geeiste waarden die zijn 2 overgenomen in Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm ] op pagina 179; De besteksmatig te omschrijven eis is lager dan de minimale eis wat impliceert dat f xk2; maximaal 0,45N/mm2 34
3 Materialen
OPMERKING 2 Als proefresultaten niet beschikbaar zijn, mogen, onder voorwaarde dat de lijmmortel of de lichtgewichtmortel behoort tot sterkteklasse M5 of hoger, waarden van de karakteristieke buigtreksterkte van metselwerk vervaardigd met mortel voor algemene toepassing, lijmmortel of lichtgewichtmortel zijn ontleend aan de tabellen in opmerking 3. OPMERKING 3 Bij metselwerk vervaardigd met cellenbeton stenen en lijmmortel mogen waarden voor fxk1 and fxk2 zijn ontleend aan de tabel in deze opmerking of zijn berekend uit de volgende vergelijkingen: fxk1= 0,035 fb, bij gevulde en niet-gevulde stootvoegen fxk2= 0,035 fb, bij gevulde stootvoegen of 0,025 fb, bij niet-gevulde stootvoegen Metselstenen fxk1 (N/mm2) Mortel voor algemene toepassing fm < 5 N/mm2 Baksteen Kalkzandsteen Betonsteen Cellenbeton Speciaalbeton Gehouwen natuursteen 0,10 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 fm 5 N/mm2 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,15 0,20 0,20 0,15 niet gebruikt 0,15 0,10 niet gebruikt niet gebruikt 0,10 niet gebruikt niet gebruikt Lijmmortel Lichtgewicht mortel
Tabel 11: Waarden voor fxk1, bij een bezwijkvlak evenwijdig aan de lintvoegen (Zie ook minimale eis uit NPR 9096-1-1 in bijlage: Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm2] op pagina 206)
Metselstenen fxk2 (N/mm2) 28 Mortel voor algemene toepassing fm < 5 N/mm Baksteen Kalkzandsteen Betonsteen Cellenbeton < 400 kg/m3 Cellenbeton 400 kg/m3 Speciaalbeton Gehouwen natuursteen 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20
2
Lijmmortel
Lichtgewicht mortel
fm 5 N/mm 0,40 0,40 0,40 0,20 0,40 0,40 0,40
0,15 0,30 0,30 0,20 0,30 niet gebruikt 0,15
0,10 niet gebruikt niet gebruikt 0,15 0,15 niet gebruikt niet gebruikt
Tabel 12 Waarden voor fxk2, bij een bezwijkvlak loodrecht op de lintvoegen (Zie ook minimale eis uit NPR 9096-1-1 in bijlage: Minimale eis Bu fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm2] op pagina 206)
28
fxk2 behoort niet groter te zijn genomen dan de buigtreksterkte van de steen.
35
3 Materialen
3.6.4 Karakteristieke verankeringssterkte van de wapening

(1) P De karakteristieke verankeringssterkte van de wapening, ingebed in mortel of beton, moet zijn verkregen uit proefresultaten.
OPMERKING Proefresultaten mogen zijn verkregen uit proeven die zijn uitgevoerd voor het project of uit een bestand van proefresultaten.
(2) De karakteristieke verankeringssterkte van wapening mag zijn vastgesteld uit een evaluatie van proefresultaten. (3) Als proefresultaten niet beschikbaar zijn, is, voor wapening die is ingebed in betondoorsneden met afmetingen groter dan of gelijk aan 150 mm of in vulbeton dat ingesloten is binnen metselstenen, zodat de wapening mag zijn beschouwd als opgesloten, de karakteristieke verankeringssterkte, fbok, gegeven in tabel 3.5. (4) Als de wapening is ingebed in mortel of in betondoorsneden met afmetingen kleiner dan 150 mm of waarbij het vulbeton dat de wapening insluit niet is ingesloten binnen de metselstenen zodat de wapening niet als opgesloten mag zijn beschouwd, is de karakteristieke verankeringssterkte, fbok, gegeven in tabel 3.6. (5) Bij geprefabriceerde lintvoegwapening behoort de karakteristieke verankeringssterkte te zijn bepaald door proeven volgens EN 846-2, of behoort de verankeringssterkte van alleen de langsdraden te zijn gebruikt.
Sterkteklasse van het beton fbok voor gladde staven van koolstofstaal (N/mm ) fbok voor geribde koolstofstaal en roestvast stalen staven (N/mm )
2 2
C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 of hoger 1,3 2,4 1,5 3,0 1,6 3,4 1,8 4,1
Tabel 13 Tabel 3.5 Karakteristieke verankeringssterkte van wapening in ingesloten vulbeton
Sterkteklasse van
Mortel Beton
M2-M5 niet gebruikt 0,5 0,5
M5-M9 C12/15 0,7 1,0
M10M14 C16/20 1,2 1,5
M15M19 C20/25 1,4 2,0
M20 C25/30 of hoger 1,4 3,4
fbok voor gladde staven van koolstofstaal (N/mm ) fbok voor geribde koolstofstaal en roestvast stalen staven 2 (N/mm )
Tabel 14 Tabel 3.6 Karakteristieke verankeringssterkte van wapening in mortel of beton dat niet is ingesloten in metselstene
36
3 Materialen
3.7 Vervormingseigenschappen van metselwerk

3.7.1 Spanning-rek-relatie
(1) De spanning-rek-relatie van metselwerk onder druk is niet-lineair en mag zijn aangenomen als lineair, parabolisch of parabolisch-rechthoekig (zie figuur 3.2) of bij het ontwerp van een metselwerk dwarsdoorsnede als rechthoekig (zie 6.6.1(1)P).
OPMERKING Figuur 3.2 is een benadering en hoeft niet geschikt te zijn voor alle typen metselstenen.
Figuur 7 Figuur 3.2 Spanning-rek-relatie voor metselwerk onder druk
3.7.2 Elasticiteitsmodulus
(1) P De elasticiteitsmodulus voor korte duur, E, moet zijn bepaald op basis van proeven volgens EN 1052-1.
OPMERKING Proefresultaten mogen zijn verkregen uit proeven die zijn uitgevoerd voor het project of die beschikbaar zijn uit een bestand van proefresultaten.
(2) Als er geen waarde overeenkomstig EN 1052-1 is bepaald, mag voor de elasticiteitsmodulus voor korte duur, E, voor gebruik in de constructieve berekening KE * fk zijn aangehouden.
OPMERKING De waarde van KE in een land te gebruiken, kan worden gevonden in de nationale bijlage. De aanbevolen waarde voor KE is 1 000.
De waarde van KE moet gelijk aan 700 zijn genomen.

29
29
KE is aangepast a.d.h.v. in ontwikkeling zijnde NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011 (concept) 37

3 Materialen
(3) De modulus voor lange duur behoort te zijn gebaseerd op de secanswaarde voor korte duur, die is gereduceerd om kruipeffecten in rekening te brengen (zie 3.7.4), zodat:
(3.8)
waarin: is de eindkruipcofficint.
3.7.3 Glijdingsmodulus
(1) De glijdingsmodulus, G, mag zijn aangenomen als 40 % van de elasticiteitsmodulus E.
3.7.4 Kruip, uitzetting of krimp door verandering van vochtgehalte en thermische uitzetting
(1) P Cofficinten voor kruip, zwelling of krimp en thermische uitzetting moeten zijn bepaald door proeven.
OPMERKING 1 Proefresultaten mogen zijn verkregen uit proeven die zijn uitgevoerd voor het project of een bestand van proefresultaten. OPMERKING 2 Er bestaat op dit moment geen Europese beproevingsmethode voor het bepalen van de kruip of de uitzetting door verandering van vochtgehalte.
(2) De eindkruipcofficint, , de lange duur zwelling of krimp of de thermische uitzetting, t, behoren te zijn verkregen uit een evaluatie van proefresultaten. Type metselsteen Eindkruipcofficint Mortel voor algemene toepassing Baksteen Kalkzandsteen Betonsteen Lichtbetonsteen Cellenbeton 0,7 1,1 1,9 2,0 0,6 Lijmmortel Lange duur zwelling of krimp door verandering van vochtgehalte mm/m Mortel voor algemene toepassing -0,1 -0,3 -0,3 -0,45 0,2 Lijmmortel Thermische uitzettingscofficint t
0,5 0,8 1,7 2,0 0,5
-0,1 -0,3 -0,3 -0,45 0,2
6 x 10 8 x 10
-6 -6 -6 -6
10 x 10 10 x 10 8 x 10
-6
Tabel 15 Tabel 2 - Kruipcofficinten, zwelling of krimp door verandering van vochtgehalte en thermische eigenschappen van metselwerk30
3.8 Nevenproducten
3.8.1 Waterdichte lagen
(1) P Waterdichte lagen moeten de doorgang van (capillair) water tegenhouden.
30
Komt overeen met NEN-EN 1996-1-1+C1:2011 (concept) tabel NB-3 38

3 Materialen
3.8.2 Spouwankers31
De rekenwaarde van de horizontale belasting die door de spouwankers moet kunnen worden overgedragen behoort te worden bepaald met de volgende formule: WEd = 1,35 ca (cpe,10 + cpi) qp
waarin: ca = 1,5 voor situaties waarbij sprake is van een gesteund binnenblad met een buigstijfheid die ten minste tweemaal zo groot is als de buigstijfheid van het buitenblad. De buigstijfheid mag worden gebaseerd op het traagheidsmoment van de ongescheurde doorsnede en de elasticiteitsmodulus volgens 3.7.2 van NEN-EN 1996-1-1 of tabel 3.1 van NEN-EN 1992-1-1.
ca = 3,0 voor situaties waarbij sprake is van een niet-dragend binnenblad dat aan de bovenzijde niet in horizontale richting uit het vlak van de wand wordt gesteund en waarbij het buitenblad ter plaatse van de vloerranden ook niet is voorzien van een horizontale koppeling met de vloerrand;
ca = 2,0 in de overige gevallen.
cpe,10 is de drukcofficint voor winddruk of windzuiging op een gevel met een oppervlakte van 10 m 2; cpi is de drukcofficint voor onder- of overdruk; qp is de stuwdruk.
OPMERKING De factor 1,35 is afgeleid uit een belastingsfactor van 1,5 en een factor KFI gelijk aan 0,9.
32
De druksterkte mag worden bepaald met een rekenkundig model waarbij wordt uitgegaan van een scharnierende aansluiting ter plaatse van de binnenzijde van het buitenblad en de buitenzijde van het binnenblad en een excentriciteit in het midden van het spouwanker van 1 mm.
De druksterkte volgens het beschreven model behoort als volgt te worden bepaald:
31 32
Ontwerp NPR 9096-1-1:2010 Ofwel belastingfactor veranderlijk bij CC1 voor spouwanker 39
3 Materialen
Waarin: fyd is de rekenwaarde van de vloeigrens van het spouwankermateriaal; As is de oppervlakte van de spouwankerdoorsnede;
Waarin: Esp is de elasticiteitsmodulus van het spouwankermateriaal; Isp is het kwadratisch oppervlaktemoment van de spouwankerdoorsnede; lk is de kniklengte van het anker, bepaald volgens 3.8.2 (2) ; e is de excentriciteit, bepaald volgens 3.8.2 (2) ; Ws is het elastisch weerstandsmoment van de spouwankerdoorsnede.
34 33
3.8.3 Stripankers, haken en consoles

(1) P Stripankers, haken en consoles moeten volgens EN 845-1 zijn.
3.8.4 Geprefabriceerde lateien

(1) P Geprefabriceerde lateien moeten volgens EN 845-2 zijn.
3.8.5 Voorspanmiddelen
(1) P Verankeringen, koppelingen, kanalen en omhullingsbuizen moeten in overeenstemming zijn met de eisen in EN 19921-1.
33
Ontwerp NPR 9096-1-1:2010 [De druksterkte mag worden bepaald met een rekenkundig model waarbij wordt
uitgegaan van een scharnierende aansluiting ter plaatse van de binnenzijde van het buitenblad en de buitenzijde van het binnenblad en een excentriciteit in het midden van het spouwanker van 1 mm.]
34
Ontwerp NPR 9096-1-1:2010:idem 40

3 Materialen
4 Duurzaamheid
4.1 Algemeen
(1) P Metselwerk moet zo zijn ontworpen dat het, rekening houdend met de van belang zijnde omgevingsomstandigheden, de vereiste duurzaamheid bezit bij zijn bedoelde gebruik.
4.2 Classificatie van omgevingsomstandigheden

(1) De classificatie van omgevingsomstandigheden behoort in overeenstemming met EN 1996-2 te zijn.
4.3 Duurzaamheid van metselwerk

4.3.1 Metselstenen
(1) P Metselstenen moeten voldoende duurzaam zijn om weerstand te bieden aan het van toepassing zijnde milieu gedurende de bedoelde gebruiksperiode van het gebouw.
OPMERKING Richtlijnen voor het ontwerp en de uitvoering om een geschikte duurzaamheid te verkrijgen, zijn gegeven in EN 1996-2.
4.3.2 Mortel
(1) P Mortel in metselwerk moet voldoende duurzaam zijn om weerstand te bieden aan het micromilieu gedurende de bedoelde gebruiksperiode van het gebouw en mag geen bestanddelen bevatten die een schadelijk effect hebben op de eigenschappen of de duurzaamheid van de mortel en aangrenzende materialen.
OPMERKING Richtlijnen voor het ontwerp en de uitvoering om een geschikte duurzaamheid van de mortelvoegen te verkrijgen zijn gegeven in hoofdstuk 8 van deze EN 1996-1-1 en EN 1996-2.
4.3.3 Wapeningsstaal
(1) P Wapeningsstaal moet voldoende duurzaam zijn. Dit kan zijn verkregen door corrosiebestendigheid of door geschikte bescherming zodat, als het is toegepast volgens de toepassingsregels in hoofdstuk 8, het weerstand biedt tegen het lokale milieu gedurende de bedoelde gebruiksperiode van het gebouw. (2) Als koolstofstaal bescherming nodig heeft om een geschikte duurzaamheid te verkrijgen, behoort het gegalvaniseerd te zijn volgens EN ISO 1461, zodat de zinklaag niet minder is dan vereist om de benodigde duurzaamheid te verkrijgen (zie (3) hierna), of behoort het staal een gelijkwaardige bescherming te zijn geven zoals bijvoorbeeld een hechtende epoxypoedercoating. (3) Het soort wapeningsstaal en het minimumniveau van bescherming van het wapeningsstaal behoren te zijn gekozen met inachtneming van de relevante milieuklasse van de plaats waar het is toegepast. De keuze van wapeningsstaalsoorten met het oog op duurzaamheid moet op onderstaande tabel in de opmerking zijn gebaseerd, welke tabel als normatief moet worden gelezen, inclusief de in de tabel aangegeven beschermingsmaatregelen.
41
4 Duurzaamheid
Milieuklasse Minimumniveau van bescherming van wapeningsstaal

1
Toegepast in mortel
Toegepast in beton met een dekking minder dan vereist volgens (4)
2
MX1 MX2
Niet-beschermd koolstofstaal
Niet-beschermd koolstofstaal Niet-beschermd koolstofstaal of, als mortel is gebruikt om de holten te vullen, koolstofstaal zwaar gegalvaniseerd of met een equivalente 3 bescherming
Koolstofstaal, zwaar gegalvaniseerd of met een 3 gelijkwaardige bescherming
Niet-beschermd koolstofstaal, in metselwerk met een 4 mortelafwerking op het blootgestelde vlak MX3 Austenitisch roestvast staal AISI 316 of 304 Koolstofstaal zwaar gegalvaniseerd of met een 3 equivalente bescherming
Niet-beschermd koolstofstaal, in metselwerk met een 4 afwerkingsmortel op het blootgestelde oppervlak MX4 Austenitisch roestvast staal AISI 316 Koolstofstaal of zwaar gegalvaniseerd of met een equivalente bescherming b of met afwerkingsmortel op het 4 blootgestelde oppervlak MX5 Austenitic stainless steel AISI 316 or 304
5
Austenitisch roestvast staal AISI 316
Austenitisch roestvast staal AISI 316 of 304
1 Zie EN 1996-2. En Tabel 7:milieuklassen mortel op pagina 27 2 In het binnenblad van aan de buitenzijde gelegen spouwmuren die waarschijnlijk vochtig worden, behoort zwaar gegalvaniseerd koolstofstaal of koolstofstaal met een equivalente bescherming volgens c te zijn toegepast. 3 Koolstofstaal behoort te zijn gegalvaniseerd met een minimale massa van zinkcoating van 900 g/m of behoort te zijn gegalvaniseerd met een minimale massa van zinkcoating van 60 g/m en te zijn voorzien van een hechtende epoxy poedercoating met een minimale dikte van 80 m en een gemiddelde dikte van 100 m. Zie ook 3.4. 4 De mortel behoort een mortel voor algemene toepassing of een lijmmortel te zijn, niet minder dan M4, de dekking aan de zijkant behoort te zijn verhoogd tot 30 mm en het metselwerk moet zijn bepleisterd met buitenpleisterwerk volgens EN 9981. 5 Austenitisch roestvast staal is niet steeds geschikt voor alle agressieve milieus, dit behoort te zijn beoordeeld per afzonderlijk project.
Tabel 16 Selectie van wapeningsstaal voor duurzaamheid
42
4 Duurzaamheid
(4) Als onbeschermd koolstofstaal is gebruikt, behoort het te zijn beschermd met een betondekking cnom. Waarden van cnom moeten aan onderstaande tabel in de opmerking zijn ontleend, welke tabel als normatief moet worden gelezen. Milieuklasse 275 Minimale cementgehalte kg/m 300 325 350 400
1
Maximale water/cement factor 0,65 0,60 0,55 Minimale betondekking mm MX1 b MX2 MX3 MX4 and MX5 20 20 35 20
3
0,50
0,45
20
20
30 40 -
25 30 60
4
20 25 50
1 Alle mengsels zijn gebaseerd op het gebruik van een normaal toeslagmateriaal met een nominale maximale grootte van 20 mm. Als andere grootten van het toeslagmateriaal zijn gebruikt, moet het cementgehalte zijn aangepast met +20 % bij een 14 mm toeslagmateriaal en met +40 % bij een 10 mm toeslagmateriaal. 2 Als alternatief mag een 1:0 tot :3:2 (volumeverhouding cement:kalk:zand mengsel met een nominale maximale grootte van 10 mm) zijn gebruikt in milieu MX1, als de dekking op de wapening ten minste 15 mm is. 3 Deze dekkingen mogen zijn gereduceerd tot een minimum van 15 mm onder voorwaarde dat de nominale maximale grootte van het toeslagmateriaal niet groter is dan 10 mm. 4 Als het vulbeton onderhevig kan zijn aan bevriezing terwijl het nog nat is, behoort vorstbestendig beton te zijn gebruikt.
Tabel 17 Aanbevolen waarden voor de minimale betondekking cnom voor koolstof wapeningsstaal (5) Als bescherming gebeurt door galvanisatie, behoort het wapeningsstaal te zijn gegalvaniseerd nadat het gebogen is. (6) Voor geprefabriceerde lintvoegwapening geeft EN 845-3 een opsomming van beschermingssystemen die door de fabrikant behoren te zijn verklaard.
4.3.4 Voorspanstaal
(1) P Voorspanstaal, geplaatst volgens de toepassingsregels in hoofdstuk 8, moet voldoende duurzaam zijn om weerstand te bieden aan micromilieu-omstandigheden voor de bedoelde gebruiksperiode van het gebouw. (2) Als voorspanstaal moet zijn gegalvaniseerd, behoort het van een zodanige samenstelling te zijn dat het niet nadelig is benvloed door het galvanisatieproces.
4.3.5 Voorspanmiddelen
(1) P Verankeringen, koppelingen, kanalen en omhullingsbuizen moeten corrosiebestand zijn in het milieu waarin ze zijn toegepast.
43
4 Duurzaamheid
4.3.6 Nevenproducten en opleghoekijzers

(1) EN 1996-2 geeft eisen voor de duurzaamheid van nevenproducten (waterdichte lagen, spouwankers, ankers, haken en consoles en hoekijzers voor ondersteuning).
4.4 Ondergronds metselwerk

(1) P Ondergronds metselwerk moet zo zijn dat het niet nadelig is benvloed door de grondgesteldheid of dat het daartegen op een geschikte manier is beschermd. (2) Bij metselwerk dat in contact komt met grond en kan worden beschadigd door de effecten van vocht behoren beschermingsmaatregelen te zijn genomen. (3) Als het waarschijnlijk is dat de grond chemicalin bevat die mogelijk schadelijk zijn voor het metselwerk, behoort het metselwerk te zijn vervaardigd van materialen die resistent zijn tegen de chemicalin of het behoort op zon manier te zijn beschermd dat de agressieve chemicalin geen toegang tot het metselwerk kunnen krijgen.
44
4 Duurzaamheid
5 Constructieve berekening
5.1 Algemeen
(1) P Voor iedere relevante grenstoestandtoets moet een rekenmodel van de constructie zijn opgesteld op basis van:
een geschikte beschrijving van de constructie, de materialen waarvan deze is vervaardigd en het van belang zijnde
milieu van zijn locatie;
het gedrag van het geheel of delen van de constructie, gerelateerd aan de van belang zijnde grenstoestand; de belastingen en hoe die zijn uitgeoefend.
(2) P De algemene ordening van de constructie en de wisselwerking en verbindingen tussen de verschillende delen moeten zo zijn dat voldoende stabiliteit en incasseringsvermogen aanwezig zijn tijdens de uitvoering en het gebruik. (3) Rekenmodellen mogen, onder voorwaarde dat aan 5.1(2)P is voldaan, zijn gebaseerd op afzonderlijke delen van de constructie (zoals bijvoorbeeld wanden). Als de constructie is gemaakt van afzonderlijk ontworpen en berekende onderdelen, behoren de algehele stabiliteit en het incasseringsvermogen te zijn verzekerd. (4) De krachtsverdeling in de constructie behoort te zijn berekend op basis van:
hetzij een niet-lineaire theorie, waarbij een specifieke relatie is aangehouden tussen spanning en rek (zie 3.7.1);
of
een lineaire-elasticiteitstheorie, waarbij een lineaire relatie is aangehouden tussen spanning en rek waarvan de helling
gelijk is aan secanselasticiteitsmodulus voor korteduur (zie 3.7.2). (5) Voor ieder onderdeel behoren de resultaten van de berekening van het model de volgende te zijn,
de normaalkracht ten gevolge van verticale en horizontale belastingen; de afschuifkracht ten gevolge van verticale en/of horizontale belastingen; de buigende momenten ten gevolge van de verticale belastingen en/of horizontale belastingen; de wringende momenten, als dit van toepassing is.
(6) P Constructieve onderdelen moeten zijn getoetst in de uiterste grenstoestand en in de bruikbaarheidsgrenstoestand waarbij als belasting de resultaten van de stabiliteitsberekening zijn gebruikt. (7) Rekenregels voor het toetsen in de uiterste grenstoestand en in de bruikbaarheidsgrenstoestand zijn gegeven in de hoofdstukken 6 en 7.
5.2 Constructief gedrag in buitengewone situaties (met uitzondering van aardbevingen en brand)
(1) P In aanvulling op het ontwerp en de berekening van de constructie om de belastingen tijdens het normale gebruik op te kunnen nemen, moet zijn verzekerd dat er een redelijke kans is dat de constructie niet disproportioneel wordt beschadigd door effecten van oneigenlijk gebruik of ongelukken.
OPMERKING Van geen enkele constructie kan worden verwacht dat deze bestand is tegen excessieve belastingen of het wegvallen van dragende elementen of delen van de constructie ten gevolge van een extreme oorzaak. Als voorbeeld, bij een klein gebouw kan een ingrijpende schade tot het volledig bezwijken leiden.
(2) Het constructieve gedrag bij buitengewone situaties behoort te zijn beschouwd met n van de volgende methoden:
45
onderdelen ontworpen en berekend om weerstand te bieden aan de effecten van buitengewone belastingen gegeven in
EN 1991-1-7;
de hypothetische verwijdering om beurt van essentile dragende constructieonderdelen; het gebruik van trekbanden in de constructie; het reduceren van het risico op buitengewone belastingen, zoals bijvoorbeeld het aanbrengen van aanrijvoorzieningen
tegen de impact van een aanrijding door een voertuig.
5.3 Onvolkomenheden
(1) P Onvolkomenheden moeten zijn beschouwd in het ontwerp en de berekening. (2) Het mogelijke effect van onvolkomenheden behoort in rekening te zijn gebracht door het aannemen van een scheefstand
van de constructie onder een hoek van waarin: htot
radialen ten opzichte van de verticaal,
is de totale hoogte van de constructie in meters.
De resulterende horizontale belasting behoort te zijn toegevoegd aan de overige belastingen.
5.4 Tweede-orde-effecten
(1) P In constructies waarin metselwerkwanden zijn opgenomen die zijn ontworpen en berekend volgens deze EN 1996-1-1 moeten de verschillende onderdelen voldoende zijn gekoppeld, zodat zijdelingse verplaatsingen zijn voorkomen of in de schematisering zijn meegenomen. (2) Het beschouwen van de effecten van zijdelingse verplaatsingen van een constructie is niet noodzakelijk als de verticale 35 stabiliserende elementen in de beschouwde buigingsrichting aan de voet van de constructie voldoen aan vergelijking (5.1) :
(5.1)
waarin: htot NEd EI is de totale hoogte van de constructie vanaf de bovenzijde van de fundering; is de rekenwaarde van de verticale belasting (aan de voet van de constructie); is de som van de buigstijfheiden van alle verticale stabiliserende elementen in de beschouwde richting; De buigstijfheid van de verticale stabiliserende elementen moet in overeenstemming met 10.2.3 van NEN 6790 zijn bepaald.
OPMERKING Openingen in de verticale stabiliserende elementen kleiner dan 2 m 2 met een hoogte niet groter dan 0,6 h mogen zijn verwaarloosd.
35
Ontwerp NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011 (concept) past deze formule aan in de zin dat niet alleen het totaal getoetst moet worden maar het wordt aanbevolen in plaats van formule (5.1) de formule te lezen als per stabiliserend element e.e.a. conform NPR 9096-1-1 46
Openingen in de verticale stabiliserende elementen kleiner dan 2 m met een hoogte niet groter dan 0,6 h mogen zijn verwaarloosd. n is het aantal bouwlagen.
(3) Als de stabiliserende elementen niet voldoen aan 5.4(2), behoren berekeningen te zijn uitgevoerd om te toetsen of er voldoende weerstand is tegen zijdelingse verplaatsingen.
OPMERKING Een methode voor het berekenen van de excentriciteit in de stabiliteitskern ten gevolge van zijdelingse verplaatsingen is gegeven in bijlage B.
5.5 Berekening van constructieve onderdelen

5.5.1 Metselwerkwanden belast door een verticale belasting
5.5.1.1 Algemeen (1) Bij de berekening van wanden belast door een verticale belasting, behoort bij de berekening het volgende te zijn beschouwd:
verticale belastingen die direct op de wand werken; tweede-orde-effecten; excentriciteiten berekend op basis van de kennis van de verdeling van de wanden op de plattegronden, de interactie
met de vloeren en de verstijvende wanden;
excentriciteiten die volgen uit afwijkingen tijdens de uitvoering en verschillen in materiaaleigenschappen van de
afzonderlijke delen.
OPMERKING Zie EN 1996-2 voor toegelaten afwijkingen tijdens de uitvoering.
(2) De buigende momenten mogen zijn berekend op basis van de materiaaleigenschappen gegeven in hoofdstuk 3, het gedrag van de aansluitingen en de beginselen van constructieve mechanica.
OPMERKING Een vereenvoudigde methode voor het berekenen van de buigende momenten in een wand ten gevolge van de verticale belasting is gegeven in bijlage C. Bijlagen C(4) en C(5) kunnen worden gebruikt in combinatie met verschillende theorien, inclusief de lineaireelasticiteitstheorie.
(3) P Om rekening te houden met onvolkomenheden tijdens de uitvoering moet rekening zijn gehouden met een initile excentriciteit, einit, aanwezig over de gehele hoogte van een wand. (4)
36
Voor de initile excentriciteit, einit, moeten de volgende waarden zijn aangenomen:
-10 mm+ hef/450 voor het toetsen van de doorsnede in het midden van de hoogte van de wand volgens 6.1.2.2(ii) -hef/450 voor het toetsen van de doorsnede aan boven- en onderzijde van de wand volgens 6.1.2.2(i)
36
Tekst aangepast aan de hand van concept : NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011 (concept) oorspronkelijk:
(4) De initile excentriciteit, einit, mag zijn gelijkgenomen aan hef/450, waarin hef de effectieve hoogte van de wand, berekend volgens
5.5.1.2, is.
47
5.5.1.2 Effectieve hoogte van metselwerkwanden (1) P De effectieve hoogte van een dragende wand moet zijn bepaald rekening houdend met de relatieve stijfheid van de constructie-onderdelen die met de wand zijn verbonden en met de effectiviteit van de verbindingen. (2) Een wand kan zijn gesteund door vloeren, daken, dwarswanden die op een geschikte plaats zijn aangebracht of door andere constructieve elementen met een gelijkwaardige stijfheid waaraan de wand verbonden is. (3) Wanden mogen ter plaatse van een verticale rand als gesteund zijn beschouwd als:
het niet wordt verwacht dat scheuren tussen de wand en de verstijvingswand ontstaan; dit is het geval als beide
wanden zijn gemaakt van materialen met ongeveer gelijk vervormingsgedrag, ongeveer gelijk zijn belast, gelijktijdig zijn opgetrokken en aan elkaar zijn verbonden en verschil in verplaatsingen tussen de wanden, bijvoorbeeld door krimp en belasting, niet wordt verwacht; of
de verbinding tussen de wand en de verstijvingswand trek- en drukkrachten kan opnemen door toepassing van ankers,
trekbanden of andere geschikte middelen. (4) Verstijvingswanden behoren een lengte te hebben van ten minste 1/5 van de vrije hoogte en een dikte van ten minste 0,3 maal de effectieve dikte van de wand die moet zijn gesteund. (5) Als de verstijvingswand is onderbroken door openingen, behoort de minimale lengte van de wand tussen de openingen aan beide zijden van de gesteunde wand te zijn zoals is aangegeven in figuur 5.1 en behoort de verstijvingswand ten minste een afstand van 1/5 van de verdiepingshoogte door te lopen voorbij iedere opening.
Figuur 8 Figuur 5.1 Minimale lengte van verstijvingswand met openingen 48

(6) Wanden mogen zijn gesteund door constructiedelen anders dan metselwerkwanden onder voorwaarde dat die delen een stijfheid hebben gelijkwaardig aan een metselwerkverstijvingswand, zoals beschreven in (4) hiervoor, en dat zij met ankers of trekbanden, ontworpen om weerstand te bieden aan optredende trek- en drukkrachten, aan de gesteunde wand zijn verbonden. (7) Wanden gesteund langs twee verticale randen met l 30 t of wanden gesteund langs n verticale rand met l 15 t, waarin l de lengte van de wand tussen de verstijvingswanden of een rand en t de dikte van de gesteunde wand zijn, behoren te zijn beschouwd als wanden die uitsluitend aan de boven- en onderzijde zijn gesteund. (8) Als de gesteunde wand is verzwakt door verticale sleuven en/of gaten, anders dan die welke volgens 6.1.2.1(7) zijn toegelaten, behoort een gereduceerde dikte van de wand te zijn gebruikt voor t of behoort een vrije rand te zijn aangenomen op de positie van de verticale sleuf of opening. Als de dikte van de resterende wand nadat de verticale sleuf of opening is aangebracht kleiner is dan de helft van de wanddikte, behoort altijd een vrije rand te zijn aangenomen. (9) Bij wanden met openingen met een vrije hoogte groter dan 1/4 van de vrije hoogte van de wand of een vrije breedte groter dan 1/4 van de wandlengte of een oppervlakte groter dan 1/10 van het totale oppervlakte van de wand, behoort de effectieve hoogte te zijn bepaald uitgaande van vrije randen ter plaatse van de openingen. (10) De effectieve hoogte van een wand behoort te zijn aangenomen als: hef = nh waarin: hef h n is de effectieve hoogte van de wand; is de vrije verdiepingshoogte van de wand; is een reductiefactor waarbij n = 2, 3 of 4, afhankelijk van de randvoorwaarden of de verstijvingen van de wand. (5.2)
(11) De reductiefactor, n, mag zijn aangenomen als: i. Voor wanden gesteund aan de boven- en onderzijde door gewapende betonvloeren of -daken die aan beide zijden op hetzelfde niveau overspannen, of door een gewapende betonvloer die overspant aan slechts n zijde en die een oplegging heeft van ten minste 2/3 van de dikte van de wand: 2= 0,75 (5.3)
ii.
tenzij de excentriciteit van de belasting aan de bovenzijde van de wand groter is dan 0,25 maal de dikte van de wand, in welk geval 2= 1,0 (5.4)
iii.
Voor wanden gesteund aan de boven- en onderzijde door houten vloeren of daken die overspannen aan beide zijden op hetzelfde niveau of door een houten vloer die overspant aan slechts n zijde en die een oplegging heeft van ten minste 2/3 van de dikte van de wand maar niet minder dan 85 mm: 2= 1,0 (5.5)
iv.
Voor wanden gesteund aan de boven- en onderzijde en gesteund aan n verticale rand (met n verticale vrije rand): o als h 3,5 l,
49
(5.6)
o o
met 2 uit (i) of (ii), welke van toepassing is, of als h > 3,5 l,
(5.7)
waarin: l is de lengte van de wand.
v. vi.
OPMERKING Waarden voor 3 zijn gegeven in grafische vorm in bijlage D.
vii.
Voor wanden gesteund aan de boven- en onderzijde en gesteund aan twee verticale randen: o als h 1,15 l, met 2 uit (i) of (ii), welke van toepassing is,
(5.8)
viii.
of
als h > 1,15 l,
(5.9)
ix.
waarin: l is de lengte van de wand.
50
x. xi. OPMERKING Waarden voor 4 zijn gegeven in grafische vorm in bijlage D.
5.5.1.3 Effectieve dikte van metselwerkwanden (1) De effectieve dikte, tef, van een enkelbladige wand, een dubbelbladige wand, een beklede wand een 'shell bedded' wand en een gevulde spouwmuur, zoals gedefinieerd in 1.5.10, behoort te zijn aangenomen als de feitelijke dikte van de wand, t.
(2) De effectieve dikte van een wand verstijfd met steunberen behoort te zijn verkregen uit vergelijking (5.10): tef = tt waarin: tef t t is de effectieve dikte; is een cofficint verkregen uit tabel 5.1; is de dikte van de wand. (5.10)
Verhouding van de afstand tussen de steunberen (hartop-hart) tot de breedte van de steunberen 6 10 20
Verhouding van de dikte van de steunbeer tot de feitelijke dikte van de wand waaraan deze verbonden is 1 2 3
1,0 1,0 1,0
1,4 1,2 1,0
2,0 1,4 1,0
OPMERKING Lineaire interpolatie tussen de in tabel 5.1 gegeven waarden is toegelaten.
Tabel 18 Tabel 5.1 Verstijvingscofficint, t, voor wanden verstijfd door steunberen, zie figuur 5.2
Figuur 9 Figuur 5.2 Schematische voorstelling van de definities die in tabel 5.1 zijn gebruikt
(3) De effectieve dikte, tef, van een spouwmuur waarvan beide bladen volgens 6.5 met spouwankers verbonden zijn, behoort te zijn bepaald met vergelijking (5.11):
51
(5.11)
waarin: t1 , t2 zijn de feitelijke dikten van de bladen of als dit van toepassing is, hun eigen effectieve dikten, berekend uit vergelijking (5.10), waarbij t1 de dikte van het buitenblad of het nietdragende blad en t2 de dikte van het binnen- of dragende blad zijn; is een factor die de relatieve E-waarden van de bladen t1 en t2 in rekening brengt.
ktef
Indien beide bladen van een dubbelbladige wand niet-dragend zijn: ktef = E1/E2 en ktef 2. Indien slechts n blad van een dubbelbladige wand dragend is: ktef = 0. (4) Als slechts n blad van een spouwmuur is belast, mag onder voorwaarde dat de spouwankers voldoende flexibiliteit hebben zodat de belaste wand niet nadelig is benvloed door het niet-belaste blad, vergelijking (5.11) zijn gebruikt om de effectieve dikte te berekenen. In de berekening behoort de effectieve dikte van het niet-belaste blad niet groter te zijn genomen dan de dikte van het belaste blad. 5.5.1.4 Slankheid van metselwerkwanden (1) P De slankheid van een metselwerkwand moet zijn verkregen door het delen van de waarde van de effectieve hoogte, hef, door de waarde van de effectieve dikte, tef. (2) De slankheid van de metselwerkwand die hoofdzakelijk is belast door verticale belasting behoort niet groter te zijn dan 27.
5.5.2 Gewapende metselwerkconstructiedelen belast door verticale belasting

5.5.2.1 Slankheid (1) De slankheid van verticaal in het vlak belaste gewapende metselwerkconstructiedelen behoort te zijn bepaald in overeenstemming met 5.5.1.4. (2) Bij het berekenen van de slankheid van een met mortel gevulde spouwmuur behoort de dikte van de wand niet te zijn gebaseerd op een spouwbreedte groter dan 100 mm. (3) De slankheid van constructiedelen behoort niet groter te zijn dan 27. 5.5.2.2 Effectieve overspanning van een metselwerkligger (1) De effectieve overspanning, lef, van een tweezijdig opgelegde statisch bepaalde of een doorgaande metselwerkligger, met uitzondering van wandliggers, mag zijn aangenomen als de kleinste van de volgende waarden (zie figuur 5.3):
de afstand tussen het hart van de opleggingen; de dagmaat tussen de opleggingen vermeerderd met de effectieve hoogte, d.
52
Figuur 10 Figuur 5.3 Effectieve overspanning van een tweezijdig opgelegde statisch bepaalde of een doorgaande metselwerkligger
(2) De effectieve overspanning, lef, van een metselwerkuitkraging mag zijn aangenomen als de kleinste van de volgende waarden (zie figuur 5.4):
de afstand tussen het einde van de uitkraging en het hart van de oplegging; de afstand tussen het einde van de uitkraging tot de dag van de oplegging vermeerderd met de helft van de effectieve
hoogte, d.
Figuur 11 Figuur 5.4 Effectieve overspanning bij een metselwerk uitkraging
(3) De effectieve overspanning van een wandligger mag zijn bepaald volgens 5.5.2.3.
53
5.5.2.3 Wandliggers belast door verticale belasting (1) Wandliggers van metselwerk zijn verticaal belaste wanden, of delen van wanden, die openingen overspannen, waarbij de verhouding tussen de totale hoogte van de wand boven de opening en de effectieve overspanning van de opening ten minste 0,5 is. De effectieve overspanning van een wandligger mag zijn aangenomen als: lef =1,15 lcl waarin: lcl is de dagmaat van de opening, zie figuur 5.5. (5.12)
(2) Alle verticale belasting uitgeoefend op dat deel van de wand dat boven de effectieve overspanning is gelegen, behoort in rekening te zijn gebracht, tenzij de belasting op een andere wijze, bijvoorbeeld door hoger gelegen vloeren die als trekband fungeren, opgenomen kan zijn. (3) Bij het bepalen van de buigende momenten mag de wandligger zijn beschouwd als een statisch bepaalde ligger opgelegd op twee scharnierende steunpunten, zoals geschetst in figuur 5.5.
Figuur 12 Figuur 5.5 Berekening van een wandligger van metselwerk
5.5.2.4 Herverdeling van inwendige krachten (1) In gewapende metselwerkelementen mag, uitgaande van het evenwicht, de lineair elastische krachtsverdeling aangepast zijn, als de elementen voldoende vervormingscapaciteit bezitten. Van het laatste mag zijn uitgegaan als de verhouding tussen de hoogte van de drukzone, x, en de effectieve hoogte d, niet groter is dan 0,4 voordat herverdeling van momenten is toegepast. De invloed van alle aspecten van herverdeling op het ontwerp en de berekening behoort te zijn gedaan volgens EN 1992-1-1. 5.5.2.5 Begrenzing van de overspanning van de gewapende metselwerkelementen belast op buiging (1) De overspanning van gewapende metselwerkelementen behoort te zijn begrensd tot een geschikte waarde, verkregen uit tabel 5.2.
54
Verhouding tussen de effectieve overspanning en de effectieve hoogte (lef/d) of de effectieve dikte (lef/tef) Wanden belast door buiging uit het vlak Statisch bepaalde ligger op twee steunpunten Doorgaande ligger In twee richtingen overspannend Uitkraging 35 45 45 18 Ligger 20 26 7
OPMERKING Voor vrijstaande wanden die geen deel uitmaken van een gebouw en die hoofdzakelijk zijn belast door wind, mogen, onder voorwaarde dat op de wand geen afwerking is aangebracht die kan worden beschadigd door doorbuiging, de verhoudingen zijn vergroot met 30 %.
Tabel 19 Tabel 5.2 Max. verhoudingen tussen eff. overspanning en de eff. hoogte voor wanden belast door buiging uit het vlak en liggers (2) Bij statisch bepaalde liggers op twee steunpunten of bij doorgaande liggers, behoort de afstand tussen de zijdelingse steunen niet groter te zijn dan de kleinste waarde van: lr 60 bc en (5.13)
(5.14)
waarin: d bc is de effectieve hoogte van het element; is de breedte van de gedrukte zijde, ter plaatse van het midden tussen de zijdelingse steunen.
(3) Voor uitkragingen waarbij de zijdelingse steun uitsluitend bij de oplegging aanwezig is, behoort de lengte tussen het einde van de uitkraging en de dag van de oplegging, lr, niet groter te zijn dan de kleinste waarde van: lr 25 bc en (5.15)
(5.16)
waarin: bc is bepaald bij de dag van de oplegging.
55
5.5.3 Stabiliteitswanden van metselwerk belast door afschuifkrachten

(1) Bij de berekening van metselwerkwanden die zijn belast door afschuifkrachten, behoort voor de stijfheid van de wand de elastische stijfheid van de wand inclusief flenzen te zijn gebruikt. Bij wanden die hoger zijn dan tweemaal de lengte mag het effect van de afschuifkrachtvervorming zijn verwaarloosd. (2) Een kruisende wand, of een deel van zon wand, mag zijn beschouwd als een flens aan de stabiliteitswand onder voorwaarde dat de verbinding tussen de stabiliteitswand en de flens in staat is om de bijbehorende schuifkrachten op te nemen en onder voorwaarde dat de flens over de beschouwde lengte niet uitknikt. (3) De lengte van een kruisende wand die als een flens mag zijn beschouwd (zie figuur 5.6) is de dikte van de stabiliteitswand vermeerderd met, aan iedere zijde, als dat van toepassing is, de kleinste waarde van:
htot/5, waarin htot de totale hoogte van de stabiliteitswand is; de helft van de afstand tussen de stabiliteitswanden (ls), als die is verbonden met de kruisende wand; de afstand tot het einde van de wand; de helft van de vrije hoogte (h); zesmaal de dikte van de kruisende wand, t.
(4) In kruisende wanden mogen openingen met afmetingen kleiner dan h/4 of l/4 zijn verwaarloosd. Openingen met afmetingen die groter zijn dan h/4 or l/4 behoren te zijn beschouwd als het einde van de wand.
Figuur 13 Figuur 5.6 Flensbreedten die kunnen zijn aangenomen bij stabiliteitswanden
(5) Als de vloeren kunnen zijn beschouwd als oneindig stijve schijven, mogen de horizontale krachten zijn verdeeld over de stabiliteitswanden op basis van hun stijfheden. (6) P Als in de plattegrond de verdeling van de stabiliteitswanden asymmetrisch is of als door een andere reden de horizontale kracht excentrisch is ten opzichte van het zwaartepunt van de stabiliteitswanden, moet rekening zijn gehouden met de effecten van de corresponderende rotatie op de afzonderlijke wanden (torsie-effecten). (7) Als de vloeren niet als oneindig stijve schijf kunnen zijn beschouwd (bijvoorbeeld bij geprefabriceerde betonnen delen die niet onderling zijn verbonden), dan is de horizontale kracht die door de stabiliteitswand behoort te zijn opgenomen gelijk aan de horizontale kracht in de vloerdelen waaraan zij direct zijn verbonden, tenzij een berekening met de aanname van een eindige vloerstijfheid is uitgevoerd. (8) De grootste horizontale kracht op een stabiliteitswand mag met maximaal 15 % zijn verminderd, onder voorwaarde dat de kracht op de stabiliteitswanden die evenwijdig zijn geplaatst overeenkomstig is verhoogd.
56
(9) Bij het bepalen van de van toepassing zijnde rekenwaarde van de normaalkracht die de afschuifsterkte verhoogt, mag de verticale belasting op vloeren die in twee richtingen overspannen gelijkmatig zijn verdeeld over de ondersteunende wanden; in het geval dat een vloer of dak overspant in n richting, mag voor het bepalen van de normaalkracht in een niet-direct dragende wand op lagere verdiepingen een spreiding van de belasting onder 45 zijn beschouwd. (10) Aangenomen mag zijn dat de schuifspanningen gelijkmatig zijn verdeeld in het gedrukte deel van de wand.
5.5.4 Gewapende metselwerkelementen belast door schuifkrachten

(1) Bij het berekenen van de rekenwaarde van de dwarskracht in gewapende metselwerkelementen met een gelijkmatig verdeelde belasting mag zijn aangenomen dat de maximale dwarskracht optreedt op een afstand d/2 van de dag van de oplegging, waarin d de effectieve hoogte van het element is. (2) Als de maximale dwarskracht is bepaald op d/2 van de dag van de oplegging, behoort aan de volgende voorwaarden te zijn voldaan:
de belasting en de oplegkrachten zijn zo dat zij een drukdiagonaal veroorzaken in het element (directe oplegging); bij een eindoplegging is de op trek belaste wapening, die benodigd is op een afstand van 2,5 d vanaf de dag van de
oplegging, verankerd in het opgelegde deel van het element;
bij een tussensteunpunt is de op trek belaste wapening, die benodigd is bij de dag van de oplegging, doorgezet in de
overspanning tot een lengte van ten minste 2,5 d vermeerderd met de verankeringslengte.
5.5.5 Metselwerkwanden uit het vlak belast

(1) Bij het berekenen van metselwerkwanden die uit het vlak belast zijn, behoort in het ontwerp en de berekening rekening te zijn gehouden met:
het effect van waterdichte lagen; de eigenschappen van de opleggingen en de mate van inklemming van de oplegging.
(2) Een beklede wand behoort te zijn berekend als een enkelbladige wand die geheel is vervaardigd met de stenen met de laagste buigtreksterkte. (3) Een dilatatievoeg in een wand behoort te zijn beschouwd als een rand die geen moment en dwarskracht kan doorgeven.
OPMERKING Sommige gespecialiseerde ankers zijn ontworpen en berekend om momenten en/of dwarskrachten in de dilatatievoeg door te gegeven; het gebruik hiervan is in deze norm niet beschouwd.
(4) Bij het ontwerpen en berekenen van een oplegging mag de verdeling van de reactiekrachten langs de rand van een wand als gelijkmatig zijn beschouwd. Een verbinding bij een oplegging kan zijn verkregen door ankers, metselwerk in verband, vloeren of daken. (5) Daar waar zijdelings belaste wanden zijn verbonden aan verticaal belaste wanden of waar gewapend betonnen vloeren er zijn opgelegd, mag de oplegging zijn beschouwd als ingeklemd. Een waterdichte laag moet zijn beschouwd als een scharnierende oplegging. Daar waar wanden langs de verticale randen met ankers zijn verbonden aan verticaal belaste wanden of een andere geschikte constructie mag, als de ankers voldoende sterk zijn, een gedeeltelijke inklemming langs de verticale rand van de wand zijn aangenomen. (6) Een spouwmuur mag, onder voorwaarde dat de spouwmuur ankers heeft volgens 6.3.3, als een doorgaande ligger zijn aangenomen, ook als slechts n van de twee bladen bij een oplegging doorloopt. De belastingsafdracht van een spouwmuur op zijn oplegging mag zijn verkregen door de ankers in n enkel blad, onder voorwaarde dat er sprake is van een voldoende verbinding tussen de twee bladen (zie 6.3.3), in het bijzonder ter plaatse van de verticale randen. In alle andere gevallen mag een gedeeltelijke continuteit zijn aangenomen. (7) Als de wand is opgelegd langs 3 of 4 randen, mag het optredende moment, MEdi, als volgt zijn berekend:
als het vlak van bezwijken evenwijdig is aan de lintvoegen, dit is in de fxk1 richting:
57
MEd1 = 1WEdl per eenheid van lengte van de wand of
2
(5.17)
als het vlak van bezwijken loodrecht op de lintvoegen is, dit is in de fxk2 richting:
MEd2 = 2WEdl per eenheid van lengte van de wand waarin: 1, 2 zijn momentcofficinten waarbij rekening is gehouden met de graad van inklemming bij de randen van de wanden en de verhouding tussen de hoogte en de lengte van de wanden; zij kunnen zijn verkregen met behulp van een geschikte theorie; is de lengte van de wand; is de rekenwaarde van de zijdelingse belasting per eenheid van oppervlakte.
2
(5.18)
l WEd
OPMERKING Waarden voor de momentcofficinten 1 and 2 mogen zijn ontleend uit bijlage E voor enkelbladige wanden met een dikte van minder dan of gelijk aan 250 mm, waarbij 1 = 2 waarin: is de orthogonale verhouding tussen de rekenwaarde van de buigtreksterkten van het metselwerk, = fxd1/ fxd2, zie 3.6.3, of fxd1,app/ fxd2, zie 6.3.1.(4), of fxd1 / fxd2,app, zie 6.5.2.(9).
(8) De momentcofficint bij een waterdichte laag mag zijn gelijkgenomen aan die bij een rand met een volledige inklemming als de rekenwaarde van de verticale spanning in de waterdichte laag ten minste gelijk is aan de rekenwaarde van de trekspanning die is veroorzaakt door het optredende moment. (9) Als de wand uitsluitend is gesteund aan de voet en de bovenste rand, mag het optredende moment zijn berekend op basis van algemene mechanica-uitgangspunten waarbij rekening is gehouden met enige mate van inklemming. (10) Om ongewenste verplaatsingen veroorzaakt door doorbuiging, kruip, krimp en temperatuurseffecten in een zijdelings belast paneel of een vrijstaande wand vervaardigd uit metselwerk met een mortel M2 tot M20 en ontworpen volgens 6.3 te voorkomen, behoren de afmetingen te zijn begrensd tot die verkregen uit bijlage F. (11) Als wanden met onregelmatige vormen of met substantile openingen moeten worden ontworpen en berekend, mag voor de berekening een erkende methode voor het berekenen van momenten in vlakke platen zijn gebruikt; bijvoorbeeld een eindige-elementenmethode of een vloeilijnenmethode, waarbij desgevallend rekening is gehouden met de anisotropie van metselwerk.
58
6 Uiterste grenstoestand
6.1 Ongewapende metselwerkwanden voornamelijk belast door verticale belasting
6.1.1 Algemeen
(1) P De weerstand van de metselwerkwand tegen verticale belasting moet zijn gebaseerd op de geometrie van de wand, het effect van uitgeoefende excentriciteiten en de materiaaleigenschappen van het metselwerk. (2) Bij het berekenen van de weerstand van de metselwerkwand tegen verticale belastingen mag zijn aangenomen dat:
vlakke doorsneden vlak blijven; de treksterkte van metselwerk loodrecht op lintvoegen gelijk is aan nul.
6.1.2 Toetsen van ongewapende metselwerkwanden voornamelijk belast door verticale belasting
OPMERKING 6.1.2 is alleen geschikt voor het controleren van geschoorde wanden.
6.1.2.1 Algemeen (1) P In de uiterste grenstoestand moet de rekenwaarde van de op de metselwerkwand uitgeoefende verticale belasting, NEd, kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de rekenwaarde van de weerstand van de metselwerkwand tegen verticale belasting, NRd, zodat: NEd NRd (6.1)
(2) De rekenwaarde van de weerstand van een enkelbladige metselwerkwand tegen verticale belasting per eenheid van lengte, NRd, volgt uit: NRd = t fd waarin: is de reductiefactor voor de capaciteit aan de boven- of onderzijde van de wand of in het midden van de wand, respectievelijk i en m, rekening houdend met de effecten van de slankheid en de excentriciteit van de belasting bepaald volgens 6.1.2.2; is de dikte van de wand; is de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk, bepaald volgens 2.4.1 en 3.6.1. (6.2)
t fd
(3) Als de oppervlakte van de dwarsdoorsnede kleiner is dan 0,1 m, behoort de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk te zijn vermenigvuldigd met de factor: (0,7 + 3 A) waarin: A is de belaste oppervlakte van de horizontale dwarsdoorsnede, uitgedrukt in vierkante meters. (6.3)
59
(4) Bij spouwmuren behoort ieder blad afzonderlijk te zijn getoetst, uitgaande van de horizontale doorsnede van het belaste blad en de slankheid gebaseerd op de effectieve dikte van de spouwmuur, berekend volgens vergelijking (5.11). (5) Een beklede wand behoort op dezelfde manier als een enkelbladige wand, vervaardigd uit de zwakste stenen, te zijn berekend, uitgaande van de waarde van K volgens tabel 3.3, die van toepassing is voor een wand met een doorgaande verticale mortelvoeg. (6) Een dubbelbladige wand, met volgens 6.5 aan elkaar verankerde bladen, mag als een enkelbladige wand zijn berekend, als beide bladen in een gelijke mate zijn belast, of anders als een spouwmuur zijn berekend. (7) Als sleuven en sparingen groter zijn dan de begrenzingen in pragraaf 8.6, behoort het effect hiervan op de dragende wand als volgt in rekening te zijn gebracht:
verticale sleuven en sparingen behoren te zijn geschematiseerd als een einde van een wand of, als alternatief, behoort
de resterende dikte van de wand te zijn gebruikt in de berekening van de weerstand tegen verticale belasting;
horizontale of schuin verlopende sleuven behoren te zijn behandeld door het toetsen van de sterkte van de wand ter
plaatse van de sleuf, waarbij rekening is gehouden met de excentriciteit van de belasting.
OPMERKING Als algemene richtlijn mag, onder voorwaarde dat de reductie van de doorsnede niet groter is dan 25 %, de reductie van de verticale draagkracht evenredig zijn genomen aan de reductie van de oppervlakte van de doorsnede ten gevolge van enige verticale sleuf of sparing.
6.1.2.2 Reductiefactor voor slankheid en excentriciteit (1) De waarde van de reductiefactor voor slankheid en excentricteit, , mag gebaseerd zijn op een rechthoekige spanningsfiguur, zoals hierna is aangegeven: i. Aan de boven- of onderzijde van de wand ( i)
(6.4)
ii.
waarin: ei is de excentriciteit aan de boven- of onderzijde van de wand, berekend uitgaande van vergelijking (6.5):
(6.5)
Mid
is de rekenwaarde van het buigende moment aan de boven- of onderzijde van de wand die het gevolg zijn van de excentriciteit van de belasting uit de vloer bij de oplegging, berekend volgens 5.5.1 (zie figuur 6.1); is de rekenwaarde van de verticale belasting aan de boven- of onderzijde van de wa is de eventuele excentriciteit aan de boven- of onderzijde van de wand veroorzaakt door de horizontale belasting (bijvoorbeeld windbelasting); is de intile excentriciteit (zie 5.5.1.1); is de dikte van de wand.
Nid ehe
einit t
60
iii. Figuur 14 Figuur 6.1 Momenten voor het berekenen van excentriciteiten
iv. v.
In het midden van de hoogte van de wand ( m) Door het gebruik van een vereenvoudiging van de algemene uitgangspunten die in 6.1.1 zijn gegeven, mag een reductiefactor voor het midden van de hoogte van de wand, m, zijn bepaald met behulp van bijlage G, uitgaande van emk waarbij: emk is de excentriciteit in het midden van de hoogte van de wand, berekend uitgaande van de vergelijkingen (6.6) en (6.7): (6.6)
emk = em + ek 0,05 t
(6.7)
em Mmd
is de excentriciteit ten gevolge van de belasting; is rekenwaarde van het grootste moment in het midden van de hoogte van de wand als gevolg van de momenten aan de boven- en onderzijde van de wand (zie figuur 6.1), inclusief de belastingen die excentrisch ten opzichte van het vlak van de wand zijn aangebracht (bijvoorbeeld consoles); is de rekenwaarde van de verticale belasting in het midden van de hoogte van de wand, inclusief de belastingen die excentrisch ten opzichte van het vlak van de wand zijn aangebracht (bijvoorbeeld
Nmd
61
consoles); ehm is de excentriciteit in het midden van de hoogte van de wand ten gevolge van de horizontale belasting (bijvoorbeeld windbelasting);
OPMERKING Het beschouwen van ehm is afhankelijk van de belastingscombinatie die is gebruikt voor het toetsen; de richting van de excentriciteit ten opzichte van de richting van Mmd/Nmd behoort te zijn beschouwd.
is de initile excentriciteit (zie 5.5.1.1); einit hef tef ek is de effectieve hoogte, verkregen uit 5.5.1.2 of de van toepassing zijnde randvoorwaarden; is de effectieve dikte van de wand, verkregen uit 5.5.1.3; is de excentriciteit ten gevolge van kruip, berekend met vergelijking (6.8):
(6.8)
is uiteindelijke kruipcofficint (zie de opmerking onder 3.7.4(2)).
(2) Bij wanden met een slankheid van c of kleiner, mag de excentriciteit ten gevolge van kruip, ek, gelijk aan nul zijn aangenomen. De waarde van c moet gelijk aan 27 zijn genomen.
37
6.1.3 Wanden belast door een geconcentreerde last

(1) P De rekenwaarde van een geconcentreerde belasting, NEdc, die aangrijpt op een metselwerkwand moet kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de weerstand tegen een geconcentreerde last op de wand, NRdc, zodat: NEdc NRdc (6.9)
(2) Bij een wand belast door een geconcentreerde last, vervaardigd met groep 1 metselstenen en gedetailleerd volgens hoofdstuk 8, en niet vervaardigd met 'shell bedded' metselwerk, volgt de weerstand tegen een geconcentreerde last uit: NRdc = Abfd (6.10)
37
De oorspronkelijke 15 is aangepast a.d.h.v. concept NEN-EN 1996-1-1:2011/NB:2011 62

waarin:
(6.11)
niet kleiner is dan 1,0 en niet groter is dan: de kleinste waarde van
waarin: a1 hc Ab Aef lefm is een vergrotingsfactor voor geconcentreerde lasten; is de afstand van het einde van de wand tot de dichtstbij zijnde rand van de belaste oppervlakte (zie figuur 6.2); is de hoogte van de wand tot het niveau van de last; is de belaste oppervlakte; is de effectieve draagoppervlakte, deze is gelijk aan lefm t; is de effectieve lengte van het draagvlak bepaald in het midden van de hoogte van de wand of het penant (zie figuur 6.2); is de dikte van de wand, waarbij rekening is gehouden met de diepte van meer dan 5 mm terugliggende voegen;
is niet groter dan 0,45.
OPMERKING Waarden voor de vergrotingsfactor zijn in grafische vorm gegeven in bijlage H.
63
Figuur 15 Figuur 6.2 Wanden belast door geconcentreerde last
(3) Bij wanden vervaardigd met groepen 2, 3 en 4 metselstenen of vervaardigd met 'shell bedded' metselwerk, behoort te zijn getoetst dat ter plaatse van de oplegging de rekenwaarde van de drukspanning niet groter is dan de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk, fd (in dit geval is gelijk aan 1.0). (4) De excentriciteit van de belasting ten opzichte van de hartlijn van de wand behoort niet groter te zijn dan t/4 (zie figuur 6.2). (5) In alle gevallen behoort in het midden van de wand onder de oplegging aan de eisen van 6.1.2.1 te zijn voldaan, inclusief het effect van andere er boven op geplaatste verticale lasten, in het bijzonder in het geval waar geconcentreerde lasten voldoende dicht bij elkaar liggen zodat de effectieve lengten elkaar overlappen. (6) De geconcentreerde last behoort te zijn opgelegd op groep 1 stenen of ander massief materiaal met een lengte gelijk aan de vereiste opleglengte vermeerderd met een lengte aan iedere zijde die is gebaseerd op een spreiding van 60 tot de onderzijde van het materiaal. Bij een oplegging aan de rand van de wand is de extra lengte slechts aan n zijde vereist. (7) Als de geconcentreerde last is uitgeoefend door een verdeelbalk met een geschikte stijfheid en een breedte gelijk aan de dikte van de wand, een hoogte groter dan 200 mm en een lengte groter dan driemaal de opleglengte van de belasting, behoort de rekenwaarde van de drukspanning onder de geconcentreerde last niet groter te zijn dan 1,5 fd.
64
6.2 Ongewapende metselwerkwanden belast door een afschuifkracht

(1) P In de uiterste grenstoestand moet de op de metselwerkwand uitgeoefende afschuifkracht, VEd, kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de rekenwaarde van de weerstand tegen afschuiving in de wand, VRd, zodat: VEd VRd (6.12)
(2) De rekenwaarde van de weerstand tegen afschuiving volgt uit: VRd = fvdt lc waarin: fvd is de rekenwaarde van de schuifsterkte van het metselwerk, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.2, gebaseerd op de gemiddelde verticale spanning in het gedrukte deel van de wand dat weerstand biedt tegen de afschuiving; is de dikte van de wand die weerstand biedt tegen de afschuiving; is de lengte van het gedrukte deel van de wand, waarbij ieder deel van de wand dat door trek is belast is verwaarloosd. (6.13)
t lc
(3) De lengte van het gedrukte deel van de wand, lc, behoort te zijn berekend uitgaande van een lineaire spanningsverdeling van de drukspanningen, rekening houdend met openingen, sleuven en sparingen; ieder deel van de wand dat is belast door verticale trekspanningen behoort niet te zijn gebruikt bij het berekenen van de oppervlakte van de wand dat weerstand biedt aan de afschuiving. (4) P De verbindingen tussen stabiliteitswanden en flenzen van kruisende wanden moeten zijn getoetst op verticale afschuiving. (5) De lengte van het gedrukte deel van de wand behoort te zijn getoetst voor de verticale belasting die er op is uitgeoefend en de verticale belastingseffecten van de afschuifkrachten.
6.3 Ongewapend metselwerk belast door zijdelingse belasting

6.3.1 Algemeen
(1) P In de uiterste grenstoestand moet de rekenwaarde van het moment dat is uitgeoefend op de metselwerkwand, MEd, (zie 5.5.5), kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de rekenwaarde van het opneembare moment van de wand, MRd, zodat: MEd MRd (6.14)
(2) De orthogonale sterkteverhouding van het metselwerk, , behoort in rekening te zijn gebracht bij het ontwerp en de berekening. (3) De rekenwaarde van het opneembare moment van een metselwerkwand bij zijdelingse belasting, MRd, per steenhoogte of per eenheid van lengte volgt uit: MRd = fxdZ (6.15)
65
waarin: fxd is de rekenwaarde van de buigtreksterkte, die van toepassing is bij het beschouwde buigvlak, verkregen uit 3.6.3, 6.3.1(4) of 6.6.2 (9); is het elastisch weerstandsmoment per steenhoogte of eenheid van lengte van de wand.
(4) Als een verticale belasting aanwezig is, mag het gunstige effect van de verticale spanning in rekening zijn gebracht door: i. het gebruik van een schijnbare buigtreksterkte, fxd1,app, die volgt uit vergelijking (6.16), waarbij de orthogonale verhouding volgens (2) overeenkomstig is aangepast. fxd1,app = fxd1 + d (6.16)
ii.
waarin: fxd1
is de rekenwaarde van de buigtreksterkte van het metselwerk met het bezwijkvlak evenwijdig aan de lintvoeg 3.6.3; is de rekenwaarde van de drukspanning in de wand, niet groter dan 0,2 fd;
iii. iv.
of het berekenen van de weerstand van de wand met gebruik van (6.2) waarin vervangen is door fl, rekening houdend met de buigtreksterkte, fxd1.
OPMERKING In deze norm is geen methode opgenomen voor het berekenen van fl waarbij rekening is gehouden met de buigtreksterkte.
(5) Bij het bepalen van het weerstandsmoment van een penant in een wand, behoort het uitstekende deel van de flens vanaf de zijkant van de penant de kleinste waarde te zijn van:
h/10 voor wanden die overspannen in verticale richting tussen opleggingen; h/5 voor uitkragende wanden; de helft van de dagmaat tussen twee penanten;
waarin: h is de vrije hoogte van de wand.
(6) Onder voorwaarde dat de spouwankers, of andere verbindingsmiddelen, in staat zijn om de krachten die op de spouwmuur zijn uitgeoefend tussen de bladen door te geven, mag bij een spouwmuur de rekenwaarde van de zijdelingse belasting per eenheid van oppervlakte, WEd, zijn verdeeld over de twee bladen. De verdeling over de twee bladen mag zijn gedaan op basis van de verhouding van de sterkten (op basis van MRd) of de stijfheid van ieder blad. Als de stijfheid is gebruikt, behoort ieder blad te zijn getoetst voor zijn aandeel van MEd. (7) Als een wand is verzwakt door sleuven of sparingen, groter dan de begrenzing in 8.6, behoort de verzwakking in rekening te zijn gebracht bij het bepalen van zijn draagvermogen door het gebruik van een gereduceerde wanddikte op de positie van de sleuf of de sparing.
6.3.2 Boogwerking in wanden tussen opleggingen
66
(1) P In de uiterste grenstoestand moet de rekenwaarde van het effect van boogwerking door een zijdelingse belasting kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de rekenwaarde van de weerstand bij boogwerking en de rekenwaarde van de sterkte van de opleggingen moet groter zijn dan het effect van de rekenwaarde van de zijdelingse belasting. (2) Een metselwerkwand strak aansluitend tussen de opleggingen, die in staat zijn weerstand te bieden aan de drukkracht van de boog, mag zijn ontworpen door een horizontale of verticale boog binnen de dikte van de wand aan te nemen. (3) De berekening mag zijn gebaseerd op een drie-scharnierboog, waarbij de opleggingen van de drukboog en het middenscharnier zijn aangenomen als 0,1 maal de wanddikte, zoals aangegeven in figuur 6.3. Als sleuven of sparingen dicht bij de druklijn van de boog aanwezig zijn, behoort hun invloed op de sterkte van het metselwerk te zijn beschouwd.
Figuur 16 Figuur 6.3 Aanname van boogwerking bij zijdelingse belasting (schematisch)
(4) De drukkracht in de boog behoort te zijn bepaald op basis van de uitgeoefende zijdelingse kracht, de druksterkte van het metselwerk, de effectiviteit van de aansluiting tussen de wand en de oplegging van de boog en de elastische en tijdsafhankelijke verkorting van de wand. De drukkracht in de boog mag door een verticale belasting zijn opgenomen. (5) De pijl van de boog, r, volgt uit vergelijking (6.17): r = 0,9 t da waarin: t is de dikte van de wand, waarbij rekening is gehouden met een reductie van de dikte ten gevolge van terugliggende voegen; is de doorbuiging van de boog ten gevolge van de rekenwaarde van de zijdelingse belasting; deze mag gelijk aan 0 zijn genomen bij wanden waarbij de verhouding tussen de lengte en de dikte kleiner dan of gelijk aan 25 is. (6.17)
da
(6) De maximale rekenwaarde van de drukkracht in de boog per eenheid van lengte, Nad, mag zijn verkregen uit vergelijking (6.18):
(6.18)
en als de zijdelingse doorbuiging klein is, is de rekenwaarde van de sterkte bij zijdelingse belasting gegeven door: 67
(6.19)
waarin: Nad qlat,d t fd is de rekenwaarde van de drukkracht in de boog; is de rekenwaarde van de sterkte bij zijdelingse belasting per eenheid van oppervlakte van de wand; is de dikte van de wand; is de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk in de richting van de drukkracht van de boog, volgens 3.6.1; is de lengte of de hoogte van de wand tussen opleggingen die weerstand kunnen bieden tegen de drukkrachten uit de boog;
la
onder voorwaarde dat:
een waterdichte laag of andere vlakken met een lage wrijvingsweerstand in de wand de relevante horizontale krachten
kunnen doorgeven;
de rekenwaarde van de spanning ten gevolge van een verticale belasting niet kleiner is dan 0,1 N/mm 2; de slankheid niet groter is dan 20.
6.3.3 Wanden belast door wind

(1) Wanden belast door wind behoren te zijn ontworpen en berekend volgens 5.5.5, 6.3.1 en 6.3.2, voor zover van toepassing.
6.3.4 Wanden belast door zijdelingse belasting veroorzaakt door grond en water
(1) Wanden belast door zijdelingse gronddrukken met of zonder verticale belasting behoren te zijn ontworpen en berekend volgens 5.5.5, 6.1., 6.3.1 en 6.3.2, voor zover van toepassing,.
OPMERKING 1 De buigtreksterkte van metselwerk fxk1 behoort niet te zijn gebruikt bij het ontwerp en de berekening van wanden belast door zijdelingse gronddrukken. OPMERKING 2 Een vereenvoudigde berekening voor het ontwerp en de berekening van kelderwanden belast door zijdelingse gronddrukken is gegeven in EN 1996-3.
6.3.5 Wanden belast door zijdelingse belasting in buitengewone situaties

(1) Wanden belast door horizontale buitengewone belastingen, met uitzondering van die veroorzaakt door aardbevingsbelasting (bijvoorbeeld door gasexplosies) mogen zijn ontworpen en berekend volgens 5.5.5, 6.1.2, 6.3.1, en 6.3.2, voor zover van toepassing.
68
6.4 Ongewapende metselwerkwanden belast door een combinatie van verticale en zijdelingse belasting
6.4.1 Algemeen
(1) Ongewapende metselwerkwanden die zijn belast door zowel verticale als zijdelingse belastingen mogen zijn getoetst door het gebruik van een geschikte methode gegeven in 6.4.2, 6.4.3 of 6.4.4.
6.4.2 Methode met gebruik van de -factor

(1) Door het gebruik van vergelijkingen (6.5) en (6.7) kan, uitgaande van de relevante waarde van de excentriciteit veroorzaakt door de horizontale belasting, ehi of ehm, volgens 6.1.2.2(1) (i) of (ii), een reductiefactor voor de slankheid, , in vergelijking (6.2), zijn bepaald, waarbij rekening is gehouden met de combinatie van verticale en horizontale belasting.
6.4.3 Methode met gebuik van een schijnbare buigtreksterkte

(1) 6.3.1 laat toe dat, voor de toetsing beschreven in dat deel, de rekenwaarde van de buigtreksterkte van metselwerk, fxd1, is vergroot door de verticale permanente belasting tot een schijnbare buigtreksterkte, fxd1app. Deze methode is uitsluitend toegelaten indien het bezwijken van de desbetreffende wand niet leidt tot onevenredig grote schade. Bij de toepassing van deze methode moeten het tweede-orde-effect, beschreven in 5.4, en de invloed van de veranderlijke 38 belasting op de normaalkracht zijn beschouwd OPMERKING De eis dat geen onevenredig grote schade mag ontstaan is gebaseerd op 2.1(4|) van NEN-EN 1990
6.4.4 Methode met gebruik van equivalente buigende momentencofficinten

(1) Equivalente buigende momenten mogen, bij een combinatie van verticale en horizontale belasting, zijn verkregen van een combinatie van 6.4.2 en 6.4.3.
OPMERKING Bijlage I geeft een methode voor het aanpassen van de buigend momentencofficint, , zoals beschreven in 5.5.5 bij een combinatie van zowel verticale als horizontale belastingen.
6.5 Ankers
(1) P Bij de berekening van de constructieve weerstand van ankers moet rekening zijn gehouden met een combinatie van het volgende:
verschil in vervorming tussen de verbonden constructieve elementen, bijvoorbeeld een beklede wand en een
achterwand ten gevolge van temperatuurverschillen, verandering van vochtgehalte en belastingen;
horizontale windbelasting; krachten veroorzaakt door de samenwerking van bladen van een spouwmuur.
(2) P Bij het bepalen van de constructieve weerstand van ankers moet rekening zijn gehouden met afwijkingen van de rechtheid en aantastingen van het materiaal inclusief het risico op bros bezwijken ten gevolge van opeenvolgende vervormingen waaraan de ankers zijn onderworpen tijdens en na de uitvoering. (3) P Bij wanden, in het bijzonder spouwmuren en voorzetwanden, belast door zijdelingse windbelasting moeten de spouwankers in staat zijn om de windbelasting over te dragen van het belaste blad naar het andere blad, de achterwand of een steunpunt. (4) Het minimale aantal spouwankers per eenheid van oppervlakte, nt, behoort te zijn bepaald met vergelijking (6.20):
38
Toegevoegd a.d.h.v. concept NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011 69

(6.20)
maar niet minder te zijn dan volgens 8.5.2.2,
70
waarin: WEd Fd is de rekenwaarde van de horizontale belasting die is overgedragen, per eenheid van oppervlakte; is de rekenwaarde van de druk- of trekweerstand van een spouwanker, afgestemd op de ontwerpcondities.
OPMERKING 1 EN 845-1 vereist dat een fabrikant de sterkte van de ankers declareert; om een rekenwaarde te verkrijgen behoort de gedeclareerde waarde te zijn gedeeld door M. OPMERKING 2 Bij de keuze van spouwankers moet rekening zijn gehouden met het optreden van een verschil in verplaatsing tussen de bladen zonder schade te veroorzaken.
(5) In het geval van een voorzetwand behoort WEd te zijn berekend op basis van het uitgangspunt dat de spouwankers benodigd zijn om de gehele rekenwaarde van de horizontale windbelasting die aangrijpt op de voorzetwand door te geven aan de achterliggende constructie.
6.6 Gewapende metselwerkelementen belast door buiging en/of normaalkracht

6.6.1 Algemeen
(1) P Het ontwerp en de berekening van metselwerkelementen belast door buiging en/of normaalkracht moet zijn gebaseerd op de volgende aannamen:
vlakke doorsneden blijven vlak; de wapening ondergaat dezelfde veranderingen in rek als het naastliggende metselwerk; de treksterkte van het metselwerk is verwaarloosd; de maximale stuik van het metselwerk is gekozen overeenkomstig het materiaal; de maximale verlenging van de wapening is gekozen overeenkomstig het materiaal; het spanning-rek-diagram van het metselwerk is aangenomen als lineair, parabolisch, parabolisch-rechthoekig of
rechthoekig (zie 3.7.1);
het spanning-rek-diagram van de wapening is volgens EN 1992-1-1; bij doorsneden die niet geheel zijn gedrukt, behoort de uiterste waarde van de stuik niet groter te zijn genomen dan mu
= -0,0035 bij groep 1 stenen en mu = -0,002 voor groepen 2, 3 en 4 stenen (zie figuur 3.2).
(2) P De vervormingseigenschappen van het vulbeton moeten zijn aangenomen gelijk aan die van metselwerk. (3) De verdeling van de drukspanningen in metselwerk of vulbeton over de hoogte van de doorsnede mag zijn gebaseerd op figuur 3.2, waarin fd de rekenwaarde is van de druksterkte van metselwerk in de richting van de belasting of van het vulbeton. (4) Als in een drukzone zowel metselwerk als vulbeton aanwezig is, behoort de druksterkte te zijn gebaseerd op de druksterkte van het zwakste materiaal.
6.6.2 Toetsing van gewapende metselwerkelementen belast door buiging en/of normaalkracht
(1) P In de uiterste grenstoestand moet de rekenwaarde van de belasting E d die is uitgeoefend op het gewapende metselwerkelement kleiner dan of gelijk aan de rekenwaarde van de weerstand van het element, Rd, zijn: Ed Rd (6.21)
(2) De rekenwaarde van de weerstand van het element behoort te zijn gebaseerd op de aannamen beschreven in 6.6.1. De rek van de wapeningen behoort te zijn begrensd tot 0,01.
71
(3) Bij het bepalen van de rekenwaarde van het opneembare moment in een doorsnede mag als vereenvoudiging een rechthoekige spanningsverdeling, zoals aangegeven in figuur 6.4, zijn aangenomen.
Figuur 17 Figuur 6.4 Rek- en spanningsverdeling
(4) In het geval van een eenzijdig gewapende rechthoekige doorsnede, uitsluitend belast door buiging, mag de rekenwaarde van het opneembare moment, MRd, als volgt zijn bepaald: MRd = Asfydz (6.22)
waarin, gebaseerd op de in figuur 6.4 geschetste vereenvoudiging, in een doorsnede waarin de maximale druk en trek gelijktijdig zijn bereikt, de hefboomsarm, z, volgt uit:
(6.23)
waarin: b d As fd is de breedte van de doorsnede; is de effectieve hoogte van de doorsnede; is de oppervlakte van de doorsnede van de op trek belaste wapening; is de kleinste waarde van de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk in de richting van de belasting, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.1 en die van het vulbeton, verkregen uit 2.4.1 en 3.3; is de rekenwaarde van de sterkte van het wapeningsstaal.
fyd
OPMERKING In het bijzondere geval van een uitkragende gewapende metselwerkwand, belast op buiging behoort (5) hierna te zijn beschouwd.
(5) Bij het bepalen van de rekenwaarde van het opneembare moment, MRd, van gewapende metselwerkelementen, mag de rekenwaarde van de druksterkte in figuur 6,4, fd, over de hoogte van de gedrukte rand van de dwarsdoorsnede, x, zijn aangenomen, als de rekenwaarde van het opneembare moment onder druk, MRd, niet groter is dan:
72
MRd 0,4 fdbd bij groep 1 stenen met uitzondering van lichtbetonstenen en MRd 0,3 fdbd bij groepen 2, 3 en 4 en groep 1 lichtbetonstenen
2 2
(6.24a)
(6.24b)
waarin: fd b d x is de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk; is de breedte van de doorsnede; is de effectieve hoogte van de doorsnede en is de afstand tot de neutrale lijn.
(6) Als de wapening in een doorsnede lokaal is geconcentreerd zodat het element niet kan zijn beschouwd als een element met flenzen (zie 6.6.3), dan behoort voor de breedte van de gewapende doorsnede niet groter dan drie maal de dikte van het metselwerk te zijn aangenomen (zie figuur 6.5).
Figuur 18 Figuur 6.5 Breedte van een doorsnede met lokaal geconcentreerde wapening
(7) Gewapende metselwerkelementen met een slankheid, berekend volgens 5.5.1.4, groter dan 12 mogen zijn ontworpen en berekend met de beginselen en toepassingsregels voor ongewapende elementen in 6.1, rekening houdend met tweedeorde-effecten door de rekenwaarde van een toegevoegd moment, Mad:
(6.25)
73
waarin: NEd hef t is de rekenwaarde van de verticale belasting; is de effectieve hoogte van de wand; is de dikte van de wand.
(8) Gewapende metselwerkelementen belast door een kleine normaalkracht mogen zijn ontworpen en berekend voor uitsluitend buiging als de rekenwaarde van de normaaldrukspanning, d, niet groter is dan: d 0,3 fd waarin: fd is de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk. (6.26)
(9) In wanden gewapend met geprefabriceerde lintvoegwapening, die bijdraagt aan de weerstand tegen zijdelingse belasting, mag, als de sterkte van de wapening benodigd is om een momentcofficint (zie 5.5.5) te bereiken, een schijnbare buigtreksterkte fxd2,app zijn berekend door de rekenwaarde van het opneembare moment in de doorsnede met de lintvoegwapening gelijk te stellen aan die van een ongewapende doorsnede van de zelfde dikte, met gebruik van formule (6.27):
(6.27)
waarin: fyd As t z is de rekenwaarde van de sterkte van de lintvoegwapening; is de oppervlakte van de dwarsdoorsnede van de op trek belaste lintvoegwapening, per m; is de dikte van de wand; is de hefboomsarm volgens vergelijking (6.23).
6.6.3 Gewapende elementen met flenzen

(1) In gewapende elementen, waarin de wapening lokaal is geconcentreerd zodat het element als een element met flenzen kan werken, bijvoorbeeld met een T of L-vormige doorsnede (zie figuur 6.6), behoort de dikte van de flens, tf, te zijn aangenomen als de dikte van het metselwerk maar niet groter dan 0,5 d, waarin d de effectieve hoogte van het element is. Het behoort te zijn getoetst of het metselwerk in staat is om de afstand tussen de opleggingen, gevormd door de geconcentreerde wapeningen, te overspannen.
74
Figuur 19 Figuur 6.6 Effectieve breedte van flenzen
waarin: befl beft h lr tf tri is de effectieve breedte van een element met flenzen; is de effectieve breedte van een element met flenzen; is de vrije hoogte van een metselwerkwand; is de dagmaat tussen zijdelingse steunen; is de dikte van de flens; is de dikte van een rib, i.
75
(2) Voor de effectieve breedte van een element met flenzen, bef, behoort de kleinste waarde te zijn aangenomen van: i. Bij T-vormige elementen: o de werkelijke breedte van de flens; o de breedte van het lijf of de rib vermeerderd met 12 maal de dikte van de flens; o de hart-op-hart-afstand tussen de lijven of de ribben; o een derde van de hoogte van de wand. Bij L-vormige elementen: o de werkelijke breedte van de flens; o de breedte van het lijf of de rib vermeerderd met zes maal de dikte van de flens; o de helft van de hart-op-hart-afstand tussen de lijven of de ribben; o een zesde van de hoogte van de wand.
ii.
(3) In het geval van elementen met flenzen kan de rekenwaarde van het opneembare moment, MRd, zijn verkregen met vergelijking (6.22), maar behoort deze niet groter te zijn genomen dan: MRd fdbeftf(d 0,5 tf) waarin: fd d tf bef is de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk, volgens 2.4.1 en 3.6.1; is de effectieve hoogte van het element; is de dikte van de flens overeenkomstig de eisen in (1) en (2); is de effectieve breedte van het element met flenzen, overeenkomstig de eisen in (1) en (2). (6.28)
6.6.4 Wandliggers
(1) In het geval van een wandligger kan de rekenwaarde van het opneembare moment, MRd, zijn bepaald met vergelijking (6.22), waarin: As fyd z z = 0,7 lef is de oppervlakte van de wapening onderin de wandligger; is de rekenwaarde van de sterkte van het wapeningsstaal; is de hefboomsarm, waarvoor de kleinste van de volgende waarden behoort te zijn genomen: (6.29)
of z = 0,4 h + 0,2 lef (6.30)
waarin: lef h is de effectieve overspanning van de metselwerkligger; is de vrije hoogte van de wandligger.
76
Figuur 20 Figuur 6.7 Wapening in een wandligger
(2) De rekenwaarde van het opneembare moment, MRd, behoort niet groter te zijn aangenomen dan: MRd 0,4 fdbd bij groep 1 stenen met uitzondering van lichtbetonstenen en MRd 0,3 fdbd bij groepen 2, 3 en 4 en groep 1 lichtbetonstenen
2 2
(6.31a)
(6.31b)
waarin: b d fd is de breedte van de ligger; is de effectieve hoogte van de ligger, die gelijk aan 1,3 z mag zijn aangenomen; is de kleinste waarde van de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk in de richting van de belasting, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.1, en die van het vulbeton, verkregen uit 2.4.1 en 3.3.
(3) In de lintvoegen boven de hoofdwapening, tot een hoogte van 0,5 lef of 0,5 d vanaf de onderzijde van de ligger, behoort wapening te zijn opgenomen om weerstand te bieden tegen scheurvorming (zie 8.2.3(3) en figuur 6.7). (4) De wapeningsstaven behoren doorgaand of voldoende overlappend te zijn over de volledige effectieve overspanning, lef, en te zijn voorzien van een geschikte verankeringslengte volgens 8.2.5. (5) Indien de drukzone van de wandligger niet zijdelings is gesteund, behoort de weerstand van de drukzone van de wandligger te zijn getoetst op knik met gebruik van de methode voor verticaal belaste wanden beschreven in 6.1.2. (6) De wandligger behoort in de nabijheid van de opleggingen te zijn getoetst op verticale belastingen.
6.6.5 Samengestelde lateien

(1) Als gewapende of voorgespannen geprefabriceerde lateien zijn gebruikt om een trekelement te vormen bij een samenwerking met het metselwerk boven de lateien en waarbij de stijfheid van de latei klein is in vergelijking met die van de wand daarboven, mogen het ontwerp en de berekening zijn gebaseerd op 6.6.4, indien de opleglengte aan het einde van de
77
geprefabriceerde latei is getoetst met een berekening van de verankering en de oplegging niet kleiner is dan 100 mm (zie figuur 6.8).
Figuur 21 Figuur 6.8 Samengestelde latei die een wandligger vormt
6.7 Gewapend metselwerk belast door afschuiving

6.7.1 Algemeen
(1) P In de uiterste grenstoestand moet de rekenwaarde van de afschuifkracht die is uitgeoefend op een gewapend metselwerkelement kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de rekenwaarde van de afschuifweerstand van het element, VRd, zodat: VEd VRd (6.32)
(2) De rekenwaarde van de afschuifweerstand van gewapende metselwerkelementen, VRd, mag zijn berekend door:
verwaarlozen van de bijdrage van alle afschuifwapening die is opgenomen in het element, wanneer de minimale
oppervlakte van afschuifwapening, zoals vereist door 8.2.3(5), niet is toegepast, of
het in rekening brengen van de bijdrage van de afschuifwapening, wanneer ten minste de minimale oppervlakte van
afschuifwapening is voorzien. (3) De mate van enige bijdrage van vulbeton aan de afschuifweerstand van het gewapende metselwerkelement behoort te zijn beoordeeld en als het vulbeton een veel grotere bijdrage aan de afschuifweerstand levert dan het metselwerk behoort EN 1992-1-1 te zijn gebruikt, waarbij de sterkte van het metselwerk behoort te zijn verwaarloosd.
6.7.2 Toetsen van gewapende metselwerkwanden belast door horizontale belasting in het vlak van de wand
(1) Voor gewapende metselwerkwanden met verticale wapening, waarbij de bijdrage van enige afschuifwapening is verwaarloosd, behoort te zijn getoetst dat: VEd VRd1 (6.33)
78
waarin: VRd1 VRd1 = fvdt l is de rekenwaarde van de afschuifweeerstand van ongewapend metselwerk en volgt uit (6.34)
waarin: fvd is de kleinste waarde van de rekenwaarde van de afschuifsterkte van het metselwerk, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.2, en die van het vulbeton, verkregen uit 2.4.1 of 3.3; is de dikte van de wand; is de lengte van de wand.
t l
OPMERKING Waar dat van toepassing is, mag bij de berekening van VRd1 voor de bijdrage van de verticale wapening een verhoging van de rekenwaarde van de afschuifsterkte, fvd, in rekening zijn gebracht
(2) Bij gewapende metselwerkwanden met verticale wapening, waarbij horizontale afschuifwapening in rekening is gebracht, behoort te zijn getoetst dat: VEd VRd1 +VRd2 waarin: VRd1 VRd2 volgt uit vergelijking (6.34), en is de rekenwaarde van de bijdrage van de wapening, die volgt uit: VRd2 = 0,9 Aswfyd Asw fyd is de totale oppervlakte van de horizontale afschuifwapening over het beschouwde wanddeel; is de rekenwaarde van de sterkte van het wapeningsstaal. (6.36) (6.35)
(3) Als afschuifwapening in rekening is gebracht, behoort ook te zijn getoetst dat:
(6.37)
waarin: t l is de dikte van de wand; is de lengte of, waar dat van toepassing is, de hoogte van de wand.
79
6.7.3 Toetsen van gewapende metselwerkliggers belast door afschuiving

(1) Voor gewapende metselwerkliggers waarbij de bijdrage van alle afschuifwapening is verwaarloosd, behoort te zijn getoetst dat: VEd VRd1 waarin: VRd1 VRd1 = fvdb d; volgt uit: (6.39) (6.38)
waarin: fvd is de kleinste waarde van de rekenwaarde van de afschuifsterkte van het metselwerk, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.2, en die van het vulbeton, verkregen uit 2.4.1 of 3.3; is de minimale breedte van de ligger over de effectieve hoogte; is de effectieve hoogte van de ligger.
b d
OPMERKING Indien vereist mag bij de berekening van VRd1 een verhoging van de rekenwaarde van de afschuifsterkte, fvd, in rekening zijn gebracht voor de bijdrage van de wapening in langsrichting, zie bijlage J.
(2) De waarde van fvd bij het bepalen van VRd1 in een doorsnede op een afstand x van de dag van de oplegging mag zijn vergroot met een factor
(6.40)
waarin: d x is de effectieve hoogte van de ligger; is de afstand van de dag van de oplegging tot de beschouwde dwarsdoorsnede;
onder voorwaarde dat de verhoogde waarde van fvd niet groter is genomen dan 0,3 N/mm .
OPMERKING Zie bijlage J.
(3) Bij metselwerkliggers waarbij afschuifwapening in rekening is gebracht, behoort te zijn getoetst dat: VEd VRd1 +VRd2 (6.41)
80
waarin: VRd1 VRd2 is gegeven door vergelijking (6.39) en is gegeven door:
(6.42)
d Asw s fyd
is de effectieve hoogte van de ligger; is de oppervlakte van afschuifwapening; is afstand tussen de afschuifwapening; is de hoek tussen de afschuifwapening en de as van de ligger, tussen 45 en 90; is de rekenwaarde van de sterkte van het wapeningsstaal.
(4) Ook behoort te zijn getoetst dat: VRd1 +VRd2 0,25 fdb d waarin: fd is de kleinste waarde van de rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk in de richting van de belasting, verkregen uit 2.4.1 en 3.6.1, en die van het vulbeton, verkregen uit 2.4.1 en 3.3; is de minimale breedte van de ligger binnen de effectieve hoogte; is de effectieve hoogte van de ligger. (6.43)
b d
6.7.4 Toetsen van wandliggers belast door afschuiving

(1) De toets behoort volgens 6.7.3 te zijn uitgevoerd, waarbij is aangenomen dat VEd de dwarskracht bij de dag van de oplegging is en de effectieve hoogte van de ligger gelijk is aan d = 1,3 z.
6.8 Voorgespannen metselwerk

6.8.1 Algemeen
(1) Het ontwerp en de berekening van voorgespannen metselwerkelementen behoort te zijn gebaseerd op de van belang zijnde uitgangspunten gegeven in EN 1992-1-1 met de vereisten voor het ontwerp en de berekening en de materiaaleigenschappen zoals beschreven in de hoofdstukken 3, 5 en 6 van deze EN 1996-1-1. (2) De uitgangspunten voor het ontwerp en de berekening zijn van toepassing voor uitsluitend in n richting voorgespannen elementen.
OPMERKING
81
Bij het ontwerp en de berekening behoort eerst buiging in de bruikbaarheidsgrenstoestand te zijn beoordeeld en vervolgens de capaciteiten met betrekking tot buiging, normaalkracht en afschuiving in de uiterste grenstoestand te zijn getoetst.
(3) P De aangebrachte aanvangsvoorspanning moet zijn begrensd tot een acceptabel deel van de karakteristieke sterkte van de voorspanelementen om bezwijken van deze elementen te voorkomen.
OPMERKING De partile factoren voor belastingen met betrekking tot de overdracht van voorspanning en de voorspanverliezen behoren te zijn verkregen uit EN 1990.
(4) Oplegspanningen en splijtspanningen bij de verankering behoren te zijn begrensd om een bezwijktoestand te voorkomen. Lokale oplegspanningen mogen zijn begrensd door het beschouwen van de voorspankracht in zowel de richting evenwijdig aan als loodrecht op de lintvoegen. Bij het ontwerp van de verankering behoort de aanwezigheid van splijtspanningen te zijn beschouwd. De trekspanningen in het metselwerk behoren te zijn begrensd tot nul. (5) P Er moet bij het ontwerp en de berekening rekening zijn gehouden met het optreden van voorspanverliezen. (6) Voorspanverliezen zullen resulteren uit een combinatie van:
relaxatie van de voorspanelementen; elastische vervorming van het metselwerk; krimpvervorming van het metselwerk; kruipvervorming van het metselwerk; voorspanverliezen tijdens het verankeren; wrijvingsverliezen; thermische effecten.
6.8.2 Toetsen van elementen

(1) P Het ontwerp en de berekening van voorgespannen metselwerkelementen moet zijn gebaseerd op de volgende aannamen:
in het metselwerk blijven vlakke doorsneden vlak; de spanningsverdeling in de drukzone is gelijkmatig en overschrijdt fd niet; de uiterste stuik in het metselwerk is aangenomen op -0,0035 voor groep 1 stenen en op -0,002 voor groepen 2, 3 en 4; de treksterkte van het metselwerk is verwaarloosd; voorspanstrengen met aanhechting of iedere andere hechtende wapening ondergaat dezelfde veranderingen in rek als
het naastgelegen metselwerk;
spanningen in voorspanstrengen met aanhechting of iedere andere hechtende wapening zijn bepaald op basis van een
hiervoor geschikte spanning-rek-relatie;
spanningen in elementen met nagerekte voorspanstrengen zonder aanhechting zijn begrensd tot een acceptabel deel
van hun karakteristieke sterkte;
de effectieve hoogte tot voorspanstrengen zonder aanhechting is bepaald rekening houdend met de bewegingsvrijheid
van de strengen. (2) P De capaciteit van voorgespannen metselwerkelementen in de uiterste grenstoestand moet zijn berekend met een aanvaardbare theorie waarbij alle materiaalgedragkarakteristieken en tweede-ordeeffecten in rekening zijn gebracht. (3) Als voorspankrachten zijn beschouwd als belasting, behoort de partile factor te zijn verkregen uit EN 1992-1-1. (4) Als elementen met een massieve rechthoekige dwarsdoorsnede zijn belast door een verticale belasting in het vlak van het element, mag de methode als in 6.1.2 voor ongewapend metselwerk bij het ontwerp zijn gebruikt. Voor niet-massieve rechthoekige elementen behoren de geometrische eigenschappen te zijn berekend. Afhankelijk van de effectieve slankheid en de normaalkrachtcapaciteit is het mogelijk dat de voorspanning van een element moet zijn beperkt. (5) P De rekenwaarde van de afschuifweerstand van een voorgespannen metselwerkelement moet groter zijn dan de rekenwaarde van de toegepaste afschuifkracht.
82
6.9 Ingesloten metselwerk

6.9.1 Algemeen
(1) P Het ontwerp en de berekening van ingesloten metselwerkelementen moet zijn gebaseerd op aannamen identiek aan die welke zijn gegeven voor ongewapende en gewapende metselwerkelementen.
6.9.2 Toetsen van elementen

(1) Bij het toetsen van ingesloten metselwerkelementen belast door buiging en of normaalkrachten behoren de aannamen gegeven in deze EN 1996-1-1 voor gewapend metselwerk te zijn overgenomen. Bij het bepalen van de rekenwaarde van het opneembare moment mag een rechthoekige spanningsverdeling, uitsluitend gebaseerd op de druksterkte van het metselwerk, zijn aangenomen. Gedrukte wapening behoort ook te zijn verwaarloosd. (2) Bij het toetsen van ingesloten metselwerkelementen belast door afschuiving behoort de afschuifweerstand te zijn gelijkgenomen aan de som van de afschuifweerstanden van het metselwerk en het beton van de insluitende elementen. Bij het berekenen van de afschuifweerstand van het metselwerk behoren de regels voor ongewapend metselwerkwanden belast door afschuiving te zijn gebruikt, waarbij voor lc de lengte van het metselwerkelement is aangehouden. De wapening in de insluitende elementen behoort niet in rekening te zijn gebracht. (3) Bij het toetsen van ingesloten metselwerk belast door zijdelingse belasting behoren de aannamen gegeven voor ongewapend en gewapende metselwerkwanden te zijn gebruikt. De bijdrage van de wapening in de insluitende elementen behoort in rekening te zijn gebracht.
83
7 Bruikbaarheidsgrenstoestand
7.1 Algemeen
(1) P Een constructie van metselwerk moet zo zijn ontworpen, berekend en uitgevoerd dat de bruikbaarheidsgrenstoestand niet is overschreden. (2) Doorbuigingen die mogelijk de scheidingswanden, de afwerking (inclusief toegevoegde materialen) of de technische installatie nadelig benvloeden of de waterdichtheid aantasten, behoren te zijn getoetst. (3) De bruikbaarheid van metselwerkelementen behoort niet onacceptabel te zijn aangetast door het gedrag van andere constructieve elementen, zoals de doorbuiging van vloeren of wanden.
7.2 Ongewapende metselwerk wanden

(1) P Er moet rekening zijn gehouden met verschillen in de eigenschappen van de metselwerkmaterialen om daar waar zij met elkaar zijn verbonden, overbelasting of beschadiging te voorkomen. (2) In ongewapende constructies van metselwerk hoeft de bruikbaarheidsgrenstoestand voor scheurvorming en doorbuiging niet apart te zijn getoetst als aan de uiterste grenstoestand is voldaan.
OPMERKING Het behoort in gedachten te zijn genomen dat enige scheurvorming kan ontstaan als aan de uiterste grenstoestand is voldaan, bijvoorbeeld bij daken.
(3) Schade ten gevolge van spanningen veroorzaakt door belemmeringen behoort te zijn voorkomen door een geschikte specificatie en detaillering (zie hoofdstuk 8). (4) P Metselwerkwanden belast door zijdelingse windbelasting mogen ten gevolge van deze belasting of van buitengewone contacten door personen niet buitensporig doorbuigen, noch buiten proportie reageren op buitengewone impactbelastingen. (5) Van een zijdelings belaste wand die voldoet aan de toets voor de uiterste grenstoestand mag, als zijn afmetingen begrensd zijn volgens bijlage F, zijn aangenomen dat hij voldoet aan 7.1(1)P.
7.3 Gewapende metselwerk elementen

(1) P Gewapende metselwerkelementen mogen niet onacceptabel scheuren of buitensporig doorbuigen bij de belasting voor de bruikbaarheidsgrenstoestand. (2) Als gewapende metselwerkelementen zo zijn gedimensioneerd dat deze binnen de begrenzing van de afmetingen gegeven in 5.5.2.5 vallen, mag zijn aangenomen dat de zijdelingse doorbuiging van een wand en de verticale doorbuiging van een ligger acceptabel zijn. (3) Als de elasticiteitsmodulus is gebruikt bij de berekening van de doorbuiging, behoort de waarde voor de lange duur, Elange duur, te zijn gebruikt volgens 3.7.2. (4) Als de grenswaarden voor de afmetingen in 5.5.2.5 en de detailleringsvoorwaarden in hoofdstuk 8 zijn aangehouden, zal scheurvorming van gewapende metselwerkelementen belast door buiging, bijvoorbeeld gewapende metselwerkliggers, beperkt zijn en voldoen aan de bruikbaarheidsgrenstoestand.
OPMERKING Als de dekking op de getrokken wapening groter is dan de minimale waarden gegeven in 8.2.2, behoort de mogelijkheid van scheurvorming aan het oppervlak te zijn beschouwd.
7.4 Voorgespannen metselwerkelementen

(1) P Voorgespannen metselwerkelementen mogen bij een belasting in de bruikbaarheidsgrenstoestand geen buigscheuren vertonen noch buitensporig doorbuigen.
84
(2) De gebruiksbelastingstoestand behoort bij de overdracht van voorspanning en de ontwerpbelastingen na het optreden van voorspanverliezen te zijn beschouwd. Andere ontwerpsituaties kunnen optreden bij specifieke constructies en belastingssituaties. (3) P De berekening van een voorgespannen metselwerkelement in de bruikbaarheidsgrenstoestand moet zijn gebaseerd op de volgende uitgangspunten:
in het metselwerk blijven vlakke doorsneden vlak; de spanning is evenredig aan de rek; de trekspanning in het metselwerk is begrensd om buitensporige scheurwijdten te voorkomen en de duurzaamheid van
het voorspanstaal te verzekeren;
de voorspankracht is constant nadat alle voorspanverliezen zijn opgetreden.

(4) Als de uitgangspunten in (3)P, hierboven, zijn gevolgd zal, hoewel mogelijk een aanvullende doorbuigingstoets moet zijn uitgevoerd, aan de bruikbaarheidsgrenstoestanden zijn voldaan.
7.5 Ingesloten metselwerk

(1) P Ingesloten metselwerkelementen mogen bij een belasting in de bruikbaarheidsgrenstoestand geen buigscheuren vertonen noch buitensporig doorbuigen. (2) P De toets van ingesloten metselwerkelementen in de bruikbaarheidsgrenstoestand moet zijn gebaseerd op de uitgangspunten die voor ongewapende metselwerkelementen zijn gegeven.
7.6 Wanden belast door geconcentreerde belasting

(1) Er mag zijn aangenomen dat opleggingen die voldoen aan de uiterste grenstoestand na een toets volgens de vergelijkingen (6.9), (6.10) of (6.11), voldoen aan de bruikbaarheidsgrenstoestand.
85
8 Detaillering
8.1 Metselwerkdetails
8.1.1 Metselwerkmaterialen
(1) P Metselstenen moeten geschikt zijn voor het type metselwerk, de locatie en de duurzaamheidsvereisten waar deze worden toegepast. Mortel, vulbeton en wapening moeten geschikt zijn voor de toegepaste metselstenen en voor de duurzaamheidvereisten. (2) Met staven gewapend metselwerk behoort te zijn vervaardigd met een mortel M5 of sterker en met lintvoegwapening gewapend metselwerk behoort te zijn vervaardigd met een mortel M2,5 of sterker.
8.1.2 Minimale wanddikte

(1) P De minimale wanddikte moet zo zijn dat een robuste wand is verkregen. (2) De minimale dikte, tmin, van een dragende wand behoort te voldoen aan de resultaten van de berekening volgens deze norm. De waarde van tmin moet gelijk aan de uitkomst van de berekeningen volgens NEN-EN 1996-1-1 zijn genomen.
8.1.3 Minimale wandoppervlakte

(1) P Een dragende wand moet een minimale oppervlakte van de nettodoorsnede bezitten van 0,04 m, nadat rekening is gehouden met alle sleuven en sparingen.
8.1.4 Steenverband
8.1.4.1 Vervaardigde stenen (1) P Metselwerkstenen moeten aan elkaar zijn gehecht met mortel volgens een beproefde methode. (2) P Metselwerkstenen in een ongewapende wand moeten overlappend zijn geplaatst op de achtereenvolgende lagen, zodat de wand zich gedraagt als een constructief element. (3) In ongewapend metselwerk behoren metselstenen met een hoogte van 250 mm of minder ten minste een overlap van de grootste waarde van 0,4 maal de hoogte van de steen en 40 mm te hebben (zie figuur 8.1). Bij stenen met een hoogte groter dan 250 mm, behoort de overlap ten minste de grootste waarde van 0,2 maal de hoogte van de steen en 100 mm te zijn. Op hoeken of kruisingen behoort de overlap niet minder te zijn dan de dikte van de steen als dit minder zou zijn dan de vereisten hiervoor; gehouwen stenen behoren te zijn toegepast om de vereiste overlap te halen in het resterende deel van de wand
OPMERKING De lengte van de wanden en de afmetingen van de openingen en de penanten behoren bijvoorkeur te passen bij de afmetingen van de stenen om zodoende veel hakwerk te voorkomen.
86
8 Detaillering
Figuur 22 Figuur 8.1 Overlap van metselstenen
39
(4) Steenverbanden die niet voldoen aan de minimale overlapeisen mogen in gewapend metselwerk zijn gebruikt, als onderzoek of onderzoeksresultaten aangeven dat deze voldoen.
OPMERKING Als een wand is gewapend, kan de mate van overlap zijn beschouwd als deel van het ontwerp van de wapening.
(5) Als niet-dragende wanden grenzen aan dragende wanden, behoort rekening te zijn gehouden met een verschil in vervorming ten gevolge van kruip en krimp. Als dergelijke wanden niet door een steenverband met elkaar zijn verbonden, behoren deze te zijn verbonden met ankers die geschikt zijn om vervormingsverschillen te ondergaan. (6) Het verschil in vervormingsgedrag van materialen behoort te zijn beschouwd als verschillende materialen star met elkaar zijn verbonden. 8.1.4.2 Gehouwen natuurstenen stenen (1) Sediment en metamorf sediment natuursteen behoort in het algemeen zo te zijn gespecificeerd, dat de vlijvlakken horizontaal of bijna horizontaal zijn. (2) Naast elkaar liggende stenen bij zichtmetselwerk van natuursteen behoren, tenzij andere maatregelen zijn genomen om een geschikte sterkte te verkrijgen, een overlap te hebben gelijk aan ten minste 0,25 maal de afmeting van de kleinste steen, met een minimum van 40 mm. (3) In wanden waarbij de metselstenen niet door de dikte van de wand doorlopen, behoren verbindingsstenen met een lengte gelijk aan 0,6 tot 0,7 maal de dikte van de wand te zijn toegepast met een maximale onderlinge afstand van 1 m, in zowel de verticale als de horizontale richting. Dergelijke metselstenen behoren een hoogte van niet minder dan 0,3 maal hun lengte te hebben.
8.1.5 Mortelvoegen
(1) Lint- en stootvoegen gemaakt met mortel voor algemene toepassingen en lichtgewichtmortel behoren een dikte van niet minder dan 6 mm en niet meer dan 15 mm te hebben. Lint- en stootvoegen gemaakt met lijmmortel behoren een dikte van niet minder dan 0,5 mm en niet meer dan 3 mm te hebben.
OPMERKING
39
Bij de minimale eisen voor f xk1; en f xk2 volgens NPR 9096-1-1 is rekening gehouden met overlap >= 0,8 muurdikte 87
8 Detaillering
Als het ontwerp is gebaseerd op het gebruik van mortel voor algemene toepassing, mogen voegen met een dikte tussen 3 mm en 6 mm zijn toegepast als de mortel speciaal hiervoor is ontwikkeld.
(2) Lintvoegen behoren horizontaal te lopen, tenzij de ontwerper anders specificeert. (3) Bij stenen voorzien van mortelsparingen mogen de stootvoegen als gevuld zijn beschouwd als mortel is aangebracht over de gehele hoogte van de voeg met een minimum van 40 % van de breedte van de stenen. In gewapend metselwerk belast door buiging en afschuiving behoren de stootvoegen volledig te zijn gevuld met mortel.
8.1.6 Opleggingen bij geconcentreerde belastingen

(1) Geconcentreerde belastingen behoren op een wand te zijn opgelegd met een minimale lengte gelijk aan de grootste waarde van 90 mm en zon afstand als is vereist uit de berekening volgens 6.1.3.
8.2 Wapeningsdetails
8.2.1 Algemeen
(1) P Wapeningsstaal moet zo zijn aangebracht dat het samenwerkt met het metselwerk. (2) P Als in het ontwerp en de berekening is uitgegaan van een ligger op twee scharnierende steunpunten, moet rekening zijn gehouden met het effect van enige belemmering die door het metselwerk kan zijn veroorzaakt. (3) Wapeningsstaal in een doorgaande metselwerkligger ontworpen en berekend als een buigend element behoort, zowel als de ligger is ontworpen als doorgaand of als niet-doorgaand, te zijn toegepast tot over de opleggingen. Waar dit optreedt, moet ter plaatse van de oplegging boven in het metselwerk een hoeveelheid staal van niet minder dan 50 % van de in het midden van de overspanning benodigde hoeveelheid van de getrokken wapening zijn aangebracht en zijn verankerd volgens 8.2.5.1. In alle gevallen moet ten minste 25 % van het wapeningsstaal, dat in het midden van de overspanning benodigd is, zijn doorgezet tot aan de opleggingen en op gelijke wijze zijn verankerd.
8.2.2 Dekking op het wapeningsstaal

(1) Om het mogelijk te maken dat bij in de lintvoeg opgenomen wapeningsstaal, geselecteerd op basis van tabel 4.1, de hechtsterkte zich ontwikkelt:
behoort de minimale dekking van het wapeningsstaal tot de zijkant van het metselwerk 15 mm te zijn (zie figuur 8.2); behoort de morteldekking boven en onder het wapeningsstaal, aangebracht in lintvoegen van mortel voor algemene
toepassing en lichtgewichtmortels, zo te zijn dat de dikte van de voeg ten minste 5 mm groter is dan de diameter van het wapeningsstaal.
OPMERKING Door het gebruik van groeven in n of beide vlijvlakken van de stenen kan de minimale dikte van de mortel rondom de wapening zijn verkregen bij een dunnere voeg.
88
8 Detaillering
Figuur 23 Figuur 8.2 Dekking op wapeningsstaal in lintvoegen
(2) Bij gevulde sparingen of speciale metselverbanden behoort de minimale dekking op het wapeningsstaal, gekozen volgens 4.3.3.(3), de grootste waarde te zijn van 20 mm bij mortel en de geschikte betondekking of de staafdiameter. (3) De geknipte einden van al het wapeningsstaal, met uitzondering van roestvast staal, behoren, tenzij alternatieve wijzen van beschermen zijn gebruikt, dezelfde minimale dekking te hebben als niet-beschermd koolstofstaal in de beschouwde milieuklasse.
8.2.3 Minimale wapeningsoppervlakte

(1) In gewapende metselwerkelementen waarin wapeningsstaal is toegepast om de sterkte in het vlak van de elementen te verbeteren, behoort de oppervlakte van de doorsnede van de hoofdwapening niet minder te zijn dan 0,05 % van de effectieve doorsnede van het element, berekend als het product van de effectieve breedte en de effectieve hoogte daarvan.. (2) In wanden waarin wapeningsstaal is opgenomen in de lintvoegen om de weerstand tegen zijdelingse belasting te verbeteren, behoort de totale hoeveelheid wapening niet minder te zijn dan 0,03 % van de bruto-oppervlakte van de doorsnede van de wand (dat is 0,015 % aan iedere zijde van de wand). (3) Als wapening is aangebracht in de lintvoegen om scheurvorming te beperken of om vervormingscapaciteit te creren, behoort de totale hoeveelheid wapening niet minder te zijn dan 0,03 % van de bruto-oppervlakte van de dwarsdoorsnede van de wand. (4) In gewapende metselwerkelementen met een gevulde spouw, ontworpen en berekend om in n richting te overspannen, behoort verdeelwapening te zijn toegepast in de richting loodrecht op die van de hoofdwapening om de spanningen te verdelen. De oppervlakte van deze verdeelwapening behoort niet minder te zijn dan 0,05 % van de doorsnede van het element, berekend als het product van de effectieve breedte en de effectieve hoogte daarvan. (5) Als dwarskrachtwapening is benodigd in het element (zie 6.7.3), behoort de oppervlakte van de dwarskrachtwapening niet minder te zijn dan 0,05 % van de doorsnede van het element, berekend als het product van de effectieve breedte en de effectieve hoogte daarvan.
8.2.4 Afmeting van het wapeningsstaal

(1) P De maximale afmeting van het wapeningsstaal moet zo zijn dat het op een goede manier in de mortel of het vulbeton kan zijn ingebed. (2) Stalen wapeningsstaven behoren een minimale diameter van 5 mm te hebben. (3) P De maximale afmeting van het gebruikte wapeningsstaal moet zo zijn dat de verankeringsspanningen, zoals beschreven in 8.2.5, niet zijn overschreden en de dekking op de wapening, zoals beschreven in 8.2.2, is behouden.
8.2.5 Verankering en overlappingen
89
8 Detaillering
8.2.5.1 Verankering van trek- en drukwapeningsstaal (1) P Wapeningsstaal moet zijn toegepast met voldoende verankeringslengte, zodat de inwendige krachten in het staal zijn overgedragen aan de mortel of het vulbeton en dat scheurvorming in de lengterichting of het spatten van het metselwerk niet optreedt. (2) Verankering behoort te zijn verkregen door rechte verankeringen, bochten, haken en haarspelden zoals in figuur 8.3 aangegeven. Als alternatief kan spanningsoverdracht ook zijn verkregen door het toepassen van een mechanische verankering, waarvan de geschiktheid is aangetoond door proeven. (3) Rechte verankeringen en bochten (zie figuur 8.3 (a) en (b)) behoren niet te zijn gebruikt voor het verankeren van glad wapeningsstaal met een diameter groter dan 8 mm. Haken, bochten en haarspelden behoren niet te zijn gebruikt voor het verankeren van drukstaven.
Figuur 24 Figuur 8.3 Verankeringsdetails
(4) De rechte verankeringslengte lb die is benodigd voor een staaf, uitgaande van een constante hechtspanning, behoort te zijn bepaald uit:
(8.1)
waarin: is de effectieve diameter van het wapeningsstaal;
90
8 Detaillering
fyd fbod
1
is de rekenwaarde van de sterkte van het wapeningsstaal, volgens 2.4.1 en 3.4.2; is de rekenwaarde van de verankeringssterkte van het wapeningsstaal, volgens tabel 3.5 of 3.6 en 3.6.4 en 2.4.1. * Nationale voetnoot: Met het komende correctieblad op EN 1996-1-1 zal in formule (8.1) de factor M vervallen.
(5) Voor staven die zijn beindigd met haken, bochten of haarspelden, (zie fguur 8.3 (b), (c) en (d)), mag de verankeringslengte bij trek zijn gereduceerd tot 0,7 lb. (6) Als een grotere hoeveelheid wapening is toegepast dan benodigd volgens het ontwerp en de berekening, mag de verankeringslengte evenredig zijn gereduceerd, onder voorwaarde dat:
91
8 Detaillering
i. Bij getrokken wapeningsstaal de verankeringslengte niet minder is dan de grootste waarde van: o 0,3 lb, en o 10 maal de staafdiameter, en o 100 mm. Bij gedrukt wapeningsstaal de verankeringslengte niet minder is dan de grootste waarde van: o 0,6 lb, en o 10 maal de staafdiameter, en o 100 mm.
ii.
(7) Bij de verankering van wapeningsstaven behoort verdeelwapening gelijkmatig verdeeld over de verankeringslengte te zijn aangebracht. Hierbij behoort ten minste n wapeningsstaaf te zijn geplaatst in de zone van een gebogen verankering (zie figuur 8.3 (b), (c) en (d)). De totale hoeveelheid verdeelwapening behoort niet minder te zijn dan 25 % van de oppervlakte van n verankerde wapeningsstaaf. (8) Als geprefabriceerde lintvoegwapening is toegepast is, behoort de verankeringslengte te zijn gebaseerd op de karakteristieke verankeringssterkte die is bepaald met proeven volgens EN 846-2. 8.2.5.2 Overlappingen van trek- en drukwapeningsstaal (1) P De lengte van de overlappingen moet voldoende zijn om de rekenwaarde van de krachten over te dragen. (2) De overlappingslengte van twee wapeningstaven behoort te zijn berekend volgens 8.2.5.1, gebaseerd op de kleinste van de twee elkaar overlappende staven. (3) De overlappingslengte van twee wapeningsstaven behoort gelijk te zijn aan:
lb voor drukstaven en trekstaven, waarbij minder dan 30 % van de staven in de doorsnede elkaar overlappen en waarbij
de vrije afstand tussen de gelaste staven in de zijdelingse richting niet minder is dan 10 maal de staafdiameter en de beton- of morteldekking niet minder is dan 5 maal de staafdiameter; 1,4 lb voor trekstaven waarbij ofwel 30 % of meer van de staven in de doorsnede elkaar overlappen ofwel de vrije afstand tussen de overlappende staven in zijdelingse richting minder is dan 10 maal de staafdiameter ofwel de beton- of morteldekking minder is dan 5 maal de staafdiameter; 2 lb voor trekstaven waarbij zowel 30 % of meer van de staven in de doorsnede elkaar overlappen en de vrije afstand tussen de overlappende staven minder is dan 10 maal de staafdiameter ofwel de beton- of morteldekking minder is dan 5 maal de staafdiameter. (4) Overlappingen tussen wapeningsstaven behoren niet te zijn toegepast in gebieden met hoge spanningen of waar de afmetingen van de doorsnede verandert, zoals bijvoorbeeld een sprong in de wanddikte. De vrije afstand tussen twee elkaar overlappende staven behoort niet minder te zijn dan de grootste waarde van tweemaal de staafdiameter en 20 mm. (5) Als geprefabriceerde lintvoegwapening is toegepast, behoort de overlappingslengte te zijn gebaseerd op de karakteristieke verankeringshechtsterkte bepaald door proeven volgens EN 846-2. 8.2.5.3 Verankering van dwarskrachtwapening (1) De verankering van dwarskrachtwapening, inclusief beugels, behoort, waar van toepassing, te zijn verkregen door haken of bochten (zie figuur 8.3 (b) en (c)), met een langsstaaf aangebracht in de haak of de bocht. (2) De verankering mag als effectief zijn beschouwd als na de ronding van de haak een recht stuk met een lengte gelijk aan de grootste waarde van 5 maal de staafdiameter en 50 mm is toegepast, en na de ronding van de bocht een recht stuk met een lengte gelijk aan de grootste waarde van 10 maal de staafdiameter en 70 mm is toegepast (zie figuur 8.4).
92
8 Detaillering
Figuur 25 Figuur 8.4 Verankering van dwarskrachtwapening
8.2.5.4 Beindigen van op trek belast wapeningsstaal (1) In ieder element dat is belast door buiging, behoort iedere wapeningsstaaf, met een uitzondering bij eindopleggingen, voorbij het punt waar het niet meer nodig is, te zijn verlengd met de grootste waarde van de effectieve hoogte van het element en 12 maal de staafdiameter. Het punt waar de wapeningsstaaf theoretisch niet meer is benodigd, is daar waar de rekenwaarde van het opneembare moment van de doorsnede, waarbij alleen de doorgaande staven zijn beschouwd, gelijk is aan de rekenwaarde van het optredende moment. Echter, wapeningsstaal behoort niet te zijn afgekort in een trekzone, tenzij bij alle mogelijk rekenwaarden van de belastingen ten minste aan n van de volgende voorwaarde is voldaan:
de wapeningsstaven zijn ten minste met de verankeringslengte, die behoort bij de rekenwaarde van de sterkte,
verlengd voorbij het punt waar zij niet benodigd zijn voor de vereiste momentcapaciteit;
de rekenwaarde van de afschuifcapaciteit is in de doorsnede waar de wapeningsstaven stoppen groter dan tweemaal
de rekenwaarde van de afschuifkracht in die doorsnede;
de doorgaande wapeningsstaven in de doorsnede waar de wapeningsstaven stoppen, hebben tweemaal de

oppervlakte benodigd voor de vereiste momentcapaciteit in die doorsnede. (2) Als er weinig of geen belemmering van de rotatie is bij het eindsteunpunt van een element belast door buiging, behoort ten minste 25 % van de oppervlakte van de trekwapening die benodigd is in het midden van de overspanning, te zijn doorgezet over de oplegging. Deze wapening mag zijn verankerd volgens 8.2.5.1 of door:
een effectieve verankeringslengte, gelijk aan 12 maal de staafdiameter achter het hart van de oplegging, waarbij geen
bocht of haak begint voor het hart van de oplegging, of
een effectieve verankering gelijk aan 12 maal de staafdiameter vermeerderd met d/2 vanaf de dag van de oplegging,
waarbij d de effectieve hoogte is van het element, en waarbij geen bocht begint voor d/2 binnen de dag van de oplegging. (3) Als de afstand tussen de dag van de oplegging en de dichtstbijzijnde rand van een hoofdbelasting minder is dan tweemaal de effectieve hoogte, behoort alle hoofdwapening in het element, belast door buiging, te zijn doorgezet over de oplegging en te zijn voorzien van een verankering gelijk aan 20 maal de staafdiameter.
8.2.6 Zijdelingse steun van drukwapening

(1) P Wapeningsstaven belast op druk moeten zijdelings zijn gesteund om lokaal uitknikken te voorkomen.
93
8 Detaillering
(2) In elementen waarin de oppervlakte van de langswapening groter is dan 0,25 % van de oppervlakte van het metselwerk en al het vulbeton en de rekenwaarde van de normaalkracht is groter dan 25 % van de rekenwaarde van de capaciteit bij een normaalkracht, behoren beugels die de langsstaven omhullen te zijn toegepast. (3) Als beugels benodigd zijn, behoort de staafdiameter niet kleiner te zijn dan de grootste waarde van 4 mm en 1/4 van de grootste diameter van de langsstaven en behoort de staafafstand niet groter te zijn dan de kleinste waarde van:
de kleinste zijdelingse afmeting van de wand; 300 mm; 12 maal de hoofdstaafdiameter.

(4) Verticale wapeningsstaven die op een hoek zijn geplaatst, behoren te zijn gesteund bij iedere beugelafstand door een haak met een naar binnen gerichte hoek die niet groter is dan 135. Andere verticale staven behoren slechts om de twee beugelafstanden te zijn gesteund door een haak.
8.2.7 Staafafstanden tussen wapeningsstaven

(1) P De staafafstand tussen wapening moet voldoende groot zijn om het mogelijk te maken om het vulbeton en de mortel aan te brengen en te verdichten. (2) De vrije afstand tussen twee aangrenzende evenwijdige wapeningsstaven behoort niet kleiner te zijn dan de grootste waarde van de grootste korrelafmeting vermeerderd met 5 mm, de staafdiameter en 10 mm. (3) De staafafstand van getrokken wapeningsstaven behoort niet groter te zijn dan 600 mm. (4) Als de hoofdwapening is geconcentreerd in holten of sparingen van holle stenen of kleine sparingen gevormd door de plaatsing van de stenen, behoort de totale hoeveelheid hoofdwapening niet meer te zijn dan 4 % van de brutodwarsdoorsnede van het vulbeton in de holte of de sparing, behalve bij overlappingen waar het niet meer mag zijn dan 8 %. (5) Als een grotere staafafstand is benodigd dan volgens (3) is toegelaten om de hoofdwapening te plaatsen in daarvoor gemaakte sparingen, behoren de flenzen van de gewapende doorsnede begrensd te zijn volgens 6.5.3 en mag de staafafstand zijn vergroot tot 1,5 m. (6) Als afschuifwapening is benodigd, behoort de afstand tussen de beugels niet groter te zijn dan de kleinste waarde van 0,75 maal de effectieve hoogte van het element en 300 mm. (7) Geprefabriceerde lintvoegwapening geplaatst in lintvoegen behoort onderling een afstand van 600 mm of minder te hebben.
8.3 Voorspandetails
(1) De detaillering van voorspanelementen behoort volgens EN 1992-1-1 te zijn.
8.4 Ingesloten metselwerkdetails

(1) P Ingesloten metselwerkwanden moeten zijn voorzien van insluitende elementen van verticaal en horizontaal gewapend beton of gewapend metselwerk, zodat deze als ze worden belast kunnen samenwerken als een constructief element. (2) P Insluitende elementen aan de boven- en zijkanten moeten zijn gestort nadat het metselwerk is vervaardigd, zodat deze behoorlijk aan elkaar zijn verankerd. (3) Insluitende elementen behoren te zijn aangebracht op ieder vloerniveau, bij iedere kruising van wanden en aan beide zijden van iedere opening met een oppervlakte van meer dan 1,5 m. De maximale afstand tussen de insluitende elementen in zowel horizontale als verticale richting is 4 m, zodat extra insluitende elementen benodigd kunnen zijn. (4) Insluitende elementen behoren een minimale oppervlakte van de dwarsdoorsnede te hebben van 0,02 m, met een minimale afmeting van 150 mm in het vlak van de wand en te zijn voorzien van langswapening met een minimale oppervlakte gelijk aan 0,8 % van de oppervlakte van de dwarsdoorsnede van het insluitende element, maar niet minder dan 200 mm. Ook behoren beugels met een diameter niet kleiner dan 6 mm en een beugelafstand niet groter dan 300 mm te zijn toegepast. De detaillering van de wapening behoort volgens 8.2 te zijn.
94
8 Detaillering
(5) In ingesloten metselwerkwanden waarbij groep 1 en groep 2 stenen zijn gebruikt, behoren de stenen die grenzen aan de insluitende elementen een overlapping volgens de regels beschreven in 8.1.4 voor steenverbanden te hebben. Als alternatief behoort een wapening met een staafdiameter niet kleiner dan 6 mm of gelijkwaardig en een afstand niet groter dan 300 mm, behoorlijk verankerd in het vulbeton en de mortelvoegen, te zijn aangebracht.
8.5 Verbinding van wanden

8.5.1 Verbinding van wanden aan vloeren en daken
8.5.1.1 Algemeen (1) P Daar waar wanden geacht zijn te zijn gesteund door vloeren of daken, moeten de wanden zijn verbonden met de vloeren of daken, zodat de rekenwaarde van de zijdelingse belasting kan zijn doorgegeven aan de steunende elementen. (2) De vloer- of dakconstructie behoort de zijdelingse belasting over te dragen naar de stabiliserende elementen. Gewapende of prefab betonnen vloeren en houten balklagen met beplating zijn bijvoorbeeld geschikt voor schijfwerking. Ook kan een ringbalk zijn toegepast voor de overdracht van de resulterende belasting door afschuiving en buiging. Zowel de wrijvingsweerstand van de oplegging van het constructieve element op de metselwerkwand als de metalen beugels die geschikt zijn voor eindopleggingen behoren in staat te zijn om belasting over te dragen. (3) P Daar waar een vloer of een dak op een wand is opgelegd moet, rekening houdend met materiaalen uitvoeringstoleranties, de opleglengte voldoende zijn om in de vereiste oplegcapaciteit en weerstand tegen afschuiving te voorzien. (4) De minimale opleglengte van vloeren of daken op wanden behoort te zijn bepaald door een berekening. 8.5.1.2 Verbinding door beugels (1) P Daar waar beugels zijn gebruikt, moeten deze in staat zijn om de zijdelingse belasting tussen wanden en de steunende elementen over te dragen. (2) Als de voorbelasting op een wand verwaarloosbaar is, bijvoorbeeld bij een verbinding van een topgevel met een dak, is speciale aandacht noodzakelijk om te verzekeren dat de verbinding tussen de beugels en de wand effectief is. (3) De afstand tussen de beugels, toegepast tussen wanden en vloeren of daken, behoort niet groter te zijn dan 2 m voor gebouwen tot 4 bouwlagen hoog en 1,25 m voor hogere gebouwen. 8.5.1.3 Verbinding door wrijvingsweerstand (1) P Daar waar betonnen vloeren, daken of ringbalken direct op een wand zijn opgelegd, moet de wrijvingsweerstand in staat zijn om de zijdelingse belasting over te dragen. 8.5.1.4 Rondgaande trekbanden en ringbalken (1) Als de overdracht van zijdelingse belasting naar de stabiliserende elementen moet zijn verkregen door het gebruik van ringbalken of rondgaande trekbanden, behoren deze in iedere vloer of direct daaronder te zijn aangebracht. De rondgaande trekbanden mogen bestaan uit gewapend beton, gewapend metselwerk, staal of hout en behoren in staat te zijn om een rekenwaarde van een trekkracht van 45 kN op te nemen. (2) Als de rondgaande trekbanden niet doorgaand zijn, moeten aanvullende maatregelen zijn genomen om de continuteit te verzekeren. (3) Rondgaande trekbanden van gewapend beton behoren ten minste twee wapeningsstaven te bevatten van ten minste 150 mm. De overlappingen behoren te zijn ontworpen en berekend volgens EN 1992-1-1 en indien mogelijk verspringend te zijn aangebracht. Evenwijdige doorgaande wapening mag zijn meegenomen met de volledige dwarsdoorsnede onder voorwaarde dat deze is geplaatst in vloeren of lateien op een afstand niet groter dan 0,5 m van het midden van respectievelijk de wand of de vloer. (4) Als vloeren zonder schijfwerking zijn gebruikt of glijdend oplegmateriaal is gebruikt als oplegging van de vloer, behoort de horizontale stijfheid van de wand te zijn verzekerd door een ringbalk of een statisch gelijkwaardige maatregel.
95
8 Detaillering
8.5.2 Verbinding tussen wanden

8.5.2.1 Kruisingen (1) P Kruisende dragende wanden moeten met elkaar zijn verbonden, zodat verticale en zijdelingse belastingen onderling overgedragen kunnen zijn. (2) De verbinding tussen kruisende wanden behoort te zijn gemaakt door:
steenverband (zie 8.1.4),

of
verbindingsmiddelen of wapening die tot in iedere wand zijn doorgezet.

(3) Kruisende dragende wanden behoren gelijktijdig te zijn opgetrokken. 8.5.2.2 Spouwmuren en voorzetwanden (1) P De twee bladen van een spouwmuur moeten effectief met elkaar zijn verbonden. (2) Het aantal spouwankers die de twee bladen van een spouwmuur verbinden of een voorzetwand verbinden met de achterliggende wand behoort, waar dat van toepassing is, niet minder te zijn dan het aantal berekend volgens 6.5 en niet minder dan ntmin per m.
OPMERKING 1 De vereisten voor het gebruik van spouwankers zijn gegeven in EN 1996-2. OPMERKING 2 Als verbindende elementen, zoals bijvoorbeeld geprefabriceerde lintvoegwapening, zijn gebruikt om twee bladen te verbinden, behoort ieder ankerelement te zijn beschouwd als spouwanker.
De waarde van ntmin moet gelijk aan 2 zijn genomen. 8.5.2.3 Dubbelbladige wanden (1) P De twee bladen van een dubbelbladige wand moeten effectief met elkaar zijn verbonden. (2) Spouwankers die twee bladen van een dubbelbladige wand met elkaar verbinden, berekend volgens 6.3.3(2), behoren een voldoende oppervlakte van de doorsnede te hebben met niet minder dan j verbindingen per vierkante meter van de dubbelbladige wand en behoren gelijkmatig te zijn verdeeld.
OPMERKING 1 Sommige uitvoeringen van geprefabriceerde lintvoegwapening kunnen functioneren als verbinding tussen twee bladen van een dubbelbladige wand (zie EN 845-3). OPMERKING 2 De waarde van j in een land te gebruiken, kan worden gevonden in de nationale bijlage; de aanbevolen waarde is 2.
De waarde van j moet gelijk aan 2 zijn genomen.
8.6 Sleuven en sparingen in wanden

8.6.1 Algemeen
(1) P Sleuven en sparingen mogen de stabiliteit van de wand niet benadelen.
96
8 Detaillering
(2) Sleuven en sparingen behoren niet door lateien en andere constructieve elementen die in de wand zijn opgenomen te gaan, noch behoren zij te zijn toegelaten in gewapende metselwerkelementen tenzij hiervoor uitdrukkelijk toestemming is gegeven door de ontwerper. (3) In spouwmuren behoren de voorzieningen voor sleuven en sparingen apart te zijn beschouwd voor ieder blad.
8.6.2 Verticale sleuven en sparingen

(1) De vermindering in weerstand bij verticale belasting, afschuiving en buiging die het gevolg is van verticale sleuven en sparingen mag zijn verwaarloosd als dergelijke verticale sleuven en sparingen niet dieper zijn dan tch,v; de diepte van de sparing of de sleuf behoort inclusief de diepte van een holte te zijn die is bereikt bij het maken van de sparing of de sleuf. Als een grenswaarde is overschreden, behoort de weerstand bij verticale belasting, afschuiving en buiging te zijn getoetst door een berekening met de door de sleuf of sparing gereduceerde metselwerkdoorsnede. De waarde van tch,v moet aan onderstaande tabel in de opmerking zijn ontleend, welke tabel als normatief moet worden gelezen. Sleuven en sparingen vervaardigd na het uitvoeren van het metselwerk Dikte van de wand mm 85 - 115 116 - 175 176 - 225 226 - 300 > 300 max diepte mm 30 0 30 30 30 max breedte mm 100 125 150 175 200 Sleuven en sparingen vervaardigd tijdens het uitvoeren van het metselwerk minimale resterende wanddikte mm 70 90 140 175 215 max breedte mm 300 300 300 300 300
OPMERKING 1 De maximale diepte van de sparing of de sleuf behoort inclusief de diepte van een holte te zijn die is bereikt bij het vervaardigen van de sparing of de sleuf. OPMERKING 2 Verticale sleuven die niet verder doorlopen dan een derde van de bouwlaaghoogte boven het vloerniveau mogen, als de dikte van de wand 225 mm of meer is, een diepte tot 80 mm en een breedte van 120 mm hebben. OPMERKING 3 De horizontale afstand tussen aangrenzende sleuven of tussen een sleuf en een sparing of een opening behoort niet minder dan 225 mm te zijn. OPMERKING 4 De horizontale afstand tussen twee aangrenzende sparingen, zowel als deze aanwezig zijn aan dezelfde zijde als aan tegenover elkaar liggende zijden, of aanwezig zijn tussen een sparing en een opening, behoort niet minder dan tweemaal de breedte van de breedste van de twee sparingen te zijn. OPMERKING 5 De gesommeerde breedte van verticale sleuven en sparingen behoort niet meer te zijn dan 0,13 maal de lengte van de wand.
Tabel 20 Afmetingen van verticale sleuven in metselwerk die zijn toegelaten zonder aanvullende berekening
8.6.3 Horizontale en schuine sleuven

(1) Iedere horizontale en schuine sleuf behoort te zijn geplaatst binnen een achtste van de vrije hoogte van de wand, boven of onder de vloer. De totale diepte, inclusief de diepte van een holte die is bereikt bij het vervaardigen van de sleuf, behoort minder te zijn dan tch,h onder voorwaarde dat de excentriciteit in de zone van de sleuf minder is dan t/3. Als deze grenswaarde is overschreden, behoort de weerstand bij verticale belasting, afschuiving en buiging te zijn getoetst door een berekening waarbij de gereduceerde dwarsdoorsnede in rekening is gebracht. De waarde van tch,h moet aan onderstaande tabel in de opmerking zijn ontleend, welke tabel als normatief moet worden gelezen.
97
8 Detaillering
Dikte van de wand mm Oneindig lang 85 - 115 116 - 175 176 - 225 226 - 300 groter dan 300 0 0 10 15 20
Maximale diepte mm Lengte 1 250 mm 0 15 20 25 30
OPMERKING 1 De maximale diepte van een sleuf behoort inclusief de diepte van een holte te zijn die is bereikt bij het vervaardigen van de sleuf. OPMERKING 2 De horizontale afstand tussen het einde van een sleuf en een opening behoort niet minder dan 500 mm te zijn. OPMERKING 3 De horizontale afstand tussen aangrenzende sleuven van begrensde lengte, zowel als deze aanwezig zijn aan dezelfde zijde als aan tegenover elkaar liggende zijden, behoort niet minder te zijn dan tweemaal de lengte van de langste sleuf. OPMERKING 4 In wanden met een dikte groter dan 175 mm, mag de toegelaten diepte van een sleuf vergroot zijn met 10 mm als de sleuf machinaal en accuraat tot de vereiste diepte is vervaardigd. Als machines zijn gebruikt, mogen sleuven tot een diepte van 10 mm zijn gehakt in beide zijde van wanden met een dikte van niet minder dan 225 mm. OPMERKING 5 De breedte van een sleuf behoort niet groter te zijn dan de helft van de resterende wanddikte.
Tabel 21 Afmetingen van horizontale en schuine sleuven in metselwerk die zijntoegelaten zonder aanvullende berekening
8.7 Waterdichte lagen

(1) P Waterdichte lagen moeten in staat zijn om de rekenwaarde van de horizontale en verticale belastingen, zonder dat schade ontstaat, door te geven. Ze moeten voldoende oppervlakwrijving hebben om onbedoelde verplaatsingen van het metselwerk dat er op is geplaatst, te voorkomen.
8.8 Thermische en lange termijn verplaatsingen

(1) P Rekening moet zijn gehouden met de effecten van verplaatsingen zodat het gedrag van het metselwerk niet negatief is benvloed.
OPMERKING Informatie over het toelaten van verplaatsingen in metselwerk kan worden gevonden in EN 1996-2.
98
8 Detaillering
9 Uitvoering
9.1 Algemeen
(1) P Al het werk moet, binnen toegelaten afwijkingen, zijn uitgevoerd volgens de gespecificeerde details. (2) P Al het werk moet zijn uitgevoerd door daartoe geschoold en ervaren personeel. (3) Als aan de eisen van EN 1996-2 is voldaan, mag zijn aangenomen dat aan (1)P en (2)P is voldaan.
9.2 Ontwerp en berekening van constructieve elementen

(1) De algehele stabiliteit van de constructie of die van een individuele wand tijdens de uitvoering behoort te zijn beschouwd; als speciale voorzorgsmaatregelen nodig zijn voor de uitvoering behoren deze te zijn gespecificeerd.
9.3 Belasting op metselwerk

(1) P Metselwerk mag niet zijn belast tot dat het een geschikte sterkte heeft bereikt om weerstand te bieden aan de belasting zonder dat schade optreedt. (2) Het aanvullen achter keermuren behoort niet te zijn gedaan tot dat de wand in staat is weerstand te bieden aan de door de aanvulling veroorzaakte belasting, inclusief die ten gevolge van het verdichten. (3) Aandacht moet zijn besteed aan wanden die tijdelijk niet zijn gesteund tijdens de uitvoering maar die belast kunnen zijn door wind- of uitvoeringsbelastingen, en tijdelijke schoren behoren te zijn aangebracht voor het verzekeren van de stabiliteit.
99
9 Uitvoering
Bijlage A(vervallen) Aan de uitvoering gerelateerde beschouwing van de partile factoren

Bijlage A mag niet zijn gebruikt.
(1) Als een land een klasse of klassen van M van 2.4.3 verbindt aan controle van de uitvoering, behoort het volgende te zijn beschouwd bij het maken van onderscheid tussen een klasse of klassen van M:
de beschikbaarheid van daartoe gekwalificeerd en ervaren personeel, dat in dienst is bij de aannemer, voor het
uitvoeren van het toezicht op het werk;
de beschikbaarheid van daartoe gekwalificeerd en ervaren personeel, dat onafhankelijk is van de aannemer, voor het
inspecteren van het werk;
OPMERKING In het geval van een 'design-and-build'-contract, mag de ontwerper voor de uitvoeringscontrole van het werk zijn beschouwd als een persoon die onafhankelijk is van de uitvoeringsorganisatie, onder voorwaarde dat de ontwerper een daartoe gekwalificeerd persoon is die onafhankelijk van het uitvoeringsteam aan het hogere management rapporteert.
beoordelen van de eigenschappen van de mortel en het vulbeton op de bouwplaats; de wijze waarop mortels zijn gemengd en de hoeveelheid van de bestanddelen is bepaald, door gewicht of door
geschikte maatdozen.
100
Bijlage A(vervallen) Aan de uitvoering gerelateerde beschouwing van de partile factoren
Bijlage B (informatief) Methode voor het berekenen van de excentriciteit in een stabiliteitskern
Bijlage B moet als informatief zijn gelezen.
(1) Als de verticale steunende elementen niet voldoen aan 5.4(2), behoort de totale excentriciteit van de stabiliteitskern door tweede-orde-effecten in iedere relevante richting te zijn berekend uit:
(B.1)
waarin: Md is de rekenwaarde van het buigende moment aan de voet van de kern, berekend volgens de lineaireelasticiteitstheorie; is de rekenwaarde van de verticale belasting aan de voet van de kern, berekend volgens de lineaireelasticiteitstheorie; is een bijkomende excentriciteit; is een vermenigvuldigingsfactor voor de rotatiestijfheid van de gedeeltelijke inklemming van het beschouwde constructieve element.
NEd
ec
(2) De bijkomende excentriciteit ec en de vermenigvuldigingsfactor mogen zijn berekend uit vergelijking (B.2) en (B.3) (zie figuur B.1):
Figuur 26 Figuur B.1 Weergave van een stabiliteitskern
101
(B.2)
(B.3)
waarin: kr is de rotatiestijfheid van de gedeeltelijke inklemming in Nmm/rad;

OPMERKING De gedeeltelijke inklemming kan komen door de fundering zie EN 1997 of door een ander deel van de constructie, bijvoorbeeld een kelder.
is de totale hoogte van de wand of de kern, vanaf de fundering, in mm; htot dc Nd Qd is de grootste afmeting van de doorsnede van de kern in de buigrichting, in mm; is de rekenwaarde van de verticale kracht aan de voet van de kern, in N; is de rekenwaarde van de totale verticale belasting in het deel van het gebouw waarvan de stabiliteit door de beschouwde kern is verzekerd, in N.
102
Bijlage C (informatief)Een vereenvoudigde methode voor het berekenen van de excentriciteit uit het vlak van belasting op wanden
Bijlage C moet als informatief zijn gelezen.
(1) Bij het berekenen van de excentriciteit van de belasting op een wand mag de voeg tussen de wand en de vloer zijn vereenvoudigd door een niet-gescheurde doorsnede en elastisch gedrag van de materialen aan te nemen; een raamwerkberekening of een enkelvoudige voegberekening mag zijn gebruikt. (2) Een voegberekening mag zijn vereenvoudigd zoals in figuur C.1 is aangegeven; bij minder dan vier onderdelen behoren die onderdelen die niet aanwezig zijn, te zijn genegeerd. De einden van de onderdelen aan de andere zijde dan die bij de aansluiting behoren als ingeklemd te zijn aangenomen, tenzij bekend is dat deze in het geheel geen moment opnemen, dan mogen deze als scharnier zijn beschouwd. Het eindmoment bij knoop 1, M1, mag zijn berekend uit vergelijking (C.1) en het eindmoment bij knoop 2, M2, eveneens maar met gebruik van E2l2/h2 in plaats van E1l1/h1 in de teller.
(C.1)
waarin: ni is de stijfheidsfactor voor onderdelen, gelijk aan 4 voor onderdelen met een ingeklemd einde aan beide zijde en gelijk aan 3 in andere gevallen; is de elasticiteitsmodulus van element i, waarin i = 1, 2, 3 of 4;
OPMERKING In het algemeen is het voor alle metselstenen voldoende om E aan te nemen als 1 000 fk.
Ei
Ii h1 h2 l3 l4 w3
kwadratisch oppervlaktemoment van element j, waarin j = 1, 2, 3 of 4 (in het geval van een spouwmuur waarbij uitsluitend n blad dragend is, behoort voor Ii de waarde van het dragende blad te zijn genomen); is de vrije hoogte van element 1; is de vrije hoogte van element 2; is de dagmaat van de overspanning van element 3; is de dagmaat van de overspanning van element 4; is de rekenwaarde van de gelijkmatig verdeelde belasting op element 3, waarbij de partile factoren uit EN 1990 voor ongunstige effecten zijn gebruikt; is de rekenwaarde van de gelijkmatig verdeelde belasting op element 4, waarbij de partile factoren uit EN 1990 voor ongunstige effecten zijn gebruikt.
w4
OPMERKING
103
Het vereenvoudigde raamwerkmodel in figuur C1 wordt niet als geschikt beschouwd als vloeren met houten balklagen zijn gebruikt. In dat geval wordt verwezen naar (5) hierna.
Figuur 27 Figuur C.1 Vereenvoudigd raamwerkschema
OPMERKING Moment M1 is bepaald uit raamwerk a en moment M2 uit raamwerk b
104
(3) Het resultaat van deze berekeningen is normaliter conservatief, omdat een volledige knoopstijfheid van de wand-vloeraansluiting, dit is de verhouding tussen het werkelijk door de verbinding doorgegeven moment en het moment dat ontstaat bij een volledig stijve knoopverbinding, niet kan worden bereikt. Het is toegelaten om de excentriciteiten die zijn verkregen uit de berekening volgens (1) bij het ontwerp te reduceren door deze te vermenigvuldigen met een factor . mag zijn verkregen uit experimenten, of zijn aangenomen als (1 km/4), waarin:
(C.2)
waarin de symbolen de betekenis hebben zoals in (2) hiervoor. (4) Als de excentriciteit berekend volgens (2) hiervoor groter is dan 0,45 maal de wanddikte , dan mogen het ontwerp en de berekening zijn gebaseerd op (5) hierna. (5) De excentriciteit van een belasting die behoort te zijn gebruikt bij het ontwerp en de berekening mag zijn gebaseerd op de aanname dat de belasting is opgenomen door de minimaal benodigde opleglengte gebaseerd op de geschikte rekenwaarde van de sterkte van het materiaal, echter niet meer dan 0,1 maal de wanddikte ter plaatse van de uiterste rand van de wand (zie figuur C.2).
OPMERKING Het behoort te zijn overwogen dat de excentriciteiten die volgen uit de berekening volgens deze bijlage leiden tot voldoende rotatie van de vloer of balk om een scheur te veroorzaken aan de niet-belaste zijde van de wand.
Figuur 28 Figuur C.2 Excentriciteit verkregen uit de opname van de rekenwaarde van de belasting door een spanningsblok
105
(6) Als een wand is opgelegd over een deel van de dikte van de wand, zie figuur C.3, mogen, onder voorwaarde dat de waarden kleiner zijn dan die welke zijn verkregen uit (1), (2) en (3) hiervoor, het moment boven de vloer, MEdu, en het moment onder de vloer, MEdf, zijn bepaald met de formules C.3 en C.4:
(C.3)
(C.4)
waarin: NEdu NEdf a is de rekenwaarde van de belasting in de hoger gelegen wand; is de rekenwaarde van de belasting uitgeoefend vanuit de vloer; is de afstand van de zijkant van de wand tot de rand van de vloer.
Figuur 29 Figuur C.3 Schema waarin de krachten zijn aangegeven bij een vloer die slechts over een gedeelte van de wanddikte is oplegd
106
Bijlage D(informatief) Bepaling van 3 en 4

Bijlage D moet als informatief zijn gelezen.
(1) Deze bijlage bevat twee grafieken, D.1 en D.2, n voor het bepalen van 3 en de ander voor het bepalen van 4.
Figuur 30 Figuur D.1 Grafiek voor 3 volgens vergelijkingen 5.6 en 5.7
107
Figuur 31 Figuur D.2 Grafiek voor 4 volgens vergelijkingen 5.8 en 5.9
108
Bijlage E(informatief) Buigend-momentencofficinten, 2, in enkelbladige zijdelings belaste wandpanelen met een dikte kleiner dan of gelijk aan 250 mm
Bijlage E moet als informatief zijn gelezen.
Figuur 32 Figuur E.1 Verklaring van oplegcondities die gebruikt zijn in de tabellen
109
Figuur 33:oplegcondities van de wand A
Figuur 34 oplegcondities van de wand B
110
Figuur 35 oplegcondities van de wand C
Figuur 36 oplegcondities van de wand D
111
Figuur 37 oplegcondities van de wand E
Figuur 38 oplegcondities van de wand F
112
Figuur 39 oplegcondities van de wand G
Figuur 40 oplegcondities van de wand H
113
Figuur 41 oplegcondities van de wand i
Figuur 42 oplegcondities van de wand J
114
Figuur 43 oplegcondities van de wand K
Figuur 44 oplegcondities van de wand L
115
Bijlage F(normatief) Grenswaarde voor de hoogte/dikte- en lengte/dikte-verhoudingen voor wanden in de bruikbaarheidsgrenstoestand

Bijlage F moet als normatief zijn gelezen.
(1) Ondanks de mogelijkheid dat een wand voldoet aan de uiterste grenstoestand, hetgeen moet zijn getoetst, behoren zijn afmetingen, afhankelijk van de randvoorwaarden die zijn gegeven in de figuren, te zijn begrensd tot die welke volgen uit het gebruik van de figuren F.1, F.2 of F.3, waarin h de vrije hoogte van de wand is, l de lengte van de wand is en t de dikte van de wand is; bij spouwmuren behoort tef in plaats van t te zijn gebruikt. (2) Als wanden zijn vastgehouden aan de bovenzijde maar niet aan de einden, behoort h te zijn begrensd tot 30 t. (3) Deze bijlage is geldig als de dikte van de wand of van een blad van de spouwmuur niet kleiner is dan 100 mm.
Figuur F.1 Grenswaarden voor hoogte/dikte- en lengte/dikte-verhoudingen van wanden die bij alle vier randen zijn vastgehouden
116
Figuur F.2 Grenswaarden voor hoogte/dikte-en lengte/dikte-verhoudingen van wanden die aan de bovenzijde, de onderzijde en n verticale rand zijn vastgehouden
Figuur F.3 Grenswaarden voor hoogte/dikte-en lengte/dikte-verhoudingen van wanden die aan de onderzijde en de zijkanten, maar niet aan de bovenzijde zijn vastgehouden
117
Bijlage G(normatief) Reductiefactor voor slankheid en excentriciteit

Bijlage G moet als normatief zijn gelezen.
(1) In het midden van de wandhoogte, bij gebruik van de vereenvoudiging van de algemene beginselen in 6.1.1, mag de reductiefactor, m, waarbij de slankheid van de wand en de excentriciteit van de belasting in rekening is gebracht, bij iedere waarde van de elasticiteitsmodulus E en de karakteristieke druksterkte van ongewapend metselwerk fk zijn benaderd uit:
(G.1) waarin:
(G.2)
(G.3)
waarin:
(G.4)
en emk, hef, t en tef zijn gedefinieerd in 6.1.2.2, en e de basis van de natuurlijke logarithmen is. (2) Bij E = 1 000 fk wordt vergelijking (G.3) als volgt:
(G.5)
118
en bij E = 700 fk:
(G.6)
(3) De waarden voor m die volgen uit vergelijking (G.5) en (G.6) zijn grafisch weergegeven in de figuren G.1 en G.2.
Figuur G.1 Waarden voor m voor verschillende excentriciteiten uitgezet tegen de slankheid, gebaseerd op E gelijk aan 1000 fk
119
Figuur G.2 Waarden voor m voor verschillende excentriciteiten uitgezet tegen de slankheid, gebaseerd op E gelijk aan 700 fk
120
Bijlage H(informatief) Vergrotingsfactor zoals beschreven in 6.1.3

Bijlage H moet als informatief zijn gelezen.
Figuur H.1 Grafiek met de vergrotingsfactor zoals beschreven in 6.1.3: oplegging van geconcentreerde belastingen
121
Bijlage H(informatief) Vergrotingsfactor zoals beschreven in 6.1.3
Bijlage I (informatief) Aanpassing van zijdelingse belasting op wanden, opgelegd bij drie of vier randen en belast door horizontale belasting uit het vlak van de wand en een verticale belasting
Bijlage I moet als informatief zijn gelezen.
(1) Aangenomen is dat de wand is belast door een horizontale belasting uit het vlak en een verticale excentrische belasting.
OPMERKING Het is mogelijk om het moment aan de bovenzijde van de wand (veroorzaakt door de excentriciteit van de verticale belasting) te herverdelen over het binnen- en buitenblad van een spouwmuur als geschikte ankers voor deze toepassing bij het ontwerp en de berekening zijn voorgeschreven.
(2) Als de wand een deel van een spouwmuur is, mag de horizontale belasting uit het vlak zijn verdeeld over de twee bladen (zie 6.3.1(6)). (3) De verticale belasting boven de openingen behoort te zijn verdeeld over de wand op de zijden naast de openingen. (4) De horizontale belasting uit het vlak die op de wand is uitgeoefend mag bij het toetsen volgens 6.1 gereduceerd zijn door een factor k bepaald uit formule I.1
(I.1)
OPMERKING De factor k geeft uitdrukking aan de verhouding tussen de belastingscapaciteit bij een zijdelingse belasting van de in verticale richting overspannende wand en de belastingscapaciteit bij een zijdelingse belasting van de feitelijke wand (rekening houdend met de randvoorwaarden).
waarin: k is de belastingscapaciteit bij een zijdelingse belasting van een in verticale richting overspannende wand gedeeld door de belastingscapaciteit bij een zijdelingse belasting van de feitelijke wand (rekeninghouden met de randvoorwaarden); is de desbetreffende momentcofficint volgens 5.5.5; is de orthogonale verhouding tussen de buigtreksterkten van metselwerk volgens 5.5.5; is de hoogte van de wand is de lengte van de wand.
h l
122
Bijlage I (informatief) Aanpassing van zijdelingse belasting op wanden, opgelegd bij drie of vier randen en belast door horizontale belasting uit het vlak van de wand en een verticale belasting
Bijlage J (informatief) Gewapende metselwerkelementen belast op afschuiving: verhoging van fvd

Bijlage J moet als informatief zijn gelezen.
(1) In het geval van wanden of liggers waarin de hoofdwapening is geplaatst in lijven, kokers of holten gevuld met vulbeton zoals beschreven in 3.3., mag de waarde van fvd die is gebruikt om VRD1 te berekenen, zijn verkregen uit de volgende vergelijking:
(J.1)
onder voorwaarde dat fvd niet groter is aangenomen dan waarin:
N/mm
(J.2)
As b d M
is de oppervlakte van de dwarsdoorsnede van de hoofdwapening; is de breedte van de doorsnede; is de effectieve hoogte; is de partile factor voor metselwerk.
(2) Voor liggers die op twee scharnierende opleggingen zijn opgelegd of voor uitkragende kerende wanden waarbij de verhouding tussen de afschuiflengte, av, en de effectieve hoogte, d, zes is of minder, mag fvd zijn vergroot met een factor, , waarbij:
(J.3)
onder voorwaarde dat fvd niet groter is aangenomen dan 1,75/ M N/mm . De afschuiflengte, av, is gelijk aan het maximale buigende moment in het deel van de ligger gedeeld door de maximale afschuifkracht in het deel van de ligger.
123
Bijlage J (informatief) Gewapende metselwerkelementen belast op afschuiving: verhoging van fvd
Bijlage K(restnorm) NEN6790 9.2.2 t.b.v. NEN-EN1996 3.6.3(3).xii

Bijlage K wordt opgenomen in NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB:2011(restnorm).
124
Bijlage K(restnorm) NEN6790 9.2.2 t.b.v. NEN-EN1996 3.6.3(3).
125
126
NPR 6971
127
Bijlage L(informatief) SBRxiii

INFOBLAD 261:Contactgeluidsisolatie eengezinswoningen vlgs Bouwbesluit 2003
Probleem
Het kiezen van de juiste opbouw van, en aansluitingen tussen, woningscheidende wanden en vloeren voor eengezinswoningen, zodat die voldoen aan de eis die het Bouwbesluit stelt aan de contactgeluidsisolatie: I co = +5 dB.
Oplossingsrichtingen Vijf oplossingen
Aan de eis Ico = +5 dB is te voldoen met n van de volgende oplossingen:

1. 2. 3. 4. 5. Massieve wand op begane grondvloer; flexibel verbonden. Massieve wand op begane grond; flexibel verbonden stampbetonvloer. Massieve wand op begane grondvloer; star verbonden. Oplossingen met ankerloze spouwmuur. Massieve woningscheidende wand op verdiepingsvloer.
1. Massieve wand op begane grondvloer; flexibel verbonden Uitgangspunt is een massieve woningscheidende wand van minstens 525 kg/m2 en een begane grondvloer van minstens 250 kg/m2, waarbij wand en vloer akoestisch zijn gescheiden. Deze oplossing geeft over het algemeen een contactgeluidsisolatie die zelfs beter is dan Ico = 10 dB; gemiddeld +12 dB. Toch is er geen 'akoestische overdimensionering' omdat anders niet zou worden voldaan aan de eis voor de luchtgeluidsisolatie (Ilu;k = 0 dB). Deze oplossing is geschikt voor een harde vloerafwerking (plavuizen, vast parket) die vast op de dekvloer wordt bevestigd. Geluidshinder wordt dan over het algemeen voldoende beperkt. Akoestische scheiding
Begane grondvloer is opgelegd op een verbrede fundering met akoestisch oplegmateriaal. Begane grondvloer is vrijgehouden van de wand door een strook isolatiemateriaal (bijvoorbeeld 20 mm EPS). Dekvloer is vrijgehouden van de woningscheidende wand. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een strook foam van 5 tot 8 mm dik. Deze strook moet ongeveer 30 mm boven de dekvloer uitsteken. Gebruik speciale plakstroken om deze foamstrook tegen de wand en de vloer te plakken. Snij de foamstrook na aanbrengen van dekvloer terug tot aan het niveau van de dekvloer. Plinten en eventuele harde vloerafwerking mogen geen contactbruggen veroorzaken tussen de wand en de vloer. Harde vloerafwerking moet dus overal vrij blijven van de woningscheidende wand. Ook de plint moet overal vrij blijven van de dekvloer en harde vloerafwerking. Dit moet duidelijk worden vermeld in de gebruiksaanwijzing van de woning.
Zorgvuldige uitvoering
Breng flexibele materialen zorgvuldig aan. Akoestisch oplegmateriaal en EPS-stroken zijn al in de fabriek aan te brengen. Dit vermindert de kans op fouten. De specie voor het opvullen van kelkvoegen mag beslist geen contactbruggen veroorzaken tussen begane grondvloer en woningscheidende wand. Verwijder na het storten van de kim beslist alle betonspecieresten die contactbruggen vormen tussen begane grondvloer en woningscheidende wand.
128
Bijlage L(informatief) SBR
2. Massieve wand op begane grond; flexibel verbonden stampbetonvloer. Uitgangspunt is een massieve woningscheidend wand van minstens 525 kg/m2 en een zogenoemde 'stampbetonvloer', waarbij wand en vloer akoestisch volledig zijn gescheiden. Dit is alleen mogelijk op plaatsen in Nederland waar de ondergrond voldoende is verdicht en nauwelijks zetting zal vertonen. Een kruipruimte is er niet. Deze oplossing geeft over het algemeen een contactgeluidsisolatie met waarden voor Ico tot ongeveer 16 dB. Toch is er geen 'akoestische overdimensionering' omdat anders niet zou worden voldaan aan de eis voor de luchtgeluidsisolatie (Ilu;k = 0 dB). Deze oplossing is geschikt voor een harde vloerafwerking (plavuizen of vast parket) die vast op de dekvloer wordt bevestigd. Geluidshinder wordt dan over het algemeen voldoende beperkt. Akoestische scheiding
Stampbetonvloer is vrijgehouden van de woningscheidende wand, meestal met een strook van 20 mm EPS. Dekvloer is vrijgehouden van de wand door een strook isolatiemateriaal, bijvoorbeeld foam van 5 tot 8 mm. Deze strook moet ongeveer 30 mm boven het niveau van de dekvloer uitsteken. Gebruik speciale plakstroken om deze foamstrook tegen de wand en/of de vloer te plakken. Snij de foamstrook na aanbrengen van de dekvloer terug tot aan het niveau van de dekvloer. Plinten en de eventuele harde vloerafwerking mogen geen contactbruggen veroorzaken tussen wand en vloer. Harde vloerafwerking moet dus overal vrij blijven van de woningscheidende wand; ook moet de plint overal vrij blijven van de dekvloer en harde vloerafwerking. Dit moet duidelijk worden vermeld in de gebruiksaanwijzing van de woning.
Zorgvuldige uitvoering
129

Breng flexibele materialen zorgvuldig aan. Verwijder na het storten of plaatsen van de kim beslist alle betonspecieresten die contactbruggen vormen tussen begane grondvloer en woningscheidende wand.
3. Massieve wand op begane grondvloer; star verbonden Uitgangspunt is een massieve woningscheidende wand van minstens 575 kg/m2 en een begane grondvloer van minstens 350 kg/m2, waarbij wand en vloer star zijn verbonden. Dit levert in de regel waarden voor de contactgeluidsisolatie Ico tussen +7 dB en +10 dB. Daarmee is voldaan aan de eis van het Bouwbesluit 2003. Wordt harde vloerafwerking (plavuizen, vast parket) vast op de dekvloer bevestigd, dan wordt geluidshinder over het algemeen niet voldoende beperkt.
130
4. Oplossingen met ankerloze spouwmuur Oplossingen met ankerloze spouwmuren die voor 2003 gangbaar waren, voldoen ruim aan de eis van het Bouwbesluit 2003 (Ico = +5 dB). Dit geldt zowel voor de aansluiting met de begane grondvloer als voor de aansluiting met de verdiepingvloer.
131
132
5. Massieve woningscheidende wand op verdiepingsvloer Uitgangspunt is een woningscheidende wand van minstens 525 kg/m2 en een verdiepingsvloer van minstens 400 kg/m2. Laatstgenoemde massa wordt bijna altijd gehaald in verband met de overspanning van de vloer. Deze oplossing heeft een Ico = +5 dB. Verdiepingsvloeren worden altijd star verbonden in de woningscheidende wand; flexibele opleggingen zijn niet mogelijk in verband met de stabiliteit van de woning.
133
Achtergrond
Volgens het Bouwbesluit 2003 moet de contactgeluidsisolatie (Ico) naar een verblijfsgebied van een woonfunctie minstens +5 dB bedragen. Deze eis is in Bouwbesluit 2003 verhoogd om de eisen voor contactgeluid en luchtgeluid beter met elkaar in evenwicht te brengen. Door de aanscherping van deze eis neemt het aantal gehinderden door contactgeluid verder af. In combinatie met een harde vloerafwerking (plavuizen, vast parket) die vast op de dekvloer wordt bevestigd is aan te bevelen een contactgeluidsisolatie Ico te halen van minstens +10 dB (gemeten op de 'kale' vloer).
Overige informatie
Zwevende dekvloeren, SBR-publicatie 485, 2005 SBR-Referentiedetails Woningbouw - Combinatie NPR 5070 (Geluidwering in woongebouwen - Voorbeelden van wanden en vloeren in steenachtige draagconstructies) NEN. Delft, 2005 Flankerende geluidoverdracht bij stapelbouw met grote elementen, Bouwcentrum Technologie rapport 15366. Maarssen, 1990 Bouwbesluit, geluid en beton (III). Akoestische kwaliteit van Heembeton-Prefabsystemen in eengezinshuizen. Cement, november 1996, blz 22 t/m 28
134
INFOBLAD 254 Comfortdetails; verhoogde geluidsisolatie
Probleem
Het bereiken van geluidwering die ten opzichte van de Bouwbesluiteisen verbeterd is.
Oplossingsrichtingen Algemeen
In de details van het boek 'SBR-referentiedetails Woningbouw Comfort' zijn voor woningscheidende waarden voor de constructies de volgende geluidwering gerealiseerd:
Luchtgeluidsisolatie Ilu;k = +5 dB Contactgeluidsisolatie Ico = +10 dB
Dit wordt uitgewerkt voor de aansluitingen:

1. 2. 3. 4. Fundering - bouwmuur Gevel - bouwmuur Dak - bouwmuur Woningscheidende vloeren
1. Fundering - bouwmuur
Ontwerper Geef een strook minerale wol aan in de spouw tussen prefab vloeren ter voorkoming van geluidsoverdracht. Indien verdiepingshoge wandelementen worden toegepast of wanneer de bouwmuur wordt gemetseld, is deze strook niet aan te raden. Werkvoorbereider / uitvoerder Vermijd akoestische koppelingen ten gevolge van het metselen van de kim of het vullen van de kelknaden door tussen prefab betonnen vloeren zorgvuldig een aaneengesloten strook minerale wol aan te brengen, dikte ca. 5 mm meer dan de spouw. Deze strook niet toepassen wanneer de ankerloze spouwmuren gemetseld worden of wanneer er
135
uitvulspecie wordt toegepast tussen vloer en bouwmuur (afwijkende verdiepingshoogten). In die situatie is het beter wanneer de valspecie op de funderingsbalk terechtkomt. Indien er veel vervuiling ontstaat, de spouw schoonmaken.
Figuur 1: Funderingsdetail 104.2.0.04.G1 ankerloze spouwmuur van 150 mm kalkzandsteen en ribcassettevloer.
136
Figuur 2: Funderingsdetail 104.2.0.04.G2 ankerloze spouwmuur van 120 mm kalkzandsteen, ribcassettevloer en een zwevende dekvloer. Uit de figuren 1 en 2 valt op te maken dat de akoestische prestaties op verschillende wijze gehaald kunnen worden. Zo is figuur 1 een bouwmuur met een dikte van 150 mm kalkzandsteen toegepast, terwijl in figuur 2 de kalkzandsteen bouwmuur maar 120 mm dik is, waarbij echter wel een zwevende dekvloer is toegepast.
2. Gevel - bouwmuur
Ontwerper Schrijf uitsluitend elementen voor met een akoestische prestatie van Ilu;k 0 dB, wanneer aan n of twee zijden van de bouwmuur een verblijfsgebied is aangegeven. Geef per element de verankering aan. Dit beperkt de geluidsoverdracht. De leverancier verstrekt de informatie over plaats, aantallen en afmetingen. Geef, ter beperking van geluidsoverdracht en brandoverslag, een strook minerale wol ter plaatse van de woningscheidende vloerranden en bouwmuren aan. Werkvoorbereider / uitvoerder Vermijd akoestische koppelingen, door de elementen apart te verankeren.
137
Figuur 3: detail 204.1.1.01.G1 ankerloze spouwmuur van 120 mm beton, houtskeletbouw binnenspouwblad en gemetseld buitenspouwblad.
3. Dak - bouwmuur
Ontwerper Schrijf uitsluitend elementen voor met een akoestische prestatie van Ilu;k 0 dB, wanneer aan n of twee zijden van de bouwmuur een verblijfsgebied is aangegeven. Geef een maximale maat van 40 mm tussen onderzijde panlat en bovenzijde bouwmuur aan. Dit verbetert de akoestische prestatie. Werkvoorbereider / uitvoerder Bestel voor de onder de panlatten aan te brengen minerale wol, ter plaatse van de bouwmuur, een minimum dikte van 40 mm. In verband met de maatvoering ook voor de kopgevels. Dit beperkt de geluidsoverdracht. De minerale wol moet wel een goed indrukbaar product zijn, zodat het opdrukken van de pannen voorkomen wordt. Werk eventuele beschadigingen aan de bovenzijde van de bouwmuur af om omloopgeluid te vermijden. Vul vanwege de akoestische eisen de ruimte tussen bovenzijde bouwmuur en onderzijde panlat zorgvuldig met minerale wol en ga in het attest na of er daarnaast nog stroken minerale wol tussen de panlatten nodig zijn (geluidsbarrire).
138
Figuur 4: dakdetail 402.1.0.01.G1 ankerloze spouwmuur van 120 mm beton, gesoleerd dakelement. Voorkom inwendige condensatie onder de waterwerende dampdoorlatende folie (w.w.d.d.-folie) door de dampremmende folie vanuit de dakelementen door te zetten en luchtdicht met elkaar te verbinden of door een in PEfolie verpakte minerale wol aan te brengen.
4. Woningscheidende vloeren
Een zwevende dekvloer (figuur 5) verbetert vooral de contactgeluidisolatie. Echter, de luchtgeluidsisolatie zal ook hoger worden. Dit komt door de grotere massa en door de verminderde aanstoting (bij boven elkaar gelegen woningen) en afstraling (bij naast elkaar gelegen woningen) van de draagvloer. Een contactgeluidsisolatie-index van 0 dB is met een massieve betonnen draagvloer zonder zwevende dekvloer haalbaar (figuur 6). De woningscheidende vloer moet dan wel voldoende massa hebben en de flankerende geluidsoverdracht moet beperkt blijven. Een zwevende dekvloer verbetert de contactgeluidsisolatie sterk. De verbetering van de luchtgeluidsisolatie is echter beperkt, maar kan voldoende zijn om aan hogere eisen te voldoen (DuBo: luchtgeluid ten minste 5 dB hoger dan het niveau van het Bouwbesluit en contactgeluid 10 dB hoger). Ontwerper De massa van de constructieve vloer is afhankelijk van de kwaliteit van de toe te passen dekvloer. Ontwerp een hogere verdiepingshoogte in verband met de zwevende dekvloer. Houd bij het bepalen van de vloerafwerking rekening met de doorbuiging, indien de constructie een grotere overspanning heeft dan 6 m. Werkvoorbereider / uitvoerder Bestel in verband met optredende toleranties EPS-, minerale wol- of foamstroken met een overmaat. Vermijd koppelingen tussen dekvloer en constructievloer en breng de randstroken zorgvuldig aan. Breng folie zorgvuldig aan, zodanig dat lekwater niet in het isolatiemateriaal dringt. Breng vanwege de gevraagde (extra) akoestische prestatie de plint vrij van de dekvloer aan. Breng EPS-, minerale wol- of foam-stroken kort voor het aanbrengen van de dekvloer aan om beschadiging te voorkomen.
139
Figuur 5: detail 367.1.0.01 woningscheidende vloer met massieve bouwmuur 250 mm.
140
Figuur 6: detail 367.1.0.01.G1 woningscheidende vloer met massieve bouwmuur 280 mm. 1 directe transmissie 2 t/m 4 flankerende transmissie.
Achtergrond
Veel mensen worden gehinderd door buren. In de bestaande bouw met meergezinswoningen is de hinder het grootst. De markt vraagt tegenwoordig steeds vaker om een hogere geluidwering. Dit wordt ook wel 'comfortklasse' genoemd.
Aandachtspunten
Vermijd contactbruggen in de zwevende dekvloer. Hierdoor kan de akoestische prestatie van een heel vloerveld nadelig benvloed worden. Vrije vervormingen worden door koppelingen vermeden. Hierdoor kan scheurvorming ontstaan. Stem isolatiemateriaal van de verende laag en het materiaal van de zwevende dekvloer op elkaar af. Cementgebonden dekvloeren kunnen bijvoorbeeld in combinatie met (zacht) akoestisch isolatiemateriaal vrijwel niet verdicht worden. Gebruik voor dekvloeren op zwaluwstaartplaten kifbeton (kwaliteit B15). Gebruik voor zwevende dekvloeren alleen materialen die daarvoor bestemd zijn. Voor de geluidsisolatie is de dynamische stijfheid bepalend. Pas isolatiematerialen toe met een dynamische stijfheid (s) tussen 5 en 20 MN/m 3. Over het algemeen ligt de resonantiefrequentie dan onder 80 Hz. Breng een folie aan bovenop het isolatiemateriaal. Hierdoor worden starre koppelingen voorkomen. Ter plaatse van de bouwmuur zijn kanaalafdichtingen van kanaalplaatvloeren uit akoestisch oogpunt niet per se noodzakelijk. Echter indien sprake is van sparingen in de vloer kan een afdichting van de kanalen met minerale wol noodzakelijk zijn. Bij woningscheidende vloeren worden binnenwanden op de zwevende dekvloeren geplaatst. Dit vereenvoudigt de uitvoering en waarborgt de vrije indeelbaarheid.
Overige informatie
SBR-Referentiedetails Woningbouw - Comfort Zwevende dekvloeren, SBR-publicatie 485, 2005
141
INFOBLAD 336 Steenachtige binnenspouwbladen
Probleem
Voor binnenspouwbladen worden verschillende steenachtige bouwmaterialen toegepast, zoals cellenbeton, kalkzandsteen, baksteen, betonsteen en beton. Tijdens het ontwerp moet rekening worden gehouden met diverse aandachtspunten.
Oplossingen Oplossingsrichtingen
Aandachtspunten bij steenachtige binnenspouwbladen:

1. 2. 3. 4. 5. 6. Belastingen (dilataties) Geluidswering Brandgedrag Warmte-isolatie Vochtwerendheid Luchtdichtheid
1. Belastingen Er moet onderscheid worden gemaakt tussen binnenspouwbladen met een dragende of alleen een scheidende functie. Een wand van cellenbeton kan slechts een beperkte dragende functie vervullen. De andere steenachtige binnenspouwbladen zijn drukvaster en kunnen meer belastingen opnemen. Dragende binnenspouwbladen moeten naast het eigen gewicht en windbelasting ook het gewicht van onder andere de bovenliggende vloer(en) en de daarop rustende personen en goederen dragen. Daarnaast kunnen in zowel dragende als scheidende binnenspouwbladen belastingen optreden door bijvoorbeeld het krimpen en uitzetten van het binnenspouwblad (temperatuurschommelingen, droging na bouwfase) of door ongelijkmatige zettingen in de fundering. Over het algemeen zijn spanningen in constructieonderdelen te verminderen door:
de lengte te beperken (onder andere het aanbrengen van dilataties); de vervormingen te beperken; de stijfheid te verminderen.
142
[Bs] Dilatatievoeg in het midden van een kalkzandsteenwand. Dilatatievoegen kunnen noodzakelijk zijn om ongewenste scheurvorming als gevolg van de optredende belastingen te beperken. Het aantal en de plaats van de dilataties in binnenspouwbladen worden bepaald door het toegepaste steenachtige product, de diverse afmetingen en de indeling van de gevel. Bij gebouwdilataties moeten ook in het binnenspouwblad dilatatievoegen worden aangebracht. In wandgedeelten die dienst doen als stabiliteitswanden mogen geen dilatatievoegen worden aangebracht, tenzij wordt aangetoond dat dit constructief verantwoord is. De fabrikanten van de verschillende steenachtige producten geven richtlijnen voor dilataties in hun verwerkingsadviezen. 2. Geluidswering Gevels met steenachtige binnenspouwbladen voldoen onder standaard omstandigheden veelal ruimschoots aan de gestelde eisen qua geluidswering. Naast de geluidsisolerende eigenschappen van het materiaal (onder andere massa) speelt ook de flankerende geluidsoverdracht een grote rol. De mate van de flankerende geluidsoverdracht is mede afhankelijk van de wijze van koppeling van het binnenspouwblad aan andere (woningscheidende) wanden en vloeren. In de meeste situaties wordt aanbevolen minimaal aan n zijde van de woningscheidende constructie het binnenspouwblad vrij te houden of voor een akoestisch flexibele aansluiting te zorgen. 3. Brandgedrag Cellenbeton, kalkzandsteen, metselstenen en beton zijn onbrandbaar en leveren daardoor een positieve bijdrage aan de brandwerende eigenschappen van de constructie. Bij brand kan er wel schade optreden aan het binnenblad. Maatgevend voor het brandgedrag zijn over het algemeen de aansluitingen van het binnenspouwblad aan andere constructie-onderdelen. 4. Warmte-isolatie Het ene steenachtige product heeft betere warmte-isolerende eigenschappen dan het andere product. Cellenbeton heeft van de genoemde steenachtige producten de beste isolerende eigenschappen. Dat komt door de vele kleine cellen met lucht (goede isolator) in het materiaal. Opgemerkt moet worden dat zelfs de isolerende bijdrage van cellenbeton beperkt is ten opzichte van de bijdrage van het aanwezige isolatiemateriaal in de luchtspouw.
143
[Bs] Cellenbeton heeft van de steenachtige producten de beste isolerende eigenschappen. Foto: Xella Nederland bv. 5. Vochtwerendheid Een steenachtig binnenspouwblad moet bestand zijn tegen vocht. Bij het toenemen van vocht in cellenbeton vermindert de drukvastheid. Cellenbeton kan niet in blijvend natte omstandigheden worden toegepast, zoals onder maaiveld. De overige steenachtige binnenspouwbladen zijn minder vochtgevoelig. 6. Luchtdichtheid Een goede luchtdichting in een gevelconstructie is essentieel. Deze luchtdichting wordt over het algemeen gerealiseerd in het binnenblad. Dit betekent dat hoge eisen worden gesteld aan het binnenspouwblad zelf en alle aansluitingen hierop. De meeste steenachtige producten voor binnenspouwbladen zijn luchtdicht. Bij binnenspouwbladen die worden opgebouwd uit blokken of stenen is het belangrijk dat de onderlinge voegen zorgvuldig worden uitgevoerd. Ook elementen moeten luchtdicht op elkaar aansluiten. Naast de onderlinge aansluitingen vereisen ook de aansluitingen met andere constructieonderdelen de nodige aandacht. Voorbeelden om een goede luchtdichting bij de aansluitingen te realiseren zijn:
afplakken van de aansluitingen (kozijnen) met zelfklevende tape; aanbrengen van comprimerende afdichtingsbanden; aanbrengen van afwerklatten in combinatie met afdichtingsbanden.
Achtergrond
De meest toegepaste materialen voor steenachtige binnenspouwbladen zijn: Cellenbeton Cellenbeton wordt gebakken van kwartszand, kalk, cement, water en aluminiumpoeder. In het materiaal zitten ontelbare grote en kleine cellen met lucht. Hierdoor heeft dit materiaal een laag gewicht (densiteit). Cellenbeton wordt geleverd in blokken en elementen. Kalkzandsteen Kalkzandsteen wordt gemaakt van gebluste poederkalk, zand en water. Het is verkrijgbaar in elementen, blokken en stenen van verschillende kwaliteiten. Meestal wordt kalkzandsteen verlijmd met een speciale lijmmortel, maar de stenen kunnen ook worden vermetseld. Kalkzandsteen is zwaarder dan cellenbeton, maar lichter dan baksteen en beton. Baksteen Baksteen wordt gemaakt van klei en eventuele toeslagstoffen. Het wordt geleverd in steenformaten, zoals bekend van
144
de gemetselde buitenspouwbladen. Voor binnenspouwbladen wordt de standaard baksteen niet veel (meer) toegepast. Als alternatief hierop worden wel bakstenen toegepast met sparingen erin. Deze verbeteren de isolerende eigenschappen en de hanteerbaarheid tijdens de verwerking, zoals bij Poriso steen.
[Bs]Binnenspouwblad van Poriso steen. Foto: Hebo Kozijnen bv. Betonsteen Beton en betonsteen worden gemaakt van betonspecie. Beton wordt veel gebruikt bij gevelvullende binnenspouwbladen, veelal geprefabriceerd. De meest toegepaste betonstenen worden geleverd in Waal- en Maasformaten, maar ook grotere afmetingen zijn mogelijk. Er zijn diverse varianten in samenstellingen en porositeiten.
[Bs]Betonnen binnenspouwblad van het VBI FlexCasco-Basis.
Aandachtspunten
In de huidige bouwpraktijk worden in plaats van gemetselde bakstenen, grotere elementen toegepast van cellenbeton, kalkzandsteen en beton. Binnenspouwbladen in de woningbouw worden aan de zichtzijde veelal afgewerkt met een pleisterwerk, eventueel in combinatie met behang. In bijvoorbeeld de utiliteitsbouw wordt de keuze voor schoon metselwerk of beton aan de zichtzijde over het algemeen gedaan uit esthetische overwegingen.
Overige informatie
Handboek gevels B3200 Binnenspouwbladen van steen; Sdu Uitgeverij, maart 2006
145

Hogere Bouwkunde Jellema deel 3 draagstructuur, ThiemeMeulenhoff, d.d. 1998 SBR Infoblad 20 Aansluiten van massieve separatiewanden op plafonds
Bijlage M(informatief) Kwaliteitsindeling baksteenxiv

Kwaliteitsindeling tot 1976
Kwaliteit volumieke kleinste drukvastheid van 10 masse in kg/m3 proefstukken in N/mm2
gemiddeld kelderklinker A (B5) metselklinker B trasraamklinker (B4) 2100 2100 40 35 35 25 15 10
40
grootste wateropneming van 5 proefstenen, in volumepercenten

gemiddeld 20 24 niet voorgeschreven individueel 23 28
individueel 35 30 30 20 12,5 7,5
C gevelklinker (B3) 2100 D hardgrauw (B2) metselsteen E boerengrauw (B1) 1900 1700 1700
niet voorgeschreven
F rood
Tabel 22:Oude kwaliteitsindeling van baksteen
40
Is vanaf 1976 vervangen door tabel 3 NEN 2489 (zie bovenstaande tabel). De oude benamingen worden echter in de praktijk nog steeds in taalgebruik gebruikt. 146
Bijlage M(informatief) Kwaliteitsindeling baksteen
Kwaliteitsindeling 1976 tot EUROCODE
Tabel 23:kwaliteitseisen naar toepassingsgebied , na 1976
xv
147
Bijlage M(informatief) Kwaliteitsindeling baksteen
Bijlage N(informatief) materiaaleigenschappenxvi|41

Grindbetonsteen Druksterkte Volumieke massa Hygrische krimp Lineaire uitzettingscofficint Stijfheid E Warmtegeleidingcofficint Soortelijke warmte Brandwerendheid 15-20 N/mm 2000-2200 kg/m 0,6 mm/m
1 3
Lichte betonsteen 10-15 N/mm 1200-2000 kg/m 0,6 mm/m

1 3
1 10-5 m/m.K 20000 N/mm 1,2 W/m.K 840 J/kg.K onafgewerkte wand: - muurdikte 100 mm: 120 min. - muurdikte 150 mm: 180 min. - muurdikte 200 mm: 360 min. - schoonmetselwerk structuur (2 zijdig schoonhalfsteens) ca. 25 dB - idem nzijde gepleisterd ca. 40 dB - schoonmetselwerk glad ca. 40 dB
2
0,8 10-5 m/m.K 20000 N/mm 840 J/kg.K Afhankelijk van de toeslagstof.
2
0,6-0,8 W/m.K
Luchtgeluidisolatie
Tabel 24:Eigenschappen betonsteen incl. brandwerendheid
Druksterkte Frep Treksterke Volumieke massa Lineaire uitzettingscofficint Warmtegeleidingcofficint Soortelijke warmte Dampdiffusieweerstandsgetal Brandwerendheid
7-8 N/mm, lichte baksteen 5 N/mm Nihil 1500 2100 Kg/m 0,5 10-5 m/m.K droog = 0,45-0,8 W / (m.K) 840 J/kg.K = 10-30 Wanddik e in mm 65 100 210 320 Brandwerendheid in min. 40 90 400 800 Ilu;k in dB -13 -9 -7
3
Luchtgeluidisolatie
Wanddikte in mm 70 100 120
Tabel 25:Eigenschappen baksteen incl. brandwerendheid
41
Zie ook Druksterkte karakteristiek van metselwerk in [N/mm ] in Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk op 181 148
Bijlage N(informatief) materiaaleigenschappen|
Eenheid Volumieke massa Drooggewicht Rekengewicht Transportgewicht* Kubusdruksterkte Rekenwaarde druksterkte Soortelijke warmte C Diffusieweerstandsgetal Lineaire uitzettingscofficint Elasticiteitscofficint Eb Rekenwaarde (maximale oplegdrukspanning) d Tabel 26 Eigenschappen cellenbeton
42
G2/400 380 4,8 5,8
G4/600 580 6,8 7,8 4 4,5 2,67 0,16 840 5 8 x 10-6 2000 1,33
G5/800 720 8,2 9,2 5 5,6 3,33 0,22 840 6 8 x 10-6 3000 1,66
kg/m
3 3 3 2 2 2
kN/m kN/m
Karakteristiek fck Gemiddeld f m Gelijmd fb
N/mm N/mm N/mm W/mk J/kgK m/mK N/mm N/mm
2 2,3 1,33 0,12 840 4 8 x 10-6
Warmtegeleidingscofficint
2 2
1000 0,66
Brandwerendheid blokken (in minuten) Aansluitings- en dilatatievoegen gevuld met brandwerend PUR-schuim 60 90 120 120 120 120 120 180 240 360 360 360
Dikte in mm 70 100 150 200 240 300
Tabel 27:Brandwerendheid cellenbeton
42
G2/400: Druksterkte > 2 N/mm 2 , volumegewicht < 400 kg/m3 G4/600: Druksterkte > 4 N/mm2 , volumegewicht < 600 kg/m3 G5/800: Druksterkte > 5 N/mm2 , volumegewicht < 800 kg/m3 Is het cellenbeton geschikt voor buitentoepassing dan wordt de letter B aan de codering toegevoegd. Bijvoorbeeld GB4/600.
149
Typenummer Druksterkte Buigsterkte Volumieke massa (5%) Vormverandering door vocht Warmtegeleidingcofficint Soortelijke warmte Dampdiffusieweerstandsgetal Luchtgeluidsisolatie Brandwerend gedurende 70 mm blok normaal 5 N/mm 2 N/mm
2 2 3
70 mm blok zwaar 5 N/mm 2 N/mm

2 2 3
100 mm blok normaal 5 N/mm 2 N/mm

2 2 3
800 kg/m
1260 kg/m
800 kg/m
max. 0,2 mm/m 0,26 W / (m.K) 840 J/kg.K =6 -25 dB tenminste 80 minuten
Tabel 28:Eigenschappen gipsblokken incl. brandwerendheid Druksterkte Volumieke massa Warmtegeleidingcofficint Soortelijke warmte Waterabsorptie Lichtreflectiefactor bij wit licht Geluidsabsorptiecofficint Kleur Brandwerendheid 15, 25, 35 of 45 N/mm 1750 of 2200 kg/m
3
Lineaire uitzettingscofficint 0,9 1,2 10-5 m/m.K droog = 0,97 W / (m.K) 840 J/kg.K 10 tot 18% (m/m) 0,4 0,5
Dampdiffusieweerstandsgetal = 12 a = 0,03 (500 1000 Hz) wit Tabel 1 Brandwerendheid van kalkzandsteen wanden Wanddikte in mm Dragende wand Niet-dragende wand 67 100 120 150 214 45 90 120 200 360 45 90 120 240 480
Brandwerendheid volgens NEN 6069 en NEN-EN 1364-1 Luchtgeluidisolatie Tabel 1 Geluidsisolatie van kalkzandsteen wanden Wanddikte in mm Ilu;k in dB 250*/300 2 x 120 300* 2 x 150 +0 +3 +5 +6
2 x 214/2 x 175* + 9 Hoogbouwelement met verhoogde volumieke massa van 2200 kg/m . Voor binnenwanden tussen verblijfsruimten waarin zich geen (deur)openingen bevinden geldt een Ilu- eis van 20 dB. Hieraan kan voldaan worden met een wand van 67 mm dikke kalkzandsteen lijmblokken. Tabel 29: Eigenschappen kalkzandsteen incl. brandwerendheid
3
150
alfa-waarden diverse materialen43

Materiaal
Baksteen metselwerk Kalkzandsteen metselwerk Cellenbeton metselwerk Betonsteen metselwerk Gewapend beton Staal Aluminium
Uitzettingscoefficient m/(m.K)
6 x 10 6 8 x 10 6 8 x 10 -6 10 x 10 6 10 x 10 6 10 x 10 6 23 x 10 6
labda-waarden diverse materialen44

Materiaal Soortelijk gewicht Kg/m Lambda droog W/m.K ( droog) Lambda vochtig Toeslag in % (a) Lambda reken W/m.K
1,16 0,91 0,48-0,68 0,91 0,1-0,14 4,34 1,75-2,13 2,75/3,63 2,5-5 1,25-1,63 0,56 0,41 0,59-0,85 0,59-0,85 0,81-0,91 1-1,13 2,38/2,13 1,75/1,63 0,59-1,19 0,47 0,32 0,24 0,17 0,11 0,65 0,47
Pleisterlagen Cementmortel Kalkmortel Gipsmortel Dispersiegebonden mortel Isolerende mortel Natuursteen Basalt / Graniet Kalksteen zacht Kalksteen hard / marmer Zandsteen Stenen Kalkzandsteen A2 (Poriso) A3 (Isolatiesteen) B1 (Rood) B2 (Boerengrauw) B3 (Hardgrauw) B4 (Gevelklinkers) Beton Verdicht gewapend/ongewapend Niet verdicht gewapend/ongewapend Lichte betonsoorten 2500/2400 2300/2200 1300-1900 1000 700 500 300 200 Cellenbeton 1300 1000
43 44
1900 1600 1100-1300 1100-1500 200 3000/2650 2200-2350 2550/2750 2000-2650 2000 1350 1000 1300-1700 1300-1700 1700-1900 2100
0,93 0,70 0,37-0,52 0,70 0,08-0,11 3,50 1,4-1,7 2,2/2,9 2,0-4,0 1,0-1,3 0,43 0,30 0,45-0,65 0,45-0,65 0,65-0,73 0,80-0,90 1,9/1,7 1,4/1,3 0,45-0,95 0,35 0,23 0,17 0,12 0,08 0,50 0,35
25 30 30 30 25 25 25 25 25 25 30 35 30 30 25 25 25 25 30-25 35 40 40 40 40 30 35
http://www.knb-baksteen.nl/infobladen/infoblad_27.htm http://www.ekbouwadvies.nl/ 151

700 400 Hoogovenslakkenbeton 1900 1600 1300 1000 Andere anorganische materialen Gipskartonplaat Cellulair glas Minerale wol (dekens) Minerale wol (platen) Tegels Hardgebakken tegels Plavuizen Houtprodukten Hardhout / Tri- en Multiplex Naaldhout Hardboard Houtwolcementplaat Houtwolmagnesietplaat Spaanplaat Harde kunststoffen Polysterplaat (glasvezel versterkt) Polyetheen Polymethylacrylaat (PMMA, plexiglas Polypropoeen ABS polymeren Polycarbonaat(PC, lexan) Kunststofschuimen Polystyreenschuim gexpandeerd (EPS) Polystyreenschuim gextrudeerd (XPS) Polyurethaan (PUR) Polyisocyanuraatschuim (PIR) Polyvinylchlorideschuin (PVC-schuim) Resolschuim 15-40 35-40 30-60 30-60 25-50 38-50 0,035 0,027 0,026-0,035 0,026-0,035 0,035 0,015-0,018 0 0 0 0 0 0 1200 920-950 1200 900 1100 1200 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0 0 0 0 0 0 800/700 550 1000 350-700 400-500 600-1000 0,17 0,14 0,29 0,09-0,21 0,10-0,12 0,15-0,29 20 20 20 25-20 20 20 0,2 0,17 0,35 0,11-0,25 0,12-0,144 0,18-0,35 2000 1700 1,2 0,8 25 30 1,5 1,04 800-1400 105-165 15-21 16-250 0,21-0,46 0,036-0,060 0,036-0,041 0,034-0,036 40-30 0 5 5 0,29-0,6 0,036-0,06 0,038-0,043 0,036-0,038 0,23 0,15 0,70 0,45 0,30 0,23 40 40 25 30 30 35 0,32 0,21 0,88 0,59 0,39 0,31
Lambdawaarden van diverse bouwmaterialen. Indien in de kolommen 'Materialen' en 'Soortelijk gewicht Kg/m' een schuine streep (/) is opgenomen dan is de daarmee corresponderende lambdawaarde voor of na de streep (/) van toepassing. Indien in de kolom 'Soortelijk gewicht Kg/m' een liggende streep (-) is opgenomen dan dient de lambdawaarde via rechtlijnige interpolatie te worden bepaald afhankelijk van het gewicht.
Tabel 30:Labda Bouwmaterialen (SBR)
xvii 45
45
r = droog . (1+a) , waarin a = toeslag vocht en veroudering (zie tabel)
152
Soortelijk gewicht Kg/m
Baksteen 1800 Baksteen 1900 Baksteen 2000 Baksteen 2100 Baksteen 2200 Betonsteen 1600 Betonsteen 1700 Betonsteen 1800 Betonsteen 1900 Betonsteen 2000 Betonsteen 2100 Betonsteen 2200 Betonsteen 2300 Betonsteen 2400 Kalkzandsteen 1750 Cellenbeton 400 Cellenbeton 500 Cellenbeton 600 Cellenbeton 700 Cellenbeton 800
reken binnentoepassingW/m.K
0,821 0,895 0,955 1,029 1,104 1,033 1,091 1,185 1,279 1,396 1,526 1,666 1,831 2,018 1,126 0,119 0,141 0,173 0,195 0,227 xviii
reken buitentoepassing W/m.K

1,108 1,208 1,289 1,389 1,490 1,164 1,231 1,336 1,442 1,575 1,720 1,879 2,064 2,276 1,520 0,129 0,153 0,188 0,211 0,246
Tabel 31:labda van Metselwerk (inclusief voegen)
Soortelijk gewicht Kg/m

< 700 < 800 < 900 < 1000 < 1100 < 1200 < 1300 < 1400 < 1500 < 1600 < 1700 < 1800 < 1900 < 2000 < 2100
reken binnentoepassing
0,20 0,23 0,26 0,29 0,32 0,35 0,39 0,43 0,46 0,50 0,55 0,59 0,64 0,69 0,74
1)
W/m.K
reken buitentoepassing
0,39 0,45 0,51 0,57 0,64 0,70 0,76 0,85 0,91 0,99 1,08 1,16 1,27 1,35 1,46
2)
W/m.K
Tabel 32:labda waarde van Baksteen
153
Soortelijk gewicht Kg/m reken binnentoepassing W/m.K
0,93 0,70 0,52
xix
1)
reken buitentoepassing 2) W/m.K

1,5 1,2 -
Cementpleister Kalkpleister Gipspleister
1900 1600 1300
Tabel 33:labda van Bepleisteringen 1. 2.
Is de rekenwaarde van de warmtegeleidbaarheid in een buitenwand, beschermd tegen vocht en condensatie, en in een binnenwand. is de rekenwaarde van de warmtegeleidbaarheid van een materiaal in een buitenwand, die door regeninslag, door oppervlakte- en blijvende inwendige condensatie of door opstijgend vocht nat kan worden. (bvb. gevelsteen) Ook voor materialen die dampdicht ingebouwd worden en vocht kunnen bevatten.
154
BijlageR(informatief):STABU BESTEKTEKST VOOR BAKSTEEN MET CE-MERKxx
NEN-EN 771-1 Specificaties voor metselstenen is de Europese productnorm voor de CE markering van metselbaksteen. Vanaf 1 april 2006 is metselbaksteen voorzien van CE markering en wordt geleverd met een CE declaratie-formulier waarop de productspecificaties volgens NEN-EN 771-1 zijn aangetekend. De productspecificaties worden volgens Europese testnormen bepaald. De invoering van CE markering en het vervallen van NEN 2489 zorgen ervoor dat de productspecificaties op een totaal vernieuwde wijze in het STABU bestek zullen worden vastgelegd. In de nieuwe STABU bestekspecificatie wordt geen onderscheid gemaakt tussen binnenmuursteen en buitenmuursteen. Immers de opsomming van productspecificaties bepaalt nauwkeurig het toepassingsgebied. De opsomming van 19 productgegevens voor metselbaksteen in het STABU bestek wordt onderstaand weergegeven. Productgegevens (19) B211212.001.c02 BAKSTEEN (NEN-EN 771-1+w05) 1# \Fabrikaat: ..... \Overeenkomstig het door de aannemer te verstrekken tegen monster, overeenkomend met het door de directie getoonde monster..... \Overeenkomstig het door de aannemer te verstrekken monster..... \Monster..... **) 2# \Type: vormbak. \Type: strengpers. \Type: handvorm. \Type: vol..... \Type: geperforeerd..... \Type: frog..... 3# \LD. \HD. OPMERKING: LD (low density) volumieke massa <= 1000 Kg / m3 en beschermd; HD (high density) alle andere producten. LD zijn binnenmuurstenen. HD is meestal baksteen voor gevels. 4# \Begrenzing afwijkingen opgegeven waarden druksterkte (prEN 1996-1-1): categorie I. \Begrenzing afwijkingen opgegeven waarden druksterkte (prEN 1996-1-1): categorie II. OPMERKING: De Nederlandse metselbaksteen wordt als hoogste categorie geproduceerd! 5# \Afmetingen \Lengte x breedte x hoogte (mm): ..... 6# \Categorie maattolerantie: T1. \Categorie maattolerantie: T2. \Categorie maattolerantie : Tm*. \*maattolerantie: lengte breedte hoogte.... 7# \Categorie maatspreiding: R1. \Categorie maatspreiding: R2. \Categorie maatspreiding: Rm*. \*maatspreiding: lengte breedte hoogte..... **) 8# 155
BijlageR(informatief):STABU BESTEKTEKST VOOR BAKSTEEN MET CE-MERK
\Kleur. \Volgens leveringsmonster.... \Volgens omschrijving 9# \Oppervlak: bezand. \Oppervlak: geglazuurd. \Oppervlak: glad. \Oppervlak: gestructureerd. \Oppervlak: gengobeerd \Oppervlak..... 10# \Druksterkte (N/mm2): ..... \Genormaliseerde druksterkte (N/mm2): ..... 11# \Categorie actief oplosbare zouten: S 0. \Categorie actief oplosbare zouten: S 1. \Categorie actief oplosbare zouten: S 2. OPMERKING: De Nederlandse baksteen voldoet vrijwel altijd aan de hoogste klasse S2 12# \Wateropneming (% m/m): ..... 13# \Initile wateropzuiging (kg/m2.min): ..... 14# \Vorstbestandheid (BRL 1007+prTS 772-22): klasse F0. \Vorstbestandheid (BRL 1007+prTS 772-22): klasse F1\Vorstbestandheid (BRL 1007+prTS 772-22 en NEN2872): klasse F2/C \Vorstbestandheid (BRL 1007+ NEN-EN 1344 en NEN2872): klasse F2/D OPMERKING: In Nederland worden geen bakstenen geproduceerd voor gevelmetselwerk met klasse F1. De Nederlandse baksteen voldoet aan de hoogste Europese klasse F2. De toevoeging C en D verwijzen naar de NEN 2872. 15# \.Bruto volumieke massa (kg/m3): .. \ tolerantie D1 (10%) \ tolerantie D2 ( 5%) **)
46
16#
\KOMO productcertificaat \NLBSB certificaat **) 17# \Bouwstoffenbesluit: ja/nee **) 18# \bestemd voor schilderwerk ja/nee **) 19# \precisie metselwerk ja/nee..
**)
46
De productspecificaties 2,8, 16 t/m 19 zijn geen CE specificaties, maar zijn aanvullingen uit de BRL 1007. 156
Figuur 45: Voorbeeld aanwijzingen besteksschrijver
157
Bijlage S(informatief) verwerkingsvoorschrift

Wienerbergerxxi
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
verwerkingsvoorschrift Megamixxxii
176
177
178
verwerkingsvoorschrift Lijmxxiii
179
180
Bijlage T(informatief) CE-markering

CE markering metselbaksteen NEN-EN 771-1
Figuur 46:Voorbeeld behorende bij te leveren baksteen; niet algemeen geldend
181
CE markering Porisoxxiv
182
183
184
CE markering Blokkenlijm
185
186
187
188
CE markering metselmortelxxv
189
190
191
192
Bijlage U(informatief) Formatenxxvi

Belgi
Formaat (mmxmmxmm) Lengte Breedte Hoogte Boerkens Superboerkens Booms Brussels Brabant Charleroi Kustformaat Moduul 50 Moduul Moduul 65 Moduul 90 M (koffertje) 180 180 175 195 200 210 200 190 190 190 190 190 85 85 82 95 95 100 90 90 90 90 90 140 65 90 50 65 60 65 65 50 57 65 90 90
Nederlandxxvii
Formaat(mmxmmxmm) Lengte Lilliput II Goudse steen Lilliput I IJssel Juffertje Klamp Rijn Dordtse steen Brabantse steen Friese drieling Moduulformaat Moduulformaat Moduulformaat Vecht Waal Renova dik Waaldik Maas Engels Utrechtsplat Friese mop Rmer Waal* Frans Hilversums moduul F5 Euroformaat 150 155 160 160 175 180 180 180 180 184 190 190 190 210 210 210 210 210 214 215 225 217 240 220 220 225 tot 240 230 240 Breedte 70 72 75 78 82 85 87 88 88 84 90 90 90 100 100 100 100 100 102 102 109 103 115 105 105 108 tot 115 110 100 Hoogte 30 53 35 41 40 45 46 43 53 40 50 65 90 40 50 55 65 65 82 65 39 45 40 50 65 40 57 69
193
smal NF Romeins Kathedraal I Oud duits NF Limburgse steen Duits Nomaalformaat Kathedraal II Kloostermop I Campina Koffertje (poreuze st.) standaard Kloostermop 240 240 240 250 240 240 270 280 290 190 285 100 115 115 120 115 115 105 105 90 140 135 71 42 65 65 65 71 55 80 62 90 85
NEN-EN 771-1 xxviii

Nen 2489 is komen te vervallen en wordt vervangen door de Europese productnorm NEN-EN 771-1 ten behoeve van de CE markering. De maatafwijkingen worden voor CE markering gedeclareerd met de maattolerantie en de maatspreiding. Zie ook pagina 209
Maattolerantie
De afmetingen, de toleranties en de maatspreiding worden bepaald volgens NEN-EN 772-16 en aanvullingen in NEN- EN 771-1. De gemiddelde maat mag in de praktijk een waarde T1, T2 of Tm afwijken (groter of kleiner) van de opgegeven gemiddelde maat. De maat wordt bepaald volgens NEN-EN 772-16. Tolerantie klasse: voorbeeldberekening waalformaat 210*100*50 T1: 0,40 ( nominale maat )mm of 3mm afhankelijk welke de grootste is (6 * 4 * 3) T2: 0,25 ( nominale maat) mm of 2 mm afhankelijk wat het grootste is (4 * 3 * 2) of Tm: een afwijking in mm gedeclareerd door de fabrikant (mag ruimer of nauwer zijn dan de andere categorien). Voor het voorbeeld van het waalformaat mogen de gemiddelde afmetingen van de geleverde partij met tolerantieklasse T1, liggen tussen 204 en 216 voor de lengte, 96 en 104 mm voor de breedte en tussen 47 en 53 mm voor de hoogte. Voor tolerantieklasse T2 is dat voor lengte, breedte en hoogte respectievelijk tussen 206 en 214, 97 en 103 en tussen 48 en 52 mm. De fabrikant kan met Tm kleinere of grotere afwijkingen declareren.
Maatspreiding
De maat tussen de kleinste en grootste steen uit een partij (random 10 monsters uit partij) mag niet groter zijn dan de opgegeven maatspreiding. Maatspreiding klasse: voorbeeldberekening waalformaat 210*100*50 R1: 0,6 (nominale maat) mm 9*6*4 R2: 0,3 ( nominale maat) mm 4*3*2 of Rm: een maatspreiding in mm gedeclareerd door de fabrikant (kan ruimer of nauwer zijn dan de andere categorien) Voor het voorbeeld van een waalformaat mag in een monster van 10 stenen uit een partij het verschil in maat tussen de grootste en de kleinste steen voor lengte, breedte en hoogte niet meer bedragen dan respectievelijk 9, 6 en 4mm in maatspreidingsklasse R1 en 4, 3 en 2 mm in maatspreidingsklasse R2. De fabrikant kan met Rm kleinere of grotere afwijkingen declareren.
Nen 2489(vervallen)
194
Tabel 34:afmetingen volgens NEN 2489 (vervallen)
195
Bijlage V(informatief) Classificatie volgens DIN

Als inleiding voor Bijlage X(informatief) Indicatie metselwerkgewicht
Tabel 35:selectie van classificatie volgens DIN Mz Vollziegel HD
HLz
HochLochziegel
HD,LD
VMz
Vormauer-Vollziegel
HD
KMz
Vollklinker
HD
196
PHLz PlanHochlochZiegel LD, HD
KS P
Plansteine
KS Vb
KalkSandsteine-Verblender
PP
Porenbeton-Plansteine
Hbl
Leichtbetonsteine-Hohlblock
VbL-S
Leichtbetonsteine-Vollblock mit Schlitzen
197
Vn Betonstein-Vollstein
198
Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk47

Druksterkte karakteristiek van metselwerk in [N/mm2]
Kalkzandsteenxxix|48
Tabel 36:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het kalkzandsteen metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
M5 CS12:12 CS16:16 CS20:20 CS28:28 CS36:36 CS44:44
M10
M15
49
6,6 5,44 6,47 7,16 10,2 13,6 16,8 19,9
De rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk f d kan worden berekend door de karakteristieke waarde te delen door de materiaalfactor. Bij het rekenen met de Eurocodes is de materiaalfactor M gelijk aan 1,7.
Baksteenxxx|50
Tabel 37:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het baksteen metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
M5 5 10 15 20 25 30 2,55 4,01 5,22 6,29 7,27 8,19
M10 3,04 4,77 6,20 7,48 8,65 9,79
M15 3,04 5,27 6,86 8,28 9,57 10,77 3,44 5,79 7,85 9,74 11,51 13,20
47 48
In N/mm2 Perforatie <25% 49 Zie Bijlage pagina 137; deze geeft onder NEN een minimum van M12,5, doordat =0 in formule (3.1) heeft de sterkte van de Lijmmortel echter toch geen invloed bij kalkzandsteen ; NPR 9096-1-1:2010 gaat uit van druksterkte lijmmortel : 12,5 N/mm2 50 Perforatie <25% 199
Bijlage W(informatief) Sterkte van metselwerk
Betonsteenxxxi|51
Tabel 38:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het betonsteen metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
M5 5 10 15 20 25 30 2,55 4,01 5,22 6,29 7,27 8,19
M10 3,04 4,77 6,20 7,48 8,65 9,79
M15 3,04 5,27 6,86 8,28 9,57 10,77 3,14 5,66 7,99 10,21 12,34 14,41
Poriso Decoxxxii|52
Tabel 39:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het Poriso Deco metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
M5 10 4,01
M10 4,77
M15 5,27 5,79
vanaf muurdikte 100mm dragend toe te passen. De rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk f d kan worden berekend door de karakteristieke waarde te delen door de materiaalfactor. Bij het rekenen met de Eurocodes is de materiaalfactor M gelijk aan 1,7.
Poriso Stucxxxiii|53
Tabel 40:Karakteristieke waarde van de druksterkte van het Poriso Stuc metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
M5 15 5,22
M10 6,20
M15 6,86 7,85
De rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk f d kan worden berekend door de karakteristieke waarde te delen door de materiaalfactor. Bij het rekenen met de Eurocodes is de materiaalfactor M gelijk aan 1,7.
51 52
Perforatie <25% Geen perforatie 53 Geen perforatie 200

Porotherm Metselblokkenxxxiv|54
Tabel 41:Karakteristieke waarde van de druksterkte van Porotherm metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel
M5 PM20:18N/mm2 PM25:21N/mm2 4,89 5,41
M10 5,82 6,43
M15 6,44 7,12
De rekenwaarde van de druksterkte van het metselwerk f d kan worden berekend door de karakteristieke waarde te delen door de materiaalfactor. Bij het rekenen met de Eurocodes is de materiaalfactor M gelijk aan 1,7. Zie Tabel 2:Partiele factoren voor materiaaleigenschappen in Uiterste Grenstoestand|
Figuur 47: PLi
Porotherm Lijmblokken xxxv

Tabel 42:Karakteristieke waarde van de druksterkte van Porotherm Lijmblokken metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte
55
metselmortel
lijmmortel
PL25 :24N/mm2 PLI:?
6,48 ?
54 55
25%<Perforaties<55% 25%<Perforaties <55% 201

Cellenbeton xxxvi
Tabel 43:Karakteristieke waarde van de druksterkte van cellenbeton metselwerk fk in N/mm2 Genormaliseerde steen druksterkte metselmortel lijmmortel
2 3 4 5
1,44 2,04 2,60 3,14
Buigtreksterkte kalkzandsteenmetselwerk(TGB)
Figuur 48:Buigtreksterkte volgens NEN 6790
xxxvii
202
Minimale eis Buigtreksterkte fxk1,s | fxk2,s karakteristiek van metselwerk in [N/mm2]56
Kalkzandsteenxxxviii
Tabel 44:minimale waarde van de buigsterkte van het kalkzandsteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 57 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
fxk1,s | fxk2,s CS12:12 CS16:16 CS20:20 CS28:28 CS36:36 CS44:44 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79 0,20 | 0,79 0,20 | 0,79 0,20 | 0,79 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83 0,30 | 0,83 0,30 | 0,83 0,30 | 0,83 0,30 | 0,83
Groep 1 & specificatie in bestek fxk1,s | fxk2,s 0,60 | 1,00 0,60 | 1,00 0,60 | 1,00 0,60 | 1,00 0,60 | 1,00
Baksteenxxxix
Tabel 45: minimale waarde van de buigsterkte van het baksteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 58 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
5;10;15;20;25;30
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
Groep 1 & specificatie in bestek fxk1,s | fxk2,s 0,60 | 1,22
56
Tabel NB-2 van ontwerp NEN-EN 1996-3+C1 NB(nl) spreekt van een minimale eis, en hogere waarden voor lijmmortel bij steengroep 1 & aanvullende specificatie in het bestek. Aangenomen kan dan worden dat het absoluut minimum een rekentechnisch veilig uitgangspunt is. 57 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f fl;b;rep >= 1,5 N/mm2 58 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f fl;b;rep >= 2,0 N/mm2 203
Betonsteenxl
Tabel 46: minimale waarde van de buigsterkte van het betonsteen metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 59 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
5;10;15;20;25;30
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
Poriso Decoxli|60
Tabel 47: minimale waarde van de buigsterkte van het Poriso Deco metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 61 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
10
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
vanaf muurdikte 100mm dragend toe te passen.
Poriso Stucxlii|62
Tabel 48: minimale waarde van de buigsterkte van het Poriso Stuc metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 63 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
15
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
Porotherm Metselblokkenxliii|64
Tabel 49: minimale waarde van de buigsterkte van het Porotherm metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 65 buigtreksterkte milieuklasse 18;21 metselmortel lijmmortel
MX1&MX2 fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
overige fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
59 60
Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f Geen perforatie 61 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f 62 Geen perforatie 63 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f 64 25%<Perforaties<55% 65 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f 204
fl;b;rep
>= 2,0 N/mm2 >= 2,0 N/mm2 >= 2,0 N/mm2 >= 2,0 N/mm2
fl;b;rep
fl;b;rep
fl;b;rep
Porotherm Lijmblokken xliv

Tabel 50: minimale waarde van de buigsterkte van het Porotherm Lijmblokken metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 66 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
PL25;24N/mm2
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,79
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,83
Cellenbeton xlv
Tabel 51: minimale waarde van de buigsterkte van het cellenbeton metselwerk fxk1,s | fxk2,s in N/mm2 Minimale 67 buigtreksterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
fxk1,s | fxk2,s 2 >=3
fxk1,s | fxk2,s
fxk1,s | fxk2,s 0,20 | 0,45

68
fxk1,s | fxk2,s 0,30 | 0,45

69
Groep 1 & specificatie in bestek fxk1,s | fxk2,s 0,45 | 0,45 0,45 | 0,45
66 67
Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; buigtreksterkte f fl;b;rep >= 2,0 N/mm2 Overlappingslengte in het metselwerk >= 0,8 x muurdikte ; druksterkte cellenbeton f k,s >= 3,0 N/mm2 ; 68 Het is niet logisch dat de minimale eis voor lijmmortel < is dan de eis die besteksmatig omschreven zou moeten worden, eis aangepast 69 Het is niet logisch dat de minimale eis voor lijmmortel < is dan de eis die besteksmatig omschreven zou moeten worden, eis aangepast 205
Minimale eis karakteristieke waarde initiele schuifsterkte van metselwerk fvko,s in [N/mm2]70
Kalkzandsteenxlvi
Tabel 52:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Kalkzandsteen metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
f vko,s CS12:12 CS16:16 CS20:20 CS28:28 CS36:36 CS44:44 0,20
f vko,s 0,30
f vko,s 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20
f vko,s 0,30 0,30 0,30 0,30 0,30
Groep 1 & specificatie in bestek f vko,s 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60
Baksteenxlvii
Tabel 53:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Baksteen metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
5;10;15;20;25;30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
Groep 1 & specificatie in bestek f vko,s 0,60
Betonsteenxlviii
Tabel 54:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Betonsteen metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
5;10;15;20;25;30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
70
Tabel NB-3 van ontwerp NEN-EN 1996-3+C1 NB(nl) spreekt van een minimale eis, en hogere waarden voor lijmmortel bij steengroep 1 & aanvullende specificatie in het bestek. Aangenomen kan dan worden dat het absoluut minimum een rekentechnisch veilig uitgangspunt is. 206
Poriso Decoxlix|71
Tabel 55:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Poriso Deco metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
10
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
vanaf muurdikte 100mm dragend toe te passen.
Poriso Stucl|72
Tabel 56:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Poriso Stuc metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
MX1&MX2
overige
15
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
Porotherm Metselblokkenli|73
Tabel 57:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Porotherm metselblokken metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse 18;21 metselmortel lijmmortel
MX1&MX2 f vko,s 0,20
overige f vko,s 0,30
Porotherm Lijmblokken lii

Tabel 58:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van Porotherm Lijmblokken metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
PL25;24
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
71 72
Geen perforatie Geen perforatie 73 25%<Perforaties<55% 207

Cellenbeton liii
Tabel 59:minimale waarde van de initiele schuifsterkte van cellenbeton metselwerk f vko,s in N/mm2 Minimale initiele schuifsterkte milieuklasse metselmortel lijmmortel
MX1&MX2
overige
2,3,4,5
f vko,s 0,20
f vko,s 0,30
208
Bijlage X(informatief) Indicatie metselwerkgewicht

a.d.h.v. DIN 1055-1liv
Omdat in Eurocode verwezen wordt naar een EN voor bepaling eigenschappen per product, is hier getracht inzicht te krijgen in maximale en minimale gewichten van steen+mortel. In Mauerwerksbau Aktuell 2011 is conform DIN een code aan het soort 3 steen toegekend. In metselwerk zijn deze soms als lage dichtheid LD[<=1 g/cm ] en soms als hoge sichtheid HD[>=1,2 3 3 g/cm ] verkrijgbaar. Deze steinrohdichte in g/cm Deze steinrohdichte bepaalt tezamen met de mortel het gewicht van metselwerk (inclusief voeg en normale vochtgheid)
lv
Tabel 60:Mauerwerk aus Kunstlichen Steinen(einschliesslich Fugenmortel und ublicher Feuchte) Steinrohdichte
74
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
2.2
2.4
in g/cm 3 Gewicht kN/m bij Normalmortel 3 Gewicht kN/m bij Leicht- und Dunnbettmortel
10
11
12
14
16
10
11
13
15
16
18
20
22
24
Tabel 61:Rohdichteklassen und haufig verwendete klassen in Deutschland Mauerstein Steinrohdichte 3 in g/cm 3 kN/m 75 Metselwerk Mz HLz VMz KMz PHLz Kalkzandsteen KS P KS Vb Cellenbeton PP Lichtbeton Hbl VbL-S Beton Vn
lvi
0.4 6
0.5 7
0.6 8
0.7 9
0.8 10
0.9 11
1.0 12
1.2 14
1.4 16
1.6 16
1.8 17
2.0 20
2.2 22
2.4 24
Indicatie metselwerkgewicht a.d.h.v. NEN 6702lvii

kN/m Metselwerk Kalkzandsteen Poriso gasbeton gipsblokken tegels
3
10
11
12
14
16
16
17
20
22
24
74 75
Klasse Steinrohdichte N van 1.0 g/cm staat voor gemiddelde dichtheid (droog) tussen 0.91 en 1.0 g/cm Metselwerk, geeft het totale bereik, de codes slechts van een enkel type als voorbeeld, tabel is NIET compleet 209
Bijlage X(informatief) Indicatie metselwerkgewicht
Bijlage Z(normatief) Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990/1991/1996 lviii De bijlage is opgenomen in Diktaat EC: definities en symbolen
210
Bijlage Z(normatief) Termen, definities en symbolen NEN-EN 1990/1991/1996
Bibliografie
http://www.brick.org.uk/Image%20Gallery fotogalerij http://www.brick.org.uk/publications/structural-brickwork.html NEN-EN 1996-1-1 NEN-EN 1996-1-1+C1 NB(nl) [in ontwikkeling] NPR9096-1-1 Praktijkrichtlijn Steenconstructies Eenvoudige ontwerpregels, gebaseerd op NEN-EN 1996-1-1 (inclusief nationale bijlage) [in ontwikkeling] Mauerwerk kompakt ISBN978-3-8041-1825-6
Erhard Gunkler , Harald Budelmann
Nederlandse mortel organisatie

www.nemo.nl
Tabellen voor bouw- en waterbouwkunde

k.j. Bried & R.Blok
Infobladen KNB
http://www.knb-baksteen.nl/infobladen/ http://www.betrouwbaarbaksteen.nl initiatief van KNB
Polytechnisch Zakboek ISBN 978 90 6228 770 3

Tweeenvijftigste geheel herziene druk, samengesteld onder hoofdredactie van prof. Ir. F. van Herwijnen e.a.
The concrete centre:1.Introduction to Eurocode 6 J.J. Roberts en O. Brooker

http://www.eurocode6.org/Published%20support%20material/Final%2014494%20%2811793%29%20Masonry%201%20Introduction%2019%20Jan.pdf
The concrete centre:2.Vertical resistance J.J. Roberts en O. Brooker

www.eurocode6.org/Published%20support%20material/Final%2014495%20%2811802%29%20Masonry%202%20Vertical%2019%20Jan.pdf
The concrete centre:3.Lateral Resistance J.J. Roberts en O. Brooker

http://www.eurocode6.org/Published%20support%20material/Final%2014496%20%2811841%29%20Masonry%203%20Lateral%2019%20Jan.pdf http://www.ekbouwadvies.nl/materialen/nietgebakkensteen/binnenwanden.asp
Design of Masonry Structures According Eurocode 6-- Prof. em. Dr.-Ing. Wieland Ramm Technical University of Kaiserslautern
http://www.pg.gda.pl/cure/docs/eurocodes/prof_ramm.pdf
http://www.brick.org.uk/publications/brick-bulletin.html HANDBOEK BAKSTEENMETSELWERK www.baksteen.be
Belgische Baksteenfederatie http://www.bbri.be/antenne_norm/eurocodes/pdf/publ_BBRI/WTCB_Tijdschrift_2001_1_p21.pdf http://www.bbri.be/antenne_norm/eurocodes/pdf/publ_BBRI/WTCB_Tijdschrift_2001_2_p19.pdf belgische WTCB gewapend metselwerkartikelen publicaties op: http://www.bbri.be/antenne_norm/eurocodes/nl/publications/intern/bbri2.html http://eurocodes.jrc.ec.europa.eu/showpage.php?id=334 "Eurocode 6: Background and applications" workshop 2-3 April 2009, Brussels http://eurocodes.jrc.ec.europa.eu/doc/WS2009/Eurocode6_2009.zip Download presentations other Eurocodes on: http://eurocodes.jrc.ec.europa.eu/showpage.php?id=332
Bronverwijzing eindnoot
i
www.stapelbouw.net/eurocode.htm d.d. februari 2011 ; ir. Simon Wijte over cursus:Cursus Eurocode 6, constructies van metselwerk ii http://www.bouwkwaliteit.nl/imgcms/CE_notitie_voor_website_SBK.pdf KOMO CERTIFICATIE EN DE CE-markering VAN BOUWPRODUCTEN iii http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ce-markering-bouwproducten/documenten-en-publicaties/publicaties-pb51/cemarkering-voor-bouwmaterialen.html Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Bouwregelgeving Juni 2002 CE-markering voor bouwmaterialen , Uw toegang tot de europese markt iv Delen zijn overgenomen uit: NEN-EN 1996 en/of Nationale Bijlage v Delen zijn overgenomen uit: NEN-EN 1991-1-7 en/of Nationale Bijlage vi Cursus PAO:NEN-EN1990/1991 vii NEN-EN 1996-1-1+C1:2011/NB (concept) viii http://www.euroblok.nl/downloads/ikob-bkb/url_pbl0357.html#4 ; PBL 0357 Uitvoeringsrichtlijn metselwerkconstructies Baksteen, bouwblokken en -stenen van beton, cellenbeton en kalkzandsteen Publicatie Nr. : PBL0357/98 Datum uitgifte : 199808-01; Datum wijzigingsblad : 2003-12-08 Uitgever : IKOB-BKB ix Mauerwerk Kompakt Gunkler Budelmann ISBN978-3-8041-1828-6 tabelle 3.49 x http://www.nemo.nl/download/verw.pdf xi http://www.hro.mroos.com/userfiles/uitvoeringsrichtlijnen_metselwerk.pdf ; UITVOERINGSRICHTLIJN METSELWERKCONSTRUCTIES Baksteen, bouwblokken en -stenen van beton,cellenbeton en kalkzandsteen. BKB Publikatie Nr. PBL0357/98 Datum uitgifte : 1998-08-01 xii NEN6790:2005 xiii http://www.sbr-info.nl/ xiv http://www.ekbouwadvies.nl/ xv NEN 2489, tabel 3 xvi http://www.ekbouwadvies.nl/ xvii Bron: Handboek gevelisolatie xviii Bron: NPR 2068 xix Bron: www.Baksteen.be xx KNB info 23 Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten, Tel. 026 - 3845630 xxi http://www.wienerberger.be/servlet/Satellite?pagename=Wienerberger/WBArticle/PrintArticle05&c=WBArticle&cid=114830043 4140&sl=wb_be_home_nl# xxii http://www.terraq.nl/PDF%5C2%5CVerwerkingsadviezen.pdf ; verwerkingsvoorschrift megamix xxiii http://www.bouwtechniekonline.nl/fileadmin/bouwtechniekonline/Calduran_5A_Productblad_lijmmortel.pdf & http://www.weber-beamix.nl/uploads/tx_weberproductpage/BL_366_NL.pdf xxiv http://www.wienerberger.nl/servlet/util/getDownload.jsp?blobtable=WBDownload&blobcol=urlimageupload&blobkey=id&blobw here=1223880155915&blobheader=multipart/octet-stream&blobheadername1=ContentDisposition&blobheadervalue1=attachment;filename=PorisoIKB1372-08.pdf&sl=wb_nl_home_nl xxv http://www.beamix.nl/bouwadvies/library/322-Metselmortel-NL.pdf xxvi Ontvangen van "http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_baksteenformaten" xxvii Wikipedia, aangevuld met Baksteen formaten ir. J.A. Kooren, arch bna xxviii Baksteen formaten ir. J.A. Kooren, arch bna xxix http://www.bouwtechniekonline.nl/uploads/media/bijsluiter_druksterkte.pdf Folder: VNK vereniging nederlands kalkzandsteenplatform, Nieuwe benaming van druksterkte van kalkzandsteen ; aangepast a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 19963+C1:2011/NB:2011 xxx a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xxxi a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xxxii www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoDeco xxxiii www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoStuc xxxiv www.wienerberger.nl: Porotherm Metselblokken PM20 & PM25
xxxv
Ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 www.wienerberger.nl: Porotherm Lijmblokken PL25& PLI xxxvii http://www.calduran.nl/uploads/media/Calduran_1A_producteigenschappen_01.pdf xxxviii ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xxxix a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xl a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xli www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoDeco xlii www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoStuc xliii www.wienerberger.nl: Porotherm Metselblokken PM20 & PM25 xliv Ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xlv www.wienerberger.nl: Porotherm Lijmblokken PL25& PLI xlvi ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xlvii a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xlviii a.d.h.v. ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 xlix www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoDeco l www.wienerberger.nl: Porotherm PorisoStuc li www.wienerberger.nl: Porotherm Metselblokken PM20 & PM25 lii Ontwerp NEN-EN 1996-3+C1:2011/NB:2011 liii www.wienerberger.nl: Porotherm Lijmblokken PL25& PLI liv Bauen in Wei isbn 978-3-89932-224-8 Hee, Schneider, Schoch ; Mauerwerksbau aktuell 2011 isbn 978-.-89932-287-3 Schneider, Sahner, Rast lv 1.2.1 pagina C.1 van Bauen in weiss lvi Tafel B.1.8 Mauerwerksbau aktuell 2011 lvii NEN 6702:TGB Algemeen, belastingen en vervormingen lviii Termen, definities en symbolen zijn overgenomen uit NEN-EN1990,NEN-EN1991,NEN-EN1996-1-1;NEN-EN1996-1-2; en Nationale Bijlage
xxxvi

Diktaat EC6 Metselwerk I

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Diktaat EC6 Metselwerk I

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Diktaat EC6 Metselwerk I

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Diktaat EC6 Metselwerk I: tabellen en formules

bewerking van NEN-EN 1996-1-1 Inclusief Nationale Bijlage (nl)

Publicatiedatum: april 2011 Ir. R.A.J.M. Mom

Ir. R.A.J.M. Mom April 2011

Figuur 2:CE-markering verkregen op basis van ETA

Wettelijk kader - Europa

Betrekking hebbend op:

Classificatie brandwerendheid van bouwconstructies en bouwdelen

NEN-EN 1996-1-1+C1 NB(nl)

NEN-EN 1996-2:2009 en NEN-EN 1996-3:2009 en

NEN-EN 1996-3+C1 NB(nl) Nationalen bijlae bij NEN-EN 1996-3+C1 Eurocode 6

Steenconstructies - Eenvoudige ontwerpregels, gebaseerd op NEN 6790:2005

Nationale bijlage voor EN 1996-1-1

Wettelijk kader Normatief / Informatief

Wettelijk kader Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels

Wettelijk kader vertaling van Shall

1.1.2 Onderwerp en toepassingsgebied van deel 1-1 van Eurocode 6

metselwerk dat is gewapend met een materiaal anders dan staal.

1.1.3 Overige delen van Eurocode 6

de bouwmaterialen en -producten zoals gespecificeerd in EN 1990 of in EN 1991 tot en met EN 1999 of in de

de constructie zal degelijk worden onderhouden;

1.4 Onderscheid tussen beginselen en toepassingsregels

1.5 Termen en definities

1.6 Symbolen NEN-EN 1996-1-1

2 Grondslagen voor ontwerp en berekening

een grenstoestandontwerp tezamen met de partile-factorenmethode zoals beschreven in EN 1990;

Figuur 3:Figuur C3 - Verband tussen afzonderlijke partile factoren NEN-EN 1990

belastingen zoals beschreven in EN 1991;

Kalkzandsteen Betonsteen Cellenbetonsteen Kunststeen Holle glazen steen Aardewerk

Tabel 1: Tabel A.2 - Bouwmaterialen Metselwerk - NEN-EN 1991-1-1: Algemene Belastingen

de regels voor combinaties beschreven in EN 1990;

de beginselen en toepassingsregels zoals gegeven in deze EN 1996-1-1.

2.4 Toetsing door middel van de methode van de partile factoren

Figuur 5:karakteristieke waarde weerstandzijde(R) ; gemiddelde waarde, karakteristieke waarden en rekenwaarde

2.4.2 Belastingscombinaties 2.4.3 Uiterste grenstoestanden

M van constructies in gevolgklasse

Metselwerk vervaardigd met:

CC2 & CC3

Stenen van categorie I, prestatiemortel 8

Stenen van categorie I, mortel op samenstelling 9

Stenen van categorie II, willekeurige mortel 10

Verankering van wapeningsstaal

Wapeningsstaal , voorspanstaal en lintvoegwapening volgens NEN-EN 845-3

Nevenproducten volgens NEN-EN 845-1 en NEN-EN 845-2

Tabel 2:Partiele factoren voor materiaaleigenschappen in Uiterste Grenstoestand |

vormmethode toepassing zie

vormbaksteen/strengperssteen/stempelperssteen/handvormsteen 12 binnenmuur- / buitenmuur- / hogedruksteen

Bijlage U(informatief) Formaten

Bijzonder gebakken metselstenen

kalkzandstenen overeenkomstig EN 771-2; Type en benamingen naar:

stenen:100,102,150,214mm blokken:67,100,120,150,214,300mm Calduran hoogbouwelementen 175;214;250;300mm[CS36;44 op aanvraag]

betonstenen (met normaal en licht toeslagmateriaal) overeenkomstig EN 771-3;

eenzijdig schoon, tweezijdig schoon, splitblok, gewassen

gehouwen blokken van natuursteen overeenkomstig prEN 771-6 1;

groep 3 Verticale gaten

Volume van alle gaten (% van het brutovolume)

elk van verschillende gaten 25 lijf 5 schil 6

Gedeclareerde waarde van de dikte van het lijf en de schil (mm)

Geen eisen baksteen kalkzandsteen beton