UNIVERZITET U ISTONOM SARAJEVU SAOBRAAJNO-TEHNIKI FAKULTET DOBOJ

SEMINARSKI RAD
Tema: Miljenje vozaa o ideji droga testa

Predmet: Saobraajna psihologija Asist.:

Student:

Doboj, 2007

Sadraj:
I Uvod 1.1. Uvod 1.2. Teorija II Metodologija 2.1. Predmet istraivanja 2.2. Ciljevi 2.3. Hipoteze 2.4. Varijable 2.5. Instrumenti 2.6. Procedura i uzorak III Rezultati IV Zakljuak V Literatura VI Prilozi

I Uvod
1.1. Uvod Potekoe vezane uz zloupotrebu droga predstavljaju transkulturalni fenomen i jedan od gotovo nerjeivih problema savremenog svijeta. Po posljedicama koje uzrokuje pojedincu, porodici i zajednici, smatra se jednim od najteih sociopatolokih pojava dananjice. Iako meunarodna javnost ulae sve vie napora i novca kako bi se suprostavila ilegalnoj trgovini drogama, te usavrio pristup prevenciji, lijeenju i rehabilitaciji ovisnika, jo uvijek nisu postignuti rezultati koji bi svjedoili smanjenju te pojave. Naprotiv, broj ovisnika o drogama pokazuje porast i u onim zemljama, irom svijeta, koje donedavno nisu imale slinih briga. U Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini ne postoje validne sveobuhvatne znanstvene studije koje bi precizno pokazale epidemioloko stanje vezano za drogu i druge ovisnosti. Pojedinana istraivanja i indirektni pokazatelji govore da se poslednjih dvadeset godina, a posebno nakon proteklog rata biljei znaajno poveanje broja osoba koje eksperimentiu ili su ovisnici o drogama ili drugim psihoaktivnim supstacama. Obzirom na znaajnost problema namee se, kao trajni zadatak, ukljuenje u Evropske Akcione Planove borbe protiv narkomanije i drugih ovisnosti. Jo u predratnom periodu postojao je naglaen problem upotrebe droge i psihoaktivnih supstanci u RS i BIH, sa registriranih 1 450 narkomana i realnom pretpostavkom da je neregistrovanih uivaoca opojnih droga bilo tri puta vie. Iako trenutno u redovitom zdravstveno-statistikom sistemu nedostaju podaci o stvarnom broju narkomana, odnosno ovisnika o psihoaktivnim supstancama. Rat koji je protekao u RS i BiH izazvao je teka stradanja stanovnitva i iza sebe ostavio razaranja i bijedu. Ratni zloini okrutno se oitavaju u brojkama od 200 000 mrtvih i nekoliko stotina hiljada prognanih. Izvjetaj Zavoda za javno zdravstvo RS i BiH, govori o 634 250 izbjeglih i 501 000 raseljenih osoba. Ne smije se zaboraviti da 200 000 mrtvih znai vie od 1 000 000 oaloenih, a da preko milion raseljenih, izbjeglih i prognanih znai, skoro, isto toliko osiromaenih, napaenih, obespravljenih i nadasve ojaenih ljudi, ije e ljudske tragedije trajati narednih godina i desetljea. Njihovi ivotni putevi su ispresijecani, promijenjeni, a njihov ivotni standard esto sveden na nivo pukog egzistiranja i permanentne borbe i rada da bi se preivjelo. Po podacima SZO na teritoriji RS i BiH vie od milion ljudi pati zbog psihikih poremeaja vezanih uz teku ratnu traumu, a gotovo cjelokupno stanovnitvo je na odreen nain psihofiziki traumatizirano. Tako da u ratnim sukobima najvie stradavaju mladii u najboljim godinama ivota i najproduktivnijoj dobi za rad, proizvodnju i stvaralatvo, postajui doivotnim invalidima nesposobnim za rad i usmjerenim na socijalna primanja, temeljem ratnih zasluga.

S druge strane, rat je stvorio besperspektivno drutveno stanje zbog kojeg se drugi dio mlade populacije iseljava u strane zemlje. Razoreno i jednim dijelom onesposobljeno gospodarstvo, veini njenih stanovnika, ne moe stvoriti materijalnu osnovu za pristojan ivot. Drutva u prijelazu, kao to je nae, obiljeena su velikim drutvenim promjenama, kao to su poveana socijalna mobilnost, vrlo brza urbanizacija i slom tradicionalnih drutvenih vrijednosti. Savremeno drutvo i njegove ustanove odbacuju pojedinca ili skupine koje posustaju u svakodnevnoj borbi za materijalnim dobrima i drutvenim poloajem. Sve se manje dri do moralnosti. Sve je vie onih koji ispadaju iz mree sustava socijalne sigurnosti i ulaze u podruje socijalne nesigurnosti i neizvjesnosti. Prekomjerno pijenje alkohoholnih pia i uzimanje opojnih droga, kao izraz bijega iz te i takve stvarnosti i drutvenih potekoa, karakteristino je za nae drutvo i dananju civilizaciju. Uloga porodice, kao izvorne ljudske zajednice, danas je zbog navedenih primjera bitno drukija, te ona tee funkcionie i ee zakazuje u svojim zadacima. Takva porodica stvara mlade sa problemima, mlade koji izlaz trae u neformalnim drutvenim skupinama vrnjaka ili odraslih sa rizinim ponaanjem, te zapadaju u ovisnost o psihoaktivnim supstancama, kriminal, prostituciju, itd. Narkomanija je poremeaj u organizmu izazvan psihikom i fizikom ovisnou od narkotinih sredstava ( droga ). Ta psihika i fizika ovisnosto uzimanju droge ogleda se u takvoj potrebi za uzimanjem istih jedan dui vremenski period. Droge su prirodna ili vjetaka sredstva koja znaajno utiu na nervni sistem, psihike procese i ponaanje. Uticaj droge na nervni sistem i psihike procese ogleda se u sledeem: ponaanje je individualno, tj. droga i narkotici nemaju isti uticaj na sve ljude; kod nekih moe da izazove vee posljedice, a kod nekih manje. To znai da uticaj (neke) droge zavisi i od linosti koja je uzima, a posebno od njene fizike konstrukcije, zdravstvenog stanja, trenutnog raspoloenja i socijalne situacije. Poetno zadovoljstvo koje se javlja kasnije postaje ivotna muka i tragedija. Ba zbog tog poetnog zadovoljstva kod uzimanja narkotika i povremenog poputanja i slabljenja anksioznosti i uznemirenosti, osoba biva zavedena. Ona postaje neaktivna i manje zainteresovana za zbivanje u svojoj sredini. Nakon takvog mirnog i blaenog perioda postepeno nastupaju promjene usled djelovanja sve vee koliine droge i usled sve veih tekoa da se ta droga nabavi. Narkotici stvaraju i psihiku i fiziku zavisnost. Osoba pone da doivljava nepodnoljive psihike tegobe, malaksalost, greve, uznemirenost, a esto i paniku, ako nema droge. U ovakvim sluajevima pogorava se ne samo psihiko i fiziko stanje, ve se doivljava i moralni pad. Osoba ovisna o drogi pristae da uradi bilo ta, i pogazie sve moralne i zakonske norme, samo da bi dola do narkotika. Uzroke narkomanije treba traiti u optim uslovima sredine u kojoj pojedinac ivi, ali i u neupjenosti da se rijee neki lini problemi i neadekvatno reagovanje na neuspjehe u koli i ivotu. Uzimanju droge su naroito sklone male osobe koje na taj nain ele da odre svoju samostalnost i neslaganje sa vladajuim normama ponaanja. Mlae ljude uvijek privlai neto o emu nemaju puno znanja, kao i to da se eli da se vidi da oni ne samo podravaju, ve i oponaaju one svoje vrnjake koji uzimaju drogu.

Mnogi mlai ljudi koji su probali drogu su imali pogrno uvjerenje da e lako prestati uzimati narkotike. Upravo zbog ovakvog miljenja mnogi su proli kroz najvee muke u elji da se oslobode ovisnosti. Izvjetaj iz bolnica podravaju da mnogi u tome nikada nisu uspjeli, ve su doivotno ostavi bolesni i invalidi, a mnogi zbog toga rano zavrili svoj mladi ivot. ak i tamo gdje se lijeenje pokazalo uspjenim, ostalo je otvoreno pitanje hoe li se oni ponovo vratiti uzimanju narkotika.

1.2. Teorija
Pod drogom se podrazuljeva svaka supstanca koja, unijeta u organizam, moe da izmjeni jednu ili vie njegovih funkcija izazivajui stanje fizike i psihike zavisnosti. Brojna su sredstva koja mogu izazvati ovisnost (razni medikamenti, barbirurati, sedativi, anksiolitici, amfetamini, stimulatori CNS opijati i opioidi, halucinogeni (LSD, marihuana, hai, ljepilo, itd.)). U svim zemljama se poveava upotreba raznih droga. U razvijenim zemljama oko 20% vozake populacije vozi pod uticajem ovih supstancija. Ta poveana potronja predstavlja sve veu opasnost po bezbjednost saobraaja zbog propratnih pojava, iji uticaji na vonju nisu dovoljno poznati. Ti propratni negativni uticaji droga koji slabe vozaku sposobnost zavise od vrste, koliina i brzine kojom se te droge metabolizuju u tijelu. Obino se njihovi uticaji javljaju tek poto je prolo njihovo osnovno dejstvo, pa se zato ne mogu primjetiti, a teko se procjenjuje koncentracija droga u urinu i krvi. U epidemiolokim studijama vozaa sa nezgodama deava se da vei procenat vozaa izjavljuje da je koristio drogu, dok hemijske analize ne potvruju takvo stanje. Osim toga, invididualna osjetljivost oteava dobijanje tane slike o povezanosti upotrebe droge sa nezgodama. Saobraajna policija Srbije nabavila je narkotest od nemakog proizvoaa prije dvije godine. Budui da je ovaj ureaj jo u fazi ispitivanja, nai saobraajci za sada imaju samo jedan primerak. Primena dreger testa za otkrivanje vozaa pod dejstvom opojnih droga jo je u eksperimentalnoj fazi. Primena dreger testa za otkrivanje vozaa pod dejstvom opojnih droga jo je u eksperimentalnoj fazi. Dreger test radi na osnovu uzorka pljuvake i za najvie 15 minuta mogue je utvrditi da li je osoba vozila pod dejstvom narkotika ili ne. Vrste droge koje dreger test prepoznaje su kanabis, benzo-dijazepini, kokain, opijati i amfetamini u koje spada i ekstazi. U okviru ovih vrsta ima vie podvrsta narkotika i ovaj test reaguje na sve njih. Postupak koji se obavlja na licu mesta traje od 10 do 15 minuta. Test se dri u ustima dok ne upije dovoljnu koliinu pljuvake koja moe da pokae da li u organizmu ima narkotika. Preciznije, na aparatu postoji senzor koji promenom boje pokae da je sakupljeno dovoljno pljuvake koja moe da pokae prisustvo droge. Tako natopljen, on se zatim vrati u leite aparata koji u roku od pet minuta pokazuje da li u organizmu ima droga i kojih ili je voza ist. Aparat izbaci traku, kao fiskalni raun, na kojoj pie koju je vrstu droge otkrio. Test reaguje i na vie droga istovremeno i sve ih zabelei. Prednost testa je i to to ne postoji opasnost od infekcije, kao i injenica da koncentracija pljuvake odgovara koncentraciji krvi. Takoe, jedna od pogodnosti dreger testa svakako je jednostavnost njegove primene. Bre je i jednostavnije uzorkovanje pljuvake nego mokrae, znoja, noktiju ili kose. Ipak, test ima i nedostataka. Ph vrednost pljuvake moe da utie na rezultate testa, isto kao i nain uzimanja uzorka, ukoliko se radi nestruno. Testu se povrgavaju osobe za koje policajac na osnovu spoljnog izgleda i ponaanja posumnja da upravljaju vozilom pod dejstvom narkotika. Pouzdanost ovog test je ak 98

%, pored toga ostavlja i pisani trag na koju drogu je reagovao.

U Republici Srpskoj, Doboju, se koristi Dipro Druglab, test na urin. DD test obezbjeuje brzo vizuelno otkrivanje prisustva sledeih supstanci u urinu: amfetamina, barbiturate, benzodiazepine, buprenorfina, kokaina, metafetamina, morfina, metadona, fenciklidina, triciklinih antideresiv i marihuane u ljudskom urinu u ovim ogranienim koncentracijama: 1000 ng/ml amfetamina, 300 ng/ml sekobarbitala (metabolite barbiturate), 300 ng/ml oksazepama (metabolit benzodiazepina), 10 ng/ml metamfetamina, 300 ng/ml metadona, 300 ng/ml morfina, 2000 ng/ml opijata, 25 ng/ml fenciklidina, 1000 ng/ml triciklinih antidepresiva, 50 ng/ml 11-nor-9-THC-9 COOH (THC) bez potrebe za korienjem instrumenata. DD test je imunoesej baziran na principu takmiarskog povezivanja. Supstance koje su moda prisutne u uzorku urina se takmie protiv njima odgovarajuih srodnoh supstanci, droga oko mjesta vezivanja na njihivom specifinom antitijelu. U toku testiranja, uzorak urina se pomjera prema gore djelovanjem kapilara. Droga, ako je prisutna u uzorku urina ispod graninog nivoa koncentracije nee preplaviti vezivna mjesta svog specifinog antitijela koja se nalaze na djelovima antitijela. Presvueni djelii antitijela e potom biti uhvaeni od strane imobilizirane srodne supstance tako da e se pojaviti linija u boji koja se nalazi u djelu test linija odreene droge. Obojena linija se nee pokazati u podruiju test linija ako je nivo droge na ili iznad svoje granine koncentracije, jer e preplaviti sva vezivna mjesta antitijela smjetena na sitinim djelovima antitijela. U ulozi kontrole same procedure, obojena linija e se uvijek pojavljivati u kontrolnom linijskom dijelu ukazujui na to da je dodata dovoljna koliina uzorka, te da je dolo do natapanja opne. DD test ne treba koristiti nakon isteka datuma trajanja. Test treba ostati u zapeaenom pakovanju do upotrebe. Svi uzorci su potencijalno tetni i sa njima se postupa na isti nain kao i sa infektivnim agensima. Koriteni test treba odbaciti u skladu sa federalnim, dravnim i lokalnim pravilima. Vlaga i temperature mogu tetno uticati na rezultate.

PSIHOFIZIOLOKI EFEKTI DROGE NA SPOSOBNOSTI VOZAA Droga djeluje na ovjekov organizam i na njegovu psihu. U prvom redu oteuje: 1. mozak (oko 99 %); 2. oteuje zubne desni; 3. oteuje plua; 4. slabi ruke (upala nerava); 5. jetra (85 % sluajeva); 6. crijeva; 7. polne lijezde (oko 90 %); 8. uzrokuje zamor i premor ruku 9. slabljenje nogu; 10. bolove u stomaku i smetnje; 11. poveanje slezene; 12. oteuje bubrege (70%) 13. eludac (60%); 14. srce (80%) Dijelovanje droge na tjelesne organe ovjeka (drhtanje);

Mentalni poremeaji i poremeaji ponaanja uzrokovani upotrebom psihoaktivnih supstanci registrirani u Primarnoj zdravstvenoj zatiti 1998-2000. Stopa na 100.000 stanovnika
Oboljenja/stanja 1998. Mentalni i poremeaji ponaanja uzrokovani upotrebom psihoaktivnih supstanci F11-F19 63,0 1999. 62,0 2000. 64,6

(Izvor podataka Federalni Zavod za javno zdravstvo; www.narkomanija.ba)

Izvjetaj o pruenim uslugama u ambulanti Odjeljenja za narkomaniju u periodu od 1.1.2001. Do 31.12.2001. godine.
Broj prvih pregleda Mukarci ene Broj kontrolnih pregleda Mukar ene ci 1247 272 Ukupno: 1519 Ukupno Mukar ene ci 1507 329 Ukupno: 1836 Uslug e 3912

260 57 Ukupno : 317

(Izvor podataka JU Zavod za alkoholizam i druge toksikomanije Kantona Sarajevo www.narkomanija.ba)

Upotreba sredstava ovisnosti (droga) uzrokuje obine i tee reakcije kod vozaa od alkohola. Znatno uslovljavaju poremeaj funkcionisanja nervnog sistema, krvotoka i metabolizma uopte. Organizam se iscrpljuje, nastaju ozbiljni intelektualni poremeaji. Gubi se kontrola nad sopstvenim postupcima, nastaju poremeaji opaanja u vremenu, prostoru, ne razlikuju se stvarnost od mate, nastupaju halucinacije i slino. Najmanja doza droge kod vozaa ve izaziva poremeaje u cjelokupnom funkcionisanju. Prvenstveno uslovljava naroito duevno zadovoljstvo, euforiju, blaenstvo, osjeanje na neto prijatno potiskujui iz svijesti ono to je neprijatno. estom upotrebom nastaje ovisnost psihofizika neophodnost stalnog uzimanja i izraeniji psihofiziki poremeaji. Nastaje poremeaj cjelokupne linosti (karaktera, temperamenta, volje, stavova, shvatanja i drugih crta linosti). Formira se psihopatska i sociopatska slika. Osobe postaju kolebljive, slabe volje, impulsivne, neobuzdane, nekontrolisane sa brojnim oblicima kriminogenog ponaanja. Posebno su opasne i razorne za okolinu ukoliko dou u poziciju da upravljaju vozilom kada nisu ispunjeni ni minimalni zdravstveni i psiholoki uslovi da to uspjeno obavljaju. Panju treba obratiti i na upotrebu raznih medikamenata kod vozaa koji dugotrajnom ili povremenom upotrebom smanjuju sposobnost vozaa za upravljanje vozilom (pospanost, oamuenost, pad psihomotornih aktivnosti, pasivnost i dr.). Porast upotrebe droga u raznim zemljama, posebno meu mlaim vozaima, privukao je panju o njihovom uticaju na bezjednost saobraaja. S obziromm na poznato dejstvo, oekivao se vei uticaj, ali podaci o doivljenim nezgodama pod uticajem droga nisu to potvrdila. To je uslovljeno nedostatkom epidemiolokih podataka o prisustvu droga kod vozaa u saobraajnim nezgodama. Marihuana i hai su najpoznatije psihoaktivne supstance koje dovode do pormjena u saznajnim funkcijama i emocionalne stabilnosti. Labratorijska prouavanja dejstva marihuane, koja se ee koristi meu mlaima, ukazuju na vidne uticaje, na razne funkcije u vezi sa vonjom. Pod uticajem marihuane javlja se odsustvo odgovora na signale i usporen proces obrade informacije i donoenja odluke. Dr Mira Kovaevi o zloupotrebi narkotika u naoj zemlji (asopis Politika): Svaki deseti graanin Srbije probao je drogu, a najvei broj njih marihuanu, rezultat je istraivanja Zloupotreba narkotika u Srbiji, koje je uraeno na uzorku od 10.690 stanovnika starosti od 15 do 59 godina. Ova studija je raena u junu 2006. godine po metodologiji Evropskog centra za praenje zloupotrebe narkotika, a rezultati govore da najvei broj osoba koje koriste narkotike ivi u Beogradu i Vojvodini. Po podacima iz ovog istraivanja, koje je realizovala agencija Strateki marketing, kontakt sa narkoticima u poslednjih godinu dana imalo je 3,7% od ukupnog broja ispitanika, a marihuana i ekstazi su droge za koje vlada najvee interesovanje na srpskom tritu narkotika.

10

Rezultati ove studije govore da je prosean uzrast kad se prvi put eksperimentie sa narkoticima 16 godina. U porodicama nieg socio-ekonomskog statusa prisutniji je alkohol, kae dr Mira Kovaevi, psihijatar iz Zavoda za bolesti zavisnosti i lan Republike komisije za borbu protiv narkomanije. Ona je dodala da ova studija nije dala odgovor na pitanje koliko u Srbiji ima narkomana i nije demantovala miljenja strunjaka raznih profila koji procenjuju da u naoj zemlji ivi izmeu 30.000 i 100.000 ovisnika, ali je istakla da iskustvo ljekara koji rade u bolnicama i zavodima za lijeenje bolesti ovisnosti govori da su dvije treine osoba koje zatrae pomo psihijatra heroinski zavisnici. Nije zanemarljiv ni podatak da je svaka peta ena u Srbiji u poslednjih godinu dana uzimala sedative i da je konstatovan porast uzimanja steroida kod mukaraca mlaih od 20 godina. Iako su marihuana i ekstazi droge koje se najee uzimaju, na tritu narkotika sve vee interesovanje vlada za amfetamin i kokain. Ilustracije radi, kokain je probalo 2,4% anketiranih osoba u naem istraivanju, a heroin 1,5% njih. Ona je takoe istakla da procenat korienja narkotika raste u mlaoj populaciji, starosti od 15. do 24. godine, i da tinejderi prvo eksperimentiu sa marihuanom i ekstazijem, dok se za kokain i heroin odluuju oko dvadesete godine ivota. Psiholog i rukovodilac ovog istraivanja Aleksandar Zori istakao je da je ova studija prvi put uraena u naoj zemlji i da veliina i reprezentativnost uzorka garantuju vrijednost dobijenih podataka. On je takoe napomenuo da ova studija ima poseban znaaj, jer omoguuje poreenja sa drugim zemljama u Evropi, u kojima se rade istraivanja po istom metodolokom obrascu.

11

II Metodologija
2.1. Predmet istraivanja
Odluka za ovu temu proizilazi zbog sve veeg broja ovisnika; iroka definicija pojma ovisnosti odnosi se na drogu, alkohol, duvan, itd. Predmet istraivanja je ispitati upoznatost vozaa sa droga testom, kao i njihovo prihvatanje ovog testa, a sve ovo u cilju to bezbjednijeg odvijanja saobraaja.

2.2. Ciljevi
1. Utvrditi koliko su vozai upoznati sa droga testom? 2. Utvrditi koliko njih smatra da ovaj test treba uvesti prilikom kontrole saobraaja? 3. Utvrditi koliko pol i starosna dob utiu na prihvatanje ovog testa?

2.3. Hipoteze
1. Oekuje se da e vozai u 50% sluajeva biti upoznati sa pojmom droga testa. 2. Oekuje se da od njih 50%, koji su upoznati sa droga testom, 30% prihvati ovaj test prilikom kontrole saobraaja. 3. Oekuje se da e osobe enskog pola u veem procentu prihvatiti droga test, nego osobe mukog pola. Takoe, oekuje se da e starosna dob uticati na prihvatanje ovog testa.

2.4. Varijable:
Nezavisne (pol, starosna dob, iskustvo, upoznanost) Zavisne (prihvatanje droga testa pri kontroli saobraaja).

2.5. Instrumenti:
Anketa se sastoji od 12 pitanja (4 pitanja sociodemografskog karaktera, a ostalih 8 pitanja se odnosi na upoznanost, miljenje i prihvatanje droga testa), koja obuhvata prikupljanje podataka usled posmatranja 60 sluajno odabranih vozaa u toku jednog mjeseca (30 osoba enskog pola i 30 osoba mukog pola), a sve u cilju dokazivanja njihovog prihvatanja i miljenja o droga testu. Za prikupljanje podataka koriten je, prvenstveno, razgovar.

12

2.6. Procedura i uzorak:

Uzorak ini 60 lica sluajno odabranih graana grada Doboja (vozai, razliitog pola, starosti, obrazovanja, iskustva, ekonomskog stanja). Procedura je trajala mjesec dana, tako to je saobraajna policija vrila kontrolu saobraaja i omoguila mi da vrim ispitivanje. Iz samog razgovora se moglo primjetiti da vozai nemaju dovoljno znanja o droga testu. S obzirom da je ispitano 30 osoba enskog pola i 30 osoba mukog pola, injenica je, da su ene zainteresovanije za uvoenje ovog testa prilikom kontrole saobraaja. Ipak, ostale sociodemografske karakteristike (godina starosti, iskustvo, upoznatost, itd.), ukazuju na to da ispitani vozai nisu sigurni u pouzdanost ovog testa i da nebi prihvatili da se uvede u redovnu kontrolu saobraaja. Mjesto istraivanja je Doboj, a vrijeme od 26. 03. do 27. 04.2007 godine.

13

III Rezultati

OSOBE ENSKOG POLA Upoznatost Do 20 godina Preko 20 godina Ukupno

DA 14 DA 7 21 Tabela br. 1 Dobijeni rezultati (tabele br. 1) nam govore da je upoznatost osoba enskog pola sa pojmom droga testa do 20 godina 46,6%, dok je negativno odgovorilo 20% na ovo pitanje, a upoznatost enske populacije preko 20 godina je 23,3%, dok je neupoznato 10%; to znai da je njihova ukupna upoznatost 70%, a 30% je neupoznato sa pojmom ovog testa. NE 6 NE 3 9

OSOBE ENSKOG POLA Prihvatanje Do 20 godina Preko 20 godina Ukupno

DA 12 DA 6 18 Tabela br. 2 Dobijeni rezultati (tabela br. 2) ukazuje na to da je prihvatanje droga testa prilikom kontrole saobraaja od strane osoba enskog pola do 20 godina 40%, dok je 26,6% protiv uvoenja ovog testa; kod osoba preko 20 godina prihvatanje je 20%, a protiv ovog testa je 13,3% njih. Ukupno prihvatanje ovog testa je 60%, a protiv njegovog uvoenja je 40% enske populacije. NE 8 NE 4 12

14

OSOBE MUKOG POLA Upoznatost Do 20 godina Preko 20 godina Ukupno

DA 3 DA 12 15 Tabela br. 3 Iz dobijenih rezultata (tabela br. 3) moemo vidjeti da su osobe mukog pola do 20 godina upoznati sa droga testom 10%, dok negativno odgovorilo 30%; osobe mukog pola preko 20 godina su upoznati 40%, a neupoznatost je 20%. Ono to se moe zakljuiti iz tabele br. 3 je to, da je njihova upoznatost, odnosno neupoznatost 50%. NE 9 NE 6 15

OSOBE MUKOG POLA Prihvatanje Do 20 godina Preko 20 godina Ukupno

DA 1 DA 8 9 Tabela br. 4 Dobijeni rezultati (tabela br. 4) pokazuju da je prihvatanje droga testa od strane osoba mukog pola do 20 godina 3,3%, a protiv uvoenja ovog testa je 36,6%, dok je prihvaenost kod osoba preko 20 godina 26,6%, protiv je 33,3%; ukupno prihvatanje droga testa prilikom kontrole saobraaja je 30%, a protiv je 70% muke populacije. NE 11 NE 10 21

15

IV Zakljuak
Obzirom da su bolesti ovisnosti sve sloeniji i opasniji oblik socijalne pedagogije i u naoj sredini, a zbog velike vjerovatnoe poveanja ovih ovisnosti, u budunosti je neophodna multidisciplinarna i multisektorijalna saradnja. injenica je da bi uvoenje droga testa omoguilo manji broj saobraajnih nesrea, pod dejstvom psihoaktivnih supstanci, kao i da graane treba upoznati sa pojmom ovog testa, ime bi se, posebno meu mlaim vozaima, privukla panja o njihovom uticaju na bezbjednost saobraaja. U cilju procjene veliine problema konzumiranja supstanci koje izazivaju ovisnost psihoaktivne droge i druge tetne supstance neophodno je provoditi redovne istraivake studije, posebno u ciljanim populacionim skupinama. Istovremeno potrebno je podravati umreavanje i koordinaciju sakupljanja podataka iz istraivakih studija i iz zdravstvenih ustanova (Registri uivaoca opojnih droga). Objedinjavanje baza podataka na ovaj nain omoguilo bi formiranje indikatora zdravstvenih ishoda u cilju monitoringa i evaluacije uspjenosti programa. Mjere prevencije: Primarna prevencija ovisnosti ima najvaniju ulogu, od svih oblika prevencije. Efikasno suprotstavljanje ovom problemu podrazumijeva ukljuenje svih lanova drutva, to podrazumijeva jedinstven stav u poruka da je koritenje droga loe i opasno. Sekundarna prevencija ukljuuje rano otkrivanje ovisnika, postavljanje dijagnoze i rad na motivaciji za lijeenje, te efikasno i kratkotrajno lijeenje. Rano okrivanje i prihvatanje lijeenja je od posebnog znaaja za uspjeno suzbijanje bolesti ovisnosti. Ne treba ni naglaavati da su rezultati lijeenja bolji ako se ono ranije zapone, prije nego to se razviju psihika i fizika ovisnost, a najbolje je zapoeti lijeenje kada je osoba u eksperimentalnoj fazi. Tercijarnu prevenciju ine lijeenje i psihosocijalna rehabilitacija otkrivenih sluajeva ovisnika koji se sprovode u zdravstvenim centrima za lijeenje.

16

V Literatura:
1. www.narkomanija.ba 2. Alluisi,M.J.,Hogen, J.S., coates, G.D., Alluisi, E.A., 1978 3. Arbous, A., Kerrich, J.E. Accident statistics and the concept of accent proneness. Biometrics, 1951 4. Aleksandar Mili, (2007), Saobraajna psihologija, Grafiar, Doboj

17

VI Prilozi

ANKETA
1. Pol? M 2. Godina starosti? -do 20 godina -preko 20 godina 3. Stepen strune spreme? -osnovna kola -srednja kola -via kola -visoka kola 4. Koliko dugo ste voza? -do 5 godina

-do 10 godina
-preko 10 godina 5. Da li vam je poznato da saobraajna policija moe uputiti vozaa na droga test? DA 6. ta znate o ovom testu? -nita -neznatno -prosjeno -upoznat/a sam u potpunosti 7. Na koji nain ste dobili informacije o droga testu? -u zakonu -putem medija -neko od mojih prijatelja je bio upuen na taj test NE

18

8.Znate li koje posledice moe imati vonja pod dejstvom opojnih sredstava? -usporeni refleksi -izmjenjena percepcija -drskost za volanom -nepotovanje propisa 9. Gdje se vri testiranje ovog testa? -na licu mjesta -u policijskoj stanici -u zdravstvenoj ustanovi 10. Smatrate li da primjena ovog testa ima pozitivan efekat? DA NE 11. Smatrate li da bi bilo dobro da se ovaj test uvede, kao obavezan, prilikom kontrole saobraaja? DA -nita -neznatno -prosjeno -dovoljno -upoznato u potpunosti NE 12. Ima li graanstvo ima dovoljno informacija o ovom testu?

19