Afrikaanse Stylgids

Voorwoord Hierdie stylgids is n institusionele hulpmiddel vir bre aanwending binne die Universiteit van Pretoria. Dit is n voortgaande projek wat deur die Universiteit se Taaleenheid bestuur word. Die gids is n naslaanbron vir aspekte van taal wat dikwels verkeerd gebruik word. Daarbenewens verskaf dit die UP-konvensie in gevalle waar meer as een skryfwyse korrek is. Deur die UP-voorkeurskryfwyses te lys, kan taalpraktisyns toesien dat die taalgebruik in UP-dokumentasie konsekwent is en dat n ho standaard deurgaans gehandhaaf word. Die tweetalige woordelys (Afrikaans/Engels) bevat terme wat dikwels in publikasies en dokumente van die Universiteit voorkom. Die stylgids asook die woordelys sal op n deurlopende basis bygewerk word.

Kontakpersone Joanne Lombard Hoof: Taaleenheid joanne.lombard@up.ac.za Herculene Kotz Senior Taalpraktisyn: Taaleenheid herculene.kotze@up.ac.za

A AFKORTINGS EN AKRONIEME.............................................................................................................................................................................. 3 AFRIKATALE............................................................................................................................................................................................................ 5 B BRIEWE EN ADRESSE........................................................................................................................................................................................... 5 D DATUMS EN JARE.................................................................................................................................................................................................. 9 E ENKELVOUD EN MEERVOUD..............................................................................................................................................................................10 G GESLAG................................................................................................................................................................................................................. 11 GETALLE, SYFERS EN SIMBOLE........................................................................................................................................................................ 11 H HOOFLETTERS..................................................................................................................................................................................................... 13 I INTERNETVERWYSINGS..................................................................................................................................................................................... 16 K KURSIVERING....................................................................................................................................................................................................... 16 L LEES- EN SKRYFTEKENS.................................................................................................................................................................................... 19 Aandagstreep..................................................................................................................................................................................................... 19 Aanhalingstekens............................................................................................................................................................................................... 20 Afkappingsteken (apostroof)............................................................................................................................................................................... 22 Ampersand (&)....................................................................................................................................................................................................23 Asterisk (*).......................................................................................................................................................................................................... 23 Dubbelpunt......................................................................................................................................................................................................... 23

Ellips (weglaatteken)...........................................................................................................................................................................................24 Hakies................................................................................................................................................................................................................. 24 Kommapunt........................................................................................................................................................................................................ 25 Koppelteken........................................................................................................................................................................................................ 26 Solidus (skuinsstreep)........................................................................................................................................................................................ 29 LOS- OF VASSKRYF VAN WOORDE................................................................................................................................................................... 30 LYSTE.................................................................................................................................................................................................................... 30 P PROVINSIES EN NUWE PLEKNAME................................................................................................................................................................... 32 S SAMESTELLINGS MET EIENAME........................................................................................................................................................................ 33 SPASIES NA N PUNT........................................................................................................................................................................................... 34 T TELEFOONNOMMERS..........................................................................................................................................................................................34 TYD.........................................................................................................................................................................................................................34 U UNIVERSITEITE.....................................................................................................................................................................................................34 W WERKWOORDE.................................................................................................................................................................................................... 35 AANHANGSELS AANHANGSEL A: UP se fakulteite, departemente, skole, kampusse....................................................................................................................36 AANHANGSEL B: Suid-Afrikaanse universiteite.................................................................................................................................................... 37 AANHANGSEL C: UP-komitees............................................................................................................................................................................. 38 BIBLIOGRAFIE...................................................................................................................................................................................................... 39

A AFKORTINGS EN AKRONIEME AFKORTINGS UP-konvensie: Geen punte word by afkortings gebruik nie. Grade: Geen punte by grade: BA, BEd, BCom, ens Titels en voorletters: Geen punte by titels of voorletters nie: mnr, mev, me, dr, prof Indien geen punte, is daar geen spasie tussen voorletters nie: Dr AF Prinsloo. (Enigste uitsonderings is bronverwysings waar streng by voorskrifte van die Harvard-stelsel gehou word en die UP-jaarboeke waar punte wel by titels en voorletters gebruik word.) (Kyk ook Hoofletters: Titels, voorletters en vanne) Let op meervoudsvorme van die volgende: Afrikaans Engels Enkelvoud Meervoud Enkelvoud prof proff Prof dr drs Dr mnr mnre Mr me mee of mes Ms mej mejj Miss mev mevv Mrs

Meervoud Profs Drs Messrs Mss Misses Mmes

Geen punte by enige ander afkortings: ID-no, verw, wnd, agv, ens, bv, tov Uitsonderings: h.c. (honoris causa), L.Akad.SA, M.Akad.SA Geen punt met afkortingswaarde word geskryf by die simbole van die SI (Systme International dUnits) nie: C (coulomb), cm (sentimeter), g (gram), GJ (gigajoule), kg (kilogram), km (kilometer) Kyk A tot Z, bl 276 en AWS, bl 479 vir afkortingslyste

AKRONIEME UP-konvensie: In Afrikaanse dokumentasie word die akronieme vir die volgende opvoedkundige instellings soos volg gebruik: Skryf die naam van die instelling in Afrikaans, gevolg deur die volledige Engelse naam met sy Engelse akroniem in hakies. Wanneer verder in die dokument na die instelling verwys word, word slegs die Engelse akroniem gebruik. Voorbeeld: Die Horonderwyskwaliteitskomitee (Higher Education Quality Committee HEQC) het op 30 Junie vanjaar n noodvergadering bel. n Persvrystelling is na afloop van die vergadering uitgereik waarin die HEQC verskeie kernbesluite aangekondig het. Opvoedkundige instellings en hul akronieme: AFRIKAANS Horonderwyskwalifikasieraamwerk Horonderwyskwaliteitskomitee Hor Onderwys Suid-Afrika Nasionale Kwalifikasieraamwerk Raad vir Hor Onderwys Suid-Afrikaanse Kwalifikasieowerheid ENGELS Higher Education Qualifications Framework (HEQF) Higher Education Quality Committee (HEQC) Higher Education South Africa (HESA) National Qualifications Framework (NQF) Council on Higher Education (CHE) South African Qualifications Authority (SAQA)

By hoofletterakronieme en by letternaamwoorde word e of s as meervoudsuitgang gebruik: IDs, CDs, OTMe, BAs, HODs (In Engels egter geen afkappingsteken by meervoud nie: IDs, CDs, OTMs, BAs, HODs)

(AWS, rel 3.18, bl 40)

AFRIKATALE

Die name van Suid-Afrika se amptelike tale (behalwe Afrikaans en Engels) word in Afrikaans soos volg geskryf: Ndebele, Noord-Sotho, Suid-Sotho, Swati of Swazi, Tsonga, Tswana, Venda, Xhosa, Zulu of Zoeloe Die name van hierdie Afrikatale word in di tale self soos volg geskryf: isiNdebele (IsiNdebele aan sinsbegin), Sesotho sa Leboa, Sesotho, Siswati, Xitsonga, Setswana, Tshivenda, isiXhosa (IsiXhosa aan sinsbegin), isiZulu (IsiZulu aan sinsbegin) Wanneer in die konteks van die Grondwet na die amptelike Afrikatale verwys word, word bv verwys na isiZulu, Siswati ens. (AWS, rel 9.32, bl 78)

B BRIEWE EN ADRESSE UP-BRIEWE NB: Maak asseblief seker dat Suid-Afrika met n koppelteken gespel word by die adres bo-aan. Aanhef Aanhefvorme sonder n daaropvolgende eienaam begin met n hoofletter: Beste Mejuffrou Geagte Meneer/Mevrou/Professor/Doktor Indien n eienaam bygevoeg word, word die titel met n kleinletter geskryf: Geagte prof Van der Merwe (kyk ook Hoofletters: Titels, voorletters en vanne) Aanspreekvorm Die formele aanspreekvorm u word deurgaans in alle briewe gebruik (NIE: jy/jou). Afkortings Behou afkortings, maar sonder punte: bv ens agv Opskrifte Hoofopskrif: alles hoofletters Voorbeeld: AANSOEK OM TOELATING TOT Bsc: Plantpatologie: 2011

Subopskrifte: eerste woord begin met n hoofletter, daarna alles kleinletters behalwe waar n hoofletter vereis word. Voorbeeld: Registrasie van studente uit Afrikalande Moenie n punt aan die einde van n hoof- of subopskrif plaas nie behalwe as dit n volsin is. Skryfwyse vir adresse Posbus 5467 (Engels: PO Box 5467) Privaat sak X5467 (Engels: Private bag X5467) (kyk ook Adresse op bl 7) Voorletters Geen punte by voorletters nie en geen spasies tussen voorletters nie: Prof BS van Blerk Slot Skryf namens uit (kleinletters, vetdruk, geen dubbelpunt) Voorbeeld: namens DEKAAN FAKULTEIT GEESTESWETENSKAPPE Engels: for DEAN FACULTY OF HUMANITIES Mev Lorraine Bartlett BESTUURDER: KOSHUISE KLINTEDIENSSENTRUM Geen leestekens by aanhef en afsluiting van briewe nie: Voorbeeld: Geagte mnr De Beer .............. Die uwe

Dr A van Blerk Kontakbesonderhede onderaan UP-briewe Gebruik die volgende formaat: Tel: 012 420 3111 Faks: 012 420 4555 E-pos: jan.rabie@up.ac.za Engels: Tel: 012 420 3111 Fax: 012 420 4555 Email: jan.rabie@up.ac.za (Let wel: geen koppelteken by email nie. Geen hakies of aandagstrepe by telefoon-/faksnommers nie) ADRESSE 1) Gebruik syfers vir n straatnommer en skryf dit n die straatnaam. Die huis by Petersenlaan 23 is te koop. (NIE: 23 Petersenlaan soos in Engels) Die nommer van n woonstel in n gebou kom n die gebou se naam: Dahliahof 13 (NIE: 13 Dahliahof soos in Engels) Kantoor- of verdiepingnommer in n gebou word s geskryf: Kamer 37, Administrasiegebou 5de verdieping, Hatfield Moenie straat afkort nie: Sewende Straat (NIE: Sewende Str) Skryf een tot tien uit as deel van die naam van n straat of n laan: Eerste Straat 9 (NIE: 1ste Straat 9 maar 21ste Straat 30) Tiende Laan 2 maar 13de Laan Tussen die duisende en honderde in n poskode, posbus- of straatnommer kom geen komma of spasie nie. Skei die dele van n adres of bestemming in n sin met kommas: Hulle het voorheen by Parkstraat 13, Stutterheim, gewoon. Die vliegtuig het in Brussel, Belgi, geland.

2)

3)

4)

5)

6)

7)

Geen komma kom voor die poskode in n volledige sin in n adres nie: Stuur die inskrywings na: Pret-met-plak, Posbus 333, Kaapstad 8000.

8)

Die naam van die groter stad (bv Pretoria in die voorbeeld hieronder) of die provinsie is nie nodig in die adres op die koevert of regs boaan n brief nie; die poskode van die poskantoor of posagentskap in die voorstad is voldoende: Mnr J du Toit Kiewietstraat 28 HATFIELD 0083 In gevalle van plekke met dieselfde naam word die provinsie se naam nie in die adres op n koevert vermeld nie; dit kan wel in n sin bygevoeg word: Heidelberg, Wes-Kaap

9)

Die voorsetsel saam met n spesifieke straatadres in n sin is by (NIE: in/te): Mev Petra Pienaar woon by Parkstraat 13. Skryf in n sin: Die gebou is op die hoek van Jasmyn- en Roosstraat. (NIE: hv Jasmyn- en Roosstraat) Op n koevert of boaan n brief kan hv (vir: hoek van) geskryf word. Suid-Afrikaanse adresse wat in Engels die volgende woorddele insluit, word vertaal en met n koppelteken of vas geskryf in n eienaam- en soortnaamsamestelling: arcade alley avenue boulevard bridge building arkade, deurloop (Pickbelarkade, Merino-deurloop) steeg, laning laan boulevard brug gebou (maar Empire State freeway grove lane mall parkway path deurpad laning steeg wandelhal, wandellaan (St George-wandellaan) parkweg voetpad

10)

11)

bypass centre circle close court crescent drive estate expressway flats

Building) verbypad sentrum sirkel slot hof (Stellahof) singel rylaan landgoed snelweg woonstelgebou/woonstelblok (of woonstel 9 in Stellahof)

place road square steps street terrace trail walk way

plek (kleiner doodloopstraat) weg plein trap(pe) straat terras wandelpad voetpad weg

12)

As die Engelse naam geregistreer is as sakeonderneming, word dit nie vertaal nie: die Victoria & Alfred Waterfront, Sandton Square Vertaal bekende buitelandse straatname wat n eienaamsamestelling is: Oxfordstraat (A tot Z, rels 2.1-2.13, ble 259-262)

13)

D DATUMS EN JARE Skryfwyse 1) Datum uitgeskryf Volgorde: dag, maand, jaar: 20 November 2009 of Vrydag 20 November 2009 (geen komma na Vrydag) Voorbeeld: Die vergadering is op Vrydag 20 November 2009 gehou. Skryf datums liefs voluit in sinne. n Rangtelwoord word nie in n datum gebruik nie: Die kongres is op 6 Maart gehou. (NIE: 6de Maart of sesde Maart) 2) Datum in syfers Die datum word met agt syfers aangedui in die volgorde: jaar, maand, dag. Die syfergroepe word van 9

mekaar geskei deur n koppelteken sonder spasies weerskante en nie deur n solidus nie: 2009-01-05 (vir 5 Januarie 2009) Hierdie skryfwyse word meestal op dokumente, vorms en in grafika (veral tabelle) gebruik. In gewone skryfwerk word die datum voluit geskryf: 5 Januarie 2009 3) Tydsverloop oor dae: n Koppelteken (-) of n-streep () kan gebruik word om n tydsverloop oor dae aan te dui, bv op n rooster: 10-12 Junie (Let wel: geen spasie voor en na die koppelteken nie.) In n volsin skryf jy egter: van 10 tot 12 Junie Tydsverloop oor jare: Wanneer n tydsverloop oor jare met n koppelteken (-) of n-streep () aangedui word, word die syfers vir die eeu in die laaste jaartal vervang deur n afkappingsteken: Die tydperk 1988-89 (Kyk ook Aandagstreep) 4) In verwysings na die eeue met rangtelwoorde word eerste tot tiende uitgeskryf, en die res in syfers met =de en =ste direk (sonder n spasie) daarna: Die sesde eeu, tiende eeu maar 11de eeu, 20ste eeu Byvoeglike naamwoorde wat van eeu afgelei word, word met n koppelteken geskryf: 19de-eeuse geskiedenis

5)

Skryf n onbepaalde jaartal soos volg: Die jare sestig of die sestigerjare (NIE: die jare 60) (A tot Z, rels 5.1-5.10, ble 307-309; AWS, rel 7.7, bl 53)

E ENKELVOUD EN MEERVOUD Studie x studies Onderskei tussen studie (net in die enkelvoud gebruik) as die handeling van studeer en studie(s) (enkelvoud en meervoud) wat sketse, tekeninge of stukke navorsing oor of ondersoeke na bepaalde sake beteken: Sy het in die regte gestudeer en n jare lange studie (NIE: studies) n graad verwerf (omdat dit hier oor die handeling van studeer gaan). n Studie word onderneem/gemaak (NIE: gedoen) van die oorsake van hartsiektes. Uit di studie het geblyk die rookgewoonte is n groot oorsaak, of: Volgens die studiebevindings is . . .

10

(NIE: die studie lui/s). Verskeie studies is daarna aangepak. (A tot Z, bl 202) G GESLAG 1) Vermy die indruk van seksisme. Probeer die persoonlike voornaamwoorde hy of sy, of die besitlike voornaamwoorde sy of haar vermy. Gebruik liewer die meervoud sodat die voornaamwoord hulle gebruik kan word: Studente moet asseblief hulle matriekuitslae so gou moontlik inhandig. (Eerder as: Die student moet sy/haar matriekuitslae so gou moontlik inhandig.) Geslagsneutrale woorde Vermy waar moontlik geslagspesifieke woorde en gebruik eerder geslagsneutrale woorde wat manlik sowel as vroulik impliseer. Die volgende woorde word deesdae as neutraal beskou: dosent onderwyser kelner raadslid president voorsitter (A tot Z, rel 6.2, bl 318) GETALLE, SYFERS EN SIMBOLE 1) Persentasie % UP-konvensie: Persentasies van getalle word aangedui met % Voorbeeld: Die student het 50% behaal (nie: 50 persent). Sowat 65% van UP-studente het 70% in die eksamen behaal. (Let wel: Geen spasie kom tussen die getal en die % nie.) Syfers of woorde? UP-konvensie: getalle een tot tien word uitgeskryf. Alle getalle bo tien word in syfers geskryf: 11, 12, 13, ensovoorts Skryf egter n getal uit indien n sin daarmee begin: Sewentig studente het vandag geregistreer. Samestellings en afleidings Indien n syfer, getal, letter, afkorting of simbool in n samestelling of afleiding voorkom, word dit met n koppelteken aan die res van die samestelling of afleiding verbind:

2)

2)

3) 3.1)

11

R50-noot A4-formaat -maat

30%-slaagsyfer 5 -bottels 13 C-lesing

Samestellings met n syfer of simbool, of n syfer plus simbool, as eerste lid en n eienaam as tweede lid, word met n koppelteken tussen die lede geskryf omdat die verbindings as soortname optree: 1,8 -Honda 9 mm-CZ (vuurwapen) 4x4-Land Rover Tradisioneel word daar geen spasie gelaat tussen die teken vir n geldeenheid en die syfer nie: R192,35 56c

3.2)

Indien die voorbepaling van n samestelling bestaan uit n woord of afkorting gevolg deur n syfer of simbool, word die woord of afkorting in die voorbepaling los van die syfer of simbool geskryf. Korrek Verkeerd art 21-maatskappy art-21-maatskappy Graad 11-leerling Graad-11-leerling tipe A-persoonlikheid tipe-A-persoonlikheid Die gebruik van die desimaalteken by getalle In Suid-Afrika is die komma die enigste wetlik erkende desimaalteken wat vir alle getalle gebruik word. 16,7 kg 318,55 kW 2,5 m 1,8 Opmerking: Hierdie rel geld ook vir geldbedrae, byvoorbeeld R192,35. In die praktyk word daar by bedrae egter dikwels n ander skeidingsteken gebruik, byvoorbeeld R192.35 of R192-35.

4)

4.1)

Indien daar in getalle meer as drie syfers links f regs van die desimaalteken is, word die syfers ter wille van leesbaarheid deur spasies (nie kommas nie) in groepe van drie verdeel, getel vanaf die desimaalteken: 1 985 617 t steenkool R9 776,30 Metrieke simbole

5)

12

SI-simbole word in romein (regop letters) geskryf: Korrek Verkeerd Hz Hz 3 cm cm3 Opmerking: Hierdie wetlike voorskrif geld in alle gevalle, selfs waar die ander gegewens in ander lettertipes is, soos in opskrifte, byvoorbeeld: Die m as simbool vir meter. 5.1) SI-simbole word in die rel met kleinletters geskryf en indien n getal voor die SI-simbool geskryf word, word n spasie tussen die getal en die simbool gelaat: 160 mm 50 kg Indien n kombinasie van n getal en n SI-simbool met n ander woord verbind, word die spasie tussen die getal en die simbool behou: 5 C-styging (let ook op skryfwyse van: 5 maar 5 C) 50 kg-sakke (sakke van 50 kg elk) 1 499 cm3-enjin (AWS, rels 7.1-7.17, ble 49-59) H HOOFLETTERS 1) Ampsbenaminge n Ampsbenaming wat na n spesifieke individu verwys, begin met n hoofletter: Die Dekaan van die Fakulteit Regsgeleerdheid Die Visekanselier en Rektor van die Universiteit van Pretoria Die Direkteur: Akademiese Administrasie Hy beklee die pos van Hoof: Studenteadministrasie. Hy beklee die pos van Senior Lektor in die Departement Afrikatale. Wanneer n ampsbenaming n algemene verwysing is, word dit met n kleinletter geskryf: Die universiteite se hoofamptenare word visekanseliers en rektore genoem. Die dekane van al nege fakulteite vergader vanmiddag. (AWS, rel 9.24, bl 71)

5.2)

13

2)

Name van instellings, departemente, fakulteite, skole, komitees Wanneer na n spesifieke instelling, departement, fakulteit of komitee verwys word, word dit met n hoofletter geskryf: Die Fakulteit Geesteswetenskappe Die Skool vir Wiskundige Wetenskappe Die Departement Prosesreg het n spesiale versoek gerig. Die Departement versoek onder meer dat . . . Let wel: vir meervoud word kleinletter gebruik: Die fakulteite Geesteswetenskappe en Teologie Die departemente Chemiese Ingenieurswese en Mynbou-ingenieurswese Wanneer name van instellings, departemente, ens n algemene verwysing is, word dit met n kleinletter geskryf: Die departemente van al nege fakulteite word in die jaarboeke gelys. Let wel: Universiteit altyd n hoofletter wanneer na UP verwys word: Die Universiteit van Pretoria se eeufeesviering het in 2008 plaasgevind. As deel van die vieringe het die Universiteit n spesiale eeufeesroos laat kweek.

3)

Grade Kleinletter wanneer in die algemeen verwys word na grade: Die student het vir n baccalaureusgraad/honneursgraad/magistergraad/doktorsgraad ingeskryf. Hoofletter wanneer na die amptelike graadbenaming verwys word: Hy behaal die graad PhD in Sielkunde. Sy het ingeskryf vir n Baccalaureus in Sportwetenskappe/Magister in Maatskaplike Werk/BEdHons in Leerondersteuning (Let wel: Hons word nie tussen hakies geplaas in amptelike graadbenaming nie.) Studieveld x vak Studieveld met kleinletter: Hy het n meestersgraad in sielkunde. Vak met hoofletter: Hy neem die vak Sielkunde.

4)

Sinne Indien n sin met n syfer, getal of simbool begin, kry die daaropvolgende woord, of die eerste letter daarna, nie n hoofletter nie:

14

3 000 studente het die paaie versper. (Skryf egter liewer n getal uit indien n sin daarmee begin: Drieduisend studente het die paaie versper.) pH is die aanduiding van suurheid of alkaliniteit. Opmerking: Hierdie rel geld ook as n sin met die onbepaalde lidwoord n begin, byvoorbeeld: n 24-delige ensiklopedie is tans op die mark beskikbaar. 5) Bevolkingsgroepe Histories beskrywende kleurbenamings vir bevolkingsgroepe en vir lede van sulke groepe begin nie met n hoofletter nie: blank, blankes; bruin, bruine, bruines; gekleur(d), gekleurde, gekleurdes; swart, swarte, swartes; wit, witte, wittes (Kleurling [in historiese verband] en Indir word egter wel met n hoofletter geskryf.) Opmerking: In kombinasie met selfstandige naamwoorde word die byvoeglike naamwoorde in verbindings soos die volgende los en met n kleinletter geskryf: blanke gesin, blanke vrou; bruin gesin, bruin vrou; swart gesin, swart vrou (Kleurlingvrou en Indirvrou word vas geskryf: snw + snw) 6) Titels, voorletters en vanne Waar voorletters of voorname weggelaat word, begin die van met n hoofletter. Let op die spelling van die volgende: Geagte Professor Geagte prof Van der Merwe Geagte prof J van der Merwe Prof Van der Merwe Prof JF van der Merwe (Let wel: geen punte of spasies by voorletters nie) In die middel van n sin: Die gesamentlike toekenning word gemaak aan prof Van der Merwe, dr Jacques van der Merwe en mnr J du Toit. (Kyk ook Afkortings: Titels en voorletters)

15

I INTERNETVERWYSINGS Webadresse en e-posadresse moenie blou wees of onderstreep word nie. Verwyder dus die hiperskakel so: klik regs op die webadres of e-posadres; kies opsie Remove Hyperlink. Probeer die webadres op een rel hou, maar indien dit nie moontlik is nie, breek af na n skuinsstreep of punt.

K KURSIVERING 1) Latynse leenwoorde en frases Die konvensie is dat Latynse woorde en frases wat so algemeen gebruik word dat hulle deel van die Afrikaanse taal geword het, romein geskryf word en nie gekursiveer word nie. Sien A tot Z (ble 658-660) vir n lys Latynse woorde wat nie in Afrikaans gekursiveer word nie. As n rel word Latynse woorde wat in die Verklarende Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal (HAT) verskyn, ook nie gekursiveer nie. Afrikaans ad hoc capita selecta commendatio cum laude curriculum vitae ex officio ex post facto honoris causa (kleinletters, afkorting: h.c.) inter alia modus operandi in vitro in vivo mutatis mutandis (romein) prima facie sic status quo Engels ad hoc capita selecta commendatio cum laude curriculum vitae ex officio ex post facto honoris causa (kleinletters, afkorting: h.c.) inter alia modus operandi in vitro in vivo mutatis mutandis (kursief) prima facie sic status quo

16

sub judice

sub judice

Latynse woorde in regsdokumente word wel gekursiveer. Koppel Latynse uitdrukkings aan Afrikaanse woorde waarmee dit n woordgroep vorm (tussen die Latynse woorde self kom daar geen koppelteken nie): ad hoc-komitee in camera-verhoor

(A tot Z, rels 23.17-23.20, ble 658-661) 2) Die volgende soorte titels word in alle tale gekursiveer: boeke: Dr Jekyll and Mr Hyde Guinness World Records Woordeboek van die Afrikaanse Taal CDs en kassette: The Phantom of the Opera Verswreld hofsake: Chetty v(.) Penny, 1991 (maar: die Chetty-saak) klassieke musiek: Puccini se La Bohme Verdi se II Trovatore en Nabucco koerante: Rapport Volksblad kunstentoonstellings en versamelings: Oorsig oor kuns van die 1990s 17

kunswerke: Penny Siopis se skildery Pinky pink Anton van Wouw se beeld Knielende jagter wat water drink (maar nie die wasbeeld van Luciano Pavarotti in n galery soos madame Tussaud of die standbeeld van genl Jan Smuts aan die bopunt van Adderleystraat nie) radioprogramme Patricias people Monitor (op RSG) rolprente: Harry Potter and the Chamber of Secrets Moby Dick Rolprente wat in ander tale vervaardig is, word in Suid-Afrika as Engelse prente uitgereik; gebruik daarom die (Engelse) titel waarmee dit hier uitgereik word. Sou die titel in n ander taal wees, kan die titel in Afrikaans vertaal en tussen hakies geplaas word om dit verstaanbaar te maak. televisieprogramme en -reekse: 50/50 Days of our Lives tydskrifte (gedruk en elektronies): Tukkie Wheels24 uitvoerings: Swanemeer videos (rolprente en musiek) Get the party started wetenskaplike name van plant- en dierspesies buffel: Cyncerus caffer 18

kremetart: Adansonia digitata 3) Die meervoudsuitgang van publikasies se name word ook gekursiveer: Hulle het n klomp Saries gekoop. As die publikasie se naam reeds in die meervoud is, word n bykomende meervoudsuitgang nie bygevoeg nie: Hulle het twee Times gekoop. n Afkorting of verkorting van n publikasie se naam is ook kursief: Afrikaanse woordelys en spelrels (AWS) Finansies en Tegniek (F&T) Wanneer word nie gekursiveer nie? Die SI-simbole behoort nooit kursief geskryf te word nie, al is die hele sin kursief; dit geld nie vir die kursiewe (liter) nie. n Boek se titel wat in n stuk kursief gedrukte teks voorkom Lang aanhalings (gewoonlik in hulle eie, ingekeepte paragraaf, sonder aanhalingstekens) kom in kursief. Voorbeeld: Hy het daarvan ges: Omdat ek nie self n besluit kan neem nie, moet julle dit doen. Beskou dit as n vorm van demokrasie. Demokrasie is egter n moeilike saak. Dit sien ons in die geskiedenis. (A tot Z, rels 22.5-22.67, ble 628-649) L LEES- EN SKRYFTEKENS Aandagstreep 1) Voeg n spasie aan weerskante van n aandagstreep (en-streep) in die middel van n sin in: Die voorraad eksamenvraestelle minder as die helfte van wat nodig is sal teen Julie uitgeput wees. Twee gewone aandagstrepe skei n verduidelikende of beklemtonende tussenopmerking van die res

4)

5)

6)

7)

2)

19

van die sin: Dit beteken dat die owerheid en eintlik geld dit ook vir die private sektor alle relevante feite moet bekend maak. 3) Die aandagstreep word soms gebruik om getalle of woorde saam te voeg, sonder spasies aan weerskante daarvan: 20021219, die PaarlWellingtonpad, die ANCNNPalliansie (A tot Z, rels 9.1-9.12, ble 409-410) (Kyk ook Datums en Jare) Hoe om n aandagstreep (en-streep) te maak: Druk Ctrl plus (sleutel heel bo regs op numeriese sleutelbord). UP-konvensie: Gebruik dubbelaanhalingstekens. Indien n aanhaling binne n aanhaling voorkom, gebruik enkelaanhalingstekens: Tydens die lesing het die dosent die volgende stelling gemaak: Die woorde van Winston Churchill, The price of greatness is responsibility, is n lewenswaarheid waaruit almal iets kan leer. 1) Gebruik . . . as aanhalingstekens aan die begin en einde van n aanhaling en plaas albei deurgaans bo. (Let wel: Mens skryf n woord tussen [NIE: in] aanhalingstekens.) Haal sinne en frases sowel as n enkele woord ook met dubbelaanhalingstekens aan. By n aanhaling in die direkte rede (anders as waar bloot n woord of n frase aangehaal word) word n leesteken (punt, komma, uitroep- of vraagteken) aan die einde binne die aanhalingstekens geplaas: Ek het nou genoeg gedoen! roep hy uit. Nee. Sy skud haar kop en s: Dis nog lank nie klaar nie. Waar n aanhaling met n vraag- of uitroepteken eindig, word geen verdere komma of punt n die tweede aanhalingsteken geplaas nie: Nee! het sy uitgeroep. (NIE: Nee!, het sy uitgeroep.) Hy het gevra: Is almal hier? (NIE: Is almal hier?.)

Aanhalingstekens

2) 3)

20

4)

Wanneer net n woord of n frase in die indirekte rede aan die einde van n bysin of sin aangehaal word, kom die komma, punt of kommapunt n die aanhalingsteken: Hy het gekla hy is pootuit. As die spreker in n vorige paragraaf ook in die daaropvolgende paragraaf aan die woord is, word geen aanhalingstekens aan die einde van die voorafgaande paragraaf gebruik nie: Daar is baie stil tye en ek kry die indruk dat sy dieper dink oor sake. Wanda is effens benoud oor die oorplanting. Sy het gedink hulle gaan haar been oopsny. Indien n lang stuk van begin tot einde slegs uit n aangehaalde brief, toespraak of verklaring bestaan of slegs een persoon se woorde aangehaal word, is aanhalingstekens aan die begin van elke paragraaf steurend en mag die aanhalingstekens weggelaat word.

5)

6)

Temas van kongresse, lesings en simposiums, en slagspreuke kom tussen aanhalingstekens, asook die titels van gedigte (die bundel se titel is kursief), liedjies (die album/CD se titel is kursief) en die arias uit n opera (die naam van die opera is kursief). (Kyk ook Kursivering) As jy direk n n aanhaling wil verwys na die boek waaruit dit geneem is, plaas die verwysing tussen ronde hakies voor die leesteken aan die einde: TS Elliott het rens duidelik op die struktuurooreenkoms tussen die posie en musiek gewys (AP Grov, Woord en Wonder, bl 71). n Woord wat volg op bv begrip, term en woord word aangehaal of skuins gedruk om verwarring te voorkom: die term pasifisme die woord agter Daarteenoor word n woord wat volg op sogenoemde en sogenaamde, nie aangehaal nie: die sogenoemde oorloop-klousule die sogenaamde kenner

7)

8)

21

9)

Geen aanhalingstekens by die volgende nie: Die naam van n bekende veldtog of projek: die projek Veiliger Skole die veldtog Hands off our Children Die naam van n vaste rubriek in n koerant of tydskrif: Raar maar Waar S jou S Bekende leuses in Afrikaans of n vreemde taal: Bome vir lewe Eendrag maak mag/Ex unitate vires Indien die betekenis van n Latynse leuse onbekend is, kan jy die vertaling tussen hakies verskaf: Ex unitate vires (Eendrag maak mag) (A tot Z, rels 9.13-9.37, ble 411-416)

10)

11)

Afkappingsteken (apostroof)

1)

Gebruik die afkappingsteken () om die meervouds- en verkleiningsvorm aan te dui van: Afkortings: NGOs, TVtjie Persoonseiename wat eindig op: o =i , =o en =u: Gandhis, Hugotjie, Bengus o n =e wat nie uitgespreek word nie: Blanchee, Terblancheie o n =s wat nie uitgespreek word nie: Du Plessiss, Maraistjie o n =a wat lank uitgespreek word: Van Bredas grade en diplomas: BAs, HODtjie jaartalle: 1960s (Let wel: In Engels geen afkapping: 1960s) letters: bs, ztjie syfers en getalle: 3s, 4tjie Die afkappingsteken kom in die plek van letters of syfers wat weggelaat of nie uitgespreek word nie: Aan t werk, as t ware (of aant werk, ast ware), sn, syt, daars (Let wel: Skryf s en t vas aan die voorafgaande woord as dit staan in die plek van die werkwoorde het en is: Syt ges hys gesond.) 1996-99

2)

22

(A tot Z, rels 9.38-9.42, bl 417) 3) Die komma van die woord n l dikwels verkeerdom en lyk so: n. Maak dit soos volg reg: Tik die volgende in n skoon Microsoft Word-dokument: n asook n Kopieer (copy druk Ctrl plus c) die n uit die n-gedeelte in die teks. Gaan na Tools en kies AutoCorrect Options. By Replace, tik n in. Plak (paste druk Ctrl plus v) die n wat jy gekopieer het by With. Kies Replace en klik dan op OK. Die ampersand (&, wat en beteken) kom publikasies voor: Finansies & Tegniek, Foster & Kie in die geregistreerde name van maatskappye en

Ampersand (&)

1)

Wanneer die afkorting van n sakeonderneming se naam n ampersand insluit, is daar geen spasies weerskante van & nie, bv: V&A, Old Oak B&B

2)

NB: Die ampersand mag ni as afkorting vir en in n sin gebruik word nie: Studente moet Junie & Julie registreer. (verkeerd!) In bronverwysings kan & tussen die name van die skrywers gebruik word: Van der Merwe & Ponelis (1991:130) (A tot Z, rels 9.45-9.47, bl 419)

3)

Asterisk (*)

n Asterisk (*) word gebruik om te verwys na n bron waarin inligting gevind is. Dit verskyn direk n n woord wat verduidelik word in n voetnoot onderaan die bladsy (of in n eindnoot aan die einde van die stuk) f n die leesteken aan die einde van die betrokke sin. (A tot Z, rel 9.48, bl 419)

Dubbelpunt

Kyk LYSTE

23

Ellips (weglaatteken)

1) 2)

n Ellips bestaan uit drie punte of kolletjies (. . .) Wanneer word n ellips gebruik? Om iets dramaties of veelseggends te beklemtoon of weifeling aan te dui, maar dit moenie onnodig gebruik word nie. Waar die skrywer of taalversorger irrelevante woorde, frases of sinne in n aangehaalde teks weglaat, ook om dit te verkort. Laat spasies tussen die drie punte en spasies weerskante waar n woord of frase in die middel van n sin weggelaat is of n bepaalde effek geskep wil word: Ja, begin Aldo, maar . . . u moet die saak maar met my broer bespreek. As n deel van n woord weggelaat word, word ook drie punte gebruik, ongeag hoeveel letters weggelaat is. Die eerste punt kom egter teen die laaste letter, gevolg deur die ander twee punte (met spasies tussen die drie punte): D. . . n Volledige sin wat weggelaat is, word eweneens deur drie punte aangedui. Laat n spasie na die leesteken aan die einde van die voorafgaande sin. Aan die einde van n sin kom daar nie n vierde punt n die ellips om die sin af te sluit nie. n Uitroepteken, vraagteken of komma vervang egter nie die derde punt nie: Werkers wat heeldag wil slaap . . .? Ek het jou mos gewaarsku . . ., het sy ges. (A tot Z, rels 9.68-9.73, ble 424-425)

3)

4)

5)
6)

Hakies

UP-konvensie: Gebruik ronde hakies. Vir hakies binne hakies gebruik vierkantige hakies. 1) Ronde hakies () word gebruik om n letter, n woord of selfs sin by te voeg as verduideliking, vertaling of wisselvorm: gister (Sondag) die agthoek (ook oktogoon genoem) amici curiae (vriende van die hof)

24

 2)

As deel van n woord weggelaat kan word, kom daar geen spasie voor of n die hakies nie: veron(t)agsaam Let wel: Jy plaas woorde tussen (NIE: in) hakies. Bronne wat aangehaal is, word ook tussen ronde hakies geplaas: De Stadler (1989:32) s in die proporsionele logika gaan dit om die verhoudings tussen sinne. By n volledige sin verskyn die punt binne die hakies, en as n deel van n sin aangehaal word, kom die punt n die hakie: (Dit sal n paar weke duur om by n kenner uitsluitsel te kry.) Dit sal n paar weke duur om by n kenner uitsluitsel te kry (en dit sal jou waarskynlik n sak geld kos). By n parentese tussen hakies tussen twee werkwoorde wat normaalweg deur n komma geskei sou word, moet die komma n die hakie verskyn: As ek volgende jaar begin werk (mits ek vanjaar slaag), sal ek nuwe blyplek moet kry. Gebruik vierkantige hakies [ ] binne ronde hakies: ( . . . [. . . ] . . . ): Kragtens wet (artikel 31 [1][a] van die Grondwet van 1999) mag mense nie die reg onts word om hul kultuur te geniet nie. Skryf die Latyn sic (wat net so of aldus beteken) tussen vierkantige hakies n n taalfout of woord wat verkeerd gespel is in n aangehaalde deel uit die oorspronklike gepubliseerde teks. As n woord tussen hakies kursief is, moet die hakies nie ook kursief wees nie. (A tot Z, rels 9.74-9.83, ble 425-427)

3)

4)

5)

6)

7)

Kommapunt

1)

Om die noue verband tussen twee volsinne te beklemtoon, kan hulle soms met n kommapunt saamgevoeg word: Die student is baie slim; sy weet net nie hoe om dit te bewys nie. Verskeie items met elkeen baie syfers of lang beskrywings in een paragraaf kan soms met n kommapunt geskei word: Renval in millimeter met die syfer vir die ooreenstemmende week verlede maand tussen hakies is:

2)

25

Beaufort-Wes 10 (15); Kaapstad 35 (40); en Knysna 22 (25). Onder die aanwesiges was prof A Nel van die Universiteit van die Vrystaat; prof A Coetzee van die Universiteit van Wes-Kaapland; prof L du Plessis van die Universiteit van die Witwatersrand; en prof C Lategan van die Universiteit van Pretoria. (A tot Z, rels 9.118-9.124, ble 434-435) Koppelteken 1) Samestellings met TuksAlumni-, TuksSport-, TuksJool-, TuksFM- en TuksNaledi- word deur n koppelteken aan die res van die samestelling verbind: TuksAlumni-klubs, TuksAlumni-kalender, TuksAlumni-geleenthede, TuksSport-roemsaalbanket, TuksSport-reniedinee, TuksFM-uitsending, TuksNaledi-koshuis Die voorvoegsels anti=, eks=, nie=, oud=, en pro= word gekoppel in samestellings waarvan die tweede deel n eienaam of byvoeglike naamwoord afgelei van n eienaam is en die hoofletter behou: anti-Semitisme oud-Springbok eks-Pretorianer nie-IVP-lede In samestellings wat uit n verbo byvoeglike naamwoord + selfstandige naamwoord + selfstandige naamwoord bestaan en nie moeilik gelees word nie, word geen koppelteken gebruik nie: horonderwysplan, laevetkaas, mediesefondslede Wanneer so n samestelling egter te lank raak, word n koppelteken gebruik tussen die twee selfstandige naamwoorde: mediesefonds-lidmaatskap in plaas van mediesefondslidmaatskap (NIE: mediese-fondslidmaatskap) uitvoerendeburgemeester-stelsel of stelsel van n uitvoerende burgemeester Wanneer daar n opeenvolging van vokaalletters is, kom daar n koppelteken tussen die byvoeglike naamwoord en die eerste selfstandige naamwoord, maar dan mt jy ook n tweede koppelteken gebruik: regstellende-aksie-poste (NIE: regstellende-aksieposte) Gebruik n koppelteken tussen al drie dele van die samestelling as daar op albei plekke n opeenvolging van vokaalletters is: regstellende-aksie-opleiding gemiddelde-uiterste-eienskap

2)

3)

26

Opmerking: In die voorafgaande samestellings bepaal die byvoeglike naamwoord die eerste selfstandige naamwoord en nie die tweede selfstandige naamwoord nie. 4) Plaas n koppelteken tussen die dele van n samestelling waar en, of, tot, tussen of van . . . tot sou kon voorkom of gempliseer word: en: swart-wit-foto (wat swart en wit is), tamatie-uie-sous, digter-boer (n boer wat ook n digter is), eienaarbouer, hart-long-masjien, oor-neus-keel-spesialis, regter-president Wanneer twee byvoeglike naamwoorde soos in Belgies-Suid-Afrikaanse projek s gekoppel word pleks van dit met en te verbind, word die eerste deel nie verbuig nie: Brits-Franse oorlog (soms verander die eerste byvoeglike naamwoord: Serwo-Kroatiese konflik en Hindo-Arabiese getallestelsel). Opmerking: Omskryf eerder as om n lang samestelling saam te flans: Aanleg vir aflaai, berging en verwerking (NIE: aflaai-berging-en-verwerkingsaanleg) 5) Gebruik net een koppelteken in n samestelling van: n soortnaam + syfer of hoofletter + nog n soortnaam: bylae 6-misdryf, Graad 3-leerling, kategorie B-span, model C-skool twee of meer leenwoorde + soortnaam: ad hoc-komitee, nouveau riche-buurt KOPPELTEKENS BY WOORDGROEPKOPPELINGS 6) Afstandskoppelteken Wanneer die twee komponente van n samestelling onderbreek word deur n byvoeglike naamwoord en di byvoeglike naamwoord nie voor die samestelling geplaas kan word nie, het jy n afstandsamestelling, waar die eerste deel deur n afstandskoppelteken gevolg kan word of nie:

27

adjunk(-) besturende direkteur hoof(-) uitvoerende amptenaar

hoof(-) mediese beampte langtermyn(-) finansile beplanning

As die eerste twee komponente wel omgeruil kan word, lyk dit soos volg: gegote bronsbeeld (NIE: brons[-] gegote beeld)

Indien die eerste element van n afstandsamestelling n voegsel -s kry, is die gebruik van die afstandskoppelteken verpligtend: groeps- finansile sekretaris, stads- elektrotegniese ingenieur Sonder die tussenkomende byvoeglike naamwoord is die skryfwyse: groepsekretaris, stadsingenieur

(A tot Z, rels 9.43-9.44, ble 417-418)

DIE KOPPELTEKEN BY RANGE, TITELS EN AMPSBENAMINGS 7) Samestellings met adjunk-, assessor-, assistent-, hoof-, kandidaat-, leerling-, mede-, onder-, staf-, sub-, en vise- as eerste lid word sonder n koppelteken vas geskryf: adjunkdirekteur, adjunkspeaker, adjunkminister, adjunkpresident assessorlid assistentredakteur, assistentdirekteur hoofbestuurder, hoofdirektoraat, hoofredakteur kandidaatoffisier 8) medeprofessor, medewerker onderbevelhebber, onderkorporaal stafoffisier, stafsersant subredakteur, subdirektoraat visehoof, viserektor

Saamgestelde range en ampsbenaminge word met n koppelteken geskryf: direkteur-generaal, ouditeur-generaal, sekretaris-generaal luitenant-generaal, luitenant-kolonel generaal-majoor, kommandant-generaal, sersant-majoor

28

Opmerking: Indien die ampsbenamings en range hierbo voorafgegaan word deur n bepaling, word daar n die bepaling ook n koppelteken geskryf: adjunk-direkteur-generaal adjunk-regter-president oud-sekretaris-generaal regiment-sersant-majoor DIE KOPPELTEKEN AS WEGLAATTEKEN 9) Die koppelteken word gebruik waar jy pleks van twee samestellings met dieselfde woord, di woord in een van die twee gevalle weglaat. Die koppelteken word deur n spasie gevolg of voorafgegaan: Noord- en Suid-Korea betonpype en -duikslote sinus- en mangelontsteking krieketspelers en -afrigters Andringa- en Pleinstraat kort- en langafstandbustoere Opmerkings: Die weglaatteken word slegs gebruik vir woorddele en nie vir los geskrewe woorde nie. Daar moet dus n weglaatteken geskryf word in byvoorbeeld: staats- en provinsiale hospitale (omdat die weggelate -hospitale n woorddeel in die samestelling staatshospitale is). n Weglaatteken moet egter nie in provinsiale en staatshospitale geskryf word nie omdat die weggelate hospitale in provinsiale hospitale nie n woorddeel is nie, maar n los geskrewe woord. Dus ook byvoorbeeld: pensioen- en mediese bydraes maar mediese en pensioenbydraes sport- en akademiese prestasies maar akademiese en sportprestasies Moenie identiese woorde weglaat as dit skryfprobleme oplewer nie: gr5- en gr6-klas (NIE: gr5- en -6-klas) (AWS, rels 12.1-12.35, ble 109-128) Gebruik van PUNTE Solidus (skuinsstreep) UP-konvensie: Geen spasies aan weerskante van n skuinsstreep nie: U aansoek om toelating/hertoelating word oorweeg. (NIE: toelating / hertoelating)

1)

29

2)

n Alternatiewe woord, uitgang, spelling of nommer word aangedui met n solidus (/) wat of of naas beteken: hy/sy; Mexiko/Meksiko Die solidus vervang per wanneer afstand (in syfers) per uur, meter of sekonde (in metrieke simbole), of prys per gram, kilogram of ton gebruik word: 10 km/h, 24 m/s, R10/kg

3)

LOS- OF VASSKRYF VAN WOORDE

1)

Voornaamwoorde + self: UP-konvensie: skryf vas ter wille van konsekwentheid ekself, jyself, hyself, syself, onsself (NIE: ek self, jy self, ens) n Saamgestelde taalnaam bestaande uit n selfstandige naamwoord plus n basiese taalnaam word sonder n koppelteken vas geskryf: Kanselafrikaans, Kerkafrikaans, Koerantafrikaans, Niestandaardafrikaans, Omgangsafrikaans, Standaardafrikaans n Saamgestelde taalnaam bestaande uit n onverbo byvoeglike naamwoord plus n basiese taalnaam word sonder n koppelteken vas geskryf: Gemeengermaans, Hoogduits, Oudnederfrankies, Nieuhoogduits Voorbeeld: eendagkonferensie/eendagseminaar

2)

3)

LYSTE

1)

Volledige sinne wat opgenoem word en elkeen op n afsonderlike rel staan met n kol (bullet) vooraan, begin elk met n hoofletter en word elk deur n punt afgesluit. Die inleidende sin kry n dubbelpunt. Die volgende voorwaardes word vir die aflegging van hereksamens gestel: n Verdere hereksamen word nie op grond van n hereksamenuitslag verleen nie. n Kandidaat wat n buitengewone eksamen afl, kan nie op n hereksamen aanspraak maak nie. Waar n kol (bullet) ingelei word met n enkele woord of frase as onderwerp, moet dit in kursief verskyn: Spesiale aandag moet aan die volgende gegee word:

30

 2)

Desimale syfers. Alle desimale syfers moet afgerond word. Grensgevalle. Elke grensgeval moet met oorleg hanteer word.

Waar frases wat saam n volledige sin vorm, opgenoem word n n inleidende frase en elkeen op n afsonderlike rel staan met n kol (bullet) vooraan, begin elke frase met n kleinletter en eindig dit met n kommapunt, behalwe die voorlaaste frase wat deur n kommapunt en die voegwoord en gevolg word. Geen dubbelpunt na die inleidende frase nie. Die sin word met n punt beindig: Opsieners moet aandag gee aan toekenning van punte; voltooiing van eksamenuitslaelyste deur n toesighouer; indiening van vraestelle; en terugvoering aan studente na evaluering. Indien daar n verdere onderverdeling plaasvind, word aandagstrepe gebruik. Geen dubbelpunt na inleidende frase van hoofvlak of subvlak nie. Die sin word met n punt beindig: Opsieners moet aandag gee aan toekenning van punte; voltooiing van eksamenuitslaelyste deur n toesighouer wat te alle tye teenwoordig moet wees en rel dat hereksamens afgel word; terugvoering aan studente na evaluering; en indiening van vraestelle. Items wat onder mekaar gelys word, begin met n kleinletter en kry geen punt/kommapunt nie. n Dubbelpunt volg na die inleidende frase: Studente moet die volgende saambring: pen sakrekenaar studiehandleiding

3)

31

4)

Kort frases wat onder mekaar gelys word maar nie gesamentlik of afsonderlik n sin vorm nie, begin met n kleinletter en kry geen punt/kommapunt nie. n Dubbelpunt volg na die inleidende frase: Die volgende maatrels is belangrik tydens die opstel van vraestelle: duidelike en volledige amptelike opskrifte en dekblaaie aanwesigheid van korrekte amptelike modulekodes en modulebeskrywing vermelding van name van betrokke eksaminatore vermelding van naam van departement korrekte taalgebruik en spelling Moenie frases en volsinne in so n lys afwissel nie; as sommige n volsin vereis, moet almal volsinne gemaak word en dan geld die rel onder punt 1.

P PROVINSIES EN NUWE PLEKNAME Suid-Afrika se nege provinsies (en hul hoofstede): Gauteng (Johannesburg) KwaZulu-Natal (Ulundi en Pietermaritzburg) Limpopo (Polokwane) Mpumalanga (Mbombela) Noord-Kaap (Kimberley) Noordwes (Mafikeng) (Let wel: Engels: North-West) Oos-Kaap (Bhisho was tevore Bisho) Vrystaat (Bloemfontein) Wes-Kaap (Kaapstad) Let op die volgende skryfwyses: Die Wes-Kaap, die provinsie Wes-Kaap, die Wes-Kaapprovinsie

32

Onlangse pleknaamveranderings: (almal in Limpopo, behalwe waar anders aangedui. Vorige naam tussen hakies) Bela-Bela (Warmbad) Bhisho, Oos-Kaap (spellingkorreksie; tevore: Bisho) eMalahleni, Mpumalanga (Witbank) Kungwini, Gauteng (Bronkhorstspruit) Lephalale (Ellisras) Modimolle (Nylstroom) Mogwadi (Dendron) Mokopane (Potgietersrus) Mookgopong (Naboomspruit) Morebeng (Soekmekaar) Motlatserivier-canyon, Mpumalanga (Blyderivier-canyon) Mthatha, Oos-Kaap (spellingkorreksie; tevore: Umtata) Musina (spellingkorreksie; tevore: Messina) Polokwane (Pietersburg) Thaba Tshwane, Gauteng (Voortrekkerhoogte) eMakhazeni, Mpumalanga (Belfast) Mbombela, Mpumalanga (Nelspruit) Emgwenya, Mpumalanga (Waterval-Boven) Modjadjiskloof (Duiwelskloof) (Bron: Pharos Afrikaanse Sakspeller, bl 640) S SAMESTELLINGS MET EIENAME In eienaamsverbindings wat as eiename optree, kan die eienaamgedeelte los van f met f sonder n koppelteken vas aan die res van die samestelling geskryf word: (Kyk AWS, rel 14.6, bl 149) Sonder n koppelteken vas: Mamelodikampus Met n koppelteken vas, met n hoofletter na die koppelteken: Mamelodi-Kampus Met n koppelteken vas, met n kleinletter na die koppelteken: Mamelodi-kampus Los, en elke deel met n hoofletter: Mamelodi Kampus

33

UP-konvensie: Skryf vas sonder enige koppelteken: Mamelodikampus Merenskybiblioteek SPASIES NA N PUNT T TELEFOONNOMMERS Die kode is nou verpligtend, daarom word geen hakies gebruik nie. 012 460 4740 082 455 3723 0800 220 224 +27 12 460 4740 +27 82 455 3723 Gebruik slegs een spasie na n punt tussen sinne.

TYD

1)

Die tyd van die dag word altyd minstens met vier syfers aangedui in die volgorde uur (twee syfers) en minuut (twee syfers). Di syfergroepe word deur n dubbelpunt (:) van mekaar geskei: 03:15 vir kwart oor drie in die oggend 16:35 vir vyf en twintig voor vyf die middag 12:00 vir twaalfuur die middag 24:00 vir middernag Let wel: die h word nie meer gebruik nie (03h15 is dus nie korrek nie). Indien uur, minuut en sekonde as tydstipaanduiding aangegee word, word minstens ses syfers in die volgorde uur (twee syfers), minuut (twee syfers) en sekonde (twee syfers) gebruik. Di syfergroepe word deur n dubbelpunt (:) van mekaar geskei: 13:03:55 vir drie minute en vyf en vyftig sekondes oor een die middag 04:31:27 vir een en dertig minute en sewe en twintig sekondes n vier die oggend (AWS, rels 7.8-7.9, ble 54-55)

2)

U UNIVERSITEITE Oorsese name: Vertaal of nie?

34

In die geval van eienaamsamestellings word name van universiteite soos volg geskryf: Harvard-universiteit, Oxford-universiteit. In die geval van ander name word die hele naam in Engels behou as dit n samestelling is van n Engelse soortnaam of bnw + soortnaam, bv: North-Western University. Name van studente Kovsie, Ikey, Matie, Tukkie en Uppie is erkende (by)name vir n student aan die universiteite van onderskeidelik die Vrystaat, Kaapstad, Stellenbosch, Pretoria en Port Elizabeth. Voorsetsels Sy is n student aan (nie: by) die Universiteit van die Vrystaat of sy is op universiteit. Sy is n student in die Fakulteit Geesteswetenskappe of in die Departement Afrikatale van die Universiteit van Pretoria. Die student skryf in vir n PhD by n universiteit/kollege. (Engels: The student enrols for PhD at a university/college.) (Kyk ook Aanhangsel B: Universiteite) (A tot Z, ble 220, 370, 408) W WERKWOORDE Werkwoordplasing Plaas in Afrikaans die werkwoord verkieslik aan die einde van n sin of so na moontlik aan die einde. Indien dit n groot opeenhoping van werkwoorde aan die einde van die sin veroorsaak, plaas elke werkwoord aan die einde van sy eie sinsdeel.

35

AANHANGSELS AANHANGSEL A: UP se fakulteite, departemente, skole, kampusse FAKULTEITE Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe Fakulteit Geesteswetenskappe Fakulteit Gesondheidswetenskappe Fakulteit Ingenieurswese, Bou-omgewing en Inligtingtegnologie Fakulteit Natuur- en Landbouwetenskappe Fakulteit Opvoedkunde Fakulteit Regsgeleerdheid Fakulteit Teologie Fakulteit Veeartsenykunde SAKESKOOL Gordon Institute of Business Science (GIBS) DEPARTEMENTE EN SKOLE VAN FAKULTEITE Raadpleeg die jongste jaarboeke op die UP-web by: http://web.up.ac.za/ Kies Afrikaanse opsie regs boaan bladsy. Klik op Nuwe Sudente bo-aan menu-balk (menubar). Klik op Jaarboeke in linkerkantste kolom. KAMPUSSE Groenkloofkampus Hammanskraalkampus Hatfieldkampus Hoofkampus Mamelodikampus Onderstepoortkampus Prinshofkampus Sandtonkampus (huisves GIBS) CAMPUSES Groenkloof Campus Hammanskraal Campus Hatfield Campus Main Campus Mamelodi Campus Onderstepoort Campus Prinshof Campus Sandton Campus (houses GIBS) FACULTIES Faculty of Economic and Management Sciences Faculty of Humanities Faculty of Health Sciences Faculty of Engineering, Built Environment and Information Technology Faculty of Natural and Agricultural Sciences Faculty of Education Faculty of Law Faculty of Theology Faculty of Veterinary Science

36

AANHANGSEL B: Suid-Afrikaanse universiteite UNIVERSITEITE Durban Instituut van Tegnologie Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit Noordwes-Universiteit Rhodes Universiteit Sentrale Universiteit van Tegnologie Universiteit Stellenbosch Tshwane Universiteit van Tegnologie Universiteit van die Vrystaat Universiteit van Wes-Kaapland Universiteit van die Witwatersrand Universiteit van Fort Hare Universiteit van Johannesburg Universiteit van Kaapstad Universiteit van KwaZulu-Natal Universiteit van Limpopo Universiteit van Namibi Universiteit van Pretoria Universiteit van Suid-Afrika Universiteit van Venda vir Wetenskap en Tegnologie Universiteit van Zoeloeland Vaal Universiteit van Tegnologie Walter Sisulu Universiteit van Tegnologie en Wetenskap UNIVERSITIES Durban Institute of Technology Cape Peninsula University of Technology Nelson Mandela Metropolitan University North-West University Rhodes University Central University of Technology Stellenbosch University Tshwane University of Technology University of the Free State University of the Western Cape University of the Witwatersrand University of Fort Hare University of Johannesburg University of Cape Town University of KwaZulu-Natal University of Limpopo University of Namibia University of Pretoria University of South Africa University of Venda for Science and Technology University of Zululand Vaal University for Technology Walter Sisulu University for Technology and Science

37

AANHANGSEL C: UP-komitees Komitees van die Raad Vaste Komitee van die Raad Menslikehulpbronkomitee Beleggingskomitee Ouditkomitee Applkomitee van die Raad Vaste Komitees van die Senaat Uitvoerende Bestuur van die Senaat Etiekkomitee Senaatskomitee vir Toelating, Evaluering en Akademiese Ondersteuning Aanstellingskeurkomitees wat die Senaat moet adviseer oor die aanstelling van akademiese werknemers Roosterkomitee Komitee vir Studentedissipline Fakulteitsrade Applkomitee van die Senaat Senaatskomitee vir Navorsing Senaatskomitee vir Studentelewe Senaatskomitee vir Studentegevalle Die Taalbeleidkomitee van die Senaat Senaatskomitee vir Gemeenskapsbetrokkenheid Senaatskomitee vir Studentetoelating en -sukses Senaatskomitee vir GIBS Committees of Council Standing Committee of Council Human Resources Committee Investment Committee Audit Committee Appeals Committee of Council Standing Committees of Senate Executive Management of Senate Ethics Committee Senate Committee for Admission, Evaluation and Academic Support Selection Committees for the purpose of advising Senate on the appointment of academic employees Timetable Committee Student Disciplinary Committee Faculty Boards Appeals Committee of Senate Senate Committee for Research Senate Committee for Student Life Senate Committee for Student Cases Senate Language Policy Committee Senate Committee for Community Engagement Senate Committee for Student Access and Success Senate Committee for GIBS

38

BIBLIOGRAFIE Mller, D. 2003. Skryf Afrikaans van A tot Z. Kaapstad: Pharos Woordeboeke. Odendal F.F. & Gouws R.H. 2005. HAT. 5de uitgawe. Kaapstad: Pearson Education South Africa. Smith-Mller, W. 2005. Afrikaanse Sakspeller. Kaapstad: Pharos Woordeboeke. Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. 2007. Afrikaanse woordelys en spelrels. 9de uitgawe. Kaapstad: Pharos Woordeboeke.

39