Menaxhimi i mbetjeve t ngurta n Shqipri (Rast studimor Everest IE)

ERLIN MURATI

Dorzuar:

UNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANES Departamenti i shkencave ekonomike

N prputhje t detyrimeve pr diplomn BACHELOR n Menaxhim Biznesi. Pedagogu udhheqs pr diplomn: Ph.D. Nevila Xhindi

Numri i fjalve: 10,100

Tiran , Nntor 2012

Page 1 of 31

PERMBAJTJA

PARATHENIE PER STUDIMIN Problemi q trajtohet n studim....................................................................................................3 Qllimi i trajtimit t studimit........................................................................................................3 Metodologjia e prdorur pr studimin..........................................................................................4 Objektivat e ktij studimi.............................................................................................................5 Hipoteza e studimit.......................................................................................................................6

KAPITULLI I: Hyrja. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Mbetjet e ngurta.......................................................................................................................7 Mbetjet e ngurta ndr vite........................................................................................................8 Riciklimi .................................................................................................................................9 Legjislacioni mbi mbetjet e ngurta n Shqipri....................................................................10

KAPITULLI II: Menaxhimi i mbetjeve t ngurta nga sektori publik. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. Menaxhimi i mbetjeve t ngurta nga sektori privat...............................................................11 Kostot e ndrtimit t Landfill-it.............................................................................................13 Politikat e menaxhimit t mbetjeve t ngurta........................................................................14 Gjendja aktuale n vend-depozitim t mbetjeve....................................................................15 Problemet e menaxhimit t mbetjeve urbane.........................................................................17

KAPITILLI III: Menaxhimi i mbetjeve t ngurta nga sektori privat (EVEREST IE). 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. Kompanit e riciklimit t mbetjeve t ngurta n Shqipri.....................................................18 Kompania EVEREST IE.......................................................................................................18 Struktura menaxheriale e kompanis.....................................................................................21 Sistemi i grumbullimit t mbetjeve n EVEREST IE...........................................................21 Teknologjia e trajtimit t mbetjeve........................................................................................23 Efekti i prdorimit t teknologjis.........................................................................................24

KAPITULLI IV: Prfundime. 4.1. Vrtetimi i hipotezs s studimit............................................................................................27 4.2. Konkluzione dhe rekomandime.............................................................................................28 4.3. Bibliografia............................................................................................................................31

Page 2 of 31

Problemi q trajtohet n studim.

Menaxhimi i mbetjeve t ngurta n Shqipri mbetet ende n nivele t ult nga ana e administratave lokale t vendit. Pr kt arsye mbetjet e ngurta n Shqipri shtohen do vit e m shum, dhe kryesisht nga mbetjet industrial (pr shkak t ndrtimeve t shumta dhe prishja e ndrtesave t vjetra) dhe mbetjeve urbane (pr shkak t rritjes s konsumit t mallrave). Mbetjet jan nj problem si pr natyrn edhe pr njeriun, ato ndikojn n ndotjen e mjedisit, ujit dhe t ajrit, element t cilt ndikojn drejtprdrejt n mirqenien e njeriut. Ky studim bazohet mbi menaxhimin e dobt t mbetjeve t ngurta n Shqipri duke pasur parasysh se potencialet jan t mdha pr kryerjen e ksaj veprimtarie, pasi jan 61 kompani q kooperojn n sektorin grumbullimit dhe riciklimit pr menaxhimin e mbetjeve t ngurta t pothuajse t t gjitha kategorive t mundshme. Studimi trajton kryesisht menaxhimin e mbetjeve t riciklueshme si jan ato plastike t cilat jan ndr m t dmshmet n ndotjen e ambientit. N fillim do t pasqyrohet ndotja e mjedisit si nj problem primar n studim pasi sht nj shtje q prek mirqenien e njeriut dhe si problem sekondar do t trajtojm menaxhimin e mbetjeve nga ana e administratave lokale n Shqipri. Kto jan dy pika n t ciln do t mbshtetet studimi pr t treguar efektivitetin e kompanive private n menaxhimin e mbetjeve, se sa t nevojshme e t vlefshme jan ato pr zhvillimin e ekonomis si dhe se sa ndikojn ato n reduktimin e mbetjeve n Shqipri.

Qllimi i trajtimit t studimit.

N studim do t analizohen shrbimet e ofruara nga sektori publik dhe sektori privat n lidhje me menaxhimin e mbetjeve t ngurta n Shqipri. Efektin q kan kto sektor n reduktimin e mbetjeve n t mir t mjedisit. Qllimi sht pr t vrtetuar se ndrhyrja e sektorit privat sht e domosdoshme pasi ka m shum efienc si n reduktimin e mbetjeve t ngurta po ashtu dhe n ekonomin e vendit, pasi kompanit q operojn n riciklimin e mbetjeve t ngurta, reduktojn edhe kostot q qeveria shpenzon pr trajtimin e mbetjeve. Ky qllim besoj se do t arrij n konkluzionin q, nse firmat e riciklimin do t zhvillonin veprimtarin e tyre duke u zgjeruar n hapsir dhe n aktivitete n lidhje me reduktimin e mbetjeve t ngurta, ather n Shqipri do t ket mundsi shum t mira n prmirsimin e gjendjes s mjedisit dhe mbi t gjitha nj ekonomi m n zhvillim.
Page 3 of 31

Metodologjia e prdorur pr studimin.

Studimi mbi mbetjet e ngurta do t realizohet n dy drejtime t ndryshme, duke prdorur metodn shkencore t deduktimit dhe metodn empirike. Duke u nisur nga sugjerimet baz, metoda deduktive konsiston n shpjegimin e rezultateve t pritura duke u nisur nga kndvshtrimi i prgjithshm pr t arritur n nj rast specifik (Kachelein, 2011), i cili n kt studim sht trajtimi i mbetjeve nga kompanit e riciklimit. Pasqyrimi i gjendjes s mjedisit n baz t raportit t nxjerr nga ministria e mjedisit, trajtimi ligjor i mbetjeve, format e menaxhimit t mbetjeve si dhe metodat shkencore t menaxhimit q realizojn kompanit e riciklimit dhe pushteti lokal, jan ato q mund t quajm kndvshtrimi i prgjithshm dhe n baz t ktyre informacioneve do jemi n gjendje t arrijm n nj konkluzion specifik n lidhje me politikat q duhen ndjekur mbi trajtimin e mbetjeve t ngurta. Pra, me fjal t tjera themi se do t analizojm at ka ndodh me mbetjet e ngurta teorikisht pr t pasur nj ide m t qart mbi situatn n vend. N studim, s pari do t shqyrtojm konceptin e mbetjeve t ngurta dhe t riciklueshme, gjithashtu do t krahasojm ligjin e vjetr me at t riun mbi trajtimin e mbetjeve dhe efektivitetin e tyre n terren. Kjo do t ndihmoj pr t ditur rregullat e prgjithshme pr menaxhimin e integruar t mbetjeve t ngurta. Duke ditur kto rregulla do mund t japim nj vlersim mbi format e menaxhimit q kryhen aktualisht nga sektori publik dhe privat. Format e menaxhimit do t krahasohen pr t vlersuar efektin q ato sjellin si n performanc dhe n kosto duke e par kt n nj kndvshtrim ekonomik. Metoda empirike bazohet n vzhgimin e sistemit t menaxhimit t mbetjeve dhe variablat q jan pjes e sistemit (Kachelein, 2011). Kjo metod kryhet jo pr t ndrhyr n sistem por pr t vzhguar nga afr se far ndodh n t vrtet n terren. Kjo do t jet e dobishme pr t vlersuar se sa efektive jan metodat shkencore t prdorura pr menaxhimin e mbetjeve t ngurta. Studimi do t paraqes raportet e gjendjes s mjedisit, ndryshimet q kan sjell ndr vite format e menaxhimit n Shqipri. Nj tjetr analiz n terren do jet n ambientet e kompanis Everest IE1, ku do vrojtohet forma e menaxhimit t vet kompanis dhe se si operon ajo n terren pr grumbullimin, seleksionimin, pastrimin dhe prpunimin e mbetjeve. N studim kjo do t na
1

Everest IE sh.p.k- sht kompani grumbullimi, riciklimi dhe prpunimi i mbetjeve plastike. Operon si fabrik riciklimi t mbetjeve plastike dhe prodhim ambalazhesh. N Shqipri sht prodhuesi lider pr prodhimin e filmave prej polietileni, ambalazheve njshtresore ose t laminuara disa-shtresore, t stampuara ose jo, qeseve t shoppingut, antave prej polietileni dhe shum llojeve t tjera t ambalazheve plastike fleksibile. Page 4 of 31

tregoj se far ndihme japin konkretisht kompanit private n reduktimin e mbetjeve t ngurta dhe se sa e ndihmojn ato prmirsimin e gjendjes s mjedisit dhe ekonomin e vendit gjithashtu. Kompania Everest IE do t jet subjekti qendror i studimit ton, do veprimtari q ajo kryhen do t pasqyrohet n kt studim pasi kjo sht nj shembull real i forms s menaxhimit t mbetjeve t ngurta n Shqipri. Gjithashtu do t vlersohen edhe konkurrentt e kompanis Everest dhe mundsit q ato s bashku kan pr prmirsimin e organizimit t biznesit. Kjo do t evidentonte limitet, ku kompanit e riciklimit operojn dhe se sa kan ose mund t ken realisht kapacitetet pr t vepruar me efienc t plot.

Objektivat e ktij studimi.

Mnyra m e mir pr t paraqitur nj studim sht duke prcaktuar objektivat q ai ka, n funksion t lexuesit pr t evidentuar sa m mir qllimin e studimit t br . Objektivat e ktij studimi paraqiten n fillim n mnyr q t orientojn dhe t japin qartsin e duhur studimit. Prcaktimi i objektivave sht i rndsishm pr t krijuar nj qndrim t caktuar ndaj studimit q realizon dhe duke i dhn nj struktur t sakt duke zgjedhur rrugn e ndjekur pr t arritur qllimin q studimi ka. Objektivat pr tu arritur: T jap njohuri pr menaxhimin e mbetjeve dhe pr mirmbajtje t ambienteve sociale. T qartsoj komponentt e sistemit t menaxhimit t mbetjeve t ngurta. T theksoj rndsin e trajtimit t mbetjeve t ngurta. T identifikoj shkaqet kryesore pr gjendjen e keqe t mjedisit n Shqipri. T identifikoj efektet negative n mjedis pr shkak t keq menaxhimit t mbetjeve t ngurta. T pasqyroj alternativat m efiente pr menaxhimin e mbetjeve t ngurta. T pasqyroj si planifikohet dhe zbatohet nj sistem grumbullimi dhe prpunimi t mbetjeve plastike. T pasqyroj rolin thelbsor t kompanive private n Shqipri. T vlersoj kontributin dhe rendsin e kompanive t riciklimit t mbetjeve n menaxhimin e tyre.
Page 5 of 31

Hipoteza e studimit: Nse firmat e riciklimit do t kishin prioritet mbi menaxhimin e

mbetjeve dhe mbshtetje nga qeveria, duke punuar vetm me mbetjet q ndodhen n Shqipri, mjedisi do t ishte m i pastr. Fakti se mbetjet e ngurta shtohen do dit e m shum tashm nuk prbn nj lajm, shtimi i konsumit t prditshm t produkteve t ndryshme nuk prbn nj lajm gjithashtu, nj lajm i mirfillt do t quanim faktin se sot n shoqrin moderne, me gjith se shoqria zhvillohet me kalimin e kohs, kushtet e saj ambientale sa vijn e prkeqsohen. N Shqipri kt fenomen mund ta evidentojm pa mundime n do qytet ku mund t ndodhemi. Nj ndr faktort q shkaktojn kt gjendje sht niveli kulturor. Kultura njerzore, zhvillohet n baz t rregullave t prcaktuara n ligjet e vendosura n nj shtet. Ligje t cilt n Shqipri her mungojn dhe her t tjera nuk zbatohen, duke humbur kshtu dhe sovranitetit e qeverisjes. Nj faktor tjetr i rndsishm, sht mos menaxhimi i mirfillt i mbetjeve nga ana e sektorit publik, dhe kjo vjen si pasoj e rezultatit te dobt t nivelit kulturor (Ligjet e dobta). Me krijimin e nj republike demokratike n Shqipri importi i mallrave dhe shrbimeve shtoj konsumin e tyre duke vshtirsuar kshtu menaxhimin e mbetjeve n vend. Me vshtirsit q u prball sektori publik n dekadn e par demokratike , u licencuan kompanit e para t riciklimit n vitin 2000, Somet Sh.p.k (n Riciklimin e baterive) dhe Teknoservis Sh.p.k (ne Riciklimin e metaleve me ngjyr) duke vijuar m pas me 59 kompani t tjera (t gjitha n sektorin e Grumbullimit dhe Riciklimit t mbetjeve) ndr to edhe Everest IE Sh.p.k (n Riciklimin e mbetjeve plastike dhe prodhim ambalazhesh). Kompanit e riciklimit kan treguar se jan m efektive n krahasim me sektorin publik, kt e tregon fakti se rezultatet e do kompanie jan n rritje (kryesisht vlerat ekonomike). Me gjith kontributin e sektorit privat, mjedisi sht ende me ndotje t lart. Kjo t bn t mendosh se marrdhniet ndrmjet sektorit privat dhe sektorit publik nuk jan t bashkrenduara n menaxhimin e mbetjeve n vend. Politikat e sektorit publik, prqendrohen m tepr n djegien dhe n groposjen e mbetjeve, politik e cila nuk sht efiente n krahasim me at t sektorit privat ku prioritet ka vlera ekonomike e mbetjeve dhe prfitimet kundrejt ambientit. Kompanit e riciklimit kooperojn me teknologji t sofistikuar n prpunimin e mbetjeve, ato kan potencialet e mundshme pr t reduktuar ndotjen e ambientit, duke e prmirsuar vendin ekonomikisht dhe ndikuar pozitivisht ne cilsin e ambientit, pasi sektori privat ne kt rast jep m shum efektivitet dhe efienc.
Page 6 of 31

KAPITULLI I

1.1.

Mbetjet e ngurta.

Ndotja e mjedisit sht nj fenomen i cili prek jo vetm t gjith shoqrin Shqiptare por edhe at botrore. Ashtu si ngrohje globale edhe ndotja e mjedisit sht nj rrezik pr biodiversitetin, e cili rrjedh nga konsumi i lndve djegse si: Nafta, benzina, benzoli etj. por kryesisht nga mbetjet e ngurta, grumbullimi, dekompozimi dhe djegia e tyre. Mbetjet e ngurt jan lnd t cilat nuk prdoret me ose q zotruesi do ti hedh ato. Pjes e tyre vlersohet si mbetje pr sa koh q energjia e prodhuar prej tyre nuk prfshihet n procesin e prodhimit. Disa nga mbetjet e ngurta jan: Mbetje organike, jan ushqyesit biologjik q n fund t ciklit t tyre jetsor , mund t dekompozohen n mnyr t sigurt e t shpejt e mund ti kthejm n tok. Mbetje inerte, jan ato mbetje q nuk i nnshtrohen ndonj transformimi t rndsishm fizik, kimik apo biologjik. Mbetjet inerte nuk treten, nuk digjen, nuk ndrveprojn fizikisht dhe as nuk hyjn n reaksione kimike, nuk biodegradohen e nuk ndikojn negativisht n lnd t tjera, me t cilat bien n kontakt, n mnyr t till q mund t shkaktojn ndotje t mjedisit ose t dmtojn shndetin e njeriut. Mbetje bio, jan mbetjet e biodegradueshme, treten trsisht dhe jan mbetje nga kopshtet e shtpive, parqet, mbetjet ushqimore, t gatimit nga shtpit, restorantet dhe dyqanet e shitjes me pakic, si dhe mbetjet e ngjashme nga impiantet e prpunimit t ushqimeve.
Mbetje urbane, prfshijn nj shumllojshmri mbetjesh, ato jan mbetjet e shtpive, t

ndrtesave administrative, sociale dhe publike, duke prfshir n kt kategori edhe mbetjet q vijn si rezultat i veprimtaris tregtare, vendet e pushimit dhe argtimit etj. Mbetje spitalore, jan mbetje t krijuara nga spitale, shrbime shndetsore ose institucione shndetsore krkimore, ku prfshijn material t rrezikshme dhe jo t rrezikshme.

Page 7 of 31

 Mbetje t rrezikshme, jan ato mbetje q shfaqin nj ose m shum nga vetit e rrezikshme si: Shprthyese, oksiduese, t djegshme, toksike, kancerogjene, mutagjenike, infektuese, toksike pr riprodhimin, grryese etj. T gjitha kto veti konsiderohen t dmshme si pr njeriun dhe pr mjedisin. Mbetje industriale, jan mbetjet e krijuara nga veprimtarit industriale, artizanale dhe nga shrbimet, jan t dmshme pasi nj pjes e madhe e tyre prbehet nga materiale plastike dhe plasmasi, t cilat konsiderohen t dmshme n procesin e djegies dhe n procesin e groposjes s tyre. Mbetje t riciklueshme, jan t gjitha mbetjet t cilat mund t konvertohen si lnd e par pr t prodhuar produkt apo material n dobi t konsumatorit.

Jo t gjitha mbetjet e ngurta jan t rrezikshme, disa prej tyre nuk paraqesin krcnim t madh as pr njeriun dhe as pr mjedisin, t tilla jan mbetjet organike ose mbetjet e inerteve, t cilat jan dekompozohen n tok pa shkaktuar dm. Por fakti q nuk jan t dmshme nuk do t thot q duhen detyrimisht t digjen ose t groposen, ato do t ishin shum m tepr t dobishme nse do t ricikloheshin pr tu riprdorur.

1.2.

Mbetjet e ngurta ndr vite.

Me t dhnat e marra nga Ministria e Punve Publike Transportit dhe Telekomunikacionit (MPPTT), rezulton se n qytetet m t mdha t Shqipris mbetjet e urbane jan rritur ndjeshm, kjo pr shkak t rritjes s konsumit. N grafik paraqiten mbetjet e qyteteve si: Berat, Dibr, Durrs, Elbasan, Fier, Gjirokastr, Kor, Kuks, Lezh, Shkodr, Tiran dhe Vlor.
1,600,000 1,400,000 1,200,000 1,000,000 800,000 600,000 400,000 200,000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Mbetje urbane Mbetje inetre Totali

Grafiku 1.- Burimi : MPPTT.

Page 8 of 31

Vaj i perdorur Leter Celik Skrap Plastike Alumin Inerte Goma te perdorura Tekstili Dru 0 5 10 15

Mbetje te ricikluara nga kompanit private

20

25

Grafiku 2. Burimi: (Gjoka K. , Minimizimi i mbetjeve si nje hap kyc ne menaxhimin e mbetjeve urbane, 2010) Nga t gjitha mbetjet e ngurta q grumbullon pushteti lokal vetm nj pjes e vogl e tyre riciklohen nga kompanit private (Ku pjesn m t madhe t mbetjeve t riciklueshme e importojn nga vendet fqinj), ndrsa pjesa tjetr shkon ose pr djegie t lir n vend depozitimin e mbetjeve t do qyteti ose pr groposje n landfill.

1.3. Riciklim.
Termi riciklim do t thot do operacion rikuperimi, me an t t cilit materialet e mbetjeve riprpunohen pr tu shndrruar n produkte, materiale apo substanca, pr tu prdorur, si pr qllimin fillestar, ashtu edhe pr qllime t tjera. Ndr mbetjet m t krkuara pr riciklim jan: metal (kryesisht skrap), letr, karton, tulla, bateri, qelq, pajisje elektronike, dru, plastika etj. Vlera q kan mbetjet e riciklueshme ka br q t krijohen 61 biznese n sektorin e riciklimit pr t prfituar ekonomikisht dhe pr t dhn nj kontribut pr prmirsimin e kushteve mjedisore me an t rikuperimit t mbetjeve. Riciklimi prfshin riprpunimin e materialeve organike, por nuk prfshin rikuperimin e energjis dhe riprpunimin q u bhet mbetjeve pr ti shndrruar n materiale q prdoren si lnd djegse apo si lnd mbushse. Riciklimi i mbetjeve ndihmon mjediset tona. Grumbullimi i mbetjeve sjell nj mjedis m t pastr pr n e fmijt, kurse riciklimi i tyre mbron burimet e pasurit natyrore q t mos shteren kurr.

Page 9 of 31

far prfitohet nga riciklimi i mbetjeve? 1- Mjedisi, sepse mbetjet q do t groposen n landfill do ju duhen nj kohe e gjat pr dekompozim, dhe mbetjet q do t digjen do shkaktojn ndotje t ajrit. 2- Do t shtohet jetgjatsia e landfill-eve, sepse do t groposen vetm nj pjes e sasis s prgjithshme te mbetjeve. 3- Reduktim i transportit t mbetjeve pr n landfill, prfiton mos dmtimi i rrugve, koh, karburant, amortizim t mjeteve t transportit etj. 4- Biznesi dhe pushteti lokal do t fitojn nga ana financiare, nga investimet dhe nga taksat. 5- Do t hapen vende pune, n sektorin e grumbullimit dhe t prpunimit t mbetjeve, etj.(Bardhi, Qeshor 2009)

1.4.

Legjislacionet mbi mbetjet n Shqipri.

N Republikn e Shqipris kemi nj legjislacion t plot i cili rregullon n mnyr t hollsishme mbrojtjen e mjedisit, mbrojtjen e biodiversitetit dhe menaxhimin e integruar t mbetjeve t ngurta. 1. LIGJI Nr. 10 431, dat 9.6.2011 pr mbrojtjen e mjedisit, ka pr qllim mbrojtjen e
mjedisit n nj nivel t lart, ruajtjen dhe prmirsimin e tij, parandalimin dhe paksimin e rreziqeve ndaj jets e shndetit t njeriut, sigurimin dhe prmirsimin e cilsis s jets, n dobi t brezave t sotm dhe t ardhshm, si dhe sigurimin e kushteve pr zhvillimin e qndrueshm t vendit.

Gjithashtu n ligjin pr mbrojtjen e mjedisit parashikohet mnyra e realizimit t mbrojtjes s tij duke ruajtur njkohsisht burimet natyrore, prmes kursimit, prdorimit t efektshm apo zvendsimit t lndve t para natyrore e t materialeve t prftuara prej tyre dhe riprdorimit, riciklimit e rikuperimit t mbetjeve. N dispozitat e fundit t ligjit parashikohen edhe nj sere masash administrative, pr t gjith subjektet q jan t detyruar t zbatojn pjesn urdhruese t tij, dhe t vetdijshme pr kt gj kto subjekte lejojn shkelje t ligjit. 2. LIGJI NR. 9587, dat 20.7.2006 pr Mbrojtjen e Biodiversitetit, ka pr qllim t siguroj mbrojtjen dhe ruajtjen e diversitetit biologjik, si dhe t rregulloj prdorimin e qndrueshm t prbrsve t diversitetit biologjik, nprmjet integrimit t elementeve kryesore t biodiversitetit n strategjit, planet, programet dhe vendimmarrjet e t gjitha niveleve.
Page 10 of 31

Ky ligj prcakton n mnyr t detajuar institucionet pr ruajtjen dhe mbrojtjen e biodiversitetit, instrumentet e planifikimit t biodiversitetit, mnyrn e ruajtjes s ekosistemeve, habitateve dhe peizazheve, q ndodhen jasht rrjetit prfaqsues t zonave t mbrojtura, si dhe sanksionet pr do organ shtetror, organizat shoqrore dhe person fizik ose juridik q krcnon ose dmton biodiversitetin. 3. LIGJI Nr. 9010, dat 13.2.2003 pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta, ka rregulluar fushn legjislative n lidhje me krijimin, grumbullimin, ndarjen, ruajtjen, transportin, riciklimin, prpunimin dhe asgjsimin e mbetjeve deri n vitin 2011. 4. LIGJI Nr. 10 463, dat 22.9.2011 pr menaxhimin e integruar t mbetjeve. Me hyrjen n fuqi t ktij ligji u shfuqizua ligji nr. 9010, dat 13.2.2003 si dhe do ligj dhe akt nnligjor tjetr q bie n kundrshtim me t. Ky ligj ka pr qllim t mbroj mjedisin e shndetin e njeriut dhe t siguroj menaxhimin e duhur mjedisor t mbetjeve nprmjet: a) Parandalimit e minimizimit t mbetjeve ose paksimit t ndikimeve negative nga krijimi dhe menaxhimi i integruar i mbetjeve. b) Prmirsimit t efiencs s prdorimit t tyre. c) Paksimit t ndikimeve negative t prgjithshme nga prdorimi i burimeve. N ligj prcaktohen dhe specifikohen t gjitha kategorit e mbetjeve t rrezikshme dhe jo t rrezikshme, mnyrat e menaxhimit t ktyre mbetjeve duke filluar nga kontrolli, przierja etiketimi dhe dorzimi i tyre. Gjithashtu ne ligj prcaktohen kategorit e landfill-eve, ku prfshihen: a) Landfille pr mbetjet e rrezikshme. b) Landfille pr mbetjet jo t rrezikshme. c) Landfille pr mbetjet inerte. N ligj parashikohen dhe ndalimet prkatse pr importimin dhe transitimin nprmjet territorit t Republiks s Shqipris t t gjitha kategorive t mbetjeve t rrezikshme. Ndalohet gjithashtu importimi i mbetjeve n territorin e Republiks s Shqipris pr qllim ruajtjeje apo asgjsimi. Ligji rregullon gjithashtu edhe t gjitha kategorit e mbetjeve jo t rrezikshme q lejohen t importohen dhe rregullat prkatse pr importimin e mbetjeve. Ligji prcakton edhe kategorit e mbetjeve jo t rrezikshme q lejohet t transferohen nprmjet territorit t Republiks s Shqipris, si dhe kategorit e mbetjeve q eksportohen nga Republika e Shqipris.
Page 11 of 31

KAPITULLI II
2.1. Menaxhimi i mbetjeve nga sektori publik.

Diskutimet mbi menaxhimin e mbetjeve t ngurta n Shqipri jan ato m t shpeshta n lidhje me shtjet sociale n vend. Nj shqetsim q nuk po i gjendet nj zgjidhje prfundimtare, pasi me kalimin e kohs hipotezat dhe opsionet pr nj zgjidhje t mundshme shtohen duke i tej zgjatur procedurat e zbatimit t nj plani konkret. shtja q shtrohen n diskutim mbi menaxhimin e mbetjeve sht se cila nga metodat e asgjsimit t mbetjeve duhet aplikuar n mnyr q mjedisi t ket nj ndikim negativ sa m t vogl. Metodat e trajtimit t mbetjeve: 1- Kompostimi. 2- Djegie. 3- Groposja (Landfill). 4- Riciklim.

Kompostimi sht nj mnyr e mir pr t ricikluar mbetjet organike. Kjo bhet me mbetjet q krkojn nj koh shum t shkurtr pr degradim, pr kt metode prdoren kryesisht mbetjet shtpiake. Kompostimi mundson shndrimin e mbetjeve n pleh organik n dobi t toks. Kjo krkon nj seleksionim te mbetjeve n nj kategori t veant ku mbetjet t ken veti t tretshmris (Braun, 2000). Mnyra e kompostimit nuk praktikohet n vendin ton sepse krkon organizim t gjer pr grumbullimin dhe seleksionimin e mbetjeve t nevojshme dhe organet kompetente qeveritare nuk i mundsojn kto shrbime.

Djegia sht nj metod q mundson asgjsimin e mbetjeve duke i shkrire ato n temperatur t lart n ambient t izoluar (Dumi, Gjini, & Xhafa, 2011). Djegia realizohet me an t inceneratoreve izolues dhe kjo praktikohet ende n metalurgjikun e rrethit t Elbasanit. Incenerimi sht edhe nj mnyr pr t prodhuar energji. Vende si: Gjermani, Holand, Suedi, Danimark, Austri etj. e shfrytzojn incenerimin n masn 35%-55% (Gjoka K. , Environmental programme menager, 2011) dhe mundohet t prfitojn sa m shum energji prej saj. Ne vendin ton incenerimi bhet kryesisht vetm pr mbetjet e rrezikshme si jan mbetjet spitalore dhe kjo duke mos shfrytzuar mundsin e prodhimit t energjis ashtu si bn nj pjes e madhe e vendeve n bot. Djegia e mbetjeve sht shkaku kryesor i ndotjes s ambienti, pasi liron gazra t ndryshm t cilt ndikojn negativisht n atmosfer duke rritur rrezikshmrin e ngrohjes globale dhe rrezikun e smundjeve dhe infeksioneve t ndryshm si pasoj e ndotjes s ajrit n vend.
Page 12 of 31

Riciklimi sht metoda me efiente pr t asgjsuar mbetjet e ngurta, por kjo krkon nj organizim t gjer nga ana e sektorit publik n bashkpunim me sektorin privat. Riciklimi sht procesi n t cilin materialet q jan destinuar pr eliminim, mund t grumbullohen, riprpunohen, riprodhohen dhe prdoren srish si lnd e par. N Shqipri pjesa m e madhe e mbetjeve t riciklueshme si: Letra, plastika dhe qelqi, t cilat mund t riciklohen trsisht nuk mundsohen kushtet e nevojshme dhe t mjaftueshme pr seleksionimin dhe grumbullimin e ktyre mbetjeve. Prdorimi i riciklimit n Shqipri arrin deri n 25% t mbetjeve (Duke specifikuar se nj pjes e riciklimit realizohet nga mbetjet e importuara), shum e ult kjo n krahasim me vendet n zhvillim si: Gjermania, Holanda, Suedia, Austri etj. ku arrin deri n 60% t riciklimit t mbetjeve t vendit (Gjoka K. , Environmental programme menager, 2011).

Groposja (Landfill) sht asgjsimi i mbetjeve t ngurta n nj zon t caktuar ku degradimi i tyre ndodh nn tok. Pr vendet n zhvillim si: Shqipria, Rumania, Bullgari, Ceki, Slloveni etj. 75%-85% e mbetjeve t ngurta shkojn n landfill (Gjoka K. , Environmental programme menager, 2011). Prdorimi i landfill-it konsiderohet si mnyra m e shpejt pr asgjsimin e mbetjeve t vendit, por kjo nuk sht mnyra m e sigurt dhe e kshillueshme pasi ka efekte ansore si n ambient edhe n shoqri. N Shqipri mbetjet depozitohen n landfill pa nj seleksionim t llojeve t tyre dhe kjo bn q degradimi i ktyre mbetjeve t krkoj nj kohzgjatje m t madhe nga ajo q u nevojitet. Gjithashtu, groposja e pa kontrolluar e mbetjeve rrit dmin q i shkaktohet toks nga lirimi i gazrave dhe toksinave gjat dekompozimit t mbetjeve t ndryshme.

2.2.

Kosto e ndrtimit t landfill-it.

N Shqipri metoda e groposjes s mbetjeve t ngurta sht ajo m tradicionalja dhe pr kt arsye politikat pr trajtimin e mbetjeve kan qen gjithmon pr alokimin e fondeve n krijimin e landfill-eve. Kjo metod sht praktikuar ndr vite edhe kur kemi pasur rotacion politik t pushtetit qendror dhe vendor. N kt mnyr investimet mundsojn grumbullimin dhe asgjsimin e mbetjeve n nj vend t vetm e parashikua pr nj periudhe 20-vjeare (n varsi t sasis s mbetjeve). Problemi kryesor i ndrtimit t nj landfill-i jan kostot e tij, t cilat ndahen n kosto mjedisore (dmi q shkakton ky investim n mjedisin e vendit) dhe kosto ekonomike (parat e shpenzuara pr ndrtimin e landfill-it). Kto kosto rndojn n barrn e popullsis n aspektin shndetsor dhe n aspektin e mirqenies ekonomike.
Page 13 of 31

Kosto mjedisore nnkuptojm efektet negative q ndikohen nga aktiviteti i njeriut kundrejt mjedisit, ku n kt rast konsiston n ndrtimin e landfill-it. Groposja e mbetjeve mundson degradimin e tyre, por kjo arrihen n nj periudh afatgjate e cila mund t zgjas edhe 150 vjet (n varsi t prbrjes s mbetjeve). Gjat kohs q i nevojiten mbetjeve pr tu degraduar, lirojn gazra toksike q dmtojn cilsin e toks ku jan groposur dhe ajrin pr rreth vend groposjes (gjat kohs q landfill-i sht i hapur).

Kosto ekonomike konsiderojm t gjith veprimtarin ekonomike pr ndrtimin e landfilli-it dhe ndikimin q ka ky investim n ekonomin e do familje. Qeveria shfrytzon t ardhurat e buxhetit t shtetit pr mbledhjen e fondit t nevojshm pr krijimin e landfill-it. Kjo kosto prmban: Koston e prvetsimit t toks (Blerja e toks dhe prgatitja e vendit). Kostot pr kapital (Aksesimi i rrugve pr n landfill n zona rajonale t vendbanimeve dhe blerja e mjeteve t ndryshme t punimeve, t transportit etj.). Kostot e operimit (Ndrtimi, mirmbajtja dhe fuqia puntore). Kostoja e mbulimit dhe mirmbajtja (Mbydhja prfundimtare dhe monitorimi pas prfundimit) (Gjoka K. , 2010). Kostot e sipr prmendura jan ato m t rndsishme pr krijimin e nj landfiill-i, t cilat mund t arrijn vlern e 5.5 milion , tepr e lart pr ekonomin e vendit kur mendohet se planifikohet t krijohen dhe pes t tjer.

2.3.

Politikat pr menaxhimin e mbetjeve t ngurta.

Menaxhimi i mbetjeve t ngurta paraqet nj nga problemet m t rndsishme dhe m serioze me t cilat prballet vendi, ndrkoh q ky problem nuk sht adresuar akoma si duhet. Prpjekjet e deritanishme n kt sektor kan qen t pamjaftueshme, t pakoordinuara dhe kryesisht t udhhequra nga agjendat e donatorve. Megjithat, shtja e mbetjeve, politikat e menaxhimit t tyre nga ana e qeveritareve jan hartuar vazhdimisht, por realizimi i tyre nuk sht br i mundur pr arsye t ndryshme. Ndr politikat e projektuara jan: Plani kombtar i veprimit pr mjedisin 2001, publikuar nga Ministria Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave (MMPAU) dhe miratuar nga kshilli ministrave.
Page 14 of 31

Draft strategjia dhe veprimi i menaxhimit t mbetjeve t rrezikshme plani: 2005 2012 prgatitur nga projekti pr landfill-in e mbetjeve t rrezikshme, n Mars 2005. Draft strategjia kombtare e mjedisit (NES) i prgatitur me asistencn e projektit ELPA publikuar nga MMPAU n nntor 2006. Plani kombtar pr zbatimin e MSA-se 2007 2012, publikuar nga kshilli i ministrave n Shtator 2007. Strategjia Ndr-sektoriale e Mjedisit (Strategjia kombtare pr integrim dhe zhvillim), publikuar nga MMPAU n nntor 2007. Strategjia kombtare pr zhvillim dhe integrim 2007 2013, publikuar nga kshilli i Ministrave ne Mars 2008. Plani i veprimit pr menaxhimin e mbetjeve spitalore 2008, prgatitur nga OBSH. Plani kombtar i menaxhimit te mbetjeve 2010-2025(Panariti, 2009).

2.4.

Gjendja aktuale n vend-depozitim t mbetjeve.

do qytet n Shqipri ka nj vend depozitimi t mbetjeve dhe n pjesn m t madhe t tyre kto mbetje asgjsohen duke i djegur n gjendje t lir. Administrues t cilt nuk arrin t siguroj prdorimin e teknologjis s duhur pr incenerimin e mbetjeve pr prfitim energjie dhe nuk kordinohen me kompanit private pr t ricikluar nj pjes t mbetjeve q grumbullohen. Vend depozitimi i mbetjeve n Vlor me siprfaqe t shesht prej 6 ha sht vetm 2 KM larg qytetit dhe sht jasht normave sanitare dhe ambientale t nj fushe t kontrolluar pr depozitimin e mbetjeve urbane (Dumi, Gjini, & Xhafa, 2011). Kto vend depozitime djegin mbetjet pasi nuk arrijn t prballojn kapacitetin e mbetjeve q gjenerohen do vit n vendin ton. Sasia e mbetjeve q gjenerohet n Shqipri rritet do vit dhe kjo pr shkak t rritjes s konsumit t mallrave dhe shrbimeve n vend. Tabela 1, Sasia e rigjenerimit t mbetjeve n Shqipri (N Ton). Viti Mbetje urbane Mbetjet inerte Totali 2005 633,599 645,387 1,278,986 2006 722,729 506,540 1,229,269 2007 722,731 506,540 1,229,271 2008 762,353 455,866 2009 857,223 455,866

1,218,219 1,313,089 Burimi: MMPAU

Page 15 of 31

Sasia e mbetjeve q gjenerohet n Shqipri ka nj tendenc rritse dhe kjo vjen m shum nga mbetjet urbane t cilat jan ato mbetje q mundsojn sasin m t madhe t mbetjeve t riciklueshme si: Plasmasi, qelqi, plastika dhe mbetje organike ku nj pjes e tyre mund t shndrrohet n pleh organik me an t kompostimit. N do vend depozitimi t mbetjeve, m shum se 60% e mbetjeve urbane jan t riciklueshme ndrkoh q vetm 30% e tyre riciklohen nga fabrikat. Sipas nj studimi t br nga MSc. Konalsi Gjoka, mbi vend depozitimet n vendin ton rezulton se gjendja e tyre e qndrueshme pr nj koh m shum se nj muaj krijon kto efekte: NDOTESIT MJEDISOR 1- Metalet e rnda. 2- Ndotsit organik t qndrueshm. 3- Prbrsit organik volapik. 4- Pluhurat. 5- Gazrat. Ndotesit mjedisore. RRUGET E EKSPOZIMIT 1- Frymmarrja. 2- Zinxhiri ushqimor. 3- Absorbimi. EFEKTET N SHNDET 1- Smundje t lkurs. 2- Probleme me frymmarrjen. 3- Probleme me sistemin e tretjes. 4- Probleme me sistemin nervor qendror. 5- Infeksion t syve dhe t veshve.
30 Mbi standartin Shqiptar 25 20 15 10 5 0 TSM PM 10 SO2 NO2 HCHO Pb Mbi standartin WHO

Grafiku 3 2. Burimi: (Gjoka K. , Environmental programme menager, 2011) Krahasimi i emetimeve t normave t lejuara shqiptare krahasuar me ato t Organizats botrore t Shndetit OBSH n vend depozitimin e Sharrs, nj ndr vend depozitimet me sasi m t madhe t mbetjeve n Shqipri. Ky grafik tregon qart sasin e dmit q shkaktojn mbetjet n vend depozitime t cilat nuk i plotsojn ende standartet pr normat e lejuara mjedisore.
2

WHO(World Health Organization) TSM (Lende pezull), PM10 (Lende pezull me diametr 10m), SO2 (Dioksid Squfuri), NO2 (Dioksid azoti), HCHO (Aldehyde i thjesht, i njohur si: Oksid metilen).

Page 16 of 31

2.5.

Problemet e menaxhimit te mbetjeve urbane.

Problemet e gjenerimit t mbetjeve dhe administrimit t tyre jan t shumta dhe t larmishme. Rritja e sasis s mbetjeve inerte q vjen kryesisht nga ndrtimet shkakton probleme t shumta, gjithashtu edhe pr mbetjet e rrezikshme spitalore, me gjith s konsiderohen si sasi e vogl. Problemi primar pr menaxhimin e mbetjeve sht administrimi i plot i mbetjeve urbane, t cilat zn pjesn m t madhe t mbetjeve q gjeneron nj qytet. Nse do t bhej nj analiz e plot, mangsi do t gjenim dhe n legjislacionin e ri t 22.09.2011 pr menaxhimin e integruar e mbetjeve t ngurta, por mangsi me efekte negative m t mdha do t gjenim n aspektin ekzekutiv t legjislacionit n fuqi. N munges t zbatimit t ligjit nga autoritetet publike, sektori i mbetjeve paraqet probleme t rndsishme t cilat duhet t prballemi me shtje si: Gjendja e keqe t kazanve mbledhs t mbetjeve. Mos grumbullimi i shpesht i mbetjeve n kazan. Sistemet e grumbullimit n standarte t ult, t pamjaftueshme dhe jo t efektshme. Mos marrja e vendimeve t sakta pr alternativat e grumbullimit dhe hedhjes n munges t informacionit t nevojshm. Munges e kulturs pr hedhje, grumbullim dhe trajnim t prshtatshm t mbetjeve. Munges t burimeve financiare dhe teknikave administruese t mbetjeve. Munges e ndrgjegjsimit t publikut. Munges e akteve dnuese ndaj keq administruesve t mbetjeve. Bashkpunim i dobt midis pushtetit qendror dhe pushtetit lokal. Bashkpunim i dobt midis publikut dhe ndrmarrsve t grumbullimit t mbetjeve. Pra, mungesa e detajeve t vogla n legjislacion nxjerrin n pah problemet m t rndsishme q lidhen me planifikimin, menaxhimin institucional, burimet njerzore dhe financiare, gjithashtu dhe n investimet infrastrukturore. Mos pasja e nj strukture t rregullt n infrastrukturn urbanistike krijon nj rregullim t grumbullimit t mbetjeve pasi vendosja e kazanve jan n zona t pa prshtatshme pr popullatn dhe pr grumbulluesit. Nj infrastruktur e rregullt do t prcaktonte qart dhe zonat n t cilat do t ofrohej shrbimi i grumbullimit t mbetjeve nga ndrmarrja bashkiake/komuna apo kontraktori i tyre. Menaxhimi i mbetjeve nga ana e sektorit publik vazhdon akoma t jet efektiv vetm me paraqitjen e planeve dhe dokumentacioneve, pa vendime konkrete pr tu praktikuar plotsisht, ndrsa sektori privat sht nj histori krejt tjetr.
Page 17 of 31

KAPITULLI III
3.1. Kompanit e riciklimit t mbetjeve t ngurta n Shqipri.

N baz t t dhnave q disponon Ministria e Mjedisit pr regjistrimin e aktivitetit privat mbi mbledhjen dhe riciklimin e mbetjeve t ngurta n Shqipri, rezultojn 86 kompani, ku 61 prej tyre jan aktive. Pjesa m e madhe e kompanive t riciklimit e ushtrojn aktivitetin e tyre n riciklimin e metalit (kryesisht skrap), letrs (kryesisht karton), goms, nafts dhe plastiks. Kompani t riciklimit t metaleve Kompani t riciklimit t goms Kompani t riciklimit t plastiks Kompani t riciklimit t letrs Kompani t riciklimit t nafts 27 (12 grumbullimi) 13 9 (4 grumbullimi) 6 (2 grumbullimi) 6

Blerjet m t shumta t skrapit i arrin kompania Kurumi n elbasan, ku sasia e mbledhur arrin n 2.7 Milion ton skrap n vit, pa llogaritur sasin e skrapit q mund t grumbullohet n kazant, sasi e cila arrin masn e 9 600 ton n vit, sipas t dhnave nga Ministria e Mjedisit. N Shqipri gjenerimi i mbetjeve t letrs arrin n 115 000 ton, ku riciklohet vetm 15 500 ton, pas prpunimit 4 000 ton eksportohet. N shifra t prafrta paraqitet dhe sektori i riciklimit t plastiks ku gjenerohen 112 600 ton n vit dhe arrite t riciklohet vetm 14 800 ton plastik, shifra kto t deklaruara nga Ministria e Mjedisit. Nj ndr kompanit q riciklon plastikn n Shqipri sht kompania Everest IE, nj ndr bizneset t cilat mundohet t ket ecuri t qndrueshme me gjith vshtirsit q hasin.

3.2. Kompania Everest IE (Haka, 2012).

Kompania Everest IE sht krijuar n vitin 1995, si e para n fushn e riciklimit t plastiks sht edhe lider e tregut n prodhimin e filmave prej polietileni (duk qen dhe ricikluesi m i madh t mbetjeve prej polietileni n Shqipri), ambalazheve njshtresore ose t laminuara disashtresore, t stampuara ose jo, qeseve t shoppingut, antave prej polietileni dhe shum llojeve t tjera t ambalazheve plastike fleksibl. Everest IE sht e ertifikuar sipas standardeve t ISO 9001:20083, duke i ofruar klientve t saj produkte me cilsi t lart dhe t sigurte.
3

ISO 9001:2008- Standarti ISO 9001 sht vlersimi i sistemit te menaxhimit t cilsis dhe t dizenjimit, pr t specifikuar se organizata i prmbush nevojat e konsumatorve dhe aktorve t tjer. Page 18 of 31

Produktet kryesore t ofruara nga Everenst IE: 1- Qese shopping pr super markete dhe aktivitete t tjera. 2- Qese mbeturinash t standarteve dhe ngjyrave t ndryshme. 3- anta pr butik dhe aktivitete t tjera tregtare. 4- Ambalazhe pr produkte ushqimore. 5- Ambalazhe pr materiale ndrtimi. 6- Etiketa pr shishet e lngjeve, ujit dhe pijeve t ndryshme, etj.

ORGANIGRAMA E KOMPANISE EVEREST IE

Bordi drejtues Presidenti Drejtori pergjithshem Asistent i bordit drejtues

Menaxheri i sigurimit te cilesise

Planifikimi i prodhimit dhe mbeshtetja e klientit Drejtori i planifikimit dhe mbeshtetjes se klientit Prodhimi Drejtor prodhimi Pergjegjes reparteve Reparti i riciklimit Reparti i prerjeve Rearti i stampimeve Administrata dhe financa Drejtori administrates dhe finances Sektori finances Financier Ndihmes financies ArkaStatistika Shitjet dhe mbledhja e klientit Eksportet Logjistika Drejtori i logjistikes Administrimi i ruajtres se objektit Administrimi i ruajtjes se automjeteve Riparimi i Automjeteve Blerja e mjeteve te kembimit Blerjet e jashtme Drejtori i blerjeve te jashtme

Drejtori i shitjes dhe Drejtori i mbledhjes se eksporteve klienteve Menaxher shitje Inspektor shitjesh Pika shitje 1 Pika shitje 2 Pika shitje 3 Pika shitje 4

Asistent operativ

Reparti i paketimit

Magazina
Burimet njerezore Sektori Sherbimeve

Page 19 of 31

Vizioni i kompanis: Pr t qen zgjedhja m e mir pr mimin dhe performancn. Misioni i kompanis: Pr t prfaqsuar n mnyr t prshtatshme prodhuesit e vendit ton, pr t dhn klientve siguri maksimale dhe t nevojshme se paketimi q kompania ofrojn sht e denj pr ta. Pr t vazhduar, prmes investimeve dhe inovacionit, qndrimin e kompanis si pjes me e madhe e tregut me diferencim t produktit dhe t identitetit n rritjes s mark. Pr t vazhduar duke shtyr kufijt e cilsis dhe qndrueshmri pr t arritur knaqsin e prgjithshme t konsumatorve. Punsimet n kompani: Rreth 150 persona jan t punsuar direkt n kompani, si dhe 1.300 t tjer t punsuar indirekt nprmjet rrjetit t grumbullimit t materialeve pr riciklim, me nj mosh mesatare 28 vje, me nj pjesmarrje t femrave n t gjith departamentet n masn 48 %. Kompania i kushton rndsi shum t madhe trajnimit t punonjsve t saj n mnyr t vazhdueshme si dhe motivimit t tyre nprmjet zhvillimit dhe rritjes s saj.

Synimet n investimet e ardhshme: Investimet e parashikuara t Everest IE, mendohet t rrisin nevojn pr fuqi puntor n masn 20%, t reduktojn kostot e prodhimit n masn 7 %, t rrisin kapacitetet n mnyr t prshkallzuar nga 30-50% n tre vitet e ardhshme, t rrisin eksportet n masn 50%, dhe si efekt dytsor do t ken nj impakt mjaft pozitiv n ambient, reduktim t puns mekanike nga punonjsit, prdorim me efient t energjis elektrike, rritje t imazhit t kompanis si rrjedhoj e konsolidimit n treg, do t oj n rritjen e numrit t personave q do t prfshihen n zinxhirin e grumbullim-seleksionimit t mbetjeve pr riciklim n vend, sepse do t krkohen sasi m t mdha pr prpunim.

Page 20 of 31

3.2.

Struktura menaxheriale.

Investitort e kompanis Everest IE kan arritur suksesin duke u mbshtetur n dy pika kye t kompanis, plani menaxherial (detajon rregullimin organizacional t firms si dhe t jap formimin kulturor dhe kualifikimin profesional t punonjsve q do jen pika kye n drejtimin e kompanis) dhe plani operacional (ofron informacion mbi prodhimin e produktit dhe si do garantohet shrbimi). Plani menaxherial, kompania i kushton rndsi hierarkis s menaxhimit (niveli i lart i menaxhimit, i mesm dhe niveli i mbikqyrjes menaxheriale). Niveli i larte i menaxhimit sht niveli i hartimit t politikave t kompanis i udhhequr nga bordi drejtues si nj staf profesional dhe i kualifikuar. Niveli i mesm prfshin t gjith menaxhert q zbatojn politikat e projektuara nga niveli i lart i menaxhimit (bordi drejtues). Ndrsa niveli i ult i menaxhimit i prbr nga menaxhert e par t firms, mbikqyrin veprimtarin e puntorve, t cilt kryejn operacionet baz t biznesit. Menaxhert e kompanis jan t prgatitur profesionalisht, me element ky komunikimin ndrmjet tyre, si faktor kryesor i matjes s feedback-ut t politikave q zbatohen n menaxhimin e kompanis. Plani operacional, n shum raste jan pr t mbuluar nj periudh t shkurtr kohore dhe riprpunohet, pasi kompania mundohet t zgjeroj kufijt e veprimtaris. Everest IE, duke pasur menaxhert q zbatojn politikat e firms, me komunikim t vazhdueshm, mund t mbledh informacion t nevojshm pr prcaktimin e hapsirs vendimmarrse t kompanis. Kur sasia e grumbulluar e mbetjeve sht e vogl pr t prballuar krkesn e klientve pr produktet q prodhon, ather kompania zgjeron linjn e grumbullimit t mbetjeve. Ekzistenca e nj plani operacional, i cili garanton nj sistem grumbullimi t rregullt t lnds s par dhe t shrbimeve t tjera t brendshme t kompanis, siguron zhvillim t qndrueshm t biznesit.

3.3.

Sistemi i grumbullimit t mbetjeve n Everest IE.

Duke qen nj kompani private, Everest IE ka krijuar nj rrjet t vetin pr grumbullimin e mbetjeve plastike. Teknologjia e prdorur nga kompania, garanton prballimin e nj kapaciteti prej 400 ton n muaj, shifr kjo e cila nuk sht arritur t garantohen asnjher. Faktikisht, mbetjet nuk prmbushin as 50 % t nevojs pr t punuar me kapacitet t plot. Pa mbshtetjen e pushtetit qendror dhe atij lokal pr diferencimin e mbetjeve t riciklueshme, kompania ka mundur t organizoj mbledhjen e mbetjeve plastike n dy forma.
Page 21 of 31

1)- Duke formuar pikgrumbullimi n qytete t ndryshme t vendit. Sasia e mbetjeve t riciklueshme sht tepr e vogl n krahasim me sasin e mbetjeve q krijon do qytet. Niveli i grumbullimit t mbetjeve plastike sht edhe m i ult, kjo pr shkak t mos diferencimit t mbetjeve nga origjina, duke e br t vshtir, pr t mos thn t pa mundur grumbullimin e plastiks nga pjesa tjetr e mbetjeve. Sasia q arrihet t grumbullohet prej ktyre pikave nuk sht n form dengjesh por n form togjesh t ndryshme pa seleksionim ngjyre apo llojit t plastiks. Pasi ndahen n baz t ngjyrs (Mbetje me ngjyr transparente, Mbetje me ngjyr t bardh dhe mbetjet me ngjyr t ndryshme) ngarkohen n kamion nga punonjsit e firms t veshur me masa t sigurta sigurie duke respektuar RST (Rregullorja e Sigurimit Teknik), rregullore e brendshme e kompanis. Kamiont q bjn transportin e mbetjeve nga pikat e grumbullimit pr tek kompania jan t kapaciteteve t vogla prej 3-7 ton. Sasia e mbetjeve t grumbulluara brenda vendit sht nj variabl q ndryshon vazhdimisht, kjo pr shkak t nj menaxhimi jo t mirfillt t mbetjeve. Aktualisht kompania arrin t blej 40-100 ton n muaj me kosto prej 40 000 Lek/ton. 2)- Duke importuar nga shtetet fqinj t Shqipris. Duke qen se mbledhja e mbetjeve n Shqipri sht jo favorizuese pr shkak t kostos s diferencimit t tyre, kompania ka arritur marrveshje me vendet fqinj (Itali dhe Greqi) pr riciklimin e mbetjeve plastike. Sasia e cila grumbullohet n Shqipri nuk sht e mjaftueshme krahasuar me kapacitetin pr t cilin sht investuar nga kompania, ndrkoh q dhe me an t importit nuk mund t sigurohet sasia e nevojshme pr riciklim. N shum raste mbetjet q importohen nuk arrijn n kohn e nevojshme ose vijn n sasi t pa mjaftueshme. Italia dhe Greqia ka t njjtin sistem grumbullimi me Everest IE (pika grumbullimi n do qytet), t licencuar dhe trajnuar, ku mbetjet jan t diferencuara sipas llojit. Pjesa m e madhe e mbetjeve zakonisht prbehet nga qeset q jan prdorur pr ambalazhime t prmasave t ndryshme n industri. Pasi bhet paketimi i presuar n dengje pesha e tyre arrin 400-800kg, transportimi i mbetjeve bhet me kamion (1 ose 2 sipas rastit apo nevojs) t kompanis me kapacitetet 22-28 ton, mesatarisht sasia q grumbullohet nga importi sht 50 ton n muaj. Kto mbetje jan t certifikuara dhe bashk me dokumentacionet e nevojshme t transportit (vrtetim i firmosur dhe vulosur se mbetjet jan pr riciklim) importohen drejt kompanis Everest IE.

Page 22 of 31

3.4. Teknologjia e trajtimit t mbetjeve.

Pasi mbetjet mbrrijn n kompanin Everest IE, shkarkohen pr tu riseleksionuar nga punonjsit e firms, prpara se t kalojn n procesin e trajtimit teknologjik. Nga ky seleksionim kryhen disa veprime t rndsishm: a)- Ndarja e plasmasve dhe bidonve nga etiketat e stampuara, b)- Plasmast ndahen sipas ngjyrs dhe priten n copa t vogla, c)- Plasmast hidhen n transportier dhe bidont e detergjenteve ndahen sipas prbrsve t tyre.

Seleksionimi i bidonve: Hidhen n transportier bidont q shkruajn: HDPE, LDPE, PE. Nuk hidhen n transportier bidont q shkruajn: PET, PVC, P.P (kto kategori nuk jan t riciklueshme nga impianti i prdorur n kompanin Everest IE). T gjitha mbetjet e riciklueshme kalojn n dy procese prpunimi teknologjik, n trajtimin mekanik dhe trajtimit termik t mbetjeve.

1)- Trajtimi mekanik i mbetjeve. T gjitha mbetjet q riciklohen d.m.th HDPE, LDPE, PE, pasi jan hedhur n transportier i nnshtrohen trajtimit mekanik t tyre t 3 llojet t gjitha s bashku dhe jo ve e ve. Trajtimi mekanik i mbetjeve fillon q n grirjen dhe coptimin e imt t tyre, e cila realizohet me an t nj makinerie t prodhuar enkas pr kt pun dhe quhet grirsja e ujit. Grirsja e ujit ka nj elektromotor t fuqishm, i cili arrin nj numr t madh xhirosh, t cilat ia transmeton nj boshti metalik, ku n 3 diagonale t tij, jan vendosur disa thika t vogla, mprehtse. N momentin kur aty kalojn mbetjet plastike, me an t transportierit, kto thika bjn t mundur grirjen e imt t qeseve e bidonve t hedhura aty. Mbasi bhet grirja me an t nj transportieri horizontal dhe i ndihmuar nga uji q i injektohet mass s grir q bie nga sita e grirses pr te transportieri horizontal, masa kalon n transportierin vertikal, i cili sht i lidhur me nj elektromotor tjetr dhe bn kalimin e mass n vaskn nr.1. N vaskn nr.1 sht i montuar nj sistem lopatash t cilat bjn t mundur rrotullimin e mass pr nj koh t gjat rreth 30 minuta nga moment i rnies nga transportieri n nj mas t madhe uji. N kt vask bhet larja e par e mass s grir nga papastrtit dhe nga balta e dheu q mbetjet mbajn n siprfaqe t tyre. Mbas larjes s par tek vaska nr.1 bhet kalimi i mass me
Page 23 of 31

an t 2 transportierve n vaskn nr.2. N kt vask bhet nj larje edhe m e fort se e para e kjo realizohet e an t lopatave t montuara t vaska dhe mbahet e rrotullohet prsri pr 30 minuta e m pas me dy transportier t tjer kalohet masa tek shtrydhsja e cila me an t nj elektromotori bn t mundur heqjen e lagshtirs me an t shtrydhjes n masn 50-60%. Mbasi bhet shtrydhja, masa e shtrydhur kalohet n tharse me an t tubave me ajr t cilt jan t lidhur me nj kompresor, i cili me presion ajri arrin t realizoj transportimin. Tharsi n vetvete sht nj centrifuge e lidhur me nj elektromotor e cila mbas rrotullimeve q kryen helika e montuar brenda n centrifuge arrin t realizoj tharjen e 500-550 kg/ore. Mbasi mbaron tharja, sasia e prfituar kalon n depozitn e makineris ricikluese, ku hap dhe fillimin e trajtimit termik t mbetjeve. 2)- Trajtimi termik i mbetjeve. Konsiston n shkrirjen e mass s thar q kemi n depozitn e makineris ricikluese. Kalimin e ksaj mase t grir n nj mas brumi, e cila me an t nj elektromotori me fuqi shum t madhe, nn temperatura q varjojn nga 240-290 C, realizohet shkrirja, presimi, sprucimi, ndarja e brumit nga papastrtit me an t disa filtrave dhe kthimi i ksaj mase brumi n kokrra me form. Pr nj pastrti dhe cilsi m t mir, bhet shkrirja dhe kalimi edhe nj her n filtra m t imt n nj makineri t ngjashme, duke i dhn fund kshtu edhe trajtimit termik, i cili mund t prballoj nj kapacitet q varjon nga 7-10 ton n dit. Produkti prfundimtar del n qese t madhsive, ngjyrave dhe formave t ndryshme n varsi t krkesave e shijeve t klientve. Prdorimi i qeseve me material t ricikluar ka nj diapazon t madh fushash duke filluar q n fushn e bujqsis, ku prdorim t madh zn plasmasi i prodhuar pr sera, n fushn e ndrtimit, n fushn e turizmit ku prdorim t madh kan qeset e mbeturinave q prdoren npr lokale t ndryshme, po ashtu edhe prdorimi q bhet nga familjart e qeseve t mbeturinave e qeseve t transportit t mallrave jo ushqimore e shum e shum t tjera.

3.5. Efekti i prdorimit t teknologjis.

sht e provuar se trajtimi i mbetjeve nga punonjsit e kompanis n momentin e ngarkimit, shkarkimit dhe seleksionimit, nuk kan asnj efekt ansor mbi personat q punojn n ambientet e Everest IE. Stafi prbrs i cili ka lidhje t drejtprdrejt me trajtimin e mbetjeve jan t trajnuar dhe t udhzuar pr t prdorur masa mbrojtse gjat kohs s veprimtaris. Ndrsa
Page 24 of 31

teknologjia e prdorur pr trajtimin mekanik dhe termik, nuk ka asnj ndikim negativ as n ambientet e brendshme t kompanis as n mjedis. Ujrat q prdoren pr paralarjen dhe larjen e mass s grir shkarkohen n pusetat e ndrtuara pr kt qllim, duke kaluar n nj sistem filtrimi dhe m pas riprdoren pr proceset e larjes, ndrkoh q rrjedhjet e ujit shkarkohen n tubacionet e ndrtuara n puse t nndheshme q devijojn n ujrat e zeza. Instituti i Shndetit Publike Tiran, n baz t raportit pr monitorimin e cilsis s ajrit n mjediset e Everest IE shpk, nga Laboratori i Monitorimit t Cilsis s Ajrit, mbas matjeve t bra n mnyr periodike (t paktn nj her n vit) pr : a)- Analizn e ujrave t shkarkuara nga fabrika, b)- Analizn e ajrit n pika t ndryshme t marra jasht dhe brenda fabriks (n sasit e mbetjeve t magazinuara n fush grumbullim dhe n repartin e trajtimit mekanik dhe termik t mbetjeve), c)- analizave t kryera pr lndt e grimcuara LNP, lndt e grimcuara m diametr m t vogl se 10 Mic, Monoksid Karboni (CO), Dioksid Azoti (NO2), Dioksid Squfuri (SO2), dhe prfundimet e rezultateve t t gjithave ktyre analizave tregojn se jan brenda t gjitha normave t lejuara.

3.6.

Prodhimi dhe tregu.

N prfundimin e prpunimit t mbetjeve t riciklueshme, vetm 50% e sasis s grumbulluar sht e mundur t prfitohet si produkt final pr kompanin. Prodhimi aktual i kompanis ka nj kapacitet t shfrytzuar prej 50% gjithashtu. Kjo pr shkak t mungess s lnds s par, pasi 70% e produkteve t kompanis prodhohen fal lnds s par duke pasur kshtu jo vetm avantazh n kostot e prodhimit, por edhe duke riprdorur lndt e para nga vendi, fakt ky q sjell ruajtjen dhe zhvillimin e nj mjedisi t qndrueshm. Fazat e procesit t prodhimit: 1. Prpunimi i materialit pr riciklim dhe prodhimi i lnds s par t ricikluar. 2. Prodhimi i filmit prej polietileni nga lnda e par origjinale ose e ricikluar. 3. Stampimi i filmit sipas parametrave t krkuar nga klientt ose tregu. 4. Prerja, ngjitja dhe kthimi n produkt t gatshm t filmit. 5. Paketimi, ambalazhimi dhe magazinimi i produktit t gatshm.
Page 25 of 31

Pr t`iu kushtuar nj kujdes sa m t madh klientve n lidhje me identifikimin e nevojave t tyre t momentit dhe ato t pritshme n t ardhmen, Everest IE prqendrohet n ristrukturimin m t mir t departamentit t marketingut dhe atij t shitjeve. Tregu aktualisht tenton dhe po shkon drejt zhvillimit npr qendra tregtare moderne, ku dyqane t dedikuara t tregtis me pakice q shrbejn produkte t paketuara me ambalazhe funksionale q reklamojn bukur dhe n mnyr ekonomike produktin. N ket kuptim kompania po bn t gjitha prpjekjet q t jet n pararoje t plotsimit t krkesave t klientve t saj e duke gjetur raportin m t mir cilsimim, t zgjedhe produktet m ekonomike dhe cilsore, gj e cila prshtatet plotsisht me politikat pr produktet e kompanis, duke rritur ndjeshm shitjet dhe imazhin e kompanis. Kompania operon n tre drejtime kryesore t tregut: 1)- Tregu i brendshm masiv. Target i ktij tregu jan prdoruesit e ambalazheve t prgjithshme si qese shopping, qese mbeturinash, thas plastike pr industrin e ndrtimit, qese pr farmaci, qese pr industrit e paketimit t buks etj. Ktij tregu kompania i sht drejtuar me rrjetin e distribucionit q ka ngritur. 2)- Tregu I brendshm me porosi. Kjo pjes e tregut jan klientt e mdhenj me porosi, q pr t reklamuar aktivitetin e tyre dhe pr t prforcuar imazhin serioz, porositin qeset, antat apo ambalazhet me logon e tyre t stampuar n to. Ktu prfshihen klientt q iu prkasin industrive dhe tregtive m n z n vend, duke filluar nga super markett, industrit ushqimore, prpunuesit e mishit dhe bulmetit, prodhuesit e nnprodukteve t miellit, tregtuesit e erzave, farrave dhe ushqimeve t tjera t thata, etj. 3)- Tregu i eksportit. Tregu i eksportit sht i prqendruar n shtetet fqinj si: Itali, Greqi, Maqedoni dhe Kosove, ku klientt kryesisht jan tregtar t ambalazheve plastike, institucione shtetrore apo privat me blerje direkte ose indirekte, prodhues t mobilierive, furnitor t zinxhirve t hotelerive me produktet baz, etj. Produktet kryesore q kompania i ofrojn pr eksport jan qeset e mbeturinave me material t ricikluar si dhe lnd e par e ricikluar pr prodhimin e ambalazheve t ndryshme.
Page 26 of 31

KAPITULLI IV
4.1. Vrtetimi i hipotezs s studimit.

Esht e nevojshme q ti rikthehemi edhe njher hipotezs s ngritur pr kt studim. Hipoteza e studimit: Nse firmat e riciklimit do t kishin prioritet mbi menaxhimin e mbetjeve duke u mbshtetur nga qeveria dhe duke punuar vetm me mbetjet q ndodhen n Shqipri, mjedisi do t ishte m i pastr. N studim sht siprprmendur fakti se sektori privat i menaxhimit t mbetjeve t ngurta sht m efektiv dhe m efient, pasi baza e zhvillimit t ktij sektori sht prdorimi i teknologjis. Pr nj mjedis t pastr e t qndrueshm, duhet t garantohet prania e kompanive t riciklimit, kt e pohojm n baz t fakteve t poshtprmendura. Kompanit e riciklimit garantojn: 1. Mjedis m t pastr: Prmirsim i gjendjes s keqe n kazant e mbetjeve. Reduktim t ndotjes s ajrit nga djegia e mbetjeve. Reduktim i sasis s grumbulluar n vend-depozitim dhe landfill. Reduktim i dmit t toks s shkaktuar nga landfill-i

2. Ekonomi m t lart: Rritja e nivelit t punsimit n vend. Zhvillimi i bizneseve n sektorin e riciklimit (dhe jo vetm). Rritje t eksportit pr produktet e prodhuara nga kompanit e riciklimit. Reduktimi i kostove pr ndrtimin e landfill-it.

Mjedis m t pastr. Gjenerimi i mbetjeve t ngurta jan n rritje duke arritur n 1 200 000 ton n vit. Pr munges informacioni pr ndarjen ekzakte t ktyre mbetjeve sipas kategorive t tyre, mund t themi se afrsisht 112 600 ton sht sasia reale e gjenerimit t mbetjeve plastike. Kompania e riciklimit t plastiks Everest IE mundson mesatarisht grumbullimin e 1 440 ton mbetje n vit (600 ton nga importi). Nevojiten 4 800 ton n mnyr q teknologjia e kompanis t punoj me kapacitet t plot, me gjith s vetm 70% e mbetjeve t ricikluara prfitohet n produkt, kjo shifr bashkangjitur me shifrat q prfitojn 8 kompanit e tjera t riciklimit t plastiks, do t jepte rezultat shum pozitive pr uljen e nivelit t ndotjeve n vend dhe dmin q do t shkaktonte ky 70%-sh n vend depozitim apo landfill.
Page 27 of 31

Ekonomi m t lart. Nse Everest IE do t kishte mundsin t punonte me kapacitet t plot, t punsuarit n kt firm do t ishin m shum s 150 persona dhe kjo shifr do t ishte e vlefshme edhe pr kompanit e tjera. Bizneset do t kishin m shum mundsi pr t zgjeruar aktivitetin e tyre ekonomik, n rrethana t favorizueshme pr riciklimin e mbetjeve brenda Shqipris. Ky zgjerim do t kishte m shum i mundshm pr eksportin e produkteve t prodhuara nga riciklimi, pasi Shqipria duke qen nj vend ende n zhvillim, ka kosto me t vogl t produkteve n krahasim me vendet e tjera t niveleve m t larta. Me pranin e sektorit privat n fushn e riciklimit, qeveria do t prfitonte ekonomikisht n disa aspekte si: Taksat (nse biznesi i riciklimit favorizohet, ka m shum tendenca q ky sektor t zgjerohet dhe taksat shtohen), kostoja e investimeve (reduktim i kostove t ndrtimit pr landfill pasi jetgjatsia e tij do t zgjas, reduktim i kostove t transportit t mbetjeve dhe reduktim i kostove pr djegien e mbetjeve).

4.2.

Konkluzione dhe rekomandime.

Prdorimi me efiienc i burimeve q nevojiten pr menaxhimin e mbetjeve n dobi t rritjes ekonomike dhe pr m tepr mos prdorimit i tyre, sht nj prej sfidave pr zhvillimin e qndrueshm t vendit. Pothuaj se t tra mbetjet urbane dhe nj pjes e madhe e mbetjeve nga aktivitetet tregtare apo industriale, si dhe ato t ndrtimit depozitohen t gjitha t prziera n fusha ilegale, pa marr n konsiderat asnj standard mjedisor apo shndetsor. Administrimi i integruar i mbetjeve t ngurta sht nj proces trsor me shum hallka dhe opsione, q synon nj mjedis sa m t pastr e me ndikim sa m minimal t mbetjeve n mjedisin prreth dhe n shndetin e njeriut. Por, pse sht kaq i vshtir pr tu mbajtur nn kontroll ky program n vendin ton? Duke marr parasysh rezultatet dhe avantazhet q sektori privat i menaxhimit te mbetjeve ofron, besoj s Shqipria e ka nj sistem shembullor pr trajtimin e integruar t mbetjeve, sektori i riciklimit dhe jam plotsisht dakort pr mbshtetjen e ktij sektori nga pushteti qendror dhe vendor. Pushteti qendror duhet t analizoi legjislacionin e menaxhimit t integruar t mbetjeve, n mnyr q t shtoi detaje t cilat japin m shum lehtsime pr sektorin privat t riciklimit. Legjislacioni n fuqi nuk prmban akte normative pr kompanit t cilat gjenerojn sasi t konsiderueshme mbetjesh, n mnyr q ato t jen t detyruar t bashkpunojn n mnyr t drejtprdrejt me kompanit e riciklimit t mbetjeve. Pushteti qendror nuk ka dhn asnj subvencionim pr kompanit e riciklimit, t cilat japin kontribut t madh n reduktimin e ndotjes, prioritet i qeveris dhe Ministris e Mjedisit.
Page 28 of 31

Pushteti vendor ka gjithashtu nj rol shum t rndsishm, pasi sht m pran publikut, i cili ka nevoj t ndrgjegjsohet pr trajtimin e mbetjeve q ata vet gjenerojn. Ndrgjegjsimi duhet t filloj nga punonjsit e bashkis dhe komuns, t cilt jan prgjegjs pr administrimin e pastrtis s qytetit, por motivimi i tyre l pr t dshiruar, pasi gjendja e kazanve sht e pa pranueshme. Qeverisja vendore sht supervizorja e sistemit t menaxhimit t mbetjeve dhe si e till ka pr detyr t raportoj pr ecurin q evidenton n terren, detyr e cila nuk zbatohet. Ndrgjegjsimi dhe pjesmarrja e publikut jan elsi i suksesit t gjith prpjekjeve pr prmirsimin e situats mjedisore n vend. Mungon ndrgjegjsimi nprmjet shembujve konkret, si edhe politika financiare e mbshtetjes s OJF mjedisore, sikurse ndodh n vendet e tjera. Nuk ka nj program real pr rritjen e ndrgjegjsimit t publikut, ku t prfshihet Ministria e Arsimit, Ministria e Mjedisit, Ministria e Shndetsis, Televizioni Publik, Shoqria Civile dhe Pushteti Lokal. Mungon bashkpunimi i pushtetit qendror dhe atij lokal pr problematikn mjedisore.

Sot Shqipria sht i vetmi vend n Ballkan q ska nj vend grumbullimi t mbetjeve sipas standarteve t BE. T gjitha pikat e grumbullimit t tyre n qytetet e vendit jan kthyer n hot spote, duke prbr nj rrezik pr jetn e banorve. N to shkarkohen mbetjet e zakonshme, ato t rrezikshme e toksike, bateri, kimikate, medikamente e deri mbetje t rrezikshme spitalore. Nuk ekziston nj strategji e qart pr teknologjin e prpunimit t mbetjeve dhe kan munguar financimet buxhetore, duke mos qen asnjher prparsi e qeverive.

Me efektivitet dhe efience, administrimi i mbetjeve arrihet nprmjet sektorit privat dhe duke licencuar kompanit e riciklimit, qeveria krijoi hapsira pr t administruar mes miri sektorin e menaxhimit t mbetjeve, por problemi sht se ky sektor prballet me mungesn e ekzistencs s tregut. Orientimi i industris s riciklimit tek mbetjet vendase, do ti bnin nj shrbim t madh ruajtjes s ambientit t pastr n vend, i cili sht n paradoks me veprimet q ndrmerr qeveria n terren. Kompanit e riciklimit n Shqipri jan t mjaftueshme pr shrbimin q krkohet, por mbshtetja, inkurajimi, bashkpunimi, ndrgjegjsimi institucional dhe vullneti pr t bar m mir mungon nga ana e pushtetit qendror dhe pushtetit lokal.

Page 29 of 31

Menaxhimi i mbetjeve arrihet duke zbatuar kritere t nevojshme:

1- Ndryshime n legjislacion, ku sektori i riciklimit t mbetjeve t ket prioritet dhe mbshtetje pr menaxhimin e mbetjeve. 2- T krijohet nj program me fushata t vazhdueshme ndrgjegjsimi. 3- T forcohet bashkpunimi ndemjet pushtetit qendror dhe pushtetit vendor, duke krkuar rezultate m t larta nga autoritete e ngarkuara pr menaxhimin e mbetjeve. 4- T realizohet diferencimi i mbetjeve sipas kategorive duke krijuar kshtu nj treg t sigurt pr kompanit e riciklimit. 5- Krijimin e oportuniteteve pr t prdorur metodn e incenerimit t mbetjeve pr t prfituar energji n ndihm t ekonomis s vendit. 6- T hartohen politika me synim subvencionim t firmave t riciklimit n baz t rezultateve t suksesshme q garanton do kompani e riciklimi. 7- T ngrihet grup hetimor kontrolli pr monitorimin e performancs s firmave t subvencionuara nga shteti.

Mbetjet e ngurta prfshijn mbi 20 lloje mbetjesh, t cilat n Shqipri trajtohen t gjitha n t njjtn metod. Menaxhimi i mbetjeve krkon investime t mdha, t cilat qeveria i alokon fonde n sasi t pamjaftueshme pr nj trajtim eficent t mbetjeve. N mnyr q t jemi me pran realitetit duhet t ndrmiren masa t qarta dhe t sigurta, t cilat t vn n pah gjendjen e mjedisit n Shqipri dhe t pasqyroj alternativat e mundshme dhe t nevojshme pr ta prmirsuar. Nprmjet riciklimit, sipas direktivave t Bashkimit Evropian procesi i administrimit t mbetjeve do t zgjeroj kufijt e veprimtaris s sektorit publik dhe sektorit privat duke vepruar n mnyr t drejt pr garantimin e nj mjedisi t pastr dhe t shndetshm.

Page 30 of 31

4.3. Bibliography

Bardhi, E. (Qeshor 2009). Riciklimi, pushteti lokal dhe biznesi. Ekolevizja , 3. Braun, W. (2000, January 13). Answers. Gjetur June 9, 2012, nga Answers, web site page: http://wiki.answers.com/Q/What_is_good_about_composting#ixzz1zGwbff4r Dumi, A., Gjini, V., & Xhafa, K. (2011). Menaxhimi i mbetjeve urbane, objektiv i qeverisjes vendore per administrimin dhe riciklimin e tyre. Tirane: Revista sociale ekonomike tremujore. Gjoka, K. (2011). Environmental programme menager. Tirane: Co-Plan. Gjoka, K. (2010). Menaxhimi i mbetjeve te ngurta urbane. Tirane: Co-Plan org. Gjoka, K. (2010). Minimizimi i mbetjeve si nje hap kyc ne menaxhimin e mbetjeve urbane. Tirane. Haka, V. (2012, Qershor 10). Menaxhimi i Everest IE. (E. Murati, Intervistuesi) Kachelein, H. (2011). Shkrimi akademik. Tirane: albPAPER. Panariti, N. (2009). Strategjia dhe plani kombetar i mbetjeve ne Shqiperi. Tirane: INPAEL.

Page 31 of 31