SEMINARSKI RAD FEMINIZAM

Sadraj:

Uvod Prvi,drugi i trei talas feminizma Elementi feminizma Tipovi feminizma Literatura Feministiki pokret Feministika teorija

Feminizam je naziv za skup ideologija i politikih pokreta kojima je cilj poboljanje poloaja ena u drutvu,ili po nekima,izjednaavanje prava ena sa pravima mukaraca. Ideje o pravima i nejednakostima sa mukarcima,vrlo su stare. I danas postoje drutva koja enama ne daju nikakva prava,pa ni pravo izbora,u kojima se ena tretira kao objekat,koji slui samo da zadovolji seksualne potrebe mukarca,da raa i produuje vrstu,da se brine o domainstvu,ostavljajui mukarcu punu slobodu za drutveni i javni ivot,time uskraujui sebe za svoj. To je izazvalo nastanak feministikih pokreta,od kojih su neki,ili bar neki njihovi pripadnici ekstremisti,koji ne trae samo realna prava. Mnogi feministiki pokreti se zauzimaju za borbu protiv mukaraca,ali stvaran problem nije samo u mukarcima,ve u odnosu izmeu ena i njih. Feminizam kao ideologija oblikuje se tek u drugoj polovini 20.vijeka,on je blisko vezan za enski pokret.Sama ideja je usmjerena na poboljanje poloaja ena. Pojavljivao se u tri talasa: Prvi talas feminizma poinje zahtjevom da ene dobiju pravo glasa i druga zakonska i politika prava uz jednake uslove kao i mukarci,i on zavrava postizanjem prava glasa 1893.godine na Novom Zelandu,zatim i u drugim zemljama,mada najvei broj tek nakon drugog svjetskog rata. Drugi talas pokree miljenje da zakonska i politika prava nisu rijeila enske probleme,ve da je problem zatvorenosti ena u kue,tj.njihova uloga domaice i majke. Karakterisali su ga masovni pokreti,enski i feministiki asopisi,rodna jednakost... Poceo je 1960-ih i trajao je do 1980-ih godina. Trei talas feminizma zapoeo je 80-ih godina prolog vijeka,i traje i dan danas,uglavnom se bavi problematikama sa kojim se ene danas susreu,mada i kritikom drugog talasa,koji je,kako tvrde,nanio vie tete nego koristi,i nije ostvario ciljeve,ili pak,ostvarivanjem ciljeva postigao lo efekat.

Elementi feminizma: -Rodna jednakost-ovaj element polazi od toga da feministkinje trae ukidanje rodnih razlika,mislei da je podjela meu polovima vjetaka,i da je drutvo ustvari to koje oblikuje ljude na muke i enske,nameui time enama veoma jasne uloge majke i domaice. One tvrde da nije opravdano da na osnovu bioloke razlike postoje i kulturne. Moderni feminizam se cesto naziva i rodnim feminizmom jer se njegovim osnovnim ciljem dri promicanje rodne jednakosti u svim podrujima ivota. Pojam roda kljuan je za feminizam u cjelini. Smatraju da se i ene i mukarci trebaju posmatrati kao individue i na taj nain vrednovani,a ne na osnovu pola. Feministkinje su se uvijek uglavnom bavile poreenjem i odnosima izmeu ena i mukaraca,tj.razlikama meu polovima. U poslednje vrijeme,to je proireno i na poreenja meu samim enama,u zavisnosti od klase,rase itd. -Polna dominacija-polne razlike feministkinje vie shvataju kao politike nego kao prirodne,i one izraavaju odnose moi izmeu mukaraca i ena. One najvise osjeaju diskriminaciju zbog svog pola,i bolji poloaj mukaraca na osnovu istog mjerila. Porede diskriminaciju na osnovu pola sa rasizmom. Vjeruju da je pol vana socijalna podjela. U svim sferama ivota osjeaju da je jedna grupa (mukarci) uvijek ta koja konotrolie drugu (ene) . -Osloboenje ene-ovaj element podrazumijeva oslobaanje od ugnjetavanja i diskriminacije na osnovu pola,i dobijanje slobode odluivanja nad svojim tijelom (u ovo spada raanje djece i da je to samo enina odluka da li e biti majka ili ne,a to povlai mnoge druge slobode izbora) i ivotom. Sve feministkinje slau se da treba razbiti podjelu izmeu javnog mukarca i privatne ene. Ovaj element je i glavni cilj feministike teorije.

Tipovi feminizma: -Liberalni feminizam-za ovaj tip feminizma moe se rei da je ogranak feministikog pokreta kojem je cilj da postigne jednakost mukaraca i ena. Prema liberalnim feministkinjama,sve ene su u stanju to da postignu sopstvenim naporima. On je pokret ena iz srednje i vie klase. Liberalizam je bio privlaan feministkinjama zbog svoje retorike prava kao oruja protiv tradicionalnih obaveza, posebno onih koje su kao porodine dunosti ili socijalni status proglaene prirodnima na temelju propisanih obiljeja. One se ne zalau za ukidanje patrijarhalne strukture drutva,ve samo zahtjevaju ravnomjerno takmienje mukaraca i ena,npr.u obrazovanju,karijeri,pravu glasa i sl. Takoe,jako je bitno pomenuti da rad van kue,tj.ostvarivanje sopstvenih prihoda i karijere znai enino napredovanje a time i nezavisnost od mukarca. -Socijalistiki feminizam-pravac feminizma koji smatra da se potpuna emancipacija ena,odnosno njeno osloboenje od ugnjetavanja moe ostvariti jedino uz poboljanje njenog javnog,drutvenog ivota,ustvari ukidanjem ekonomskih ugnjetavanja,jer ekonomske nejednakosti izvor su politike nejednakosti. Smatraju da je ena u svijetu rada u loem poloaju,jer nisu dovoljno plaene i njihov rad se ne cijeni. Feministkinje se okreu socijalizmu u njegovim razliitim oblicima. Meutim,najuticajniji je onaj smjer koji rjeenje poloaja ena i klju njihovog poboljanja vidi u ekonomiji. One zagovaraju ekonomsku nezavisnost ene,slobodnu ljubav,ukidanje monogamije... -Radikalni feminizam-sledbenice ovog feministikog pokreta tvrde da je glavni razlog ugnjetavanja ena postojanje patrijarhata u drutvu,tj.formalni ili neformalni sistem vlasti kojim se odraava muka dominacija nad enama. Smatraju da druga dva pokreta ne vode istinskoj jednakosti ena. Dio radikalnih feministkinja misli da su razlike bioloke a ne socioloke. etiri su obiljeja koja ovaj tip odvajaju od drugih: 1) On je intelektualna orijentacija i teorija ene za ene,ne tei kompromisu sa postojeim politikim orijentacijama 2) Ugnjetavanje ena se mora razumjeti i ukinuti 3) ene imaju suprotne interese od mukaraca i to ih navodi da se one ujedine i zajedno bore 4) Zahtjevaju redefinisanje naravi politike jer se muka dominacija ne zadrava samo u javnoj sferi

Feministiki pokret,poznat kao enski pokret ili osloboenje ena je niz politikih pokreta, organizacija i inicijativa kojima je cilj sprovesti ideje feminizma u drutvo. Pod tim se najee podrazumijevaju pokreti koji se bore za reproduktivna prava (npr. abortus), porodiljsko odsustvo, jednakost u platama, suzbijanje nasilja u porodici, seksualnog uznemiravanja i seksualnog nasilja. Ciljevi pokreta varijaju od drave do drave,tj.od drutva do drutva. Feministika teorija je naziv za feministiki pristup razliitim teorijama drutvenih nauka. Ona nastoji objasniti ulogu ena,odnosno feministike politike u oblastima kao sto su antropologija i sociologija, ekonomija, enske i rodne studije, ali i fenomeni kao to su feministika knjievna kritika. Daje naglasak na rodnu politiku,odnose moi i seksualnosti. ak i u razvijenijim drutvima,prava i status ena je jo uvijek sporan. Ne formalno i javno,koliko u svakodnevnici i u drutvu. Jedan od najoiglednijih dokaza tome je,esta nemogunost da ene i mukarci u istom poslu i sa istim uinkom,ostvaruju istu zaradu. Ili,sve ece,propisano ugovorom,da ena u odredjenom periodu dok radi u nekoj firmi,ne smije da ostane trudna. Ili,ukoliko je ena na nekom boljem poslovnom poloaju,mora stalno da se iznova dokazuje,da se odjeva na poseban nain,da bude ak i tada posmatrana samo kao slabiji pol. A slabiji se najee tretira kao nesposobniji. Ne smijemo zanemariti,da bi se dovela u pitanje i demokratija ako ene ne bi imale pravo glasa. Koliko god bila davna vremena,kada su ene ile sagnute glave,obavljale samo odreene poslove,vrlo je malo ljudi u ijoj se svijesti to promjenilo.

Literatura: Freeden,Michael,Politike ideologije:novi prikaz,Zagreb,Algoritam,2006.,prvo izdanje. Ravli,Slaven,Suvremene politike ideologije,Zagreb,Politika kultura,2003.