wci miga

Dzisiejsi 25-latkowie i nieco starsi czytelnicy CHIP-a dobrze kojarz t nazw: Amiga. adna inna maszyna nie wywoaa takiego zamieszania na rynku i nie graa na emocjach uytkownikw rwnie mocno jak Amiga. Amiga obchodzi 23 lipca okrge 25. urodziny. W lipcu 1985 r. wiat informatyki drgn w posadach w doborowym gronie wczesnych gwiazd sztuki i filmu (Andy Warhol i Debbie Harry) po raz pierwszy zaprezentowano maszyn o egzotycznej nazwie Amiga (hiszp. przyjacika). Na tle maszyn z lat 80. przyjacika robia kolosalne wraenie. Przypomnijmy: nikt nie sysza o akceleratorach 3D, Pixel Shaderach, pami RAM mierzyo si w kilobajtach, a nie w gigabajtach. Beczkowate monitory najczciej wywietlay migoczcy obraz, a rynek by zdominowany przez domowe komputery 8-bitowe i raczkujce pecety. Te ostatnie dopiero co nauczyy si wywietla 16 kolorw na ekranie o rozdzielczoci 320200 pikseli. Na tym tle Amiga 1000 byszczaa jak prawdziwa gwiazda, wywietlajc na ekranie 4096 kolorw w rozdzielczoci 360576 pikseli i odtwarzajc 8-bitowy, stereofoniczny dwik. Ponadto specjalizowane ukady graficzne otworzyy pole do popisu dla brany gier, a wyjtkowo prosta obsuga (Amiga standardowo bya wyposaona w mysz i intuicyjny, okienkowy system operacyjny, ktry pozwala rwnolegle uruchomi kilka aplikacji na ekranach o rnych rozdzielczociach) przekonay niezdecydowanych. Komputer ten przez wier wieku istnienia na rynku pierwotnym i wtrnym zyska rzesz wiernych fanw i sympatykw. Zdolni programici i elektronicy traktuj dzi Amigi jako fascynujce hobby. Wci powstaje oprogramowanie dla klasycznych Amig (np. Hollywood, PageStream), nawet dzi moemy kupi nowy osprzt do tego komputera (www.elbox.com, www.jschoenfeld.com). Od ponad 10 lat uytkownicy Amigi mog korzysta z niektrych kart PCI, dziki specjalnie zaprojektowanym interfejsom, takim jak Mediator i Prometeusz. Z upywem czasu zarwno klasyczne Amigi, jak i osprzt do nich zamiast traci na wartoci droej. Jak wytumaczy fenomen tego komputera? Dlaczego kupa elastwa, plastiku i krzemu opatrzona firmowym logo Amiga zyskaa tak due grono wiernych uytkownikw, ktrzy twierdz, e ten komputer ma dusz? Przyczyn takiego stanu naleaoby szuka w spoecznociach, ktre niegdy skupiay wok Amig swoich uytkownikw. Rwnie nurt wyznaczony przez Andyego Warhola, goszcy, e Amiga to komputer w sam raz dla nowoczesnych artystw, na stae zwiza z Amigami subkultury, takie jak demoscena.

Jay Miner: ojciec maego Atari i duej Amigi Nazwany ojcem Amigi Jay Miner by projektantem ukadw scalonych i wizjonerem. Opracowa m.in. ukady specjalizowane TIA stosowane w konsoli Atari 2600, zawdziczamy mu rwnie ukady ANTIC i CTIA wykorzystane w 8-bitowych komputerach Atari. Pod koniec lat 70. (w czasach gdy dominoway konsole i komputery 4-bitowe) Jay Miner marzy o stworzeniu 16-bitowego komputera na bazie procesora Motorola 68000. Jay pracowa wtedy w koncernie Atari, ktry nie by zainteresowany opracowaniem tak zaawansowanego komputera. W efekcie drogi genialnego konstruktora i Atari rozeszy si. Jay Miner zaoy wasn firm o nazwie Hi-Toro. Rozpoczy si prace nad komputerem, ktrego robocza nazwa brzmiaa Lorraine. Dopiero na pniejszym etapie prac jeden ze wsppracownikw Minera zaproponowa nazw Amiga, ktra nie przypada projektantowi do gustu. Droga do sukcesu nie bya atwa, firma Hi-Toro, borykajc si z problemami finansowymi, wyemitowaa akcje, ktrych sprzeda miaa zapewni rodki finansowe na ukoczenie projektu. Ostatecznie wacicielem Hi-Toro i Amigi sta si jeden z potentatw na rynku komputerw biurowych i domowych firma Commodore. Wszystko wskazywao na to, e przyjacika ma wietlan przyszo.

Nie ma uytkownika Amigi, ktry nie wie, co oznacza ten symbol.

Waleczni nastpcy: jeszcze wicej przyjaciek Amiga 1000 stanowia przeom technologiczny. W 1985 roku komputery te oferoway uytkownikom to, na co uytkownicy pecetw musieli jeszcze poczeka dekad. Dwa lata pniej konstruktorzy Amigi zaprezentowali model 2000. Rewolucji nie byo, ale zmiany umoliwiy swobodn rozbudow komputera (dziki slotom Zorro II). Do A2000 mona byo podczy dysk twardy, kart graficzn, 16-bitow kart dwikow i szybszy procesor. Sloty Zorro II miay pewn unikaln technologi nazwan Autoconfig automatyczne przydzielanie zasobw kartom rozszerze, bez koniecznoci rcznego przestawiania zworek. Podobne rozwizanie w komputerach PC pojawio si osiem lat pniej. Amiga 2000 staa si komputerem stosowanym przede wszystkim w biurach, o czym zadecydowaa wysoka cena. Konstruktorzy Amigi chcieli jednak, by zagociy one w domach, a domowych uytkownikw nie interesowao oprogramowanie biurowe i moliwo swobodnej rozbudowy komputera. Baz do stworzenia domowego komputera bya Amiga 2000. Bardzo zbliony do niej model Amiga 500 zosta pozbawiony slotw Zorro i zamknity w jednej obudowie zintegrowanej z klawiatur i stacj dyskietek 3,5. Wszystko, co byo niezbdne do pracy i zabawy, udao si zmieci w rodku praktycznej i dobrze zaprojektowanej obudowy. Pisetka byskawicznie podbia serca domowych uytkownikw. Zdobya rynek dziki dobrze skalkulowanej cenie (700 dolarw), przyzwoitym moliwociom graficznym i dwikowym oraz pojemnej pamici RAM a 512 KB, z moliwoci rozbudowy do prawie 10 MB. Na dodatek Amig mona byo podczy do telewizora, oszczdzajc na kosztach zakupu monitora. I co najwaniejsze, tej maszyny nie sposb byo nie lubi zamiast wklepywa zawie polecenia wystarczyo woy dyskietk do napdu i wczy zasilanie. Po chwili mona byo gra. Amiga przyczynia si rwnie do popularyzacji w domach komputerowych gryzoni bya jednym z pierwszych komputerw, ktre sprzedawane byy w zestawie z mysz i bez myszy nie day si obsugiwa. Udostpnienie szczegowej dokumentacji deweloperskiej spowodowao dynamiczny rozwj oprogramowania na Amigi. Jak grzyby po deszczu zaczy pojawia si gry i zoone aplikacje.

Amiga zadebiutowaa na rynku w 1985 roku.

Chocia Commodore wydao ostatni model Amigi w 1994 roku, komputer jest cay czas ywy.

Na rozstaju drg: konsola, komputer do biura czy do domu? Najwikszy skok jakociowy Commodore zaproponowa w 1990 r. Amiga 3000 bya pierwszym 32-bitowym komputerem w gronie Amig, wyposaonym w procesor Motorola 68030, koprocesor oraz interfejs SCSI (nie byo interfejsu IDE). Ten adresowany do profesjonalistw model dostpny by w eleganckiej obudowie typu desktop. Zmieniono rwnie koci graficzne w A3000 zadebiutoway ukady ECS, wprowadzajce kilka nowych trybw graficznych. Nie zmieni si natomiast ukad dwikowy. Amig 3000 mona byo jednak atwo ulepszy, montujc w obudowie dodatkow kart graficzn oraz kart dwikow w standardzie Zorro III. Wbudowany modu flicker fixer pozwala po raz pierwszy podczy Amig do monitora VGA. Nie bez znaczenia by take nowy system operacyjny, Amiga OS 2.0 i odwieone GUI Workbench 2.0. W 1991 roku firma Commodore wyprodukowaa pierwsz multimedialn konsol wyposaon w napd pyt optycznych Amig CDTV. Od strony technicznej bya to nadal Amiga 500, sprzona z napdem CD-ROM oraz wyposaona w 1 MB RAM. Nowatorska konsola do gier, ktr mona byo rwnie wykorzysta jako stacjonarny odtwarzacz CD-Audio lub przeksztaci w komputer (po dokupieniu klawiatury, myszy i stacji dyskietek), polega przez nieodpowiedni marketing oraz brak oprogramowania wypeniajcego wydawaoby si nieskoczon w owych czasach przestrze pyt CD. Obok stacji roboczej i konsoli do gier Commodore planowa dalszy podbj rynku komputerw domowych. Tak narodzi si w 1992 r. najdziwniejszy model Amiga 600. Wyposaona w ukady graficzne z A3000 szesetka technicznie bya niemal identyczna z odwieon A500 (A500 Plus). Komputer pozbawiono klawiatury numerycznej i zamknito w miniaturowej obudowie (niewiele wikszej od wspczesnych net-bookw). atwa w transporcie maszynka do gier i pracy sprawiaa kopoty przez rnice konstrukcyjne w stosunku do modelu A500 (usunito port rozszerze, zmodyfikowano gniazdo rozszerzenia pamici, zmieniono Kickstart). Pojawiy si za to dwie istotne nowinki: zintegrowany kontroler IDE i port PCMCIA typu II. Dziki temu drugiemu i maym gabarytom Amiga 600 przeywa dzi drug modo. Na sab sprzeda A600 miaa wpyw premiera Amigi 1200, modelu znacznie bardziej zaawansowanego technicznie i niewiele droszego. Rwnolegle na rynek trafia desktopowa stacja robocza Amiga 4000. Oba modele miay na pokadzie nowe ukady graficzne AGA, pozwalajce wywietli na ekranie 262 144 kolory z palety 16,8 miliona w rozdzielczoci sigajcej 1440576 pikseli (niestety, z mczcym oczy interlaceem). W A1200 zamontowano procesor Motorola 68020/14 MHz, w A4000 Motorol 68030/25 MHz oraz Motorol 68040/25 MHz. Oba modele byy wyposaone w kontroler IDE oraz 2 MB RAM. Ostatnimi Amigami wyprodukowanymi przed bankructwem Commodorea bya konsola do gier Amiga CD32 zbudowana na bazie A1200, oraz A4000T. CD32, mimo e bya pierwsz 32-bitowa konsol, nie zawojowaa rynku. Przyczyni si do tego brak nowatorskich gier wikszo tytuw zostaa skopiowana z A1200 i uzupeniona animacjami oraz ciek dwikow. Atutem ostatniej Amikonsoli by opcjonalny modu MPEG, ktry umoliwia odtwarzanie filmw Video CD, a take opcja przeksztacenia CD32 w penoprawny komputer (wystarczyo dokupi przystawk SX-1 lub produkowany w Polsce ProModule). Commodore zbankrutowa w 1994 r. Jay Miner w czasie swojej kariery opracowa jeszcze kilka innowacyjnych ukadw scalonych, ktre w jego zamyle miay by montowane w kolejnych modelach Amig. Niestety aden z projektw nie ujrza wiata dziennego. Jay Miner umar dwa miesice po bankructwie Commodorea. Firmy, ktra wydaa na wiat i unicestwia jego najwiksze dzieo.

Ekran startowy konsoli CD32.

Spoeczno: co czy i dzieli uytkownikw Amig Nie ma co si oszukiwa, wspczenie Amiga to hobby. Zarwno klasyczne modele, jak i ich wspczesne wersje (AmigaOne) czy klony (Pegasos, Efika, Minimig, NatAmi) nadaj si przede wszystkim do zabawy w kultowe gry, ogldania dem obrazujcych wydajno tych maszyn albo zabarwionej nostalgi pracy za pomoc klasycznych edytorw muzyki i grafiki. Dzi wikszo zada moemy wykona szybciej i sprawniej, posugujc si dowolnym pecetem z Windows. Amiga z byszczcej gwiazdy staa si hobbystyczn ciekawostk. Jednego moemy by pewni. Pasjonaci Amig raczej nie wygin. Tak dugo, jak Hyperion Entertainment bdzie rozwija AmigaOS, a MorphOS development team bdzie pracowa nad konkurencyjnym systemem operacyjnym, mikroskopijny amigowy rynek bdzie istnia dziki wiernym fanom Amigi. Wbrew jakiejkolwiek ekonomicznej logice. Amigi rozwijaj si obecnie w kilku kierunkach. Gwny nurt wci stanowi klasyczne komputery z lat 80. i 90., do ktrych wci powstaj nowe akcesoria (np. interfejsy USB). Do klasycznego nurtu trzeba take zaliczy prby sprztowego odtworzenia Amig na bazie ukadw FPGA Minimig (imitujcy A500) i NatAmi (odtwarzajca A1200). Po co ten wysiek? Stare Amigi maj ju swoje lata i z dnia na dzie tych komputerw jest coraz mniej. W zamyle autorw Minimig i NatAmi maj wypeni przestrze po pisetkach i tysicdwusetkach. Wielk nadziej wrd amigowcw budzi najnowszy model Amigi, ktry niebawem ma by dostpny w sprzeday. AmigaOne X1000 ma mie na pokadzie dwurdzeniowy procesor PowerISA, innowacyjne sloty Zorro i system operacyjny AmigaOS 4.x. Dla uytkownikw PC pozostaje projekt AROS Research Operating System (aros.sourceforge.net). Niestety, tym co dzieli fascynatw Amigi, jest wanie platforma klasyczna, AmigaOne, MorphOS, AROS. Wystarczy odwiedzi fora dyskusyjne, by przekona si, jak zaarte boje prowadz amigowcy.

WWW Serwisy polskie www.ppa.pl- portal dla wielbicieli klasycznych Amig, AmigaOne, MorphOS-a i AROS-a www.exec.pl- serwis promujcy AmigaOS 4.x oraz komputery AmigaOne ca-fan.pl - elektroniczny magazyn powicony komputerom Commodore i Amiga efunzine.com - najwikszy polski sklep z Amigami sklep.elbox.com - krakowski producent osprztu do Amig Serwisy zagraniczne hol.abime.net - internetowa baza informacji o grach dla Amig www.jschoenfeld.com/indexe.htm - firma produkujca akcesoria do Amig www.gregdonner.org/workbench - zbir ciekawych informacji nt. poszczeglnych edycji systemu operacyjnego Amiga OS www.amigaforever.com - pakiet zawierajcy elementy niezbdne do emulacji Amigi w Windows

Emulacja Amigi
Wysokie koszty coraz bardziej pokrywajcego si patyn sprztu z logo Commodorea zaowocoway opracowaniem wietnego emulatora Amigi dla Windows. WinUAE (www.winuae.net) wiernie udaje A500, A1200, CDTV i CD32. W razie potrzeby moemy podczy do wirtualnej Amigi rwnie wirtualn kart graficzn albo prawdziwy dysk twardy uywany niegdy z Amig. Doskonae uzupenienie WinUAE stanowi pakiet programw AmigaSYS (amigasys.condor.serverpro3.com). To kompilacja skadajca si z przygotowanego do pracy systemu operacyjnego oraz przydatnych aplikacji. Wizualnie nie ustpuje Windows XP. Konfiguracja emulatora i AmigaSYS nie jest skomplikowana, jednak wymaga dwch dodatkowych elementw, ktre trzeba zakupi: kopie Kickstartw 1.3 i 3.0/3.1 (pamici ROM A500 i A1200) oraz obrazy dyskietek Workbencha 3.0 lub 3.1. Za same koci Kickstart 3.1 musimy zapaci ok. 80 z, dyskietki z Workbenchem 3.1 (standardowo doczane do Amig 1200/4000) kosztuj ok. 50 z. Nawet jeli staniemy si posiadaczami takiego zestawu, konieczne bdzie przeniesienie danych na PC. Pewnym uatwieniem moe by zakup joysticka Speed-link Competition Pro USB, do ktrego doczono pyt z pakietem 185 gier oraz Kickstart 1.3 i 3.0 (cena: ok. 70 z). Niestety, wci brakuje dyskietek z Workbenchem 3.x. Moemy je jednak zdoby, kupujc pakiet Amiga Forever 2010 Plus Edition za ok. 140 z (zawiera kopie Kickstartw oraz obrazy dyskietek Workbencha). Uzbrojeni w Kickstart i Workbencha oraz kilka programw, moemy przystpi do instalacji emulatora i AmigaSYS. 1. Rozpoczynamy od zainstalowania WinUAE. Nastpnie instalujemy AmigaSYS, wskazujc ten sam folder, do ktrego skopiowalimy pliki WinUAE. Kopiujemy do folderu WinUAE pliki zawierajce Kickstart 1.3 oraz 3.0/3.1, a take obrazy dyskietek Workbencha 3.0/3.1. 2. Uruchamiamy WinUAE. Emulator automatycznie wyszuka dostpne pliki Kickstart i poinformuje, ktre z nich zostan wykorzystane. W opcjach emulatora przechodzimy na zakadk Configurations i wybieramy AmigaSYS 4 for WinUAE 1.4.6 or later. Klikamy Load. Przechodzimy na zakadk ROM i wybieramy z listy Main ROM file Kickstart 3.0 lub 3.1. Wracamy na zakadk Configurations, wybieramy Save, a nastpnie klikamy Start. 3. Emulator rozpoczyna adowanie systemu operacyjnego. Na tym etapie musimy zadba o skopiowanie z wirtualnych dyskietek niezbdnych do pracy Amiga OS 3.x plikw. Wybieramy opcj Workbench C=3.0 lub Workbench C=3.1 w zalenoci od posiadanego zestawu dyskietek. Wkadamy do napdu dyskietk Workbench, naciskajc klawisz [F12], a nastpnie na zakadce Floppy drivers obok nazwy DF0: klikamy przycisk .. i wskazujemy obraz dyskietki Workbench. Klikamy OK, by powrci do okna emulatora. Naciskamy klawisz [Enter].

Emulator WinUAE. Ekran wyboru dyskietek. 4. W kolejnym kroku wybieramy wersj jzykow instalatora, klikajc przycisk 4-PL. Nastpnie okrelamy rozdzielczo ekranu Amiga OS, wybierajc np. przycisk 1024x768 32 bit.

Ekran wyboru wersji jzykowej instalatora systemu Workbench.

5. Wybieramy wersj jzykow Workbencha, klikajc przycisk Polish. Instalator poprosi nas o woenie dyskietki Extras. Naciskamy [F12], nastpnie na zakadce Floppy drivers obok nazwy DF0: klikamy przycisk .. i wskazujemy obraz dyskietki Extras. Klikamy OK i naciskamy [Enter].

Wybieramy wersj jzykow Workbencha. 6. Instalator AmigaSYS skopiuje niezbdne pliki na plikopartycj zawierajc system operacyjny Amigi i poinformuje nas o koniecznoci wyjcia z wirtualnego napdu dyskietki Extras. Naciskamy [F12], wybieramy zakadk Floppy drivers i obok nazwy DF0: klikamy przycisk Eject. Klikamy OK i naciskamy [Enter], by zrestartowa emulator. Wirtualna Amiga jest gotowa do pracy.

Po instalacji, wirtualna Amiga jest gotowa do pracy.

Artyku ukaza si w magazynie Chip 08/2010. Na krku doczonym do pisma znalazy si materiay powizane z artykuem (np. AmiSYS) Wersja udostpniona online znajduje si tutaj: http://www.chip.pl/artykuly/trendy/2010/07/amiga-wciaz-smiga/print