STASE

stiaseyi Kabul Edenlerin Gr

yyake nabd ve iyyake nestain 1 Ancak sana ibadet eder ve yalnz senden yardm dileriz. nsanlardan hibir ey istemeyiniz! 2 Eer bu ayet ve hadisi tevil etmezsek istenmeyecei gibi bi durum anlalyor. zahir manalarnda insanlardan hibir ey

Selefi gr zere olduunu iddia edenler , ilerine geldiinde ayet ve hadislerin zahirine yapp tevil etmezler. lerine geldii zamanda tevil edip yorum yaparlar.. Burda her ikisini birden yapyorlar. Bir yandan zahir manay ortaya atyorlar. Biz delil getirincede bu sefer ayet ve hadisleri tevil edip yorum yapyorlar . stiaseye irk diyenlerin iki nemli iddialar var. Birincisi: Sadece Allahu Telnn yapmaya g yetirebilecei bir ite Allah tan deyilde o ii yapamyacak olan bir insandan yardm istemek irktir diyorlar. Bu dogrudur bu tr bir istek irk tr bir istektir. Fakat Selefi gr zere olduunu iddia edenler bu dogrudan yola kp kafirler ve putlar iin inen ayetleri kendi kafalarna gre Mslmanlara evirip zan, yorum ve haksz ithamlarda bulunarak Mslmanlar irk ile itham etmelerinin yanl olduunu aklayacaz. kincisi : Bir insandan yardm istemenin caiz olmas iin o insann o anda orda hazr olup bizi grmesi, iitmesi, bize yardm edecek gcnn olmas gerektiini sylyorlar. Bunlar dogru fakat bu dogrudan yola kp zan,yorum ve haksz ithamlarda bulunarak yardm istenilen orda bulunmayan, uzakta olan, keramet sahibi bir veliye seslenip ondan yardm isteyeni irk ilemekle sulamalar yanl bunu Ayet ve hadislerle aklayacaz. imdi Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin bu yorumlar ve ithamlarndaki yanllar geni bir ekilde aklayalm Hazreti Sleyman (aleyhisselm) yanndaki insan ve cinlerden oluan toplulua:

Aylarca uzaktaki Belksn sarayndaki tahtn bana kim getirir? 3 diye istediinde, frit (Cin): Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm.
1 2 3

el-Ftiha 1/4. bn Mce, kme 182 en-Neml 27/38.

 .
frit (Cin): Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm. Ve gerekten bunu yapmaya hem gcm hem de gvenim var. dedi. 4

.
Yannda kitabtan byk bir ilim bulunan kii, (bn Abbsa gre ise Hazreti Sleymann veziri Asaf b. Berhya) ise, Ben onu sana, gzn krpmadan nce getiririm. dedi. 5 Derken onu yannda durur grnce

/ Bu Rabb'imin bir lutfudur. dedi. 6

aylk mesafede sarayn iindeki tahtn yerini bilip grp elmas tahta demir gibi kat maddelerden oluan taht, duvarlardan geirip gz ap kapayana kadar getirmeye, ancak Allahn (Celle Celluh) gc yeter, hibir insan bunu yapamaz. nsandaki bu g, nasl bir ilim ve ona Allah tarafndan verilen bu ilimle daha neler yapabilir.? Sleyman aleyhisselam bunu Allahtan deil, cin ve insanlardan istiyor. Allah (Celle Celluh) buna kzmyor, bir de Kurna yazyor. Selefi gr zere olduunu iddia edenler yyake nabd ve iyyake nestain 7 Ancak sana ibadet eder ve yalnz senden yardm dileriz. Peygamber (s.a.v ) Adiy b. Mlik ve onunla birlikte kendisine biat edenlere: nsanlardan hibir ey istemeyiniz! 8 Ayet ve hadisi delil getirerek ancak Allah cc yapabilecei bir ii o ii yapamyacak olan bir insandan istenmesini irk olacan sylyorlard. Selefi gr zere olduunu iddia edenlere gre Sleyman aleyhisselamn bu tr istei irk tr bir istekmi olmu oluyor dediimizde.

TRAZ:
H ve kella! Sleyman aleyhisselamn yapt, gcnn yetecei bir konuda hay/yaayan ve hazr/yannda bulunan kimselerden bir istekte bulunmaktadr. Bunun irk olduunu syleyen kim? Bizim itirazmz orada hazr olmayan, uzakta olan, sadece Allahu Telnn yapmaya g yetirebilecei, insanlarn yapamayaca ancak Allahn yapaca bir eyi o eyi yapamyacak olan bir insandan istemenin irk olduunu sylyoruz.

CEVAP:
Biraz nce Bu ayeti kerimeden sadece Allahtan isteyebileceimiz eyler olduunu, bu eyleri ondan baka kimseden isteyemeyeceimizi de anlam oluyoruz. Diyordunuz. imdi ise olaan st gcnn yetecei bir konuda hay/yaayan ve hazr/yannda bulunan kimselerden bir istekte bulunabilinir diyorsunuz. Sleyman aleyhisselamn yapt da bu diyorsunuz. yyake nabd ve iyyake nestain 9

4 5 6 7 8 9

en-Neml 27/39. en-Neml 27/40. en-Neml 27/40. el-Ftiha 1/4. bn Mce, kme 182 el-Ftiha 1/4.

Ancak sana ibadet eder ve yalnz senden yardm dileriz. nsanlardan hibir ey istemeyiniz! 10 Bu ayet ve hadislerin zahir manasnda olaanst bir eyi gc olandan istenir. Ama gc olmayandan olaanst bir eyi istenmez diye bir ayrm olmad halde imdi eer gc varsa istenebilir, diyorsunuz. Olsun, bu orta bir grn, birlik ve beraberliin olumas asndan gzel bir gelime, nk bizde eer gc varsa istenir diyoruz. Konun anlalmas iin bu (eer gc varsa istenir ) sz ok nemli. Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin savunduklar grlerin geneline bakldnda dorudan yola kp yanl bir gr ortaya atarak savunurlar. lk bakta konunun tm ynleriyle aratrmayanlar onlar hakl gibi grebilirler. unk getirdikleri ayetlere, hadislere ve yorumlarna baktnzda onlarn grlerini destekliyor nitelikte olduunu grrler. Fakat olayn detayna inildiinde onlarn yorum ve zanlarnn hatal olduu grrsnz. Ancak Allahu Telnn yapmaya g yetirebilecei, insanlarn yapamayaca Allahn yapaca bir eyi Allah tan deyilde o ii yapamyacak olan bir insandan istemek irktir. demelerinde olduu gibi. lk bakta hakl gibi gzkyorlar nk dedikleri doru. Allah'n yaratt varlklarn sahip olduklar gibi grnen g ve kuvvet gerekte Allah'a ait olan sonsuz gcn onlardaki kk bir yansmasdr. Allah diledii anda bu gc kendilerinden geri alabilir. Allahu Teal kendi murad dorultusunda, ksmen muktedir klarak saltanat gerei normalde insanlarn yapamayaca ancak Allah (Celle Celalh) yapabilecei ileri dilediine ilim g vererek yaptrr. Kadir-i Mutlak olan Allah, Peygamberlerine, meleklerine ve velilerine de tasarruf izni vermi, onlara olaanst g ve kudret ihsan etmitir. Allah'n (Celle Celalh) baz harikulade olan ileri yapmalar iin Peygamberlerine, meleklerine, cinlere ve insanlara ilim, izin, g verdikten sonra artk izin verilen o i ancak Allahn yapabilecei insanlarn yapamayaca bir i olmaktan kp Allah (Celle Celalh) izin, ilim ve g verdii Peygamberler, melekler, cinler ve keramet ehli insanlarnda yapabilecei bir i olmu olur. Hz Sleyma nn istedii insan n aylk mesafeden gz ap kapayana kadar taht getirmesi gibi. Hazreti mer radyallahu anha Medine'de hutbe verirken birden binlerce kilometre uzaklktaki rann Nihavent blgesinde dmanlarla savaan slm askerlerini ve askerlerin komutan Sriyeyi grm, dmann arkadan evirdiini ona bildirmek iin Sriye daa, daa! diye nida etmitir. Sonra da Cebel, Cebel! diyerek seslenip uzaktan orduya komuta etmitir. O komutan bu sesi 2000 kilometre uzaklktan duymutur. 11 Bu i normalde insanlarn yapamyaca ancak Allah cc yapabilecei bir iti, ama Allah cc Hz mere bu ilmi gc izni verdikten sonra Hz merinde yapabilecei bir i olmu oluyor.Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin itibar Ettikleri alimleri olan bn Teymiyye unlar anlatr: Peygamberlik iddiasnda bulunan Esvedl-Ans, Eb Mslimi artm ve ona Benim peygamberliimi tastik ediyor musun? diye sormu. Bu soruyu Ebu Mslim Hayr tastik etmiyorum. diye cevaplam. Bunun zerine Esved Peki Muhammedin Allah (Celle Celluh)n Resl olduunu kabul ediyor musun? diye sorup Ebu Mslim'den Elbette kabul ediyorum. cevabn alnca gazaba gelmi. Bir ate yaklmasn ve
10 11

bn Mce, kme 182 el-Beyhak, Lelekaide erhus-Snnette bn Merde Veyh el-sabe, II, 3; bn Kesr, Tefsir Bidye, VII, 131.

Eb Mslimin atein iine atlarak yaklmasn emretmi adamlarna. Bu emri yerine getiren adamlar, Eb Mslimin atein iinde namaz klarken grdler, hibir ey olmuyormu gibi Eb Mslim, Allah (Celle Celluh) Resulunun vefatndan sonra Medineye gelmiti. Hazreti mer radyallahu anh onu kendisiyle Hazreti Eb Bekir arasna oturtmutu. Hazreti Eb Bekir (v. 13/634) radyallahu anh hazr bulunanlara; Allah (Celle Celluh)a hamd olsun mrm sona ermeden Allah (Celle Celluh)n Resl Muhammedin mmetinde brahim Halilullah gibi atee atlp da kurtulan birini grmeyi bana nasip etti.12 Atete yanmamak insanlarn yapamyaca bir ey, fakat Allah bu ilmi gc izni verdikten sonra Eb Mslimin yapabilecei bir i olmu oluyor. Hazreti sa yle Diyordu: "Ben size Rabb'inizden bir ayetle geldim. Ben sizin iin ku eklinde amurdan bir ey yapar, sonra onun iine flerim ve o Allahn izniyle bir ku oluverir. Allahn izniyle doutan kr, alacaly iyiletiririm, lleri diriltirim. Yediklerinizi ve evlerinizde depoladklarnz size haber veririm. Bunda sizin iin bir ayet vardr. Hi kukusuz, Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir. u halde Ona ibadet edin. 13 Btn bunlar Allahn izniyle gerekleirdi. Allah Celle Celluh Hazreti sann bu mucizelerini kendisinin izniyle yaptn belirtiyor:

.
Doutan kr olan, alacaly (czzamly) iznimle iyiletiriyordun, (yine) Ben'im iznimle lleri (hayata) karyordun. 14 Kadir-i Mutlak olan Allah, Peygamberlerinden baka meleklerine ve velilerine de tasarruf izni vermi, onlara olaanst g ve kudret ihsan etmitir. Cenab- Zlcell Hazretleri, saltanat gerei diledii ilerini diledii ekilde meleklerine yaptrr. Bunlar ayet ve hadislerde belirtildii zere saylamayacak kadar ok ilerdir. Aynen bunun gibi, Allahu Teal kendi murad dorultusunda, mbarek zatlardan dilediine diledii hususlarda tasarruf ettirir. Onlara olaanst g ve kudret ihsan eder. ly diriltmek ancak Allahn cc yapabilecei bir iti. Fakat Allah Celle Celluh Hazreti saya bu gleri ve izni verdikten sonra artk Hazreti sann da yapabilecei bir i olmu oldu. Hz. sa zamannda yaayan bir insan Hazreti sann amurdan yapt kuun utuunu, doutan kr, alacaly iyiletirdiini, lleri dirilttiini, yediklerini ve evlerinde depoladklarn bildiine ahit olmu olsa. Hazreti saya nsanlara faydal olmas iin bu gleri ve izni Allahn cc verdiini bilincinde olarak, ya sa olumu dirilt veya gzm iyiletir, dese bu irk olurmu? irk olmaz. nk Hazreti saya o gcn Allah tarafndan verildiini bildii iin istemitir o g Hazreti sa da vardr. Buna itiraz edip hayr irk olur derlerse? Bizde u szlerini hatrlatrz. Yukarda Selefi gr zere olduunu iddia edenlere Sleyman aleyhisselamn cin ve insandan istemesi irk tr bir istekmi dediimizde ne demilerdi. H ve kella! Sleyman aleyhisselamn yapt, gcnn yetecei bir konuda hay/yaayan ve hazr/yannda bulunan kimselerden bir istekte bulunmaktadr. Bunun irk olduunu syleyen kim? Demitiler. Bizde ayn sz sylyoruz. Hazreti sadan ouunun diriltmesini isteyen ve yannda bulunmayan keramet sahibi bir veliden kendisine yardm etmesi
12

bn Teymiyye, el-Furkan Beyne Evliyir-Rahmni ve Evliyi-eytni, el-Mektebul slm, 4. Bask, Beyrt, Al-i mran Suresi: 49 Maide: 110

1397. Trc. Allah Celle Celluhnun velileri ile eytann velileri arasndaki fark/Pnar Yaynlar. s. 162, 2003
13 14

iin seslenen insann yapt Allah Celle Celluh izin ve g vermesiyle bir ok ahitlerin ahitlii ile tesbit edilmi bir kimseden gcnn yetecei bir konuda yaayandan, yaamayann ruhundan, yannda bulunan veya bulunmayan kimselerden bu tr bir istekte bulunmaktadr. Bunun irk olduunu syleyen kim? Meselenin asl, Allah Celle Cellh tarafndan, isnd- mecz-i luav veya hakkat-i rfiyye nevinden bir gce muktedir klnan mahlklar ile, byle bir g bile kendisine verilmeyen mahlklar olan putlar birbirine kyaslayabilmek tir, bu ise aklllarn yapabilecei bir i deildir; nerede kald limlerin yapaca bir i olsun. nsanlar, cinler ve meleklerin, Allah celle cellhnun ksmen muktedir klmas, baz eylere glerinin yetmesi, ama bunu Allah Celle Cellhdan almalar ile Allah Celle Cellhnun byle bir g vermediini aka syledii putlara Allahn bir sfatn verip Allaha denk eit grp dorudan yalvaran ondan isteyen ve ona ibadet eden mriklerle, keramet ehli bir veliye Allahn bir sfatn vermeyen Allaha denk eit grmeyen mslmanlar akl ve iman shibi bir kimseyi mriklerle putlaryla kyaslayp tekfir etmez. Sap ile saman kartrmaz. Selefi gr zere olduunu iddia edenler bize Allahn bir sfatn veriyosunuz derse Allah (Celle Celalh) hangi sfat o istenilen ahsa vermiiz? Hazreti Sleymann ancak Allah (Celle Celalh) yapabilecei olaan st bir ii Allah'n ilim ve g verdii cin ve insandan isterken Allahn herhangi bir sfatn cin ve insana vermi mi oluyo? Olmuyorsa bizimkisi nasl oluyor. Dolaysyla Allah (Celle Celalh) nn bir sfatn onlara vermek deyil, Allah (Celle Celalh) Peygamberlerine, meleklerine, cinlere ve veli kullarna olaanst g ve tasarruf izni, ihsan ederek insanlara faydal olmalar iin onlar grevlendirmi olmasndan dolay grevli bir memurdan o grevi talep etmi olunuyor. Bundan dolay Allah (Celle Celalh) tarafndan harikulade ileri yapma izni verilerek insanlara faydal olmak iin grevlendirilen bir veliden kendisine izin verilin kerametinden, harikulade ilerinden faydalanmak, istemek irk deildir. Allah dilediine diledii ilmi retir.

Allah hikmeti dilediine verir. Hikmet verilen kimseye oka hayr verilmitir. Bunu ancak akl sahipleri dnp ibret alrlar. 15 Dilediine bildirir dilemediine bildirmez. dilediine g verir dilediine vermez. Kimse neyi yapaca neyi yapmayaca hususunda Allaha (Celle Celluh) ye snrlandrma getiremez. Abdullah b. mer radyallahu anhden naklen Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur:

Muhakkak Allah, insanlarn ihtiyalar iin kendilerine mracaat edecekleri insanlar yaratmtr. te onlar Allahn azabndan emin olanlardr. 16

TRAZ:
15 16

el-Bakara 2/269. Tabernnin el-Kebirinden, Eb Nuaym ve Kaziden naklolunmutur. Hadis hasen mertebesindedir.

Sleyman aleyhisselm istemedi, emretti. stn altndaki olandan istemesi gibi. Sleyman aleyhisselm gc yeterdi ama o imtihan etti onlar.

CEVAP:
yette kim getirir diyor, getirin demiyor. Getirin olsun, getirir olsun neticede istektir, istek eklinde bir emirdir. Allah (Celle Celalh) Hz. Sleymana baz gler vermi. Rzgarlar, Dalg ve yap ustas eytanlar, hayvanlar ve cinler ordusu onun emrine verilmitir. Ama bu durum her eyi bilir gc yeter anlamna gelmez. Evet, hayvanlar ve cinler ordusu onun emrine verilmi ama emrindekileri nin yapabildiklerini, bildiklerini bilmiyor. Bir kuun nerede olduunu onun bildiklerini bilmiyor. "Hdhd' niin gremiyorum? Yoksa kayplara m kart? Ya bana (mazeretini gsteren) apak bir delil getirecek, ya da onu iddetli bir azaba uratacam, yahut boazlayacam!". (Neml suresi 20 - 21 ayet) "Senin bilmediin bir eyi rendim, sana Sebe'den ok nemli doru bir haber getirdim." (Neml suresi 22. ayet) Aslnda biliyordu da bilmezden geldi demek neyse aslnda gc vardda imtihan etmek istedi demekte yledir.

TRAZ:
Selefin istiase diye uygulamalarna baktnzda yeti ya eyhim yeti ya falan diye bir uygulama grmyoruz. Mesele sa ya da l herhangi bir velinin gyabndan olaanst bir ey istemek bu irk tir.

CEVAP:
bn Teymiyyenin talebesi Hafz b. Kesrin naklettiine gre, Yemme Savanda Mslmanlarn ir Ey Muhammed! (Yeti ya Muhammed!) szleriydi. 17 Hlid bn Veld de bu sz syleyenlerdendi. Burada da birka tenbihte bulunacaz: Birinci Tenbh: Burada ortada olmayan bir kula yaplan bir nid/arma ve ondan meded isteme var; yani istiase var, tevessl var. kinci Tenbh: Bu iar kullanan, Ashb radyallhu anhum ve onlardan biri olan Hlid bn Veld radyallhu anhu mu, haberi rivyet eden rvleri mi, onu kitbna alan ve inkr etmeyen bn Kesr mi? Hatal elbetteki hi biri bu tr istekte bulunmaktan dolay hatal deyil.

TRAZ:
Ey Muhammed! Yeti ya Muhammed! Ashab bu kelimeyi parola olarak kullanyordu Reslullahtan (sas) yardm istemiyorlard.

17

el-Bidye ven-Nihye, VI, 324.

CEVAP:
Size gre irk olan bir kelimeyi sahabe parola olarak kulland yorumunu siz yapyorsunuz. Sahabe irk olan bir kelimeyi parola olarak kullanmaz. iar Kelimesi Parola deil, slogandr. Slogan nedir, eer ansiklopedilere ve lgate baklrsa buralarda grlecektir ki rivayette geen iar kelimesinin bugnk Trke karl parola deil, slogandr. Byk bir kitlenn toplu halde yksek sesle syledii szdr. Bunun parola ile ilgisi ne? Parola karlkldr. Biri gne der, dieri ay der. nsanlarn birbirlerini tanmak iin kullanlr. Yeti ya Halit! Ya Muhammed (Trkesi, yeti ya Muhammed) kelimesini nasl parola olarak deerlendirirsiniz.? Kyasla ve akli muhakemeyle anlalmayacak, ihtimalden ok ok uzak gln bir manay (parola) semi olmak bu meselede, ilmi mevzulardaki acizliinizi gstermektedir. Aksine burada anlalacak olan Allah nezninde onun efati klnmas ve Allahn yardmn celp talebidir. Subknin de dedii gibi bir tevessl babndandr. Ya Rabb'i bu sevdiin kulun hatrna yardm et. demektir. Yoksa ondan bir ey istemek deildir. Ayrca sahabenin Yemmede Allahtan (yeti ya Muhammed! iar ile) yardm istediini destekleyen bir delil de Yemmede u yeti sk sk okumalaryd

18

zerimize hak oldu ki mminlere yardm ederiz.

Ayrca, Yemme Sava nda sahabe yle diyordu: Her tarafta, Kurtar bizi ey Halid! diye imdat sesleri gelmeye balad. Muhacirlerin ve Ensrn bir cemati kurtarld. Bu da bize yeti ya Muhammed (sas), derken parola deil, bir sknt neticesinde tevessl yani Allahtan yardm temenni edilmi olduuna iaret ediyor. Reslullahn hatrna Allahtan yardm veya Reslullahn sahabeye yardm iin Allaha dua emesi neticesinde Allahn yardm etmesini umuyor sahabe.

TRAZ:
Yeti ya Muhammed demek ayr, ya Muhammed ayrdr.

CEVAP:
Ya Muhammedahu (Arapa biliyorsanz buradaki ya nida harfi olup ey demektir. Muhammed kelimesi mnadadr. Yani kendisine seslenilen kiidir. Mnadadan sonra gelen elif elifi istiase derler yani medet isteme elifi derler. Dolaysyla bu kelimeden kan mana: Ey Muhammed imdadma yeti. Bize yardm et! olur.

Baka Bir Delil:

Heysemin yle dedii rivyet edildi:

18

er-Rm 30/47.

Abdullah ibn mer radyallhu anhmnn yanndaydk. Aya uyumutu. Birisi ona, en sevdiin insan zikret dedi. O da: Y Muhammed!. dedi. Sanki badan zlmt. 19 Bu rivyeti, mm Buhr de, el-Edebul-Mfredinde, Eb Naym, Sfyn, Eb shk ve Abdurrahmn bn-i Sad yoluyla rivyet etmitir. mm Buhrnin isndn inceleyelim. Eb Naym Fadl bn-i Dkeyn (130-218 veya 219), Buhrnin eyhlerinin byklerinden, salam bir rvdir.20 Sfyn, ki Sevrdir (97-161) hadste, fkhta ve zhdde Mminlerin emri babasndan ve Eb shk e-eybnden ve dierlerinden rivyet etti. Tantlmaya ihtiyc yoktur. Eb shk, Sleymn bn Eb Sleymn e-eybn, Kfeli beinci tabakadan Sfyn Ondan rivyet eder.21 Abdurrahmn, bn-i merin klesi. Kfeli, nc tabakadan Nes salam olduunu syledi.22 mm Buhr, Ondan el-Edebul-Mfredde rivyet getirmitir, O, Mevls bn-i mer'den, Mansr ve Eb shk da Ondan rivyet etmitir. bn-i Hibbn Onu sika/salam bulmutur.23 bn Hacerin, rvileri ayrd tabakalara ve urada geen dier bilgilere dikkatle bakan hadsin sika rvlerce muttasl/bitiik olarak rivyet edildiini grecektir. Bu rvlerde tedls ibesi de yoktur. O hlde, u rivyetin senedi iin bir ey sylenemez. Sahh olduu aka ortadadr. Buna ramen tevessl delli sadedinde bu rivyetin neden braklp da dierlerinin terch edildiini dorusu merak etmekteyiz. Yalnz, el-Edebul-Mfredi erh eden Fadlullah elCeyln, burada yer alan Muhammed! eklindeki lafzn bns-Snnde ( /) y Muhammedhu biiminde olduunu, ama, (/) y nid harfi bulunsa bile bunda istise veya istine olmadn sylerken iddisnn sebebini aklamyor. Hadsi manlandrmada nedense sdece kendince akl ve fizk zhlarla yetiniyor stelik bir de nidnn bazen iittirme irdesi olmadan da yaplabileceini ekliyor.24 Hlbuki, basit bir nahiv bilgisi olanlar, y Muhammedhudaki elifin katiyetle istise elifi olduunu bilirler. Keke bir bilebilseydim, hangi dil kidesine gre bu stise elifi deildir? denilmektedir?. Bilen sylesin. stelik, mm Buhrnin rivyetinde Nid (/)Ys bulunmasa da ortada bir istisenin bulunduuna zarar vermez. nk harf-i nidnn hazfedilmesi mehrdur. u dediimiz hazif, sadedinde olduumuz husust mcerred bir ihtiml de deildir. Makm o makm olup baka bir irb kaldrmaz. Nitekim bn Snnnin lafz burada hazf bulunduunun karnesidir. nk hdise ayndr. Rivyetler arasnda uygunluk asldr. Ztlk riz olup isbt delle muhtctr. Binenaleyh, aralarnda bir teruz/eliki yoktur. ki rivyet birbirini aklam olur, netce ayn noktaya varr. Bir de istine veya istiseyi savunanlardan bu nidlarda ill da iittirmenin bulunacan kim sylemiti ki? Hi kimse Anlalyor ki, yanl bilgiler zerine bin edilen yanl hkmlerle kar karyayz.

19

bnu's-Snn, Hadsi bnu Teymiyye, el-Kelimu't-Tayyib isimli kitabna almtr: 131 Benzer bir rivyeti bns-Snnnin Amell-Yevm vel-Leylesinin Ta'lki:55, Abdulkadir el-Arnavut, El-Kelimu'tTayyib Ta'lk':131 bn's-Snn'nin Heysem yoluyla rivyet ettii haberin isndnn zayflna dir bn Kesr ve dierlerinden nakiller vardr demitir. 20 mm Buhr, el-Edebul-Mfred (erhu Fadlillhis-Samed ile beraber): 2/428,429 21 bn Hacer, Takrbut-Tehzb: 446 22 Mizz, Tehzbul-Keml: 33/30, Askaln, Tehzbut-Tehzb: 172,173 23 Takrb:341 24 Safiyyddn Ahmed bn Abdillh el-Hazrec el-Yemen, Hulsat Tezhbi Tehzbil-Keml: 228

Mhim olan huss bu tr seslenmeyi Buhr ve Hfz bns-Snn tarafndan kitaplarna alnmas Hatt bn Teymiyye bile irk grmeyip el-Kelimu't-Tayyib/Gzel Kelime isimli kitabnda, nerelerde snnete uygun, nasl du edeceimizi gstermek iin yazd esere almasdr. Gib bir kulu ararak bir tevessl etmek yznden, bu limlerden haa hangisi irkle sulanabilir? Allah Celle Celluhdan istemedi yardm, vefat etmi Resulullahtan istedi. Abdullah b. mer radyallahu anh haa irk mi ilemi oldu?

Baka Bir Delil:

Ey Allahn kullar! (Bana) yardm edin diye seslensin. 25 Utbe b. Gazvn radyallahu anhdan rivyet edilen bir hadis-i erifte Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur:

: : .
Sizin biriniz bir ey kaybederse yahut yannda arkada bulunmad bir yerde yardm dilerse; Ey Allahn kullar bana yardm edin! Ey Allahn kullar bana imdat edin! desin. nk Allahn bizim grmediimiz kullar vardr.26 Bunu Tabern rivyet eder. Ve rvleri gvenilir kabul edilmitir. Ancak bazlarnda bir zayflk vardr. u kadar vardr ki Yezid Utbeye yetimemitir. (Yani rvler ska kabul edilmekle beraber ilerindeki birinde biraz zayflk grlm, dolaysyla bu rv hasenl-hadisdir. Dier yandan munkatdr. Bu Hanef usulclerine gre zarar vermez. Hasen hadis, her ne kadar kuvvet itibariyle sahih hadisten aada ise de, delil olma ynyle hasen hadisle de amel edilir. Fkh bilginlerinin tamam ve hadis bilginlerinin ounluuna gre, hasen hadis, akid esaslar dndaki btn din hkmlerde delildir;

TRAZ:
Ey Allahn kullar diye hay, hazr ve kadir olan meleklere veya insanlara seslenip yardma armann; lye, gaib ve uzakta olan kimseye Allahtan bakasnn gcnn yetmeyecei konularda seslenmenin medet istemekle bir alakas yoktur. Hadisi okuyan herkes Allahn dnda kendilerinden yardm istenilen meleklerden veya cinlerden olan varlklarn, yaayan varlklar olduklarn, hazr szcnden gaib olmayp hazr ve nazr olarak orada mevcut bulunduklarn, sizin iin onu hapsedecek olan ifadesinden ise yardm istenilen konuda (yani kaan hayvan yakalamada) g ve yetkilerinin olduunu kolayca anlayabilir. Ayrca yardm talebine konu olan ey de olaan st bir ey deil. Melekler iin normal bir eydir.

25 26

bn Hacer, Muhtasaru Zevidil-Bezzr, (no: 2128), II, 420. Tabern, el-Muceml-Kebr, (no: 290), XVII, 117, Mecmauz-Zevid, (no: 17103), X, 188.

Yani "yaayan", orada hazr bulunan gremediimiz varlklardan, tahsis edildikleri bir vazifeyle alakal byle bir yardm talebinde bulunmakla, hayvan kaan bir kimsenin evresindeki arkadalarndan veya dier kafilelerdeki baz insanlardan yardm ve imdat talebinde bulunmas arasnda bir fark yoktur. kinci suret irk olmad, caiz ve meru olduu gibi, birinci suret de irk deildir. Hadisin sahih olmas halinde de meru olur. Elbani bu hadisi aklarken yle diyor: 1. Eer sahihse, bu hadis, ilk hadiste Allahn kullar szyle kastedilenin melekler olduunu tayin etmektedir. 2. Buna ister diri, ister l olsunlar, gayb erenleri denilen veliler, salihler gibi insanlardan veya cinlerden olan Mslmanlar katmak caiz deildir.

CEVAP:
1. Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin hadis limi Elbani: Eer sahihse bu hadis, ilk hadiste Allahn kullar szyle kastedilenin melekler olduunu tayin etmektedir. diyerek meleklerden istenebilinir gibi bir sz sylemek istediyse bu Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin kabul etmedii bir szdr. nk Mekke Mriklerinin ilahlatrp Allaha ortak kotuklarnn banda meleklerin geldiini sylyorlard. Yok, meleklerden de istenebilinir derlerse, kendileriyle elikiye derler. nk yyake nabd ve iyyake nestan Ancak sana ibadet eder ve yalnz senden yardm dileriz. 27 Bu ayeti istenmeyeceine dair delil getiriyorlard. Bu ayette meleklerden ve Allah tan baksa kimseden istenmez diye bir ayrm yok. Allme Muhammed b. Allan radyallahu anh Ezkr erhinde yle demitir; Bu hadis-i eriflerde geen, Allahn kullarndan maksat, ya melekler veya Mslman cinler ya da, Ebdl diye isimlendirilen ricl-i gayb (sekin veliler)dir. mm Nevev yle demitir. Benim de aralarnda bulunduum bir cematte hayvan kamaya balad. Yardm isteme lafzn syledim. Benim bu szmden sonra hayvanlar, o anda durdu. 28 Selefi gr zere olduunu iddia edenler bu tr nida ve istekte bulunanlar iin u ayeti delil getirip bunu yapann irke debileceini bazlar da irk olduunu sylyorlard.Oysa yalvarp dua ettii zaman, darda kalma icabet edip onun skntsn giderecek kimdir? Allahla beraber, baka bir ilah m? ( Neml, 62) Demek ki Allah'n (Celle Celalh) darda kalma icabet edip onun skntsn gidermesi iin grevlendirdii melekler, cinler ve sekin veliler varm. Ayette kastedilen ise mrikler ve Allahn (Celle Celalh) ilim, g yardm etme izni vermedii putlardr. Bu ayeti alp kafanza gre yorumlayp Mslmanlara evirmek hem kurana hem de Mslmanlara hakszlk etmek olur. tirazc yle demiti : Yardm talebine konu olan ey de olaan st bir ey deil. Melekler iinde normal bir i demiti. Kaybolan bir eyi bulmak her insann yapaca bir ey deyil. Melekler iin olaanst olmayabilir. Ama o insan iin kaybolan bir eyi bir anda bulmak olaanst bir i. Bundan dolay olaanst olan bir eyi istiyor. Nasl olaan st deyil normal bir ey dersiniz. Normal olsayd

27 28

el-Ftiha 1/4. bn Allan, el-Ftuhtr-Rabbniyye, s. 150-151.

kendileri bulurdu. Hazreti Sleymann istedii cin ve insandan istedii olaan st deyilmiydi. Tek rnek bu hadis deyilki Yemme Savanda Mslmanlarn Ey Muhammed! (Yeti ya Muhammed!) diyerek vefat etmi orda olmayan Resulullahtan yardm istemeleri olaanst deyimli. Uzaktan kendisinden yardm isteyene bir velinin yardm etmesi keramettir. Yani Allah (Celle Celalh)'n o veliye izin verdii bir ilim bir gtr. Hazr olana nasl o gc verdiyse orada olmayan uzakta olana da o gc verebilir. Hz. mere uzaktan yardm etme izni gc ilmi verdii gibi, buna benzer elimizde baka deliller de mevcut. Onun iin biz Allahtan bakasnn gcnn yetmeyecei konularda bir kula seslenme veya istekte bulunmu olmuyoruz. Birincisi: Bu hadiste Allah (Celle Celalh) yardm istenmiyor. kincisi: Grnmeyene seslenme var. Yeti ya Resulullah medet ya mridim derken de Allah (Celle Celalh) istenmiyor, grnmeyene sesleniliyor. Hal byleyken itirazcnn bu hadisin seslenme ve medet istemekle bir alakas yoktur itiraz alakasz bir itiraz olmu oluyor. Hazreti mer radyallahu anha Medinede hutbe verirken birden binlerce kilometre uzaklktaki rann Nihavent blgesinde dmanlarla savaan slm askerlerini ve askerlerden komutan Sriyeyi grm, dmann arkadan evirdiini bildirmek iin Sriye daa, daa! diye nida etmitir. Cebel, Cebel! diyerek seslenip uzaktan orduya komuta etmitir. O komutan bu sesi 2000 kilometre uzaklktan duymutur. 29 Benim mmetimin iinde muhaddes ve mkellemler vardr. mer b. el-Hattb bunlardan biridir. 30 Burada grlecei zere orada hazr olmayan ama ruhen orda hazr olabilen bir insana uzaktan yardm etme gcn Allah (Celle Celalh) verebilir. Selefi gr zere olduunu iddia edenler gc olan hay/yaayan ve hazr/yannda bulunan kimselerden bir istekte bulunmann irk olmadn sylyorlard. te Hazreti mer hay ve 2000 kilometre uzakta ruhen hazr olarak Allahn kendisine verdii o ilimle ve gle Mslmanlara yardm edebiliyor.

TRAZ:
bn Teymiyye (istigse) kabul etmiyor. Birok kitaplarnda istiaseye kar yaz yazmtr. bn Teymiyye bu hadisteki gibi du edilmesini snnete uygun grm ki diyerek bn Teymiyye'nin bunu kabul ettiini nereden karyorsunuz?

CEVAP:
Evet bn Teymiyye (istigse) kabul etmezken bu hadisteki gibi Ey Allhn kullar! diye seslenerek yardm istemeyi snnete uygun grd fikrine kaplyoruz. nk bn Teymiyye bu hadisteki gibi du edilmesini snnete uygun grm ki, bu hadisi nerede nasl snnete uygun dua edileceini retmek iin yazd el-Kelimut Tayyib Snnete Uygun Du adl eserine almtr. Byle seslenmeyi uygun grmemi olsayd Snnete Uygun Du adl eserine almazd veya alp byle seslenme doru deil, deyip itiraz etmeliydi. Grld zere itiraz da etmemi. Durum byleyken itirazcnn bn Teymiyye nin bunu kabul ettiini nereden karyorsunuz itiraz boa bir rpntr.
29 30

el-Beyhak, Lelekaide erhus-Snnette bn Merde Veyh el-sabe, II, 3; bn Kesr, Tefsir Bidye, VII, 131. Buhr, Fezil: 16.

Elbani bn Teymiyyenin Uydurma Hadislerle Amel Ettiini Sylyor

Utbe b. Gazvn radyallahu anhdan rivyet edilen bir hadis-i erifte Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur: : .: Sizin biriniz bir ey kaybederse yahut yannda arkada bulunmad bir yerde yardm dilerse; Ey Allahn kullar bana yardm edin! Ey Allahn kullar bana imdat edin! desin. nk Allahn bizim grmediimiz kullar vardr. 31

bn Teymiyye (istigse) kabul etmezken bu hadisteki Ey Allhn kullar! diye seslenerek yardm istemeyi snnete uygun grp nerede nasl snnete uygun dua edileceini retmek iin yazd el-Kelimut Tayyib Snnete Uygun Du adl eserine aldn biznceki kitapta yaznca bize medinede rediye yazanlar bn Teymiyye nin bu szne kar savunma yapm derken aklarn ortaya koyup yle itiraz ediyorlar. byk bir

TRAZCI: Elbani bn-i Teymiyyenin ad geen kitabnda zikredip itiraz etmedii tek zayf hadis de bu olmadn kitabn tahkikinde, bununla beraber onlarca zayf hadis olduunu, dahas birka tane mevzu hadis bulunduunu da ifade etmitir. (Elbani, el-Kelimut-Tayyib, Tahkik, 49-57)

CEVAP : Selefi olduunu idda edenler zayf ve uydurma hadislerle amel etmediklerini hadis ehli olduklarn iddia ediyorlard. Bakalm ylemi Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin asrn muhaddisi dedikleri Elbani, el-KelimutTayyib, Tahkik, 49-57 adl eserinde grlerinin en byk kaynaklarndan biri olan bn-i Teymiyyennin kitabnda zikredip itiraz etmedii onlarca zayf hadis olduunu, dahas birka tane mevzu hadis bulunduunu sylyor. Ayrca Elbani bn-i Teymiyyenin sahih bir hadise zayf bir ksmna uydurma dediini halbuki hadisin sahih olduunu sylyor. Elbani kendisinin "Silsietu Hadis sahiha" adli kitabinin 4 ciltinin 344 sayfasinda diyor ki: "Ben eyhlislam bni Teymiyyenin hadisin (Ben kimin mevlasiysam Ali de onun mevlasidir) birinci kismini zayif ikinci kismini ise yalan ve uydurma adlandrdini grnce bu konu zerine uzun bir yazi yazmak zorunda kaldim. Benim fikrimce byle abartisinin (bni teymiyyenin) arkasindaki sebeb Onun (bni Teymiyyenin) bazi hadisleri uygun ekilde grmeden nce onlarin asilsizlii ynnde aceleci karar vermi olmasidir" (Silsiletu Hadis sahiha,cilt 4,sayfa 344)
31

Tabern, el-Muceml-Kebr, (no: 290), XVII, 117, Mecmauz-Zevid, (no: 17103), X, 188.

Elbani nin "Silsiletu hadis sahiha" adli kitabinin 4 ciltinin 331-344 sayfasnda.: "Ben kimin Mevlasiysam Alide onun Mevlasidir.Allahim ona dost olana dost ol,Ona dman olana dman ol... Bunu Ahmed ibni Hanbel (4/370),Ibni Hibban "Sahihinde (2205)" Ibn Ebu Asim (1367,1368),Teberani (4968) (Elbani) hadisin senedi hakkinda dedi ki:"Hadisin isnadi Buhari kriterine gre sahihtir". Heytemi kendi mecmuasinda (9/104) Ahmed (bin Hanbel) tarafindan btn raviler sahih, Fatir bin Halife ise Sikadir (gvenilirdir)... Ayni zamanda ben kimin Mevlasiysam Alide onun mevlasidir Tirmizi tarafindan nakledilmi (2/298) ve Hadis Hasen Sahihtir demitir. Elbani sonraki sayfada "Hadisin isnadi Sahiheyn kriterlerine gre sahihtir" diyor.(Silsiletu Hads Sahiha, cilt 4,sayfa 331-344) Burada da grlecei gibi elbani bn teymiyyenin zayf hadislerle uydurma hadislerle amel ettiini itiraz etmediini sylemiti imdi ibn teymiyyenin sahih bir hadise zayf ve uydurma olduunu sylyo. Ayrca bn-i Teymiyyenin talebesi bnl Kayyim el-Cevziyyenin Kitbur-Ruh adl eserini tercme eden selefi gr zere olduunu iddia eden hoca dip notlarda Elbani nin grn ve kitabn refarans gstererek bnl Kayyim el-Cevziyyenn Kitbur-Ruh adl eserinde llerin iittiini, llere kuran okunabileceini, ruhlarn yardm edebileceini, ruhlarn ryalarda insanlara yardm ettii gibi birok mesele iin delil getirdii hadislerin bir ounun Elbaniye gre zayf bazlarnnda uydurma olduunu sylyor. Elbani nin dedii doruysa bn-i Teymiyye ve bnl Kayyimn kitaplarnda itiraz etmeyeyip zayf ve uydurma hadisleri delil getirerek amel ettikleri ortaya kyor.

TRAZ: Baka bir itirazc yle dedi: bn Teymiyye, zayf hadis ile amel edilmesini caiz grmeyen limlerden biridir. Mezkr hadisi delil getirmesi, onun indinde bu hadisin sahih olduuna kanaat etmesine iaret eder. Lakin o da, her beer gibi hatadan masun deildir. CEVAP: bn Teymiyye, sorulan bir soruya: lnn, (kendisi iin arkasndan okunan) Kurn, zikir ve du seslerini iitebildii dorudur. demektedir.
32

bn Teymiyye l iitir diyor. Siz iitmez diyorsunuz. Bu konuda bn Teymiyye hata etmi diyorsunuz. bn Teymiyye, lye telkin vermekle ilgili zayf hadis ile amel ettiklerini, bakalarnn da ettiini syleyerek yle diyor: diyecekmisiniz. bn Teymiyye: Vefat etmi Reslullah sallallahu aleyhi ve sellemin veya mmetine mensup salih bir ahsiyetten bir ey dilemeleri, mmetinden olan salih bir ahsiyetin bu dilekleri karlam olmalar; sz konusu dileklerde bulunmann mutlaka mstehap olduunu gstermez. Byle bir dilein yerine gelmesi, yani banda dua edilen mezarda yatan lnn kerameti olarak saylabilir 34 diyor
32

33

lye ldkten sonra telkin verilir, biz ve arkadalarmz da bunu

kabul ediyoruz diyor bn Teymiyye. Siz bn Teymiye iin burada da hata etmi olabilir

bn Teymiyye, ktizus-Srtil-Mstekm, s. 378-379, Drul Marife, Beyrut, tsz.: bn Teymiyye, SratulMstakim, Kabir ziyaretleri blm, Trc, Pnar Yaynlar, s.499, bask: 2004. 33 bn Teymiyye, Kabir Ziyaretleri, Sayfa: 11, Tevhid Yaynlar. 34 bn Teymiyye, ktizus-Srtil-Mstakm, s. 373-374, Drul Marife, Beyrut.

bn Teymiyye.

35

Mezarda yatan lnn kerameti olarak saylabilir diyor, eytandandr demiyor. Siz

ise eytandandr diyordunuz. bn Teymiyye nin bu sznde de hatal olduunu syliyeceksiniz.

bnl-Kayyim el-Cevziyye, hocas bn Teymiyyenin ok feraset sahibi olduunu anlatyor. bn Teymiyye Tatarlarn kesinlikle malup olacaklarn, Mslmanlarn muzaffer olacaklarn anlatyor. Ve bu konuda 70ten fazla yemin ediyor. Ona diyorlar ki: naallh de! O da cevap veriyor: Tahkik iin inaallh diyeyim, ama buna balamyorum yani kesin olacan biliyorum. Ve rencisi diyor ki: bn Teymiyye sonra yle dedi: Beni zorladklarnda dedim ki: ok konumayn! Allah Levh-i Mahfuzda onlarn bu toprakta malup olacaklarn yazd! Ve dedii gibi oluyor.
36

bn Teymiyye nin Levh-i Mahfuzdan haberdar olmasna da hata etmi olabilir diyormusunuz. Bunun gibi bn Teymiyye nin bu tr szleri kitapta bir ok rnekleri var bir ksmn buraya yazdk. Meer size gre bn Teymiyyenin ne kadar ok hatas varm, bunu siz itiraf ediyorsunuz. Grlerinizin kayna bn Teymiyye, bu kadar ok hata edebiliyorsa, siz de onu takip ettiiniz iin sizin de ok hatanz olabilir. bn Teymiyyenin bunun gibi birok gr bu kitapta var. Selefi gr zere olduunu iddia edenler ite byle mnazarada yenilmemek iin hatas deyip iin iinden karlar. Ayn ekilde ibn kayym iinde ayn eyi yaparlar. bnu'l-Kayymn er-Rh eserinde ruhlarn

yardm etmesi gibi ruhlarla ilgili konular aklamalar ona tabi olanlar ok zor duruma dryor. Kitbur-Ruhu sayfa 248 de Yznc delil bnl Kayyim el-Cevziyye yle diyor: Yeryznde yaayan btn insanlar, llerin ruhlarna kavuabileceine: onlara soru sorabileceine; llerin, kendilerinin bilmedii bireyi haber verebileceklerine ve onlar grebileceklerine dair bilginin doru olduundan birlemilerdir. Bununla ilgili misaller o kadar oktur ki, inkarla bitirilemez.
bnl-Kayyim el-Cevziyye, Kitbur-Ruh sayfa 46da: Ryasnda tavsiye edilen ilalar kullanarak ifa bulanlarn says da gerekten oktur. Birok insann bana anlattna gre, bni Teymiyye kart birok kii, lmnden sonra onu ryasnda grp feraiz ve baka konularda sorular sormular. bn Teymiyye onlara doru cevaplar vermitir. Velhasl, bu gerei sadece ruhlar hkmlerini ve durumlarn bilmeyen insanlar kabul etmezler. Baar Allahtandr. bn Kayyimin sz bitti.
37

Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin dtkleri bu zor durumdan kurtulmak iin ya bn kayyMn hatas der, yada bnl-Kayyim el-Cevziyye, Kitbur-Ruhu bni Teymiyye nin talebesi olmadan nce tasavvufcu olduu zaman yazm derler. Onun iin u bilgiyi burada aklamak gerekiyor. Buradan da anlalaca zere, bnl Kayyim el-Cevziyye bni Teymiyyenin talebesi olduktan sonra ve bni Teymiyye nin vefatndan sonra Kitbur-Ruhu yazm. Ayrca Kitbur-Ruhu sayfa 172 de hocam bni Teymiyye demesinden de anlalaca zere Kitbur-Ruhu bni Teymiyye talebesi olduktan sonra yazmtr.

35 36

bn Teymiyye, Sratul-Mstakim, Kabir Ziyaretleri blm, trc, Pnar Yaynlar. s. 494, bsk, 2004. bnl-Kayyim el-Cevziyye, Medrics-Slikn, II. s. 489. 37 Kitbur-Ruh, s. 46

Bazen drt mezhepten birine yapr, bazen drt mezhep dnda bn Teymiyyenin grne yapr. Bazen ayetin zahirine, bazende teviline yapp, yorum yaparlar. Bazen sahih hadisten baskasn kabul etmezler. Bazen de zayf hadisle amel ederler. Bu anlattklarmz bu kitabn birok yerinde kaynaklaryla gryosunuz, greceksiniz. Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin sabit bir durular olmad iin, mnazarada hakl kmak maksadyla bir ok yolu denemelerinden dolay, onlarla mnazara etmek zordur.

Elbannin elikilerinden Bir Tanesi

Elbnnin Mlik ed-Dr hadisini zayf gstermeye alrken yapt tahrif ve Mlik ed-Dr hakknda hadis limlerinin verdikleri bilgileri eksik ve arptarak aktarmas, okuyucularna bildirmemesi, Elbnnin gvenilmez olduuna dellet eden tek olay deildir. Mesel, Prof. Dr. Zekeriya Gler, baka bir hadisi ele alrken u tespitleri yapyor: gelerek durumdan yakndlar. Bunun zerine Aie radyallahu anha: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin kabrine bakn, ondan semaya doru bir delik an. Onunla sema arasnda bir engel bulunmasn! dedi. Onlar da hemen dediini yaptlar. Bunun zerine, bize yle bol yamur yad ki, otlar yeerdi, develer yadan atlarcasna semizleti. Bundan dolay o yla: atlama yl denildi. Bu hadisi zayflatmaya alrken bakn ne yapyor: Elbn (Rvlerden Sad b. Zeydde zayflk vardr iddiasna delil olarak), Sad b. Zeydin zayf bir rv olduu fikrinde olanlar sz konusu ederken, onun sika olduunu ifade eden (bn Man, bn Sad, Buhr, cl, Eb Cafer edDrim, Ahmed b. Hanbel ve bn Hibbn gibi) otoriteleri deta grmezlikten gelmektedir. Elbnnin, senedinde Sad b. Zeydin bulunduu baka bir hadis iin u deerlendirmeyi yaptn da grmekteyiz: Hadisin isnad hasendir. Rvlerin hepsi de sikadr. Sad b. Zeyd hakknda sz sylenmitir. Ama bu, onun hadisini hasen derecesinden aa drmez Ebl-Cevza Evs b. Abdullah radyallahu anhdan; Medine halk iddetli bir ktla maruz kalmt. Onlar Aie radyallahu anhaya

Elbnnin Sad b. Zeyd bu elikili durumunu Hasan b. Al es-Sekkf, Tenkuzt- Elbn isimli birka ciltlik eserinde, bu ve baka misallerle bu tezatlklar aklamtr. Ayrca Mamud Sad Memduh Naktus-Sahih Haiyesinde, birok rnekler ortaya koymutu. Mahmud Said Memduh Albn'nin mam Mslim'in Sahihi'nde rivayet ettii baz hadislere zayf demesinden dolay Tenbh'lmslim il te'addi'l-Albn al Sahihi Mslim adl kk hacimli kitabn kaleme alm, bilahare Albn'nin deerlendirmelerini tenkit ettii et-Ta'rf bi evhmi men kassame's-Snen il sahihin ve zaf adyla (badt ksm) alt cilt halinde Dubai'de tabedilmistir. Elbnnin bu yaptna ne denir?! Bir yerde hakl kmak, hadisi zayflatmak iin Sad b. Zeydi zayf ravi deyip kabul etmiyor. Baka bir yerde ayn raviyi kabul ediyor. Byle bir hadisinin szlerine ne kadar gvenilir. Ciddi hadis almalar olan Elbannin, hadislerden yola karak kadna altn haram etmesi, gibi Ehli Snnet d bir gr ortaya atmas baka konularda da hatal olabileceini gsterir. Elban, baz erkekler nian yz ad altnda, parmaklarna altn yzk takarlar. Bu det bize Hristiyanlardan geldii iin, evvel onlara benzemek olur. Sonra da, slm prensiplerine gre, altn takmak erkeklere zaten harmdr. leriki sayfalarda zikrettiimiz, altn

kadnlara bile yasak eden naslara muhalefet etmektir. olduuna dair u hadis-i erfi zikretmektedir:

38

Elbn, erkeklere altn yzk takmann

harm olduuna dair alt tane hads-i erf zikrettikten sonra, kadnlara da altn yzn harm Dostuna ateten bir halka giydirmek isteyen, parmana altn bir yzk taksn. Mahbbunun boynuna ateten bir tasma takmak isteyen, altndan bir gerdanlk taksn. Dostunun koluna ateten bir ember takmak isteyen, altndan bir bilezik taksn. gre de, altn kadnlara helldir, bilinsin. demektedir. Grld gibi, Elban bilerek veya bilmeden byk hatalar yapyor. Byle hatalar yapan birisinin tahrilerine gven olur mu? Selefi gr zere olduunu idda edenler, Elbnye Asrn Muhaddisi diyorlard. Elbannin durumunu grdkten sonra, Elbannin bir hadise zayf veya uydurma dedii zaman, o hadisin yle olmayabilecei bilincinde olmalar lazm. TRAZ: Dost dman herkesin ehadetiyle konunun uzman olan bir limin, ulat yeni bilgilerle ictihadn deitirip hatasndan dnmesinin neresinde bir eliki vardr? mam Ebu Hanife, Ey Ebu Yusuf! Benden her duyduunu yazma! nk ben bir beerim. Bugn bir ey syler, yarn ondan dnebilirim. Derken size gre Ben tenakuzlar olan elikili birisiyim. mi demek istemitir? mameyn sylendiine gre mezhebin te birinden geri dnerken size gre elikiye mi dmtr? Elbaninin eliki ve tenakuzatna deil, hatadan dnme erdemini gstermitir. CEVAP: Evet, bir limin, ulat yeni bilgilerle ictihadn deitirip hatasndan dnmesi gayet normaldir. Fakat Elbnnin elikili ifadeleri hatalar birka tane deil. Elban'nin bir otorite olup olmadn, Mahmud Sad Memduhun Ref'u'l-Menare'sini, et-Ta'rf isimli eserini, ondaki Elbanin Ktbi Sittedeki bin civarndaki rivayet zerinde cahilce yapt "zayftr" damgalamalar ve verdii yersiz hkmleri, en-Nakdu's-sahh'ini, Hasan Sekkaf'n "Tenakuzat'l-Elbn" isimli ciltlik kitabnda yzlerce zikrettii elikileri okuyanlar ok gzel anlar. Abdulaziz el-umar'nin eseri batan sona onun hatlarn elikilerini, Abdullah el-umar'nin bu kssa ile alakal olarak kaleme ald risalesinde onun, iine geldii yerde bir raviyi nasl gvenilir, gelmeyen yerde ise Buharinin ravilerini nasl yerden yere vurduunu anlatr. Onu Selefi gr zere olduunu iddia edenler, Elbnye Asrn Muhaddisi diyorlar. Elbn bir hadise zayf veya uydurma demise artk o hadis zayf veya uydurma olarak grrler. Dier eski mehur muhaddislerin dedikleri ikinci planda kalr. nemli olan bunca hatalar olan Elbnnin Mslmanlarn yaptklarna dair getirdikleri hadislere zayf veya uydurma demesiyle o Mslmanlarn yaptklarna bidat veya irk denmesine sebep olmasdr. Siz madem Elbani' nin hatalar olabileceini hatasndan dnmesini bir erdem olarak kabul ediyorsunuz o zaman onun bir hadise zayf dedii zaman o hadisin zayf olmayabileceinide dnmeniz lazm kaytsz artsz onun grlerine teslim olmamanz lazm. Hadisleri kolayca zayi etmemeniz lazm.
39

Kitabn mtercimi Ali Aslan, bu hads-i

erfin altna yle bir not ilve etmi: Bu fetva, drt mezhebe muhalif bir fetvadr. Drt mezhebe

38 39

Evlenme Adab, s. 64. Evlenme Adab, s. 66.

Byle olunca drt durum ortaya kyor. 1.Elbani nin dedii doruysa bn-i Teymiyye ve bnl Kayyimn kitaplarnda itiraz etmeyip zayf ve uydurma hadisleri delil getirerek amel ettikleri gibi bir durum ortaya kyor. 2. Biz demiyoruz sizin hadis aliminiz olan elbani sizin diyer aliminiz olan bn-i Teymiyye nin sahih hadise zayf uydurma dediini dolaysyla Resulullahn bir szn bilerek veya bilmeden iptal ediyor, yok sayyor. Kim bilir byle ka hadisi zayi etti . Onun iin bn-i Teymiyye nin bir hadise zayf veya uydurma dediinde ihtiyatl davranp hemen kabul etmemek lazm. 3. bn-i Teymiyye ve bnl Kayyimn bu hadislerin zayf ve uydurma olduunu anlyamadklar iin mi, yoksa zayf hadislerle amel edileceini dndkleri iin mi kitaplarna aldlar. 4. Elbnnin bir raviye bir yerde zayf baka bir yerde sika demesi, bir hadise bir yerde zayf ayn hadise baka bir yerde sahih demesi gibi hata ve elikilerini 6 cilt baka bir muhaddis de 2 cilt kitap halinde aklamtr. Aada rneklerle izah edilecektir. Elbaninin bu durumunu bildikten sonra bn-i Teymiyye ve bnl Kayyimn kitaplarndaki Elbaninin zayf ve uydurma dedii o hadislerin zayf ve uydurma olmayabilecei ihtimalini de dnmemiz gerekiyor. Onun iin Elbaninin bir hadise zayf veya uydurma dediinde ihtiyatl davranp hemen kabul etmemek lazm. Elbn ye asrn muhaddisi demelerinin isabetli olmad onun tahrilerine kaytsz artsz teslim olmalarnn doru olmad ortaya kyor. Her drt durumdan hangisi doru olursa olsun selefi gr zere olduunu iddia edenler iin pek iyi bir durum deildir. Btn bunlardan sonra selefi gr zere olduunu iddia edenlerin grlerinin kaynaklarndan olan ibn teymiyyenin uydurma hadisle amel etmesi sahih hadise uydurma demesi, ibn kayymn uydurma hadislerle amel etmesi ve muhaddisleri olan Elbnnin yukarda anlattmz elikileri ve hatalarndan sonra selefi gr zere olduunu iddia edenlerin biz hadis ehliyiz demeleri tartlr bir hal alm oluyor.

Yukrdaki hadisin bir benzeri

: : . !
bn Abbs radyallahu anhdan rivyet edilen bir hadis-i erifte Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur: phesiz ki Allah-u Tel nn, hafaza meleklerinin dnda yeryznde melekleri vardr ki aa yapraklarndan denleri yazarlar. Sizin birinize l arazisinde bir aksaklk isabet ederse, Ey Allahn kullar! (Bana) yardm edin diye seslensin! 40

TRAZ:
40

bn Hacer, Muhtasaru Zevidil-Bezzr, (no: 2128), II, 420.

Bu hadis iin Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin hadisisi Elban, ed-Daife 656da u aklamay yapar: Bezzar, bn Abbs radyallahu anhumadan u lafzla rivayet ediyor: Muhakkak ki Allahu Telnn yeryznde hafaza melekleri dnda, yere den her bir aa yapran dahi yazan melekleri vardr. Issz bir arazide biriniz bir skntya derse: Ey Allahn kullar! Bana yardm edin! diye seslensin. bn Alln erhinde (V, 151) nakledildii gibi, Hafz bn Hacer yle demitir: Bu hadisin isnad hasendir, cidden garbdir. Bunu Bezzar: Nebi sallallahu aleyhi ve sellemden bu metinle rivayetini ancak bu rivayet yoluyla biliyoruz diyerek rivayet etmitir.41 bn Hacer Bu hadisin isnad hasendir. Yine es-Sehav de el-btihacda hasen olduunu sylemi, el-Heysem de yle demitir: Ravileri gvenilirdir. Elban; Derim ki: Bunu Beyhak, e-uabda mevkuf olarak (bn Abbsn sz olarak) rivayet etmitir. Eer sahihse bu hadis, Allahn kullar szyle kastedilenin melekler olduunu tayin etmektedir. Buna ister diri, ister l olsunlar, Gayb erenleri denilen veliler, Salihler gibi insanlardan veya cinlerden olan Mslmanlar katmak caiz deildir. Zira onlarla istiase (onlardan manevi yardm istemek) ve onlardan yardm talep etmek ak bir irktir. nk onlar duay iitmezler, iitseler de buna cevap vermeye ve istekleri yerine getirmeye g yetiremezler. Bu husus birok ayette alaka belirtilmitir. Bu ayetlerden birisi de Allah Azze ve Cellenin u buyruudur: O'ndan baka yalvardklarnz, bir ekirdek lifine bile sahip deildirler. Eer onlara dua ederseniz, duanz iitmezler; iitseler bile size cevap veremezler. Kyamet gn sizin ortak komanz inkr ederler. Her eyden haberdar olan Allah gibi hi kimse sana haber veremez. 42 Hafz bn Hacerin hasen dedii, bn Abbs radyallahu anhuma hadisini mam Ahmed kuvvetli grm, onunla amel etmitir. mam Ahmedin olu Abdullah, el-Mesailde (217) yle demitir: Babamn yle dediini iittim: ki defa binekli, defa da yaya olmak zere veya iki defa yaya, defa binekli olarak be defa hac yaptm. Yaya olarak yaptm haclardan birinde yolu kaybettim. Ey Allahn kullar! Bana yolu gsterin! demeye baladm. Ben byle demeye devam ederken yolu buluverdim. Veya babam buna yakn bir ey syledi. Bunu Beyhaki E-uab da (II, 455), bn Asakir (III, 72/1) Abdullah b. Ahmed yoluyla, sahih bir isnad ile rivayet etmilerdir. Daha nce geenleri yazdktan sonra Bezzarn Zevaidinde (s. 303) geen isnadnda rivayetin merfu olduunu (bn Abbsn bunu Nebi sallallahu aleyhi ve sellema dayandrdn) grdm. Lakin bana gre, hadis muhalefet sebebiyle illetlidir. Bunun mevkuf olmas (ibn Abbasn sz olmas) ar basmaktadr. Bu rivayet, kesinlikle hkmen merfu kabul edilecek hadislerden deildir. Zira bn Abbasn bunu Ehli Kitaptan olup sonra Mslman olmu kimselerden almas da ihtimal dhilindedir. Allah en iyi bilendir.

CEVAP:

41 42

Bezzr, Msned, Msned-i bn Abbs, h. no: 4922 Fatr 13-14

1-Elbn, bu hadsi evvel bnu Allnn el-Ezkrnda el-Bezzrn rivyetiyle grm ve bn Hacerden isnad snad hasendir, es-Sehavden,hasendir, keza el-Heysemden de Ravileri gvenilirdir. dediklerini nakledip denilenlere itiraz etmemitir. 2- Elbn, Sonra da Bezzrda bu merf rivayeti bizzat grdn sylemektedir. 3-Ancak bnu Abbs radyallahu anhumdan merf (Nebi sallallahu aleyhi ve sellemin kelm) olarak gelen bu rivyetin Beyhaknin uabul-mn isimli kitabnda yine bnu Abbs radyallahu anhumdan mevkf (kendi sz) olarak rivyet edildiini grdn ifade etmektedir. 4- Bunun sonucunda yle ictihd ediyor: Beyhaknin mevkf rivayetinin senedindeki Cafer bnu Avnn Bezzrn merf rivyetinin senedindeki Htim bnu smlden daha salam ve gvenilir olduunu iddi etmitir. 43 5-Buna dayal olarak da Elbani yle diyor: Lakin bana gre, (koca hadis imamlarnn hasendir dedii Bezzr) hadis(i) (salam ravinin daha salama) muhalefet(i) sebebiyle (az olmakla) illetlidir. Bunun mevkuf olmas (ibn Abbasn sz olmas) ar basmaktadr. Bu rivayet, kesinlikle hkmen merfu kabul edilecek hadislerden deildir. Zira bn Abbasn bunu Ehli Kitaptan olup sonra Mslman olmu kimselerden almas da ihtimal dhilindedir. Allah en iyi bilendir. 6-Yani merf rivayetin z veya mnker olmakla muteber olmayacan iddi etmektedir. 7-Mevkuf rivyeti dahi isriliyyttan olmakla, olma ihtimliyle izmek, karalamakla ve delilsiz bir zan da bulunarak hadisten kendince tamamen kurtulmaya alyor. 8-Bylece farknda olmadan istise eden mminleri tekfr edebilmesinin yolunu am oluyor. 9-Hadis imamlarnn hasendir, ravileri gvenilirdir szleri Bezzrn rivayeti iindir. 10-Beyhaknin mevkuf rivayetinin isnad ondan aa deildir; hatta Elbaniye gre Bezzarnkinden daha salamdr Hsl Elbaninin itham olmu oluyor: Birincisi: nk ayet O'ndan baka yalvardklarnz, bir ekirdek lifine bile sahip deildirler. Eer onlara dua ederseniz, duanz iitmezler; iitseler bile size cevap veremezler. Kyamet gn sizin ortak komanz inkr ederler. Her eyden haberdar olan Allah gibi hi kimse sana haber veremez44 yetindeki yalvarma ve (duay) armay her yalvarma ve armay iinde bulunduracak genilikte anlyorsa kendisinin ve dier mminlerin de ak bir irk iinde olduu gibi bir durumun olumas sz konusu olabilir onun yorumuna gre. nk hayatnda bir bakasna yalvarmayan, ona seslenmeyen, ondan bir ey istemeyen kimse bulunamaz. Dunn birok manasndan sadece biri ibadettir ve yette geen du bu ibadet manasndadr. Yoksa her bakasna seslenme ve yalvarma, her bakasndan isteme irk olmaz. Bunun byle olduunun en byk delili hadisler ve mmetin imamlarnn yeti Elbani anlad gibi anlamamalardr.yle ya, baz armalar, seslenmeler ayetin iine girmiyor, dnda kalyorlarsa, bunlarn snrn ve neler olduunu nerden anlayacaz? Akllarna yatmayan her
43 44

Ed-Dafe: 2/112 Fatr 13-14

hadisi ve eseri, bir kulp bulup, devre d brakacak, geriye kendi mcerred kyaslar ve akl mlahazalar kalacak, onlarla Mminleri kfirlikle sulayacaklar. Hsl, yeti Mslmanlar tekfir etmelerine alet edecekler ve Allahn demediini Dedi diyecekler. kincisi: Reslullah sallallahu aleyhi ve sellemin dediklerini Demedi demek durumuna dm oluyor. ncs: bnu Abbasa ve sair Selefe, hata isnad etme durumunun olumas. bnu Abbasn mevkuf rivayeti hakknda -isnadnda bir mkil gsterilememesine ramenElbani sahih ise bu hadis ifadesiyle tereddt ve vesvese uyandryor. Ancak sahih olmas kabul edilse bile, srailiyyattan olma ihtimali vesvesesini devreye sokuyuyor. Elbaninin yorumuna gre, bnu Abbas -h- irk sebebi olan bir rivayeti Ehl-i Kitaptan alacak ve reddetmeyecek, olacak ey mi bu?! Ayrca Sahblerde buna ses kartmayacak, gz yumacak, olur mu byle bir ey?! Hadis imamlarn, bu hadise itiraz etmedikleri gibi, bu hadisle amel edip, bu tr istekte bulunduklar ortada iken, h irk sebebi olan bir rivayeti grmezden gelip amel edebilirler mi?! Elbette ki byle bir ey olmaz. Elbaninin tereddt ve vesvese uyandrmaya almas, bnu Abbasa ve limlere yaplan bir hakszlktr.

TRAZ:
Elbani Lakin bana gre hadis muhalefet sebebiyle illetlidir. Bunun mevkuf olmas ar basmaktadr. Bu rivayet, kesinlikle hkmen merfu kabul edilecek hadislerden deildir. Zira bn Abbasn, bunu Ehli Kitaptan olup sonra Mslman olmu kimselerden almas da ihtimal dhilindedir demitir.

CEVAP:
Bu szde birok mahzur ve yanllklar bulunmaktadr ki, bazlar unlardr: Bir: Burada evvel Tercmanul-Kurn olan bnu Abbas radyallahu anhum, yukardaki ayeti anlamamak ve irk unsuru rivayetleri yapmakla veya alp konumakla itham olumakta. ki: Muhaddisler yle dursun, ilim talebelerinin dahi bildii gibi bir kaide vardr: Muhakkklara gre merfu ile mevkuf rivayetler eliirse, merfu olduuna hkmedilir. Bunu Nevevi, Mslim erhinin mukaddimesinde (1/32) muhaddislerin muhakkklarndan, fakihlerden ve usulclerden nakletmi, sonra da yle demitir: Hatb bunu sahih buldu. Hkm, rivayeti vasleden veya merfu olarak rivayet edenindir. Ref edene veya vasledene muhalif olan (mevkuf yahut maktu rivayet eden ravi) ister onun ayarnda olsun, isterse ondan daha salam olsun deimez. nk ref veya vasl sikann ziyadesidir; o da makbuldr. : Bunun byle olduunu bni Teymiyyenin talebesi bni Abdil-Hd et-Tenkhde (1/350, Msr basks) aka ifade etmitir. Drt: stelik Bezzarn merfu rivayetindeki Htim bnu smil bu rivayeti yapmakta yalnz deildir. bnu Eb eybenin el-Musannefdeki isnadndaki (H:30438, M. Avvme tahkk) bnu shak bu merfu rivayette ona muvafakat etmitir. lim erbab bilir ki bnu shak tahkkte baz sahalarda sika baka baz yerlerde ise hasenul-hadis ravlerdendir. Be: stelik bu rivayetin zayf isnadla bile olsa Abdullah bnu Mesdun hadisinden bir ahidi de vardr.45
45

Taberan, el-Mucemul-Kebr (10/267)

Alt: Zayf isndl bir hadisi mmet (itirazsz bir ekilde) alp kabul ederse bu hasen ve hatta sahih rivayetlerden daha kuvvetli olur. Baz imamlar zayf isnadl bir hadisle amel ederlerse, bu, o zayf isnad kuvvetlendirir. Bunun byle olduunu Hakim, el-Mstedrekte (1/320) Beyhak de es-Snenl-Kbrda (3/52) sylemilerdir. Yedi: Bezzarn bu merfu rivyetiyle Elbannin de yukarda itiraf ettii gibi mam Ahmed bnu Hanbel, 46 mm Nevev ve baz byk eyhleri, 47 tecrbe etmiler. Tabern, Bu denenmitir dedi. 48 Yukardaki alimler ve daha niceleri bu tr seslenmeyi tecrbe etmilerdir. Sekiz: Dorusu bu hadis Eban tarafndan bazen merf olarak, bazen de mevkuf olarak rivayet edilmitir. Dokuz: Veya bnu Abbs radyallahu anhum bazen merfu olarak nakletmi bazen de kendi sz olarak sylemitir; buna mani yoktur ve aralarnda eliki yoktur. On: Demek ki Bezzr hadsi hasen li zatih olup delil olark kullanlmaya elverilidir; Elbnnn rpnlar bounadr. Baka bir rnek: bn Teymiyye, El-Kelimut Tayyib adl eserinde s. 109da bize nerelerde snnete uygun, nasl du edeceimizi gstermek iin yazd eserde Abdullh b. Mesuddan rivyet edilen u hadis-i erifi zikretmektedir: Sizden birinizin hayvan lde ipinden boalp, kaybolursa, Ey Allhn kullar hapsedin. Ey Allhn kullar hapsedin, diye iki defa seslensin. Zira Allhn yeryznde onu hapsedecek epe evre kuatacak (memuru) vardr. Tevessl ve istiseyi kabul etmeyenlerin zayf dedii bu hadisi, itibar ettikleri limlerinden bn Teymiyye bu hadisteki gibi du edilmesini snnete uygun grm ki, elKelimut Tayyib Snnete Uygun Du adl eserine almtr. tiraz da etmemitir. Burada hem zayf hadisle amel var, hem de Allhtan deilde grnmeyen bir bakasndan yardm isteme var. bn Teymiyye Ey Allhn kullar! diye seslenerek yardm istemeyi snnete uygun grmtr.

TRAZ:
Allahn her istei yerine getirme gcne sahipken neden bu yardm etme iini gcn baskasna versin? Hazreti Hzr olaynda Hazreti Musann bilmedii ledun ilmini nasl olur da bir veli bilebilir?

CEVAP:
Kdir-i Mutlak olan Cenb- Hak, bir eyi murd ettii zaman ona Kn yni ol der ve o i gerekleir. Buna ramen Allh- Tel ilh murd muktezsnca bz hdiselerin tasarrufunu birtakm kullarna tevd eylemitir. Hakkatte o tasarruflar, yine Rabbimizin yaratc sfatyla o ie dhil olmad mddete gerekleemezse de Cenb- Hak bylesi tasarruflarda bu kullarn birer vsta klmtr. Tpk drt byk melekte olduu gibi. Mesel bu meleklerden Cebril aleyhisselm vahyi peygamberlere bildirmekle; Mikil aleyhisselm, tabiat hdiselerini sevk ve idre etmekle;
46 47 48

el-Mesail (217), Beyhak e-uab (2/455) el-Ezkr (133) el-Mucemul-Kebr (17/117)

Azril aleyhisselm, can almakla; srfil aleyhisselm ise, Sra flemekle vazfelendirilmilerdir. Bilinen dier melekler de unlardr: Mnker-Nekir (lmden sonra, kabirde sorguyla grevli melekler), Kirmen Ktibin/Hafaza (nsanlarn amellerini yazmakla grevli melekler), Hamele-i Ar (Ar tayan melekler), Hazin (Cennet ve cehennemde bekilikle grevli melekler), Zebn, Mlik (Cehennemde grevli melekler), Rdvn (Cennette grevli melekler), Mukarrabn ve lliyyn (Allaha ok yakn ve onun katnda stn mevkiye sahip melekler). imdi biz, Allahn bu ileri tek bana yapmaya gc varken niye meleklere bu grevi versin diyebilirmiyiz? Elbette ki Cenb- Hak bu vazfeleri o meleklere gerek olmakszn dorudan doruya da gerekletirebilirdi. Fakat Allh- Tel, ilh irdesiyle onlara byle bir vazfe ve salhiyet vermitir. Meleklerin g ve kudreti de essen Cenb- Hakkn kudretindendir. O gc onlara veren Allh- Teldr. Btn mahlktn g ve salhiyeti de bunun gibidir. Allhu Tel peygamberlerine de bz tasarruf salhiyetleri vermitir. Bunlar arasnda Sleyman aleyhisselmn hayvantn dillerini bilmesi, rzgarlara ve cinlere hkmetmesi mehurdur. Peygamberlerin imm Fahr-i Cihn Efendimiz sallallahu aleyhi ve selleme de pek ok mstesn salhiyetler lutfedilmitir. onun mmetinin sekinlerinden bzlar da bu lutuflardan Cenb- Hakkn verdii kadar hissedr olmutur. Btn bunlar Allahn izniyle gerekleirdi. Allah Celle Celluh Hazreti sann bu mucizelerini kendisinin izniyle yaptn belirtiyor:

.
Doutan kr olan, alacaly (czzamly) iznimle iyiletiriyordun, (yine) Ben'im iznimle lleri (hayata) karyordun. 49 Allah baz insanlar yardm etmeleri iin grevlendirmitir. Bunlar peygamberler, insanlar, melekler ve cinler olabilir. Allah (Celle Celluh) Kuranda yette insana bu ilmi verdiini sylyor.50 Hazreti Musann renememi olmas Allahn bir insana retmesine engel olmuyor, olamaz da.

Derken kullarmzdan bir kul buldular ki, ona nezdimizden bir rahmet vermi, yine ona tarafmzdan bir ilim (Lednn ilmi) retmitik. 51 Ya Musa, ben Allahn bana rettii bir ilme sahibim ki, sen onu bilmezsin. Sen de Allahn sana rettii bir ilme sahipsin ki, ben onu bilmem.52 Ayet ve hadisler ortada Hazreti Hzr sana retileni ben bilmem bana retileni sen bilmezsin diyor. Soruyu size evirirsek yle deriz: Nasl oluyor da Hazreti Musann bilmediini Hzr aleyhisselm bilebiliyor. Cevap ak. Allah dilediine diledii ilmi retir.

49 50 51 52

Maide: 110 en-Neml 27/40. el-Kehf 18/65. Buhar, lim 44.

Allah hikmeti dilediine verir. Hikmet verilen kimseye oka hayr verilmitir. Bunu ancak akl sahipleri dnp ibret alrlar. 53 Dilediine bildirir dilemediine bildirmez. Dilediine g verir dilediine vermez. Kimse neyi yapaca neyi yapmayaca hususunda Allaha (Celle Celluh) ye snrlandrma getiremez,

Allah gayb bilendir. Gaybna kimseyi muttali klmaz 54

Musann annesine: Onu emzir, ayet onun iin korkacak olursan, onu suya brak, korkma ve zlme; nk onu, Biz sana tekrar geri vereceiz ve onu gnderilen (elilerden) klacaz diye vahyettik (bildirdik).55 Bir yet dier yete zt olmayacana gre Gaybna kimseyi muttali klmaz sznde kasdedilen gayp ile Hazreti Musann annesine ve dier insanlara bildirilen gaybn ayn olup olmadn anlamak iin ayetleri iyi bilmek lazm. Hazreti Musann annesine gelecekte olacak olaydan haber veriyor. Melekten gelen ilhm, slmiyete uygundur. eytandan gelen vesvese slmiyetten ayrlmaya sebep olur. (Hadis-i erf-Berka) stadn, el-Bsiryi muheze ettii husus, el-Bsirnin Efendimiz Mustafa sallallahu aleyhi ve sellemi Levh-i Mahfuz ve Kalem ilmini biliyor kabul etmesidir. Oysaki gaybn tamam ve btn ilim sadece Levh-i Mahfuzda olandan ibaret deildir ki; Gayb kimse bilemez sznden Levh-i Mahfuzda olan kimse bilemez demek lazm gelsin. Zira Allah Telnn O gaybna (srlarna) kimseyi muttali klmaz 56 yet-i celilesindeki nefiy/olumsuzluk muzaf olan mastarn yani aybihideki ayb kelimesi zerine gelmitir. Bu kelime ise elfaz-i umumdandr. u halde bir yet sonraki istisna grmezlikten gelinse bile, buradaki nefi olumsuzluun genel olduunu bildirmez. Aksine olumsuzluun genel olmasnn nefyini (yani olumsuzluun genel olmadn) bildirir ve mana: gaybn tamamn hi kimsenin bilemeyeceidir. Yoksa gaybdan bir ksmnn dahi bilinemeyecei deildir. Sadettin et-Teftezannin erhul-Makasid isimli eserindeki tahkiki de byledir. stelik Allahu Telnn bildirmesi neticesinde bir eyi bilmenin gaybla alakas yoktur. Ayn fiilin hem Allaha hem de kullarna nispet edilmesinden ne anlamalyz? Bir eye g yetirebiliyor olmak, o eyi yaratmak anlamna gelmez. Allah (Celle Celluh) Hazreti Hzr aleyhisselma, Belksn tahtn gz ap kapayana kadar getiren insana, cinlere, lleri dirilten Hazreti saya ancak Allahn yapaca ileri yapma gc verdii gibi dier insanlarada bu gc kerameti verebilir. Bir eyi sadece Allah yaratabilir. Bir eye gerek anlamda g yetirip olmasn murad ettiinde sadece olur. frit (Cin):

Gayb kimseye bildirmeyeceini sylerken, Hazreti Musann annesine bildirilen mucize:

53 54 55 56

el-Bakara 2/269. el-Cin 72/26. el-Kasas 28/7. El-Cin, 26

Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm. Ve gerekten bunu yapmaya hem gcm hem de gvenim var. dedi. 57 Yannda kitaptan bir ilim bulunan zat ise (bn Abbsa gre ise Hazreti Sleymann veziri Asaf b. Berhya); Ben onu sana, gzn krpmadan nce getiririm. dedi. Derken onu yannda durur grnce Bu Rabbimin bir lutfudur. Dedi. (Neml 40) aylk mesafede sarayn iindeki taht gz ap kapayana kadar duvarlardan geirip getirmeye yalnz Allah (Celle Celluh) gc yeterken bu gc ilmi bir insana verebiliyor. Ayrca Sleyman aleyhiselmn yanndaki cin de diyor ki; Bunu yapmaya gcm ve gvenim var, diyor, Cine, Hzr aleyhiselma bu gc veren Allah (Celle Celluh) sevdii bir kuluna neden vermesin? Vermeyeceine dair elinizde bir delil var m? Yok, ama vereceine dair bizim elimizde bu yette olduu gibi geride gsterilen ve ileride gelecek olan birok delilimiz vardr.

Derken kullarmzdan bir kul buldular ki, ona nezdimizden bir rahmet vermi, yine ona tarafmzdan bir ilim (Lednn ilmi) retmitik. 58 Grld gibi Allah isterse istediine olaanst gler verebilir. Bunlar; Peygamberler de olabilir, insanlar da. Numuneleri gerek sahbede, gerekse daha sonraki evliyalarda da vardr. Allah (Celle Celluh) Mriklerin cansz putlarna da bu ilmi verdim diyor mu?

Eer takva zere olursanz Allah size furkan ve nur verir.
59

Benim mmetimin iinde muhaddes ve mkellemler vardr. mer b. el-Hattb bunlardan biridir. 60 Allah (Celle Celluh) bu ilmi Hazreti mere vermi. Nitekim Hazreti mer radyallahu anh de binlerce kilometre uzaklktaki, rann Nihavend blgesinde yenilmek zere olan slm askerlerini ve askerlerden Sriyeyi grm, Sriye daa, daa! Cebel, Cebel! diyerek ona seslenip uzaktan orduya yardm etmitir.61

Elbette bunda basret ve ferseti olanlar iin ibretler vardr. Reslullah buyuruyor ki:
62

: : .
Mminin fersetinden saknn. O Allahn nuru ile bakar.
63

Yolda yrrken bir kadna bakan bir adam Hazreti Osmann yanna girince, Hazreti Osman radyallahu anh Biriniz ieri giriyor ve iki gznde zina eseri gzkyor der. Bunun zerine

57 58 59 60 61 62 63

en-Neml 27/39. el-Kehf 18/65. el-Enfl 8/29. Buhr, Fezil: 16. el-Beyhak, Lelekaide erhus-Snnette bn Merde Veyh el-sabe, II, 3; bn Kesr, Tefsir Bidye, VII, 131. el-Hicr 15/75. Tirmiz, Tefsir: 16, (no: 3127), V, 298; Buhr, et-Trhul-Kebr, (no: 1529), VII, 354.

adam Reslullahdan sonra bir vahiy mi geliyor yoksa diye sorar. Hazreti Osman Hayr, ancak mminin feraseti vardr der.64 Selefi gr zere olduunu idda edenlerin itibar Ettikleri alimleri bn Teymiyye unlar anlatr: Peygamberlik iddiasnda bulunan Esvedl-Ans, Eb Mslimi artm ve ona Benim peygamberliimi tastik ediyor musun? diye sormu. Bu soruyu Ebu Mslim Hayr tastik etmiyorum. diye cevaplam. Bunun zerine Esved Peki Muhammedin Allah (Celle Celluh)n Resl olduunu kabul ediyor musun? diye sorup Ebu Mslim'den Elbette kabul ediyorum. cevabn alnca gazaba gelmi. Bir ate yaklmasn ve Eb Mslimin atein iine atlarak yaklmasn emretmi adamlarna. Bu emri yerine getiren adamlar, Eb Mslimin atein iinde namaz klarken grdler, hibir ey olmuyormu gibi Eb Mslim, Allah (Celle Celluh) Resulunun vefatndan sonra Medineye gelmiti. Hazreti mer radyallahu anh onu kendisiyle Hazreti Eb Bekir arasna oturtmutu. Hazreti Eb Bekir (v. 13/634) radyallahu anh hazr bulunanlara; Allah (Celle Celluh)a hamd olsun mrm sona ermeden Allah (Celle Celluh)n Resl Muhammedin mmetinde brahim Halilullah gibi atee atlp da kurtulan birini grmeyi bana nasip etti.65 Abdullah b. Mesud radyallahu anh buyurur ki: Hakikaten biz ashab, yemeklerin tesbihini iitirdik; o yemek yenildii halde.66 Useyd b. Hudayr, Abbad b. Bir radyallahu ahuma, bir gecede peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin sohbetinde devam etmilerdir. Gecenin son ksmlarnda saadet huzurlarndan evlerine doru dnmler; gece zifir karanlk olduundan nlerini grmekten aciz kalmlar; ellerindeki asayla yrrken ikisinden birisinin asas birden parlam, onun yla her ikisi ayrlncaya kadar yolda devam etmiler. Birbirinden ayrlnca brnn de asas, kendi evine varncaya kadar aydnlk vermitir.67 Eb Hreyre radyallahu anh anlatyor: Reslullah Al b. Hadramyi Bahreyne gnderdii zaman bende onunlaydm, ilgin kermetini grdm. 1- Deniz kenarna gelince besmele ekip yryn dedi ve yrdk, su develerin ayaklarnn alt ksmn bile slatmad. 2- lden geerken suyumuz bitti. Durumu bildirdik. ki rekat namaz kld sonra du etti, birdenbire yamur yad. 3- Vefat edince mezar kayboldu.68 Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin mmetine mkemmel bir nmne olabilmek iin ummiyetle beer temyller iktizsnca hareket edip, ihtiya hlinde -Allhn izniylendiren mcize gstermesi gibi. Allh dostlar da Reslullh sallallahu aleyhi ve sellemin yolundan kl kadar ayrlmazlar. Kermet ile istidrcn farkn kavrayabilmek iin sdece bu hussa dikkat etmek bile kfdir. Firavun da, istidra shibi olanlardand. Drt yz senelik mr boyunca bir ba ars bile duymad. Dileri de yekpre idi. Yoku aa inerken atnn n ayaklar uzard.
64 65

Nebhn, Huccetullahi alel-Alemn, s. 862. bn Teymiyye, el-Furkan Beyne Evliyir-Rahmni ve Evliyi-eytni, el-Mektebul slm, 4. Bask, Beyrt, 1397. Trc. Allah Celle Celluhnun velileri ile eytann velileri arasndaki fark/Pnar Yaynlar. s. 162, 2003 66 Buhar, (h.no:3805); Mirkatul-Mefatih, (h.n: 5944), Fethul-Bari, VII, 125; el-Musannef, XI, 280; el-Msned, III, 137; erhus-Snne, XIV, 187. 67 Buhar, (h.no: 1351), Mesabih, (h.n: 4652). 68 Eb Nuyam Heysem, IX, 376, Delalil, s. 208; Buhr, Tarihu Bidaye, VI, 155.

TRAZ:
llerde iitme ve idrk yoktur. ller bir eye g yetiremezler, hayatta oanlara bir fayda salyamaz.

CEVAP:
llerin rhlarnn yok olmadn onlara baz tasarruflarn verildiini, onlarn dirilerin baz sz ve fiillerinden haberdr olduunu her ehl-i snnet m'min kabl ve teslm eder. Bu mevzular kitaplarn eitli yerlerinde bulunduu gibi baz kitaplarda etraflca anlatlmtr. Bu kitabn bandaki ller iitir mi konusu geni bir ekilde anlatld oraya bakabilirsiniz. Hanef limlerinden Abdulhak ed-Dihlev (v. 1176/1762), ve Kad Muhammed Senullah elMazhernin de, llerin iittii grnde olduklar bildirilmektedir. 69 filer: mm Subk (v. 771/1370), llerin iittii hususunda mezheplerde icma olduunu sylemitir. 70 Hanbeller: Hanbel limlerinden bn Receb el-Hanbel, llerin iit-tiini sylemitir. 71 Mlikler: Mliklerden mm Kurtub (v. 671/1272), llerin iittiini ve bu konuda mezheb limleri arasnda icma olduunu sylemitir. 72 Orada bn Teymiyye nin llerin iittiine dair szlerini, bnu'l-Kayymn er-Rh eserinde ruhlarn yardm etmesi gibi ruhlarla ilgili konular aklamalar, Sbknin ifu'sSkam, Suyutinin erhu's-Sudru, bnu Recebin Ehvalu'l-Kuburu, Leknevinin Tezkiret'rRidi hemen hemen bu mevz lara munhasrdr. Emr Sana-ninin el-Bur el-Kebi, Hamdullah ed-Dacvnin el-Besiri, Neb-hannin evahidl-Hakk ve daha niceleri de bu mevzular uzun uzadya anlatr. Keramet sahibi velinin hazr olmamas, uzaktan yardm edip edememesi, ondan yardm istenilir mi istenilmez mi gibi itirazlar olabilir. Birazdan bunlar ayet hadis ve sahabeden rneklerle aklayacaz. Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin grlerinin kaynaklarndan biri olan bn Teymiyye yle diyor: Allah dostu zannedilen baz kiiler kendilerinden mukaefe sadr olur veya ounun yapmad harikuladelikler gsterirler. Mesela: retle bir ahs ldrvermesi, vastasz bir ekilde havalarda umas, olduu yerde grlmesine ramen ayn zamanda Mekkede ve benzeri yerlerde grlmesi, su stnde yrmesi, tasn bolukta tutarak iine su doldurmas, bilinmeyen yerlerden gda almas, zaman zaman insanlarn gzlerinin nnden yok olmas, uzaklardan kendisini yardma arann yardmna, bulunduu yerden yardm etmesi, alnan bir maln nereye saklandn hi aramadan haber vermesi gibi harikulade eyler. Btn bu saydmz eyleri yapmakta olmalar, veli olduunu gstermez, ispatlamaz. Gerek evliyann kanaati odur ki; bir kimse havada usa su, stnde yrse gene de aldatc olabilir. Ve arkasndan kaytsz artsz gidilmez. Fakat bu fevkaldelikleri gstermenin yannda Allah (Celle Celluh) Reslne itaat ettii de aka
69 70 71 72

Tefsir-i Mazher, II, 489. ifus-Sikm, 162-172, hlas Yaynlar Vakf, 1995. Ehvll-Kubr, s. 132, Darul-Kitabil Arab, 2001. et-Tevkire, s.144-145, Darl-Fikir Yaynevi.

grnyorsa, onun yasak ve emirlerini olduu gibi yerine getiriyorsa bylesinin bir veli olduuna inanlabilir ve szleri yerine getirmeye deer bulunabilir. Gerekte velinin kermetleri yukarda saydklarmzdan daha byktr. (Havada umas, bir anda baka yerde gzkmesi, su stnde yrmesi, yardm isteyenlerin yardmna uzaktan da olsa yetimesi gibi.) Yaptklar ve syledikleri Kurn ve snnete uygun dyorsa ne kadar gzel. Zira veliler, imnlarnn nuruyla btn gereklerin yze vurmasyla, slm eriatna smsk sarlmalaryla bilinir ve tannrlar, diyor bn Teymiyye.73 bn Teymiyye Dilein Yerine Gelmesi lnn Kerametidir bn Teymiyye: Baz kimselerin Peygamber Efendimizden sallallahu aleyhi ve sellem veya mmetine mensup salih bir ahsiyetten bir ey dilemeleri ve bu dileklerinin yerine getirilmesidir. Bu da ok grlen bir olaydr. Byle bir dilein yerine gelmesi yan banda du edilen mezarda yatan lnn kermeti olarak saylabilir. 74 bn Teymiyye byle bir dilekte bulunmay doru bulmamakla beraber, byle dileklerin, Allahn (Celle Celluh) izniyle kabul olunduunu itiraf etmitir. bn Teymiyye byle bir dilekte bulunmay doru bulmamakla beraber, byle dileklerin, Allahn (Celle Celluh) izniyle kabul olunduunu itiraf etmitir. Selefi gr zere olduunu iddia edenlerin kaynaklarndan biri olan bn Teymiyyeye gre, bunlar mmkn iken, Selefi gr zere olduunu iddia edenler de kerameti kabul ettiklerini sylyorlar. Fakat bazlarna gre bu gibi eyler eytandandr. Kermet shibi bir kii, tpk mucize shibi bir Neb aleyhisselm (hatt sradan insanlarn sradan ilerinde olduu) gibi, Allah celle cellhnun izni, yaratmas ve var etmesi ile sebep olma yoluyla yardm isteyene yardmda bulunabilir. Bunun, birazck akla, insafa, cz ilme ve irfna, asgar Ehl-i Snnet akdesi ve anlayna, sahip olana gre Kurn ve Snnetten delilleri oktur. Mfessir ls, Rhul-Mensinde 75 ileri tedbr edenler hakk iin tefsrinde, ona gre baz yanl anlamalara cevap verdikten sonra yle diyor:
76

yetinin

Evet, Allah celle cellh bazen dostlarndan dilediklerine, lmeden evvel olduu gibi, ldkten sonra da diledii kermeti verir ve (Hakk) Sbhanehu ve tel hastay iyiletirir, boulmakta olan kurtarr, dmana kar yardm eder, yamur yadrr ve bunu kermet olarak verir. Bazen de o kiiye benzeyen bir sret ortaya karr ve o sret o kiinin hrmetine, gnah olmayan eylerden (Allah celle cellh) istenileni, isteyenin istediini yerine getirmek iin yapar... (lsnin sz bitti.)

ls merhm, muhtemelen, Fahr-i Rznin Tefsr-i Kebrindeki [1] Fahruddn er-Rz, etTefsrl-Kebr:11/31 bu yeti tefsr ederken yapt zhttan anlalabilecek yanllklara dikkati ekiyor. Rz yle diyordu: Sonra bu erefli rhlar, kuvvet ve ereflerinden dolay, olmakta olanlarn, onlarda olmas ihtimlden uzak deildir. Bu lemin

73

el-Furkan Beyne Evliyir-Rahmni ve Evliyi-eytni, s. 61-62, el-Mektebul-slm, 4. Bask, Beyrt, 1397. Trc. bn Teymiyye, Allah Celle Celluhnun velileriyle eytann velileri arasndaki fark, s. 73. Pnar Yaynlar, 2003. 74 bn Teymiyye, ktizus-Srtil-Mstakm, s. 373-374, Drul Marife, Beyrut, tsz. bn Teymiyye, Srat- Mstakim, Kabir Ziyaretleri blm, trc. Pnar Yay. s.493- 494. bsk 2004. 75 ls, Rhul-Men:30: 25 76 Nzit: 5

hllerinde (dnyada olup biten eylerde) onlardan eser zuhr eder. Bu sebeble onlar ileri tedbr edenler(den)dirler. (Rznin sz bitti.) Burada esas mhim olan, Rznin bu tefsrinin isbetli olup olmadndan ok, len fazletli kiilerin ldkten sonra da tasarrufta bulunduklarna inanmas ve bunu beyn etmesidir. Mdebbirt olup olmamalar ise ayr mes'ele... Kermet shibi kimselerin rhlarnn ldkten sonra da bu lemde tasarrufta bulunmalar, (gerek ileri tedbr edenlerden olmalar, gerekse kermet cb olarak) iki mfessir tarafndan kabl edilmesi, zamane aknlar gibi irk olarak ilan edilmemesi... Asl mhim olan ite bu
Fahruddn-i Rz, Tefsr-i Kebrinde77 ve El-Metlibul-liyyede 78 Allme Teftzn, erhul-Meksdda, 79 Allme Seyyid erf Crcn, el-Metlih80 zerine yazd haiyesinin balarnda, bnul-Kayyim de er-Rh isimli kitbnda llerin bir takm tasarruflarda
bulunabileceklerini ve dirilere faydal olabileceklerini sylemektedirler.

bnul-Kayyim de er-Rh isimli kitabnda 81 llerin bir takm tasarruflarda bulunabileceklerini ve dirilere faydal olabileceklerini sylemektedirler. Hs ve dar manada Vel olduuna inanlan bir kimseden, kermet beklenilmesi ne Kitb ne Snnet ve ne de cma ters den bir ey deildir. Hatt bu kyasa bile uyar. yle ki, Allah bu lemde yapt rzk ve benzeri yardmlardan birounu, kullar vstasyla yapar. Mlik b. Enes yle demektedir: Bana ruhlarn istedii her yere gidebilecei rivyeti ulamtr. 82 Birok salam hadis-i erifte varid olduu zere, peygamberler kabirlerinde diridirler, namaz klarlar, hacca giderler, dolaysyla onlarn yardmlar mucizelerinden saylr. ehitler de diridirler, gndz gzyle aikare kafirlerle harb ettikleri aka grlmtr. Velilerin yardm ise onlarn kerametleridir.83 mm Syt buyuruyor ki, ruhun lliyynde olduu hlde, bedene balanmasna ve tasarruf yapmasna izin verildiini bn Askirin, Abdullah b. Abbstan haber verdii u hadis-i erif gstermektedir: Reslullah, Cfer Tayyr hazretleri ehit olduktan sonra buyurdu ki; Bir gece Cfer Tayyr yanma geldi. Yannda melek vard. ki kanatl idi. Kanadlarnn ular kana boyanm idi. Yemendeki Be denilen vdiye gidiyorlard. bn Adnin Hazreti Al b. Eb Tlibden haber verdii hadis-i erifte, (Cfer b. Eb Tlibi meleklerin arasnda grdm. Be ahlsine yamur geleceini mjdeliyorlard) buyuruldu.
77 78

Fahruddn-i Rz, Tefsr-i Kebr:11/31 Fahruddn-i Rz, El-Metlibul-liyye:7/228,261,262 79 Allme Teftzn, erhul-Meksd:3/338 80 Allme Seyyid erf Crcn, Hiyetl-Metli (Levmiul-Esrr): Bir basksnda):5 Baka bir basksnda:6-7 Yine ayn kitbn bir basksnda:17, baka bir basks:19 81 bnul-Kayyim er-Rh:237 82 bn Teymiyye, Mecmul-Fetv, 24-362 83 Fetaver-Remli fi Hamiil- Fetavel-Kbra, bn Hacer el-Heysem, IV, 382; el-Fetavel-Hayriyye fi hamiilUkudid-Drriyye fi Tenkihil-Hamidiyye, II, 279-280; Tehanev, Ahkaml-Kuran, III, 67; Nebhan, evahidlHak, s. 141.

Hadis limlerinden Hakmin Abdullah b. Abbstan verdii haberde, Reslullahn yannda oturuyordum. Esm binti Umeys yanmzda idi. Reslullah, aleykm selm, dedikten sonra, Y Esm! imdi, zevcin Cfer, Cebrl ve Mikil ile birlikte yanma geldiler. Bana selm verdiler. Selmlarna cevap verdim. Bana dedi ki, (Mte) gazsnda kfirler ile birka gn savatm. Vcdmn her tarafnda yetmi yerimden yaralandm. Bayra, sa elime aldm. Sa kolum kesildi. Sol elime aldm, sol kolum kesildi. Allah-u tel, iki kolum yerine bana iki kanat verdi, Cebrl ve Mikl ile birlikte uuyorum. stediim zaman Cennetten kyorum. stediim zaman girip meyvelerini yiyorum) buyurdu. Esm, bunlar iitince, Allah-u telnn nmetleri Cfere fiyet olsun. Fakat, herkes bunu benden iitince inanmazlar diye korkuyorum. Y Reslallah, minbere k sen syle! Sana inanrlar dedi. Reslullah mescide terf edip, minbere kt. Allah-u telya hamd ve sen eyledikten sonra, (Cfer b. Eb Tlib, Cebrl ve Mikl ile birlikte yanma geldiler. Allah-u tel, ona iki kanad vermi. Bana selm verdi) buyurdu. Sonra, Esmya haber verdiklerini bir bir syledi. Bu hadis-i erifler gsteriyor ki, Allah-u tel, ehit olan ve slih olan kullarna, insanlara faydal olan ileri yapmak iin izin vermektedir. Bunu bildiren, daha nice haberleri hadis limleri yazmlardr. Hazreti ie radyallahu anh validemizden rivyete gre Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem: Ruhlar toplu ordulardr. Onlardan (ezelde, Allah yolunda) birbiriyle tananlar itilf eder (anlar, Allah urunda) tanmayanlar ise ihtilaf eder (dnyada ztlarlar.) buyurdu. 84

: : .
Abdullah b. Amr b. el-s (v. 43/663) (radyallahu anh)tan rivyet edi-len bir hadis-i erifte Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur: Muhakkak ki Mminlerin ruhlar, daha sahipleri birbirini grmeden, bir gn ve gecelik yol mesafesinde karlarlar. 85

: : .
Abdullah b. Abbs, Kurnn (Yusuf aleyhiselm) yet Rabbinin brhann grmeseydi86 yetin tefsirinde yle dedi: Yakub aleyhisselm Ona bir ekle brnd ve gsne vurdu da, ehvet parmak ularndan kt.87 Yakub (aleyhiselm)n Yusuf (aleyhiselm)a ok uzaklardan bir ekle brnmesi ve grnmesi rivyeti, Hkim, Zeheb, Suyt ve dier byk hadis hfzlarnca sahih bulunmutur. Bizim iin bu yeterlidir. bnl Kayyim el-Cevziyye sayfa 44 de yle devam ediyor: Selefe gre Yce Allah sadk ryalar iin insana her eyin biaynihi ismini dininde ve dnyasndaki deimeleri, tabiatn
84 85

Buhr, Enbiya: 3, (no: 3158, 3/1213). Mslim, Birr: 49, no: 2638, 4/2031. Ahmed b. Hanbel, el-Msned, (no: 7068), Buhr, el-Edebl-Mfred, s. 89, (no: 263). 86 Ysuf 12/24. 87 Hkim, el-Mstedrek; Hkim, Bu rivyet, Buhr ve Mslim artlarna gre sahihtir dedi. Zeheb de Mstedrek telhisinde Hkimi tasdik etti.

ve hata, phe ihtimali olmakszn btn bilgileri retmesi, insann kalbine ilham etmesi iin bir melei vekil tayin eder. nsana dnyasnda ve dininde bana gelecek hayr ve erri ieren Kuran la ilgili Allahn gayb bilgisini ihtiva eden bir nsha getirir. Adeti zere misaller, ekiller ortaya koyar. Bazen yapt ve yapaca iyi bir amelle mjdeler bazen da yapt veya yapmay dnd bir iten alkoyar. Sebepleri beliren bir ktlkten baka sebepler gstererek meneder. Bunca hikmet ve faydalar bir tarafa, Yce Allah ryay bir nimet, rahmet, hatrlama ve retme vesilesi yapmtr. Sz konusu yollardan biriyle ruhlar birbirine kavuabilmiler, birbirleriyle tanp mzakere edebilmilerdir. Nice insanlar vardr ki tevbesi, salah ve ahirete meyli, grd bir rya ile olmutur. Ve niceleri de sakl hazinelere ryalarnda ulaabilmitir. bnl Kayyim el-Cevziyye nin sz bitti. bnl-Kayyim el-Cevziyye: Ryasnda tavsiye edilen ilalar kullanarak ifa bulanlarn says da gerekten oktur. Birok insann bana anlattna gre, bni Teymiyye kart birok kii, lmnden sonra onu ryasnda grp feraiz ve baka konularda sorular sormular. bn Teymiyye onlara doru cevaplar vermitir. Velhasl, bu gerei sadece ruhlar hkmlerini ve durumlarn bilmeyen insanlar kabul etmezler. Baar Allahtandr. bn Kayyimin sz bitti. 88 Kitbur-Ruhu sayfa 248 de Yznc delil bn Teymiyye nin talebesi bnl-Kayyim elCevziyye yle dedi : Yeryznde yaayan btn insanlar, llerin ruhlarna kavuabileceine, onlara soru sorabileceine, llerin, kendilerinin bilmedii bireyi haber verebileceklerine ve onlar grebileceklerine dair bilginin doru olduundan birlemilerdir. Bununla ilgili misaller o kadar oktur ki, inkrla bitirilemez. bnl-Kayyim el-Cevziyye, Kitbur-Ruh, s. 248. z Yaynclk.1993 bnl-Kayyim el-Cevziyye Kitbur-Ruh, s. 44 te yle diyor: Bunlar anlamaktaki maksadmz, llerin ruhlaryla dirilerin ruhlar nasl birbirleriyle munasebet kurabiliyorlarsa, kiilerin ruhlarnn da ayn ekilde birbirleriyle alaka kurabileceklerini anlatmaktr. Vefat etmi kimselerde yaayanlar gibi bizim iin Allah (Celle Celluh)a du ederek yardm olunmamza sebep olabilirler. Bilindii gibi vefat etmi ruhlar akrabalarna du ederler. Byk hadis limi Eb Dvd (v. 204/819) et-Taylisnin Msnedinde Cbirden rivyet ettiine gre Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurdu: Yaptnz iler, mezardaki yaknlarnza ve tandklarna gsterilir. leriniz iyi ise sevinirler, iyi deilse ya Rabbi! yi iler yapmalar iin kalplerine ilham eyle, derler.89

: : .
Bekr b. Abdullah radyallahu anhdan rivyet edilen bir hadis-i erifte Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur: Benim hayatm, sizin iin hayrldr (benim salmda birtakm iler) yaparsnz, size (onlarla ilgili hkmler) bildirilir. Ben ldmde ise vefatm sizin iin hayrl olur, nk amelleriniz bana (kabrimde) arz edilir, hayr grrsem, Allaha hamdederim, er grrsem Allahtan sizin iin af dilerim.90
88 89

bnl-Kayyim el-Cevziyye, Kitbur-Ruh, s. 46. z Yaynclk.1993 Minha I, 156dan naklen Hamza Ahmed ez-Zeyn Msned-i Ahmed Talik-i, X, 532. ez-Zeyn hadis sahihdir, diyor. Ayn yer. 90 bn Sad, et-Tabaktl-Kbr, II, 194; bn Hacer, el-Metlibul-liye, (no: 3853), IV, 22; Heysem, Mecmauz-Zevid, (no: 14250), VIII, 594.

Bu hadis-i erif Reslullah sallallahu aleyhi ve sellemin lem-i berzahda mmeti iin istifar ettiini aka ifde etmektedir, istifar da bir nevi du olduu iin mmet bundan faydalanmaktadr. Bu hadis-i erfi Bezzr gibi bir hadis hfz Msnedinde zikretmitir. Hfz Irknin olu Bu hadisin isnd ok iyidir demitir. Heysem Bu hadisi Bezzr rivyet etti, ricli sahihte geen zevttr demitir. mam Syt Bu hadis sahihtir demitir. Kastaln Buhr erhinde sahih, Al el-Kr if erhinde sahih, Zerkan de Mevhib erhinde bu hadis-i erfin sahih olduunu sylemilerdir. Abdullh b. Sddk el-Gumar (Rahimehullh) Nihyetl-ml f erhi ve tashh-i hadis-i arzil-eml isimli mstakil bir risleyi sadece bu hadisin shhatini beyna tahsis etmitir. Bu hadisin sahih olduuna ve drt mezhep imam dhil bir ok imama gre huccet kabul edilen sahih ve mrsel yollarla rivyet edildiine dir, mstakil kitaplar yazlacak kadar ilim mevcutken, inanlarn hadislere gre ayarlamak yerine, hadisleri inanlarna gre tahlle tbi tutma yolunu seen Elbn gibilerin bu hadisi zayf kabul etmeleri, hatadr. Herkesin bildii ve kimsenin itiraza yeltenmedii sahih hadis-i erfte Mirc gecesi Ms (aleyhisselm)n efatiyle farz namazn elli vakitten be vakite indirildii anlatlmtr.91 Binlerce sene evvel veft etmi olan (Kabir ehlinde) Ms (aleyhisselm)n, bu mmete ne byk iyilii olduu nasl gz ard edilebilir. Mlik ed-Dr anlatyor: Hazreti mer radyallahu anh devrinde halk iddetli bir ktla maruz kalmt. Derken bir adam Peygamberin sallallahu aleyhi ve sellem kabrine gelerek Ya Reslullah! mmetin iin yamur yamasn iste. Zira onlar helak oldular! dedi. Bunun zerine ryasnda adama yle denildi: mere git, ona selm gtr, halkn suya kavuacan haber ver ve ona unu syle: Senin vazifen, iyi muamelede bulunmak, dengeli ve gzel hareket etmektir. Adam derhal giderek durumu mere bildirdi. Bunun zerine mer alad ve sonra da: Rabbim! stesinden gelemediim eyler hari, aba sarf etmekten geri durmuyor ve elimden geleni yapyorum! dedi.92 Bu hadisin sahih olduu iki tarafn tahrileri ve deerlendirmeler bu kitaptaki 5. Mlik edDr hadisinde yaplmtr. Oraya baklabilir. bn Teymiyyenin talebelerinden mam Zehebnin u yazsn da hatrlayalm: mam etTebarn ile kendisi gibi hadis imam olan Eb Bekr b. Mukr ve Eb eyh, Medinede bulunduklar zamanlardan birinde, alk iinde geen birka gnn sonunda Eb Bekr b. Mukr, kabr-i saadete giderek, Ey Ellahn Resl! Alk bizi perian etti! diye serzenite bulunur. Medinede oturanlardan birisi ayn gnn akam kaplarn alar ve Bizi Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve selleme ikyet etmisiniz. Ryama geldi ve size yardm etmemi emir buyurdu diyerek elindeki yiyecek dolu sepeti kendilerine verir.93
91 92

Buhr, Bedl-Halk: 6 bn Eb eybe, el-Musannef, VII, 482-483; bn Abdilber, el-stiab, II, 464; Halil, el-rad, I, 313-314; elBeyhak, Delil, VII, 47. bn Hacer, bn Eb eybenin (v. 235/849) rivyet ettii bu hadisin isnadnn sahih olduunu zikretmektedir. bn Hacer, Fethul-Bari, II, 495. Hadis, ayn isnadla el-Beyhak (v. 458/1065) ve bn Askir (v. 571/1175) tarafndan da rivyet edilmektedir. bn Asakir, Tarihu Medineti Dmak (tercemet mer b. el-Hattb), LIII, 294. 93 ez-Zeheb, Siyeru Almin-Nbel, XVI, 400-401.

Bunun gibi birok yaanm olay ve rnek vardr: fi ulemasndan Allame ihab er-Reml Baz insanlar zorluklarla karlatklarnda: Ya eyh filan! gibi nidalarla, peygamberlerden, velilerden, limler ve salihlerden istiasede bulunuyor (meded dileniyor)lar, bu caiz midir? Bu zatlarn, vefatlarndan sonra bir iaseleri (yardmlar) var mdr? diye sorulduunda yle cevap vermitir: Resllerin, nebilerin ve velilerin, vefatlarndan sonra da yardmlar vardr. nk peygamberlerin mucizeleri ve velilerin kerametleri lmlerinden sonra kesilmez. Velilerin uzaktaki kimselere himmet etmesine ve tasarrufta bulunmasna bazlar itiraz ediyorlar. Mesele, ruhani alemde ruh vastas ile cereyan ettii iin, maddi artlara mahkum olmu akl onu anlamakta zorlanyor. nk yardm farkl boyutlarda, bilinen zaman ve mesafe lleri dnda tezahr ediyor. Bu nedenle onu bizzat tecrbe etmeyenler, olduuna inanmak ve olay anlamak iin delil ve izah istemekteler. Bunun iin yukardaki onca delili anlatmaya alyoruz.

Kuds hadiste Rasulllah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurmutur ki: Allah Teala yle buyurmaktadr.

: : " "
Her kim benim kullarmdan birine dmanlk ederse muhakkak ben ona harp aarm. Bir kulum kendisine farz kldm eylerden daha sevgili bir eyle bana yaklamamtr. Kulum bana nafile ibadetleriyle de durmadan yakalar, nihyet onu severim. Kulumu sevince de onun gren gz, iten kula, tutan eli, yryen aya olurum. Benden bir ey isterse onu verir, bana snrsa kendisini korur himayeme alrm.94 Derken kullarmzdan bir kul buldular ki, ona nezdimizden bir rahmet vermi, yine ona tarafmzdan bir ilim (Lednn ilmi) retmitik. (Kehf; 65) Grld gibi Allah isterse istediine olaanst gler verebilir. Bunlar; Peygamberlerde olabilir, insanlarda. Numuneleri gerek sahbede, gerekse daha sonra da vardr. evkn (.1250/1834) yle diyor: Kendisine bu yce balarn ve gzel sfatlarn ihsan edildii bir kimseden eriata zt dmeyecek kermetlerin grnmesi uzak bir ihtimal deildir. nk veli, Allah (Celle Celalh) du ettiinde onun dusn kabul eder istediini kendisine verir. Velilerin ounda gzken uzak mesafeleri ksa zamanda kat etme, isabetli keifler yapma ve beeri kuvvetlerin ekserisinin aciz kald ileri baarma gibi fevkalade halleri eytani iler ve iblis tasarruflar olarak kabul edenler isabetli davranmamlardr. Zira bu iddia ok ak bir yanlmadr. nk dus kabul olunan bir velinin Allah (Celle Celalh)tan kendisini ulalmas aylar sren en uzak mesafelere bir anda ulatrmasn isteyebilir, bunun gereklemesi imkansz deildir. Hak Teala diledii olan

94

Buhr, Rikak 38: bn Mce, fiten 16

dilemedii olmayan, her eye kadr, kuvvet sahibi iken velilerden kendisine bu gibi isteklerde bulunann dusna icabet etmemesine ne sebep olabilir.95
bn Teymiyye, bu hadis, Allah dostlar hakknda rivyet edilen en gerek hadislerden biridir. Yce Resl bu hadislerinde Allah dostlarna dmanlk yapmann Allaha sava amak anlamna geldiini beyan ediyor. Korkun bir su olduunu belirtiyor. Bir baka hadiste yle buyurmaktadr: Ben dostlarmn intikamn dmanlarmdan alrm. fkeli bir aslann intikamn almasna benzer bir biimde. diyor.96 bn Teymiyye ve bnl-Kayyim bu hadis iin sahih derken bazlar bu hadisin isnadndaki rvler hakknda tenkitlerde bulunmulardr. Fakat mm Buhr ve birok lim bunlar nazar itibare almadan kabul etmilerdir. Ayrca mmetin Telakki bil-kabul yani kabul ile karlamalarndan dolay isnadna ihtiya kalmamtr. Usl-i hadise gre; mmetin limlerinin kabul ile karladklar rivyet isnadnda sz olsa bile ittifakla makbuldr. Baz rvlerdeki zayfl kabul etsek bile Buhr, Ahmed b. Hanbel gibi birok hadis limi tarafndan baka yollarla da rivyet edilmitir. Bu yollarn fazlal sebebiyle rvlerde farz edilen zayflk telafi edilerek hadis shhat derecesine ykselmitir denilebilinir. bnl-Kayyim, Kitabur-Ruh 305te: Ayn sayfada yce Allah bu kudsi hadiste kendisine yaklaan kuluna olan sevgisinin faydal olacan belirtmitir. Allah (Celle Celluh) kulu sevince kulana, gzne, eline ve ayana yaklar. Artk gz Allah ile grr, kula Allah ile duyar, onunla tutar, Onunla yrr, diye devam eden hadis.97 Kalbi, eyalarn gereklerinin belirdii saf ayna gibi olur. Fersetinde olduka az yanlr, nk kul Allah ile varla baknca onu olduu gibi grr. Allah ile iitince onu olduu gibi iitir ancak bu gayb bilgisinden saylmaz. Nur kalpte oalnca derhal kalpten uzuvlara ve gze geer. Nur lsnde grme gzyle hakikatleri olduu gibi kefeder. te kmil bir veli, darda kalp kendisinden yardm isteyen bir mmine ilahi izinden sonra mesafe ne olursa olsun, kalbi ilahi nur ile cilalanm kamil bir veli, Allahn izni ve dilemesiyle dnyann en uzak mesafedeki bir insan grebilir, uzaktakinin sesini iitip Allah (cc) izin ve g verirse yardmda edebilir. Bu, Allah-u Tealnn diledii kullar iin kolay ve mmkn. Ancak bu nimeti kime, ne zaman, ne lde vereceini Cenab- Hak tayin eder. Meleklerin yapabildiklerini dnn, eytann bir anda dnyann ucuna gitmesini dnn, Hz. Sleyman olaynda cinin aylk uzaktaki taht oturduun yerden getiririm demesini dnn, Bide Allah (c.c) onun gren gz, iten kula, tutan eli, yryen aya

olurum. Dedii meleklerden, cinlerden ve eytandan stn olabilen insann neler yapabileceini dnn. Melek uzayn stnden dnyay insann ba parmandaki trna kadar hatta dahada kk bir ekilde grebiliyor. Peki Allah (c.c) onun gren gz olurum dedii bir insan dnyay ba parma kadar kk grebilirmi? Melek ve cinler uzaktan bir eyi getirip insanlara yardm edebiliyor. Allah (c.c) onun gren gz,
Allah dostlar tevhid yaynlar sayfa 28 Allhn Dostlar ile eytann Dostlar Arasndaki Fark, Pnar Yay. s.14. 97 Buhr, Rikk: 38; bn Mce, Fiten: 16.
95 96

iten kula, tutan eli, yryen aya olurum dedii melek ve cinlerden stn olan bir insan da yardm edebilirmi? Allah (cc) dilerse izin verirse g verirse yardm edebilirrr. TRAZ Allah (cc) dilerse diyerek byle cevap verilmez CEVAP
Derken kullarmzdan bir kul buldular ki, ona nezdimizden bir rahmet vermi, yine ona tarafmzdan bir ilim (Lednn ilmi) retmitik. 98 Yannda kitaptan bir ilim bulunan zat ise (bn Abbsa gre ise Hazreti Sleymann veziri Asaf b. Berhya); Ben onu sana, gzn krpmadan nce getiririm. dedi. Derken onu yannda durur grnce Bu Rabbimin bir lutfudur. Dedi. (Neml 40)

Elbette bunda basret ve ferseti olanlar iin ibretler vardr. Reslullah buyuruyor ki:
99

: : .
Mminin fersetinden saknn. O Allahn nuru ile bakar.
100

Mfessir ls, Rhul-Mensinde 101 ileri tedbr edenler hakk iin tefsrinde, ona gre baz yanl anlamalara cevap verdikten sonra yle diyor:

102

yetinin

Evet, Allah celle cellh bazen dostlarndan dilediklerine, lmeden evvel olduu gibi, ldkten sonra da diledii kermeti verir ve (Hakk) Sbhanehu ve tel hastay iyiletirir, boulmakta olan kurtarr, dmana kar yardm eder, yamur yadrr ve bunu kermet olarak verir. Bazen de o kiiye benzeyen bir sret ortaya karr ve o sret o kiinin hrmetine, gnah olmayan eylerden (Allah celle cellh) istenileni, isteyenin istediini yerine getirmek iin yapar... (lsnin sz bitti.) Yukarda gsterdiimiz ve aada gsterecimiz bir ok delile dayanarak biz Allah cc dilerse bir veli yardm edebileceini sylerken siz neye dayanarak Allah cc dilerse bir veli yardm edebilir szmze kar kp yardm edemez diyorsunuz. Bizim bunca delillerimize kar milyonlarca insanlarn velilerin kerametlerine ahit olmalarna karn sizin mantk ve yorumunuz. Hangisine uymak lazm.

98 99

el-Kehf 18/65. el-Hicr 15/75. 100 Tirmiz, Tefsir: 16, (no: 3127), V, 298; Buhr, et-Trhul-Kebr, (no: 1529), VII, 354. 101 ls, Rhul-Men:30: 25 102 Nzit: 5

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem namaz klarken sair zamanda nnde bulunan eshab grd gibi arkasnda namaz klanlarda grrd.103 Enes b. Mlik radyallahu anhdan rivyete gre, Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurdu: Rk ve scudu dosdoru yapnz. Vallahi ben sizi rku ettiiniz ve secdeye vardnz zaman arkamdan da yahut srtmn arkasndan da muhakkak grrm. 104 Mekkede iken gz ile Beyt-i Makdisi grmtr. am saraylarn Sana kaplarn ve Kisrnn ehirlerini hendek kazarken Medineden grmtr. Hadisi Nevev rivyet etmitir. Medinede iken Mtede yaralanm komutanlar grm; yine Medinede iken Necainin lsn grm, musallaya giderek, gyabnda cenaze namaz klmtr. Yukardaki hadiste Allahn gren gz olurum szne misal Hazreti mer ve Hazreti Osmanndr. Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem yle buyuruyor; Benim mmetimin iinde muhaddes ve mkellemler vardr. mer b. el-Hattb bunlardan biridir. 105 Nitekim Hazreti mer radyallahu anha da binlerce kilometre uzaklktaki rann Nihavent blgesinde dmanlarla savaan slm askerlerini ve askerlerden Sriyeyi grm, dmann arkadan evirdiini bildirmek iin Sriye daa, daa! diye nida etmitir. Cebel, Cebel! diyerek seslenip uzaktan orduya komuta etmitir. 106 Yolda yrrken bir kadna bakan bir adam Hazreti Osmann yanna girince, Hazreti Osman radyallahu anh Biriniz ieri giriyor ve iki gznde zina eseri gzkyor. der. Bunun zerine adam Reslullahtan sonra bir vahiy mi geliyor yoksa? diye sorar. Hazreti Osman Hayr, ancak mminin feraseti vardr. der.107 Hazreti mer in grp yardm etmesi, Hazreti Osman'n hali hadisteki Allahn gren gz olmaya misaldir. Allahn Eli olurum. Szne misal, Hazreti Alidir. Bu savata sanca yle bir kiiye vereceim ki o hem Allah ve hem de peygamberini seviyor. Sonra Hazreti Peygamber gzlerinden rahatsz olan Hazreti Alyi armam iin beni yollad. Gittim, Hazreti Alnin elinden tutarak onu Hazreti Peygamberin yanna getirdim. Hazreti Peygamber mbarek tkrklerini onun gzlerine srd ve onlar iyileti. Hazreti Peygamber sanca ona verdiler. - Hayberin fethi gn Hazreti Al kalenin kapsn havaya kaldrd. Mslmanlar da onun zerine karak kaleyi fethettiler. Fetihten sonra krk kii onu kaldrmak istedilerse de gleri yetmedi.108

103 104

Buhr, Ezan: 71, man: 3; Nes, Tatbik: 60; Ahmed b. Hanbel, el-Msned, (312). Buhr ve Mslim, el-Llu vel-Mercan terc. I, (h.no 246). 105 Buhr, Fezil: 16. 106 el-Beyhak, Lelekaide erhus-Snnette bn Merde Veyh el-sabe, II, 3; bn Kesr, Tefsir Bidye, VII, 131. 107 Nebhn, Huccetullahi alel-Alemn, s. 862. 108 el-Bidaye, IV/189; (el-Beyhak ve Hakim, Eb Cafer el-Bakr tarikiyle Hazreti Cabirden. Bu hadiste zayflk vardr. Bunun gibi yine Cabirden gelen zayf hadis de yledir: Kap yerine taklmak istendiinde yerden kaldrlmas iin yetmi kii gerekti).

- Hayberin fethi srasnda Hazreti Al kalenin kapsn havaya kaldrd. Fetih de onun stne kan Mslmanlarla gerekleti. Olaydan sonra kaldrlmak istendiyse de ancak krk kii kaldrabildi.109 Yukardaki hadiste Allah (Celle Celluh)n Yryen aya olurum. szne misal de Hazreti Sleymann veziri Asaf b. Berhya; Hazreti Sleyman (aleyhisselm) yanndaki insan ve cinlerden oluan toplulua: Aylarca uzaktaki Belksn sarayndaki tahtn bana kim getirir?110diye istediinde frit (Cin): Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm. Ve gerekten bunu yapmaya hem gcm hem de gvenim var. dedi.111 Yannda kitabdan byk bir ilim bulunan kii (Hazreti Sleymann veziri Asaf b. Berhya) ise, Ben onu sana, gzn krpmadan nce getiririm. dedi. Derken onu yannda durur grnce; Bu Rabbimin bir lutfudur.112 dedi. aylk mesafede sarayn iindeki tahtn yerini bilip, grp elmas tahta demir gibi kat maddelerden oluan taht duvarlardan geirip gz ap kapayana kadar binlerce kilometre uzaa bir anda gitip getirmek. Allahn, iiten kula olurum demesiyle veli kullarn ok uzak mesafelerdeki eyleri iitmesi, Allahn (Celle Celluh) yryen aya olurum demesiyle bir anda ok uzak mesafelere gidip gelme gcne sahip olamasn her iki taraf ta kabul eder. nk kuds hadiste byle buyurulduunu kendi limleri de sylemektedirler. Geriye, tartlmakta olan; Allah dostunun uzak mesafeden bir insana yardm edip edemeyecei meselesi kalyor. Her Peygamberin, yapt gibi bir Allah (Celle Celluh) dostuda insanlar korumak ve zor anlarnda yardm etmek iin Allahdan Ya Rabbi! Mslmanlarn zor anlarnda, bana onlara yardm etme gc ver derse Allah (Celle Celluh) bu duy ister kabul eder, isterse kabul etmez. Ama Allah (Celle Celluh) kuds bir hadiste benden bir ey isterse du ederse dusn kabul ederim, diyor. Yukarda gsterdiimiz Hazreti Sleymann olaynda, Belksn tahtn getirme ilmine sahip olan zat, Hazreti Hzr, sahabeyi, tabinin kerametlerini Allah (Celle Celluh) evliyalarn gren gz, iiten kula, yryen aya olurum szn, hadisleri ve alimlerin szleriyle anlattmz ruhlarn durumunu, keramet lrlerin iitipmesi gibi yukardaki bir ok delileri birletirdiinizde istiase konusunu daha iyi anlayabilirsiniz. Demek ki; Allah (Celle Celluh), istediine bu gleri verebilir. Vermitir de. Onlar, kendileri iin kuvvet ve eref (kayna) olsunlar diye, Allahtan baka ilahlar edindiler. (Meryem
Suresi 81)

Hi phesiz siz ve Allahtan baka kulluk ettikleriniz cehennem odunusunuz. Siz oraya varacaksnz. (Enbiya Suresi 98) Eer onlar ilah olsalard oraya varmazlard. Halbuki hepsi orada ebedi kalacaklardr. (
Enbiya suresi 99)

Onlar, Allah brakp ancak diilere tapyorlar. Halbuki (aslnda) azgn bir eytana tapmaktadrlar. (Nisa Suresi 117)

109

Kenz, V/44 (Hasendir, denilerek bn Eb eybeden, o da Cabir b. Semreden) Muhammed Yusuf Kandehlev, Hayatus-Sahabe, Aka Yaynlar, II, 8-10. 110 en-Neml 27/38. 111 en-Neml 27/39. 112 en-Neml 27/40.

yetteki diilerden maksat, mrik adlandrdklar, Lt, Uzz, Ment gibi putlardr.

Araplarn;

genellikle

dii

(ns)

diye

Allah cc taptklarnn cehenneme gideceklerini sylyo. Bazlarnn azgn bir eytan olduunu sylyo. Salih Allah dostlaryla bu azgn eytan kyaslayanlara ne diyelim: El insaf. Peygamberimiz Aleyhisselam, Halid b. Velid'i Uzz'y oldrmesi iin gnderdiinde Halid b. Velid'in karsna kapkara, rlplak, sa ba darmadank elleri boynunda, dilerini gcrdatan bir kadn Halid b.Velid'in karsna birden dikiliverince, Halid b Velid'in srtnn tyleri rperdi. Halid b. Velid, klcn syrm olduu halde, ona doru vard ve: "Ey Uzz! Seni tanmak yok! Tenzih ve tasdik etmek de yok! diyerek klla vurup eytan kary ikiye bld O zaman, o, kapkara bir kl haline geldi. Halid b Velid, Uzz aacn da kesti.113 Mrikler Allah'n cc azgn bir eytana tapmaktadrlar, dedii putlarn Allah (Celle Celalh) denk tutarak denk grerek ibadet edip onlardan yardm istedikleri iin irk ilemi oldular.

Hamd, gkleri ve yeri yaratan, karanlklar ve aydnl var eden Allah'a mahsustur. Byleyken kfirler hl Rablerine bakalarn (hla putlar, bir takm varlklar) eit (denk) tutuyorlar. (Enam suresi, 1. ayet ) Allah (Celle Celalh) putlara olaan st gler ile insanlara faydal olmas iin gereken izni ilmi vermedii halde Kfirler Allaha mahsus bir sfatn gcn putlarnda da olduunu dnp ancak Allah (celle celalh) yapabilecei eyleri yapamayacak olan putlarndan istedikleri iin irk ilemi oldular. stiasede bulunan Mslmanlar ise yukarda gsterdiimiz ayet, hadis peygamber, sahabe tabiin den aldklar rnekler bilgiler nda Meleklerden Peygamberlerden Keramet sahibi velilerden yardm istiyorlar. Allah (Celle Celalh) bunlara insanlara faydal olmalar iin ilim, g ve kerameti verdii bilincinde olarak Allah n grevlendirdii bir grevliden istemekten ibaret olduu bilincinde olarak hibir ekilde Allaha denk eit grmeden istiyorlar. Hala bunlara ramen mriklerin itikatlarn, inanlarn ve putlarn Mslmanlarla keramet sahibi Allah (Celle Celalh) velileriyle bir tutup yorum ve zan yapanlara u ayeti hatrlatrz. Allah-u Tel Hazretleri:

Biz hi Mslmanlar (Allaha teslim olmu kullar), mcrimler (g-nahkrlar) gibi tutar myz? Size ne oluyor, ne biim hkm veriyorsunuz? 114 buyuruyor. Allah-u Tel buyurdu ki (melen): Yoksa gece saatlerinde secde eden ve ayakta duran (sammi bir m'min) olarak ibdet eden, hiret (azbn)dan saknan ve Rabbisinin rahmetini uman o kimse (kfir olan kimse gibi) midir? De ki: Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Ancak (selm) akl shibleri ibret alr. (Zmer, 9)

113 114

bn shak, bnHisam, c. 4, s.79, Vkd, c. 3, s. 873, Ebu'l-Mnzir, s. 25, 26, Ezrak, c.1, s. 1 27 el-Kalem: 68/35, 36.

l iken kendisini dirilttiimiz ve kendisine insanlar arasnda yryebilecei bir k verdiimiz kimse, karanlklar iinde kalp ondan hi kamayan kimse gibi olur mu?" (En'm, 122), Allah, kendisine teslim olmu kullar ile gnahkrlar bir tutmazken siz nasl olur da mrikleri, Allah (Celle Celalh)'n eytan cehennemlik dedii putlar Mslmanlar ile bir tutmak iin ayetlere yorum yaparak Allah da bunu kastetti.gibi bir mana veriyorsunuz. Yukarda ki delillerde grlecei zere ruhlarn bir anda baka bir yerde olmalar mmkn orda hazr olmalar mmkndr. Bu delillere dayanarak gemite ve gnmzde yaants Kurn ve snnete uyan Allah (Celle Celluh) dostlarnn bu gibi kermetlerini gren, okuyan bir Mslman niyetinde de ila hastalm iyi etti aslnda iyi edenin Allah olduunu bilerek bu sz sylerken hakiki faili kastetmedii gibi, Allah (Celle Celluh)n izni ile harikulade ileri yapan Allah dostlarndan, insanlarn normalde yapamayaca bir eyi isteyebilir. Bir doktordan, itfaiyeciden bir polisten yardm istemekten farkszdr. nk o doktorun yapabilecei bir eyi ondan istiyorsunuz. Allah (Celle Celluh) yukardaki birok delillerde akland gibi insanlara faydal olmas iin bir veliye Belks n tahtn aylk mesafeden gz ap kapayana kadar getiren insana ilim ve, g verdikten sonra artk o veli bir doktor gibi bir ii yapma kabiliyetnde oluyor. nsanlarn yapamyaca bir i olmaktan kyor. kerameti istemek ksmn yukarda akladk. Hazreti Sleymann insan ve cnlerden istemesi sahabenin Yeti ya Muhammed! demesinde olduu gibi bu tur istein irk olmayacan da uzunca aklamtk. bn Teymiyye Allah Dilerse, Bir Sivrisinein Srtna Yerleir Diyor. Osman b Sad ed Drim el-Secez (vefat h. 280) Mehur hadis alimi Abdullah bin Abdurrahmn hfz Eb Muhammed el-Drim (vefat h.255) ile kartrlmamaldr. Osman b Sad ed Drim yle demitir: Allah dilerse, bir sivrisinein srtna yerleir de sivrisinek Onun kudreti ve rububiyetinin lutf ile Onu yklenip kaldrr Byleyken Allah Arn zerine nasl yerlemez. bn Teymiyye kendi gr olan Allahn Arn stnde olduunu ispat etmek iin bir ok delilleri zikrederken Osman b Sad ed Drim syledii bu sz kendi grn desteklemek iin delil olarak kitabnda sylyor. bn Teymiyye, "erhl Akdetil Esfehniyye" isimli eserinde, yle diyor: Allah dilerse, bir sivrisinein srtna yerleir de sivrisinek Onun kudreti ve rububiyetinin lutf ile Onu yklenip kaldrr Byleyken (sinein srtndan daha geni olan) Allah Arn zerine nasl yerlemez. Diyerek Osman b Sad ed Drim syledii sz kabul edip kendi grn desteklemek iin getirdii deliller arasnda zikrediyor bn Teymiyye. 115 Bu konuda, Zahid-l-Kevseri hazretleri diyor ki: bni Teymiyyenin Allah tel hakkndaki sz ite budur. Sanki mabudunun sinein srtna oturmas, gerek bir imi gibi, bunu, Allah telnn, sinein srtndan daha geni olan Arn zerinde karar klmasna delil olarak ileri sryor! Allah tel, bundan mnezzehtir.

115

Beyan Telbis el-Cehmiyye, 1/568 Mekke i mukerreme hkmeti matbaas kral faysal bin abdul aziz emri ile bastrlmtr.

bni Teymiyye ve yandalarndan nce, insanlardan, bylesi bir sz syleyen bir kimseyi bilmiyorum. Allah, onlarn vasfettiklerinden mnezzehtir. Sinein tad bir mabud tasavvur eden birisi, muhatap bile alnmaz. 116 Oysa mam Eb Cafer etTahv, Hanef Mezhebinin imamnn akidev grlerini toplad "tikdu Ehlis Snne vel Cema al Mezhebi Fukahil Mille Eb Hanfe ve Eb Yusuf ve Muhammed b. El Hasan" adl ("el AkdetutTahviyye" diye bilinen) eserinde yle der: Allah Tealnn hibir sfata sahip olmadn syleyen ile, Onun sfat ve fiillerini yaratklarn sfat ve fiillerine benzeten kimsenin aya kaymtr. Allah Teal, snrlar, son noktalar, erkn uzuvlar ve edevata sahip olmaktan Yce ve Mnezzehtir. O nu alt yn kuatmaz." Bu, sadece Hanef Mezhebinin imamnn gr deildir. Hafz ez Zeheb, "el Ulvv" adl eserinde, el Hkim en Nsbr ve Eb Zra er Rznin, ilk asrlarn btn slm merkezlerindeki fakuhann, (Mebbihe / Mcessime taifesinin kanati aksine) bu trl sfatlara, herhangi bir keyfiyet izafe etmeksizin inanmakta icma ettiklerini nakletmitir. bn Teymiyye: Allah dilerse, bir sivrisinein srtna yerleir de, sivrisinek Onun kudreti ve rububiyetinin lutf ile Onu yklenip kaldrr. diyor. Haa biz bunu biz kabul etmiyoruz byle olabileceini sylemiyoruz. Ama ibn teymiyye gre olabilirmi. yleyse biz Selefi gr zere olduunu iddia edenlere yle deriz: Sizin eyhl slam dediiniz, grlerinizin kayna olan bn Teymiyye, Allah dilerse bir sivrisinee bu gc verebileceini kabul ediyorken, Allah Celle Celluhnun dostlarm dedii veli kullarna harikulade gleri verebileceini de kabul etmeniz gerekir. Eer kabul ediyoruz derlerse. O zaman cansz putlarla ve mrikler iin inen ayetleri bu zatlarla bir tutmamalar gerekir. Reslullah sallallahu aleyhi ve sellemin Allahtan rivyet ettii kutsi bir hadiste yce Allah yle buyurur:

: :
Kulum bana, zerine farz kldm ibadetlerle yaklat gibi hibir eyle yaklaamaz. Kulum bana nafile ibadetlerle yaklatka da onu severim, kulumu sevince duyduu kula, grd gz, tuttuu eli ve yrd aya olurum. Bylece benimle duyar, benimle grr, benimle tutar ve benimle yrr. 117 Allah (Celle Celluh) kulu sevince kulana, gzne, eline ve ayana yaklar. Artk gz Allah ile grr, kula Allah ile duyar, onunla tutar onunla yrr diye devam eden hadiste olduu gibi Allah c sevdiim dedii kullar ile mriklerin putlarn ayetlere ve hadislere yorum yaparak bir tutmak kyaslamak pek doru olmasa gerek Allah (Celle Celluh) muktedir klmadka kul bir ineyi bile yerinden kaldrabilecek gce shib deildir. Allah muktedir kldktan sonra da, gcn k buy bahis mevzu olmaz. Gcn bir ksmn (mutlak manada) kulda grp bir ksmn grmemek, hakkatte gte kulu Allaha ortak yapmaktr.

116 117

Makalat-l-Kevseri, 301 Buhr Rikak 38; bn Mace Fiten 16.

Esas irk ite buradadr. stikmet zere olan her mrd, her lahza Allah zikreder, onu unutmaz, meslei zten budur... Slik, benim muvaffakiyetim veya mazhar olduum u nimet, u ilahi ltuf, Allahn izniyle mridimin yksek irad ve gayretleri, benim iin yapt du ve niyazlar berektiyle oldu. Bu benden deildir. Sebepler diresinde buna birinci ve en erefli sebep eyhimdir, gibi manalar ifde eden himmeti eyhi iin kullansa ve byle bir hsnzanda bulunsa ne olur? stelik bu bir kran ifdesi deil midir? Hakk fail olan Allah (Celle Celluh)n ve de onun Reslnn emir ve irdlar istikmetinde vstalara sarlmann ilh ve Nebev emir olmann yannda hikmet cb olduunu bilmeyen ve bilmek istemeyenlere Allah (Celle Celluh) basret ve izn versin. Allah (Celle Celluh) tarafndan, snd- Mecz-i Lev veya Hakkat-i rfiyye nevinden bir gce muktedir klnan mahlklar ile, byle bir g bile kendisine verilmeyen mahlklar olan putlar birbirine kyaslayabilmek aklllarn yapabilecei bir i deildir; nerede kald limlerin yapaca bir i olsun. nsanlar, cinler ve meleklerin, Allah (Celle Celluh)n ksmen muktedir klmas, baz eylere glerinin yetmesi, ama bunu Allah (Celle Celluh)dan almalar ile, Allah (Celle Celluh)n byle bir g vermediini aka syledii putlar, akl ve iman shibi bir kimse birbirine kyaslayp yetlerle ve hadislerli kafasna gre yorumlamaz. Kafirler iin inen yetleri kafalarna gre yorulmayp bizleri putlar ve mriklerle e tutup onlara benzetip bize mrik demeleri onlarn sorunudur. Biz bu yaptklarmz yukarda delillendirdik. Subk (v. 771/1369)nin istise konusunda iret ettii tevil yolu, belat ilminde mecaz akli diye bilinmektedir. Mecaz akli, fiilin hakiki faili ve messirine (ma hiye leh) deil de o failin mekn, zaman sebep gibi alakas bulunduu bir eye isnat edilmesi demektir. Bu edebi sanata gre Yeryz arlklarn dar kard zaman yetinde, arlklar dar karan Allah olduu halde, fiil hakiki faile deil, fiilin mekanna isnat edilmi ancak Allah murad edilmitir. te zellikle sufiler de, kendisiyle istiase edilen zatn hakiki fail deil, hakikatte yardm edenin Allah olduuna inandklarn ve ondan istediklerini (ki aksi halde onlar da bunun ak bir irk olduunu kabul ederler) sylemektedirler. Ayn fiilin hem Allaha hem de kullarna nispet edilmesinden ne anlamalyz? Anlattklarmzdan aa kmaktadr ki, bir eye g yetirebiliyor olmak, o eyi yaratmak anlamna gelmez. Allah (Celle Celluh) Hazreti Hzr aleyhisselma, Belksn tahtn gz ap kapayana kadar getiren insana, cinlere, lleri dirilten Hazreti saya ancak Allahn yapaca ileri yapma gc verdii gibi eer izin verirse, insanlar da Allah (Celle Celluh) gibi bir eylere g yetirebilirler. Ama buna yaratmak deil kesbetmek denir. Bir eyi sadece Allah yaratabilir. Bir eye gerek anlamda g yetirip olmasn murad ettiinde sadece odur. mm Nevev (v. 676/1277)nin aklamalarndan anlalmtr ki: Bir kimse, bir fiili, yaratan ve kinat kontrol edebilen bir varlk olmadn bilerek ve inanarak, o fiili, ortaya kmasna sebep olan vastalardan birine nispet ederek o yapt diyorsa, o vastay sadece Allahn iradesine uygun hareket eden bir vesile ve sonra olacaklarn bir alameti olarak gryor demektir ki, byle bir kimse limlerin ittifakyla kfir olarak nitelenemez. Netice olarak gerek insan gerek Peygamber olsun herhangi bir kiiyi Allah (Celle Celluh)e ortak koarsa mrik olur. Eer gerek fail ve yaratcnn Allah (Celle Celluh) olduunun farknda olarak, fiili o vastaya nispet ediyorsa kfir olmaz.

TRAZ:

Allahn berisinden Kymete kadar kendisine cevap veremeyecek olana du edenden daha sapk kim olabilir? (Oysaki) onlar, bunlarn dusndan habersizdirler. 118 Baz mealler, yetlerde geen du kelimesini ibdet diye tercme ederek ok garip bir tutum iine girmilerdir. Mesela bu yette du manasna iki ifade vardr. Bunlar kelimeleridir. Bu kelimeleri

ve

Yabudu ve ibdet diye tercme etmek doru olmaz.

nk Kurn- Kerimde, o iki kelime de geer. Her eyi bilen ve yerli yerine koyan Allah dileseydi, burada o kelimeleri kullanrd. rnek olarak, Hasan Basri antayn yete nasl meal verdiine bakalm; Bu mealde, yet metninde: Allah brakp da kendisine kymete kadar cevap veremeyecek kiiye (nesneye) tapmakta olan kimseden daha sapk kimdir? Hlbuki bunlar, onlarn tapmalarndan da habersizdirler. Bu gibi mealleri okuyanlar, yeti puta tapanlarla snrlayacak ve yaad hayatla ilgilendirmeyecektir. Allah brakp da... eklinde tercme edilmitir. Bu tercme de yanl anlamalara yol aabilir. Yani bu tercmede Allahtan bakasna du edenlerin, Allah bsbtn devre d braktklar anlalabilir. Hlbuki Allahtan baka vellere tutunanlar, onlarn hep Allaha (Celle celluhu) ok yakn olduklarna inanmlardr. Hibir kfir veya mrik, hibir gayrimslim, Allahn varln inkr etmez. Ama Allah ile kendi arasnda, yetkisi Allah tarafndan verilmi bir ksm araclarn olduunu kabul ederek, Allaha (Celle celluhu) boyun eer gibi, onlara da boyun eerler.

CEVAP:
nce (Ahkaf: 5) yetini, yet ve hadisler dorultusunda yaayan kimselere yaktrmak iin, Allah Celle Celluhya iftira ve byk bir yorum hatas. Bu yzden her eye ramen bunu bir kalem srmesi olarak kabl etmek istiyoruz. Szlerinizden terdf/baz lafzlarn e manal olmasn inkra kalktnz anlalyor. Bylece farknda olmadan ve chilce evvel, Kurnn kendi diliyle tefsirini, sonra da baka dillere tercmesini kabl etmediinizi ilan etmi oluyorsunuz. 119 Terdf, mteradiflik, yani iki kelimenin bir nispette ayn manal olmas, dilde bir vkadr. Azck dil tahsili olanlar, bunu kabl ederler. Evet, mterdif kelimelerin temel medll (deiik itibrlara gre, mana, mefhm ve maksad) ayn olmakla beraber, ifde ettikleri zid, deiik mana ve nkteler de olabilir. Bazen de bir mana, onu ve baka manalar iinde bulunduran lafzlarla ifde edildii olur. Bir lafz baka lafzlarla mterek manal olabilecei gibi, onlarla arasnda umm huss mutlak,
118 119

Ahkaf: 46/5 yetleri yalan yanl bozuk bir ekilde tercme edebilirken bunu nasl dersiniz, byle nasl konuabilirsiniz?. Sbhnallah... Yoksa ne dediinizden haberiniz mi yok?

umm huss min vechin ve musvtlk nispetleri de bulunabilir. birok engin dil incelikleri vardr ki, bunlar erbabna malmdur.

120

Bu ekil kullanmalarda

( )Yabud ile ( )yed kelimelerinin ifde ettikleri ibdet manalarnda deiik cihetler ve nkteler vardr. Mesela, denilebilir ki, ( )yabud ile mutlak (yani, her her eit) ibdet,( )yed ile de, seslenip arma ile olan ibdet kastedilmi olabilir. Aralarnda umm huss min vechin nispeti bulunmu olabilir. Yani, ( )yabud arma ile olan ve olmayan ibdetleri iine almakta, () yedden eam/daha genel, ( )yed ise ondan daha hussi, ( )yed da, ibdet olan arma ile, ibdet olmayan armay iine almakta, ( )yabududan daha umm (genel), ( )yabudu ise bu bakmdan ondan daha huss/zel olmu olabilir. Hsl, ( )yed kelimesine bu yette ( )yabudu manas verenler, lafzlar arasndaki drt nispeti bilen ilim ehli, her yanyla musvt (denklik) nispeti iddia etmezler. Bir veya daha ok nkte ve hikmet icab, burada, ( )yabudu yerine ( )yed lafznn kullanldn bilirler. 121 Hem, burada dunn ibdet olarak tercme edilemeyeceini iddi ederken, bir baka yerde dunn, ibdetin z olduuna ta kendisi olduuna dir hadisler naklediyorsunuz. Biz ise, her dunn deil de, baz dularn ibdet, baz ibdetlerin de du (eklinde) olduuna inanyoruz. 122 Asl meseleye dnecek olursak... Mesel, putun karsnda her nevi ibdet etme iin () yabud lafz kullanlr, ama bunu seslenerek, arlarak yaplan bir ibdet olduu () yed ile ifde edilirse, ibdetin nevi/tr ve ekli de anlalm olur. Yani temel manya ilve manlar da anlatlm olur ki, bunlar arasnda tebyun (ztlk-eliki) olmaz. ( / ) Dn Kelimesinin Manas Nedir? (( )Dn) kelimesinde de ka yapaym derken gz karmsnz. Evet, (( )Dn) lafznn ok manalar vardr. Ancak, burada ( )akreb/en yakn manas veriiniz, itikadnz bozar. nk putlarn, Allah Celle Celluhya ( ) akreb/en yakn eyler olduu, Mminlerin deil, mriklerin inanlatrlm bir grdr. Hlbuki yette geen bu kelime, Allah Celle Celluhnun mekldr/dedii szdr. Yani mriklerden hikye edilen bir kelime deil, Allah Celle Celluhnun kendi szdr. Allah ise, Ona en uzak olan putlarn kendine akreb/en yakn varlklar olduunu sylemez. Zr O, elikili veya yalan bir sz sylemez. Bu, meselenin itikat ve mana taraf... Kelimenin tahliline gelince... Burada buna lzm grmyoruz. Arab tefsrlerde, her duya ibdet manas verilmez; baz dulara ibdet manas verilir. Du ibdetin ta kendisidir, ibaresinden de her du (arma) ibdettir, manas kmaz.

120

Eer bir lafzn mans baka bir kelinin mansn da iine alyor ama ikinci lafz birinci lafzn mansn tamamyla kapsamyorsa bu nisbete Umm ve Huss mut lak denir. 121 Esma-i Hsnnn doksan sekizinin de medll/gsterdikleri man Allahdr. Lkin her birisi, Allah celle cellhnun ayr bir vasfn ifde ediyor. Burada da yle; ibdet mansnda olan d ibdetin bir vasfn ifde etmi oluyor. 122 Du bahsi ileride gelecektir.

Lafzlarn anlalmas, delletlerinin doru ifde edilmesinde Arap ile Arap olmayann fark olmaz; yanl yanltr. Sadece (

) min dnillh/Allah brakp ifdesi deil, hemen

hemen tm mealler yanl anlalmaya sebep olabilir. Zr manann doru anlalmas iin lzmlu men ve beyn inceliklerinin tercmeye tamamen yanstlabilmesi imknszdr. 123 O yzden, baz aklayc bilgilere ihtiya vardr. Bunlar da, hi olmazsa kavseyn/parantez aras izhlarla yaplmaldr.

TRAZ:
Sadece sana ibdet eder sadece senden yardm isteriz yeti lden yardm istenilemeyeceini gsteriyor. armak dudr, du da ibdettir. yleyse, llerden bir eyler istemek onlara ibdet etmek demektir. Bu takdrde, sadece sana ibdet eder sadece senden yardm isteriz demenin ma'ns kalmaz. CEVEP: Bunlar birok ynden batl kyslardr. nk; Bir: Her arma (du-davet) her zaman ibdet deildir. Biraz nceki phelerinde bu ispt edildi. Aksi hlde bakasn aran herkesin mrik olmas lzm gelirdi. Bu ise btn aklllarca batldr. yleyse da'vlar da batldr. ki: Herhangi birinden bir eyi isterken, onu hakkatte Allah celle celluhdan, mecz olarak da O kimseden istemek lzmdr. Aksi hlde akde zedelenir. Bu, yalnz tevesslde deil her eyde byledir. : Bizi Srat- Mstakime sevk et yeti, bir Cmle-i Mstenefe124 olmakla gemi kelmdan hsl olabilecek ve akla gelebilecek bir sulin cevb ve aklamas olur. Sanki, hangi hussta sadece Allahdan yardm istiyorsun suline bir cevp veriliyor ve bizi Srt- Mstakme hidyet et, bu noktada yardm sadece senden bekliyorum deniliyor. Bu yzden denilebilir ki, bu yetten anlalan, yalnz ondan yardm istemenin yeri hidyet ve ibdettir.125 Bunun byle olduunun karnelerinden biri de bakalarndan yardm istenilebileceine, bakalarna yardm yaplacana ve yardm isteme ve yardm yapmann meriyet erevesinde yapldna dir olan nasslardr. Nitekim Tevessl ve stise delilleri de ele alnmt. Drt: stelik Sadddn et-Teftzn, Telhse yazd Mutavvel isimli erhinde, yyke yetinde mefl olan iyykenin fiilden ne alnmasnn tahss bildirmeyeceini bnl-Esrden ve bnl-Hcibden nakletmektedir. Bunun bnl -Esre gre yetin sonunun/nnun dier yetlerin sonlarna/nnlara uymas, bnl-Hcibe gre de ihtimm gzetildii in olduunu yazmtr. Teftzn bu grlere katlmadn ve takdmin tahss bildirdiini mfessirlerin tefsrleri ve zevk delliyle isbt etmeye almaktadr.126 Lkin Mutavvele Hiye yazan AbdllHakm es-Siylkt Teftznye itirz ederek, ibdetteki tahssin u yetten deil de baka

123

Bunun iin srf meallerin okunmasnn Allah celle cellhnun murdn anlamak iin yeterli olmayacan, ancak tefsr bilgileri ile doru anlalabileceini, bu yzden meallerin yer yer byk zararlar vereceini sylyoruz. Ya siz?.. 124 Yeni balanlan, ncesi ile atf irtibt olmayan cmle. Beyan limlerine gre de nceki cmleden hsl olan mukadder bir sulin cevb makamnda olan cmle. bn Himn Munl-Lebbine baklabilir. (2: 42) 125 Allame muhaddis, mfessir ve fakih kad Muhammed Senullh el-Mazhar, Tefsrul- Mazhar, 1:9 (O burada yle diyor: Beynn lil-manetil-matlbeti), Kevser, Maklt: 396 126 Taftzn, Mutavvel:300 (Bosnev el-Hcc Muharrem efendi matbaas)

delllerden anlaldn ifde etmektedir.127 u halde tefsrcilerin ibdeti sadece sana yaparz manas mutlak olup baka kat delllerden hareketle verilmitir. Sadece senden yardm isteriz manas ise mutlak deil hakkat bakmndandr. Bunun inkr edilemez delllerinden biri de yaratlanlardan dahi yardm istenilebileceine ve onlarn da bakalarna yardm yapabileceine dir gelen nasslardr. Be: Kald ki, hidyette bile sebep olma yoluyla meczen bakalarndan yardm istenebilir. nk, bir yanda bhe yok ki sen (ey Reslm!) sevdiini hidyet edemeyeceksin128 buyrulurken te yanda da Hi bhe yok ki sen (ey Reslm!) elbette srt- mstakme hidyet edersin129 buyrulmaktadr. Yaplmas ciz hatt vcib olan yapandan istemek nasl irk olabilir? Alt: Hsl bu Sadece senden yardm isteriz yetindeki yardm isteme hakkat ma'nsnda olup, tevessldeki yardm isteme ise sebep olma alkas ile mecz bir yardm istemekdir. Dolays ile aralarnda eliki yoktur.

TRAZ:
stiase/meded ve yardm isteme bir tr dudr. Hadste ise /du ibdetin ta kendisidir buyruluyor. Bir Neb sallallhu aleyhi ve sellem veya bir vel ile istiase eden, o istiase ile ona sadece ibdet etmektedir. nk, mdem ki ibdet sadece Allah celle cellhya olur ve ondan bakasna ibdet etmek irk olur, Allah celle cellhdan bakas ile istiase eden de mrik olur.

CEVAP:
Du bdetin T Kendisidir. Hadsini Tahlli Bir: Hadsteki

;=/ (hve)zamiri,

zamir-i fasldr ki bu, yalnzca msnedi msnedn

ileyh zerine kasretmeyi ifde eder. Yani, ibdettir msnedi (isnd edilen, dayandrlan hkm) du msnedn ileyhine (kendisine hkm isnd edilen, dayandrlana) kasredilir/onunla snrlandrlr. ki: Haberin marife getirilmesi de ayn hkm ifde eder. El-Miftah shibi Sekkk byle sylemitir. limlerin ounluu da bu grtedir. Yani bu takdrde ma'n, ibdet dudan ibrettir, baka bir ey deildir, demek olur. Mesel:

/= Allahu Hver-Rezzku szmz, Rezzk olan Allah celle cel lhdur, bakas deildir, demek olur. Buna gre; /=ed-duu hvel-ibdet hadsi ibdetin dudan ibret olduunu gsteriyor (yani
dunn bir trdr.) Bylece hadsten kastedilen bdet dudan baka bir ey olmad demek olur ki, bundan, ibdetin du ile snrl olduu anlalr; ama her dunn ibdet olduu anlalmaz. Daha a, her ibdet dudan baka birey deildir, ama, her du da ibdet demek deildir.

127 128 129

Siylkt, alel-Mutavvel:349-350 Kasas:56 r:52

: efaati du demektir diyenler iin hadste (Mminleri irkle sulamak iin) hibir dell yoktur. Zr efaatin nin bireit du/arma olmas takdrinde ibdet olmas gerekmez. Nitekim ak olan da budur. nk du/arma bazen ibdet olmayabilir. Drt: Nitekim mm Syt Muterekl-Akrnnda130, dunn, ibdet131, yardm istemek, 132 sul (istemek)133, sz134, nid (seslenme)135 ve isimlendirmek, ismiyle arma136 ma'nlarna geldiini yetlerle zh ediyor: 1) (bdet) Allahn dnda sana fayda ve zarar vermeyecek eylere du/ibdet etme.
137

2) (stine/yardm stemek);/=ud 138 hitlerinizi (yardma) arn.

Allah Tel herhlde, hidlerinize ibdet edin, demiyordur. Allah akl versin.

/=Estecib lek/Ka bl edeyim ifdesinden anlalan tekbul karnesiyle anlalyor ki, ud'n
lafz benden isteyin demektir. ederizdir 140 5) (Nid/seslenme) ;/=yedkm/(Allahn) size seslenecei gnde. 141

3) (Sul/istek) ;/=Udn)Benden isteyin, size icbet edeyim.

139

4) (Kavl/sz) ;/= Davhum/ Oradaki dular/szleri, Allahm! Seni tesbh

Her hlde, h Allahn size ibdet edecei gnde demiyordur. Allah ilim ve idrk versin 6) (Tesmiye/isimlendirme /ismiyle armak);/=De'r-Resli/Ara nzda Resle, duy/hitbda bulunmay/Onu ismiyle armay, bibirinize yaptnz hitb gibi yapmayn. 142 Her hlde, h Allah, Resle yaptnz ibdeti, kiminizin kiminize olan ibdeti gibi yapmayn dememitir. Ebl-Bek da Klliyytnda 143 benzer eyleri sylyor: Rb El-sfehni, elMfredatnda 144 dunn, nid(arma), isimlendirme, isteme, bir eye ynelmeye tevik, rfat, tenvh ve talep ma'nlarna geldiini sylyor. Keaf shibi Zemahernin kanaatine gre, haberin ma'rife olmas Msnedin (burada ibdetin) Msnedn ileyh'e (burada da duya) kasrn ifde ettii gibi bazen de Msnedn ileyhin Msned'e kasrn ifde eder. Buna gre, Eer bu hadste Msnedn ileyhi (ibdeti) Msned'e (duya) kasr edersek (onunla snrl tutarsak), bunlarn istiase ibdettir zrva hkmlerine bu hadsi dell
130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144

Syt, Muterekl-Akrn, 2/175 Ynus: 106 Bakara: 23 fir: 60 Ynus: 10 sr: 52 Nr: 63 Ynus:106 Bakara: 23 fir: 60 Ynus: 10 sr: 52 Nr: 63 Ebl-Bek, Klliyt: 447 Rb El-sfehni, el-Mfredt: 169-170

gsterebilmeleri iin ;/=ed-duu lafzndaki ;/=elif lmn cins dular iine alacak du) ma'nsnda olmas lzm gelir.

145

veya istirak (btn

Hlbuki buradaki;/=elif lm cins veya istirak ma'nsnda deildir. Bunun byle olduunun brhnlarnn birincisi de immlarn getirdii yukardaki yetlerdir. Ayrca, bir akl burhan daha vardr ki, o da udur: yet buradaki ;/=elif lmn cins veya istirak ma'ns ifde ettiini sylersek, yani her bir du ibdettir dersek, Ey Falanc bana unu ver sz de bir du/arma ihtiva ettiinden ibdet, dolaysyla da irk olacakt. Eer, Ey falanca! Bana unu ver. szndeki armay (duy) ibdetin dnda brakyorlarsa, bu

= elif lm'in cins veya istirak ma'nsnda olmadn sylyorlar ki, bu

takdirde, hadste onlar iin bir dell kalmyor. u hlde hadsteki ;/=elif lm ahd/bilinirlik, belirlilik ma'ns iindir. Yani bilinen belli bir du/arma, ibdettir. Bylece, hadste anlatlan du, bilinen belli bir du olmu oluyor ki, o da, Allah celle celluhya yaplan dudr. Yani, Allah Celle Celluhya (veya ilhlk pyesi verilenlere) yaplan du ibdetlerin en byklerindendir demek olur. Bu Hacc, Arafat(ta vakfe yapmak)dr hadsi gibidir. Yani, vakfe hacda en byk rkndr demeye benzer. Hadste geen (ve ibdet olduu sylenen) dunn, her du deil de Allah celle celluhya yaplan du olduunu birok luat yazar da tahkik etmilerdir. bn Rd ve el-Karf erhut-Tenkhte akca yle sylemilerdir: Sul, talebin ksmlarndandr. Bu, aadakinin yukardakinden istemesidir. Bu sul (istek), Allah Celle Celluhdan olunca, du diye isimlendirilir. Allah celle cellhdan bakasndan olan isteklere du denmez. (Ama Allah Celle Celluhdan bakasna yaplan baz ibdetlere, dudr denilebilir.) 146 z Eletiri:

Gnmzde iyi veya kt niyetli bir ok eyh, mrit var. Bunlarn ou Allah (Celle Celalh) insanlara faydal olmalar iin grevlendirdii ilim verdii bir zat deiler. Toplum tarafndanda kerametlerine ahit olunmam buna ramen mritleri hsn zanda bulunup yeti ya mridim diyenler var. ok arya gidenler var. Herne kadar mritler mritleri iin Allah (Celle Celalh) insanlara faydal olmalar iin grevlendirdii ilim verdii bir zat olduunu dnp hsnzan edip Allahn bir sfatn vermeyip Allaha denk eit grmesede bu sakncaldr. Yukarda anlattmzdan farkldr. Uzaktan insanlara yardm etme gibi kerametlerine bir ok insan tarafndan ahit olunmam mritlerin, mritleri yeti ya mridim lafzyla istiase yerine Yeti ya Rahman Yeti ya Rabbim Yada Allah m falan dostun hatrna yeti imdadma demek daha uygun olur. Ayrca korunma dualarn okumak gerekir. Ama Uzaktan insanlara yardm etme gibi kerametlerine bir ok insan tarafndan ahit olunmu ise o zaman byle bir mritten, eyhin mritleri yeti ya mridim lafzyla istiase yapabilirler.

145 146

Buna gre, du cinsinden ne varsa, btn nevi ve fertleriyle Allah celle cellhdan bakasndan yaplan isteklere mcerred (balbana srf) du denmezse bu talebe (istee) ibdet hi denmez.

Yukarda ve aada gsterilen delil ve aklamakardan anlalaca zere istise irk deyildir. Dileyen yukarda anlattmz ekilde artlara uygun olarak istiase yapabilir. Fakat gnmz artlarnda Yeti ya Rahman Yeti ya Rabbim Yada Allah m falan dostun hatrna yeti imdadma demek Mslmanlarn arasndaki bir ihtilafn giderilip orta bir grn olumas asndan daha uygun olur.

BR VEL KERAMET LE GAYB BLGLER BLEBLR M ?

Bu mevzu; GAYBmeselesinden mteferri bir konudur ve doruluu ya da yanll, ancak, kitap, snnet, sahabe ameli ve ehli snnet ulemasnn mezkr kaynaklardan karmlaryla tespit edilebilir. Gayb kelimesi, Fail ifade eden ve ismin yerine konulmu Mastar bir kelimedir. (Begavi) Manas: nsana gizli olan her ey gayb tr.(Ebu shak ez- Zeccac) Her ne kadar bilgisi kalpte hsl olsa da, gze gizli olan her ey gaybtr. (bnulArabi; Mesaful Ulema s.244) Netice olarak; be duyu, duygu ve hislerle alglanamayan her ey gaybtr. limler gayb, Mutlak ve Mukayyed (izafi) olmak zere iki ksmda incelerler. Mutlak gayb: Eyann btn ihatasyla, gelmi, gemi ve gelecei, olmu ve olaca ile tm cziyyatnn hakiki manalaryla, ilmi, sadece Allahn yannda olan, yani ancak Allaha mahsus olan gaybtr. Bu gayb Allahtan bakas bilmez. Bu tr gayba (Allah bildirmeksizin) muttali olmay iddia etmek (cmaen) kfrdr. O yle Allah tr ki, ondan baka ilah yoktur. Grlmeyeni ve grleni bilir. (Har, 22) () deki; gayb ancak Allahndr (Yunus, 20) Gklerin ve yerin gayb yalnz Allaha aittir. (Hud, 123) Ne yerde, ne de gkte, zerre arlnca hibir ey rabbinden gizli (uzak) deildir. Bundan daha k ve daha by yoktur ki apak kitapta (Levh-i mahfuzda) bulunmasn (Yunus, 61) Gaybn anahtarlar Allahn katndadr, onlar Ondan bakas bilemez (Enam, 59), () ben gayb da bilemem(Hud-31) Ancak Allah, gaybndan baz bilgileri, setii elilerine (melek ve peygamberlere) bazen vasta (vahy) ile bazen de vastasz olarak bildirir. Bu bildirme ile peygamberlerin gabya muttali olmalar onlar iin mucizedir ve yakini ifade eder. Onun bildirdiklerinin dnda, onun ilmin den hibir eyi bilemezler (Bakara, 255), Allah gayb size bildirecek deildir, fakat Allah elilerinden dilediini seer (Ali mran,179), Gayb O bilir, gaybna da kimseyi muttali klmaz. Ancak bildirmeyi diledii resul bunun dndadr (Cin-26,27), () evinizde yediklerinizi ve biriktirdiklerinizi size haber veririm (Ali mran, 49) Bylece yerlerin ve gklerin melekutunu brahime gsterdik (Enam, 75) Huzeyfe (r.a) yle dedi: () Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kyamete kadar gelecek her eyi bize haber verdi (Buhari, Kader Hadis No:6604; Mslim, Fiten Hadis No:2891; Ebu
Davud, Fiten Hadis No:4235)

Mukayyed (izafi) gayb ise, Allahn insanlarn bir ksmna bildirip, dier ksmndan gizledii gaybtr. Deney, gzlem ve bilimsel hesaplarla ulalan bilgiler ile bir blgede vuku bulan hadiseden dier blge insanlarnn haberdar olmamas gibiDeney, gzlem ve bilimsel hesaplama olmakszn, ilham, keif ve rya yoluyla gaybtan baz bilgiler edinmeye gelince, bu konuda Ehlisnnet ile Mutezilenin hilafyla karlayoruz. Ehlisnnet;(Allahn muttali klmasyla, velinin gabya muttali olmas, bir paras olan) kerametin hak olduunu savunurken, Mutezile

cihetinden inkr seslerinin ykseldiini gryoruz. Mutezileye gre, eer evliyadan olaanst halin zuhuru caiz olursa, bunlar mucizeyle karr. Bu durumda veli ile peygamber birbirinden ayrt edilemez. Ehlisnnet, bu itiraza velinin kerameti peygamberin mucizesidir diyerek cevap verir. (erhulAkaid, Allame Taftezani s.98) Ayrca Ehlisnnet, kerametin ispat sadedinde balca u delilleri sunar: *Meryem validemize Cebrailn (a.s) gelmesi. (Meryem,19) *Yine Meryem validemize vakti olmayan meyveler ikram edilmesi. (Ali mran, 37) *Ashab- Kehfin 300 yl uyumas. (Kehf.25) *Musann (a.s) annesine ilham edilmesi (Kasas, 7) *Hzra (Aleyhisselam) ledn ilminin verilmesi. limlerin ou Hz. Hzrn Peygamber olmad grndedir. (Mealimut-Tenzil, Begavi s.785; El-Futuhatul-lahiye, El-Cemel c.4 s.439) *Sleymann (Aleyhisselam) veziri Asf tarafndan Belksn tahtnn Yemenden ama bir gz krpma sresinde getirilmesi. (Neml-40) Ehlisnnet ile Mutezile arasnda ki bu tartma, Cin suresi 27. ayeti kerimesinin tefsirinde biraz daha younlar. Cin suresi 27. ayetinde Allah (Celle Celalh) yle buyurur: lla men irtedaminrasulin(ancak raz olunmu resul mstesna). Mehur mutezile limlerinden Zemaheri yle der: Ayetin bu ifadesinde, kerametin bulunmadna delil vardr. nk kendilerine keramet nispet edilen kimseler, her ne kadar raz olunmu Evliyaullah iseler de resul deillerdir. Hlbuki Allah, gabya muttali klmay raz olunmular arasnda sadece peygamberlerine has klmtr. Bu ayette, ayn zamanda khinliin, sihirbazln, yldzlardan ahkm karmann aslsz olduu da sz konusudur. nk bu ilerle uraanlar, beenilip seilmekten uzak olup, Allahn gazabna en fazla urayan kimsedir (Zemaheri, Tefsir-i Cin-27 c.4 s.634,635). Her ne kadar, baz limler Vahidinin de Zemaheriye muvafk olduunu syleseler de bnl Hatip ve Razi, Vahidinin kerameti ve Allahn veli kullarna gelecekte olacak baz hadiseleri ilham yoluyla haber vermesini mmkn grdn, bununla birlikte Vahidinin ayetten tencim ve kehanete nefy delaleti istidlal ettiini naklederler. (Razi tefsiri c.10 s.635/ ElLbabbn-i Adil c.19 s.443)

Mesele Cin suresinin 27. ayetinde younlanca, Ehlisnnet limlerinin Mutezileye cevaplarn aratrmak kanlmaz oldu. mknlarmn kstl vaktimin dar olmas hasebiyle sadece 50 Ksur tefsire mracaat edebildim. Dnebildiim tefsirleri snf olarak aktarmak istiyorum. 1- (Cin-27 Tefsiri Sadedinde) Mteferri konulara girmeden, ayetle alakal (Allahn gayb peygamberine bildirmesi, nzul sebebi, cin ve eytanlarn kulak hrszl, vahye mdahale giriimlerine karn Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)n meleklerle korunmas ve bu meleklerin ayetteki Resul kelimesine taalluklar Rivayetleri zikreden tefsirler, bn-i Kesir, Taberi, bn-i Atiyye, Begavi vb. Bununla birlikte, mezkr mfessirlerin keramet ve gabya ittla konusundaki yaklamlarn yine kendi eserlerinden ilerde zikredeceiz 2- Keramet bahsine girmeksizin, ayetin tencim ve kehaneti iptal ettiini belirten tefsirler. Kurtubi, Tevilat, Taberani gibi Yine bu mfessirlerin, keramet ve gabya ittla ile alakal grlerini ilerde zikredeceiz. Bununla birlikte szn ettiimiz limler, keramet ve ittla ile alakal tek kelime etmemi olsalar dahi, bu haliyle de Feyzullah aabeye reddiye vardr. Zira hibir ehlisnnet limin irkle taalluku olan bir meselede susmas veya grmezden gelmesi, ilmi adaletine uygun deildir. Nitekim susmamlar, kehanet ve tencimle alakal grlerini ak-

lamlardr. Velilerin, ilham ve keifle gayba muttali olmalar bu limler nazarnda itikadi bir problem olsayd, elbette bunu zikrederlerdi. 3- Ayette keramet ve ittla iin nefiy delaletinin olmad, bilakis velilerin (kerametleriyle) gaybtan baz bilgilere muttali olmalarnn mmkn ve caiz olduunu belirten tefsirler. Bu balamda Alusi (r.a) RuhulMeani tefsirinde Evliyann kerametiyle gabya muttali olmas sz ehlisnnetin mezhebidir dedikten sonra, Allame Taftazani ve Kad Beydaviden alntlar yapar. (Ruhul Meani c.19 s.108,109) Kad Beydavi (r.a) ise tefsirinde yle der: Evliyann gabya muttali olmalar meleklerle telakki yoluyla olur. Tpk ahiret hallerinden Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vastasyla haberdar olduumuz gibi. (TefsirulBeydavi c.2 s.536) * Ehlisnnet mezhebinde (Mutezilenin hilafna) evliyann kerameti haktr. Allahn ilham yoluyla velilerini gabya muttali klarak gelecekten bilgiler vermesi caizdir. (Hazin Tefsiri cin-27
c.4 s.353)

* Ehlisnnetin gr velilerin kerametini ispattr. (Hatip E-erbini Tefsiri c.4 s.454) * Ayette velilerin kerametine nefiy delaleti yoktur. Fakat peygamberlerin gabya muttali olmalar velilerinkinden daha gldr. nk peygamberler noksanlktan masumdurlar. Peygamberin ismeti vacip, velininki ise caizdir. (Haiyetus-Savi, Cin27 c.4 s.275) * bn-i Adil El-Hanbel tefsiri El-LbabtaZemaherinin szn zikrettikten sonra, ehlisnnetin kerameti ispat ettiini beyan ederek bnl HatibinZemaheriye reddiyesini nakleder.(El-Lbab, Cin -27 c.19 s.443) * yahut yle deriz: Onlardan (velilerden) hsl olan ilim (yakin) deil, zandr. (bn-i
Arefe Tefsiri Cin- 27 c.4 s.310)

* Veli bir eyden haber verdii zaman, yakin ifade etmez. Ancak feraseti ve ryasna binaendir. Velinin kerameti Resulullahn (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mucizesidir (Nesefi
Tefsiri c.4 s.336)

* Ona (Allaha ) gre gayb yoktur. Fakat o kendi gaybn -yani btn varlklara gre mutlak gayb olan ve el-Btn isminin ortaya kt yer olan kendi ilmini- kimseye amaz. Ak ve kesin ekilde gstererek, kesin bir keifle gaybn kimseye amaz. Onun iin ne cin ne insan ne de baka bir varlk mutlak gayb yakinen bilemez. Byle olmas izafi gayba dair baz bilgiler elde edinilmesine aykr olmayaca gibi, ilham, keramet veya gizli baz sebeplerle mutlak gabya dair birtakm eyler sezinlenebilmesine de aykr deildir. Bununla birlikte bunlarn hi birisi zan ve kuruntudan arnm tam bir keif ortaya karma manasnda kesin bir ilim olmaz.
(Elmall Hamdi Cin-27)

* Ayette keifle alakal olarak velilerin kerametini nefiy delaleti yoktur. Keif mertebelerinden en yksek gayenin peygamberle has klnmas gayrileri iin dier (alt) mertebelerin hsl olmamasn gerektirmez. (Zaten) Kimse de peygamberlerin sarih vahiyle hsl olan keiflerinin kemaliyatndan dolay (velilerin peygamber) seviyesine ulaacaklarn sylemez. (Ruhul Beyan c.10 s.201/ Ebussuud c.9 s.47,48 / El Ftuhat Cin-27 c.8 s.140) * Velilerin ilhami ilimleri, nebilerin ilminin kuvvetine erimez. Ay nn gnein na nispeti gibi, burada aklamak istemediim ok srlar var(Garaibul Kuran, En-Nisaburi Cin-27c.6
s.375)

* FahrurraziZemaherinin szn naklettikten sonra yle devam eder: Vahidi yle der bu ayette yldzlarn hayata, lme ve benzeri hadiselere iaret ettiini iddia edenlerin aleyhine delil bulunduu gibi byle kimseler Kurandaki hkm de inkr etmi olurlar- Bil ki; Vahidi kerameti ve Allahn velilerine gelecekte olacaklar ilham yoluyla haber vermesini mmkn grmtr. Bana gre ayette bunlarn dedikleri eylerin hibirisine dair herhangi bir delil yoktur. Ayetteki gaybma kelimesi genellik ifade etmez. Dolaysyla onun ifade ettii tek bir eyle amel etmek kfidir. Biz de bunu kyamet vaktine hamlediyoruz. Bylece bu ayette kastedilen, Allahn ite bu gayb kimseye bildirmeyecei olmu olur. Dolaysyla ayette Allahn gayblarndan hibirisini hi kimseye bildirmeyeceine dair bir delalet kalmaz. (Tefsiri Kebir, Cin 27c.10 s.678)

Razi (r.a) kerametle birlikte khin ve yldz bilimcilerin de baz gaybi bilgilere ulaabildiklerini rneklerini de vererek kaydeder. Khinlerin, ou kere yanlmalar isabet ettiklerini boa karmaz diyerek, baz mfessirlere nispeten farkl bir duru sergiler. Tabi buradan Razinin khinlie cevaz verdii manas kmaz. Zira Razi, bu yolla bilgiye ulalabilmenin mmkn olduunu ve ayetin bunun aksine bir mana tamadn izaha alr. Bu; kehanetin meruluunu iddia eder manas tamaz. Zira mfessirlerden birou bu konuda Raziyi referans gstererek ondan nakil yaparlar. NOT: Detayl bilgiler iin bkz. Haiyet-ihab c.9 s.302, Hatip e-erbini c.4 s.454, Haiyetul Konev c.19 s.365, 366, 367, Haiyetu ibni temcid c.19 s.365, 366, 367, Ettefsirul Mazhari c.7 s.253, 254, 255, 256, 257 Tefsir-u Mevahiburrahman c.7 s.416, 417, Tefsir u Mehasinut tevil c.9 s.336, 337, 338, Tefsir Diyau Ettevil c.4 s.236 Ebu Hureyre'den(r.anh) Rasulullah(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu; Allah(Celle Celalh) buyurdu ki ''Kim benim bir dostuma dmanlk ederse muhakkak ben ona sava aarm. Kulum zerine farz kldm eylerden daha iyi bir yolla bana yaklaamaz. Kulum nafilelerle bana yaklamaya devam eder. Ta ki onu severim. Onu sevdiim zaman da iittii kula, grd gz, tuttuu eli, yrd aya olurum. Benden bir ey istese veririm''(Buhari,
Rikak, Hadis No:6502)

*-Ebu'lFadl bin Ata(r.a) dedi ki''Onda(hadiste) Allah'n bildirmesiyle velinin gabya muttali olabilmesinin caizliine delalet vardr. ''Raz olduu elisi mstesna''(cin27) ayetinin zahiri buna mani deildir. u szmzdeki doruluk gibi. Bugn kraln yanna vezirden bakas girmedi dediimizde bilinir ki(vezirle birlikte) baz hizmetilerde girmilerdir. (ve yine cin 27 ayetinin zahiri) Rasulullah'n tebaasndan bazlarnn da (Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellemle birlikte) bu ayetin zmnna girmelerine mani deildir. (Fethu'l Bari, El Askalani c.11s.421.El Fecru's Sat' Ala erhi'l
Buhari Ez Zerhuni c.14s.263)

Ebu Hureyre'den(r.anh) Rasulullah yle buyurdu; ''Muhakkak sizden nceki mmetler iinde kendilerine (haber) ilham olunanlar (muhaddesun) vard. Eer mmetim ierisinde bunlardan biri varsa o da mer dir. ''Zekeriyya ibnu Ebi Zaide, Sa'd' dan; o da Ebu Seleme'den; o da Ebu Hureyre'den(r.anh) olmak zere yle ziyade etti: Ebu Hureyre(r.anh) dedi ki: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu; ''Muhakkak israiloullarndan sizden nce gelip geen yle kimseler vard ki, onlar peygamber olmadklar halde kendilerine (haber) ilham (mukellemun) olunurdu. Eer mmetim ierisinde bunlardan biri varsa o da merdir'' (Buhari, Enbiya Hadis No:3469. Menakb Hadis No:3689)

Mminlerin annesi Hz. Aie'den; O da Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)den naklen rivayet etti. Rasulullah yle buyurdu: ''Sizden nce geen mmetlerde ilham olunanlar (muhaddesun) bulunurdu. phesiz mer b. Hattab onlardandr. ''(Mslim, Menakb Hadis No:2398.
Tirmizi, Menakb, Hadis No:3702)

*Muhaddesun: Yani (mlhemun); Allahtan ilham alanlardr. Mlhem o kimsedir ki, melei aladan mkaefe ve ilham vechi zere nefsine bir ey (bilgi) ilka edilendir, ya da yle kimsedir ki kendinden olmakszn dorular diline gelir veya peygamber olmakszn meleklerin konutuu kimsedir. Bu; Allah'n Salih kullarndan dilediine ikram ettii, velilerin mertebeleri arasnda yce bir mertebe olan keramettir. (Feyzu'l Kadir, Mnavi c.4s.664) *Buhari(r.a) dedi ki; ''Muhaddesun; peygamber olmakszn dorularn dillerine geldii kimselerdir ''Zerkei'de (r.a) byle dedi (Et Tengih c.2s. 524. El Fecru's Sat', c.8s. 263) *Ez Zerhuni dedi ki; Efendim Abdurrahman El Fasi yle dedi; Bu sz; sufilerdeki mehur ''bana sylendi, iimden nida olundum'' szdr. Bu, latif alemlerinde muhatab olmalardr. Bununla da Allah'tan olduu anlalan ve mahluk olan ruh alemlerinde muhatab olduklar szleri kastederler. Belki ilerinden gelen bir ses denilebilir. (Haiyet'l Fasi Ale'l Buhari, mlzime 14, s.2. El
Fecru's Sat'. c.8, s.276, 277)

*(Hadisin Arapa versiyonunda geen)'in kane'den kast ekk deil bilakis mer'in (r.a) ilham olunanlardan birisi olmasnn tahkikidir. Bu mmet te ilham olunanlar olmayacak olsayd mer'i de (r.a) saymazd.
(El Fecru's Sat', c.8 s.276)

*Kurtubi(r.a) dedi ki; '(Muhaddesun, mlhemun) Doru olan ilerin, kalplerine (gaybn bir nev'i olarak) sylenmesidir. Bylece kalplerine vaki olduu ekliyle ortaya kar. Bu da; Allah'n Salih kullarna ikram olan keramettir.(El Mfhim, c.6. s.259 bni Vehb'ten nakil ile..) *''Hadis te velilerin kerameti vardr. kesilmeyecektir.'' (Umdet'lKari, El Ayni,c.16s.75) Muhakkak ki keramet; kyamete kadar

*Mellif (Buhari) dedi ki; Peygamber olmakszn dorular dilleri zerine cereyan eder. Hattabi dedi ki; ''Kalbine bir ey gelir ve sanki (daha nce) yaam gibi tahmin eder ve doru kar. Aklna gelen ey hemen oluverir. Bu velilerin mertebeleri arasnda yksek bir menziledir. (Umdet'l Kari, El Ayni, c.16 s.275. rad's Sari, El Kastallani, c.7, s.426) *Muhaddesunun tevilinde ihtilaf edildi. Denildi ki: Mlhem (ilham olunan), (ulemann) ou byle syledi. (Bazlar) Dediler ki: Muhaddes doru sezinleyendir. Bu da; sanki hariten birisi ona sylyormu gibi, melei aladan kalbine bir ey ilka edilen olur. (Bu sz) Ebu Ahmed El Askeri kesin bir dille syledi. Denildi ki: Kast olmakszn dorular diline gelendir. Denildi ki: Peygamber olmakszn meleklerin kendisiyle konutuu kimsedir. Denildi ki: ''Eer mmetimden birisi varsa'' sz tekrar iin varid olmamtr. Rasulullah'n (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mmeti en faziletli mmettir. Bu sabit olunca, (dier mmetlerde ilham olunanlarn varl hadiste geti) bu mmette ilham olunanlarn bulunmas daha evladr. ''Eer mmetimden birisi varsa'' sz te'kit iin varid olmutur. Tpk adamn benim bir arkadam varsa oda filandr demesi gibi. O arkadan has klmas arkadalnn kemalindendir. Yoksa dier arkadalarn reddetmesi deildir. lham olunanlar zellikle Hz.mer'i (r.a) zikrederek ifade etmesinin sebebi, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hayatta iken ayetlerin Hz.mer'e (r.a) muvafk inmesinin

okluundandr. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) vefat ettikten sonra da Hz.mer (r.a) birok sezinlemesinde isabet etmitir. (Fethu'lBari, El Askalani, c.7, s.64. Umdet'l Kari, El Ayni, c.16.
s.275. rad's Sari, El Kastallani, c.8. s.179)

*'Mlhemun'un sezgilerinde isabet edenler diye tefsir edilmesi gzel deildir. nk ''eer mmetimden biri varsa'' sz azl ve nadirlii ifade eder. Halbuki bir ok alim hatta avamdan ok kimse sezgilerinde isabet ederler. Ben (El Ubbi) derim ki: Hakikatte mlhem melei aladan kalbine bilgi aktarlandr. Muhakkak kendisine konuulan ve kendisine ilham olunanlar gaybn bir nevi olarak ilerin doru olanlarnn kalplerine sylendii kimselerdir. Kalplerine ne sylenmise kar. O da, Allah'n kullarndan salih olanlarna ikram ettii keramettir.
(kmal ikmali'l Mlim, El Ubbi, c.9. s.199.200. Mkemmel kmali'l kmal, Es Sennusi, c.9. s199.200)

*(Muhaddes ve Mlhemler hakknda ki) bu tefsirler muhaddesin nebi olmad zerinde ittifak etmilerdir. lham edilen ey de vahy deildir. Hkm de hccet de deildir. Kadyaninin bu hadisi tevil ederek peygamberlik iddia etmesi batldr. Allah'a snrz. (Tekmilet Fethu'l
Mlhim, Takiyy El Osmani. c.11.s.71)

*El Kabisi ve bakalar dediler ki: ''Muhaddesun'' manas meleklerin onlarla konumasdr. Zira baka bir hadiste ''mukellemun'' (konuulanlar) olarak geliyor. Mslim, bn Vehb ten naklen tefsiri ilham olunanlardr dedi. Dierleri de dediler ki: Onlar sezgilerinde isabet eden topluluktur. Sanki onlara bir ey syleniyor da onlar da onu diyorlar. (kmal'l Mlim, Elkad Iyaz. c.7. s.395) *Bu hadis velilerin kerametine ispattr. (erhu'l Mslim, En Nevevi. c.15. s169. Es Sirac'l Vehhac,
El Gannuci. c.7. s.61)

Ebu Said El Hudri'den; Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yle buyurdu: ''Mminin ferasetinden saknnz. nk o, Allah'n (Celle Celalh) nuruyla bakar. Sonra u ayeti okudu'' Gerekten bunda, dnen keskin zekal kimseler iin ibretler vardr.'' (hicr.75) Ebu sa (Tirmizi) dedi ki:''Bu hadis gariptir. Biz bu ynyle bilmekteyiz. Baz ilim ehlinden ''Gerekten bunda, dnen keskin zekal kimseler iin ibretler vardr.''(hicr.75) ayetinin tefsirinde naklen rivayet edilmitir.(Tirmizi, Hicr Suresi Tefsiri, Hadis No, 3127) *Feraset iki trldr: Birincisi; hadisin zahirinin delalet ettii ki o da, sezgi, gr, nazar ve kerametin bir nev'i olarak Allah'n veli kullarnn kalbine vaki klddr. Bylece insanlarn hallerini bilirler Mnavi (r.a) dedi ki: ''Mminin ferasetinden saknn''Yani kalbini aydnlatan nurun ile kalplerde olana muttali olur. Bylece hakikatler ona tecelli eder. ''Muhakkak o Allah'n nuruyla bakar. ''Yani; Allah'n nuruyla aydnlanm olan kalp gzyle grr. Ferasetin asl(udur): nsann iki gznde ruhun bak ile akln bak birleir. Uzuv gzdr fakat bak ruhtan olur. Eyay idrak ise ikisinin arasndan olur. Akl ile ruh nefsin oyalamasndan kurtulduu vakit; ruh grr ve akl ruhun grdn idrak eder. nsanlarn ou, ehvetlerinin ruhlarn sarmasndan ve nefislerinin oyalamasndan dolay bundan (yaamaktan yahut anlamaktan) acizdirler. (Tuhfet'l Ahvezi, El Mubarekfuri,c.8.s.95) Enes'ten (r.anh) naklen Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: ''Allah'n yle kullar vardr ki, insanlar ferasetleriyle tanrlar. ''(Nevadir'ulUsul, Hakim Et Tirmizi, c.3. s.87. El
Cami's Sair, EsSuyuti, Hadis No.2349)

''nsanlar tanrlar'' Yani; insanlarn hallerini ve kalplerinden geeni bilirler. ''Ferasetle'' Yani; Allah'n hud denizine daldlar, Allah'ta (Celle Celalh) kalplerindeki rty kaldrarak

onlara ikramda bulundu. Bylece insanlarn iyzlerini onlara gsterdi de insanlarn kalplerinden geenlere muttali oldular. Nefisleri kendilerini oyalam ve kandrm kimselere gelince, onlar bu topluluk ehlinden deillerdir. Topraa her baslarn da bile sezgileri onlar yanltr. Ed Darani dedi ki: ''Kalp; etrafnda kapal kaplar bulunan merkezi kubbe gibidir. Kulun ameliyle kalpten hangi kap almsa, melekut alemine doru da bir kap alr. Bu kap melei alada, ehvetlerden kanp, vera ve mcahede ile alr. Bundan dolay Hz.mer ordularna hep yle yazd: inizdeki ibadet ehlinin szlerini tutunuz. Muhakkak onlara ilerin doru olanlar tecelli eder. Bazlar dediler ki: Allah'n eli alimlerin azlar zerindedir. Allah'n onlara ilham ettii dorudan bakasn konumazlar. Bu hadisi El Hakim Et Tirmizi Nevadir'de, ElBezzar Msned'te, ayn ekilde Taberani, Ebu Nuaym, bniCerir, bni Sindi Enes'ten (r.anh) rivayet ettiler. ElHeysemi ve Es Sehavi isnad hasendir dediler. Fakat El Mizan'da Ebi Hatimden; ravilerden Bir'in mnker hadis rivayet ettii nakledildi. Dorusunu Allah (Celle Celalh) bilir. Hz mer'in (r.a) Medinede, hutbe esnasnda minberden, randa sava halindeki slam ordusunun komutanna ''Ya Sariye daa'' diyerek nida etmesi, bu sebeple slam ordusunun hezimetten kurtulmas (El sabe, bni Hacer, c, 3 s,5. Ed Delail, El Beyhaki c, 6 s, 370. El Bidaye bni Kesir
c, 7 s, 131

Hz Ebu Bekr'in (r.a) lm deinde kz Hz Aie'ye miras vasiyetinde bulunurken hamile olan einin karnndaki ocuun kz olacan bildirmesi ( Muvatta mam Malik, no, 1443.) mam Sbki ( r.a. ) yle dedi '' Ben derim ki; Bu rivayette Hz Ebu Bekr ( r. a ) nn iki kerameti vardr. Birincisi bu hastalktan vefat edeceini haber vermesi, ikincisi ise hamile einin karnndaki ocuun kz olduunu haber vermesidir. (Tabakat E afiiyye Subki, c.2 s.322 ) bniTeymiyye (r.a.) dedi ki; Peygamberlerin dndaki kimseler iin olan kef ve ilim babndan olan mucizelere gelince; tpk Hz. mer (r.a) in Sariye kssasndaki sz ve Hz Ebu Bekr (r.a)in hamile einin karnndaki ocuun kz olduunu haber vermesi gibi
(FetavabniTeymiyye c.11 s.317)

''Bu nev' den olan rahmani rahmani kef; Hz Ebu Bekr (r.a)' n kz Hz Aie (r.anha)'ya hamile einin karnndaki ocuun kz olduunu syledii kefi ve Hz mer (r.a)'n '' Ya Sariye daa ' diyerek nida ettii kefi gibi ve Rahman'n velilerinin keiflerinden daha niceleri.''
(Medaric'us Salikin bni Kayyum c.3 s.171)

''Hz mer bin Hattab (r.a) 'n siresini anlatrken, gaibten haber verdii keiflerinden bir ounu zikrettik, tpk ''Sariye'' kssas gibi''
(El Bidaye bni Kesir c.6 s.201 )

Selefi gr zere olduunu idda edenlerin grlerinin kaynaklarndan biri olan bnl Kayyim el-Cevziyye Kitbur-Ruhu sayfa 44: Bunlar anlamaktaki maksadmz, llerin ruhlaryla dirilerin ruhlar nasl birbirleriyle mnasebet kurabiliyorlarsa, kiilerin ruhlarnn da ayn ekilde birbirleriyle alaka kurabileceklerini anlatmaktr. Selef ulemasndan nakledildiine gre ruhlar havada karlarlar bir birleriyle tanp aralarnda muzakere ederler. bnl Kayyim el-Cevziyye sayfa 44 de yle devam ediyor: Selefe gre Yce Allah sadk ryalar iin insana her eyin biaynihi ismini dininde ve dnyasndaki deimeleri, tabiatn ve hata, phe ihtimali olmakszn btn bilgileri retmesi, insann kalbine ilham etmesi iin bir

melei vekil tayin eder. nsana dnyasnda ve dininde bana gelecek hayr ve erri ieren Kuran la ilgili Allahn gayb bilgisini ihtiva eden bir nsha getirir. Adeti zere misaller, ekiller ortaya koyar. Bazen yapt ve yapaca iyi bir amelle mjdeler bazen da yapt veya yapmay dnd bir iten alkoyar. Sebepleri beliren bir ktlkten baka sebepler gstererek meneder. Bunca hikmet ve faydalar bir tarafa, Yce Allah ryay bir nimet, rahmet, hatrlama ve retme vesilesi yapmtr. Sz konusu yollardan biriyle ruhlar birbirine kavuabilmiler, birbirleriyle tanp mzakere edebilmilerdir. Nice insanlar vardr ki tevbesi, salah ve ahirete meyli, grd bir rya ile olmutur. Ve niceleri de sakl hazinelere ryalarnda ulaabilmitir. bnl Kayyim el-Cevziyye nin sz bitti. Kitbur-Ruhu sayfa 248 de Yznc delil bnl Kayyim el-Cevziyye yle diyor: Yeryznde yaayan btn insanlar, llerin ruhlarna kavuabileceine: onlara soru sorabileceine; llerin, kendilerinin bilmedii bireyi haber verebileceklerine ve onlar grebileceklerine dair bilginin doru olduundan birlemilerdir. Bununla ilgili misaller o kadar oktur ki, inkarla bitirilemez. bnl-Kayyim el-Cevziyye, hocas bn Teymiyyenin ok feraset sahibi olduunu anlatyor. bn Teymiyye Tatarlarn kesinlikle malup olacaklarn, Mslmanlarn muzaffer olacaklarn anlatyor. Ve bu konuda 70ten fazla yemin ediyor. Ona diyorlar ki: naallh de! O da cevap veriyor: Tahkik iin inaallh diyeyim, ama buna balamyorum yani kesin olacan biliyorum. bn Teymiyye sonra yle dedi: Beni zorladklarnda dedim ki ok konumayn! Allah Levh-i Mahfuzda onlarn bu toprakta malup olacaklarn yazd! Ve dedii gibi oluyor.147 bnl-Kayyim el-Cevziyye, hocas bn Teymiyyenin Levh-i Mahfuzda olan bir bilgiyi nceden haber verdiini sylyor. Selefi gr zere olduunu idda edenlerin, kendi limlerinin bu szlerine ne diyecekler merak ediyoruz. Hz Abdullah Bin Amr (r.a) nn olu Hz Cabir (r.a) a Uhud savanda Hz Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)nn ashabndan ilk kendisinin ehid olacan haber vermesi.
(Mstedrek Hakim c.4 Hadis No. 4965-4966) Hz Osman (r.a) 'n asilerin kendisini ehid edeceklerini eine haber vermesi. (El Bidaye bni Kesir c.10 s.301) ve buna benzer, sahabe i kiram efendilerimizden rivayet edilen ve tamamn zikretme

imkn bulamadmz kssalar. Buna ilaveten birka anekdot da alimlerimizin kssalarndan aktarmak istiyorum. Bu balamda bni Kayym (r.a) 'n Kitabu'r Ruh ve Medaricu's Salikin isimli kitaplar konuya ilgi duyanlar iin mracaas kanlmaz iki nefis eserdir. Ebu Said El Harraz (r.a) dedi ki; Mescid-i Harem'e girmitim. zerinde iki hrka bulunan bir fakir dilenerek girdi. Kendi kendime '' bunun gibiler insanlar zerine yktr dedim ''. Bana bakt ve dedi ki ''ve Allah 'n iinizde olan bildiini bilin! Artk ondan saknn.'' Bakara 235. Hemen iimden istifar ettim. Bana yle nida etti '' ve o, kullarn tevbelerini kabul edendir. '' ura 25 .(
Er Ruh bni Kayym s. 297 )

Ebu Abdullah ibniFadl (r.a) dedi ki ; ''Kendi kendime dedim ki ayet imkanm olsa muvaffk (ibni kudame) iin bir medrese bina eder ve ona hergn bin dirhem verirdim. Gnler sonra
147

bnl-Kayyim el-Cevziyye, Medrics-Slikn, II. s. 489.

geldiimde bana bakt ve glmsedi, dedi ki; '' Bir ahs niyet ettiinde ona niyet ettii eyin ecri yazlr. '' (Ez Zeyl ala Tabakatu'l Hanabile bni Recep El Hanbeli c.2 s.137. Tahkik ' l Mekal s.81) Rebi (r.a)den rivayet; dedi ki; ''Ben, Mzeni ve Bveyti mam afii (r.a)'nin yannda idik. Bize bakt. Mzeni'ye ''ayet bu, eytanla mnazara girse onu susturur.'' Bveyti'ye '' Sen zincirler iinde leceksin '' dedi. Mihne gnlerinde Bveyti'nin yanna girdim. Onu elleri ve ayaklar zincirlenmi grdm. ( Es Siyer, Zehebi c.10 s.40. Tahkik'l Mekal s.85 ) Ahmed bin Asm El Antaki (r.a) dediki, ''Sdk ehlinin yannda oturduunuz zaman sdk ile oturunuz. Muhakkak onlar kalp casuslardr. Ummadnz ekilde kalbinize girip karlar.'' Cneyd (r.a) birgn insanlara konuurken klk deitirmi olan hristiyan bir gen durdu ve dedi ki ''Ya eyh Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in u sznn manas nedir? ''Mminin ferasetinden saknn ''. Cneyd (r.a) ban eip sustu. Sonra ban kaldrp dedi ki ''Mslman ol. Muhakkak islama girme vaktin gelmitir.'' ve gen Mslman oldu. (Medaricu ' s Salikin bni Kayym c.2 s.363) Bu rivayet ve kssalar uzatmak mmkn. Hususen Tabakat ve Teracim kitaplar bu kssa ve rivayetlerle doludur. Daha tafsilatl bilgi isteyenler mezkur kaynaklara dnebilirler. Buraya kadar aktardmz nakillerden anlalan o ki; Allah (Celle Celalh)nn muttali klmasyla bir veli nisbi olan gaybtan baz bilgilere sahip olabilir Not: Gayb konusu Darul-Hikme ilim aratrma ve kltr dernein sitesinden alntdr.

HMMET
Himmet, kelime manasyla kalbi, iradeyi, duygu ve dnceyi bir noktaya toplayp tek hedefe ynelmek demektir. oka tartlan velilerin ve kmil mridlerin himmeti meselesine gelince; buna mridin tevecch, manevi tasarrufu, nazar, feyzi ve duas da denir. Himmet: ltufta bulunmak, yardm etmek, imdada yetimek ve el uzatmak manalarn ihtiva etmektedir. Ey filan bana himmet et! sznn manas: Allaha olan o murakaben ve huzurunla bana dua et. demektir Yani: Ya Rabbi! O kiinin amelinin hrmetiyle ve himmetiyle benim hacetimi yerine getir! demektir. eyhin Mrdine Himmeti Olur Mu, Olursa Bu Nedir ve Nasl Olur? Seyyid erf Crcn, himmeti yle tarf ediyor: (Himmet, kendisi veya bakasna bir ey hsl olmas iin, kalbin btn rhan gleriyle Hakk Tel tarafna ynelmesidir.) Yani, himmet, bir eit dudr. Zr muhtbn ilim ve akl seviyesini hesaba katmak zorundayz: Allah (Celle Celluh) muktedir klmadka kul bir ineyi bile yerinden kaldrabilecek gce sahip deildir. Allah muktedir kldktan sonra da gcn k by bahis mevzu olmaz. Gcn bir ksmn (mutlak manada) kulda grp bir ksmn grmemek, hakkatte gte kulu Allaha ortak yapmaktr. Esas irk ite buradadr. Mrdler baar kazandklarnda, Allah yardm etti, demeyip, eyhim himmet etti, diyorlar imi. Nereden bildiniz? Byle bir ey doru olmaz. Doru olan yledir: Bu baarm Allah (Celle Celluh) izni ve yardm neticesi olmutur. Slik, benim muvaffakiyetim veya mazhar olduum u nimet, u ilah ltuf, mridimin yksek irad ve gayretleri, benim iin yapt du ve niyazlar, berekti de sebep olmutur. Bu benden deildir. Sebepler diresinde buna birinci ve en erefli sebep eyhimdir gibi manalar ifde eden himmeti eyhi iin kullansa, byle bir hsnzanda bulunsa ne olur? stelik bu bir kran ifdesi deil midir? Mrid yukardaki itikadn uzun uzun ifade etmeden ksaca yle der: Mridimin himmeti sebebiyle bu iim oldu. Bunu derken unu bilir: Bu baarm Allah (Celle Celluh)n izni ve yardmnn neticesi olmutur. Bu inanca sahip olduu halde bunu uzunca sylemeyerek ksaca yle der: Mridimin himmeti sebebiyle bu iim oldu der. Merak etmeyin, istikmet zere olan her mrd, her lahza Allah zikreder, onu unutmaz, meslei zten budur. Gnde bebin onbin defa La ilahe illallah, Allah Allah, hasbunallah ve nimel vekil ve baka birok zikirlerle Allah anan bir mslmana niye hep mridimin himmet ile oldu diyorsun? Bide Allah de Allah yardm etti de bu i Allah n sayesinde oldu de. Gibi konuyu anlamadan yaplan uyarlar doru olmakla birlikte haksz bir itham. nk mridimin ameleri hrmetiyle ve bizim iin yapt dua lar neticesinde bu baarm bu nimet bu korunmam Allah (Celle Celluh) izni ve yardm neticesi olmutur. Grld gibi neticede yardm eden rzk veren bizi tehlikelerden koruyan Allah (Celle Celluh) dr. Bunu kastederek bu itikatle mridimin himmeti ile oldu derken, zaten Allah diyor. Allah yardm etti. Allah rzk verdi. Allah korudu diyor. Yani ayn eyi sylyor.

Hz Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) btn insanla, lemlere rahmet olarak gnderilmi evrensel bir Peygamberdir. Bu zellii ile insanlarn aclarn, skntlarn iinde hissederek duyar, zlmelerine katlanamaz. Yaarken de hep mmetinin kurtuluu iin mesaisini harcad ve onca ile, skntlara fedakrlklarla gs gerdi, insanlardan grd her trl eziyeti, sonsuz sabr ile karlad. Onlar iin dua etti. Sevgili Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Taif halkna bir mddet nasihat etti. Hi kimse iman etmedi. Alay ettiler, ikence yaptlar, ocuklara talattlar. Mbarek ayakkablar kanla doldu. Kalpleri ok krlmt, ok zgn idiler. Ey Rabbim! Sen benden raz isen, bama gelenler nemli deildir diye dua etti. Cebril aleyhisselam geldi, Rabbimizin selamn getirdi ve dedi ki: man etmeyen kavimlerin tamam helk oldular. Habibim isterse kendisi ile beraber iman edenler ksn! Ben dalara hkmeden meleklere emrederim, etraftaki iki da birletirir ve hepsini yok ederler. lemlere rahmet olarak gnderilen Sevgili Peygamberimiz buna raz olmad. Dedi ki: Hayr ya Rabbi! Bunlar bilmiyorlar, bilselerdi byle yapmazlard. Belki ileride bu inatlarndan vazgeer ve imanla ereflenirler. Olabilir ki, bunlarn zrriyetinden dinimize hizmet eden bir nesil meydana gelir... Taif halk Sevgili Peygamberimizin himmeti, duas neticesinde korundu helak olmadlar. Anne babamzda bizim zlmemizi istemez, bize kar ok dkn ve sevgi ile dolu olup hep bizim iin dua ederler. Birok baar nimet ve tehlikelerden korunmamz anne ve babamzn himmeti onlarn bize yapm olduklar dualarn vesilesi ile Allah (Celle Celluh) bizi koruyup bize nimet vermitir. te bir mrid de Resulullahn mmetine olan dknl kadar olmasa bile o da insanlar zellikle mritlerinin aclarn, skntlarn iinde hissederek duyar, zlmelerine katlanamaz. nk onlara ok dkn ve sevgi ile doludur. Yanllklarn dzeltmelerini, doru yola girmelerini ister. Belalardan korunmalar ve nimetlere kavumalar iin devaml dua eder. Bunu bilen bir mrid bu baarm bu nimet bu korunmam Mridimin himmeti bizim iin yapt dualar neticesinede Allah (Celle Celluh)n izni ve yardmnn neticesi ile olmutur. Demesini niye yadrgyor anlamyorsunuz. Farz edelim mridinin duas olmam olsun. En kt ihtimalle mrid hsn zannnda yanlm olur bu da tevhide zarar vermez. (Kim insanlara teekkr etmese, Allah (Celle Celluh)a kretmemi olur) [. Ahmed]. Sznden korkarak Nebev haber gerei, o zmreden olmaya alsa fen m olur? Hakk fail olan Allah Celle Celluhnun ve de onun Reslnn emir ve irdlar istikmetinde vstalara sarlmann ilh ve Nebev emir olmann yannda hikmet cb olduunu bilmeyen ve bilmek istemeyenlere Allah (Celle Celluh) basret ve izn versin.

Himmet Kaderle Snrldr

Reslm, de ki: Ben, Allahn dilediinden baka kendime herhangi bir fayda ve zarar verecek gce sahip deilim. 148 yet-i kermesi, her eyin Yce Allahn takdirinde olduunu belirtiyor. Byk arif bn At (k.s.) Hikem adl eserinde der ki: Himmetler ne kadar byk ve hzl olursa olsun kader snrlarn geemez. Kmil mrid, mridin isteine deil, Allahu Telnn onun hakkndaki takdirine bakar. Bir eit kader vardr ki onun gereklemesi Allah tarafndan kesin hkme balanmtr. Bu hkm verilen eyin gereklemesi kanlmazdr ve onu dua ve himmet deitiremez. Bir eit kader de vardr ki, onun gereklemesi baz sebeplere baldr. te dua, himmet ve sadaka bu ksmda fayda verir. Hal byle olunca, bazlarnn: Benim mridim gavstr, Allahu Tealdan her ne isterse olur; bir bakta kfiri mmin, fas muttaki eder; tek bana bir orduyu yener! demesi doru deildir. Bunlar Allahu Tealnn kudretinde olan eylerdir ve zaten Allah dostlar, hep ilahi murada uygun eyleri isterler. Bu konuda byk veli Mevlna Halid Badad (K.S.), kendisinden neslinin devam iin dua ve himmet isteyen Akka Valisi Abdullah Paaya u cevab gnderir: Biz kendimizi himmet ehli grmyoruz. Ancak, yle olsa bile istenilen eyin kaza-i muallak (meydana gelmesi sebeplere balanan bir kader) olduu anlalmadan himmet kullanlmaz. Kesin olan kaderi (kaza-i mbrem), deil veliler, peygamberlerin himmeti bile deitiremez. Onun sonucuna rza gsterip Allahu Tealya teslim olmak gerekir. unu belirtelim ki, velileri inkrdan saknmak vacip olduu gibi; onlar hakknda, iman bozacak kabullenilerden saknmak da vaciptir. Bu ar ve tehlikeli inanlar, daha ok velilere gzel zan ve ar muhabbet besleyen kimselerde oluyor. Unutmayn ki, eytan hile ve dzen sahibidir; insan helake gtrecek her yolu dener.149 Allah (Celle Celluh) mriklerin putlarn Allah (Celle Celluh)n dostu olarak grd m; putlarn gren gz, iten kula, yryen aya, olurum, benden bir eyler isterse onu kabul ederim, dedi mi? Putlardan bir sr kermetler grld m? Siz, kfirler hakknda inen yetleri ve hkmleri Mslmanlara yorumluyorsunuz. Mslmanlarn ls Kurn, snnet, sahabiler ve drt mezhep limleridir. Hibiri de bu delilleri getiren naslara dayanan Mslmanlar tekfir etmemitir. Doru olan davran mmetin birlii iin her iki tarafn da birbirlerinin grne sayg gsterip orta yolda birlemeleridir. Allahu Tel hazretleri:

(Melen) Biz hi Mslmanlar, (Allaha teslim olmu kullar) mcrimler (gnahkrlar) gibi tutar myz? Size ne oluyor, ne biim hkm veriyorsunuz? 150 buyuruyor. stiaseyi kabul edenler, Allaha yaplmas gereken ibadet ve tazimin tevessl edilen kiiye yaplmasn kabul etmiyorlar. O kiiden Allahtan korkar gibi korkmuyorlar, Allah sever gibi sevmiyorlar. Ondan istemiyorlar. Allahtan istiyorlar. Keramet sahibi evliyay yaratma, icat
148 149 150

el-Arf 7/188. Mektubat- Mevlna Halid, 7. Mektup. el-Kalem 68/35, 36.

etme ve bir ey zerine tesir etme gibi Allaha ait vasflarla vasflandrmyorlar. Tesirin Allahtan olduuna inanyorlar. stiase edilen kiinin Allahn haram dediini helal demesini, Allah (Celle Celluh)n helal dediinide haram demesini kabul etmiyorlar. stiase edilen kiiyi hibir ekilde Allaha ortak komuyorlar. Hibir taut dzenini ve tautu kabul etmiyorlar. En cahillerimize bile sorsanz, hepsi yukardaki sylediklerimizi sylerler. stiaseyi kabul etmeyenler eriat zhire gre hkmeder, diyorlar ki yledir. yleyse yorum ve zn yapmadan istiaseyi kabul edenlerin bu grlerini ve niyetlerinin byle olduunu, kabul etmeleri gerekir. Hayr! Niyet nemli derlerse...

: : .
Eb Hreyre radyallahu anh Reslullah sallallahu aleyhi ve sellemin yle buyurduunu rivyet etmitir: phesiz ki Allahu Tel, sizin sretlerinize ve mallarnza bakmaz; lkin kalplerinize ve amellerinize bakar. 151 stiaseyi kabul edenler, niyetlerinin de anlattklar gibi olduunu sylyorlar. Zt ile tevessl kabul edenler, yaptklar amellerde muhakkak bir yet ya da hadise dayanrlar.

151

Mslim Birr 10, (no: 34, 4/1987).