1

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

ข้อสอบมีทงั้ หมด 6 ข้อ เลือกทำา 5 ข้อ ๆ ละ 20 คะแนน

ข้อ 1. คำำนวณค่ำของ hoop stress (membrane stress) ในผนังของ vessel ที่มีรูปร่ำงต่ำง ๆ ดังในข้อข้ำงล่ำง
ถ้ำ vessel shell มีควำมหนำ 5 mm. และมีควำมดันภำยในเท่ำกับ 12 bar (20 คะแนน)
1.1 Cylinder ที่มีขนำดยำวมำก มี inside diameter เท่ำกับ 2 เมตร
1.2 Sphere, มี inside diameter เท่ำกับ 2 เมตร
1.3 Head แบบ Ellipsoidal มี major axis 2 เมตร และ minor axis 1.6 เมตร

ตอบ Shell thickness 5 mm., p = 12 bar

1.1 σ = PD = 12 x 2 x 1000
2t 2x5
= 2,400 bar = 34,800 psi

1.2 σ = PD = 1200 bar

4t

1.3 t = PDK : k = 1.37

2SE - 0.2P

5 = 12 x 2 x 1.37
1000 2S - (0.2 x 12)

(5 x 10-3 x 2S) - (5 x 10-3 x 0.2 x 12) = 32.88

5 x 10-3 x 25 = 32.88 + 0.012
S = 32.892 x 103
2x5
= 3,289.2 bar
= 47,693 psi

ข้อ 2. Horizontal, Cylindrical vessel ลูกหนึ่ง มี Head แบบ Hemispherical ทั้งสองปลำยใช้เก็บ clorine ที่มี
ควำมดัน 10 barg. ที่ 40OC Vessel ลูกนี้มีขนำด Internal diameter เท่ำกับ 4 เมตร และยำว 20 เมตร
ถ้ำใช้ค่ำ design pressure เท่ำกับ 12 barg. และใช้เหล็ก ASTM A516 Gr.60 จงคำำนวณควำมหนำของ
vessel และ head. (20 คะแนน)
 2

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

ตอบ S = 15,000 psi = 1,034.48 bar

t = PR
SE – 0.6P
= 12 x 2.0 x 1000 = 23.36 mm.
1034.48 - (0.6 x 12)
Hemispherical Head
t = PL
2SE - 0.2P
= 12 x 2.0 1000 = 11.6 mm.
(2 x 1034.48) - (0.2 x 12)

ข้อ 3. ให้กำกบำทหัวข้อคำำตอบที่ถูกต้องที่สุด (20 คะแนน)

3.1 หม้อไอนำ้ำขนำดกำำลังผลิตไอ 2 ตัน/ชั่วโมงถ้ำคิดเทียบเป็นแรงม้ำหม้อนำ้ำจะได้ประมำณกี่แรงม้ำ
ก. 200 แรงม้ำ ข. 127 แรงม้ำ
ค. 1,270 แรงม้ำ ง. 20 แรงม้ำ

3.2 หม้อไอนำ้ำขนำด 15 แรงม้ำถ้ำใช้ฮีตเตอร์ไฟฟ้ำเป็นตัวให้ควำมร้อน จะต้องใช้ฮีตเตอร์ขนำดอย่ำงน้อยกี่

กิโลวัตต์
ก. 75 Lw ข. 100 kw
ค. 150 kw ง. 750 kw

3.3 ในหม้อนำ้ำแบบท่อนำ้ำ (water tube boiler) ส่วนที่เป็นท่อ downcomer มีไว้เพื่ออะไร

ก. ยึด steam drum เข้ำกับ water drum ข. ให้นำ้ำรับควำมร้อนจำกก๊ำซร้อน
ค. ให้ไอนำ้ำไหลเข้ำสู่ steam drum ง. ให้นำ้ำที่ steam drum ไหลเข้ำสู่ water drum

3.4 เรำจะสังเกตได้อย่ำงไรว่ำส่วนไหนของท่อนำ้ำจัดเป็นท่อ downcomer

ก. ดูแนวท่อว่ำชี้ขึ้นหรือลง ข. ท่อที่อยู่ติดกับท่อ superheated
ค. ท่อส่วนที่ไม่ได้รับควำมร้อน ง. ท่อบริเวณห้องเผำไหม้

3.5 หม้อนำ้ำผลิตไอนำ้ำอิ่มตัวควำมดัน 50 bar อุณหภูมิ 265 องศำเซลเซียส ถ้ำไอนำ้ำผ่ำนชุดทำำไอดงจนมี

อุณหภูมิ 310 องศำเซลเซียส ควำมดันไอนำ้ำจะเป็นเท่ำไร
ก. 50 bar ข. 55 bar
ค. 60 bar ง. 62.5 bar
 3

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

3.6 ถ้ำนำำไอดงมำใช้กับลูกกลิ้งเครื่องทำำกระดำษจะทำำให้
ก. กระดำษแห้งเพิ่มควำมเร็วกำรผลิตได้ ข. ควำมเร็วกำรผลิตลดลง
ค. ลูกกลิ้งร้อนเกินไป ง. กระดำษมีอุณหภูมิไม่เท่ำกัน

3.7 หม้อนำ้ำใช้นำ้ำมันเตำเป็นเชื้อเพลิงถ้ำมีกำรติดตั้ง Economizer จะต้องมีกำรควบคุมอุณหภูมิของไอเสีย

ตรงขำออกจำก Economizer ไม่ให้ตำ่ำกว่ำกี่องศำ
ก. 200 องศำเซลเซียส ข. 250 องศำเซลเซียส
ค. 160 องศำเซลเซียส ง. 100 องศำเซลเซียส

3.8 นำ้ำป้อนหม้อนำ้ำตรวจวิเครำะห์สำรละลำยทั้งหมดได้ 250 mg/1 ถ้ำต้องกำรควบคุมให้ปริมำณ

สำรละลำยทั้งหมดในหม้อนำ้ำไม่เกิน 3500 mg/1 จะต้องปล่อยนำ้ำในหม้อนำ้ำออกทิ้งไปประมำณกี่
เปอร์เซ็นต์ สมมติว่ำไม่มีกำรนำำคอนเดนเสทกลับมำใช้
ก. 7.6% ข. 7.1%
ค. 8.3% ง. 14.2%

3.9 จำกข้อ 3.8 ถ้ำหม้อไอนำ้ำขนำด 10 ตัน/ชัว่ โมงและมีกำรนำำคอนเดนเสทกลับมำใช้ประมำณ 50% จะ

ต้องปล่อยนำ้ำทิ้งประมำณกี่ลิตร/นำที
ก. 12.6 ลิตร/นำที ข. 6.3 ลิตร/นำที
ค. 11.8 ลิตร/นำที ง. 6.9 ลิตร/นำที

3.10 ถ้ำโรงงำนต้องกำรใช้ไอนำ้ำควำมดัน 50 bar อุณหภูมิ 320 องศำเซลเซียส อัตรำกำรใช้ไอนำ้ำ 10 ตัน/

ชัว่ โมง ควรเลือกใช้หม้อนำ้ำประเภทใด
ก. หม้อไอนำ้ำแบบท่อนำ้ำ ข. หม้อนำ้ำแบบท่อไฟชนิดไฟ 4 กลับหลังเปียก
ค. หม้อไอนำ้ำแบบลูกผสมควำมดันสูง ง. หม้อไอนำ้ำแบบท่อไฟควำมดันสูง

ตอบ 1.1 ข. 127 แรงม้ำ

1.2 ค. 150 kw
1.3 ง. ให้นำ้ำที่ steam drum ไหลเข้ำสู่ water
1.4 ค. ท่อส่วนที่ไม่ได้รับควำมร้อน
1.5 ก. 50 bar
1.6 ข. ควำมเร็วกำรผลิตลดลง
1.7 ค.160 องศำเซลเซียส
 4

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

1.8 ก. 7.6%
1.9 ข. 6.3 ลิตร/นำที
1.10 ก. หม้อไอนำ้ำแบบท่อนำ้ำ

ข้อ 4. ให้เขียนขั้นตอนกำรทำำงำนในกำรตรควจสภำพหม้อไอนำ้ำประจำำปีเพื่อออกใบรับรองควำม
ปลอดภัยในกำรใช้หม้อนำ้ำ

ตอบ 1. ทำำควำมสะอำดด้ำนสัมผัสนำ้ำและด้ำนสัมผัสไฟ ด้ำนนำ้ำถ้ำมีตะกรันหนำเกินกว่ำ 1 มิลลิเมตร

จะต้องล้ำงออกก่อน
2. ถอดลิ้นนิรภัยออกไปทำำกำรทดสอบกำรรั่ว และควำมดันที่ตั้งให้เปิด
3. ปิดช่องเปิดที่เกิดจำกกำรถอดอุปกรณ์ ปิดวำวล์ที่ต่อเข้ำตัวหม้อนำ้ำทุกตัวยกเว้นวำวล์นำ้ำเข้ำ
หม้อนำ้ำและวำวล์ระบำยอำกำศ
4. เติมนำ้ำเข้ำหม้อนำ้ำจนเต็มล้นออกทำงวำวล์ระบำยอำกำศ ปิดวำวล์ระบำยอำกำศ
5. เพิ่มควำมดันช้ำๆ จนควำมดันได้1.5 เท่ำของควำมดันใช้งำนสูงสุด ถ้ำใช้งำนที่ควำมดันตำ่ำกว่ำ
ควำมดันใช้งำนสูงสุด ก็ให้อัดนำ้ำด้วยควำมดัน 1.5 เท่ำของควำมดันที่ตั้งให้ลิ้นนิรภัยเปิด
6.ปิดปั๊มอัดนำ้ำ ปิดวำวล์ ตรวจหำรอยรั่วแล้วทำำกำรแก้ไข ถ้ำไม่รั่วควำมดันจะไม่ตกและถ้ำคง
ควำมดันไว้ได้เกินครึ่งชั่วโมงก็ผ่ำน
7. ตรวจสอบระบบควบคุมกำรทำำงำน ระบบควบคุมควำมปลอดภัย และระบบเตือนภัยทั้งด้ำน
ระดับนำ้ำ ด้ำนควำมดันไอนำ้ำตลอดทั้งด้ำนกำรเผำไหม้เชื้อเพลิง ว่ำอยู่ในสภำพเรียบร้อยสำมำรถทำำงำนได้
ปกติหรือไม่
8.ตรวจดูสภำพพื้นผิวของส่วนรับแรงดัน ดูสนิม กำรกัดกร่อน ผุกร่อนทั้งภำยนอกและภำยใน วัด
ควำมหนำเหล็กเทียบกับควำมหนำดั้งเดิม โดยเฉพำะบริเวณที่เนื้อเหล็กมีกำรกัดกร่อนลึก
9. ทุกๆ 10-15 ปีควรถอดฉนวนหุ้มส่วนรับควำมดันออกตรวจสภำพพื้นผิวภำยนอกทั้งหมดและ
วัดควำมหนำอย่ำงละเอียด

ข้อ 5. จงตอบคำำถำมต่อไปนี้ (ข้อละ 2 คะแนน) (คะแนนเต็ม 20 คะแนน)

5.1 ตำม Code for pressure piping กำำหนดให้ท่อมำตรฐำน ASTM A53 และ A106 ทนควำมดันในระบบ
สูงสุดเท่ำใด
5.2 จงอธิบำยควำมแตกต่ำงของคุณสมบัติท่อ ASTM A106 GRADE A และ GRADE B
 5

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

5.3 กรณีต้องเลือกใช้ท่อเหล็กสำำหรับระบบไอนำ้ำ ที่มค

ี วำมดันตั้งแต่ 250 lb/in
2
แต่ไม่เกิน 2500lb/in2 และ
อุณหภูมิไม่เกิน 1100oF จงบอกชนิดและมำตรฐำนของท่อเหล็กที่สำมำรถใช้กับระบบดังกล่ำวได้
5.4 กรณีต้องเลือกใช้ท่อเหล็กเดินฝังใต้ดิน ให้ระบุชนิดของท่อเหล็กที่ยินยอมให้ฝังดินได้ มำ 2 ชนิด
5.5 จงบอกมำตรฐำนท่อทองแดงที่มีใช้ในประเทศไทยมำ 2 ชนิด
5.6 จงอธิบำยว่ำ GATE VALVE และ GLOBE VALVE มีคุณสมบัติแตกต่ำงกันอย่ำงไรบ้ำง
5.7 จงบอกข้อควรระวังในกำรเลือกใช้ PRESSURE REDUCING VALVE มำอย่ำงน้อย 2 ข้อ
5.8 จงบอกข้อดีของกำรเลือกใช้ท่อพลำสติก (อย่ำงน้อย 3 ข้อ)
5.9 จงบอกชนิดของท่อที่เหมำะสมสำำหรับระบบ Chilled water pipe และ Condenser pipe และให้อธิบำย
ว่ำเพรำะเหตุใด
5.10จงบอกช่วงควำมเร็วของนำ้ำในท่อที่เหมำะสม กรณีออกแบบเลือกใช้ในระบบท่อส่งนำ้ำทั่วไป

ตอบ
5.1 600 PSI สำำหรับ ASTM A53
2500 PSI สำำหรับ ASTM A106

5.2 Grade A → ค่ำ ductile จะสูงกว่ำ Grade B จึงเหมำะจะใช้กับงำน cold bending

Grade B → ค่ำ strength จะสูงกว่ำ Grade A จึงเหมำะจะใช้กับงำนเป็นท่อรับแรงดันทั่วไป

5.3 กรณีควำมดันตั้งแต่ 250 PSI – 600 PSI

­ ควรเลือกใช้ท่อชนิดไร้ตะเข็บ มำตรฐำน ASTM A53, ASTM A106 หรือท่อชนิด Electric
resistance welded มำตรฐำน ASTM A53 กรณีควำมดันมำกกว่ำ 600 PSI – 2500 PSI (
อุณหภูมิไม่เกิน 775 oF)
­ ควรเลือกใช้ท่อชนิดไร้ตะเข็บ มำตรฐำน ASTM A106 กรณีควำมดันมำกกว่ำ 600 PSI –
2500 PSI (อุณหภูมิตั้งแต่ 775 oF – 1100 oF )
­ ควรเลือกใช้ท่อชนิด Chromium – molybdenum มำตรฐำน ASTM A335

5.4 - Ductile Iron Pipe

- Cost Iron Pipe
 6

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

5.5 - ASTM B88 (Type K, L, M)

- EN 1057 – R250 ชัน้ ควำมหนำตำรำง X และ Y

5.6 - Gate valve ใช้กับกำรปิดและเปิดสุดเท่ำนั้น และมีคำ่ Pressure drop ตำ่ำสุด เมื่อเทียบกับ

ประตูนำ้ำประเภทอื่น
- Globe valve ใช้สำำหรับกำร throttling

5.7 1. ต้องระวังเรื่องกำรเกิด covitation กรณีนำำไปใช้ลดระดับควำมดัน ช่วงที่สูงเกินไป โดยจะ

ต้องดูจำก catalog ของผูผ้ ลิตประกอบกำรเลือกใช้ให้ถูกต้อง
2. กรณีอัตรำไหลของของไหล ที่ระบบท่อมีกำรเปลี่ยนแปลงสูงๆ ต้องเลือก valve มำกกว่ำ 1
ขนำด สำำหรับจ่ำยของไหลที่อัตรำเหมำะสมกับขนำด valve นัน้ ๆ เนื่องมำจำก valve ในแต่
ละขนำดจะมีช่วงกำรควบคุมอัตรำไหลที่ไม่เท่ำกัน ขึ้นกับขนำด valve นัน้ ๆ

5.8 1. ทนทำนต่อปฏิกิริยำของสำรเคมีในของไหลได้ดีกว่ำท่อโลหะ
2. นำ้ำหนักเบำและรำคำถูก
3. ให้ตั้งได้ (Flexible)

5.9 1. กรณี Chilled water pipe

เลือกใช้ Black steel pipe หรือ Galvanized steel pipe เนื่องจำกในระบบ chilled water เป็น
ระบบปิด เพรำะฉะนัน้ โอกำสที่นำ้ำจะสัมผัสกับอำกำศจึงไม่มี จึงทำำให้อัตรำกำรเกิดออกซิเดชั่
นในนำ้ำตำ่ำ
2. กรณี Condenser water pipe
เลือกใช้ Galvanized steel pipe เนื่องจำกในระบบ condenser water นำ้ำที่ใช้หล่อเย็นต้องสัมผัส
กับอำกำศในขณะที่ระบำยควำมร้อนออกจึงมีโอกำสที่ออกซิเจนจะสลำยในนำ้ำมำกขึ้น จึง
เป็นกำรเร่งปฏิกิริยำออกซิเดชัน้ ในนำ้ำ จึงทำำให้ท่อโลหะที่ใช้ลำำเลียงนำ้ำเกิดเป็นสนิมได้เร็วกว่ำ

5.10 - กรณีท่อเมน เลือกใช้ควำมเร็วนำ้ำในท่อไม่เกิน 8 ft/s.

- กรณีท่อย่อย เลือกใช้ควำมเร็วนำ้ำในท่อไม่เกิน 4 ft/s.
 7

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

ข้อ 6. จงตอบคำำถำมและอธิบำยเหตุผลโดยละเอียด สำำหรับคำำถำมต่อไปนี้ (ข้อละ 10 คะแนน)

6.1 จงอธิบำยวิธีกำรเลือกใช้ชนิดของ VALVE ดังต่อไปนี้ สำำหรับระบบท่อส่งนำ้ำ
­ GATE VALVE
­ GLOBE VALVE
­ BALL VALVE
­ BUTTERFLY VALVE

6.2 จงคำำนวณหำขนำดตำ่ำสุดของ Expansion tank (m3) ชนิด Closed type ของระบบท่อนำ้ำร้อน ควำม
ยำวท่อรวม 200 เมตร โดยกำำหนดข้อมูลให้ดังนี้
อุณหภูมินำ้ำปกติ 25oC
อุณหภูมินำ้ำร้อน 75oC
ค่ำปริมำตรเปลี่ยนแปลงของนำ้ำที่อุณหภูมิ 75oC เท่ำกับ 1.2%
ค่ำควำมดันในระบบท่อที่อุณหภูมิปกติ 50 psi
ค่ำควำมดันเริ่มต้นใน Expansion tank 40 psi
ค่ำควำมดันใช้งำนสูงสุดของ Expansion tank 110 psi

ตอบ
6.1 - Gate valve
♦ ใช้สำำหรับเปิดสุด และปิดสุดเท่ำนั้น
♦ Friction loss น้อยสุดเมื่อเทียบกับ valve ประเภทอื่น
- Globe valve
♦ ใช้สำำหรับปรับอัตรำกำรไหลได้ดี
- Ball valve
♦ ใช้เหมือน Gate valve แต่เปิด-ปิดได้เร็วกว่ำ เพรำะกำรเปิด-ปิดใช้กำรหมุนเพียง 1/4
รอบเท่ำนั้น
- Butterfly valve
♦ ใช้เหมือน Gate valve แต่มีขนำดเล็กและเบำกว่ำ (มักจะใช้กับท่อขนำดใหญ่)
 8

♦ บำงครั้งสำมำรถใช้หรี่ อัตรำกำรไหลได้ แต่ไม่มำกนัก

เฉลยข้อสอบหมวดวิชาเลือก 6 (Boiler / Pressure Vessel / Piping) ครั้งที่ 1/2547

6.2 เนื่องจำกอุณหภูมิที่ใช้งำน อยู่ในช่วงอุณหภูมิตำ่ำกว่ำ 75 oC เพรำะฉะนัน้ จำกสูตรมำตรฐำนของ

ASTM จะหำได้จำก

Vt = E x Vs
Pa - Pa
Pf - PO

Vt = ขนำดตำ่ำสุดของ Expansion tank (gallons)

E = เปอร์เซ็นต์กำรเปลี่ยนแปลงปริมำตรของนำ้ำตำมอุณหภูมิ
Vs = ปริมำตรนำ้ำรวมทั้งระบบ
Pa = ควำมดันนำ้ำในระบบเริ่มต้น (ที่ 25oC) (ft of water absolute)
Pf = ควำมดันนำ้ำเริ่มต้นใน Expansion tank (ft of water absolute)
Po = ควำมดันนำ้ำในระบบสูงสุดที่ Expansion tank (ft of water
absolute)

แต่เนื่องจำกโจทย์ขำดกำรกำำหนดขนำดท่อ เพรำะฉะนัน้ จะสมมติให้ท่อเป็นชนิด ASTM A53

SCH.40 ขนำด 6 นิ้ว จำกตำรำงท่อจะได้ปริมำตรของท่อต่อ 1 m. เป็น 4.928 gallon ต่อท่อ 1 m.
∴ ท่อ 200 m. จะได้ปริมำตรลม 985.6 gallon

แทนค่ำในสูตรจะได้
0.012 x 985.6
Vt =  144.36   144.36 
 − 
 122.05   278.24 

= 17.8 gallon
 9

ใช้คำ่ safety factor ที่ 150% จะได้ปริมำณถัง Expansion tank ที่ 30 gallon