E Verteta e Vehabizmit Dhe Vehabisteve

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!
E VRTETA RRETH VEHABIZMIT DHE VEHABISTVE

Sejjid Ahmed ibn Zejn Dehlan AbdulKadim Dhel-lum Muhamed Husejn Shendub
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 2
FITNEJA VEHABITE................................................................................................................................................................................................... 4 FITNEJA VEHABITE................................................................................................................................................................................................... 5 KOMPLOTI KUNDR SHTETIT ISLAM ........................................................................................................................................................................23 LVIZJA VEHABITE.................................................................................................................................................................................................30 MENDIMI I PROF. SHEJH ALI TANTAVIT................................................................................................................................................................. 36 PASTHNIE............................................................................................................................................................................................................. 47
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih
www.islamischen.ch
e-mail: info@islamischen.ch
Sejjid Ahmed ibn Zejn Dehlan (Mufti i Mekkes)
FITNEJA VEHABITE
N epokn e sundimit t Selimit III-t (1204 1222 hixhrij) u paraqitn shum fitne (sprovime) pr t cilat kemi folur gjersisht n veprat tona. 1 Nga fitnet e prmendura sht Fitneja
1
Biografia e autorit: Ahmed ibn Zejn ibn Ahmed Dehlan el-Mekki sht dijetar i medhhebit shafij.Ishte
jurist i sheriatit fakih dhe historian q sht dshmuar si dijetar n lmi t shumta. Ka kryer funksionin e muftiut t Mekkes t lavdishme. Ka bartur titullin e nderit shejhul-islam. sht i lindur n Mekke n vitin 1304 hixhrij. Pas vetes la vepra t botuara q jan n qarkullim, ndr t cilat veojm: El-Ezharuz-zineti fi shehri metni elfijjeti, Tarihu duveli islamijjeti bil-xhedavivil-merdijjeti, Fethul-xhevadul-mennani alel-akidetil-musemmati bi fejdi rrahman, Derrul-sunnijjeti fi reddi alel-vehabijjeti, Nehlul-atshani ala fethi-rr-rrahmani, Fi texhvidil-kurani Hulasatul-kelami fi umerai bedelil-harami, El-Futuhatul-islamijjeh etj.
www.islamischen.ch
vehabite e cila u paraqit n Hixhaz kur vehabitt pushtuan Dy Haremet e ndershme dhe ndaluan ardhjen n haxh t haxhinjve nga Shami (Siria) dhe Egjipti. Ndr fitnet me t cilat sht sprovuar sulltan Selimi III-t, po ashtu, sht edhe invazioni i Franezve dhe pushtimi i Egjiptit n vitin 1213 1216 hixhrij. Shkurtimisht do t flasim pr kto dy fitnet, kurse m gjersisht pr kto shtje flitet n veprat historike. Ekzistojn disertacione gjersisht t shkruara pr kto dy fitne.
FITNEJA VEHABITE
Fillimi i konfliktit dhe luftrave ndrmjet vehabinjve dhe emirit t Mekkes mevlana Sherif Galib ibn Musaidit, i cili ishte i autorizuar nga ana e sulltanit t qeveris n Hixhaz ishte n vitin 1205 hixhrij e kjo ishte n kohn e sundimit t sulltan Selimit III-t, i cili sht i biri i sulltanit Mustafa III-t t birit t Ahmedit. Mu fillimi i shfaqjes s vehabijve ishte shum vite para ksaj. Ata fillimisht jan formuar dhe forcuar n krahinn e vet e ather e keqja e tyre sht zgjeruar dhe dmi sht rritur kurse pushteti i tyre sht shtrir n territore m t gjera. Mbytn njerz sa edhe
Nga veprat e tij sht edhe ky librth mbi fitnen vehabite pr t ciln shpresojm se lexuesit e ndershm do t ken dobi, kurse All-llahu i di qllimet e t gjithve. Kjo vepr sht botuar n vitin 1978 n Stamboll nn mbikqyrjen e Husejn Hilmi ibn Seid Istambullit.
www.islamischen.ch
numri nuk i dihet. Ata i lejuan vetes pasurin e t mbyturve, kurse i kan robruar grat e tyre. Themelues i ksaj lvizjeje jo t ndershme ishte Muhammed ibn Abdul-vehhabi, me prejardhje nga Lindja nga fisi Benu Temim. sht lindur n vitin 1111 hixhrij kurse ka vdekur n vitin 1200 hixhrij. Disa historian kshtu e prshkruan vdekjen e tij: U shfaq shkatrrimi (habitha) i t pandershmit n vitin 1206 hixhrij. N fillim ishte nj prej nxnsve n Medinen e ndritshme. Babai i tij ishte njeri i mir. Njihej si dijetar. Po ashtu edhe vllai i tij Shejh Sulejmani. Babai i tij, i vllai dhe dijetart e tjer kan prognozuar pr skajshmrin dhe prirjen pr lajthitje dhe pr skajshmri t zemrs, sepse ishin dshmitar t fjalve dhe veprimeve t tij dhe lajthitjeve n shum shtje. E kan kritikuar pr kt shtje dhe ua kan trhequr vrejtjen edhe t tjerve nga ai. U b e sakt droja e tyre kur publikisht u paraqit me risi e lajthitje dhe skajshmri me t cilat i ka mashtruar xhahilt dhe u sht kundrvn dijetarve dhe imamve t fes dhe erdhi deri te shkalla ti shpall pr mosbesimtar (kafir) grupet e besimtarve. Ka konsideruar se vizita e br varrit t Muhammedit a. s. dhe veprimi i tevesulit 2 me t dhe me pejgambert tjer dhe me robt e mir t All-llahut dhe vizita kaburit (Varrit) t tyre sht shirk. Ka konsideruar se thirrja e Pejgamberit te tevessuli sht shirk, po ashtu thirrja e robve tjer t All-llahut, kur bhet tevessul, sht shirk. Po ashtu, ka
2
Tevessul konsiderohet q dikush ta lexoj e drejtoj duan All-llahut xh. sh. dhe n t ta prmendi Pejgamberin Muhammedin a. s. ose ndonj pejgamber ose evlija tjetr me shpres se All-llahu xh. sh. do ti prgjigjet duas s robit t tij pr shkak t mshirs dhe bereqetit t Tij ndaj robit t prmendur n dua. Kjo mnyr e duas ka mbshtetjen e vet n hadithet e Pejgamberit t All-llahut. T part q kt dshiruan ta largojn nga msimi islam jan vehabijt.
www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 6
konsideruar se nse dikush i prshkruan nj virtyt dikujt jashta All-llahut pa qoft edhe me fjal simbolike, si pr shembull ky medikament m ka br mir, se ai sht br mushrik. Pat pranuar disa dshmi q nuk japin kurrfar fryti. Erdhi me disa shprehje t shtrembruara dhe me shprehje t trilluara ka zbukuruar dhe hutuar masn e thjesht deri sa ata nuk kan filluar ta ndjekin. Shkroi pr ta edhe broshura t veanta. Madje kan besuar se shumica e pjestarve t tevhidit 3 jan br kafir. Ibn Abdul-vehhabi sht bashkangjitur me sunduesit e krahinave lindore n Derijjete dhe mbeti tek ata deri sa nuk e mbshteten dhe nuk e pranuan dawen e tij. 4 Sunduesit e Derijjes n kt pan rastin pr forcim, prforcim dhe zgjerim t sundimit t tyre. Sunduan me beduint, t cilt u bn ushtart e tyre t fuqishm s cils ishte vshtir ti kundrvihesh. Besonin se do kush q nuk beson n at q thot Abdul-vehhabi bhet kafir dhe mushrik, gjaku dhe pasuria e t cilit lejohet. Shfaqja e misionit t tij n dritn e ktill ka qen n vitin 1243 hixhrij kurse pushtimet dhe zgjerimi ka qen pas vitit 1250. Dijetart kan shkruar shum prgjigjje dhe disertacione n t cilat ka prgjigje pr kt shtje. Madje edhe vllai i tij Shejh Sulejmani 5 shkroi veprn n t ciln iu prgjigj n lajthitjet dhe rreziqet q fshehen pas fjalve dhe msimit q e propagandonte vllai i tij. Misionin dhe msimet e tij i mbshteti emiri i Derijjes Muhammed ibn Saudi, i cili me prejardhje ishte nga fisi Benu Hanife, nga populli nga i
3 4 5
Tevhid sht besimi n nj Zot - njsia q prfshihet n maksimn La ilahe il-lall-llah. Dava sht thirrja n islam. Deri diku i prfgjigjet termit misionarizm. Libri quhet Es-sevarikul-ilahijje fi reddi alel-vehabijje, Damask, 1997.
cili ka prejardhjen Musejleme Kedhdhabi. 6 Kur vdiq Muhammed ibn Saudi, Muhammed ibn Abdul-vehhabin e mbshteste i biri i tij Abdul-aziz ibn Muhammed ibn Saudi. Shum shejh dhe dijetar medinas kan folur pr t: Ky do t lajthit, apo All-llahu me t n lajthitje do ti drgoj disa njerz, qoft larg prej nesh! Dhe kshtu ndodhi. Muhammed ibn Abdul-vehhabi konsideronte se synimi dhe dshira e tij me kt medhheb t cilin e ka pikur se dshiron sinqeritet n tevhid Unitetin dhe lirimin nga shirku. Konsideronte se njerzit ishin n shirk tashm 600 vite dhe se ai ka ardhur tua riprtrij fen. Ajetet kuranore n t cilt prshkruhen mushrikt i komentonte se ktu ka t bj me ithtart e athershm t tevhidit. Si p. sh. ajeti: Kush sht n mashtrim m t madh se ai q e thrret dik pos All-llahut q nuk do ti prgjigjet deri n Ditn e gjykimit kurse ata jan ndaj lutjeve t tyre t paprfillshm, apo ajeti: Mos e thirr pos All-llahut kush nuk do t sjell as dobi as dm apo ajeti: Ata q i thrrasin ata t cilve nuk do tu prgjigjet deri n Ditn e gjykimit, e t ngjashme, Muhammedi ibn Abdulvehhabi ka thn: Kush krkon ndihm me emrin e Pejgamberit Muhammedit a. s. ose ndonj tjetri nga pejgambert e Zotit, apo evlijave apo e thrret apo krkon shefaat, ai sht sikur kta mushrikt q jan prshkruar n ajetet e siprme. N rafshin e njjt e vuri vizitn e varrit t Muhammedit a. s. dhe varreve t pejgamberve dhe evlijave t tjer.
Pejgamberi i rrejshm i cili u paraqit n epokn e Resulull-llahut kurse psoi nga ana e Halid ibn Velidit n kohn e sundimit t Ebu Bekrit r. a..
Pr ajetin kuranor n t cilin flitet mbi mushrikt ka thn: Ne i adhurojm vetm q t afrohemi n afrsi t All-llahut, Ata q bjn tevessul jan t ngjashm me mushrikt q thon: Ne i adhurojm vetm q t afrohemi n afrsi t All-llahut. Muhammed ibn Abdul-vehhabi thot: Mushrikt nuk kan besuar se hyjnit e tyre mund t krijojn di, kan besuar se Krijuesi sht All-llahu, sepse pr kt ka dshmi n Kuran: E nse i pyet kush i krijoi ata. Do t thon: All-llahu. Dhe n ajetin tjetr: Nse i pyet kush i krijoi qiejt dhe tokn, do t thon: Allllahu. E All-llahu mbi ta gjykoi me kufr dhe shirk pr shkak t fjalve t tyre q t afrohemi n afrsi t All-llahut ashtu q kta jan t ngjashm me ata. Dijetart islam jan prgjigjur n kt mnyr t gabuar t prfundimit dhe nxjerrjes s qndrimeve kshtu: Besimtart nuk e kan pranuar as kurr nuk e kan konsideruar Pejgamberin dhe evlijat e Zotit pr hyjni, as rival kundrshtar t Zotit! Besimtartt besojn dhe konsiderojn se ata jan robr t All-llahut q jan krijuar dhe ata nuk meritojn t jen objekt adhurimi. E sa i prket mushrikve pr t cilt jan shpallur ajete t shumta, ata kan besuar se hyjnit e tyre meritojn q tu bhet ibadet dhe ata i kan madhruar me madhri hyjnish ndonse kan besuar se Pejgambert dhe evlijat nuk krijojn asgj. Kurse besimtart nuk besojn se Pejgambert dhe evlijat meritojn q atyre tu bhet ibadet, t prfaqsojn mendimin se jan hyjni duke i adhuruar si adhurohet Zoti. Prkundrazi, besimtart besojn se ata jan robr dhe t dashur t zgjedhur t All-llahut, t cilt i ka zgjedhur All-llahu dhe me bereqetin ndaj tyre e dfton mshirn ndaj robrve t vet. Ata me bereqetin e vet synojn mshirn e All-llahut. Pr kt q e tham ekzistojn shum dshmi nga Kurani dhe nga Sunneti. Itikadi (bindja) i muslimanit sht se Krijuesi. I cili jep dobi dhe dm dhe i cili i vetmi meriton adhurim, sht All-llahu i vetm. Muslimant nuk besojn se askush pos Tij ka fuqi t ndikimit n
kado qoft. Dhe besojn se pejgambert dhe evlijat nuk krijojn asgj as q kan fuqi q t sjellin dm dhe prvetsojn dobi. shtja sht n at q All-llahu t mshirohet ndaj robrve t vet me bereqetin e tyre. Ajo q mushrikt i solli n shirk sht bindja (itikadi) se hyjnit e tyre meritojn q tu bhet ibadet e jo vetm t folurit e tyre Ne i adhurojm vetm q t na afrojn kah All-llahu. Sepse ata, kur iu soll dshmia se hyjnit e tyre nuk meritojn t jen objekt adhurimi, kan thn duke arsyetuar sjelljen e tyre: Ne i adhurojm vetm q t na afrojn kah All-llahu. E si mund ti lejohet Ibn Abdul-vehhabit dhe atyre q e ndjekin q ti barazojn besimtart (mumint) monoteist me ata q jan jobesimtar (mushrik) dhe q besojn n hyjnishmrin e idhujve t tyre? T gjitha ajete paraprake dhe t tjert t ktij lloji veant kan t bjn me kafirt dhe mushrikt e n asnj mnyr nuk kan t bjn me besimtart musliman. Imam Buhariu ka shnuar transmetimin e Pejgamberit nga ashabi Abdullah ibn Omeri r. a. mbi prshrkimin e harixhinjve: Se ata ajetet q jan shpallur pr kafirt i kan prcjell mbi mumint. Abdullah ibn Omeri, po ashtu, transmeton traditn se Resull-llahu s. a. v. s. ka thn: M s shumti q i friksohem ummetit tim sht njeriu q do ta komentonte Kuranin n mnyrn e vet si nuk sht (n komentimin burimor). Ky prshkrim i Pejgamberit do t mund ti prshkruhej para s gjithash ktij grupi. E q kado nga ajo q e veprojn besimtart, n shtjen e tevessulit, konsiderohet shirk, nuk do t ndodhte q kt ta bnte Muhammedi a. s., ashabt e tij dhe shumica drmuese e pjestarve t tij. N transmetimet sahih ceket se Muhammedi a.s. ka lexuar n dua: All-llahumme inni
www.islamischen.ch
10
eseluke bihakkis-sailine alejke (O All-llahu im, nga Ti krkoj t drejtn e atyre q T drejtohen. Shprehja e ktill e Pejgamberit a. s. konsiderohet tevessul pa kurrfar dyshimi. Muhammedi a. s. i ka msuar ashabt ta bjn kt dua dhe iu ka urdhruar q kshtu ta lexojn duan. Kjo gjersisht sht shpjeguar n librat dhe disertacionet q jan shkruar si prgjigjje n doktrinn e Muhammed ibn Abdul-vehhabit. Ekziston transmetimi sahih se Muhammedi a. s. kur ka vdekur Fatime bint Esed, nna e Ali ibn Ebi Talibit, se ai me dorn e tij t ndershme e ka lshuar n varr dhe e lexoi duan: Allllahumme gfir li ummi Fatima bint Esed ve vessii alejha medhaleha bihakki nebijjike vel-enbijai el-ledhine min kabli inneke erhamurr-rrahimine. (All-llahu im, falja nns sime Fatime bint Esed dhe bnja varrin t gjer me t drejtn e Pejgamberit Tnd dhe t pejgamberve para meje. Ti je m i mshirshmi nga t mshirshmit). Ekziston po ashtu transmetimi sahih se Muhammedit a. s. iu drejtua i verbti me lutje q ti kthehet t pamurit me dua t pejgamberit. Muhammedi a. s. i urdhroi q t pastrohet, ti fal dy rekate dhe ather lexoi: All-llahumme inni eseluke ve etevexhxhehu ilejke binebijjike Muhammedin nebijji rahmeti. Ja Muhammed inni etevexhxhehu bike ila rabbi fi haxheti litukda. All-llahumme shefiahu fijje. (O All-llahu im, t drejtohem dhe t kthehem Ty me Pejgamberin Tnd Muhammedin, me Pejgamberin e mshirs. O Muhammed un i drejtohem me ty Krijuesit tim pr nevojn time q t m plotsohet. O Krijuesi im, bre at t m bhet ndrmjetsues n Ditn e gjykimit). Kt e ka br dhe All-llahu ia ktheu t pamurit. Ekziston transmetimi sahih se Ademi a. s. ka br tevessul me Pejgamberin ton a. s.. Kur hngri nga frutat e drurit t ndaluar, Ademi a. s. e pa emrin e tij t shkruar n Arsh, n dyert e xhennetit
dhe n ann e engjjve, dhe e pyeti All-llahun pr t. All-llahu i tha: Ky fmij sht pasardhs i yti, sikur t mos ishte ai as ty nuk do t t krijoja. Ather Ademi a. s. ka thn: All-llahumme bihurmeti hadhel-veledi irham hadhel-valide. O All-llahu im, pash hyrmetin tnd ndaj ktij fmije, mshiroju ndaj ktij prindi. Ather sht ftuar: O Adem, sikur t kishe krkuar falje me Muhammedin pr t gjith banort e qiejve dhe Toks, ne do ta jepnim. Omer ibn Hattabi ka br tevessul me Abbasin r. a. kur ishte thatsi e madhe dhe shum gjera tjera q i dim e nuk kemi nevoj ti cekim m tej. Mnyra e tevessulit q sht shpjeguar nga ana e Pejgamberit a. s. n rastin e t verbtit t cilit iu kthye t pamurit, sht shfrytzuar edhe m von nga ana e ashabve dhe pas kalimit t Pejgamberit n ahiret. Kush do ta hulumtoj kt shtje do t gjej shum raste nga periudha e ashabve dhe tabibinve. Pr shembull, t folurit e ashabit Bilal ibn Harithit te varri i Pejgamberit: Ja Resulall-llah, isteski li ummetik (O i Drguari i All-llahut, krko shi pr ummetin tnd). Ka edhe raste tjera kur Pejgamberi a. s. ka drejtuar thirrjen e vet me rastin e vizits varrezave. Prej shejhve m t njohur q i jan prgjigjur Muhammed ibn Abdul-vehhabit sht dijetari shejh Muhammed ibn Sulejman el-Kurdi, autori i veprs Havashi koment i Ibn Haxherit. Ndr t tjera ka thn: O Ibn Abdul-vehhab, t kshilloj n emr t All-llahut t lartsuar q gjuhn tnde ta trheqish dhe ti kursesh muslimant nga ofendimet tua. Nse e dgjon personin q beson se ekziston ndikimi nga dikush pos All-llahut dhe se ai i drejtohet atij pos All-llahut, prpiqu ta msosh n besim t drejt dhe ofroi dshmi se nuk ka ndikim pa All-llahun e nse personi i till refuzon ather shpalle pr kafir (jobesimtar). Ti nuk ke t drejt ta shpall kafir
shumicn drmuese t ummetit islam nga i cili ti je ndar. Afrsia e kufrit e atij q sht ndar nga shumica drmuese e ummetit islam sht m e afrt nga ata q jan n shumicn drmuese islame, sepse ai ndjek rrugn q nuk sht rrug e bashksis s besimtarve. All-llahu i madhruar thot: Kush i kundrvihet Pejgamberit pasi q i sht shpjeguar rruga e vrtet dhe e ndjek rrugn q nuk sht rrug e bashksis do ta lm t veproj t dshiroj e ather do ta hedhim n xhehennem, e sa vend i shmtuar sht ai. (En-Nisa, 115). Sa i prket vizits s varrit t Pejgamberit, kt e kan br ashabt r. a. dhe t gjith q erdhn m von. Mbi vlern e vizits s varrit t Muhammedit a. s. jan thn shum hadithe q gjenden n veprat e shkruara pr kt tem. Kurse ajo q ceket pr ftesn e tjetrit krahas All-llahut xh. sh., jo t pranishm dhe t vdekur, pr kt ceket n hadithin e Pejgamberit a. s. Pr shembull: Nse zhduket kafsha e dikujt nga ju n vendin e panjohur le t thrret: O robrit e All-llashut, ruane ate, sepse Allllahu ka robrit e tij q do ti prgjigjen ftess. N hadithin tjetr: Nse dikush nga ju humb dika ose i nevojitet dika n vendin ku nuk ka shok, le t thot: O robt e All-llahut, m ndihmoni, sepse All-llahu ka krijesa q ju nuk i shihni. Pejgamberi i All-llahut a. s., kur udhtonte dhe afrohej nata, e pat br tradit t thot: Oj Tok, Krijuesi im dhe Krijuesi yt sht All-llahu. Kur i vizitonte varrezat, Muhammedi a. s. thoshte: Es-selamu alejkum ja ehlel-kuburi (Mbi ju qoft paqa o banort e varrit.
Kurse n ndejtjen e teshehhudit n leximin e et-tehijjatit, do musliman do dit e thekson thirrjen Es-selamu alejke ejjuhennebijju. Nga e cekura mund t prfundohet se thirrja ose tevessuli nuk ka dm nse personi q fton ose e bn duan e tevessulit nuk beson n fuqin e ndikimit (tethirit) nga ana e personit q e fton ose me t cilin bn tevessul. Deri sa beson se nj ndikim vjen nga All-llahu xh. sh. dhe se t tjert nuk e kan kt fuqi, ather nuk ka dm. Po ashtu sht shtja me mbshtetjen e nj akti ose vepre dikujt tjetr pos All-llahut. Kjo nuk bn dm deri sa beson se ndikimi dhe veprimi jan vetm t All-llahut xh. sh. Kurse fjalia merret n mnyr figurative si thot: :M bri mir ky e ky ilaq, apo M mjekoi ky e ky ilaq apo: M ndihmoi ky e ky. T gjith besojm se ndihma dhe dobia e vrtet sht vetm prej All-llahut. Atyre q shprehen kshtu askush nuk ka t drejt tu prshkruaj kufr pr kt arsye. Ky t folur merret n mnyrn figurative. Mendoj se pr kt shtje mjafton. Kush dshiron m gjersisht le ta lexoj trajtesn time q ia kam kushtuar ksaj teme. Kur Ibn Abdul-vehhabi dhe ata q e ndihmuan at u nisn n kt mision jo t ndershm, pr shkak t t cils i kan shpallur pr kafir (mosbesimtar) shumicn e muslimanve, pushtuan mjaft fise. Pushteti i tyre zgjerohej. E pushtuan Jemenin dhe dy Haremet e shenjta (Mekken dhe Medinen). Pushteti i tyre shpejt arriti deri te kufiri i Shamit. Ata n fillim t veprimit t tyre patn drguar nj grup t dijetarve t vet me detyr q t prpiqen ta rrnojn doktrinn mbi besimin (akiden) tek ulemaja dhe popullata e dy Haremeve (Mekkes dhe Medines). Kur erdhn te dijetart e dy Haremeve dhe iu theksuan se kan nga doktrina mbi akiden, dijetart e dy Haremeve iu prgjigjen dhe kan konstatuar se n t vrtet akideja e tyre sht grumbull dispozitash pr
nxjerrjen nga islami (tekfir). Ather ua shtruan t gjitha dshmit mbi gabueshmrin e qndrimeve t tyre n ka ata nuk arritn t mbrohen. Dijetarve t dy haremeve u qe e qart se ka t bj me nj grup t xhahilve t mashtruar t cilt dukeshin qesharak dhe konfuz. Dijetart e dy haremeve e shkruan nj ferman te gjyqtari i sheriatit n Mekke me shpjegim se ajo n ka thrret ky grup sht kufr i pastr dhe e kan shprndar q kjo t dihet ndr njerz. Kjo ka qen gjat sundimit t Sherif Mesud ibn Seid ibn Sad ibn Zejd, i cili vdiq n vitin 1265 hixhrij. Ai ka urdhruar q ky grup rebelsh t burgoset. Mirpo, disa arritn t ikin nga burgu dhe shkuan n fisin Derijje dhe i njoftuan vehabijt e vet pr at ka ndodhi. Kjo vetm ua shtoi inatin dhe mendjemadhsin. Ather emirt e Mekkes ndaluan q ithtart e tyre t hyjn n harem t Mekkes n haxh. Ather vehabijt filluan ti sulmojn disa fise q ishin n lojalitet dhe n marrdhnie t mira me emirt e Mekkes dhe filluan konfliktet e para. Fillimi i konflikteve t armatosura ndrmjet vehabijve dhe emirit t Mekkes Sherif Galib ibn Musaid ibn Seid ibn Sad ibn Zejdit ishte n vitin 1205 hixhrij. Ndrmjet ktyre dy palve n konflikt kishte disa luftime n t cilat humbn jetn shum njerz. Vehabijt nga dita n dit forcoheshin dhe n vazhdimsi fiset e reja iu bashkangjiteshin. Gjithnj e m pak fise patn mbet me emirin e Mekkes. N vitin 1217 hixhrij vehabijt tubuan ushtri t madhe dhe e sulmuan Taifin. E pushtuan dhe shumicn e popullsis e mbytn, kurse grat dhe pasurin e robruan. Vetm nj numr i vogl arriti t shptoj. Paralajmruan pas ksaj edhe ekspedit pr Mekke, por kishin informata se n Mekke at muaj ka shum haxhinj nga Siria dhe Egjipti, ndaj pr kt shkak pritn deri sa nuk prfunduan ritualet e haxhit dhe t kthehen haxhinjt nga Siria dhe Egjipti. Dhe vrtet, pas prfundimit t riatualeve t haxhit u prgatitn pr ekspedit n Mekke. Emiri i Mekkes Sherif Galibi nuk ishte mjaft i prgatitur q ti kundrvihej ushtris vehabite ndaj u zhvendos n Xhidde. Banort e Mekkes u friksuan pr jetat e vetadhe drguan vzhgues para ushtris vehabite q t
krkojn prej tyre siguri nse dorzohen nn qeverisjen e tyre. Ata iu dhan siguri dhe hyn n Mekke m 8 muharrem 1218 hixhrij. N Mekke qndruan 14 dit duke krkuar prej njerzve q t pendohen duke ua riprtrir islamin dhe duke ua ndaluar t veprojn ato vepra pr t cilat vehabijt konsiderojn se jan shirk, sikur tevessuli apo vizita varrezave. Pastaj vazhduan me ushtri drejt Xhiddes n mnyr q t luftojn kundr Sherif Galibit. Kur e rrethuan Xhidden, banort e Xhiddes i goditn nga topat dhe katapultat ashtu q jan mbytur numr i madh vehabijsh. Nuk arritn pa pushtojn Xhidden dhe pas tet dit rrethimi t Xhiddes vendosn ta ndrprejn rrethimin. Vehabijt u kthyen n vendet e veta, kurse n Mekke e lan emir Sherif Abdulmuminin, i cili ishte i vllai i Galibit. Lan edhe pak ushtri e cila do ta ruante Mekken. Vllai i Galibit e pranoi kt q ti ruaj banort e Mekkes dhe ta mnjanoj prej tyre t keqen q ka mundur ti godas ata nga vehabijt. At vit n muajin rebiul-ewwel, Sherif Galibi u nis drejt Mekkes me valiun nga Xhidda e sipas urdhress s sulltanit me ushtri n drejtim t Mekkes. Kur arritn atje i larguan vehabijt nga Mekka dhe prsri e kthyen administrimin mbi Mekken. Mirpo, vehabijt nuk heshtn. Ata u nisn ti lirojn vendet tjera dhe arritn ta kthejn Taifin dhe e emruan emirin Osman El-Mudajfiun. Ata vazhduan aktivitetet e tyre n luftim kundr fiseve t afrme. Pr nj koh t shkurtr srish jan tubuar dhe e pushtuan Taifin dhe prgatiteshin pr pushtimin e Mekkes. Me ushtri t madhe e rrethuan Mekken dhe i mbylln t gjitha rrugt q ojn n Mekke. Mekkasit u ndien shum rnd. At koh n Mekke ishte koh e skamjes dhe e uris. Popullata madje ka ngrn edhe qen pr t mbijetuar. Sherif Galibi qe i detyruar n proces paqsor dhe bisedime. Qe br marrveshje kurse nga kushtet e ksaj marrveshjeje ishte se vehabijt ndaj mekasve do t sillen mir dhe pa brutalitet dhe q atyre tu jepet admistrimi i qytetit
www.islamischen.ch
16
t Mekkes. N Mekke hyn kah fundi i muajit dhulkade t vitit 1220 hixhrij. Pastaj e pushtuan edhe Medinen, mbi Pejgamberin a. s. qoft salavati dhe selami. E plakitn huxhren 7 n t ciln gjendet Pejgamberi dhe morrn me vete t gjitha gjsendet me vler. E rrnuan kuben mbi kaburin e Pejgamberit a. s. dhe npr Medine shkaktuan krime q smbahen mend. I rrnuan t gjitha shenjat mbi kuburet e ashabve. Pr mkmbs n Medine e emruan Mubarek ibn Nudijanin. Pushteti i tyre mbi Medinen dhe Mekken zgjati shtat vite. Pr ato shtat vite ndaluan ardhjen n haxh pr siriant dhe egjiptiant. Filluan ta mbulojn Qaben me mbules t zez. I detyruan njerzit t hyjn n fen e tyre me dhun. Shteti osman at koh ishte tejet e dobt dhe e angazhuar me luftra kundr kristianve sikur edhe me turbullirat e brendshme rreth pushtetit pr karrikn e sulltanit. Ather u dha urdhresa nga ana e sulltanit Mahmud Hanit II Ibn Abdulhamid Hanit sulltan Ahmedit I, i cili ishte n funksion t halifit t Pejgamberit t All-llahut, Muhammedit a. s., mkmbsit egjiptian Muhammed Ali Pashs 8 q t prgatis ushtri pr luft kundr vehabijve. Kjo ishte n vitin 1226 hixhrij. Valiu Muhammed Ali Pasha e prgatiti ushtrin t ciln e vuri nn komandn e t birit t tij Tusun Pashs. U nisn prej Egjiptit n muajin Ramazan t atij viti. Dit e nat kan udhtuar q sa m par t arrijn deri te piksynimi. Kur arritn deri te Jenbua menjher e morn prej vehabijve. Kur kjo ushtri arriti deri n Safra dhe Hadidet aty i priti e gatshme ushtria vehabite t ciln e ndihmonin t gjitha fiset prreth dhe aty e ngadhnjyen rnd ushtrin egjiptiane. Askush nga ajo ushtri egjiptiane nuk u kthye n Egjipt. Kjo ishte n muajin dhul-hixhxhe t vitit 1226 hixhrij. Valiu egjiptian menjher n vitin vijues prgatiti ushtri t re. Personalisht ishte n krye t ushtris dhe u nisn drejt Hixhazit. Me vete
7 8
Huxhre quhen lokalet ku sht varrosur Muhammedi a. s. Te shqiptart i njohur si Mehmet Ali Pasha, me prejardhje shqiptare. Prkthyesi.
kishin 18 topa, shum bomba dhe sasi t mdha armatimi. Arritn deri n Safra dhe Hadidet dhe shum leht e morn at nga vehabijt. Arsyet e rimarrjes s leht t ktyre vendeve jan n meritat e largpamsis dhe gjeturis s Sherif Galib Pashs, i cili siprfaqsisht qe vn n ann e vehabijve, por mbante kontakt me Muhammed Ali Pashn dhe i ka propozuar q me para ti blej shejht e fiseve t pasura dhe tu premtoj t ardhura t regullta mujore. Kta n kt rast nuk do t luftojn kundr tyre. Dhe kshtu edhe ndodhi. Shum rijal jan ndar pr kryepart fisnor. Nj shejhi i dhan 100 mij rijal. Atyre me ndikim m t vogl iu dhan nga 18.000 rijal. Kur ushtria e Muhammed Ali Pashs hyri n Medine e lajmruan Egjiptin pr kt, kurse atje u organizua gazmend dhe hare e prgjithshme. S shpejti, posa u erdhi prforcim nga Egjipti, hyn edhe n Mekke. Ushtria vehabite u shkaprderdh. Emiri i vehabijve Saudi n vitin 1227 hixhrij e kreu haxhin dhe u nis pas ksaj n Taif e pastaj edhe n Derijjete dhe nuk dinte pr ndryshimet e reja n terren dhe kthimin e Medines nn kontrollin e vehabijve. Vetm kur arriti n Derijjete dgjoi pr lajmet pr pushtimin e srishm edhe t Mekkes dhe Taifit nga ana e ushtris s Sulltanit. N muajin rebiul-ewwel t vitit 1228 hixhrij Muhammed Ali Pasha i drgoi kasnect n pallatin e sulltanit q ta njoftojn mbi rezultatet e ekspedits dhe i drgoi elsat e Qabes, Medines dhe Xhiddes, t cilt jan vn n tepsi t arta dhe nga respekti dhe me pritje me erurina, tekbire dhe hare jan pritur n Istanbull. Muhammed Ali Pasha fitoi meritat m t larta nga sulltani pr sukseset. Sherif Galib Pasha arriti ta burgos Osman Mudaifin, i cili ishte mkmbs vehabit n Taif. Ai ishte ndihmuesi m i madh i lvizjes vehabite n at koh. E pa t lidhur me zinxhir dhe e drgoi n Egjipt. Pastaj nga Egjipti sht drguar n pallatin (portn) e sulltanit ku sht mbytur. Kur Muhammed Ali Pasha arriti n Mekke, Sherif Galib Pasha arriti ta burgos edhe Ibn Musaidin, emirin tjetr vehabit dhe e
drguan n Istambull. N muajin muharrem t vitit 1229 hixhrij e drguan edhe Mubarek ibn Mudijanin, i cili ishte emir vehabit n Medine. At t lidhur e kan shetitur npr rrugt e Istambullit q ta shohin njerzit e pastaj e kan mbytur. Kokn e tij e kan var n vend publik q njerzit t marrin msim. Kshtu kan vepruar edhe me Osman ibn Mudifiun. Sherif Galib Pasha sht dekoruar nga ana e sulltanit dhe sht drguar n Selanik n pension ku edhe e priti vdekjen. Ai ishte administrues mbi Mekken plot 26 vite. N Selanik vdiq n vitin 1231 hixhrij. Atij i sht ndrtuar edhe tyrbe e cila vizitohet. Muhammed Ali Pasha i drgoi ushtrit e tij n krahinat lindore q t qrojn hesapet me fiset dhe vendrezistencat e mbetura vehabite. Numr i madh vehabijsh sht mbytur nga ushtria e sulltanit. N vitin 1229 hixhrij vdiq Saudi, emiri vehabit, kurse e trashgoi i biri i tij Abdullahu. Muhammed Ali Pasha pas haxhit t kryer n vitin 1230 hixhrij u nis n Egjipt kurse n Hixhaz e la Hasan Pashn. N Hixhaz kaloi plot nj vit e shtat muaj n luftra kundr vehabijve. N Egjipt u kthye kur ishte i sigurt se e ka pastruar terrenin dhe e ka thyer fuqin e tyre. Prej vendrezistencave t fuqishme pat mbetur vetm edhe Derijjete. Emiri i tyre ishte Abdullah ibn Saudi. Muhammed Ali Pasha e drgoi ushtrin nn komandn e djalit t tij Ibrahim Pashs. Abdullah ibn Saudi prej m par kishte marrveshje me Tosun Pashn kur ishte n Medine ku cekej se ai mabn t drejtn e adminstrimit n Derijjete dhe ti dftoj lojalitet Muhammed Ali Pashs. Mirpo, Muhammed Ali Pasha nuk sht pajtuar me kt marrveshje ndaj prgatiti ushtri nn komandn e t birtit Ibrahim Pashs mbi Derijjen. Kjo ishte kah fundi i vitit 1231 hixhrij. Kur Ibrahim Pasha arriti me ushtrin deri n Derijje ishte viti 1232 hixhrij. E mposhti Abdullah ibn Saudin n dhul-kadete t vitit 1233 hixhrij. Kur pr kt arriti lajmi n Egjipt po at dit n shenj knaqsie jan zbrazur nj mij topa dhe ishte hare n Egjipt nj jav. Muhammed Ali Pasha dha angazhim t madh n luft kundr vehabijve dhe pr kt qllim ka shpenzuar mjete t mdha nga arka shtetrore. Ceket se dikur vetm pr
transportin e municionit kan paguar nga 45 mij rijal. P. sh. vetm pr transportin e municionit prej Medines deri n Derijjete jan paguar 140 mij rijal. Ibrahim Pasha e robroi Abdullah ibn Saudin dhe emirt tjer dhe i drgoi n Egjipt. N Egjipt arritn m 17 muharrem 1234 hixhrij dhe iu prgatit pritje e madhe. Shum njerz erdhn t shohin far jan kta vehabij. Muhammed Ali Pasha e pranoi Abdullah ibn Saudin dhe kuvenduan. E pyeti pr djalin e tij se far ishte n luft. I tha se sht angazhuar dhe dha do gj prej vetes, sikur edhe ata, por ndodhi ka dshiroi All-llahu. Ather i premtoi se do t ndrmjetsoj pr t te sulltani. Abdullahu iu prgjigj: Do t bhet ka ka caktuar All-llahu. Ather urdhroi ta nderojn dhe ta veshin me rroba t bukura. Abdullahu kishte me vete nj sanduk t vogl t dekoruar. Muhammed Ali Pasha e pyeti: sht ky? Ai i tha: Kt e mori babai im nga huxhra e Pejgamberit, do ta marr kt me vete te sulltani. Pashai i urdhroi ta hap. N sandukun e vogl ishin tre ekzemplar t dekoruar me mushaf nga thesart e sundimtarit. Ishin aq t bukur sa m t bukur kurr nuk jan par. Aty kishte edhe 300 cop margaritar, disa diamant dhe pllaka prej ari. Pashai i tha: At q e keni marr nga huxhra sht m shum se kjo ktu? Ai iu prgjigj atij: Kjo sht ajo q gjendej te babai im! Ai nuk i ka marr pr vete t gjitha gjsendet q ishin n huxhre, edhe t tjert kan grabitur. Ather pashai i tha: E sakt, tashm kemi gjetur te mkmbsi pjes t atij thesari. Ather e ka drguar n port te sulltani. Ibrahim Pasha u kthye nga Hixhazi n Egjipt n muajin muharrem t vitit 1235 hixhrij pasi q e shkretroi trsisht vendbanimin Derijje dhe banort i katandisi. Kur Abdullah ibn Saudi arriti n port te sulltani n muajin rebiul-ewwel e shetitn npr rrug t qytetit q ta shohin njerzit e pastaj e mbytn. Njkohsisht i mbytn edhe ithtart tjer.
www.islamischen.ch
20
Kjo sht shkurtimisht pr fitnen vehabite. Fitneja e tyre ishte fatkeqsi q e psuan ithtart e islamit dhe nga shkaku i tyre sht derdhur shum gjak, sht grabitur shum pasuri dhe me paraqitjen e tyre sht shkaktuar dm i madh. N shum hadithe t Muhammedit a. s. qart sht paralajmruar fitneja e tyre. Si shemnbull do ta cekim hadithin n t cilin Muhammedi a. s. ka thn: Do t paraqiten njerz nga Lindja t cilt do t lexojn Kuran por leximi i tyre nuk do ta kaloj kufirin e fytit. Do t dalin nga dini (feja) si del shigjeta e ngrehur nga harku. Shenja e tyre sht qethja tullac. Ky hadith sht cekur me shum transmetime, e disa jan cekur n Sahihul-Buhari. Qart sht theksuar se karakteristik e tyre sht qethja e koks tullac. Ata u kan urdhruar t gjith ithtarve t vet q ti rruajn kokat tullac, kurse para tyre n histori nuk ka ndodhur q dikush ta rruaj kokn tullac n shenj t prkatsis lvizjes s caktuar. Lidhur me kt Sejjid Abdurrahman El-Ahdel ka thn: Nuk ka nevoj t shkruhet m shum pr kt si prgjigje vehabijve se sa hadithi i Muhammedit a. s. se Shenja e tyre sht qethja e koks tullac. Kt veprim para vehabijve nuk e kan br ithtart e asnj sekti apo lvizjeje. Ka ndodhur q nj femr t ciln e kan detyruar t bhet vehabije kur i kan urdhruar t qethet tullac ka protestuar te Ibn Abdulvehhabi. Ajo i tha: Nse iu urdhron edhe femrave ti rruajn flokt tullac ather duhet tu urdhrosh edhe meshkujve ti rruajn mjekrat, sepse flokt pr femrn jan dekor si sht mjekra pr meshkuj. Ibn Abdul-vehhabi mbeti pa fjal n kt vrejtje t ksaj femre.
www.islamischen.ch
21
Ata kan ndaluar tek njerzit t krkojn shefaat nga Muhammedi a. s. edhe pse pr kt ekzistojn shum hadithe sahih mbi vlern e shefaatit t Pejgamberit a. s. pr ummetin. Kan ndaluar leximin e librit Delailul-hajrat, i cili prmban salavate mbi Muhammedin a. s. Kan folur se kjo sht shirk. Kan ndaluar leximin e salavateve mbi Muhammdin a. s. n minare dhe minber pas leximit t ezanit. Ishte nj muezin i verbr. Njihej si njeri i mir. Ai pas ezanit i lexoi salavatet e vehabijt tashm e shqiptuan ndalesn. E solln tek Ibn Abdul-vehhabi dhe ai urdhroi q ta mbysin. Sikur t kishim rast ti cekim t tra far kan br ata do t shkruheshin shum libra. Por konsiderojm se e cekura mjafton, kurse All-llahu (i lavdishm dhe i lartsuar qoft) m s miri e di. Prfundoi! Falnderimi i qoft Krijuesit t botrave! Essejjid Ahmed Ibn Zejn Ibn Ahmed Dehlan mufti i Mekkes
www.islamischen.ch
22
Abdul-kadim Dhel-lum
KOMPLOTI KUNDR SHTETIT ISLAM

Prkundr mospajtimit t jobesimtarve rreth ndarjes reciproke t territoreve muslimane, megjithat ata jan pajtuar n nj: t shkatrrohet islami. 9 N kt rrafsh planifikuan disa rrug. N vendet evropiane mbolln mikrobin e lvizjeve nacionale dhe nacionaliste q do t synojn drejt sovranitetit dhe mvetsis. Mikrobet e ideve t tilla u prcolln edhe n territoret e shtetit islam. Popujt e vet i ndrsyn n shtetin islam. Kush do t lavdrohej n kt ide, do t ndihmohej me arm dhe pasuri. Kjo reet s pari u provua n Serbi dhe Greqi. Kshtu synuan ta godasin shtetin islam nga prapavija. N korrik t vitit 1797 Franca bri invazion n Egjipt dhe e pushtoi at. Qllimi kryesor i ktij sulmi ishte shkatrrimi i hilafetit si form islame e pushtetit. Pas pushtimit t Egjiptit aktivitetet e veta ushtarake Franca i zgjeroi n Palestin. Pas ksaj sulmuan edhe n Siri, por aty humbn. Tentimi i rrnimit t hilafetit dshtoi. Mirpo, armiqt e islamit nuk heshtn pas ksaj. Menduan mnyra t ndryshme si t shpartallohet shteti i fuqishm islam i cili me shekuj n duart e tij mban pushtetin n pjesn m t madhe t rruzullit toksor. Armiqt e islamit do t orvaten n do mnyr ta marrin kontrollin n duart e
9
Shkputje nga vepra Kejfe huddimet hilafe (Si sht rrnuar hilafeti) nga autori prof. Abdul-kadim Dhellum, fq. 13 19.
veta n hapsirat e mdha q i mbulonin muslimant dhe ti fusin n duar pasurit e tyre. Institucioni i hilafetit, q bazamentin e tij e ka nga Medineja, nga Muhammedi a. s. dhe zgjati deri m 1924 (halifi i fundit ishte Sulltan Vehiduddini, kurse i parafundit Sulltan Abdul-hamidi), ishte pengesa kryesore n rrugn e coptimit t muslimanve, okupimit t territorit t tyre dhe plakitjes s pasuris s tyre. Potez i suksesshm q Perndimi e trhoqi ishte themelimi i nj lvizjeje fetare e cila n formn e saj t jashtme do t dukej islame, e n esenc detyra e ksaj lvizjeje do t ishte q vendet Perndimore, nprmjet saj, ta marrin pushtetin mbi muslimant dhe ta rrnojn hilafetin. Anglia nprmjet njeriut t saj, Abdul-aziz ibn Muhammed ibn Saudit, tentoi ta drmoj dhe dobsoj shtetin islam prbrenda. N brendi t hapsirs s Arabis erdhi deri te formimi i lvizjes vehabite. Anglezt e ndihmuan me arm dhe para, n mnyr q t mund ta ngren zrin dhe armn kundr halifit. Kjo edhe ndodhi. Filloi lufta ndrmjet vehabijve dhe ushtris islame osmane. Qllimi ishte q vehabitt ta marrin pushtetin n pjest m t mdha t territorit n Arabi q i mbanin Osmanlinjt, q n kto territore ta fusin medhhebin e tyre dhe ti mnjanojn gjurmat e medhhebit t deriathershm hanefit, i cili ishte medhhebi zyrtarisht i pranuar i shtetit islam osman. Tr kjo duhet t bhet me dhun dhe shpat. Vehabitt m 1788 e sulmuan Kuvajtin dhe e pushtuan. Prparuan n veri dhe arritn deri n Bagdad me rast e rrethuan at. Qllimi ishte q t arrihet deri n vendin Kerbela dhe deri te varri i Husejnit r. a., nipit t Muhammedit a. s., q ta rrnojn dhe ta proklamojn ndalesn e vizits varrit t tij.
www.islamischen.ch
24
N vitin 1803 e sulmuan Mekken dhe e pushtuan at. Nj vit m von, m 1804, e sulmuan Medinn dhe, po ashtu, e pushtuan. 10 I rrnuan kubet e mdha q e mbulonin varrin e Pejgamberit t All-llahut, Muhammedit a. s.. Pasi q plotsisht e pushtuan Hixhazin, u nism drejt Shamit (Siris, Palestins, Libanit e Jordanit, prkthyesi)). Erdhn deri n afrsi t Humusit. N vitin 1810 e sulmuan Damaskun sikur q e sulmuan edhe Nexhefin. Sa i prket Damaskut ai u mbrojt me mjaft sukses. Njkohsisht, me rrethimin e qytetit t Damaskut i drguan ithtart e tyre dhe pushtuan pjest veriore t Siris dhe deprtuan madje deri n Halep. Ishte e gjithnjohur se pas lvizjes vehabite qndronte Anglia, sepse Benu Saudt ishin shrbtor t tyre ndrsa shfrytzuan levzjen vehabite pr qllime politike q ta godasin shtetin islam nga brendia. Filluan me provokimin e prarjeve ndrmjet medhhebeve q shum shpejt kto znka verbale t shndrrohen n konflikte t mirfillta t armatosura brenda shtetit islam osman. Por gjithnj ishte n konsiderat t t huajve q simpatizuesit e medhhebit vehabit mos ta njohin thelbin e ksaj lvizjeje e veanrisht lidhjen e saj me Anglezt. Muhammed ibn Abdul-vehhabi fillimisht i prkiste medhhebit hanbelit. Pr disa shtje edhe vet solli ixhtihad. N shum shtje sht ndar nga dijetart e medhhebeve tjera. Filloi energjikisht t angazhohet te njerzit q ta ndjekin mendimin e tij duke e konsideruar si m korrektin. Me qndrimin dhe sjelljen e till ai zgjoi mllef, gjykim dhe protesta t rrepta t dijetarve islam, t sundimtarve islam dhe t popujve musliman. Ishte e qart se me
10
Po kt vit Karagjorgje ngriti kryengritjen kundr Turqis. Ky sht fakt se Anglezt mir i kan sinkronizuar kryengritsit serb dhe vehabit pr masakrimin e muslimanve dhe rrnimin e hilafetit dhe shtetit musliman. Pr kt arsye vehabitt qen tradhtart m t mdhenj t islamit.
qndrimet e tij doli jasht normales dhe jan t kundrta me ato q dijetart e kuptuan nga Kurani dhe Sunneti. Pr shembull, ai thot: Vizita e kaburit (varrit) t Pejgamberit t All-llahut, a. s., sht haram, dhe nse kt e bn dikush, ather ka br mkat (masije) t renegatit. 11 Madje, ai q shkon ta vizitoj varrin e Muhammedit a. s. nuk i lejohet ta shkurtoj namazin n at rrug, sepse kjo sht rrug drejt mkatit. Muhammed ibn Abdul-vehhabi kt qndrim t vetin e bazon n kt hadithi sherif: Nuk lejohet q dikush vean t mundohet dhe t shpenzoj n rrug prve n tri xhami: kjo e imja, Mesxhidul-harami (n Mekke) dhe Mesxhidul-aksa (n Palestin). Ai kuptoi nga ky hadith se nuk lejohet askund t udhtohet prve n kto tri xhami, e ndr t tjera nuk lejohet t udhtohet me qllim t vizits s varrit t Muhammedit a. s.!!! Askush para tij nga plejada e dijetarve islam nuk e pohoi kt shtje. N t vrtet, porosia e ktij hadithi sht: Nuk sht e lejueshme q dikush vean ti ekspozohet shpenzimit, angazhimit dhe mundimeve q t shkoj larg n ndonj xhami ekskluzivisht pr ibadet, duke besuar se ibadeti sht m i mir nse kryhet n ndonj xhami n krahasim me ndonj xhami tjetr. T gjitha xhamit jan t njjta, prve tri t prmendurave m lart n hadithin e cituar. (Vlera e namazit n Mesxhidul-haram sht sikur njqind mij namaze n vendin tjetr, n xhamin e Pejgamberit a. s. sikur njmij namaze, kurse n Mesxhidul-aksa sikur pesqind namaze). Hadithin e trasmeton Muslimi.
11
Gnjeshtr e madhe vehabite.

N hadithin e cekur nuk ka kurrfar baze pr ndalimin e vizits varreve, sidomos varrit t pejgamberit Muhammedit a. s.. Muhammedi a. s. n nj hadith ka thn: Ua pata ndaluar ti vizitoni varrezat, por, prej tash vizitoni ata, sepse ata ua prkujtojn vdekjen. (Hadith). Pr shkak t mendimeve t cekura dhe t ngjashme n t cilat Muhammed Abdul-vehhabi u sht kundrvn shumics s dijetarve, qe larguar nga rrethi, pr shkak t dmit, fitnes dhe prarjes q pat lindur ndr muslimant. I larguar pr shkak t fitneve q i pat nxitur ndr muslimant, transferohet n fisin Anza, emiri i t cils ishte Muhammed ibn Saudi. Duke e marr parasysh se emiri i Anzs ishte n armiqsi me emirin e Derijjete, nga i cili Muhammed ibn Abdul-vehhabi qe larguar, kjo i shkoi pr shtati q t mirpritet dhe gjeti strehim t sigurt. S shpejti gjeti ithtar dhe simpatizant pr doktrinn e tij t re. M 1747 emiri Muhammedi publikisht proklamoi se me ndikimin dhe fuqin e vet vhet n shrbim t lvizjes vehabite dhe i proklamoi mendimet e Abdul-vehhabit si m t drejtat. Me kt lvizja vehabite u b m ndikuese sepse kishte ndikim direkt n pushtet. Ajo q Abdulvehhabi e msoi dhe propagandoi, emiri Muhammed ibn Saudi kt me pushtet e aplikoi. Kshtu, gjat aktivitetit dhjetvjear t konstituimit me dhun t medhhebit vehabit n trollin e Arabis, ky medhheb arriti t shtrihet n afr 30 mila katror siprfaqe. Pas vdekjes s emirit Muhammed ibn Saudit m 1765 at e trashgoi i biri Abdul-azizi. N periudhn e tij nuk erdhi deri te kurrfar ndryshimesh thelbsore dhe mund t thuhet se lvizja vehabite pati nj periudh t qet pa ecje t dukshme prpara. N territoret q ishin jashta
www.islamischen.ch
27
pushtetit t Abdul-azizit, askush nuk ia vinte mendjen medhhebit t ri q po paraqitej, as q kush ka vrejtur rrezikun q kanoset pas tij dhe nga e keqja q po u prgatitej muslimanve. Mirpo, pas vitit 41 t themelimit t ktij medhhebi (prej 1747 - 1788) furishm sht vrejtur aktivizimi i tij i srishm. Kt her zri i tyre sht dgjuar larg jasht kufijve t territorit q e sundonin. Pr kt medhheb t ri dgjuan t gjitha trevat e shtetit t athershm islam. Vet halifi ndjeu shqetsim nga kto lkundje t reja q nuk sinjalizonin asgj t mir. N vitin 1787 emiri Abdul-azizi e proklamoi administratn e pavarur shtetrore dhe futi sistemin trashgues t sundimit (hukm virathi), duke i siguruar vend t birit Saudit t bhet halif pas tij. Qe tubuar mas e madhe vehabite nn udhheqjen e shejh Muhammed ibn Abdul-vehhabit, dhe para ksaj mase Abdul-azizi publikoi se t drejtn pr pushtet e mban n suaza t familjes s vet fmijt e tij jan trashgimtar ekskluziv pas vdekjes s tij. Masa me dgjueshmri mbshteti kt vendim. Tr kjo ndodhi krahas tashm forms ekzistuese islame t pushtetit (hilafeti) q nga aspekti islam sht jo e drejt sepse Muhammedi a. s. ka thn: Nse jepet zotimi (bejat) pas dy halifve, mbytne t fundit prej atyre dyve. (Hadithi sherif). shtja sht krejtsisht e qart. Me t madhe po shpshtjellohet fija e planit afatgjat q Anglezt e vun n rrugn e rrnimit t hilafetit. sht afruar koha e vnies n qaf t zgjedhs koloniale mbi muslimant. Anglezt i binin daulles, kurse vehabinjt luanin vallen. Krahas proklamimit t deklarats mbi sunduesin e ri dhe konstituimit t sistemit paralel sundues prbri hilafetit ekzistues (barts t s cilit ishin osmanlinjt) sillet edhe deklarata tjetr. Sipas saj medhhebi vehabit proklamohet pr medhheb zyrtar kurse mnjanohet medhhebi i deriathershm hanefit, i cili ishte medhhebi zyrtar i pranuar n periudhn emevite, abasite dhe
osmane. Medhhebi hanefit qe i drejt dhe korrekt pr tr ato gjenerata nga shekulli i tret sipas hixhretit e deri n shekullin e dymbdhjet, e ja, erdhn vehabinjt dhe atyre nuk u konvenon medhhebi hanefit. N vitin 1788 vehabijt nisn huntn e madhe ushtarake n Kuvajt. E sulmuan dhe e pushtuan. Edhe para ksaj Anglezt tentuan ta nnshtrojn Kuvajtin, por nuk u shkoi pr dore. E tash nprmjet vehabijve, t cilt i ndihmuan me para dhe arm, patn sukses. N vitin 1792 shejh Muhammed ibn Abdul-vehhabi vdiq. Sipas modelit t njjt q ishte n pushtetin laik, e trashgoi i biri i tij. Pushteti bartet nga babai te i biri. Emirt saudit e kan shfrytzuar medhhebin vehabit, i cili kishte karakteristika t lvizjes fetare, pr qllime politike. Nprmjet saj arritn pushtetin politik dhe me te goditn n pushtetin ekzistues islam, duke mbjell n mesin e muslimanve n fazn fillestare t veprimit mosdurimin medhhebor e m von edhe luftra medhhebore .
www.islamischen.ch
29
Dr. Muhammed Husejn Shendub
LVIZJA VEHABITE12
Para se t fillojm me njoftimet rreth personalitetit t themeluesit t ksaj lvizjeje dhe t dftojm n pasojat i shkaktoi kjo lvizje, e konsideroj t dobishme q ti shqyrtojm idet themelore t lvizjes dhe ndikimit t saj n shoqrin e athershme islame. Ideja bazore e lvizjes sht apeli q t adhurohet vetm Allahu xh. sh. dhe mos ti bhet ibadet askujt tjetr, pos Allahut xh. sh. Pa dallim se a ka t bj me gurin, drurin apo njerzit. Ndikimi i ksaj lvizjeje sht harmonizuar me arsimimin e Muhammed ibn Abdulvehhabit, i cili, me iden dhe veprn e tij reformiste, nuk ka dalur jashta suazave t mjedisit dhe t doktrins q e ka prvetsuar nga babai dhe bashkkohasit tjer. Kta kryesisht ishin dijetar q mbshteteshin n medhhebin hanbelit dhe n mendimet dhe idet e shejh Ibn Tejmijjes dhe nxnsit t tij Ibn Kajjim el-Xhevziut. Me shfaqjen e lvizjes vehabite filloi koha kur leht shkatrroheshin jetat e njerzve, sulmoheshin vendbanimet, lejohej leht ajo q ishte e ndaluar me fe, digjeshin drunjt dhe rrnoheshin shtpit. Kjo sht aplikuar ndaj muslimanve, t gjitha me qllim t kthimit t njerzve pastrtis s
12
Studimi mbi lvizjen vehabite sht sizhe i shkurtuar i punimit t M. H. Shendubit, i cili me kt tem ka mbrojtur temn e diploms n fakultetin pedagogjik t Universitetit t Libanit. Punimi ende ssht botuar por ka vler.
besimit islam, t cilt n baz i prkisnin atij besimi (akides). Kjo sht koha kur ishin shtrir fallet dhe magjit t cilat disa njerz i shtyn ti mendojn se jan t shenjt gurt dhe drunjt. E kjo nga shkaku se zona e Hixhazit qe shprfill totalisht nga ana e pushtetit, vean zonat shkretinore dhe vendbanimet beduine. Askush nuk kishte kujdes se po ndodh atje. Hixhazit nuk i kushtohej kurrfar kujdesi i rndsishm. N at koh n Evrop ishin aktuale lvizjet reformiste, t cilat rrnjsisht patn ndryshuar rrjedhn e historis. Nga bota e vjetr hyn n botn moderne, dhe duke iu falnderuar moskujdesit, mediokritetit dhe letargjis s muslimanve arritn q muslimant t bhen pre e leht dhe lodr n duar t bots s fuqishme industriale, t Lindjes apo t Perndimit. Suksesi q e arriti misionarizmi vehabist 13 nuk e kishte jehonn e krkuar q u nevojitej muslimanve t ktij shekulli. Pr arsye se reforma q e rekomandonte vehabizmi ishte e kufizuar dhe tepr lokale dhe se ishte me karakter t pastr fetar. Reforma e suksesshme q u nevojitej muslimanve nuk ka mundur t jet me karakter ekskluziv fetar, por reform e karakterit fetar, politik, sociologjik dhe shkencor, e cila muslimant do ti sillte atje ku kan arritur Evropa n kt shekull. Po, duhej reforma q muslimant do ti sillte atje ku pat arritur Evropa me renesansn e vet. Nuk mjaftonte rrnimi i kubeve mbi varre, ndalesa e tevessulit me pejgambert dhe evlijat q ti nxjerr muslimant n renesansn e nevojshme.
13
Ky sht mendim i prof. Abdulmeteala es-Said it n librin e tij El-Muxheddidune fil-islami, botimi II, Kairo, 1962, fq. 437.
N vehabizm m s shumti ideisht ka ndikuar Ibn Tejmije, i cili kishte qndrim negativ ndaj filozofis, e injoronte at dhe shkencat e saj. Ky ishte minus i madh n lvizjen vehabiste, i cili i bri dm t madh. Filozofia n kohn e Ibn Tejmijes ishte filozofia e vjetr e cila nuk kishte ndonj vler t veant shkencore n jetn praktike. Sa i prket filozofis n kohn e veprimit t levizjes vehabite, ajo tashm kishte dimension dhe barr tjetrfare. Ishte ngusht e lidhur me shkencn dhe kishte dobi dhe ndikim evident n jetn praktike. Nuk sht e mir pr nj lvizje reformatore ta mohoj dobin praktike t filozofis apo ta konsideroj t parndsishme. Duke e marr parasysh se vehabizmi lindi ndr beduint dhe n nj mjedis primitiv, ather u arsyetohej se reformn e kan kryer n at shkall duke i knaqur nevojat e kushteve beduine - shkretinore t jetess. Mirpo, kjo nuk ishte as prafrsisht e mjaftueshme as e pranueshme pr pjesn tjetr shum m t madhe t ummetit prparimtar islam. Qndrimi i pjess prparimtare dhe civilizuese t ummetit islam, ndaj vehabijve ishte q mos tu jipej prkrahja. Ata krkonin doz m t madhe t reforms (islahit). Madje edhe m shum se kjo, morn qndrim ndaj tij si personalitet jo fort bujar, e kontestuan dhe iu kundrvun me t gjitha mjetet n dispozicion. Dhe si rezultat i gjith ksaj erdhi deri te luftrat q e rritn jazin dhe ndasin ndr muslimant. Po ashtu, lvizjes vehabite i prshkruhet pjesmarrja n kto luftra q filluan ndrmjet muslimanve pr shkak t tij. Sepse, lvizja vehabite nuk ishte thirrje e qet misionariste q i drejtohej bartsit t mendimit t kundrt me kshilln e bukur (mewidhatun hasenetun) dhe me thirrjen e njerzve n lvizjen e tyre n mnyrn m t mir (bil-leti hije ahsen). Ata shpalln luft t shenjt me synim mbshtetje ksaj lvizjeje, n mnyr q me forc ti detyrojn kundrshtart t hyjn n te, dhe kush besonte ishte i shptuar, ndrsa kush u kundrvihej dhe rebelohej e shpallnin renegjat dhe derdhjen e gjakut t tij dhe konfiskimin e pasuris s tij e lejonin. Kshtu
vepruan vehabijt n vendet ku deprtuan, duke filluar nga Jemeni, Hixhazi, skajet e Shamit dhe Irakut. E kishin t lejuar q n do shtet q hynin t shpallnin luftn kundr banorve t tij. Nse kishin fuqi t mbesin n ato vende ato ia bashkonin krahinave t veta ku tashm kishin pushtet, e nse nuk mund t mbetnin aty knaqeshin me shkretrimin, rrnimin dhe plakitjen e pres. Nuk ka fare dyshim se lvizja vehabite me kt akt ka dal nga suazat e tolerancs islame. Sepse misionarizmi islam sht ekskluzivisht me karakter paqdashs dhe nuk mbshtetet n luft prve n situata t veanta, si sht mbrojtja. Islami nuk lejon q i pari t sulmohet n armikun, sepse nuk lejohet q askush me forc t futet n islam. Ky sht prej karakteristikave elementare islame q i jan t njohura dokujt. Por vehabijt at koh nuk mendonin ashtu. Konsideronin se Islami ka filluar me shpat dhe than: Edhe thirrja n t le t jet me shpat. Sipas msimit islam, muslimant duhet edhe me kundrshtart e vet q jan jobesimtar t sillen me toleranc. Ndrkaq, vehabijt m me ashprsi kan qruar hesapet me kundrshtart ideor t tyre se sa q muslimant vepronin me kundrshtart e tyre jobesimtar. M s paku sht dashur t sillen vehabijt me kundrshtart ideor t tyre si veprojn muslimant me kundrshtart jobesimtar. Me kt dallim q kundrshtart ideor t vehabijve nuk ishin jobesimtar. Kta ishin shumica e popullats muslimane q kan besuar n All-llahun dhe n t Drguarin e Tij, por nuk jan pajtuar me msimin vehabit. Por, edhe nse disa prej tyre edhe i ftonin t vdekurit dhe krkonin ndihmn e tyre dhe iu luteshin pr arritjen e nevojave dhe krkonin dalje nga vshtirsit, sikur edhe t pajtoheshim me faktin se kta jan elemente shirku, megjithat nuk mund t bj shirk kush beson n All-llahun. Kta njerz sht dashur msuar e kshilluar, e jo mbytur.
www.islamischen.ch
33
Mbshtetjen q Ali Saudt ia dhan vehabijve ishte e mjaftueshme q ata t mund t shpallin xhihad pr kundrshtart ideor t tyre. Edhe pse metoda paqdashse, sipas nesh, do t ishte garanc m e madhe pr sukses dhe pr prhapjen e daves nga metoda e dhuns. Prdorimi i tyre i argumentit t dhuns rezultoi q edhe kundrshtart e tyre ideor t prdorin po kt metod. Kjo rezultoi q pr kt lvizje t shtrembrohet fotografia n syt e shum njerzve kshtu q mbetn larg edhe mendimit q ti bashkangjiten ksaj lvizjeje. Numr shum i vogl arabsh iu bashkangjitn ksaj lvizjeje, sepse nuk u njoftuan me formn burimore t saj, por nprmjet fotografis s shtrembruar. E sikur vehabijt t kishin prdorur metoda paqdashse, sigurisht do tu besonte numr m i madh njerzish, sidomos pas rritjes rapide t shkalls s arsimimit dhe interesimit pr arsimim. Edhe tash pengesa kryesore pr hyrjen n kt lvizje jan thirrsit primitiv dhe mendjeleht t cilt nuk heqin dor nga metoda e dhuns dhe ashprsis q ishte e pranishme edhe n fillim t lvizjes vehabite. Po ashtu, ajo q i zihet pr t madhe vehabijve sht fakti se vetm deklarativisht ftonin pr hapjen e dyerve t ixhtihadit kurse vet kan mbetur duke iu prmbajtur medhhebit hanbelit. Nga msimi i Ibn Tejmijes kan marr vetm msimin mbi besimin (akaidin), kurse asgj nuk kan pranuar nga ixhtihadi i tij n dispozita (ahkam), si sht pr shembull shtja e talakut (divorcit) e t ngjashme. Madje edhe nga vet Ibn Abdul-vehhabi nuk theksohen ixhtihadet e reja pos n disa shtje q nuk jan me rndsi t veant. Pr shembull: U paraqit me mendimin se shpagesa e gjakut pr
www.islamischen.ch
34
muslimanin sht 800 rijal, n vend t vlers me 1000 deve, q sht konstatuar me hadith t Pejgamberit t All-llahut. Ndonse muslimant tash por edhe ather kishin nevoj t madhe pr ixhtihad, ixhtihadi i mirfillt as me kt lvizje nuk rifilloi. Nuk mjaftonte q t ndalet atje ku ishte ndalur Ibn Tejmije. Kishte nevoj pr ixhtihad q do ti mnjanonte gjurmat e mediokritetit dhe shtangimit t mendimit islam, evidente n shekujt q kan kaluar. Pr shkak t mungess s ixhtihadit t mirfillt dhe efektiv muslimant jan sjell n gjendjen e dekadencs dhe nevojn e mbshtetjes n t tjert dhe huazimit t ligjeve t tyre.
www.islamischen.ch
35
MENDIMI I PROF. SHEJH ALI TANTAVIT 14

Shejh Ali Tantavi merr qndrim t mesm kundrejt paraqitjes s lvizjes vehabite. Pjesrisht e mbshtet, kurse pjesrisht e kritikon. N veprn e tij mbi Abdul-vehhabin, n faqen 5, shejh Ali Tantavi thot: Lexuesi q lexon biografin e Ibn Abdul-vehhabit, leht do t vjen n prfundim se ai nuk ishte dijetar i madh. N kohn e tij kishte shum dijetar q ishin m t ditur se ai dhe q kishin memorizuar m shum tekste fetare se ai dhe q kishin shkruar m shum vepra se ai, por n kohn e tij, madje as pesqind vite m hert deri sot, nuk ka ekzistuar dikush q ka ndikuar m shum n shoqrin islame dhe ka br ndryshime n t se sa ai. Prkundr faktit se sht rritur n midis lokal dhe n qytetin q ishte larg prej qendrave t mendimit t gjall t mendimit islam, askush nuk e ka lkundur shoqrin islame si e bri kt ky njeri. Un edhe tash i admirohem rreptsis s propagands dhe forcs me t ciln luftonte. N faqen 9, Ali Tantavi vazhdon e thot: Shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabi nuk erdhi me novatori as q futi di t re n islam. Ftonte n tevhid (monoteizm) t drejt dhe Islam t mirfillt. Vet misionit, thirrjes n Islam apo davetit t tij, ktyre ska ka tu bhet vrejtje. Ajo q merret si mangsi dhe munges sht metoda q ka ndjekur gjat reforms. Pr shembull: ka
14
Ali Tantavi, Muhammed Ibn Abdul-vehhab, vllimi I, Damask, 1961.

par disa njerz se si sillen n varreza dhe n kt veprim ka par elemente t qarta t shirkut (politeizmit), sipas mendimit t tij. Pastaj po kt qndrim (hukm) e prcolli n t gjitha qytetet dhe vendbanimet n t cilat kishte kupola mbi varre. T gjith kta musliman i shpalli renegjat (murted) nga feja. E lejoi derdhjen e gjakut t tyre (d.m.th. mbytjen e tyre) dhe konfiskimin e pasuris s tyre. Kjo vrtet edhe sht aplikuar. Edhe pse shejh Ibn Abdul-vehhabi gjithnj fliste se i prket medhhebit hanbelit, n praktik nuk e aplikonte. N medhhebin hanbelit qndron se muslimani q bhet renegjat, s pari thirret n pendim dhe i ofrohet kthimi n islam tri dit. Nse pas ksaj nuk kthehet n islam, kurse sht i menur, madhor dhe i vetdijshm, vetm ather mbytet, si renegjat (murted). E nse do t thoshte: Un jam musliman apo e shqipton kelimei shehadetin, aprovohet deklarata e tij dhe lirohet. Ky sht qndrimi i medhhebit hanbelit. A e ka ftuar shejh Abdul-vehhabi do kuburit 15 kundr t cilve kishte luftuar (nse sht e sakt se ata jan idhujtar t varreve)? Prse nuk i ka pranuar sipas forms s jashtme (dhahir), sepse t gjith kan folur se jan musliman dhe se dshmojn se Nuk ka zot tjetr pos All-llahut dhe se Muhammedi a. s. sht rob dhe i drguar i Tij? M tej, n faqen 36 t vllimit t II-t Ali Tantavi kur flet pr luftrat vehabite pohon: A kan pasur t drejt shejh Muhammed ibn Abdul-vehhabi dhe sauditt t luftojn kundr njerzve dhe
15
Vehabitt kuburit e quajn do njeri q e viziton varrin dhe sipas tyre n varr sillen jokorrekt, n kuptim nse bn lutje n varre apo si thon ata se kaburitt u luten t vdekurve n varre. Sipas mendimit apo supozimit t ulemas islame normale, vehabijt pa t drejt i kan quajtur kuburit njerzit q u bnin vizit t rndomt varrezave (mezareve).
t lejojn konfiskimin e pasurive t tyre, mbytjen e meshkujve, rrnimin e vendbanimeve kurse shqiptonin kelimei shehadetin dhe flisnin se jan musliman? Sikur mos ti kishin sulmuar a do t ishte e lejuar q ti ln n injoranc (xhehl) dhe lajthitje kurse kishin mundsi ti mnjanojn ato prirje t kqija q ishin t pranishme? N kt shtje me vite jam hamendur se far prgjigje t ofroj. Tash pr tash skam mendim t prer! Kur kujtohem se Ebu Bekri r. a. dhe ashabt luftuan kundr murtedve, edhe pse shumica e tyre nuk i kan mohuar vlerat e islamit, por vetm kan ndaluar zekatin, ather shoh se Ibn Abdulvehhabi kishte t drejt t luftoj kundr beduinve q kishin br t kqija dyfish m t mdha nga ato nga koha e Ebu Bekrit q i kemi quajtur murted. Por srish kur kujtohem se Ibn Abdul-vehhabi thuajse t gjith muslimant i ka shpallur kafir (jobesimtar) duke i prjashtuar nga ktu vetm simpatizantt e tij, ndonse kta musliman nuk ishin t gjith kuburist as q t gjith kan br shirk (politeizm) apo kufr (mohim t Allllahut). Ndoshta vetm disa shtresa t njerzve t rndomt me jashtsi kan shfaqur disa veprime q nuk pajtohen me moralin (ahlakun) islam. Por kur ksaj i shtohet se ndr ata kishte dijetar, reformator dhe njerz t mir, ather nuk shoh arsyetim pr veprimet q i ka br Abdul-vehhabi. Vehabijt, po ashtu, n betejat q i zhvillonin kundrejt kundrshtarve ideor nuk i prmbaheshin rregullave q jan vendosur n luft t muslimanve kundr jobesimtarve. Sipas rregullave q jan vendosur n periudhn e hershme t islamit, kur ndodhn shum pushtime, Islami, ndr t tjera, urdhron q armikut ti shpallet luft. Betejat q i zhvillonin vehabijt n t shumtn jan kryer me sulme t befasishme, pa paralajmrim. Un do ta theksoj vetm nj prej
shum shembujve q i shnoi Ibn Bishr n veprn e vet El-Mexhdu bi tarihi Nexhd: Emiri i krahins Hurtme erdhi te shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabi, pasi q krahina e tij e pranoi doktrinn e tij dhe filloi ta ndjek, ta njoftoj se banort e ksaj krahine e lshuan msimin e tij dhe refuzuan nnshtrueshmrin dhe pasimin e shejh Ibn Abdul-vehhabit. Ibn Abdul-vehhabi kundr tyre e drgoi ushtrin q e udhhoqi Abdullah ibn Muhammed ibn Saud. Pr shkuarjen n at vend zgjodhi rrug jo t zakonshme.Udhtuan dit e nat q sa m par t arrijn atje. N afrsi t vendbanimit arritn natn. E rrethuan vendbanimin dhe i pushtuan t gjitha pikat e rndsishme. Abdullahu urdhroi q kur t filloj koha e sabahut t gjith prnjher ta shkrepin nga nj plumb. Kur krsitn t gjitha pushkt me nj z, kjo ishte e tmerrshme pr banort. sht shnuar se disa shtatzna dshtuan frytin nga frika. Kur Ebu Bekri i sulmoi murtedt, i urdhroi ushtris q mos ti prejn drunjt dhe pallmat, q mos ti ngacmojn grat, fmijt dhe pleqt dhe e paralajmronte sulmin. Luftrat q i zhvillonin vehabijt kundr muslimanve, t cilt i patn shpallur pr renegjat nga Islami, n to kishte do gj q n islam sht e ndaluar. Mbi kto beteja gjersisht shih n veprn e prmendur t Ibn Bishrit n faqet 30, 52, 53, 56 dhe 61. Masovikisht konfiskuan pasurin nga kundrshtart ideor. U ekzekutuan shum njerz me akuzn pr dalje nga feja (ridde). Ja si ndodhi rasti me Osman ibn Muamerin, i cili ishte ndr t part q i dha mbshtetje lvizjes dhe i pari dha zotimin (bejat) n Derijjje. Mirpo, fundi qe tragjik. U mbyt nga njerzit e lvizjes s tij. Udhheqsi i fisit Darma, Ibrahim ibn Muhammed u mbyt n ndej pr shkak se kishte thyer zotimin e dhn Muhammed Ibn Abdul-vehhabit dhe Muhammed ibn Saudit.
Kishte raste kur sht shkatrruar n trsi popullsia e nj vendbanimi. Kshtu u ndodhi banorve t vendbanimit t krahins Hurme. Muhammed Ibn Saudi i shkroi babait t tij Abdulazizit n vitin 1193 hixhrij, se t gjith banort e fshatit Hurme refuzuan dgjueshmrin dhe kontratn dhn vehabijve dhe si t till nuk meritojn besim. Babai i dha urdhres q ta shkatrrojn tr fshatin. Kshtu edhe ndodhi. Fshati u shkatrrua. Popullsia e mbijetuar u shkaprderdh npr tr vendin. Paastaj vazhdon shejh Tantavi, duke thn: Mirpo, nse shikojm n ann tjetr, shohim se kto luftra q i zhvilluan vehabijt kundr kundrshtarve ideor dhan edhe fryt. Ata territorin e Nexhdit nga gjendja e shirkut, xhehlit dhe mkatit, sipas mendimit t tyre e shndrruan n gjendjen e tevhidit, shkencs dhe ibadetit. Kshtu q ende jam i hamendur mbi qndrimin ndaj tyre. Nuk di t marr qndrim. 16 sht e sakt se fiset e Hixhazit dhe t Jemenit kryesisht kan bartur flamurin e islamit dhe ata e kan prcjell islamin n skajet m t largta t bots. Sa i prket krahins s Nexhdit, ajo sht shprfillur nga ana e emevitve, abasitve dhe osmanlijve. Pr kt krahin askush nuk sht preokupuar veant. Askush nuk ka kontrolluar veant po ndodh atje. Kur kjo dihet nuk duhet uditur se atje m s lehti u kthyen traditat e xhahilijetit. Krahina e Nexhdit ishte e ndar ndrmjet disa fiseve t fuqishme. Pushtetin n Ujejn e kishte familja Ali Muammer. N Derijje pushtetin e kishin Ali Saudt. Pushtetin n Rijad e kishte Ibn Badisi. N Ahsa pushtetin e kishin
16
Ali tantavi, Muhammed Ibn Abdul-vehhab, vll. I, Darul-fikr, 1961. Prndryshe, shejh Ali Tantavi sht nga Siria dhe n koh t gjat jetoi n Arabin saudite.
Ali Halidt. Ndrmjet ktyre fiseve kryesisht ekzistonin konflikte dhe plakitje t gjata t ndrsjella. Popullsia kishte lajthitur nga rruga e vrtet dhe rruga e islamit. Muhammed Ibn Abdul-vehhabi n nj mjedis t ktill gjeti vend t prshtatshm pr veprim dhe pun reformiste. Mund t thuhet se pikrisht ndihej nevoja pr paraqitjen e nj njeriu si ishte Ibn Abdul-vehhabi. Por a do t thot kjo se diagnoza e njjt dhe medikamentet e njjta kan mundur t prdoren pr do vend tjetr dhe pr do koh dhe pr do rast? A do t thot kjo se nse nj metod n nj koh specifike dhe pr shkaqe t njohura ishte e suksesshme pr zgjidhjen e nj problemi se at duhet prjetsuar dhe shpallur pr universale dhe t vlefshme pr do problem? Dhe n pajtim me kt, themeluesi i saj duhet t lavdrohet pr t gjitha koht dhe t konsiderohet i zgjidhshm pr do problem n botn islame? Prgjigjja e vrtet n kt sht: Jo do koh dhe do vend ka problemet e veta dhe specifikat e veta. Nj metod mund t jet e suksesshme n ndonj vend, por e njjta nse aplikohet n ndonj vend tjetr mund t jet kundrproduktive e t tjera. Misioni i Ibn Abdul-vehhabit filloi t ket sukses kur vajzn e tij e martoi Osmani, princi i krahins Ujejne. Ai pas asaj martese hyri n ann e tij dhe kjo lvizje filloi t masovizohet. Filluan t rrnojn kube mbi varre, tyrbe dhe vet varret. I pren edhe shum drunj, t cilat populli n njfar mnyre i respektonte. Para ktyre akteve e lexonin ajetin: Thuaj, erdhi e vrteta kurse u shkatrrua gnjeshtra. (el-Isra, 81). Duke e imituar kshtu Pejgamberin a. s., i cili e lexonte kt ajet duke i rrnuar statut q n xhahilijet ishin t vendosura rreth Qabes.
www.islamischen.ch
41
Pr nj koh t shkurtr tr kjo krahin e Nexhdit u pastrua nga kubet, tyrbet dhe drunjt e shenjt. Me kt edhe prfundoi faza e par e misinot t Ibn Abdul-vehhabit. Faza e dyt ishte fillimi i ndrtimit t shtetit apo m sakt ballafaqimi i besimit dhe dhuns. Kjo u arrit pas marrveshjes n Derijje n vitin 1740, pas takimit t Muhammed Ibn Saudit dhe shejh Ibn Abdul-vehhabit. Ndrmjet ktyre dyve u zhvillua kjo bised: Shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabi: E sheh ishte n Nexhd, populli e pat harruar fen, n do hap kishte shirk dhe lajthitje. Thehen urdhrat e All-llahut, popujt do dit e zhdukin njri tjetrin. Nga ti krkoj q ta bjm nj marrveshje mbi punn e prbashkt reformiste dhe ta nxjerrim kt popull nga (politeizmi) shirku dhe lajthitja. Muhammed Ibn Saudi: Un do ta jap mbshtetjen por i kam dy kishte: Kushti i par: Nse arrijm ta marrim pushtetin n kto territore q ai t mbetet n duart tona e jo t na ndrrosh me ndonj dinasti tjetr. Kushti i dyt: Q popullsia e Derijjes t na jep neve tatimin nga t ardhurat e tyre dhe ti t mos e kundrshtosh grumbullimin ton t ktij tatimi. Shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabi: Sa i prket kushtit t par, menjher ta jap dorn n shenj pajtimi, e sa i prket kushtit t dyt, shpresoj se do ti pushtojm shum territore dhe se do t kesh pre t mjaftueshme q do ta konfiskojm, ashtu q nuk do t kesh nevoj pr tatim nga Derijje.
www.islamischen.ch
42
Kjo marrveshje sht baz mbi t ciln m von u ngrit shteti saudit. Muhammed Ibn Saudi dhe i biri i tij Abdul-azizi n do gj e dgjonin fjaln dhe mendimin e Shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabit deri ather kur u pushtua Rijadi n vitin 1188 hixhrij. Prej ather Shejh Muhammed Ibn Abdul-vehhabi t gjitha autorizimet e prcolli mbi Abdul-ziz ibn Muhammed ibn Saudin sa u prket t drejtave mbi muslimant. Sa i prket Ibn Abdulvehhabit ai pas ksaj u trhoq nga jeta publike dhe iu prkushtua ibadetit dhe shkencs. Kjo vlen t theksohet se tr kjo u zhvillua n kohn kur muslimant kishin halif legal kurse halifa kishte vali n do vend t bots muslimane. Valiu turk e nuhati konfliktin nga ndodhit e fundit n Nexhd dhe vendosi ti kundrvihet agresionit vehabit. I tuboi shum fise dhe i ndihmoi me pasuri dhe arm duke dshiruar me kt ta pengoj prhapjen e lvizjes vehabite. Vehabijt e shfrytzuan preokupimin e shtetit islam osman nga sulmet e jashtme. Pikrisht ather ushtria franeze filloi t zbarkohet n Egjipt. Deri sa muslimant mbroheshin nga ushtria (kristiane) e Napoleonit, vehabijt arritn q pr nj koh t shkurtr ti pushtojn shum territore dhe qytete dhe t kryejn masakra, plakitje dhe t shkaktojn rrmuj t madhe, kryesisht ndaj banorve musliman: - M 1215 hixhrij e pushtojn Usejrn; - M 1218 hixhrij e pushtojn Mekken; - M 1220 hixhrij e pushtojn Medinn. - Filluan zgjerimin e tyre deri n kufijt me Irakun dhe deri n Sham.
www.islamischen.ch
43
Napoleoni i drgoi misionart e tij t vendosin bashkpunim dhe lidhje me Ibn Saudin dhe i ofroi atij aleanc kundr shtetit osman. Anglia, pasi q ushtria e saj n vitin 1798 gregorian arriti n Moskut, poashtu vendosi marrdhnie t mira t solidaritetit dhe mbshtjetjes me princin Saudin, duke theksuar se dshira e tyre sht t ken raporte t sinqerta dhe t przemrta me pushtetin e Derijes dhe pushtetet tjera n vendet arabe. 17 Britanikt ua theksuan vehabijve se ata nuk do t przihen rreth lufts s tyre q e zhvillojn kundr atyre q nuk pajtohen rreth shtjeve fetare dhe krkuan vetm q vehabijt mos ti sulmojn barkat dhe anijet e tyre t ankoruara. Ibn Saudi i njoftoi Britanikt me proklamatn e vitit 1810 se u ka dhn urdhr njerzve t vet q mos ti prekin barkat dhe anijet angleze. 18 Nga kto detaje sht evident dallimi n terma. Nuk theksohet m tekfiri (shpallja pr kafir) t atyre q nuk shkojn pas tyre, Kitab dhe Sunnet, n emr t La ilahe il-lall-llahu e t ngjashme. Britania nuk do t przihet n konfliktet e tyre fetare, kur derdhet gjaku musliman. Ata do ti suulmojn vetm ata q do ti atakojn barkat dhe anijet e tyre q kan ardhur ta robrojn dhe plakisin botn islame. Ibn Saudi u jep premtime se njerzit e tij nuk do ti ngacmojn anijet britanike.
17 18
Emin Seid, Tarihud-dewletis-saudijjeh. Ibid., fq. 105 106.

Pushteti britanik ishte n paq, n marrveshje dhe n bashkpunim t prhershm me vehabijt. 19 Mirpo, s shpejti do t tregohet hipokrizia dhe fytyra e vrtet e britanikve. Vitin vijues arrin valiu egjiptian me ushtri Muhammed Ali Pasha (me prejardhje shqiptare, prkthyesi) q ti qroj hesapet me lvizjen vehabite. Pasi q Ibn Saudi pa se po prgatitet, iu drejtua britanikve pr ndihm. Por, pasi q edhe franezt ishin t przier n loj n kt ekspedit, britanikt u bn t shurdhr prball apelit pr ndihm t vehabijve. Muhammed Ali Pasha n vitin 1811 me ushtri t madhe muslimane nga Egjipti erdhi n krahinn e Hixhazit dhe aty rrept u konfrontua me lvizjen vehabite. Vdiqn shum musliman n t dy ant dhe me kt prfundoi jeta e shkurtr e shtetit t par saudit. Deri sa zhvilloheshin luftrat ndrmjet ushtris s Muhammed Ali Pashs dhe vehabijve n Hixhaz, britanikt e shfrytzuan kt konflikt dhe e pushtuan Bahrejnin. Me kt filloi procesi i kolonizimit nga ana e Britanis. Po ashtu, sht me rndsi t theksohet se lvizja vehabite nuk sht knaqur ekskluzivisht me prmirsimin e gjendjes fetare n suaza t shtetit osman, i cili ishte shtet legal dhe legjitim islam n tr territorin e Darul-islamit (Bots islame). Ajo q doli nga kontrolli i pushtetit islam ishte e sinkronizuar dhe e koordinuar me kolonizatorin e forcave perndimore: Britanin apo Francn. Kshtu q n t vrtet, pushtimi i Taifit, Mekkes dhe Medines nga ana e vehabijve saudianve, n t vrtet ishte secesion e coptim nga shteti islam. N vitin 1804 Saudi dha urdhres me t ciln ndalohet leximi i lutjes pr sulltanin osmanli n xhuma t premteve n Mekk. Kjo shfaqje
19
Ibid., fq. 106 107.

ishte shtje tejet e rrezikshme. Princi Saudi pasi hyri n Mekke i drgoi letr sulltan Selimit III me kt prmbajtje: Nga Saudi Selimit! N Mekke kam hyr m 4 muharrem 1218 hixhrij. U kam dhn banorve siguri n jet dhe pasuri, pasi q kam rrnuar ka kam gjetur n Mekke nga shenjat pagane mushrike. I kam abroguar t gjitha taksat dhe tatimet q i ke caktuar ti pos atij q sht e drejt sipas sheriatit nse kt e prcakton gjykatsi i caktuar dhe i autorizuar pr kt veprimtari. E ke pr detyr tu urdhrosh mkmbsve n Damask dhe Kairo q mos t vijn n kt qytet t shenjt me daulle dhe instrumente tjera, sepse kjo ska t bj me fen. Me ty qoft mshira dhe bekimi i All-llahut. 20 Tr kjo ndodhi krahas pushtetit tashm ekzistues islam (hilafetit), q nga kndvshtrimi islam sht jo i drejt. Muhammedi a. s. ka thn: Nse i jepet betimi (bej;at) du halifve, mbytne t fundit nga ata dy. (Hadith). All-llahu i madhruar thot: Kush i kundrvihet t Drguarit, pasi q i sht br e qart e vrteta dhe ndjek rrug tjetr nga ajo e besimtarve, Ne e lm n at q e ka zgjedhur (n dynja) dhe e fusim n xhehennem. Prfundim i keq sht ai! (En-Nisa, 115).
20
Muhammed Hamid el-Fekkij, Etheru davetil-vehabijjeti, fq. 93.

PASTHNIE
N kt libr flitet pr historikun dhe djepin e vehabizmit nga penda e tre dijetarve: Dehlanit, Dhel-lumit dhe Shendubit. Autort zbulojn tr njmendsin, aktort, ideologt dhe prapavin e vehabizmit. Lexuesit i imponohet shtja e dobishmris dhe nevojs me njohjen e ktyre fragmenteve t historis s dhembshme t islamit? Sidoqoft, kur sht fjala pr momentet historike t cils do periudh islame, sht e domosdoshme q t njihemi me shkaqet e njmendsis aktuale q e jetojm. Sikur vehabizmi t kishte vepruar nga bazat e domosdoshmris dhe nevojs s reforms dhe n ringjalljen e mendimit fetar, t pastrimit t islamit nga do gj e huaj, dhe sikur t ishte klithm e domosdoshme kundr padrejtsis dhe negativiteteve me t cilat ngarkohej bota islame, t gjith do ti thonin merhaba - mir se erdhe. Nga ky libr vrehet qart se reforma n t ciln qe angazhuar vehabizmi ishte n dm t unitetit islam dhe n dobi t perandorive kolonialiste perndimore, pr t cilt hilafeti ishte penges pr arritjen e ambicieve t tyre. sht shtje tjetr se a ka qen do mbshtets i vehabizmit i vetdijshm pr kt, por vetdijsimi dhe pastrtia e qllimit t dikujt do t shikohet te Zoti n Ahiret kurse pasojat e angazhimeve konkrete n bot ose knaqin ose durohen mbi supe. S paku sot t gjith e kemi t qart far jan rezultatet dhe pasojat e atyre ndodhive n fund t shekullit 118 dhe n fillim t shekullit 19. Hilafeti u rrnua. Shumica e bots muslimane u kolonizua.
www.islamischen.ch
47
Muslimant erdhn n gjendje edhe m t rnd se n kohn e halifit islam. S kndjemi, i drejtohemi lexuesit t ktij teksti, q ktij ti qaset nga ky kndvshtrim. Prandaj, fare nuk dyshojm se shum djelmosha, t mbushur me zjarr fetar, djelmosha q dshirojn t jetojn dhe ta praktikojn Kuranin dhe Sunnetin, q synojn ta vendosin shoqrin q do t organizohej n baz t msimeve t Kuranit dhe Sunnetit, t gatshm dhe vendsomrisht shrbtorve t Lorensit do ti thon: JO! Kurr m! Si rezultat i doktrins dhe daves s tij pasoi shlyrja e t gjitha gjurmve dhe prmendoreve kulturore t kulturs dhe tradits shekullore islame. Jan rrnuar t gjitha tyrbet dhe nishanet n varrezat m t njohura, si jan Bekia medinase, varrezat e lufttarve t Uhudit dhe sht kryer urbicid i mirfillt. Ashtu q sot askush nuk e di kush ku gjendet. Shejh Jusuf Rifai n veprn e vet Nesihat ulemi Nexhda ka numruar disa dhjetra shembuj t rrnimit t t gjitha q ka prkujtuar n kolost e t kaluars. N vendin Ebva, ku gjendjej kaburi i Amines, nns s Muhammedit a. s., sakt n vendin e kaburit sht ndrtuar rezervoarin pr benzin. N Mekken e ndershme ku gjendjej shtpia e hazreti Hatixhes momentalisht sht lokacioni i tregut t kafshve. N vendin n t ciln ka qen Shtpia n t ciln sht lindur Pejgamberi jan ndrtuar nevojtoret publike e t ngjashme. T gjitha kto jan frytet e daves vehabite. La hawle we la kuvvete il-la bil-lahilalijjil-adhim! All-llahummensur islame vel-muslimin. We ali kelimetul-hakki wed-din. All-llahumensur men nasared-din wehdhur men hadhelel-muslimin. Amin!
www.islamischen.ch
48

E Verteta e Vehabizmit Dhe Vehabisteve

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E Verteta e Vehabizmit Dhe Vehabisteve

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!

E VRTETA RRETH VEHABIZMIT DHE VEHABISTVE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Sejjid Ahmed ibn Zejn Dehlan (Mufti i Mekkes)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

KOMPLOTI KUNDR SHTETIT ISLAM

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Gnjeshtr e madhe vehabite.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Dr. Muhammed Husejn Shendub

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

MENDIMI I PROF. SHEJH ALI TANTAVIT 14

Ali Tantavi, Muhammed Ibn Abdul-vehhab, vllimi I, Damask, 1961.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Emin Seid, Tarihud-dewletis-saudijjeh. Ibid., fq. 105 106.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Ibid., fq. 106 107.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Muhammed Hamid el-Fekkij, Etheru davetil-vehabijjeti, fq. 93.

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih

You might also like