1

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
1.Η δυναμικη ενεργεια ενός σημειακου φορτιου q που βρισκετε σε ένα
σημειο Α ενός ηλεκτροστατικου πεδιου υπολογιζετε από την σχεση
Uq=q.VA οπου VA το δυναμικο του πεδιου στο σημειο Α
2. Στην περιπτωση ενός συστηματος δυο σημειακων φορτιων η δυναμικη
ενεργεια καθενος φορτιου ξεχωριστα ισουται με την δυναμικη ενεργεια του
συτηματος .Όταν στο συστημα υπαρχουν παραπανω από δυο φορτια η
δυναμικη ενεργεια του ενός φορτιου δεν είναι ιση με τη δυναμικη ενεργεια
του συστηματος. Σε αυτή την περιπτωση η δυναμικη ενεργεια του ενός
φορτιου εκφραζει την δυναμικη ενεργεια αλληλεπιδρασης του
συγκεκριμενου φορτιουμε τα υπολοιπα
3.Όταν εχουμε αυθορμητη κινηση ενός σημειακου φορτιου ενώ το άλλο ή
τα αλλα σημειακα φορτια είναι ακινητα τοτε θα εφαρμοζουμε για το
σημειακο φορτιο που κινειται το ΘΜΚΕ (Κτελ-Καρχ=Wολ) ή το ΘΔΜΕ
(Εμηχ.αρχ=Εμηχ.τελ)
Χρειαζεται προσοχη στο αν θα λαβουμε υποψη μας την βαρυτικη δυναμη
4. Όταν δυο σημειακα φορτια κινουνται εξαιτιας της μεταξυ τους
αλληλεπιδρασης εφαρμοζουμε για το συστημα των δυο φορτιων: ι)ΑΔΟ
ιι) ΑΔΜΕ
5.Όταν λεμε <ενεργεια που απαιτειται> εννοουμε την ελαχιστη ενεργεια
που χρειαζεται ώστε να συμβει η συγκεκριμενη μετακινηση. Είναι δηλαδη
η ενεργεια που χρειαζεται ώστε να μετακινηθουν τα φορτια ή (το φορτιο)
και στο τελος της μετακινησης να εχουν μηδενικη κινητικη ενεργεια.Σε
αυτή την περιπτωση χρησιμοποιουμε την αρχη διατηρησης της ενεργειας
Εαρχ+Εαπαιτ=Ετελ
Α. ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Ασκηση 1
Τρια σημειακα φορτια Q1=+2μC , Q2=+1μC , και Q3 κρατουνται
ακινητα στις κορυφες ΑΒΓ ενός ισοπλευρου τριγωνου πλευρας α=10cm .
Η δυναμικη ενεργεια του συστηματος είναι 4,5.10-2. Να υπολογισετε :
α) το φορτιο Q3
β) τη δυναμικη ενεργεια του φορτιου Q3 εξαιτιας της αλληλεπιδρασης
του με τα αλλα δυο φορτια
γ) την ενεργεια που απαιτειται για να μετακινηθει το φορτιο Q3 από την
θεση του στο απειρο κρατωντας τα αλλα δυο φορτια ακινητα
Δινεται K=9.109 N.m2/C2

Ασκηση 2 (Πανελληνιες 2000, Θεμα 3)

Στα ακρα Ακαι Γ της διαγωνιου ΑΓ τετραγωνου ΑΒΓΔ πλευρας0,1 m
βρισκονται ακλονητα τα φορτια qA=+1.10-9C και qΓ=-2. 10-9C.
Να υπολογιστουν:
α) το μετρο της εντασης του ηλεκτρικου πεδιου στο κεντρο του
τετραγωνου
 2

β)το δυναμικο του ηλεκτρικου πεδιου στην κορυφη Β

γ) η δυναμικη ενεργεια του συστηματος των δυο φορτιων
δ) η ελαχιστη ενεργεια που πρεπει να προσφερθει για την μετακινηση του
ενός από τα δυο φορτια σε απειρη αποσταση
Δινεται K=9.109 N.m2/C2
Σχολικο: 3.56,3.90

Β.ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΦΟΡΤΙΟΥ

Ασκηση 3
Στα ακρα ενός ευθυγραμμου τμηματος ΑΒ=L=0,1m βρισκονται δυο
σημειακα φορτια +q και +4q αντιστοιχα . Στο μεσο Μ του τμηματος ΑΒ
αφηνουμε ένα θετικα φορτισμενο σημειακο φορτιο qo. Τι διαστημα θα
διανυσει το φορτιο κινουμενο αναμεσα στα σημεια Α και Β μεχρι να
μηδενιστει στιγμιαια η ταχυτητα του;

Ασκηση 4
Στο δαπεδο υπαρχει ένα μικρο σωμα που φερει φορτιο Qo=+1μC . Από
σημειο Α που βρισκετε στην κατακορυφο που περνα από το Qo και απεχει
από το δαπεδο αποσταση d=10m αφηνουμε να πεσει ελευθερα ένα
σφαιριδιο με μαζα m=10-3kg και φορτιο Q1=+1μC. Να βρειτε μεχρι ποια
αποσταση από το Qo θα πλησιασει το σφαιριδιο.
Δινεται K=9.109 N.m2/C2 και g=10m/s2

Ασκηση 5
Η βαση ΒΓ ισοσκελους τριγωνου είναι οριζοντια και στις ακρες της
βρισκονται τα φορτια Q1=Q2=5.10-6C. Από την κορυφη του τριγωνου
αφηνεται σωματιο με μαζα m=6.10-3kg και φορτιο q=-2.10-10C. Να
υπολογιστει η ταχυτητα του τη στιγμη που πεφτοντας διερχεται από το
μεσο της βασης ΒΓ.
Δινεται ΒΓ=60cm,υψος τριγωνου h=40cm και K=9.109 N.m2/C2
Σχολικο: 3.57, 3.94, 3.95, 3.98, 3.99, 3.100

Γ. Ταυτοχρονη κινηση δυο φορτιων

Ασκηση 6
Σε οριζοντιο μονωτικο δαπεδο κρατουνται ακινητα δυο μικρα σωματα με
μαζες m1=0,1g ,m2=0,2g και φορτια q1=+3μC , q2=+2μC αντιστοιχα. Η
ηλεκτικη δυναμικη ενεργεια του συστηματος ισουται με 6.10-2J.
Αφηνονται ταυτοχρονα ελευθερα τα δυο μικρα σωματα με αποτελεσμα
να ξεκινησουν να κινουνται χωρις τριβες πανω στο επιπεδο εξαιτιας της
μεταξυ τους αλληλεπιδρασης . Να υπολογισετε :
α) την αρχικη αποσταση των δυο μικρων σωματων
β) το μετρο της ταχυτητας κάθε σωματος όταν βρεθουν σε απειρη
αποσταση μεταξυ τους
 3

Δινεται K=9.109 N.m2/C2 . Να θεωρηθουν αμελητεες οι βαρυτικες

αλληλεπιδρασεις
Σχολικο: 3.97 ,Παραδειγμα 3.6

OMΟΓΕΝΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ

Α.Η διευθυνση της αρχικης ταχυτητας του φορτισμενου σωματιδιου
είναι παραλληλη στις δυναμικες γραμμες του πεδιου

Ασκηση 7
Από σημειο Α του αρνητικου οπλισμου ενός επιπεδου φορτισμενου
πυκνωτη εκτοξευεται σωματιδιο μαζας m=2.10-10kg και φορτιου q=+1μC
με ταχυτητα μετρου u0=103m/s . Η αποσταση μεταξυ των οπλισμων του
πυκνωτη ισουται με d=12cm ενώ η ταση φορτισης του ισουται με
V=400v .Με την δραση του ηλεκτρικου πεδιου το σωματιδιο
επιβραδυνεται και σταματα στιγμιαια σε σημειο Β. Να υπολογισετε :
α) την ελαχιστη αποσταση που θα πλησιασει το σωματιδιο το θετικο
οπλισμο
β) την διαφορα δυναμικου μεταξυ των σημειων Α και Β
γ) Την χρονικη διαρκεια κινησης του σωματιδιου από την στιγμη της
εκτοξευσης του μεχρι την στιγμη που φθανει ξανα στο σημειο της
εκτοξευσης .Να θεωρηθουν αμελητεες οι βαρυτικες αλληλεπιδρασεις
Σχολικο :3.62, 3.63, 3.89, 3.91, 3.92

Β.Η διευθυνση της αρχικης ταχυτητας του φορτισμενου σωματιδιου

είναι καθετη στις δυναμικες γραμμες του πεδιου
Ασκηση 8
Φορτισμενο σωματιδιο μαζας m=10-9
kg και φορτιου q=+1μC εισερχεται από
σημειο Ο στο ομογενες ηλεκτρικο
πεδιο που δημιουργειται μεταξυ των
οπλισμων ενός επιπεδου πυκνωτη με
ταχυτητα μετρου u0=4.103m/s καθετη
στις δυναμικες γραμμες του πεδιου.Οι
οπλισμοι του πυκνωτη εχουν μηκος
L=40cm απεχουν μεταξυ τους
αποσταση d=20cm και είναι
φορτισμενοι υπο ταση V=6000v .Το
σωματιδιο εξερχεται από το πεδιο σε
σημειο Β.
Να υπολογισετε :
α) το χρονο κινησης του σωματιδιου στο ομογενες ηλεκτικο πεδιο
β) τη γραμμικη εκτροπη του σωματιδιου από την αρχικη διευθυνση της
κινησης του τη στιγμη της εξοδου από το πεδιο
 4

γ) την ταχυτητα εξοδου

δ) την διαφορα δυναμικου Vo-VB
Να θεωρηθουν αμελητεες οι βαρυτικες αλληλεπιδρασεις
Σχολικο: 3.64, 3.93

ΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.Αν από το ιδιο σημειο ομογενους μαγνητικου πεδιου εκτοξευσουμε
ταυτοχρονα ιδια σωματιδια με ταχυτητες διαφορετικου μετρου καθετα στις
μαγνητικες γραμμες ομογενους μαγνητικου πεδιουτοτε τα σωματιδια θα
διαγραψουν κυκλικες τροχιες διαφορετικης ακτινας και θα επιστρεψουν
ταυτοχρονα στο σημειο εκτοξευσης γιατι εχουν την ιδια περιοδο
2. Το ειδος της κινησης που θα εκτελεσει το φορτισμενο σωματιδιο
εξαρταται από την γωνια που σχηματιζει η ταχυτητα εκτοξευσης με τις
μαγνητικες γραμμες και όχι από την γωνια που σχηματιζει η ταχυτητα με το
οριο του πεδιου
3.Το μηκος της τροχιας που διαγραφει ένα σωματιδιο που εκτελει ομαλη
κυκλικη κινηση υπολογιζετε από τις σχεσεις S=u.t ή S=R.θ
4.Για να υπολογισουμε τον χρονο κινησης του σωματιδιου που εκτελει
ομαλη κυκλικη κινηση μεσα στο ΟΜΠ θα πρεπει να γνωριζουμε την γωνια
που εχει διαγραψει και να χρησιμοποιησουμε την σχεση ω=θ/t→2π/Τ=θ/t
ή να γνωριζουμε το μηκος της τροχιας του και να χρησιμοποιησουμε τη
σχεση S=u.t
5.Όταν το σωματιδιο εκτελει τμημα κυκλικης τροχιας σε ΟΜΠ πρεπει να
σχεδιαζουμε καλο σχημα και να εχουμε υποψη μας ότι το κεντρο της
κυκλικης τροχιας το βρισκουμε από την προεκταση του φορεα της δυναμης
στο σημειο εισοδου και στο σημειο εξοδου. Είναι το σημειο τομης τους
6.Όταν φορτισμενο σωματιδιο κινειται σε ομογενες μαγνητικο πεδιο το
εργο της δυναμης του μαγνητικου πεδιου είναι μηδεν γιατι το μετρο της
ταχυτητας του σωματιδιου παραμενει σταθερο (ΔΚ=WF=0)
7.Το μηκος της τροχιας σε μια ελικοειδη κινηση υπολογιζεται από την
σχεση S=u.t γιατι το μετρο της ταχυτητας παραμενει σταθερο
8.Ο αριθμος των περιστροφων για ένα σωματιδιο που εκτελει ελικοειδη
κινηση μεσα σε ΟΜΠ υπολογιζετε από την σχεση Ν=t/T οπου t ο χρονος
κινησης και T η περιοδος της κινησης . Μπορουμε επισης ( αν το βημα
είναι σταθερο) να χρησιμοποιησουμε την σχεση Ν=χ/β οπου χ η οριζοντια
μετατοπιση και β το βημα της ελικας
Α. Η διευθυνση της αρχικης ταχυτητας του φορτισμενου σωματιδιου
είναι καθετη ή παραλληλη στις δυναμικες γραμμες του πεδιου
 5

Ασκηση 9
Φορτισμενο σωματιδιο μαζς m=10-10kg και
φορτιου q=-2μC εισερχεται σε χωρο που υπαρχει
ομογενες μαγνητικο πεδιο εντασης μετρου Β=0,5Τ
με αρχικη οριζοντια ταχυτητα μετρου u0=2.104m/s
καθετη στις μαγνητικες γραμμες και στο οριο του
πεδιου.Το μαγνητικο πεδιο εκτεινεται σε μηκος L=
3 m στη διευθυνση της αρχικης ταχυτητας.Να
υπολογισετε :
α) την ακτινα και την περιοδο της κυκλικης
κινησης που εκτελει το σωματιδιο
β) το εργο της μαγνητικης δυναμης που ασκειται
στο σωματιδιο κατά την διαρκεια της κινησης του
μεσα στο πεδιο
γ) την κατακορυφη αποκλιση του σωματιδιου την
στιγμη της εξοδου από το πεδιο
δ) το μηκος της τροχιας που διεγραψε το
σωματιδιο στο μαγνητικο πεδιο καθως και το
χρονο κινησης του μεσα σε αυτό
Να θεωρησετε αμελητεες τις βαρυτικες
αλληλεπιδρασεις

Aσκηση 10 (Πανελληνιες 2001 Θεμα 3)

Θεωρουμε σημειο Κ μεσα σε ΟΜΠ μεγαλης
εκτασης με Β=π.10-6Τ .Από το σημειο Κ
εκτοξευονται ταυτοχρονα με την ιδια κατά
μετρο ταχυτητα υ=π.104m/s δυο ομοια
φορτισμενα σωματιδια που εχουν λογο φορτιου
προς μαζα q/m =5.1011C/kg . Το ένα
εκτοξευεται παραλληλα προς τις δυναμικες
γραμμες του πεδιου και το άλλο καθετα προς
αυτές.( Η επιδραση του πεδιου βαρυτητας και
οι ηλεκτροστατικες αλληλεπιδρασεις δε
λαμβανονται υποψη)
α) Να δικαιολογησετε ποιο σωματιδιο εκτελει ομαλη κυκλικη κινηση και
ποιο ευθυγραμμη ομαλη κινηση
β) Να υπολογισετε τη ν ακτινα της παραπανω κυκλικης τροχιας
γ) Να υπολογισετε την περιοδο της παραπανω ομαλης κυκλικης κινησης
δ) Ποση θα είναι η αποσταση των δυο σωματιδιων τη στιγμη που το ένα
σωματιδιο εχει συμπληρωσει Ν=100 πληρεις περιστροφες ;
 6

Σχολικο: 4.41 εως 4.46 , 4.48, 4.64

Β. Η διευθυνση της αρχικης ταχυτητας του φορτισμενου σωματιδιου

σχηματιζει γωνια διαφορετικη από οο ή 90ο ή 180ο με τις δυναμικες
γραμμες του πεδιου

Ασκηση 11
Σωματιδιο μαζας m=10-8kg και φορτιου q=-1μC
εκτοξευεται από σημειο Α ενός ομογενους
μαγνητικου πεδιου εντασης μετρου Β= 2 Τα με
ταχυτητα μετρου u0=200 m/s η κατευθυνση της
οποιας σχηματιζει γωνια φ=45ο με τις μαγνητικες
γραμμες του πεδιου. Η αποσταση του σημειου Α
από το ακρο του πεδιου ισουται με d=40π m. Να
υπολογισετε :
α) την ακτινα και την περιοδο της ελικοειδους
κινησης
β)το βημα της ελικας
γ) τον αριθμο των περιστροφων του σωματιδιου από την στιγμη της
εκτοξευσης του μεχρι την στιγμη που εξερχεται από το μαγνητικο πεδιο
δ) το μηκος της τροχιας που διενυσε το σωματιδιο κατά την κινηση του
μεσα στο ομογενες μαγνητικο πεδιο.
Σχολικο: 4.47 ,4.59,4.60

Ασκηση 12 ( Πανελληνιες 2003 Θεμα 4)

Σωματιδιο μαζας m=1,6.10-27 kg και
φορτιου q=+1,6.10-19C εισερχεται στην
περιοχη ΓΔΚΖΓ οπου επικρατει ΟΜΠ
μετρου Β=10-2 Τα με ταχυτητα υΑ καθετη
στις μαγνητικες γραμμες και καθετη στη
ΔΚ. Το σωματιδιο διαγραφει
τεταρτοκυκλιο μεχρι το σημειο Ο οπου
και εξερχεται με ταχυτητα μετρου
υο=106m/s. Στο σημειο Ο υπαρχει μικρη
οπη μεσω της οποιας το σωματιδιο
εισερχεται σε ομογενες ηλεκτρικο πεδιο
που σχηματιζεται αναμεσα σε δυο
παραλληλες μεταλλικες πλακες ΖΛ και
ΜΝ με ταχυτητα παραλληλη στις
δυναμικες γραμμες . Το πεδιο εχει
ενταση μετρου Ε =2,5.103 N/C
Α) Να βρειτε το μετρο της ταχυτητας υΑ του σωματιδιου όταν εισερχεται
στο μαγνητικο πεδιο
 7

Β) να υπολογισετε την ακτινα της τροχιας που διαγραφει το σωματιδιο

μεσα στο μαγνητικο πεδιο
Γ) Να υπολογισετε την διαφορα δυναμικου μεταξυ των πλακων ΖΛ και
ΜΝ ώστε το σωματιδιο να φθασει με μηδενικη ταχυτητα στην πλακα
ΜΝ
Δ) Να βρειτε το συνολικο χρονο κινησης του σωματιδιου από την στιγμη
της εισοδου του στο μαγνητικο πεδιο μεχρι να φθασει στην πλακα ΜΝ
Η επιδραση του πεδιου βαρυτητας να θεωρηθει αμελητεα

Ερωτησεις Πανελληνιων εξετασεων

1. Δυο ομοσημα φορτια q1,q2 βρισκονται σε αποσταση r μεταξυ τους
Αν τα φορτια τοποθετηθουν σε αποσταση 2r η δυναμικη τους
ενεργεια :
α. διπλασιαζεται
β. υποδιπλασιαζεται
γ.τετραπλασιαζεται
δ.παραμενει σταθερη

2.Φορτισμενο σωματιδιο μαζας m και φορτιου q εισερχεται σε

ομογενες μαγνητικο πεδιο μετρου Β με ταχυτητα μετρου υ καθετα
προς τις δυναμικες γραμμες του πεδιου.Να αποδειξετε :
Α. η ακτινα της κυκλικης τροχιας που διαγραφει το σωματιδιο δινεται
m.u
από την σχεση R= Bq
B. η περιοδος της κυκλικης κινησης του σωματιδιου είναι
ανεξαρτητη της ταχυτητας του

3.Εστω συστημα τριων ομοσημα φορτισμενων σωματιδιων. Αν

διπλασιασουμε το φορτιο του καθενος σωματιδιου διατηρωντας τις
θεσεις τους σταθερες τοτε η ολικη ηλεκτρικη δυναμικη ενεργεια του
συστηματος των τριων σωματιδιων θα:
α. παραμενει σταθερη
β. διπλασιαζεται
γ. τριπλασιαζετε
δ. τετραπλασιαζεται