FORWARD_mar09_NL.

qxd:FORWARD fr 25/02/09 11:07 Page 24

I CONJUNCTUURINDICATOREN

Vandaag ook bezig zijn met morgen

Het Belgische relanceplan en de kapitaalinjecties in de banken waren nodig
om erger te voorkomen. Het gevolg hiervan is wel dat we op het vlak van de
begroting en de schuldgraad de klok enkele jaren hebben teruggedraaid. We
© D. Rys

moeten vandaag terug aan de weg beginnen timmeren om de overheidsfinan-

Geert Vancronenburg
ciën in de nabije toekomst opnieuw gezond te maken.

WELKE LANDEN ZIJN KWETSBAAR VOOR

EEN RATINGVERLAGING?

E
nkele weken geleden heeft de Nationale Bank van
Saldo lopende rekening in 2008 (verschil in pct.

10
België (NBB) haar groeiprognose voor 2009 verlaagd LU NL
DE
t.o.v. het gemiddelde van de eurozone)

van -0,2% naar -1,9%. Deze forse conjuncturele FI

AT 5
tegenvaller, samen met het broodnodige relanceplan en
de kapitaalinjecties in de banken ter waarde van meer dan BE BE 2009
0
20 miljard euro, zet de overheidsfinanciën onder druk. Voor -60 -40 -20 0 20 40
BE 2010 IT
60
FR
2009 verwacht de NBB een begrotingstekort van -3,3% en IE -5
een schuldgraad van maar liefst 94,8% van het bbp. SI SK MT

Hiermee wordt de daling van de schuldgraad gedurende ES

-10
de afgelopen vier jaar helemaal weggewist en zijn we terug PT
beland in een toestand zoals we die gekend hebben in het CY GR
-15
begin van de jaren ’70. Schuldgraad in 2008 (verschil in pct. t.o.v. het gemiddelde van de eurozone)

Binnen de eurozone zijn beleggers al een tijdje meer en

meer een onderscheid aan het maken tussen lidstaten
naargelang hun risico op wanbetaling. Zo hebben onder
andere Spanje, Griekenland en Portugal al een ratingverla- BEGROTINGSSALDO IN % VAN HET BBP. BRON: NBB
ging te slikken gekregen. Een dergelijke ratingverlaging is 2
niet onschuldig, daar het de betreffende lidstaat zal 0
confronteren met hogere rentelasten en dus als gevolg -2
hiervan een hoger risico op wanbetaling. Vooral de in ver- -4
gelijking met enkele andere lidstaten nog redelijke presta- -6
tie op het vlak van de lopende rekening maakt dat België, -8
ondanks zijn zeer hoge schuldgraad, zijn AA+ rating bij -10
Standard & Poor’s tot nu toe heeft weten te behouden. -12
-14
Dit neemt niet weg dat België vandaag moet starten met -16
het uitzenden van enkele vertrouwenwekkende signalen
-18
naar de financiële markten om ook in de toekomst de fi-
2099
2000
01
2002
2003
2004
2005
2006
2 07
20008
p
1970
1971
1972
1973
1974
1975
76
1977
1978
1979
1980
1981
1982
83

1994
1995
1996
1997
1998
1984
19 5
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993

09
8

20
19

19

19

nancieringskosten van de overheidsschuld zo laag mogelijk

te houden. Ten eerste moet men de neerwaartse trend op
het vlak van de lopende rekening omkeren. Hier bestaan
geen toverformules voor. Enkel door het concurrentiever-
mogen van de Belgische economie als prioriteit nummer 1
te beschouwen, zal dit mogelijk zijn. Ten tweede mag de CIJFER VAN DE MAAND
huidige crisis geen excuus vormen om bepaalde hervor-
mingen vandaag niet in gang te zetten. Een hogere effi-
ciëntie van de overheid en een reële groeinorm van de
-3,3%
gezondheidsuitgaven die meer in lijn ligt met wat de eco- begrotingstekort voor België in 2009
nomie werkelijk aankan, moeten de overheidsuitgaven in volgens de Nationale Bank van België
de toekomst meer onder controle kunnen houden. 

24 MAART 2009
FORWARD_mar09_NL.qxd:FORWARD fr 25/02/09 11:08 Page 26

I CONJUNCTUURANALYSE

Mexico heeft waardevolle les-

sen getrokken uit de pesocrisis
van 1994. Een radicale breuk
met het verleden op het vlak
van economisch management
drong zich op. In die zin kan
het land als voorbeeld dienen
voor de broodnodige hervor-
ming van het internationaal
financieel systeem. Maar nadat
het was kunnen beginnen met
de vruchten van een sanering
van zijn economie te plukken,
betaalt het land nu de tol voor
zijn sterke afhankelijkheid van
een Amerikaanse buur in crisis.

Mexicaanse aanpak voorbeeld voor hervorming

internationaal financieel systeem

Zal Mexico kunnen aansluiten bij het

BRIC-peloton?

N
a de ondertekening in 1994 van het North American Trade
Agreement (NAFTA), dat de handelsbelemmeringen tus-
sen de Verenigde Staten, Canada en Mexico gevoelig ver-
minderde, werd Mexico aanzien als een zeer beloftevolle econo-
mie. Investeerders wereldwijd leenden maar al te graag geld aan
de Mexicaanse bedrijven en overheid. Politieke spanningen, in de
vorm van een gewelddadige opstand in de Chiapas regio en de
moord op een vooraanstaande presidentskandidaat, maakten ech-
ter snel een eind aan deze welwillendheid. De politieke onzeker-
heid kwam tot uiting in een uitstroom van kapitaal en een hogere
risicopremie op Mexicaanse beleggingen. Dit resulteerde onmid-
dellijk in hogere binnenlandse interestvoeten en een neerwaartse
druk op de Mexicaanse peso, die toen nog gekoppeld was aan de
Amerikaanse dollar. Om de munt op zijn vastgestelde niveau te
houden, moest de Mexicaanse centrale bank haar reserves aan-
spreken. Dit was echter maar een tijdelijke oplossing. De Mexi-
caanse reserves smolten als ijs voor de zon en een devaluatie van
de peso bleek de enig mogelijke uitweg te zijn. Maar aangezien de
Mexicaanse centrale bank altijd had volgehouden nooit te zullen
devalueren, bracht dit nog meer onzekerheid met zich mee, en de
neerwaartse spiraal zette zich voort. Mexico stond op de rand van
het failliet. Deels uit eigenbelang, deels om besmetting naar ande-
re Latijns-Amerikaanse landen te voorkomen, kwamen de Vere-
nigde Staten (samen met het Internationaal Monetair Fonds) tussen
door middel van een herstelplan dat onder andere garanties voor-
zag op Mexicaanse leningen. Dit stelde Mexico in staat om zijn
schulden te herfinancieren en zo het failliet te voorkomen.
Het land trok belangrijke lessen uit deze pijnlijke ervaring. Een beter
macro-economisch beleid heeft sindsdien geleid tot een lagere
inflatie en een dalende publieke schuldgraad. Daarnaast is de vaste
koppeling aan de dollar vervangen door een perfect vlottend wis-
selkoerssysteem en is de financiële regelgeving, en het toezicht op
de naleving ervan, verbeterd. Bovendien is de externe schuld in
mindere mate genoteerd in buitenlandse valuta, waardoor deze
minder onderhevig is aan het wisselkoersrisico, en is de looptijd van
de schulden verlengd. Daarenboven zijn de hoge inkomsten van de
staatsgeleide oliebedrijven aangewend om de reservepositie te
versterken. Al deze maatregelen hebben ervoor gezorgd dat
Mexico veel minder onderhevig is aan externe schokken. Het geldt
dan ook als een van de veiligste Latijns-Amerikaanse landen om in
te investeren.
Afhankelijkheid VS grote pijnpunt
Dit neemt niet weg dat Mexico nog enkele obstakels uit de
weg moet ruimen wil het werkelijk een snelgroeiende opkomende
economie worden. Zo heeft de Mexicaanse economie te kampen
met een aantal structurele problemen zoals een zwakke infrastruc-
tuur, een falend onderwijsbeleid, onvoldoende concurrentie in een
aantal sleutelsectoren, een star arbeidsmarktbeleid en een niet

26 MAART 2009
FORWARD_mar09_NL.qxd:FORWARD fr 25/02/09 11:08 Page 27

CONJUNCTUURANALYSE I

zeer ontwikkelde financiële krediet te verlenen aan Mexicaanse bedrijven en gezinnen. Daar-
markt met een bijbeho- naast zijn investeerders wereldwijd op zoek gegaan naar producten
rend laag niveau aan finan- die algemeen als veilig worden bestempeld en zijn dus weggevlucht
ciële intermediatie. Als be- uit de Mexicaanse peso, waardoor deze op korte tijd een sterke
langrijke olie-exporteur is depreciatie gekend heeft.
de financiële positie van Het gevolg van dit alles is dat de laatste voorspellingen van het IMF
het land bovendien zeer voor Mexico uitgaan van een negatieve groei van 0,3% voor 2009
onderhevig aan de evolu- vergeleken met een groei van 1,8% en 3,2% in respectievelijk 2008
tie van de oliekoers. De en 2007.
Mexicaanse overheid is
hier echter onlangs aan tegemoet gekomen door zich in te Méér overheidsuitgaven
dekken tegen prijsschommelingen en haar olie in 2009 Deze crisis verschilt echter in twee opzichten van vorige crisissen in
contractueel tegen 70 dollar per vat te verkopen, wat ver Mexico. Zo ligt de oorsprong van de huidige crisis niet in Mexico zelf
boven de huidige marktprijs ligt. Veruit de belangrijkste en kan de Mexicaanse overheid voor het eerst een beroep doen op
bedreiging voor de Mexicaanse economie is echter de grote het voorzichtige beleid en de mooie resultaten uit het verleden om
afhankelijkheid van de Verenigde Staten. Meer dan 80% van tegemoet te komen aan de huidige economische crisis. Zo heeft de
de Mexicaanse export gaat naar de Verenigde Staten. De centrale bank in januari voor het eerst sinds april 2006 de belang-
conjunctuurcycli van Mexico en de Verenigde Staten lopen rijkste interestvoet verlaagd van 8,25% naar 7,75% en aangekondigd
dan ook praktisch parallel (zie grafiek). dat verdere verlagingen zullen volgen. Bovendien heeft president
Felipe Calderon een aantal relancemaatregelen aan-
Dit verklaart grotendeels de huidige pro- Waarschijnlijk zal een gekondigd die samen tot 3% van het Mexicaans bruto
blemen van Mexico. Hoewel de Mexi- diepe recessie vermeden nationaal product uitmaken. De nadruk van de plan-
caanse banken niet massaal hebben inge-
tekend op Amerikaanse subprime pro-
kunnen worden, afhanke- nen ligt op extra investeringen in wegen, spoorwe-
gen, oliebronnen, de uitbreiding van medische bij-
ducten, zijn de gevolgen van de financië- lijk van hoe sterk de situ- stand en sociale zekerheid en het voorzien van tijdelij-
le crisis niet mild voor het land. In de eer- atie in de VS verslechtert ke jobs voor werklozen. Dit staat in schril contrast met
ste plaats is Mexico getroffen door de vorige crisissen waar de overheid zich verplicht zag
spectaculaire groeivertraging in de Verenigde Staten. Dit uit zich in om de overheidsuitgaven te verminderen. De maatregelen kunnen
een lagere vraag naar Mexicaanse producten vanuit de VS. Maar ook niet vermijden dat de werkloosheid zal stijgen in de loop van 2009,
de financiële stromen tussen naar de VS geëmigreerde en niet geë- maar waarschijnlijk zal een diepe recessie vermeden kunnen worden,
migreerde familieleden, die traditioneel een belangrijke inkomsten- afhankelijk van hoe sterk de situatie in de VS verslechtert.
bron vormen voor de Mexicaanse gezinnen, zijn scherp in waarde
gedaald. Ten slotte heeft ook de Mexicaanse toerismesector te kam- Mexico heeft zwaar geleden onder de pesocrisis. Een radicale breuk
pen met de gevolgen van de crisis in de Verenigde Staten. met het verleden op het vlak van economisch management drong
Even belangrijk voor Mexico zijn de ‘onrechtstreekse’ gevolgen van zich dan ook op. Het nieuwe systeem heeft de kwetsbaarheid van
de financiële crisis. Zo blijken buitenlandse banken minder geneigd Mexico tegenover dergelijke externe schokken in belangrijke mate
beperkt. Daar plukt Mexico nu de vruchten van. De voor-
naamste vernieuwingen waren: het voeren van een acy-
INDUSTRIËLE PRODUCTIE, VERANDERING OP JAARBASIS clisch budgettair beleid (sparen wanneer het goed gaat en
BRON: IMF uitgeven wanneer het minder goed gaat), het invoeren van
een vlottend wisselkoerssysteem, een beter financieel toe-
15 zicht en een beperkte externe schuldenpositie. Dit zijn nu
net de hervormingen die op de agenda staan van de
10
komende G20-bijeenkomsten. Want, net zoals Mexico,
moet ook de internationale gemeenschap lessen trekken
5
uit de huidige crisis en moet het internationaal financieel
0
systeem dringend hervormd worden. 

-5
Frederic Teerlynck
-10
Van 21 tot 28 maart 2009 vindt een economische zending plaats
-15 naar Mexico en Panama onder het voorzitterschap van ZKH
prins Filip. Deze multisectorale zending wordt georganiseerd
19 2
19 3
19 4

19 6
19 7
19 8
19 0
1981
19 2
19 3
19 4
19 5
86

19 7
19 8
19 9
19 0
19 1

1995

20 9
20 0
2001
20 2
20 3
20 4
05
9
9
9

9
9
9
8

8
8
8
8

0
0
0
8
8
8
9
9

9
0
19

19

door het Agentschap voor Buitenlandse Handel, in nauwe

Mexico GDP Mexico United States samenwerking met de regionale exportdiensten. Meer info:
www.abh-ace.org

MAART 2009 27