Pro Ligario

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 52

Anotado por Roque V Caputo

Pro Q. Ligario Oratio I


1 Novum crimen, C. Caesar, et ante hanc diem non auditum propinquus meus ad te Q. Tubero1 detulit 2 , Q. Ligarium in Africa fuisse 3, idque C. Pansa, praestanti vir ingenio 4, fretus fortasse fa-miliaritate 5 ea quae est ei tecum 6, ausus est confiteri. Itaque quo me vertam nescio. Paratus enim veneram, cum tu id neque per te scires neque audire aliunde potuisses, ut ignoratione tua 7 ad ho-minis miseri salutem abuterer. Sed quoniam diligentia inimici investigatum est quod latebat, confitendum est 8, opinor, praeser-tim cum meus necessarius Pansa fecerit ut id integrum iam non esset, omissaque controversia omnis oratio ad misericordiam tuam conferenda est 9, qua 10 plurimi sunt conservati, cum a te 11 non liberationem culpae sed errati veniam impetravissent. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.- 1 a. novum: tiene un sentido irnico. 1.Q. Tubero: apsito de propinquus meus.- // idque C.Pansa: tambin tien un sentido irnico.//2. detulit: pret. perf. de defero, fers,ferre, tuli, latum: ha denunciado-// 3. Q.Ligarium in Africa fuisse : es aposicin de novum crimem. --//4. praestanti vir ingenio en abl. puede ir en gen. praestantis ingenii: '' por su cualidad espiritual '' // 5. familiaritate: abl. rgimen de fretus (''con-fiado '') .//6. quae est ei tecum: sum cum dativo. "que tiene contigo"//7. ignoratione tua: en abl. es rgimen de abuterer, imperf. de subj. Piden abl.fruor, vescor, fungor. //8. confitendum est: perifrstica: "debe confesarse" . Lo mismo la que sigue conferenda est: "debe dirigirse"// 9. tua conferenda est. Vid. 8// 10. qua plurimi: complemento agente //11. a te: unde:"de ti" ------------------------------------------Q.Ligarium in Africa fuisse: es objetiva con forma acus.+ infinitivo
a

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

-quae est ei tecum: relativa, antecedente: familiaritate -quo me vertam: interrogativa indirecta -cum tu id neque per te scire neque audire aliunde potuisses: causal - ut ignoratione tua ad hominis miseri salutem abuterer: final -sed quoniam diligentia inimici investigatum est: causal -confitendum est: perifrstica pasiva -ut opinor: comparativa -praesertim cum meus necessarius Pansa fecerit: temporal -ut id integrum iam non esset: consecutiva -ad misericordiam tuam conferenda est: perifrstica pasiva - cum impetravissent: temporal -----------------------------------------------------------------------------------

VERSIN .- 1 Discurso en defensa de Q Ligario I 1. Un nuevo delito, C.Caesar, hasta ahora jams odo, denuncia ante ti mi pariente Q.Tubern: Q. Ligario ha estado en Africa. Esto mismo C.Pansa, varn de eminente ingenio, confiado acaso en aque-lla familiaridad que tiene contigo, se atrevi a confesar. Y as, no s adnde volverme. Haba venido preparado, puesto que tu no cono- cas esto por ti mismo, ni podas conocerlo por otro, a aprovechar-me de tu ignorancia para lograr la salvacin de un hombre desgra-ciado. Pero, descubierto por la diligencia del enemigo lo que estaba oculto, creo que debo confesarlo, especialmente cuando mi amigo Pansa lo ha hecho. De modo que ya no sera honesto; y, omitida la controversia, todo el discurso debe dirigirse a tu misericordia, por la cual muchos han sido salvados, al pedir de ti, no absolucin de la culpa, sino perdn del error.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Habes igitur, Tubero, quod est accusatori maxime optandum confitentem reum 13, sed tamen hoc confitentem se in ea parte fuisse 14 qua te , qua virum omni laude 15 dignum patrem tuum. Itaque prius de vestro delicto 16 confiteamini necesse est quam 17 Ligari ullam culpam reprehendatis 18. Q. enim Ligarius19, cum esset nulla belli suspicio, legatus in Africam C. Considio profectus est; qua in legatione et civi-bus et sociis ita se probavit ut decedens Considius provincia satis facere hominibus non posset, si quemquam alium provinciae praefecisset . Itaque Ligarius, cum diu recusans nihil profecisset, pro-vinciam accepit invitus; cui 20 sic 21 praefuit in pace ut et civibus et sociis gratissima esset eius integritas et fides. -----------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-2
12,

12.quod est accusatori maxime optandum: perifrstica: "debe desearse".- accusatori: es el compl. agente; va en dat. //13. confitendum reum: aposicin a quod.//14. se in ea parte fuisse: explicativa de hoc. se in ea parte fuisse qua te: te por atraccin de se.// 15. omni laude: abl. rgimen de dignum//16. itaque prius de vestro delicto confiteamini: unde de argumento .- es subjetiva dependiente de necesse est //17. quam + prius = priusquam: "antes que" // 18. El Exordio termina en ulla culpa reprehendatis. //19. Q. enim Ligarius: comienza la Narratio//20. cui dativo rgimen de praefuit: Se puso al frente de la misma; sic; adv. de modo, antecedente de la consecutiva ut et civibus.- civibus: los ciudadanos romanos; sociis: los provinciales// 21. multitudinis inperitae: gen. subj. ----------------------------------------------------------------------- Q. enim Ligarius: conj. causal enim.// - habes igitur: modelo de apstrofe : el orador se dirige directamente a alguien en la audiencia. -qua te, qua virum omni laude dignum: relativa elptica
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

VERSIN .- 2 Tienes, pues, Tubern, lo que ms desea el acusador: el reo confeso; pero confeso de esto: de haber estado en el lugar donde t

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

estuviste, y donde estuvo tu padre, varn digno de toda alabanza. Preciso es que confesis vuestro delito antes de reprender culpa alguna en Ligario. Porque Q.Ligario fue como legado a Africa, con C.Considio, cuando no haba ninguna sospecha de guerra. En esa legacin, de tal forma lo aprobaron los ciudadanos y los aliados que, al retirarse Considio de la provincia, no hubiera podido satisfacer la opinin pblica, si a cualquier otro hubiese puesto al frente de la misma. Y as Ligario, como ningn provecho le hubiese reportado el excusarse durante mucho tiempo, de mala gana acept la provincia, a la que gobern de tal manera en la paz, que para ciudadanos y aliados fue gratsima su integridad y buena fe.

3 Bellum subito exarsit quod qui erant in Africa ante audierunt geri quam parari. Quo auditob partim cupiditate inconsiderata, partim caeco quodam timore primo salutis,a post etiam studi sui; quaerebant aliquem ducem, cum Ligarius domum spectans, ad suos redire cupiens, nullo se implicari negotio passus est. Interim P. Attius Varus, qui praetor Africam obtinuerat, Uticam venit ; ad eum statim concursum est. Atque ille non mediocri cupiditate adripuit imperium, illud imperium esse potuit c, quod ad privatum clamore multitudinis imperitae, nullo publico con-silio d deferebatur. Itaque Ligarius, qui omne tale negotium 24 fugeret, paulum adventu 25 Vari conquievit. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-3 22.cum Liga-rius...cum temporale// 23. multitudinis imperitae: genitivo subjetivo.//24.tale negotium acusat. neutro, rgimen de effu-gere// 25. adventu : abl. causal. a. salutis, studii responden a timore, cupiditate// b.- Quo auditu partim cupiditate inconsiderata partim caeco quodam timore

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

timore - primo salutis - post etiam studii Al saberse esto, unos, llevados por una pasin desenfrenada y otros arrastrados primero por el miedo de su seguridad y despus por sus compromisos.... c. -illud imperium esse potuit : si mando puede llamarse... d. - nullo publico consilio: para que alguien tuviera imperium deba haber una lex curiata. ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.- 3 La guerra estall inesperadamente porque los que estatan en Africa oyeron que estaba declarada sin haber tenido ninguna noticia de su preparacin. Antel tal hecho, unos por deseo desmedido, otros por cierto temor y por su salvacin, primero, luego tambin por su partido, buscaban algn caudillo. Por entonces Ligario, pensando en su casa y deseando volver a los suyos, no toler mezclarse en ningn negocio. Entretanto P.Accio Varo, que como pretor haba gobernado el Africa, vino a Utica. A l se acudi inmediatamente y, de esta manera, aqul, con no poca ambicin se apoder del mando, si mando puede ser aquello que a un particular es entregado por clamor de una multitud ignorante, sin el dictamen de ninguna autoridad pblica. Y as Ligario, que de tal modo deseaba evadirse, inmediatamente despus de la llegada de Varo, no hizo ningn movimiento.

II 4 Adhuc, C. Caesar, Q. Ligarius omni culpa 26 vacat. Domo 27 est egressus non modo nullum ad bellum, sed ne ad minimam quidem suspicionem belli; legatus in pace profectus in provincia pacatissima ita 28 se gessit ut ei pacem esse expediret. Profectio certe animum tuum non debet offendere. Num igitur remansio?

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

turpem, remansio necessitatem etiam honestam. Ergo haec duo tempora carent crimine, 29 unum 30 cum est legatus profectus, alterum cum efflagitatus a prouincia praepositus Africae est.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

VOCABULARIO Y SINTAXIS.-4 26.omni culpa : ablativo rgimen de vacat : "est libre del toda culpa"// 27. domo: es un unde // 28. ita se gessit: ita es antecedente de la consecutiva ut ei...// 29. crimine: haec duo tempora carent crimine: es ablativo rgimen de carent //30. unum.... alterum : son distribuitivos. Las oraciones que ecabezan son enunciativas elpticas.// cum profectus: temporal. - Domo est egressus non modum nullum ad bellum sed ne ad minimam equidam suspicionem belli De su casa parti no slo para ninguna guerra mas ni siquiera para la menor sospecha de guerra. - ita se gessit ut ei pacem esse expediret: l--------------l
subjetiva

Sujeto: pacem esse ; verbo: expediret; objeto indirecto: ei. de tal manera se condujo que esa paz le era provechosa Todo es perdo que comienza en ut es consecutivo. - ergo haec duo tempora: es enunciativa conclusiva. -------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.- 4 Hasta ahora, C. Csar, Q. Ligario est libre de toda culpa. De su casa parti no slo para ninguna guerra, mas ni siquiera para la menor sospecha de guerra. Sali como legado durante la paz y de tal manera se condujo en esa tranquilsima provincia, que esa paz le era provechosa. La partida no debe, ciertamente, ofender tu nimo; acaso su permanencia? Mucho menos. Pues la partida obedeci a una voluntad recta y la permanencia a una ne-cesidad honesta. Por lo tanto, estos dos movimientos carecen de culpa: el uno, cuando march como legado; el otro, cuando, pedido por su provincia se puso al frente de frica.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

5 Tertium tempus a, quod post adventum b Vari in Africa restitit, si est criminosum c necessitatis crimen est, non voluntatis. An ille si potuisset illinc ullo modo evadere, Uticae 31 quam Romae, cum P. Attio quam cum concordissimis fratribus, cum alienis esse quam cum suis maluisset? Cum ipsa legatio plena 33 desideri ac sollicitudinis fuisset propter incredibilem quendam fratrum amorem, hic aequo animo 34 esse potuit belli discidio distractus a fratribus? -------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-5 31. locativo.- si potuisset illinc ullo modo evadere : condicional irreal.El verbo est en plusc. subj.//32.-maluisset...quam: comparacin. El verbo es in //33-plena desideri ac sollicitudinis: plena va generalmente con abl.; -Cum ipsa legatio plena.... fuisset... : Temporal causal.// 34. - aequo animo: con nimo sereno a- Tertium tempus est: enunciativa categrica. - Uticae quam Romae ( locativos) - cum P. Attio quam cum concordissimis fratribus - cum alienis esse quam cum suis maluissset?

Obsrvese el estilo oratorio de Marco Tulio. el verbo del perdo es maluisset esse. b-quod post adventum: relativa con sentido temporal. El antecedente de quod es tempus. c.quod si es criminosus: condicional
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

VERSIN .- 5

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

El tercer momento es el de su permanencia en frica, despus de la llegada de Varo. Y si es delictuoso, es delito de la necesidad no de la voluntad. Si l hubiese podido de algn modo escapar, hubiese preferido estar en tica antes que en Roma, con P. Accio antes que con sus quridsimos hermanos, con los extraos antes que con los suyos ? Cuando la misma legacin haba estado llena de deseos y solicitudes a causa del increble amor fraterno cmo pudo permanecer all con nimo sereno, separado de sus hermanos por la turbacin de la guerra?

6 Nullum igitur habes, Caesar, adhuc in Q. Ligario signum alienae a te voluntatis; cuius ego causam animadverte, quaeso, qua fide defendam: prodo meam. O clementiam admirabilem atque omnium laude, praedicatione, litteris monumentis 35 que decorandam! Cum M . Cicero 36 apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse in qua se ipsum confitetur fuisse; nec tuas tacitas cogitatio-nes extimescit, nec quid tibi de alio 37 audienti 38 de se occurrat, reformidat. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-6 35-laude, praedicatione, litteris, monumentisque : ablativos comple-mentos de medio ( decorandam)// 36- Cum M. Cicero...cum temporale.//37- de alio (audienti): ablativo complemento de argumento.//38- (tibi...) audienti: atributo predicativo. -------------------------------------------------------animadverte...qua fide defendam: oracin imperativa. -quaeso: enunciativa accidental -qua fide defendam: interrogativa indirecta. -O clementiam admirabilem atque omnium laude....decorandam! admirativa. - Cum M. Cicero apud te defendit: temporal. - in qua confitetur se ipsum fuisse:

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

l----------------------l
objetiva

l................................................................l
relativa

en la que confiesa que estuvo l en persona - nec ...quid tibi de alio audienti de se ipso ocurrat, reformidat Hay dos oraciones: quid tibi ocurrat audienti de alio de se ipso ocurrat, reformidat. Hasta ocurrat es oracin objetiva que depende de reformidat. No teme lo que a ti pueda ocurrrsete acerca de l ( de M. Cicern ) al oirle hablar as de otro. En latn es elptica : de alio( dicere) --------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.- 6 Hasta ahora, Csar, no hallas en Q. Ligario signo alguno de mala voluntad para contigo. Y ruego que adviertas con cunta fidelidad yo defiendo su causa traicionando la ma. Oh, admirable clemencia digna de todas la alabanzas, celebraciones, escritos y monumentos! Cuando M.Cicern en tu presencia afirma que otro no ha estado en la voluntad en la cual l mismo reconoce haber estado, ni teme a tus calladas cogitaciones, ni le asusta lo que a ti pueda ocurrrsete acerca de l al oirle hablar ass de otro.

III Vide quam non reformidem, quanta lux liberalitatis et sapientiae tuae mihi apud te dicenti a oboriatur. Quantum potero 39, voce contendam, ut hoc populus Romanus exaudiat. b

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

7 Suscepto bello, Caesar, gesto etiam ex parte magna, nulla ui 40 coactus 41, iudicio ac voluntate ad ea arma profectus sum quae erant sumpta contra te. Apud quem igitur hoc dico? Nempe apud c eum qui, cum hoc sciret, tamen me ante quam vidit rei publicae reddidit, qui ad me ex Aegypto litteras misit ut essem d idem qui fuissem, qui me, cum ipse imperator in toto imperio populi Romani unus esset, esse alterum passus est e, a quo oc ipso C. Pansa mihi hunc nuntium perferente concessos f fascis laureatos tenui, quoad g tenendos putavi, qui mihi tum denique salutem se putavit dare, si eam nullis spoliatam ornamentis dedisset. --------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.- 7 b.-exaudiat: oir detalladamente cada slaba de un discurso. 39. quantum potero: oracin adverbial.//40. nulla vi: complemento de medio//41.actus ( sed) iudicio : omisin de conj. adversativa: por ninguna fuerza obligado sino por propia voluntad. - Hay dos completivas que dependen de un vide imperativum: - quam no reformidem : que no temo - quanta lux liberalitatis et sapientae tuae mihi apud te dicenti oboriatur: cunta confianza nace de tu liberalidad y sabidura para m, que hablo en tu presencia. -----------------------------------------a. dicenti: atributo predicativo de mihi. c. Nempe ( precisamente) apud eum qui, cum hoc sciret, tamen me rei publicae reddidit: delante del que, sabiendo todo esto, me devolvi a la repblica... -antequam vidit: antes de verme d.-( missit )ut essem idem qui fuissem: oracin final seguida de relativa. e.- cum ipse imperator in toto imperio populi Romani unus esset: oracin concesiva... que siendo l nico general de todo el pueblo Romano....- passus est: enunciativa// (me )esse alterum: completiva. f.- concessos fascis laureatos tenui se apone a hunc nuntium g.- quoad: inicia una oracin temporal. ------------------------------------ut hoc populus Romanus exaudiat: oracin final

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

- suscepto bello, gesto etiam ex parte magna: ablativo oracional. -hoc ipso C.Pansa perferente mihi hunc nuntium: ablativo oracional - quoad tenendos putavi: oracin temporal con una perifrstica pasiva: tenendos (esse). - qui mihi salutem se putavit dare: oracin de relativo - si dedisset eam spoliatam nullis ornamentis : condicional. ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN .-7 Mira que no temo, mira cunta confianza nace de tu liberalidad y sabidura para m, que hablo en tu presencia. Cuanto pueda elevar mi voz para que el pueblo Ro-mano oiga esto: comenzada la guerra, Csar, y an hecha en gran parte, por ninguna fuerza obligado sino por propia voluntad y determinacin, me un a las armas que se haban levantado contra t. Delante de quin digo esto? Precisamente delante de aquel que, aun sabiendo esto, antes de verme me devolvi a la Republica; aquel que me escribi desde Egipto para que yo fuese el mismo que haba sido; aquel que, siendo el nico emperador de todo el pueblo Romano, consinti que yo fuese el otro, aquel de quien - este mismo C.Pansa me comunic la noticia- tuve los haces laureados concedidos, mientras yo juzgara que deban mentenerse; aquel que no pens que me conceda la salvacin si no la conceda sin despojarla de ninguno de los honores.

Vide,a quaeso, Tubero, ut 42, qui de meo facto non dubitem b, de Ligari 43 audeam dicere. Atque haec propterea de me dixi, ut mihi Tubero, cum de se eadem dicerem, ignosceret; cuius ego industriaec gloriaeque 44 faveo, vel propter propinquam cognationem, vel quod eius 45 ingenio studiisque delector, vel

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

quod 46 laudem adulescentis propinqui existimo etiam ad me aliquem fructum redundare. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-8 a. vide; es apstrofe.// b.- non dubitem: subjuntivo de contrastre despus de un relativo. Frecuente. Tendencia a una asimilacin de modo. 42- ut : introduce interrogativa indirecta. Depende de vide. //43.de Ligari: se elide facto: de facto Ligari no audeam confiteri. Mira que no dudo de mi falta; ( pero) no me atrevo a confesar (la falta) de Ligario 44.-industriae gloriaeque faveo: porque me intereso por sus actividades y sus xitos 45. eius ingenio studiisque delector: porque aprecio sus talentos y sus ocupaciones delector lleva como rgimen dos ablativos: ingenio y studiisque 46.- vel quod...vel quod: introducen causales ---------------------------------------vel quod existimo laudem adulescentis propinqui etiam ad me aliquem fructum redundare existimo: rige una una objetiva de acusativo + infinitivo laudem adulescentis propinqui redundare ad me aliquem fructum porque estimo que la alabanza de un joven pariente me produce a m algn beneficio. --------------------------------------------------------------------------VERSIN .-8 Observa, te ruego,Tubern, cmo no dudo en confesar mi falta y no me atrevo a confesar la de Ligario. Adems dije de m estas cosas para que me perdone Tubern cuando diga lo mismo de l, de cuyo ingenio y xitos me intereso, ya a causa del cercano parentesco, ya porque me agrada su talento y aficcin a las letras, ya porque estimo que la alabanza del adolescente deudo redunda en al-gn beneficio para m.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

--------------------------------------------------------------------------9 Sed hoc quaero: quis putat 47 esse crimen fuisse in Africa? Nempe 48 is qui et ipse in eadem provincia esse voluit et prohibitum se a Ligario queritur, et certe contra ipsum Caesarem est congressus armatus. Quid enim tuus ille, Tubero, destrictus in acie Pharsalica gladius agebat? cuius latus ille mucro petebat? qui sensus erat armorum tuorum? quae tua mens, oculi, manus, ardor animi? quid cupiebas, quid optabas? 49 Nimis urgeo; a commoveri videtur adu-lescens. Ad me revertar; isdem in armis fui. -------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-9 47.- quis putat: explicativa de hoc// 48. nempe: precisamente. 49.-El perodo que comienza en Quid enim tuus ille... es una muestra de la calidad del orador forense que era M. Tulio. El perodo interrogativo comienza en forma indirecta: que haca tu espada...? Son terceras personas agebat, petebat; Precisa la interrogacin en forma directa en segunda persona: cupiebas, optabas. El laconismo de las preguntas y la variedad que les imprime habrn logrado con fundir a Tubern. Al punto lo abandona a su propia confusin: Ad me revertar. El cierre del prrafo es de gran efecto. Cuando parece reprochar al acusador la falencia de su accionar en Farsalia, el orador confiesa que estuvo en ese mismo bando. Isdem in armis fui. a.-urgeo: apretar vivamente, urgir, estrechar ---------------------------------------------------------------------------------------- Quis putat: interrogativa directa -fuisse in frica esse crimen: es una completiva de acusativo + infinitivo, compuesta a su vez por una subjetiva: fuisse in frica ( sujeto) y predicado: esse crimen - se prohibitum (esse)a Ligario (completiva)/ queritur ( principal).

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

-quae tua mens, oculi, manus, ardor animi : es elptica; el verbo que debe sobreentenderse puede ser: agebant, petebant. Todas son interrogativas directas. - cuius latus ille mucro petebat, es una elegante construccin latina. El orador presenta sucesivamente: el hombre que va a recibir la accin de la espada(cuius); el lugar donde la va a recibir ( latus); y por fin la parte mortal de la espada, la punta, personificada, de modo que buscaba matar: mucro petebat. - Ntese que el pronombre no lo emplea en el mismo caso ninguna vez: cuius, qui, quae, quid, quid. - La repeticin suena a dos golpes de espada: quid cupiebas, quid optabas? ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.- 9 Pero esto pregunto: Quin piensa que es delito haber estado en frica? Precisamente el mismo que quiso estar en frica y se queja de haber sido impedido por Ligario y, en verdad, march armado contra el mismo Csar. Qu haca, Tubern, tu espada desenvainada en la batalla de Farsalia? Que pecho buscaba su aguda punta? Qu objeto ten-an tus armas, tu pensamiento, tus ojos, tus manos y el ardor de tu nimo? Qu deseabas?Qu anhelabas? Demasiado apremio. El adolescente parece conmoverse. Volver a m mismo: estuve en tales armas.

IV 10 Quida autem aliud egimus, Tubero, nisi ut quod hic potest nos possemus? b Quorum 50 igitur impunitas, Caesar, tuae clementiae laus est, eorum ipsorum ad crudelitatem te acuet oratio? At-

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

que in hac causa non nihil equidem, Tubero, etiam tuam sed multo magis patris tui prudentiam desidero, quod 51 homo cum 52 ingenio tum etiam doctrina excellens genus hoc causae quod esset non viderit d; nam si vidisset, quovis profecto quam isto modo a te agi maluisset. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-10 a- Quid autem aliud egimus nisi ut quod hic potest nos possemus: Que otra cosa intentamos, Tubern, sino el que pudisemos hacer lo que este ( Csar) puede hacer?//.// b. possemus: imperf. subj.: pudisemos ( hacer)// d.- non viderit: pret. perf. subj. no haya advertido 50.-Quorum ( oratio) impunitas est laus tuae clementiae: (el discur-so) de aquellos cuya impunidad es alabanza de tu clemencia.. 51.- quod es causal // 52. - cum...tum no slo por... sino por...Los ablativos son causales ingenio, doctrina -----------------------------------quorum +sum : de los cuales es propia la impunidad - si vidisset maluisset quovis profecto quam isto modo a te agi. Si lo hubiese advertido ciertamente de cualquier otro mdo que de este hubiese preferido que fuese llevado este proceso. ----------------------------------------------------------------------VERSIN.-10 Qu otra cosa intentamos, Tubern, sino poder nosotros hacer lo que este puede? Pues el discurso de aquellos de quienes la impunidad es alabanza de tu clemencia, te incitar, Csar, a la crueldad? En verdad, Tubern, en esta causa algo echo de menos: tu prudencia ly, en especial, la de tu padre, ya que siendo hombre de excelente ingenio y doctrina , no advirti qu clase de causa era esta. Pues, de haberlo advertido, de cualquier modo que de este hubiese preferido que fuese llevado por ti el proceso.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Arguis fatentem. a Non est satis; accusas eum qui causam habet aut, ut ego dico, meliorem quam tu, aut, ut tu vis, parem.

11 Haec admirabilia, sed prodigi simile est quod dicam. Non habet eam vim ista 53 accusatio ut 54 Q. Ligarius condemnetur, sed ut necetur. Hoc egit civis Romanus ante te nemo; externi sunt isti mores , aut levium Graecorum, aut immanium barbarorum qui usque ad sanguinem incitari solent odio 55. Nam quid agis 56 aliud? ut Romae 57 ne sit, ut b domo 58 careat? ne cum optimis fratribus, ne cum hoc T. Broccho avunculo, ne cum eius 59 filio consobrino suo, ne nobiscum vivat, ne sit in patria? Num 60 est, num potest magis carere his omnibus quam caret? Italia prohibetur, exsulat. Non tu hunc ergo patria privare, qua caret, sed vita vis.

12 At istud ne 61 apud eum quidem dictatorem c qui omnis quos oderat morte multabat, quisquam egit isto modo. Ipse iubebat occidi 62 ; nullo postulante, praemiis invitabat; quae tamen crudelitas ab hoc eodem aliquot annis post, quem tu nunc crudelem esse vis, vindicata est.63 -----------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-11-12 53. ista: despectivo.//54-ut consecutivum: ut condemnetur, ut necetur : para condenar, para matar. Dependen de eam vim: tal fuerza de modo que sea condenado sino muerto.//55- odio: es abl. complemento de medio//56 -agis : qu otra cosa pretendes? nam quid agis aliud: qu otra cosa pretendes?

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Dependen de agis: - ut Romae ne sit - ut domo careat - ne cum optimis.......... fratribus....vivat - ne sit in patria

57-Romae: es locativo//58. domo: rgimen de careat //59. eius: cum eius filius consobrino suo: eius tiene un antecedente alejado: T.Broccho. //60. num: espera respuesta negativa.//61. nel quidem :ni siquiera //62. occidi: infinitivo pasivo : ser muerto//63. vin-dicata: crudelitas.//a-fatentem; partic. de fateor: confesar//ut finale con verbo de deseo: vis Cf. Oroz 248 De agis dependen cuatro oraciones que llevan verbo en subjuntivo c- apud eum dictatorem: se refiere a Sila.

-------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-11-12. Acusas a un confeso. No es suficiente; acusas al que tiene, en mi opinin, mejor causa que t o, como pretendes, igual. Esto es admirable; pero lo que voy a decir es semejante a un prodigio : no tiene la acusacin esa fuerza para condenar a Ligario, sino para privarlo de la vida. Esto, antes que t, no lo ha hecho ningn ciudadano Romano. Esas son costumbres extranjeras ya de los prfidos griegos o de los inhumanos brbaros, que suelen incitar el odio hasta la sangre. Pues, qu otra cosa pretendes?Quieres que no permanezca en Roma para carecer de hogar?Ni que viva con sus excelentes hermanos, ni con este su to T. Broccho, ni con el hijo de este, su pri-mo, ni con nosotros?Que no permanezca en su patria?Acaso est en ella?Acaso puede carecer de todas estas cosas ms de lo que ca-rece? Est desterrado. Italia le est prohibida. Luego, t no buscas privarlo de la patria, de que carece, sino de la vida. Pero no lo pidi ninguno de esta manera, ni siquiera ente aquel dictador que aplicaba la pena de muerte a todos los que odiaba. El en persona ordenaba que fueran muertos, sin que ninguno se lo pidiera, y aun

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

alentaba con premios [ a los ejecutores]. Empero, tal crueldad fue vengada unos aos despus por este mismo a quien t ahora pides que sea cruel.

V Ego vero istud non postulo, inquies. Ita mehercule existimo, Tubero. Novi enim te, novi patrem, novi domum nomenque vestrum; studia generis ac familiae vestrae virtutis, humanitatis, doctrinae, plurimarum artium atque optimarum nota mihi sunt. 13 Itaque certo scio vos non petere sanguinem. Sed parum adtenditis. Res enim eo 64 spectat ut et poena in qua adhuc Q. Ligarius sit non videamini
65 esse

contenti. Quae est igitur alia praeter

mortem? Si enim est in exsilio, sicuti est, quid amplius postulatis? an ne ignoscatur? Hoc vero multo acerbius multoque durius. 66 Quodne nos [domi] petimus precibus ac lacrimis, strati ad pedes, non tam nostrae causae fidentes quam huius humanitati, id ne impetremus pugnabis et in nostrum fletum irrumpes et nos iacentis ad pedes supplicum voce prohibebis? ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-13 64-eo: dativo arcaico por ei.//65-non videamini esse contenti. atraccin modal por videatur//esse contentus.//66-strati: participio de sterno. --------------------------------------------------------scio principal, a la que sigue la completiva:vos no petere sanguinem //- sed parum adtenditis : exhortativa.//- res spectat : principal."el asunto conduce a eso (eo) ut ea poena non videamini esse contenti consecutiva referida a eo. - in qua adhuc Q.Ligarius sit: relativa. Antecedente: ea poena.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

-si enim sit in exilio: condicional.//sicuti est: comparativa.// quid amplius postulatis? : interrogativa directa.//an ne ignoscatur? : interrogativa indirecta.//id ne impetremus: final.//oppugnabis: interrogativa directa. ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-13 Dirs: " en verdad yo no pido eso" As lo creo, Tubern, por Hrcules! Te conozco a ti, conozco a tu padre, conozco la casa y tu nombre, y me son conocidas las inclinaciones de vuestro linaje y familia a la virtud, a la humanidad, a la recta doctrina y a las bellas artes. Y s, ciertamente, que vosotros no peds sangre; pero atended un poco. El asunto conduce a eso, a que pareces no estar confor-me con la pena que hasta ahora sufre Q. Ligario. Qu otra pena resta sino la muerte? Si est en el exilio, como est, qu ms pides? Que no sea perdonado? Esto es, en verdad, mucho ms acerbo y duro. Te opondrs a que consigamos lo que pedimos en su casa con preces y lgrimas, tirados a sus pies, confiados, no tanto en nuestra causa como en su humanidad? En nuestro llanto irrumpiris y, mientras yacemos a sus pies, ahogars con tu voz la de los suplicantes?

14 Si, cum hoc domi a faceremus, quod et fecimus et, ut spero, non frustra fecimus, tu repente irruisses, et clamare coepisses: "C. Caesar, cave ignoscas, cave b te fratrum pro fratris salute obsecrantium misereat ? c nonne d omnem humanitatem exuisses? e Quanto hoc durius, quod nos domi petimus id te in foro oppugnari et in tali miseria multorum f perfugium misericordiae tollere! g ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-14 a-domi: locativo.//b-cave te fratrum pro fratris salutem obsecrantium misereat:

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

principal: cave subjetiva: misereat (te) fratrum pro fratris salutem obse cratium cave, con acusativo significa : cuidarse de. cave canem cuidado con el perro. cave con dativo significa: cuidad a . cave cani. cuida al perro. Notar los regmenes verbales de cave: ignoscas, misereat. c- te misereat + genitivo: compadecerte de los hermanos.... // d- nonne: espera respuesta positiva. Como num, la espera negativa. e-hoc: segundo trmino del comparativo durius.//f-multorum refugium misericordiae: el refugio de la misericordia.Genitivo subjetivo y objetivo.//g-tollere: suprimir,quitar. --------------------------------------------- cum hoc domi faceremus quod et fecimos et,ut spero, non frustra fecimus. Temporal. faceremus: subjetivo condicional. Se prefiere el quod al si, por lo que sigue: quod... -quod nos domi.... id te in foro. Acciones contrarias realizadas, la primera en el mbito familiar, de la intimidad de Csar, (sentido de humanizacin); la segunda, en el foro, en el recinto de la ley, donde Csar debe actuar como emperador y aplicar la ley( deshumanizacin del proceso). ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-14 Si cuando en su casa hiciramos lo que hicimos y, como espero, no hicimos en vano, t de repente irrumpieras y comenzaras a clamar : "C.Caesar, cuidado con perdonar, cuidado con compadecerte de los que piden la salvacin de los hermanos!" no habras arrojado de ti toda humanidad? Cunto ms odioso que esto es que t te opongas en el foro a lo mismo que pedimos en la casa; y en la desgracia de tantos ,suprimir el refugio de la misericordia!

15

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Dicam 67 plane Caesar, quod sentio. Si in tanta tua fortuna lenitas a tanta non esset, quam tu per te, per te, inquam, obtines intellego quid loquar-, acerbissimo luctu redundaret ista victoria. b Quam multi enim essent de victoribus qui te crudelem esse vellent, cum etiam de victis reperiantur! quam multi qui cum c a te ignosci nemini d vellent, impedirent clementiam tuam, cum etiam hi, qui-bus ipsis ignovisti, nolint te esse in alios misericordem! --------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-15 67-Dicam plane (id) / quod sentio: relativo de antecedente tcito. Pudo decir: quid sentiam, en tal caso sera interrogativa indirecta. a-lenitas: -atis : bondad. per te inquam: tua sponte.//-reperiantur: es 3a. pers. pl. pres. subj. voz pasiva//b-Quam multi enim essent de victoribus qui : exclamativa.//c-cum nemimi vellent: cum temporal-causal. //d- a te ignosci nemini: objetiva. ----------------------------------------------------------------------------------------Si in tanta tua fortuna (tua) lenitas tanta no esse. Si en tanta fortuna no estuviese tu bondad. -acerbissimo luctu redundaret ista victoria." Ms amarga que la derrota es la victoria", dijo el general Wellington, vencedor de Waterloo, al recorrer el campo de batalla. -quam : antecedente : lenitas. Significa que es un logro espiritual de Csar, y no por medio de las armas. La imagen que presenta M.Tulio es la siguiente: multi de victoribus .... cum etiam hi, quibus ipsis ignovisti : no solamente entre los vencedores, sino tambin en los vencidos que fueron perdonados, se encuentran qui a te ignosci nemini vellent. nemini es rgimen de ignosci. Cf. ignoscendum ei est: es menester perdonarle. ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-15 Dir ampliamente, Csar, lo que siento. Si a esta, tu fortuna no se agregase la bondad que t por ti mismi, por ti mismo, digo, alcanzas ( s lo que hablo) , esta victoria desbordara en amargusimo llanto. Cuntos entre los vencedores quisieran que fueses

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

cruel, dado que tambin entre los vencidos se encuentran quienes lo desean! Cuntos, porque de ti ninguno fuese perdonado, quisieran impedir tu clemencia, cuando estos mismos a quienes perdonaste no quieren que t seas misericordioso con otros!

16 Quod si probare Caesari possemus in Africa Ligarium omnino non fuisse, si honesto et misericordi mendacio saluti 68 civi calami-toso esse vellemus, tamen hominis non esset in tanto discrimine et periculo civis refellere et coarguere nostrum mendacium; et si esset alicuius, eius certe non esset qui in eadem causa et fortuna fuisset. Sed tamen aliud est errare Caesarem nolle, aliud est nolle misereri. Tum diceres: "Caesar, cave credas; fuit in Africa, tulit arma contra te!" Nunc quid dicis? "Cave ignoscas!" 69 Haec nec hominis nec ad hominem vox est qua 70 qui apud te, C. Caesar, utetur, suam citius 71 abiciet a humanitatem quam extorquebit b tuam. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-16 68-esse saluti civi : sum con dos dativos; uno es final(saluti). "Proporcionar la salvacin a un ciudadano " ( servir a un ciudadano para su salvacin). Lit. ser para la salvacin para (de) un ciudadano. //69-cave ignoscas: anteriormente cave credas: "cuidado con perdonar o creer"//70- qua: ablativo rgimen de utitur. //71. citius ...quam: antes que //a- abiciet: fut. imperf. abicio, is, ere. arrojar b- extorquebit : fut. imperf. de extorqueo, is , ere.extinguir suam humanitatem citius abiciet quam tuam (humanitatem) extorquebit ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-16 Si pudisemos probar a Csar que de ningn modo Ligario estuvo en frica, si con honesta y misericordiosa mentira quisiramos proporcionar la salvacin a un ciudadano desdichado, no fuera propio de un hombre, en tal trance y peligro para un ciudada-

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

no, el rechazar y reargir nuestra mentira. Y, si fuera propio de alguno, no ciertamente de quien ha estado en la misma partida y riesgo. Pero, una cosa es no querer que Csar se equivoque y otra no querer que se apiade. En el primer caso dirs: "Csar, no creas, estuvo en frica; empu las armas contra ti." Qu dices ahora? " No perdones!" Este no es el lenguaje de un hombre para con otro hombre. Quien lo usa delante de ti, Csar, arrojar de s su humanidad, antes de extinguir la tuya.

VI 17 Ac primus aditus et postulatio Tuberonis haec, ut opinor a, fuit, velle b se de Q. Ligari scelere dicere. Non dubito quin admiratus sis, vel quod nullo de alio [quisquam], vel quod is qui in eadem causa fuisset, vel quidnam c novi sceleris adferret. Scelus tu illud vocas, Tubero? cur? isto enim nomine illa adhuc causa caruit. Alii errorem appellant, alii timorem; qui durius, spem, cupiditatem, odium, pertinaciam; qui gravissime, temeritatem; scelus praeter te adhuc nemo. 72 Ac mihi quidem, si proprium et verum nomen nostri mali quaeritur, fatalis quaedam calamitas incidisse videtur et improvidas hominum mentis occupavisse, ut nemo mirari debeat humana consilia divina necessitate d esse superata. -------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS.-17 72- nemo: gradacin en la falta de Ligario: errorem, timorem; ms a- ut opinor: comparativa.//b-velle de Q.Ligari scelere : subjetiva. Se dicere: objetiva.//c- vel quidnam novi [sceleris] adferret : causal duro: spem, cupiditatem, odium, pertinaciam; ya gravsimo: temeritatem. Faltaba scelus; pero ninguno lo ha sealado as. d- necessitas: es el nnkhde los griegos.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

---------------------------------------------------------------------------------------ALGUNAS ORACIONES DEL FRAGMENTO.-17 Hay un perodo interesante por la secuencia: alii ............................errorem .....................apellant alii ............................timorem qui durius .............. spem, cupiditatem, odium, pertinaciam qui gravissime....... temeritatem scelus..................nemo fatalis quaedam calamitas incidisse [videtur]: subjetiva que depende de videtur. Es una construccin de nominat. con el infinitivo incidisse.Cf. Oroz 227 Lo mismo: et inprovidas hominum mentes ocupavisse [ suj: fatalis quaedam calamitas] -ut consecutivum. Rige subjuntivo. mirari debeat seguido por el rgimen : humana consilia divina necessitate esse superata. ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN.-17 El primer paso y la primera demanda de Tubern fue, creo, esta: querer hablar del crimen de Ligario. No dudo de que te admires porque ninguno lo haya hecho de otro, o porque quien haba estado en la misma situacin hablara de un nuevo delito. Crimen lo llamas, Tubern? Por qu? Hasta ahora esa causa careci de tal nombre. Unos lo llaman error; otros, temor; ms duramente, esperanza, ambicin, odio, pertinacia; los ms severos lo llaman temeridad. Carimen, excepto t, ninguno. Si se me preguntase el verdadero y adecuado nombre de nuestro mal, dir que, al parecer, cierta fatal calamidad nos ha venido a ocupar las irreflexivas mentes de los hombres, de modo que ninguno debe admirarse de que decisiones humanas sean superadas por la necesidad divina.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

18 Liceat esse miseros --quamquam hoc victore 73 esse 74non possumus; sed non loquor de nobis, de illis 75 loquor qui occiderunt- fuerint a cupidi, fuerint irati, fuerint pertinaces; sceleris vero crimine, furoris, parricidi liceat Cn. Pompeio mortuo, liceat multis aliis carere. Quando hoc ex te quisquam, Caesar, audivit, aut tua quid aliud arma voluerunt nisi a te contumeliam propulsare? quid egit tuus invictus exercitus, nisi uti suum ius tueretur et dignitatem tuam? Quid? tu cum pacem esse cupiebas, idne 76 agebas ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret? --------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 18. 73. hoc victore; ablat.absol.//74. esse : infinitivo declarativo (incluye el predicado nominal miseros)//75. de illis, de nobis: complemento de argumento.//76. idne : ne es partcula interrogativa.//a.- fuerint; perf. de subj. :"aunque hayan sido..." --------------------------------------------------------------------sceleris vero crimine, furoris, parricidii liceat Cn. Pompeio mortuo , liceat multis aliis carere. liceat Cn Pompeio, liceat multis alii carere
dativo dativo

carere tiene como regimen ablativo: crimine, especificado por los genitivos : sceleris, furoris, parricidii. Cn. Pomperio mortuo es ablativo absoluto. -Oraciones interrogativas directas: -Quando hoc quisquam ex te, Caesar, audivit ? -aut quid aliud tua arma voluerunt nisi a te contumeliam propulsare? Ntese el perodo elegante: tua quid aliud arma. liceat esse miseros: impersonal desiderativa. quamquam esse non possumus: concesiva.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

fuerint irati, fuertint pertinaces : concesivas. ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 18. Seamos miserables ; aunque con este vencedor no es posible serlo; pero no hablo de nosotros sino de aquellos que murieron, aunque hayan sido ambiciosos, airados, pertinaces. Mas, sales permitido a Cn. Pompeyo y a muchos otros que murieron, estar libres del delito de crimen, de furor o de parricidio. Cundo alguno oy esto de ti, Csar? Qu desearon tus armas sino rechazar el ultraje? Qu hizo tu invicto ejrcito sino cuidad su derecho y su dignidad? Qu hacas t cuando deseabas la paz? Convenirla con los malos o con los buenos ciudadanos?

19 Mihi vero, Caesar, tua in me maxima merita tanta certe non viderentur, si me ut sceleratum a te conservatum putarem. Quo modo autem tu de re publica bene meritus esses, cum tot sceleratos incolumi dignitate esse voluisses? Secessionem tu illam existi mavisti, Caesar, initio, non bellum, nec hostile odium sed civile discidium, utrisque cupientibus rem publicam salvam, sed partim consiliis partim studiis a communi utilitate 77 aberrantibus. Principum dignitas erat paene par, non par fortasse eorum qui sequebantur; causa tum dubia, quod erat aliquid in utraque parte quod probari poseet; nunc melior ea iudicanda est quam etiam di adiuverunt. Cognita vero clementia tua quis non eam victoriam probet in qua occiderit nemo nisi armatus? -------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 19. -discidium: discordia. 77. a communi utilitate : ablativo de separacin. - si putarem : condicional. me ut sceleratum a te conservatum [ fuisse o esse]
comparativo

/ .............objetiva ......................................................../

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

-cum tot sceleratos incolumi dignitate esse voluisses; /...........objetiva...................................../ /...........................causal.................................................../ --parricidii : patriae 2. quod erat alicui : este quod es causal. El que sigue es relativo con el antecedente aliquid in utraque parte quod probari posset. - nunc melior ea iudicanda est : perifrstica pasiva.
nom.

quam: relativo cuyo antecedente es ea. ----------------------------------------Quo modo autem tu de re publica bene meritus esses, cum tot sceleratos incolumi dignitate esse voluisses? -quo modo autem tu de re publica bene meritus esses - cum voluisses ( plusc. de subj.) Sentido condicional. si... - tot scelertos ess incolumi dignitate De qu modo t fueras benemrito para la repblica si hubieras querido que sobreviviesen tantos malvados? ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 19. En verdad, Csar, tus grandes mritos no me pareceran tanto respecto de mi persona si pensara que he sido conservado como un criminal. De qu modo fueras beneplcito para la repblica si hubieras querido que sobreviviesen tantos malvados con todas sus dignidades? A aquella secesin, Csar, la llamaste en un principio, no guerra ni odio hostil, sino discordia civil; mientras unos y otros deseaban salvar a la repblica pero rechazando, unos, los con-sejos y otros, los intereses del bien comn. La dignidad de los jefes era casi igual, no as la de los seguidores. La causa era dudosa, pues algo haba en una y otra parte

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

que poda ser defendido. Ahora, debe juzgarse mejor la causa que apoyaron los dioses. Conocida tu clemencia, quin no aprobar esa victoria en la que ninguno muri sino armado?

VII 20 Sed ut omittam communem causam, veniamus ad nostram. Vtrum 78 tandem existimas facilius fuisse, Tubero, Ligario ex Africa exire, an vobis in Africam non venire? "Poteramusne" 79, inquies, "cum senatus censuisset?" Si me consulis, nullo modo; sed tamen Ligarium senatus idem legaverat. Atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat, vos tum paruistis cum paruit nemo qui noluit. Reprehendo igitur? Minime vero; neque enim licuit aliter vestro generi, nomini, familiae, disciplinae. Sed hoc non concedo ut quibus rebus gloriemini in vobis easdem in aliis reprehendatis. -----------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 20. 78- utrum existimas.... an//79.-poteramusne : partcula interrogativa encltica. ------------------------------------------------------------------- utrum existimas : interrogativa directa.//- facilius fuisse : objetiva impersonal//- Ligario in frica exire : subjetiva// -an vobis in fricam no venire? subjetiva.// Los dativos Ligario y vobis son de inters. cf. Oroz157//- cum senatus censuisset : cuando el senado . Temporal.//-nullo modo: oracin elptica.//- cum...necesse erat: temporal//-parere senatui: subjetiva.//- generi, nomini, familiae, disciplinae : son dativos regmenes de licuit. Atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat. Aquel obedeci en una ocasin en que era necesario obedecer al senado.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

vos tum paruistis cum paruit nemo qui noluit t obedeciste cuando no obedeci quin no lo quiso ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 20. Pero, dejando la causa comn, vengamos a la nuestra. Crees, Tubern, que ms fcil era a Ligario salir de frica que a ti no venier a frica? Podamos, preguntars, habindolo ordenado el Senado? Si me pides opinin te dir que de ninguna manera: tam-bin a Ligario lo haba mandado el mismo Senado. Pero aquel obe-deci en una ocasin en que era necesario obedecer al Senado,mien-tras que t obedeciste cuando no obedeci quien no lo quiso. Te censuro? De ningn modo. Ni era lcito proceder de otra manera segn tu conocimiento, tu nombre, tu familia y tus principios. Pero no te concedo que lo que alabas en ti mismo lo reproches en otro.

21 Tuberonis sors coniecta est ex senatus consulto, cum ipse non adesset, morbo etiam impediretur a; statuerat excusari. Haec ego novi propter omnis necessitudines, quae mihi sunt cum L. Tuberone; domi una eruditi, militiae 80 contubernales, post adfines, in omni vita familiares; magnum etiam vinculum quod isdem studiis semper usi sumus. Scio Tuberonem domi manere voluisse: sed ita quidam agebant, ita rei publicae sanctissimum nomen opponebant ut b, etiam si aliter sentiret, verborum tamen ipsorum pondus sustinere non posset. Cessit auctoritati, amplissimi viri vel potius paruit. --------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 21.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

80. locativos. domi una eruditi, militiae contubernales : condiscpu-los en la paz, comperos en la guerra.//a. cum morbo impediretur: temporal. Lleva imperf. de subj.//-statuerit excusari: haba decidido excusarse ( pedir se excusado).//- sed ita quidam agebant : pero a los que as lo hacan.//b. ut consecutivum.// - verborum tamen ipsorum pondus sustinere: consecutiva dentro de la cual hay una objetiva: verborum tamen iporum pondus sustinere. que depende de non posset. ----------------------------------------- Tuberonis sors coniecta est. Recuerda el alia iacta est de Csar. -Scio Tuberonem domi manere voluisse. S que Tubern hubiese querido permanecer en su hogar. - sed ita quidem agebant: adverstiva: "pero a los que as lo hacan" ---------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 21. La suerte de Tubern fue echada por resolucin del Senado cuando aqul, impedido por una enfermedad, estaba ausente. Haba decidido excusarse. Conozco esto por todas las relaciones que tengo con Tubern: condiscpulos en la paz, compaeros en la guerra, parientes, por fin, toda la vida gran vnculo del que usamos siempre en nuestras comunes opiniones. S que Tubern quera quedarse en casa; pero a cualquiera que as procediera se le presentaba el santsimo nombre de la repblica de tal manera que, aunque sintiera de otro modo, no poda resistir el peso de tales palabras. Cedi a la autoridad de un grande hombre, mejor dicho, obedeci. --------------------------------------------------------------------------22 Una est profectus cum iis quorem erat una causa; tardius iter fecit; itaque in Africam venit iam occupatam. Hinc in Ligarium crimen oritur vel ira potius. Nam si a crimen est voluisse, non minus magnum est vos Africam, arcem omnium provinciarum, natam ad bellum contra hanc urbem gerendum, obtinere voluisse quam aliquem se maluisse. Atque is tamen aliquis Ligarius non fuit; Varus imperium se habere dicebat; fascis certe habebat.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

---------------------------------------------------------------------------------------VOBULARIO Y SINTAXIS 22. a. si crimen est voluisse; voluisse est sustantivado: "el querer" crimen est : subjetiva. El conjunto es condicional. Una est profectus cum iis quorum erat una causa: march junto con aquellos que tenan causa comn. -----------------------------------------------------Non minus magnus est vos Africam optinare voluisse quam aliquem se maluisse : no menos importante es que vosotros hubiseis querido obtener el frica que alguien se hubiese opuesto. quam (alium) se ( obtinere) maluisse: que alguien hubiese preferido otra cosa. -Hinc in Ligarium crimen oritur vel ira potius. De aqu nace la acusacin contra Ligario, o mejor, el enojo. - Varus dicebat imperium se habere : Varo deca que l tena el mando. - certe habebat fascis: cierto, tena los fasces. -----------------------------------------------------------------------------------VERSIN 22. March junto con los que tenan causa comn. Tardamente hizo el camino y lleg as a una frica ya ocupada. De esto nace la acusacin contra Ligario, o mejor, el enojo. Pues si delito es pretender aquello ( ejercer el mando en una provincia) , no menos criemen cargas t, que quisiste obtener el frica, ciudadela de todas las provincias, nacida para hacer la gue-rra a esta ciudad, que aquel que no quiso permitirlo. Y este no fue Q. Ligario. Varo asegur que l tena el mando; en verdad, l tena los fasces.

---------------------------------------------------------------------------------------23 Sed quoquo modo se illud habet, haec querela, Tubero, vestra quid valet: "Recepti in prouinciam non sumus"? Quid, si a essetis? Caesarine eam tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

VIII Vide quid licentiae b nobis, Caesar, tua liberalitas det vel potius audaciae . Si responderit Tubero Africam, quo senatus eum sorsque miserat, tibi patrem suum traditurum fuisse, non dubita-bo c apud ipsum te, cuius id eum facere interfuit, gravissimis ver-bis eius consilium reprehendere. Non enim si tibi ea res grata fuisset, esset etiam adprobata. ------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 23 a. quid si ( recepti) essetis; apdosis perifrstica por fecissetis b. quid licentiae....audaciae : son genitivos dependientes de quid. "qu independencia....qu audacia"//c .non dubitabo apud ipsum te, cuius interfuit id eum facere. interfuit con genit. cuius ( antecedente te interfuit : "a quien aprovechaba" id eum facere : "que l hiciera eso"// gravissimis verbis eius consilium reprehendere : en castigarlo con las ms duras palabras. El sentido es este: M.Tulio se est dirigiendo a Csar. Si el padre de Tubern hubiese querido entregar la provincia de frica, a pesar de que obraba en favor de los intereses de Csar, lo hubiera increpado con duras palabras. - si tibi ea res grata fuisset : perodo hipottico: "si eso hubiese sido grato para ti" - Non enim... esset etiam adprobata: "no era tambin ( por eso ) aprobado" grata se opone a adprobata ( aprobada desde un punto de vista moral). Vide quid licentiae nobis , Caesar, tua liberalitas det vel potius audaciae. Objetiva de nom.+ subj. Si responderit Tubero Africam...tibi patrem suum traditurum fuisse. Perodo hipottico con una perifrstica de futuro de infin. Apdosis en una condicin irreal. Construccin poco comn. Cf. Oroz 79. "Si Tubern respondiera que su padre te habra de entregar ( estaba dispuesto a entregarte) el frica...

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 23. Mas, de cualquier modo que fuese, de qu vale esta tu queja , Tubern? Que no fuiste recibido en la provicia? Y qu si lo hubieras sido? Ibas a entregarla a Csar o a mantenerla contr Csar? VIII. Obsrva, Csar, qu licencia - audacia, mejor- nos inspira tu liberalidad. Si Tubern respondiera que su padre iba a entregarte el frica, donde el Senado y la suerte lo haban enviado, no dudara yo, delante de ti mismo, si tal hubiese hecho en provecho de tus intereses, en reprochar su determinacin con gravsimas pala-bras. No porque eso te fuera grato , era tambien aprobado. -------------------------------------------------------------------------------------

24 Sed iam hoc totum omitto, non ultra offendam tuas patientissimas auris quam ne Tubero quod numquam cogitavit facturus fuisse videatur. Veniebatis igitur in Africam, in provinciam unam ex omnibus huic victoriae maxime infensam, in qua rex potentissimus, inimicus huic causae, aliena voluntas a conventus firmi atque magni. Quaero, quid facturi fuistis? b Q uamquam quid facturi fueritis dubitem, cum videam c quid feceritis? d Prohibiti estis in provincia vestra pedem ponere, et prohibiti summa cum iniuria. -----------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 24. - non ultra : no tanto para no ofender.... quam ne : sino para que no... -ne Tubero videatur facturus fuisse quod numquam cogitavit ne: final negativa: "paraque que no"."facturum fuisse quod nunquam cogitavit: objetiva : "parezca que iba a hacer lo que nunca pens" -infensam: opuesta a. aliena voluntas / conventus firmi atque magni ( elptica) : "la voluntad era ajena, los grupos", firmes y numerosos b. quid facturi fuistis : es interrogativa directa. Vebo en indicat. c. cum videam quid feceritis: videam en subj. por ser oracin

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

subordinada( temporal-causal) rige subj."lo que habis hecho"( feceritis) Cicern nos da tres formas de tiempos verbales segn el tipo de oracin. perifrstica activa , perifrstica activa potencial, objetiva real. d. quid facturi fueritis: interrogativa indirecta. Verbo en subj. --------------------------------------------Veniebatis igitur in Africam, in provinciam unam ex omnibus huic victoriae maxime infensam: Habais ido al frica, a una provincia entre todas la ms opuesta a esta victoria. ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 24. Pero esto omito, no tanto por no ofender tus pacientsimos odos, sino porque no parezca que Tubern estaba dispuesto a hacer lo que nunca haba pensado. Habis ido al frica, a una provincia, entre todas, la ms opuesta a esta victoria, donde haba un rey poderossimo, enemigo de esta causa. La voluntad era contraria, los grupos, firmes y numerosos. Pregunto qu hubierais hecho? Aunque no dudo qu hubierais hecho , cuando considero lo que habis hecho. Se os prohibi poner el pie en nuestr provincia, y se os pro-hibi con gran injuria. -------------------------------------------------------------------------

25 Quo modo id tulistis? Acceptae iniuriae querellam ad quem detulistis? Nempe ad eum cuius auctoritatem secuti in societatem belli veneratis. Quodsi a Caesaris causa in provinciam veniebatis, ad eum profecto exclusi provincia b venissetis: venistis ad Pompeium. Quae est ergo apud Caesarem querella, cumc eum accusetis a quo queramini prohibitos vos contra Caesarem gerere

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

bellum? Atque in hoc quidem vel cum mendacio, si vultis, gloriemini per me licet vos prouinciam fuisse Caesari tradituros. Etiamsi a Varo et a quibusdam aliis prohibiti estis, ego tamen confitebor culpam esse Ligari qui vos tantae laudis occasione privaverit. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS a. quodsi Caesaris causa in provincia veniebatis: causal condicional. // veniebatis : imperf.subj. b. exclusi provincia: provincia es ablativo. venissetis: plusc. subj.: "hubieseis venido" Quae est ergo apud Caesarem querella: interrogativa directa. c. cum: temporal causal. cum eum accusetis ( pres. subj.): "cuando acusis a aquel" -queramini : 2a.pl. pres. subj. de queror: quejarse. [eum] a quo queramini: "del cual os quejis" -vos prohibitos [esse] gerere bellum contra Caesarem: objetiva. gerere bellum: subjetiva - vel cum mendacio: falsamente. - gloriemini: 2a. pl. imperat. - vos tradituros fuisse provinciam Caesari. : /...perifrstica activa ../ /................objetiva........................................./ "que vosotros ibais a entregar la provincia a Csar." -etiamsi: introduce concesiva: "aunque... -culpam esse Ligari: objetiva. "la culpa es de Ligario" -----------------------------------------------------------------------------------VERSIN 25. Cmo os condujisteis? La queja de la injuria recibida a quin la presentasteis? Precisamente a aquel cuya autoridad seguirais y a quien seguais en alianza de guerra. De ir a la provincia con la causa de Csar, expulsados de la provincia, a l, ciertamente habrais recurrido. Recurristeis a Pompeyo. Por lo tanto, qu queja cabe ante Csar cuando acusis y os quejis de quien os impide hacer la guerra contra Csar? Mas aqu, si queris, gloriaos falsamente, os lo permito, de que ibais a entregar la provincia a Csar. Y, aunque

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

hayis sido impedidos por Varo y algunos otros, dir que la culpa es de Ligario que os priv de la ocasin de merecer alabanzas. -----------------------------------------------------------------------IX 26

Sed vide, quaeso, Caesar, constantiam ornatissimi viri, L. Tuberonis, quam a ego quamvis b ipse probarem ut probo c, tamen non commemorarem nisi d a te cognovissem in primis e eam virtutem solere laudari. Quae f fuit igitur umquam in ullo homine tanta constantia? constantiam dico? nescio an 81 melius patientiam possim dicere. Quotus i enim istud quisque fecisset, ut a quibus partibus in dissensione civili non esset receptus essetque etiam cum crudelitate reiectus, ad eas ipsas partis rediret? Magni g cuiusdam animi atque eius viri quem h de suscepta causa propositaque sententia nulla contumelia, nulla vis, nullum periculum possit depellere.

VOCABULARIO Y SINTAXIS 81. an dubitativo. Nescio an dicere : interrogativa indirecta. a. (quam)...tamen non commemorarem : relativa b. quamvis ipse probarem concesiva. c. ut probo: comparativa d. nisi a te cognovissem : condicional ; e. in primis eam virtutem solere laudari : objetiva. f. quae fuit.... : interrogativa directa. g. Magni cuiusdam animi atque eius viri : exclamativa elptica. h. quem de suscepta causa...: relativa. i. quotus enim quisque : cuntos... -----------------------------------------------------------------------------------VERSION 26. Pero observa, Csar, te ruego, la constancia del preclaro Tubern, la cual, aunque yo mismo la apruebe, y la apruebo, no la recordara de no saber que es la virtud por ti ms alabada.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Qu hombre tuvo jams tanta constancia? Constancia; no s si mejor pudiera decir paciencia. Quin hubiese hecho esto en una guerra civil, no siendo recibido por su partido, y an rechazado con crueldad, volver a ese mismo partido? Es propio de un grande nimo y de tal varn a quien, una vez tomado el partido y afirmada la opinin, ningn agravio, ningu-na fuerza, ningn peligro puede apartarlo de su resolucin. ---------------------------------------------------------------------------------------27

Ut 82 enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuisset, honos, nobilitas, splendor, ingenium, quae nequaquam fuerunt, hoc certe praecipuum Tuberonis quod 83 iusto cum imperio ex senatus consulto in provinciam suam venerat. Hinc prohibitus non ad Caesarem a, ne b iratus, non domum, c ne iners d non aliquam in regionem, e ne condemnare causam illam quam secutus esset videretur f; in Macedoniam ad Cn. Pompei castra venit in eam ipsam causam a qua erat reiectus iniuria.

82. ut concesivum 83. quod causale a. per me licet vos gloriemini vos tradituros esse provinciam Caesari : por mi es permitido que vosotros os gloriis de que vosotros ibais a entregar la provincia a Csar. b. quotus enim istud quisque fecisset : cuntos son los que hubieran hecho esto ( cun pocos son...!) Es el sentido de quotus unido a quisque. a. non ad Caesarem (supl venit): enunciativa elptica. b. ne iratus (videretur) : Final. c. ne domum ( venit). Enunciativa elptica. d. ne iners ( videretur). Final e. non aliquam in regionem (fuit) : enunciativa elptica. f. ne ( videretur) condemnare causam illam / quam secutus esse : relativa. { final.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

videretur es tiempo verbal de oraciones finales anteriores.

----------------------------------------------------------------------------------VERSIN 27. Aunque otras cosas de Tubern fueran iguales con las de Varo -honor, nobleza, esplendor e ingenio- que no lo eran, esto era propio de Tubern, quien , con mando legal por resolucin del senado, haba llegado a su provincia. E impedido entrar all, no acudi a Csar, para no enojarse con Pompeyo; no volvi a su casa, para no permanecer inactivo; no fue a otra regin para que no pareciera con-denar la causa que segua. Fue a Macedonia, al campamento de Cn. Pompeyo, a aquel mismo partido del que haba sido rechazado con afrenta. ---------------------------------------------------------------------------

Q uid? quem veneratis, languidiore, credo. studio in causa fuistis; tantum modo 84 in praesidiis eratis, animi vero a causa abhorrebant; an, ut d fit in civilibus bellis, ... nec in vobis magis quam in reliquis? e omnes enim vincendi studio tenebamur. Pacis equidem semper auctor fui, sed tum sero a; erat enim amentis, cum aciem videres, pacem cogitare. Omnes, inquam, vincere volebamus : tu certe praecipue f, qui in eum locum venisses, ubi tibi esset pereundum nisi g vicisses; quamquam h, ut nunc se res habet, non dubito quin hanc i salutem anteponas illi victoriae. ------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS. 28 84. tantum modo: tan slo a. sed tum sero: era tarde. Adverbial. b. Quid? interrogativa directa. c. cum ista res nihil commovisset : temporal causal.

b cum c ista

28 res nihil commovisset eius animum ad

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

d. ut fit in civilibus bellis : comparativa. e. nec in vobis magis quam in reliquis ( supl. putabatis)? : interrogativa directa elptica. f. tu certe praecipue ( supl. vincere volebas) : enunciativa elptica. f. nisi vicisses: condicional. g. quamquam no dubito: concesiva. h .( non dubito quin) hanc salutem anteponas illi victoriae: objetiva. ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 28. Y qu pas? Como esta injuria en nada conmovi el nimo de aquel ante quien habais venido, creo que con entibiado celo permanecisteis en su causa. Permanecais en las guarniciones, pero los nimos estaban lejos de la causa. Como sucede en las guerras civiles, no pensabais ms en vosotros que en los contrarios? Siempre fui partidario de la paz, pero entonces no era posible. Era propio de un loco pensar en la paz cuando se vea el ejrcito . Digo que todos queramos vencer y, en especial, t, que habas ido a aquel lugar donde debas vencer o morir. Aunque no dudo, de acuerdo con el estado actual de asunto, que prefieres la salvacin de que hoy gozas a aquella victoria. ----------------------------------------------------------------

X 29 Haec ego non dicerem, a Tubero, si aut vos constantiae vestrae aut Caesarem benefici sui paeniteret. Nunc quaero utrumb vestras iniurias an rei publicae persequamini? Si rei publicae quid de vestra c in illa causa perseverantia respondebitis? si vestras, videte ne erretisd qui Caesarem vestris inimicis iratum fore putetis,e cum ignoverit suis. Itaque numf tibi videor in causa Ligari esse occupatus, num de eius facto g dicere? Quidquid dixi, ad unam summam h referri volo vel humanitatis vel clementiae vel misericordiae tuae. ------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 29.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

a. si vos paeniteret constantiae vestrae: sujeto en acusativo; el genitivo es el rgimen, aquello de lo que hay que arrepentirse. cf . Oroz 154. - Caesarem beneficii sui: o Csar de su beneficio. b. utrum persequamini vestras iniuriae an reipublicae: si incriminis las ofensas que recibisteis vosotros o las que recibi la repblica. c. de vestra: ablat. de argumento. d. videte: imperativo. Futuro de mandato. ne erretis: fut.imperf. forma proposicin final. e. qui putetis; sigue la objetiva: Caesarem vuestris inimicis iratum fore.( inf. fut.) : que Csar se enojar con vuestros enemigos f. num : espera respuesta negativa. g. de eius facto: de su conducta h. summam ; rige genitivo: humanitatis, clementiae, misericordiae mxima humanidad, clemencia, misericordia

I. volo [ id ] quidquid dixi referri ad unam summam l......sujeto ..................l l.............................completiva...................................l VERSIN 29. Estas cosas no dira yo, Tubern, si fueseis capaces de arrepentiros de vuestra constancia vosotros o Csar del beneficio otorgado. Ahora pregunto si incriminis las ofensas que recibisteis vosotros o las que recibi la repblica. Si las que recibi la repblica, qu responderis acerca de vuestra constancia en aquella causa? Si las que habis recibido vosotros, cuidad de no equivocaros al pensar que Csar se enojar con vuestros enemigos cuando ha perdonado a los suyos. Acaso te parezco estar ocupado en la causa de Ligario o hablar de su conducta? Lo que dije quiero que se dirija a una mxima humanidad, clemencia o misericordia. ------------------------------------------------------------------------

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

30 Causas, Caesar, egi multas, equidem tecum, dum te in foro tenuit ratio honorum tuorum, certe numquam hoc modo: agnoscite, iudices, erravit, lapsus est, non putavit, si umquam posthac. . . Ad parentem sic agi solet; ad iudices: "Non fecit, non cogitavit; falsi testes, fictum crimen." Dic a te, Caesar, de facto Ligari iudicem esse, quibus in praesidiis fuerit quaere b; taceo, ne haec quidem colligo quae fortasse valerent etiam apud iudicem: "Legatus ante bellum profectus, relictus in pace, bello oppressus, in eo ipso non acerbus, totus animo et studio tuus". Ad iudicem sic, sed ego apud parentem loquor: "Erravi, temere c fecit, paenitet; ad clementiam tuam confugio, delicti veniam peto, ut d ignoscatur oro". Si nemo impetravit, adroganter e; si plurimi, tu idem fer 86 opem qui f spem dedisti. ------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 30. a. dic imperativo seguida de completiva: te esse iudicem de facto Ligari.: que tu eres juez de la conducta de Ligario b. quaere: lo mismo que la anterior. Su completiva es quibus in praesidiis fuerit. Verbo en pret. perf. subj. por ser interrogativa indirecta. c. temere; adv.: temerariamente d. ut finale. e. adroganter sobrent. erit o fuerit. sera o fuera arrogante f. qui, tiene como antecedente tu; tu qui spem dedisti, idem fer. t, que diste la esperanza, debes dispensar la ayuda 86. fer. imperativo de fero. -----------------------------------------------------------------------------------VERSIN 30. Muchas causas, Csar, he defendido, an contigo, cuando en el foro te mantuvo la razn de tus honores; pero, ciertamente, nunca de este modo. Perdonad, jueces; se equivoc; cometi un error; no pens lo que haca; nunca ms habr de hacerlo. Ante los padres, as suele hacerse. Ante los jueces: No lo hizo, no pens; los testigos son falsos, la acusacin, calumniosa.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

Di, Csar, que eres juez de la conducta de Ligario; pregunta en qu campamento estuvo. Me callo, ni aun alego lo que acaso es de provecho ante un juez: Fue como legado antes de la guerra, no se encarniz con ella; tuyo es ya en el nimo y en la ficcin. As suele hacerse ante el juez; pero yo hablo ante un padre: Err, obr temerariamente, se arrepiente. A tu clemencia me remito; ; pido perdn del delito; ruego sea perdonado. Si ninguno lo ha pedido, fuera arrogante; si muchos, t, que diste la esperanza, debes dispensar la ayuda. --------------------------------------------------------------------------------31 An sperandi Ligario causa non sita, cumb mihi apud te locus sit etiam pro altero deprecandi? Quamquam c nec in hac oratione spesd est posita causae nec in eorum studiis qui a te pro Ligario petunt tui necessarii. 87 XI. Vidi enim et cognovi quid e maxime spectares cumf pro alicuius salute multi laborarent, causasg apud te rogantium gratiosiores esse quam voltus neque te spectare quamh tuus esset necessarius is qui te oraret, sed quamh illius, pro quo laboraret. Itaque tribuis tu quidem tuis ita multa uti mihi beatiores illi videantur interdum, quij tua liberalitate fruantur, quamk tu ipse, qui illis tam multa concedas; sed video tamen apud te, ut dixi, causas valere plus quam preces, ab eisque te moveril maxime quorum iustissimum videas dolorem in petendo. ...................................................................................................................... VOCABULARIO Y SINTAXIS 31. a. An sperandi Ligario causa non sit. Interrogativa directa. Ligario non sit : construccin de sum cum dativo. Lo mismo: mihi locus sit. b. cum temporale. c. quamquam: inicia concesiva. d. spes causae posita est: la esperanza de la causa est puesta. 87. eorum qui tui necesarii: qui tiene como antecedente eorum y como apsito a necesarii. e. quid: interrogativa indirecta. f. cum temporale. g. Ordenar: vidi causas rogantium apud te esse gratiosiores

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

quam voltus. Proposicin objetiva. Sujeto, causas, en acusativo; quam voltus, segundo trmino de comparacin. neque te spectares, tambin depende de vidi. quam...quam ; inician interrogativas indicerectas. i. ita multa ... ut consecutivum. j. qui, antecedente illi. k. quam, inicia segundo trmino de comparataivo beatiores. l.te moveri tambin es objetiva que depende de video. ................................................................................................. VERSIN 31. O no hay para Ligario razn de esperar, cuando me diste ocasin para pedir por otro en tu presencia? Aunque la esperanza de esta causa no ha sido puesta ni en este discurso ni en los deseos de tus amigos que te piden por Ligario. 11. He visto y conocido qu era lo que principalmente considerabas cuando muchos te pedan por la salvacin de alguno; para ti son ms dignas de gracia las causas de los que ruegan que sus rostros; y no esperas que quien te ruega sea amigo tuyo sino de aquel por quien trabaja. Y as prodigas tantos beneficios a tus amigos que a veces me parecen ms felices los que gozan de tu liberalidad que t mismo que tanto les concedes. Pero veo que ante ti las causas, como dije, valen ms que los ruegos, y que te conmueven principalmente aquellos en quienes comprendes justificado dolor al rogar. ..................................................................................................................

32 In Q. Ligario conservando88 multis tu quidem gratum facies necessariis tuis, sed hoc, quaeso, considera quod solesa; possumb fortissimos viros Sabinos tibi probatissimos totumque agrum Sabinum, florem Italiae ac robur rei publicae, proponere; nosti c optime homines animadverte horum omnium maestitiam et dolorem; huius T. Brocchi, de quo non dubito quid existimes, lacrimas squaloremque ipsius et fili vides.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

.................................................................................................................. VOCABULARIO Y SINTAXIS 32. 88. in Ligario conservando: ablativo absoluto modal. a. quod; relativo: lo que t sueles hacer. Relativo de hoc al que vendrn como explicaciones: possum proponere... b. possum...proponere: puedo presentarte. Le siguen los objetos directos: fort issimos viros Sabinos tibi probatissimos totumque agrum Sabinum,florem Italiae ac robur reipublicae. nosti; novisti. ........................................................................................................... VERSIN 32. Conservando a Ligario halagars a muchos de tus amigos; pero -te ruego- piensa bien en lo siguiente, como sueles hacerlo. Puedo traer a tu presencia fortsimos varones sabinos, por ti bien conocidos, y todo el territorio de los sabinos, flor de Italia y fuerza de la repblica; conociste a estos ptimos hombres. Mira la tristeza y el dolor de todos. Ests viendo las lgrimas de T.Broccho, a quien no dudo que estimas, y el luto ves de l y de su propio hijo. .................................................................................................................

33 89 Q uid de fratribus dicam? Noli, Caesar, putare, de unius capite nos agere; aut a tres Ligarii retinendi tibi in civitate sunt aut tres ex civitate exterminandi. Quodvis exsilium his est optatius quam patria, quam domus, quam di penates unob illo exsulante. Si fraterne, si pie, si cum dolore faciunt, moveantc te horum lacrimae, moveat pietas, moveat germanitas; valeat tua vox illa quae vicit. Te enim dicere audiebamusd nos omnis adversarios putare nisi qui nobiscum essent, te omnis qui contra te non essent tuos. Videsnee igitur hunc splendorem omnem, hanc Broc-chorum domum, hunc L. Marcium, C. Caesetium, L. Corfidium, hos omnis equites Romanos, qui adsunt veste mutata,f non solum notos tibi, verum etiam probatos viros?,Atque his irascebamur, hos requirebamus, his non nulli 90 etiam minabantur. Conserva igitur

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

tuis suosg ut, quem ad modum 91 cetera quae dicta sunt a te, sic hoch verissimum reperiatur. .............................................................................................................. VOCABULARIO Y SINTAXIS 33. 89. noli putare; familiar por non putes. a. nos agere de capite unius; prop. objetiva: que nosotros estamos considerando la suerte de uno solo. 90. nonnulli: no pocos, muchos 91 quem ad modum: del mismo modo que a. aut...aut..; son dos perifrsticas pasivas con complemento sujeto tibi. b. uno illo exsulante: ablat. absol. con sentido condicional: si uno solo de ellos est desterrado. c. moveant...moveat...moveat...valeat : son desiderativas. d.audiebamus siguen la completivas: te dicere, seguida de su completiva: nos putare te putare omnis /qui...anteced. de tuos. e. videsne; interrogativa directa. f. veste mutata; ablativus modi. : con la vestimenta cambiada, con ropas de luto. g. tuis suos; expresin sinttica y precisa propia de un orador: conserva a tus amigos, sus amigos h. hoc tiene como antecedente : cetera quae dicta sunt. ................................................................................................................... VERSIN 33. Y qu dir de sus hermanos? No pienses, Csar, que nosotros estamos considerando la suerte de uno solo: o los tres Ligarios son retenidos por ti en la ciudad o los tres deben ser desterrados; pues, estando uno solo alejado, estos prefieren elexilio a su patria, a sus casas y a sus dioses penates. Si fraterna y piamente y con dolor lo hacen, muvante sus lgrimas, muvate su piedad, muvate su fraternidad; valga tu voz, aquella que venci. Te oimos decir que todos nosotros juzgbamos adversarios a los que no estaban con nosotros, mientras que t considerabas amigos a todos los que no estaban en contra tuyo. No ves el esplendor de todos? La familia de los Brocchos

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

a L.Marcio, a Cesetio, a L. Confidio, todos caballeros romanos, presentes con ropas de luto, no slo conocidos por ti, sino tambin pro-bos varones que estuvieron contigo? Y con estos nos enojbamos, a estos buscbamos, a estos, muchos de nosotros amenazbamos. Conserva a los amigos de tus amigos, de modo que lo que has dicho, se considere certsimo. ---------------------------------------------------------------------------

XII 34
a Q uodsi penitus perspicere posses concordiam Ligariorum, omnis fratres tecum iudicares fuisse. An potest quisquam dubitare quin, si Q. Ligarius in Italia esse potuisset, in eadem sententia futurus fuerit in qua fratres fuerunt? Quis est qui horum

consensum conspirantemc et paene conflatum in hac prope aequalitate fraterna noverit, qui hoc d non sentiat quidvis priuse futurum fuisse quam ut hi fratres diversas sententias fortunasque sequerentur? Voluntate igitur omnes tecum fuerunt, tempestate abreptusf est unus, qui si consilio id fecisset, esset eorumg similis quos tu tamen salvos esse voluisti. ...................................................................................................................... a. quodsi; inicia prtesis seguida de su apdosis iudicares. b. an potest quisquam; interrogativa directa. quin seguida de la prop. objetiva: in eadem sententia futurus fuerit ; perifrstica hipottica. c. consensum conspirantem et paene conflatum: concenso estrecho y casi de un mismo aliento. con-spirare: respirar juntos; con- flatus: un mismo aliento. e. quidvis prius futurum fuisse....quam: cualquier cosa habra de suceder antes que...; perodo hipottico. f. abreptus; partic. pas.de arripio, is, ere: arrebatar. g. eorum; rg. de similis.: igual que aquellos. antecedente de quos.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

.............................................................................................................. VERSIN 34. Si pudieras ver en el fondo la concordia de los Ligarios, creeras que han estado contigo los tres hermanos. Puede dudar alguno que si Ligario hubiese podido estar en Italia no habra actuado en el mismo partido en que sus hermanos estuvieron? Quien, conociendo el concenso estrecho y su opinin casi confundida en una sola, por su propia condicin de herma-nos, no se da cuenta de que hubiera sucedido cualquier cosa antes de que estos hermanos siguieran diversos pareceres y fortunas? Todos estuvieron contigo en la voluntad; uno solo fue separado por la tempestad; el cual, si lo hizo por determinacin, estuvo en igualdad de condiciones con aquellos que t quisiste fueran salvados. .....................................................................................................................

35 Sed ierita ad bellum, dissenserit non a te solum, verum etiamb a fratribus; hi te orant tui. Equidem, cumc tuis omnibus negotiis interessem, memoria teneo qualis T. Ligarius quaestor urbanus fuerit ergad te et dignitatem tuam. Sed parum est me hoc meminisse, sperof etiam te, qui oblivisci nihil soles nisi iniurias -quoniam hoc est animie, quoniam etiam ingeni tui - te aliquid de huius illo quaestorio officio, etiam de aliis quibusdam quaestoribus reminiscentem, recordari. .................................................................................................................... a. ierit, dissenserti ; pret. perf. subj. periodo hipottico. b. non solum...verum etiam: concordancia adversativa. c. cum temporale. d. erga: respecto de ti y de tu dignidad. e. animi...ingeni: es propio de tu nimo....es propio de tu talento... f. Ordenar el perodo as: ---- spero te {ppal ..................................... qui soles oblivisci nihil nisi iniurias {rel.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

quoniam hoc est animi tui {causal quoniam etiam ingeni [tui] {causal [te] etiam reminiscentem de aliis quibusdam { aposic. questoribus ........................................................................................... ------te recordari de illo questorio officio huius { objet. dependiente de spero. ...................................................................................................................... VERSION 35. Y si ha ido a la guerra, si ha disentido no slo contigo sino tambin con sus hermanos, stos, que son tus amigos, por l te piden. Cuando yo cuidaba todos tus intereses, recuerdo cmo procedi Q.Ligario, cuestor urbano, respecto de ti y de tu dignidad. Pero no vale la pena que yo recuerde esto. Espero que t, que no sabes olvidar sino las ofensas, porque es propio de tu nimo y porque es propio de tu talento; t recuerdes en algo algunos de los servicios cuestorios que te prest , al recordar tambin a algunos otros cuestores. ......................................................................................................................

36 Hic igitur T. Ligarius, aqui tum nihil egit aliudb -nequec enim haec divinabat- nisi utd tui eum studiosum et bonum virum iudicares, nunc a te supplex fratris salutem petit. Quamd huius admonituse officio cum utrisque his dederis, tres fratres optimos et integerrimos non solum sibi ipsos neque his tot, talibus viris neque nobis necessariis tuis, sed etiam rei publicaef condonaveris. --------------------------------------------------------------------------------------

VOCABULARIO Y SINTAXIS 36. a. Hic igitur T.Ligarius: he aqu a este T.Ligario. b. nihil egit aliud...nisi : no hizo otra cosa sino. c. neque enim haec divinabat. enim ( pues, porque) se pospone a neque ( y no) divinabat .cf. Oroz 119. 4.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

pues no poda prever lo que ahora sucede d.nisi , condicional negat. + ut finale: sino para que t... d.quam; relativo con antecedente salutem; quam cum utrisque his dederis (quam=salutem) : utrisque his: se refiere a : a)ut tui eum studiosum; b) bonum virum. la cual...cuando a una y otra cosa hayas concedido sta ( salutem). e. admonitus huius officio; aposicin a un tu sobreentendido. f.rei publicae ; dativo. condonaveris; fut. perf. : restituirs a tres fratres optimos et integerrimos no solum a) sibi ipsos; b) his tot ac talibus viris; c) nobis necesariis tuis ; sed etiam rei publicae. ------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 36. He aqu a este T. Ligario, que no obr de otra manera (pues no poda prever lo que ahora sucede) sino para que t lo considera-ras partidario tuyo y un hombre bueno, ahora, suplicante, te pide la salvacin de tu hermano. Al concederla t, advertido con los servi-cios de ste, a una y otra cosa, restituirs tres ptimos e integ-rrimos hermanos no slo a s mismos, no slo a los varones presentes, no slo a nosotros, tus amigos, sino tambin a la repblica. -----------------------------------------------------------------------------------

37 Faca igitur quodb dec homine nobilissimo et clarissimo fecisti nuper in curia; nunc idem in foro de optimis et huic omni frequentiae 93 probatissimis fratribus. Ut concessisti illumd senatui, sice da hunc populo, cuius voluntatem carissimam semper habuisti, et si ille dies tibi gloriosissimus, populo Romano gratissimus fuit, noli fobsecro dubitare, C. Caesar, similem illi gloriae laudem quam saepissimeg quaerere. Nihil est tam populare quam bonitas, nulla de virtutibus tuis plurimish nec admirabilior nec gratior misericordia est. ---------------------------------------------------------------------------------------VOCABULARIO Y SINTAXIS 37. 93. huic omni frequentiae; agente.: por toda esta concurrencia. a. fac; imperativa.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

b.quod; inicia relativa. c. de homine: Marcelo. Como de optimis et probatissimis fratris; son ablativos de causa. Cf. Oroz 179. d. illum: Marcelo. e. ut...sic: como...as f. noli dubitari; imperativa , forma familiar por non dubites, al mismo tiempo es objetiva de obsecro: te suplico. De obsecro depende tambin la que sigue: quaerere lauden similem illae gloriam : buscar alabanza igual a aquella gloria. ( la del perdn de Marcelo). g. quam saepissime; frase adverbial: con la mayor frecuencia. h. de virtutibus... ablativo limitationis o respectus. cf. Oroz 180. nulla, se sobreentiende virtus, a la que corresponde los adjetivos admirabilior, gratior, de modo que misericordia es ablativo. --------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 37. Lo que por un hombre nobilsimo e ilistrsimo hiciste poco ha en la curia, hazlo hoy en el foro por tres ptimos hermanos muy considerados por toda esta concurrencia. As como concesiste a aquel al senado, da a este al pueblo, cuya estimadsima voluntad siempre tuviste a tu favor. Y si aquel da fue tan glorioso para ti y para los romanos, no vaciles, insisto, C.Caesar, en procurar con la mayor frecuencia alabanza igual a aquella gloria. Nada es tan popular como la verdad; ninguna, entre tus mltiples virtudes es ms admirable ni ms grata que la misericordia. ---------------------------------------------------------------------------38 Homines enim ad deos nulla re 95 propius 96 accedunt quam salutem hominibus dando. Nihil habet nec fortuna tua maius quam ut possis, nec natura melius quam ut velis servare quam plurimos. Longiorem orationem causa 97 forsitan postulet, tua certe natura98 breviorem. Quare cum utilius esse arbitrer a te ipsum quam aut me aut quemquam loqui tecum, finem iam faciam; tantum te

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

admonebo, si illi absenti salutem dederis, praesentibus te his daturum.99 --------------------------------------------------------------------------------------95. nulla re; complemento de medio. Se entender mejor si ordenamos as : homines enim accedunt ad deos nulla re propius quam porque los hombres no estn mas cerca ( propius) de los dioses por ningn medio sino cuando... El sentido es : porque los hombres no se parecen ms a los dioses que dando la salvacin a los hombres. Toda la proposicin es enunciativa. 96. causa; sujeto. 97. tua natura; sujeto. Advertir el conceptismo de M.Tulio : homines-hominibus longiorem, breviorem orationem. Ms adelante: illi absenti--presentibus his Y antes: nuper- nunc (37) fortuna ut possis- natura ut velis servare a. arbitrer, seguida de completiva subjetiva: -te ipsum quam me aut quamquam loqui tecum utilius esse l...............sujeto de completiva..................l..pred..........l -tecum loqui; hables contigo mismo. Reflexiones. -------------------------------------------------------------------------------------VERSIN 38. Los hombres no se parecen ms a los dioses que cuando dan la salvacin a los hombres. Ni tu fortuna tiene nada mejor que el poder, ni tu carcter que el querer conservar a tantos. Tal vez la causa pide una ms extensa oracin, y tu naturaleza, una ms breve. Por eso, como juzgo que es ms provechoso que tu mismo hables a que lo haga yo o cualquier otro contido, pondr ya fin; slo te quiero recordar que, si salvas al ausente, salvars tambin a los presentes. ------------------------------------------------------------------------------------

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

----------------------------------------------------------------------------------------

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

You might also like