ARHITEKTURA I GRAD SREDNJEG VEKA ISLAMSKA ARHITEKTURA

VELIKA TERITORIJA DUGOGODINJI RAZVOJ RELIGIJA, DRAVNO I DRUTVENO UREDJENJE HRONOLOKA PODELA LOKALNE TRADICIJE I STRANI UTICAJI STILSKE KOLE MATERIJALI, TEHNIKE GRAENJA, KONSTRUKCIJSKI SISTEMI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA CIVILIZACIJA NASTAJE U VII VEKU NA ARAPSKOM POLUOSTRVU I NAGLO SE IRI NA ZAPAD, DO ATLANTSKOG OKEANA, NA ISTOK, DO KINE, NA JUG, DO MADAGASKARA I NA SEVER, DO URALA. RAZVIJA SE OD VII VEKA DO DANAS (NAJVIE I ORIGINALNE UMETNIKE VREDNOSTI DOSEGNUTE SU DO XVIII-XIX STOLEA) RAZVIJA SE U RAZNIM UPRAVNIM DRAVAMA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

EKSPANZIJA ARAPA OD 622. DO 740. GODINE

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAM JE MONOTEISTIKA RELIGIJA OSNIVA JE MUHAMED (~570-632) UENJE SE NADOVEZUJE NA STARI ZAVET I HRIANSTVO ISPOVEDANJE JEDINSTVENE BOANSKE ISTINE KOJU JEDINI BOG (ALAH) U RAZNIM PERIODIMA OBJAVLJUJE SVOJIM PODANICIMA PREKO SVOJIH POSLANIKA (MOJSIJA, ISUSA HRISTA I NAJVANIJEG MUHAMEDA) ALAH JE ISTI DUH I NE MOE SE POIMATI NITI PREDSTAVITI BILO KAKVOM CRTOM IVOG BIA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

SVE PERIODE RAZVOJA ISLAMSKE ARHITEKTURE ZAJEDNIKI KARAKTERIE: 1. RAZVOJ POD UTICAJEM LOKALNIH TRADICIJA I STRANIH STILSKIH OBLIKA Arapi razvijaju visoku materijalnu i duhovnu kulturu, bazirajui je: - na tekovinama propale Rimske civilizacije. (U domenu arhitekture to se odraava opstankom antikih graditeljskih principa u znatno izvornijem obliku nego to se taj nastavak oseao u arhitekturi Zapadne Evrope)

ISLAMSKA ARHITEKTURA

- drugi uticaj potie iz oblasti Mesopotamije i Persije (nasleene su neke tehnike graenja i graevinske forme, koje su ostale nezavisne od rimske, zatim vizantijske civilizacije) - trei uticaj je vizantijske i arhitekture zapadne Evrope, naroito u poznijim periodima, ali je taj uticaj obostran jer i islamska arhitektura utie na njih 2. UPOTREBA VODE, KOJA JE SINONIM IVOTNOG OBILJA U SUVIM KRAJEVIMA, GDE JE IZVORITE ISLAMA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAM KAO VERA PROIMA SVE OBLIKE IVOTA, PA I ARHITEKTURU (zabrana likovnog predstavljanja Alaha daje islamskoj umetnosti isto dekorativnu funkciju) Muhamedovo ime kaligrafski ispisano

ISLAMSKA ARHITEKTURA

GLAVNI PERIODI RAZVOJA VEZANI SU ZA ZNAAJNE POLITIKE PROMENE 1. POLOVINA VII KRAJ IX VEKA period stvaranja i trajanja jedinstvene islamske drave, osvojene su Sirija, Mesopotamija, Persija, sve zemlje uz Sredozemno more, s istoka, juga i zapada. Glavni gradovi su sukcesivno: Medina, Damask, Bagdad

ISLAMSKA ARHITEKTURA

2. X XV VEK raspad jedinstvene islamske drave i stvaranje tri kalifata sa prestonicama u Bagdadu, Kairu i Kordobi 3. OD KRAJA XIV / POETKA XV VEKA DO DANAS prvo dravne promene koje se stabilizuju stvaranjem Safavidske dinastije u Iranu, Mogula u Indiji i Otomanske na podruju Male Azije i Balkana; u poznijim periodima stvaranje velikog broja islamskih drava

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ZBOG VELIKOG PROSTRANSTVA ISLAMSKE TERITORIJE I ZBOG RAZNIH ZATEENIH UMETNIKIH TRADICIJA U ARHITEKTURI SE UOAVAJU I RAZLIKE. USVOJENA PODELA JE NA BAZI REGIONALNIH STILSKIH GRUPA: 1. SIRIJSKA, EGIPATSKA I MAGREBSKA (Severna Afrika, panija i Sicilija) KOLA 2. PERSIJSKA I INDIJSKA KOLA 3. TURSKA KOLA (od XV veka...) PODELA PODLEE KRITICI, JER SU MEUTICAJU VEOMA PROMENLJIVI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

ARHITEKTONSKI PROGRAM: VERSKI OBJEKTI (DAMIJE, MESDIDI) TEKIJE TURBETA (Grobnice) MEDRESE, MEKTEBI KARAVANSARAJI I HANOVI BEZISTANI I ARASTE HAMAMI SARAJI ESME, ASOVNICI...

ISLAMSKA ARHITEKTURA

VERSKE GRAEVINE DVA TIPA DAMIJA - STARIJI SE RAZVIJA U PERIODU JEDINSTVENE ISLAMSKE DRAVE - DAMIJA NASTAJE POVEZIVANJEM ELEMENATA PRVE MUHAMEDOVE BOGOMOLJE U MEDINI (622), ODNOSNO KUE U KOJOJ JE STANOVAO I NEKIH PROSTORNIH I KONSTRUKCIJSKIH REENJA ZATEENIH HRIANSKIH CRKAVA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

MUHAMEDOVA KUA U MEDINI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

- SASTOJE SE OD DVORITA (sn), OPASANOG SA SVE 4 STRANE TREMOM (livn), SA ESMOM U SREDINI (edrvan) - DEO OKRENUT KA MEKI SE PRETVARA U NADKRIVENI PROSTOR IJU TAVANICU NOSI VELIKI BROJ STUBOVA (esto sekundarno upotrebljenih) - ZID KOJI JE ORIJENTISAN KA MEKI NAZIVA SE KIBLA - U TOM ZIDU SE FORMIRA NIA KOJA SE NAZIVA MIHRAB - UZ MIHRAB SE POSTAVLJA MIMBER SA KOJEG SE PETKOM ITAJU VERSKI TEKSTOVI - NETO KASNIJE DODAJE SE MINARET (munara) SA KOJEG SE 5 PUTA DNEVNO POZIVA NA MOLITVU

ISLAMSKA ARHITEKTURA IBN-TULUNOVA DAMIJA U KAIRU

kibla mimber

mihrab

sn Turbe Ibn Tuluna livn

minaret

VELIKA DAMIJA U SAMARI

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DAMIJA U KERUANU

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DAMIJA U KORDOBI

1. 2. 3. 4.

MINARET PATIO SA NARANAMA ALJIBE VODA KATEDRALA NASTALA IZ DAMIJE 5. HRI. SVETILITE 6. MIHRAB

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DAMIJA U KORDOBI

PREPLETENI LUCI NA DAMIJI U KORDOBI I NA ROMANSKOJ KATEDRALI U MONREALE

ISLAMSKA ARHITEKTURA

KUPOLA DAMIJE U KORDOBI, KUPOLA CRKVE SAN LORENCO U TORINU, KUPOLA DAMIJE U RIMU

ISLAMSKA ARHITEKTURA DUMA DAMIJA U ISFAHANU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

KUPOLNE DAMIJE SU MLAI TIP RAZVIJAJU SE NAROITO NA PODRUJU KOJE SU ZAPOSELI TURCI GRAENE SU POD IZUZETNO SNANIM UTICAJEM CARIGRADSKE VIZANTIJSKE SAKRALNE ARHITEKTURE PREUZIMANJE OBLIKA NAROITO OD 1453. god., KADA JE MEHMED II OSVAJA ZAUZEO CARIGRAD I CRKVU SVETE SOFIJE PRETVORIO U DAMIJU DAMIJE SE, PO PRAVILU, GRADE U KOMPLEKSU (KILIJE) SA TURBETOM, MEDRESOM, IMARETOM) PRESVOAVANE SU PRVO DRVETOM, A ZATIM SE FORMIRAJU KAMENE KUPOLE

ISLAMSKA ARHITEKTURA ZELENA (JESIL) DAMIJA U BRUSI

TIP DVOKUPOLNE DAMIJE U MALOJ AZIJI PRE OSVAJANJA CARIGRADA

ISLAMSKA ARHITEKTURA ZELENA DAMIJA U BRUSI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

UNUTRANJOST SVETE (AJA) SOFIJE

ISLAMSKA ARHITEKTURA

DAMIJA SULTANA SELIMA (SELIMIJA) U JEDRENU XVI VEK, AUTOR KODA MIMAR SINAN (turski Mikelanelo)

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

Mimar Sinan

OSNOVA KOMPLEKSA (kilije) SA DAMIJOM SULTANA SULEJMANA VELIANSTVENOG SULEJMANIJA U ISTANBULU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA DAMIJA I MEDRESA MEHMED-PAE SOKOLOVIA U ISTANBULU

Mimar Sinan

ISLAMSKA ARHITEKTURA

VEZIROV MOST U VIEGRADU NA DRINI (Mehmed-paa Sokolovi) KODA MIMAR SINAN

ISLAMSKA ARHITEKTURA

CRKVA SVETE SOFIJE I PLAVA DAMIJA SULTANA AHMETA ISHODITE I ZAVRNI RAZVOJ OBLIKA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

CRKVA SVETE SOFIJE I PLAVA DAMIJA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ARENA DAMIJA U TETOVU DAMIJA U TURSKOM ROKOKO STILU U ISTANBULU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

KUPOLA NA STENI U JERUSALIMU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

MINARET U BAUITU

MALVIJA U SAMARI

RAZLIITI TIPOVI MINARETA EL-AZHAR U KAIRU LA IRALDA U SEVILJI

TURSKI VALJKASTI MINARETI SA EREFETIMA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

TURBE (GROBNICA) MIMARA SINANA HIBNI PAJKOVO TURBE U SKOPLJU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ARABATI BABA TEKIJA U TETOVU (derviki manastir)

ISLAMSKA ARHITEKTURA DERSHANA

MEDRESA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

KARAVAN-SARAJ R4USTEM-PAE TIPINA OSNOVA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

KUUMLI HAN U SKOPLJU

ISLAMSKA ARHITEKTURA DAUT-PAIN (IFTE) HAMAM U SKOPLJU

PROSTORIJA ZA GREJANJE VODE

HALVAT MEJDAN KAPALUK EDRVAN

ISLAMSKA ARHITEKTURA DAUT-PAIN (IFTE) HAMAM U SKOPLJU

PROSTORIJA ZA ZNOJENJE

HAMAM U JORDANU

HAMAM U BUDIMU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

BEZISTAN U JEDRENU BRUSA BEZISTAN U SARAJEVU

ISLAMSKA ARHITEKTURA

LUKSUZNI STAMBENI KOMPLEKSI SARAJI

OSNOVA I IZGLED ALHAMBRE U GRANADI

Renesansna palata Kralja Karla

ISLAMSKA ARHITEKTURA

DVORITE LAVOVA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

DVORITE MIRTI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

TOPKAPI SARAJ U ISTANBULU DEO HAREMA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

SAVET VEZIRA

ISLAMSKA ARHITEKTURA

SALA ZA AUDIJENCIJE SA DIVANOM

ISLAMSKA ARHITEKTURA

BIBLIOTEKA U TOPKAPI SARAJU

OBLOGA U ENTERIJERU PLOICE IZ IZNIKA

ISLAMSKA ARHITEKTURA DEKORATIVNI ELEMENTI

VISULJCI (MUKARNE) U SALI DVE SESTRE U ALHAMBRI

ISLAMSKA ARHITEKTURA MIHRAB I MIMBER

POLIHROMNA DEKORACIJA (tehnika zidanja; kombinacija materijala)

ISLAMSKA ARHITEKTURA

ISLAMSKA ARHITEKTURA UTICAJI

NORMANSKA PALATA LA ZIZA NA SICILIJI

ISLAMSKA ARHITEKTURA UTICAJI

CRKVA U MONREALE NA SICILIJI

CRKVE MARTORANA I SAN KATALDO U PALERMU