Srednja strukovna kola kralja Zvonimira

Knin

Praktikum: Strojarske konstrukcije podrane raunalom

PRORUN ZUPASTOG
REDUKTORA

RAZRED : 4. A-RT

IZRADIO : Mijo Franki

PRORAUN ZUPASTOG REDUKTORA

Potrebno je proraunati i nacrtati jednostupnjeviti zupasti reduktor prema ovim
podacima:
1.snaga el. motora

P1 = 20kW

2.broj okretaja el. motora n1 = 1400 o min

3.standardni prijenosni omjer i=4
4.stupanj iskoristivosti zupastog para Z = 0.97
5.stupanj iskoristivosti leajnog para L = 0.99
6.broj zubi manjeg zupanika z1 = 18
7.materijal manjeg zupanika .1531 III
8.materijal veeg zupanika .1531 III
9.kut zahvata zubi zupanika = 200
10.materijal vratila .0545 III
11.koeficijent irine zupca =15
12.predvieni vijek trajanja LHT = 20000h
13.dozvoljeni tlak na klin pd=40 N
mm 2
15.tehnika dokumentacija
15.2.radioniki crte pogonskog vratila
15.3. radioniki crte gonjenog vratila
15.4.radioniki crte zupanika

1. MODUL ZUPANIKA
Pretpostavljamo da je diobeni promjer manjeg zupanika do1=100 mm
Co=490 N/cm2
d n1 0,1 1400
v1 = o1
=
= 7.33m / s
1=3.05
60
60
2= 0.9
C = C o 1 2 3 = 490 3,05 0,9 1 = 1345,05 N / cm 2
3=1
m=3

600000 P1
600000
20
=3

= 0,278cm = 2,78mm
Z1 C n1
15 18 1345,05 1400

m=3 mm STANDARDNI prvog prioriteta (Kraut)

2. PROMJERI ZUPANIKA
i=

Z2
Z 2 = i Z1 = 4 18 = 72
Z1

d o1 = m z1 = 3 18 = 54mm
d o 2 = m z 2 = 3 72 = 216mm

d k1 = m ( z1 2,4 ) = 3 (18 2,4 ) = 46,8mm

d k 2 = m ( z 2 2,4 ) = 3 ( 72 2,4 ) = 208,8mm

d g1 = m ( z1 + 2 ) = 3 (18 + 2 ) = 60mm

d g 2 = m ( z 2 + 2) = 3 ( 72 + 2) = 222mm
hk =1,2 m =1.2 3 = 3,6mm
hg = m = 3mm

3. IRINA ZUPCA ZUPANIKA

b = m =15 3 = 45mm

4. BROJ OKRETA GONJENOG ZUPANIKA

i=

n1
n 1400
n2 = 1 =
= 350 min 1
n2
i
4

5. DIMENZIONIRANJE VRATILA

20
FN1

F o1

Fr2
Fz1

F r1

Fz2

Fo2
FN2

5.1.

OBODNE BRZINE
v1 = v2 =

5.2.

d o1 n1 0,054 1400
=
= 3,958m / s
60
60

OBODNE SILE

z -stupanj iskoristivosti prijenosa

l -stupanj iskoristivosti leajnog para
m - broj stupnjeva prijenosa
n - broj leajnih parova

u = zm ln = 1z l2 = 0,97 0,99 2 = 0.95

P
u = 2 P2 = u P1 = 0,95 20 = 19kW
P1

5.2.1

OBODNA SILA NA POGONSKOM ZUPANIKU

u11 =l = 0,99
P11 =u11 P1 = 0,99 20 =19,8kW
Fo1 =

5.2.2

1000 P11 1000 19,8

=
= 5002 N
v1
3,958

OBODNA SILA NA GONJENOM ZUPANIKU

u 21 =l z = 0,99 0,97 = 0,96
P21 =u 21 P1 = 0,96 20 =19,2kW
Fo 2 =

5.3.

1000 P21 1000 19,2

=
= 4850,9 N
v2
3,958

RADIJALNE SILE
Fr1 = Fo1 tan = 5002 tan 20 = 1820 N
Fr 2 = Fo 2 tan = 4850,9 tan 20 = 1765 N

5.4.

SILE U HORIZONTALNOJ RAVNINI

5.4.1. VRATILO MANJEG ZUPANIKA

Fr1
FA2H

FA1H
100

40

A2

A1

= 0 FA 2 H 80 + Fr1 40 = 0

A1

FA 2 H =

1820 40
= 910 N
80

= 0 FA1H 80 + Fr1 40 = 0

A2

FA1H =

1820 40
= 910 N
80

5.4.2. VRATILO VEEG ZUPANIKA

40

40

120
B2

B1

FB1H

Fr2

Fyi = 0 F

B1 H

FB2H

+ Fr 2 + FB 2 h = 0

FB 2 H = Fr 2 FB1H = 882,5 N

= 0 Fr 2 40 FB1H 80 = 0

B2

FB1H =

5.5.

1765 40
= 882,5 N
80

SILE U VERTIKALNOJ RAVNINI

5.5.1. VRATILO MANJEG ZUPANIKA

40

F
o1
FA1

FA2

100

40

40

A1

A2
Fz1

FS1

90

10

10

60

10

10

dv2

dv3

30

dv1

30

b = m =15 3 = 45mm

= 7850kg / m3
g = 9,81m 2 / s

dO21
0,0542
b g =
0,045 7850 9,81 = 8 N
4
4

FZ 1 =

FS 1 = 0,02 Fo1 = 0,02 5002 = 100 N

U ovom proraunu 0,02 znai 2% od obodne sile i to je pretpostavljena vrijednost radi

pojednostavljenja prorauna. U praksi treba uzeti stvarnu vrijednost (tablice, preporuke
proizvoaa spojki itd.)

Fyi = 0 F

o1

FS 1 FZ 1 FA 2V FA1V = 0

FA1V = Fo1 FS 1 FZ 1 FA 2V = 5002 100 8 2622 = 2272 N

A1

= 0 FO1 40 FZ 1 40 FA 2V 80 + FS 1 100 = 0

FA 2V =

FO1 40 FZ 1 40 + FS 1 100 5002 40 8 40 + 100 100

=
= 2622 N
80
80

5.5.2. VRATILO VEEG ZUPANIKA

Fo2

40

B1

40

B2

120

Fz2
FB2V

FB1V

FZ 2 =

FS2

d O2 2
0,2162
g b =
7850 9,81 0,045 = 127 N
4
4

FS 2 = 0,02 FO 2 = 0,02 4850,9 = 97 N

Fyi = 0 F

B1V

FO 2 FZ 2 + FB 2V FS 2 = 0

FB 2V = FO 2 + FZ 2 + FS 2 FB1V = 4850,9 +127 + 97 2343 = 2731,9 N

= 0 FO 2 40 + FZ 2 40 FS 2 120 FB1V 80 = 0

B2

FB1V =

5.6.

FO 2 40 + FZ 2 40 FS 2 120 4850,9 40 + 127 40 97 120

=
= 2343 N
80
80

REAKCIJE U OSLONCIMA

5.6.1. VRATILO MANJEG ZUPANIKA

FA1 = FA21H + FA21V = 910 2 + 2272 2 = 2447 N
FA 2 = FA22 H + FA22V = 910 2 + 2622 2 = 2775 N

5.6.2. VRATILO VEEG ZUPANIKA

FB1 = FB21H + FB21V = 882,52 + 23432 = 2503 N
FB 2 =

FB22 H + FB22V = 882,52 + 2731,4 2 = 2870 N

6. MOMENTI SAVIJANJA U NAZNAENIM PRESJECIMA

I DIMENZIJE VRATILA
6.1. VRATILO MANJEG ZUPANIKA

.1531 III. sluaj

sd = 130 N / mm 2

Fo1
FA1

FA2

100

40

40

A1

A2
Fz1

FS1

90

10

10

60

M SI I = FS 1 30 = 100 30 = 3000 Nmm

M SII II = FS 1 110 = 100 110 = 11000 Nmm

M SIII III = FA 2 40 = 2775 40 = 111000 Nmm

dv2

dv3

30

dv1

30

10 10

Mt1 = FO1

d O1
54
= 5002
= 135054 Nmm
2
2

MsiI I = 0,975 M SI I + 0,25 Mt1 = 0,975 3000 + 0,25 135054 = 36688,5 Nmm
MsiII II = 0,975 M SII II + 0,25 Mt1 = 0,975 11000 + 0,25 135054 = 44488,5 Nmm
MsiIII III = 0,975 M SIII III + 0,25 Mt1 = 0,975 111000 + 0,25 135054 = 141988,5 Nmm

dV 1 = 3

MsiI I
36688,5
=3
=14,1mm............... 15mm
0,1 Sdop
0,1 130

dV 2 = 3

MsiII II
44488,5
=3
= 15,07 mm............... 20mm
0,1 Sdop
0,1 130

dV 3 = 3

MsiIII III
141988,5
=3
= 22,18mm............... 25mm
0,1 Sdop
0,1 130

6.2. VRATILO VEEG ZUPANIKA

.0545 III. sluaj

sd = 107,5 N / mm 2

Fo2

40

B1

40

120

B2

Fz2

FS2
FB2

FB1

III
10 10

II
10 10

60

110
30

dv2

dv1

dv3

30

I
III

II

M SI I = FS 2 30 = 97 30 = 2910 Nmm
M SII II = FB 2 10 FS 2 130 = 2870 10 97 130 = 16090 Nmm
M SIII III = FB1 40 = 2503 40 = 100120 Nmm

Mt2 = FO 2

dO2
216
= 4850,9
= 523897,2 Nmm
2
2

MsiI I = 0,975 M SI I + 0,25 Mt 2 = 0,975 2910 + 0,25 523897,2 = 133811,5 Nmm

MsiII II = 0,975 M SII II + 0,25 Mt 2 = 0,975 16090 + 0,25 523897,2 =146662,05 Nmm

MsiIII III = 0,975 M SIII III + 0,25 Mt 2 = 0,975 100120 + 0,25 523897,2 = 228591,3 Nmm

dV 1 = 3

MsiI I
133811,5
=3
= 23,1mm............... 25mm
0,1 Sdop
0,1 107,5

dV 2 = 3

MsiII II
146662,05
=3
= 23,8mm............... 25mm
0,1 Sdop
0,1 107,5

dV 3 = 3

MsiIII III
228591,3
=3
= 27,7 mm............... 30mm
0,1 Sdop
0,1 107,5

7. PRORAUN LEAJA
7.1.

VRATILO MANJEG ZUPANIKA

dv2=15mm min. Prema proraunu sloenog naprezanja!

Leajno mjesto A2:
Fek=FA2
=3

10 6 C
6
LhR =

C = Fek (60 n1 LhT 10 )

60 n1 Fek
1

C = 2498 (60 1400 20000 10 6 ) 3

C = 29696 N = 29,7 kN

Zbog malog promjera vratila na dijelu zupanika do1=54mm odnosno dk1=46,8mm odabir veliine
jednorednog kuglinog leaja je diskutabilna. Neka od rjeenja ovog problema su:
poveanje konstrukcije
odabir drugog tipa leaja (skupljeg)
uzeti leaj s neto manjim vijekom trajanja itd.
Odabir treba dogovoriti sa kolegama ili potraiti miljenje strune osobe.
Ovdje se odluujem za neto manji vijek trajanja leaja pa je odabran 35 BC03 (14% manje od
zadanog vijeka trajanja leaja)
35BC03
C=26 kN
dv1=35mm => odabrani promjer vratila prema leaju
(promjer vratila prema sloenom naprezanju viestruko zadovoljava)
D=80 mm
b=21 mm
Leajno mjesto A1:

10 6 C
6
LhR =

C = Fek (60 n1 LhT 10 )

60 n1 Fek
1

C = 2202 (60 1400 20000 10 6 ) 3

C = 26177 N = 26,2kN

Ovdje je izraunata vrijednost dinamike nosivosti (C=26,2 kN) blizu odabrane nosivosti iz
tablice za 35BC03 (C=26 kN), to znai da ovo leajno mjesto nije upitno.

7.2.

VRATILO VEEG ZUPANIKA

dv2=25mm min. Prema proraunu sloenog naprezanja!

=3
Fek=FB2 jer je FB2>FB1

Odabrani leaj iz tablice je :

50BC02

1
106 C
6
C=27kN
LhR =

C = Fek (60 n2 LhT 10 )

60 n2 Fek
dv2=50 mm
1
D=90 mm
C = 2590 (60 350 20000 10 6 ) 3
b=20 mm
C = 19396 N = 19,4kN
Leaj nije upitan po nosivosti!
Zbog jednostavnosti, kao i na pogonskom vratilu, odabran je jednak leaj na B1 i B2 leajnom
mjestu!

8. PRORAUN KLINA
Uzduni klin (pero) postavlja se izmeu gonjenog vratila V2 i zupanika Z2.
Fo2

Mt = Mk

Fk

do2
d
= Fk k
2
2
do2
216
Fk = Fo 2
= 4368,4
=
dk
55

do2

dk

Fo 2

Fk = 17156 N

8.1.

PRORAUN KLINA NA ODREZ

dv3=55mm dimenzije klina su BxhxL= 16x10x?

Lmax=b=45mm
sd = 107,5 N / mm 2
0545 III
d = 0,8 sd = 0,8 107,5 = 86 N / mm 2
o od
Fk
od
B l
Fk
17156
l
=
= 12,5mm
B od 16 86
L B + l = 16 + 12,5 = 28,5mm

8.2.

PRORAUN KLINA NA DOZVOLJENI POVRINSKI TLAK

(GNJEENJE)

dv3=55mm dimenzije klina su BxhxL= 16x10x?

Lmax=b=45mm
pd = 107,5 N / mm 2
0545 III
p pd
Fk
pd
h
l
2
Fk
17156
l
=
= 32 mm
0,5 h pd 0,5 10 107,5
L B + l = 16 + 32 = 48mm

Klin treba biti tako izveden da se osigura

minimalno l= 32 mm. Dio s radijusom
klina - B nije nosiv pa se on moe skratiti
odnosno uzeti klin po DIN 6885B.