Przegląd Morski (8) 2008.2

przegld
morski
MIESICZNIK
| LUTY 2008
| NR 2 (008)
ISSN 1897-8436
ELEKTRONICZNE MAPY NAWIGACYJNE NA OKRTACH str. 13
CZYNNA OBRONA PRZECIWMINOWA str. 22
|
POTRJNY JUBILEUSZ str. 57
KURS
KU NOWOCZESNOCI
str. 4
OPRACOWANIA str.
|
57
OD DOWDCY
Kurs ku nowoczesnoci
Modernizacja sprztu i szkolenie jednostek, udzia
w midzynarodowych wiczeniach i operacjach, a take obchody
jubileuszu 90-lecia Marynarki Wojennej to gwne kierunki
dziaalnoci polskich si morskich w 2008 roku.
Pnocny
wymiar Unii
Europejskiej
Dostp do morza ma
znaczenie zarwno
polityczne, jak
i ekonomiczne.
str.
|
7
str.
|
4
Elektroniczne mapy nawigacyjne
na okrtach
ZABEZPIECZENIE DZIAA str.
|
13
Urzdzenia i systemy umoliwiajce
wykorzystywanie map elektronicznych
zapewniaj nawigatorom wikszy
komfort pracy, a take przyczyniaj si
do zwikszenia bezpieczestwa
eglugi i efektywnoci dziaa
prowadzonych na morzu.
Czynna obrona
przeciwminowa
ZABEZPIECZENIE DZIAA
Systematycznie s prowadzone programy badawcze
i rozwojowe, majce na celu modernizacj uzbrojenia minowego
i wdroenie nowoczesnych technologii.
Morze wolne od min
str.
|
22
Jednostki specjalistyczne
Dywizjon zabezpieczenia
hydrograficznego jest
wyposaony
w autonomiczne
systemy
radionawigacyjne
i geodezyjne
oraz ma wasn
baz rodkw
transportowych.
2008/02
przegld morski 3
LUTY 2008
|

NR 2 (008)
Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,
022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,
OD DOWDCY
Kurs ku nowoczesnoci, wiceadmira Andrzej Karweta ...................4
POLITYKA I GOSPODARKA MORSKA
Pnocny wymiar Unii Europejskiej,
kpt. rez. dr Donata Rossa-Kilian ..........................................................7
ZABEZPIECZENIE DZIAA
Elektroniczne mapy nawigacyjne na okrtach,
kmdr Henryk Nitner ........................................................................... 13
Czynna obrona przeciwminowa,
kmdr por. dr in. Henryk Mirosaw Karwan ..................................... 22
AKTUALNOCI ................................................................................... 26
TECHNIKA I UZBROJENIE
Ocena efektywnoci uycia uzbrojenia torpedowego,
kmdr ppor. Piotr Bekier ..................................................................... 39
SIY MORSKIE INNYCH PASTW
Z ycia flot, kmdr por. Maciej Nacz ............................................... 46
HISTORIA MORSKA
ORP Byskawica po II wojnie wiatowej,
kmdr por. dr Sawomir Kudela .......................................................... 50
OPRACOWANIA
Potrjny jubileusz, ppor. mar. Agnieszka akomska ...................... 57
KONfERENCJE, SYMPOZJA NAUKOWE
Morska Konferencja Historyczna w Annapolis,
kmdr rez. prof. dr hab. Andrzej Makowski,
kmdr por. rez. dr hab. Krzysztof Kubiak ........................................... 61
PRZESANIE
List otwarty, kmdr rez. prof. Andrzej Makowski,
kmdr por. rez. dr hab. Krzysztof Kubiak,
kmdr por. rez. dr hab. Piotr Mickiewicz ............................................ 64
przegld
morski
Zesp redakcyjny
W kolejnym nume-
rze Przegldu
Morskiego oma-
wiamy perspekty-
wy, dzieje oraz
aktualne problemy
morskiego rodzaju
si zbrojnych, wspprac pastw skupio-
nych wok Morza Batyckiego oraz wia-
domoci z flot innych pastw.
Modernizacja, szkolenie, udzia w midzy-
narodowych wiczeniach oraz jubileusz
90-lecia polskiego ora na morzu to gw-
ne tematy artykuu dowdcy MWRP.
Dr Donata Rossa-Kilian przedstawia
formy i paszczyzny wspdziaania
pastw z rejonu Morza Batyckiego w ra-
mach Unii Europejskiej.
Urzdzenia i systemy umoliwiajce wyko-
rzystanie map elektronicznych s popular-
nym sprztem nawigacyjnym, stosowa-
nym na statkach i okrtach. Zwikszaj
bezpieczestwo eglugi i efektywno
dziaa na morzu. Artyku kmdr. Henryka
Nitnera przyblia zagadnienia zwizane
z ich praktycznym wykorzystaniem.
Przedsiwzicia realizowane w ramach
obronnych dziaa przeciwminowych
omawia w swoim opracowaniu
kmdr por. dr Henryk Karwan.
W 2008 roku nasze siy morskie obcho-
dz jubileusz 90-lecia powstania.
Powojenne dzieje jednego z najdzielniej-
szych okrtw pod biao-czerwon ban-
der ORP Byskawica przyblia
dyrektor Muzeum MW kmdr por. dr
Sawomir Kudela. Okrt ten jest obecnie
pywajcym muzeum i peni funkcje
reprezentacyjne MW RP.
ycz przyjemnej lektury
Dyrektor Redakcji Wojskowej
redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz
tel.: CA MON 845-365, 845-685; faks: 845-503
Zastpca dyrektora: ppk Lech Mleczko
tel.: CA MON 845-685,
e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl
Redaktor prowadzcy:
kmdr ppor. dr Mariusz Konarski
tel.: CA MON 266-207; 262-413,
e-mail: bandera@mw.mil.pl
Redaktor merytoryczny: Paulina Gliska,
dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186
Skad i amanie: Monika Klekociuk
Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska,
Katarzyna Koco, Aleksandra Ogoza,
Teresa Wieszczeczyska
Kolporta i reklamacje: Bellona SA
(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041
Informacje o kolportau: Elbieta Toczek
tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00
Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl
Zdjcie na okadce: Marian Kluczyski
Projekt graficzny: ukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Drukuj Tanio.com
ul. Ludmierska 29, 34-400 Nowy Targ
kmdr ppor. dr
Mariusz Konarski
redaktor prowadzcy
Szanowni Czytelnicy!
OD DOWDCY
wiceadmira
Andrzej KArwetA
dowdca Marynarki wojennej
W
roku jubileuszu
Marynarki Wojen-
nej spodziewamy
si znacznego roz-
woju technicznego, bdziemy
kreowa najblisz nasz przy-
szo w odpowiedzi na wsp-
czesne i przysze wyzwania dyk-
towane przez sytuacj na wiecie.
Polskie siy morskie musz by
gotowe do reagowania na rne-
go typu zagroenia, take w ra-
mach midzynarodowego syste-
mu bezpieczestwa.
Modernizacja
Wyzwania, jakie stoj przed na-
szym rodzajem si zbrojnych,
zwizane s gwnie z moderni-
zacj jednostek. By osign za-
oony cel, niezbdna jest cigo
realizacji zwizanych z tym pro-
cesw. Jest to jednak uzalenione
od moliwoci finansowych pa-
stwa. Dlatego konieczne jest opra-
cowanie rzdowego programu,
ktry umoliwi efektywn mo-
dernizacj si morskich dziki
asygnowaniu co roku okrelonych
rodkw finansowych na ten cel.
Przyczyni si on do utrzymania
zdolnoci obronnych pastwa
oraz zapewni udzia si morskich
w realizacji polityki midzynaro-
dowego bezpieczestwa w ra-
mach naszego czonkostwa
w NATO i Unii Europejskiej.
W 2008 r. wanym wydarze-
niem bdzie zakup rakiet prze-
ciwokrtowych RBS15 MK3.
W ubiegym roku jednostki Ma-
rynarki Wojennej otrzymay ra-
Modernizacja sprztu i szkolenie jednostek, udzia w midzynarodowych wicze-
niach i operacjach, a take obchody jubileuszu 90-lecia Marynarki Wojennej to
gwne kierunki dziaalnoci polskich si morskich w 2008 roku.
Kurs
ku nowoczesnoci
NOTATKA
Nakady, jakie nasz kraj
bdzie musia ponie na
unowoczenienie mary-
narki wojennej, s nie-
wspmierne do oczekiwa-
nych efektw, ktrych nie
mona mierzy wskanika-
mi ekonomicznymi.
2008/02
4 przegld morski
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
2008/02
przegld morski o
kiety w wersji MK2 (objte off-
setem). Pierwsze rakiety w no-
wej wersji zostan wprowadzo-
ne do wyposaenia ju w 2009 r.
Ponownie rozpoczto staranie
o pozyskanie nowoczesnego
niszczyciela min typu Kormoran
II. Departament Zaopatrywania
MON zaplanowa take podpisa-
nie umowy na modernizacj
okrtu wsparcia logistycznego
ORP Kontradmira Xawery
Czernicki.
Wanym elementem jest te
doposaanie okrtw. Na frega-
tach rakietowych zostanie wpro-
wadzona zmodernizowana sta-
cja hydroakustyczna do wykry-
wania obiektw podwodnych.
Planowane jest take zakocze-
nie prac zwizanych z wdroe-
niem nowego przeciwminowe-
go samobienego podwodnego
adunku wybuchowego dla nisz-
czycieli min oraz traowcw.
Ochron gwnego portu wojen-
nego w Gdyni zapewni zmoder-
nizowany system Kryl. W lot-
nictwie Marynarki Wojennej
rozpocznie si modernizacja sa-
molotw M-28 Bryza do wersji
Bis, ktra przesza pomylnie te-
sty w Brygadzie Lotnictwa Ma-
rynarki Wojennej. Nie zapomi-
namy rwnie o jednostkach
brzegowych. W tym roku jest
przewidziane pozyskanie dla
dywizjonu przeciwlotniczego
nowoczesnego systemu walki
i kierowania ogniem, w peni
kompatybilnego z systemami
cznoci dziaajcymi w uka-
dzie narodowym oraz natow-
skim. Baza szkoleniowa Cen-
trum Szkolenia Marynarki Wo-
jennej zostanie wzbogacona
o nowoczesne trenaery radio-
stacji okrtowych oraz zatapial-
nych kabin migowcw i samo-
lotw, co poprawi poziom przy-
gotowania personelu Marynarki
Wojennej do wykonywania sto-
jcych przed nim zada.
Szkolenie
Efektywno procesu szkole-
nia zaley nie tylko od wyposa-
enia sal wykadowych, trenae-
rw i sprztu. Istotne s przede
wszystkim dowiadczenia wy-
niesione z krajowych i midzy-
narodowych wicze. Dziki
nim polscy marynarze pogbia-
j wiedz oraz utrwalaj i do-
skonal opanowane umiejtno-
ci. Prowadzenie wicze umo-
liwi take utrzymanie si Mary-
narki Wojennej w gotowoci do
udziau w operacjach kryzyso-
wych oraz usuwania skutkw
klsk ywioowych, co jest nie-
zwykle istotne z punktu widze-
nia obywateli naszego kraju.
Za najwaniejsze naley uzna
wiczenia powicone ratowa-
niu zag okrtw podwodnych
Bold Monarch, ktre zostan
przeprowadzone na wodach Mo-
rza Pnocnego, oraz reagowa-
niu kryzysowemu Northern Co-
ast, Neptun Warrior czy
Loyal Mariner.
Marynarka Wojenna jest jed-
nym z elementw systemu rato-
wania ycia na morzu i jako je-
dyna dysponuje migowcami ra-
towniczymi. W zwizku z tym
zaplanowano wiele wicze ra-
towniczych, m.in. Sarex. Po raz
kolejny na szczeblu Si Zbrojnych
W tym roku okrty i lotnictwo MWRP
wezm udzia w ponad dwudziestu
midzynarodowych wiczeniach.
u
2008/02
6 przegld morski
RP zostan zorganizowane wi-
czenia Anakonda, w ktrych
bdzie aktywnie uczestniczy
Marynarka Wojenna. Nasze jed-
nostki bd take bra udzia
w prowadzonych od kilkunastu
lat midzynarodowych wicze-
niach Baltops na Morzu Ba-
tyckim, wsplnie z okrtami
pastw NATO oraz pastw
uczestniczcych w programie
Partnerstwo dla pokoju.
O wszechstronnym przygotowa-
niu naszych marynarzy wiad-
czy to, e w 2008 r. nasze okr-
ty niemal przez cay rok bd
wchodzi w skad Si Odpowie-
dzi NATO. Jeden z polskich
okrtw wemie udzia w ope-
racji antyterrorystycznej na Mo-
rzu rdziemnym Active Enda-
vour, a okrty z dywizjonw
traowcw bd aktywnie uczest-
niczyy w likwidowaniu mate-
riaw wybuchowych, torped
i min w ramach operacji Open
Spirit oraz MCOPLIT. Wy-
mienione zostay tylko najwa-
niejsze przedsiwzicia szkole-
niowe z licznych zaplanowanych
przez MW na 2008 rok.
rok 90-lecia Mw
Rwnie wane, co moderniza-
cja sprztu i szkolenie jednostek,
bd obchody jubileuszu powsta-
nia Marynarki Wojennej RP. Do-
kadnie 90 lat temu marszaek J-
zef Pisudski powoa do ycia
polsk marynark. Ju wtedy na-
czelnik pastwa, chocia Polska
nie miaa jeszcze formalnego do-
stpu do morza, dostrzeg zna-
czenie tego rodzaju si zbrojnych.
Dlatego rok naszego jubileuszu
zostanie uczczony w sposb
szczeglny, przy podkreleniu
polskich tradycji morskich i sza-
cunku wspczesnych marynarzy
dla znamienitych poprzednikw.
W uroczystych obchodach we-
zm udzia polscy marynarze
z caego wiata.
Na pocztku maja rozpoczn
si koncerty Orkiestry Repre-
zentacyjnej Marynarki Wojennej
na pokadzie okrtu muzeum
ORP Byskawica. Bdzie to
powrt do tradycji przedwojen-
nej, kiedy to w wita i dni wol-
ne orkiestra Marynarki Wojen-
nej urozmaicaa swoimi koncer-
tami wypoczynek turystom
i mieszkacom miasta. Dodat-
kowo rok jubileuszowy uwiet-
ni liczne promocje ksiek o te-
matyce marynistycznej otwarte
dla spoeczestwa.
Marynarce Wojennej niezbd-
ne jest spoeczne zrozumienie
dla realizacji wytyczonych kie-
runkw rozwoju. Tym bardziej,
e jest kosztownym rodzajem si
zbrojnych. Jednak zakres dzia-
a si morskich na morzu, w po-
wietrzu oraz na ldzie, w kraju
i za granic sprawia, e koszty
ekonomiczne schodz na drugi
plan. Najwaniejsze s korzyci
operacyjne na rzecz bezpie-
czestwa naszego pastwa. Ten
czynnik jest gwnym argumen-
tem w podejmowaniu decyzji
sucych rozwojowi polskich
si morskich.
Naley w tym
roku mocno
podkreli
zwizki
Marynarki
Wojennej ze
spoecze-
stwem.
OD DOWDCY
W ramach V wiatowego Zjazdu Marynarzy do Polski
przyjad weterani i kombatanci Marynarki Wojennej
z rnych zaktkw globu. suyli na okrtach polskiej
Marynarki Wojennej podczas wojny. Walczyli na rnych
akwenach, uczestniczyli w alianckich operacjach bojowych.
Po wojnie wielu z nich pozostao na emigracji. Bd najwa-
niejszymi, honorowymi gomi jubileuszowych uroczystoci.
Zjazd
u
2008/02
przegld morski 7
H
aso Trzymajmy si morza zo-
stao sformuowane w 1790 r.
przez Stanisawa Staszica w Prze-
strogach dla Polski. Jednak ju
w czasach piastowskich dono do opanowa-
nia wybrzea. Batyku naturalnej pnocnej
granicy Polski mona byo skutecznie bro-
ni pod warunkiem posiadania wasnej floty.
Polskie panowanie na tych terenach utrwala-
no przez wieki. Idea panowania na morzu przy-
wiecaa Zygmuntowi Augustowi, ale ju
w mniejszym stopniu jego nastpcom, oprcz
Wadysawa IV. Konsekwencje nieudolnej po-
lityki morskiej ponosi cay nard.
Stanowi chonny rynek, a potencjaem wiel-
koci pastw, ich kondycj ekonomiczn,
wzajemnymi relacjami i stosunkami z ssia-
dami odzwierciedla potencja obecnej Unii
Europejskiej.
1
W. Toczyski: Przestrze batycka i region gdaski. Przegld
Polityczny 1998 nr 37/38, s. 102.
POLITYKA I GOSPODARKA MORSKA Region batycki
Dostp do morza ma znaczenie zarwno polityczne, jak i ekonomiczne.
Pnocny wymiar
unii Europejskiej
WE WszysTKich oKrEsach
hisTorii DosTP Do Morza
DEcyDoWa o DoBroByciE
naroDu i silE PasTWa.
NOTATKA
W wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej w 2004 r. punkt
cikoci zosta przesunity na pnocny-wschd w stro-
n Batyku. Zwikszyo si znaczenie tego akwenu.
Pod wzgldem liczby reprezentantw w in-
stytucjach unijnych i PKB pastw majcych
dostp do Batyku jego region tworzy jedn
trzeci potencjau Unii. Przez niektrych ba-
daczy jest wrcz uwaany za modelowy re-
gion w dziedzinie wypracowania form poko-
jowej wsppracy czy ochrony rodowiska
1
.
Polityka bezpieczestwa
Bezpieczestwo tradycyjnie okrela si ja-
ko obron przed zagroeniami terytorialnej
i politycznej suwerennoci pastw przed rze-
czywist lub potencjaln agresj militarn.
W rzeczywistoci problemy bezpieczestwa
naley postrzega szerzej. Oprcz zagadnie
militarnych naley uwzgldnia take czynni-
ki gospodarcze, technologiczne, finansowe,
ekologiczne, spoeczne czy informacyjne.
Wielowymiarowy charakter bezpieczestwa
jest odzwierciedlony w tzw. wszechstronnej
koncepcji bezpieczestwa. Uwzgldniono
w niej nie tylko wymiar polityczny i dyploma-
tyczny, ale rwnie problemy gospodarcze,
spory handlowe, niekontrolowane migracje,
degradacj rodowiska i przestpczo.
nieco historii
Pierwsze zapisy o wsppracy pastw w re-
gionie Morza Batyckiego dotycz ochrony
Batyku przed zanieczyszczeniami i troski
o rybowstwo. Maj one form przepisw
prawno-midzynarodowych. Jedn z waniej-
szych umw bya konwencja zawarta w 1899 r.
przez Dani i Szwecj. W pniejszych latach
podpisano wiele podobnych aktw, jednak a-
den z nich nie obowizywa na terenie caego
Batyku i nie zosta podpisany przez wszyst-
kie lece nad nim pastwa.
Region Morza Batyckiego ley na skrzy-
owaniu szlakw wiodcych z dalekiej p-
nocy na poudnie i ze wschodu na zachd.
u
2008/02
B przegld morski
Pastwa regionu Morza Batyckiego zacie-
niy wspprac po I wojnie wiatowej. Byo
to zwizane z kryzysem ekonomicznym w la-
tach 30. oraz wyzwoleniem si Finlandii, Li-
twy, otwy, Estonii i polskich ziem zaboru ro-
syjskiego spod niewoli carskiej Rosji. Niem-
cy straciy cz Pomorza Gdaskiego, a Li-
twie przydzielono obwd Kajpedy. Po II woj-
nie wiatowej wspprac regionaln uznano
za oczywist praktyk
2
.
Zachodzce obecnie na obszarze Europy pro-
cesy integracyjne przebiegaj na wielu pasz-
czyznach w sferze ponadpastwowej, mi-
dzyrzdowej, ale take regionalnej i lokalnej.
szczeblu krajowym, lokalnym i regionalnym
4
.
W ramach VASAB 2010 wyodrbniono tzw.
BSR
5
, czyli obszar batycki. Poniewa niezbyt
jasno okrelono jego granice naturalne, przy-
jto, e BSR obejmuje cao zlewiska Morza
Batyckiego, z uwzgldnieniem granic admi-
nistracyjnych, w tym rwnie Norwegi
6
.
2
D. rossa-Kilian: Region Morza Batyckiego obszarem rozwoju
i wsppracy, w wietle dokumentw. Toru 2006, s. 711.
3
Vision and strategies around the Baltic sea 2010,
http://www.cbss.st/.
4
http://www.zbiordokumentow.pl/.
5
Dokument zawierajcy koncepcj rozwoju przestrzennego
Bsr, czyli obszaru batyckiego, powsta na konferencji w Karls-
kronie 21 sierpnia 1992 r.
6
Praca zbiorowa: Regiony. Warszawa 2005, s. 349.
7
http://www.cbss.st/documents/euand_baltic_region/.
Inicjatywa Batycka zostaa przygotowana
na podstawie dokumentw z 1994 r.: Kierun-
ki zbliania si Unii do regionu Morza Batyc-
kiego (Orientations for a Union Approach to-
wards the Baltic Sea Region) i Obecne per-
spektywy wsppracy w regionie Morza Ba-
tyckiego (Current State of and Perspectives for
co-operation in the Baltic Sea Region). Przed-
stawiono j na spotkaniu Rady Europejskiej
w Madrycie. Inicjatywa nawizywaa do do-
kumentu Visby Charter, przyjtego podczas
spotkania szefw rzdw regionu batyckiego
w maju 1996 roku
7
.
Podjte wwczas dziaania stanowiy cz
zoonych procesw zachodzcych w regio-
nie, a zwizanych z przemianami w krajach
batyckich, Polsce i byej NRD. Korzystne dla
wszystkich pastw byo jak najszybsze przy-
jcie zachodnich standardw, a zarazem utrzy-
manie pokojowego charakteru zmian. Zbyt za-
cofane regiony mogyby bowiem stanowi r-
do niekontrolowanych migracji czy przestp-
czoci. Ponadto Morze Batyckie, stanowice
Wsppraca
s
zczeglne znaczenie przypisuje si regionom
przygranicznym i podejmowanej na ich obsza-
rach wsppracy transgranicznej. stosunki trans-
graniczne s postrzegane jako istotny element
oglnoeuropejskich procesw integracyjnych.
Wadze zarwno unii, jak i poszczeglnych pastw
czonkowskich dostrzegaj konieczno wczenia
podmiotw regionalnych i lokalnych do procesw
europejskiej wsppracy, wymiany i integracji.
wany obszar
Od 1989 r. Morze Batyckie jest okrelane
jako wewntrzne morze europejskie. Do Unii
Europejskiej naley osiem pastw pooonych
nad jego brzegiem. Pozostae kraje s zwiza-
ne z Uni przez tzw. Europejski Obszar Go-
spodarczy, porozumienia europejskie oraz po-
rozumienia partnerskie. W polityce Unii
wspprac batyck uznaje si za wany ele-
ment procesu budowania bezpieczestwa i sta-
bilnoci w Europie.
Na ustalenie struktury przestrzennej obsza-
ru Morza Batyckiego wpyna inicjatywa VA-
SAB
3
. Odnosi si ona do takich podstawowych
wartoci i celw Europy rejonu batyckiego,
jak rwnowaga midzy rozwojem gospodar-
czym a rodowiskiem przyrodniczym, wolno
i subsydiarno oraz solidarno. Przyjcie
wsplnej strategii miao uatwi podejmowa-
nie decyzji co do rozwoju przestrzennego na
NOTATKA
Inicjatywa Batycka (Baltic Sea Initiative), zatwierdzona
przez Komisj Europejsk 10 kwietnia 1996 r. i przedsta-
wiona szefom rzdw na spotkaniu w Visby 34 maja
1996 r., bya pierwsz caociow inicjatyw Komisji
Europejskiej, majc na celu wzmocnienie stabilnoci poli-
tycznej i ekonomicznej w regionie.
u
2008/02
przegld morski 3
wany element w gospodarkach poszczegl-
nych krajw, wymagao takich samych naka-
dw wszystkich pastw w dziedzinie ochrony
rodowiska. Wspprac oparto na wsppra-
cy z UE oraz na umowach bilateralnych z po-
szczeglnymi krajami.
Inicjatywa Batycka miaa na celu:
wspomaganie demokracji i stabilnoci
w regionie;
wspprac ekonomiczn (handel, inwe-
stycje, wspprac);
dziaania w takich dziedzinach, jak infra-
struktura, transport, energia i bezpieczestwo
nuklearne, ochrona rodowiska, turystyka;
wzmacnianie wsppracy przygranicznej
w regionie.
Przyjto liczne konkretne programy dziaa-
nia, wskazano na konieczno okrelenia
wskanikw umoliwiajcych monitorowanie
zachodzcych procesw oraz wytyczono cele
do osignicia. W ramach inicjatywy podej-
mowano dziaania na wszystkich szczeblach
od narodowego po regionalny i lokalny.
instytucje
Pnocny wymiar jest inicjatyw fisk,
uznan na szczycie Rady Europejskiej w Wied-
niu w grudniu 1998 r. za projekt Unii Europej-
skiej. Projekt ten obejmuje region Batyku
i pnocno-zachodniej Rosji
8
.
W ostatniej dekadzie w Europie Pnocnej
powstao wiele organizacji i instytucji midzy-
rzdowych, m.in.: Rada Pastw Morza Ba-
tyckiego, Rada Batycka, Nordycka Rada Mi-
nistrw, Rada Arktyczna czy Euroarktyczna
8
Wicej zob.: i. Budzyska: Pnocny wymiar w polityce Unii
Europejskiej. informacja sejmowa nr 658. Biuro studiw i Eks-
pertyz, Warszawa 1999.
u
Z
a
t
o
k
a

B
o
t
n
i
c
k
a
Zatoka
fiska
Zatoka
Ryska
Sztokholm
Helsinki
Sankt Petersburg
Tallin
Ryga
Batijsk
Gdask
Hamburg
Kopenhaga
Pastwa lece w basenie Morza Batyckiego
Szczecin
M
o
n
i
K
a

K
l
E
K
o
c
i
u
K
2008/02
10 przegld morski
Rada Regionu Morza Barentsa. Stworzono te
sie wsppracy, take poniej szczebla rz-
dowego. Jednak gwnym celem fiskiej ini-
cjatywy byo bardziej spjne ujcie przez Uni
problematyki wsppracy w Europie Pnoc-
nej. Dono do wykorzystania struktur wsp-
pracy ju istniejcych w tym regionie oraz
o spoytkowanie funduszy pomocowych dla
niego przeznaczonych (TACIS, PHARE, In-
terreg oraz pniejsze SAPARD i ISPA).
W dokumentach unijnych wskazano instytu-
cje odgrywajce wane role w realizacji tej ini-
cjatywy: Rad Pastw Morza Batyckiego, Eu-
roarktyczn Rad Morza Regionu Barentsa,
Rad Arktyczn, Europejski Bank Odbudowy
i Rozwoju, Nordycki Bank Inwestycyjny. Pod-
krelono take rol euroregionw, np. Baty-
ku czy Niemna.
rola rosji
W inicjatywie Pnocnego wymiaru du-
e znaczenie przypisano Rosji. Projekt ten
w ksztacie zaprezentowanym przez Finw
w 1997 r. zakada procesy modernizacyjne
w nastpujcych sektorach: energetyce, gr-
nictwie, lenictwie (podkrelono znaczenie ra-
cjonalnej, dugofalowej gospodarki zasobami
lenymi), infrastrukturze transportowej (prio-
rytetem miayby by Via Baltica, droga Hel-
sinkiPetersburgMoskwa oraz poczenia na
obszarach euroarktycznych), ochronie rodo-
wiska (wskazano na rol Unii Europejskiej
oraz jej wspprac z Rosj) oraz bezpiecze-
stwie nuklearnym (monitoring).
rda finansowania
Inicjatywa Pnocnego wymiaru jest fi-
nansowana z kilku rde. Jedno z nich sta-
nowi budet Unii Europejskiej m.in. progra-
my Interreg, TACIS czy PHARE. Wymienia
si take midzynarodowe instytucje finanso-
we pokrywaj one koszty pomocy udziela-
nej na podstawie zawartych umw dwustron-
nych oraz budety zainteresowanych pastw.
Takie instytucje, jak Midzynarodowy Fun-
dusz Walutowy, Bank wiatowy czy Europej-
ski Bank Odbudowy i Rozwoju finansuj in-
westycje w pastwach batyckich i w Rosji
NOTATKA
Na szczycie Unii Europejskiej w Wiedniu w grudniu
1998 r. oficjalnie wczono inicjatyw Pnocnego wymia-
ru do programu Unii.
9
http://www.eu.int/comm/external_relations/north_dim/in-
dex.htm/.
zwizane z energetyk, ochron rodowiska,
bezpieczestwem jdrowym oraz transportem
i telekomunikacj.
Modyfikacja programu
Koncepcj Pnocnego wymiaru Rada
Europejska zaakceptowaa w grudniu 1997 r.
w Luksemburgu. Zlecia wtedy Komisji Eu-
ropejskiej przygotowanie raportu w tej spra-
wie. Komisja przedstawia go 25 listopada
1998 r. W toku prac zmodyfikowano fiskie
propozycje: oprcz kwestii rosyjskich uwzgld-
niono zagadnienia wsppracy w basenie Mo-
rza Batyckiego.
W maju 1999 r. zatwierdzono wytyczne do
realizacji inicjatywy (konkluzje) z 31 maja
1999 r. Zaplanowano wspprac take w dzie-
dzinie zdrowia, administracji publicznej, edu-
kacji, bada, szkolenia i rozwoju zasobw
ludzkich oraz handlu i inwestycji
9
.
Program obejmowa wiele zagadnie ju
uwzgldnionych w Inicjatywie Batyckiej, ale
poszerza ich zakres. Wskazano na wsppra-
c z policj, rozwj biznesu, energetyk, bez-
pieczestwo nuklearne czy zrwnowaony
rozwj, obejmujcy przemys, edukacj, tury-
styk i rolnictwo.
Pnocny wymiar opracowano z myl
o regionie batyckim i jego specyficznych
problemach: klimatycznych, dugich dystan-
sach, dysproporcjach ekonomicznych, ochro-
nie rodowiska, zwaszcza ochronie wd
i skadowaniu odpadw radioaktywnych,
oraz transporcie. W zaoeniach inicjatywa
miaa promowa bezpieczestwo i stabilno
regionaln, by pomocna w budowaniu bez-
piecznego, czystego i dostpnego otoczenia
oraz miaa zapobiega nowym podziaom
(etnicznym, ekonomicznym). Po rozszerze-
niu Unii w 2004 r. znaczenie tego programu
u
2008/02
przegld morski 11
wzroso. Zmieniy si bowiem granice Unii,
a tym samym zwikszyy jej moliwoci
kontaktu z Rosj.
Unia Europejska uznaa, e wsppraca re-
gionalna przynosi konkretne rezultaty i ma du-
e znaczenie dla budowania dobrych ssiedz-
kich relacji w regionie
10
. Toczy si dyskusja
nad przyszoci Pnocnego wymiaru.
W kocu 2005 r. w Brukseli odbyo si spo-
tkanie powicone kontynuowaniu inicjatywy
po 2006 r. Wzili w nim udzia ministrowie
spraw zagranicznych UE, Federacji Rosyjskiej,
Norwegii, Islandii oraz przedstawiciele unij-
nego Dyrektoriatu Generalnego ds. Stosunkw
Zewntrznych. Doceniono wysiki i wkad
podmiotw regionalnych w tworzenie i reali-
zacj projektu Pnocnego wymiaru. Rad
Pastw Morza Batyckiego poproszono o przy-
gotowanie w ramach konsultacji z partnera-
mi strategicznymi, specjalnymi przedstawicie-
lami i grupami roboczymi uwag do planu
dziaania po roku 2006.
Pnocny wymiar jest wsplnym przed-
siwziciem Komisji Europejskiej i pastw
czonkowskich. Sukces tej unijnej inicjatywy
w duej mierze zaley od zaangaowania po-
szczeglnych pastw regionu na wszystkich
szczeblach i we wszystkich sektorach.
Zacienienie kontaktw z Rosj zaoono
w drugim planie dziaania Pnocnego wymia-
ru, opracowanym na lata 20042006. Jego
opracowaniem i realizacj zaja si rada
Pastw Morza Batyckiego.
Kierunek dziaania
10
second northern Dimension action Plan, http://www.euro-
pa.eu.int/comm/external_relations/north_dim/doc/index.
htm/.
11
F. Tassinari: Security and Cooperation Reconsidered:
Pondering the Future of the Baltic Sea Region. Baltinfo 2005
nr 70, s. 67.
NOTATKA
Pnocny wymiar zapewnia ramy wsppracy i syner-
gi dziaa podejmowanych przez wszystkich uczestni-
kw procesu.
e wan rol w tym procesie odgrywaj
rwnie euroregiony. Program UE (progra-
my Interreg IIIB oraz TACIS) jest finanso-
wany przez Europejski Bank Rozbudowy
i Rozwoju (EBRD), Europejski Bank Inwe-
stycyjny (EIB), Nordycki Bank Inwestycyj-
ny (NIB), Nordyck rodowiskow Korpo-
racj Finansow (NEFCO) oraz Nordycki
Fundusz Projektowy (NOPEF).
Bezpieczestwo
Bezpieczestwo w regionie Morza Batyc-
kiego jest rozwaane w trzech aspektach cy-
wilnym, ekonomicznym i ochrony rodowi-
ska. Bezpieczestwo cywilne obejmuje kwe-
stie spoeczne od korupcji, przez migracje
po problemy dobrobytu i zdrowia publiczne-
go. Bezpieczestwo ekonomiczne wymusza
natychmiastowe dziaania ze wzgldu na kon-
kurencyjno innych regionw europejskich
oraz procesy globalizacji (m.in. handlu). Jeli
chodzi o ochron rodowiska, to wsppraca
w tej dziedzinie ma ju dug tradycj i jest
najcilejsza w regionie
11
.
Dotychczas w przygotowania inicjatywy
Pnocnego wymiaru byy zaangaowane
Rada Pastw Morza Batyckiego (CBSS),
Euroarktyczna Rada Regionu Morza Barent-
sa (BEAC), Rada Arktyczna (AC) oraz Nor-
dycka Rada Ministrw (NCM). Uznaje si,
zE WzglDu na granicE
zEWnTrznE unii (gWniE
z rosJ, alE TaKE z uKrain
i Biaorusi) ProBlEMEM
sTaJ si BEzPiEczEsTWo
MiliTarnE i TErroryzM.
W cigu ostatnich 15 lat rozwinito i zacie-
niono wspprac w regionie. Swoje dziaa-
nia poczyy lokalne struktury wszystkich
szczebli administracje lokalne, regionalne,
rzdowe, instytucje oraz organizacje pozarz-
dowe. Pocztkowe deklaracje organizacji pro-
rodowiskowych wsplnego Morza Batyc- u
2008/02
12 przegld morski
kiego stay si wspln wizj wszystkich
uczestniczcych w programie podmiotw.
Gwnymi implikacjami Europejskiej
Strategii Bezpieczestwa wydaj si dziaa-
nia pastw regionu Morza Batyckiego do-
tyczce wsppracy z Rosj. Pastwo to jest
bowiem wanym partnerem Unii. Dziaania
obejmuj wspprac w dziedzinie odpadw
radioaktywnych, terroryzmu, proliferacji
broni masowego raenia, zorganizowanej
przestpczoci oraz ochrony wsplnych wd,
czyli Batyku. Podkrela si znaczenie
wsppracy w reagowaniu na niebezpiecze-
stwa i katastrofy spowodowane zarwno
przez czynniki naturalne, jak i przez czo-
wieka (terroryzm, awarie). Dziaalno
w wymienionych obszarach jest koordyno-
wana w ramach Rady Pastw Morza Batyc-
kiego i jej grup roboczych.
Dla regionu Morza Batyckiego wana jest
wsppraca policyjna (zostay w ni wczo-
ne rwnie pastwa nienalece do Unii Eu-
ropejskiej Islandia i Norwegia), wzmac-
nianie rzdw prawa (dotyczy caego regio-
nu) oraz zagwarantowanie waciwego dzia-
ania administracji cywilnej (uczciwe wy-
bory, podatki, sprawna edukacja, obrona cy-
wilna, moliwo asystowania w akcjach hu-
manitarnych).
znaczenie naszego kraju
Polska po wstpieniu do Unii Europejskiej
wzia odpowiedzialno za ochron nie tyl-
ko polskiej granicy pastwowej, ale take za
interoperacyjno
P
olska dostosowaa do wsplnotowych wymo-
gw prawodawstwo graniczne oraz system
zarzdzania ochron granicy pastwowej. Wan
rol w wykonywaniu zwizanych z tym zada od-
grywa Morski oddzia stray granicznej.
odcinek granicy zewntrznej Unii, majcy du-
go 2215 km.
Ju na pocztku lat 90. ubiegego wieku pod-
jto dziaania w celu gruntownych zmian do-
tychczasowego systemu ochrony granicy pa-
stwowej. Bya to odpowied na przemiany po-
lityczno-ustrojowe zachodzce w Polsce i pa-
stwach Europy rodkowo-Wschodniej, oraz
na wzrost przestpczoci granicznej, zwasz-
cza o podou migracyjnym.
Wanym elementem ochrony granic jest
wsppraca midzynarodowa. Rozszerzenie
wsppracy sub granicznych w regionie
Batyku na pocztku lat 90. zostao wymu-
szone przez pojawienie si zorganizowanej
przestpczoci granicznej, polegajcej na
przemycie ludzi, narkotykw, papierosw,
alkoholu, samochodw oraz niekontrolowa-
nym transferze kapitau. Kiedy spoecze-
stwa pastw byego obozu socjalistycznego
uzyskay prawo do swobodnego przemiesz-
czania si, midzynarodowa wsppraca pol-
skiej Stray Granicznej z innymi formacja-
mi granicznymi zyskaa nowy wymiar. Pod-
jte wwczas dziaania przyczyniy si do
rozwoju caego regionu, jego wzrostu go-
spodarczego oraz wymiany handlowej.
inicjatywa
c
elem inicjatywy Pnocnego wymiaru jest
niwelowanie rnic w rozwoju gospodar-
czym i demokracji midzy krajami uE a rosj
i byymi krajami bloku wschodniego. Maj temu
suy inwestycje i modernizacje w: energetyce,
grnictwie, lenictwie, transporcie i telekomuni-
kacji, ochronie rodowiska, a take w dziedzi-
nie bezpieczestwa jdrowego. Dla tej inicjaty-
wy wane znaczenie maj handel i inwestycje
(zwaszcza w regionach przygranicznych).
Przez promowanie i upowszechnianie wie-
dzy na temat historii i kultury regionu dy si
do jego integracji w duchu tolerancji i posza-
nowania dziedzictwa kulturowego poszczegl-
nych narodw. Udao si przeprowadzi refor-
my instytucjonalne i prawne oraz zacieni
wspprac w dziedzinie bezpieczestwa
i sprawiedliwoci. W ostatnich latach rozwi-
nito take wspprac regionaln i midzy-
sektorow.
kpt. rez. dr donAtA roSSA-KiliAn
Akademia Marynarki Wojennej
u
2008/02
przegld morski 13
W
spczesne
technologie,
pozwalajce
przeksztaci
informacj nawigacyjno-hy-
drograficzn zawart na ma-
pach morskich i w publika-
cjach nautycznych oraz zo-
brazowa t informacj na
ekranach zintegrowanych
komputerowych systemw
nawigacyjnych, zmuszaj do
systematycznych zmian ure-
gulowa prawnych dotycz-
cych sposobw wykorzysta-
nia tych urzdze, tak by za-
pewni bezpieczestwo e-
glugi morskiej.
nowe standardy
W latach 90. XX w. opra-
cowano standardy produkcji
i wykorzystywania na morzu
elektronicznych map nawiga-
cyjnych. Chodzio o stworze-
nie jednolitych wymaga do-
tyczcych systemw, ktre
mogyby by legalnymi ekwi-
walentami papierowych wy-
dawnictw nawigacyjnych.
W praktyce systemy te umo-
liwiayby prowadzenie bez-
piecznej nawigacji bez wyko-
rzystywania papierowych map
i publikacji nautycznych przy
spenieniu warunku waci-
wego wyposaenia nawiga-
cyjnego statkw (tzw. nawi-
gacja bezpapierowa).
and Display Aspects of
ECDIS) i standard wymiany
danych dla ENC (S-57. IHO
Transfer Standard for Digi-
tal Hydrographic Data).
Z kolei Midzynarodowa
Komisja Elektrotechniczna
(IEC) wydaa standard testo-
wania, pomocny przy certy-
fikowaniu tych urzdze.
Dodatkowe wymagania i stan-
dardy dla okrtowych urz-
dze obrazowania cyfrowych
map nawigacyjnych, nazwane
WECDIS (Warship ECDIS)
lub NECDIS (Navy ECDIS)
i zawarte w dokumentach
(np. w STANAG 4564), okre-
lio NATO. Sojusz opracowa
take standard (STANAG
7170) dla tzw. dodatkowych
warstw wojskowych (Additio-
nal Military Layers AML)
nienawigacyjnych cyfro-
wych produktw hydrogra-
ficznych, zawierajcych mor-
skie dane rodowiskowe i uy-
wanych do zabezpieczenia
dziaa si morskich.
urzdzenia i systemy umoliwiajce wykorzystywanie map
elektronicznych zapewniaj nawigatorom wikszy komfort pracy,
a take przyczyniaj si do zwikszenia bezpieczestwa eglugi
i efektywnoci dziaa prowadzonych na morzu.
Elektroniczne
mapy nawigacyjne
na okrtach
ZABEZPIECZENIE DZIAA Zmierzch map z papieru?
NOTATKA
Opracowano koncepcj wektorowej
elektronicznej mapy nawigacyjnej
(Electronic Navigational Chart ENC)
oraz urzdze do ich wykorzystywa-
nia na statku (okrcie) systemw
obrazowania elektronicznej mapy
i informacji nawigacyjnej (Electronic
Chart Display and Infromation
System ECDIS).
Midzynarodowa Organi-
zacja Morska (IMO) opraco-
waa wymagania funkcjonal-
ne (Performance Standard for
ECDIS), a Midzynarodowa
Organizacja Hydrograficzna
(IHO) standard zobrazowa-
nia ECDIS (S-52. Chart Spe-
cifications for Chart Content u
2008/02
14 przegld morski
Zgodnie z koncepcj ECDIS
system nawigacyjny powi-
nien skada si z trzech
spjnych, standaryzowanych
elementw:
- sprztu technicznego
(komputer z urzdzeniami to-
warzyszcymi), poczonego
z innymi urzdzeniami nawi-
gacyjnymi (gwnie z syste-
mem pozycjonowania, lo-
giem, yrokompasem, echo-
sond, radarem);
- oprogramowania umoli-
wiajcego penienie wszyst-
kich wymaganych funkcji
ECDIS;
- wewntrznej cyfrowej ba-
zy danych, zawierajcej jako
podstawowy element waci-
w map elektroniczn.
Dwa pierwsze elementy s
produkowane przez firmy ko-
mercyjne zabiegajce o uzy-
skanie dla swoich wyrobw
certyfikacji waciwych in-
stytucji klasyfikacyjnych.
Certyfikat oznacza, i urz-
dzenie spenia wymagania
sprztowe i funkcjonalne dla
ECDIS, okrelone przez
IMO, IHO i IEC. Trzeci ele-
ment za jest wytworem au-
toryzowanych instytucji kar-
tograficznych, opracowuj-
cych cyfrowe dane do map
elektronicznych. Producenta-
mi wymaganych dla nawiga-
cji wektorowych i oficjalnych
ENC s krajowe biura hydro-
graficzne. Waciwe mapy
elektroniczne, a wic cyfro-
we pliki z danymi (zakodo-
wane w standardzie S-57),
zwykle s dostarczane od-
dzielnie na nonikach da-
nych lub drog internetow
i musz by systematycz-
nie aktualizowane.
Koncepcja
W
aciwie rozumiany EcDis
ma integrowa licznie do-
tychczas wykorzystywane urz-
dzenia nawigacyjne oraz cyfro-
w informacj nawigacyjno-hy-
drograficzn. Ma umoliwia
zaplanowanie drogi oraz bez-
pieczn nawigacj podczas
przejcia jednostki bez koniecz-
noci posiadania i utrzymywa-
nia zestaww papierowych map
i wydawnictw nautycznych.
NOTATKA
Dziki przestrzeganiu standardw
wszystkie elementy systemu s
kompatybilne, tzn. dowolna ENC,
wykonana przez jakiekolwiek biuro
hydrograficzne, moe by waciwie
zobrazowana i obsugiwana w urz-
dzeniu ECDIS wykonanym przez do-
wolnego producenta.
EcDis powinien:
- spenia wymagania przyjtej przez iMo 23 listopada 1995 r. rezo-
lucji a.817(19). Performance standards for Electronic chart Display
and information systems (EcDis). Powinny by zapewnione urzdze-
nia awaryjne (back-up), pozwalajce na prowadzenie procesu nawiga-
cji w przypadku niesprawnoci urzdzenia EcDis (rozwizaniem byo-
by posiadanie drugiego, niezalenego EcDis lub penego kompletu
skorygowanych oficjalnych map i wydawnictw nawigacyjnych);
- mie certfikat zgodnoci z iEc 61174. The international standard
for EcDis. operational and performance requirements, methods of te-
sting and required test results. certyfikaty takie wydaj instytucje kla-
syfikacyjne i hydrograficzne wyposaone w laboratoria umoliwiajce
testowanie EcDis;
- by wyposaony w oficjalne (wraz z ostatnimi poprawkami) Enc na
ca tras przejcia. Jeli Enc s niedostpne, mog by wykorzysty-
wane oficjalne mapy rastrowe (np. brytyjskie arcs). W razie wykorzy-
stywania map rastrowych na pokadzie musi znajdowa si zapasowy
komplet map papierowych akceptowanych przez pastwo (nawet gdy
jednostka jest wyposaona w dwa systemy EcDis).
W ECDIS moliwe jest wy-
korzystywanie innych ni
ENC zbiorw cyfrowych da-
nych hydrograficznych, roz-
powszechnianych zarwno
przez oficjalne biura, jak
i przez przedsibiorstwa ko-
mercyjne (niektrzy produ-
cenci sprztu opracowali wa-
sny standard dla produkowa-
nych map elektronicznych, in-
nych ni ENC, np. firma
Transas produkuje we wa-
snym standardzie zarwno
sprzt techniczny, jak i mapy).
Formaty obsugiwanych da-
nych zale od konkretnego
producenta ECDIS. Komer-
cyjne mapy nie maj jednak
statusu map oficjalnych. By-
wa, e mapy w formacie jed-
nego producenta s nieczytel-
ne dla systemu zobrazowania
innego producenta (fot. 1).
Oficjalne wektorowe ENC
w standardzie S-57 nie s jedy-
nymi mapami elektronicznymi
u
2008/02
przegld morski 1o
dostpnymi na rynku. Istniej
inne produkty, czsto take na-
zywane mapami elektronicz-
nymi, oraz rnorodne systemy
ich zobrazowywania i wyko-
rzystywania na pokadach jed-
nostek pywajcych, niebd-
ce urzdzeniami ECDIS.
Rnorodne s take urz-
dzenia suce do zobrazowa-
nia i nawigacyjnego wykorzy-
stania rnych map elektro-
nicznych.
Aspekty prawne
Prawnymi zagadnieniami
uprawiania cywilnej eglugi
morskiej zajmuje si gwnie
IMO. Okrela ona procedu-
ry, wymagania i standardy
obowizujce w pastwach
czonkowskich (obecnie oko-
o 160 pastw). Zasady te s
zawarte w szczegowych
konwencjach IHO.
Zmiany w midzynarodo-
wych uregulowaniach praw-
nych wymuszone rozwojem
technologicznym wyposae-
nia nawigacyjnego statkw
oraz wzrostem wymaga
w stosunku do produktw za-
bezpieczenia hydrograficzne-
go dziaalnoci czowieka na
morzu znalazy odzwierciedle-
nie w przyjtych w 2002 r. po-
prawkach do konwencji SO-
Fot. 1. PRZyKAdy RoZWiZA SPRZtoWyCh urzdze zobrazowania map elektronicznych rnych firm
Zagadnienia bezpieczestwa eglugi s
unormowane w konwencji SoLAS 1974
(international Convention for the Safety at
Sea), z jej kolejnymi zmianami wcznie.
rdo: materiay reklamowe firm: Microplot Marines, Furuno, Kelvin hughens, sperry Marine, offshore systems.
u
2008/02
16 przegld morski
LAS, zawartych w rozdziale
obejmujcym zagadnienia
bezpieczestwa eglugi.
W konwencji podano mi-
dzy innymi now definicj na-
wigacyjnej mapy morskiej
(nautical chart) oraz publika-
cji nautycznej (nautical publi-
cation). Okrelono, e mapa
morska lub publikacja na-
utyczna jest map lub pod-
rcznikiem o specjalnym prze-
znaczeniu, lub specjalnie
stworzon numeryczn baz
danych, z ktrej taka mapa lub
podrcznik jest uzyskany; jest
oficjalnie wydawana przez
upowanione przez rzd biu-
ro hydrograficzne lub inn
waciw instytucj i jest za-
projektowana w celu spenie-
nia wymaga nawigacji.
Oprcz wskazania na trady-
cyjne (papierowe) mapy i pu-
blikacje okrelono zbiory nu-
meryczne, czyli mapy elektro-
niczne. Mapa morska (zarw-
no tradycyjna, jak i elektro-
niczna) moe by uznana za
oficjaln, jeli jest wydana
przez uprawnion, autoryzo-
wan przez rzd, sub hy-
drograficzn.
Konwencja SOLAS zobo-
wizuje statki do posiadania
waciwego zestawu oficjal-
nych, nawigacyjnych map
morskich oraz publikacji na-
utycznych. Po raz pierwszy
okrelono, i autoryzowany
ECDIS z oficjalnymi ENC
moe by uznany za spenia-
jcy to wymaganie. Statkom
wyposaonym w certyfiko-
wane urzdzenie, zaopatrzo-
ne w oficjalne ENC, zezwo-
lono prowadzi nawigacj
bez koniecznoci wykorzy-
stywania tradycyjnych papie-
rowych map i wydawnictw
nautycznych.
Wraz z elektronicznymi
produktami hydrograficzny-
mi rnych formatw i rodza-
jw pojawiy si rne syste-
my map elektronicznych.
Obecnie na okrtach i stat-
kach s wykorzystywane r-
norodne urzdzenia, umoli-
wiajce wizualizacj na ekra-
nie monitora treci dotych-
czas zawartych na mapie pa-
pierowej. Wiele z tych urz-
dze, mimo niespeniania
midzynarodowych standar-
dw, jest stosowanych przez
uytkownikw.
Systemy ECS obsuguj ra-
strowe i wektorowe bazy da-
nych, pokrywajce wikszo
wiatowych tras eglugo-
wych. Kilka firm produkuje
systemy map elektronicznych
z wasnymi mapami wekto-
rowymi, zgodnymi ze stan-
dardem S-57. Niektre z nich
zapewniaj prawie globalne
pokrycie oraz serwis popra-
wek dla swoich produktw.
Taki stan rzeczy sprawia, e
w rodowisku morskim za-
czto wskazywa na celo-
wo okrelenia minimal-
nych standardw funkcjonal-
nych dla tego rodzaju syste-
mw oraz zasad ich wykorzy-
stywania w czasie eglugi.
Urzdzenia ECDIS dobrej
klasy mog take wykorzy-
stywa mapy rastrowe w r-
norodnych formatach. Jeli
w systemie ECDIS s uywa-
ne oficjalne mapy rastrowe,
urzdzenie nazywa si syste-
mem zobrazowania mapy ra-
strowej (Raster Chart Display
System RCDS). Produkcja
tych map jest atwiejsza i ta-
sza, dlatego s one licznie do-
stpne na rynku i zapewnia-
j pokrycie praktycznie
wszystkich akwenw eglu-
gowych. Przykadem serwi-
su oficjalnych map rastro-
wych o zasigu globalnym
jest ARCS, utrzymywany
przez Biuro Hydrograficzne
Podzia map elektronicz-
nych wykorzystywanych
na okrtach i statkach
na morzu:
a) mapy rastrowe (cyfrowe
obrazy istniejcych map pa-
pierowych):
- oficjalne opracowywane
przez narodowe biura hydro-
graficzne na podstawie ist-
niejcych map papierowych
tych instytucji; np. mapy
arcs admiralicji Brytyjskiej;
- nieoficjalne opracowywa-
ne przez firmy komercyjne;
b) mapy wektorowe (bazy
danych obiektw wiata rze-
czywistego z ich charaktery-
stykami powizanymi z po-
zycj geograficzn):
- oficjalne produkowane
i uaktualniane przez naro-
dowe biura hydrograficzne,
opracowane zgodnie ze
standardami przyjtymi
przez iMo i iho (np. mapa
Enc w standardzie s-57);
- nieoficjalne produkowane
przez firmy komercyjne w ich
wasnych standardach, gw-
nie na podstawie map papie-
rowych uzyskiwanych z biur
hydrograficznych.
Rodzaje map
u
2008/02
przegld morski 17
Wielkiej Brytanii. Mapy ra-
strowe w systemie RCDS nie
zapewniaj penej funkcjo-
nalnoci ECDIS, mog by
wic uywane tylko z odpo-
wiednimi i aktualizowanymi
mapami papierowymi. Jeli
trasa eglugi wiedzie przez
akwen, na ktry ENC jeszcze
nie s dostpne, mona wy-
korzystywa mapy rastrowe
(w rodzaju pracy RCDS).
Jednak na tym odcinku trasy
nawigacj naley prowadzi
na mapach papierowych.
zmniejszenie kosztw obo-
wizkowego wyposaenia na-
wigacyjnego, jak i praktycz-
ne zwikszenie bezpiecze-
stwa prowadzenia nawigacji
(odcienie nawigatora od
wielu czasochonnych czyn-
noci zwizanych z prowa-
dzeniem nawigacji za pomo-
c papierowych map i wy-
dawnictw nawigacyjnych)
oraz uzyskanie moliwoci
biecego i cigego monito-
rowania eglugi na tle sytu-
acji nawigacyjnej rejonu oraz
ruchu innych jednostek. Wt-
pliwoci budzi jednak fakt, e
pokrycie wd wiatowych
w ENC nadal nie jest pene.
Problemem wci nieroz-
wizanym jest zapewnienie
waciwej jakoci map ENC.
Wykonanie mapy w formie
cyfrowej nie gwarantuje, e
bdzie ona w wystarczajcy
sposb odzwierciedlaa
wszystkie niebezpieczestwa
nawigacyjne. Zaley to bo-
Kierunki rozwoju systemw i map
elektronicznych:
1. Zwikszenie funkcjonalnoci ECdiS systemy obrazowania
map elektronicznych powinny umoliwia dynamiczne zobrazowa-
nie rnorodnych obiektw rodowiska, na przykad gbokoci.
obecnie na mapie cyfrowej jest ona pokazywana tak jak na mapie
papierowej w odniesieniu do obowizujcego staego poziomu
odniesienia (tzw. zera gbokoci). nie s uwzgldniane biece
zmiany gbokoci, spowodowane pywami lub zmianami poziomu
morza na skutek innych czynnikw. Przysze systemy bd obrazo-
way rzeczywist gboko w danym czasie, uwzgldniajc te
zmiany. Mona take oczekiwa zobrazowywania dziaania systemu
oznakowania nawigacyjnego w czasie rzeczywistym, z uwzgldnie-
niem zmiennoci w czasie charakterystyk poszczeglnych rodkw
i systemw nawigacyjnych. Wiksza funkcjonalno oznacza rw-
nie pene zintegrowanie z radarem wywietlanie na tle mapy
biecej sytuacji operacyjnej wok wasnego okrtu. Ju obecnie
opcja taka jest do powszechna w EcDis. Wydaje si, e bd roz-
wijane moliwoci wykorzystywania informacji zawartych w urz-
dzeniach automatycznej identyfikacji statkw (ais) oraz systemach
nadzoru i monitorowania ruchu statkw (takich jak VTs).
2. ECdiS dla wd rdldowych wykorzystanie EcDis nie musi
by ograniczone tylko do akwenw morskich. Przeprowadzane s
analizy adaptowania tych rozwiza do zabezpieczenia take e-
glugi rdldowej. znaczenie eglownych szlakw rdldowych
wzroso, dlatego naley ustanowi standardy hydrograficzne i kar-
tograficzne dla tych wd. Ju postanowiono, e elektroniczna nawi-
gacja na wodach rdldowych powinna bazowa na standardach
iho dla typowych, morskich map elektronicznych. iho uczestni-
czy w tym projekcie trwaj prace nad opracowaniem standardu
dla map rdldowych.
NOTATKA
Urzdzenia ECDIS na razie nie s
wprowadzone do zestawu obowiz-
kowego wyposaenia nawigacyjnego.
Nie dotyczy to jedynie jednostek
szybkich (High-Speed Craft HSC).
Komitet Bezpieczestwa eglugi
(MSC) IMO okreli w grudniu 2006 r.,
e statki HSC powinny zosta wypo-
saone w ECDIS nie pniej ni do
1 lipca 2010 r. Na wszystkich pozo-
staych statkach ECDIS nadal pozo-
staje sprztem dodatkowym, nieobo-
wizkowym.
Problem obowizkowego
wyposaenia w ECDIS jest
ywo dyskutowany przez mi-
dzynarodow spoeczno
morsk, podobnie jak kwestia
modernizacji standardw dla
ECDIS i ich rozwoju. Zagad-
nieniem tym zajmuje si Pod-
komitet Nawigacji (NAV)
MSC i powoywane przez nie-
go grupy robocze. Z polemik
prowadzonych podczas 53.
sesji NAV (w lipcu 2007 r.)
wynika, e wiele pastw
sprzeciwia si wprowadzeniu
ju teraz obowizku posiada-
nia ECDIS. Jednak dostrze-
ono korzyci ze stosowania
ECDIS w czasie pywania.
Zarwno te ekonomiczne u
2008/02
1B przegld morski
wiem gwnie od jakoci po-
miarw hydrograficznych.
Te wymagaj za najnowsze-
go, niestety drogiego, sprz-
tu (echosondy wielowizko-
we, cyfrowe sonary holowa-
ne) oraz dugiego czasu na
przeprowadzenie nowych
pomiarw na wszystkich
akwenach eglugi.
Wyraane s take opinie,
e uytkownicy jeszcze nie
maj dostatecznej wiadomo-
ci ogranicze wynikajcych
ze stosowania ECDIS. Nale-
aoby zmieni system szko-
lenia marynarzy. Ostateczne
decyzje co do terminu wpro-
wadzenia obowizku wypo-
saania jednostek w ECDIS
zostan podjte pniej.
Systemy wojskowe
Wykorzystywane s take
urzdzenia obrazowania map
elektronicznych ECDIS
w wersji militarnej. Okrty na
morzu take podlegaj mi-
dzynarodowym zasadom bez-
pieczestwa eglugi. Na jed-
nostkach s stosowane zarw-
no urzdzenia ECDIS, jak
i ECS. Docelowo na okrtach
maj by stosowane bardziej
rozbudowane, zintegrowane
systemy nawigacyjne, powi-
zane z systemami dowodze-
nia i cznoci. NATO ju
opracowao i przyjo kon-
cepcj takiego urzdzenia.
Jest ono okrelane jako WE-
CDIS (Warship ECDIS) lub
Navy-ECDIS.
W NATO przyjto, e okr-
towy system zobrazowania
elektronicznej mapy i infor-
macji nawigacyjnej WECDIS
oznacza urzdzenie ECDIS
zgodne z definicj IMO, spe-
niajce dodatkowe funkcje
nawigacyjne i taktyczne,
przydatne podczas prowa-
dzenia dziaa bojowych
okrtu. WECDIS ma zapew-
nia bezpieczestwo nawiga-
cji oraz efektywno prowa-
dzonych na morzu dziaa
bojowych. Ma wspomaga
dowdc okrtu oraz oficera
wachtowego w planowaniu
i monitorowaniu procesu na-
wigacji w czasie pywania
okrtu i prowadzenia dziaa
bojowych. WECDIS musi
wsppracowa z okrelonym
zestawem standardowych
urzdze nawigacyjnych oraz
by zintegrowany z okrto-
wym systemem dowodzenia.
Zgodnie ze standardem NA-
TO podstawowe funkcje na-
wigacyjne WECDIS maj
odpowiada przyjtym przez
IMO i IHO standardom dzia-
ania dla ECDIS. NATO
okrelio swoje wymagania
w stosunku do dodatkowych
funkcji zarwno w zakresie
prowadzenia nawigacji, jak
i dziaa bojowych.
Wojskowy WECDIS rni
si funkcjonalnie od cywilne-
go ECDIS tym, i obsuguje
inne ni ENC produkty do-
datkowe warstwy wojskowe
(AML), numeryczne mapy na-
utyczne (Digital Nautical
Chart DNC) oraz nawigacyj-
ne mapy wektorowe w amery-
kaskim standardzie VPF
(Victor Produkt Format), wy-
korzystywane gwnie przez
siy zbrojne USA. Produkty te
powinny by wytworzone
przez oficjalne wadze hydro-
graficzne (narodowe biura
bd suby hydrograficzne,
agencje kartograficzne lub
centra danych wojskowych,
upowanione przez instytucje
rzdowe). Do WECDIS po-
winny trafia informacje o po-
zycji okrtu z systemw nawi-
gacyjnych, w ktre okrt jest
wyposaony, zwaszcza z sys-
temu GPS oraz systemu iner-
cyjnego (jeli jest zamontowa-
ny). Ponadto system powinien
by zdolny do wykorzystywa-
nia informacji z radaru.
Funkcjonalno WECDIS
powinna umoliwia zaado-
wanie, zobrazowanie i odpo-
wiednie wykorzystanie da-
nych dostarczanych na noni-
kach cyfrowych oraz wa-
snych, wprowadzanych przez
uytkownika, majcych rne
zgodne z dokumentami
NATO poziomy jawnoci.
Dostarczone dane, przetworzo-
ne w okrtowym urzdzeniu
zobrazowania, tworz okrto-
w baz danych WECDIS. Sta-
nowi ona, z dodatkowymi in-
formacjami dostarczanymi
przez pozostae urzdzenia sys-
temu oraz bezporednio wpro-
wadzanymi przez uytkowni-
ka, stanowi podstawowy ze-
staw cyfrowych danych mor-
skiej informacji geoprzestrzen-
NOTATKA
Zagadnieniem standaryzacji i wy-
maga funkcjonalnych dla urz-
dze WECDIS w siach morskich
NATO zajmowaa si specjalna Grupa
Robocza Podkomitetu
Nawigacyjnego Rady C3 NATO
Warship Electronic Chart Display
and Information System (WECDIS)
Ad Hoc Working Group. Ostatecznie
grupa ta opracowaa projekt
Standard for Warship Electronic
Chart Display and Information
System (WECDIS) STANAG 4564.
u
2008/02
przegld morski 13
nej, zgromadzonych na okr-
cie. Zestaw jest wykorzystywa-
ny w systemie WECDIS do
wygenerowania obrazu na
ekranie oraz speniania wszyst-
kich pozostaych funkcji. Do
podstawowych funkcji zalicza
si: planowanie trasy rejsu, mo-
nitorowanie drogi okrtu, uru-
chamianie alarmw oraz reje-
strowanie caego przejcia.
Istnieje moliwo korek-
ty wszystkich elementw
okrtowej bazy w sposb
wiarygodny i pewny oraz
trwaego zapisania dokona-
nych zmian.
Stan obecny
Za produkcj oficjalnych
ENC odpowiadaj narodowe
biura hydrograficzne. Mi-
dzynarodowa Organizacja Hy-
drograficzna od lat zabiega
o przyspieszenie tego proce-
su. IHO promuje wiatowy
model rozpowszechniania
tych map do kocowych uyt-
kownikw, tzw. model WEND
(World-Wide Electronic Navi-
gational Charts Database). Je-
den z komitetw IHO opraco-
wa koncepcj wiatowego
mechanizmu, w ktrym klu-
czow rol odgrywaj regio-
nalne centra koordynacyjne
elektronicznej mapy nawiga-
cyjnej (RENC). W koncepcji
tej okrelono, e poszczegl-
ne krajowe biura hydrogra-
ficzne s odpowiedzialne za
dostarczanie wiarygodnych
i aktualnych danych do waci-
wych RENC oraz za systema-
tyczne aktualizowanie swoich
danych. Natomiast RENC jest
odpowiedzialne za integrowa-
nie danych z poszczeglnych
elektronicznych:
3. ECdiS w systemach zarzdzania brzegowego i portowego
wymagania iMo/iho dla EcDis dotycz zastosowania tych urz-
dze dla eglugi morskiej. Jednak moliwe jest take przystosowa-
nie systemw zobrazowania map elektronicznych dla brzegowych
systemw informacyjnych, wykorzystywanych przez wadze portowe
i administracyjne. Mona spodziewa si wzbogacenia treci map
o dodatkowe dane nawigacyjne, meteorologiczne i oceanograficz-
ne, niezbdne w zarzdzaniu stref brzegow. Mona tworzy do-
datkowe warstwy informacyjne (poza Enc), zawierajce dane z l-
dowych baz danych oraz przekazywanych w czasie rzeczywistym in-
formacji meteorologicznych i hydrologicznych. Mog by doczane
take obrazy i sekwencje wideo, generujce na przykad aktualn
sytuacj przeadunkow przy poszczeglnych nabrzeach, umoli-
wiajce sprawniejsze zarzdzanie i kierowanie ruchem jednostek
w porcie. Te dodatkowe warstwy informacyjne mogyby by take
transmitowane na jednostki z wykorzystaniem technologii interne-
towej i satelitarnej.
4. ECdiS w systemach zdalnego pilotau instrukcje pilota-
owe przygotowane w orodku brzegowym, uwzgldniajce biec
sytuacj na okrelonym akwenie, mogyby by przesyane na okr-
towy EcDis jako dodatkowa warstwa na Enc.
5. Upowszechnienie ECdiS szybki rozwj techniki, miniatury-
zacja urzdze i zmniejszenie kosztw ich produkcji mog w przy-
szoci umoliwi zastosowanie urzdze zobrazowania map elek-
tronicznych na nawet maych jednostkach rybackich czy tury-
stycznych. Moe to przyczyni si do wzrostu bezpieczestwa py-
wania tych jednostek, zwaszcza jeli bdzie dostpna funkcja go-
sowego alarmowania o niebezpieczestwie wraz z wykorzystaniem
informacji ju dzisiaj zawartej w ais (tym bardziej, e wiele maych
jednostek nie jest wyposaonych w radary).
pastw, ich ostateczne prze-
tworzenie oraz rozpowszech-
nianie ENC i poprawek z wy-
korzystaniem sieci dystrybu-
torw (dostawcw serwisu).
Poszczeglne RENC powin-
ny si wzajemnie komuniko-
wa, aby zapewni uytkow-
nikom komplet danych na
swoje akweny pywania.
Ten wiatowy projekt nie
jest jeszcze w peni zrealizo-
wany. Oficjalne wektorowe
mapy elektroniczne s produ-
kowane do wolno, a wiele
pastw jeszcze nie przystpi-
o do opracowywania tych
produktw. Std liczne uczsz-
czane szlaki eglugowe nie
maj odpowiedniego pokry-
cia w ENC. Jednak projekt
WEND si rozwija.
RENC w Stavanger urucho-
mio w 2000 r. pierwszy na
wiecie serwis oficjalnych
ENC dla kocowych uytkow- u
2008/02
20 przegld morski
nikw, znany pod rynkow na-
zw PRIMAR. W projekcie
tym, prowadzonym od 1996 r.,
uczestniczyy suby hydro-
graficzne z Belgii, Danii, Fin-
landii, Holandii, RFN, Norwe-
gii, Francji, Polski, Portugalii,
Szwecji i Wielkiej Brytanii (re-
prezentujce Polsk BHMW
przystpio do tego porozu-
mienia w 1997 r.). W 2002 r.
PRIMAR podzielono na dwa
centra regionalne: pierwsze,
pozostajce w Stavanger i wy-
stpujce pod nazw PRI-
MAR-Stavanger, (w jego ba-
zie danych znajduj si rw-
nie komrki BHMW), oraz
drugie w Taunton, znane pod
nazw ICENC (International
Centre-ENC), wspdziaaj-
ce z biurem hydrograficznym
Wielkiej Brytanii. Oba te cen-
tra dziaaj na rynku niezale-
nie od siebie i oferuj serwis
obejmujcy ENC wraz z po-
prawkami wyprodukowane
przez biura hydrograficzne
pastw czonkowskich.
IHO systematycznie anali-
zuje wielko aktualnego po-
krycia dostpnych ju ENC
oraz rozwija katalog tych map
na swoich stronach interneto-
wych. Katalog umoliwia
sprawdzenie dostpnoci
ENC na poszczeglnych
akwenach, w okrelonych
skalach (poziomach dokad-
noci). Zawiera take infor-
macje o mapach bdcych
jeszcze w fazie produkcji,
a take o mapach rastrowych,
ktre mog by wykorzysty-
wane w urzdzeniach ECDIS,
gdy dla okrelonego akwenu
jeszcze nie ma map ENC. Ka-
talog IHO ma by w peni do-
stpny dla wszystkich uyt-
kownikw w 2008 r. W 2006 r.
IHO badaa moliwoci
zwikszenia procesu produk-
cyjnego ENC przez biura hy-
drograficzne. Z bada tych
wynika, e do 2010 r. zostan
opracowane ENC dla wszyst-
kich wanych akwenw i tras
eglugowych (fot. 2).
W Polsce Biuro Hydrogra-
ficzne Marynarki Wojennej
w kocu 2003 r. zakoczyo
produkcj ENC pokrywaj-
cych polskie obszary mor-
skie. Jako jedno z pierwszych
Fot. 2. WiAtoWE PoKRyCiE ENC w komrki pasma generalnego (ko-
lor zielony), brzegowego (niebieski) i podejciowego (brzowy)
rdo: Katalog internetowy PriMar
Fot. 3. PoKRyCiE ENC NA MoRZU BAtyCKiM w komrki wszystkich
pasm (skal)
rdo: Katalog internetowy PriMar
u
2008/02
przegld morski 21
elektronicznych:
6. Zintegrowany system nawigacyjny w przyszoci EcDis
wcale nie musi by jednym z wielu urzdze nawigacyjnych na
mostku. By moe z wykorzystaniem EcDis zostanie zbudowany
cay system nawigacji, wypracowujcy dane nie tylko do prowadze-
nia bezpiecznej eglugi, ale i dostarczajcy kapitanowi statku (do-
wdcy okrtu) caociowej wiedzy o sytuacji rodowiskowej na
akwenie pywania, przydatnej w procesie podejmowania decyzji.
Taki nowoczesny EcDis moe stanowi podstawowy element przy-
szej tzw. nawigacji elektronicznej (E-navigation), ktrej koncepcj
ju zaczto opracowywa.
7. Nowe produkty dla ECdiS ju w najbliszych latach zostanie
zmodernizowany standard wymiany danych wykorzystywanych dla
Enc, czyli obecny s-57. Wspczenie jest wykorzystywana wersja
3.1. Wymaga ona poszerzenia wczenia takich dodatkowych da-
nych, jak masowe dane batymetryczne i matrycowe.
opracowywana jest nowsza wersja (edycja 4.0), ju powszechnie
nazywana standardem s-100. zmiana numeracji wynika ze zmiany
oglnej koncepcji tego standardu. obecnie przewiduje si wprowa-
dzenie oglnego standardu wymiany cyfrowych danych hydrogra-
ficznych s-100, na ktrego podstawie bd rozwijane dalsze, ju
dla kolejnych produktw na przykad s-101 dla map Enc.
Przewiduje si take rozwinicie natowskiego pomysu zastosowa-
nia aMl jako nakadki na Enc dla zobrazowania dodatkowych
danych rodowiskowych o zastosowaniu militarnym. obecnie wiele
gazi gospodarki morskiej i innych form dziaalnoci czowieka na
morzu wymaga wysoce specjalizowanej informacji hydrograficznej.
zatem bd rozwijane cywilne nakadki na Enc, zawierajce
okrelone dane morskiej informacji geoprzestrzennej, dotychczas
niedostpne i nierozpowszechniane w ramach standardowej infor-
macji nawigacyjno-hydrograficznej. z jednej strony wymusi to, roz-
wj standardw i nowych narzdzi do opracowywania produktw,
z drugiej za zebranie specyficznych danych przez prowadzenie
kompleksowych bada hydrograficznych i oceanograficznych na
przewidywanych akwenach morskich.
biur na wiecie wywizao
si z obowizku zapewnienia
przez krajow sub hydro-
graficzn oficjalnych danych
cyfrowych na wody narodo-
we (fot. 3).
Obecnie biuro utrzymuje
w serwisie PRIMAR 45 ko-
mrek ENC, zapewniajc ich
biec (w cyklu cotygodnio-
wym) korekt. Polskie ENC
wraz z poprawkami s rozpro-
wadzane do kocowych uyt-
kownikw z wykorzystaniem
sieci dystrybutorw PRI-
MAR-Stavanger.
Biuro Hydrograficzne Ma-
rynarki Wojennej jako jedno
z nielicznych w NATO ju
zaczo opracowywa cyfro-
we produkty hydrograficzne
(dodatkowe warstwy wojsko-
we), projektowane do niena-
wigacyjnego wykorzystania
przez siy morskie NATO.
Pierwsze polskie komrki
AML byy ju operacyjnie
wykorzystywane przez siy
NATO podczas wicze
Noble Mariner 2007.
Kierunki rozwoju
Wprowadzenie do wykorzy-
stania przez nawigatorw, ofi-
cerw wachtowych i dowd-
cw okrtw nowoczesnych
urzdze ECDIS znaczco
zwikszyo bezpieczestwo
eglugi na morzu oraz efek-
tywno dziaa. Wspcze-
nie ju nie wystarcza standar-
dowa informacja nawigacyj-
no-hydrograficzna, przekazy-
wana na mapach morskich
i w publikacjach nautycznych.
Uytkownicy oczekuj do-
kadnej, wiarygodnej i aktual-
nej informacji o rnorodnych
parametrach rodowiskowych
akwenw dziaa morskich.
Instytucje zajmujce si zbie-
raniem, opracowywaniem
i rozpowszechnianiem takich
informacji (zazwyczaj suby
bd biura hydrograficzne)
musz obecnie zapewnia po-
zyskiwanie rnorodnych
i cigle nowych danych o ro-
dowisku dziaa morskich,
z du dokadnoci i gsto-
ci. Takie dane s niezbdne
do wytworzenia nowych, spe-
cyficznych produktw hydro-
graficznych.
kmdr HenryK nitner
Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej
2008/02
22 przegld morski
ZABEZPIECZENIE DZIAA Morze wolne od min
U
ycie min morskich
w konfliktach i woj-
nach lokalnych pro-
wadzonych na przeo-
mie XX i XXI w. oraz gromadze-
nie ich w arsenaach wielu mary-
narek wojennych wiata dowodzi,
e ten element uzbrojenia wci
wzbudza zainteresowanie. Nie-
ustannie rozwija si technologie
min mobilnych, czy zagbiaj-
cych si w osadach dennych, a tak-
e tzw. miny mylcej. S to trud-
ne do wykrycia miny, ktre mog
razi wczeniej wybrany cel
1
.
cele Mw
Ograniczanie skutkw oddzia-
ywania min na jednostki pywa-
jce wymaga wielu dziaa. Za-
kmdr por. dr in.
HenryK MiroSAw
KArwAn
dowdztwo Marynarki wojennej
systematycznie s prowadzone programy badawcze
i rozwojowe, majce na celu modernizacj uzbrojenia
minowego i wdroenie nowoczesnych technologii.
Czynna obrona
przeciwminowa
2008/02
przegld morski 23
angaowane s w nie jednostki cy-
wilne w ramach biernej obrony
przeciwminowej, polegajcej na
wybieraniu odpowiednich tras
przejcia, przewidywaniu zagro-
enia oraz ochronie biernej jed-
nostki (minimalizowanie pl fi-
zycznych, utrzymywanie bez-
piecznych prdkoci, waciwa or-
ganizacja systemu obserwacji
wzrokowej i technicznej, manew-
rowanie w celu uchylenia si od
wykrytych min itp.) oraz wyspe-
cjalizowane w zwalczaniu min
2
.
MW wykonuje okrelone zada-
nia obronne oraz reprezentuje in-
teresy pastwa i SZRP na forum
midzynarodowym, wsppracu-
jc z siami morskimi innych
pastw na mocy porozumie bi-
lateralnych i wielostronnych,
a take w ramach programu Part-
nerstwo dla pokoju oraz misji po-
kojowych prowadzonych pod au-
spicjami organizacji midzynaro-
dowych i NATO.
Polska jako czonek sojuszu
jest zobligowana do budowy sys-
temu obrony morskiej. Znacze-
nie tego zadania wynika z poo-
enia polskiej morskiej strefy
obrony wzdu linii stycznoci
obszaru strategicznego NATO ze
strefami morskimi pastw nad-
batyckich niebdcych sygnata-
riuszami ukadu. MW wykonu-
je okrelone zadania w interesie
wsplnoty obronnej sojuszu
w czasie pokoju, kryzysu i woj-
ny, a take w ramach dziaa wy-
nikajcych z sojuszniczych zo-
bowiza
3
. S to zadania bojo-
we, a take zwizane z zapew-
nieniem siom wasnym i sojusz-
niczym dogodnych warunkw
bazowania i pywania. Z jednej
strony, MW zapobiega uyciu
uzbrojenia minowego przez
przeciwnika (zaczepne dziaania
przeciwminowe), a z drugiej, ob-
nia efektywno jego dziaa
minowych (obronne dziaania
przeciwminowe). Dziaania tego
rodzaju obejmuj wszelkie
przedsiwzicia zwizane z po-
szukiwaniem, klasyfikowaniem,
identyfikowaniem i zwalcza-
niem (niszczenie, neutralizowa-
nie) min morskich. W powiza-
niu z innymi rodzajami dziaa
stanowi one jeden z rodzajw
zabezpieczenia dziaa bojo-
NOTATKA
Zgodnie z Zaoeniami
polityki bezpieczestwa
i strategii obronnej RP
oraz Strategi
Bezpieczestwa RP zada-
niem Marynarki Wojennej
(MW) jest obrona morskiej
granicy pastwa, ochrona
eglugi i interesw gospo-
darczych na polskich ob-
szarach morskich oraz
obrona wybrzea we
wspdziaaniu z innymi ro-
dzajami si zbrojnych.
1
h. Karwan, J. szady,
s. Karpiel: Koncepcja wojny
minowej w MW. aMW DMW,
gdynia 2007.
2
h. Karwan: Obrona przeciw-
minowa w MW. Przegld
Morski 2007 nr 2.
3
h. Karwan: Koncepcja woj-
ny minowej w MW. Materia
z midzynarodowej konferen-
cji nt. Uzbrojenie morskie.
aMW cTM, gdynia 2007.
Polska jako
penoprawny
czonek NAto
,
zgodnie
z koncepcjami
strategicznymi
sojuszu, jest
zobligowana do
budowy systemu
obrony morskiej.
u
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
2008/02
24 przegld morski
wych MW, ktre maj na celu
zapewni cigo funkcjonowa-
nia komunikacji morskiej.
dziaania przeciwminowe
Obronne dziaania przeciwmi-
nowe mog by czynne i bierne.
Do dziaa przeciwminowych
czynnych zalicza si zadania
(rys. 1) wykonywane z uyciem
niszczycieli min, traowcw, nur-
kw minerw i rodkw wybu-
chowych, powietrznych rodkw
przeciwminowych oraz odpo-
wiednio zaadaptowanych i przy-
stosowanych do tego rodzaju
dziaa alternatywnych platform.
Wymienione przedsiwzicia s
podejmowane w zalenoci od
postawionych zada oraz zaist-
niaej lub prognozowanej sytuacji
taktycznej.
Czynna obrona przeciwminowa
polega na likwidowaniu postawio-
nych przez przeciwnika min przez
doprowadzenie do ich detonacji
(symulowanym polem pod traami
oraz pod przerywaczami pola mi-
nowego), a take na ich mechanicz-
nym usuniciu lub zniszczeniu
4
.
Sposoby niszczenia min w zale-
noci od ich rodzaju i pooenia
przedstawiono na rysunku 2.
Wprowadzenie min kontakto-
wych przyczynio si do skonstru-
owania trau kontaktowego z prze-
cinakami mechanicznymi. Zamia-
na minlin na acuchy skutkowa-
a zastpieniem przecinakw me-
chanicznych wybuchowymi.
Mina kotwiczna zawsze bya,
podatna na wytraowanie, a w kon-
sekwencji na unieszkodliwienie
lub zniszczenie najczciej
z uyciem artylerii okrtowej lub
adunkw wybuchowych. To
ostatnie zadanie do niedawna wy-
konyway i wiczyy okrtowe
sekcje minerskie traowcw typu
254K i 254M, a take 206F.
Kierunek powietrze
Aby zminimalizowa ryzyko
oddziaywania min na jednostk
przeciwminow, podjto dziaa-
nia majce na celu oddalenie od
niej miny. Do prowadzenia czyn-
nych dziaa przeciwminowych
wykorzystuje si rodki powietrz-
ne migowce i ich uzbrojenie
przeciwminowe
5
.
Priorytetowym zadaniem dzia-
a przeciwminowych z powie-
trza (Airborne Mine Counterme-
asures AMCM) jest utrzymanie
zdolnoci do szybkiego uycia si
i rodkw w kadym rejonie wia-
ta, dziaajcych niezalenie lub
w ramach poczonych dziaa
przeciwminowych.
4
D. Wellershoff: Minen und
Minenabwehr gestern und
heute. Marine rundschau
1978 nr 8, s. 509519.
5
J. szady, M. Jankiewicz:
Zwalczanie min morskich
z powietrza lotnicze systemy
traowe. nauka i Technika
2006 nr 1.
opracowano na podstawie: ATP-24(B)
Mining and Minelaying, Planning and
Evaluation, Tactics and Execution;
s. Kurpiel, J. szady, M. Jankiewicz:
Podstawy wojny minowej na morzu.
Cz II. Dziaania przeciwminowe.
CZyNNA oBRoNA
PRZECiWMiNoWA
Poszukiwanie
- akustyczne,
- magnetyczne,
- optyczne,
- pojazdami podwodnymi,
- petwonurkami,
- ssakami morskimi
traowanie
- magnetyczne,
- elektromagnetyczne,
- akustyczne,
- hydrodynamiczne,
- kombinowane,
- kontaktowe
Zwalczanie min
metodami wybuchowymi
obezwadnianie min
Unikanie min
Uycie traowcw
Uycie niszczycieli min
Uycie petwonurkw
minerw i rodkw
wybuchowych
Uycie rodkw
lotniczych (AMCM)
Uycie alternatywnych
platform
przeciwminowych
Rys. 1. Struktura dziaa przeciwminowych
CZyNNE dZiAANiA
PRZECiWMiNoWE
u
2008/02
przegld morski 2o
Dziaania przeciwminowe
z powietrza obejmuj dziaania
prowadzone za pomoc holowa-
nych systemw traowych oraz
dziaania z uyciem systemw do
poszukiwania, klasyfikowania,
identyfikowania i zwalczania
min morskich.
Wykorzystywane s tray ho-
lowane, zdolne do niszczenia
kontaktowych i niekontaktowych
min morskich zarwno ko-
twicznych, jak i dennych. Z ko-
lei uycie systemw wymaga
rozpoznania rejonu prawdopo-
dobnego zagroenia minowego
w celu potwierdzenia obecnoci
min (ich gstoci, lokalizacji, po-
oenia). Rozpoznanie to polega
na poszukiwaniu, wykryciu
i sklasyfikowaniu obiektw mi-
nopodobnych oraz ich oznako-
waniu, a nastpnie zniszczeniu
lub zneutralizowaniu
6
.
wykonywane prace traowe, mo-
na ustali hipotetyczne charakte-
rystyki pobudzania
7
.
Ustalenie charakterystyk pobu-
dzania zapalnikw rzeczywistych
lub hipotetycznych polega na
okreleniu:
- rodzaju, pasma przenoszenia
i zakresu wartoci wielkoci, na
ktre reaguj lub mog reagowa
kanay odbiorcze zapalnika;
- prdkoci, charakteru zmian
oraz innych szczeglnych cech,
zwaszcza wielkoci wymaganych
do pobudzenia zapalnika lub od-
tworzenia cech charakteryzuj-
cych pola fizyczne okrtw i trans-
portowcw;
- rodzaju (ksztatu) znaku i licz-
by impulsw oraz kombinacji i ko-
lejnoci ich oddziaywania na za-
palnik;
- czasu oddziaywania, czasu
martwego i innych cech progra-
mowych wymaganych do pobu-
dzenia zapalnikw;
- czasu cyklu pracy licznika
krotnoci oraz parametrw uru-
chomienia i czasu blokady urz-
dze ochronnych;
SPoSB NiSZCZENiA MiN
Mechaniczny
- tray kontaktowe,
- pojazdy podwodne wielo-
krotnego uycia wyposao-
ne w manipulatory
detonacyjny
- pojazdy podwodne wielo-
krotnego uycia przenosz-
ce adunki wybuchowe,
- pojazdy podwodne jedno-
razowego uycia, wyduone
adunki wybuchowe (Bg),
- petwonurkowie minerzy
Pobudzenia
- tray niekontaktowe,
- przerywacze zagrd mino-
wych
Kombinowany
- poczenie kilku sposobw
Rys. 2. Sposoby niszczenia min
rdo: s. Kurpiel, J. szady, M. Jankiewicz: Koncepcja wojny minowej w MW.
aMW DMW, gdynia 2007.
NOTATKA
W dziaaniach przeciwminowych z powie-
trza jest skuteczny migowiec MH-53E
Sea Dragon. Jego konstrukcja i parametry
taktyczno-techniczne umoliwiaj wykorzy-
stanie wielu systemw niszczenia lub neu-
tralizowania min kontaktowych oraz min
z zapalnikami niekontaktowymi, reagujcy-
mi na generowane pola magnetyczne, aku-
styczne oraz kombinowane. Systemy te s
stawiane i holowane za migowcem tak,
aby zminimalizowa ryzyko utraty zaogi
podczas wykrywania lub niszczenia min.
NOTATKA
Od czasw II wojny wia-
towej znaczco zmienia
si konstrukcja min mor-
skich od prostego urz-
dzenia po skomplikowan
i skomputeryzowan bro
umieszczan w rnych
warstwach toni wodnej
i dna morskiego.
Stosowane s miny inteli-
gentne, o duych zdolno-
ciach selekcji celu i duym
promieniu raenia. Walka
z minami jest trudna, cza-
sochonna, kosztowna i wy-
maga zastosowania rno-
rodnych si i rodkw do
wykrywania, identyfikowa-
nia, klasyfikowania i nisz-
czenia min.
6
http://members.aol.com/
helmineron/.
7
J. Krlicki: Normy traowa-
nia i zasilanie traw elektro-
magnetycznych i akustycz-
nych. W: Materiay na IV
Sympozjum BP zorganizowa-
ne przez IBP AMW. gdynia
1990, s. 46.
Potrzebne informacje
System uycia traw (SUT)
okrela si na podstawie analizy
pl fizycznych okrtw, zakada-
jc, e bdzie przeprowadzone
traowanie kombinowane aku-
styczne i magnetyczne.
Na podstawie pomiarw roz-
kadw przestrzennych wielkoci
opisujcych pola magnetyczne
i akustyczne okrtw i transpor-
towcw, na ktrych korzy s u
2008/02
26 przegld morski
- rodzaju ukadw przeciwtra-
owych oraz szczegw konstruk-
cyjnych ukadw odbiorczych, lo-
gicznych i specjalnych stosowa-
nych w zapalnikach.
W wypadku analizowanych pl
fizycznych okrtw i transportow-
cw dodatkowo naley okreli:
- wspczesne techniki pomia-
rowe oraz metody opracowania,
analizowania i przetwarzania wiel-
koci charakteryzujcych pola
o charakterze losowym;
- waciwoci fizyczne akwe-
nw oraz parametry min przeciw-
nika spodziewanych w rejonach
jego dziaalnoci minowej;
- wnioski z analizy charaktery-
styk reagowania w dotychczas sto-
sowanych i prognozowanych za-
palnikach minowych;
- moliwoci wytypowania sy-
gnaw identyfikujcych poszcze-
glne klasy okrtw, rodzaje
transportowcw oraz inne szcze-
glne waciwoci pl fizycznych,
zwizane z funkcjonowaniem
techniki wojskowej, cywilnej
i rodowiska naturalnego
8
.
niszczenie min kotwicznych
Kontaktowy mechaniczny
system traowy MK-103 (typu
Oropesa) jest przeznaczony do
oczyszczania rejonw z min ko-
twicznych. Skada si z liny ho-
lowniczej oraz od jednej do czte-
rech lin traowych podtrzymywa-
nych przez pywaki i uzbrojonych
w przecinaki wybuchowe typu
MK 17 mod 1, urzdzenia zanu-
rzenia, tarcz rozchyowych oraz
dodatkowych urzdze czcych.
Wymagane zanurzenie trau oraz
zadany ksztat i szeroko pasa
traowego zapewniaj: tarcza za-
8
Tame, s. 56.
NOTATKA
Rozwj si i rodkw prze-
ciwminowych naley rozpa-
trywa w dwch aspektach.
Po pierwsze, rodki zwalcza-
nia min s bardziej efektyw-
ne. W trakcie prowadzenia
dziaa przy zaoonym po-
ziomie rozminowania
w okrelonym czasie zmniej-
szyo si zagroenie mino-
we. Po drugie, zminimalizo-
wano ryzyko oddziaywania
min na jednostki przeciwmi-
nowe. W pierwszym przy-
padku naley uwzgldni
skuteczno wykorzystywa-
nego podczas dziaa prze-
ciwminowych uzbrojenia
(stacji hydrolokacyjnej, trau
itp.), natomiast w drugim
relacj midzy nosicielem
uzbrojenia (platform) a mi-
n morsk.
Fot. 1. Praca przy traach na ORP Czajka
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
2008/02
przegld morski 27
nurzenia, tarcze rozchyowe oraz
pywaki podtrzymujce i kierun-
kowe. System umoliwia utrzy-
manie pasa traowego o szeroko-
ci wynoszcej 100 m oraz trao-
wanie do gbokoci 30 m z mak-
symaln prdkoci holowania
13 m/s (25 wzw).
Kontakt minliny lub acucha
miny traowanej ze szczkami
przecinakw powoduje detonacj
adunku przecinaka, a tym samym
przerwanie elementu czcego
kadub miny z jej kotwic. Uwol-
niony kadub miny dziki dodat-
niej pywalnoci wypywa swo-
bodnie na powierzchni wody,
gdzie jest niszczony przez okr-
towe lub lotnicze rodki ogniowe,
lub za pomoc adunkw wybu-
chowych. System MK-103 moe
by przekazywany ze migowca
na migowiec, z okrtu na mi-
gowiec i odwrotnie.
Kontaktowy mechaniczny sys-
tem traowy AN/37U-1 (typu
Oropesa) stanowi zmodernizowa-
n wersj systemu MK-103. Umo-
liwia traowanie gbokowodne do
30 m. Cz robocza (aktywna)
trau jest utrzymywana na zadanej
gbokoci za pomoc urzdze
zanurzenia. S one wyposaone
w ukad sterowania zanurzeniem
napdzany przez turbin wodn.
W podobny sposb pracuj urz-
dzenia rozchyowe, utrzymujce
zadan szeroko pasa traowego
(fot. 2). Kade z urzdze ma al-
ternator, sensor gbokoci, serwo-
motor, a obwody i poczenia
ogniw s kontrolowane elektrome-
chanicznie. Dziki temu tra mo-
e pracowa na zmiennej gboko-
ci bez wybierania go na pokad.
System AN/37U-1, podobnie
jak MK-103, moe by przekazy-
wany ze migowca na migo-
wiec, z okrtu na migowiec lub
na odwrt
9
.
Przeciwko minom
magnetycznym
Uycie niekontaktowych min
dennych zmusio konstruktorw
broni podwodnej do poszukiwania
nowych rozwiza. Szukano spo-
sobu zasymulowania powstajcych
pod pync jednostk pl: magne-
tycznego, akustycznego, elektrycz-
nego, elektromagnetycznego, hy-
drodynamicznego, grawitacyjne-
go, sejsmicznego i chemicznego.
Fot. 2. Elementy systemu an/37u-1
rdo: http://members.aol.com/helmineron/.
NOTATKA
Pierwsze niemieckie miny magnetyczne
byy traowane przez brytyjski system nie-
kontaktowy, tzw. podwjne L (dwa kable
duszy, dodatni, o dugoci 450 m i krtszy,
ujemny, o dugoci 115 m zasilane co 6 s
impulsem prdu staego). Strefa dwch
okrtw pozwalaa na przetraowanie pasa
o szerokoci okoo 300 m.
9
J. szady, M. Jankiewicz,
op. cit.
Poczone
elementy
skadowe
systemu
MK-103 s
holowane na
wybranej
gbokoci.
Obecnie uywa si licznych tra-
w otwartych (elektrodowych).
Rni si one moc rde zasi-
lania i konstrukcj nastawnikw.
Kady tra jest wykorzystywany u
2008/02
2B przegld morski
w kilku wariantach, w zalenoci
od gbokoci morza i szerokoci
traowanego rejonu.
ci midzy elektrodami oraz g-
bokoci zanurzenia
12
.
Aby podczas traowania zadzia-
a kana magnetyczny miny mor-
skiej tra musi wytworzy pole
magnetyczne o charakterystyce
przestrzenno-czasowej obejmu-
jcej charakterystyk reagowa-
nia zapalnika. Im wikszy obszar,
w ktrym pole magnetyczne tra-
u charakteryzuje si parametra-
mi zapewniajcymi reagowanie
zapalnika, tym wiksza skutecz-
no traowania
13
.
Pole traujce mona regulowa
w traach solenoidowych do-
bierajc liczb solenoidw i od-
lego midzy nimi w zestawie
trau oraz momenty magnetyczne
solenoidw. Dla przykadu, fran-
cuski system traowy STERNE 1
skonfigurowano w sposb pozwa-
lajcy na wytworzenie pl: ma-
gnetycznego (staego i zmienne-
go), magnetycznego i akustycz-
nego lub magnetycznego, elek-
trycznego i akustycznego. System
skada si z szeciu holowanych
solenoidw, rozmieszczonych
w odlegoci od 10 do 20 m,
i z wibratora akustycznego AP-5
wytwarzajcego dwik o niskiej
czstotliwoci.
Australijski tra magnetyczny
DYAD pozwala symulowa pola
okrtowe na podstawie wcze-
niejszych pomiarw. DYAD to
duy magnes z biegunami w po-
bliu kocw. Odpowiedni sys-
tem oprogramowania pozwala
dokadnie przewidzie pole ma-
gnetyczne kadego zestawu tra-
u. Kiedy pewna liczba dwubie-
gunowych magnesw jest
umieszczona w rzdzie, wytwa-
rzaj one kompleksowe pole wy-
padkowe. Jego struktura bdzie
zaleaa od magnetycznego mo-
10
J. V. skorochod, P. M. chochow: Korabli protiwominnoj oborony. WiMo zsrr
Moskwa 1967, s. 105106.
11
Traowanie niekontaktowe obejmuje ograniczon przestrze toni wodnej ograni-
czajcej rdo pola traujcego. Przestrze midzy powierzchni wody a dnem,
w ktrej granicach s zapewnione norma traowania i wymagany program pobudze-
nia zapalnika niekontaktowego, nazywa si stref traow. na zadanej gbokoci
strefa traowa jest okrelona dwoma wymiarami: dugoci (l) i szerokoci (B).
12
s. Kurpiel, J. gbocki: Bojowe uycie okrtowych systemw broni podwodnej.
Stawianie min morskich zwalczanie min. aMW, gdynia 1996, s. 77.
13
s. Pejas: Ocena skutecznoci aproksymacji pola wytworzonego przez okrt
polem ukadu rde zastpczych. W: Materiay na IV Sympozjum BP zorganizo-
wane przez IBP AMW. gdynia 1990, s. 79.
NOTATKA
Tray ptlowe, lejsze od
traw elektrodowych i mo-
gce traowa miny na g-
bokoci od 5 do 40 m, s
czciej stosowane w rejo-
nie poudniowego Batyku.
Do wytworzenia pola ma-
gnetycznego pobieraj
moc od 50 do 300 kW.
Szeroko strefy traowej
nie zaley od zasolenia
11
.
Zastosowanie w zapalnikach min
mikroprocesorw analizujcych
charakterystyki pl fizycznych
powstajcych pod okrtami doprowadzio
do skonstruowania traw o podwjnej
ptli, z regulowanym rozkadem pola.
u
Tray otwarte maj liczne wa-
dy
10
:
- szeroko pasa traowego za-
ley od zasolenia wody i przewod-
noci dna;
- wymagaj duych mocy za-
silania (natenie prdu do
3000 A);
- konieczno wyposaenia tra-
owca w due bbny traowe.
Aby upodobni charakterysty-
ki pola magnetycznego pod tra-
em do charakterystyki pola pod
okrtem, gdy wymiary liniowe
okrtu s mniejsze ni dugo
czci roboczej trau, wprowadzo-
no impulsowe zasilanie traw.
Obecnie charakterystyk przej-
cia i poziom pola traujcego w tra-
ach elektrodowych mona regulo-
wa wartoci prdu zasilajcego
elektrody, liczb elektrod, odlego-
2008/02
przegld morski 23
mentu trau, liczby magnesw,
ich polaryzacji, a take odlego-
ci midzy nimi
14
.
Dokadne odwzorowanie cha-
rakterystyk przejcia i poziomu
wytwarzanych przez okrt pl
ma znaczenie podczas poszuki-
wania min oraz przeprowadzania
okrtw i transportowcw za tra-
ami. Zazwyczaj podczas prac
traowych prowadzonych zarw-
no przed dziaaniami, jak i w ich
czasie, nie s znane dane zapal-
nikw niekontaktowych czy po-
stawionych min.
Aby wymusi reakcj takiego
zapalnika za pomoc zestawu
wytwarzajcego pola traujce,
a tym samym doprowadzi do
detonacji miny, trzeba zna dane
o ochranianych okrtach i trans-
portowcach lub dane o rzeczywi-
stych parametrach zapalnikw
min. Rzeczywiste parametry re-
agowania zapalnikw okrela si
na podstawie wynikw rozpo-
znania (agenturalnego) lub po-
miarw wykonanych po wydo-
byciu min z morza.
Niekontaktowy magnetycz-
ny system traowy MK-105,
znany pod nazw SLED, stano-
wi platforma katamarana na hy-
drodynamicznych patach no-
nych, holowana za migowcem
MH-53 Sea Dragon (fot. 3). Sys-
tem jest holowany w odlegoci
183 m z prdkoci od 10 do13
m/s (od 20 do 25 wzw). Wy-
korzystywany w akwenach o g-
bokociach wikszych ni 3,5 m
i dopuszczalnym stanie morza
4 wytwarza pole elektromagne-
tyczne o skutecznej strefie reago-
wania do 50 m.
Due gabaryty oraz masa ca-
kowita systemu (3640 kg) unie-
moliwiaj jego transport z uy-
ciem migowca. System jest wo-
dowany i podejmowany z poka-
du okrtw wsparcia dziaa prze-
ciwminowych, okrtw desanto-
wych oraz z ramp, dokw, pirsw
i przystosowanych do tego celu na-
brzey czy pla.
System tworz: platforma kata-
marana z generatorem turbino-
wym, kabel holujcy, pywajcy
zasilajcy kabel magnetyczny
(dugoci 137 m), dwie elektrody
(dugoci 46 m) oraz panel kon-
trolny. Platforma dostarcza moc
Fot. 3. niekontaktowy system traowy MK-105
rdo: http://members.aol.com/helmineron/.
NOTATKA
System MK-105 jest wyko-
rzystywany do traowania
min niekontaktowych z za-
palnikami magnetycznymi.
Konstruktorzy

od lat d do
opracowania
optymalnego
systemu
poszukiwania
i zwalczania min na
wodach pytkich
i bardzo pytkich.
14
h.J. Donohue:
Minesweeping + Mine
Hunting = Success. usni
Proceedings, March 1998.
u
2008/02
30 przegld morski
wymagan podczas traowania
min niekontaktowych. Turboge-
nerator wytwarza prd o napiciu
3500 A i umoliwia osignicie
mocy 350 kW. Do kontrolowania
gazowego turbogeneratora i stero-
wania nim suy panel kontrolny
umieszczony na pokadzie mi-
gowca. Panel jest poczony z tur-
bogeneratorem za pomoc kabla
holujcego. Specjalna konstrukcja
kabla umoliwia doprowadzanie
paliwa do systemu w trakcie dzia-
a. Prd elektryczny wytwarzany
przez generator jest podawany do
dwch elektrod znajdujcych si
na kablach, podczonych do plat-
formy i holowanych za ni. Prd
przepywajcy przez kable i elek-
trody wytwarza pole elektroma-
gnetyczne symulujce (imitujce)
pole fizyczne (charakterystyki)
generowane przez okrt. Tym sa-
mym powoduje detonacje min re-
agujcych na wytworzone pola
magnetyczne i elektryczne.
Aby zapewni jak najwiksz
skuteczno i elastyczno dzia-
ania, system przystosowano do
generowania prdu zarwno o sta-
ej, jak i impulsowej charaktery-
styce. Dziaanie systemu kontro-
luje operator z pokadu migow-
ca. System MK-105 moe by
uyty do bezpiecznego traowania
min i forsowania zagrd mino-
wych z prdkoci wiksz ni
osigana przez konwencjonalne
okrty przeciwminowe
15
. Znacze-
nie ma zwaszcza moliwo
zwalczania min na wodach pyt-
kich, na ktrych traowiec, nisz-
czyciel min czy inna jednostka ho-
lujca nie mog ze wzgldu na za-
nurzenie lub inne parametry bez-
piecznie manewrowa.
Niekontaktowy pytkowodny
system traowy AN/ALQ-219
(Shallow Water Influence Mine-
sweeper System SWIMS) jest
niezalenym systemem, przezna-
czonym do magnetycznych i ma-
gnetyczno-akustycznych trao-
wa niekontaktowych z du
prdkoci na pytkich akwe-
nach. Umoliwia symulowanie
magnetycznych i akustycznych
charakterystyk przestrzenno-
czasowych okrtowych pl fi-
zycznych. SWIMS jest kompaty-
bilny z obecnie stosowanymi
akustycznymi systemami trao-
wymi. Nie wymaga dodatko-
wych specjalnych pocze ze
migowcem. Moe by uyty do
dziaa przeciwminowych jako
pojedynczy system lub w warian-
cie kombinowanym, na przykad
w zestawie z akustycznym syste-
mem traowym MK-104
16
.
SWIMS skada si z holowane-
go rda pl magnetycznego
i akustycznego, kabla zasilajco-
-holowniczego, podsystemu kon-
trolnego oraz zewntrznego lub
paletowego (przenonego) rda
zasilania. Zasadnicza cz trau
jest mniejsza i lejsza ni inne te-
go typu rda pola magnetycz-
nego (dugo 3,2 m, rednica
0,51 m, masa 544 kg).
Poniewa cz holowana ma
ksztat torpedy, platforma zacho-
wuje stabilno hydrodynamicz-
n. W efekcie ma doskonae cha-
rakterystyki holujce. SWIMS
jest manewrowy na pytkich
akwenach i moe by holowany
z prdkoci do 21 m/s (40 w-
zw). Dziaania przeciwminowe
trwaj wic krcej (od 1,5 godzi-
ny do 4 godzin) ni prowadzone
z zastosowaniem innych konwen-
cjonalnych metod. Zdolno sys-
temu do penej demagnetyzacji
pozwala na transport wewntrz
15
helmineron/; J. szady,
M. Jankiewicz, op. cit.
16
J. szady, M. Jankiewicz,
op. cit.
zalety
s
ystem traowy
sWiMs moe by
zarwno holowany
przez migowiec
(szybki dowz syste-
mu w rejon zagroe-
nia minowego), jak
i by obsugiwany
z pokadu jednostek
nawodnych.
NOTATKA
Ze wzgldu na mae wy-
miary i mas SWIMS mo-
e by przenoszony na po-
kadzie migowca.
Obsuga przygotowujca
urzdzenie do dziaa
przeciwminowych moe
by zmniejszona do dwch
czonkw zaogi.
2008/02
przegld morski 31
migowca, a tym samym na szyb-
ki przerzut nawet w odlegy rejon
dziaa przeciwminowych. Sys-
tem, cho skuteczny w kadym
rodowisku wodnym, jest najbar-
dziej efektywny w strefie przy-
brzenej tak w wodach sonych,
jak i sodkich
17
.
Niekontaktowy system trao-
wy AN/SPU-1/W (Magnetic Or-
ange Pipe MOP) to system ho-
lowany przeznaczony do zwalcza-
nia min z zapalnikami magnetycz-
nymi w wodach sodkich i sonych
(fot. 4). Stanowi go pojedyncza,
pomaraczowa, stalowa rura, wy-
peniona piank polistyrenow
(styropianem) w celu zapewnie-
nia dodatniej pywalnoci. Oba
koce rury s wyposaone w za-
czepy umoliwiajce jej holowa-
nie z dowolnej strony. System
SPU-1/W moe by wykorzysty-
wany w wariancie kombinowa-
nym jako tra magnetyczno-aku-
styczny. Mona poczy go z sys-
temem MK-104 i MK-2 (G).
System umoliwia symulowa-
nie pola magnetycznego wikszo-
ci jednostek pywajcych na
pytkich akwenach. Poniewa nie
generuje duego pola magnetycz-
nego, jest wykorzystywany
w przypadku niemonoci uycia
innych systemw (na przykad na
akwenach bardzo pytkich). Ze
wzgldu na due rozmiary (du-
go 9,4 m, rednica 0,27 m, ma-
sa 454 kg) oraz konieczno na-
magnetyzowania przed uyciem
system musi by transportowany
na zewntrz migowca (jest przy-
twierdzony pod kadubem). Mo-
na holowa zarwno pojedynczy
system, jak i poczone ze sob
nawet trzy tego typu urzdzenia.
Jednak dodatkowe systemy mu-
sz by stawiane i wybierane ze
specjalnie przystosowanych do te-
go jednostek nawodnych, brzego-
wych ramp lub pla
18
.
Magnetyczny system traowy
DYAD, podobnie jak AN/SPU-1/W,
nie wymaga zasilania. Technolo-
gia systemu DYAD zostaa opra-
cowana w Australii przez Defen-
ce Science and Technology Orga-
nization (DSTO). Zastosowano
model matematyczny stalowo-fer-
rytowych magnesw, pozwalaj-
cy na przewidywanie pola magne-
tycznego generowanego przez
przetworniki systemu DYAD.
Dziki odpowiedniemu usytuowa-
niu magnesw wzgldem siebie
mona wiernie odwzorowa za-
programowane pole magnetyczne
o przebiegu i charakterze zbli-
onym do pola wybranej jednost-
ki pywajcej. System DYAD to
stalowy walec o pywalnoci do-
datniej (w wodzie morskiej
150 kg). Stanowi go rura ze sta-
li mikkiej i nierdzewne stalowe
okadki. Dziki nagromadzonym
wewntrz trwaym magnesom
urzdzenie jest uformowanym du-
ym dwubiegunowym magne-
sem, o nasyceniu magnetycznym
17
M. leibstone: MCM from
the air. naval Forces 2001
nr 3, s. 1316; J. szady,
18
http://www.dodsbir.com/
sitis/view_pdf.asp?id=u-
sV%20Powering-Dynamics%2
0investigation%20rept.pdf/.
dyAd
MoP
Fot. 4. system traowy an/sPu-1W (Magnetic orange Pipe)
rdo: http://www.dodsbir.com/sitis/view_pdf.asp?id=usV%20PoweringDyna-
mics%20investigation%20 rept/.
u
2008/02
32 przegld morski
zapewniajcym osignicie odpo-
wiedniego momentu magnetycz-
nego (fot. 5). System ten, w odr-
nieniu od systemu AN/SPU-1/W,
nie wymaga namagnetyzowania
przed kadym zadaniem.
Istnieje moliwo holowania
zarwno pojedynczego elementu
systemu, jak i poczonych ze so-
b kilku tego typu urzdze. Mo-
duowa budowa systemu pozwala
na zmian umiejscowienia urz-
dzenia w szyku, zmian polaryza-
cji (dodatni lub ujemny biegun
zgodny z kierunkiem holowania)
oraz na odpowiednie dobranie od-
legoci midzy poszczeglnymi
segmentami systemu. Skonfigu-
rowanych i poczonych ze sob
kilka elementw systemu DYAD
moe wytworzy pole magne-
tyczne symulujce charakterysty-
ki wybranych klas okrtw od
maych jednostek do jednostek
klasy niszczyciel. Ze wzgldu na
rozmiary dugo 7,7 m, red-
nica cylindra 0,56 m, masa w wo-
dzie 1600 kg elementy systemu
mog by stawiane i podczane
ze specjalnie przystosowanych
jednostek nawodnych, brzego-
wych ramp lub pla. Do holowa-
nia systemu wykorzystuje si mi-
gowiec. Po zakoczeniu dziaa
przeciwminowych system musi
by przekazany na platform je-
go nosiciela
19
. Cakowita dema-
gnetyzacja systemu nastpuje do-
piero po 100 000 godzin. Magne-
tyzm konieczny do utrzymania
wymaganego momentu magne-
tycznego systemu DYAD, wyno-
szcego 123 000 Am
2
, bdzie za-
pewniony przez cay okres eks-
ploatacji (szacowany na 11 lat).
Przeprowadzone prby i zdobyte
dowiadczenie potwierdzaj wy-
sok efektywno systemu,
zwaszcza w oddziaywaniu na
miny najnowszej generacji
20
.
zwalczanie min akustycznych
Zapalniki niemieckich min
akustycznych Brytyjczycy pobu-
dzali pojedynczym traem aku-
stycznym, tzw. motem Konga,
o strefie oddziaywania wynosz-
cej 1,5 km, z zachowanym para-
metrem pobudzania
21
.
Stosowanie w zapalnikach min
bardziej czuych i selektywnych
czujnikw akustycznych zmusio
konstruktorw traw akustycz-
nych do poszukiwania nowych
rozwiza. Podstawow trudno-
ci jest zbudowanie urzdzenia
wytwarzajcego szerokie spek-
19
http://www.adi-limited.com/2-01-030-030-050.html/; J. szady,
20
D. oconnell: An influence minesweeping system to combat the modern mi-
ne. aDi, australia.
21
Parametr pobudzania warto cinienia akustycznego P
a
(parametr statycz-
ny) lub warto zmiany cinienia akustycznego w czasie dP
a
/dt (parametr dyna-
miczny) niezbdna do pobudzenia akustycznego zapalnika niekontaktowego
w okrelonym pamie przenoszenia.
Fot. 5. Magnetyczny system traowy DyaD
rdo: http://www.adilimited.com/201030030050.html/.
NOTATKA
Obecnie do traowania
min niekontaktowych s
wykorzystywane zestawy
trau ptlowego lub elek-
trodowego wraz z traem
akustycznym (np.: francu-
ski zestaw STERNE 1, fi-
ski FIMS, szwedzki IMAIS,
amerykaski MK-106).
NOTATKA
System MK-104 to lekki,
samodzielnie utrzymujcy
si w zanurzeniu generator
akustyczny, uywany do
traowania min na gbo-
koci do 9 m.
u
2008/02
przegld morski 33 przegld morski 33
14.12. odbya si uroczysto
rozformowania Komendy Portu
Wojennego hel. Jest to wyni-
kiem reorganizacji Marynarki
Wojennej, ktra dostosowuje
si do wspczesnych potrzeb
i zada. Dowdca ceremonii
kmdr ppor. Dariusz Magnuski
zoy meldunek szefowi sztabu
3 Flotylli okrtw kmdr.
Jarosawowi skrzyszewskiemu.
nastpnie odczytano rozkaz ko-
mendanta KPW hel w sprawie
wyrnie z okazji rozformowa-
nia jednostki. Wielu onierzom
i pracownikom wojska nadano
rwnie odznaki pukowe
Komendy Portu.
19.12. Marynarze 3 Flotylli
okrtw uczestniczyli w spotka-
niu wigilijnym z kierownicz ka-
dr Ministerstwa obrony
narodowej i przedstawicielami
wszystkich rodzajw si zbroj-
nych w Tomaszowie
Mazowieckim. Delegacji gdy-
skiej flotylli przewodzi zastpca
dowdcy 3 Fo komandor
Waldemar Modzelewski.
20.12. rozstrzygnity zosta
konkurs marynarskich szopek
boonarodzeniowych. W tym
roku jury oceniao dziewi
prac wykonanych przez mary-
narzy suby zasadniczej.
nagrod Dowdcy Marynarki
Wojennej zdobyli marynarze
z orodka szkolenia nurkw
i Petwonurkw WP. Jak co ro-
ku, szopki boonarodzeniowe
wykonane przez marynarzy zo-
stan wystawione na aukcj.
uzyskane pienidze zostan
przeznaczone na przyszorocz-
n wigili dla osb ubogich
i bezdomnych.
AKTUALNOCI
W
bazie morskiej
w gdyni
13 grudnia uroczycie
powitano zaog okr-
tu podwodnego orP
Kondor dowodzone-
go przez kmdr. ppor.
leszka Dziadka, ktry
od 28 padziernika
uczestniczy w zabez-
pieczeniu szkolenia
jednostek naTo przy-
gotowujcych si do
dziaania w ramach
si odpowiedzi naTo.
zadaniem zaogi
okrtu byo sprawdze-
nie zdolnoci prowa-
dzenia operacji po-
szukiwania i zwalcza-
nia okrtw podwod-
nych. szkolenie egza-
minacyjne prowadzo-
ne przez specjalistycz-
ny brytyjski orodek
FosT (Flag officer
sea Training) w Ply-
mouth odbywao si
na wodach Kanau
angielskiego.
orP Kondor
egzaminowa najlepszych
K
oncert orkiestry garnizo-
nowej 8 Flotylli obrony Wy-
brzea na przejciu granicznym
winoujcie ahlbeck
w dniach 2021 grudnia roz-
pocz uroczystoci zwizane
z wejciem Polski do strefy
schengen. Punktualnie o p-
nocy polskie i niemieckie su-
by graniczne zakoczyy sub
oraz zdemontowano tablice
Pas drogi granicznej wejcie
zabronione.
winoujska orkiestra garnizo-
nowa wsplnie z orkiestr Policji
Marynarze
pierwsi w strefie
Schengen
Federalnej niemiec przy aplauzie
publicznoci odegray hymn unii
Europejskiej od do radoci.
symbolicznemu podniesieniu
szlabanu na przejciu granicz-
nym przez przedstawicieli wadz
samorzdowych winoujcia
i powiatu Wschodnie Przedpo-
morze landu Meklemburgia Po-
morze Przednie towarzyszy po-
kaz sztucznych ogni.
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
a
r
T
u
r

W
a
s
i
E
W
s
K
i
AKTUALNOCI
21.12. na pokadzie orP
gen. T. Kociuszko odbyo
si spotkanie wigilijne.
honorowym gociem Wigilii
bya matka chrzestna fregaty
pani aleksandra Miller.
zaoga okrtu przyja goci
tradycyjn wieczerz wigilijn.
rol gospodarza peni do-
wdca okrtu kmdr por.
Wojciech Kamiski.
21.12. W Dowdztwie
3 Flotylli okrtw odbyo si
spotkanie wigilijne. Kadra
i pracownicy dowdztwa oraz
przedstawiciele podlegych
jednostek podzielili si opat-
kiem. yczenia wszystkim
zgromadzonym zoy dowd-
ca 3 Flotylli okrtw kmdr
Marek Kurzyk.
21.12. Marynarskim zwycza-
jem w jednostkach 8 Flotylli
obrony Wybrzea odbyy si
spotkania opatkowe.
Dzielono si opatkiem i ska-
dano sobie yczenia dotycz-
ce suby i pracy oraz te bar-
dziej osobiste. na jednym
z tych spotka w dowdztwie
winoujskiej flotylli z kadr
i pracownikami wojska spo-
tka si kontradmira Jerzy
lenda.
21.12. Koncert orkiestry
garnizonowej 8 Flotylli obrony
Wybrzea na przejciu gra-
nicznym winoujcie
ahlbeck rozpocz uroczysto-
ci zwizane z wejciem
Polski do strefy schengen.
Punktualnie o pnocy z 20
na 21 grudnia polskie i nie-
mieckie suby graniczne za-
koczyy sub.
zdemontowano te tablice
2008/01
34 przegld morski
inauguracja
roku
szkoleniowego
w 8 FoW
u
roczystym podniesieniem
bandery na okrtach i po-
mocniczych jednostkach pywa-
jcych 2 stycznia rozpoczto
kolejny rok szkoleniowy w 8 Flo-
tylli obrony Wybrzea.
na inauguracji roku szkole-
niowego z udziaem dowdztw
jednostek dowdca flotylli
kontradmira Jerzy lenda po-
dzikowa wszystkim za wyniki
szkoleniowe osignite w mi-
nionym roku i omwi gwne
przedsiwzicia szkoleniowe
w 2008 r.
W
Brygadzie lotnictwa Ma-
rynarki Wojennej 2 stycz-
nia rozpocz si nowy rok
szkoleniowy. na uroczystych
zbirkach i podczas zaj
inauguracyjnych dowdcy
przedstawili najwaniejsze za-
dania dla lotnikw Marynarki
Wojennej. W 2008 roku zaogi
samolotw i migowcw bry-
gady wezm udzia w wicze-
niach krajowych i midzynaro-
dowych. najwaniejsze z nich
to sojusznicze wiczenia re-
agowania kryzysowego loyal
Mariner, przygotowane w ra-
mach programu Partnerstwo
dla pokoju, Baltops oraz
krajowe wiczenia prowadze-
nia operacji poczonej ana-
inauguracja szkolenia
Nowa
jednostka w MW
oddZiA ZABEZPiECZENiA
MARyNARKi WoJENNEJ
nowa jednostka morskie-
go rodzaju si zbrojnych roz-
pocza dziaalno 11 listo-
pada. Przeja ona cz za-
da po rozformowanym
z dniem 31 grudnia 2007 r.
1 Morskim Puku strzelcw
im. pk. stanisawa Dbka.
W uroczystoci uczestniczyli
m.in. szef sztabu MW, za-
stpca dowdcy MW kontr-
admira Waldemar guszko,
dowdca centrum operacji
Morskich kontradmira ry-
szard Demczuk, byli dowd-
cy 1 MPs, jeden z onierzy
puku z czasw wojny, dele-
gacje wadz miasta Wejhero-
wa i szk noszcych imi
pk. stanisawa Dbka.
nowo powstaa jednostka ma
za zadanie zabezpieczenie
Dowdztwa MW, centrum
operacji Morskich i innych
jednostek.
a
r
T
u
r

W
a
s
i
E
W
s
K
i
2008/02
AKTUALNOCI
Pas drogi granicznej wejcie
zabronione.
31.12. rozformowano Wze
cznoci w Dziwnowie. od
1.01.2008 r. bdzie istnia
w strukturze centrum Wsparcia
Teleinformatycznego i Dowo-
dzenia w Wejherowie jako
Wze Teleinformatyczny
Dziwnw.
09.01. nowy portal spoeczny
adresowany do kolegw z armii
jest wzorowany na portalu
nasza-klasa.pl. Jego pomyso-
dawc jest 40-letni opolski biz-
nesmen ryszard Poliwoda, kt-
ry domen pod nazw
Koledzyzwojska.pl zarejestro-
wa ju w czerwcu. ze startem
czeka jednak na redaktora na-
czelnego. zosta nim 45-letni
opolski dziennikarz i pisarz
zbigniew grniak. Jako gwno-
dowodzcy bdzie mia stopie
generaa portalu.
10.01. orP grom zosta wy-
posaony w cztery z omiu ra-
kiet drugiej generacji Mk2, ja-
kie posiada Polska. zostay za-
kupione od szwedw. Pozostae
cztery trafi wkrtce na okrty
orkan i Piorun. Mk2 s po-
przedniczkami rakiet bojowych
Mk3, ktre bd instalowane
na polskich okrtach od przy-
szego roku.
10.01. Wpyw niedawno podpi-
sanego Traktatu reformujcego
na wspln polityk zagranicz-
n i bezpieczestwa
(CFSP) i europejsk polityk
bezpieczestwa i obrony
(ESDP) by kluczowym tematem
seminarium, ktre odbyo si
w centrum stosunkw
Midzynarodowych.
przegld morski 3o
konda i wiczenia w ratowa-
niu zaogi okrtu podwodnego
smer/Medex. Po raz pierw-
szy w tym roku zaogi 30 Eska-
dry lotniczej po wdroeniu do
suby zmodernizowanego sa-
molotu an-28 B1r Bis roz-
poczn szkolenie z wykrywa-
nia i ledzenia okrtw pod-
wodnych. W ten sposb
wszystkie eskadry brygady,
28 Eskadra lotnicza na mi-
gowcach pokadowych sh-2g
i 29 Eskadra lotnicza na mi-
gowcach Mi-14 P uzyskaj
zdolno do zwalczania okr-
tw podwodnych (zoP). zaogi
migowcw ratowniczych b-
d peni caodobowe dyury
w systemie ratownictwa mor-
skiego i lotniczego, a zaogi
samolotw patrolowo-rozpo-
znawczych w systemie rozpo-
znania i wsparcia krajowego
systemu poszukiwania i ratow-
nictwa (sar).
a
dmira stwierdzi,
e rok 2008 jest
szczeglny dla Mary-
narki Wojennej, mija
bowiem 90 lat od da-
ty, kiedy marszaek
Jzef Pisudski dekre-
tem z 28 listopada
1918 r. utworzy ten
rodzaj si zbrojnych
w odrodzonej Polsce.
W 2008 r. siy
MW wezm udzia
w ponad 20 midzy-
narodowych wicze-
niach i operacjach
naTo. siy ratowni-
cze MW bd
uczestniczy w wi-
czeniach natow-
skich Bold Mo-
narch w ratowaniu
zag okrtw pod-
wodnych. odbd
si one na Morzu
Pnocnym. niszczy-
ciele min bd ope-
rowa w ramach si
midzynarodowych.
Jedn z takich ope-
racji bd wiczenia
McoPliT u wy-
brzey otwy. Pod-
czas konferencji do-
wdca MW zapre-
zentowa zgroma-
dzonym dziennika-
rzom nowoczesne
uzbrojenie orP
grom. s to zesta-
wy rakietowe typu
rBs 15 Mk ii. Bd
one podstawowym
uzbrojeniem zmo-
dernizowanych jed-
nostek typu orkan
(oorP orkan,
Piorun i grom).
FLOTA NA MIAR MOLIWOCI
Najwaniejsze zadania stojce przed Marynark Wojenn
w 2008 r. przedstawi 9 stycznia jej dowdca wiceadm. Andrzej
Karweta na konferencji prasowej, ktra odbya si w Porcie
Wojennym w Gdyni-oksywiu.
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
2008/02
AKTUALNOCI
13. 01. Po raz szesnasty
Marynarka Wojenna zagraa
w Wielkiej orkiestrze
witecznej Pomocy, wspiera-
jc Jurka owsiaka i akcj zbie-
rania rodkw pieninych na
specjalistyczny sprzt wcze-
snego diagnozowania i lecze-
nia wad suchu oraz na konty-
nuacj programu edukacyjne-
go ratujmy i uczmy ratowa.
13.01. migowiec gdyskiej
Brygady lotnictwa Marynarki
Wojennej przetransportowa
dyrygenta Wielkiej orkiestry
witecznej Pomocy. Po roz-
poczciu finau w helu zaoga
z 28 Puckiej Eskadry
lotniczej zabraa Jurka
owsiaka do gdaska na po-
kadzie anakondy.
14.01. Departament
Wojskowych spraw
zagranicznych Mon wznowi
nabr kandydatw na obser-
watorw wojskowych.
Poszukiwani s chtni do wy-
jazdu w 2008 r. do omiu mi-
sji pokojowych onz w:
afganistanie, Etiopii i Erytrei,
gruzji, Kongu, liberii, saharze
zachodniej, sudanie i Wy-
brzeu Koci soniowej.
zainteresowani powinni kiero-
wa wnioski drog subow
do dyrektora DWsz.
11.01. W godzinach rannych
wsplny patrol rozpoznawczy
polskich i irackich onierzy
zosta zaatakowany przez nie-
znanego sprawc ogniem
z broni maszynowej. W wyni-
ku wymiany ognia zgin
uzbrojony zamachowiec. nikt
z czonkw patrolu nie odnis
obrae.
36 przegld morski
W
28 Puckiej Eskadrze lot-
niczej 8 stycznia odbyy
si pierwsze w tym roku loty.
swoje umiejtnoci doskonali-
y zaogi migowcw ratowni-
czych i samolotw transporto-
wych. szkolenie zabezpiecza-
a 43 Baza lotnicza Marynar-
ki Wojennej.
loty byy pierwszymi, zorga-
nizowanymi wedug nowo
wprowadzonej Instrukcji orga-
nizacji lotw. zmiany dotycz
m.in. zwikszenia zakresu
obowizkw pilota oraz cha-
rakteru bezporedniego
przygotowania zag do lo-
tw. W szkoleniu bray udzia
zaogi migowcw ratowni-
czych W-3 rM anakonda (na
zdjciu) i samolotw trans-
portowych an-28 TD.
Pierwsze loty puckiej eskadry
dyplomy Benemerenti
wrczone
P
rymas Jzef
glemp, Biuro
ochrony rzdu oraz
rodzina orzechow-
skich, funkcjonariu-
sza Bor-u polege-
go w iraku to te-
goroczni laureaci
Dyplomw Beneme-
renti ordynariatu
Polowego Wojska
Polskiego. Dyplomy
wrczy 5 stycznia
biskup polowy gen.
dyw. Tadeusz Po-
ski, ktremu towa-
rzyszyli stanisaw
Jerzy Komorowski,
podsekretarz stanu
w Mon, i wicemi-
nister MsWia
adam rapacki.
Medale Milito pro
christo trafiy
w tym roku do ra-
dia Maryja, Telewi-
zji Trwam i nasze-
go Dziennika.
W Katedrze Polo-
wej WP odby si
rwnie noworoczny
koncert z okazji
XVii rocznicy przy-
wrcenia ordynaria-
tu Polowego WP.
M
a
r
i
a
n

K
l
u
c
z
y
s
K
i
s
y
l
W
i
a

g
u
z
o
W
s
K
a
2008/02
przegld morski 37
trum widma dwiku, od bardzo
niskich do bardzo wysokich (od
1 do 104 Hz)
22
, a zarazem trwae-
go (dugi czas pracy membrany).
Wibratory traw akustycznych,
wytwarzajce szum o czstotliwo-
ci redniej i wysokiej, dziaaj na
zasadzie uderzeniowo-mechanicz-
nej (motek uderza o membran).
Istniej rwnie tray wytwarzaj-
ce niskie (francuski AT-5) i wyso-
kie pasma czstotliwoci lub sze-
rokopasmowe (szwedzki AT-205,
rosyjski AT-2).
Akustyczny system traowy
MK-104 suy do zwalczania min
niekontaktowych z zapalnikami
akustycznymi. System moe by
holowany przez migowiec bez-
porednio za pomoc liny poli-
propylenowej lub by przytwier-
dzony do platformy katamarana
systemu MK-105, stanowic
cz kombinowanego wariantu
uycia magnetyczno-akustyczne-
go systemu traowego MK-106.
Pole hydroakustyczne jest gene-
rowane w wyniku przepywu wo-
dy przez otwory konstrukcyjne tra-
u. Mae rozmiary oraz masa urz-
dzenia (dugo 1,25 m, szeroko
0,66 m, wysoko 0,89 m, masa
82 kg) pozwalaj na przenoszenie
i stawianie systemu z pokadu mi-
gowca. Tra skada si z czci
grnej, utrzymujcej urzdzenie
przy powierzchni wody, oraz dol-
nej, wytwarzajcej dwik. Doln
cz stanowi dwie obrotowe tar-
cze zamontowane wewntrz rury
Venturiego. Przepywajcy stru-
mie wody powoduje obrt tarcz
i powstanie w rurze efektu kawita-
cji. Pozwala to na wytworzenie sta-
ego pola akustycznego, bdcego
symulacj charakterystyk niezbd-
nych do detonacji min reagujcych
na pole akustyczne okrtu
23
.
Akustyczny system traowy
MK-2 (G), nazywany rattle bars
(stukajca krata), jest uywany za-
rwno przez okrty, jak i migow-
ce. Skada si z dwch rwnole-
gych pyt oraz umieszczonych
midzy nimi trzech nieruchomych
i dwch ruchomych wahadowo
poruszajcych si rur (dugoci
0,76 m). Wspdziaaj one i od-
dziauj na siebie w celu wytwo-
rzenia pola akustycznego mogce-
go pobudzi akustyczne zapalniki
min niekontaktowych. Podczas ho-
lowania systemu strumie przepy-
wajcej midzy rwnolegymi py-
tami i rurami wody powoduje, e
ruchome elementy uderzaj o sie-
bie z du si. Wytworzone w ten
sposb dwiki o redniej i wyso-
kiej czstotliwoci imituj prac
mechanizmw gwnych i pomoc-
niczych, wibracje oraz szum kawi-
tacyjny rub okrtu.
System moe by holowany
z prdkoci od 2 do 5 m/s (od 4
do 10 w). Podczas holowania
z wiksz prdkoci czstotli-
wo uderze zwiksza si nato-
miast przy holowaniu z mniejsz
prdkoci zmniejsza. Podczas
zwrotw, gdy nie jest utrzymy-
wana prdko, urzdzenie moe
si zatrzymywa (syszalny stu-
kot). System MK-2 (G) ma mas
61 kg. Jest wykonany ze stali od-
pornej na korozj. Ze wzgldu na
mechanicznie naprenia wyst-
pujce podczas pracy czci ru-
chomych okres eksploatacji sys-
temu wynosi jedynie 60 godzin.
System jest stawiany przez okrt,
a nastpnie holowany przez mi-
gowiec. Po zakoczeniu dziaa
22
a. Muszyski: Oczekiwania
i moliwoci morskiej broni
minowej. Oczekiwania i ogra-
niczenia techniczne w budo-
wie morskiej broni minowej.
W: Materiay na
IV Sympozjum BP zorganizo-
wane przez IBP AMW. gdynia
1990, s. 74.
23
helmineron/.
Poziom wytworzonego dwiku zaley od
prdkoci holowania systemu.
u
u
2008/02
3B przegld morski
urzdzenie musi by przekazane
ze migowca na okrt w celu do-
konania niezbdnego przegldu
lub naprawy.
Najnowszy generator trau aku-
stycznego australijski AAG sy-
muluje szumy wytwarzane przez
okrty i transportowce. Programo-
walny modu akustyczny w AAG
jest napdzany turbin wodn
(niezaleny od zasilania zewntrz-
nego). Modu akustyczny stanowi
wibrator hydrauliczny kontrolo-
wany przez mikroprocesor. Po-
zwala on symulowa pola aku-
styczne o wymaganej charaktery-
styce okrtw i transportowcw.
S to pola zoone z rnorod-
nych, staych struktur liniowych
w pamie obejmujcym infrad-
wiki, czstotliwoci syszalne
oraz ultradwiki z podobnym do
okrtowego (transportowca) wid-
mem dwiku
24
.
Powietrzny, organiczny, niekon-
taktowy tra powierzchniowy
AN/ALQ-220 (Organic Airborne
and Surface Influence Sweep
OASIS) suy do magnetycz-
nych i magnetyczno-akustycznych
traowa niekontaktowych, prowa-
dzonych z du prdkoci na pyt-
kich akwenach (rys. 3).
powierzchnia wody
o
symetrii
Akustyczne
A
oASiS
urzdzenie
holowane
(widok zz tyu)
dno morskie
Magnetyczne
A
pole
akustyczne
pole
magnetyczne
NOTATKA
System OaSIS umoliwia symulowanie
magnetycznych i akustycznych charakte-
rystyk przestrzenno-czasowych okrto-
wych pl fizycznych.
Rys. 3. Rozkad traujcych pl fizycznych
generowanych przez urzdzenie holowane
systemu OASIS
Jest przeznaczony do zwalcza-
nia min kotwicznych i dennych.
Moe by uyty do dziaa prze-
ciwminowych jako pojedynczy
system lub w wariancie kombi-
nowanym. Gwn cz syste-
mu stanowi bezzaogowy po-
jazd, holowany przez migo-
wiec (szybkie dostarczenie
i uycie systemu w rejonie wy-
stpowania zagroenia minowe-
go). OASIS, budow podobny do
niekontaktowego pytkowodne-
go systemu traowego AN/ALQ-
-219 (Shallow Water Influence
Minesweep System SWIMS),
skada si z holowanego rda
pl magnetycznego i akustycz-
nego, podsystemu kontrolno-za-
silajcego oraz kabla zasilajco-
-holowniczego
25
.
Poniewa zasadnicza, holowana
cz trau OASIS ma ksztat tor-
pedy (dugo 3,2 m, rednica 0,51
m, masa 544 kg), system jest sta-
bilny hydrodynamicznie. Cechuje
si du manewrowoci na pyt-
kich akwenach i moe by holo-
wany z prdkoci do 21 m/s
(40 wzw). Podczas pracy urz-
dzenie holowane systemu dokonu-
je pomiaru swego zanurzenia oraz
odlegoci od dna w celu zajcia
w toni wodnej pooenia zapew-
niajcego osignicie maksymal-
nej efektywnoci dziaa.
24
Maritime Defence 1997
nr 5, s. 116.
25
s. nitschke: MCM from the
air-mine detection and cle-
arance. naval Forces 2003
nr 6, s. 816.
u
rdo: J. szady, M. Jankiewicz, Zwalczanie min morskich z powietrza lotnicze syste-
my traowe. nauka i Technika 2006 nr 1. http://members.aol.com/helmineron/.
2008/02
przegld morski 33
P
rawdopodobiestwo trafienia celu przez
torped niemajc ukadu samonaprowa-
dzania (usn) ocenia si, przyjmujc wie-
le wstpnych zaoe. Trafienie torped
w okrt lub inn jednostk pywajc sprowadza si
do trafienia w odcinek rwny rzutowi dugoci i sze-
rokoci celu na wybran prost (), lec
w paszczynie horyzontu (tzw. pas trafienia). Dwu-
wymiarowe rozrzuty pozycji torpedy i pozycji celu
(w paszczynie horyzontu) zastpuje si jednowy-
miarowymi, wypadkowymi rozrzutami na wybranej
prostej (), odniesionymi do znajdujcego si na
tej prostej wyprzedzonego punktu spotkania torpe-
dy z celem (K
w
). rozrzuty pozycji torpedy i pozycji
celu podlegaj prawu rozkadu normalnego.
Prawdopodobiestwo trafienia celu
torped niekierowan
Wybran prost (), bdc osi jednowymiaro-
wego ukadu wsprzdnych, sytuuje si w trjkcie
torpedowym tak, by bya ona prostopada do namia-
ru na cel w momencie dania salwy (NR
K
S
) i przecho-
dzia przez wyprzedzony punkt spotkania torpedy
z celem (K
w
). Punkt ten jest zarazem pocztkiem
nowo utworzonego ukadu wsprzdnych (rys. 1).
Wystpienie zdarzenia polegajcego na trafieniu
atakowanej jednostki pywajcej pojedyncz torpe-
d niemajc ukadu samonaprowadzania jest zde-
terminowane osigniciem przez torped pozycji
w granicach pasa trafienia celu (S
K
) w momencie
przewidywanego dojcia torpedy do wyprzedzone-
go punktu spotkania. Prawdopodobiestwo zawie-
rania si wsprzdnej rzutu pozycji torpedy na o
w granicach rzutu pasa trafienia celu na t sa-
m o okrela si, stosujc metody rachunku praw-
dopodobiestwa:
ocena efektywnoci uycia uzbrojenia torpedowego metod
probabilistyczn wymagaa opracowania matematycznego
modelu bloku wypracowywania danych do strzelania torped
oraz algorytmizacji trajektorii ruchu torpedy,
z modelowaniem jej rozrzutu wcznie.
ocena efektywnoci
uycia uzbrojenia torpedowego
P
1,1
SR
= P (0,5 SK () 0,5 SK ()) =
fs () d
0,5 SK ()
0,5 SK ()
gdzie:
P
1,1
SR
prawdopodobiestwo trafienia celu pojedyn-
cz torped niekierowan,
fs () sumaryczny rozkad gstoci prawdopodobie-
stwa pooenia torpedy wzgldem celu na osi ,
S
K
() warto rzutu pasa trafienia celu na o
[m]:
S
K
() = L
K
sin (q
K
S
) + B
K
cos (q
K
S
)
gdzie:
q
K
S
kt biegu celu w momencie oddania salwy tor-
pedowej [],
L
K
dugo celu [m],
B
K
szeroko celu [m].
Pooenie torpedy wzgldem celu stanowi sum
nastpujcych zdarze losowych: pooenia torpe-
dy na osi wzgldem wyprzedzonego punktu spo-
tkania z celem (K
w
) oraz pooenia celu na osi
wzgldem tego samego punktu. Poniewa obydwa
wymienione zdarzenia s niezalene, sumaryczny
rozkad gstoci prawdopodobiestwa pooenia
torpedy w stosunku do celu bdzie kompozycj wy-
mienionych rozkadw:
f
S
() =
f
T
() f
K
() d
TECHNIKA I UZBROJENIE Traf cel

u
2008/02
TRENDY aaa
40 przegld morski
zaoenia
Przy opracowaniu modeli matematycznych
i programu obliczeniowego naleao okreli nie-
zbdne zaoenia oraz okreli ograniczenia.
Przyjto, e:
nie s rozpatrywane zagadnienia zwizane z wy-
kryciem celu, jego sklasyfikowaniem oraz okrele-
niem elementw ruchu;
odlego do celu w momencie dania salwy
torpedowej jest okrelana przez operatora (w rze-
czywistych warunkach jest pochodn odlegoci
wykrycia celu i decyzji dowdcy okrtu nosiciela
uzbrojenia);
salwa torpedowa skada si z jednej torpedy
wystrzelonej w wariancie z penym przygotowaniem
danych;
od momentu dania salwy torpedowej elementy
ruchu celu nie ulegaj zmianie;
torpeda porusza si ze sta prdkoci po za-
oonej trajektorii;
prawdopodobiestwo niezawodnego dziaa-
nia torpedy jest zdarzeniem pewnym, dlatego nie
jest rozpatrywany przypadek zejcia torpedy z za-
danej trajektorii;
Rys. 1. Zobrazowanie sytuacji
taktycznej w momencie dania
salwy torpedowej
gdzie:
f
T
() funkcja gstoci prawdopodobiestwa poo-
enia torpedy na osi wzgldem wyprzedzonego
punktu spotkania z celem,
f
K
() funkcja gstoci prawdopodobiestwa poo-
enia celu na osi wzgldem wyprzedzonego punk-
tu spotkania z celem.
Rys. 2. Wykresy zmian wartoci prawdopodobiestwa raenia celu tor-
ped idc prosto w funkcji kta biegu celu dla rnych wartoci odlego-
ci od celu: a) V
K
S
= 25 wzw, b) V
K
S
= 12 wzw
u
Cel poza zasigiem
2008/02
przegld morski 41
cel zostaje raony w przypadku bezporedniego
spotkania torpedy z celem (torpeda niemajca uka-
du samonaprowadzania) lub w przypadku znalezie-
nia si w granicach pasa przeszukiwania usn (tor-
pedy pozostaych typw).
Wyniki oceny prawdopodobiestwa raenia ce-
lu pojedyncz torped niewyposaon w ukad sa-
monaprowadzania (P
1,1
SR
), w zalenoci od kta
biegu celu (q
K
S
), dla rnych wartoci odlegoci
od celu w momencie dania salwy torpedowej (D
K
S
)
oraz prdkoci celu (V
K
S
), przyjmujc prdko tor-
pedy V
t
= 51 wzw, graficznie przedstawiono na
rysunku 2. lini cig oznaczono wyniki oceny
prawdopodobiestwa raenia jednostki mniejszej
(korwety), natomiast lini przerywan jednostki
wikszej (fregaty).
dobiestwo raenia celu ma rwnie warto jego k-
ta biegu. zarwno symetryczne rozoenie wartoci
prawdopodobiestwa raenia celu wzgldem trawer-
sowych wartoci kta biegu celu, jak i osignicie
maksymalnych wartoci prawdopodobiestwa rae-
nia dla tego wanie zakresu wartoci ktw biegu
celu stanowi charakterystyczne cechy torped nie-
majcych ukadu samonaprowadzania. Wynika to
z faktu, e szeroko pasa trafienia celu przyjmuje
najwiksze wartoci wanie dla trawersowych ktw
biegu celu.
Wykresy na rysunku 3 obrazuj zmian warto-
ci prawdopodobiestwa raenia w funkcji odle-
goci od celu dla rnych wartoci kta biegu ce-
lu oraz prdkoci celu przy prdkoci torpedy wy-
noszcej V
t
= 51 wzw. z analizy tych wykresw
wynika, e wczeniej sformuowane wnioski o du-
ym wpywie wartoci kta biegu celu na prawdo-
podobiestwo jego raenia s prawdziwe oraz e
wartoci prawdopodobiestwa raenia zmniejsza-
j si wraz ze wzrostem odlegoci od celu w mo-
mencie dania salwy torpedowej. natomiast zmia-
ny prdkoci celu (V
K
S
) maj znikomy wpyw na
warto prawdopodobiestwa raenia celu. anali-
NOTATKA
Niezalenie od wartoci kta biegu celu prawdopodo-
biestwo jego raenia maleje wraz ze wzrostem odlegoci
od celu w momencie dania salwy torpedowej.
Przebieg i ksztat krzywych zmian wartoci praw-
dopodobiestwa raenia celu przedstawionych na ry-
sunku 2 wskazuje, e znaczny wpyw na prawdopo-
Rys. 3. Wykresy zmian wartoci prawdopodobiestwa raenia celu tor-
ped idc prosto w funkcji odlegoci do celu dla rnych wartoci kta
biegu celu: a) V
K
S
= 25 wzw, b) V
K
S
= 12 wzw
u
o
P
r
a
c
o
W
a
n
i
E

W
a
s
n
E

(
3
)
2008/02
42 przegld morski
zujc wykresy a i b na rysunku 2, mona stwier-
dzi, e zwikszenie prdkoci celu z 12 do 25 w-
zw powoduje zmniejszenie wartoci prawdopo-
dobiestwa raenia celu najwyej o 1%! Jednak
prawidowo ta dotyczy wycznie torped niewy-
posaonych w ukad samonaprowadzania.
Prawdopodobiestwo raenia celu
torped samonaprowadzajc
Wykrycie celu przez ukad samonaprowadzania tor-
pedy oraz spotkanie torpedy z celem po jego wykryciu
s zdarzeniami zalenymi. Prawdopodobiestwo ra-
enia celu torped wyposaon w ukad samonapro-
wadzania (P
1,1
HT
) mona zapisa w postaci:
P
1,1
HT
=

P
1,1
HT
W

P
1,1
HT
S
gdzie:
P
1,1
HT
W
prawdopodobiestwo wykrycia celu przez
usn torpedy,
P
1,1
HT
S
prawdopodobiestwo spotkania torpedy
z celem po jego wykryciu.
analityczne ujcie wystpujcego w zalenoci
(4) elementu P
1,1
HT
W
jest stosunkowo proste, trud-
niej opisa matematycznie prawdopodobiestwo
spotkania torpedy z celem po jego wykryciu
(P
1,1
HT
S
). Konieczne s pewne uproszczenia, umo-
liwiajce ocen prawdopodobiestwa raenia ce-
lu. naley zaoy, e spotkanie torpedy z celem
po jego wykryciu przez ukad samonaprowadzania
jest zdarzeniem pewnym ( P
1,1
HT
S
= 1). Wwczas
prawdopodobiestwo raenia celu torped wypo-
saon w ukad samonaprowadzania sprowadza
si do oszacowania prawdopodobiestwa wykry-
cia celu przez usn torpedy:
P
1,1
HT
=

P
1,1
HT
W

W tym przypadku obliczenia polegaj na oszaco-
waniu prawdopodobiestwa znajdowania si celu
w granicach obszaru syszalnoci ukadu samona-
prowadzania. na potrzeby oblicze obszar ten jest
aproksymowany wycinkiem koa o promieniu rw-
nym zasigowi dziaania usn (R
USN
) i kcie rodko-
wym odpowiadajcym ktowi syszalnoci usn
w paszczynie poziomej (
USN
), umieszczonym sy-
metrycznie w stosunku do osi torpedy (rys. 4).
P
1,1
HT
= P (S
USN
1
() S
USN
2
()) =
fs () d
S
USN
2
()
S
USN
1
()
Etapy
T
rajektori torpedy wyposaonej w ukad samo-
naprowadzania mona podzieli na dwa etapy:
ruch torpedy po torze prostym do momentu wykry-
cia celu oraz jej ruch po krzywej, odpowiadajcej
przyjtej metodzie naprowadzenia, do spotkania
z celem.
Wystpienie zdarzenia polegajcego na trafieniu
atakowanej jednostki pywajcej pojedyncz torpe-
d wyposaon w ukad samonaprowadzania (P
1,1
HT
)
jest zdeterminowane znalezieniem si celu w grani-
cach pasa przeszukiwania usn torpedy (S
USN
), b-
dcego rzutem obszaru syszalnoci usn na wybra-
n o (). Prawdopodobiestwo zawierania si
wsprzdnej rzutu pozycji celu na o w granicach
pasa przeszukiwania usn torpedy jest zdarzeniem
losowym. analogicznie do (1) mona to zdarzenie za-
pisa w postaci:
t
= q
t
= q
t
d
= const.
gdzie:
S
USN
() = S
USN
1
() + S
USN
2
()

na rysunku 5 przedstawiono wyniki oceny praw-
dopodobiestwa raenia celu pojedyncz torped sa-
monaprowadzajc (P
1,1
HT
) w zalenoci od kta bie-
gu celu dla rnych wartoci odlegoci od celu w mo-
u
2008/02
przegld morski 43
mencie dania salwy torpedowej, przyjmujc prdko
torpedy V
t
= 40 wzw. analiza danych przedstawio-
nych na rysunku 5 wymaga komentarza. interesuj-
ce s ksztat i przebieg krzywych zmian wartoci praw-
dopodobiestwa raenia celu. a jeli wzi pod uwa-
g dolny zakres przyjtych do bada wartoci odle-
goci od celu, intryguje gwatowny spadek wartoci
prawdopodobiestwa raenia celu w konkretnie okre-
lonym zakresie jego ktw biegu. Wyjanienie tego
zjawiska wymagao przeprowadzenia dodatkowych
symulacji i szczegowej analizy uzyskanych wynikw.
Podstawowe znaczenie i najwikszy wpyw na ksztat
krzywej zmian wartoci prawdopodobiestwa rae-
nia celu miaa warto kta wyprzedzenia salwy tor-
pedowej (
t
), a cilej rnica midzy wartociami
ktw: wyprzedzenia salwy i biegu celu.
W zaoeniach do bada przyjto, e salwa torpe-
dowa zostanie dana w wariancie z penym przygoto-
waniem danych do strzelania. z takiego wariantu ko-
rzysta si wwczas, gdy dane o elementach ruchu
celu s kompletne, czyli umoliwiaj zastosowanie
Rys. 4. Wyznaczenie prawdopodobiestwa wykrycia celu przez poziomy
ukad samonaprowadzania torpedy wystrzeliwanej z normalnym ktem
wyprzedzenia
tzw. normalnego kta wyprzedzenia salwy. salwa
torpedowa dana z normalnym ktem wyprzedzenia
oznacza skierowanie torpedy do wyprzedzonego
punktu spotkania z celem (K
w
), a najwaniejsz ce-
ch charakterystyczn jest w tym przypadku nie-
zmienno kta kursowego torpedy (q
t
). Powoduje
to proporcjonalne dojcie torpedy do celu (rys. 4). Ta-
ka sytuacja jest korzystna dla okrtu atakujcego,
poniewa jest zapewniony przynajmniej w teorii
najkrtszy czas dojcia torpedy do celu. niestety, ist-
nieje pewien mankament. W przypadku gdy poowa
kta syszalnoci usn torpedy w paszczynie pozio-
mej jest mniejsza ni kt wyprzedzenia salwy torpe-
dowej (
usn
<
t
), niezmienno kta kursowego
torpedy powoduje, e cel nie znajdzie si w obszarze
syszalnoci ukadu samonaprowadzania torpedy.
Wwczas cel zostanie trafiony dokadnie w wyprze-
dzonym punkcie spotkania wskutek zadziaania za-
palnika kontaktowego. Degraduje to torpedy samo-
naprowadzajce do torped niemajcych ukadu sa-
monaprowadzania. Taka sytuacja nie wystpuje u
o
P
r
a
c
o
W
a
n
i
E

W
a
s
n
E
2008/02
44 przegld morski
w przypadku, gdy
usn

t
. Wwczas cel zostaje
wykryty dugo przed osigniciem przez torped wy-
przedzonego punktu spotkania.
opisana prawidowo dotyczy zwaszcza torped
charakteryzujcych si niewielkim ktem syszalno-
ci ukadu samonaprowadzania w paszczynie po-
ziomej. Jest bezporedni przyczyn znacznego
zmniejszenia wartoci prawdopodobiestwa rae-
nia celu w zakresie jego trawersowych ktw biegu,
gdy kt wyprzedzenia salwy torpedowej (
t
) osiga
najwiksze wartoci, mogce przekroczy poow
wartoci kta syszalnoci usn w paszczynie po-
ziomej (
usn
). Jeli uwzgldni odlego od celu
w momencie dania salwy torpedowej, to wielko
usn
najbardziej wpywa na prawdopodobiestwo
raenia celu w przypadku wzgldnie maych warto-
ci odlegoci od celu (D
K
S
) gdy warto wypad-
kowego rozrzutu pozycji torpedy w stosunku do po-
zycji celu jest niewielka. zatem we wspomnianej nie-
korzystnej sytuacji, gdy
usn
<
t
, pomimo istnie-
nia rozrzutu, cel moe nie znale si w obszarze
syszalnoci usn torpedy.
na rysunku 5 porwnano wartoci prawdopodo-
biestwa raenia jednostek klasy korweta (linia ci-
ga) i klasy fregata (linia przerywana). W analogicznych
sytuacjach przy daniu salwy torpedowej z dziobowych
bd rufowych ktw biegu celu, zgodnie z oczekiwa-
niami, prawdopodobiestwo raenia jednostki wik-
szej (fregata) jest wiksze wskutek wikszego, w tym
przypadku, zasigu dziaania usn torpedy. Jednak
Warto wypadkowego rozrzutu pozycji
torpedy wzgldem pozycji celu zwiksza
si wprost proporcjonalnie do wzrostu odle-
goci do celu. W zwizku z tym zwiksza si
rwnie prawdopodobiestwo znalezienia si
celu w obszarze syszalnoci usn torpedy
(wskutek istnienia zjawiska rozrzutu). Tym sa-
mym wpyw kta syszalnoci ukadu samona-
prowadzania na prawdopodobiestwo rae-
nia celu jest coraz mniejszy.
Zalenoci
Rys. 5. Wykresy zmian prawdopodobiestwa raenia celu torped samo-
naprowadzajc w funkcji kta biegu celu dla rnych wartoci odlego-
ci od celu (V
t
= 40 wzw, V
K
S
= 25 wzw)
u
o
P
r
a
c
o
W
a
n
i
E

W
a
s
n
E

(
2
)
2008/02
przegld morski 4o
Rys. 6. Wykresy zmian prawdopodobiestwa raenia celu torped samo-
naprowadzajc w funkcji odlegoci od celu dla rnych wartoci kta
biegu celu (V
K
S
= 12 wzw): a) V
t
= 30 wzw, b) V
t
= 40 wzw
w miar zbliania si wartoci kta biegu celu (q
K
S
)
do sektora ktw trawersowych, a w zwizku z tym nie-
spenienia warunku
t

usn
, prawdopodobie-
stwo raenia jednostki klasy fregata maleje o wiele
szybciej ni prawdopodobiestwo raenia jednostki
klasy korweta i osiga mniejsze wartoci. Dzieje si
tak z powodu, paradoksalnie, wikszego zasigu dzia-
ania ukadu samonaprowadzania torpedy w przypad-
ku, gdy celem jest jednostka wiksza. Bezporednio
przekada si to na krtsz drog torpedy do momen-
tu wykrycia celu, a porednio na mniejsz warto
wypadkowego rozrzutu pozycji torpedy wzgldem po-
zycji celu. W zwizku z tym prawdopodobiestwo zna-
lezienia si jednostki wikszej w obszarze syszalno-
ci usn torpedy (wskutek istnienia zjawiska rozrzutu)
jest mniejsze ni jednostki mniejszej.
na rysunku 6 zaprezentowano niemal modelo-
we przebiegi zmian wartoci prawdopodobiestwa
raenia celu w funkcji odlegoci do celu w sytu-
acji, gdy
t

usn
. Porwnanie ksztatw krzy-
wych przedstawionych na rysunku 6 z krzywymi za-
mieszczonymi na rysunku 5 pozwala oceni wiel-
ko wpywu kta wyprzedzenia salwy torpedowej
na warto prawdopodobiestwa raenia celu.
z analizy ostatniego parametru ocenianego na eta-
pie bada torped wyposaonych w ukad samona-
prowadzania, tj. prdkoci celu (V
K
S
), wynika, e w wy-
sokim stopniu wpywa on na warto prawdopodo-
biestwa raenia celu, przeciwnie ni w przypadku
torped niekierowanych. odmienne ksztaty i przebie-
gi krzywych zmian wartoci (P
1,1
SR
) i (P
1,1
HT
) s spo-
wodowane bezporednim wpywem prdkoci celu
na kt wyprzedzenia salwy torpedowej.
okazuje si, e w przypadku utrzymywania duej
prdkoci przez atakowan jednostk na przejciu
morzem maleje warto prawdopodobiestwa jej ra-
enia w razie dania salwy torpedowej z trawersowych
ktw kursowych. o takiej prawidowoci mona m-
wi zwaszcza w przypadku maych odlegoci od ce-
lu. W miar wzrostu prdkoci celu, przekadajcego
si na wzrost wartoci kta wyprzedzenia salwy tor-
pedowej (
t
) i powodujcego w efekcie przekro-
czenie granicznej wartoci stosunku prdkoci torpe-
dy i celu, odpowiadajcej niespenieniu warunku
t

usn
, zauwaalnie maleje warto prawdopodo-
biestwa raenia celu.
kmdr ppor. Piotr BeKier
Akademia Marynarki Wojennej
q
Ks
= 30
q
Ks
= 60
q
Ks
= 90
q
Ks
= 150
q
Ks
= 1200
2008/02
46 przegld morski
z ycia fot
BElgIa: WyCOfaNIE Z lINII
o
ficjalna ceremonia opuszczenia
bandery wojennej na fregacie
Westdiep, ostatniej z jednostek ty-
pu Wielingen, odbya si 15 padzier-
nika 2007 r. w porcie zeebrugee. We-
stdiep w czasie wieloletniej suby
operacyjnej przeszed ponad 550 000
mil morskich
1
.
Fregaty Westhinder (wycofana
w 1993 r.), Wandelaar (2004), Wie-
lingen (sprzedana Bugarii w 2006 r.)
i Westdiep wchodziy do suby w dru-
giej poowie lat 70. ubiegego wieku. By-
y to jednostki redniej wielkoci, o wy-
pornoci nieznacznie przekraczajcej
2400 t. ich podstawowe uzbrojenie sta-
nowiy przeciwokrtowe pociski rakieto-
we MM38 Exocet, przeciwlotnicze sea
sparrow i armata kalibru 100 mm.
obecnie w subie s dwie frega-
ty typu Karel Doorman zakupione
w holandii.
Belgowie dobrze oceniaj stan
techniczny jednostki. Mimo braku l-
dowiska dla migowcw okrt moe
wykonywa powierzane mu zadania.
zakupem jednostki jest zainteresowa-
na Bugaria
2
.
kmdr por. MAciej nAcz
dowdztwo Marynarki wojennej
Westdiep w latach wietnoci
s
tocznia Batijskij zawod z sankt Pe-
tersburga rozpocza realizacj
kontraktu rosoboronoeksportu na wy-
posaenie niszczycieli budowanych
w stoczniach hinduskich. Warto kon-
traktu wynosi 20 mln dolarw. Prawdo-
podobnie chodzi o kolejn wersj nisz-
czycieli rakietowych typu Delhi.
Jednostki byy i s budowane z wyko-
rzystaniem rosyjskich technologii. nisz-
czyciele wykorzystuj trzy komplety sys-
fEDERaCja ROSyjSKa: KOlEjNE
ZaMWIENIa Dla STOCZNI
temw napdowych. skadaj si one
z dwch waw napdowych, kady ze
rubami. W kontrakcie przewidziano, e
stocznia bdzie przekazywaa po jed-
nym zestawie kadego roku.
Batijskij zawod jest jednym z wik-
szych rosyjskich przedsibiorstw
stoczniowych specjalizujcych si
w budowie okrtw i statkw rnych
klas, w tym okrtw z napdem ato-
mowym
3
.
1
J. rosamond: Belgian Navy
decomissions last of four
Wielingen-class frigates.
Janes navy international
z padziernika 2007 r., s. 5.
2
J. rosamond: Belgium re-
tires last Wielingen frigate.
Janes Defence Weekly
z 26 wrzenia 2007 r., s. 31.
3
http://www.lenta.ru/.
h

M

s
T
E
E
l
E
SIY MORSKIE INNYCH PASTW Aktualnoci
2008/02
przegld morski 47
F
rancuskie konsorcjum stocz-
niowe Dcns wkrtce podpisze
pierwszy kontrakt na eksportow
sprzeda do Bugarii czterech kor-
wet rakietowych typu gowind.
Premier Bugarii siergiej staniszew
na spotkaniu z prezydentem Francji ni-
kolasem sarkozym podkreli, e war-
to kontraktu wyniesie 800 mln eu-
ro. Pierwsza z jednostek, gowind-200,
najprawdopodobniej zostanie zbudo-
wana we Francji, natomiast kolejne
trzy maj powsta w bugarskiej stocz-
ni Bulyard w Warnie. Pocztkowo so-
fia bya zainteresowana wikszym
okrtem, jednak obecnie rozwaa kup-
no jednostki o wypornoci 1300
1500 t. Pierwsze korwety trafi do
odbiorcy w latach 20112012. Kor-
wety gowind s przeznaczone wycz-
nie na rynki zagraniczne.
Podstawowe uzbrojenie okrtw
maj stanowi przeciwokrtowe poci-
ski kierowane Exocet Block 3 (8 szt.)
i rakiety przeciwlotnicze pionowego
startu Mica. gwnym dostawc
sprztu elektronicznego, dowodzenia
i cznoci bdzie francuska firma
Thales. uzbrojenie i wyposaenie kor-
fRaNCja BUgaRIa: POMylNE
WIaTRy Dla gOWINDa?
Projekt korwety gowind
wet zwikszy koszty zakupu do ponad
1 mld euro.
Pierwszy dokument dotyczcy
produkcji jednostek typu gowind zo-
sta podpisany w maju 2005 r. Jed-
nak ze wzgldu na problemy finan-
sowe Bugaria nie prowadzia inten-
sywnych negocjacji.
Francuzi podkrelaj, e sukces bu-
garskiego kontraktu moe otworzy in-
ne rynki. Wrd potencjalnych nabyw-
cw s wymieniane indonezja, nigeria
i rumunia
4
.
s
iy morskie hiszpanii zakupiy
36 pociskw rakietowych sM-2
Block iiiB produkowanych przez ame-
rykask firm raytheon. Transakcj
zawarto w ramach amerykaskiego
programu sprzeday technologii i uzbro-
jenia FMs (Foreign Military sales)
5
.
HISZPaNIa: ZaMWIENIE Na
POCISKI SM-2
W kontrakcie o wartoci 63 mln do-
larw przewidziano zamontowanie po-
ciskw wraz z kontenerami startowy-
mi na pokadach hiszpaskich fregat
rakietowych typu F-100, a take zabez-
pieczenie logistyczne i serwisowe oraz
niezbdne czci zapasowe
6
.
4
J. lewis: DCNS nears
Gowind corvette deal with
Bulgaria. Janes Defence
Weekly z 10 padziernika
2007 r., s. 6.
5
zgod na sprzeda techno-
logii wojskowych i uzbrojenia
wydaje Kongres usa.
6
Spain requests SM-2s.
Janes navy international
z padziernika 2007 r., s. 5.
D
c
n
s
2008/02
4B przegld morski
u
niwersalny okrt wsparcia bojowe-
go absalon Krlewskiej Duskiej
Marynarki Wojennej zosta przygotowa-
ny do intensywnego programu testowe-
go. Testy bd przeprowadzone po za-
montowaniu podstawowych systemw
bojowych i sensorw. okrt wyposaono
w stacj radiolokacyjn sMarT-s Mk2,
system kierowania uzbrojeniem cEros
200, dwa zestawy artyleryjskie obrony
bezporedniej kalibru 35 mm Millenium
oraz system zarzdzania walk c-Flex.
z pokadu okrtu bd przeprowa-
dzone take strzelania pociskami ra-
kietowymi wodapowietrze Evolved
sea sparrow i przeciwokrtowymi har-
DaNIa: TESTy HDMS aBSalON
poon ii. W kolejnych testach maj by
sprawdzane dziako Millenium gDM08,
armata kalibru 127 mm Mk 45 Mod
4 i wyrzutnia celw pozornych kalibru
130 mm Terma.
Dotychczas zainstalowano podkilo-
w stacj hydroakustyczn aso94 fir-
my atlas, wyrzutni pociskw przeciw-
lotniczych sea stinger, cikie karabi-
ny maszynowe kalibru 12,7 mm oraz
karabiny kalibru 7,62 mm. okrelono
rwnie procedury dla migowca po-
kadowego sea lynx. Ponadto przepro-
wadzono strzelania torpedowe z wyko-
rzystaniem systemu zwalczania okr-
tw podwodnych Mu-90
7
.
P
oczwszy od 2004 r., woska
stocznia Fincantieri we wsppra-
cy z rosyjskim rubinem oferuje odbior-
com pastw trzecich okrt podwodny
z napdem niezalenym od powietrza
atmosferycznego. Jednostka ta, okre-
lana jako s1000, ma mie wypor-
no okoo 1000 t, dugo 4050 m
i osiga prdko podwodn 14 w-
zw. Bdzie moga zanurza si na
maksymaln gboko 250 m,
a dziki nowoczesnemu napdowi
operowa bez wynurzania przez
10 db
8
. zaog okrtu ma stanowi
16 osb. Jednostk przeznaczono do
wykonywania takich zada, jak zwal-
czanie okrtw podwodnych i nawod-
nych, prowadzenie rozpoznania oraz
WOCHy: WIECI ZE STOCZNI
transport onierzy dziaa specjal-
nych (do 16). z najnowszych informa-
cji producenta wynika, e stocznia ofe-
ruje potencjalnemu klientowi okrt w
mniejszej wersji zgodnie z wstp-
nym zapytaniem ofertowym.
Fincantieri rozszerza swoj dzia-
alno w indiach. spka zostaa
wybrana do budowy okrtu zaopa-
trzeniowego, a take ma szans
podpisa umow na remont i mo-
dernizacj niszczycieli rakietowych
typu Delhi (okrelanych rwnie ja-
ko P15/P15a).
W padzierniku 2007 r. stocznia Fin-
cantieri zwodowaa fregat rakietow
caio Duilio drugi okrt typu horizon.
Jednostki te Wosi buduj wsplnie
z Francj na potrzeby si morskich obu
pastw. Fregata ma wyporno 7050 t,
dugo 153 m, szeroko 20 m i b-
dzie osigaa prdko 29 wzw. za-
oga ma liczy 230 marynarzy. okrt
wejdzie do suby w 2009 roku.
Pierwszy okrt programu andrea
Doria mia trafi do marynarki
niszczyciel
rakietowy Mumbai
typu Delhi
7
T. Fish: Danish navys
Absalon nears test pro-
gramme. Janes navy
international z padziernika
2007 r., s. 4.
8
T. Kington: Planned Italo-
Russian Sub Could Shrink to
Suit Market. http://www.de-
fensenews.com/
z 26 padziernika 2007 r.
M
i
c
h
a
E
l

n
i
T
z
SIY MORSKIE INNYCH PASTW Aktualnoci
2008/02
przegld morski 43
s
iy morskie odebray drugi z pi-
ciu niszczycieli min zakupionych
od Krlewskiej holenderskiej Mary-
narki Wojennej. okrt ten naley do
jednostek typu alkmaar i nosi nazw
Viesturs.
umowa na sprzeda niszczycieli min
otewskiej marynarce zostaa podpisa-
na w sierpniu 2005 r. Koszt kadego
z niszczycieli wynis 15,5 mln dola-
rw. scheveningen tak nazw no-
si okrt pod holendersk bander
zosta zbudowany w 1984 r. Jednost-
k przekazano nowemu uytkowniko-
wi w bazie morskiej Den helder.
Trzeci z zakontraktowanych okrtw
ma by przekazany otewskiej flocie
OTWa: KOlEjNy NISZCZyCIEl MIN
Viesturs jeszcze pod holendersk bander
T
rzy migowce sea King ze ska-
du 846 Eskadry migowcw
Morskich zostay przygotowane do
udziau w operacjach w afganistanie
jako cz si migowcowych.
Maszyny zmodernizowano do
wersji hc.4+ w cigu 10 miesicy
2007 r. zamontowano wydajne
systemy obserwacji i samoobrony
migowca. Wymieniono take wir-
niki gwne i ogonowe.
migowce przed wysaniem do re-
jonu dziaa przetestowano, aby oce-
ni efekty modernizacji. od 15 do 26
WIElKa BRyTaNIa: MIgOWCE
ROyal Navy DO DZIaa
W afgaNISTaNIE
migowiec wersji hC.4
podczas zaadunku
onierzy wojsk
specjalnych
wrzenia 2007 r. maszyny uczestni-
czyy w wiczeniach, wykorzystujc
baz Krlewskich si Powietrznych
akrotiri na cyprze
9
.
w lutym tego roku, kolejne za bd do
niej trafia co sze miesicy
10
.
w ubiegym roku. zaplanowano prze-
prowadzenie intensywnych prb
w celu wykrycia ewentualnych nie-
sprawnoci sprztu i oprogramowa-
nia. okrt ma wej do linii do ko-
ca biecego roku.
Wosi zamierzaj cznie zamwi
dziesi jednostek tego typu.
9
P. allen: Latest RN Sea King
variant on course for Afghan
deployment. Janes Defence
Weekly z padziernika
2007 r., s. 63.
10
Latvia gets second mine-
hunter. Janes navy
international z padziernika
2007 r., s. 8.
r
o
y
a
l

n
a
V
y
i
n
T
E
r
n
E
T
2008/02
o0 przegld morski
HISTORIA MORSKA Szczliwy okrt
W
powojennych
dziejach ORP
Byskawica
mona wyr-
ni trzy okresy: od lipca
1947 r. do poowy 1969 r.
powicony wykonywaniu
zada szkoleniowych, lata
19691975 obejmujce
sub okrtu w systemie
obrony przeciwlotniczej baz
morskich i wykonywanie za-
da w winoujciu, oraz od
maja 1976 r. do dzisiaj la-
ta suby Byskawicy jako
okrtu muzeum i penienia
funkcji reprezentacyjnych
Marynarki Wojennej RP.
dalsza suba okrtu
W maju 1946 r. wadze bry-
tyjskie przystpiy do likwi-
dowania oddziau polskiej
Marynarki Wojennej. Na ORP
Byskawica opuszczono
bander wojenn, a nadzr
nad okrtem przejy wadze
brytyjskie.
Zaoga zesza na ld. Uda-
a si do Plymouth, gdzie zo-
staa zakwaterowana w bu-
dynkach po obozie szkolenio-
wym polskiej Marynarki Wo-
jennej ORP Batyk. Na po-
kadzie Byskawicy zostao
20 marynarzy, ktrzy mieli
zakoczy prace porzdkowe
oraz zwizane ze zdaniem
okrtu. Doczyli pniej do
zaogi w Plymouth.
Latem 1946 r. marynarzy
Byskawicy wraz z zao-
gami innych polskich okr-
tw umieszczono w obozach
dla repatriantw w Devon-
port, Okehampton, Hursley,
Polkeemmet i Ivybridge.
trudne powroty
W lutym 1947 r. Naczelny
Dowdca Wojska Polskiego
powoa czonkw Polskiej
Misji Morskiej. Pierwsza kon-
ferencja z przedstawicielami
brytyjskiej admiralicji odbya
si 12 marca 1947 r. Okrelo-
no na niej czynnoci PMM
zwizane ze sprawdzeniem
stanu technicznego okrtw
majcych wrci do kraju,
a take ustalono zakres pomo-
cy wadz brytyjskich.
Polska Misja Morska udaa
si 21 marca do Rosyth. Po
przegldzie ORP Byskawi-
ca jego stan techniczny oce-
niono jako do dobry. Zapla-
nowano, e w cigu dwch
czterech tygodni okrt zosta-
nie przygotowany do samo-
orP Byskawica
po ii wojnie wiatowej
BanDEr WoJEnn
na orP BysKaWica
oPuszczono
28 MaJa 1946 r.
oKrT zosTa
PrzyJTy
PoD naDzr WaDz
BryTyJsKich.
Powrt do kraju
P
olsko-brytyjskie rozmowy dotyczce powrotu okrtw do kraju
trway od drugiej poowy 1946 r. Jednak dopiero w grudniu tego
roku wadze brytyjskie wyraziy gotowo do podjcia pertraktacji
w sprawie zwrotu okrtw stanowicych wasno rzdu polskiego.
strona angielska zgodzia si na pobyt Polskiej Misji Morskiej (PMM),
ktra na miejscu miaa ustali szczegy odbioru Byskawicy i innych
okrtw pozostajcych w Wielkiej Brytanii.
30 czerwca 1947 r. podpisano protok odbioru
Byskawicy od wadz brytyjskich. Tym samym okrt wszed
do suby w Marynarce Wojennej rP.
2008/02
przegld morski o1
dzielnego powrotu do Polski.
Misja prowadzia rwnie
rozmowy w Londynie. Pod-
czas konferencji 27 marca,
oprcz problemw technicz-
no-organizacyjnych, omwio-
no kwesti skompletowania
zag z marynarzy znajduj-
cych si w obozach repatria-
cyjnych. W obozach tych
wwczas przebywao 500 ma-
rynarzy, podoficerw i ofice-
rw. Prawie poowa (245
osb) znajdowaa si w obo-
zach na terenie Szkocji. Pozo-
stali marynarze przebywali
w Okehampton (72), w De-
vonport (96), w Hursley (70)
i w Ivybridge (58). Wik-
szo, zaniepokojona infor-
macjami napywajcymi
z kraju, bya niezdecydowana
i zdezorientowana. W konse-
kwencji nie podja adnej de-
cyzji co do swoich dalszych
losw i ewentualnego powro-
tu do kraju. T trudn sytuacj
dodatkowo skomplikowaa
ogoszona 22 maja 1946 r. de-
mobilizacja Polskich Si
Zbrojnych. Przeksztacono je
w Polski Korpus Przysposo-
bienia i Rozmieszczenia
(PKPR) organizacj majc
pomc w zdobyciu zawodu
i znalezieniu pracy oraz w za-
kwaterowaniu onierzy i ma-
rynarzy, ktrzy wyraali ch
pozostania na obczynie. Ma-
rynarzy poinformowano, e
polskie wadze zagroziy po-
zbawieniem obywatelstwa
wszystkich, ktrzy wstpi do
PKPR. Strona brytyjska
owiadczya za, e ci, ktrzy
nie wstpi do PKPR, nie b-
d mogli korzysta z jej po-
mocy i opieki. Wiele osb
z personelu polskiej Marynar-
ki Wojennej byo zdecydowa-
nych powrci do ojczyzny,
midzy innymi kmdr ppor.
Bolesaw Romanowski i kpt.
mar. Zbigniew Wglarz. Ten
ostatni nakania marynarzy
do zapisywania si na listy za-
g kompletowanych przez
Polsk Misj Morsk.
Polska Misja Morska przy-
gotowaa program odbioru
polskich okrtw. W progra-
mie tym, oprcz postulatw
techniczno-organizacyjnych,
zawarto propozycje dotycz-
ce zorganizowania zag spo-
rd marynarzy-repatriantw.
Strona polska postulowaa, by
wadze brytyjskie zgodziy si
na wyjazd PMM do obozw,
gdzie przebywali marynarze.
Anglicy wyrazili zgod tylko
na wyjazd do obozu w Hur-
sley, zarazem zastrzegajc, e
zgadzaj si na zorganizowa-
nie minimalnych zag dla
Byskawicy i Burzy.
PMM przybya do obozu
w Hursley 22 maja. Maryna-
rzy poinformowano o warun-
kach zaangaowania na czas
przejcia morzem oraz o sy-
tuacji politycznej w Polsce
i moliwociach uzyskania
pracy w kraju. Na podstawie
zgosze marynarzy, przyj-
tych przez Polsk Misj Mor-
sk w Londynie oraz podczas
spotkania w obozie w Hur-
sley, sporzdzono wykazy za-
g. Kmdr por. Stefan de Wal-
den przedstawi je Brytyjczy-
kom do zaakceptowania. Usta-
lono, e do Rosyth w pierw-
szej kolejnoci udadz si ma-
rynarze wyznaczeni na sze-
fw dziaw okrtowych,
a reszta zag przybdzie na
okrty pniej. Poniewa po
dokadnych ogldzinach okr-
tw stwierdzono, e Burza
i Wilk nie bd mogy sa-
modzielnie przej do Polski,
przesunito termin ich powro-
tu do kraju. Zdecydowano
rwnie, e zaogi obydwu
jednostek zostan zaokrto-
wane na ORP Byskawica.
W pierwszych dniach czerw-
ca 1947 r. marynarzy maj-
cych powrci na okrtach do
Polski zgrupowano w obozie
NOTATKA
Zgodnie z rozkazami organizacyj-
nymi kmdr. ppor. Bolesawa
Romanowskiego, ktrego przewod-
niczcy Polskiej Misji Morskiej kmdr
por. Stefan de Walden wyznaczy do-
wdc ORP Byskawica, przydzie-
lono marynarzy na stanowiska, do-
konano podziau na burty i wachty
oraz ustalono przydziay alarmowe.
u
Fot. 1. orP Byskawica w 1951 roku
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
a
2008/02
o2 przegld morski
z lat 19371939. Po powrocie
do kraju najwaniejszym za-
daniem byo uzupenienie za-
ogi, gdy spord 177 ofice-
rw, podoficerw i marynarzy
przybyych z Wielkiej Bryta-
nii ch penienia dalszej su-
by wyrazio tylko 32.
Suba dla kraju
Do koca lipca 1947 r. cz-
ciowo uzupeniono zaog
okrtu, zwikszono jej stan li-
czebny do 116. Umoliwio to
wykonywanie zada szkole-
niowych na potrzeby sucha-
czy Oficerskiej Szkoy Mary-
narki Wojennej w Gdyni.
W procesie szkolenia pod-
chorych i eleww Byska-
wica uczestniczya do 1950 r.
Ograniczenie zada okrtu do
penienia funkcji jednostki
szkolnej niekorzystnie wpy-
no na poziom gotowoci bo-
jowej i atmosfer suby na
okrcie. Zaoga le przyja
odsunicie okrtu od typo-
wych zada liniowych.
Po przeprowadzonej jesieni
1949 r. inspekcji, ktrej prze-
wodniczy wczesny dowdca
MW kontradmira Wodzi-
mierz Steyer, zweryfikowano
rozkazy organizacyjne. Do-
strzegajc wysok warto bo-
jow okrtu, dowdca MW za-
decydowa, e jednostka nie
bdzie ju wykorzystywana do
szkolenia suchaczy szk Ma-
rynarki Wojennej. Okrt po-
wrci do wykonywania zada
ogniowych i taktycznych. W
padzierniku 1951 r. zdoby
miano Przodujcego okrtu
Marynarki Wojennej. W tym
samym miesicu ORP By-
skawica przebywa w Lenin-
gradzie, gdzie skada kurtu-
azyjn wizyt Flocie Batyc-
kiej ZSRR.
W 1952 r. w ramach uni-
fikacji uzbrojenia
Marynarki Wojennej
okrt czciowo prze-
zbrojono i zmodernizowa-
no. lufy dzia artylerii gw-
nej wymieniono na radziec-
kie lufy kalibru 100 mm
z dzia B-34 wz. 1934.
cakowicie zmieniono arty-
leri przeciwlotnicz.
W miejsce dotychczasowych
dzia Bofors i oerlikon zo-
stay ustawione 37 mm ar-
maty przeciwlotnicze
wz. 1939 (cztery podwjne
typu W-11M i dwie pojedyn-
cze typu 70-K). zamiast wy-
rzutni torpedowej zamonto-
wano radzieck trzyrurow
wyrzutni torpedow
wz. 53-38. Miotacze bomb
gbinowych wymieniono na
radzieckie miotacze
wz. BMB-2, a kada z rufo-
wych wyrzutni bomb gbi-
nowych zostaa dostosowa-
na do bomb wz. B-1.
Przezbrojenie
NOTATKA
Biao-czerwona bandera, propo-
rzec i znak dowdcy okrtu zostay
podniesione 1 lipca 1947 r. o godzi-
nie 15.00. Byskawica pod do-
wdztwem kmdr. ppor. Bolesawa
Romanowskiego i jego zastpcy
kpt. mar. Zbigniewa Wglarza wzia
kurs na Gdyni.
repatriacyjnym nr 98 w Cum-
nock koo Glasgow. Kilka dni
pniej okoo 100-osobowa
grupa udaa si na okrt do Ro-
syth. Druga grupa, liczca 67
marynarzy, w tym czterech
oficerw, przybya na Byska-
wic 19 czerwca, a kolejnych
13 marynarzy weszo na po-
kad w nastpnych dniach.
Nowo sformowana zaoga
przygotowaa okrt do wyj-
cia w morze w cigu omiu
dni zamiast przewidywanych
dwchczterech tygodni.
Byskawica moga wic
wyj na red portu ju 27
czerwca. Zaadowano amuni-
cj, bomby gbinowe i gowi-
ce bojowe torped.
W morze okrt wyszed 30
czerwca, aby przeprowadzi
prby sprawnoci maszyn, wy-
kalibrowa urzdzenia oraz
okreli dewiacj i radiodewia-
cj. Po prbach jednostka we-
sza do portu Leith, gdzie
sprawdzono stan demagnety-
zacji, po czym powrcia do
Rosyth. Wieczorem 30 czerw-
ca komisja podpisaa protok
odbioru Byskawicy od
wadz brytyjskich. Tym sa-
mym okrt wszed do suby
w Marynarce Wojennej RP.
Po 94 miesicach suby na
obczynie ORP Byskawica
powrci 4 lipca 1947 r. o godz.
9.00, do macierzystego portu.
Zacumowa w swoim miejscu
do wrzenia 1949 r.
Byskawica
odbywaa rejsy
szkoleniowe
z podchorymi,
m.in. rejs nawigacyjny
wzdu wybrzea
Batyku.
u
2008/02
przegld morski o3
Z okazji wita Marynarki
Wojennej 29 czerwca 1952 r.
na pokad Byskawicy przy-
byy najwysze wadze pa-
stwowe prezydent PRL, pre-
mier rzdu oraz minister obro-
ny narodowej.
W 1955 r. ORP Byskawi-
ca zoy dwie wizyty w por-
tach zagranicznych. W lipcu
z okazji wita marynarki wo-
jennej ZSRR przebywa wraz
z Burz w Batijsku. Drug
wizyt, rwnie w asycie
Burzy, okrt zoy we
wrzeniu w brytyjskim porcie
Portsmouth.
W latach 19561957 zao-
ga Byskawicy doskonali-
a swoje umiejtnoci pod-
czas zada szkoleniowych.
Niestety, w tym okresie cz-
sto zdarzay si awarie me-
chanizmw, ktre byy wy-
nikiem wieloletniej inten-
sywnej eksploatacji.
Okrt skierowano do grun-
townego remontu. Prace na-
prawcze, wykonywane przez
stoczni Marynarki Wojennej
oraz stoczni im. Komuny Pa-
ryskiej, zakoczono 15 czerw-
ca 1961 r. Jednostka powrci-
a do suby liniowej.
Do 1967 r. Byskawica
dwukrotnie zaja pierwsze
miejsce we wspzawodnic-
twie na szczeblu Marynarki
Wojennej w latach 1964
i 1966. Sukcesy te byy tym
wiksze, e okrt oprcz ty-
powego szkolenia peni wie-
le funkcji reprezentacyjnych.
Na jego pokadzie gocili naj-
wysi dostojnicy pastwowi
i przedstawiciele wczesnych
wadz, a take dowdztwa
Ukadu Warszawskiego.
Podczas uroczystoci od-
sonicia pomnika Bohate-
rw Westerplatte 9 padzier-
nika 1966 r. ORP Byska-
wica odda salut artyleryj-
ski z redy Nowego Portu.
W latach 60. ubiegego wie-
ku Byskawica czsto ska-
daa wizyty zagraniczne,
m.in. w Helsinkach (1961),
w Londynie i Sztokholmie
(1962), w Kopenhadze
(1963), w Chatham, Gete-
borgu i Leningradzie (1964),
w Narwiku (1965) i w Ko-
penhadze (1966).
W sierpniu 1967 r. w cza-
sie wicze okrtu na morzu
doszo do awarii armatury pa-
rowej. mier ponioso kilku
czonkw zaogi. To tragicz-
ne wydarzenie spowodowao,
e przeprowadzono komplek-
sow analiz stanu technicz-
nego jednostki.
Powoana w tym celu komi-
sja zalecia cakowit wymia-
n instalacji parowej. Wyniki
kolejnych ekspertyz wskazy-
way na nadmierne zuycie
urzdze i mechanizmw.
Podkrelano nieopacalno
ich remontu ze wzgldu na
wiek okrtu i docelowy okres
jego eksploatacji. Pojawiy si
opinie o wycofaniu Byska-
wicy z linii.
zmiana przeznaczenia
Uwzgldniajc wysokie
walory uzbrojenia artyleryj-
skiego okrtu, dowdztwo
Marynarki Wojennej podjo
decyzj o wczeniu go w sys-
tem obrony przeciwlotniczej
baz morskich. Okrt skiero-
wano do remontu, aby przy-
stosowa go do nowych za-
da. Zdemontowano urzdze-
nia nawigacyjne oraz obser-
wacji technicznej, przezna-
czajc je na wyposaenie ga-
binetw szkoleniowych. Na
okrcie pozostawiono zaog
w liczbie niezbdnej do za-
pewnienia obsugi uzbrojenia
artyleryjskiego oraz bezpie-
czestwa postoju.
W czerwcu 1969 r. ORP
Byskawica przyholowano
do winoujcia i skierowano
do stoczni Gryfia. Zabez-
pieczono podwodn cz ka-
duba przed korozj, wyre-
montowano mechanizmy
i systemy zabezpieczajce je-
go ywotno, a take wyko-
nano prace w celu polepsze-
nia warunkw socjalnych za-
ogi. W czasie suby w wi-
noujciu Byskawica bya
podporzdkowana Dowdz-
twu 8 Flotylli Obrony Wy-
brzea, a nastpnie Dowdz-
twu Dywizjonu Pomocni-
czych Jednostek Pywajcych.
Miejscem jej postoju poczt-
kowo by Basen Wglowy,
a pniej Kana Piastowski.
W tym okresie okrt wy-
konywa zadania wynikaj-
ce z funkcji okrtu obrony
przeciwlotniczej, utrzymy-
wa okrelony poziom stanu
W PaDziErniKu 1957 r. oKrT
zosTa WycoFany z linii i sKiEroWany
Do KaPiTalnEgo rEMonTu.
u
2008/02
o4 przegld morski
technicznego oraz uczestni-
czy w szkoleniu specjali-
stw artylerii z Centrum
Szkolenia Specjalistw Mor-
skich w Ustce.
Suba w innej roli
Dynamiczny rozwj bro-
ni rakietowej i zwizane
z tym zmiany koncepcji
funkcjonowania i rozwoju
Marynarki Wojennej spowo-
doway, e dalsze wykorzy-
stywanie artylerii Byska-
wicy i jej systemw uzna-
no za niecelowe. Ponadto
okrt ju w widoczny sposb
si starza. Byo to wynikien
m.in. jego wieloletniego
unieruchomienia w winouj-
skim porcie. Na podstawie
zarzdzenia szefa Sztabu Ge-
neralnego Wojska Polskiego
dowdca Marynarki Wojen-
nej rozkaza przeksztaci
Byskawic w muzeum. Po
37 latach suby liniowej
okrt zosta oddany w sub
spoeczestwu jako dzia mu-
zeum MWRP.
Przystosowanie okrtu do
funkcji muzealnych wymaga-
o jego przebudowy i wielu za-
biegw adaptacyjnych. Pier-
wotnie zaoono, e na By-
skawicy bdzie eksponowa-
na jedynie historia okrtu. Jed-
nak ze wzgldu na likwidacj
siedziby muzeum Marynarki
Wojennej, postanowiono, e
okrt rwnie przejmie wik-
szo jego funkcji wystawien-
niczych. Byskawic prze-
budowano wic tak, by uzy-
ska jak najwiksz po-
wierzchni wystawow, za-
pewni bezpieczne i funkcjo-
nalne cigi ekspozycyjne oraz
umoliwi penienie przez
okrt funkcji reprezentacyj-
nych Marynarki Wojennej.
Przystosowanie Byska-
wicy do penienia funkcji
okrtu muzeum okazao si
bardzo kosztowne. Projekt
opracowa in. Wadysaw
Ku, natomiast wntrza wy-
stawowe zaaranowa in.
Edmund Roszak.
Adaptacja
Na pocztku 1975 r. stocz-
nia MW w Gdyni przystpi-
a do prac remontowo-ada-
ptacyjnych. Kierowali nimi
ze strony stoczni in. J. Za-
lewski, a ze strony Marynar-
ki Wojennej chor. mar.
S. Jackiewicz.
Od 18 marca 1976 r. do
19 kwietnia 1976 r. przekszta-
zWiEDzaJcyM BysKaWic
uDosTPniono WnTrzE JEDnEgo
z KoTW. By To WiaToWy EWEnEMEnT.
NOTATKA
ORP Byskawic przeholowa ze
winoujcia do gdyni ORP Piast.
6 listopada 1974 r. o godzinie
22.20. okrt zacumowa w basenie
stoczni Marynarki Wojennej na
Oksywiu przy burcie Burzy.
adaptacja
z
godnie z harmonogramem
od 26 listopada 1975 r. do
7 grudnia 1975 r. w czasie do-
kowania okrtu zakonserwowa-
no podwodn cz kaduba
oraz zdjto ruby napdowe.
cono pomieszczenia marynar-
skie A i B oraz mes oficersk
na pomieszczenie reprezenta-
cyjne, tzw. Salon Kaprw. Po-
mieszczenia rufowe E, F, G
i H przystosowano do celw
wystawowych. Na potrzeby
zwiedzajcych wykonano spe-
cjalne przejcie przez maszy-
nowni nr l i 2, kocio nr 3 i ko-
towni nr 2. Zmodernizowa-
no trapy i zejciwki.
Na podstawie rozkazu do-
wdcy Marynarki Wojennej
nr 04/Org z 11 padziernika
1974 r. do prac przystoso-
wawczych na Byskawicy
skierowano 25 marynarzy
z Centrum Szkolenia Specja-
listw Marynarki Wojennej
u
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
a
2008/02
przegld morski oo
w Ustce. Nieoceniony by
wysiek pracownikw Mu-
zeum Marynarki Wojennej,
brygad remontowych stocz-
ni, a zwaszcza zag okr-
tw i marynarzy jednostek
nadbrzenych Marynarki
Wojennej. Dziki ich ofiar-
noci i zaangaowaniu udao
si uratowa okrt od zapo-
mnienia. Naley podkreli,
e w wyniku ich prac niemal
o 70% zmniejszy si cako-
wity koszt adaptacji okrtu na
muzeum. Wszystkim, ktrzy
pracowali na okrcie, podzi-
kowa w specjalnym rozkazie
wczesny dowdca Marynar-
ki Wojennej, adm. Ludwik
Janczyszyn. Wysiek spoecz-
nikw uhonorowano pamit-
kow tablic umieszczon na
rdokrciu Byskawicy.
rowa j Zotym Krzyem Or-
deru Virtuti Militari. Bya to
pierwsza i jedyna w historii
polskiej Marynarki Wojennej
dekoracja okrtu tak wysokim
odznaczeniem bojowym.
inne ycie
Byskawica, cho na stae
zacumowana przy nabrzeu,
z wygaszonymi ju kotami,
nadal ttni yciem. Zwiedzaj-
cy rozpoczynaj wdrwk po
jednostce od rdokrcia, nie-
opodal dzwonu okrtowego
z 1937 r. Umieszczono tam ta-
blice z nazwiskami czonkw
NOTATKA
Byskawic zacumowano w base-
nie nr 1 przy Skwerze Kociuszki
24 kwietnia 1976 r. o godzinie
12.30. Swj pierwszy sezon wysta-
wienniczy rozpocza 1 maja 1976 r.
Okrt na trwae wtopi si w krajo-
braz Gdyni i Skweru Kociuszki.
suba na nowo
z
wyczajem stao si, e znamienite osoby goszczce w gdyni
i w Marynarce Wojennej s podejmowane na pokadzie orP
Byskawica w reprezentacyjnym salonie Kaprw. na okrcie s
wrczane nominacje, odznaczenia i ordery, odbywaj si promocje
ksiek marynistycznych, pasowania na pierwszoklasistw uczniw
szk trjmiejskich oraz spotkania z kombatantami.
kmdr por. Tadeusz Podjazd-
-Morgenstern (19371938);
kmdr por. Wodzimierz
Kodrbski (19381939);
kmdr ppor. Jerzy umecki
(19391940);
kmdr ppor. stanisaw
nahorski (19401940);
kmdr por. Wojciech Francki
(19401940);
kpt. mar. Tadeusz
gorazdowski (19401941);
kmdr ppor. Wojciech Francki
(19401942);
kmdr ppor. Tadeusz
gorazdowski (19421942);
kmdr ppor. ludwik
lichodziejewski (19421943);
kmdr por. Konrad
namieniowski (19431944);
kmdr ppor. ludwik
lichodziejewski (19441945);
kmdr por. Wojciech Francki
(19451946);
kmdr ppor. Bolesaw
romanowski (19471947);
kmdr ppor. Wacaw Krzywiec
(19471948);
kmdr ppor. zbigniew Wglarz
(19481950);
kmdr ppor. zdzisaw
studziski (19501952);
kpt. mar. stanisaw
Mielczarek (19521954);
kpt. mar. hieronim Kubera
(19541957);
por. mar. Kryspin lech
(19571962);
kpt. mar. Tadeusz Morzycki
(19621963);
kpt. mar. Jzef ywczak
(19631967);
kmdr ppor. Bolesaw Kilians
(19671968);
kpt. mar. zenon sawa
(19691974);
kmdr ppor. zbigniew strych
(19741979);
kmdr ppor. Wadysaw oma
(19791982);
kpt. mar. Mieczysaw
Waryszak (19821990);
kmdr por. lesaw Paprocki
(19902002);
kmdr por. Jerzy ubkowski
(2002obecnie).
dowdcy oRP Byskawica:
Prace stoczniowe zakoczo-
no 24 kwietnia 1976 roku.
W nowej roli Byskawica
rwnie przeywaa podnio-
se i wzruszajce chwile.
W 50. rocznic suby pod
biao-czerwon bander mini-
ster obrony narodowej udeko-
u
2008/02
o6 przegld morski
zaogi polegych w II wojnie
wiatowej, nazwiskami kolej-
nych dowdcw okrtu oraz ta-
blic upamitniajc zdobycie
przez okrt pierwszego miejsca
w strzelaniu artyleryjskim
w 1949 r. W tym miejscu znaj-
duje si rwnie tablica upa-
mitniajca tych, ktrzy wyr-
nili si w pracach przy adapta-
cji okrtu na muzeum. Na lewej
burcie obok trzyrurowej wy-
rzutni torpedowej jest ekspono-
wana w przekroju okrtowa tor-
peda parogazowa wz. 53-39.
Przechodzc dalej lew burt
w kierunku rufy, mona obej-
rze dwa miotacze bomb gbi-
nowych wz. BMB-2. Na rufie
okrtu oprcz wiey artylerii
gwnej kalibru 100 mm znaj-
duj si rufowe zrzutnie bomb
gbinowych i miny kontakto-
we wz. 08/39. Umieszczono
tam rwnie pamitkow ta-
blic, przypominajc udzia
Byskawicy w obronie mia-
sta Cowes i stoczni w 1942 r.
Tablica zostaa ufundowana
przez rad miasta Cowes i po-
darowana z okazji 50. roczni-
cy tego wydarzenia. Na pra-
wej burcie znajduj si orygi-
nalne miotacze bomb gbi-
nowych firmy Thornycroft
takie, jakie zamontowano na
okrcie w 1937 r.
Pod pokadem okrtu urz-
dzono sta wystaw, prezen-
tujc histori Marynarki Wo-
jennej RP. Ekspozycja kade-
go roku jest aktualizowana.
Przedstawia bogat kolekcj
modeli, broni, pamitek oso-
bistych oraz kolekcj mundu-
rw i odznacze.
Zwiedzajcy Byskawic
mog wej do maszynowni.
Natomiast w czci dziobowej
pokadu okrtu wyekspono-
wano uzbrojenie artyleryjskie
i urzdzenia kotwiczne.
Kultywowanie tradycji
ORP Byskawica wzbu-
dza due zainteresowanie.
W sezonie wystawienni-
czym, trwajcym od 1 maja
do koca padziernika,
dziennie odwiedza okrt od
1,5 do 2,5 tys. osb.
Okrt odwiedzaj take
przedstawiciele wadz pa-
stwowych, wojskowych, a tak-
e samorzdowych i admini-
stracyjnych z kraju i zagrani-
cy, dyplomaci, oficerowie
i marynarze skadajcy wizy-
ty w Gdyni. Na ORP Byska-
wica odbywaj si promocje
absolwentw Akademii Mary-
narki Wojennej na pierwszy
stopie oficerski.
Spord ceremonii, jakie od-
byy si na pokadzie Byska-
wicy, warto wymieni uro-
czysto przejcia zwierzch-
nictwa nad Siami Zbrojnymi
RP przez prezydenta RP
Aleksandra Kwaniewskiego
23 grudnia 2001 roku.
Z okazji 70. rocznicy su-
by ORP Byskawica pod
biao-czerwon bander
okrt wyrniono zaszczyt-
nym odznaczeniem. Wysan-
nik krlowej Anglii lord Am-
brose Greenway, prezes
Worldship Trust, uhonorowa
Byskawic 25 listopada
2007 r. medalem The Inter-
national Maritime Heritage
Award. Jest to pierwsze
w Polsce i jedyne dla pol-
skiego okrtu wojennego tak
wysokie wiatowe odznacze-
nie. Lokuje ono Byskawi-
c wrd najsynniejszych
okrtw zachowanych dla
wiatowego dziedzictwa.
ORP Byskawica przypo-
mina najpikniejsze karty hi-
storii Marynarki Wojennej
RP. Jest symbolem i pomni-
kiem bohaterstwa polskich
marynarzy. Dbao o zacho-
wanie tego okrtu muzeum
dla przyszych pokole po-
winna by moralnym obo-
wizkiem Polakw.

kmdr por. dr SAwoMir KudelA
Muzeum Marynarki Wojennej
Popularno
n
a pokadzie Byskawicy
26 sierpnia 2005 r. powi-
tano piciomilionowego gocia
(milionowy go wszed na po-
kad w maju 1979 r., dwumilio-
nowy w sierpniu 1983 r., trzy-
milionowy w sierpniu 1988 r.,
a czteromilionowy w lipcu
1997 r.). otrzyma on doywot-
ni karnet wstpu na okrt oraz
pamitkowy medal
orP Byskawica.
W celu przyblienia
zwiedzajcym
warunkw ycia
marynarzy nie
zmieniono fragmentu
pomieszcze
podoficerskich wraz
z rufow radiostacj
okrtow.
u
2008/02
TRENDY aaa
przegld morski o7
OPRACOWANIA Jednostki specjalistyczne
W
skad dywizjonu
wchodz trzy okr-
ty, dwa kutry i trzy
motorwki hydro-
graficzne oraz pododdziay zabez-
pieczenia radionawigacyjnego, to-
pogeodezyjnego i transportowego.
Od lipca 2007 r. dywizjonem do-
wodzi kmdr Dariusz Kolator.
Trzy okrty dywizjonu zabezpie-
czenia hydrograficznego OORP
Arctowski, Heweliusz i Iskra
witoway 27 listopada 2007 r.
w Gdyni wierwiecze suby
w Marynarce Wojennej RP.
okrty hydrograficzne
OORP Arctowski i Hewe-
liusz to okrty projektu 874, zbu-
dowane w Stoczni Pnocnej
w Gdasku. Ich gwnym projek-
tantem jest in. Roman Buka.
ORP ,,Heweliusz zosta zwodowa-
ny 11 wrzenia 1981 r., a ORP
,,Arctowski 20 lutego 1982 r.
Dzielno morska okrtw za-
pewnia im bezpieczne pywanie na
morzach Batyckim i Pnocnym,
a stateczno w kadym rejonie
dziaa. W cigu 25-letniej suby,
kady okrt przeby ponad 120 ty-
sicy mil morskich i spdzi w mo-
rzu ponad tysic dni.
Suba
Zaoga okrtu ORP ,,Arctow-
ski zweryfikowaa dziesitki
wrakw i przeszkd nawigacyj-
nych. Wsawia si m.in. odkry-
ciem wraku synnego liniowca
Steuben (maj 2004 r.), spoczy-
wajcego na dnie Morza Batyc-
kiego przez 59 lat
1
. Zaoga wy-
konaa szczegowe badania kil-
ku wrakw statkw z okresu
II wojny wiatowej: ,,Goya,
,,Wilhelm Gustloff i ,,Franken.
W lipcu 2006 r. zidentyfikowaa
niemiecki lotniskowiec Graf
Zeppelin
2
prawdopodobnie
najwikszy tego typu obiekt za-
legajcy na dnie Morza Batyc-
kiego (rys. 1).
Dywizjon zabezpieczenia hydrograficznego jest wyposaony w autonomiczne
systemy radionawigacyjne i geodezyjne oraz ma wasn baz rodkw
transportowych.
Potrjny jubileusz
ppor. mar.
AgnieSzKA AKoMSKA
dywizjon zabezpieczenia
Hydrograficznego
komandor porucznik
Krzysztof Filipowski
(19821989);
komandor porucznik Janusz
Leny (19891991);
komandor podporucznik
Mirosaw Poka
(19911994);
Krzysztof Kubicki (1994);
komandor porucznik Jerzy
Bogdanowicz (19942003);
dariusz Beczek
(20032007);
Artur Grzdziel (od 2007).
dowdcy oRP ,,Arctowski:
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
a
2008/02
oB przegld morski
W ramach deklaracji HELCOM
ORP ,,Arctowski wykonywa
w latach 20042005 pomiary hy-
drograficzne torw wodnych. Na
jego pokadzie kilkakrotnie goci-
li dowdca Marynarki Wojennej,
czonkowie Komisji Staej Zgro-
madzenia Parlamentarnego NATO
oraz senatorowie RP. W marcu
2004 r. jednostka uzyskaa tytu
najlepszego okrtu Marynarki Wo-
jennej RP w grupie jednostek
o wypornoci powyej 200 t.
ORP ,,Heweliusz systematycz-
nie zabezpiecza dziaania si ma-
rynarki, peni dozory, uczestni-
czy w wielu wiczeniach zarw-
no MW, jak i midzynarodowych
(m.in. Strong Resolve w 2002 r.).
Na pokadzie okrtu przebyway
osobistoci wiata nauki, przedsta-
wiciele rzdu oraz administracji
pastwowej z Polski i zagranicy.
Prezydent Aleksander Kwaniew-
ski odby w 1996 r. na pokadzie
,,Heweliusza rejs z Ustki do Gdy-
ni. W 2006 roku okrt reprezento-
wa Polsk Sub Hydrograficz-
n na prestiowej konferencji i wy-
stawie ,,Oceanology International
2006 w Londynie. W czasie rej-
su prowadzi prace hydrograficz-
ne zwizane z odnalezieniem wra-
Rys. 1. Wrak Graf Zeppelin odnaleziony przez ORP Arctowski
komandor porucznik
Bogdan Winiewski
(19821987);
komandor Roman Firlej
(19871991);
komandor porucznik
Benedykt hac
(19912000);
komandor porucznik
Wiesaw Bieliski
(20002002);
Marek Czarnecki
(20022007);
Grzegorz Kokosiski
(od 2007).
dowdcy oRP ,,heweliusz:
2008/02
przegld morski o3
kw ORP ,,Orze i O-13 dwch
okrtw podwodnych zatopionych
na Morzu Pnocnym. We wrze-
niu 2007 r. zaoga okrelia pozy-
cj wraku niemieckiego transpor-
towca Bremerhaven
3
nazywane-
go w czasie wojny statkiem mier-
ci (rys. 2). W swojej 25-letniej hi-
storii jednostka a czterokrotnie
otrzymaa tytu najlepszego okr-
tu Marynarki Wojennej RP w gru-
pie okrtw specjalnych.
okrt szkolny
W skad dywizjonu zabez-
pieczenia hydrograficznego
w 2006 r. wszed ORP ,,Iskra.
Ta jednostka rwnie obcho-
dzia wierwiecze suby pod
biao-czerwon bander.
ORP Iskra jest aglowcem
szkolnym Marynarki Wojennej
RP, projektu B79/II. Ta trzy-
masztowa barkentyna stanowi
drug w historii jednostk py-
wyporno: 1220 t;
dugo: 61,6 m;
szeroko: 11,2 m;
zanurzenie: heweliusz 3,5 m, arctowski 4,1 m;
prdko maksymalna: 13,7 wzw;
zaoga: 49 osb;
zasig pywania: 5900 km;
autonomiczno: 15 dni;
napd gwny: dwa silniki wysokoprne cegielski-sulzer
6al25/30.
dane taktyczno-techniczne okrtw
hydrograficznych:
NOTATKA
Wyposaenie hydrogra-
ficzne okrtw:
- system hydrograficzny
QINSY;
- system nawigacji pod-
wodnej Fusion USBL;
- GPS Trimble 5700;
- sonar holowany DF-1000
z systemem akwizycji
CODA-50;
- sonar kadubowy
ACSON-100 o czstotliwo-
ci pracy 100 kHz;
- echosonda wielowizko-
wa EM 3000D;
- echosondy jednowizko-
we DESO 20, DESO 25,
EA 400.
Rys. 2. Wrak m/s
Bremerhaven
zidentyfikowany przez
ORP Heweliusz
wajc noszc imi ORP
Iskra. Zostaa zbudowana
w Stoczni Gdaskiej im. Lenina.
Jej gwnym projektantem jest
in. Zygmunt Chore. Patronat
nad budow i wyposaeniem
okrtu sprawowa klub oficerw
rezerwy przy Stoczni Gdaskiej
im. Lenina. Jednostk zwodowa-
no 6 marca 1982 r. Matk chrzest-
n okrtu zostaa Barbara Zieli-
ska. Uroczysto pierwszego
podniesienia bandery odbya si
11 sierpnia 1982 r. W czasie
suby okrt przeby 210 tysicy
mil morskich i odwiedzi 118
portw w 28 krajach.
ORP Iskra piciokrotnie
otrzyma miano najlepszego
okrtu Marynarki Wojennej RP
w grupie okrtw specjalnych
w latach: 1984, 1988, 1989,
1992 i 1994. W 1989 r. okrt wy-
gra regaty Cutty Sark Tall
Ships Races 1989, zdobywa-
kapitan marynarki Lech
Soroka (19821984);
komandor Czesaw dyrcz
(19841997);
Robert Sitek (19972002);
Robert ywiec
(20022007);
Jacek Miowski (od 2007).
dowdcy oRP iskra:
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
a

(
3
)
2008/02
60 przegld morski
jc nagrod Cutty Sark Trophy.
W 1990 r. decyzj sekretarza ge-
neralnego Organizacji Narodw
Zjednoczonych jednostk wy-
rniono medalem W Subie
Pokoju (ang. In the Service of
Peace Medal). Z okazji 18.
rocznicy pierwszego podniesie-
nia bandery prezydent Gdyni
Wojciech Szczurek 11 sierpnia
2000 r. wrczy dowdcy ORP
Iskra kpt.mar. Robertowi Sit-
kowi symboliczny dowd tosa-
wyporno: 381 t;
dugo cakowita okrtu z bukszprytem: 49 m;
dugo midzy pionami: 36 m;
maksymalna szeroko: 8 m;
zanurzenie: 4 m;
powierzchnia oaglowania podstawowego: 958 m
2
;
maksymalna powierzchnia agli: 1035 m
2
;
wysoko fokmasztu (liczona od pokadu): 30,6 m;
wysoko grotmasztu (liczona od pokadu): 30,4 m;
wysoko bezanmasztu (liczona od pokadu): 29,9 m;
prdko pod aglami przy wiatrach z baksztagu: do 16
wzw;
napd pomocniczy: silnik o mocy 310 kM;
prdko na silniku: 10 wzw;
autonomiczno okrtu: 30 dni;
akwen: nieograniczony.
dane taktyczno-techniczne oRP iskra:
moci okrtu, wystawiony przez
Urzd Miasta Gdyni.
Na pokadzie ORP ,,Iskra
praktyk odbywaj podchoro-
wie Akademii Marynarki Wojen-
nej w Gdyni oraz elewi Szkoy
Podoficerskiej Marynarki Wojen-
nej. aglowiec odbywa rejsy
szkolne z inicjatywy takich orga-
nizacji jak Liga Obrony Kraju czy
Liga Morska i Rzeczna. Jest
pierwszym okrtem pod bander
Marynarki Wojennej RP, ktry
opyn dookoa kul ziemsk
w latach 19951996.
Suc pod biao-czerwon ban-
der, okrty hydrograficzne przy-
czyniay si do wzrostu bezpie-
czestwa nawigacji: odkryway
i identyfikoway nowe przeszkody
nawigacyjne oraz weryfikoway ju
znane pozycje obiektw podwod-
nych. Wielokrotnie wsppracowa-
y z instytucjami cywilnymi Pol-
sk Akademi Nauk, Instytutem
Meteorologii i Gospodarki Wodnej
czy Uniwersytetem Gdaskim.
Bray udzia w rejsach krajowych
i zagranicznych, godnie reprezen-
tujc Marynark Wojenn RP.
1
Przed wybuchem ii wojny wiatowej steuben nalea do najbardziej luksuso-
wych statkw pasaerskich na wiecie. W lutym 1945 r. wyszed z portu w Pia-
wie i skierowa si w kierunku rzeszy. Mia na pokadzie 2000 rannych, 250
osb personelu medycznego i 2500 uchodcw cywilnych. o godzinie 0.50 na
wysokoci ustki zosta trafiony dwoma torpedami wystrzelonymi przez sowiecki
okrt podwodny s-13. Po siedmiu minutach zaton. uratowano jedynie 300 o-
nierzy. zginy 4000 osb.
2
graf zeppelin by jedynym lotniskowcem iii rzeszy, ktrego nie wprowadzono
do suby. zosta zatopiony przez niemcw 24 kwietnia 1945 r. na jeziorze
Dbie koo szczecina. Po zakoczeniu ii wojny wiatowej wrak podnieli
rosjanie. Jednak zatopiono go ponownie 16 sierpnia 1947 r. na Batyku, nie
ujawniajc miejsca.
3
Bremerhaven by statkiem handlowym. W czasie ii wojny wiatowej (w latach
19401943) zamieniono go w jeniecki obz pracy (zagady). Jesieni 1943 r.
obz zlikwidowano z powodu zbyt duej miertelnoci winiw. od 1944 r. sta-
tek suy jako jednostka transportowa. zosta trafiony 30 padziernika 1944 r.
dwiema bombami zrzuconymi przez rosyjskie samoloty. zaton nastpnego
dnia, zgino 470 osb.
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
a
2008/02
przegld morski 61
A
tutem konferencji byo 31 sesji pa-
nelowych. Wypeniy one trzy dni
obrad. Poruszono rnorodn pro-
blematyk od zagadnie strate-
giczno-operacyjnych po kwestie socjologicz-
ne, spoeczne, a nawet zwizane z kulturotwr-
cz rol morskiego rodzaju si zbrojnych.
refleksje
Organizacja i przebieg konferencji w Anna-
polis pozwalaj na sformuowanie kilku ogl-
niejszych uwag.
Ze wzgldu na koszty czsto bywa kwestio-
nowana zasadno uczestnictwa delegatw
orodkw naukowych w midzynarodowych
konferencjach wojskowo-historycznych. Dla
instytucji delegujcej korzyci z uczestnictwa
w takich spotkaniach nie zawsze s natych-
miastowe i wymierne. Uczestnicy zdobywaj
nowe dowiadczenia, pozyskuj trudno dostp-
ne, a nierzadko unikatowe publikacje, nawi-
zuj kontakty. Jednak na og s to korzyci
bardziej personalne ni instytucjonalne. I cho
trudno oczekiwa, by jednorazowe uczestnic-
ubiegoroczna konferencja historyczna (naval history symposium),
zorganizowana przez akademi Marynarki Wojennej stanw zjednoczonych,
odbya si w annapolis w stanie Maryland.
Morska Konferencja
historyczna w Annapolis
KONFERENCJE I SYMPOZJA NAUKOWE By obecnym
PodChoRoWiE
AKAdEMii W ANNAPoLiS
odpowiadaj za wikszo
zada zwizanych
z codzienn dziaalnoci
uczelni. Na pitkowym
rozprowadzeniu komendant
pojawia si dopiero wtedy,
gdy pododdziay
dowodzone przez
podchorego-dowdc
brygady zajm nakazane
miejsca.
u
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
W
2008/02
62 przegld morski
KONFERENCJE I SYMPOZJA NAUKOWE By obecnym
two na wiatowym forum zaowocowao na-
wizaniem kordialnej wsppracy, to nie nale-
y lekceway tego rodzaju kontaktw.
Obecno przedstawicieli orodkw nauko-
wych na midzynarodowych konferencjach
ma due znaczenie dla wizerunku tych orod-
kw: promuje je oraz pozwala im zaistnie
w gronie liczcych si na wiecie wojskowych
uczelni morskich i instytucji naukowo-badaw-
czych. Mimo e nie niesie to za sob adnych
korzyci finansowych, ma znaczenie dla po-
strzegania polskich orodkw myli nauko-
wej na wiecie.
skowa przygotowywaa w jzyku angielskim
tom powicony transformacji w krajach Eu-
ropy rodkowej. Ze wzgldu na trudnoci ze
znalezieniem polskiego naukowca gotowego
przygotowa odpowiedni artyku, zagadnienie
to opracowa autor niemiecki.
Po udziale Polakw w XXXIII Kongre-
sie Historii Wojskowoci w Kapsztadzie
w 2007 r. do programu nauczania w ame-
rykaskim Old Colony University wprowa-
dzono temat wrzeniowej bitwy pod Mo-
kr. Jest on omawiany w formie dwugo-
dzinnego studium przypadku. Wczeniej
w 65-godzinnym programie dydaktycznym
tej uczelni w ogle nie poruszano proble-
matyki polskiej tradycji wojskowej.
Kreowanie wizerunku
Pobyt w US Naval Academy nasuwa te in-
ne refleksje. Przede wszystkim uderza troska
Amerykanw o wzmacnianie wizi przysze-
go oficera marynarki ze rodowiskiem pracy.
Su temu szkolenia eglarskie i zajcia prak-
tyczne, zwizane gwnie z manewrowaniem
na maych jednostkach, porwnywalnych
z polskimi kutrami szkolnymi. Flotyll jach-
NOTATKA
Mimo e na konferencji dominowaa tematyka amery-
kaska, przeprowadzono panele powicone marynarkom
wojennym Ameryki aciskiej w XIX stuleciu oraz marynar-
kom wojennym okresu zimnej wojny. Prelegenci z gdyskiej
Akademii Marynarki Wojennej przedstawili referat nt.:
Polska marynarka wojenna w epoce wielkich zmian.
skutki
J
eeli Polacy nie bd uczestniczyli w midzyna-
rodowych sympozjach i konferencjach, to za-
gadnienia zwizane z polsk tradycj orn zo-
stan przedstawione przez badaczy z innych kra-
jw: przebieg kampanii wrzeniowej omwi
niemcy, a wojn 1920 r. uczeni z rosji. Mona si
spodziewa, e udzia kilkudziesiciu okrtw
Marynarki Wojennej rP w ii wojnie wiatowej nie
zostanie poruszony i umknie w obszernej tematy-
ce jednostek flot sprzymierzonych.
Prawdopodobnie nie zostan take dostrzeone
dziaania oorP Wodnik i Piast w skadzie si
koalicyjnych podczas pierwszej wojny irackiej czy
roczna misja orP Kontradmira Xawery
czernicki w zatoce Perskiej.
NiE MA LEPSZEGo SPoSoBU na zawarcie brater-
stwa midzy oficerem floty a morzem ni jachting. na
zdjciu marina akademii Marynarki Wojennej stanw
zjednoczonych.
NOTATKA
Udzia polskich naukowcw w midzynarodowych konfe-
rencjach powinien stanowi wany element polityki histo-
rycznej. Warto przypomnie sowa marszaka Pisudskiego:
Histori swoj napiszcie sami, bo inaczej inni zrobi to za
was le. Niech te sowa bd przestrog.
Aby wkad Polski w histori powszechn
by dostrzegany, konieczne jest aktywne uczest-
nictwo polskich naukowcw w midzynarodo-
wych przedsiwziciach. Dla przykadu, kilka
lat temu Szwedzka Krlewska Akademia Woj-
u
a
r
c
h
i
W
u
M

a
u
T
o
r
W

(
2
)
2008/02
przegld morski 63
tw akademii tworzy kilkanacie jednostek
oraz ponad 20 kutrw manewrowych.
Podejmowane s dziaania majce na celu
wyksztacenie u podchorych przekonania,
e ich obecno w murach akademii oznacza
przejcie chlubnych tradycji bojowych ame-
rykaskiej marynarki i piechoty morskiej. Na
terenie uczelni rozmieszczono dziesitki ar-
tefaktw nawizujcych do dziejw floty:
maszt pancernika Maine, ktrego eksplo-
zja w hawaskim porcie staa si bezpored-
ni przyczyn wojny amerykasko-hiszpa-
skiej, zdobyczne armaty, bandery i japoskie
torpedy. Kady przedmiot czy element wy-
stroju jest szczegowo opisany. Podchory
nabiera przekonania, e uczc si w akade-
mii, dostpuje zaszczytu przebywa w miej-
scu uwiconym dawn obecnoci amery-
kaskich bohaterw. W akademii nie unika
si eksponowania bolesnego aspektu suby
krajowi. Podchorowie mog obejrze
przedmioty, ktre amerykaski jeniec ze-
strzelony pilot lotnictwa marynarki otrzy-
ma w wietnamskiej niewoli.
Za funkcjonowanie akademii jako jednostki
wojskowej s odpowiedzialni sami podchor-
owie. Modszymi rocznikami suchaczy do-
wodz starsze roczniki. Nieliczna etatowa ka-
dra uczelni peni funkcje obserwatorw i arbi-
trw. Ingeruje ona w tok rutynowych czynno-
ci dowdcy-podchorego dopiero wtedy, gdy
ewidentnie nie potrafi on rozwiza zaistnia-
ych problemw. W taki sposb funkcjonuje
brygada liczca 4000 onierzy. Jako przykad
ksztatowania umiejtnoci przywdczych
w praktyce mona wskaza pitkowe rozpro-
wadzenie do zaj. Za to przedsiwzicie s
odpowiedzialni dowdcy-podchorowie, ko-
mendant wraz z pocztem sztandarowym poja-
wia si, gdy pododdziay ju stoj w nakaza-
nym ugrupowaniu.
Atrakcja turystyczna
Komenda akademii dba o utrzymanie sil-
nej wizi podchorych ze spoeczestwem.
US Naval Academy jest atrakcj turystyczn
Annapolis. W zasadzie kady moe wej na
teren uczelni i zwiedzi obiekty, ktre ko-
menda zdecydowaa si udostpni spoe-
czestwu (rwnie tzw. Midshipan Store
wielki dom handlowy, w ktrym mona ku-
pi rozmaite przedmioty, od owkw po
odzie sportow, oznaczone nadrukiem Na-
vy lub Marine Corps). Zwiedzajcych
oprowadzaj podchorowie-przewodnicy.
W ten sposb w praktyce poytkuj oni zdo-
byt na zajciach wiedz z zakresu public re-
lations i kontaktw ze spoecznoci cywil-
n. Przewodnicy s obserwowani i oceniani.
Tego rodzaju zajcia praktyczne s bezpo-
rednio zwizane z programem studiw.
Moe dyskutujc o ksztacie wojskowego
szkolnictwa morskiego w Polsce, warto
uwzgldni amerykaskie rozwizania.
kmdr rez. prof. dr hab. Andrzej MAKowSKi
kmdr por. rez. dr hab. KrzySztof KuBiAK
KUtRy SZKoLNE NA ZAtoCE ChEASPEAKE pod-
czas praktycznych zaj z manewrowania. Wedug
amerykanw, tego elementu szkolenia nie zastpi na-
wet najbardziej technologicznie zaawansowany symu-
lator. symulatory nie s wic wykorzystywane do wy-
rabiania nawykw, a jedynie do ich doskonalenia.
64 przegld morski
PRZESANIE
W
ubiegym roku
reprezentowa-
limy gdysk
Akademi Ma-
rynarki Wojennej na sympo-
zjum historycznym w Anna-
polis zorganizowanym przez
Akademi Marynarki Wojen-
nej Stanw Zjednoczonych.
Podczas sympozjum nawiza-
limy kontakt z przedstawicie-
lami australijskiego instytutu
analityczno-prognostycznego
Sea Power Center. Instytut ten
mieci si w Canberrze i jest
agend ministerstwa obrony.
Niedawno otrzymalimy od
australijskich przyjaci pu-
blikacj zatytuowan From
Counternance to Catalyst,
1941-2006. Australias Navy
in the Gulf. Przesyka ta nie-
wtpliwie miy gest wzbu-
dzia w nas jednak smutne re-
fleksje. Po zapoznaniu si
z ni przekonalimy si bo-
wiem, e kolejny raz stracili-
my znakomit okazj do pro-
mocji wasnego kraju, spra-
wienia, by nasza biao-czer-
wona flaga znw staa si roz-
poznawalna na wiecie.
Australijczycy na stu stro-
nach wydawnictwa (format
A4, kredowy papier, kolorowe
zdjcia) przedstawili swoje za-
angaowanie podczas II woj-
ny wiatowej oraz szczego-
wo omwili udzia swojej ma-
rynarki wojennej w pierwszej
i drugiej wojnie irackiej. Po-
gratulowa pomysu. Skd za-
tem nasze smutek i al? Wy-
woao je proste porwnanie
tego, co zrobia marynarka
z antypodw, z tym, co zrobi-
limy my (a raczej czego nie
zrobilimy), by upowszechni
wiedz o dziaaniach polskiej
Marynarki Wojennej w tym
tak wanym regionie wiata.
A przecie by to udzia nie-
bagatelny. Po inwazji Iraku na
Kuwejt Polska skierowaa na
Zatok Persk okrt ratowni-
czy i jednostk sanitarn. Zwa-
ywszy na fakt, e zaledwie
kilkanacie miesicy wcze-
niej w Europie rodkowej
upad komunizm, polska obec-
no w Zatoce bya znaczca.
Wskazywaa strategiczne kie-
runki polityki odrodzonej i su-
werennej Rzeczypospolitej.
list otwarty
Udzia obu okrtw w koali-
cyjnym wysiku w Zatoce Per-
skiej by bez wtpienia pierw-
szym krokiem ku czonkostwu
Polski w NATO i Unii Euro-
pejskiej. Marynarka Wojenna
RP skierowaa na wody Zato-
ki jeszcze jednostk logistycz-
n. Przez rok uczestniczya
ona w dziaaniach majcych na
celu wymuszenie przestrzega-
nia naoonych na Irak sank-
cji. Wykazaa si przy tym du-
skutecznoci.
Jako flota bylimy zatem
w Zatoce i wykonywalimy
tam zadania. Niestety, o tych
dziaaniach polskiej marynar-
ki wie jedynie maa grupa wta-
jemniczonych. Badaczom
znacznie atwiej jest odtwo-
rzy dziaania okrtw austra-
lijskich i kanadyjskich, nie
mwic ju o amerykaskich,
ni szczegy operacyjnej
dziaalnoci ORP Xawery
Czernicki. wiat po prostu
nie wie o obecnoci polskich
okrtw w Zatoce. I z ca
pewnoci jest to nasza wina.
Brak w literaturze opraco-
wa dotyczcych polskiego za-
do Polskich Weteranw
wojny w zatoce Perskiej
i Dyrektora Muzeum
Marynarki Wojennej
2008/02
angaowania w rejonie Zatoki
Perskiej jest strat dla naszego
kraju. Zwracamy si zatem do
kolegw, ktrzy tworzyli zao-
gi OORP Piast, Wodnik
i Xawery Czernicki. Pano-
wie Marynarze, Podoficero-
wie, Chorowie i Oficerowie!
Nie pozwlcie, aby Wasz wy-
siek i pot poszed w zapo-
mnienie. Spisujcie swoje rela-
cje, mwcie o dowiadcze-
niach i Waszym wysiku. Daj-
cie potomnym szans na po-
znanie waszych osigni.
Zwracamy si zwaszcza do
dowdcw okrtw Panw
Komandorw mudy, Okulia-
ra, Rogalskiego. Dotrzyjcie do
swych podwadnych i zainspi-
rujcie ich do spisywania wspo-
mnie lub rejestrowania ich
w formie ustnych relacji (tzw.
oral history). Wasza rola nie
skoczya si w chwili powro-
tu z Zatoki Perskiej. Jestecie
rwnie odpowiedzialni za to,
by wysiek Wasz i Waszych
podwadnych zosta naleycie
udokumentowany. Jako do-
wdcy jestecie to winni swo-
im podwadnym.
Zwracamy si rwnie do
Dyrektora Muzeum Marynar-
ki Wojennej. Panie Komando-
rze Kudelo, na Paskich
oczach dzieje si historia. Co
Pan uczyni, by polskie dzia-
ania udokumentowa i upo-
wszechni? Prosimy, a nawet
domagamy si, by w cigu
najbliszego roku kierowana
przez Pana placwka nawi-
zaa roboczy kontakt z polski-
mi weteranami konfliktw
w Zatoce Perskiej, a nastpnie
po dokonaniu kwerendy
w archiwach przygotowaa
i opublikowaa kompleksowe
opracowanie dotyczce pol-
skiego morskiego zaangao-
wania w regionie Zatoki Per-
skiej w latach 19902004.
Ksik naley wyda w j-
zykach polskim i angielskim.
Edycja anglojzyczna powin-
na znale si we wszystkich
polskich ambasadach, a atta-
ch wojskowi powinni ni ob-
darowywa swych goci. Je-
stemy gboko przekonani,
e nawizanie wsppracy
z polskimi weteranami z Za-
toki Perskiej pozwoli na przy-
gotowanie publikacji perfek-
cyjnej pod wzgldem meryto-
rycznym i atrakcyjnej pod
wzgldem wizualnym (do ta-
kiego stwierdzenia uprawnia
pokaz amatorskiego filmu po-
wiconego dziaaniom Xa-
werego Czernickiego). Niech
dziaalno publicystyczna
bdzie wkadem si morskich
w ekspansywn polityk hi-
storyczn. Aby nie posdzo-
no nas o postaw roszczenio-
w, deklarujemy gotowo
wsparcia tego przedsiwzi-
cia swoj wiedz oraz umie-
jtnociami metodycznymi
i warsztatowymi. Wspomnia-
n australijsk publikacj
przekaemy Muzeum Mary-
narki Wojennej.
Jeeli nie zadbamy o publi-
kowanie w jzyku angielskim
opracowa dotyczcych pol-
skiego wkadu w histori
wiatow, to nasze dokonania
trafi na mietnik historii.
Udzia Wodnika i Piasta
w skadzie si koalicyjnych
podczas pierwszej wojny irac-
kiej czy roczna misja Xawe-
rego Czernickiego w Zato-
ce Perskiej po prostu nie zo-
stan zauwaone. Piszmy
wic i publikujmy po angiel-
sku! Wszak przygotowanie
takiej ksiki kosztuje mniej
ni kilka godzin pracy gw-
nych silnikw fregaty. A mi-
dzynarodowe efekty publicy-
styczne mog by ogromne.
Parafrazujc marszaka Pi-
sudskiego: napiszmy nasz
histori sami, bo inaczej inni
zrobi to za nas le.
kmdr rez. prof. Andrzej MAKowSKi
kmdr por. rez. dr hab. KrzySztof KuBiAK
kmdr por. rez. dr hab. Piotr MicKiewicz
przegld morski 6o
2008/02
g
r
z
E
g
o
r
z

o
K
u
l
J
a
r
oRP XAWERy CZERNiCKi na Batyku
po powrocie z zatoki Perskiej
Przegld Morski (The Navy Review)
Dear readers,
in this months issue of Przegld Morski (The navy review) you will
find articles on perspectives, history and current problems of the Polish
navy, on cooperation between the Baltic sea countries and some news
from other navies.
Modernization, training and participation in international trainings as
well as the 90
th
anniversary of the navy are main issues covered by
Vadm andrzej Karweta (commander of the Polish navy). Today, the navy
needs our society to understand that in spite of the navy being quite
a costly branch of the armed forces, it remains very important due to
the operational advantages it provides for the state security.
Donata rossa-Kilian discusses the forms of cooperation between the
Baltic sea countries within the European union. The transborder
cooperation is particularly significant, both within the frames of economic
growth and common security.
special devices as well as systems enabling the use of electronic maps are popular navigation
equipment utilized on ships and vessels. They increase the security and operational effectiveness
at sea. cdr henryk nitner comments on the issues related with practical utilization of such
equipment.
The defense countermine operations with the engagement of, among others, mine destroyers,
mine hunters, mine divers or explosives is discussed by lt henryk Karwan. The naval mines
constitute nowadays quite effective and moderately inexpensive part of naval armament, developed
and modernized in many countries.
2008 is the year of the 90
th
anniversary of reborn Polish navy after years of annexation in Poland.
ltcdr sawomir Kudela (director of the Museum of the Polish navy) in his article recalls post-war
history of one of the bravest Polish ships orP Byskawica. at present, the ship is a naval
floating museum and is a representative ship of the Polish navy.
Enjoy reading!
Editorial staff
tumaczenie: Anita Kwaterowska
WARUNKi ZAMiESZCZANiA PRAC
Materiay (w wersji elektronicznej) do Przegldu Morskiego prosimy przesya na adres: redakcja Wojskowa,
aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa lub przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl. opracowanie musi by
podpisane imieniem i nazwiskiem z podaniem stopnia wojskowego i tytuu naukowego. naley rwnie poda
numery: niP, PEsEl, dowodu osobistego oraz konta bankowego, a take dokadny adres subowy, prywatny
i urzdu skarbowego oraz numer telefonu, dat i miejsce urodzenia, a take imiona rodzicw. Ponadto naley
doczy zdjcie z aktualnym stopniem wojskowym. W przypadku braku wymaganych danych nie bdziemy
mogli opublikowa danego materiau. redakcja przyjmuje materiay opracowane w formie artykuw. ich objto
powinna zawiera ok. 13 tys. znakw (co odpowiada 4 stronom miesicznika). rysunki i szkice naley przygotowa
zgodnie z wymaganiami poligrafii (najlepiej w programie ilustrator lub corel), zdjcia w formacie tiff lub jpeg
rozdzielczo 300 dpi. naley poda rda, z ktrych autor korzysta przy opracowywaniu materiau.
niezamwionych artykuw redakcja nie zwraca. zastrzega sobie przy tym prawo do dokonywania poprawek
stylistycznych oraz skracania i uzupeniania artykuw bez naruszania myli autora. autorzy opublikowanych
prac otrzymaj honoraria wedug obowizujcych stawek. oryginalne rysunki i zdjcia zakwalifikowane do druku
honoruje si oddzielnie.

Przegląd Morski (8) 2008.2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Przegląd Morski (8) 2008.2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Przegląd Morski (8) 2008.2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

przegld

TECHNIKA I UZBROJENIE Traf cel

You might also like