Przegląd Morski (9) 2008.3

przegld
morski
MIESICZNIK
| MARZEC 2008
| NR 3 (009)
ISSN 1897-8436
TETRA W MARYNARCE WOJENNEJ RP str. 13
|
SSAKI KONTRA MINY str. 17
OKRTY DESANTOWE TYPU WHIDBEY ISLAND str. 24
str. 50
WIZJA
PRZYSZOCI
NA MORZU
TRENDY
Wybrane problemy
profesjonalizacji si zbrojnych
str.
|
4
W cigu ostatnich lat Siy Zbrojne RP ulegay znacznym
przeobraeniom organizacyjnym i strukturalnym.
Od roku 2004 nastpuje przebudowa ich struktury
wewntrznej majca na celu uzawodowienie armii.
TECHNIKA I UZBROJENIE
Okrty desantowe typu
Whidbey Island
KONFERENCJE I SYMPOZJA NAUKOWE str.
|
50
Wizja
przyszoci na morzu
str.
|
24
Due znaczenie broni minowej
w dziaaniach na morskim polu
walki sprawia, e cigle
poszukuje si nowych
sposobw i rodkw
neutralizowania zagroenia
z ni zwizanego.
ZABEZPIECZENIE DZIAA
Udzia ssakw
morskich w dziaaniach
militarnych
HISTORIA MORSKA
Pancernik
Gneisenau
Straszny bliniak
str.
|
42
str.
|
17
2008/03
przegld morski 3
MARZEC 2008
|

NR 3 (009)
Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,
022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,
Trendy
Wybrane problemy profesjonalizacji si zbrojnych,
pk Stanisaw Ruman, pk Henryk Rusek ...........................................4
zabezpieczenie dziaa
Tetra w Marynarce Wojennej RP,
kmdr ppor. Dariusz Kloskowski ........................................................ 13
Ssaki kontra miny,
kmdr por. dr Krzysztof Jurek ............................................................. 17
Technika i uzbrojenie
Okrty desantowe typu Whidbey Island,
mgr in. Andrzej Nitka ....................................................................... 24
AKTUALNOCI ................................................................................... 33
siy Morskie innych pasTW
Z ycia flot,
kmdr por. Maciej Nacz ................................................................... 37
hisToria Morska
Pancernik Gneisenau,
Mirosaw Skwiot................................................................................. 42
konFerencje i syMpozja naukoWe
Wizja przyszoci na morzu,
kmdr por. Maksymilian Dura ............................................................ 50
recenzje i oMWienia
Organizator suby morskiej Wojsk Ochrony Pogranicza,
kmdr ppor. rez. dr Ireneusz Bieniecki .............................................. 62
przegld
morski
Dyrektor Redakcji Wojskowej
redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz
tel.: CA MON 845-365, 845-685; faks: 845-503
Zastpca dyrektora: ppk Lech Mleczko
tel.: CA MON 845-685,
e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl
Redaktor prowadzcy:
kmdr ppor. dr Mariusz Konarski
tel.: CA MON 266-207; 262-413,
e-mail: bandera@mw.mil.pl
Redaktor merytoryczny: Paulina Gliska,
dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186
Skad i amanie: Monika Klekociuk
Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska,
Katarzyna Koco, Aleksandra Ogoza,
Teresa Wieszczeczyska
Kolporta i reklamacje: Bellona SA
(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041
Informacje o kolportau: Elbieta Toczek
tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00
Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl
Zdjcia na okadkach: Marian Kluczyski
Projekt graficzny: ukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Zesp Wydawniczy Si Powietrznych
ul. wirki i Wigury 1c, 00-912 Warszawa
Zesp redakcyjny
Szanowni Czytelnicy!
W tym miesicu
numer otwiera
artyku
pk. Stanisawa
Rumana
i pk. Henryka
Ruska powicony
wybranym problemom profesjonalizacji
Si Zbrojnych RP. Autorzy przybliaj
w nim m.in. zaoenia, sposb wdraa-
nia i metody przebudowy naszej armii.
Kmdr ppor. Dariusz Kloskowski prezen-
tuje najnowsze rozwizania techniczne
z dziedziny cznoci cyfrowej zastoso-
wane w Centrum Szkolenia MW.
Rozwojowi si morskich w innych pa-
stwach powicony jest obszerny mate-
ria omawiajcy amerykaskie okrty
desantowe-doki typu Whidbey Island.
Podczas operacji desantowych jed-
nostki te dziaaj z dala od brzegu, za
transport ldujcych si zabezpieczaj
mae jednostki desantowe.
Mao znany wtek historii morskiej
porusza Mirosaw Skwiot w artykule
o niemieckim pancerniku Gneisenau.
Marynarka Wojenna RP ma bogat
tradycj. Blaski i cienie suby
w okresie II RP, podczas wojny
oraz w powojennej rzeczywistoci
opisuje dr Ireneusz Bieniecki
na podstawie wspomnie
kmdr. por. Romana Somnickiego.
Pastwa uwadze polecam take pozo-
stae, rwnie interesujce artykuy
podejmujce tematyk morsk.
ycz przyjemnej lektury i zapraszam
do podzielenia si swoimi przemyle-
niami na amach naszego czasopisma
nie tylko ludzi morza.
kmdr ppor. dr
Mariusz Konarski
redaktor prowadzcy
Przegld Morski ukazuje si od grudnia 1928 r.
2008/03
4 przegld morski
pk STANISAW RUMAN
Zesp do spraw
Profesjonalizacji SZ RP
TRENDY ku nowoczesnoci
pk HENRYK RUSEK
Zesp do spraw
Profesjonalizacji SZ RP
D
ecyzj najwyszych
wadz pastwowych,
wzorem innych kra-
jw, Polska zamierza
utworzy w peni profesjonalne si-
y zbrojne. W expose wygoszonym
23 listopada 2007 r. premier stwier-
dzi, e [] w przyszym roku ogra-
niczymy pobr, a w 2009 r. zrezy-
gnujemy z niego w caoci tak, aby
w kolejny rok wkroczy z armi
w peni zawodow.
Profesjonalizacja Si Zbrojnych
RP zatem to integralna cz pro-
cesu transformacji polegajcego na
rezygnacji z obowizkowej su-
by wojskowej oraz zastpieniu jej
ochotnicz sub zawodow
i kontraktow, przy jednoczesnej
przebudowie zasadniczych dzie-
dzin funkcjonowania wojsk. Jej ce-
lem jest zwikszenie ich zdolnoci
do penienia konstytucyjnych funk-
Wybrane problemy
profesjonalizacji si zbrojnych
W cigu ostatnich lat Siy Zbrojne RP ulegay znacznym
przeobraeniom organizacyjnym i strukturalnym.
Od roku 2004 nastpuje przebudowa ich struktury
wewntrznej majca na celu uzawodowienie armii.
cji oraz wykonywania zada wyni-
kajcych z sojuszniczych zobowi-
za i midzynarodowych umw
zarwno na terenie kraju, jak i po-
za jego granicami.
Analiza prac koncepcyjnych nad
profesjonalizacj si zbrojnych
wskazuje, e jej podstaw s nast-
pujce zaoenia:
zawieszenie obowizkowej za-
sadniczej suby wojskowej pobo-
rowych, a take przeszkolenia woj-
skowego studentw i absolwentw
szk wyszych;
wprowadzenie nowych form
ochotniczej suby wojskowej,
penionej na podstawie kontrak-
tu, w peni dostpnej take dla
kobiet;
utworzenie narodowych si re-
zerwowych (NSR).
Wprowadzenie tych zmian wpy-
nie na: struktur i skad bojowy si
zbrojnych, system rekrutacji, zarz-
dzanie zasobami osobowymi, or-
ganizacj i zasady szkolenia oraz
doskonalenia umiejtnoci zawo-
dowych onierzy, a take na utrzy-
manie wojsk i infrastruktury, finan-
sowanie i modernizacj technicz-
n si zbrojnych, rekonwersj itp.
Zawieszenie obowizkowych
form suby wojskowej
W warunkach zawieszenia
w okresie pokoju obowizkowych
Celem profesjonalizacji jest zwikszenie zdolnoci ope-
racyjnej i potencjau SZRP oraz dostosowanie ich do reago-
wania na nowe zagroenia, jakie pojawiaj si w zmieniaj-
cym si rodowisku bezpieczestwa, a take do wykonywania
nowych zada. Zaoono, e Siy Zbrojne bd liczy okoo
150 tys. onierzy z podziaem na sub czynn (120 tys.)
i ochotnicz rezerw dyspozycyjn (30 tys.). W ramach suby
czynnej byoby okoo 90 tys. onierzy zawodowych oraz pra-
wie 30 tys. onierzy ochotniczej suby kontraktowej.
Cel
2008/03
przegld morski o
Planowane zmiany w systemie administrowania zasobami osobowymi
DOTYCHCZASOWE ROZWIZANIA
Rejestracja
przedpoborowych
(obowizkowa
z udziaem obywatela)
O
P
R
a
c
O
W
a
n
I
E

W
a
S
n
E
Pobr
(obowizkowy)
Powoanie do
obowizkowej suby
wojskowej
Rejestracja
wojskowa
(bez udziau obywatela)
PROPOZYCJE ZMIAN
Rekrutacja wojskowa
(dla ochotnikw i mczyzn 19-letnich)
aktualizacja ewidencji wojskowej
powszechnie okrelane zdolnoci do suby
Powoanie
ochotnikw
do suby wojskowej
form suby wojskowej zamierza
si zmieni dotychczasowe zasa-
dy rejestracji przedpoborowych,
okrelajc j terminem rejestracji
wojskowej, oraz zastpi pobr
rekrutacj wojskow (rys.).
Rejestracja wojskowa nalea-
aby do zada wojskowego ko-
mendanta uzupenie, wykony-
wanych na potrzeby zaoenia
ewidencji wojskowej oraz prze-
prowadzenia rekrutacji wojsko-
wej. Byaby ona prowadzona
z wykorzystaniem danych oso-
bowych zawartych w zbiorach
Powszechnego Elektronicznego
Systemu Ewidencji Ludnoci
(PESEL), bez fizycznego udzia-
u zainteresowanych osb.
Zasadniczym celem rekrutacji
wojskowej byoby m.in. uzupenie-
nie ewidencji wojskowej, ustalenie
zdolnoci poborowych do czynnej
suby wojskowej (powiatowa ko-
misja lekarska), przede wszystkim
jednak nabr ochotnikw do
czynnej suby wojskowej.
W przypadku okrelonych za-
groe i potrzeb bdzie istniaa
prawna moliwo ponownego
wprowadzenia obowizku zasadni-
czej suby wojskowej. Utrzymane
zostayby obowizujce przepisy
prawne normujce penienie obo-
wizkowej suby wojskowej w ra-
zie ogoszenia mobilizacji oraz
w czasie wojny. Obowizywa te
bd rozwizania dotyczce nada-
wania przydziaw mobilizacyj-
nych onierzom rezerwy.
Formy czynnej suby
wojskowej i w rezerwie
Zakada si, e w okresie poko-
ju onierze bd peni sub w
nastpujcych formach:
zawodowa suba wojskowa,
kontraktowa suba wojskowa,
suba kandydacka,
suba okresowa.
Suba zawodowa byaby penio-
na bezterminowo na najwaniej-
szych stanowiskach. Bd w niej
wystpowa oficerowie, podofice-
rowie i szeregowi. Penienie suby
wojskowej w danym korpusie b-
dzie uzalenione od posiadania sto-
sownych kwalifikacji oraz predys-
Rekrutacj
wojskow byliby
objci mczyni,
ktrzy kocz
w danym roku
kalendarzowym
19 lat, a take
ochotnicy, w tym
kobiety, jeli
ukoczyli co
najmniej 18 lat.
u
2008/03
6 przegld morski
pozycji. Nabr do niej bdzie pro-
wadzony wrd onierzy suby
kontraktowej oraz tak jak dotych-
czas w ramach suby kandydac-
kiej. W zalenoci od potrzeb mo-
g by do niej powoani onierze
rezerwy. Zmiana korpusu bdzie
uzaleniona od kwalifikacji, opinii
subowej i potrzeb Si Zbrojnych.
Wyrniajcy si szeregowi
i podoficerowie, z odpowiednim
wyksztaceniem i predyspozycja-
mi, mieliby moliwo przejcia do
wyszego korpusu, pod warunkiem
ukoczenia odpowiedniego kursu
na podoficera lub oficera.
Suba kontraktowa bdzie su-
b terminow. Maksymalna du-
go jej penienia bdzie wynosi
do dwunastu lat. Mona j bdzie
peni w formie kontraktw trwa-
jcych od roku do szeciu lat.
Peniliby j onierze po uko-
czeniu suby kandydackiej lub po
ochotniczym zgoszeniu si ze
suby okresowej lub z rezerwy,
majcy odpowiednie kwalifikacje
i umiejtnoci oraz dobry stan
zdrowia, ktrzy nie przekroczyli
trzydziestego roku ycia.
onierze suby kontraktowej
peniliby sub we wszystkich kor-
pusach, tj. oficerskim, podoficer-
skim i szeregowych.
Suba kandydacka. Jej celem
bdzie przygotowanie ochotnikw
bez przeszkolenia wojskowego do
objcia pierwszego stanowiska
subowego w ramach suby za-
wodowej, kontraktowej lub ochot-
niczej suby w rezerwie. Powinna
zapewnia dopyw kandydatw do
wszystkich korpusw osobowych.
O powoaniu do odbycia suby
kandydackiej powinno decydowa
spenienie kryteriw kwalifikacyj-
nych, takich jak: wiek, stan zdro-
wia, predyspozycje psychofizycz-
ne oraz poziom wyksztacenia,
w tym take przygotowanie zawo-
dowe stosownie do potrzeb Si
Zbrojnych. Dlatego te konieczne
bdzie okrelenie preferowanych
kierunkw ksztacenia, a take po-
trzeb ilociowych dotyczcych
rocznego naboru w poszczegl-
nych korpusach osobowych.
Planuje si, e podstawowe
szkolenie wojskowe bdzie zunifi-
kowane i obligatoryjne dla wszyst-
kich ochotnikw, w tym dla kan-
dydatw do szk oficerskich
i podoficerskich. Celem tego szko-
lenia bdzie nauczenie onierzy
podstawowych zasad zachowania
si na polu walki, w tym prowa-
dzenia ognia z broni strzeleckiej.
Szkolenie to w wymiarze do dzie-
siciu godzin dziennie, prowadzo-
ne w podstawowym zakresie i we-
dug jednolitego w caych siach
zbrojnych programu, powinno si
zakoczy sprawdzianem wiedzy
i umiejtnoci oraz zoeniem
przysigi wojskowej.
W trakcie szkolenia podstawo-
wego zakada si:
wdroenie nowo wcielonych o-
nierzy do suby wojskowej;
zapoznanie ich z podstawowy-
mi prawami i obowizkami o-
nierza;
nauczenie:
zasad bojowego zachowania
si na polu walki;
prowadzenia ognia z broni
strzeleckiej;
Etapy suby kandydackiej
S
uba kandydacka w odniesieniu do szeregowych suby
kontraktowej obejmowaaby nastpujce etapy:
podstawowe szkolenie wojskowe do trzech miesicy;
szkolenie specjalistyczne do szeciu miesicy;
praktyk w jednostce wojskowej od trzech do szeciu
miesicy.
u
2008/03
przegld morski 7
dziaania po ogoszeniu wy-
szych stanw gotowoci bojowej
(WSGB);
realizowania przedsiwzi
zwizanych z zabezpieczeniem
bojowym i logistycznym;
zasad postpowania w przy-
padku ochrony i obrony
obiektw;
czynnoci wykonywanych
przez poszczeglnych onierzy
druyny (zaogi) przed walk,
w czasie jej prowadzenia oraz
po jej zakoczeniu;
udzielania pierwszej pomocy
na polu walki;
podnoszenie oglnej sprawnoci
fizycznej do poziomu umoliwia-
jcego prawidowe wykonywanie
zada wynikajcych ze specyfiki
suby wojskowej.
Ukoczenie szkolenia podstawo-
wego na ocen co najmniej dobr
potwierdzaoby posiadanie przez
onierza predyspozycji do dalszej
suby wojskowej i byoby warun-
kiem przyjcia do suby penionej
w innych formach.
Etap drugi to szkolenie specjali-
styczne. onierz ochotnik zdoby-
waby wiedz w zakresie wymaga-
nym w danym korpusie i z wybra-
nej specjalnoci. Gwnym celem
tego szkolenia bdzie przygotowa-
nie teoretyczne i praktyczne o-
nierzy do wykonywania indywidu-
alnych zada w jednostkach woj-
skowych. Pomylne zdanie egza-
minw kocowych ze szkolenia
specjalistycznego, potwierdzone
stosownym certyfikatem, byoby
warunkiem przyjcia do suby re-
alizowanej w innych formach lub
uprawniaoby do ewentualnego
uczestniczenia w trzecim, ostatnim
etapie suby kandydackiej.
Praktyka byaby odbywana
w jednostce wojskowej, do ktrej
kandydat zostaby skierowany po
zakoczeniu suby kandydac-
kiej. Zapewnioby to przyszemu
przeoonemu udzia w procesie
naboru i przygotowania kadr oraz
w opiniowaniu przydatnoci kan-
dydatw do dalszej suby.
Suba okresowa to forma
suby przewidziana dla ochotni-
kw z narodowych si rezerwo-
wych o szczeglnych kwalifika-
cjach, wyznaczonych na stanowi-
ska w jednostkach wojskowych
na podstawie nadanych przydzia-
w kryzysowych na okres wy-
konywania konkretnych zada za-
rwno w kraju, jak i za granic.
Narodowe siy rezerwowe
Obejmowayby wszystkich o-
nierzy rezerwy, ktrzy zoyli przy-
sig wojskow i zostali przeniesie-
ni do rezerwy po zwolnieniu z czyn-
nej suby wojskowej, w tym ze su-
by zawodowej, lub po odbyciu szko-
lenia w czasie studiw. Powinni oni
spenia kryteria zdrowotne pozwa-
lajce im peni sub wojskow
w rezerwie, mie przydziay do jed-
nostek wojskowych albo zosta uj-
ci w zasobach terenowych organw
administracji wojskowej (TOAW).
Ich wiek to maksymalnie czter-
dzieci lat, a w przypadku posia-
dajcych stopie oficerski lub
podoficerski pidziesit lat.
Rozwaany jest take wariant
zmiany granicy wieku dla NSR
odpowiednio do 50 i 60 lat ycia.
Wwczas limit wieku 40 i 50 lat
dotyczyby wycznie ochotniczej
rezerwy dyspozycyjnej.
NSR skadayby si z dwch za-
sadniczych komponentw: rezerwy
ochotniczej, zwanej dalej ochotni-
cz rezerw dyspozycyjn (ORD),
oraz rezerwy obligatoryjnej.
ORD stanowiaby ochotnicze,
etatowe NSR. Rezerwici ci byliby
wyznaczani na stanowiska we
Suba kandydacka
powinna umoliwi
praktyczn
weryfikacj
kandydatw pod
wzgldem ich
przydatnoci do
dalszej suby
wojskowej w danym
korpusie i o danej
specjalnoci.
u
2008/03
B przegld morski
wszystkich korpusach, ujte
w etatach pokojowych jednostek
wojskowych. onierze ci byliby
objci intensywnym szkoleniem
i gotowi do stawienia si w jed-
nostce wojskowej w przypieszo-
nym trybie w razie wystpienia
okrelonych zagroe.
Rezerwa ochotnicza zostaa
przewidziana do wzmocnienia jed-
nostek operacyjnych w sytuacjach
kryzysowych, w tym do udziau
w operacjach sojuszniczych poza
granicami pastwa w zalenoci
od stopnia ich gotowoci, a tym sa-
mym ukompletowania, w rnych
proporcjach procentowych i liczbo-
wych w ramach wspomnianej su-
by okresowej.
Rezerwa obligatoryjna byaby
powoywana w przypadku zagro-
enia konfliktem zbrojnym na te-
renie naszego kraju. Skadaaby
si z rezerwy wzmocnienia (RW)
obejmujcej onierzy rezerwy
majcych przydziay mobilizacyj-
ne do jednostek wojskowych
oraz rezerwy oglnej (RO), czyli
pozostaych onierzy rezerwy
bez przydziaw, zdolnych do pe-
nienia suby wojskowej.
Formy suby w rezerwie byy-
by zrnicowane pod wzgldem
oczekiwa Si Zbrojnych i jedno-
czenie przysugujcych rezerwi-
stom uprawnie.
Rola i zadania onierzy rezer-
wy obligatoryjnej pozostayby
w zasadzie takie same jak dotych-
czasowych rezerwistw bdcych
na przydziaach mobilizacyjnych,
z t rnic, e w czasie pokoju nie
byliby powoywani na wiczenia
wojskowe lub wiczenia te byyby
prowadzone w ograniczonym stop-
niu, np. tylko w celu sprawdzenia
gotowoci mobilizacyjnej. W przy-
padku powstania lub narastania za-
groenia bezpieczestwa Polski
proces ten mona byoby odpo-
wiednio intensyfikowa.
Nie wyklucza si rwnie for-
mowania w sytuacjach kryzyso-
wych nowych jednostek z rezerwi-
stw rezerwy oglnej. Bdzie to
wynika z przyjtego modelu pro-
fesjonalnych si zbrojnych i ich
struktur organizacyjnych.
Czynniki motywacyjne
Kluczow kwesti dla si zbroj-
nych opartych na naborze ochot-
niczym bdzie pozyskanie do
suby odpowiedniej liczby war-
tociowych ochotnikw. Z anali-
zy stanu ukompletowania i tempa
profesjonalizacji armii wynika, e
konieczne bdzie werbowanie
i przeszkalanie okoo 20 tys.
ochotnikw rocznie. Dla porw-
nania: obecnie do penienia ochot-
niczej suby wojskowej we
wszystkich formach powouje si
okoo 89 tys. onierzy.
Pozyskiwaniu onierzy do su-
by powinno sprzyja zaufanie spo-
eczestwa do wojska, jak rwnie
bogate tradycje naszego ora. Na-
ley jednak pamita, e zadanie
to moe by utrudnione, zwaszcza
w warunkach duego zapotrzebo-
wania na si robocz gospodarki
rynkowej oraz otwartej przestrzeni
ekonomicznej krajw Unii Euro-
pejskiej zachcajcej modzie do
W pakiecie ofertowym wojska dla kandydatw do kon-
traktowej suby wojskowej planuje si ustanowienie pra-
wa do bezpatnego ich zakwaterowania lub przyznania im
okrelonego ekwiwalentu finansowego na wynajem mieszka-
nia. Inn rozpatrywan propozycj jest wprowadzenie bezpat-
nego penego lub czciowego wyywienia, dodatkw za du-
goletni sub wojskow, premii za posiadane kwalifikacje
zawodowe i umiejtnoci oraz wykupienie okrelonych ulg na
korzystanie ze rodkw komunikacji publicznej itp.
Oferta
u
2008/03
przegld morski 3
aktywnoci zawodowej za granic,
a take prognozowanego zmniej-
szenia w najbliszej przyszoci
oglnej populacji ludnoci.
Przeprowadzone na zlecenie woj-
ska przez Orodek Badania Opinii
Publicznej (OBOP) badania socjo-
logiczne wskazuj, e pozytywny
stosunek modziey do zawodowej
suby wojskowej nie przekada si
na jej gotowo do jej penienia.
Zgodnie z badaniami 66% respon-
dentw w wieku 1725 lat uwaa
zawodow sub wojskow za
atrakcyjn form kariery dla mo-
dych ludzi. Jednake ju tylko 39%
badanej modziey deklaruje, e za-
wodowa suba wojskowa jest atrak-
cyjna bezporednio dla nich. Nato-
miast zdecydowane zaintereso-
wanie podjciem w przyszoci
zawodowej suby wojskowej
przejawia 5% respondentw,
a 11% raczej tak. Ta cz mo-
dziey, ze wzgldu na swe zainte-
resowania, moe rwnie stanowi
potencjalnie rdo naboru.
Dlatego te w toku prac koncep-
cyjnych nad profesjonalizacj si
zbrojnych naley uwzgldnia po-
trzeb wprowadzenia okrelonego
pakietu zacht pacowych i poza-
pacowych, motywujcych kandy-
datw do wstpowania do suby
wojskowej. Za szczeglnie wane
w tym wzgldzie uznano uposae-
nie finansowe onierzy suby
kontraktowej, ktre powinno by
konkurencyjne w stosunku do cy-
wilnego rynku pracy.
Nowatorsk ofert przewiduje
si dla onierzy ochotniczej re-
zerwy dyspozycyjnej. Otrzymy-
waliby oni, niezalenie od sto-
sownego wynagrodzenia za okres
wicze, szkole czy te penie-
nia suby okresowej, comiesicz-
ny ekwiwalent pieniny za po-
zostawanie w stanie gotowoci do
wykonywania ewentualnych za-
da w sytuacji kryzysowej. Po-
dobnie rozwaane jest motywowa-
nie pracodawcw, rekompensujc
im niedogodnoci wynikajce
z zatrudniania rezerwistw.
Przyjmujc, e w warunkach
profesjonalnych si zbrojnych su-
ba wojskowa dla wielu modych lu-
dzi bdzie przejciow form ak-
tywnoci zawodowej przed podj-
ciem pracy w rodowisku cywil-
nym, uznano, e dla podejmujcych
kontraktow sub wojskow wa-
ne bdzie utworzenie odpowied-
nich warunkw prawnych i organi-
zacyjnych, zapewniajcych moli-
wo pogbiania przez nich wie-
dzy w trakcie suby, a take pod-
noszenia kwalifikacji i doskonale-
nia umiejtnoci przydatnych na
cywilnym rynku pracy po zako-
czeniu suby wojskowej.
Zakada si, e dziaania te, wzo-
rem innych pastw, powinny obej-
mowa wspomaganie onierzy,
rwnoczenie z procesem szkole-
nia wojskowego, w zdobywaniu
przez nich wiedzy i umiejtnoci
potwierdzonych odpowiednimi
certyfikatami uytecznymi na cy-
wilnym rynku pracy. Dlatego pod-
jto dziaania, by uzyska aproba-
t waciwych ministerstw do nada-
wania przez centra i orodki szko-
lenia certyfikatw zawodowych
powszechnie honorowanych na cy-
wilnym rynku pracy.
Podczas wizyt czonkw Ze-
spou do spraw Profesjonalizacji
Si Zbrojnych w jednostkach woj-
skowych zwracano uwag na
zbieno i porwnywalno
kwalifikacji oglnych i specjali-
stycznych oraz umiejtnoci i wy-
maga na wikszoci stanowisk
w wojsku z wystpujcymi w go-
spodarce narodowej.
NOTATKA
Planuje si podjcie wy-
sikw na rzecz prawne-
go dostosowania nazew-
nictwa stanowisk i spe-
cjalnoci wojskowych do
obowizujcej klasyfikacji
zawodw w pastwie oraz
zapewnienia warunkw
do ich certyfikacji, by od-
powiednio wpisa cie-
k zawodow onierzy
w trakcie suby wojsko-
wej w konkretny zawd
wystpujcy i powszech-
nie honorowany w gospo-
darce narodowej.
u
2008/03
10 przegld morski
Prace koncepcyjne wskazuj
rwnie, e w doskonaleniu zawo-
dowym onierzy celowe byoby
uzyskanie wsparcia ze strony orga-
nizacji pracodawcw, a take wy-
korzystanie rodkw unijnych
z Programu Operacyjnego Kapita
Ludzki. Ponadto wskazane byoby
wczenie onierzy w programo-
w dziaalno instytucji zajmuj-
cych si rynkiem pracy i przeciw-
dziaaniem bezrobociu, jak rwnie
wyegzekwowanie prawa do zajmo-
wania stanowisk zwizanych
z obronnoci przez byych onie-
rzy itp. Oczywiste powinno by za-
oenie, e suba wojskowa jest
czynnikiem promujcym do podj-
cia pracy w subach mundurowych
innych resortw, w tym w: Policji,
Biurze Ochrony Rzdu, Stray Gra-
nicznej, Pastwowej Stray Poar-
nej, a take w Stray Miejskiej
i Subie Celnej.
Wdraanie
Planuje si, e pena profesjo-
nalizacja si zbrojnych nastpia-
by w terminie ustalonym przez
Rad Ministrw. Natomiast lata
20082009 miayby charakter
okresu przejciowego i byyby
przeznaczone na stworzenie od-
powiednich warunkw, zwasz-
cza na dokonanie zmian organi-
zacyjno-funkcjonalnych oraz wy-
pracowanie stosownych regulacji
prawnych pozwalajcych na bez-
kolizyjne zastpienie obowizko-
wej suby wojskowej sub
ochotnicz.
W dziedzinie uzupeniania
stanw osobowych si zbrojnych
dziaania podejmowane w latach
20082009 bd ukierunkowane
przede wszystkim na stopniowe
zmniejszanie liczby wcielanych
onierzy zasadniczej suby woj-
skowej (w 2008 r. okoo 17 tys.)
oraz maksymalne zwikszenie li-
czebnoci onierzy nadtermino-
wej zasadniczej suby wojsko-
wej i korpusu szeregowych za-
wodowych. Zintensyfikowany
nabr do tych kategorii suby
powinien pozwoli osign na
koniec 2009 r. odpowiednio na-
stpujce liczby: okoo 31 tys.
onierzy nadterminowych
i 17 tys. szeregowych zawodo-
wych. Przewiduje si, e onie-
rze nadterminowi zostan, po
wprowadzeniu nowych form
suby, przyjci na mocy prawa
lub na ich wniosek do suby
kontraktowej.
Pozwolioby to na zapewnie-
nie niezbdnego ukompletowa-
nia stanw osobowych jednostek
wojskowych po zawieszeniu za-
sadniczej suby wojskowej.
W celu zintensyfikowania na-
boru ochotnikw do korpusu sze-
regowych zawodowych i do su-
by nadterminowej zostay podj-
te dziaania o charakterze legisla-
cyjnym, zwikszajce baz nabo-
ru i uatrakcyjniajce warunki
suby tych onierzy. Zmienio-
ne zostay m.in. przepisy ustawy
o subie wojskowej onierzy za-
wodowych, dajce dowdcom od
1 stycznia 2008 r. uprawnienia do
powoywania onierzy do su-
by w korpusie szeregowych za-
wodowych w dowodzonych przez
nich jednostkach. Od pocztku
tego roku zwikszono take zna-
czco uposaenie finansowe o-
nierzy tego korpusu o okoo
21% (do 2200 z brutto).
W odniesieniu do onierzy
nadterminowej zasadniczej su-
by wojskowej zostay podjte
dziaania legislacyjne, ktre po-
zwoliyby na przyjmowanie do tej
suby onierzy ju po odbyciu
Organizujc sys-
tem doskonalenia
zawodowego przy-
gotowujcy onie-
rza do pracy na ryn-
ku cywilnym, prze-
widuje si uwzgld-
nienie w nim nauki
nowego zawodu lub
uzupenienie wy-
ksztacenia.
Ksztacenie to byo-
by czciowo lub
cakowicie, w zale-
noci od stau
w subie i osi-
gni onierza,
sponsorowane
przez resort obrony
narodowej albo
przez firmy (instytu-
cje) komercyjne za-
interesowane pozy-
skiwaniem zdyscy-
plinowanych pra-
cownikw.
System
2008/03
przegld morski 11
trzymiesicznej zasadniczej su-
by wojskowej, a take onierzy re-
zerwy. Zamierza si zmieni gra-
nic wieku warunkujcego rozpo-
czcie tej suby z 25 do 30 lat. Po-
nadto planuje si kolejny wzrost
uposae dla onierzy nadtermi-
nowych, zakadajc wysoko
ich wynagrodzenia na poziomie
1700 z miesicznie dla onierza
w stopniu szeregowego i 1800 z
w stopniu starszego szeregowego.
Rozwaa si rwnie, nieza-
lenie od planw zaniechania
wcielania w 2009 r. poborowych
do zasadniczej suby wojsko-
wej, stworzy warunki dla pobo-
rowych ochotnikw, aby mo-
gli odby trzymiesiczne szko-
lenie przygotowawcze w cen-
trach i orodkach szkolenia w ce-
lu wstpienia do suby nadter-
minowej. Proponuje si take
prowadzi przez cay 2009 r. na-
br onierzy rezerwy do suby
nadterminowej.
Dziaania legislacyjne
W okresie przejciowym, to
znaczy do koca 2009 r., musz
zosta stworzone podstawy praw-
ne funkcjonowania profesjonal-
nych si zbrojnych. Niezbdne
prace legislacyjne zamierza si
przeprowadzi w trzech etapach.
W etapie pierwszym, jeszcze
w tym proczu, planuje si przy-
gotowa projekty nowelizacji
trzech ustaw w zakresie umoli-
wiajcym stworzenie odpowied-
nich warunkw do zintensyfiko-
wania omawianego procesu. S
to: ustawa z 21 listopada 1967 r.
o powszechnym obowizku obro-
ny Rzeczypospolitej Polskiej,
ustawa z 25 maja 2001 r.
o przebudowie i modernizacji
technicznej oraz finansowaniu
Si Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej oraz ustawa z 11 wrze-
nia 2003 r. o subie wojskowej
onierzy zawodowych.
Nowelizacja wymienionych
ustaw zmierza do zwikszenia
bazy naboru kandydatw do za-
wodowej suby wojskowej i nad-
terminowej zasadniczej suby
wojskowej, do stworzenia sku-
tecznego systemu motywacyjne-
go w celu pozyskiwania niezbd-
nej liczby ochotnikw do suby
wojskowej oraz do decentraliza-
cji kompetencji kadrowych
i uproszczenia procedur.
W kolejnym etapie, realizowa-
nym do koca 2008 r., planuje si
nowelizacj ustawy z 22 czerw-
ca 1995 r. o zakwaterowaniu Si
Zbrojnych Rzeczypospolitej Pol-
skiej w celu prawnego zagwaran-
towania zakwaterowania onie-
rzom ochotnikom w warunkach
umoliwiajcych pogodzenie
wymogw suby z yciem ro-
dzinnym w perspektywie wielo-
letniego penienia przez nich
suby wojskowej.
Dalsze dziaania legislacyjne
bd zmierza do ponownej no-
welizacji ustawy z 21 listopada
1967 r. o powszechnym obowiz-
ku obrony Rzeczypospolitej Pol-
skiej. Nowelizacja ta polegaaby
na wprowadzeniu nowych, ochot-
niczych form suby wojskowej,
na wdroeniu rejestracji przedpo-
borowych przez WKU, na zamia-
nie poboru na rekrutacj wojsko-
w oraz na unormowaniu syste-
mu rekonwersji onierzy kon-
traktowych i utworzeniu narodo-
wych si rezerwowych.
Planuje si jednoczenie doko-
nanie zmian w innych ustawach,
ktrych zakres merytoryczny
wykracza poza ramy dziaania
Ministerstwa Obrony Narodowej.
Badane s
moliwoci
budetowe
ustanowienia
w przyszoci
najniszego
uposaenia
onierzy
zawodowych na
poziomie
porwnywalnym
z przecitnymi
zarobkami
w gospodarce
narodowej oraz
przyznanie im
bezpatnego
wyywienia lub jego
ekwiwalentu.
2008/03
12 przegld morski
Wrd tych aktw prawnych na-
ley wskaza przepisy normuj-
ce dotychczasow sub zastp-
cz, sub w obronie cywilnej
czy te przygotowawcz poboro-
wych w jednostkach prewencji
Policji, w Stray Granicznej
i w Biurze Ochrony Rzdu. Wy-
nika to z faktu, e z chwil za-
wieszenia obowizkowej suby
wojskowej nie bdzie moliwo-
ci pozyskiwania do tych forma-
cji poborowych, ktrzy dotych-
czas byli kierowani m.in. do su-
by przygotowawczej w forma-
cjach uzbrojonych, niewchodz-
cych w skad Si Zbrojnych, jako
rwnorzdnej z obowizkow
sub wojskow.
Podsumowanie
Profesjonalizacja Si Zbrojnych
RP jest procesem o wyjtkowym
znaczeniu dla podnoszenia ich ja-
koci. Zmienia ona historyczny,
opierajcy si na powszechnym
obowizku suby, model wojska.
Uwzgldnia take potrzeby
obronne pastwa i oczekiwania
spoeczne.
Rwnoczenie z tymi dziaania-
mi s podejmowane przedsiwzi-
cia ukierunkowane na racjonaliza-
cj struktury organizacyjnej woj-
ska, jego modernizacj techniczn,
podniesienie jakoci szkolenia, do-
skonalenie zasad jego utrzymania
i infrastruktury oraz transformacj
terenowych organw administracji
wojskowej.
Zakres i tempo prowadzonych
prac s uzalenione od poziomu
finansowania si zbrojnych.
Nie wystarczy pozyska kan-
dydata do suby wojskowej, trze-
ba rwnie stworzy mu odpo-
wiednie warunki, by utrzyma go
w subie i umoliwi pniej-
sze funkcjonowanie w rodowi-
sku cywilnym.
Wanym czynnikiem bdzie
wzmoenie dziaa pozwalajcych
na biecy przepyw informacji
w skali kraju midzy dowdca-
mi jednostek wojskowych a woj-
skowymi komendantami uzupe-
nie w celu optymalnego wykorzy-
stania ofert kandydatw zgaszaj-
cych si do ochotniczej suby woj-
skowej, w tym umoliwienia po-
dejmowania suby nadterminowej
(lub w korpusie szeregowych za-
wodowych).
Zoonym wyzwaniem b-
dzie wypracowanie, a nastpnie
wdroenie rozwiza dotycz-
cych nowego modelu funkcjo-
nowania w peni profesjonalnej
jednostki wojskowej, w tym
zwaszcza:
systemu sub dyurnych;
porzdku dnia i organizacji y-
cia codziennego w jednostce;
ochrony obiektw;
przygotowania pomieszcze
koszarowo-biurowych, z uwzgld-
nieniem penego dostpu kobiet do
suby wojskowej;
utrzymywania porzdku woj-
skowego i odpowiedniego stanu sa-
nitarnohigienicznego.
Nie bez znaczenia bdzie tak-
e zmiana sposobu postrzegania
szeregowych przez dowdcw
to ju nie bdzie wojsko, w kt-
rym onierz musia by cigle
nadzorowany, lecz bdzie to part-
ner w subie.
Podsumowujc, naley stwier-
dzi, e tylko pene zrozumienie
i akceptacja przedsiwzi zwiza-
nych z profesjonalizacj si zbroj-
nych pozwoli na osignicie za-
mierzonego celu.
g
PROfESjOnalIZacja jESt
PRZEdSIWZIcIEm KOSZtOWnym.
u
2008/03
przegld morski 13
ZABEZPIECZENIE DZIAA bezpieczestwo informacji
D
ostpno zaawanso-
wanych technologii
teleinformatycznych
powoduje, e prze-
chwytywanie informacji ju nie
jest problemem. Bezpieczestwo
ich przekazu moe zapewni
czno cyfrowa.
Pierwsze cyfrowe zestawy nadaw-
czo-odbiorcze zastosowano na okr-
tach MW pod koniec lat 90. ubie-
gego wieku. Byy to urzdzenia fir-
my Rohde & Schwarz, wykorzystu-
jce adaptacj i hopping (przeskok)
czstotliwoci dziki zastosowaniu
procesora ALIS GP-850.
System cznoci
W Centrum Szkolenia Mary-
narki Wojennej zamontowano sys-
tem cznoci cyfrowej TetraFlex.
Stanowi on integraln cz tre-
naera gier sztabowych.
Obecnie technologia cyfrowa
staje si rozwizaniem dominu-
jcym. Take czno bezprze-
wodowa nie jest ju wyjtkiem.
Ocenia si, e profesjonalna ra-
diokomunikacja analogowa
(VHF, UHF, MPT1327) bdzie
dostpna jeszcze tylko kilkana-
cie lat. Nasila si bowiem ten-
dencja do przechodzenia na sys-
temy cyfrowej cznoci bezprze-
wodowej w standardzie Tetra.
Podstaw funkcjonowania sys-
temu stanowi stacja bazowa
BS421, zamontowana na szczy-
cie masztu umieszczonego w po-
bliu anten. Taki sposb monta-
u pozwoli wyeliminowa stra-
ty na kablu zasilajcym i znacz-
nie zmniejszy koszty instalacji.
System zaprojektowano take
w wariancie ruchomym stacj
bazow zamontowano na poje-
dzie lub okrcie. Moe by skon-
figurowany z pojedyncz lub po-
dwjn non.
Stacja bazowa
Konstrukcja stacji jest odporna
na trudne warunki klimatyczne
i cakowicie szczelna (IP65). Sta-
cja bazowa BS421 umoliwia pe-
ny podwjny odbir zbiorczy
w celu uzyskania optymalnej czu-
oci. Ma wbudowany filtr duplek-
sowy z moc wyjciow na zcze
antenowe do 10 W (rys. 1). Takie
rozwizanie oraz wyeliminowanie
strat na kablu zasilajcym zapew-
niaj wysok jako cznoci.
W czasie operacji militarnych i pozamilitarnych oraz wicze
symulacyjnych powinna by zapewniona staa i bezpieczna czno.
tetra w marynarce
Wojennej RP
kmdr ppor.
DARIUSZ KLOSKOWSKI
Centrum Szkolenia
Marynarki Wojennej
cechy systemu
S
ystem tetra to kompletny jedno- lub dwukanaowy system
cyfrowej radiowej cznoci dyspozytorskiej. Wykorzystuje
on technologi IP, z pojedyncz lub podwjn non, i jest
przeznaczony do obsugi kompleksw typu single, z moliwo-
ci rozbudowy do struktury multisite.
NOTATKA
System TetraFlex jest sys-
temem maoobszarowym,
zapewniajcym sta,
pewn i bezpieczn komu-
nikacj w pojedynczych lo-
kalizacjach, ktre mog
by poczone za pomoc
sieci IP.
u
2008/03
14 przegld morski
BS421 zaprojektowano dla anten
TX i RX-A oraz R-B. Jeeli nie jest
moliwe zainstalowanie dwch
anten, stacja moe pracowa, wy-
korzystujc jedn (bez odbioru
zbiorczego). Stacj mona po-
czy za pomoc dwch dodatko-
wych przewodw z drug iden-
tyczn stacj. Wwczas obydwa
urzdzenia pracuj w penym od-
biorze zbiorczym z wykorzysta-
niem dwch anten.
Stacja bazowa BS421 jest wypo-
saona w wewntrzny odbiornik
GPS, umoliwiajcy zsynchroni-
zowanie czasu i czstotliwoci. Za-
pewnia on pen synchronizacj
czasow z innymi stacjami bazo-
wymi. Zewntrzne sygnay GPS
(wejciowe i wyjciowe) pozwala-
j na zsynchronizowanie dwch
stacji BS421 oraz umoliwiaj ze-
wntrzn synchronizacj w miej-
scach, w ktrych sygnay GPS nie
mog by odbierane.
Stacja BS421 jest poczona ze
wiatem zewntrznym za pomoc
zcza systemowego z jednym ka-
blem zasilajcym 48 V DC kate-
gorii 5/6LAN. Normalnie BS421
bdzie podczona do zestawu ste-
rujcego, zamontowanego u pod-
stawy masztu. W skad tego zesta-
wu wchodzi prostownik AC, kt-
ry podaje napicie 48 V DC, za-
sila dwie stacje BS421 i aduje
akumulatory, oraz switch (roz-
dzielnik) sieci Ethernet, umoli-
wiajcy serwisowe podczenie
do laptopa. Dostpne s jednose-
kundowe sygnay synchronizacyj-
ne i poczenia zewntrzne do sie-
ci typu LAN/WAN.
Stacja BS421 wykorzystuje DSP
(sterownik i stacj bazow) oraz
procesor ostatniej generacji. Ponie-
wa pracuje ona w systemie Win-
dows CE.Net, atwo j zintegrowa
z wyspecjalizowanymi aplikacja-
mi do zastosowania w sieciach roz-
legych lub autonomicznych typu
Tetra. Stacj przewidziano do roz-
wiza stosowanych na bazie sie-
ci IP, zawierajcych VoIP (wyko-
rzystanie sieci cznoci radiowej).
Nie moe by stosowana w trady-
cyjnych sieciach komutowanych.
Jest wyposaona w specjaln funk-
cj RF test Loop, umoliwiajc
zdalne testowanie parametrw RF,
w tym strat powrotn anteny od-
Rys. 1. Elementy stacji bazowej TetraFlex
wewntrzny akumulator awaryjny
2 godz. dla BS421
wartoci minimalne
karta przyczy
i zabezpiecze
Tr1 oN/oFF
Tr2 oN/oFF
cPu unit oN/oFF
Bezpieczniki
iskierniki
karta komunikacji 1
laN 48V do BS421
karta komunikacji 2
laN/waN
-48V
Synchronizacja
alarmy
zcza komputerowe
VGa
keyboard
uSB
komputer sterujcy
O
P
R
a
c
O
W
a
n
I
E

W
a
S
n
E
Uniwersalno
t
erminale przewone systemu
tetra mog by skonfigurowa-
ne do pracy w rnego rodzaju po-
jazdach: samochodach, tramwa-
jach, ambulansach i jednostkach
Pastwowej Stray Poarnej. jako
transceivery wolnostojce mog
stanowi modemy danych oraz
by uywane do telemetrii lub
zdalnej kontroli alarmw.
Stacja BS421
nie moe by
stosowana
w tradycyjnych
sieciach
komutowanych.
u
2008/03
przegld morski 1o
Dane techniczne stacji bazowej BS421:
Pasma czstotliwoci:
- Rosja: RX=300310mHz, tX=336346mHz, BW=10mHz;
- chiny: RX=350360mHz, tX=360370mHz, BW=5mHz ;
- suby resortowe: RX=380390mHz, tX=390400mHz,
BW=5mHz;
- komercyjne: RX=410420mHz, tX=420430mHz,
BW=5mHz;
- 450mHz: RX=450460mHz, tX=460470mHz, BW=5mHz;
- fcc: RX=805825mHz, tX=850870mHz, BW=14mHz.
Nadajnik i odbiornik:
- moc na zczu antenowym: od 0,5 do 10 W tetra zdalnie stro-
jona;
- czuo odbiornika: 121 dBm z odbiorem zbiorczym
(118 dBm bez odbioru zbiorczego);
- odbir zbiorczy (diversity): dualny w standardzie;
- synchronizacja stacji: wewntrzny lub zewntrzny GPS;
- pomiary w torze nadajnika: moc padajca i moc odbita.
Systemy antenowe:
- minimum: jedna antena (no diversity);
- standardowy: dwie anteny (dual diversity);
- zestaw anten 2 x eBS421: dwie anteny (dual diversity);
- antena GPS: aktywna (+5 V dc) lub pasywna.
Interfejs:
- system operacyjny: Windows cE.net;
- nonik: Solid State flash-disk;
- Ethernet: 10/100 mb/s;
- alarmy: SnmP;
- O & m: damm O & m via tcP/IP.
Zasilanie:
- napicie: 48 V dc, wejcia galwanicznie izolowane;
- pobr mocy: 75 W (typowo).
Oglne parametry:
- zgodne z norm EtS 300 394-1;
- wymiary (wys. x szer. x gb.): 333 x 246 x 165 mm;
- masa z akcesoriami montaowymi: 9 kg;
- powierzchnia natarcia wiatru: 0,08 m
2
;
- temperatura skadowania: od 40 do +55c;
- temperatura pracy: od 25 do +55c;
- uszczelnienie: IP65.
biorczej i czuo Rx. Podczenie
IP pozwala na testowanie i aktu-
alizowanie oprogramowania. Pul-
pit Windows, transfer plikw,
SNMP i Damm O & M interfejs
s zdalnie dostpne.
Wybierajc system cznoci
cyfrowej w Centrum Szkolenia
Marynarki Wojennej, przyjto
gwnie kryteria oszczdnoci pa-
sma radiowego (jeden fizyczny
kana to cztery kanay Tetra) oraz
moliwoci formowania dyna-
micznych grup uytkownikw.
Ma to znaczenie zwaszcza w sy-
tuacjach reagowania kryzysowe-
go grupy operacyjne dziaajce
w terenie powinny mie zapew-
nion niezawodn czno oraz
moliwo bezporedniej komu-
nikacji z innymi grupami.
Zastosowane mechanizmy szy-
frowania (TEA1, TEA2, TEA3,
E2E) zapewniaj pen dyskrecj
(ma to znaczenie w przypadku
wojska czy policji). Przykadow
konfiguracj systemu (rozwiza-
nie autorskie w Centrum Szkole-
nia MW) pokazano na rys. 2.
Inne elementy
Oprcz stacji bazowej, w sys-
temie znajduj si elementy
wsppracujce terminale
przenone i przewone (samo-
chodowe) oraz stanowisko dys-
pozytorskie wyposaone w apli-
kacj zarzdzajc cznoci
i aplikacj wizualizacyjn.
Interesujca jest opcja lokalizo-
wania obiektw, wykorzystujca
oprogramowanie ArcGIS z kompo-
nentami map numerycznych w for-
matach: rastrowych (CADRG, CIB,
MrSID, GEOTIFF, BMP), wekto-
rowych (VPF), wysokociowych
(DTED0, DTED1, DTED2) oraz
morskich (standard S-57).
Planuje si take uruchomienie
aplikacji lokalizowania opraco-
wanej przez Centrum Informaty-
ki i cznoci Obrony Narodowej
na potrzeby systemu wspomaga-
nia reagowania kryzysowego u
2008/03
16 przegld morski
Alaska. Aplikacja ta wykorzy-
stuje Pakiet Grafiki Operacyjnej
(PGO) jako narzdzie zarzdza-
nia mapami cyfrowymi.
Takie rozwizanie usprawnio-
by proces podejmowania decyzji
podczas akcji reagowania kryzy-
sowego. Oprcz zarzdzania ma-
pami, PGO umoliwia tworzenie
i zobrazowanie sytuacji graficz-
nej z wykorzystaniem znakw
taktycznych i symboli graficz-
nych. Moliwe jest take przepro-
wadzanie analiz przestrzennych,
w tym: widocznoci wzrokowej,
przekrojw terenu, stref zalewo-
wych, wysokoci i rzeby terenu.
Wszystkie te opcje programowe
mogyby by wykorzystane w Kra-
jowym Centrum Reagowania Kry-
zysowego, zaangaowanym
oprcz klsk ywioowych take
w Narodowy System Pogotowia
Kryzysowego.
NOTATKA
System Tetra zarzdza
transmisj danych w po-
staci wiadomoci SDS,
statusw, statycznych ob-
razw, danych teleme-
trycznych oraz komutacji
czy lub pakietw.
Rys. 2. System TetraFlex w CSMW
Antena
TetraFlex +
WiFi
SB421 zawiera:
- Pentium PC
- zasilanie- 48V
- zasilanie awaryjne
- IP Switch
- zcze dodatkowego zasilania awaryjnego
TetraFlex
SB421
WAN TCP/IP and H323
connection for:
- Klient NMWS
- Klient program
dyspozytorski
- Telefon PABX/IP
- Gatekeeper
(np. Innovaphone
IP400/800)
switch
Funkcj gatekeepera
moe peni dowolne
urzdzenie zgodne
z HS232
Terminale przenone
i przewone
SEPURA
Telefon IP Telefon ISIN
WAN TCP/IP and H323 connection for
Klient NMWS
Trenaer Gier Sztabowych
zawiera:
- Pentium PC
z oprogramowaniem
dyspozytorskim
- oprogramowanie
wizualizacyjne
na podbudowie programu
ArcGIS z komponentami
map cyfrowych w formatach
CADRG,MRSID, S-57
O
P
R
a
c
O
W
a
n
I
E

W
a
S
n
E
2008/03
przegld morski 17
R
ozpoznawanie i niszczenie obiek-
tw o niewielkich wymiarach jest
wyjtkowo skomplikowane tech-
nicznie, zwaszcza na akwenach
pytkowodnych (saba widzialno i zrnico-
wane uksztatowanie dna). Dodatkowe utrud-
nienie stanowi miny zagbiajce si w osa-
dach dennych oraz obiekty minopodobne.
W zwizku z tym systematycznie s prowa-
dzone prace nad nowymi urzdzeniami tech-
nicznymi oraz doskonalone zasady ich uycia.
Signito rwnie po rozwizania niekonwen-
cjonalne do dziaa militarnych wykorzysta-
no ssaki morskie.
Nieco historii
Wojsko zainteresowao si ssakami morski-
mi w kocu lat 50. ubiegego wieku. US Na-
vy rozpocza prace studyjne nad unikalnymi
waciwociami hydrodynamicznymi delfi-
nw. Przewidywano, e analiza zjawisk zacho-
dzcych w czasie opywu strumienia wodne-
due znaczenie broni minowej w dziaaniach na morzu sprawia,
e cigle poszukuje si nowych sposobw i rodkw neutralizowania
zwizanego z ni zagroenia.
udzia ssakw morskich w dziaaniach militarnych
Ssaki kontra miny
ZABEZPIECZENIE DZIAA pomocne zwierzta
u
U
S

d
O
d
2008/03
TRENDY aaa
1B przegld morski
go wok ciaa tych ssakw pozwoli na udo-
skonalenie konstrukcji hydrodynamicznych
okrtw podwodnych i torped. Jednak bada-
nia przyniosy poowiczne rezultaty. Okazao
si, e na dynamik opywu ciaa ssaka wpy-
wa wiele dodatkowych czynnikw.
Wprowadzenie doktryny naprzd z mo-
rza
1
spowodowao, e zwrcono uwag na
potencja delfinw. Ssaki te zamierzano wy-
korzysta do skrytego i szybkiego rozpozna-
wania akwenw, ktre miay by rejonami ope-
racji desantowych. Prbowano wykorzysta
nadzwyczajne zdolnoci delfinw, m.in. ich
moliwoci wykrywania celw, nieosigalne
w przypadku urzdze technicznych. Przepro-
wadzone wwczas dowiadczenia pokazay,
e na efektywno wykrywania obiektw
przez delfiny na okrelonym akwenie nie
wpywaa ani pora dnia, ani zmiana warunkw
hydrometeorologicznych akwenu.
Opracowano projekt Sea Lab II, zakadaj-
cy wykorzystanie delfinw do przenoszenia
narzdzi i wiadomoci midzy powierzchni
a zaog znajdujcego si na gbokoci 60 m
batyskafu. Prace wzmoono w kocu lat 60.,
gdy podczas konfliktu w Wietnamie kilka
amerykaskich statkw transportowych zosta-
o zaatakowanych i uszkodzonych przez pe-
twonurkw bojowych Wietkongu. Aby ogra-
niczy straty, US Navy rozpocza program
Short Time. Jego celem byo wyszkolenie del-
finw do dziaa przeciwdywersyjnych. W la-
tach 19701971 petwonurkowie SEAL wy-
korzystywali delfiny do ochrony portw, m.in.
skadw amunicji w zatoce Cam Ranh. O efek-
tywnoci dziaa tych ssakw wiadczy fakt,
NOTATKA
Poczwszy od 1963 r. w trzech amerykaskich bazach woj-
skowych San Diego w Kalifornii, Key West na Florydzie
i Kaneohe na Hawajach rozpoczto prace nad wykorzy-
staniem delfinw do wykonywania zada militarnych,
np. wyawiania zatopionej techniki wojskowej, gwnie poci-
skw Regulus i ASROC oraz torped.
NOTATKA
Na pocztku lat 70. ubiegego wieku US Navy realizowaa
program Quick Find tresowanie grupy lww morskich
w odnajdywaniu i oznakowywaniu testowanych egzempla-
rzy rakiet.
e w czasie ich operowania w zatoce nie za-
notowano adnego skutecznego ataku na chro-
nione obiekty.
Prby przeprowadzano rwnie z orkami.
Szkolono je w wydobywaniu zatopionych ra-
dzieckich torped wiczebnych na poligonach
pnocnego Atlantyku. Po zlokalizowaniu
torpedy orki umieszczay na niej urzdzenie
z samonapeniajcym si zbiornikiem wypo-
rowym (fot. 1).
Poniewa prby wypady obiecujco, zin-
tensyfikowano badania. W kocu lat 70. roz-
poczto program Marine Mammals System,
w ktrego ramach tresowano ssaki morskie
w dziaaniach przeciwdywersyjnych i odzy-
skiwaniu zatopionych elementw morskiej
techniki wojskowej. Zaczto take szkoli je
na potrzeby rozpoznania minowego.
Wytresowane delfiny wykorzystano pod-
czas wojny irasko-irackiej w 1987 r. w ope-
racji Earnst Will. Wtedy okazao si, e
delfiny wraliwie reagoway na upay: stay
si powolne i mao wydajne. Wysok tempe-
Fot. 1. WykORZyStANIe SSAkW do wyawiania
zatopionej techniki wojskowej: a. delfin ze szczkami
do wyawiania torped; b. orka z zestawem zbiornikw
wyporowych
u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a

(
3
)
2008/03
przegld morski 13
ratur lepiej znosiy lwy morskie cho mniej
inteligentne ni delfiny, maj bardziej rozwi-
nity such i wiksz zdolno widzenia
w wodzie o maej widocznoci. Lwy morskie
zaczto wic szkoli w dziaaniach przeciw-
minowych. Ssaki zademonstroway swoje
umiejtnoci w czasie wojny w Zatoce Per-
skiej w 1991 r. strzegy amerykaskich
okrtw w porcie w Bahrajnie (fot. 2)
2
. Po-
dobne zadania wykonyway w 1995 r. w ope-
racji Freedom Banner, strzegc koreaskie-
go portu Pohan przed atakami petwonurkw
bojowych z Korei Pnocnej.
Jednak nie zawsze ssaki potrafiy wykona
zadania. W 1998 r. grup piciu delfinw wy-
korzystano w manewrach Baltic Challenge
u wybrzea Litwy. Delfiny miay poszukiwa,
we wsppracy z innymi elementami si MCM
(petwonurkami, pojazdami podwodnymi i so-
narami), pozostaych po II wojnie wiatowej
min dennych. Za pomoc sonarw i pojazdw
podwodnych wykryto kilka min, natomiast del-
finy nie wykryy adnego obiektu. Specjalici
za przyczyn nieskutecznoci ssakw uznali ich
brak aklimatyzacji w wodach o zwikszonym
zasoleniu oraz duy stopie zanieczyszczenia
akwenu
3
. Innym czynnikiem wpywajcym na
efektywno pracy ssakw jest wysoka czuo
akustyczna ich biosonarw.
FOt. 2. LeW mORSkI w czasie dziaa
przeciwdywersyjnych w 1991 roku.
1
Naprzd z morza: zawsze, wszdzie. Proceedings 1997
nr 12, s. 1233.
2
a. thalassocrates: Ssaki morskie w subie US Navy. military
technology 1996 nr 11, s. 7778.
3
m. annati: Flotylla systemw ssakw morskich. naval
forces 2005 nr 1, s. 3541.
4
http://www.militaryconnections.com/news/.
5
Z uzyskanych informacji wynika, e cztery ssaki obecnie
przebywaj w delfinarium w Sharn el Sheikh (Egipt).
6
http://www.spawar.navy.mil/sandiego/technology/mam-
mals/.
O orodku zaczto mwi, gdy w 1992 r.
ucieky z niego dwie bieugi. Poniewa nie
wystpuj one w rodowisku naturalnym Mo-
rza Czarnego, stay si prawdziw sensacj
u wybrzey Turcji. Tym wiksz, e miay
wyrwane zby. Po upadku ZSRR orodek
z 27 delfinami i dwiema bieugami przeka-
zano Ukrainie. Ze wzgldu na wysokie kosz-
ty jego utrzymania stopniowo przekazywa-
no ssaki do krajowych i zagranicznych del-
finariw
5
. Kilka delfinw sprzedano Irano-
wi, ktry rozpocz wasny program bada
nad wykorzystaniem tych ssakw w dziaa-
niach bojowych
6
. O skali prowadzonego
NOTATKA
Delfiny szkolone w warunkach basenowych w odnajdywa-
niu okrelonego asortymentu obiektw nie radziy sobie
w bardziej zoonych warunkach hydrologicznych, przy po-
szukiwaniu obiektw wykonanych z innych materiaw lub
majcych inne ksztaty. Stwierdzono, e cho obiekty te zo-
stay wykryte, delfiny je ignoroway.
Ostatni raz ssaki morskie wykorzystano
w dziaaniach bojowych w operacji Iracka
wolno. Jedna grupa ssakw wykonywaa
zadania przeciwdywersyjne (fot. 3), nato-
miast druga przeciwminowe w rejonie por-
tu Um Kasr
4
.
Prby z ssakami przeprowadza take Zwi-
zek Radziecki. W piciu orodkach szkolenio-
wych najsawniejszy znajdowa si w okoli-
cach Sewastopola na Krymie tresowano delfi-
ny, lwy morskie i bieugi. Ocenia si, e w r-
nych okresach szkolono od 50 do 70 delfinw.
u
2008/03
20 przegld morski
w ZSRR szkolenia ssakw morskich do dzia-
a bojowych wiadczy fakt, e w cigu ostat-
nich 25 lat realizacji programu zanotowano
2000 miertelnych wypadkw
7
.
Z udokumentowanych informacji wynika,
e prby z ssakami morskimi przeprowadza-
no take w Wielkiej Brytanii. Prowadzono
prace eksperymentalne nad odzyskiwaniem
rakiet wiczebnych, wykorzystujc amery-
kaskie lwy morskie. Stosunkowo niska tem-
peratura wody i trudnoci z aklimatyzacj
ssakw stanowiy barier nie do pokonania.
Program wic przerwano.
Sposoby uycia
W szczytowym okresie rozwoju programu
ssaki morskie US Navy operoway w piciu
zespoach, zwanych umownie systemami:
Mk 4, Mk 5, Mk 6, Mk 7 i Mk 8.
W skad zespou Mk 4 wchodz cztery
delfiny butlonose. Zesp utworzono
w 1991 r., gotowo operacyjn osign
w 1993 r. Jest przeznaczony do neutralizo-
wania na wodach pytkich min kotwicznych
za pomoc podwieszanych na minlinach a-
dunkw wybuchowych typu Mk 98. Zesp
moe operowa w warunkach silnego od-
dziaywania czynnikw zakcajcych po-
fadowanego dna, wodorostw i obiektw
minopodobnych, czyli tam, gdzie uycie sys-
temw technicznych jest mao skuteczne.
Po dotarciu w rejon prawdopodobnego wy-
stpowania min delfin rozpoczyna przeszu-
kiwanie akwenu. Kiedy wykryje min, wy-
pywa na powierzchni i sygnalizuje znale-
zisko opiekunowi. Wtedy wyposaa si go
w specjalnie skonstruowany adunek wybu-
chowy. Jest on poczony za pomoc linki
z tulejk, ktr nakada si na pysk ssaka.
Delfin zblia przedni cz tulejki do min-
liny i uderza w ni, powodujc zamknicie
znajdujcego si tam zatrzasku (fot. 4). Na-
stpnie wysuwa pysk z tulejki. Tym samym
adunek ustawia si w pozycji bojowej. Zdal-
nie odpala go petwonurek miner znajduj-
cy si na pokadzie odzi pneumatycznej.
W tym czasie delfin zostaje wycignity
z wody, aby odpocz na specjalnej nasczo-
nej macie (ochrona ssaka przed wpywem fa-
li uderzeniowej po wybuchu). Delfiny z te-
go zespou mog wsppracowa z okrto-
wymi siami przeciwminowymi (traowcami
lub niszczycielami min)
8
.
Zesp Mk 5 tworz dwie grupy ssakw,
rozlokowane w Charleston i San Diego. W ich
skad wchodz po cztery lwy morskie. Ssaki
Fot. 3. WykORZyStANIe SSAkW mORSkICh
W DZIAANIACh W 2003 R. Rozpoznanie minowe
na petwie znacznik akustyczny do ledzenia delfina.
moliwoci
W
ZSRR delfiny wykorzystywano do dziaa
przeciwdywersyjnych i poszukiwania min.
Wedug niepotwierdzonych informacji take do
misji samobjczych. Ssaki byy tresowane m.in.
w atakowaniu petwonurkw przeciwnika z wy-
korzystaniem broni pneumatycznej.
U
S

d
O
d
u
2008/03
przegld morski 21
s wykorzystywane do odzyskiwania min
wiczebnych, torped i rakiet, wyposaonych
w specjalne akustyczne urzdzenia przywo-
ujce (tzw. pingery). Dziaania tego typu roz-
poczto w 1976 r. podczas testw rakiet prze-
ciwokrtowych ASROC. Po kilku latach do-
wiadcze osignito sprawno odzysku wy-
noszc 95%.
Zesp dziaa nastpujco: lew morski, le-
c w odzi, nasuchuje odgosu pingera. Po
usyszeniu dwiku wskakuje do wody
i chwyta w zby uchwyt z zaczepem, do kt-
rego jest doczona lina. Ssak zblia si do
obiektu i wzrokowo identyfikuje go. Podpy-
wa do obiektu i uderza zaczepem o uchwyt,
powodujc jego zatrzanicie. Lew kilkakrot-
nie pociga za cz szczkow i sprawdza
pewno zaczepu. Wypuszcza zaczep i si
Fot. 4. ZeSP mk 4 W DZIAANIu. Podwieszanie
adunku pod minlin
Fot. 6. ZeSP mk 5 w czasie dziaa przeciwdywer-
syjnych i odzyskiwania min
7
m. annati, op. cit.
8
E. Koodziejska, Z. Urbaczyk: Zwierzta id na wojn.
Wiedza i ycie 2003 nr 6, s. 1621; Delfiny poszukuj min
morskich. focus 2003 nr 6, s. 36.
wynurza. Obiekt jest wydobywany za pomo-
c urawia. Istnieje moliwo przenoszenia
w uchwycie szczkowym zestawu reflekto-
rw i kamery telewizyjnej oraz przesyania
obrazw na pokad odzi macierzystej za po-
moc kabla (fot. 6). Zesp Mk 5 ochrania
take jednostki pywajce i wane obiekty in-
frastruktury technicznej, znajdujce si na
wodzie (np. platformy wydobywcze) i zloka-
lizowane w strefie przybrzenej.
W zespole Mk 6 jest sze delfinw. Wy-
konuj one zadania przeciwdywersyjne (fot. 5).
Zesp utworzono w 1968 r. Delfiny przygo-
Fot. 5. DeLFIN ZeSPOu mk 6 w czasie akcji
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a

(
4
)
u
2008/03
22 przegld morski
towano do tego typu zada wczeniej ni lwy
zespou Mk 5, dlatego zesp Mk 6 wielokrot-
nie uczestniczy w dziaaniach bojowych. Jest
wykorzystywany w kadych wikszych wi-
czeniach US Navy. Zasada dziaania zespou
polega na wykryciu petwonurkw przeciwni-
ka, zmuszeniu ich do porzucenia przenoszo-
nych adunkw lub przerwania wykonywania
zadania i wypynicia na powierzchni. Pe-
twonurkowie s brani do niewoli. Od czasu
wojny w Wietnamie pojawiay si pogoski, e
wspierajce dziaania armii amerykaskiej ssa-
ki s wyposaane w tnce ostrza, a nawet lan-
ce nasczone trucizn. Jednak nie istniej ad-
ne potwierdzone informacje o takim sposobie
wykorzystania delfinw zespou Mk 6
9
.
Zesp Mk 7 utworzono w 1976 r. Trzy la-
ta pniej osign wstpne moliwoci ope-
racyjne. Grupa skada si z omiu delfinw.
Wykrywaj one, oznakowuj i ewentualnie
neutralizuj zagbione miny denne na wodach
pytkich i bardzo pytkich. Miny mog zag-
bia si w wyniku naturalnych ruchw wody
i pokrywaniu kaduba piaskiem lub muem.
Mog take samoistnie zagbi si pod wpy-
wem wasnej masy lub zastosowania specjal-
nych wibratorw.
Po dopyniciu w rejon dziaa delfin rozpo-
czyna poszukiwanie min. Po wykryciu miny
ssak wypywa na powierzchni i sygnalizuje
znalezisko opiekunowi przez dotknicie usta-
lonej burty. Delfin musi zaznaczy miejsce za-
legania wykrytego obiektu. W tym celu wypo-
saa si go w boj oznakowujc (urzdzenie
Mk 98, ale bez adunku wybuchowego). Boja
ta jest poczona za pomoc linki z tulejk. Tu-
lejk nakada si na pysk ssaka. Delfin po do-
pyniciu w poblie miny, nachylajc si, zsu-
wa tulejk. Wraz z przytwierdzon boj opada
ona na dno. Dalsze czynnoci zneutralizowa-
nie miny adunkiem wybuchowym wykonu-
je miner. Delfin w tym czasie odpoczywa w o-
dzi na nasczonym wod materacu.
Zesp moe wsppracowa z okrtowymi
siami przeciwminowymi (traowcami lub
niszczycielami min)
10
.
Informacje o zespole Mk 8 s do skpe.
Wiadomo, e powsta w 1998 r. i tworz go
cztery delfiny, operujce w mieszanych
grupach delfinczowiek. Pocztkowo ze-
sp mia szybko identyfikowa odcinki
brzegowe przed wysadzeniem desantw.
Pniej jego zadania rozszerzono do pro-
wadzenia caociowego rozpoznania pod-
wodnego wd pytkich i bardzo pytkich
w warunkach sabej widzialnoci optycz-
nej
11
. Zesp wsppracuje w ramach mie-
szanych grup z petwonurkami SEALs,
Marine Force Reconnaissance oraz petwo-
nurkami minerami. Ssaki s wykorzysty-
wane do wstpnego przeszukiwania akwe-
Zapewni bezpieczestwo
S
saki morskie wykorzystywane w dziaaniach
militarnych maj zapewnione optymalne wa-
runki bytowania, zwaszcza gdy chodzi o bezpie-
czestwo i opiek zdrowotn. W USa powoano
specjaln komrk weterynaryjn, ktra na bie-
co monitoruje stan zdrowia zwierzt.
U
S

d
O
d
u
2008/03
przegld morski 23
nu i wykrywania obiektw minopodobnych
oraz przeszkd przeciwdesantowych. Na-
stpnie onierze, operujc z pokadw ma-
ych kajakw motorowych stealth i wyko-
rzystujc pojazdy podwodne UUV, identy-
fikuj wykryte przez delfiny obiekty, kla-
syfikuj je oraz neutralizuj.
Wsparcie dziaa
Zespoy ssakw morskich wykonuj swoje
zadania w ramach systemu zwalczania min
morskich, wspierajc zespoy okrtw na wy-
dzielonych akwenach oraz przygotowujc
dziaania desantowe.
Zwierzta s transportowane w rejon kon-
fliktu drog powietrzn (samolotami C-5),
natomiast bezporednio w rejon dziaa s
przewoone na pokadach okrtw desanto-
wych lub szybkich odzi. Ssaki s przewoo-
ne w specjalnych zbiornikach, natomiast do
warunkw rodowiskowych przystosowuj
si w zbiornikach aklimatyzacyjnych. W cza-
sie wykonywania zada ssaki morskie wsp-
pracuj z petwonurkami, operujc z poka-
dw odzi pneumatycznych
12
.
Zakoczenie
Po zakoczeniu zimnej wojny stopniowo za-
czto zmniejsza stany liczebne poszczegl-
nych zespow ze 120 do 90 ssakw morskich,
przy czym w gotowoci operacyjnej znajduje
si 40 ssakw. Pozostae s tresowane lub znaj-
duj si w orodkach rozmnaania (stwierdzo-
no, e lepsze wyniki szkoleniowe uzyskuje si
ze ssakami urodzonymi w niewoli). Cz tra-
fia do orodkw naukowych i uczestniczy
w projektach zwizanych z hydrodynamik
opywu cia przez strumienie wodne oraz z te-
rapi osb niepenosprawnych. Cz zostaa
przeniesiona do instytucji cywilnych, gwnie
oceanariw i parkw rozrywki.
Z doniesie prasowych wynika, e delfi-
ny s przygotowywane do wykonywania za-
da dywersyjnych, tzn. do podkadania ma-
gnetycznych adunkw wybuchowych pod
kaduby okrtw. Jednak informacje te nie
zostay potwierdzone przynajmniej do-
tychczas w adnych oficjalnych dokumen-
tach. O wysokich standardach bezpiecze-
stwa, obowizujcych w US Navy, wiadczy
niski wspczynnik strat, wynoszcy dla
okresu ponad czterdziestu lat jedynie kilka
osobnikw. Warto rwnie podkreli, e
mimo operowania na wodach otwartych, za-
notowano jedynie sporadyczne przypadki
ucieczek ssakw.
Oprcz zada militarnych ssaki morskie
z programu Marine Mammals System wyko-
nyway zadania pokojowe. Delfiny wykorzy-
stywano w midzynarodowej operacji rozmi-
nowywania akwenw przybrzenych Norwe-
gii (zwaszcza fiordw, w ktrych od czasw
wojny tkwi prawie 80 tys. niemieckich min).
W USA ssaki morskie angaowano do zada
poszukiwawczych, np. zatopionych wrakw
czy szcztkw samolotu.
Z wykorzystaniem delfinw s prowadzone
prace badawcze majce na celu opracowanie
sonaru o podobnych waciwociach jak bio-
sonar. Delfiny s take angaowane do pro-
gramw fizykoterapii dla dzieci autystycznych
i dotknitych poraeniem mzgowym.
kmdr por. dr KRZYSZTOF JUREK
Wojskowa Akademia Techniczna
W przyszoci ssaki morskie mog by wy-
korzystywane w mieszanych zespoach
czowiekssak, wykonujcych zadania wielo-
aspektowego rozpoznania akwenw przybrze-
nych. takie zespoy, dodatkowo wyposaone
w pojazdy UUV, zapewniaj elastyczno i efek-
tywno dziaania, zwaszcza w przypadku roz-
poznania adunkw wybuchowych zagbionych
w dnie. Wymagaj jednak spenienia wyszych
wymaga logistycznych ni w przypadku zespo-
w skadajcych si jedynie z petwonurkw.
koncepcje
9
http://www.surpac.navy.mil/eodc/, http://www.spawar.navy.
mil/sandiego/technology/mammals/.
10
a.thalassocrates..., s. 81; http://www.surpac.navy.mil/
eodc/.
11
http://www.surpac.navy.mil/eodc/.
12
http://www.spawar.navy.mil/sandiego/technology/mam-
mals/.
2008/03
24 przegld morski
D
ue okrty desan-
towe, pozostajce
z dala od wybrze-
a, nie s narao-
ne na dziaanie rodkw
ogniowych przeciwnika. Nie-
ch do wprowadzania w po-
blie wybrzea duych jed-
nostek jest w peni zrozumia-
a. Za symptomatyczne nale-
y uzna przekorne tuma-
czenie sygnatury okrtw de-
santowych do przewozu czo-
gw Landing Ship Tank
(LST) jako Large Slow Tar-
get duy powolny cel.
Nowe wyzwania
Na pocztku lat 80. ubie-
gego wieku Dowdztwo
Systemw Morskich US Na-
vy (Naval Sea Systems Com-
mand NAVSEA), okrela-
jc skad przyszych Grup
Gotowoci Desantowej (Am-
phibious Ready Group
ARG), uznao, e moliwo-
ci transportowe migow-
cowcw-dokw typu Wasp
oraz starszych okrtw de-
Amerykaska piechota
morska podczas operacji
desantowych dziaa spoza
linii horyzontu. Oznacza
to, e due okrty
desantowe pozostaj
z dala od brzegu.
Okrty desantowe
typu Whidbey Island
TECHNIKA I UZBROJENIE Zwikszanie moliwoci
A
R
C
H
I
W
U
M

A
U
T
O
R
A
2008/03
przegld morski 2o
santowych-dokw typu An-
chorage nie zaspokoj po-
trzeb ARG. Aby zapewni
tym grupom moliwo prze-
transportowania wikszej
liczby poduszkowcw oraz
innego cikiego sprztu,
NAVSEA opracowao projekt
nowych jednostek LSD 41.
Okrty nowego typu Whid-
bey Island oparto na zao-
eniach konstrukcyjnych jed-
nostek typu Anchorage. Jako
napdu uyto silnikw wyso-
koprnych, a okrt przysto-
sowano do transportu czte-
rech poduszkowcw desanto-
wych (jednostki Anchorage
byy napdzane turbinami
parowymi i zabieray trzy po-
duszkowce). Okrty typu
Whidbey Island to pierwsze
okrty US Navy zaprojekto-
wane z myl o bazowaniu na
ich pokadzie poduszkowcw
typu LCAC.
Budowa jednostek
i ich finansowanie
Przetarg na budow no-
wych okrtw desantowych-
-dokw wygraa w lutym
1981 r. stocznia Lockheed
Shipbuilding & Construc-
tion Co. z Seattle. Jednak
w stoczni powstay jedynie
pierwsze trzy jednostki, bo-
wiem koncern Lockheed
wycofa si z przemysu
okrtowego. Budow pozo-
staych okrtw zaja si
stocznia Avondale Shipyard
w Nowym Orleanie (stan
Luizjana), naleca do kon-
cernu Avondale Industries.
Okrty autoryzowano w na-
stpujcych latach budeto-
wych (FY Fiscal Year):
Whidbey Island FY 81,
Germantown FY 82, Fort
McHenry FY 83, Gunston
Hall FY 84, Comstock
i Tortuga FY 85, Rush-
more oraz Ashland FY
86. Jednostkami tymi zast-
piono okrty desantowe-doki
typu Thomaston, wycofane
w latach 19841990.
Okrty o sygnaturach LSD:
41, 43, 44 i 48 wchodz
w skad Floty Atlantyckiej,
a cztery pozostae LSD: 42,
45, 46 i 47 nale do Floty
Pacyfiku (tab. 1).
Kadub
Wyporno jednostek w sta-
nie pustym wynosi 11 125 ts
[tona standardowa red.], pe-
na za 15 939 ts. Okrty ma-
j wymiary 185,8 (176,8 na
l.w.) x 25,6 x 6,3 m. Ukad ka-
duba jest charakterystyczny
dla okrtw desantowych-do-
kw. Whidbey Island wyr-
niaj si du, umieszczon
w czci dziobowej nadbu-
dwk. Pomieszczeniami nie-
zbdnymi do normalnego
funkcjonowania okrtu oraz
zakwaterowania zaogi i prze-
woonych onierzy. Na rd-
okrciu znajduj si dwa ko-
miny, umieszczone niesyme-
trycznie przy burtach, oraz
dwa dwigi 60-tonowy i 20-
tonowy. Umoliwiaj one za-
adunek cikich pojazdw bo-
jowych. Dziki specjalnemu
otworowi w pokadzie pojaz-
dy mog by opuszczane z do-
ku bezporednio na pokad po-
duszkowca desantowego.
Nazwa okrtu (sygnatura)
Pooenie
stpki
Wodowanie
Wcielenie
do suby
Port
macierzysty
Whidbey Island (LSD 41) 04.08.1981 10.06.1983 09.02.1985 little creek
Germantown (LSD 42) 05.08.1982 29.06.1984 08.02.1986 San diego
Fort McHenry (LSD 43) 10.06.1983 01.02.1986 08.08.1987 little creek
Gunstock Hall (LSD 44) 26.05.1986 27.06.1987 24.02.1989
*
little creek
Comstock (LSD 45) 27.10.1986 16.01.1988 03.02.1990 San diego
Tortuga (LSD 46) 23.03.1987 15.09.1988 17.11.1990 Sasebo
Rushmore (LSD 47) 09.11.1987 06.05.1989 01.06.1991 San diego
Ashland (LSD 48) 04.04.1988 11.11.1989 09.05.1992 little creek
Tabela 1. Budowa jednostek typu Whidbey Island
*Janes Fighting Ships 2004-2005 podaje, e okrt ten wcielono do suby 22 kwietnia 1989 r.
u
2008/03
26 przegld morski
NOTATKA
Na nowych okrtach desantowych-
-dokach mog by przewoone czte-
ry poduszkowce desantowe LCAC
(Landing Craft Air Cushioned) albo
trzy jednostki desantowe typu LCU
(Landing Craft Utility), albo 10 ba-
rek desantowych typu LCM(8)
(Landing Craft Mechanized), albo
21 barek typu LCM(6) bd 64 g-
sienicowe opancerzone transporte-
ry pywajce typu LVTP-7 (Landing
Vehicle Tracked Personnel).
Na rufie usytuowano po-
kad lotniczy, o wymiarach
64,6 x 25,3 m, z dwoma l-
dowiskami dla cikich mi-
gowcw transportowych
CH-53E Sea Stallion. Okr-
tw nie wyposaono w han-
gar, nie przewo wic mi-
gowcw. Umoliwiaj jed-
nak tankowanie, dlatego mo-
g z nich operowa maszyny
z innych okrtw. Poniej po-
kadu startowego, a do wy-
sokoci nadbudwki, usytu-
owano pokad dokowy. Jego
wrota opuszczana na za-
wiasach rampa umocowana
w dolnej czci paskiej pa-
wy znajduj si na rufie.
Napd
Stanowi go cztery szesna-
stocylindrowe rednioobroto-
we silniki wysokoprne Colt
SEMT-Pielstick 16 PC2.5 V
400 o maksymalnej mocy
41 600 KM (moc staa wyno-
si 33 600 KM). Zostay wy-
produkowane w Stanach
Zjednoczonych na licencji
francuskiej firmy, zaoonej
przez Niemca G. Pielsticka
(do 1945 r. konstruktora
w firmie MAN), dzi wcho-
dzcej w skad koncernu
Wrtsil. Napd jest przeno-
szony na dwie piciopirowe
ruby nastawne.
Jednostki osigaj prdko
maksymaln 22 w, a ekono-
miczn 20 w. Zasig okre-
lono na 8000 Mm przy prd-
koci 18 w. Zapas paliwa
okrtowego wynosi 2000 ts
i 90 ts paliwa lotniczego JP-5
dla migowcw. Elektrowni
okrtow, o cznej mocy
5200 kW, tworz cztery spa-
linowe agregaty prdotwr-
cze, napdzane silnikami wy-
sokoprnymi Fairbanks-
Morse 12D38.
Moliwoci transportowe
Na jednostkach typu
Whidbey Island mona za-
okrtowa 27 oficerw i 375
onierzy piechoty morskiej
(w tym 64 osoby obsugi
i zag poduszkowcw de-
stowej (czas potrzebny na
oprnienie zbiornikw jest
dwa razy duszy). Jednostki
desantowe wchodz do doku
przez furt rufow, ktrej
wrota otwieraj si na d.
Wewntrz okrtu pojazdy s
ustawiane jeden za drugim,
tak e do kadego z nich
mona wej, przechodzc
lub przejedajc przez s-
siednie. Grna cz poka-
du dokowego nie jest cako-
wicie zabudowana znajdu-
j si tam wolne przestrzenie,
umoliwiajce sta wentyla-
cj. Jest to wane podczas
pracy silnikw pojazdw,
zwaszcza turbin gazowych
poduszkowcw LCAC.
W kocowej czci pokadu
dokowego znajduje si
optyczny system kierowania
Inogen Leading Mark, su-
cy do naprowadzania doku-
jcych poduszkowcw.
Wprowadzenie do US Navy
poduszkowcw desantowych
typu LCAC w ostatnich
dwch dziesicioleciach ubie-
gego wieku pozyskano 91 jed-
nostek tego typu znacznie
zwikszyo moliwoci trans-
portowe si desantowych. Po-
duszkowce pozwalaj bowiem
z wiksz prdkoci nie tyl-
ko przetransportowa ciki
sprzt, ale take dziki mo-
liwoci poruszania si po l-
dzie wyadowa go w pew-
nej odlegoci od linii brzego-
wej. Zastosowanie podusz-
kowcw umoliwio znaczne
poszerzenie obszaru dziaa
desantowych.
Poduszkowce mog prze-
wozi adunek o masie 60 t
(w razie potrzeby, przy spo-
santowych). Moliwe jest
take zaokrtowanie na krt-
ki czas siedmiu oficerw
oraz 95 onierzy. cznie
jednostka moe przetrans-
portowa 504 onierzy.
Okrty typu Whidbey
Island maj najwikszy po-
kad dokowy spord tego ro-
dzaju okrtw. Ma on dugo
134,1 m (wedug niektrych
rde 141,1), szeroko
15,2 m i wysoko 8,2 m oraz
powierzchni 1220 m
2
.
Aby przyj jednostki na
pokad lub je zwodowa,
trzeba zala pokad dokowy.
Wykorzystuje si do tego ru-
fowe zbiorniki balastowe. Po
zalaniu doku poziom wody w
jego przedniej czci wynosi
1,8 m, na rufie 3 m. W ci-
gu 15 min do zbiornikw
wpywa 12 860 t wody bala-
u
TECHNIKA I UZBROJENIE zwikszanie moliwoci
2008/03
przegld morski 27
kojnym morzu, mona go
zwikszy do 75 t). Jest on
przewoony na pokadzie a-
dunkowym o wymiarach 20,4
x 8,2 m i powierzchni 168 m
2
,
obejmujcym nadbudwki
umieszczone na burtach
i ograniczone na rufie i dzio-
bie przez podnoszone rampy.
Nadbudwki maj szeroko
dziobow 8,8 m i rufow
4,6 m. W obu znajduj si
pomieszczenia dla 24 onie-
rzy. Po zainstalowaniu na po-
kadzie specjalnego moduu
PTM (Personnel Transport
Modules) mona dodatkowo
zabra 180 onierzy lub
54 rannych na noszach. Po-
duszkowce mog porusza
si z prdkoci 54 w, a przy
penym obcieniu do 40 w.
Prby operacyjne tych jedno-
stek przeprowadzono w okre-
sach lipiecwrzesie 1985
i majlipiec 1986 przy udzia-
le okrtu desantowego-doku
Whidbey Island.
Na rdokrciu mona
przewozi dwa kutry desan-
towe LCPL Mk 11 (Landing
Craft Personnel Large), je-
den kuter LCVP (Landing
Craft Vehicle Personnel)
oraz d robocz o dugo-
ci 15,24 m (do ich obsugi
su due dwigi). W dzio-
bowej czci okrtw przed
pokadem dokowym znajdu-
j si przestrze o po-
wierzchni 1214 m
2
, prze-
znaczona na pojazdy, oraz
umieszczona pod ni strefa
magazynowa, o pojemnoci
149 m
2
, dla adunkw spale-
tyzowanych (w rdach s
przytaczane rne parame-
try tych miejsc odpowied-
nio 1254 m
2
i 144 m
2
). Prze-
mieszczanie pojazdw przy-
spiesza i uatwia obrotnica,
w ktr wyposaono ramp
midzy pokadem starto-
wym a midzypokadem.
Wyposaenie elektroniczne
Wyposaenie radarowe sta-
nowi:
radary dozoru powietrzne-
go Raytheon SPS-49(V)1 (na
pierwszych czterech okrtach)
i SPS-49(V)5 (na pozostaych),
pracujce w pasmach C/D;
radar dozoru nawodnego
Norden SPS-67(V), pracuj-
cy w pamie G;
radar nawigacyjny Ray-
theon SPS-64(V)9, pracujcy
w pasmach I/J.
Anteny radarw s umiesz-
czone na jedynym maszcie
okrtu, znajdujcym si na
nadbudwce. Najwyej jest
umieszczona antena radaru
dozoru nawodnego SPS-67,
dla BaREK dESantOWycH dOStPnE
jESt tylKO 17% caKOWItEj dUGOcI
WSZyStKIcH WyBRZEy, POdcZaS Gdy
dla POdUSZKOWcW WSKanIK tEn
WynOSI 70%.
Obrona bierna
B
ezporedni ochron jed-
nostki zapewniaj cztery
szeciorurowe wyrzutnie celw
pozornych mk 137 Rl, wcho-
dzce w skad sytemu mk 36
mod. 6 SRBOc (Super Rapid
Bloom Off-Board chaff), oraz
wyrzucane za burt nadmuchi-
wane odbijacze ktowe ze ska-
du systemu SlQ-49. Ponadto
okrty wyposaono w holowany
akustyczny wabik przeciwtorpe-
dowy SlQ-25 nixie.
u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
2008/03
2B przegld morski
poniej radaru dozoru po-
wietrznego SPS-49, a najni-
ej radaru nawigacyjnego
SPS-64.
System walki elektronicz-
nej obejmuje urzdzenie
ostrzegajce przed opromie-
niowaniem przed radar (ESM)
Raytheon SLQ-32(V)1 (we-
dug Janes Fighting Ships
20042005 urzdzenie to mo-
e take wystpowa w wer-
sji (V)2).
W wyposaeniu elektro-
nicznym znajduj si take
urzdzenia identyfikacji
swjobcy (IFF) Mk XII
UPX-29 lub UPX-36 oraz na-
prowadzania statkw po-
wietrznych TACAN (Tactical
Air Navigation) URN-25.
System cznoci satelitarnej
WSC-3 (UHF) SATCOM ko-
rzysta z dwch anten OE-82.
Uzbrojenie
Okrty tej klasy nie maj
uzbrojenia ofensywnego, a je-
dynie przeznaczone do samo-
obrony. Komponent rakieto-
wy skada si z dwch wy-
rzutni rakiet przeciwlotni-
czych Raytheon Mk 49 RAM
(Rolling Airframe Missile).
Kada z tych wyrzutni mieci
21 pociskw RIM-116A, sa-
monaprowadzanych pasywnie
na emisj radiow lub charak-
terystyk ciepln celu. Ich za-
sig wynosi od 1 do 9,6 km,
a prdko 2 Ma. Gowica
o wymuszonej fragmentacji
ma mas 9 kg. Uzbrojenie ar-
tyleryjskie stanowi dwa ze-
stawy obrony bezporedniej
Raytheon Mk 15 Vulcan-Pha-
lanx kalibru 20 mm. Dziki
zastosowaniu szeciolufowej
Podstawowe dane techniczne okrtw
desantowych-dokw typu Whidbey Island
Wyporno: konstrukcyjna 11 125 ts, pena 15 939 ts;
Wymiary (d. x szer. x zan.): 185,8 (176,8 KlW) x 25,6 x 6,3 m;
Napd: cztery silniki wysokoprne colt SEmt-Pielstick 16 Pc2.5 V
400 o cznej mocy maksymalnej 41 600 Km (staej 33 600 Km),
cztery agregaty prdotwrcze o cznej o mocy 5 200 kW napdzane
przez silniki wysokoprne fairbanks-morse 12d38, dwie piciopi-
rowe ruby nastawne;
Osigi: prdko maksymalna 22 w., ekonomiczna 20 w., zasig
8 000 mm/18 w;
moliwoci transportowe: maksymalnie 504 onierzy, cztery podusz-
kowce desantowe lcac albo trzy jednostki desantowe typu lcU, albo
10 barek desantowych typu lcm(8), albo 21 barek typu lcm(6), al-
bo 64 transportery pywajce typu lVtP-7;
uzbrojenie: dwie wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych Raytheon mk 49
Ram (2 x XXI), dwa zestawy obrony bezporedniej Raytheon mk 15
Vulcan-Phalanx kalibru 20 mm (2 x I), dwie armaty mk 38 mod 0 Bu-
shmaster kalibru 25 mm (2 x I), sze karabinw maszynowych m2
kalibru 12,7 mm (6 x I);
System dowodzenia: SSdS mk 1;
Wyposaenie elektroniczne: radar dozoru powietrznego Raytheon
SPS-49(V)1 (na lSd 45-48 Raytheon SPS-49(V)5), radar dozoru na-
wodnego norden SPS-67(V), radar nawigacyjny Raytheon SPS-64(V)9,
urzdzenie identyfikacji swjobcy (Iff) mk XII UPX-29 lub UPX-36,
system naprowadzania statkw powietrznych tacan URn-25, system
cznoci satelitarnej WSc-3 (UHf) SatcOm;
System walki elektronicznej: urzdzenie ostrzegajce przed opro-
mieniowaniem przed radar Raytheon SlQ-32(V)1, cztery wyrzutnie ce-
lw pozornych mk 137 Rl sytemu mk 36 mod. 6 SRBOc, akustyczny
wabik przeciwtorpedowy SlQ-25 nixie;
Zaoga: 413 marynarzy, w tym 22 oficerw.
u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a

(
2
)
2008/03
przegld morski 23
armaty ich szybkostrzelno
wynosi 3000 strz./min (4500
w wersji Block 1), natomiast
zasig skuteczny 1,5 km.
Oba zestawy s umieszczone
na najwyszym pokadzie
nadbudwki w jej przedniej
i tylnej czci. Okrty typu
Whidbey Island dodatkowo
wyposaono w dwie pojedyn-
cze armaty kalibru 25 mm
Mk 38 Mod 0 Bushmaster
oraz sze pojedynczych ka-
rabinw maszynowych kali-
bru 12,7 mm M2.
Zaoga i wyposaenie
medyczne
Zaoga okrtw liczy 413
marynarzy, w tym 22 ofice-
rw. Autonomiczno jedno-
stek jest okrelana na 75 dni.
Wyposaenie medyczne nie
jest zbyt rozbudowane sta-
nowi je sala operacyjna oraz
izba chorych z omioma -
kami (jednym intensywnej te-
rapii, picioma pierwszej po-
mocy oraz dwoma w izolatce)
oraz gabinet dentystyczny.
Modernizacje
Wszystkie okrty weszy
do suby bez wyrzutni ra-
kiet RAM. Zainstalowano je
pniej przed i za bry
pomostu.
Na prototypowym okrcie
Whidbey Island (LSD 41)
przeprowadzono w 1993 r.
pierwsze prby systemu sa-
moobrony okrtu (Ship Self
Defense System SSDS).
Dziki zintegrowaniu syste-
mw kierowania ogniem, wal-
ki elektronicznej, pokado-
wych radarw oraz posiada-
nego uzbrojenia rakietowego
i artyleryjskiego zapewnia on
skoordynowan i efektywniej-
sz obron jednostki przed
pociskami przeciwokrtowy-
mi i samolotami. System
SSDS zainstalowano na Ash-
land (LSD 48) na przeomie
lat 1996/1997, na Gunston
Hall (LSD 44) w 1997 r. oraz
na Comstock (LSD 45)
w 1999 r. Pozostae jednostki
wyposaano w ten system
(w wersji SSDS Mk 1) w trak-
cie remontw. Natomiast
w lipcu 1999 r. zaczto testo-
wa na Rushmore (LSD 47)
systemy przeznaczone do
wdroenia na nowo projekto- u
Okrt desantowy-dok Comstock podczas tankowania paliwa
z pokadu zaopatrzeniowca Supply (T-AOE 6)
2008/03
30 przegld morski
wanych transportowcach de-
santowych-dokach typu San
Antonio (LPD 17). Przetesto-
wano m.in. nowe techniki
kontroli uszkodze, lokalne
sieci informacyjne, zintegro-
wane systemy mostka oraz
zautomatyzowane systemy
konserwacji i utrzymania.
Okrt ten sta si take plat-
form dla testw w programie
Smart Ship, obejmujcym
badania techniki zmniejsze-
nia liczebnoci zag. Jed-
nostki LSD (4448) wypo-
saono w system ochrony
przed BMR. Zaplanowano
take zmodernizowanie ra-
darw SPS-49(V)1 do stan-
dardu SPS-49A(V)1.
Druga seria okrty typu
Harpers Ferry
Wykorzystywanie okrtw
desantowych nowej generacji
oraz rodkw umoliwiaj-
cych desant spoza linii ho-
ryzontu, takich jak mi-
gowce CH-53 Sea Stallion
i poduszkowce LCAC, pozwa-
la na przeprowadzanie opera-
cji desantowych w szybszym
tempie ni przewidywano.
NAVSEA postanowio zmie-
ni wic zaoenia projektowe
ostatnich okrtw typu Whid-
bey Island. migowcowce de-
santowe-doki typu Wasp mo-
g transportowa trzy podusz-
kowce, a transportowce desan-
towe-doki typu Austin dwa
(podobnie jak ich nastpcy
transportowce typu San Anto-
nio). Do sprawnego dziaania
Grupy Gotowoci Desantowej
potrzeba siedmiu jednostek ty-
pu LCAC. Postanowiono, e
cztery ostatnie okrty typu
Whidbey Island bd przewo-
ziy tylko dwa poduszkowce
na skrconym do 56 m poka-
dzie dokowym. Uzyskana w ten
sposb przestrze umoliwi
transportowanie dodatkowych
pojazdw i innych adunkw.
Pocztkowo zamierzano zbu-
dowa 12 jednostek tego typu,
jednak ostatecznie zdecydowa-
no si na cztery. Priorytetowo
potraktowano program budowy
nowoczesnych transportowcw
typu San Antonio.
Finansowanie i budowa
Okrty typu Harpers Fer-
ry oficjalnie okrelane ja-
u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a

(
2
)
2008/03
przegld morski 31
ko typ LSD 41 CV (Cargo
Variant wersja transporto-
wa) zostay autoryzowane
w nastpujcych latach bu-
detowych: Harpers Ferry
FY 88, Carter Hall FY
90, Oak Hill FY 91, Pe-
arl Harbor pocztkowo
w FY 92, ale po wecie admi-
nistracji Busha (seniora) i po-
nownym zaaprobowaniu
przez Kongres jego autoryza-
cj przesunito na FY 93.
LSD 49 zosta zamwiony 26
grudnia 1989 r., LSD 50 22
grudnia 1989 r., LSD 51 27
marca 1991 r., a LSD 52 12
padziernika 1993 r. (tab.2).
Wszystkie jednostki zbudo-
waa stocznia Avondale Shi-
pyard w Nowym Orleanie.
Harpers Ferry i Pearl
Harbor wchodz w skad
Floty Pacyfiku, a dwa pozo-
stae nale do Floty Atlan-
tyckiej.
Kadub i moliwoci
transportowe
Nowe okrty w zasadzie
maj taki sam kadub jak
wczeniejsze jednostki. Oce-
nia si, e w 90% ukady kon-
strukcyjne okrtw typu
Whidbey Island i Harpers Fer-
ry s podobne.
Wyporno konstrukcyjn
nowych jednostek zwik-
szono do 11 907 ts, a wypor-
no pen do 16 708 ts.
Okrt moe przewozi tak
sam liczb onierzy jak
starsze jednostki. Jednak ma
wiksze moliwoci trans-
portowania jednostek desan-
towych, pojazdw i adun-
kw. Zwikszono rwnie
liczebno zaogi do 419
Podstawowe dane techniczne okrtw
desantowych-dokw typu harpers Ferry
Wyporno: konstrukcyjna 11 907 ts, wyporno pena 16 708 ts;
Wymiary (d. x szer. x zan.): 185,8 (176,8 KlW) x 25,6 x 6,3 m;
Napd: cztery silniki wysokoprne colt SEmt-Pielstick 16 Pc2.5 V
400 o cznej mocy maksymalnej 41 600 Km (staej 33 600 Km),
cztery agregaty prdotwrcze o cznej o mocy 5 200 kW napdzane
przez silniki wysokoprne fairbanks-morse 12d38, dwie piciopi-
rowe ruby nastawne;
Osigi: prdko maksymalna 22 w, ekonomiczna 20 w, zasig
8000 mm/18 w;
moliwoci transportowe: maksymalnie 504 onierzy, dwa podusz-
kowce desantowe lcac albo jedna jednostka desantowa typu lcU,
albo cztery barki desantowe typu lcm(8), albo dziewi barek typu
lcm(6);
uzbrojenie: dwie wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych Raytheon mk 49
Ram (2 x XXI), dwa zestawy obrony bezporedniej Raytheon mk 15
Vulcan-Phalanx kalibru 20 mm (2 x I), dwie armaty mk 38 mod 0 Bu-
shmaster kalibru 25 mm (2 x I), osiem karabinw maszynowych m2
kalibru 12,7 mm (8 x I);
System dowodzenia: SSdS mk 1;
Wyposaenie elektroniczne: radar dozoru powietrznego Raytheon
SPS-49(V)5, radar dozoru nawodnego norden SPS-67(V), radar nawi-
gacyjny Raytheon SPS-64(V)9, urzdzenie identyfikacji swj-obcy
(Iff) mk XII UPX-29 lub UPX-36, system naprowadzania statkw po-
wietrznych tacan URn-25, system cznoci satelitarnej WSc-3 (UHf)
SatcOm;
System walki elektronicznej: urzdzenie ostrzegajce przed opro-
mieniowaniem przed radar Raytheon SlQ-32(V)1, sze wyrzutni ce-
lw pozornych mk 137 Rl sytemu mk 36 mod. 6 SRBOc, akustyczny
wabik przeciwtorpedowy SlQ-25 nixie;
Zaoga: 419 marynarzy, w tym 22 oficerw.
2008/03
32 przegld morski
marynarzy, w tym 22 ofice-
rw. Ze wzgldu na mniej-
szy pokad dokowy Har-
pers Ferry moe transpor-
towa tylko dwa podusz-
kowce desantowe LCAC lub
jedn jednostk desantow
typu LCU, lub cztery barki
desantowe LCM (8), albo
dziewi barek typu LCM
(6). W wyniku modyfikacji
zwikszono powierzchni
pokadu pojazdowego do
1208 m
2
, a pojemno po-
mieszcze adunkowych do
1133 m
2
. Nie zmieniono po-
kadu lotniczego pozosta-
wiono dwa miejsca do ldo-
wania cikich migowcw
transportowych (ich obsu-
g zapewnia 8-tonowa win-
da towarowa). Natomiast
zmodyfikowano wyposae-
nie rdokrcia umiesz-
czono na nim 30-tonowy
dwig oraz dwa kutry desan-
towe LCPL i d robocz
o dugoci 12,2 m.
Uzbrojenie i wyposaenie
elektroniczne
Uzbrojenie zostao zasad-
niczo zmienione. Jeden z ze-
staww obrony bezpored-
niej Mk 15 Vulcan-Phalanx
przeniesiono przed mostek,
a wyrzutni systemu RAM
zamontowano na szczycie
nadbudwki. Liczb karabi-
nw maszynowych zwik-
szono do omiu, a wyrzutni
celw pozornych do sze-
ciu. Nie zmieniono nato-
miast wyposaenia elektro-
nicznego. System SSDS Mk
1 zamontowano na Harpers
Ferry (LSD 49) w 1997 r.,
a na pozostaych okrtach
w 2004 r. Od pocztku w ten
system by wyposaony Pe-
arl Harbor (LSD 52).
Przyszo
Jednostki typu Whidbey
Island i Harpers Ferry stano-
wi wany skadnik si de-
santowych US Navy. Zamie-
rza si zwikszy moliwo-
ci samoobrony tych okr-
tw, zwaszcza przed poci-
skami przeciwokrtowymi.
W zwizku z tym zainstalo-
wano system SSDS Mk 1,
wyrzutnie rakiet przeciwlot-
niczych RAM Block 1 oraz
unowoczeniono radar SPS-
49. Planuje si zmodernizo-
wanie zestaww obrony bez-
poredniej Vulcan-Phalanx
do wersji Block 1A, a take
zainstalowanie wyrzutni ce-
lw pozornych Nulka.
Pierwszy z 12 okrtw
nowego typu ma by auto-
ryzowany w 2020 r., a wej
do suby w roku 2024, kie-
dy LSD 41 osignie prawie
40 lat suby. Pozostae no-
we jednostki miayby by
zamawiane w rocznych od-
stpach do 2031 r. i koszto-
wa po 1,2 biliona dolarw.
Nie mona jeszcze okreli
szczegowych cech tych
jednostek. Zakada si, e
bd one o 30% wiksze ni
ich poprzednicy (wypor-
no konstrukcyjna 15 000 t,
pena 22 000 t). Zmiana
wielkoci okrtw ma rw-
nie zapewni zwikszenie
o 30% moliwoci transpor-
tu onierzy i pojazdw przy
niezmienionych zdolno-
ciach transportu adunkw
i rodkw desantowych.
Jeli uwzgldni trudnoci
z realizacj programu budo-
wy transportowcw typu San
Antonio (ze wzgldu na
wzrost kosztw ich liczb
zmniejszono do dziewiciu),
nie mona wykluczy, e US
Navy zrezygnuje z budowy
nowych okrtw desanto-
wych-dokw.
mgr in. ANDRZEJ NITKA
Nazwa okrtu (sygnatura)
Pooenie
stpki
Wodowanie
Wcielenie
do suby
Port
macierzysty
Harpers Ferry (LSD 49) 15.04.1991 16.01.1993 07.01.1995 Sasebo
Carter Hall (LSD 50) 11.11.1991 02.10.1993 30.09.1995 little creek
Oak Hill (LSD 51) 21.09.1992 11.06.1994 08.06.1996 little creek
Pearl Harbor (LSD 52) 27.01.1995 24.02.1996 30.05.1998 San diego
Tabela 2. Budowa jednostek typu Harpers Ferry
u
2008/03
przegld morski 33 przegld morski 33
18.01. W gdyskim Klubie
marynarki Wojennej Riwiera
odby si benefis z okazji
50-lecia pracy twrczej mala-
rza i publicysty, marynisty
i batalisty kmdr. w st. spocz.
Eugeniusza Koczorowskiego.
28.01. W dowdztwie 8 flotylli
Obrony Wybrzea odbyo si
poegnanie odchodzcego
do rezerwy kmdr por. Piotra
andrzejewskiego. Szefowi
Wydziau Wychowawczego
za 30-letni wzorow sub
wojskow podzikowa
dowdca flotylli kontradmira
jerzy lenda.
28.01. na stanowisko sekreta-
rza stanu w mOn powoany zo-
sta gen. rez. czesaw Pitas,
byy szef Sztabu Generalnego
WP. Bdzie odpowiedzialny za
przeprowadzenie skutecznej
profesjonalizacji armii oraz
sprawy spoeczne. Z kolei
gen. bryg. rez. Stanisaw Koziej,
ktry peni swego czasu obo-
wizki wiceministra obrony, zo-
sta doradc ministra w miej-
sce gen. Pitasa. minister obro-
ny narodowej wyznaczy Otto
cymermana na stanowisko
przewodniczcego rady nadzor-
czej amW oraz Wadysawa
Brzeskiego na stanowisko dy-
rektora Wam, a take marcina
Idzika na nowego dyrektora
Biura ds. antykorupcyjnych
w mOn, ktry zastpi na tym
stanowisku macieja Wnuka.
29.01. W ramach wsppracy
z Policj, kadra Oddziau
Zabezpieczenia marynarki
Wojennej odbya zajcia strze-
AKTUALNOCI
CZe ICh PAmICI. W samo poudnie 25 stycznia, w drugim dniu
aoby po tragicznie zmarych lotnikach, ktrzy zginli w katastrofie
samolotu caSa, na wszystkich okrtach przy opuszczonych do poowy
masztu banderach i w jednostkach marynarki Wojennej odbyy si
zbirki, na ktrych marynarze minut ciszy uczcili ich pami.
Przysigali
w amW
a
bsolwenci szk wyszych
odbywajcy przeszkolenie
wojskowe w akademii
marynarki Wojennej im. Boha-
terw Westerplatte 19 stycz-
nia zoyli przysig wojsko-
w. W obecnoci szefa szkole-
nia marynarki Wojennej wice-
adm. macieja Wglewskiego,
komendanta-rektora kontr-
adm. czesawa dyrcza, przy-
byych rodzin i zaproszonych
goci onierskie lubowanie
zoyo 15 podchorych.
m
a
R
I
a
n

K
l
U
c
Z
y
S
K
I

(
2
)
uRODZINy ORP PIASt.
34 urodziny obchodzi 25 stycz-
nia okrt ratowniczy marynarki
Wojennej ORP Piast, ktrym
dzi dowodzi kmdr por. artur
Koczal. W uroczystoci wzili
udzia m.in.: dowdca
dywizjonu Okrtw Wsparcia
kmdr janusz Wyderski, szef ra-
townictwa marynarki Wojennej
kmdr Wiesaw Wilk oraz byli
czonkowie zaogi.
AKTUALNOCI
leckie w obiektach Orodka
Szkolenia Policji w Gdasku.
3031.01. Prowadzenie ope-
racji morskich byo
tematem seminarium, ktre
odbyo si w akademii
marynarki Wojennej
w Gdyni. cele operacji
morskich oraz problemy
zwizane ze zdobywaniem
i utrzymywaniem kontroli na
morzu zaprezentowa milan
Vego, profesor US naval War
college w newport, wiato-
wej sawy specjalista w dzie-
dzinie sztuki operacyjnej.
31.01. W obecnoci oficerw
sztabu dywizjonu zabezpiecze-
nia hydrograficznego mW oraz
delegacji z pododdziaw
kmdr dariusz Kolator poegna
onierzy odchodzcych do re-
zerwy, kpt. mar. Huberta
Podlaskiego, m. chor. sztab.
Wojciecha drapa,
m. chor. sztab. dariusza
Popiecha, m. chor. jarosawa
miesza. Odchodzcy zostali
uhonorowani listami gratula-
cyjnymi oraz pamitkowymi
grawertonami.
31.01. W Bazie technicznej
marynarki Wojennej jej
dowdca kmdr jan
leszczyski przekaza dowo-
dzenie kmdr. por. mirosawowi
uce. W ceremonii uczestni-
czyli m.in. szef szkolenia mW
wiceadmira maciej
Wglewski, zastpca
dowdcy centrum Operacji
morskich kontradm. jerzy Patz
oraz dowdca 3 flotylli
Okrtw kmdr marek Kurzyk.
2008/01
34 przegld morski
d
owdca marynarki Wojennej wiceadmira andrzej Karwe-
ta 30 stycznia poegna osiemnastu onierzy morskiego
rodzaju si zbrojnych, ktrzy po wieloletniej subie rozstaj
si z mundurem. W imieniu egnanych gos zabra kontradmi-
ra andrzej Rosiski, ktry zapewni dowdc mW, e mimo
zdjcia munduru, nadal bd czu si marynarzami i bd
godnie reprezentowa swj rodzaj si zbrojnych.
Poegnanie z mundurem
kontradmira andrzej
Rosiski,
kmdr dr hab. in. Zbigniew
Korczewski profesor
nadzwyczajny amW,
kmdr dr hab. jerzy
Bdzimirowski
prof. nadzw. amW,
kmdr Krzysztof Wgrzyn,
kmdr aleksander Wooszko,
kmdr andrzej lipinski,
kmdr andrzej chudziski,
kmdr por. jarosaw Krl,
kmdr por. Pawe Kusz,
kmdr por. dariusz
tarnowski,
kmdr por. Edward
Kochanowski,
kmdr por. Wiesaw Gerigk,
kmdr ppor. andrzej Zuba,
kmdr ppor. leszek nowak,
kmdr ppor. janusz
jzefowicz,
kmdr ppor. andrzej Zysek,
st. chor. sztab. mar.
mieczysaw Solek,
chor. sztab. mar. Robert
Gobiewski.
Oficerowie i chorowie odchodzcy do rezerwy:
DOWDCA
mARyNARkI
WOjeNNej dzikuje
za wieloletni sub
kmdr. Aleksandrowi
Wooszko
m
a
R
I
a
n

K
l
U
c
Z
y
S
K
I

(
2
)
2008/03
a
utork artykuu
Potrjny jubile-
usz (Pm nr 2/08)
pani ppor. mar.
agnieszk akomsk
przepraszamy za nie-
waciwy podpis pod
rysunkiem 1. Wynika
z niego, e wrak nie-
mieckiego lotniskow-
ca Graf Zeppelin
zosta odnaleziony
przez ORP arctow-
ski. Odnalaz go
statek badawczy
St. Barbara
(na zdjciu), a ORP
arctowski tylko
potwierdzi jego po-
oenie. (red.)
1.02. dowdca centrum
Operacji morskich kontradmi-
ra Ryszard demczuk spotka
si z przebywajcym
w Gdyni milanem Vego, profe-
sorem US naval War college
w newport. W trakcie spotka-
nia gocia zapoznano ze
struktur i zadaniami cOm.
5.02. Ponad 550 poborowych
z rnych regionw Polski
przybyo do centrum
Szkolenia marynarki
Wojennej, eby odby zasadni-
cz sub wojskow. Przeszo
60 z nich zasili jednostki
Inspektoratu Wsparcia Si
Zbrojnych. Wszyscy marynarze
i onierze przez najbliszy
miesic bd przechodzi
szkolenie podstawowe, ktre
uwieczy uroczysta przysiga
wojskowa. Po niej nastpi
okres intensywnego szkolenia
specjalistycznego w kilkudzie-
siciu specjalnociach mor-
skich i brzegowych.
8.02. 101. rocznic urodzin
obchodzi kmdr jan
Busiakiewicz najstarszy
oficer marynarki Wojennej,
obroca Helu z 1939 r.,
ostatni zastpca dowdcy
krownika conrad. W dniu
urodzin jubilata odwiedzi
kontradm. adam mazurek,
zastpca szefa sztabu
ds. wsparcia przy kwaterze
natO w northwood.
10.02. Kompania Honorowa
3 flotylli Okrtw wemie
udzia w uroczystociach upa-
mitniajcych 82. rocznic
nadania Gdyni praw miejskich.
przegld morski 3o
88 lat temu, 10 lutego 1920 r., w puckim porcie
dowdca Frontu Pomorskiego gen. jzef haller
po dojciu do Batyku dokona symbolicznego
aktu zalubin Polski z morzem.
P
uck sta si jedynym pol-
skim portem handlowym
i wojennym. do 1926 r. mie-
cia si tu siedziba dowdz-
twa marynarki Wojennej.
W miecie stacjonowa morski
dywizjon lotniczy, ktrego
wodnosamolot 15 lipca
1920 r. odby pierwszy lot nad
wodami Zatoki Puckiej. W rocz-
nicowych uroczystociach
w Pucku wzili udzia m.in.:
przedstawiciele wadz pa-
stwowych i lokalnych z mar-
szakiem Sejmu RP Bronisa-
wem Komorowskim na czele.
88. rocznica zalubin
Polski z Batykiem
AKTUALNOCI
Sprostowania
PRZePRASZAmy pana
kmdr. ppor. dr. in.
Henryka mirosawa
Karwana za nieumiesz-
czenie jego motta otwie-
rajacego artyku pt.
czynna obrona przeciw-
minowa (Pm nr 2/08).
motto to brzmi: Budujc,
nie wyrywaj kamieni
z fundamentw. (red.)
a
.

G
R
Z
d
Z
I
E
l

2008/03
AKTUALNOCI
11.02 migowiec ratowni-
czy marynarki Wojennej pod-
j i przetransportowa chor
kobiet z pokadu jednostki
polskiej bandery literal
znajdujcej si 2 mile
morskie na zachd od cypla
helskiego. migowiec z po-
szkodowan wyldowa na
ldowisku przy Szpitalu
marynarki Wojennej, skd
chor przewieziono do spe-
cjalistycznego szpitala
w Gdyni-Redowie.
13.02. Polscy marynarze
sucy w dowdztwie
Komponentu morskiego
natO w northwood uczestni-
czyli w uroczystociach
88. rocznicy zalubin Polski
z morzem. Rocznica ta jest
jednoczenie dniem
marynarki Wojennej RP
(Polish navy day) obchodzo-
nym w Wielkiej Brytanii.
13.02. Okrt rakietowy ORP
metalowiec obchodzi 20.
rocznic podniesienia ban-
dery. marynarze dywizjonu
Okrtw Rakietowych oraz
byli czonkowie zaogi wzili
udzia w uroczystociach
upamitniajcych 20 lat
suby okrtu pod
biao-czerwon bander.
14.02. na Pwyspie
Helskim powsta orodek,
do ktrego trafi
polscy onierze powracaj-
cy z zagranicznych misji.
lekarze bd w nim mogli
dokadnie przebada onie-
rzy oraz wykluczy obecno
tropikalnych chorb.
36 przegld morski
XvI konferencja Naukowa
Automatyzacja dowodzenia
Konferencja, organizowana przez Wydzia Wojsk ldowych
aOn, PIt, amW, cIiOn, ctm, dPZ mOn, ItWl, Wat pod ha-
sem Systemy i sieci w automatyzacji dowodzenia, bdzie
okazj do wymiany informacji i dowiadcze, a tym samym
do upowszechnienia dorobku instytucji zajmujcych si teo-
ri i praktyk automatyzacji systemw dowodzenia i sterowa-
nia uzbrojeniem. Zainteresowani tymi zagadnieniami bd
mogli przedstawi swoje dokonania oraz oczekiwania i po-
trzeby w wietle zmieniajcych si zagroe oraz sojuszni-
czych zobowiza.
Informacje oglne
Konferencja odbdzie si w dniach 2628 maja 2008 r.
w centrum Konferencyjno-Szkoleniowym PZn w Serocku,
ul. Wyzwolenia 61.
jej uczestnicy musz mie i okaza przy rejestracji powiad-
czenia bezpieczestwa o klauzuli co najmniej poufne.
Zgoszenia do udziau w konferencji naley dokonywa
na karcie zgoszenia poczt lub faksem
do 20 marca 2008 r. na adres:
Sekretariat kN Automatyzacja
(mgr magorzata Grzymkowska)
akademia Obrony narodowej
Wydzia Wojsk ldowych
al. gen. a. chruciela 103,
00-910 Warszawa
tel./faks: 022 6 813 189, e-mail: c4Isystem@aon.edu.pl
Opata za uczestnictwo w konferencji wynosi 700 z
bez kosztw zakwaterowania. mona j wpaca na konto
podane w drugim komunikacie.
Otrzymaj go osoby i instytucje, ktre przel
karty zgoszenia w ustalonym terminie.
W czasie konferencji przewidziano moliwo
prezentowania przez firmy oprogramowania
i urzdze oraz rodkw automatyzacji dowodzenia
i sterowania uzbrojeniem.
Prezenterzy bd mieli do dyspozycji: rzutnik wiata
dziennego, projektor komputerowy, odtwarzacz kaset
wideo i pyt dVd oraz stojak na mapy i schematy.
Prosimy o dokadne podanie liczby noclegw na karcie
zgoszenia w celu zarezerwowania miejsc hotelowych.
2008/03
przegld morski 37
SIY MORSKIE INNYCH PASTW aktualnoci
Z ycia fot
kmdr por. MACIEJ NACZ
Dowdztwo Marynarki Wojennej
P
o dugotrwaych prbach morskich
i serii testw odbiorczych 14 listo-
pada 2007 r. siy morskie wprowadzi-
y do uzbrojenia wielozadaniow kor-
wet rakietow Stierieguszczyj pro-
jektu 20380
1
. jest to pierwszy
z 20 okrtw tego typu zamwionych
przez marynark federacji Rosyjskiej.
Okrt, wbrew pierwotnym planom, trafi
do najpotniejszej z rosyjskich flot
floty Pnocnej
2
. Projekt opracowano
w morskim centralnym Biurze Kon-
strukcyjnym amaz w Sankt Peters-
burgu. jednostk przeznaczono do dzia-
ania na wodach przybrzenych oraz
ochrony ekonomicznych i militarnych in-
teresw Rosji. jest to pierwsza od upad-
ku Zwizku Radzieckiego tak dua ro-
syjska jednostka.
Stierieguszczyj zosta zbudowany
w stoczni Siewiernaja Werf w Sankt
Petersburgu. W grudniu 2001 r. poo-
ono stpk, a pi lat pniej zwodo-
wano jednostk. Pierwsze prby, roz-
poczte w listopadzie 2006 r., trway
miesic. Ich kolejn seri rozpoczto
w maju 2007 r. i zakoczono prbami
zdawczo-odbiorczymi.
FeDeracja roSyjSka:
PrzekazaNie Siom morSkim
Nowej korweTy rakieTowej
Stierieguszczyj podczas prb
a
m
a
Z
1
R. Scott: Russia commis-
sions first Project 20380
corvette. janes defence
Weekly z 21 listopada
2007 r., s. 12.
2
Planowano, e pierwszy
okrt wraz z picioma innymi
trafi na morze Batyckie.
2008/03
3B przegld morski
Gepard dla Wietnamu
W
Zielenodolskiej Stoczni
im. a.m. Gorkiego 10 lipca
2007 r. uroczycie rozpoczto bu-
dow korwety rakietowej projektu
20382 typu Gepard 3,9 dla si
morskich Wietnamu. Projekt,
opracowany w stoczniowym biurze
projektowym, nawizuje do roz-
wiza konstrukcyjnych korwety
Stierieguszczyj projektu 20380.
Okrt bdzie wykonywa samo-
dzielnie lub w ramach taktycznej gru-
py zadaniowej nastpujce zadania:
dziaania konwojowe;
zwalczanie okrtw nawodnych,
podwodnych i rodkw napadu po-
wietrznego przeciwnika;
dziaania dozorowe;
ogniowe wsparcie dziaa desantu;
stawianie min morskich.
W czasie pokoju okrt moe wy-
konywa zadania patrolowania wy-
cznej strefy ekonomicznej, projek-
cji bandery oraz patrolowania grani-
cy morskiej pastwa.
jednostka ma wyporno 2100 t,
dugo 102 m i zasig 5000 mil
morskich
3
.
m
inister obrony Kazachstanu ogo-
si 24 padziernika 2007 r., e
na akwenie morza Kaspijskiego jest bu-
dowana nowa marynarka. Zadaniem
powstajcych si morskich bdzie
ochrona pl naftowych oraz instalacji
wydobywczych i eksportowych. Kazach-
stan odziedziczy siy zbrojne po Zwiz-
ku Radzieckim i w dziedzinie obronno-
ci wci jest uzaleniony od federacji
kazachSTaN: BuDowa Si
morSkich
Rosyjskiej. W zwizku z tym Kazacho-
wie planuj zdywersyfikowanie impor-
tu uzbrojenia
4
.
minister obrony danial achmetow,
oprcz znacznego wzmocnienia floty,
zamierza zacieni kontakty militarne
z Izraelem i turcj.
W tym roku powstanie dowdztwo
marynarki oraz zostan okrelone za-
sady jej uycia. Kazachowie, wiadomi
wydatkw zwizanych z zapewnieniem
bezpieczestwa swojej podstawowej
gazi gospodarki, wkrtce wybior
pastwo, ktre wybuduje dla nich jed-
nostki pywajce oraz pomoe im w roz-
woju infrastruktury brzegowej. Wydat-
ki obronne Kazachstanu wyniosy
1,2 mld dolarw, troch powyej 1%
PKB. W nastpnych latach nakady na
obron maj powoli, ale systematycz-
nie rosn.
OkRt ALmAty. te zbudowane
przed ponad 50 laty jednostki wkrtce
zastpi nowoczesne okrty.
m
I
c
H
a
E
l

n
I
t
Z
3
Sudostrojenije 2007
nr 4, s. 8.
4
Kazakhstan To Build Up
Navy To Protect Oil, http://
www.defensenews.com/
z 24 padziernika 2007 r.
2008/03
przegld morski 33
holaNDia: okrT DeSaNTowy
Na PrBach
P
odczas wicze Orange marau-
der 07 i Bright archer 07 Kr-
lewska marynarka Wojenna Holandii
przeprowadzia prby zdawczo-od-
biorcze okrtu desantowego-doku
johan de Witt. wiczeniami, prowa-
dzonymi w rejonie poudniowych brze-
gw Wielkiej Brytanii, kierowa eks-
pedycyjny sztab si morskich, z uzu-
penieniami kadrowymi z Belgii, fran-
cji, Rfn i Wielkiej Brytanii.
Okrt ma wej do linii w pierwszej
poowie biecego roku. na jego po-
kadzie moe by rozmieszczone do-
wdztwo wielonarodowych poczo-
nych si zadaniowych (combined joint
task force), z dowdztwami: morskim,
powietrznym i ldowym, o cznej li-
czebnoci do 400 osb personelu. Za-
og sta stanowi 150 marynarzy.
Okrtem mona przetransportowa
500 onierzy i 32 czogi leopard 2a6
lub inne pojazdy wojskowe, przy czym
czna dugo linii transportowej mo-
e wynie 700 m. Z pokadu okrtu
s moliwe dziaania szeciu migow-
cw nH-90 lub czterech merlin.
Podczas prb zwracano uwag
zwaszcza na system napdowy, ktry
stwarza problemy techniczne
5
.
Johan de Witt schodzi ze stoczni
I
n
t
E
R
n
E
t
wielka BryTaNia: PierwSze
zaNurzeNie hmS aSTuTe
W
stoczni Barrow-in-furness prze-
prowadzono pierwszy test za-
nurzenie atomowego okrtu pod-
wodnego (aOP) astute. jest to pierw-
sza jednostka nowego typu.
Podczas dwch dni testw 60 osb
personelu ze skadu si morskich i wy-
twrcy okrtu BaE Systems testowao
charakterystyki zanurzenia, system ra-
tunkowy wraz z wazami, ukadami hy-
draulicznymi i elektrycznymi. HmS
astute zosta wytoczony z hali pro-
dukcyjnej devonshire dock Hall
8 czerwca 2007 roku.
Pierwsze zanurzenie przeprowa-
dzono 30 padziernika, a nastpne
dzie pniej.
jesieni tego roku okrt ma by
z przekazany Royal navy, a do suby
operacyjnej wejdzie w 2009 roku.
hmS AStute podczas
pierwszego zanurzenia
B
a
E

S
y
S
t
E
m
S
5
H. de Vreij: RNLNs Johan
de Witt undergoes sea trials.
janes defence Weekly
z 21 listopada 2007 r., s. 32.
2008/03
40 przegld morski
rFN: PoTrzeBNe FuNDuSze
miDzyNaroDowe
Na SySTem iDaS
c
o cztery lata jest organizowana
konferencja Subcon. W 2007 r. jej
gospodarzem bya stocznia Howaldt-
swerke-deutsche Werft (HdW) z Kilo-
nii
6
. Podczas konferencji niemcy pod-
kreliy konieczno finansowego
udziau innych pastw w programie
budowy interaktywnego rakietowego
systemu obrony i ataku IdaS, przezna-
czonego dla okrtw podwodnych.
System ten ma stanowi standardo-
we wyposaenie okrtw podwodnych
typu 212a, ktre poczwszy od
2012 r. bd wchodziy do wyposa-
enia deutsche marine.
Przewodniczcy niemieckiej delega-
cji podkreli, e z powodu ci bude-
towych oraz znacznych kosztw projek-
tu niemcy samodzielnie nie sfinansu-
j tego programu
7
.
Wprowadzenie systemu IdaS do su-
by zrewolucjonizowaoby taktyk uycia
konwencjonalnych okrtw podwod-
nych. Zaogi tych jednostek, dotychczas
bezbronne wobec migowcw i samo-
lotw zwalczania okrtw podwodnych
(ZOP), miayby moliwo zwalczania
celw powietrznych, a take nawod-
nych. System rakietowy gbina wod-
napowietrze zosta zaprojektowany
przez konsorcjum aRGE IdaS.
migowiec ZOP, wyposaony
w opuszczan anten stacji hydroaku-
stycznej i nowoczesne lekkie torpedy,
w wysokim stopniu zagraa operujce-
mu w toni wodnej okrtowi podwodne-
mu. dziaania ZOP stay si trudniejsze
ze wzgldu na wykorzystywanie przez
okrt podwodny najnowoczeniejszych
technologii. mimo to zdolno wyposa-
onych w liczne rodki wykrywania
i zwalczania si ZOP do dugotrwaego
dziaania na powierzchni zmniejsza
szanse poszukiwanego okrtu na prze-
trwanie. jeli dowdca okrtu podwod-
nego wykryje operujcy w pobliu sta-
tek powietrzny ZOP, powinien utrzymy-
wa okrt w moliwie cichym trybie
operowania i maksymalnie ograniczy
pola fizyczne okrtu.
dziki wykorzystaniu kierowanego
pocisku rakietowego IdaS z podczer-
won gowic samonaprowadzajc
pocisk Iris-t oraz bezporedniemu ste-
rowaniu przez operatora za pomoc
wiatowodu pocisk ma zapewnia du-
e prawdopodobiestwo raenia celu.
IdaS ma by odporny na przeciwdzia-
anie przeciwnika w postaci puapek
termicznych i radiolokacyjnych.
Operator na okrcie podwodnym
bdzie mg zwalcza niewielkie
i szybkie cele nawodne, ktrych nie
mona razi broni torpedow. cho-
dzi o szybkie odzie i kutry oraz niedo-
stpne dla torped poduszkowce. Pod-
czas operacji specjalnych pociski
IdaS mog precyzyjnie razi takie ce-
Artystyczna wizja moliwoci uycia
pocisku IDAS
a
R
G
E

I
d
a
S

(
3
)
2008/03
przegld morski 41
le brzegowe, jak: mosty, urzdzenia
portowe, przemysowe czy inne o du-
ej wartoci operacyjnej.
dziki dwustronnemu przepywowi
danych przez przewd wiatowodowy
oraz odpowiedniemu interfejsowi z sys-
temem bojowym operator moe obser-
wowa obraz z gowicy poszukujcej
rakiety na jednej z wielofunkcyjnych
konsoli bojowego systemu informacji
okrtu. ledzc obraz i rcznie steru-
jc konsol, moe kierowa pocisk bez-
porednio na wybrany cel oraz anali-
zowa efekty jego raenia. System bo-
jowy okrtu umoliwia jednoczesne
kierowanie dwiema rakietami.
Pocisk ma mas 120 kg, dugo
2,5 m, zasig 20 km, a w powietrzu
osiga prdko 240 m/s. masa go-
wicy bojowej wynosi 1520 kg. IdaS
opracowaa firma diehl BGt. napdza-
na bdzie silnikiem rakietowym na pa-
liwo stae. Opracowany przez HdW po-
kadowy system przeadowania umo-
liwia uzbrojenie okrtu w cztery poci-
ski rakietowe. Wraz z kontenerem star-
towym maj one mas 1700 kg.
Sekwencja startowa rozpoczyna
si zalaniem wyrzutni i wystrzele-
niem pocisku za pomoc ukadu hy-
draulicznego. Kiedy pocisk opuci
okrt, uruchamia si silnik rakieto-
wy. Pocisk kieruje si ku powierzch-
ni. tam rozpoczyna si sekwencja po-
szukiwania celu i osignicia zaoo-
nej wysokoci lotu. Od momentu wy-
strzelenia pocisku do raenia celu
okrt moe manewrowa zgodnie
z taktycznymi potrzebami. dziki za-
stosowaniu na wyrzutni i w pocisku
bbnw ze wiatowodem oraz odpo-
wiedniemu usytuowaniu automatu
odchylania tu przy wylocie silnika
napdowego podczas testw unik-
nito niepodanego wpywu wia-
towodu na ruch rakiety.
Zaoenia teoretyczne przebiegu se-
kwencji startowej zostay praktycznie
sprawdzone na morzach Batyckim
i Pnocnym przez centrum badawcze
okrtw i uzbrojenia morskiego. Pod-
czas testw, przeprowadzonych w pa-
dzierniku i listopadzie 2006 r., uywa-
no pociskw bez gowicy bojowej i urz-
dzenia samonaprowadzania. celem by-
o wyjcie pocisku nad powierzchni.
W 2008 r. pena sekwencja starto-
wa ma by przeprowadzona z pokadu
okrtu 212a si morskich Rfn.
Kolejna faza, obejmujca bojowe
uycie pocisku z pokadu zanurzone-
go nosiciela, jest planowana na
2009 r. jednak najwaniejsza cz
bada i testw nie rozpocznie si,
jeli nie zostan rozwizane proble-
my finansowe.
IdaS jest nastpc przerwanych pro-
jektw triton i wczeniejszego Poly-
phem. tego typu uzbrojenie wzbudzio
zainteresowanie wielu si morskich.
Kwesti otwart pozostaje udzia in-
nych pastw w tym projekcie.
ADOWANIe POCISku IDAS wraz z kontenerem na pokad okrtu
typu 212a
6
Wchodzi w skad thyssen-
-Krupp marine Systems
(tKmS).
7
a. Pape: Germany needs in-
ternational interest for IDAS
submarine self-defence sys-
tem. janes International
defence Review z listopada
2007 r., s. 6.
OkRt podwodny typu
212a podczas adowania
pocisku IdaS
2008/03
TRENDY aaa
42 przegld morski
HISTORIA MORSKA straszny bliniak
H
istoria operacyjna
pancernika Gne-
isenau nie jest tak
ciekawa jak jego
bliniaczej jednostki Scharn-
horst. Jednak to Gneisenau
by intensywnie ledzony
przez brytyjski wywiad. Do-
wdztwo niemieckiej mary-
narki planowao przebudowa-
nie artylerii gwnej. Dziki
temu Gneisenau staby si
silnym okrtem i mgby pro-
wadzi rajdy korsarskie na
pnocnym Atlantyku. Osta-
teczna decyzja o przebudowie
okrtu naleaa jednak do
Fhrera. Ten za nie ufa ma-
rynarce. Strata Bismarcka,
zniszczenie sieci zaopatruj-
cej korsarzy na morzu, coraz
lepsze wyniki U-Bootw to
przyczynio si do odsuni-
cia cikich okrtw na dal-
szy plan. Po przejciu na wo-
dy Morza Batyckiego Gne-
isenau czeka w Gdyni na
decyzj o przebudowie. Pod
koniec 1942 r. podzieli los
lotniskowca Graf Zeppelin,
na ktrym rwnie wstrzy-
mano prace. W ostatnich la-
tach suby okrt przebywa
w Gdyni. Karier bojow za-
koczy w 1945 roku.
Nieco historii
Historia pancernikw
Scharnshorst i Gneise-
nau rozpocza si w listo-
padzie 1932 r. Wtedy do-
wdca Reichsmarine admi-
ra Raeder i minister obrony
Rzeszy genera Groener
ustalali plan rozbudowy flo-
ty. W tym czasie wobec Nie-
miec stosowano ostre sank-
cje, wynikajce z traktatw
Podczas drugiej wojny wiatowej do bazy Kriegsmarine w Gdyni, wwczas
nazywanej Gotenhafen, przybywao wiele niemieckich cikich okrtw.
jednym z nich by pancernik Gneisenau.
Pancernik
Gneisenau
2008/03
przegld morski 43
rozbrojeniowych. Budowa
jednostek zbiega si z bu-
dow francuskiego pancer-
nika Dunkerque. Na pod-
stawie danych wywiadow-
czych Niemcy okrelili, e
standardowa wyporno
francuskiej jednostki wynie-
sie 26 000 t. Byli zaskocze-
ni prdkoci Dunkerque,
szacowan na 31 w. Jeli
uwzgldni uzbrojenie gw-
ne osiem armat kalibru
330 mm, francuski okrt by
silniejszy ni okrty typu
Deutschland. Z powodu tych
niekorzystnych proporcji
wstrzymano budow kolej-
nych niemieckich jednostek
tego typu (budow czwarte-
go okrtu Panzerschiffe
D-Ersatz Elsa przewidy-
wano na lata 19311934).
Prace koncepcyjne
W 1933 r. zwoano kilka
konferencji powiconych bu-
dowie przyszych pancerni-
kw. Do szczegowego opra-
cowania skierowano trzy pro-
jekty. Pierwszy dotyczy jed-
nostki o wypornoci 18 000 t,
drugi jednostki o wyporno-
ci 22 000 t i uzbrojonej w ar-
maty kalibru 280 mm, a trze-
ci uzbrojonej w sze dzia
kalibru 330 mm. Szef Mari-
nekommandoamt kontradm.
dr O. Gross by zwolennikiem
budowy pancernika o wypor-
noci 26 000 t i uzbrojonego
w armaty kalibru 330 mm,
czyli podobnego do francu-
skiej Dunkerque.
Niemcy z trudem wybiera-
li odpowiedni projekt, kady
z nich mia bowiem inny bu-
det. W pierwszym wariancie
podstawowy koszt pancerni-
ka o wypornoci 18 000 t wy-
nosi 120 mln RM. Zwiksze-
nie wypornoci jednostki do
22 000 t wymagao zwiksze-
nia kwoty do 150 mln RM.
Z kolei budowa pancernika
o wypornoci 26 000 t ozna-
czaa wydatek 180 mln RM.
wczesna sytuacja finansowa
Rzeszy uniemoliwiaa zebra-
nie takiej kwoty.
Problemy wizay si take
z moliwociami produkcyj-
nymi niemieckich stoczni.
Tylko na pochylni numer 2
stoczni w Wilhelmshaven
mona byo zbudowa i zwo-
dowa kadub jednostki o wy-
pornoci 26 000 t. Problemem
byo rwnie dokowanie. Za-
pewniay je tylko dwa doki:
Kaiserdock w Bremenhaven
lub w Hamburgu. Budow
pancernika Scharnhorst
odoono zatem do czasu
przygotowania odpowiedniej
infrastruktury stoczniowej
i zaplecza remontowego. Ko-
lejny problem by zwizany
z drogami eglugowymi, ka-
naami i redami portw wo-
jennych. Nie byy one przy-
stosowane do eglugi i kotwi-
czenia jednostek o tak duej
wypornoci. Te niedogodno-
ci zasadniczo wpyny na
rozmiar i uzbrojenie przysze-
go okrtu. Musiano uwzgld-
ni nawet wielko przewitu
pod przsem mostu Leven-
sau, znajdujcego si na
przedmieciach Kilonii. De-
cydowaa ona bowiem o mo-
liwoci przepynicia okrtu
pod mostem. Obie niemieckie
bazy Wilhelmshaven i Kilo-
nia byy poczone kanaem.
Droga przez niego bya naj-
krtsza i najbezpieczniejsza.
Uzbrojenie
Dowdca floty admira
Raeder poleci wykona kilka
projektw pancernika o wypor-
noci 26 500 t oraz artylerii
gwnej zoonej z armat kali-
bru 330 mm. Opracowano trzy
warianty jednostek z cztere-
ma wieami dwudziaowymi,
z dwiema wieami czterolufo-
wymi i z trzema wieami trzy-
lufowymi. Niemcy przygoto-
wali te projekty mimo obowi-
zujcych ich ogranicze trakta-
towych i niekorzystnej sytuacji
politycznej Rzeszy. Warto
wspomnie o trudnociach za- u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
2008/03
44 przegld morski
kadw Kruppa z budow ar-
mat wikszego kalibru ni
280 mm. Zakady te potrzebo-
way zarwno dodatkowych na-
kadw finansowych, jak i cza-
su na wprowadzenie armat do
produkcji. Dlatego admira zle-
ci opracowanie projektu pan-
cernika o wypornoci 22 000 t,
uzbrojonego w armaty kalibru
280 mm. Projekt ten oznaczo-
ny jako projekt XIII zosta
ukoczony w 1934 r. Jeszcze w
tym samym roku pooono
stpk pod pancernik.
Kolejn konferencj po-
wicon pancernikowi
Scharnhorst zorganizowa-
no 23 czerwca 1933 r. Na pod-
stawie wynikw pierwszych
prb morskich pancernika
Deutschland poszczeglne
departamenty biura konstruk-
cyjnego przygotoway propo-
zycje zmian w projekcie nowe-
go pancernika. Naleao
zwikszy grubo opancerze-
nia jednostki i wzmocni jej
uzbrojenie. Zaproponowano
zmian redniego uzbrojenia
z pojedynczych dzia na dwu-
lufowe wiee dziaowe kali-
bru 150 mm. Zamierzano rw-
nie zwikszy liczb armat
artylerii przeciwlotniczej. Nie-
rozstrzygnita bya kwestia na-
pdu jednostek planowano
silniki Diesla lub inne. Proble-
mw tych nie mona byo roz-
wiza bez przekroczenia za-
kadanej wypornoci 18 000 t.
Nastpn konferencj (11 pa-
dziernika 1933) zdominowa
temat artylerii.
Niemcy obowizyway ogra-
niczenia zwizane z przemy-
sem zbrojeniowym i armi.
Podjy one wic wspprac
z zagranicznymi zakadami
zbrojeniowymi oraz konstru-
oway projekty dla zagranicz-
nych partnerw. Pozwolio to
na opracowanie lepszych pro-
jektw i konstrukcji okrtw,
ktre zamierzano budowa
w Niemczech. Okazao si to
moliwe po wyborze Adolfa
Hitlera na kanclerza Rzeszy.
Projekt pancernika by opinio-
wany przez poszczeglne biu-
ra konstrukcyjne. ywo dysku-
towano na temat ksztatu wie-
y dowodzenia okrtu. Biuro
okrtowe proponowao nad-
budwk cylindryczn, tak
jak w okrtach typu Deutsch-
land. Jednak bya ona za ma-
o stabilna, aby umieci na
niej systemy kierowania
ogniem, zwaszcza dalmierze
i dalocelowniki. Zasugerowa-
no przesunicie wiey A bli-
ej dziobu. Pozwolioby to na
zwikszenie kubatury nadbu-
dwki dziobowej. Rozbudo-
wana nadbudwka stanowia-
by stabilniejsz platform.
Do projektu wprowadzono
ostatnie poprawki zwikszo-
no grubo pancerza na gro-
dziach wzdunych. Zatwier-
dzenie zmian w projekcie po-
zwalao na zamwienie w li-
stopadzie 1933 r. wie dziao-
wych kalibru 280 mm, a na
pocztku stycznia 1934 r.
wie kalibru 150 mm. W pa-
dzierniku 1933 r. zoono za-
mwienie na dwie jednostki
o wypornoci 17 000 t pan-
cerniki Scharnhorst i Gne-
isenau. Wskazana wypor-
no 17 000 t bya wielkoci
teoretyczn, nie ustalono bo-
wiem rodzaju napdu.
W kocu 1933 r. ponownie
rozpatrywano kwestie wielko-
ci kalibru dzia artylerii gw-
nej. W budecie na rok 1934
przeznaczono kwot 1,4 mln
RM na prace konstrukcyjne
nad nowymi armatami kalibru
330 mm. Jednak sytuacja poli-
tyczna Niemiec skaniaa do
zmniejszenia kalibru do
305 mm. Biuro Uzbrojenia
oszacowao, e prace konstruk-
cyjne nad wie dziaow b-
d trway okoo roku, a ich bu-
dowa trzy i p roku. Pancerni-
ki o wypornoci 25 000 t
i uzbrojone w sze armat ka-
libru 305 mm mona byoby
zacz budowa w roku 1935
lub 1936. Niemcy zakadali, e
po roku 1936, kiedy przestan
obowizywa traktaty rozbro-
jeniowe, przystpi do budowy
jednostek. Rozpoczcie jesz-
cze w 1935 r. prac konstrukcyj-
nych pozwalao zaoszczdzi
rok w cyklu budowy okrtu.
Rozpoczcie budowy
W grudniu 1933 r. Adolf
Hitler podczas spotkania
z dowdc floty admiraem
Koncepcje
uzbrojenia
B
iuro Uzbrojenia krytycznie
ocenio projekt wyposae-
nia pancernika w dwulufowe
wiee dziaowe kalibru 150 mm.
Problemem byo umiejscowienie
barbet wie dziaowych.
Skrytykowano sabe uzbrojenie
przeciwlotnicze, proponujc
zwikszenie do czterech liczby
wie dwulufowych armat kalibru
88 mm. Zasugerowano rwnie
rozwizanie kwestii uzbrojenia
torpedowego.
u
2008/03
przegld morski 4o
Raederem zgodzi si na za-
twierdzenie w przyszorocz-
nym budecie budowy czwar-
tego i pitego okrtu pan-
cernikw D (Scharnhorst)
oraz E (Gneisenau). Admi-
ra Raeder zaproponowa
kanclerzowi, eby przysze
jednostki miay wiksz war-
to bojow ni okrty typu
Deutschland.
Zamwienia na pancernik
D zoono w stoczni Wil-
helmshaven, na pancernik E
w stoczni Deutsche Werke
w Kiel. Wedug projektu pan-
cernik mia by jednostk
o wypornoci 18 000 t, wypo-
saon w dwie trzylufowe
wiee kalibru 280 mm, czte-
ry dwudziaowe wiee kalibru
150 mm oraz cztery dwudzia-
owe wiee kalibru 88 mm.
Niezadowolony z podjcia
decyzji o budowie pancerni-
kw by admira Raeder. Oce-
nia, e okrty bd budowane
pod presj sytuacji politycznej,
niekorzystnej wtedy dla Nie-
miec, oraz bd sabsze ni jed-
nostki potencjalnego przeciw-
nika francuskie Dunker-
que. Wedug Readera zrw-
nowaeniem lub daniem szans
pancernikom D i E byoby za-
montowanie trzeciej wiey
dziaowej kalibru 280 mm.
W czerwcu 1934 r. Hitler zgo-
dzi si na trzeci wie dzia-
ow, ale by przeciwny zwik-
szeniu kalibru dzia. Wprowa-
dzenie trzeciej wiey dziaowej
do projektu pancernikw skut-
kowao wstrzymaniem ich bu-
dowy. Zainstalowanie wiey
wymagao bowiem zmian kon-
strukcyjnych w caym projek-
cie. Konstruktorzy oszacowa-
li, e nowy projekt pancernika
moe by ukoczony naj-
szybciej do padziernika
1935 r. Naleao uwzgldni
opnienia zarwno w pra-
cach podwykonawcw, jak
i zwizane z montowaniem
wyposaenia. Wprowadzenie
zmian w projekcie skutkowa-
o take zmianami i korekta-
mi zamwie na materiay, to
za przeduao wstpny ter-
min oddania jednostek.
Propozycja uzbrojenia pan-
cernika w dwulufowe wiee
dziaowe kalibru 330 mm zo-
staa odrzucona, poniewa bu-
dowa wie i ich zainstalowa-
nie na okrcie spowodoway-
by jego wejcie do suby do-
piero w poowie 1939 r. Nie
przesdzono sprawy uzbroje-
nia, przyjmujc wariant p-
niejszego montau wie dzia-
owych (mona je byo za-
montowa w cigu dziewiciu
miesicy). Najwicej proble-
mw konstrukcyjnych wiza-
o si z napdem jednostki.
Zakadano dwa warianty na-
pdu: turbin parow lub na-
pd turboelektryczny. Zrezy-
gnowano z silnikw Diesla ze
wzgldu na zbyt du mas.
Nowy projekt pancernika zo-
sta okrelony jako Neuen-
twurft I i Neuentwurft II.
Wymienione rozstrzygni-
cia nie okazay si jednak
ostateczne. W marcu 1935 r.
przygotowano projekty pan-
cernika z picioma warianta-
mi uzbrojenia gwnego:
a) dziewi armat kalibru
305 mm umieszczonych
w trzech trzydziaowych
wieach;
b) dziewi armat kalibru
w trzech trzydziaowych
wieach;
c) sze armat kalibru
w trzech dwudziaowych
wieach;
Niemcy opracowali projekt pancernika
jeszcze w trakcie obowizywania ogranicze.
Po ich wyganiciu zamierzali poprawi
projekt i zbudowa zupenie inny okrt.
Przekonstruowaniu pro-
jektu pancernika D po-
wicono konferencj
w czerwcu 1934 r.
marinekomandoamt zgodzi-
o si na propozycj umiesz-
czenia jednej wiey na dzio-
bie oraz dwch na rufie,
utrzymania staej prdkoci
28 w. oraz maksymalnej
30 w. Opancerzenie miao
by odporne na uderzenia
pociskw kalibru 330 mm
z odlegoci 1520 km.
Wymagano bocznego pasa
pancernego o gruboci
300350 mm, pancernej
cytadeli oraz opancerzenia
dziobu i rufy. na pancerniku
nie przewidywano wyposa-
enia torpedowego
oraz lotniczego.
Dyskusje
u
2008/03
46 przegld morski
d) sze armat kalibru
wieach;
e) sze armat kalibru
wieach.
Pierwsze trzy projekty za-
kaday wyporno jednostek
na poziomie 34 00037 000 t.
Opracowanie projektu pancer-
nika szacowano na ptora,
a budow i wyposaanie na
nastpne trzy i p roku, czyli
budowa jednostki miaaby
trwa okoo piciu lat. Plano-
wane wcielenie okrtu do su-
by przy rozpoczciu budowy
w 1935 r. byoby moliwe do-
piero w 1940 r. Najbardziej
korzystny by pierwszy wa-
riant uzbrojenia pancernika,
zakadajcy budow jednost-
ki D w cigu 1617 miesicy,
a jednostki E 2223 miesi-
cy. Wybr tego projektu ozna-
czaby poniesienie strat w wy-
sokoci 11 mln RM z tytuu
rozpocztych prac oraz budo-
wy wie i dzia kalibru
280 mm. Alternatyw byo
pniejsze przezbrojenie okr-
tu w dziaa kalibru 350 mm.
Ich monta zwikszyby wy-
porno okrtw o 650 t i sza-
cowane zanurzenie o okoo
15 cm. Warto ta bya do za-
akceptowania, bo zasadniczo
nie wpywaa na moliwoci
eglugowe pancernikw i ich
parametry dokowania oraz
przejcia przez luzy i kanay.
Problem bya jedynie ilo za-
bieranej do magazynw amu-
nicji. W przypadku armat ka-
libru 280 mm mona byo
przeznaczy 150 pociskw na
kade dziao, a dla kalibru
350 mm liczba ta wynosia
130 pociskw na dziao. Ko-
rzyci ze zwikszenia kali-
bru dzia byo uzyskanie mo-
liwoci otwarcia ognia do
przeciwnika z wikszej odle-
goci oraz co najwaniej-
sze skutecznego przebicia
pancerza burtowego francu-
skiej Dunkerque.
Pancerniki uzbrojono w trzy
wiee z trzylufowymi dziaa-
mi kalibru 280 mm. Pniej
zamierzano je wymieni na
dziaa kalibru 350 mm. Jednak
i te plany trzeba byo skorygo-
wa ze wzgldu na to, e ar-
maty 350 mm maj gorsze pa-
rametry w porwnaniu z dzia-
ami kalibru 330 mm. Kwesti
przyszego przezbrojenia pan-
cernikw pozostawiono do
rozstrzygnicia w przyszoci.
Nieodlegej, poniewa Hitler
zadecydowa 16 marca 1935 r.
o nierespektowaniu postano-
wie traktatu wersalskiego.
Skonsternowane decyzj Hi-
tlera pastwa europejskie nie
potrafiy przeciwstawi si
niemieckim poczynaniom.
Negocjacje z Niemcami pod-
jli Brytyjczycy. Odpowiada-
o to planom Hitlera zale-
ao mu na dobrych stosun-
kach z Wielk Brytani. Oba
pastwa podpisay 18 czerw-
ca 1935 r. porozumienie mor-
skie, pozwalajce Niemcom
na zbudowanie floty o wiel-
koci 35% potencjau Royal
Navy. By to wielki sukces
niemieckiej dyplomacji i po-
cztek budowy III Rzeszy.
Poniewa pancerniki D i E
ju budowano, nie wprowa-
dzono adnych zmian do pro-
jektu. Stpki pod te jednostki
ponownie pooono 15 czerw-
ca 1935 r. w stoczni Kriegsma-
rinewerft w Wilhelmshaven
oraz 6 maja 1935 r. w stoczni
Deutsche Werke w Kilonii.
NOTATKA
Pancernik Scharnhorst budowa-
no 42 miesice i wydano
143,471 mln RM. Budowa pancerni-
ka Gneisenau trwaa 37 miesicy
i kosztowaa 146,174 mln RM.
Przebieg suby
pancernika Gneisenau
Zwodowany 8 grudnia
1936 r. kadub pancernika
w cigu dwch lat wyposaa-
no i przygotowano do pierw-
szych prb morskich. Dalsze
prace wyposaeniowe wyko-
nywano zgodnie z harmono-
gramem i 21 maja 1938 r. jed-
nostk wcielono do Krieg-
smarine. Dowdztwo okrtu
obj komandor Fredrich
Fster. Miesic pniej Gne-
isenau popyn na pnocny
Atlantyk. Podczas rejsu prze-
prowadzono wszechstronne
wiczenia zaogi oraz spraw-
dzono dziaanie okrtowych
urzdze i mechanizmw.
Przy rozwijaniu duej prd-
koci na wzburzonym morzu
dochodzio do zalewania dal-
mierzy w dziobowych wie-
ach A i B oraz na mostku
nawigacyjnym. Utrudniao to
kierowanie ogniem artylerii
gwnej oraz redniej,
a w przypadku pogorszenia
pogody cakowicie elimino-
wao okrt z walki.
Pancernika nie skierowano
jednak do stoczni. Mia on
uczestniczy w paradzie mor-
skiej, zorganizowanej z okazji
u
2008/03
przegld morski 47
wodowania cikiego krow-
nika Prinz Eugen i wizyty
regenta Wgier admiraa Ni-
kolausa Horthy von Nagyba-
nya. Niemcy nie chcieli stra-
ci okazji do przedstawienia
opinii zachodniej okrtu Gne-
isenau, a zarazem niemiec-
kich planw rozbudowy
Kriegsmarine. Dopiero w pa-
dzierniku 1938 r. po przepro-
wadzeniu strzela z artylerii
gwnej, pancernik zosta
skierowany do stoczni Deut-
schen Werke. Jednak nie w ce-
lu modernizacji dziobnicy,
lecz hangaru. Podczas wi-
cze artyleryjskich dochodzi-
o do uszkodze w jego pobli-
u i postanowiono go zmniej-
szy. W tym czasie biuro kon-
strukcyjne zakoczyo bada-
nia modelowe i przygotowao
projekt przebudowy stewy
dziobowej. Prace przy jej wy-
mianie trway do koca stycz-
nia 1939 roku.
uszkodzenia ruby. W drugiej
poowie lutego okrt rozpo-
cz operacj Nordmark.
Podobnie jak poprzednia, i ta
zakoczya si fiaskiem. Ze-
sp przypyn wic do bazy
Wilhelmshaven. Wraz z inny-
mi jednostkami Kriegsmarine
zacz przygotowywa si do
uderzenia na Dani i Norwe-
gi w ramach planowanej ope-
racji Wesserbung. Do-
wdztwo niemieckiego zespo-
u okrtw obj wiceadmira
Gunther Ltjens. Podczas tej
operacji Gneisenau z bli-
niaczym Scharnhorstem
osania siy niemieckie ldu-
jce w Narwiku.
W trakcie rutynowego rejsu
w stron Morza Batyckiego
pancernik wszed na min ma-
gnetyczn i ponownie zosta
dokowany. Poniewa uszko-
dzenia nie byy due, okrt
szybko powrci do eglugi.
Popyn na akwen Morza
Batyckiego i Zatoki Gda-
skiej, osonitej przed nieprzy-
jacielem i zbyt odlegej dla
brytyjskiego lotnictwa, syste-
matycznie prowadzcego na-
loty na niemieckie pancerni-
ki. Bazowa w Gdyni.
Operacja Juno
W czerwcu 1940 r. Gne-
isenau zosta skierowany do
operacji Juno. Okrtem do-
wodzi wiceadmira Marshall.
Pancernik wraz z innymi jed-
nostkami wypyn z Kilonii
4 czerwca. Ju na pocztku
operacji (8 czerwca) zatopi
brytyjski lotniskowiec Glo-
rious, a pniej jeszcze dwa
niszczyciele osony. W odwe-
cie Brytyjczycy ustawili na
Pojedynek
W
czasie operacji
Wesserbung pancer-
nik Gneisenau nawiza poje-
dynek artyleryjski z brytyjskim
krownikiem liniowym
Renown w okolicach lofotw.
trafiony trzykrotnie
Gneisenau przerwa walk
i wycofa si z akcji.
NOTATKA
w pierwszej poowie 1939 r.
Gneisenau odby rejs na rodkowy
Atlantyk. Wpyn m.in. do portu Las
Palmas na Wyspach Kanaryjskich.
NOTATKA
mankamentem konstrukcyjnym
pancernika Gneisenau okazaa si
prosta dziobnica kaduba.
Pierwszym zadaniem bojo-
wym pancernika Gneisenau
w czasie drugiej wojny wia-
towej by rejs w stron trasy
eglugowej pooonej na linii:
Wielka BrytaniaNorwegia.
Zadanie to okrt wykonywa
wsplnie z krownikiem
Kln i niszczycielami oso-
ny. Chodzio o zwabienie Bry-
tyjczykw do zastawionej
przez Luftwaffe i U-Booty pu-
apki. Zadania tego nie wyko-
nano. Co prawda Brytyjczycy
namierzyli nieprzyjacielski
zesp, ale nie wysali jedno-
stek w celu jego przechwyce-
nia. Zesp zawrci wic do
Kilonii. W listopadzie 1939 r.
pancernik wyposaono
w wodnosamoloty pokadowe
i najnowsze urzdzenie rada-
rowe FuMo 23. Gneisenau
mg rozpocz korsarskie
rajdy na Atlantyku.
Zesp, dowodzony przez
wiceadmiraa Marshalla, zato-
pi brytyjski krownik po-
mocniczy Rawalpindi. Rejs
jednak przerwano z powodu
uszkodze, jakie Gneisenau
i Scharnhorst odniosy
w czasie sztormu. Oba pan-
cerniki nabray tyle wody, e
byy zmuszone do powrotu.
Gneisenau zosta naprawio-
ny w bazie Wilhelmshaven
i skierowany na Morze Batyc-
kie w celu przeprowadzenia
wicze artyleryjskich.
W grudniu dowdc okrtu
zosta komandor Harald Net-
zband. W poowie stycznia
1940 r. Gneisenau powrci
do Kilonii, aby przygotowa
si do kolejnego korsarskiego
rejsu na Atlantyk. Jednak ope-
racj t przeoono z powodu u
2008/03
4B przegld morski
linii powrotu niemieckich
pancernikw swoje okrty
podwodne i czekali na okazj
do storpedowania strasznych
bliniakw. Udao si to ju
20 czerwca Gneisenau
zosta storpedowany przez
HMS Clyde okoo 40 mil
morskich na pnocny zachd
od wyspy Hapten (w okoli-
cach Frohavet). Z du iloci
wody w kadubie Gneise-
nau wpyn nastpnego
dnia do Trondheim, gdzie od
razu rozpoczto prace na-
prawcze. Prowizorycznie na-
prawiono dzib i 21 lipca
pancernik przeprowadzi pr-
by morskie w fiordzie w oko-
licach Trondheim. Potwier-
dziy one moliwoci eglu-
gowe jednostki, zadecydowa-
no wic o jej przejciu do Ki-
lonii. Brytyjczycy, wykorzy-
stujc lotnictwo i okrty pod-
wodne, prbowali wytropi
okrt. Bezskutecznie. Gne-
isenau, osaniany przez lek-
ki krownik Leipzig, bez-
piecznie zawin do Kilonii.
Do doku w stoczni Howard
Werft wpyn 28 lipca. Pra-
ce naprawcze trway do dru-
giej poowy padziernika. Na
przeomie listopada i grudnia
okrt prowadzi wiczenia
i prby morskie na Batyku.
Pniej popyn do Kilonii.
Tam ponownie by dokowany
i przygotowywany do opera-
cji Berlin.
Operacja Berlin
Operacj t rozpoczto
28 grudnia, jednak po dwch
dniach przerwano. Powodem
byy silne mrozy oraz zapo-
wiedzi sztormw na pnoc-
nym Atlantyku, uniemoli-
wiajce przedarcie si zespo-
u w okolice Islandii. Gne-
isenau i Scharnhorst ocze-
kiway do koca stycznia na
zmian warunkw meteorolo-
gicznych. Operacj Berlin
po raz drugi rozpoczto
28 stycznia 1941 r. Niemiec-
kiemu zespoowi udao si
przedosta na pnocny Atlan-
tyk. Zwalcza tam alianck
eglug. Pancerniki Gneise-
nau i Scharnhorst cznie
zatopiy 22 statki.
Kiedy okrty te zawiny
do Brestu, Brytyjczycy sys-
tematycznie je obserwowali.
Zamierzali wyeliminowa
obie jednostki ze suby bo-
jowej. Ruchy pancernikw
byy pilnie ledzone przez sa-
moloty rozpoznania po-
wietrznego, na bieco mo-
dyfikowano plany nalotw.
Gdy Gneisenau i Scharn-
horst opuciy dok i zostay
zacumowane do nabrzea,
Brytyjczycy zaczli dziaa.
Przeprowadzili nalot torpe-
dowy na zacumowanego
w porcie Gneisenaua.
Niemcy nie spodziewali si
ataku torpedowego prowa-
dzonego do jednostki zako-
twiczonej w basenie porto-
wym. Brytyjczycy byli do-
wiadczeni w przeprowadza-
niu takich atakw (nalot na
Tarent), ale nalot na pancer-
nik Gneisenau by okrela-
ny jako niemoliwy do wy-
NIemIeCkI PANCeRNIk zatopiony
u wejcia do portu
w Gdyni 1945 rok.
GnEISEnaU OKaZa SI ZnaKOmItym
RdEm matERIaW I SUROWcW
dla OdBUdOWUjcEj SI
POlSKIEj GOSPOdaRKI.
Efekty
O
peracja Berlin trwaa
do drugiej poowy marca
i zakoczya si jak to okreli-
a niemiecka propaganda
wielkim sukcesem.
Pancerniki Gneisenau
i Scharnhorst zatopiy
22 statki (razem z wzitym do
niewoli pryzem) o cznym to-
nau 115 622 BRt.
u
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
2008/03
przegld morski 43
konania. Niemcy rozwaali
moliwo brytyjskiego ata-
ku, ale czas nie pozwala im
na ustawienie sieci przeciw-
torpedowych. Poza tym li-
czono na siln obron prze-
ciwlotnicz i Luftwaffe. Bra-
wurowy atak na Gneise-
naua, przeprowadzony przez
Davida Campbella, zako-
czy si storpedowaniem pan-
cernika. Podczas ataku ma-
szyna Anglika zostaa ostrze-
lana i runa w okolicach
portu. Za t akcj, przepro-
wadzon 6 kwietnia 1941 r.,
bohaterskiego pilota po-
miertnie odznaczono Victo-
ria Cross. Cztery dni pniej
Brytyjczycy przeprowadzili
nastpny nalot na Brest.
Gneisenau zosta ponow-
nie trafiony bombami, co wy-
eliminowao go ze suby na
kilka miesicy. Admira Gun-
ther Ltjens, przeprowadza-
jc 14 kwietnia 1941 r. in-
spekcj, potwierdzi koniecz-
no remontu obu pancerni-
kw. Poniewa prace napraw-
cze miay trwa co najmniej
do jesieni, trzeba byo zmie-
ni plany operacji. Admira
zrezygnowa z wykorzystania
pancernikw w operacji
Rhenbung. Przekonywa
Hitlera do przeprowadzenia
jej z uyciem Bismarcka
i cikiego krownika
Prinz Eugen. Do koca ro-
ku Gneisenau bazowa
w Brecie. Do sprawnoci
bojowej przywrcono go 5 li-
stopada 1941 roku.
W czasie przedzierania si
przez kana La Manche w lu-
tym 1942 r. Gneisenau
wszed na min. Uszkodzenia
nie byy grone i nastpnego
dnia okrt zacumowa w Bruns-
bttel. W nastpnych dniach
przepyn Kana Kiloski i zo-
sta dokowany w stoczni Deut-
sche Werke w Kilonii.
Pechowy remont
Przywrcenie sprawnoci
bojowej pancernika byo dla
Dowdztwa Operacji Mor-
skich priorytetem. Prace na-
prawcze zamierzano zako-
czy do 6 marca 1942 r. Wy-
dano zgod na pozostawienie
amunicji na pokadzie, pod
warunkiem wymontowania
zapalnikw z pociskw. Jed-
nak to nie uchronioGneise-
naua przed niebezpiecze-
stwem. Brytyjczycy w nocy
z 26 na 27 lutego 1942 r. za-
atakowali pancernik. Zosta
trafiony bomb lotnicz. Wy-
bucha ona w czci dziobo-
wej. Zapaliy si, a nastpnie
eksplodoway kartusze wiey
A. Cz dziobowa pancerni-
ka zostaa cakowicie znisz-
czona. Uszkodzenia byy tak
due, e na kilka miesicy
wyeliminoway okrt ze su-
by bojowej. Postanowiono, e
w trakcie naprawy zostanie
on przezbrojony w nowe ar-
maty i wiee dziaowe kali-
bru 380 mm.
NOTATKA
w lutym 1942 r. Gneisenau
uczestniczy w synnej operacji
Cerberus. Razem ze
Schanhorstemem i cikim krow-
nikiem Prinz Eugen przepyn przez
kana La Manche do Niemiec.
NOTATKA
z powodu gruntownego przezbroje-
nia i przebudowy pancernik oficjal-
nie zosta skrelony z listy floty 1 lip-
ca 1942 roku.
W styczniu 1943 r. Hitler
wstrzyma prace remontowe
na pancerniku. Zdemontowa-
no obie sprawne wiee artyle-
rii gwnej i zainstalowano je
jako baterie nabrzene w Nor-
wegii. Przetrway one w do-
brym stanie do dzisiaj, m.in.
w rland w Trondheim.
Ostatnie dni
W 1944 r. Gneisenau by
wykorzystywany jako maga-
zyn i hulk mieszkalny. Zmie-
nia miejsce postoju w base-
nie portowym. Kiedy wojska
radzieckie wyzwalay Pomo-
rze Gdaskie, okrt przeho-
lowano do wejcia do gdy-
skiego portu i tam 27 marca
1945 r. zatopiono.
Powojenna historia pancer-
nika jest zwizana z pracami
wydobywczymi. Dono do
najszybszego odblokowania
wejcia do Gdyni. W latach
19451946 z pancernika usu-
nito nadbudwki i przezna-
czono na zom. W lipcu
1949 r. podjto decyzj o zde-
montowaniu kaduba. Prace
kadubowe wykonao przed-
sibiorstwo ratownictwa
okrtowego. Wrak wydobyto
we wrzeniu 1951 roku.
W trakcie prac na wraku
odzyskano 400 ton metali ko-
lorowych, 30 000 ton wyso-
kogatunkowej stali, dwie na-
dajce si do remontu turbi-
ny, kilkaset kilometrw kabli,
silniki elektryczne i czci
mechaniczne.
Lista uzyskanych dbr ma-
terialnych znajduje si w ak-
tach Archiwum Marynarki
Wojennej.
MIROSAW SKWIOT
2008/03
o0 przegld morski
W
ykady podzielono
na cztery panele
dyskusyjne. Byy
one tak zsynchroni-
zowane czasowo, aby uczestnicy
konferencji w zalenoci od swo-
ich zainteresowa mogli przecho-
dzi z jednego panelu na drugi.
MAST jest konferencj nauko-
wo-techniczn. Na towarzyszcej
jej wystawie pokazywano wic
gwnie modele, makiety i zdj-
cia. Mona take byo obejrze
prezentacje multimedialne. Eks-
pozycje przygotowao kilkanacie
duych firm (okoo 60 wystaw-
cw), z ktrych wikszo repre-
zentowaa przemys francuski,
woski i hiszpaski.
Poniewa organizatorzy gw-
nie skoncentrowali si na sesjach
naukowych, rol wystawy ograni-
czono do przedstawienia omawia-
nych w czasie konferencji rozwi-
za. Nie byo to jednak spotkanie
handlowe. Uczestnicy konferencji
oprcz rozwiza technicznych
i naukowych omawiali problemy
bezpieczestwa na morzu, nie tyl-
ko w znaczeniu militarnym.
Morski system
bezpieczestwa,
czyli brak koordynacji
Przygotowano liczne prezenta-
cje, dotyczce bezpieczestwa na
morzu i morskiego systemu bezpie-
czestwa. W wykadzie wprowa-
dzajcym przedstawiono uwarun-
kowania, w jakich obecnie dziaa-
j siy morskie, oraz nowe zadania
stawiane marynarce wojennej.
Zaangaowanie si morskich
w operacje zwizane z zagroe-
niami asymetrycznymi wymaga
zmiany taktyki dziaania oraz
wprowadzenia nowych systemw
uzbrojenia i wyposaenia specjal-
nego, dotychczas niewykorzysty-
wanego przez siy zbrojne lub sto-
sowanego sporadycznie (np. przez
andarmeri i wojska specjalne).
Podkrelono, e wanym zada-
niem si morskich w walce z ter-
roryzmem jest przeciwdziaanie
aktom kryminalnym piractwu,
nielegalnej imigracji czy przemy-
towi (zwaszcza handlowi broni,
narkotykami i rodkami promie-
niotwrczymi).
W obradach aktywnie uczest-
niczyli Szwedzi. W wykadzie
W Genui we Woszech w listopadzie 2007 r. odbya si druga
konferencja powicona morskim systemom i technice.
Wizja przyszoci
na morzu
kmdr por.
MAKSYMILIAN DURA
Dowdztwo Marynarki Wojennej
NOTATKA
Konferencji przywiecao
haso: Spojrzenie w przy-
szo.
Inne zadania
P
odczas konferencji wskazano, e oprcz zada militarnych,
zwizanych ze zwalczaniem si zbrojnych potencjalnego
przeciwnika, siy morskie uczestnicz w operacjach eliminowa-
nia zagroe asymetrycznych, czyli wykonuj zadania czsto
wchodzce w zakres obowizkw Policji i Stray Przybrzenej.
KONFERENCJE I SYMPOZJA NAUKOWE zagroenia
2008/03
przegld morski o1
na temat znaczenia Batyku
w systemie bezpieczestwa eu-
ropejskiego zwrcili uwag na
wzrost ruchu statkw oraz licz-
by towarw transportowanych
drog morsk. O znaczeniu Ba-
tyku naley mwi w kontekcie
rozpocztych prac nad ruroci-
giem podwodnym czcym Ro-
sj z RFN. Szwedzi zaznaczyli,
e inicjatywy podjte w celu za-
pewnienia bezpieczestwa za-
zwyczaj maj charakter bilate-
ralny, podczas gdy s potrzebne
dziaania globalne.
Szwedzi zaproponowali m.in.
stworzenie specjalnego centrum
bezpieczestwa Baltic Mariti-
me Centre. W jego ramach mia-
yby wspdziaa kraje batyc-
kie oraz Rosja, Francja, Wielka
Brytania i Stany Zjednoczone.
Centrum koordynowaoby dzia-
ania majce na celu zwalczanie
terroryzmu, nielegalnej imigra-
cji, przemytu i wszelkiej dziaal-
noci niezgodnej z prawem. Jed-
nak bya to propozycja niepena,
zakadaa bowiem jedynie dzia-
ania pod auspicjami Unii Euro-
pejskiej i wspudziale Rosji,
bez udziau NATO.
Francuzi zaprezentowali pro-
gram obserwacji i kontroli dziaa
statkw na morzu ScanMaris
(Surveillance et contrle des ac-
tivits des navires en mer). Roz-
wizanie to pozwala na stworze-
nie penego obrazu sytuacji na-
wodnej, ktrego poszczeglne
warstwy zaspokoj potrzeby
wszystkich uytkownikw morza,
w tym francuskich si morskich
(na poziomie jawnym).
Wyzwaniem dla twrcw
ScanMaris byo znalezienie spo-
sobu na wykrycie anomalii mo-
gcych zagrozi normalnej dzia-
alnoci na morzu. Dotychczas
jednak nie sprecyzowano defi-
nicji terminu anomalia w ta-
kiej formie, w ktrej zaakcepto-
wali j wszyscy uytkownicy.
Z dyskusji wyniko, e obecne
oprogramowanie automatycznie
wychwytuje jedynie rozbieno-
ci midzy danymi uzyskanymi
z systemu automatycznej iden-
tyfikacji (Automatic Identifica-
tion System AIS), a danymi
znajdujcymi si w zaimple-
mentowanej bazie danych
(np. Lloyds). Sytuacje alarmo-
we zdarzaj si wic czsto wte-
dy, gdy nazwa okrtu na trans-
ponderze AIS jest niezgodna
NOTATKA
Program Scanmaris wy-
korzystuje oprogramowa-
nie pozwalajce stworzy
i uaktualnia w czasie
prawie rzeczywistym
w miar peny obraz tego,
co si dzieje na morzu.
ledzi ruch obiektw,
nadzoruje transport ma-
teriaw oraz rejestruje
wszelkie anomalie w dzia-
alnoci na morzu.
W czasie konferencji wygo-
szono 120 wykadw.
Zagadnienia omawiano w nast-
pujcych blokach tematycznych:
bezpieczestwo morskie i mor-
ski system bezpieczestwa mSa;
budowa i wyposaenie okrtw
podwodnych;
dziaania w rodowisku siecio-
centrycznym;
wsparcie logistyczne operacji
morskich;
nowe konstrukcje okrtowe;
pojazdy bezzaogowe (drony);
programy symulacyjne w tech-
nice morskiej;
systemy napdowe okrtw;
czynnik ludzki w dziaaniach
na morzu;
bezpieczestwo morskie
i ochrona si;
systemy detekcji podwodnej;
ochrona rodowiska naturalnego.
tematy
konferencji
u
2008/03
o2 przegld morski
z zapisem nazwy w odpowied-
nim katalogu. Dotyczy to
zwaszcza jednostek z krajw
wykorzystujcych inny zapis li-
terowy (np. Rosji czy Bugarii).
Anomalie operacyjne, zwiza-
ne z nietypowym zachowaniem
jednostek pywajcych, nadal
musz wychwytywa odpowied-
nio wyszkoleni analitycy.
Program ScanMaris czy
w jednym systemie obsug r-
norodnych rde informacji
oraz sensorw. Przewidziano
miejsce nawet dla radarw poza-
horyzontalnych. Jednak twrcy
ScanMaris nie potrafili odpo-
wiedzie, dlaczego tworzc pro-
gram m.in. dla Unii Europej-
skiej, zdublowali prace wykona-
ne przy oprogramowaniu reko-
mendowanym w NATO i Unii
Europejskiej. Nie wskazali rw-
nie, kto we Francji bdzie od-
powiedzialny za tworzenie pe-
nego, jednolitego dla wszyst-
kich, obrazu sytuacji nawodnej.
Z prezentowanych rozwiza
wynikao, e maj by przy-
najmniej dwa takie orodki (woj-
skowy i cywilny). Trudno okre-
li, ktry bdzie waniejszy.
Podobny projekt jest realizo-
wany od 2004 r. w ramach euro-
pejskiego programu MarNIS
(Maritime Navigation and Infor-
mation Services). Ma on wypra-
cowywa obraz sytuacji nawod-
nej, wykorzystujc dane z: sys-
temu AIS, systemu identyfikacji
i ledzenia dalekiego zasigu
LRIT (Longue Range Identifi-
cation and Tracking), radioloka-
cyjnego systemu obserwacji sa-
telitarnej (Satellite Based Syn-
thetic Aperture Radar) oraz ba-
zy wsplnego podkadu map
(Web Mapping Services). W pro-
gramie tym uczestnicz przed-
stawiciele 13 krajw.
Brak skoordynowania dziaa
Unii Europejskiej i NATO ujawni-
a francuska prezentacja, dotycz-
ca Europejskiego Systemu Obser-
wacji opracowywanego pod auspi-
cjami Europejskiej Agencji Obro-
ny EDA (European Defence Agen-
cy). Jak si okazao, przekonanie
uczestnikw konferencji o koniecz-
noci stworzenia wsplnego dla
wszystkich obrazu sytuacji mor-
skiej wcale nie oznacza wspdzia-
ania w tej dziedzinie z NATO.
Wspomniano take m.in. o pro-
jektach SIAM (Surveillance and
Intervention in Maritime Ap-
proach), GMES (Global Monitor-
ing for Environment and Securi-
ty) z podprogramami MARISS
(European Maritime Security
Services) i LIMES (Land and Sea
Monitoring for Environment and
Security), MEDSEA (Mediterra-
nean Coastal Patrol Network),
SafeSeaNet (Maritime transport
data exchange), CleanSeaNet
(Satellite Surveillance of Oil
Spills) i BORTEC (Mediterra-
nean Maritime Border Surveil-
lance Systems).
Na brak koordynacji dziaa
wskazywano rwnie w odniesie-
niu do systemw nadzoru sytuacji
morskiej w poszczeglnych pa-
stwach. Szwedzi w referacie o no-
wej koncepcji bezpieczestwa
w rejonach przybrzenych mwi-
li o ich trudnociach we wsp-
dziaaniu z rnymi organizacja-
mi i agendami rzdowymi. Jed-
nak nie przedstawili nowych roz-
wiza, a jedynie uwypuklili pro-
blemy zwizane z bezpiecze-
stwem cznoci czy wspln de-
finicj sytuacji kryzysowej (com-
mon view of the crises). O podob-
NOTATKA
w czasie konferencji
przedstawiono scenariu-
sze ju przeprowadzonych
wicze m.in. treningu
AWI-04S w Los Angeles.
Podczas wicze zasymu-
lowano wybuch bomby
radiologicznej, a nastp-
nie rozpoczto poszuki-
wanie innych niebez-
piecznych kontenerw.
W trzecim etapie pozoro-
wano eksplozj,
a w czwartym atak na
podejrzane o terroryzm
grupy osb, z ktrych
jedn zlokalizowano
na pokadzie jednostki
pywajcej.
u
2008/03
przegld morski o3
nych zagadnieniach mwili rw-
nie Francuzi i Niemcy.
Ochrona portw i si wasnych
Na kwestie ochrony wasnych
si oraz portw, uwag zwraca-
li wszyscy uczestnicy konferen-
cji. Wielu wystawcw zaprezen-
towao rozwizania w tej dzie-
dzinie. Nie eksponowano senso-
rw wchodzcych w skad sys-
temw zabezpieczenia si i por-
tw, a jedynie rozwizania kom-
pleksowe, obejmujce systemy
zbierania i zobrazowania infor-
macji. Tylko przedstawiciel
Szwecji wskaza na szczego-
we rozwizania plany budowy
mobilnych stanowisk dowodze-
nia ochron si. Stanowiska te
miayby by rozmieszczone
w standardowych kontenerach
i zawiera konsole dla dwch
czterech operatorw.
O sposobach dziaania w sy-
tuacjach kryzysowych w portach
mwili Amerykanie. Ich zda-
niem, koordynowanie dziaa
duej liczby jednostek organiza-
cyjnych zainteresowanych bez-
pieczestwem na morzu wyma-
ga wielu uzgodnie i czstych
wicze. Amerykanie w tym ce-
lu stworzyli specjaln struktur
do dziaa w sytuacjach kryzy-
sowych, z wasn organizacj
cznoci i wasnymi orodkami
szkolenia, takimi jak Center of
Asymetric Warfare.
Amerykanie podkrelali ko-
nieczno zarwno rozwijania tak-
tyki, techniki i procedur, jak i re-
gularnego przeprowadzania wi-
cze na podstawie rnych scena-
riuszy dziaania oraz wykorzysty-
wania dowiadcze wojska.
Duo uwagi powicono sys-
temowi ochrony portw TALOS
proponowanemu przez firm
SELEX Sistemi Integrati. Mo-
liwoci systemu zaprezentowano
podczas wicze przeprowadzo-
nych w 2007 r. w Tarencie.
TALOS pozwala na prowadzenie
obserwacji, wykrywanie niebez-
pieczestw i ledzenie zagroe
oraz na kierowanie siami i rod-
kami, w tym bezzaogowymi po-
jazdami nawodnymi. Za jego wa-
d naley uzna wykorzystywa-
nie jedynie systemw obserwacji
nawodnej, bez sensorw podwod-
nych, za zalet za skuteczno
w wykrywaniu i ledzeniu bar-
dzo szybkich odzi klasy RHIB
oraz kontenerow budow cen-
trum kierowania.
Du cz wystawy powico-
no systemom zabezpieczajcym,
zwaszcza przeznaczonym dla
sub ochrony obiektw, Policji
i Stray Granicznej, ale rwnie
stanowicych wyposaenie woj-
ska, w tym si morskich. Byy to
systemy ochrony portw oraz urz-
dzenia kontrolne, wspomagajce
np. dziaania grup abordaowych.
Wrd systemw tych pokazano
oprogramowanie firmy Systematic
umoliwiajce planowanie i wyko-
nywanie zada, komputery prze-
none z szybkim systemem trans-
misji danych oraz specjalne urz-
dzenia identyfikacji osobistej, po-
zwalajce szybko okreli tosa-
mo osoby na podstawie odci-
skw palcw lub tczwki oka.
Okrty nawodne
Na wystawie zaprezentowano
modele nowych okrtw m.in. fre-
gaty wielofunkcyjne FREMM
w wersji woskiej i francuskiej.
Francuzi i Wosi przerwali pro-
gram Horizon/Orizzonte. W jego
ramach oba pastwa zbudoway po
Cho
w czasie
konferencji

przedstawiono
wiele programw
globalnego systemu
bezpieczestwa
morskiego,
najczciej s one
jednak wdraane
indywidualnie
przez poszczeglne
pastwa.
NOTATKA
Firma elsag Datamat za-
prezentowaa w dziaaniu
miniaturowy system dla
patroli PSS (Patrol
Support System).
Pozwala on nie tylko zi-
dentyfikowa odciski pal-
cw, ale take prowadzi
nawigacj satelitarn,
rozpoznawa numery re-
jestracyjne, zweryfikowa
podpis elektroniczny oraz
dokumenty elektroniczne.
u
2008/03
o4 przegld morski
Odmienny i unikalny ukad wyrzutni pionowego startu
przedstawio konsorcjum Orizzonte Sistemi navali w nowym
projekcie korwety wielozadaniowej (o wypornoci 2000 t).
jest to prawdopodobnie pierwszy okrt europejski, na kt-
rym komory dla rakiet pionowego startu rozmieszczono
wzdu burt. dotychczas takie rozwizanie zastosowali jedy-
nie amerykanie na niszczycielu ddG 1000. ma to polepszy
zarwno ergonomi wykorzystania amunicji, jak i bezpie-
czestwo caego okrtu (moliwo skierowania na zewntrz
ewentualnej eksplozji bez powodowania duych strat na
okrcie i detonacji innych rakiet).
Nowe wyrzutnie
WeRSjA ekSPORtOWA OkRtu LCS. W bryle masztu za-
montowano nieruchome anteny cianowe, a na pokadzie
dwie wyrzutnie pionowego startu.
dwie fregaty przeciwlotnicze (wo-
sk fregat Andrea Doria poka-
zano jako model na wystawie oraz
w porcie Genua).
Elementem zupenie nieprzy-
stajcym do tak nowoczesnych
okrtw jest wielofunkcyjny radar
EMPAR. Zastosowano w nim an-
ten pasywn, przeszukujc
przestrze elektronicznie w ele-
wacji i mechanicznie w azymucie.
Obecnie standardem na tak skom-
plikowanych okrtach s radary ze
cianowymi antenami aktywny-
mi, rozmieszczonymi w struktu-
rach nadbudwek (okrty AEGIS)
czy masztw (LCF i F-124). Wy-
nika to z koniecznoci wyelimino-
wania przerw w obserwacji prze-
strzeni, jakie wystpuj w nastp-
stwie mechanicznego obrotu
w paszczynie azymutu, a take
swobody w ksztatowaniu wizki
antenowej i gospodarki energe-
tycznej sygnau, zalenie od roz-
woju sytuacji (niebezpieczny sek-
tor przestrzeni moe by w ante-
nach nieruchomych obserwowa-
ny praktycznie bez przerwy).
Francuzi na swoich fregatach
FREMM proponuj ju anteny ra-
daru rozmieszczone w strukturze
masztu, podobnie jak Holendrzy
na fregatach LCF (zwaszcza e
radar ten opracowaa holenderska
firma Signaal, obecnie przejta
przez francuskie konsorcjum Tha-
les). Wosi pozostaj przy rada-
rze EMPAR umieszczonym na to-
pie przedniego masztu.
Amerykaska firma Locheed
Martin zaprezentowaa modele
niszczyciela rakietowego typu
Arleigh Burke, opartego na ko-
reaskim niszczycielu KDX-III,
okrtu do dziaa przybrze-
nych LCS (jednokadubowy)
oraz nowej norweskiej fregaty
typu F310.
Okrt LCS zaprezentowano
w wersji eksportowej. Jednostka
ta jest wyposaona m.in. w czte-
ry anteny cianowe (prawdopo-
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
u
2008/03
przegld morski oo
dobnie z moliwoci wykorzy-
stania jednej z wersji okrtowe-
go systemu walki AEGIS). Wy-
znaczono na niej miejsce na
dwie rufowe wyrzutnie pionowe-
go startu. Tymczasem zarwno
w ju zbudowanej ameryka-
skiej jednokadubowej wersji
(Locheed Martin), jak i w budo-
wanej trzykadubowej (General
Dynamics) takich rozwiza nie
zastosowano.
Nastpnym okrtem AEGIS
jest norweska fregata F310. W od-
rnieniu od amerykaskich, ja-
poskich, koreaskich i hiszpa-
skich jednostek anteny radaru
AN/SPY-1F umieszczono wyso-
ko w bryle masztu. Wskazano na
nowe moliwoci tego typu rada-
ru wykrywanie i ledzenie
obiektw latajcych w ekstremal-
nie bliskich odlegociach (tzw.
mod ESR Extreme Short Range),
np. migowcw lub bezzaogo-
wych statkw powietrznych.
Na okrcie umieszczono jedn,
niewielk wyrzutni pionowego
startu Mk 41 (tylko dla omiu ko-
mr startowych, z ktrych kada
mieci po cztery rakiety ESSM
Evolved Seasparrow Missile) oraz
kontenery dla rakiet przeciwskr-
towych SSM (na rdokrciu).
Konsorcjum Orizzonte Siste-
mi Navali, oprcz korwety wie-
lozadaniowej, zaproponowao
take korwet rakietow, o wik-
szej wypornoci (2400 t) i prd-
koci, ale mniejszym zasigu
(3000 Mm). Jednostki nie wy-
posaono w wyrzutni torpedo-
w, natomiast ma ona mie sil-
niejsze uzbrojenie rakietowe.
Dziaania przeciwminowe
Zainteresowanie wzbudzi re-
ferat przedstawiciela francuskiej
grupy przemysowej DCNS, do-
tyczcy nowej koncepcji dziaa
przeciwminowych. Zapropono-
wa w nim budow nowej jed-
nostki, wstpnie nazwanej okr-
tem wsparcia zdalnie sterowa-
nych pojazdw (Support Ship for
Remote Vehicles).
Firma nie przedstawia adnego
nowego niszczyciela min ani
wrd wystawianych modeli okr-
tw, ani w trakcie wykadw. Za-
prezentowano tylko tzw. alterna-
tywne systemy przeciwminowe,
m.in. zdalnie sterowane bezzao-
gowe nawodne pojazdy przeciwmi-
nowe: amerykaski AN/WLD-1
i francuski SeeKeeper. Konstrukcja
tych pojazdw jest podobna, ponie-
wa oba bazuj na kanadyjskim
projekcie Dolphin.
W obu jednostkach podstaw
stanowi zdalnie sterowany, wp
zanurzony pojazd nawodny
o ksztacie torpedy. Jest on nap-
dzany silnikiem Diesla, ktrego
wydech znajduje si w wysuni-
tym nad powierzchni wody masz-
cie. Dodatkowo mieszcz si w nim
anteny radiowe, a we francuskim
systemie SeeKeeper obrotowa
kamera telewizyjna. SeeKeeper
francuskie koncepcje
f
rancja zaproponowaa nowej klasy okrt do prowadzenia ope-
racji przeciwminowych tzw. jednostk wsparcia zdalnie ste-
rowanych pojazdw. Okrt ten, o kadubie katamaranu, miaby
specjalnie przystosowan ruf do opuszczania dronw nawod-
nych i podwodnych oraz ldowisko dla maego migowca i zdal-
nie sterowanych pionowzlotw. Zaoono, e nowa jednostka b-
dzie wspdziaaa z trzema dronami morskimi, opuszczajc je
i podnoszc przy stanie morza 34.
DCNS
, jedna
z najwikszych
europejskich firm
w brany okrtowej,
definitywnie
zrezygnowaa
z budowy
specjalistycznych
okrtw
przeciwminowych
(niszczycieli min,
traowcw).
d
c
n
S
u
2008/03
o6 przegld morski
moe by wykorzystywany w ope-
racjach rozpoznawczych. Oprcz
wasnych sonarw, pojazd nawod-
ny holuje zanurzony na odpowied-
niej gbokoci pywak z sonarem
bocznym, dokadnie mapujcym
dno morskie.
Transformacji jednostek py-
wajcych i zaprzestaniu budo-
wy okrtw specjalistycznych
w obecnej sytuacji geopolitycz-
nej by powicony referat
szwedzkiego kontradm. Torn-
berga, dotyczcy bezpieczestwa
morskiego na Batyku. Wyrni
on cztery etapy w rozwoju kon-
strukcji okrtw skandynaw-
skich. Pocztkowo budowano
specjalistyczne jednostki nisz-
czyciele min, traowce i kutry ra-
kietowe. W drugim etapie poja-
wiy si okrty wielozadaniowe,
takie jak korwety typu Gteborg
czy Standard Flex 300, natomiast
w trzecim etapie okrty wielo-
funkcyjne typu Visby. Obecnie
w Szwecji rozpoczto prace nad
okrtem nowego rodzaju.
Okrtowe systemy uzbrojenia
W czasie konferencji omwio-
no europejskie systemy uzbroje-
nia, zwaszcza wyposaenie fran-
cusko-woskich fregat przeciwlot-
niczych programu Horizon/Oriz-
zonte i fregat wielozadaniowych
FREMM. Na wystawie zaprezen-
towano modele tych okrtw,
a specjaln sesj powicono ra-
kietom pionowego startu, ktre
maj by najwaniejszym rod-
kiem walki tych jednostek.
Przedstawiciele firmy MBDA
reklamowali rakiety Aster. Bd
stanowiy one element przeciw-
lotniczych systemw pionowego
startu FSAF. Ich konfiguracja
moe by zmieniana w zaleno-
ci od typu: radaru wielofunk-
cyjnego (ARABEL, EMPAR,
HERACLES, SAMPSON), wy-
rzutni (Sylver A43 i Sylver A50)
lub rakiety (Aster 15, Aster 30
i Aster 30 Block 1). Szczegl-
nie ciekawa bya wersja ldowa
tego zestawu (SAMP/T). Ma
ona niezawodnie ochrania stra-
tegiczne obiekty i obszary.
Szeroko reklamowano moli-
woci zwalczania rakiet bali-
stycznych systemw SAMP/T
i PAAMS (ten ostatni wejdzie
m.in. do wyposaenia fregat
przeciwlotniczych typu Hori-
zon). Do programu TBMD (The-
ater Ballistic Missile Defense),
oprcz okrtw amerykaskich,
ju niedugo mog doczy
okrty europejskie. Jednak b-
dzie to wymagao opracowania
odpowiednich radarw (EMPAR
i HERALES) oraz specjalnej
wersji rakiety Aster 30 Block 1.
Ju zamwiono 18 baterii ldo-
wych o moliwociach TBMD
zostan wprowadzone do uzbro-
jenia do koca biecego roku.
Uzupenieniem rakiet byy ma-
kiety francuskiej stoczniowej gru-
py przemysowej DCNS, przed-
stawiajce wyrzutnie rakiet pio-
nowego startu typu Sylver A35
(mieszczce w kadej celi cztery
kontenery dla pociskw pionowe-
go startu MICA i VY1) oraz Sy-
lver A70 (wyduone na potrzeby
brytyjsko-francuskiej rakiety ma-
newrujcej Scalp Naval).
Elektrooptyczne
systemy obserwacji
Systemom optoelektronicznym
przypisuje si due znaczenie. Po-
zwalaj one od razu zidentyfiko-
wa wykryty obiekt, a ponadto s
niewidoczne dla systemw rozpo-
do
zwalczania
BSP
Z
ainteresowanie
wzbudzia nowa
rakieta przeciwlotni-
cza aster Block 2.
ma ona zwalcza za-
groenia powietrzne,
w tym statki bezzao-
gowe i najnowsze
taktyczne rakiety ba-
listyczne.
NOTATKA
System arTemiS jest
unikatowy, bo nie ma ob-
rotowej gowicy, a dookl-
n obserwacj zapewnia-
j trzy nieruchome ukady
antenowe, rozmieszczone
w poowie wysokoci tyl-
nego masztu. Pene prze-
szukiwanie przestrzeni ma
trwa 6 s. Pooenie
obiektw jest zobrazowy-
wane na podkadzie mapy
elektronicznej, a obraz
przedstawiany na specjal-
nym monitorze. System
jednoczenie moe le-
dzi do 200 obiektw na-
wodnych i powietrznych.
2008/03
przegld morski o7
znawczych przeciwnika. Zapre-
zentowano m.in.:
elektrooptyczny, mechanicz-
nie stabilizowany system obser-
wacyjny EOFCS woskiej firmy
GEM Elettronica, wyposaony
w kamer telewizyjn wiata
szcztkowego i kamer termowi-
zyjn. Gowica optoelektronicz-
na pozwala na prowadzenie ob-
serwacji w penym kcie azymu-
tu. Ma ona stosunkowo du ma-
s (52 kg), ale ma by staym ele-
mentem systemu wykrywania
stosowanym na okrtach;
elektrooptyczny, mechanicz-
nie stabilizowany system obser-
wacyjny EOSS-300 (elektro-
optical stabilized surveillance
system). Jest to lekka kulowa
gowica optoelektroniczna, przy-
stosowana do wykorzystania na
pokadzie statkw powietrznych
i okrtw. Gowica jest stabili-
zowana mechanicznie w dwch
paszczyznach i elektronicznie
w jednej. Do obserwacji w nocy
wykorzystuje kamer w pod-
czerwieni (pasmo 35m) oraz
kamer telewizyjn. System jest
przeznaczony m.in. do prowa-
dzenia operacji poszukiwaw-
czych, w tym SAR;
system obserwacji i ledzenia
w podczerwieni SASS woskiej
firmy Galileo Avionica, z kulow
gowic elektroniczn. Jest po-
wszechnie wykorzystywany na
woskich okrtach, m.in. na no-
wym lotniskowcu Cavour;
system obserwacji i ledzenia
w podczerwieni ARTEMIS fran-
cuskiego konsorcjum Thales. Sys-
tem ten zosta ju wybrany jako
wyposaenie francuskiej wersji fre-
gat wielozadaniowych FREMM;
optoelektroniczny system
Alphard firmy Indra. W wa-
cej 75 kg gowicy umieszczono
kamery termiczne (o zasigu 8
12m i 35m), dalmierz lase-
rowy, kamery telewizyjne dale-
kiego zasigu i wiata szcztko-
wego. System ten jest stosowa-
ny na fregatach AEGIS F100
oraz na brzegu;
kamer wideo dla si specjal-
nych SPYBOWL (firma Exavi-
sion). Odpowiednio rozmieszczo-
ne trzy wizjery i dobrany rodek
cikoci powoduj, e po upad-
ku kamera ustawia si w sposb
zapewniajcy dookln obserwa-
cj. Waca tylko 1 kg i majca
rednic 115 mm SPYBOWL mo-
e by rzucana na wysoko 6 m
i odlego 30 m. Obraz z kame-
ry jest nastpnie przekazywany
drog radiow i wywietlany na
maym laptopie lub palmtopie.
Radary i systemy obserwacyjne
Standardow rodzin radarw
nawigacyjnych zaprezentowaa
firma GEM Elettronica. Nie s
to gotowe urzdzenia, lecz zesta-
wy anten, nadajnikw, konsol
operatorskich i blokw odbior-
czych. W zalenoci od potrzeb
radary te mog pracowa w pa-
mie X (z antenami picio-, sze-
cio-, siedmio-, dziewicio-
i 12-stopowymi) i w pamie S
(z anten 12-stopow), z nadaj-
nikami 10 kW, 25 kW (pasmo X)
i 35 kW (pasmo S) oraz z kolo-
rowymi monitorami o rednicy
180, 250 i 340 mm.
Woskie urzdzenie ma takie
same moliwoci, jednak nor-
maln obserwacj zapewnia ra-
dar w pamie X, natomiast do-
kadne ledzenie antena pracu-
jca w pamie Ka z nadajnikiem
o mniejszej mocy (6 kW w po-
rwnaniu z 25 kW na pasmo X).
NOTATKA
Firma Gem elettronica
wystawia radar X-Ka
UPMAST, wyposaony
w dwie umieszczone obok
siebie anteny szczelinowe
na pasmo X i Ka (33,4
34,2 GHz). Rozwizanie
tego rodzaju znane byo
w Polsce w czasie, gdy na
okrtach powszechnie
wykorzystywano radar
warszawskiej firmy Rawar
typu SRN 7453 na pasmo
S i X. W urzdzeniu tym
jedna konsola i jedna
podstawa obrotowa za-
bezpieczay prac nadaj-
nikw na dwch rnych
czstotliwociach, umoli-
wiajc obserwacj w trud-
nych warunkach atmosfe-
rycznych (pasmo S) lub
z du rozdzielczoci
(pasmo X).
u
2008/03
oB przegld morski
Tak dua rozdzielczo prawdo-
podobnie jest potrzebna do wy-
krywania i ledzenia bardzo ma-
ych jednostek nawodnych, szyb-
ko zbliajcych si do ledzce-
go je okrtu.
Radar ma take pracowa
w systemach ochrony portw ze
wzgldu na mniejsze zagroenie
promieniowaniem elektromagne-
tycznym w rodowisku miejskim
(maa moc nadajnika) oraz mo-
liwo wykrywania w pamie Ka
osb (zasig 2 km) i pojazdw
(4 km). Wtpliwo budzi jedy-
nie deklarowana mobilno rada-
ru, poniewa zabudowana w jed-
nym bloku cz nadawczo-od-
biorcza wraz z systemem anteno-
wym way okoo 220 kg.
Firma QinetiQ pokazaa cyfro-
wy radar morski DCMR (Digital
Civil Maritime Radar). Ma on by
pomocny we wprowadzaniu cy-
frowych radarw nawigacyjnych
oraz przy przekazywaniu informa-
cji radiolokacyjnej.
Woska firma SELEX Sistemi
Integrati przedstawia radar EM-
PAR. Wskazano, e o ile radar
EMPAR z anten pasywn (w kt-
rym dua liczba fazowo sterowa-
nych elementw promieniujcych
jest zasilana z jednego lub z kil-
ku nadajnikw) by skuteczny
w zwalczaniu statkw powietrz-
nych i rakiet poddwikowych,
o tyle zmniejszenie czasu reakcji
i moliwoci zwalczania celw
ponaddwikowych tej klasy sta-
cji radiolokacyjnych jest atwiej-
sze z zastosowaniem anten aktyw-
nych (zbudowanych z wielu iden-
tycznych moduw nadawczo-od-
biorczych).
Podobnie bd rozwijane rada-
ry niemieckiej firmy EADS. Jej
radar trjwsprzdny TRS-3D/16
od 1994 r. jest cigle udoskonala-
ny od modelu TRS-3D/16ES
o mniejszych wymiarach i masie,
ale jeszcze z anten pasywn,
przez planowan na rok 2010 wer-
sj TRS-3D/NR/24 z aktywn an-
ten, opart na technologii GaN
i adaptacyjnie do sytuacji kszta-
towanej wizce antenowej, po
wersj z anten bdca elemen-
tem struktury okrtw.
Standardow wersj radaru
trjwsprzdnego LANZA N
zaprezentowaa hiszpaska fir-
ma IDRA. Jest to typowe urz-
dzenie wielowizkowe, o mecha-
nicznym przeszukiwaniu w azy-
mucie i zasigu do 180 Mm. Cie-
kawszym rozwizaniem tej fir-
my by radar ARIES (na pasmo
X). Wykorzystuje on ma moc
promieniowania (od 5 mW do
5 W) i jest zaliczany do stacji
trudno wykrywalnych (podobnie
jak polski radar CRM-100).
Hiszpanie przeznaczyli go dla
okrtw podwodnych i systemu
obserwacji brzegowej.
Mae jednostki nawodne
Na wystawie pokazano mae
jednostki nawodne dwch typw.
Pierwszy stanowiy poduszkow-
ce patrolowe Hovercraft woskiej
firmy Hi Tech International
(25 ju jest w subie operacyj-
nej). W zalenoci od liczby za-
bieranych pasaerw rozrnia
si trzy modele maych podusz-
kowcw dla czterech, szeciu
i dziewiciu osb, dwa rednie
dla 11 i 19 osb, a take pasaer-
NOTATKA
Firma SeleX przewiduje,
e prace nad now kon-
strukcj (na pocztku ob-
racan mechanicznie
w azymucie) zostan za-
koczone do 2011 r.
Konstrukcja ta stanowi
punkt wyjcia do plano-
wanych na rok 2012 ba-
da nad nieruchomymi
antenami aktywnymi
wkomponowanymi w nad-
budwki. Anteny te, od-
powiednio rozstawione
i sterowane, zapewni ob-
serwacj dookln.
Prezentowane systemy uzbrojenia
pokazay kierunki rozwoju okrtowych
bojowych systemw radiolokacyjnych.
u
2008/03
przegld morski o3
ski z miejscami dla nawet
180 osb. Firma proponuje rw-
nie lizgacz migowy Airboat,
doskonay do patrolowania ba-
gien i zanieczyszczonych wd.
amfibia ACC-R (Riverine) ma
mie cakowit mas ponad 8,7 t
i przewozi do 20 onierzy lub
3200 kg adunku.
Amfibia prezentowana na wy-
stawie bya uzbrojona w umiesz-
czon nad kabin zaogi wie bo-
jow, zawierajc karabin maszy-
nowy i dwie rakiety przeciwpan-
cerne z kamer termowizyjn.
Projekt szybkiego okrtu patro-
lowego ASV (Air Supported Ves-
sel) omwi przedstawiciel norwe-
skiej firmy Effect Ships Interna-
tional. Przedstawi szczegy do-
tyczce pierwszego penowymia-
rowego modelu odzi, wykorzy-
stujcej efekt poduszki powietrz-
nej i napdzanej ukadem pdni-
kw. Jest to eksperymentalna jed-
nostka dwukadubowa o dugoci
10 m (w rzeczywistoci okrt ma
mie dugo 40 m) i napdzie
opracowanym we wsppracy
z firm Rolls Royce, Kamewa
i SSPA Sweden.
Przeprowadzono testy majce
na celu sprawdzenie ksztatu ka-
duba w dziaaniach na rnych
akwenach i przy rnych stanach
NOTATKA
locheed martin we wsppracy z Gibbs
Technologies zaprezentowa na tablicy po-
gldowej zdjcie czterokoowego pojazdu
z rodziny amfibii ACC (Amphibious Combat
Craft). Pojazdy te maj porusza si z prd-
kociami: na ldzie ponad 100 km/h,
a na wodzie ponad 60 km/h. Niestety
przedstawiciele firmy nie udzielili adnych
informacji o prezentowanych pojazdach.
Wiadomo jedynie, e w celu zmniejszenia
oporu podczas pokonywania wody koa
amfibii s skadane na pasko (w przypad-
ku pojazdu czterokoowego) lub czciowo
chowane w kadubie (w przypadku pojazdu
szeciokoowego).
W czasie
wykadw

zaprezentowano
zaoenia programu
budowy szybkiej,
dziewiciometrowej
brytyjskiej odzi
patrolowej ORC
(Offshore Raiding
Craft). Obecnie trwa
produkcja 40 takich
jednostek.
PODuSZkOWCe PAtROLOWe hOveRCRAFt woskiej firmy Hi tech
International maj doskonae osigi. Od 25 lat budz due zaintere-
sowanie.
Drugim typem prezentowa-
nych jednostek bya d pneu-
matyczna Jetrescue. W rzeczy-
wistoci stanowia ona tandem
odzi i skutera wodnego. Skuter
moe dziaa samodzielnie lub
po zadokowaniu do odzi, razem
z jednostk matk.
Znane s dane trzech wersji
tych pojazdw. Najmniejsza ma
by amfibia ACC-T (Terraqu-
ad), o wadze okoo tony. Pojazd
bdzie przeznaczony dla dwch
onierzy, a adunek uytecz-
ny przewoony na zewntrz-
nych baganikach, przed i za
kabin zaogi. Powsta ma rw-
nie wersja ratownicza, z miej-
scami na nosze. Pojazd ma osi-
ga prdko do 80 km/h na wo-
dzie i bdzie najszybszy z po-
jazdw rodziny ACC.
Amfibia czterokoowa, wstp-
nie oznaczana ACC-E (Expedi-
tionary), ma way okoo 4 t
i przewozi do omiu onierzy.
Bdzie osigaa prdko
130 km/h na ldzie i 65 km/h na
wodzie. Z kolei szeciokoowa
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
u
2008/03
60 przegld morski
morza. Prby zakoczyy si suk-
cesem i obecnie firma jest gotowa
do rozpoczcia produkcji nawod-
nych jednostek pywajcych o du-
goci od 20 do 70 m.
Podobny ksztat kaduba praw-
dopodobnie wybior Amerykanie
dla swoich bezzaogowych jedno-
stek nawodnych Spartan Scout. Po
siedmiu latach prac zrezygnowali
z paskodennych odzi RHIB na
rzecz odzi aluminiowych.
Kierunki rozwoju
Zaskakujc ofert przedstawi-
a francuska ECA. Wczeniej
przedsibiorstwo to specjalizo-
wao si w produkcji przeciwmi-
nowych pojazdw podwodnych
PAP, powszechnie wykorzysty-
wanych na zachodnich niszczy-
cielach min, np. na okrtach Tri-
partite. Firma po rozszerzeniu
swojej oferty staa si potentatem
w produkcji bezzaogowych po-
jazdw podwodnych i robotw
naziemnych.
Nowa oferta ECA dotyczy
rwnie sprztu przeciwmino-
wego i obejmuje gwnie nowy,
zdalnie sterowany pojazd prze-
ciwminowy OLISTER. Od PAP
rni si on tym, e nie tylko
odszukuje miny wykryte przez
okrtowe sonary, ale rwnie
samodzielnie wykrywa miny.
Pojazd wyposaono w sonar
o duej rozdzielczoci, a take
system napdowy pozwalajcy
na poruszanie si przed okr-
tem (wersja Forward Detection
System FDS). OLISTER mo-
e konkurowa z powszechnie
znanym systemem PVDS (Tha-
les i Saab), czyli nowym sona-
rem III generacji. Istnieje rw-
nie OLISTER w wersji MIDS,
sucy do przenoszenia zdal-
nie detonowanych adunkw
wybuchowych.
Jednak nowociami s auto-
nomiczny pojazd podwodny
ALISTE AUV, zdolny do prze-
szukiwania wskazanego rejonu,
oraz dron nawodny Inspector,
zbudowany na bazie standardo-
wych pneumatycznych odzi
RHIB, przeznaczony do ochro-
ny wasnych si i portw. Mary-
narka francuska pierwsza w Eu-
ropie zakupia kilka egzempla-
rzy Inspectora. Zamierza je wy-
korzystywa do ochrony wa-
snych okrtw.
Firma ECA zajmuje si rw-
nie robotami naziemnymi. Za-
oferowaa rne urzdzenia do
dziaa bojowych w terenie zur-
banizowanym, m.in. may, wa-
cy 2,1 kg, czterokoowy robot
K-Ster
E
ca nadal oferuje zainteresowanym pojazd PaP (w wersji
mk 5), poniewa wci wykorzystuje go wiele marynarek.
W ofercie ma rwnie zdalnie sterowany podwodny samobieny
adunek wybuchowy do niszczenia min K-Ster, o charakterystycz-
nej ruchomej gowicy. to rozwizanie, skomplikowane mechanicz-
nie, zabezpiecza uderzenie adunku wybuchowego w niszczony
obiekt pod optymalnym ktem, a take umoliwia zidentyfikowa-
nie obiektu bez koniecznoci manewrowania caym pojazdem,
a jedynie przez obrt samej gowicy.
a
R
c
H
I
W
U
m

a
U
t
O
R
a
u
2008/03
przegld morski 61
INBOT, sucy do sprawdzania
terenu. Przypominajcy zabaw-
k pojazd jest wanym elemen-
tem indywidualnego wyposae-
nia kadego onierza zwik-
sza jego bezpieczestwo i mo-
liwoci dziaania.
Niewielki INBOT moe by
przenoszony w plecaku. Podob-
nie jak nieco wikszy, wacy
5 kg, czterokoowy robot CO-
BRA. Ten sterowany radiem po-
jazd ju moe by wykorzystany
do prowadzenia rozpoznania oraz
niszczenia improwizowanych a-
dunkw wybuchowych.
Brytyjska firma QinetiQ rekla-
mowaa swoje dowiadczenie
w tworzeniu zintegrowanych
masztw, z zachowaniem wyma-
ga stealth. Tego typu maszt ma
by zamontowany na nowym bry-
tyjskim lotniskowcu Ark Royal.
Jest to druga po Thalesie europej-
ska firma oferujca tego rodzaju
rozwizanie. Marynarki wojenne
s zainteresowane zintegrowa-
niem sensorw w masztach
i zmniejszaniem wykrywalnoci
okrtw z duych odlegoci (gdy
s widoczne tylko maszty).
Wnioski
Uczestnicy konferencji byli
jednomylni w sprawie budowy
wsplnego systemu bezpiecze-
stwa morskiego (Maritime Situ-
ational Awareness MSA)
i stworzenia jednolitego obrazu
sytuacji morskiej. Zastanawia je-
dynie brak wspdziaania w tej
dziedzinie nie tylko midzy Uni
Europejsk i NATO czy po-
szczeglnymi krajami, ale take
midzy rnymi ministerstwami
i instytucjami.
Pastwa europejskie zaczyna-
j tworzy spjn koncepcj
wojny minowej. Dostrzegaj po-
trzeb wprowadzenia systemw,
ktre mogyby zabezpieczy
dziaanie si szybkiego reagowa-
nia, z zaoenia atwych do szyb-
kiego przerzutu w dowolny re-
jon wiata i na dugi okres. Pro-
ponuje si wic wykorzystywa-
nie zarwno nowych urzdze
(zwaszcza bezzaogowych jed-
nostek pywajcych), jak i no-
wych klas okrtw (ameryka-
skich LCS czy francuskich okr-
tw-baz dla dronw).
Pojawiaj si nowe systemy dla
okrtw bojowych. Maj przysto-
sowa siy morskie do dziaania
w nowej sytuacji politycznej za-
groe asymetrycznych (np. szyb-
kich maych odzi motorowych).
Pojawiaj si nowe sensory i no-
we systemy zabezpieczajce
dziaanie grup abordaowych.
Wyposaenie okrtw ju za-
pewnia zarwno prowadzenie
walki, jak i wykonywanie na mo-
rzu nowych zada, czsto o cha-
rakterze policyjnym.
nie tylko
dla
rodowiska
morskiego
O
ferta firmy Eca
obejmuje rw-
nie standardowe,
gsienicowe roboty
saperskie cayman
(25 kg) i tSR 202
(250 kg). mog one
by wyposaone
w specjalne wysigni-
ki z manipulatorami.
Firma L3 Communication
zaproponowaa swj naj-
nowszy system cznoci
podwodnej Ut-3000, pracu-
jcy w pamie od 1 do
60 KHz i speniajcy wyma-
gania natO. Ut-3000 wyko-
rzystuje skokowo zmienia-
n czstotliwo pracy
i rozproszenie widma.
cyfrowe przesyanie infor-
macji i gosu oraz skryte
nadawanie krtkich ko-
mend i informacji wspoma-
ga tworzona przez uytkow-
nika baza wczeniej zdefi-
niowanych i zapamitanych
w pamici zda.
System moe pracowa jako:
hydrotelefon, hydrotelegraf,
namiernik akustyczny, mier-
nik poziomu zakce, od-
biornik systemw alarmo-
wych oraz opcjonalnie
moe by wykorzystywany do
pomiaru odlegoci i wsp-
pracy ze znajdujcymi si
pod wod transponderami
akustycznymi (np. na bezza-
ogowych pojazdach pod-
wodnych czy w wyposaeniu
petwonurkw).
czno podwodna
2008/03
62 przegld morski
RECENZJE I OMWIENIA pasjonat
R
oman Jerzy Som-
nicki urodzi si
1 listopada 1896 r.
w Tarnowie w ro-
dzinie inteligenckiej. Jego oj-
ciec Emil Bronisaw by sy-
nem zegarmistrza. Matka
Maria ucja z domu Masz-
ler pochodzia z rodziny ku-
pieckiej. Zostaa zabita przez
Niemcw w 1943 roku.
Lata modoci
W rodzinnym miecie
uczszcza do szkoy po-
wszechnej (cztery oddziay
w latach 19021906), a na-
stpnie do gimnazjum oglno-
ksztaccego (w latach 1906
1914). Egzamin dojrzaoci
zda 19 czerwca 1914 roku
1
.
Po wybuchu I wojny wia-
towej znaczna cz Galicji
zostaa zajta przez wojska ro-
syjskie. Rodzina Somnickich
wyjechaa z Tarnowa i osiada
w Przerowie na Morawach.
Tam Roman Somnicki zapi-
sa si na Wydzia Budowy
Maszyn (mechaniczny) Poli-
techniki Wiedeskiej. Studio-
wa dwa lata (19141916).
Sub wojskow rozpocz
w armii austriackiej. Trafi do
piciomiesicznej Szkoy
Oficerw Rezerwy w Klo-
sterneuburgu pod Wiedniem.
Po jej ukoczeniu zosta skie-
rowany na cztery miesice do
batalionu pionierw (sape-
rw) w Bratysawie (lutymaj
1917). Odszed z niego na
front wschodni (lipiec 1917
listopad 1918). Podczas dzia-
a wojennych otrzyma sto-
pie chorego (13 grudnia
1917), a nastpnie podpo-
rucznika (1 lutego 1918). Na
froncie przebywa do zako-
czenia wojny
2
.
Suba dla kraju
Po powrocie do kraju zgo-
si si do Wojska Polskiego.
W listopadzie 1918 r. rozpo-
cz sub jako dowdca plu-
tonu saperw w 5 Batalionie
Saperw w Krakowie. Na po-
cztku 1920 r. odszed na
front litewsko-biaoruski i po-
leski. Tam trafi do szpitala.
Po omiu miesicach, w sierp-
niu 1920 r., wrci do 5 Bata-
lionu Zapasowego Saperw
w Krakowie. Suy w nim do
lutego 1921 roku.
W 1920 r. skorzysta z oka-
zji ukoczenia studiw na
koszt wojska. Zosta sucha-
czem Wydziau Mechaniczne-
go (oddzia maszynowy) Poli-
techniki Lwowskiej. Studia
skoczy po trzech latach
14 czerwca 1924 r. przed ra-
W pierwszych latach po wojnie
w Wojskach Ochrony Pogranicza suya kadra
wywodzca si z marynarki Wojennej.
W tej grupie by kmdr por. Roman Somnicki.
1
centralne archiwum Wojskowe w War-
szawie. teczka personalna
R. Somnickiego; archiwum Stray
Granicznej (aSG) w Szczecinie, sygn.
nr 1299/1096. teczka personalna
R. Somnickiego.
2
I. Bieniecki: Kmdr por. Roman
Somnicki organizator morskiej suby
WOP (1896-1976). Przegld morski
1989 nr 2, s. 5762.
Organizator
suby morskiej
Wojsk Ochrony Pogranicza
2008/03
przegld morski 63
d wydziau zda z wynikiem
bardzo dobrym egzamin dy-
plomowy i uzyska tytu iny-
niera mechanika. Swoj karie-
r zawodow zwiza z Mary-
nark Wojenn
3
.
Suba w Marynarce
Wojennej II Rzeczpospolitej
W lipcu 1924 r. por. Som-
nicki zameldowa si w szefo-
stwie suby technicznej Kie-
rownictwa Marynarki Wojen-
nej (KMW) w Warszawie.
Otrzyma przydzia do do-
wdztwa floty w Pucku na sta-
nowisko zastpcy kierownika
Warsztatw Portowych Mary-
narki Wojennej (WPMW).
W Pucku nie pozosta du-
go. Ju w padzierniku 1924 r.
zosta przeniesiony poczt-
kowo do KMW na stanowi-
sko referenta wydziau zaopa-
trzenia, a po kilkunastu dniach
do Piska na Polesie, do dys-
pozycji kierownika WPMW
z skierowaniem na etatowego
zastpc dowdcy statku pan-
cernego Flotylli Rzecznej
MW w Pisku. Jednak w rze-
czywistoci by zastpc kie-
rownika warsztatw porto-
wych tej jednostki.
W okresie suby por. Som-
nickiego w Pisku wykonano
m.in. parow maszyn stero-
w dla ORP Admira Dick-
man. Zbudowano j w cao-
ci siami warsztatw od fa-
zy projektowej, przez mode-
le odlewnicze i odlewy po
monta prototypu urzdzenia.
Ponadto warsztaty realizowa-
y liczne zamwienia od osb
prywatnych.
W 1924 r. por. Somnicki
awansowa do stopnia kapita-
na. Otrzyma etat inyniera
budowy kadubw.
W nastpnym roku prze-
szed do Szkoy Specjalistw
Morskich (SSM) w wieciu
nad Wis, na stanowisko
wykadowcy modszego kur-
su. Szkoa ta wwczas kszta-
cia marynarzy we wszyst-
kich specjalnociach na
dwch kursach modszym
i starszym. Uczy elektro-
techniki okrtowej, teorii
okrtowych maszyn paro-
wych i matematyki.
W latach 19261927 kpt.
Somnicki pywa jako starszy
oficer mechanik na ORP Wi-
lia. Pniej zosta kierowni-
kiem zakadw technicznych
Komendy Portu Wojennego
w Pisku i jednoczenie pe-
ni obowizki oficera tech-
nicznego Flotylli Piskiej.
Obowizki te przyj w poo-
wie lipca 1927 roku.
Obowizki przyj 4 pa-
dziernika 1928 r. Sub roz-
pocz od zmiany organizacji
warsztatw. W wyniku stara
Somnickiego poszerzono za-
kres prac remontowych wyko-
nywanych przez warsztaty, co
pozwolio na zwikszenie za-
trudnienia do 500 osb.
W styczniu 1931 r. Somnic-
ki awansowa na stopie ko-
mandora podporucznika.
Pobyt za granic
W listopadzie 1933 r.
kmdr ppor. Somnicki prze-
szed do KMW w Warsza-
wie. Peni obowizki kie-
rownika wydziau budowy
okrtw w szefostwie su-
by technicznej KMW.
Po roku wyjecha do Fran-
cji. Tam nadzorowa budow
nowej jednostki pywajcej
stawiacza min, przyszego
ORP Gryf, ktry zosta
3
R. Somnicki: Wspomnienia ze suby
w Marynarce Wojennej. muzeum
marynarki Wojennej w Gdyni, sygn.
nr 22, Sopot 1961.
Gdyska
dziaalno
W
iosn 1929 r. dziki sta-
raniom kpt.
Somnickiego w Gdyni rozpo-
czto budow biura konstruk-
cyjnego. W latach 1930
1933 Somnicki nadzorowa
budow pierwszego doku py-
wajcego, zlecon przez
KmW. Poszerzono zakres prac
remontowych wykonywanych
przez warsztaty w 1933 r.
pracowao w nich 500 pra-
cownikw.
NOTATKA
w maju 1926 r. Somnicki zosta
starszym oficerem mechanikiem na
ORP Wilia. Na jednostce tej pywa
14 miesicy na trasie midzy
Gdaskiem a portami francuskimi
i angielskimi.
W kwietniu 1928 r. zosta
przeniesiony do Gdyni. Suy
jako oficer mechanik na ORP
Batyk i wykada w Szkole
Specjalistw Morskich.
W tym samym roku Mini-
sterstwo Spraw Wojskowych
oddelegowao kpt. Somnic-
kiego na Politechnik Lwow-
sk na kurs zarzdzania
warsztatami przemysu meta-
lowego. Po ukoczeniu tego
kursu obj stanowisko kie-
rownika warsztatw porto-
wych MW w Gdyni.
u
2008/03
64 przegld morski
u zwodowany w Hawrze 29 li-
stopada 1936 r. W uroczy-
stoci tej uczestniczy szef
KMW kontradmira Jerzy
wiski.
W kocu lutego 1938 r.
Gryf zosta przejty przez
polsk MW i odpyn do kra-
ju. Kmdr ppor. Somnicki po-
zosta jeszcze kilka tygodni
w Hawrze, aby zakoczy
dziaalno Komisji Nadzor-
czej Budowy Okrtw
4
.
Powrci do Gdyni w poo-
wie kwietnia 1938 r. Obj sta-
nowisko szefa suby tech-
nicznej Komendy Portu Wo-
jennego w Gdyni.
Z powrotem w kraju
Jesieni 1938 r. zosta odde-
legowany do Szkoy Podcho-
rych MW (SPMW) w Byd-
goszczy. W maju nastpnego
roku awansowano go do stop-
nia komandora porucznika.
Gdy wybucha wojna, uczest-
niczy w obronie Kpy Oksyw-
skiej (od 1 do 15 wrzenia)
oraz w walkach na Pwyspie
Helskim (od 16 wrzenia do
2 padziernika).
Powojenna aktywno
Na posiedzeniu prezydium
Wojewdzkiej Rady Narodo-
wej w Gdasku 29 padzier-
nika 1945 r. podjto decyzj
o powierzeniu kmdr. por.
Somnickiemu funkcji gene-
ralnego sekretarza komisji
morskiej w gdaskiej Woje-
wdzkiej Radzie Narodowej.
Na tym stanowisku Somnicki
pracowa od 15 padziernika
1945 r. do 1 maja 1946 r.
Odrodzona MW prbowa-
a pozyska do suby kmdr.
por. Somnickiego. W listopa-
dzie 1945 r. mianowano go
na stanowisko zastpcy kie-
rownika do spraw eksploata-
cyjnych Stoczni Gwnego
Portu MW
5
.
Od kwietnia do czerwca
1946 r. by starszym pomocni-
kiem kierownika sekcji wy-
szkolenia bojowego w wydzia-
le wyszkolenia bojowego de-
partamentu WOP w Warsza-
wie. Od czerwca do listopada
1946 r. peni funkcj szefa
suby inynieryjnej w 4 Od-
dziale WOP w Supsku (p-
niej w Koszalinie).
W latach 19461948 by
zastpc dowdcy ds. mor-
4
j. jawiski: Normandie Normanda,
czyli zakoczenie kolaboracji z miesicz-
nikiem Morze. nautologia 1996
nr 2, s. 3136; R. Somnicki: List do re-
dakcji Wojskowego Przegldu
Historycznego. Wojskowy Przegld
Historyczny 1961 nr 2, s. 409410.
5
mmW w Gdyni, sygn. nr 67, W. Pogoda:
Powstanie i pocztkowy okres rozwoju
ludowej Marynarki Wojennej w latach
1944-1947. Referat na konferencj woj-
skowo-historyczn Marynarki Wojennej
z okazji XX-lecia Ludowego Wojska
Polskiego w dniach 2627 wrzenia
1963 r. Gdynia 1963, s. 39.
6
H. Kula: Granica morska PRL 1945
1950. Warszawa 1979, s. 249252.
NOTATKA
Po kapitulacji kmdr por. Somnicki
dosta si do niemieckiej niewoli
(2 padziernika 1939 r.) i razem z in-
nym oficerami MW trafi do obozu je-
nieckiego. Przebywa w obozach
w Nienburgu nad Wezer (Oflag X
2 padziernika8 listopada 1939),
Spittalu nad Draw (Oflag VIII C
8 listopada 1939 30 maja 1940)
i Woldenbergu (Dobiegniewie) (Oflag
II C 30 maja 1940 30 stycznia
1945). Pobyt w oflagach przypaci
utrat zdrowia. Po powrocie z niewoli
(21 kwietnia 1945) wojskowa komi-
sja poborowa uznaa go za niezdolne-
go do suby wojskowej. Od stycznia
do wrzenia 1945 r. przebywa pod
opiek lekarsk.
skich w 12 Oddziale WOP
w Gdasku, a do 15 czerwca
1952 r. zastpc dowdcy
ds. morskich w 4 Brygadzie
WOP w Gdasku.
W tym czasie prowadzi
rozmowy z Dowdztwem
MW na temat wspdziaania
w dziedzinie ochrony mor-
skiej granicy kraju. By inicja-
torem organizowania jedno-
stek morskich WOP.
Morskie jednostki WOP
Efektem rozmw prowadzo-
nych przez Somnickiego z Do-
wdztwem MW byo skiero-
wanie na praktyczne przeszko-
lenie w rnych specjalno-
ciach grupy 75 szeregowych.
Miao to na celu przygotowa-
nie obsady przyszych jedno-
stek pywajcych
6
.
Somnicki utworzy specjaln
grup organizacyjno-morsk,
ktra wyszukiwaa przydatne
dla suby granicznej jednostki
pywajce i je remontowaa.
Na pocztku 1949 r. kmdr
por. in. R. Somnicki opraco-
wa w WOP picioletni pro-
NOTATKA
Departament morski ministerstwa
Przemysu pismem z 10 sierpnia
1945 r. skierowa kmdr. por.
Somnickiego do Zjednoczenia
Stoczni Polskich w Gdasku w celu
omwienia warunkw wsppracy.
NOTATKA
Do wojska Polskiego zosta powo-
any 6 kwietnia 1946 r., a 17 grudnia
zoy przysig wojskow. Otrzyma
przydzia do nowo powstaych Wojsk
Ochrony Pogranicza (WOP), gdzie za-
mierzano wykorzysta jego marynar-
skie dowiadczenie.
RECENZJE I OMWIENIA pasjonat
2008/03
przegld morski 6o
gram rozbudowy si i rodkw
suby morskiej. Oszacowa,
e do cakowitego skompleto-
wania zag jednostek pywa-
jcych WOP w latach 1949
1954 potrzeba 41 oficerw
i 2260 szeregowych
7
. Tak du-
ej liczby specjalistw nie mo-
gy zapewni szkoy i orodki
szkolenia MW. Umowa podpi-
sana midzy WOP a MW gwa-
rantowaa przeszkolenie
w Szkole Specjalistw Mor-
skich MW w Ustce zaledwie
stu marynarzy w trzech pod-
stawowych specjalnociach.
Nie mogc zapewni kadr
na potrzeby jednostek pywa-
jcych, dowdztwo jednostki
WOP w Gdasku zapropono-
wao zorganizowanie we wa-
snym zakresie szkolenia spe-
cjalistycznego. Zamierzano je
przeprowadzi, wykorzystujc
wasn kadr i ewentualnie
zwracajc si o pomoc do
MW. Propozycj t zaakcepto-
wano i rozkazem Ministerstwa
Bezpieczestwa Publicznego
nr 43/Org. z 3 czerwca 1950 r.
powoano nieetatow Podofi-
cersk Szko Specjalistw
Morskich (PSSM) WOP
w Gdasku-Nowym Porcie.
W latach 19511952 kmdr
por. Somnicki by szefem wy-
dziau remontw, zaopatrze-
nia i nadzoru technicznego
suby morskiej WOP. Ponie-
wa dolegliwoci zdrowotne
uniemoliwiay mu penienie
suby, 10 czerwca 1952 r.
przekaza swoje obowizki
por. Zbigniewowi Konopce.
Rozkazem personalnym
podpisanym przez gen. bro-
ni Wadysawa Korczyca
zwolniono go 16 sierpnia
1952 r. z powszechnego obo-
wizku wojskowego
8
. Ze
sub wojskow ostatecznie
rozsta si we wrzeniu tego
samego roku. W orzeczeniu
komisji lekarskiej z 15 listo-
pada 1952 r. stwierdzono za-
awansowan chorob puc.
Uznano go za trwale niezdol-
nego do suby wojskowej.
Z powrotem w cywilu
Roman Somnicki rozpocz
prac w cywilu. W sierpnia
1952 r. zosta kierownikiem
inspektoratu kotowego w Pol-
skim Rejestrze Statkw (PRS)
w Gdasku. Pniej obj
obowizki kierownika inspek-
toratu maszynowego w dzia-
le eglugi morskiej PRS. Po
wprowadzeniu nowej struktu-
ry organizacyjnej (28 czerw-
ca 1955) in. Somnicki zosta
kierownikiem dziau budowy
centrali PRS w Gdasku. Po
kolejnej reorganizacji pionu
technicznego centrali PRS zo-
sta jej dyrektorem technicz-
nym. Od sierpnia 1963 r. zaj-
mowa stanowisko starszego
inspektora nadzoru technicz-
nego w dziale przepisw. Pe-
ni funkcj doradcy, weryfika-
tora przepisw i rzeczoznaw-
cy. Prac w PRS zakoczy
16 kwietnia 1971 roku.
Kmdr por. w st. spocz. Ro-
man Somnicki zmar 27 mar-
ca 1976 r. w wieku 80 lat. Zo-
sta pochowany na cmentarzu
w Sopocie. By czonkiem Na-
czelnej Organizacji Technicz-
nej (NOT) i Ligi Przyjaci
onierza (LP). By take au-
torem licznych artykuw
w czasopismach fachowych.
Wielokrotnie go odznacza-
no. Przyznano mu m.in. fran-
cuski Krzy Kawalerski Legii
Honorowej i Zoty Krzy Za-
sugi, Medal Dziesiciolecia
Odzyskanej Niepodlegoci,
Medal Pamitkowy za Wojn
19181921, Medal Dwudzie-
stolecia, Medal Zwycistwa
i Wolnoci oraz Odznak Nie-
podlegoci
9
.
kmdr ppor. rez. dr IRENEUSZ BIENIECKI
twrca bandery WOP
K
mdr Somnicki przygotowa projekty bandery i proporca dla
jednostek pywajcych WOP. Zaakceptowa je minister obrony
narodowej, a do uytku wprowadzi departament WOP rozkazem
(nr 24) z 2 marca 1948 r. W skad bander polskich si zbrojnych
weszy w 1953 roku.
7
Program rozbudowy si i rodkw su-
by morskiej WOP na lata 19491954,
opracowany przez zastpc dowdcy
4 Brygady Ochrony Pogranicza
kmdr. por. in. R. Somnickiego
z 25 lutego 1949 r. (odpis).
8
archiwum Stray Granicznej (aSG)
w Szczecinie, sygn. nr 1299/1096, tecz-
ka personalna R. Somnickiego, wycig
z akt osobowych z 21 sierpnia 1952 r.
9
nota biograficzna R. Somnickiego
[W:] Kadry morskie II Rzeczypospolitej.
T. 2. Polska Marynarka Wojenna. Cz. 1.
Korpus oficerw 19181947.
Red. j. Sawicki. Gdynia 1996, s. 514.
Zob. take: I. Bieniecki: Kmdr por.
Roman Somnicki - organizator morskiej
suby WOP (1896-1976). W setn rocz-
nic urodzin. nautologia 1997 nr 1,
s. 4143 oraz tene: Kmdr por. Roman
Somnicki. Przegld morski 2002
nr 7/8, s. 133135.
Przegld Morski (The Navy Review)
dear Readers,
the opening article in this issue of Przegld morski (the navy
Review), by col Stanisaw Ruman and col Henryk Rusk, deals with
selected issues on professionalization of the Polish armed forces, which
is about substituting regular military service with voluntary contract
and professional service. the authors discuss, among others, objectives,
implementation and the methods to transform our army.
ltcdr dariusz Kloskowski presents recent technological solutions in the
area of digit communication allowing for fast, steady and secure
communication in tetra standard, implemented in the navy training
center.
cdr Krzysztof jurek discusses the history and reasons for engagement
of marine mammals in military operations as well as crews and actions
of american military units doing it.
there is also quite a lengthy article on american dock ships of Whidbey Island class serving in
the marines. during airborne operation, dock ships operate far from the coast, and the transport
of landing forces is secured by small airborne units, air cushion vehicles or helicopters.
mirosaw Skwiot writes about German battleship Gneisenau. this Hitlers Kriegsmarine ship
spent its last years of service in Gdynia, which was then under German occupation. the ship
would stay at the entrance to the Gdynia port, and for many years would be disassembled and
scraped, becoming a sort of storehouse for raw materials.
the Polish navys tradition is rich in various events. Ireneusz Bieniecki, reviving the memoirs of
cpt (n) micha Borowski, writes about the service in the navy in the period of the Second Republic
of Poland, war and post-war.
Enjoy reading!
Editorial Staff
Tumaczenie: Anita Kwaterowska
WARuNkI ZAmIeSZCZANIA PRAC
materiay (w wersji elektronicznej) do Przegldu morskiego prosimy przesya na adres: Redakcja Wojskowa,
aleje jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa lub przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl. Opracowanie musi by
podpisane imieniem i nazwiskiem z podaniem stopnia wojskowego i tytuu naukowego. naley rwnie poda
numery: nIP, PESEl, dowodu osobistego oraz konta bankowego, a take dokadny adres subowy, prywatny
i urzdu skarbowego oraz numer telefonu, dat i miejsce urodzenia, a take imiona rodzicw. Ponadto naley
doczy zdjcie z aktualnym stopniem wojskowym. W przypadku braku wymaganych danych nie bdziemy
mogli opublikowa danego materiau. Redakcja przyjmuje materiay opracowane w formie artykuw. Ich objto
powinna zawiera ok. 13 tys. znakw (co odpowiada 4 stronom miesicznika). Rysunki i szkice naley przygotowa
zgodnie z wymaganiami poligrafii (najlepiej w programie Ilustrator lub corel), zdjcia w formacie tiff lub jpeg
rozdzielczo 300 dpi. naley poda rda, z ktrych autor korzysta przy opracowywaniu materiau.
niezamwionych artykuw redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie przy tym prawo do dokonywania poprawek
stylistycznych oraz skracania i uzupeniania artykuw bez naruszania myli autora. autorzy opublikowanych
prac otrzymaj honoraria wedug obowizujcych stawek. Oryginalne rysunki i zdjcia zakwalifikowane do druku
honoruje si oddzielnie.

Przegląd Morski (9) 2008.3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Przegląd Morski (9) 2008.3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

przegld

You might also like