LOGARITAMSKE JEDNAINE I NEJEDNAINE Pre nego to krenete u reevanje jednaine savetujemo vam da se podsetite OSNOVNIH SVOJSTAVA I DEFINICIJE LOGARITAMA:

log a b = x b = a x je definicija a svojstva su: 1. log a 1 = 0 2. log a a = 1 3. log a ( xy ) = log a x + log a y x 4. log a = log a x log a y y 5. log a x n = n log a x 1 6. log a s x = log a x s
7. log a b log a a = 1 tj. log a b =

1 log b a log c b log c a

8. Za prelazak na neku novu bazu c: log a b = 9. a log a b = b

1) Reiti jednaine:
a) log 3 (2 x + 3) = 2 b) log 4 (3x + 4) = 3 c) log 3 x + 1 = 1 2

Reenje:
a) log 3 (2 x + 3) = 2 Iskoristiemo definiciju log A B = B = A Dakle:

2 x + 3 = 32 2x + 3 = 9 2x = 6 x=3 uz uslov

2x + 3 > 0 2 x > 3 x> 3 2

3 Poto je 3 > , reenje x = 3 je dobro 2

b)

log 4 (3x + 4) = 3 Opet po definiciji

3 x + 4 = 43 3 x + 4 = 64 3 x = 60 x = 20 uslov
3x + 4 > 0 3 x > 4 4 x> 3

Reenje zadovoljava uslov! 1 v) log 3 x + 1 = Primetimo da nema osnova, pa dopiemo 10 po dogovoru. 2 1 log10 3 x + 1 = 2 1 3x + 1 > 0 3 x + 1 = 10 2 uz uslov 3x + 1 > 0 3 x + 1 = 10....... /() 2 kvadriramo 1 3x = 9 x> 3 x=3 1 3 > , dobro je reenje. 3 2) Reiti jednaine:
a) log 2 ( x 1) + log 2 ( x + 2) = 2 b) log( x 2 + 19) log( x 8) = 2 v) log(5 x) + 2 log 3 x = 1 Reenja: a)

Iskoristiemo log a x + log a y = log a ( xy ) log 2 ( x 1) + log 2 ( x + 2) = 2 log 2 ( x 1)( x + 2) = 2 Uslovi x 1 > 0 i x + 2 > 0 x > 1 i x > 2 x Dalje po definiciji: log a b = x b = a
( x 1)( x + 2) = 2 2 x 2 + 2x x 2 = 4 x2 + x 6 = 0 x1, 2 = x1 = 2 x 2 = 3 Dalje se pitamo da li reenja zadovoljavaju uslove: x > 1 i
x (1, )

1 5 2

x > 2

x1 = 2 Zadovoljava x2 = 3 Ne zadovoljava
Dakle, jedino reenje je x = 2

b) log( x 2 + 19) log( x 8) = 2 Dopiemo najpre osnovu 10 log10 ( x 2 + 19) log10 ( x 8) = 2 x Poto je log a x log a y = log a y x 2 + 19 log10 = 2 naravno uz uslove: x 2 + 19 > 0 i x 8 > 0 x 8 x >8 2 x + 19 = 10 2 x8 x 2 + 19 = 100 x8 x 2 + 19 = 100( x 8)

x 2 + 19 = 100 x 800 x 2 100 x + 819 = 0 100 82 2 x1 = 91 x1, 2 = x2 = 9 Oba reenja dobra jer su vea od 8 v) log(5 x) + 2 log 3 x = 1 log(5 x) + log 3 x = 1 log(5 x) + log(3 x) = 1 Uslovi su: 5 x > 0 x > 5 x<5 Dakle uslov je x < 3 3 x > 0 x > 3 x<3
2

(5 x)(3 x) = 101 15 5 x 3 x + x 2 10 = 0 x 2 8x + 5 = 0 8 44 8 2 11 2(4 11) = = = 4 11 2 2 2 x1 = 4 + 11 7,32 x1, 2 = x 2 = 4 11 0,68

x1 = 4 + 11 ne zadovoljava uslov, pa je jedino reenje: x = 4 11
3

3) Reiti jednaine:
a) log 2 x 3 log x + 2 = 0 5 b) log 2 x + log x 2 = 2

Reenja:
a) Uvodimo smenu log x = t uz uslov x > 0 log 2 x 3 log x + 2 = 0 t 2 3t + 2 = 0 t1, 2 = t1 = 2 t2 = 1 Vratimo se u smenu log10 x = 2
x = 10 2 x = 100

3 1 2

log10 x = 1 x = 101 x = 10

b) log 2 x + log x 2 = log 2 x +

5 2

kako je log a b =

1 log b a

1 5 = Uvodimo smenu log 2 x = t uz uslove x > 0 i x 1 log 2 x 2

1 5 t + = Sve pomnoimo sa 2t t 2 2 2t + 2 = 5t 2t 2 5t + 2 = 0 t1, 2 = t1 = 2 t2 = 1 2 ili

log 2 x = x=2
1 2

53 4

Vratimo se u smenu : log 2 x = 2

x = 22 x=4

1 2

x= 2

4) Reiti jednaine:
a) log 2 x + log 4 x + log 16 x = 7 b) log 3 x log 9 x log 27 x log 81 x = 2 3

Reenje: U oba primera emo koristiti da je:

log a S x = a) 1 log a x S

log 2 x + log 4 x + log16 x = 7 log 2 x + log 22 x + log 24 x = 7 1 1 log 2 x + log 2 x + log 2 x = 7 / 4 2 4 4 log 2 x + 2 log 2 x + 1 log 2 x = 28 7 log 2 x = 28 log 2 x = 4 x = 2 4 x = 16
b)

uslov x > 0

log 3 x log 9 x log 27 x log 81 x =

2 3 2 log 3 x log 32 x log 33 x log 34 x = 3 1 1 1 2 log 3 x log 3 x log 3 x log 3 x = 2 3 4 3 1 2 4 log 3 x= 24 3 4 log 3 x = 16 log 3 x = t (t 2)(t + 2)(t 2 + 4) = 0

t 4 16 = 0 (t 2 ) 2 4 2 = (t 2 4)(t 2 + 4) = 0

odavde je t = 2 ili t = -2 Kada se vratimo u smenu log 3 x = 2 x=3 x=9

2

ili

log 3 x = 2 x = 3 2 x= 1 9

5) Reiti jednaine:
a) log 5 (4 x 6) log 5 (2 x 2) = 2 b) log(7 2 x ) log(5 + 4 x ) + log 7 = 0

Reenja:

a) log 5 (4 x 6) log 5 (2 x 2) = 2 Kako je Imamo: log 4x 6 =2 5 2x 2 2 4x 6 = 5 x 2 2 4 x 6 = 5(2 x 2) 4 x 6 = 5 2 x 10 4 x 5 2 x + 4 = 0 smena 2 x = t t 2 5t + 4 = 0 t1, 2 = t1 = 4 t2 = 1 53 2 log a x log a y = log a x y

Vratimo se u smenu: 2x = 4 2 x = 22 x=2 Uslovi za datka su: 4 x 6 > 0 i 2x 2 > 0 ili 2x = 1 x=0

Reavanje uslova bi nam donelo dodatni posao.... Ovde je najbolje da proverimo reenja u poetnoj jednaini,zamenimo jedno pa drugo reenje i zakljuimo x=2 je jedino reenje 6

b)

log(7 2 x ) log(5 + 4 x ) + log 7 = 0

log10 (7 2 x ) log10 (5 + 4 x ) + log10 7 = 0 log10 (7 2 x ) 7 = log10 (5 + 4 x )............... / ANTILOGARITMOVANJE (7 2 x ) 7 = 5 + 4 x 49 7 2 x = 5 + 4 x 49 7 2 x 5 4 x = 0 4 x 7 2 x + 44 = 0 / (1) 4 x + 7 2 x 44 = 0...................................smena 2 x = t t 2 + 7t 44 = 0 7 15 t1,2 = 2 t1 = 4 t2 = 11 Vratimo se u smenu:
2x = 4 2 x = 22 x=2 Uslovi su 7 2 x > 0 i 5 + 4 x > 0 a reenje je x = 2 i ono ih oigledno zadovoljava! ili 2 x = 11 nema reenja

6) Reiti jednaine: a) x1+ log3 x = 3 x b) x log 4 x 2 = 23(log 4 x 1) Reenja: Ovo je tip zadataka gde moramo logaritmovati obe strane za odgovarajuu osnovu!
a) x1+ log3 x = 3 x................ / log 3 log 3 x1+ log3 x = log 3 3 x vai log a b n = n log a b (1 + log 3 x) log 3 x = log 3 3 + log 3 x............ smena log 3 x = t (1 + t ) t = 1 + t t + t2 = 1+ t t 2 = 1 t + t t 2 = 1 t = 1 Vratimo se u smenu: log 3 x = 1 ili log 3 x = 1 x = 31 x=3 ili ili x = 31 1 x= 3 7

b) x log 4 x 2 = 23(log 4 x 1) logaritmujemo za osnovu 4 log 4 x log 4 x 2 = log 4 23(log4 x 1) (log 4 x 2) log 4 x = 3(log 4 x 1) log 4 2 (log 4 x 2) log 4 x = 3(log 4 x 1) log 22 2 (log 4 x 2) log 4 x = 3(log 4 x 1) Smena log 4 x = t : 1 2

(t 2) t =

3 (t 1) 2 2t (t 2) = 3(t 1)

2t 2 4t = 3t 3 2t 2 4t 3t + 3 = 0 2t 2 7t + 3 = 0 t1, 2 = t1 = 3 t2 = 1 2 75 4

Dakle:

log 4 x = 3
x = 43 x = 64

ili ili ili

log 4 x =
1

1 2

x = 42 x=2

Za logaritamske nejednaine koristimo iste trikove kao za jednaine, ali vodimo rauna: 1) Kad je osnova vea od 1 (a > 1) prepisujemo znak nejednakosti jer je funkcija rastua. 2) Kad je osnova izmedju 0 i 1 (0 < a <1) okreemo znak nejednakosti jer je tada funkcija opadajua. Kad postavimo uslove tj. oblast definisanosti, nadjemo i reimo nejednainu, trebamo nai njihov presek.

1) Rei nejednaine:
a) log 2 (3x + 4) 0 b) log 1 (4 x 3) < 0
2

v) log 2 (3x 5) < 1

Reenja:
a)

log 2 (3x + 4) 0 uslov

3x + 4 2 3x + 4 1 3 x 3
o

3x + 4 > 0 3 x > 4 4 x> 3

x 1 ne okreemo smer nejednakosti jer je osnova vea od 1 Sad upakujemo reenje i oblast definisanosti.

Konano: x [ 1, ) b) log 1 (4 x 3) < 0

2

uslov:

4x 3 > 0 4x > 3 x> 3 4

PAZI: Okreemo znak! o 1 4x 3 > 2 4x 3 > 1 4x > 4 x >1

Upakujemo ova dva:

Konano: x (1, )

v)

log 2 (3x 5) < 1 3 x 5 < 21 3x 5 < 2 3x < 7 7 x< 3

uslov

3x 5 > 0 3x > 5 5 x> 3

5 7 x , 3 3 2) Reiti nejednaine: a) log( x 2) > log x b) log 0,5 (2 x + 6) > log 0,5 ( x + 8)

Reenja:
a) log( x 2) > log x x2> x xx > 2 0x > 2 uslovi: x2>0 i x >0 x>2 i x>0 Dakle x > 2

Ovo nema reenja, pa cela nejednaina nema reenja!

b) log 0,5 (2 x + 6) > log 0,5 ( x + 8) PAZI:Okree se smer 2x + 6 < x + 8 2x x < 8 6 x<2 Uslovi: 2x + 6 > 0 x + 8 > 0 x > 3 x > 8 Uslovi daju : x > 3 Upakujemo: x (3,2) konano reenje

10

3) Reiti jednaine: a) log 3 ( x 2 5 x + 6) < 0 b) log 0,5 ( x 2 4 x + 3) 3

Reenja:
a) log 3 ( x 2 5 x + 6) < 0
x 2 5 x + 6 < 3o x2 5x + 6 < 1 x2 5x + 5 < 0 5 5 2 5+ 5 x1 = 3, 62 2 5 5 x2 = 1,38 2 x1,2 = x2 5x + 6 > 0 x1, 2 = x1 = 3 x2 = 2 5 1 2

uslov

x ( ,2) (3, ) Reenje uslova

5 5 5+ 5 x 2 , 2 reenje zadatka konano reenje dobijemo kad upakujemo ova dva

Dakle:

5 5 5+ 5 Konano reenje: x 2 ,2 3, 2

11

b)

log 0,5 ( x 2 4 x + 3) 3
x 2 4 x + 3 (0,5) 3 1 x 4x + 3 2 2 x 4 x + 3 23
2 3

uslov:

x2 4x + 3 > 0 x1, 2 = x1 = 3 x2 = 1 42 2

x2 4x + 3 8 x2 4x + 3 8 0 x2 4x 5 0 x1,2 = x1 = 5 x2 = 1 46 2

x [ 1,5]
Upakujemo reenja:

Konano reenje: x [ 1,1) (3,5]

12