Page 1

1 of 1 DOCUMENT

De Stentor / Gelders Dagblad 11 mei 2013 zaterdag Apeldoornse Courant; Dagblad Flevoland; Deventer Dagblad; Gelders Dagblad; Nieuw Kamper Dagblad; Sallands Dagblad; Veluws Dagblad; Zutphens Dagblad; Zwolse Courant

Politici, toon nu interesse in AIVD

eens

werkelijk

BYLINE: CONSTANT HIJZEN SECTION: SPECTRUM LENGTH: 740 woorden De AIVD wordt flink gekort op zijn middelen. Maar erger is nog dat politici niet werkelijk belang tonen in werk van de dienst. Dat moet anders. door Constant Hijzen De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) moet op termijn een derde van zijn middelen inleveren. Om dat te voorkomen, heeft diensthoofd Rob Bertholee de afgelopen maanden getracht in de openbaarheid aan te tonen dat zijn dienst effectief optreedt en onmisbaar is. Dat Bertholee als ambtenaar zelf de boer op moet om zijn dienst op de kaart te zetten en dat de politiek verantwoordelijken dat niet doen weerspiegelt een gebrek aan politieke kennis van en belangstelling voor het (binnenlandse) inlichtingenwerk. Een gebrekkige politieke belangstelling voor het inlichtingen- en veiligheidswerk kenmerkt naoorlogs Nederland. Zo'n 'Gestapo' hoort niet thuis in een democratie en politici houden zich liefst verre van geheime zaken, waarmee niet te scoren valt. Enige afstand tot de politiek van alledag is weliswaar wenselijk, want de AIVD mag geen onderdeel worden van (partij)politieke intriges. Taken en bevoegdheden zijn daarom in een aparte wet verankerd. Maar te grote politieke desinteresse is schadelijk voor het inlichtingenbedrijf. Terwijl de kerntaak van een inlichtingen- en veiligheidsdienst is informatie aanleveren ter ondersteuning van de uitvoerende macht,

is die laatste niet in staat een concrete visie of dito verwachtingen te formuleren. Als gevolg daarvan geeft de geheime dienst zelf de taakopvatting en inlichtingenproducten vorm. Die inlichtingen hebben zo nauwelijks invloed op beleid- of beslisvorming, met wederzijdse vervreemding als resultaat. Terwijl maar weinig politici in het naoorlogse Nederland in staat waren aan de bevolking uit te leggen wat precies de bestaansnoodzakelijkheid van een inlichtingen- en veiligheidsapparaat was, lieten diezelfde politici zich vaak leiden door de publieke opinie. Mede daarom zijn Bertholees voorlopers van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) zelf maar gaan dolen in het publieke domein om publieke steun te verwerven. Zo lekte Louis Einthoven (hoofd BVD 1949-1961) met hulp van zijn minister en de Rijksvoorlichtingsdienst in 1951 een artikel naar de pers om de ernst van spionageproblematiek en het doeltreffende optreden van de BVD over het voetlicht te brengen. In het artikel werd verslag gedaan van een succesvolle BVD-contrainlichtingenoperatie tegen twee Tsjechoslowaken. Het werkte averechts. 'Wildwest-verhaaltjes', brieste de Kamer, bedoeld om te voorkomen dat Kamerleden 'iets ten nadele van de BVD zouden zeggen'. Ook Andries Kuipers (hoofd BVD 1967-1977) werkte daarom het liefst in de luwte der geheimhouding. In de kritische jaren '60 kwam zijn dienst echter steeds negatiever en vaker in pers en parlement ter sprake. Met tegenzin is de BVD onder leiding Kuipers daarom aan public relations gaan doen. Kuipers deed dat subtieler dan Einthoven. De BVD ging meewerken aan 'journalistieke producties', door voorgelegde artikelen te corrigeren en waar mogelijk aan te vullen. Dat ging goed zolang er een sterke minister aan de macht was die de politieke boodschap duidelijk kon overbrengen. Politici en Kamerleden met verstand van inlichtingenzaken hebben dan ook de beste ingrepen in de werkzaamheid en inbedding van geheime diensten verricht. PvdA'er Jaap Burger dwong in 1952 de oprichting van de Vaste Kamercommissie voor de BVD af en zorgde zo voor een

Page 2

uitbreiding van de parlementaire controle. Kamerlid Hein Roethof drong in 1975 aan op het ontwerpen van een deugdelijke wettelijke basis voor het binnenlandse inlichtingenwerk. En de kritische Joop den Uyl zorgde er in 1978 voor dat n van de belangrijkste inlichtingenproducten van de BVD, het maandoverzicht, meer werd afgestemd op de wensen van de afnemers. De kwaliteit van het inlichtingenwerk staat of valt met een goede relatie tussen de geheime dienst en de politiekambtelijke organisatie. Centraal in die relatie staat een gemeenschappelijke visie op nut en noodzaak van het inlichtingen- en veiligheidswerk. Daarvoor moet de politiek nu rap expertise ontwikkelen en een visie neerzetten, door antwoord te geven op de vraag waarvoor we nu concreet een inlichtingen- en veiligheidsdienst

nodig hebben. Bertholee moet op zijn beurt met zijn afnemers om tafel om die visie in activiteiten, producten en afspraken te vertalen. Pas dan zal de AIVD toekomstproof worden. reageren? opinie@depersdienst.nl LOAD-DATE: 11 May 2013 LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS PUBLICATION-TYPE: Krant JOURNAL-CODE: STGD

Copyright 2013 Wegener NieuwsMedia BV All Rights Reserved